6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 79

Analysis of Tort Law of Genetic Counselor in Negligent Prenatal

Diagnosis Elahe Parsa1, Mahmoud Abbasi2, Abbas Karimi3,

Hamid Rahmani Manshadi4, Mohamd Hossein Jafari5

Abastract

Genetic technology in the field of medical science has been one of the

great revolutions which it is in progress in molecular and cellular biology

and the human genome project. The progress in genetic testing gives people

the authority to prevent that certain diseases and also prevent the birth of

children with rare genetic disorders. With the advancement of the science,

genetic counselors are required to provide new information about the

diseases for Visitors to be Responsible in case of violation of this duty. This article is presented at the International Conference on Medical Law

(Genetic Law), is a retrospective study based on extensive literature survey,

translated articles, theses and benefiting from the experiences of other

countries. Findings indicate that when a genetic counselor provides

counseling services, it is legally required to take into account the interests of

the client and take care of him and respond to his expectations. A counselor

who disregards the client and does not take the necessary care is legally

responsible. Most cases of professional failure are the result of neglect.

Some person believe that a genetic counselor is not the guarantor of damages

to parents and children with disabilities, but according to the studies

conducted it is far from fair that if all the components of the guaranty (fault,

1. PhD Candidate in Private Law, Department of Law, Yazd Branch of

Islamic Azad University, Yazd, Iran.

2. Associate Professor, Medical Ethics and Law Research Center, Shahid

Beheshti University of Medical Sciences and Health Services, Tehran, Iran.

(Corresponding author) Email: dr.abbasi@sbmu.ac.ir

3. Professor, Faculty of Law and Political Science, Tehran University,

Tehran, Iran.

4. Assistant Professor, Department of Law, Yazd University, Yazd, Iran.

5. Assistant Professor, Department of Law, Yazd Branch of Islamic Azad

University, Yazd, Iran.

Original Article Received: 7 February 2017 Accepted: 23 July 2017

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931تابستان ویکم،سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 79

harm, the causal relationship between the harm done and The fault) of the

genetic counsel is clear of responsibility. Therefore, parents and children

with disabilities can file lawsuits in accordance with the rules tort law in the

form of wrongful birth and wrongful life caused in court of general

jurisdiction or court of Police Prosecutor, and claim damages or filing a

lawsuit. The results showed that proof of guilt about the genetic counselor is

different from other risk factors. So, the Commitment to accurate

information for the genetic counselor causes the claim for a patient if that is

proved to have genetic counselor. Then, genetic counselor in relation to the

information obligation is claimed and the issue that the necessary

information is given to the patient is a claim that should be proven by the

counselor. In addition to the discussion about who can claim special features.

Parents can claim arising wrongful birth and recovery all extraordinary

damages to maturity. As well as the child can be claim for wrongful life and

recovery only costs after maturity. It is necessary that The Courts determine

the money as compensation in the form blood money or a penalty for certain

wound Because of inability to determine the future losses and continuation

of their bitter effects, the courts determine a pension for the future of the

child with disabilities.

Keywords

Tort Law, Loss, Genetics Counselor, Negligent, Causation

Please cite this article as: Parsa E, Abbasi M, Karimi A, Rahmani

Manshadi H, Jafari MH. Analysis of Tort Law of Genetic Counselor in

Negligent Prenatal Diagnosis. Iran J Med Law 2017; 11(41): 97-117.

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 77

تولد از قبل تشخیص خطای با رابطه در ژنتیک مشاور قهری ضمان تحلیل

1پارسا الهه

2عباسی محمود

3کریمی عباس

4منشادی رحمانی حمید

5جعفری محمدحسین

چکیده

زمینه در سرعت به که است بوده پزشکی علم زمینه در بزرگ هایانقلاب از یکی کیژنتی فناوری

در پیشرفت است. پیشرفت حال در انسانی ژنوم پروژه و مولکولی سلولی و شناسیزیست اکتشافات

و کنند جلوگیری خاص هایبیماری به ابتلا از که دهدمی را اختیار این مردم به ژنتیکی اتآزمایش

موظف ژنتیک مشاوران علم این پیشرفت با شوند. خاص ژنتیکی اختلالات با کودک تولد مانع همچنین

صورت در که دهند قرار کنندگانمراجعه اختیار در هابیماری با رابطه در جدیدی اطلاعات که هستند

.شوندمی شناختهمسؤول وظیفه این از تخلف

ایمقاله ،)حقوق ژنتیک( ارائه شده است کیالمللی حقوق پزشدر همایش بین که مقاله حاضر

و شدهترجمه مقالات از و است ایکتابخانه ،اطلاعات گردآوری شیوه و است تحلیلیـ توصیفی

یک که زمانی که است این از حاکی هاهیافت. است شده استفاده کشورها سایر تجارت و هاهنامپایان

در را کنندهمراجعه منافع است موظف قانونی نظر از ،دکنمی تقبل را اورهمش خدمت ارائه ژنتیک مشاور

.دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، گروه حقوق، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران. 1

ان، رییس مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهر ،دانشیار. 2

Email: dr.abbasi@sbmu.ac.ir ( ولؤ)نویسنده مس ایران.

.ایران تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ،استاد. 3

.علمی گروه حقوق، دانشگاه یزد، یزد، ایرانتأعضو هی . استادیار،4

.یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران ی گروه حقوق، واحدعلمتأعضو هی ،استادیار. 5

1/5/1316 مقاله: رشیپذ خیتار 11/11/1315 مقاله: افتیدر خیتار یپژوهش نوع مقاله:

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931تابستان ویکم،سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 011

توجهیبیکننده مراجعه به که مشاوری دهد. پاسخ را وی انتظارات و نماید مراقبت او از و گرفته نظر

قصور موارد بیشتر .شودمی شناخته مسؤول قانونی نظر از ،دهدمین انجام را لازم هایراقبتم وکند می

ضامن ژنتیک مشاور که هستند عقیده این بر برخی .باشدمی توجهیبی نتیجه غلیش خطای یا ایحرفه

انصاف از دور گرفتهصورت مطالعات به توجه با اما باشد،مین معلول فرزند و والدین به وارده خسارت

و وارده ضرر بین سببیت رابطه ضرر، وجود ،خطا) ضمان ارکان تمام بودنفراهم صورت در که است

قواعد طبق بر ندتوانمی معلول فرزند و والدین بنابراین بدانیم. یتمسؤول از مبرا را ژنتیک مشاور (تقصیر

سرایددا در یا عمومی یهاهدادگا در خطا از ناشی زندگی و خطا از ناشی تولد قالب در قهری ضمان

این نتایج نمایند. امیانتظ شکایت اقامه یا مطالبه را وارده خسارات و کرده دعوا طرح پزشکان انتظامی

لیکن ،است متفاوت زیان عوامل سایر از ژنتیک مشاور با رابطه در تقصیر اثبات که دهدمی نشان تحقیق

،کندمی سنگینی ژنتیک مشاور دوش بر دقیق رسانیاطلاع به تعهد عنوان به که تعهدی حقیقت در

آن از است، داشته مراجعه ژنتیک ورمشا به کرد ثابت که صورتی درکننده مراجعه که شودمی موجب

به را لازم اطلاعات کهاین و شودمی محسوب مدعی رسانیاطلاع تعهد با رابطه در ژنتیک مشاور پس

این بر علاوه گردد. اثبات باید وی توسط که شودمی محسوب ادعایی عنوان به ،است دادهکننده مراجعه

والدین که دارد خاص ویژگی بحث این ،کنند دعوا طرح ندتوانمی که اشخاصی با رابطه در مورد

مطالبه رشد سن تا را العادهفوق وارده خسارات تمام خطا از ناشی تولد دعوای طرح قالب در ندتوانمی

از بعد به مربوط یهاههزین فقط خطا از ناشی زندگی دعوای طرح قالب در دتوانمی طفل همچنین .کنند

عنوان به مبلغی پرداخت بر حکم صدور بر علاوه هاهدادگا است وریضر. شود خواستار را رشد سن

به آن تلخ آثار استمرار و آینده خسارات تعیین قابلیت عدم تعل به ،ارش یا دیه قالب در خسارت

نمایند. صادر حکم نیز معلول فرزند یندهآ برای مستمری پرداخت

کلیدی واژگان

علیت رابطه تقصیر، ژنتیک، مشاور ضرر، قهری، ضمان

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 010

ساار

ه پاله

، سی

عباود

حمم

، یم

کرس

عبای،

دیشا

مننی

مارح

د می

ح ،

ریعف

جین

حسمد

مح

مقدمه

بارنخستین برای که زمانی از واقع در .جدیدتر علم یک ژنتیک مشاور و جدید علم یک ژنتیک

و مدرن مفهوم در ژنتیک مشاور گذرد.می دهه چند تنها ،شد برده کار به تیکژن مشاور اصطلاح

و فهم قابل و ساده زبان به آن ارائه و روز دانش و اطلاعات آخرین ترکیب هنر آن امروزی

اطلاعات حقوقی و اخلاقی اصول رعایت با است موظف ژنتیک مشاور بنابراین .باشدمی کاربردی

قهری ضمان پزشکی حقوق حوزه در مهم مباحث از یکی دهد. قرار مشاورگیرنده اختیار در را

و اشتباه و است برخوردار بالایی اهمیت از افراد ژنتیکی اطلاعات که آنجا از است. ژنتیک مشاور

ار مشکلاتی او خانواده برای هم و فرد برای هم ژنتیکی هاینارسایی موقع به تشخیص در خطا

باید ژنتیک مشاور بنابراین .گذاردمی اثر شخص آینده زندگی بر حتی و آوردمی وجود به

قرار او اختیار در مشاورگیرنده هدایت و بهتر گیریتصمیم منظور به را لازم و کافی اطلاعات

خود قانونی وظایف انجام در ژنتیک مشاور اگر حال نشود. تزلزل دچار گیریتصمیم در تا دهد

این حل برای قانونی کارراه چه شود فرزند و والدین به عظیم ضرر باعث تخلف این و ورزد قصور

ات شود مهیا باید شرایطی چه دیگر عبارت به یا است شده بینیپیش خسارت مطالبه و مشکل

از تعریفی ابتدا برانیم مقاله این در رو این از کنند. خسارت مطالبه بتوانند دیدهزیان اشخاص

اشقانونی وظایف به توجه با تا شود پرداخته او وظایف شرح به سپس ،داده ارائه ژنتیک مشاور

بیان به سپس ،ژنتیک مشاور قهری ضمان حقوقی تحقق به ،شود مرتکب تقصیری یا خطا اگر

مشاور قهری ضمان یافتن برای دیگر بیان به .پردازیمب ژنتیک مشاور به ربوطم دادرسی حکاما

وظایف چه ژنتیک مشاور که شویم آشنا ژنتیک مشاور وظایف و تعریف با باید ابتدا ژنتیک

و شودمی تخلف مرتکب خود وظایف از قصور صورت در که دارد خود بیماران مقابل در خاصی

مباحث سپس و ژنتیک مشاور فنی مباحث ابتدا بنابراین .است وارده ارتخس جبران ضامن

دهیم.می قرار بررسی مورد ژنتیک مشاور برای یتمسؤول تحقق به مربوط حقوقی

ژنتیک مشاور قهری ضمان تحقق

طرح به سپس ،پرداخته او وظایف ترینمهم و ژنتیک مشاور از تعریفی ارائه به بخش این در

پردازیم.می آن حقوقی مباحث

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 011

مشی

هرن ق

ماض

ل حلی

تلد

تواز

ل قب

صخی

تشی

طا خ

باطه

رابدر

ک ژنتی

ور ا

او وظایف اهم و ژنتیک مشاور تعریفـ 1

کشورهای در و داشته ایگسترده تنوع مختلف مناطق و کشورها در ژنتیکی یهایبیمار

شیوع از ژنتیکی یهایبیمار از ناشی معلولیت فامیلی هایازدواج تعدد علت به زبان فارسی

مشاور انجام هایبیمار نوع این از جلوگیری برای راه بهترین رو این از .است برخوردار بالایی

بررسی و هاآن فرزندان در ارثی بیماری خطر تعیین ،اصلی اهداف از یکی که باشدمی ژنتیک

ژنتیک همشاور .(1) است نظر مورد ژنتیکی بیماری عود از پیشگیری برای موجود یهاهرا

. پردازدمی افراد در ژنتیکی یهایربیما بروز احتمالی بررسی به که است ژنتیک از ایشاخه

کمک خطر معرض در یا مبتلا افراد به که آموزشی فرآیند یک از است عبارت ژنتیک مشاوره

این درمان با مرتبط موضوعات و بشناسد را آن انتقال نحوه و ژنتیکی اختلال طبیعت تاکند می

فرایند یک ژنتیک مشاوره از هدف دیگر عبارت به .کنند درک بهتر را خانواده تنظیم و هایبیمار

ژنتیکی بیماری یک دادنرخ احتمال یا دادنرخ از ناشی انسانی مشکلات به که است ارتباطی

.گویند ژنتیک مشاور ،دهدمی انجام را وظایف این که شخصی به .(2) پردازدمی خانواده در

و برسد اثبات به یا ینتعی تشخیص، مشکل که است این ژنتیک همشاور هر در مرحله ترینمهم

ارائه کنندهاهمرگ و نادرست کاملا اطلاعات ،گیرد صورت نادرست تشخیص که صورتی در

صورت مورد دو در ژنتیک مشاوره .(3) دارد پی در آمیزیفاجعه پیامدهای بالقوه که شودمی

آن در و گیردمی انجام یژنتیک هایآزمایش انجام از قبل که است ایمشاوره اول مورد :گیردمی

و پردازدمی ژنتیک آزمایش عوارض و آثار با فرد آشنایی و ژنتیک آزمایش تجویز به پزشک

مورد ؛(4) است جسمی یا ذهنی معلولیت ژنتیکی هاینشانه تشخیص یآزمایش چنین پیامد

نتایج اساس بر پزشک و گیردمی صورت ژنتیک آزمایش انجام از بعد که است ایمشاوره دوم

طور به ژنتیک مشاوره پردازد.می او ژنتیکی خصوصیات مورد در شخص راهنمایی به ایشآزم

با دتوانمی چگونه فرد کهاین و گیردمی صورت ژنتیک تحقیقات از حاصله نتایج مورد در اخص

چه با ازدواج از شخصمثلاً ،باشد داشته صحیحی برخورد خود ژنتیکی خصوصیات و نتایج این

دیگر بیان به .کند دارشدنفرزند به اقدام باید شرایطی چه با کهاین یا و کند جتنابا باید کسانی

با مقابله یهاهرا مشکل، شناسایی با رابطه در اطلاعات تبادل و گفتگو از عبارت ژنتیک مشاور

که مادری و پدر یا آینده والدین و مشاور میان خطر تکرار احتمال بررسی نیز و معالجه و آن

خطر کردنمشخص ژنتیک مشاور اهداف تریناصلی .(5) باشدمی ،هستند ناقص نوزاد یدارا

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 011

ساار

ه پاله

، سی

عباود

حمم

، یم

کرس

عبای،

دیشا

مننی

مارح

د می

ح ،

ریعف

جین

حسمد

مح

اختیار در کافی اطلاعات باید منظور بدین است. حاملگی هر در ارثی بیماری یک تکرار یا وقوع

هر حق بنابراین .دهد قرار ،هستند ژنتیکی اختلالات داشتن خطر معرض در که هاییخانواده

برای موجود ریسک فهم در بایستی این رو از .(5) کند دریافت را درست لاعاتاط که است فرد

لازم اطلاعات دسترس در هایدرمان و تشخیصی یهاروش ،خطر معرض در اطرافیان و خانواده

را مشاوره خدمت ارائه ژنتیک مشاور یک که زمانی .(2) دهد قرارکننده مراجعه اختیار در را

مراقبت او از و گرفته نظر در را گیرندهمشاوره منافع است موظف قانونی نظر از کند،می تقبل

هایمراقبت و کندمی توجهیبی گیرندهمشاوره به که مشاوری دهد. پاسخ را وی انتظارات و نماید

مسؤول قانونی نظر از است، برقرار هاآن بین هنوز مشاوره قرار که حالی در دهدنمی انجام را لازم

موضوع این اما ،باشدمی قرارداد از تخلف همانند گیرندهمشاوره رهاکردن شود.یم شناخته

توجهیبی نتیجه ایحرفه قصور موارد بیشتر باشد.نمی دعوی اقامه برای شایع مبنای یک معمولاً

ادعاهای از: عبارتند گیرندمی انجام تیکژن مشاوره حیطه در که شکایاتی عناوین باشند.می

به هاتکنیک یا اطلاعات ،هاروش برخی از استفادهسؤ یا استفاده عدم بر مبنی رندگانگیمشاوره

یک اشتباه درخواست یا و کودک در بیماری یک اشتباه تشخیص یا تشخیص عدم مثال عنوان

مثال عنوان به توجهیبی اثر در احترام عدم ،هاآزمایش نتایج نادرست تفسیر یا و آزمایش

معرض در افراد تشخیص عدم سب،منا آزمایش نکردندرخواست مناسب، حال شرح نگرفتن

با ژنتیک مشاور اگر بنابراین .مشاوره طی در صحیح و دقیق و کامل اطلاعات ارائه عدم ،خطر

اگر که نحوی به ،ورزد قصور خود وظایف انجام در درمانی مراکز به گیرندهمشاوره مراجعه وجود

شناختهمسؤول ،کردمی جلوگیری ژنتیکی اختلالات وقوع از دهمشاورگیرن به دادناطلاع با

و خطرات مورد در کامل آگاهی اساس بر بتوانند زوج یا فرد که است این نهایی هدف .شودمی

است این ،ماند غافل آن از نباید که اینکته برسند. خودشان تصمیمات به هاگزینش یا هاکارراه

به گیرندهمشاوره دادنسوق در تلاشی هیچ یعنی ،باشد دارجهت غیر باید ژنتیک مشاوره که

پرهیز قضاوت از باید ژنتیک مشاور بنابراین .نگیرد صورت ویژه کارراه یا گزینش یک سمت

برای فرد خودمختاری نمودنتسهیل و دادنافزایش ژنتیک مشاور نقش دیگر عبارت به .کند

.(3) ویژه اقدام یا مشی خط یک ادپیشنه یا دستور ارائه نه ،است گیریتصمیم

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 011

مشی

هرن ق

ماض

ل حلی

تلد

تواز

ل قب

صخی

تشی

طا خ

باطه

رابدر

ک ژنتی

ور ا

ژنتیک مشاور قهری ضمان حقوقی تحقق ـ2

انجام مقام در ژنتیک مشاور که ماند غافل نباید نکته این از مارالذکر مطالب به توجه با

اشخاص حقوق تضییع از جلوگیری برای این رو از .شود تقصیر مرتکب ستا ممکن خود وظایف

باید اما ،نشود باز یتیمسؤولبی باب تا نمود قلمداد خود اعمال مسؤول را او باید بیماران و

باید بلکه ،شودمین ژنتیک مشاور شدنشناختهمسؤول باعث خطا ارتکاب صرف که دانست

پردازیم.می آن اسباب و ارکان بررسی به ذیل در که باشد فراهم آن ارکان

کند ثابت باید خطا اثبات ایبر خواهان قهری ضمان عمومی ژریم قواعد طبق: خطا -1-2

نکرده عمل خود تعهد این به و بوده متعهد قراردادی یا قانونی لحاظ از او مقابل در خوانده که

خوانده تعهد نقض ،قهری ضمان دعوای در تقصیر یا خطا مفهوم دیگر عبارت به .(6-7) است

.(8) بیاید وجود به ادقرارد یا قانون موجب به است ممکن که تعهدی است، خواهان مقابل در

به خسارت ایراد یا آسیب و صدمه ایراد به منتهى که بزند سر هاآن از آورىزیان رفتار همچنین

از ناشى یا کارى دادنانجام یعنى ،مثبت فعل از ناشى او رفتار کهاین از اعم ،(1) گردد دیگرى

قهری ضمان تحقق برای پس ،باشد معین اىوظیفه انجام از خوددارى یعنى ،منفى فعل یک

مشاور تقصیر با رابطه در آنچه .(6) باشد آمده وجود به وظایف انجام در خطا باید ژنتیک مشاور

مستثنی قهری ضمان عمومی قواعد از را او و است ژنتیک مشاور خاص و باشدمی مهم ژنتیک

در تقصیر که توضیح این با ،است ژنتیک مشاور قهری ضمان دعوای در ادعا اثبات بار ،سازدمی

رسانیاطلاع عدم از ناشی یا است فنی وسایل نقص و ضعف از ناشی یا ژنتیک مشاور با رابطه

تولد از تا دهد قرار بیماران اختیار در را کافی اطلاعات است موظف تیکژن مشاور .(11) کافی

ایدهعم خطرات ایدب اطلاعات دادن با نزماهم(. 11) کند جلوگیری معلول و الخلقهناقص فرزند

این انجام در ژنتیک مشاور اگر کند. گوشزد بیماران به را شوند مواجه آن با است ممکن که

در ،شود متولد معلولی فرزند ژنتیکی اختلالات نتیجه در که شود باعث و وزرد قصور وظیفه

به مراجعه فقط باید هاآن خسارت مطالبه برای هاهدادگا در والدین توسط دعوا اقامه صورت

که کند ثابت باید ،است ضامن تسبیب باب از چون کژنتی مشاور و کنند ثابت را درمانی مراکز

نکته این از نباید اما ،تاس داده ارائه کنندگانمراجعه به را ضروری یهایراهنمای و لازم مشاوره

طبق بر و کرده رد را ژنتیکی هایآزمایش انجام خود والدین که مواردی شامل که ماند غافل

قواعد طبق درمانی مراکز به مراجعه اثبات این رو از.شودمین ،اندنکرده رفتار مشاور دستورالعمل

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 011

ساار

ه پاله

، سی

عباود

حمم

، یم

کرس

عبای،

دیشا

مننی

مارح

د می

ح ،

ریعف

جین

حسمد

مح

عهده به است شده داده والدین به لازم مشاوره کهاین اثبات اما ،است والدین عهده به عمومی

ثابت خود اختنسریمب برای باید او و است ژنتیک مشاور عهده به بلکه ،نیست یتمسؤول مدعی

است. داده قرارکننده مراجعه اختیار در کافی اطلاعات که کند

تقصیر اثر در باید که است این قهری ضمان تحقق برای رکن دومین: ضرر وجود -2-2

توسط خسارت پرداخت به حکم کهاین از قبل هاهدادگا باشد. شده وارد ضرر خواهان به خوانده

ضرر کهاین یا خیر؟ یا است شده واقع ضرر آیا که کرد خواهند بررسی ،کنند صادر را خوانده

گفت توانمی دیگر عبارت به پس ،(12) خیر؟ یا است بوده خوانده تعهد نقض نتیجه در وارده

نشدهجبران و (13-14، 1) مستقیم و (1، 6) مسلم باید باشد مطالبه قابل ضرر کهاین برای

ناخواسته سالم فرزند تولد که گفت باید معلول فرزند تولد بودنضرری اصل مورد در باشد. (15)

فرزند تولد در شود. متولد معلول فرزند کهاین به رسد چه ،شودمی محسوب ضرر والدین برای

روانی فشارهای دچار معلول، فرزند تولد از مادر بیشتر؛ هاآن عمق و است آشکارتر ضررها معلول،

حقیقت در و گردید خواهد تحمیل والدین بر هنگفتی مالی یهاههزین و شد خواهد سنگینی

بقای به راجع دارند حق والدین این بر علاوه .شوندمی معنوی و مادی ضرر متحمل والدین

.(16) شودمی محسوب ضرر خود خودی به حق، این تضییع کنند، گیریتصمیم معلول جنین

رابطه وجود تیکژن مشاور قهری ضمان تحقق برای رکن آخرین: سببیت رابطه -3-2

وجود به زیان عامل فعل اگر که ایگونه به ،(15) است وارده ضرر و نبارزیا فعل بین سببیت

هایزیان و تقصیر بین سببیت رابطه احراز .(13، 6) شد نمی متحمل را ضرری خوانده ،آمدنمی

مشاور ضمان با رابطه در. (17) بود خواهد قهری ضمان قطعی و حتمی شرط دیدهزیان به وارده

او که است استوار مبنا این بر ژنتیک مشاور ادعای زیرا ،است دشوار سببیت رابطه اثبات ژنتیک

است شده حادثه این بروز باعث یکیژنت اختلالات بلکه ،است نشده معیوب فزرند تولد سبب

وظیفه شدیم متذکر هک همانطور که است این ،داد هاآن ادعای به توانمی که پاسخی .(11)

او اگر استکننده مراجعه به لازم مشاوره دادن و بیمار به کافی رسانیاطلاع ژنتیک مشاور اصلی

سبب قصیرت این است کرده محروم آگاهانه تصمیم از را بیمار ،دورز قصور وظیفه این مانجا در

تقصیر و وارده ضرر بین ممستقی رابطه باید (کنندهمراجعه) خواهان .شودمی معلول فرزند تولد

زمینه این در کافی رسانیاطلاع اگر که ایگونه به ،کند ثابت را کافی( رسانیاطلاع )عدم مشاور

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 011

مشی

هرن ق

ماض

ل حلی

تلد

تواز

ل قب

صخی

تشی

طا خ

باطه

رابدر

ک ژنتی

ور ا

متحمل را عظیمی ضرر چنین و دادمی خاتمه خود بارداری به بیمار ،گرفتمی صورت او به

.(11) شدنمی

ژنتیک مشاور قهری ضمان احکام

پردازیممی موضوع این به مبحث این در، ژنتیک مشاور قهری ضمان ارکان شناسایی از بعد

آن دادرسی آیین به مربوط احکام سپس ،بود خواهد نحو چه به خواهان به خسارت پرداخت که

.دهیممی قرار بررسی و بحث مورد را

ژنتیک مشاور قهری ضمان در دعوا طرح ـ1

از خسارت مطالبه برای: تخسار مطالبه و دعوا طرح برای حقذی اشخاص -1-1

اشخاص عنوان به معلول فرزند و والدین خود وظایف انجام از تخلف صورت در ژنتیک مشاور

خطا از ناشی زندگی و (Wrongful Birth) خطا از ناشی تولد عناوین تحت ندتوانمی حقذی

(Wrongful Life) که شودمی اطلاق دعاوی به خطا از ناشی تولد دعوای کنند. دعوا اقامه

مشاور علیه والدین دیگر عبارت به .کنندمی دعوا طرح خسارت مطالبه برای طفل والدین

.کنندمی دعوا اقامه ژنتیکی نارساهایی موقع به اخطار یا شناسایی در تقصیر استناد به ژنتیک

زندیفر دنیاآمدن به منجر تولد از پیش ژنتیکی هایینارسایی تشخیص در اشتباه دعاوی این در

رسانیاطلاع عدم با ژنتیک مشاور اگر پس ،است ذهنی یا جسمی معلولیت دارای که است شده

وظیفه انجام نتواند و باشد کرده محروم زن از را بارداری از جلوگیری امکان لازم همشاور و کافی

قابل ینوالد توسط وارده تاخسار کند اثبات را استکننده مراجعه به لازم مشاوره ارائه که خود

طفل خود که شودمی مطرح هنگامی خطا از ناشی زندگی دعوای .(18-11) است مطالبه

طفل خود دیگر عبارت به .طفل والدین نه است معلولیت از ناشی خسارت مطالبه خواهان معلول

رنج معلولیت این از که شدنمی متولد اصلا او نبود ژنتیک مشاور تقصیر اگر که است این مدعی

مطالبه برای هاهدادگا در دعاوی این استماع خصوص در حقوقی یهانظام در .(21-21) ببرد

که معتقدند قضات برخی آلمان کشور در مثال عنوان به ،دارد وجود نظر اختلاف خسارت

ترکم را کودک این ارزش چون ،است انسانی کرامت برخلاف خطا از ناشی تولد خسارت مطالبه

مطالبه بین موارد برخی در و (22) زنندمی اقتصادی ضرر مهر او بر و ستهدان هاانسان دیگر از

مطالبه کشورها برخی یهاهدادگا حاضر حال در اما ،اندشده قائل تفاوت معنوی و مادی خسارت

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 019

ساار

ه پاله

، سی

عباود

حمم

، یم

کرس

عبای،

دیشا

مننی

مارح

د می

ح ،

ریعف

جین

حسمد

مح

و مادی خسارت مطالبه برای والدین فرانسه در اند.پذیرفته را والدین جانب از مادی خسارت

و آمریکا ایالات اکثر حقوقی یهانظام حتی و شوندمی شمرده حقذی خطا از ناشی تولد معنوی

اکثر در که خطا از ناشی تولد دعوای برخلاف .(23-24) اندپذیرفته را مورد این اروپا اتحادیه

از ناشی زندگی دعاوی در ،دانندمی خسارت مطالبه برای حقذی را والدین حقوقی یهانظام

، 21) است نشده گرفته قرار پذیرش مورد خسارت مطالبه برای علولم طفل بودنحقذی خطا

26-25).

از یکی دعاوی در نفعذی درخواست لزوم اصل: دعوا طرح در نفعذی اشخاص -2-1

خواهان ینفعذی دعوا اقامه اساسی شرایط از یکی ،(27) است اسلامی دادرسی بنیادین اصول

دتوانمینی دادگاه چیه دارد:می مقرر مدنی ادرسید آیین قانون 2 ماده خصوص این در است.

ندهینما ای مقامقائم ای لیوک ای نفعذی اشخاص ای شخص کهاین مگر ،کندی دگیرسیی دعوا به

دعوا طرح بر علاوه بنابراین .باشند نموده درخواست قانون برابر را دعوا بهی دگیرس آنانی قانون

صورت این غیر در ،باشند نفعذی دعوا در که کنند طرح را دعوا باید اشخاصی قانون، مطابق

الوصفمع .(28) کندمی صادر را دعوا استماع عدم قرار دادگاه و ندارد را استماع قابلیت دعوا

به خوانده محکومیت صورت در که است کسی مدنی دادرسی آیین قانون در نفعذی از منظور

به قبل قسمت در که حقذی واژه پس شود. مندبهره و منتفع قانونی و مستقیم شخصی، طور

شخصی هستند. هم از متفاوت ،پردازیممی آن به بند این در که نفعذی واژه با ،پرداختیم آن

قاضی بودننفعذی در اما خیر؟ یا است حقذی که نیست معلوم ابتدا درکند می دعوا اقامه که

و قانونی نفع مستقیم طور به خواهان برای ثبوت فرض بر دعوا این آیا که پردازدمی امر این به

ترتیب به خطا از ناشی زندگی و خطا از ناشی تولد دعاویی در (21) خیر؟ یا دارد مشروع

که شودمی متبادر ذهن به سؤال این حال هستند خسارت مطالبه برای حقذی طفل و والدین

که گفت توانمی اتسؤال این به سخپا در خیر؟ یا هستند دعوا طرح در نفعذی اشخاص این آیا

این از تا کنند دعوا طرح وارده هایزیان علت به ندتوانمی والدین خطا از ناشی تولد دعوای در

هایهزینه به نسبت خطا از ناشی تولد دعوای در والدین شود. جبران وارده زیان طریق

نفعذی ،شودمی تحمیل هاآن بر طفل معلولیت علت به رشد سن تا که هنگفتی و العادهفوق

مستقیم طور به هاآن ژنتیک مشاور محکومیت به حکم صدور اثر در چون ،شوندمی محسوب

حکم به صدور و دعوا طرح صورت در دیگر عبارت به .(28) هستند مشروع و قانونی نفع دارای

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 019

مشی

هرن ق

ماض

ل حلی

تلد

تواز

ل قب

صخی

تشی

طا خ

باطه

رابدر

ک ژنتی

ور ا

عقیده ساسا بر خطا، از ناشی زندگی دعوای در .شوندمی منتفع مستقیم طور به هاآننفع

دعوا اقامه حق معلول طفل که است این بر اصل دانند،می استماع قابل را دعوا این که گروهی

اما ،هستند حقذی هاآن ،کردند طرح را خطا از ناشی زندگی دعوای والدین اگر اما ،باشد داشته

،شودمی رو به رو دعوا استماع عدم قرار با آنها دعوای لذا ،شوندمین شناخته دعوا در نفعذی

طفل اما ،شوندمین منتفع مستقیم طور به معلول طفل نفع به حکم صدور صورت در هاآن چون

تقصیر اثر در که را خسارتی و کند دعوا طرح خطا از ناشی زندگی اساس بر دتوانمی معلول

لعادهافوق هزینه شامل خسارات این که نماید دریافت را است شده وارد او به ژنتیک مشاور

.شودمی عمر پایان تا رشد سن از بعد تحصیل و درمان

ژنتیک مشاور قهری ضمان در دادرسی احکام

محاسبه نحوه و خسارت پرداخت میزان سپس و رسیدگی برای صالح مرجع ابتدا بند این در

گیرد.می قرار بررسی مورد آن

دعوا به رسیدگی برای صالح مرجع ـ1

یک کدام در خسارت مطالبه برای اشخاص که است این ،شودمی متبادر هنذ به که یسؤال

صلاحیتدار مرجع دیگر عبارت به یا کنند طرح را خود دعوای ندتوانمی دادگستری مراجع از

دادگاه قوانین، گرفتهصورت هایبررسی طی است؟ مرجع کدام دعاوی این به رسیدگی برای

گونهاین بتوان را امر این دلیل شاید است، نگرفته نظر در ژنتیک مشاوران تخلفات برای را خاصی

زمینه این در وکنند می قلمداد پزشکی گروه زیرمجموعه را ژنتیک مشاوران چون که کرد بیان

مرتبط موارد در را دیگری قوانین وضع بنابراین ،است پرداخته خاص قوانین وضع به ما قانونگذار

موضوعه قواعد سؤال این به پاسخ برای ما بنابراین .تاس دانسته زائد امری ژنتیک مشاوران با

تولد دعاوی شدیم متذکر قبلا که همانطور کنیم.می اعمال را آن به وابسته هایحرفه و پزشکی

وظایف انجام در ژنتیک مشاور که شودمی مطرح هنگامی خطا از ناشی زندگی و خطا از ناشی

وضعیت با رابطه در والدین به کافی اطلاعات ئهارا عدم یا انگاریسهل قبیل از تخلفی خود

در تخلفات این قانونی پزشکی سازمان نامهنظام طبق بنابراین .باشد شده مرتکب جنین

رسیدگی مورد انتظامی بدوی هایتأهی در ابتدا که است پزشکی انتظامی دادسرای صلاحیت

و باشد داشته مجرمانه عنوان هم ژنتیک مشاور اقدام است ممکن که آنجایی از گیرد.می قرار

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 017

ساار

ه پاله

، سی

عباود

حمم

، یم

کرس

عبای،

دیشا

مننی

مارح

د می

ح ،

ریعف

جین

حسمد

مح

انتظامی هایتأهی و دادسراها رسیدگی ینیآ 37 ماده تبصره طبق شود، محسوب تخلف هم

بدوی هیأت و عمومی یهاهدادگا ،1384 مصوب ایران اسلامی جمهوری پزشکی سازمان

نظام انسازم به هم شخصی اگر و کنند رسیدگی موضوع به جداگانه ندتوانمی کدام هر انتظامی

برای مانعی کدام هیچ ،کند مراجعه خسارت مطالبه برای عمومی یهاهدادگا به هم و پزشکی

به .کند جبران را وارده خسارت طریق نای از دتوانمی و شوندمین محسوب دیگری صلاحیت

دادسراها در انتظامی لفاتتخ به رسیدگی مانع هرحال در عمومی محاکم رسیدگی دیگر عبارت

.باشدمین انتظامی هایهیأت و

خسارت پرداخت نحوه و میزان ـ2

ورود از قبل حالت به دیدهزیان وضع بازگرداندن قهری ضمان قواعد هدف که آنجایی از

سوی از باید است قهری ضمان اثر که خسارت جبران دعوای دیگر عبارت به .است زیان

دارایی محل از به محکوم القاعدهعلی حکم صدور از پس و شود طرح او مقامقائم یا دیدهزیان

باید ،است شده وارد دیدهزیان به که خسارتی میزان محاسبه برای .(31) شودمی تأمین خوانده

هم و والدین هم ،شدیم متذکر قبلی مبحث در که همانطور شود. گرفته نظر در خاصی فرمول

مشخصی حد تا اشخاص این از یک هر اما ،هستند خسارت مطالبه برای حقذی معلول فرزند

که فرضی در خسارت پرداخت میزان میان باید این رو از .کنند مطالبه را خسارت ندتوانمی

شد. قائل تفاوتکند می دعوا اقامه معلول فرزند که فرضی در وکنند می دعوا اقامه والدین

حقوقی امنظ تمام اگرچه ،خطا از ناشی تولد دعوای در خسارت پرداخت میزان خصوص در

متحمل معلول طفل تولد علت به والدین که هاییهزینه تمام که استوارند عقیده این بر کشورها

هنوز اما است، مطالبه قابل ،شودمی بار هاآن بر یندهآ در که مسلمی هایهزینه تمام و اندشده

به که هاییههزین تمام که معتقدند حقوقی یهانظام اکثر .(31) دارد وجود نظرهایی اختلاف

،شودمی تحمیل والدین بر ژنتیک مشاور خطای نتیجه در طفل معلولیت علت به مستقیم طور

،اندشده قائل تفاوت العادهفوق و عادی خسارت بین کشورها برخی .(24 ،11) است مطالبه قابل

وجود به والدین برای طفل معلولیت علت به که العادهفوق هایهزینه تنها که معتقدند هاآن

مطالبه قابل کودک نگهداری و پرورش به مربوط عادی خسارات و است مطالبه قابل ،آیدمی

نظر این به قائل و گذاشته فراتر را پا شدهارائه نظرات این از گروهی .(32-33، 21) نیست

انصاف به آنچه ،(32-33 ،21) است مطالبه قابل والدین بر وارده خسارات تمام که هستند

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 001

مشی

هرن ق

ماض

ل حلی

تلد

تواز

ل قب

صخی

تشی

طا خ

باطه

رابدر

ک ژنتی

ور ا

صرفاً که است این ،کنندمی صادر یأر آن اساس بر حقوقی یهانظام اکثر در و است ترکنزدی

خسارت پرداخت که معتقدند حقوقی یهانظام برخی اما ،است مطالبه قابل العادهفوق خسارات

به ذهن در است ممکن که ابهامی .(11) باشد معلول طفل رشد سن تا باید والدین به العادهفوق

عمر پایان تا طفل که حالی در است رشد سن تا خسارت پرداخت چرا که است این ،دآی وجود

رفع برای است. منطقی و قانونی وجه فاقد رشد سن تا قید پس ،بردمی رنج خود معلولیت از

این تا پس است خانواده حمایت تحت رشد سن تا معلول طفل که گفت بتوان شاید ابهام این

کهاین احتمال به رشد سن از بعد خسارت مطالبه و دارند را خسارت مطالبه حق والدین زمان

بر علاوه است. نشده بینیپیش ،گردد حق این از والدین استفاده سوء موجب است ممکن

وابستگی و علقه علت به والدین به وارده معنوی خسارات است مطالبه قابل که مادی خسارات

است مطالبه قابل، آیدمی وجود به فرزند و مادر بین یباردار دوران طول در که عاطفی و روحی

حقوقی یهانظام در هاهدادگا اغلب خطا، از ناشی زندگی دعوای با رابطه در اما ،(31، 11-11)

پرداخت میزان با رابطه در دلیل همین به ،دانندنمی استماع قابل را خطا از ناشی زندگی دعوای

مجارستان و هلند تنها حقوقی یهانظام میان از است. هنیامد میان به بحثی وارده خسارت

دعوا اقامه صورت در که معتقدند هاآن دانند،می مسموع را دعوا نوع این که هستند ییهانظام

یهاهزینه و است مطالبه قابل رشد سن از بعد به مربوط یهاهزینه تنها معلول فرزند توسط

تولد دعوای طریق از ،است خانواده حمایت تحت طفل هکاین دلیل به طفولیت دوران به مربوط

یهاهزینه و تحصیل هزینه ،العادهفوق درمانی یهاهزینه فقط ،باشدمی دریافت قابل خطا از ناشی

فقط والدین که خطا از ناشی تولد دعوای برخلاف ،است مطالبه قابل معلول شخص توسط آینده

.(21 ،12) کنند دریافت رشد سن تا را طفل یهاهزینه ندتوانمی

خسارت میزان محاسبه نحوه ـ3

مناسب شیوه که است این شودمی مطرح که یسؤال خسارت میزان محاسبه با رابطه در

فرزند خود یا والدین به دیه و ارش دادن آیا چیست؟ دیدهزیان به وارده خسارات جبران برای

پرداخت به را مقصر گاهآزمایش یا ژنتیکی مشاور پزشک، باید آیا است؟ مناسبی حل راه معلول

پرداخت اگر است؟ کافی خسارت جبران عنوان به مقطوعی مبلغ دادن یا نمود محکوم مستمری

مشمول ییهاههزین چه بپردازد؟ مستمری باید خوانده زمانی، چه تا است قبول قابل مستمری

شد؟ خواهند مستمری عنوان

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 000

ساار

ه پاله

، سی

عباود

حمم

، یم

کرس

عبای،

دیشا

مننی

مارح

د می

ح ،

ریعف

جین

حسمد

مح

در زیان عامل تعهد قهری ضمان قواعد اساس بر ،شد اشاره گذشته مباحث در که همانطور

تعهد این اجرای است. زیان ورود از قبل حالت به دیدهزیان وضع بازگرداندن ،دیدهزیان مقابل

خسارت جبران راه تنها پول پرداخت لیکن گیرد،می صورت پول پرداخت با معمول طور به

شیوه بهترین تا دارد اختیار مورد هر در اهدادگ مدنی مسؤولیت قانون 3 ماده موجب به و نیست

.(34) نماید تعیین قضیه احوال و اوضاع نظرگرفتن در با و مورد حسب به را خسارت جبران

به توانمین هاآن تمام در بنابراین دارد، گوناگونی انواع معلول فرزند و والدین به وارده خسارات

یهاههزین به شودمی مربوط خسارات این از ایدسته پرداخت. خسارت جبران به شیوه یک

،مدت این در کار ترک از ناشی زیان و بیمارستان مخارج مانند ،فرزند تولد از پیش شدهصرف

که است کرده دریافت خود خدمت بابت گاهآزمایش و درمانی مؤسسه یا پزشک که دستمزدی

مطرح فرزند تولد از پس خسارات از برخی است. استرداد قابل کامل طور به هاههزین این

جبران بابت را قطعی مبلغ دتوانمین دادگاه بنابراین .ندارند را قطعی تعیین قابلیت که شوندمی

ورود عامل ژنتیک، مشاور قهری ضمان دعاوی در خارجی یهاهدادگا در نماید. تعیین هاآن

به خسارت جبران که موارد این در .(35) کند خسارت جبران مستمری پرداخت با باید خسارت

بگیرد نظر در را خسارت آینده تغییرهای حکم صدور هنگام باید دادرس ،است مستمری صورت

که هدفی به رسیدن برای شدهتعیین مبلغ که شود احساس چندی از پس اگر که گونهبدین

حقوق نندما ،تغییری قابل مبنای وضعی چنین از پیشگیری برای است ناچیز داشته، دادگاه

در اما ،(31) سازد زندگی هزینه با متناسب را آن وسیله بدین و کند نمعی ساده کارگر ماهیانه

ارش و دیه پرداخت به گاهآزمایش یا ژنتیک مشاور پزشک، که است مرسوم ایران یهاهدادگا

پرونده در صادره 1111171226111121 شماره دادنامه در مثال عنوان به .شودمی محکوم

یبهشت دیشه ییقضا مجتمع یحقوق یعموم دادگاه 1 شعبه 8711181226111217 کلاسه

یماریب صیتشخ در را .زروسیس دکتر یآقا نموده اعلام یقانون یپزشک ونیسیکم» تهران:

شانیا یصیتشخ اشکال و است دهیگرد صیتشخ اشتباه دچار .میمحمدمهد یآقا یلیهموف

یهاهنیهز لیتحم به منجر امر نیا که است دهش B یلیهموف یماریب با ینوزاد تولد به منجر

انسان کامل هید %21 وارده صدمات ارزش و شد خواهد ندهیآ نوزاد نیوالد یبرا یدرمان یاضاف

خواهان دعوا دادگاه ،تیمسؤول ارکان تحقق با و باشدمی آن پرداخت مسؤول انیشا و باشدمی

مجازات قانون 315 و 336 مواد و یمدن تیسؤولم قانون 2 و 1 مواد استناد به و دانسته وارد را

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 001

مشی

هرن ق

ماض

ل حلی

تلد

تواز

ل قب

صخی

تشی

طا خ

باطه

رابدر

ک ژنتی

ور ا

کامل هید %21 پرداخت به را خوانده ی،مدن یدادرس آیین قانون 511 و 515 مواد و یاسلام

خصوص در .کندمی محکوم ی.ممحمدمهد یآقا به وارده صدمات ارزش بابت مسلمان مرد

ستین مشخص و است نشده رمستق خوانده ذمه بر نید کهاین به نظر ندهیآ درمان یهاهنیهز

را دعوا از قسمت نیا دادگاه جهینت در ،بود خواهد چقدر ندهیآ در خواهان یدرمان یهاهنیهز

دعوا استماع عدم قرار یمدن یدادرس نییآ قانون 2 ماده استناد به و ندانسته قانون بر منطبق

یدیترد گونه چیه بدون کهاین به نظر یمعنو خسارت مطالبه وصخص در و دینمایم صادر

خواهان به دیشد یروان و یروح صدمات ورود باعث یخون یینارسا یماریب به خواهان ابتلاشدن

و یاساس قانون 171 اصل مثل رانیا یاسلام یجمهور نیقوان از یمتعدد مقررات و است شده

وانعن به یمعنو خسارت یاسلام مجازات انونق 58 ماده و یمدن تیمسؤول قانون 2 و 1 مواد

یعنی ،تیمسؤول ارکان تحقق به تیعنا با و است شده شناخته تیرسم به خسارت نوع کی

و مقررات و نیقوان نوع چیه کهاین به تیعنا با و ریتقص ار،بانیز فعل ی،معنو خسارت وجود

و باشدمین البهمط قابل یمعنو خسارات دینما اعلام صراحتاً که ندارد وجود یفقه نیمواز

یخسارت چیه دینمایم جابیا بیتسب و حرج و عسر ینف لاضرر، وعدالت، انصاف عدقوا برعکس

به دادگاه جهینت در ،باشدمی خسارت ینوع زین یمعنو خسارت و بماند یباق نشدهجبران دینبا

بابت مسلمان مرد کامل هید %5 پرداخت به را خوانده یمدن تیمسؤول قانون 2 و 1 مواد استناد

و یماد خسارات به متعلق یدادرس نهیهز پرداخت به را خوانده نیهمچن و یمعنو خسارات

محاکم شیوه .«شد خواهد اخذ یدادرس نهیهز التفاوت مابه و محاسبه اجرا مرحله در که یمعنو

یا دیه عنوان به مبلغی پرداخت مسؤول خاص مورد این در را پزشک که صورت این به ایران

آیا که دارد وجود دیه ماهیت مورد در که اختلافاتی به توجه با ست.ا انتقاد قابل دانند،می ارش

گفته نظر در خسارت جبران عنوان به و دارد مدنی جنبه فقط یا دارد صرف کیفری جنبه دیه

حقوقی نهاد یک عنوان به دیه چراکه ،دارد دوگانه ماهیتی دیه رسدمی نظر به ؟شودمی

وی اولیای یا علیهمجنی بر واردشده هایزیان و هاسارتخ و دارد مدنی هجنب سویی از مستقل،

را مرتکب آموزیعبرت و هتنب موجبات و دارد کیفری هجنب دیگر سوی از وکند می جبران را

مشاور که دیه پرداخت به حکم بر علاوه توانمی دیه ماهیت به توجه با پس .سازدمی فراهم

عضو نقص دلیل به را ارش یا دیه باید و است ضامن لاضرر قاعده و تسبیب باب از ژنتیک

مراجعه درمانی مراکز به که یوالدین به کافی رسانیاطلاع عدم به توجه اب باید او ،بپردازد

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 001

ساار

ه پاله

، سی

عباود

حمم

، یم

کرس

عبای،

دیشا

مننی

مارح

د می

ح ،

ریعف

جین

حسمد

مح

تمام جبران برای دیه بر مازاد را مبلغی ،است کرده محروم آگاهانه تصمیم از را هاآن و اندکرده

در دعاوی از دسته این طرح اصل بنابراین .(36) کند پرداخت مستمری عنوان تحت خسارت

نهایت در و پزشکی مسؤولیت تعیین برای اسلامی مجازات قانون به استناد و جزایی محاکم

توجه عدم از حاکی و بوده قبول قابل غیر خسارت، جبران شیوه عنوان به ارش و دیه تعیین

در رسدمی نظر به .(37-38) تاس دعاوی گونه این در پزشکی مسؤولیت منشأ و مبنا به محاکم

همراه مستمری پرداخت که گفت باید دعاوی گونهاین در خسارت جبران صحیح شیوه خصوص

که دارد ییهاههزین معلول، فرزند نگهداری زیرا ،است سازگارتر منطق با ارش یا دیه پرداخت با

فقط دیگر طرف زا و دارد وجود آن افزایش یا کاهش مالاحت و شودمی مشخص زمان طی در

،نیست وعض نقص به منحصر توجهیبی این ثارآ و نیست مطرح الخلقهناقص فرزند ولدت بحث

و والدین زندگی طول در آن از ناشی هایمحرومیت و دردها و ایحادثه چنین تلخ آثار بلکه

انجام در که ژنتیکی مشاور است شایسته بنابراین .یابدمی استمرار و دارد جریان معلول دفرزن

و بدانیم شریک مستمر طور به معلول فرزند زندگی تأمین در را است کرده اهمال خود وظایف

بر که یعضو نقص برای که گونهبدین مستمری پرداخت طریق از مگر شودمین میسر مهم این

ییهاهزینه برای و شود تعیین دیه ،است شده عارض ژنتیک مشاور تقصیر علت به معلول فرزند

تحمیل ژنتیک مشاور جانب از کافی رسانیاطلاع عدم علت به معلول فرزند و والدین بر که

استمرار زمان طول در و دارد سزاییه ب تأثیر معلول فرزند و والدین آینده زندگی بر و شودمی

که داشت توجه باید البته ،گردد مقرر مستمری پرداخت عنوان به دیه بر مازاد مبلغی ،یابدمی

نباید پس ،شود حفظ مربوطه یهاههزین و پزشک عهد نقض یا تقصیر بین سببیت رابطه باید

فقط پزشک و نمود تحمیل گاهآزمایش یا مشاور پزشک، بر را فرزند پرورش عادی یهاههزین

ناشی معلول فرزند نگهداری و تولد از مستقیم طور به که است ییهاههزین از دسته آن مسؤول

است. شده

گیرینتیجه

فرزند و والدین به وارده خسارت ضامن ژنتیک مشاور که هستند عقیده این بر برخی اگرچه

بودنفراهم صورت در که است انصاف از دور فتهگرصورت مطالعات به توجه با اما ،باشدمین معلول

ار ژنتیک مشاور تقصیر( و وارده ضرر ینب سببیت رابطه ضرر، وجود )تقصیر، ضمان ارکان تمام

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 001

مشی

هرن ق

ماض

ل حلی

تلد

تواز

ل قب

صخی

تشی

طا خ

باطه

رابدر

ک ژنتی

ور ا

در قهری ضمان قواعد طبق بر ندتوانمی معلول فرزند و والدین بنابراین بدانیم. یتمسؤول از مبرا

انتظامی داسرای در یا عمومی یهاهدادگا در خطا از ناشی زندگی و خطا از ناشی تولد قالب

صوصخ در .نمایند انتظامی شکایت اقامه یا مطالبه را وارده تاخسار و کرده دعوا طرح پزشکان

تمامی مختلف حقوقی یهانظام از گوناگون کشورهای قضایی رویه که دیدیم خسارت، مطالبه

را شودمی تحمیل والدین بر معلول فرزند تولد صورت در که اضافی یهاهزینه جمله از خسارات

اغلب در هاهدادگا اسلامی مجازات قانون طبق بر ایران حقوق در لیکن دانند،می مطالبه قابل

که عضوی نقض برای توانمی دیه دوگانه ماهیت به توجه با .کنندمی تعیین ارش یا دیه واردم

به موقع به و کافی رسانیاطلاع عدم برای ولی ،نمود دیه پرداخت به حکم ،است گرفته صورت

هاآن و اندبوده خسارتی چنین وقوع از یپیشگر درصدد پزشک به مراجعه با آگاهانه که والدینی

تولد تلخ طعم والدین، تا شده موجب تخلف این و است کرده محروم موقع به تصمیم از را

خاطره این سپس ،کنند زندگی تلخ تجربه این با خود حیات طول در بچشند؛ را ناقص نوزادی

یا نسل حتی و باشد داشته خود با همراه همیشه برای تا بسپارند خود معلول فرزند به را تلخ

جبران برای .باشند معلولی چنین محرومیت شاهد نیز فرزندانش و زن ویژه هب بعد هاینسل

زندگی بستر در پزشکی تقصیر یا قصور از ناشی هایمحرومیت و هارنج و آلام که خسارتی

بر مازاد خسارت به حکم دارد استمرار آن تلخ آثار و شده گسترده هاآن معلول فرزند و والدین

فقط خسارات، ارزیابی در نباید مارالذکر مطالب به توجه با پس ،داد مستمری عنوان تحت دیه

بیش ،شودمی متحمل شخص که ضرری چون، دوخت نظر ضوع نقص از ناشی دیه پرداخت به

را مقصر مشاور ،این بر علاوه باید این رو از .است نموده تعیین قانونگذار که است ایدیه مقدار از

چنین جبران و دانستمسؤول و شریک همواره والدین توسط معلول زندگی تأمین در

است. میسر مستمری برقراری طریق از فقط ضمانی و یتمسؤول

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 001

ساار

ه پاله

، سی

عباود

حمم

، یم

کرس

عبای،

دیشا

مننی

مارح

د می

ح ،

ریعف

جین

حسمد

مح

References

1. Khoshdel A. Medical genetic. Tehran: Ketab Mir; 2015. [Persian]

2. Ghafari S, Rafati M. Principles of genetic counseling. Tehran: Ibn Sina

Institute; 2014. p.15. Available at: http://clinicalgenetics.ir. [Persian]

3. Turneppy P, Ellard S. Emery `s elements of medical genetics. Edited by

Noori M. Tehran: Jamenegar; 2005. [Persian]

4. Polmar A. The law and ethics of medical research. Edited by Zali A,

Abbasi M. Tehran: Sina; 2009. [Persian]

5. Noorzad GH. Genetic counseling. 1st ed. Tehran: Noordanesh; 2001.

[Persian]

6. Katuzian N. Civil liability. 7th ed. Tehran: Tehran University; 2008.

[Persian]

7. Vahdati Shoberi H. The principles of contractual civil liability. 1st ed.

Qom: Institute of Islamic sciences and culture; 2009. [Persian]

8. Jourdain P. The principles of civil liability. Edited by Adib M. 2nd ed.

Tehran: Mizan; 2007. [Persian]

9. Hosseininezhad M. Civil liability. 1st ed. Tehran: Shahid Beheshti

University; 1992. [Persian]

10. Thomas CM. Claims for Wrongful Pregnancy and Child Rearing

Expenses. Discussion paper series 213; 2002. p.1-40.

11. Jankowski JK. Wrongful Birth and Wrongful Life Actions Arising From

Negligent Genetic Counseing: The Need for Legislation Supporting

Reproductive Choice. Fordham Urban Law Journal 1981; 17(1): 25-62.

12. Shiffrin VS. Wrongful life, procreative responsibility and the

significance of harm. Legal Theory 1999; 5(2): 117-148.

13. Bahrami H. Tort Law. 1st ed. Tehran: Emam Sadegh University; 2013.

[Persian]

14. Safai H, Rahimi H.Civil liability. 1st ed. Tehran: Samt; 2011.[Persian]

15. Khajepiri A. Civil Law (4). 1st ed. Tehran: Alhoda international

publication; 2012. [Persian]

16. McDonouch B. Wrongful birth: a child of tort comes of age. Cincinnati

Law Review 1981; 50(1): 65-74.

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 001

مشی

هرن ق

ماض

ل حلی

تلد

تواز

ل قب

صخی

تشی

طا خ

باطه

رابدر

ک ژنتی

ور ا

17. Ghasemzade M. The principles if civil liability. 1st ed. Tehran:

Dadgostar; 2000. [Persian]

18. Reichman CA. Damages in tort for wrongful conception-who bears the

cost of raising the child?. Sydney Law Review 1983; 10(3): 569-590.

19. Pergament D, Ilijic K. The Legal Past, Present and Future of Prenatal

Genetic Testing: Professional Liability and Other Legal Challenges

Affecting Patient Access to Services. Journal of clinical medicine 2014;

3(4): 1436-1467.

20. Wevers K. Prenatal torts and pre-implantation genetic diagnosis. Harvard

Journal of Law & Technology 2010; 24(1): 257-280.

21. Kelley JP. Wrongful Life, Wrongful Birth, and Justice in Tort Law.

Washington University Law Review 1979; 4: 919-963.

22. Giesen I. Of wrongful birth, wrongful life, comparative law and the

politics of tort law systems. Tydskrif vir Heedendaagse Romeins-Hollandse

Reg (THRHR) 2009; 72: 257-273.

23. Hensel FW. The disabling impact of wrongful birth and wrongful life

actions. Harvard Civil Rights-Civil Liberties Law Review 2005; 40: 141-

195.

24. Gold SS. An equality approach to wrongful birth statutes. Fordham Law

Review 1966; 65(3): 1005-1041.

25. Duncan CW. Statutory Responses to "Wrongful Birth" and "Wrongful

Life" Actions. Life and learning XIV. Washington, D.C: University Faculty

for Life; 2004.

26. Currier ED. Tort law the judicial systems wrongful conception of

wrongful life. 1 Cal. 3d at 234-35, 643 P.2d at 963, 182 Cal. Rptr. at 346.

27. Farahzadi A. A brief introduction on the nasic principles of Islamic

justice. Legal Views 2001; 19-20: 38-80. [Persian]

28. Shams A. Civil procedure. Tehran: Derak; 2016. [Persian]

29. Sadeghi M, Johari M. Interested party within the law and judicial

precedent in invention Actions. Legal Views 2012; 17(59): 117-144.

[Persian]

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018

6931ویکم، تابستان سال یازدهم، شماره چهل / فصلنامه حقوق پزشكی 009

ساار

ه پاله

، سی

عباود

حمم

، یم

کرس

عبای،

دیشا

مننی

مارح

د می

ح ،

ریعف

جین

حسمد

مح

30. Katuzian N, Ghamami M, Joneidi L. Civil liability from traffic accidents.

2nd ed. Tehran: Tehran University; 2003. [Persian]

31. Harris C. Statutory Prohibitions on Wrongful Birth Claims & Their

Dangerous Effects on Parents. Boston College Journal of Law & Social

Justice 2014; 34: 364-396.

32. MCCann D. Liability for Negligent Prenatal Diagnosis: Parents' Right to

a "Perfect" Child?. Ohio State Law Journal (Moritz College of Law) 1981;

42(2): 551-577.

33. Peters JR, Philip G. Rethinking Wrongful Life: Bridging the Boundary

between Tort and Family Law. University of Missouri School of Law

Scholarship Repository 1993; 67(2): 397-454.

34. Ghamami M. Unforesseeable loss in tort law. 1st ed. Tehran: Sahami

enteshar; 2015. [Persian]

35. Lavre Rassat M. Civil liability. Edited by Ashtari M. Tehran: Institute of

Islamic law and comparative Tehran University; 1981. p.93. [Persian]

36. Yazdanian A. Civil law (general rule of tort law). 1st ed. Tehran: Mizan;

2008. [Persian]

37. Afshar Ghochani Z, Izanloo M. Camparative study of recovery wrongful

life & wrongful birth & their liability elements. Comparative Law Studies

2015; 5(1): 21-35. [Persian]

Dow

nloa

ded

from

ijm

edic

alla

w.ir

at 8

:24

+04

30 o

n F

riday

Apr

il 20

th 2

018