xow d/ bk s/hhh...dharam de naa te....... (articles) (second edition - 5 january 2006)...

297

Upload: others

Post on 17-Jun-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye
Page 2: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

Xow d/ BK s/HHH

fJzdo f;zx xZrk gq'c?;o 

gqek;ae

|fsj gpbhe/PBI

wekB BzH 90, eoj/Vh, 

ftZfdnk Bro, B/V/ gzikph :{BhH gfNnkbk. 

(w'L 98144^55582) 

Page 3: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

Dharam De Naa Te.......(Articles)

(Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............)

By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699)

;G jZe b/ye d/ okyt/A jB 

H. No. 90, Karheri

Patiala - 147 002 (Pb.) Mobile : 98144-5582

TYPE SETTING

Kamal Computers,

Mobile : 98889-30910 Ist Edition, Oct. 2004

IInd Edition, Sep. 2005 IIIrd Edition, Jan. 07

PROOF READING

FATEH PUBLICATIONS

Vidya Nagar, Near Punjabi University,

Avtar Singh

Opp. Pbi. Univ. Patiala

Kanwardeep Singh Sukhjinder Kaur Parminder Singh

Price: Rs. 120/-$ 10/-£ 5/-

Page 4: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

shik n?vh;aB gkmeK ;Bw[y oZyD dh y[Ph b? oj/ jK.

nekb g[oy ih dk P[eokBk `

iBtoh ^ 2007

;wogD

ihtB ;kED ;odkoBh okitzs e"o ƒ. fi;B/ T[wo Go 

r[opZs ftu ofje/ Gh fBopkj ehsk. fit/A fet/A xo ƒ ;zGkfbnk, 

sK fe w?A fB;fuzs j'e/ Xow gouko dh ;/tk eo ;eK. 

ftP/P XzBtkd `

vkH jofizdo f;zx fdbrho

ns/

f;odko r[opuB f;zx ndkok “d/; gzikp” ibzXo.

fiBQK B/ g[;se dh ;zg{oDsk tk;s/ :'r ;bkj fdZsh.

Page 5: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

feskp gqkgs eoB bJh gs/

1H cfsj gpbhe/PBI ftZfdnk Bro, B/V/ gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk 

(w'L 98144^55582) 

2H bkj"o p[Ze Pkg, bkigs okJ/ wkoehN, b[fXnkDk (0161^2740738) 

3H pkpk nkswk  f;zx Xkowe g[;se Gzvko, r[od[nkok  f;zx ;Gk, 

pfmzvk (164^2215252) 

4H e/jo f;zx uzvhrVQ (0172^3097627) 

5H nikfJp f;zx ;[Bkw (94171^06555) 

6H GkJh  i'X  f;zx  eowihs  f;zx,  ndkbs  pIko,  gfNnkbk 

(0175^2216092) 

7H gofwzdo f;zx (okJ/g[o), ftZfdnk Bro, B/V/ gzikph :{Bhtof;Nh, 

gfNnkbk (98144^13453) 

8H ;qH pbftzdo f;zx wkB;k (016652^228911) 

9H ;qL fJzdoihs f;zx, ykb;k g[;se Gzvko, d[ekB BzH 13, r[odtkok 

d[yfBtkoB ;kfjp, gfNnkbk. 

gkmeK d/ GoG{o jz[rko/ s'A pknd sh;oh ;'Xh j'Jh n?vh;aB

r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ r[og[op

s/ gkmeK d/ ;Bw[y eoB dh y[Ph b? oj/ jK.

Page 6: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

b/ye dhnK j'o ouBktK

feskpK

� ;kvk p/Vk fJT[A rofenk 

� g"okfDe eEktK dk nzs 

feskpu/

� f;Zy f;XKs 

� ;fsr[o{ noiB d/t ih 

� r[og[op fet/A wBkJhJ/ 

� w?B{z f;Zyh s/ wkD j? 

� d;tzX gqzgok 

� ;G s/ tvk ;fsr[o{ BkBe[ 

� ro[V uV/ r'fpzd nkfJbk 

� wkbk dh eokwks 

;hHvhI

� f;Zy f;XKs (u"dK xzN/ dh nkvhT[, MP3 eEk)

� fJfsjk; p'bdk j? (d; xzN/ dh nkvhT[ MP3 eEk)

� eh fJj f;ZyK d/ fsT[jko jB (d; xzN/ dh nkvhT[ MP3 eEk)

� r[o T[gd/;a eh j? (d; xzN/ dh nkvhT[ MP3 eEk)

� nodk; eh j? (thvhT[ C.D. eEk)

� r[o{ nwodk; ih (thvhT[ C.D. eEk)

� f;Zyh ’s/ wkD (thvhT[ C.D. eEk)

� 52 b?euo (;apd eEk) M.P. 3 24 xzN/ dh

Page 7: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

sseoksseoksseoksseoksseok

eh feZE/

1H  “w?A w{oy eh e/se pks j?HHH”  1^6 

2H  g/;aekoh  7^12 

3H  r[nku u[Ze/ f;Zy d/; d/ to;' `  13^20 

s[jkB{z r[og[op w[pkoeHHHH< 

4H  i[r g[oP (GktBktK d/ tfjD ’u'A)  21^25 

5H  fJfsjk; dh w"s  26^33 

6H  ;kek ;ojzd  34^40 

7H  Xow ftfdnk pZfunK bJh fe wksk^fgsk bJh<  41^61 

8H  pkpk fcfo we/ rfJnkHHH.  62^67 

9H  fJPe jeheh tkbk gzikp fe; okj <  68^74 

10H  f;Zy B"itkBK dk GftZy ^ nkofEe gZy  75^84 

11H  ikjok eokwks  85^90 

12H  r[opkDh ftZu g"okDe eEktK  91^96 

13H  Boe ;[or eh j? <  97^117 

14H  r[o[ ;oto[ jw jz; fgnko/  118^133 

15H  wzrb fe wzso <  134^139 

16H  “f;Zy nodk;” ^ ni'e/ gq;zr ftu  140^167 

17H  s/ ;zs Gb/ r[of;yK j?HHH.  168^195 

18H  “fjod? egN[ w[fy frnkBh”  196^202 

19H  r[of;yK eh jfo X{fV d/jHHH  203^210 

20H  feogkB ^ rkso/ tkbh <  211^216 

21H  j[ewBkfwnK pko/ sZE  217^223 

22H  j[ewBkwk ^ nkX[fBe gq;zr ftu  224^264 

23H  thjthA ;dh dk Pq'wDh f;Zy  265^271 

24H  r[opkDh ftZu ftfrnkBe ;Zu  272^289 

Page 8: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

“w?I w{oy eh e/se pks j?w? I w{oy eh e/se pks j?w? I w{oy eh e/se pks j?w? I w{oy eh e/se pks j?w? I w{oy eh e/se pks j?HHHH”

d[BhnK d/ nDfrDs ihtK tKr, fgzv xZrk fibk gfNnkbk fty/, 

nkgDk Gh “oV/ w?dkB”, iBw j' frnk. fwZNh xZN/ ftu o[bfdnK, SZgVK 

N'fGnK ftu v[pehnK bkT[AfdnK, e[ZfsnK, rktK, wZMK dk ;kE wkDfdnK, 

T[wo g"Vh d/ vzv/ uVQB bZfrnk. nZm e[ ;kb dk j'fJnk sK vzro ukoB, 

uoKdK tZb N'o fdZsk frnk. vzro nkgD/ E'V/ b'eK d/ pj[s/. w/o/ tor/ 

j'o ;kEh gkbhnK Bkb y/vfdnK, MrVfdnK, fe;/ seV/ s'A d' ug/VK yk 

b?DhnK, s/ wkV/ ƒ d' ug/VK iV d/DhnK. vzroK tb'A y/sK ftu edh w{zj 

wko b?D s/ y/s wkbeK s'A uzrh frZdV e[ZN ykDh, rkbK dk fwou w;kbk 

tkX{. ;G soK d/ BfPnK dk ;[nkd Gh fJ; nZbV T[wo/ uZy fbnk. 

f;oc u"dK ;kb dk j'fJnk ;K fe ;[y ofjD/ fgT[ B/, ewi'ao p[ZY/ pbdK 

dhnK g{SK wo'VB bke/, jb dk w[zBk cVk fdZsk. ;kok fdB jb tkj[Dk, 

gkDh bkT[Dk, r'vh eoBh, gZm/ tZYD/, xo fbnke/ jZE N'e/ Bkb e[soB/, 

gP{nK ƒ gkT[D/HHHH. ykD ƒ pkg{ dhnK rkjbK, ug/VK s/ cke/ eVke/. i/ 

ihts fojk sK wK d/ fgnko ns/ fdbkf;nK ekoB. tZv/ S'N/ G?D Gok 

feskpK dhnK gzvK u[Ze ;e{b iKd/, ;oekoh ;e{b ftu fJZe nkBk ch; 

GoB' Gh bkuko j' e/, ch; w[nkch dh noih d/ fdzd/. T[jBK s'A edh 

r[ow[yh d/ fJZe d' nZyo g[ZS e/ f;Zy b?D/. fi; soQK dh e'Jh feskp fwb 

iKdh T[;/ Bkb f;o ygkJh eoB br g?Adk. ezw dk pj[sk Gko, iwhB 

E'VQh, b'VK g{ohnK Bk j'D s/ T[go'A fgT[ dhnK ci{b youhnK ns/ fBZs d/ 

MrV/ eb/;. fpBk ekoB s'A wK ƒ s/ ;kƒ ;kfonK ƒ wkod/ ofjDk, fizBh 

d/o se fe n;hA, d'tK tZv/ GoktK B/, pkg{ ƒ vKr u[e e/ y[Zbh tzrko BjhA 

gkJh. fJ; fBZs dh d[yh fIzdrh s'A szr nk e/, xo'A fBeb ikD dk gZek 

wB pDk fbnk. nr;s wjhB/ 1963 ftu e/tb ;skoK e[ ;kb dh eZuh 

(1)

Page 9: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

T[wo/, c"i ftu ik Gosh j'fJnk. wK pj[s e[obkJh, pVk o'fenk, G?D 

Gok Gh d[yh j'J/, go w?A fJokdk Bk pdfbnk. 

Bkf;e fty/, fJZe ;kb dh f;ybkJh s'A pkd f;Zy oiw?AN ftu G/i 

fdZsk frnk. ;[Gk dk nZyV g[Dk pk d;s{o ekfJw ;h. T[gob/ nc;oK 

Bkb MrVBk w/o/ bJh nkw fijh rZb ;h. T[jBK rb'A bkj[D tk;s/ pV"dk 

(r[ioks) ftu Gkoh s'gK dh f;fynk b?D bJh G/i fdZsk. fJj B" wjhB/ 

dh “rzB fcZNo” f;ybkJh J/ rq/v gfjb/ doi/ ftu gk; ehsh. tkg; fco 

T[;/ oiw?AN ftu nk frnk, ;kfonK B/ uzr/ Bzpo b?D eoe/ pj[s ;fseko 

fdZsk. e[Zb n"yhnK fvT{NhnK s'A S'N fwb rJh. gkfe;skB Bkb 1965 

tkbh izr br rJh sK f;nkbe'N ;?eNo d/ w'ou/ ftu, w'joh j'e/ ezw 

eoB  dk  w"ek  fwfbnk.  eJh  vog'eK  ƒ  izr  ftu'A  ikB  puke/  Gid/ 

t/fynk. fe;/ ƒ ;kpD dk x'b ghe/, fpwkoh dk gZi eoe/, j;gskbK ftu 

dkyb j[zd/ t/fynk. eJhnK ƒ ikD p[ZM e/ Iywh j[zfdnk t/fynk sK fe 

fJbki tk;s/, fgZS/ tZv/ j;gskb G/i d/D ikB pu ikt/. pjkdoK ƒ fjZe 

skDe/ bVd/ s/ Pjhd j[zd/  t/fynk. PjhdK ƒ e[M Gh BjhA s/ ekfJo 

n|;oK ƒ (i' gfjb/ fdB dh izr ftu'A jh BZ; e/ b[e rJ/ ;B) tho uZeo 

s/ gowtho uZeo fwbd/ t/y/. w?ƒ fJ; izr ftu rzB fcZNo d/ tXhnk ezw 

pdb/, d' ;/tk w?vb gqkgs j'J/. S/ ;kb j'D bZr/ ;B, c"ih B'eoh eofdnK, 

fe wkwk ih nk Xwe/. T[jBK d/ xo e'Jh g[Zso BjhA ;h, d' XhnK jh ;B. 

w?ƒ b? gkbe g[Zso pDkT[D dh e'fPP eofdnK, eJh bzwhnK d|soh 

ekotkJhnK s'A pkd, c"i ftu'A Bkw eNtk fbnk. wkwk ih d/ xo BkBe/ 

fgzv ik y/sh eoB bZrk. w/ok nZyV g[Dk s/ wkwk ih dk ;ys otJhnk, 

ns/ nkgDh IwhB dk w'j fBGk Bk j'fJnk. fJZe ;kb pkd fco fgzv nk 

e/ y/sh bJh w[PZes P[o{ eo fdZsh. bZy gkgV t/bD d/ pkti{d Gh ezrkbh 

B/ xo'A v/ok Bk u[Zfenk. fJjBK jh p[o/ fdBK ftu, nuBu/sh y[Ph Goh 

xNBk tkgo bJh. T[j ;h ftnkj j'Dk, ;[xV ;[ikB, Gkr Goh ihtB 

;kED dk fwbDk. you/ tZX rJ/, xo dh szrh s'A d[yh j' e/ w[V y/sh 

wfjew/ ftu B'eoh s/ ik bZfrnk. ;KM/ gqtko ns/ G?D GoktK s/ ;G e[M 

(2)

Page 10: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

b[NKdk frnk. T[jBK dh gVQkJh ns/ nkoEe wzdjkbh, B/ eu{wo eY 

Xfonk. gVQkJh g{oh j' ikD s/ B"eohnK s/ br ikD s/, T[j Gh nZyK c/o 

rJ/. ehs/ rJ/ nfj;kBK ƒ w[V edh :kd Bk ehsk. ;r'A pj[sh gVQkJh dh 

pd"bs nc;oh d/ ro{o ftu, w/o/ fjZ;/ dh IwhB, nDgVQ pkg{ s'A, eoi/ 

d/ pjkB/ nzr{mk brtk e/ X'y/ Bkb t/u fdZsh. bzwh bVkJh ns/ yZib 

y[nkoh s'A pknd fJj uko f;nkV IwhB tkg; b? ;fenk. tkfjr[o{ B/ d' 

j'Djko pZu/ p\; fds/, p/Nh Btdhg e"o s/ p/Nk eztodhg f;zx. B"eoh 

d"okB pj[s T[sok uVkn nkJ/. iBtoh 1973 ftu yzv/ dh gj[b gqkgs 

ehsh. ;zB 1975 ftu r[owfs fwPBoh ekbi fdZbh Bkb ;pzXs j' e/ ;/tk 

nkozG fdZsh. B"eoh eofdnK jh r[ows ;kfjs gfVQnk, r[opkDh noE 

gVQ/,  fJfsjk; dk nfXn?B ehsk. wzr w[skpe r[o{ xoK ftu eEk s/ 

b?euo dh ;/tk Gh eodk fojk. wkB;k, pfmzvk, ;o;k, ;zrohnk, gfNnkbk, 

cohde'N, r'fBnkDk wzvh, nkfd PfjoK ftu r[ows ;NZvh e/Ado ;Ekgs 

ehs/. tes eZY e/ ;t/o/ Pkw pZ; nZfvnK ftu, jkeo pDe/ Xkowe 

g[;seK, ezx/ eV/ Gh t/u/. 

;zB 1984 dk efjo, dopko ;kfjp s/ jwbk eoe/ Gkosh

c"iK B/ x'o gkg ehsk, jo f;Zy sVfgnk. j'o nB/e dodBke

xNBktK tkgohnK. GVekT[ b?euo (Gkos ;oeko fto[X izr^124

J/) dk fJbikw bke/ w?ƒ frqcsko eo fbnk frnk. C.I.A. ;Nk|

pfmzvk tkfbnK, gzdoK fdBk d/ Boeh fowKv s'A pkd j[bhnk ftrkV

e/, ;?ANob i/bQ G/i fdZsk. pfmzvk i/bQ nzdo ny"sh ykVe{ ns/

n;bh ykVe{nK ƒ fwbD, goyD dk w"ek fwfbnk. fJE/ jh f;Zy

;N{v?AN c?vo/PB d/ “;zs f;gkjhnK” dk wkBf;e gZy'A ns/ j";b/

gZy'A fdtkbk fBefbnk t/fynk.  fJ;/ EK  fjo;h s/ “b[N/o/ ;zsK” d/ 

doPB dhdko eoB dk  “;[Gkr” pfDnk.  fJ;/  i/bQ  ftu pzd, ijki 

nrtkeko, GkJh r[op\; f;zx T[oc w[;hps f;zx (fgzv gZek ebk) ƒ 

r[ows  fto'Xh  wzd  eko/  eod/  ;[fDnk  t/fynk.  fJjBK  ;kfonK  Bkb 

;woEk w[skpe f;XKse bVkJh bVh. tZvk NeokT[ j'fJnk, bfjokp/rk 

(3)

Page 11: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fgzv d/ f;zxK, GkJh fBowb f;zx ns/ ;qL s'rk f;zx d/ ;fj:'r Bkb fJ; 

bVkJh ftu ;cbsk fwbh. fJjBK ny"sh c?vo/PBhnK ns/ Ne;kbhnK 

tb'A bkJ/ fJbikwK ekoB dk; ƒ d[pkok pfmzvk C.I.A. ;Nkc tkb/ b? rJ/. gzdoK fdBk d/ s;hfjnK s'A pkd nX wfonk eoe/ i/b ftu ;[ZN 

rJ/. fto'Xh bkD/ B/ bZv{ tzv/, GzrV/ gkJ/. GkDk eosko dk fi; g[fb; 

nc;o B/ w/o/ T[go d[pkok M{m/ e/; gkJ/ ;B, T[;ƒ pkjo fe;/ ykVe{ 

ro[Zg B/, gzdoK fdBK d/ nzdo gko p[bk fdZsk. fJ; dfjPs Goh xNBk 

ekoB, ny"sh ykVe{nK s/ ;kX bkD/ B/, fco edh nZy u[Zee/ BjhA t/fynk. 

frqcskoh ekoB B"eoh s'A w[nZsb j' frnk, e'Jh j'o nkwdD dk 

;kXB j? BjhA ;h. fiBQK s/ T[wo Go bj{ fSVfenk, wK ikJ/ Gok nZyK c/o 

rJ/. fJ; w[;hps ftu T[jBK r[of;yK B/ GoG{o wds ehsh, fiBK ƒ r[o{ 

BkBe dh f;fynk dk frnkB ;h. T[jBK r[of;ZyK B/ x'o ;zeN ;w/A w/o/ 

gfotko dh nB/eK yso/ f;o b? e/ jo gZy'A wdd ehsh. w?A ;dk T[jBK dk 

foDh ojKrk. T[j ;B ;H nikfJp f;zx, ;H pbftzdo f;zx, ;H eow 

f;zx, ;H  ftzdo  f;zx wkB;k s'A. ;H wbehs  f;zx, ;H ;[yd/t  f;zx, 

n?;Hn?wH p?Noh tkb/ s/ pkpk nkswk f;zx, ;H i;tzs f;zx, ;H rwd{o 

f;zx, pfmzv/ s'A B/ gqtko ƒ v[ZpD' pukfJnk, j";bk fdZsk. fco Gh fJ; 

;w/A ihtB ;kED ƒ nkoEe ns/ wkBf;e ;zskg G'rDk fgnk. fdwkrh 

jkbs ftrV rJh. fJZe ;kb s'A tZX ;wK eZNe/ i/jb s'A fojkJh fwbh, 

fco nke/ ;odkoBh dk bzwk  fJbki eokT[Dk  fgnk. w/oh r?o jkIoh 

ftu,  pZfunK  ƒ  v'bD  s'A  pukfJnk,  Xkowe  w[ekpfbnK  ftu  Pkwb 

eokT[Adh ojh. pZu/ ;z;koh ftfdnk gVQfdnK Bkb r[ows ftu Gh gogZe 

j' rJ/, ;N/i s/ p'bD tkb/ uzr/ p[bko/ pD rJ/. p/Nh Btdhg e"o M.A. Xow nfXn?B r'bv w?vfb;, M.A. gzikph, phH n?Zv, frnkBh, nkoehN?eN 

dk fvgb'wk, fwPBoh e'o; nkfd eo rJh. p/Nk phHJ/H frnkBh, fvtBNh, 

fwPBoh e'o; nkfd gk; eo frnk. phph ;[yfizdo e"o (B{zj) fwbh 

fi;B/ phHn?;H;hH, n?wHJ/H fJzrfbP gVQkJh w[ezwb ehsh j'Jh j? (fJ;B/ 

feskp B{z fbytkT[D ftu, go{c ohfvzr ftu pj[s wdd ehsh) 

(4)

Page 12: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

e[M io{oh ekotkJhnK g{ohnK eoB s'A pkd w?ƒ w[V nkgDh T[;/ 

g[okDh B'eoh s/ pjkb eo fdZsk frnk. Pq'wDh ew/Nh tb'A fpBk wzr/, d; 

jiko o[g? ;jkfJsk bJh G/i/ rJ/. iBtoh 1993 ftu GkJh wBihs f;zx 

w[Zy ;/tkdko nkBzdg[o ;kfjp ƒ ekoiekoh iE/dko nekb sys dh ;/tk 

;zGkb  fdZsh  rJh.  w?A  fJjBK  Bkb  gzEe  w;fbnK  pko/,  bzwh  ftuko 

ehsh. fJ;B/ w?ƒ nkgDk w[Zy ;bkjeko fB:[es eo fbnk, s/ w?A nkgDh 

;oekoh B"eoh s'A nr/sh foNkfJow?AN b? e/ fJjBK Bkb ;/tk s/ jkIo j' 

frnk. iBtoh 93 s'A ;szpo 95 sZe. fJ; nj[d/ s/ ofje/, f;nk;h 

bhvoK, Xkowe ;/tkdkoK ƒ B/fVUA j'e/ t/yD goyD dk w"ek fwfbnk. 

tZv/ S'N/ nj[fdnK s/ p?m/ ftneshnK dh soi/ fIzdrh t/ye/, nsh fBok;sk 

j'Jh. fJ; bJh iE/dko Bkb x[ND wfj;{; eofdnK, fsnkr gZso d/ 

fdZsk. T[gqzs ;kfjpikdk i[Mko f;zx r[ows fwPBoh ekbi ftu, fJfsjk; 

gVkT[D dh ;/tk s/ ik jkIo j'fJnk. fszB e[ ;kb s'A pkd e[M nD;[ykt/A 

ekoBK eoe/, T[E'A Gh fsnkr gZso d/ fdZsk. fJsB/ ftu w/om s/ foPhe/; 

fty/ S/ e[ wjhB/ Xow ftfdnk gVQkT[D dh ;/tk ehsh. frnkBh irihs 

f;zx f;deh ns/ GkJh fJzdoihs f;zx okDk ns/ ;kEhnK d/ T[Zdw ;dek, 

b[fXnkDk fty/ r[ows frnkB fwPBoh ekbi, 1996 s'A P[o{ j' frnk. 

sd'A s'A dk; T[E/ fJfsjk; gVkT[D dh fIzw/tkoh fBGk fojk j?. e?B/vk, 

fJzrb?v, iowBh, U.A.E. nkfd d/PK ftu Xow gquko bJh ikD dk w"ek 

fwfbnk j?. fJZe ;" s'A tZX Xkofwe b/y j[D se gofunK ftu Sg u[e/ 

jB. d; S'N/ feskpu/ Skge/ ;zrsK sZe g[uk u[fenk jK. eJh ;ko/ b/y 

jkbh nDSg/ gJ/ jB. r[ows f;XKsK ƒ fByko e/ g/P eoB tkbhnK 

CDs Gh eZY uZ[fenk jK. w'jkbh fty/ 26 nes{po 2003 ƒ j'Jh ftPt 

f;Zy ebt?PB ƒ, ekw:kp eoB tk;s/, pDdk ;odk :'rdkB gkfJnk 

;h. ;fsr[o{ ih d/ uoBK ftu nodk; j? fe nkyoh ;[nk;K se nkgD/ 

do dh ;/tk b?Adk oj/. 

r[ows  pko/  fJ;  bzwh  emB  xkbDk  ftu'A  i'  f;fynk,  gktB 

r[opkDh ns/ fJfsjk; ftu'A i' wkDe w'sh bZG ;fenk, T[j ;zrsK nZr/ 

(5)

Page 13: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

go'; fojk jK. pj[s/ b/y f;XKse jB. fJ; bJh eJh tkoh gVQe/, u[ZGD 

wfj;{; Gh j' ;edh j?. feT[Afe nkw f;Zy nZi se e/tb r[o{ xo Bkb 

PoXk  tkb/  gZy  ekoB  jh  i[fVnk  j'fJnk  j?,  frnkB bZrGr BKj  d/ 

pokpo jh j?. r[opkDh  frnkB dk ;kro j?,  fJfsjk; goT[geko s/ 

;{owrsh dh f;yo j?. r[opkDh d/ ukBD ftu i' gfVQnk, ftdtkBK s'A 

f;fynk, ihtB siop/ Bkb foVfenk T[jh pDk ;ztko e/ gkmeK dh ;/tk 

ftu jkIo j?. w?ƒ edh fuZs u/sk Gh BjhA ;h fe tZvh g{oh feskp fbyD 

d/ ;woE j' ;eKrk, T[j Gh f;XKse feskp < fJ; fgS/ ;fsr[o{ ;kfjpkB 

dh feogk s'A pkd w/o/ ;fseko:'r tZv/ tho, fiBQK ƒ w?A nkgD/ wB ftu 

fIzdrh dk wkvb ;theko ehsk j'fJnk j? T[j jB, fgqz;hgb ezto wfjzdo 

gqskg f;zx ih. fiBQk s'A w?A r[ows frnkB pko/ fgSb/ shj ;kb s'A f;ydk 

nk fojk jK. T[j f;ykT[Ad/ j'J/ Bk Eed/ jB Bk ned/ jB, S[ge/ ofjD 

dh fJZSk Bkb, brksko ezw eod/ jB. T[jBK dh d/D w?A edh d/ BjhA 

;eKrk. 

w? w{oy eh e/se pks j? e'fN gokXh sfonk o/] 

r[o{ BkBe[ fiB ;[fDnk g/fynk ;/ fcfo roGkf; B gfonk o/] (612) 

r[ows y'ih, goukoe ns/ j'o ftdtkB ;ZiD, r[opkDh d/ ukBD 

ftu  feskp  ƒ  goy  e/, nro  e'Jh  ehwsh  ;[Mk  d/Dr/  sK  fyV/  wZE/ 

;theko eoKrk. nkT[AdhnK n?vh;BK ftu ;'X eo btKrk. XzBtkd ` 

gq;z;eK dk Gh, *s/ nb'ueK dk Gh. 

r[o{ xo dk ;/tkdko 

fJzdo f;zx xZrk

(6)

Page 14: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

g/Fekohg/Fekohg/Fekohg/Fekohg/FekohvkL jofizdo f;zx ‘fdbrho’

f;Zy ndp dhnK BhjK ftu e[M Ezw nfij/ Gh bZr/ j'J/ jB, fiBQK 

ƒ jhfonK dhnK uNkBK nkyDk tkfip j't/rk. fe;/ ;[zdo fJwkos dh 

fizd ikB, T[;dhnK BhjK ftu bZrhnK fJZNK ns/ w;kb/ *s/ w[BZ;o j'fJnk 

eodh j?. eJh tkoh T[uhnK fJwkosK dhnK BhjK ftubh ewI'oh fgZbhnK 

fJZNK, o/s dh pj[sks tkb/ xNhnk w;kb/ ekoB, bZfrnk pj[s ;kok g?;k, 

nikJhA ubk iKdk j?. i/ edh f;nkDk fw;soh ezXK ftu fJZe d' wIp{s 

Ewb/ T[;ko d/t/ sK MZyVK s[ckBK ftu, fJwkos ;kps sK Gkt/A Bk ofj 

;e/, go T[; dk w{zj w[jKdok gSkfDnk ik ;edk j?. neb ns/ fwjBs 

Bkb T[;ƒ w[V T[j' jh Peb fdZsh ik ;edh j?. f;Zy gzE d/ ndph wjb 

ftu p/ soshph ns/ eZu/ w;kb/ dh Gowko j?. go nkcohB jB T[j uzd 

fJZe uNkBK fijVhnK f;Zy ndp d/ wjb dhnK BhjK ftu nv'b yb'shnk 

;kc fd; nkT[AdhnK jB. fJT[ gqshs j[zdk j? fJj Ewb/ Bjh fJZNK rkok 

BjhA ;r'A jhfonK dhnK uNkBK jB. feT[Afe jhok ;ko/ gZEoK s'A wIp{s 

j[zdk j?. efjzd/ B/ jho/ ƒ jhok sK eZN s'V ;edk j?, j'o e'Jh eZN BjhA 

;edk. f;Zy ;kfjs dhnK nfijhnK ehwsh, BhjK ftu bZr/ c"bkdh jho/, 

T[jBK dh ehws gkT[Dh ;zGt BjhA j?. fJjBK ftu gq'L r[ow[y f;zx, frL 

fds f;zx, ;qL eow f;zx fj;N'ohnB nkgDh fw;kb nkg jB. go fJj 

jho/ sK pj[s gfjbK j' r[io/ jB. fJjBK d/ ftdk j' ikD wro'A fco fJZe 

ybkn fijk g?dk j' frnk ;h. w/o/ torh ykVe{ s/ uVQdh ebk ftu trD 

tkbh  ebw  ƒ  “fdbrhoh”  dk  nfj;k;  j'D  bZr  fgnk  ;h.  nfijk 

Gkf;nk fes/ j[D wod b/yeK dh bVh ysw sK BjhA j' ikt/rh < 

fJZe fdB pqfwzxw (U.K.) p?fmnK fJzNoB?ZN d/ toe/ gosfdnK, 

(7)

Page 15: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fJZe b/y Bioh fgnk. fJZe tko, d'tko, gfVQnk, o{j BfPnk rJh, wB 

fyV frnk. f;zx ;Gk bfjo d/ w'YhnK dh soi^J/^fpnkBh s/ fbfynk 

b/y gq'L fJzdo f;zx xZrk ih dk ;kv/ ;Bw[Zy ;h. fJZe tko fco gfVQnk, 

:ehB BjhA j' fojk ;h, fe fJj b/y fJZe r[zwBkw fij/ ftnesh tb'A, 

fbfynk j'fJnk j't/rk. ;r'A gfjbh Bio/ ebw dh gogZesk dk nfj;k;, 

X[o nzdo T[so frnk. w?ƒ fJT[A gqshs j'fJnk, fit/A fe;/ B/ w/o/ fdb dh 

nDejh rZb ƒ p[ZM e/ ekri dh fjZe s/ T[sko fdZsk j't/. eh e'Jh P\; 

fJzBfpzB w/oh ;'u tkbk Gh j' ;edk j? < nzdo sKx g?dk j' rJh fe fJ; 

“f;zx” ƒ Io{o fwfbnk ikt/. fJzB/ ftu w/ok fJZe d';s ;qL ikrho f;zx 

“jwdod” w/o/ e'b nk g[Zik. T[; df;nk fe fJj tho fJzdo f;zx xZrk, 

wBihs f;zx ;kpek iE/dko Bkb ps"o fBih ;jkfJZe ;/tk fBGk fojk j?. 

w?A GkJh wBihs f;zx ƒ fBih s'o s/ ikDdk ;K. fJ; bJh xZrk ih ƒ 

fwbD bJh g?dk j'Jh sKx, wZXw g? rJh. ;'funk wBk iE/dkoK dh ih 

ji{oh eoB tkbk P\;, ykVe{ ;'u dk XkoBh BjhA ofj ;edk, T[;ƒ 

nDy fsnkr e/ ;zg{oB r[bkwh ;theko eoBh g?Adh j?. w/oh ;'u ;jh 

;kps j'Jh. e[M jh fdBK wro'A gsk bZrk fe tho fJzdo f;zx B/ sK 

wBihs f;zx iE/dko dk ;kE pj[s d/o s'A SZv fdZsk j?. fJ; wro'A T[jBK 

ƒ fwbD bJh w/oh ewI'o g? rJh fJZSk fco pbtkB j' rJh. 

nr;s 2003 ftu w?A tsBh gos nkfJnk. fJ; s'A pknd xZrk 

ih d/ e[M j'o b/ye gVQB dk w"ek fwfbnk. p;, fJ; wro'A w?ƒ j'o ;'uD 

ftukoB dh b'V Bk gJh. fJZe fwbDh dk ;pZp sK ;kv/ ftueko seZbc 

BK dh e'Jh nbkws Bk ojh. j[D sK fJT[A wb{w j[zdk j? fe n;hA t;d/ 

Gkt/A nbZr nbZr PfjoK ftu jK, go fdbK dh ;KM okjh e'b e'b jh 

ofjzd/ jK. gq'L fJzdo f;zx dk jo BtK b/y w/oh BIo *u'A Io{o bzxdk j?. 

jo tko w?ƒ BthBsk gqkgs j[zdh j?. ;'udk jK fe nfijh ;'u tkb/ f;ZyK 

dk nro fJZe ekcbk pD ikt/. Bth ftfrnkBe ;'u ftu Ykbe/ fJfsjk; 

s/ r[ows ;kfjs fbfynk ikt/HHHHH. eh edh fJj ;zGt j' ;e/rk < fJBK 

fgnko GohnK fwbDhnK d"okB jh fJZe fdB tho ih B/ ngDZs Bkb w?ƒ 

(8)

Page 16: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fJj wkD fdZsk fe Bth Sg ojh feskp ^ “Xow d/ BK s/HHH” dh g/Pekoh 

fbyK. 

tho fJzdo f;zx dh fJj feskp tZy^tZy ftfPnK Bkb ;pzXs 

r[ows d/ f;XKse gfjb{nK pko/ gq"V wkBf;e gZXo dh ;{ue j?. j'o y{ph 

fJj fe b/ye fgSb/ shj ;kb s'A r[ows ;N/iK s/ eEk$b?euoK okjhA 

nkgDh Bt/ebh ;'u dk gorNktk eodk nk fojk j?. fe;/ d/ “frZN/ bZr/ 

r'v/ bZr/”, d/ w[jkto/ tKr r[ows d/ “nDhnkb/ sho” ekch fsZy/ wfj;{; 

j[zd/ jB. go r[opkDh d/ ukBD ftu jh soe; ftu'A SZv/ iKd/ jB. fiE/ 

b/ye ftP/ pko/ v{zxh tkech d/ fojk j[zdk j?, T[E/ jo ftuko ƒ r[opkDh dh 

e;tZNh s/ goyD dk wkfjo Gh j?. b/y dk ikpsk, ebuo, fJfsjk;, 

g[okDe eEktK nkfd ƒ EK f;o oZyD dk j[ZBo Gh b/ye ƒ pky{ph nkT[Adk 

j?. T[j gkme dh g{oh fdbu;gh pDkJh oZydk j?, gkme ƒ nkgDh okJ/ 

dk jkDh pDke/, nkgD/ Bkb N'o e/ wzfib sZe b? iKdk j?. nfijh y{ph 

fes/ fes/ jh t/yD ƒ fwbdh j?. 

fJj g[;se ;w{buh jh w/oh g;zd ftu j?, e[M b/y fJ; ftu 

wk;No gh; nytkT[D d/ jZedko jB. f;Zy cb;c/ ftu ny"sh eokwksK, 

ikd{ N{D/, G{s gq/s, fuZNk ekbk fJbw, ƒ e'Jh EK BjhA. f;Zy Xow ftu 

n;b “eokwks” db/oh, pjkdoh tkb/ ekoBkfwnK ƒ wzfBnk frnk j?. 

T[j db/oh Gkt/A ;fsr[o{ ih d/ T[gd/PK dh j't/, T[jBK dhnK fbysK gktB 

r[opkDh dh j't/ iK T[jBK tb'A gkJ/ g{ofBnK dh j't/. Gkt/A T[j db/oh 

GkJh T[d? f;zx GkJh pfuso f;zx, GkJh nkbw f;zx iK GkJh pki f;zx 

pzdk f;zx dh. T[j ;{owrsh 1705 dh j't/ 1762 dh iK 1984 dh. fJjh 

;{owrsh n;bh s/ “ikjok eokwks” j?. fJ; feskp ftu f;Zy cb;c/ 

dhnK fJjBK ikjoK eokwksK ƒ y{p;{os nzdki ftu g/P ehsk frnk j?. 

gq'fjs g[ikohnK B/ Boe ;tor, g[Bo iBw, fe;ws dk r/V,  fgSb/ 

eowK dk cb, dkB g[zB nkfd dk ikb ftSke/ G'b/ b'eK ƒ ;dhnK s'A 

“Xkowe mZrh” okjhA b[ZN e/ ykXk j?. “Boe ;[or eh j?” b/y ftu fJ;/ 

gki ƒ T[xkfVnk frnk j?. nekb sys ƒ ;w[Zu/ f;Zy irs dk ;KMk 

(9)

Page 17: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

nbzpodko Bk ofjD d/ e/, fJZe XV/ B/ fJ;ƒ nkgDh iZdh ikfJdks pDk 

fbnk j?. fBZih feVK eZYD bJh, iksh w[ckdK tk;s/, ny"sh j[ewBkfwnK 

ƒ jfEnko pDk e/, fJ; gzEe ;z;Ek ƒ B/;s'A Bkp{d eoB dk pZIo gkg 

ehsk frnk j?. tho fJzdo f;zx B/ fJ; Bki[e s/ nsh b'VhAd/ ftP/ s/ g{oh 

p/pkeh Bkb ebw ubkJh s/ fJ; bfjo ƒ nZr/ N'fonk j?. gq'fjstkd ns/ 

oki;h ieV ftu'A nekb sys ƒ nkIkd eokT[D tkfbnK dh fJ; bfjo 

ftu Pkwb j'e/, gq'L xZrk B/ fieo:'r fjZ;k gkfJnk j?. T[;/ db/oh dk 

gqsZy ;p{s jB fJ; feskp d/ d' b/y nkX[fBe gq;zr ftu “j[ewBkwk ns/ 

nekb sys dh d[otos'A pko/ b/y fJ;/ gki ƒ T[xkVd/ jB. 

d[Bhnk ftu pE/o/ g[oP j'J/ jB, go i[r ƒ pdb d/D tkbk, 

fJfsjk; ƒ T[bN fdPk tb N[oB bJh wIp{o eoB tkbk, wjKpbh edh 

edkJh fe;ws Bkb jh gqrN j'fJnk eodk j?. g[okDe wjKGkos dh 

eEk okjhA ;[nkdb/ ns/ Bt/eb/ nzdkI ftu, b/ye B/ d;w gksPkj ji{o 

ƒ i[Zr g[oP nky e/ ;Zuh PoXk gqrN ehsh j?. “fJfsjk; dh w"s” fJZe 

j'o y{p;{os b/y j?, fi; ƒ gVQe/ fJZe tkoh sk f;o ueok iKdk j?. fe 

j?   i' e[M n;hA nZi se gVQ fby oj/ ;h, eh fco T[j w[odk bk; tork 

fJfsjk; jh ;h < Mzi'V e/ irkT[D tkbk ikBdko b/y j?. w[Vw[V gVQB ƒ 

fdb eodk j?, fJT[A gqshs j[zdk j? fe b/ye B/ fJfsjk; ƒ woB'A puk 

fbnk j?. fJZe b/y j? “f;Zy G'iB”. wk; pko/ pIko ftu eJh g[;seK 

nk uZ[ehnK jB. go gkmeK ƒ fJ; b/y ftu'A BthBsw frnkB gqkgs 

j't/rk. ;zsK wjzsK dk r[ows ftu e'Jh tyok o[spk BjhA j?. fco Gh 

v/o/dko f;ZyK ƒ Gowke/ nkgD/ v/fonK tZb fyZuD ftu ekw:kp j' oj/ 

jB. G'b/ f;Zy tes s/ ;wK ftnoE rztK oj/ jB. b/ye B/ “s/ ;zs G'b/ 

r[of;Zy j?” fby e/ ;[uZih nrtkJh fdZsh j?. wksk fgsk pZfunK ƒ r[ows 

ftfdnk d/D s'A bkgqtkjh tos iKd/ jB. fi; ekoB pZu/ e[okj/ g? e/ wksk 

fgsk dk Bkw ebzes eod/ jB s/ nkgDh fIzdrh nzXeko ftu roe eo b?Ad/ 

jB. fJZe b/y “Xow ftfdnkHHHH” fbye/, fJfsjk; ftu fdb N[zpD/ gq;zr 

Bkb i'Ve/, nfijk fdbeP BePk pzfBnk j? fe gVQe/ jh ;kj bJhdk j?. 

(10)

Page 18: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

“r[o[ ;oto[ jw jz; fgnko/” b/y ftu shoEK dh ns/ eKtK s'A 

jz; pDB dh rkEk fpnkBh rJh j?. fi; db/oh Bkb ;zt/dBPhb ftP/ ƒ 

gfjbK fe;/ xZN jh jZE gkfJnk j?. tho xZrk ih ƒ fJ; i[nos bJh 

tXkJh. “fJPe jeheh tkbk gzikp fe; okj”, tkbk b/y fJPe wikih 

dhnK jho oKMk, ;Z;h g[zƒ, fwoik ;kfjpK nkfd dh eos{s fpnkB eoe/, 

fco Pkw f;zx nNkoh tkbk, joh f;zx Bb{nk, GkJh wBh f;zx sko{ f;zx 

uko ;kfjpIkd/HHHH. f;ZyK ƒ fgnko/ BjhA bZrd/, nfPe ftrV/ w[zv/ e[VhnK 

jh uzr/ brd/ jB. tkj w/o/ tho xZrk ih s[;hA tdkDh u'N wkoh, nkcohB. 

fJZe pj[s jh ;zt/dBPhb b/y j?, “f;Zy nodk; nkX[fBe gq;zr ftu”. 

fJ; b/y ƒ d' tko gfVQnk, nzdo'A e[M NZ[ND dh nktkI nkJh. T[j ;h 

nodk; pko/ T[wo Go pDh PoXk. eh f;Zy gzE ftu e/tb PoXk jh 

gqtkB j?, frnkB BjhA < ;wki dk tv/ok fjZ;k PoXk ƒ jh Xow gotkB 

eo u[Zek j?, id'A fe fJj nX{ok ;Zu j?. fJj nodk; tkbk b/y pj[s 

n"fynk j'e/ ;zx j/mK T[skoBk g?Adk j?. ;Zu w[Zu gfjbh tko fe;/ ebw B/ 

fJ; nsh Bki[e ft;/a ƒ ebwpzd ehsk j?. nZyo nZyo Bki[nkp j?, go 

fdb ƒ ;zGkbe/ gVBk gt/rk, toBkHHHHH. ;kvhnK gqw[y iE/pzdhnK B/ 

nkgDh fizw/tkoh ƒ BjhA fBGkfJnk. B"itkB do do dhnK m'eoK yk oj/ 

jB. Gfty nzXeko wJh j?, Bf;nK ftu roe j' oj/ jB, p/o[Irkoh j?. 

fe;/ ƒ e'Jh fceo BjhA j?, ;kv/ fJjBK f;Zy jhfonK dk. gq'L fJzdo f;zx 

B/, ew/NhnK d/ fizw/tko u"XohnK ƒ, tes f;o yohnK efj ;[DkJhnK 

B/. go eh ;kv/ fdbh ew/Nh tkb/, nzfwqs;o SGPC tkb/ edh e[zGeoDh 

BhAd ftu'A ikrDr/ < iK ;ko/ ykb;k gzE ƒ popkd eoB dk jh fJjBK 

m/ek gqkgs ehsk j'fJnk j? < Ne;kb tkb/ bzw/ ;w/A s'A gouko okjhA 

pqkjwDh eoweKvK ftu, r[of;ZyK ƒ T[bMk oj/ jB. r[opkDh s'A T[bN, 

g"okDe e{V epkV gquko oj/ jB. edh fe;/ b/ye B/ xZN jh fjzws ehsh 

j? T[jBK d/ gki Bzr/ eoB dh. 

nkfyo ftu ykb;k ƒ oki y[P ikDdh fjod/t/Xe xNBk :kd 

eotk e/ y{B y"bD bk fdZsk j?. fe; fwZNh d/ pD/ j'J/ ;B T[j f;Zy fiBQK f;oK 

(11)

Page 19: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

d/ rzi T[;ko e/ y{B d/ dfonk soe/, ykb;k oki dh ;EkgBk ehsh. nZi d/ 

f;ZyK dh s[bDk eo' oki gqkgsh tk;s/ e'Jh isB sK eh eoBk ;h, ;r'A oki 

dhnK  :kdK  jh  wB  w;se  ftu'A  fwNk  fdZshnK.  ft;kyh  iK  fdtkbh  ƒ 

dhgwkbk, nkfsPpkih ubk e/, y[Ph wBkJh iKdh j?. go eh r[bkwK ƒ Gh 

e'Jh y[Ph j'fJnk eodh j?< “y[; u[Ze/ ykb;k oki dh :kd dtkT[D bJh fywK 

ukj[zd/ jK”, go fJj dodBke eKv fet/A G[bKr/ < ;kek ;ojzd, thjthA ;dh 

dk Pq'wDh f;Zy s/ fJeh ;kbk M{m ns/ fJZe ftfrnkBe b/y Pbkxk:'r jB. 

“Xow d/ BK *s/HHHH`” g[;se w/oh BIo ftu, nsh ehwsh ouBk 

j?, s/ gzEe fgnkfonK bJh Bk:kp s'jck j?, i' w/o/ tho xZrk ih B/ fdb 

dhnK rfjokJhnK ftu'A fbfynk j?, r[opkDh dh e;tZNh s/ gofynk j?, 

fJfsjk; ftu'A pjkdoK dhnK eokwksK bZGhnK jB, cb;c/ dhnK pkohehnK 

ƒ ;wfMnk j?. fco fIzdrh d/ gogZe siop/ okjhA fJjBK dh u'D eoe/, 

gzE fgnko tkbhnK gftZso o{jK nZr/ go'f;nk j?. w/oh ;bkw j? fJ; 

db/o ebw ƒ   fi; tes gzE d/ ny"sh^ftdtkB nekbh u"XohnK dhnK 

uZgbK uZND bJh jZE pzBh tkoh dh T[vhe ftu jB. T[;/ jh t/b/ nfijhnK 

ebwK Gh w"i{d jB, i' u"XohnK tZb'A g/P ehs/ bkbu, nj[fdnK, ;BwkBK 

ns/ d"bs ƒ m[eok e/ ;Zu' ;Zu nkyD dh i[nos eodhnK jB. pfbjko 

iktK, fiBQK XwehnK ns/ ysfonK dh gqtkj Bk eofdnK, ;w/A f;o ;Zu 

nky ;[DkfJnk j?. w/o/ tho fJzdo f;zx dh ebw ƒ w?A “jw/;[b ;bkw/” 

nky ;edk jK. fJj :kd oj/, w?A ftnesh d/ fBZi dh rZb BjhA ehsh, 

;Zu fpnkB eoB tkbh ebw ƒ BwPeko ehsh j?. gqpzXeK ns/ gqukoeK 

bJh fJj feskp gVQBh nsh Io{o ;wM e/, gVQB dh f;cko; eodk jK. 

T[whd jh BjhA ftPtk; j? fe ;Zu Bkb s/ r[opkDh Bkb fgnko eoB tkb/ 

fJ; g[;se ƒ Io{o ;fsekoBr/. 

gzEe ;/te ^ vkL jofizdo f;zx fdbrho

[email protected]

[[[[

(12)

Page 20: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

**r[nku uZ [e/ f;Zy d/; d/ tko;' s[jkB{ z**r[nku uZ [e/ f;Zy d/; d/ tko;' s[jkB{ z**r[nku uZ [e/ f;Zy d/; d/ tko;' s[jkB{ z**r[nku uZ [e/ f;Zy d/; d/ tko;' s[jkB{ z**r[nku uZ [e/ f;Zy d/; d/ tko;' s[jkB{ zr[og[op w[pkoe**r[og[op w[pkoe**r[og[op w[pkoe**r[og[op w[pkoe**r[og[op w[pkoe**HHHHHH<<<<<

“g'Eh gow/;o ek EkB[” d/ gfjb/ gqekP ƒ :kd eofdnK, f;Zy 

;wki B/ 400 ;kbk iPB pVh X{wXkw Bkb wBkJ/ s/ wBkT[D/ ikoh jB. 

r[o{ rqzE ih dk T[gd/P T[GkoB goukoB dh Ekt/A, p/JhwkB bhvoK B/, 

nkgD/ nkg ƒ godoPs eoB dk  fxBkT[Dk eow ehsk j?. r[o{ rqzE 

;kfjp dk ngwkB eoB tkb/, f;Zyh ƒ wbhnk w/N eoB tkb/, r[o{ rqzE ih 

dhnK jikoK gktB phVK nrB G/N eokT[D tkb/, dopko ;kfjp ;w{zj s/ 

y{Bh jwbk eotkT[D tkb/, p/d'P/ f;Zy wkJh GkJh :kso{nK dk y{B vheK 

bk e/ ghD tkb/HHHHr[og[op wBk oj/ jB. ;fsr[o{ ih dk puB j? ^ 

;[ofs wfs us[okJh skeh, fenk efo nkfy tykDhn?] 

nzsfo pfj e? eow ewkt?, ;' uj[ e[zvh ikDhn?] 

i' Xow[ ewkt?, fs;[ Xow BkT[ j't?, gkfg ewkt/, gkgh ikDhn?](138) 

fJT[A ;wM bJhJ/ fe P?skB e[okB dhnK nkfJsK gVQe/, b'eK ƒ 

Xow T[gd/P eoB dk y/yD eo fojk j?. P?skB fJZe BjhA, fuZN/ u'fbnK 

ftu, Grt/A p;soK ftu, iK Bhb/ pkfDnK ftu, dBdBKd/ pVQeK wkod/ 

nDfrDs jB. e[M ;wK gfjbK “ft;kyh w[pkoe” sfjs e?B/vk d/ fJZe 

nypko ftu pj[s jh dodBke dk;skB Sgh ;h. w?A T[; ƒ sd'A jh ;KG 

fbnk ;h. fJ; fJpkos ƒ 400 ;kbk gqekP fdt; bJh, Iok e[ ;'Xe/ 

fby fojk jK. f;Zy B;b e[;h d/ erko s/ jB. f;Zy okiBhse e[okj/ g? 

u[Ze/ jB, f;Zy Xow w[yh g{oh soK fBZxo uZ[e/ jB. e'Jh f;Zy :{[Bhtof;Nh, 

f;Zy ekbi, nypko, ;?N/bkJhN u?Bb (r[ows ftuko eoB bJh) fJ; 

400 ;kbk s/ P[o{ BjhA ehsk frnk. r[opkDh dhnK noEK tkbhnK g'EhnK 

(13)

Page 21: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

xo xo gZ[idhnK. d[Bhnk dhnK ;kohnK w[Zy p'bhnK ftu nB[tkd eoe/ 

u'DtK f;Zy ;kfjs gjz[ukfJnk iKdk. go nc;'; nfijk eoB s'A w[iowkBk 

e'skjh ehsh rJh j?. 

ni/ eZbQ dhnK rZbK jB, eohp d' bZy f;Zy B"i[nkB esb ehsk 

frnk, xoK d/  fuokr r[Zb j'J/, pbkseko j'J/HHHH.  fco  fJj y[PhnK 

dhgwkbk, tki/ rki/, wfmnkJhnK dk nkdkB godkB, wfonK dh y[;h 

ftu < gzikp T[iVB dh y[Ph ftu < ;VeK s/ d"Ve/ (u/sBk wkouK dk 

w{oysk Gfonk ezw) g;hBk pjke/, rZvhnK w'NoK dk s/b c{e e/, eh ;Zu 

w[Zu f;ZyK ƒ neb nk ikt/rh < fco ;e{b ekbi :{Bhtof;NhnK pzd 

BjhA eo d/DhnK ukjhdhnK < dhg wkbk Bkb f;ZyK d/ wB o'PB (frnkBtkB) 

j' ikDr/ < gqXkB wzsoh, okPNogsh, GkigkJh, RSS, eh f;ZyK ƒ e[M d/ ;eDr/ < nZi sZe fJjBK ;kfonK B/ f;ZyK ƒ b[ZfNnk ns/ e[ZfNnk j?, 

fco  fJj  fe; y[Ph  ftu “w[Zy wfjwkB” pDke/  fBtki/ ik oj/ jB < 

PoXkb{nK dk nEkj g?;k s/ ;wK popkd eo fdZsk frnk, go f;ZyK dh 

jkbs ftu e'Jh spdhbh BjhA nkt/rh. ekP` fJj PoXktkBK dk g?;k 

;uh w[Zuh “Xow ekoiK” s/ yofunk iKdk. f;Zy e"w dh fprVh ;zto 

iKdh. go BjhA ` brd? ni/ f;Zy e"w dh fe;ws ftu j'o y[nkoh fbyh 

j'Jh j?. 

fJj popkdh e'Jh j'o BjhA eotk fojk, f;ZyK dk ipoh pfDnk 

“g'g” gqekP f;zx pkdb eotk fojk j?. ny"sh iE/dko ep{so tKr nZyK 

whNh p?m/ fpZbh d/ ubh ikD dh nk; bkJh p?m/ jB. pkdb g'g fet/A j? 

Bw{Bk  jkio  j?  ^  i/  ykb;k  gzE  rcbs  ftu'A  Bk  ikfrnk  sK  pkdb 

tofrnK “r[o{” pD ikD dk n?bkB Io{o eo d/Dk j?. p; n?t/A  fJZe 

wjhB godk fijk jh ftueko j?. 

(1) eJhnK dk xkD eoe/ e/Ado dh nfdy skes Bkb nekbh db dk 

;ot/ ;otk gqXkB. 

(2) nekbh db ƒ s'Ve/ w'rk fty/ (1996) gzikph gkoNh fJ; dk BK 

oZy fdZsk frnk. 

(14)

Page 22: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

(3) dopko ;kfjp ftu nkJ/ ftP/P wfjwkBK ƒ f;o'g/ dopko ;kfjp 

d/ rqzEh fdnk eod/ ;B n?seh gqXkB wzsoh s/ okPNogsh ƒ y[d 

pkdb B/ f;o'g/ fdZs/. Gkt fe pkdb dopko ;kfjp dk w[Zy rqzEh Gh 

pD frnk. 

(4) ;L r[ouoB f;zx N"jVk gqXkB d/ woD s/ s[ozs nekb sys d/ rqzEh 

ƒ nkye/ N'jV/ ƒ “gzE osB” dk fyskp Gh pkdb B/ d[nkfJnk. 

Gkt nekb sys dk ;kok ezw eki pkdb d/ fJ;ko/ s/ j' fojk j?. 

;wM nk ojh j? fe nekb sys dk iE/dko Gh pkdb. 

(5) Pq'wDh ew/Nh dk gqXkB Gh (nf;ZX/ Yzr Bkb) y[d gqekP f;zx pkdb j?. 

(6) nzfwqs;o fty/ Bro ehosB ftu r[o{ rqzE ;kfjp dh skfpnK w[Zy 

rqzEh p?fmnk eod/ ;B. n?seh wjkoki d/ skp/ T[; oE ftu w[Zy 

rqzEh dh Ekt/A (dkjVh eN/ pkvh rkovK ;w/s) pkdb ih ;tko j' 

rJ/. :kBh fe fJE/ Gh rqzEh dh fvT{Nh y'j bJh rJh. Gkt/A oE d/ 

gjhJ/ N[ZN rJ/ s/ gktB ;o{g dh p/ ndph j'Jh. 

(7) fco ;o{g u[Ze e/  fJZe x'Vk rZvh  ftu ;tko eokfJnk  frnk, 

pkdb ;kfjp nkgD/ pkvhrkovK ;w/s T[; ftu Gh ik p?m/. fJsBk 

Gko BK ;jkodh j'Jh rZvh fyZuD tkbh x'Vh iwhB s/ fvZr gJh s/ 

T[FZm Bk ;eh. 

(8) ftdtkBK dh ekBcqz; ftu e[zihts GkPD i' fdZsk frnk fJZe “dkjVh 

eN/ f;Zy” tZb'A fdZsk frnk. 

(9) thj bZy b'e nzfwqs;o nkJ/ go pkdb s'A fpBK T[j j'o e[M BjhA 

t/y ;e/. 

(10)  f;Zy e"w dk brgr gzikj eo'V o[fgnk popkd eo fdZsk frnk. 

eh nfij/ jkbksK ftu f;ZyK dh uVQdh ebk j' ;edh j? < nZr/ 

f;ZyK dh d[odPk pko/ gV'Q ^ 

;kY/  3 jIko ;kb s'A  pqkjwDtkd dh ibkbs dk  fPeko ns/ 

I[bw^ipo dh uZeh *u fg; oj/ b'eK ƒ r[o{ BkBe d/t ih dh ;'u B/ fJzB/ 

pbtkB pDk fdZsk fe T[jBK B/ 19thA ;dh d/ P[o{ ftu jh fJ; Xosh T[Zs/ 

(15)

Page 23: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

(w"i{dk ;kT{E J/Phnk fyZs/ ftu) fJZe f;Zy d/P ;Ekfgs eo fbnk, f;ZyK 

d/  fJ; d/P dhnK jZdK d/ nzdo r[o{ ;kfjp d/ nkP/ nB[;ko b'eK B/ 

nIkdh dk fBZx wkfDnk. fJ; s'A gfjbK fe fJ; nIkdh dk fBZx d[Bhnk 

d/ pkeh b'e th wkD ;ed/ pqkjwD B/ nkgDhnK e'MhnK ukbK d[nkok f;ZyK 

dk nkgDk ikB s'A th tZX fgnkok tsB nzro/IK dh M'bh ftu gk fdZsk. 

nkgD/ T[; fgnko/ tsB ƒ nIkd eotkT[D bJh f;ZyK tZb'A nEkj e[opkBhnK 

;dek }[bkwh dh T[j bzwh oks 1947 ftu w[Zeh sK Io{o, go f;ZyK dk 

nkgDk d/P d' e"wK B/ nkg; ftu nZXk nZXk tzv fbnk. fJZe B/ d/P ftu'A 

wko e/ GikfJnk s/ d{;o/ dh }[bkwh nZi sZe jzYk oj/ jK. 

T[; fyZs/ dh nIkdh bJh 80 ch;dh e[opkBhnK d/D tkfbnK

ƒ s'j|/ ftu eh fwfbnk <

!  “f;Zy ;w[Zu/ s"o *s/ iwKdo{ c;kdh ns/ IokfJw g/Pk b'e jB s/ 

fJj ;{p/ d/ nwB^g;zd fjzd{nK bJh yso/ Goh tzrko pD/ j'J/ jB. 

fvgNh efwPBo fJjBK fto[ZX ftP/P ;kXB ngDkT[D. f;ZyK ƒ 

p/ekƒBh d/ okj gkT[D tkbhnK T[BQK dhnK T[j iwKdo{ gqpb o[uhnK 

jB, fiBQK dk M[ekn fJ;soh joB ns/ b[ZN^wko tZb j?.”   tZbG 

GkJh gN/b rqfj wzsoh (gZso, BzL n?rfIfpN vhH 11$7, fwfs 10 

nes{po 1947) 

!  “r[o{ r'fpzd f;zx ih G[ZbV d/P Grs ;B.” ^ M.K. rKXh !  “don;b r[o{ r'fpzd f;zx B/ r[o{ BkBe dh ftukoXkok dk ftek; 

o'e fdZsk. T[j f;Zy ;fGnkuko d/ gsB dk :[Zr ;h.”   oftzdoBkE 

N?r'o 

!  “xZN frDshnK ƒ n;hA eZY d/D ftu iK tZvh gZXo s/ esb eo d/D 

s/ ftPtk; BjhA oZyd/, ;r'A Xow dh spdhbh d/ ukjtkB jK.” ^ 

wjKtho fsnkrh 

!  “:{H ghH ftu pj[s ;ko/ G/VhJ/ (f;Zy) nk u[Ze/ jB, T[BQK ƒ fBekbDk 

Io{oh j?.” ^ gqXkB wzsoh u"Xoh uoB f;zx 

(16)

Page 24: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fuZso

!  “fjzd{  fjzd';skB  d/  wkbe  jB,  fJj rZb  ;wM bJh  ikt/.”  ^ 

fBokX u"Xoh 

!  “w?A d/P nzdo f;ftb tko sK podkPs eo ;edk jK, gqzs{ gzikph 

;{pk BjhA.” ^ gzfvs itkjo bkb Bfjo{ (21 nes{po 1960 gq?Z; 

ekBcoz;) 

!  “id'A e'Jh tZvk doZys fvZrdk j? sK Xosh ezpdh j?.” ^ okiht 

rKXh (f;ZyK d/ Btzpo 1984 ftu :'iBkpZX esb/nkw ;w/A) 

!  i{B 1984 ftu dopko ;kfjp ns/ pkeh 37 r[oXkwK s/ c"ih jwb/ 

ns/ jIkoK  f;ZyK d/ esb dh gqPz;k eod/ j'J/  fJzdok rKXh ƒ 

“d[ork  wksk”  d/  fyskp  Bkb  fBtkfink  ^  tZb'A  nNb  fpjkoh 

tkigkJh, gqXkB wzsoh. 

!  f;Zy fyZs/ ƒ o/fr;skB pDkT[D bJh gkDh d/ ;'w/ y'j/. 

!  f;Zy fyZs/ dk nkX[fBe s/ ftfrnkBe ftek; o'eD bJh gzikp dh 

Xosh s/ ;fEs GkyVk v?w s'A g?dk j'Jh fpibh y'j e/  fdZbh s/ 

r[nKYh okiK ƒ fdZsh. f;ZyK ƒ fpjko s'A fjzd';skBh jkewK d/ fwZE/ 

j'J/ wfjzr/ Gkn s/ yohd e/ fbnKd/ e'b/ Bkb ub oj/ EowZb gbkNK 

dh fpibh s/ fBoGo eo fdZsk, fi; Bkb T[E/ ofjzd/ pfPzd/ X{zJ/ s/ 

IfjohbhnK r?;K d/ n;o G[rsd/ ofjDr/. fGnkBe o'rK d/ fPeko 

j' ikDr/.  fjzd';skBh jkewK tZb'A  e'bk pzd eoe/  fe;/  th ;w/A 

Eowb gbKNK ƒ pzd ehsk ik ;edk j?. fco g{ok gzikp ;'e/ s/ 

jBQ/o/ dhnK r[|ktK *u r[zw j' ikt/rk. u/s/ oj/ e'b/ dk youk f;Zy 

fe;kB d/ fojk j?, go fiBQK v?wK s/ gzikp dk jZE j?, T[E'A dh fpibh 

j'o okiK ƒ w[|s tKr{z fdZsh ik ojh j?. 

!  f;Zy fyZs/ ftu T[Zu seBheh s/ nkX[fBe ekoykB/ Bk bZrD d/D/. 

!  f;Zy e"w d/ p"fXe (fdwkrh) ftek; ƒ o'eD bJh nzdookPNoh 

gZXo d/ ftfdne ndko/ Bk y[ZbQD d/Dk. gzikp ftu gfVQnk fbfynK 

dh do Gkos ftu'A u"E/ Bzpo s'A j[D T[Bht/A Bzpo *s/ gj[zu rJh j?. 

(17)

Page 25: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

^ (fJzvhnk N{v/$wkor ns/ wodw P[wkoh 2001) (j[D 22t/A Bzpo 

s/ j?) 

!  f;Zy e"w ƒ ;ohoe ns/ wkBf;e s"o s/ rkbD bJh ny"sh ;fGnkuko 

dh nkV j/m popkd eoBk, fit/A fe dko{ ghDh, pZeo/ p[bkT[D/ u'oh 

:koh s/ nPbhbsk ƒ T[sPkfjs eoB tkbh nfijh xNhnk gZXo 

dh rkfJZeh s/ ;kfjsekoh ƒ jZbkP/oh d/Dh. fJ; dh fw;kb nZi 

b[fXnkDk fIbQk Pokp dh gqsh ihn ygs d/ ftZu d[Bhnk *u'A gfjb/ 

Bzpo *s/ j?. fJZe frDh^fwEh ;kfIP sfjs f;Zy itkBh ƒ soQK 

soQK d/ BfPnK ftu v'fpnk ik fojk j?. “gzikp ftu jo shi/ 

ftfdnkoEh ns/ ;ZsthA ftfdnkoED B/ BPhb/ gdkoEK dh tos'A 

ehsh  j?.”  ;ot/yD  gzikp  f;js  ftGkr,  NofpT{B,  ngq?b  8, 

2001, J/vI dh fpwkoh gzikp ftu nZr tKr c?b ojh j?. 

!  T[go'es w[ZfdnK gqsh id'A f;Zy e"w ;[u/s j'Jh sK T[BQK ƒ i{B 84 

*u jfowzdo ;kfjp ;w/s 37 r[oXkwK s/ jwb/ T[gozs Btzpo 84 

*u g{o/ Gkos *u f;ZyK ƒ :'iBkpZX fxBkUD/ esb/nkw dk ;kjwDk 

eoBk fgnk. 

!  fJE/ jh pZ; BjhA fJ; Ibw fto[ZX o'; ti'A T[Zm/ f;ZyK B{z dfjPsrod 

n?bkB e/  25000 ƒ bktkfo; rodkB e/  ;kV  fdZsk.  fJ; dh 

gVskb eoB tkb/ ;qL i;tzs f;zx ykbVk ƒ Gh wko fdZsk frnk. 

j'o nB/e i/jbK ftu ;V oj/ jB. fJj i[bw brksko ikoh j?. 

ni'eh ;fEsh

! fjzd';skB *u ofjD tkb/ jo ftnesh ƒ nfj;k; j'Dk ukjhdk j? 

fe T[BQK d/ g{opi fjzd{ ;B. fJE/ ofjD tkb/ jo ftnesh ƒ fJj 

wzBDk gt/rk fe T[j fjzd{nK dh n"bkd jB. ^ nkoH n?;H n?;H 

w[yh e/H ;[doPB (24 cotoh, 2001) 

! ;kvk fto'X eoB tkfbnK ƒ ;kvh skes dk nzdkIk j' ikDk ukjhdk 

j?. okw wzdo dk fto'X eoB tkb/ fjzd';skB d/ BeP/ s'A fwNk fdZs/ 

ikDr/.   ftPt fjzd{ gqhPd^w[yh, nP'e f;zxb, 23 iBtoh 2001 

(18)

Page 26: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

! f;Zy fjzd{nK dk nzr jB. ykb;k, fjzd{ e"w ƒ pukT[D tk;s/ c"ih 

d;sk fsnko ehsk frnk ;h. ig[ ih rhsk dk ;ko j?. nkfd rqzE 

(;qh r[o{ rqzE ;kfjp ƒ nkoH n?;H n?;H tkb/ nkfd rqzE efjzd/ jB) 

ftubh r[opkDh n?;h frnkB rzrk j?, fijVh fjzd{ t/dK dh rzr'soh 

s'A c[ZNdh j?. ^ nkoH n?;H n?;H 

! f;Zy Xow ƒ y'ok bkT[D bJh r[o{vzw, okXk ;[nkwh, fBozekoh s/ 

ny"sh ;zsK ƒ ;oekoh Pfj d/ e/ gzikp d/ uZg/ uZg/ s/ v/okdkoh ƒ 

T[sPkfjs eoBk, fi; dh fw;kb nZi jo f;Zy fJfsjk;e r[od[nko/ 

d/ nkb/ d[nkb/ fBZih v/fonK s/ wzdoK dh ;EkgBk ;gZPN BIo nk 

ojh j?. 

! f;Zy esb/nkw bJh iZr ikfjo j' u[Ze/ eksb ftneshnK s/ iE/pzdhnK 

ƒ d' djke/ phs ikD s/ th ;IktK Bk d/DhnK, T[bNk T[Zu gZdthnK 

Bkb fBtkiDk. (n?uH e/H n?bH Grs, irdhP NkJhNbo nkfd). 

! gzikp dh Xosh s/ gqwkD{ jfEnko fcZN eoBk sK fe d{;o/ w[beK 

Bkb :[ZX d/ ;w/A B[e;kB dh wko gzikp tk;h MZbD. toBD:'r j? 

fe fe;/ th ;w/A fJBQK jfEnkoK ftu'A gqwkD{ bhe/I ekoD gzikp 

nzdo tZvk d[yKs tkgo ;edk j?. fi; d/ spkje[zB Bshi/ ;kv/ G?D 

GoktK ƒ G[rsD/ g?Dr/. (fw;kb ti'A ;'thns :{BhnB d/ Pfjo 

uoB'ftb dk d[yKs ;z;ko ;kjwD/ j?) 

! f;Zy fe;kBk dhnK fwjBs Bkb g?dk ehshnK fiD;K ƒ wzvhnK 

ftu o'bDk, sK fe r[ops Bkb o[bdk j'fJnk gzikp dk f;Zy fe;kB 

jw/PK jw/Pk bJh fjzd';skB dk r[bkw pfDnk oj/. fgSb/ ;w/A ftu 

u"bK *s/ nkb{nK dh c;b dk jkb ;kv/ ;kjwD/ j?, fi; ekoB nZi 

gzikp dk fe;kB y[de[PhnK eoB ftu d[Bhnk Go ftu ;G s'A nZr/ 

j?. 

! nkofEe s/ ;wkfie w[ZfdnK *u bj{ b[jkD j'Jh f;Zy e"w ƒ pqkjwDtkd 

dk d?As Xkofwe s"o *s/ th jVZgD bJh fsnko yVQk j?. fw;kb ti'A 

Gkigk, eKro;, nkoH n?;H n?;H, piozr db, fPt ;?Bk, ftPt 

(19)

Page 27: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fjzd{ gqhPd nkfd fiBQK dh f;ZyK s/ xZN frDshnK gqsh ;'u yk; 

stZi' ukjz[dh j?. 

! fgSb/ ;w/A ftu Gkosh ;oeko tb'A f;ZyK d/ j'J/ xkD s/ godk Bk 

u[Ze/ ikD d/D s'A  pknd,  f;ZyK ƒ g{o/ Gkos  *u pbh dk pZeok 

pDkfJnk ik fojk j?. 20 wkou 2000 ƒ SZsh f;zxg[ok ftu 40 

f;ZyK d/ j'J/ esb ns/ fJ;/ bVh nXhB ePwho ftu f;ZyK d/ j' oj/ 

esb d[Bhnk ;kjwD/  fJZe  fw;kb jB. nZi sZe th  fjzd';skB 

;oeko B/ fJBQK esbK dh iKu bJh x/;b tZNh j'Jh j?. n;hA nk; 

eod/ jK fe s[;hA fJ; ;ko/ d[yKs bJh I[zw/tko skesK, ekoDK s/ 

ftneshnK dh fBPkBd/jh eoB bJh nkgD/ e"wh coI ƒ gfjukDd/ 

j'J/, nkgDh ehwsh fIzdrh d/ e[M gb d/D dh y/ub eo'r/. 

T[gq'es w[ZfdnK gqsh nkg ih dk  fXnkB  fyZud/ j'J/, e"w T[go 

tkgoB tkb/ tZv/ d[yKs ƒ GKgfdnK jzM{nK GohnK nZyK s/ fEVedh

nktkI Bkb s[jkƒ ft;kyh w[pkoe `

e[M fejk sK jB/ok io/rk fet/A, u[Zg fojk sK PwkdkB eh efjDr/.

rhs dh w"s fJ; oks i/ j' rJh, w/ok ihDk w/o/ :ko fezM ;fjDr/.

fJj th PkfJd w/ok nkgDk tfjw j?

e'Jh dhtk ir/rk w/oh epo *s/,

i/ jtk fJj ojh epoK T[s/ sK eh

;G xoK *u th dht/ p[M/ ofjDr/.

nkgD/, f;oc v/Y ;dh gfjbK nIkd d/P dh :kd fdtkT[D bJh

fywK d/ ikue jK ` s[jkvh y[Ph ftu n;hA ftxB gkfJnk, w[nkc eo 

d/Dk go edh r[bkw Gh y[P j' ;ed/ jB< y[P j'D dk Gow gkb b?D

tkb/ Bk;wM b'e edh nkIkdh dk fBZx BjhA wkD ;ed/HHHH.

[[[[

(20)

Page 28: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

i[r g[oFi[r g[oFi[r g[oFi[r g[oFi[r g[oF(GktBktK d/ tfjD @u'I)

fjwkbk gops dh ;[zdotkdh, wBw'je fdqP, c[ZbK bZdh ;[jktDh 

y[Pp{ Goh jtk, fBZxh X[Zg. d[nkg[o :[r dk :'Xk bk;kBh sho nzdkI 

noiD s/ f;fynk dksk, ;fseko:'r r[o{ do'D nukohnk nkokw c[owk 

oj/ jB. bzwh u[Zg s'A pknd noiD p'fbnk ^ “r[o{ ih s[;hA ;kB{z ;ko/ 

GoktK B{z nB/e gqeko dh ftZfdnk fdZsh, jo  soQK d/ PPso n;so 

ubkT[D ftu fBg[zB ehsk. w/o/ SZv/ shoK B{z t/y e/ s[;K eJh tko nkfynk 

;h, p/N/ noiD s{z w/ok wkD tXkfJnk j?, w?A fisBh fwjBs ehsh s{z T[; 

s'A tZX ;|bsk jk;b ehsh. izr ftu w/o/ shoK d/ eosp s/ wko{ ;woZEk 

t/ye/ s[;hA w?B{z ;op ;z;ko dk Pq'wDh XB[yXkoh nkfynk ;h. xo xo 

w/o/ pkj{pb dh uouk j[zdh ;hHHHH.” 

“jK jK noiD ` ej[ s{z eh efjDk ukj[zdk j?, o[e feT[A frnk”< 

do'D B/ T[s;[esk irkJh. “fgsk r[o{ ih` b'e pV/ Bk ;wM B/, pj[s 

S/sh G[Zb iKd/ B/. d[nkg[o ftu w/o/ ;'jb/ rkT[Ad/ ;h, nZi eZbQ jtk jh 

pdb rJh. fe;/ j'o jh sho nzdkI dh xo xo tfvnkJh j' ojh j?, x'o 

ebi[r dh fJjh sK fBPkBh j?.” noiD B/ jT[ek b? e/ nkfynk. 

nkg' nkgD/  ;w/A  dh  i[rK  dh  tfvnkJh  j?,  go  fJZe  rZb  w?A 

ftPtk; Bkb efj ;edk jK fe fJj i' ebi[r ftu gqrfNnk sho nzdkI 

j? fJj pj[s ;ko/ r[DK ftu s/o/ Bkb'A fes/ nZr/ j?. s?B{z e"Vk ;Zu nZi eZbQ 

;theko eoBk jh gt/rk. fJ; B/ i' e[M ftykfJnk j?, T[j s{z BjhA eo 

;fenk p/Nk noiD. 

“fJj s[;hA eh efj oj/ j' r[o{ ih<” noiD u"Afenk. 

“fdb eoVk eoe/ ;[D p/Nk, w?A Gkt/A T[; wjKg[oy B{z B/fVUA BjhA 

(21)

Page 29: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

t/fynk, go o[ZyK B/ c[ZbK B/ T[; dh ;'Gk ehsh j?. gzShnK T[;d/ rhs rkJ/ 

jB, jtk T[; dh ;[rzXh fJE/ fjwkbk dh u'Nh sZe Gh b? nkJh j?. T[; d/ 

shoK dh roi rrB wzvbK sZe ;[Dh rJh j?. T[; dh sbtko dh uwe 

fpibhnK B{z wks d/Adh ojh j?. T[; dh nkswe nv'bsk tkj tkj` ;kro 

v'b ikt/, fjwkbk ezp ikt/ p/Pe, go fJ;d/ fdqV fBPu/ B{z v'bkfJnk BjhA 

ik ;e/rk.” “eh nky oj/ j' wjkoki< eh j'  frnk s[jkB{z nZi, w/o/ 

;kjwD/ fe;/ j'o dh P'Gk go eh t/fynk s[;hA T[; ftu<” noiD p/u?B 

j' T[fmnk. 

“fXnkB Bkb ;[D nkohnk g[Zso”` do'D p'b/, “id'A wjKGkos dh 

izr j'Jh ;h, sK w'Nk fijk ekoB ;h i{nk s/ ikfJdkd dh tzv. e"otK B/ 

pbdh T[FZgo s/b gkT[D tkbk p[ok ezw  fJj ehsk  fe Goh ;Gk, oki 

dopko ftu dq'gdh B{z p/fJZis ehsk. pi[orK tZb'A ;wMkT[D d/ pkti{d 

fJ; spkje[B izr B{z o'fenk Bk ik ;fenk. T[Ai fXnkB wko d/; T[s/ 

fe;/ pd/Ph tZb'A jwbk BjhA ehsk frnk ;h. nkohnk Xow, t?fde ws B{z 

e'Jh ysok BjhA ;h. d/P tk;h nwB dk ihtB fpsk oj/ ;B. s[jkvh 

GoktK dh oki tzv ekoB nBzs b'eK B{z ikB rtkT[Dh gJh.” 

j'o ;[D w/o/ pZu/ noiD` s?B{z n;so PPso ubkT[D ftu w?A Gkt/ 

A g{oB wkjo pDk fdZsk, go s{z edh Gh nkgDh ;'u Bkb y[d c?;bk Bk eo 

;fenk fe sho feE/ ubkT[Dk j?, s/ ed'A ubkT[Dk j?. eh s?B{z :kd BjhA, 

s{z sK n?B izr dh f;yobh nt;Ek tes bVB'A fJBekoh j' frnk ;h, 

PPso IwhB s/ oZy e/ o' fgnk ;h. s/ok oEtkjh feqPB nro s?B{z bVB 

tk;s/ fsnko Bk eodk, “;ko/ :'X/ gfjbK jh wo uZ[e/” Bk ftyk fdzdk, sK 

s{z w?dkB SZv e/ BZ; ikDk ;h. fco fiE/ feqPB ih efjzd/ s{z sho ubkT[Adk, 

s/oh nkgDh neb ezw BjhA eodh ;h. ;'bK ebK ;zg{oB GrtkB feqPB 

s/ok foPs/dko, s/oh fgZm s/, nDfrDs fonk;sK d/PK d/ oki/, nkgDhnK 

c"iK ;w/s s/o/ Bkb jwkfJs ftu fsnko ;B. n;bk pko{d oE x'V/ 

jkEh, nzB t;so dh e'Jh s'N BjhAHHHH s{z fco Gh v'b frnk. go w?A ;w/ 

A dh X[Zg ukdo s/ fbfynk gfVQnk j?, uzd ;{oi rtkjh God/ B/, fe id'A 

(22)

Page 30: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fJ; ebi[r ftu g/dk j'J/ pjkdo B/ izr bVh j?, sd'A Gkos to; B{z 

r[bkwh dhnK izihoK ftu iefVnK 700 ;kb j' u[e/ ;B. t;dk o;dk 

d/P spkj eo fdZsk frnk ;h. Xow wzdo frokJ/ ik oj/ ;B, fsbe izi{ 

T[sko/ ik oj/ ;B. d/P dh nkpo{ d[Bhnk d/ pikoK ftu Bhbkw j' ojh 

;h.  fJ; e'b Bk e'Jh oki Bk  febQ/, B c"iK Bk jkEh x'V/. Bk oki/ 

wjkokfinK tb'A e'Jh ;jkfJsk. Bk nzB XzB d/ Gzvko Bk jfEnkoK pko{d 

d/ iyho/. ;r'A nkgD/ jh r[nKYh oki/ drk d/ rJ/, d/P d/ d[PwD Bkb ik 

ob/. bVB tkb/ ;kXkoD b'e ;kXK d/ N'b/. fJ; sho nzdki B/ i' nrB 

pkD SZv/ T[jBK dh i[nkbk w?A fjwkbk sZe dfjedh j'Jh t/yh ;h. fJ; dh 

bk;kBh s/r dh uweko jB/QohnK  oksK  B{z  uhodh  j'Jh nkgDh nEkj 

Pesh d[nkok Xosh nekP B{z ezpk fdzdh ;h. d[PwDHH BjhA BjhA Xowd'yh 

b'eK d/ N'b/ eZyK tKr T[FZv ikfJnk eod/ ;B. fJ; d/ i?eko/ dh r{zi sK 

nZi sZe jtk d/ p[fbnK ftu'A Gh ;[DkJh d/ ojh j?. fJ; d/ f;ykJ/ to';kJ/ 

P/oK B/ T[j e"se toskJ/ i' wjKGkos dh izr B{z fes/ fgSKj SZv rJ/ s/ 

fBokbk :'Xk ;ko/ ekoi y[d jh efonk eodk ;h. fJ; B/ c"iK B{z f;Zfynk 

Gh y[d jh fdZsh. ;?Bk dk uh| ewKvo Gh y[d jh j'fJnk eodk ;h. nzB 

dkD/ s/ n;so PPso Gh fJ; B{z y[d jh fsnko eotkT[AD/ g?Ad/ ;B. fJj 

;G dk ;fseko:'r Xow r[o{ Gh ;h s/  fJ; dk feqPB tKr e'Jh j'o 

;bkjeko BjhA ;h. sscZN, ;ko/ c?;b/ fJj y[d jh efonk eodk ;hHHH. 

“pZ; eo' nukohnk ih pZ; eo'` w?E'A j'o fe;/ dh gqPzPk podkPs 

BjhA j[zdh, e'Jh j'o rZb eo bT[” noiD e[obkfJnk. 

do'D B/ nD;[Dh eoe/ rZb nZr'A N'oh “t/y noiD n;hA s/ok fto'Xh 

e'Jh BjhA ofjD fdZsk. fJZe tkoh PZe fgnk ;h, gJh fJZe P{do fJebZft:k 

s/o/ tk;s/ ysok pD ;edk j? s/ w?A y[d  fJj gkg eow ehsk. r[o{ 

dePDk d/ pjkB/ T[; d/ ;Zi/ jZE dk nzr{mk eZN fdZsk, sK fe nZr/ B{z ewkD 

dk fuZbk Bk ukjV ;e/. eoD s/o/ Bkb'A ;?AeV/ r[D skesto ;h, go 

feqPB ih ns/ s/oh wksk e[zsh okjhA T[; dhnK ;kohnK PeshnK y'j 

bJhnK, sK fe s?B{z i/s{ x'fPs ehsk ik ;e/. eoD dk eh j? T[j sK 

(23)

Page 31: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ftukok ;{d g[Zso ;h. fe;/ B{z iwhB s'A u[Ze e/ T[FZgo T[mkT[Dk j't/ sK 

fInkdk w[Peb BjhA j?. go i/ e'Jh fe;/ v{zxh ykJh ftu, jB/oh r[ck 

ftu, iK fGnkBe dbdb ftu Xf;nk fgnk j't/, T[; B{z pkjo eZYDk 

;kt/A g?oh yVQk eoBk, fjzzws j";bk GoBk s/ ;dhnK s'A oki wd ftu nzBQ/ 

j'J/ Xow d'yhnK Bkb bVk d/D dh ;woZEk g?dk eo d/DhHHHH f;qPNh dh 

nb'eko xNBk ;h. fJZe gk;/ ;ko/ jh ;{d g[Zso, d{i/ pzB/ iksh BP/ ftu 

nzBQ/ j'J/ Xow d'yh. y[dk dh ybes s/ efjo Ykj[D tkb/ y[dk B{z wzBD dk 

BkNe eoB tkb/ gkgh N'b/. fJ; B/ ;{d g[ZsoK d/ nzr{m/ BjhA eZN/, PPso 

y'j e/ Ikbw pfxnkVK d/ jtkb/ BjhA ehsk, ;{d g[ZsoK B{z Pow;ko Bjha 

ehsk ;r'A nkgD/ g[Zso nky e/ wkD fdZsk. ;kfonK B{z ;KMk Xow T[gd/P 

fdZsk.  ;G n;soK  PPsoK  Bkb  Xow ns/  ;t?wkD  dh  okyh  eoBh 

f;ykJh. p/^r?os ihtB Bkb'A ;{ofwnK tKr woBk f;ykfJnk s/ id'A edh 

fJj wjkB :'Xk rKvht (ewkD) s/ fuZbk uVQkT[Adk ;h, sd'A rKvht dhnK 

jZvhnK eVe iKdhnK ;B. d[PwD db ftu jkjkeko wu iKdh ;h. jtk 

B{z uhodk pZdbK B{z nZr bkT[Adk fJj nrBpkD Xow d'yhnK s/ fvZrdk ;h, 

sd'A Xosh ezpD bZr iKdh ;h. ;w[zdo v'b iKd/ ;B.HHH” 

“nukohnk ih` ipkB B{z brkw fdU, toBK w?A e'Jh ;ys edw 

u[ZeD bJh wIp{o j'tKrk. s[jkv/ fdwkr B{z eh j' frnk nZi< fe; okj 

g? rJ/ j' s[;hA< gsk BjhA fe; p[o/ tes w?A fJ; ezpys sho nzdkI dh 

rZb S/V p?mkHHH.” noiD g{o/ eo'X ftu T[FZpb fojk ;h. 

“PKsh p/Nk PKsh oZy ` Xhoi Bkb ;[D`HHHH id'A w?A s[jkvh n;so 

PPso ftZfdnk dh gqhfynk b? fojk ;K sK w?A s[jkB{z ;kfonK B{z tkoh tkoh 

fJZe gzSh c[zvD tk;s/ fejk ;h. go id'A s/oh tkoh nkJh sK s{z fejk ;h 

fe w?B{z gzSh BjhA fd;dk e/tb gzSh dh nZi BIo nkT[Adh j?. s{z sho 

SZfvnk s/ sho gzSh dh nZy ftzB frnk ;h. ;kfonK d/ w{zj'A nkg w[jko/ 

s/oh tkj tkj j'Jh ;h. w?A T[;/ tes s?B{z P'qwDh sho nzdkI dk fyskp d/ 

fdZsk. s{z wZSh dh nZy B{z Gh  fBPkBk pDkfJnk dq'gdh B{z toB ykso 

e/tb. sK Gh s/oh i? i? eko d/ vze/ ti/ ;B. T[; d[nkg[o i[r dk s{z ;Zu 

(24)

Page 32: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

w[Zu jh bkitkp sho nzdkI ;h. i[r pdb frnk, s/ok Bkw X[zdbk g?Dk 

P[o{ j' frnk. s/oh izr nkgD/ nkg tk;s/ ;h, nkgD/ fgsoh oki bJh 

;h. t/y s/ok g[Zso nfGwzB{z izr ftu id'A wkfonk frnk ;h s{z T[; tes 

Gh bVB'A BKj eo fdZsh. fco g[Zso d/HHH eksb B{z ;{oi v[ZpD s'A gfjbK 

wko w[ekT[D dk gqD ehsk. i/ ekw:kp Bk j'fJnk sK “nZr ftu ;V 

woKrk” nkfynk ;h. fJj sK feqPB B/ Sb wkfJnk Bkb s?B{z ekw:kph 

fdtk fdZsh, toBK s{z T[; tes nksw dkj eo b?Dk ;h”HHH. 

“r[o{ ih s[jkvhnK rZbK ;Zu d/ B/V/ gqshs j' ojhnK B/. go rZb B{z 

S/sh feBko/ bkU. noiD dhnK B;K fYZbhnK g? ojhnK ;B.” 

“jK w/o/ nkohnk g[Zso bkvb/ ;[D` w?A fJ; i[r d/ bkfw;kb sho 

nzdkI B{z fJZe fdB fJPko/ Bkb g[ZfSnk, eh s[jkB{z n"j ;kjwD/ p?m/ gzSh 

BIo nkT[Ad/ jB< efjD bZr/ BjhA, fco s[jkB{z ftuekob/ gzSh dh nZy sK 

Bio nk jh BjhA ;edh. nkyD bZr/ BjhA. fco s[jkB{z n"j o[Zy Bio 

nkT[Adk j? fi; s/ gzSh p?m/ jB nkyD bZr/ BjhA. w?A j?okB j' e/ g[ZfSnk 

s[jkB{z e[M fd;dk Gh j? fe BjhA< nkyD bZr/, w?B{z ;kohnK ;E{b t;sK Gh 

fd;dhnK jB s/ ;{yw Gh go fJ; tes w?B{z o[Zy, gzSh iK gzSh dh nZy 

BjhA fd;dh w?B{z Xow d'yhnK dh gkgK Bkb Goh o{j BIo nkT[Adh j?. w?A 

fJZe gzSh s/ sho BjhA SZvKrk ;r'A gkghnK dh nkswk s/ gojko eoKrk. 

fJjBK d/ wBK B{z c[zv fdnKrk s/ T[; B/ w/o/ t/yfdnK^t/yfdnK nB/e 

gkghnK d/ wbhB wBK B{z sho Bkb c[zv fdZsk. b'e gqb'e ftu i? i? eko 

j'Jh. Bk T[j g[ZsoK d/ b/y/ bZrD s/ ftbQfenk Bk wksk fgsk d/ Pjhd j'D 

s/. Bk nkswdkj dk gqD ehskHHH nZi d[Bhnk d/ e'B/^e'B/ ftu T[jBK d/ 

rhs  jB,  tfvnkJhnK  jB  uouk  j?.  fJj  ;h  wjkpbh  sho  nzdkI 

;fsr[o{ r'fpzd f;zx ih` w/oh BwPeko j? T[;B{zHHH 1 s{z Gh ;h; M[ekHHHH. 

s/ noiD d/ d't/A jZE i[V rJ/, f;o M[e frnk, nZyK ftu'A t?okr d/ jzM{nK 

dh Xkok tfj N{oh. o[wedh jtk B/ fgnko ftu nk e/ r[ziko gkJh 

tkfjr[o{ ih ek ykb;k, 

tkfjr[o{ ih eh cfsj. 

[[[[

(25)

Page 33: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fJfsjk; dh w"sfJfsjk; dh w"sfJfsjk; dh w"sfJfsjk; dh w"sfJfsjk; dh w"s

id'A e'Jh oZph B{o Xosh B{z ;'XD^;ztkoB bJh, nkgD/ gftZso 

T[gd/P ihtK ;Bw[y wKi, ;ztko e/ oZydk j?, sd'A jh fJfsjk; dk toskok 

P[o{ j' iKdk j?. fJBQK T[gd/PK B/ id'A^id'A Gh nwbh o{g XkoB ehsk, sK 

fJfsjk; ;keko j' T[mdk j?. wjK g[oyK dk ;z;ko s/ nkT[Dk Gh sK fJZe 

;[zdo, fJfsjk;e xNBk jh j[zdh j?. i' e[ZM Xosh d/ fe;/ fyZs/ ftu uzrk 

iK wzdk tkgfonk j?, T[;B{z  fJzB^fpzB g/P eoe/,  fbys iK  fe;/ j'o 

wkfXnw okjhA nkT[D tkbhnK B;bK bJh ;[oZfyns eoBk jh fJfsjk; 

ejkT[Adk j?. e'Jh wB[Zy d[BhnK ftu fwb ;e/rk, i' j{^p^j{ xNBktK B{z 

fpnkB eo ;e/, fit/A fe T[j tkgohnK ;B< ih BjhA, fJ; soQK ;zGt 

BjhA j?. gfjbh rZb fe n;b xNBk tkgoB s'A fezBk ;wK pknd, fbys 

fsnko ehsh iKdh j? feT[Afe ;wK phsD Bkb xNBk dk dod wZmk g?Dk 

P[o{ j' iKdk j?. fco xNBk d/ ;p{s fwND bZr g?Ad/ jB. nZr'A b/ye dk 

wkBf;e gZXo  fezBk e[ j?< ;kv/ pj[s/  fJfsjk;ekoK B{z  BktK^EktK s/ 

xNBktK pko/ ;kXkoD fijh ikDekoh j?. T[BQK dhnK fbysK ftu'A pVh 

fwjBs Bkb e'Jh ;[Zuk w'sh PkfJd edh bZG gt/. b/ye fi; ;fGnsk 

ftu gfbnk, gqtkB ufVQnk j?, T[; nB[;ko T[j xNBktK B{z ;wM/rk s/ 

fpnkB eo/rk. b/ye fi; Xow B{z wzBD tkbk j?, T[; w[skpe T[;dh 

wB';fEsh gqtkB uVQdh j?. T[;/ gfog/y ftu T[j j'Jh phsh B{z toDB 

eodk j?. iK fJj Gh i'V bJhJ/ fe b/ye dk ;wkie o[spk fezBk e[ tZvk 

j?, feT[Afe fJ; o[sp/ okjhA “eJh T[uhnK EktK s/ p/o'e g[Zi ;edk j?”, 

fiE'A eJh soQK dh ehwsh ikDekoh fwb ;edh j?. b/ye e'b y'i iK 

fbyD bJh ;kXB fej' fij/ jB< T[j fezBhnK e[ GkPktK dk frnkB oZydk 

j?, s/ T[;dh T[wo ns/ fIzdrh ftu jzvkfJnk sIopk fezBk j?< p; fJBQK 

(26)

Page 34: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

w'N/ B[efsnK B{z ;wMD s'A pknd rZb nZr/ N[odh j?. 

;z;ko  ftu  fizBk  e[  “gqubsh$gqtkfBs  fJfsjk;”  j?,  fJj  ;ko/ 

“i/s{ b'eK tZb'A” fbfynk frnk j?. i/s{nK dh gq;z;k ftu fbfynk frnk 

j?. jko/ j'J/ b'eK dk dod e"D g/P eo/< fit/A T[BQK B{z fpBK ekoB fBPkBk 

pDkfJnk frnk, ;w{je esb ehs/, pZu/, p[ZY/ s/ n"osK se B{z p/ofjwh 

Bkb e[ufbnk frnk, nZrK bk e/ ;G e[ZM ;[nkj eo fdZsk frnk, Xow 

n;EkBK B{z fwZNh ftu fwbk fdZsk frnkHHH. fJjBK y"cBke ekfonK B{z 

e'Jh fpnkB eo ;edk j?< fijV/ b'e y[d wo u[Ze/ jB, ihts b'e jkoe/ 

r[bkwh rb g[nk u[Ze/ jB, T[jBK d/ jZe ftu, fbyD dk wspb j?, jkfonK 

j'fJnK d/ ;kEh pDBk. jko/ j'J/ b'eK dh jwkfJs eoe/ gqsZy gqkgsh e'Jh 

BjhA j'Dh, go I'oktoK dh e'qgh tkX{ dh rb nk gt/rh. fco eh b'V e'Jh 

nky/ “nk p?b w?B{z wko” d{;o/ gk;/ i/s{ b'eK dh gq;z;k ftu d' nZyo 

fbyD pdb/ T[BQK d/ BIo^J/^eow pDKr/. wkD^;BwkB fwb/rk, Brd 

BokfJD jkIoh Go ;ed/ jB. nj[d/ o[sp/ fwb ;ed/ jB. p; nkw 

b/ye, fJfsjk;eko, iK eth i' 

“;u[ eh pkDh BkBe nky/ 

;u[ ;[DkfJ;h ;u eh p/bk”  (gzBk 722) 

nkyD dh i[onZs eodk j?. 

pj[ frDsh d/ I'o Bkb fJe' M{m B{z pko^pko ;Zu pDk e/ g/P ehsk 

ikt/, T[j th “;Zu dh EK gk b?Adk j?”. g?;/ d/ I'o Bkb b/yeK dh I[pkB 

pzd eo fdZsh iKdh j?, ebwK \ohd bJhnK iKdhnK jB. nZi whvhnk 

pj[s I'okto pD frnk j?, fJ;dh tos'A^d[otos'A okjhA oZ;h B{z ;Zg s/ ;Zg 

B{z oZ;h ;fji/ jh pDkfJnk ik ;edk j?. gZEo d/ N[eV/ B{z oZp ‘s/ oZp B{z 

fyb"Dk pDk d/Dk Gh pj[s ;[ykbk j?. wB[Zyh ;'u \k; t;s{nK okjhA Gh 

fJfsjk; Bkb iIpksh ;KM oZydh j?. i/s{ b'e jo jhbk tos e/, jko/ 

b'eK dhnK fJfsjk;e fBPkBhnK g{oh j[fPnkoh Bkb \sw eod/ jB sK 

fe edh g[oksB fuzBQ t/ye/ Gh, }[bkw B{z nkgD/ fgS'eV dh :kd Bk nk 

ikt/. id'A e'Jh wkD eoB :'r t;s{ Bk ojh, ;t?wkD Goh xNBk Bk ojh, 

(27)

Page 35: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fco wkD ekjd/ s/ eoBk j'fJnk< fJ; bJh i/s{ dfozd/  fe;/ Bk fe;/ 

pjkB/ :kd fuzB, fJfsjk;e fBPkBhnK, \sw eoB ftu fYZb BjhA eod/. 

EK^EK p'Xh wzdo s'V/ rJ/. fJj ;G fe;/ j'o tZb'A BjhA fJZe g{oh ;kfiP 

sfjs, fjzd{nK dh g[Bo ;[oihsh d/ nbzpodko ;zeokukohnk B/ ehsk, 

eokfJnk. fJ;/ soQK e[ZM pjkB/ xVe/ w[;bwkB jkewK tZb'A, fjzd{ ;wki 

B{z g[Zi e/ p/gs ehsk frnk, wzdo Ykj/ rJ/HHH. f;ZyK d/ r[od[nko/ “nkgDh 

;oeko” tZb'A Ykj/ rJ/, g[oksB o?co?A; bkfJpo/oh, ;kV e/ ;[nkj ehsh 

rJh. pZfunK B{z pzBQ e/ wkfonk frnk, n"osK Bkb tfjPh Yzr dk ;b{e 

ehsk  frnkHHH.  e"wh  wkD  s'VB  bJh,  Xow n;EkB  s/  jwbk  wB[Zyh 

fdqzdrh dk sKvt Bku, ;w{je pbksekoHHH. 

;'u wzvb B{z fgS/ tZb b? ikU ` sq/s/ :[r dk wjKpbh oktD, eh 

;Zuw[u e;{otko ;h< fco ;G s'A gfjbK sK okw^bSwD B/ ;o{gbsk 

(oktD wjkoki/ dh eztkoh G?D) dh p/gsh ehsh ;h, fpBK fe;/ ekoB. 

fco X'y/ Bkb pkbh B{z okw B/ wkfonk, T[;dh gsBh ;[rqht d/ jtkb/ eo 

fdZsh. oktD ;hsk B{z fbike/ Gh T[;dh fJZSk s'A pr?o e'Jh p[ok ;b{e BjhA 

eodk. okw ;hsk dh nrBh gqhfynk b?Adk j?, ;Zuh j'D d/ pkti{d Gh 

;hsk B{z xo'A eZY, izrb ftu G/i fdzdk j?. go g/Pekoh t/y'` oktD okyP 

pDk fdZsk frnk j? s/ Ikbw okik okw, GrtkB Ekg fdZsk frnk. j? Bk 

pj[ frDsh i/s{nK dh ewkb ebk feqs< doi'XB oki dk n;bh jZedko 

;h, go oki s'A tKMk eo fdZsk frnk. eoD gKvtK dk ;ek tZvk Gok, 

;ko/ jZeK s'A wfjo{w eo fdZsk frnk. eoD bk;kBh :'Xk, Sb^egN s/ 

co/p Bkb wko fdZsk iKdk j?. noiD i' nsh p[Ifdb ;h, T[j izr dk 

jho' pDk fdZsk frnk. Xow g[Zso M{m Gh p'bdk j?, i{nk Gh y/vdk j?. 

oki, g?;k, wfjb s/ gsBh sZe i{J/ ftu jko iKkdk j?, fco Gh “Xow 

g[Zso” j?. feqPB \[d Gh M{m ns/ |o/p dh tos'A eodk j?, o[ewDh ns/ 

j'o nB/e shthnK B{z Ipoh T[Xkb b? iKdk j?, fJPBkB eodhnK shthnK 

d/ eZgV/ u[Ze b? iKdk j?HH. i/s{ j'D eoe/ fJj ;ko/ T[;d/ u'i jB. jko/ 

j'D eoe/ doi'XB s/ eoD fsq;eko d/ gkso jB feT[afe gKv' fiZs rJ/, 

(28)

Page 36: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fJ; eoe/ T[jBK dk ehsk jo gkg I[bw ;jh mfjok fdZsk frnk. w[rbK 

fJE/ i/s{ j' e/ i' efjo Ykj/, T[jBK dhnK e[ZM tzBrhnK  fJfsjk; d/ 

gzfBnK ftu'A fwb iKdhnK jB. w[;bwkBK s'A pknd nzro/IK i' ehsk 

T[jBK d/ j[zfdnK T[;B{z pkjo BjhA fBebD fdZsk frnk. fijV/ nZi i/s{ 

Gkos ftu Pjhd jB, e"wh jho' jB nzro/IK dhnK BIoK s/ fbysK ftu, 

ekfsb  vke{  s/  pdwkP  ;B.  ;fsr[o{  noiB  ;kfjp  ih  dh  gftZso 

P\;hns  s/  ijKrho  dh  “s[ie/  ijKrhoh”  ftu,  pj[s  jh  fxBkT[D/ 

fJbIkw bkJ/ rJ/ ;B. goT[geko dh w{os B{z, fpBK e;{o s;hj/ d/ e/ 

Pjhd Gh ehsk frnk s/ pdBkw Gh ehsk frnk. fJjh e[ZM B"t/A ;fsr[oK 

ns/ fszB/ f;ZyK Bkb ehsk frnk. pzdk f;zx pjkdo s/ ;kEh, T[;s'A pknd 

fw;bK dk fGnkBe ;wK, izrbhA tk;, ikBtoK tKr fPeko ehsk ikDk, 

f;oK d/ w[ZbHHH. skes ns/ pj[^frDsh d/ I'o, f;ZyK B{z g[Zie/ pdBkw 

ehsk frnk. fiT{D d/ ;ko/ jZe y'j bJ/ rJ/, fco Gh e;{otko f;ZyK B{z 

jh rodkfBnk frnk. ekIh B{o w[jzwd tofrnK f;ZyK B{z e[Zs/ sZe nkgDh 

fbys ftu fbfynk. id'A skes dk gZbVk f;ZyK d/ jZe ftu M[Ze frnk, 

jkewK dhnK iVQK T[yV rJhnK, f;Zy gzikp d/ oki/ pD rJ/, sd'A p[bQ/ Pkj 

nkyD bJh wIp{o j' frnk L “w[rbK Ifjo fgnkb/ ghs/, G{fonK tkb/ 

oki/ ehs/”. Pkj w[jzwd e{fenk L “Pkj w[jzwdk f;zxK B/ r'fonK d/, tKr 

fBzp{nK bj{ fBu'V ;[ZN/”. rZb eh ewI'o wB[Zy, ewI'o e"w mhe j'D d/ 

pkti{d Gh rbs j'fJnk eodh j?. skesto e"w s/ ftnesh, rbs j[zdk 

j'fJnk Gh mhe wzfBnk iKdk j?. fijV/ f;Zy e[ZM ;wK gfjbK u'o, vke{, 

b[N/o/, ekfsb BIo nkT[Ad/ ;B, T[j skesto pDB s'A pknd, ;odko 

;kfjp, f;zx ;{ow/, pjkdo, P/o, s/ pZpo P/o BktK Bkb fBtki/ ikD bZr/. 

fjzd{nK B{z w[;bwkBK s/ nzro/IK B/ bzw/ ;w/A sZe nDfrDs sohe/, 

ngwkBs ehsk. “ekb/ e[Zs/, u'o” (fjzd{ wfjB/ u'o iK ewhBk) s/ ek|o 

fejk iKdk fojk. G[Zy/ wkoB dh jZs se N?e; bk e/, ;G e[ZM b[ZN fbnk 

iKdk. shoEK^wzdoK s/ Gh N?e; bk fdZsk frnk. skes ekoB T[j fco 

Gh nkgD/ nkg B{z mhe f;ZX eod/ oj/. \[d fjzd{nK (n;b nkohnBk) 

(29)

Page 37: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

tZb'A fJE'A d/ t;Bhe GkoshnK B{z (ny"sh P{doK B{z) jko ikD s/, ;dhnK 

s'A ngwkBs ehsk ik fojk j?. ihtB d/ ;ko/ jZe y'j bJ/ rJ/, gP{nK 

Bkb'A pdso Boeh ihtB fiT[D bJh wIp{o ehsk frnk. i/ e'Jh iok 

T[Zuk ;kj Gh b?Adk BIo nkfJnk sK f;o ebw eo fdZsk frnk. fJBQK d/ 

xo, IwhBK, ;G y'j bJ/ rJ/, ezrkb eo fdZs/. nkgD/ nXhB ;dhnK s'A 

r[abkwh eotkJh ik ojh j?. fJBQK ;ko/ nD wB[Zyh gkg ekfonK B{z Xow 

dk  ;oNhfce/N  fdZsk  frnk.  ftfdnk ns/  skes  tos  e/,  P{doK  B{z 

popkd eoe/ Gh, nkohnk g[Zso (yZsoh s/ pqkjwD) g{iD:'r j?, wjkB j?, 

oZp d/ do s/ gqtkB j?, ;tor dk g{ok jZedko j?. ;{do ftuko/ fJE/ Gh 

Boe G'r  oj/  jB,  dkB eoB bJh  gZb/  c[ZNh  e"vh  BjhA,  Xow eow 

(ny"sh) e'Jh eo ;eD dk nfXeko BjhA, sK s/ T[BQK B{z nrb/ iBw ftu 

Gh BoeK ftu rbDk gt/rk. gkme iB' ;'u'` skes ns/ pj[sh frDsh, 

ftfdnk nkfd Bkb wB[Zy eh^eh Bhu eow eoe/ ;k| pu fBebdk j?. 

bZrdk j? oZp i/s{nK Bkb jh ob iKdk j?. jko/ j'fJnK dh wZdd oZp feT[A 

eo/< ewI'oK Bkb ob e/ p/fJZIsh feT[A eokt/< 

d/P tzv s'A gfjbK f;ZyK Bkb, fjzd{nK dk ftjko j'o soQK dk ;h, 

feT[Afe sd'A fjzd{ Gh T[sB/ jh }[bkw ;B, fizB/ f;Zy. d/P tzv s'A pknd 

skes d/ wkbe fjzd{ pD p?m/, ehs/ tkjd/ ;ko/ p/Powh Bkb G[Zbk fdZsk rJ/. 

d/P tzv d/ d' wjhfBnK nzdo, T[iV e/ nkJ/, popkd j' u[Ze/ f;ZyK B{z 

nkIkd  Gkos  ftu  gfjbk  fJBkw  fwfbnk,  “f;Zy  IokfJw  g/Pk  e"w 

jB”. IwhBK xN rJhnK, bZyK gfotkoK d/ w?Apo oZp B{z fgnko/ j' rJ/ 

, eZy'A j"b/ j' rJ/ f;Zy ;odko i' eZbQ bZyK d/ wkbe ;B. fJ; bVkJh ftu 

f;Zy g{oh soQK jko rJ/. jko/ j'fJnK dh ewI'oK dh fJZIs ekjdh< fJ; 

gqEkJ/ fJepkb dk P/no j?L­

“Ek i' Bk\{p pdsohi tjh \{p j{nk. 

fe }[bkwh w/A pdb iksk j? e"w'A ek Iwho.” 

nZi f;Zy jo gZy'A ngwkBs, ewI'o jB. fpibh, gkDh, gzikph 

p'bd/ fJbke/, okiXkBh, gzikp dk g?;k ;G b[ZN fbnk j?. id'A iok n"y/ 

(30)

Page 38: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

j' e/ jZe wzfrnk sK s'gK^N?eK d[nkok, f;ZyK dh Iwho dk xkD. d' bZy 

f;Zy B"itkBK dk esb. pj[  frDsh, whvhnk s/ ndkbsK T[BQK dhnK 

nkgDhnK. pZeok fJB;k| bJh p/Bsh e/tb e;kJh nZr/ jh eo ;edk 

j?, prkts BjhA eo ;edk. B"itkB iZE/pzdhnK, fte u[e/ }[bkw bhvoK 

nZr/, }[bkwh eofdnK oki gqkgsh tZb tX oj/ jB, go f;Zyh dk PkBdko 

fto;k ed/ dk G[Zb ft;o frnk j?. feE/ jB p'sk f;zx$roik f;zx d/ 

tkfo;< feE/ jB oDihs f;zx, joh f;zx Bb{nk, Pkw f;zx nNkoh d/ 

g?o'eko< feXo uZb/ rJ/ pkpk ioB?b f;zx d/ ;kEh< T[jh ewhD/ ftekT{ 

b'e  fco  i/s{nK nZr/  tckdkoh  dk  jbc  b?  u[Ze/  gkbs{,  ;oe;  ftu 

wB'oziB eoB tkb/, fgzio/ ftu e?d nekbh ;{ow/< gzi ;kb d/ ny"sh 

oki ;w/A, f;Zy jZeK, gzikp wzrK pko/, fJZetko Gh I[pkB B{z bZrk skbk Bk 

y'fbQnk. oki rZdh  y[;D s/  gzikp dhnK wzrK  gqkgs eoB d/  y/yD< 

wrowZS d/ jzM{HHH< 

d/P dhnK :{Bhtof;NhnK$ekbiK  d/  ;b/p; e/Ado ;oeko dh 

fJZSk w[skpe pDdk j?. “y'i ekoiK” d/ Bkw j/m e{V^e[;Zs, xZN frDshnK 

B{z j"";bkjhD eoB tkbk fbfynk, fbytkfJnk ik fojk j?. fjzd{ ;'uXkok 

s'A tZyoh, e'Jh Xkok g?dk jh BjhA j'D fdZsh iKdh. \kb;/ dk 300 ;kbk 

;zg{oDsk fdt;, ;kv/ ny"sh nkgfDnK B/ ;" eo'V ftu t/u fdZsk. fJ;/ 

;kb (1999) d;zpo wjhB/ Gkos ;oeko tZb'A B'Nhche/PB okjhA, gzikp 

dhnK :{Bhtof;NhnK ftu Xow nfXn?B d/ ft;/a Bkb, r[ows pko/ gVQ 

oj/ ;ko/ czv o'e fdZs/ rJ/. fJ; dh Ekt/A “rKXh ;NZvh” P[o{ eo fdZsh 

rJh.  fJ; rKXh ;NZvh tkfbnK B{z  czv$tIhc/ gqtkB/ rJ/. p[ZX, i?B, 

fJ;bkw,  Jh;kJh  s/  fjzd{  Xow  gVQB  tkb/  ftfdnkoEhnK  B{z  tIhck 

fwb/rk. go f;Zy Xow gVQB tkb/ B{z tIhck BjhA fwb/rk. ;kv/ fgzio/ d/ 

P/oK  Gpe sK eh wkoBh ;h  fwnkT[A^fwnkT[A  Gh  Bk ehsk. nZi sZe 

r[opkDh fjzd{ fwfEjk; s'A w[es BjhA ehsh ik ;eh. r[ows Xkok tkbk 

f;Zy ;e{b (EkN) ni/ sZe wK d/ roG ftu jh j?, nro “fe;/ ;w/A” s/ 

iBw b? ;fenk sKHHHH. 

(31)

Page 39: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

f;Zy fcbk;ch fizBh e[ fbyh rJh j?, g[oksB fjzd{ Xkok d/ B[esk^J/ 

^BIo s'A fbyh rJh j?. iks^gks pko/ nZi sZe PkfJd fJe' g[;se fbyh 

rJh j?, fi;B{z ;jh wkjfBnk ftu “f;Zyh ;e{b” ftu'A gqrN j'Jh gqtkfBnk 

ik ;edk j?. fJj j? “f;Zy fJBebkp” feqs vkH irihs f;zx. 

S.G.P.C. s/ nekbh db, g{oh soQK fjzd{ oki dh }[bkwh B{z wB'A 

;theko eo u[Ze/ jB. fJBQK tk;s/ pqjkwDh ohsK “g{oB r[o^wfo:kdk” 

d/ b/pb nzdo gqtkB j' u[ZehnK jB. iE/dko g[ikoh Po/Dh tKr Xow d/ 

n;{bK (gktB r[opkDh) s'A nkgD/ nkg B{z “;ot'sw” n?bkB u[Ze/ jB. 

r[opkDh d/ jtkb/ d/ e/ ;wMkJh rZb Gh, wzBD s'A g{oh soQK fJBekoh jB. 

;Zu s/ gfjok d/Dk, gzE B{z e'Jh BthA ;/X^fdPk gqdkB eoBh, }[bkw 

ifjBhns tkb/  ftneshnK s'A  fJ; soQK dhnK nk;K eoBhnK, “pKM 

n"os B{z g[sotsh j't/A, ftXtk B{z ;[jkrD pDh oj/A” dh n;h; s'A tZX 

ehws BjhA oZydhnK. ftdtkBK B{z nBgVQ, bZmwkoK B/ dpek e/, xohA 

p?mD bJh wIp{o eo fdZsk j'fJnk j?. fJBQK d/ “nkek” e/Adoh gqG{ y[P 

jB, fe f;ZyK B/ gVQBk^fbyDk s/ ;'uDk fsnkr fdZsk j?. i/ e'Jh E'VQh

pj[s edh neb dh rZb eoB dh r[;skyh eo jh ikt/, sK T[;B{z

fJzBh tko d[o/^d[o/ ‘s'J/^s'J/ eo'’ w[V nfijh w{oysk Bk eo ;e/.

d;w gksPkj jI{o B/ wxdh izr ;w/A, toQd/ r'fbnK ftu Gh, 

ftfdnk ns/  ftdtkBK B{z bKG/ BjhA ehsk, ptzik eth oyD/ e'Jh P"Ae 

gkbD tk;s/ BjhA ;B. T[j ;ko/ d/P d/ tZy'^tZyo/ fjZf;nK ftu'A, nbZr 

nbZr p'bhnK ikBD tkb/, f;nkD/ g[oy ;B. ;fsr[o{ ih T[BQK B{z r[ows 

Xkok uzrh soQK ;wMk e/, tkg; nkg'^nkgD/ fJbkfenK ftu G/i fdnk 

eod/ ;B sK fe fJ; r[owfs bfjo B{z j'o gquzv ehsk ik ;e//. u'DK d/ 

B/V/ nkT[D s/, e[ZM tesh fij/ ekoi T[bheD d/ fpnkB dkr fdZs/ iKd/ 

jB.  d/y'  ih  n?sehA  n;hA  r[o{  rqzE  ;kfjp  ih  dk  400  ;kbk  g[op 

nzfwqs;o wBktKr/, go fet/A< r[o{ nzrd ;kfjp ih dk 500 ;kbk g[op 

yv{o ;kfjp wBktKr/, go fet/A< tZv/ ;kfjpIkfdnK dk Pjhdh fdt;, 

uwe"o ;kfjp d/ S'N/ ;kfjpIkfdnK dk Pjhdh fdt;, cfsjrVQ ;kfjp 

(32)

Page 40: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fty/ wBktKr/. fet/A< e'Jh o{g^o/yk BjhA j?. ftPt f;Zy ;zw/bB s/ eohp 

gzikj eo'V o[gfJnk \ou fdZsk frnk ;h, go Bshik e'Jh BjhA. fJ; 

soQK d/ otkfJsh r[og[op sK jo ;kb jh wBkJ/ ik oj/ jB, fco n?sehA 

Gh i/ wBk bJ/ sK tyo/tK eh j'fJnk< T[jh “Bro ehosB, ehosB 

dopko, ykb;k wkou, ykb;k u/sBk wkou, nzfwqs;o s'A gNB/ sZe o/b 

rZvh okjhA wkou, gkfe;skB s'A Gkos sZe wkou, gziK fgnkfonK d/ 

fgzvK s'A nBzdg[o ;kfjp sZe dk wkouHHHH”. j'o eJh soQK d/ ozr fpozr/, 

yZp/^;Zi/ T[go EZb/ wkou j'Dr/. go f;ZyK dk eo'VK o[gfJnk youe/ Gh 

X/b/ dk ckfJdk BjhA j'Dk. }[bkwh ftu f;ZyK ;G e[ZM rtk fbnk, ;w/s 

nkgDh pjkdoh ns/ f;nkDg d/. ;ko/ gk;/ “nZyK whNe/ u"eV/ wkoe/ 

Bkw igkJ/ ik oj/ jB” wkbktK c/ohnK ik ojhnK jB. nyzv gkmK dhnK 

bVhnK ubkJhnK ik ojhnK jB. nodk;K PoXk g{ote ehshnK ik 

ojhnK jB. “j[ewBkw/” ;[D/ ik oj/ jBHHH. go f;Zy j'o ewI'o, j'o 

ew neb, j'o ekfJo, j'o r'be u'o, j'o ftekT{ s/ }[bkw pDd/ ik oj/ 

jB. nro e'Jh gzE dodh edh tes eZY e/, fJBQK gZyK tZb, BIo wkoB 

dh y/ub eo/ sKHHHH. HHH r[o{ okyk. 

[[[[

(33)

Page 41: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;kek ;ojzd;kek ;ojzd;kek ;ojzd;kek ;ojzd;kek ;ojzd

d;zpo 1705 JhH ekbh p'bh oks, ;o;k Bdh feBko/ fGnkBe y{Bh 

izr, pj[s ;ko/ f;Zy ;{ow/ PjhdhnK gk rJ/. ;fsr[o{ ih dk gfotko ns/ 

f;Zy fyZbo rJ/, ftS[ZV rJ/. wksk r[ioh ih d'tK ;kfjpIkfdnK B{z T[Arb 

bk e/ izrbK jBQ/fonK m'jeoK, o[ektNK B{z podkPs eod/, N[o/ ik oj/ 

jB, gsk BjhA feZXo< e'Jh wzfIb, pkeh gqtko dk eh pfDnk, e'Jh ypo 

BjhA, nZr'A eh s{ckB nkT[D tkbk j?, e[ZS fejk BjhA ik ;edk. ;'jD/ 

bkvb/ bkb nkg; ftu rZbK eod/ j'J/ dkdh ih Bkb N[o oj/ jB. fJ; 

;co B{z wjkB eth nZbk:ko ykB :'rh ih B/ IIpksh oT[A ftu fJ; soQK 

fpnkB ehsk j?L^ 

i'okto n"o cfsj ek fJ; dw fpnK ;[B'.

gj[zu/ fpSV e/ jkJ/ ejK ;/ ejK ;[B'.

dkdh ;/ p'b/ ngB/ f;gkjh feXo rJ/<

dfonk g/ jw/ S'V e/ okjh feXo rJ/<HH

ip oD nihs ihs e/ sPohc bkJ/Ar/.

nZpk e/ ;kE fi; xVh i[Mko nkJ/Ar/

eoe/ frbk jo J/e ;/ jw o{m ikJ/Ar/.

wksk eGh fgsk eGh GkJh wBkJ/Ar/.HHHHH

pZu'A eh r[csr{ ;[Bh i' dkdh ikB B/.

p/ fJyfsnko o' dhnk T[; tkbkPkB B/.

wksk ih B{z nfj;k; j? fe ewhB/ d[PwD, fgSb/ pj[s bzp/ no;/ s'A

r[o{ xo Bkb gkg Goh Bhns Bkb izr bV oj/ jB. nBzdg[o B{z nZm 

wjhB/ x/ok fgnk fojk. nzdo'A nzB gkDh eZgVk xkj bZeVK sZe ;G e[ZM 

ysw j'  frnk. ftPtk; eoe/  fBebD s/,  fco fGnkBe jwbk ehsk 

(34)

Page 42: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

frnk. nr'A e'Jh y ?o r[ioB tkbh BjhA. w?A sK pI[or jK, go fJjBK 

fBZehnK fizdK B{z fet/A Bk fet/A puk btKHHHH.  :'rh ih s'A ;[D' L^ 

nks/ E/ P/o ;kjwD/ rodB e' vkbe/. 

ses/ fjoB Gh nki j?A nky/A fBekb e/. 

dog/; nB eohp e'Jh fJwfsjkB j?. 

yso/ w/A fdy ojh w[M/ pZu'A eh ikB j?. 

gkgh rzr{ dh fPekfJs s/ w'fozv/ d/ g[fb; tkb/ ikBh yK wkBh yK 

nkD g[Zi/. wksk ih s/ ;kfjpIkfdnK B{z “frqcsko” eo fbnk frnk. 

d'tK ;kfjpIkfdnK B{z y[oihnK ftu (;wkB gkT[D tkb/ tZv/ p'o/) gk e/ 

yZuoK T[s/ bNek fdZsk frnk. wksk ih B{z jZEK ftu bzwk oZ;k pzBQ e/ s/I 

s[oB bJh wIp{o ehsk frnk. fJ;/ s;hfjnK Go/ bzw/ ;co s'A pknd 

;ojzd gjz[ukfJnk frnk. 

Btkp tIho ykB s/ j'o nc;o ni/ uwe"o dh izr tb'A tkg; 

BjhA w[V/ ;B. gos e/ fJZe fdB nkokw ehsk fco ;kfjpIkfdnK B{z g/ 

Ph dk j[ew fdZsk frnk. fJj eow fszB fdBK sZe uZfbnk wzfBnK iKdk 

j?. go fJE/ ;zy/g ftu jh ftuko ehsh ik ojh j?. f;gkjh “w[bIwK” B{z 

ndkbs ftu fJB;kc tk;s/ b?D nk rJ/. wksk ih B/ bkbK B{z fsnko 

ehsk f;Zfynk fdZsh. :'rh ih tZb'A ;[D' ^ 

ikB/ ;/ gfjb/ nkT[ rb/ ;/ brk s' b{z.. 

e/;'A e' ezxh eo{z iok w{zj X[bk s' b{z.HHH 

p/N/ ;/ gfjb/ fpSVh Eh s[w Gh fpSV ub/. 

fprV/ j{J/ B;hp E/ fInkdk fprV ub/. 

p/ ofjw d[PwB e/ s[w jkE'A w/A gV ub/. 

iziho rw w/A w[M e' :jK go ieV ub/. 

e'wb wb{e fizdK i' wB eoe/ nsh pbtkB ;B, ;{p/ ;kjwD/ g/P 

ehs/ rJ/. T[E/ eJh soQK d/ vokt/ fdZs/ rJ/. bkbu fdZs/ rJ/, go nv'b 

PeshnK fet/A v'b ;edhnK ;B< id'A tIho ykB B/ ;\sh ehsh e[okB d/ 

ekB{zB dk jtkbk fdZsk sK i'okto f;zx B/ eVe e/ i[nkp fdZsk. nZbk :ko 

(35)

Page 43: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ykB :'rh ih fJ; soQK fpnkB eod/ jBL^ 

;fsr[o e/ bkvb'A B/ dhnk o'jp ;/ ipkp. 

fe; ik fbyk j? i[bw fdyk s{z jw/ feskp< 

skbhw I'o eh ejh e[onkB w/ BjhA. 

y{ph s[wko/ ;kj e/ fJwkB w/A BjhA. 

nZr'A nkgDh rZb B{z ;kfjpIkd/ uzrh soQK y'jb e/ ;wMk oj/ jB. 

eufjoh ftu jkIo ;ko/ nc;o ekIh fpZN fpZN fJjBK tZb j?okB j' e/ 

sZe oj/ jB. j?A n?Bh S'Nh T[wo fJsBk tZvk j";bk, fJzBh T[uh ;'u< jZd 

j' rJh. nr'A j'o ;[D'L^ 

e[S p[s gq;s Gh Bjh, B p[s f;eB j?A jw. 

nzfwqs Sek j? ip;/ fBjkfJs wrB j? jw. 

o'ek i' i[bw ;/ s' w[;bwK fprV rJ/. 

p[s e' p[ok ejk s' f:j fjzd{ fpNo rJ/. 

c'i'A g/ Bki fJB/, T[B/ d/th ek wkB j?. 

nkfPe j? jw y[dk e/ jE/bh g/ ikB j?. 

;u e' fwNkT[r/ s'A fwN ikT[r/ ijkB ;/. 

vosk BjhA nekb ;fjBPkj eh PkB ;/. 

nB/e sohe/, pjkB/, jEezv/ tos e/ ns/ gftZso e[okB B{z ekIh 

okjhA ftueko fNek e/, ;kfjpIkfdnK B{z pVh dfozdrh Bkb w"s dh ;Ik 

;[Dk fdZsh rJh. gsk BjhA fe; fwZNh d/ pD/ j'J/ ;B, fJj ikpo b'e< s/ 

d{;o/ gk;/ fJZe tZyoh jh fwZNh d/ ;ki/ ;ztko/ ;B r[o{ e/ bkvb/. Bk vo/ 

ezp/ Bk fpnkB pdb/HHHH. BhjK ftu fuD/ ikD dk j[ew ;[Dk fdZsk frnk 

sK Gh xpokjN Bk j'Jh. :'rh s'A ;[D'L^ 

fi; dw rb/ rb/ E/ t[j wk;{w rV rJ/. 

fdB S[gB/ Gh Bk gkfJnk Ek fe ekfsb TiV rJ/. 

fJ; Pjhdh dk f;Zy wBK s/ pj[s rfjok n;o j'fJnk. ;ojzd 

gqsh f;ZyK d/ wB nzdo wkB' nZr d/ GKpV pb gJ/. id'A Gh f;ZyK B/ edh 

;ojzd s/ uVQkJh eoBh sK bzw/ b?euo d/D dh b'V Bk g?Adh, e/tb fJzBk 

(36)

Page 44: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

efjDk jh ek|h ;h ^ “f;zx' r[o{ wkoh ;ojzd ftu ;kfjpIkd/ tkiK wko 

oj/ jB”. f;zx ;{ow/ jfEnko pzBQ e/ x'fVnK s/ ;tko j', fpBQK d/o ehs/ 

;ojzd s/ wko{ jZbk p'b fdzd/. :'rh ih dh I[pkBh ^ 

jw ikB d/ e/ n"o'A eh ikB puk ub/. 

f;Zyh eh BhAt jw j?A ;o'A go T[mk ub/. 

r[fonkJh ek j? fe;k ijK w/ pBk ub/. 

f;zx'A eh ;bsBs ek j? g"dk brk ub/. 

rZdh s'A sys p; np e"w gkJ/rh. 

d[Bhnk ;/ ikbw'A ek fBPK se fwNkJ/rh. 

i'rh ih fJ; pks e' j{Jh E'Vh d/o Eh. 

p;sh ;ojzd eh JhN'A ek Y/o Eh. 

;Zuw[Zu fJ; soQK dhnK e[opkBhnK B/ :Zy pD/ y{B B{z y"bD bJh 

wIp{o eo fdZsk. i'P itkbk GVe T[Zmh. je{ws d/ I[bwK nZr/ M[eD 

tkb/ f;o sD yb's/, i[VB tkb/ jZE feogkBK d/ w[ZfmnK B{z ik gJ/. xohA 

p?mD tkb/ x'fVnK s/ ;tko j' rJ/. oikJhnK dk fBZx wkBD tkb/ izrbK 

dk fBZx wkBD bZr/. r'ohnK dhnK i[bcK Bkb y/vD tkb/ d[PwDK Bkb 

izrh  ekoBkw/,  b[eD  whNh  y/vD  bZr/.  MKioK  u{VhnK  dh  ;zrhswJh 

nktkI ;[DB dh EK izrh Bkjo/ r[zikT[D bZr gJ/. fJPe wIkIh d/ rhs 

rkT[D dh Ekt/A “gkg eh izR b? ekpbj[ XkfJnk i'oh wzr? dkB t/ bkb'” 

dhnK r[ikoK g?D bZrhnK. Gkos dk okPNoh eth w?Ebh PoB r[gs 

;kfjpIkfdnK dh bkfw;kb e[opkBh pko/ fbydk j? ^ 

fi; e[b e"w iks e/ pZu/ d/ ;es/ :{z pbhdkB 

T[;ek toswkB e[S Gh j' GftP j? wjK wjkB. 

brGr 1927 ftu ;ojzd ftu'A dh o/b bkJhB eZYh rJh. ;ojzd 

dk wbpk T[; o/b dh gNVh T[s/ gkT[D d/ ezw nkfJnk. T[d'A sZe EK EK 

fJE/ fJZNK wbp/ d/ Y/o bZr/ t/y/ iKd/ ;B. e'Jh ftnesh nkgDk xo 

pDkT[D tes fJjBK wbp/ dh tos'A BjhA eoBh ukjz[dk ;h. fJj r[o{ wkoh 

;ojzd j?, fJ; wbp/ ftu fes/ wk;{wK dk y{B bZrk j't/rk. pzdk f;zx 

(37)

Page 45: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

pjkdo B/ wbhnk w/N ehsk j? n;hA feT[A fJjdh xoK ftu tos'A eohJ/.” 

jo ;kb d;zpo d/ nkyoh jcs/ ;z;ko Go s'A r[o{ xo B{z fgnko 

eoB tkb/, ;kfjpIkfdnK dh e[opkBh B{z :kd eoB tk;s/, T[sPkj ns/ 

gq/oBk b?D tk;s/, fJE/ brGr d; bZy wkJh GkJh nk i[Vd/ jB. XzB jB 

nfij/ fgnko tkb/ pI[or phphnK pZu/ B"itkB. Bw;eko j? T[jBK d/ 

f;de B{z, PoXk B{z bZy bZy gqDkw. okjK ftu bzro bkT[D tkfbnK B{z, 

cfsjrVQ ;kfjp fty/ bzroK ;w/s nB/e gqeko ;/tk eoB tkfbnK B{z, 

Bw;eko j? nB/e tko. go bkjDs j? T[jBK b'eK s/ i' nfij/ gftZso 

GktBK tkb/ fdB rzdrh$gqd{PD c?bkT[Ad/ osh Pow BjhA eod/. w/oh w[okd 

j? gkyzvh s/ Y"Arh gogzuh Xkowe w[yhnK s'A (r[ow[y iB fywK eoB) 

fiBQK fJE/ nkgDhnK fBZih fe;w dhnK v/o/dkohnK, fBZih wfonkdktK, 

nkgD/ jh wo u[Ze/ pkfpnK dh ejkDhnK pVh p/^Powh Bkb ;[Dk oj/ j[zd/ 

jB. nkg' nkgDh soQK dhnK wZsK d/ oj/ t/y/ ik ;ed/ jB. nkg' nkgD/ 

v/o/ ftnesh dh skoh| g{ik tkbhnK g[;seK s/ c'N'nK, G'b/ PoXkb{nK B{z 

t/u oj/ j[zd/ jB. Pq'wDh ew/Nh tkb/ fizw/tkohnK s'A ed'A d/ GZi u[Ze/ jB. 

fJjBK gkyzvhnK fto[ZX T[jBK eh eoBk j'fJnk T[j sK y[d jh rb rb 

se gkyzv ftu roe j' u[e/ jB. T[jBK dk nkgDk gouk r[ows gqekP 

Bk j' e/ wBws gqekP pD u[Zfenk j'fJnk j?. nes{po s/ Btzpo 03 d/ 

gou/ ;p{s tk;s/ t/y b?Dk. ew/Nh dk gqXkB o'IkBk p/f;o g?o d/ fpnkB 

dkr fojk j?. GkJh r[odk; ih fpnkB eod/ jB ^ 

“wkfJnk vo vogs jko r[od[nko? ikt?, 

soK iT[ wkfJnk fpnkg? ejK mfjokJh n?..” 

fJjBK T[go tofDs Xow s/ okiBhsh fJeZmh dh v"Avh fgZND tkb/ 

gqpzXeK dh ;kfiPh fwbh G[rs Bkb r[od[nkok cfsjrVQ ;kjfp d/ d[nkb/ 

mZr,  e[ogN  s/  M{m/  oki;h  u"XohnK  B/  x/ok  gkfJnk  j[zdk  j?.  nkg' 

nkgDhnK EktK epi/ ftu b? e/ r[o{ rqzE ;kfjp ih dk gqekP eoe/, ezB 

gkVthnK T[ZuhnK nktkIK tkb/ eJh eJh ;gheo bk e/ e[co s'bd/ jB. 

d{ihnK gkoNhnK s/ (;ko/ jh fJZe d{i/ s/) p/Powh Go/ rzd/ fJbIkw bkJ/ 

(38)

Page 46: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

iKd/ jB. T[jBK dk nZrk fgZSk ;G Bzrk eo fdZsk iKdk j?. eh fJ; soQK 

fJjBK B{z e{V dh wzvh bkT[D dh nkfrnk fwbDh ukjhdh j?< ;kfjpIkfdnK 

dh wjkB e[opkBh tkbk fJfsjk;e EK,r[o{ rqzE ;kfjp ih dk gqekP, “;u 

eh pkDh BkBe[ nky/ ;u[ ;[DkfJ;h ;u[ eh p/bk”. nfij/ gftZso Ekt/A 

“ebo[ y/s[ b? e{V iwkfJnk ;G e{V? e/ ybtko/”  (981) 

torh ;fEsh pDh j'Jh j[zdh j?. fJjBK oki;h b'eK B{z whvhJ/ ftu 

o'ikBk M{m/ fpnkB fdzd/ ;[Dhdk t/yhdk j?. pj[s ;kfonK s/ w[eZdw/ pD/ 

j'J/ jB. fco Xow n;EkBK s/ Gh f;Zy ;zrsK B{z weko b'eK d/ fujo/ 

feT[A fdZ;D< i' ;oXktkB bZyK wkJh GkJh fJjBK ;EkBK s/ iKd/ jB, eh 

oki;h b'eK s'A e{V s/ co/p ;[BD iKd/ jB< bzw/ no;/ s'A fet/A PoXkb{nK 

dhnK  gftZso  GktBK  B{z  wX'fbnK  tb{zXfonk  ik  fojk  j?.  j?  fe;/  B{z 

fceo< nfij/ gftZso fdjkV/ s/ f;y ;zrsK gktB r[opkDh ;[D ;wM e/ 

ihtB ;cbk eoBk ukj[zdhnK jB. fJfsjk; s'A gq/oBk b? e/ ihtB ftu 

T[sPkj GoBk ukj[zdhnK jB. edh ;'funk j? ;kv/, iE/dkoK$gqXkBK B/ fe 

fJj Xow n;kEkBK s/ e{V gquko feT[A ehsk ik fojk j?. id'A edh fe;/ 

r[odtko/ ftu ;zrs i[Vdh j? sK e{V egN Bkb Go/ oki;h B/sk g[i iKd/ 

jB. Xow T[gd/P eoB bJh. eh fJjBK B{z Xow dh e'Jh v{zxh ikDekoh 

j?, eh fJjBK dk nkgDk ihtB Xow s/ nXkfos j?< Xow ft;/a dk wkfjo 

gk;/ XZe fdZsk iKdk j?, s/ okiBhsh dk e{V epkV Xow ;EkB dh ;N/i 

s/ tzfvnk ikDk P[o{ j' iKdk j?, PkfJd gq;kfd ;wM e/. ;q'L ew/Nh d/ 

gqXkB ih, y[d fgSb/ thj ;kb s'A oki;h dbdb ftu u[GhnK wkoh ik oj/ 

jB. bZsK epoK ftu g[Zi rJhnK, oki;h bkb;ktK T[;/ soQK T[;btZN/ b? 

ojhnK jB.  fezBk uzrk  j[zdk nro  (iKdh tkoh ;jh) Xow dk e'Jh 

tv/ok ekoi eotk iKd/. S/sh jh ;q'L ew/Nh dhnK u'DK j'D tkbhnK jB, 

T[jBK d/ wZd/BIo e[M o;wh fijhnK whfNzrK, n?bkB, fpnkB fds/ ik oj/ 

jB. gfjbK tKr jh u'DK s'A pknd fco T[jh g[okDk okr j't/rk. gzE B{z 

ysok j'o fe;/ s'A fJzBk BjhA j? fizBK fJjBK ;kv/ f;o s/ fje d/ skD p?m/ 

u"XohnK s'A j?. fJ; okw o"b/ ftu Bk Xow fojk Bk okiBhsh ojh. p; 

(39)

Page 47: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

c'e/ dwri/ wko/ ik oj/ jB. eh ;ko/ f;Zy ;wki ftu e'Jh nfijh ikrdh 

iwho tkbk f;Zy BjhA fijVk fJjBK e[eowK d/ fto[ZX fJZe ijkd S/V ;e/ 

iK fJj wzB bJhJ/ fe fJjBK dhnK pkjtK pj[s bzwhnK jB< 26 nes{po 

dh eBt?B;aB ftu r[o{ xo d/ ;Zu/ fjs?PhnK B{z nktki wko e/ ;Zfdnk 

frnk ;h. ;zrsK tZb'A GotK j[zrkok fwfbnk. gkyzvhnK$M{fmnK B{z eKpk 

fSV frnk. fJj frnkB dh jB/oh T[m gJh j?, e{V/ ey   ekB/ fJ; nZr/ 

fNe BjhA ;eDr/. b'V j? r[o{ frnkB Bkb bpo/i j' e/ i'odko jzGbk 

wkoB dh ;fsr[o{ io{o pKj cVBr/. 

;G/ rbK ikshnK ;[fD e? u[g ehnk..

edjh ;[ofs B ;Xhnk wkfJnk w'jfVnk..

d/fJ p[Mkos ;kosk ;/ nyh fvmfVnk..

e'Jh fi w{oy b'Ghnk w{fb B ;[Dh efjnk..  (218)

[[[[

(40)

Page 48: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

Xow ftfdnk pZfunK bJh fe wksk-fgsk bJh<Xow ftfdnk pZfunK bJh fe wksk-fgsk bJh<Xow ftfdnk pZfunK bJh fe wksk-fgsk bJh<Xow ftfdnk pZfunK bJh fe wksk-fgsk bJh<Xow ftfdnk pZfunK bJh fe wksk-fgsk bJh<

d[Bhnk d/ gqf;ZX wB'ftfrnkBh d;d/ jB fe i' ftuko s[;hA pZu/ B{z 

S'Nh T[wo s'A d/D/ P[o{ eo fdT[r/ T[jBK ftukoK B{z XkoB eoe/ pZuk T[;/ 

soQK dk  fJB;kB pD ikt/rk.  fJj  fBoGo eodk j?  f;ykT[D^gVQkT[D 

T[go fe T[j y[d fesBk frnkBtkB j?, nkgD/ frnkB B{z pZfunK ftu 

;zukos eoB dh fezBh e[ :'rsk oZydk j?. pZfunK B{z fsnko eoB s'A 

gfjbK NhuoK dh f;Zfynk nsh Io{oh j? toBk fi; soQK d/ nfXnkge 

j'Dr/, pZu/ T[jBK s'A fe;/ soQK Gh uzr/ BjhA j' ;eDr/. pZu/ tk;s/ wksk 

fgsk  s'A  pknd nfXnkge o'b  wkvb j'fJnk eod/  jB. i/  wk;No 

nfrnkBh j?, eq'Xh j?, ftekoh j?, BPJh j?, M{m p'bdk j?l sK pZfunK s'A 

uzr/ Bkrfoe pDB dh nk; oZyDh p/wkjBh j?. mhe tes f;o fdZsh rJh 

:'r ;/X ns/ T[sPkj ftfdnkoEh B{z p[bzdhnK s/ gj[zuk ;edh j?. T[;skd 

tZb'A fdZsh rJh rbs ;bkj, uzrk ezw eoB tkb/ pZu/ B{z Bekod/^fcNekod/ 

ofjDk, T[;Bz{ e[okj/ gk ;edk j?. fizadrh ftu'A c/b eo ;edk j? sK s/ 

fiZE/ Nhuo frnkBtkB j't/ T[E/  fJj Gh T[sBk jh Io{oh j?  fe T[FZsw 

feodko tkbk Gbk wB[Zy j't/. ;kvhnK ;oekoK ns/ ;e{b ubk ojhnK 

;Gk ;[;kfJNhnK B{z fJ; gZy tZb ftP/P fXnkB d/Dk pDdk j?. 

;kv/ ;wki ftu pZu/ g?dk eoB s/ e'Jh yk; o'e BjhA j?. wksk^fgsk 

fpwko j'D, ngkji j'D, wkBf;e o'rh j'D, Jhoykb{ e'qXh ftekoh j'D, 

;G B{z pZu/ g?dk eoB dk jZe j?. fco pZfunK dh ;zGkb pko/ wksk^fgsk 

B{z e'Jh  frnkB BjhA j[zdk. wkw{bh nbkws s'A tZvhnK  fpwkohnK pD 

iKdhnK jB, go gsh gsBh p/\po j[zd/ jB. eJhnK EktK s/ fgsk BPJh 

j[zdk j?, j'o eJh n?p j' ;ed/ jB. nkoEe szrh ftu fIzdrh dhnK b'VK 

g{ohnK eoBhnK ;zGt BjhA j[zdhnK. fJBQK nbkwsK dk yfwnkik pZfunK 

(41)

Page 49: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

B{z ;koh T[wo G[rsDk g?Adk j?. wksk^fgsk fij'^fijh neb ns/ feodko 

d/ wkbe j[zd/ jB, y[d ;z;ko s'A e{u eoB s'A gfjbK, nkgDhA Ekt/A nkgD/ 

tor/ j'o d' uko (pZu/) fJB;kB ;Ekgs eo iKd/ jB. fJj uZeo fJ;/ 

soQK  fBozso uZbdk ofjzdk j?, edh e'Jh  ftobk  fJ; x[zwD^x/o  ftu'A 

pkjo Gkt/A fBeb ;e/ s/ pu ikt/ toBk fJj toskok ;dhnK s'A fJ;/ soQK 

tos fojk j?. 

gsh^gsBh nkgD/ S'N/ fij/ pZu/ B{z Bkb b? e/ fJZe wB'^ftfrnkBh 

e'b ik e/ g[ZSD bZr/ “ih   feogk eoe/ dZ;' n;hA nkgD/ pZu/ B{z fe; T[wo 

s'A ftfdnk d/Dh P[o{ eohJ/<”. 

“iBw s'A  fJZe ;kb gfjbK gVQkJh P[o{  eo  fdT[.” vkeNo B/ 

;[MkT[ fdZsk. gsh^gsBh j?okB j' e/ g[ZSD bZr/ “Gbk fJj fet/A ;zGt 

j?<” id'A pZuk ni/ iBfwnk BjhA sK f;Zfynk fet/A d/JhJ/< “vkeNo B/ 

rZb ;gZPN eofdnK dZf;nk fe i' e[ZM s[;hA pZu/ B{z gVQkT[ADk ukj[zd/ j', 

gfjbK y[d T[; pko/ gVQkJh eo'. pZu/ B{z sK jh e[ZM f;yk ;e'r/ nro s[;hA 

y[ad f;Zy u[Ze/ j't'r/. fJ; bJh pZu/ d/ iBw s'A fJZe ;kb gfjbK s[;hA y[d 

nkgDh fsnkoh nkozG fdT[.” fJ; nt;Ek B{z t/y e/ jh PkfJd fe;/ 

PkfJo B/ fJj ;soK fbyhnK jBL^ 

fscb (pZuk) ;/ p{ nkJ/ fenk, wK pkg e/ feodko eh. 

d{X s' vZp/ ek j?, skbhw j? ;oeko eh. 

;kvk ;kfonK dk t/fynk^gofynk fIzdrh dk siopk dZ;dk j? 

“s{s nkfd o[Zy dhnK gsbhnK johnK NkjDhnK b? e/, T[;B{z wB fJZS/ Yzr 

Bkb w'fVnk ik ;edk j?. N'eohnK nkfd b'VhAdhnK t;sK pDkJhnK ik 

;edhnK jB. d{i/ gk;/ nro fJj gsbhnK NkjDhnK w'NhnK j' ikD iK 

;[Ze ikD sK fJj w[VBrhnK BjhA N[ZN Gkt/A ikD. x[fwnko y/sK ftu'A 

;'jDh fwZNh fbnk e/, T[;B{z eZ[N e/ pohe eo b?Adk j?. gkDh gk e/ r[zBdk 

j?. g{oh fsnkoh s'A pknd uZe B{z I'o Bkb x[wk e/ gkDh tkb/ jZEK ftu 

T[; fwZNh dk Y/bk b? e/, wB tkSs Gkv/ fsnko eoe/ gk;/ oZyh iKdk j?. 

pD/ GKfvnK B{z ;[ek e/ ozr eoe/ nZr ftu gZeD bJh soshp Bkb oZy 

(42)

Page 50: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fdzdk j?. e[ZM fdBK s'A pknd nZr p[ZM ikD s/, nkth ftu'A GKv/ eZY bJ/ 

iKd/ jB. go j[D gZe/ j'J/  fwZNh d/ posBK B{z e'Jh pdbtK o{g d/Dk 

ukjhJ/ sK BjhA d/ ;eKr/. j[D sK i/ fwZNh dk posB N[ZN Gh frnk sK 

mheohnK sK pD ikt/rk d[pkok fJ;B{z i'VBk Bk w[wfeB j?. wB fJZSs 

wPhBK pDkT[DhnK j'D sK b'jk nZr s/ ukjV e/ YkbDk$fgxbDk gt/rk, sK 

jh b'VhAdh Peb fdZsh ik ;edh j?.” 

fi; d{o nzd/P fe;kB B/ c;b s'A uzrk MkV s/ w[Bkck b?Dk j't/, 

T[j bzwh ;'u ftuko s'A pknd, y/sh wkfjoK dh okJ/ b? e/, ;ko/ b'VhAd/ 

gqpzX eoe/ ezw P[o{ eodk j?. fe;/ wB[Zy B/ pk} bkT[Dk j't/ sK gfjbK 

IwhB dh goy eotkJ/rk, gkDh ykd pko/ ;'u/rk. cbK bJh wzvheoD 

fXnkB ftu oZy/rk. ;kohnK Io{osK g{ohnK eoB s'A pknd i/ pk} bkt/ 

rk w[Bkck ewk ;e/rk. fJ;/ soQK y/vK ftu B"itkBK B{z ekw:kph gqkgs 

eoB tk;s/ bzwh fsnkoh dh Io{os j'fJnk eodh j?. fit/A uzrh g"PfNe 

y[oke, szdo[;s ;oho, ;tZS tksktoD, y[Zb/Q y/v rokT{Av ns/ wkfjo 

y/v e'u sK fes/ ekw:kph dh T[whd ehsh ik ;edh j?. \kBdkBh s"o s/ 

eJh fJZe ;zrhs xokD/ gqf;ZX jB. T[jBK ftu ;zrhs pko/ fJBk frnkB 

fJe' fdB BjhA nk frnk. fe;/ g[okD/ pI[or B/ ihn ikB bk e/ emB 

fwjBs ehsh. p; T[; s'A wro'A wkj"b fsnko j' frnk. pZfunK B{z fBZeh 

T[wo/ ;ki ;zrhs Bkb tkj tk;sk g?D bZrk s/ f;ybkJh xo'A ;fji/ jh 

gqkgs ;h. fJ; soQK nZr/ s'A nZr/ uzr/ ;zrhs xokD/ ;Ekgs j' rJ/. 

fIzdrh d/ jo y/so ftu fJjh f;b;bk uZfbnk nk fojk j?. j[D Iok e[ 

fJfsjk; tZb sodh BIo wko bJhJ/. r[o{ BkBe ;kfjp ih dh PoB ftu 

j'o nDfrDs ifrnk;{ nkJ/ ihtB ;/X b?Ad/ oj/. go p{Vk Bkwh pkbe 

r[o{ BkBe ;kfjp ih dh jI{oh ftu nfijk bhB j'fJnk. ftdtkB g[oy 

pfDnk  fe  f;Zy ;wki pkpk p[ZYk ;kfjp ih nkye/ ;fseko d/D bZr 

fgnk. fJ; pkpk ih B{z S/ r[o{ ;kfjpkB d/ doPB eoB dk ;[Gkr gqkgs 

j'fJnk. r[o{ nzrd ;kfjp ih yv{o fty/ S'N/ pkbeK B{z r[opkDh gVQkT[D 

bJh T[u/uk fXnkB fdzd/ ;B. y[d bZeVh dh sysh s/, gfjb/ gzi r[ow[yh 

(43)

Page 51: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

nZyo fby pZfunK B{z fbyD bJh T[sPkjs eod/ ;B. fJjh sohek sh;o/ 

;fsr[o{ ih ;w/A Gh ubdk fojk. r[o{ noiB ;kfjp fgqEh uzd s/ wjKd/t 

ih B/ ;koh ftfdnk BkBk ;fsr[o{ ih s'A jh gVQh ;h. BkBh ih nkgD/ Bkb 

pk;oe/ b? nkJ/. fJE/ jh r[o{ nwodk; ih dk fwjo Gfonk jZE pkbe 

i/mk ih d/ f;o s/ fNfenk s/ ;fsr[o{ T[;B{z nkgD/ Bkb r'fJzdtkb b? rJ/. 

y[d r[opkDh r[ow[yh gVQkJh, ;zrhs dh ftfdnk fdZsh, ;/tk bJh T[sPkj 

Gfonk. ;ko/ gZyK s'a w[ezwb j'D s/ r[o{ BkBe ;kfjp dh rZdh s/ fpmk, 

fizaw/tkoh ;"Ag fdZsh. 

fszBK  GoktK  ftu'A  pkbe  (r[o{)  noiB  ;kfjp  tX/o/  j'Djko 

fBefbnk. e/tb nmkoK ;kb d/ w[ZS^c[ZN rZGo{ ;B fe ;fsr[o{ okwdk; 

ih B/ fJBQK B{z r[orZdh dh wjkB fIzw/tkoh p\P fdZsh. ;w/A dh fcoe{ 

;oeko  tZb'A  iB{Bh  pqkjwDK  tZb'A, ns/  tZv/  Gok  fgqEh  uzd  tZb'A  pj[s 

o[ektNK yVQhnK ehshnK rJhnK, go nv'b ofj e/ ;ko/ ekoi eod/ oj/. 

fJBQK dh Pjhdh tes r[o{ jfor'fpzd ;kfjp ih dh T[wo e/tb frnkoK e[ 

;kb ;h. r[o{ fgsk dh nkfrnk w[skpe jfEnko XkoB ehs/, c"iK Gosh 

ehshnK, nekb s\s dh f;oiDk ehsh, izr i[X ehs/. fJzBh S'Nh T[wo/ 

pj[s tZvh  fIzw/tkoh B{z pky{ph  fBGkfJnk. r[owfs dh  f;Zfynk uZbdh 

ojh, nkgD/ g'so/ jfo okfJ ;kfjp ih B{z r[orZdh s/ fpokIwkB eo fdZsk, 

sd'A jfo okfJ ;kfjp dh T[wo e/tb u'dK e[ ;kb dh ;h. nZr'A sK j'o Gh 

j?okBhiBe ekoBkw/ j'J/ pkbe (r[o{) jfo fePB ih ;kY/ e[ gzi ;kb dh 

T[wo ftu r[orZdh dh fIzw/tkoh ;zGkbD d/ g{oh soQK ;woZE ;B. fisBk 

;wK nekb g[oy tZb'A fwfbnk, ;kohnK fIzw/tkohnK pky{ph fBGkT[Ad/ oj/. 

nzs f;nkDg Goh u'D eoe/ r[o{ s/r pjkdo ;kfjp ih B{z r[orZdh s/ 

fpokiwkB eoe/, i'sh^i'fs ;wk rJ/. d;w gksPkj ih B{z g{oh soQK :'r 

ikDe/ goy eoe/ B"t/A ;fsr[oK, r[orZdh d/D dk n?bkB eo fdZsk s/ y[d 

n'ozrI/p d/ ;Zd/ s/ fdZbh tZb uZb gJ/. sd'A r[o{ r'fpzd okJ/ ih dh ;ohoe 

T[wo eohp ;kY/ B"A e[ ;kb ;h. T[j r[o{ BkBe ;kfjp ih dh i'fs d/ mhe 

tkfo; f;ZX j'J/. uko/ ;kfjpIkd/ pj[s S'Nh T[wo ftu jh ;z;ko ;kjwD/ 

(44)

Page 52: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

Bt/A ehoshwkB ;Ekgs eo rJ/. nihs f;zx T[FZBh ;kb s/ i[Mko f;zx 

gzdoK e[ ;kb d/ ;B id'A nDfrDs IkbwK B{z gko p[bkT[AfdnK Pjhdh B{z 

gqkgs j' rJ/. I'okto f;zx B" ;kb s/ |fsj f;zx ;Zs e[ ;kb d/ ;B id'A 

T[jBK nfijk ;kek toskfJnk fi;d/ Bkb jh d[Bhnk ftu fw;kb BjhA 

fwbdh. “fBZehnK fizdK tZvk ;kek”. fJj dZ;D s'A w[okd fJj' j? fe 

pZfunK B{z mhe ;w/A s/ T[fus  f;Zfynk  fwbh.  fBZehnK T[woK  ftu jh 

wjkB ekoBkw/ eoB d/ ;woZE pD rJ/. fJ; ;ko/ ;wA ftu fJBQK T[woK 

tkb/ fe;/ pkbe B/ ;ko/ fjzd';skB eh d[Bhnk ftu nfij/ p/i'V f;nkDg 

ns/ ;{owrsh d/ ekoBkw/ BjhA ehs/.  fJj e/tb r[o{ xo d/ jh  fjZ;/ 

nkfJnk ;h. 

GkJh sko{ f;zx ih B{z pugB ftu jh f;nkDh wK s'A r[owfs dh 

;'Mh gokgs j'Jh. r[opkDh dk  frnkB  fdqV j'  frnk, ikbwK B/ M{m/ 

fJbikw bk e/ Gkt/A p/nzs s;hj/ fdZs/, y'goh sZe T[sko fdZsh, go GkJh 

sko{ f;zx ih fe;/ w[;hps B{z t/y e/ v'b/ BjhA. f;Zyh e/;K ;[nk;K Bkb 

fBGk rJ/. GkJh jehes okJ/ B/ jkbh yzv/ dh gkj[b BjhA bJh ;h. wksk 

fgsk r[o{ fgnko tkb/ ;B. ;j[ok gfotko f;Zyh ftu gqgZe ;h. jehes 

okJ/ s/ M{mk d'P bk e/ frqcsko ehsk frnk, s;hj/ fdZs/ rJ/ e/tb s/oK e[ 

;kb dk nZbV b{nK pkbe, f;Zyh s/ fdqV fojk. Pjhdh sK gk frnk go 

Xow s'A Bk v'fbnk. GkJh ;[p/r f;zx dk Bkpkbr fBnkDk g[Zso Pkjpki 

f;zx f;oc 18 e[ ;kb dk ;h id'A ikbwK B/ nB/e s;hj/ fdZs/, nv'b 

fojk. nzs fgsk dhnK nZyK d/ sko/ B{z  fgsk d/ ;Bw[y jh uoyVh s/ 

u{ok^u{ok eo fdZsk. go nkyoh ;[nk; sZe f;Zyh f;de s'A Bk v'fbnk. 

pknd ftu fgsk ;H ;[p/r f;zx B{z Gh g[Zso d/ fgS/ N'o fdZsk frnk. d't/A 

fgT[^g[Zso “uoyhnK s/ uVQ/” Pjhdh gk e/ nkgD/ Bkw B{z nodk; ftu 

Pkwb eotk rJ/. fBZe/ pZfunK d/ N[eV/ eoe/ wktK d/ rbK ftu jko gkJ/ 

rJ/,  nKdoK  eZYe/  wksktK  dhnK  M'bhnK  ftu  oZy  fdZshnK  rJhnK, 

B/fInK ftu wk;{w fizdK B{z go' fdZsk frnk, go f;Zyh f;de fe;/ B/ BjhA 

jkfonk. fJj ;ko/ e"se fet/A tosd/ oj/< feT[Afe xo ftu f;Zyh dh 

(45)

Page 53: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

f;Zfynk dh f;Zfynk pugB s'A jh fdZsh rJh. wksk fgsk fBwkDh fIzdrh 

Bkb'A ;fsr[o{ dh f;Zyh B{z fInkdk fgnko eod/ ;B. jo soQK d/ d[Zy dod 

T[jBK r[ows s'A e[opkB eo fds/. 

wjkB i'X/ ;H uVQs f;zx dk g'sok, ;H wjK f;zx dk g[Zso jkbh 

frnkok e[ ;kb dh T[wo ftu ;h fe fgsk ;H wjK f;zx fJZe izr ftu 

b/y/ bZr rJ/. P[ZeouZehnk fw;b dh tZvh fIzw/tkoh pkbe d/ f;o nk 

rJh. eBQJhnK fw;b dh d{o^nzd/P ;odkoBh ;dk e"o B/ ;ko/ t?o G[bk 

e/ oDihs f;zx Bkb nkgDh p/Nh dk foPsk eo fdZsk. d' fw;bK fJZe j' 

rJhnK, fgsk torh pjkdo, ykb;k gzE dh p/i'V ;yPhns ;odkoBh 

;dk e"o B/ pkbe oDihs f;zx B{z j"A;bk fdZsk, nrtkJh fdZsh. f;ybkJh 

fdZsh. y[d jfEnko pzBQ e/ x'V/ s/ ;tko j' e/ izr ftu ik GVE{ gkT[Adh. 

d[PwDK B{z d"VfdnK okj Bk bZGdk. ;ko/ pzB/ ykb;k oki bJh fiZs d/ Mzv/ 

rZvdh ojh. oDihs f;zx B/ fiE/ fgsk wjK f;zx s'A :[ZX ftfdnk f;Zyh, 

T[E/ nkgDh ;Z; wK ;dk e"o s'A fjzws j";bk izrh dkn g/u f;Zye/ fJj 

pkbe pjkdoK dh gqEw Po/Dh ftu ;[wko j' frnk. 

fJZe fdB fJj s/oK e[ ;kb dk nZbV T[wo B"itkB oDihs f;zx e[M 

;kEhnK ;w/s fPeko y/vdk, nkgD/ d[PwD ‘j;ws uZm/’ d/ fJbke/ ftu 

dk\b j' frnk. nuBu/sh uZmk ;odko Gh fJ;/ izrb ftu fPeko eodk 

nkD g[Zfink. ;H uVQs f;zx ns/ wjK f;zx B/ uZm/ ;odkoK dk pj[s tZvk 

fJbkek y'je/ nkgD/ oki ftu Pkwb eo fbnk ;h. T[j t?o fJ; d/ nzdo 

ezv/ tKr u[G fojk ;h. uZm/ ;odko B/ fJ; jZE nkJ/ w"e/ s'A g{ok ckfJdk 

T[mkT[D dh mkD bJh s/ u"dK e[ ;kbk nZbV T[wo d/ pkbe B{z tzrko gkJh 

“oDihs f;zxK fi; w"e/ dh w?A sbkP ftu ;K T[j nkD Y[Zfenk j?. i/ 

fjzws j? sK BZ; GZi eo t/y. P/o dh dkVQ ftu'A pN/ok pu e/ BjhA ik ;e/ 

rk. b? eo b? oZp B{z :kd wko ntkI nkgD/ tv/fonK B{zHHHH”. 

oDihs f;zx ;zGfbnk, uko/ pzB/ s/ih Bkb fBrkj d[VkJh BZ; ikDK 

n;zGt ;h. T[;B/ nkyoh Yzr tofsnK g{o/ o'jp Bkb uZm/ ;odko B{z 

w[yksp j[zfdnK fejk   “UJ/ tZfvnk ;{ofwnK fJZe pkbe B{z wkoB tk;s/ 

(46)

Page 54: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

nkj pfxnkVk dh g{oh XkV b? e/ vhrK wko fojk j?A. i/ pjkdoh dk osk 

wk;k s/o/ nzdo eD j?, s/o/ tZfvnK dk y{B s/ohnK BkVK ftu tr fojk j?, 

i/ s?B{z nkgD/ jfEnkoK ns/ v'fbnK s/ wkD j? sK fJBQK N[ZeV p'uK B{z gk;/ 

eoe/ nk uVQs f;zx d/ g'so/, fBZe/ fij/ pkbe Bkb s{z f;ZX/ wZE/ d' jZE eo 

t/y  `”  j?  fjzws<  j;wsykB nkgD/  ;kEhnK  ;kjwD/  Pofwzdrh  BjhA 

T[mkT[Dk ukj[zdk ;h. T[;B{z fJj Gh wkD ;h fe eZbQ dk pkbe w/o/ tor/ 

siop/eko ;{ow/ nZr/, fezBh e[ d/o nV ;e/rk. T[;B/ oDihs f;zx dh 

bbeko ;theko eo bJh. nkgD/ ;kEhnK B{z gk;/ ybQko fdZsk, fJXo'A 

oDihs f;zx i?ekok rike/ nZr/ tfXnk. d't/A ;{ow/ jfEnko ;{sh r[Z;/ 

ftu v'ba/ coed/ x'fVnK s/ ;tko j' nkjw'^;kjwD/ NZeo gJ/. fJZe xVh 

y{p b'j/ s/ b'jk yVfenk. x'V/ jzG rJ/ ;{ofwnK B{z S'N/^w'N/ i\w Gh bZr 

u[Ze/ ;B g;hB/ ftu rV[Zu, fJZe d{i/ d/ y{B d/ fgnk;/. uZm/ ;odko B/ 

;koh skes fJeZmh eoe/, fJZe j'o i'aodko jZbk p'fbnk. T[; tZb'A ehs/ 

Got/A tko B{z oDihs f;zx B/ u[;sh tos e/ Bekok eo fdZsk, s/ g?Adh ;ZN/ 

nZy d/ gbeko/ fizB/ ;w/A nzdo, nfijk ekoh tko ehsk fe j;ws ykB 

fJ; w"s d/ cfoPs/ Bz{ o'e Bk ;fenk, s/ T[;dk f;o eZd{ tKr eZN e/ 

IwhB s/ ik fvZrk. fpibh fijh c[osh Bkb oDihs f;zx B/ eZN/ f;o B{z 

s[ozs B/i/ go'fbnk s/ nkgD/ x'V/ B{z nZvh bk  fdZsh. pkeh uZfmnK d/ 

;zGbD s'A gfjbK^gfjbK fJj r[o{ ek to';kfJnk, ykb;k gzE dh nkB 

PkB, nZyK s'A T[jb/ j' u[Zfenk ;h. okDh wK ;dk e"o d/ uoBK s/, j;ws 

dk f;o ik ;[ZfNnk. “t/y wK s/o/ j'D jko d[bko/ B/ tkfjr[o{ dh feogk 

Bkb fJeZfbnK jh nkdwy'o pZpoP/o B{z gko p[bk fdZsk j?. j[D ;ko/ oki 

dhnK jZdK j'o w'ebhnK j' ikDrhnK.” d't/A wksktK B/ oDihs f;zx dk 

wZEk u[zfwnk, rbtZeVh ftu b?, n;h;K dh MVh bk fdZsh. nekb g[oy 

dk bZy^bZy P[eo ehsk. 

gkme iB' ` fJZe tkoh fJ; xNBk tZb w[V Mksh wko' goy'. e/tb 

u"dK ;kb T[wo dk oDihs f;zx, x'V/ dk Pkj ;tko j?. Ykb^sbtko, 

sho, B/Ik nkfde ;ko/ jfEnkoK dh tos'A eoB dk T[;skd j?. S'Nh 

(47)

Page 55: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

T[wo/ ;oho B{z c'bkd tKr wip{s eo u[Zfenk j?. j";b/ ftu nv'b j?, 

s[ozs c?;bk eo b?D dh nEkj neb dk e'N j?. jzY/ tos/ i'X/ B{z ;ohoe 

ns/ wkBf;e pb Bkb w?dkB ftu jok e/, nkgDh ;{owrsh d/ Mzv/ rZv 

frnk j?. fJ; d/ nkgD/ ;kEh ns/ f;o eNtk u[Ze/ j;wsykB d/ ;kEh 

fpZN^fpZN j?okB j'J/ t/yd/ jh ofj rJ/, id'A fJj ekok tkgo frnkHHH. 

iok ;'u'   oDihs f;zx dh f;ybkJh fezBh T[wo s'A P[o{ j'Jh j't/rh< e'Jh 

PZe BjhA fe nekb g[oy dk fJ; d/ f;o s/ fwjoK Gfonk jZE ;h. go 

fJj ;kok tkfenk eokwks BjhA ;h, eokwks tork Io{o gqshs j' fojk 

;h. gzi e[ ;kb dh T[wo s'A jh oDihs f;zx dh ;ohoe ns/ wkBf;e 

fsnkoh tk;s/ f;nkD/ T[;skdk B{z skfJBks eo fdZsk frnk ;h. ;ko/ 

T[fus Yzr tos/ s/ eJh^eJh xzN/, PPso ftfdnk f;ykJh iKdh ;h. 

y[oke d/ Bkb^Bkb ;ohoe nfGnk; tofiP tZb T[u/uk fXnkB fdZsk 

iKdk ;h. jw T[wo w[zfvnK dhnK N'bhnK pDk e/ coih w[ekpb/ eotkJ/ 

iKd/ ;B. iok e[ tZvk j'D s/, fgsk ;H wjK f;zx ;uw[u pzd/ cZNV j[zd/, 

wod/ fvZrd/, jfEnko fGVd/ ftykT[D bJh izr d/ w?dkB ftu nkgD/ Bkb 

fbikD bZr fgnk ;h. pj[s S'Nh T[wo s'A ;opgZyh Nq/fBzr d/Dh P[o{ ehsh 

rJh, sK fes/ ik e/ Pkj w[jzwd tor/ ethnK fbfynk ^ 

“wjKpbh oDihs f;zx j'fJnk g?dk Bkb I'o d/ w[be fjbkJ/ frnk. 

e[b{ eKrVk ekpb s/ uhB skJhA f;Zek nkgD/ Bkw ubkfJ frnk.” 

oDihs f;zx ;skoK e[ ;kb dk rZGo{ ;h id'A bkj"o fty/ ;zwD 

p[oi d/ n?B ;kjwD/ j/mK g[Zie/ nekb^nekb d/ i?ekoK bkT[D pknd, 

P/o roi Bkb fJj nkfynk ;h “UJ/ npdkbh (nfjwdPkj) d/ g'so/, i/ 

;{owk j? sK pkjo fBeb s?B{z uVQs f;zx dk g'sok d' jZE eoB bJh tzrko 

gk fojk j?.” Pkj iwkB vodk pkjo Bk nkfJnk s/ oks d/ jB/o/ ftu 

S[ge/ d"V frnk, ekpb ik e/ ;kj fbnk. T[Bh ;kb dh T[wo ftu oDihs 

f;zx B/ bkj"o fiZs e/ ykb;/ dk e/;oh Mzvk M[bk fdZsk ;h. 

oDihs  f;zx S/t/A  wjhB/  fdtkbh^ft;kyh  B{z  y[ZbQ/  w/fbnK  ftu'A 

:'rsk t/y e/ nkgDh c"i bJh B"itkBK dh u'D efonk eodk ;h. fJ; 

(48)

Page 56: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

tkoh Gh gfjbK tKr oDihs f;zx T[FZu/ EK s/ fpokiwkB j' e/, rZGo{nK d/ 

izrh eosp t/y fojk ;h fe tkoh nkT[D s/ fJZe nsh c[oshbk rZGo{ x'V/ 

B{z ;ogN d'VKfdnK fpibh dh s/ih tKr w?dkB ftu nkfJnk. gfjbK 

ehsh fsnkoh w[skpe nkgd/ B/i/ Bkb IwhB ftu rZfvnk febk g[ZfNnk s/ 

;ogZN nZr/ bzx frnk. ;kfonK skVhnK wkoe/ T[;dh j"A;bk ncikJh 

ehsh. fco T[;B/ sbtkopkih d/ j?okBh iBe eosp ftykJ/, y{p tkjtk 

yZNh. sho dk fBPkBk c[zvDk s/ w[rdo u[ZeDk Gh T[;d/ P"e dk nzr ;B. 

wjkoki/ dk T[; tZb ftP/aP fXnkB frnk, feT[Afe fJj rZGo{ fiE/ nfs 

c[oshbk, s/r, sho dk XBh ;h, T[E/ T[wo gZy'A jkbh nBdkVQhnk pkbe jh 

BIo nkT[Adk ;h. oDihs f;zx B/ fJ;B{z e'b ;Zde/ ;kpkP fdZsh, fJZe ;" 

o[gfJnk Brd fJBkw d/ e/ g[ZfSnk,  “B"itkBK   s/o/ eospK s''A pj[s y[P 

jK eh Bkw j? s/ok<” ih ;oeko   w?B{z joh f;zx efjzd/ B/. go jI{o ni/ 

w/o/ e[ZM eosp ftykT[D/ pkeh jB, feogk eoe/ w?B{z fJ; tZv/ nykV/ ftu 

e[;sh bVB dk w"ek fdZsk ikt/, nkgDk e'Jh Gh Bkwh gfjbtkB eZY'. 

jK^jK feT[A BjhA nkT[ pJh w/o/ wZyDk d/ gkfbU, fJZe :'Xk nkT[ s/ 

ftykT[ nkgDh skes. Bkwh gfjbtkBK  ftu'A  fJZe nZr/  tfXnk eZgV/ 

T[sko/ fBok ;kjB gqshs j' fojk ;h. fJXo joh f;zx B/ id'A eZgV/ bkj/ 

t/yD tkb/ ewkJ/ j'J/ wip{s iZ;/ B{z t/yd/ jh ofj rJ/. w[zfvnk feT[ 

jZvhnK GBkT[D bZrk j?A d"V ikj w/o/ ;kjwfDU, go nzdo'A fJ; j'Djko 

rZGo{ d/ v"b/ s/ Sksh tZb sZe G? Ghs j' fojk ;h. fJPkok j'fJnk, d't/A 

r[ZEw^r[ZEk j'J/, gsk Gh Bk bZrk fe ed'A joh f;zx T[; GbtkB B{z fus 

eoe/ Sksh s/ uVQ p?mk ;h. ;kfonK joh  f;zx B{z dkd  fdZsh s/ w'Nk 

gfjbtkB BhthA gkJh g?o x;hNdk nykV/ s'A go/ ik p?mk. joh f;zx 

roithA ntkI ftu p'fbnk “fJeZbk GbtkB w/o/ nZr/ e'Jh BjhA nV 

;e/rk,  fJ;  bJh  e'Jh  d'  GbtkB  fJeZm/  nkT[  fiBQK  p{ohnK  dk  d[ZX 

ghskHHH.” e[ZM x[;o^w[;o j'Jh, wjkoki/ B/ fJPkok ehsk, jkEhnK torh 

vhb v"b tkb/ d' GbtkB joh f;zx Bk fGV gJ/. fJj nb{nK rZGo{ sK 

fBok skes dk s{ckB ;h fi; tZb XkJh eoe/ g?Adk T[;d/ g?o T[yV iKd/ 

(49)

Page 57: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

s/ MZN d{i/ B{z nk dp'udk. b'eh w{zj ftu T[rbK gk oj/ ;B. wjkokik 

oDihs f;zx j?okB j'fJnk fJZe NZe t/yh ik fojk ;h. fe;/ B/ GhV ftu'A 

i?ekok SZfvnk p'b/ ;' fBjkbHH n'j t/y' d't/A GbtkB nykVk SZve/ d"V oj/ 

jB, UJ/ joh f;zx fiZs frnk, fJeZbk d' B{z jok frnk, pJh fJj w[zvk j? 

e'Jh pbk j?< joh f;zx nk rZGo{nk w?A pj[s y[P jK s/o/ s/ ` wjkoki/ B/ 

j";bk ncikJh ehsh. “;oeko ni/ w/oh s;Zbh BjhA j'Jh, s[;hA gfjbK 

bZ;h ghD/ GV'b/ fij/ w/o/ ;kjwD/ G/i fdZs/. jI{o j[D gzi ikfDnk B{z fJe' 

tkoh eZY' ;kjt/ wZE/, fiBQK wK dk d[ZX ghsk j't/. joh f;zx g[Zsok` jzeko 

BjhA eohdk j[zdk ;Zu^w[Zu w?A s/oh skes ns/ c[osh s'A pj[s y[P jK j[D 

ofjD d/. wjkoki/ B/ ;bkj fdZsh. BjhA ;oeko` jzeko e'Jh BjhA, r[o{ s/ 

Go';k s/ nkgDh skes s/ ftPtk; j?, s[;hA d/o Bk eo', w/o/ nowkB g{o/ 

eo fdT[. S/sh G/i' nkgD/ gzi GbtkBHHH.” 

;kok w/bk  fJ;/  EK swkPk t/yD bJh ;kj o'eh  fpZN^fpZN  fJ; 

n;hw skes d/ wkbe joh f;zx tZb t/y fojk ;h. fJsB/ ftu gob/ e'B/ 

s'A  gzi rZGo{ fJZe^fJZe eoe/ nZr/ tX/. eZgV/ T[skofdnK t/yD tkb/ 

T[dk;hBsk ftu rZbK eoB bZr/ ^ “bU pJh joh f;zx j[D BjhA puD 

bZrk, feZE/ fJeZbh fizd feE/ gzi ;{ow/ ekjdk w[ekpbk j?. ;oeko B{z 

ukjhdk j? fJj e[Psh Bk j'D d/t/. BjhA joh f;zx dh jZvh gZ;bh fJZe j' 

ikt/rh.” fJsB/ ftu joh f;zx w[V s'A skikdw j' u[Zfenk ;h, wB nzdo 

bVB d/ dkT[g/u ;'u u[Zfenk ;h. T[jBK gziK ftu'A fJZe nZr/ tXfdnK r[Z;/ 

ftu Gpfenk ^ pZu{ ` wzik wzrtk b? nZi N[o e/ nykV/ ftu'A pkjo BjhA 

ik ;e/Ark.” T[;dh I[pkB ftu'A fJj p'b fBebfdnK jh joh f;zx uhs/ 

tKr Skb wko e/ T[;dh rodB s/ nfijk fgnk fe T[;d/ j'P r[zw j' rJ/. 

j'o d' iD/ nZr/ tZX/ sK joh f;zx MekBh d/ e/ fJZe tZb T[Zuk T[Sb e/ Sksh 

ftu d[bZsh eZY wkoh s/ T[j u"ckb ik fvZrk. shi/ B{z bZe'A cVe/ nfijh 

G[nkNDh fdZsh fe go/ trkj wkfonk. ofjzd/ d' nZr/ sK tX oj/ ;B, go 

nzdo'A ezp rJ/. joh f;zx B/ fJZe B{z fpibh dh s/ih Bkb nfijk X'ph 

gNek wkfonk fe T[j w[V T[mD i'rk Bk fojk. gzitK joh f;zx B{z nkgD/ 

(50)

Page 58: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

tZb s/ih Bkb nkT[AfdnK t/ye/ gfjbK jh w/wD/ tKr fwnKedk j'fJnk 

ikB puk e/ nfijk BZf;nk fe eZgV/ u[ZeD Gh Bk nkfJnk joh f;zx 

g;hB/ ftu B[ZuV fojk ;h, ;oho ftu'A uzfrnkV/ fBeb oj/ ;B, v"b/ coe 

oj/ ;B. nkb/^d[nkb/ t/fynk ;koh GhV v"o^G'o j'Jh gZEo tKr nfjb 

t/y ojh ;h. joh f;zx pZpo P/o tKr rofink ` j? e'Jh wkJh dk bkb` 

fjzws j? fe;/ ftu d' jZE eoB dhHHH< p'b/ ;' fBjkb, ;fs ;qh nekb. 

;kok w/bk r{zi T[FZfmnk t/yD tkfbnK joh f;zx s'A o[fgnK dh pkoP eo 

fdZsh.  fi; e'b p'M  ftu i' e[ZM ;h T[jh joh  f;zx nZr/ ;[ZN  fdZsk. 

wjkokik oDihs f;zx nkgD/ fNekD/ s'A T[sfonk.b'ehA fgSKj jNd/ rJ/, 

fwZNh Bkb bZE^gZE joh f;zx B{z ;oeko B/ x[ZNe/ ebkt/ ftu b? fbnk. 

wZEk u[zfwnk fgnko n;h; fdZsh, thj jIko o[gJ/ dk jho/ ifVnk jko, 

nkgD/ rb'A ftu'A T[sko e/, joh f;zx d/ rb ftu gk fdZsk. g[Zsok ` w?A 

pj[s y[P jK s/oh ;{owrsh s'A, nZi s'A s{z w/ok fBZih gfjo/dko j't/Krk s/ 

oh B"eoh nZi s'A gZeh. ikj nkgDh wK B{z, fgT[ B{z y[;^­\poh d/j, Bkb/ 

w/o/ tb'A T[jBK B{z r[o |fsj p[bkJh, XzB jB T[j fijBK dk nfijk j'Djko 

;{owk g[Zso j?.

 fJ; tkoh ;ko/ w/b/ ftu joh f;zx dhnK X[zwK ;B, ;kfonK dh 

BIo dk skok pD frnk ;h. xo xo ik e/ ;kfonK y[zYK s/ fJeZmK ftu 

joh f;zx dh ;{owrsh d/ ;'fjb/ rkJ/. e'Jh nky/ “T[; ftu P/o torh 

c[osh j? s/ d{ik nky/ go skes T[; ftu jkEh fizBh j?. T[fJ G'fbU fJZe 

jkEh  fizBh  BjhA,  bZrd?  T[j  sK  eJh  ;ko/  jkEhnK  dh  skes  ;zGkbh 

fcod?”. s/ joh f;zx B/ nkgD/ xo ik wK B{z x[ZN rZbtZeVh gkJh s/ u[Zee/ 

eJh G[nkNDhnK d/  fdZshnK “t/ g[Zs ` n?t/A Bk w/ohnK jZvhnK eVek 

d/thA, pZ; eo w/ok pZuk. wK B{z ;kjwD/ ybko e/ fJBkw ftu fwfbnk jko 

nkgD/ rb'A T[skoe/ wK d/ rb ftu gk fdZsk.” j?A n?Bk ;'jDk jko< dZ; 

g[Zs feE'A u[Ze fbnkfJnk j?A fJj ehwsh jko< i/ fe;/ B{z gsk bZr frnk 

sK ;oeko B{z \po j' rJhHHH< U w/oh fgnkoh wK fJ; jko dk ;koh 

d[Bhnk B{z gsk j?, ;oeko B{z Gh gsk j?. fJj jko sK w?B{z y[d ;oeko B/ 

(51)

Page 59: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fJBkw ftu fdZsk j?. w?A T[E/ gzi^gzi GbtkBK B{z fuZs eo fdZsk. ;oeko 

B/ y[P j' e/ fJj jko Gh fdZsk j? s/ w?B{z nkgDh c"i ftu Gosh eo fbnk 

j?. joh f;zx fJe' ;kj/ efj frnk. ;Zu ` w?A ;Zde/ w/o/ bkvb/, w?A tkoh 

;fsr[o{ s?B{z bzwh T[wo d/t/ i[r^i[r iht/A. fbnk Bh e[VhJ/ w/o/ bkb dk 

w{zj fwZmk eokT[. ;ohe/ ftu \po eo fdT[, oksh ;ko/ ob e/ \[PhnK 

wBktKr/. j|s/ Go ukn wbko g{o/ eoe/ fJj rZGo{ wjkoki/ dh c"i dk 

f;gkjh pD  frnk. uVQdh itkBh wIp{s GotK i[Z;k ;kY/ S/ c[ZN eZd 

doPBh rZGo{ B{z t/y e/ G[Zy bfjzdh. e[ZM  fdBK dh  f;Zfynk s'A pknd 

wjkoki/ dh fBZih N[eVh dk w?Apo pDk fdZsk frnk. wjkokik fPeko B{z 

iKdk x'V/ s/ ;tko j[zdk ;zrh n|;o Gh x'fVnK s/ j[zd/, go fJjBK Bt/A 

Gosh j'J/ f;gkjhnK B{z ;kok fdB x'fVnK pokpo g?db d"VBk j[zdk ;h. 

wjhfBnK s/ ;kbk pZXh fJj nfGnk; ikoh ofjzdk. fJZe fdB izrb ftu 

oDihs f;zx fPeko bJh frnk. ;zxD/ izrb ftu'A P/o dh Gpe ;[DkJh 

fdZsh ;h T[Xo B{z nZr/ tXdk frnk. e[ZM MkVhnK gko eoe/ bzfxnK sK 

nZr/ pZpo P/o pVeK wko fojk ;h. P/o B/ tzrko gkJh s/ fJXo'A joh f;zx 

Gpfenk. d't/A fJZe d{i/ dh skes s/ fJokd/ dk ikfJik b?D bZr/. P/o B/ 

I'odko djkV wkoh, izrb r{zi T[Zfmnk, gP{^gzSh BZ;/. joh f;zx p/ y"| 

nZr tX fojk ;h, P/o nkgD/ dkn dh T[vhe ftu ;h. oDihs f;zx B/ 

;ko/ ;kEhnK B{z o[eD dk fJPkok ehsk.  \[d fJsBk B/V/ nk e/ o[e frnk 

fe ;kok fdqP uzrh soQK t/y ;e/. P/o Gpfenk gzi/ Szv/ s/ joh f;zx s/ 

Xktk p'b fdZsk. fJ; :'X/ B/ nfijk dkn y/fYnK fe P/o d/ MgND s/ T[; 

d/ d't/A nrb/ gzi/ nfij/ wip{sh Bb geVe/ wo'Vk fdZsk fe P/o T[bNe/ 

EZb/ ik fgnk. fJj ;{owk f;ZXk P/o dh fjZe s/ ik p?mk jE"fVnK tor/ 

x;[zBk d/ tko eofdnK T[;dhnK jZvhnK eVek fdZshnK. P/o B/ ;koh 

skes i[Nke/ fGnkBesk Gfonk ipkVk y'fbQnk. joh f;zx dh rodB B{z 

geV b?D bZrk ;h fe pjkdo B/ T[go'^j/m'A d't/A jZEK Bkb d't/A ipkV/ ;ezi/ 

tKr ieV bJ/. fJZe g?o Bkb T[;dh ewo B{z BZfgnk. d't/A v'fbnK dh 

jkEh fijh skes Bkb pZpo P/o d/ ipkV/ nfij/ fyZu/ fe gbK ftu jh P/ 

(52)

Page 60: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

o dh fxr p[ZM rJh. joh f;zx B/ nfijk I'odko MNek wkfonk fe P/o 

d/ ipkV/ yZdo d/ eZgV/ tKr bho'^bho eo fdZs/. Xosh gZNh rJh r[pko 

T[fvnk g;hB/ ns/ \{B Bkb bZE^gZE ;{owk P/o B{z nkyoh ;kj b?Ad/ t/y 

fojk ;h. oDihs f;zx nZr/ tfXnk x'V/ s'A T[sfonk, fJ; e"w d/ nBw'b 

jho/ B{z Xkn e/ rbtZeVh ftu b? fbnk. fiZs dk nkekP r{zikT{ i?ekok 

bkfJnk pj[s ehwsh jko nkgD/ rb ftu T[sko e/ joh f;zx d/ rb ftu 

;ik fdZsk. n?bkB ehsk frnk fe nZi s'A joh f;zx f;gkjh BjhA ;odko 

(ewKvo) j't/rk.  fJ;d/ Bkw Bkb “Bbtk”  fbfynk p'fbnk ikt/rk. 

g[okDe eEk w[skpe fJZe oki/ B/ P/o wkfonk ;h, T[;B{z BZb fejk frnk. 

bkj"o ftu g[ZiD s/ ;odko dk ;BwkB ehsk frnk, Pfjo tk;hnK B{z 

pZpo  P/o  ftykfJnk  frnk  s/  ;koh  j'Jh  phsh  ;[DkJh  rJh.  fi;  B/ 

;[fDnk nP^nP eo T[fmnk. xo^xo joh f;zx dhnK rZbK j'D bZrhnK. 

fJ; tes joh f;zx e/tb 18 e[ ;kb dk w[ZS^c[ZN rZGo{ ;h. 

gkme iB' ` iok fJ; pjkdoh dh PkBdko rkEk B{z w[V s'A ;'u' 

ftuko'. jkEh tork skesto, P/o tork c[oshbk, nB/e jfEnkoK B{z 

f;yobh jZd sZe tosD dk wkfjo, gzi^gzi GbtkBK B{z gbK ftu fwZNh 

xZN/ o'b d/D tkbk, pZpo P/o B{z fpBK jfEnko s'A ipkV/ s'A d'ckV eo d/ 

D tkbk, fJj wK dk bkvbk fe; fwZNh dk pfDnk j'fJnk ;h< fe; T[wo 

s'A fJ;dh f;ybkJh P[o{ ehsh rJh ;h. mhe j? eJh pyfPPK nekb g[oy 

tb'A Gh j[zdhnK jB. go T[Zu gkJ/ dh ;w/A f;o fdZsh rJh f;ybkJh dk 

nkgDk ftP/aP :'rdkB j'fJnk eodk j?. joh f;zx dh f;Zfynk gzi S/ 

;kb dh T[wo s'A jh nkozG eotk fdZsh rJh ;h. f;nkD/ wksk^gsk ikDd/ 

jB fe pZu/ B{z fej' fijh \[oke ns/ tksktoD gqdkB ehsk ikt/. f;nkD/ 

T[;skd :'r ;w/A s/ f;Zfynk d/D dh fIzw/tkoh fBGkT[Ad/ jB sK jh ;H joh 

f;zx tor/ fJfsjk; d/ jho/ g?dk j'fJnk eod/ jB. fijBK dh nZi sZe 

gmkDhnK d/ wBK s/ dfjPs j? “u[g Pk johnk oKrb/” pZuk u[Zg eo, joh 

f;zx Bbtk nk ikt/rk. 

(53)

Page 61: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

Gkos d/ dZyDh ;{fpnK ftu Bku ebk B{z pj[s T[uk n;EkB gqkgs 

j?. jo wksk^fgsk pkbVh T[wo/ p/NhnK B{z Bku f;ZyD tk;s/ uzr/ ;e{bK 

ftu dk\b eokT[Adk j?. i[nkBh ftu g[ZiD s'A gfjbK jh bVehnK nZShnK 

\k;hnK BosehnK pD u[ZehnK j[zdhnK jB. bVeh dh wzrDh tes bVe/ 

tkb/ fJj Io{o g[ZSd/ jB fe bVeh fBos ebk ftu fezBh e[ wkjo j?< i/ 

rkT[D iK ;ki tikT[D Gh ikDdh j't/ sK ;'B/ s/ ;[jkrk. fJ;/ pugB dh 

f;Zfynk ekoB ;koh fcbw fJzv;Nohi ftu dZyDh phphnK w'joh o'b 

ndk eo ojhnK jB. pZfunK B{z :'r ;w/A s/ pDd/ o[M/t/A ftu Bk gkfJnk 

ikt/ sK i[nkBh ftu ntZP GNe ikt/rk. e[okj/ fgnk i[nkB spek fiE/ 

y[d popkd j[zdk j? T[E/ ;wki B{z Gh tZvk xkNk j[zdk j?. fit/A jVQ dk gkDh 

nEkj spkjh eo fdnk eodk j?. go fJ; p/ekp{ j' e/ tr oj/ gkDh B{z 

f;nkDg Bkb pzB wko fbnk ikt/, BfjoK eZYhnK ikD, v?w pDkJ/ ikD, 

sK fJjh gkDh s/ fpibh wB[Zysk bJh nDfrDs eki ;ztkodk j?. y/sK 

ftu c;bK bfjokT[AdhnK jB. ekoykB/ uZbd/ jB, xo o"PB j[zd/ jB. 

popkdh s'A puhdk j? npkdh dk pj[s ckfJdk j[zdk j?. B"itkB f;ZyDk 

ukj[zd/ jB, go ;kv/ gqpzXe ns/ w[yh T[BQK tk;s/ e'Jh ;koEe ekoi 

nkozG jh BjhA eo ;e/. ;q'wDh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh nzfwqs;o ns/ 

fdZbh f;Zy r[od[nkok gqpzXe ew/Nh nopK o[gJ/ d/ pZiN ftu'A Xow gquko 

tk;s/ Gh e'Jh ftP/aP :'rdkB BjhA gk ;ehnK. Xow ekoiK dk g?;k 

okiBhsh d/ fuZeV ftu o'fVQnK ik fojk j?. Xow gqukoe fsnko eoB 

tk;s/ e'Jh ;e{b ekbi BjhA fiE'A uzrh d[fBnkth ftfdnk ;"fynK jh fwb 

;e/. y/vK tZb pZfunK B{z T[sPkjs$Nq/fBzr tk;s/ e'Jh gqpzX BjhA, fJ;/ 

bJh edh w'joh j[zdk gzikp y/vK ftu g{oh soQK gSV frnk j?. fijV/ 

f;Zy pZu/ y/vK ftu iKd/ Gh jB, T[j T[fus ;zGkb Bk j'D ekoB gfsZs j' 

iKd/ jB. nKXok gqd/P ezfgT{No f;Zfynk ftu d[Bhnk dk okj d;/ok 

pfDnk j?. ;kv/ u"XohnK fJXo x/;btZN e/ tes r[Iko fdZsk. gzikp 

ftu p/o[Irkoh j?, BP/ jB, Go{D jZfsnk j?. go gzikp d/ wZ[dJh nytkD 

tkb/ rcbs dh BhAd ftu ;[Zs/ j'J/ jB. 

(54)

Page 62: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

j'o e'Jh ukok BjhA fojk, nkyoh sobk j? fe nkgD/ nZyhnK d/ 

sko/ j'Djko g[ZsoK$XhnK dh y[d ;zGkb f;Zfynk dk gqpzX eo'. fJjd/ 

tk;s/ wksk^fgsk B{z e[ZM f;nkDg e[ZM fsnkr eoBk gt/rk. nkg y[d 

BfPnK s'A gq/jirkoh eoBh j't/rh. ;t/o/ Pkw pZfunK B{z e'b fpmk e/ 

r[opkDh  dk  gkm  eoBk  gt/rk.  xZN'^xZN n?stko  tkb/  fdB  gfotko 

;w/s fi; r[o{ xo ftu eEk ehosB j[zdk j't/ T[E/ doPBK B{z ikDk j't/rk. 

;kb S/ wjhB/ fgS'A r[od[nkfonK dh gfotko ;w/s :ksok dk e'Jh ;wK 

eZYDk gt/rk. xo ftu Xkofwe g[;seK^g'EhnK dh bkfJpq/oh j'Dh nsh 

Io{oh j?. fJfsjk; pko/ uzrhnK feskpK pZfunK d/ wkBf;e gZXo dhnK 

nkvhU^thvhU e?;NK s/ g[;seK Gh Io{oh j'D. wktK B{z fpT{Nh gkoboK 

s/ feZNh gkoNhnK s'A nkgd/ nkg B{z o'e e/ pZfunK Bkb tZX s'A tZX ;wK 

fpskT[Dk j't/rk. oks ;w/A ;kok gfotko e'fPP eoe/ ykDk fJeZfmnK ykt/. 

e[ZM ;wK ftuko tNKdok Io{o ehsk ikt/. pZfunK d/ ;tkbK d/ itkp fdZs/ 

ikD. i/ pZu/ d/o Bkb xo nkT[Ad/ jB sK ekoBK dh uzrh soQK gVskb 

ehsh ikt/. fBwosk Bkb pZu/ B{z ftPtk; ftu b? e/ sebh| iK xo d/oh 

Bkb nkT[D dk ekoB bZfGnk ikt/. ;G s'A uzr/ ofjpo pZu/ bJh wksk^fgsk 

j'fJnk eod/ jB. go pV/ d[Zy Bkb fbyDk g? fojk j? fe nkw wksk^fgsk 

d/ e?Ag bkJ/ ikD f;Zfynk fdZsh ikt/. uzrk T[;skd sK gP{ gzShnK B[z 

f;Zfynk d/ e/ j?okB eo d/D tkb/ ezw eotk b?Adk j?. ;oe; ftu eohp 

;G B/ t/fynk j't/rk fe Gkoh Goew skes dk gjkV jkEh f;Zfynk gqkgs 

eoe/ fet/A eosZp ftykT[Adk j?. foe;k ubkT[AfdnK Gh t/fynk ik ;edk 

j? jkEh B{z. fozr wk;No d/ fJPkfonK s/ BZudk j'fJnk ;/ao fezB/ ;ko/ y/ 

v ftyk fdzdk j?. e[Zs/ x'V/ foZS s's/ pZeo/ u{j/ fpZbhnK sZe Gh f;ykJ/ s'A 

f;Zy iKd/ jB. Go/ fJeZmK ftu nkgDh ebk gqdoPBh eod/ jB. fet/A 

Gbk< mhe ;w/A ;[bM/ j'J/ fozr wk;No B/ f;ybkJh fdZsh s/ gP{ gzSh Gh 

ebkeko pD rJ/. ;fsr[o{ ;kfjpkB B/  fJ; ;wki  ftu nB/e gqeko 

e'fPPK eoe/ ;[Xko fbnKd/, e[okj/ gJ/ b'eK B{z mhe okj/ gkfJnk. ny"sh 

i'rhnK,  ;kXK^;zfBnk;hnK,  gzfvsK,  w"bkfDnK,  feoshnK,  d[ekBdkoK 

(55)

Page 63: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ftu'A u[D e/ xV sok;e/, Bt/A ;wki (f;Zy ws) dh f;oiDk ehsh. wkB' 

e{V/ d/ Y/o ftu'A YZm/^yzvoK T[go BthA ;'jDh fJwkos pDk e/ ofjD i'rh 

pDk fdZsh. fJ; ftrV/ ;wki ftu'A jh goT[geko, tzv SeD, fsnkrh, 

jmh, sgh, ;{ow/ s/ Pjhd g?dk ehs/. ftdtkBK d/ ekcb/ g?dk j' rJ/, fJj 

fet/A ;zGt j' frnk< ;fsr[o{ ih dh ;{M^p{M tkbh :'r f;Zfynk ekoB. 

wK dh wwsk s/ fgsk dh f;nkDg pZfunK dh fIzdrh ftu eokwksh 

PeshnK Go ;ed/ jB. fJPe wikih dhnK ejkDhnK ftu fIeo j? fe 

oKMk jho B{z gqkgs eoB ykso, T[;d/ fgsk dhnK d; pkoK ;kb wZMK^rktK 

;zGkbdk fojk. wiB{z bzw/ ;w/A sZe y{j r/Vdk fojk feT[Afe wkP{ek B/ 

nkfynk ;h y{j r/V gkDh ghDK j?. T[j gkDh dhnK d' x[ZNK ghe/ ubh rJh 

;kbK pZXh tkg; Bk gosh. wiB{z jo o'I ;t/o s'A Pkw sZe y{j r/Vdk 

fojk PkfJd edh fco ‘T[j’ nk ikt/. ;Z;h EbK ftu ;V w'Jh. cojkd 

;hoh bJh gzdoK ;kb gjkV eZNe/ Bfjo pDkT[Adk fojk, fwoik ;kfjpK 

nZXtkN/ okj  ftu esb eo  fdZs/ rJ/HHH.  fJj  fJZe iB{B ;h  fJjBK 

B"itkBK d/ f;o B{z ufVQnk j'fJnk. fJZe fBZih ;kXkoD d[fBnkth fgnko. 

fJ; ftu d/P e"w, Xow iK wB[Zysk dk e'Jh fjZs BjhA ;h. nfijk fJPe 

dk G{s uko fdBK bJh itkBh s/ jkth j' ikfJnk eodk j? ;w/s G/v d/. 

fJ; s'A nrb/ok T[Zuk wjkB Nhuk i/ B"itkBK d/ ;Bw[Zy oZfynk jh Bk ikt/, 

fIzdrh dh ehws rZGo{nK^w[fNnkoK B{z ;wMkJh jh Bk ikt/, T[jBK tb'A 

ehs/ ikD tkb/ pekfJnk gJ/ ezwK pko/ T[sPkj jh Bk ehsk ikt/, fco 

e[okj/ BjhA g?Dr/ sK j'o eh eoBr/< wksk^fgsk dk e/tb pZu/ izwDk jh 

ekch BjhA j?. fJj sK gP{^gzSh Gh izwd/ nk oj/ jB. t/yDk fJj j? fe 

wksk^fgsk pZfunK B{z fej' fij/ ;zu/ ftu Ykbd/ jB, fe; soQK dh xkVs 

xVQe/  fezB/  B/e  fJB;kB  pDkT[Ad/  jB.  f;Zy  fJfsjk;  dh  fJZe  pj[s 

eo[DkwJh rkEk wjkokDh fizd e"o (;g[sBh wjkokik oDihs f;zx) s/ 

pkbe wjkokik dbhg f;zx dh o"ArN/ yV/ eo d/D tkbh j?. fet/A fJZe wK 

dh X[o nkswK ftu'A fBebh j{e nkgD/ e[okj/ gJ/ j'J/ g[Zso dbhg f;zx B{z 

tkg; w'V fbnkT[Adh j?. 

(56)

Page 64: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

wkou  30^1849  ftu  gzikp  T[s/  nzro/IK  dk  epIk  j'  frnk. 

dbhg f;zx i' fJ; tes d; ;kb e[ZM wjhfBnK dk jh ;h. o;wh fijh 

okirZdh s'A T[sko fdZsk. wjkokDh fizd e"o B[z nbZr :{HghH ftu u[Bko 

dh ;\s e?d  ftu pzd eo  fdZsk. dbhg  f;zx B{z nzro/I n"osK dh 

;ogq;sh nXhB fJzrb?Av fbikfJnk frnk. eJh ;kb dh G?Vh f;Zfynk s'A 

pknd dbhg f;zx d/ e/; esb eo fdZs/ rJ/, T[;B{z fJ;kJh pDk fbnk. 

e[ZM ;w/A pknd r'oh bVeh Bkb jh T[;dk ftnkj eo fdZsk frnk. jo 

;kfiP tos e/ T[;B{z gzikp tZb'A p/\po oZfynk frnk, r[owfs s'A s'fVnk 

frnk.  nkgD/  wkbeK  d/  eoV/  j[ewK  ekoB  dbhg  f;zx  B{ z 

sVgfdnK^ftbgefdnK fdb s/ gZEo oZye/ nkgD/ ;'jD/ ri ri bzw/ e/; 

wjkokDh fteN'ohnk B{z G/N eoB/ gJ/. T[j nzdo'A N[ZN frnk$fjZb frnk, 

fIzadrh B{z  XZek  fdzdk  fojk. nzro/IK d/ ofjw ns/ g?BPB s/  fiT[Adk 

fojk. fJXo wjkokDh fIzd e"o G/; tNk e/ u[Bko d/ feb/Q ftu'A BZ; rJh. 

eJh fdBK d/ izrbh okjK B{z uhodh, G[ZyD GkDh, jkb'A p/jkb cN/ eZgV/, 

g?o s/ ;oho ezfvnK MkVhnK Bkb bj{ b[jkB j' u[Ze/ ;B. o'Adh B{z e'Jh 

Xotk; d/D tkbk Gh BjhA ;h. eJh fdBK d/ d[ydkJh ;|o s'A pknd B/ 

gkb d/ oki/ B{z ik p/Bsh ehsh. nkgDh s/ f;Zy oki dh j'Jh pshsh dZ;h, 

g[Zso B{z fwbD dh bkb;k iskJh s/ wZdd eoB bJh nkfynk. fBgkb d/ 

oki/ B/ r[Iko/ bkfJe oew gotkB eo fdZsh, fJZe uzrk wekB d/ fdZsk 

gzi  uko  B"eo^B"eokDhnK  dk  gqpzX  eo  fdZsk.  fJ;  tes  fizdK  dh 

fIzdrh dk fJe' wZe;d pkeh ofj frnk ;h g[Zso dbhg B{z fwbDk. T[j 

feBQK^feBQK d[ZyK d/ dfonk gko eodh ojh iK jzM{nK d/ dfonk tjkT[Adh 

ojh. ;[Ze e/ fgzIo pD rJh, fdB^oks o'Adh dhnK nZyK iKdhnK ojhnK, 

go ni/ Gh dbhg B{z fwbD dh nk; pkeh ;h. eohp d; ;kb phs rJ/, 

nzrkoK s/ N[ofdnK, \{B d/ nZEo{ tjkT[AfdnK, fco fes/ dbhg f;zx B{z 

\po fwbh fe wK ni/ ihts j?. T[;B/ Gkos nkT[D dh nkfrnk wzrh. 

;\s gfjo/ j/m ;w[zdoh ijki ftu ;tko j', eJh fdBK d/ ;|o wro'A 

ebeZs/ nkfJnk. fJE/ g[Zie/ wK tZb fuZmh fbyh, ;/tkdko G/i/, fe wK B{z 

(57)

Page 65: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

eZbes/ b? nkT[. ;/te B/gkb ik g[fink, wjkokDh fizd e"o B{z d; ;kb 

s'A tZX ;w/A d/ pknd fJZe mzvh gkT[D dk p[Zbk nkfJnk gqshs j'fJnk. B/ 

gkb d/ oki/ dh nkfrnk s'A fpBK pkjo ikD s/ gkpzdh ;h.nkfrnk bJh 

gZso fbfynk, y[d ik jkIo j'Jh. B/gkbh oki/ B{z youk fdzfdnK pVh 

n"y wfj;{; j' ojh ;h, T[; B/ s[ozs ikD dh wBI{oh sK d/ fdZsh go Bkb 

jh fJj Gh nky fdZsk fe tkg; B/gkb dk\b j'D dh nkfrnk BjhA j't/rh. 

d[pkok e'Jh you/ BjhA fdZs/ ikDr/. ;kohnK PosK dk e"VK x[ZN Goe/, 

vzr'oh jZE ftu b? e/, nkJ/ ;/te d/ Bkb B/gkb B{z nkyoh nbftdk nky 

e/ N[o gJh. wzibK s?j eodh ebeZs/ T[; j'Nb ftu fvrdh^Yfjzdh g[Zi 

rJh fiE/ dbhg f;zx mfjfonk j'fJnk ;h. ;'uK^;'u ojh j? fe w/ok 

bkvbk dbhg gsk BjhA fezBk e[ T[uk bzwk itkB j' frnk j't/rk. fej' 

fijh Peb^;{os, vhb^v"b j't/rh. w?A sK fBwkDh nZyK Bkb t/y Gh BjhA 

;eKrh, fet/A gsk bZr/rk fej' fijk j?< ;'uK ;'udh dbhg f;zx d/ ewo/ 

ftu g[uk fdZsh rJh. nZr'A dbhg f;zx Xkn e/ rb B{z  fuzpV frnk. 

wK^wK w/oh fgnkoh wKHHH. nZr'A IpkB B/ ;kE Bk fdZsk, d't/A wK^g[Zs fezBh 

d/o sZe iko' iko o'Ad/ oj/. e'Jh u[Zg eokT[D tkbk Gh BjhA ;h. nZyK 

ftu'A jzM{nK dh MVh w[eD dk BK BjhA b? ojh ;h. ekch d/o phsD s'A 

pknd wK fizd e"o B/ j"bh^j"bh dbhg dh fgZm s/ jZE c/fonk. T[jdk 

GotK i[Z;k N'jD dh e'fPP ehsh.  fco ezpd/  jZEK B{z  T[FZgo T[mkT[Dk 

ukfjnk sK fe t/y ;e/ dkjVh^e/; j?r/ e/ BjhA, xpok e/ fco jZE j/mK 

eo b?Adh, wBk ` i/ e/; Bk j'J/ fco fet/A puKrh. t/y sK ;edh BjhA 

N'jDk jh gt/rk. fdb seVk eoe/ w{zj sZe jZE b? rJh fujo/ s/ dkjVh 

BjhA ;h. wB v'fbnk f;o sZe jZE g[Zfink, ezpdhnK T[rbK w;hA T[go 

rJhnK. bzw/ e/; i{Vk d;sko e[M Gh Bk jZE bZfrnk. xpokJh fdb 

v'fbnk.  Xkn  wkoe/  IwhB  s/  p?m  rJh.  ftbedh  j'Jh  ;koh  skes 

fJeZmh eoe/ p'bh “t/ b'e'` w?A nzBQh shthA Bkb feT[A mZmk eoB bZr/ j', 

s[jkB{z oZp dh wko gt/, fJj w/ok g[Zso dbhg BjhA j?. feT[A X'yk eo oj/ 

j', w/o/ e'b e'Jh XzB gdkoE BjhA j? eh b[ZN'r/ w?E'A.” 

(58)

Page 66: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

dbhg f;zx vfvnk fgnk, p[ZehA o'Adk wK d/ rb B{z fuzpV frnk s/ 

p'fbnk, “w?A s/ok dbhg jK w/oh wK w?A s/ok g[Zso dbhg, :ehB eo w/o/ 

s/. w?B{z r[o{ dh e;w, w?A M{m BjhA p'bdk w?A jh s/ok p/Nk jK”. 

wjkokDh fizdk p'bh, oki Gkr y[Z;k, s\s ski y[Z;k, s/ ;[jkr y[Z;k, 

fizd ikB y[Z;h. 

P/o, yVe y[Z;k, B"Bfjb y[Z;k, s/ gqskg y[Z;k, nDy nkB y[Z;h. 

Pkjh s/i y[Z;k, o'jp dknp y[Z;k, p/PZe fJZIs th w/oh BkdkB y[Z;h. 

i/eo frbk nkfJnk sK w?B{z nZi nkfJnk, id'A t/yh dPw/P dh PkB y[Z;h. 

fco eh Peb pDk bJh j? s{z< feZE/ B/ s/o/ ;'jD/ bzw/ o/Pwh e/;, 

feE/ j? s/oh Pkjh d;sko< feE/ rtk fbnk ;kok ;o{g< 

fit/A s{z nDfrDs d[ZyK d/ ;w[zdoK ftu r's/ yKdh ojh w?B{z Gh ;[Zy dk 

;kj BjhA nkfJnk. w/o/ s/ p/nzs dpkT[ gkJ/ rJ/. bkbu fdZs/ rJ/, vokt/ 

fdZs/ rJ/. w?A feZvk e[ ;K id'A s?E'A ftS'V fdZsk frnk ;h. :kd eo wK 

f;oc ;kY/ d; ;kb dk nzRkDk pkb ;K. w?A fJBQK r'o/ b'eK d/ ofjw' eow 

s/ jh fdB fpskJ/ B/. fJBQK w/o/ e/; eNtkJ/ jh BjhA ;r'A eZN/ j'J/ e/; 

okDh fteN'ohnK B{z s'jc/ d/ s"o s/ G/N eotkJ/ rJ/. wK w?B{z pkbgD ftu 

jh fJ;kJh pDk fbnk frnk. w?A p/pZ; ;K. 

g[Zs dbhg w/ok ;kok e[ZM o[V frnk, oki frnk s\s ski frnk, 

Pkjh mkm frnk, febQ/, c"iK rJhnK. w/ok gzikp frnk, e'j/B{o frnk. 

t/ g[Zso w/oh fJZIs nkpo{ rJh, nZyK dh i's Gh ubh rJh. eh fJ;/ 

gjkV tor/ d[Zy B{z d/yD tk;s/ jh ni/ sZe ihts ;K fe nkgD/ dbhg B{z 

fJ; soQK t/yKrh. jkJ/ ;fsr[o{ ihU` j[D w?A jko rJh, w?B{z nkgD/ uoBK 

ftu ;wK b?. 

wksk  dh  i[pkB  o[e  rJh,  dbhg  f;zx  B/  fjbkJh  gkDh  w{zj  B{z 

bkfJnk, id'A iok tZb f;o j'Jh sK p'fbnk “w/oh fgnkoh wK w?B{z p\; 

d/` w?A ;fsr[o{ B{z jkIo^BkIo ikD s/o/ uoBK ftu jkIo j' e/ gqD eodk 

jK fe w?A s/ok r[nkuk s\s ski, ;'jDk oki s/ e'fjB{o sK tkg; BjhA 

fbnk ;edk, go ;fsr[o{ ih dh pyfPP “f;Zyh” Io{o XkoB eo btKrk. 

(59)

Page 67: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fizBh S/sh j' ;fenk “yzv/ eh gkj[b” gqkgs eo btKrk. “wK B{z e[ZM 

Xotk;  fwfbnk,  fgnko Bkb wZEk u[zfwnk, w[ZV Sksh Bkb bkfJnk. 

“i[r^i[r iht/A g[Zso wK dh nkyoh ;ZXo S/sh g{oh eohA, w?A woB s'A 

gfjbK fJZe tkoh s?B{z Io{o f;zx o{g ftu t/yDk ukj[zdh jK. fe fit/A 

w/o/ xo f;Zyh nk ojh j? w/oh nZyK dh i's Gh gos nkt/rh.<” 

wjkokDh fizd e"o dbhg f;zx d/ Bkb jh fJzrb?Av g[Zi rJh. go 

ikbw r'oh ;oeko B/ d'tK B{z fJeZm/ Bk ofjD fdZsk. gzdoK fdBK wro'A 

fJZe fdB fwbD dh nkfrnk fdZsh rJh. e[ZM jh ;w/A pknd fizd e"o B{z 

nkyoh ;Zdk nk frnk. fJj nkye/ ;z;ko s'A ftdk j' rJh fe g[Zso w/o/ 

;oho B{z fJ; ikbw d/P ftu b/y/ Bk bkthA. i/ j' ;e/ sK w/o/ f;o d/ 

;kJhA, s/o/ fgsk “P/o^J/^gzikp” dh wVQh e'b w/ok ;;eko eohA. r'fonK 

dbhg f;zx B{z gzikp ikD dh fJIkIs Bk fdZsh. T[j wK dh bkP b? e/ 

pzpJh nkfJnk, fJE'A Bkf;e g[Zfink. fJE/ Bkf;e fty/ jh r'dktoh d/ 

ezY/ wK dk ;;eko eoe/ tkg; fJzrb?Av gos frnk. wK B{z fdZs/ puB 

w[skpe ;wK nkT[D s/ yzv/ eh gkj[b b? Peb'^;{os gZy'A f;Zyh pkD/ ftu 

gqt/P eo frnk Bkb jh r[opkDh dk nfXn?B gkm P[o{ eo fdZsk. 

T[gobh ;koh tkosk fbyD dk wd;d fJjh j? fe wK dk fgnko 

nkswk ftu'A fBebh gq/w ftXh j{e, gZEo fdbK B{z fgxbk fdnk eodh j? 

e/; eNtk u[Ze/ f;Zyh B{z ft;ko u[Ze/, fJ;kJh ws XkoB eo u[Ze/, gzikp'A 

d{o f;Zy GoktK s'A d{o ik u[Ze/ dbhg f;zx B{z wK d/ nzdo'A fBeb/ ;Zu/ 

fgnko B/ w[V f;zx ;ik fdZsk. eh nZi dhnK wktK nkgD/ pZfunK bJh 

e'Jh ni/jh gq/oBk ;o's wK s'A f;Zfynk b? ;eDrhnK< i/ ;Zuw[Zu jh f;Zyh 

Bkb fgnko j?, i/ nkgD/ pZfunK dk GftZy o"PB ukj[zd/ j' sK wksktK B{z 

yk; fXnkB d/Dk gt/rk, sK jh pZu/ r[o{ xo tZb, f;Zyh tZb tkg; gos 

;eDr/. 

(60)

Page 68: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;fsr[o{ ih dh gftZso pkDh ftu'A wksk fgsk d/ coiK pko/ e[ZM 

gowkDL^ 

g{sk wksk eh nk;h;.. 

fBwy Bk fp;oT[ s[w eT[ jfo jfo ;dk Gij[ irdh;..  (gzBk^496) 

ihts ihts ihts ojj[.. okw o;kfJD[ fBs T[fm ghtj[..  (gzBk^1133) 

Gij[ r'fpzd G{fb ws ikj[.. wkB; ek J/jh bkj[..  (gzBk^1159) 

ekj/ g{s Mros jT[ ;zfr pkg.. 

fiB e/ iD/ pvho/ s[w jT[ fsB f;T[ Mros gkg..  (gzBk ^ 1200) 

;s;zrfs ;fsr[o uN;kb j? fis[ jfo r[D f;yk.. 

XzB[ XzB[ ;[ o;Bk XzB[ eo XzB[ ;[ gkXk ;fsr[o{ fis[ fwfb jfo b/yk fbyk.. (gzBk^1316)

w/o/ okw jw pkfoe jfo gqG[ e/ j? fJnkD/..

XzB[ XzB[ r[o{ r[o{ ;fsr[o[ gkXk fifB jfo T[gd/;[ d/ ehJ/ f;nkD/.. (gzBk^168)

XzB[ iBBh fifB ikfJnk XzB[ fgsk goXkB[..

;fsr[o[ ;/ft ;[y[ gkfJnk ftuj[ rfJnk r[wkB[..  (gzBk 32)

pkb fpt;Ek pkfoe[ nzX.. Gfo i'pfB bkrk d[orzX..

fsqshn fpt;Ek f;zu/ wkfJ.. fpofX GfJnk S'fv ufbU gS[skfJ..

fuozekb gkJh d[bG d/j.. Bkw fpj{Dh j'Jh y/j..

g;{ go/s w[rX s/ p[oh.. fs;fj Bk p[M? fifB J/j f;oh..  (gzBk 890)

pkto/ s/ frnkB phuko[ B gkfJnk.. fpoEk iBw[ rtkfJnk..  (gzBk 793)

;k p[fX dhi? fis[ ft;ofj Bkjh.. ;k wfs dhi? fis[ s[X[ fXnkJh.. (gzBk 100)

r[o ;kyh nzsfo ikrh.. sk uzub wfs fsnkrh..

r[o ;kyh ek T[ihnkok.. sk fwfNnk ;rb nzXkok..  (gzBk 599)

nzX/ nebh pkjo/ w{oy nzX frnkB[..

BkBe Bdoh pkjo/ epfj Bk gktfj wkB[..  (gzBk 789)

nebh ;kfjp[ ;/thn? nebh gkJhn? wkB[..

nebh gfVQ e? p[Mhn? nebh ehu? dkB[..

BkBe[ nky? okj[ J/j[ j'fo rbK ;?skB[..  (gzBk^1245)

[[[[

(61)

Page 69: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

pkpk fcfo we/ rfJnkpkpk fcfo we/ rfJnkpkpk fcfo we/ rfJnkpkpk fcfo we/ rfJnkpkpk fcfo we/ rfJnkHHHH

;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih J/Phnk d/ ftu nB/e EktK s/ rJ/, nkgD/ 

T[FZu/^;[Zu/ thukoK dh rfjoh Skg b'e wBK s/ nzfes eod/ rJ/. ;z;ko s/ 

nkT[Dk jh T[BQK dh fJZe tZvh eokwks ;h. i' T[gd/P T[BQK B/ ehs/ T[j r[o{ 

rqzE ;kfjp  ftu ;[GkfJwkB jB.  fJBQK s'A  fJbktk i' thuko tNKdo/, 

;fsr[o{ ih B/ ehs/, ;[nkbK d/ i[nkp  fdZs/, T[j ;kv/ sZe BjhA g[Zi/. 

;fsr[o{ ih dh pkDh s/ nXkos, iK GkJh r[odk; ih dhnK tkoK d/ ukBD 

ftu, pj[s ;kohnK ;kyhnK Gh fwbdhnK jB, i' ehwsh \IkBk jB. 

fJBQK T[FZsw feosK s'A fJbktk pj[s g"okDe nzP, i' fjzd{ ;kfjs ftu, 

nkw iB ;w{j dh i[pkB s/ ufVQnk j'fJn j?, T[j Gh f;Zy ;kfjs ftu 

eJh  o{gK  ftu gquZbs j'  frnk  j?. ;fsr[o{  ih  B{z  pj[s T[Zuk,  pj[s 

Pesh;kbh ns/ eokwksh wjKg[oy f;ZX eoB tk;s/ gokG"se ejkDhnK 

Gh ;pzXs eo fdZshnK rJhnK jB. nZi d/ ;w/A fJj eEk ejkDhnK nkw 

fJB;kB B{z eh f;Zfynk fdzdhnK jB, fJj ftuko eoB dh Io{os j?. 

nDfrDs eokwksh ejkDhnK  ftu'A  fJZe  j?  “wZek x[wkT[D dh 

;kyh”. fit/A ;fsr[o{ ih fjzd{ shoEK s/ rJ/, i'rhnK ;fBnk;hnK e'b 

rJ/, bzek, fBgkb, fsZps, uhB, o{; sZe rJ/, fe; tk;s/< jZe^;Zu dk 

;[B/jk, Goksoh Gkt, tzv SeDk s/ fJZe' y[dk B{z wzBDk. fit/A fe ne;o 

j'fJnk eodk j?, wjKg[oyK tZb'A fdZs/ T[gd/P ;wK gk e/ fgSKj ofj iKd/ 

jB, nkgD/ tZb'A (nkw ;/teK tZb'A) xVhnK ejkDhnK nZr/ fBeb iKdhnK 

jB. PoXkb{ ;/teK B/ J/E/ th “fcfonk wZek ebk fdykoh”, gzesh dk 

;jkok b? e/ wZek Pfjo x[zwdk fpnkB eo fdZsk. id'A fe fe;/ ;EkB dk 

x[zwDk  ;zGt  BjhA  j?.  i/  ;fsr[o{  ih  B/  eokwksh  Pesh  Bkb  Pfjo 

(62)

Page 70: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

x[zwkT[Dk ;h, sK jIkoK whbK dk ;|o, d' YkJh ;kb dk n"yk ;wK, nB/e 

okjK  dhnK n"eVK  ftjkMD  dh  eh  b'V  ;h<  feT[Afe  eokwksh  Pesh 

tose/ sK eoskog[o'A jh wZek x[wk fdzd/ sK fInkdk p/jso ;h. pkpk ih 

B/ sK w"bkfDnK s'A u'NK^;ZNK Gh podkPs ehshnK, “ihtfD wkoh bZs d/, 

fejVk ;[sk e[co e[ckoh<” bZs s'A geV e/ ;fsr[o{ ih B{z x;hfNnk 

frnk, ekco nkfd Gh nytkfJnk. i/ fe;/ nb"fee Pesh okjhA wZek 

x[zw ;edk ;h sK u'NK fe; ekoB ykDhnK gJhnK< x;hfNnk ikDk fe; 

ekoB gqtkB ehsk< ekco nkfd Gh feT[A nytkfJnk, e'Jh P"Ae ;h fJ; 

soQK ngwkB eokT[D dk< 

gfjbK fJj ftuko eoBh pj[s Io{oh j? fe nop^nwhoks d/P 

ftu, fJZe pj[s wjZstg{oB Pfjo, fi;dk Bkw wZek j?. fJ; wZe/ Pfjo 

ftu fJZe w[;bwkBK dk ;G s'A gftZso Xow n;EkB j?, fi;dk Bkw j? 

“eknpk”. fJ; eknp/ d/ nzdo fJZe r'bkJh ftu fsnko ehsh “vkN” 

j? T[;B{z wfjokp nkyd/ jB. ;fsr[o{ ih wZe/ Pfjo rJ/, eknpk Xow;EkB 

ftu g[Zi/, oks ;w/A wfjokp tZb (vkN) g?o eoe/ b/N rJ/. fJZe w[;bwkB 

;/te B/  fJ; Xkofwe ntZfrnk ekoB ;fsr[o{ ih B{z Gkoh u'N wkoh 

(ihtfD dk noE u'N j?, wjkB e'P GkJh ekBQ f;zx BkGk, gzBk^527) fco 

“Nzr'A gefV x;hfNnk, fcfonk wZek ebk fdykoh..” (32$1) j[D d[pkok 

ftuko eohJ/l ;fsr[o{ ih Xow n;EkB eknp/ ftu b/N rJ/, wfjokp 

(gftZso vkN) tZb g?o eo bJ/. id' u'N wkoh rJh s/ NzrK s'A cV e/ 

pkpk ih B{z x;hfNnk frnk sK ;kok wZek (Pfjo) x[zwD bZr fgnk s/ ;ko/ 

w[;bwkBK B/ ;fsr[o{ ih d/ uoBK s/ Bw;eko ehsh, feT[A< fJj e"se 

t/ye/. nZr/ GkJh r[odk; ih gfjbh tko dh u"Ash BzH gT[Vh ftu fbyd/ 

jB, fe ;fsr[o{ ih B/ wZe/ ftu nkgD/ uoBK dh i[Zsh (yVKt) fBPkBh 

tk;s/  fNek fdZsh. go eh w[;bwkB b'e nkgD/ ;G s'A gftZso ;EkB 

ftu i[Zsh oZyD dh fJIkis d/Dr/< Gkt/A T[j fe;/ Gh wjKg[oy dh feT[A Bk 

j't/< n;b ftu eT[A; dk noE i[Zsh BjhA j?, fJ;d/ noE g?oOuoB Gh 

ehs/ ik ;ed/ jB. ;fsr[o{ ih B/ wZe/ fty/ uoB gkJ/. wfjokp (vkN) 

(63)

Page 71: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

tZb. GkJh r[odk; ih fJ;/ tko dh 37thA gT[Vh ftu fJj Gh c[owkB 

eod/ jB “rV prdkd[ fBtkfJ e? wek wdhBk ;G/ fBtkfJnkHHH” d/t dkB' 

okef; d?s ;G, fufs r[gfs ;fG uoBh bkfJnk.. 

fJzdqk;fD ngSok, okr okrBh wzrb rkfJnk.. 

GfJnk nBzd irs[ ftfu, efb skoB r[o{ BkBe nkfJnk.. 

fjzd{ w[;bwkD fBtkfJnk.. 37$1 

wZek, wdhBk s/ prdkd (fJoke dh okiXkBh) B{z fBtk fdZsk< eh 

fJj Pfjo Bht/A j' rJ/ iK ;fsr[o{ ih dh ftuko^uouk ;dek fJZE'A d/ b'e 

M[Ze e/  ;fsr[o{  ih  B{z  BwPekoK eoB bZr gJ/< d/ts/,  dkB',  okeP, 

fuso^r[gs ;ko/ uoBhA gJ/, go  fet/A  fJj sK ;ko/ ekbgfBe jB< 

fJzdo, gohnK, okr s/ okrDhnK B/ Gh ;fsr[o{ ih dh tfvnkJh d/ rhs 

rkJ/. go fet/A< fJj Gh ekbgfBe jB< ;kok ;z;ko nBzd Bkb Go 

frnk, go eh T[; s'A pknd r[o{ ;kfjpkB B{z w[;hpsK BjhA MZbDhnK 

gJhnK< i/ nBzd jh g;o frnk j? fco f;ZyK B{z izr feT[A bVB/ gJ/< 

fJj fbysK Gkt noEK ftu b?DhnK g?DrhnK, f;ZX/ Ppd noE BjhA ehs/ 

ik ;eDr/. nB/e EkJhA j'o Gh Gkt noE jh eoB/ g?Ad/ jB. fJ;/ soQK 

r[opkDh ftu Gh pj[s EkJhA Gkt noE eoB/ g?Ad/ jB. 

nkT[ j[D n;b w[Zd/ tZb goshJ/, ;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih p/nzs 

n"eVK MZb e/ wZe/ rJ/, eh wZek x[wkT[D bJh, iK T[;s'A tv/o/ j'o e'Jh 

we;d ;h< Gkos s/ bzw/ ;w/A s'A nop tZb'A jwb/ j' oj/ ;B. fit/A f;Zy 

PoXkb{, e'Jh ekoi nkozG eoB s'A gfjbK, r[od[nko/ nodk; eod/ 

jB. e[ZM fJZe gj[zu tkb/ f;Zy tZv/ fJfsjk;e n;EkBK (nzfwqs;o nkfd) 

s/ ik jkIo j[zd/ jB s/ i'dVh eokT[Ad/ jB. ekoi dh g{oDsk iK ;|bsk 

s'A pknd fco XzBtkd fjZs r[od[nko/ Bw;eko eod/ jB. p; J/;/ soQK 

w[;bwkB b'e Gh e'Jh ezw P[o{ eoB s'A gfjbK, y[dk nZr/ d[nk (nodk;) 

eod/  jB. gj[zu  tkb/  tZv/  w[;bwkB wZe/  eknp/  ftu w[yh  w"bthA  s'A 

nodk; eokT[Ad/ ;B. Gkos ftu nk e/ nEkj I[bw eod/ ;B. fJE'A 

wDKw{zjh ;'Bk uKdh b[ZNd/ ;B, esb' rkos eod/ ;B, n"osK dhnK fJZIsK 

(64)

Page 72: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

o'bd/ ;B. p/nzs ;[zdo bVehnK B{z pzBQ e/ nkgD/ Bkb b? iKd/ ;B. T[; 

b[ZN d/ wkb ftua pj[s ;kok XB ns/ itkB bVehnK w"bthnK B{z nogD 

eod/ ;B ns/ w"bth ih \[dktzd nZr/ j'o uVQdh ebk dh d[nk eod/ ;B. 

;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih B/ Gkos d/P dh d[ors j'Jh \[d t/yh. ;ko/ d/P 

ftu uZeo bkfJnk, b'eK dh e[obkjN ;[Dh$t/yh. fJBQK Ikbw b[N/fonK B{z 

wZe/$eknp/ tzb'A Xowh j'D dk M{mk f\skp Gh gqkgs ;h. ;fsr[o{ ih B/ 

eknp/ ftu wfjokp tZb g?o g;ko e/ i' e"se toskfJnk, T[; Bkb ;ko/ 

b'eK dk fXnkB nkgD/ tZb fyZu fbnk. w"bth b'e ftuko eoBh wzB rJ/. 

fBPfus ehs/ fdB T[E'A d/ w[yh ;/tkdko fJeZm/ j' rJ/, s/ ;fsr[o{ ih B{z 

nkdo Bkb p[bk e/ nkgD/ ftuko gqrN eoB bJh fejk. ;fsr[o{ ih B/ 

g{oh p/pkeh Bkb, fjzd';skB ftu w[;bwkB XkVthnK tZb'Al ehs/ nEkj 

i[bwK dh dk;skB fJBQK d/ ;Bw[Zy oZyh. ftbed/ pZu/, ftobkg eodhnK 

phphnK, sVgd/ wksk fgsk, T[ZiV u[Ze/ gfotko, fwZNh ftu fwbkJ/ Xow 

n;EkB, fJB;kBK Bkb gP{nK Bkb'A G?Vk ftjko, i' XkVthnK tZb'A ehsk 

iKdk ;h, T[j ;kfonK ;kjwD/ fpnkB ehsk. w"bth BhthnK gkJh fJekro 

fuZs ;[Dd/ oj/. nZr'A ;fsr[o{ ih nkyD bZr/ “w"bth ih` T[BQK b[N/fonK i' 

ehsk T[j sK d[ydkJh j?? jh, go i' I[bw s[;hA ewk oj/ j', T[j fJBQK s'A 

fes/ tZvk j?. fco w[;bwkBK d/ gftZso n;EkB eknp/ ftu p?m e/ I[bw< 

\[dk B{z eh itkp fdUr/< w[jzwd ;kfjp s[jkvh fet/A rtkjh d/Dr/, eh 

d'i\ dh nZr ftu BjhA ;kV/ ikT[r/<” w"bth u"Ae rJ/, r[Z;/ ftu w[Zyh B/ 

nkfynk “go BkBe ih n;hA d'iy dh nZr ftu fBogokX feT[A ;VKr/<” 

;fsr[o{ ih U;/ soQK PKs fuZs p'b/l “id'A XkVthnK dhnK c"iK fjzd tZb 

e{u eodhnK jB, sK eh gfjbK s[jkv/ e'b'A ;cbsk tk;s/ s[;hA e[ZM G/Nk 

b? e/ T[BQK dh ;|bsk bJh y[adk nZr/ d[nk BjhA eod/< eod/ j' Bk< i/ 

eksbK B{z esb s/ b[ZN wko eoB s'A gfjbK s[;hA ;|bsk bJh eknp/ ftu 

fBtkid/ j', nfsnzs xBkT[D/ I[bw eoe/ id'A tkg; nkT[Ad/ jB s/ fco 

e[ZM fSbVK tZN/ T[BQK bJh \[dk nZr/ d[nk eod/ j', w[;bwkBK d/ ;G s'A 

gftZso n;EkB eknp/ ftu. eh fJ; soQK d[nk eoB Bkb T[j ;ko/ gkg 

(65)

Page 73: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

eow jZe (g[zB^ikfJi) pD rJ/< s[jkv/ n;hotkd ekoB T[BQK d/ j"A;b/ 

tZX iKd/ jB. T[j XkVth nZr'A j'o I[bw eod/ jB. gkg dh yZNh ftu'A 

e[ZM fjZ;k s[jkB{z d/ fdzd/ jB, s[;hA y[P j' e/ fco rbs d[nktK d/Jh ik oj/ 

j'. eh \[dk d/ do s/ fJj nodk;K ep{b g?DrhnK< fJ; gftZso n;EkB 

B{z s[;hA ebzes sK BjhA eo oj/< eh s[;hA ;ZuhA Xowh g[oy j'< eknp/ d/ 

tZv/ g[ikoh tZv/ Xowh b'eHHH< 

p; eo' BkBe ih, p; eo'. ;kE'A j'o BjhA ;[fDnk iKdk, pj[s j' 

frnk, s[;hA ;kvh ;[Zsh nkswk B{z Mzi'Ve/ irk fdZsk j?. XzB j' s[;hA, XzB 

s[jkv/ ftuko. n;hA \[dk B{z jkIo BkIo ikD e/ gqD eod/ jK edh Gh 

nfij/  ezwK  tkfbnK  dh,  vke{nK  b[N/fonK  dh,  eksbK  XkVthnK  dh, 

nodk; BjhA eoKr/. T[BQK dk fdZsk j'fJnk XB gdkoE gqtkB BjhA eoKr/. 

fJ; wjZstg{oB bzwh ftuko s'A pknd ;fsr[o{ ih wdhB/ rJ/, 

T[E/  Gh  jZe  ;Zu  dk  T[gd/P  fdZsk.  tkg;h  s/ nB/e  EktK  s'A  j[zfdnK 

j'fJnk, prdkd nk gXko/. fJE/ Gh T[Zsw T[gd/P d/ e/ ;jh ihtB ;/X 

pyPh. fJ; s'A pknd ;ko/ ;p{s sK Gkt/A gqkgs BjhA jB, go fJZe rZb 

ftPtk; Bkb nkyh ik ;edh j?  fe w[;bwkB XkVthnK B{z eknp/ dh 

;ogq;sh, Gkt Xkowe Ssoh fwbDh pzd j' rJh. XkVth b'e i' woih 

eod/, go T[BQK B{z eknp/ tZb'A nPhotkd gqkgs j'D/ pzd j' rJh. Gkt/A T[; 

s'A pknd fjzd ftu b[ZNK^y'jK, esb'^rkos j'Jh, go eknp/ dk d\b pzd 

j' frnk. fJ; dk gZek ;p{s j? fJzd{ G{PB p?Boih, pzrkbh fJfsjk;eko

tZb'A fbyh fJj fbys “id'A n"ozrI/p fjzd ftu ehs/ I[bwK ekoB

pj[s pdBkw j' frnk s/ gq/PkB ofjD bZrk sK T[;B/ g"D/ ;Zs bZy

o[gfJnk, ehwsh p;so, jho/ itkjoks nkfd wZe/$eknp/ d/ tZv/

w"bthnK bJh, ns/ Xow ekoiK bJh G/i/. \[dktzs nZr/ d[nk eoB

dh p/Bsh ehsh. ;/teK B/ ;kok ;kwkB eknp/ ik nogD ehsk. gsk

bZrD s/ fe fJj ;G' s'jc/ n"ozrI/p tZb'A nkJ/ jB, T[; ;ko/

nfsnzs ehwsh ;wkB ns/ tZvh oew B{z eknp/ d/ w"bthnK fJj

nkye/ fcNeko fdZsk L fJ; nogD ehs/ ;wkB ftu p/d'P/ b'eK d/

(66)

Page 74: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

j"e/ s/ pd^d[nktK jB, fJ; I'o Ipo Bkb fJeZm/ ehs/ XB ftu'A

e[ZM G/NK eknp/ ftu nogD eoB Bkb jZe jbkb BjhA pD ikDh.fJ;

bJh fJ; B{z tkg; b? ikT[. n"orI/p B{z ej' fe T[j }ohpK^fBskfDnK

s/ I[bw eoB/ pzd eo d/t/, \[dk d/ do s/ T[; B{z sK jh wkD

fwb/rk.” T[; fdB s'A pknd n"ozrI/p wkBf;e s"o s/ fvZr fgnk,

nsh gq/PkB ofjD bZrk.

Gkt/A pj[s d/o pknd jh ;jhA go r[o{ BkBe ;kfjp ih tZb'A eknp/ 

d/ w"bthnK B{z  yohnK^yohnK i' ;[DkJhnK ;B T[j ozr  fbnkJhnK. 

;fsr[o{ ih e/tb wZek x[wkT[D BjhA ;h rJ/ ;r'A T[j fiE/ Gh rJ/ G[Zb/ b'eK 

d/  fdb'  fdwk} x[wk  fdnk eod/ ;B. GNe/ j'J/ ji{wK B{z e[okj/ gJ/ 

XowhnK B{z f;ZX/ okj gk fdnk eod/ ;B. wZek x[wkT[Dk r[o{ BkBe ;kfjp 

ih bJh Io{oh BjhA ;h, ;r'A fiZE'A gkg dh izM fBZs uVQe/ nkT[Adh ;h, T[; 

I[bwh okj B{z ;dk bJh pzd eoBk Io{oh ;h. nkgD/ gftZso T[gd/P okjhA 

Gh s/ jfEnkoK dh Pesh tos e/ Gh. pknd ftu ;fsr[o{ ;kfjpkB s/ 

f;ZyK B/ Pesh tose/ I'o^I[bw B{z mZfbnk. ekP ` fe n;hA wZe/$eknp/ 

d/ x[wkD d/ ;jh noE ;wM ;ehJ/. 

[[[[

(67)

Page 75: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fJFe jeheh tkbk gzikp fe; okj<fJFe jeheh tkbk gzikp fe; okj<fJFe jeheh tkbk gzikp fe; okj<fJFe jeheh tkbk gzikp fe; okj<fJFe jeheh tkbk gzikp fe; okj<

g[oksB ;fwnK ftu ftZfdnk gqkgsh tk;s/ ;e{b ekbiK dh nDj'Ad 

ekoB tX/o/ fJB;kB nZyo frnkB s'A ;ZyD/ jh ;B. nkw s"o s/ w;idK 

Bkb  wdoZ;/,  wzdoK  Bkb  gkmPkbk  s/  r[odtkfonK  Bkb  GkJh  ;kfjp 

r[ow[yh nZyo frnkB s/ r[opkDh ;zEk fdnk eod/ ;B. gquZbs otkfJsK 

w[skpe eEk eoBh s/ ehosB dh f;Zfynk Gh fdZsh iKdh ;h. npkdh d/ 

tkX/ Bkb, ns/ wB[Zyh u/sBk d/ ftek; Bkb, fiE/ j'o nB/e spdhbhnK 

nkJhnK T[E/ ftZfdnk gVQB gVQkT[D d/ YzrK ftu Gh tZvk gqhtosB nkfJnk. 

fJ;  ftek;  eow  B{z  nzrq/ih  oki  ;w/A  tZvk  j[zrkok  fwfbnk.  fjzd{nK 

w[;bwkBK B/ eJh EkJhA BthB YzrK d/ ;e{b ekbi ukb{ ehs/, fiE/ T[jBK 

d/ pZu/ ftZfdnk gqkgs eoe/ ;w/A d/ jkDh pD ;eD. Skg/ykB/ dh nkwd B/ 

g[;seK SgD ftu s/ih fbnKdh. nypko ukb{ j'D bZr/. f;ZyK ftub/ 

u/szB tor B/ nkgD/ pZfunK B{z ;opgZyh ftZfdnk d/D tk;s/ ;'uDk nkozG 

ehsk. go f;ZyK dh e'Jh e/Adoh iE/pzdh Bk j'D eoe/ fJj ekoi e[M 

f;obZE :'fXnK B{z r[o{ dk UN nk;ok b? e/  fJeZfbnK jh P[o{ eoBk 

fgnk. fJ; okj d/ gKXhnK B{z wzfib/A we;{d s/ g[ZiD s'A o'eD bJh pj[s/ 

“nkgfDnK” B/  jh  okjK  ftu ezv/  fybko/. Gkt/A  g?o bj{  b[jkD j'J/, 

d[PtkohnK Bkb nkYk bkfJnk Bzr/ XV bVfdnK f;de f;oV s'A v'b/ Bk, 

PoXktkB f;ZyK tZb'A fwb/ j[zrko/ ;dek pj[s ;ko/ ;e{b ukb{ eoB ftu 

ekw:kph  fwbh.  fJ;/ xkbDk  dk nkyoh  fwZmk  cb ;h  ykb;k ekbi 

nzfwqs;o. Gkt/A fjzd{ bhvoK dh u[ZeDk ftu nk e/ f;Zy rbsh eo p?m/, 

gzikp d/ r'o/ rtoBo B/ ekbi B{z f;Zy :{Bhtof;Nh dk doik d/D nkT[Dk 

;h.  e[M  f;o  fco/  f;Zy  bhvoK,  ns/  nkw  w[zvhjo  B/,  T[;  fto[ZX 

(68)

Page 76: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

Bkno/pkIh eoB, ns/ nkT[D dk fto'X eoB dh mkD bJh. rtoBo B/ 

nkT[Dk oZd eo fdZsk, GhVK w{oysk ftu y[PhnK wBkT[D bZrhnK, go 

fJ; T[iZvg[D/ dh ;ik f;Zy gzE nZi sZe G'rdk nk fojk j? feT[Afe f;Zy 

:{Bhtof;Nh dk “roGgks” j' frnk ;h. nk fojk w[Zy wfjwkB fgqz; 

ukob; f;ZXk bkj"o ubk frnk. ekbi d/ fgqz;hgb tkdB B/ n;shck d/ 

fdZsk. fJj :{Bhtof;Nh nbhrVQ g[Zi rJh w[;bwkBK e'b. 

fJjBK fdBK ftu fiE/ s/ih Bkb nzrq/ih ftZfdnk ns/ gZSwh ;fGnsk 

jo n?o/ r?o/ B{z p{o d/ bZv{nK tKr, nkgD/ tZb nkT[D dhnK ;?BsK wko 

ojh ;h, T[E/ jh gq'L r[ow[y f;zx ns/ T[jBK d/ ;zrh ;kEhnK, ;z;koh 

ftZfdnk d/ Bkb fBozekoh ftZfdnk c?bkT[D dk pkBD{z pzBQD dk sjZJhnk eo 

fbnk. ;zB 1885 d/ brgr f;zx ;Gk bfjo d/ fJ; w'Yh B/, r"ofwzN 

ekbi bj"o ftu phHJ/H sZe gzikph wkfXnw okjhA ftZfdnk gqkgsh dk 

o;sk y[btk fdZsk. fco fJjBK Xkowe ftZfdnk dh gVQkJh bJh nrbk 

edw g[ZfNnk. r'oh ;oeko s'A frnkBh dh gVQkJh bJh gqtkBrh gqkgs 

eo bJh. “frnkBh” Ppd nkw s"o s/ Xkofwe fposh tkb/ f;ZyK bJh 

tofsnk iKdk ;h. r[owfs frnkB tZb'A Gkt/A T[j e'o/ jh feT[A Bk j'D. 

fJ;/ frnkBh Bkw j/m gq'L r[ow[y f;zx B/ B"itkBK bJh, Xkofwe ftZfdnk 

dk  ;b/p; pDk e/,  ;oeko s'A  gotkB eotk  fbnk.  fJ;  ftu  f;Zy 

fJfsjk;,  r[opkDh  ;zEk,  noE  ftnkfynk,  ehosB  s'A  fJbktk  f;Zy 

fcbk;ch, GkJh r[odk; ih, ns/ j'o r[ows ;kfjs gVQkfJnk ikD bZrk. 

T[jBK dh T[FZsw xkbDk ns/ pj[gZyh :'rsk ;dek T[jBK B{z ps"o nfXnkge 

gVQkT[D dh ;/tk s/ Gh bk fdZsk frnk. fJjBK d/ gVQkJ/ ftfdnkoEh ;Zu 

w[Zu jh frnkBh ih (frnkBtkB) pD e/ nB/e y/soK ftu w'joh o'b ndk 

eoB bZr/. T[jBK ;fwnK ftu frnkBh ih nytkDk cyo dk tkfJ; pD 

frnk ;h. fiE/ r[ows ;kfjs ftu “GkJh” Ppd nsh wkD ;fseko 

tkbk j'fJnk eodk ;h, fJ;/ soQK nkgD/ Bkw Bkb frnkBh bkT[Dk wkD dk 

gqtkBk (swrk) ;wfMnk ikD bZrk. frnkBhnK dhnK nr'A Ne;kbk ubD 

bZrhnK. fJj ;zsg[D/ tkbk S{s o'r sK fpbe[b nkX[fBe fpwkoh j?. f;ZyK 

(69)

Page 77: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

d/ g[oksB ;fwnK ftu jh BjhA toswkB ;w/A ftu Gh gqtkfDs r[ow[yh 

ftP/PD “frnkBh” ns/ “GkJh” jh wzB/ iKd/ jB. fJ; wkbk d/ wDfenK 

ftu'A GkJh oDXho f;zx, GkJh tho f;zx GkJh ekjB f;zx s/ GkJh i'X 

f;zx d/ Bkw fIeo:'r jB. fco frnkBh frnkB f;zx, frnkBh jikok 

f;zx (tho f;zx d/ fgsk ih) frnkBh roik f;zx. v/fonK Ne;kbK d/ 

w[yh Gh frnkBh jh nytkfJnk eod/ ;B. :'rsk nB[;ko f;Zy ;wki 

ns/ wB[Zysk dh ;/tk ftu fjZ;k gkT[Ad/ oj/ fJj ;/tkdko. 

;w/A B/ eotN pdbh 47 dh d/P tzv j'Jh, Bt/A j[ewokB rZdhnK 

wZb p?m/. BtK  fJfsjk;  fbfynk ikD bZrk, ;e{bK ekbiK dhnK gkm 

g[;seK d/ nfXnkJ/ pdb/ ikD bZr/. j"bh^j"bh frnkBh d/  ftP/  ftu'A 

xNdk^xNdk r[ows pko/ e/tb fJZe g/go ofj frnk, pkeh ;G T[vk 

fdZsk  frnk.  fJ;  dh  EK  nkfJnk  Bktb,  BkNe,  eftsk,  fJeKrh, 

ftneshrs ihtBhnK. fJE/ jh pZ; j' iKdh sK PkfJd nZXk e[ frnkBh 

pu ofjzdk. wbhBsk Goh ;'u T[ZGoe/ T[d'A ;kjwD/ nkD BZuh id'A jho 

oKMk, ;Z;h g[B{z, fwoik ;kfjpK tor/ fJPe wikih tor/ bZuo ;kfjs B{z 

frnkBh ;b/p; ik nfByVtK nzr pDk fdZsk frnk. iok fgZSb Mks 

wko', nZXh ;dh s'A gkm g[;seK ftu ;kv/ pZu/ fJjBK b'coK d/ wbhB 

ihtB B{z “rfjokJh Bkb” gVQd/ nk oj/ jB. xo'A eZfYnk fByZN{ oKMk, 

jho d/ xo wZMK B{z gZm/ gkT[Adk, y/sK ftu xkj ukodk, d[ZX u'Adk r'jk e{Vk 

j{zMdk j?, pkoK ;kb sZe. go fe; foPs/ nXhB< xo ftu gP{ ;KGD 

tkb/ gkbhnK ;hohnK tor/ B"i[nkB B{z jho, u{ohnK e[ZN e/ ytkT[Adh j?, 

fe; foPs/ nXhB< neb d/ nzfBQnK wksk fgsk B{z i/ e'Jh Pow BjhA ;h 

sK eh ;kok Pohek ephbk, foPs/dko Gh J/v/ BfyZX ;B fe ;kfonK dh 

I[pkB mkeh rJh< fco oKMk jho B{z T[; d/ ;j[o/ xo'A T[Xkb e/ b? iKdk j?, 

fJj fejVk izr fiZs fbnk T[;B/< jho B/ wksk fgsk ns/ ;j[o/ gqtko d/ 

f;o ;[nkj sK gkJh jh ;h, eh nkgDk w{zj Gh ekbk BjhA ehsk< xo 

t;kfJnk T[; B/ nkgDk< 

;Z;h EbK ftu ;V woh tes f;o g[B{z Bk pj[fVnk. id'A tkg; 

(70)

Page 78: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

gofsnk sK ;Z;h dh w"s dh ypo ;[D e/ y[d Gh ;z;ko s'A e{u eo frnk. 

;z;ko B{z eh d/ e/ frnk< y[de[Ph dk okj< fwoik, ;kfjpK B{z n?B T[; 

tes T[Xkb e/ b? iKdk j?, id'A T[; B{z ftnkj[D tk;s/ poks Y[Zeh j'Jh 

;h. gqtkoK ns/ ;wki dh fJZSk s'A ftgohs ehsk nfijk ekok eh nZi 

e'Jh ;zx'A EZb/ T[sko ;edk j?< eh T[; B/ pjkdoh dk ekoi ehsk ;h< j'o 

f;sw t/y' ` i/ fe;/ dh eztkoh Xh T[Xkb e/ b? jh d"fVnk j?, sK nfijk 

w{oy fwoi/ s'A fpBK PkfJd jh feXo/ fwb/ fijVk okj ftu bzwhnK skD 

e/ ;"A ikt/. fe;/ izrb p/b/ ftu b[edk, nkgD/ xo g[Zidk, fe;/ dk fwzBs 

sobk eoe/ ikB py;h bJh tk;sk gkT[AdkHHH. go “fwoik tZfYnk j/mK 

izv d/HH fwoik pKM GoktK wkfon?”HHH. feT[A fJj wzd eos{s GoktK B{z 

ephb/ B{z, g[ZS e/ ehsh ;h< eh fwoik iZN s/ ;kfjpK iZNh dhnK fJj' 

eos{sK gVQkT[D i'rhnK ofj rJhnK< wjhtkb ;"dkro d/ o{g ftu s[Zb/ 

x[fwnko s'A fwZNh d/ ;'jD/ GKv/ wfjzr/ Gkn yqhd e/ ;;s/ Gk t/udk j?. S/ 

wjhfBnK ftu ;koh oew b[Nk fdZsh. fco ;'jDh d/ fgT[ Bkb GKv/ Egdk 

j?  y's/ ukodk j?, ;'jDh B{z  fgnko ghAxk M[NkT[Adk j?. gsk bZrD s'A 

wjhtkb B{z s[Zbk x[fwnko ;'jDh dk fgT[ XZe/ wkoe/ xo'A eZY fdzdk j?. 

;'jDh dk MZNgN, w[zvk t/y e/  ftnkj eo  fdzdk j?.  ftukok wjhAtkb 

dfonk d/ feBko/, ;'jDh d/ ;"jo/ fgzv B/V/, eZyK ekfBnK dh M[Zrh gk e/ 

p?m frnk. ;j[o/ gqtko B{z drk d/ e/ nZXh oks fJj “j'Djko f;nkDh 

e[Vh” nkPe B{z fwbD iKdh ojh. wjhtkb dfonk gko eoe/ fJ; B{z nk 

fwbdk. ftukok tysK wkfonk wZShnK cV yk e/ vzr NgkT[Adk. e[M wZSh 

d/ N[eV/ ;'jDh B{z ytkT[Adk. fe;/ fdB wZShnK Bk fwbhnK sK bk;kBh 

ekoBkwk fJ; j'Djko B"itkB B/ eo ftykfJnk. nkgD/ gZN dk wk; eZNe/ 

G[zB e/ ;'jDh B{z y[nk fdZsk. gsk bZrD s/ wkP{ek iko' iko o'Jh. nr'A 

bJh dfonk gko wjhtkb BjhA eo/rk ;'jDh xV/ s/ s?o e/ dfonk gko 

eo/rh. xo gsk bZr frnk, “gkgD BBkD” B/ xVk pdb e/ gZe/ dh EK, 

eZuk  oZy  fdZsk. ;'jDh eZu/  Bkb  jh  fmZb  gJh  s/  vZ[p  w'Jh.  fJ; B{z 

pukT[Adk wjhtkb v[Zp wfonk. tkj fenk bk;kBh ekoBkwk eo ftykfJnk. 

(71)

Page 79: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;z;ko d/ Bhw gkrb w[zv/ e[VhnK bJh “ukBD w[Bkok” jB. nfij/ w[zv/ 

e[VhnK< 

iok nkgD/ gqtkoK$;wki tZb Mksh wko'   eh wksk fgsk nkgDhnK 

e[nko ezieK B{z jho tork gkg eow eoB s/ y[P j'Dr/< eh nkgDhnK 

p/NhnK d/ Bkw “jho” oZyD dh i[nos eo ;eDr/< fco eh ;Z;h torh 

nkg j[doh bVeh Ugo/ pzfdnK fgZS/ fit/A tk;BK ftu nzBQh j' e/ BZ;h, s/ 

nkgDh ikB rtk p?mh, T[; tKr nkgDhnK XhnK B{z y[Zb y/YD d/Dr/< 

firo  d/  N[efVnK  B{z  wko{EbK  ftu  o[bD  d/Dr/< nZi  d/  wksk  fgsk 

nkgDhnK XhnK d/ Bkw ;Z;h oZyD dh  fjzws ftykT[Dr/< ;kfjpK n?B 

c/fonK tes, gfjbK xVh ;ehw w[skpe, d' gqtkoK, d' fgzvK d/ BZe tZYe/, 

fwoi/ dh pZeh s/ p?me/ T[vkoh wko rJh. fco eh gqtkoK B{z ;j[o/ g/fenK 

B{z, ukjhdk ;h fe T[; B{z tZv/ fJeZm ftu fJ; “pjkdoh” bJh ;BwkBs 

eod/< eh nZi wK pkg ezfBnktK d/ Bkw ;kfjpK oZyD dh fgos gkT[Dr/< 

fJ; tZr dh tZSh ;'jDh, pkehnK tKr wBnkJhnK eodh, xo 

T[ikVd/ y[d v[Zp woh, s/ fgS/ d' gqtkoK B{z y{j yks/ ;[ZN rJh. fpbe[b 

fJ;/ soQK j? oKM/ dh ekor[ikoh, eh nkgD/ ekfenK B{z oKM/ tKr b'eK 

dhnK wZMK ukoB, y[obhnK ftu b/ND, pkoK ;kb sZe p/rkB/ xoK ftu 

XZe/ ykD tk;s/ wksk fgsk G/iD bJh ;fjws j'Dr/< eh nkgD/ g[ZsoK d/ 

Bkw oKM/ oZfynk eoBr/< j? nfijh fjzws< g[B{z fJZe nwho s/ n:kP 

B"itkB ;h. nkgDh d"bs d/ pb ;Z;h Bkb w"i w;sh eoB T[gozs, tkg; 

nkgD/ ;kEhnK ;w/s d/P gos frnk ;h. eh nZi Gh pj[s ;ko/ “eke/” 

fJjh toskok BjhA eod/< fco d[fynkohnK XhnK d/ wkg/ fJjBK ntkok 

w[zfvnK d/ r[DrkB eod/ jB iK T[wo Go sVgd/ j'J/  fJjBK d/ ehs/ 

ekfonK s/ wD wD jzM{ e/od/ jB< 

don;b ekoBK dk ekoB fJj j? fe ;kv/ nkr{ BjhA ukj[zd/ fe 

fJE'A  dk  B"itkB  frnkBtkB  j't/.  pjkdo  j't/,  fJwkBdko  j't/,  T[u/ 

fJybky tkbk j't/ feT[Afe T[jBK B{z f;o| t'NK gkT[D tkbhnK t'N$G/vK 

ukjhdhnK jB, pZ;. fgSb/ ;w/A ftu fJjBK nkPeh d/ feZf;nK pko/ eJh 

(72)

Page 80: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fcbwK pD u[ehnK jB. g[;seK ftu ps"o ;b/p; fJjBK B{z Pkwb ehsk 

ik uZ[fenk j?. w/fbnK fJeZmK ftu fJjBK d/ rhs rkJ/ iKd/ jB. p'bukb 

ftu fJjBK d/ fJPe B{z ;Zuk fJPe efj e/ tfvnkfJnk iKdk j?. “gzikph 

;fGnsk dh n;bh s;tho fJjBK gq/w ejkDhnK ftu jh j?” dk okr pko 

pko nbkfgnk iKdk j?. j'o sK j'o fJjBK B"itkBK B/ Ehf;; fby/ jB, 

s/  eJhnK  B/  tZvh  xkbDk  Bkb  fJjBK  ftfPnK  s/  gh^n?uHvhH  dhnK 

fvrohnK M'bh g[nk e/ ftdtsk dk ski f;o s/ oZfynk j?. eJh tkoh 

;N/iK s/ ;[DkfJnk iKdk j?, “gzikp dh Xosh r[o{nK ghoK ;zsK cehoK dh 

Xosh j?”. go ikgdk n?T[A j? fe fJj b[Zfunk, bczfrnK, u'oK, mZrK, 

pdwkPK dh Xosh j?, feT[Afe Xkowe g[oyK dk T[gd/P sK Xow n;EkB 

dh T[Zuh fJwkos d/ nzdo jh dw s'V fdzdk j?. gzikp d/ t;Bhe fwoi/ 

B{z izv j/m tYhAdk ;[D e/ jT[e/ b?Ad/ jB, fJjBK B{z pzdk f;zx pjkdo, nsh 

PeshPkbh s/ nZyV je{ws Bkb NZeo b?D T[gozs f;de s/ ofjzfdnK pzd 

pzd eNkT[Adk BIo BjhA nkT[Adk. oKM/ tork rGo{ wZMK ukodk gzikphnK 

bJh so; dk gkso j?, Btkp eg{o f;zx ;qH iZ;k f;zx nkjb{tkbhnk 

jikoK npbktK B{z gkwoK d/ y{Bh gzfinK ftu'A w[es eotk e/ fJZIs Bkb 

xo'A xohA g[ukT[Ad/ edh BjhA fdZ;d/. fJE/ g[B{z tor/ X'y/pkI bJh fdbK 

ftu EK j?, GkJh wBh f;zx tor/ goT[gekohnK bJh e'Jh EK BjhA. fJE/ 

MBk ftu wjhtkb d/ v[Zp woB dk pj[s rw j?, go ;sb[i d/ ezY/ f;zxK 

;{ofwnK tZb'A so/ y{B d/ dfonk u/s/ ftu jh BjhA nkJ/. ;qH Pkw f;zx 

nNkohtkb/ tork :'Xk Gh ftZ;o frnk eh fJ;/ Bhu fposh dk Bkw jh 

gzikphns sK BjhA j?< 

fJE/  jho,  ;Z;h,  ;'jDh  s/  ;kfjpK  gzikphnK  d/  fdb'  fdwkr  s/ 

SkJhnK j'JhnK jB. fJ;/ bJh fJE/ fJ;/ fe;w dhnK fcbwK s/ e?;NK 

bZyK b'e ;[Dd/ t/yd/ jB. go eh no;h o{j p/p/ BkBeh ih, ;fsr[o{ 

BkBe ;kfjp ih d/ G?D ih Bkb ;kvk e'Jh Bksk j?< wksk yhth ih, phph 

GkBh ih B{z gzikph ikDd/ jB< wksk rzrk ih wksk r[ioh ih, fezB/ e[ :kd 

jB< wksk Gkr e"o ih,  fdb d/  fe; ykB/  ftu jB< fijBK wktK B/ 

(73)

Page 81: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

pZfunK d/  N[eV/  eotk e/  M'bhnK  ftu g[nkJ/,  ;tk  ;tk  wD gh;Dk 

ghf;nk, edh :kd nkJhnK T[j wktK< ;odkoBh ;dk e"o dh ;{owrsh, 

wjkokDh  fizd e"o dh f;nkDgHHH nkX[fBe ;w/A sZe, :kd j? ;G e[M 

gzikphnK B{z< ;kvhnK ;oekoK s/ :{Bhtof;NhnK “nkPeK” s/ jh y'i 

eodhnK ofjDrhnK, fJjBK B{z jh e'wb wB, ftfdnkoEhnK d/ nzdo 

m';dhnK ikDrhnK iK edh joh  f;zx Bbtk, Pkw  f;zx nNkohtkbk, 

nekbh c{bk f;zx, GkJh wjkoki f;zx, ;qH uso f;zx, ;qH P/o f;zx pko/ 

Gh edh y'i eokT[DrhnK<  fJ; Xosh d/  jkewK B{z  (;w/s  f;ZyK d/) 

nkPeK dh pj[sh fceo j?, ftuko/ fezB/ n"y/ j'J/, fe;/ B/ xo Bk t;kfJnk, 

fe;/ B/ izi poks Bkb Y[ek Bk ehsk. fe;/ d/ xo fBZek  fBnkDk Bk 

izfwnk. ekP fJj pZu/ izwd/ gkbd/, b{D s/b d/ Gkn dk gsk bZr iKdk. 

p/o[irkoh B/ ;zxh BZgh j[zdh, ;kok fJ;ae dk G{s T[v ikDk ;h. ekP fe 

;jh wkjfBnK ftu B"itkB frnkBh pD ;eD. c"i ftu f;Zy Xkowe 

w[yh dh :'rsk “frnkBh” jh j?. nkPeK B{z gVQ e/ pfDnk “frnkBh” 

fej' fijk Xow T[gd/P eo ;e/rk< ;'funk j? edh ;kv/ fe;/ nkr{ B/< 

1H  frnkBhnK B/ ;G ;u[ j? ;u ;'Mh j'Jh.. 

T[fJ G[bkfJ B fe;? d/ G[bBh ;u[ ikDfB ;'Jh.  (42) 

2H  frnkBh j'fJ ;[ u/szB j'fJ nfrnkBh nzX[ ewkfJ  (556) 

3H  g/ys ukys ejhns nzXk ;[Bhns ;[Bhn? Bkjh.. 

fBefN t;s[ eT[ ikD/ d{o/ gkgh gkg ewkjh..  (741) 

4H frnkB[ fXnkB[ ;G[ r[o s/ j'Jh.. ;kuh ojs ;kuk wfB ;'Jh.. 

wBw[y eEBh j? go[ ojs B j'Jh.. Bktj[ G{b/ EkT[ B e'Jh. (831) 

[[[[

(74)

Page 82: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

f;Zy B"itkBK dk GftZy nkofEe gZyf;Zy B"itkBK dk GftZy nkofEe gZyf;Zy B"itkBK dk GftZy nkofEe gZyf;Zy B"itkBK dk GftZy nkofEe gZyf;Zy B"itkBK dk GftZy nkofEe gZy

;z;koh iht bJh gqw[Zy iIpk j? nkgDh ikB dh ;bkwsh. sB 

wfjc{i j' ikD dh s;Zbh s'A pknd gfjbh b'V j? ;oho bJh G'iB. nZr'A 

\[oke  g?dktoh  bJh  b'VhAd/  o[Irko  gZyh  ;kXB.  G[Zy/  g/N  tkb/  fe;/ 

ftnesh B{z ;/tk iK f;woB eoB bJh efjDk fJZe wIke s'A tZX e[M 

BjhA.  ;z;koh  b'VK  iK  nkoEe  gZy  B{z  ;fsr[o{  ;kfjpkB  B/  edh  Gh 

nDr"fbnK BjhA ehsk. r[o{ xoK Bkb bzro ;dk s'A uZbd/ nk oj/ jB. 

fiE/ jo nkJ/ gqkDh dh ;ohoe b'V g{oh ehsh iKdh j?. gqPkfd SeD s'A 

pknd jh nkswe fsqgsh dh rZb N[odh j?. wkoe; B/ sK nkofEesk B{z 

jh  fizdrh d/  jo gfjb{  s/  Gko{  dZf;nk  j?.  fJB;kBh  fJZIs nkpo{, 

;ohoe fdZy ns/ szdo[;sh, wkBf;e pDso, ofjD^;fjD dk Yzr, fe;/ 

Bk fe;/ o{g ftu nkofEesk Bkb ik i[Vdk j?. nkofEesk feos Bkb 

v{zxk ;pzX oZydh j?. fJ;/ bJh ;fsr[[o{ ih B/ “Xow dh feos eoB s/” 

pj[s I'o fdZsk j?. Xow dh feos dk ;pzX nZr'A nfXnksfwesk Bkb 

fJZe fwZe j'fJnk gqshs j[zdk j?. id'A f;Zy ;zrsK d/ Bkw ;fsr[o{ ;kfjpkB 

tZb'A  fby/  j[ewBkw/  gVQhd/  jB,  T[BQK  ftu  Xow  T[gd/P  d/  Bkb  fJj 

fbfynk  Gh  fwbdk  j?  ^  “r[o[  r[o{  igDk,  ;op  ;zrs  o[Irko  pj[s 

j't/rk. r[o{ oky/rk, o[Irko eh ekJh ewh Bkjh j't/rh.” 

ftfrnkB tZb'A fBZs BthnK wPhBK dh ekY eoe/, fJe' wPhB Bkb 

pj[s ;ko/ nkdwhnK tkbk ezw eo fdZsk iKdk j?. fJ; p/^o[Irkoh ftu 

tkXk sK j't/rk jh, go id'A ;oekoK Gh B"itkBK d/ GftZy gqsh bkgqtkj 

j'D, sd'A ;fEsh j'o rzGho pD iKdh j?. ;oekoh y/so dhnK B"eohnK 

ftu o[Irko d/ w"e/ BKj d/ pokpo j'D eoe/, f;Zy rZGo{nK B{z nkgDk 

(75)

Page 83: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

GftZy nzXeko ftu v[Zfpnk gqshs j[zdk j?. fIzdrh p'Mb fijh ns/ ci{b 

fdZ;D bZr g?Adh j?. fJ; i[nkBh dh nZEoh T[wo/ dfonktK dk w[jkD w'V 

d/D dh, fjwkbk B{z uho ;[ZND dh, Xosh B{z gbN d/D dh, n;wkB ftu 

NkehnK bk d/D dh Pesh mkmK wko ojh j[zdh j?. e'Jh T[fus nrtkJh Bk 

fwbD eoe/ ;koh ;woZEk xZN/ o[b iKdh j?. nfij/ wk:{;h d/ nkbw ftu 

v[Zfpnk B"itkB, nkgDk Gh s/ ;wki dk Gh, pj[s B[e;kB eo  fdzdk 

j?.nfij/ jkbks dk d[ydkJh Bshik f;Zy ;wki uzrh soQK t/y u[Zfenk j?. 

gfssg[D/ dh bfjo uZb g?D dk fJZe ekoB fJj Gh j? fe f;Zy B"itkB uko/ 

gkf;UA jko N[ZN u[fenk j?, fBokP j?. nfijh nzXeko Goh ns/ nfB;ussk 

dh  jkbs  ftu'A  T[GkoB  bJh,  B"itkBK  B{z  j";bk  s/  o[Irko  w[jZJhnk 

eotkT[D bJh, e[ZM ;[Mkn ;zrsK s/ gqpzXeK d/ ;Bw[Zy oZyD dh e'fPP eo 

fojk jK. ;woEktkBK dk, gzE ftu e'Jh s'Nk BjhA j?. e[ZM ndko/ uZb Gh 

oj/ jB, j'o tZvk jzGbk wkoB dh Io{os j?. nkgD/ XzBGkr ;wMKrk 

nro fe;/ r[of;Zy iK f;Zy ;z;EktK B{z e[ZM eoB dh gq/oBk fwb ;e/. 

1H ;e{b^ekbi L f;Zy gzE e'b ;fsr[o{ ih d/ Bkw s/ uZbD tkb/ ;e{b 

ekbiK dk e'Jh P[wko BjhA. fJBQK ftu ftneshrs Gh jB ns/ ;z;EktK 

tZb'A ubkJ/ ikD tkb/ Gh jB. pj[s xZN ;e{b^ekbi jB, fiE/ ;z;koh 

(;oekoh) ftZfdnk d/D d/ Bkb^Bkb Xkofwe ftZfdnk Gh fdZsh ik ojh 

j't/. pkjo ;e{b d/ w[Zy r/N s/ p'ov r[o{ d/ Bkw tkbk bZrk j't/rk. nzdo 

f;Zyh (r[owfs) dh gVQkJh e'fPP eoB s/ Gh BIohA BjhA gt/rh. f;Zyh 

wkj"b, t/; G{;k, e[ZM Gh BjhA fwb/rk. pZfunK d/ wksk^fgsk fJ; y[; 

cfjwh ftu jB fe pZu/ f;ZyK d/ ;e{b ftu gVQ oj/ jB, sK r[owfs d/ 

XkoBh j'Jh j'Dr/. go f;Zyh tkbh sK jtk sZe nzdo BjhA ik ;edh 

feT[Afe Nhfuzr ;Nk| \[d r[owfs s'A e'jK d{o j?. j[D fJ; dk d{ik gZy 

ftukohJ/L^ nro  fJBQK ;e{bK  ftu  ftXh g{ote r[owfs dh  ftZfdnk 

gVQkJh ikt/ sK seohpB d;^e[ jIko Xkofwe nfXnkge fJBQK EktK s/ 

fB:[es ehs/ ik ;ed/ jB. T[j p/o[Irko bVe/ bVehnK, \[d Xow dh 

ftfdnk gVQBr/, e[doshA jh T[j f;Zyh n;{bK ftu gogZe nzfwqsXkoh Gh 

(76)

Page 84: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

pD ikDr/. nZr'A ;e{bK^ekbiK okjhA ns/ y[ZbQhnK ;N/iK s/ eEk okjhA 

nB/eK  B{z  f;Zyh  dkfJo/  ftu  fbnkT[D dk ekoB pDBr/. nkgDh T[Zu 

ftfdnk, fJj r[ow[yh ihtB okjhA ftfdnkoEhnK B{z id'A gftZso r[opkDh 

s/ bk;kBh fJfsjk; gVQkT[Dr/ sK f;Zy gzE ftu p/^P[wko tkXk j't/rk. 

;w/A^;w/A pZfunK B{z j'o :ksoktK d/ Bkb^Bkb Xkfowe ;EkBK dh :ksok 

Gh eotkJh ikt/. Xkofwe e?Ag bk e/ ;[bM/ j'J/ f;Zy ftdtkBK s'A ;"yh 

GkPk ftu b?euo eotkJ/ ikD. Io{oh B[esk fJjh j? fe Xkofwe Nhuo 

dh fB:[esh tes e'Jh fPcko;h ftnesh Bk oZfynk ikt/. g{oh goy 

gVu'b s'A pknd, uzrh }[iko/ bkfJe sBykj  fdZsh ikt/, sK  fe T[j 

fB;fuzs j' e/ nkgD/  fIzw/ bZrh ;/tk eo ;e/.  fJ; soQK dk  f;;Nw 

fsnko eo b?D Bkb fJj Nhuo \[d Gh f;Zyh n;{bK d/ XkoBh pD/ ofjDr/, 

ns/ nZr'A pj[s ;kohnK ;zrsK B{z Xow tZb gq/os eoBr/. fJj ekoi nZr/ 

s'A nZr/ uZbdk ikt/rk. 

2H feZsk^w[yh e'o;L T[go tofDs nkw ;e{bK^ekbiK ftu ;o;oh 

fijh Mksh wkoB s'A pknd feZsk w[yh ;z;EktK pko/ Gh E'Vh fijh ftuko 

eo bJhJ/. ;zB 1892 ftu nzfwqs;o ;kfjp fty/, bzwh ;'u^ftuko s'A 

pknd  “ykb;k  ekbi”  dh  BhAj  oZyh  ;h.  fJ;  ekbi  B/  pj[s  ;ko/ 

B"itkBK B{z g?oK s/ yV/ j'D ftu wdd ehsh. P[o{ d/ ;kbk ftu f;Zyh dk 

;'jDk wkj"b Gh pfDnk fojk. ;wK gk e/ fJj PkBkwZsk \kb;k ekbi Gh 

fJZe nkw ekbi pD frnk, f;oc ;oekoh ekbiHHH. ek|h ;wK gfjbK 

gzEe g?;/ Bkb b[fXnkD/ fty/ fJzfiBfozr ekbi y'fbQnk frnk ;h. fJj 

ekbi Gh B"itkBK ftu f;Zyh dh ;fgoN GoB s'A n;woZE jh fojk j?. 

e'Jh fIeo:'r ekoi, f;Zyh ;o{g ftu tkXk eoB tk;s/ fJj ekbi BjhA eo 

;fenk pkeh ekbiK ns/ feZsk w[yh ;z;EktK dk Gh brGr fJjh jkb j?. 

f;Zy w[yhnK B{z ;'u^ftuko eoe/ ;w/A d/ jkDh, fBo'b fBZih y/so 

tkb/, feZsk^w[yh ;e{b^ekbi y'bQD/ ukjhd/ jB. fJBQK ndkfonK B{z ;oekoh 

d\b nzdkih  s'A  puke/  oZfynk  ikt/.  fJBQK  EktK  s/  f;Zy  B"itkBK  B{z 

nkX[fBe Yzr sohfenK tkbh  feZsk^w[yh T[FZsw  f;ybkJh  fdZsh ikt/. 

(77)

Page 85: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

gzikp d/ pj[s ;ko/ B"itkB, nKXok^gqd/P ns/ eoBkNek ftu nfij/ ezw 

f;ZyD iKd/ jB. fiZE/ T[BQK dh eJh r[Dk tZX \ou j[zdk j?, j'o eJh soQK 

dhnK w[PebK nbZr. i/ gzikp ftu T[; fe;w dh f;ybkJh dk gqpzX eo 

fdZsk ikt/ sK fJj  pj[s tZvh gqkgsh j' ;edh j?. p/rkB/ jZEK tZb t/yD 

dh Ekt/A, foPtsK s/ f;ckoPK Bkb B"eohnK bZGD dh Ekt/A, T[j nkgD/ 

fBZih Xzd/ eod/ j'J/ ;t?wkD dh o'Nh yk ;ed/ jB. o[Irko dh wIp{oh 

ekoB T[j f;Zyh s'A bKG/ BjhA ikDr/. nZr/ j'o pj[s ;ko/ ;zrhnK B{z Gh 

fJ; gk;/ gq/fos eoBr/. fJ; soQK d/ gqpzX ftu Nq/fBzr ;?ANo ukb{ eo 

d/D Bkb p/nzs B"itkB, p/o[Irkoh ns/ }ohph dh bkjDs s'A pu ;ed/ 

jB. y/sh nZi^eZbQ bkj/tzdk feZsk BjhA fojk. wPhBh :[Zr ekoB ;kfonK 

B{z wId{oh Gh BjhA bZGDh. y/sh s/ wId{oh dh ;\s fwjBs pzd/ dk ;howk 

gh iKdh j?, }ohph fco Gh d{o BjhA j[zdh. wB[Zy gP{nK tork ihtB 

fpskT[D bJh wIp{o j' iKdk j?. nfijh dodBke dPk ftu fe;/ ftnesh 

dk f;Zyh ;o{g ftu fNe/ ofjDk n;zGt jh j' ;edk j?. i/ ;kv/ gzEe 

w[yhnK B/ fJ; gkk;/ c"oh fXnkB BK fdZsk sK pj[s d/o j' u[Zeh j't/rh. 

3H gzikp n?Av f;zX p?AeL  pj[s  ;wK  gfjbK  bzwh  ;'u^ftuko  s'A 

pknd f;Zy gzE d/ f;nkD/ r[of;ZyK B/ r[o{ gzE d/ g?;/ Bkb, gzikp n?Av 

f;zX p?Ae y'fbQnk ;h. Pq'wDh r[od[nkok ew/Nh B/ fJ; B{z gZe/ g?AohA eoB 

tk;s/ fJZe eo'V o[fgnk iwQk eotkfJnk ;h. uzr/ gqpzXeK dh nrtkJh 

ftu, ;|bsk dhnK wzIbK wkodh rJh. fJ; p?Ae ftu f;Zy B"itkBK B{z 

o[Irko d/D dk T[gokbk ehsk frnk. Pos oZyh rJh fe f;Zyh ;o{g tkb/ 

B"itkBK B{z jh B"eoh fdZsh ikt/rh. fJj fJZe uzrk T[gokbk ;h. go e/tb 

f;Zyh ;o{g dh jh Pos oZyh rJh ;h, gzi pkDhnK I[pkBh :kd j'D, 

nzfwqsXkoh j'Dk, r[owfs s'A ikDeko j'D dh e'Jh Pos Bk oZyh rJh. 

Bshi/ ti'A r[owfs s'A e'jK d{o, Bk;fse b'e Gh dkVh^e/; oZy e/ p?Ae 

ftu B"eohnK b?D ftu ekw:kp j' rJ/. fiBQK GktBktK B{z ;Bw[y oZy e/, 

fJj ndkok P[o{ j'fJnk ;h, T[j XohnK jh ofj rJhnK. nZi^eZbQ sK 

fJj p?Ae Gh Gkos ;oeko d/ gqpzX ftu ik u[Zfenk j?, p; fJZe nkw 

;oekoh ndkok jh pD frnk j?. 

(78)

Page 86: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

4H fwPBoh ekbiK dh b'VL \kb;k gzE B{z pj[s ;[bM/ j'J/, nkgk 

;wogD GktBk tkb/,  fwPBoh bVe/^bVehnK dh nsh Io{os j?, i' 

r[opkDh  dhnK  pkohehnK  B{ z  uzrh  soQK  ;wMd/  j'D.  fJfsjk;, 

r[owfs^fcbk;ch,  r[opkDh  dh  ftukoXkok, nBwshnK  pko/  ikDekoh 

oZyd/ j'D. d/P^ftd/P d/ jo r[od[nko/ ftu fJ; gZXo d/ Nq/Av ihtB tkb/ 

r[of;y B"itkBK dk fB:[es eoBk jh e"wh uVQdh ebk dk fuzB j?. go 

fJ; b?tb d/ fwPBoh fsnko eoB tk;s/ f;ZyK e'b T[Zu gkJ/ dk, gquko 

b'VK B{z g{fonK eoB tkbk, fJZe Gh ekbi BjhA j?. c"oh s"o s/ fIbQk ;do 

w[ekwK s/, nfij/ ekbi y'bQ/ ikD/ ukjhd/ jB. fiBQK ftu eEk, ehosB, 

fJfsjk;, f;Zy Xow f|bk;ch ;w/s d{i/ XowK dk s[bBkswe nfXn?B, 

f;Zy ;kfjs dh y'i nkfd dh v{zxh gVQkJh eotkJh ikt/. fszB wjhB/, d' 

;kb,  gzi^;kb,  iK  tZX  ;w/A  d/  f;Zfynk  e'o;  ukb{  ehs/  ikD.  jo 

r[od[nko/ ftu gkmh, eEk^tkue, ehosBhJ/ fJBQK ekbiK ftu'A jh bJ/ 

ikD.  gzikp  s'A  pkjo  tZ;d/  f;ZyK  dhnK  GkPkJh  b'VK  B{z  w[Zy  oZye/, 

gqukoeK B{z T[;/ sohe/ fsnko ehsk ikt/. ftd/PK tk;s/ T[Zu ftfdnk tkb/ 

r[owfs ftu fBg[zB fJzNoB?PBb GkPktK ftu wkfjo, fwPBoh fsnko 

ehs/ ikD. fJ; soQK d/P^ftd/P ftu, f;Zyh Xow gquko dh fJZe bfjo 

uZb ;edh j?. fJBQK ekbiK ftu gVQkT[D tkb/ nfXnkge ns/ gVQ e/ 

fBeb/ fwPBoh, r[o{ BkBe ftukoXkok d/ ;z;ko ftu vze/ tik ;ed/ jB. 

fJ; soQK f;ZX/ s"o s/ eohp fJZe bZy B"itkBK B{z o[Irko Gh fwb/rk s/ 

f;Zyh ihtB Gh. nfij/ f;Zfynk :kcsk fwPBoh ;zrsK B{z sZs r[owfs sK 

;otD eotkT[Dr/ jh, pbfe ;ko/ r[oXkwK B{z jh fwPBoh ;?ANoK dk o{g 

d/ d/Dr/. fiE/ Gh ikDr/, r[owfs dh ftfrnkB ftXh Bkb rZb eoBr/. 

;qh nekb s\s ;kfjp dh wfo:kdk bkr{ eotkT[Dr/. fJ; soQK f;Zy gzE 

dh fdB d[rDh s/ oks u"r[Dh soZeh j't/rh. fJj gqukoe ;zrsK dhnK 

y[PhnK gqkgs eoBr/, fJ; bJh g?;/ dh ewh BjhA nkt/rh, ;r'A r[o{ xoK 

dh nkwdB pj[s tZX ikt/rh. 

(79)

Page 87: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

5H r[od[nkfonK Bkb bkfJpo/ohnK dh ;EkgBkL fiZE/ fes/ f;Zy ik 

e/ tZ;/ jB, T[BQK S/sh s'A S/sh r[o ;zrsK d/ i[VB tk;s/ r[od[nko/ T[;ko/ 

jB. pj[s ;ko/ r[o{ xo fJfsjk;e jB s/ e[ZM fJZe fJfsjk;e Bk j' e/ 

Gh tZvh wjkBsk tkb/ jB. fJBQK r[o{ xoK Bkb nro f;Zy Xow pko/ 

u'DthnK g[;seK dhnK bkfJpo/ohnK ;Ekgs eo fdZshnK ikD sK, fJE'A 

;zrsK pj[s T[FZsw ;/X b? ;edhnK jB. r[opkDh dh noE ftnkfynk 

pko/ Nhe/ j'D, d{i/ XowK pko/ s[bBkswe feskpK j'D. ;ko/ uzr/ o;kb/ s/ 

n\pko Gh wzrkJ/ ikD. e'Jh ftnesh fe;/ pjkB/ nkt/, go r[o{ xo Bkb 

i[fVnk oj/. fit/A ngokXh b'e g[fb; EkD/ dk Bkw ;[DfdnK jh xpok 

iKd/ jB. fJ; soQK pj[s/ b'e r[o{ xo ftu dk\b j'D s'A ezBh esokT[Ad/ 

jB. T[BQK dh fdbu;gh dk ;kwkB r[o{ xo ftu j't/rk, sK T[j r[o{ xo 

Bkb brkU oZyDr/. id'A r[od[nko/ ub/ jh rJ/ sK nZr'A Nq/Av fwPBoh 

fgnko Gfonk toskU eoBr/, eEk, ehosB j' fojk j't/rk. e[dosh 

rZb j?, e'Jh Bk e'Jh f;Zfynk b? e/ w[VBr/. fJ; soQK dhnK bkfJpo/ohnK 

dh ;EkgBk j'D d/ feskpK dh yqhd tX/rh. fJ; Bkb b/fyeK, gqekPeK, 

SkgeK ;G B{z T[sPkj fwb/rk. feskpK s/ uzr/ fwPBoh jh n;b ftu 

ykb;k gzE ftu u/sBk g?dk eo ;ed/ jB. wkBf;e gZXo T[Zuk j' ikD 

Bkb f;Zy ;wki fIzdrh d/ jo \/so ftu ftek; eo/rk. ;ko/ soQK d/ 

‘ykb;k wkouK’ Bkb'A T[FZsw “\kb;k wkou” j't/rk. 

6H gkoN^NkJhw fwPBohL f;ZyK dhnK fIzw/tko iZE/pzdhnK B{z nr/sh 

;ehw fsnko eoBh ukjhdh j?, fe tZvhnK ebk;K d/ ftfdnkoEhnK B{z 

bzwhnK S[ZNhnK j'D s/, ;"^;" (iK tZX^xZN) bVe/^bVehnK Bkb okpsk 

pDk e/, T[BQK B{z E'V/Q ;w/A dh r[owfs f;Zfynk d/ e/, chbv ftu T[skfonk 

ikt/. r[owfs d/ w[Yb/ ns/ Io{oh wkD Go/ B[es/ Skge/, S'N/^S'N/ g?AcfbNK 

d/ p?r Goe/, fJBQK ftfdnkoEhnK B{z tZX s'A tZX fJbkfenK ftu G/fink 

ikt/. fJj g{oh f;de fdbh Bkb xo^xo ik e/ fgnko ngDZs Bkb 

;kfjs tzvD. fJBQK ftu eJh pZu/ fpBK e[ZM fbnk Gh ;/tk GktBk Bkb ezw 

eoBr/. b'VtzdK B{z e[ZM e[ ;/tk cb fdZsk ikt/. fJj \[d Gh r[owfs 

(80)

Page 88: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fbNo/uo gVQBr/, nZr'A nDfrDs B{z r[owfs Bkb i'VBr/. T[BQK dh S[ZNh 

dk ezw dk ;wK ;ekoEk j't/rk. gzE bJh tZvh tkX/ dh rZb j't/rh. 

7H nkvhU^thvhU e?;NKL ;kv/ fgzvK d/ b'eK dk pj[s ;wK ftnoE 

ftu ubk ik fojk j?. fBr{DhnK rZbK ekoB MrV/ j' iKd/ jB. jo T[wo 

d/  ftnesh BfPnK ftu ihtB popkd eo oj/ jB. nB/e fe;w d/ 

fteko, uzrh ;/X Bk fwbD ekoB, fizadrh B{z nzXeko tZb bJh ik oj/ 

jB. ;[bM/ j'J/ ebkekoK B{z :'r w[nktik d/ e/ f;Zy Xow pko/ nkvhU^thvhU 

e?;NK fsnko eotkJhnK ikD. T[FZu e'Nh d/ ethnK dhnK eftsktK B{z 

f;nkD/ rkfJeK s'A rtkfJnk ikt/.  f;Zyh d/ ;jh sZE g/P ehs/ ikD. 

thvhU  fcbwK  ftu  f;oeZYthnK  fJfsjk;e MkehnK  ftykJhnK ikD. 

f;Zy ;o{g tkb/ ekbekoK B{z T[sPkjs ehsk ikt/. ;kok \'i ekoi b'eK 

sZe g[ZiD s'A  gfjbK  fJZe nkjbk  f;Zy ;ekboK d/  g?Bb B{z  ftyk e/, 

b'VhAdhnK ;'XK eo b?DhnK Io{oh j'D. f;ZyK dk n;bh feodko, ;z;ko 

d/ b'eK ;kjwD/ fbnKdk ikt/. f;ZyK fto[ZX xVhnK rJhnk p/^f;o g?o 

ejkDhnK dk pk^dbhb T[FZso fdZsk ikt/. d/P dh nkIkdh bJh f;ZyK tZb'A 

ehshnK e[opkBhnK, w[rbK tes I[bwh oki dhnK iVQK T[ykVB tk;s/ 

ehs/ wjkB ekoBkw/, BhftnK fBwkfDnK s/ fJ;soh iksh B{z pokpo yVQ/ 

eoB bJh i' e[ZM ehsk, fJB;kBhns fto[ZX ehs/ ik oj/ gkg eowK B{z 

fit/A mZb gkJh, Gkos G{wh B{z ;jh wkjfBnK ftu fit/A gftZso ehskHHH. 

fJj ;kok e[ZM pV/ c\o Bkb e?;NK okjhA b'eK ;kjwD/ oZfynk ikt/. fJBQK 

nkvhU^thvhU e?;NK dhnK bkfJpo/ohnK r[od[nkfonK d/ Bkb ;Ekgs 

ehshnK ikD. fiE'A ;"fynK gqkgs eoe/ jo e'Jh t/y/^;[D/ f;Zy fto;/ B{z 

gSkD/, f;Zyh dh uVQdh ebk j't/. fJ; sohe/ Gh nDfrDs b'eK B{z o[Irko 

gqkgs j't/rk. Bkb/ g[zB Bkb/ cbhnK. 

8H e'^ngo/fNt ;N'o L ;ko/ ;z;ko ftu f;Zy c?b/ j'J/ jB. tZ; 

bZrd/ r[og[op tZv/ g?wkB/ s/ wBkJ/ iKd/ jB. r[og[opK tes sK bzro 

uZbd/ jh jB, ;r'A pj[s ;ko/ r[o{ xoK ftu sK ;dk jh bzro uZbd/ jB. 

i fJZe ;kb ftu e[Zb r[og[opK s/ ehsk frnk \ou fJeZmk i'V fbnk ikt/, /

(81)

Page 89: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;kb ftu nkw uZbD tkb/ bzro Gh Pkwb eo bJ/ ikD sK eo'VK o[gJ/ 

BjhA, frDsh nopK ftu g[Zi ikt/rh. gqpzXeK B{z ukjhdk j? fe nkg;h 

;KM gk e/ e'^ngo/fNt ;N'o r[o{ xoK Bkb ukb{ eo fdZs/ ikD. wzvhnK 

ftu'A ;w/A f;o tXhnk nBki^dkbK ;;s/ Gkn yqhd e/, iwQk eo bJhnK 

ikD. j'o b'VhAdk ;wkB Gh E'e Gkn s/ pIko ftu'A yqhd fbnk ikt/. 

fJBQK  jh  e'^ngo/fNt  ;N'oK  s'A  ;ko/  r[o{  xoK  bJh  ;wkB  w[jZJhnk 

eotkfJnk  ikt/.  fJE'A  uhIK  ;k|^;[EohnK  Gh  fwbDrhnK  ns/  xZN 

ehws Gh gt/rh. eo'VK o[gJ/ dh ;bkBk pus j' ;edh j?. pj[s ;ko/ 

b'eK B{z  f;ZX/^nf;ZX/ s"o s/ o[Irko gqkgs j't/rk.  fJBQK ;N'oK s'A j'o 

b'Vtzd b'e Gh nkgDh g;zd dhnK uhIK yqhd e/ fbik ;ed/ jB. 

9H y/vK pko/ ftGkr L fJ; rZb s'A jh jo e'Jh Gbh GKs ikD{ j? fe 

f;Zy B"itkB nkgD/ pkj{pb s/, j";b/ ftu, ;z;ko d/ f;o eZYt/A EK yb'sk 

j'fJnk j?. okiBhsh dh }zdh ;'u sfjs Gkos ;oeko y/vK ftu f;ZyK B{z 

T[fus ;EkB BjhA fdzdh. ftrV/ jkbks ftu fizB/ e[ f;ZyK B{z nZr/ ikD dk 

w"ek  fwbdk j? T[j MZN dkVh^e/; eNtk  fdzd/  jB. ;z;ko dhnK y/v 

iE/pzdhnK f;ZyK d/ eekoK B{z gqtkB BjhA eodhnK. fJBQK d/ jZe ftu 

Gkos ;oeko B/ edh nktkI BjhA T[mkJh. f;Zy B"itkB uko/ pzfBU fxo/ 

j'J/,  f;Zyh  tZb'A  w{zj  c/o  b?Ad/  jB.  Pq'wDh  ew/Nh  B{z  fJZe  y/v^ftGkr 

;Ekgs eoB ftu d/oh BjhA eoBh ukjhdh. pugB s'A jh pZfunK B{z y/vK 

tkb/ gk;/ o[fus ehsk ikt/. tXhnk \[oke ns/ :'r f;ybkJh dk gqpzX j't/. 

;z;ko dhnK tZy'^tZy NhwK Bkb d';skBk \/v w[ekpb/ eotkJ/ ikD. eJh 

i/s{ NhwK ;z;ko gZXo dhnK Gh f;Zy fsnko eo ;ed/ jB. c[ZNpkb, 

tkbhpkb, jkeh, epZvh, e[Psh nkfd sK gzikp dhnK \k; y/vK jB. fJ; 

soQK f;Zy rZGo{nK ftu BtK T[sPkj ikr/rk. T[j f;Zy j'D s/ wkD wfj;{; 

eoBr/. \kb;k gzE ns/ d/P B{z uko uzB bkT[Dr/. ftekoK s'A puDr/, s/ 

gzE dh uVQdh ebk j't/rh. 

10H pZfunK bJh f;Zfynk e/AdoL  pj[sh  tkoh  nkw  wkJh^GkJh 

wjhB/ e[ wro'A iK fe;/ yk; r[og[op s/ jh r[o{ xo c/ok gkT[Ad/ jB. T[j 

(82)

Page 90: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

Gh pj[s/ e/tb PoXk tZ; jh iKd/ jB, feT[Afe nZr/ fdb fyutK gq'rokw 

sK j[zdk jh BjhA. wksk^fgsk Bkb rJ/ pZu/ sK wkB" nkgD/ nkg B{z p[oh 

soQK c;/ wfj;{; eod/ jB. pZfunK dh fdbu;gh dk e/Ado r[od[nko/ 

ftu eVkj gqPkd jh j[zdk j?, s/ tZfvnK dh fdbu;gh dk e/Ado bzro, s/ 

p;. i/ ;kv/ gqpzXeK B/ nkT[D tkb/ ;w/A ftu BthA gBhoh B{z r[o{ BkBe ih 

d/ uoBK Bkb i'Ve/ oZyDk j? sK T[BQK d/ g;zdhdk gq'rokw r[o{ xoK ftu 

ukb{ eoB/ jh g?Dr/. pZfunK d/ y/avD bJh r[o{ xoK d/ Bkb gkoe fsnko 

eoB/ jh g?Dr/. eJh soQK dhnK y/vK dk ;wkB Gh oZyDk pDdk j?. f;Zyh 

feodko B{z ekfJw ns/ j'o fdbeP YzrK Bkb g/P eoB tkb/ n\pko 

o;kb/ wzrtkTD/ Io{oh jB. i/ pZfunK B{z y[Ph d/D tkbk e'Jh ;kwkB r[o{ 

xo fty/ BjhA j't/rk sK pZu/ fe;/ ehws s/ Xow tkb/ gk;/ BjhA nk ;eDr/ 

. ehosB, eEk sK tZfvnK B{z Gh xZN jh ;wM nkT[Adh j?, Gbk pZfunK B{z 

fet/A ;wM nk ;edh j?. T[BQK d/ wkBf;e gZXo tkb/ gq'rokw fsnko eoB/ 

nsh Io{oh jB. 

gzEe ekoi p/nzs jB, ;/tk dk dkfJok ftPkb j?. f;ZyK e'b g?;/ 

dh e'Jh E[V BjhA j?. B"itkBK dk \{B pj[s i'Phbk j[zdk j?. i/  fJBQK 

B"fBjkbK B{z, :'r ;/X s/ f;Zfynk Bk fdZsh rJh, sK ;kv/ ;kfonK bJh fJj 

nksw xks torh rZb j't/rh. o[Irko d/ ;kXB bZGD/ g?Dr/, B"itkBK B{z 

;jh ;/X d/D tk;s/ ndko/ y''bQD/ g?Dr/. nkgDh ;G s'A tZvh g{zih (pZfunK) 

B{z ;zGkbDk tZfvnk dk gqEw fJybkeh coi j?. fi; ndko/ ftu B"eoh 

eoBh j't/, T[; dhnK PosK wzBDhnK jh g?AdhnK jB. e[dosh j?  fe 

nfij/ EktK s/ B"eoh b?D bJh  f;Zyh  fsnkrDh g? iKdh j?. jo fJZe 

r[od[nkok nkoEe gZy'A ewI'o gzi^gzi pZfunK dh gVQkJh dh fIzw/tkoh 

u[Ze/. ewI'o gfotkoK dh :'r ;jkfJsk eo/. i/ ;Zuw[Zu jh gzE dh uVQdh 

ebk b'ud/ jK, sK fpnkBK Bkb iK e/tb fceowzdh gqrN eoB Bkb, e[ZM 

BjhA ;ztoBk. nwbh s"o s/ e'Jh m'; ekoi eoB/ g?Dr/. e/tb X{znKXko

GkPDk Bkb ws/ gk; eoB Bkb, GhVK fJeZmhnK eo b?D Bkb,

\kb;k wkouK Bkb, i/bQ Go' w'ou/ bk d/D Bkb e[ZM  BjhA  pDBk. 

(83)

Page 91: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;fsr[o{ ;kfjpkB B/ nwbh s"o s/ tv/o/ ekoi ehs/. eo'VK B{z f;Zyh wzvb 

ftu fbnKdk. Ikbw ;oekoK Bkb bzwhnK izrK bVhnK, wB[Zysk d/ Gb/ 

tkb/ nDfrDs ekoi ehs/. n;hA ;ko/ ;kXB ns/ PKsh tkb/ ;w/A ftu Gh 

iZE/pzde s"o s/ tv/o/ gzEe ekoi BjhA eo ;e/. d{o^nzd/Ph tkbk, gzEe 

Gb/ tkbk, e'Jh Gh ekoi T[bheD s'A n;woE jK. wkB' s/bh d/ pbd tKr 

;|o sK pj[s ehsk, EZe e/ u{o^u{o j' rJ/ go g[Zi/ fes/ Gh BjhA, wzfIb 

dk e'Jh Ej[ gsk BjhA. nZyK s/ nfrnkBsk ns/ \[droih dh w'Nh gZNh 

i[ pZMh j'Jh j?. ;fsr[o{ ih d/ uoBK ftu d't/A jZE i'Ve/ p/Bsh j? fe fiBQK 

d/ jZE skes p\Ph j?, T[BQK B{z e[ZM gzEe ekoi eoB dh ;{M^p{M ns/ 

;woZEk  p\fPP  eoB.  wkor  ftykb  d/D,  ;kvk  b'e^gqb'e  ;[j/bk  j' 

ikt/rk. 

fcfo fcfo ckjh ck;? eT{nk.. fco fcfo gS[skBk np fenk j{nk.. 

ckEk u' u[r? Bjh p[M?.. ;fsr[o{ fwb? s nkyh ;{M/..  (935) 

[[[[

(84)

Page 92: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ikjok eokwksikjok eokwksikjok eokwksikjok eokwksikjok eokwks

n;hA nkw ezw ekih ;z;koh b'e T[gihtek ewkT[D tk;s/, brksko 

fwjBs wid{oh eod/ nk oj/ jK. ;kv/ e'b fe;/ dh ;/tk eoB dk tes 

BjhA. fe;/ dh dZ[y sebhc ;[D e/ wdd eoB dk ;wK BjhA. eZgV/ bhV/ 

d/ e/ fe;/ dk sB YeD dk B/e fJokdk BjhA. go i/ e'Jh pj[s tZvh oew 

wzr bt/ sK< ;kvk xo i/ e'Jh d;tzX o{g ftu jh b?Dk ukj/ sK ;koh 

iwhB i' n"fynK j' e/, eoVh fwjBs eoe/ n;K pDkJh j?, T[jh ;kE'A wzr 

bt/ sK ;kv/ wB s/ eh r[io/rh< eh n;hA ngDk ;kok e[M fe;/ j'o d/ 

jtkb/ eo fdnKr/< go fdb s/ jZE oZye/ fJZe tkoh fco ;'uhJ/ ` i/ e'Jh 

;kv/ firo d/ N[eV/ bkvK Bkb gkb/, GftZy dk nk;ok p[Ykg/ dh vzr'oh, 

;kv/ g[Zso dh e'Jh e[opkBh wzr bt/ sK ` n;hA rP yk e/ fvr gtKr/. 

e[opkBh wzrD tkb/ dh Peb sZe t/yDh g;zd BjhA eoKr/. i/ ;kvk jh 

f;o e'Jh b?Dk ukj/ fco sK wkB' ;kv/ bJh gob' jh nk rJh ;wM'. ikB 

pVh  fgnkoh  j?,  woB  feBko/  fgnk  fJB;kB  Gh nkyoh  ;[nk;K  sZe 

fizdrh fiT[D dh bkb;k oZydk j?. j[D w[V s'A fgS'eV ftu Mks wkohJ/. 

;fsr[o{ ;kfjpkB B/ f;ZyK e'b'A i' b?Dk ukfjnk T[jh nogD ehsk frnk. 

ykb;/ dh ;zg{oDsk tes d;w gks;kj ji{o B/ j'o pj[s e[M f;Zy ;/teK 

s'A doPBh G/N ti'A fbnk, s/ nzs f;o dh nB'yh wzr oZy fdZsh. fJZe d' 

fszB HHHHs/ tkoh tkoh gzi B"itkB gzi G{se ;oho dk fiT[D w'j fsnkr 

e/ w"s B{z rbteVh gkT[D bJh fsnko yV/ ;B ^ 

sB[ wB[ XB[ jfo nkr? okfynk.. 

BkBe ej? wjk o; ukfynk..  (w^1^1242) 

ih jK fJj ;h ikjok eokwks. 

(85)

Page 93: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

pj[s fgZS/ tZb ;[osh fposh b? ikJhJ/ sK gsk brdk j? fe jikoK 

;kb gfjbK gZSwh J/Phnk d/ fe;/ n;EkB s'A nkohnB N'b/ TFZ[m/. wko' 

wko eod/  spkjh  wukT[Ad/  Gkos  ftu dkyb j'J/.  Gkos dh  g[oksB 

;ZfGnsk, g[okDk Xow, wB[Zysk dhnK ;G ehwsh :kdK fwZNh ftu fwbk 

fdZshnK. BthA nkohnB iK pqkjwDh ;'u jko/ j'J/ ihts b'eK s/ m'; fdZsh 

rJh. fszB e[ jiko ;kb gfjbK :[{BkB fBtk;h f;ezdo B/ Gkos s/ Xktk 

p'b fdZsk. T[FZsoh Gkos d/ tZv/ fjZ;/ B{z ;kV c{e s/ b[ZN e/ tkg; gos 

frnk. bzw/ no;/ sZe nzdo{Bh rVpV ubdh ojh. pqkjwDh ;'u B/ iks 

gksh tzvhnK, w{osh g{ik, ntskotkd, shoE oND s/ gfotkfoe fizdrh 

d/ fsnkr tor/ ;zebg d/; tk;hnK d/ nzdo m'; fdZs/. s/ b'eh fJZe 

T[gokwsk  tkbh, ewi'o ifjBhns tkbh, r?o  fIzw/tkoh  tkbh  fIzdrh 

fiT[D bZr/. nfij/ jkbks dk ckfJdk T[mkT[D bJh 712 Jh;th ftu fJZe 

w[;bwkB XkVth 500 ;kEh b? e/ Gkos ftu nk Xwfenk. fpBk o'e N'e 

T[j wjhfBnK pZXh, ;'Bk uKdh jho/ w'sh, o{g s/ i'pB p/y"c j' e/ bZ[Ndk 

fojk. T{m yZuoK y's/, ;kwkB Bkb bZde/ wkbk wkb j' e/ tkg; gos 

frnk. fe;/ B/ T[; nZr/ nZy u[Ze e/ BK t/fynk. 

p; fco eh ;h nop w[beK B{z gsk bZr frnk fe Gkos B{z id'A ih 

ukj/ fpBK vo G? s'A b[ZfNnk ik ;edk j?. e/tb 500 vke{ eo'VK s/ Gko{ 

jB, eo'VK ftu fJzBh i[noZs BjhA fe T[j 500 dk okj o'e ;eD, b[ZfNnk 

ik fojk d/P, XhnK dh fJZis puk ;eD. w[jzwd r"oh, wfjw{d rIBth, 

pkpo, wzr'b gmkD, r[bkw tz;h, w[rb HHHH. nDfrDs XkVthnK d/P B{z 

g?oK j/m wX'fbnk. fe;/ ftu ;kj ;s Bk fojk fe w[ekpbk eo ;e/. ;r'A 

ftbed/ w[;{wK B{z SZv e/, iko' iko o'AdhnK pj{ p/NhnK B{z Sv e/, sB d/ 

eZgV/ sZe fsnkr e/ “Grsh sgZf;nk eoB” gjkVK izrbK dhnK y[ZvK 

ftu ik b[e/. “f;X Sfg p?m/ gopsh.” gZSw ftu'A T[FZm/ fJZe' bbeko/ Bkb 

;kok Gkos Eo Eo ezpD bZr iKdk ;h. 

“fco T[mh nkfyo ;dkn s"jhd eh gzikp ;/. 

fjzd e' fJZe wofd ekwb B/ irkfJnk ykp ;/” (fJepkb) 

(86)

Page 94: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih w?dkB ftu fBZso/. T[jBK ngDh eoKshekoh 

ftukoXkok B{z ekw:kph Bkb gqukfonk s/ nZr/ N'fonk. r[o{ BkBe fJBebkp 

dh f;yobh eVh ;h d;w gks;kj ji{o. 

ngDhnK wB dhnK nZyK nZr/ Be;k c?bk bJhJ/ uwe"o ;kfjp dh 

eZuh rVh dk. nBzdg[o ;kkfjp fty/ eohp nZm wjhB/ ;fsr[o{ ih B{z 

ngDh oZfynk bJh izr bVBh gJh. d;zpo 1705 B{z nBzdg[o Sv e/ ub 

gJ/  nDikD/  okjK  tZb.  ;o;k  s/  fco  xw;kD  dh  izr  j'Jh,  nB/e 

PjhdhnK. e'Nbk fBjzr fty/ GZm/ ftu eZgV/ ;[ek e/ ;oho fBZx/ ehs/, i' 

gqkgs j'fJnk o[Zyk ;[Zyk Se e/ ik g[i/ eZuh rVh uwe"o ;kfjp ftu. 

;fsr[o{ ih. d' tv/ ;kfjpIkd/ s/ gzi fgnko/ HHHHe[b frDsh u[skbh. 

pkeh PjhdhnK gk rJ/, e[M wko{ jZfbnK ftu ftZSV rJ/. pkeh pu/ e[M 

fpwko jB, G[Zy/ jB, iywh jB, ;ohoe b'VK tkb/ ;kwkB s'A Gh ;ZyD/ 

jB. izr bVB tk;s/ pV/ ;kXkoD fij/ jfEnko jB. g/N g{osh tk;s/ 

o;d dh nDj'Ad j?. x'V/ ;kfonK e'b Bjh jB, i' jB G[Zy Bkb ewi'o 

j'  u[e/  jB.  pkjo'A  e'Jh  ;jkfJsk nkT[D  dh nk;  BjhA.  d[PwD dk 

pfxnkV  db  B'u  ykD  tk;s/  XkJh  eodk nk  fojk  j?.  fgzvK  dhnK 

w[;bwkB tkjoK B/, EK EK ;fsr[o{ ih B{z nZr/ tXD s'A o'e gkJh. go 

;fsr[o{ d/ bkvb/ wB eoe/ g{oh uVQdh ebk ftu jB. fJ; bk;kBh fdqP 

B{z :'rh nZbk :ko yK fJT[A fpnkB eodk j? ^ 

“fi; dw j{J/ uwe"o w/A f;zx'A e/ T[sko/. 

M[bkJ/ j{J/ P/o E/ ;G r?i e/ wko/. 

nKy' ;/ fBeb oj/ E/ db/o'A e/ Poko/. 

;fsr[o e/ f;tk n"o rIpBke E/ ;ko/. 

efjs/ E/ fJikis Bjh j? jw/ oD eh. 

fwZNh sZe T[Vk ;es/ j?A d[;wD e/ uwB eh”. 

fJj e'Jh wip{s febk Bjh ;h. e/tb fJZe uzr/ fiwhAdko dk pkjo 

tkbk y[Zbk xo ;h. fi; B{z d[nkb/ ezX eoe/ trfbnk j'fJnk ;h. e[M 

ewfonK s'A fJbktk fJZe S'Nk fijk u[pkok Gh ;h. p; fJjh ;h ;fsr[o{ 

(87)

Page 95: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ih bJh w'ou/pzdh dk ;kwkB. s/ pkjo nDfrDs c"iK, efjzd/ ejkT[Ad/ 

siop/ eko ykBdkBh bVke{ ioB?b. ykD ghD dh e'Jh s'N BjhA. izrh 

;kwkB n;bk pko{d d/ nEkj Gzvko w"i{d jB. je{ws tZb'A jo ;w/A j'o 

;jkfJsk g[Zi ojh j?. fgzvK ftu'A b[ZN wko eoe/ c"i nkgDhnK b'VK dh 

g{osh ;fji/ jh eo ;edh j?. jkEh, x'V/, s'gykBk, izp{o/, ofjeb/, sho 

sbtko HHHJ/Phnk dh tZvh skes dk skidko n"ozri/p fi; dh ;ogq;sh 

eo fojk ;h. w[ekpbk nkN/ ns/ b{D fizBk Gh BjhA. go ;fsr[o{ ih 

jfEnko ;[ZN e/ jko wzBD bJh edkg fsnko BjhA. f;ZyK d/ j";b/ p[bzd 

jB. ;kfjpIkd/ izr ftu e[Zd g?D bJh T[sktb/ jB. 

fi; fdB s'A ;fsr[o{ ih r[o{ BkBe ;kfjp ih dh rZdh s/ fpokiwkB 

j'J/ jB, gkgh N'fbnK B/ ;dk jh w[PebK yVhnK ehshnK. gfjbK fgsk 

ih dh Pjhdh. GzrkDh dk izr, Bkd"D dk izr. uwe"o  fty/ jh  fJZe 

gfjbK j'Jh izr. nBzdg[o fty/ eJh izrK. wksk ih s/ S'N/ bkbK dk 

ftS'Vk. ;fseko:'r wksktK dk e'Jh Ej[ gsk Bjh s/ nZi fco BtK y{Bh 

fJwfsjkB. eth nZbk :ko yK :'rh dh IpkBh ^ 

fe; ;po ;/ jo J/e eVh s{B/ T[mkJh. 

fe; ;po ;/ jo u'N eb/i/ g/ j? ykJh. 

tkbd e' eNkfJnk eGh n"bkd eNkJh. 

eh fceo w/ cke'A w/A jiko'A ;/ bVkJh. 

fi; oD w/ bVk p/;o' ;kwkB bVk s{z. 

;" f;zx bhJ/ bky'A g/ ik gVk s{z. 

ft;Eko G? ekoD fJ; nB'yh izr dk ;kok jkb fbyDk ;zGt BjhA 

j?. e'Jh nZm f;zxK dk iEk ;kXkoD fij/ jfEnkoK Bkb fsnko j' e/ bZyK 

d[;wDK Bkb w[ekpb/ tk;s/ rVQh ftu'A i?eko/ rikT[Adk pkjo nkT[Adk j?, 

pj[s ;ko/ gkwoK B{z ;dk dh BhAd ;[bk e/ y[d Pjhd j' iKdk j?. fco gzi 

f;ZyK dk iEk ;/oK tKr roidk p/y"c pkjo fBebdk j?. bkPK d/ ;ZEo 

ftSk e/ y[d b/y/ bZr iKdk j?. fJZe j'o iEk fsnko j' e/ N[oB brk sK 

fJjBK bJh x'V/ BjhA jB. fJj g?db jh p'b/ ;' fBjkb d/ i?eko/ rikT[Ad/ 

(88)

Page 96: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

d[PwD s/ ik gJ/. ;fsr[o{ ih i'Phb/ i?ekfonK Bkb, ns/ P{ed/ nu[Ze 

shoK Bkb, fJjBK iK pkiK dh ;jkfJsk eod/ oj/. nmZsh P{ow/ f;zx d' 

tZv/ pjkdo ;kfjpIkd/^ pkpk nihs f;zx, pkpk i[Mko f;zx, fJ; “f;ZyK 

dh eopbK” ftu Pjhdh gk rJ/. oks ;w/A ;fsr[o{ ih fszB f;ZyK ;w/s 

pu e/ ;jh ;bkws pkjo ub/ rJ/. 

j[D d[pkok T[j Be;k nZyK nZr/ fbnkU. w[jzwd fpB ek;w 712 

Jh;th ftu 500 XkVthnk Bkb, eo'VK fjdtk;hnK B{z b[ZN e/ fpBk vo G?, 

;jh ;bkws tkg; ubk frnk ;h. fjzd dh b[ZN dk okj gZXok eo frnk 

;h. fJ; uwe"o dh izr ftu pkjo bZyK c"iK tZb'A gkfJnk frnk x/ok, 

wko{ jfEnko, tZvh je{ws HHHH. d{i/ gk;/ iywh, fpwko, G[Zy/ fgnk;/, 

EZe/ j'J/, fpBk izrh ;kwkB s'A e/tb 43 f;zx ;{ow/ ns/ ;fsr[o{ ih. r[o{ 

BkBe ;kfjp dh p/i'V T[FZsw ftukoXkok B/ wB[Zysk ftu i' eoKshekoh 

gbNk fbnKdk, fJj T[;dk gosZy fJwfsjkB ;h. pkjo v/ok iwkJh p?m/ 

y{zyko d[PwD B/, ikB pyP d/D d/ bkbu ;[ZN/. tZv/ nj[d/ d/D dhnK 

g/;e;K ehshnK. s;hj/ d/ e/ sVck sVck, esb eo d/D dhnK GpehnK 

Gh SZvhnK. go r[o{ e/ to';kJ/  fjwkbk gops tKr nv'b vN/ oj/. 

fJjBK ;GBK ftu'A e'Jh fJZe Gh ngD/ nehd/ s'A BK fEVfenk BK v'fbnk. 

b'eh fBZehnK s/ wkw{bh eokwksK dh v"Avh fgZNd/ ofjzd/ jB. ;kXK pkfpnK 

nZr/ BZe orVd/ jB, ny/ fJ; pkpk ih B/ nw eh Yw eh eokwks ftyk 

fdZsh. n;hA ehfVnK tKr iwhB s/ ohAr e/ uZbD tkb/ b'e, p/i'V eokwksK 

B{z t/yD s'A n;woE oj/ jK. e/tb 500 XkVth byK eo'VK B{z g?oK j/m 

fbskV e/ ;[ZN iKd/ ;B, go fJj uwe"o dh izr rtkj j?, bZyK dfozd/ ob 

e/ Gh ukbhnK s'A jfEnko BK ;[Ntk ;e/ JhB BK wBtk ;e/. wB[Zysk d/ 

;'uD Yzr ftu, pkj{ pb ftu, ;fsr[o{ ih B/ T[j skes Go fdZsh, d[BhnK 

B/ w{zj ftu T[rbK gk bJhnK. d[PwDK B/ Gh s'pk ehsh. edh ;'funk Gh 

BjhA ;h fe fJB;kB r[o{ dh f;Zfynk b? e/, fJzBk fBoG? :'Xk th pD ;edk 

j?. bZyK Bkb ;kjt/A wZE/ bV ;edk j?. ;fsr[o{ ih d/ fJZe fJPko/ s'A 

Xow :Z[X d/ ukn ftu, ;oho b/y/ bkT[Dk y[;fe;wsh ;wM ;edk j?. 

(89)

Page 97: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fJ; bk;kBh ikjok eokwks B{z jkbh pj[^frDsh b'eK ;wfMnk Bjh, 

fBZehnK eokwksK ftu jh nNe rJ/. fJZe eth s'A ;[D'. 

s/ok f;zx ;[w/o dk o{g Xoe/, fiZE/ yVk j'fJnk T[E'A jZfbnk Bk. 

s/oh fuVh B/ pkiK B[z{ tys gkJ/, w;s jkEhnK dk ukok uZfbnk Bk. 

s/oh s/r B/ fiBQK B{z fgT[Ad bkJh, p{jk w"s dk T[jBK B/ wZfbnk Bk. 

Nb rJh iwkB/ dh eko ;koh s/ok sho fBPkfBUA NZfbnk Bk. 

s/o/ f;zxK B/ ;dk bJh pzd ehs/ uVQe/ ekp[b ezXko s'A nkT[D tkb/. 

s?E'A gfjbK BjhA iZr s/ ;[D/ t/y/ g[Zso tko e/ P[eo wBkT[D tkb/. 

ih jK fJjh ;h ikjok eokwks. 

nZbk :ko yK :'rh ih dhnK fJ; goEkJ/ e[M gzeshnK gV' ^ 

f:j t'j ik j? ijK ukbh; sB ;ajhd j[J/.

fyskp/ ;otoh f;zx' B/ ;o eNk e/ bhJ/. 

fdbkJh gzE e' ;opkihUA ;/ f;odkoh, 

pokfJ e"w f:j o[sp/ bj{ pjk e/ bhJ/. 

^ ^ ^ ^ ^ 

p; J/e fjzdw/A shoE j? :ksok e/ bhJ/. 

eNkJ/ pkg B/ pZu/ ijK y[dk e/ bhJ/. 

uwe j? fwjo eh uwe"o s/o/ Io'A w/A, 

:jhA ;/ pBe/ f;sko/ rJ/ nk;wK e/ bhJ/. 

[[[[

(90)

Page 98: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

r[opkDh ftu g"okDe eEktKr[opkDh ftu g"okDe eEktKr[opkDh ftu g"okDe eEktKr[opkDh ftu g"okDe eEktKr[opkDh ftu g"okDe eEktK

f;Zy gzE nekbh pkDh, X[o eh pkDh B{z “Ppd o{g ftu” fIzdrh dk 

;'wk,“r[o{” ;theko eodk nk fojk j?. fJj' j[ew ;fsr[{o ;kfjp ih dk 

j?. wB nzdo tkfjd gqw/Po tZb'A nkt/; j'Jh pkDh B{z wB[Zysk d/ efbnkD 

fjZs, nro ;KGDk j't/ sK fJ;B{z nZyoK dk o{g d/Dk gt/rk. nZyo Gh T[j 

fbyD/ j[zd/ jB, fiBQK okjhA fbyh rJh ftuko, pj[s/ b'eK B{z ;"fynK ;wM 

nkT[Adh oj/. ;fsr[o{ BkBe ;kfjp gzikp ftu gqrN/, tZv/ j'J/ gqtkB uVQ/. 

e[dosh ;h fe T[jBK dh wK p'bh gzikph jh j't/. fi; tksktoB ns/ iB 

;w{j ftu wB[Zy pj[sk ;wK fpskT[Adk j?, T[;dh pDso, feZsk, Xow, oki 

;wki ftu ofjzfdnK pkohehnK B{z Gbh GKs ;wM ;edk j?. r[o{ ;kfjp 

ih B/ nkgD/ ftuko gqrN eoB s'A gfjbK ;ko/ gqubs XowK dk rfjokJh 

Bkb nfXn?B ehsk. fJ;/ ekoB T[jBK dh ouBk ftu'A ;[Zs/^f;ZX g[oksB 

gqubs  eEktK  d/  jtkb/  nkw  fwb  iKd/  jB.  ;fsr[o[{  ih  d/  ftuko 

eoKshekoh ;B BthB ;B, go b'ehA sK T[j ;B i' ;dhnK s'A fJZe' ;zu/ 

ftu Yb/ (pqkjwDh ftuko) ihtB fiT[ oj/ ;B, s/ p[oh soQK wkBf;e yV's 

dk fPeko j' u[Ze/ ;B. ftukoK dk g"dk sK BtK ;h, go fwZNh jtk gkDh 

sK T[jh g[okD/ ;B. nfijh i[rs ngDkT[Dh ntZPe ;h, fe fJj BtK 

bkfJnk ftukoK dk p{Nk, w[oMk Bk ikt/, ;[Ze Bk ikt/, ;r'A s/Ih Bkb tX/ 

c[Zb/. ;z;koh iht fJ; o[Zy dh mzYh SK wkBD, fwZm/ cb yktD. 

oZph B{o, frnkB d/ ;kro, eoKshekoh, fBoG? :'X/, wjkB goT[gekoh 

;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih B/ nekb g[oy tZb'A nbjkwh (X[o eh pkDh) 

ftukoK B{z ;"yh p'bh ftu iB ;w{zj sZe g[ukD tk;s/ nB/e Yzr tos/. 

id'A y/sh eoB tkb/ fe;kBK B{z ;zp'XB j'fJ sK c[owkfJnk^ 

(91)

Page 99: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

“wB[ jkbh feo;kDh eoDh, ;ow[ gkDh sB[ y/s[”..  (595) 

fJ; pzd ftu fe;kBh feZs/ Bkb ;pzXs, T[dkjoDK fdZshnK rJhnK 

jB. nZr/ pqkjwD B{z T[;dh o'IkBk ihtB  fefonk  ftu'A gowkD d/ e/ 

;wMk oj/ jB^ 

“;kb rqkw fpg g{fi wBktj[, ;[feqs s[b;h wkbk”.. (1171) 

id'A i'rhnK Bkb ftuko uouk eod/ jB sd'A T[jBK dh p'bh tosd/ 

jB^“w[zdk ;zs'y[ ;ow[ gs[ M'bh fXnkB eh eofj fpG{fs”.(ig[) T[FZgo 

tofDs r[opkDh N{eK e/tb T[dkjoDK wJh yk; ftP/ t;s{ tkbh ;fEsh 

ftu T[ukoB ehshnk rJhnK jB sK fe ;pzXs ftnesh, iZE/pzdh iK 

;wki B{z T[;/ dh p'bh ftu T[gd/P fdZsk ik ;e/. fJzB fpzB fJ;/ soK jh 

r[opkDh ftu g"okfDe eEktK d/ jtkb/ fdZs/ rJ/ jB. fJj eEktK fjzd{ 

;wki ftu pj[s gqubs ;B. fJjBK dh bzwh ftnkfynk dh Io{os BjhA 

;h. fJjBK d/ okjhA ;fsr[o{ ih B/, fjzd{ iB ;w{zj B{z nkgDh rZb ;"fynK 

jh ;wMk fdZsh^ c[owkB t/y'^ 

joJ/ Bw;s/ joJ/ Bwj.. jfo jfo eos BjhA d[y[ iwj.. ojkT[.. 

jfo joBky; jo/ gokB.. ni?wb ehU p?e[zmfj EkB.. 

;{nk gVkts rfBek soh.. ;' jfo B?Bj[ eh g{soh.. 

jfo jfo eos g{sBk soh.. pkb xksBh egNfj Goh.. 

f;woB dq'gd ;[s T[Xoh.. rT{sw ;sh f;bk fB;soh.. 

e/;h ez; wEB[ fifB ehnk.. ihn dkB[ ekbh eT[ dhnk.. 

gqDt? Bkwk n?;' joh.. ik;[ igs G? ngdk Noh..  (874) 

fJjBK jtkfbnK okjhA Bkwd/t ih ;wMkT[Ad/ jB, fe j/ GkJh ` i/ 

s[;hA fJj ;theko eod/ j' fe joh Bkw igfdnK, fB;skok j' ikfJnk 

eodk j?, sK fco nZi Gh T[; gqw/Po B{z :kd ftu t;kU. w/oh Bkwd/t 

dh d[fpXk nkfd T[; d/ f;woB ehfsnK d{o j' rJh j?. T[FZgo fdZs/ jtkb/ 

e/tb ;wMkT[D fjZs jB, fJj gkso Xosh T[go edh gqrN j'J/ Gh jB 

fe BjhA e'Jh BjhA ikDdk. fit/A fJj ejkDhnK gquZbs jB, fJ; soQK 

tkgoBhnK Bk w[wfeB jB. fco ;fsr[o{ ih B/ sK pkDh  ftZu gP{nK 

(92)

Page 100: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

gzShnK d/ jtkb/ Gh fdZs/ jB. eh ;fsr[o{ ih ikBtoK bJh T[gd/P eoB 

nkJ/ ;B< tke jB^ 

“ s{z ;[fD joDk ekfbnk eh tkVhJ/ oksk okw..  (437) 

ekbh e'fJb s{z fes r[B ekbh..  (794) 

dkdo, (vZv{) s{z epfj B ikBf; o/..  (990) 

Gtok c{fb Gtzfsnk d[y[ nfs Gkoh okw..  (438) 

wS[bh ftS[Bh, B?D o[zBh, ikb[ pfXe gkfJnk..  (438) 

fwm? wy[ w[nk, feT[ bJ/ T[vkoh.. 

j;sh rofs GfJnk, feT[A sohn? skoh..”  (460) 

;fsr[o{ ih d/ gktB T[gd/P wB[Zy wkso d/ efbnkD bJh jB, BK 

fe gP{nK gzShnK bJh. ikBtoK e'b wB[Zyh p'bh B{z ;wMD dh ;{M BjhA 

j[zdh. s'sk nkfde wB[Zy d/ f;ykJ/ e[M ;hws fij/ tke jh p'b ;edk j?, 

finkdk BjhA. T[;B{z p'b/ rJ/ tkeK d/ noEK pko/ e'Jh ;{M BjhA j[zdh. 

Iok ;'u'. nro nZi edh r[odtko/ ;zrs ftu eK e[Zs/, T{m, jkEh, x'V/, 

fjoB, vZv{, wZShnK nzdo nk ikD sK fJB;kB T[E/ p?m ;eDr/< fJj 

ikBto y[d uzrh soQK pzBQD s'A fpBK, fNe e/ p?m ;eDr/< ikBtoK tkbh 

EK B{z r[odtkok nky ;eKr/< eh nfij/ EktK ftu r[o{ rqzE ;kfjp dk 

gqek; ehsk ik ;edk j?< itkp j't/rk, jofrI BjhA. 

fJjBK eEK ejkDhnK B{z  fjzd{ ;wki ftu gfVnk fbfynk u/szB 

tor y[d wzBD s'A fJBekoh j?. fi; soQK d/ gokG"fse tosko/ g/P eod/ 

gkso fJjBK eEktK ftu BIo nkT[Ad/ jB, T[j fe;/ ;{os ftu nwbh 

ihtB nzdo BjhA xN ;ed/. fi; ;ZfGnsk ftu ;fsr[o{ ih ftuo/ T[; 

d/ nkb/ d[nkfbU T[jBK B/ jh gowkD BjhA fdZs/ ;r'A d[BhnK ftu jo 

ftnesh,  eth,  ;kfjseko,  fJt/A  jh  eodk  j?.  jo  wB[Zy  fJ;/  soQK 

nkgDh  p'bukb  ftu  jo  o'i,  nykD,  w[jkto/,  b'e'eshnK,  gqfeosh 

tosko/ nkfd dh y[Zbh tos'A eodk j?. fJ; ftu e'Jh d'P BjhA j?, pZ; 

fJ; B{z ;wMD dh e'fPP eoBh j? fe fJjBK dh tos'A feBK noEK ftu 

ehsh rJh j?. Gkos d/ fJ; fyZs/ gzikp ftu, gghj/ dk ufjeDk, e'fJbK 

(93)

Page 101: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

dk rkT[Dk, vZv{nK dh rV?A^rV?A, w'oK dh o[D M[D, skfonK dk fNwfNwkT[Dk, 

o[ZsK dk pdbDkHHHHH  fezBk ;[zdo ;zrhse wkj"b g?dk eodk j?. fJjBK 

;ze/sK dk r[opkDh ftu nDfrDs tkoh jtkbk fdZsk frnk j?. :'oghB 

w[beK tkfbnK B{z, fJjBK f;zpbK dh ;wM BjhA nk ;edh. T[E/ Bk e'fJbK 

jB Bk vZv{, BK uzd sko/ fd;d/ jB Bk nzfwqs t/bk. BK pko; dk ukT[, BK 

w'ok  dhnK  g?bK  jB,  fJ;/  bJh  fbysK  ftu  Gh  BjhA  jB.  gzikp  d/ 

pfPzfdnK B{z fJjBK dh ftnkfynk eoe/ ;wMkT[D dh b'V BjhA, ;[Zs/^f;ZX 

;wM nk iKd/ jB. 

pqkjwDh rzqEK  ftu gkoiks, ebg o[Zy, gko; tZNh, ekwX/B dk 

fieo pj[s EkJhA fwbdk j?. fJj uhiK nkw Gkosh b'eK dh ipkB s/ 

y/YdhnK t/yhnK ik ;edhnK jB. ;fsr[o{ ih B/ fJjBK dh pj[s EkJhA 

tos'A ehsh j?, gVQ e/ fJT[A gqshs j'D bZr g?Adk j? fe PkfJd fJj e'Jh 

tk;sfte uhiK j'DrhnK. n;bhns fJj j? fe fJjBK dh feXo/ j'Ad 

BjhA j?, e/tb ebgBk j?. ;fsr[o{ ih B/ fJjBK dh tos'A pkDh ftu eJh 

EkJhA ehsh j?, b/feB y[d jh ;wMk Gh fdZsk j? fe n;b ftu gqwkswk s/ 

T[;dk Bkw jh gkoiks, gko; wDh iK ekwX/B j?. fJ; goEkJ/ r[opkDh 

gowkD t/y'^ 

r[o[ shoE[, r[[o[ gkoiks[” r[[o[ wB;k g{oDjko[..  (52) 

“gkoiks[” xfo nKrfB w/o? g[jg gsq ss vkbk..  (503) 

GkJh o/, ;zs iBk eh o/D[.. 

;zs ;Gk r[[o[ gkJhn?, w[efs gdkoE[ “X/D[”..  (18) 

“gkoiks[” fJj[ jfo e' Bkw.. 

“ekwX/B” jfo jfo r[D rkw..  (265) 

fpoy izfwU j? “gkoiks”.. c{b bZr/ cb osB GKfs.. (1180) 

T[Zgo fby/ r[opkDh tkeK ftu ekwX/B nkfd B{z fBo;ze'u tofsnk 

frnk j?. j{pj{ ;theko Bk eoe/ Bt/A noEK ftu tos'A ehsh rJh j?. 

;fsr[o{ ns/ gqw/;o dk Bkw jh ekwX/B gkoiks j?, j'o e'Jh uhI BjhA j?. 

fJ;/ ;'jD/ nzdkI ftu nkgDh fizdrh d/ ;'w/, tkfjr[o{$ ;fsr[o{ 

pko/ Gh f;zpbK d[nkok ;wMkT[D dk isB ehsk frnk j?. fiBK t;sK dh 

(94)

Page 102: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;kvh fizdrh ftu nkw tos'A j?, T[jBK d/ gqwkD tos/ jB. r[o c[owkB 

t/y'^ 

r[o[ gT[Vh, p/Vh r[o{, r[o[ s[bjk, jfo BkT[A.. 

r[o[ ;o[ ;kro[, p'fjE', r[[o[ shoE[, dohnkT[..  (17) 

r[o[ dksk, r[o[ fjt? xo[, r[o[ dhge, fsj b'fJ..  (137) 

r[od/t shoE[ nzfwqs[ ;o'to[ r[o frnkB[ wiB[ ngzqgok..(250) 

nZr'A n;hA gqwkswk d/ e[M BktK pko/ ftuko eo oj/ jK. n;b sZs ;ko 

sK fJj j? T[j nBkwh j?, sK T[; dk Bkw fet/A oZfynk ik ;edk j?< 

f;q;Nh pDh B{z nopK ;kb r[io u[Ze/ jB, oZp ih T[;s'A Gh gfjbK d/ jB. 

fco wB[Zy dh eh gkfJnk j? fe T[; dk Bkw eoD eo/. n;b ftu T[;dk 

e'Jh Bkw BjhA j?. i' Bkw n;hA oZy/ j'J/ jB, T[j iK s/ ftP/PDh jB, iK 

feosw  jB.  Gkt  gqwkswk  d/  r[DK  ns/  ezwK  s/  nXkos  Bkw  jB. 

fJ;kJh, w[;bwkBK nkgD/ sohe/, :j{dh, gko;h, p[ZX, i?B, fjzd{, f;Zy, 

;kfonK tZb'A, nkgDh fJZSk w[skpe, BkweoD ehsk frnk j?. ;fsr[o{ 

noiD ;kfjp oZp d/, fjzd{ w[;bwkBK tkb/ nB/eK Bkw fbye/, nzs ftu 

c?;bk ;[Dk fdzd/ jB fe T[;dk e'Jh Bkw BjhA j?. p; T[j ;ukJh dk 

w[iZ;wk j?, ;s j?, ;s Bkw j?. tke jB^ 

nu[s gkopqjw gow/;o nzsikwh.. wX[;{dB dkw'dq ;[nkwh.. 

foyh e/; r'toXB Xkoh w[obh wB'jo jfo ozrk.. HHHHHHHHHHHHH 

feosw Bkw eE/ s//o/ fijpk.. ;fsBkw[ s/ok gok g{opbk.. 

ej[ BkBe Grs gJ/ ;oDkJh d/j[ do;[ wfB ozr[ brk..(1083) 

fJ; bzw/ Ppd ftu fJZe ;" s'A tZX BktK dk fIeo j?, nzs ftu 

;fsr[o{ ih c[owkB eo oj/ jB, fe s/ok e'Jh Bkw BjhA. “;fs Bkw” s{z 

;s j?A, ;ukJh s/ nXkos j?HHHHHHHHHH s/ p;. 

fJ;/ soQK fjzd{ d/tfsnK Bkb i'VhnK gokG"se ejkDhnK s'A goGkts 

j' e/ f;Zy b/yeK B/ Gh T[j eokwksh ejkDhnK r[o{ ;kfjpkB Bkb i'V 

fdZshnK jB. Gkt/A fJjBK eEktK okjhA b/ye ;fsr[o{ ih B{z wjkB PeshPkbh 

ftykDk ukj[zd/ jB. go fJ; soQK ehfsnK fizdrh dh n;bhns r[zw iKdh 

j?. g"okDe eEk w[skpe jB{wkB ;{oi B{z w{zj ftu gk e/ fBrb iKdk j?. 

(95)

Page 103: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fjwkbk gops B{z u[Ze fbiKdk j?. nr;s w[Bh fe;/ rZb'A Boki j' e/ ;ko/ 

;w[zdoK dk gkDh gh iKdk j?. id'A fdb ehsk fgPkp okjhA pkjo eZY fdzdk 

j?. okyP ns/ d/ts/ (ny"sh) ;w[zdo foVeD bJh fJeZm/ j'J/. pkPe 

Bkr dk B/sok pDkfJnk. fjwkbk gops B{z wXkDh pDkfJnk. eZS{e[zw/ dh 

y'goh s/ fNekfJnk frnk. fco ;w[zdo ftu'A u"dk osB eZY/ rJ/. e[M 

okyP Xosh B{z u[Ze e/ BZ; rJ/, d/tfsnK tkg; fbnKdh. fJjBK gksoK 

d/ r?o e[dosh sohe/ iBw ns/ r?o e[dosh ezw, nkw gVQB ;[DB B{z 

fwbd/ jB. i/ eokwks okjhA ;fsr[o[{ ih B{z tZvk eoB dh e'fPP ehsh 

ikt/rh sK fJjBK d/ ny"sh wjKg[oyK Bkb'A r[o{ ih B{z eJh r[Dk tZvhnK 

eokwksK eod/ ftykT[Dk gt/rk. fJjBK GktBktK nXhB jh f;Zy ;/teK 

tZb'A ;fsr[o{ ih dhnK ;kyhnK ftu eokwksh nzP dkyb eo fdZsk frnk 

j?. i/ eokwksK Bkb ftrV/ ekoi j' ;ed/ j[zd/ sK ;fsr[o{ ih B{z emB 

fwjBs eoB dh eh b'V ;h< ;fsr[o{ ih d/ T[gekoK B{z iB ;w{zj dh 

fizdrh d/ B/V/ ofjD fdZsk ikt/. toBk fjzd{ d/tfsnK tkbh jkbs ;fsr[o{ 

dh j' ikt/rh. e/tb g{iDi'r t;s{ HHHHHHHHHHH sZs;ko ysw j' ikt/rk. 

fJ;/ goEkJ/ GkJh r[odk; nkgdhnK tkoK ftu fJZe EK ;wMkT[Ad/ 

jB ^ 

1H  ;fsr[o[ g{ok ;kj j? fsqGtD ir[ fs;dk tDikok..HHHH 

gkfoiks by pkr ftfu, ekwX/D[ d/ tr jikoK.. 

bywhnK by r'bhnK, gko; d/ gops[ ngkok.. 

by nzfwqs by fJdq b?, j[fJ ;e? fSVefB dopkok.. 

;{oi uzd uokr by, fofX f;fX fBfX E'jb nzpkok..tko^26^22 

2H  fBjub ;uk sys[ nfpub oki B jb? jfbnk.. 

;u ;pd[ r[fo ;T[fgnk ;u Ne;kbj[ f;ek ufbnk.. 

f;X BkE ntsko ;G jE i'fV e? j'fJnk yfbnk.. 

;uk j[ew[ ;[ nNb[ B Nfbnk..  tko^24^8 

[[[[

(96)

Page 104: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

Boe ;[or eh j?<Boe ;[or eh j?<Boe ;[or eh j?<Boe ;[or eh j?<Boe ;[or eh j?<

wBZ[ysk d/ ;Zu/ ofjpo, wjkB goT[gekoh, Gow Bk;e, ;Zu eh 

pkDh T[ukoB eoB tkb/ ;ko/ pzXBK s'A wB[Zysk B{z w[es eo d/D dh i[rsh 

ikBD tkb/, ;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih B/ nekbh pkDh d[nkok ;Zu Xow dk 

T[gd/P fdZsk. ;fsr[o{ ih dh fweBk sh;h ;y;hns d[nkok b'ehA Gow 

ikb ftu'A XVkXV fBebD bZr/. fiBQK b[N/fonK B/ Xow dk u'bk gfjB e/, 

Xow dh nkV ftu, G'b/ Gkb/ ftneshnK B{z ;dhnK s'A b[ZfNnk sK j? jh 

;h, ;r'A frnkB, ftfdnk jk;b eoe/ nZr/ tXD s'A ;ko/ gkg eoe/ Gh 

o'fenk. T[j fet/A podkPs eo b?Ad/, fe jo fJB;kB ngDh j'Dh dk 

wkbe y[d pD ikt/< r[o{ BkBe ;kfjp dh pkDh gVQe/ gow/Po Bkb f;ZXk 

okpsk ekfJw  eo bt/ < i/ fes/ fJjBK e'jb{ d/ pbd pD/ b'eK dhnK 

nZyK s'A, nfrnBsk dh gZNh T[so rJh, sK fJj ;kvh r[bkwh eoBh Gh 

pzd eo d/Dr/. sK s/ PkfJd i[zw/tkohnK dk e'jb{ fes/ ;kB{z jh fyZuDk Bk 

g? ikt/. ngDh n?P gq;sh ekfJw oZyD bJh, w[csy'o/ ukbke b'eK B/, 

fJB;kB B{z r[bkwh ftu ieVB bJh, T[; B{z y"cIdk eoe/, y{B g;hB/ 

tkbh ewkJh jVZg eo bJh, nDfrDs spkje[zB sohe/ j'Ad ftu fbnKd/. 

fJjBK Bk:kp B[yf;nK ftu'A fJZe, eo{osk dh f;yo, “Boe ;[or” dh 

ebgBk Gh ;h. 

g"okDe eEk ejkDhnK ftu, fi; ;[or dh wBw'je ;[zdosk 

fpnkB ehsh rJh j?, T[; dk ;zy/g ;ko fJ; soQK j?   gfjb'A sK fJj gsk 

j't/  fe  fjzd{  rqzEK  ftubk  ;[or,  fjwkbk  dhnK  u'NhnK  s/  ;fEs  j?. 

bZS/dko Ppdktbh ftu fbfynk frnk j?, fe fe;/ T[u/ wzvb ftu fJZe 

nkbhPkB  irQk  j?.  T[;  ftu  dkyb  j'D  bJh  pj[s  emB  gqhfynK  B{z 

(97)

Page 105: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;cbsk ;fjs gko eoBk g?Adk j?. T[E/ g[ZiD s'A gfjbK fIzdrh ftu ehs/ 

dkB g[zB dk b/yk i'yk oZp d/ fj;kpdkB “fuZso r[gs” fog'N g/P eod/ 

jB. fog'N gVQB s'A pkd Xowoki ;pzXs gqkDh B{z ;[or ftu dkyb j'D 

dh fJIkis sK d/ fdzdk j?, go Bkb jh ofjD dh ;wK ;hwk fBPfus eo 

fdzdk j?. ny/ wB[Zy d/ ehs/ dkB g[zB d/ tZN/ ftu fJZe fdB, fJZe wjhBk, 

fJZe ;kb, iK tZX xZN dh gqtkBrh fwbdh j?. fwE/ ;w/A s'A pkd wB[Zy B{z 

;[or ftu'A eZY fdZsk iKdk j?. ebgs ;[or b'e ftu, e'Jh ftnesh 

T[gihtek bJh ezw BjhA eodk.  fJZe' T[FZsw ezw j?, n:kPh, ftbk;sk, 

n?P gq;sh. feT[Afe ;[or dk okik fJzdo d/t f;o/ dk ftbk;h do;kfJnk 

j?. fJzdo d/ f;zxk;B B{z nsh y{p;{os d;fdnK fpnkB ehsk frnk j? fe 

fJE/ fpokiwkB, fJzdo d[nkb/ wBw'je ;ki tid/ jB. fJso c[b/b d/ 

c[jko/ uZb oj/ jB. nXBzrhnk y{p;{os n"osK (gohnK) fJzdo d[nkb/ 

M[owN gkJh oZydhnK jB. Bku ebk ftu gqphB ngSoktK, ftbk;sk 

tkb/ jktGkt eodhnK, nZXeZi/ rdokJ/ i'pB ftu w;s, eb'bK eodhnK 

EZedhnK jh BjhA. fJzdo d/t ns/ j'o ;zrh d/thnK d/ts/, eJh eJh xV/ 

Pokp (;'wo;) d/ gh iKd/ jB. fi; B{z pDkT[D dh ftXh d/tfsnK d/ ;/te 

jh ikDd/ jB, i' pj[s jh y{Pp{dko ns/ nBzds eoB tkbh j?. Pokp d/ 

Bkb ykD tk;s/ d/tfsnK d/ wB GkT[Adh t;s{ j?, rktK pbdK dk nB/e 

gqeko dk fsnko ehsk frnk ;[nkdbk wk;. oZie/ veko wkoB s'A pkd 

fco d/thnK d/ts/ i{nk Gh y/vd/ jB. Xowoki (<) dk g[Zso :[fXPNo 

wjKGkos eEk ftu i{nk y/vdk do;kfJnk j?, fi; ftu oki Gkr, s/ 

;w/s gsBh d'qgdh d/, ;G e[M jko iKdk j?. T[FZgo tofDs wBw'je 

BIko/ B{z wfj;{; eoe/ jh wB nzdo MoBkNK c[ZND brdhnK jB. ;[or 

d/ BIko/ gVQ ;[De/, jo fJZe fJB;kB dk wB fe;/ Gh ehws s/, fJ; ;[or 

ftu gj[zuD bJh ftnke[b j' iKdk j?. pj[sh ehws T[sko e/ Xosh s/ pD/ 

nfij/ ;[or (Bku xo gZp ebZp) dk ;[y b'ehA wkDB dk isB Gh eod/ jB. 

nfijk ;[jktDk ;[or gqkgs eoBk e'Jh ;"yh y/v BjhA j?. i/ jo 

n?o/ r?o/ dh gjz[u T[E/ j' rJh, fco T[j ;[or fet/A ofj ;e/rk< fJ; 

(98)

Page 106: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;[gfBnK dh y{p;{os d[BhnK ftu g[ZiD tk;s/ dkB  gqw[y ;kXB gqukfonk 

frnk. rohpK e'b dkB eoB bJh XB gdkoE sK e'Jh j[zdk BjhA, fco 

T[j dkB fe; t;s{ dk eo/<  xpokT[D dh Io{os BjhA j?, T[j ngDh 

itkB ns/ ;'jDh gsBh B{z, rfjD/ egV/ Bkb ;ik ;ztko e/, fsnko eoe/ 

fwZE/ fdB Xow wzdo (<) ftu g[Zi e/ ngDh noXnzrh (ihtB ;kED) B{z 

pqkjwD g[ikoh d/ nogD eo d/t/. Bkb :Ek Pes ;'Bk uKdh, p;so 

nBki Gh ftXh g{ote dkB eo/. nfijk  wjKdkB  ehfsnK ;[or dh 

fJZSk oZyD tkb/ b'eK dh ;{uh ftu, gqkDh dk Bkw fby fbnk iKdk j?. 

;kfJd Bzpo bZr jh ikt/. ngDh pkoK ;kb s'A xZN T[wo dh p/Nh (ezfBnK 

dkB fJ;/ gkg eow ftu'A gorN j'fJnk j?)  Gh pqkjwD g[ikoh B{z nogD 

ehsh ik ;edh j?. d/t dk;hnK, okw iDhnK, i'rDhnK, fJ;/ gqEk dk 

fJZe e'Mk o{g jB. 

i' b'e fJ; soQK d/ dkB BjhA eo ;eDr/ T[jBK bJh ;[or 

ftu g[ZiD dk okj nsh fpyVk s/ em'o j?. i/ T[j ;[or dh fJZSk oZyd/ 

jB, sK eJh iBwK sZe tos oZyD/, shoE fJPBkB eoB/, ;kX{nK pqkjwDK 

dh g{oh sB d/jh Bkb jo sok ;/tk eoBh. X{DhnK skgDhnK, ibXko/ 

eoB/, ubhj/ eZND/, w'BXko b?Dk, ;oho d/ nzr sZe eNtk d/D/ HHHHHH. 

;dhnK sZe nB/e ePN G'rd/ ofjD s'A pkd PkfJd edh ;[or ftu ikD 

dk ;pZp pD jh ikt/. jK nwhoK bJh ;[or g[ZiD dk okj e[M ;[ykbk j?. 

T[j  e/tb  dkB  d/  pb,  ;[or  gqkgs  eo  ;ed/  jB.  f;o/  d/  nwhoK 

(okfinK) bJh nPt w/X :Zr (x'V/ dh e[opkBh) rT{ w/X :Zr, wB[P w/X 

:Zr, ;kfonK dk wk; fozBQ e/, gek e/ wzsoK d[nkok gftZso eoe/, ;G B/ 

ykDk j[zdk j?. :Zr dk ;wK fBPfus eoBk pqkjwD dh woih s/ fBoGo j?. 

;ko/ ;w/A d"okB dkB eoh ikDk j[zdk j?. ;zg{oDsk tes oki/ s'A i' uhI Gh 

pqkjwD g[ikoh wzr bt/ T[j d/Dh Io{oh j?. g[Zsoh, gsBh s/ oki sZe Gh 

dkB eo d//t/. i/ g[ikoh ukj/ sK n;hw ;w/A sZe okik r[bkw pD e/ T[; 

dh ;/tk eodk oj/. fco Gh eh gsk ;[or dk wkbe fJzdo s[jkB{z T[E/ 

g[ZiD d/t/ fe Bk< T[j o[ektNK Gh sK pj[s yVQhnK eodk j?. i/ e'Jh j'o 

(99)

Page 107: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ftnesh T[E/ g[Zi e/ oki dk wkbe pD frnk, sK fJzdo B{z sK nkgDk 

f;zxk;D s/ oki ;[y fsnkrDk g? ikJ/rk. fJ; bJh T[j fe;/ dk :Zr 

;zg{oD j'D jh BjhA fdzdk. 

fJZe j'o bki[nkp BePk ;[or d/ okj dh dZ; gkT[Adk gqshs j[zdk 

j?. fJB;kB izrbK ftu, gjkVK dhnK r[cktK ftu, poc bZdhnK T[FZuhnK 

u'NhnK s/, wko{ o/s EbK ftu, nB/e iBwK sZe, jikoK ;kb fpBK e[M 

ykfXnK nyzv sgZf;nk eoBh. fJZe bZs d/ Gko yb'Dk, g[Zm/ bNeDk, 

gkDh ftu yb's/ ofjDk, ;oho B{z ;[ek e/ fgzio pDk b?Dk. iK fco oktD 

tKr ngDk jh f;o eZN e/ d/ts/ nZr/ G/N eoBk, f;th oki/ tKr, pki o{g 

ftu nkJ/ GrtkB B{z ngDk ;kok sB eZN eZN e/ y[nk d/Dk. fpeowkihs 

oki/ tKr s/b d/ eVkj/ ftu ngD/ ;oho B{z o'IkBk sb e/ d/ts/ B{z y[nKd/ 

ikDkHHHHHH. j'  ;edk j? edh ;[or g[ZiD dh okjdkoh  fwb jh ikt/. 

feT[Afe fJjBK okjK ftu Gh nZr/ pj[s n"yhnK xkNhnK jB. sg eod/ 

ftPtkfwZso dh sgZf;nk Gzr eoB tk;s/ fJzdo B/ w'jDhnK ekwDhnK 

G/i fdZshnK. T[jBK ngD/ o{g ns/ i'pB dh Pesh Bkb jw/PK jh foPhnK 

dh ;wkXh Gzr ehsh j?. s/ Grs ;[or ;[y s'A tzfus j' iKdk j?. fJjBK 

ngSoktK ftu'A T[xVt/A Bkw jBl ozGk, T[otPh, w/Bek  nkfd. fJjBK 

gohnK  B/  ;[or bJh  sgZf;nk eo oj/, nB/e ;kX{nK  dhnK  p/VhnK 

wzMXko ftu v'phnK. i/ e'Jh jmh ;kX{ iK dkBh okik fJjBK ekwDhnK 

d[nkok ekp{ ftu Bk nkt/, sK fJzdo d/t ih ngD/ tv/ Gok ftPB{z dh 

;jkfJsk gqkgs eod/ jB. ftPB{z Sb egN Bkb ;G e[M wbhnk w/N 

eotk  fdzdk  j?.  mhe  jh  sK  j?,  e"D  okik  ngDk  ;[Zy  nkokw,  wkB 

tfvnkJh,  ski  sys,  bZyK  fwor  B?DhnK,  ;[orgohnK  B{z  fsnkrDk 

ukj/rk<  feT[A fe;/ B{z ngDk ;[nkwh pDkJ/rk, s/ y[d r[bkwh ;theko 

eo/rk<  n;zGt. n;zGt 

j[D Iok BhM bk e/ d{ik gZy ftuko'. dkB g[zB d/ ipod;s gquko 

gqGkt ;dek pqkjwD iksh dk  fJ;/  Xosh wksb'e  ftu ;[or pfDnk 

j'fJnk j?. g[ikoh Pq/Dh jikoK ;kb s'A jEhA feos eoB B{z fsbKibh d/ 

(100)

Page 108: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

u[Zeh j?, go ;ko/ feosh b'eK s'A tZX nkokw Goh fIzdrh pshs eo ojh 

j?. pqkjwD B/ edh dkB g[zB BjhA ehsk, sgZf;nk BjhA ehsh, shoE pos 

BjhA ehs/, :Zr BjhA ehs/. fco fJjBK B{z edh fe;/ g[ZSD dh fjzws BjhA 

ehsh fe s[;hA nkgD/ bJh ;[or ikD dk gqpzX feT[A BjhA eo oj/< iK fco 

b'eK dh neb B{z fizdo/ tZi/ j'J/ jB, i' ;'ud/ jh BjhA. Gbk ;'u' pqkjwD 

g[ikoh feT[A tkX{ e;N MZbD, id'A fe ;ko/ ;[or tkb/ ;[Zy fJE/ jh gqkgs 

jB. Bkb/ g[ikoh sK uzrh soQK ikDdk j? fe fJj skDk pkDk fJZe Sbktk 

j?, G'b/ Gkb/ b'eK dh feos B{z b[ZN e/ n?P eoB bJh. 

d{i/ pzB/ fi; ftnesh B/ :Zr, dkB, sgZf;nk nkfd BjhA ehsh 

T[j x'o gkgh j?. ;[or pko/ sK T[j wB ftu fynkb sZe Bk fbnkt/. jK 

e[zGh Boe d/ fGnkBe ;ik e/Ado, s;hj/ d/D tkb/ iwoki d/ nB/e B"eo, 

T[; dk fJzsIko eo oj/ jB. fJjBK BoeK dk pko pko jo o'i u/sk 

eokfJnk iKdk j?. nzs ewi'o wB tkbk wBZ[y ftnke[b j'fJnk pqkjwD 

g[ikoh d/ uoBhA Yfj g?Adk j?. “ d/tsk ih ` i' e[M w/o/ e'b j?, ;G b? 

bt', go w?B{z e[zGh Boe s'A puk bU. “ u[ok;h bZy i{BK s'A eZY bt' , eb 

i[r d/ eb/PK s'A T[Gko bt' ”.  gzfvs ih w[;eok e/ g?oK T[FZgo fvZr/ ;/te 

d/ f;o s/ jZE c/od/ j'J/ wX[o nktkI ftu p'bd/ jB, “ p/Nk e'Jh fceo 

Bk eo, s/o/ ;ko/ d[y eb/P w?A nkgD/ f;o b? btKrk. fit/A n;hA nkyhJ/ 

T[t/A eodk ikthAHHHHH”.  fco eh ;h r[bkwh P[o{ j' rJh. G'bk fJB;kB 

Xosh s/ jh, fJ;/ iBw ftu, Boe torh fizdrh pshs eoB bZr fgnk. 

j'o  tZvk  f;sw t/y', n"osK  B{z  ;[or  ftu ikD dh nkw  jkbsK  ftu 

nkfrnk BjhA j?. IwhB, xo, XhnK g[ZsoK s/ fJ;soh dk jZe BjhA j?, 

fJ; bJh T[j dkB Gh BjhA eo ;edh. T[j gsh dh fJZe yqhdh j'Jh t;s{ 

tKr j?. n"os Grsh sgZf;nk Gh BjhA eo ;edhHHHHH. iK s/ shthA 

pqkjwD g[ikoh dh jtP g{oh eoB tk;s/ j?, iK gsh d/ woB s/ T[; Bkb 

wo (;sh) ;edh j?. i/ edh shthA pqkjwD d/ xz[wD x/o ftu'A fBeb e/, 

ebgs ;[or ftu ubh Gh ikt/ sK fJzdo d/ nykV/ dh fJZe Bkuh (t/Ptk) 

jh pD ;e/rh.  foPhnK, w[BhnK, d/tfsnK dh jtP g[{osh bJh  fJZe 

(101)

Page 109: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fyv"Dk wkso jh j't/rh. i? irdzp/. 

;fsr[o{ BkBe ;kfjp ;Zu/ gkfsPkj ih B/, nkfrnkBsk d/ fJ; 

nzB/Q y{j ftu fvZrD s'A pukT[D bJh, r[opkDh d[nkok ;kvk okj o"PB eo 

fdZsk. frnkB d/ B/so py; fdZs/. Xow d/ Bkw s/ ehs/ ik oj/ nB/e gkg 

eowK B{z iBsk dh eufjoh ftu Bzfrnk eo fdZsk. b'ehA woB T[gozs 

u"ok;h bZy i{BK s'A w[esh ns/ ;[or dh bkb;k oZyd/ ;B. Boe x'o d/ 

dZ[yK dk Bkw ;[D e/ jh ezpDh fSV iKdh ;h. goT[gekoh ;fsr[o{ ih B/ 

gfjbk ekoi nkozfGnk fe wB[Zysk B{z ihtB ftu gkJ/ rJ/ nDfrDs 

pzXBK s'A w[es eoBk j?. woB s'A wro'A fwbD tkbh w[esh pko/ fco ;'u 

btKr/, ihtB w[es j'Dk pj[s Io{oh j?. r[o{ rqzE ;kfjp ih d/ o{g ftu 

fJZe wjkB ukBD w[Bkok iK bkJhN jkT{;, wB[ysk d/ ;BwZ[y go'; fdZsk. 

nkT[ iok ;fseko ;fjs nZyK y'jb e/, PoXk GktBk Bkb ihtB w[es 

wB[Zy pko/ r[opkDh s'A g[ZS t/yhJ/L^ 

1H ihtB w[efs iK Ppd ;[DkJ/..  ;uh ojs ;uk ;[y gkJ/..

 ;[ydksk d[y[ w/ND jkok.. nto[ B ;{Mf; phih ekok.. 1342 

2H  ihts gktj[ w'y d[nko..  nBGT[ ;pd[ ss[ fBi ;ko..343 

3H  w{J/ w{J/ iT[ w[efs d/ j[r/ w[efs B ikB? e'fJbk.. 1292 

4H  fi;[ Bkw[ fod? ;' ihtB w[esk..  1156 

5H  ;' w[esk ;z;kfo fi r[fo T[gd/f;nk..

   fs; eh rJh pbkfJ fwN/ nzd/f;nk.. 519 

6H  BkBe ;fsr[fo G/fNn? g{oh j't/ i[rfs..

 j;zfdnk y/bzfdnk g?Bzfdnk yktzfdnk ftu/ j't? w[efs..522 

T[Zgo tofDs gowkDK s'A fJbktk fJ; goEkfJ j'o pj[s Ppd 

w"i{d jB. ft;Eko G? ekoB ;ze'u eoBk fgnk j?. ;fsr[o{ ih B/ ;gPN 

s"o s/ T[gd/P eoe/, ;ko/ BoeK nkfd d/ vo Gow, wBK ftu'A eZY ;Z[ND 

bJh nkfynk j?. r[opkDh dh nrtkJh gqkgs eoe/, ;ziw tkbh, ftekoK 

s'A ofjs  fIzdrh pshs eoBh, tkfjr[o{ B{z ;dk u/s/ oZyDk, r[DK Bkb 

Gog{o j' ikDk, fJjh n;b w[esh j?. pqkjwD tZb'A bZ[N y;[ZN tkbhnK 

(102)

Page 110: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

nB/e pzdPK , eoweKvh p/VhnK, r[opkDh dh tdkDh u'N B/ ueBk u{o 

eo fdZshnK jB. ;ko/ gkgK g[zBK d/ Gko f;ZyK d/ wBK s'A T[sko e/, j"b/ 

cZ[b pDk fdZsk j?. fJj sK ;h ;zy/g ;ko r[owfs ftu ihtB w[es dk. 

j[D e[M nZr'A ftuko eo t/yhJ/ fe r[opkDh gkg g[zB pko/ fJ; d/ w{b 

;o's t/dK pko/, eh nrtkJh pyPdh j?, ns/ Boe ;[or pko/ eh ;/X 

fdzdh j? < 

eEk ejkDh p/dh nkDh gkg[ g[zB phokr[.. 

d/d/ b?Dk b? b? d/Dk Bofe ;[ofr ntsko..  (1243) 

Gkt nfijhnK eEk ejkDhnK dh xkVs t/dK okjhA xVh s/ goukoh 

rJh j? fe gkg fet/A bZrdk j?, T[; gkg B{z T[skoB d/ eh ;kXB jB. dkB 

d/Dk fJZe fXo B/ s/ b?Dk d{ih fXo (g[ikoh) B/. Boe ;[or dk ;zebg 

ns/ ntskotkd dk w{b ;o's t/d jh jB. 

p/d eh g[soh f;zfwqfs GkJh.. ;Keb i/toh b? j? nkJh.. (329) 

Gkt t/dK dk jh ;kozP  f;woshnK  ftu  fpnkfBnk  frnk j?. 

wB[Zyh ;wki B{z nBzs pzXB o{g p/VhnK ftu ieV fdZsk frnk j?. T[go'A 

co/p fJj ehsk ik fojk j? fe fJj eoweKv, pzXB o{gh p/VhnK BjhA 

jB, ;r'A fJj sK ;[zdo ehwsh rfjD/ i/toks jB, fJjBK B{z fgnko eoBk 

uzr/ ikDBk. pzXBK s'A w[es eoBk jh r[opkDh dk wZ[y gq:'iB j?. 

g"okDe eEktK ftu fijBK d/tfsnK dh g{ik eoBh dZ;h rJh j? 

T[j sK y[d jh ebgs jB ns/ ihtB okj s'A GNe/ j'J/ jB. fijBK 

d/tfsnK B{z ;[or d/ wkbe dZf;nk frnk j?, T[j sK y[d jh bZyK gkg 

eod/ gosZy BIo nkT[Ad/ jB. nfij/ d/th d/tfsnK B{z r[opkDh ftu 

fes/ Gh ;fseko BjhA fdZsk frnk. jK fJjBK tZb'A ehshnK wzd eos{sK 

d; e/ wB[Zy B{z ;[u/s pj[s tkoh ehsk frnk j? sK fe nkw wB[Zy fJjBK 

dh w{oysk Goh p/^wkfjBh g{ik s'A pu ;e/. ;[or dk okik fJzdo B{z 

fwfEnk frnk j?, B/so y'jb e/ fXnkB Bkb t/y', fJzdo pko/ ;fsr[o{ 

pkpk ih eh dorkjh  c[owkB G/i oj/ jBL^ 

(103)

Page 111: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

1H  ;jz;o dkB[ d/fJ fzJzdo[ o' nkfJnk.. 

go;[okw o't/ xo nkfJnk..  953 

Gkt pdekoh eoB pdb/ fJzdo B{z PowBke ;Ik fwbh s/ T[j 

fes/ w{zj ftykD i'rk Bk fojk . 

2H  r"sw[ sgk njfbnk fJ;soh fs;[ d/fy fJzdq b'GkfJnk.. 

;j; ;oho fujB Gr j{J/ sk wfB gS'skfJnk..1244 

fJzdo B/ ;kfi; ou e/ r"sw Bkwh ;kX{ dh gsBh njfbnk Bkb 

gkg eow ehsk. gsk brD s/ r"sw B/ nfijk PowBke ;okg fdZsk fe 

fJzdo ;dk bJh ftbeD, sVgD bJh wip{o j' frnk. 

n;b ftu ;wki B{z y"cidk eoB tk;s/ fJjBK ebgs ejkDhnK 

okjhA fJZe fGnkBesk Go/ tksktoD dh f;oiDk ehsh rJh. fJj ;EkBe 

jkbks w[skpe ns/ Xkowe (<) uso ubke w[yhnK dh wkBf;e pDso 

w[skpe jh ;zGt ;h. nop d/PK ftu nfs doi/ dh b{j d/D tkbh X[Zg 

toQdh j?. o/s Eb GZm tKr sgD bZrd/ jB. gkDh dh pj[s ewh j?. 

o'ikBk dh toQdh e[dosh rowh d/ ;skJ/ nop w[beK d/ Xkowe w[yhnK 

B/, gkg eow eoB tkfbnK bJh “d'iy dh nZr ftu ;VBk” ;G s'A 

fGnkBe ;ik fwE fdZsh. gfjbK jh sgP rowh d/ d[yh ehs/ ftnesh B{z 

nZr e'b p?mD bJh nkfynk ikt/, T[j sK ftbe T[m/rk. T[; dh ftnke[bsk 

;hwk gko eo ikt/rh. fJ;/ bJh T[jBK ftu pb ojh nZr dk G?, ngD/ 

b'eK nr/ fbnk oZfynk. G'b/ b'eK B/ fJ; fGnkBesk nZr/ f;o fBtk 

fdZsk. nZi T[j b'e d'iy dh nZr dk Bkw ;[DfdnK jh Eo Eo ezpD bZr 

g?Ad/ jB. 

d{;o/ pzB/ dh skeh y'jb e/ Gh t/y bJhJ/ fe ;kwh XowK ftu 

;[or fe; soQK dk j?. fjzd{nK tZb'A ebg/ rJ/ ;[or Bkb'A pj[s fInkdk 

fGzBsk BjhA j?. f;oc fJzdo d/tsk ftu'A rkfJp eo fdZsk frnk j?, pkeh 

;G e[M pfjPs ns/ ;[or ftu ;KMk jh Bio nkT[Adk j?. Gb/ w[;bwkBK 

d/ ;[nkrs ns/ ;/tk tk;s/ pfjPs ftu j{oK (nfs j[;hB n"osK) fJzsIko 

eo  ojhnK  jB. nzr{oK  ns/  yi{oK  dh  pj[s  tXhnk  Pokp  ghD  B{z 

(104)

Page 112: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fwb/rh. ;[jktD/ c[ZbK bZd/ pkr, s/ mzY/ gkDh d/ tr oj/ MoB/HHHH nfijk 

jh j'o eJh e[M. fJ; dh fto'Xsk eofdnK fJZe w[;bwkB PkfJo fbydk 

j?L^ 

izBs w/ ikeo sj{oB ghT[r/, :jK ghBk feT[A r[Bkj j' frnk< 

tjK j{o/A fwbB/ ek j? j[ew oZph, :jK feT[A iBkj ek r[Bkj j' frnk< 

fJ;bkwh irs ftu fJZe wksk okphnk j'Jh ;h. pj[s jh ;{MtkB 

ns/  db/o n"os ;h  fJj. nkgD/  T[gd/PK  Go/  e"seK d[nkok  fJ;B/, 

nDfrDs b'eK B{z ;'Mh pyPh. fJZe fdB wksk okphnk, i[w/ dh fBtki 

gVQB bJh fJeZm/ j'J/, w[;bwkBK e'b nuBu/sh w;fid ftu ik g[Zih. 

fJ; d/ fJZe jZE ftu gkDh dh Goh j'Jh pkbNh, d{i/ jZE ftu nZr dhnK 

bkNK SZvdh tZvh bZeVh. t/yD tkb/ ;ko/ xpok rJ/, fJZXo T[ZXo BZ;/. 

wksk ih B/ roithA nktki ftu ;kfonK B{z “o[eD bJh fejk.” fXnkB 

Bkb ;[D bT[, w?A s[jkB{z uzrh soQK ikDdh jK. s[;hA y[dk bJh BwkI ndk 

eoB BjhA nkT[Ad/, ;r'A d'iy s'A vo e/ ns/ pfjPs d/ bkbu t; BwkI 

ndk eod/ j'. xpokT[ Bk nkj i' w/o/ jZE ftu gkDh dh pkbNh j?, fJ; 

Bkb w?A d'iy dh nZr p[Mk fdnKrh Bkb jh s[jkvh bkb;k dk e/Ado pD/ 

pfjPs B{z ;kV e/  ;[nkj eo fdnKrh, fJ; pbdh bZeVh Bkb. s[;hA ;Zu/ 

BwkIh BjhA j' vog'e ns/ bkbuh j', nfij/ pzd/ Xowh BjhA j' ;ed/HHHH”. 

fJ; goEkJ/ fJZe PkfJo dk eEB j? ^ 

izBs e/ bkbu w/A i' y[dk ek Bkw b/s/ j?A, 

t'j fJpkds BjhA wfji J/e sikos j?. 

no i' voe/ d'iy ;/ y[dk ek Bkw b/s/ j?A, 

;uh pzdrh BjhA p[ifdbkBk fPekfJs j?.(fJepkb) 

wB[Zysk d/ ;Zu/ fjs?PhnK B/, nekb g[oy dh fbtbhBsk ftu'A, i' 

pyfPPK gqkgs ehshnK T[j b[ek e/ BjhA oZyhnK. fbysh o{g d/ e/, P[ZX 

o{g ftu ;kv/ sZe gZ[idhnK eo fdZshnK. id'A Gh n;hA fe;/ w;b/ pko/ 

d[fpXk ftu j'JhJ/, okj Bk bZGdk j't/, s[ozs ;fsr[o{, ;qh r[o{ rqzE ;kfjp 

ih s'A ;fseko ;fjs g[ZShJ/. ;Zu/ ;fsr[o{ ihU ` ;kv/ wBK ftu T[Zm oj/ 

(105)

Page 113: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

PzfenK dk fBtkoD eo', sK ;kfjp ih fpBK d/oh s'A i[nkp d/ e/ PzfenK 

ftu'A eZY fdzd/ jB. nZi gkfsPkj ih s'A Boe ;[or pko/ jh p/Bsh eo 

bJhJ/^ 

etB[ Boe[ fenk ;[or[ fpukok ;zsB d'T[ okd/.. 

jw ekj{ eh ekfD B eYs/ ngB/ r[ogo;kd/..  969 

eh Boe s/ eh ftukok ;[or n;K d'tK B{z jh oZdh dh N'eoh ftu 

;Z[N fdZsk j?. nekb g[oy dh feogk ;dek j[D n;hA fe;/ pzXB ftu BjhA 

jK, bkbu s/ vo w[ek fdZs/ jB. 

epho ;[or Boe s/ w? ofjU ;fsr[o e/ go;kfd.. 

uoB ewb eh wT[i wfj ofjU nzfs no[ nkfd.. 1370 

;[or dk wkbe fJzdo sK y[d w?bk wbhB j?, d[PN eowK ftu 

rofenk j'fJnk j?, 

T[;dh fJzdo g[oh (;[or) fet/A gftZso j' ;edh j?< r[otke jB^ 

w?bk pqjwk w?bk fJzd[.. oft w?bk w?bk j? uzd[..HHH 

w?b/ f;t ;zeok wj/;..  w?b/ f;X ;kfXe no[ G/y..1158 

XowK d/ pj[s/ gqukoe (;w/s f;ZyK d/ ) fJ;/ rZb s/ g{ok skD bk 

fdzd/ jB, fe fejVk ezw (yk; eo dkB) eoB s/ ;[or gqkgs j't/rk s/ 

fe; ekoi eoe/, BoeK d/ d[Zy G'rD/ g?Dr/. fJj pqkjwD dh ;dhnK s'A 

ubh nk ojh b[ZN Bhsh dk fJZe tZvk ekw:kp jfEnko ;h s/ j?. r[o tke j?  

gkg g[zB sj GJh ejkts.. e'T{ Boe e'T{ ;[or pzSkts..292 

ftPB{z GrtkB (<) d/ Bkw j/m fe;/ f;o/ d/ b[N/o/ B/, ro[V g[okD 

Bkwh feskp fby e/, Boe dk nfsnzs vokTDk fuZso b'eK ftu ;dhnK 

s'A gqukfonk j?. ;[or d/ wBw'jD/ fdqP, bZS/dko Ppdktbh ftu, g/P ehs/ 

rJ/ jB. Bshi/ d/ s"o s/  fiZE/  fes/ Gh  fJj d[PNsk Gfonk gouko 

g[Zfink, T[E/ jh G'b/ Gkb/ b'e Boe ;[or d/ uZeoftT{ ftu c;d/ rJ/. 

fJ; wko{ jfEnko dh gquko Pesh okjhA, jikoK ;kb s'A wB[Zysk d/ 

d[PwD,  pVh  p/ofjwh  Bkb  ;wki  dk  y{B  ghAd/  nk  oj/  jB.  fJjBK 

ftjbV g[ikohnK dhnK XkVK Sb egN okjhA, r[bSZo/ T[vk ojhnK jB. 

(106)

Page 114: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ihts ftneshnK B{z b[ZN e/ fJjBK ;po BjhA ehsk, pbfe wo/ gqkDhnK 

Bfws, (T[jBK d/ tk;s/) tXhnk ykD/, ehwsh p;so, wzi/ fp;so/, o[gJ/, 

;'Bk uKdh, d[ZX ghD bJh wZMK rkJhnK, uVB bJh x'VhnK ns/ j'o pj[s 

e[M G'b/ iiwkBK s'A b[ZNe/ g[o'fjs b'e “T[go G/i oj/ jB”. nZi Gh 

nfrnkBsk  Goh  fJj  b[ZN  Gkosh  ;wki  ftu  nkw  gquZbs  j?.  ;r'A 

wBw[Zysk tkb/ fJj ezw o{g pdb e/ f;ZyK ftu Gh nkw t/yhd/ jB. fi; 

p[okJh s'A ;fsr[o{ ih B/ g[eko g[eko e/ tofink ;h, T[jh p[okJh r[odtko/ 

d/ nzdo, r[o{ rzqE ;kfjp ih dh jI{oh ftu, GkJh ih tZb'A nodk; eoe/ 

r[owfs pDkT[D dh w{oysk ehsh ik ojh j?. i/ r[odtko/ e[M nogD 

eoB dh fJZSk jh j't/, sK p/nzs y[PhnK d/ w"e/ nkT[Ad/ jB, sd'A wzi/, 

fp;so/ GKv/ wkfJnk fdZsh ik ;edh j?. wo/ gqkDh d/ G'r s/ jh fJj uhiK 

r[odtko/ d/DhnK, ro[V g[okD dk pqkjwDh eow eKv ;gZPN Bio nk 

iKdk j? f;Zy xoK s/ r[odtkfonK ftu. 

r[opkDh B/ tkfjr[o{ dh :kd  ftu fizdrh  fpskT[AfdnK ;ko/ G? 

T[sko fds/. d[y ;[y, fwZNh ;'Bk, fizdrh w"s, T[;ss fBzdk, b'G, w'j 

nkfd s'A pj[s T[FZgo T[mk fdZsk ;h. fJ;/ soK Boe ;[or s'A Gh T[FZgo 

g[uk fdZsk frnk ;h. r[o tke j?^ 

;[or Boe nzfwqs fpy[ J/ ;G, fsT[ ezuB no[ g?;k.. 

T[;sfs fBzdk J/ ;w ike? b'G[ w'j[ c[fB s?;k..  220 

r[of;Zy ;fsr[o{ dh T[FZsw f;Zfynk d[nkok, fJzBk ;fEo s/ nv'b 

nt;Ek tkbk pD ikt/, fe tkfjr[o{ ih d/ fJB;kc s/ g{oB Go';k oZy/. 

Boe s'A sK voBk jh eh j?, ;r'A ;[or dh fJZSk dk Gh w[ezwb fsnkr eo 

d/t/. tke j?^ 

eJh p?e[zm Bkjh bt? bkr/ 

w[efs  pg[Vh Gh frnkBh fsnkr/.. 1078 

tkfjr[o{ uzrh soQK ikDdk j? fe e"D wBZ[y fe; wkB ngwkB dk 

jZedko j?. fJB;kBhns d/ d[PwD g[ikohnK B/ fJj gquko g{o/ I'o Bkb 

ehsk j'fJnk ;h, fe i' e[M s[jkv/ e'b j? IwhB xo ;w/s gsBh ns/ 

(107)

Page 115: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

XhnK d/. y[d ekPh d/ Xow wzdo (<) fty/ g[Zi e/ PoXk Bkb ;h; M[ek 

fdT[ okw Bkw igfdnK nko/ Bkb ;oho d' ckV eotk bt'HHH. s[;hA fpBK 

o'e ;[or ikT[r/, ;kvh rozNh j?. fiZE/ fpwkoh pj[s c?bh j't/ t?d vkeNo 

dh b'V Gh T[FZE/ jh fInkdk j?. fJ; gkg eow dk j?v e[nkNo ekPh fty/ 

;h fiZE/ ftXh g{ote g[okDe rzqEK ftu'A gqwkD :kd eotk e/ Bt/A eow 

eKvh B"itkB fsnko ehs/ iKd/ ;B. ;ko/ d/P B{z ;dhnK sZe p/ f;o g?o 

dhnK ejkDhnK okjhA Xow dk b/pb bk e/ r[wokj ehsk iKdk fojk j?. 

fJZE/ dh ;[XkJh tk;s/ oZp ih B/ epho ih B{z, othdk; ih B{z, ekPh ftu 

jh g?dk ehsk. fJjBK :'fXnK B/ p/y"c j' e/ Gowikb d/ pyhJ/ T[X/V 

fdZs/. bbeko e/ nktki fdZsh ^ 

ri ;kY/ s? s? X'shnk shjo/ gkfJfB sr.. 

rbh fiBk igwkbhnK b'N/ jE fBpr.. 

T[J/ jfo e/ ;zs B nkyhn? pkBko; e/ mr..  476 

eK;h d/ BIdhe wz[r/o d/ n;EkB s/ wjkB goT[gekoh wjkswk 

p[ZX ih B/ ;oho fsnkfrnk ;h. p[ZX ih B/ t/dK dh T[FZusk B{z pqkjwD dh 

gqXkBrh B{z, ns/ iks gks B{z eokoh u'N wkoh ;h. fJ;/ rZb dk pdbk b?D 

tk;s/ fiZE/ wjkswk p[ZX ih B{z j'o YzrK Bkb S[fNnkfJnk frnk, T[FZE/ fJj 

Gh e{V gouko ehsk frnk fe i' ftnesh wrjo (wz[r/o) ;oho fsnkrdk 

j?, T[j BoeK ftu iKdk j?. fco nB/e iBw y's/ dh i{B g?Adk j?. epho 

ih T[wo d/ nkyoh fjZ;/ wz[r/o ik p;/ ns/ n?bkB eo fdZsk fe oZp dk 

Grs B/e ihtB pshs eodk, fes/ Gh ;oho fsnkr/ fJZe ;wkB j?. n? 

;z;ko d/ b'e' p[o/ ezw eoB tkbk eK;h ftu wo e/ Gh BoeK dk Gkrh 

pD/rk. w/o/ tk;s/ d'B'A jh eK;h s/ w[zr/o^pokpo jB. 

np ej[ okw etB rfs w'oh.. 

sihb/ pBko; wfs GJh E'oh.. ojkT[..  326 

;rb iBw fPt g[oh rtkfJnk.. 

wosh pko wokjfo T[fm nkfJnk.. 

ek;h wokjfo ;w phukoh..HHH 

(108)

Page 116: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

epho ih B/ roi e/ n?bkB ehsk “n? pqkjwD s/oh  fJ; mZr 

ftZfdnk dh nktkI pj[sh d/o r{zidh BjhA ofj ;e/rh. id'A fJ; dk gki 

T[xV frnk, fco s/ok s/ s/o/^ fJ; Xow n;EkB dk eh pD/rk< feZE/ w{zj 

b[ekT[r/< 

eK;h s/ X[fB T[gi? X[fB eK;h ikJh.. 

eK;h c{Nh gzfvsk X[fB ejk ;wkJh..  857 

;fsr[o{ nwodk; ;kfjp ih B/ T[go'es ftuko dh gq'Vsk eofdnK 

fJ; dk pdb Gh ;kv/ ;Bw[Zy oZfynk j?. n? GkJh eK;h  ftu T[FZsw 

efbnkDekoh T[gd/P BjhA fwbdk. ;fsr[o{ dh ;oB nkt', fJE'A ihtB 

iku gqkgs j[zdh j?. tke j?^ 

Bk eK;h wfs T[gi? Bk eK;h wfs ikfJ.. 

;fsr[o fwfbn? wfs T[gi? sK fJj ;'Mh gkfJ.. (491) 

r[o{ xo d/ T[gd/P ;dek, pqkjwDh Xow n;EkBK s/ f;Zy ikD' 

xNd/ rJ/. Bkb jh pqkjwDh ohsK N[ZND bZrhnK. pqkjwD dh T[FZusk dk Gh 

G'r g?D bZr fgnk. r[o{ BkBe fBozekoh ih sK fjzd{ wZs d/ feb/ eKPh 

ftu, ;zB bk jh nkJ/ ;B. pkd ftu f;Zy gzE d/ ;fseko:'r, X[ozso 

ftdtkB, GkJh ;kfjp r[odk; ih Xow gouko eod/, nB/e EktK r[owfs 

dk SZNk fdzd/, eKPh ik X[zwK gkJhnK. T[FZE'A d/ gzfvnK B/ fJ; tZX oj/ 

o[MkB B{z tZvk ysok nB[Gt ehsk. T[jBK ;bkj eoe/, ;G s'A frnkBtkB 

gzfvs, fBZfsnk Bzd B{z mZb gkT[D tk;s/, f;ZyK ns/ ;fsr[o{ ih B{z “;jh

Xow dh f;Zfynk d/D tk;s/”, g{oh fsnkoh eotk e/ nzfwqs;o G/fink. 

fBZfsnk Bzd B/ ;fsr[o{ jfo r'fpzd ;kfjp ih nZr/ p/Bsh ehsh, fe w?A 

pj[s ehwsh T[gd/P b? e/ s[jkv/ dopko ftu jkIo j'fJnk jK. n;hA 

wfj;{; eod/ jK fe s[jkv/ f;ZyK dk g[oksB rqzEK s'A Xkowe frnkB gqkgs 

eoe/ efbnkD j't/. Y'b dk g'b Go/ fJeZm ftu y'jbD tk;s/ gzfvs B{z 

jo o'i eEk eoB dh nkfrnk d/ fdZsh. fBfsnkBzd B/ gzdoK e[ fdB 

ro[V g[okD dh eEk uzr/ w;kb/ bk e/ ;[DkJh. f;ZX eoB brk fe fJ; rqzE 

dh d;h ftXh w[skpe, fefonktK eoB s/, fJB;kB woD T[gozs ;[or 

(109)

Page 117: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ftu iKdk j?. T[bN uZbD tkbk BoeK ftu ;Vdk j?. fJZe f;Zy B/ ;tkb 

ehsk ^ “ fBfsnk Bzd ih ` ;[or g[ZiD tk;s/ fezB/ fdB wjhB/ brd/ 

jB<” 

fJZe ;kb brdk j?. 

go w?A sK nZmK gfjoK (24 xzN/) ftu jh ;[or g[Zi ;edk jK.” 

f;Zy B/ s'Vk MkfVnk. 

“w?A fJZe gfjo ftu jh ;[or g[iD dh ;wZoEk oZydk jK. fJZe 

j'o itkB p'fbnk. 

“gzfvs ih ` n;hA ;ko/ ;[orK BoeK B{z v[zx/ N'J/ ftu ;[ZN BZg 

fdZsk j?. ;kv/ ;fsr[o{ ih d/ uoB jh ;kv/ tk;s/ ;[orK s'A fpjso jB, 

s[;hA ikU, ;kvk ;wK nikJhA Bk r[tkU. 

fBfsnk Bzd pVk fSZEk fgnk, nkyD bZrk, “;fsr[o{ ihT[ you 

bJh e[M o[g? fdU, w?A nkgD/ itkB p/N/ B{z ekPh G/iDk j?, T[E'A j'o Xow 

rqzE b? e/ S/sh w[V nkt/rk. fco w?A ;kfonK dh s;Zbh eotk fdnKrk. 

;fsr[o{ ih B/ wkfJnk d/ fdZsh. gzfvs brB PrB wj{os ;'X e/ 

gZsoh tku e/ ngD/ p/N/ B{z ftdk eoB bZrk. nZr'A y'sk jhArdk ;[D fgnk. 

gzfvs B/ p//N/ B{z tkg; w'V fbnk, ny/ PrB p[ok j' frnk. eZbQ ubk 

ikthA. ;ko/ f;ZyK T[; dk uzrk wike T[vkfJnk^ n? gzfvs, s/ok sK ngDk 

jh, ngD/ rqzEK s/ ftPtkP BjhA. s{z fJZe y's/ d/ nky/ g[Zso B{z tkg; w'V 

fbnKdk.  fco s/o/  Xow rqzEK  Bkb'A,  s/o/  bJh y's/  dh nkyh  finkdk 

wjZstg{oB j'Jh. fJsBh ;koh rZbpks B{z ;[D e/ ;fsr[o{ ih B/ GkJh 

r[odk; ih B{z nkfrnk ehsh fe s[;hA fBZfsnk B{z ;wMkU, fJj f;Zy j[D 

s[jkv/ c?bkJ/ ikb ftu BjhA cZ;D bZr/. 

GkJh ;kfjp r[odk; ih B/  fJZe efpZs dh ftnkfynk ;kfonK 

;Bw[Zy oZyh^ gzfvs ih. fit/A fJZe ehVh o[y s/ bZr/ cb sZe gZ[iD tk;s/ 

pj[s j"bh N[odh, d/o ftu gj[zudh j?, go gzSh T[vkoh wko e/ MZN cb 

bkr/ ik p?mdk j?. fJZe p?b rZvh bhjK ftu w;hA s[odh j?, x'V/ s/ n;tko 

wBZ[y s/Ih Bkb fes/ dh fes/ fBeb iKdk j?. ;oho eoe/ g?db ubDk 

(110)

Page 118: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

nsh emB j?, nkswk eoe/ fJB;kB nZy gbeko/ ftu d[Bhnk x[zw b?Adk 

j?. pZ; fJ;/ soK ;kv/ ;fsr[o{ ih B/ feogk eoe/ ;kB{z pj[s nZr/ gj[zuk 

fdZsk j?. j[D s[jkv/ ro[V g[okD ns/ j'o T[gd/P ;kvh s;Zbh BjhA eotk 

;ed/. s[;hA ikT[ feT[A ;wK nikJhA r[nkT[Ad/ j'. efpZs fJT[A j?^ 

i?;/ uhANh eqw eqw e? fpoy uV?, gzSh T[fv ikfJ p?;/ fBeN jh cb e?.. 

i?;/ rkvh ubh iks bheB w?A Xhoi ;?, x'o/ dT[o/ ikfJ pkfJ dkjB/ ;pb e?.. 

i?;/ e'; Go ub ;ehn? B gkfJfB e/ nkswk us[o ez[N XkfJ nkt? gb e?.. 

s?;' b'e p/d G/d frnkB T[BwkB gS, rzw r[ouoB ;oB n;Eb e?..404 

rzrk d/ shoE s/ i[V/ tZv/ fJeZm ;kjt/A ;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih 

dk y/sK tZb gkDh ;[ZNDk, s/ tZv/ Gowikb B{z s'V d/D dh xNBk irs 

fpfynks j?. ;koh n;bhns Bk ;wM b'eK d/ nZr/ gorN eo fdZsh. n? 

G'b/ fJB;kB'. T[Zgo dZf;nk ik fojk ;[or Boe fes/ BjhA j?, Bk jh fe;/ 

yk; Ekt/A s[jkv/ tv/o/ p?m/ j'J/ jB. Bk jh Xosh s'A G/fink e'Jh gdkoE 

T[Zgo ik fojk j?. 

fJj ftjbV, ukbke g[ikoh, pjkfBnK Bkb s[jkB{z b[ZN e/ yk oj/ 

jB, pu'. ” jo r[o{ xo ftu fiZE/ Gh nk;k eh tko rkfJB ehsh iKdh 

j?, T[;/ ftu fJj ;b'e doi j?^ 

i' w'jkek xo[ w[j? xo[ w[fj fgsoh d/fJ.. 

nr? t;s[ f;RkDhn? fgsoh u'o eo/fJ.. 

tYhnfj jE dbkb e/ w[;ch J/ eo/fJ.. 

BkBe nr? ;' fwb? fi yN/ xkb/ d/fJ.. 

fJ; ;b'e d[nkok ;fsr[o{ T[; gkyzv B{z BPo eo oj/ jB, fi; 

okjhA p/nzs b'eK B{z bZ[fNnk ik fojk j?. i/ wzB bJhJ/ fe fJZe u'o ngD/ 

fgsoK Bfws PokX eotk fojk j?. T[; B/ j'o e'Jh ezw sK eoBk BjhA. 

pi[orK gqsh u'oh ehs/ ;kwkB ftu'A jh dkB g[zB eo/rk. u'oh d/ wkb ftu'A 

pqkjwD B{z d/t/rk, y[nkt/rk. fi; xo ftu'A gdkoE u'oh ehs/ rJ/ ;B, 

T[; xo dk tZvk pI[or Gh (ebgBk) ;[or ftu p?mk j't/rk. u'o dk 

tv/ok Gh fJZE/ jh j?. i/ pqkjwD okjhA G/fink ;kwkB T[Zgo gZ[idk wzB 

(111)

Page 119: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

bJhJ/ sK T[FZE/ ofj oj/ pI[or B/ nkgD/ xo'A u'oh j'fJnk ;kwkB, MZN 

gSkD fbnk. T[; u'o  fto[X Xowoki e'b fPekfJs ik ehsh. ;koh 

rZbpks ;[D e/ Xowoki B/ fJB;kc fJj ehsk, gJh fi; ftu'b/ B/ u'oh 

dk wkb T[Zgo g[ukD ftu w[Zy o'b ndk ehsk ;h, T[;d/ d't/A jZE tZY fdZs/ 

ikD. feT[Afe fJZE/ p?m/ pI[or dk e'Jh e;{o BjhA ;h, T[;B{z n?t/A gq/PkB 

j'Dk fgnk. go ;fsr[o{ ih gowkD d[nkok dZ; e/, nyho ftu ngDh 

f;Zfynk d/ oj/ jB. j/ GkJh nZr/ s[jkvhnK G/ihnK e'Jh t;sK BjhA 

ikDhnK. s[jkv/ tZb'A ehs/ B/e ezw, ns/ tkfjr[o{ dh ;dk fjod/  ftu 

:kd, fJjh Bkb fBG/rh. 

eJh jIko ;kb gfjbK gZSwh J/Phnk d/ fe;/ fyZs/ ftu'A gbkfJB 

eoe/, nkohnB  b'e Gkos s/ jwbkto j'J/. i/s{ nkohnBK B/, w{b 

tk;hnK B{z pVh p/^ofjwh Bkb esb ehsk. ;?AeV/ ;kbK sZe y[{z o/ih j[zdh 

ojh, Gkosh ;ZfGnsk g{oh soQK BPN eo fdZsh rJh. fJ; g[okDh (nsh 

;[zdo) ;ZfGnsk d/ pj[s ;ko/ fBPkB jVZgk wfjzi'dV' ns/ T[Zuk fgzv ;zx'b 

s'A gqkgs j'J/ jB. i/s{ b'eK ;G e[M nkgDk bkr{ eotk fdZsk. d/th d/ts/ 

ohsh fotkI, g{ik nouBk s/ Boe ;[or  Gh, fjZe d/ skD wzB b?D s/ 

wip{o eo fdZsk frnk. 

pqkjwDK tZb'A gqukfonk frnk Boe ;[or fJokB d/P ftu nZi 

sZe w"i{d j?. g[okD/ ;fwnK ftu fJj g{oph go;hnk dk fJZe G{ yzv ;h. 

fJ;/ EK B{z nZieb fJokBhnB g?okvkJhI (;[or) fejk iKdk j?. fJj 

irQk d/wKpzd n?bp[oi gops f;zybk ftu j?. ePwho tKr fJj EK nsh 

;[zdo owDhe ns/ w";w gZy'A ;dk fyZu dk e/Ado ojh j?. tZv/ nwhoIkd/ 

ns/ XBkY b'e rowhnK fpskT[D fJZE/ jh ikfJnk eod/ ;B. nwhoK d/ 

wB goukt/ bJh T[FZE/ ;kohnK fBjwsK gqkgs ;B. nkohnk jwbkto 

fJ;/ fJbke/ ftu'A TZ[me/ Gkos tZb tX/ ;B. fJ; ;[or pko/ T[jBK B{z uzrh 

soK gsk ;h. fJ;/ ekoB Gkos ftu id'A e'Jh rqzE fby/ rJ/ sd'A T[;/ 

fJokBh ;[or dh soi d/ ;[or dk fuZso, Gkosh g"okfDe rzqEK ftu fuso 

fdZsk frnk. fJokBh ;[or ftu i' wBgoukt/ d/ ;kXB ;B, brGr T[j 

(112)

Page 120: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;ko/, fJXob/ rqzEK ftu'A gqrN j' oj/ jB. T[jh Pokp d/ d"o, T[jh Bku 

;zrhs, T[jh rdokJ/ i[nkB nZX eZi/ w'jDhnK d/ ;ohoHHHHHHH. E'V/Q c/o 

pdb Bkb fJokBh ;[or ns/ Gkosh g"okDe eEktK dk ;[or fJZe d{i/ s'A 

ftZSV/, fBeb/, iK Beb ehsh, goshs j[zd/ jB. Gkt fiZE/ n;hw ;z;koh 

y[PhnK j'D T[jh ;[or wzfBnk frnk. fJ;/ dk Bkw ;[or, pfjPs p?e[zm 

iK g?okvkJhI j?. 

fJokB ftu jh d'iy iK Boe Bkw dk n;EkB Gh j?. toswkB 

fJokB ftu fJ; dk Bkw n:tos j? (d'iy) fJE/ ;oho b{j d/D tkbh X[Zg 

toQdh j?. d{o sZe ghD tkbk gkDh fes/ BjhA fwbdk. jfonkbh dk fBPkB 

sZe BjhA. T[ikV phnkpkB uko/ pzB/. ;w/A d/ ikpoK tZb'A ngD/ fto'XhnK 

B{z ;pe f;ykT[D tk;s/ ;zrbK  ftu BoV e/, bzwk, ;wK efjo Ykj[D 

tk;s/,  fJZE/  ;[ZfNnk  iKdk  ;h. u"Aj  pzB/  wIp{s T[ZuhnK ezXK,  d[nkb/ 

jfEnkopzd iotkD/ gfjo/dko. e?dhnK B{z sVgkT[D bJh, ;oho d/ nzr 

row s/b ftu gkJ/ iKd/. ;oho T[Zs/ T[Zpbdk s/b T[bZd d/Dk, jZE g?o eZN 

d/D/, nZyK eZY d/DhnK, ihG eZN d/Dh, ykDk sK fes/ fojk gkDh sZe ghD 

bJh Bk d/DkHHHH. fco ftbe oj/ eokj oj/, dw s'V oj/ b'eK B{z t/y e/ 

jkew N'fbnK B/ fyZbh T[vkDh, sVc oj/ b'eK e'b PokpK gh e/ y[PhnK 

wBkT[DhnK. nfij/ y"cBke s;hj/ MZbfdnK e[M fdBK iK wjhfBnK ftu 

e?dh dh w"s j' ikDh. Xosh T[Zgo fJ; s'A fGnkBe j'o e'Jh Boe BjhA 

;h. fJjh ;h e[zGh Boe, d'iy iK e[M j'o. nkw fJB;kB fJ; dk Bkw 

;[De/ jh ezp TZ[mdk ;h. fJj d'iy Gh nkohnB b'eK dk t/fynk ;[fDnk 

;h. fJ;/ Boe B{z pdbt/A o{g ftu pqkjwDh g"okDe rqzEK okjhA Gkosh 

;ZfGnsk nzdo m'; fdZsk frnk j?. fJ; dh gfoGkPk iK g/Pekoh ftu 

Bkwkso nzso j' ;edk j?. fJ; dk w{b ;'wK iK fgS'eV fJZe' j?. 

fco j[D ftukoBk gt/rk fe r[opkDh ftu ;[or iK Boe fe; 

soQK dk j?. ;[or T[j ;EkB j?  fiZE/ B/e  fJB;kB  fBtk; eod/ jB. 

r[ow[fy iB tkfjr[o{ d/ Bkw ftu ;dk bhB ofjzd/ jB. c[owkB j?^ 

(113)

Page 121: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

p?e[zm Bro[ ijK ;zs tk;k..

gqG uoD ewb fod wkfj fBtk;k..  742

w[efs G[rfs i[rfs s/oh ;/tk fi;[ s{z nkfg eokfJfj..

sjK p?e[zm ijK ehosB (johi;) s/ok s{z nkg/ ;oXk bkfJfj..749

gktB r[opkDh g[eko e/ nky ojh j?, fe n? GkJh. Boe dk G?

ns/ ;[or dh bkb;k w[esh dh fJZSk, wB ftu'A fsnkr fdU. eh s[jkB{z 

gow/Po d/ gftZso fJB;kc s/ Go';k BjhA fojk< i/ Go';k j? sK fco 

sob/ eoB dh eh Io{os j?< T[; ;Zu/ dopko ftu T[FZuh iks p/wkfjBh 

j?. Bk e'Jh foPts iK f;ckoP wzBh ikDh j?. nwho j'Dk Gh fe;/ b/y/ 

ftu BjhA g?Dk. r[o c[owkB j?^ 

nr? ikfs B i'o[ j? nr? ihT[ Bt/.. 

fiB eh b/y? gfs gt? uzr/ ;/Jh e/fJ..  469 

f;Zy bJh r[o{ c[owkD j?  fe ihtB B{z B/eh d/ okj N'o b?Dk. 

gowkswk B{z ;dk fjod/ ftu t;k e/ oZyDk, oik ftu okih ofjDk, fJjh 

w[esh iK p?e[zm j?. tke j?^ 

r[o eh ;kyh (f;fynk) nzfwqs pkDh ghts jh gotkD[ GfJnk.. 

do do;B ek gqhsw[ j't? w[efs p?e[zm eo? fenk..  360 

r[o{ f;Zfynk ftu'A rfjokJh Bkb fJekro fuZs j' e/ e/Adoh Gkt 

bZGD dk isB eohJ/, sK gsk bZrdk j? fe nekb g[oy B{z ft;ko d/Dk jh 

o'rK f;o o'r j?. nkswe w"s Gh Bkw Bkb'A N[ZN ikD B{z jh nkfynk j?. 

GNeDk ftu g? e/ nB/e ePN G'rD dk w{b ekoB Gh gqw/Po B{z G[bk d/Dk 

jh dZf;nk j?. e[M r[o tke fJT[A jB^ 

1H  gzEk gq/w B ikDJh G{bh fco? rtkfo.. 

BkBe jfo fp;okfJe? gkT[d/ Bofe nzXknko..  1426 

2H  Bkw[ ft;kfo d'y d[y ;jhn?.. j[ew GfJnk ubDk feT[A ojhn?.. 

Boe e{g wfj r's/ ykt? fiT[ ib s/ pkjfo whB/ o/.. 1028 

3H  ip br[ wfB p?e[zm eh nk;.. sp br[ j'fJ Bjh uoB fBtk;[.. 

ej[ epho fJj eohn? ekfj.. ;kX ;zrfs p?e[zm? nkfj.. 326 

(114)

Page 122: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;fsr[o{ ih d/ T[gekoh f;Zfynk s/ T[gd/P w[skpe ihtB pshs 

eoB tkb/ g[oyK B{z cVB nkT[Dk sK fes/ fojk, T[bNk id'A Xow oki (<) 

B/ T[jBK B{z j[ew d/ e/ r[ow[y iB B{z geV fbnkT[D tk;s/  fejk sK 

iwd{sK Ifjo yk e/ nksw jZfsnk eo bJh. gktB puB fJT[A jB^ 

;fsr[o nkr? nodkf; efo ;kiB (tkfjr[o{) d/fJ fwbkfJ.. 

;kiB fwfbn? ;[y[ gkfJnk. iwd[s w{J/ fpy[ ykJ/..  55 

Pkso g[ikohnK tZb'A BoeK d/ vokt/ s/ ;[orK d/ M{m/ bko/ bk e/ 

fjzd{ rqzEK dk ;jkok b? e/, G'b/ b'eK B{z ;dhnK s/ p/ofjwh Bkb b[ZfNnk ik 

fojk j?. r[otke^ 

1H g[zB gkg[ ;G[ p/fd fdqVkfJnk r[ow[fy nzfwqs ghi? j/..  1050 

2H ;k;sq p/d gkg g[zB thuko.. Bofe ;[ofr fcfo fcfo nT[sko..385 

fjzd{ wZs d/ ;G s'A tZv/ shoE gqkr oki (fJbkjkpkd) s/ ik e/ wkx 

wjhB/ dh ;zeoKs d/ gftZso fdB fJPBkB eo/. o[gJ/ ;'B/ uKdh dkB eo/. 

IwhB ns/ j'o ;G e[M i' gZb/ j?, dkB eo d/t/. fco g[ikohnK tZb'A wzso 

gVQB T[gqzs okwBkw igdk j'fJnk wB[Zy  (Xow rqzEK w[skpe) nkgDk 

;oho nko/ Bkb r/bh tKr d'ckV eotk bt/. sK Gh e'Jh gqkgsh BjhA j' 

;e/rh, fJj okj jh bZ[N/fonK B/ N'fonk j?. r[otke^ 

weo gqkfr dkB[ pj[ ehnk ;oho[ dhT[ nX ekfN.. 

fpB[ jfoBkw e' w[efs B gkt? pj[ ezuB[ dhi? efN efN..986 

f;Zy gzE e'b frnkB dk ;{oi Pqh r[o{ rqzE ;kfjp nrtkJh tk;s/ 

;dk nzr ;zr j?. fIzdrh fiT[D dk ;jh Yzr, ftfrnkBe sohe/, ;kv/ 

;Bw[Zy gorN j?. iBw s'A b? e/ woB sZe nsh ;[ykbk okj ;fsr[o{ ih 

B/ pyfPP ehsk j?. nc;'; fe ykb;k gzE fJZehthA ;dh d/ ezfgT[Noh 

:[Zr ftu Gh nfrnkBsk d/ jB/o/  ftu GNe fojk j?. feogk d/ dks/ 

;fsr[o{ ih B/ ftekoK s'A ofjs, r[DK Bkb Gog{o ihtB pDkT[D bJh j[ew 

ehsk j?. id'A ihtB r[opkDh gokfJD j'  frnk sK Boe dk vo BjhA 

oj/rk, ;[or dh fJZSk ysw j' ikt/rh. r[otke^ 

;{oi feofD fwb/ ib ek ib[ j{nk okw.. 

i'sh i'fs obh ;zg{oB Ehnk okw..  846 

(115)

Page 123: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;wki B{z bZrhnK nB/e goeko dhnK i'eK B/, G'b/ b'eK dk ;dhnK 

s'A y{B ghsk j?. fJjBK nkgDh fJZSk d/ GrtkBK (<) dh f;oiDk ehsh. 

ebgs gow/Po B{z gqkgs eoB dhnK bZyK  ftXhnK dh xkVs xV e/ 

gouZbs ehsh. fJ; ;q/Dh d/ wjK BkfJe pqkjwD B/ nkgD/ nkg B{z ;op 

PeshwkB,  s/  ;opT[u x'fPs  ehsk.  i/  ukj/  sK  go;  okw  pqkjwD, 

yZsohnK dhnK fJZeh eZ[bK dk Bk; eo ;edk j?. i/ ukj/ sK ;[dkw/ d/ o{g 

ftu ik e/ Gh feqPB dk oki b? ;edk j?. i/ ukj/ sK johP uzdo oki/ dk 

oki dkB ftu b? e/, T[; B{z gotko ;w/s ykbh jZE wfjbK ftu'A XZek d/ e/ 

eZY ;edk j?. do do dh Ghy wzrD s/ wId{oh eoB bJh wip{o eo 

;edk j?. i/ pqkjwD ukj/ sK Xowh oki/ pfb s'A ;kok oki goskg y'j e/ 

T[; B{z eZy'A j"bk eo ;edk j?. i/ nkgDh s/ nk ikt/ sK fGqr{ pqkjwD d/ 

o{g ftu GrtkB (<) ftPB{z d/, fpBK ekoB f;zxk;D s/ p?mk t/y e/, Sksh 

ftu bZs wko ;edk j?. nZr'A GrtkB ftPB{z B{z Pokg d/ e/ d[y G'rD, okw 

uzdo d/ o{g ftu, iBw fdtk ;edk j?. fGqr{ tZb'A wkoh bZs ekoB okw 

uzdo dh Sksh s/ iBw ;w/A jh g?o dk fBPkB T[Zefonk j'fJnk ;h. i' 

pqkjwD GrtkBK B{z g?dk eo ;edk j?, (<) T[jBK B{z Pokg d/ ;edk j?. 

Gbk nkw iBsk iBkodB T[;dh ;[go Pesh nZr/ fe; pkr dh w{bh j?< 

fJ; Bk:kp j;sh pqkjwD tZb'A ;dhnK s'A nB/e ftXhnK Bkb wB[ysk B{z 

r[wokj ehsk frnk j? s/ b[ZN e/ ykXk Gh frnk j?. fJj i/ ukj/ sK p[ZX wZs 

tor/ wjkB Xow dk ;op BkP eo ;edk j?. fJZe jIko ;kb sZe d/P 

B{z r[bkwh dhnK izihoK ftu e?d eotk ;edk j?. iksgks dhnK tzvhnK 

g[nk e/ wB[ysk ftu Bcos g?dk eo ;edk j?. fIzdrh dk ;'jDk s/ e'wb 

nZX n"os B{z tkPBk g{osh bJh fyv"Dk, ekwDh, d/tdk;h, i'rDh, BkrDh 

s/ t/Ptk pDk ;edk j?. rT{ B{z wK nky e/ g[{ik dk Y'Ar Gh eodk j? s/ T[; 

dk wk; Gh ;[nkd bk bk e/ yKdk fojk j?HHHHHH. 

wB[Zysk B{z p/nzs fe;w d/ pzXBK s'A nkIkd eotk e/, f;ZX/ fBozeko 

Bkb i'VB nkJ/ goT[gekoh ;fsr[o{ ih B/, f;o/ dk neZN c?;bk ;[Dk 

fdZsk. n? G'b/ b'e', ws e'Jh fJ; y[P cfjwh ftu ;G eZ[M rtk bt/ fe 

(116)

Page 124: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

w?A dkB d/ e/, shoEh fJPBkB eoe/, iK nfij/ c'e/ eoweKv eoe/, so 

iktKrk. gow/Po d/ do s/ ;w{bu/ ihtB dh goy j'Dh j?. e/tb goy dh 

e;tZNh s/ yo/ T[soB tkb/ gotkB ehs/ ikDr/. y'fNnK B{z yo/ pDkT[D 

tk;s/ d[pkok d[pkok GZmh ftu skfJnk iKdk oj/rk. nB/e soQK d/ d[yK 

ftu'A r[ioBk g? ;edk j?. gktB r[otke jB^ 

1H  ij eoDh sj g{oh wfs.. eoDh pkMj[ xN/ xfN.. 25 

2H  w[{b[ wfs gotkDk J/j' BkBe nkfy ;[DkJ/.. 

eoDh T[gfo j'fJ sgkt;[ i/ e' ej? ejkJ/..  1238 

Xow d/ T[FZsw ns/ gftZso Bkw B{z, ebzes eo oj/ b[N/ok Pq/Dh d/ 

b'eK bJh, ;fsr[o{ fJZe tZvk u?fbzi b? e/ ;z;ko s/ nkJ/ ;B. fit/A fit/A 

T[jBK dh ftukoXkok dk c?bkn j't/rk, M{m s/ gkyzv dhnK d[ekBK B{z izdo/ 

tZi ikDr/. fJjBK b'eK B{z Gh nkw fJB;kBK tKr fwjBs wid{oh eoe/, 

o'Nh ykDh gt/rh. r[opkDh dh nkyoh gzesh ns/ ;kozP fby e/ ;ze'ud/ 

jK. 

n? gkgh gkyzvh M{m/ r[o{ pD p?m/ fJB;kB ` s/oh wK dh r[Zs (f;o 

d/ e/;) feT[A Bk w[zB fdZsh ikt/ < (rbs f;fynk d/D tkb/ wK tor/ r[o{ 

s'A Gkt j? ) fi; dh f;Zfynk GowK s'A w[es BjhA eo ;edh. j/ w{V wB[Zy 

s{z y[d sK u"Aj p/dK dh rbs f;Zfynk eoe/ o[fVQnk jh ;h, nkgD/ ;/teK 

B{z Gh b? v[Zfpnk. T[jBK dk e;{o fJjh ;h fe T[j egNh ns/ y[droI pzd/ 

B{z nkgDk ofjpo wzB p?m/. tke jB^ epho wkfJ w{zvT[ fsj r[o{ Gh ik 

s/ GowB ikfJ.. 

nkg v[p/ uj[ p/d wfj u/b/ dhJ/ pjkfJ..  1369 

;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih B{z nBzs tko Bw;eko j?,  fiBQK dh 

feogk ;dek wB[Zysk B{z BthA o"PBh gqkgs j'Jh. nfrnkBsk Go/ jB/Qo/ 

okjK ftu GNefdnK B{z rkvh okj/ N'o fdZsk. popkd jz[fdnK B{z ihtB 

dkB pyP fdZsk. XzB r[o{ BkBe ;kfjp ih. 

[[[[

(117)

Page 125: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

r[o[ ;oto[ jw jz; fgnko/r[o[ ;oto[ jw jz; fgnko/r[o[ ;oto[ jw jz; fgnko/r[o[ ;oto[ jw jz; fgnko/r[o[ ;oto[ jw jz; fgnko/

frnkB d/ ukBD s'A fpBK wB[Zysk gP{nK tKr i{B G'r e/ (ykfJnk 

w?b[ tXkfJnk, g?X? xo eh jkfD.. pfe pfe pkd[ ubkfJnk fpB[ Bkt? 

fpy[ ikfD.. (1331) ;z;ko s'A ftdk j' iKdh j?. c\o i'r wknoe/ wkoB/ 

sK pj[s d{o dh rZb j?, nkw wB[Zy B{z sK e/tb, ykDk, ghDk, g?BDk s/ mhe 

soQK p'bDk Gh BjhA nkT[Adk. gP{ fJsBk rzd BjhA fybkodk, fisBk wB[Zy 

nytkT[D tkbk fybkodk j?. rzdrh e{Vk gqd{PD nB/e soQK dk ipkB dk, 

fbysK dk, X'yk co/p s/ j'o eJh sohfenK dk. ;dhnK fgZS'A e[dos 

fwjopkB j' e/ fe;/ g?rzpo B{z Xosh s/, ftP/P ekoiK bJh xZbdh j?. 

nfij/ o"PB fdwkr, G{s GftZy dh ;'u oZyD tkb/, goT[geko d/ w[iZ;w/, 

wjKg[oy “w{oy w[rX” b'eK B{z,  fiT[Dk woBk  f;ykT[Ad/ jB. ;fsr[o{ 

BkBe ;kfjp ih B/, i' bk;kBh g{oB/ gkJ/, i' Bt/A okjK dh fBPkB d/jh 

ehsh,  wB[Zy  B{z  feosw  g{ik  tZb'A  j'V  e/,  fJZe  d/  g[ikoh  pDkfJnk, 

ekfJosk Gfonk Boeh ihtB fiT[D tkfbnK gP{nK tofrnK B{z L^ 

“P{eo ;[nkB roXp wzikok.. gP{ wb/S Bhu uzvkbk.. 

r[o s/ w[j[ c/o/ fsB i'fB GtkJhn?..pzXfB pkfXnk nkJhn? ikJhn?..”(832) 

B{z ;fsr[o{ ih B/, “ fiB wkD; s/ d/ts/ ehJ/ ” tork nfs fpyVk go 

pj[s io{oh ekoi nkozG eo fdZsk. j'o nB/e goT[geko jB ;fsr[o{ ih 

d/, go jEb/ b/y ftu e/tb, “ eK fuZN/ j'J/ iK eKtK s'A jz; pD rJ/, iK 

fco fgzrb/ (e'jVh ) dk o'r jZfNnk, szd[o;s pfDnk” pko/ r[opkDh dh 

nkyoh e;"Nh s/, ;Zu M{m dh goy ehsh ikt/rh. 

;Zu dk ;{oi r[opkDh gVQ ftuko e/, nkw wB[Zy frnkB d/ ukBD 

Bkb, nkgD/ fdwkr d/ jB/o/ e'B/ o"PB eo fojk ;h. d[BhnK ijkB d/ gkJ/ 

(118)

Page 126: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

pzXB, tfjw Gow, Boe ;[or, dkB g[zB shoE fJPBkB nkfd d/ r[opkDh 

o{gh s/r okjhA goyu/ T[FZvd/ ik oj/ ;B. ;dhnK s'A feoshnK dh ewkJh 

s/ gbD tkb/ “goihth”, Xow dk u'bk gfjBh p?m/ fPekoh, nkgD/ jbt/ 

wzv/ B{z S/sh ehs/ fet/A fsnkr d/Ad/< fJjBK ftjbV b[ZN/fonK dhnK XkVK 

B/, ebgs ejkDhnK dk ;jkok b? e/, “ebo[ y/s[ b? e{V[ iwkfJnk, ;G 

e{V? e/ ybtko/ ” (981) wjKtke w[skpe, r[o{ xoK ftu fBsk gqsh, ;t/o/ 

Pkw, pVh fBbZisk Bkb, fJjBK w[cs y'fonK B/ M{m ejkDhnK dk gquko 

nkozG fdZsk. frnkB d/ ;kro B{z (r[opkDh) X{cK X[yk, NZbhnK tik fuwN/ 

Y'behnK yVek, i'sK irk, G'r brtk e/ j{pj{ w{osh dh fBnkJh g{ik 

i'rk pDk e/ oZy fdZsk. nkw f;Zy B{z r[opkDh s'A s'fVnk frnk. ;{oi 

gqekP, r[ofpbk; gksPkjh S/thA (;G s'A BfyZX) s/ ebgs pkb/ tkbh 

;kyh Bkb i'VB dk pZio gkg ehsk frnk. fiBQK feskpK ftu, ;fsr[o{ 

;kfjpkB, GrsK ns/ ihtB tkb/ f;ZyK dh, p/Powh Bkb p/fJZIsh ehsh 

rJh ;h, T[jBK feskpK dh gq;z;k j'Jh, r[odtkfonK ftu eEk nkozG 

eotkJh rJh. fi; rzdrh Goh ykJh ftu'A, ;fsr[o{ ih B/ wB[Zysk B{z 

pkjo eZfYnk ;h, fJjBK gzE d'yh g[ikohnK B/, w[V T[;/ rzdh dbdb ftu 

;[ZN  fdZsk.  fJfsjk;e ns/  tZv/  Bkwh  r[odtko/,  fJjBK  gzE  d'yh  s/ 

r[opkDh fto'Xh wBw[Zysk d/ f;o eZYt/A nZv/ pD e/ T[FZGo/ jB. 

;fsr[o{ ih dh gktB pkDh d/ j[zfdnK j'o fe;/ ;p{s dh b'V BjhA 

j[zdh. ;koh d[BhnK d/ b'e fJZe gk;/ j'D, r[o{ dh pkDh d{i/ gk;/ j't/, sK 

;Zuk f;Zy, fpBK d/oh ;fseko ;fjs r[o{ ih d/ fgZS/ j't/rk. go rIp 

d/y', fdB fdjkV/ r[opkDh d/ j[ewK dh T[bzxDk eoB tkb/, d[PN eow, 

tZv/ r[odtkfonK ftu'A, tZv/ bhvoK s/ iZE/dkoK tZb'A ehs/ eokJ/ ik oj/ 

jB. jEb/ b/y B{z f;oc dopko ;kfjp d/ ;o'to ftu'A “ ekb/ eK fuZN/ j' 

e/ fBeb/” sZe ;hws oZyD dh e'fPP ehsh ikt/rh. fpBK fe;/ gqwkfDe 

;p{s ns/ jtkb/ s'A, fJj gqukfonk frnk fe fJZE/ fJZe SZgVh j'fJnk 

eodh ;h. T[E/ okw uzdo ns/ ;hsk pDtk; ;w/A nkJ/ dk e[co s'fbnk 

frnk.  e[M  fJZe  B/  j'o  eJh  ;ko/  ghoK  cehoK  dk  nkT[Dk  Gh  fby 

(119)

Page 127: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

Xfonk. fco gZNh d/ oki/ (gZNh fJbke/ ftu gVskb eoB s/ nfij/ fe;/ 

oki/ d/ j'D pko/ ;p{s BjhA fwb/) dhnK ;Zs bVehnK i[nkB j'JhnK. T[; 

B/ ;kohnK B{z tkoh tkoh g[ZfSnk^“s[;hA fe; dh fe;ws Bkb o'Nh yKdhnK 

j'< ” tZvhnK S/ bVehnK nkfynk, fgsk ih` s[jkvh fe;ws Bkb. S'Nh 

B/ rbs itkp d/ fdZsk, ‘ ny/ w?A nkgDh fe;ws dk yk ojh jK. ” okik 

;ys BkokI j' frnk. MZNgZN fJZe e'jVh (fgzrbk) bVek bZG e/ nkgDh 

bVeh dk ftnkj T[; Bkb eo fdZsk. “t/yK j[D s{z nkgDh fe;ws dh 

o'Nh fet/A ykt/rhA < j?A ` jB/o ;kJhA dk.. fJZe wk;{w bVeh tZb'A ;Zu 

p'bD s'A, eo'X ftu Go e/, n?vh fGnkBe ;Ik fdZsh < e'Jh fgsk nkgDh 

p/Nh dh fizdrh fJ; soQK popkd eo ;edk j?< y?o ` bVek N[o BjhA 

;edk ;h, bVeh oiBh B/, fJ; B{z N'eoh ftu gke/, f;o s/ u[Ze fbnk, 

s/  Ghy wzr e/  o'Nh  ykD bZrh.  oki/  dh  p/Nh  ;[zdo itkB,  iwkB/  d/ 

bczfrnK s/ ;oekoh r[zfvnK, T[jB{z p/fJIs BK ehsk< fco T[j N[odh 

j'Jh, nzfwqs;o (sd'A uZe okwdk;) SZgVh d/ feBko/, fgzrb/ tkbh N'eoh 

oZy e/, y[d o'Nh wzrD ubh rJh. fgzrb/ B/ t/fynk fe SZgVh ftu ekb/ 

eK u[ZGh bkT[Ad/ jB, fJPBkB eod/ jB, s/ ;c?d j' e/ pkjo fBebd/ jB. 

eJh EkJhA jz; pD e/ T[FZvd/ rJ/ Gh fbfynk fwbdk j?. fJ; s'A gq/os j' 

e/ fgzrbk foVdk j'fJnk, SZgVh ftu ik fvZrk. p; fco eh ;h, s[ozs 

;oho e[zdB (;'Bk) tork pD frnk szdo[;s. g{oh vhb v"b tkbk ;[DZyk 

B"itkB. oiBh B{z N'eoh bkr/ p?mk fwfbnk. 

oiBh B/ g[ZfSnk s{z e"D j?A < w/ok gsh (fgzrbk ) feZE/ j?< 

“s/ok gsh w?A jh jK, fJ; SZgVh ftu'A, eKtK B{z fuZN/ j[zd/ t/y e/ w?A 

Gh u[ZGh wko bJh, s/ B"Apo B"A s/o/ ;kjwD/ yVk jK ”. 

BjhA   s{z M{m p'bdk j?A, oiBh eVeh. B"itkB B/ nkgD/ jZE dk fJZe 

nzr{mk, jkbh gfjbK tkbh jkbs ftu oZfynk j'fJnk ;h. T[j gkDh ftu 

v'p fdZsk, nZy d/ c'o ftu szdo[;s j' frnk. oiBh s/ B"itkB B/, r[o{ 

okwdk; ih d/ uoBK s/ wZEk N/fenk. nPhotko b? e/ ub/ rJ/, ;[yh 

ihtB pshs eoB bZr/. r[o{ okwdk; ih B/ T[;/ EK s/ ;o'to pDtkfJnk. 

(120)

Page 128: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

e'jV/ mhe j'D dk todkB fdZsk. sd'A s'A ;kX ;zrs ih, fJE/ nB/eK b'eK 

d/ o'r eZN/ ik oj/ jB. feT[Afe wjkoki ih B/, r[opkDh ftu fbfynk 

j'fJnk j?, rbs fet/A j' ;edk j?^ “nzfwqs;o[ ;fsr[o[ ;fstkdh fis[ 

Bks? eT{nk jz;[ j'j?.” fJ; r[o{ gzesh B{z ;[De/ jo f;Zy dh I[pkB o[e 

iKdh j?. nkgD/ ;fsr[o{ ih B{z rbs fet/A nky/< dk; bzw/ ;w/A sZe fJ; 

d[fpXk ns/ gq/PkBh ftu GNedk fojk. ;fsr[o{ ih B/ nkg jh ofjws 

eoe/, r[opkDh B{z noEK ;w/s gVQB bJh gq/fonk. “eK, eT{nk tkb/, ns/ 

;o'to  tkb/”  Ppd  B'N  eodk  frnk. ;ko/  PzfenK  dk  ;op  BkP  j' 

frnk. fJZe fJZe ;tkb dk i[nkp fwb frnk. nkU nZr/ bVh B{z ubdh 

oZyhJ/^ 

1H  gfjbh rZb sK fJj fe nzfwqs;o ;o'to, ;fsr[o{ ih ekoB 

;fseko dk gkso pfDnk j? iK fe okw uzdo ;hsk ekoB < iK r[ofpbk; 

gkL S/thA g[;se w[skpe ftPB{z ekoB< feT[Afe joh Bkw ftPB{z dk j?, 

fJ; soK fJj ftPB{z wzdo j?^ ;ktXkB, j'fPnko. fco wjkBsk fJZE/ 

gftZso pkDh dh j? iK ;o'to dh < fco gqpzXeK g[ikohnK g?AsVk pdb 

fbnk. BjhA ih ;'Gk sK r[opkDh dh jh j?, go d/y' BK brksko pkDh dk 

ehosB j'D eoe/, ;o'to wjkB j' frnk. fco r[opkDh dk ehosB gkm 

eEk sK j'o Gh nB/e EkJhA j' fojk j?, T[E'A d/ SZgV feT[A gftZso BjhA pD/ < 

fJ; B{z ih ;fsr[o{ ih dk todkB i[ fwfbnk j'fJnk j?. nfijhnK jIko 

:pbhnK g[ikohnK e'b'A ;[DB B{z fwbdhnK jB. dbhb s/ yok T[soB 

fJZe Gh itkp BjhA fwbdk. 

okth dfonk dk gkDh, ykb( jz;bh) pDk e/, r[o{ xo d/ gq/wh, ;zs'y 

dk; s/ gqhsw dk; B/ ;o'to sZe g[Zidk ehsk ;h. g[oksB ;fwnK ftu 

BfjoK BK wkso jh ;B. tkNo toe; (N{NhnK) dk ;tkb jh BjhA ;h. 

Bbe/ iK p'o bkT[D/ jkb/ ;'u/ Gh BjhA rJ/ ;B. fJZe' fJZe ;"yk ;kXB ;h 

gkDh  dhnK  b'VK  g{ohnK  eoB  dkl  po;ks  dk  gkDh  Bht/A  EK  (SZgV 

;o'to) fJeZmk eoe/ oZy fbnk ikt/. fJPBkB, ghD, eZgV/ X'D s/ gP{nK 

bJh fJZE'A jh gkDh tofsnk iKdk ;h. ni/ sZe Gkos d/ eJh wko{Ebh 

(121)

Page 129: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fJbkfenK ftu, fJ;/ soQK ehsk iKdk j?. e[M jZd sZe iksgks B{z mZb 

gkT[D tk;s/, ;o'toK ezw ehsk. y{j d{ih soihj ;h,  feT[Afe  fJZNK 

gekT[DhnK, b'j/ dhnK fNzvK ns/ y{j r/VB tkbhnK rokohnK pDkT[DhnK, 

pj[s  n"yk  ;h. nZi  Gh  t/fynk  ik  ;edk  j?,  dopko  ;kfjp  dhnK 

goeowK tkbk fjZ;k, pkeh ;EkB Bkb'A BhtK j?. fJj fBotkDsk dk gqshe 

BjhA j?, ;r'A Bht/A EK gkDh fJZemk eoB bJh ;h. e/;rVQ (nBzdg[o) 

pj[s T[Zuh gjkVh s/ pfDnk j'fJnk j?, fco T[;B{z eh jzeko ftu nkcfonk 

wzfBnk ikt/rk< dwdwk (sbtzvh ;kp') T[FZu/ EK r[odtkok ;[GkfJwkB j?. 

cfsjrVQ ;kfjp, d[yfBtkoB, gfNnkbk, PhP rzi pzrbk ;kfjp s/ oekp 

rzi, fdZbh ;ko/ r[odtko/ T[ZuhnK EktK s/ pD/ j'J/ jB, eh fJj ;ko/ rbs 

pD rJ/< fco nzfwqs;o dopko ;kfjp dh fBwosk B{z fet/A mhe f;ZX 

ehsk ik ;e/rk. eh fJ; fBwosk d/ gqshe n;EkB ftu ekpi b'e

fBwosk Bkb Gog{o jB< fJ; n;EkB d/ BIdhe s/ik f;zx ;w[zdoh 

jkb nzdo ;kb ftu d' tkoh emg[sbhnK dk fxBkT[Dk swkPk j[zdk j?. 

fJZe ew/Nh d/ gqXkB dh “bckc/ tkbh u'D. ew/Nh w?Apo gfjbK jh ;ko/ 

nfXeko ‘ekbh db d/ gqXkB B{z ;"Ag e/, uoBK s/ PhP M[ek e/, tckdkoh 

dk neZN ;p{s g/P eo fdzd/ jB.” jkew XVk nb'uBk ;[BD dk nkdh 

BjhA j[zdk. r[o{ rzqE ;kfjp dh ji{oh dopko ;kfjp d/ n?B B/V/, “ekrj[ 

jz; eo/” tkb/ ;o'to d/ ;whg fJj wkB:'r gziK “f;zx ;kfjpkB” d/ 

;Bw[Zy, fJZe d{i/ dhnK gZrK bkj[zd/, dkVhnK e/; g[ZNd/, Xh^G?D g[Dd/, 

;kb ftu d' tkoh t/y/ ik ;ed/ jB. Btzpo ftu gqXkBrh s/ wkou ftu 

pZiN fJeZm. fJjBK dh fposh jz; BjhA pDh fJjBK d/ wB dk e'jV BjhA 

jZfNnk. fJj nZi eb eK BjhA oj/, ftukok eK pVk vog'e j[zdk j?. fJj 

b'e “jZe gokfJnk” (r[o{ eh r'be) yk yk e/, fBohnK jkpVhnK j'JhnK 

froMK dk o{g XkoB eo u[Ze/ jB. ;o'to d/ fJPBkB B/, fJjBK dk okJh 

wkso e[M BjhA ;ztkfonk. 

Gkos Go ftu nzdkIB gzdoK bZy dhox (e'jV) o'r tkb/ gqkDh 

w"i{d jB. o/vhU, NhHthH s/ nypkoK okjhA, T[jBK sZe ypo feT[A BjhA 

(122)

Page 130: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

g[ukJh iKdh fe nkU tho', G?D' fJ; gftZso ;o'to ftu fJPBkB eo', 

s[jkvk o'r jZN ikD dh gZeh rozNh j?. ypo ezBh g?AfdnK jh fJj b'e 

XkJh eod/ j'J/, nzfwqs;o g[ZiDr/. g{oh PoXk Bkb fJPBkB eoBr/. 

szd[o;s j' ikD dh ;{os ftu, ;dk bJh r[o{ uoBK d/ G"o/ pD ikDr/. 

f;Zy gzE dk Bo'nk nzr pD ikDr/. ;z;ko d/ b'eK B{z e{e e{e e/ dZ;Dr/, 

n;hA fJ; eokwksh ;o'to ftu fJPBkB eoe/ B"Apo B"A j' rJ/ jK, pVk 

wjkB j? fJj r[o{ do. nkT[A s[;hA Gh fJE'A y[PhnK dhnK M'bhnK Go b? 

ikU. ” nrbh wI/dko rZb fJj fe P'wDh ew/Nh tkfbnK, u"E/ gkfsPkj 

ih d/ Bkw s/ “r[o{ okw dk; j;gskb s/ ekbi” nzfwqs;o ftu jh eJh 

;kbK s'A ubkfJnk j'fJnk j?. i/ e'jV tor/ wko{ o'r ;o'to fJPBkB 

Bkb ock j' ;ed/ jB sK pkeh o'r fejV/ pkr dh w{bh jB < j;gskbK 

s/ eo'VK o[fgnk feT[A ‘popkd’ ehsk ik fojk j?. fJjh gquko Y'b tik 

e/ feT[A BjhA eo fdZsk iKdk fe “;op o'r e nT[yd, ;q'to fJPBkB”. 

fJ; fj;kp sK ;ko/ j;gskb pzd j' ikDr/, vkeNo ftuko/ p/o[Irko HHHHH< 

fco fJZe fx;h fgNh p'dh fijh rZb nkyDr/, fJE'A d/ nzB/Q gqpzXe 

“ gfjb/ ;w/A ftu e'jVh dk e'jV jZN frnk ;h. nZi eZb sK ed/ edkJhA 

e'Jh “uwseko” tkgo iKdk j?. go BjhA fJ; dk wsbp nZieZbQ ;'qto 

dh skes xN rJh j? < fco e[co s'bDr/, “T[jBK tesK ftu ekb/ eK 

fuZN/ j' rJ/ ;B, e[M e[ jz; Gh pD rJ/ ;B, go j[D BjhA pDd/, iwkBk 

i' p[ok nk frnk j?.” feogk eoe/ dZ;' T[jBK fuZN/ eKtK dh T[bkd fuZNh 

jh izwh ;h fe ekbh < i/ pZu/ ekb/ izw/ sk feT[A < i/ fuZN/ jh izwd/ ;B, 

sd nZi eb T[jBK fuZN/ eKtK d/ doPB feT[A B;hp BjhA j[zd/ < jz; dh 

e'Jh B;b nZi sZe feX/o t/yD ftu BjhA nkJh. jK tZvh ;c/d pZsy B{z 

jz; (SWAN) wzB fbnk ikt/ sK e'Jh nc;'; BjhA. go fJj gZeh pks 

j? fe jz; B[wk pZsy, eK d/ ;q'to fJPBkB s'A gqrN BjhA j'Jh. T[jBK dh 

nZi Gh nkgDh fJZe nbZr B;b j?. fJ; ;q'to d/ gkDh B{z PoXk t;, 

nzfwqs nky fbnk iKdk j?. eh nzfwqs Bkw eoD Bkb gkDh nzfwqs pD 

iKdk j?< ;ko/ Pfjo dk Bkw Gh sK nzfwqs;o jh j?, eh Pfjo  ftu'A 

(123)

Page 131: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

p[okJhnK dk G'r g? fgnk < nkw PfjoK tKr jh u'ohnK, mZrhnK, esb, 

foPtsK, pbkseko BP/HHHHHHH. eh j? fJE/ i' tyok j?< dopko ;kfjp 

ftu r[o{ rzqE ;kfjp B{z wZEk N/eD ;ko, nZr/ N[oBk g?Adk j?, feT[Afe ;zrs 

ftu p?m e/ ehosB ;[BD bJh irk pVh ;hws j?. fgSb/ gk;/ ikJhJ/ sK 

fJZE/ cZNh s/ fbfynk fwb/rk ^ “ nzfwqs dk u{bk fgZS/ jZNe/ bt' ih

”. g[ZSD s/ ;/tkdko B/ fJoPkd c[owkfJnk ^ “w{zj ftu'A i{mk j'

u[fenk nzfwqs tkg; Bk fvZr/, toBk ;'qto d/ nzfwqs B{z i{mk eo

d/t/rk ”. g[ZfSnk frnk gJh n"j ;kjwD/ fJ;/ ;q'to ftu i' ;?AeV/

b'e Bjk oj/ jB, T[j nkgD/ i{m/ w{zj, pkjo iwQK eotk nkJ/ jB<

T[j sK nkgD/ g?o Gh ftu v'p oj/ jB. j'o sK j'o iZE/dko ih `

nkgDh “jrDh w[{sDh ” Gh ewb/ b'e nzfwqs ftu v'p oj/ jB, fJj

nzfwqs sd'A GfoPN gbhs BjhA j' iKdk < r[o{ c[owkB j?^ 

nzX/ nebh pkjo/, w{oy nzX[ frnkB[.. 

BkBe Bdoh pkjo/, epfj B gktfj wkB[.. (790) 

T[J/ GfbU g[oy' ` i' fdwkr tkfjr[o{ ih B/ pyfPnk j?, T[; dh 

edh :'r tos'A Gh eo'r/ fe e'ok (nD tofsnk) jh tkg; G/i fdUr/< 

okth dfonk pkeh nkw dfonktK tKr, gjkVK ftu'A fBZeb e/, gmkDe'N 

s'A T[gob/ gk;/, y[bQ/ w?dkBh fJbke/ ftu nk T[sodk j?. fgZS/ gjkVK ftu 

sK iB ihtB BKj d/ pokpo j?, eZuh fwZNh Gh BjhA j?, fJ; bJh gkDh 

;tZS ofjzdk j?. fJ; s'A nZr/ ihtB gotkj pj[sk, gP{ gzSh, nkgDhnK 

b'VK g{ohnK eod/ jB. dfonk d/ B/V/ t;/ PfjoK, BroK e;fpnK dk 

;kok rzdk gkDh, wb w{so, BkbhnK d[nkok dfonktK ftu g?Adk eo fdZsk 

iKdk j?. B/V/ bZrhnK c?eNohnK dk wbpk s/ d{fPs gkDh Gh, dfonktK 

ftu tjk fdZsk iKdk j?. feBkfonK s/ gP{ uod/ jB, wZMK rktK u[ZGhnK 

bkT[AdhnK jB. pj[s ;ko/ gP{ s/ wB[Zy woB s/ ftu o'jV fdZs/ iKd/ jB. 

gkDh nzdob/ iht vZv wZS eZS{e[w/, wrowZS nkfd nDfrDs S'N/ tZv/ 

iht, dfonktK ftu jh iBw b?Ad/ jB, ihtB fefonktK eod/ jB, ftu/ 

wo iKd/ jB. po;ks ftu T[FZuhnK EktK dk ;kok rzd, e{Vk, euok gkDh 

(124)

Page 132: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

Bkb o[V e/ dfonk ftu nk g?Adk j?. fJ; dfonkJh gkDh ftu'A dopko 

;kfjp bJh gkDh gqkgs ehsk iKdk j?. iok mzY/ fdwkr fco ;kok BePk 

nZyK nZr/ fbnkT[ fe fJj gkDh fezBk okjK fezBK jkbksK okjhA nzfwqs;o 

gj[zfunk  j?.  fco  fJE/  g[ZifdnK  jh  fJj  “nzfwqs”  fet/A  pD  frnk< 

nzfwqs dk nZyoh noE j? “ fi; ib d/ ghD Bkb w"s Bk nkt/”. fJE'A 

bZyK b'eK gkDh ghsk j?, eh T[j nwo j' rJ/< ih BjhA T[j ;ko/ Gh w"s 

dk rqk; pD/ jB. nZi d/ b'N{ g[ikoh Gh nwo BjhA jB, fe;/ t/b/ Gh c{e 

fBeb ;edh j?. fgZS/ fJfsjk; tZb Mksh wko bU. ;q'to dh rZb SZv', 

yzv/ eh gkj[b b?D tkb/ Gh ;oho eoe/ nwo BjhA j'J/. gktB r[opkDh 

gVQB ftukoB tkb/ Gh, ;dht BjhA iht/. fiBQK ;fseko :'r ;fsg[oyK B/ 

gktB r[opkDh T[ukoD ehsh ;h, ;oho eoe/ T[j Gh ftdk j' rJ/. T[jBK 

y[d jh ;theko ehsk j? pkDh ftu fe GkJh ;oho ;dk BjhA oj/rk ^ 

epho fJj[ sB[ ikfJrk ;ej[ s b/j[ pj'fo.. 

BKr/ gktj[ s/ rJ/ fiB e/ bky eo'fo.. (1365) 

id'A  fJ; ;ZukJh B{z  fe;/ Sb co/p Bkb M{mbkfJnk jh BjhA ik 

;edk, fe ;oho B/ ;dk fEo BjhA ofjDk, i' iBfwnk j? T[; ;ogo jh 

woDk j?. fco okth dfonk dk ;kXkoD gkDh, pk^ok;sk dopko ;kfjp 

j' e/ shU ekb nzfwqs BjhA pD iKdk. fJ; tZv/ “nzfwqs e[zv” dh oh; 

eofdnK pkDh dk gkm eoB t/b/, B/V/ e?Bh, xVk, b'Nk, p'sbK nkfde 

gkDh gk e/ fNek fdZshnK iKdhnK jB. Bkb jh fJZe ;qhcb (Bkohnb) ;qh 

rD/P ih dh g{ik tkbk oZy fbnk iKdk j?. fJ; nk; Bkb fe fJ; ftu 

r[opkDh gqt/P eo ikt/rh. gkm ;wkgsh s/ gftZso “nzfwqs” Se btKr/. 

Bkohnb dh froh yk btKr/. p/Vk gko, b'e gqb'e d/ ;[y, pkDh dk “cb” 

fpBK ;[D/ fpBK ;wM/ fe;/ r?ph Pesh Bkb nzdo dkyb j'D dk Gow gkb 

b?Ad/  jB  ,  fJj nkfrnkBh PoXkb{. uoB gkj[b d/D tkb/ wjKg[oy, 

(n;b ftu wjK w{oy) ;ko/ fco feT[A trdh rzrk ftu u[ZGh Bk bkT[D < 

T[j c{eK wko e/, wzso gVQe/, gkDh, sths, nkN/ d/ g/V/ d/ e/ rktK wZMK 

s/ PoXktkB phphnK B{z d[ZX g[Zs dhnK dksK dhnK MVhnK bk fdzd/ jB. 

(125)

Page 133: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ekP fJj pkp/ P'qwDh ew/Nh d/ ;skJh ;kb oj/ gqXkB r[uoB f;zx N"jVk 

B{z fJZe d' g[Zso pyP fdzd/ fi; d/ e'Jh T[bkd BjhA j? ;h. r[o{ BkBe ih 

dh tZvh G?D p/p/ BkBeh d/ xo nT[bkd BjhA iBwh, fe;/ ib iK wzso 

g[so gqkgsh BjhA j'Jh. 

nkU fJj t/yD dh e'fPP eohJ/ fe gktB r[opkDh ftu “nzfwqs” 

feBK noEK ftu nkfJnk j?. (r[o{ rqzE e'Pekoh noE ^ ;zgkde vkL 

r[ouoB f;zx, gqekPe gzikph :{BhL gfNnkbk, ftu'A) 

1H  Bkw^ nzfwqs Bkw[ wzfB t;kJ/..  118 

2H  r[opkDh ^ ‘nzfwqs’ pkDh ;dk ;bkj/ nzfwqfs nzfwqs[ gktfDnk.. 118 

3H  p'bDk ‘nzfwqs’ p'b? ;dk w[fy t?Dh.. nzfwqs t/y? goy? ;dk B?Dh.. 118 

4H  ;fsr[o{ ^ ;fsr[o ftfu ‘nzfwqs’ Bkw[ j? nzfwqs[ ej? ejkJ/.. 1423 

5H  j[ew^ nwodkf; ‘nzwos’ Ssq r[o okwfj dhnT[..  1408 

6H  fdqPNh ^ ‘nzfwqs’ fdqPfN ;zfu ihtkJ/..  191 

7H  wZyD ^ o;Bk Bkw igj[ sp wEhn? fJB fpfX ‘nzfwqs’ gktj[.. 728 

8H  d[ZX^ ;'fJB eN'oh ‘nzfwqs’ Goh.. b/ Bkw/ jfo nkr? Xoh..  1163 

9H  ;oho^ ‘nzfwqs’ ekfJnk oj? ;[ykbh pkih fJj[ ;z;ko'.. 154 

10H  nkfpj:ks^ fMw fMw to;? ‘nzfwqs Xkok’.. 102 

11H  feogk^ nzdo[ bZGk okw Bkfw ‘nzfwqs’ Bdfo fBjkb[.. 48 

12H  T{u/ ^ fijt/, ‘nzfwqs‘ jfo r[D rkT[..  1219 

13H  fwm/ puB ^ fij gq;kfd p'bfj ‘nzfwqs’ o;Bk..  269 

14H  G'iB ^ fij gq;kfd Sshj ‘nzfwqs’ ykfj.. 269 

15H  ftek; ^ fpy[ ;/ ‘nzfwqs’ GJ/ r[owfs p[fX gkJh.. 

nej[ gowb[ GJ/ nzsfo tk;Bk t;kJh.. 565 

fiBK wB[Zysk d/ d[PwDK B{z p/ohnK (d[y GziBh< ) ;o'toK, o[wkfbnK, 

ghjfVnK, eVkj gqPkfd tr?ok s'A uzrh u'yh ewkJh j' iKdh j't/, T[jBK B{z 

eh b'V j?, v{zxh y'i eoB bJh, y'gVh B{z tkX{ ePN d/D dh< fe;/ v/o/ 

ftu wZMK B{z gZm/ gkU, r'jk e{Vk u[Ze', v//o/dko dhnK bZsK pkjtK dh wkfbP 

eo', gqPkd/ pDkU s/ ykU. fJ; soQK rVtJh pDe/ ftukofdnK e[M eZuh 

(126)

Page 134: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

gZeh pkDh f;Zy bT[. tes nkT[D s/ iK s/ v/o/ d/ w[Zyh pD ikT[. iK BtK 

v/ok fe;/ ftjbh gJh Pkwbks iwhB t/y e/, j'o BjhA sK ;Ve$Bfjo d/ 

feBko/, SZgV N'G/ bkr/, Mzvk rZv fdU. 

pkpk  (r[o{  rzqE  ;kfjp  ih)  ih  dh  ykw'Ph  dk  Gog{o  ckfJdk 

T[mkT[fdnK, gqekP fbnk eo'. i/ ezw uZb frnk sK ;koh T[wo bJh 

jbtk wzvk tkX{, p/nzs u/b/ u/bhnK d/ tjho ub/ nkT[Dr/. i/ fes/ fe;/ 

oki;h pzd/ Bkb ;KM g? rJh sK dopko ;kfjp dk rqzEh, j?v rqzEh, iZE/dko 

s/ f;zx ;kfjph tkbk pN/ok Gh g?o EZb/ nk ;edk j?. w"iK jh w"iK ;/teK 

B{z,  e[okj/  gkU,  s[jkvh  woih.  i/  e'Jh  f;o  fcfonk  fsV  fcV  eo/ 

“j[ewBkwk” dkr d/ gzE ftu'A eZY wkoB tork ‘T[geko’ eo d/Dk. 

fi; gktB Ppd d/ nBoE eoB dk r[Bkj ehsk frnk j?, T[; d/ 

doPB eo', gJh fet/A eK s'A jz; pfDnk ;h ^ 

d[owfs GkrjhB wfs che/, Bkw ;[Bs nkt? wfB o'j?.. 

eT{nk ekr eT[ nzfwqs o;[ gkJhn?, fsqgs? ft;Nk ykfJ w[fy r'j?.. 

nzfwqs;o[ ;fsr[o[ ;fstkdh, fis[ Bks? eT{nk jz;[ j'j?. 

BkBe XB[ XzB[ tZv/ tvGkrh, fiBQ r[owfs Bkw[ fod? wb[ X'j?.. 492 

;zy/g ;ko ^ G?Vh ws tkb/, fcek p'bD tkb/, B/eh T[geko dh uzrh 

rZb ;[De/ r[Z;/ ftu nk iKd/ jB. 

fJj eK fposh tkb/ fJB;kB jB, fit/A eK uzr/ gdkoE SZve/, r'j/ 

s/ rzdrh yk e/ y[P j[zdk j?. nzfwqs tor/  frnkB, r[DK Bkb Gog{o, 

;ZukJh d/ wkor s/ ubD tkb/, ;fsr[o{ ih d/ frnkB ;o'to ftu, eT{nk 

fposh wB[Zy i/ nk ikt/ sK eK fposh s'A jz; (Gbh ws) fposh pD ;edh 

j?. j/ BkBe` XzBsk :'r jB T[j wB[Zy tZv/ GkrPkbh jB, fiBQK G?Vh wZs 

fsnkr e/, ;fsr[o{ ih dh uzrh (nzfwqs torh) ws gqkgs eo bJh. fszBK 

B/ r[o{ d/ T[gd/P d[nkok fjod/ nzdo'A ftekoK dh w?b X' e/ pkjo eZY 

;[ZNh. fJ; g{o/ Ppd ftu'A  fJZe gzesh u[Ze e/ r[ows s'A T[bN noE 

eoe/, gquko/ rJ/ jB. ;fsr[o{ ih e'Jh G[[b/yk BjhA ofjD d/ oj/, go ;kv/ 

mZr bkD/ B/ nfij/ M{m p'b e/, G'bhnK ;zrsK B{z y{p b[ZfNnk j? s/ r[wokj 

(127)

Page 135: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ehsk j?. feZE/ fj;kp j't/rk fJjBK gzE d'yhnK dk < r[opkDh ftu rZb 

;wMkT[D bJh nB/e gP{ gzShnK, ehV/ we"fVnK dk fIeo nkfJnk j?. 

go nfijk eK s'A jz; dh eg'b ebgBk fes/ BjhA fwb/rh. nrb/ gzfBnK 

s/ r[opkDh ftu eK dk ufoZso tZy' tZy o{gK ftu t/y'. 

1H  M{m/ eT[ Bkjh gfs BkT[.. epj{ B ;{uk ekbk ekT[A..(839) 

M{m/ ftnesh dh ekjdh fJZis < fit/A eK BjhA ;[Xodk ekb/ wB 

tkbk Gh nkdsK s'A pkI BjhA nkT[Adk. 

2H  ir[ eT{nk w[fy u[zu frnkB[.. nzsfo b'G[ M{m[ nfGwkB[.. 

;z;ko d/ b'e e/tb eK tKr e?A e?A sK eod/ jB, go v{zxk frnkB 

e'Jh BjhA j?. nfij/ tkX{ dk p'bD tkb/ nzdo'A b'Gh M{m/ s/ jzekoh jB. 

3H  fenk jz;[ fenk pr[bk ik eT[ Bdfo eo/fJ.. 

i' fs;[ Gkt? BkBek ekrT[A jz;[ eo/fJ (91) 

gow/;[o fi; s/ fwjotkB j' ikt/ T[j T[FZsw j' iKdk j?. tkfjr{o 

feogk eoe/ pr[bk fposh tkb/ s/ eK fposh tkb/ iht B{z jz; fposh tkb/ 

pDk ;edk j?, (r[o{ dh f;Zfynk gqkgs eoe/) 

4H  pr[bk ekr Bhu eh ;zrfs ikfJ e[ozr fpy{ w[fy bkJhn?.. 

BkBe w/fb w/fb gqG ;zrfs fwfb ;zrfs jz;[ eokJhn?..(881) 

Bhu fJB;kB fej' fij/ jB< pr[bk fposh tkb/, eK d/ ;[Gk tkb/. 

nfij/  Bhu  b'eK  d/  w/b  Bkb,  fJjBK  tork  jh  ;[G  pD  ikt/rk.  j/ 

tkfjr[o{ ih w?B{z gqG{ d/ fgnkfonK dh ;zrs pyP d/thA sK fe T[FZsw g[oyK 

dh ;zrs ;dek w?A Gh T[uh p[ZXh tkbk jz; tork pDk iktK. 

5H  pr[bk ekr B ojJh ;ofto i/ j't? nfs f;nkDk.. 

UBk foie[ B gkfJU UE? UBk j'o'' ykDk.. (956) 

fit/A pr[bk s/ eK ;kc ib tkb/ ;o'toK s/ BjhA ofjzd/, feT[Afe T[j 

rzdrh ns/ ehV/ ykD d/ nkdh jB i' fe ;o'toK s/ BjhA SZgVhnK s/ fwbd/ 

jB. fJ; soQK BhthA neb tkb/ b'e, ;fsr[o{ ih dh ns/ Gb/ r[of;ZyK dh 

;zrs BjhA eod/. p[fonK e'b jh ik jkio j[zd/ jB. 

6H  ebo e/oh SgVh eT{nk wfb wfb BkfJ.. 

(128)

Page 136: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

sB[ wB[ w?bk ntr[Dh fuzi[ Goh rzXh nkfJ.. 

;oto[ jzf; B ikfDnk ekr e[gzyh ;zfr.. 

;kes f;T[ n?;h gqhfs j? p[Mj[ frnkBh ozfr..  (1411) 

fit/A eZbo ftubh rzd/ gkDh tkbh SgVh j't/, eK tork rzdk gzSh 

rzd/ gkDh ftu ;kc j'D dh e'fPP eo fojk j't/. fJ; eK dh jkbs fJj 

j? fe sB Gh bp/V fbnk, wB' nZr/ jh y'Nk j?. fJjB/ sK wkB' j'o pdp{ 

gqkgs eo bJh. ;wM' wBw[y fJB;kB, wBw[yK s'A B/eh ns/ r[DtkB pDB 

dk Gow gkb fojk j't/. wBw[y B/ jz; tKr fposh Bk pDkJh, ;fsr[o{ d/ 

frnkB o{g ;o'to dk bkG Bk fbnk. j/ frnkBtkB b'e'` p[o/ wB[ZyK dk 

;kE ehfsnK fteko jh gZb/ g?Dr/. fJjBK s'A B/eh BjhA fwbDh. 

7H  e'fN fpxB fs;[ bkrs/ fi; B' fp;o? BkT[A.. 

BkBe nBfdB[ fpbgs/ fiT[A ;[zt? xfo ekT[A..  (522) 

T[; wB[Zy B{z nDfrDs fteko nk dp'ud/ jB, fi; B{z oZph :kd 

ft;o ikt/. j/ BkBe fco jo o'I fJT[A ftobkg eod/ jB, fit/A eK B{z 

ykbh xo'A N[Zeo Bk bZG/, pB/o/ p?mk ftbedk j?. 

8H  Xofs ;[jktVh nkek; ;j[zdk igfdnk jfo BkT[A.. 

BkBe Bkw ftj{fDnk fsB sB yktfj ekT[A.. 

gqG{ B{z :kd oZyD tkb/ Gb/ fJB;kBK bJh e'Jh p[ok BjhA j?, T[j 

;kfonK B{z fgnko eod/ jB. T[jBK dk ;'u wzvb y[Zbk nkekP tork, 

;/tk bJh ;koh Xosh j?. Bkw ns/ r[DK s'A ;ZyD/ wB[ZyK B{z e'Jh fgnko 

BjhA eodk. T[jBK B{z nzsw ;w/A e'Jh b/y/ bkT[D tkbk Gh BjhA fwbdk. 

fiE/ wo/ d/jh ;Vdh rJh. eKtK nkfd ihtK B/ yk bJh. Gkt nzdo'A 

fteko yk iKd/ jB. 

9H  fcfo fcfo ckjh ck;? eT{nk.. fcfo gS[skBk np fenk j{nk..(935) 

ckEk u'r u[r? BjhA p{M?.. ;fsr[o fwb? s nkyh ;{M?.. 

eK fposh tkbk wB[Zy pko pko rbsh eodk j?. ;wM BjhA j[zdh 

go nebwzd j'D dk M{mk Gow gkb b?Adk j?. p; fJ; bJh cf;nk 

gSskT[Adk Gh ofjzdk j?,  ftekoK B{z SZv Gh BjhA ;edk. ftekoK ftu 

(129)

Page 137: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

roe j' u[Zfenk j[zdk j?, ni/ Gh wB Gfonk BjhA, ;wM BjhA nkJh. 

nro fes/ ;fsr[o{ dh T{uh ws XkoB eo bt/, sK uzrk wzdk ;keko 

;gZPN BIo nk ikt/ s/ ftekoK s'A pu ikt/rk. 

10H  ekrT[A j'fJ B T{ibk b'j/ Bkt B gkfo.. 

fgow gdkoE[ wzfB b? XzB[ ;ztkoD jko[..  (1090) 

j/ GkJh eK ed/ ;c/d BjhA j[zdk, fJ;/ soK eJh tkoh y'Nh p[ZXh tkbk 

B/e ;bkj wzBD s'A fJBekoh j' iKdk j?. tkfjr[o{ dk Bkw wzBD Bkb, r[o{ 

dh ws b?D Bkb pdb ;ehdk j?, T[j ;tkoD tkbk XzB j?. 

11H  f;y jz; ;otfo fJem/ j'J/, ;fsr[o e? j[ewkt?.. 

osB gdkoE wkDe ;otfo Gog{o/,ykfJ yofu oj/ s'fN B nkt?.. 

;fsr[o{ ih dh f;Zfynk b? e/ uZbD tkb/ jz; ;[Gk tkb/ r[of;Zy ;zrs 

ftu i[Vd/ jB. r[o{ dk  frnkB o{gh osB gdkoE w'sh, gqkgs eoe/ 

fjod/ ftu t;kT[Ad/ jB. fJj ;fsr[o{ ih d/ frnkB dh g{zih ed/ w[Zedh 

BjhA. bZyK b'eh fJ; gftZso T[gd/P Bkb so rJ/ jB. 

12H  r[o[ ;oto[ jw jz; fgnko/.. ;kro wfj osB bkb pj[ ;ko/.. 

w'sh wkDe jhok jfo i;[ rkts wB[ sB[ GhBk j/..(1027) 

j/ GkJh ` n;bh ;o'to ^ frnkB dk ;kro ^ ;fsr[o{ j?. fJ; 

frnkB B{z gqkgs eoB tkb/ f;Zy jh n;b ftu jz; jB. ‘r[o{ ;kro‘ ftu 

pV/ r[D jB, fBwosk Bkb fizB/ ih ukj/, fjod/ o{gh GKv/ ftu gkT[Ad/ 

ofjDk. w'sh jho/ n;b ftu eh jB< r[o{ dh fdZsh ws T[FZsw ihtB 

iku. fJjBK r[DK B{z rkT[AfdnK w/ok nkgDk nkgk B/eh uzfrnkJh tkb/ 

T[FZsw fJB;kBh r[DK Bkb Gog{o j' iKdk j?. fJ;/ soQK rbs noEK ekoB 

nzfwqs;o, ;q'L ew/Nh d/ f;Zy nikfJp xo ftu fJZe ebgs pkpk cohd 

ih dk woD feBko/ gJ/ dk fuZso pfDnk t/fynk ik ;edk j?. ;kjwD/ eK 

p?mkfJnk j?, pkpk ih fit/A nky oj/ j'D ^ “ eKtK B/ w/ok ;kok wk; yk 

fbnk, e/tb jZvhnK ofj rJhnK. j/ ektK w/ohnK d't/A nZyK BK ykthA, 

ni/ w?B{z y[dk t/yD dh nk; j? ”. 

ekrk eozr Yzv'fbnk,;rbk ykfJnk wk;[.. 

(130)

Page 138: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fJj d[fJ B?Bk ws S{jT[ fgo d/yD dh nk;..  (1382) 

rZb wB[Zy B{z ;wMkT[Dh ;h, jtkb/ nB/e ihtK, gP{nK gzShnK, e[ZfsnK 

eKtK, o[ZyK fpoyK, g[oksB GrsK, d/th d/tfsnK d/ fwb ikDr/. ss;ko 

fJj fe  f;Zy e/tb fJZe nekb g[oy dk g[ikoh j?. i' r[opkDh  ftu 

fbfynk j?, f;Zy bJh T[jh ;Zu j?. d[BhnK s/ g[ikoh eh efjzd/ jB, fJ; 

dh gqtkj BjhA j'Dh ukjhdh.

 wfB w?b? ;G[ feS[ w?bk sfB X's/ wB[ jSk B j'fJ..

  fJj[ irs[ Gow G[bkfJnk ftobk p{M? e'fJ..  (558) 

shoE[ jwok jfo e' Bkw[.. r[fo T[gd/f;nk ss[ frnkB[.. (1142) 

ekPh  dh  Xosh  B{z  ;dhnK  s'A  gftZso  Xosh  j'D  dk  Y'b 

tikfJnk frnk ;h. j'o s/ j'o i/ e'Jh fJB;kB ekPh ftu wo/ sK f;ZXk 

;tor b'e  ftu dkyb j't/rk. wB w'jDhnK gohnK T[; dk ;[nkrs 

eoBrhnK. ;dk Bku rkD/ s/ y[Pp{dko Pokp Bkb wd w;s j'J/ j[;hB 

ngZSoktK Bkb ozr obhnK wBkT[Ad/ oj'r/. i/ ;tor dk  fNeN S/sh 

gqkgs eoBk ukj[zd/ j' sK nkgDk ;kok wkb n;tkp g[Zsoh gsBh, ;G 

g[ikoh d/ jtkb/ eo fdT[. g[ikoh ih “gftso wzso” gVQBr/, d' wId{o 

eotZso  (nkok)  fyZuDr/. ;oho d' ckV uhfonk ikt/rk. s[ozs gqkD 

gzy/o{ ;tor Xkw g[Zi ikt/rk. p'b G'b/ BkE eh i?.. ;dhnK s'A jh rzrk 

d/ gkDh B{z gftZso j'D dh v"Avh fgZNh rJh. iBw b?D tes pZu/ d/ w{zj 

ftu rzrk ib gkT[Dk, gftZso eow. ihtB pshs eofdnK eJh gkg 

T[skoB bJh rzrk s/ fJPBkB eoBk. pqkjwDK B[z{ w{zj wzfrnk dkB d/Dk, 

g?;k ;'Bk p;so, rT{nK, x'V/ s/ i/ j' ;e/ sK itkB gsBh p/Nh Gh dkB 

ehsh ik ;edh j?. T[sBk jh tZX cb  fwb/rk.  fco gqkDh d/ wo/ s'A 

T[;dhnK  jZvhnK  rzrk  xkN  ftu  gkT[DhnK,  pj[s  ;kok  dkB  eoBk. 

wfonk ftnesh ;tor ftu g[Zi ikt/rk. nzB/ PoXkb{ rzrk feBko/ ik e/ 

pZfunK, tZfvnK d/ e/; eNtk e/ dkB eoe/ fJPBkB eoBk, gftZso ekoi 

;wMd/ ;B. r[o{ BkBe ;kfjp B{z g[ZShJ/ eh j[ew eod/ jB^ 

w{zfv w[zvkfJn? i/ r[o{ gkJhn? jw r[o{ ehBh rzrksk.. 

fsqGtD skoDjko[ ;[nkwh J/e B u/sf; nzXksk. (wHñ^155) 

(131)

Page 139: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

n? w{oy b'e' i/ e/; w[Bk d/D Bkb, gow/Po fwbdk j't/ sK w?A rzrk 

d/ xkN s/ ik e/ e/; eNtk fdnK. go sob'eh B{z skoD tkbk tkfjr[o{ j? 

Bk fe rzrk dk gkDh. s[;hA nfrnkBsk ftu nzB/ b'e e[okj/ g? u[Ze/ j'. 

fJzB fpzB fJjh rZb nZi dopko ;kfjp nzfwqs;o ns/ ;o'to Bkb BZEh 

eo fdZsh rJh j?. ny/ r[opkDh d[nkok ;o'to dk gkDh gftZso pD 

frnk. fJ;/ bJh fco gkm j' oj/ tes, Bkohnb xVk bzro gq;kfd ;ko/ 

jh gftZso pD rJ/< sK dZ;' wB[Zy feT[A gftZso BjhA j' oj/, T[jBK d/ 

nzdo'A fteko feT[A BjhA ysw j' oj/< r[opkDh sK ;gheoK dhnK ezB 

gkVthnK nktkiK okjhA jo o'I ;ko/ fgzvK PfjoK ftu ;[DkJh iKdh j?, eh 

;[DB tkb/ ;ko/ gftZso j' rJ/< o/vhU sozrK okjhA r[opkDh jtk ftu c?b 

iKdh j?, ;?N/bkJhN okjhA NhH thH okjhA d[BhnK Go ftu ;[DkJh d/ ojh 

j?. eh ;koh jtk ;koh d[BhnK gftZso j' rJh< ;G p[okJhnK dh iVQ 

g[ZNh rJh< gzikp dk f;Zy nytkT[D tkbk spek 90% e/; eNtk uZ[fenk 

j?. fJsBk e[ bkDk BfPnK dh y[Zbh tos'A eo fojk j?. tfjw Gow gkyzv 

fJjBK “r[o{ fgnko” tkfbnK nzdo Bek BZe Go/ gJ/ jB. nyzv gkmK 

;gheoK nkfd B/ b'eK d/ wBK B[z{ gftZso feT[A BjhA ehsk< jK pj[s ;ko/ 

b'eK dk s'oh c[bek r[opkDh dh nkV ftu y{p ubdk nk fojk j?. 

Pq'wDh ew/Nh d/ ;kpek ;eZso r[opuB f;zx puB B/ gzikph fNqfpT{B 

fwsh 18H11H03 ftu wbth i[pkB okjhA ;theko ehsk j? fe “;o'to dk 

gkDh rzdk j'D eoe/ gfjbK 1980 ftu fcbNo brtkJ/ ;B. god{PD tX 

ikD ekoB okth dfonk ftu pj[s ;kohnK c?eNohnK dk wbpk s/ d{fPs 

gkDh ;[ZfNnk ik  fojk j?. nkpkdh pj[s tX rJh, wPhBoh pj[s nk 

rJh. fJ; bJh fcbNo bZr/ j'D d/ pkti{d gkDh ;kc BjhA j' ;fenk. 

wkfjo ftneshnK B/  f;ckoP ehsh j?  fe j'o uzr/  fcbNo bkJ/ ikD 

toBk wjKwkoh c?b ;edh j?. nwohek d/ NqK;g'No GoktK B/ tXhnk 

fcbNo yohd e/ fdZs/ jB i' bkJ/ ik oj/ jB. 

fJj fcbNo gkDh ;kc eoB bZr gJ/, go ektK s'A jz; pBD dh 

co/ph ejkDh dk j[D eh ehsk ikt/rk< BthBheoB< wPhBK fcbNo bkJ/ 

;o'to dh ;ckJh Gh eokJh. fJ; ;o'to ;ckJh d/ BkNe ftu okiBhsh 

(132)

Page 140: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

y/bh rJh. n?B u'DK dh sohe B/V/ nkT[D s/ ;kok co/p ehsk frnk sK fe 

f;ZyK dhnK GktBktK B[z{ t'N ftu pdfbnk ik ;e/. fJjBK jh fdBK ftu 

tkigkJh s/ nvtkBh ih Gh nk “;/tk” ftu Pkwb j'J/. feT[Afe gfjbK 

jh fJjBK s'A g[ZS e/ fJj soheK fB;fus ehshnK rJhnK ;B. XzB f;Zyh 

XzB ;/tk s/ XzB ;kvk *ekbh bhvo. 

rohph ekoB gzikp dk B"itkB do do GNe fojk j?, r[ows s'A 

;ZyDk j?, fe;kB y[de[PhnK eo oj/ jB. tkj w/oh e"w d/ wbkj' pfbjko` 

s[;hA ;'B/ uKdh d/ s;b/, ejhnK Bkb “eko ;/tk” eo oj/ j'< dopko 

;kfjp B{z ;'B/ ftu wVQ oj/ j'< d; eo'V f;ebh fro s/ tDikok f;Zy o'Nh 

s'A nks[o j?, sB' Bzrk j?, gkDh f;js ;j{bsK, ykDk, gVQkJh, r[ows dh 

ikDekoh, T[jBK sZe e[M Gh ed/ BjhA gj[zfunk s/ s[;hA r[odtkfonK s/ 

wkopb brtk oj/ j'< “J/H ;hH fcN eotk oj/ j'< o'w ;V fojk j? Bho' 

pz;oh tik fojk j?”, fJ;/ B{z BjhA nkyKr/< f;ZyK dh wkBf;e froktN 

fJE'A sZe g[Zi rJh j? gfjb'A rzrk dk gkDh xoK ftu ;KG e/ oZfynk iKdk 

;h. fco dopko ;kfjp ;o'to dk ib ;KfGnk ikD bZrk s/ j[D eko ;/tk 

okjhA ;o'to ftu'A fBebh fwZNh rko B{z xoK ftu ;KG e/ oZfynk ikt/rk. 

pj[s ;ko/ PoXkb{ fwZNh xoK B{z fbiKd/ t/y/ rJ/ jB. e[M fJZe fInkdk 

PoXktkB fJ; fwZNh B{z gq;kfd ;wM e/ yKd/ Gh j'Dr/. PhP/ d/ wospkBK 

ftu fwZNh gk e/ ;?bcK s/ ;ikJh ikt/rh. i/ gftZso r[opkDh B/, r[o{ dh 

nkswe ntki B/, X[o eh pkDh B/, s[jkvk e[M BjhA ;ztkfonk sK fwZNh eh 

;ztko d/t/rh< fwZNh s/ uoBX{V iK ;o'to ib, fJjh T[FZsw j' frnk< r[o{ 

fgnko tkfbU ;'u', ftuko' r[opkDh jh wjkB j?. fJ;/ s'A nrtkJh bT[. 

ftekoK B{z fsnkr' B/eh tkbk ;[Zuk ihtB pshs eo'. fJj' r[opkDh dk 

j[ew j?. r[opkDh B{z noEK ;w/s gVQB dh y/ub eo'. 

nkgBVk wB[ t/uhn? f;o[ dhi? Bkb/.. 

r[ow[fy t;s[ gSkDhn? ngBk xo[ Gkb/..  (420) 

r[o eh ;/tk ;' eo/ fi;[ nkfg eokJ/.. 

BkBe f;o[ d/ S{Nhn? dorj gfs gkJ/..  (421) 

[[[[

(133)

Page 141: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

*wzrb fe wzso<wzrb fe wzso<wzrb fe wzso<wzrb fe wzso<wzrb fe wzso<

fiBQK :'oghB d/PK ftu n;hA ofj oj/ jK, fJjBK d/PK ftu fbyD 

p'bD, ftuko gqrN eoB dh w[ezwb nIkdh j?. poskBhnK dh gkobhw?AN 

ftu ;Gk d/ ;gheo dh e[o;h s'A T[FZgo fJj nZyo fby' j'J/ jB^ “Gkt/A 

w?A s[jkv/ ftukoK Bkb ;fjws Bk Gh j'tK, go w?A s[jkB{z p'bD, ftuko 

gqrN eoB dh g{oh nIkdh fdnKrk”. fJZe ;wK ;h pqkjwD B/ Xow d/ 

Bkw s/ oZi e/ M{m p'fbnk, ekbgfBe eEktK tkb/ rqzEK s/ Xow dk b/pb 

bk fdZsk. Xow d/ Bkw s/ b'eK B{z ;dhnK s'A b[ZN e/ ykXk s/ e[okj/ Gh 

gkfJnk. iks gksh tzvhnK Xow d/ Bkw s/ gkJhnK. n"os B{z ;ko/ jZeK 

s'A tKMh eo fdZsk frnk, Xow d/ Bkw s/. fJ;soh B{z gsh d/ woB s/, 

T[; B/ Bkb fuyk ftu ;VB s/ wip{o ehsk frnk, wB[yK dh pbh fdZsh 

rJh HHHH;G Xow d/ Bkw s/. T[go'A f;sw iohch fJj gJh fJ; fJB;kBhns 

s'A fro/ j'J/ gkg eow d/ fto[ZX fe;/ B{z ipkB y'jbD dh Gh nkfrnk BjhA 

;h. prkts eoB tkb/ B{z, e'j e'j e/ esb eo fdZsk iKdk ;h, Xow d/ 

Bkw s/. pqkjwD dhnK  fJjBK wzd  fposhnK ekoB Gkos ;'B  fuVh, 

d[BhnK d/ jwbktoK B/ g?oK ftu o'b fdZsh. fJE/ ijkbs nkT[D dk ekoB 

;h fe ftek; d/ ;ko/ okj g[ikoh B/ ngDh fBZih n?P gq;sh tk;s/ okyt/A 

oZy bJ/. 

Gkt/A pqkjwDh ftukoK dh ofjzd y{zjd ni/ pE/oh pkeh j?, go fJj 

Gh ;Zu j? fe nZi y[ZbQ e/ pqkjwDh eo{osk fto[ZX ntkI T[mkJh ik ;edh 

! fJj b/y fJzrb?Av d"o/ tes fby e/ T[E'A d/ nypkoK bJh G/fink frnk ;h i'

 Skfgnk BjhA frnk. ^ b/ye 

(134)

Page 142: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

j?. fJXo ykb;k gzE d/ pkBh ;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih B/ jo/e fe;w d/ 

gkyzv fto[ZX i'odko nktki p[bzd ehsh. ihtB e"seK d[nkok, s/ nkgD/ 

r[opkDh o{gh nw[Zb/ T[gd/PK okjhA, EK EK gkyzv eow d/ goyu/ T[vkJ/. 

jkbks dk d[ydkJh gZy  fJj j?  fe  f;Zyh ;o{g XkoB eoe/ nDfrDs 

pqkjwDh ;'u tkb/ ftnesh, r[od[nkfonK s/ ekpi j' u[e/ j'J/ jB. fiBQK 

B[{z r[opkDh dh e'Jh ;'Mh BjhA,  fJfsjk; dh tkech BjhA,  f;Zy ofjs 

wfonkdk pko/  gsk BjhA, nodk; sZe eoBh nkT[Adh  BjhA, T[j b'e 

r[odtkfonK d/ (;ko/ fJZe' fij/ BjhA jB) “wkbe” iK eosk Xosk jB. 

ofjzdh e;o g{oh eo fdZsh v/o/dkoh, f;;Nw ftu gb/, nXgVQ/, gqukoeK 

B/. jo pqkjwDh eow eKv, fpBk fe;/ dbhb s'A, fjZe d/ skD, r[ows dk 

b/pb fugek e/, f;Zy ;wki ftu gquZbs eokT[D bJh nZvh u'Nh dk I'o 

bkfJnk j'fJnk j?. nZi d/ b/y ftu e/tb “w{b wzso” pko/ dbhbK s/ 

;p{sK ;fjs ftuko ehsh ikt/rh. 

gfjbh rZb fJj fe fJ; dk Bkw fe;/ Gh g[oksB rqzE ftu iK GkJh 

;kfjp r[odk; ih dh ouBk ftu “w{b wzso BjhA j?”. fJ; B{z “wzrb” 

iK wzrbk eoB” nkfynk frnk j?. fJj r[opkDh d/ T[gd/P s'A gfjbK, 

;zy/g  o{g  ftu gqwkswk  dk nsh  ;ze'utK  Ppd  fuZso  j?.  fJ;  ftu 

T[gd/P BjhA  fdZsk  frnk, f;oc nekb g[oy dh j;sh pko/ Gktg{os 

;zy/g ikDekoh fdZsh rJh j?. fJ; dk w{b gkm fJj j? ^ 

Å ;fsBkw eosk g[oy[ fBoGT[ fBot?o[ nekb w{ofs ni{Bh ;?Gz 

r[o gq;kfd.. fJ; s'A nZr/ f;ob/y j?.. ig[.. T[; s'A nZr/ j? ig[ih 

;kfjp d/ nkozG dk fJZe ;b'e ^ “nkfd ;u[ i[rkfd ;u[.. j? Gh ;u[ 

BkBe j';h Gh ;u[..ñ.. j[D fJZe fJZe B[es/ B{z r"o Bkb ftukoBk. 

T[go tofDs “wzrb” r[o{ rqzE ;kfjp ih ftu 33 (s/sh) tkoh nkfJnk 

j?. fe;/ fJZe Ekt/A Gh Bkb “nkfd ;u[ ”HHHHtkbk ;b'e BjhA j?. gktB 

pkDh ftu j'o ;zy/g o{g ftu fJjh “wzrb” nZm tkoh nkfJnk j?, go 

fes/ Gh nkfd ;u[ HHHtkbk ;b'e Bkb BjhA j?. fJj wzrb pkeh gktB 

pkDh ftu gzi ;" SZph (526) tkoh tofsnk frnk j?, go fe;/ fJZe Ekt/A 

(135)

Page 143: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

Gh Bkb nkfd ;u[ HHHtkbk ;b'e BjhA j?. r[o{ rzqE ;kfjp ih ftu wzrbK 

dh tos'A nbZr nbZr o{gK ftu, gzi ;" ;skjm tkoh j'Jh j?. fe;/ EK Gh 

Bkb nkfd ;u[ HHHHHtkbk ;b'e fbfynk BjhA fwbdk. fiZE'A  fJZe tkoh 

fbfynk t/y e/, fjZe d/ skD Bkb, BZEh eoB dh e[u/PNk ehsh rJh j?, 

T[E'A dh fbysh pDso t/y' ^ (wzrb s'A pkd)  .. ig[.. 

fJj “ig[” eh ;ze/s eodk j?< fe nr'A ig[ pkDh P[o{ j' ojh j?. 

fJj ig[ pkDh dk  f;ob/y j?, BjhA sK ig[ pkDh dk  f;ob/y jh BjhA 

bG/rk. fet/A gsk bZr/rk fe fJ; pkDh dk Bkw eh j?< 

nZr'A nkfd ;u[ HHHtkbk Pb'e fby e/ BkBe j';h Gh ;u[ s'A pkd 

“..ñ.. d't/A pzB/ d' d' vzvhnK s/ ftueko “J/ek” gkfJnk j'fJnk j?. 

wsbp fe fJj fJZe “.. ñ..” ;b'e j?. fJ; s'A nZr/ gT[Vhtko ig[ 

pkDh P[o{ j[zdh j?^ ;'u? ;'fu B j'tJh  HHHHHgT[Vh dh ;zg{oDsk “BkBe 

fbfynk  Bkfb”  s/  j[zdh  j?.  gT[Vh  d/  ;zg{oD  j[zfdnK  jh  frDsh 

nze.. ñ.. gkfJnk frnk j?. fJ; s'A ;kc gqrN j? gfjbK “.. ñ..” 

frDsh nkJh ;h fJZe ;b'e tk;s/. d{ih tkoh “.. ñ..” fJZe frDsh 

nkJh Bzpo fJZe gT[Vh tk;s/. wzrb tk;s/ ;ko/ r[o{ rqzE ;kfjp ftu fes/ 

frDsh BjhA j?. nZr'A gT[VhnK dh frDsh (38) nmZsh sZe ubdh j?. 

nyho ftu fco “e/sh S[Nh Bkfb” s'A pkd “.. ñ..” fJZe frDsh gkJh 

rJh j?, fe fJj fJZe ;b'e j?. e[b gzi ;" ;skjm tkoh wzrb dh tos'A 

eofdnK, ;fsr[o{ Bkb “nkfd ;u[ HHHfbyDk GZ[bd/ rJ/< eh T[jBK e'b 

fbyD dh ftjb BjhA ;h< iK eh T[jBK e'b'A f;nkjh ekrI dh ewh nk 

rJh ;h< iK eh T[j f;Zy gzE B{z d[fpXk ftu gkT[Dk ukj[zd/ ;B< ih BjhA 

` w/o/ ;fsr[o{ gke ihtB tkb/, d{o nzd/P jo soQK dhnK ewhnK s'A 

ofjs, oZph r[DK Bkb Gog{o ;B. i' T[jBK fbfynk j? T[; B{z fJzB fpzB 

;theko eoBk jh r[ows j?, nkgDh nbg p[ZXh ;fsr[o{ ih s/ E'gDh 

wBw[yskJh j?. gzi ;" fSnkjm tkoh wzrb dk i' ;o{g r[od/t ih B/ 

fsnko ehsk j?, fJj “pj[sh neb tkb/” gqtkB BjhA eod/. go fJZe 

tkoh ig[ih dh P[o{nks t/b/ fbfynk ;b'e, fpBK fe;/ soe wzrb Bkb 

(136)

Page 144: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

BZEh eo oj/ jB. “;fsr[o{ ih Bkb'A fInkdk f;nkD/ HHH”< ;'u'` 

eh nkfd ;u[ HHHtkbk ;b'e j'D pko/, e'Jh r[opkDh ftu'A gqwkD 

fwbd/ jB< ih jK` ;[ywBh ;kfjp ih dh ;skothA nPNgdh s'A gfjbK, 

fJjh ;b'e fbfynk j'fJnk j?, jo e'Jh nkgDhnK nZyK Bkb t/y ;edk 

j?. fJpkos j?   ;b'e[.. nkfd ;u[ i[rkfd ;u[.. j? fG ;u[ BkBe j';h 

fG ;u[.. GZp/ (G) nZyo B{z ig[ih Bkb ;pzXs ;b'e ftu fpjkoh (h) bZrh 

j'Jh j?. id'A fe ;[ywBh ;kfjp ftu GZp/ (G) nZyo B{z f;jkoh (f) bZrh 

j'Jh j?. pkeh fbysh nZyoK brK ftu e'Jh coe BjhA j?. fJ; d/ noEK 

ftu Gh e'Jh nzso BjhA j?. fJ; soQK sK ;'do[ HHHtkbh gT[Vh, ig[ pkDh 

ftu tyo/ sohe/ fbyh j?, fJjh gT[Vh ;'do[ ofjok; ftu j'o Yzr Bkb 

fbyh j?. go fJ; gT[Vh dh w{b GktBk, noE ftukoK ftu e'Jh nzso 

BjhA j?. go fJE/ sK gzuw r[od/t ih B/ G[b/yk ofjD jh BjhA fdZsk, ;kc 

fby fdZsk “^;b'e[.. nkfd ;u[ i[rkfd ;u[ ”..HHHj[D i/ e'Jh nZyK s/ 

gZNh pzB e/ nkyh ikt/ s[;hA ;ko/ rbs j', i/ w?B{z ;{oi BjhA fdZ;dk sK 

s[jkB{z Gh BjhA fd;Dk ukjhdk. go ;koh d[BhnK B{z nZyK s/ gZNh pzBD dh 

e'Jh wip{oh BjhA j?. fJ; bJh i' fd;Dk ukjhdk j? T[j uzrh soQK fdZ; 

fojk j?. nfij/ b'eK d/ fgZS/ edh “nZyK tkb/” BjhA N[fonk eod/. 

e[M ftneshnK$iE/pzdhnK tZb'A jbe/ w/b dh dbhb fdZsh iKdh j? 

fe pkpk dhg  f;zx d/ uZeo T[go wzrb d/ Bkb “nkfd ;u[  HHHH” Gh 

fbfynk fwbdk j?, fJ; bJh “j';h Gh ;u[” sZe jh wzrb j?. go :kd 

oZyDk, ;kvk r[o{ rzqE ;kfjp j?, pkpk dhg f;zx dk ueo r[o{ BjhA j?. 

pkpk dhg f;zx fJZe f;Zy ;h r[o[{ BjhA ;h. Bkb/ T[; ueo T[go sK ig[ih 

dhnK  e/tb  fJZeh  (21)  gT[VhnK  T[FZeohnK$fbyhnK  j'JhnK  jB.  eh 

ig[ih dhnK nmZsh  (38) gT[VhnK Bk wzB e/  fJZeh gT[VhnK jh wzB 

bJhJ/< r[o{ eh gftZso ouBk r[o{ rzqE ;kfjp ih Bkb'A pkpk ih dk ueo 

fInkdk ftPtkP :'r j'fJnk< fJ;/ soQK dopko ;kfjp ftu dkyb j'D 

tes, wzrb s'A pkd Bkb “nkfd ;u[”HHH tkbk ;b'e Gh fbfynk j'fJnk 

fwbdk j?. fJ; dh dbhb Gh ftnesh$iE/pzdhnK fdzdhnK jB. go tho' 

(137)

Page 145: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

dopko ;kfjp dhnK ezXK s/ j'o pj[s e[M fbfynk j'fJnk j?. fesA' e'Jh 

Ppd fes'A e'Jh gT[Vh HHH. gzShnK gP{nK dhnK s;thoK Gh tkjhnK 

j'JhnK jB, T[jBK pko/ eh ftuko j?< ezXK s/ fbfynk r[o{ gdth B{z gqkgs 

BjhA j?. 

;qh nekb sys ;kfjp d/ nzdo, ezXK s/ gZe/ ozrK d[nkok wjKGkos 

s/ okwkfJD dhnK ejkDhnK B{z do;kT[D tkb/, nB/e fuZso pD/ j'J/ ;B. 

i' fe ;kek Bhbk skok t/b/ nekb sys ;kfjp Yfj ikD s/ ysw j' rJ/. 

;zB 1906 sZe dopko ;kfjp dhnK gqeowk ftu, fjzd{ d/thnK d/tfsnK 

dhnK gZZEo w[{oshnK dh Po/nkw g{ik j[zdh ;h. ;fsekos j;sh GkJh 

ekjB f;zx ih BkGk B/, nzfwqs;o d/ fvgNh efwPBo s'A nkfrnk b? e/, 

g[fb; c'o; fbnk e/ fJj p[Zs pkjo ;[NtkJ/ ;B. i/ e'Jh b'VhAdk ;p{s 

fe;/ ekoB r[o{ rqzE ;kfjp ftu'A Bk fwb/ sK GkJh r[odk; ih s'A gZ[ShJ/, 

GkJh Bzd bkb ih s'A g[ZShJ/, fJj gzE gqtkfDs ftdtkB jB. fJjBK s'A 

pkd “f;Zy ofjs wfonkdk, i' gzE gqtkfDs, nekb sys ;kfjp tZb'A 

gqtkfDs j?, T[; s'A g[ZShJ/. fco e'Jh Pzek BjhA oj/rh. t?;/ r[o{ rzqE 

;kfjp ftu'A ;G e[M gqkgs j?, fco pkjo feT[A GNehJ/< r[o{ rzqE ;kfjp 

w[skpe wzrb dk ;jh ;o{g fJj j?^ 

Æ;fsBkw[ eosk g[oy[ fBoGT[ fBot?o[ nekb w{ofs, 

ni{Bh ;?Gz r[o gq;kfd.. 

nZr/ ig[ih dk f;ob/y j?...ig[..  nZr/ ;b'e j?^ 

nkfd ;u[ i[rkfd ;u[.. j? Gh ;u[ BkBe j';h Gh ;u[..ñ.. 

i' ftnesh r[o{ rqzE ;kfjp B{z r[o[{ ;theko eodk j? T[; tk;s/ fJj 

r[o{ rzqE ;kfjp tkbh ftXh jh wzBD:'r j?. i' fe;/ ftnesh iK v/o/dko 

B[{z r[o{ rzqE ;kfjp Bkb'A tZvk wzBh p?mk j?, iK e'Jh iE/pzdh nkgD/ nkg B{z 

gzE s/ r[o{ rzqE Bkb'A ;[gohw ;wM ojh j?, T[; pko/ c?;bk ;{MtkB f;ZyK 

B/ eoBk j? fe nZr'A jkbks Bkb fet/A BfiZfmnk ikt/< nfij/ b'eK B{z fet/A 

BZE gkJh ikt/< wzso pko/ sK j'o pj[s EkJhA eJh o{gK ftu r[opkDh ftu'A 

gqkgs j?. gVQ' nZr/ fdZs/ rJ/ gqwkD   

(138)

Page 146: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

(1) r[o ek puB[ ifg wzs[.. J/jk Grfs ;ko ss[.. 895 

(2) wB wfj ikfg Grtzs[.. r[o g{o? fJj[ dhB' wzs[.. 896 

(3) r[o eh ;[ofs fBefN efo ikB[.. r[o ek ;pfd ;fs efo wkB[.. 897 

(4) r[o ek T[gd/;[ ;[Bhi?.. BkBe ;[fy ;jfi ;whi?.. 896 

(5) ;u fpB[ ;s[ ;zs'y[ gkt?.. fpB[ r[o w[es B, nkt? ikt?.. 

w{b wzsq jfo Bkw[ o;kfJD[ ej[ BkBe g{ok gkfJnk..  1040 

(6) phi wzsq ;op e' frnkB[.. uj[ toBk wfj ig? e'T{ Bkw[.. ;[ywBh 

(7) wjK wzsq r[o fjod? pf;U nuoi Bkw[ ;[fBT[ oh..  384 

(8) phi wz[sq jfo ehosB[ rkT[.. nkr? fwGh fBEkt? EkT[.. 891 

(9) ;u fpB[ ;s[ ;zs'y B gkt?.. fpB[ r[o w[efs B nkt? ikt?.. 

w{b wzsq[ jfo Bkw[ o;kfJD[ ej[ BkBe g{ok gkfJnk..  1040 

(10)  ;[Bs igs jfoBkw i;[ skeh d{fo pbkJh.. 

wjk wzsq BkBe eE? jfo e/ r[D rkJh..  814 

;koz;L n;b ftu r[o{ dk T[gd/;a iK j[ew ;koh r[opkDh jh w{b wzso, 

wjK wzso, r[owzso s/ phi wzso j?. tZy' tZyo/ ;apd wkbk c/oB 

bJh iK igD bJh u[DB/ w{oysk j?. fJj w{oysk Ne;kbK s/ 

v/fonK B/  pj[s c?bkJh j?. r[of;Zy wkJh GkJh ;ktXkB j't', 

toBk b[ZN/ ik oj/ j'. 

[[[[

(139)

Page 147: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

“f;Zy nodk;f;Zy nodk;f;Zy nodk;f;Zy nodk;f;Zy nodk;” ^ ni'e/ gq;zr ftuni'e/ gq;zr ftuni'e/ gq;zr ftuni'e/ gq;zr ftuni'e/ gq;zr ftu

f;Zy ;wki ftu ‘nodk;’ gqsh pVh Xkofwe PoXk j?. r[o{ ekb 

s'A jh nodk; fe;/ Bk fe;/ o{g ftu j[zdh nkJh j?. f;Zy ftukotkBk B/ 

‘r[opkDh’ ns/ ‘fJfsjk;’ ƒ tkue/ ‘nodk;’ dk fJe ;o{g fBPfus eo 

fdZsk j?, i' fe ;opZs \kb;k tZb'A gqtkfBs ‘f;Zy ofjs wo:kdk’ ftu 

nzfes j?. gzEe fJe;kosk ƒ wZd/ BIo oZyfdnK, T[jh nodk; ;kƒ 

;kfonK ƒ ;dk eoBh ukjhdh j?. T[AR ;z;ko d/ ;ko/ jh b'e, fe;/ Bk 

fe;/ o{g ftu nodk; eod/ jB. fJj jo/e Xow dk nzr ;theko eo 

bJh  j'Jh  j?.  jo  fJB;kB n"y/  tes nodk;  s'A  ;jkok  b'Vdk  j?. 

;op^PeshwkB  oZp  ih nZr/  fBwosk  ;fjs, wZdd eoB bJh  sobk 

eodk j?. nodk; dh b|Ih noE j? L noiOdk;s. fBwosk ;fjs 

p/Bsh. ;fsr[o{ ih B/ nkgD/ w[ykofpzd s'A T[ukoB ehsh pkDh d[nkok Gh, 

;kƒ nodk; eoB dh ftXh ;wMkJh j?. fJE/ thukoB:'r rzGho w;bk 

fJj j? fe fit/A jo o'I ;w;s f;Zy ;wki tZb'A p/nzs YzrK, ftXhnK Bkb 

nodk; ehsh iKdh j?. go eh fJj ehsh rJh nodk; g{oh Gh j[zdh j? < 

nyzv^gkm, ;fji gkmK d/ nDfrDs G'r gkJ/ iKd/ jB. gfotko dh 

uVQdh ebk bJh, fgzv dh ;[y^PKsh bJh, t'NK ftu ekw:kph jk;b eoB 

bJh, bVeh^bVe/ bJh, nzB^XzB bJhHHH. ns/ j'o nB/e ekwBktK dh 

g{osh bJh gkm ehs/ eokJ/ iKd/ jB. fpBk PZe, nodk;K Gh eJh^eJh 

tkoh  d[jokJhnK iKdhnK  jB. eh  fJ; soQK  wB  fJZSs gqkgshnK  j' 

iKdhnK jB< ;ko/ ftrV/ ekoi ok; j' iKd/ jB< eh r[opkDh e'Jh wzsq 

ikg j?< ;dhnK s'A pqkjwDK tZb'A do;kJ/, gquko/, wzsoK, ikgK B/ wB[Zy 

wkso dk edh e[M ;ztkfonk Gh j?< d[BhnK ftu tZ;D tkbhnK nB/e 

(140)

Page 148: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

IkshnK, ephb/ ;wki dk i' ;o{g n;hA nZi t/y oj/ jK, fJj eKfJnk 

ebg eh wzsoK, gkmK B/ ehsk j?< fijV/ d/P nZi ftek; dhnK p[bzdhnK 

S'j oj/ jB, fiBQK nkgD/ BkrfoeK bJh ;kohnK ;[y ;j{bsK w[jZJhnk 

eotk fdZshnK jB. eh T[j wzso^ikgK, gkmK iK nodk;K Bkb ;cbsk 

dh f;yo s/ g[Zi/ jB, fe f;nkDg ns/ w/jBs Bkb ekw:kp j'J/ jB< f;Zy 

gzE ftu bZyK dh frDsh ftu jo o'I gkm, nodk;K ehshnK$eokJhnK 

ik ojhnK jB< f;ZyK dh ni'eh dPk fe;/ ftnkfynk dh w[jski BjhA j?. 

T[go tofDs w;fbnK ƒ nzBh PoXk dh tbrD ftu'A  fBeb/, frnkB 

(r[opkDh) d/ ukBD ftu yb' e/, rzGhosk Bkb ftukoB dh b'V j?. 

nfrnkBsk dh fi; x[zwDx/oh ftu'A ;fsr[o{ ih B/, wB[Zysk ƒ 

w[es eoB dk T[geko ehsk ;h, f;ZyK` edh T[; pko/ ;'uD dk ePN Gh 

ehsk j?< gkm ns/ nodk;K “ftXh g{ote” eotk e/  f;Zy, wBpKSs 

gdkoEK s'A tKM/ feT[A ofj iKd/ jB < ekw:kph feT[A jZE BjhA nkT[Adh < 

eh r[opkDh ftu e'Jh ewh j? iK nodk; ftu fes/ xkN j?< fes/ fJj sK 

BjhA fe f;ZyK B/ okj jh rbs u[D fbnk j't/. feT[Afe fJj sK g{oB Go';k 

j? fe gktB r[opkDh ftu e'Jh ewh BjhA j?. nkU` iok mzv/ fdb, fJBQK 

ekoBk dh gVu'b eoB dk T[gokbk eohJ/. 

wB[Zy wkso dh fJj e[dosh fcsos j? fe T[j fpBK ;oho ƒ 

ePN fdZs/, ;w;s gdkoE gqkgs eoBk b'udk j?. ykD^ghD s/ gfjBD s'A 

b? e/ fIzdrh dhnK ;ZG' \[PhnK sK G'rDhnK jB, go T[jBK tk;s/ ;oho 

ƒ skn BjhA d/Dk ukj[zd/. T[Zdw eoB dh EK nkb; dk fPeko j' iKd/ 

jB. nkb/^d[nkb/ rj[ Bkb gVu'b eohJ/. ;z;ko d/ pj[ frDsh b'e, 

;oho ƒ ePN d/D s'A ;ze'u jh eod/ jB. nfij/ nkb;h pzd/, id'A e[ZM 

fjzwsh b'eK ƒ ;[y^;j{bsK wkDd/ t/yd/ jB, ;wki ftu T[BQk dk ;fseko 

j[zdk sZed/ jB, sd'A nkgD/ bJh th, fpBk jZE fjbkfJnK ;G/ fBjwsK dh 

e{Vh nk; sZed/ jB. fJj nkb;h b'e eJh tkoh ;z;koh frnkB ns/ 

Xow d/ T[usw n;{bK s'A Gh e'o/ jh t/y/ ik ;ed/ jB. nfijh wkBf;e 

d[fpXk ftu, y[adroi, b[N/o/ g[ikoh s'A, id'A nrtkJh b'ud/ jB, sd'A 

(141)

Page 149: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

g[ikoh b'e, fJBQK nBikD, G'b/ PoXkb{nK ƒ g{ik eoB, wzso oND, pkDh 

gkm  eoB  iK  nodk;  eokT[D  dh  “B/e  ;bkj”  fdzd/  jB.  ftPtkP 

fdtkfJnk iKdk j? fe ;zs ih, pkpk ih tZb'A ehsk frnk ftXh^g{ote 

gkm, ikg[ s[jkv/ ;ko/ ePNK ƒ B/;s'^Bkp{d eo d/t/rk. fJ; iBw ftu 

jh ;ko/ ;[y BjhA fwbDr/, ;r'A gob'e ftu th ;ko/ ;[y G'rd/ oj'r/. jZv 

GzBthA ;\s fwjBs Bkb'A fJj okj ;[ykbk ns/ PkNeZN BIo nkT[Adk j?. 

g[ikohnk tZb'A  (fJ; g[Ikoh Pq/Dh  ftu r[zwokj eoB tkb/  fjzd{,  f;Zy, 

Jh;kJh, w[;bwkB ;ko/ jh Pkwb jB) “ftXh^g{ote gkm$wzso ikg s/ 

nodk;” eokT[D dh ;bkj fdZsh iKdh j?. nkgD/ tZb'A ehsh rJh fJ; 

“;/tk” dh uzrh w'Nh ch; t;{b bJh iKdh j?. b'Vtzd nBikD PoXkb{ 

ftnesh, dZ;/ rJ/ ;ko/ \ou/ s/ j'o y/ub, fJ; ftPtkP Bkb MZbdk j? fe 

\ou s'A jIkoK r[DK tZX gqkgsh j' ikt/rh. fit/A d[ekBK s'A jo soQK dhnK 

t;sK o[gJ/ \ou e/, s[ozs yohdhnK ik ;edhnK jB. fJ;/ soQK gkm, 

wzso, ikg, nodk; dk cb Gh yqhd b?D dk e{Vk Gow gkb fbnk iKdk 

j?. pkpk ih tZb'A dZ;hnK rJhnK o;wK g{ohnk eoB s/ Gh i/ wB fJZSs 

gqkgsh BjhA j'Jh, sK ;pzXs gqkDh$gfotko T[;/ g[ikoh s'A n;cbsk dk 

ekoB g[Sdk  j?.  fco  fJj dZf;nk iKdk  j?  fe s[;hA  d;hnK rJhnK 

;kohnK o;wK mhe Yzr Bkb BjhA fBGkJhnK. fes/ e'Jh ewh ofj rJh 

j?, ub' s[jkv/ tk;s/ d[pkok fJjh ekoi fBGkT[Ad/ jK. \ouk ns/ ;oXk 

GktBk ftu e'Jh ewh BjhA ofjDh ukjhdh. iK fco nBikD gfotko fe;/ 

j'o v/o/ s/, j'o pkp/ d/ uoBK s/, ik ;h; M[ekT[Adk j?, wB'ekwBktK dh 

S/sh g{osh dh nk; Bkb. T[; v/o/ s/ Gh fJe pVk ukbke fPekoh u'r 

fybko e/, fPeko ƒ ckj[D bJh xks bkJh T[vhe fojk j[zdk j?. fJjh 

toskok fe;/ Bk fe;/ o{g ftu ;dhnK s'A s[fonk nk fojk j?. 

phs/ jIko e[ ;kb ftu Gkosh izsk iBkodB Bkb i' phsh T[j 

e'Jh ebw fpnkB BjhA eo ;edh. fJ; d/P ƒ pVh p/ofjwh Bkb b[ZfNnk 

frnk, p/gZs ehsk frnk. ;w{j esbkwk ehshnK rJhnK, d'^d' g?;/ w[b 

ftu, fJE'A Ipoh u[Ze e/ b? ikJhnK rJhnK ;[zdohnK, riBh d/ pIkoK 

(142)

Page 150: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ftu Bhbkw j[zdhnK ojhnK. wzdo Ykj/ rJ/ “GrtkBK” dhnK w{oshnK 

s'VhnK rJhnK. d/P^tk;hnK e'b'A ;G e[M y'j e/, G[Zy/ woB bJh wIp{o 

eo fdZsk frnk. d[BhnK d/ fizB/ d/P }[bkw oj/ jB, PkfJd Gkos fJe' 

fJZe nfijk d/P j't/rk, fi;B/ ;G s'A bzwk ;wK }[bkwh dk dod jzvkfJnk 

j?. nro j'o fgSKj Mksh wkohJ/ sK nkohnB (ftd/PK ftu'A nk e/ tZ;/ 

b'e) jwbktoK B/ Gkosh w{b ;ZfGnsk ƒ g{oh soQk fwZNh ftu fwbk fdZsk 

;h. nkohnk g[ZsoK dk fbfynk “Xow rqzE fort/d” ;p{s tk;s/ g/P 

ehsk ik ;edk j?. fi; ftu w{b GkoshnK dk ;otBk; eoB dhnK 

rkEktK ft;Eko ;fjs fbyhnk fwbdhnk jB. T[gozs :{BkB s'A nkfJnk 

:'Xk,  f;ezdo Gh ;G ƒ :kd j't/rk.  fJj  fXnkB  ftu oj/  fe  fJ; 

d/tfsnK, ntskoK, foPhnK^w[BhnK, ;zsK^GrsK d/ d/P ftu, E'e ftu 

Grsh ehsh ik ojh ;h. ubhj/ eZN/ ik oj/ ;B. wzso ikg s/ j'w iZr 

pj[s ehs/ ik oj/ ;B. Xow yks/ ftu gP{nK dk jh BjhA, wB[ZyK dk Gh 

“pbhdkB” ehsk ik fojk ;h. nB/e sohe/ gZsohnK tku e/, P[G wj{os 

eZY/ ik oj/ ;B. i'fsP ns/ N/t/ bkJ/ ik oj/ ;B. wkbktK c/ohnK ik 

ojhnK ;B. w{oshnK tkb/ GrtkBK ƒ ;[nkdb/ gdkoEK d/ G'r brtkJ/ 

ik oj/ ;B. wzdo ftu NZb$;zy r{zIK gk oj/ ;B. fszB ;" nmkjm shoEK 

s/ fJPBkB eoe/, gftZsosk gqkgs ehsh ik ojh ;h. g[ikoh b'e fto'XhnK 

ƒ ekp{ ftu oZyD tk;s/ ;okg d/ e/ “G;w eo d/D” dk nrBpkD, ;dk 

fsnko  oZyd/  ;B. PoXk  fjs nzB^XB s/  XhnK, nogD eoB tkb/ 

PoXkb{nK ƒ “todkBk” dhnK SfjpoK bk fdnk eod/ ;BHHH. “wro, 

woi pVsk frnk fiT[A^fiT[A dtk eh.” 

wjkB goT[gekoh, fJBebkph ;{ow/, tkfjr[o{ ih tZb'A to';kJ/, 

T[; dk \k; o{g, ;fsr[o{ BkBe fBozekoh ih Xosh s/ nk gqrN/. T[BQK 

;w[Zuh wB[Zysk d/  efbnkD  fjZs, v{zxh ;'u  ftuko ehsh. ;dhnK dh 

}[bkwh rb'A bkT[D tk;s/, nfrnkBsk dh BhAdo ftu'A irkT[D tk;s/, 

ewo eZ;/ eo bJ/. }[bkwh oki;h, }[bkwh Xkofwe, }[bkwh ;wkie, 

}[bkwh n"os dh. }[bkwh s/sh eq'V d/th^d/tfsnk dh. fiE/ ;fsr[o{ ih 

(143)

Page 151: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

B/ d/P^ftd/PK ftu ik e/ nkgD/ gftZso puBK okjhA b'eK ƒ jb{fDnk, 

Bkb'^Bkb nkgD/ ftukoK ƒ fbysh o{g Gh fdzd/ rJ/. ;fsr[o{ ih Gbh 

gqeko ikDd/ ;B, fe nDfrDs p[okJhnK s/ }[bkwhnK dk \kswk wzsoK, 

gkmK iK e/tb nodk;K okjhA \sw BjhA ehsk ik ;edk. i/ fe;/ wzso iK 

gkm Bkb wB[Zysk dk Gbk j' ;edk j[zdk sK T[j sK ;woZE r[o{ ;B, fJe' 

tkoh nzso^fXnkB j' e/, e'Jh wzso gVQ SZvd/. T[gozs fJekro fuZs, 

nekb g[oy d/ uoBK ftu, ;opZs d/ Gb/ tkbh tXhnk fijh nodk; eo 

d/Ad/. fpBK PZe T[j nZi d/ f;ZyK^;kXK iK ;zsK Bkb'A eq'V doI/ tXhnk 

nodk; eoB dh ;woZEk oZyd/ ;B. nZi gVQ/ ik oj/ wzsoK Bkb'A fes/ 

T[Zsw wzso Gh T[j ikDd/ ;B. T[BQK tZb'A ehsh rJh p/Bsh, nekb g[oy 

d/ do s/, S/sh jh gqtkB j' ikDh ;h. fJZe' tkoh r[o{ BkBe ;kfjp ;Zu/ 

gksPkj tZb'A ehsh nodk; d[nkok, ;w;s ;z;ko d/ d[ZyK, eb/PK, ftekoK, 

}ohph, }[bkwh nkfd dk ykswk j' ikDk ;h. ;ko/ ;z;ko d/ Bk ;jhA 

nkgD/ jw tsBh Gkos G{wh d/ t;BheK d/ d[Zy sK d{o eo fdzd/. T[jBK 

ƒ nkgD/ f;ZyK ;/teK Bkb pj[s fgnko ;h, fJBQK d/ ePN Bftsoh tk;s/ 

jh e'Jh wzso gVQ iKd/, nodk; eo fdzd/HHH. 

go BjhA` ;fsr[o{ BkBe ;kfjp uzrh soQK ikDd/ ;B fe I[pkBh 

iwQK \ou Bkb fJ; G'bh b'ekJh dk e[ZM BjhA ;ztoBk. ;r'A T[BQK bZyK 

w[PebK MZb e/ bzw/ g?v/ s?j eoe/ ny"sh eokwksh ;kX{nK ƒ Mzi'V e/ 

irkfJnk. d/P ftu tkgo ojh d[odPk, spkjh, G[ywoh, I[bw'^f;sw 

pko/ ft;Eko Bkb ikDekoh fdZsh. gkyzv eow d[nkok G'b/ b'eK ƒ Bk 

b[ZND dh ;'Mh fdZsh. nkgD/ f;ZX/^;kd/ rkvhA^okj pko/, ukBDk gkfJnk. 

\[d ;fsr[o{ ih B/ T[gd/P jh BjhA ehsk ;r'A b'e GbkJh bJh m'; nwbh 

T[dw nkozG eo fdZs/. gksPkj T[wo Go wB[Zysk d/ ePN fBtkoD fjs 

fdB^oks i[N/ oj/. fJ;/ goT[gekoh ekoi ƒ fBozso uZbdk oZyD bJh, 

nkgDh EK r[o{ nzrd ;kfjp ih ƒ fIzw/tkoh ;"Ag rJ/. T[BQK B/ Gh wzso 

ikg gkm iK e/tb nodk; d[nkok b'ekJh dk Gbk j'Dk ;theko BjhA 

ehsk. ;r'A brksko ;zxoP;hb oj/ *s/ f;Zy bfjo ƒ pj[gZyh frnkB 

(144)

Page 152: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

p\Pe/ j'o gquzv ehsk. i/ fJe fwzN tk;s/ ;theko eo bJhJ/ fe PKsh 

d/  fdBK  ftu Gkt/A wzsoK^izsoK dh Io{os BjhA gJh, go r[o{ BkBe 

;kfjp nkgD/ gzit/A ;o{g ftu id'A ikpo j[ewokBk dh JhB Bk wzBfdnK, 

nB/eK ePN ;oho s/ MZb oj/ ;B. fJe jcsk brksko fdb ezpkT{ s;hj/ 

d/D s'A pknd Pjhd eo fdZs/ rJ/. T[; n"y/ tes sK e'Jh wzso T[jBK ƒ 

gVQ jh d/Dk ukjhdk ;h. eh ;ko/ jhb/ w[Ze ikD s/, nkyoh jfEnko d/ s"o 

s/ fe;/ wzso ƒ tofsnk ikDk rbs ;h < eh x'o ;zeN d/ ;w/A, fBozeko 

d/ do nodk; okjhA ;jkfJsk wzrDh, fe;/ r[owfs d/ f;XKs dh T[bzxDk 

;h< nkyoh nw'x pkD d/ s"o s/ wzso gVQe/ d[PwD dh skes ƒ BPN 

BjhA eoBk ukjhdk ;h < S/t/A BkBe (r[o{ jfor'fpzd ;kfjp) ih tZb'A d' 

sbtkoK XkoB eoBhnK, c"iK, febQ/, x'V/ s'gK nekb s\s ;kfjpHHHH. 

eh nodk; iK fe;/ wzso ikg Bkb d[PwD dk wbhnk^w/N BjhA ehsk ik 

;edk ;h < fco feT[A < fJsB/ tZv/ I'\w Go/ gqpzX eoB/ fezB/ n"y/, s/ 

wzso ikg iK nodk; tkbk ekoi nsh ;[y?B. ;"yk okj  fsnkr e/, 

fpyV/  g?Av/  uZbDk,  f;Zy  ;/te  Pjhd  eotkT[D/,  nkgDk  \k;  fNekDk, 

nzfwqs;o SZve/, ehosg[o tk; eoBk, fJBQK w[PebK s'A ;fji/ jh pfunk 

ik ;edk ;h, wzsoK d[nkok. nkg' nkgD/ tes, wB[Zysk dk Gbk eofdnK, 

;ko/ r[o{ ;kfjpkB B/ wzsoK d[nkok iK fe;/ }?ph Pesh okjhA, d[Zy d{o 

eoB dk edh  ftPtkP BjhA  fdtkfJnk. d;t/A  ;fsr[o{  ih  B/ nB/eK 

w[PebK dk Nkeok ehsk. eohp u"dK \{Bh izrK bVhnK. p/nzs  f;Zy 

Pjhd j'J/, uko/ ;'jD/ bkb Xow :[ZX ftu e[opkB j'J/. nzs ;w/A nkgDk 

nkgk Gh ;fsr[o{ ih B/ b/y/ bk  fdZsk.  fGnkBe w[;hpsK, d[Zy, G[Zy, 

nDfrDs PjhdhnK eh P"Ae g{oB tk;s/ jh ;B< wzso, to, ;okg, ikg 

iK nodk; j'o fe; tk;s/ ;KG e/ oZyh j'Jh ;h. w[;hpsK MZbD dh Ekt/A, 

eokwksh PeshnK dh tos'A jh eo b?Ad/. go BjhA, nfijk ;fsr[o{ ih B/ 

e[ZM  Bk ehsk. Bk  jh  f;ZyK  ƒ eokwksh PeshnK iK }?ph  skesK  s/ 

ftPtkP oZyD dk j[ew ehsk. BKjh fJj j' ;edhnK jB. feT[Afe T[; 

;w/A Gh bZyK gkyzvh ;kX eokwksh j'D dk Y'b pj[s T[Zuh tik oj/ ;B. 

(145)

Page 153: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

go wB[Zy wkso d/ okJh wkso ;zeN ƒ d{o Bk eo ;e/. fJzB^fpzB w"I{dk 

;w/A ftu, nfij/ nB/e pfjo{ghJ/ ;kX^;zs, nkgD/ eokwksh j'D dhnK 

y{p vhrK wkod/ jB. wB[Zysk dk Gbk eoB s'A fJj ;ko/ jh n;woE 

jB. jK i'eK tKr izsk dk \{B ghD' osh Go fMie BjhA eod/. 

d;w gksPkj jI{o s'A pkd, BZp/ ;kb sZe, brksko pjkdo f;Zy 

;{ofwnK B/ I[bw dk \kswk eoB tk;s/ s/} tkjh, ;h; eNtkJ/, pzd^pzd 

i[dk eotkJ/, uoyVhnK s/ uVQ/, f;oK d/ w[Zb gJ/, xo^pko T[iV/, izrbhA 

tk; ehsk. nf;j s/ nefj ePN ;jko/. eh fJBQK ;ko/ ehwsh ikBk 

e[opkB eoB tkb/, ;h; sbh s/ Xo, w?dkB ftu i{MD tkb/, r[o{ e/ bkbK 

ftu'A e'Jh Gh wzso ikg, eokwksh PeshnK iK nodk; okjhA, ekoi 

f;ZXh eoBh BjhA ikDdk ;h < i/ w{zj I[pkBh wzso ikg Bkb ekoi ok; j' 

;ed/ ;B, fco \{B d/ dfonk soB dh eh Io{os ;h < ;fsr[o{ dh py;h 

ofjB[wkJh ftu uZbfdnK, w[rbK dh }[bkwh rb'A T[skoh, sK r'fonK nk 

GkoshnK ƒ }[bkw pDk Xfonk. r'oh ;oeko B/ fjzd[;skB ƒ T[AR sK 

400 ;kb b[ZfNnk, go f;ZX/ Yzr 200 ;kb uzrh frZdV e[N ehsh. fJBQK 

s'A nkIkdh gqkgs eoB bJh Bt/A f;foUA fco d/P gq/wh woihtV/, f;oK d/ 

eZcD pzB e/, xo'A  fBeb gJ/. p/nzs s;hj/ MZb/, ekb e'mVhnK  ftu 

i[nkBhnK rb rJhnK. ekb/ gkDhnK dh ;Ik eZN e/ e'Jh  ftobk jh 

tkg; nkfJnk j't/rk. \{B dhnK BdhnK tjk e/, bkPK d/ ;ZEo T[;ko e/, 

fco fes/ nkIkdh^okDh d/ doPB B;hp j'J/ ;B. ;ko/ fjzd';skB ftu 

;kX{nK, ;zfBnk;hnK, i'rhnK, pqkjwDK, sgZ;thnK dk e'Jh gkoktko 

BjhA ;h. go fe;/ wjkswk B/ e'Jh ikd{^wzso Bk SZfvnk, ikg, j'w iZr 

Bk ehsk. sK  fe fpBK ikB^wkb d/ xkD s'A,  fpBk bzwh wko{ izr s'A, 

nkokw Bkb nkIkdh^d/th nk Gkr bkT[Adh.  f;ZyK  ftu Gh pj[s ;ko/ 

dwri/  wkoB  tkb/  ;kX  ;zs  ;B. nfrnkBh  PoXkb{nK  ƒ  E'e  ftu 

poesK tzv oj/ ;B. wzsoK^sthsK, XkfrnK, gkmK, nodk;K d[nkok 

;zeN w'uB eo oj/ ;B. fJj ;ko/ ‘wjKg[oP’ nkIkdh dh izr ftu fjZ;k 

gkT[Ad/ fes/ fuokr b? e/ Gh Y{zfvnK BjhA fwbd/. eohp nmtzik ;kb j' 

(146)

Page 154: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

rJ/ jB, d/P nkIkd j'J/ ƒ, go ;ko/ w;b/ T[;/ soQK |Bhno Bkr tKr, 

w{zj  nZvh  fGnkBe  o{g  ftu  yV/  jB.  }ohph,  fpwkoh,  nBgVQsk, 

foPtsy'oh, ;zgodkfJesk nkfd nB/e w[;hpsK fteokb o{g Xkoh yVhnK 

jB. Gkos  ftu gzikj bZy ny"sh ;kX wzso ikg, sgZf;nk iK :'r 

f;ZXhnK okjhA, nkgD/ gk; n;hw PeshnK j'D dhnK vhrK wkod/ BjhA 

EZed/. izsk ƒ r[wokj Gh eod/ jB. s/ T[BQK rohpK dk \{B pVh p/^ofjwh 

Bkb Xow dk b/pb bke/ vekod/ jB. fJBQK ;kXK^;zsK B/ fJe Gh w;bk 

jZb BjhA ehsk eokfJnk. ;oekoh Ipo d/ fto[ZX edh I[pkB sZe BjhA 

y'bQh. b'eK d/ d[Zy xND dh Ekt/A tZXd/ jh ik oj/ jB. 

f;Zy ;wki d/ ;Bw[Zy e[ZM ;tkb rzGho u[D"sh tKr dog/P jB. 

nro wzso ikg gkm d[nkok, ;kXK ;zsK tZb'A ehshnK nodk;K d[nkok 

nZi sZe (fteb'so/ e/; ƒ SZv e/) f;ZyK dk iK wB[Zysk dk e[ZM ;ztfonk 

BjhA, (ftrfVnk pj[s j?) fco gqzgoktK iK wfonkdktK dk eh ehsk ikt/ 

< i/ r[opkDh dk “cb gqkgs” BjhA j[zdk, i/ ftXh g{ote ehsh “nodk;” 

;[Dh BjhA iKdh, fco ehsh jh feT[A ikt/ < gkme iB' xpok Bk ikDk, 

pj[s seV/ j' e/, fdb s/ gZEo oZye/ rzGhosk Bkb fJBQK ;tkbK d/ i[nkp 

bZGD/ g?Dr/. gktB r[opkDh ;fsr[o{ ;kfjp tZb'A ngozgo, gko pqjw 

gow/Po  ih  dk  T[usw  ;zd/P  ;z;ko  d/  Gb/  bJh  nkt/;  j'fJnk  j?. 

r[opkDh f;Zy d/ ihtB dk ;jkok j?. Ezwh j?, ihtB iku j?, i/  f;Zy 

r[opkDh BjhA gVQ/^;wM/rk sK fJ; dh nkswe w"s j' ikt/rh. j'o Gkt/A 

i' woih pfDnk fco/, pkDh s'A fpBk f;Zyh nzdo BjhA fNe/rh. Pos fJjh 

j? fe i' T[Zsw T[gd/P, ;fsr[o{ ih B/ pyfPP ehs/ jB, T[BQK ƒ gVQBk, 

;wMDk f;o^wZE/ ;theko eoBk j?, fpBk fezs{^gqzs{ s'A r[opkDh w[skpe 

ihtB Ykb b?Dk j?. ;fsr[o{ ih dk gftso c[owkB j? L^ 

r[o[ g{ok fi;[ G/fNnk sk e/ ;[fy got/P ] 

wB eh wfs fsnkrhn? ;[Dhn? T[gd/;[ ]  (gzBk^814) 

;fsr[o{ ih c[owkB eod/ jB, j/ GkJh` fi; gqkDh ƒ g{ok ;woZE 

r[o{ fwb g?Adk j?, T[j ;[yh fIzdrh pshs eodk j?. T[;d/ fjod/ xo ftu 

(147)

Page 155: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

g{oB nBzd j[zdk j?. pPos/ T[j nkgDh S'Nh wZs fsnkr d/t/. fJekro 

fus r[o{ dk nkfynk ;[D/, fdZs/ rJ/ j[ew w[skpe ekoi nkozG eo d/t/. 

nZr/ ;fsr[o{ ih j'o ;wMkT[Ad/ jB L^ 

n;fEo ojj[, v'bj[ ws epj{, r[o e? pufB nXkfo] 

i? i? eko ;rb G{ wzvb, w[y T{ib dopkfo](gzBk^678) 

fJ; gktB gzesh ftu ;fsr[o{ ih ;gZPN sohe/ ;wMk oj/ jB 

fe nv'b ofj e/, nZr/ tX'. r[o{ d/ frnkB (T[gd/P) ƒ jh fIzdrh dk 

nkXko ;theko eo'. fco ;koh Xosh T[Zs/ s[jkvh P'Gk j't/rh. fBozeko 

d/ dopko ftu Gh wkD gqkgs eo'r/. nZr/ j'o ;[D' L^ 

i/s/ ihn fbyh f;oeko] eoDh T[gfo j'tfr ;ko] 

j[ew eofj w{oy rtko]  (gzBk^1169) 

j/ GkJh` ;GBK ihtK d/ f;o tkfjr[o{ ih B/ nkgDk fB:w o{gh 

j[ew  fby  G/fink  j?.  jo  iht  d/  ehs/  uzr/^wzd/  ezwK  dk  b/yk^i'yk 

j't/rk. w{oy b'e fBozeko d/ nNZb ekƒB ƒ pdbDk ukj[zd/ jB, go pdb 

BjhA ;eDr/. wBwkBhnK eod/ gSskT[Dr/. 

;fBwo p/Bsh j? fe fi; sohe/, nZi gkm j' oj/ jB, fJBQK okjhA 

e[ZM b'eK ƒ o[Irko fwfbnk sK nkfynk ik ;edk j?, j'o e'Jh nkswk dk 

efbnkD j[zdk j't/ iK gzE dh uVQdh ebk j' ojh j't/, nfijk BjhA j?. 

g[ikohnK, ;kX{nK^;zsK dhnK e'mhnK, v/o/, ekoK, mkm, u/b/^u/bhnK, 

r'rVK, y{p T[;o ojhnK jB. PoXkb{ XB eoe/ Gh, frnkB eoe/ Gh, 

ezrkb dk ezrkb jh j?. r[o{ rqzE ;kfjp d/ nEkj Gzvko ftu'A fJe Ppd 

s/ T[;d/ ;zy/g noE gkmeK d/ ;Bw[y jB L^ 

s? Bo fenk g[okB[ ;[fB ehBk] 

nBgktBh Grfs Bjh T[gih G{y? dkB[ B dhBk ]1] ojkT[] 

ekw[ B fp;foU eq'X[ B fp;foU b'G[ B S{fNU d/tk] 

go fBzdk w[y s/ Bjh S{Nh fBcb GJh ;G ;/tk]1] 

pkN gkfo xo[ w{f; fpokB' g/N[ Go? ngqkXh] 

fifj gob'e ikfJ ngehofs ;'Jh nfpfdnk ;kXh]2] 

(148)

Page 156: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fjz;k sT[ wB s/ Bjh S{Nh ihn dfJnk Bjh gkbh] 

gowkBzd ;kX;zrfs fwfb eEk g[Bhs B ukbh]3](gzBk^1253) 

j/ wB[Zy` Xkofwe g[;seK gVQ e/ s{z eh ehsk < s/o/ fjod/ ftu 

T[sw r[D g?dk j'D/ ukjhd/ ;B i' BjhA j'J/. e/tb Xkofwe rqzE gVQ^;[D 

b?D/, e[ZM fwEhnK o;wK g{ohnK eo b?DhnK jh Xow BjhA j'fJnk eodk. 

s/o/ nzdo tkfjr[o{ s/ g{oB Go';/ tkbh PoXk g?dk BjhA j'Jh. G[Zy/ nks[o 

b'VtzdK Bkb tzv e/ G'iB Bk Sfenk. ekw tkPBk s/ s{z ezNo'b Bk eo 

;fenk. s/o/ nzdo eq'X dh nrBh sK bNkbN pbdh BIo nkT[Adh j?. 

b'G tkbh G?Vh fposh s'A s{z S[Nekok BjhA gk ;fenk. jo ;w/A s{z gokJh 

fBzdk eodk ofjzdk j?A. fJ; soQK s/o/ ftykt/ tkb/ Xow eowK tkbh ihtB 

fefonk p/noE ik ojh j?. s{z okjrhoK ns/ xoK ƒ b[ZND s'A Gh r[o/I 

BjhA eodk. fJ; soQK gkg dh ewkJh d[nkok s{z gfotko dh g/N g{osh 

eodk j'fJnk tZvk ngokXh pD frnk j?A. s/o/ tZb'A ehs/ rJ/ fJBQK gkg 

eowk ekoB, oZph dorko ftu s?ƒ Y'Jh BjhA fwb/rh. G?V/ ezwK s'A pki 

nk ikj, s{z sK p/d'fPnK ƒ esb sZe eo fojk j?A. s{z nkgD/ p'bK s/ 

nkdsK d[nkok d{i/ wB[ZyK ƒ pj[s d[Zy gj[zukT[Adk j?A. ihtK s/ dfJnk iK 

fgnko  tkbh  Gbh  ohs  s{z  ngDkJh  BjhA.  gowkBzd  ih  T[sw  puBk 

d[nkok fIzdrh dk ;jh Yzr ;wMkT[Ad/ jB. j/ GkJh` s{z B/e g[oPK dh 

;zrs BjhA eodk, fiZE'A ihtB ;ekoEk eoB tkbh f;Zfynk jk;b j' ;e/. 

tkfjr[o{ ih d/ r[DK ƒ ihtB ftu Ykbe/, Bkw ig e/, B/e ezw eofdnK, 

ftekoK ƒ fsnkr e/ jh s{z gow/Po d/ do s/ gqtkB j' ;edk j?A. ;z;ko 

ftu ;Zuk ;Z[y wkD ;edk j?A. (1253) 

nw'be yIkB/, gktB r[opkDh ftu'A fJj j? e/tb fJe Ppd dk 

;konz;. fJ; GktBk d/ p/nzs Ppd, r[o{ rqzE ;kfjp ih ftu w"I{d jB. 

fJBQK ƒ fJe ;" tkoh gVQ', iK fJe jIko tkoh. e/tb s'sk oNDh^gVQB 

wkso^Bkb ekoi BjhA f;X j'Dk. ;r'A n;bhns fJj j? fe fJBQk puBk 

d[nkok fdZs/ rJ/ T[gd/P j[ew ƒ fJB^fpB wzB e/, dZ;/ rJ/ ftekoK ƒ 

fsnkr e/, gqtkB j'fJnk ik ;edk j?. ihtB ƒ r[DK Bkb Gog{o eoBk 

(149)

Page 157: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

j?.  fJjh  j?  r[opkDh  dk  sZs;ko,  wBw[ZyK  ƒ  r[ow[y,  ftekohnK  ƒ 

goT[gekoh, gkyzvhnK ƒ ;Zu/ Xowh pDk e/, ;zs f;gkjh dk fJe' EK ;[w/b 

eotk e/, ;'jD/ ;wki dh f;oiDk eoBh. 

nZr/ n;hA ;fsr[o{ ih ƒ r[opkDh ftu'A e[ZM j'o b'VhAd/ wZ;fbnK 

pko/ fBwosk ;fjs ;tkb g[ZSKr/. feT[Afe ;kvh ws E'Vqh j?, ftfdnk xZN 

j?, fIzdrh dk sIopk wkw{bh j?, fIzdrh fiT{D pko/ n;hA BjhA ikDd/. sK 

s/ ;fsr[o{ ih ƒ g[ShJ/, ;tkb^g[ZSK eo b?D dk jZe, ;kƒ ;fsr[o{ ih B/ 

p\fPP ehsk j'fJnk j?. c[owkB j? L^ 

r[o g{Sj[ s[w­ eoj[ phuko[] sK gqG ;ku/ br? fgnko[] (gzBk^1173) 

r[fo g{o/ ;u[ efjnk] ;' ;[y[ ;kuk bfjnk]  (gzBk^621) 

jo gfjb{ pko/ ;[uZih nrtkJh f;Zy B/ ;fsr[o[ rqzE ;kfjp ih s'A 

gqkgs eoBh ;h. pV/ nc;'; Bkb  fbyDk g?  fojk j?  fe pj[^frDsh 

f;Zy^;wki, r[opkDh d/ ;opd/;h, ;opekbh, ;w[Zuh wkBtsk ƒ rZbtZeVh 

ftu b?D tkb/ T[sw T[gd/PK s'A nBikD j?. ;kXK^;zsK s'A, wzsoK, ikgK 

d[nkok ekoi f;ZX eotkT[D dh d"V ftu j?. c'eN g{ik^gkmK d/ Bkw j/m, 

nkgDk ehwsh ;wK ns/ p/fj;kpk XB, Gzr d/ GkV/ popkd eoh ik fojk 

j?. epoK, wVQhnK, c'N'nK iK ny"sh pkfpnK nZr/ fBZs bzwhnK eskoK 

BwPekoK eodhnK t/yhnK ik ;edhnK jB. id'A e'Jh d[Zy^;[Zy nk Y[Ze/, 

ftykt/ wkso o;w g{osh, r[o{ :kd eo fbnk iKdk j?. toBK BfPnK, 

eoweKvK ns/ j'o o[M/ftnK s'A ftjb jh feE/ j? < eJh tkoh sK ;kok 

ekoi e/tb nodk; eoe/ g{ok j' frnk wzB fbnk iKdk j?. iok nkgD/ 

nzdo T[soB dh y/ub eo', fgSb/ ;w/A ƒ nZyK nZr/ fbnkT[. ;tk gzi ;" 

;kb ftu i' e[ZM f;Zy gzE B/ gqkgshnK ehshnK jB, xkbDk^xkbhnK jB, 

;fsr[o{ ;kfjp ih B/ wknoe/ tkb/ ekoi ehs/ jB, eh T[j ;ko/ nodk; 

eofdnK jh nZy^c'o ftu fpBK ;oho ƒ y/ub fdZfsnK g{o/ j' rJ/ ;B< 

fJe gk;/ nodk; dh eokwksh Pesh d[nkok, ekoi f;Xh dk, ft;tkP 

d[nkfJnk ik fojk j?. d{i/ pzB/ ;w[Zuk f;Zy fJfsjk;, xZb{xkfonK, fBZs 

dhnK esbkwk, jkoK^fiZsK Bkb bpo/I j?. d'tk rZbK ftu'A ;Zu eh j?, 

(150)

Page 158: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

eowksh nodk;K iK ;fsr[o{ ih dh pyPh T[Zsw nrtkJh s/ f;zxK^f;zxDhnK 

dhnK ;{owrshnK< iok ;'u'` fco gzEe d[PtkohnK ƒ d{o eoB tk;s/, 

;zeN joB tk;s/, nZi nodk;K feT[A Pesh jhD j' rJhnK jB< f;Zy 

gZE ftu nkg{z pD/ pqjwfrnkBh, g{oB ;zs, foZXhnK^f;ZXhnK d/ wkbe, 

jIkoK gkmK dhnK bVhnK ubkT[D tkb/, s/ wzso wkbk ikg eoB tkb/, 

;zsK^;kXK dh frDsh eoBh n"yh j?. fJBQK dhnK PeshnK p/eko feT[A ik 

ojhnK jB, e[M ;ztoB dh Ekt/A, f;Zy gzE o;ksb tZb fBxodk ik fojk 

j? < w"s f;o s/ e{e ojh j? s/ f;Zy ƒ fpZbh t/ye/ ep{so tKr nZyK whN 

b?D dk spkj e[B T[gd/P fdZsk ik fojk j?. f;nkfDnK dk eEB j? fe 

id'A G/v^pZeo/ ƒ esbrkj tZb fbikfJnk iKdk j?, sK T[j g?o nVkT[Adk 

j?, ftbedk^uhydk j?. w"s s'A puD dh g{oh tkj bkT[Adk j?. go t/y' 

tZvk f;sw, f;Zy i?eko/ rikT[Adk, ekcb/ pzB e/, iK sK p/JhwkB oki;h 

bhvoK tZb'A  fsnko ehsh esbrkj tZb ik fojk j?. iK wzso ikg s/ 

nodk; eotke/  ck;hA  uVQB  bJh  ;kXK  d/  v/fonK  tZb  jI{w  pDk  e/ 

d"fVnk ik fojk j?. nfijh fGnkBe nt;Ek ftu'A, gowkswk dh e'Jh 

eokwks jh puk bt/ s/ puk bt/, toBk ;kj;s^jhD j'J/, gzE dk wk; 

B'uD bJh G[ZyhnK froMK, M[owN gkJh uko/ pzB/ x/ok xZs u[ZehnK jB. 

d[BhnK d/ fiBQK b'eK B/ ;\s xkbDk^xkbhnK B/, ;[Zy nokw s'A 

p/^gqtkj j'J/ B/, iE/pzde o{g ftu nZr/ tXD bJh ;koh skes M'e fdZsh 

rJh j?, ekw:kphnK T[BQK d/ edwK ftu j[zdhnK B/. pkdPkjs d/ ;'jD/ 

ski T[BQK d/ ;h; s/ P'Gd/ B/. d[BhnK M[Ze^M[Ze e/ ;bkwK, T[jBK ƒ jh 

eodh j?. fJ;kJh b'eK B/ i/ nZXh d[BhnK s/ oki ehsk j?, wZbK wkohnK 

jB, e/tb wzso ikg eoe/ BjhA, f;oV^f;de Bkb, izr ftu ;dk i{Md/ 

oj/. w[;bwkBK B/ jfEnkopzd j' e/ g{o/ j"A;b/ Bkb, fiXo XkJh ehsh, 

fiZs d/ Mzv/ rZv fdZs/. d[BhnK dh p/^P[wko d"bs s/ j[;B b[ZNd/ oj/, b'ehA 

bzw/ g?^g? vzv'T[sK eod/ oj/. eh fJj ;kohnK ekw:kphnK, wzso ikgK 

Bkb M'bh gkJhnK ;B< j[D Gkosh okfInK, ;kXK^;zsK s/ fJE'A d/ b'eK dh 

ekor[Ikoh t/y'.  fJE/  pV/  wzso ikg, gkm, iZr ehs/  iKd/  ;B. go 

(151)

Page 159: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;dhnK sZe }[bkwh d/ ;zrb, rb gJ/ oj/. fe;/ wzso gkm B/ Pesh Bk 

ftykJh.  fJ; purkBh joes s'A  ;fsr[o{  BkBe ;kfjp ih B/,  pj[s 

gfjbK d/P tk;hnK ƒ ntrs eotkfJnk ;h. fsnkoh eoB, fjzwsh 

pDB, J/esk d/ ;{so ftu go'J/ ikD, tfjwK^GowK s'A puD dh sk}hd 

ehsh ;h. go n;hA nZi se fJBQK T[sw T[gd/PK ƒ ;[fDnk^nB;[fDnk 

jh eod/ nk oj/ jK. ;fsr[o{ ih dk gktB puB j? L^ 

e'Nh j{ gho tofi ojkJ/ ik who[ ;[fDnk XkfJnk] 

EkB w[ekw ib/ fpi wzdo w[fS w[fS e[fJo o[bkfJnk] 

e'Jh w[rb[ B j'nk nzXk feB? B gouk bkfJnk](gzBk^417) 

;fsr[o{ ih pVh p/pkeh Bkb ;w/A dk ;Zu/ b'eK d/ ;Bw[y oZy oj/ 

jB. gJh id'A pkpo Gkos s/ jwbk eoB bJh uVQ fgnk, ;{j/ B/ ;w/A d/ 

jkewK ƒ jwb/ pko/ \po fdZsh. pikfJ fJ; d/ fe g{oh fdqVsk Bkb, c"ih 

fsnkoh  ehsh  iKdh,  Gkosh  w[ekwh  jkewK,  okfinK  B/  ghoK^cehoK, 

;kX{nK, pqkjwDk ƒ p[bk e/, wkor doPB bJh p/Bsh ehsh. pkpo d/ 

w[ekpb/ bJh eh Yzr ngDkJ/ ikD, g[ZfSnk. cehoK B/ sths pDk e/ 

c"ihnK ƒ tzv fdZs/. ftP/P fe;w d/ wzsoK dk ikg eoB bJh fejk. Bkb 

jh fejk fe n;hA Gh fJBQK wzsoK dk ikg^gkm eoKr/. ;kvh ;kfonK dh 

fJ; wzso Pesh Bkb pkpo dh ;koh c"i, ;kv/ d/P ftu g?o oZyfdnK jh 

nzBh j' ikt/rh. s[;hA p; ;kvh eokwksh wzso Pesh s/ Go';k oZy'. 

;fsr[o{ ;gZPN g[eko oj/ jB, fe fJBQK wzsoK^ikgK, sthsK Bkb, pkpo 

dh c"i dk fJZe Gh f;gkjh nzBk BjhA j'fJnk, fe;/ dk tkb ftzrk BjhA 

j'fJnk. ;r'A  jwbkto w[rb c"i nZrK  bkT[Adh,  s'gK,  pzd{eK  d/  r'b/ 

toQkT[Adh spkjh wukT[Adh, nZr/ jh nZr/ tXdh ubh nk ojh ;h. fJBQK 

fBezw/ Gkosh b'eK d/,  fBezw/ ;kXB s/  f;gkjh, bV jh Bk ;e/. nZr/ 

c[owkB j? L^ 

w[rb gmkDk GJh bVkJh oD wfj s/r trkJh] 

UBh s[ge skfD ubkJh UB­h j;fs fuVkJh] (gzBk^417) 

nkgD/  coI  fBGkT[D  dh  EK,  oki/^tIho,  nwho,  u"Xoh, 

(152)

Page 160: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;kX{^ceho, eh eo oj/ ;B, ;fsr[o{ ih dh I[pkBh ;[D' L^ 

nr' d/ i/ u/shn? sK ekfJs[ fwb? ;ikfJ] 

;kjK ;[ofs rtkJhnk ozfr swk;? ukfJ]  (gzBk^417) 

nZr'A izrh  fsnkoh e'Jh Bk ehsh. oki wfjbK nzdo jh ;dk 

ozr^obhnK ftu wdj'P ofjzd/ ;B. wzsoK d/ ;jko/ izr fisDh e{VhnK 

nk;K bkJh p?m/ ;B. N[eV/^N[eV/ j' rJ/, g?oK j/m fbskV fdZs/ rJ/. ;kok 

d/P  popkd  eotk  fdZsk.  fi;  d/P  ƒ  nkIkd  eotkT[D  tk;s/  eJh 

;dhnK sZe nEkj ePN MZbD/ gJ/. bZyK ikBK b/y/ bZr rJhnK, nB/e 

;kXB i[NkT[D/ gJ/, wzsoK s/ Go';k oZyD tkfbnK dh w{oysk ekoB fJj 

;G d[Zy G'rD/ gJ/. 

nZr/ ;fsr[o{ ih s'A g[ZShJ/, ih` feogk eoe/ ;kƒ Bk^;wMK ƒ 

fJj Gh dZ; fdT[ fe fjzws eoBh ukjhdh j? fe BjhA< i' b'e gdkoEK 

Bkb wkbwkb fd; oj/ jB, fJj wzso ikgK Bkb nwho j'J/ jB fe T[dw 

f;nkDg Bkb< i/ fe;/ ftnesh ƒ T[dw eoB d/ pkti{d ekw:kph Bk 

fwbD dk fPetk j? sK fJj Gh ;'uDk gt/rk T[;dk ehsk frnk T[gokbk, 

r[owfs i[rs nB[;koh ;h, iK nkgDh j'Sh wZs w[skpe < i' nodk; 

okjhA wzfrnk frnk ;h, T[; ftu nzsqht GktBk eh ;h, fej' fijh ;h< 

nekb g[oy dh G? GktBh ftu ofjzfdnK, ;fsr[o{ dh py;h ftXh w[skpe, 

f;Zy B/ ;dk fefonkPhb ofjDk j?. nkU` T[dw fjzws eoB pko/ gktB 

r[opkDh s'A ;/X bJhJ/ L^ 

T[dw[ eoj[ tvGkrhj' f;woj[ jfo jfo okfJ] 

BkBe fi;[ f;wos ;G ;[y j'tfj d{y[ dod[ Gqw[ ikfJ] (gzBk^456) 

j/ GkJh` fjzws eo' tZv/ GkrK tkb/ pD', r[opkDh d[nkok gow/Po 

dh :kd ftu i[V'. j/ BkBe fi; tkfjr[o{ d/ :kd ehfsnK, ;ko/ ;[yK dh 

gqkgsh j[zdh j?, d[ZyK dk \kswk j' iKdk j?, T[;ƒ edh Bk ft;ko'. 

T[dw[ eos ;hsb wB GJ/] wkofr ubs ;rb d[y rJ/] (gzBk^201) 

j/ GkJh` fjzws eoe/ r[o{ do;kJ/ okj s/ ub gT[. fJ; soQK 

eofdnK wB ;hsb j' iKdk j?. ;ko/ d[yK eb/PK dk ykswk j' iKdk j?. 

(153)

Page 161: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

T[dw[ ehnk eokfJnk nkozG[ oukfJnk] 

Bkw[ ig/ ifg ihtDk r[fo wzsq[ fdqVkfJnk] (gzBk^399) 

j/ GkJh` i' T[dw ehsk frnk j?, tkfjr[o{ B/ feogk eoe/ nkg 

eotk fbnk j?. gow/Po s/ Go';k oZy e/ ekoi nkozG eo fdZsk j?. nZr'A 

w?A ekoi Gh eodk iktKrk ns/ ;dk gowkswk ƒ fjod/ ftu t;k e/ 

oyKrk. 

T[dw[ eo/fdnk ihT[ s{z ewktfdnk ;[y G[zu[] 

fXnkfJfdnk s{z gqG{ fwb[ BkBe T[soh fuzs] (gzBk^522) 

j/ GkJh` ;dk T[dw eodk ojhA, fjzws eoe/ XB gdkoE ewk 

bJhA, ;ohoe b'VK tk;s/ nzB^XB Io{o ewkJhA. nkswk d/ efbnkD 

fjs ;fsr[o{ ih dk pyfPnk T[sw frnkB, gqG{ d/ r[D fjod/ ftu t;k 

bthA. fJzi eofdnK fuzsktK s'A ybk;h fwb/rh s/ ;[yK dh d"bs Bkb 

M'bhnK Go ikDrhnK. 

T[dw[ efo jfo ikgDk tvGkrh XB[ ykfN] 

;zs;zfr jfo f;woDk wb[ iBw iBw eh ekfN] (gzBk^48) 

j/ GkJh` fjzws eoe/ gow/Po dh :kd ftu ;dk i[fVnk oj[. ;G 

soQK dhnK  fuzsktK s'A S[Nekok  fwb ikt/rk. Bkw XB dh yZNh yNdk 

othA. ;sr[o{ dh nrtkJh ftu s[ofdnK iBwK^iBwK d/ ftekoK dh w?b 

bZE ikt/rh. ihtB gftZso pD ikt/rk. ft;Eko G? ekoD r[opkDh d/ j'o 

gowkD d/D s'A ;ze'u ehsk frnk j?. fJ; ftP/ Bkb ;pzXs Ppd pj[s 

jB. y[d t/yD dh y/ub eoBh. e[ZM gzB/ fiBQK s/ nfij/ Ppd jB L 99, 

137, 305, 381, 705, 798, 927, 1219 ns/ j'o pj[s. 

nkU` j[D nodk; pko/ e[ZM uouk eo bJhJ/. fJ; ftu e'Jh PZe 

BjhA  fe ;kv/  ftdtkB pI[orK B/ nodk; okjhA ;zg{oB f;Zy fJfsjk; 

;zGkbD dk gq;z;k:'r isB ehsk j?. nodk; dh P[o{nks ftu tkfjr[o{ 

ih dh i?eko ehsh rJh j?. n;hA T[;dh nz;^pzP jK fJ; bJh nkgD/ 

fgsk s/ gkbe dh gq;z;k eoBh, nsh Io{oh j?. i/ tkfjr[o{ ƒ G[Zb rJ/ sK 

fco, gP{^gzSh o[Zy pB;gsh iK ftneshnK gZEoK dh g{ik jh eoKr/, i' 

(154)

Page 162: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fBjkfJs tofis j?. fJ; s'A pknd d; r[o{ ;kfjpkB ih B/, nkgD/ d; 

;o{gK okjhA, brgr 239 ;kb ;ys xkbBktK xkb e/, ;opZs d/ Gb/ fjs 

i' rkvh okj T[bhe/, bk;kBh g{oB/ gkJ/, T[BQK ƒ ;wMDk j?. T[BQK gd fuzBQK 

s/ s[ofdnK, fIzdrh ƒ ekw:kp pBkT[D bJh ihn ikB Bkb T[dw eoBk 

j?. fJ; s'A pknd r[o{ rqzE ;kfjp ih ƒ BwPeko ehsh rJh j?. nZyo 

jB L^ d;K gksPkjhnK dh i's, r[o{ rqzE ;kfjp ih d/ “gkm dhdko” dk 

fXnkB Xo e/ p'b' ih` tkfjr[o{. fJ;dk f;Xk fijk Gkt j?, r[o{ rqzE 

;kfjp d/ doPB dhdko, gkm d[nkok j'Dk ;thekfonk frnk j?. r[opkDh 

ftu i' nBw'b ftuko ;[GkfJwkB jB, T[BQK ƒ gVQBk^;[DBk, PoXk Bkb 

fJzB^fpzB ;theko eoBk j?. iBw s'A nkozG eoe/ nzsb/ ;[nk; sZe, 

nkgDh ;w[Zuh ihtB fefonk, r[opkDh nB[;ko xVBh^sok;Dh j?. nZr'A 

gziK  fgnkfonK  dk  ;fsr[o{  ih  s/  f;de, nkgk  e[opkB eo d/D  dh 

;fgoN, fszBK dk uwe"o dh izr ftu ;{owrsh dh f;yo S'j e/ Pjhd 

j'dk. gziK ftu'A d' dk ;dk ;fsr[o{ ih d/ nzr^;zr ;/tk ftu ofjDk. 

fJBQK bk;kBh :'fXnK tKr T[jh ;fgoN ns/ f;de g?dk eoBk j?, nkgD/ 

nzdo. ;fsr[o{ ih d/ u"Aj ;kfjpIkfdnK ƒ pkozpko BwPeko, fiBQK S'Nh 

T[wo/,  tZv/  e"se  eo  ftykJ/.  Gkt/A  w?dkB/  izr  ftu  d[PwD  d/  nkj{ 

bkj[zfdnK Pjhdh gkJh, Gkt/A PkswJh ofjzfdnK ;ojzd ftu, Ikbw d/ 

f;o j' e/ Pjhdh gkJh. fJBQK fBZehnK fizdK s'A T[sPkj gqkgs eoBk j?. 

sK fe ;kv/ nzdo Gh T[BQK torh r?os ns/ ;{owrsh g?dk j' ikt/. fiBQK 

ihtB tkb/ f;zxK^f;zxDhnK B/ tkfjr[o{ ih dk Bkw ifgnk, o[yh^fwZ;h 

E'VQh ftu'A Gh tzv e/ Sfenk. “ukbh w[es/” fiBQK bZyK ikpoK dk p/y"c 

w[ekpbk eofdnK, nkj{ bkj[zfdnK ikBk b/y/ bk fdZshnK. fJBQK ;GBK d/ 

gkJ/ g{ofBnK s/ uZbD dk T[gokbk eoBk j?. nrb/ g?oQ/ ftu fIeo j'o 

iKpki i'fXnK dkl fiBQK f;zxk^f;zxDhnk B/ Xow j/s ;h; fdZs/, pzd^pzd 

eNtkJ/, y'gohnK T[sotkJhnK, uoyhnK s/ uVQ/HHH Xow BjhA jkfonk, 

f;Zyh  f;de  e/;K  ;[nk;K  ;zr  fBGkfJnk.” nfij/  pjkdoh  d/  T[sw 

ekoBkw/ nodk; ftu'A gVQ^;[D e/, nzdo MoBkNk fSV g?D. T[jBK tork 

(155)

Page 163: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

pjkdoh dk gftZso iIpk wB nzdo eotNk b?D bZr/. bZyK w[;hpsK okj 

o'e b?D, d[Zy j't/ ;[y j't/, pkdPkjs dh rZdh s/ p?mhJ/, Gkt/A wkw{bh 

fJB;kB  j'JhJ/.  j/  ;fsr[o{  ihU`  s[jkvh  pyPh  j'Jh  f;Zyh  dh  dks 

e/;K^;[nk;K Bkb fBGtKr/. pZ; fwjo Gfonk jZE f;o s/ oZyDk ih, fes/ 

n;hA v'b BK ikJhJ/. 

nrb/ pzd  ftu oki;h mkm tkbk, ;opZs d/ Gb/ tkbk,  fpBk 

fteso/ s'A fJB;kc bJh fdqV ;zebg, gziK s\sK d/ ikj' ibkb ƒ ;h; 

M[ek e/ gqDkw ehsh rJh j?. fJBQK gzeshnK ftu ykb;/ ƒ X[o dorkj'A 

pkdPkjs dk  wkbe j'Dk  do;kfJnk  frnk  j?.  ykb;k  wB eoe/  Gh 

pkdPkj j't/ s/ ;z;koh s"o s/ Gh gqG{ ;Zsk ;zg{oD j't/. n;hA gfjb'A fe;/ 

;w/A oki d/ wkbe ;K, nZr'A oki/ pDB tk;s/ ;dk u/szB ofjDk j? fjzws 

eoBh j?. nZr/^gqEw/ ;opZs ykb;k ih eh nodk; j? ih, ;opZs \kb;k 

ih e' tkfjr[o{ tkfjr[o{ tkfjr[o{ fus nkt/, fuZs nktB ek ;dek ;op 

;[y j't/HHH. fJj T[sw ftuko nodk; eofdnK T[wV gt/, fe gowkswk 

s'A  f;oc Bkw dh dks wzrDh j?. d[y ftu, ;[y ftu, ;GBk dk Gbk 

wzfrnk frnk j?. d/r s/ s/r ;dk tosD bJh fsnko oj/. Gkt G[Zy/ 

ifrnk;{ bJh bzro ;dk ubdk oj/. uVQe/ nkT[D tkb/ iotkD/ bJh, 

eokok i[nkp d/D tk;s/ s/r j't/ (feogkB) d/ w[m/ s/ jZE j't/. s/o/ ;ki/ 

fJ; ;'jD/ gzE dh ;dk i? i?eko j't/. s[;hA ;kvh ;jkfJsk eoBh, n;hA 

nkgD/ tZb'A e'Jh e;o pkeh BjhA SZvKr/, sB^wB^XB ;G Xow d/ tkoB/ 

eo fdnKr/. ;fsr[o{ ih fwjo eoBh, sKfe ykb;/ d/ ;dk jh p'b^pkb/ 

pD/ ofjD. 

nrb/ pzd  ftu wzr ehsh rJh j?  fe  f;Zy ƒ  f;Zyh  ftu j'o 

gqgZesk gqkgs j't/. f;Zy :kd oZyD fe e/; r[o{ eh w'jo jB p/w[Zbk s'jck 

jB. fJ; ehwsh s'jc/ dh ;dk fjckIs eoBh j?. f;Zyh e/;K^;[nk;K 

;zr fBGkT[Dh j?. nZr/ f;Zyh ofjs wzrh rJh j?. ftt/e p[ZX dh :kuBk 

ehsh j?, fJe d{i/ s/ ft;tkP eo b?D dh gq/oBk. ;ko/ dkBk s'A ehwsh 

dkB, Bkw dkB bJh i'dVh ehsh rJh j?. id'A Ikbw je{wsK tZb'A dopko 

(156)

Page 164: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;kfjp nzfwqs;o fty/, f;ZyK d/ fJPBkB s/ gkpzdh bk fdZsh rJh ;h, sd'A 

fJj nZyo Gh nodk; ftu Pkwb eo bJ/ rJ/ “;qh nzfwqs;o ih d/ 

fJPBkB”. gzE tZb'A ;w/A^;w/A gotkB ehshnK u"ehnK, ykb;kJh PkB d/ 

gqshe fBPkB ;kfjp, gzEe w[yhnK (iE/dkoK) d/ fojkfJPK ns/ dcso, 

nkfd i[r'^i[r nNZb ofjD. fJBQK ;G dh uVQdh ebk tk;s/ n;hA gzE dk 

nfByVtK nzr pD e/ ojKr/, g{oh f;defdbh Bkb, gzEe ;/tk ;dk eod/ 

ojKr/. 

nodk; d/ nkyoh g?oQ/ ftu f;ZyK ƒ, jzeko ofjs j'D dh :kuBk 

ehsh rJh j?. T[u wZs dh wzr ehsh rJh j?. ;qh BBekDk ;kfjp s/ j'o 

r[o{ xo, i' gzE s'A ftSV rJ/ jB, fsBQk d/ y[bQ/ dhdko s/ ;/tk ;zGkb gzE 

ƒ gqkgs j't/. fJBQk wzrK ƒ ;zg{oB eotkT[D bJh n;hA jo ;zGt isB 

eoKr/. jZeK dh gqkgsh bJh i/ b'V gJh sK ;h; sZe Gh tko fdnKr/. 

fJe nfijk r[ow[yh i[rs tkbk gqpzX T[;koB dh e'fPP eoKr/  fi; 

okjhA, d/P^ftd/P ftub/ ;ko/ r[oXkw, r[DtkB, ftdtkB, r[ow[yh ihtB 

tkb/, Gb/ r[of;ZyK dh ;/tk ;zGkb ftu nk ;eD. fJ; ekoi dh ;cbsk 

tk;s/ ;dk T[dw;hb ojKr/. j/ fBwkfDnK d/ wkD, fBskfDnK d/ skD, 

fBUfNnK dh UN, ;Zu/ fgsk tkfjr[o{ ih, feogk eo' n;hA wkD ofjs jK 

s[jkv/ s'A f;tkJ/ e'Jh UN nk;ok BjhA j?. ;koh skes rtk u[Ze/ jK. 

wBwsK dh fibD ftu roe j'J/ gJ/ jK. p; s[jkv/ uoBk ftu d'fJ jZE 

i'V e/, fBwosk ;fjs p/Bsh j? fe pj[Vh eo', ;kvh v[pfdnK dh pKj 

cV'. ;kvhnK G[ZbK pyP b?DhnK, nZr'A okj gkT[Dk ih. BkBe, Bkw uVQdh 

ebk, s/o/ GkD/ ;ops dk Gbk. j/ ;fsr[o{ ihU` n;hA ukj[zd/ jK s[jkvh 

f;ykJh ftXh, Bkw dh poes d[nkok ;GBk dk Gbk j't/. n;hA Gbk eoB 

ftu e'Jh e;o BjhA SZvKr/. p[ok fe;/ dk Gh BjhA eoKr/. s[;hA r[opkDh 

d[nkok ;kƒ w{oyK ƒ nrtkJh pyPd/ ofjDk ihT[. 

tho'$G?D'` PkBkwZsh nodk; ƒ d[pkok  ftuko ;fjs gVQ',  f;X/ 

noE GktK ƒ fJekro fuZs j' e/ ;wMD dh e'fPP eo'. ;koh nodk; 

ftu s[jkƒ fJe nZyo Gh nfijk BjhA fwb/rk, fi; ftu ifrnk;{ ƒ fJj 

(157)

Page 165: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ft;tkP d[nkfJnk frnk j't/ fe e'Jh nkekP ftu'A }?ph PeshnK gqrN 

j' e/, s[jkv/ ;ko/ ekoi, fpBk jZE fjbkJ/ ok; eo d/DrhnK. nfijk e'Jh 

bkok BjhA bkfJnk frnk. n;b rZb fJj j? fe :kd ehs/ rJ/ d; r[o{ 

;kfjpkB ns/ j'o ihtB tkb/ B/e iB, r[ow[y fgnko/, fsBK dh ihtB 

P?bh s'A, T{u gkJ/ dh ;{owrsh s'A, T[sPkj s/ gq/oBk b?Dh j?. T[BQK tork 

bk;kBh ihtB fiT[D dh e'fPP eod/ ofjDk j?. goT[geko tkbk ihtB 

pBkT[D s/ nkgDk fBi dk sK Gbk j'Dk jh j?, ;r'A gzE dh uVQdh ebk ftu 

Gh ;kvk :'rdkB nkgD/ nkg g?  ikt/rk. ;?eV/  ;kbK s'A nodk;K  j' 

ojhnK jB. j[D sZe sK ;ko/ ;zeNk dh Bftosh j' ikDh ukjhdh ;h. go 

nfijk BjhA j'fJnk. ehs/ rJ/ wzso gkm^ikg gqtkB BjhA j'J/. i/ gqtkB 

j'J/ j[zd/ sK, f;zxK d/ p'bpkb/, oki;h ;'Gk, uVQdh ebk, B/e ihtB, j' 

ikDk ;h. ;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih dk gqekP n;EkB jo o'I BBekDk 

;t/o/^Pkw bZyK jh r[o{ xoK ftu j' ojhnK nodk;K d[nkok wzrfdnK ƒ 

58 ;kb j' rJ/ jB, jkbh sZe ;/tk^;zGkb BjhA fwbh. gzikp nkw eoe/ 

*s/ f;Zy gzE yk; eoe/ nB/e ;kfiPK Bkb T[ikfVnk ik fojk j?. eJh 

fGnkBe esbkwK B;be[;h dh jZd sZe, tkgo u[ehnK jB. nekb s\s 

;kfjp dk Yfj^Y/oh eoBk, f;XKsK ƒ wbhnk w/N eoB tk;s/, nB/eK 

r[ZM/ tko eoB/, nkw toskok j?.  fe; soQK dh nodk; ehfsnK mZb 

gt/rh< bZrd/ jZE fJj e"Vk^x[ZN ;kƒ Go jh b?Dk ukjhdk j? fe ;w{j f;Zy 

gzE ftu e'Jh ;kX^;zs, pqjw frnkBh, ;qhwkB 108 iK ;qhwkB 1008 fJe 

Gh BjhA j?” feT[Afe g{oB wjKg[oy tZb'A ehsh rJh nodk; Io{o g{oh 

j[zdh j?” fJjh gquko ehsk frnk j?. i/ nodk;K g{ohnK BjhA j'JhnK, sK 

e'Jh wjKg[oy Gh BjhA j?. BjhA sK bzw/ ;w/A s'A fJj GZdo^g[oP b'eK ftu 

e{Vk s/ r[wokje[zB gquko eod/ nk oj/ jB fe ihtB tkb/, Bkw o;hJ/, 

pqjw frnkBh, g{oB ;zs tZb'A ehsh rJh nodk; ntZP g{oh j[zdh j?, 

fBozeko d/ dopko ftu bkIwh ;[Dh iKdh j?. s[ozs jh ;ko/ ftrV/ ekoi 

ok; nk iKd/ jB. i/ fes/ wzso gkm ikg, nodk;, nwe/, v/o/ fty/ 

eotkJ/ ikD sK ;ko/ ftrV/ ezw ok; nk ikD dh gZeh rozNh. 

(158)

Page 166: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fgSb/ bzw/ no;/ s'A f;Zy gzE T[Zs/, wBws dh ekbhp'bh jB/oh tr 

ojh j?. B"itkB, GftZy nzXeko wJh j'D eoe/, BfPnK ftu roed/ ik 

oj/ jB. eoweKvK dk p'bpkbk j?. p/^o[Irkoh  f;yoK S'j ojh j?. 

gzikp dhnK ;kohnK ikfJI wzrK, fiT[A dhnK fsT[A bNe ojhnK jB. 

e/Ado ;oeko f;ZyK dh rZb ;[DB ƒ fsnko BjhA. nekbh oki;h B/sk 

GNe u[Ze/ jB. ftekT{ wkb tKr fBih roiK pdb/ ;;s/  fteD bJh 

ssgo jB. dopko ;kfjp 84 ftu toskJ/ rJ/ efjo ftu, Btzpo

84 ƒ fdZbh ns/ j'o EktK s/ Ykj/ rJ/ I[bwK ekoB, f;Zy e"w

tb{zXoh rJh j?. fe;/ eksb ƒ ;Ik d/Dh sK d{o dh rZb, gkghnK

tZb'A gSskt/ dk fJe nZyo Gh w{j'A BjhA eZfYnk frnk. T[; s'A

pknd I[bw dh ekbh p'bh oks f;ZyK bJh w[eh BjhA ;h. p/^ofjwh

tkbk \{b dk dfonk 1995 se trdk fojk. e'j^e'j d/ f;Zy B"itkBK

ƒ wkfonk frnk, fPeko ehsk frnk. xo T[ikV/ rJ/, pI[orK dhnK

fJZIsK Po/nkw o'bhnK rJhnK. :shw j' ftbe oj/ pZu/, f;o'A

BzrhnK p/gZs j' u[ZehnK phphnK d/ dodK ftzB/ t?D, tr oj/ jzM{,

gZEo j' rJ/ fdbHHH ;kvhnK w[odk o{jK ƒ Gh b{j oj/ jB. fJBQK

;GBK d[ZyK dh Bftosh tk;s/ e'Jh “g{oB ;zs^wjzs f;Zy ;wki dk

Gbk BjhA eoBk ukj[zd/ < fJ; dk wsbp fe fJj gzE gq;s BjhA jB<

iK fco fJj e"Vk ;u fBo;ze'u ;G ƒ gqtkB eo b?Dk ukjhdk j? fe

fJj ;zs^;kX, gkyzvh jB, gzE dk \{B ghD tkbhnK i'eK jB, wbe

Gkr' iK ;ZiD mZr jB. r[opkDh ftu fpnkB ehs/ ;o{g tkb/ ;zs sK

T[ek jh BjhA jB.

fJj ;zs pkp/ wZM rT{ Bk fwbD s/ gkDh ftu wzso gk ;ed/ jB. 

eZNk tZSk fpwko j't/ sK T[;d/ f;o ;[nkj dh g[Vh gk ;ed/ jB. pZuk 

fpwko j't/, jZE j"bk eo ;ed/ jB. Poshnk bVek g?dk eoB bJh 

gkm^nodk; eo ;ed/ jB. w[eZdfwnK ftu fiZs fdtkT[D d/ bko/ bk 

;ed/ jB. fpwkoK ƒ szdo[;sh d/D dk BkNe eo ;ed/ jB. b'eK ƒ 

;torK ftu G/iD d/ fNeN tzv, t/u ;ed/ jB. fiT[Ad/ iK wo/ ƒ w[esh 

(159)

Page 167: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fdtkT[D dk Y'Ar ou e/, oewK pN'o ;ed/ jB. ;" jZE oZ;k f;o/ s/ rzY, 

n;bhns fJj fe fJj gkyzvh b[N/o/ b'e, G'b/ PoXkb{nK ƒ e/tb b[ZN 

;ed/ jB, T[BQK dh \{B g;hB/ dh ewkJh jVZg eo ;ed/ jB, T[jBK ƒ 

r[wokj eo ;ed/ jB. d{finK dh feos s/ gbD tkb/ goihth jB fJj. 

i/ e'Jh }?ph skes fJBQK d/ jZE ftu j[zdh sK pj[s d/o gfjbK f;Zy gzE dh 

sedho pdb u[Zeh j[zdh. iK fJT[A efj bJhJ/ fe gzE dh nfijh dodBke 

dPk edh j[zdh jh Bk. 

i/ r[o{ ;kfjpkB ƒ wB[Zysk d/ Gb/ fjs, fJe soshp (gbkB) pDk 

e/  ftXh g{ote ezw eoBk fgnk j?. i/  f;ZyK ƒ ;fsr[o{ ih dh Sso 

SkfJnk j/m uZbfdnK ;dk ;zxoPPhb s/ T[dw eoe/, ihn ikB Bkb ezw 

eoBk fgnk j?. ;fsr[o{ ;kfjpkB s'A pknd pkpk pzdk f;zx s/ fw;bK d/ 

fGnkBe d"o ftu Gh f;ZyK B/ ;{owrsh dhnK f;yoK S'jhnK. n"eVK 

w[;hpsK dk, fjZe skDe/ Nkeok ehsk. nBfrDs PjhdhnK gkJhnK. nzs 

;cbsk fwbD sZe bVd/ rJ/, nZr/ tZXd/ rJ/. d/P tzv 47 ftu d; bZy 

f;Zy,  wkJh^GkJh  T[ifVnk,  d'  bZy  f;Zy  w"s  d/  w{zj  ftu  ik  fgnk. 

nopK^yopK dh ikfJdkd spkj j'Jh. fJBQK ny"sh eokwksh ;kXK B/, 

fJj d[yKs feT[A tkgoB fdZs/ < eh T[BQK ƒ wB[Zysk Bkb, f;Zy gzE Bkb 

e'Jh jwdodh BjhA ;h < eh fJBQK d/ wzso gkm, ikg, nodk;K, PeshjhD 

j' rJ/ ;B< eh fJBQK dhnk eokwksh PeshnK dh sohe g[Zr u[Zeh ;h< ih 

BjhA` Bhw^jehw \sok^J/^ikB. n;hA gkyzvhnK d/ ikb ftu c; e/, Bk 

;wM gkyzvh Gh pD/, xo Gh b[NkfJnk, ;ztfonk Gh e[ZM Bk. jK` eokwksK 

dh e{Vh nk; oZye/, B[e;kB pj[s eotk fbnk. 

j'o t/y', oZph ebkw, ;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih d/ gftZso fjod/ 

ftu'A gqrN j'J/ puBk ƒ ;[D e/ wzBD dh irQk, nZi dk pj[ frDsh f;Zy 

nytkT[D tkbk bkDk, edh dopko ;kfjp (nzfwqs;o) d/ ;o'to ƒ nzfwqs 

iK w[eshdksk ;wMh p?mk j?. “ekb/ eK fuZN/ j'J/ ;B” gqukfonk ik fojk 

j?. i/ sd'A e'jVh dk e'jV o'r d{o j' frnk, sK nZi fjzd';skB d/ bZyK 

e'jfVnK dk  fJPBkB eotk e/, o'r d{o  feT[A BjhA ehsk iKdk.  fJ; 

(160)

Page 168: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

T[geko pdb/ f;Zyh ftu nEkj tkXk j't/rk. ekb/ eK sd'A ;c/d j' rJ/ 

wzB bJhJ/, sK nZiebQ T[; ;o'to ftu fuZN/ feT[A BjhA j[zd/< iK g[okD/ 

;w/A ;c?d j' u[Ze/ ektK dh B;b feE/ nb'g j' rJh< fywK eoBK, i/ 

fjzd{nK d/ shoEK Bkb Sb^egN tkbk eokwksh gquko i'V e/, pqjkwDK 

tZb'A ;dhnK sZe b'eK ƒ b[fNnk frnk j?. f;Zy Gh U;/ mZrh dk fPeko j' 

u[Ze/ jB. fszB ;" ;Zm shoEK tkb/ d/P Gkos ftu uko/ pzB/ p/JhwkBh, 

b[ZNwko, GfoPNkuko, fJB;kB dh fJB;kB s'A Bcos, fcoe{ nZrKHHHH. 

rohph nBgVQsk, G[Zywoh fpwkohnKHHH. fJ;/ soQK r[o{ xoK Bkb, ;o'toK 

Bkb  gokG"fse  ejkDhnK  i'Ve/,  nBikD  PoXkb{nK  ƒ  p/ofjwh  Bkb 

b[ZfNnk ik fojk j?. gkDh ;ohfoe b'VK tk;s/ j?, wB gkDh Bkb BjhA X'sk 

ik ;edk. wB dh w?b r[opkDh ƒ thuko ;fjs gVQ e/, wzB e/ T[soBh 

j?. eK fposh tkb/ p[o/ wB[Zy, r[opkDh d[nkok do;kJ/ r[DK ƒ fjod/ ftu 

t;k e/ jz; ;[Gkn tkb/, Gb/  fJB;kB pDd/ jB.  fJ;d/ Bkb jh j'o 

wBw[ysk t/y'` dopko ;kfjp dhnK goeowk ftu fJe p/oh d/ Bkb s\sh 

Nzrh j'Jh BIo nkt/rh, “d[y GziBh ;kfjp” eh fJe p/oh tork ;kXkoB 

o[Zy, d[ZyK dh  fBtosh eo ;edk j?< i/  o[Zy  fJsB/ ;woE jB,  fco 

r[opkDh gVQB dh  fejVh Io{os j?< eh wjkB r[o{  ih B/  ;kƒ o[ZyK, 

gkDhnK, x'fVnK, w{oshnK, wB[ZyK dk g[ikoh pDkfJnk ;h< i/ fJ;/ soQK 

ubdk fojk sK T[j fdB d{o BjhA, id'A r[o{ rqzE ;kfjp ih ƒ tkX{ ;wM 

e/ r[odtkfonK ftu'A gk;/ eo fdZsk ikt/rk. 

f;Zyh f;XKsK dhnK iVQK eZND tkb/, nB/e ezw s/i jZEhA, pVh 

us[okJh Bkb ehs/ ik oj/ jB. gzEe w[yh, s\sK d/ iE/dko g[ikoh, 

Pq'wDh ew/Nh d/ nj[d/dko fit/A e[zG eoDh BhAd ;[Zs/ j'J/ jB. yzv/ pkN/ dh 

gkj[b Se e/ gzEe iE/pzdh dk w?Apo pDhdk ;h. gzEe vf;gbB ftu 

ihtB pshs eoBk jo f;Zy dk w[ZYbk coi j?. fJE/ sK nzfwqs SeDk Gh 

eokwksh gokG"fse pDk fdZsk frnk j?. gzE ftu dk\bk ftXh tkbh, 

GktBk nb'g j' rJh j?. id'A nzfwqs Se e/ dZ;hnK rJhnK poesK 

ifrnk;{ ƒ BjhA fwbdhnK sK wk:{;h Sk iKdh j?. nzfwqs gqsh wB ftu 

(161)

Page 169: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

Pze/ s"yb/ T[m yb"Ad/ jB. i' ftPtk; d[nkfJnk frnk ;h T[j g{ok BjhA 

j'fJnk. fco pzXBk ftu pZM/ ofjD dh eh Io{os j? < jo/e ;kyh ƒ, 

gzEe wfo:kdk ƒ, r[o{ ;kfjpkB d/ T[gd/PK ƒ, r[opkDh ƒ, eokwksh 

dbdb ftu roe eo fdZsk frnk j?. n;b nzfwqs ;h r[opkDh, T[;s'A 

gqkgs ehsh ihtB iku, r[ow[yh ihtB Gh nzfwqs ;h. r[opkDh s'A ;/X 

gqkgs eoB dh Ekt/A, f;Zy p[oh soQK GNeDk ftu g? frnk j?. r[opkDh s'A 

Gh eokwksh PeshnK okjhA wZ;b/ jZb eotkT[D d/ rbs okj/ g? frnk. 

fJ;/  gktB r[opkDh d/  ukBD  ftu s[ofdnK  fgSb/  ;fwnK  ftu  f;Zy 

;cbsktK jk;b eod/ oj/. fiE/ r[o{ dh thukoXkok s'A p/w[y j'J/, w{X/ 

w{zj ik fvZr/. id'A tkg; gos/ r[opkDh ƒ ihtB dk nk;ok pDkfJnk, 

ekw:kphnK M'bh ftu nkD gJhnK. wzsoK ikgK Bkb e[ZM BjhA ;ztoBk 

fJj rb ;dk :kd oZyDk. 

f;odko eg{o  f;zx ih  B/ nkgDh  pj[  uofus g[;se  “;kuh 

;kyh” d/ gzBk 88 s'A 91 sZe efwT{Bb ntkov, fJzvhnk n?eN 1935, 

pko/  ft;Eko Bkb  fIeo ehsk j?.  fJ;dk  f;ZyK Bkb  f;ZXk ;zpzX j'D 

eoe/, nodk; torh gftZso e;w s'A oki;h nekbh bhvoK dk ;fsr[o{ 

s'A p/w[y j' ikD eoe/ ftP/P wjZst j?. i[bkJh 1936 ftu f;ZyK B/ fjzd{ 

iK w[;bwkBK d/ d[p/b pDk d/D tkb/ ekƒB (efwT{Bb ntkov) fto[ZX 

;op  ;zwsh  Bkb  wsk  gk;  ehsk,  fe  “f;Zy  eN  e/  wo  ikDr/,  go 

efwT{Bb ntkov ƒ gzikp ftu bkr{ BjhA j'D d/Dr/.” T[BQk fdBK ftu 

wk;No skok  f;zx ih Pkjdo/ BIopzd ;B.  fpBK nkfrnk s'A bkj"o 

dk\b j'D dh ;Ik S/ wjhB/ se e?d j' ;edh ;h.  fJ; bJh nkgD/ 

“f;zxkT{g[D/” d/  fpod ƒ gkbd/  j'J/, wk;No ih nkg  fJ; wjkokik 

oDihs f;zx dh ;wkX tkbh whfNzr s/ bkj"o Bk nkJ/. frnkBh eosko 

f;zx d/ jZE fJj fbysh ;[B/jk G/i fdZsk^ “n;hA f;Zy p'Nh^p'Nh eNtk e/ 

wo iktKr/, go fiT[Ad/ ihn gzikp ftu, efwT{Bb ntkov bkr{ BjhA j'D 

fdnKr/.” j/ r[o{ r'fpzd f;zx` (nodk; ftu ej/ rJ/ Ppd) s{z gzE dk 

tkbh nytkT[Adk j?A, i/ n;hA efwT{Bb ntkov ƒ o'eD bJh tZvh s'A tZvh 

(162)

Page 170: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

e[opkBh eoB'A  fgSKj jNhJ/, n;hA s/o/  f;Zy BjhA. go i/ s{z ;kvhnK 

e[opkBhnK ƒ ;cbsk Bk pyP/, sK s{z gzE dk tkbh BjhA j?A. 

f;ZyK B/ nZr/ Gh n"eVK tes r[o{ ;kfjpkB ƒ jkIo^BkIo ikDe/ 

eJh tko nodk; ehsh ;h. s/ ;fsr[o{ ih B/, :'r ftXh Bkb gzE dh 

pj[Vh Gh ehsh ;h. fJ;dh T[xVthA fw;kb gzi cotoh 1762 ƒ e[Zg 

o[jhV/ (wb/o e'Nb/ d/ B/V/) bkr/ d/ fGnkBe \{Bh izr s'A pknd, fiE/ 

brgr shj jIko wkJh^GkJh, f;Zy Pjhd j' rJ/ ;B. EZe/^G[Zy/ s/ i\wh 

f;ZyK B/ nodk; ehsh ;h. j/ ;fsr[o{ ihU` ;kvh oZfynk eo', sK fe 

n;hA s[jkv/ gktB ;o{g r[o{ rqzE ;kfjp ih dh oZfynk eo ;ehJ/. ;kƒ 

ikB fgnkoh BjhA j?, ;r'A s[jkv/ T[gd/P o{gh r[opkDh fgnkoh j?, fJ; 

bJh S/sh pj[Vh eo'” nZm wjhfBnK d/ E'V/ fij/ ;w/A ftu f;zxk B/ r[o{ s/ 

Go';k oZye/, w[V skes fJeZmh ehsh s/ 27 nes{po 1762 ƒ d[pkok 

nfjwdPkj npdkbh ƒ ik tzrkfonk. nzfwqs;o s'A bkj"o ikD tkb/ okjK 

d/ nk;^gk; fJj wko{ izr j'Jh. npdkbh dhnK c"IK p/nzs ikBh^wkbh 

B[e;kB eotk e/, w?dkB SZv e/ BZ; T[ZmhnK. GkJh osB f;zx ih Gzr{, 

gquhB gzE gqek; ftu fbyd/ jB ^ 

;qh r[o{ r'fpzd f;zx jkE i'V^i'V ej{z,

nkg e/ puB eh gqshs e"D wkB?r'.

oki eo/ ykb;k s' nkeh B oj/rk e'Jh,

y[nko j'fJ fwb?A pu/ PoB i' gSkB?r'.

;' s' ;G mhe j? Bihe np nkJh pks,

fuVhU[A ;/ pki w?A s[VT[A ;ku mkB?r'.

gzE eh iT[ okyh, sT[ rqzE eh oj?rh BkE,

okyh iT[ B gzE eh, rqzE e"D wkB?r'.

fJe tkoh j'o 1764 ftu d;zpo wjhB/ id'A npdkbh f;ZyK s'A 

pdbk b?D dh wB;k oZy e/, pj[s tZvk b" bPeo b? e/, f;zxK Bkb d' jZE 

eoB tk;s/ gzikp nkfJnk sK ;G s'A gfjbK jwbk T[;B/ dopko ;kfjp 

s/ ehsk. pkpk r[op\P f;zx dh ewkB j/m, e/tb 30 e[ f;zx dopko 

(163)

Page 171: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;kfjp ih dh ;/tk tk;s/ mfjo/ j'J/ ;B. npdkbh dk spkje[B jZbk 

t/ye/, pkpk r[op\P f;zx B/ nodk; eofdnk fJj puB ej/ ^ 

j? e'T{ f;zx fJ; gzE wMko< bkJ/ ;h; eo/ dorkj g[eko. 

jfowzdo e/ phu w/A fJw ehBh nodk;. 

f;yh s'V fBGkjhn? ;h; e/;B ;zr ;tk;. (osB f;zx Gzr{) 

fJBQK i'dVh ehsh ;h fe ;kvh f;Zyh e/;K ;[nk;K ;zr fBG ikt/. 

;fsr[o{ ƒ e'Jh T[bkGk BjhA fdZsk Bk e'Jh tzrko gkJh. ;ko/ f;Zy :'X/ 

PjhdhnK gk rJ/, f;Zyh e/;K ;[nk;K ;zr fBGk rJ/. w[es;o d/ n;EkB 

s/ GkJh rzvk f;zx, GkJh Gkr f;zx, GkJh okJ/ f;zx, GkJh wjK f;zx nkfd 

B/ ;fsr[o{ d;w gksPkj ƒ fby fdsk ;h fe “s[jkvh f;Zyh ;kE'A fBGdh 

BjhA” go tIho \kB tb'A nukBe j'J/ jwb/ ƒ t/ye/ \{B B/ T[pkbk ykXk, 

oD sZs/ ftu jfEnko ;{s e/ i?eko/ rikT[Ad/ e[Zd gJ/. bZrGr ;ko/ jh 

d[PwD d/ nkj{^bkT[Ad/, PjhdhnK gk rJ/. nkyoh ;kjK s/ gJ/ i\wh 

f;zxK ƒ r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ pyfPP d/ xo nke/ nkyoh fJZSk g[ZSh sK 

f;ZyK B/ fBwosk ;fjs p/dktk gkV d/D dh p/Bsh ehsh. j'o e'Jh wzr 

BjhA wzrh, p; f;Zyh e/;K ;[nk;K ;zr fBG/. 

fJfsjk; d/ gzfBnK s/ fJ; soQK dhnK j'o xNBktK d/ t/ot/ Gh 

BIohA g?Ad/ jB. fiE/ f;ZyK fBwosk ;fjs nkfynk “;fsr[o{ ihU` f;Zyh 

wkor, nsh fpyVk j?, n;hA fBwkD/ ;z;koh iht f;Zyh fBGkT[D' n;woE 

jK. go fJj edh BjhA fejk, ;fsr[o{ ih s[;hA rbs j'. i[bkJh 1936 

ftu gfjbh tkoh nfijh tzrko  (T[go'es nk u[e/ nB[;ko)  f;ZyK d/ 

tkfjd bhvoK tZb'A, r[o{ r'fpzd f;zx ih ƒ gkJh rJh. fi; tzrko ftu 

;fsr[o{ ih d/ ;otPeshwkB j'D pko/, PoXk dk nGkt ;h. oZph fB:wK 

d/ T[bN nodk;, r[o{ ep{b BjhA eodk, fJj r[owfs dk gqwkfDe f;XKs 

j?. go rohp fBtki ;fsr[o{ ih B/, f;Zy nkr{nK dh fJj nihp fe;w 

dh nodk; ;[Dh. nkgD/ fpod dh bki oZyD fjZs, ;fsr[o{ ih B/ nkgD/ 

nkg ƒ fJBQK bhvoK d/ ;Bw[y oZfynk. go nc;'; nPoXk rq;s \[d 

roi nkr{, ;fsr[o{ ih s'A nkgDhnK oki;h }[bkwh dhnK p/VhnK, Bk 

(164)

Page 172: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

eNtk ;e/. 

rZb fJ; soQK j'Jh fe f;ZyK tZb'A ehsh nodk; ns/ gk; ehs/ rJ/ 

ws/ dhnK \poK gzikp$Gkos d/ r'o/ rtoBoK okjhA, poskBth gkobhw?AN 

sZe g[ihnK sK T[E/ vkYh  fuzsk j'Jh. dhox ;'u^ftuko  fgZS' ;szpo 

1936 ftu, fJj c?;bk ehsk frnk, i/ f;Zy ;Zuh^w[uh efwT{Bb ntkov 

fto[X o'; ti'A woB^wkoB s/ nk ikD s/ wko{ dzfrnK ftu e/tb thj pzd/ 

wko/ ikD sk gzikp ftu'A efwT{Bb ntkov tkg; b? fbnk ikt/. BftUA 

f;foUA d[pkok e/tb gzikp d/ f;ZyK, w[;bwkBK, fjzd{nK dh okT[Av N/pb 

ekBcoz; fJ; fcoekdkoh ƒ BfiZmD tk;s/, p[bkJh ikt/. fJ; nkd/; ƒ 

wZd/ BIo oyfdnK, nes{po 1936 ƒ rtoBo gzikp tZb'A, ;{p/ d/ ;ko/ 

efwPoK d/ Bkw, r[gs gZso ikoh ehs/ rJ/.” fe nro f;Zy efwT{Bb 

ntkov d/ fto[ZX woB wkoB s/ T[so nkT[D sK poskBth ;oeko tZb'A 

j[ew tkg; b? fbnk ikt/. “Btzpo 1936 ftu fJj ;koh \po r[gs 

sohe/, f;Zy bhvoK sZe gj[zuk fdZsh rJh. go nc;';` f;Zy bhvo,fJ; 

t/b/ sZe efwT{Bb ntkov fto[ZX ehsh rJh nodk; G[Zb u[Ze/ ;B. r[o{ 

tZb'A w[y w'V u[Ze/ ;B. MrVk f;oc fJj ofj frnk ;h, fe gzikp e";b 

bJh wk;No skok f;zx d/ pzd/ pj[s u[D/ ikD iK ;z[do f;zx wihmhJ/ d/. 

id'A wk;No skok f;zx ƒ ehsh rJh nodk; pko/ ns/ e;wK dk u/sk 

eokfJnk frnk, sK wk;No ih dk i[nkp ;h “fJj e;w w?A fJeZb/ B/ 

BjhA ;h ykXh, ;z[do f;zx wihmhnk Gh Bkb jh ;h”. XzB f;Zyh` fJT[A 

f;Zy nkr{nK tZb'A, r[o{ r'fpzd f;zx ih ƒ gkJh tzrko dk, fBskok j'fJnk. 

dzGh s/ ekfJo f;Zy nkr{ d' ijkB d/ tkbh ;fsr[o{ e'b, M{mhnK GpeK 

wko e/, pyPPK eotkT[Dk ukjz[d/ ;B” 

ufV e? x'VV? e[zd/ geVfj y{zvh dh y/vkoh] 

jz;k ;/sh fus[ T[bk;fj e[eV dh T[vkoh]  (322) 

eh nZi Gh ehshnK eokJhnK ik ojhnK nodk;K pko/ fJjh e"Vk 

;Zu bkr{ BjhA j[zdk< feT[Afe f;Zy nodk; eotk e/ rcbs dh BhAd ftu 

x{e ;" iKdk j?. iK fco ;woZE r[o{ Bkb e{VhnK PosK bkT[Adk j?. nro 

(165)

Page 173: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;fsr[o{ ih w/ok nwek ezw ;ztko d/D sK tZN/ ftu nweh G/N fdnKrk. 

i/eo ezw Bk ehsk sK s[jkƒ ;woE r[o{ jh BjhA wzBkrk. w?A s[jkv/ Bkb'A 

Bksk s'Ve/, fe;/ j'o v/o/dko dk uoB ;/te pD iktKrk. fJj fbyD bJh 

w?A wIp{o jK fe nodk; ns/ r[opkDh gkm dh w{b GktBk ed/ dh nkb'g 

j' u[Zeh j?. nkswk d/ ihtB dks/, Bkw nzfwqs pkM'A f;Zy ihtB bZrGr 

w[odk bkP dh fBnkJhA j' u[Zfenk j?. fJfsjk; ftu doI cyo:'r f;Zy 

feodko phs/ dh ejkDh tKr ft;ko fdZsk frnk j?. fJ;/ bJh pj[s tZvh 

frDsh f;Zy spek, fe;/ eokwks dh T[vhe ftu, fe;/ }?ph Pesh dh 

nk; ftu, ;kj;s^jhD j'fJnk, yko/ ;w[zdo ftu roe j'D d/ B/V/ j?. 

wB eoe/ r[owfs frnkB s'A ;ZyDk sB eoe/ yhD ewI'o j?. Bhw^jehw 

v/o/dkoK s'A M[Zrk b[Ntk fojk j?. r[opkDh f;XKsK s'A e'o/, w{VQ, p/JhwkB 

oki;h bhvoK  tZb'A  popkdh  dh  jB/oh  yZv  ftu XZfenk ik  fojk  j?. 

;fsr[o{ ih B/ Bkw nzfwqs r[opkDh okjhA  f;Zy ƒ pyf;nk ;h, sK fe 

fJ;dk ;w[Zuk ihtB nzfwqs^wJh pD ikt/. go pj[frDsh f;ZyK,  fJ; 

gktB r[opkDh dk T[gd/P nzfwqs ns/ nodk; dh nzsqht wjZssk G[bk e/ 

w{Vsk dk jh ;p{s fdZsk j?. ;fsr[o{ ih dk fJ; goEkJ/ puB j? L^ 

eo wfj nzfwqs[ nkfD fB;kfoU] fy;fo rfjU G{w gfo vkfoU](gzBk 389) 

gftZso r[opkDh ftu fIzdrh d/ ;otgZyh gfjb{nK pko/ nfwDtk 

frnkB w"i{d j?. go f;Zy nfrnkBsk dh r{VQh BhAdo ftu'A ikr/ sK jh 

e[ZM ;[DkJh d/t/. ;fsr[o{ ih nkgDk nkgk ;ztkoB dh, r[Dk Bkb Gog{o 

eo b?D dh f;Zfynk d/ oj/ jB L^ 

nkg[ ;tkofj w? fwbfj w? fwfbnk ;[y[ j'fJ] 

cohdk i/ s{ w/ok j'fJ ojfj ;G ir[ s/ok j'fJ] (gzBk^1382) 

nkT[D tkb/ ;w/A pko/, ;kv/ w[yhnK ed/ e'Jh ;ehw fsnko BjhA 

ehsh. f;nkD/ nkr{ ;?eV/ ;kbK tk;s/, bzw/ gbkB fsnko eod/ jB. id'A 

f;o g?Adh j?  sK e[ZM M[DMDh  fijh nkT[Adh j?, pknd  ftu  fco T[jh 

jkbs. r[opkDh dk c[owkD j? L^ 

o/ w{V/ nB ekj/ esikJh] 

;zfr wB'jo nzfwqs s?o/ G{fb G{fb fpy[ ykJh] (1212) 

(166)

Page 174: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

whAj to;D s'A gfjbK, BdhnK dfonktK ftu p/P[wko gkDh tr 

g?D s'A gfjbK, f;nkDk wB[Zy y/s d[nkb/ wIp{s tZNk uVkT[Adk j?. ;wMdko 

gfotko xo dh w[ozws ;zGkb eodk j?. i/ b'V g? ikt/ sK p/Vh nkfde dk 

gqpzX Gh gfjbK jh eodk j?. id'A gkDh f;o'A bzx ikt/, sd'A e[M BjhA 

pDBk. fJE/ Gh fynkb oj/, \sok t/ye/, gfjbK g{oh fsnkoh eoBh j?, 

fes/ wzso gkm, ikg, nodk; eoe/ bk^gqtkj j' e/ Bk p?m ikDk. 

y/fs fwnkbk T[uhnk xo[ T[uk fBoDkT[] 

wjb Grsh xfo ;o? ;iD gkj[fDnkT[]  (gzBk^517) 

p/Vk pzfX B ;feU pzXB eh t/bk] 

Gfo ;oto[ ip T{Sb? sp soD[ d[j/bk]  (gzBk^794) 

;fsr[o{ fwjo d/ xo nk e/ ;kfonK ƒ nekbh pkDh d/ (r[opkDh) 

j[ew ƒ ;wM e/ fJ; nB[;ko nkgDk ihtB Ykb b?D dh ;woEk d/t/. 

Bkb jh nodk; eoB dh ftXh ;wMkJ/. d[BhnK f;nkDg Bkb, fwjBs 

Bkb, iE/pzd j' e/, d{o^nzd/P w[yhnK dh ofjB[wkJh  ftu, pj[s nZr/ 

fBebdh ik ojh j?. f;Zy gzE, \[droi oki;h B/sktK d/ ekoB, oki d/ 

;BwkB s'A tkMk j?. gkyzvh Xow d/ u'b/ tkfbnK ekoB Xow tZb'A ykbh j?, 

f;Zy e"w. wkbk c/o' wzso gVQ', gkm^ikg eo', nodk;K eotkU, ;ko/ 

ekoi nkgD/^nkg ok; nk ikDr/.” fJjh gqukfonk ik fojk j?. ;w/A 

f;o u"^ezB/ j'D dh b'V j?. toBk pj[s gSV u[Ze/ j'tKr/. ;fsr[o{ ih d/ 

uoBk ftu i'dVh j?, f;Zy e"w ;BwkB tkbh, frnkB tkbh, fXnkb tkbh, 

;zg{oD r[ow[yskJh tkbh, fIzdrh pshs eo ;e/. nkgDh j'Dh frnkB 

ns/ fwjBs Bkb ;ztko ;e/. 

e'Jh rkt? e' ;[D? e'Jh eo? phuko[] 

e' T[gd/;? e' fdqV? fs; ek j'fJnk T[Xko[]  (gzBk^300) 

d/y" GkJh rQkB eh nkJh nKXh] 

;G? T[vkBh Gqw eh NkNh oj? B wkfJnk pKXh]  (331) 

ekP` f;Zy ;wki r[opkDh ƒ ;wM e/ ihtB ftu Ykb bt/. nzso 

nksw/  frnkB dh jB/oh  tr gt/.  fco tfjwK^GowK s/  ftykt/  tkb/ 

eoweKvK dk ;ckfJnk j' ikt/. 

[[[[

(167)

Page 175: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

.....HHHs/ ;zs Gb/ r[of;y j?s/ ;zs Gb/ r[of;y j?s/ ;zs Gb/ r[of;y j?s/ ;zs Gb/ r[of;y j?s/ ;zs Gb/ r[of;y j?

;z;ko ftu Xkowe P\;hnsK, ;kX{ ;zsK dk, nkw b'eK d/ wBK s/ 

pVk goGkt pfDnk j'fJnk j[zdk j?. nkw ifrnk;{ d[fBnkth XzfdnK 

ftu T[bfMnk j'D eoe/, gqtkfoe ;wkie fIzw/tkohnK fBGkT[D eoe/, 

ngD/ nkg B{z cf;nk fijk wfj;{; eodk j?. Xow rqzEK dk v{zxk w[skfbnk 

eoBk, ftdtkBK d/ ftuko ;[DB/, iK uzrk ;kfjs gVQBk Gh nkw ftnesh 

bJh ;zGt BjhA j?. Gkos dk oki;h szso J/BK fBZxo u[Zfenk j?, T[FZgob/ 

rfbnkfonK s'A b? e/, j/mb/ wkw{bh w[bkIw sZe (ftob/ B{z Sv e/) jo 

e'Jh fGq;Nkuko dh rzrk ftu v[pehnK bk fojk j?. j[D sK fJB;kc dk 

wzdo Gkosh ndkbsK Gh fJ; “jwkw” ftu, “ihtB ;cbk” eodhnK 

gosZy fd; ojhnK jB. oki;h b[N/fonK tZb'A, ;oekoh w[bkiwK$nc;oK 

tZb'A, tehbK ndkbsK tZb'A, g[bh; ns/ vkeNoK tZb'A, fdB fdjkV/ d'jhA 

jZEhA  ;wki  B{z  b[ZfNnk  ik  fojk  j?.  p/JhwkBhnK eoB tkb/  b[N/o/  Gh 

“PKsh” dh Gkb ftu jB, b[ZN dk fPeko j'J/ nkw b'ehA Gh gq/PkB jB. 

d't/A fXoK c"oh ;Ksh dh fJZSk Bkb, Xkowe u'fbnK tkb/ b'eK d/ uoBK s/, 

ik f;o fNekT[AdhnK jB. nZr/ bzwK u'bk, rZb ftu wkbk, fJZe tZyo/ 

nzdkI Bkb pzBh d;sko, p?mD bJh ftP/P fe;w d/ nk;D u"ehnK, yk; 

r[gs  J/H  ;hH  bZr/  “Grsh  n;EkB”  ftu,  niroh  e[zvb  wkoh  p?m/ 

“;Jhnkd”, nfij/ fPeko dh p/;poh Bkb T[vhe eofdnK “wzso ikg” 

eo oj/ j[zd/ jB. 

wB fposh eoe/ e'Jh fJB;kB Xkowe j't/ sK T[;B{z Yzv'ok fgZND 

dh b'V BjhA j[zdh. nfijk B/e g[oP, ngD/ fBZs d/ feodko, s/ tos'A 

ftjko okjh, Xowh j'D dk ;p{s fdzdk ofjzdk j?. fJj Gbk g[oy ;zgoe 

(168)

Page 176: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ftu nkJ/ jo wB[Zy B{z, fteko fsnkr e/, r[DK Bkb Gog{o ihtB fiT{D 

dh  f;Zfynk  d/t/rk.  ;wki  d/  jo  gqkDh  wkso  dh  ;/tk  eoe/,  dhBK 

fBwkfDnK, d[fynkfonK dh ;/tk eoBk, Xow dk ftP/P nzr j'Dk fdqV 

eotkJ/rk.  go  nZi  dk  “wZmkXh;”  (ny"sh  ;kX  ;zs)  xo/b{  jkbks 

ekoB, iK wB p[ZXh dh ewI'oh ekoB, ;e{b ftu dkyb Bk j' ;fenk. s/ 

PkfJd ekbi d/ fe;/ pkjob/ r/N nZr'A Gh BK bzfxnk j't/. fco feZsk 

e'Jh f;Zfynk BjhA, g/N g{osh fet/A ehsh ikt/< gqtko d/ w?Apo fByZN{ 

ftnesh B{z fesBh e[ d/o sZe ;zGkb ;ed/ jB< nDgVQ, p/o[Irko, iwhB 

ikfJdks s'A ykbh bVe/ B{z, ngDh p/Nh e'Jh fet/A d/ ;edk j?< ;' nfij/ 

pj[s/ “;zs ;kX” ne;o SV/ jh ofj iKd/ jB. ftnkj dh T[wo ftjk 

u[ZeD s'A pkd “pkb pqjwukoh” j'D dk Y'b tik fdzd/ jB. fJ; woI d/ 

nB/eK wohi v/fonK, Ne;kbK, fBjzr S"fDnK, ns/ j'o Xow ;EkBK s/ 

E'e ftu gqkgs j' ;ed/ jB. nkw gqkDh e'b Xow dh ;{M Bjh j[zdh, ikD/ 

nDikD/ ftu, pj[s ;ko/ BikfJI ezw ehs/, wB s/ pVk tiB nk fgnk. 

fizdrh ftu i' ukfjnk ;h, T[j gqkgs Bk j'fJnk, eJh nDfenk;hnK 

d[ydkJh xNBktK B/ nkD dp'funk. fco Xowh j'D dk ;oNhfce/N gqkgs 

eoB bJh, fJj gq/PkB ftnesh, ;zsK ;kXK d/ uoBK ftu jkio j' e/, 

fpBK d/oh s'A ;Ksh$Bkw dh ikuBk eod/ jB. pdb/ ftu ;woZEk w[skpe, 

uzrh u'yh wkfJnk, G/N g{ik nogD eod/ jB. fJ; soQK Xow d/ Bkw s/, 

Xkowe gfjokt/ ftu, Xow n;EkBK nzdo, Xow rzqEK dh, ngDh roi 

bJh, s/ ifrnk;{nK B{z b[ZND bJh Po/nkw tos'A dk pZio gkg eod/ jB. 

j? e'Jh nfijk f;obZE ;{owk i' fJ; nXowh tosko/ B{z mZbD bJh, i? 

ekok rik e/ w?dkB ftu fBZso ;e/< nc;';, fe nfijk Bk j'D dk w[Zy 

ekoB j?, gktB r[opkDh tZb'A nfrnkBsk. g[;seK Bk gVQB dh spkje[B 

fposh. fJ;/ bJh pj[ frDsh f;Zy nytkT[D tkb/, epoK, wZmK, wVQhnK, 

w{oshnK, Xkr/ sthsK ikd{ wzsoK, MkV c{eK, jE"fbnK G{sK gq/sK tor/ 

nDfrDs GowK ftu v[Zp/ b'eK dhnK, GhVK do GhVK jo EK t/yhnK ik 

;edhnK jB. b[N/o/ Bt/A o{gK s/ Bt/A Yzr sohfenK Bkb b?; j' e/, G'b/ 

(169)

Page 177: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

Gkb/ b'eK B{z b[ZND tk;s/ nkw nZv/ pDkJh p?m/ fd; oj/ jB. 

id'A fJZe tkoh wB[y fizdrh d/ okj s'A GNe ikt/, ;w/A f;o T[; B{z 

n;bh okj s/ fbnkT[D tkbk, pkpk BkBe ih tZb'A to';kfJnk, goT[gekoh 

r[of;y Gh Bk fwb/, fco T[;dk tkg; gosDk Bkw[wfeB fijk j' iKdk 

j?. ;r'A fJ; d/ T[bN, T[j e[okj/ fgnk iht, ngD/ T[;/ fes/ ftu, f;o/ 

dh w[jkos jk;b eoB bJh isB;hb ofjzdk j?. TFZ[go'A x'o fBok;sk dh 

rZb fJj fe f;Zy gzE dhnK Pq'wDh nytkT[D tkbhnK iE/pzdhnK, ns/ 

iE/dko, x{e rcbs dh jB/o e'mh ftu tV, x[okV/ wko oj/ jB. id'A 

uko/ gk;/ e'Jh ysok iK o'e N'e Bk j't/, G'bhnK ;zrsK “;[y PKsh” dh 

yqhd eoB bJh, fJZe d{i/ s'A nZr/ fBeb ikD bJh ewoe;h fcoB, sd'A 

“c;h B{z cNeD eh ”< v/fonK ftu p?m/ pj[frDsh b'eK B/ ngD/ gfjokt/ 

nkw f;ZyK Bkb'A nbZr fe;w d/ XkoB eo bJ/ jB. ngD/ v/fonK dh 

wfonkdk, nkg' ngDh wBwoIh dh j?. fJjBK EKtK s/ r[opkDh d/ noE 

ngDh  fBih P'Gk tkb/ “x;hN e/” ehs/ iKd/ jB. r[opkDh ouDjko/ 

wjKg[oyK, d; r[o{ ;fjpkB, iK wjkB ;{ow/ f;ZyK dk fJfsjk;, fJjBK 

EktK s/ BjhA ;[DkfJnk iKdk, ngD/ s'A gfjbK j' r[io/ “;zs ih ” d/ 

“goT[geko” jh ;zrsK B{z ;otD eotkJ/ iKd/ jB. r[opkDh ftu'A e[M 

u'DthnK s[eK b? e/, u/fbnK tZb'A ;zs ih dh P'Gk eotkJh iKdh j?. “d/y' 

ih` r[o{ noiB ;kfjp ih B/ ;[ywBh ;kfjp  ftu ;kX ;zs dh pj[s 

T[;ss ehsh j?. j'o pj[s EkJhA r[opkDh ftu “;zs” dh tfvnkJh t/yh 

ik ;edh j?. T[j pkDh fJjBK g[oyK tk;s/ jh sK T[ukoh rJh j?”. “uko 

gdkoE i/ e' wkr?..“;kX” iBk eh ;/tk bkr?..” (;[ywBh) 

uoB ;kX e/ X'fJ X'fJ ghT[.. nog ;kX eT[ ngBk ihT[.. 

;kX eh X{fo eoj[ fJ;BkB.. ;kX T[{gfo ikJhn? e[opkB.. (;[ywBh) 

T[FZgo  tofDs  gzeshnK  ns/  fJjBK  GktK  Bkb  fwbdhnK  pj[s 

;kohnK s[eK (Ppd) r[opkDh ftu'A, tZvh frDsh ftu fwb iKdhnK jB. 

j[D ftukoB tkbh rZb fJj j? fe ;fseko:'r ;fsr[o{ ih, ngD/ ;/teK B[z{ 

;fsr[o{ ik tkfjr[o{ dk gZbk cVB dh Ekt/A, fJjBK ny"sh ;zsK d/ fgZS/ bk 

(170)

Page 178: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

rJ/ jB< f;ZyK ;/teK dk gko fB;skok eoB bJh, T[jBK e'b :'rsk BjhA 

;h< ;fsr[o{ ih f;yK B[z{ fJZe' ;{so (fJZe ftukoXkok) ftu go'Dk uj[zd/ 

;B, iK jikoK v/o/dkoK d/ g?ohA gkT[Dk ukj[zd/ ;B< fJ; rZb dk fJjBK 

;kXK e'b eh ;p{s j?,  fe “;kX ;zs ” Ppd nZi tkb/ bkD/ bJh jh 

T[ukoB ehsk j'fJnk j?. eh fJjBK ftneshnK dh r[opkDh ftu Bkw 

fbye/ tfvnkJh ehsh rJh j?< id'A fJjBK dk Bkw r[o{ rqzE ;kfjp ftu, 

Y{zfvnK BjhA fwbdk, id'A pkDh dh ouBk ehsh rJh j?, sd'A fJjBK dk 

Bkw' fBPkB fes/ Bjh ;h. fco wB[ysk iK gzE d/ tv/o/ fjZsK tkbk, fJjBK 

fieo:'r ekoi e'Jh BjhA ehsk sK “ngD/ w{zj nkg/ whnK fwZm{” pDB s'A 

f;tkJ/ j'o e[M Bio BjhA nkT[Adk. “;zs” Ppd r[opkDh ftu brgr 

uko noEK ftu nkfJnk j?. gfjbk nekb g[oy tk;s/, d{ik ;fsr[o{ 

bJh, shik pkDh ou?sk GrsK wjkg[oyK bJh, u"Ek nkfJnk j?, ;kX ;zrs 

iK f;ZyK ;/teK bJh. nkT[ j[D fJZe fJZe B[es/ dh ftuko eohJ/   BzL 1L 

“jwo' Gosk pv' fpp/eh, nkg/ ;zs ejkt?. 

Uj[ jwko? wkE? ekfJw[ nT[o[ jwo? fBefN B nkt?.. (476) 

fJ; Ppd ftu gftZso T[gd/; j?  fe ;kvk wkbe (gsh Gosk) 

pj[s ;wM tkbk j?, T[j nkg/ jh tZvk “;zs” efjnk ikD :'r j?. id'A 

sZe T[j tkfjr[o{ ;zs ;kv/ wZE/ (fjod/) ftu w"i{d j? j'o e'Jh ;kv/ B/V/ 

BjhA Y[Ze ;edk. 

sB[ ‘;zsB’ ek XB[ ‘;zsB’ ek wB[ ‘;zsB’ ek ehnk.. 

‘;zs’ gq;kfd jfo Bkw[ fXnkfJnk ;op e[;b sp Ehnk.. (610) 

fJj ;oho gqwkswk dh pyfPP j?, ;oho dhnK b'VK tk;s/ ;ko/ 

gdkoE Gh oZp dh d/D jB. fJj wB Gh T[;/ ;zs (tkfjr[o{) B/ pDkfJnk 

j?. T[;/ ;zs op dh feogk Bkb T[;dk “Bkw” fXnkfJnk sK ;G ;[Zy 

PKsh gqkgs j'Jh. sB wB XB, oZph fgnkfonK dh ;/tk ftu jkIo j?. 

2H  (;fsr[o{ bJh) frnkB nziB[ r[o dhnk nfrnkB nzX/o fpBk;[..

 jfo feogk s/ ‘;zs’ G/fNnk BkBe wfB gork;[.. (;[ywBh 293) 

fJ; gktB gzesh ftu c[owkB j? fe frnkB o{gh ;[owk, r[o{ B/ 

(171)

Page 179: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

py; fdZsk, nfrnkBsk dk jB/ok fwN frnk. gow/;o dh feogk Bkb 

;zs s/ r[o{ fwb frnk, s/ nzdo frnkB d/ ukBD Bkb Gog{o j' frnk. 

fJZe' gzesh ftu ;zs ns/ ;fsr[o{ fJeZmk tofsnk frnk j?. 

uoB GJ/ ;zs p'fjEk s/o/ ;kro i/s.. 

wkor gkJ/ T[fdnkB wfj r[o d;/ G/s..  (910) 

fJ; puB okjhA ;fsr[o{ ;wMk oj/ jB  fe  (;zs) r[o{ d/ uoB 

(Bkw) w//o/ bJh p/Vh dh fBnkJh jB, fi; okjhA ;z;ko ;w[zdo sohdk j?. 

izrb ftu GNe oj/ B{z ;fsr[o{ B/ okj dZ; fdZsk, wkB' fizdrh dk G/s w?B{z 

;wMk fdZsk. 

efo feogk ‘;zs’ fwb/ w'fj fsB s/ Xhoi[ gkfJnk..

‘;zsh’ wzs[ dhU w'fj fBoGT[ r[o ek ;pd ewkfJnk.. (205)

w?B{z  feogk eoe/ ;zs ns/ r[o{ fwb frnk, T[; B/ w?B{z wkBf;e

fNekT[ fdZsk. ;zs ns/ r[o{ B/ w?B{z Bkw wzso py; fdZsk, w? fBoGT[ j' 

frnk, r[o{ d/ Ppd w[skpe ihtB ubD pDk fbnk.. 

;fsr[fo ;zs[  fwbkfJnk w;sfe Xo e? jE[.. tvk ;kfjp[ r[o{ 

fwbkfJnk fifB skfonk ;rb irs[.. (958) ;fsr[o{ ih B/ tkfjr[o{ 

(;zs) B{z fwbtk fdZsk. tvk ;kfjp nekb g[oy r[o{ B/ fwbk fdZsk, i' 

;kfonK B{z skoB i'r j?. 

3 (pkDh ou?sk GrsK pko/)

Gb' epho dk; dk;B e', T[sw ;?B iB BkJh..

T{u s/ T{u Bkw d/T[ ;wdo;h, oftdk; mke[o pD nkJh..

ihT[ fgzv[ sB XB ‘;kXB’ ek, fJj[ wB ‘;zs’ o/BkJh..

;zs gqskfg Gow ;G Bk;/ BkBe fwb/ r[';kJh..  (1207)

wBw'je puBK okjhA ;fsr[o{ ih feogk eo oj/ jB fe epho pj[s

B/e j?, p/nzs T[Zu/ ihtB d/ pkti{d, ;GBK dk ;/te pD e/ fpuodk j?. 

iks dk BkJh, ;?B Grs pj[s T[u/ ihtB tkbk j?, go pVk fBowkD j?. 

T[FZfunK s'A Gh T[uk Bkwd/t j?, ;kfonK B{z fJZe' BIo t/ydk j?. oftdk; 

pj[s B/e j?, T[FZsw r[DK eoe/ gqw/Po dk fgnkok j?. w/ok ihtB, ;oho, 

(172)

Page 180: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

XB, ;G e[M fJjBK Gb/ ;zsK s'A e[opkB j?, w/ok wB fJjBK ;zsK d/ uoBK 

dh X{Vh j?. fJjBK wjKg[oyK (;zsK) d/ T[Zsw frnkB ;dek wB[ysk GowK 

ftu'A fBeb ojh j?. ;[uZih ihtB iku ;dek gqG{ B[z{ gqkgs eo bJhdk j?, 

T[; ftu bhB j' ikJhdk j?. 

r[o{ okwdk; ih bJh ;zs PpdL^ 

fij fgys nfs j'fJ oj; wfB, 

;'Jh ;zs ;jko[ r[o{ okwdk;[..  (1406) 

fiBQK d/ do;B ehfsnk (r[opkDh T[gd/P okjhA) wB fNe iKdk j?, 

T[jh j? ;zsK dk ;jkok tZvk ;zs, ;fsr[o{ okw dk; ih. 

BzL 4 (;kX ;zrs s/ f;ZyK bJh) 

nzso ikwh g[oy fpXks/ ;oXk wB eh g{o/.. 

BkBe dk;[ fJj? ;[y[ wkr? w'eT[ efo ‘;zsB’ eh X[{o?..  (13) 

j/ nzsoikwh tkfjr[o{ w/o/ wB dh PoXk ;fseko, ;zg{oD ngD/ uoDK 

Bkb i'Vh oyDh. 

w? fBwkDk ;/te fJjh dks wzrdk jK, w?B{z ;kX ;zrs d/ uoBK dh X{Vh 

(fBwosk Gkt) pDkJh oZyhA. 

fiBh “r[o e/ pufB” nkokfXnk fsB ft;fo rJ/ ;fG d[yk.. 

s/ ‘;zs’ Gb/ ‘r[of;y’ j? fiB Bkjh fuzs gokJh u[yk.. (588) 

fiBQK Gb/ ihtK B/ ;fsr[o{ d/ T[gd/P d[nkok, gqG{ B{z f;wfonk (ihtB 

pshs ehsk) T[jBK d/ ;ko/ d[y ysw j' rJ/. T[j ‘;zs’ s/ ‘f;Zy’ (Gkt 

f;Zy jh ;zs j?) B/e ihtB tkb/ pD iKd/ jB, ;fsr[o{ ih d/ T[gd/P Bkb, 

oZsh wk;k Gh fuzsk nkfde BjhA ofjzdh. 

‘;fsr[o ;zs[’ fwb? ;Kfs gkJhn? febfpy ekN/ ;fG d{fo.. 

nm;fm shoE wiB[ ehnk ‘;s ;zrfs’ gr BkJ/ X[{fo..(1198) 

;fsr[o{ ;zs fwb/ s'A, wkBf;e PKsh gqkgs j[zdh j?, ;ko/ dZ[y eb/P eZN/ 

iKd/ jB. wkB' nmkjm shoEK dk fJ;BkB j' frnk, id'A ;/tk eofdnK 

;zrsK dh uoB X{Vh ;oho TFZ[go g? rJh. 

(173)

Page 181: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

BzL 5 (;KMk T[gd/P) 

XzB[ XzB[ Gkr fsBk ‘Grs’ iBk, 

i' jfo Bkwk jfo w[fy ejfsnk.. 

XzB[ XzB[ Gkr fsBK ‘;zs’ iBk, i' jfo i;[ ;qtDh ;[Dfsnk.. 

XzB[ XzB[ Gkr fsBK ‘r[ow[yK’, i' r[of;y b? wB fiDfsnk.. 

;G d{z tv/ Gkr “r[of;yK” e/, i' r[o uoDh f;y gVfsnk..(649) 

fJ; gktB Ppd ftu ;fsr[o{, ;zs, ;kX, r[ow[y, Grs, nkfde ;kfonK 

dk ;fseko eod/ jB, go sK, i/ eo fJj ;ko/ r[o{ dh f;Zfynk, wB puB 

s/ eow eoe/ gotkD eo b?D. b/feB ;kfonK s'A tZv/ Gkr r[of;yK d/ 

jB, fiBQK B/ nkgk Gkt rtk e/, r[o{ dh PoD ftu (r[o{ nkfrnk ftu) 

N[oDk gotkD eo fbnk j?. 

;fsr[o{ ih d/ to';kJ/, r[opkDh d/ ftnkfynkeko, GkJh r[odk; 

ih, pj[s ;z[do puBK okjhA c[owkB eod/ jB^ 

gzu pko rzr ikJ/, pko gzu gqkr BkJ/, s?;k g[zB J/e r[of;y e' BtkJ/ ek..

 f;y e' fgbkJ/ gkBh, GkT[ efo e[by/s, n;w/X ir cb f;y e' fitkJ/ ek..

 i?;/ ;s wzdo ezuB e/ T[;ko dhB/ s?;k g[zB f;y eT[ fJZe ;pd f;ykJ/ ek..

 i?;/ ph; pko, doPB ehnk ;kX{ ekj{, s?;k g[zB f;y eT[, ukg gr ;[nkJ/ ek..(Gkr L 673) 

GkJh r[odk; ih ;wMk oj/ jB, eJh tkoh rzrk, eJh tkoh gokr 

fJPBkB s'A r[of;Zy B{z BtQK d/Dk pj[s T[FZsw j?. e[o{eP/so fty/ nPt w/t 

:Zr dk cb ns/ fJPBkB Bkb'A, r[of;Zy B{z ib SekT[Dk s/ gqPkdk Sek 

d/Dk, fes/ tX cbdkfJe j?. i/eo ;Zs wfjb ;'B/ Bkb wVQe/ dkB eo 

fdZs/ ikD, fJjBK s'A tX cb f;Zy B{z r[ows dh ;'Mh d/D ftu j?. fit/A 

nB/e tkoh, ;kXK ;zsK d/ doPB s/ ;/tk ehsh T[FZsw wzBh iKdh j?, fJ; 

s'A Gh finkdk g[zB cb, f;Zy dh ;/tk eoBh, w[Zmh ukgh s/ ;/tk eoBh 

nkokw eoB bJh wzik fp;sok d/Dk pj[s uzrk j?. ;' fJ; efpZs okjhA 

GkJh r[odk; ih B/, r[of;Zy B{z nfsnzs T{uk wkD fdZsk j?, ;kXK ;zsK B{z 

pj[s wkw{bh doik fdZsk j?. 

j[D iok e[ fJfsjk; tZb gVu'bthA BIo wko bJhJ/. ;fsr[o{ ;Zu/ 

(174)

Page 182: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

gkfsPkj ih B/, f;Zy gzE iK ykb;k gzE pDkfJnk j?, ;kX gzE iK ;zs gzE 

feXo/ BjhA fbfynk fwb/rk. ;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih s'A t/yhJ/ sK ;G s'A 

gfjb/ ;fsr[o{ ih d/, nfBzB ;kEh f;Zy “GkJh” wodkBk ih ;B. T[jBK 

gzikj  ;kb  s'A  tZX  ;wK,  ;fsr[o{  BkBe  fBozekoh  ih  dh  gktB  pkDh 

rkT[AfdnK, ftuko uouk eofdnK, ;[DfdnK pshs ehsk. t/y', Bk ;zs 

pD/ Bk pqjw frnkBh s/ Bk Pqh 108 iK 1008 ;zs pD/. e/tb “GkJh.. 

GkJh wodkBk ih``` r[o{ ih d/ ;kfjpIkfdnK B{z ;fseko Bkb  ‘pkpk’ 

nkfd jh fejk iKdk j?. ;qh uzd ih B/ Gkt/A nkgDk tZyok fcoek yVk eo 

fbnk ;h go T[j Gh ;koh T[wo ‘pkpk’ jh nytkJ/, ‘;zs’ iK ‘pqjw’ 

frnkBh BjhA. GkJh r[odk; ih i' r[o{pkDh d/ Pq'wDh ftnkfynkeko ;B, 

T[jBK edh ‘;zs’ nkfd p/b'V/ PpdK dh tos'A BjhA ehsh. p[ZYk ih e/tb 

‘pkpk’ nytkJ/ ‘;zs’ BjhA. GkJh fpXh uzd, GkJh bkb', GkJh fGykoh, 

GkJh wshdk;, GkJh ;shdk;, GkJh wBh  f;zx  HHHHHHHHH.  fJj  frDsh 

nBzs bzwh j?. id'A d;w gksPkj B/ ykb;k ;kiD dk ekoi ehsk, sK gzi/ 

nkgk tkoB tkb/, GkJh s/ fgnko/, Gkt “fgnko/ GkJh” nytkJ/. ;op 

b'j rzqE ftu nzfes j?^ ykb;k w/o' o{g j? yk;.. ykb;/ wfj jT[A eoT[ 

fBtk;.. ykb;k w/o' w[y j? nzrk.. ykb;/ e/ jT[A;d;d ;zrk. HHHHHHH 

sks goi fJj gJh fJj feXo/ fbfynk BjhA fwb/rk gJh “;kX ;zs” w/o' 

o{g j? yk;HHHHHHHHH. d;w gkfsPkj jI{o B/ ;oho ;ze'uD tes fco fJjh 

j[ew ehsk l “g{ik nekb eh, gouk Ppd ek, dhdko ykb;/ ek”. fes/ 

BjhA fbfynk dhdko “;zs” dk. pzdk f;zx, ‘;zs’ iK r[o{ pD u[Ze/ fJB;kB 

B{z d;w gkfsPkj B/, f;Zy pDkfJnk “pjkdo” pDkfJnk. izrh ioB?b 

pDkfJnk, ;zs g[Dk ;kok X' e/ pkjo eZY wkfonk. fw;bK tes “f;zxk 

f;zxDhnK B/ Xow j/s ;h; fds/, pzd pzd eNtkJ/, y'gohnK T[sotkJhnK, 

uoyhnK s/ uV/,  f;Zyh e/;K ;[nk;K ;zr  fBGkJh”.  fJZe Gh ;kX ;zs 

feXo/ fuokr b? e/ Y{zfvnk BjhA bZGdk ;ko/ fw;bK d/ n"y/ d"o ftu. 

nodk; d/ fJZe nrb/ pzd ftu fJj puB nzfes jB^ “gqEw/ ;opZs 

“ykb;k” ih eh nodk; j? ihHHHHHHHHHH”. nZr/ j'o gV'^ “f;ZyK B{z f;Zyh 

(175)

Page 183: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

dkB, e/; dkBHHHHHH”. ;" jZE oZ;k f;o/ s/ rzY fe ‘;kXK ;zsK dk’ nodk; 

ftu feXo/ fieo BjhA fwbdk. feT[Afe fJj ‘;zs’ o{g gdkoE fGnkBe 

d"o ftu g?dk j'D dh i[nZos jh BjhA eo ;fenk. wkB' fJ; soQK GkDk 

tkgo frnk fe “ykD ghD B{z pKdoh vzv/ ykD B{z foZS”. iK fJT[A efj 

bJhJ/ fe “ykD ghD B{z ;kX bkDk, s/ bVB woB bJh f;Zy”. 

;fsr[o{  ih  B/  f;ZyK  B{z  jh  d{jok nj[dk  pyfPnk  j?,“;zs ns/ 

f;gkjh”. nro f;Zy, d' nj[fdnK ekoB gfjb'A jh T[FZu/ o[sp/ s/ fpokiwkB 

j?, sK fJefjo/ gd tkb/ ftnesh nZr/ feT[A M[e/< S'N/ nc;o tZfvnK 

nc;oK B[z{ ;b{N wkod/ jB tZv/ S'fNnK B{z BjhA. fJ; fBoD/ w[skpe ;kX 

;zs Bkb'A f;Zy dk doik T[FZsw j?, T[j feT[A ;kXK nZr/ M[e/, ;bkwK eo/< 

nkw f;Zy ihtB dks py;D tkbh, gftZso r[opkDh B{z ft;ko u[Zfenk j?. 

fit/A ehws ndk eoe/ pIko ftu'A ;kohnK b'VhAdhnK t;sK fwb iKdhnK 

jB, fst/A jh e[M G/NK g{ik nogD eoe/ “Xow” yqhdD dh fposh g?dk j' 

rJh j?. Xow yqhfdnk BjhA ik ;edk, fJj sK ihtB Go ewkfJnk iKdk 

j?. ;tZS gftZso ftekoK s'A ofjs fizdrh fiT[Dh j[zdh j?. fgSb/ bzw/ 

no;/ s'A g[ikoh b'e, fJjh gqukod/ nk oj/ jB, “i/ s[jkv/ s'A e'Jh gkg 

r[Bkj j' frnk j?, sK e[M u'Dt/A wzsoK dk ikg eoe/, s/ e[M g[ikoh (;kX 

;zs e'Jh Gh j't/) nZr/ G/Nk nogD eoB s'A, s[jkv/ r[Bkj pyP/ ik ;ed/ 

jB”. fizBh d/o sZe dkB okjhA, gkg w[nkc ehs/ ik ;eD dk ;zebg, 

;wki ftu oj/rk, T[d'A sZe brksko gkg io{o j[zd/ ofjDr/. nkw s"o s/ 

t/yD ftu nkfJnk j? fe ;kXK d/ u/b/ u/bhnK, pj[s eoe/ nwho gqtkoK 

ftu'A  j[zd/  B/. nwhoh  fet/A nkJh<  p/pjk  g?;k  fet/A  ewkfJnk  fesB/ 

wk;{wK dk y{B Bu'fVnK, e'Jh ;kX BjhA g[ZS/rk. T[;/ gkg dh yZNh ftu'A 

G/Nk b? e/ “eko'pko” tXD dhnK nodk;K, n;h;K fdZshnK iKdhnK jB. 

T[;/ d' Bzpo dh ewkJh ftu'A G/NK uVktk gqkgs eoe/ ;zs ih “;[Zy PKsh” 

tkbh fizdrh pshs eo oj/ jB. irs skoe pkpk ih sK, GkJh bkb' ih 

dh o[Zyh ;[Zyh o'Nh Se ;ed/ jB. wbe Gkr' B{z b'eK d/ tZv/ fJZem ;kjt/, 

roithA nktkI ftu nky ;ed/ jB^ “s/o/ fJjBK wkjb g{fVnK ftu, 

(176)

Page 184: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

SZsh gqeko d/ ;'jD/ gdkoEK ftu w?B{z fJjBK rohpK dk y{B gqsZy fgnk 

fd;dk j?. i[bw okjhA wkfJnk fJZeso eoe/, T[; ftu'A e[M fjZ;k ;kXK 

B[{z y[nk e/, gkg w[nkc BjhA j' ikD/. fJoPkd j?^ 

je[ gokfJnk BkBek T[;[ ;{no T[;[ rkfJ.. 

r[o[ gho[ jkwk sK Go/ ik w[odko[ Bk ykfJ.. 

rbh fG;fs B ikJhn? S[N? ;u[ ewkfJ.. 

wkoD gkfj jokw wfj j'fJ jbkb[ B ikfJ..  (141) 

BkBe rbh e{VhJh e{V' gb? gkfJ.. 

;fsr[o{ ih c[owkB eo oj/ jB, j/ wB[Zy  (goEkJ/ wbe Gkr') 

gokfJnk jZe fjzd{ bJh rT{ d/ wk; s[b j?, w[;bwkB bJh ;{o d/ wk; 

tKr (tofis) j?. r[o{ gho Xkowe nkr{ sK s[jkvh ;jkfJsk eoBr/ i/ 

foPts nkfd (w[odko) dk fsnkr eo'r/. e/tb rZbh pkshA ;tor ftu 

BjhA ikfJnk ik ;edk, ;ukJh d/ wkor s/ N[oBk nsh io{oh j?. gokJ/ 

wkb B{z i' jokw j?, w;kb/ gk e/ fsnko eoB s/ T[j nkgDk jZe (jbkb) 

BjhA pD iKdk. go ni d/ pj[s/ ;zs (ftofbnK B[{z SZv e/) y[d jh jokw 

dh ewkJh s/ BjhA gb oj/< o'Ih o'Nh bJh e'Jh feos eod/ jB< d{finK 

dh ewkJh s/ gbD tkb/, i/ okiBhse b'e pV/ xNhnk jB, ;oekoh 

fvT{Nh T[go bZr/ nc;o$ w[bkIw nro foPts y'oh ekoB ewhD/ jB, 

sK eh Xow dk u'bk gfjB e/, Xow n;EkB ftu p?m e/, Xow rqzE ftu'A 

e[M Ppd$ wzso gVQ e/, G'b/ PoXkb{nK B{z GowK ftu gk e/ y{B ghD tkb/ 

ny"sh Xowh b'e fet/A uzr/ j'J/< 

“Ikjogho irs r[o pkpk” ih B/ f;Zyh dh goy e;tZNh jh fJj 

oZyh ;h, “Bkw igDk, Xow dh feos eoBh, tzv e/ SeDk. Bkw dk 

wsbp j? r[o{ j[ewK w[skpe fIzdrh j'Dh. jZe jbkb dh feos ewkJh 

eoBh, s/ T[; ftu'A b'VtzdK Bkb tzv e/ SeDk. T[gqzs frq;sh j'Dk, fJZe 

nekb g[oy B{z wzBDk, e[b wBZ[ysk B{z fJZe' fijk fgnko eoBk, r[o{ s/ 

Go';k oyDk. pj[frDsh ;kX bkDk, frq;sh ihtB s'A Gr"Vk j' uZ[fenk j?. 

gqtko dhnK fizw/tkohnK fBGkT[D s'A n;woE j?. uzrk ykDk, uzrk gfjBDk, 

(177)

Page 185: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;ohoe ezw e'Jh eoBk BjhA, fco ekw Pesh f;o B[{z uV/rh. ikfJI 

sohe/ ekw fsqgsh Bk j't/, sK BikfJI Yzr tos/ ikDr/. ;z;ko dk e'Jh 

gqkDh fJ; s/ ekp{ BjhA gk ;fenk. fJ; goEkJ/ ;fsr[o{ ih d/ nBw'b 

puB jB ^ 

isB eo? fpzd[ fet? B ojkJh.. wB{nk v'b? Boe/ gkJh.. 

iwg[o pkX' bj? ;ikJh..  906 

fpzd[ B okyfj ish ejktfj.. wkJh wKrs sq? b' Gktfj.. 903 

fJ;/ bJh pj[s/ “pkb pqjwukoh” ;zsK d/ v/fonK s'A B"itkB “phphnK” 

d/ M[owN ;dk t/y/ ik ;ed/ jB. nB/e gqeko d/ “todkB” d/ e/ pkpk ih 

PoXkb{nK B{z sko oj/ j[zd/ jB. i/ edh nekb g[oy fJjBK ;kXK d/ nky/ 

bre/, rbsh eo p?m/, ;GBK B{z g[Zso jh d/D bZr gt/, iok ;'u'. f;q;Nh 

dk ;zs[bB ftrV BjhA ikt/rk< T[jBK g[ZsoK dk ftnkj ehjd/ Bkb eo'r/< 

fJ; soQK ;wki ftu ftGuko BjhA g;o ikt/rk< nkgD/ fdb B{z j";bk 

fdU` pj[s ;ys ns/ eo{o ;Zu ;[BD bJh fsnko j't'`` ;fsr[o{ BkBe 

;kfjp ih d/ ;fseko:'r g{oB r[of;Zy tZvh G?D, p/p/ BkBe ih dh “e[Zy 

joh” BjhA j'Jh. T[jBK dh r'd Xh g[Zso s'A ;ZyDh ofj rJh. T[j y[d 

T[sw ihtB tkb/ ;B, irs skoe, oZph B{o, pkpk BkBe T[jBK dk wK 

ikfJnk ;ek tho. fco nkgD/ xo g[Zso gqkgsh tk;s/, T[jBK ;fsr[o{ ih 

nZr/ g[eko feT[A Bk ehsh< ;fsr[o{ ih p/p/ BkBeh tk;s/, X[o dorkj'A 

g[Zso feT[A Bk b? e/ nkJ/< g[ZsoK dh fJZSk eoB tkfbU` eh s[;hA ;wMd/ 

j' fe e'Jh ftnesh gqw/Po dh fJZSk B[{z pdb d/D dh ;woZEk oZydk j?< 

fco jVQ, jB/ohnK, G{ukb, wjKwkohnK, izr :[ZX nkfde ;kXK ;zsK B{z 

p/Bsh  eoe/  feT[A  BjhA  o[etk  bJ/  iKd/<  t?;/  sK  b'eh  Pow  d/  wko/ 

pj[shnK  fPekfJsK  doi jh  BjhA  eokT[Ad/,  fizBhnK e[  (10%)  doi 

j[zdhnK jB T[jBK ekoB d/; ftub/ pj[s ;ko/ ;kX ;zsK fto[ZX w[eZdw/ ub 

oj/ jB, eJh ;ko/ i/b dhnK ;bkyK fgS/ pzd nZvhnK orV oj/ jB. 

fJ;kJh gkdohnK (gqukoeK) B{z  ftnkj eokT[D dh nkfrnk BjhA j?. 

tk;BK ftu nzB/ j' e/ i' i' e[eow T[jBK “pkb pqjwukoh” gkdohnK B/ 

(178)

Page 186: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ehs/, T[jBK B{z gVQ ;[De/ ;[zB j' ikJhdk j?. j'o sK j'o T[jBK S'Nh T[wo 

d/  pZu/  pZuhnK  Bkb  th  d[PNeow  ehs/.  pj[s  ;ko/  gkdohnK  fto[ZX 

ndkbsK ftu w[edw/ uZb/, ;iktk j'JhnK. fgSb/ fdBhA fJ;kJh Xow d/ 

w[yh (g'g) B/ ;z;ko e'b'A fJjBK gkg eowK bJh w[nkch wzrh j?. 

frnkBh fdZs f;zx ih fJZe pV/ ftdtkB g[oy j'J/ ;B. T[j fJZe EK 

fbyd/ jB^“w?A ;GBK B{z vze/ eh u'N r?b (g[nkXh p'bh) dZ;Dk ukj[zdk jK 

fe ;kv/ xo e/ Bidhe fJZe e[Zsh, jo S/ wjhB/ wro'A gzi S/ pZfunK B{z 

iBw d/ fdnk eodh j?. w?A nkw t/fynk j? fe jo S/ wjhB/ pkd ;{ohnK 

d; d; pZfunK B{z iBw fdnk eodhnK jB. e[eVhnK jo o'i nKv/ d/Jh 

iKdhnK jB. go edh t/fynk j? e'Jh e[Zsh, ;{oh, e[ZeVh, fe;/ ;kX e/ 

v/o/ g[Zso (pZuk) gqkgs eoB rJh j't/< edh fe;/ B/ Xkrk sths jE"bk 

eokfJnk j't/< e[dos e/ fB:wK nB[;ko pZu/ B/ iBw b?Dk j?. go fJj 

w/ohnK G?DK p/NhnK fesBhnK Bk ;wM jB, fe v/o/dkoK e/ nZr/  fgZS/ 

BZudhnK fco ojhnK B/. feZE/ rJh fJjBK eh neb< i/ e'Jh ewi'oh j? 

sK vkeNoh fJbki eo'. fJj ;kX e"D j[zd/ j? wz[v/ d/D tkb/< fJjBK e/ sK 

nkgD/ e'Jh pZuk BjhA j?. r[o{ d/ f;Zy nytkD tkfbU. i/ r[o{ BkBe d/ 

uoBK ftu ehsh nodk; gqtkB BjhA j'Jh, i/ d;K gkfsPkjhnK dh i', 

g?Ash wjKg[oyK dh gftZso pkDh s'A w[okd g{oh BjhA j'Jh, i/ nekb g[oy 

B/ s[jkvh M'bh BjhA Goh,  fco d[BhnK  ftu'A s[jkB{z  fes/ Gh y?o BjhA 

gt/rh. fJj v/o/dko r[o{ BkBe ;kfjp Bkb'A nekb g[oy Bkb'A, r[o{ rqzE 

;kfjp ih Bkb'A tZv/ BjhA jB. ;fsr[o{ ih B/ ftueko e'Jh ftu'bk Gh BjhA 

ofjD fdZsk, ;kB{z f;ZX/ tkfjr[o{ uoBK Bkb i'fVnk j?. r[otke jB^ 

;fsr[o[ dksk okwBkw ek, j'o dksk e'Jh Bkjh.. 

ihn dkB[ d/fj fsqgsk;/, ;u? Bkfw ;wkjh..  (1258) 

nkT[ Iok fJZe j'o B[es/ s/ ftuko eohJ/` p/nzs gktB gzeshnK 

ns/ Ppd w"i{d jB, fiBQK ftu fJ; soQK d/ Gkt fby/ j'J/ jBl w/o/ T[go 

feogk eo', ;zsK d/ uoBK s/ w/ok f;o fNfenk j't/ B/soK Bkb ;zsK d/ 

doPB eoK, ;oho s/ ;zsK dh uoB X{V g?Adh j?. j/ gqG{ ih` w/o/ (gzitA/ 

(179)

Page 187: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

BkBe) s[;hA dks/ j', ;zsK dh ;zrs ;dek w/ok T[Xko eo fdT[. r[otke 

fJT[A jB^

 n?;h feogk w'fj eoj[.. ;zsj uoB jwko' wkEk B?B do; sB X{fo goj[..

 BkBe e/ gqG s[w jh dks/ ;zs ;zfr b/ w'fj T[Xoj[..  (828) 

Iok ;fsr[o{ ih dh wjkB ;yPhns, goT[geko, frnkB, e[opkBh 

tZb fBrkj wko'. T[jBK d/ w[ekpb/ s/ bZyK eo'VK dhnK GhVK Gh BjAhA yb' 

;edhnK. r[o{ fgnko tkbk f;Zy, ;" ;" tko ;fsr[o{ nZr/ ;h; M[ekT[[Adk 

j?. go jT[w? jzeko ns/ w{oysk dh f;yo t/y'. T[go tofDs gzeshnK 

d/ nro nZyoh noE eohJ/ sK ;fsr[o{ ih Bkb x'o nfBnkfJ j't/rk. 

s/ ny"sh ‘;zs’ ;fsr[o{ ih B{z nkgD/ g?ohA g?D bJh nky fojk j't/rk. 

nfijk gkgh wB[Zy ‘;zs’ sK fes/ fojk, f;Zy Gh BjhA j?. ;r'A r[o{ d'yh j?, 

nkgD/ nkg B{z r[o{ Bkb'A tZvk f;ZX eo fojk j?. osk wk;k Gh nfijk 

ftnesh ;fseko dk jedko BjhA j?. j'o t/y' ^ 

jw ;zsB eh o/B[ fgnko/, jw ;zsB eh ;oDk.. 

;zs jwkoh UN ;skDh ;zs jwkok rfjDk..HHHHHHHH 

;zsB f;T[ w/oh b/tk d/th, ;zsB f;T[ fpT[jkok.. 

;zsB f;T[ jw bkjk ykfNnk jfo Grfs Go/ Gzvkok..  (614) 

eh ;fsr[o{ ih ;kX ;zsK dh PoD ftu ofjDk ukj[zd/ jB< ni'e/ 

;kX fJsB/ T[FZu/ jB fe ;fsr[o{ ih B{z s[ZS ikBD tork, pZio gkg eoe/, 

BoeK d/ Gkrhdko pD oj/ jB< gVQ' tke^ 

;cb w{ofs go;T[ ;zsB eh fJj? fXnkBk XoBk.. 

GfJU feogkb[ mke[o[ BkBe eT[ gfoU ;kX eh ;oBk.. (531) 

fJjBK T[gobhnK gzeshnK ftu ‘;kX ;zs’ Ppd ;fsr[o{ tk;s/ nkfJnk 

j?, fe;/ n?o/ r?o/ ;kX tk;s/ BjhA. nkU nZr/ r[o{ ns/ ;kX{ Ppd fJZe' 

Ekt/A ‘r[o{’ tk;s/ tos/ t/yhJ/^ 

!  gkopqjw ip GJ/ feqgkb.. sp G/N/ r[o ;kX dfJnkb..(863) 

!  Gkr[ j'nk r[fo ;zs[ fwbkfJnk.. gqG nfpBk;h xo wfj gkfJnk.. (97) 

!  fBor[D[ okfy bhnk ;zsB ek ;dek.. 

(180)

Page 188: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;fsr[fo Ykfe bhnk w'fj gkgh gVdk..  (1117) 

!  ;zs X{fV gkJhn? tvGkrh.. BkBe r[o G/Ns jfo f;T[ fbt bkrh..(194) 

!  ‘r[o ek puB ;dk nfpBk;h.. r[o e? puB eNh iw ck;h.. 

i' ‘r[fo’ dhnk ;' wB e? ekw.. ‘;zs’ ek ehnk ;s efo wkB..(177) 

!  ‘;kX{ eh wB UN rj[ T[efs f;nkBg fsnkr[.. 

r[o dhfynk fij wfB p;? BkBe w;sfe Gkr[.. (260) 

!  “r[o{ ;kX{” nzfwqs, frnkB ;fo BkfJD[.. 

;fG febfty gkg rJ/ rktkfJD[..  (1134) 

!  ;pfd B Ghi? ;kesk d[owfs nktB ikB[.. 

“;kX{ ;fsr[o{” i/ fwb?, sK gkJhn? r[Dh fBXkB[.. (21) 

T[go tofDs ;ko/ gowkDK ftu ;kX{ ns/ ;fsr[o{, fJZe' Ekt/A fJZe' 

noE ftu nkJ/ jB. Gkt r[o{ jh ;kX{ j?, p; Ppdktbh dk jh nzso j?. 

f;Zy  gzE  B{z  i'  nekb  g[oy  pko/  ;'Mh  pyf;;  ehsh  sK  ;fsr[o{  B/, 

;dhtekb tk;s/ nrtkJh dk ;'wk, P[ZX o{g ftu r[opkDh dh pyfPP 

ehsh sK ;fsr[o{ B/, d[y^;[y ftu, nwB s/ izr ftu, Bkw f;woB s/ 

;/tk ftu, fizdrh d/ jo gfjb{ s/ ihtB fiT[ e/ ftykfJnk sK ;fsr[o{ B/. 

pV/ d[y dh pks j? fe nZiebQ eZu/ ihtB tkb/, eZuh ftZfdnk tkb/, eZu/ 

fgZb/ fdwkr tkb/, eZu/ fgb fgb eodhnK r'rVK tkb/, ;zsrhoh dk b/pb 

fugek e/ Pqh 1008 pDe/, nihp' rohp gfjokftnK tkb/ ;fsr[o{ ih dh 

wjkB gftZso ;y;hns dh pokpoh eoB dk x'o gkg eo oj/ jB. 

f;sw fJj fe nkw PoXkb{, fpBK ;'u/ ;wM/, fJjBK d/ uoBh Y?j fgnk 

j?. d; r[o{ ;kfjpkB tes e'Jh ;zs BjhA T[FZfrnk, fi; i[bw fto[ZX 

nktkI p[bzd ehsh j't/. fw;bK d/ fGnkBe d"o ftu, ;" ;kb sZe e'Jh 

;zs BjhA izw ;fenk. id'A f;ZyK d/ f;oK d/ w[Zb g? u[Ze/ ;B. fPeko ehsk 

ik fojk ;h, pzd pzd eZN/ ik oj/ ;B, y'gohnK T[FZso ojhnK ;B, pZfunK 

d/ N[eV/ eo, rbK ftu nKdok d/ jko gfjBkJ/ ik oj/ ;B HHHHHHH sd'A e'Jh 

;zs BjhA bZGdk. nwB d/ fdB gos/, f;ZyK dk p'b pkbk j'fJnk, ysok 

Nb frnk sK ;kX{ ;fBnk;h fBowb/ ;qhuzdhJ/, wjzs, nkde EK EK f;o 

(181)

Page 189: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

eZYD bZr gJ/. ;zB  1901 s'A gfjbK  fBozekoh, BkwXkoh  (e{e/) okXk 

;[nkwh sK fes/ fes/ fJfsjk; ftu'A bG iKd/ jB, go ;zs e'Jh BjhA. 

thjthA ;dh d/ P[o{ j[zfdnk e[M fJZe ‘;zs’ BIo nkJ/, s'oh c[bek fJ; 

Yetzi Bkb uzrk ubdk t/y e/ uko/ pzB/, ;zsrhoh d/ nZv/ v/o/, y[zpK tKr 

T[ZrD/ P[o{ j' rJ/. j[D sK “;zsK d/ tr fcod/”HHHHHHHH. r[odtkfonK ftu'A 

fJ; wjzsg[D/  B{z eZYD tk;s/, r[o{ eh r'be dh d[otos'A  o'eD bJh, 

wBwsK B{z pkjo yd/VB bJh, r[of;ZyK B/ f;o s/ eZcD pzB e/, p/nzs 

e[opkBhnK ehshnK. fJjBK ;{ofwnK d/ nZr/ r'oh ;oeko sK M[e rJh, 

go wjzsrhoh f;zxK dk ;kE d/Dk sK dofeBko vNe/ fto'Xh eodh ojh. 

d/P dh nkIkdh dh bzwh bVkJh bVh rJh. i/jbK d/ s;hj/, IwhBK dhnK 

e[oehnK, Gkoh i[owkB/, nDfrDs PjhdhnK, r[o{ to';kJ/ f;zxK d/ fjZ;/ 

nkJhnK. ;zsK wjzsK dk feXo/ Bkw' fBPkB BjhA bGdk. ;q'wDh r[odtkok 

gqpzXe ew/Nh, r[ows d/ gouko tZb'A w[iowkBk jZd sZe, nt/;bh j' 

rJh. e[M ;w/A s'A pkd Xow B{z rzdh okiBhsh B/ nkgDk d[p/b pDk fbnk 

j?.  f;ZyK B[{z  ikrqs eoB tk;s/ e'Jh gkfJdko  f;Zy nypko, o;kbk, 

fbNo/uo nkfd f;Zy ;zrsK sZe Bk g[ukfJnk frnk. nfrnkBsk t; w[V 

w[V T[jBK jh T[iZv bhvoK d/ fgZS/ f;Zy bZr/ oj/. fiBQK B{z f;Zy okiBhsh 

tZb'A Bcos j' rJh, Xow r[bkw pfDnk, goshs j'fJnk, r[opkDh dh 

;wM Bk nkJh, T[jBK ftu'A e[M okXk ;[nkwhJ/ pD rJ/. e[M fBozekoh 

dopkoK dh o"De tXkT[D bZr/. (;w/s tZv/ f;Zy bhvoK d/) e[M ;kXK ;zsK 

d/ v/fonK ftu PKsh dh Gkb eoB bZr/. id'A nwho tIho nc;o nkfd, 

fJj v/fonK ftu pkfpnK nZr/ ;h; M[ekT[D, fco nkw f;Zy sK fJjBK 

nZr/ wkB' bzwk jh g? ikt/rk. p; fco eh ;h, fJjBK v/fonK dh Ekt/A 

nkbhPkB pj[wzibhnK e'mhnK T[;oBhnK P[o{ j' rJhnK. bzwhnK wfjzrhnK 

ekoK x{eD bZrhnK. u/fbnK dhnK eskoK nZr/ fgS/ ;/tk ftu jkio j'D 

bZrhnK. pkfpnK d/ “ftPokw frqj” ns/ “Bkw igD tkbk ;EkB” J/H;hH 

dh mzve g[ukT[D bZfrnk. frohnK, pdkw, eki{, fg;sk, ;/p, nzr{o, 

pkpk ih d/ ;kd/ fij/ G'iB dk nzr pD rJ/. o/Pwh u'fbnK nzdo E[Zb E[Zb 

(182)

Page 190: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

eodhnK r'rVK, tZvh nwhoh d/ doPB eotk ojhnK fdZ;D bZrhnK. j'o 

Bt/A ;zs, j'o Bt/A v/o/, r[odtko/, fBZs T[;oB bZr gJ/. nkw f;Zy j'o 

rohp,  tfjwh,  eoweKvh  BPZJh  s/  j'o  gfssg[D/  ftu  roedk  ubk 

frnk. 

’84 d/ xb{xko/ tes pkpofenK B/ fJjBK ;soK d/ b/ye B{z d/P 

Xo'jh e/; gk e/, gzdoK fdBK d/ nDwB[Zyh s;hj/ d/D s'A pkd, nX w'fJnk 

eoe/ i/jb dh e'mVh ftu pzd eo fdZsk. fJ;/ soQK d/ BkikfJI e/;K 

nXhB j'o Gh pj[s ;ko/ f;Zy wkJh GkJh pzd ehs/ rJ/ ;B. wjhB/ e[ sZe 

f;js tZb j' rJh, nzdob/ jkbks pko/ G/s nk frnk, gfjbK tkbk e[M e[ 

;fjw Gh xN frnk. fwPBoh ;fgoN B/ T[Skbk ykXk, i/jb ;[gov?AN s'A 

fJikis b? e/ i/jb nzdob/ S'N/ fij/ r[odtko/ ftu, eEk P[o{ eo fdZsh 

rJh. w?A fJj dkjtk sK BjhA eo fojk fe w/oh ehsh rJh r[opkDh eEk 

pj[s tXhnk ;h. i/jb ftu sK e?dh g[okD/ g[okD/ oZdh nypko B{z Gh ukn 

Bkb gVd/ jB. Bt/A nkJ/ jtkbksh s'A iK w[bkekshnK s'A, pkjo dhnK 

ypoK gZpK Gko j' e/ ;[Dd/ jB. fJE/ r[opkDh dh eEk i/jb ftu< s'pk 

s'pk, w;hA ;[BDh gqkgs j'Jh ;h. jtkbksh, gZe/ e?dh, ns/ ;kv/ tkb/ 

“nZstkdh Gok” ;ko/ jh j[zw j[wk e/ nkT[D bZr/. jkb ftu p?mD i'rh EK 

Bk ojh, pkjo dohnK  ftSD brhnK. gzdoK e[  fdB fJj r[ows dk 

;'jDk ozr  fyfVnk. fdB/ dk; e'b wfjcb i[VB brh, ;tkb itkp, 

r[opkDh P[ZX gkm eoB dhnK ebk;K, ;zrsh fBsB/w nkfd. 

fsnkr dh ;kyPks w{os, g{oB pqjw frnkBh Pqh wkB HHHHHHHH ;zs 

ih Gh i/jb ftu fJE/ jh pzd ;B. T[jBK d/ u/fbnK B/ ypodko ehsk l 

pkpk ih` i/ fJj wBw[y pzdk fJ;/ soQK ;zrsK B{z e[okj/ gkT[Adk fojk, sK 

nkgK B{z e"D Bw;ekoK eo{< pkpk ih B/ gfjbk sho dkfrnk, ;[govzN 

okjhA, eEk pzd eokT[Dh ukjh. ;cbsk Bk fwbD s/, fJZe fJZe fdB tzv 

e/ eEk eoB dh fJikis b? bJh. ;qhwkB ;zs HHHHHHH ih B/ fsnkr dk 

ftPk u[De/, r[opkDh ftu'A gqwkD d/ e/, fJj f;ZX ehsk, “fJj wkfJnk, 

ekoK e'mhnK g[Zso gsBh, nkfd ;G w'j wkfJnk j?, Sbktk j?, oph okj 

(183)

Page 191: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ftu o'e j?”HHHHHHHH. nrb/ fdB dk; B/ gzuw r[od/t ih dk fJZe Ppd 

;Bw[y oZy e/ (wKrBk wKrB[ Bhek, jfo i;[ r[o s/ wKrBk^1018) eEk 

ftuko ehsh. ;fsr[o{ ih B/ xo iwhB n"bkd gsBh g?;k nkfd fsnkrD 

dk e'Jh j[ew BjhA  fdZsk. ;fsr[o{ ;kfjpkB y[d gqtkfoe fizw/tkohnK 

pky{ph fBGkT[Ad/ oj/ jB. T[jBK w'j dk fsnkr ehsk ;h, fizw/tkohnK dk 

fsnkr BjhA ehsk. f;ZyK B{z “fsnkrBk fsnkrB[ Bhek ekw[ eq'X[ fsnkrBk” 

1018 nkfynk j?. fJj pkpk ih fJE/ i/jb ftu Gh fsnkr dh gZNh gVQk 

oj/ jB, id'A fe fJZE/ ipoh ;G t;sK dk ;w/s gqtko d/ fsnkr eotk 

fdZsk iKdk j?. fijBK ;/teK B{z nzdo pkjo “;zs ih” fsnkr dk T[FZsw 

T[gd/P” fdqV eotk oj/ jB, nkU iok T[jBK d/ xo ftu T[vdh fijh 

Mksh wko bJhJ/. 

r[o{ rqzE ;kfjp s/ PoXk oZyD tkb/ pj[ frDsh ;/teK e'b ;e{No 

eko BjhA j?, go ;zs ih e'b tZvh eko j?. ;kJhebK s/ ;co eoB tkb/ 

nkgDk ;kJheb Gh fsnkr d/D s/ pkpk ih nkgDh wfjzrh eko s/ jtk 

ftu T[vd/ fcoBk< nkw xoK ftu SZs tkbk gZyK iK w/i s/ oZfynk (N/pb 

c?B) gZyk jh w[Peb Bkb B;hp j[zdk j?, pkpk ih d/ “sg n;EkB” iK 

ft;okw frqj” fty/ J/H;hH bZr/, fPwb/ torhnK mzYhnK jtktK MZb oj/ 

j[zd/ jB. nkw b'eK d/ xo fJZe d' ewo/, coP s'A fpBK, r'j/ fbZg/, SZs 

ftu'A fwZNh feodh, po;ks ftu nzdo SZgV pD/ j'J/, o;'Jh NkNek X[Zg 

ftu wzik N/Yk eoe/, ;ikJh rJh. pkEo{w b?NohB Bkw dh uhi xo ftu'A 

Y{zfvnk BjhA fwb/rh. d{i/ pzB/ pkpk ih dk nkbhPkB wfjb, eJh ewo/, 

eJh r[;bykB/, vokfJzr o{w s/ j'o gsk BjhA eh eh. ;kXkoB f;Zy nkgD/ 

SZgoB[wk xo B{z fsnkr d/t/, iK pkpk nkgD/ wfjb B{z fsnkr/< j'o t/y'` 

nkw f;Zy, ;kdh fijh dkb ;pih, uZNDh fgnki nkuko Bkb o'Nh yk e/ 

r[Ikok eo fojk j?. ;zs ih tk;s/ wZyD, gBho, frohnK, eki{, ;/p, 

nzr{oHHHHH d[BhnK Go d/ ehwsh ykd gdkoE. nkw f;Zy nkgDk ;[Zek 

fNZeV Gh fsnkr d/t/ s/ wjKg[oy ih ehwsh cb s/ w/t/ Gh Bk fsnkrD. 

wjKg[oy ih d/  sB s/  PP'Gs jB nkbhPkB o/Pwh p;so,  fiBQK  dh 

(184)

Page 192: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

frDsh eoBh Gh ;zGt BjhA j?. nkw g/Av{ f;Zy ;kd/ fij/ e[os/ gikw/ Bkb 

sB YefdnK ihtB pshs eo b?Adk j?. fsnkr e[os/ gikw/ tkbk eo/ iK 

ehwsh p;soK d/ Y/oK tkbk eo/< nkw ftnesh dk n";s ;ohoe tiB, 

;Zm e[ feb' j[zdk j?. eJh tkoh ezw dh p[jsks, y[oke dh ewh ekoD fJj 

tiB ysoBke jd sZe xfNnk j[zdk j?. p; pzd/ s'A w;hA fJZe “eK oidk 

j?”. fYZv ;[Ze e/ fgSKj ohV dh jZvh B{z ik brdk j?. tkj` tko/ tko/ 

ikJhJ/ oZp d/ fJB;kc s'A, fJjBK pkfpnK dhnK r'rVK fJZe e[fJzNb s'A b? 

e/ v/Y d' e[fJzNb sZe dhnK c[ZbhnK t/yhnK ik ;edhnK jB. e'fPP 

eoB s/ Gh ;oho ftu'A e'Jh jZvh BjhA bZG/rh, wk; s/ uoph d/ b/g uVQ/ jh 

fd;Dr/. fJZe gk;/ jZvhnK dh w[Zm fJB;kB, y{B uoph BKj d/ pokpo. 

fJZe gk;/ y{B uoph, tiB fJzBk fInkdk fe fe;/ tes Gh d"ok g? ;edk 

j?. fsnkr fJjBK Gkoh Goew jkEh B[wk r'rVK dk j't/ fe wkw{bh ;ohoK 

ftub/ jZv uzw dk< p; nkyoh rb` j[D fpBK d/oh s'A fJE/ rzB/ ghVB 

tkbk t/bDk (xbkVh) rZv fbnk ikt/. ;kB{z nkw pzfdnK B{z T[; ftu ghV 

$ fBu'V fbnk ikt/. ;kv/ e'b fsnkrD tk;s/ j'o e[M BjhA pfunk. j[D 

;kvk y{B eZY e/, fJjBK ;ZiD mZrK B{z pkN/ Go e/ fgnk fdZsk ikt/ sKfe 

fJjBK d/ fujo/ s/ j'o bkbh uV ikt/, fJjBK dh s'Ad (r'rV) j'o cZ[b 

ikt/. ;kv/ pkb pZu/, gsBh, G?D s/ wK Gh fJjBK d/ jtkb/ eo d/DhnK. 

j'o sK ;kv/ e'b fsnkrD bJh pfunk jh e[M BjhA  HHHHHHHHHHH”. ;kX 

;zrs` i/bQ nzdo p?m/ v/Y v/Y e[fJzNb dhnK r'rVK tkb/ nkg{z pD/ pqjw 

frnkBhnK B[z pkjo'A ;zrsK d[ZX, cb, p;so, djhA, wZyD wDk w{jh d/ 

iKdhnK jB. XzB j? ;/teK dh ;aoXk` go T[j eh ikBD fe fJjBK dhnK 

E[Zb E[Zb eodhnK d/jK ftu fJsBk gdkoE ;wk BjhA ;e/rk. wkb;K eoB 

tkb/ d' uko u/fbnK s'A fpBK fJj gdkoE fe;/ B[z BjhA toskJ/ iKd/ ;B. 

i/jb ftu e'Jh rZb b[ekfJnK BjhA b[edh. fJjBK ‘;zsK’ tZb'A tkX{ cb 

d[ZX s/ djhA BkbhnK  ftu o[VQdk i/jb ;[govzN ns/ j'o ;ko/ b'eK B{z 

ftykfJnk frnk. ;kX nkyD ih djh Bkb e/;h fJ;BkB ehsk ;h. s/ 

d[X` fJj yokp j' frnk ;h. s/ cb< fJj rZb rJ/ ;B. fJjBK gkghnK 

(185)

Page 193: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

B/ ;zrsK dh G/N nkw e?dhnK sZe Bk g[ukJh. popkd eo fdZsh. tkj 

;Zu/ gkfs;akj s{z n?j' fij/ ;zs pDkJ/ ;B < 

fJj gqtuB p'b e/ dk; r[o{ rqzE ;kfjp dh ji{oh ftu'A jkbh yVQk 

jh j'fJnk ;h fe PKsh ;o{g, fBwosk d/ w[iZ;w/A, fsnkr dh w{osh, g{oB 

pqjw frnkBh, ;zs ih d/ B/soK ftu'A bkNK fBebhnK. p'bK B/ nrB pkD 

SZv/. ;zs ih d/ gkbs{ ukNV/ w/o/ s/ N[ZN e/ g? rJ/. XZek w[Zeh rkbh rb'u 

j'fJnk. w?B{z e[M e[ nfj;k; ;h fe x[;o w[;o j' ojh j? e'Jh GkDk tos 

;edk j?. fJsB/ ftu i/jb d/ Bzpodko ftu g? rJ/, d' uko i/jb tkovB 

nkJ/, ;kB{z tZy' tZy eo fdZsk frnk. bfjok p/rk fgzv d/ r[of;Zy GkJh 

fBowb f;zx s/ wZyD f;zx B/ ns/ e[M j'o B"itkB w/oh jwkfJs s/ nk 

vN/. BjhnK tkb/ s'A GkJh rfizdo gkb f;zx s/ gqwihs f;zx B/ pj[s 

w[Zds ehsh. i/jb ;[govzN nk gZ[fink, ;w/s tZvh rkod d/. T[;B/ ;wMk 

p[Mk e/, nZv' nZv fJwkosK ftu pzd eo fdZsk. id'A ;kvh gkbNh r[odtko/ 

wZEk N/eD iKdh, sK T[j fXo pzd j[zdh, id'A T[j wZEk N/eD iKd/, sK n;hA 

pzd j[zd/. ofjzdk ;wK fJ;/ soQK pshs j'fJnk. fJZe j'o sho dkfrnk ;h 

;zsK B/, i/jb tkfbnK e'b u[rbhnK bk e/ ns/ uzrh seVh foPts d/ e/, 

w/ok d[pkok g[fb; ohwKv dk tkozN nk frnk. gzdoK e[ fdBK sZe d[pkok 

;hH nkJhH J/H ;Nkc ftu s;hj/ MZb/. fJ; EK tkfjr[o{ B/ jZE d/ e/ oZy 

fbnk BjhA sK “g[fb; w[ekpbk” sK tZN s/ fgnk ;h. rZb fJ; soK j'Jh 

fe fi; g[fb; nc;o B/ w/o/ s/ i/jb ftu jh M{mk e/; gkfJnk ;h. 

;[govzN d/ ewo/$dcso ftu jh g[ZSfrZS ehsh ;h. fco eJh tkoh ;hH 

nkJhH J/H ;Nkc ftu ik e/ dZ[y fdzdk fojk ;h, e[M jh fdBK d/ nzdo, 

ykVe{ :'fXnK B/ T[; gkgh B{z BoeK ftu g[uk fdZsk. fJ; s'A pkd w?B{z 

fe;/ e[M BK nkfynk, ;r'A g[fb; tkb/ pj[s jh ;bhe/ Bkb rZb eoB bZr 

gJ/. fJ; spdhbh dk w?B{z ekch d/o pkd gsk bZrk. tkg; i/jb ftu 

gos e/ Gh w?A wfj;{; ehsk fe i/jb w[bkIwK ns/ nc;oK d/ otJhJ/ 

ftu Bowh ;h. fJj sK tkfjr[o{ B/ jZE d/ e/ puk fbnk, toBK ;zsK B/ sK 

w/o/ s/ goT[geko eoe/ T[go G/iD dk g{ok gqpzX eo fdZsk ;h. f;ZXk 

(186)

Page 194: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;Zuyzv dk fNeN. 

fJjBK ;zs pkfpnK dh ;oeko/ dopko/ uzrh gj[zu j?, fJjBK okjhA 

b'eK d/ ;oekoh r?o ;oekoh ezw ehs/ eokJ/ iKd/ jB. T[gokfbnK B{z 

ezw j'D s'A pkd iK gfjbK, i' bZSwh G/ih iKdh j?, T[; ftu'A pkpk ih 

ngDk “d;tzX”, gftZso eo ewbK Bkb, wjkoki d/ uoBK B{z S[jk e/ oZy 

b?Ad/ jB. uzvhrVQ T[j Pfjo j? fiE/ ekB{zB dh ;ysh Bkb gkbDk jzz[dh 

dZ;h iKdh j?. fJ;/ ;fjo ftu wzdo r[odtko/, v/o/, fpBk IwhB yohdD 

s'A, fwb fwbk e/ pDkJ/ j'J/ jB. fco j'o t/y' ` r[o{ ;fjpkB Bkb ;pzXs 

fJfsjk;e fBPkBhnK$t;sK, fJjBK fwZNh ftu fwbk fdZshnK jB. jo 

r[odtkok fJZe' fe;w dk. fJZe r[odtkok t/yD s'A pkd j'o t/yD dh b'V 

BjhA  ofjzdh.  feT[Afe ;ko/  jh  fJZe'  soK d/  pD/  j'J/  jB  fuZNk gZEo, 

wkopb, s/ p;. T[iV u[Ze/ gzikp B{z pukT[D tk;s/, fgSb/ xb{xkfonK 

ftu wko fdZs/ rJ/ B"itkBK d/ gqtko, pZu/ do do dhnK m'jeoK yKd/ oj/, 

d[y G'rd/ oj/, xo Ykj fdZs/ rJ/, IwhBK pzio pD rJhnK, eJh G?DK 

gkrb j' rJhnK, pj[s ;ko/ f;Zy B"itkB nZi Gh BikfJi sohe/ ekb 

e'mVhnK ftu pzd ehs/ j'J/ jB. edh t/fynk gfVQnk j? fe;/ pqjwfrnkBh 

dh gbe fGZih j't/. fe;/ d/ eb/i/ B{z y'j gJh j't/, fe;/ B{z oksh BhAd Bk 

nkT[Adh j't/. fJj sK p; Xow T[gd/P eo oj/ jB. wzso ikg eo oj/ 

jB, ehosB dopko iK gkmK dh bVhnK ubk oj/ jB, iK ubhj/ eZN e/ 

f;ZyK d/ frqj eZND dh wjkB ;/tk eo oj/ jB. pj[s o[M/t/A jB pkfpnK 

B{z. gzikp ftu ;zsK d/ tZr N[o/ fcod/ jB, gzikp d[BhnK dk Bzpo fJZe 

;okph ;{pk pD u[fenk j?. ;zsK d/ N'b/ fuwN/ Y'behnK b? e/ fgzv fgzv 

fco oj/ jB f;ZyK d/ e/; e/tb 10% pkeh ofj rJ/. nZi f;ZyK dhnK 

GhVK tvGkr f;zx d/ v/o/ s/, epoK s/, wVhnK s/, wzdoK  ftu, nkw 

t/yhnK ik ;edhnK jB. j? e'Jh ;zs nfijk i' frnkB yVr okjhA f;Zy 

;zrsK B{z ;s wkor, r[ows rkvh okj tZb w'V e/ fbnk ;e/< p/JhwkB 

f;Zy bhvoK dhnK eos{sK BzrhnK eo ;e/. gzikp d/, yk;eo f;ZyK d/ 

nB/e fprV/ ekoi ok; eotk ;e/< 

(187)

Page 195: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fJj ;kXrhoh dh d[ekB pj[s ;ko/ ;kXK B/ e[M nfijh ftXh Bkb 

ubkJh j? fe j[D e'Jh ;kX bZygsh BjhA fwb/rk, pj[s/ eo'Vgsh ns/ eJh 

fJZe nopK gsh ;zs ;kX fwbDr/. ;zrsK s'A fsnkr eotke/, ngD/ nZr/ 

wkfJnk d/ nzpko eZm/ eo oj/ jB. fgZS/ fij/ fJZe pkp/ B/ (wkou 2000 

ftu) pkpk dfJnk f;zx ;[o f;zx (nzfwqs;o) fpXh uzdhJ/ d/ g[Zso dk 

ftnkj. ngD/ bkvb/ g[Zso dk nBzd ekoi “g{oB r[owfonkdk nB[;ko” 

eofdnK rohph dkt/ ftu f;oc gzdoK eo'V o[fgnk yofunk ;h. i/ 

ukj[zd/ sK pkpk ih j'o Gh you eo ;ed/ ;B, go T[j r[o{ wjkoki dh 

d;h ;kdrh tkbh jZd gko BjhA eoBh ukj[zd/ ;B. XzB pkpk fpXh uzdhJ/, 

pVh feogk j? s[jkv/ s/ bSwh d/th dh. e[M fJZe ;zs ih ngD/ Bkb jh 

rZvh ftu dohnK ukdoK, s/ c[Zb jko nkfd Bkb jh b? e/ iKd/ jB. ;zrsK 

e'b g[Zi e/ u/b/ ;G e[M ;wMk fdzd/ jB. MNgN, rZvhnK ftu'A eY e/ 

ukdoK ftSk fdshnK iKdhnK jB, fco pkpk ih nr/ edw oyd/ jB. 

Bkb b? e/ nKd/ c[ZbK dh toyk Gh pkpk ih s/ j'D bZr iKdh j?. i?eko/ 

r{zid/ jB Bkjo/ brd/ jB, ;kok ekoi “g{oB G? GktBh ftu, r[owfonkdk 

w[skpe” f;o/ uVkfJnk iKdk j?. nkT[ iok r[o{ rqzE ;kfjp ih s'A gkyzvh 

;zsK pko/ g[ZShJ/^ 

ofjU ;zs jT[ N'fb ;kX pj[ s/o/ fvm/.. 

;zfBnk;h sg;hnj w[yj[ J/ gzfvs fwm//.. 

po;[ J/e[ jT[ fcfoT[ feB? Bj[ gouk bk:T[.. 

ejfsnj ejsh ;[Dh ojs e' y[;h B nk:T[..  (1396) 

noE pV/ ;gPN jB fe bzw/ no;/ s'A n;hA wB[Zysk d/ jwdod, 

goT[gekoh ;{ow/ ;zs dh Gkb ftu ;K. pV/ v/o/dko, soK soK dhnK wZsK 

s/ wfonkdktK tkb/, nB/e goeko d/ G/yK tkb/ ;zs n;ha goy e/ t/y/. 

p; fJZe' rZb jo EK T[xV e/ ;kjwD/ nkJh fe ipkBh ebkwh ;ko/ pV/ 

“whnK fwZm{ ” pDd/ jB, ngDh B/eh d/ g[b pzBd/ jB. nc;'; fe nwbh 

ihtB tZb'A y'yb/ ykbh BIo nkJ/. epho ih pVh eokoh u'N eod/ j'J/ 

cowkT[Ad/ jB^ 

(188)

Page 196: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ri ;kY/ s? s? X'shnK fsjo/ gkfJfB sr.. 

rbh fiBQk igwkbhnK b'N/ jfE fBpr.. 

T[J/ jfo e/ ;zs B nkyhnfj pBkof; e/ mr.. 

n?;/ ;zs B w'eT[ Gktfj.. vkbk f;T[ g/vk rNektfj..(476) 

;kY/ fszB fszB ri dhnK X'shnK (;[zdo p;so) Xow dk fuzB izi{ 

rZb gkfJnk j'fJnk, rZbK ftu ehwsh wkbk gk bJh, jZEK ftu uwed/ 

j'J/ b'N/ (rVtk s/ rVtJh) cV bJ/. eh fJ; soQK dk G/y XkoB eo b?D 

Bkb e'Jh ;zs pD iKdk j?< T[j gkyzvh jB oZp ih d/ ;/te Xowh g[oy 

BjhA jB. G'b/ b'eK B[z{ b[ZN e/ ykD tkb/ mZr jB. nfij/ X'y/pkiK B[z{ w?A 

g;zd BjhA eodk. fijV/ fBs fdB b'eK dh feos ewkJh co/p okjhA b[ZN 

e/ yk oj/ jB. fJj p/;po/ e/tb o[Zy Bkb'A s'V e/ cb jh BjhA yKd/, ;r'A 

;p{s/ o[ZyK B[z{ fBrb oj/ jB. ;fsr[o{ nwodk; ih dk c[owkB ^ 

fjod? fiB e? egN j? pkjo' ;zs ejkfj.. 

fsq;Bk w{fb B u{eJh nzfs rJ/ gS[skfj..  (391) 

T[FZgo'A Xowh j'D dk Y"Ar eoB tkb/ nzdo'A egN Bkb Go/ b'e ;zs 

nytk oj/ jB. fJj fsq;Bk nrBh ftu roe j'J/ b'e, nzs B[z{ ftbed/ j'fJ 

ihtB dh pkih ;z;ko s'A jko e/ ikDr/. fJZe g[oksB fbykoh GkJh e'fJo 

f;zx ngDh g[;se d/ uoB 87 okjhA, tk;BK ftu v[p/ ;zsK pko/ fbyd/ jB^ 

frqj frqj g'Eh rzqE fbykoh. g{ik Gys GiB Bfj rqkjh. 

jfo f;woB fpB ekw ftekoh. ;zs ejkt? fus go Bkjh. 

fJjBK  gkyzvh  ;kXK  B/ nkg' ngD/  v/fonK  ftu r[opkDh  dhnK 

g'EhnK iK ;zg{oD r[o{ rqzE ;kfjp fNekJ/ j'J/ jB. r[opkDh nZr/ nkJh 

G/Nk g{ik ;koh veko yKd/ jB oZp d/ Bkw Bkb fJjBK dk e'Jh ;o'eko 

Bjh. fdB oks ftekoK ftu roe/ j'J/ jB fJj b'e. ngD/ nkg B{z tZv/ 

;zs nytk oj/ jB, gokJhnK n"osK fgZS/ bzgN j'J/ t/y/ ik ;ed/ jB. 

GkJh r[odk; ih rZb B[z{ j'o ;gZPN eo oj/ jB^ 

;kXB d[jkfJ e? n;kX ngokX eo?, 

T[bNhn? ukb ebh ekb Gqw Gkyhn? (532) 

(189)

Page 197: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

GkJh r[odk; ih ;wMk  oj/ jB fe ;ko/ Yzr sohe/ gfjoktk p'b 

ukb ;kXK tkbh eo b?Ad/ jB. b'eh T[go/gD B[z{ gSkD BjhA ;ed/. fco 

nfijk ;kX pkDk Xkoe/, fJj n;kX (gkgh) e[eow ewKT[d/ jB. ;koh 

ukb jh fJjBK dh T[bNh j' rJh j?. tkfo;Pkj pj[s gs/ dh rZb fbydk 

j?, id'A oKM/ dk ;kX pDBk fpnkB eodk j?. oKMk fgzvK ftu j'ek (T[uh 

nktki) fdzdk x[zw fojk j?. nkT[ tho' ` w/o/ Bkb nkT[, nkgK ceho 

pDhJ/. pVk tXhnk ezw j? fJj, p; b'eK d/ xoK ftu o'NhnK wzr e/ 

ykDhnK, e'Jh ezw Bk eoBk, Bk jh wZMK ukoBhnK Bk T[jBK dk dZ[X u'Dk. 

p; ezB gVtk e/ fgzv/ B[z{ ;[nkj wb b?Dh j?, fco ;ko/ ;z;ko dk r[o{ j'D 

dk n?bkB eo d/Jhdk j?. Bk fe;/ xo y/s ftu fdjkVh eoBh, Bk y[d 

e'Jh ezw eoBk, Bk o[Irko dk e'Jh fceo eoBk. jK ;kfonK s'A g{ik 

eokT[Dh tZv/ BkY{ Pkj tKr nkeV ftu jzeko ftu ihtB pshs eo'. fJj 

sK ezw jh pVk tXhnk j?. eftsk fJT[A j? ^ 

j'ek fco/ d/Adk fgzvK ftu ;ko/ nkT[ fe;/ ceho Gh j'tDk i/. 

wzr yktDk ezw Bk w{b eoBk, s/ Bk e[M ukoBk Bk e[M u'tDk i/. 

iok ezB gVk ;tkj wbDh, r[o{ ;koV/ irs dk j'tDk i/. 

Bk fdjkVh Bk e;p o[irko eoBk, 

BkY{ Pkj fco w[cs dk j'tDk i/.  (tkfoP Pkj) 

r[o{ rzqE ;kfjp ih ftu fJ; soK dhnK gzeshnK Ppd jB fiE/ 

;fsr[o{ ih ngD/ e/;K dk u"o eoe/, ;kX{nK ;zsK f;ZyK d/ uoB MkVB 

pko/ fbyd/ jB. eh fJj :'r j? fe ;fsr[o{ ih wjkB T[FZuh gdth tkb/, 

ngD/ ;/teK d/ uoB ;h; d/ e/;K Bkb ;kc eoB< eh fJ; soK ;zGt Gh 

j?< itkp j't/rk BjhA. 

e/; ;zfr dk; gr MkoT[ fJj? wB'oE w'o..  (500) 

nrbh s[e ftu ;fsr[o{ ih nsh fBwosk dk ;p{s d/ oj/ jB, fe 

w?A ngD/ e/;K dk gZyk fsnko eo btK ;zs B{z jtk MZbK. fco ;zs d/ uoB 

ngD/ e/;K Bkb ;kc eoK, ;h; uoBk s/ oZyfdnK, ;zs d/ uoBK dh X{Vh 

fujo/ s/ wb btK HHH. T[j fejVk wjkB ;zs j? fi; nZr/ gzuw r[od/t 

(190)

Page 198: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;h; M[ek oj/ jB< T[j j? ;fsr[o{ BkBe ;kfjp, ns/ gqG{ gqwkswk. tke jB^ 

e/;k ek efo phiBk ;zs uT[o[ Y[bktT[.. 

;h; fBjkoT[ uoD sfb X{fo w[fy bktT[..(745) 

nZr/ ;fsr[o{ ih j'o c[owkB eod/ jB   j/ tkfjr[o{   w?A s/o/ ;/teK 

s'A ;de/ iktK. T[jBK dh ;/tk w?A ngD/ e/;K dk uT[o pDk e/ uoB 

MkVfdnK eoK. T[jBk dh uoB X{Vh wZE/ (w[fy) B{z bKtK. 

w/o/ okw ` jfo iB e? jT[ pfb ikJh.. 

e/;K ek efo uto[ Y[bktk uoDX{fV w[fy bkJh..  (749) 

j'o t/y' ^ Njb eoT[ s/o/ dk; eh grMkoT[ pkb.. 

w;se[ ngBk G/N d/T[ r[B ;[BT[ o;kb..(810) 

j/ GkJh ` w?A gqwkswk d/ ;/teK dh ;/tk eodk ojK, fsBK d/ uoB 

ngD/ e/;K Bkb ;kc eoK. w?A ngDk f;o T[jBK B{z G/Nk ftu uVk fdnK, 

fco T[jBK s'A op d/ Bkw dh wfjwk ;[Dk. r[opkDh ftu fJZe' ftuko B{z 

eJh eJh Yzr sohfenK Bkb fpnkB ehsk frnk j?, sK fe rZb o'ue Gh 

pDh oj/, jo fJZe d/ ;wM r'uoh Gh oj/. 

fJ;/  soK  goT[gekoh  ;\Phns  oZph  B{o  irs  skoe  ;fsr[o{ 

;fjpkB  B{z  nDfrDs  YzrK  Bkb  wkD  fdZsk  frnk  j?.  T[;  ftu'A  e[M 

tzBrhnK r[opkDh ftu'A jkio jB ^ 

r[o dksk, r[o[ fjt? xo[, r[o[ dhge, fsj b'fJ..  (137) 

r[o{ e[zih gkj{ fBtb[ wB[ e'mk sB[ Sfs.. 

BkBe r[o fpB[ wB ek ske B T[xV? nto[ B e{zih jfE..  (1237) 

r[o p'fjE sko/ Gtgkfo.. r[o ;/tk iw s/ S[Nekfo..  (864) 

r[o{ r'fpzd, r'fpzd[ r[o{ j?, BkBe G/d[ Bk GkJh..  (442) 

r[o{ gT[Vh, p/Vh r[o{, r[o{ s[bjk, jfo BkT[.. 

r[o[ ;o[ ;kro[ p'fjE', r[o{ shoE[ dohnkT[..  (17) 

r[o dohnkT[ ;dk ib[ fBowb[ ,fwfbnk d[owfs w?b jo?..  (1329) 

r[od/t shoE[, nzfwqs[ ;'qto, r[o frnkB[ wiB[ ngozgok..  (250) 

r[o ;kro[ nzfwqs;o[ i' fJS/ i' cb[ gkJ/..  (1012) 

(191)

Page 199: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

j'o ft;Eko BK fdzfdnK ;w/ND dh e'fPP eo fojk jK. ;fsr[o{ ih 

B{z jh ;kiB, fwZso, fgnkok, ;yk pzXg, gsh, fgsk, Gok, o[y, gkoiks, 

ekwX/B,  gko;,  gops,  ;{oi,  uzdowk nkfd nB/e  ftP/PDk  d[nkok 

tfvnkJh fdZsh rJh j?. fJ;/ soQK pj[shnK EktK s/ ;zs ;kX Ppd Gh 

;fsr[o[ ih bJh jh tofsnk frnk j?. r[o{ B{z “iB” Gh nkfynk j?, 

tzBrh t/y' ^ 

iBw woD d[jj{ wfj Bkjh “iB” goT[gekoh nkJ/..  (749)

XzB[ XzB[ XzB[ “iB[” nkfJnk.. fi;[ gq;kfd ;G[ irs[ sokfJnk..

“iB” nktB ek fJj? ;[nkT[.. “iB” e/ ;zfr fufs nkt? BkT[..

“nkg” w[es[, w[es[ eo? ;z;ko[..

BkBe fs;[ “iB” eT[ ;dk Bw;eko[..  (295)

;koh ftuko dk f;ZNk fJj fe f;Zy tk;s/, e/tb ;fsr[o{ ;fjpkB

f;o dk ski jB. fjod/ o{gh sys d/ pkdPkj jB, pkeh ;ko/ f;ZyK d/ 

Gok G?DK jB. ;zs ;kX e'Jh ftP/P j;sh fJ; gzE ftu ;theko BjhA 

ehsh rJh. id'A ;kok gzE pqkpo j?, fco feT[ e'Jh T{uk j'D dk gkg eo/< 

feT[A ngD/ GoktK G?DK s'A g?ohA jZE b[nkt/< feT[A ngDh g{ik eokt/< 

gktB r[opkDh g?Ash wjKg[oyK B/ T[ukoD ehsh j?,  fsBK B{z pko pko 

Bw;eko j?. T[j fejVk ;kX j? fi; B/ pkDh T[ukoB ehsh j?< T[j Gh 

wjkB ;fsr[o{ ;kX jh j?. gktB tke jB ^ 

T[E? nzfwqs tzvhn? ;[yhnk jfo eoD/..

iw e? gzfE B gkJhnfj fcfo Bkjh woD/..

fi; B' nkfJnk gq/w o; fs;? jh ioD/..

“pkDh T[u ofj ;kX iB” nfwT[ ubfj MoD/..

g/fy do;B[ BkBe[ ihftnk wB nzdfo XoD/..  (320)

fJZe tyok tor (;kX ;zs tor) f;ZyK ftu g?dk j' e/ ysoBke

jZd sZe gqc{Zbs j' u[Zfenk j?. i' ;fsr[o{ dh pokpoh eoB dk gkg eow 

eodk gqsZy  fd;  fojk j?.  fJjBK B[z{ ;fsr[o{ dh jo  fJZe wfonkdk, 

ftZ;o  u[Zeh  j?,  nkg'  ngDh  v/o/dkoh  dh  nbZr  nbZr  wfonkdk  j?. 

(192)

Page 200: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

tkfjr[o{ ih eh cfsj dk G'r gk fdZsk frnk j?, r'v/ frZN/ g{iD dh fgos 

;[o[ eotk fdZsh rJh j?. i/ ;zrsK B{z r[opkDh dk frnkB t;hj g?wkB/ s/ 

BK fdZsk frnk sK pj[s B[e;kB j' uZ[fenk j't/rk. fi; dh g{osh j'Dh Bk 

w[wfeB j' ikt/rh. fezBk uzrk j't/ fJj ;ko/ gqukoe (;kX bkDk) e/tb 

f;Zy pDe/ r[o{ dh pkDh ns/ fJfsjk; dk gquko eoB. nkg' ngD/ v/fonK 

ftub/ gfjbK j' r[io/ pkfpnK dhnK eEk ejkDhnK, gkT[D s'A ngD/ nkg 

B{z toi b?D. j? e'Jh gzE fgnko tkbk nkr{, i' fJ; fGnkBe dPk sZe 

ftrV/  jkbks  B{z  ;[XkoB  tk;s/,  ;koEe  jzGbk  wko/<  ;fsr[o{  pj[Vh 

eoB. 

;fseko :'r r[of;Zy (;uyzvtk;h) ;qH Grs f;zx B/  fJZe pVh 

;[zdo eftsk fbyh ;h, i' ;zs f;gkjh gou/ ftu Sgh ;h. T[; eftsk B{z 

w[V XzBtkd ;fjs Skg e/ ;kXK ;zsK dhnK tzBrhnK, fe;wK f;Zy ;wki 

;Bw[Zy oZy fojk jK ^ 

;zsK dhnK tzBrhnK

nkj ;zs B/ eb/oK tkb/, T[j ;zs B/ Mzv/oK tkb/

nkj ;zs B/ i"Vk tkb/, T[j ;zs B/ w'VK tkb/

fJe ;zs itdh tkb/, d{i/ ;zs xtdh tkb/

fJe ;zs B/ BkBe;ohJ/, d{i/ ;zs B/ nzp;ohJ/

fJe ;zs B/ i'r/ tkb/, n"j ;zs B/ w'r/ tkb/

fJe ;zs B/ i"jbK tkb/, d{i/ ;zs B/ X"jbK tkb/

fJe ;zs B/ p'jVK tkb/, fJe ;zs B/ M"jVK tkb/

fJe ;zs B/ d[XkXkoh, d{i/ ;zs B/ fJfSnk Xkoh

fJe ;zs B/ shoK tkb/, T[j ;zs B/ ghoK tkb/

pkrK tkb/, fJj ukj tkb/, Skj tkb/, wyDh tkb/, :wDh tkb/,

wB;{oK tkb/, j{oK tkb/, fJj pkpk pB yzv J/, n"j pkpk u"yzvh J/ 

fJj ;zs ;oktK tkb/, T{B/ tkb/, wBktK tkb/, u{B/ tkb/ 

fJe pkp/ f;nkV tkb/, d{i/ pkp/ wBtkV tkb/ 

fJe ;zs B/ ezpbh tkb/, d{i/ ;zs B/ ;zrbh tkb/, 

(193)

Page 201: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

izvK tkb/, MzvK tkb/, bhoK tkb/, shoK tkb/, g"Dkjkoh, d[XkXkoh, 

X{DhnK tkb/, gohnK tkb/, iohnK tkb/, wzsoK tkb/, izsoK tkb/, fJe 

pkp/ jE j"bk eod/, fJe pkp/ B/ MkVk eod/, 

fJe  pkp/  B/  w[zv/  fdzd/,  bkbK  tkb/,  ikbK  tkb/,  w"shnK  tkb/, 

i'shnK tkb/, e;'fNnK tkb/, M'fNnK tkb/, vzv/ tkb/, czv/ tkb/, nykV/ tkb/, 

p[bko/ tkb/, ekoK tkb/, o'v/ tkb/, e'v/ tkb/. fJe ;zs fBozekoh B/, n;b' 

T[j BoeXkoh B/. sgVh tkb/ SgVh tkb/,  okXk ;[nkwh, nzsoikwh, 

ejkoK tkb/, gjkVK tkb/, joy'tkbhJ/, ;[oy'tkbhJ/, wkbk tkb/, itkbk 

tkb/, fezroh tkb/, f;zroh tkb/, ekbK tkb/, SkbK tkb/, fwnkDh tkb/, 

bfbnkDh tkb/, NkNK tkb/, SKNk tkb/, c{eK tkb/, Xkr/ eod/, ikr/ eod/ 

e'Jh ;zs feq;aB Grs j?. e'Jh ;zs okw Grs j?

e'Jh ;zs G{sB/ eY/, e'Jh ;zs gq/s B Sv/

e'Jh ;zs to ;ko/ d/t/, e'Jh gsh^G{sB/ t; eo d/t/

e'Jh ;zs fBoh c{e jh wko/, e'Jh Bkb gkm eokt/

e'Jh foXhnK f;XhnK d/t/, eJh ;kX{ B/ bkT[Ad/ N/t/

eJh ezBK ftu wzso fdzd/, ezBK wbk e[oZo eo/d/A

nyo' fJe frnkB Bk nkt/, fco th g{oB ;zs ejkt/

eJh op Bz{ ezB/ cV b?Ad/, w{zj'A wzvhnK w[okdK d/Ad/

to^;okg uZeoK ftu gk e/, nfBQnK B{z o;sk BtK fdyk e/

nB/e soQK d/ Bkw igk e/, ubhj/ ;zgN gkm eok e/

izso wzso, szsoK d/ Gow ’u gk e/, f;yh B{z ob rv eotk e/,

nfBnK s'A g{ik eot e/, wo:kdk dhnK tzvhnK gk e/

M'b u[eK d/ nZv/ pDk e/, fBZih goG{sK B{z n;wkB uVk e/

op s'A f;Zyh f;de v[bk e/, nkgDh g{ik dk vzek tik e/

nKjd/ f;Zyh ofjD bJhA d/Dh, fJe Ekt/A fJj pfjD BjhA d/Dh

nB/e wsK d/ ;zs B/ ;ko/, v/o/ T[u/ fBnko/ fBnko/

op d/ Bkw s/ wzrD ;ko/, mZrh ’u c;d/ fe;ws wko/

jZE s'A ;o'A iwkT[Ad/ ;ko/, XB d/ j[zd/ tko/ fBnko/

(194)

Page 202: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ebi[rh ;zsK d/ d/y' eko/, nkyD f;Zyh ofjD BjhA d/Dh 

i' e'Jh f;Zy fJjBK B{z N'e/, nfrT[A g?Ad/ n"y/ j' e/ 

;[ywBh ftu'A gVQ ;[DkT[Ad/, ‘;zs’ fBzfdnk s'A r[o{ jNkT[Ad/ 

p[X{nK B{z Gow ikb ’u gkT[Ad/, gkyzv tkd dh g{i eokT[Ad/ 

r[o{ d/ Bkw s'A ;aow Bk eod/, ‘;[ywBh’ tos e/ mZrh eod/ 

g[m/ noE pkDh d/ eo e/, nkyD f;yh ofjD BjhA d/Dh 

;u/ o;s/ g?D BjhA d/Dh. 

[[[[

(195)

Page 203: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fjod? egN[ w[fy frnkBhfjod? egN[ w[fy frnkBhfjod? egN[ w[fy frnkBhfjod? egN[ w[fy frnkBhfjod? egN[ w[fy frnkBh

yk; B'N   r[o{ xo Bkb ;pzXs jo t;s{ w//o/ bJh yk; nfjwhns 

oZydh j?. go r[o{ xoK B{z e{V gquko dk e/Ado pDB s'A o'eD bJh fe;/ Gh 

jZd sZe ikD bJh fsnko jK. pj[s gfjbK fJZe S'Nh g[;se PqL wB'jo 

f;zx “wkoe'” B/ fbyh ;h, “fuZmhnK fby ;fsr[o tZb gkJhnK”. fJ; 

okjhA ftdtkB b/ye B/ f;ZyK ftu nkJh froktN B{z, ;fsr[o{ BkBe ;kfjp 

nZr/, iIpksh oT[A ftu g/P ehsk ;h. fJ; feskp dh G{fwek ftu fJj 

nZyo Gh nzfes ;B^ “fJj fuZmhnK w/ok wB goukt/ dk ;kXB BjhA jB, 

w/o/ fdb dk nD tfrnk y{B j?. w/o/ dod ekoB nzdo'A T[FZm/ s{ckB d/, 

rb/ ftu nNe/ jT[e/ jB`` w/o/ nzdo dk dod, nZyK d/ okjhA tfj ikDk 

ukj[zdk j?, p; fJj jB w/ohnK nZyK ftub/, nDtr/ nZEo{ ``` pj[s ;wK 

gfjbK, wjkB eth fJepkb B/ fbfynk ;h^ “;ko/ ijK ;/ nZSk fjzd';sK 

jwkok”HHH. T[jh fJepkb fJj fbyD bJh id'A wip{o j'fJnk sK e"D 

ikD/ fe T[;d/ wB s/ fezBk Gko ;h< T[;B/ y{B d/ jzM{ e/ofdnK id'A fJj 

fbfynk^ 

“w[Zds/A r[ioh fJsBh, ozi' rw ;fjs/ j{J/. 

np s'A Pow ;h nksh j?, fJ; tsB e' tsB efjs/ j{J/”. 

pZ;` fJ;/ soQK w/oh wkBf;e dPk j?. nkU rZb B{z nZr/ N'ohJ/. 

rZb P[o{ eo oj/ jK “nekb sys ;kfjp” s'A. gqwkswk d/ nB/e 

BktK dh ebgBk ehsh rJh j?. d[Bhnk d/ Xow w[yhnK B/, nkg' nkgDh 

;j{bs bJh, oZp d/ feosw Bkw ns/ ftP/Psk tkb/ Bkw oZy bJ/. Gkt 

feos t/y e/ ns/ r[D t/ye/. go oZp dk T[AM e'Jh Bkw BjhA j?. f;ZyK B/ 

nkgDh Io{os tk;s/ tkfjr[o{, ;fsBkw ns/ nekb g[oy Bkw oZy fbnk. 

(196)

Page 204: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

oZp fBoneko j?, iBw BjhA b?Adk, edh ;oho BjhA Xkodk. fco eh T[j 

“nekb sys” s/ nk e/ edh fpokiwkB j[zdk j?< eh ;koh ekfJBks dk 

wkbe oZp, fJZE/ p?m e/ f;qPNh B{z ubkT[Adk j?< id'A fe fJ;/ Xosh T[FZgo 

ftuoB tkb/ b'e, oZp B{z nkg' nkgD/ Xow n;EkBK ftu p?mk j'D dk 

n?bkB eo oj/ jB. X[o eh pkDh sys pko/ e[ZM j'o dZ; gk ojh j?”^ 

nkg/ sys[ oukfJT[B[ nkek; gskbk.. 

j[ew/ Xosh ;kihnB ;uh XowPkbk”..  (785) 

nkekP s'A b? e/ gkskb sZe T[;/ ekdo dk wjkB sys j?. fJj ;koh 

Xosh T[;dh ;kih, ;Zuh XowPkbk j?. nZr/ ;fsr[o{ ih dZ; oj/ jB, T[j 

sys dk wkbe pkdPkj fej' fijk j?< 

okiB wfj s{z okik ejhnfj G{wB wfj G{wk.. 

mke[o wfj s/oh me[okJh e'wB f;fo e'wk..  (507) 

j'o t/y'^ tvk s/ok dopko[ ;uk s[X[ sys[.. 

f;fo ;kjk gkfs;kj[ fBjub[ uT[[o[ Ss[..HHHH 

;jh s/ok c[owkB[ feB? B c/ohn?.. 

ekoD eoD eohw e[dofs s/ohn?..  (964) 

d[Bhnk ftu BktK EktK dk e'Jh nzs BjhA, fJB;kBK d/ Bkw jh 

nDfrDs jB. jo e'Jh nkgD/ pZu/ dk Bkw oZyD bZfrnk, uzr/ fij/ Bkw 

dh u'D eodk j?. eh uzr/ BktK tkb/ fJB;kB, r[DK eoe/ B/e g[oy pD 

iKd/ jB< r[o{ BkBe ;kfjp ih s'A b? e/ d;w gkfsPkj sZe, T[jBK tZb'A i' 

roK (Bro) t;kJ/ rJ/, T[jBK dk Bkw eoD goGktPkbh oZfynk frnk. 

t?;/ T[j e[M ;w/A pkd, nkw fgzvK tor/ fgzv, nkw ;o'toK tor/ ;o'to, 

nkw wB[ZyK tor/ wB[Zy pD rJ/. fw;kb bJh t/y'^ r[o{ BkBe ;kfjp ih 

B/ pVh d{o nzd/Ph Bkb eoskog[o (gkfe;skB) t;kfJnk, eh T[j eosko, 

oZp dk fgzv ;h$ j?< eh gqwkswk fJZe' fgzv ftu t;dk j?< fJ; s'A pknd 

r'fJzdtkb shi/ ;fsr[o{ ih B/ t;kfJnk. eh ;uw[Zu T[j n;EkB r'fpzd 

(oZp) dk fBtk; j?< sh;o/ gksPkj ih s'A nkfrnk gk e/, r[o{ okwdk; ih 

B/ “uZe okw dk;” t;kT[Dk P[o{ ehsk. fJZE/ tkgohnK nB/e fJfsjk;e 

(197)

Page 205: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

xNBktK ekoB, fJ; ;EkB dh nfjwhns pj[s tX rJh. ;wK gk e/ 

fJ; dk Bkw “;[Xk;o” Gh gquZbs j'fJnk. nzs ftu nZi eZb ‘nzfwqs;o’ 

eoe/ ikfDnk iKdk j?. fJj nzfwqs;o Pfjo eh ;uw[Zu “nzfwqs dk e[zv” 

j?< eh fJZE/ t;D tkb/ b'e (ekPh d/ gKfvnK tKr) p[okJhnK s'A gke jB< 

fJZE/ dzr/, esb, vke/, ftGuko, foPts, rzdrh nkfde BjhA j?< fJZE'A d/ 

t;Bhe “nwo” j' rJ/ jB, nzfwqs;o Pfjo ftu fBtk; oZyD eoe/< 

ub' nzfwqs;o ;o'to tZb nkT[Ad/ jB. eh fJ;dk ib ;uw[Zu “nzfwqs” 

pD frnk j?< fJZE/ gkDh ghD tkb/ dh iK fJPBkB eoB tkb/ dh edh w"s 

BjhA  nkT[Adh<  fJZE'A  d/  ny"sh  ;/tkdko,  u"th  xzN/  goeowk  ftu  jh 

r[ikoB tkb/, n"r[DK s'A ofjs gke dkwB j' rJ/ jB< nzfwqs (yzv/ dh 

gkj[b) SeD tkb/ ;ko/ f;Zy nwo j' rJ/, fco T[jBK B{z edh w"s BjhA 

nkT[Adh< ykb;k bep d/ XkoBh, ;uw[Zu ykb;k (fwbktN s'A ofjs ns/ 

f;ZX/ gow/Po Bkb ;pzXs) pD rJ/ jB< nkgD/ BktK d/ Bkb f;zx Ppd 

bkT[D  tkb/  ;ko/  P/oK  tor/  pjkdo  pD rJ/  jB,  fe ni/  Gh  frZdV 

(ekfJo) jh jB< ehosg[o t;D tkfbnK pko/ eh ftuko j?< “nBzdg[o 

;kfjp” nBzd dh g[oh pD u[Zeh j?,  fe ni/ pDBh pkeh j?<  fJZE'A d/ 

t;BheK d/ ihtB ubD ftu pkeh ;z;koh b'eK Bkb'A, fezBk e[ coe j?< 

fJ;/ nzfwqs;o Pfjo ftu gkDh dhnK b'VK g{ohnK eoB fjZs, eZ[M ;o'to 

pDkJ/  rJ/  ;B.  T[jBK  d/  Bkw  pj[s  ;[zdo  jB^  okw;o,  ftt/e;o, 

eT[b;o,  ;zs'y;o.  w[Zy  ;q'to  “nzfwqs;o”  d/  feBko/,  fi;  EK  fJZe 

g[oksB ;w/A s'A p/oh dk o[Zy w"i{d j?. fJ; EK ;fsr[o[{ noiB ;kfjp 

fpokiwkB j' e/, ;/tk eodhnK ;zrsK dh nrtkJh efonk ed/ ;B. fJ; 

EK B{z “nm;m shoE” efjzd/ jB, s/ p/oh B{z “d[y GziBh”. j[D fJjBK 

;ko/ ;q'toK d/ BktK d/ e/tb nZyoh noE eoe/ t/y'. eh fJj ;'qto s/ p/oh 

nkgD/ BktK tkbh ftP/Psk oZyd/ jB< eh r[opkDh d/ ukBD ftu “iE/dko ” 

ih fJjBK ;q'toK s/ o[ZyK dh g{ik B{z ikfJI mfjok ;eDr/< 

nkU j[D n;b w[Zd/ tZb gosd/ jKl ;ko/ g[oksB rqzEK ftu fJ; 

fJwkos B{z “nekb p[zrk” eoe/ fbfynk fwbdk j?. “Pqh r[o{ jfor'fpzd 

(198)

Page 206: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;kfjp B/ ;zws 1665 ftu Pqh nzfwqs;o jfowzdo d/ ;kjwD/, fJZe T[FZuk 

oki  f;zxk;B  (Pkjh  sys)  fsnko  eoe/  T[;dk  BkT[A  “nekb  p[zrk” 

oZfynk. fi; EK ;t/o/ ns/ ;zR B{z dhtkB brk e/, ;zrsK B{z fBjkb eod/ 

;B. nekb p[zrk gzEe iZE/pzdh dk e/Ado j?. gzE fJZE/ w[ZY s'A r[ows/ 

;'Xdk nkfJnk j?. fJj r[odtkok f;ZyK dk gfjbk sys j?. nBzdg[o 

ftu T[j ;EkB fiZE/ p?m e/ dPw/P ih B/ B"t/A ;fsr[o{ dk ;z;eko ehsk. 

gNB/ nkfd r[odtkfonK ftu Gh fJ; BkT[A d/ p[zr/ jB. (wjkB e'P gzBk 

36) sys Bkw tkb/ j'o Gh eJh r[odtko/ jB, yk; eo ehosg[o ns/ 

dwdw/ ftu, ;fsr[o{ ih d/ p?mD dh u"AehA iK EK. (wjkB e'P gzBk 570) 

;fseko Bkb fJ;dk Bkw nZi nekb sys gquZbs j?, go ;kv/ ny"sh 

iE/dko nekb sys Bkw ekoB, i'o P'o Bkb fJj gqukoh ik oj/ jB fe 

fJjh  “nekb g[oy” dk  sys j?. eh  fBozeko  tkfjr[o{  fJZE/  p?m  e/ 

pqfjwzv B{z ubkT[Adk j?< ni'Bh oZp, fe; o{g ftu fJZE/ nkT[Adk j?< fejVh 

p'bh p'bdk j?< T[;dh ezw eoB dh ftXh eh j?< fJZE/ p?mk ehjB/ t/fynk 

j?< iE/dko ih dZ;Dr/< T[; wjkB sys d/ wkbe, tkfjr[o{ dh n;hw 

Pesh pko/ r[opkDh dk gktB c[owkB j?^ 

vog? Xofs nkek; Bysqk f;fo T{gfo nwo[ eokok.. 

gT[D[ gkDh p?;zso[ vog?, vog? fJzdq[ ftukok..  (998) 

ns/ ^ 

“gT[D T[gkfJ Xoh ;G Xosh ib nrBh ek pzX[ ehnk.. 

nzX[b/ djf;fo w[z{v[ eNkfJnk oktD wkfo fenk tvk GfJnk..(350) 

gfjbK eJh tko Bkdo Pkj, nfjwdPkj npdkbh, ieohnk ykB, 

who wzB{ s/ bygs okJ/ tZb'A fJjBK EktK dh p/j[owsh ehsh rJh. eh fJj 

pd fwiki gkgh b'e, nekb g[oy Bkb'A tZX skesto ;B< fijBK oZp d/ 

xo dh p/j[owsh ehsh< 

;zB 1984 ftu Gkosh jkewK tZb'A G/ihnK c"ih XkVK B/ fJ; gktB 

n;EkB dk p/ofjwh Bkb ngwkB ehsk. N?AeK s'gK Bkb “nekb sys” 

B{z Y/oh eo fdZsk frnk. fJ;dk wsbp, fe Gkosh c"i oZp (nekb) Bkb'A 

(199)

Page 207: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

tZX Pesh oZydh j?, ns/ T[;d/ oki dopko (nekb sys) B{z fwZNh ftu 

fwbk ;edh j?. sd'A nekb g[oy fJsBk fBskDk j' frnk ;h fe nkgDk 

“xo^f;zxk;B”  Y?Ajdk  ;Vdk  t/y  e/,  d[PwD  B{z  ehs/  dh  ;Ik  Bk  d/ 

;fenk< T[; tes dk “iE/dko’ f;zx ;kfjp” ekfJoK tKr ikB puk e/ 

d"V frnk. id'A d/P dh gqXkB wzsoh dopko ;kfjp dh popkdh t/yD 

nkJh. fco d/P dk okPNogsh wrowZS d/ jzM{ e/oB nkfJnk. wbp/ dk 

Y/o  pD u[Ze/ nekb sys dk  “f;zx ;kfjp”  frnkBh  feogkb  f;zx, 

jkewK nZr/  frVrVkT[Ad/ j'J/ pko pko nkyh ik  fojk ;h^ “phph ih 

(fJzdok rKXh) pj[s gkg j' frnk, s[jkv/ c"ihnK fJZE/ pkjo p{N BjhA 

T[sko/.  nzdo  phVhnK  f;roNK  ghAd/  oj/,  j[D  wfonkdk  S/sh  pjkb 

eotkT[HHHHHH”. okPNogsh ih` (i?b f;zx) fJjBK c"ihnK B/ ;q'to ftu'A 

wZShnK cV e/ yk bJhnK, tZvk nBoE j' frnk. fJj nzdo Pokp Gh 

ghAd/ oj/. feogk eoe/ ,j[D S/sh d/Dh wfonkdk (gkm g{ik ehosB) ukb{ 

eotk fdUHHHHHH. fJZE/ Ykj/ rJ/ efjo pko/ tfjPh ekfonK pko/, pZu/, 

p[ZY/, phphnK s/ ehs/ rJ/ wB[ZysK s'A fro/ j'J/ ekfonK pko/ fJZe nZyo Gh 

ipkB s/ Bk fbnk ;e/. fJjh ;B Bk nekb sys s/ ;[P'Gs, oZp dh rZdh 

s/ fpokiwkB “f;zx ;kfjp” frnkBh feogkb f;zx ih< nZi d/ iE/dko 

sK T[; s'A d' edw nZr/ fBeb/ jh gqshs j' oj/ jB. 

eZ[b ekfJBks B{z ouD tkbk, gkbD tkbk, ykswk eoB tkbk, fJZe' 

fJZe tkfjd bkPohe gqw/Po j?, T[;dh Pesh n;hw j?. c[owkB j?^ 

nkg/ ;u ehnk efo i'fV.. nzvi c'fV i'fV ftS'fV.. 

Xofs nkek;[ ehJ/ p?;D eT[ EkT[.. okfs fdBzs ehJ/ GT[ GkT[..(839) 

j/ feogkb{ “ iE/dko” ih` oZp ih dk sys fJZe' j'fJnk eodk j?, 

gzi ;Zs BjhA. s[jkv/ nkb/ d[nkb/ j'o uko sys Gh T[;/ “nekb” ih d/ 

jB< T[jBK sysK s/ rZdhnK wZbh p?m/ Gh T[;/ nekb g[oy d/ Ekg/ j'J/ 

“f;zx ;kfjp” jB< i' gkyzv toskok r[opkDh s'A T[bN fJjBK EktK s/ 

g;fonk j'fJnk j?, fco T[j fej' fijk gkyzvh gqwkswk j?< dZ; ;e'r/< 

j[ewBkfwnK pko/ Sgh g[;se, “j[ewBkw/ nkd/P ;zd/P” ;zgkde ;qL o{g 

(200)

Page 208: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

f;zx d/ gzBk  174 j[ewBkwk BzL  103, t/dKsh ihU s[jkvk ikoh ehsk 

j'fJnk j?, i' fwsh 29H03H2000 B{z Pqh nekb sys ;kfjp tZb'A “gzE 

gqtkfDs gzi f;zx ;kfjpkB ” tZb'A ikoh ehsk frnk T[; dh fbys fJ; 

soQK j?L^ (1) ibdh s'A ibdh r[ows ;'u tkb/ wkfjoK dh ew/Nh pDk e/, 

sys ;kfjpkB d/ iE/dko ns/ w[Zy rqzEh ;kfjpkB d/ ;/tk fB:w, fB:[esh 

bJh  :'rsktK,  T[jBK  dk  ekoi  y/so,  ekoi  ftXh,  nfXeko  ns/ 

fIzw/tkohnK, ;/tk w[esh nkfd d/ fB:w pDkJ/ ikD. HHHHHHHHH Pqh nekb 

sys ;kfjp s'A j[ewBkwk ikoh eoB dh ftXh, ftXkB ;[fBPfus ehsk 

ikt/. (2) r[od[nkok n?eN B{z pfDnK g"Dh ;dh j' u[Zeh j?, gzEe b'VK 

tk;s/ fJ; ftu ;'X ehsh ikt/. (3) r[od[nkok gqpzX B{z  f;nk;s dh 

e[Nbsk d/ gqGkt s'A gke oZyD B{z :ehBh pDkfJnk ikt/.” HHHHHHH 

gsk BjhA fe; fe;w dh n;hw skes dk wkbe j? nekb g[oy 

T[; dh rZdh s/ fGqPN oki;h b'eK tZb'A fpmkfJnk iE/dko. T[go tofDs 

“j[ewBkwk” ikoh j'J/ B{z gzi ;kb j' u[Ze/ jB, oZp dk j[ew (f;zx ;kfjp 

i' oZp ih dh rZdh s/ ;[GkfJwkB jB) nkgD/ jh xo d/ w?Apo, ;q'wDh 

ew/Nh, j?Zv rqzEh, frnkBh g{oB f;zx nkfd wzBD s'A g{oh soQK Bkpo jB. 

gzikp'A pkjob/, d't/A sysK d/ iE/dko, nekb sys tZb'A ;dk jh pkrh 

jB. ;q'wDh ew/Nh s'A iZE/dko g[ZS fojk j? fe w/o/ nfXeko, ftZfdne 

:'rsk bkT[D jNkT[D dk sohek, j[ewBkwk ikoh eoB dk Yzr, ftdtkBK 

dh ;bkj Bkb fsnko ehsk ikt/. ;q'wDh ew/Nh d/ nfXekoh ns/ Xow s/ 

ekpi j' u[Ze/ fGqPN b'e fgSb/ gzi ;kb s'A fJ; j[ew B{z wzBD s'A fJBekoh 

jB. “iE/dko” dh fJZis feZE/ ofj rJh< nekb sys tZb'A 1945 ftu 

ikoh ehsk j[ewBkwk (f;Zy ofjs wfonkdk) nDfrDs v/o/dko wzBD s'A 

fJBekoh jB, y[d dopko ;kfjp ftu ns/ T[;dhnK gqeowk ftu fJj 

“j[ewBkwk” BjhA wzfBnk ik fojk. fco fejV/ sys s/ fejV/ iE/dko dh 

v"Avh  fgZNh ik ojh j?< j[D sK nekb sys ns/ ;q'wDh ew/Nh, ;w/s 

dopko ;kfjp nkfd r[odtkfonK d/, e[ZM oki;h b'eK dh ieV ftu j? 

fit/A ukj[D tos b?D. T[gobk fposKs pj[s jh d[yh wB Bkb fbfynk 

(201)

Page 209: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

j?. gzEe dod oZyD tkb/ r[of;Zy', gktB Xow n;EkBK dh d[otos'A 

o'e'. ftdtkBK B{z ;BwkB d/Dk P[o{ eo', S/eD d/ j[ewBkw/ tkg; bU. 

nkwhB 

!  fjod? egN[ w[fy frnkBh.. M{m/ ejk fpb'tf; gkBh.. (656) 

Xosh T[gfo e'N rV e/sh rJh tikfJ.. 

!  i' n;wkfB wktBh fsB Bfe BEK gkfJ..  (595) 

nZieZbQ sK fJj nekbg[oy dh rZdh s/ ;[GkfJwkB wjK;aesh;akbh 

“f;zx ;kfjp” f;Zy e"w B[z nkgD/ ekfonK Bkb ngwkBs eotk oj/ jB. 

d/; ftd/P ftu fGq;aN sohfenK Bkb p/nzs g?;k fJeZmk eo uZ[e/ jB. 

fJj ;w[u/ gzE d/ ;KM/ B[wkfJzd/ Bk j' e/ fJZe XV/ d/, iK fJZe ftnesh d/ 

, tckdko jB. gzE dh uV dh ebk eoB tk;s/ Bk fJjBK e'b ftZfdnk 

s/ frnkB j? BK ;woZEk s/ ;kXB jB. fJ; goEkJ/ GkJh r[odk; ih pVh 

;z[do ;/X pyP oj/ jB ^ 

pkpkD/ xfo ukb j? r[ow[fy rkvh rj[ fBpkjh.. 

fJZe d'jh Ne;kb fJZe, e[spk sys[ ;uk dorkjh.. 

r[ow[fy ;[y cb[ dkfd fJbkjh..  gT[Vh^26^31 

[[[[

(202)

Page 210: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

r[of;yK eh jfo X{fV d/jr[of;yK eh jfo X{fV d/jr[of;yK eh jfo X{fV d/jr[of;yK eh jfo X{fV d/jr[of;yK eh jfo X{fV d/jHHHH

irs efbnkD fjs, ;fsr[o{ ;fjpkB ih B/ gktB pkDh dh ouBk 

eftsk  d/ nB/e  ozrK,  tzBrhnK  okjhA  ehsh  j?.  eftsk  ftu ebgDk 

T[vkohnK, iIpksh tbtb/, nbzeko, T[dkjoDK nkfd dh tkose Bkb'A 

tX/o/ y[ZbQ j'fJnk eodh j?. i' ekft T[vkohnK eftsk ftu j[zdhnK jB, 

T[jBK d/ e/tb nyohA noE BjhA ehs/ ik ;ed/. eftsk ftu nkyhnK 

nfs eEBhnK  ƒ  Gh,  ;BwkB dh  fBrkj  Bkb d/yD dh  otkfJs  j?. 

gkfsPkj ih B/ p/P[wko sohe/ tose/, r[opkDh ƒ o"ue Gh pDkfJnk j?, 

:kd eoB:'r Gh, ns/ f;Zfynk dkfJe Gh. n;hA nkw wB[Zy, fBZs fdB 

nkgDh p'bukb ftu, nbzekoK, T[dkjoDK dh y[ZbQh tos'A eod/ jK. GkJh 

ekjB f;zx ih BkGk wjkB e'P d/ gzBk 86 s/, nbzekoK pko/ fJ; soQK 

fbyd/ jB^ “;zfrnk^rfjDk, i/to, G{yD (nbzeko fwfb E?bh j'Jh j? 

XBkL wL õ) Ppd ns/ noE d/ toBD eoB dh T[j ohs, i' ekt: dh 

P'Gk tXkt/. nbzeko nBzs jB, go w[Zy d' jB^Ppd nbzeko, i' PpdK 

ƒ G{fPs eoB, i?;/ fe nB[gqk; nkfd. noE nbzeko, i' noEK ƒ ;'Gk 

d/D, i?;/ fe T[gwk o{ge nkfd. i/ Ppd ns/ noE nbzeko d't/A fJZe' 

EKt/A gkJ/ ikD, sd T[G:kbzeko ;zfr:k j[zdh j?. GkJh ekjB f;zx ih fJ;/ 

rqzE d/  gzBk  10 s/  fbyd/  jB^ “T[dkjoD^ ;zfr:k^fdqPNks,  fw;kb, 

Biho”. 

nkT[ j[D r[opkDh ftu'A fdqPNKs t/yhJ/` eh f;ZX/ sohe/ nZyohA 

noE eoe/, fe;/ ;koEe Bshi/ s/ g[Zfink ik ;e/rk < xZN wkBf;e gZXo 

tkfbnK ƒ sK ;kXkoD fijh eftsk Gh ;wM BjhA nkT[Adh, r[opkDh torh 

v{zxh ftuko fet/A wB GKv/ ftu gt/rh < 

(203)

Page 211: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

“;fsr[o{ nkr? ;h;[ G/N d/T[, i/ ;fsr[o{ ;ku/ Gkt?. 

nkg/ dfJnk eoj[ gqG[ dks/ BkBe nzfe ;wkt?]” (1114) 

T[go'es Ppd  ftu, ;h; G/N uVQkT[D  dk  j[ew j?,  go  f;Zy 

nytkD tkfbnK ngDk ;h; eZNe/ r[o{ nZr/ G/N ehsk< fJE/ noE j't/rk, 

nkgDk nkgk r[o{ j[ewK w[skpe ubkT[Dk. nZr/ j'o t/y'^ 

w?A ekwfD w/ok ezs[ eosko[] i/jk eokJ/ s/jk eoh ;hrko[]  (1128) 

fJ; gzesh ftu ;fsr[o{ nkgD/ nkg ƒ n"os j'Dk fby oj/ jB. 

s/ nky oj/ jB, w?A n"os, (gsBh) gqw/;o gsh ƒ ohMkT[D tk;s/, T[; d/ 

wB GkT[Adk ;hArko eo ojh jK. go ;fsr[o{ ih sK g[oy ;B, n"os 

BjhA. efjD s'A w[okd fe n;zyK nfij/ gowkD r[opkDh ftu'A gqkgs j' 

iKd/ jB. nkT[ j[D “uoBX{Vh” pko/ ftuko eohJ/. uoB X{Vh fBwosk 

gqrN eoB dk e/tb fJZe Yzr j?. nyohA noEK Bkb rbs noE j'Dr/. 

“uoBX{Vh iK ;kX eh X{V” dk p/Etk gquko nkg{z pD/ ;zsK B/ ehsk j?. 

f;ZX/ iK nf;ZX/ Yzr sohe/ ftu, T[j nkgD/ nkg ƒ f;Zy ;zrsK Bkb'A T{u/, 

s/ bZrGr ;fsr[o{ ih d/ pqkpo j'D dk e[eow eo oj/ jB. T[jBK B/ 

;zrsK ƒ frnkB BjhA d/Dk, feT[Afe fJj t;s{ (frnkB) T[jBK e'b j? jh 

BjhA. jK nkgDh g{ik fB;zr eotkT[Dh j?, s/ f;ZyK dk (i'eK tKr) y{B Gh 

ghDk j?. nro fe;/ “r?ph Pesh” Bkb, f;Zy frnkBtkB j' rJ/, sK ;kXK 

;zsK dk ckshnk (nzsw fefonk) ntZP gfVQnk ikt/rk. 

;ohoe  fJPBkB dk, ;ckJh dk, r[opkDh  ftu nB/e tko  fIeo 

rk]” '/ ngBk, wB sB gJ[  “efo  fJ;BkBfwbdk j?.

(611) b/feB gkDh gh b?D Bkb, (;w/s uoB X{Vh tkbk gkDh) iK ;oho 

dk fJ;BkB eo b?D Bkb, wB s'A ftekoK dh w?b okJh wkso BjhA T[so 

;e/rh. Bk jh r[opkDh dk T[sw frnkB w?bk gkDh gh b?D Bkb gqkgs 

j't/rk. ;fsr[o{ ih sK c[owkB eo oj/ jB^ 

wfB i{m?, sfB i{fm j?, fijtk i{mh j'fJ]

w[fy M{m?, M{m p'bDk, feT[A eo ;{uk j'fJ]

 fpB[ nG ;pd B wKihn?, ;ku/ s/ ;u[ j'fJ]  (55)

[qG  f;wfo g  no

(204)

Page 212: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ftekoK ekoB wB i{mk j?, sB i{mk j?, ihG Gh i{mh j?. feT[Afe 

ihG Bkb, w{zj Bkb M{m i' p'fbnk frnk j?. r[o{ d/ frnkB o{gh (Ppd) 

ib Bkb, wB sB ;kc gftZso j't/rk. ;fsr[o{  ih  fBwosk d/ ;'w/, 

goT[geko dk  w[iZ;wk  ;B. T[jBK nkgD/ nkg ƒ  pj[s  EkJh  BhtK, 

fBwkDk, gkgh, w{oy, Bhu s/ ehN se fbfynk j?. eh ;fsr[o{ ih nfij/ 

;B < ih BjhA` T[j wjkB ;B, frnkB dk ;kro ;B, nekP rzrk d/ ;{oi 

;B. go nkgD/ nkg ƒ ;zrsK d/ ;/te eoe/ ikDd/ ;B. gktB gzesh d/ 

doPB eo' ^ 

w?A pXh ;u Xow;kb j?] r[of;yK b?jdk Gkb e?] 

g?o X'tK gyk c/odk, fs; fBt fBt brK gkfJ ihT[] (73) 

r[of;Zy ;fsr[o{ ih d/ g;hB/ tkbh EKt/A, nkgDk y{B v'jbD bJh 

fsnko ofjzd/ ;B$jB. fJj ftuko ;[gB/ ftu Gh BjhA fbnk ;ed/, fe 

;fsr[o{ ih ;kv/ (f;ZyK d/) uoBh bZrD T[jBK s'A ;/tk eotkT[D. ;fsr[o{ 

ih B/ d; ikw/ XkoB eoe/, wB[Zysk dh pj[s ;/tk ehsh, PkBdko ehoshwkB 

;Ekgs  ehs/.  T[sw  ihtB  dk  ;z;koh  b'eK  nZr/,  wkvb  g/P  ehsk. 

wB[Zysk dk gftZso r[opkDh ;dk, w"i{dk ;w/A ftu (ns/ Gfty) fJj okj 

o[PBkT[Adh  oj/rh. r[opkDh  dk  frnkB,  fizw/tko  ;z;EktK  tZb'A,  ftXh 

g{ote  tzfvnk  BjhA  frnk.  fJ;/  bJh  nkw  wkJh  GkJh,  iB  ;w{zj 

“uoBX{Vh, uoB gkj[b, e[zG nzfwqs, ;q'to ib, u[pZu/ dk w?bk gkDh

gh e/, “iBw ;cbk” eoB dk e{Vk Gow gkb oj/ jB. fJ; dk wsbp 

fe r[opkDh ihtB ;/X BjhA d/ ojh, g?o X'fsnK tkbk w?bk gkDh uzrk 

brdk j?. ekoB ;kc j? fe nZi se, dopko ;kfjp d/ ;q'to ƒ “nzfwqs” 

eoe/ goukfonk frnk j?. ny"sh jfo eh g"Vh s/ cZNh fby e/ bkJh t/yh 

ik ;edh j?. fi; s/ fJj nZyo fby/ jB^ “nzfwqs dk u{bQk fgZS/ jN

e/ bt' ih”. r[opkDh dk fJbkjh c[owkB e[M j'o j?, bT[ ;[D'^ 

“fiB tfvnkJh s/o/ Bkw eh s/ os/ wB wkfj] 

BkBe “nzfwqs[ J/e[ j? d{ik nzfwqs Bkfj”]  (1238) 

i/eo n;hA ;fsr[o{ ih d/ f;Zy jK, sK s/ c?;bk r[opkDh dk nNZb 

(205)

Page 213: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

j?, i/eo ftneshnK iE/pzdhnK dh f;Zyh j?, sK r[opkDh fgSKj XZe fdZsh 

ikt/rh. j'o n;EkBK dh rZb Bk Gh eohJ/, dopko ;kfjp dhnK gqeowK 

ftZu jh, fJZe o[Zy (p/oh) d[Zy d{o eoB dh :'rsk gqkgs eoh p?mk j?. 

“d[y GziBh” p/oh j?< fe gktB r[opkDh < fco gqeowK ftu nfijk 

feT[A < w[Zy ;q'to ftu'A fJPBkB eoe/ “e'jVh dk o'r jfNnk”, goukfonk 

ik fojk j?. eh ;Zuw[Zu fJ; soQK j'fJnk j? < eh r[opkDh gVQB eoe/, 

;o'to  dk  gkDh  Pesh  tkbk  pD  frnk  j?<  go  nc;';`  T[E'A  d/ 

;/tkdkoK$w[bkiwK  ftu  fBwosk  fwmk; B/V/ s/V/ Gh BjhA. i/  fJPBkB 

eoe/ ;oho dk e'jV jN ;edk j?, sK Gkos Go ftu'A ;ko/ e'jVhnK dk 

fJPBkB  fJE/  BjhA eokT[Dk ukjhdk< Grs g{oB  f;zx dk  fgzrbtkVk 

fgSb/ 60 ;kb s'A nzfwqs;o ftu dopko ;kfjp ;q'to d/ B/V/ ;fEs j?. 

T[E'A d/ e'jVh s/ fgzrb/ feT[A szdo[;s BjhA j[zd/< r[opkDh e[M j'o T[gd/P 

eo ojh j?^ pr[bk ekr Bhu eh ;zrfs, ikfJ e[ozr fpy{ w[fy bkJhn?. 

BkBe w/fb w/fb gqG ;zrfs fwb ;zrfs jz;[ eokJhn?]  (881) 

;fsr[o[ ih B/, pr[bk eK ns/ jz; fposh dk fIeo ehsk j?. go 

nZyoh noE eoB tkfbnK “ftdtkBK pqjw frnkBhnK” B/, ektK s'A jz; 

pDk e/ T[vk fdZs/. j[D sK jkbs fJE'A se fBZxo u[eh j?, e[M r[odtkfonk 

ftu gbk;fNe dhnK E?bhnK ftu gk e/, PoXktkB ;/teK ƒ “uoBX{Vh

dk gq;kfd” toskfJnk ik  fojk j?. ;kXK dk i{mk gkDh, i{m/ N[eV/, 

gq;kd ;wMe/ ykX/ ghs/ ik oj/ jB. e[M ny"sh ;kX sK pj[s nZr/ fBeb 

u[Ze/ jB. nkgDh i{m ;zrs tkb/ ;KM/ bzro ftu fwbk fdzd/ jB. fJPBkB 

ehsk w?bk gkDh, eSfjok X'fJnk gkDh, ;/teK ƒ nzfwqs tKr fgbkfJnk 

ik fojk j?. iE/dko, rqzEh, ;eZso ns/ j'o bhvo b'e, nkgD/ ;/te f;ZyK 

s'A uoBhA$r'vhA jZE brtkT[Ad/ nkw t/y/ ik ;ed/ jB. dopko ;kfjp 

ftubk pj[sk bkDk ;kXK d/ v/fonK, Ne;kbK ftu'A fJ;/ soQK dh “gVQkJh” 

(<) eoe/ nkT[Adk j?. v/fonK tkbh wfonkdk v/fonK tkbk gquko jh 

dopko ;kfjp ftu j[zdk j?. fJE'A “f;zx ;kfjp” id'A pkjo dhnK ;N/iK 

s/ “Xow gquko” tk;s/ iKd/ jB, fJjBK d/ “ftdtsk Gog{o gqtuB” p; 

(206)

Page 214: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;[Dd/ jh ofj ikJhdk j?. fi; nekbh db dk gqXkB, jtB eokt/,

w[eN brkt/, rb ftu wksk dhnK u[zBhnK g[nkt/, ns/ tv/ fJeZmK

ftu “tkfjr[o{ ih ek ykb;k okw ih eh cs/,” nky e/, fcoe{ fjzd{ 

bhvoK dk nPhotkd b?Dk ukj/, T[; gzE dk e"D okyk < fi; r[odtkok

ew/Nh dk gqXkB ;skJh ;kb se okiBhsh d/ fuZeV ftu rb se

Xf;nk j't/, jikoK bZyK tkoh r[o{ rqzE ;kfjp dh ji{oh ftu, pVh

p/j:kJh Bkb M{m p'b/, T[; e"w dk oZp okyk.  fi; gftso Xow 

n;EkB d/ ;/te nDgVQ$nXgVQ j'D, oki;h b'eK dhnK emg[sbhnK pD 

ikD, XVkXV wB woIh d/ “j[ewBkw/” ikoh eod/ ofjD f;ZyK ƒ nekb 

g[oy d/ g[Zso XhnK nkyD dh Ekt/A, “bte[P” dh nT[bkd rodkBD, 

T[j d{bk gzE v[Zfpnk jh ;wM'. “uoBX{Vh” tkbk w;bk sK wkw{bh fijk 

j?, pj[s tZv/ w;b/ niro tKr ykb;k gzE ƒ fBrb oj/ jB, go f;ZyK 

d/ w[Zyh “u?B dh pz;oh tik oj/ jB.” “uoBX{Vh” Bkb ;pzXs r[opkDh 

c[owkD jkio jB, nkU ;zy/g noE ftuko eohJ/ ^ 

1H  XDh ftj{Dh gkN gNzpo Gkjh ;/sh ikb/] 

X{Vh ftu b[vzdVh ;'jK BkBe s? ;fj Bkb/]  (1424) 

2H  r[ow[fy ;yh ;j/bh w/oh, w'eT[ d/tT[ dkB[ jfo gqkB ihtkfJnk.. 

jw j'tj Bkb/ r'b/ r[of;yK e/, fiBk nBfdB jfo gqG[ g[oy[ fXnkfJnk.. (473) 

3H  ;fsr[o ;zs[ fwb? ;Kfs gkJhn? febfty d[y ekN/ ;fG d{fo] 

nm;fm shoE wiB[ ehnk ;s;zrfs gr BkJ/ X{fo]  (1198) 

4H  ;zs o/B[ fBfs wiB[ eo?] iBw iBw e/ febfpy jo?]  (1300) 

5H  “;zs uoB XoT[A wkE?” uKdBk frqfj j'fJ nzX/o?..  (1301) 

6H  ;zs X{fo gkJhn? tvGkrh] 

BkBe r[o G/Ns jfo f;T[ fbt bkrh]  (194) 

7H  iB gkopqjw ikeh fBowb wfjwk, 

iB (r[o{) e/ uoB shoE e'fN rzrk] 

iB eh X{fo ehU wiB[ BkBe iBw iBw e/ jo/ ebzrk]  (828) 

8H  w'eT[ Xkfo feqgk irihtB dks/, jfo ;zs grh b/ gkt?] 

(207)

Page 215: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

jT[ ekNT[ ekfN pkfY f;o okyT[ fis[ BkBe ;zs[ ufV nkt?]  (881) 

9H  ;zs uoD eo ;h;[ Xfo jfo Bkw[ fXnktT[] 

;zs iBk eh o/D[ek b? wkE? bktT[]  (812) 

10H  uoB ;kX e/ X'fJ X'fJ ghT[] nog ;kX eT[ ngBk ihT[] 

;kX eh X{fo eoj[ fJ;BkB] ;kX T[gfo ikJhn? e[opkB]  (;[ywBh) 

11H  nzso ikwh g[oy fpXks/ ;oXk wB eh g{o/.. 

BkBe dk; fJj? ;[y wKr? w'eT[ efo “;zsB eh X{o?”. (;'fjbk) 

12H  n?;h feogk w'fj eoj[.. 

“;zsj uoB” jwko' wkEk B?B do; “sB X{fo goj[..” (828) 

13H  X{fo ;zsB eh w;sfe bkfJ] 

iBw iBw eh d[owfs wb[ ikfJ]  (897) 

14H  r[o ek Bkw ifgU fdB[ oksh r[o e/ uoB wfB Xkfonk] 

r[o eh X{fo eoT[ fBs wiB[ febfty w?b[ T[skfonk]  (1218) 

15H  “r[o ;kX{ nzfwqs, frnkB ;fo” BkfJD] 

;fG feb fty gkg rJ/ rktkfJD]  (1134) 

16H  ;'Jh e[uhb[ e[dofs Bjh ikB?] 

bhfgn? EkfJ B ;[fu jfo wkB?] 

nzso[ w?bk pkjo[ fBs X't?] ;kuh dorj ngBh gfs y't?]  (1151) 

17H  ;/ iB ;u/ fBowb/, fiB ;fsr[o Bkfb fgnko[.. 

;fsr[o{ ek GkDk ewKtd/, fpy[ jT[w? sfi fteko  (65) 

18H  fiT[ ;kp[fB ekgo T{ib j's] Bkw igs ;G[ Gow[ GT[ y's]  (914) 

19H  ;fsr[o j? nzfwqs;o ;kuk, “wB[ Bkt? w?b[ u[ektfDnk..” (113) 

20H  T[xfo rfJnk i?;k y'Nk Yp{nk, Bdfo ;okck nkfJnk] 

nzso ikwh ;G[ feS[ ikB? T[; s/ ejk SgkfJnk]  (381) 

21H  r[of;yh GkDk wzfBnk r[o[ g{ok gko bzxkfJ] 

r[of;yK eh jfo X{fV d/fj jw gkgh Gh rfs gkfj] 

X[fo w;sfe jfo gqG fbfynk r[o Bkbe fwfbnk nkfJ]  (1424) 

n;b we;d ;h ;fsr[o{ ih d/ gktB T[gd/P B{z, sB wB eoe/ 

(208)

Page 216: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

gotkB eoBk, T[; w[skpe ihtB pDkT[Dk. ftekoK dk w[ezwb fsnkr 

eoBk ;h. j' fojk j? fJj fe pkjoh Xkowe gfjoktk, eoweKv, ;[Zu 

fGZN, shoE :ksok, nyzv gkm ehosB (ftykt/ wkso), wkbk wzso, ikg 

nkfd. ;fsr[o{ ih sK pyfPP eo oj/ jB^ 

r[o eh f;y e' ftobk b/t?] BkBe fi;[ nkfg tfvnkJh d/t?]  (509)

wB eh wfs fsnkrj[ jfo iB, J/jk pks em?Bh]

nBfdB[ jfo jfo Bkw fXnktj[ r[o ;fsr[o eh wfs b?Bh]

 (800) 

;fsr[o{ ih fJZe f;XKse Ppd okjhA, e[Zb wB[Zysk dh fvT{Nh tzv 

eo oj/ jB. fiE/ fes/ e'Jh fJB;kB ezw s/ jkio j't/, T[j gqwkswk ƒ 

“;d ;[Ddk ;d t/ydk” ikDe/, nkgDh ;/tk  f;de fdbh, fJwkBdkoh 

Bkb fBGkt/. fe;kB, d[ekBdko, B"eoh g/;k, Xow T[gd/;e, iZi ns/ 

d/; dk jkew pkdPkj, ;ko/ jh id'A nkgD/ fizw/ bZrh fvT{Nh oZp ƒ jkIo 

BkIo ikDe/ eoBr/ sK fJj ;koh Xosh jh “ Xosh Xow;kb” pD 

ikt/rh. uoBX{Vh Bkb sK nZi se e[M BjhA ;ztfonk s/ nZr'A Gh BjhA 

;"o/rk. 

BkBe u[bhnK ;[uhnK, i/ Gfo ikD? e'fJ]

;[os/ u[bh frnkB eh i'rh ek is[ j'fJ]

pqkjwD u[bh ;zs'y eh, frojh ek ;s[ dkB]

oki/ u[bh fBnkt eh gfVnk ;u[ fXnkB[]

gkDh fus[ B X'gJh, w[fy ghs? fsy ikfJ]

gkDh fgsk irs ek fcfo gkDh ;G[ ykfJ]  (1240)

fiBK nzdfo Bkw fBXkB[ j?, r[opkDh thukfo]

fsB e/ w[y ;d T[ib/ fss[ ;u? dopkfo]  (1422)

wB w/o/` r[o eh wzfB b? oikfJ]

wB[ sB[ ;hsb[ ;G[ Ehn? Bkfw t;? wfB nkfJ]  (37)

uoB X{Vh b?Dh iK u[pZu/ dk w?bk gkDh ghDk, nfrnkBsk dk

;{ue j?. yzv/ eh gj[b gqkgs wkJh GkJh ns/ j'o f;nkD/ wB[Zy, fe;/ dk 

(209)

Page 217: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

i{mk e[M BjhA yKd/ ghAd/. fco uoB X{Vh iK d[Bhnk Go dh w?b, rzdrh 

fuZeV feT[A w{zj ftu gkJhJ/ < w?bk gkDh ghD Bkb fBwosk BjhA nkT[Dh. 

fIzdrh dk ukBD, nrtkJh dk ;'wk, d;K gkfsPkjhnK dh i's, i[r' i[r 

nNZb, Ppd r[o{, r[o{ rqzE ;kfjp ih jB. jo w;b/ pko/  fJjBK s'A 

nrtkJh gqkgs eoBh j?. jo wkJh GkJh f;Zy nytkT[D tkbk, r[opkDh 

dk noEK ;w/s gkm Io{o eo/. ;ko/ ;[nkbK d/ i[nkp fwb ikDr/. ;ko/ 

soQK d/ Pze/, s/ Gow Bk; j' ikDr/. Gkt noEK ftu nky/ rJ/ puB ;wM 

nk ikDr/. fco gsk br ikt/rk uoB X{fV feBK noEK ftu nkfJnk j?. 

[[[[

(210)

Page 218: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

feogkB-rkso/ tkbh <feogkB-rkso/ tkbh <feogkB-rkso/ tkbh <feogkB-rkso/ tkbh <feogkB-rkso/ tkbh <

jkbks dh Bikes ƒ t/yfdnK, ns/ ;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih d/ 

eoKshekoh ftukoK ƒ gVQfdnK fJfsjk; ftu T[jBK tZb'A ehs/ rJ/ :[Zr 

gbNkT[ ekoiK ƒ nzso nksw/ wfj;{; eoe/, pd' pdh ;kfjp ih d/ 

uoBK ftu ;h; M[e iKdk j?. j/ oZph B{o fBoG? :'X/ s[;hA wjkB j', s[jkvk 

;kBh  e'Jh  BjhA  j'  ;edk.  ;fsr[o{  ih  dh  P\;hns  ƒ  ;wMD  tkb/ 

fJfsjk;eko, fJj rb ftPtk; Bkb fby oj/ jB, fe r[o{ BkBe ;kfjp 

nkgD/ gk; ;t? oZfynk bJh feogkB ntZP oyd/ ;B. frnkBh frnkB 

f;zx B/ gzE gqekP rqzE ftu fIeo ehsk j? fe nk;kw d/ fJZe r[odtko/ 

ftu, r[o{  BkBe ;kfjp tZb'A  pyfPP ehsk :kdrkoh jfEnko, poSk 

;zGkb e/ oZfynk j'fJnk j?. fJ; r[od[tko/ dk Bkw Gh ‘poSk ;kfjp’ 

fNe frnk j?. r[o{ xo d/ ;fseko/ f;Zy GkJh pbtzv ih B/ ;fsr[o{ nzrd 

;kfjp ih ƒ, r[orZdh gqkgs j'D dh xNBk dk ;z[do puBK d[nkok toBD 

ehsk j?. fJj gktB p'b r[o{ rqzE ;kfjp ih d/ gzBk 966 s/ ;[GkfJwkB 

jB. fi; ftu GkJh ih fbyd/ jB fe r[o{ BkBe ;kfjp ih B/,nkgDh 

r[orZdh ;"AgD bfrnK, r[o{ nzrd ;kfjp ih ƒ PeshPkbh feogkB Gh 

nogD ehsh. puB fJT[A jB F 

“wfs r[o nksw d/t dh yVfr i'fj goke[fJ ihn d?]” 

Gkt/A eJh ;ko/ NhekekoK B/ fJ; gzesh ftu feogk o{gh feogkB, 

yVr d/ noE ehs/ jB. go feogk o{gh dh Ekt/A f;X/ jh feogkB noE 

eo bJhJ/ sK r[opkDh d/ fe;/ fBnw dh T[bzxDk BjhA j[zdh. fJ; s'A pkd 

tkbk fJfsjk; ;kvh, rZb dh I'odko g[PNh eodk j?. 

T[j ;wK nfijk ;h fe jfEnkopzd j'Dk wIp{oh pD frnk ;h. 

fiE/ iotkD/ wBZ[yK s'A nkgDh oZfynk Io{oh ;h, T[E/ nDfrDs y{zyko 

(211)

Page 219: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ikBto Gh B[e;kB g[uk ;ed/ ;B. ;' fJ; ftuko ƒ ;theko eoBk jh 

gt/rk, fe gfjb/ gzi r[o{ ftnesh, “yVrXkoh” ;B. Iok ;'u' ` gfjb/ 

gzi ;fsr[o{ e'Jh jfEnko i/ BjhA oyd/ ;h, sK nuBu/sh r[o{ jfor'fpzd 

;kfjp ih ƒ fJj eh ;[ZMh, fe fJZe feogkB BjhA, ;r'A d' XkoB eo 

bJhnK < ;ko/ f;ZyK ƒ jfEnkopzd j'D dk nkd/P ;[Dk fdZsk. j'o Gh ;ko/ 

soQK d/ jfEnko ;fsr[o{ ih B/ izr ftu tos/, i' gqkgs j' ;ed/ ;B. 

T[jBK s'A pkd Gkt/A f;ZXh izr je{ws Bkb BjhA j'Jh, go r[o{ ;kfjpkB, iK 

f;Zy gzE B/ nkgD/ jfEnkoK dk fsnkr BjhA ehsk ;h. d;w gksPkj ih 

B/  jo  soQK  d/  goubs  jfEnko  nkgD/  ekoykfBnK  (febk  b'jrVQ 

fty/ nBzdg[o) ftu fsnko eotkJ/. y[d tos/ f;ZyK ƒ tosD dh f;Zfynk 

s/ j[ew fdZsk. ;fsr[o{ ih dh bkitkp nrtkJh ftu, f;ZyK B/ id'A w"ek 

nkfJnk, Xow d'yhnK d/ uzr/ nkj{ bkj/. ;fsr[o{ ih B/ f;yK ƒ j[ew d/ 

fdZsk fe “PPso dk ft;kj BjhA eoBk.” xZN' xZN feogkB jo tes 

“nzr ;zr” oZyDh. Ppd “nzr ;zr” ƒ r"o Bkb gVQ ftukoBk. fe;/ 

g[oksB rqzE g'Eh ftu “rkso/” tkbh feogkB fbfynk BjhA fwb/rk. nzr 

;zr dk wsbp j? nkgD/ e'b oZyDh. pkpk pzdk f;zx pjkdo ns/ ;kok 

fw;bK dk fGnkBe ;wK, nkgDhnK nZyK nZr/ fbnkU. T[; ;" ;kb d/ 

fbysh fJfsjk; ftu, fe;/ fJZe EK Gh, gkmeK ƒ “rkso/ tkbh feogkB” 

dk fIeo BjhA fwb/rk. 

wjkokik oDihs f;zx d/ ;w/A pj[s ;ko/ otkfJsh jfEnko tos/ 

rJ/. f;zxK B/ ekp[b sZe ik i?eko/ rikJ/. brGr gzikj ;kb d/ oDihs 

f;zx ekb ftu, rkso/ tkbh feogkB d/ doPB BjhA j' ;eDr/. ;zB 1849 

dh wBj{; xVh nkD Y[Zeh, “Pkj w[jzwdk fJZe ;oeko pkM'A c"iK fiZs e/ 

nzs ƒ jkohnK B/.” bkj"o B/V/ fJZe tZv/ w?dkB ftu, r'ok c"i i/s{ j'D dh 

;{os ftu s'gK phV e/ pko{d Go e/, fsnko j' yb'sh. jkohnK j'JhnK 

f;Zy c"iK ƒ, nzrq/i ewKvo d/ nZr/ nk e/, nkgD/ PPso iwhB s/ oZyD/ 

g? oj/ ;h. fJZe nXyV T[wo dk f;Zy c"ih nZr/ tfXnk, nkgDh gqkDk s'A 

fgnkoh feogkB ƒ uz[fwnk, ;fseko ;fjs wZE/ ƒ S[jkfJnk s/ feogkB 

(212)

Page 220: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

IwhB s/ oZyfdnK jh ftnke[b j' e/ i'odko Xkn wkoh. Bkb jh T[FZuh 

ftbQedh nktkI ftu nkfynk ^“UJ/ oDihs f;nK, ;Zuw[Zu s{z nZi wo 

frnk j?.” s/ fJ; d/ B/soK ftu'A esb j'J/ nowkBk dh Xkok tfj s[oh. 

fJ; wro'A GkJh wjkoki f;zx B/ Gkt/A jfEnkopzd prkts eoB 

dk tZvk isB ehsk, go T[j ;cb Bk j' ;fenk. T[;d/ ;kEhnK ƒ ;ys 

;iktK fdshnK rJhnK s/ GkJh ;kfjp ƒ f;zxkg[o e?d eo fdZsk frnk, 

fiZE/ T[j gqkD fsnkr rJ/. fJ; s'A pkd f;ZyK B/ feogkB dh tos'A fisBh 

e[ ehsh, T[j d{finK dk oki tXkT[D iK gZek eoB bJh ;h, nkgDh y[d 

w[yfsnkoh bJh BjhA ;h. BkwXkoh (e{e/) nzrq/Ih efjo s'A fJzB/ ezp rJ/ 

fe T[jBK ;c/d p;so (nwB dk gqshe) gfjB bJ/. feogkB e/tb i{V/ 

ftu b[e'D i'rh ofj rJh. tkfjr[o{ igD dh ftXh “dzd MghN e/” nkyD 

bJh P[o{ ehsh rJh. d{i/ gk;/ f;yK w'ou/ pV/ bkJ/, wkoK pVhnK ykXhnK, 

go IkbwK ƒ edh ofjw Bk nkfJnk. f;Zy feogkB gqkgsh bJh sVgd/ 

oj/, fBskD/ j'D eoe/ e'Jh g/P Bk rJh. eJh w'ou/ bZr/, fJZe E'VQ fuok 

w?rIhB Gh fBefbnk, fi;dk Bkw jh “feogkB pjkdo” ;h. ;zB 1914 

ftu ji{o ;kfjp, r[o{ xo d/ ;/tkdkoK tZb'A, f;Zy ntkw bJh c[owkB 

eZfYnk frnk fe, “jo f;Zy wkJh GkJh xZN' xZN fJZe c[ZN bzpkJh tkbh 

feogkB Io{o oZy/.” nzfwqs;o tkb/ fJ; tes ykw'P oj/. id'A nes{po 

1925 ƒ r[odtkok ekƒB gk; ehsk frnk j?, sd'A gfjbh tko f;Zy tk;s/ 

“rkso/ tkbh feogkB” gfjBD dh Pos bk fdZsh rJh. i/ e'Jh f;Zy 

feogkB rkso/ s'A pkjo oZy/rk sK BikfJi jfEnko oZyD$tosD d/ i[ow 

tkbk ekƒB tose/ frqcsko ehsk ik ;e/rk. 

;zB 1945 ftu id'A f;Zy ofjs wfonkdk ƒ nzsw gqtkBrh fdZsh 

rJh sk T[;  ftu Gh ;gPN  fby  fdZsk  frnk  fe “f;Zy rkso/ tkbh 

feogkB oZy/”, go bzpkJh dh e'Jh jZd fBPfus BjhA. j[D r"o eoBk fe 

tZvh feogkB rkso/ gkJh BjhA ik ;edh, s/ S'Nh feogkB fe;/ ezw nk 

BjhA ;edh. Bk nkgDh oZfynk Bk fe;/ d{i/ dh oZfynk. f;Zy fJzB/ vo 

rJ/ je{ws dhnK o'I o'I dhnK ;yshnK s'A, fe nkw iB ;w{zj, wkJh 

(213)

Page 221: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

GkJh nkyD bZr fgnk^ “feogkB fwnkB ftu'A pkjo BjhA eZYDh, i/ eZY 

bJhJ/ sK y{B wzrdh j?. i/ d[PwD dk Bjh sK nkgDk jh y{B bk e/ fJ; 

ƒ tkg; fwnkB ftu gkT[.” fJZe j'o rZb Gh ;[DhAdh j? ^“fwnkB ftu'A 

feogkB eZYD Bkb pVk Gkoh gkg brdk j?.” 

fJjBK gqubs ftukoK dh n;bhns iK fgS'eV fJj j?, fe f;Zy 

;w/A dhnK je{wsK s'A brksko wko yKd/, s;hj/ Mbd/, e?dK eZNd/ XZe rJ/ 

jzG rJ/. w{oy bhvoK ekoB gqkgsh e'Jh BjhA ehsh, f;ZyK ƒ e[ZN pj[s 

g[nk fdZsh. f;Zy w[yhnK feogkB rkso/ ftu fcZN eotk fdZsh. rkso/ 

ftu fszB c[ZNh feogkB oZyDh ;zGt BjhA j?, fJ; bJh S'Nh, j'o S'Nh j[zdh 

rJh. r'oh ;oeko B/ s/ pkd ftu ekbh ;oeko B/, ;zftXkB ftu doi 

eo fdZsk fe f;Zy “rkso/ feogkB oZy ;edk j?.” rkso/ ftu'A pkjo 

n;bk n?eN dh T[bzxDk frDh ikt/rh. fwnkB s'A pkjo sK i/ feogkB 

e'Jh eY/rk sK T[;s/ fJokdk esb dk w[edwk Gh pD ;edk j?. fJ; 

;oekoh eo'gh s'A puD bJh, fgzvK ftu fejk ikD bZfrnk, fe fwnkB 

ftu'A feogkB eZYD dk “gkg” bZrdk j?. n;b ftu “w[eZdwk pD ;edk 

j?.” 

id'A f;Zy (;w/s tZv/ bhvoK iE/dkoK d/) fe;/ d/;h pd/;h d{s xo 

ftu ikt/ sK feogkB T[skoe/ nzdo ikD dh fJikis j?. d/;h pd/Ph 

ijkiK dhnK T[vkDk ;w/A, feogkB gfjB e/ ;co eoB dh wBkjh j?. 

fJ; Gkos d/P ftu ;L f;woBihs f;zx ƒ, Gkosh gkobhw?AN jkT{; 

ftu, dkyb BjhA j'D fdZsk frnk, Gkt/A T[j u[D/ j'J/ w?Apo gkobhw?AN ;B. 

j'o t/y'  ` eJh fJZe fBjzr f;zxK dhnK iE/pzdhnK, rkso/  feogkB s/ 

fInkdk  i'o  BjhA  fdzdhnK,  go nkgD/  otkfJsh  jfEnko  fit/A  GZbk, 

rzvk;k, Ne{nk, e[jkVh iK nfij/ j'o jfEnko Io{o oZydhnK jB. eh 

T[j rkso/ tkbh feogkB s'A nDikD jB < ih BjhA, ;r'A T[j jfEnko 

“nzr ;zr” oZyD ftu :ehB oyd/ jB, rkso/ ftu BjhA. 

f;ZyK d/ fe;/ iE/ tb'A id'A Gh yzv/ eh gkj[b fsnko ehsh iKdh j?, 

sd'A  fsnko po  fsnko S/  f;zxK  e'b,  fszB  c[ZNhnK  tZvhnK  feogkBK 

(214)

Page 222: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

j'DhnK Io{oh ;wMhnK iKdhnK jB,go feT[A < id'A fe gkj[b d/D tkb/ 

f;zxK B/ gfjb'A jh rkso/ S'NhnK feogkBK XkoB ehshnK j[zdhnK jB. 

fJ; dk wsbp j? fe g[oksB s/ ;jh n;{b fJjh fszB c[ZNh feogkB tkbk 

j?. id'A fes/ Bro ehosB nkfd d/ ;pzX ftu, “gzi fgnko/” nZr/ ub 

oj/  j[zd/  jB, sd'A  Gh tZvhnK  fszB c[ZNhnK  feogkBK jZD  ftu cVhnK 

j[zdhnK jB. eh T[j e/tb ftyktk wkso j?, fe ;jh wfonkdk jh T[j j?< 

;'uDk pDdk j?. f;ZyK d/ ;ko/ bhvo$iE/dko fszB c[NhnK feogkBK feT[A 

u[Zeh fcod/ jB < eh fJj e/tb ftyktk wkso sK BjhA < fes/ iE/dkoh dk 

tkX{ fuzBQ sK BjhA < n;b ftu fJE'A Gh fJjh fBnw ;gPN j' fojk j?, 

fe fszB c[ZN tkbh feogkB jh n;b ftu f;Zyh dk fPzrko j?, s/ T[FZsw 

jfEnko j?. id'A fe;/ bhvo dk ;fseko eoB bJh rkov nkc nkBo 

ehsk iKdk j? sd'A Gh fszB c[ZNh feogkB j[zdh j?. id'A fe;/ tZvh Py;hns 

B{z ;fseko tk;s/ feogkB d/JhJ/ sK fszB c[ZN tkbh jh d/Jhdh j?, S'Nh 

BjhA. 

f;ZyK dhnK ;N/iK s/ nkw ;[DB ƒ fwbdk j?^“;kX ;zrs ih` 

fit/A fjzd{ tk;s/ iB/T{ gfjBDk Io{oh j?, fJ;/ soQK f;ZyK tk;s/ feogkB 

gfjBDh Io{oh j?. fit/A iB/T{ Xkowe fuzBQ j?, feogkB Gh ;kvk Xkowe 

fuzBQ j?.” fXnkB fdT[ ` id'A f;Zy gqukoe f;Zy ;N/iK s/, p/ j:kJh Bkb 

y[d jh e{e oj/ j'D fe feogkB PPso Bk j' e/, e/tb Xkowe fuzBQ fBPkB 

j?. fco feogkB fe;/ B/ tZvh feT[A XkoB eoBh$oZyDh j? < fuzBQ sK fij' 

fijk woIh j't/, fJzu d' fJzu dk. fgZsb b'j/ ;'B/ gbk;fNe dk, iK bZeVh 

ekri dk Gh. f;Zy ;wki feogkBXkoh j? iK fe wB dh M{mh s;Zbh tk;s/ 

fuzBQXkoh j? < pj[s ;ko/ ;kX pkp/ sK fBZeh feogkB ƒ Gh ed/ d/ fsnkr 

u[Ze/ jB. fBPkB (Mzvk) fsnkr fdZsk j? “oki eo/rk ykb;k”, d'fjok SZv 

uZ[e/ jB, pkDh ;wM e/ gVQBh Sv u[Ze/ jBHHHH. 

gzE d/ wjkB ftdtkB GkJh ekjB f;zx ih BkGk, r[ows wkoszv 

d/ gzBk 582 Gkr d{ik s/, feogkB pko/  fJT[A ;/X d/ oj/ jB ^ “T[; 

(g[oksB) t/b/ Bkb nZi dk w[ekpbk eoB s/ fuZs ƒ Gkoh y/d j[zdk j?. 

(215)

Page 223: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ykb;/ dh T[j sbtko i' t?ohnK d/ c"bkdh etu eZN e/ fgqEth ƒ u[zpB 

eodh ;h, nZi dh S'Nh eod dh Peb ftu gbNk yke/, ni/jh y[zYh j'Jh 

j?, fe rkio w{bh eND'A Gh w{zj w'Vdh j?. n"o fi; feogkB B/ fgZm ƒ 

S{jD' ;"Aj ykXh j'Jh ;h, nZi T[j feogkB fYZbV f;ZyK d/ ezx/ dh fgZm 

ftu tV p?mh j?. tkjr[o{ feogk eo/, fe ykb;/ dk fgnkok tke^d/r s/r 

cfsj ;G d/ wB ftu tf;nk oj/.”. fJ;/ jh gzB/ s/ c[ZN B'N ftu GkJh 

;kfjp ih eftsk  fbye/,  feogkB dh wfjwk  fpnkB eod/  jB. e[M 

gzeshnK fJT[ jB^ 

“pho po ykb;k d[bko/ d;w/; i[e/, eVSh feogkB s/oh ubsh oj/.” 

ns/ 

“d/r s/r ubsh oj?, bkr? Bfj izrkb.” 

ykb;k gzE pj[s e[M rtk uZ[fenk j?, nZr/ Gh rtkJh ik fojk j?. 

wjkB r[opkDh fjod/ ftu'A rtk bJh, e/; rtk bJ/, ezxk eVk eZS rtk 

bJ/, feogkB Gh rtk bJh. gzEe J/esk ysw j' rJh, nkoEe gZy'A gSV 

rJ/, ftfdnk s'A ;ZyD/ ofj rJ/. j? e'Jh gzEe w[yh nytkT[D tkbk gzE 

dodh, i' fprVh ƒ ;ztko d/t/ < iKdh f;Zyh ƒ w'V fbnkt/ < 

f;ZyK d/  feodko s/  feogkB pko/  frL  frnkB  f;zx d/  ftuko 

gVQ'L^ 

fcZvk i?;k NN{nk n"o i[bV{ ek ekmh gkfJ, 

o;Vh brkw ns/ o;V{ oekp i{. 

gkfNnk ;k eSV{ s/ BhbVk ;k ukdo{ j?, 

v[Y{ i?;k grV{ pDkfJ f;o ski i{. 

N[Nk i?;k s/rV{ s/ bhoV{ fwnkB ik e', 

rm;m rksok pDkfJnk ;G ;ki i{. 

Bkw s' nekbV{ ;' fco? p[o/ jkbV{ ;', 

b{N e{N yktD/ e' vkY/ T[;skd i{. 

[[[[

(216)

Page 224: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

j[ewBkfwnK pko/ sZEj[ewBkfwnK pko/ sZEj[ewBkfwnK pko/ sZEj[ewBkfwnK pko/ sZEj[ewBkfwnK pko/ sZE

r[owfs dh ;'Mh oZyD tkb/, fJfsjk; gVQB tkb/ ;[u/s gkme ikDd/ 

jB fe ;kv/ syasK d/ iE/dkoK dh e'Jh ftZfdne :'rsk nB[;ko nj[d/ 

BjhA fdZs/ iKd/. Xow y/so ftu fJBQK dh e'Jh wjZstg{oB gqkgsh Gh 

BjhA j[zdh gVQ/^fby/ f;Zy B"eoh, ftT[gko iK d[ekBdkoh nkfde tZb ub/ 

iKd/ jB. pj[s/ foNkfJo pI[or r[od[nkok ew/NhnK s/ ekpi j' iKd/ 

jB. ofjzd/ p/o[iarko b'e okiBhsh ftu fe;/ th o;s/ dkyab j'D bJh 

e'f;aa;a eod/ jB. ;G s'A nyhobk spek Xow n;EkBK dh ;/tk^;zGkb s/ 

, gkmh, rqzEh, eEk, ehosB eoe/ fBopkj eoB dh e'f;a;a eodk j?. 

Paq'wDh ew/Nh ftu f;acko;ah ns/ ih ji{ohJ/ b'eK dh Gowko j?. fi; dh 

tZvh f;acko;a j't/ s/ f;o/ dk ukgb{; j't/ Ujh B"eoh ftu fNfenk ofj 

;edk j?, soZeh eo ;edk j?. nB/e gqeko oki;h p/JhwkBh ftu roe 

j'J/ bhvo syasK d/ iE/dkoK dh fB:[esh eod/ jB. fJj ftuko/ fco 

;oe; d/ ikBtoK tKr f;Zyh dh ;N/i s/ jo o'ia swk;ak eoe/ b'eK dk y{p 

wB'oziB eod/ jB. p/nzs ezw r[owfs s'A T[bN j' oj/ jB, iE/dko x{e 

;[Zs/ ofjDr/. go id'A e'Jh okiBhshtkB fJ;akok eo/ sK tckdkoh b?D 

bJh MZN “j[ewBkw/” ikoh eoB bZr g?Ad/ jB. f;odko r[opya;a f;zx 

ekbk ncrkBk s/ f;odko i'frzdo f;zx ;g'e;w?B d/ ;pzX ftu th J/jh 

e[ZM j'fJnk j?. gzE ftu tkgo ojhnK wBwsK, e[ohshnK dk ;zy/g ;ko 

jkiao j? L^ 

j/mK e[M e[ tzBrh wkso nkg ;G dh ikDekoh bJh N{eK jkiao jB 

1H  r[o{ ekb ;w/A fe;/ ftnesh fto[ZX ;fsr[o{ ih B/ j[ewBkwk ikoh 

BjhA ehsk. fgqEh uzd, ;qh uzd, Xho wb, okw okJ/, ijKrho, ;akj 

ijkB ns/ n"ozria/p fto[ZX th BjhA. 

(217)

Page 225: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

2H gfjbh tko gq'H r[ow[y f;zx B[z (1887) gzE ftu'A S/fenk, 1995 

ftu tkg; fbnk. 

3H GkJh s/ik f;x G;"V tkb/ B[z d;w rqzE, nodk; pko/ wsG/dK ekoB 

1928 B{z S/fenk frnk. 

4H i?s' w'ou/ tes (1923) r[ofdnkb f;zx f;ZyK B[z wotk geVtk 

fojk ;h, B[z S/fenk frnk. 

5H iks^gks fto'Xh j[eBkwk ikoh ehsk frnk 1936 ftu. 

6H f;Zy ofjs wo:kdk gzEe GktBk dh soiwkBh eodh j?, ;kohnK 

iE/pzdhnK d/ w[yh ;akwb j'J/. 

7H fJ; ftu iE/dko w'jD f;zx nekb sys, frH nZSo f;x j?Zv rqzEh 

dopko ;kfjp ;akwb j'J/. 

8H brgr ;ko/ v/o/dkoK fJ; wo:kdk B{z wzBD s'A fJBeko ehsk. T[BQK 

v/o/dkoK B[z ;ik feT[A BjhA fdZsh rJh < 

9H nekb syas d/ ;wkBKso nkg' nkgDhnK wfonkdktK pDk bJhnK. 

fco th iE/dko ;[Zs/ oj/ e'Jh ekotkJh Bk ehsh feT[A < 

10H 1994  ftu i'XK wB;{oK  fty/  BthA  f;Zy ofjs wo:kdk  fsnko 

eoe/ ikoh ehsh rJh. ;opi's f;zx p/dh s/ Ne;kb tkb/ w'joh 

;B. e'Jh ekotkJh BjhA ehsh. go feT[A iE/dkoK u[Zg tZNh < 

(T[;dh ekgh t/yh ik ;edh j?) 

11H Ne;kb tkb/ nkgDhnK feskpK ftu e{V gquko eod/ jB, e'Jh 

n?e;aB BjhA feT[A< ;p{s w"i{d jB. 

12H thj ;kb s'A Ne;kb tkb/ b'eK B[z r[wokj eo oj/ fe pkpk ioB?b 

f;zx ihts j? nkye/ feT[A < 

13H e/H ghH n?Z;H frZb ns/ T[;d/ ;kEhnK B{z Ne;kb tkfbnK wfjs/ 

f;o'g/ fdZs/ d[ZX SekfJnk. e/HghHn?Z;H frZb i' f;ZyK dh B;be[Ph 

eob tkbk g[fb; nca;o j?. nekb syas ykw';a feT[A< 

14H f;ZyK dh spkjh eoB tkb/, p/nzs f;zx w[Zy wzsqh, e/HghHn?Z;H frZb, 

nihs f;zx ;zX{ B[z gzE ftu'A ykoi Bk ehsk frnk feT[A< 

(218)

Page 226: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

15H GkJh r[od/t f;zx ekT[Ae/ d/ eksbK B{z pkdb B/ ;ik Bk j'D fdZsh 

fog'oN dpk bJh. iE/dkoK B/ pkdb fto[ZX ekotkJh feT[A Bk ehsh < 

16H i;tzs f;x ykbVk d/ e/; B[z pkdb B/ e'Jh nfjwhns Bk fdZsh 

eksb pu rJ/. fJ; e/; pko/ syasK d/ iE/dkoK B[z pkdb s/ dpkU 

gkT[Dk ukjhdk ;h go e[ZM Bk ehsk frnk feT[A < 

17H p/d'f;ank B[z esb eoB tkb/ g[b;hnK B[z pkdb B/ pukfJnk. iZE/ 

dko ;[Zs/ oj/. feT[A< 

18H i;fN; e[bdhg  f;zx  tZb'A  ekfJw ghgb efw;aB  pkdb B/  pzd 

eotkfJnk feT[A < 

19H nekb syas s/ pfDnk nekbh db s'V e/ pkdb B/ gzikph gkoNh 

w'r/ pDk fdZsh feT[A< (1996) 

20H 1994 ftu nekbh dbK B{z yasw eoe/ fJZe db pDkfJnk frnk, w/ 

b Bk j'fJnk. ;r'A GkJh wBihs f;zx iE/dko B[z p/fJZias ehsk 

frnk feT[A < 

21H 1999 ftu gzEe J/esk tk;s/ pkdb B/ fco j[eBkw/ dh T[bzxDk 

ehsh. e'Jh n?e;aB Bk fbnk frnk feT[A < 

22H pkdb dh ;oeko d/ tiahoK^u/now?BK B/ fo;ats d/ foekov s'V 

fdZs/. iZE/dko x{e ;[Zs/ oj/ feT[A < 

23H pbpho f;zx gzB{ ;hBhno whs gqXkB n?Z;HihHghH;hH dh rZvh ftu'A 

;aokp fwbDh (:{HghH) feT[A < 

24H pkdb B/ uzdok ;[nkwh s'A jtB eokJ/ fsbe brtkJ/, g?ohA fgnk, 

w{oshnK g{ihnK. ekotkJh feT[A BjhA ehsh< 

25H phph  ;[fozdo  e"o  (gsBh  pkdb)  nkP{s';a  B{owfjbhJ/  d/  g?ohA 

gJh. feT[A< 

26H eJh nekbh bhvo GfBnko/ tkb/ B[z wZEk N/eD rJ/. feT[A< 

27H gzi ;kb d"okB gzikp dh e'Jh wzr Bk wBtkJh, ;G G[bk fdZshnK. 

feT[A< 

28H fGq;aNkuko d/ d';aK ftu c;e/ gzE yaso/ ftu j? dk j'ek d/ fojk j?, 

(219)

Page 227: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

iZE/dko ;gZ;aN eoB fe pkdb s/ e/; pDB Bkb gzE yaso/ ftu 

fet/A j? < 

29H  pkdb dh 35 nop o[gJ/ dh ikfJdkd fet/A pDh < iZE/dkoK edh 

BjhA g[ZfSnk. feT[A< 

30H XBtzs f;zx d/ e/; ftu iE/dko t/dKsh B/ (efEs s"o s/) foPts 

b? e/ T[; B[z SZv fdZsk go ndkbs tZb'A ;kX B{z pbkseko/ d/ e/; 

ftu d; ;kb e?d j'Jh. d; jiako o[g? i[owkBK j'fJnk. 

31H  g{oB f;zx tZb'A ft;at f;Zy e"A;b dk yakswk ehsk frnk. feT[A< 

32H  GkJh wBihs f;zx tZb'A nZi sZe ft;at f;Zy e"A;b dk fj;kp BjhA 

fdZsk frnk. feT[A< 

33H  nBzdg[o ;kfjp tkbk wsk nekbh db B/ feT[A SZfvnk < 

g[oksB rqzEK pko/

34H  g[oksB fJfsjk;e rqzEK ftu pj[s fwbktN j? ;'XD dk e'Jh T[gokbk 

BjhA j?. feT[A< 

35H  fJ;/ ekoB frH g{oB f;zx f;ZyK B[z bte[;a dh n"bkd efj fojk j?. 

T[; B[z o'fenk feT[A BjhA < 

36H  frH g{oB f;zx B/ BkBe;akjh e?bzvo d' ;kb bJh b/N eotk fdZsk, 

fco bkr{ fet/A j'fJnk< 

37H  phph ikrho e"o, frH e/tb f;zx, GkJh wBihs f;zx fto[ZX g{oB 

f;zx tkb/ j[ewBkw/ tkg; fet/A j' rJ/ < 

38H  g{oB f;zx B[z nekb syas s'A s[ozs jNk e/ dopko ;kfjp dk j?Zv 

rqzEh fet/A bk fdZsk frnk < 

39H  frH g{oB f;zx nZi sZe iZE/dkoK dhnK whfNrK ftu ;akwb feT[A 

BjhA j[zdk < 

40H  nekbh db s/ fJ;/ dk fJZe fjZ;k n?;HihHghH;hH nekb syas B[z 

nkgD/ fBZih w[ckd bJh tos oj/ jB, feT[A< 

41H n?Z;HihHghH;hH dk gqXkB iK w?Apo oki;h nj[d/ b?Ad/ jB< feT[A< 

42H oki;h pzd/ Xkowe pzfdnK dh fB:[esh feT[A eod/ jB< 

(220)

Page 228: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

43H d;w rqzE pko/ fBoDk eoB bJh iZE/dko B/ n?Z;HihHghH;hH B[z j[ew 

fdZsk ;h. gzi ;kb gfjbK go T[jBK e'Jh ekotkJh Bk ehsh. iZE/ 

dko B/ n?e;aB feT[A Bk fbnk< 

44H n?Z;HihHghH;hH d/ j[ew fdZs/ ikD d/ pkti{d iZE/dkoK dh fB:[esh 

poyk;srh ns/ ftZfdne :'rsk pko/ fB:w feT[A BjhA pDkJ/ < 

45H n?Z;HihHghH;hH tZb'A f;Zyh d/ gquko tk;s/ gzikph, fjzdh s/ nzro/iah 

nyapko  feT[A  BjhA  eZfYnk  iKdk.  ;?N/bkJhN  u?Bb  feT[A  BjhA 

bkfJnk iKdk< 

46H gfssg[D/ ns/ Bf;anK B{z o'eD bJh n?Z;HihHghH;hH B{z nkd/;a feT[A 

BjhA fdZsk iKdk< 

47H dopko ;kfjp dh wo:kdk f;Zy ofjs wo:kdk w[skpe feT[A BjhA 

j? < 

48H dopko ;kfjp ftu phphnK B{z ehosB ns/ ;ckJh ;/tk feT[A BjhA 

eoB fdZsh iKdh< 

49H iZE/dkoK bJh tZy'^tZyo/ ftf;anK d/ wkjo s/ g{ok ftGkr feT[A BjhA 

j?< 

50H fdZbh dhnK d[fynkohnK  f;Zy phphnK Bkb iZE/dko B/ y[d p[ok 

;b{e ehsk feT[A< 

51H v/odkoK tZb'A Sg/ r[Ne/, g'EhnK ftu p/nzs wBws j?< gkpzdh feT[A 

BjhA bkJh iKdh< 

52H eZuhnK XkoBktK bk e/ v/o/dko r[opkDh dk fBokdo eo oj/ jB 

feT[A< 

53H d;w rqzE, r[o{ rqzE d/ pokpo gqek;a eoB tkfbnK ftoZ[X ekotkJh 

feT[A BjhA ehsh < (fJj gkg eoB tkb/ dwdwh Ne;kb wfjsk, 

dopko ;kfjp gNBk, s/ fdZbh dk ;kX fto;k f;zx ns/ eJh j'o 

jB) 

54H f;Zy fJfsjk; d/ ;'w/ b/ye ;'jD f;zx ;hsb (5 Gkr, 1981, bkj"o 

p[Ze Pkg b[fXnkDk) fJ; feskp ftu r[ofbpk; gks;akjh 6 pko/ 

(221)

Page 229: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;ys  fNZgDhnK  eodk  j?,  T[;  fto[ZX  e'Jh  ekotkJh  BjhA  j'Jh 

feT[A< 

55H 1993 ftu vkH fgnko f;zx dh fttkds g[;se^tk;s/ GkJh wBihs 

f;zx iE/dko  B/  ftdtkBK  dh ew/Nh  pDkJh  ;h. go t/dKsh  B/ 

ftdtkBK dh ew/Nh feT[A BjhA pDkJh < 

56H vkH g;a"oK  f;zx eB/vk fBtk;h d/  fttkds Eh;; pko/ vkH yVe 

f;zx, r[os/i f;zx s/ r[odo;aB f;zx fYZb'A B[z ;Zd e/ ftuko ehsh 

iZE/dko B/, go j[D feT[A BjhA fJ; soQK ehsk frnk < 

57H nwoihs f;zx ro/tkb d/ fttkds b/y dh gVu'b tk;s/ :{Bhtof;Nh 

d/ ftdtkBK dh ew/Nh pDkJh ;h. vkH r[oBkw e"o gzikph :[BhH vkH 

do;aB f;zx gzikp :{BhH vkH pbtzs f;zx r[o{ BkBe d/t :{BhH. 

fco t/dKsh B/ nfijk feT[A BjhA ehsk < 

58H ;H r[opy;a  f;zx ekbk ncrkBk dhnK g[;seK dh goy tk;s/ 

ftdtkBk dh ew/Nh pDkT[D s'A fJBeko fe; nkXko s/ ehsk frnk < 

59H n?Z;HihHghH;hH B/ Bkwid ehs/ ;H r[os/i  f;zx id'A 10 wJh B[z 

nekb syas g[Zi/ sK iE/dkoK B/ T[jBK ns/ ;kEh ftdtkBK B{z fwbD 

s'A fJBeko ehsk feT[A < 

60H d; g[;seK ftu'A e/tb S/ bkJhBK fJsokI:'r bZGhnK go gkpzdh 

;kohnK feskpK s/ feT[A< 

61H e?B/vk fty/ thvhU ekBcoz; eoB bJh y[d jh fejk s/ y[d jh w[Zeo 

rJ/ fpBK ekoB dZ;/, go feT[A< 

62H r[opya;a f;zx dh f;ekfJs eoB tkfbnK d/ Bkw dh fb;N wzrh 

rJh go BjhA fdZsh rJh feT[A < 

63H 10^6^2003 B[z ;H r[opya;a f;zx dk g'sok fJzdopho f;zx j'o ;wK 

wzrD tk;s/ frnk. iE/dko d/ ghHJ/H B/ fuZmh b? e/ iZE/dko B[z fdZsh 

go iE/dko B/ e'Jh rZb Bk ;[Dh. feT[A< 

64H ;H r[opya;a f;zx dk f;XKse ekoi GkJh ekBQ f;zx BkGk d/ b?tb 

dk j?.ukjhdk sK fJj ;h fe iZE/dko T[BQk Bz{ ;BwkfBs eodk. go 

(222)

Page 230: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

f;sw Iohch t/y' f;XKseko r[of;Zy B[z fJBkw fwfbnk gzE ftu'A 

ykoi. feT[A< 

65H iZE/dko t/dKsh dh ;zgkds ehsh g[;se r[ofpbk; gkH6 ftu x'o 

ngwkB ;fsr[o{ ih dk. s/ t/dKsh fco Gh ;[Zuk j?. feT[A< 

66H ;ko/ iZE/dkoK dh ikfJdkd nro gVskbh ikt/ sK fJXo Gh pj[s 

ekby Biao nkt/rh. gVskb feT[A BjhA ehsh iKdh < 

67H ;H r[os/i f;zx e'b'A gq'c?;o dh gdth tkg; b?D pko/ fpnkB feT[A 

< r[os/i  f;zx B/ n?;k e'Jh th p[ok ezw BjhA ehsk,  fco T[; 

ftdtkB r[of;Zy B[z ngwkBs feT[A ehsk ik fojk j? < 

68H iZE/dkoK B[z r[odtkok n?eN e'Jh nfXeko BjhA fdzdk, f;Zy ofjs 

wfonkdk w[skpe fJjBK dh e'Jh skes BjhA. gktB r[opkDh fe;/ 

B[z  frnkotK r[o{ BjhA wzBdh. ;fsr[o{  fe;/  ftnesh  ft;a/;a B{z 

nfij/ tZX nfXeko BjhA d/ e/ rJ/. ;opZs ykb;k tZb'A iE/dkoK 

dh u'D BjhA j'Jh. fJj y[d 29H03H2000 ns/ ny"sh j[ewBkw/ 

ftu ;aq'wDh ew/Nh s'A g[ZS oj/ jB fe ‘;kv/ coia s/ nfXekoK pko/ 

fB:w pDkJ/ ikD.’ fijV/ y[d jh nDikD jB nkgD/ coiaK s/ 

nfXeko s'A T[j nfij/ wBwoiah d/ ny"sh j[ewBkw/ fet/A ikoh eo 

;ed/ jB< ;q'wDh ew/Nh d/ sBykjdko w[bkIw, nekbh db gqXkB 

d/ Gh r[bkw, ;[szso c?;b/ b?D dh I[oZns eo jh BjhA ;ed/. Bk 

jh fJjBK e'b r[owfs dh T[FZsw ;{M p{M j?. gzE ;ktXkB j't/, fJj 

b'e r[owfs s'A T[bN ekotkJhnK eo oj/ jB, pu'. g[okDh wjzs;akjh 

gosZy c[zeko jzeko ojh j?. 

! efb eksh oki/ e;kJh Xow[ gzy efo T[vfonk.. 

e{V[ nwkt; ;u[ uzdowk dh;? Bkjh ej ufVnk.. 

jT[ Gkfb fte[zBh j'Jh..nzX/o? okj[ Bk e'Jh.. 

ftfu jT[w? efo d[y[ o'Jh.. ej[ BkBe fefB fpfX rfs j'Jh..(145) 

[[[[

(223)

Page 231: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

j[ewBkwk - nkX[fBe gq;zr ftuj[ewBkwk - nkX[fBe gq;zr ftuj[ewBkwk - nkX[fBe gq;zr ftuj[ewBkwk - nkX[fBe gq;zr ftuj[ewBkwk - nkX[fBe gq;zr ftu

d[BhnK d/ ;wMdko nkr{nK B/ ;wki B{z ;[ykbk ihtB fpskT[D 

tk;s/ b'eK d/ Gb/ fjZs, e[M uzr/ n;{b iK wfonkdktK xVhnK j[zdhnK 

jB. ;ko/ b'e fJZe ikps/ ftu pZM/ ihtB pshs eoB, nkg'Xkgh BK c?b 

ikt/. fit/A “ ihU s/ fiT[D fdU,” iK “ Bk vo' BK vokU” tor/ ;koEe 

Bkjo/ Gh fJ;/ soK dh ;'u ftu'A T[gi/ j'J/ jB. oki eo ojhnK gkoNhnK 

iK ;oekoK ekB{zB fsnko eoe/, gkobhw?AN ftu gk; eotkT[AdhnK jB. 

T[gqzs fJ; ekB{zB B{z ndkbsK ns/ g[fb; Pesh d[nkok bkr{ eotkT[AdhnK 

jB. e'Jh ekB{zB ;w/A dk jkDh Bk oj/, b'eK dhnK T[wzrK s/ yok Bk T[so 

fojk j't/, sK ;zftXkB ftu ;'XK Gh ehshnK ik ;edhnK jB. id'A wBZ[yh 

;wki xZN fte;s ;B, ;oekoK b'e gZyh Bk j' e/, fgsk g[oyh oki ;B 

i' fe fGqPN ns/ ikbw Gh j' ikfJnk eod/ ;B. T[jBK d[ydkJh jkbsK 

dk ;koEe pdb g/P ehsk Xowh wjKg[oyK B/. fJjBK w[es nkswktK dh 

fgnko Goh gq/oBk, goT[gekoh ihtB, b'G bkbu s'A ofjs ;kdrh tkbk 

;[Gk, b'eK B{z ngD/ tZb fyZuD bJh fweBksh; dk ezw eod/ ;B. ngDh 

fBrokBh ftu uZbD tkbhnK iZE/pzdhnK tk;s/, Xow r[o{nK B/ Gh e[M 

fBnw fsnko ehs/. sK fe nkg j[do/gD B{z o'fenk ik ;e/. i/ oki;h 

jkew Ikbw j't/, n"r[D Bkb s{fVnk j't/, sK Xow w[yh b'e Pesh B{z 

;[uZih nrtkJh fdzd/ j'J/, i[bw dk fto'X eod/ j'J/ , eJh tko ;Zu jZe 

s/ gfjok fdzfdnK, ;oho Gh b/y/ bk iKd/ ;B. b'e d[PwD je{wsK d/ 

sys/ gbN d/D dk ekoB Gh eJh tkoh Xkowe nkr{ j' fBpVd/ ;B. 

f;Zy otkfJsK, fJfsjk; ns/ f;Zy wkBf;esk ftu j[ewBkw/ dh 

pVh wjZssk ojh j?. w{b o{g ftu jo f;Zy tk;s/ ;fsr[o{ ;fjpkB tZb'A 

(224)

Page 232: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

T[ukoh,  r[o{  rzqE  ;kfjp  ih  ftu ;zGkbh,  r[o{  dk  T[Zsw  doik  gqkgs 

gftZso r[opkDh jh nw'be “j[ewBkwk j?”. fJ; B{z r[of;Zy B/, fpBK 

jhb j[Zis s'A fJzB fpzB f;o wZE/ gqtkB eoBk j?. r[opkDh B/eh s/ ubD 

dh jdkfJs eodh j?. ftekoK (ekw, e'qX, b'G, w'j, jzeko, Jhoyk, dt?P 

nkfd) s'A pu e/ fIzdrh fiT[D dh skVBk eodh j?. tfjwK GowK, eow 

eKvK, iksK r'sK s'A r[opkDh ;ysh Bkb toidh j?. fizdrh Go ;ko/ ezw 

tkfjr[o{ B{z jkio Bkio ikDe/, fpBK ftseo/ s'A, ;/tk GktBk Bkb eoB dh 

gq/oBk pyPdh j?. XzBsk :'r jB T[j Xowh fiT[V/, i' nkgD/ ;fsr[o{ ih 

d/ gktB j[ewBkw/, r[opkDh gVQ$;[D, ;wMe/, T[; nB[;koh B/e, ns/ 

;ziwh ihtB pshs eod/ jB. Bw;eko j? nfij/ r[ow[Zy iBK B{z fiBK 

r[opkDh B{z jh ngD/ ihtB dk ukBD w[Bkok, s/ nk;ok pDkfJnk j?. go 

id'A nkb/ d[nkb/ f;Zy ;wki dh ihtB P?bh rj[ Bkb t/yhJ/ sK ;fsr[o{ ih 

d/ n;b j[ewBkw/ (r[opkDh) s'A T[bN toskok tos fojk gosZy Bio 

nk iKdk j?. 

;fsr[o{ ;kfjpkB, ngDh nBw'b ouBk, r[opkDh B{z P[ZX o{g ftu 

b'ekJh B{z T[geko fjs pyP e/, ;oho eoe/ Gkt/A ub/ rJ/, go T[jBK d/ 

T[FZsw T[gd/P (j[ew) ;[oZfyns o{g ftu wBZ[y wkso bJh,;dht ekb 

tk;s/ w"i{d jB. r[o{ ekb ftu fe;/ gzE d'yh fJB;kB fto[ZX ;fsr[o{ ih 

tZb'A edh “j[ewBkwk” ikoh BjhA j'fJnk. jK fJfsjk; ftu doi j? fe 

;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih d/ tZv/ g[Zso pkpk ;qh uzd B/, ;fsr[o{ nzrd 

;kfjp nZr/ M[eD s'A, r[o{ wzBD s'A  BKj eoe/  fgsk r[o{ d/  j[ew dh 

ntZfrnk ehsh ;h. pkpk ;qh uzd B/ r[owfonkdk s'A T[bN ftnkj BjhA 

eotkfJnk. r[o{ BkBe ;kfjp ih tZb'A Xow gquko d"fonK (T[dk;hnK) 

;w/A XkoB ehsk gfjoktk ;qh uzd B/ gfjB fbnk. nkgDh r[owfs s'A 

tZyoh T[dk;h ;zgodk Gh N'o bJh. fJsBk e[M j'D d/ pkti{d r[o{ BkBe 

;kfjp ih tZb'A, iK T[jBK s'A pkd ftu r[orZdh s/ fpokiwkB ;fsr[o{nK 

tZb'A, ;qh uzd d/  fto[ZX gzE  ftu'A S/eD dk j[ewBkwk ikoh BjhA ehsk 

frnk. ekch d/o pknd ;s/ pbtzv ih B/, fJj io{o fbfynk, fe r[o{ 

(225)

Page 233: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

g[ZsoK B/ j[ew Bk wzfBnk, fdb d/ y'N/, pkrh j' rJ/. gkgK dk Gko f;o 

s/ oZy fbnk. gzeshnK jB^ 

“g[sqh eT[b[ B gkfbU efo ghoj[ ezBQ w[oNhn?.. 

fdfb y'N? nkeh fcofB, pzfB Gko[ T[ukfJfB SNhn?.. (967) 

dks{ ih ns/ dk;{ ih B/ r[orZdh pkpk nwodk; B{z fwbD s/, pj[s 

fto'X ehsk. rzd/ puB p'b/ ns/ ;ohoe B[e;kB g[ukD bJh jZE u[Zfenk. 

;fsr[o{ nwodk; ih B/ I[pkB s'A e"Vk puB sZe Bk T[ukfonk. ;r'A e[M 

;w/A bJh ngD/ iZdh fgzv pk;oe/ fJeKstk; ftu ik fpoki/. dks{ dk;{ 

fto[ZX e'Jh gzE ftu'A S/eD dk cstk ikoh Bk ehsk. ;fsr[o{ okwdk; ih 

d/ tZv/ p/N/, fgqEh uzd B/ r[o{ fgsk d/ j[ewK dh nB/etko T[bzxDk ehsh. 

r[o{ rZdh r[o{ noiB ;kfjp ih B{z fwbD s/, T[j nZr pp{bk j' T[FZfmnk. 

gzuw r[od/t ih B{z je{ws dh wkocs ysw eotkT[D dk f;os'V :sB 

ehsk. ;[bjh ykB ns/ phopb B{z, c"i ;w/s nkT[D dk ;Zdk fdZsk sK fe 

r[orZdh jfEnkJh ik ;e/. ;zrsK tZb'A d;tzX dh wkfJnk ngD/ J/izNK 

okjhA fJeZmh eodk fojk. r[o{ noiB ;kfjp d/ fJeb"s/ p/N/ jfor'fpzd 

ih B{z wko d/D bJh, eJh ewhBhnK ukbK ubhnK. XzBsk d/ :'r ;fsr[o{ 

ih B/ fgqEh d/ fto[ZX e'Jh j[ewBkwk ;kdo Bk ehsk. e"Vk puB sZe Bk 

p'fbnk. r[o{ noiB ;kfjp nro ukj[zd/ sK fe;/ f;Zy B{z nky e/, fgqEh 

dk c;sk tZY ;ed/ ;B, go nfijk BjhA ehsk  frnk. ;fsr[o{ s/r 

pjkdo ;kfjp ih s/, Xhowb B/, ;hj/ ;/te okjhA r'bh ubtkJh, i' 

;fsr[o{ ih d/ ezB d/ Bkb dh j' e/ d;sko B{z uhodh j'Jh, nZr/ fBeb 

rJh. r[o{ xo ftu'A wkb n;pkp b[ZN fbnk frnk. GkJh wZyD Pkj B/ 

XhowZb  s/  ;hjA/  B{z  geV  ieV  e/,  ;fsr[o{  ih  nZr/  fbnk  ;[ZfNnk. 

ekotkJh eoB dh nkfrnk wzrh. pyfPzd ;fsr[o{ ih B/ puB T[uko/ ^ 

“fJBK B{z Sv fdU, w[nkc eo fdU, fisBh d/o fiT[Dr/. gSskt/ d/ jzM{ 

e/od/ ofjDr/.” w[nkc eo fdZs/ rJ/. fJ; soK pkpk okw okJ/ B/ Gh 

rbsh ehsh ;h, go ;fsr[o{ jfo okJ/ ;kfjp ih B/ e'Jh j[ew Bkwk ikoh 

Bk ehsk. e/tb fJzBk fejk fe ;kv/ ;kjwD/ Bk nkt/HHHH p;. 

(226)

Page 234: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;fsr[o{ r'fpzd f;zx, ;fseko:'r fgsk r[o{ d/ ekfsb, n"ozrI/p 

B{z fwbD uZb gJ/. T[j ikDd/ ;B fe wksk ih, uko/ ;kfjpIkd/ ns/ nB/e 

f;ZyK dk n"ozrI/p eksb j?, fco fwbD dk ftuko eoB dk okj pzd BjhA 

ehsk. fJ; s'A pknd pzdk f;zx pjkdo dk ;wK nkT[Adk j?. fJjBK ysK 

dh gqwkfDesk s/ Pzek poeoko j?. feT[Afe pzdk f;zx, y[d d;w gksPkj 

ji{o s'A nkd/P gqkgs eoe/, ekoi ftXh T[bhe e/ jh gzikp nkfJnk ;h. 

T[; e'b ;fsr[o{ ih d/ fbysh c[owkB ( j[ewBkw/ ) fuzBQ s/ jI{oh f;Zy 

w"i{d ;B. r[o{ gdth Gh wksk ih e'b BjhA ;h. wksk ih T[AM Gh je{ws 

dh BIopzdh ftu ;B. T[jBK B{z pkjo tkgo oj/ xNBk eow dk e'Jh 

fJbw BjhA ;h. fJ;/ bJh fe;/ rbs cfjwh ftu fJj \s fby fdZs/ rJ/ 

sK e'Jh yk; rZb BjhA. fJj Gh ;zGt j? fe jkewK tZb'A wksk ih dk Bkw 

tos e/ pzdk f;zx fto[ZX Bebh \s fby fdZs/ rJ/ j'D. feT[Afe wksk ih 

brGr 1745 sZe ihts oj/, go gzikp ftu dkyb Bk j' ;e/, f;ZyK d/ 

ekcfbnK iK w[yhnK B{z edh Bk fwb ;e/, eh ikDhJ/< 

fw;bK  tes gzE  fto'Xh ns/  r[ows  fto'Xh  ezwK  eoe/  pkpk 

tvGkr f;zx^ Bkb'A gzE B/ Bksk s'V fbnk ;h e[M jh ;w//A nzdo T[; B/ 

G[Zb bJh w[nkch wzr bJh, go T[; d/ ny"sh u/b/ nZi sZe tkg; BjhA 

gos/. GkJh ;[Zyk f;zx wkVh ezp'eh tkb/, T[Zgo fJj d'P ;h fe T[; B/ p/Nh 

dh jZfsnk ehsh j?. id'A fe T[j f;ZX/ o{g ftu e;{otko BjhA ;h. fco 

Gh T[; B/ r[o{ ;BwZ[y j' e/ G[Zb bJh w[nkch wzr bJh s/ nG/d j' frnk. 

GkJh  iZ;k  f;zx  okwrVQhnk,  ;kEhnK  ;w/s  ;wK  ftuko e/  ibzXo d/ 

c"idko ndhBk p/r e'b ik B"eo j'fJnk. ;wK nkT[D s/,  fJ;B/ Gh 

w[nkch wzrh G[Zb pyPtkJh. 

T[Zgo tofDs S'NhnK tZvhnK e[M xNBktK xNhnK, b/feB fe;/ 

f;Zy B{z rbsh eoB s/ gzE ftu'A S/eD tkb/ j[ewBkw/ ikoh eoB s'A ;dk 

jh  ;ze'u  ehsk  frnk.  nkX[fBe  IwkB/  dk  ;G  s'A  gfjbK  j[ewBkwk 

18^03^1887 ftu g'qL r[ow[Zy f;zx B{z f;Zyh ftu'A ykoi eoB pko/ ikoh 

j'fJnk. T[; dk e;{o fJj dZf;nk frnk ;h fe T[j ny"sh r[o{ nzP p/dh 

(227)

Page 235: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;'Yh pkfpnK dk ftP/P ;fseko BjhA eodk. iks B{z BjhA wzBdk, fjzd{ 

d/th d/tfsnK ns/ ntskoK pko/ G?V/ puB p'bdk j?. ;w/A B/ eotN bJh, 

108 ;kb pkd, ;szpo 1995 B{z ftPt f;Zy ;zw/bD tes, gq'L r[ow[Zy f;zx 

B{z gzE  ftu tkg; b?D dk j[ewBkwk ikoh ehsk  frnk.  fJ; s'A ;kc 

Ikfjo j? fe T[j nrKj tX{ r[of;Zy, ny"sh gzE w[yhnK dh izrkbh ;'u 

Bkb'A, d{onzd/Ph ftu 108 ;kb nZr/ ;h. 

15H11H1920 B{z r[odtkfonK dh ;zGkb tk;s/ fJZe e/Adoh ew/Nh 

dk rmB eoB bJh vkLr[opyP f;zx ;/te tZb'A, nekb s\s dh w'jo 

tos e/, gzE d/ Bkw ;Zdk gZso o{gh, j[ewBkwk ikoh ehsk frnk. 

1923 B{z rzr;o i?s'A fty/ w'ou/ tes gzE fto'Xh ekotkJhnK bJh 

GkJh r[ofdnkb f;zx B{z gzE ftu'A S/fenk frnk. 

30H05H1924 B{z eosko f;zx p/dh B{z sBykj bkJh rJh. rZdh bk 

e/ p?mD ekoB. 

09H08H1928 B{z GkJh s/ik f;zx s/ T[; dh gsBh phph fBoziD e"o 

G;"V tkfbnK B{z r[opkDh dk ngwkB eoB d/ d'Ph mfjokfJnk frnk. 

(n;b ftu gfNnkbk oki tZb'A fJj ekotkJh fBih ekoBk eoe/ eotkJh 

rJh) 

12H06H1936 B{z ikoh j[ewBkw/ ftu f;Zy bJh, ngD/ Bkw Bkb, 

iks r's fbyD dh wBkjh ehsh rJh ns/ BhthnK iksK Bkb fJZe;wkB 

pokpo tosD dk nkd/P fdZsk frnk. 

10H06H1978  B{z,  fBozekoh  ;zgodkfJ  Bkb'A  Bksk  s'V b?D  pko/ 

j[ewBkwk ikoh ehsk frnk. 

1986 ftu GkJh p{Nk f;zx e/Adoh wzsoh, fBjzr w[yh ;zsk f;zx s/ 

fdZbh dk fJZe bhvo, oSgkb f;zx B{z gzE fto'Xh ekoBK eoe/ e;{otko 

rodkfBnk frnk. 

dopko ;kfjp s/ “ ekbh roi Bkwh ” jwbk w[V s'A eotkT[D 

pko/, ;[oihs f;zx poBkbk, sZsekbh w[Zy wzsoh B{z sBykj bkJh rJh 

1986 ftu. 

(228)

Page 236: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

1993 ftu gzE fto'Xh s/ r[opkDh fto'Xh fbysK ekoB vkL fgnko 

f;zx, vkLgP"ok  f;zx s/ nwoihs  f;zx rq/tkb B{z sB\kj bkJh rJh. 

(fJ; d/ ekoB Gh oki;h ;B) 

nyho ftu T[; ;G s'A gzE xkse tzvhnK gkT[D tkb/, e[u/PNk 

nXhB ikoh ehs/ rJ/ “j[ewBkw/” dk fIeo eoBk nfs Io{oh j?. rbs 

sZE g/P eoe/ nkgDhnK fBZih roIK s/ bkb;ktK nXhB ikoh eotkJ/, 

fJ; j[ewBkw/ ekoB ftd/Ph f;ZyK ftu ;dk tk;s/ gkVk g? frnk. xo, 

foPs/dkohnK, w{zj w[bkji/ N[ZN rJ/, d[PwDh d/ ezv/ EK EK T[Zr gJ/. fJj 

;h GkJh oDihs f;zx tZb'A wJh 1998 ftu ikoh ehsk frnk. (sZgV iK 

e[o;h) bzro fttkd tkbk “j[ewBkwk”. w;bk fJsBk wkw{bh ;h fe fJ; 

B{z b'eb s"o s/ BfiZfmnk ikDk ukjhdk ;h. go pV/ d[Zy dh pks j? fe 

nkgDhnK  fBZih  bkb;ktK  dh  g{osh  tk;s/  fJ;  B{z  g?dk  ehsk  frnk, 

tXkfJnk  frnk s/  fco i'odko Yzr Bkb gq?Z;  ftu T[Skfbnk  frnk. 

;EkBe gZXo s/ fBp/Vk eoB dh Ekt/A fco fJ; B{z fpBQK b'V s'A, nekb 

s\s ;kfjp s/ x;hN e/ fbnKdk frnk. sZgVK s/ p?m e/ bzro SeD dk 

fto'X eoB tkb/, e[o;hnK d/ jZe  ftu p'bD tkb/, S/ ;/tkdkoK B{z  “ 

j[ewBkwk” ikoh eoe/, ykb;k gzE ftu'A ykoi eo fdZsk frnk. fJ; 

e[o;h pBkw sZgV fttkd tkb/ j[ewBkw/ s/, gzi iZE/dkoK d/ d;\s ;B, 

T[j ;B   GkJh oDihs f;zx ;qh nekb s\s, GkJh wBihs f;zx nBzdg[o 

;kfjp, GkJh e/tb f;zx sbtzvh ;kp', GkJh GrtkB f;zx rzqEh nekb 

s\s ;kfjp, GkJh uoB f;zx rqzEh ;qh dopko ;kfjp. fJjBK ftu'A GkJh 

wBihs f;zx pd/PK ftu e[o;h s/ p?m e/, bzro toskT[D tkb/ r[o{ xoK 

ftu e[o;hnK s/ p?m e/ bzro eJh tko Se u[Ze/ jB. gq'L doPB f;zx, 

r[ouoB f;zx N"jVk s/ j'o nB/e bhvo e[o;hnK s/ bzro Sed/ oj/ jB. 

go fJ; tkoh e[o;hnK d/ fto[ZX nekb s\s d/ b?No g?v s/ w'jo dh 

tos'A eoe/,  “j[ewBkwk” ikoh ehsk.  fJj Gh j[ew  fdZsk  frnk  fe 

e[o;hnK d/ jZe ftu G[rsD tkb/ gqpzXeK s'A, r[odtko/ nkIkd eokJ/ 

ikD.  fJjBK r[o{ xoK  ftu gkmh, eEktkue, ehosBhJ/ Ykvh Gh Bk 

(229)

Page 237: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ikD. fijV/ ikDr/, T[jBK fto[ZX Gh ;ys ekotkJh ehsh ikt/rh. pV/ 

d[Zy Bkb fbyDk g? fojk j? fe r[o{ rqzE ;kfjp ih dk iZE/dkoK B{z ;fseko 

jh G[Zb frnk. i/ e'Jh ;/tkdko T[; r[o{ xo ftu Bk fojk, sK ;fsr[o{ d/ 

gktB ;o{gK dh ;/tk  fet/A j't/rh< nkgD/ r[o{ dh ;/tk s/ pkDh gVQBh 

;[DBh, ehosB eEk eoB'A o'eD tkbk e'Jh r[owZ[y BjhA j' ;edk. T[j 

iE/dkoh d/ Gh edkfus :'r BjhA j?. ;r'A r[o{ dh jI{oh ftu ikD' o'eD 

tkbk, f;Zy nytkT[D dk Gh jZedko BjhA j?. e[M fJZe fuZmhnK GkJh 

oDihs f;zx B/ pd/PK d/ f;ZyK tZb fbyhnK, fijBK B{z j[ewBkwk fejk. 

go T[; Gb/ wkD; B{z fJj Gh BjhA gsk fe xZN' xZN ngD/ fBZih b?No g?v 

s/ fbyh fuZmh B{z, j[ewBkwK sK Bk nky/. fco j'o f;sw fJj gJh T[jBK 

fuZmhnK s/ GkJh oDihs f;zx d/, jZE Bkb ehs/ d;ys BjhA jB ;r'A 

d;ysK dh Beb tkbh opV dh w'jo pDtkJh j'Jh j?. T[; w'jo B{z 

“j[ewBkfwnK” s/ d;ysK dh EK mZg fdZsk frnk j?. 

fJ; s'A pknd sK j[ewBkfwnK dk jV jh tr s[fonk ;h. GkJh 

oDihs f;zx tZb'A, GkJh wBihs f;zx, GkJh e/tb f;zx s/ pofizdo f;zx 

jwdod fto[ZX. fJ; s'A gfjbK  fe e'Jh j'o “j[ewBkwk” ikoh ehsk 

iKdk, GkJh oDihs f;zx B{z nj[d/ s'A T[skoB dk “ j[ewBkwk” ikoh j' 

frnk j?. fJ; s'A pknd pDkJ/ rJ/ iE/dko, GkJh g{oB f;zx. fijBK 

nkT[AfdnK jh phph irho e"o, gqXkB n?;HihHghH;hH B{z gzE ftu'A ykoi 

eo fdZsk. pVk xVwZ; wukfJnk fJ; ;yP B/, BK gzi f;zx fJeZm/ eoB 

dh io{os, Bk nekb s\s ;kfjp whfNzr eoB dh b'V. Bk ;pzXs 

ftnesh e'b'A g[S gVskb eoB dh io{os. pZ; fi; B{z fdb eo/, gzE 

ftu'A pkjo trkj wko'. fJ; dhnK nkg j[dohnK id'A f;o'A bzx rJhnK 

sK fJ; B{z Gh rZdhUA T[sko fdZsk frnk, s/ iE/dkoh M'bh gk fdZsh frnkBh 

i'frzdo f;zx t/dKsh d/. g{oB f;zx tkb/ ;ko/ j[ewBkw/ oZd eo fds/ rJ/, 

go oDihs f;zx tkbk sZgV$e[o;h fttkd tkbk j[ew, tkg; BjhA fbnk. 

g{oB f;zx dhnK iVK fesBhnK e[ v{zxhnK jB, fJ; dk nzdkik fJ;/ rZb'A 

bkfJnk ik ;edk j?, fe nB/e wBnkJhnK, gzE xkse ekotkJhnK eoB 

(230)

Page 238: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

d/ pkti{d Gh T[j fJZe ;fsekos nj[d/ s/ cBhno tKr e[zvbh wkoh p?mk 

j?. j? fe;/ ftu fJsBh skes fe T[;dk tkb Gh ftzrk eo ;e/< Btzpo 

2004 ftu id'A phph irho e"o w[V SGPC dh goXkB pDh sd'A frL g{oB f;zx B[z ezB' geV pkjo eZfYnk frnk. 

fgZS/ tofDs j[ewBkfwnK dh sc;hb toDB eoB dk fJZe' we;d 

j?, fe gkmeK B{z uzrh soQK gsk bZr ikt/ fe ;fsr[o{ ;fjpkB d/ ihtB 

ekb ftu, fe;/ f;Zy B{z rbsh eoB d/ pkti{d Gh gzE ftu'A ykoi eoB 

tkbk  j[ewBkwk  ikoh  BjhA  j'fJnk.  n;b  j[ewBkwk  PoXktkB  f;Zy 

tk;s/, gftZso r[opkDh j?. pkDh nB[;koh ihtB fiT[Dk jh n;b f;Zyh 

j?. vkL rzvk f;zx ih B/ fJZe g[;se ;zgkds eoe/ SgtkJh ;h “j[ewBkw/”. 

nZieZb fJj feskp gzikph :{Bhtof;Nh gfNnkbk tZb'A fwbdh j?. T[; 

ftu rzvk f;zx ih B/ y[Zb e/ fieo ehsk j? fe fJj ;fsr[o{ ih d/ ji{oh 

f;ZyK tZb'A ;fsr[o{ ih dh fJZSk w[skpe, fbyhnK rJhnK fumhnK jB. 

fes/ fes/ ;fsr[o{ ih d/ jZE fbys “ fB;kD” Gh fwbd/ jB. feT[Afe 

fJjBK \sK ftu o'IkBk tos'A dhnK uhiK dk fieo j?, fit/A o[g?, ;'Bk, 

uKdh, jfEnko, x'V/ nkfd. eJhnK ftu ;zrs B{z fwbtosD Bkb ob e/ 

ofjD dh skehd j?. rbsh eoB tkfbnK B{z w[V gzE ftu Pkwb eo b?D 

dh nkfrnk j?. w;zdK Bkb'A Bksk s'V b?D dh nkfrnk j?. go fJjBK \sK 

ftu Gh fe;/ f;Zy B{z esb eo d/D iK gzE ftu'A ykoi eoB pko/ okJh 

wkso fieo BjhA fwbdk. ;' T[j fuZmhnK jB, f;Zy ;zrsK, ;fseko Bkb 

T[jBK B{z “j[ewBkw/” nkyD bZr gJhnK. ekch ;ko/ \s T[jBK ftu PZe 

d/ x/o/ ftu Gh jB. 

nZi d/ ;zdop ftu jkbks B{z nZyK nZr/ fbnkU. fet/A fBr{DhnK 

p/wkjBhnK, gkDhT[A gsbhnK rZbK pko/ j[ewBkw/ ikoh j'J/ fwbd/ jB. i/ 

edh iE/dkoK s/ okiBhsh Gko{ BK j[zdh , fJ; tZv/ ;fsekos nj[d/ s/ 

:'rsk Gog{o ihtB tkb/ ftdtkB r[of;Zy, fB:[es ehs/ j[zd/ sK fBr{DhnK 

rZbK pko/ “j[ewBkw/” ikoh BK j[zd/. wkB' wZSo wkoB tk;s/, Gkoh s'g dh 

tos'A ehsh rJh. wZSo wfonk BjhA go s'g dk ;kok pko{d rtk fbnk. 

(231)

Page 239: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

nrb/ gzfBnK s/ T[jBK w;fbnK B{z f;Zy, ;zrsK d/ ;Bw[y fbnKdk ik 

fojk j?, fiBK pko/ iE/dkoK B{z ;w/A f;o T[fus ekotkJh eoe/, ;pzXs 

iE/pzdh iK ftnesh B{z r[ows fto'Xh ekotkJhnK eoB s'A o'eD bJh 

skVBk eoBh pDdh ;h. go oki;h ekoBK eoe/ iK ngDh Bk nfjbhns 

eoe/,  pDdk  ;odk nkd/P  Bk  fdZsk  frnk.  fi;  ekoB  iE/dkoK  dh 

nkgDh fJZIs sK dkn s/ bZrh jh ;h, fJjBK nekb sys ;kfjp dh 

niws B{z Gh iop bk fdZsh. 

BBekDk ;kfjp ftu y{Bh eKv tkgo/ B{z brgr nZ;h ;kb phs 

uZ[e/ jB. go f;Zy wkBf;esk ftu BokfJD dk; gkgh, Xowh f;ZyK d/ y{B 

ftu ni/ sZe skohnK bkT[Adk,  f;ZyK dhnK p'NhnK B'udk, nZrK  ftu 

;kVdk goshs j[zdk j?. isB eoB s/ Gh fJj ;kek G[bkfJnk BjhA ik 

;edk. fJj ekok r[o{ xo dh j' ojh p/j[owsh B{z o'eD bJh ;h. go eh 

T[;s'A wro'A Gh BokfJD dk; dh wbhB o{j XkoB eoe/ ;kX bkDk T[;/ 

okj s/ BjhA N[fonk j'fJnk< eh f;Zyh n;{bK dk ;kX Po/nkw xkD BjhA 

eo oj/< pj[s bzp/ nop/ s'A nDfrDs ;kX pkp/, v/o/dko f;Zyh ;o{g ftu 

ofj e/ jh r[ows d/ iVhA e[jkVk BjhA ubk oj/ < nkg' ngD/ jo v/o/, 

mkm, iE/ iK Ne;kb dh tZyoh wfonkdk j?. fBo'b r[opkDh dk ehosB 

eoB dh Ekt/A, ngDhnK eZuhnK  fgZbhnK eftsktK  (ny"sh XkoBktK) 

N'Ne/ i'V e/, ;zrsK nZr/ oZyD s'A Pow BjhA eod/. nD ftfrnkBe, 

gokG"fse, g[okfDe ejkDhnK, r[ows dk b/pb bk e/, ;zrsK B{z fJi?eN 

(m{; d/Dk) ehsk ik fojk j?. r[ows B[{z eokwksh ozrD ftu g/P ehsk ik 

fojk j?, i' r[opkDh dh w{b GktBk s'A e'jK d{o j?. fJjBK pkfpnK B/, ;ko/ 

pqkjwDh eoweKv, G'bh Gkbh f;Zy ;zrs B{z bZ[ND tk;s/ pVh ubkeh Bkb 

r[od[nko/ ftu gouZbs eotk fdZs/ jB. eJh v/o/dko ;kX, feogkB BjhA 

gfjBd/, ny/ n;hA r[o{ BkBe d/ f;Zy jK, “BkBe;ohJ/”. r[o{ jor'fpzd 

;kfjp, ns/ d;w gksPkj ji{o Bkb fJjBK dk e'Jh ;pzX BjhA. e[M e[ 

v/o/dko, ngD/ s'A gfjbK j' r[io/ ;kXK dhnK c'N'nK dh g{ik r[o{ rzqE 

;kfjp ih dh ji{oh ftu oZy e/, iK r[o{ ;kfjp ih dhnK ebgs s;thoK 

(232)

Page 240: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ftu fNek e/, Ppd r[o{ d/ f;XKs dh o'ikBk fyZbh T[vkT[Ad/ jB. eJh mkm 

tkb/ (r[odtko/< ) sK fBPkB ;kfjp BjhA bkT[Ad/. e[M EktK s/ bzro BjhA 

pDdk$tosdk $ eekoK dk tyo/tK, fBsB/w dh pkDh ftu tkXk xkNk, gkm 

eokT[D dh ftXh wBwoih dh. ;zgN gkm, wzso, jE"b/ eoB/, gkDh wzso 

gVQe/ d/Dk iK nkN/ d/ g/V/ d/D/. Poshnk w[zvk g?dk eoB dk ftPtkP 

fdbkT[Dk, ftnkj Bk eotkT[Dk, go phphnK d/ M[owN ftu ;dk fxo/ 

ofjDk. fJjBK ny"sh v/fonK ftu S'Nh T[wo d/ ;/tkdko bVfenK Bkb 

d[okuko j'D/, n"osK dh gs b[ZNh ikDhHHHHH. eh T[FZgo tofDs r[ows B{z 

wbhnk w/N eoB tkb/ eko/, ;kv/ ;fseko :'r sysK d/ iE/dkoK B{z, Bio 

BjhA nkJ/< eh gkghnK tZb'A d[okuko dk fPeko j'J/ wk;{w bVfenK dhnK 

uheK s/ f;;ehnK ;[DkJh BjhA fdZshnK< PoXk fjZs fJjBK n;EkBK s/ 

ikD  tkbhnK  G'bhnK  phphnK  dk  j'  fojk  P'PD  nB?sesk  fJjBK  B{z 

wfj;{; jh BjhA j'Jh< fco fJjBK gkg eowK ns/ wBwsh ekotkJhnK 

fto[ZX  i[pkB  feT[A  BjhA  y[bh<  fJjBK  gzE xkse,  Bhu eos{sK  eoB 

tkfbnK  fto[ZX  feT[A  nZi  sZe  edh  “j[ewBkwk”  ikoh  BjhA  j'fJnk< 

feT[AHHHHH< 

p'fb ;[ XowhfVnk w'fB es Xkoh okw.. 

s[{ B/sqh d/fy ufbnk wkfJnk fpT[jkoh okw..(547) 

;w[Zu/ gzE tZb'A fsnko ehsh rJh, ;qh nekb sys ;kfjp tZb'A wkBsk 

gqkgs, gzE tZb'A u[Dh j'Jh ;z;Ek, Pq'qwDh r[odtkok gqpzXe ew/Nh tZb'A 

gqekfPs eotkJh “f;Zy ofjs wfonkdk” dh T[bzxDk nB/e f;Zy iZE/pzdhnK 

bzw/ no;/ s'A eodhnK nk ojhnK jB. Bkw f;woB d/ w;b/ s'A b? e/, 

ykD ghD gfjBD sZe d/ w;fbnK pko/, ;ys wsG/d j' u[Ze/ jB. nkg' 

nkgD/ iE/ iK w[yh dh wfonkdk ;ko/ gzE s/ vzv/ d/ i'o m';Dk ukj[zd/ jB. 

fpBK fe;/ gZe/ ;p{s s'A ngDh iZE/pzdh ftubh wfonkdk B{z d;w gksPkj 

tZb'A fBoXkos ehsh, “;hBk p;hBk ” ubh nk ojh n;bh wfonkdk j'D 

dk  e[co,  jo  o'I  r[o{  rqzE  ;kfjp  dh  ji{oh  ftu  p'fbnk  iKdk  j?. 

r[opkDh B{z nkgDh v/o/dkoh iK ;zsrhoh d/ jZe ftu, p/y"c tofsnk ik 

(233)

Page 241: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fojk j?. d/jXkoh r[o{ B{z wzBD tkb/ v/o/, okXk ;[nkwh, fBozekoh BkwXkoh 

(e{e/). f;o;/ tkb/ s/ j'o nDfrDs v/fonK tkb/, Ppd r[o{ f;XKs dhnK 

p/ofjwh Bkb XZihnK T[vkT[Ad/ jB, s/ d/jXkoh r[o{ d/ jZe ftu, r[opkDh 

dh x'o d[otos'A eod/ jB. fBZs Bt/A Yzr Bkb, r[ows dh o{j r[opkDh, 

ns/ gzEe j;sh dk fBokdo ehsk ik fojk j? ns/ gzEe w[yh sysK d/ 

iE/dko, rcbs dh BhAd ftu x{e ;[Zs/ gJ/ jB. fJjBK E'e ftu g?dk j' 

oj/ wBwsh ezwK s/ ny"sh pkfpnK r[o{nK fto[ZX, ;zrsK B{z ;[u/s BK ehsk 

frnk. nkyoh jfEnko ti'A e'Jh j[ewBkwk ikoh BK ehsk frnk. go 

feT[A< feT[A<<HHHH 

;uk Xow g[zB[ Gbk eokJ/.. dhB e? s';? d[Bh B ikJ/.. 

dhB SvkJ/ d[Bh i' bkJ/.. d[jh ;okJh y[Bkwh ejkJ/.. 

(743) 

fJfsjk; B{z s'V wo'V e/ g/P eoB ftu, b/yeK B/ e'Jh e;o BjhA 

Svh. ;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih s'A P[o{ j' e/ w"i{dk ;w/A sZe fJfsjk; B{z 

rzXbk eoB dk d[PN eow fBofpxB ikoh j?. gfjb/ ;fwnK ftu, pkb/ 

Bkwh coih Bkw tkb/ ftnesh B/, r[o{ ih dk iBw;kyh ftu, p/nzs EK s/ 

ngwkB ehsk. p/f;o g?o dhnK wB'ebfgs, e{V ejkDhnK, pkpk ih Bkb 

BZEh ehshnK rJhnK. r[o{  pkpk ih d/ nfBB ;/tkdko, GkJh ;kfjp 

wodkBk ih B{z, Bhusk dh jZd sZe ngwkfBs ehsk. G[Zyk fgnk;k, T[bKG/ 

fdzdk, vfonk j'fJnk s/ bkbuh fposh tkbk, pDk e/ sK g/P ehsk jh ;h, 

G/v{, SZsok, pDkT[D s'A Gh Pow Bk ehsh. r[o{ nzrd ;kfjp ;u/ gksPkj 

B{z, fJ; B/ e'jV j'fJnk dZf;nk. feT[Afe pkpk ;qh uzd B/ ;okg i' d/ fdZsk 

;h. e'jV tkb/ iywK B{z ;/tkdko pkpk nwodk; (pkd ftu ;fsr[o{) 

ngD/ w{zj Bkb u{;dk dZf;nk, rzdh ghe w{zj ftu gkT[Adk fojk. r[o{ 

noiD ;kfjp ih tZb'A fsnko ehs/ ;q'to dk ib rzdk j'D'A, feow g?D'A, Bk 

jfNnk. fiE/ ;qh uzd d/  fJPBkB s'A pknd rzdk gkDh fJeZmk j'fJnk 

eodk ;h, T[jh gkDh nzfwqs;o ;q'to ftu gkfJnk, sK gkDh ;tZS j'fJnk, 

feow wo/. r[o{ gazuw gksPkj d/ xo bzw/ no;/ sZe pkbe g?dk Bk 

(234)

Page 242: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

j'fJnk sK ;fsr[o{ ih B/ ;[gsBh rzrk ih B{z pkpk p[ZYk ih e'b, g[Zso 

gqkgsh tk;s/ N'o fdZsk. pkpk p[ZYk ih d/ wzso Bkb, wksk ih T[E'A jh 

roGtsh j' e/ gosh. B"t/A ;fsr[o{ s/r pjkdo, r[ows f;XKsK s'A T[bN 

26 ;kb G'o/ ftu p?m e/, sg eod/ oj/. g[Zso gqkgsh tk;s/, B"t/A BkBe 

fjzd{ shoEK s/ ik e/, wzBsK wzBd/ oj/, pqkjwDK B{z ;'Bk, uKdh, rT{nK dkB 

eod/ oj/. d;t/A BkBe fgSb/ iBwK ftu j/we[zN s/ bZyK ;kb sgZf;nk 

eod/ oj/. d/thA gqrN eoe/ T[; s'A Pesh gqkgsh fjZs, jtB eod/ oj/. 

nZr/ ftjb/ tes B{z ozrhB pDkT[D tk;s/, d;w gksPkj ekw T[e;kT[, 

fsqnk ufoZso torhnK, ufoZsojhD ejkDhnK fbyd/ oj/HHHH. eh fJj 

d{Ps ;wZroh r[opkDh d/ ukBD ftu ;jh f;ZX j' ;edh j? < fco nZi sZe 

bzwk no;k phs ikD d/ pkti{d, fe;/ sys d/ iE/dko B/, d[PN fbysK 

fto[ZX nktki feT[A Bk T[mkJh< j[ewBkwk o{gh sho feT[A BjhA SZfvnk< 

e[o;hnK fsnkr e/ sZgVK s/ p?m e/ bzro SeD tor/ ezw tk;s/ j[ewBkwk 

dkfrnk ik ;edk j?. gziK f;zx ;fjpkBK d/ d;ysK ns/ w'jo ;qh nekb 

sys ;kfjp dh tos'A eoe/, jk;'jhDh rZb pdb/ j[ewBkwk ikoh ehsk ik 

;edk j?, go fJfsjk; B{z ;'XD pko/ BjhA. ;fsr[o{ ih dh niws tXkT[D 

tkbk BjhA. go feT[A< feT[A<<HHHHHH 

frnkBh fXnkBh pj[ T[gd/Ph fJj ir ;rb' XzXk.. 

efj epho fJZe okw Bkw[ fpB fJnk ir[ wkfJnk nzXk..(338) 

nZr/ j'o stZi' fdU. gqf;ZX fJfsjk;eko vkL rzvk f;zx B/, pkpk 

okw f;zx (BkwXkoh fcoe/ d/ nkr{) pko/ pj[s fwjBs Bkb y'i Gog{o 

feskp fbyh “e{fenK dh ftZfEnk”. T[; g[;se ftu pkpk okw f;zx 

dhnK p/nzs f;Zy gzE fto'Xh ekotkJhnK dk ;p{sK ;fjs fieo j?. fet/A 

pkpk okw f;zx d/ g?o'eko wBwkBhnK eod/ ;B$jB. pkpk okw f;zx B{z 

gzE fto'Xh rZbK ekoB gqwZ[y r[odtkfonK$sysK T[FZgo, fJjBK dh G/Nk 

gqPkfd s/ nodk; dh wBkjh j' rJh. fJjBK b'eK r[o{ r'fpzd f;zx ih B{z, 

pVh e[fNbsk Bkb Bkd/V (ji{o ;kfjp) s'A BkG/ nikgkb d/ r[odtko/ 

(T[; tes fJZe fMVh ;h) r[gstk; ftu fbnKdk. e{fenK d/ fJZe gfjb/ 

(235)

Page 243: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

r[o{, GkJh pkbe f;zx dk iBw fgzv S'Jh fibk nNe (gkfe;skB) ftu 

j'fJnk s/  fwqs{ S/ d;zpo 1862 B{z. fJ;/ pkbe f;zx s'A okw f;zx B/ 

dhfynk bJh ;h. e{fenK d/ ekbgfBe ;o'sK w[skpe, d;w gksPkj B/ 

r[orZdh 1830 d/ B/V/ pkbe f;zx B{z fdZsh. nr'A woB tes 1862 ftu 

okw f;zx B[z{ d/ frnk. iok ;'u' 1666 s'A b? e/ 1830 sZe r[o{ r'fpzd f;zx 

ih nro ihts oj/, sK T[jBK dh T[wo fezBh j' rJh< fJZe ;" s/ u"Ajm 

;kb, fBok e[co. fco fJjBK soheK ftu sK f;Zy oki dk ;{oi p[bzdhnK 

s/ ;h, wkbt/ ftu Gh f;Zy, oki ekfJw eo uZ[e/ ;B. r[o{ ih b[e/ feT[A 

oj/, ehjd/ s'A vo ;h< ;ko/ okfinK gqrN eoe/ ;r'A T[jBK dk p/nzs 

;BwkB eoBk ;h, nrtkJh b?Dh ;h. go rg"VK fby e/ ngDk r[o{ vzw 

e{fenK B/ ubk fbnk j?. nodk; fJjBK pdb bJh, nzfwqs pdb fbnk, 

eeko pdb bJ/. Ppd r[o{ d/ neZN f;XKs B{z SZv e/ d/jXkoh r[o{ gqEk 

ukb{ eo bJh. f;sw iohch t/y'` nekbh db dk “nzfwqsXkoh gqXkB”, 

f;Zyh ;o{gtkbk w[Zy wzsoh ;qH gqek; f;zx pkdb, r[o{ BkBe d/t :{Bhtof;Nh 

nzfwqs;o ftu, “r[o{ okw f;zx u/no ;Ekgs eo nkfJnk j?”. ngD/ 

jZEhA ;kohnK T[dxkNBh o;wK ehshnK.  fJj ;ko/ d[PNsk tkb/ eko/ 

eofdnK pkdb B{z fe;/ iE/dko B/ fusktBh Bk fdZsh. ep{so tKr nZyK 

whNh p?m/ oj/. e'Jh j[ewBkwk ;qh nekb sys ;kfjp s'A pkdb tZb BK 

G/i ;e/. nfijk feT[A< feT[A<< HHHH 

N/Yh gkr N/Y/ ub/ bkr/ pho/ ykB.. 

GkT[ Grfs f;T[ eki B eS{n? w/o' ekw[ dhtkB[.. (1124) 

;zB 1983 ftu pkpk jouzd f;zx b'Ar'tkb, gqXkB ns/ fveN/No, 

;q'wDh nekbh db tZb'A, fJZe BtK gogzu ofunk frnk. gzikp d/ tZy tZy 

fjZf;nK ftu'A, nkJ/ B"itkBK B{z, nekb sys ;kfjp s/ nodk; eoe/, 

j[ewBkwk b? e/ woihtV/ Gosh eoB dk, r[owfs fto'Xh Sb BkNe ehsk 

iKdk ;h. jIkoK f;Zy Peb tkb/ b'eK B/, dopko ;kfjp dh gftZsosk 

ekfJw oZyD tk;s/, b'V g?D s/ Gkosh c"i d/ jwb/ dk fto'X eofdnK, 

ikBK tkoB dk jbc fbnk. bzwhnK Xkofwe o;wK fBGkJhnK rJhnK, 

(236)

Page 244: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

y[d pkpk jouzd f;zx Gh^ jbc b?D tkfbnK ftu ;kwb j'fJnk. ;wK 

phfsnk, i{B 1984 B{z Gkosh c"i B/ dopko ;kfjp s/ fGnkBe jZbk p'b 

fdZsk. ;G e[ZM sfj; Bfj; eo fdZsk. jcsk Go r'bhnK, s'gK, N?AeK 

d[nkok nZr to;kJh iKdh ojh. nDfrDs PoXkb{ wkJh GkJh, b/y/ bZr 

rJ/. nZr s'A gfjbK c"i tZb'A p/ ofjwh Bkb ehwsh ;kwkB b[ZfNnk frnk. 

phphnK B{z p/gZs ehsk frnkHHH. fi; fe;/ d/ nzdo feDek wkso iwho 

Bkw dh uhi pkeh ;h, T[j sVfcnk o'fJnk. ;kok gzikp jh BjhA d[BhnK 

Go  ftu c?fbnk  f;Zy  fjodk tb[zXfonk  frnk. oZp dk G? wzBD tkb/ 

fJB;kBhns d/ jwdod r?o f;ZyK B/ Gh, f;ZyK s/ Ykj/ rJ/ i[bwK fto[ZX 

nktki p[bzd ehsh. fesBh Pow Bkb wo ikD tkbh xNBk xNh, fe r[o{ 

rqzE ;kfjp d/ ;Bw[y, ;qh nekb sys ;kfjp s/ jkio j' e/ ikBK tkoB 

dhnK e;wK u[ZeD tkb/ “woihtV/ d[zw dpk e/” nfij/ BZ;/ fe nZi sZe 

T[jBK dk y[ok y'i jh BjhA bZfGnk. nekbh db d/ gqXkB pkpk jouzd 

f;zx ns/ pkeh jikoK woihtV/, GhV gJh s'A r[o{ ns/ gzE B{z  f;yo 

d[gfjo/, drk d/ rJ/. ehs/ gqD, u[ZehnK e;wK, nekb sys ;kfjp dh 

niws, dopko ;kfjp dh gftZsosk, xZN/ o'b fdZsh fJjBK wBw[yK B/. 

fJjBK gzE d/ Gr'fVnk fto[ZX, nodk; eoe/ fgZm d/ ikD tkfbnK fybkc, 

fe;/ iE/dko B/ e'Jh n?ePB BjhA fbnk. feT[A< e'Jh j[ewBkwk ikoh BK 

ehsk, go feT[A << HHHHfeT[A<< HHHHH 

M{m/ eT[ Bkjh gfs BkT[.. epj{ B ;{uk ekbk ekT[..  (839) 

;zB 9^8^1928 ftu GkJh s/ik f;zx s/ phph fBoziD e"o G;"V 

tkfbnK fto[ZX, gzE ftu'A ykoi eoB dk j[ewBkwk ikoh eofdnK, fJj 

fJbikw bkfJnk frn ;h fe fJjBK B/ r[opkDh dh soshp B{z Gzr ehsk 

j? , p/ndph ehsh j?. go ;kv/ iE/dkoK B{z edh BIo jh BjhA nkfJnk fe 

v/o/dko ;kX ;zs ns/ d[ekBdko fet/A r[opkDh dh soshp B{z wbhnkw/N 

eo oj/ jB< ig[ih ;kfjp pkopko Skg e/, r[o{ rzqE ;kfjp fiZvk rqzE pDk 

Xfonk j?. ;[ywBh ;kfjp p/nzs tkoh Skg e/ j'o fJZe r[o{ rqzE ;kfjp dh 

soi dk rqzE pDk fdZsk frnk j?. ;zgN tkb/, ;[ywBh ;kfjp, nbZr Sg/ 

(237)

Page 245: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

j'J/ fwbd/ jB. fBsB/w dhnK pDhnK dk ;ko/ v/o/dkoK B/ tZvk o/Vek 

gkfJnk j'fJnk j?. j'o s/ j'o, dopko ;kfjp nzfwqs;o s/ ;kjwD/ jh 

nekb sys ;kfjp,  fJZe wfonkdk  ftu BjhA  jB. d/PK pd/PK  ftu 

r[opkDh d/ r[Ne/, g'EhnK, nbZr nbZr soshp  ftu SghnK j'JhnK 

fwbdhnK jB. fBsB/w d/ r[Ne/ ns/ r[opkDh dhnK g'EhnK d/ nZr/ fgZS/ 

v/o/dko ;kXK dhnK c'N'nK ns/ tfuZso p/f;o g?o dhnK ejkDhnK SkghnK 

rJhnK jB. r[opkDh B{z  frDshnK  ftu gVBk  ftP/P EktK s/ p?m e/ 

gVBk, ubhj/ eZND tKr jm eow eoB/, nkw ihtB ftu ns/ v/o/dkoh 

fbysK ftu ;G fwbd/ jB. v/o/dkoK dh e[{Vh gq;z;k ftu eJh eJh gzB/ 

ekb/ ehs/ j'J/ fwbd/ jB. fJjBK r[ows fto'Xh wBwsh eowK fto[ZX, 

edh e'Jh j[ewBkwk ikoh BjhA ehsk frnk. eh iE/dkoK B{z fJj gkyzv 

ikb Bio BjhA nkT[Adk < go feT[A << HHHHH 

n;zs[ nBkVh ed/ B p{M?.. eEBh eo? s? wkfJnk Bkfb M{M?.. (1160) 

;zB 1984 ftu ;w/A dh gqXkB wzsoh fJzdok rKXh B/, ;ko/ e"wh s/ 

e"wKsoh fB:wK B{z g?oK j/m wX'bfdnK, gktB ;qh dopko ;kfjp ns/ j'o 

pj[s ;ko/ r[odtkfonK s/ c"ih jwbk eotk fdZsk. nDfrDs pZu/ p[ZY/, 

wkJh GkJh p/d'P/ gzuw r[od/t dk r[og[op wBkT[D nkJ/, pVh p/ofjwh 

Bkb w"s d/ xkN T[sko fdZs/ rJ/. fJ; x'o nBoE s'A pkd, gzdoK ;kb 

sZe, dopko ;kfjp dh Bkekpzdh ojh. doPB eoB nkJ/ PoXkb[{nK B{z, 

jo o'i sbkPhnK b? e/ ibhb ehsk iKdk fojk. fJ; no;/ d"okB e[M 

f;ofco/ ;oekoh e?N (ny"sh ykVe{) dopko ;kfjp d/ nzdo s/ pkjo 

gzE  fto'Xh ns/ wB[Zysk  fto'Xh Bhu joesK eod/ oj/. g[fb;h XkVK 

ykVe{tkd B{z ysw eoB d/ Bkw j/m f;Zy B"itkBK dk fdB oks fPeko 

eod/ oj/. nwho f;ZyK dh XzB ;zgsh b[ZNd/ oj/. Bhusk dhnK ;G jZdK 

gko eoe/, phphnK B{z p/gs eod/ oj/. fco"shnK b?D tk;s/ w[zfvnK B{z 

nrtk eoe/, B'NK dhnK gzvK pzBd/ oj/HHHHHHHH. fJj I[bw dk sKvt Bku 

fpBK o[e/, gzdoK ;kb sZe ubdk fojk. fJ; ;w/A gzi ;kb sZe gzikp dk 

wZ[y wzsoh f;Zy Peb tkbk s/ f;Zy nytkT[D tkbk p/nzs f;zx ;h. fi; 

(238)

Page 246: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

d/ j[ew Bkb f;Zy e"w dh B;b e[Ph P[o{ ehsh rJh. d{ik tZvk d?As f;Zy 

Peb tkbk, g[fb; dk w[yh ;h e/HghHn?;H  frZb. fi; dh ewKv ftu 

brgr d' bZy B"itkBK B{z fpBK e;{o dZ;/, M{m/ g[fb; w[ekpb/ ftyke/, e'j 

e'j e/ wkfonk frnk. f;Zy ;{osK tkb/, j'o Gh S'N/ tZv/ nc;o, EK EK 

skfJBks ;B, s/ f;Zy gzE dk y{B vheK bk e/ gh oj/ ;B. wksk fgsk 

dhnK nKdoK G?DK d/ fgnko/, ;[jkrDK d/ f;o d/ ;kJhA, wk;{wK d/ ;jko/, 

B"itkBK B{z G[ZyhnK wZShnK dk ykik pDkT[Ad/ oj/. nDgSks/ rodkB e/, 

f;Zy i[nkBh B{z bKp{ bkT[Ad/ oj/.  HHHHH s/ gzE d/ ;fseko:'r iE/dko, 

u{fjnK tKr, y[ZvK ftu dV/ p?m/ oj/. i[bw dh jB/oh nZr/ fjZe skD e/ nV 

yb'Dk sK fes/ fojk, j' oj/ i[bwK fto[X i[pkB sZe BK y'jb ;e/. wB[Zysk 

s'A fro/ j'J/ ekb/ ekoBKw/ eoB tkfbnK fto[ZX, j[ewBkwk o{gh sho BK 

ubk ;e/. go nfijk feT[A < feT[A << HHHHH 

egV[ o{g[ ;[jktDk Sfv d[BhnK nzdfo iktDk.. 

wzdk uzrk nkgDk nkg/ jh ehsk gktDk..  (470) 

(fJ; ekbh p'bh jB/oh oks ftu i/ e'Jh feoB ftykJh fdzdh

ojh ;h T[j ;h ;fseko:'r ;kpek iE/dko ;qh nekb sys wPj{o

gqukoe, gq'c?;o doPB f;zx ih ykb;k. go pV/ d[Zy dh pks j?, j{V

ws ykVe{nK ns/ ;oekoh J/iz;hnK B/, fJjBK B{z y[b e/ ezw Bk eoB

fdZsk, nzs fsnkr gZso d/ e/ bKG/ j' rJ/)

nihs f;zx ;zX{ Bkw dk g[fb; nc;o, gkg dh p/Vh ftu nfijk 

;tko j'fJnk fe T[; B/ who wzB{z tkb/ i[bwK B{z Gh wks eo fdZsk. f;Zy 

rGo{nK B{z, fpBK e;{o s'A uZ[e fbikDk, wB[Zysk s'A fro/ j'J/ EoV fvroh 

s;hj/ d/D/, T[jBK d/ ;pzXhnK s'A w[zv/ dh ikB pyPh bJh w'NhnK oewK 

pN'oBhnK.  fJjBK  cV/  B"itkBK  B{z  y[d  sVcd/  ftbed/  t/yDk.  x'N/ 

bkT[D/,  fpibh  d/  eozN  SZvD/,  bZsK  gkV  d/DhnK,  r[gs nzr  s/  ;ZNK 

wkoBhnK, r[dk ftu fwouk Go d/DhnK HHHHH fJ; d/ P[rb dk fjZ;k ;B. 

w'J/ iK nXw'J/ w[zfvnK B{z u[Ze e/ dfonk ftu ;[ZN wZShnK dh y[oke pDk 

d/Dk iK nDgSks/ nky e/ bKp{ bk d/Dk. f;odko i;tzs f;zx ykbVk,

(239)

Page 247: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fJ; ekb/ d"o ftu fJZe o"PB fuokr pD, f;o s/ eZcD pzB e/,

;oekoh dfjPs dk GKvk ;z;ko d/ b'eK dh eufjoh ftu GzBD tk;s/,

ekB{zBh ftXh B{z jfEnko pDk e/, db/oh Bkb T[Gfonk. T[; :'X/ B/

2500 nDgSks/ nky e/ ;kV fdZs/ rJ/ B"itkBK dh gSkD eo bJh,

xo gs/ bG bJ/. j'o 25000 nDgSkfsnK B{z gSkBD tk;s/ fdB

oks fJZe eo fdZsk. e;kJhnK dk o{g Xko u[e/, g[b;hnK B{z BZE

gkT[D bJh gzikp s/ jfonkDk jkJh e'oN ftu nghb ehsh. ;[DtkJh 

Bk j'Jh. T[gzqzs Gkos dh ;otT[FZu ndkbs ;[gqhw e'oN  ftu, ;p{sK 

;fjs ;kok e/; g/P ehsk. gV ;[D e/, fJB;kBh dod oZyD tkb/ iZi 

;kfjpkB  dk  fjodk  ezp  frnk.  T[jBK  gzikp  ftu  tkgo  oj/  tfjPh 

ekfonK B{z, f;ZyK dh B;b e[Ph nkfynk. fJjBK i[bwK dh ;hHphHnkJhH 

okjhA iKu eoB d/ nkd/P d/ fds/. d'Ph gkJ/ ikD tkb/ g[b;hnK ftoZ[X 

s[ozs w[eZdw/ doi eoB bJh  fejk. ;qL i;tzs  f;zx ykbVk ih d/P 

ftd/P ftu, wB[Zyh nfXekoK d/ oky/ ti'A, pVh s/ih Bkb T[Go/. e"wKsoh 

iE/pzdhnK B/ T[jBK B{z ;fseko ;fjs ngDh w?ApofPg d/D dhnK g/PePK 

ehshnK. go fJXo ;koh dh ;koh g[fb; dh uzvkb u"eVh ezp T[mh. gJh 

i/ ykbVk fJ;/ soK god/ ck; eodk fojk sK pj[s/ g[b;hJ/ cK;h bZr 

ikDr/,  s/  ofjzd/  i/jbK  ftu  ;V  woBr/.  w[Zy  wzsoh  p/nzs  f;zx  dh 

;fjwsh Bkb ;qL i;tzs f;zx B{z nuBu/sh uZ[e fbnk frnk. e/HghHn?;HfrZb 

dh jkioh ftu, nihs f;zx ;zX{ s/ T[; dh p[ZuV N'bh B/, ykbVk ih B{z 

p/nzs s;hj/ fds/. ngD/ ezw s'A jN ikD bJh ns/ g[fb; w[yh e/HghHn?;HfrZb 

d/ g?ohA g? e/ w[nkch wzrD bJh wip{o ehsk frnk. T[; P/o wod s/ fe;/ 

s;Zdd dk e'Jh n;o Bk j'fJnk. nkgDh ;'u s/ T[j fjwkbk gops tKr 

nv'b ofj e/ vfNnk fojk. ;ko/ ewhB/ jEezv/ tos e/ Gh id'A T[; B{z 

M[ekfJnk Bk ik ;fenk sK T[; B{z Gh nDgSkshnK bkPK ftu Pkwb eoe/ 

fpnk; dfonk dhnK G[ZyhnK wZShnK nZr/ ;[ZN fdZsk frnk. gzikp g[fb; 

B{z GkiVK g[nk d/D tkbk, gzikp ;oeko dh BhAdo jokw eo d/D tkbk, 

;[gohw e'oN ns/ Gkos ;oeko B{z fjbk e/ oZy d/D tkbk d[BhnK Go d/ 

(240)

Page 248: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

wB[Zyh nfXeko d/ nbzpodkoK tZb'A Gkos ;oeko B[z{ p/fJZis s/ ibhb 

eotkT[D tkbk, ;qLi;tzs f;zx ih ykbVk, N[eV/ N[eV/ eoe/ wZShnK nZr/ 

;[ZN fdZsk frnk. gzi/ f;zx ;fjpkB ngDhnK T[FZuhnK gftZso gdthnK 

s/, Xow ;[y wkDd/ oj/. tZv/ fJeZmK ftu ngD/ i?eko/ brtkT[Ad/ oj/, jko 

gtkT[Ad/  oj/,  f;ZyK dh ;{owrsh d/  ;'fjb/ rkT[Ad/  oj/. ;[nkdh G'iB 

frohnK pdkw SZed/ oj/, vBbZg d/ rZfdnK dk b[sc T[mkT[Ad/ oj/. Bkw 

igd/ oj/ Bkw igkT[Ad/ oj/. i[bw fto[ZX nV yb'Dk sK do feBko “ngD/ 

e'wb j'mK ftu'A, gftZso w[ykofpzd okjhA, fto'X dk e'Jh gotuB Gh Bk 

T[uko ;e/.” p/nzas f;zx , e/ gh n?; frZb, nihs f;zzx ;zX{ tor/ gosZy 

fdZ; oj/ f;Zy i[nkBh dk xkD eoB tkb/ wB[Z\sk d/ d[PwDK d/ fto[Z X Gh 

j[ew Bkwk ikoh eoB bZr/ fJjBK B{z g;hB/ S[ZN gJ/. 

ikT[ sT[ gqw y/bD ek ukT[. 

f;o[ Xfo sbh rbh w/oh nkT[.. (1412) 

dk gkm gVkT[D tkfbnK dhnK bZsK ezpD bZr gJhnK, w"s dh fGnkBesk 

nZr/ r[zr/ pD rJ/. wjkB :'X/ r[o{ jfo r'fpzd ;kfjp ih dh wjkB Pesh 

dhnK NKjok wkoB tkb/ vo vo e/ nzdo b[Ze rJ/, nypkoh fpnkB Gh 

fBvosk Bkb Bk d/ ;e/. G'bh f;Zy ;zrs B[{z “ GkDk wzBD dk Xow T[gd/P 

d/d/ oj/. go feT<< 

wkD; ykD/ eofj fBtki.. S[oh torkfJfB fsB rfb skr.. 

;ow Xow dk v/ok d{fo.. BkBe e{V[ ofjnk Gog{fo..(471) 

i{B 84 ftu dopko ;kfjp s/ i' efjo, Gkos ;oeko B/ c'o;K 

okjh Ykfjnk esbkw j'fJnk fJ; ekb/ eko/ d/ ;pzX ftu, gZe/ ;p{s 

w"i{d jB fe fJj gkg, nekbh bhvoK dh ;fjwsh Bkb j'fJnk. pkpk 

ioB?b f;zx dhnK Bhshnk Bkb Gkt/A e'Jh g[{oh soK ;fjws Bk Gh j't/, 

go fJZe rZb gZEo s/ beho tKr ;jh j?, fe T[j fJjBK p/JhwkB, Xow 

d/ d[PwD e"w xkse, nekbh bhvoK dhnK wekohnK B{z X[o nzdo sZe 

ikDdk ;h jo o'I fJjBK d/ Bt/A s' Bt/A co/ph fujfonK B{z f;Zy irs dh 

y[Zbh eufjoh ftu Bzfrnk eodk ;h. fJ; y[d roi ftekT{ N'b/ B{z T[j, 

(241)

Page 249: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

jo edw s/ gSkV fojk ;h. fJj gzE d'yh bhvo, fJzdok nKNh d/ uoBK 

ftu p?m e/ G[ZphA o'J/. pkpk ih pko/ fjzd{ gq?; Bkb'A nZr/ tXe/ fJbIkw 

bkJ/. fJ; w[zv/ (ioB?b f;zzx) B{z ;pe f;ykT[D bJh sob/ b?Ad/ oj/. 

;oekoh i[ZshnK uZND tkbh ekfJo N'bh jh, fJzdok nKNh B{z ok; nkT[Adh 

;h. T[; nfij/ jkbks g?dk ehs/ fe nZr pb gJh. nekbh bhvofPg 

T[; nZr ftu c{eK wkod/ oj/, jtk fdzd/ oj/. gzikp ;oeko fJ; nZr 

bJh s/b d/ N?Aeo G/idh ojh. g[fb; tkb/ pb ojh Gpke/ dko nZr s/ 

p/d'P/ f;ZyK dk r';s G[zBd/ oj/. f;Zy gqtkoK d/ xo t?D j'o T[Zu/ ;[DkJh 

d/D bZr/. phphnK d/ jT[e/ pZfunK dhnK uheK nkekP sZe ;[DkJh d/D 

bZrhnk. pI[orK dhnK ;c/d dkjVhnK, g[ZN e/ g?oK ftu wX'bhnK rJhnK. 

;kv/ f;zx ;fjpkBK dh ipkB mkeh rJh, f;nkjh iw rJh, ebwK N[ZN 

rJhnK. wzd eos{sK eoe/ gzikp B{z pbdh d/ p[ZE/ d/D tkb/ nekbh bhvoK 

fto[ZX e'Jh j[ewBkwk ikoh Bk ehsk frnk feT[A < feT[A feT[A << 

i/ wkT[A g[Zs? ft;[ d/ fs; eT[D fgnkok. 

p/Vh v'p? gksDh feT[ gkfo T[skok.. Gkr[^35$22 

dopko ;kfjp s/ jwb/ d/ e[M jh fdBK nzdo, Gkos d/ okPNogsh 

frnkBh i?b f;zx, nzfwqs;o nkJ/. T[jBK j'Jh phsh nkgD/ prbrhoK s' 

;[Dh. EK EK wB[Zyh y{B d/ SZgV t/y/, ;o'to dk ib ;fVnKd wkodk 

gqshs j'fJnk. wB[Zyh wk; d/ uhEV/ uko/ pzB/ fybo/ t/y/. 

;qh nkekb sys ;kfjp dh PkBk wZsh fJwkos Yfj Y/oh ehsh ik 

u[Zeh ;h. dopko ;kfjp ftu 300 s' tZX r'bhnK d/ fBPkB gqZsy Bio nk 

oj/ ;B. f;Zy o?co?A; bkfJp/oh ns/ j'o nB/e fJwkosk, G;wK G{s j' 

u[Zehnk ;B, s/ jkbh sZe T[jBK ftu nZr ;[brdh fdZ; ojh ;h. efjzd/ 

jB okPNo gsh d/ fgZS/ T[jBK d/ ;/te, SZsoh b? e/ uZb oj/ ;B. frnkBh 

i?b f;zx B/, nekb sys ;kfjp d/ iZE/dko B{z ;Zde/ io{oh ikDekoh b?Dh 

ukjh. iZE/dko GkJh feqgkb f;zx, okPoNogsh B{z ykb;k gzE Bkb tkgo/ 

efjo pko/ e[M Bk d; ;e/. w"s d/ G? B/ nk x/fonk, o{j ezp T[FZmh. 

neb dk iBkik fBefbnk goshs j'fJnk, id'A iZE/dko p'bD bZfrnk ^ 

(242)

Page 250: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

okPNogsh ;kfjp nBoE j' frnk, dopko ;kfjp dh wfonkdk dk s[;hA 

xkD eo fdZsk. feT[Afe s[;h gqeowk ftu SZsoh b? e/ i[ nkJ/ j'. s[jkv/ 

Bkb uZb oj/ ;/te g?oK ftu i[Zsh gfjB e/ i[ nkJ/ jB. gftZso wfonkdk 

ysw j' rJh. iE/dko dh ekfJosk sd'A nk;wkB sZe gorN j'Jh t/yh 

rJh, id' T[;B/ dopko ;kfjp ftu spkjh pko/ e'Jh rZb w{zj'A Bk eZYh. 

gzuw r[od/t d/ Pjhdh r[og{op tkb/ fdB, wk;{wK d/ j'J/ xkD dh ejkDh 

Bk ;[Dk ;fenk. p; fJZe d' pueBk rZbK iE/dko B/ ehshnk okPNogsh 

SZsoh b? e/ gfoewk ftu i[ZshnK ;w/s nk rJ/, fJ; bJh wonkdk Gzr 

j' rJh. Iok ;'u' ` i/ c"ih i[Zshnk bkj e/ wk;{wK dk fPeko eod/, sK 

fJj gftZsosk tkbK ezw pD ikDk ;h < ny/ ih c"ih gftZso ;o'to ftu' 

wZShnK cV cV yKd/ oj/. eh wB[Zyh fizdrh Bkb' wZShnK dh ikB tZX 

ehwsh ;h < nfij/ Bk nfjb ftnesh B{z iE/dko pD/ ofjD dk nfXeko 

j' ;edk j? < go T[j iE/dko pfDnk fojk nkgDh w"s sZe. okPNogsh 

B/ wfonkdk s'Vh ;h fco T[; fto[ZX j[ewokBK feT[A Bk eZfYnk frnk < 

Gkos ;oeko Bkb' s'V ftS'V/ tk;s/, Gkosh c"iK Bkb'A ;pzX ysw eo b?D 

tk;s/ e'Jh nkd/P Bjh eZfYnk frnk, go feT[ < feT[ feT[A << 

e[{V[ p'fb w[odko ykfJ.. ntoh B' ;wMktfD ikfJ.. 

w[mk nkfg w[jkJ/ ;kE?.. BkBe n?;k nkr{ ikg?..  (140) 

fJ; eko/ s'A s[ozs pkd fJzdok rKXh, dopko ;kfjp ftu wro 

wZS d/ jzM{ e/oB tk;s/ gj[zuh. iE/dkoK B{z p[bk e/ wfonkdk ukb{ eoB 

tk;s/  fejk.  fe;/ iE/dko  ftu  fJBh db/oh BjhA ;h  fe T[j dopko 

;kfjp ftu j'J/ wB[Zyh xkD pko/, f;Zy ;wki dh ;KMh wkBf;e ghV B{z 

goXkB wzsoh nZr/ fpnkB eo ;e/. ;r'A NhHthH ns/ nypkoK tkfbnK B{z 

fJjh r[wokj e[B fpnkB fdzd/ oj/ fe dopko ;kfjp e'mk ;kfjp fpbe[b 

mhe jB. Bk G? fdU Bk G? ykT[ d/ dwri/ wkoB tkb/ X[o nkswk sZe G? 

rq;s j' e/, wB[Zyh xkD dk fIeo Bk eo ;e/. ib pb oj/ fdb ftu'A e'Jh 

Gyd/ j'J/ ;{j/ nzfrnko tork p'b Bk fBefbnk. c"i dh tfjPhnkBk y{z 

o/ih pko/, fJZe nZyo Gh goXkB wzsoh B{z Bk nky ;e/. dopko ;kfjp 

(243)

Page 251: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

d/ nkb/ d[nkb/ ofj oj/ b'eK s/, c"i tZb'A ehs/ i[bwK pko/ jkb gkjfonk 

Bk eo ;e/. goeowk ftu gqtkoK ;w/s ofj oj/ b'eK dh c"ihnK tZb'A e[ZN 

ns/ b[ZN pko/ r[zr/ pD/ yb's/ oj/. fJZe' oN bkJh ik oj/ ;B^“ wfonkdk 

Gzr j' rJh, phph ih feogk eoe/ S/sh s'A S/sh wfonkdk ukb{ eotk fdU 

s[jkvk pj[s T[geko j't/rk ”. nKNh fJzdok dopko ;kfjp s/ ehs/ rJ/ 

jwb/ d/ fJti ftu, iE/dkoK d/ jZE ftu ehosB o{gh S[DS[Dk cVk rJh. 

p; fco eh ;h, iE/dko wkB' y[Ph ftu yht/ j' e/ M{wD bZr gJ/. fJj 

S[DS[Dk 10$6$84 s'A ibzXo o/vhU okjhA ;t/o/ 4 ti/ s'A 6 ti/ sZe ehosB 

ohb/n d/ f;ZX/ gq;koD okjhA SDeD bZr fgnk. iE/dko ngD/ nj[d/ dh 

T[FZusk nB[;ko tes s/ yo/ Bk T[FZso ;e/. oki;h b'eK tZb'A T[bMh skDh 

Xkowe ftnesh ;[bMk b?Ad/ jB, go nc;';, fJE/ Xowh jh BjhA ;B 

PkfJd. toBk ngD/ Xow dh gkbDk eod/, r[o{ d/ do s'A ykXk Bwe 

jbkb eod/. ikbwK fto[ZX j[ewBkwk s/ fes/ fojk fJZe nZyo Gh T[uko 

Bk ;e/. feT[A <HHfeT[A<<HHHHHHHH 

uVe? x'VV? e[zd/ geVfj y[zvh dh y/Ykoh.. 

jz;k ;/sh fus T[bk;fj e[eV dh T[vkoh..  (322) 

dopko ;kfjp gqh;o ns/ j'o ukbh r[odtkfonK ftu'A, i' e[M 

tXhnk BIo nkfJnk ;oekoh vke{nK (c"ihnK) B/ b[ZN fbnk. r[o{ ehnK 

r'beK ;'Bk, uKdh, jho/ itkjoks, eZgV/ GKv/, fJZis nkpo{ s/ o{g, ;G 

e[M wX'b o'b fdZsk frnk. jikoK wkJh GkJh Pjhd j' rJ/. jikoK iywh 

iK ;dk tk;s/ ngzr j' rJ/, pj[s ;kfonK B{z  frqcsko eoe/ wkfonk 

frnk, s;hj/ fds/ rJ/, gkDh dh p{zd p{zd bJh so;kfJnk frnk. d{o B/V/ 

dhnK i/bK ftu s{V fdZsk frnk. bzw/ no;/ sZe cV/ rJ/ f;y, n"osK 

wodK dh fes/ cfonkd Bjh ;[Dh rJh. d{i/ pzB/ d[PN nkswk e"w xkse, 

f;Zy bhvoK dk tkb ftzrk BjhA j'fJnk. T[jBK B{z g{oh fjckis Bkb, 

r?;N jkT{;K ftu g[uk fdZsk frnk. ;kohnK ;[y ;j{bsK w[jZJhnk eotk 

fdZshnK rJhnK. fJjBK gzE d'yhnK B/, Gkos ;oeko Bkb nzdoyks/, 

nZy wNZek y/YDk P[o{ eo fdZsk. ;wM"sk eo b?D s/ gzikp dk oki Gkr 

(244)

Page 252: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;KG b?D tor/ N[efVnK s/ bkbK ;[ZND bZr gJ/. fJjBK bhvoK dh ;{M 

;woZEk s/ feodko dh v{zxh Ekj gk b?D s'A pkd, fJZe ;kb d/ no;/ s'A 

gfjbK jh fJjBK B{z fojk eo fdZsk frnk. b[et/A sohe/ fJjBK dhnK 

w[bkeksK ubdhnK ojhnK. fJjBK r[gs fwbDhnK d/ roG ftu'A ‘okiht, 

b"Ar'tkb ;wM"s/ o{gh pZu/ B/ iBw fbnk. fJ; e[u/PNk Goh fbyk gVh B{z 

wjkB fJfsjk;e ;wM"sk rodkB e/, ;zx gkV gkV e/ rrB wzvbK sZe 

T[Skfbnk frnk. ngD/ pfunK d/ eksbK Bkb fpBK e[M Gh gqkgs ehs/, 

pVh YhmskJh Bkb :koh rzY bJh. v[Zb/ y{B dk w[Zb Gh BK tZN ;e/. ;qh 

nekb  sys  ;kfjp  dh  Pjhdh  dh  ehws  Gh  BK  t;{b  ;e/.  fJjBK 

y[droi ns/  e"w  xkse  iE/dkoK  fto[ZX,  f;zx  ;kfjp  tZb'A  fusktBh 

Gfonk j[ewBkwk ikoh j'Dk ukjhdk ;h. gzE dh fgZm ftZu S[ok wkoB dh 

bhvoK B{z eokoh ;Ik fwbDh ukjhdh ;h. nzdoyks/ i' eVQh x'b e/ f;Zy 

e"w B[z{ r[wokj ehsk frnk ;h, T[; pko/ ;g;NheoD wzrD/ ukjhd/ ;h. 

go nfijk Bjh j'fJnk. go feT[A< feT[A<< HHHH 

dkBz gok g{o p/D G[uz s/ wjhgs/.. 

fpgohs p[:z wkos b'ej BkBe fuozekb d[y G'rs/.. (1359) 

fJ; e[uhbsk Go/ okiht b"Ar'tkb ;wM's/ d/ roG ftu'A, poBkbk 

;oeko o{gh ngzr pZu/ B/ iBw fbnk. fJ; pZu/ B{z tXdk c[bdk t/yD s'A 

gfjbK jh bkv bvkT[D d/ ukn, wB d/ nzdo jh b? e/ pkpk jouzd f;zx 

;z;ko s'A ftdk j' frnk. okiht, fJ; pZu/ B[z{ p/p;h ftu izfwnK ;wM e/ 

fgZSk S[vkT[D bJh ekjbk ;h. fJ; soQK fJj gzikp ;oeko o{gh pZuk g"D/ 

e[ d' ;kb dh pkb nt;Ek ftu jh eZuh T[wo/ wVhnK d/ okj N[o frnk. 

fJ; poBkbk ;oeko o{gh ;oekoh pZu/ B/, eZuh ;'u Bkb b'eK dh u[Ze 

ftu nk e/, w[V s'A dopko ;kfjp s/ Xktk p'b fdZsk. r'bhnK tohnK, 

p/ndph j'Jh, ykVe{ cV/ rJ/. fJ; jwb/ Bkb fJzdok nKNh tZb'A ehs/ rJ/ 

Bhbk skok jwb/ B{z, ikfJI mfjok fdZsk frnk. w[y wzsoh ;[oihs f;zx 

poBkbk B{z ukbh fdBK tk;s/ tZy' ty r[odtkfonK ftu, fJ; ngokX 

pdb/ GKv/ wKiD, i'V/ MkVB dh ;/tk bkJh rJh. dopko ;kfjp ;w{j 

(245)

Page 253: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ftu'A  cV/  rJ/  ;ko/  ykVe{  gVskb eoB s/  ;oekoh e?N  (n;b  ftu 

g[fb;hJ/) fBeb/. ekbh roi jwb/ dk ebze, f;Zy w[Zy wzsoh d/ wZE/ s/ 

g/;N eo fdZsk. e/Ado ;oeko dh emg[sbh pDe/ Gkt/A poBkbk ih B/ 

ngD/ jh e/Adoh Xow n;EkB s/, jwbk eoB tork pZio gkg Gh eo 

fbnk, go fdZbh tkfbnK fco Gh fJ; ftuko/ s/ e'Jh so; BK ehsk. 

fJ; eos{s s'A e[M jh ;w/A pkd, fpBK e[M gzikp iK f;ZyK tk;s/ gqkgsh 

ehs/, poBkbk ;oeko B{z bKG/ trkj wkfonk. poBkbk ;oeko B{z BZE gk 

e/ mhe okj N'oB tkbk e'Jh iE/dko ;kjwD/ BK nkfJnk. f;Zy fjZsK tkb/ 

GftZy ftu Gbk eoB tkb/, e'Jh c?;b/ Bk eotk ;fenk. gzikp d/ gkDh, 

fpibh, okiXkBh, gzikp dh j'Jh spkjh dk w[nktik, f;ZyK d/ eksbK B{z 

;iktK HHH. ;G w;b/ dcB j' rJ/ s/ iE/dko x{e rcbs dh BhAd ftu 

;Z[s/ oj/, Bkw igd/ oj/, Xow s/ vN e/ gfjok fdzd/ oj/, gzE dh okyh 

eoB dhnK pVeK wkod/ oj/. 

nr'A d/ i/ u/shn? sK ekfJs[ fwb? ;ikfJ.. 

;kjK ;[ofs rtkJhnk ozfr swk;? ukfJ.. 

pkpopkDh fcfo rJh e[fJo[ Bk o'Jh ykfJ..  (417) 

;zB 1982 ftu J/PhnB y/vK fdZbh fty/ j'JhnK. Gkos ;oeko 

tZb'A  f;ZyK  Bkb ehshnK XZe/;kjhnK B{z,  ;z;ko gZXo s/  ;[oyhnK  ftu 

fbnkT[D tk;s/ fdZbh ftu PKswJh o'; w[ikjo/ eoB dk n?bkB ehsk 

frnk. fJzdok nKNh d/ fJPko/ s/, jfonkD/ dk w[Zy wzsoh GiB bkb, 

g[b;h XkVK b? e/ f;ZyK d/ w"o eZ[ND nk frnk. f;Zy Peb tkbk, fe;/ 

gkoNh, fe;/ nj[d/ ns/ fe;/ fJbke/ dk ofjD tkbk j't/, jfonkD/ dh jZd 

nzdo  t/yfdnK  jh  ;ko/  ekB{BK  B{z  g?oK  j/m  wX'bfdnK,  f;Zy  j'D  dh 

nDwB[yh ;ik fdZsh rJh. f;ZyK B{z g[Zie/ ibhb ehsk frnk. x'o ngwkB 

s'A pknd sob/ eotk e/, ;kwkB bZ[N e/ tkg; w[V ikD s/ wip{o ehsk 

frnk. e[M jh ;w/A  pkd, GiB bkb w[Zy wzsoh jfonkDk d/ ;Zd/ s/, 

r[ouoB f;zx N"jVk, gqekP f;zx pkdb, poBkbk nkfd ;kok bkDk nzpkb/ 

fJZe ;oekoh o?;N jkT{;  ftu, GiB bkb B{z  fwfbnk.  1982 dhnK 

(246)

Page 254: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

J/PhnB y/vK pko/ o;wh fijk o'; gqrN ehsk s/ GiB bkb tZb'A w[nkch 

wzr b?D s'A fpBK jh fJj bhvo T[; Bkb jZE fwbkT[Ad/ oj/, d[ZX ukj, 

e"ch, fp;e[N, poch yKd/ oj/ s/ nzs GiB bkb dk w[bkeks bJh XzBtkd 

eoe/ tkg; nk rJ/. f;ZyK dh fBvosk s/ ;{owrsh dhnK pVQeK wkoB 

tkb/, ykb;k gzE Bkb ehs/ rJ/ ;owBke tosko/ pkps, GiB bkb B{z 

“yok” fJZe bci sZe BK efj ;e/. f;ZyK d/ ewhD/ d[;wD, GiB bkb 

Bkb fgnko ghAxK gkT[D tkb/ nekbh bhvoK B{z fe;/ iE/dko B/ eNfjo/ 

ftu yVk BK ehsk. b'eK dh eufjoh ftu, ehsh rJh wBw[Zysk pko/, 

fe;/ iE/dko tZb'A itkp sbph BK ehsh rJh. f;zx ;kfjp ih dopko 

;kfjp gqh;o ftu p?m e/ f;Zyh wfonkdk s/ gfjok fdzd/ oj/. ;/tk eod/ 

oj/, ;/tk eokT[Ad/ oj/< e'Jh j[ewBkwk , GiB bkb iK nekbh bhvoK 

fto[ZX ikoh BK eo ;e/^ feT[< feT[ HHH<<. 

cohdk pkfo gokfJn? p?;Dk ;KJh w[M? B d/fj.. 

i/ s{ J/t? oy;h ihT[ ;ohoj[ b/fj..  (;b'e ^ 42) 

Pq'wDh nekbh db dh ;EkgBk  ,f;ZyK dhnK oki;h T[wzrK dh 

g[{osh fjZs, ;qh nekb sys ;kfjp s/ nodk; eotk e/ j'Jh. n?bkB 

ehsk frnk fe nekb sys s/ gqtkB ufVnk nekbh db, f;Zy gzE d/ 

okiBhse fBPkB/ dh g{osh tk;s/ jo ;zGt :sB eodk oj/rk. fJ; d/ 

nj[d/dko, r[opkDh d/ ukBD ftu B/e, goT[gekoh, ;kdrh tkbk, r[ow[yh 

ihtB fpskT[Dr/. fJ; dk gqXkB ns/ j'o nj[d/dko, ofjstkB, fBsB/wh, 

nzfwqsXkoh j'Dr/. nekbh db dk gqXkB dkjVk gqekP eoe/ oy/rk, fJj 

puB nekbh db d/ ;zftXkBK ftu nzes jB. gfjbh rZb sK fJj fe 

fJeZb/ gqekP f;zx pkdb B/, ngD/ fgZSbZrK d/ bkD/ s'A nzr{m/ brtk e/, 

w'r/ d/ nekbh fJeZm ftu, nekbh db dk Bkw pdb e/ gzikph gkoNh eo 

fdZsk frnk. fi; Bkw B{z nekb sys s/ ;theko ehsk frnk ;h, pVh 

wBw[Zysk Bkb T[; B{z e[M ftneshnK tZb'A pdb fdZsk frnk. nekbh db 

d/ pj[s ;ko/ nj[d/dko ;koh T[wo p/ nfwqzshJ/ jh fpsk rJ/. r[opkDh d/ 

B/fVU BK bzx/. fJjBK tZb'A Po/nkw xoK ftu s/ gkoNhnK$ftnkjK ftu 

(247)

Page 255: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;okpK dhnK g/NhnK iK NoZe jh ygd/ oj/. fJjBK d/ pj[s/ gqtkoe w?Apo 

f;Zyh s'A (e/;K eoe/) gfss t/y/ ik ;ed/ jB. xoK ftu Po/nkw PokpK 

dh tos'A j[zdh j?. nekb sys, ns/ r[opkDh B{z fgZm d/ e/ Gh fJj b'e 

nekbh nytkT[Ad/ oj/, f;Zy gzE d/ wbkj pD/ oj/, tZvhnK e[o;hnK dk 

oki ;[y wkDd/ oj/ HHH. s/ ;kv/ sysK d/ iE/dko fpZN fpZN sed/ oj/. 

ipkB sZe BK y'jb ;e/, fe;/ bhvo B{z rbsh dk nfj;k; BK eotk ;e/ 

HHHH. e'Jh j[ewBkwk ikoh BK eo ;e/. go feT[< HHHHH<< 

cohdk i/ s{ nefb bshc[ ekb/ fby[ B b/y[.. 

nkgBV/ frohtkB wfj f;o[ BhtK efo d/y[..  (;b'e ^ 6) 

Pq'wDh r[odtkok gqpzXe ew/Nh, bzwh bVkJh ns/ f;oV f;de s'A 

pkd, fGqPN wjzsK d/ epi/ ftu'A r[odtko/ w[es eoke/ gzEe gqpzX j/m 

fbnkT[D tk;s/ ekw:kp j' rJh. P[o{ d/ e[M ;kbK ftu ekch ;[Xko ehs/ 

rJ/. ;zB 47 s'A pkd brksko gqpzX ftu fBxko nkT[Adk frnk. Bt/A o[{g 

ozr tkb/ iE/pzde b'e ekB{Bh Ykb b? e/, r'beK dh pVh p/ofjwh Bkb 

d[otos'A eoB bZr gJ/.  fJ; ew/Nh dk ekoi y/so e/tb Xow sZe 

;hws ;h, go fJ; d/ gqpzXeK B/, r'be d/ g?;/ d[nkok okiBhsh tZb 

bbukJhnK BioK Bkb t/yDk P[o{  eo  fdZsk. n;b  fizw/Atkoh sK ;h 

r[odtkfonK dh ;/tk ;zGkb, wfonkdk dh fJZe;kosk, r[ows d/ gquko 

bJh wzr w[skpe gqukoe G/iD/,  ftfdne b'VK dh g{osh tk;s/ ;e{b 

ekbi y'jbD/ B"itkBK B{z g?oK s/ yV/ eoB bJh feZsk w[yh ndko/ ;Ekgs 

eoB/, y/vK bJh ;kXB i[NkT[D/ s/ B"itkBK B{z fJ; gk;/ T[sPkjs eoBk. 

fgzvK PfjoK ftu, r[ows bkfJpq/ohnK y'jbDhnK, f;Zyh gquko ns/ ;wki 

B{z u/sBsk d/D bJh nypko o;kb/ g[;seK xo xo gZ[idhnK eoBhnK. 

nX[fBe whvhJ/ dh tos'A eofdnK, gzEe ;'u tkbhnK nkvhU thvhU 

e?;NK fsnko eotk e/, r[owfs frnkB tZv/ gZXo s/ tzvDk. fiZE/ fes/ 

e'Jh f;Zy gqtko w[Peb ftu j't/, T[;dh T[fus ;jkfJsk eoBh. r[opkDh 

ns/ j'o r[ows ;kfjs d[BhnK dhnK gqw[Zy p'bhnK ftu Sgtke/, tZv/ 

g?wkB/ s/, d/P ftd/P ftu g[Zidk eoBk. ekbiK :{Bhtof;NhnK d/ foNkfJo 

ftdtkBK dhnK ;/tktK b? e/, fJZe ;bkjeko (fEze NA?e) p'ov ;Ekgs 

(248)

Page 256: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

eoBk.  gzE  dh  uVdh  ebk  tk;s/  GftZyw[yh  jo  soK  d/  gqki?eNK  s/ 

brksko ;'u ftuko eoBh HHH. nc;';, pj[s pj[s   ;q'wDh ew/Nh ;zrsK 

tZb'A G/Nk ehsh wkfJnk B{z, p/ofjwh Bkb popkd eoB s'A f;tkJ/ e[M BjhA 

eo ;eh. xZN' xZN Xow gquko e/tb ekriK sZe ;hws j?, nwbh s"o s/ 

fes/ BjhA. pj[GkPh nypko o;kb/ Bjh eZY ;eh HHH s/ ;qh nekb sys 

d/ iE/dko (g'qL do;B f;zx s'A S[N) BK y[d gquko eo ;e/ BK ew/Nh B{z 

ngD/ coiK dh gSkD eotk ;e/. i/ ew/Nh tkb/ pjkB/ pkIhnK eod/ 

gqshs j[zd/ ;B, sK ;w/A f;o iE/dkoK B/ j[ewBkfwnK dh tos'A feT[A BK 

ehsh< fJj feT[A cohi j' rJ/< fJjBK wBw[yK B{z coiK dh gSkD eokT[D 

tk;s/ feT[A j[ew dh tos'A BjhA ehsh rJh< feT[<< HHHHH 

cohdk fiBQh ezwh Bkfj r[D s/ ewV/ ft;kfo.. 

ws[ ;ofwzdk EhtJh ;kJh d? dopko..  (;b'e ^ 59) 

pj[s bzw/ ;w/A s'A r[o{ xoK B{z, oki;h bkjk b?D tk;s/ tofsnk ik 

fojk j?. okiBhsh Gh nfijh, fi; ftu'A jZe ;Zu fBnK dh wfje nkT[D 

dh EK b[ZN y;[ZN X'ykXVh nkfde ftekoK dh ;fVnKd wkodh j?. Xow B{z 

oki;h nj[dk b?D bJh gT[Vh tKr tofsnk ik ;edk j?. ;q'wDh ew/Nh d/ 

pj[s/ w?Apo g?o g;kod/ j'J/ oki;h e[o;h s/ ik fpokid/ jB, ns/ Xow 

Bkb drk ewk iKd/ jB. pj[sh tkoh d'jo/ nj[d/ Gh jfEnk b?Ad/ jB. 

fit/A n?;H ihH ghH ;hH dh w?Apoh Gh s/ Bkb'A Bkb n?wH n?bH J/H iK n?wH 

ghH Gh. j'o pj[fsnK dh rZb i/ BK Gh eohJ/ sK n?;H ihH ghH ;hH d/ bzw/ 

;w/A sZe oj/ gqXkB ;qH r[ouoB f;zx N"jVk gqXkBrh d/ Bkb Bkb 1977 

ftu n?wH ghH pD/. d[pkok c/o HHHeJh gkgV t/b e/ oki ;Gk d/ w?Apo 

pD/. gzikp dh okiBhsh s'A ngD/ nkg B{z edh tZy Bk eo ;e/. gzikp dk 

w[y wzsoh pDB dk ;[gBk ;dk nZyK ftu bNedk fojk, go nB/e Pkso 

ukbK ubD d/ pkti{d, fJj fjo; g{oh BK j'Jh. f;ZX/ ;kd/ PpdK ftu 

fejk ik ;edk j? fe fJZe Xow dh gftZso gqw[Zy e[o;h s/ p?m e/ ;/tk 

eoB dh EK, okiBhsh d/ rzd ftu jh ;dk u[GhnK bkT[Ad/ oj/. oki;h 

fJeZmK w'ofunK s/ i/jbK GoB ftu gqXkB ih w'joh oj/. oki;h b'eK d/ 

fJeZmK ftu X{znK^Xko seohoK eod/ oj/, d/P ftd/P ftu'A oki;h ezwK 

(249)

Page 257: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

tk;s/ uzd/ Gh fJeZm/ eod/ oj/. b'V g?D s/ r[ouoB f;zx N"jVk nekb 

sys s'A pkrh, nkg' ngDh tyoh wfonkdk s/ ubD tkb/ ;kX bkD/ Bkb 

;KM fGnkbh Gh gk ;edk j?. gzE d'yh Bebh fBozekohnK d/ GtBK ftu 

ik e/, jE i'V e/ T[jBK s'A t'NK Gh wzr ;edk j? s/ f;o'g/ Gh b? ;edk j?. 

i/ fJjBK ewhDhnK ukbK s'A toiD dk jhnk eo/ sK Xow s/ okiBhsh 

fJeZmh dk Yzv'ok Gh fgZN ;edk j?. ;ko/ ;z;ko ftu c?b/ f;Zy gzE dk w[y 

;/tkdko pDe/, fsqgsh BjhA j'Jh, okiBhsh d/ fuZeV ftu'A ;[nkd nkT[Adk 

j?. fJjBK gzMh shj ;kbK no;/ d"okB Xow gouko s'A fpBk, j'o ;G e[M 

ehsk frnk j?. go fJjBK gzE d'yh ekoBK eoe/, fe;/ ew/Nh w?Apo iK 

gqXkB B{z BZE gkT[D tk;s/, e'Jh f;zx ;kfjp BK fBsfonk. nekb sys 

tZb'A  fe;/  d/  fto[ZX  j[ewBkwk  o{gh  s'g  Bjh dkrh rJh. go nfijk 

feT[HHHH< feT[<< HHHH 

ekih j'fJ e? pj? fBnkfJ.. c/o/ s;ph eo/ y[dkfJ.. 

tYh b? e/ je rtkJ/.. i/ e' g[S? sk gfV ;[DkJ/..  (951) 

;q'wDh ew/Nh d/ w?ApoK pko/ edh r[gs gVskb eotk t/yDh, pZu/ 

pZuhnK gfss sK MZN jh fdZ; g?Dr/, ;r'A E'e ftu BfPnK dh tos'A eod/ 

fwbDr/. y[d pj[s/ w?Apo Pokp nchw d/ nkdh jB. pj[s/ w?Apo pqkjwDh 

eowekvK ftu roe j'J/ gJ/ jB. ew/Nh dk fJZe ;hBhno nkr{, pbpho 

f;zx gzB{z :{H ghH ftu ew/Nh dh rZvh ftu ;tko j' e/ “Xkowe ekoiK” 

tk;s/ frnk. T[Xo jh fGnkBe n?e;hv?AN ftu wkfonk frnk. fJ; dh 

rZvh ftu'A, tzB ;[tzBh nzrq/ih Pokp dhnK g/NhnK fwbhnK. fJZe i[nkB 

;[zdo bVeh Gh fJsokI:'r jkbs ftu, rZvh ftu'A fwbh. T[FZso gqd/P, 

ns/ d/P d/ j'o ;ko/ nypkoK ftu fJ; ypo B{z gfjb/ gzfBnK s/ Skfgnk 

frnk. fJ; PowBke eos{s ekoB f;Zy gzE dh p/jd Bw'Ph j'Jh. ;q'wDh 

ew/Nh dk fJZe w?Apo, ;kX{ f;zx i' fe ehosBhnk Gh j?, G[Zeh ns/ nchw 

d/ e/;K ftu fco'ig[o i/jb ftu pzd j?. pd/PK ftu'A wkfJnk fJeZso 

eoBh s/ T[;dk fj;kp BK d/D dhnK ypoK sK pj[s frDsh w?ApoK pko/ 

SgdhnK jh ofjzdhnK jB, fJE/ sK sysK d/ iE/dko Gh fJjBK fJbIkwK 

s'A w[es Bjh j' ;e/. iE/dkoK ftoZ[X gVskbhnk ew/NhnK Gh pDhnK go 

(250)

Page 258: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ngD/ oki;h n;o o;{y Bkb, T[jBK ew/NhnK B{z goGktjhD eo fdZsk 

frnk. Xkowe gfjoktk gfjB e/, Xkowe rZdhnK s/ fpoki e/ r[opkDh 

dhnK fgnkohnK gzeshnK gVe/ jh b'eK B{z X'yk fdZsk ik ;edk j?. eh 

fe;/ iE/dko B{z ngfDnk gokfJnk dh ypo BjhA< fco feT[A j[ewBkwk 

o{gh sho fJjBK gkg eowK B{z o'eD tk;s/ ikoh BjhA ehsk frnk< go 

feT[< < 

s[w gfts gktB g[oy gqG ;[nkwh jw feT[A efo fwbfj i{mkoh.. 

jwo? ihn j'o[ w[fy j'o j's j? jw eowjhD e{fVnkoh.. 

jwoh w[dq Bkw[ jfo ;[nkwh fod nzsfo d[;N d[;Nkoh.. (528) 

nekbh dbK dh dbdb B{z fJZe ;{so ftu go'D tk;s/ 1993 d/ 

nes{po ftu GkJh wBihs f;zx s/ r[ouoB f;zx N"jVk B/ r[o{ eh tvkbh 

s'A nBzdg[o ;kfjp sZe “ykb;k wkou” dk gqpzX ehsk. p/nzs f;zx s/ e/H 

ghH n?;H  frZb  tZb'A  gzikp  dh nekbh  bhvofPg  B{z  r'bh  dh  dfjPs 

d[nkok, nzdo b[e/ ofjD bJh wip{o eo fdZsk frnk ;h. nDfrDs f;Zy 

fJjBK tZb'A, M{m/ w[ekpfbnK ftu ygk fds/ rJ/ ;B. ;KswJh g[o nwB 

sohe/ ngDk o'; gqrN eoB i'rh ;woZEk Gh fe;/ e'b BjhA ;h. fJ; 

dfjPs ns/ oki;h yV's B{z s'VB tk;s/, Xow d/ BK j/m, iE/dko ;qh 

nekb sys tZb'A, nekbh dbK B{z cj[VhnK d/D tk;s/, ykb;k wkou 

eZfYnk frnk. b'eK B{z Xow d/ ;jko/ xoK s'A pkjo fBebe/, gzE dh 

uVdh ebk tkb/ Bkjo/ i?eko/ bkT[D dk nt;o fwfbnk. bhvoK B{z ;N/i 

s'A p'bD dk w"ek fwfbnk, PoXktkBK B{z ;/tk eoB dk ;wK gqkgs j'fJnk. 

bZyK b'eK fJ; “wkou” ftu Pkwb j' e/ nu/s o{g ftu r[bkwh B{z s'VB 

dh e'fPP ehsh s/ pkjoh s"o s/ nekbh J/esk dk gqdoPB ehsk. fJ; dh 

ekw:kph s'A pkr'A pkr j'J/ iE/dko ns/ y[Ph ftu yht/ j'J/ oki;h bhvo 

c[b/ Bjh ;wk oj/ ;B. ;kfonK ;bkj eoe/ fJZe j'o “ykb;k wkou” 

jfor'fpzdg[o s'A sbtzvh ;kp' sZe Gh eZY  fdZsk. dwdwk ;kfjp fty/ 

fJjBK dh oki;h fdZy gVQd/ gkV e/ pkjo nk rJh, id'A oki;h b'eK 

;N/i s/ epik Gh ehsk, ns/ y[bQ e/ oki;h GkPD Gh fdZs/. fJ; s'A pkd 

sK wkB' nfij/ wkouK dk c?PB jh uZb fgnk. fJjBK fJeZmK ftu GkJh 

(251)

Page 259: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

wBihs f;zx dh ;G s'A fInkdk uVQ wZuh. nZr'A T[; ngDh skes wfj;{; 

eoe/ fybo/ ns/ fJZe d{i/ d/ d[;wD pD/ j'J/ nekbh dbK dh J/esk dk 

fizwk uZ[e fbnk. BKj B[eo eod/ j'J/, pkeh ;ko/ db fJZe j'Dk wzB rJ/ 

go gqekP f;zx pkdb B/ pjkB/pkih eoBh P[o{ eo fdZsh. id'A Gh whfNzr 

tk;s/ nekb sys s/ ;Zfdnk iKdk sK pkdb edh c'B iK fe;/ J/buh 

okjhA nkydk w?A fpwko jK. edh efjzdk w?A gzikp s'A pkjo jK tes f;o 

gj[zu BjhA ;edk. id'A pj[s dpk g?D s/ pkdb nzfwqs;o g[Zfink sK d' 

uko ;kEhnK Bkb BjhA ;r'A eohp 50000 bZmwko b'eK d/ ji{w Bkb 

nkfJnk. iE/dko B/ id'A gzEe J/esk tkbk ckow[Zbk pkdb nZr/ ofynk 

sK fJj jo jhb/ pjkB/ xV e/ Pkw d/ uko ti/ sZe Nkbdk fojk. nzs 

pkdb B/ tZyo/ j' e/ ;kEhnK Bkb ;bkj eoe/, n?bkB eo fdZsk fe “w/ok 

nekbh db fe;/ j'o db ftu Pkwb BjhA j't/rk. fi; fe;/ db B/ w/o/ 

db ftu Pkwb j'Dk j? T[j fpBK Pos ;kwb j' ikt/. fJj nkye/ pkdb 

ns/ ;kEh nekb sys dcso ftu'A pkjo nk rJ/. fJ; d/ bZmwko ;kEh 

ji{w B/, Bkjo/ bkT[D/, ;'o gkT[Dk, P[o{ eo fdZsk. ekoiekoh iE/dko 

GkJh wBihs f;zx, pkjo nkfJnk ;h pkdb B{z wBkT[D tk;s/, go fJ; 

d/ G{so/ j'J/ jwkfJshnK B/, Po/nkw nekb sys d/ ;Bw[Zy, dopko 

;kfjp dhnK gqeowk  ftu, iE/dko dk p/ T[Ve ngwkB ehsk. Bzrh 

;pdktbh ftu rkbK eZYhnK. XZe/ w[ZehnK wkohnK, T[FZek jh p/Powh dh 

jZd sZe ub/ rJ/. y[chnk g[fb; ns/ Nk;e c'o; tkfbnK B/ pVh id' 

ifjd s'A pkd iE/dko B{z fJ; ji[{w ftu'A X{j e/ eZfYnk s/ MZN fJZe ewo/ 

ftu pzd eoe/ nZr/ nkg dhtko pD e/ yb' rJ/. ;ko/ pkdb jwkfJshnK 

B{z g[fb; B/ r'bh ub ikD dh fusktBh d/ e/ ub/ ikD s/ wip{o eo fdZsk. 

fJ; xNBk uZeo dhnK ;wekbh nypkoK rtkj jB. GkJh wBihs f;zx 

B/ fJ; ngwkB B{z fwZmk f;jswzd gdkoE ;wMe/ gh fbnk. pkdb iK 

T[;d/ bZmwko b'eK fto[ZX i[pkB sZe BK y'jbh. e'Jh nypkoh fpnkB Gh 

BK fdZsk, j[ewBkwk ikoh eoBk sK d{o dh rZb ;h. go ;wK phsD s/ 

jkbks pdbD Bkb, iE/dko B/ pkdb Bkb fco B/Vsk gqkgs eo bJh. 

fi;dh pd"bs id'A 1997 ftu gqekP f;zx, gzikp dk w[y wzsoh pfDnk 

(252)

Page 260: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

sK fJ; B[z{ Xkowe ;ogo;sh dh b'V wfj;{; j'Jh. Xkowe Ssoh d/D 

tk;s/ GkJh wBihs f;zx gfjbK jh gZpK Gko j'fJnk fcodk ;h. d{ik gZy 

fe wBihs f;zx dh “Xkowe ;ky” pj[s wip{s j' rJh. d't/A fJZe d{i/ 

d/ prbrho iK g{oe pD rJ/. fJ; “nfj;kB” pdb/ fco pj[s ;kohnK 

w[;hpsK ftu'A pkdb B/ GkJh wBihs f;zx B{z n?B tes f;o pukfJnk. 

eh j[ewBkw/ rohp f;ZyK B{z vokT[D tk;s/ jB< tZv/ b'eK tk;s/ e'Jh 

j[ewBkwk BjhA j?< feT[< nfijk feT[<< HHHH 

epho n?;k izs[ fJZe d/fynk i?;h X'Jh bky.. 

dh;? uzub pj[ r[Bk wfs jhBk Bkgke..  (gzBk  ^ 

1271) 

fJZe bzw/ no;/ s'A pknd 1997 ftu ;qH gqekP f;zx pkdb nekbh 

db tZb'A gzikp dh rZdh s/ epik eo fbnk. fi; nZr d/ dfonk ftu'A 

f;Zy bzx/ ;B, T[; B{z pko pko e[o/fdnk frnk. t'NK pN'oB tk;s/ Bhbk 

skok xb{xkok, gzikp dh i[nkBh dk xkD, gzikp dhnK jZeh wzrK dh e/Ado 

tZb'A em'osk Bkb ehsh rJh pjkB/pkIh, fdbh ns/ Gkos d/ j'o nB/e 

y/soK ftu f;ZyK s/ Ykj/ rJ/ i[bwK B{z oZi e/ jtk fdZsh rJh. fJjBK gkgK 

eoe/ e/Ado ftubh ssekbhB eKro; ;oeko B{z gkDh gh gh e'f;nk 

frnk. i' ngD/ u'D wB'oE gZso ftu tkjd/ ehs/ rJ/, s/ T[jBK tkjfdnK 

B{z jikoK tkoh e;wK yk e/ g{o/ eoB dh rZb ;zx gkV gkV e/ d[jokJh 

rJh. w'N/ fij/ tkjd/ fJj ;B^ 

TH  ykVe{tkd dh ndkbsh iKu eotk e/ d'PhnK g[b;hnK B{z ;Ik 

fdnKr/. 

nH  ykVe{tkd d[jokB wko/ rJ/ ftneshnK d/ gqtkoK dh ;zGkb eoKr/. 

JH  f;Zy B"itkBK dh jo soQK ;zGkb eoKr/ o'Irko fdnKr/. 

;H  gzikp dk gkDh, gzikph p'bd/ fJbke/, gzikp dh okiXkBh uzvhrVQ 

gzikp B{z b? e/ fdnKr/. 

jH  fGqPNkuko, foPtsy'oh B{z iV'A T[ykV fdnKr/. 

eH  p?oeK SZvD tkb/ Xowh c"ihnK d/ w[V t;/p/ dk gqpzX eoKr/ gzikp 

ftu tZv/ ekoykB/ bktKr/, tgko B{z nkX[fBe bhjK s/ N'oKr/, y/sh 

(253)

Page 261: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ftu BthA eoKsh fbnktKr/HHHnkfd nkfd. pV/ d[Zy Bkb fbyDk g? 

fojk j? fe T[go tofDs rzGho w;fbnK B{z pkdb nekbh db B/, 

wB' jh ft;ko fdZsk. 

okirZdh s/ p?me/ b'eh s/ T[jBK d/ nDfrDs d[y, ;G ft;o rJ/. 

e/Ado  ftu  GkJhtkb  Gkosh  izsk  gkoNh  B{z,  nekbh  Gok  fpBk  Pos 

jwkfJs fdzd/ oj/. tZN/ ftu ngD/ p/N/ ;[ypho f;zx pkdb B{z e/Ado ftu 

tiho pDkT[D s/ jh ;kok skD bkT[Ad/ oj/. gzikp dh e'Jh fJZe Gh pDdh 

ikfJI  wzr  e/Ado  e'b'A  BK  wBtk  ;e/.  ;r'A  gzikp  ns/  f;ZyK  dhnK 

fInkdshnK p/p;hnK, d[Zy dod ;G pVh p/ofjwh Bkb G[bk fdZs/, edh 

i[pkB sZe BK y'jbh. go pfbjko ikJhJ/ ;kv/ gzEe p/V/ d/ wbkjK d/, e"w 

d/ Xow w[yhnK d/  fiBQK gzikp d/  f;Zy wzsoh wzvb B{z coiK s'A ikD{z 

eokT[D tk;s/, e'Jh j[ewBkwk ikoh Bk ehsk. nfijk feT[< feT[<< 

Ek i' Bky{p pdsohi, tjh y{p j{nk, 

fe r[bkwh w/ pdb iksk j? e"w'A ek Iwho.  (eth fJepkb) 

;qH e[bdhg f;zx Gkos dh ;otT[Zu ndkbs ftu fJZe ;fseko:'r 

;hBhno iZi j[zfdnK, wBZ[ysk dh i' ;/tk eod/ oj/ T[j p/ fw;kb j?. 

B"eoh s'A g?BPB gqkgsh s'A pkd id'A T[jBK t/fynk fe ftbed/ sVgd/ 

f;ZyK d/ iywK s/ fizBh e[ j' ;e/ wbQw bkJh ikt/. T[jBK id'A s;Zbh eo 

bJh fe gzikp dk f;Zy wZ[y wzsoh gqekP f;zx pkdb, p/d'P/ f;ZyK d/ eksbK 

B{z ;ik fdtkT[D s'A pVh p/ofjwh Bkb nZyK c/o frnk j?. ;r'A gkg eoB 

tkfbnK dh g[;s gBkjh eo fojk j?. fe;/ jhb/ Gh id'A gzikp d/ d[yKs 

dh gVskb eotkT[D s'A pkdb g{oh sok ftjo frnk sK fJ; B/e fJB;kB 

;qH e[bdhg f;zx B/, nB/eK ysfonK dh gqtkj BK eofdnK, gZfbUA youk 

eoe/, fBih fwbtosD s/ fJB;kBhns d/ Bks/, j'o pj[s ;ko/ wB[Zysk d/ 

dodh  fJB;kBK  B{z  ngDh  Nhw  ftu  ;kwb  ehsk. ngD/  tZb'A ghgb

efwPB pDk e/ fgSbh ;oeko tZb'A fJB;kBhns d/ ehs/ rJ/ xkD dh 

w[ZYA'A gVskb nkozG eo fdZsh. ghVs b'eK B{z nypkoK ftu tZv/ fJPfsjko 

d/ e/ d[y dod nk e/ dZ;D bJh fejk. ;zGt ;p{sK ;fjs ngDh d[y Goh 

dk;skB  efw;B nZr/  oZy',  n;hA  sjkB{z  fJB;kc  d[nkT[D  ftu  wZdd 

(254)

Page 262: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

eoKr/. nro fe;/ tikj g[fb; tkfbnK Bkb Gh p/fJB;kch j'Jh j't/ T[j 

Gh nk e/ fpBk fMie ngDk gZy g/P eo/. iZi ;kfjp B/ fJj Gh ;g;N 

ehsk fe w?A ;oekoh ndkbsK dh pokpoh BjhA eo fojk, BK jh ;oeko 

d/ iK ndkbsK d/ ezw ftu w/ok e'Jh dyb d/D dk fJokdk j?. go w?A Go/ 

wB Bkb efj fojk jK fe i' fJB;kc gzikp ;oeko B{z eoBk ukjhdk ;h, 

i' ekB{zB dh wkD wfonkdk ndkbsK B{z poeoko oyDh ukjhdh ;h, i/ 

T[jBK ngD/ coi dh g{osh BK ehsh sK eh w?A ns/ w/o/ ;kEh,  fBih 

j?;hns ftu wB[Zyh jZek dh okyh BK eohJ/< ndkbsK ns/ ;oekoK e'b 

fJ; ;tkb dk e'Jh T[so BjhA ;h. p/JhwkBh dh uow ;hwk sd'A ;kjwD/ 

nkJh id'A pkdb ;oeko tZb'A, gzikp s/ jfonkDk jkJh e'oN ftu, noih 

d/ e/, fJ; ghgb efwPB B{z ezw eoB'A o'e fdZsk. nypkoK B/ ;qL e[bdhg 

f;zx  d/  ezw  dh  Pbkxk  ehsh,  pkdb  ;oeko  B{z  fcNekoK  gkJhnK. 

d[fynko/ b'e tjhoK xZs e/, ngD/ Bkb j'JhnK XZe/PkjhnK, ;p{sK ;w/s 

dZ;D nkT[Ad/. p[ZeK Go Go rGo{nK dk y{B ghD tkb/ g[b;hJ/ s/ T[jBK d/ 

ofjw s/ ihn oj/ pkdb e/, fsbfwbk T[m/. i;fN; e[bdhg f;zx B{z uko/ 

pzfBT[A x/ok xZs fbnk s/ B/e ekoi fsnkr e/ xo p?mD bJh wip{o eo 

fdZsk. ;koh ;fEsh ;gPN eoB fjs, iZi ;kfjp w[Zy wzsoh pkdb d/ 

xo y[d uZb e/ rJ/. fgSb/ bzw/ no;/ s'A f;yK Bkb j'Jh phsh d[jokJh. 

f;Zyh n;{b  s/  fJB;kBhns dk  tk;sk  gkfJnk. gZEo  fdb  fJB;kB 

gqekP f;zx NZ; s'A wZ; Bk j'fJnk. nkgD/ jh gzEe pZfunK dk y{B ghD 

tkb/ cBhno Bkr B{z iZi ;kfjp wzso gVe/ t; eoBk ukj[zd/ ;B, e'Jh 

wzso ezw Bk nkfJnk. Go/ wB SbedhnK nZyK ezpd/ p[Zb bVyVKd/ g?oK 

Bkb N[od/ ;qLe[bdhg f;zx, pkdb dh e'mh ftu'A pkjo XZe fds/ rJ/. sd'A 

coi pDdk ;h gzEe iE/dkoK dk, pkdb  fto[ZX  fJfsjk;e j[ewBkwk 

ikoh eod/. T[; B{z rbsh dk nfj;k; eokT[Ad/, f;Zyh dk tk;sk gkT[Ad/, 

y[dk dk y"c u/s/ eokT[Ad/. ;qL e[bdhg f;zzx dh j";bk ncikJh tk;s/ 

nekb sys s/ ;Zde/ ;BwkB eod/, T[; d/ jZe  ftu  fBXVe  fpnkB 

fdzd/HHHHHHH. nc;'; pj[s pj[s nc;'; nfijk Bk j'fJnk. fco j[ewBkw/ 

e/tb rohpK B{z ckj/ bkT[D tk;s/ jB< eh fJjh r[owfonkdk j?< BjhA 

(255)

Page 263: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

BjhA.. 

joDk pkiK s? f;edkoK J/Bk gfVnk BkT[.. 

cKXh bZr ikfs cjkfJfB nr? Bk jh EkT[[..  (1288) 

woj{w jouzd f;zx b'Ar'tkbhnk1985 dh gzikp ftXkB ;Gk dhnK 

u'DK s'A gfjbK ;zro{o d/ fJZe fjzd{ wzdo ftu frnk. w{oshnK B{z wZEk 

N/fenk,  fsbe brtkfJnk. iE/dko nZyK whN rJ/.  fJjBK jh u'Dk 

d"okB ;[oihs f;zx poBkbk, poBkb/ d/ fJZe wzdo ftu NZb yVekD frnk 

fNZe/ brtkJ/. iE/dkoK i[pkB Bk y'jbh. r[ouoB f;zx N'jVk gfNnb/ 

fBozekoh GtB ftu ik e/ T[jBK s'A t'NK b?D bJh sob/ eodk fojk. 

;o'gk gqkgs ehsk. iE/dkoK w{zj Bk y'jfbnk. gqekP f;zx pkdb f;Zy 

w[Zy wzsoh, nekbh db dk gqXkB Gh, b[fXnkD/ d/ fJZe wzdo ftu sKfsfoek 

e'b'A jB eotkT[Adk fojk , fsbe brtkT[Adk fojk. iE/dkoK dh i[pkB B{z 

skb/ bZr rJ/. f;Zy tiho wzvbh B/ ;ko/ gzikp B{z fdB fdjkV/ d'jhA jZEhA 

b[ZfNnk. B'NK Bkb  fsi"ohnK s{V bJhnK. nopK d/ wkbe pD p?m/. 

;oekoh B"eohnK fuZN/ fdB fBbkw j'D bZrhnK. :{Bhtof;NhnK dhnK 

ikjbh fvrohnK dhnK d[ekBK E'e ftu y[ZbQ rJhnK. b'e GbkJh d/ ;ko/ 

ekoi mZg eo fds/ rJ/. p/nzs e[opkBhnK eoe/ gzikp ns/ f;Zy fjsK 

bJh ;zxoP eod/ nk oj/ nekbh db B{z pdBkw eoe/ fwZNh ftu fwbk 

fdZsk frnk. fJ; nekbh ;oeko B/ f;ZyK B{z d[BhnK ftu eZy'A j"b/ eoe/ 

oZy fdZsk. nkw f;Zy toeo dk e'Jh ezw BjhA j'fJnk, g[okD/, gzE tk;s/ 

e[opkBhnK eoB tkb/, i/jbK eZND tkb/, f;ZyK dh fe;/ ;ko Bk bJh, 

o'NhUA  nks[o  j'  rJ/.  ykb;k  gzE  dk  r"ot, nekb  sys  ;kfjp  d/ 

iE/dko, w{zj ftu x[zrDhnK gkJh fpZN fpZN sed/ oj/. f;Zy nkr{nK B{z 

f;Zyh fto'Xh eos{sK s'A o'eD dh fjzws Bk i[Nk ;e/. j[ewBkwk ikoh Bk 

eo ;e/. go feT[A < feT[A << 

ikfB p{fM e? pkto/ s? eki[ fprkfoU.. 

gkg eos ;[efuU BjhA Bj rop[ fBtkfoU..  (727) 

wBwZ[y fe;w d/ gqpzXe u"XoK ekoB gftZso n;EkB, r[o{ xoK B{z 

izr dk nykVk pDk fdzd/ jB. d/P ftd/P ftu'a fBZs BthnK p[okJhnK dk 

(256)

Page 264: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

id'A PoXkb{ ftnesh B{z gsk ubdk j?, sK T[j jT[e/ Godk, nZEo{ e/odk, 

p/p; j'fJnk sVg e/ ;fsr[o{ d/ uoBK ftu ;[Xko dh nodk; jh eo 

;edk j?. ;zrsK tZb'A nogD ehsh gq/w G/Nk, pVh p/dodh Bkb popkd 

ehsh ik ojh j?. p/nzs gqpzXe s/ gqukoe BfPnK ns/ j'o  fxBkT[D/ 

ftekoK ftu bZEgZE j'J/ gJ/ jB. r[odtko/ ;zrsK bJh ;KM/ Xow n;EkB 

Bk ofj e/, fBih ikfJdks s/ ewkJh dk ;kXB pD uZ[e/ jB. r[o{ xoK B{z 

;oeko iK ckJhBK; ezgBhnK e'b froth (rfjD/) oZy e/ eoi/ b?D/ s/ 

ngD/ fBZih eko'pko tXkT[D/, nkw toskok pD u[Zfenk j?. pd/PK d/ e[M 

gqpzXe Pokp ns/  f;roN dhnK d[ekBK Gh eod/ jB. fpd/PK  ftub/ 

nZfXT[A pj[s/ gqpzXe nzfwqsXkoh ofjstkB j'Dk sK d{o ;r'A gfsZs jB. 

jo EK s/ nkg' ngDh wfonkdk bkr{ ehsh j'Jh j?. gqukoe nkg' ngDh 

wBwoih dh vcbh tik oj/ jB. ehosBhJ/ eftsktK B{z jh “ Ppd 

ehosB” dk b/pb bk e/ g/P eo oj/ jB. wBxVs jk;'jhDhnK ejkDhnK 

r[o PpdK Bkb i'VhnK ik ojhnK jB. gkmhnK bJh gkm dh e'Jh ;[XkJh 

BjhA j?. rzdhnK EktK s/, ;VeK feBko/, BfjoK d/ ezfYnK s/, SZgVK tor/ 

N'fJnK ftu, PwPkB xkNK ftu, MrV/ tkbhnK EktK s/ epik iwkT[D 

bJh, r[o{ rqzE ;kfjp B{z x;hfNnk ik foj?. fJjBK wBwsh ezwK ekoB 

gktB pkDh dk x'o ngwkB j' fojk j?. v/fonK, xoK ftu r[o{ rzzqE ;kfjp 

d/  ;o{gK  B{z  szr, rzd/  Ekt/A  ofynk j'fJnk j?. r[o{  rzqE ;kfjp Bkb'A 

ftneshnK dh g{ik tX/o/ j'Jh ik ojh j?. fJZe fJZe fgzv iK w[jZb/ ftu 

eJh eJh r[odtko/ T[;o u[Ze/ jB. ;gheo nkw ifrnk;{ d/ fdB Go 

ezB gkVd/ jB. ;kv/ iE/dko J/H;hH rZvhnK s/ J/H;hH e'mhnK ftu “ u?B 

dh pz;oh” tik oj/ jB, fit/A fes/ e[M j'fJnk jh BjhA. ;zrsK B{z Bkw 

igD dhnK r'bhnK Sek oj/ jB. fJjBK x'o wBwsK pko/ gzEe jkbs B{z 

;[XkoB pko/ e[M m'; T[gokb/ eoB dk T[jBK e'b tes BjhA pudk. 

vkbo, g"AAv fJeZm/ eoB/ e'Jh S'Nk ezw j?< fJ; nj[d/ d/ ekoB jh sK 

wkfJnk dhnK gzvK nk ojhnK jB. gftZso nj[dk poeoko oZyD tk;s/ 

pV/ gkgV t/bD/ g?Ad/ jB. oki;h b'eK B{z Gh y[P oZyDk j'fJnk. i/ nj[dk 

jh Bk fojk fco eZy'A j"b/ j' ikDr/. d/P ftd/P ftu x[zw e/ Xow T[gd/P 

eoe/ g"AvK dhnK gzvK pzBe/, tkg; gos nkT[Dk jh f;Zyh dh uVdh ebk 

(257)

Page 265: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

wzBh ik ojh j?. fJzBhnK d[;tkohnK s'A pkd r[owfs tk;s/ tes pudk 

jh feZE/ j?< 

pkjo eh nrfB p[Ms ib ;fosk e?, 

BkT[ w? iT[ nrfB bkr? e?;/ e/? p[MkJhn?.. 

wkfJnk vo vo bgs jkfo r[od[nko/ ikt?, 

sjk iT[ wkfJnk fpnkg? ejk mfjokJhn?..(GkJh r[odk;   544) 

iE/dko i'frzdo f;zx t/dKsh ih tZb'A pj[s gfjbK iE/dkoh ;zGkbD 

;ko jh P'qwDh ew/Nh B{z “ j[ew” fdZsk frnk ;h fe ;ko/ iE/dkoK dh 

fB:[esh ns/  poyk;srh  d/  fB:w  fsnko  ehs/  ikD.  fJjBK  pDkJ/ 

fB:wK sfjs jh fe;/ ftnesh B{z iE/dko bkfJnk iK jNkfJnk ikt/. 

fJjBK dh ftfdne :'rsk Gh fBoXkos ehsh ikt/. bzwK tes phs ikD 

sZe  Gh Pq'wDh ew/Nh  B/  fJ; j[ew dh  osh  Go gotkj BjhA  ehsh. 

uzvhrVQ  s'A  Sgd/ nypko  (d/P ;/te)  ftu  22H09H99 dh  ypo  ftu 

fbfynk frnk ;h fe ;qL Gkr f;zx Bkwh ftnesh ngDh gzikp (BtK 

Pfjo) ftu eJh J/eV iwhB r[o{ d/ Bkw s/ GkJh wBihs f;zx, iE/dko 

nBzdg[o ;kfjp d/ jtkb/ eo frnk. e[M jh ;w/A nzdo T[[; iwhB B{z 63 

bZy 25 jiko ftu t/u e/, GkJh wBihs f;zx B/ o[g? nkgD/ fBZih ykfsnK 

ftu iwQK eotk bJ/. wkbe GkJh Gkr f;zx :{He/H fBtk;h fJ; ;dw/ B{z 

podkPs Bk eodk j'fJnk, gob'e rwB eo frnk. fJj ns/ j'o eJh 

fe;w d/ fttkdK ftu wBihs d/ fxo ikD s'A pknd gVskb eoB tk;s/ 

fJZe ew/Nh pDkT[D dk n?bkB ehsk frnk. T[; ew/Nh dh fog'oN sK feZE'A 

nkT[Dh ;h, edh whfNzr jh BjhA j'Jh, ;r'A ew/Nh pDh jh BjhA. frnkBh 

g{oB f;zx B/ j[ewBkfwnK dh i' d[odPk ehsh, nekb sys dh wkD 

wfonkdk B{z i' Ykj bkJh, T[j fpnkB s'A pkjoh, iZr'A s/othA j?. T[j ;dk 

fttkd ftu fxfonk ofjzdk j?. gzEe GktBktK iK ;zrh ;kEhnK dh fJZis 

dh e'Jh gqtkj BjhA eodk. fBowb i's wjkB goT[gekoh PyPhns, r[o{ 

BkBe r[o{ r'fpzd f;zx ih B{z, fJZe ;kXkoD fij/ g"okDe g[oy dh ;zskB 

nkyD'A Gh Pow BjhA eodk. edh iE/dkoK dh io{oh fJeZsosk ftu BjhA 

iKdk. sys dh  iE/dkoh  s'A  Gkt/A  bkj  fdZsk,  go  fJZe  j'o  pj[s  jh 

(258)

Page 266: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;fseko:'r nj[d/ dopko ;kfjp d/ w[Zy rqzEh dh rZdh dk b[sc T[vk fojk 

j?. eh wikb fe T[; dh jtk tZb Gh e'Jh e?oh nZy Bkb t/y/. dwdwk 

;kfjp d/ iE/dko frnkBh e/tb f;zx, ngDh B[{zj d/ nksw jZfsnk e/; 

ftu i/jb ftu pzd jB. GktA/ nj[d/ s'A fsnkr gZso fdZsk frnk go 

pj[s d/oh eoe/. pkdb ;oeko dk fJZe wzsoh ;[Zuk f;zx bzrkj r[opkDh 

B{z fgZm d/ e/ r[o wfonkdk tZb'A Gr"Vk j' e/, 501 owkfJD d/ nyzv gkm 

r[odtkfonK ftu eotkD tk;s/ bzr"Nk pzBh fcodk fojk. dopko ;kfjp 

nzfwqs;o ns/ j'o nDfrDs r[odtkfonK d/ e[gopzX dhnK nypkoK 

ftu fBZs ypoK SgdhnK jB. f;Zy i[nkBh BfPnK ftu v[Zp ojh j?. 

gfssg[D/ dh jB/oh tr ojh j?. ftnkj dh nkV ftu bVe/ bVehnK dk 

fet/A P'PD j[zdk j?, fe;/ B{z fceo BjhA. fet/A ftd/PK ftu gzikp dhnK 

XhnK Boe ftu XZe fdZshnK iKdhnK jB, fe;/ s'A b[fenk fSfgnk BjhA 

j?. r[o{ rqzE ;kfjp dh ji{oh ftu nBzd ekoi eotk e/, goeowk eoe/, 

e;w yk e/, ihtB Go ;kE fBGkT[D dhnK, e[M jh ;w/A pkd foPs/ N[ZN 

iKd/ jB. r[o{ rzqE ;kfjp d[nkb/ goeowk eoe/ Bebh ftnkj j[zd/ Gh 

gsk ufbnk j?. fJj ns/ nfij/ j'o PowBke wBwsh eow j[zd/ ;[D 

gVe/ Gh ;kv/ iE/dkoK, edh i[pkB y'jbD dk ePN sZe BjhA ehsk. 

p[okJhnK B{z o'eD dh iok fizzBK Gh T[gokbk BjhA ehsk. fco g[ZfSnk ik 

;edk j? fe fJj fe; ekoB iE/dko jB< rZvhnK nkokwdkfJe, nkbhPkB 

e'mhnK, w{zj wzrhnK Gkoh sBykjK, ;zrsK tZb'A nEkj wkD s/ wkfJnk d/ 

y[Zb/ rZc/HHHHH. fco i/ fJjBK e'Jh r[o{ xo dk, gzEe fjZsK tkbk ezw jh 

BjhA eoBk sK feT[A e"w dk g?;k nikJhA o'jfVnk ik fojk j? < eh G/Nk 

g{ik dk g?;k SZe, veko wko ikDk, r[ows d/ ekoiK tZb'A w{zj w'V b?Dk, 

fJjh f;Zfynk j? r[opkDh e'b'A iE/dkoK B/ < go feT[A < 

ihn pXj[ ;[ Xow efo Ekgj[ nXow ejj[ es GkJh.. 

nkg; eT[ w[fBto efo Ekgj[ ek eT[ ejj[ e;kJh.. (1102) 

j'o  pj[s  e[M nfijk  j?  i'  c"oh  fXnkB  wzrdk  j?,  go  ;kv/ 

iE/dkoK e'b oki;h b'eK B{z y[P eoB s'A f;tkJ/ j'o e[M BjhA ;[Mdk. fBs 

BthnK t zrkoK ykb;k gzE B{z dog/P j[zdhnK jB. GftZy pko/ edh e'Jh 

(259)

Page 267: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

gbkB BjhA pDkfJnk frnk. EK EK y[zpK tKr T[FZr oj/ v/o/ fezB/ e[ gzEe 

jB fezB/ e[ gzE fto'Xh. ;'uDk pDdk j?. gzikp dh fe;kBh dk nkT[D tkb/ 

fdBK ftu GftZy j'o Gh nzXekowJh j't/rk. ftZfdnk gZy'A edh gzikp 

Gkos d/ ;kyosk ftu w'joh ;{fpnK ftu ;h.nZi gzikp ftZfdnk gZy'A 

gSV e/ s/Jht/A Bzpo s/ ubk frnk j?. ftfdnk ftu fdB'A fdB fBxko jh 

nkT[Adk fdZ; fojk j?. brgr S/ bZy, T[FZu ftfdnk gqkgs B"itkB bVe/, 

bVehnK, p/o[Irkoh dh dbdb ftu c;/ j'J/ jB. y/vK d/ y/so ftu Gh 

gzikp pj[s fgS/ ofj frnk j?. gkfe;skB Bkb izr d/ pjkB/ pkvo d/ 

fe;kBK dk nopK dk B[e;kB j' u[Zfenk j?. gzikp dhnK ;oekoh p?AeK 

gzikp ftu'A g?;k fJeZso eoe/ Gkos dhnK j'o ;N/NK ftu ftek; d/ ezwK 

s/ ;ko/ p?fezr fB:wK dh T[bzxDk eoe/ bk ojhnK jB. gzikp B{z fdtkbhnk 

pDk ojhnK jB. gzikp ftu tZv/ ekoykB/ bkT[D pko/ edh ezB jh BjhA 

Xfonk frnk. gzikp s'A pkjo t;d/ f;ZyK sZe, Xow gquko bJh ns/ 

T[jBK d/ j'o w;b/ jZb eotkT[D bJh gzEe w[yhnK B/ edh e'Jh ;koEe 

isB BjhA ehsk. nkb fJzvhnk r[odtkok n?eN pDkT[D pko/ bzw/ ;w/A s'A 

ezB gkVthnK uheK sK ;[DkJh d/ ojhnK jB, T[gokbk e'Jh BjhA ehsk 

frnk. fJ;d/ T[bN fjwkub r[odtkok ew/Nh, jfonkDk r[odtkok ew/Nh, 

fdZbh ew/Nh, ji{o ;kfjp p'ov, gNBk ;kfjp p'ov, gkfe;skB r[odtkok 

ew/NhnK pDh ik ojhnK B/. gzEe w[yh rcbs dh x[{e r{jVh BhAd ftu 

;[Zs/ j'J/ jB. 

w;b/ pj[s jB go ezBK s'A p'fbnK B{z e'Jh fet/A ngDh t/dBk 

;[Dkt/< gZEo d/ fdb tkfbnK nzdo gzEe dod dh ghV fet/A g?dk eo/< 

;ktD wjhB/ d/ nzfBnK B{z T[FZiV ojh gzEe c;b, g;o fojk wko{Eb e'Jh 

fet/A ftykt/< fiBQK Xkowe w[yhnK dh, p/JhwkB oki;h bhvo fB:[esh 

eod/ jB, ngDh woih d/ c?;b/ eotkT[Ad/ jB, id'A wB ehsk go/ trkj 

wkod/ jB, T[jBK iE/dkoK s'A i[onZs tkb/ c?;b/ b?D dh fet/A nk; ehsh 

ik ;edh j?< fiBK B{z ngDh rZdh dk Gh Go';k BjhA nZi j? eZb oj/rh fe 

BjhA, eh gsk. fijBK iE/dkoK dh T[FZu r[ows :'rsk t/ye/ fB:[esh BjhA 

j'Jh. ;r'A wBwoih d/ j[ewBkw/ ikoh eotkT[D tk;s/ bkfJnk frnk j?. 

fgSb/ ;w/A ftu j[ewBkfwnK dh pVh tkoh rbs tos'A j'Jh j?. ;fsr[o{ 

(260)

Page 268: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ih d/ gktB w[yko fpzd s'A j'fJnk “X[o eh pkDh” o{gh gftZso j[ewBkwk 

edh ;[DkfJnk jh BjhA frnk. y'jb e/ ;wMkfJnk jh BjhA frnk. i/ 

ekp/ ftu'A jh e[co T[m gt/ fco fJ;bkw feZE/ fNe/rk< e[o;hnK s/ p?m e/ 

bzro SeDk r[owfs BjhA j?, iwhB s/ p?m e/ bzro SeDk r[ows j?. fJ; 

j[ewBkw/ B/ pd/PK d/ f;ZyK B{z bho'A bho eoe/ oZy fdZsk j?. p/wkjBhnK 

rbK s/ j[ewBkw/ HHHHHH. gzE dh ftrVh ;fEsh ;[XkoB tk;s/, wBw[y f;Zy 

bhvoK B{z BZE gkT[D tk;s/, gzE ftu e[ohshnK d{o eoB tk;s/, e'Jh 

j[ewBkwk BjhA HHHH go feT[A nfijk feT[A < < 

!  efb j'Jh e[s/ w[jh yki[ j'nk w[odko[.. 

e{V p'fb p'fb GT[eDk u{ek Xow[ phuko[ (1242) 

!  oki/ ;hj w[edw e[s/.. ikfJ i rkfJfB p?m/ ;[s/.. 

ukeo Bjdk gkfJfB xkT[.. os[ fgs e[fsj' ufN ikj[.. (1288) 

pI[or b/ye ;qL r[opyP f;zx ekbk ncrkBk ih ;zB 1994 s'A 

y'i Gog{o g[;seK “fpgqB eh ohs s'A ;Zu dk wkor” bVh dhnK fbydk 

nk fojk j?. feskp SgtkT[D s'A gfjbK T[; dhnK c'N' ekghnK gqf;ZX 

;ekboK ns/ nekb sys d/ iE/dko B{z G/i e/, fBwosk ;fjs ;[MkT[ 

wzrdk fojk j?. fe;/ ftdtkB tZb'A iK iE/dko tZb'A, e'Jh i[nkp Bk fdZsk 

frnk. r[L f;zx ih ngDh g[;se Sgtk e/ r[ows gq/whnK sZe g[ukT[D 

bZr gJ/. S/ ;kb sZe r[ows d/ nB/e ftfPnK Bkb ;pzXs, eJh feskpK 

wkoehN ftu g[Zi rJhnK. f;Zy gkmeK B/ g[;seK dk T[sPkj Gog{o 

jz[rkok  Gfonk.  fe;/  ftdtkB iK  fe;/  iE/dko  B/  Gh  e'Jh  T[Arb Bk 

T[mkJh. nZi s'A fszB e[ ;kb gfjbK iE/dko i'frzdo f;zx t/dKsh ns/ 

nwoihs f;zx dh ;KM/ s"o s/ ;zgkde ehsh g[;se “r[o fpbk; gkL 

S/thA” P'qwDh ew/Nh B/ Sgtk fdZsh. n;b ftu fJj feskp GkJh nwoihs 

f;zx dh jh fbyh$;zgkds ehsh j'Jh j?. t/dKsh ih dk ;zgkdBK ftu e'Jh 

yk; :'rdkB BjhA j?. nwoihs f;zx B{z fe;/ ;jko/ dh io{os ;h sK fe 

tZv nekoh g[;se Pq'wDh ew/Nh tZb'A SgkJh ik ;e/. t/dKsh B{z ngDk BK 

uwekT[D dh bkb;k ;h. d't/A  fJZe d{i/ d/ prbrho j' rJ/ s/ feskp 

Pq'wDh  ew/Nh  B/  Sgtk  fdZsh.  fJ;  feskp  ftu  p/nzs  fjzd{  g"okfDe 

ejkDhnK jB. fJ;d/ b/ye pko/ e'Jh gsk BjhA j?. ;fsr[o{ ;kfjpkB dk 

(261)

Page 269: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fJ; feskp ftu x'o ngwkB ehsk frnk j?. e[dos d/ neZN fB:wK B[z{z 

Gzr ehsk frnk j?. eokwksh ejkDhnK dh Gowko j?. r[opkDh d/ fe;/ 

f;XKs s/ fJj g[;se yoh BjhA T[sodh. go t/dKsh ;kfjp ns/ T[; d/ 

;zrh ;kEh, G{wektK fbyD tkb/, fJ; B{z gzE dh tvw[bh fJfsjk;e y'i, 

d[obZG  yikBk,  wjkB  ;/tk nky  e/  fBtkiD  bZr  gJ/.  t/dKsh  ih  B{z 

ikfgnk  fe w?A oks' oks wjkB y'ih  fbykoh pD  frnk jK. Bkb vkL 

nwoihs f;zx B{z Gh yzG bZr rJ/. 

nfijh r[ows fto'Xh e[co Bkb bpo/i gkg dh p/Vh, r[ows 

dhnK XZihnK T[vkT[D tkbh feskp, ;qL r[opyP f;zx dh pki nZy s'A 

fet/A pu ;edh ;h. T[jBK fJ; feskp ftubk epkV Bzrk eoBk P[o{ eo 

fdZsk. gfjbK b/yK d[nkok s/ fco fJZe tZv nekoh g[;se “r[{ofpbk; 

gkLS/thA^ r[opkDh dh goy e;tZNh s/” fby e/ gzE nZr/ d[jkJh gkJh fe 

fJ; e{V feskp B{z o'e' t/dKsh B{z toi' fJ;/ dpkT[ ekoB ;q'L ew/Nh tZb'A 

fJ; feskp B{z o'e fbnk frnk. go t/dKsh B/ w[V nkgDk o;{y tos e/, 

fJ; g[;se dh fteoh P[o{ eotk fdZsh. Bkb jh r[opyP f;zx ih B{z gzE 

ftu'A S/eD dk j[ew ikoh eo fdZsk. fJjBK ;kohnK xNBktK dk ft;Eko 

nypkoK o;kfbnK  ftu Sgdk nk  fojk j?. gqekP f;zx pkdb uzdok 

;[nkwh s'A b[fXnkDk ftu jtB eokT[Adk fojk w[eN gfjBdk s/ fsbe 

brtkT[Adk fojk, iE/dko ih nkokw Bkb t/yd/ oj/. pkdb nB/e wzdoK 

ftu NZbhnK yVekT[Adk fojk, iE/dko ih nZyK whN rJ/. pkdb dh gsBh 

phph ;[fozdo e"o nkP{s'P, gzE d'yh d/ uoBK s/ f;o ;[N e/ w[okdK wzrdh 

ojh. t/dKsh dh nkswk Bk ikrh. pkdb d/ B/Vb/ foPs/dko B/ u'D fiZsD 

tk;s/ nekb sys ;kfjp s/ ik e/ nzfwqs SeD dk Sb BkNe ehsk. u'D 

fiZsD s'A pkd fco dkjVh eNtk fdZsh, t/dKsh ih u?B dh pz;oh pikT[Ad/ 

oj/. nekbh db B/ sys ;qh e/;rVQ s/ nodk; eoe/ j[ewBkwk b? e/, 

(r[o{ rzqE ;kfjp dk ) nBzdg[o dk wsk gqtkB ehsk ;h. fJ; ftu fby/ 

nfXeko gqkgs eoB tk;s/ wo fwND dhnK e;wK ykXhnK ;B. ;zB 

1973 dh ehsh nodk; s/ wsk j"bh j"bh wo w[Ze frnk j?. fJ; ehs/ gqD 

B{z g{ok eotkT[D bJh fe;/ iE/dko B/ ezB Bk u[Zfenk. fJZe' rZb :kd j? 

fe gzE ftu nk uZ[ehnK ewi'ohnK B{z d{o eoB tk;s/ i/ e'Jh ftdtkB 

(262)

Page 270: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

g[oP, jkb gkjfonk eodk j?, T[; dh i[pkB pzd eo fdU. gzE ftu'A S/e 

fdUHHHH. ;qL ros/i f;zx nkJhHJ/Hn?;H B?PBb gq'c?;o nkc f;Zy fJiw 

s'A T[;dh fJj T[gkXh y'j bT[, feT[Afe T[j Gh “ e[M nkeVdk j?”. ;ko/ 

n;{bK wfonkdktK dh pbh d/ e/, fjZe d/ skD iE/dko j[ewBkw/ ikoh eo 

oj/ jB. fJZe tkoh fJj fBoDk eo bJhJ/ fe iE/dkoK B{z j[ewBkw/ ikoh 

eoB d/ nfXeko fwb/ fet/A jB< 

T[L  eh ;fsr[o{ ih fe;/ ftnesh B{z f;ZyK dk r[o{ iK j[ewBkw/ ikoh 

eoB dk nfXeko Ekg rJ/ ;B< iK ;ko/ nfXeko ykb;k gzE B{z d/ 

rJ/ ;B < 

nL  eh r[opkDh ftu'A e'Jh nfijk gqwkD fdZsk ik ;edk j? fi; okjhA 

fe;/ iE/dko B{z nfij/ ftP/P nfXeko fdZs/ rJ/ j'D < 

JL  eh r[odtkok n?eN ftu e'Jh ni/jh wZd j?, fi; ftu iE/dko B{z 

e'Jh nfijk jZe fdZsk frnk j't/ < 

;L  eh gzE gqwkDs f;Zy ofjs wfonkdk ftu e'Jh nfijk nfXeko 

iZE/dko B{z fdZsk frnk j?< 

jL  eh fe;/ g[oksB gqwkDhe g[;se ftu'A e'Jh fJ; soK dk jtkbk 

fwbdk j? fi; okjhA iE/dko B{z e'Jh tZX skes fwbh j't/ < 

i[nkp jo EK BKj ftu fwb/rk, fco fJj j[ewBkw/ ikoh eoB dk 

jZe ;q'L ew/Nh B/ fe;/ ws/ okjhA fdZsk j't/, BjhA. fJj sK XZe/Pkjh dk 

tYKrk j?, fi; d/ jZE ftu skes dh bkmh j't/, fco tos'A eoe/ ncrkBk 

ih tor/ B{z feT[A Bk ;'fXnk ikt/< XzB f;Zyh, XzB iE/dkoh. 

ewfo eNkok pze[Vk pze/ ek n;tko.. 

r[op[ B ehi? BkBek ws[ f;fonkt? Gko[.. (956) 

nro iE/dkoK dk gq/PkB ehsk f;Zy ndkbs ftu ubk frnk sK 

fJjBK B{z puD dk e'Jh okj BjhA bGDk. ;zB 03 ftu Sgh “j[ewBkw/ 

nkd/P ;zd/P” Bkwh g[;se d/ gzBK 174 s/ “iE/dko P'qwDh ew/Nh” B{z 

“j[ewBkwk” ikoh eo fojk j?. fJ; dh fwsh j? 29H03H2000 “ w?A P'qwDh 

ew/Nh B{z j[ew fdzdk jK fe iE/dko bkT[D jNkT[D nkfd dk ftXh ftXkB 

fsnko ehsk ikt/. iE/dko d/ nfXeko ns/ ftfdne :'rsk fBPfus 

ehsh ikt/. j[ewBkwk ikoh eoB d/ Yzr sohe/ ;[MkJ/ ikD. Xow n;EkBK 

(263)

Page 271: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

B{z oki;h b'eK dh ieV ftu'A nkikd eokfJnk ikt/. r[odtkok n?eN pD/ 

B{z pj[s bzwk no;k phs frnk j?,  fJ; ftu b'VhAdhnK ;'XK ehshnK 

ikDHHHHHH.” S/ ;kb phs u[Ze/ jB y[d P'qwDh ew/Nh B/ fJ; ny"sh j[ewBkw/ 

B{z BjhA wzfBnk. iE/dko B/ e'Jh ekotkJh ehsh< ih BjhA, T[j nkgD/ 

foiedksk nZr/ nZy u[Ze e/ BjhA t/y ;ed/. pZ; ngD/ wkbeK d/ nky/ bZr 

e/  j[D  j'o eZd{  ftu sho eZY wkfonk j?,  ;g'e;w?B d/  w[Zy ;zgkde 

;qL i'frzdo f;zx B{z gzE ftu'A ykoi eoe/. feT[Afe T[j f;ZyK B{z frnkB 

tzv fojk j? , fJ; bJh ;g'e;w?B gouk e'Jh Bk gV/. tkj t/dKsh ih 

PkpkP/ iE/dko' XzB j' s[;hA XzB s[jkv/ wkbe j[ewBkw/ ikoh eotkT[D 

tkb/. fJ; frnkB dh jB/oh B{z j[D o'e ;eDk s[jkv/ bJh ;zGt BjhA j?. 

d' jh okj ;Bl fJZe ^t/dKsh Pjhdh gk b?Adk d{ik ^ nksw jZfsnk eo 

b?Adk. i/ fgSbhnK ehshnK rbshnK bJh gzE ns/ ;fsr[o{ s'A w[nkch 

wzr b?Adk, fe w/o/ e'b'A oki;h b'eK B/ dpkT[ gk e/ rbs ezw eotkJ/ ;B. 

w?A nZr'A j'o oki;h dpkT[ Bk ;jkodk j'fJnk B"eoh s'A n;shck d/ fojk 

jK. fJj ;h T[; dh “Pjhdh” go nekb sys dh nkpo{ pu iKdh. d{ik 

;h oki;h b'eK d/ nky/ rbs j[ewBkw/ ikoh eod/ ofjDk s/ fJfsjk; 

ftu ngDk BK ebzes eotk b?Dk. Bkb jh nekb sys dh fJZis j"bh 

eo d/Dh. t/dKsh B/ nksw jZfsnk tkbk okj jh u[fDnk j? , fJj okj T[; 

B{z w[pkoe, go ;dk bJh ngD/ wZE/ ekby brtk bJh. nekb sys d/ 

iE/dko dh t[Zes dk G'r gk fdZsk. j[D iE/dko ndkbsK ftu g/PhnK 

G[rs/rk iK fco n;shck d/t/rk. e'Jh okj pkeh Bk ofjD fdZsk frnk, 

XzB f;Zyh, XzB iE/dkoh. XzB jB oki;h b'e, fiBK B{z nkgDhnK T[FZu 

Xkowe  ;z;EktK  s/  gqzgoktK ngwkBs  eoe/  gq;zBsk  gqkgs  j[zdh  j?. 

nkT[D  tkb/  eZbQ  tk;s/  u/szB r[of;ZyK  B/  c?;bk  eoBk  j?  fe  gftZso 

;z;EktK B{z wbhB j'D s'A fet/A pukfJnk ikt/. ;wK ikrD dk j?. 

B'N L ;Zu p'bD s/ ;Zu fbyD s'A r[Z;/ ftu nke/ g[ikohnK B/ b/ye

fto[X Gh j[ewBkw/ dk nrB pkD ubk fdZsk j?.

[[[[

(264)

Page 272: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

thjth ;dh dk F' qwDh f;Zythjth ;dh dk F' qwDh f;Zythjth ;dh dk F' qwDh f;Zythjth ;dh dk F' qwDh f;Zythjth ;dh dk F' qwDh f;Zy

rZb d[nkgo :[Zr dh j? i' ebi[r Bkb'A fpjso, ;[DhAdk j?. fJZe' 

dkd/ d/ g'sfonK dk iwhB s/ xo tzvD s'A MrVk j' frnk. f;nkfDnK 

tZb'A d'jK fXoK ƒ ;zs[PN eoB tk;s/ e'Jh :'r T[gokbk Bk ehsk frnk. 

sbyh pj[s tZX rJh fJ;/ r[Z;/ ftu e"ot fXo B/ nkgDh GoMkJh do'gsh 

ƒ rzd/ wy"b eo fdZs/. rZb rkbh rb'u s'A tZX e/ wko ekN se g[Zi rJh. 

d'tK fXoK B/ fBPfus fdB s/ g{oh c"ih skes Bkb I'o niwkJh eoB dk 

n?bkB eo fdZsk. c"iK dk s/ :'fXnK dk ;wheoD j'fJnk izrh ;kwkB 

fJZeZmk  ehsk  frnk  s/  d't/A  skesK nkjw'  ;kjwD/  j'  e/  nZr  tokT[D 

bZrhnK. fJZe pzB/ gKvt ;?Bk, w[yh noiB ;?Bkgsh. go izrh g?AsV/ pko/ 

;ko/ nfXeko oEtkjh feqPB e'b. d'tK fXoK d/ f;gkjh s/ ;?Bkgsh woB 

bZr/. 

izr fBZs fdB j'o Gydh ik ojh ;h. e"otK B/ eJh fdBK dh 

iZe'sZeh pkd nkgDh jko ojh ;?Bk ƒ wjkB ;{ow/, Bhsh fBg[zB, eoD d/ 

;g[od eo fdZsk. ;kfonK fJZe ipkB fejk ^ “eoD dkBtho^s{z ;kvh 

jko ƒ fiZs ftu pdb ;edk j?. n;hA s?ƒ nkgDk wZ[y ;?Bkgsh ;theko 

eod/ jK.” eoD B/ w[yhnK dk c?;bk gqtkB eo fbnk. c"i ƒ nkgD/ Yzr 

Bkb iE/pzd ehsk. g{oh fsnkoh eoe/, nrb/ fdB eoD, izr d/ w?dkB 

ftu ik ;fink. tkoh tkoh eoD Bkb bVB tk;s/, eJh nkJ/ s/ eZyK 

ekfBnK tKr T[FZvd/ rJ/. gKvt ;?Bk ftu GrdV wZu rJh. e'Jh g/P Bk 

iKdh t/ye/, eoD d/ Nkeo/ bJh, noiB ƒ tZvh c"i ;w/s, w?dkB ftu 

T[skfonk  frnk. d't/A nkjw' ;kjwD/ p[ZeD bZr/. izr P[o{ eoB bJh 

fprb tZi fgnk. d't/A fXoK B/ fiZs gqkgsh bJh, e'Jh e;o pkeh BK 

SZvh. y{p nrBh toQkJh rJh. c?;bke[B f;ZN/ s/ g[ZiD bJh, noiB B/ 

(265)

Page 273: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

nkgD/ GZE/ ftu'A, fJZe yk; sho eZfYnk. feqPB oEtkjhA ƒ gqDkw ehsk, 

d/ts/ fXnkJ/. rKvht (XB[;) ƒ g{oh skes Bkb, ezB she fyZfunk. 

eoD ƒ w?dkB Sve/ GZiD bJh wIp{o eoB tk;s/, sho fBPkB/ tZb dkr 

fdZsk. P{edk j'fJnk sho, eoD tkb/ oE d/ wZE/ s/ ik NeokfJnk. eoD 

oE ;w/s, G[nkNDhnK yKdk j'fJnk, d' ;" ri dh d{oh s/ ik fgnk. 

c[osh Bkb eoD ;zGfbnk, oE mhe ehsk, x'V/ tZb ehs/, oEtkjh ;bZw 

ƒ, oZE fco gfjb/ ;EkB s/ fbikD bJh j[ew fdZsk. nZy d/ c'o ftu, 

;jh ;bkws, fpBk \"c eoD, noiD d/ ;kjwD/ djkV fojk ;h. 

j[D sho dkrD dh tkoh eoD dh ;h. T[;B/ GZE/ ftu'A fJZe sho 

eZfYnk, fuZbk ukjfVnk, ewkD dhnK jZvhnK eVe rJhnK, rKvht ƒ 

ezB s'A fgSKj sZe fyZfunk, fBPkBk ;/X e/, sho dkr fdZsk. noiB d/ 

oE ƒ ;kjwD/ wZE/ P{edk j'fJnk fJj sho ik NeokfJnk. nZr dhnK 

bkNK  fBebhnK,  Xosh ezph,  oE d/  gjhJ/  uowokJ/,  feqPB v'fbnk, 

nekP ftu'A fGnkBe uheK ;[DkJh fdZshnK, X{V d/ pZdb T[FZm/, s/ noiB 

oE ;w/s d; pkoK ri T[bNe/ fgSKj ik fgnk. S/sh feqPB ;zGfbnk, 

T[; T[mfdnK jh eoD dh T[;ssh ftu i?ekok bk fdZsk. “wjKpbh eoD 

dh i? j't/, i? j't/HHHH”. fJ;d/ Bkb jh nekP ftu'A I'odko gq;z;kwJh, 

ntkiK r{zi T[mhnK. “eoD :'X/ dh i? j't/, dkBtho eoD s/oh i? j't/HHHH.” 

nekP ftu'A eoD s/ g[Pg poyk j'D bZrh. 

noiB fJj ;G t/ye/ G"Auek ofj frnk, s/ T[;B/ o'; tZi'A bVB 

s'A fJBeko eo fdZsk. jfEnko IwhB s/ oZy f;o fgZN e/ p?m frnk. 

feqPB B/ g[ZfSnk ^ 

“eh j'fJnk noiB ` w?dkB ftu :'X/ nkgD/ jfEnko fJ; soQK 

IwhB s/ BjhA oZyd/, T[FZm s/ w[ekpbk eo.” 

“Bjh gqG{ ` w? Bjh bVKrk, w/ok ngDk oEtkjh d[PwD tZb'A wko{ 

tko eoB s/ i?eko/ rikt/, w?E'A podk;s BjhA j[zdk. nZi eZbQ sK p?e[zm d/ 

d/ts/ Gh gZygksh j' rJ/ brd/ B/.” 

“eh j'fJnk noiD, S/sh dZ; <” 

(266)

Page 274: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

“gqG{ ` fJj e'Jh dZ;D tkbh rZb j? < eh s[;hA BjhA ikDd/ eh 

j'fJnk j? < w?A sho ubkfJnk, eoD d/ SZe/ S[Vk fdZs/. G[nKNDhnK yKdk, 

oE ;w/s d'  ;"  ri dh d{oh  s/  ik  fvZrk ;h.  fezBh d/o  fgS'A,  w;hA 

;zGfbnk. sd'A fe;/ d/th d/ts/ B/ w/oh P'Gk BjhA ehsh. fe;/ B/ g[Pg 

poyk BjhA ehsh. s[;hA y[d Gh e'Jh gq;z;Bh: Ppd BjhA p'fbnk. id'A 

eoD B/ sho Bkb w/ok oE e/tb d; ri fgSKj XZfenk, fJj d' ;" ri 

d/ w[ekpb/ e[M Gh BjhA j?. go nc;'; s[;hA fpBk ;'u/, eoD dh ;'Gk ftu 

i?ekok bkfJnk. d/tfsnK B/ nekP ftu'A g[Pg poyk ehsh. i? i? eko 

j'Jh xzN/ tZi/. eh s[jkvh d/tsk ;Gk dk, fJj' fijk fJB;kc j? < w?ƒ 

i[nkp ukjhd?, j[D/ fJ;/ tes. toBK w? BjhA bVKrk.” 

“BjhA noiB  fiZd  Bk  eo,  jfEnko  ;zGkb,  fJj  ;wK  ci{b 

pfj;  eoB  dk  BjhA  j?.  izr  ;w/A  :'X/  ekfJosk  ftykT[Ad/  wkD  BjhA 

gkT[Ad/.” 

“ih BjhA, w?A sho sbtko BjhA u[ZeKrk, gfjbK w/oh s;Zbh eotkU. 

toBK w?A ;wMKrk fe s[;hA, nzdo yks/ e"otK dk gZy g{o oj/ j'.” 

“mhe j?, fit/A s/oh woih, w?ƒ n;bhns s/o/ ;kjwD/ oZyDh jh 

gt/rh. nkgD/ fdb s/ jZE oZy b?, fes/ ;Zu ;[De/, s{z rP yk e/ fvr jh 

Bk gt/.” feqPB GrtkB B/ nkgDh ebk toskJh, E'V/Q ;w/A bJh, noiB 

dk shik B/so y'jfbnk. “nkj t/y  fXnkB Bkb noiB, s/o/ oE d/ 

gjhJ/ Xosh wksk B/ g{oh soQK ieV/ j'J/ B/. j'o r"o Bkb t/y, P/P Bkr 

B/ oE d/ gjhJ/ ƒ tb/t/A gkJ/ j'J/ jB. w?A p/Bsh eoe/ ;ko/ d/tfsnk ƒ 

s/oh ;jkfJsk eoB bJh wBk fbnk ;h. T[jBK Gh g{oh tkj bkJh. w?A 

y[d fpPƒ dk ntsko ;'bK ebK ;zg{oB, ngDh ;koh ntskoh Pesh 

Bkb, s/oh wdd eo fojk jK. s/o/ oE ƒ nrBh s'A pukT[D tk;s/, nrBh 

dk d/tsk fJzdo nkgD/ eowukohnK ;w/s, nZr p[Mk fojk j?. go fJ; 

;G d/ pkti{d, e[opkB iktK dkBtho :'X/ eoD s'A. tkj, tkj s/o/, eoD 

tkj. s{z nkgD/ fJZe' sho Bkb Xosh dk wkB s'V fdZsk. P/P Bkr dhnK 

jZvhnK u{ok eo fdZshnK. ;ko/ d/tfsnK dh r?ph Pesh, jtk ftu T[vk 

(267)

Page 275: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fdZsh. w?A nkgDh ;koh nrzwh Pesh bk e/ Gh, s/o/ oE ƒ o'e BjhA 

;fenk, p/ tZ; j' frnk ;K w?A. eoD B/ e/tb noiB d/ oE ƒ d; ri 

fgSKj BjhA XZfenk, pbfe swkw sq?b'eh ƒ fjbk e/ oZy fdZsk. ;ko/ d/t 

b'e s/ eoD Gko{ j' fBpfVnk. i/ n;hA nB/e skesK tose/, oE ƒ Bk 

o'fenk j[zdk, sK s{z s/ s/ok oE fwZNh ftu fwb ikDk ;h, shbk shbk j' e/ 

fpyo ikDk ;h. eoD B/ ;kvk ;kfonK dk wkB Gzr ehsk j?. T[;dh fJ; 

nEkj Pesh ƒ t/ye/ jh, ;G B/ T[;dh T[gwk ehsh j?. s{z d' ;" ri eoD 

dk oE, fgSKj o/VQe/ e'Jh fjwkbk gops BjhA u[Ze fbnk. s{z fJZeZb/ eoD 

Bkb bV fojk j?. s/ eoD nB/e PeshnK s/ fJZeZbk Gko{ j?. j'o ;[D 

noiB. w?A oks d/ ;w/A, eoD ƒ fgnko Bkb dZ; nkfJnk ;K, fe gKvt 

s/o/ jh Gok B/, s?E'A S'N/, T[jBK dh ikB p\; d/thA. s[;hA ;ko/ e[zsh d/ 

g[Zso j'. fco w?A f;ykb e/, s/oh wksk e[zsh ƒ eoD e'b G/fink, T[;B/ o' 

o' e/ ;koh j'Jh phsh efj ;[DkJh. wK dh wwsk dk tk;sk gkfJnk. M'bh 

nZv e/ e[zsh B/ gziK g[ZsoK dh ikB p\Ph bJh sobk ehsk. T[j fejVh 

ukb j? i' w?A Bk uZbh j't/. s?ƒ pukT[D bJh s/ eoD ƒ ysw eotkT[D 

bJh. s?ƒ sK fJZebZt: B/ jh ed/ dk gko p[bk d/Dk ;h, i/ X'y/ Bkb r[o{ 

do'D, T[; dk nzr{mk Bk eNtk fdzdk. fJ; s'A pkd dh izr ftu, noiB 

fiZs frnk, s/ eoD fiZs e/ Gh jko frnk, nkgDk nkgk e[opkB eo 

frnk. 

efjzd/ jB fJ; wjKGkos dh izr s'A pkd e[oy/so “g[zB G{wh” 

efjbkT[D bZrh. feT[Afe fJE/ pj[s tZvh y{Bh izr bVh rJh ;h. fJfsjk; 

nkgD/ nkg ƒ d[jokT[Adk j?. nkT[ ebi[r ftu goshJ/, s/ t/yhJ/ fe 

nfijh izr fco feZE/ bVh rJh < fejVh ;h “g[zB G{wh” s/ e"D ;h fJ; 

EK eoD pbh. fJj “Xow Xosh” r[o{ BkBe dh uoB S'j Bkb gftZso 

j'Jh. r[o{ BkBe ;kfjp nZmK ikfwnK okjhA fJE/ (nzfwqs;o) gXko/. fJE/ 

jh d;K ;fsr[oK dh nksw i's “g'Eh ;kfjp’ dh ;zg{oDsk j'Jh, s/ gfjbk 

gqekP j'fJnk. fJE/ jh “whoh ghoh” Grsh s/ Pesh dk ;[w/b gqrfNnk. 

joh d/ wzdo d/ ;kjwD/ jh, nekb dk s\s Gh T[;ko fdZsk frnk. fJjBK 

(268)

Page 276: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

dh gktBsk bJh, nDfrDs ;zsK GrsK s/ ;{ofwnK B/ nkgD/ gqkDK dh 

nj{sh fdZsh. fJ;/ do s/ jkIo j' e/, ;kEhnK ;w/s fJZe f;Zy B/ nodk;k 

;'fXnk. fe nkgD/ Goktk Bkb j' ojh, p/^fJB;kch ysw eotke/ jh ;kj 

btKrk. f;Zy gzE d/ ;t?wkD bJh Xow:[ZX P[o{ eo fdZsk. Bzr/ XV e[M Gh 

BK j[zfdnK, e/tb ;fsr[o{ ih s/ Go';k oye/, izr dk fprb tik fdZsk. 

fJZe gk;/ fJeZbk eoD j? (pkpk ioB?b f;zx) e"ot Gok Gh ;kE Bjh fBGk 

oj/, (nekbh db) d[nkgo tkbk xNBk uZeo P[o{ j' frnk j?. GkJh ;r'A 

swkPphBK ftu ik yb'J/. gKvtk dh ;?Bk (;oekoh fXo) s/ e"ot Gok Gh 

(nekbh) “P{dg[so” ns/ j'o eJh fe;w dhnK s'jwsK bkT[D'A Pow BjhA 

eod/. p/rkfBnK s'A sK eh nk; ;h, nkgD/ Gh gokfJnK Bkb ik ob/. 

edh gqeowK ftu'A fBeb ikD dh u/sktBh, edh vke{nK b[N/fonK dk w[yh 

nkfynk ik fojk j?. fJ;d/ r[ZM/ G/d gfjbK jh d[PwD ƒ dZ; fdZs/ iKd/ 

B/. 

BthB izrh n;so nk ikD eoe/ j[D feqPB ƒ oEtkjh pDe/ 

noiB d/ Bkb nkT[D dh Io{os BjhA j?. feqPB (fJzdok rKXh) noiB 

(t?fdnk) ƒ eoD (pkpk ioB?b f;zx) d/ ftoZ[X ;kohnk PeshnK d/ e/ 

G/idh j?. T[; nZr'A ioBb fdnkb s/ pokV, nkfd ƒ ;G e[M ;zGkb 

fdZsk. nzBQk fXqXok;No (frnkBh i?b f;zx) ;zi/ (;{jhJ/) s'A izr pko/ 

ikDekoh gqkgs eodk j?. fJ; tkoh ;zi/ Gh X'y/pkI fBefbnk, izr dh 

;jh ;fEsh BjhA dZ;dk. ;ko/ wko{ nrBh P;so s/ n;so fJZeZm/ eo 

bJ/ rJ/, N?Ae, s'gK, s/ T[vD yN'b/ Gh.  fJeZb/ ioB?b  f;zx ƒ c[zvD 

tk;s/, wjkB Gkos toP dh Pesh Pkbh ;?Bk ƒ M'e fdZsk frnk j?. 

T[;ƒ ewI'o eoB tk;s/ gfjbk pkjtK  (nekbh) s'V  fdZshnK.  fco 

“;{d  g[Zso” nkfynk,  fJbIkw bkJ/.  pkjobh  ;jkfJsk  o'eD  tk;s/ 

;ojZdK s/ u"e;h tXk fdZsh. nypko, o/vhU, NhHthH s/ “u'o j?, eksb 

j?, d/P ek d[PwD j?,” dk M{mk P'o gkfJnk frnk. pj[s ukbK uZbhnK, 

go eoD ;{ow/ B/ jko Bk wzBh. 

d; bZy c"i ukbh e[ G[Zy/ GkD/ f;zxK ƒ wkoe/ fco pjkdoh dk 

(269)

Page 277: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fYzv'ok fgZNDk uj[zdh j?. w[V s'A uwe"o dh rVQh dk fdqP nZyK nZr/ nk 

iKdk j?. jzekoh j'Jh c"i dk, id'A pj[sk B[e;kB j'D bZrk sK fJZe' tkoh 

;ko/ pzfBT[, ;ko/ soQK d/ jfEnkoK Bkb, jZbk p'b fdZsk. y{B dhnK BdhnK 

tfj N[ohnK, nZr d/ bKp{ T[m/ xw;kD dk izr wZfunk, s'gK N?eK r'bhnK, 

s/ f;zxK d/ i?ekfonK B/ fGnkBe Bkd tikfJnk. noiB e'b ;kohnK 

skesK ;B eoD fBjZEk eo fdZsk frnk. nDfrDs ewhDhnK ukbK uZb 

e/, Gkt/A eoD ƒ ;ohoe s"o s/ ysw eo fdZsk frnk j?. go feqPB B/ 

y[d eoD dh ;{owrsh d/ ;'jb/ rkJ/. jo c"ih ioB?b B/ T[;ƒ “tvi'Xk” 

eoe/ fbfynk. ;koh gKvt ;?Bk B/ eoD ƒ wkoe/ fJZIs BjhA yZNh, go 

eoD B/ d; ri oE fgSKj XZe e/, ;z;ko ftu gqf;Xh gqkgs eo bJh. 

f;ZyK d/ fdbK s/ T[;dk ;dk oki oj/rk. eoD s'A izr d/ w?dkB ftu jh 

g[Pg toyk j' rJh ;h, go fJE/ gzikp ftu sK ni/ Gh y"c SkfJnk 

j'fJnk j?. fJ; thjthA ;dh dh wjkB :'X/ “Pq'wDh f;Zy” dk T[Zuh ntkI 

Bkb e'Jh Bkw Gh BjhA b? fojk. fJZe fXo tk;s/, fJzdok rKXh p/d'fPnK 

dh eksb, Xow n;EkB dh p/ndph eoB tkbh, woB s/ “Pjhd” pD 

rJh j?. d{ih fXo tk;s/ ;t?wkD fgZS/, ikBK e[opkB eoB tkb/ :'X/ Gh, 

Pjhd BjhA jB. pkpk ioB?b f;zx dh Pjhdh xZN/ o[bdh ik ojh j?. 

p/nzs f;zx, ;stzs f;zx, e/jo f;zx, p/gSkD j[zd/ ik oj/ jB. “;[Zyk 

fizdk” ns/ j'o ;{ow/ :kdK dhnK gosK u'A feod/ ik oj/ jB. ;zB ’84 d/ 

d't/A xZb{xko/ brgr fizw/tko ftneshnK tZb'A G[bk fdZs/ rJ/ jB. 

“dktk nrfB pj[s  fsqD ikb/ e'Jh jfonk p{N ofjU oh” d/ 

wjKtke w[skpe ;ko/ gk;/ dfjPs dh nrBh j?. ;kok f;Zy o{gh o[Zy 

izrb, pkr, ;kV e/ ;[nkj eo fdZsk j?. e'Jh jfoU p{Nk fes/ ftobk jh 

pfunk j?. j? e'Jh r[o{ fgnko tkbk i' fJ; gzEe c[btkVh B{z f;zi ;e/< 

T[ifVnK B{z p;k ;e/, ftbQefdnK d/ jzM{ g{zM ;e/. pkpk ioB?b f;zx dk 

Pjhdh fdt; wBk ;e/< 

ftP/P ;{uBkL Bth Sg e/ nkJh g[;se ‘X{zd{eko/ ftu'A ukBD dh y'i’ ftu 

;qL dbpho f;zx B/ tdkDh u'N wkofdnK fJze;kc ehsk j? fe 1984 d/ 

(270)

Page 278: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

xZb{xko/ ftu pkpk ioB?b f;zx B{z Pjhd eoe/, eJh e'DK s'A ukbh c'N'nK 

fyZuhnK ;B. Ne;kb d/ u"XohnK B/ c"ih n|;oK B{z ukbh jIko o[g? 

foPts d/ e/, ukbh c'N'nK d/ T[sko/ gqkgs ehs/ ;B. Ne;kb ns/ gqtko 

B{z gZek gsk j? ;p{s w"i{d jB, fe pkpk ioB?b f;zx Pjhd j' frnk j?. 

go fJj b'e ;w[Zu/ gzE B{z e{V gquko Bkb rz[wokj eod/ nk oj/ jB. fBok 

e[|o r[o{ rqzE ;kfjp ih dh gktB jI{oh ftuHHH. j? e'Jh o'eD tkbk< 

Ne;kb tkb/ dZ;Dr/ fe thj ;kb s'A pkpk ih feZE/ b[e/ p?m/ jB< 

Ne;kb dk w[yh pkpk mke[o f;zx Po/nkw fJZeh ;kb M{m p'bdk 

fojk fe  “ioB?b f;zx ihts j?, uVQdh ebk ftu j?. w?A woB s'A gfjbk 

ioB?b f;zx dh pKj cVke/ iktKrk.” r[o{ rqzE ;kfjp dh ji{oh ftu bZyK 

tkoh e[|o s'bD tkb/ ;zs ns/ pqjwfrnkBh pD/ p?m/ jB. ;z;ko Go ftu 

c?b/ f;Zy “pqjw frnkBhnK” dhnK XkVK ftu'A fe;/ fJZe B/ Gh fJj Bk 

fejk  fe,  “Ne;kb  tkfbU  `  s[;hA  M{m  p'b  oj/  j'.  n;hA  nkgDh 

“pqjwfrnkBsk” ftu'A gosZy ikD fbnk j? fe pkpk ioB?b f;zx ikB 

tko frnk j?. pkpk ioB?b f;zx thjthA ;dh dk Pq'wDh f;Zy. T[;dh

Ne;kb tkb/ thjthA ;dh d/ ;G s'A M{m/ wB[Zy. j[D 12H6H2005 B{z 

Bt/A Ne;kb w[yh frL joBkw f;zx B/ n?bkB eo fdZsk j? fe “pkpk ih 

Pjhd j' rJ/ jB.” eh Ne;kb tkb/ dZ;Dr/ gJh T[jBK B{z fJZeh ;kb 

wro'A fet/A gsk bZfrnk fe pkpk ih Pjhd j' rJ/ jB< ;ukJh sZe g[ZiD 

tk;s/ T[jBK B/ eh ;kXB ngDkJ/< fJZeh ;kb gzE B{z r[wokj eoB dh 

;Ik eh fwZEh ikt/< BoeK d/ Gkrh s/ BoeK d/ ehV/, eh s[jkv/ tor/ jh 

BjhA pDBr/< 

[[[[

(271)

Page 279: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

r[opkDh ftu ftfrnkBe ;Zur[opkDh ftu ftfrnkBe ;Zur[opkDh ftu ftfrnkBe ;Zur[opkDh ftu ftfrnkBe ;Zur[opkDh ftu ftfrnkBe ;Zu

id'A ;z;ko d/ Xow rqzEK dk rfjokJh Bkb nfXn?B eohJ/, sK 

e/tb wB[Zy ƒ PoXk ;fjs nkgD/ ofjpo d/ fgZS/ s[oB dk T[gd/P fdZsk 

fwb/rk. nkgDh neb dh tos'A eoB s/ gkpzdh nkfJd ehsh fwb/rh. 

ftfrnkBe dbhb s/ i/ e'Jh ftuko g{ok Bk T[sodk j't/, soe PkPso s/ 

Gh yok Bk T[so/, sK Gh fJZe nkfrnkekoh r[bkw tKr, T[;ƒ gqtkB eo 

b?Dk jh ;/te dk eow j?. goy eoBh ;[nkb i[nkp eoB/, ;kfJz; Bkb 

w/b e/ t/yDk, fJjBK rZbK dh Bk fJikis j? Bk e'Jh wjZst. ;r'A g{oh 

skes fJ;/ T[gd/P bJh M'e fdZsh iKdh j? fe, Xow ns/ ftfrnkB dk 

nkg; ftu e'Jh w/b BjhA j?. pbfe fJj d't/A fJZe d{i/ d/ eZNV fto'Xh 

jB. d[BhnK ftu tZvh pj[ frDsh Xow ƒ fJ;/ BIohJ/ s'A t/ydh ;[Ddh 

nk ojh j?. PkfJd T[j p/p; jB, feT[Afe T[jBK ƒ ftok;s ftu i' Xow 

;zd/P gqkgs j'J/ jB, T[jBK ftu ftfrnkBe BIohnk BKj d/ pokpo j?. 

fJ;/ wIp{oh tZ; T[jBK d/ T[gd/PeK B/ nkw iB ;w{zj d/ nzdo, fJj 

ftuko gogZe eo fdZs/ jB, fe Xow ns/ ftfrnkB dk e'Jh foPsk BjhA 

j?. 

fi; fyZs/ (Gkos) ftu f;Zy Xow iBfwnk s/ gqtkB ufVQnk j?, 

T[E'A dk Xkowe ns/ ;wkie skDk pkDk, fBo'b o{Vhtkdh nD fte;s ns/ 

r?o ftfrnkBe j?. bzwK ;wK r[bkwh ftu e;N G'rfdnK, fJE'A d/ b'eK 

dh nkswk dw s'V rJh. ;'uD Pesh skes d[nkok dpk fdZsh rJh, 

;t?wkD e[ub fdZsk frnk. e"wh s"o s/ ;w[Zu/ Gkos tk;hnK ƒ gZs^jhD, 

ws jhD s/ i[nos jhD eo fdZsk frnk. id'A e"wh s"o s/ “uzr/ fdBk dh 

nk;” ;dk tk;s/ wo w[Ze ikt/ sK r[bkw b'eK, ftu'A e'Jh “f;nkDk g[oy” 

Go/ wB, fpyohnK nk;K ftu'A jT[ek b? e/ “GftZy pkDh” eodk j?^“n? 

w/o/ d/P tk;hU   j[D s[jkvh r[bkwh dhnK izihoK e'Jh r?ph Pesh jh s'V 

;edh j?. s[jkv/ d[ZyK dk nzs, e'Jh wjkB nkswk jh eo ;edh j?. 

(272)

Page 280: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

s[jkv/ Xow ƒ s[jkvk oZp jh nk e/ puk ;edk j?. s[jkvhnK wB'ekwBktK 

fe;/ eokwks d[nkok Gkt/A g{ohnK j' ikD, toBk e'Jh T[whd BjhAHHHH.” 

g{oh bkukorh ftu'A nky/ nfij/ tke e"wK ƒ fBZ;b eofdnK eod/ jB. 

fe;/ gkf;T[A nk; dh feoB id'A BIo Bk nkt/, nkgD/ e'b ;{M p{M e'Jh 

Bk j't/, ftneshrs ns/ e"wh skes yhD j' u[Zeh j't/, wB[Zy p/gZs j' e/ Gh 

trkoK eoB bJh wip{o j't/, sd'A pko pko fJj fynkb nzdo'A T[FZmdk j?, 

fe j[D sK e'Jh eokwks, nrzwh Pesh jh, w/ok pzd ybk; eotk ;edh 

j?.  fpbe[b  nfijh  wkBf;e  dPk  ftu'A  jh  eokwksK  B/  iBw  fbnk 

goshs j[zdk j?. skesto b'e nD j'DhnK, eokwksK dh, e{VQh nk; edh 

BjhA eod/. T[jBK B{z nkgDh neb ns/ pkj{pb s/ Go';k j[zdk j?. fIzdrh 

d/ jo gfjb{ s'A jko u[Ze/ b'e, frnkB soe dbhb s/ ftfrnkBe BiohJ/ 

tkbh e'Jh ftuko sZe ;[BD bJh fsnko BjhA j[zd/. id'A nfij/ o{Vhtkdh 

ftuko nzdo xo pDk e/ p?m ikD, sK fJjBK s'A S[Nekok gkT[Dk brGr 

n;zGt j' iKdk j?. Gkosh b'eK ftu gqubs tfjwk GowK ns/ eokwksh 

ejkDhnK ƒ, fJ;/ BIohJ/ s'A t/fynk rZb ;"yh ;wM nk ;edh j?. pj[ 

frDsh ftukoXkok dk n;o f;Zy wBk s/ Gh nkw t/fynk ik ;edk j?. 

r[otke jB ^ 

c{N' nKvk Gow ek wBfj GfJU gork;[] 

ekNh p/oh grj s/ r[fo ehBh pzfd ybk;[]  (1002) 

ng[;N pks s/ GJh ;hXoh d{s d[;N ;iBJh] 

nzXeko wfj osB[ gqorkf;U wbhB p[fX jSBJh]  (402) 

;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih B/, r[bkwh dhnK pj[ gosh izihoK ƒ 

s'VB bJh, ftfrnkBe okj u[fDnk Gkt/A fJj o;sk nsh fpyw ;h, bzwk 

;h go j? ;h fJjh do[;s. r[o{ ;kfjpkB dk w[y gqi'iB ftfrnkB dh 

nb'uBk eoBh iK ftfrnkB dh ;'Mh d/Dh BjhA ;h. jK nkgD/ ftukoK ƒ 

gqrN eofdnK, ;/teK ƒ f;Zyws fdzfdnK, i' okj u[fDnk, fynkb fdZs/ 

T[j ;zg{oD s"o, ftfrnkB dh e;tNh s/ yo/ T[sod/ jB. fJ;/ BIohJ/ 

Bkb T[jBK B/ g[oksB eokwksh e{V ejkDhnK ƒ Gh ;fji/ jh oZdh dh 

N'eoh ftu ;[ZN fdZsk. ebw dh fe;/ fJZe' o{jkBh S'j, fJZe' gzesh ftu 

;dhnK d/ pV/, T[;o/ e{V/ eokwksh wfjb, r[o{ ih B/ cBkj eo fdZs/. 

(273)

Page 281: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ngDk gZy fiE/ g{oh p/pkeh Bkb gqukfonk, T[E/ ftfrnkBe fdqPNhe'D ƒ 

ny'A go'y/ BjhA ehsk. PkBkwZsk fJfsjk; fJ; rb dk rtkj j? fe i' 

eoKshekoh  spdhbh  wB[Zyh  ;'u  ftu nkJh,  T[;/  dh  pd"bs  wkBf;e 

;wkfie s/ okiBhse r[bkwh rb'A bkjh rJh. nkT[ j[D gktB r[opkDh 

ftu'A T[j puB gVQhJ/ ftukohJ/, fiBK okjhA ;fsr[o{ ih B/ o{Vhtkdh Gow 

ikb ƒ sko sko ehsk, s/ nkgDk ftfrnkBe BIohnk wB[Zysk ;Bw[Zy 

oZfynk. 

1H f;qPNh ouBk pko/ Xkowe wjKg[oyK d/ ftuko, nkg; ftu 

w/b BjhA yKd/. fe;/ nkfynk oZp B/ ekfJBks ;ZsK fdBK ftu pDkJh, s/ 

fe;/ fejk e/tb “e[B” (j'ik) nkyD Bkb jh;G e[M pD frnk. fe;/ 

dZf;nk gJh ;w[zdo ftu fJZe ewb c[Zb g?dk j'fJnk,T[; ftu'A pqjwk 

fBeb/, T[jBK B/ nZr'A f;qPNh ouBk ehsh. p'XhnK B/ nkfynk gJh fJj 

gdkoEK s'A f;qPNh pDh j?, fJE/ e[M BtK Bjh pDdk, f;oc gfotosB j' 

iKdk j?. fe;/ j'o B/ fejk fe fJj fd;dk g;kok j? jh BjhA, n?t/A nZyK 

dk Gow ns/ Sbktk j?, ;[gB/ dh fBnkJh j?. r[o{ BkBe ;kfjp ih B/ ;ko/ 

ftuko gV/Q s/ x'y/. Ud'A s'A b? e/ nZi se, ftfrnkBh Gh  f;qPNh dh 

g?dkfJP pko/, nkgD/ y'i gZso g/P eod/ ofjzd/ jB. fJjBK dh nkgDh 

wjZssk j?. r[o{ BkBe ;kfjp ih nkyD bZr/, fgnkfoU ` bZy isB eoB 

d/ pkti{d Gh fJ; G/d ƒ BjhA gkfJnk ik ;e/rk, fe fJj ekfJBks fet/A 

pDh. fJ;ƒ i/ e'Jh ikDdk j?, sK T[j f;oc pDkT[D tkbk jh ikDdk j?. 

T[; B/ fe;/ ƒ dZf;nk BjhA, gJh fet/A pDkJh rJh j?, fJj ;koh fd;dh 

y/v. ;fsr[o{ ih dk c[owkB j? ^ 

etD[ ;[ t/bk tys[ etD[ etD[ fEfs etD[ tko[] 

etfD f; o[sh wkj[ etD[ fis[ j'nk nkeko[] 

t/b B gkJhnk gzfvsh fi j't? b/y[ g[okD[] 

tys[ B gkfJU ekdhnk fi fbyfB b/y[ e[okD[] 

fEfs tko[ B i'rh ikD? o[fs wkj[ B e'Jh] 

ik eosk f;omh eT[ ;ki/ nkg/ ikD/ ;'Jh] (ig[) 

fit/A ftfrnkBhnK B/ fJZe ftek;tkdh f;XKs d[Bhnk nZr/ oZfynk 

j? fe gfjbK fJ; pqjwzv ftu r?;K jh r?;K ;B, (nzdkIk jh j?) ;{oi 

(274)

Page 282: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

Bkb'A e[M N[eV/ N[ZN e/ tZy j' rJ/.j"bh j"bh fJj N[eV/ mzY/ j' rJ/.whAj 

fgnk,  ekJh nfde  tBk;gsh  g?dk  j'Jh.  fBZek  iht  “nwhpk”  g?dk 

j'fJnk, nwhpk ftueko'A N[ZN e/ fJZe s'A d', d' s'A uko s/ uko s'A nZm 

tXdk frnk. djhA nkfd ftu nZi Gh fJjh gqfefonk ubdh j?. fJ; s'A 

pkd gkDh tkb/ iht pD/ wzBhd/ jB. fJ;/ eow nXhB Xosh s/ ohArD 

tkb/ iht, uZbD tkb/ iht s/ gzSh g?dk j' rJ/. ;G s'A nkyoh, f;yobh 

B;b wBZ[y dh wzBh rJh. fJj ftek; fefonk n;zy ;kbK s'A fBozso 

ubdh nk ojh j?, fJjh ftfrnkB dk gqtkBs ;Zu j?. id'A ;fsr[o{ BkBe 

;kfjp ih B/ fJ; gk;/ ;[osh fposh x[wkJh, sK fJ;/ soQK d/ ftfrnkBe 

ftuko gzi ;" ;kb gfjbK gqrN ehs/. 

;ku/ s/ gtBk gfJnk gtB? s/ ib[ j'fJ] 

ib s/ fsqGtD[ ;kfink xfN xfN i'fs ;w'fJ]  (19) 

2H fi; G{wh T[FZgo n;hA ihtB fpsk oj/ jK fJ; pko/ ikBD dh 

wB[Zy nzdo ;dk s'A b'uk ojh j?. fiE/ ;kfJz; B/ nkgDk gZy g/a; ehsk j? 

Xkowe w[yh Gh, nkg' nkgDh gj[zu w[skpe, ftuko gqrN eod/ oj/ jB. 

Pkwh  ofjpoK  (e[okB  s"o  s/  izp{o nzihb  d/  ou?sk)  Xosh  ƒ ugNh 

nkfynk T{pV ykpV nkfynk. ;{oi x[zw fojk j? Xosh fJZe EK ;fEo 

fNeh j'Jh j? nkfynk. id'A rbhbhU tor/ wjkB ftfrnkBhnK, ;z;ko 

;kjwD/ Xosh pko/ gqubs ftukoK ƒ oZd eoe/ f;ZX ehsk, gJh Xosh r'b 

nzvkeko j?, ;{oi fJZe EK ;fEo j?, Xosh ;{oi d[nkb/ goeowk eo 

ojh j?. p; fco eh ;h` fJ;kJh Xow w[yhnk B/, n;wkB f;o s/ u[Ze 

fbnk. pkJhpb s'A pkrh f:;{ w;hj d/ j[ewK dh T[bzxDk eoB tkbk, 

rodkfBnk frnk. oki Pesh ƒ gq/fos eoe/, rbhbhU ƒ ekb e'mVh 

ftu pzd eo fdZsk frnk. bzwh e?d s'A pkd so; dh fpB? s/ T[;ƒ i/jb 

ftu'A pkjo fbnKdk frnk. T[;ƒ nkgDh “rbsh” bJh w[nkch wzrD 

bJh fejk frnk. rbhbhU B/ pV/ mozw/ Bkb gkdoh ns/ oki/ nZr/ w[V 

d[jokfJnk ^ “w/o/ e'b'A i' fdb ukj/ nytk bT[, p/Bsh fJ; soK j? fe 

Xosh B/ s[jkvh pkJhpb Bjh gVQh. ;{oi sheo Gh s[jkvh pkJhpb dk 

T[gd/P BjhA g[Zfink. f:;{ w;hj B/ i' fbfynk j? T[j Xosh ns/ ;{oi ƒ 

g[ZSe/ BjhA fbfynk. Xosh gfjbK Gh ;{oi d[nkb/ uZeo eZNdh ;h, nZr'A 

(275)

Page 283: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

Gh fJ;/ soQK ubdh oj/rh. w?A i' woih fby fdnK fJjBK ƒ e'Jh coe 

BjhA g?Dk. feT[Afe fJj pkJhpb d/ r[bkw BjhA jB, Bk jh w/o/.;Zu fJj' 

jh j? fe Xosh goeowk eo ojh j?, fJ;/ ekoB o[ZsK w";w fdB oks 

pDd/ jBHHHHH.” s/ ftuko/ rbhbhU ƒ w[V e?d ykB/ ftu pzd eo fdZsk, 

id'A se T[;dh o{j T[vkoh wkoe/ pkjo BjhA fBeb rJh. 

fjzd{ rqzEK d/ sK pfbjko/ ikD ƒ fdb eodk j? fe fJsBk bki[nkp 

wB'oziB fJjBK d/ fbykohnK B/ fet/ fby fbnk < ny/ Xosh ;wz[do dh 

MZr s'A pDh. fco okyP Xosh ƒ u[Ze e/ d"V rJ/, d/tfsnK izr bVe/ 

Xosh tkg; y'j fbnkdh. iK fco Xosh P/PBkr d/ f;o s/ fNeh j'Jh 

j?. BjhA BjhA` P/P Bkr Bkb ;fjwsh BjhA, fJj X"b/ pbd B/ nkgD/ f;zr 

T[go  fNekJh j'Jh j?. id'A pbd  fJZe  f;zr s'A d{i/  f;zr s/ Xosh ƒ 

pdbdk j?, sd'A G{ukb nk iKd/ jBHHHHH.  fJ; soQK d/ yzfvs  ftuko, 

puekBhnK rZbK ;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih B/ Gh ;[DhnK gVhnK. T[jBK 

g{oh db/oh Bkb ;u dk gZbk cfVnk, b'eh eh efjzd/ jB gqtkj BjhA 

ehsh. r[o tke fJT[ j? ^ 

X"b[ Xow[ dfJnk ek g{s[] ;zs'y[ Ekg ofynk fifB ;{fs] 

i/ e' p{M/ j't? ;funko[] Xtb? T{gfo e/sk Gko[] 

Xosh j'o[ go? j'o[ j'o[] fs;s/ Gko[ sb? etD[ i'o[]  (ig[) 

;fsr[o{ ih c[owkB eo oj/ jB, j/ ;z;ko d/ b'e' X"bk pbd Xosh 

j/mK BjhA j?, ;r'A dfJnk o{gh wK dk Xow (oZph fBnw) o{gh X"bk pbd 

j?. i' fe ;zs'y o{gh nIkbh ;{so ftu go'fJnk j'fJnk j?. i/ e'Jh wB[Zy 

tkfjr[o{ dh fJ; ndG[s, ns/ ftokNsk ƒ ;wM bt/, T[jh n;b ;Zu d/ 

B/V/ g[Zfink wzfBnk ikt/rk. eh e'Jh dZ; ;edk j? fe Xosh dk tiB 

fezBk j? < fJ; n;hw tiB tkbh Xosh ƒ e'Jh u"gkfJnk pbd BjhA u[Ze 

;edk. fco j'o p/nzs jh XoshnK jB, T[jBK ƒ e"D u[Zeh yb'sk j? < sK 

brd/ jZE fJj Gh dZ; fdU fe pbd Xosh ƒ u[e e/, yb'sk ekjd/ T[go 

j?< T[;ƒ g?o fNekT[D bJh fJZe Xosh Io{o ukjhdh j?. T[; j/mbh Xosh 

ƒ u[ZeD tk;s/, fJZe j'o pbd fJZe j'o XoshHHHHH< feZE/ ik e/ fJ; dk 

nzs eo'r/< BjhA GkJh fJj e[dos s/ pZMt/A ekƒB w[skpe, jtk ftu 

fNeh j'Jh j?. fe;/ pbd d/ f;zr T[go BjhA. gowkswk pj[s wjkB j?, 

T[;B/ fpBK gosZy fd;d/ ;jko/ s'A, jtk ftu fNek fdZsh j?. r[otke jB L^ 

(276)

Page 284: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

“gT[D[ T[gkfJ, Xoh ;G Xosh, ib nrBh ek pzX[ ehnk]” (350) 

;fsr[o{ ih B/ sK nkgD/ nB[Gt Bkb fJj Gh ;gPN fby fdZskl 

GkJh feT[A fJ; MrV/ ftu g?Ad/ j' < Xosh Gh ubdh j?, ;{oi Gh ubdk 

j?, skok wzvb ;w/s ;w[Zuk pqjwzv rshPhb j?. i/  fJj o[e ikD sK 

fIzdrh Gh o[e (ftBkP) ikt/rh. r[o tke fJT[A jB ^ 

“w[ekw[ fs; B' nkyhJ/ fi; f;f; B j'th b/y[] 

“n;wkB Xosh ub;h” w[ekw T[jh J/e[]” 

“fdB oft ub? fBf; ;f; ub? skfoek by gb'fJ.” 

w[ekw[ T[jh J/e[ j? BkBek ;u[ p[r'fJ]”  (64) 

;fsr[o{ ih sK p/nzs T[FZu/ ftfrnkBe ftuko gqrN eod/ j'fJ j'o 

dZ; oj/ jB ^ 

G? ftfu ;{oi[ G? ftfu uzd[] e'j eo'Vh ubs B nzs[] (464) 

3H ;w[zdo ;dk jh wB[Zy dh fdbu;gh dk e/Ado fojk j?. fezBk 

v{zxk j?, fesBk tZvk j?, ftu eh eh S[fgnk j'fJnk j?, yk; eo fJj gkDh 

fNfenk j'fJnk fet/A j? < e'Jh tZNK ezXK o'eK feXo/ BiohA BjhA g?dhnK. 

g"okDe eEk ejkDhnK ftu ;w[zdo dk foVeDk Gh ebfgnk frnk. fiBQk 

t;sK dh wB[Zy ƒ b'uk ;h, T[jBK dh ;w[zdo ftu'A gqkgsh Gh ebgh rJh. 

Xosh dk w[ZY ;w[zdo ftu'A pZfMnk. nr;s w[Bh (ekbgfBe) r[Z;/ ftu 

nk e/ ;ko/ ;w[zdoK dk gkDh fJZe' tkoh vhe bk e/ gh frnk. ihtK d/ 

p/Bsh eoB s/ ;kok ghsk gkDh fgPkp okjhA pkjo eZY fdZskHHHHnkfd. 

fJ; ftu s/ e'Jh PZe BjhA fe gkDh ihtB dk w[ZY j?, go ;w[zdo tkbh 

p[Mkos b'eK bJh fiT[A dh fsT[A poeoko j?. ;fsr[o{ BkBe ;kfjp ih ƒ 

g[ZS t/yhJ/ gksPkj ihU ` s[;hA feogk eoe/ dZ;', fJzBk ;kok gkDh fet/A 

fNfenk j'fJnk j? < 

Ghsfo nrfB pBk;gfs wT[bh ;kro gzv? gkfJnk] 

uzd[ ;{oi[ d[fJ xo jh Ghsfo n?;k frnkB B gkfJnk] (1171) 

xkj iK s{Vh ƒ fJZe EK s'A d{ih EK fbikD tk;s/ fgSb/ ;fwnK 

ftu fJZe w'N/ eZgV/ ftu s{Vh nkfd gk e/, uzrh soQK pzBQ fbnk iKdk ;h. 

fJ; fefonk ƒ “yzv pzB b?Dh” nkfynk iKdk ;h. fJ; Ppdktbh dh 

tos'A eod/ j'J/ ;kfjp r[o{ BkBe ih ;wMk oj/ jB. n? ;z;ko d/ b'e', 

fJ; ;w[zdo d/ nBzs nEkj gkDh d[nkb/ e'N ezXK BjhA jB. fJzBhnK ezXK 

(277)

Page 285: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

e"D eZY ;edk j? < fJj sK T[; nrzw nr'uo gqw/Po dh fBnw o{gh 

dhtko j?, i' uko/ gkf;nK s'A gkDh ƒ o'e ojh j?. T[; y[dkJh ekƒB 

(BkBe j[ew? i/ p[M?^ig[) d/ ;jko/ jh gkDh o[fenk j'fJnk j?. toBk fJj 

ed/ dk T[v$o[VQ frnk j[zdk, nkgDh r[o{sk ekoB fJeZmk j?. 

4H ;z;ko d/ “f;nkfDnK” B/ fJZe Xosh, fJZe uzdowk s/ fJZe 

;{oi ƒ jh e[M jZd se ikfDnk ;h. fNwNwkT[Ad/ sko/ pZ; r[ZMk G/d jh 

;B. fd;d/ skfonK s'A go/, dh d[Bhnk pko/ ;'uDk s/ b'ekJh ƒ dZ;Dk 

e/tb ebgDk d/ x'V/ jh ;B. ;BksBh rqzEK B/ gkskb b'e, wks b'e (fiE/ 

n;hA ofj oj/ jK) ns/ nkekP b'e fbfynk. iK e[M ;tor Boe dh 

ebgDk ehsh. fJ; s'A nZr/ pko/ ;'uD, ftukoB s'A, T[j n;woE ;B. 

fJ; s'A nZr/ fJ;bkw s/ fJ;kJhns B/ e[M g[bKxK g[ZNhnK. u"dK spe iK 

nmkoK jIko nkbw se, SbKr brk fdZsh. ny/ p; ` fJ; s'A nZr/ j'o 

e[M BjhA j?. ;kfjp r[o{ BkBe ih s'A g[ZShJ/` ihU s[jkvk fJ; pko/ eh 

j[ew j? < 

gkskbk gkskb by nkrk;k nkrk;] 

UVe UVe Gkb Ee/ t/d ejfB fJe tks] 

;j; nmkoj efjB es/pk n;[b{ fJe Xks[] 

b/yk j'fJ s fbyhn? b/y? j'fJ ftDk;[]  (ig[) 

;fsr[o{ ih dZ;d/ jB fe GkJh frDsh tkb/ fjzd;/ w[Ze iKd/ jB, 

go pqjwzvK yzvK dk e'Jh UVe nzs BjhA j?. fJT[A efj bJhJ/ fe n;zy 

jB, frDsh Bk w[wfeB j?. ;r'A ig[ pkDh ftu jh nr/ ik e/ ;fsr[o{ j'o 

dZ; gkT[Ad/ jB^ 

yzv gskb n;zy w? rDs B j'Jh]  (1283) 

“e/s/ fJzd uzd ;{o e/s/, e/s/ wzvb d/;] 

e/s/ f;X p[X BkE e/s/, e/s/ d/th t/;]HHHH 

e/shnk ykDh e/shnK pkDh e/s/ gkfs Bfozd] 

e/shnk ;[osh ;/te e/s/, BkBe nzs[ B nzs]  (ig[) 

5H ;fsr[o{ ih pVhnK gs/ dhnK ftfrnkBe ftukoK ;kv/ ;Bw[y 

oyd/ ub/ ik oj/ jB. e[M b'eK ƒ gsk ;h fe d[ZX ftu'A (fJZe gqfefonk 

g{oh eoe/) wZyD fxT[ gqkgs j' iKdk j?. rzB/ ftu'A o; eZY e/, ekjVe/, 

r[V PZeo fsnko ehsh ik ;edh j?. c[ZbK ftu y[Pp{ j[zdh j?, PhP/ ftu 

(278)

Page 286: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

t/yD tkb/ dk jh ne; j'fJnk eodk j?. bZeVh nzdo nZr j?, fJj fe;/ 

ftob/ ƒ gsk j't/rk. r[opkDh ftu fJjBK rZbK pko/ nkw jtkb/ fwb iKd/ 

jB ^ 

gtfB go'fJU ;rb nekok gkte ek;N ;zr/] 

Bho[ XofD efo oky/ J/es e'fJ B fe; jh ;zr/]  (1235) 

;fsr[o{ ih dZ;d/ jB fe jtk d/ ;tk; o{gh v'o ftu ;ko/ ;oho 

(iht tB;gsh nkfd) pZM/ eko ewk oj/ jB. bZeVh d/ nzdo nZr w"i{d 

j?, go ;ziw ftu j?. ;w[zdo dk gkDh pj[s fInkdk j? Xosh e/tb u"Ek 

e[ fjZ;k jh j?. go t/y' n;uoi e"se, Xosh dh fwZNh y[oe/ ;w[zdo ftu 

nb'g BjhA j' iKdh. ofjzd/ fJZeZm/ jB, b/feB ;fj:'r pfDnk j'fJnk j?. 

j'o ;[D' ^ 

g[jg wfX fiT[ pk;[ p;s[ j? w[eo wkfj i?;/ SkJh.  (684) 

cb ekoB c{bh pBokfJ] cb[ bkrk sp c{b[ fpbkfJ] 

frnkB? ekoB eow nfGnk;] frnkB[ GfJnk sj eowfj Bk;[] 

fxqs ekoB dfX wE? f;nkB] ihtB w[efs ;dk fBopkB]  (1167) 

6H ;{oi dh s/i nrBh s'A goGkts j' e/, d[Bhnk d/ f;nkfDnK 

B/ fenk; nokJhnK ehshnK fe ;{oi pj[s tZvk j? wjkB j?, ihtB dk 

;'wk j?, ukBD eoB bJh oZp B/ g?dk ehsk j?HHHH. uzdowk pko/ rZb ;gPN 

BjhA j' ojh ;h, gJh fJj uwedk j?, b/feB sgP g?dk BjhA eodk. fJj 

fej' fijh “nrBh” j?, i' mzYe fijh Svdh gqshs j[zdh j? < fjzd{ g"okDe 

eEktK ftu uzd ƒ u"dK osBK d/ Bkb jh ;w[zdo ftu'A fBefbnk gqtkB eo 

fbnk frnk. “nrBh iK o'PBh mzve sK jh d/ ;edh j? i/ gkDh ftu'A g?dk 

j'Jh j't/”, T[jBK fJjh ;'funk. Bkb jh uzdowk ƒ w"s d/ d/ts/, fPt d/ 

e/;K ftu r[bkp d/ c[Zb tKr fNek fdZsk frnk. pj[s ;kok Gkosh ;wki 

fJ;dh g{ik Gh eoB br fgnk. fJ; s'A Gh nZr/ tXe/ eJh ;kfonK B/ sK 

uzd Bkb B/V/ dh foPs/dkoh Gh rzY bJh “wkwk ih”. ewkb fJj gJh 

fJj nfijk “wkwk ih” j? i' thj g[;sK gfjbK iBw/ pZfunK dk Gh wkwk 

;h, s/ nZi g?dk j'D tkb/ Gh fJ; ƒ wkwk jh wzBDr/. fJj j? ;dk pjko 

“wkwk”. eot/ u"E dk tos ysw eoB s'A gfjbK  fjzd{ ;wki dhnK 

phphnK B/ uzd dh T[;ss ftu rhs rkT[D/ Gh P[o{ eo fdZs/. fJ;bkw 

tkfbnK B/ o'fInK dh ;wkgsh s/ uzd t/ye/ o'Ik y'bQDk j[zdk j?. nkw s"o 

(279)

Page 287: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

s/ “d{i ek uKd” pV/ B;hpK Bkb fd;dk j?. i/ BK fd;/ sK nrb/ fdB s/ 

rZb ubh iKdh j?. u"XthA dk uzd, g[zfBnk dk uzd, Gh b'e p'bhnK, nykDk 

ftu nkgDh ftP/P EK oZydk j?. “uzB tork w[ZyVk” sK S[gkfJnk Gh Bjh 

S[gdk. s/ eJh sK f;ZX/ jh uzd pD pfjzd/ jB. eJh tkoh uzd pZdbK ftu 

b[Ze iKdk j?, edh ftukok “eoi/” d/ Gko EZb/ dZfpnk Pow dk wkok, w{zj 

b[ek e/ pfj iKdk j?. uzdowk dh pzd ybk;h bJh, b'ehA gzfvs (gkyzvs 

ih) ih ƒ dkB eod/ jB, s/ w[esh eokT[Ad/ jB. fe;/ tes fJzdo dk jZE 

m'ek pDe/, r"sw dh gsBh, njZfbnk dh p/gsh eotkT[D bJh e[eow dk 

Gkrhdko pDe/ e[ZeV dk o{g XkoB eoe/, e'm/ uVQ tes s'A gfjbK e[ZeV{z 

e[V{z dh pKr d/ fdzdk j?. ftuko/ :'oghB b'e fJ; rb'A nGkr/ jh oj/, 

w";w dh yokph ekoB, T[jBK d/;K ftu Bk uzdowK dk ukn, Bk nc;';, 

Bk T[;dk fIzdrh ftu e'Jh fjZ;k. j[D sK uzd s/ ;?o Gh ;zGt j'D bZrh 

j?. 

;fsr[o{ ih B/ fJ; “uzd wkw/” ƒ fInkdk wjZssk BjhA fdZsh. 

ubzs w[jkto/ w[skpe ;fji Gk fes/ fIeo p/PZe eoBk g? frnk, Gko{ 

BjhA j'D fdZsk frnk. fJ; s'A “uzdo ;kb” tkbk ebzvo Gh b'ehA fsnko 

eod/ jB. fJ;bkw dk ;kok fjIoh ;kb uzd Bkb jh i'fVnk frnk j?. 

;fsr[o{ ih B/ fJ;ƒ oZph dhge nky e/ ;bkfjnk j?, (oft uzd[ dhge 

pB/^663) ;fsr[o{ ih ƒ fJj uzrh soQK gsk ;h, fe uzd dh o"PBh nkgDh 

BjhA j?.  fJj ;{oi s'A  “j[Xkoh” bJh rJh j?. ;fsr[o{ ih d/ gktB 

ftfrnkBe puB gVQ' ^ 

Gko nmkoj wkbD s/oh] uT[o[ Y[b? gtD/ b? c/oh] 

uzd[ ;{oi[ d[fJ dhge oky/ “;f; xfo ;{o[ ;wkfJdk”] (1033) 

;fsr[o fwbj[ nkg/ gqG sko/]“;f; xfo ;{o[ dhge[ r?Dko/”. 

dfy nfdq;N[ ojj[ fbt bkrh ;G[ fsqGtfD pqjw[ ;pkfJnk] (1041) /

7H ;fsr[o{ ih ftfrnkB ƒ fesBhnK v{zxhnK gosK sZe ikDd/ 

;B, gVQe/ T[jBK d/ uoBK s/ pd'pdh ;h; M[e iKdk j?. w"i{dk d"o ftu 

pj[s ;ko/ ftfrnkBhnK d/ ;KM/ isBK ;dek eJh Bt/A G/d y[bQd/ ik oj/ 

jB. y'i eoB bJh ndG[s bpkNohnK, wfjzr/ n"iko, ;oekoK tZb'A 

fdZsk ikD tkbk nEkj g?;k. sK feXo/ e'Jh BthA bZGs gqkgs j[zdh j?. 

nZi s'A brgr gzi ;" ;kb gfjbK pko/ ;'u' ` sd'A  ftfrnkB fezBk e[ 

(280)

Page 288: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fte;s ;h. y'i ekoiK bJh feZE/ ;B ;Z[y ;j{bsK < fco ftZfdnk gZy'A, 

wkBf;e pDso gZy'A, ;wki fezBk gSfVnk j'fJnk ;h. nfij/ d"o ftu, 

r[o{ BkBe ;kfjp rrB wzvbK *s/ ;{oi ts uwe/. fIzdrh d/ jo gfjb{ 

s/ T[jBK Gog{o o'PBh gkJh. bT[ fJZe j'o B[es/ s/ ;fsr[o{ ih d/ ftuko 

;wMD dh e'fPP eohJ/.nZr dh sk;ho j? row, ftdtkBK B/ nZr ƒ ;{oi 

dk nzP Gh gqtkfBnk j?. fiZE/ jkbks Y[et/A pD ikD, fJj nrBh gbK 

ftu jh ;G e[ZM ;kV e/ ;[nkj eo fdzdh j?. fiE/ nZr ;ziw ftu ofje/ 

;wMdko B'eo tKr, ;kv/ nDfrDs ezw ;ztkodh j?. T[E/ p/ekp{ j'Jh, 

fpBk ftseo/ s'A, pr?o fbjki ehs/,i' wko ftu nkfJnk G;wK G{s eo 

fdzdh j?. wBZ[ysk dh spkjh tk;s/ wB[Zy tZb'A  (ftfrnkBhnK) i' wko{ 

jfEnko pDke/ rJ/ jB, bZrGr ;kfonK ftu jh nrBh nkgDh fenkwsh 

y/v y/vdh j?. nkw eoe/ d[Bhnk Go ftu, tosh wPhBoh ƒ ubkT[D 

tk;s/, nZr fJZe nfjw o'b ndk eodh j?. d{i/ xo bZr/ p;zso fd;dh 

j?, nkgD/ xo nZr dk ;/e bZrdk j?. r[opkDh ftu nZr ƒ pj[s ;ko/ 

noEK ftu tofsnk j?. n;hA f;oc fJ;dk “gkDh Bkb w/b” ;wMD dk 

isB eoKr/. nZr beVh d/ nzdo j?, r[otke jB ^

 ek;N wfj fiT[ j? p?;zso[ wfE ;zifw ekfY eYhi?] 

okwBkw[ j? i'fs ;pkJh ss[ r[owfs ekfY bJhi?]  (1323) 

PkfJd pj[s ;ko/ b'eK ƒ fJ; rZb dk gsk Bk j't/ fe wB[Zyh ;oho 

ftu nZr ns/ gkDh w"i{d jB. ;oho dk skgwkB (rowkfJPOnZr) xZN 

tZX j' ikt/ sK s[ozs vkeNoh ;jkfJsk b?Dh g?Adh j?. ykDk jiw eoB 

bJh, ;oho dk b'V w[skpe row ofjDk bkIwh j?. e[dos d/ efoPw/ 

t/y' ` nB/e iht i' wk;kjkoh jB, eZuk wk; yKd/ jB. T[jBK d/ g/N ftu 

fgnk (ykXk frnk) wk; jiw j' iKdk j?, go nkgD/ nzdobhnK wk; s'A 

pDhnK BkVhnK,  fwjdk ;jh ;bkws ofjzd/ jB. wkdk d/ g/N ftubk 

pZuk, nZr gkDh ftu ofj e/ Gh, g{oh soQk ;[oZfyns ofjzdk j?. fJ; 

;oho dh nZr ƒ ;kfjse p'bh ftu “imo nrBh” fejk iKdk j?. d{ih 

j? “dktk nrBh”, Gkt izrb ftu d' ;[e/ pK;K dh brkskoh orV s'A, i' 

nZr g?dk j' ikt/. izrbK dh tZv/ gZXo s/ spkjh fJ;/ dktk nrBh Bkb 

j'Jh wzBh iKdh j?. pZ; r[opkDh w[skpe^dktk nrfB pj[s[ fsqD ikb/ e'Jh 

jfonk p{N[ ofjU oh] (384) id'A izrb ƒ nZr bZrdh j? gzSh T[v iKd/ 

(281)

Page 289: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

jB, go T[jBK d/ pZu/ s/ nzv/ G;w j' ikd/ jB. tZv/ ikBto d"V iKd/ jB, 

pZu/ s/ ewI'o ;V wod/ jB. eJh ;ko/ jkEh rktK wZMK fjoB nkfd S/sh 

Bkb B/V/ d/ gkDh ftu SbKrK brk fdzd/ jB. nZr p[Mh s'A jh tkg; nkT[Ad/ 

jB. sh;oh  fe;w j?  pVtk nrBh`  fJ; dk  fIeo xZN j'fJnk j?. 

feT[AFe fiE/ fJj nZr g?dk j[zdh j?, T[E/ sZe wB[Zy dh gj[zu BKj d/ pokpo 

j[zdh  j?.  id'A  ;w[zdo  ftu s[ckB T[FZmdk  j?  sd'A  fJ; ;w[zdoh  (pVtk 

nrBh) nrBh dhnK bkNK d{o d{o se fdykJh  fdzdhnK jB. nfij/ 

jkbks ftu fxo/ s/ pue/ nkJ/ wS/o/ iK ijkIh, fJ; fdb ezpkT{ sKvt 

Bku dk, edh edkJh fIeo eod/ jB. j? Bk e[dos dk nB'yk y/b` beVh 

ftu'A nkgD/ nkg nZr g?dk j' rJh. ;wz[do dhnK bfjoK (gkDh) ftu'A 

nZr d/ GkpV pbd/ fd;d/ jB. Xosh d/ nzdo gkDh Gh j? s/ nZr Gh 

w"i{d j?. r?;K bktk c[ZNDk, G[ukb nkT[D/, fJ;dk gqsZy gqwkD jB. 

;kvh j?okBh sd'A  f;yoK se g[Zidh j? id'A y[d “gkDh ƒ nZr 

bZrh” t/yd/ jK. pZdb fJZeZm/ j'J/, jtk d[nkok NeokJ/ s/ bZrhnK n;wkB 

ftu'A  fGnkBe nktkiK nkT[D. fJj rVrVkjN ekjdh j? < bT[ fJj 

f;oc roiDk BjhA ;h, nZyK u[zfXnk d/D tkbh o'PBh Gh g?dk j'Jh ;h. 

j'o nktkiK j'o uweHHHHfJj T[gobh roi s/ uwe Xosh s/ nk fvZrh. 

fiZE/ gJh, gbK ftu ;G spkjh wZu rJh. fJj eh pbk ;h Gbk < gkDh 

ftu'A g?dk j'Jh nrBh. e'Jh ;Zu wzB ;edk j? fe gkDh ƒ nZr Gh bZr 

;edh j?. ;w[zdo dh nZr ftob/ wB[Zy B/ t/yh j?. nkj nk;wkB ftu 

s?od/ pdbk ƒ bZrh nZr sK ;kfonK B/ t/yh j?.Xosh s/ wko eodh, gob' 

po;kT[Adh sK fJj “gkDh dh nZr” ;GBk t/yh j?. gkme iB'A ;fsr[o{ ih 

sK j'o pj[s nZr/ dhnK rZbK d;d/ jB. T[j sK nky oj/ jB GkJh gkDh 

ftu nZr w"i{d j?, s/ nZr ftu gkDh Gog{o wksok ftu ;wkfJnk j'fJnk 

j?. nkw fJB;kB ƒ BjhA fd;dk, go ;fsr[o{ ih ƒ gzi ;" ;kb gfjbK 

fd; fgnk ;h. ftfrnkBhnK ƒ Gh p; “nZi eZbQ” jh fdZf;nk j?. r[o{ 

tke gVQ' ^ 

“gkT[D? gkDh nrBh ek w/b[”] uzub ugb p[fX ek y/b[](152) 

fifB ehsk wkNh s/ osB] “roG wfj” okfynk fifB efo isB]  (177) 

gT[D T[gkfJ Xoh ;G Xosh “ib nrBh ek pzX[ ehnk”](350) 

(282)

Page 290: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

ftfrnkBh p'bh ftu fJZe f;XKs j? fi;ƒ “H O” (n?u d' U)2

nkyd/ jB. n?u dk wsbp j? jkJhvq'iB s/ ‘U’ dk wkfjBk j? n"e;hiB. 

id'A d't/A nbZr nbZr r?; o{g ftu j'D sk n"e;hiB, i' nZr pbD ftu 

;jkfJsk eodh j?. jkJhvq'iB sK wkB' j? jh fBoh nZr. fJ; r?; s'A pD/ 

pzp tZvh spkjh eoB tkb/ jB. nuzG/ dh rb j? fe d't/A r?;K sob pDk 

e/ fwbk fdshnK ikD sK < eh pD/rk Gbk < ih jK fJjh pD/rk fIzdrh 

godkB eoB tkbk ;'wk, “gfjbk gkDh ihT[ j? fis[ jfonk ;G[ e'fJ”.(472) 

p{zd s'A b? e/ ;kro sZe gkDh fJjBK d' r?;K s'A pfDnk j'fJnk j?. nZr 

ftu gkDh s/ gkDh ftu nrBh ;wkJh j'Jh j?. fIzdrh ns/ w"s B/ wkB' 

rbteVh gkJh j'Jh j?. ifjo ftu nzfwqs s/ nzfwqs ftu Ifjo w"i{d j?. 

fi; soQK e'Jh tos'A eoBh ukj/ eo ;edk j?. 

wkfJnk wwsk w'jDh fifB ehsh ;' ikD[] 

fpfynk nzfwqs J/e[ j? p{M/ g[oy ;[ikD[]  (937) 

;kro wfj p{zd, p{zd wfj ;kro[ etD p[M? fpfX ikD?] 

T[sG[i ubs nkfg efo uhB? nkg/ ss[ gSkD?]  (878) 

8H ftfrnkB dhnK bZGsK ftu'A fJZe ndG[s y'i j? gqwkD{ (n?Nw) 

dh. id'A fJ; dh tos'A eoB dk “uZi” ftfrnkBhnK B/ f;Zy fbnk, sd'A 

fJj fJZe fBZek fijk feDek, nsh ;{yw IZok, ;w[zdo ftu s{ckB g?dk eo 

;edk j?. fjwkbk gops ƒ T[bNk ;edk j?, x[Zr tZ;dh Xosh ƒ pzio 

pDk ;edk j?. fJ; s'A tZyoh fdPk ftu id'A T[;ko{ ekoiK bJh fJ; dh 

;koEe tos'A eoBh  f;Zy bJhJ/, sK  fJjh  fBZek  fizB, i' nbkdhB d/ 

fuokr ftu'A g?dk j'fJnk ebfgnk frnk ;h, nkgDh n;hw Pesh ;w/s 

nk ;bkw eodk j?. fiBQK c?eNohnK ftu p/nzs fpibh tosh iKdh j?. 

fJ; s'A gfjbK jIkoK NB e'bk pkbD tk;s/ you j' iKdk ;h. T[jBK 

wPhBK c?eNohnK ƒ fdB oks ubkT[D bJh fJZe “fBZek f;zx” (n?Nw) dk 

e[M rqkw j'Dk jh ekch j?. uzd skfonK tZb bzwk g?Avk s?j eoB tkb/ 

okeN, s/b gNo'b dk Gko uZ[e e/ BjhA T[FZv ;ed/. fJj Gh n?Nw dh jh 

eokwks j?  fe e[M  feZb' :{o/Bhnw (n?Nw dh  fJZe  fsnko ;[dkftXh) 

fJjBK s/i rsh okeNK ƒ bZyK whbK se uZeo brtk fdzdk j?. n?Nw 

fJzBk S'Nk j? fe Bzrh nZy Bkb fJ; ƒ t/fynk BjhA ik ;edk. ;{Jh d/ BZe/ 

fizBh EK ftu fJj jIkok bZyK ;wk ;ed/ jB. fJ; d/ ezw eoB dh 

(283)

Page 291: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;kXkoD fijh, ;wM nk ;eD tkbh, ftXh fJj j? fe ftfrnkBh, nkgD/ 

T[geoDK Bkb fJZe n?Nw ftu ft;c'N eoe/, T[;ƒ s'V fdzd/ jB. p; 

fco fJj “r[Z;/” ftu nk ikdk j? s/ “xo c{e swkPk” eo ftykT[Adk j?. 

Gkt fe fJZe N[ZfNnk gqwkD{ nZr'A j'o eJhnK ƒ s'Vdk j?. T[j eJh N[ZNe/ 

nr'A nDfrDs ƒ s'Vd/ ub/ iKd/ jB. s/ wB[Zy fi; soQK dk ezw fJ; s'A 

b?Dk ukj/ b? ;edk j?, ;w/s n?Nw pzpK d/. 

fJj fBZek n?Nw edh nkokw BjhA eodk. ;dk nkgD/ X[o/ d[nkb/ 

gqeowK eodk ofjzdk j?. fJjBK dh pDso e[M fJ; soQK dh dZ;h iKdh 

j?,  fe fBT{NokB,  fJb?eNokB nkgDh BkGh (e/Adoh X[ok) d[nkb/ ;dk 

uZeo eZNd/ ofjzd/ jB. i' dhtkoK fJZNK ;hfwzN dhnK pDhnK BIo nk 

ojhnK jB,  fJjBK  ftu Gh  fJjh XVeD w"i{d j?. o[ZyK  fpoyK ihtK 

izs{nK d/ ;oho Gh, fJ;/ fefonk nXhB jB. i' fBofizd fd;dk gZEo 

(gjkV) ;dhnK s'A nfjb d;k ftu fJZe' EK fNfenk j'fJnk j?, eh s[;hA 

;wMd/ j' T[j w[odk j? < ih BjhA` T[; d/ nzdo Gh XVeD j?, b/feB T[j 

;kƒ ;[Ddh fd;dh BjhA j?. gZEo d/ nzdo Gh n?Nw nkgDh goeowk eo 

oj/ jB. fJj “nDEZe :'X/” fpBk o[e/ fpBk nkokw ehs/, fpBk e[M (;kv/ 

tKr) ykX/ ghs/, fpBk wzfib dh :ksok s/, ;dk s'A ub oj/ jB. id'A s'A 

f;q;Nh ;kih rJh j? sd'A s'A jh, s/ ofjzdh d[Bhnk se fJjBK dk ;co 

ikoh oj/rk. n?Nw dh j'Ad fezBh S'Nh j?, skes T[; ftu fezBh S[gh j'Jh 

j?, ;wMe/ ft;wkd dh nt;Ek skoh j' iKdh j?. fJ; bJh ;fsr[o{ ih B/ 

pko pko gq/oDk ehsh j? ^ 

wfs ftfu osB itkjo wkfDe, i/ fJe r[o eh f;y ;[Dh] (ig[) 

i' pqjwzv/ ;'Jh fgzv/, i' y'i? ;' gkt?]  (695) 

gqrNh i'fs fwfNnk nzfXnkok] okw osB gkfJnk eos phukok] (1349) 

gqwkD{z pko/ ;fsr[o{ ih ƒ gsk j?, T[;dh n;hw s/ ndG[s eokwksh 

Pesh pko/ Gh wjkB ;fsr[o{ ih ƒ v{zxk frnkB j?. T[d'A Gkt/A n?Nw dh 

Pesh gqkgs eoB tk;s/ ;kXB w"i{d BjhA ;B. ;fsr[o{ ih ƒ w[ezwb 

nB[Gt j?  fJ; dh ftokN skes dk. fJ; nrb/ r[opkDh gqwkD ftu 

;fsr[o{ pyfPP eo oj/ jB ^ j/ GkJh` gqwkD{ dh n;hw skes jk;b 

eoe/ (tos'A eoBh f;Zye/) wB[Zy, nZy MgeD fizB/ ;w/A ftu (Gkt S/sh) 

(284)

Page 292: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

yzvK pqjwzvK dh :ksok eoe/, tkg; gos ;edk j?. fJ; gqwkD{ dh tos'A 

Bkb nB/e ;Z[y ;j{bsK gqkgs ehshnK ik ;edhnK jB. go fJB;kB ƒ 

wkBf;e PKsh gqkgs BjhA j' ;e/rh. ;dhthA ;[Zy sK ;fsr[o{ d/ uoDK 

ftu'A fwb/rk, r[o{ j[ew ftu ihtB pshs eoB ftu Bkb gqkgs j't/rk. 

“gowkD'” goizs nkek;j dhg b'n f;yzvDj] 

rS/D, B?D Gko/D, BkBe, fpBk ;kX{ B f;Xs/]  (1360) 

9H s/ j[D brd/ jZE ftu wBZ[yh ;oho dh pDso, ezw skes ns/ 

w"s pko/ Gh ftuko eo jh bJhJ/. fJ; rb BKb sK d[BhnK Go d/ f;nkD/ 

;fjws jB, fe wB[Zyh ;oho gziK sZsK dk pfDnk j'fJnk j?. fJj gzi 

jB ^ fwZNh, gkDh, jtk, nrBh s/ nkek;, Gkt fi; nfdZy “oZph ebk” 

dh pd"bs fJj ;oho joes ftu nkT[Adk j?. edh nzso nksw/ T[so e/ 

oZph ekokroh ƒ ikBD dk isB eo'. wB[Zy d/ nzdo (jo fJZe Bo wkdk 

ftu fJjh gqfeqnk j?) ihBI e"D g?dk eodk j? < T[j Gh nDfrDs eo'VK 

nopK dh wksok ftu. Bo wkdk d/ ;zi'r ;w/A fJj fBZe/ ihBI fJZe d{i/ 

s'A ekjb/, XkJh eod/ j'J/ gZe u[Ze/ wkdk nKv/ nzdo dkyb j'Dk b'ud/ 

jB. eo'VK ihBI ftu'A, ;G s'A “skesto, s/I d"Vke” e/tb fJZe jh 

nKv/ ftu gqt/P eo ;edk j?, s/ Bkb jh nKv/ dk dotkik (w{zj) pzd j' 

iKdk j?. eo'VK ftu'A edh fJZe nX ukB; j[zdk j? fe fJZe s'A tX/o/ ihBI 

nKv/ ftu dkyb j' ;eD. T[gqzs fJj wkw{bh fijk iht i' Bzrh nZy Bkb 

t/fynk BjhA ik ;edk, gqc[bs j'Dk P[o{ eo fdzdk j? ^ 

wK eh oes fgsk fpzd[ Xkok] w{ofs ;{ofs efo ngkok] 

i'fs dkfs i/sh ;G s/oh s{z eosk ;G mkJh j/]  (1022) 

fJ; s'A pknd tXdk j'fJnk ;oho dk nkeko XkoB eoB br 

g?Adk j?. oZph fBnw d/ nB[;ko roG ftu pZu/ dh oZfynk ;zGkb j[zdh j?. 

r[otke jB ^ 

fifB ehsk wkNh s/ osB] roG wfj okfynk fifB efo isB]  (177) 

fJ; s'A pkd i' nZr/ gqfefonk ubdh j?, ;fsr[o{ ih fJZe fJZe 

B[es/ ƒ ;kc eod/ ik oj/ jB. ;[D' ^ 

fifB s{z ;kfi ;tkfo ;hrkfonk] 

roG nrfB wfj fiBfj T[Gkfonk] 

pko fpt;Ek s[Mfj fgnko? d{X] Gfo i'pB G'iB ;[y ;{X] 

(285)

Page 293: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fpofX GfJnk T{gfo ;ke ;?B] w[fy nfgnkT[ p?m eT[ d?B] 

fJj[ fBor[B[ r[B[ eS{ B p{M?] pyf; b/j[ sT[ BkBe ;hM?]  (266) 

;fsr[o{ ih ;wMk oj/ jB fe GkJh s{z j? sK e/tb fwZNh dk g[sbk 

jh Bk. rop fe; rZb dk eo fojk j?A < wkNh e' g[sok e?;/ Bus j?] d/y? 

d/y? ;[B? p'b? dT[foU fcos[ j?](487) 

fJ; ;oho ƒ bZeV dh pDh g{sbh Gh nkfynk j?, fi; dh v'o 

wkbe d/ jZE j[zdh j?, fit/A ukj/ Bukt/. 

ekm eh g{soh ejk eo? pg[oh fybktB jko' ikB?] 

i?;k G/y[ eokt? pkihro[ Uj[ s?;' jh ;ki[ nkB?]  (206) 

i/ nkw ;wkie gqkDh dh ihtBh ƒ d; fjZf;nK ftu tzv, BePk 

fyZuDk j't/ sK ;fsr[o{ ih s'A g[ZShJ/ ^ 

gfjb? fgnkfo brk ED d[fX] d{i/ wkfJ pkg eh ;[fX] 

shi/ G:k Gkph p/p] uT[E? fgnkfo T[gzBh y/Y] 

gzit? ykD ghnD eh Xks[] Sht? ekw[ B g[S? ikfs] 

;st? ;zfi ehnk xo tk;] nmt? eq'X[ j'nk sB Bk;[] 

Bkt? XT[b/ T[G/ ;kj] d;t? dXk j'nk ;[nkj]  (137) 

fJ;/ soQK ;fsr[o[ ih B/ fJZe j'o Ekt/A ihtB fefonk fJT[ Gh 

;wMkJh j? ^ 

d; pkbsfD, ph; otfD, sh;K ek ;[zdo[ ejkt?] 

ukbh;h g[o[ j'fJ guk;h gr[fy;? ;mh e/ p'Y/gk nkt?] 

;sfo ek wfs jhD[ n;hjK ek ftT[jko[ B gkt?] 

Bt/ ek ;fjik ;Dh w{b[ B ikD/ ng pb[] 

YzY'fbw[ Y{fYw[ fvm[w? BkBe ir[ X{J/ ek Xtbjo[]  (138) 

fJj ;h ;zy/g sohe/ r[opkDh okjh fpnkB ehsh ihtB fefonk. 

gJh fet/A fet/A wBZ[y, ;ohoe ns/ wkBf;e s"o s/ ;wki ftu ftuodk, 

ftek; eodk j?. T[FZgo fpnkB ehsk fposKs bZrGr ftfrnkB w[skpe 

;jh ;kps j[zdk j?. fJ; s'A pknd nkT[Adh j? ftuko ;oho d/ nzs pko/ 

:kBh fe w"s. ftfrnkBh wB iK nkswk ƒ f;X/ Yzr Bkb ;theko BjhA 

eod/. i' gEkoE bpkoNoh ftu gofynk ik ;e/, ;p{s g/P ehs/ ik 

;eD ;kfJz;dkB T[;/ pko/ uouk eod/ jB. fiBQK pkeh sZsK s'A ;oho 

nkeko XkoB eod/ jB, w"s j' ikD s/ tkg; T[j nkgD/ w{b ftu ;wk 

(286)

Page 294: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

iKd/ jB. fJ; s/ ftfrnkB dh g{oB ;fjwsh j?. wjkB ;fsr[o{ ih B/ 

fJ; gZy ƒ Gh g{oh p/pkeh Bkb fpnkB ehsk j?. j'o ws wsKsoK pko/ 

;zy/g fNZgDhnK Gh r[opkDh ftu'A gqkgs j' ikdhnK jB. r[opkDh d[Bhnk 

d/ pkeh XowK d/ w[ekpb/ ftfrnkB d/ pj[s B/V/ j?. w"s eh j? < fwbe/ 

ezw eo oj/ ;oho d/ sZsK dk ezw SZv d/Dk. ekoB nB/e j' ;ed/ jB, 

p[Ykgk,  fpwkoh, d[oxNBk nkfd. i' sZs ;oho ƒ ubdh jkbs  ftu 

oZydk j?, T[jh sZs fJ; ;oho ƒ fpyoB s'A rbB ;VB s'A pukT[Adk j?. 

d/j nzdo nkgD/ nkg w[ozws ns/ ;ckJh dh fefonk jo tes uZbdh 

ofjzdh j?. fJj i' d/j ƒ j[ew fdzdk j? e"D j? < wB < nkswk < oZph i's < 

fJj eh j? < id'A d/j fpyo iKdh j?, d/j dk “;tko wkbe” feE/ ubk 

iKdk j? < 

;oho d/ fpyo ikD s/ ;fsr[o{ ewkb ftfrnke ftuko ;z;ko 

;Bw[Zy oZyd/ jB. j/ GkJh wodk e"D j? < n;b ftu e'Jh BjhA wodk, 

e/tb sZs nkgDk ;o{g pdb b?Ad/ jB. fJj iht o{g gzSh T[vkoh wko 

iKdk j? ^ 

ib eh Ghfs gtB ek EzGk oes p{zd ek rkok] 

jkv wk; BkVh e' fgzio[ gzyh p;? fpukok]  (659) 

nZr/ ;fsr[o{ ih pyfPP eod/ jB fe GkJh jtk gkDh s/ nZr 

nkfde sZsK dk ;[w/b j' frnk. fJBQK sZsK d/ pD/ ;oho ftZu uzub fijh 

p[ZXh gk  fdZsh.  fJ; ƒ ubkT[D bJh B"A dotki/ bk  fds/ rJ/, d;tK 

frnkB dk p{jk nzdo jh j?. j/  frnkBtkB g[oy  fJ; gZy s/ dhox 

ftuko eoe/ fBoDk eo fe wfonk e"D j? < 

gkT[D? gkDh nrBh ek w/b[] uzub ugb p[fX ek y/b[] 

BT[ dotki/ d;tk d[nko[] p{fM o/ frnkBh J/j[ phuko[] (152) 

d/jh wkNh p'b? gT[D[] p{fM o/ frnkBh w{nk j? eT[D] 

gtB/ wfj gtB[ ;wkfJnk] i'fs wfj i'fs ofb ikfJnk] 

wkNh wkNh j'Jh J/e] o'tB jko/ eh etB N/e]HHHH 

ej[ BkBe r[fo Gow[ u[ekfJnk] Bk e'Jh wo? Bk nkt? ikfJnk] (885) 

fJj sK ;gPN j'fJnk d/jh dh fwZNh, fwZNh ftu fwb rJh. gkDh 

tkg; nkgD/ n;b/  ftu ik ;wkfJnk. nrBh w[V nrBh  ftu ubh 

rJh. jtk Gh tkg; ik g[Zih nkgD/ xo. e[M wfonk BjhA e/tb sZsK B/ 

(287)

Page 295: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

fpyoe/ nkgDk ;[Gk pdb fbnk. o{g pdb frnk wfonk sK e[M Gh 

BjhA. fco ;tkb g?dk j[zdk j? fe i' fwZNh d/ g{sb/ nzdo j;dk o'Adk 

p'bdk d"Vdk ;h T[j feE/ ubk frnk < fit/A gtB gkDh fwZNh nrBh w[V 

nkgD/ n;b/ ftu ik ;wkJh, eh fJj ;zGt BjhA fe i'sh i'sh ftu ob 

ikt/ < ih jK ;zGt j?, r[opkDh fJjh ;/X pyP ojh j?. toBk d{i/ sK uko 

jh sZs jB ^ 

;{oi feofD fwb/ ib ek ib[ j{nk okw] 

i'sh i'fs obh ;zg{oB Ehnk okw]  (846) 

gkDh dk b'Nk T[bNk d/JhJ/ sK BIo nkT[Adk j? fe Xosh okjhA 

jtk okjhA (ib tkPg) ;w[zdo ftu fwb frnk j?. fwZNh ;gPN fd;dh 

j? fe rb e/ (w[odk dZpDk) iK ;Ve/ (nZr ftu ;kVBk) fwZNh ftu fwZNh 

;wk rJh. go nrBh BIo BjhA nkT[Adh feE/ ubh rJh < fJj sK gZek 

j? fe ;oho ftu skg (nrBh) w"i{d ;h, id'A wo frnk sk “mzYk” j' 

frnk nrBh fBeb rJh, fd;dh feT[A BjhA < fpibh d/ pbZp, s/b$fxT[ 

s'A pbdk dhtk, beVhnK ftu bZrh nZr, id'A p[Mk fdZsh iKdh j?, sd'A 

feZE/ ubh iKdh j? < ftPtkP Bkb nkfynk iKdk j? fe nkgD/ n;b/ ;{oi 

ftu.  fco ;oho  ftu'A  fBefbnk  gzitK  sZs  “nkekP”  (JhEo)  ftu 

tkg; frnk wzfBnk iKdk j?. Bk e'Jh wo? Bk nkt? ikfJ] (885) dk 

i[nkp eh j' ;edk j? < r[opkDh sK ;gPN j? ^ 

gzu ss fwfb d/jh ek nkekok] xfN tfX e' eo? phukok] (1128) 

nzdob/ iht pko/ r[opkDh pko pko ;tkb eodh j?, okj ftykT[Adh 

j? ^ 

;[Bj[ o/ ` s{ eT[B ejk s/ nkfJU < 

J/sh B ikBT[ e/she w[dfs ubs/ ypo B gkfJT[]  (999) 

;fsr[o{ ih Bkb fJj Gh ;wMkT[Ad/ jB, fe fJj ;z;ko wkB' pVk 

jh ewI'o ekrI dk febQk j?. p; n?t/A bhgk g'uh nkfd eoe/ ybko fdZsk 

j?. fit/A ekri s/ Iok e[ gkDh g? ikt/ sK ekri rb iKdk j?. ;kok 

nkeko fvZr g?Adk j?. fJ;/ soQK ihtB s/ w"s ƒ ;wM'^ 

ekrd e'N[ fJj[ ir[ j? pg[o', ozrfB fujB us[okJh] 

BkBh ;h p[zd gtB[ gfs y't? iBfw wo? fyB[ skJh]  (1274) 

(288)

Page 296: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye

;fsr[o{ fJZe j'o T[dkjoD d/ e/ ;wMkT[Ad/ jB fe GkJh gkDh ns/ 

jtk d/ ftueko s/o/ gqkD fNe/ j'J/ jB. Gkt fe fJjBK dh e'Jh gkfJdkoh 

BjhA j?, p; fJZe fBnw (pzXB) j?.t/yD bJh nZyK (uzd ;{oi) ns/ pkeh 

nzr p\P fdZs/ jB. iBw s'A b? e/ ;kok ihtB, woB se ;kohnK b'VK, 

y[PhnK, fJ; Xosh T[FZgo (Xosh d/ gdkoE yk jzYk e/) g{ohnK eodk j?. 

T[; f;oiDjko B/ i' e[M s?ƒ d/Dk ;h fJZe' tkoh Xosh ftu gk fdZsk, s{z 

fJE'A ftXh g{ote eZY ns/ tos. 

e'fN s/ sh; ik ufj gqG BkfJe d/ d/ s'fN Bkjh Gzvko] 

T{X? GKv? eS[ B ;wkt? ;hX? nzfwqs[ go? fBjko]  (503) 

Xosh d/r fwb? fJe t/ok Gkr[ s/ok Gzvkoh] 

Bk ;kp{o j't? fcfo wzr? Bkod eo/ y[nkoh]  (1190) 

j/  wB[Zy T[;  f;qPNh ;kiD tkb/ eos/ ƒ :kd oZy^BkBe ;u 

dksko[ f;Bkys[ e[dosh (141) fizBK ;wK Xosh s/ ftuoB dk fwfbnk j?, 

B/e Bhsh Bkb fpsk e/, ;[oy[o{ j' e/ tkg; w[V, oZE ih d/ T[geko Bk 

G[Zbh. 

gkDh gqkD gtfD pzfX oky/ uzd[ ;{oi[ w[fy dhJ/] 

woD ihtD eT[ Xosh dhBh J/s/ r[D ft;o/]  (877) 

gqwkswk dhnK nBzs tfvnkJhnK jB. ;fsr[o{ ih B/ ftfrnkBe 

sohe/ e[ods d/ G/d ;wMkT[D dk T[geko ehsk j?. fco Gh ;fsr[o{ ih 

fBwosk ftu nkgD/ nkg ƒ fBwkDk iK ew neb jh nkyd/ oj/ jB. i' 

T[jBK  ehsk  j?,bk;kBh  j?,  i'  ftuko  fdZs/  jB  T[j  wjkB  jB. nkT[ 

;fsr[o{ nZr/ ;h; M[ekJhJ/. T[jBK d/ do;kJ/ wkor s/ uZbDk jh T[jBK dk 

n;bh ;fseko j?. 

j'o ;ohe[ j't? e'Jh s/ok fs;[ nkr? s[X[ nkyk] 

s[X[ nkr? s[X? ;bkjh w? nzX/ BkT[A ;[ikyk]  (1242) 

[[[[

(289)

Page 297: Xow d/ BK s/HHH...Dharam De Naa Te....... (Articles) (Second Edition - 5 January 2006) (Misrepresentations of Religion............) By INDER SINGH GHAGGA (M. 98551-51699) ;G jZe b/ye