بنام خدابنام خدا

پيش فرضهاي ذهني كاركنان پيش فرضهاي ذهني كاركنان و مديران و مديران

و تاثير آنها بر رفتارهاي و تاثير آنها بر رفتارهاي سازماني؛ سازماني؛

عوامل شكل دهنده و پيامد هاعوامل شكل دهنده و پيامد ها

سيد بابك علوياستاديار دانشكده مديريت و اقتصاد

دانشگاه صنعتي شريف

اهداف كارگاه آموزشي اهداف كارگاه آموزشي ب�ا ش�ركت سرپرس�تان و م�ديران س�ازي آش�نا

و كاركن�ان ذه�ني فرض�هاي پيش ت�اثير چگ�ونگي م�ديران درب�اره خودش�ان و ديگ�ران ب�ر رفتاره�اي

سازماني؛

پيش�نهاد چن�د راه ك�ار مفي�د ك�ه ب�ا تم�رين روي آنه�اش�ناخت در اف�راد مه�ارت تق�ويت ب�اعث بت�وان پيش فرض�هاي غل�ط گردي�د. ب�دين ت�رتيب مي ت�وان ب�ا آن نامناس�ب ك�اري مرتب�ط ب�روز رفتاره�اي از

پيش فرضها جلوگيري نمود.

اهميت پيش فرضها در رفتار اهميت پيش فرضها در رفتار سازمانيسازماني

بر اساس ادراکشان از واقعيت ? ? بر اساس ادراکشان از واقعيت رفتار افراد عمدتا رفتار افراد عمدتا? بر اساس خود واقعيت ? بر اساس خود واقعيتشكل مي گيرد؛ نه الزاما شكل مي گيرد؛ نه الزاما

ادراك انسان از واقعيت ها داراي محدوديت هاي ادراك انسان از واقعيت ها داراي محدوديت هاي فراواني مي باشد.فراواني مي باشد.

بسياري از پيش فرضها و قضاوت هاي انسان ممكن بسياري از پيش فرضها و قضاوت هاي انسان ممكن? صحيح نمي ? صحيح نمي است بر اساس ادراكاتي باشد كه الزاما است بر اساس ادراكاتي باشد كه الزاما

باشند.باشند.

باورهاي ذهني و رفتارهاي انسانها داراي وابستگي باورهاي ذهني و رفتارهاي انسانها داراي وابستگي زيادي به يكديگر مي باشد.زيادي به يكديگر مي باشد.

انواع باورها و پيش فرض هاانواع باورها و پيش فرض ها

درباره خود؛درباره خود؛درباره ديگران؛درباره ديگران؛.درباره وقايع و پديده هاي محيطي.درباره وقايع و پديده هاي محيطي

نمونه هايي از انواع خطاهاي رايج نمونه هايي از انواع خطاهاي رايج در در

قضاوت درباره ديگرانقضاوت درباره ديگرانقالبي انديشيدن( Stereotyping )اثر هاله اي( Halo effect )اثر تقابل(Contrast effect ) باور درباره ثبات و يا امكان تغيير توانايي هاي

ديگران(Entity and incremental theorists)

خطاي بنيادين اسناد( Fundamental attribution error)

قالبی انديشيدنقالبی انديشيدن هنگامی که ما کسی را بر اساس ادراک مان در

باره ويژگي هاي گروهی که آن فرد به آن تعلق دارد، قضاوت کنيم قالبی انديشيدن را در رابطه با

او به کار می بريم.

:به عنوان مثال “کارمندان مسن نمی توانند مهارتهای جديد راياد

بگيرند.” “کارمندان خيلی چاق انضباط ندارند.”

“کارمندان آسيايی سخت کوش و با وجدان هستند.”

اثر هاله ایاثر هاله ای اس�تنباط کلی درب�اره ي�ک ف�رد ب�ر اس�اس تنه�ا ي�ک وي�ژگی

، ا�جتم�اعی ب�و�دن، و ي�ا ظ�اهر مش�خص وي،� مانن�د ه�وش �ب�اال�پسنديده را اثرهاله ای گويند.

:به عنوان مثال کس�ی ک�ه داوطلب ش�غلی در بازاري�ابی ش�رکت باش�د، و از� �نظ�ر ل�باس�ی �ک�ه ب�ر �تن �دار�د� بس�يا�ر م�رتب� �باش�د. ممكن� ا�س�ت مص�اح�به� کنن�د�ه ت�ص�وير� ن�ادرس�تی� از و�ی �گرفت�ه� و ب�ر پ�ذيري �وي و مس�ئو�ليت ب�اره �توا�نا�ئيه�ا� در هم�ان �اس�اس� قض�اوتي �م�ثبت کن�د، د�ر ح�ال�يک�ه امک�ا�ن� دارد� چ�نين ف�رد�ی از نظ�ر م�س�ئول�يت پ�ذير�ی �و شايس�تگی� ه�ای �ف�ردی� ن�ا م�ناس�ب

باشد.

اثر تقابلاثر تقابل متاثر شدن ارزيابی ما از ويژگی های يک فرد، از

? توسط ما طريق مقايسه با افراد ديگری که اخيراارزيابي شده و آنها بسيار باالتر يا پايين تر از نظر

همين ويژگيها ارزيابي شده اند.

:به عنوان مثال تصويری ازچگونگی عملکرد اثرتقابل در يک موقعيت

مصاحبه هنگاميکه مصاحبه کننده تعداد زيادی از فرمهای استخدامی را در اختياردارد.

فرد مصاحبه شونده می تواند به عنوان بيشترين مطلوبيت در ارزيابی در نظر گرفته شود اگر با فردی که متوسط است مقايسه شود، و همين فرد می تواند

به عنوان کمترين مطلوبيت در ارزيابی پذيرفته شود اگر با فردی که قوی است مقايسه شود.

باور درباره ثبات و يا امکان باور درباره ثبات و يا امکان تغيير تواناييهای ديگرانتغيير تواناييهای ديگران

مديران ممكن است به صورت عمومي دو نوعپيش فرض مهم را درباره توانايي هاي ديگران

در ذهن خود داشته باشند: ويژگيهای انسان ثابت است، و چندان با كسب

تجربه بيشتر تغيير نمی کند. ويژگيهای انسان ممكن است با تجربه تغيير کنند

و توانايي هاي وي توسعه يافته و کاملتر شوند.

خطای بنيادين اسنادخطای بنيادين اسناد تمايل به ضعيف ديدن تاثير عوامل بيروني

و قوي ديدن تاثير عوامل دروني هنگاميکه درباره ی رفتار ديگران قضاوت می کنيم.

به عنوان مثال: تاخير يك نفر در حضور درجلسه را به بي برنامه بودن وي ولي تاخير

خود را به بي برنامه بودن سيستم ويا مشكالت محيطي نسبت دهيم.

برخي از باورها درباره خودبرخي از باورها درباره خود

باور درباره توانايي هاي خود در حوزه هاي باور درباره توانايي هاي خود در حوزه هايمختلف؛مختلف؛

باور درباره ارزشمندي خود؛باور درباره ارزشمندي خود؛.خود شيفتگي.خود شيفتگي

باور درباره توانايي های خودباور درباره توانايي های خود خود-كارآمدي: ميزان باور يك فرد به

توانايي های خود به منظورسازمان دادن واجراي مجموعه فعاليتهايي در يك حوزه

مشخص مطالعات نشان داده است كه هر چه فرد

باور قوي تري نسبت به كارآمدي خود داشته باشد عملكرد باالتري دارد.

هر چند باور غلط درباره توانايي خود ميتواند از ابعاد گوناگوني خطرناك باشد.

عزت نفسعزت نفس عزت نفس اشاره دارد به ميزانی که يک فرد در

يک حوزه برای خودش احساس ارزش می کند.

افراد با سطح پايينی ازعزت نفس در مقايسه باافرادی با سطح بااليی از آن تمايل بيشتری به

جلب تاييد از طرف ديگران دارند.

افراد با سطح بااليی از عزت نفس در مقايسهبا افرادی با سطح پايينی از آن، خطرات

بيشتری درانتخاب شغل می پذيرند وتمايل بيشتری به انتخاب شغلهای غير معمول دارند.

خود شيفتگیخود شيفتگی

احساس استثنايي بودن و مهم بودنبسيار زياد؛

غرق بودن در احساس نياز به قدرت ورؤياهاي موفقيت هاي بسيار بزرگ؛

نياز زياد به مورد توجه قرار گرفتن وتحسين؛

توقع زياد از ديگران و حس بهره جويي؛.فقدان درك احساسات ديگران

چگونه باورهاي خود را مورد ارزيابي چگونه باورهاي خود را مورد ارزيابي قرار دهيم؟قرار دهيم؟

شناسايي نردبان استنتاج در ذهن خود تقويت مهارت هاي گفتگو

شناسايي نردبان استنتاج در شناسايي نردبان استنتاج در ذهن خودذهن خود

آ مطالع�ات اس�اس ( اف�راد ب�ه 1996ش�ان ) س وج�ريربر طش��ان اخ��ذ می ينش��ی اطالع��ات� الزم ر�ا از محيص��و�رت گز�

ر�ه ا�ی� از اس�تنباطهاي �م�مکن� اس�ت� ب�ه �س�ر�عت زنج� س�پسک�نن�د.�ع�ات جدي �بي �و�س�پس روابطدا�ده،ذه�ن ش�کل در�ر�ا� د ي�ن� اطال�

ع�ات� م�وج�ودو ف�رض�ها �و ب�او�ره�ا د ج�اي ا� ر�ا� ب�ا تف�اس�ي�ر� خ�ود� �از اطال�را رف�تا�رها?ت��ا�ي�و�نهاکنن��د،� ش��ان� يب��ر� ا�س��اس اس�تنبا�طه�اي�ش��ان ز دهن�د.ب�����رو

گاهی آزمون نشده و متاسفانه?ی معموالين استنباطهايچن

. می باشندح ير صحيغ

شناسايي نردبان استنتاج در ذهن شناسايي نردبان استنتاج در ذهن خودخود

شناسايي نردبان استنتاج در ذهن شناسايي نردبان استنتاج در ذهن خود )ادامه(خود )ادامه(

تقويت مهارتهاي گفتگوتقويت مهارتهاي گفتگو:تامالت ذهنی و پرسشگري ند تفکر ي ذهنی به کنترل سرعت فرآ تامالت

شتر از يجاد آگاهی بياستنباطی به منظور اد)سنگه ذهنی اشاره داريچگونگی الگو

1994).

و طرح ط گفتگو ي پرسشگری به کنترل شراگران اشاره دارد تا يدسؤاالت هوشمندانه از

ش فرضهای يبتوان شناخت الزم را درباره پ. (1994)سنگه د گر ب������دست آوريكدي

پايان

با تشكر

E-mail: sbalavi@sharif.edu

تمرين فرديتمرين فردي

در را خ�ود ن�اموفق تج�ارب از يكي ح�داقل تع�ا�مالت �انس�ان�ي ب�ا �ديگ�ران ب�ه ي�اد آ�ورده� و ب�ا به�ره

گي�ري ا�ز تكنيك نرد�بان اس�تنتاج� بررسي كني�د كه: و خ�ود درب�اره ش�ما باوره�اي م�يزان چ�ه ت�ا

م�ؤثر آن ش�رايط ايج�اد در آنه�ا درب�اره قض�اوت بوده است؟

گ�يري ش�كل ب�راي را موج�ود ه�اي داده چگون�ه استنتاج خود تفسير كرده ايد؟

تمرين گروهيتمرين گروهي در گروه خود درباره موضوع زير گفتگو و

با بهره گيري از مهارت هاي گفتگوي توضيح داده شده در اين جلسه نتيجه

گيري نماييد:

چه تحوالت محيطي را در آينده به عنوان فرصت و تهديدهاي جدي براي شركت

مورد را 4خود مي دانيد؟ براي هر كدام اشاره كنيد.