ใคร(ควร)ก ำกบอนเทอรเนต?

สฤณ อาชวานนทกล มลนธอนเทอรเนตและวฒนธรรมพลเมอง

กรกฎาคม 2558

2

3

4

5

6

7

8

9

ทมำ: Fujitsu 10

ปจจยทจ ำเปนตอกำรสรำงธรกจบรกำรดจทล

ทมา: BCG, Delivering Digital Infrastructure, Advancing the Internet Economy, World

Economic Forum, 2014 11

12

กำรอภบำลอนเทอรเนต

ประเดนผลกดนเวทอภบำลอนเทอรเนต (Internet Governance)

ควำมส ำคญของเนต (สงคม เศรษฐกจ)

ชองวำงดจทล (digital divide)

ควำมไววำงใจในรฐเสอมถอย

ควำมตนตระหนกทำงศลธรรม

นโยบำยทท ำใหคนบำงกลมเขำไมถง/ถกกดกน

กฎเกณฑและกฎหมำยระดบชำต

13

นยำม “กำรอภบำลอนเทอรเนต”

“การอภบาลอนเทอรเนต (Internet governance) หมายถงการพฒนาและลงมอปฏบตตามหลกการ ปทสถาน กฎระเบยบ กระบวนการตดสนใจ และโครงการทตกลงรวมกนระหวางภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ซงสงผลตอววฒนาการและการใชอนเทอรเนต” - การประชมระดบโลกวาดวยสงคมขอมลขาวสาร (World Summit on Information Society: WSIS), 2003

14

ประวตศำสตรฉบบยอของกำรอภบำลอนเทอรเนต • ปลายทศวรรษ 1960: อเมรกาพฒนา DARPA, โปรโตคอล TCP/IP • กฎเกณฑการก ากบดแลชดแรก: Internet Engineering Task Force

(IETF) ก าหนดมาตรฐานทางเทคนค ก ากบโดยการหาฉนทามต • กลางทศวรรษ 1990: “สงครามโดเมนเนม (Domain Name

System: DNS)” เมอบรษทเอกชนกระโดดเขารวมวงไพบลย • 1998: กอตง Internet Corporation for Assigned Names &

Numbers (ICANN) เพอก ากบ DNS • 2003: การประชมระดบโลกวาดวยสงคมขอมลขาวสาร (World

Summit on Information Society: WSIS) ครงแรกในกรงเจนวา

15

ประวตศำสตรฉบบยอ (ตอ) • 2003-2005: ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต

(NECTEC) ศกษาประเดนสบเนองจาก WSIS1 และจดท าขอเสนอแนะแนวทางการวางกรอบนโยบายส าหรบการอภบาลอนเทอรเนตในไทยในอนาคต

• 2005: การประชม WSIS ครงทสอง กรงตนส ตนเซย เกดความขดแยงเรองทศทางและรปแบบการอภบาลอนเทอรเนตทควรเปน

• 2006: NECTEC รวมกบกระทรวงไอซท กระทรวงวทยาศาสตร รวมจด Internet Governance Workshop มวทยากรจาก ITU, UNDP, UNESCAP รวมบรรยาย

• 2006: การประชมอภบาลอนเทอรเนต (Internet Governance Forum: IGF) ระดบโลกครงแรก ในกรงเอเธนส ประเทศกรซ

16

ประวตศำสตรฉบบยอ (ตอ) 2012: ศนยศกษานโยบายสอ จฬาลงกรณมหาวทยาลย, เครอขายพลเมองเนต และ Freedom House สนบสนนโดย TRUE Digital Park และมลนธ Heinrich Boll จดเวทการมสวนรวมระยะไกลสดกบ Internet Governance Forum 2012 จากอาเซอรไบจน ท TRUE Digital Park, Digital Gateway

17

ประวตศำสตรฉบบยอ (ตอ) • 2013: ชมชนอนเทอรเนตในไทย สวทช. กระทรวงไอซท และ Internet

Society รวมกนจดงาน INET Bangkok 2013 “Internet: The Power to Create” เปนเวทปรกษาหารอนโยบายอนเทอรเนตทผมสวนไดเสยจากทงภาคเอกชน ภาครฐ และภาคประชาสงคมรวมกนจดขน โดยการสนบสนนขององคกรอนเทอรเนตระหวางประเทศ

18

• 2013: เครอขายพลเมองเนต โดยการสนบสนนของมลนธ Heinrich Boll จดอบรมเชงปฏบตการ เตรยมความพรอมใหกบนกขาวในการท าขาว Internet Governance Forum 2013 ทประเทศอนโดนเซย

ประวตศำสตรฉบบยอ (ตอ) • 2013: นกขาวจากไทย (Blognone และประชาไท) รวมรายงานขาว

จาก Internet Governance Forum 2013 ทบาหล อนโดนเซย โดยการสนบสนนของ SEAPA

• 2014: นกขาวจากไทย (Blognone) รวมรายงานขาวจาก Internet Governance Forum 2014 ทอสตนบล ตรก โดยการสนบสนนของ SEAPA

• 2014: การประชม Netmundial ครงแรกในกรงเซาเปาโล บราซล • 2014: การประชม “WSIS+10” ในกรงเจนวา สวสเซอรแลนด • ปลายป 2014: เครอขายอนเทอรเนตเรมหารอกบภาคประชาสงคม

ถงความเปนไปไดในการจดเวทอภบาลอนเทอรเนตในไทย

19

ประวตศำสตรฉบบยอ (ตอ) • 16-17 กมภาพนธ 2015: องคกร

จากภาคประชาสงคม เครอขายพลเมองเนต และคณะนตศาสตร 3 มหาวทยาลย รวมกนจดเวทประชาสงคมไทยวาดวยการอภบาลอนเทอรเนต ทมหาวทยาลยเซนตจอหน

• 23 กรกฎาคม 2015: ภาคประชาสงคม เอกชน และรฐ รวมกนจดเวทระดบชาตวาดวยการอภบาลอนเทอรเนต

20

มมแคบ: ICANN, IETF, Domain Name System (DNS), Root, IP Address – ประเดนตางๆ เกยวกบโปรโตคอลอนเทอรเนต

มมกวาง: ประเดนทางเทคนค (Root, DNS), ประเดนเกยวกบผใช (ผประสงคราย, ทกษะ), ประเดนนโยบาย (ความเปนสวนตว, การคมครองความเปนนรนาม)

สองมมมองหลกเรองกำรอภบำลอนเทอรเนต

21

แนวคด Yochai Benkler: มองแยกเปนสำม “ชน” ชนเนอหำ การจดการกบเนอหาทเปนพษภย อาชญากรรมไซเบอร (cybercrime) สทธในทรพยสนทางปญญา ชนโลจก (โคด) มาตรฐานเทคนค ระบบโดเมนเนม (DNS) การจดสรรและเรยงเลขหมายไอพแอดเดรส (IP) ชนสำธำรณปโภค การเชอมตอ (interconnection) การเขาถงอยางทวถง (universal access) เทคโนโลยเชอมตอรนถดไป (next-gen pathways)

22

23

ประเดนหลกเรองกำรอภบำลชนสำธำรณปโภค • กำรเชอมตอ (Interconnection): การเชอมตอเครอขาย

อนเทอรเนตระดบ Tier 1 (ผประกอบการทเปนเจาของเครอขาย backbone ระหวางประเทศ) เปนไปตามการเจรจาตกลงเชงพาณชย ไมมกฎหมายระหวางประเทศ ประเทศก าลงพฒนาอาจเสยเปรยบ (จายคาเชอมตอแพง)

• กำรเขำถงอยำงทวถง (universal access): การเขาถงอนเทอรเนตเปน “สทธมนษยชน” หรอไม? นยาม “ทวถง” อยางไร? (พนท / เพศ / กลมรายได / ชวงอาย)

• เทคโนโลยรนถดไป (next-generation pathways): ควรปลอยใหผประกอบการตดสนใจวาเมอใดควร launch หรอใหรฐมบทบาท? ภาคประชาสงคมจะมบทบาทไดอยางไร?

24

ประเดนหลกเรองกำรอภบำลชนโลจก (โคด) • มำตรฐำน:

จดการแบบ “เปด” ดพอแลว? ควรเพมกลไกก าหนด standard specifications?

ความเสยงทจะถก “แปรรป” เปนของเอกชน? (W3C: 2001) มาตรฐาน Quality of Service (QoS) ขดแยงกบหลกความ

เปนกลาง (net neutrality)? • ระบบโดเมนเนม (DNS):

ICANN มสถานะเปนองคกรไมแสวงก าไรในอเมรกา ควบคมและจดสรรโดเมนเนม gTLD (.com, .org ฯลฯ) และ ccTLD (.th, .au ฯลฯ) ถกโจมตวาถกครอบง าโดยกระทรวงพาณชยของอเมรกา และการเมอง

25

ประเดนหลกเรองกำรอภบำลชนเนอหำ • กำรจดกำรกบเนอหำทเปนพษภย: สากล vs. รฐชาต / วธไหนด?

อเมลขยะ (spam) สอลามกอนาจาร (pornography) ซอฟตแวรสอดแนม (spyware), malware, phishing เสรภาพในการแสดงออก vs. ความมนคงของชาต

• อำชญำกรรมไซเบอร (cybercrime): วธจดการ “จ าเปนและไดสวน” (necessary and proportionate) หรอไม? คมครองความเปนสวนตวหรอไม?

• สทธในทรพยสนทำงปญญำ: คมครองเขมมากจนลดรอนนวตกรรมและความคดสรางสรรค? ตวกลางตองรบผดชอบ?

26

หลำกหลำยกลไกปจจบน: ททำง? ควำมสมพนธ?

นโยบำย กฎหมำย และกฎเกณฑของภำครฐ

กลไกก ำกบดแลกนเอง (กำรศกษำ & กำรเรยนร)

สญญำและขอตกลงทวภำคหรอพหภำค

มำตรฐำนเทคโนโลยและระบบตลำด

กลไกก ำกบแบบพหนยม (multistakeholder)

28

สองรปแบบทแขงกนของกำรอภบำลอนเทอรเนต พหนยม (multistakeholder) • ผมสวนไดเสยทหลากหลายจากทกภาคสวน ตงแตรฐ เอกชน

วชาการ และประชาสงคม เขารวมแสดงออกในกลไกมสวนรวมทางตรงเพอหาฉนทามตในการอภบาลเนต

พหภำค (multilateral / intergovernmental) • รฐบาลชาตมอ านาจอธปไตยในการก าหนดนโยบายและกฎเกณฑ

ก ากบอนเทอรเนตในประเทศตวเอง ถอวารฐบาลเปนตวแทนกลมผลประโยชนตางๆ อยางเพยงพอ รฐบาลมารวมกนลงนามในอนสญญาและขอตกลงระหวางประเทศ ซงยดโยงกบขอเสนอและกระบวนการรบฟงความคดเหนในแตละประเทศมาแลว

29

กระบวนกำร อ ำนำจ และควำมโปรงใส พหนยม (multistakeholder) • กลไกมสวนรวมทางตรง “จากลางขนบน” (bottom up) • ผมสวนไดเสยทกฝายมสทธแสดงออกอยางเทาเทยมกน • กระบวนการเปด พหภำค (multilateral / intergovernmental) • กลไกก าหนด “จากบนลงลาง” (top down) โดยการปรกษาหารอ • มล าดบขนภายในประเทศ และล าดบขนผานโครงสรางอนสญญา

หรอขอตกลงระหวางประเทศ • กระบวนการปด แตเปดเวทรบฟงความคดเหน

“อดมคต” ของภำคประชำสงคม?

31

จดออนของรปแบบกำรอภบำลแบบพหภำค • ลดรอนธรรมชาต “เปด” ของอนเทอรเนต • ใหความส าคญกบการ “ควบคม” ของรฐบาลมากกวา • ลดทอนคณคาของอนเทอรเนตลง (จนเปนขอยกเวน เพราะสราง

อนเทอรเนตในภาษาของตวเองเปนหลก)? • ไวใจการก ากบดแลของรฐ หวนคนสอดตในยคกอนทธรกจ

โทรคมนาคมจะเปดเสร • ยงขาดโมเดลทเหมาะสมในการก ากบอนเทอรเนต

32

จดออนของรปแบบกำรอภบำลแบบพหนยม • การใชอ านาจจ ากดอยเพยงการสอสารและประสานงานระหวางกน

– เปนเพยง “อ านาจออน” (soft power) ซงจะไปตอกรกบการตดสนใจของฝายทกมอ านาจรฐไดอยางไร?

• คนและกลมคนทเขารวมจะพสจนไดอยางไรวา เปนตวแทนผมสวนไดเสยทครบถวนรอบดานแลวจรงๆ?

• ยงขาดโมเดลทเหมาะสมในการก ากบอนเทอรเนต

33

มองไปขำงหนำ • “เรองราว” (narrative) หลกของอนเทอรเนตในทศวรรษ 2010 :

นวตกรรมทางเทคโนโลย • เรองราวหลกของทศวรรษหนา: นโยบาย การก ากบดแล

(regulation) การอภบาล (governance) อนเทอรเนต • จะสรางรปแบบการอภบาลอนเทอรเนตแบบ “พหนยม”

(multistakeholder) อยางแทจรงไดหรอไม? อยางไร?

34