ÍÅÒ ÐÅËÈÃÈÈ ÂÛØÅ ÈÑÒÈÍÛ

XXI âåê ¹5

Ñî äåð æà íèå

Ïðàê òè ÷åñ êàÿ òå î ñî ôèÿ Ì. Êîë ëèíç. Ñâå æàÿ ëèñ òâà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

À. Áå çàíò. Ïñè õèçì è äó õîâ íîñòü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

À. Áå çàíò. Ñîñ ðå äî òî ÷å íèå ìûñëè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Ñðàâ íè òåëü íîå èç ó÷å íèå À. Ñó âî ðî âà. Äîí Õóàí æè âåå âñåõ æè âûõ! . . . . . . . . . . . . . . . 10

Ïåð ñî íà ëèè À. Áýé ëè. Îá ó÷è òå ëÿõ, ó÷å íè êàõ è ñâî¸ì ïóòè . . . . . . . . . . . . . . 14

Ñòðà íè öû èñ òî ðèè Å. Ï. Áëà âàò ñêàÿ. Àðõèåïèñêîïó Êåí òåð áå ðèé ñêî ìó — ïðè âåò îò Ëþ öè ôå ðà! . 18

Í. Áå ðå çàí ñêàÿ. Åëåíà Áëà âàò ñêàÿ è Óêðà è íà . . . . . . . . . . . . . . 23

À. Áå çàíò. Îá îá ðà çî âà íèè Ðîñ ñèé ñêîé Ñåê öèè Ò.Î. . . . . . . . . . . . 32

Ìîñ êâà2009

Ìýéáë Êîë ëèíç

ÑÂÅ ÆÀß ËÈ ÑÒ ÂÀ

I

Ëþ áîâü áî æå ñò âåí íà. Ÿ ìîæ íî ñðàâ íèòü òîëü êî ñòåì, ÷òî åñòü íàè áî ëåå äèâ íî ãî â æèç íè, è íè ñ ÷åì èíûì. Ðî æ äå íèå å¸ â äó øå íå ïî ñòè æè ìî è íå èñ ïî âå äè ìî, îíîòàê æå íå ïî íÿò íî, êàê çà ÷à òèå â òå ëå. Òàê æå êàê òå ëî íåâ ñî ñòîÿ íèè æèòü, ïî êà â ëåã êèå åãî íå ïðî íèê ïåð âûéäóõ, òàê æå è äó øà íå ìî æåò ñó ùå ñò âî âàòü áåç ëþá âè;äî òåõ ïîð îíà ñó ùå ñò âó åò êàê âîç ìîæ íàÿ òîëü êî ñè ëà.Ëþ áîâü — ýòî àò ìî ñôå ðà èëè ýôèð, â êî òî ðîì îá ðà ùà -þò ñÿ äó õîâ íûå ñôå ðû, è äó õîâ íàÿ æèçíü íà ÷è íà åò ñÿòîëü êî òî ãäà, êî ãäà äó øà ñîç íà åò ýòî è îñ âî èò ñÿ ñ ýòèì.Òî, ÷òî â îáûê íî âåí íîé æèç íè íà çû âà åò ñÿ ëþ áî âüþ, òàñòðàñòü, êî òî ðàÿ ïðî ñû ïà åò ñÿ ïðè ñíî øå íèè äâóõ ëè÷ íî -ñòåé, åñòü íå òîëü êî ëèøü ñïî ñîá, ïðè ïî ñðåä ñò âå êîòî -ðîãî ïðî èç âî äÿò ñÿ íà ñâåò ãå íå ðà öèè. Òå ëþ äè, ÷óâ ñò âàè ðàñ ñó äîê êî òî ðûõ îá ðà ùå íû èñ êëþ ÷è òåëü íî íà ìà òå -ðè àëü íîå è êî òî ðûå ñëå äî âà òåëü íî áåç äó øè, äó ìà þò,÷òî ýòî òàê. Íî òå, êî òî ðûå õîòü íå ìíî ãî ïðè ïîä íÿ ëè çà -âå ñó, çà êðû âàþ ùóþ çëà òûå âðà òà, äîñ òî âåð íî çíà þò, ÷òî ñòðàñòü, íà çû âàå ìàÿ ëþäü ìè ëþ áî âüþ ïðåä íà çíà ÷à åò ñÿíå òîëü êî äëÿ çà ÷à òèÿ æèç íè íà ñ¸ì ñâå òå, íî è äëÿ äðó -ãèõ, âûñ øèõ öå ëåé. Èáî îíà ïî ðî æ äà åò æèç íè è â ìè ðàõ,ëå æà ùèõ ïî òó ñòî ðî íó ñå ãî ìè ðà. Îíà — ñòó ïåíü îò çåì -ëè ê íå áó, îò ìà òå ðè àëü íî ãî ê äó õîâ íî ìó. Îíà áû âà åòâñå ìè èñïûòûâà åìà; èíû ìè ðà íåå, èíû ìè ïîçä íåå; èáîîíà äëÿ âñåõ íàñòîëüêî æå íå èç áåæ íà êàê îïûò, êàê è ðîæ äå íèå è ñìåðòü. Äëÿ áîëü øèí ñò âà ëþ áîâü áû âà åòòîëü êî áåñ ïëîä íûì óñè ëè åì, êî òî ðîå êàê áû äà æå íå çà -ñëó æè âà åò áûòü îò ìå ÷åí íûì â ñêî ðî ïðå õî äÿ ùåì òå ÷å -íèè âðåì¸í. Íî îíà æå ÿâ ëÿ åò ñÿ è ñâÿ ùåí íî äåé ñò âè åì èîç íà ÷à åò ñî áîé ïðî áó æ äå íèå äó øè, ïðè õî äÿ ùåé, áëà ãî -äà ðÿ åé, ê ñîç íà íèþ ñâî åãî íà ñëå äèÿ — æèç íè â ëþá âè.×å ëî âåê, êî òî ðûé ëþ áèò òîëü êî ëþ áî âüþ þíî ñòè, ó êî òî -ðî ãî ñòðàñòü îñ òà åò ñÿ ëèøü ñòðà ñòüþ, ÷å ëî âåê òà êîé îñ -òà¸òñÿ ëèøü ÷å ëî âå êîì; äî òà êî ãî íàì òå ïåðü äå ëà íåò.Äëÿ íå ãî Çåì ëÿ âå÷ íî áó äåò âåð òåòü ñÿ âî êðóã ñâî åé îñè,Ñîëí öå, ïî êà îí â íåì íó æ äà åò ñÿ, âñå ãäà áó äåò åìó ñâå -òèòü; åæå ãîä íî áó äåò íà ñòó ïàòü âåñ íà, è îí áó äåò íà áëþ -äàòü ïðî áó æ äå íèå ïðè ðî äû è íå áó äåò äè âèòü ñÿ ÷ó äóïðî áó æ äå íèÿ è íå áó äåò ñòà ðàòü ñÿ íàó ÷èòü ñÿ ó ýòî ãî ÷ó äà ÷å ìó-íè áóäü. Êà æ äûé ãîä è äëÿ íå ãî äå ðå âüÿ â ëå ñó áó äóò ïî êðû âàòü ñÿ ìî ëî äîþ ëè ñò âîþ è ïî ëÿ ïûø íî çå ëå íåòü è äà âàòü áåç ìîëâ íî ñâîè âå ëè êèå ïî ó÷å íèÿ, à îí íè ÷å ãî èçýòèõ ïî ó÷å íèé íå ïîé ìåò.

Ãî ðå÷ü æèç íåí íî ãî îïû òà è ñíî øå íèå ñ òåìè, êî òî -ðûå íå çíà þò, ÷òî òà êîå ëþ áîâü, êî òî ðûå íà ïðî òèâ òîãîæè âóò â íå íà âèñ òè è äó õîâ íî ìåðò âû, âñ¸ ýòî èìå åò ïî -ñëåä ñò âè åì òî, ÷òî ñåðä öà òà êèõ ëþ äåé êà æóò ñÿ ïî õî æè -ìè íà äå ðå âüÿ çè ìîþ, òåì íû è èñ ñîõ ëè, òî÷ íî îáóã ëå íûîã íåì. Åñëè áû íàì íå áûëî äàíî åæå ãîä íî íà áëþ äàòü÷óäî ïðî áó æ äå íèÿ ïðè ðî äû, âè äåòü, êàê äå ðå âüÿ ïî êðû -âà þò ñÿ ñâå æåé ëè ñò âîé, òî íàì òðóä íî áûëî áû ïðåä ñòà -âèòü ñåáå ýòî, ãëÿ äÿ íà ìåðò âåí íóþ çåì ëþ ñðå äè çèìû.

Ãîðå è îò ÷àÿ íèå óíè÷ òî æà þò è óÿç âëÿ þò ëþ áîâüâñþ äó, ãäå îíà îá íà ðó æè âà åò ñÿ; áåñ ïî êîé ñò âî, õëî ïî òû

ïðè íè æà þò å¸ òî÷ íî òàê æå, êàê òåð çàå ìûå è ïðè ãè áàå -ìûå ê çåì ëå âåò ðîì è ñíå ãîì âåò âè äå ðåâ.

Íî ïîêà êîð íè äå ðå âà ïó ùå íû â çåì ëþ è ñîêè ñêðû -òî æè âóò âíóò ðè åãî, äî òåõ ïîð äå ðå âî åùå æèç íå ñïî ñîá -íî, äàæå è òî ãäà, åñëè âñÿ åãî êðà ñà ïðî ïà ëà è îñ òà ëèñüòîëü êî âíåø íèå î÷åð òà íèÿ åãî êðî íû. Ïîêà ÷å ëî âåê åùåñïî ñî áåí ïîä äà âàòü ñÿ ÷à ðàì äðó ãèõ ëþ äåé, ïîêà â ñåðä öå ìîæ íî åùå íàé òè ìåñ òå÷ êî, ñïî ñîá íîå çå ëå íåòü è âîñ ïðè -íè ìàòü, äî òåõ ïîð îïàñ íîñòü äó õîâ íîé ñìåð òè åùå äà ëå -êà è âå ëè êîå ÷óäî âñå ãäà åùå âîç ìîæ íî.

Åñëè ïî êîð íûé èìå åò òåð ïå íèå è òâåð äóþ âîëþ ïî -êî ðèòü ñÿ, òî íà ñòà íåò êî íåö ïîðå ñòðà äà íèé, è îí óâè äèò ñåáÿ îïÿòü îäå òûì ñèÿ íè åì è ïðè äåò îïÿòü ê ñîç íà íèþáî æå ñò âåí íîé òå ï ëî òû.

Âåðà äå ëà åò âîç ìîæ íûì ýòî ÷óäî; íå òà âåðà, êî òî ðàÿ ïðè äåð æè âà åò ñÿ äîã ìà òà, è íå âåðà â ÷ó äî òâîð íóþ ñèëóñâÿ òû íè, íî âåðà â æèçíü, íå çðè ìóþ äëÿ íàñ, è â å¸ çà êî -íû, íå èç ìåí íî ïî âòî ðÿþ ùèå ñÿ. Ïî äîá íàÿ âåðà ïî÷ òèðàâ íî ñèëü íà çíà íèþ, ïî òî ìó ÷òî îíà âîç ìîæ íà òîëü êîäëÿ òåõ, ó êî òî ðûõ ðàç âè ëîñü óæå ñòîëü êî ïî íÿ òèÿ ÷èñ -òîé äó õîâ íîé æèç íè, ÷òî îíè óæå ïî÷ òè ïî ñòèã ëè å¸, ïî÷ -òè óæå ñòà ëè ÷à ñòüþ å¸.

Ñëî âà ýòè ïðåä íà çíà ÷å íû äëÿ òåõ, êî òî ðûå óæå äî -ñòèã ëè ýòîé òî÷ êè, êî òî ðûå áûòü ìî æåò îò øàò íó ëèñü ïå -ðåä çëà òû ìè âðà òà ìè è áåñ ñèëü íî ñâà ëè ëèñü íà èõ ïî ðî -ãå, ïî òî ìó ÷òî çíà íèå èõ åù¸ íå ñî âåð øåí íî. Ïîì íè òåýòî è ñäå ëàé òå òàê, ÷òî áû çíà íèå ýòî áûëî «âå ðîé».

Âðà òà çà ïåð òû è òðóä íî ïðè ïîä íÿòü èõ æå ëåç íûéçà ñîâ, íî òîëü êî íà ìãíî âå íèå òðóä íî. Ïðå îá ðà çó åò ñÿ è÷óäî íà ñòó ïèò. Âîñ êðå ñå íèå, âîñ ñòà íèå èç ìåðò âûõ, íå ñî -ìíåí íî; ñâå æèå ëè ñòüÿ çà çå ëå íå þò. Ïîì íè, ÷òî âûñ øàÿïðè ðî äà òàê æå íå ñî ìíåí íà è íå óìî ëè ìà, êàê è ñà ìàÿíèç øàÿ ïðè ðî äà; âíåø íèå çà êî íû âûñ øåé ïðè ðî äû ìî -ãóò áûòü ïî çíà íû ïî ñðåä ñò âîì èçó ÷å íèÿ çåì íîé ïðè ðî -äû. Òàê æå êàê ñîëí öå ïî ñòî ÿí íî ñûç íî âà âîç âðà ùà åò ñÿè ïðè íî ñèò ñ ñî áîþ êðà ñî òó, òàê è áî æå ñò âåí íàÿ òå ï ëî òàñíî âà âîç âðà ùà åò ñÿ è ïðè íî ñèò íàì ñà ìîå ïðå êðàñ íîå,÷òî òîëü êî âîç ìîæ íî — ëþáîâü.

Ñåðä öå îïóñ òî øà åò ñÿ ìó ÷å íèÿ ìè. Ðàç î÷à ðî âà íèå,ãîðå, ðàñ êàÿ íèå, óã ðû çå íèÿ ñî âåñ òè, ñòûä ëè øà þò ñåðä öå ìî ëî äîé ëè ñò âû, ñáðà ñû âàÿ å¸ íà çåì ëþ, ãäå îíà ïî ãè áà -åò. Åñëè ñòðà äà ëåö â îò ÷àÿ íèè âû áðî ñèò ñâîå ñîá ñò âåí -íîå ñåðä öå è îá ëå ÷åò ñÿ â íå íà âèñòü, òî ãäà äóõ åãî íå èç -áåæ íî äîë æåí óìå ðåòü, òàê æå, êàê äå ðå âî óìè ðà åò, åñëèïå ðå ðå çàòü òó ÷àñòü, ÷å ðåç êî òî ðóþ ïðî òå êà åò â íåãî æè -âè òåëü íûé ñîê.

Ïî ÷å ìó èç ìå íà, âå ðî ëîì ñò âî è ãëó ïîñòü äðó ãèõäîëæ íû äî âå ñòè òåáÿ äî îò ÷àÿ íèÿ? Âåùè ýòè ïðîé äóò èïî çà áó äóò ñÿ, êàê è òå áåç äóø íûå, ñî âåð øèâ øèå òà êèåäåÿ íèÿ, óì ðóò, è áó äóò ïî õî ðî íå íû â çåì ëå, ÷òî áû íè êî -ãäà áî ëåå íå âîñ ñòàòü èç ì¸ðòâûõ. Íî äóøà ëþá âè âå÷ íà;îíà ìî æåò äðå ìàòü, íî íè êî ãäà íå ìî æåò óìå ðåòü; ñà ìîåòÿæ êîå, ÷òî ìî æåò íàñ ïî ñòèã íóòü çäåñü íà çåì ëå, ýòî —ïî òå ðÿ äðó ãà, áëà ãî äà ðÿ ñìåð òè. Íî ïî ãî äè òå! Âîñ ïî ìè -íà íèå îá óìåð øåì äðó ãå òàê æå çà ðàñ òåò çå ëå íüþ, êàêè ìî ãè ëà åãî; ñî âðå ìå íåì íî âûé äðóã, äåð æà ùèé ðó êóòâîþ â ñâî åé, ñìî æåò ãî âî ðèòü ñ òî áîé îá óìåð øåì äðó ãåè ñëî âà åãî è ìûñ ëè ïî ìî ãóò òîìó, ÷òî çåì íàÿ ëè ñò âà ñòà -íåò ðàç ðàñ òàòü ñÿ âñ¸ ãóùå è ãóùå. Íå äîç âî ëÿé íè êî ãäàñåðä öó ñâî åìó îæåñ òî ÷àòü ñÿ è îì ðà ÷àòü ñÿ îò îá ðà çî âàâ -øåé ñÿ â í¸ì ïóñ òî òû. Ïî ëè âàé îïóñ òî øåí íîå ìå ñòî, ÷òî -áû îíî, êàê ñîëí öå îñ âå òèò åãî, ïî êðû ëîñü îïÿòü çå -ëåíüþ.

Òå ñâÿ òûå ìóæè, êî òî ðûå ïðè íàä ëå æàò ê áðàò ñò âóëþá âè, ëþ áÿò ïî ñòî ÿí íî, ñûç íî âà è ñûç íî âà, äàæå è òî -ãäà, êî ãäà ñìåðòü (èëè òî, ÷òî â äåé ñò âè òåëü íî ñòè åäèí -ñò âåí íî åñòü ñìåðòü — êëå âå òà è îá ìàí) ïî ñòî ÿí íî ñûç -íî âà ïðè âî äèò èõ ê ñó ðî âîé çèìå. Ñèëà ëþá âè òåì íå ìå -íåå æè âåò â íèõ, îíà òîëü êî êðàò êî âðå ìåí íî äðåì ëåò,

2 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹5

ïîêà ëå äå íÿ ùèé ïî ðûâ íå ïðî íåñ¸òñÿ ìèìî íèõ. Òî ãäàëþ áîâü ïî áå äî íîñ íî ïðî ñû ïà åò ñÿ, êàê ïðè ðî äà ê âåñ íå, è ñâå æàÿ ëè ñò âà çà çå ëå íå åò — òàê ìÿã êî, òàê íåæ íî, è òàêëåã êî å¸ ñî ðâàòü è ðàç äà âèòü, è òåì íå ìå íåå òàê íå ïðå -îäî ëè ìî â ñâî åé æèç íåí íî ñòè è â ñâî åé êðàñîòå.

Ýòè ìî ëî äûå ëè ñòüÿ, ýòî âîñ êðå ñå íèå è âå ëè ÷èå ñåðä -öà, ýòè ñòðà ñòè ÷óâ ñò âà è äó øåâ íûå âîë íå íèÿ ìî ãóò äî -âå ñòè ÷å ëî âå êà äî ëè õî ðàä êè, à îò ëè õî ðàä êè äî áå çó ìèÿ.Íî ñëó ÷à åò ñÿ ýòî òîëü êî îò òîãî, ÷òî ëþäè ñëå ïû è íå ñâå -äó ùè è íå âå äà þò, êàê ñî òâî ðèòü èç ñåáÿ ñà ìèõ áîæå -ñòâåí íóþ ñóù íîñòü. Îíè íå ñîç íà þò, ÷òî êà æ äàÿ êà ï ëÿèõ êðî âè òå ëåñ íîé ìî æåò áûòü ïðå âðà ùå íà â êà ìåíü õðà -ìà áî æå ñò âà. Êà êèì ýòî îá ðà çîì ìî æåò ñëó ÷èòü ñÿ? Òåì,÷òî ÷å ëî âåê äàñò õîä ýòîé êà ï ëå êðî âè ï ïðå îá ðà çó åò å¸.Êà æ äàÿ ñèëà, êà æ äàÿ ñòðàñòü ÷å ëî âå ÷å ñêàÿ ïðåä íà çíà ÷å -íà åìó â åãî ñîá ñò âåí íîñòü áî æå ñò âåí íûì óìûñ ëîì, è åñ -ëè ÷å ëî âåê óáè âà åò èëè ïðå íåá ðå ãà åò êà êîþ-íè áóäü ÷à -ñòüþ ñâî åé ïðè ðî äû, òî îí èç ìå íÿ åò ââå ðåí íîé åìó ñèëå.Ïðå îá ðà çóé òå âñå ÷óâ ñò âà — â ñèëó, âñþ æèçíü — â ìûñ -ëè. Äàé âîë íå íè ÿì òâî åé äóøè — íà ïðàâ ëå íèå. Ïðå âðà -òè ëè õî ðàä êó — â ñèëó. Áå çó ìèå îá ðà òè — â óïî âà íèå íàÁîãà!

II

Çëà òûå âðà òà îò êðû âà þò âõîä ê äó õîâ íîé æèç íè.Îíè íå «îò äå ëÿ þò îò í帻 — îíè «âïóñ êà þò ê íåé». Æå -ëåç íûé çà ñîâ ïî ëî æåí ïî ïå ðåê íèõ, ÷òî áû çà ïè ðàòü èõ;áåç íåãî îíè áû îò êðû âà ëèñü ïðè ìà ëåé øåì ïðè êîñ íî âå -íèè êà æ äî ãî. Æå ëåç íûé æå çà ñîâ òîëü êî ñ áîëü øèì òðó -äîì ïðè ïî äû ìà åò ñÿ — åãî òàê òðóä íî ïðè ïîä íÿòü, ÷òîíè êòî íå ìî æåò ñïðà âèòü ñÿ ñ íèì îäèí. Íóæ íû â ïîä ìî -ãó: âåðà èëè çíà íèå; íóæ íà âñÿ ñèëà ëþá âè, ÷òî áû, õîòÿáû ñëà áî è íå ÿñ íî, ñîç íà âàòü ñó ùå ñò âî âà íèå áðàò ñò âà èñëèÿ íèÿ ñ íèì. Æå ëåç íûé çà ñîâ — ýòî òî èñ êóñ ñò âåí íîåè ïðå õî äÿ ùåå ÷óâ ñò âî, êî òî ðîå ïðè íè ìà åò ñåáÿ çà îò -äåëü íóþ îò äðó ãèõ ñóù íîñòü.  òâî åì íà ñòîÿ ùåì ðàç âè -òèè òåáå ýòî êà æåò ñÿ åäèí ñò âåí íîé âå ëè êîé äåé ñò âè òåëü -íî ñòüþ, åäèí ñò âåí íîé àá ñî ëþò íîé èñ òè íîé. ×å ëî âåê, íåïðè íè ìàþ ùèé íè ÷å ãî çà äîñ òî âåð íîñòü, íå ñ÷è òàþ ùèéíè ÷å ãî äîñ òà òî÷ íî ïðî âå ðåí íûì, âå ðèò â äåé ñò âè òåëü -íîñòü ñâî åé ñîá ñò âåí íîé ëè÷ íî ñòè, îò äåëü íîé îò äðó ãèõ,à ïðè âñòó ï ëå íèè íà äó õîâ íûé ïóòü èìåí íî ýòà âåðà âñâîþ îò äåëü íóþ îò äðó ãèõ ëè÷ íîñòü äîëæ íà ïðå æ äå âñå ãî äðó ãî ãî áûòü óíè÷ òî æå íà, òàê êàê îíà îäíî òîëü êî ïðåä -ñòàâ ëå íèå èëè ôàí òà çèÿ ïðå õî äÿ ùåé ôîð ìû îïû òà.

Âû âî îá ðà æàå òå, ÷òî âû îò äå ëåí íûå îò äðó ãèõ äóõèèëè ñóù íî ñòè, êà æ äûé íà äå ëåí íûé ñâî èì ñîá ñò âåí íûìîá ðà çîì, æè âó ùèé â àá ñî ëþò íî îò äåëü íûõ îò äðó ãèõ óñ -ëî âè ÿõ æèç íè. Êà êîå î÷å âèä íîå îñ ëå ï ëå íèå! Ïî íà áëþ -äàé òå õîòÿ áû íà ìãíî âå íèå ïðè ëèâ è îò ëèâ â ïðè ðî äå èâû çà ìå òè òå, ÷òî òåëî âàøå, áåñ ïðå ñòàí íî ìå íÿÿ ôîð ìó,ïðè íè ìà åò â ýòîì ïðî öåñ ñå ïðè ðî äû äåÿ òåëü íîå ó÷à ñòèå. Ýòî ïåð âîå íå îá õî äè ìîå óñ ëî âèå ìà òå ðè àëü íîé æèç íè, èåñëè âû åãî îá äó ìàå òå, òî óâè äè òå, ÷òî ýòî íå îá õî äè -ìîñòü. Âñïîì íè òå, ÷òî âûñ øàÿ è íèç øàÿ ïðè ðî äû ïîä ëå -æàò àíà ëî ãè÷ íûì çà êî íàì, è ÷òî çà êî íû ýòè åùå áî ëååîï ðå äåë¸ííû, ïî ëî æè òåëü íû è íå óìî ëè ìû â âûñ øåéæèç íè, ÷åì â íèç øåé. Åñëè òû íà äå ëåí äó õîâ íûì çðå íè -åì è â òåáå ïðî ñíó ëîñü ñîç íà íèå äó õîâ íî ãî, òî òû âñ¸ ýòîíå ìåä ëåí íî ïî ñòèã íåøü. Ïî íà áëþ äàé è ïî ñòà ðàé ñÿ ïðî -÷óâ ñò âî âàòü ñèëó ñìÿã ÷àþ ùóþ è îñ âî áî æ äàþ ùóþ èñ òèí -íîé äó õîâ íîé æèç íè! Ïî ñìîò ðè, êàê ñîç íà íèå ó÷è òå ëÿ ñî -îá ùà åò ñÿ ó÷å íè êó, êàê äóøà ëþ áÿ ùå ãî ïå ðå äà¸òñÿ äóøåëþ áè ìî ãî, êàê ìàòü è äèòÿ ñî îá ùà þò äðóã äðó ãó ñâîèìûñ ëè áåç ïî ñðåä ñò âà ñëîâ. Âñå ýòè òðè ôîð ìû ñîþ çîâïå ðå õî äÿò â âûñ øèé, â ñîþç Âå ëè êî ãî Ó÷è òå ëÿ ñî ñâî èìó÷å íè êîì. Îí äå ëà åò ñÿ ó÷å íè êó îò öîì è ìà òå ðüþ, ëþ áîâ -íè êîì è ñóï ðó ãîì, ó÷å íèê îïè ðà åò ñÿ íà íåãî è âñòó ïà åòâ îá ùè íó ëþá âè, ÷à ñòüþ êî òî ðîé îí äå ëà åò ñÿ ñàì.

Êàê òîëü êî óíè÷ òî æå íî ÷óâ ñò âî ðàçú å äè íå íèÿ, óíè÷ -òî æà åò ñÿ ýòèì è ñà ìîå áîëü øîå ïðå ïÿò ñò âèå ïî ñòå çå ìî -ãó ùå ñò âà. ×å ëî âåê ïðè îá ðå òà åò îïÿòü âîç ìîæ íîñòü âîç -âî äèòü ñâîþ ôè çè ÷å ñêóþ ñóù íîñòü è ðàç âè âàòü èç íå¸ñâîþ áî æå ñò âåí íóþ ñóù íîñòü, íî òîëü êî â òîì ñëó ÷àå,åñëè îí ñîç íà¸ò, ÷òî ýòà áî æå ñò âåí íàÿ ñóù íîñòü è æè âó -ùàÿ â íåé ñèëà íå ñî ñòàâ ëÿ þò åãî ñîá ñò âåí íî ñòè, íî ñóòüåãî ñóù íîñòü. Êî ãäà îí îêîí ÷à òåëü íî ïî ñòèã ýòîò óðîê,ñåðä öå åãî óìè ðà åò äëÿ ëè÷ íûõ æå ëà íèé è ïåïë èõ ëî -æèò ñÿ â âîç ëè ÿëü íèê. Êî ãäà ó÷å íèê âïîë íå ïî ñòèã ýòîòóðîê, îí îò êà çû âà åò ñÿ îò íà ïà äå íèÿ è ðàç äî ðà; îí íå æå -ëà åò áî ëåå äëÿ ñåáÿ èëè äëÿ êî ãî-ëè áî äðó ãî ãî, áëèç êî ãî,ëþ áè ìî ãî — ñïî êîé ñò âèÿ, âëà ñòè, óäî âîëü ñò âèÿ èëè ÷åãî-ëèáî äðó ãî ãî. Íà âñå ãäà óíè÷ òî æåí âñÿ êèé ïî âîäê áîðü áå ñ êåì-ëè áî, ê çà ùè òå ïå ðåä êåì-ëè áî. Ó÷å íèêîïå ðÿ åò ñÿ òî ãäà, ïî äîá íî ãî ëó áþ, áå ëû ìè ïåðü ÿ ìè. Åñëèâ íåì çà ìå ÷à åò ñÿ òå ïåðü ìîùü èëè îí ðàñ ïî ëà ãà åò ñè ëîé, òî ìîùü ýòà è ñèëà èñ òå êà þò íå èç íåãî ñà ìî ãî, à èç âå ëè -êî ãî áðàò ñò âà ëþá âè. Îí ìî æåò æèòü òå ïåðü æèç íüþäóõà, ìî æåò âîé òè â õî ðî ìû ïî çíà íèÿ è îöå íèòü çíà ÷å -íèå ñâåò ëî ãî àë ìà çà, ïðî ñëàâ ëÿþ ùå ãî èõ. Íî åñëè îíñ÷è òà åò ñåáÿ îò äå ëåí íûì è ðà çîá ùåí íûì ñ äðó ãè ìè —äàæå ñ êåì-ëè áî, ÷üè ãðå õè åãî îò òàë êè âà þò èëè ÷üþ íå -íà âèñòü îí âîç áó äèë, ïîêà îí ïè òà åò åùå êà êîå-ëè áî æå -ëà íèå äëÿ ñåáÿ ñà ìî ãî, õîòÿ áû æå ëà íèå ñïî êîé ñò âèÿ, —äî òåõ ïîð îí ñëåï, íåì è áåñ ïî ìî ùåí â ïðè ñóò ñò âèè òåõÂåëèêèõ.

Êòî âñòó ïà åò â áðàò ñò âî òîé ëþá âè, äîë æåí îò êà çàòü -ñÿ îò âñå ãî ýòî ãî, äàæå îò ñîá ñò âåí íîé äóøè.

Ðàíü øå ÷åì òû áó äåøü ëþ áîâ íî ïðè íÿò áðàòü ÿ ìè,òû äîë æåí ïî ëî æèòü ñâîþ æè âîò íóþ äóøó ïîä íîãè èïðè äà âèòü å¸ çà òû ëîê íî ãîþ ñâî åþ. Ïðå æ äå ÷åì òû ìî -æåøü îæè äàòü áûòü ïðè íÿ òûì áðàò ñò âîì ëþá âè, òû äîë -æåí óíè÷ òî æèòü â ñåáå ñëå ïóþ æà æ äó ðà çîá ùåí íî ñòè.

Ïðå æ äå, ÷åì òû ìî æåøü áûòü ïðè âåò ñò âî âàí, òûäîë æåí îâ ëà äåòü èñ òè íîé, âíóò ðåí íå áüþ ùåé ñÿ ñóù íî -ñòüþ, îáó ñëîâ ëè âàþ ùåé òâîþ æèçíü, è çà ñòà âèòü å¸ áûòü ñïî êîé íîé è õëàä íî êðîâ íîé.  ïðî òèâ íîì ñëó ÷àå îíà îã -ëó øèò òîò ïðè âåò, õîòÿ áû êðè êîì ñâî èì î ìè ëî ñåð äèè.

Òîëü êî äó øåâ íûå âîë íå íèÿ îò êðû âà þò òåáå, ÷è òà -òåëü, äóøè, òàê êàê òîëü êî ÷å ðåç ñåðä öå òû ìî æåøü ïðî -íèê íóòü â ñåáÿ ñà ìî ãî. Òå, ó êîãî íåò ñåðä öà, òå è áåç äóø -íû.

Ëþ áîâü òâîÿ äîëæ íà ó÷èòü òåáÿ. Áóäü âå ðåí åé, óõà -æè âàé çà íåé, íà áëþ äàé å¸. Âîçü ìè ñåðä öå ñâîå ñî âñå ìèåãî ïî áó æ äå íèÿ ìè, âû âå äè èõ íà ñâåò è áåñ ñòðàø íî ðàñ -ñìàò ðè âàé. Ó÷èñü òà êèì îá ðà çîì ïîä ðîá íî èñ ñëå äî âàòü,íå îò ñòó ïàÿ. Ñíî ñèñü òà êèì îá ðà çîì íå òîëü êî ñî ñâî èìñîá ñò âåí íûì ñåðä öåì, íî è ñ ñåðä öà ìè ñâî èõ èñ òèí íûõäðó çåé. Òîëü êî ó ïðàâ äè âûõ ìîæ íî íàé òè ïðàâ äó, ïîêàïî âÿç êà íå ñïà äåò ñ ãëàç è òû íå ñäå ëà åøü ñÿ â ñî ñòîÿ íèèðàç ëè ÷èòü ïðàâ äó îò ëæè. Òåð ïè ðà äî ñò íî è áóäü óáå æ -äåí â òîì, ÷òî ýòèì óíè÷ òî æà åò ñÿ ñà ìàÿ ãðó áàÿ ÷àñòüòåáÿ ñà ìî ãî.  îïû òå ñåðä öà è ó÷å íèè ëþá âè ñî äåð æàò ñÿãëó áî êèå ðà äî ñòè è ãîðü êàÿ ïå ÷àëü. ×åì ðà äî ñò íåå òûïîä âåðã íåøü ñâîþ ñà ìîñòü ïûò êå, òåì ñêî ðåå ïûò êà ýòàîêîí ÷èò ñÿ. Ðàç ãëÿ äû âàé ñâîå ñîá ñò âåí íîå ñåðä öå, íå ñîäðîãàÿñü, è ó÷èñü èç íåãî. Íå áîé ñÿ æåñ òî êèõ ñëîâ, êî -òî ðûå æè âîò íàÿ òâîÿ äóøà áó äåò ãî âî ðèòü òâî åé âûñ øåé ñóù íî ñòè. Èí ñòèíêò ñà ìî ñî õðà íå íèÿ çà ñòàâ ëÿ åò ÷å ëî âå -êà äó ìàòü, ÷òî âðåä íî è ïðî òè âî åñ òå ñò âåí íî íà áëþ äàòüõîä ïðî öåñ ñîâ ñâî åé ñîá ñò âåí íîé ïðè ðî äû. Îò âåðã íè ýòèèí ñòèíê òû, êî òî ðûå îò òÿ íó ëè áû òåáÿ íà çàä ê íå âå äå -íèþ.

Íå çà áû âàé, ÷òî åñòü áåñ ñîç íà òåëü íîñòü (Unbe wusst -sein) æè âîò íîé äóøè è áåñ ñîç íà òåëü íîñòü áî æå ñò âåí íîéäóøè. Îáå äóøè íå ìî ãóò áûòü äåÿ òåëü íû îä íî âðå ìåí íî. Îäíà äîëæ íà ïîä ÷è íÿòü ñÿ äðó ãîé. Òû ñàì äîë æåí ðå -øèòü, êî òî ðàÿ èç äâóõ äîëæ íà âëà ñò âî âàòü, ðàñ òè è ñòàòü

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 3

ìîù íîé, êàê áî ãà òûðü, â òî âðå ìÿ êàê äðó ãàÿ ñòà íåò ñëà -áåòü è äå ëàòü ñÿ áåç äåÿ òåëü íåå. Âû áîð òâîé áó äåò çà âè -ñåòü îò íà êëîí íî ñòåé òâî èõ. Íè êòî äðó ãîé íå ïðè íåñ áûòåáå ïîëü çû. Ïðè êà æè òâî åé æè âîò íîé äóøå ìîë ÷àòü,êî ãäà òû ãî âî ðèøü ñî ñâî åé âûñ øåé ñóù íî ñòüþ; ïðè äà âè å¸ íî ãîþ ñâî åþ è çà ñòàâü å¸ ñëó æèòü òåáå, íî íå ïû òàé ñÿóáèòü å¸ ïðåæ äå âðå ìåí íî.  ïðî òèâ íîì ñëó ÷àå îíà îæè -âåò îïÿòü è ïðåä ñòà íåò ïå ðåä òî áîé â íî âîì âèäå, íà ïîë -íÿÿ òåáÿ ñòðà õîì è óæà ñîì. Òû íå èìå åøü âëà ñòè óáèòüåå. ×òî áû èç áà âèòü ñÿ îò íå¸, òû äîë æåí çà ñòà âèòü å¸ ñëó -æèòü ñåáå, ïðå îá ðà çî âàòü ñèëû å¸ â áî æå ñò âåí íûå è íà -ïðà âèòü íà òî âñ¸ ñâîå âíè ìà íèå. Ýòî çà ñòà âèò âñå ñèëûçåì ëè è íåáà ïðèé òè áåç ìîëâ íî, íî ðå øè òåëü íî, òåáå íàïî ìîùü, òàê êàê òû ñëå äó åøü èõ çà êî íàì. Àñ êåò âîñ ñòà åò ïðî òèâ çà êî íîâ âíåø íåé è âíóò ðåí íåé ïðè ðî äû è òåìñòà íî âèò ñÿ ÷ó æèì è îò âåð æåí íûì è äîë æåí áî ðîòü ñÿîäèí. ×å ëî âåê, ñòîÿ ùèé îäèí, íå èìå åò äîñ òà òî÷ íî ñèëû, ÷òî áû ïðè ïîä íÿòü æå ëåç íûé çà ñîâ. Íà åãî óäåë âû ïà ëîçàáëóæäåíèå.

Òàì, ãäå äâîå èëè òðîå ñî á ðà íû, òàì Âå ëè êèé Ó÷è -òåëü íå çðè ìî ïî ñðå äè íèõ.

Ïî ñìîò ðè, Âå ëè êèé Öàðü íà õî äèò ñÿ âòàé íå è âòàé -íå ïðå êëî íÿ þò ñÿ ïå ðåä íèì ó÷å íè êè åãî. Îí åñòü ñâåò è ðà äîñòü è îñ âå ùà åò è ðà äó åò ñåðä öà èõ. Âî âñåõ æè âûõñó ùå ñò âàõ ñâå òèò ôà êåë åãî è ñî åäè íÿ åò èõ â òàé íè êàõèõ äóø. Îò òî ãî íå âîç ìîæ íî ðà çîá ùèòü îäíó ÷å ëî âå ÷å -ñêóþ æèçíü îò äðó ãîé, ïî òî ìó ÷òî òà æå ñòðó íà äðî æèòâî âñåõ íèõ. Îò òî ãî ñìûñë ðàçúåäèíåíèÿ òîò æå, ÷òî è«äóõîâíîé ñìåðòè».

Äàæå â ñà ìûõ íå ÷èñ òûõ æè âûõ äó øàõ æè âåò èñ êðàòîãî âå ëè êî ãî ñâå òà, à òî îíè ðàâ íÿ ëèñü áû êàì íÿì. Íè -êî ãäà íå çà áû âàé òå íà ñòàâ ëå íèÿ: Íå òå ðÿé íè êî ãäà èçãëàç áðàò ñò âà ëþ äåé, êî òî ðîå âîç âî äèò ñÿ íàä áðàò ñò âîìëþá âè.

Ïî ñëå äî âà òå ëè ýòîé âåðû îäè íî êè íà ñâå òå, îíè ÷ëå -íû åäè íî ãî ñó ùå ñò âóþ ùå ãî òàé íî ãî áðàò ñò âà. Áðàò ñò âîýòî îá íè ìà åò âñþ Çåì ëþ, è îò òî ãî îíî íà ñ÷è òû âà åò, ìíî -ãî ÷ëå íîâ, íî ÷ëå íû ýòè, ïðè ñðàâ íå íèè ñ íà ðî äà ìè Çåì -ëè, ñî ñòàâ ëÿ þò îäíî åäè íîå ðàñ òî ÷àþ ùåå æèçíü ñåìÿ.Îä íà êî êà æ äûé ÷ëåí â ïðî äîë æå íèè îä íîé æèç íè ñõî -äèò ñÿ ñ îä íèì òîëü êî èëè äâó ìÿ ÷ëå íà ìè ýòî ãî áðàò ñò âà,è íè êà êîé îáåò íå ìî æåò áûòü îá ìå íåí èìè, íè êà êîéçíàê íå ìî æåò áûòü äàí èìè â ôè çè ÷å ñêîé æèç íè. Ñîþçèõ ñà ìûé òåñ íûé, èìåí íî ñîþç ïðî ñâåò ëåí íîé, ãëó áî êîé, ðà äî ñò íîé ëþá âè. Ãäå äâîå èëè òðîå ñî áðà ëèñü, òàì Âå -ëè êèé Ó÷è òåëü ïî ñðå äè íèõ. Åñëè ó÷å íèê ñî ãëà ñåí ðà äî -ñò íî ïå ðå íî ñèòü êà æ äîå èñ ïû òà íèå è íó æ äó, è âïîë íåî÷è ñòèòü ñåðä öå ñâîå è èç âëå÷ü èç íåãî âñå ñòðà ñòè è æå -ëà íèÿ, îò äå ëÿþ ùèå åãî îò æèç íè â Äóõå è Ñèëå, òî ãäà îííè êî ãäà íå áó äåò îäè íîê â ãîðå ñâî åì; òî ãäà äâîå è òðîåñî áå ðóò ñÿ âìå ñòå è Âå ëè êèé Ó÷è òåëü áó äåò ïî ñðå äè íèõ.Ïîä «ñåðä öåì» ïîä ðà çó ìå âà åò ñÿ òà ñóù íîñòü â ÷å ëî âå êå,êî òî ðàÿ ñî ñòàâ ëÿ åò åãî «ß». Îò ó÷å íè êà òðå áó åò ñÿ, ÷òî áûîí ñ êà æ äîé æèç íüþ âñ¸ áî ëåå è áî ëåå ïðè íî ñèë ýòî «ß»â æåðò âó áî æå ñò âåí íî ìó, ÷òî áû îíî âñ¸ áî ëåå è áî ëååðàç ãî ðà ëîñü è î÷è ùà ëîñü, è íà êî íåö ñäå ëà ëîñü áû äî -ñòîé íûì âñòó ïèòü â êðóã ÷èñòûõ ñåðäöåì.

Âíåø íèå êðó ãè, êî òî ðûå ñî âðå ìå íåì îá ðà çó þò ñÿ âî -êðóã ýòèõ äâóõ èëè òðåõ ó÷å íè êîâ, íå ñî ñòàâ ëÿ þò ñÿ ÷ëå -íà ìè áðàò ñò âà, íî òîëü êî òåìè, êî òî ðûå ïüþò íà áå ðå ãóðåêè. Äîëã ýòèõ äâóõ èëè òðåõ, çíàþ ùèõ äðóã äðó ãà, îáó -÷àòü íà ñêîëü êî âîç ìîæ íî ñòîÿ ùèõ íà áå ðå ãó è îáú å äè -íÿòü èõ íà êà æ äîé âîç ìîæ íîé òðî ïå. Êà æ äûé ñîþç, êà æ -äîå ñòðåì ëå íèå äåé ñò âî âàòü ñî îá ùà, ðó êî âî äè ìîå îä íèìèç ÷ëå íîâ áðàò ñò âà, ñî ñòàâ ëÿ åò ÷àñòü áî æå ñò âåí íî ãî òðó -äà è ïðè çíà¸òñÿ òà êî âûì, ïî òî ìó ÷òî ïî ïûò êà äåé ñò âî -âàòü ñî îá ùà åñòü ïåð âàÿ ïðî ñòåé øàÿ çà äà ÷à, ýëå ìåí òàð -íûé àë ôà âèò èñ òèí íîé æèç íè. Îíà äîëæ íà áûòü îñ íî âà -òåëü íî èçó÷åíà.

III

Ïîì íè, î ó÷å íèê, ÷òî òîò, êòî õî ÷åò âîé òè â áðàò ñò âîëþá âè, äîë æåí îá ëà äàòü ïÿ òüþ êà ÷å ñò âà ìè è ñå ìüþ ïðè -ìå òà ìè. Êà ÷å ñò âà ýòè:

I. Ñïî ñîá íîñòü âåðû èëè áåñ ñîç íà òåëü íî ãî ïî çíà íèÿ.II. Áî æåñ òâåí íîå óïî âà íèå èëè íå ïî êî ëå áè ìàÿ íà ä å æ -

äà.III. Äàð ëþá âè ê áëèæ íå ìó, ïðè ÷åì îñêîð áëå íèÿ ïðî -

ùà þò ñÿ îò ÷èñ òî ãî ñåð äöà áåç ïðè íóæ äå íèÿ.IV. Ìîùü ÷èñ òîé ëþá âè, äà þ ùåé è íå îæè äà þ ùåé

âçà ìåí íè ÷å ãî.V. Ñîç íà íèå íå âè äè ìî ãî èëè ïî çíà íèå âû ñøåé ïðè -

ðî äû.

Ïðè ìå òû — ÷à ñòüþ ïñè õè ÷å ñêî ãî, à ÷à ñòüþ èí òåë -ëåê òó àëü íî ãî ïî ðÿä êà. Ñïî ñîá íîñòü ðàñ ïî çíà âà íèÿ, ðà -çóì, ïðà âåä íîñòü, áëà ãî ãî âå íèå — ïî íÿò íû ÷å ëî âå ÷å ñêî -ìó ðà çó ìó è îò òî ãî ïðè íàä ëå æàò ê èí òåë ëåê òó àëü íî ìóïî ðÿä êó; ñïî ñîá íîñòü âè äåòü âíóò ðåí íèì çðå íè åì, ñëû -øàòü âíóò ðåí íèì ñëó õîì, ÷óâ ñò âî äó õîâ íî ãî îñÿ çà íèÿ —ïñè õè ÷å ñêî ãî ïî ðÿä êà. Ñó ùå ñò âó åò åùå ìíî ãî äðó ãèõïñè õè ÷å ñêèõ ïðè ìåò, êî òî ðûå ðàç âè âà þò ñÿ ïî ìåðå òîãî,êàê ïñè õè ÷å ñêàÿ ñóù íîñòü ÷å ëî âå êà äîñ òè ãà åò ñâî åãîïîë íî ãî ðàç âè òèÿ; íî ýòè ìè òðå ìÿ ïðè ìå òà ìè ó÷å íèêäîë æåí îá ëà äàòü ïðå æ äå, ÷åì íà ó÷èòü ñÿ ïåð âî ìó ñâî åìóóðî êó â øêî ëå ëþá âè, èëè ïðå æ äå ÷åì ïðè íÿòü ñâîå ïåð -âîå ïî ñâÿ ùå íèå.

Íå íà âèñòü — àò ðè áóò ôè çè ÷å ñêîé ñôå ðû, ïðÿ ìîéâû ðî äîê íàè áî ëåå ïðè ðî æ äåí íûõ åé ñâîéñòâ. Êòî õî ÷åòñïà ñòèñü îò ôè çè ÷å ñêîé æèç íè, ìî æåò äîñ òè÷ü ýòî ãîòîëü êî ïðîé äÿ øêî ëó ëþá âè; äðó ãîé äî ðî ãè íå ñó ùå ñò âó -åò. Îò òî ãî âñå òå, êî òî ðûå ýãîè ñòè÷ íî ñòà íî âÿò ñÿ íà ïóòü îê êóëü òèç ìà, ñòà ðà ÿñü ïðè ëà ãàòü âûñ øèå ñèëû, è ïðè -òîì ïîë íû åùå ÷óâ ñò âà îò ÷ó æ äåí íî ñòè, äå ëà þò ñÿ çëû ìèñè ëà ìè, äåòü ìè ìðà êà è, òà êèì îá ðà çîì, äå ëà þò ñÿ åù¸áî ëåå ãðó áî ìà òå ðè àëü íû ìè, ÷åì ìà òå ðèà ëè ñòû. Ýòî òåãè ãàíò ñêèå ïëå âå ëû, êî òî ðûå, åñëè èõ îñ òà âèòü ðàñ òè,çà ãëó øàò, çà äà âÿò è óíè÷ òî æàò âûñ øóþ æèçíü ó÷å íè êàíà ìíî ãèå âåêà.

Ëþ áîâü — ýòî ïåð âûé è ïî ñëåä íèé àò ðè áóò áî æå ñò -âåí íî ãî. Îíà ïî ýòî ìó ïðî íè êà åò âñþ äó õîâ íóþ æèçíü èñî ñòàâ ëÿ åò å¸ âíóò ðåí íþþ è âíåø íþþ àò ìî ñôå ðó, òàê÷òî äëÿ òåõ, êî òî ðûå íå äû øà ëè åþ, íå âîç ìîæ íî äîñ òè÷ü ñîç íà íèÿ äó õîâ íî ãî. Äëÿ íèõ ôè çè ÷å ñêàÿ ñìåðòü îç íà ÷à -åò óíè÷ òî æå íèå, ïî òî ìó ÷òî ïî ñëå ðàç ðó øå íèÿ èõ òåë èìíå äîñ òà åò îð ãà íà äëÿ ïðî äîë æå íèÿ æèçíè.

Áåñ ñìåð òèå è ëþ áîâü, ñëå äî âà òåëü íî, ïî÷ òè òîæäå -ñòâåííû, òàê êàê îíè íå ðàç äåëü íû.

Î äóøè äðåì ëþ ùèå, ñëå ïî èäó ùèå â îáú ÿ òèÿ ñìåð -òè, äà áóäü òå ïðå äîñ òå ðå æå íû è ïðî ñíè òåñü! Íåò ñìåð òèäëÿ òåõ, êî òî ðûå æè âóò â ëþá âè. Ñòðå ìè òåñü ïî ýòî ìó îò -êðûòü ñåðä öà âàøè è äàé òå ðàñ ïóñ òèòü ñÿ â íèõ âå ñåí íåéëè ñò âå, ïðè äà âàÿ íî âóþ æèçíü è òåì, ãëÿ äÿ ùèì íà ýòî÷óäî. Òå, êî òî ðûõ âû íà äå ëÿå òå íåæ íûì ðàñ ïî ëî æå íè åìñâî èì, îò âå äà þò ñëà äîñòü áî æå ñò âåí íîé æèç íè, óç ðÿò âå -ëè ÷èå âîñ ñòà íèÿ èç ìåðò âûõ è óç íà þò äàæå ìîùü íå çðè -ìî ãî. Òà êèì îá ðà çîì, îñ âî áî æ äàÿ ñâîè ñîá ñò âåí íûåäóøè, âû ïî ìî ãàå òå îñ âî áî äèòü äóøó ìèðà, è âîçüì¸òåíà ñåáÿ äåÿ íèÿ áî æå ñò âåí íî ãî äóõà — òâîð ÷å ñêóþ è îñ âî -áî æ äàþ ùóþ ñèëó æèçíè.

Èáî: «Ãäå äâîå èëè òðîå ñî á ðà íû âî Èìÿ Ìîå, òàìß ïîñ ðå äè íèõ».

Ïå ðå âîä Ì[àðèè] Ä[åïï](«Âåñ òíèê òå î ñî ôèè», ¹1, 1910)

4 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹5

Àííè Áå çàíò

ÏÑÈÕÈÇÌ È ÄÓÕÎÂÍÎÑÒÜ

(Ëåê öèÿ, ÷è òàí íàÿ â Ëîí äî íå ëå òîì 1907 ã.)

Ïñè õèçì è äó õîâ íîñòü ïî ñòî ÿí íî ñìå øè âà þò, è ýòîñìå øå íèå ïðè âî äèò êî ìíî ãèì îøèá êàì è íå æå ëà òåëü -íûì ïî ñëåä ñò âè ÿì. Ñå ãî äíÿø íþþ ëåê öèþ ÿ íà÷ íó ñ îï -ðå äå ëå íèÿ êà æ äî ãî èç ýòèõ äâóõ ÿâ ëå íèé, òàê ÷òî áû âîç -ìîæ íî ÿñ íåå îáú ÿñ íèòü èõ è ïðî âåñ òè ìå æ äó íèìè ðåç -êóþ äå ìàð êà öè îí íóþ ëè íèþ. Ïðå æ äå ÷åì âû áè ðàòü òîèëè äðó ãîå, íàäî ÿñíî ïî íÿòü, â ÷åì ÿâ ëå íèå ñî ñòî èò, èáîåñëè ÷å ëî âåê, æå ëàþ ùèé ðàç âèòü â ñåáå äó õîâ íîñòü, óïî -ò ðåá ëÿ åò ñðåä ñò âà, ãîä íûå äëÿ ðàç âè òèÿ ïñè õè ÷å ñêèõñèë, òî ïî ñëå äó åò ðàç î÷à ðî âà íèå, à ìî æåò áûòü è îïàñ -íîñòü; ñ äðó ãîé ñòî ðî íû, åñëè ÷å ëî âåê, ñòðå ìÿ ùèé ñÿ êïñè õèç ìó, ñ ýòîé öå ëüþ ïðè íè ìà åò ñÿ çà ìå òî äû, ðàñ êðû -âàþ ùèå äó õîâ íîñòü, îí òàê æå îá ðå ÷åí íà ðàç î÷à ðî âà -íèå, õîòÿ íà ðàç î÷à ðî âà íèå è âðå ìåí íîå, ïî òî ìó ÷òî åñëè âå ëè êèé ïñè õèñò äà ëå êî íå âñå ãäà ÷å ëî âåê äó õîâ íûé, òîäó õîâ íî-ðàç âè òîé ÷å ëî âåê âñå ãäà ïñè õèñò. Âñå ñèëû ïðè -ðî äû ïîä ÷è íÿ þò ñÿ äóõó; êî ãäà â ÷å ëî âå êå ðàñ êðû ëàñü äó -õîâ íîñòü, òî â íèç øåì ìèðå âñ¸ ïå ðåä íèì îò êðû âà åò ñÿ è âñ¸ ïî âè íó åò ñÿ åãî âîëå.  ýòîì ñìûñ ëå ÷å ëî âåê, èäó ùèéïî ïóòè äó õîâ íî ñòè è ñòðå ìÿ ùèé ñÿ ê ïñè õèç ìó, â êîí öåêîí öîâ íå áó äåò ðàç î÷à ðî âàí, íî ñàìî ýòî ñòðåì ëå íèå íàäó õîâ íîì ïóòè áó äåò äåé ñò âî âàòü êàê áàðü åð. Ñåé ÷àñ óêà -æó, êàê è â êà êîì ñìûñ ëå ðàç âè òèå ïñè õèç ìà ìî æåò çà -äåð æàòü äó õîâ íîñòü.

Äëÿ ðàçú ÿñ íå íèÿ íà÷ íó ñ äâóõ êðàò êèõ îï ðå äå ëå íèé.×òî òà êîå äó õîâ íîñòü? Äó õîâ íîñòü åñòü ñà ìî îñîç íà íèåÅäè íî ãî. ×òî òà êîå ïñè õèçì? Ïñè õèçì åñòü ïðî ÿâ ëå íèåñîç íà íèÿ ïî ñðåä ñò âîì îð ãà íè çî âàí íîé ìà òå ðèè. Ìûñëèø êîì ÷àñ òî ñëî âà «ïñè õè÷ íûé», «ïñè õèñò», «ïñè -õèçì» óïîò ðåá ëÿ åì ñî âåð øåí íî íå ïðà âèëü íî è îã ðà íè -÷è âà åì èõ ñìûñë. Ìû îáûê íî âåí íî èõ óïîò ðåá ëÿ åìâ ñëó ÷à ÿõ íå îáûê íî âåí íûõ ïðî ÿâ ëå íèé ñîç íà íèÿ, òî ãäàêàê îíè âû ðà æà þò â ñóù íî ñòè âñÿ êîå âíåø íåå ïðî ÿâ ëå -íèå è âî âñåõ ñôå ðàõ áû òèÿ — â ôè çè ÷å ñêîé, àñ ò ðàëü íîé, ìåí òàëü íîé è äó õîâ íîé.  êà êîì áû ìèðå, ïî ñðåä ñò âîìêà êîé áû ìà òå ðèè ñîç íà íèå íè äåé ñò âî âà ëî, ðàç îíî äëÿñâî åãî ïðî ÿâ ëå íèÿ ïîëü çó åò ñÿ ìà òå ðè åé, òî èìå þò ñÿ íà -ëè öî ÿâ ëå íèÿ ïñè õèç ìà, è òàê è ñëå äó åò èõ íà çû âàòü.Åñëè âû íå çà ïîì íè òå ýòî òî÷ íîå è ïðà âèëü íîå îï ðå äå -ëå íèå, òî âû ëåã êî âïà äå òå â ãðó áûå îøèá êè è áó äå òåðàñ ñìàò ðè âàòü ýòî ÿâ ëå íèå àñ ò ðàëü íî ãî è ìåí òàëü íî ãîìè ðîâ êàê íå ÷òî îò ëè÷ íîå îò ïðî ÿâ ëå íèé â ôè çè ÷å ñêîììèðå. Ïðå æ äå ÷åì ïî íÿòü ïðî ÿâ ëå íèÿ â àñ ò ðàëü íîé èìåí òàëü íîé ñôå ðàõ, íàäî õî ðî øî ðà çî áðàòü ñÿ â ïðî ÿâ ëå -íè ÿõ â ôè çè ÷å ñêîé ñôå ðå. Åñëè âû áó äå òå ðàñ ñìàò ðè âàòü êàê íå ÷òî îò ëè÷ íîå äðóã îò äðó ãà îä íî ðîä íûå ÿâ ëå íèÿ,ðàç ëè÷ íûå ëèøü ïî ñòå ïå íè è ÿð êî ñòè ñâî åãî ïðî ÿâ ëå -íèÿ, çà âè ñè ìî îò òîí êî ñòè óïîò ðåá ëåí íîé ìà òå ðèè, åñëèâû ïî ïû òàå òåñü èõ ðàçú å äè íèòü, òî âû âñå ãäà áó äå òåñìîò ðåòü íà ïñè õèçì, ò. å. íà ïðî ÿâ ëå íèå ñîç íà íèÿ â àñ ò -ðàëü íîé è ìåí òàëü íîé ñôå ðàõ, íå ïðà âèëü íî è íå ìóä ðî.Íî åñëè âû ïîé ìå òå, ÷òî ñîç íà íèå åäè íî, ÷òî åãî ïðî ÿâ -ëå íèå â êà æ äîé ñôå ðå îáó ñëîâ ëå íî ìà òå ðè åé ýòîé ñôå ðû, ÷òî, åäè íîå ïî ñó ùå ñò âó, îíî ëèøü ðàç íèò ñÿ â ñòå ïå íèñâî åãî ïðî ÿâ ëå íèÿ, ñî îá ðàç íî ñèëå ñî ïðî òèâ ëå íèÿ ìà òå -

ðèè äàí íîé ñôå ðû, òî âû íå áó äå òå ïðå óâå ëè ÷åí íî îò íî -ñèòü ñÿ ê òîìó, ÷òî îáûê íî âåí íî íà çû âà åò ñÿ ïñè õèç ìîì.Âû íå áó äå òå îò íî ñèòü ñÿ ê íåìó íå ëå ïî-âðà æ äåá íî, ïî òî -ìó ÷òî âû áó äå òå çíàòü, ÷òî, îò ðè öàÿ ïñè õèçì, âû òåì ñà -ìûì îò ðè öàå òå âñÿ êîå ïðî ÿâ ëå íèå ñîç íà íèÿ — íå ëå -ïîñòü, êî òî ðóþ ìàëî êòî äå ëà åò, èáî åñëè ñ÷è òàòü ïðî ÿâ -ëå íèÿ ðà çó ìà â ìèðå ôè çè ÷å ñêîì ïðå êðàñ íîé âå ùüþ, êî -òî ðóþ ñëå äó åò ïîä äåð æè âàòü è ðàç âè âàòü, òî ïî àíà ëî -ãèè ëî ãè÷ íî ïðè çíàòü, ÷òî ïðî ÿâ ëå íèå òîãî æå ñîç íà íèÿâ òà êîé àñ ò ðàëü íîé è ìåí òàëü íîé ìà òå ðè ÿõ ñî âåð øåí íîðàâ íî öåí íî. Íå ëå ïî óò âåð æäàòü íå îá õî äè ìîñòü ðàç âè -âàòü ñîç íà íèå â ìèðå ôè çè ÷å ñêîì è ñ÷è òàòü ýòî æå ñà ìîåðàç âè òèå ñîç íà íèÿ â äðó ãèõ ìè ðàõ îïàñ íûì. Ïñè õèçìâåç äå îä íî ðî äåí, è â êà æ äîé ñôå ðå îí èìå åò ñâîè çà êî íû ðàç âè òèÿ; ñòðàí íî âîñ òîð ãàòü ñÿ äåÿ òåëü íî ñòüþ ñîç íà íèÿâ íèç øåé ñôå ðå, à â âûñ øåé ñ÷èòàòü å¸ ÷óòü ëè íåäüÿâîëüñêèì íàâàæäåíèåì.

Ïñè õèç ìó îò âî äÿò îá ëàñòü ÷å ãî-òî òà èí ñò âåí íî ãî, ÷ó -äåñ íî ãî è ñòðàø íî ãî, çà áû âàÿ, ÷òî â ïðè ðî äå íåò íè ÷å ãîíå íîð ìàëü íî ãî — åñòü òîëü êî ÿâ ëå íèÿ áî ëåå èç âåñò íûåè ìå íåå èç âåñò íûå, áî ëåå èëè åùå íå äîñ òà òî÷ íî ïðî âå -ðåí íûå. Ïñè õî ëî ãèÿ îá íè ìà åò ñî áîþ ñî âî êóï íîñòü âñåõïñè õè ÷å ñêèõ, âñåõ äó øåâ íûõ ïðî ÿâ ëå íèé ÷å ëî âå êà, íåèñ êëþ ÷àÿ íè êà êîé èç äåÿ òåëü íî ñòåé ñîç íà íèÿ, è îíà ñî -âåð øåí íî ïðà âà, èáî ïðî ÿâ ëÿ åò ëè ñåáÿ ñîç íà íèå â îá -ëàñ òè ìûø ëå íèÿ, â îá ëàñ òè îùó ùå íèé èëè èíûõ âîñ -ïðè ÿòèé, ñîç íà íèå âñ¸ òî æå, ðàç ëè÷ íî ëèøü åãî ïðî ÿâ -ëå íèå. Íåò íè êà êîé ñó ùå ñò âåí íîé ðàç íè öû, íà ïðè ìåð,ìå æ äó ðå ÷üþ è òå ëå ïà òè åé.  òîì è äðó ãîì ñëó ÷à ÿõ ìûèìå åò äåëî ñ îá ùå íè åì óìà ñ óìîì. Áó äåò ëè ñëî âî âû ãî -âî ðå íî, íà ïè ñà íî èëè ïðÿ ìî ïå ðå ñëà íî äðó ãî ìó óìó, îíîâñ¸ òî æå, ðàç ëè÷ íû ëèøü ìå òî äû ïåðåäà÷è.

Ïðåä ñòà âè òå ëè ìà òå ðèà ëè ñòè ÷å ñêîé íàó êè ïðî øëî -ãî âåêà ñ÷è òà ëè ìûñëü ðå çóëü òà òîì èç âåñò íî ãî ðîäà âèá -ðà öèé â èç âåñò íî ãî ðîäà ìà òå ðèè. Âî Ôðàí öèè, â Àíã -ëèè, â Ãåð ìà íèè áûë íà ïè ñàí ðÿä ñî ÷è íå íèé â äî êà çà -òåëü ñò âî òîãî, ÷òî ìûñëü åñòü òîëü êî ïðî äóêò íåðâ íîéìà òå ðèè.  íà ñòîÿ ùåå âðå ìÿ óæå íàé äåò ñÿ ìàëî ó÷å íûõ,ãî òî âûõ îò ñòàè âàòü ýòî ïî ëî æå íèå; åñëè òà êèå è åñòü, òîýòî ïðåä ñòà âè òå ëè ñòà ðîé øêî ëû, ïå ðå æèò êè. Áîëü øèí -ñò âî ñî âðå ìåí íûõ ó÷å íûõ äî ïóñ êà åò, ÷òî íåëü çÿ ïðî ÿâ -ëå íèÿ ðà çó ìà ðàñ ñìàò ðè âàòü èñ êëþ ÷è òåëü íî êàê ðå çóëü -òàò âèá ðà öèé ôè çè ÷å ñêî ãî ìîç ãà, ÷òî íàäî ïîé òè íå -ñêîëü êî äàëü øå ïðè îáú ÿñ íå íèè òåõ ñî ñòîÿ íèé ñîç íà íèÿ, êî òî ðûå íûíå íàó êîé èçó ÷à þò ñÿ. Âî âñÿ êîì ñëó ÷àå,ìûñëü íå åñòü ïðî äóêò ìà òå ðèè. Ýòî ïðè çíà íèå óæå âàæ -íûé íà ó÷ íûé ôàêò, íî òåî ñî ôèÿ èäåò äàëü øå: îíà ãî âî -ðèò, ÷òî ìûñ ëè òåëü íûé àï ïà ðàò åñòü ïðî äóêò ìûñ ëè, ò.å. àí òè òå çèñ ïðåæ íå ãî ìíå íèÿ; ýòî ïî ëî æå íèå âàæ íî ïî -íÿòü, ÷òî áû ïðî ÿâ ëå íèå ñîç íà íèÿ â ìà òå ðèè áûëî ÿñíî.Áèî ëî ãèÿ ïðè çíà¸ò, ÷òî ôóíê öèÿ ïðåä øå ñò âó åò îð ãà íó:ýòî ïðè çíàí íîå óæå íàó êîé ïî ëî æå íèå. Ïðè çíà íî, ÷òîóï ðàæ íå íèå êà êîé-íè áóäü ôóíê öèè ïî ñòå ïåí íî ñîç äà åòñî îò âåò ñò âóþ ùèé îð ãàí. Èçó ÷å íèå ïðî ñòåé øèõ îð ãà íèç -ìîâ ýòî äî êà çà ëî. Ïðè çíà íî òàê æå, ÷òî êî ãäà óï ðàæ íå -íèå ôóíê öèè ñîç äà ëî îð ãàí â åãî íàè ïðî ñòåé øåé ôîð ìå,òî äåÿ òåëü íîñòü åãî ïî ñòå ïåí íî ñî âåð øåí ñò âó åò. Âñ¸ ýòîïî ëî æå íèÿ ñòðî ãî íà ó÷ íûå, è íå êî òî ðûå ó÷å íûå, íå -ñîìíåííî, óæå ïðè çíà þò, ÷òî ìîçã âçðîñ ëî ãî ÷å ëî âå êàâ áîëü øîé ñòå ïå íè ïðî äóêò ðà áî òû ìûñ ëè â þíî ñòè,ïî êðàé íåé ìåðå, â èç âåñò íîé ñòå ïå íè. Ó÷å íûå ïðè çíà -þò, ÷òî ìîç ãî âîé àï ïà ðàò ñî âåð øåí ñò âó åò ñÿ ïðè íà ïðÿ -æåí íîé äåÿ òåëü íî ñòè ìûñ ëè. ×òî áû ëó÷ øå ìûñ ëèòü,íàäî íà ïðÿ æåí íî äó ìàòü. ×åì íà ïðÿ æåí íåå ìû áó äåìäó ìàòü, òåì áîëü øå íàøå îðó äèå ìûñ ëè áó äåò ñî âåð øåí -ñò âî âàòü ñÿ.

Çäåñü ìû âñ¸ åùå íà íà ó÷ íîé ïî÷ âå; äàëü øå ïîêàåùå íàó êà íå èäåò. Òåî ñî ôèÿ æå ãî âî ðèò, ÷òî íàøå ñîç -íà íèå, ðà áî òàþ ùåå â ñôå ðå âûøå òîé, íà êî òî ðîé ðà áî -

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 5

òà åò åãî îðó äèå, ñîç äà åò ýòîò ìå õà íèçì. Êîí êðåò íî ýòîñëå äóþ ùåå: ôè çè ÷å ñêèé ìîçã ñòðî èò ñÿ ñ àñ ò ðàëü íîé ñôå -ðû; äåé ñò âóÿ â áî ëåå òîí êîé àñ ò ðàëü íîé ìà òå ðèè, ñîç íà -íèå ïî ñòå ïåí íî ñîç äà åò â ðàç âè âàþ ùåì ñÿ ðå áåí êå ìîçã(â ãðà íè öàõ åãî êàð ìû). Òà êîâ îá ùèé çà êîí çäî ðî âîéýâî ëþ öèè. Êà æ äîå íàøå òåëî — ôè çè ÷å ñêîå, àñ ò ðàëü íîå, ìåí òàëü íîå, äó õîâ íîå — âñå ãäà ñòðî èò ñÿ ñîç íà íè åì âñôå ðå âûñ øåé, íî ýòè âûñ øèå ñôå ðû íå äà ëå êèå ìèðû, à áëèç êèå, âñå ãäà îêî ëî íàñ ñó ùå ñò âóþ ùèå è êàê áû íàñïðî íè êàþ ùèå ìèðû; îíè â òîì æå ñìûñ ëå èíûå, êàêòâåð äûå, æèä êèå è ãà çî îá ðàç íûå òåëà ðàç íÿò ñÿ äðóã îòäðó ãà. Ïå ðå õîä â èíûå ìèðû åñòü ïå ðå õîä â äðó ãîå ñî -ñòîÿ íèå, à íå â êà êèå-íè áóäü ïðî ñòðàí ñò âåí íûå ñôå ðû.Å.Ï. Áëà âàò ñêàÿ ñêà çà ëà, ÷òî íàøå ñîç íà íèå ðà áî òà åò âñôå ðå àñ ò ðàëü íîé. Åñëè âû íà îäíó ìè íó òó ïðè çà äó ìàå -òåñü, âû ñî ãëà ñè òåñü, ÷òî âû íå ðà áî òàå òå ïî ñðåä ñò âîìôè çè ÷å ñêî ãî ñîç íà íèÿ áó ê âàëü íî. ×òî ìû çíà åì î ðà áî òåíà øå ãî ñîç íà íèÿ â êëå òî÷ êàõ è òêà íÿõ íà øå ãî òåëà? Âñóù íî ñòè íè ÷å ãî, ðàç âå òîëü êî â áî ëåç íè. Òîëü êî òî ãäà,êî ãäà òåëî íàøå ðàñ ñòðîå íî, åãî ôè çèî ëî ãè ÷å ñêàÿ ðà áî òà äî õî äèò äî íà øå ãî ñîç íà íèÿ.  íîð ìàëü íîì ñî ñòîÿ íèèêðî âî îá ðà ùå íèå, ðà áî òà àñ ñè ìè ëÿ öèè íà øèõ ìóñ êó ëîâ è íåð âîâ, æèçíü íà øèõ êëå òî ÷åê, ïðå äî õðà íè òåëü íàÿ äåÿ -òåëü íîñòü íå êî òî ðûõ æè âûõ êëå òî ÷åê, òàê íà çû âàå ìûõ«ïî ãëî òè òå ëåé»* — âñÿ ýòà îã ðîì íàÿ ðà áî òà ñî âåð øà åò ñÿáåç íà øå ãî âå äî ìà è áåç íà øå ãî ñîç íà òåëü íî ãî ó÷à ñòèÿ.Îíà äî õî äèò äî ñîç íà íèÿ ñî âåð øåí íî ãî ÷å ëî âå êà, Ñâåðõ -÷å ëî âå êà, íî äî íà øå ãî íå ñî âåð øåí íî ãî ñîç íà íèÿ îíà íåäî õî äèò; ìû åùå íå äîñ òà òî÷ íî èí òåí ñèâ íî è ïîë íî æè -âåì, ÷òî áû áûòü â ñî ñòîÿ íèè âû íå ñòè íàøå ñîç íà íèå âîâñåé ñâî åé ïîë íî òå è îõ âà òèòü èì âñå åãî âèäû äåÿ òåëü -íî ñòè. Ìû â ñî ñòîÿ íèè âû íå ñòè ëèøü î÷åíü íå áîëü øóþ÷àñòü åãî; íàì ïðè õî äèòü ñÿ îò êà çàòü ñÿ îò ñîç íà íèÿ, ïîä -äåð æè âàþ ùå ãî íàøå ôè çè ÷å ñêîå òåëî, è ñî ñðå äî òî ÷èòü ñÿ â âûñ øåì ìèðå; ìû ïîëü çó åì ñÿ íåðâ íûì ìå õà íèç ìîìêàê àï ïà ðà òîì ìûø ëå íèÿ. Ýòîò çà êîí äåé ñò âó åò âñþ äó.Åñëè âû õî òè òå îð ãà íè çî âàòü è ïå ðå ñòðî èòü ñâîå àñ ò -ðàëü íîå òåëî, òî âû äîëæ íû äåé ñò âî âàòü îò ìåí òàëü íî ãîïëà íà. Ðàíü øå, ÷åì âû áó äå òå â ñî ñòîÿ íèè îð ãà íè çî âàòüñâîå àñ ò ðàëü íîå òåëî (êàê íå êî ãäà àñ ò ðàëü íîå îð ãà íè çî -âà ëî ôè çè ÷å ñêîå), âû äîëæ íû ñî ñðå äî òî ÷åí íîé è ïðà -âèëü íîé ðà áî òîé ìûñ ëè ñèëü íî ðàç âèòü ñâîå ñîç íà íèå.Âîò ïî ÷å ìó òàê âàæ íî ðàç ìûø ëå íèå: áåç òâîð ÷å ñêîé ñè -ëû ìûñ ëè ìû íå ìî æåì îð ãà íè çî âàòü òåëî àñ ò ðàëü íîå,ò. å. òî, ÷òî íàñ ïðè âî äèò â íå ïî ñðåä ñò âåí íîå ñî ïðè êîñ -íî âå íèå ñ ìè ðîì, áëè æàé øèì ê íà øå ìó ôè çè ÷å ñêî ìó.

Ïðåä ïî ëî æèì, ÷òî ìû ïðè çíà ëè, ÷òî íàøå ñîç íà íèå,ðà áî òàþ ùåå â ôè çè ÷å ñêîì ìîç ãó, â òîì îðó äèè, íàä êî òî -ðûì ìû èìå åì ïîë íåé øèé êîí òðîëü, ïî ñòî ÿí íî ñî ïðè êà -ñà åò ñÿ ñ âíåø íèì ìè ðîì, ñâî áîä íî ïîëü çó ÿñü ìîç ãîì, êàê ñâî èì îðó äè åì, è â òî æå âðå ìÿ ïî ñòî ÿí íî èç âûñ øèõ ìè -ðîâ ïðè íî ñèò âïå ÷àò ëå íèÿ, êî òî ðûå îíî áî ëåå èëè ìå íååñî âåð øåí íî ïå ðå äà åò â ôè çè ÷å ñêèé ìèð. Îñ òà íî âèì ñÿ íà íå ñî âñåì îáû äåí íîì ìûø ëå íèè, íà òîé ðà áî òå ñîç íà -íèÿ, êî òî ðàÿ ïðî èñ õî äèò â áî ëåå òîí êîé ÷àñ òè ìîç ãà, âýôèð íîé åãî ìà òå ðèè. Òâîð ÷å ñêèå ñèëû èñ êóñ ñò âà è âî îá -ðà æå íèÿ ïîëü çó þò ñÿ áî ëåå âñå ãî ýôèð íîé ÷à ñòüþ ìîç ãàäëÿ ñâî åé ðà áî òû è çà òåì óæå âîç äåé ñò âó þò íà íèç øóþ,áî ëåå ãðó áóþ ìà òå ðèþ ïëîò íî ãî ìîç ãà. Ìûñëü æå èç ñîç -íà íèÿ ïðî áå ãà åò ÷å ðåç âñå îáî ëî÷ êè, ïîêà íà õî äèò â ìîç -ãó ñâîå ÿñ íîå âû ðà æå íèå. Íî ðàç âå íåò ìíî ãèõ òà êèõ óì -ñò âåí íûõ âïå ÷àò ëå íèé, êî òî ðûå íå ÿñíû è íå îï ðå äå ëåí -íû, à ìå æ äó òåì ïðî èç âî äÿò ãëó áî êèé è îï ðå äå ëåí íûéñëåä â äóøå? Òà êèõ âïå ÷àò ëå íèé ìíî ãî, è îíè äî õî äÿò äî íàñ ðàç íû ìè ïó òÿ ìè. Ñà ìîå âàæ íîå ïî íÿòü ñëå äóþ ùåå:òàê êàê ñ íàìè ïî ñòî ÿí íî ñî ïðè êà ñà þò ñÿ îê ðó æàþ ùèåíàñ àñ ò ðàëü íûé è ìåí òàëü íûé ìèðû, òî îíè ïî ñòî ÿí íî

ïðî èç âî äÿò èç ìå íå íèÿ â íà øåì ñîç íà íèè. Åñëè áû íàøåàñ ò ðàëü íîå òåëî áûëî òàê æå õî ðî øî îð ãà íè çî âà íî, êàêíàøå òåëî ôè çè ÷å ñêîå, òî äàí íûå âïå ÷àò ëå íèÿ áûëè áûíå ìå íåå ÿñ íûå è îï ðå äå ëåí íûå, ÷åì ôè çè ÷å ñêèå. È åñëè áû íàøå ìåí òàëü íîå òåëî áûëî õî ðî øî îð ãà íè çî âà íî, òîâïå ÷àò ëå íèÿ ìåí òàëü íîé èëè íå áåñ íîé ñôå ðû áûëè áûòàê æå îï ðå äå ëåí íû è ÿñíû, êàê è ôè çè ÷å ñêèå. Íî íà íà -ñòîÿ ùåé ñòó ïå íè ýâî ëþ öèè àñ ò ðàëü íîå è ìåí òàëü íîåòåëà åùå ïëî õî îð ãà íè çî âà íû, ïî ëó ÷åí íûå îò íèõ âïå -÷àò ëå íèÿ íå îï ðå äå ëåí íû è òó ìàí íû; ýòî òå âïå ÷àò ëå -íèÿ, ÷òî îáûê íî âåí íî îáî çíà ÷à þò ñëî âîì «ïñè õè ÷å ñêèå». Âñÿ êîå îá ùå ñò âî ïñè õè ÷å ñêèõ èñ ñëå äî âà íèé îáû÷ íî èçó -÷à åò íå îáû äåí íûå ïðî öåñ ñû ìûø ëå íèÿ, à íå îáûê íî âåí -íûå; âñ¸ òî, ÷åìó îíî äàåò ñòîëü êî ñòðàí íûõ íà çâà íèé,åñòü ðà áî òà ñîç íà íèÿ â òåõ îáî ëî÷ êàõ, êî òî ðûõ îíî åùåíå â ñî ñòîÿ íèè êîí òðî ëè ðî âàòü, êî òî ðûå èì åùå íå âïîë -íå îð ãà íè çî âà íû. Ìåä ëåí íî è ïî ñòå ïåí íî îíè îð ãà íè çó -þò ñÿ: àñ ò ðàëü íîå òåëî ïî ñðåä ñò âîì íà ïðÿ æåí íîé ðà áî òû ìûñ ëè, ìåí òàëü íîå — ïî ñðåä ñò âîì ðà áî òû ÷èñ òî ãî ðà çó -ìà. Çà ìåòü òå, ÷òî íîð ìàëü íàÿ ýâî ëþ öèÿ âñå ãäà ñî âåð øà -åò ñÿ âî âñåé ïðè ðî äå ñâåð õó âíèç. Íî âîç ìîæ íà ðà áî òà èñíè çó ââåðõ. Ðàç âè òèå àñ ò ðàëü íî ãî òåëà ìîæ íî ñòè ìó ëè -ðî âàòü è â ôè çè ÷å ñêîé ñôå ðå, íî ýòî ñî âåð øà åò ñÿ çà ñ÷åòâûñ øåé ýâî ëþ öèè; ïðè ÷è íà åñ òå ñò âåí íà. Âñå öåí òðûíèç øèõ ÷óâñòâ íà õî äÿò ñÿ â àñ ò ðàëü íîì òåëå. Ìû çíà åì,÷òî ïî ñëå ñìåð òè æå ëà íèÿ ÷å ëî âå êà îñ òà þò ñÿ òå æå, ÷òîâëà äå ëè èì ïðè æèç íè. Èç âåñò íî, ÷òî âî ñíå íàøè æå ëà -íèÿ òå æå, ÷òî ìû èñ ïû òû âà åì â ñî ñòîÿ íèè áîäð ñò âóþ -ùåì. Öåí òðû âñåõ íà øèõ ïñè õè ÷å ñêèõ ñèë íà õî äÿò ñÿ âàñ ò ðàëü íîì òåëå, è åñëè âû ñèëü íî íà ïðÿ æå òå ôè çè ÷å -ñêèå ÷óâ ñò âà, âû äîñ òèã íå òå èç âåñò íûõ ðå çóëü òà òîâ â àñ -ò ðàëü íîé ñôå ðå, íî ýòî ðå çóëü òà òû íå çäî ðî âûå, à áåñ ïî -ðÿ äî÷ íûå, èäó ùèå ïðî òèâ çà êî íà ýâî ëþ öèè, ïî òî ìó ÷òîâû çäåñü äåé ñò âóå òå ñíè çó ââåðõ. Ýòè äâà ïóòè (ðàç âè òèåñâåð õó âíèç è ðàç âè òèå ñíè çó ââåðõ) íî ñÿò â Èí äèè îï ðå -äå ëåí íûå íà çâà íèÿ: ýòî — ðàä æà-éî ãà, èëè öàð ñò âåí íàÿéîãà è õàò õà éîãà, èëè èñ êóñ ñò âåí íàÿ éîãà. Õàò õà-éî ãàïîëü çó åò ñÿ ôè çè ÷å ñêè ìè ñðåä ñò âà ìè è äàåò ôè çè ÷å ñêèåðå çóëü òà òû. Òàê, èç âåñò íû ìè ìå òî äà ìè íà ïðÿ ãà åò ñÿ çðå -íèå ôè çè ÷å ñêî ãî ãëà çà è äîñ òè ãà åò ñÿ íå ÷òî âðî äå íà ÷à ëàÿñ íî âè äå íèÿ. Ñìîò ðå íèå â êðè ñòàë ëû åñòü îäíî èç òà êèõ ñðåäñòâ. Ýòè ìå òî äû äåé ñò âó þò íå íà àñ ò ðàëü íûå, à íàôè çè ÷å ñêèå öåí òðû, è îò òî ãî îíè íå ìî ãóò äà âàòü áîëü -øèõ ðå çóëü òà òîâ. Ïðî èñ õî äèò ïðî ñòî íå êî òî ðîå ðàñ øè -ðå íèå ôè çè ÷å ñêî ãî çðå íèÿ, à íå ðàñ êðû òèå íà ñòîÿ ùå ãîàñ ò ðàëü íî ãî çðå íèÿ, êî òî ðîå ñîç äà åò ñÿ ïîä âëèÿ íè åììåí òàëü íî ãî òåëà, êàê ôè çè ÷å ñêèå îð ãà íû áûëè ñîç äà íû âîç äåé ñò âè åì àñ ò ðàëü íî ãî òåëà. Öåíòð àñ ò ðàëü íî ãî çðå -íèÿ áó äåò íà õî äèòü ñÿ â ìåí òàëü íîì òåëå, à íå â àñ ò ðàëü -íîì, òîëü êî åãî îð ãàí â àñ ò ðàëü íîì òåëå. Ìå òîä ðàä -æà-éî ãè, öàð ñò âåí íîé éîãè, — âñå ãäà ìå òîä ìûø ëå íèÿ;îí òðå áó åò ãëó áî êî ãî ñî ñðå äî òî ÷åí íî ãî ðàç ìûø ëå íèÿ èñî çåð öà íèÿ; òà êèì ñî âåð øåí íî åñ òå ñò âåí íûì, çäî ðî âûìè íîð ìàëü íûì ïó òåì ðàç âè âà åò ñÿ çðå íèå àñ ò ðàëü íîå,òî÷ íî òàê êàê ÿâè ëîñü ó íàñ çðå íèå â ìèðå ôè çè ÷å ñêîì.È åñëè âû ïîé ìå òå, ÷òî ñîç íà íèå íàøå åäè íîå, ÷òî îíîñòðî èò ñåáå òåëà äëÿ òîãî, ÷òî áû ÷å ðåç íèõ áî ëåå ÿñíîïðî ÿâèòü ñÿ, ÷òî ìû äîëæ íû ñòàòü âëà äû êà ìè, à íå ðà áà -ìè ìà òå ðèè, ïîëü çó ÿñü êà æ äûì îð ãà íîì ìà òå ðèè äëÿ ïî -çíà íèÿ òîãî ìèðà, ê êî òî ðî ìó ýòà ìà òå ðèÿ ïðè íàä ëå æèò,íå äà âàÿ ñåáÿ îñ ëå ï ëÿòü ìà òå ðè åé â òå ÷å íèå íà øå ãîäëèí íî ãî ïðî öåñ ñà âîñ õî æ äå íèÿ, òî âû óâè äè òå, ÷òî òàêîå åñ òå ñò âåí íîå ðàç âè òèå àñ ò ðàëü íûõ ñèë íå èç áåæ íîâ òå ÷å íèå ýâî ëþ öèè, è ëó÷ øåå, ÷òî âû ìî æå òå ñäå ëàòüäëÿ óñ êî ðå íèÿ åãî, ýòî — ñëå äî âàòü ïî òåì ëè íè ÿì, êî òî -ðûå íà ÷åð òà ëà ñàìà ïðè ðî äà. Ïî ñòå ïåí íî êà æ äîå ÷å ëî -âå ÷å ñêîå ñó ùå ñò âî ðà çî âüåò ñïî ñîá íîñòü òàê æå ñâî áîä íî

6 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹5

* Îíè ïî ãëî ùà þò âðåä íûå ìèê ðî áû. — Ïðèì. ïåð.

ïîëü çî âàòü ñÿ àñ ò ðàëü íûì ñâî èì òå ëîì, êàê îíî òå ïåðüâëà äå åò ôè çè ÷å ñêèì, íî ïðè ïî íè ìà íèè ýòî ãî ïðî öåñ ñàìû ìî æåì åãî óñ êî ðèòü. Äëÿ ýòî ãî åñòü ìíî ãî ïó òåé èìíî ãî ïðà âèë è óêà çà íèé. Èõ ìîæ íî âñå ñâå ñòè ê äâóì îñ -íîâ íûì óñ ëî âè ÿì: ê ÿñ íîé è íà ïðÿ æåí íîé ðà áî òå ìûñ ëè, ê äèñ öè ï ëè íå òåõ òåë, êî òî ðûå ïîä ëå æàò ðàç âè òèþ, è êäèñ öè ï ëè íå òåëà, ñòîÿ ùå ãî íèæå èõ â ýâî ëþ öèè. Òà êî âû äâà îñ íîâ íûõ çà êî íà äëÿ áåçî ïàñ íîé ýâî ëþ öèè ïñè õè ÷å -ñêèõ ñèë, ò.å. ðà áî òû ñîç íà íèÿ â ñôå ðàõ àñ ò ðàëü íîé èìåí òàëü íîé. Òåëà òðå áó þò èç âåñò íîé äèñ öè ï ëè íû, òàêêàê äëÿ ðà áî òû ñîç íà íèÿ â âûñ øèõ ñôå ðàõ, äëÿ ïî ñòðîå -íèÿ íî âûõ îð ãà íîâ äîë æåí áûòü èç âåñò íûé ïîä áîð ìà òå -ðèà ëà èç âñåõ áåñ ÷èñ ëåí íûõ êîì áè íà öèé ïðè ðî äû. Ñî -âåð øåí íî òàê æå, êàê ïüÿ íè öà ýêñ öåñ ñà ìè ðàñ ñòðàè âà åòñâîþ íåðâ íóþ ñèñ òå ìó è, ââî äÿ ãðó áûå è ñëèø êîì àê òèâ -íûå ýëå ìåí òû, âðå äèò ñâî åé ôè çè ÷å ñêîé îáî ëî÷ êå, òàêæå òî÷ íî è âñÿ êàÿ ïîð ÷à ôè çè ÷å ñêî ãî àï ïà ðà òà ( ïüÿí -ñòâî, îá æîð ñò âî, ïî ëî âûå ýêñ öåñ ñû) âðå äèò ôè çè ÷å ñêîéíà øåé îáî ëî÷ êå, êàê îðó äèþ ñîç íà íèÿ; åñëè ìû õî òèìïîëü çî âàòü ñÿ ïîë íûì è ñî âåð øåí íûì ñîç íà íè åì, òî ìûäîëæ íû äèñ öè ï ëè íè ðî âàòü, âîñ ïè òû âàòü è ñòðî èòü ñâîåòåëî ñîç íà òåëü íî è ñ ïîë íûì ïî íè ìà íè åì äåëà; òî æå ñà -ìîå âåð íî è îò íî ñè òåëü íî âûñ øèõ ñôåð. Ïðè îð ãà íè çà -öèè áî ëåå òîí êîé ìà òå ðèè àñ ò ðàëü íîé è ìåí òàëü íîéñôåð íå îá õî äèì èç âåñò íûé ðå æèì; èáî íåëü çÿ ñòðî èòüôè çè ÷å ñêîå òåëî èç ãðó áûõ êîì áè íà öèé ìà òå ðèè ôè çè ÷å -ñêî ãî ïëà íà è ïðè ýòîì èìåòü óòîí÷¸ííûå êîì áè íà öèèâ ñôå ðàõ àñ ò ðàëü íîé è ìåí òàëü íîé. Òåëà äîëæ íû ñî îò -âåò ñò âî âàòü äðóã äðó ãó; ïðè ïîä áî ðå â àñ ò ðàëü íîé è ìåí -òàëü íîé ñôå ðàõ íå îá õî äè ìî ïðåä âà ðè òåëü íî òà êîé æåïîä áîð ïðî èç âå ñòè â ñôå ðå ôè çè ÷å ñêîé, èíà ÷å íå ÷å ãî èìå÷ òàòü î ðàç âè òèè âûñ øèõ ñèë ñîç íà íèÿ. Ïðè êîì áè íà -öè ÿõ ãðó áîé ìà òå ðèè â àñ ò ðàëü íîì ìèðå ïðî èñ õî äèòíå òîëü êî çà äåðæ êà, íî è ÿâ ëÿ åò ñÿ ðÿä îïàñ íî ñòåé. ×åìòîíü øå ñî ñòàâ àñ ò ðàëü íî ãî òåëà, òåì áåçî ïàñ íåå ïó òå øå -ñò âèå â àñ ò ðàëü íîì ìèðå. Ýòîò âî ïðîñ íå îá õî äè ìî ïî ñòà -âèòü ÿñíî, ïî òî ìó ÷òî â íå êî òî ðûõ øêî ëàõ, ãäå ñòðå ìÿò ñÿ òîëü êî ê ðàç âè òèþ àñ ò ðàëü íûõ ñèë, ïðè ìå íÿ þò ñÿ ñî âåð -øåí íî èíûå ìåòîäû.

 Èí äèè åñòü ìíî ãî øêîë «ëå âî ãî ïóòè», ãäå óïî -òðåáëÿþòñÿ àë êî ãîëü è ìÿñî ñ öå ëüþ äîñ òèã íóòü èç âåñò -íî ãî àñ ò ðàëü íî ãî ñî ñòîÿ íèÿ; óäà åò ñÿ ïðè âëå÷ü ê ñåáåè âðå ìåí íî ïî âå ëå âàòü ýëå ìåí òàëü íû ìè ñè ëà ìè íèç øåéàñ ò ðàëü íîé ñôå ðû.  òà êîì ñëó ÷àå ÷å ëî âåê ïî ñòó ïà åòâïîë íå ñîç íà òåëü íî è ñ îï ðå äå ëåí íîé öå ëüþ. Íî ñðå äèòåõ, ÷òî ïðàê òè êó þò ñà ìûé âû ñî êèé ðîä ÷åð íîé ìà ãèè,êàê áû ìåí òàëü íîé ìà ãèè, ñî áëþ äà åò ñÿ òà êîé æå ñó ðî -âûé àñ êå òèçì, êàê â øêî ëàõ, â êî òî ðûõ ðàç âè âà þò ñÿ âûñ -øèå ñïî ñîá íî ñòè ñ áëà ãîé öå ëüþ. Ñî âåð øåí íî íå âåð íîïðåä ñòàâ ëå íèå î áðàòü ÿõ ñ òåì íîé ñòî ðî íû êàê î ëþ äÿõðàñ ïó ùåí íûõ è áåç íðàâ ñò âåí íûõ. Íà ïðî òèâ, èõ íðà âûî÷åíü ñòðî ãè. Èõ çà áëó æ äå íèÿ — çà áëó æ äå íèÿ äóõà, à íåçà áëó æ äå íèÿ íèç øèõ æå ëà íèé è òåõ îð ãà íîâ ðàç ëè÷ íûõòåë, êî òî ðûå ìî ãóò óäîâ ëå òâî ðèòü èõ. Èõ çà áëó æ äå íèåãî ðàç äî îïàñ íåå: ýòî ãðå õè ìåí òàëü íûõ ñèë, óïîò ðåá ëÿå -ìûõ äëÿ ëè÷ íûõ öå ëåé. Íî îíè ïðå êðàñ íî ïî íè ìà þò, ÷òî äëÿ äîñ òè æå íèÿ ìåí òàëü íûõ ñèë äîëæ íà áûòü òà êàÿ æåñó ðî âàÿ äèñ öè ï ëè íà, êà êàÿ óñ òà íîâ ëå íà â Áå ëîé Ëîæå.Ñòðî ãî íå îá õî äè ìû êàê îï ðå äå ëåí íûé ðå æèì äëÿ îáî ëî -÷åê, òàê è íà ïðÿ æåí íàÿ ðà áî òà ñîç íà íèÿ. Ïðè ýòèõ óñ ëî -âè ÿõ ðå çóëü òàò âåð íûé. Íåëü çÿ îï ðå äå ëèòü ñðîê äëÿ ðå -çóëü òà òà; ýòî çà âè ñèò îò òîãî, ñ êà êîé òî÷ êè ÷å ëî âåê íà -÷è íà åò ðà áî òó â äàí íîì âî ïëî ùå íèè. Çà êî íû ïðè ðî äûíå äî ïóñ êà þò êà êî ãî-íè áóäü ÷ó äåñ íî ãî ðîñ òà, è åñëèêòî-íè áóäü áû ñò ðî ðàç âè âà åò ñâîè ïñè õè ÷å ñêèå ñèëû, òîýòî ïî òî ìó, ÷òî â ïðå äû äó ùåé æèç íè ÷å ëî âåê óæå êóëü -òè âè ðî âàë ýòè ñèëû è îí ïðî äîë æà åò îáó ÷å íèå â âûñ øåì êëàñ ñå, òî ãäà êàê áîëü øèí ñò âî íà ÷è íà åò ñíà ÷à ëà. Íå êî -òî ðûå íå ìî ãóò èìåòü óñ ïå õà åùå â íà ñòîÿ ùåé æèç íè, íî

îíè äîëæ íû ïîì íèòü, ÷òî åñëè îíè òå ïåðü íå íà÷ íóò, òîèì ïðè äåò ñÿ íà ÷àòü â ñëå äóþ ùåé æèç íè. Çà êî íû ïðè ðî -äû íå íà ðó øè ìû, è ïðè ðî äà íå çíà åò íè ïðåäïî÷òåíèÿ,íè ïðèñòðàñòèÿ.

Âñ¸ âû øå ñêà çàí íîå êà ñà åò ñÿ âîñ ïè òà íèÿ, îð ãà íè çà -öèè îáî ëî÷ êè, ò. å. ðà áî òû, íå îá õî äè ìîé äëÿ ðàç âè òèÿïñè õèç ìà. Íàäî î÷è ñòèòü è ïîä ãî òî âèòü îáî ëî÷ êè äëÿòîãî, ÷òî áû ÷å ðåç íèõ ìîã ëè ïðî ÿâèòü ñÿ ïñè õè ÷å ñêèåñïî ñîá íî ñòè, ò. å. ñèëû ñîç íà íèÿ. Âû òå ïåðü ïîé ìå òå, ïî -÷å ìó ÿ ñ ñà ìî ãî íà ÷à ëà ïîä ÷åðê íó ëà, ÷òî âñå ïðî ÿâ ëå íèÿñîç íà íèÿ òî æ äå ñò âåí íû ïî ñó ùå ñò âó. Êî ãäà î êîì-íè áóäü ãî âî ðÿò ñ òî íîì ñî æà ëå íèÿ: «Îí ïñè õèñò, îí òîëü êî ÿñ íî -âè äÿ ùèé» (êàê áóä òî ÿñ íî âè äå íèå åñòü ìè íóñ, à íåïëþñ), òî ñëå äó åò ñïðî ñèòü: «Ãî òî âû ëè âû áûòü ïî ñëå äî -âà òåëü íûì äî êîí öà»?  Èí äèè åñòü òà êèå ïî ñëå äî âà -òåëü íûå ëþäè, ñ÷è òàþ ùèå ñèää õè, ïñè õè ÷å ñêèå ñèëû,ïðå ïÿò ñò âè åì â äó õîâ íîé æèç íè. È â èç âåñò íîì ñìûñ ëåîíè ïðà âû. Äó õîâ íàÿ æèçíü óñò ðåì ëÿ åò ñÿ âíóòðü; âñåïñè õè ÷å ñêèå ñèëû íà ïðàâ ëÿ þò ñÿ èç íóò ðè è âíå åãî. îáî èõ ñëó ÷à ÿõ äåé ñò âó åò òà æå ñóù íîñòü, òî æå ß ÷å ëî -âå êà; â ïåð âîì ñëó ÷àå îíî îá ðà ùå íî íà ñåáÿ, âî âòî ðîì — íà âíåø íèé ìèð. Áó äóò ëè ïðåä ìå òû âíåø íå ãî ìèðàïðè íàä ëå æàòü ê ôè çè ÷å ñêî ìó, àñ ò ðàëü íî ìó èëè ìåí -òàëü íî ìó ìè ðàì, ýòî ñî âåð øåí íî áåç ðàç ëè÷ íî; âñå îíèïðè íàä ëå æàò ê îáú åê òèâ íî ìó ñîç íà íèþ, òîìó, ÷òî åñòüïîë íàÿ ïðî òè âî ïî ëîæ íîñòü äó õîâ íî ñòè. Íî, ñîç íà âàÿýòî, èí äóñ ïî ñëå äî âà òå ëåí. Îí ãî âî ðèò: «Äà, ñèëû äó -øåâ íûå, íà ïðàâ ëåí íûå íà âíåø íèé ìèð, ìå øà þò äó õîâ -íîé æèç íè. Ìû â íèõ íå íó æ äà åì ñÿ è î íèõ íå äó ìà åì. èñ êà íèè ñâî åãî âûñ øå ãî ß ìû îò êà çû âà åì ñÿ îò âñåõïðåä ìå òîâ ôè çè ÷å ñêî ãî ìèðà». Åñëè âû ãî òî âû ýòî ñêà -çàòü, òî îò âåð íè òåñü îò ïñè õèç ìà, íî íå ïðå êëî íÿé òåñüòî ãäà ïå ðåä èí òåë ëåê òó àëü íî ñòüþ â ôè çè ÷å ñêîì ìèðå,îò êëî íÿÿ òî, ÷òî íà çû âà åò ñÿ ïñè õèç ìàì â äðó ãèõ ñôå ðàõ, ïî òî ìó ÷òî ýòî ñî âåð øåí íî íå ïî ñëå äî âà òåëü íî. Åñëèëó÷ øå áûòü ñëå ïûì çäåñü, ÷åì çðÿ ÷èì — èí äóñ ÷àñ òî òà -êî ãî ìíå íèÿ, ïî òî ìó ÷òî ñëå ïî òà óíè÷ òî æà åò âñå îò âëå -êàþ ùèå ïðåä ìå òû ôè çè ÷å ñêèå — åñëè âû ãî òî âû ñêà -çàòü: «Äà, ÿ ïðåä ïî ÷è òàþ áûòü ñëå ïûì, ÷åì çðÿ ÷èì», òî -ãäà âû èìåå òå ïðà âî âîñ ñòà âàòü è ïðî òèâ àñ ò ðàëü íî ãîçðå íèÿ. Íî åñëè âû öå íè òå ôè çè ÷å ñêîå çðå íèå, òî ïî ÷å ìó æå íå öå íè òå òàê æå àñ ò ðàëü íîå è ìåí òàëü íîå çðå íèå, ò.å. òî çðå íèå, ÷òî ñòó ïå íüþ âûøå? Ïî ÷å ìó âîñ õè ùàòü ñÿ çðå -íè åì õó äîæ íè êà, êî òî ðûé âè äèò áî ëåå îò òåí êîâ, ÷åì âû,è âîç ìó ùàòü ñÿ çðå íè åì ÿñ íî âè äÿ ùå ãî, êî òî ðûé âè äèòçíà ÷è òåëü íî áîëü øå ñà ìî ãî èñ êóñ íî ãî õó äîæ íè êà? È òî è äðó ãîå ïðè íàä ëå æàò ìèðó îáú åê òîâ; îáà îíè îò äà ëÿ þòâûñ øåå ß îò ñà ìî ïî çíà íèÿ è îáà ñòî ÿò íà ñî âåð øåí íîîäè íà êî âîì óðîâ íå. Ñòðàí íî, êî ãäà îäèí è òîò æå ÷å ëî -âåê âîñ õè ùà åò ñÿ ïðî ÿâ ëå íè åì ñîç íà íèÿ â ôè çè ÷å ñêîììèðå è âîçìóùàåòñÿ èì â ñôåðàõ âûñøèõ. Ýòî íå ïî ñëå -äî âà òåëü íî.

Îá ðà òèì ñÿ òå ïåðü ê «äó õîâ íî ñòè» è âäó ìà åì ñÿ â çíà -÷å íèå ýòî ãî ñëî âà. Äó õîâ íîñòü åñòü ãëó áî êîå ïî íè ìà íèå Åäè íî ãî âî âñ¸ì; ýòî íå ïðî âîç ãëà øå íèå, ÷òî âñå ëþäèáðà òüÿ, ýòî ìû âñå ìî æåì ñäå ëàòü. Êà æ äûé, êòî äîñ òèãèç âåñò íîé ñòó ïå íè ñîç íà íèÿ, íå ïðå ìåí íî ïðè çíà åò åäèí -ñò âî ÷å ëî âå ÷å ñò âà è ñêà æåò (âìå ñòå ñ õðè ñòè àí ñêè ìè èòàê íà çû âàå ìû ìè ÿçû ÷å ñêè ìè ïè ñà òå ëÿ ìè), ÷òî Áîã ñî -òâî ðèë ëþ äåé èç îä íîé êðî âè. Ýòî èí òåë ëåê òó àëü íîåïðè çíà íèå åäèí ñò âà ÿâ ëÿ åò ñÿ ñðå äè îá ðà çî âàí íûõ ëþ -äåé ïðàê òè ÷å ñêè âñå îá ùèì, íî î÷åíü íå ìíî ãèå ñïî ñîá íûâíå ñòè ýòî óáå æ äå íèå â ñâîþ æèçíü è äàòü åìó ïðàê òè ÷å -ñêîå îñó ùå ñò â ëå íèå. Äëÿ ðàç âè òèÿ òàê íà çû âàå ìûõ ïñè -õè ÷å ñêèõ ñèë î÷åíü ïî ëåç íî íå êî òî ðîå óäà ëå íèå èç ìèðà. Äëÿ ðàç âè òèÿ æå äó õîâ íî ãî ñîç íà íèÿ ýòî ñî âåð øåí íî íåíóæ íî. Äëÿ áîëü øèí ñò âà èç íàñ, çà èñ êëþ ÷å íè åì ñî âåð -øåí íî îñî áûõ ñëó ÷à åâ, çà òâîð íè ÷å ñò âî åñòü îøèá êà, èáîìèð åñòü ëó÷ øåå ìå ñòî äëÿ ðàñ êðû òèÿ è ðàç âè òèÿ ÷óâ -

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 7

ñòâà åäèí ñò âà; äó õîâ íîñòü ðàç âè âà åò ñÿ ëó÷ øå âñå ãî ñðå -äè ëþ äåé, â ïî ñòî ÿí íîì îá ùå íèè ñ íèìè.  íà øåì ìèðåäóõ ïðî ÿâ ëÿ åò ñÿ êàê ëþ áîâü è êàê ñèì ïà òèÿ, è ÷åì áîëü -øå ìû ìî æåì ëþ áèòü, ÷åì áîëü øå ìû óìå åì ñî ÷óâ ñò âî -âàòü, òåì ïîë íåå áó äåò ðàñ êðû òèå íà øå ãî âûñ øå ãî ß.Ïðàâ áûë òîò õðè ñòèà íèí ïåð âûõ âå êîâ, êî òî ðûé ñêà çàë, ÷òî åñëè ÷å ëî âåê íå ìî æåò ëþ áèòü áðà òà, êî òî ðî ãî âè äåë, òî êàê æå îí ìî æåò ëþ áèòü Áîãà, êî òî ðî ãî íå âè äåë?Åñëè ïîë íîå ðàñ êðû òèå ñîç íà íèÿ åñòü ñî çåð öà íèå Åäè -íî ãî, ñëèÿ íèå ñ Áî ãîì, òî ïóòü ê ýòî ìó ðàñ êðû òèþ åñòü÷àñ òè÷ íîå îñó ùå ñò â ëå íèå â ëþ áîâ íîì ó÷à ñòèè, â ñëèÿ -íèè ñ íà øè ìè áðàòü ÿ ìè, à äëÿ ýòî ãî ìèð åñòü ñà ìîå ïîä -õî äÿ ùåå ïîëå äåé ñò âèÿ. Äóõ ïðî ÿâ ëÿ åò ñÿ â ôè çè ÷å ñêîììèðå êàê ëþ áîâü, êàê ñà ìî îò ðå ÷å íèå, à òàê æå êàê èñ òèí -íîå çíà íèå, èáî äóõ òðîè ÷åí, è çíà íèå òàê æå íå îá õî äè -ìî, êàê è ëþ áîâü. Âñ¸ çíà ÷å íèå ëþá âè â å¸ îáú å äè íÿþ -ùåé ñèëå è â òîì, ÷òî îíà ïðå âðà ùà åò æåðò âó â åñ òå ñò -âåí íûé àêò ðà äî ñòè. Ýòî âû çíàå òå ïî îïû òó. ×åì áîëü -øå ìû êî ãî-íè áóäü ëþ áèì, òåì áîëü øåå äëÿ íàñ íà ñëà æ -äå íèå ÷åì-íè áóäü ïî ñòó ïèòü ñÿ äëÿ åãî ñ÷à ñòüÿ. Äëÿ ìà òå -ðè íå æåðò âà îò êà çàòü ñÿ äëÿ äå òåé îò êà êî ãî-íè áóäü óäî -âîëü ñò âèÿ. Ñ÷à ñòüå ðå áåí êà äàåò áî́ëüøóþ ðà äîñòü, ÷åììîã ëî áû äàòü äàí íîå óäî âîëü ñò âèå; ðà äîñòü â ñ÷à ñòüåëþ áè ìî ãî åñòü ñà ìàÿ ñëàä êàÿ, òå ï ëàÿ è ãëó áî êàÿ ðà äîñòü. Ýòà ðà äîñòü ðàñ øè ðÿ åò ñîç íà íèå, è îò òî ãî ñå ìåé íàÿæèçíü îäíà èç ëó÷ øèõ øêîë äëÿ ðàç âè òèÿ äó õîâ íî ñòè,èáî â ïî ñòî ÿí íûõ æåðò âàõ ñå ìåé íîé æèç íè, âû òå êàþ -ùèõ èç ëþá âè è ñäå ëàâ øèõ ñÿ òà êèì îá ðà çîì ðà äî ñòÿ ìè,âûñ øåå ß ðàñ øè ðÿ åò ñÿ è ñëè âà åò ñÿ ñ îê ðó æàþ ùè ìè âî -åäèíî.

Ïî ñëå ñå ìåé íîé æèç íè — æèçíü îá ùå ñò âåí íàÿ,æèçíü îá ùè íû, æèçíü íà ðî äà; ýòî âñ¸ øêî ëû äëÿ ðàñ -êðû òèÿ äó õîâ íî ãî ñîç íà íèÿ. Õî ðî øèé ãðà æ äà íèí ÷óâ ñò -âó åò æèçíü îá ùè íû êàê ñâîþ ñîá ñò âåí íóþ æèçíü è òà -êèì îá ðà çîì ñîç íà åò åäèí ñò âî ñ áî ëåå øè ðî êèì ß, ÷åì óç -êèé êðóã ñå ìåé íûé. ×å ëî âåê, ëþ áÿ ùèé ñâîé íà ðîä, ñëè -âà åò ñÿ ñ áî ëåå øè ðî êèì ß, ÷åì èç âåñò íàÿ îá ùè íà â ãî ñó -äàð ñò âå. Åñëè âîäà íå óâå ëè ÷è âà åò ñÿ â ïðó äó, êî òî ðûéäå ëà åò ñÿ áîëü øå, òî ñëîé âîäû áó äåò âñ¸ óìåíü øàòü ñÿ;åñëè, ðàñ øè ðÿ ÿñü, ëþ áîâü íå äå ëà åò ñÿ áî ëåå ïî âåðõ íî ñò -íîé, òî îíà äå ëà åò ñÿ âñ¸ äó õîâ íåå è äó õîâ íåå. Ëþ áîâü òå -ðÿ åò ñâîþ æè âóþ ñèëó, åñëè, îá ðà ùåí íàÿ íà äàëü íèõ,îíà íå óìå åò ëþ áèòü áëèæ íèõ. Íî åñëè âû èç áå æè òå ýòî -ãî èñ êó øå íèÿ è, ïîì íÿ, ÷òî Äóõ íå èìå åò ãðà íèö, áó äå òå,äà âàÿ ëþ áîâü, âñ¸ áîëü øå è áîëü øå óã ëóá ëÿòü ñÿ â èñ òî÷ -íèê ëþá âè, åñëè âû äîñ òà òî÷ íî äëÿ ýòî ãî ñèëü íû, òî ãäàëþ áîâü ê ñå ìüå, ê îá ùè íå, ê ãî ñó äàð ñò âó ðàñ øè ðèò ñÿ âëþ áîâü ê ÷å ëî âå ÷å ñò âó, è âû ñîëü å òåñü ñî âñå ìè, à íåòîëü êî ñî ñâî åé ñå ìåé, ñâî åé îá ùè íîé èëè ñâî èì íà ðî -äîì. Âñå ýòè ÷à ñò íûå ëþá âè — íàøè ó÷è òå ëÿ, ÷òî áû ïðè -âåñ òè íàñ ê áî ëåå øè ðî êîé ëþá âè ê ÷å ëî âå êó. Íî íå äó -ìàé òå, ÷òî ìîæ íî áûëî áû äîñ òè÷ü áîëü øå ãî, ìè íî âàâìåíü øåå; äóð íîé ìóæ, äóð íîé ãðà æ äà íèí, äóð íîé ïàò ðè -îò íè êî ãäà íå áó äåò íà ñòîÿ ùèì îá ðà çîì ëþ áèòü ÷å ëî âå -÷å ñò âî. ×å ëî âåê äîë æåí ñïåð âà âû ó÷èòü àç áó êó, òî ãäà îíñìî æåò ÷è òàòü è êíè ãó ëþá âè. Îí äîë æåí ñïåð âà íàó -÷èòü ñÿ ñêëà äû âàòü áó ê âû, à ïî òîì óæå ïðî èç íî ñèòü ñëî -âà. Òåì íå ìå íåå, âñå ýòè ñòó ïå íè âå äóò ê äó õîâ íîé æèç -íè è ãî òî âÿò ÷å ëî âå êà ê ïîë íî ìó îñó ùå ñò â ëå íèþ äó õîâ -íî ñòè. È åñëè âû äåé ñò âè òåëü íî õî òè òå ðàç âèòü â ñåáåäó õîâ íîñòü, òî êóëü òè âè ðóé òå åå òåì, ÷òî âñòðå ÷àé òå ñëþ áî âüþ è ñî ÷óâ ñò âè åì áëè æàé øèõ âàì ëþ äåé â ïî âñå -äíåâ íîé æèç íè. È íå òîëü êî òåõ, êîãî âû ëþ áè òå, íî èòåõ, êòî âàì íå ñèì ïà òè ÷åí; íå òîëü êî òåõ, êòî âàñ ëþ áèò, íî è òåõ, êòî âàñ íå ëþ áèò. Ïîì íè òå, ÷òî âû äîëæ íû ðàç -áèòü ñòå íû, ñòå íû îáî ëî ÷åê, îò äå ëÿþ ùèõ âàñ îò âà øèõáëèæ íèõ â îê ðó æàþ ùèõ âàñ ìè ðàõ, è ÷òî ýòî ðàç áè òèåñòåí åñòü ÷àñòü âà øå ãî âîñ ïè òà íèÿ â äó õîâ íîé æèç íè.Òîëü êî òî ãäà, êî ãäà ñòå íà ðó øèò ñÿ çà ñòå íîé è ïðå ãðà äà

ðàç áè òà çà ïðå ãðà äîé, òîëü êî òî ãäà îñó ùå ñò âèò ñÿ è ïðî -ÿâèò ñÿ ñâî áî äà äóõà âî âñåõ ñôå ðàõ è âî âñåõ ìè ðàõ. Äóõâñå ãäà ñâî áî äåí â ñâî åé ïðè ðî äå è ñâî åé ñîá ñò âåí íîéæèç íè, íî, îêî âàí íûé ñòåí êà ìè ñâî åé îáî ëî÷ êè, îí äîë -æåí íàó ÷èòü ñÿ ñïåð âà ïðî íè êàòü ÷å ðåç íèõ, è òîëü êî òî -ãäà îí ïîéì¸ò è îñó ùå ñò âèò îá ùå ñò âåí íóþ ñâî áî äó, êî òî -ðàÿ ïðè íàä ëå æèò åìó ïî ïðà âó ðî æ äå íèÿ. Ïîêà âû ñåáÿ÷óâ ñò âóå òå îò äåëü íî îò äðó ãèõ, ïîêà âàì åùå íå äîñ òóï íîïî íè ìà íèå åäèí ñò âà, ïîêà âû ãî âî ðè òå «ìîå» — äî òåõïîð âû åùå íå çíàå òå, ÷òî òà êîå äó õîâ íîñòü. Ñòðåì ëå íèåê èí äè âè äó àëü íî ìó îá ëà äà íèþ ÷åì áû òî íè áûëî íåòîëü êî ôè çè ÷å ñêèì, íî è íðàâ ñò âåí íûì è ìåí òàëü íûì,íå âóëü ãàð íàÿ ãîð äîñòü ôè çè ÷å ñêèì áî ãàò ñò âîì, íî íðàâ -ñò âåí íàÿ è óì ñò âåí íàÿ ãîð äîñòü; âñ¸, ÷òî ïðî òè âî ïîñ òàâ -ëÿ åò «ÿ» «âàì» è íå ïî íè ìà åò, ÷òî ÿ è âû — åäè íîå, âñ¸ýòî èäåò âðàç ðåç ñ äó õîâ íîé æèç íüþ. Èç âñåõ óðî êîâ ýòîïðè ïðàê òè ÷å ñêîì ïðè ìå íå íèè ñà ìûé òðóä íûé — ñà ìûé òðóä íûé èç âñåõ, êî ãäà íå òîëü êî ãî âî ðèò ñÿ îá åäèí ñò âå,íî è äå ëà åò ñÿ óñè ëèå îñó ùå ñò âèòü åãî. Ëó÷ øå âñå ãî îíîñó ùå ñò â ëÿ åò ñÿ ïðè ïî ñòî ÿí íîì ñà ìî îò ðå ÷å íèè íà âñåõïëà íàõ è ïðè ïî ñòî ÿí íîé ìûñ ëè î åäèí ñò âå. Åñëè ó âàññòðåì ëå íèå âåñ òè äó õîâ íóþ æèçíü, òî âû áó äå òå ñòà ðàòü -ñÿ áûòü ÷èñ òû ìè. È âû ïðà âû, íî ïî ÷å ìó? Äëÿ òîãî ëè,÷òî áû âàì áûòü ÷èñ òû ìè â òî âðå ìÿ, êàê äðó çüÿ âàøè îñ -òà þò ñÿ íå ÷èñ òû ìè? Íåò! Âû äîëæ íû áûòü ÷èñ òû ìè äëÿòîãî, ÷òî áû áûëî áîëü øå ÷èñ òî òû â ìèðå, ÷òî áû âåñü ìèð ñòàë ÷èùå. Íå äëÿ ñåáÿ âû æå ëàå òå ÷èñ òî òó, à äëÿ âñåõ, èáîëü øå íåò ðà äî ñòè äëÿ âàñ, êàê òî ãäà, êî ãäà âàøà ÷èñ òî -òà ïîä íè ìà åò èç òèíû êî ãî-íè áóäü, êòî óïàë è êîãî òîï -÷åò ìèð. Âû õî òè òå áûòü ìóä ðû ìè. È âû ïðà âû, ïî-ìî -åìó. Äëÿ òîãî ëè, ÷òî áû, ñìîò ðÿ ñâåð õó âíèç íà òåì íî ãî÷å ëî âå êà, ñêà çàòü: «ß ìóä ðåå òåáÿ», êàê ÷èñ òûé ÷å ëî âåêìî æåò ñêà çàòü: «ß áî ëåå ñâÿò, ÷åì òû»? Íåò, òîëü êî äëÿòîãî, ÷òî áû ñî á ðàí íàÿ âàìè ìóä ðîñòü îçà ðè ëà òåì íûõ èñäå ëà ëàñü èõ, à íå òîëü êî âà øåé ìóä ðî ñòüþ. Èíà ÷å ýòàìóä ðîñòü íå áó äóò äó õîâ íîé; äó õîâ íîñòü íå çíà åò «ìîå ãî» è «òâîå ãî», îíà çíà åò òîëü êî Åäè íóþ Æèçíü, ïðî ÿâ ëÿþ -ùóþ ñÿ â ìèë ëèî íàõ ôîðì.

Ìû íå ñìå åì ñåáÿ íà çû âàòü åùå äó õîâ íû ìè, ïîêàìû íå äîñ òèã ëè ýòîé òî÷ êè, à äîñ òèã íóòü åå çíà ÷èò ñäå -ëàòü ñÿ Õðè ñòîì. Åñëè, ñìîò ðÿ íà íèç øåå è ñà ìîå ãàä êîå,òåì íîå è óæàñ íîå, ìû ìî æåì ñêà çàòü: «Ýòî ÿ â òà êîé-òîîáî ëî÷ êå», è ñêà çàòü ýòî ñ ÷óâ ñò âîì ðà äî ñòè, çíàÿ, ÷òîåñëè äâîå (÷èñ òûé è íå ÷èñ òûé) åäè íîå, òî íè êòî íå ñî -âåð øåí, à îáà ïîä íè ìà þò ñÿ íàä óðîâ íåì ñà ìûì íèç êèì,òî ìû ñî âåð øà åì èñ òèí íîå èñ êó ï ëå íèå, èñ òèí íóþ ðà áî -òó Õðè ñòà, èáî «ðî æ äå íèå Õðè ñòî âî» â âàñ îç íà ÷à åò ãî -òîâ íîñòü ñáðî ñèòü âñå ñòå íû ðàçú å äè íå íèÿ, è ïîë íûé«âîç ðàñò Õðè ñòîâ» îç íà ÷à åò, ÷òî âû ñî âåð øè ëè ñëèÿ íèå.

Áîëü øèí ñò âî èç íàñ ñòðå ìèò ñÿ ê ñëèÿ íèþ ñ âûñ øèì, à íå ñ íèç øèì. Ìû ðàäû ñêà çàòü: «ß îäíî ñ Áî æå ñò âåí -íûì, âî ìíå ðàñ êðû âà åò ñÿ Õðè ñòîñ, ÿ ñ Íèì ñëè âà þñü âî -åäè íî». Íî ìíî ãèå ëè ãî òî âû ñêà çàòü: «ß îäíî è òî æå,÷òî ïî ñëåä íèé èç ìîèõ áðàòü åâ, ìû äå ëèì ñ íèì îäíó èòó æå áî æå ñò âåí íóþ æèçíü»? Âñïîì íè òå ïðå ëå ñò íûéðàñ ñêàç Îëè âåð Øðåé íåð, â êî òî ðîì òàê ÿðêî âû ðà çè -ëàñü ñóòü íå äó õîâ íîé è ñóòü äó õîâ íîé æèç íè.  ïåð âîìñëó ÷àå ÷èñ òàÿ è áåçó ïðå÷ íàÿ æåí ùè íà è, îäå æ äå îñ ëå ïè -òåëü íîé áå ëèç íû è â áå ëî ñíåæ íîé îáó âè âî øëà â Íå áåñ -íûå âðà òà è ïî øëà ïî çî ëî òûì óëè öàì. Íî ïðè âèäå å¸ñèÿþ ùåé îäå æ äû àí ãå ëû îò ñòó ïè ëè ñî ñòðà õîì è ñêà çà -ëè: «Ñìîò ðè òå, å¸ îäå æ äà çà ëè òà êðî âüþ è íà å¸ ñàí äà ëè -ÿõ ãðÿçü è êðîâü». Ñ ñâî åãî ïðå ñòî ëà Õðè ñòîñ ñïðî ñèë:«Äî÷ü ìîÿ, ïî ÷å ìó òâîÿ îäå æ äà çà áðûç ãà íà êðî âüþ èñàí äà ëèè òâîè îê ðî âàâ ëå íû»? È îíà îò âå òè ëà: «Ãîñ ïî äè, ÿ øëà ïî ãðÿç íûì äî ðî ãàì, è ÿ óâè äà ëà æåí ùè íó, óïàâ -øóþ â ãðÿçü, è ÿ ïå ðå øàã íó ëà ÷å ðåç íåå, ÷òî áû ñî õðà -íèòü ÷èñ òî òó ñâî èõ ñàí äà ëèé». Õðè ñòîñ è àí ãå ëû èñ ÷åç -ëè, è æåí ùè íà óïà ëà ñ íå áåñ, è ñíî âà îíà ïî øëà ïî ãðÿç -

8 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹5

íûì äî ðî ãàì, è ñíî âà îíà î÷ó òè ëàñü ó íå áåñ íûõ âðàò, èñíî âà ïî øëà ïî çî ëî òûì óëè öàì, íî â ýòîò ðàç îíà íåáûëà îäíà. Äðó ãàÿ æåí ùè íà áûëà ñ íåþ, è íà îäå æ äåîáå èõ áûëà êðîâü è ñàí äà ëèè îáå èõ áûëè â ãðÿ çè è êðî -âè. Íî âè äåâ øèå èõ àí ãå ëû âîñ êëèê íó ëè: «Ïî ñìîò ðè òå,êà êîé áå ëèç íîé ñâåð êà åò èõ îäå æ äà! È êàê ÷èñ òû èõíîãè»! È Õðè ñòîñ ñ ïðå ñòî ëà ñïðî ñèë: «Êàê âû ïðè øëèñþäà â òà êîé ãðÿç íîé îäå æ äå»? È æåí ùè íà îò âå òè ëà: «ßâè äå ëà, êàê òîï òà ëè ìîþ ïàâ øóþ ñå ñò ðó, è ÿ íà ãíó ëàñü,÷òî áû ïîä íÿòü åå, è, ïîä íè ìàÿ åå, ÿ çà ïà÷ êà ëà ñâîå ïëà -òüå, íî ÿ ïðè âå ëà åå ñ ñî áîé â Òâîå Ïðè ñóò ñò âèå, Ãîñ ïî -äè»! È Õðè ñòîñ óëûá íóë ñÿ è ïîä íÿë èõ îáå èõ è ïî ñà äèëðÿ äîì ñ ñî áîé, è àí ãå ëû ðà äî ñò íî çà ïå ëè, èáî ðàç äå ëåí -íûå ãðåõ è ñòûä íå ãðÿç íÿò îäå æ äû Äóõà è íå îñ òàâ ëÿ þòíà íèõ ïðàõà çåìëè.

Èòàê, åñëè âû õî òè òå âåñ òè äó õîâ íóþ æèçíü, ñïóñ òè -òåñü âíèç òàê æå, êàê âû ïîä íè ìàå òåñü ââåðõ. ×óâ ñò âóé òå ñâîå åäèí ñò âî ñ ãðåø íè êîì, êàê è ñî ñâÿ òûì. Èáî âàøàáî æå ñò âåí íîñòü â Äóõå, êî òî ðûé ðàâ íî ïðå áû âà åò âîâñåõ ÷å ëî âå ÷å ñêèõ ñåðä öàõ, è ðàç íè öû íåò â áî æå ñò âåí -íî ñòè äóõà, à òîëü êî â ñòå ïå íè åãî ðàñ êðû òèÿ è ïðî ÿâ ëå -íèÿ. Ïîä íè ìà ÿñü ââåðõ è æå ëàÿ ïðî ÿâ ëÿòü äó õîâ íóþæèçíü è â íèç øåì ìèðå, ìû äîëæ íû ïîä íè ìàòü ñ ñî áîéñâî èõ áðàòü åâ; òî ãäà ìû ïî çíà åì ðà äîñòü èñ êó ïè òå ëÿ èñèëó æèç íè, êî òî ðàÿ ñïà ñà åò, èáî äëÿ òåõ, êîãî ìû íà çû -âà åì Ó÷è òå ëÿ ìè è Ñïà ñè òå ëÿ ìè ìèðà, êîìó ïî êëî íÿ åì ñÿ è ñëó æèì, äëÿ íèõ íåò ðàç íè öû: ãðåø íèê èì íå ìå íååäî ðîã, ÷åì ñâÿ òîé — íåò, èíî ãäà äî ðî æå, èáî ñî ñòðà äà íèå èç ëè âà åò ñÿ áîëü øå íà ñëà áî ãî, ÷åì íà ñèëüíîãî.

Òà êî âà äó õîâ íàÿ æèçíü, òà êî âà öåëü, êî òî ðóþ äîë -æåí ïî ñòà âèòü ïå ðåä ñî áîé êà æ äûé, êòî õî ÷åò ñäå ëàòü ñÿäó õîâ íûì. Ýòî íå ÷òî ñî âñåì èíîå, ÷åì áûòü ïñè õè ñòîì,è ñ ìå øè âàòü ýòî ãî íåëü çÿ; îäíî — ðàñ êðû òèå áî æå ñò âåí -íî ñòè â ÷å ëî âå êå, äðó ãîå — î÷è ùå íèå è îð ãà íè çà öèÿ îáî -ëî ÷åê. È òî è äðó ãîå õî ðî øî è íóæ íî, è ÿ êîí ÷àþ ñëî âà -ìè, êî òî ðû ìè íà ÷à ëà: áûòü ïñè õè ñòîì — íå çíà ÷èò åùåáûòü äó õîâ íûì; áûòü æå äó õîâ íûì — ýòî çíà ÷èò îá ëà -äàòü âñå ìè ñè ëà ìè íåáà è çåì ëè. Âû áè ðàé òå êà æ äûéñâîé ïóòü, íî ïîì íè òå, ÷òî ïðè îáî ñîá ëå íèè ðîñò âà øèõñèë ìî æåò çà äåð æàòü ðàñ êðû òèå âà øåé äó õîâ íî ñòè, êî òî -ðàÿ åñòü ïî íè ìà íèå è îñó ùå ñò â ëå íèå Åäèí ñò âà, èáî âñ¸,÷òî ðàçú å äè íÿ åò, ñòà íî âèò ñÿ çëîì, â ñèëó òîãî, ÷òî ýòàñèëà ðàçú å äè íÿþ ùàÿ. Âñÿ êàÿ ñèëà, êî òî ðîé ìû äå ëèì ñÿ,äàåò íàì êðû ëüÿ ïîä íè ìàòü ñÿ; âñÿ êàÿ ñèëà, êî òî ðóþ ìûõðà íèì äëÿ ñåáÿ, äå ëà åò ñÿ ãè ðåé, êî òî ðàÿ íàñ òÿ íåò âíèç, ê çåìëå.

(«Âåñ òíèê òå î ñî ôèè», ¹7–8, 1908).

ÑÎ ÑÐÅ ÄÎ ÒÎ ×Å ÍÈÅ ÌÛÑ ËÈ

Âñåì íå ðàç ïðè õî äè ëîñü óáå æ äàòü ñÿ, ÷òî òîëü êî ãëó -áî êàÿ ñî ñðå äî òî ÷åí íîñòü ðàç ìûø ëå íèÿ ïðè âî äèò íàñ êïðà âèëü íî ìó ðå øå íèþ âî ïðî ñîâ â íå êî òî ðûõ î÷åíü çà -òðóä íè òåëü íûõ ñëó ÷à ÿõ íà øåé æèç íè. È åñëè â íà øåéîáû äåí íîé æèç íè ñêëà äû âà þò ñÿ èíî ãäà òà êèå çà ïó òàí -íûå îá ñòîÿ òåëü ñò âà, òî ñà ìîå ëó÷ øåå ñðåä ñò âî ðàñ ïó òàòüèõ çà êëþ ÷à åò ñÿ â òîì, ÷òî áû ïðåä âà ðè òåëü íî óñò ðà íèòüâñå âëèÿ íèÿ, ìå øàþ ùèå íàì ñî ñðå äî òî ÷èòü âíè ìà íèå,è çà òåì ñïî êîé íî ïðî äó ìàòü âñ¸ ïî ëî æå íèå îò íà ÷à ëà äîêîí öà. Ðàä æà-éî ãà äàåò ñâî èì ïî ñëå äî âà òå ëÿì âîç ìîæ -íîñòü îâ ëà äåòü ýòèì ñðåä ñò âîì è ó÷èò èõ, êàê ñëå äó åòðàç ìûø ëÿòü, ðàç âè âàÿ ñèëó ñî ñðå äî òî ÷å íèÿ äî òà êîéñòå ïå íè, ÷òî áû áûòü â ñî ñòîÿ íèè òâåð äî îò ðå øèòü ìûñ ëè îò âñå ãî îê ðó æàþ ùå ãî è óéòè ãëó áî êî â ñà ìî ãî ñåáÿ, äàæå áó äó ÷è â îá ùå ñò âå äðó ãèõ. Íî òà êàÿ çà äà ÷à òðå áó åò ïî -

ñòî ÿí íî ãî è íå óòî ìè ìî ãî óï ðàæ íå íèÿ. Ïåð âûé øàã âýòîì íà ïðàâ ëå íèè ñî ñòî èò â òîì, ÷òî áû îò ðå øèòü ñÿ îòäóð íûõ ïî ñòóï êîâ, îò äóð íûõ ìûñ ëåé è ñåðü åç íî çà äàòü -ñÿ öå ëüþ îñó ùå ñò â ëÿòü â æèç íè òðå áî âà íèÿ íðàâ ñò âåí -íî ñòè, ÷òî áû ïðè îá ðå ñòè ÷èñ òî äîá ðî äå òåëü íûé õà ðàê -òåð. Áåç ñåðü åç íî ãî, íà ïðÿ æåí íî ãî òðó äà ÷å ëî âåê íå â ñî -ñòîÿ íèè äåé ñò âè òåëü íî ñî ñðå äî òî ÷èòü ìûñëü è óäåð æàòüå¸ â æå ëà òåëü íîì íàïðàâëåíèè.

Ìû ñëèø êîì íå ïî ñòî ÿí íû, ñëèø êîì ðàñ ñåÿ íû, êàêâèä íî õîòÿ áû èç íà øåé ñî âðå ìåí íîé ñâåò ñêîé ëè òå ðà òó -ðû. Ìíî ãî ëè íà øèõ åâ ðî ïåé ñêèõ ìî ëî äûõ ìóæ ÷èí èæåí ùèí â ñî ñòîÿ íèè âåð íî ïðî ñëå äèòü ðÿä äî êà çà -òåëüñòâ îò íà ÷à ëà äî êîí öà? Ìû òàê ïðè âûê ëè ãëî òàòüãî òî âûå âû âî äû ìà ëåíü êè ìè áåñ ñâÿç íû ìè îò ðûâ êà ìè,íå çà áî òÿñü íè î æå âà íèè, íè î ïå ðå âà ðè âà íèè! Î÷åíüíå ìíî ãèå èç íàñ ìî ãóò äîñ òà òî÷ íî âëà äåòü ñâî èì óìîì,÷òî áû ïðè íó äèòü ñåáÿ ïðî äó ìàòü êà êîå-íè áóäü ïî ëî æå -íèå âïîë íå ñà ìî ñòîÿ òåëü íî è ïî ñëå äî âà òåëü íî. Èç âåñò íî âîñ òî÷ íîå ñðàâ íå íèå ÷å ëî âå ÷å ñêîé æèç íè ñ óïðàâ ëÿå ìîéêî ëåñ íè öåé. Òåëî — êî ëåñ íè öà; ñòðà ñòè è æå ëà íèÿ —êîíè; äóøà — âîç íè öà; ðàñ ñó äîê è ìûñ ëè — âîææè.

Íå âû äåð æàí íûé ñî âðå ìåí íûé åâ ðî ïå åö — ýòî ëåã -êàÿ êà ðå òà, êó ÷åð êî òî ðîé ñâî áîä íî îïóñ êà åò âî ææè, íåîá ðà ùàÿ âíè ìà íèÿ íà ëî øà äåé è ïî çâî ëÿÿ èì áå æàòü,êàê è êóäà îíè ñàìè õî òÿò. Íî ïî ñëå äî âà òåëü ðàä æà-éî -ãè — ýòî êî ëåñ íè öà, óïðàâ ëÿå ìàÿ ìóä ðûì è ñèëü íûìâîç íè öåé, íå ñïóñ êàþ ùèì ãëàç ñ ëî øà äåé è ïîä ÷è íÿþ -ùèì èõ ñâî åé òâåð äîé âîëå.

×òî áû áûòü ïî ñëå äî âà òå ëÿ ìè ðàä æà-éî ãè, ìû äîëæ -íû íà ÷àòü îñó ùå ñò â ëÿòü äîá ðî è ïðàâ äó. Ñ óòðà — êàêòîëü êî âñòà íåøü — ñëå äó åò ñî ñðå äî òî ÷èòü ñâîè ìûñ ëèíà ïðàâ äå è ïî òîì â òå ÷å íèå äíÿ âî âñåé ñâî åé äåÿ òåëü -íî ñòè ñòðî ãî ïðè äåð æè âàòü ñÿ íà ìå ÷åí íî ãî èäåà ëà.

Íå îá õî äè ìî ïî ñòî ÿí íî óï ðàæ íÿòü ñÿ â àíà ëè çå âñåõñâî èõ îøè áîê — ñ ñåðü åç íûì íà ìå ðå íè åì èç áå ãàòü èõ âáó äó ùåì, ïîêà ó÷å íèê íå äîáü åò ñÿ, øàã çà øà ãîì, ïîë íîé âëà ñòè íàä ñâîè ìè ìûñ ëÿ ìè è ïî ñòóï êà ìè, ÷òî áû íà -ïðàâ ëÿòü èõ âñå öå ëî ïî ïóòè ê ñâî åìó âûñ øå ìó èäåà ëó.

Âòî ðàÿ ñòó ïåíü — ñî ñðå äî òî ÷å íèå ìûñ ëè è îò ðå øå -íèå å¸ îò âñåõ âíåø íèõ ÷óâ ñò âåí íûõ âïå ÷àò ëå íèé. Ìûðàñ òî ÷à åì ñâîè ñèëû, íå äó ìàÿ î òîì, ÷òî íàøè ñïî ñîá íî -ñòè è òà ëàí òû îã ðà íè ÷å íû; ìû íè êî ãäà íå äî âîëü ñò âó åì -ñÿ òåì, ÷òî áû äó ìàòü — ìû âñå ãäà õî òèì ÷òî-íè áóäü äå -ëàòü, ïðè ÷åì ðàñ òî ÷à åì ñâîå âðå ìÿ è ìûñ ëè, äå ëàÿ íå -íóæ íîå. Ëó÷ øå íè ÷å ãî íå äå ëàòü, ÷åì â óãî äó ÷óâ ñò âàìóïîð íî ðàñ ñåè âàòü ñâîè ìûñ ëè, çà íè ìà ÿñü, íà ïðè ìåð,áåñ ïî ëåç íûì ÷òå íè åì. Óì òðå áó åò âðå ìåí íî ãî ïî êîÿ, èäëÿ íå êî òî ðûõ ëåã êîå ÷òå íèå ÿâ ëÿ åò ñÿ âïîë íå ïîä õî äÿ -ùèì îò äû õîì äëÿ äóõà ïî ñëå òîãî, êàê îí áûë íà ïðÿ æåí -íî çà íÿò ñåðü åç íû ìè ïðåä ìå òà ìè. Íî ÿ äó ìàþ, ÷òî î÷åíü ìíî ãèå íà øëè áû ïðè ïåð âîì æå îïû òå, ÷òî ëó÷ øå îá ðà -òèòü äó õîâ íûé âçîð íà ãëó áè íû íà øå ãî ñîá ñò âåí íî ãîäóõà è äó ìàòü, ÷åì ðàñ òî ÷àòü âðå ìÿ è äó õîâ íóþ ñèëó íàïðåä ìå òû, íå òðå áóþ ùèå ðàçìûøëåíèÿ.

Íà òðåòü åé ñòó ïå íè ðàä æà-éî ãè äóøà ïî ëó ÷à åò ñïî -ñîá íîñòü îò äå ëèòü ñÿ îò óìà è äîñ òèã íóòü ñâåðõ ñîç íà -íèÿ — ñòàòü âûøå âñÿ êî ãî ðàñ ñó æ äå íèÿ. Òî ãäà äóøàïðå êðà ùà åò ñòðà ñò íûå æå ëà íèÿ, íî íå óáè âàÿ â ñåáå çåì -íî ãî, à îáóç äû âàÿ åãî è âîç âû øà ÿñü íàä íèç øè ìè ñòðåì -ëå íèÿ ìè; òî ãäà îíà ÷óâ ñò âó åò ñåáÿ åäè íîþ ñî âñå ëåí íîþè áî ëåå íè ÷å ãî íå æå ëà åò ëè÷ íî äëÿ ñåáÿ, à ëèøü âñå ãîäëÿ âñåõ. Òà êèì îá ðà çîì, äâè ãà ÿñü ñàìà, îíà ïî ìî ãà åòè â ñå ìó ÷å ëî âå ÷å ñò âó.

Ïå ðåâ. Àñòðàëú(«Âåñ òíèê òå î ñî ôèè», ¹7–8, 1908).

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 9

Àëèñà Ñó âî ðî âà

ÄÎÍ ÕÓÀÍ ÆÈÂÅÅ ÂÑÅÕ ÆÈÂÛÕ!(èëè èñòîðèÿ îäíîãî îáìàíà...)

Intro

ß âñå ãäà èí òå ðå ñî âà ëàñü îê êóëüò íû ìè âî ïðî ñà ìè,ñêîëü êî ñåáÿ ïîì íþ, â ÷à ñò íî ñòè, ïðî ÷è òàâ â ñâî¸ âðå ìÿâïåð âûå ó÷å íèå Êàð ëî ñà Êàñ òà íå äû î øà ìà íàõ äðåâ íåéÌåê ñè êè — áûëà ïðî ñòî ïî ðà æå íà ãðàí äè îç íî ñòüþ èãëó áè íîé ýòî ãî ó÷å íèÿ è ìè ðî âîç çðå íèÿ. Ïî ñëå ïå ðå åç äàíà ÏÌÆ â ÑØÀ ïðî áëå ìû äðó ãî ãî ðîäà (ñâÿ çàí íûå ñ ðà -áî òîé è îáó ñò ðîé ñò âîì ìîå ãî áûòà) çà õëå ñò íó ëè ìåíÿ, è ÿ íà êà êîå-òî âðå ìÿ ïî òå ðÿ ëà èç ôî êó ñà ñâî åãî âíè ìà íèÿýòó î÷åíü çà èí òå ðå ñî âàâ øóþ ìåíÿ åù¸ íà ðî äè íå òåìó.È âîò îä íà æ äû, ñìîò ðÿ êà êèå-òî íî âî ñòè ïî CNN, ÿ óâè -äå ëà èí òåð âüþ ñ ÷å ëî âå êîì, êî òî ðî ãî ïðåä ñòà âè ëè êàêèç âåñò íî ãî øà ìà íà èç Ìåê ñè êè; îí ÷òî-òî ðàñ ñêà çû âàëî ï ðåä ñòîÿ ùåì êà òàê ëèç ìå, î òîì, ÷òî Çåì ëÿ — ýòî æè -âîå ñó ùå ñò âî, ÷òî ýòî ñó ùå ñò âî â íà ñòîÿ ùåå âðå ìÿ òÿ æå -ëî áî ëå åò è ñî áè ðà åò ñÿ î÷è ñòèòü ñÿ îò åãî «ðà êî âîé îïó õî -ëè» — ÷å ëî âå ÷å ñò âà. Âî îá ùå-òî, ñëó øà ëà ÿ ýòî áåç âñÿ êî -ãî âíè ìà íèÿ, ïîêà íå ïîÿ âè ëèñü òèò ðû, è ïîä èìå íåìøà ìà íà «Kachora» íå ïîÿ âè ëàñü íàä ïèñü ïðåä ñòàâ ëÿþ -ùàÿ åãî êàê... «áîëü øå èç âåñ òåí êàê äîí Õóàí, ó÷è òåëüÊ. Êàñ òà íå äû». Ýòî äî ñëîâ íî òî, ÷òî áûëî íà ïè ñà íîâ òèò ðàõ ïîä åãî èìåíåì.

Ýòî áûëî óæå ñëèø êîì, ÿ íå ïî âå ðè ëà ñâî èì ãëà çàì!«Òàê âåäü æå äîí Õóàí, òèïà, êàê-áû òîãî... òèïà ñãî ðåë âîãíå èç íóò ðè, èëè êàê?» — ïîì íþ òî ãäà ó ìåíÿ ìåëüê íó -ëà èìåí íî ýòà ìûñëü. «CNN — âå äó ùèé ìè ðî âîé íî âî ñò -íîé òå ëå êà íàë, è åñëè îí òàê íà ïè ñàë, çíà ÷èò ÿ ÷å ãî-òî íå çíàþ», — áûëà ìîÿ âòî ðàÿ ìûñëü. È ÿ ðå øè ëà ðà çóç íàòü, êòî òà êîé ýòîò Kachor’a, êà êîå îò íî øå íèå ê äîí Õóà íó îí èìå åò, è ÷òî âñ¸ ýòî âî îá ùå çíà ÷èò?.. Òàê ýòîò ñëó ÷àé íûé ñþ æåò, óâè äåí íûé ìíîþ ïî CNN, ïðèâ¸ë ìåíÿ ê ëè÷ íî -ìó ðàñ ñëå äî âà íèþ, ñ ðå çóëü òà òà ìè êî òî ðî ãî âû ìî æå òåïî çíà êî ìèòü ñÿ â ýòîé ñòàòüå.

* * *

Íà÷ íó, ïî æà ëóé, ñ òîãî, ÷òî ïðåä ñòàâ ëå íèÿ î Êàñ òà -íå äå â ÑØÀ è â Ðîñ ñèè ÷ðåç âû ÷àé íî ñèëü íî ðàç ëè ÷à þò -ñÿ, ìîæ íî äàæå ñêà çàòü, ÷òî ðà äè êàëü íî — â Ðîñ ñèè, êðî -ìå íå ïî ñðåä ñò âåí íî åãî êíèã è íå êî òî ðûõ ðàí íèõ åãî èí -òåð âüþ, íè ÷å ãî î í¸ì, ïî áîëü øî ìó ñ÷¸òó, íå çíà þò èçíàòü íå õî òÿò. Êàê îêà çà ëîñü, äàæå åñëè îñ òà âèòü ýêî íî -ìè êó â ïî êîå, òî, ôàê òè ÷å ñêè, äàæå â îá ëàñ òè îñ âå -äîìë¸ííî ñòè è èí ôîð ìè ðî âàí íî ñòè, Ðîñ ñèÿ ïðåä ñòàâ ëÿ -åò ñî áîé íà ñòîÿ ùèå èí ôîð ìà öè îí íûå çà äâîð êè.

Ìîãó ïî ñïî ðèòü ñ âàìè, ÷òî, ïðî ÷è òàâ ýòó ñòà òüþ, âûñàìè ñî ãëà ñè òåñü â ýòîì ñî ìíîþ. Ñòå ïåíü ðàç ëè ÷èé âïðåä ñòàâ ëå íè ÿõ î òâîð ÷å ñò âå Êàñ òà íå äû çäåñü è «ó íèõ»ìî æåò ïðî èë ëþ ñò ðè ðî âàòü òà êîé ïðî ñòîé ïðè ìåð: åñëèâû âñòðå òè òåñü ñ ëþ áûì «ïðî äâè íó òûì» ôà íà òîì Êàñ òà -íå äû â ÑØÀ, êàê ýòî ñäå ëà ëà ÿ, æå ëàÿ âíå ñòè ÿñ íîñòü âíå êî òî ðûå âî ïðî ñû âîç íèê øèå ó ìåíÿ ïî ñëå óâè äåí íî ãî

ìíîþ ñþ æå òà ïî CNN, òî âû óç íàå òå îò íåãî, ÷òî äîíÕóàí îêà çû âà åò ñÿ... îêà çû âà åò ñÿ æèâ!

Åñëè âû âî âñå íå óäèâ ëå íû ýòèì ðå âî ëþ öè îí íûìçà ÿâ ëå íè åì, òî âàì ìîæ íî íå ÷è òàòü ýòó ñòà òüþ äàëü øå,íó à åñëè îò óò âåð æäå íèÿ — «äîí Õóàí æèâ» — ó âàñ îò -âè ñà åò ÷å ëþñòü, òî, ìîè ìà ëî îá ðà çî âàí íûå ðîñ ñèé ñêèåëþ áè òå ëè Êàñ òà íå äû, óáå äè òåëü íî ðå êî ìåí äóþ âàì âíè -ìà òåëü íî ïðî ÷è òàòü ýòó ñòà òüþ äî êîí öà. Îáå ùàþ, ÷òîâàñ æä¸ò ñþð ïðèç íå õè ëûõ ðàç ìå ðîâ, åñëè íå ñêà çàòüáîëü øå ãî. Ïî êðàé íåé ìåðå ëè÷ íî íà ìåíÿ, âñ¸ ýòî ðàñ -ñëå äî âà íèå ïðî èç âå ëî ýô ôåêò ðà çî ðâàâ øåé ñÿ áîì áû.Âîò òàê âîò, íå áîëü øå è íå ìåíü øå. ×òî áû íå òî ìèòü÷è òà òå ëÿ, ðàñ ñêà æó ýòó èñ òî ðèþ âêðàò öå ñ ñà ìî ãîíà÷àëà.

* * *

Ïî ïûò êè õîòü êàê-òî ïîä òâåð äèòü ïðàâ äè âîñòü ðàñ -ñêà çîâ Êàñ òà íå äû ïðåä ïðè íè ìà ëèñü íå ðàç, íî âî âñåõñëó ÷à ÿõ îíè çà êàí ÷è âà ëèñü íè ÷åì. Òà êèì îá ðà çîì, âî -ïðîñ ïðàâ äè âî ñòè èëè ëæè âî ñòè òîãî, ÷òî áûëî èç ëî æå íî â åãî êíè ãàõ, âñå ãäà îñ òà âàë ñÿ îò êðû òûì, ÷òî íå îñ òàâ ëÿ -ëî íè êà êîé äðó ãîé âîç ìîæ íî ñòè àïî ëî ãå òàì åãî ó÷å íèÿ,êðî ìå êàê ñëå ïî âå ðèòü â ðå àëü íîñòü äîíà Õóà íà, òàê æå,êàê, íà ïðè ìåð, õðè ñòèà íå âå ðÿò â Äåâó Ìà ðèþ. Ðåä êèåñòîëê íî âå íèÿ ìå æ äó êðè òè êà ìè è ñêåï òè êà ìè ïðàâ äè âî -ñòè ëè òå ðà òóð íî ãî íà ñëå äèÿ Êàñ òà íå äû è òîë ïà ìè åãîïðå äàí íûõ ôà íà òè êîâ ïðî äîë æà ëèñü äî 1999 ãîäà, ïîêàæóð íà ëèñò Ìàéêë Ñïåíñ íå ïðîâ¸ë ñâî¸ ñåí ñà öè îí íîåðàñ ñëå äî âà íèå, êî òî ðîå äàëî îò âå òû íà âñå âî ïðî ñû, ïî -æà ëóé, êàê ñêåï òè êàì, òàê è ôà íà òàì åãî ó÷å íèÿ, ïî ñòà -âèâ â ýòîé äîë ãîé èñ òî ðèè æèð íóþ è âðî äå êàê îêîí ÷à -òåëü íóþ òî÷êó.

Êà÷îðà

Ïðî âî äÿ ñîá ñò âåí íîå ðàñ ñëå äî âà íèå è èùà âû õî äûíà ìà ãîâ ëè íèè äîíà Õóà íà, çíàþ ùèå ëþäè ïî ðå êî ìåí -äî âà ëè Ìàéê ëó îá ðà òèòü ñÿ ê äó õîâ íî ìó ëè äå ðó èí äåé -öåâ ÿêè — Êà ÷î ðå. Ïîë íîå åãî èìÿ — Tezlcazi GuitimeaKachora. Êà ÷î ðå äàæå ïðè øëîñü îä íà æ äû ïðåä ñòàâ ëÿòüèí òå ðå ñû ÿêè íà ñëó øà íèè ÎÎÍ â 1992 ãîäó. Êàê âïî -ñëåä ñò âèè îêà çà ëîñü, Êà ÷î ðà — ýòî íå òîëü êî îôè öè àëü -íûé äó õîâ íûé ëè äåð ïëå ìå íè ÿêè (spiritual lea der for the Yaqui Nation from Sonora), íî îí òàê æå ÿâ ëÿ åò ñÿ åäâà ëèíå ñà ìûì èç âåñò íûì øà ìà íîì âî âñåé Ìåê ñè êå.

Êñòà òè ãî âî ðÿ, çà áå ãàÿ ÷óòü âïåð¸ä, åñëè âû ïðî -âåä¸òå íå áîëü øîé òåñò, è çà äà äè òå â ëþ áîì íà ñåë¸ííîìïóíê òå Ñå âåð íîé Ìåê ñè êè ïðî ñòîé âî ïðîñ, — «Êàê íàé -òè íà ãâà ëÿ?» — âàì áåç îøè áî÷ íî óêà æóò êóäà íóæ íîåõàòü, è ãäå åãî èñ êàòü. Ñëî âî íà ãâàëü (Nahual) — çíà ÷èò äó õîâ íûé ëè äåð, è íà äàí íûé ìî ìåíò (ðàâ íî êàê âñå ïî -ñëåä íèå 50 ëåò) íà ãâà ëåì ÿêè ÿâ ëÿ åò ñÿ óïî ìÿ íó òûéìíîþ ðà íåå Êà ÷î ðà — ñòà ðûé øà ìàí èç Ñî íî ðû, êî òî ðî -ãî èç áè ðà þò ðàç â 10 ëåò ñòà ðåé øå íû èç âñåõ ïëåì¸íÿêè, êî òî ðûå ñúåç æà þò ñÿ ñ ýòîé öå ëüþ â Ìåê ñè êó, ãäåáû îíè íå íà õî äè ëèñü, ÷òî áû îï ðå äå ëèòü ñëå äóþ ùå ãî äóõîâíîãî ëè äå ðà íà ñëå äóþ ùèé âðå ìåí íîé öèêë. Êà ÷î -ðà — î÷åíü èç âåñò íûé è óâà æàå ìûé â Ìåê ñè êå ÷å ëî âåê,åãî çíà þò âñå èëè ïî÷ òè âñå, — íå îáÿ çà òåëü íî òîëü êîÿêè, — îí ÷òî-òî âðî äå íà øå ãî Êàø ïè ðîâ ñêî ãî èëè ×ó -ìà êà è ó âñåõ íà ñëó õó.

×åì æå òàê èç âåñ òåí Êà ÷î ðà? Ïðå æ äå âñå ãî îí èç âåñ -òåí êàê íå ïðå âçîéä¸ííûé öå ëè òåëü; â Ìåê ñè êå, åñëè âûïî ïðî ñè òå ïðî ñòûõ ëþ äåé ðàñ ñêà çàòü î í¸ì, âå ðî ÿò íî,âû, òàê æå êàê è ÿ, óñ ëû øè òå ìíî ãî ïî òðÿ ñàþ ùèõ èñ òî -ðèé î òîì, êàê îí ïîä íè ìàë íà íîãè è óñ ïåø íî èç ëå ÷è -âàë ïðàê òè ÷å ñêè áåç íàä¸æíî áîëü íûõ ëþ äåé, îò êî òî ðûõ îò êà çû âà ëàñü äàæå îôè öè àëü íàÿ ìå äè öè íà. Âî-âòî ðûõ,Êà ÷î ðà èç âåñ òåí òàê æå êàê è ìå ñò íûé ïî ëè òè ÷å ñêèé

10 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹5

äåÿ òåëü — ÿðûé çà ùèò íèê ÿêè, êî òî ðûì â ïî ñëåä íèå20–30 ëåò ïðè õî äèò ñÿ âåñü ìà òóãî (à êî ãäà èì áûëî íåòóãî?) è êî òî ðûå ÿâ ëÿ þò ñÿ îä íèì èç ñà ìûõ áåä íåé øèõñëî¸â íà ñå ëå íèÿ Ìåê ñè êè, òåì áî ëåå íå ñïðà âåä ëè âî, ÷òîýòî ñà ìàÿ ÷òî íè åñòü êî ðåí íàÿ ÷àñòü æè òå ëåé Ìåê ñè êè,â íàøè äíè, ïî õî æå, ïðè øëà â ïîë íûé ýêî íî ìè ÷å ñêèéóïà äîê è ýò íè ÷å ñêîå âû ðî æ äå íèå.

Ïî êî ïàâ øèñü â ëè òå ðà òó ðå (ñì. áèá ëèî ãðà ôèþ) è íà -âå äÿ äî ïîë íè òåëü íûå ñïðàâ êè, êðî ìå âû øå ñêà çàí íî ãî, ÿ ñìîã ëà óç íàòü î Êà ÷î ðå ñëå äóþ ùåå. Êà ÷î ðà ñ÷è òà åò ñÿ îä -íèì èç ñà ìûõ ïî ÷è òàå ìûõ ñòà ðåé øèí (Elders) Ìåê ñè êè, è îí íà ñòîÿ ùèé èí äå åö ÿêè. Åãî îòåö — äðó ãàÿ èç âåñò -íåé øàÿ è èñ òî ðè ÷å ñêàÿ ôè ãó ðà, — ëå ãåí äàð íûé öå ëè -òåëü ïî èìå íè Äæà âà ëè (Javali). Åãî òàê æå ÷àñ òî íà çû âà -ëè Íà ãâà ëåì (ò.å. ÷å ëî âå êîì çíà íèÿ), íî Êà ÷î ðà ãî âî ðèò,÷òî îí ñàì íå ëþ áèò åãî òàê íà çû âàòü, è ïðåä ïî ÷è òà åòíà çû âàòü åãî êàê «doctor del campo» (äå ðå âåí ñêèé äîê òîð èëè çíà õàðü ïî-íà øå ìó). Êà ÷î ðà åù¸ áó äó ÷è ìî ëî äûì,íå ïðå ðûâ íî ïó òå øå ñò âî âàë ïî âñåé Ìåê ñè êå ñî ñâî èì îò -öîì, êî òî ðûé, êàê ñ÷è òà åò ñÿ, ñ äåò ñò âà îáó ÷èë åãî âñåìïðå ìóä ðî ñòÿì è òîí êî ñòÿì ìà ãèè è ëå ÷å íèÿ ëþ äåé. Ñ÷è -òà åò ñÿ, ÷òî åãî îòåö áûë îä íèì èç êðóï íåé øèõ ñïå öèà ëè -ñòîâ ïî ëå êàð ñò âåí íûì ðàñ òå íè ÿì, êî òî ðûé â ñâî¸ âðå ìÿó÷èë ñÿ ëè÷ íî ó äðó ãî ãî ëå ãåí äàð íî ãî íà ãâà ëÿ ÿêè — ×è -ìî òî (Chimoto). Ëþä ñêàÿ ñëà âà ãî âî ðèò, ÷òî ñå ãî äíÿ íåòíè êî ãî ðàâ íî ãî â îá ëàñ òè ëå êàð ñò âåí íûõ ïðå ïà ðà òîâ èèõ ìà ãè ÷å ñêî ìó ïðè ìå íå íèþ Êà ÷î ðå, êàê åäèí ñò âåí íî ìó íà ñëåä íè êó âñåõ ñåê ðå òîâ åãî ïðåä øå ñò âåí íè êîâ. Îí ðî -äèë ñÿ ïðè ìåð íî â 1912 ã., ñàì îí ðàñ ñêà çû âà åò î ñâî èõñìå øàí íûõ òîë òå êîâ ñêèõ è ìîí ãîëü ñêèõ êîð íÿõ. Êî ãäà óíåãî ñïðà øè âà þò, êàê åìó óäà¸òñÿ èç ëå ÷è âàòü òà êèõ áåç -íàä¸æíûõ áîëü íûõ, îí ìî æåò ÷à ñà ìè ðàñ ñêà çû âàòü âàì î Äóõå, ïî ñðåä ñò âîì êî òî ðî ãî îí äåé ñò âó åò è ðå êî ìåí äà öè -ÿì êî òî ðî ãî îí âî âñ¸ì ñëå äó åò. Èí äåé öû ÿêè íà çû âà þòýòîò åäè íûé äóõ êàê ×à ìàõóà (Chamahua), è ñî ãëàñ íî èõâåðå, êî ãäà ÷å ëî âå êó óäà¸òñÿ ïîë íî ñòüþ ñëèòü ñÿ è ðàñ -ñòâî ðèòü ñÿ â í¸ì, — åãî âîç ìîæ íî ñòÿì íåò íè êà êèõ ïðå -äå ëîâ. Äëÿ âû ïîë íå íèÿ ýòîé ñëîæ íåé øåé çà äà ÷è îò ÷å -ëî âå êà òðå áó åò ñÿ îò ðå÷ü ñÿ îò åãî ïî âñå äíåâ íîé æèç íè èïîë íî ñòüþ ïî ñâÿ òèòü ñåáÿ çà äà ÷å äîñ òè æå íèÿ èäå àëü íî -ãî îò ðà æå íèÿ è âî ïëî ùå íèÿ Äóõà ×à ìàõóà â ñâî èõ äå -ëàõ, ìûñ ëÿõ, ñëî âàõ, ÷òî ïî òðå áó åò îò ñî èñ êà òå ëÿ ðàç âè -òèÿ íå âå ðî ÿò íîé äèñ öè ï ëè íû è ñà ìî êîí òðî ëÿ.

Êà ÷î ðà âî âñå íå ñêðû âà åò ñâîè çíà íèÿ î «òî÷ êå ñáîð -êè» («punto de encage»), è ìî æåò ÷à ñà ìè ãî âî ðèòü îá ýòîì ïî íÿ òèè, â ñâî¸ì ðîäå óíè êàëü íîì äëÿ âñåé ìè ðî âîéìèñ òè êè, íè ãäå íå âñòðå ÷àþ ùèì ñÿ êðî ìå êàê â òà èí ñò -âåí íîé ìè ôî ëî ãèè øà ìà íîâ Ñî íî ðû. Êà ÷î ðà ðàñ ñêà çû -âà åò, ÷òî ñ ñà ìî ãî äåò ñò âà ìàìà çà ñòàâ ëÿ ëà åãî, ÷òî áû îíåæå äíåâ íî ïðàê òè êî âàë ñÿ â óäåð æà íèè íå ïîä âèæ íîéôèê ñà öèè âçãëÿ äà íà îä íîé òî÷ êå, ïðè ýòîì ñî õðà íÿÿ òà -êîé íå ìè ãàþ ùèé âçãëÿä ïðè ïîë íîì âíóò ðåí íåì áåç ìîë -âèè, äî áè âà ÿñü ñî ñòîÿ íèÿ ïîë íî ãî áåç ìûñ ëèÿ è òè øè íû.Òà êàÿ òðå íè ðîâ êà ïðî âî äè ëàñü åæå äíåâ íî ñ ñà ìî ãî äåò -ñò âà ïî íå ñêîëü êî ÷à ñîâ è îáÿ çà òåëü íî êà æ äûé äåíü.Ñî âðåìå íåì, ïðè ïðà âèëü íîé ïðàê òè êå, êî ãäà âíóò ðåí -íèé äèà ëîã è âåñü îê ðó æàþ ùèé ìèð ïîë íî ñòüþ îñ òà íîâ -ëåí, — ãî âî ðèò Êà ÷î ðà, — ïî ÿâ ëÿ åò ñÿ ñïî ñîá íîñòü ïðî èç -âîëü íî óïðàâ ëÿòü ñâî åé òî÷ êîé ñáîð êè. Îí ìíî ãî ðàñ ñêà -çû âà åò ïðî ñâîþ ìàòü. Îí ãî âî ðèò, ÷òî îíà ðî äîì èç ãî ðî -äà ×èïà (Chiapas), è îí ãî âî ðèò, ÷òî èìåí íî îíà ïî çíà êî -ìè ëà åãî ñ òåì ñà êðàëü íûì ðàç äå ëîì òàé íî ãî çíà íèÿ, ÷òî øà ìà íû íà çû âà þò Êýé çè (Kaezi) — èñ êóñ ñò âî ìà íè ïó -ëè ðî âà íèÿ òî÷êîé ñáîðêè.

Êàê ÿ ÷è òà ëà, Êà ÷î ðà òàê æå íå ëþ áèò, êî ãäà åãî ïû -òà þò ñÿ ôî òî ãðà ôè ðî âàòü èëè çà ïè ñàòü íà ïë¸íêó, õîòÿ âïî ñëåä íåå âðå ìÿ îí, ïî õî æå, íà ÷è íà åò îò õî äèòü îò ñâî èõïðèí öè ïîâ, ïî êðàé íåé ìåðå ëè÷ íî ÿ ïàðó ðàç âè äå ëà åãî äàþ ùèì èí òåð âüþ òå ëå âè äå íèþ.  íà ñòîÿ ùèé ìî ìåíò

îí ïðî æè âà åò â San Luis Potosi, Mexico (ãäå è ïðî âî äèòâðå ìÿ îò âðå ìå íè ñâîè çíà ìå íè òûå ñå ìè íà ðû äëÿ âñåõæå ëàþ ùèõ, î ÷¸ì ìû ïî ãî âî ðèì ïîä ðîá íåå ÷óòü íèæå).

Ñîá ñò âåí íî, ïî âòî ðþñü — èáî ýòî î÷åíü âàæ íî, —â òîì, ÷òî ÿ ñåé ÷àñ ðàñ ñêà çû âàþ, íåò íè êà êî ãî ñåê ðå òà;ëþ áîé (ïðàê òè ÷å ñêè ëþ áîé) æè òåëü Ìåê ñè êè çíà åò èìÿÊà ÷î ðû è âåñü ìà íà ñëû øàí î í¸ì êàê î çíà òî êå ëåêàð -ñòâåííûõ ðàñ òå íèé èç Ñî íî ðû. Åñëè ó âàñ åñòü âû õîäâ èí òåð íåò è âû õîòÿ áû íà áà çî âîì óðîâ íå âëà äåå òå àíã -ëèé ñêèì èëè èñ ïàí ñêèì ÿçû êîì — âû ìî æå òå ñà ìî ñòîÿ -òåëü íî íàé òè î í¸ì ïðàê òè ÷å ñêè âñ¸ òî, î ÷¸ì ÿ âàì çäåñü êðàò êî ðàñ ñêà çà ëà.

Çíàêîìñòâî â Ñîíîðå

Èòàê, âîç âðà ùà ÿñü ê íà øåé èñ òî ðèè, êàê âû óæå íà -âåð íÿ êà äî ãà äà ëèñü, æóð íà ëèñò Ìàéêë Ñïåíñ ñó ìåë áå çî -ãî âî ðî÷ íî óñ òà íî âèòü ôàêò òîãî, ÷òî Êà ÷î ðà è Êàñ òà íå äà áûëè ïðå êðàñ íî çíà êî ìû, ÷òî Êàñ òà íå äà íå îä íî êðàò íîïðè åç æàë ê Êà ÷î ðå â ãîñ òè è îñ òà âàë ñÿ ó íåãî, èíî ãäàäàæå íà öå ëûå ìå ñÿ öû. Óñ òà íî âèòü ýòî áûëî íå òàê óæñëîæ íî, ó÷è òû âàÿ ôàêò òîãî, ÷òî Êà ÷î ðà è ñàì-òî íè êî -ãäà íå ñêðû âàë ýòî ãî. Êàê ãî âî ðè ëè ëþäè, çíàþ ùèå åãî,îí ãî âî ðèë èì åù¸ ëåò 20 íà çàä, ÷òî Êàñ òà íå äà áûëèìåí íî åãî ó÷å íè êîì, è ÷òî èìåí íî îí ïî çíà êî ìèë åãî ñäðó ãè ìè ñòà ðåé øè íà ìè è øà ìà íà ìè Ñî íî ðû, êî òî ðûõîí âñåõ ïðå êðàñ íî çíàë è ñ êî òî ðû ìè îí, ïî ïðîñü áå Êàñ -òà íå äû, ñàì ñâ¸ë åãî. ×å ëî âåê ñ âíåø íî ñòüþ Êàñ òà íå äûâñå ãäà áûë ýê çî òè êîé â òà êèõ êðà ÿõ êàê Ñî íî ðà, è îí íåìîã íå îá ðà ùàòü íà ñåáÿ âíè ìà íèÿ ìå ñò íî ãî íà ñå ëå íèÿ,ïî ýòî ìó âñå ìå ñò íûå áûëè â êóð ñå òîãî, ÷òî îí ó÷èë ñÿ óÊà ÷î ðû, è ïîä òâåð äèòü ýòî âïî ñëåä ñò âèè áûëî íå òà êèìóæ ñëîæ íûì äå ëîì. Èìåí íî èç-çà èñ êëþ ÷è òåëü íî ãî àâ òî -ðè òå òà è èç âåñò íîñ òè Êà ÷î ðû, êàê âû äàþ ùå ãî ñÿ çíà òî êàìíî ãèõ ëå êàð ñò âåí íûõ ðàñ òå íèé è èõ ìà ëî èç âå ñò íûõñâîéñòâ, Êàñ òà íå äà, ïî ðå êî ìåí äà öèè åãî äðó ãà, çà íÿâ -øå ãî ñÿ áèç íå ñîì â Øòà òàõ è ïî ñòå ïåí íî ïå ðå áðàâ øå ãî ñÿ èç Ìåê ñè êè íà ÏÌÆ â Ëîñ-Àíä æå ëåñ, ïî çíà êî ìèë ñÿñ Êà ÷î ðîé. Êî íå÷ íî æå, èõ çíà êîì ñò âî ïðî èçîø ëî êóäàáà íàëü íåé, ÷åì ýòî áûëî îïè ñà íî ñà ìèì Êàñ òà íå äîé. òî âðå ìÿ Êàñ òà íå äà ãðå çèë àí òðî ïî ëî ãè åé è ñó ìà òîø -íî èñ êàë «ãî ðÿ ÷èé» ìà òå ðè àë äëÿ ñâî åé äèñ ñåð òà öèè, êî -òî ðàÿ åìó áûëà íóæ íà ïðî ñòî «ïî çà ðåç», ÷òî áû ïî ëó ÷èòüøàíñ îñ òàòü ñÿ íà ðà áî òå â åãî ëþ áè ìîì óíè âåð ñè òå òåUCLA. Êàê ðàñ ñêà çû âà åò ñàì Êà ÷î ðà, èõ ïåð âî íà ÷àëü íîå ñî òðóä íè ÷å ñò âî ïî ñòå ïåí íî ðàç ðàñ òà ëîñü è ðàñ øè ðÿ ëîñü, è ïî ìè ìî áåñ êî íå÷ íûõ ðàç ãî âî ðîâ î ðàñ òå íè ÿõ ïî ñòå ïåí -íî îíè ïå ðå øëè ê äðó ãèì òå ìàì, â ÷à ñò íî ñòè, ê øà ìàí -ñêîé òðà äè öèè ïëå ìå íè ÿêè, ÿð êèì è òè òó ëî âàí íûì íî -ñè òå ëåì êî òî ðîé è ÿâ ëÿë ñÿ Êà ÷î ðà. Êàê ÿ óæå ãî âî ðè ëàðà íåå, èìåí íî ïî ýòîé ïðè ÷è íå Êà ÷î ðó â Ìåê ñè êå ïðî -ñòûå ëþäè îáû÷ íî òàê è âåëè÷àþò: íà ãâàëü, èëè ïðîñòîñòàðåéøèíà.

Êàñòàíåäà è åãî êíèãè

Èòàê, ìû ïî äî øëè ê ñà ìî ìó èí òå ðåñ íî ìó âî ïðî ñó, — ïî êðàé íåé ìåðå äëÿ ìåíÿ, — òî, ðàäè ÷åãî âñ¸ è çà òå âà -ëîñü. Ñòðà òå ãè ÷å ñêèé âî ïðîñ: òàê ïðàâ äà èëè íåò òî, ÷òîîïè ñàë Êàñ òà íå äà â ñâî èõ êíè ãàõ? Êàê òå ïåðü óñ òà íîâ ëå -íî, îêà çà ëèñü íå ïðà âû è òå, êòî óò âåð æäàë, ÷òî âñå èç ëî -æåí íîå â êíè ãàõ Êàñ òà íå äû — ÷èñ òîé âîäû âû ìû ñåë,ðàâ íî êàê çà áëó æ äà þò ñÿ è òå, êòî ïðè íè ìà þò âñ¸ ðàñ ñêà -çàí íîå Êàñ òà íå äîé çà ÷èñ òóþ ìî íå òó îò ïåð âî ãî äî ïî -ñëåä íå ãî ñëî âà. Êàê óæå âå ðî ÿò íî äî ãà äà ëèñü ÷è òàþ ùèåýòó ñòà òüþ, ÷òî ðàç ãëàâ íûé ïðî òî òèï Êàñ òå íå äû, åãîó÷è òåëü äîí Õóàí, æèâ, òî, âå ðî ÿò íî, êàê ìè íè ìóì, Êàñ -òà íå äà èìåë ñêëîí íîñòü ñëèø êîì ïðè óê ðà øè âàòü âñ¸,÷òî îí óñ ëû øàë çà âðå ìÿ ñâî åãî ìíî ãî ëåò íå ãî ó÷åíè÷å -ñòâà ó ãëàâ íî ãî ñòà ðåé øè íû Ñî íî ðû — íà ãâà ëÿ Êà ÷î ðû.

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 11

Ïå ðå ÷è òû âàÿ ïå ðåä íà ïè ñà íè åì ýòîé ñòà òüè ìíî ãî ÷èñ -ëåí íûå èí òåð âüþ Êà ÷î ðû, ÷òî áû âû áðàòü èç íèõ ñà ìîåâàæ íîå, ÿ çà ìå òè ëà, ÷òî, îò âå ÷àÿ íà øàá ëîí íûé âî -ïðîñ — «Ïðàâ äà èëè íåò òî, ÷òî íà ïè ñàë Êàñ òà íå äà?», —æóð íà ëè ñòû îñî áåí íî ÷àñ òî ëþ áÿò öè òè ðî âàòü âîò ýòîòîòâåò Êà÷îðû:

— Áåç óñ ëîâ íî, Êàð ëîñ Êàñ òà íå äà — âå ëè ÷àé øèé èòà ëàíò ëè âåé øèé èç ïè ñà òå ëåé, íî íóæ íî áûòü áå çóì -íûì, ÷òî áû ïû òàòü ñÿ óâè äåòü â Êàñ òà íå äå ìàãà.

 ñà ìîì äåëå, Êà ÷î ðà ãî âî ðèò, ÷òî Êàñ òà íå äà â ñâî èõêíè ãàõ âñ¸ î÷åíü ñèëü íî ïðå óâå ëè ÷è âà åò, ïðè äà¸ò âñå ìóãðàí äè îç íîñòü è äðà ìà òèçì. Åãî èç ëèø íÿÿ íà ÷è òàí íîñòü è àêà äå ìè÷ íîñòü, â ÷à ñò íî ñòè åãî î÷åíü ñèëü íîå óâ ëå ÷å -íèå ôè ëî ñî ôè åé, ïðè âå ëî ê òîìó, ÷òî ìíî ãèå êîí öåï öèèðàç âè òû èì ñà ìî ñòîÿ òåëü íî èëè èì ïðè äàí ñî âñåì èíîé,èí òåë ëåê òó àëü íî-ðà öèî íàëü íûé ñìûñë ïî ñðàâ íå íèþ ñòåì, ÷òî ïåð âî íà ÷àëü íî ðàñ ñêà çû âàë åìó Êà ÷î ðà. Ïî åãîñëî âàì, ãëàâ íàÿ çà äà ÷à êî òî ðóþ ïî ñòà âèë ïå ðåä ñî áîéÊàñ òà íå äà, êî ãäà ïè ñàë ýòè êíè ãè, — ýòî ïðî èç âå ñòè ìàê -ñè ìàëü íûé ôó ðîð è ýô ôåêò íà âî îá ðà æå íèå ÷å ëî âå êà,÷è òàþ ùå ãî ýòè êíè ãè — çà ãà äî÷ íî ñòüþ, ãðàí äè îç íî ñòüþè òðàíñ öåí äåíò íî ñòüþ ìèðà ìà ãèè, è ÷òî áû äîñ òè÷ü ýòîé öåëè, Êàð ëîñ íå îñ òà íàâ ëè âàë ñÿ íè ïå ðåä ÷åì. Ãëàâ íàÿöåëü åãî êíèã, êàê ãî âî ðèë ñàì Êàñ òà íå äà Êà ÷î ðå (ñ åãîñëîâ), — ýòî çà ÷à ðî âàòü è çà õâà òèòü óì ñðåä íå ñòà òè ñòè -÷å ñêî ãî åâ ðî ïåé ñêî ãî ÷å ëî âå êà, âçî ðâàòü åãî íå ïîä âèæ -íûå è íå ãèá êèå ïðåä ñòàâ ëå íèÿ î ìèðå, ðàç äâè íóòü ðàì êè âîç ìîæ íî ãî è ïî êà çàòü ãðà íè öû òîãî, äî ÷åãî ìîæ íî äîéòè, åñëè ñó ìåòü õîòü ÷ó òî÷ êó èç ìå íèòü ñÿ â ëó÷øóþñòîðîíó.

Êà ÷î ðà ãî âî ðèò, ÷òî «Êàñ òà íå äà íè êî ãäà íå ñòà âèëçà äà ÷ó ïå ðå äàòü â ñâî èõ êíè ãàõ â òî÷ íî ñòè èìåí íî ìà ãè -÷å ñêîå çíà íèå, — êàê ðàç èìåí íî ýòî ãî òàì è íåò íè íàéîòó», — ãî âî ðèò Êà ÷î ðà, — «íè êòî èç òåõ ñî òåí òû ñÿ÷,êòî ïðî øòó äè ðî âàë åãî êíè ãè îò êîð êè äî êîð êè, íå ñòàëåù¸ âè äÿ ùèì, ïî òî ìó ÷òî ýòî — èñ êëþ ÷å íî â ïðèí öè ïå.È ñàì ôàêò ýòî ãî, êàê êî íå÷ íûé ðå çóëü òàò âñåõ ïóñ òûõóñè ëèé, — åäèí ñò âåí íîå è äîñ òà òî÷ íîå äî êà çà òåëü ñò âîòîãî, ÷òî ýòî ÷òî óãîä íî, íà ïðè ìåð ëè òå ðà òó ðà, — íîòîëü êî íå ìà ãèÿ. Òðà òèòü ñâîþ æèçíü íà ýòî (ìà ãèþ —ïðèì. À.Ñ.) ïðî ñòî ïðî ÷è òàâ Êàñ òà íå äó — ýòî çíà ÷èò îá -ìà íû âàòü ñåáÿ. Îáó ÷å íèå âè äå íèþ íå âîç ìîæ íî áåç âè äÿ -ùå ãî. Óò âåð æäàòü îá ðàò íîå — ýòî è çíà ÷èò èí äóëü ãè ðî -âàòü, ïî ëà ãà ÿñü â ìà ãèè íà ñâîé óì, à íå íà ïðÿ ìîå âè äå -íèå, — çà íè ìà ÿñü ïðè ýòîì ëþ áè ìûì çà íÿ òè åì ëþ äåé — îá ìà íîì ñåáÿ è îê ðó æàþ ùèõ. Ýòî (êíè ãè Êàñ òà íå äû —À.Ñ.) ëè òå ðà òóð íîå ïðî èç âå äå íèå, à íå ðó êî âî äñòâî ïîìà ãèè, ïîðà áû ýòî óæå ïî íÿòü» — ãî âî ðèò îí. «Êàñ òà íå -äà íå áûë íè êî ãäà ìà ãîì, è ïî òî ìó îí íå ìîã íè êî ãäàçíàòü, ÷òî ýòî òà êîå — ìà ãèÿ. Îí ïðî æèë ñâîþ æèçíü èóìåð êàê ëþ áîé îáû÷ íûé ÷å ëî âåê», — óò âåð æäà åò Êà ÷î -ðà. Îí îïè ñû âà åò ìà ãèþ êàê áû ñî ñòî ðî íû, ñ ãîë ëè âóä -ñêîé ñêëîí íî ñòüþ àìå ðè êàí öåâ âñ¸ ïðå óâå ëè ÷è âàòü èäðà ìà òè çè ðî âàòü, ñêëîí íî ñòüþ ê ýô ôåê òó è æå ëà íèþîêà çàòü âïå ÷àò ëå íèå. «Êàð ëîñ ÷åð òîâ ñêè èí äóëü ãè ðó åò â ñâî èõ êíè ãàõ, òàê æå, êàê è â ñâî åé æèç íè», — çà ìå ÷à åòïî ýòî ìó ïî âî äó Êà ÷î ðà. Íà çåì ëå ñó ùå ñò âó þò òû ñÿ ÷èìà ãè ÷å ñêèõ êóëü òîâ, íå ìå íåå çà ãà äî÷ íûõ ÷åì øà ìà -íèçì, è ÷òî áû íà ýòîì áî ãà òîì ôîíå ñó ìåòü ïðè âëå÷üê ñå áå âíè ìà íèå, Êàñ òà íå äå ïðè øëîñü ïðè ëî æèòü ìàê ñè -ìóì óñè ëèé è ôàí òà çèè (ñãî ðà íèå â îãíå èç íóò ðè, ïðûæ -êè â ïðî ïàñòü, âñòðå ÷à ñ Àðåí äà òî ðîì, ñïà ñå íèå èç ïëå íà íå îð ãà íè ÷å ñêèõ ñó ùåñòâ «Ãî ëó áî ãî Ñêàó òà (ëàçóò÷èêà)»è ò.ä.) — Êà ÷î ðà êà òå ãî ðè ÷å ñêè îò âåð ãà åò ðå àëü íîñòüâñåõ ýòèõ íå áû ëèö.

«Êàñ òà íå äà ïðî ñòî ïåð âî êëàññ íî èã ðà åò íà îã ðà íè -÷åí íî ñòè è äî âåð ÷è âî ñòè ñðåä íå ñòà òè ñòè ÷å ñêî ãî åâ ðî -

ïåé öà, — óìå ëî ñî ÷å òàÿ ðå àëü íîå ñ íå ðå àëü íûì, óñè ëè -âàÿ ïðàâ äî ïî äîá íîñòü îä íî ãî çà ñ÷¸ò äðó ãî ãî, — êî òî ðûé çà ãëà òû âà åò íà æèâ êó èç ýê çî òè ÷å ñêî ãî áëþ äà ïî ñà ìîåãîð ëî» — ïè øåò èñ ñëå äóþ ùèé åãî áèî ãðà ôèþ æóð íà -ëèñò Ìàéêë Ñïåíñ.

Äàæå áûâ øàÿ æåíà Êàñ òà íå äû, åãî ãî ðÿ ÷àÿ ïî ÷è òà -òåëü íè öà — Ìàð ãà ðåò Ðàíü ÿí, — áà íàëü íî ñî ïîñ òàâ ëÿÿ äàòû è ôàê òû, êî òî ðûå ïðè âî äèò Êàð ëîñ â ñâî èõ êíè ãàõ, âû íó æ äåí íî ïðè õî äèò â íå äî óìå íèå:

«Âîç ìîæ íî, ÷òî ïåð âàÿ êíè ãà Êàð ëî ñà è, ïðåä ïî ëî -æè òåëü íî, ïî ñëå äóþ ùèå ÿâè ëèñü ñìå ñüþ äåé ñò âè òåëü íî -ñòè è âî îá ðà æå íèÿ», — ïè øåò îíà â ñâî åé àâ òî áèî ãðà ôè -÷å ñêîé êíè ãå «Ìà ãè ÷å ñêîå ïó òå øå ñò âèå ñ Êàð ëî ñîì».

Âìå ñòå ñ òåì, Êà ÷î ðà âñ¸ æå ïðè çíà¸ò, ÷òî ìíî ãîå èçòîãî, ÷òî îïè ñû âà åò Êàñ òà íå äà — áà çè ðó åò ñÿ íà ðå àëü -íûõ ôàê òàõ, ñî áû òè ÿõ è êîí öåï öè ÿõ òîë òå êîâ, — ýòî òî,÷òî ðàñ ñêà çàë Êàñ òà íå äå ñàì Êà ÷î ðà, à Êà ÷î ðå — åãîîòåö.  ÷à ñò íî ñòè, Êà ÷î ðà ïîä òâåð æäà åò, ÷òî òåõ íè êèñòàë êèí ãà, ïå ðå ïðî ñìîò ðà, èñ êóñ ñò âà óïðàâ ëå íèÿòî÷ êîé ñáîð êè è ñíî âè äå íè åì è íå êî òî ðûå äðó ãèå êîí -öåï öèè, îñ âåù¸ííûå Êàñ òà íå äîé â ñâî èõ êíè ãàõ, äåé -ñòâèòåëüíî ðå àëü íî ñó ùå ñò âó þò è ïðàê òè êó þò ñÿ ìíî ãè -ìè íû íåø íè ìè øà ìà íà ìè Ñî íî ðû. Êà ÷î ðà ðå êî ìåí äó åò êíè ãè Êàñ òà íå äû âñåì êàê ïðå êðàñ íîå ââå äå íèå è ðåò ðî -ñïåê òèâ íûé îá çîð øà ìà íèç ìà è íå êî òî ðûõ åãî èäåé îìèðå è ÷å ëî âå êå, ïðå êðàñ íî àäàï òè ðî âàí íûõ äëÿ óñ âîå -íèÿ ñðåä íå ñòà òè ñòè ÷å ñêèì ÷å ëî âå êîì, ïî äàí íûõ â óï -ðîù¸ííîé è â íå ñêîëü êî âû ÷óð íîé ôîð ìå, íàè áî ëåå ïîä -õî äÿ ùåé äëÿ ñî âðå ìåí íî ãî èí òåë ëåê òó àëü íî èç áà ëî âàí -íî ãî è ïàä êî ãî íà ñåí ñà öèè åâ ðî ïåé ñêî ãî ÷è òà òå ëÿ.

Òåíñåãðèòè

Ïðè çíà âàÿ ÷àñ òè÷ íóþ ïðàâ äè âîñòü èí ôîð ìà öèè, èç -ëà ãàå ìîé Êàñ òà íå äîé â ñâî èõ êíè ãàõ, â òî æå ñà ìîå âðå -ìÿ Êà ÷î ðà îò ìå òà åò ðå àëü íîñòü è ñâîþ ïðè ÷à ñò íîñòüê íå êî òî ðûì êîí öåï öè ÿì Êàñ òà íå äû, íà ïðè ìåð, ê òåí -ñåã ðè òè. Êà ÷î ðà óò âåð æäà åò, ÷òî íè êòî èç èç âåñò íûõåìó øà ìà íîâ Ñî íî ðû, âêëþ ÷àÿ åãî ñà ìî ãî, íå çíà åò ÷òîòà êîå òåí ñåã ðè òè. Êà ÷î ðà ãî âî ðèò, ÷òî òåí ñåã ðè òè íåÿâ ëÿ åò ñÿ ýëå ìåí òîì ìà ãèè, à ñêî ðåå, âå ëè êî ëåï íûì áèç -íåñ-ïëà íîì ïî âû êî ëà ÷è âà íèþ äå íåã ïî êëîí íè êîâ Êàñ -òà íå äû íà ïî ñòî ÿí íîé îñ íî âå. Èìåí íî äëÿ ýòî ãî è áûëñîç äàí êîì ìåð ÷å ñêèé ôîíä «Clear Green, Inc». «Ïðî ñòî,âå ðî ÿò íî, â êà êîé-òî ìî ìåíò Êàð ëîñ è åãî ïîä ðó ãà ïî íÿ -ëè, ÷òî ãî ðàç äî ïðî ùå è ýô ôåê òèâ íåé äå ëàòü äåíü ãè «èçâîç äó õà», íà ïðî âå äå íèè åæå íå äåëü íûõ ñå ìè íà ðîâ è òðå -íèí ãîâ ïî òåí ñåã ðè òè, ÷åì ðà áî òàòü íàä ñîç äà íè åì î÷å -ðåä íîé êíè ãè èç ñå ðèè. Ê ñî æà ëå íèþ, â Àìå ðè êå ÷àñ òîïðè íÿ òî ñ÷è òàòü, ÷òî åñëè åñòü ïî ïó ëÿð íîñòü, òî å¸ çà -ïðî ñòî ìîæ íî (è íóæ íî!) êîí âåð òè ðî âàòü â íà ëè÷ íîñòü.Òåí ñåã ðè òè — ÿð êèé ïðè ìåð òà êîé òî÷êè çðåíèÿ.»

Ïî ìíå íèþ Êà ÷î ðû, èìåí íî ñ ýòîé òî÷ êè çðå íèÿè íóæ íî ðàñ ñìàò ðè âàòü ýòó «òåõ íè êó». «ß íè ÷å ãî íå ðàñ -ñêà çû âàë Êàð ëî ñó ïðî íå êèå ìà ãè ÷å ñêèå ïàñ ñû, è èìåí -íî ïî ýòîé ïðè ÷è íå âî âñåõ åãî êíè ãàõ (êðî ìå ïî ñëåä íåé)íè ãäå íåò óïî ìè íà íèé ïðî òàê íà çû âàå ìîå òåí ñåã ðè òè.»

Êòî íà êîì çàðàáàòûâàåò?*

È çà êîí ÷èòü ýòó ÷àñòü ñòà òüè ìíå áû õî òå ëîñü îò âå -òîì íà íàè áî ëåå ÷àñ òûé è ñòàí äàðò íûé âî ïðîñ-ðå ï ëè êó,êî òî ðûì ìåíÿ áîì áàð äè ðó þò ïî ñëåä íåå âðå ìÿ ïî ïî÷ òåïî ñëå ïóá ëè êà öèè ìíîþ ýòîé ñòà òüè íà ìíî ãèõ ðîñ ñèé -ñêèõ êàñ òà íåä ÷å ñêèõ ñàé òàõ. Îíè ïè øóò: «Âñ¸ ïî íÿò íî,åù¸ îäèí òèï (â äàí íîì ñëó ÷àå Êà ÷î ðà) ðå øèë ïðè ìà -çàòü ñÿ ê íå óâÿ äàþ ùåé ñëà âå Êàñ òà íå äû, è, êàê ÷àñ òî çà -ìå ÷à þò ïðè ýòîì, ñðó áèòü áàá ëà íà Êàñ òà íå äå». Íó, ÷òî

12 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹5

* Äàí íûé ïóíêò íà ïè ñàí ïî ìî òè âàì íàè áî ëåå ÷àñ òî çà äà âàå ìî ãî ìíå âî ïðî ñà â âà øèõ ïèñü ìàõ.

òóò ìîæ íî ñêà çàòü? ×àñ òî â Ðîñ ñèè ãî âî ðÿò: «ó êîãî ÷òîáî ëèò, òîì î òîì è ãî âî ðèò», è, êàê âèä íî, ïî äîá íûå îá âè -íå íèÿ â íà øåì ñëó ÷àå ëèø íèé ðàç ïîä òâåð æäà þò ïðàâ -äè âîñòü ýòî ãî ïðà âè ëà.

Âñ¸ äåëî â òîì, ÷òî Êà ÷î ðà ïðî æè âà åò ôàê òè ÷å ñêè âñà ìîé íà ñòîÿ ùåé ëà ÷ó ãå, õîòÿ óæå íà äðó ãîì êðàþ ÑàíËóèñ Ïî òî ñè (åãî ï.ì.æ.) ðàñ êè íóë ñÿ êðóï íûé àìå ðè êàí -ñêèé îáó ÷àþ ùèé ëà ãåðü, ãäå àìå ðè êàí ñêèå áèç íåñ ìå íûðå àëü íî ïû òà þò ñÿ çà ðà áî òàòü íà ñòðà æ äó ùèõ, ïðè åç -æàþ ùèõ ê Êà ÷î ðå ñî âñå ãî ìèðà.  èõ ïî ìå ùå íè ÿõ è ïðî -õî äÿò ïðàê òè ÷å ñêè âñå ëåê öèè Êà ÷î ðû. È ïðè òîì ïðèâñ¸ì, ÿ ëè÷ íî âè äå ëà êàê æèâ¸ò Êà ÷î ðà è åãî ñå ìüÿ —÷ðåç âû ÷àé íî ñêðîì íî, ÷ðåç âû ÷àé íî, ïî âòî ðÿþ! Çäåñü âÑØÀ òà êîé îá ðàç æèç íè íå íà çâà ëè áû äàæå è òàê, à êðî -ìå êàê íè ùå òîé — íè êàê èíà ÷å. È ÿ ïî âòî ðÿþ, ÷òî âñÿýòà àìå ðè êàí ñêàÿ áðà òèÿ âî êðóã íåãî åç äèò íà äî ðî ãèõäæè ïàõ è äå ëà åò íà åãî ñó ùå ñò âî âà íèè ðå àëü íûå äåíü ãè, ïðè ìåð íî òàê æå, êàê ýòî äå ëàë è Êàñ òà íå äà â ñâî¸ âðå ìÿ. Ïî ýòî ìó, äå ëàÿ òà êèå äî âîëü íî çà áàâ íûå îï ðàâ äà íèÿ,ñìîò ðè òå òîëü êî, íå ïå ðå ïó òàé òå ïåð âè÷ íîñòü ïðè ÷è íû è ñëåä ñò âèÿ. Äà è ïî âòî ðÿþ, ýòî âî âñå íå âàæ íî: ôàêò òîãî, ÷òî Êàñ òà íå äà áûë â î÷åíü õî ðî øèõ îò íî øå íè ÿõ ñ Êà ÷î -ðîé, ÷àñ òî îñ òà âà ÿñü ó íåãî æèòü íà öå ëûå ñå çî íû, óæåòâ¸ðäî óñ òà íîâ ëåí è ïðî âå ðåí-ïå ðå ïðî âå ðåí ìíî ãî ÷èñ -ëåí íû ìè èñ ñëå äî âà òå ëÿ ìè. Ñ ÷åì ñïî ðèì, ãîñ ïî äà? Õî òè -òå âå ðèòü â Êàñ òà íå äó è ñãî ðåâ øå ãî â îãíå èç íóò ðè äîíàÕóà íà — âåðü òå, õî òè òå çíàòü, ÷òî́ áûëî íà ñà ìîì äåëå —÷è òàé òå âíè ìà òåëü íî ñòà òüþ. ß ïè ñà ëà ñòà òüþ èìåí íîäëÿ ïî ñëåä íèõ, ïî ýòî ìó åñëè âû èç êî ãîð òû ïåð âûõ, ïðî -ñòî çà êðîé òå ýòî îêíî è ïî òðàòü òå âàø ëî ãèí â Ñåòü íà÷òî-òî áî ëåå ïî ëåç íîå. Ïðè ÿò íûõ ñíî âè äå íèé.

Ýòî äî âîëü íî çà áàâ íî, êî ãäà Êàñ òà íå äà òîëü êî íàïåð âûõ 3 êíè ãàõ çà ðà áî òàë ïî ñà ìûì ñêðîì íûõ îöåí êàìîò 1 äî 3 ìèë ëèî íîâ äîë ëà ðîâ. Çà ìåòü òå, åãî èí ôîð ìà òîð (Êà ÷î ðà íå ñ÷è òà åò Êàñ òà íå äó ñâî èì ó÷å íè êîì, ïî òî ìóêàê ïî ñëî âàì Êà ÷î ðû — Êàñ òà íå äà ýòî ïè ñà òåëü, íî îííå áûë íè êî ãäà øà ìà íîì, à, çíà ÷èò, è åãî ó÷å íè êîì) íåïî ëó ÷èë ñ ýòî ãî íè êî ïåé êè. Òå ïåðü, êî ãäà èç âåñò íî, ÷òîïî ñëåä íèå 5 ëåò ñâî åé æèç íè Êàñ òà íå äà ïðî æèë â îä íîìèç îòå ëåé Õèë òîí, ïðî ïî âå äóÿ â ýòî âðå ìÿ ñâî åé íà èâ íîé ïà ñò âå îò ðå ÷å íèå è óìå ðåí íîñòü âî âñ¸ì ìèð ñêîì, äî -âîëü íî çà áàâ íî çâó ÷àò îá âè íå íèÿ, êî ãäà ìîè ðóñ ñêèå íà -èâ íûå äðó çüÿ ïû òà þò ñÿ ñäå ëàòü âû âîä î òîì, ÷òî, «ÿêî -áû Êà ÷î ðà íà æè âà åò ñÿ íà Êàñ òà íå äå». Óæ ïî âåðü òå, ÿáûëà â Ìåê ñè êå ó Êà ÷î ðû, è òî÷ íî çíàþ, ÷òî Êà ÷î ðà (âîò ëè ÷èè îò áèç íåñ ìå íà-ïè ñà òå ëÿ Êàñ òà íå äû) î÷åíü ñêðî -ìåí, è ðå àëü íî íå èìå åò â æèç íè íè ÷å ãî ëèø íå ãî.Âñòðå÷ íûé âî ïðîñ: óãà äàé òå ñ òð¸õ ðàç, êòî íà êîì â ýòîéñè òóà öèè íà æèë ñÿ? Äàæå êî ãäà Êà ÷î ðà ñî áè ðàë ñÿ ïðè ëå -òåòü â Ðîñ ñèþ íà ñâîþ Ðî äè íó (âñå øà ìà íû ñ÷è òà þò, ÷òîîíè ðî äîì ñ Ñè áè ðè, à åù¸ òî÷ íåå, ñ îçå ðà Áàé êàë — ÿäó ìàþ âû âñå ñëû øà ëè êó÷ó ëå ãåíä ïðî ýòî ñâÿ òîå ìå -ñòî), òî äåíü ãè íà ýòî ñî áè ðà ëè «âñåì ìè ðîì»: íè ðîä ñò -âå íè êè-ìèë ëèî íå ðû Êàñ òà íå äû, íå áèç íåñ-âî ðî òè ëû èçClearGrean Inc, — íè êòî íå çà õî òåë ïî ìî÷ü åìó â ýòîì,õîòÿ ìíî ãèå èç áëèç êî ãî îê ðó æå íèÿ Êàñ òà íå äû çíà þòÊà ÷î ðó, è âî âñå íå îò ðè öà þò åãî ðîëü â íà ïè ñà íèè êíèãÊàñ òà íå äû. Ñî ãëà ñè òåñü, äî âîëü íî çà áàâ íî, êî ãäà âû ëà -çèò íå êèé î÷å ðåä íîé òèï è çà ÿâ ëÿ åò, — îêà çû âà åò ñÿ! —÷òî Êà ÷î ðà ïû òà åò ñÿ íà êîì-òî çà ðà áî òàòü: ïî âåðü òå, çà -ðà áî òàòü íà øà ìà íèç ìå áîëü øå, ÷åì çà ðà áî òàë Êàñ òà íå -äà, óæå âðÿä ëè êî ìó-òî óäà ñò ñÿ. Ñëîæ íî îá âè íèòü â÷¸ì-òî ÷å ëî âå êà, êî ãäà ó íåãî êðî ìå åãî ëà ÷ó ãè áîëü øå-òî íè ÷å ãî è íåòó. ß íå ïðè çû âàþ âàñ âå ðèòü ìíå íà ñëî âî — ïðî ñòî ñúåç äè òå è ïî ñìîò ðè òå ñàìè, êàê îí æèâ¸ò, è ïå ðå -ñòàíü òå ìî ëîòü ÷å ïó õó (êàê ïðî øà ìà íà Êà ÷î ðó, òàê èïðî åãî «ïî ñëå äî âà òå ëÿ» ïè ñà òå ëÿ Êàñ òà íå äó).

[Ðàç äåë èí òåð íåò-ññû ëîê îïó ùåí — ðåä.]

Îðè ãè íàë è ïî ñëåä íþþ âåð ñèþ ýòîé ñòà òüè ìîæ íîâñå ãäà íàé òè íà ñàé òå ïðî åê òà: castaneda.joy.by

© Àëè ñà Ñó âî ðî âà (Albany, NY)alice@eu.by 11.02.2004

Âû ìî æå òå ñâî áîä íî ðàñ ïî ñòðà íÿòü ýòîò òåêñò, êàêâàì âçäó ìà åò ñÿ (áåç óâå äîì ëå íèÿ îá ýòîì àâ òî ðà),ïðè óñ ëî âèè ñî õðà íå íèÿ òåê ñòà íå èç ìåí íûì + ññûë -êè íà ìîé ñàéò http://castaneda.joy.by

Èñ ïîëü çî âàí íàÿ áèá ëèî ãðà ôèÿ ïðè

íà ïè ñà íèè ýòîé ñòàòüè:

Artaud, Antonin. The Pey ote Dance. Farrar, Straus & Gi -roux, 1976.

Barthelme, Don ald. “The Teach ings Of Don B.: A Yan keeWay Of Knowl edge”. New York Times Mag a zine, 1973(Feb 11), 14-15, 66-67. Re pro duced in D. Barthelme,“Guil ty Plea sures”. Dell, 1974.

Cook, Bruce. “Is Carlos Castaneda for Real?” Na tional Ob -server, 1973 (Feb 24).

Cravens, Gwyneth. “Talk ing To Power And Spin ning WithThe Ally”. Harper’s Mag a zine,

de Mille, Rich ard. “The Per fect Mir ror Is In vis i ble”. Zygon,1976 (Mar)

de Mille, Rich ard. “Castaneda’s Jour ney”. Santa Barbara:Capra Press. 1976

de Mille, Rich ard. “The Don Juan Pa pers: Fur ther Casta -neda Con tro ver sies”. Belmont, Cal i for nia: WadsworthPub lish ing Com pany. 1990

Eliade, Mircea. “Sha man ism: Ar chaic Tech niques of Ec sta -sy”. Prince ton U., 1964.

Fikes, Jay Courtney. “Carlos Castaneda, Ac a demic Op por tu -n ism and the Psy che delic Six ties”. Millenia Press (1993).

Fire, John/Lame Deer & Erdoes, Rich ard. Lame Deer, See -ker of Vi sions. Si mon & Schuster, 1972.

Fos ter, George M. “Nagualism in Mex ico and Gua te mala”.Acta Americana, 1944(Jan-Jun)

Giddings, Ruth Warner, col lec tor. “Yaqui Myths and Leg -ends”. U. Ar i zona, 1959.

Glo bus, Gordon G. “Will The Real ‘Don Juan’ Please StandUp”. The Acad emy, 1975(Dec).

Holmes, Rebecca. 1983 “Shabono: Scan dal or Su perb So cialSci ence?” Amer i can An thro pol o gist [85]

Ken nedy, Wil liam. “Fic tion or Fact”. New Re pub lic, 1974(Nov 16).

La Barre, Weston. “The Pey ote Cult”, 4th edi tion. Schocken, 1975.

Madsen, Wil liam & Madsen, Claudia. “The Sor cerer’s Ap -pren tice”. Nat u ral His tory, 1971(June).

Moises, Rosalio, Kelley, Jane Holden, & Holden, Wil liamCurry. “The Tall Can dle: The Per sonal Chron i cle of a Ya -qui In dian”. U. Ne braska, 1971.

Myerhoff, Barbara G. “Pey ote Hunt: The Sa cred Jour ney ofthe Huichol In di ans”. Cor nell U., 1974.

Young, Dudley. “The Magic of Pey ote”. New York TimesBook Re view, 1968 (Sep 29).

Spans, Mi chael. “The Truth of Castaneda” Rid ers and Co.,1999.

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 13

À.À. Áýé ëè

[ÎÁ Ó×È ÒÅ ËßÕ, Ó×Å ÍÈ ÊÀÕ È ÑÂÎ ÅÌÏÓÒÈ]

Ïÿò íè÷ íîå âå ÷åð íåå âû ñòó ï ëå íèå Àëè ñû Áýéëè

ñ âî ïðî ñà ìè ñòàð øèõ ó÷å íè êîâ è äèñ êóñ ñèÿ ìè

30 àï ðå ëÿ 1943 ã.

Ýòèì âå ÷å ðîì ÿ õî÷ó çà íÿòü ñÿ ñî âñåì äðó ãèì. ß ìíî -ãî äó ìà ëà, è ðàç èëè äâà íà ìå êà ëà â ýòèõ áå ñå äàõ îá îò -íî øå íèè âñåõ íàñ â ýòîé ãðóï ïå ñ Ó÷è òå ëÿ ìè. ß ñî áè ðà -þñü ñêà çàòü òà êèå âåùè, êî òî ðûå, âîç ìîæ íî, âû çî âóòó âàñ âî ïðî ñû; ÿ õî÷ó, ÷òî áû âû îò ìå òè ëè âî ïðî ñû, êî òî -ðûå ïðè äóò âàì íà óì, è ïî çâî ëè ëè ìíå îò âå òèòü íà íèõ, åñëè ÿ ñìî ãó. ß õî÷ó, ÷òî áû òî, ÷òî ÿ ñî áè ðà þñü ñêà çàòü,áûëî ïðè íÿ òî òàê, êàê îíî åñòü; ÿ ñêà æó ïðàâ äó — íà -ñêîëü êî ÿ å¸ çíàþ.  òîì, ÷òî ÿ ãî âî ðþ, íåò ñèì âî ëèç ìàèëè òîí êèõ íàì¸êîâ — ÿ èìåí íî èç ëà ãàþ ôàê òû.

ß íà áëþ äà ëà Øêî ëó íà ïðî òÿ æå íèè äâà äöà òèñòðàí íûõ ëåò, î÷åíü ñòðàí íûõ, è ñ ó÷à ùè ìè ñÿ Øêî ëûïðî èçîø ëè âåùè, êî òî ðûå îï ðàâ äà ëè ïðî äå ëàí íóþìíîþ ðà áî òó. Ó÷à ùèå ñÿ âñå ãäà ïè øóò è ðàñ ñêà çû âà þò î ñâî èõ óäè âè òåëü íûõ ïå ðå æè âà íè ÿõ è êîí òàê òå ñ Ó÷è òå -ëÿ ìè, è òå èç íàñ, êòî ðàç áè ðà þò ýòè ïèñü ìà, îñ òàâ ëÿ þò ñâî¸ ìíå íèå îá ýòîì ïðè ñåáå. Åñòü â Øêî ëå ó÷à ùèå ñÿ,îäèí èëè äâà, êî òî ðûõ ÿ âîç âå ëà íå ïî ñðåä ñò âåí íî â ñòå -ïåíü ó÷å íè êîâ è êî òî ðûå îï ðå äåë¸ííî îá ùà ëèñü ñ Ó÷è -òå ëÿ ìè. Îáû÷ íî îíè áûëè ñî âåð øåí íî îøå ëîì ëå íûè î áåñ ïî êîå íû ýòèì ñî áû òè åì. Îíè áî ÿò ñÿ ïñè õèç ìà,ñà ìî âíó øå íèÿ, ëåã êî âå ðèÿ; è îäíà èç âå ùåé, êî òî ðûåìíå ïðè õî äè ëîñü ãî âî ðèòü: «Äà, âû âõî äè ëè â êîí òàêòñ Ó ÷è òå ëåì. Ïðî äîë æàé òå». Âû áûëè áû âåñü ìà óäèâ ëå -íû, åñëè áû óç íà ëè èõ èìå íà.  Øêî ëå åñòü è äðó ãèå,êòî îï ðå äåë¸ííî ñîç íà¸ò, ÷òî åãî êó ðè ðó þò, íî â ñîç íà -íèè ôè çè ÷å ñêî ãî ïëà íà åù¸ íå çà ðå ãè ñò ðè ðî âà ëè ñâî åé ñâÿ çè ñ Ó÷è òå ëÿ ìè. Ïî ñêîëü êó ÿ ïó òå øå ñò âóþ ïî ðàç -íûì ñòðà íàì, òî ìîãó çà ñâè äå òåëü ñò âî âàòü, ÷òî â êà æ -äîé ñòðà íå åñòü ìóæ ÷è íû è æåí ùè íû, îï ðå äåë¸ííî âî -øåä øèå â êîí òàêò ñ Ó÷è òå ëÿ ìè è çíàþ ùèå ýòî. Åñòü èäðó ãèå, êòî ñîç íà¸ò, ÷òî îíè ó÷å íè êè è æäóò ìî ìåí òàñîç íà òåëü íîé ôèê ñà öèè ýòî ãî. Ðà áî òàÿ â Øêîëå, ÿ ÷óâ -ñò âóþ, ÷òî ïðàêòè÷åñêè çà âñåìè èìè ñòîèò íàäåæäà.Îíè õîòÿò çíàòü ñàìè, ÷òî Ó÷èòåëÿ — ôàêò. Îíè ìå÷ -òàþò î âðåìåíè, êîãäà Ó÷èòåëü ïðèáëèçèòñÿ ê íèìè ñêà æåò èì, ÷òî îíè ó÷åíèêè.

Ìíå êà æåò ñÿ, ÷òî îäíà èç âå ùåé, êî òî ðûå ìû äîëæ -íû äå ëàòü â íà øåé Øêî ëå — ñâè äå òåëü ñò âî âàòü î ôàê -òå ñó ùå ñò âî âà íèÿ Ó÷è òå ëåé, ïî òî ìó ÷òî ìû çíà åì.ß õî ÷ó îá ñó äèòü ñ âàìè ïðåä ìåò, âû çû âàþ ùèé ó âàñ èí -òå ðåñ è âî ïðî ñû, êàê âû çíàå òå; è íå òó ìàí íî, à â ðå -àëü íî ñòè. Âòî ðîå, ÷òî ìû äîëæ íû äå ëàòü â øêî ëå —ýòî ÷òî Òè áå òåö ñêà çàë ìíå ìíî ãî ëåò íà çàä, è ÷òîÿ â ñëà áîé ñòå ïå íè ïû òà ëàñü äå ëàòü — ãî âî ðèòü îá Èåðàðõèè ñî âñå ìè, íî íå òàê: «ß çíàþ, ÷òî Èå ðàð õèÿåñòü, è ýòî îï ðàâ äû âà åò ìîè ñëî âà», à ãî âî ðèòü î íåéêàê î ðà çóì íîé ãè ïî òå çå è îïè ðà ÿñü íà ñâè äå òåëü ñò âà

óâà æàå ìûõ ëþ äåé ïî âñå ìó ìèðó, êî òî ðûå âå ðÿò â Ó÷è -òå ëåé. Êî ãäà âû ãî âî ðè òå èç òî÷ êè êîí òàê òà ñ Ó÷è òå ëåì (à íå çà ÿâ ëå íèÿ ìè îá Ó÷è òå ëå) âàøè ñëî âà íå ñóò ñèëó,õîòÿ î ñåáå âû íè ÷å ãî íå ãî âî ðè òå. Ãëàâ íûé ðå çóëü òàòòîãî, ÷òî Ó÷è òåëü âõî äèò â îò íî øå íèÿ ñ ó÷å íè êîì — íå òî, ÷òî ó÷å íèê ìî æåò ñêà çàòü: «Âîò ÿ, Ó÷è òåëü ïðè çíàëìåíÿ», à òî, ÷òî èñ õî äÿ ùàÿ îò Ó÷è òå ëÿ ñèëà âîç äåé ñò âó -åò íà ó÷åíèêà è ïîçâîëÿåò åìó ñíà÷àëà ÿñíî ìûñ ëèòü,çà òåì çíàòü, ÷òî åìó ñëåäóåò äåëàòü, à ïîòîì óæå ðàñ -ïîçíàòü, ñ ÷åì îí ñîïðèêîñíóëñÿ.

Íà âñòðå ÷å êîì ìåí òà òî ðîâ äâà ãîäà íà çàä ÿ íå ìíî -ãî êîñ íó ëàñü òåìû Èå ðàð õèè è ó÷å íè ÷å ñò âà. ß óêà çà ëàðàç ëè ÷èå ìå æ äó ïðè íÿ òûì ó÷å íè êîì è ìèð ñêèì ó÷å -íè êîì è ñêà çà ëà, ÷òî ÿ — ìèð ñêîé ó÷å íèê. Ýòî åäèí -ñòâåííîå çà ÿâ ëå íèå, êî òî ðîå ÿ ñäå ëà ëà è êî ãäà-ëè áî áó -äó äå ëàòü. Çà ÿâ ëå íèå îá ó÷å íè ÷å ñò âå — âïîë íå çà êîí -íîå, ïî òî ìó ÷òî ó÷å íè êè çà íè ìà þò äèà ïà çîí îò òåõ, êòî ïðè íÿò â ó÷å íè êè â ýòîé æèç íè â ïåð âûé ðàç äî òà êèõâå ëè êèõ è îñ âî áî äèâ øèõ ñÿ ó÷å íè êîâ êàê Ó÷è òåëü Ê.Õ.,êî òî ðûé ÿâ ëÿ åò ñÿ ó÷å íè êîì Ñà íà òà Êó ìà ðû. Çà ÿâ ëå -íèå îá ó÷å íè ÷å ñò âå âû ìî æå òå äå ëàòü âñåì; îíè íå ñòà -íóò èí òåð ïðå òè ðî âàòü åãî â òîì ñìûñ ëå, êî òî ðûé îíîèìå åò äëÿ âàñ, íî âñ¸ æå èñ òîë êó þò åãî âåð íî, ïî òî ìó÷òî õðè ñòè àí ñêàÿ ðå ëè ãèÿ è ïî ýçèÿ ïîë íû èäåè ó÷å íè -÷å ñò âà. Ìû êðè òè ÷å ñêè îò íî ñèì ñÿ ê Öåðê âè, íî îíàñäå ëà ëà êîå-êà êîé öåí íûé âêëàä â ìè ðî âóþ ìûñëü. ýðó ìà òå ðèà ëèç ìà îíà ñî õðà íè ëà äëÿ íàñ ôàê òû î Áî -ãå, î Õðèñòå, î áåññìåðòèè, î äóøå, è îíà âñåãäà ãî âî ðè -ëà îá ó÷åíè÷åñòâå. Òàêîâ ÷óäåñíûé âêëàä Öåðêâè âíåçàâèñèìîñòè îò òîãî, êàê ìû ê íåé îòíî ñèìñÿ.

Çà ÿâ ëå íèå îá ó÷å íè ÷å ñò âå, êàê ÿ ÷óâ ñò âóþ, ýòîåäèí ñò âåí íîå, êî òî ðîå ñòàð øèå ó÷å íè êè Øêî ëû ìî ãóòäå ëàòü, íå ïî ãðå øèâ ïðî òèâ èñ òè íû. Êàê ÿ ãî âî ðè ëàâàì ðà íåå, íå êî òî ðûì èç âàñ îñ òà ëîñü ñäå ëàòü î÷åíü íå -áîëü øèå óñè ëèÿ, ÷òî áû äîñ òè÷ü ýòîé ñòå ïå íè. Âû íåçíàå òå, êàê áëèçêî ê ó÷åíè÷åñòâó âû ìîæåòå áûòü.

 ÷¸ì æå ðàç íè öà ìå æ äó ïðè íÿ òûì è ìèð ñêèì ó÷å -íè êîì? Ïî ÷å ìó ÿ ìîãó ñ îï ðå äåë¸ííî ñòüþ ñêà çàòü, ÷òîÿ ìèð ñêîé ó÷å íèê, è îñ ïî ðèòü âñÿ êî ãî, êòî ñêà æåò, ÷òî ÿ òà êî âûì íå ÿâ ëÿ þñü? Ðàç ëè÷ íûå âíóò ðåí íèå ñòå ïå íèó÷å íè ÷å ñò âà õà ðàê òå ðè çó þò ñÿ âñå ãî ëèøü îä íèì ôàê -òîì — ñòå ïå íüþ âëèÿ íèÿ.  ýòîé ñòðà íå è â äðó ãèõ åñòü ìíî æå ñò âî ëþ äåé, êî òî ðûå ñêà æóò, ÷òî îíè ó÷å íè êèèëè äàæå âû ñî êèå ïî ñâÿù¸ííûå, è òåì íå ìå íåå, èõâëèÿ íèå î÷åíü îã ðà íè ÷åí íî. Ïî ñêîëü êó îíè ëþ áÿò ÷óâ -ñò âî âëà ñòè è èì íðà âèò ñÿ ÷óâ ñò âî âàòü, ÷òî ëþäè îò -êëè êà þò ñÿ íà èõ âëèÿ íèå, îíè ïå ðå îöå íè âà þò ñåáÿ. Íîó÷å íèê â ìèðó — ýòî òîò, êòî íå ñìîò ðÿ íà ñåáÿ, âëèÿ åòíà òû ñÿ ÷è. ß ïî âëèÿ ëà â ñâî åé æèç íè íà ñîò íè òû ñÿ÷ëþ äåé, è ÿ ìîãó ñêà çàòü ýòî, ïî òî ìó ÷òî ÿ íå çà áî ÷óñü îá ýòîì. ß íå Õðè ñòîñ, ÿ íå ïî ñâÿù¸ííûé ñòðàø íî âû ñî -êîé ñòå ïå íè. Âå ëè êèé ïî ñâÿù¸ííûé îêà çû âà åò âëèÿ -íèå íà ìèë ëèî íû. Àâà òà ðû âëèÿ þò íà êà æ äî ãî íà ïëà -íå òå — âïëîòü äî ñà ìûõ íèç êèõ ïðåä ñòà âè òå ëåé ÷å ëî -âå ÷å ñò âà. Êàê æå ýòî ïî ëó ÷à åò ñÿ? ß ñêà æó âàì åù¸ îäíî ðàç ëè ÷èå ìå æ äó ïðè íÿ òûì è ìèð ñêèì ó÷å íè êîì. Ïðè -íÿ òûé ó÷å íèê ñî òðóä íè ÷à åò ñ Ïëà íîì. Ïëàí åìó ïðåä -ñòàâ ëåí, è îí ñî òðóä íè ÷à åò ñ íèì. Ìèð ñêîé ó÷å íèê çíà -åò Ïëàí ñàì, è åãî ñî òðóä íè ÷å ñò âî — èíî ãî ðîäà. Îíîíå îñ íî âà íî íà ïî ñëó øà íèè; îíî îñ íî âà íî íà íå èç áåæ -íî ñòè. ß õî÷ó, ÷òî áû íàøà Øêî ëà ãî òî âè ëà è ðàç âè âà -ëà ìèðñêèõ ó÷åíèêîâ.

Ìèð ñêèå ó÷å íè êè î÷åíü ðåä êî îáó ÷à þò ñÿ äðó ãè ìèìèð ñêè ìè ó÷å íè êà ìè. Îáû÷ íî èì ïðè õî äèò ñÿ âî âñ¸ìïðî áè âàòü ñÿ ñà ìèì ñ î÷åíü íå áîëü øèì ðó êî âî äñòâîì ñî ñòî ðî íû êà êî ãî-íè áóäü ÷å ëî âå êà, âî âñå íå çà íè ìàþ ùå -ãî âàæ íî ãî ïî ëî æå íèÿ. Èíî ãäà ÿ äó ìàþ, ÷òî âñå âû ïî -

14 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹5

ëó ÷è ëè ñëèø êîì ìíî ãî èí ôîð ìà öèè. Âû ïî íè ìàå òå,÷òî ÿ èìåþ â âèäó. Âû çíàå òå ñëèø êîì ìíî ãî, è ìàñ ñàâà øèõ çíà íèé çà òìå âà åò îäèí èëè äâà ìî ìåí òà, êî òî -ðûå âàì íóæ íî óñ âî èòü è êî òî ðûõ íè êòî íå ìî æåò âàìäàòü; âàì ïðèä¸òñÿ ñ áîðü áîé äî áû âàòü èõ ñà ìî ñòîÿ -òåëü íî. Ó ìåíÿ íè êî ãäà íå áûëî íè êî ãî, êòî áû ó÷èëìåíÿ îá Èå ðàð õèè. ß ïî ëó ÷è ëà ìíî ãî íà ñòàâ ëå íèé îïëà íàõ, ýíåð ãè ÿõ è ñè ëàõ, ìíî æå ñò âî àêà äå ìè ÷å ñêèõçíà íèé. Òî, ÷òî ìíå ïðè øëîñü âû ÿñ íÿòü ñà ìîé ñ òîãîâðå ìå íè, êî ãäà ìíå áûëî 15 äî òîãî, êî ãäà ìíå èñ ïîë íè -ëîñü 35, äå ëà ëîñü áåç ÷üåé-ëè áî ïî ìî ùè; íè îäíà äóøàíå ïî ìî ãà ëà ìíå. Èí òå ðåñ íî, ÷òî âû ìî æå òå èìåòü ïðÿ -ìîé êîí òàêò ñ Ó÷è òå ëåì, íî ïðî ñòî íå ðàñ ïî çíà âàòü ýòî -ãî, íå çíàòü, êòî îí, è íå ïî íè ìàòü ñóòü òîãî, ÷òî îí âàì ñêà çàë. Òîëü êî æèçíü ðàñ êðû âà åò çíà ÷å íèå ñêà çàí íî ãîèì. Ëþäè ÷àñ òî íà õî äÿò ñÿ ïîä âïå ÷àò ëå íè åì, ÷òî Ó÷è -òåëü ïðèä¸ò ê íèì è ñêà æåò, ÷òî îíè äîñ òèã ëè òîé òî÷ êè ðàç âè òèÿ, êî ãäà îíè ìî ãóò äå ëàòü äåëà, è ïå ðåä íèìèðàñ ñòè ëà åò ñÿ áó äó ùåå ñëó æå íèÿ, âàæ íîå áó äó ùåå, óäîâ -ëå òâî ðÿþ ùåå ÷åñ òî ëþ áèå, òî òîí êîå íå ÷òî âî âñåõ íàñ,÷òî èùåò ïðè çíà íèÿ. ß ïî ëà ãàþ, ÷òî â ñâî åé ïðî øëîéæèç íè ÿ, áó äó ÷è ïðè íÿ òûì ó÷å íè êîì, ñèëü íî ãðå øè ëàâ ý òîì íà ïðàâ ëå íèè, ïî òî ìó ÷òî ÿ òàê áî þñü äå ëàòü çà -ÿâ ëå íèÿ, áî þñü íå äîñ òàò êà ñêðîì íî ñòè, áî þñü ñà ìî -óäîâ ëå òâî ðå íèÿ, òàê ÷òî â ýòîé æèçíè ÿ ïîøëà äðóãèìïóò¸ì.

ß ïîì íþ, êàê ïðî âî äè ëà áîëü øóþ ðà áî òó â Èí äèè.ß îò ïðà âè ëàñü òóäà, êî ãäà ìíå áûëî 22 ãîäà, è ÷å ðåçøåñòü ìå ñÿ öåâ, ïî ñêîëü êó íè êî ãî ëó÷ øå íå íà øëîñü, èíå áûëî áîëü øå íè êî ãî, êòî áû ìîã äå ëàòü ýòó ðà áî òó,ìåíÿ íà çíà ÷è ëè ðó êî âî äèòü øå ñòüþ ñîë äàò ñêè ìè äî ìà -ìè. ß äîëæ íà áûëà óïðàâ ëÿòü ñÿ ñ ýòè ìè øå ñòüþ äî ìà -ìè ïî 600 ÷å ëî âåê â êà æ äîì, êà æ äûé äåíü íå äå ëè.ß ïðî âî äè ëà ïî 15 ìî ëèò âåí íûõ è åâàí ãåëü ñêèõ ñî á ðà -íèé â íå äå ëþ. ß ïðî âå ëà õî ðî øóþ ðà áî òó è äó ìà ëà, ÷òî ýòî áëà ãî äà ðÿ ìî åìó õà ðàê òå ðó, íî òå ïåðü äó ìàþ, ÷òîýòî áûëî ïî òî ìó ÷òî ÿ áûëà ìî ëî äîé, ñèì ïà òè÷ íîé èïîë íîé æèç íè, à ýòè ìóæ ÷è íû áûëè îäè íî êè è èì íåñ êåì áûëî ïî ãî âî ðèòü. Âîò ìî ìåíò, êî òî ðûé ÿ õî÷ó îò -ìå òèòü. ß ïî ñå ùà ëà 40 áðè òàí ñêèõ ïîë êîâ; êà æ äîå âîñ -êðå ñå íüå ÿ ïðî âî äè ëà çà íÿ òèÿ ïî Áèá ëèè ñ 600 ñîë äà òà -ìè, ÿ ïî ëó ÷è ëà òû ñÿ ÷è ïè ñåì. Âñå îíè áûëè õâà ëåá íû -ìè. Îä íà æ äû ÿ âû òà ùè ëà âñå èõ èç ÿùè êîâ ñòî ëà è êî -ðî áîê, ñëî æè ëà èõ â êó÷ó ïî ñðå äè êîì íà òû è ñêà çà ëà:«Âîò ãäå ÿ íà ÷è íàþ äå ãðà äè ðî âàòü. ×òî ìíå ñäå ëàòü,÷òî áû ïðå ïî äàòü ñåáå óðîê ñêðîì íî ñòè, êî òî ðî ãî ÿ íè -êî ãäà íå çà áó äó?» Çà òåì ÿ ñî æãëà èõ âñå. Ýòî áûëî äëÿìåíÿ ñèì âî ëîì òîãî, ÷òî ëè÷ íîñòü íè ÷å ãî íå çíà ÷èò; äó -õîâ íîå âëèÿ íèå — âîò ÷òî èìå åò çíà ÷å íèå, à äó õîâ íûåöåí íî ñòè íå ÿâ ëÿ þò ñÿ âà øåé ëè÷ íîé ñîá ñò âåí íî ñòüþ.Îíè íå ÷òî òà êîå, ê ÷åìó âû, èç ãîðü êî ãî ìíî ãî âå êî âî ãîîïû òà, íàó ÷è ëèñü ïðè ïà äàòü. Âû ìî æå òå èñ ïîëü çî âàòüèõ òàê õî ðî øî, êàê ñìî æå òå, à çà òåì ïðèä¸ò âðå ìÿ, êî -ãäà âû ïî ëó ÷è òå íå îá õî äè ìûé îïûò è ÷å ðåç âàñ áó äåòëèòü ñÿ äîñ òà òî÷ íî äëÿ òîãî, ÷òî áû âëè ÿòü íà ëþ äåé.Âàøå âè äå íèå âñ¸ âðå ìÿ ìå íÿ åò ñÿ. Òî, ÷òî âû ñ÷è òàå òå÷ó äåñ íûì, óäîâ ëå òâî ðÿþ ùèì îïû òîì, äîñ òè ãà åò êóëü -ìè íà öè îí íî ãî ïóíê òà, à ïî òîì âû âè äè òå íå ÷òî åù¸.Çà òåì âñ¸ âàìè äîñ òèã íó òîå êà æåò ñÿ íè ÷åì, ïî òî ìó ÷òîâäà ëå êå ïå ðåä âàìè íî âàÿ öåëü, ðÿ äîì ñ êî òî ðîé âàøèäîñ òè æå íèÿ êà æóò ñÿ ìà ëåíü êè ìè êàð òîø êà ìè, î÷åíüìà ëåíü êè ìè. ß ïîì íþ âðå ìÿ â Èí äèè, êî ãäà îáî ìíåïè ñà ëè âî âñåõ ãà çå òàõ, è òîë ïû îôè öå ðîâ ïðè õî äè ëèïî ñëó øàòü, êàê ÿ ãî âî ðþ è ïîþ. Íî ÿ ñîç íà âà ëà, ÷òîäîñ òèã ëà òî÷ êè, îò êó äà ÿ óæå íè êó äà íå äâè ãà þñü. ß èñ -ïîëü çî âà ëà âñ¸, ÷òî ÿ çíà ëà. ß áûëà ñìåð òåëü íî áîëü íàíà ñòàâ íè ÷å ñò âîì, ñâî åé îð òî äîê ñàëü íî ñòüþ. Ïî âñþ äó,

êóäà áû ÿ íè ïî øëà, ñî ìíîé ø¸ë ñòà ðûé èí äèé ñêèéíî ñèëü ùèê. Îí îáû÷ íî íà áëþ äàë çà ìíîé ñî çà áàâ íûìâû ðà æå íè åì. ß ïó òå øå ñò âî âà ëà ïî âñåé Èí äèè îäíà,íî ýòîò ñòà ðèê âñå ãäà ïó òå øå ñò âî âàë ñî ìíîé.  îäèíïðå êðàñ íûé äåíü îí ïðèø¸ë êî ìíå è ñêà çàë: «Áóäü òåòàê äî á ðû, çíàé òå, ÷òî òîò æå ñà ìûé Áîã ëþ áèò íàñ èëþ áèò âàñ, ëþ áèë íàñ çà äîë ãî äî òîãî, êàê âû ïðèå õà ëèâ Èí äèþ». Ýòî áûëî äëÿ ìåíÿ êàê ãðîì ñ ÿñ íî ãî íåáà.Ýòîò ñòà ðûé èí äè åö èìåë â âèäó, ÷òî âåñü íàø ôóí äà -ìåí òà ëèçì — âñ¸ ýòî íåïðàâèëüíî. Áîã åñòü ëþáîâü.

Ïî òîì, ïî ñëå òîãî, êàê ÿ ïðî ÷è òà ëà ëåê öèþ îá àäå è âñå ëþäè ïî êè íó ëè çàë, îäèí ñåð æàíò êî ðî ëåâ ñêîé êîí -íîé àð òèë ëå ðèè ñêà çàë ìíå: «Åñëè áû âû òîëü êî ãî âî -ðè ëè èñ òè íó îò ñåðä öà, ëþäè áû îñ òà âà ëèñü è ñëó øà ëèâàñ. Íî êî ãäà âû ãî âî ðè òå ëîæü, îíè áó äóò óõî äèòü». Âî ìíå óæå áûëî äîñ òà òî÷ íî, ÷òî áû ÿ ñìîã ëà èñ ïîëü çî -âàòü ýòè íå ñêîëü êî ñëîâ äëÿ ðàñ øè ðå íèÿ. Òàê ÿ ïî ëó ÷à -ëà ïî ìîùü îò ëþ äåé, êî òî ðûå íå áûëè âàæ íû ìè. Ó÷å -íèê ìî æåò ïî ëó ÷àòü è áî ëåå îï ðå äåë¸ííîå îáó ÷å íèå.Ïî ëà ãàþ, â êà êîé-òî ïðî øëîé æèç íè ÿ ïî ëó ÷è ëà åãîáîëü øå, ïî òî ìó ÷òî êî ãäà ìíå ïî ïà ëàñü «Òàé íàÿ äîê -òðè íà», îíà ìåíÿ íè êî ãäà íå îçà äà ÷è âà ëà. Ïðè íÿ òûéó÷å íèê ìî æåò ïðî é òè áîëü øîå îáó ÷å íèå, è âû ïî ëó ÷è -ëè ìíî ãî îáó ÷å íèÿ. Ïðè íÿ òûé ó÷å íèê — ýòî òîò, êòîðàñò¸ò âíóò ðè, äà, íî îí ðàñò¸ò è â îò âåò íà âíåø íååîáó ÷å íèå, òî ãäà êàê ìèð ñêîé ó÷å íèê ðàñò¸ò îò çíà íèÿ,óñ âî åí íî ãî â ïðî øëîé æèç íè, ñå ìå íè èç ïðî øëî ãî.

ß î÷åíü ìíî ãî ïî ëó ÷è ëà îò Òè áåò öà, êî ãäà îí äà âàë ìíå ìà òå ðè àë äëÿ «Òðàê òà òà î êîñ ìè ÷å ñêîì îãíå» è«Ýçî òå ðè ÷å ñêîé ïñè õî ëî ãèè», ïî òî ìó ÷òî ÿ âçÿ ëà íàñåáÿ òðóä îâ ëà äåòü ìà òå ðèà ëîì «Òàé íîé äîê òðè íû» èïî ãðó çèòü ñÿ â íåãî. ß íå ãî âî ðþ î ñåáå ïðî ñòî ïî òî ìó÷òî õî÷ó ãî âî ðèòü î ñåáå. Ñå ãî äíÿ ÿ — ïîä îïûò íàÿñâèí êà. ×òî õî ðî øå ãî â òîì, ÷òî ÿ áóäó ïðî äîë æàòü èó÷èòü âàñ, íî íå äà âàòü âàì èç âëå êàòü ïîëü çó èç ìîå ãîîïû òà? ß ìîãó îöå íèòü âàñ âûøå, ÷åì âû öå íè òå ñåáÿñàìè. Äó ìàþ, ÷òî î÷åíü ìíî ãèå èç âàñ ñïî ñîá íû ñäå ëàòü áîëü øîé øàã âïåð¸ä. Âû âñå ìî æå òå ñòàòü ïðè íÿ òû ìèó÷å íè êà ìè â ýòîé æèç íè, à çà òåì íà ÷àòü ñëå äóþ ùóþòàê, êàê ÿ, èëè âû ìî æå òå çà ëî æèòü òà êîé ôóí äà ìåíòîñîç íà íèÿ ñâå òà, ÷òî óæå â ñà ìûå ðàí íèå ãîäû, êî ãäàâû åù¸ áó äå òå ôîð ìè ðî âàòü ñÿ, âû ñòà íå òå ó÷å íè êà ìè.Áûòü ìèð ñêèì ó÷å íè êîì íå îç íà ÷à åò íè ÷å ãî êðî ìåòÿæ¸ëîé ðà áî òû. Âàñ íå ïðà âèëü íî ïî íè ìà þò, âû òàêçà íÿ òû äå ëîì, êî òî ðîå äå ëàå òå, è òàê ñòðå ìè òåñü ïî ìî -ãàòü, ÷òî ñî âåð øàå òå ìíî æå ñò âî îøè áîê. Ìèð ñêîé ó÷å -íèê íà ÷è íà åò êàê ïðè íÿ òûé ó÷å íèê, à îò òó äà ïðî äîë -æà åò, êàê ìî æåò, äîñ òè ãàÿ íóæ íî ãî óðîâ íÿ òÿæ¸ëûìòðóäîì.

Âû ìî æå òå âñòðå òèòü Ó÷è òå ëÿ è âàì ìî æåò áûòüèí òå ðåñ íî, ÷òî îí âàì ãî âî ðèò, íî âû òàê æå ìî æå òåáûòü òàê çà êðû òû è çà ïå ÷à òà íû ñâîè ìè ñîá ñò âåí íû ìèèäåÿ ìè, ñâî èì ïî ñòî ÿí íûì äó ìà íè åì î ñåáå, ÷òî íå óçíàåòå åãî. ß ãî âî ðþ âàì èç ñîá ñò âåí íî ãî îïû òà: âûíå äîñ òà òî÷ íî îò ÷à ÿí íû, ÷òî áû ïî ìî ãàòü ÷å ëî âå ÷å ñò âó.Âû íå äîñ òèã ëè òîé òî÷ êè, êîãäà âàì âñ¸ ðàâíî, âèäåëèëè âû êîãäà-íèáóäü Ó÷èòåëÿ.

ß ïðè øëà â âî ïëî ùå íèå â î÷åíü áî ãà òîé ñå ìüå. Óìåíÿ áûëî âñ¸, ÷òî ìîã òîëü êî èìåòü ÷å ëî âåê, à êàêÁëèç íåö ÿ íà ÷à ëà ïó òå øå ñò âî âàòü, êî ãäà ìíå èñ ïîë -íèë ñÿ ãîä. ß îò ïðà âè ëàñü â Êà íà äó, à çà òåì â Øâåé öà -ðèþ è ïî âñåé Åâ ðî ïå. ß âñå ãäà áûëà õðóï êîé, íå ñ÷à ñò -íîé, ñà ìîé ïðî ñòîé è ñà ìîé ãëó ïîé â ìîåé ñå ìüå. Äîòîãî, êàê ìíå èñ ïîë íè ëîñü 14 ëåò, ÿ òðè ðàçà ïû òà ëàñüïî êîí ÷èòü ñà ìî óáèé ñò âîì — â ïåð âûé ðàç, êî ãäà ìíåáûëî âñå ãî øåñòü ëåò. ß áûëà æàë êîé, ïî òî ìó ÷òî ìèðáûë òà êèì íå ñ÷à ñò íûì. ß õî òå ëà ÷òî-íè áóäü ñäå ëàòü

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 15

ñ ý òèì, à íè êòî íè ÷å ãî íå äå ëàë. Êî ãäà ìíå èñ ïîë íè ëîñü 14 èëè 15, ÿ óõî äè ëà ïðî÷ü â ïóñ òî øè, ëå æà ëà â âå ðå ñêå è äó ìà ëà ñòðàø íûå ìûñ ëè, íå íà âè äå ëà Áîãà, íå íà âè äå -ëà ìèð è ëþáèëà ÷åëîâå÷åñòâî, æåëàÿ áûòü â ñîñòîÿíèèñäåëàòü ÷òî-òî, ÷òîáû ëþäè ñòàëè ñ÷àñòëèâûìè.

Îä íà æ äû â âîñ êðå ñå íüå âñÿ íàøà ñå ìüÿ óøëà âöåð êîâü, è ÿ îñ òà ëàñü îäíà â ãîñ òè íîé, íå íà âè äÿ æèçíüè íå íà âè äÿ ìèð, êî ãäà äâåðü âäðóã îò êðû ëàñü è âîø¸ë÷å ëî âåê. ß íå óäè âè ëàñü, ÷òî ó íåãî íà ãî ëî âå áûë òþð -áàí. Îí ñêà çàë: «Òû î÷åíü âðåä íàÿ äå âî÷ êà. ß ñî æà ëåþ, ïî òî ìó ÷òî ÿ íà äå ÿë ñÿ, ÷òî òû âîçüì¸øü ñåáÿ â ðóêèè ïî ìî æåøü íàì ðàíü øå. ß íà ÷è íàþ ñî ìíå âàòü ñÿ, ñìî -æåøü ëè òû, èëè ïðå æ äå ïî íà äî áèò ñÿ åù¸ îäíà æèçíü.Åñëè õî ÷åøü áûòü ïî ëåç íîé ýòî ìó ìèðó, âîçü ìè ñåáÿâ ðó êè è ñäå ëàé ÷òî-òî ñ ñî áîé. Åñëè òû ñäå ëà åøü ýòî,ìû ñìî æåì òî áîé âîñ ïîëü çî âàòü ñÿ. ß ñêà æó òåáå, ÷òîòåáå íóæ íî äå ëàòü, íî ÿ íå óâå ðåí, ÷òî òû ýòî ñäå ëà -åøü». Îí íà áðî ñàë êîå-÷òî, ÷òî ÿ ìîã ëà áû ñäå ëàòü,è âû øåë. ß èñ ïó ãà ëàñü è ïî äó ìà ëà: «Ó ìåíÿ áûëî âè äå -íèå». ß âû øëà â ïàðê è ñòà ëà äó ìàòü, ÷òî ÿ íå çíàþ,áûëî ëè ýòî âè äå íèå èëè ÿ ñõî æó ñ óìà, íî êîå-÷òî èçïî ëó ÷åí íî ãî ñî âå òà áûëî íå ïëî õèì: ÿ ñìîã ëà âçÿòü ñåáÿ â ðóêè è ñòà ëà õî ðî øî ñåáÿ âåñ òè. È ÿ áûëà ñëèø êîìõî ðî øåé. Ôàê òè ÷å ñêè, îä íà æ äû ìîÿ ò¸òÿ ïðè øëà êîìíå è ñêà çà ëà: «Áîæå ìîé, Àëè ñà, ïå ðå ñòàíü õî ðî øîñåáÿ âåñ òè». Ìîè íà ìå ðå íèÿ áûëè áëà ãè ìè, õîòÿ è ïî- ãëó ïî ìó îñó ùå ñò â ëÿ ëèñü. ß íè êî ãäà íè êî ìó íå ðàñ ñêà -çû âà ëà î ñëó ÷èâ øåì ñÿ, ïî òî ìó ÷òî äó ìà ëà, ÷òî ñî îò íå ñÿ ýòî ñ ìîèì õî ðî øèì ïî âå äå íè åì, îíè ðå øàò, ÷òî ÿ ñ õî -æó ñ óìà. ß äó ìà ëà, ÷òî âè äå ëà Èè ñó ñà. Ïî ñëå ýòî ãî âîâðå ìå íà êðè çè ñîâ ÿ èíî ãäà ïî ëó ÷à ëà íàì¸êè, ÷òî íóæ íî ñäå ëàòü, è âñå ãäà íà ëó÷å ñâå òà, áó ê âàëü íî â êîì íà òå.ß íà ÷à ëà ïîä ÷è íÿòü ñÿ èì, è âçÿ ëàñü çà ðà áî òó ñðå äèáðè òàí ñêèõ ñîë äàò, à ïî òîì ïðèå õà ëà â ýòó ñòðàíó.

Çà òåì ÿ îá íà ðó æè ëà Òåî ñî ôè ÷å ñêîå Îá ùå ñò âî, âî -øëà â àë òàð íóþ êîì íà òó è óâè äå ëà ïîðò ðåò Ó÷è òå ëÿÊ.Õ. Ñ ïÿò íà äöà òè äî òðè äöà òè ïÿ òè ëåò íå ãî âîç ðàñ òàÿ è íå çíà ëà, ÷òî âñòðå ÷à ëà Ó÷è òå ëÿ. ß íå çíà ëà, êòî îí, è âñå ìîè òîë êî âà íèÿ áûëè òàê æå íå ïðà âèëü íû, êàê èòî, ÷òî ýòî áûëî âè äå íèå. Ýòî áûëî çà äâà äöàòü ëåò äîòîãî, êàê ÿ îò êðû ëà, êòî îí. Ýòî äîëæ íî îáîä ðèòü âñåõâàñ. Äå ëàé òå òî, ÷òî âàì ñêà çà íî, ëþ áîé öå íîé, äàæååñëè âû òå ðÿå òå ñâî èõ äðó çåé. ß íèñ êîëü êî íå çà èí òå ðå -ñî âà íà â òîì, ÷òî áû ëþäè çíà ëè, ÷òî ÿ ó÷å íè öà Ê.Õ.Ìèð ïî ëîí åãî ó÷å íè êà ìè, â Øêî ëå åñòü íå ñêîëü êî òà -êèõ, êòî ïðèø¸ë êî ìíå êàê ó÷å íè êè Ê.Õ. è çíà þò ýòî.Ðî áåð òî Àñ ñàä æî ëè ÿâ ëÿ åò ñÿ ó÷å íè êîì Ê.Õ. Åñòü òàê æåìíî ãî ó÷å íè êîâ Ó÷è òå ëÿ Ìî ðüè, ýòî âå ëè êèå ìè ðî âûåëè äå ðû, ÷å ðåç êî òî ðûõ èç ëè âà åò ñÿ åãî ñèëà. Àò ëàí òè ÷å -ñêàÿ Õàð òèÿ è ×å òû ðå Ñâî áî äû ïðè øëè ïðÿ ìî îò Èå -ðàð õèè, è òîëü êî ó÷åíèêè ìîãëè ïðèíåñòè ýòî â òàêîéñæàòîé ôîðìå. Íå âàæíî, ÷òî âû äóìàåòå î ëè÷íîñòèó÷åíèêà; ëè÷íîñòü íå èìååò çíà÷åíèÿ.

Âîò ÷òî ëþ áî ïûò íî — åñëè áû ïî ñâÿù¸ííûé âû ñî -êîé ñòå ïå íè ïðèø¸ë ê íàì è ãî âî ðèë áû ñ íàìè, îí ïðî -áó äèë áû â íàñ âñ¸ íå æå ëà òåëü íîå è ñäå ëàë áû íàñ ïðî -ñòî íå âîç ìîæ íû ìè. È â òî æå âðå ìÿ îí ïðî áó äèë áûâ íàñ è âñ¸ ïðå êðàñ íîå. Îäíà èç âå ùåé, êî òî ðóþ ÿ çà ìå -òè ëà â íà øåé Øêî ëå, è êî òî ðóþ âû, êî òî ðûå ïðî äîë -æè òå ðà áî òó, êî ãäà ìåíÿ óæå çäåñü íå áó äåò, òîæå áó äå -òå íà áëþ äàòü, — ýòî ýô ôåêò, îêà çû âàå ìûé äó õîâ íûìçíà íè åì íà ëó÷ øèõ ó÷à ùèõ ñÿ. Ïî ìåðå òîãî, êàê îíèðàç âè âà þò ñÿ â çíà íèè è ìóä ðî ñòè, èõ íå äîñ òàò êè èïðåä ðàñ ñóä êè òîæå ðàç âè âà þò ñÿ. Ýòî ïðè çíàê ðîñ òà, ïî -ñêîëü êó êî ãäà ïðåä ðàñ ñó äîê, íå íà âèñòü èëè ýãî èçì âû -õî äÿò íà ïî âåðõ íîñòü, íà ñâåò, îíè íà ÷è íà þò áóé ñò âî -âàòü. Çà òåì, êî ãäà ýòî çà õî äèò ñëèø êîì äà ëå êî, ó÷à -

ùèå ñÿ ïðî ñû ïà þò ñÿ è çà ìå ÷à þò èõ. Ïðè çíàê ó÷å íè êàâ òîì, ÷òî êî ãäà îí çíà åò, ÷òî ÷òî-òî íå ïðà âèëü íî, îíèñ êî ðå íÿ åò ýòî. Ëó÷ øèå ó÷à ùèå ñÿ áó äóò õóä øè ìè, ïî -òî ìó ÷òî îíè ïå ðå ñòè ìó ëè ðó þò ñÿ. Îíè ðàç î÷à ðî âû âà -þò ñÿ â ñåáå, ïî òî ìó ÷òî âñå èõ íå äîñ òàò êè âûÿâëÿþòñÿ.

Íà âñòðå ÷å êîì ìåí òà òî ðîâ â Âå ñàê ìû íå ìíî ãîäàëü øå ðàç ðà áî òà åì ýòó òåìó. Êîì ìåí òà òî ðû äîëæ íûñîç íà âàòü âû çû âàþ ùóþ ïðè ðî äó äó õîâ íîé ñèëû è ýô -ôåêò, ïðî èç âî äè ìûé å¸ ïðî òå êà íè åì íà íèõ ñà ìèõ. Ýòî áó äåò êàê õî ðî øèé, òàê è ïëî õîé ýô ôåêò. Ðàñ ñìàò ðè -âàÿ ñâîþ ïî çè öèþ â Øêî ëå, âû íà ìå ðåí íî è äîá ðî âîëü -íî ïîä âåð ãàå òå ñåáÿ äåé ñò âèþ ñèëû áîëü øîé ãðóï ïû.Ýòî îêà æåò íà âàñ íå êî òî ðîå âîç äåé ñò âèå. Ýô ôåêò, îêà -çû âàå ìûé Ó÷è òå ëåì íà ãðóï ïó, ñåðü¸çåí, è âîò ïî ÷å ìóÓ÷è òå ëÿ íå ïî ÿâ ëÿ þò ñÿ ÷àùå. Ìíå áû î÷åíü íå õî òå -ëîñü, ÷òî áû Ê.Õ. ÿâèë ñÿ ìíå èëè íà ñî á ðà íèè â Âå ñàê.Äëÿ íå êî òî ðûõ ýòî îç íà ÷à ëî áû êà òà ñò ðî ôó èç-çà ïå ðå -ñòè ìó ëÿ öèè. Ó÷å íèê ïëà òèò öåíó êîí òàê òà â ñâî¸ì ôè -çè ÷å ñêîì òåëå. Ïî ãî âî ðèâ ñ Ó÷è òå ëåì, îí ïî ñëå ýòî ãî íå ìî æåò ñïàòü íå ñêîëü êî äíåé. Åñëè òà êî ìó âîç äåé ñò âèþïîä âåð ãà åò ñÿ ó÷å íèê, òî ÷òî æå ñëó ÷èò ñÿ ñ ëþäüìè, íåñòîÿùèìè íà ïóòè ó÷åíè÷åñòâà. ß õî÷ó, ÷òîáû ãðóïïàîáäóìàëà ýòîò âîïðîñ, ÷òîáû å¸ ÷ëåíû ãîâîðèëè îáÓ÷èòåëÿõ ïðàêòè÷íî.

Ìû ãî âî ðèì î òîì, ÷òî íàø ïëà íå òàð íûé ëî ãîñ —ýòî îäèí èç íå ñî âåð øåí íûõ áî ãîâ. Ó÷è òå ëÿ íå ñî âåð -øåí íû. Îíè ðàç äðà æà þò ñÿ äðóã íà äðó ãà, îíè ÷àñ òî íå -ñî ãëàñ íû äðóã ñ äðó ãîì. Óâå ðå íà, ÷òî ÿ ðàç äðà æàþ Ó÷è -òå ëÿ Ê.Õ., åñëè ó íåãî íà õî äèò ñÿ âðå ìÿ ïî äó ìàòü îáîìíå, ïî òî ìó ÷òî ÿ äå ëàþ òà êèå ãëó ïî ñòè. Ýòî âñ¸ îò íî -ñè òåëü íî. Ïî ñëó øàâ íå êî òî ðûå øêî ëû ìûñ ëè, âû áûïî äó ìà ëè, ÷òî Ó÷è òå ëÿ ñî âåð øåí íû. Áëà âàò ñêàÿ ãî âî -ðèò, ÷òî íå êî òî ðûå èç Ó÷è òå ëåé î÷åíü íå îá ðà çî âàí íû,íî îíè çíà þò, êàê ïîëü çî âàòü ñÿ ðà çó ìîì ñâî èõ ó÷å íè -êîâ. Âîçüì¸ì ó÷å íèå Òè áåò öà. Îí íå ìî æåò ãî âî ðèòü íà õî ðî øåì àíã ëèé ñêîì, íî ÿ î÷åíü õî ðî øî îá ðà çî âà íà.Îí èñ ïîëü çó åò ìîé àíã ëèé ñêèé è ìîé óì, ÷å ðåç êî òî -ðûé ìîæ íî ðà áî òàòü. Íå êî òî ðûå èç Ó÷è òå ëåé çíà þòî÷åíü íå ìíî ãî. Òè áå òåö çíà åò î Âíå âðå ìåí íîé Ìóä ðî -ñòè ãî ðàç äî áîëü øå, ÷åì Ê.Õ., íî îíè çíà þò â ñâî¸ì àø -ðà ìå ëþ äåé, ðàñ ïî ëà ãàþ ùèõ íå îá õî äè ìûì çíà íè åì.Òàê æå, êàê òîï-ìå íåä æå ðû ïîä áè ðà þò ñåáå ïîä ÷è -í¸ííûõ ïî èõ ñïî ñîá íî ñòè ñî îò âåò ñò âî âàòü ïî òðåá íî -ñòÿì îð ãà íè çà öèè, îíè íà õî äÿò è âû áè ðà þò ñåáå àñ ñè -ñòåí òîâ. Íî â ñðàâ íå íèè ñ âàìè è ìíîþ îíè ñî âåð øåí -íû, ïî òî ìó ÷òî ïîë íî ñòüþ ïðå îäî ëå ëè òå ïî ìå õè, êî òî -ðûå îò ãî ðà æè âà þò ìåíÿ è âàñ îò öåíòðà æèçíè.

Ó÷è òå ëÿ ðà áî òà þò ÷å ðåç âñå âèäû èí ñò ðó ìåí òîâ.ß ÷à ñòî ãî âî ðþ Ôîñ òå ðó: «Íå ïðåä ñòàâ ëÿþ, êàê Ó÷è òå -ëÿì âî îá ùå óäà¸òñÿ ðà áî òàòü ÷å ðåç ìåíÿ». Ê ñ÷à ñòüþ,èõ íå îñ òà íàâ ëè âà þò ëè÷ íûå íå äîñ òàò êè. Îíè ðà áî òà -þò ñî âñå ìè âè äà ìè èí ñò ðó ìåí òîâ, òàê ÷òî è ìû äîëæ -íû áûòü ãî òî âû îõîò íî ðà áî òàòü ñî âñå ìè âè äà ìè èí -ñòðó ìåí òîâ. Åñëè ó÷è òå ëÿì ïðè õî äèò ñÿ òåð ïåòü ñâî èõïðè íÿ òûõ è ìèð ñêèõ ó÷å íè êîâ, òàê è íàì ñ âàìè òîæåíóæ íî òåð ïåòü âñå âèäû ëþ äåé. Íî ïî ñêîëü êó ìû íåïðî øëè åù¸ ïî ïóòè òàê äà ëå êî, êàê îíè, ÿâ ëÿ åì ñÿ åù¸ ëè÷ íî ñò íû ìè è íå âè äèì âñåé êàð òè íû, ëè÷ íî ñòè òåõ,ñ êåì ìû ðà áî òà åì, èíî ãäà ñòàë êè âà þò ñÿ ñ íà øè ìè.Íåò íè êî ãî, êòî áû áîëü øå ïîä âåð ãàë ñÿ íàïàäêàì èñëû øàë áîëüøå çëîñëîâèÿ è ëæè î ñåáå, ÷åì ó÷åíèêè.Âû äîëæíû áûòü ê ýòîìó ãîòîâû.

Ýòèì âå ÷å ðîì ÿ òàê õî òå ëà ñäå ëàòü ôàêò ñó ùå ñò âî -âà íèÿ Ó÷è òå ëåé äëÿ âàñ ðå àëü íî ñòüþ. Íå òàê äàâ íîîäíà èç ó÷à ùèõ ñÿ ïî äî øëà êî ìíå è ñêà çà ëà: «Â íå êî -òî ðûå íî÷è ÿ ñóáú åê òèâ íî îò ïðàâ ëÿ þñü â áîëü øóþ êîì -íà òó íà ãîðå ïîä ñî ñíà ìè. Íà ëå âî îò íå¸ åñòü íå áîëü -

16 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹5

øàÿ êîì íà òà, ãäå íà õî äè òåñü âû è åù¸ îäèí èëè äâîåäðó ãèõ. Âû ÷àñ òî çà ñòî ëîì, íà êî òî ðîì äèà ãðàì ìû. Çàòîé êîì íà òîé åù¸ äðó ãàÿ, ãäå ó÷è òåëü Ê.Õ.». ß îò âå òè -ëà: «Ýòî àø ðàì Ó÷è òå ëÿ Ê.Õ., è â òîé êîì íà òå ñ äðó ãè -ìè ëþäü ìè ìíå ïðè õî äèò ñÿ ìíî ãî ðà áî òàòü ñ äèà ãðàì -ìà ìè äëÿ íà ÷è íàþ ùèõ». Îíà çíà ëà, ÷òî îíà ó÷å íè öàÊ.Õ. Ýòî ïî ðà çè òåëü íî, êî ãäà âû íà õî äè òå ó÷å íè êîâ.Îíè íå âñå ãäà ÷ó äåñ íûå, ïðå êðàñ íûå è íå îáû ÷àé íî äî -á ðûå ëþäè, íî ýòî âñåãäà ëþäè, èìåþùèå âëèÿíèå.Ó÷èòåëÿ — ýòî ôàêò, è ÿ õî÷ó, ÷òîáû âû óçíàëè ñàìè,÷òî îíè — ôàêò.

Êàê ó÷å íèê ÿ ñêà æó âàì, ÷òî âû ìî æå òå äîñ òè÷üó÷å íè ÷å ñò âà, åñëè çà õî òè òå. ß íå èìåþ â âèäó, ÷òî âûñòà íå òå ìèð ñêè ìè ó÷å íè êà ìè. Ïî ìî åìó ïðåä ñòàâ ëå -íèþ, ðÿäû ìèð ñêèõ ó÷å íè êîâ ïî ïîë íÿ þò ñÿ èç ñà ìûõìëàä øèõ èç òåõ, êòî ïðè õî äèò óæå ó÷å íè êà ìè. Íå êî òî -ðûå èç ïðè ñóò ñò âóþ ùèõ â ýòîé êîì íà òå óæå ñäå ëà ëèýòî. ß íå õî÷ó, ÷òî áû ñêà çàí íîå ìíîþ ñå ãî äíÿ áûëî íå -ïðà âèëü íî ïî íÿ òî. ß äå ëàþ ñî âåð øåí íî îáû÷ íîå çà ÿâ -ëå íèå, êî òî ðîå ìî ãóò ñäå ëàòü ñîò íè ëþ äåé ïî âñå ìóìèðó. Åñòü ñîò íè ìèð ñêèõ ó÷å íè êîâ; ïî èõ ïëî äàì âûóçíàåòå èõ è ïî òîé ñòåïåíè, â êîòîðîé îíè îñàæäàþò[ïëàí] íà çåìëþ.

——————

Ý.Ñ.: Íå âåðí¸òåñü ëè âû ê òåìå âàæ íî ñòè òîãî, êàêìû ãî âî ðèì îá Èå ðàð õèè, ðàñ ïðî ñòðà íÿÿ èäåþ î íåé?

À.À.Á.: Íå ãî âî ðè òå òàê, êàê ÿ ãî âî ðè ëà ñå ãî äíÿ.

Õ.Ð.: Ìû â ñâîþ î÷å ðåäü äîëæ íû ãî âî ðèòü òî, ÷òîäëÿ íàñ ÿâ ëÿ åò ñÿ èñ òè íîé. Åñëè ìû ãî âî ðèì ïðàâ äó, òî -ãäà âñ¸ â ïîðÿäêå.

À.À.Á.: Íåò, íå âñ¸. Ýòî ïåð âûé ðàç, êî ãäà ÿ ðàñ ñêà -çà ëà î ñâî¸ì ïî ëó âå êî âîì îïû òå. Ãî âî ðèòü î âà øåìâíóò ðåí íåì îïû òå áûëî áû íå ïðà âèëü íî. Ëþ äÿì, íà õî -äÿ ùèì ñÿ íà ãðà íè ó÷å íè ÷å ñò âà, âû ìî æå òå ñêà çàòü «ÿó÷å íèê», è òåì ñà ìûì óê ðå ïèòü èõ âåðó, íî âû íåìîæåòå äåëàòü ýòî ïîâñþäó.

Õ.Ð.: Òàê ìîãó ëè ÿ ãî âî ðèòü ïðàâ äó?

À.À.Á.: Âû èìåå òå â âèäó èñ òè íó Âíå âðå ìåí íîéÌóä ðî ñòè?

Õ.Ð.: Âñþ ïðàâ äó, åñëè òîëü êî âû íå âû ñòàâ ëÿå òåñåáÿ.

À.À.Á.: Âû ìî æå òå ñêà çàòü, ÷òî ñó ùå ñò âî âà íèå Ó÷è -òå ëåé — ôàêò.

Ð.Ê.: Ìû õî òèì çà áûòü âñ¸ î ôàê òå òîãî, ÷òî ìû ãî -âî ðèì, îá ðà ùà ÿñü ê Ó÷è òå ëÿì. Ìû äîëæ íû æèòü ïîíèì, è òî ãäà ëþäè çà õî òÿò âû ÿñ íèòü, ÷òî çà îá ðà çåöñòî èò çà íà øåé æèç íüþ. Ýòî æèçíü, à íå ðå÷è, âîò ÷òîïðåä ñòàâ ëÿ åò Ó÷è òå ëåé. Ýòî èõ âíóò ðåí íÿÿ æèçíü îò ðà -æà åò ñÿ â íà øåé âíóò ðåí íåé æèçíè è äåëàåò íàñ äè íà -ìè÷ íû ìè.

À.À.Á.: Ìû ìî æåì ãî âî ðèòü î Ïëà íå è î âå ëè êèõó÷å íè êàõ â ìèðó, ÷å ðåç êî òî ðûõ ðàç âî ðà ÷è âàë ñÿ ýòîòÏëàí. Íå êî òî ðûå âå ëè êèå ôè ãó ðû ãî âî ðè ëè âåùè, âîç -äåé ñò âî âàâ øèå íà ñîç íà íèå ÷å ëî âå ÷å ñò âà. Ëþ òåð âû -çâàë ðå ôîð ìà öèþ — ïåð âûé âå ëè êèé øàã ê ñâî áî äå ÷å -ëî âå ÷å ñêî ãî ñîç íà íèÿ, íà íå ñÿ ïåð âûé âå ëè êèé óäàðòåî ëî ãèè. Íîêñ è Êàëü âèí ïû òà ëèñü ñäå ëàòü òî æå ñà -ìîå, íî èõ ñòà ëè íå íà âè äåòü. Îíè íå áûëè ó÷å íè êà ìè.Êî ãäà-íè áóäü ó íàñ áó äåò êíè ãà, ãäå áó äåò íà ïè ñà íî îáó÷å íè êàõ è î òîì, êàê íå êî òî ðûå âå ëè êèå èäåè, èñ õî äÿ -ùèå îò Èå ðàð õèè, îñó ùå ñò â ëÿ ëèñü ÷å ðåç íèõ íà ôè çè -÷å ñêîì ïëà íå, è êàê îíè ãî âî ðè ëè âåùè, âû çâàâ øèå îïðåäåë¸ííûå âåëèêèå èçìåíåíèÿ. Å.Ï. Áëàâàòñêàÿ áû -ëà îäíèì èç íèõ; îíà íàíåñëà óäàð áîãîñëîâèþ, à çà -òåì — íàóêå.

Õ.Ð.: Ìû äîëæ íû ïîì íèòü î íå èç áåæ íî ñòè ïðè õî äà Èå ðàð õèè â ñîç íà íèå ëþ äåé; òàê ìíî ãî ëþ äåé ìî ãóòïðè íÿòü å¸, ïî òî ìó ÷òî îíè ïðè íÿ ëè âîäèòåëüñòâî.

À.À.Á. Âîò äëÿ ýòî ãî íàøà Øêî ëà è ñó ùå ñò âó åò.ß ìíî ãî äó ìà ëà î Øêî ëå. Ìû äî ïóñ òè ëè ñþäà ìíî ãèõëþ äåé, êî òî ðûå íå ñî âñåì ïîä õî äÿò äëÿ Øêî ëû, èâ ïðåä âà ðè òåëü íûõ äî êó ìåí òàõ ìû ãî âî ðèì, ÷òî òà êî âà íàøà öåëü. Íî èíî ãäà ÿ çà äà þñü âî ïðî ñîì — ïðè íåñ ëèëè ìû èì êà êóþ-ëè áî ïîëü çó. ß èíî ãäà äó ìàþ — åñëèáû ìû ìîã ëè èñ êëþ ÷èòü ëþ äåé, êî òî ðûå íå ÿâ ëÿ þò ñÿïîä õî äÿ ùèì ìà òå ðèà ëîì äëÿ òîãî, ÷òî áû ñòàòü ó÷å íè -êà ìè, è èìå ëè áû íå áîëü øóþ, íî áî ëåå ìîù íóþ ãðóï -ïó, — ãðóï ïó, êî òî ðàÿ ìîã ëà áû áûòü íà ñòîëü êî ìàã íå -òè÷ íîé, ÷òî ñìîã ëà áû ïðè òÿ íóòü ê ñåáå ëþ äåé, êî òî ðûå ãî òî âû ê îáó ÷å íèþ â êà ÷å ñò âå ïðè íÿ òûõ ó÷å íè êîâ. Âñÿïðè ðî äà ìå òî äà Èå ðàð õèè èç ìå íè ëàñü. Òåî ñî ôè ÷å ñêîåÎá ùå ñò âî îñ íî âà íî íà èí äèé ñêîé òåõ íè êå — ó÷è òåëüè ó ÷å íèê. Ó÷è òåëü äà¸ò ó÷å íè êó íàì¸ê, à òîò ðà áî òà åòñî ãëàñ íî åìó, ïî òî ìó ÷òî â ìèðå áûëî òàê ìàëî ëþäêé,ãî òî âûõ äëÿ ó÷å íè ÷å ñò âà. Íî ýòî íå òà ïðàê òè êà, ÷òîïðè ìå íÿ åò ñÿ ñåé ÷àñ. Ÿ íè êî ãäà íå áûëî â àø ðà ìå, ãäåñ ó÷å íè êîì èìå þò äåëî â ãðóï ïî âîé ôîð ìà öèè. Ó÷è òå -ëÿ îáó ÷à þò ãðóï ïû, à òå ãî òî âû ðà áî òàòü ñ ëþäü ìè íà -øåé Øêî ëû, êî ãäà ìû ãî òî âèì èõ äî íóæ íî ãî óðîâ íÿ.Ïîêà âû ïðå óñ ïå âàå òå â ó÷å íè ÷å ñò âå, ãðóï ïà ñïî ñîá íàïðè âëå êàòü ê ñåáå ëþ äåé, ãîä íûõ äëÿ îáó÷åíèÿ.

Õî òè òå ëþ áèòü Âñå âûø íå ãî Àë ëà õà — ëþ áè òå ñïðà -âåä ëè âîñòü. Æå ëàé òå ñâî åìó áðà òó òîãî æå, ÷òî æå -ëàå òå ñåáå. Íå ñòà ðàé òåñü áûòü áî ãà ÷å, âûøå, ñèëü -íåå äðó ãèõ. Äå ëè òåñü ñ áåä íû ìè âñåì, ÷åì îäà ðèòâàñ Âñå âûø íèé. Îñ òå ðå ãàé òåñü, ÷òî êòî-òî âàì áó -äåò çà âè äî âàòü â áî ãàò ñò âå. Ïóñòü âàì çà âè äó þòâ ó÷¸íîñ òè, ñïðà âåä ëè âî ñòè è ùåä ðî ñòè. Ìî ëè òåñüÀë ëà õó, ÷òî áû ê âàì íå ïðè ñòà ëî íè ÷å ãî äî áû òîãî÷ó æèì òðó äîì, ÷ó æèì ïî òîì. Òà êîå — íå ïðå îäî ëè -ìàÿ ïðå ãðà äà íà ïóòè ê òà ðè êà òó.

Âàøå îðó æèå — ÷¸òêè, íå ðóæü¸, íå êèí æàë. Ïðî -òèâ ýòî ãî îðó æèÿ áåñ ñèëü íû òè ðà íû, èáî íè êòî èçòè ðà íîâ íå ñèëü íåå Âñå âûø íå ãî Òâîð öà. Ïî ãè áàòüâ ñõâàò êå ñ âðà ãîì íà ìíî ãî ñèëü íåå ñåáÿ ïî äîá íî ñà -ìî óáèé ñò âó. Ñà ìî óáèé ñò âî — ñà ìûé òÿæ êèé ãðåõ èç âñåõ çåì íûõ ãðå õîâ. Ïî äîá íàÿ ñìåðòü — íå âå ðèå âñè ëó è ìè ëîñòü Âñå âûø íå ãî Àë ëà õà, ñî òâî ðÿþ ùå ãîòè ðà íîâ íå âî âðåä, íî âî èìÿ î÷è ùå íèÿ íðàâ ñò âåí -íî ñòè ëþ äåé. Äëÿ òåõ, êòî â òà ðè êà òå, òè ðà íû —ïóñ òûå èñ òó êà íû, êî òî ðûå áó äóò ïà äàòü è ðàç áè -âàòü ñÿ, ñëîâ íî ãëè íÿ íûå ãîðø êè.

Çëî ãî ïî áå äè äîá ðî òîé è ëþ áî âüþ. Æàä íî ãî ïî áå äèùåä ðî ñòüþ. Âå ðî ëîì íî ãî ïî áå äè èñ êðåí íî ñòüþ. Íå -âåð íî ãî ïî áå äè âå ðîé. Áóäü ìè ëî ñåðä íûì, ñêðîì -íûì, ãî òî âûì æåðò âî âàòü ñî áîé. Òû â îò âå òå çàìíî ãèõ, åñëè äóõ òâîé óê ðåïë¸í èñ ëà ìîì, åñëè âñÿòâîÿ æèçíü — ýòî ïóòü êî Âñå âûø íå ìó — òà ðè êàò.

Èç ó÷å íèÿ ÷å ÷åí ñêî ãî ñó ôèÿ Êóí òà-Õàä æè Êè øèå âà

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 17

Å.Ï. Áëà âàò ñêàÿ

ÀÐ ÕÈ ÅÏÈ ÑÊÎ ÏÓ ÊÅÍ ÒÅÐ ÁÅ ÐÈÉ ÑÊÎ ÌÓ — ÏÐÈ ÂÅÒ ÎÒ «ËÞ ÖÈ ÔÅ ÐÀ»!

Ìîé ãîñ ïî äèí ïðè ìàñ âñåé Àíã ëèè!

Ýòî îò êðû òîå ïèñü ìî âà øåé ìè ëî ñòè ìû èñ ïîëü çó -åì êàê ñðåä ñò âî ïå ðå äàòü âàì, à ÷å ðåç âàñ — äó õî âåí ñò -âó è ïà ñò âå, à òàê æå õðè ñòèà íàì âî îá ùå, ñ÷è òàþ ùèìíàñ âðà ãà ìè Õðè ñòà — êðàò êîå èç ëî æå íèå òîé ïî çè öèè, êî òî ðóþ çà íè ìà åò òåî ñî ôèÿ ïî îò íî øå íèþ ê õðè ñòè àí -ñò âó, òàê êàê ñ÷èòàåì, ÷òî âðåìÿ äëÿ òàêîãî çàÿâëåíèÿïðèøëî.

Âàøà ìè ëîñòü âíå âñÿ êî ãî ñî ìíå íèÿ â êóð ñå, ÷òîòåî ñî ôèÿ — íå ðå ëè ãèÿ, à ôè ëî ñî ôèÿ îä íî âðå ìåí íî ðå -ëè ãè îç íàÿ è íà ó÷ íàÿ, è ÷òî ïî êà ìåñò îñ íîâ íûì äå ëîìÒåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà áûëî âîç ðî æ äå íèå âî âñÿ êîé ðå ëè ãèè îæèâ ëÿþ ùå ãî å¸ äóõà ïóò¸ì ñïî ñîá ñò âî âà íèÿèñ ñëå äî âà íèþ èñ òèí íî ãî ñìûñ ëà å¸ äîê òðèí è îá ðÿ äîâ.Òåî ñî ôû çíà þò, ÷òî ÷åì ãëóá æå ïðî íè êà åøü â ñìûñëäîã ìà òîâ è ðè òóà ëîâ âñåõ ðå ëè ãèé, òåì áîëü øå âè äèò ñÿèõ ïî äî áèå â ñâî èõ îñ íî âàõ, ïîêà íà êî íåö íå äîñ òè ãà åò -ñÿ ïî ñòè æå íèå èõ ôóí äà ìåí òàëü íî ãî åäèí ñò âà. È ýòàîá ùàÿ îñ íî âà — íå ÷òî èíîå, êàê òåî ñî ôèÿ — Òàé íàÿÄîê òðè íà âå êîâ, êî òî ðàÿ áó äó ÷è ðàç áàâ ëå íà è çà ìàñ êè -ðî âà íà òàê, ÷òî áû ñî îò âåò ñò âî âàòü ñïî ñîá íî ñòÿì ìàññè òðå áî âà íè ÿì âðå ìå íè, îá ðà çî âû âà ëà æè âóþ ñåðä öå -âè íó âñåõ ðå ëè ãèé. Òåî ñî ôè ÷å ñêîå Îá ùå ñò âî èìå åò îò -äå ëå íèÿ, ñî ñòîÿ ùèå ñî îò âåò ñò âåí íî èç áóä äè ñòîâ, èí äó -ñîâ, ìó ñóëü ìàí, ïàð ñîâ, õðè ñòè àí è ñâî áî äî ìûñ ëÿ ùèõ,êî òî ðûå âìå ñòå, êàê áðà òüÿ, ðà áî òà þò íà îá ùåé ïî÷ âåòåî ñî ôèè. È èìåí íî ïî òî ìó, ÷òî òåî ñî ôèÿ — íå ðå ëè -ãèÿ, äà è íå ìî æåò çà íÿòü ìå ñòî òà êî âîé äëÿ íà ðîä íûõìàññ, óñ ïåõ Îá ùå ñò âà îêà çàë ñÿ ñòîëü âå ëèê — íå òîëü êî â òîì, ÷òî êà ñà åò ñÿ ðàñ òó ùå ãî ÷èñ ëà ÷ëå íîâ è ðàñ øè -ðÿþ ùå ãî ñÿ âëèÿ íèÿ, íî òàê æå è â îò íî øå íèè ïðî èç âî -äè òåëü íî ñòè òîé ðà áî òû, çà êî òî ðóþ îíî âçÿ ëîñü — âîç -ðî æ äå íèÿ äó õîâ íî ñòè â ðå ëè ãèè è êóëü òè âè ðî âà íèÿñðå äè ëþ äåé ÷óâ ñò âà áðàò ñò âà.

Ìû, òåî ñî ôû, ñ÷è òà åì, ÷òî ðå ëè ãèÿ — åñ òå ñò âåí íàÿ ñî ñòàâ ëÿþ ùàÿ æèç íè ÷å ëî âå êà íà íû íåø íåé ñòà äèèðàç âè òèÿ; è õîòÿ â ðåä êèõ ñëó ÷à ÿõ ìî ãóò ðî æ äàòü ñÿ èëþäè áåç ðå ëè ãè îç íûõ ÷óâñòâ, ó îá ùå ñò âà äîëæ íà áûòüðå ëè ãèÿ, òàê ñêà çàòü, îáú å äè íÿþ ùàÿ åãî ñâÿçü, áåç êî òî -ðîé åìó óã ðî æà þò óïà äîê è ìà òå ðè àëü íîå óíè÷ òî æå -íèå. Ìû ñ÷è òà åì, ÷òî íè êà êàÿ ðå ëè ãè îç íàÿ äîê òðè íàíå ìî æåò áûòü áî ëåå, ÷åì ëèøü ïî ïûò êîé èçî áðà çèòü âíà øåì îã ðà íè ÷åí íîì ïî íè ìà íèè è â ïî íÿ òè ÿõ íà øå ãîçåì íî ãî îïû òà âå ëè êèå êîñ ìè ÷å ñêèå è äó õîâ íûå èñ òè -íû, êî òî ðûå â ñâî¸ì îáû÷ íîì ñî ñòîÿ íèè ñîç íà íèÿ ìûñêî ðåå ëèøü ñìóò íî îùó ùà åì, ÷åì äåé ñò âè òåëü íî âîñ -ïðè íè ìà åì è ïî íè ìà åì; à îò êðî âå íèå, åñëè öåëü åãîäåé ñò âè òåëü íî ÷òî-òî îò êðûòü, íå èç áåæ íî äîëæ íî ñî îò -âåò ñò âî âàòü òåì æå ïðè çåìë¸ííûì òðå áî âà íè ÿì ÷å ëî -âå ÷å ñêî ãî èí òåë ëåê òà. Ïî òî ìó ïî íà øåé îöåí êå íè êà -êàÿ ðå ëè ãèÿ íå ìî æåò áûòü àá ñî ëþò íî èñ òèí íîé, è íè -êà êàÿ — àá ñî ëþò íî ëîæ íîé. Ðå ëè ãèÿ âåð íà íà ñòîëü êî,

íà ñêîëü êî îíà óäîâ ëå òâî ðÿ åò äó õîâ íûå, íðàâ ñò âåí íûåè èí òåë ëåê òó àëü íûå ïî òðåá íî ñòè ñâî åãî âðå ìå íè è ïî -ìî ãà åò ðàç âè òèþ ÷å ëî âå ÷å ñò âà â ýòèõ îò íî øå íè ÿõ. Èîíà ëîæ íà ïðî ïîð öèî íàëü íî òîìó, íà ñêîëü êî îíà ìå -øà åò ýòî ìó ðàç âè òèþ è îñ êîðá ëÿ åò äó õîâ íóþ, íðàâ ñò -âåí íóþ è èí òåë ëåê òó àëü íóþ ÷àñ òè ïðè ðî äû ÷å ëî âå êà.È òðàíñ öåí äåí òàëü íî äó õîâ íûå èäåè î ñè ëàõ, óïðàâ -ëÿþ ùèõ Âñå ëåí íîé, êî òî ðûõ ïðè äåð æè âà åò ñÿ âîñ òî÷ -íûé ìóä ðåö, äëÿ àô ðè êàí ñêî ãî äè êà ðÿ áó äóò ñòîëü æåëîæ íû ìè, êàê èäî ëî ïî êëîí íè ÷å ñêèé ôå òè øèçì ïî -ñëåä íå ãî — äëÿ ìóä ðå öà, õîòÿ è òå, è äðó ãèå âçãëÿäûíåèçáåæíî äîëæíû áûòü â êàêîé-òî ñòåïåíè âåðíû, èáî ïðåäñòàâëÿþò ñàìûå âûñøèå èäåè, êîòîðûõ ìîãóòäîñòè÷ü äâå ðàçíûõ èíäèâèäóàëüíîñòè îòíîñèòåëüíîòåõ æå ñàìûõ êîñìè÷åñêè-äóõîâíûõ ôàêòîâ, êîòîðûå÷åëîâåêó íèêîãäà íå ïîçíàòü â èõ ðåàëüíîñòè, ïîêà îíîñòà¸òñÿ òîëüêî ÷åëîâåêîì.

Ïî òî ìó òåî ñî ôû óâà æà þò âñå ðå ëè ãèè, à â îò íî øå -íèè ðå ëè ãè îç íîé ýòè êè Èè ñó ñà èñ ïû òû âà þò ãëó áî ÷àé -øåå âîñ õè ùå íèå. Èíà ÷å è áûòü íå ìî æåò, èáî ýòè äî -øåä øèå äî íàñ íà ñòàâ ëå íèÿ — òå æå ñà ìûå, êî òî ðûìó÷èò è òåî ñî ôèÿ. Òàê ÷òî â òîé ìåðå, â êî òî ðîé ñî âðå -ìåí íîå õðè ñòè àí ñò âî èñ ïîë íÿ åò ñâî¸ ïðè òÿ çà íèå íà òî, ÷òî áû áûòü ïðàê òè ÷å ñêîé ðå ëè ãè åé, êî òî ðîé ó÷èë Èè -ñóñ, òåî ñî ôû ñ íèì âñåì ñåðä öåì è äåé ñò âó þò ñ íèì çà -îä íî. È â òîé ìåðå, â êà êîé îíî èä¸ò ïðî òèâ ýòîé ïðî -ñòîé è ÷èñ òîé ýòè êè, òåî ñî ôû ÿâ ëÿ þò ñÿ åãî îï ïî íåí òà -ìè. Âñÿ êèé õðè ñòèà íèí ìî æåò, åñëè çà õî ÷åò, ñðàâ íèòüçà ïî âå äè Íà ãîð íîé Ïðî ïî âå äè ñ äîã ìà ìè ñâî åé öåðê âè, à å¸ äóõ — ñ ïðèí öè ïà ìè, äâè æó ùè ìè õðè ñòè àí ñêîéöè âè ëè çà öè åé è óïðàâ ëÿþ ùè ìè åãî æèç íüþ; è òî ãäàîí ñìî æåò ñó äèòü ñàì — íà ñêîëü êî ðå ëè ãèÿ Èè ñó ñàâïè ñû âà åò ñÿ â åãî õðè ñòè àí ñò âî, è íà ñêîëü êî ïî ýòî ìóîí è òåî ñî ôû ñî ãëàñ íû. Íî èñ ïî âå äóþ ùèå õðè ñòè àí ñò -âî, à îñî áåí íî äó õî âåí ñò âî, îò øà òû âà þò ñÿ è íå ðå øà -þò ñÿ ïðî âåñ òè òà êîå ñðàâ íå íèå. Ïî äîá íî êóï öàì, áîÿ -ùèì ñÿ îá íà ðó æèòü ñâî¸ áàí êðîò ñò âî, îíè, ïî õî æå, áî -ÿò ñÿ îò êðûòü ðàñ õî æ äå íèå â áà ëàí ñå, êî òî ðî ãî íè êàê íå ñâå ñòè, ïî ñòà âèâ ìà òå ðè àëü íûå âëà äå íèÿ ïðî òèâ äó -õîâ íûõ çà äîë æåí íî ñòåé. Ñðàâ íå íèå ìå æ äó ó÷å íè åìÈè ñó ñà è äîê òðè íà ìè öåðê âè, îä íà êî, ÷àñ òî äå ëà ëîñü (è íå ðåä êî áåç áîëü øîé ó÷¸íîñ òè è êðè òè ÷å ñêîé ïðî íè öà -òåëü íî ñòè) — êàê òåìè, êòî õî òåë óï ðàçä íèòü õðè ñòè -àí ñò âî, òàê è òåìè, êòî õî òåë åãî ðå ôîð ìè ðî âàòü; è ñî -âî êóï íûé ðå çóëü òàò ýòèõ ñðàâ íå íèé, êàê âà øåé ìè ëî -ñòè äîëæ íî áûòü õî ðî øî èç âåñò íî, äî êà çû âà åò, ÷òîïî÷ òè â êà æ äîì ïóíê òå äîê òðè íû öåðê âåé è ïðàê òè êàõðè ñòè àí íà õî äÿò ñÿ â ïðÿ ìîì ïðî òè âî ñòîÿ íèè ó÷å -íèþ Èè ñó ñà.

Ìû ïðè âûê ëè ãî âî ðèòü áóä äè ñòàì, ìó ñóëü ìà íàì,èí äóè ñòàì èëè ïàð ñàì: «äëÿ âàñ äî ðî ãà ê òåî ñî ôèè ëå -æèò ÷å ðåç âàøó ñîá ñò âåí íóþ ðå ëè ãèþ». Ìû ãî âî ðèìòàê, ïî òî ìó ÷òî ýòè âå ðî ó÷å íèÿ ñî äåð æàò ãëó áî êî ôè ëî -ñîô ñêèé è ýçî òå ðè ÷å ñêèé ñìûñë, îáú ÿñ íÿþ ùèé àë ëå ãî -ðèè, ïîä êî òî ðû ìè îíè ïðåä ñòàâ ëå íû íà ðî äó, íî ìû íå ìî æåì ñêà çàòü òîãî æå õðè ñòèà íàì. Ïðå åì íè êè àïî ñòî -ëîâ íå çà ïè ñà ëè òàé íî ãî ó÷å íèÿ Èè ñó ñà — «òàéí öàð -ñò âèÿ íå áåñ íî ãî», êî òî ðûå áûëè ñî îá ùå íû òîëü êî àïî -ñòî ëàì.* Îò íåãî èç áàâ ëÿ ëèñü, åãî ïî äàâ ëÿ ëè, óíè÷ òî -æà ëè. Òî, ÷òî äîø ëî äî íàñ ÷å ðåç ïî òîê âðå ìå íè, ýòîàôî ðèç ìû, ïðèò ÷è è àë ëå ãî ðèè, êî òî ðûå Èè ñóñ ÿâíîïðåä íà çíà ÷àë äëÿ äó õîâ íî ãëó õèõ è ñëå ïûõ, ÷òî áû îíèîò êðû ëèñü ìèðó ïîç æå, è êî òî ðûå ñî âðå ìåí íîå õðè ñòè -àí ñò âî ëèáî ïðè íè ìà åò áó ê âàëü íî, ëèáî òîë êó åò ñî îò -âåò ñò âåí íî ôàí òà çèè îò öîâ ñâåò ñêîé öåðê âè.  îáî èõñëó ÷à ÿõ îíè, êàê ñðå çàí íûå öâå òû: îíè îò ëó ÷å íû îò

18 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹5

* Îò Ìàð êà, IV, 11; îò Ìàò ôåÿ, XIII, 11; îò Ëóêè, VIII, 10.

ðàñ òå íèÿ, íà êî òî ðîì ðîñ ëè, è îò êîð íÿ, èç êî òî ðî ãî ýòîðàñ òå íèå ÷åð ïà ëî ñâîþ æèçíü. Ïî òî ìó åñëè áû ìû ïî -îù ðÿ ëè õðè ñòè àí èçó ÷àòü ñâîþ ðå ëè ãèþ ñà ìî ñòîÿ òåëü -íî, êàê ìû ñî âå òó åì ïðè âåð æåí öàì äðó ãèõ âåð, ðå çóëü -òà òîì áûëî áû íå çíà íèå ñìûñ ëà ìèñ òå ðèé, à ëèáî âîç -ðî æ äå íèå ñðåä íå âå êî âûõ ñóå âå ðèé è íå òåð ïè ìî ñòè, êòîìó æå ñî ïðî âî æ äàå ìîå ìîù íûì âû áðî ñîì ôîð ìàëü -íûõ ìî ëèòâ è ïðî ïî âå äåé (âðî äå òîãî, ÷òî ïðèâ¸ë ê îá -ðà çî âà íèþ 239 ïðî òåñ òàíò ñêèõ ñåêò â îä íîé òîëü êî Àí -ã ëèè), ëèáî îã ðîì íûé ðîñò ñêåï òè öèç ìà, èáî ó õðè ñòè -àí ñò âà íåò òà êî ãî ýçî òå ðè ÷å ñêî ãî îñ íî âà íèÿ, êî òî ðîåáûëî áû èç âåñò íî òåì, êòî åãî èñ ïî âå äó åò. Âåäü äàæåâû, ìîé ãîñ ïî äèí ïðè ìàñ Àíã ëèè, äîëæ íû ñ áî ëüþ ïðè -çíàòü, ÷òî çíàå òå íèñ êîëü êî íå áîëü øå èç ýòèõ «òàéíöàð ñò âèÿ íå áåñ íî ãî», ÷åì ñà ìûé ñêðîì íûé è íå ãðà ìîò -íûé ïðèõîæàíèí âàøåé öåðêâè.

Ïî òî ìó ëåã êî ïî íÿòü, ÷òî òåî ñî ôàì íå ÷å ãî ñêà çàòüïðî òèâ ïî ëè òè êè êà òî ëè ÷å ñêîé öåðê âè, êî òî ðàÿ çà ïðå -ùà åò, èëè ïðî òåñ òàíò ñêèõ öåðê âåé, êî òî ðûå íå ïî îù -ðÿ þò, êà êî ãî-ëè áî ÷à ñò íî ãî èñ ñëå äî âà íèÿ ñìûñ ëà «õðè -ñòè àí ñêèõ» äîãì, êî òî ðîå ìîã ëî áû ñî îò âåò ñò âî âàòü ýçî -òå ðè ÷å ñêî ìó èçó ÷å íèþ äðó ãèõ ðå ëè ãèé. Èñ ïî âå äóþ ùèåõðè ñòè àí ñò âî, ñ èõ íû íåø íè ìè èäåÿ ìè è çíà íèÿ ìè,ïðî ñòî íå ãî òî âû ïðåä ïðè íÿòü êðè òè ÷å ñêîå èñ ñëå äî âà -íèå ñâî åé âåðû è ðàñ ñ÷è òû âàòü ïðè ýòîì íà õî ðî øèåðå çóëü òà òû. Íå èç áåæ íûì ñëåä ñò âè åì ýòî ãî ñòà ëî áû òî, ÷òî èõ äðåì ëþ ùèå ðå ëè ãè îç íûå ÷óâ ñò âà áûëè áû ñêî -ðåå ïà ðà ëè çî âà íû, íå æå ëè ñòè ìó ëè ðî âà íû — âåäü êðè -òè ÷å ñêàÿ áèá ëåè ñòè êà è ñðàâ íè òåëü íàÿ ìè ôî ëî ãèÿ ïî -ñëå äî âà òåëü íî äî êà çà ëè (ïî êðàé íåé ìåðå òåì, ó êîãî íå áûëî øêóð íî ãî èí òå ðå ñà, äó õîâ íî ãî èëè ñâåò ñêî ãî, ïîä -äåð æè âàòü îð òî äîê ñèþ), ÷òî õðè ñòè àí ñêàÿ ðå ëè ãèÿâ òîì âèäå, â êà êîì îíà ñó ùå ñò âó åò, ñî ñòàâ ëå íà èç øå -ëó õè èó äà èç ìà, ëîñ êó òîâ ÿçû ÷å ñò âà è ïëî õî ïå ðå âà ðåí -íûõ îñ òàí êîâ ãíî ñòè öèç ìà è íå îï ëà òî íèç ìà. Ýòîò êóðü -¸çíûé êîíã ëî ìå ðàò, êî òî ðûé ïî ñòå ïåí íî ñôîð ìè ðî âàë -ñÿ âî êðóã çà ïè ñàí íûõ âû ñêà çû âà íèé Èè ñó ñà, òå ïåðü,ïî ïðî øå ñò âèè âå êîâ, íà ÷àë ðàñ ïà äàòü ñÿ è êðî øèòü ñÿ,îïà äàÿ ñ ÷èñ òûõ äðà ãî öåí íî ñòåé òåî ñî ôè ÷å ñêîé èñ òè -íû, êî òî ðûå îí òàê äîë ãî çà êðû âàë è ñêðû âàë, íî íåñìîã íè îáåç îáðà çèòü, íè ðàç ðó øèòü. Òåî ñî ôèÿ íå òîëü -êî ñïà ñà åò ýòè äðà ãî öåí íûå ñà ìî öâå òû îò ñóäü áû, êî òî -ðàÿ óã ðî æà åò òîìó ìó ñî ðó, â êî òî ðûé îíè ñòîëü äîë ãîáûëè âêðà ï ëå íû, íî è ñàì ýòîò ìó ñîð ñïà ñà åò îò ïîë íî -ãî îñó æ äå íèÿ, èáî ïî êà çû âà åò, ÷òî ðå çóëü òà òû êðè òè ÷å -ñêî ãî èçó ÷å íèÿ Áèá ëèè äà ëå êè îò ïîë íî ãî àíà ëè çà õðè -ñòè àí ñò âà, òàê êàê êà æ äûé èç êóñ êîâ, ñî ñòàâ ëÿþ ùèõêóðü¸çíóþ ìî çàè êó öåðê âåé, êî ãäà-òî ïðè íàä ëå æàë ðå -ëè ãèè, êî òî ðàÿ èìå ëà ýçî òå ðè ÷å ñêèé ñìûñë. È òîëü êîêî ãäà ýòè êóñ êè áó äóò âîç âðà ùå íû íà ìåñòà, êîòîðûåçàíèìàëè èçíà÷àëüíî, ìîæíî áóäåò ïîñòè÷ü èõ ñêðûòîå çíà÷åíèå è ïîíÿòü èñòèííûé ñìûñë äîãìàòîâ õðè ñòè -àí ñò âà. Îäíàêî ÷òîáû ñäåëàòü ýòî, íóæíî çíàíèå Òàé -íîé Äîêòðèíû — òàêîé, êàêîé îíà ñóùåñòâóåò â ýçî òå -ðè ÷å ñêîì îñíîâàíèè äðóãèõ ðåëèãèé, à ýòîãî çíàíèÿ íåò â ðóêàõ äóõîâåíñòâà, ïîòîìó ÷òî öåðêîâü ñêðûëà êëþ -÷è, à ïîòîì è ïîòåðÿëà.

Âàøà ìè ëîñòü òå ïåðü ïîéì¸ò, ïî ÷å ìó Òåî ñî ôè ÷å -ñêîå Îá ùå ñò âî âçÿ ëî â êà ÷å ñò âå îä íîé èç òð¸õ ñâî èõ öå -ëåé èçó ÷å íèå òåõ âîñ òî÷ íûõ ðå ëè ãèé è ôè ëî ñî ôèé, êî -òî ðûå ïðî ëè âà þò òà êîé ïî òîê ñâå òà íà âíóò ðåí íèéñìûñë õðè ñòè àí ñò âà. È êàê ìû íà äå åì ñÿ, âû òàê æåïîéì¸òå, ÷òî äå ëàÿ òàê, ìû ïî ñòó ïà åì íå êàê âðà ãè, àêàê äðó çüÿ òîé ðå ëè ãèè, êî òî ðîé ó÷èë Èè ñóñ — ôàê òè -÷å ñêè, èñ òèí íî ãî õðè ñòè àí ñò âà. Âåäü òîëü êî ÷å ðåç èçó -

÷å íèå ýòèõ ðå ëè ãèé è ôè ëî ñî ôèé ñìî ãóò õðè ñòèà íåïðèé òè ê ïî íè ìà íèþ ñâî èõ ñîá ñò âåí íûõ âå ðî âà íèéèëè óâè äåòü ñêðû òûé ñìûñë ïðèò÷ è àë ëå ãî ðèé, êî òî -ðûå Íà çà ðåé ðàñ ñêà çû âàë äó õîâ íûì êà ëå êàì Èó äåè, èïðè íÿâ êî òî ðûå áóäü òî çà ôàê òû èëè çà âû ìû ñåë,öåðê âè ñäå ëà ëè ñàìè åãî íà ñòàâ ëå íèÿ óÿç âè ìû ìè äëÿíà ñìå øåê è ïðå çðå íèÿ, à õðè ñòè àí ñò âî, ïîä ðû âàå ìîåèñ òî ðè ÷å ñêèì êðè òè öèç ìîì è èñ ñëå äî âà íèÿ ìè ìè ôî ëî -ãèè è ïî áè âàå ìîå êó âàë äîé ñî âðå ìåí íîé íàó êè, ïîä -âåðã ëè ñåðü¸çíîé îïàñ íî ñòè ïîëíîãî êðàõà.

Äîëæ íû ëè òî ãäà òåî ñî ôû ðàñ ñìàò ðè âàòü ñÿ õðè -ñòèà íà ìè êàê èõ âðà ãè òîëü êî ïî òî ìó, ÷òî ñ÷è òà þò îð -òî äîê ñàëü íîå õðè ñòè àí ñò âî â öå ëîì ïðî òè âî ñòîÿ ùèìðå ëè ãèè Èè ñó ñà è èìå þò ñìå ëîñòü ãî âî ðèòü öåðê âÿì,÷òî òå ïðå äà ëè òîãî Ó÷è òå ëÿ, êî òî ðî ãî îíè ïî èõ ñëî âàì ïî ÷è òà þò è êî òî ðî ìó ñëó æàò? Ïî èñ òè íå, äà ëå êî îò ýòî -ãî. Òåî ñî ôû çíà þò, ÷òî òîò æå äóõ, ÷òî îäó øåâ ëÿë ñëî -âà Èè ñó ñà, ëà òåíò íî ïðè ñóò ñò âó åò è â ñåðä öàõ õðè ñòè -àí, êàê, åñ òå ñò âåí íî, è âî âñåõ ÷å ëî âå ÷å ñêèõ ñåðä öàõ.Èõ ôóí äà ìåí òàëü íûé ïðèí öèï — Áðàò ñò âî ×å ëî âå ÷å -ñò âà, è êî íå÷ íîå åãî îñó ùå ñò â ëå íèå âîç ìîæ íî ëèøü ÷å -ðåç òî, ÷òî çà äîë ãî äî âðåì¸í Èè ñó ñà íà çû âà ëîñü «Äó -õîì Õðè ñòî âûì». Ýòîò äóõ äàæå ñåé ÷àñ ïî òåí öè àëü íîïðè ñóò ñò âó åò âî âñåõ ëþ äÿõ è ðà çîâü¸òñÿ, ñòàâ äåÿ òåëü -íûì, êî ãäà ÷å ëî âå ÷å ñêèì ñó ùå ñò âàì áîëü øå íå áó äóòìå øàòü ïî íè ìàòü è öå íèòü äðóã äðó ãà, à òàê æå ïðî ÿâ -ëÿòü äðóã ê äðó ãó ñî ÷óâ ñò âèå òå áàðü å ðû ññîð è íå íà -âèñ òè, êî òî ðûå âîç âå äå íû ñâÿ ùåí íî ñëó æè òå ëÿ ìè èêíÿçü ÿ ìè. Ìû çíà åì, ÷òî â ñâî åé æèç íè õðè ñòèà íå ÷àñ -òî ïîä íè ìà þò ñÿ íàä óðîâ íåì ñâî åãî õðè ñòè àí ñò âà. Âîâñåõ öåðê âÿõ åñòü áëà ãî ðîä íûå è äîá ðî äå òåëü íûå ìóæ -÷è íû è æåí ùè íû, ãî òî âûå æåðò âî âàòü ñî áîé è æå ëàþ -ùèå òâî ðèòü äîá ðî ñî îò âåò ñò âåí íî ñâî åé ïðî ñâåù¸ííî -ñòè è èìåþ ùèì ñÿ âîç ìîæ íî ñòÿì, ïîë íûå óñò ðåì ëå íèéê âå ùàì áî ëåå âû ñî êèì, ÷åì çåì íûå — òî åñòü ïî ñëå äî -âà òå ëåé Èè ñó ñà âî ïðå êè ñâî åìó õðè ñòè àí ñò âó. Ê òà êèìòåî ñî ôû èñ ïû òû âà þò ãëó áî ÷àé øóþ ñèì ïà òèþ, âåäüòîëü êî òåî ñîô èëè ÷å ëî âåê ñòîëü òîí êîé ðà çóì íî ñòè èáîëü øîé áî ãî ñëîâ ñêîé ó÷¸íîñ òè, êàê âàøà ìè ëîñòü, ìî -æåò ñïðà âåä ëè âî îöå íèòü òå îã ðîì íûå òðóä íî ñòè, ñ êî -òî ðûì ïðè õî äèò ñÿ áî ðîòü ñÿ íåæ íî ìó ðî ñò êó åñ òå ñò âåí -íî ãî áëà ãî ÷åñ òèÿ, èáî îí ïû òà åò ñÿ óêî ðå íèòü ñÿ íà ÷ó æ -äîé åìó ïî÷ âå íà øåé õðè ñòè àí ñêîé öè âè ëè çà öèè è ðàñ -öâå ñòè â õî ëîä íîé è èñ ñó øàþ ùåé àò ìî ñôå ðå áî ãî ñëî -âèÿ. Êàê òÿ æå ëî, íà ïðè ìåð, «ïî ëþ áèòü» òà êî ãî Áîãà,êàê íà ðè ñî âàí íûé â èçâåñòíîì âûñêàçûâàíèè Ãåð áåð -òà Ñïåíñåðà:

«Æåñ òî êîñòü ôèä æèé ñêî ãî áîãà, êî òî ðî ãî ïðåä ñòàâ -ëÿ þò ïî æè ðàþ ùèì äóøè óìåð øèõ (ñòðà äàþ ùèõ,äîëæ íî áûòü, ïðè ýòîì ïðî öåñ ñå), íå âå ëè êà â ñðàâ íå -íèè ñ æåñ òî êî ñòüþ áîãà, îñó æ äàþ ùå ãî ëþ äåé íà ïûò -êè, êî òî ðûå âå÷ íû... Íà ëî æå íèå íà ïî òîì êîâ Àäà ìàâ òå ÷å íèå ñî òåí ïî êî ëå íèé óæàñ íûõ íà êà çà íèé çà íå -áîëü øîé ïðî ñòó ïîê, êî òî ðî ãî îíè íå ñî âåð øà ëè, ïðî -êëÿ òèå âñåõ òåõ, êòî íå âîñ ïîëü çî âàë ñÿ ïðåä ïî ëà ãàå -ìûì ñïî ñî áîì ïî ëó ÷å íèÿ ïðî ùå íèÿ, î êî òî ðîì áîëü -øèí ñò âî èç íèõ íè êî ãäà è íå ñëû øà ëî, è äîñ òè æå íèå ïðè ìè ðå íèÿ ïóò¸ì ïî æåðò âî âà íèÿ ñûíà, êî òî ðûéáûë ñî âåð øåí íî íå âè íåí, ÷òî áû òîëü êî óäîâ ëå òâî -ðèòü ÿêî áû ñó ùå ñò âóþ ùóþ íå îá õî äè ìîñòü â ïðè ìè -ðè òåëü íîé æåðò âå — âñ¸ ýòî ïî âå äå íèå, êî òî ðîå áó äó -÷è îïè ñà íî ïðè ìå íè òåëü íî ê êà êî ìó-íè áóäü çåì íî ìóïðà âè òå ëþ, âû çâà ëî áû òîëü êî îò âðà ùå íèå...»*

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 19

* «Ðå ëè ãèÿ: ðåò ðî ñïåê òè âà è ïåð ñïåê òè âà». / Herbert Spencer, «Religion: a Retrospect and Prospect», Nineteenth Century, Vol. XV, No.83, ÿíâ. 1884.

Âàøà ìè ëîñòü, áåç ñî ìíå íèÿ, ñêà æåò, ÷òî Èè ñóñ íè -êî ãäà è íå ó÷èë ïî êëî íÿòü ñÿ òà êî ìó áîãó, êàê ýòîò. Òàêæå ãî âî ðèì è ìû, òåî ñî ôû. Íî ýòî — òîò ñà ìûé áîã, ïî -êëî íå íèå êî òî ðî ìó îôè öè àëü íî ïðî âî äèò ñÿ â Êåí òåð -áå ðèé ñêîì ñî áî ðå ëè÷ íî âàìè, ìîé ãîñ ïî äèí ïðè ìàñÀíã ëèè, è âàøà ìè ëîñòü íå ïðå ìåí íî ñî ãëà ñèò ñÿ ñ íàìè, ÷òî ïî èñ òè íå â ñåðä öàõ ëþ äåé äîëæ íà áûòü áî æå ñò âåí -íàÿ èñ êðà ðå ëè ãè îç íîé èí òóè öèè, êî òî ðàÿ ïî çâî ëÿ åòèì òàê íå ïëî õî ñîïðîòèâëÿòüñÿ ìåðòâÿùåìó äåéñòâèþòàêîãî ÿäîâèòîãî áîãîñëîâèÿ.

Åñëè âàøà ìè ëîñòü ñî ñâî åé âåð øè íû îêè íåò âçî -ðîì òî, ÷òî ïðî ñòè ðà åò ñÿ âî êðóã, âû óç ðè òå õðè ñòè àí -ñêóþ öè âè ëè çà öèþ, äëÿ êî òî ðîé áå øå íàÿ è áåç æà ëî ñò -íàÿ áîðü áà ÷å ëî âå êà ïðî òèâ ÷å ëî âå êà ÿâ ëÿ åò ñÿ íå òîëü -êî îò ëè ÷è òåëü íîé ÷åð òîé, íî è ïðè çíàí íûì ïðèí öè -ïîì. Ñå ãî äíÿ ýòî óæå îá ùå ïðè çíàí íàÿ íà ó÷ íàÿ è ýêî -íî ìè ÷å ñêàÿ àê ñèî ìà, ÷òî âåñü ïðî ãðåññ äîñ òè ãà åò ñÿ ÷å -ðåç áîðü áó çà ñó ùå ñò âî âà íèå è âû æè âà íèå íàè áî ëååïðè ñïî ñîá ëåí íî ãî; à ñà ìûå ïðè ñïî ñîá ëåí íûå ê âû æè -âà íèþ â ýòîé õðè ñòè àí ñêîé öè âè ëè çà öèè — íå òå, êòîîá ëà äà åò êà ÷å ñò âà ìè, ïðè çíàí íû ìè çà ëó÷ øèå ìî ðà -ëüþ âñåõ âå êîâ — ùåä ðûå, áëà ãî ÷åñ òè âûå, áëà ãî ðîä -íûå, ïðî ùàþ ùèå, ñêðîì íûå, ïðàâ äè âûå, èñ êðåí íèå èòîìó ïî äîá íûå, à òå, êòî ñèëü íåå äðó ãèõ â ýãî èç ìå, õèò -ðî ñòè, ëè öå ìå ðèè, ãðó áîé ñèëå, ëîæ íûõ ïðå òåí çè ÿõ,æåñ òî êî ñòè è æàä íî ñòè, à òàê æå ñà ìûå íå ðàç áîð ÷è âûåâ ñðåä ñò âàõ. Äó õîâ íûå è àëü òðóè ñòè÷ íûå — ýòî «ñëà -áûå», êî òî ðûõ «çà êî íû», óïðàâ ëÿþ ùèå âñå ëåí íîé, ïðå -äîñ òàâ ëÿ þò â ïèùó ýãîè ñòè÷ íûì è ìà òå ðè àëü íûì —«ñèëü íûì». «Êòî ñèëü íåå — òîò ïðàâ» — åäèí ñò âåí íîåçà êî íî ìåð íîå çà êëþ ÷å íèå, ïî ñëåä íåå ñëî âî ýòè êè XIXâåêà, èáî ìèð ñòàë îä íèì îã ðîì íûì ïî ëåì áîÿ, íà êî òî -ðîå «ñà ìûå ïðè ñïî ñîá ëåí íûå» ñïóñ êà þò ñÿ ïî äîá íî êîð -øó íàì âûêë¸âû âàòü ãëà çà è òåð çàòü ñåðä öà òåì, êòîïàë â áèò âå. Îñ òà íàâ ëè âà åò ëè ðå ëè ãèÿ ýòó áîé íþ? Îò -ãî íÿ þò ëè öåðê âè êîð øó íîâ, óòå øà þò ëè ðà íå íûõ èóìè ðàþ ùèõ?  öå ëîì â ñå ãî äíÿø íåì ìèðå ðå ëè ãè îç -íûå ñî îá ðà æå íèÿ íå èìå þò è âåñà ï¸ðûø êà, êî ãäà íàäðó ãîé ÷àøå âå ñîâ îêàçûâàþòñÿ ìèðñêèå ïðåèìóùåñòâà è ýãîèñòè÷åñêèå óäîâîëüñòâèÿ, à öåðêâè áåññèëüíûâîçðîäèòü â ëþäÿõ ðåëèãèîçíûå ÷óâñòâà, ïîòîìó ÷òî èõèäåè, çíàíèÿ, ìåòîäû è àðãóìåíòû åù¸ ñðåäíåâåêîâûå.Ìîé ãîñïîäèí ïðèìàñ, âàøå õðèñòèàíñòâî íà 500 ëåòîòñòàëî îò âðåìåíè.

Ïîêà ëþäè ñïî ðè ëè, ýòîò èëè òîò áîã èñ òèí íûé, âòî èëè èíîå ìå ñòî èä¸ò äóøà ïî ñëå ñìåð òè, âû, ñâÿ ùåí -íè êè, ïî íè ìà ëè âî ïðîñ è ðàñ ïî ëà ãà ëè àð ãó ìåí òà ìè,÷òî áû ïî âëè ÿòü íà îá ùå ñò âåí íîå ìíå íèå — ñèë ëî ãèç -ìîì èëè ïûò êà ìè, â çà âè ñè ìî ñòè î òîãî, ÷åãî òðå áî âàëñëó ÷àé, íî òå ïåðü-òî ñàìî ñó ùå ñò âî âà íèå ëþ áî ãî òà êî ãî ñó ùå ñò âà êàê Áîã èëè ëþ áî ãî ðîäà áåñ ñìåðò íî ãî äóõàâî îá ùå ñòà âèò ñÿ ïîä âî ïðîñ èëè îò ðè öà åò ñÿ. Íàó êàèçî áðå òà åò íî âûå òåî ðèè Âñå ëåí íîé, êî òî ðûå ïðå çðè -òåëü íî èã íî ðè ðó þò ñó ùå ñò âî âà íèå ëþ áî ãî áîãà; ìî ðà -ëè ñòû óñ òà íàâ ëè âà þò òåî ðèè ýòè êè è îá ùå ñò âåí íîéæèç íè, â êî òî ðûõ íå ñó ùå ñò âî âà íèå áó äó ùåé æèç íèñàìî ñî áîé ðà çó ìå åò ñÿ; â ôè çè êå, ïñè õî ëî ãèè, þðèñ ïðó -äåí öèè, ìå äè öè íå ëþ áî ìó ó÷è òå ëþ, ÷òî áû çà âëà äåòüàó äè òî ðè åé, òðå áó åò ñÿ ëèøü ÷òî áû â åãî èäå ÿõ íå áûëîíè êà êèõ ññû ëîê íà ïðî âè äå íèå èëè íà äóøó. Ìèð áûñ -òðî ïðè âî äÿò ê óáå æ äå íèþ, ÷òî áîã — ìè ôè ÷å ñêàÿ êîí -öåï öèÿ, íå îñ íî âàí íàÿ íà ôàê òàõ è íå èìåþ ùàÿ ìåñ òàâ ïðè ðî äå, à áåñ ñìåðò íàÿ ÷àñòü ÷å ëî âå êà — ãëó ïàÿ ìå÷ -òà íå âå æå ñò âåí íûõ äè êà ðåé, ïîä äåð æè âàå ìàÿ ëî æüþ èòðþ êà ìè æðå öîâ, íå ïëî õî çà ðà áà òû âàþ ùèõ íà ñòðà õåëþ äåé ïå ðåä òåì, ÷òî ìè ôè ÷å ñêèé Áîã áó äåò âå÷ íî ìó -÷èòü èõ âî îá ðà æàå ìûå äóøè â áàñ íî ñëîâ íîì àäó. Ïå ðåä

ëè öîì âñå ãî ýòî ãî äó õî âåí ñò âî â íà øåì âåêå íåìî èáåñ ñèëü íî. Åäèí ñò âåí íûì îòâåòîì, êîòîðûé çíàëà öåð -êîâü íà ïîäîáíûå «âîçðàæåíèÿ», ÿâëÿëèñü äûáà è êîñ -ò¸ð, à òåïåðü îíà óæå íå ìîæåò ïóñêàòü â õîä ýòóñèñòåìó ëîãè÷åñêîãî óáåæäåíèÿ.

ßñíî, ÷òî åñëè áû Áîã è äóøà, î êî òî ðûõ ó÷àò öåðê -âè, áûëè âî îá ðà æàå ìû ìè ñóù íî ñòÿ ìè, òî ãäà è õðè ñòè -àí ñêîå ñïà ñå íèå è îñó æ äå íèå — ïðî ñòî çà áëó æ äå íèÿóìà, ñîç äàí íûå ãèï íî òè ÷å ñêèì ïðî öåñ ñîì óò âåð æäå íèÿ è âíó øå íèÿ, îñó ùåñòâë¸ííûì â îã ðîì íîì ìàñ øòà áå èäåé ñò âóþ ùèì êó ìó ëÿ òèâ íî íà ïî êî ëå íèÿ ñëà áî âîëü -íûõ è èñ òå ðè÷ íûõ ëþ äåé. Êà êîé îò âåò èìå åò ñÿ ó âàñ íà òà êóþ òåî ðèþ î õðè ñòè àí ñêîé ðå ëè ãèè, êðî ìå ïî âòî ðå -íèÿ óò âåð æäå íèé è âíó øå íèé? Êà êèå ó âàñ åñòü ñïî ñî -áû âåð íóòü ëþ äåé ê èõ ïðåæ íåé âåðå, êðî ìå îæèâ ëå íèÿ èõ ñòà ðûõ ïðè âû ÷åê? «Ñòðîé òå áîëü øå öåðê âåé, ïî âòî -ðÿé òå áîëü øå ìî ëèòâ, îñ íî âû âàé òå áîëü øå ìèñ ñèé, èâîç ðî æ äå íèå âåðû â Áîãà è äóøó áó äåò íå èç áåæ íûì ðå -çóëü òà òîì». Òà êî âà ïî ëè òè êà öåðê âåé è èõ åäèí ñò âåí -íûé îò âåò íà àã íî ñòè öèçì è ìà òå ðèà ëèçì. Íî âà øåéìè ëî ñòè äîëæ íî áûòü èç âåñò íî, ÷òî îò ðà æàòü íà ïàä êèñî âðå ìåí íîé íàó êè è êðè òè öèç ìà òà êè ìè îðó äèÿ ìè êàê óò âåð æäå íèå è ïðè âû÷ êà, ýòî âñ¸ ðàâ íî ÷òî âû ñòó ïàòüïðî òèâ àâ òî ìà òè ÷å ñêèõ âèí òî âîê ñ áó ìå ðàí ãà ìè è êî -æà íû ìè ùè òà ìè. Îä íà êî â òî âðå ìÿ êàê ïðî ãðåññ èäåéè ðîñò çíà íèé ïîä ðû âà þò ïî ïó ëÿð íóþ òåî ëî ãèþ, êà æ -äîå îò êðû òèå íàó êè è êà æ äîå íî âîå ïðåä ñòàâ ëå íèå ïå -ðå äî âîé åâ ðî ïåé ñêîé ìûñ ëè ïðè áëè æà þò óìû XIX ñòî -ëå òèÿ ê èäå ÿì î Áî æå ñò âåí íîì è Äó õîâ íîì, èç âåñò íûìâñåì ýçî òå ðè ÷å ñêèì ðåëèãèÿì è òåîñîôèè.

Öåð êîâü çà ÿâ ëÿ åò, ÷òî õðè ñòè àí ñò âî — åäèí ñò âåí -íàÿ âåð íàÿ ðå ëè ãèÿ, è ýòî ïðè òÿ çà íèå ïîä ðà çó ìå âà åòäâà îï ðå äåë¸ííûõ òå çè ñà, à èìåí íî, ÷òî õðè ñòè àí -ñòâî — èñ òèí íàÿ ðå ëè ãèÿ, è ÷òî íåò èñ òèí íîé ðå ëè ãèè,êðî ìå õðè ñòè àí ñò âà. Ïî õî æå, õðè ñòèà íàì íè êî ãäà íåïðè õî äè ëî â ãî ëî âó, ÷òî Áîã è Äóõ ìî ãóò ñó ùå ñò âî âàòüâ ëþ áîé äðó ãîé ôîð ìå, êðî ìå òîé, â êî òî ðîé îíè ïðåä -ñòàâ ëå íû â äîê òðè íàõ èõ öåðê âè. Äè êàðü íà çû âà åòìèñ ñèî íå ðà àòåè ñòîì, ïî òî ìó ÷òî òîò íå íî ñèò èäî ëàâ ñâî¸ì ÷å ìî äà íå, à ìèñ ñèî íåð â ñâîþ î÷å ðåäü íà çû âà åò àòåè ñòîì âñÿ êî ãî, êòî íå íî ñèò ôå òè øà â ñâî¸ì óìå.È íè äè êàðü, íè õðè ñòèà íèí, ïî õî æå, íè êî ãäà íå ïîäî -çðå âàëè, ÷òî ìî æåò ñó ùå ñò âî âàòü áî ëåå âîç âû øåí íàÿ,÷åì èõ ñîá ñò âåí íàÿ, èäåÿ î âå ëè êîé ñêðû òîé ñèëå,óïðàâ ëÿþ ùåé Âñå ëåí íîé, ê êî òî ðîé èìÿ «Áîã» ãî ðàç äîáî ëåå ïðè ëî æè ìî. Åù¸ íå èç âåñò íî, íà ÷òî öåðê âè òðà -òÿò áîëü øå óñè ëèé — íà äî êà çà òåëü ñò âî òîãî, ÷òî õðè -ñòè àí ñò âî «èñ òèí íî», èëè òîãî, ÷òî âñå äðó ãèå âèäû ðå -ëè ãèè íå èç áåæ íî «ëîæ íû», è çëî âðåä íûå ïî ñëåä ñò âèåýòî ãî èõ ó÷å íèÿ ïðî ñòî óæàñ íû. Êî ãäà ëþäè îò áðà ñû âà -þò äîã ìû, èì êà æåò ñÿ, ÷òî îíè îò áðî ñè ëè è ðå ëè ãè îç -íûå ÷óâ ñò âà, è îíè çà êëþ ÷à þò, ÷òî ðå ëè ãèÿ â ÷å ëî âå ÷å -ñêîé æèç íè åñòü íå ÷òî ëèø íåå — âîç âå äå íèå äî îá ëà -êîâ îáû÷ íûõ çåì íûõ âå ùåé è òðà òà ýíåð ãèè, êî òî ðóþìîæ íî áûëî áû áî ëåå âû ãîä íî èñ ïîëü çî âàòü â áîðü áå çà ñó ùå ñò âî âà íèå. Ïî òî ìó ìà òå ðèà ëèçì íà øå ãî âåêà åñòüïðÿ ìîå ïî ñëåä ñò âèå òîé õðè ñòè àí ñêîé äîê òðè íû, ÷òîâî Âñå ëåí íîé íåò ïðà âÿ ùåé ñèëû, à â ÷å ëî âå êå áåñ -ñìåðò íî ãî äóõà, êðî ìå òåõ, ÷òî èç âåñò íû èç õðè ñòè àí -ñêèõ äîã ìà òîâ. Àòå èñò, — ìîé ãîñ ïî äèí ïðè ìàñ, — ýòîíå çà êîí íî ðî æ äåí íûé ñûí öåðêâè.

Íî è ýòî åù¸ íå âñ¸. Êðî ìå íà äå æ äû íà âîç íà ãðà æ -äå íèå è ñòðà õà íà êà çà íèÿ, öåðê âè íè êî ãäà íå ó÷è ëèëþ äåé êà êîé-íè áóäü äðó ãîé èëè áî ëåå âîç âû øåí íîéïðè ÷è íå áûòü äî á ðû ìè, ïðàâ äè âû ìè è ñïðà âåä ëè âû -ìè, à êî ãäà èì ïî çâî ëÿ þò âå ðèòü â áî æå ñò âåí íûé êà -ïðèç è áî æå ñò âåí íóþ íå ñïðà âåä ëè âîñòü, îñ íî âû èõ

20 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹5

íðàâ ñò âåí íî ñòè ïîä ðû âà þò ñÿ. È ó íèõ íå îñòà¸òñÿäàæå åñ òå ñò âåí íîé íðàâ ñò âåí íî ñòè, ê êî òî ðîé îíè ìîã -ëè áû ñîç íà òåëü íî âåð íóòü ñÿ, âåäü õðè ñòè àí ñò âî ó÷è ëîèõ, ÷òî íà íå¸ íå ñòî èò ðàñ ñ÷è òû âàòü, ïî ñêîëü êó ÷å ëî -âåê ïî ïðè ðî äå ãðå øåí. Ïî òî ìó åäèí ñò âåí íûì ìî òè âîì ïî âå äå íèÿ ñòà íî âÿò ñÿ ýãîè ñòè ÷å ñêèå èí òå ðå ñû, à åäèí -ñò âåí íîé ñè ëîé, óäåð æè âàþ ùåé îò ïî ðî êà — ñòðàõ ïå -ðåä òåì, ÷òî äåëî ìî æåò ðàñ êðûòü ñÿ. Òàê ÷òî â îò íî øå -íèè íðàâ ñò âåí íî ñòè òàê æå, êàê è â îò íî øå íèè Áîãà èäóøè õðè ñòè àí ñò âî òîë êà åò ëþ äåé ïðî÷ü ñ ïóòè, âå äó -ùå ãî ê çíà íèþ, è ñáðà ñû âà åò èõ â ïðî ïàñòü íå âå ðèÿ,ïî ðî êà è ïåñ ñè ìèç ìà. Òå ïåðü öåð êîâü ñòà ëà ïî ñëåä íèììå ñòîì, êóäà ëþäè îá ðà òÿò ñÿ çà ïî ìî ùüþ è ñïà ñå íè åìîò çîë è áåä æèç íè, ïî òî ìó ÷òî îíè çíà þò, ÷òî ñòðîè -òåëü ñò âî öåðê âåé è ïî âòî ðå íèå åê òå íèé íå âëèÿ åò íèíà ñèëû ïðè ðî äû, íè íà ñî âå òû íà öèé, è ïî òî ìó ÷òîîíè èíñòèíêòèâíî ÷óâñòâóþò, ÷òî öåðêâè, ïðèíÿâïðèíöèï öåëåñîîáðàçíîñòè, ïîòåðÿëè ñâîþ âëàñòü íàäñåðäöàìè ëþäåé è ìîãóò äåéñòâîâàòü ëèøü âíåøíå,â êà ÷å ñò âå ïîääåðæêè äëÿ ïîëèòèêà è ïîëèöåéñêîãî.

Ôóíê öèÿ ðå ëè ãèè — óòå øàòü è îáîä ðÿòü ëþ äåéâ èõ áîðü áå ñ ãðå õà ìè è ïå ÷à ëÿ ìè, êî òî ðàÿ äëèò ñÿ âñþæèçíü. È ñäå ëàòü ýòî îíà ìî æåò ëèøü ïðåä ñòà âèâ ÷å ëî -âå ÷å ñò âó áëà ãî ðîä íûå èäåà ëû áî ëåå äîñ òîé íîé æèç íèíà çåì ëå è áî ëåå ñ÷à ñò ëè âî ãî ñó ùå ñò âî âà íèÿ ïî ñëåñìåð òè, êî òî ðûõ ñëå äó åò äî áè âàòü ñÿ ñîç íà òåëü íû ìèóñè ëèÿ ìè. Ìèð ñåé ÷àñ íó æ äà åò ñÿ â òà êîé öåðê âè, êî òî -ðàÿ ðàñ ñêà çà ëà áû åìó î òà êîì Áî æå ñò âå èëè áåñ ñìåðò -íîì íà ÷à ëå â ÷å ëî âå êå, êî òî ðîå áûëî áû êàê ìè íè ìóìíà óðîâ íå èäåé è çíà íèé íà øå ãî âðå ìå íè. Äîã ìà òè ÷å -ñêîå õðè ñòè àí ñò âî íå ïîä õî äèò äëÿ ìèðà äó ìàþ ùå ãîè ðàñ ñó æ äàþ ùå ãî, è òîëü êî òå, êòî ñïî ñîá íû ââåðã íóòüñåáÿ â ñðåä íå âå êî âîå ñî ñòîÿ íèå óìà, ìî ãóò öå íèòü öåð -êîâü, ÷üÿ ðå ëè ãè îç íàÿ (â îò ëè ÷èå îò å¸ îá ùå ñò âåí íîéè ïî ëè òè ÷å ñêîé) ôóíê öèÿ — óìè ëî ñòè âèòü Áîãà, êî ãäàìè ðÿ íå äå ëà þò òî, ÷òî îí, ñî ãëàñ íî èõ âåðå, íå îäîá ðÿ -åò; ìî ëèòü ñÿ îá èç ìå íå íèè ïî ãî äû, à èíî ãäà è áëà ãî äà -ðèòü Âñå ìî ãó ùå ãî çà òî, ÷òî îí ïî ìîã óáèòü âðà ãà. Íåâî «âðà ÷àõ», à â äó õîâ íûõ âî äè òå ëÿõ íó æ äà åò ñÿ ñåé ÷àñìèð — â òà êîì «äó õî âåí ñò âå», êî òî ðîå äàñò åìó èäåà ëû, ñòîëü æå ñî îò âåò ñò âóþ ùèå èí òåë ëåê òó íà øå ãî âåêà, êàê ñî îò âåò ñò âî âà ëè õðè ñòè àí ñêèå ðàé è àä, Áîã è Äüÿ âîëâå êàì ò¸ìíî ãî íå âå æå ñò âà è ñóå âå ðèé. Ñî îò âåò ñò âó åòëè õðè ñòè àí ñêîå äó õî âåí ñò âî ýòî ìó òðå áî âà íèþ è ñìî -æåò ëè åãî âû ïîë íèòü? Áåä ñò âèÿ, ïðå ñòó ï ëå íèÿ, ïî ðî -êè, ýãî èçì, çâåð ñò âà, íå äîñ òà òîê ñà ìî êîí òðî ëÿ è ñà ìî -óâà æå íèÿ, õà ðàê òå ðè çóþ ùèå íàøó ñî âðå ìåí íóþ öè âè -ëè çà öèþ, ñî åäè íÿ þò ñâîè ãî ëî ñà â îäíîì ÷óäîâèùíîìêðèêå è îòâå÷àþò — ÍÅÒ!

×òî æå îç íà ÷à åò ðå àê öèÿ ïðî òèâ ìà òå ðèà ëèç ìà,ïðè çíà êè êî òî ðîé íà ïîë íÿ þò ñå ãî äíÿ àò ìî ñôå ðó? Ýòîçíà ÷èò, ÷òî ìèð ñìåð òåëü íî óñ òàë îò äîã ìà òèç ìà, âû ñî -êî ìå ðèÿ, ñà ìî äîñ òà òî÷ íî ñòè è äó õîâ íîé ñëå ïî òû ñî âðå -ìåí íîé íàó êè — òîé ñà ìîé, êî òî ðóþ åù¸ â÷å ðà ëþäèïðè âåò ñò âî âà ëè êàê èõ èç áà âè òåëü íè öó îò ðå ëè ãè îç íî -ãî ôà íà òèç ìà è õðè ñòè àí ñêèõ ñóå âå ðèé, íî êî òî ðàÿ, ïî -äîá íî Äüÿ âî ëó èç ìî íà øå ñêèõ ëå ãåíä, çà ñâîè óñ ëó ãèïî òðå áî âà ëà ó ÷å ëî âå êà åãî áåñ ñìåðò íóþ äóøó. À ÷òîòåì âðå ìå íåì äå ëà þò öåðê âè? Îíè ñïÿò ñëàä êèì ñíîì,ãðå çÿ î ïî æåðò âî âà íè ÿõ è îá ùå ñò âåí íîì è ïî ëè òè ÷å -ñêîì âëèÿ íèè, òî ãäà êàê ìèð, ïëîòü è äüÿ âîë ïðè áè ðà -þò ê ñâî èõ ðó êàì èõ ïà ðî ëè, èõ ÷ó äå ñà, èõ àð ãó ìåí òû èäàæå èõ ñëå ïóþ âåðó. Î, Öåðê âè Õðè ñòî âû! Ñïè ðè òûïî õè òè ëè îãîíü ñ âà øèõ àë òà ðåé, ÷òî áû îñ âå òèòü ñâîèêîì íà òû äëÿ ñå àí ñîâ; ÷ëå íû Àð ìèè Ñïà ñå íèÿ âçÿ ëèâàøå ñâÿ ùåí íîå âèíî è ñàìè òå ïåðü äó õîâ íî ïüÿ íû íàóëè öàõ; Íå âåð íûé óê ðàë îðó æèå, êî òî ðûì âû íå êî ãäà

åãî ïî ðà çè ëè, è òîð æå ñò âóþ ùå ãî âî ðèò âàì: «òî, ÷òî âû ïðåä ëà ãàå òå, óæå íå îä íî êðàò íî áûëî ñêà çà íî ðàíü øå».Áûëà ëè êî ãäà-íè áóäü ó äó õî âåí ñò âà ñòîëü âå ëè êî ëåï -íàÿ âîç ìîæ íîñòü? Ãðîç äüÿ íà âè íî ãðàä íè êå ñî çðå ëè èíóæ íû òîëü êî ïîä õî äÿ ùèå ñáîð ùè êè. Åñëè áû âû äàëè ìèðó êà êîå-íè áóäü äî êà çà òåëü ñò âî, ñî îò âåò ñò âóþ ùååñî âðå ìåí íî ìó èí òåë ëåê òó àëü íî ìó ñòàí äàð òó âå ðî ÿò íî -ñòè, ÷òî Áî æå ñò âî è áåñ ñìåðò íûé äóõ â ÷å ëî âå êå èìå þòðå àëü íîå ñó ùå ñò âî âà íèå êàê ôàê òû ïðè ðî äû, ðàç âåëþäè íå ïðè âåò ñò âî âà ëè áû âàñ êàê ñâî èõ ñïà ñè òå ëåéîò ïåñ ñè ìèç ìà, îò ÷àÿ íèÿ è ñâî äÿ ùåé ñ óìà è îæåñ òî -÷àþ ùåé ìûñ ëè, ÷òî äëÿ ÷å ëî âå êà íåò èíîé ñóäü áû, êðî -ìå êàê âå÷ íîå íè ÷òî ïî ñëå íå ìíî ãèõ êðàò êèõ ëåò ãîðü -êèõ òðó äîâ è ïå ÷à ëåé? Âåäü ïîäñò¸ãè âàå ìàÿ ýòîé ïà íè -êîé áîðü áà çà ìà òå ðè àëü íûå óäî âîëü ñò âèÿ è ìèð ñêîåïðî äâè æå íèå åñòü ïðÿ ìîå ïî ñëåä ñò âèå âåðû â òî, ÷òîýòà ñìåðò íàÿ æèçíü åñòü âñ¸ è åäèí ñò âåí íàÿ öåëü âñåãîñóùåñòâîâàíèÿ.

Íî ó öåðê âåé íåò íè çíà íèé, íè âåðû, íóæ íûõ äëÿñïà ñå íèÿ ìèðà, è âîç ìîæ íî, ó âà øåé öåðê âè, ìîé ãîñ ïî -äèí ïðè ìàñ, èõ ìåíü øå âñåõ, à âïðè äà ÷ó ê òîìó íà øååìåëü íè÷ íûé æ¸ðíîâ â 8 ìèë ëèî íîâ ôóí òîâ â ãîä.È òùåò íî âû ïû òàå òåñü îá ëåã ÷èòü ñâî¸ ñóä íî, âû áðà -ñû âàÿ çà áîðò ãðóç äîê òðèí, êî òî ðûå âàøè ïðà îò öûñ÷è òà ëè æèç íåí íî âàæ íû ìè äëÿ õðè ñòè àí ñò âà. È ÷òîòå ïåðü ìî æåò ñäå ëàòü âàøà öåð êîâü, êðî ìå êàê óá ðàòüïà ðó ñà ïå ðåä øòîð ìîì, â òî âðå ìÿ êàê äó õî âåí ñò âîêîå- êàê ïû òà åò ñÿ çà äå ëàòü òå÷è «ïå ðå ñìîò ðåí íîé âåð -ñè åé», à ñâî èì îá ùå ñò âåí íûì è ïî ëè òè ÷å ñêèì âå ñîì,êàê áàë ëà ñòîì, ñòà áè ëè çè ðî âàòü ñóä íî, ÷òî áû íå äàòüåìó ïå ðå âåð íóòü ñÿ, à åãî ãðó çó äîãì è ïî æåðò âî âà íèéîò ïðà âèòü ñÿ íà äíî?

Êòî ïî ñòðî èë Êåí òåð áå ðèé ñêèé ñî áîð, ìîé ãîñ ïî -äèí ïðè ìàñ? Êòî ïðè äó ìàë è íà äå ëèë æèç íüþ âå ëè êóþ öåð êîâ íóþ îð ãà íè çà öèþ, äå ëàþ ùóþ âîç ìîæ íîé äîëæ -íîñòü àð õè åïè ñêî ïà êåí òåð áå ðèé ñêî ãî? Êòî çà ëî æèë îñ -íî âà íèÿ îã ðîì íîé ñèñ òå ìû ðå ëè ãè îç íûõ ïî äà òåé, êî òî -ðûå äàþò âàì 15000 ôóí òîâ â ãîä è äâî ðåö âïðè äà ÷ó?Êòî óñ òà íî âèë ôîð ìû è öå ðå ìî íèè, ìî ëèò âû è ëè òà -íèè, êî òî ðûå, íå ñêîëü êî èç ìåí¸ííûå è óðå çàí íûå (òàê÷òî òå ïåðü â íèõ ìåíü øå èñ êóñ ñò âà è óê ðà øå íèé) ñî -ñòàâ ëÿ þò ëè òóð ãèþ àíã ëè êàí ñêîé öåðê âè? Êòî äî áèë ñÿòîãî, ÷òî áû íà ðîä èìå íî âàë âàñ ãîð äû ìè òè òó ëà ìè«âàøå áî æå ñò âåí íîå ïî÷ òå íèå» è «÷å ëî âåê áî æèé», êî -òî ðûå äó õî âåí ñò âî âà øåé öåðê âè ñòîëü ñà ìî íà äå ÿí íîïðè íè ìà åò? Íè êòî èíîé, êàê ðèì ñêàÿ êà òî ëè ÷å ñêàÿöåð êîâü! Ìû ãî âî ðèì ýòî íå â äóõå âðà æ äû. Òåî ñî ôèÿâè äà ëà ïîäú¸ì è ïà äå íèå ìíî ãèõ ðå ëè ãèé è áó äåò ïðè -ñóò ñò âî âàòü ïðè ðî æ äå íèè è ñìåð òè åù¸ ìíî ãèõ. Ìûçíà åì, ÷òî æèçíü ðå ëè ãèé ïîä ÷è íÿ åò ñÿ çà êî íó. Ïî ëó ÷è -ëè ëè âû íà ñëå äèå ðèì ñêîé öåðê âè çà êîí íî èëè äî áû -ëè íà ñè ëè åì, ìû îñ òàâ ëÿ åì âàì ñà ìî ìó ðàç áè ðàòü ñÿ ñîñâîè ìè âðà ãà ìè è ñî ñâî åé ñî âå ñòüþ, èáî óì ñò âåí íîåîò íî øå íèå ê âà øåé öåðê âè îï ðå äå ëÿ åò ñÿ òåì, ÷åãî îíàñòî èò ñàìà ïî ñåáå. Ìû çíà åì, ÷òî åñëè áû îíà áûëà íåâ ñî ñòîÿ íèè âû ïîë íÿòü èñ òèí íóþ äó õîâ íóþ ôóíê öèþðå ëè ãèè, îíà áûëà áû íå ïðå ìåí íî ñìå òå íà, õîòÿ íå äîñ -òàò êè å¸ çà êëþ ÷à þò ñÿ ñêî ðåå â óíàñ ëå äî âàí íûõ åþ òåí -äåí öè ÿõ èëè â îê ðó æàþ ùåé å¸ ñðåäå, ÷åì â íåé ñàìîé.

Àíã ëè êàí ñêàÿ öåð êîâü, åñëè èñ ïîëü çî âàòü áû òî âîåñðàâ íå íèå, ïî äîá íà ïî åç äó, íà áðàâ øå ìó õîä, ïîêà â ìà -øè íå åù¸ áûë ïàð. Äâè ãà ÿñü ïî èíåð öèè, îí ñâåð íóëñ î ñíîâ íîé ëè íèè íà çà ïàñ íîé ïóòü, íå âå äó ùèé íè êó -äà. Îí ïî÷ òè óæå îñ òà íî âèë ñÿ, è ìíî ãèå èç ïàñ ñà æè ðîâïî êè íó ëè åãî è ïðè áåã ëè ê äðó ãèì òðàíñ ïîðò íûì ñðåä -ñò âàì. Òå æå, êòî îñ òà ëèñü, ïî áîëü øåé ÷àñ òè ñîç íà þò,÷òî çà âè ñÿò îò íå áîëü øî ãî êî ëè ÷å ñò âà ïàðà, îñ òàâ øå ãî -

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 21

ñÿ â êîò ëå ïî ñëå òîãî, êàê èç-ïîä íåãî áûëè óá ðà íûîãíè Ðèìà. Îíè ïî äîç ðå âà þò, ÷òî âîç ìîæ íî âñå ãî ëèøü èã ðà þò â ïî åçä, íî ìà øè íèñò ïðî äîë æà åò äà âàòü ñâè ñò -êè, êîí òðîë¸ð õî äèò è ïðî âå ðÿ åò áè ëå òû, à òîð ìîç íûåêîí äóê òî ðû ãðå ìÿò ñâîè ìè òîð ìî çà ìè, è â êîí öå êîí -öîâ ýòî íå òà êîå óæ ïëî õîå ðàç âëå ÷å íèå. Âåäü â âà ãî íàõ òå ï ëî è óþò íî, à ïî ãî äà õî ëîä íàÿ, è ïîêà ïàñ ñà æè ðûïëà òÿò ÷àåâûå, ñëóæàùèå æåëåçíîäîðîæíîé êîìïàíèèî÷åíü îáõîäèòåëüíû. Íî òå, êòî çíàþò, êóäà èì íóæ íîåõàòü, íå ñòîëü óäîâëåòâîðåíû.

Íà ïðî òÿ æå íèè íå ñêîëü êèõ ñòî ëå òèé àíã ëè êàí ñêàÿöåð êîâü ñî âåð øà ëà òðóä íûé ïîä âèã, îä íî âðå ìåí íî îñ -òó æàÿ â îä íîì íà ïðàâ ëå íèè è ïîä äà âàÿ æàðó â äðó ãîì,ãî âî ðÿ êà òî ëè êàì «ðà çóì!», à ñêåï òè êàì — «óâå ðóé òå!». È èìåí íî òî÷ íûì ïîä áî ðîì ñèëû êà æ äîé èç ñòî ðîíýòîé äâó ëè÷ íîé äåÿ òåëü íî ñòè åé óäà âà ëîñü òàê äîë ãîóáå ðå ãàòü ñÿ îò ïà äå íèÿ. Íî îò ñóò ñò âèå ïîä äåðæ êè èîïî ðû óæå âè òà þò â àò ìî ñôå ðå. È ÷òî ìî æåò ñêà çàòüöåð êîâü â ñâî¸ îï ðàâ äà íèå? Íà ñòàè âàòü íà ñâî åé ïî ëåç -íî ñòè. Ýòî ïî ëåç íî — èìåòü ìíî æå ñò âî îá ðà çî âàí íûõ,íðàâ ñò âåí íûõ, íå ìèð ñêèõ ëþ äåé, ðàñ ñû ïàí íûõ ïî âñåé ñòðà íå, êî òî ðûå íå äàþò ìèðó ñî âñåì çà áûòü î òîì, ÷òîåñòü ðå ëè ãèÿ, à òàê æå äåé ñò âó þò êàê öåí òðû áëà ãî òâîð -íîé äåÿ òåëü íî ñòè. Íî âî ïðîñ ñåé ÷àñ ñòî èò òàê, ÷òî àê òó -àëü íû âî âñå íå ïî âòî ðå íèå ìî ëèòâ è ðàç äà ÷à ìè ëî ñòû -íè áåä íûì, êàê áûëî ïÿòü ñîò ëåò íà çàä. Ëþäè òå ïåðüïî âçðîñ ëå ëè è âçÿ ëè ñâî¸ ìûø ëå íèå, à òàê æå íà ïðàâ -ëå íèå ñâî åé îá ùå ñò âåí íîé, ëè÷ íîé è äàæå äó õîâ íîéæèç íè â ñâîè ñîá ñò âåí íûå ðóêè, ïî ñêîëü êó îá íà ðó æè -ëè, ÷òî èõ ïàñ òû ðè çíà þò î «âå ùàõ íå áåñ íûõ» íå áîëü -øå, ÷åì îíè ñàìè.

Íî àíã ëè êàí ñêàÿ öåð êîâü, êàê ãî âî ðÿò, ñòà ëà ñòîëüëè áå ðàëü íîé, ÷òî å¸ äîëæ íû áû ïîä äåð æè âàòü âñå. Èïðàâ äà, ìîæ íî õî äèòü íà ïðå êðàñ íóþ èìè òà öèþ ìåñ ñûèëè íà ñî á ðà íèå íà ñòîÿ ùèõ óíè òà ðè åâ* è ïðè ýòîì îñ -òà âàòü ñÿ â å¸ ëîíå. Ýòà ïðå êðàñ íàÿ òåð ïè ìîñòü, îä íà êî, ëèøü îç íà ÷à åò, ÷òî öåð êîâü íà øëà íå îá õî äè ìûì ñäå -ëàòü ñÿ îò êðû òûì ñî îá ùå ñò âîì, ãäå êà æ äûé ìî æåò õî -äèòü â ñâî èõ áî òèí êàõ è óñò ðàè âàòü ñâîè ñîá ñò âåí íûåïðåä ñòàâ ëå íèÿ, åñëè òîëü êî âìå ñòå ñî âñå ìè âñòà íåò íàçà ùè òó å¸ áëà ãî ñîñ òîÿ íèÿ. Òåð ïè ìîñòü è ëè áå ðà ëèçìïðî òè âî ðå ÷àò çà êî íàì ñó ùå ñò âî âà íèÿ ëþ áîé öåðê âè,âå ðÿ ùåé â áî æå ñò âåí íîå ïðî êëÿ òèå, è èõ ïî ÿâ ëå íèåâ àíã ëè êàí ñêîé öåðê âè — çíàê íå îá íîâ ëå íèÿ æèç íè,à ï ðèá ëè æàþ ùå ãî ñÿ ðàñ ïà äà. Íå ìå íåå îá ìàí ÷è âà èýíåð ãèÿ, ïðî ÿâ ëÿå ìàÿ åþ â ñòðîè òåëü ñò âå õðà ìîâ. Áóäüýòî ìå ðè ëîì ðå ëè ãè îç íî ñòè, êà êèì áû áëà ãî ÷åñ òè âûìáûë ýòîò âåê! Íè êî ãäà åù¸ äîã ìû íå ðàç ìå ùà ëèñü òàêóäîá íî, õîòÿ ëþäè ìîã ëè òû ñÿ ÷à ìè ñïàòü íà óëè öàõ èóìè ðàòü îò ãî ëî äà â òåíè íà øèõ âå ëè ÷å ñò âåí íûõ ñî áî -ðîâ, ïî ñòðî åí íûõ âî èìÿ Òîãî, êîìó íå ãäå áûëî äàæåïðå êëî íèòü ñâîþ ãî ëî âó. Íî ðàç âå Èè ñóñ ãî âî ðèë âàì,âàøà ìè ëîñòü, ÷òî ðå ëè ãèÿ íå â ñåðä öàõ ëþ äåé, à â ðó -êî òâîð íûõ õðà ìàõ? Íåëü çÿ îá ðà òèòü ñâî¸ áëà ãî ÷åñ òèå â êà ìåíü è ïðè ýòîì ïðî äîë æàòü ïîëü çî âàòü ñÿ èì â æèç -íè; è èñ òî ðèÿ ïî êà çû âà åò, ÷òî îêà ìå íå íèå ðå ëè ãè îç -íûõ ÷óâñòâ — ñòîëü æå ñìåð òåëü íàÿ áî ëåçíü, êàê è îêî -ñòå íå íèå ñåðä öà. Îä íà êî åñëè áû äàæå öåðê âåé ñòà ëî âñòî ðàç áîëü øå, à êà æ äûé ñâÿ ùåí íèê ñòàë öåí òðîì ôè -ëàí òðî ïèè, ýòî áûëî áû ëèøü ïîä ìå íîé òîãî, ÷åãî áåä -íÿ êè ïðî ñÿò, íî íå ìî ãóò ïî ëó ÷èòü, è ÷òî îíè äîëæ íûïî ëó ÷àòü îò ñâî èõ áðàòü åâ-ëþ äåé, à íå îò äó õîâ íûõ íà -ñòàâ íè êîâ. È ýòî òîëü êî ñäå ëà ëî áû äó õîâ íóþ áåñ ïëîä -íîñòü äîê òðèí öåðê âè åù¸ áîëåå çàìåòíîé.

Áëè çèò ñÿ âðå ìÿ, êî ãäà äó õî âåí ñò âî ïðè çî âóò îò ÷è -òàòü ñÿ ïî ðå çóëü òà òàì ñâî åãî ïàñ òîð ñò âà. Âû ãî òî âû,ìîé ãîñ ïî äèí ïðè ìàñ, îáú ÿñ íèòü ÑÂÎ ÅÌÓ Ó×È ÒÅ ËÞ, ïî ÷å ìó âû äà âà ëè åãî äå òÿì êàì íè, êî ãäà îíè ïðî ñè ëèó âàñ õëå áà? Âû óëû áàå òåñü â ñâî åé âî îá ðà æàå ìîé áåçî -ïàñ íî ñòè. Ñëó ãè òàê äîë ãî ïðà âè ëè áàë âî âíóò ðåí íèõïî êî ÿõ äâîð öà Ãîñ ïî äà, ÷òî óæå óâå ðå íû, ÷òî îí íè êî -ãäà è íå âåðí¸òñÿ. Íî îí ñêà çàë âàì, ÷òî ìî æåò ïðèé òè,êàê òàòü â íî÷è, è ñìîò ðè òå — îí óæå ïðè õî äèò â ñåðä -öà ëþ äåé. Îí ïðè õî äèò âñòó ïèòü â ïðà âà âëà äå íèÿ öàð -ñò âîì ñâî åãî Îòöà òóäà, ãäå òîëü êî è åñòü åãî öàð ñò âî.Íî âû íå óçíà¸òå åãî! Åñëè áû ñàìè öåðê âè íå áûëèóíå ñå íû íà âîä íå íè åì îò ðè öà íèé è ìà òå ðèà ëèç ìà, çà -òî ïèâ øèõ âñ¸ îá ùå ñò âî, îíè áû ðàñ ïî çíà ëè áû ñò ðî ðàñ -òó ùèå çà ðî äû øè Õðè ñòî âà Äóõà â ñåðä öàõ òû ñÿ÷ ëþ -äåé, êî òî ðûõ îíè òå ïåðü êëåé ìÿò êàê íå âåð íûõ è ñó ìà -ñøåä øèõ. Îíè áû ïðè çíà ëè â íèõ òîò æå äóõ ëþá âè, ñà -ìî ïî æåðò âî âà íèÿ è îã ðîì íîé æà ëî ñòè ê íå âå æå ñò âó,ãëó ïî ñòè è ñòðà äà íè ÿì ìèðà, ïðî ÿâèâ øèé ñÿ âî âñåé÷èñ òî òå â ñåðä öå Èè ñó ñà, êàê ïðî ÿâ ëÿë ñÿ îí â ñåðä öàõäðó ãèõ Ñâÿ òûõ Ðå ôîð ìà òî ðîâ â äðó ãèå âåêà, è êî òî ðûé åñòü ñâåò âñÿ êîé èñ òèí íîé ðå ëè ãèè è òîò ñâå òèëü íèê,êî òî ðûì òåî ñî ôû âñåõ âðåì¸í ñòà ðà ëèñü ðó êî âî äñòâî -âàòü ñÿ, íà ïðàâ ëÿÿ ñâîè øàãè ïî óç êî ìó ïóòè, âå äó ùå ìó ê ñïà ñå íèþ — ïóòè, êî òî ðûé ïðî êëà äû âà åò ñÿ êà æ äûìâî ïëî ùå íè åì ÕÐÈÑÒÀ, èëè ÄÓÕÀ ÈÑÒÈÍÛ.

Òå ïåðü, âàøå ïðå îñ âÿ ùåí ñò âî, ìû î÷åíü ïî÷ òè òåëü -íî èç ëî æè ëè âàì îñ íîâ íûå ìî ìåí òû ðàç ëè ÷èé è íå ñî -ãëà ñèé ìå æ äó òåî ñî ôè åé è õðè ñòè àí ñêè ìè öåðê âÿ ìè èðàñ ñêà çà ëè âàì î òîì, ÷òî òåî ñî ôèÿ è ó÷å íèå Èè ñó ñà —îäíî. Âû óñ ëû øà ëè íàøå èñ ïî âå äà íèå âåðû è óç íà ëè òåæà ëî áû è îáè äû, êî òî ðûå ìû ñëî æè ëè ê äâå ðÿì äîã ìà -òè ÷å ñêî ãî õðè ñòè àí ñò âà. Ìû, ãîð ñò êà ñêðîì íûõ ëþ äåé,íå îá ëà äàþ ùèõ íè áî ãàò ñò âà ìè, íè ìèð ñêèì âëèÿ íè åì,íî ñèëü íûå â ñâî¸ì çíà íèè, îáú å äè íè ëèñü â íà äå æ äå ñäå -ëàòü òó ðà áî òó, êî òî ðóþ, êàê âû ãî âî ðè òå, âàø Ó÷è òåëüäî âå ðèë âàì, íî êî òî ðîé ýòîò áî ãà òûé è ãîñ ïîä ñòâóþ ùèé êî ëîññ — õðè ñòè àí ñêàÿ öåð êîâü — ñòîëü ïå ÷àëü íî ïðå -íåá ðå ãàë. Íà çîâ¸òå ëè âû ýòî ñà ìî íà äå ÿí íî ñòüþ? Ðå øè -òåñü ëè âû, â ýòîé ñòðà íå ñâî áî äû ìíå íèé, ñâî áî äû ñëî âà è ñâî áîä íûõ óñè ëèé, îò âå òèòü íàì íè ÷åì èíûì, êðî ìåêàê îáû÷ íîé àíà ôå ìîé — åäèí ñò âåí íûì âè äîì ïðè çíà -íèÿ, êî òî ðîå ïðè ïà ñå íî ó öåðê âè äëÿ ðå ôîð ìà òî ðîâ?Èëè æå ìû ìî æåì íà äå ÿòü ñÿ, ÷òî ãîðü êèå óðî êè îïû òà,êî òî ðûå òà êàÿ ïî ëè òè êà ïðè íî ñè ëà öåðê âÿì â ïðî øëîì,èç ìå íè ëè ñåðä öà è ïðî ÿñ íè ëè ïî íè ìà íèå å¸ ïðà âè òå ëåé, è ÷òî íà ñòó ïàþ ùèé 1888 ãîä ñòà íåò ñâè äå òå ëåì òîãî, êàêõðè ñòèà íå ïðî òÿ íóò íàì ðóêó äðóæ áû è äîá ðîé âîëè?Ýòî áó äåò ëèøü ñïðà âåä ëè âûì ïðè çíà íè åì òîãî, ÷òî íåáîëüøàÿ ãðóï ïà, èìå íóå ìàÿ Òåî ñî ôè ÷å ñêèì Îáùå -ñòâîì — íå àâàí ãàðä Àí òè õðè ñòà è íå âû âî äîê Âðà ãà ×åëîâå÷åñòâà, à ïðàê òè ÷å ñêàÿ ïî ìîù íè öà, à âîç ìîæ íî èñïà ñè òåëü íè öà õðè ñòè àí ñò âà, è ÷òî îíà ëèøü ñòà ðà åò ñÿâû ïîë íÿòü òó ðà áî òó, çà êî òî ðóþ Èè ñóñ, Áóä äà è äðó ãèå«ñûíû Áîãà», èì ïðåä øå ñò âî âàâ øèå, çà ïî âå äà ëè âçÿòü ñÿ ñâî èì ïî ñëå äî âà òå ëÿì, íî êî òî ðóþ öåðê âè, ñòàâ äîã ìà òè -÷å ñêè ìè, îêà çà ëèñü ïîë íî ñòüþ íå â ñî ñòîÿ íèè èñ ïîë -íèòü.

À òå ïåðü, åñëè âàøà ìè ëîñòü ñìî æåò äî êà çàòü, ÷òîìû áûëè íå ñïðà âåä ëè âû ê öåðê âè, ãëà âîé êî òî ðîé âûÿâ ëÿå òåñü, èëè ê ïî ïó ëÿð íî ìó áî ãî ñëî âèþ, ìû îáå ùà -åì ïóá ëè÷ íî ïðè çíàòü íàøó îøèá êó. Íî ïîêà «ìîë ÷à -íèå — çíàê ñî ãëà ñèÿ».

(«Lucifer», Vol. I, No. 4, äå êàáðü 1887, ñ. 242-251)

22 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹5

* Òå ÷å íèå â ïðî òåñ òàí òèç ìå, ïðè çíàþ ùåå åäèí ñò âî Áîãà è íåïðè çíàþ ùåå äîã ìà òîâ î Òðîè öå, ïåð âî ðîä íîì ãðå õå è çà ìåñ -òè òåëü íîé èñ êó ïè òåëü íîé æåðò âå. — Ïðèì. ïåð.

Íà òà ëèÿ Áå ðå çàí ñêàÿ

ÅËÅ ÍÀ ÁËÀ ÂÀÒ ÑÊÀß È ÓÊ ÐÀÈ ÍÀ

Êà æ äûé ãîä, 17 íî ÿá ðÿ, ïðàçä íó åò ñÿ äàòà ñîç äà íèÿÒåî ñîô ñêî ãî îá ùå ñò âà, êî òî ðîå îñ íî âà ëè â 1875 ã. Åëå -íà Ïåò ðîâ íà Áëà âàò ñêàÿ è ïîë êîâ íèê Ãåí ðè Îëü êîòò.Íî íå ìíî ãèå â íà øåé ñòðà íå, âå ðî ÿò íî, çíà þò, ÷òî èç -âåñò íàÿ ÷óòü ëè íå âî âñåì ìèðå è åäâà ëè íå ñà ìàÿ íå -îáû÷ íàÿ æåí ùè íà äå âÿò íà äöà òî ãî ñòî ëå òèÿ — Åëå íàÏåò ðîâ íà Áëà âàò ñêàÿ, àâ òîð «Òàé íîé Äîê òðè íû», ñòàâ -øåé èñ òèí íûì ðà ðè òå òîì äó õîâ íûõ çíà íèé, è ìíî ãèõäðó ãèõ îñ íî âà òåëü íûõ òðó äîâ, îïóá ëè êî âàí íûõ â 15-òèòî ìàõ åå ñî ÷è íå íèé, ðî äè ëàñü â óê ðà èí ñêîì ãî ðî äåÅêà òå ðè íî ñëà âå, íûíå Äíåï ðî ïåò ðîâ ñêå. Ïðî èçîø ëîýòî â íî÷ü íà 12 àâ ãó ñòà 1831 ã. â äîìå ðî äè òå ëåé å¸ ìà -òå ðè, ïè ñà òåëü íè öû Åëå íû Àí ä ðå åâ íû Ãàí, óðîæä¸í -íîé Ôà äåå âîé.

 ãîä ðî æ äå íèÿ äå âî÷ êè íå êèé ôðàí öóç, ïî ñå òèâ -øèé Åêà òå ðè íî ñëàâ, ïè ñàë, ÷òî ãî ðîä «ïî ñòðî åí ïî òà -êî ìó ãè ãàíò ñêî ìó ïëà íó, êî òî ðûé äå ëà åò åãî ñó ùåéïóñ òû íåé, ãäå âî èñ òè íó çà òå ðÿí íû ìè âû ãëÿ äÿò ðåä êèåçäà íèÿ è ñêóä íîå íà ñå ëå íèå. Åãî øè ðî êèå è ïðà âèëü -íûå óëè öû, îáî çíà ÷åí íûå ëèøü íå ìíî ãè ìè æè ëè ùà ìè ñ áîëü øè ìè ðàñ ñòîÿ íèÿ ìè ìå æ äó íèìè, êà æóò ñÿ çà äó -ìàí íû ìè äëÿ ìèë ëèî íà æè òå ëåé. Çäåñü åñòü íå ñêîëü êîáîëü øèõ çäà íèé, ìíî æå ñò âî öåðê âåé, áà çà ðîâ è î÷à ðî -âà òåëü íûõ ñà äîâ, íî èç-çà áåñ ñìûñ ëåí íîé ìà íèè ðóñ -ñêèõ ïëà íè ðî âàòü ñâîè ãî ðî äà â îã ðîì íûõ ðàç ìå ðàõ îíáó äåò âîñ õè òè òåëü íûì ìåñòîì îáèòàíèÿ ëèøü ïîòîìó,÷òî áîãàò ïðåêðàñíûì Äíåïðîì è ïëîäîðîäíûìè õîë -ìà ìè âîêðóã íåãî» [1, ñ.33].

Ãî ðîä áûë îñ íî âàí âñå ãî íà ïÿòü äå ñÿò ëåò ðà íåå,â 1783 ã., Åêà òå ðè íîé Âå ëè êîé, à êíÿçü Ïîò¸ìêèí ïî -ñòðî èë çäåñü âå ëè êî ëåï íûé äâî ðåö äëÿ îñ òà íî âîê öà ðè -öû âî âðå ìÿ åå ïó òå øå ñò âèé â çàâîåâàííûé Êðûì.

Ôà äåå âû ïå ðå åõà ëè ñþäà â 1815 ã. â ñîá ñò âåí íûéîñîá íÿê èç Ðæè ùå âà. Äåä Åëå íû — Àí ä ðåé Ìè õàé ëî -âè÷ Ôà äå åâ áûë êîë ëåæ ñêèì ñî âåò íè êîì è êà âà ëå ðîì.Îí áûë íà çíà ÷åí ÷ëå íîì Ïî ïå ÷è òåëü íî ãî êî ìè òå òà îïî ñå ëåí öàõ è ïå ðå âå äåí äëÿ îñî áûõ ïî ðó ÷å íèé â Íî âî -ðîñ ñèé ñêóþ êîí òî ðó èíî ñòðàí íûõ ïî ñå ëå íèé Þæ íî ãîêðàÿ. Àí ä ðåé Ìè õàé ëî âè÷ ñëó æèë îá ðàç öîì ÷å ñò íî ãî,ïî ðÿ äî÷ íî ãî è ïðå äàí íî ãî äåëó ÷å ëî âå êà. Åãî äî÷ü Íà -äå æ äà Àí ä ðå åâ íà Ôà äåå âà ïè ñà ëà îá îòöå: «Àí ä ðåé Ìè -õàé ëî âè÷ Ôà äå åâ â òå ÷å íèå ñâî åãî ìíî ãî ëåò íå ãî ñëó -æåá íî ãî ïî ïðè ùà íå ñêîëü êî ðàç çà íè ìàë òà êèå ìåñ òà,íà êî òî ðûõ ìîã îáî ãà òèòü ñÿ… Íî îí íè êî ãäà íè ÷å ãî íåèìåë êðîìå òîãî, ÷òî äàâàëà åìó ñëóæáà; âåë æèçíüñêðîìíóþ, ñòðîãî ñîèçìåðÿë åå ñ îáúåìîì ñâîåãî ñî äåð -æà íèÿ…» [5, ñ.22].

Ñòà ðûé äðóã ñå ìüè Å.Ô. Ïè ñà ðå âà ïè ñà ëà, ÷òî óÅëå íû Ïåò ðîâ íû Áëà âàò ñêîé î÷åíü èí òå ðåñ íîå ïðî èñ -õî æ äå íèå — «ñðå äè åå áëè æàé øèõ ïðåä êîâ áûëè ïðåä -ñòà âè òå ëè èñ òî ðè ÷å ñêèõ ðî äîâ Ôðàí öèè, Ãåð ìà íèè èÐîñ ñèè» [4, ñ.15]. Áà áóø êà å¸ Åëå íà Ïàâ ëîâ íà, óðîæ -ä¸ííàÿ êíÿæ íà Äîë ãî ðó êàÿ ïðè íàä ëå æà ëà ê îä íî ìó èçäðåâ íåé øèõ ðî äîâ Êè åâ ñêîé Ðóñè, âîñ õî äÿ ùèõ ê Ðþ ðè -êó, ê ñâ. êíÿ çþ Ìè õàè ëó ×åð íè ãîâ ñêî ìó, çà ìó ÷åí íî ìó

â Çî ëî òîé Îðäå çà îò êàç ïî êëî íèòü ñÿ ÿçû ÷å ñêèì èäî -ëàì. Îäèí èç åãî ïî òîì êîâ, ïðî çâàí íûé Äîë ãî ðó êèì,ïî ëî æèë íà ÷à ëî ðîäó êíÿ çåé Äîë ãî ðó êèõ, ñðå äè êî òî -ðûõ áûëè èç âåñò íûå ðóñ ñêèå ïîë êî âîä öû, ãîñóäàð -ñòâåííûå äåÿ òå ëè è ïè ñà òå ëè [2, ñ.19]. Þðèé Äîë ãî ðó -êèé ñòàë îñ íî âà òå ëåì Ìî ñê âû, îñ òàí êè åãî õðà íÿò ñÿâ ìðà ìîð íîì ñàð êî ôà ãå â Öåðê âè íà Áå ðå ñòî âå â Êèå -âå. Ïðà äåä Åëå íû Áëà âàò ñêîé, êíÿçü Ïà âåë Âà ñèëü å -âè÷ Äîë ãî ðó êèé, ãå íå ðàë-ìàé îð âðå ìåí Åêà òå ðè íû Âå -ëè êîé, áûë òî âà ðè ùåì è ñî ñëó æèâ öåì Ì.È. Êóòóçîâà.

Ôðàí öóç ñêàÿ âåòâü áûëà ïðè âè òà ê ðî äî ñëîâ íî ìóäðå âó, êî ãäà êíÿçü Ïà âåë Âà ñèëü å âè÷ æå íèë ñÿ íà Ãåí -ðè åò òå äå Áàí ä ðå äþ Ïëþñ ñè, ïðè íàä ëå æàâ øåé ê çíàò -íî ìó ôðàí öóç ñêî ìó ðîäó [2, ñ.19]. Èõ äî÷ü, áà áóø êàÅ. Áëà âàò ñêîé, Åëå íà Ïàâ ëîâ íà Ôà äåå âà âëà äå ëà ïÿ -òüþ ÿçû êà ìè, ïðå êðàñ íî ðè ñî âà ëà è ìó çè öè ðî âà ëà,ñ äåò ñò âà èìå ëà ñêëîí íîñòü ê ñåðü åç íûì çà íÿ òè ÿì åñ òå -ñò âåí íû ìè íàó êà ìè: ãåî ëî ãè åé, áî òà íè êîé, çîî ëî ãè åé,àð õåî ëî ãè åé è íó ìèç ìà òè êîé, ñî áè ðà ëà áî ãà òåé øèåêîë ëåê öèè. Âñþ æèçíü áå ðåæ íî õðà íèò îíà êðåñò, ïðè -íàä ëå æàâ øèé êî ãäà-òî å¸ ïðà äå äó Âå ëè êî ìó êíÿ çþ Ìè -õàè ëó ×åð íè ãîâ ñêî ìó. Âíó÷ êà Âåðà Æå ëè õîâ ñêàÿ ïè ñà -ëà î íåé: «…ïî ëî æè òåëü íî íà ïðàê òè êå, ñî ñòàâ ëÿÿ ðåä -êèå, äðà ãî öåí íûå êîë ëåê öèè, èñ ïè ñû âàÿ òîìà, ñî ñòîÿ âó÷å íîé ïå ðå ïèñ êå è äåÿ òåëü íîé ìåíå èçû ñêà íèé ñâî èõè ðè ñóí êîâ ñ åâ ðî ïåé ñêè èç âåñò íû ìè íà òó ðà ëè ñòà ìè:ñ ïðå çè äåí òîì ëîí äîí ñêî ãî ãåî ëî ãè ÷å ñêî ãî îá ùå ñò âàÌóð ÷è ñî íîì, ñî Ñòå âå íîì, Âåð íå ëåì, Áý ðîì, Àáè õîì,Êà ðå ëè íûì». Ãî ìåð äå Ãåëü â ñâî èõ ñî ÷è íå íè ÿõ ìíî ãî -êðàò íî óïî ìè íà åò î íåé êàê î çà ìå ÷à òåëü íî ó÷å íîé îñî -áå, âî ìíî ãîì ðó êî âî äèâ øåé èì â åãî èçû ñêà íè ÿõ. Ïî -ñå òèâ Å. Ï. Ôà äåå âó íà Óê ðàè íå îí áûë âîñ õèù¸í å¸ýðó äè öè åé, è, ãî âî ðÿò, íà çâàë â åå ÷åñòü îäíó èñ ïî ëèí -ñêóþ ðà êî âè íó (Venus Fadiefei) [1, ñ.48]. Ëåäè Ñòåí -õîóï, èçâåñòíàÿ àíãëèéñêàÿ ïóòåøåñòâåííèöà, â îäíîìèç ñî÷èíåíèé ñâîèõ î Ðîññèè ãîâîðèò î íåé: «Âñòðå òè -ëàñü â ýòîé âàðâàðñêîé ñòðàíå ñ òàêîé óäèâèòåëüíîó÷åíîé æåíùèíîé, êîòîðàÿ ïðîñëàâèëàñü áû â Åâ ðî -ïå…». [2, ñ.20]

 îò äå ëå ðåä êèõ èç äà íèé è ðó êî ïè ñåé Îäåñ ñêîé ãî -ñó äàð ñò âåí íîé íà ó÷ íîé áèá ëèî òå êè èìå íè Ì.Ãîðü êî ãî,â Ïóø êèí ñêîì ôîí äå, èìå þò ñÿ äî êó ìåí òû àð õè âà Ôà -äåå âûõ.  íåì åñòü øè ðî êèé ïå ðå ÷åíü íà ó÷ íûõ ðàáîòÅëåíû Ïàâëîâíû Ôàäååâîé:

Êíè ãè áîëü øî ãî ôîð ìà òà, âå ëè ÷è íîþ â ëèñò, òîë -ñòûå.

Ïî Áî òà íè êå: 17 òî ìîâ ñ îïè ñà íè åì ðàñ òå íèé, êî òî -ðûå Åëå íà Ïàâ ëîâ íà ñà ìà ñî áè ðà ëà, ñðè ñî âû âà ëà ñ íà òó -ðû è îï ðå äå ëè ëà áî òà íè ÷å ñêè ìè íà çâà íèÿ ìè.

Ïî Åñ òå ñò âåí íîé èñ òî ðèè: 10 òî ìîâ ðè ñóí êîâ ñ îï ðå -äå ëåí íû ìè íà çâà íèÿ ìè:

Áà áî ÷åê, íà ñå êî ìûõ, ïòèö, ÿùå ðèö, ðûá, ðà êî âèí èïðî÷.

— 1 òîì ðè ñóí êîâ îêà ìå íå ëî ñòåé, ñ íà òó ðû è êî ïèè.Êíè ãè ìåíü øî ãî ôîð ìà òà.Ïî Åñ òå ñò âåí íîé èñ òî ðèè è çîî ëî ãèè: 3 òî ìà ñ ðè ñóí -

êà ìè ïòèö è ðûá.Ïî Àð õåî ëî ãèè è èñ òî ðèè: 4 òî ìà ðè ñóí êîâ äðåâ íèõ

âå ùåé, îðó æèÿ, äîñ ïå õîâ, óò âà ðè, ëàìï è ïðî÷. Ñ íà òó ðûè êî ïèè.

— 6 òî ìîâ ðè ñóí êîâ äðåâ íèõ ìî íåò.— 2 òî ìà ðè ñóí êîâ äðåâ íèõ èñ òî ðè ÷å ñêèõ êîñ òþ ìîâ

è ãî ëîâ íûõ óáî ðîâ ñ äðåâ íèõ âðå ìåí.1 òîì «Óê ðà èí ñêèõ ïå ñåí, ñî á ðàí íûõ Åëå íîé Ïàâ -

ëîâ íîé â Êè åâ ñêîé ãó áåð íèè ñ 1803-ãî äî 1814-ãî ãî äà».Ñìåñü: 2 êíè ãè ñ ðè ñóí êà ìè «Áå ñå äîê, óê ðà øå íèé

äëÿ ñà äîâ, âè äîâ è ïðî÷.»— 8 òî ìîâ «Ñî á ðà íèÿ ñòà ðèí íûõ ñòè õîâ, ïå ñåí, áàë -

ëàä, øà ðàä è ïðî÷.».— 2 êíè ãè ïî ÷àñ òè äî ìàø íå ãî õî çÿé ñò âà.

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 23

Êíèã áîëü øî ãî ôîð ìà òà 28 òî ìîâ.Êíèã ìåíü øî ãî ôîð ìà òà 29 òî ìîâ: Âñå ãî 57 òî ìîâ.

Âñå ñîá ñò âåí íî ðó÷ íîé ðà áî òû Åëå íû Ïàâ ëîâ íû Ôà äåå -âîé óðî æ äåí íîé êíÿ ãè íè Äîë ãî ðó êîé» (ÎÃÍÁ, ôîíäÏóø êèí ñêèé, ðó êî ïèñü 17/6, Ë.129) [5, ñ.10-11].

Ïî ñëå ñìåð òè Å.Ï. è À.Ì.Ôà äåå âûõ ÷àñòü ýòîé áî -ãà òåé øåé êîë ëåê öèè, â òîì ÷èñ ëå è íå êî òî ðûå ïðåä ìå -òû, âêëþ ÷àÿ êðåñò, ïðè íàä ëå æàâ øèé âå ëè êî ìó êíÿ çþÌè õàè ëó ×åð íè ãîâ ñêî ìó, áûëè ïå ðå äà íû èõ ðîä ñò âåí -íè êà ìè äëÿ õðà íå íèÿ Ñåð ãåþ Þëü å âè ÷ó Âèòòå â Ïå òåð -áóðã, ãäå îíè è îñòàëèñü.

Êî ãäà Ôà äåå âû ïå ðå åõà ëè â Åêà òå ðè íî ñëàâ, áó äó -ùåé ìà òå ðè Åëå íû Ïåò ðîâ íå Áëà âàò ñêîé — Åëå íå Àí -äðååâíå Ãàí èñ ïîë íèë ñÿ âñå ãî ãîä. Çäåñü ðî äè ëèñüè ìëàä øèå äåòè Ôà äåå âûõ — Åêà òå ðè íà, Ðîñòèñëàâ èÍà äå æ äà.

Ñâîþ îäà ðåí íóþ íà òó ðó Åëå íà Ïàâ ëîâ íà Ôà äåå âàïå ðå äà ëà ñâî èì äå òÿì è âíó êàì. Ñòàð øàÿ äî÷ü, âïî -ñëåä ñò âèè ïî ïó ëÿð íàÿ ïè ñà òåëü íè öà Åëå íà Àí ä ðå åâ íàÃàí, ñòà ëà ìà òå ðüþ Åëå íû Ïåò ðîâ íû Áëà âàò ñêîé èÂåðû Ïåò ðîâ íû Æå ëè õîâ ñêîé, òîæå ïè ñà òåëü íè öû.Ñûí Åêà òå ðè íû Àí ä ðå åâ íû — âòî ðîé äî ÷å ðè Åëå íûÏàâ ëîâ íû — Ñåð ãåé Þëü å âè÷ Âèò òå âïî ñëåä ñò âèè ñòàë êðóï íûì ãî ñó äàð ñò âåí íûì äåÿ òå ëåì, ìè íè ñò ðîì ôè -íàí ñîâ Ðîñ ñèè. Ñûí Ðîñ òè ñëàâ, áûë áîå âûì ãå íå ðà ëîì,âî åí íûì ïè ñà òå ëåì è ðå ôîð ìà òî ðîì. Íà äå æ äà Àí ä ðå -åâ íà òàê æå ïå ÷à òà ëàñü, ñòà ëà ïåðâûì ÷ëåíîì Òåî ñî -ôè÷åñêîãî îáùåñòâà â Îäåññå è â Ðîññèè, áûëà î÷åíüäðóæíà ñ Åëåíîé Ïåòðîâíîé Áëàâàòñêîé.

Äîá ðî òà Åëå íû Ïàâ ëîâ íû ðàñ ïðî ñòðà íÿ ëàñü íåòîëü êî íà áëèç êèõ ëþ äåé, îíà çà íè ìà ëàñü øè ðî êîéáëà ãî òâî ðè òåëü íî ñòüþ è ñïàñ ëà îò ãî ëî äà íå ìà ëî áåä -íûõ ñå ìåé, à òàê æå îñ íî âà ëà ñèðîòñêèé ïðèþò [2, ñ.21].

Ìàòü Åëå íû Ïåò ðîâ íû — Åëå íà Àí ä ðå åâ íà Ãàíïè ñà ëà ðî ìà íû è ðàñ ñêà çû, áûëà èç âåñò íà ïîä ïñåâ äî -íè ìîì «Çè íàè äà Ð-âà.». Áå ëèí ñêèé íà çâàë åå «ðóñ ñêîéÆîðæ Ñàíä». Îíà ñî ñòîÿ ëà â ïå ðå ïèñ êå ñ äå êàá ðè ñòîìÑ.È. Êðèâ öî âûì, â Îäåñ ñå ïî çíà êî ìè ëàñü ñ Âë. Áå íå -äèê òî âûì, êî òî ðûé áûë î÷åíü âû ñî êî ãî ìíå íèÿ î ååêíè ãàõ. Ñëó ÷àé íàÿ âñòðå ÷à â Ïå òåð áóð ãå â 1836 ã.ñ À.Ñ. Ïóø êè íûì íà âñå ãäà îê ðû ëè ëà åå. Åëå íà Àí ä ðå -åâ íà áûëà ðî ìàí òè÷ íîé íà òó ðîé, â äå âè ÷å ñò âå îíà ìå÷ -òà ëà îá èäå àëü íîì ñóï ðó ãå ñ ãëó áî êè ìè äó õîâ íû ìè èí -òå ðå ñà ìè. Íî ðîñ ëûé, ñòàò íûé êà ïè òàí êîí íîé àð òèë -ëå ðèè ôîí Ãàí áû ñò ðî ðàç âå ÿë åå ìå÷ òû. Îòåö — ÏåòðÀëåê ñåå âè÷ ôîí Ãàí ïðè íàä ëå æàë ê ðî äî âè òîé ôà ìè -ëèè Ãàí ôîí Ðîò òåí øòåéí-Ãàí èç íå ìåö êîé çåì ëèÌåê ëåí áóðã, áûë ïî òîì êîì ãåð ìàí ñêèõ ðû öà ðåé. Îíáûë áëå ñòÿ ùå îá ðà çî âàí, íî âñå åãî èí òå ðå ñû ñâî äè -ëèñü ê ëî øà äÿì, ðóæüÿì, ñîáàêàì è çâàíûì îáåäàì. Åãî îòëè÷àëè ðåäêîå îñòðîóìèå è çàêîðåíåëûé ñêåïòèöèçì. Ê òîìó æå îí áûë íà 12 ëåò ñòàðøå ñâîåé æåíû.

Åëå íà Àí ä ðå åâ íà ïè ñà ëà: «Âñ¸, ê ÷åìó ÿ ñòðå ìè ëàñü ñ ñà ìî ãî äåò ñò âà, âñå äî ðî ãîå è ñâÿ òîå ìî åìó ñåðä öóáûëî èì îñ ìåÿ íî èëè âû ñòàâ ëå íî ïå ðå äî ìíîþ â áåç æà -ëî ñò íîì è öè íè ÷å ñêîì ñâå òå åãî õî ëîä íî ãî è æåñ òî êî ãîóìà» [1, ñ.38]. Îíà íà øëà ïðè áå æè ùå â ñî ÷è íå íèè ðîìàíîâ î íå ñ÷à ñò íîì ïî ëî æå íèè çà ìóæ íèõ æåí ùèíâ Ðîñ ñèè. Èí òå ðåñ íî, ÷òî ðî ìà íû èç âåñò íîé íå ìåö êîéïè ñà òåëü íè öû Èäû ôîí Ãàí, äâîþ ðîä íîé áà áóø êèÅ.Ï.Á. ñî ñòî ðî íû îòöà, òàê æå áûëè ïî ñâÿ ùå íû ïå -÷àëüíîé ó÷à ñòè æåí ùèí, íå íà øåä øèõ ñå ìåé íî ãî ñ÷à -ñòüÿ.

Îñîá íÿê, â êî òî ðîì ïðî æè âà ëè Ôà äåå âû â Åêà òå ðè -íî ñëà âå, ñî õðà íèë ñÿ äî íà øèõ äíåé.  1991 ã. ê ñòî ëå -òèþ ñî äíÿ ñìåð òè Å.Ï.Áëà âàò ñêîé íà äîìå ïîÿ âè ëàñüòàá ëè÷ êà, îáú ÿâ ëÿþ ùàÿ åãî êóëü òóð íî-èñ òî ðè ÷å ñêèìïà ìÿò íè êîì, è íà ÷à ëèñü íå ïðå ðûâ íûå ðà áî òû ïî ñî -

çäàíèþ â Äîìå Ôà äåå âûõ ïî óë. Ëå íèí ãðàä ñêîé, 11(â XIX ñò. — óë. Ïå òåð áóðã ñêîé) Ìó çåé íî ãî öåí òðàÅ. Ï. Áëà âàò ñêîé è åå ñå ìüè. Ïóòü ê ðåà ëè çà öèè ïðî åê -òà îêà çàë ñÿ äîë ãèì è ìíî ãî òðóä íûì. Ïî òðå áî âà ëîñü 14ëåò ðà áî òû, ÷òî áû äîñ òè÷ü âàæ íî ãî ðå çóëü òà òà: â äå -êàá ðå 2004 ã. äîì-ïà ìÿò íèê, â êî òî ðîì ðî äè ëàñü Å.Ï.Áè êî òî ðûé äâà äöàòü ëåò (ñ 1815 ïî 1834) ïðè íàä ëå æàëñå ìüå åå äåäà À.Ì.Ôà äåå âà, ðå øå íè åì Êà áè íå òà Ìè íè -ñò ðîâ Óê ðàè íû è Äíåï ðî ïåò ðîâ ñêîé îá ëà ñò íîé àä ìè -íè ñò ðà öèè ïå ðå äàí íà áà ëàíñ Ãî ñó äàð ñò âåí íî ãî Èñ òî -ðè ÷å ñêî ãî ìó çåÿ ã. Äíåïðîïåòðîâñêà.

Âñå ýòè ãîäû íà áàçå Èñ òî ðè ÷å ñêî ãî ìó çåÿ èäóò ðà -áî òû ïî ñîç äà íèþ íà ó÷ íîé áàçû Ìó çåé íî ãî öåí òðà,ñáî ðó êîë ëåê öèè ýêñ ïî íà òîâ (íûíå èõ áî ëåå 7 òû ñÿ÷),êîì ïëåê òî âà íèþ íà ó÷ íîé áèá ëèî òå êè (ñå ãî äíÿ — 1500òî ìîâ). Ýêñ ïî íè ðó þò ñÿ â ðàç íûõ ãî ðî äàõ âû ñòàâ êèè ïðå çåí òà öèè, ïðî âî äÿò ñÿ íà ó÷ íûå êîí ôå ðåí öèè è ñå -ìè íà ðû, òå ìà òè ÷å ñêèå âñòðå ÷è, êðóã ëûå ñòî ëû, êóëü òó -ðî ëî ãè ÷å ñêèå àêöèè. Ðàñòåò è øèðèòñÿ êðóã äðóçåé èïîìîùíèêîâ.

Íà ó÷ íàÿ êîí öåï öèÿ Ìó çåé íî ãî öåí òðà Å.Ï.Áëà âàò -ñêîé è åå ñå ìüè ïðåä ïî ëà ãà åò ñîç äà íèå ìå æ äó íà ðîä íî -ãî íà ó÷ íî ãî è êóëü òóð íî ãî öåí òðà íî âî ãî òèïà, âêëþ ÷à -þ ùå ãî â ñåáÿ:

— ìó çåé íûå ýêñ ïî çè öèè è âû ñòàâ êè;— íà ó÷ íóþ áèá ëèî òå êó;— èñ ñëå äî âà òåëü ñêóþ ëà áî ðà òî ðèþ;— êëóá íûå è îá ùå ñò âåí íûå îáú å äè íå íèÿ;— ìåñ òà êðåà òèâ íî ãî èñ ïîëü çî âà íèÿ;— ñà äî âî-ïàð êî âóþ çîíó, âîñ ñîç äàí íóþ â ãðà íè öàõ

ãî ðîä ñêîé óñàäü áû Ôà äåå âûõ;— àâ òî íîì íûé íà ó÷ íî-òó ðè ñòè ÷å ñêèé öåíòð, ñïî ñîá -

íûé ïðè íÿòü ãîñ òåé ñî âñå ãî ìèðà. ÿí âà ðå-àâ ãó ñòå 2005 ã. â Äîìå Ôà äåå âûõ ïðî âå äå -

íû êîì ïëåêñ íûå èñ òî ðè êî-àð õè òåê òóð íûå è èí æå íåð -íî-õè ìè ÷å ñêèå äè àã íî ñòè ÷å ñêèå èñ ñëå äî âà íèÿ, ÷òî ïî -çâî ëè ëî âû ÿâèòü åãî ïåð âî íà ÷àëü íûé îá ëèê è îöå íèòüñå ãî äíÿø íåå òåõ íè ÷å ñêîå ñî ñòîÿ íèå.  íà ñòîÿ ùåå âðå -ìÿ äîì íà õî äèò ñÿ â çà ïó ùåí íîì ñî ñòîÿ íèè, íå ñêîëü êîëåò íå îòà ï ëè âàë ñÿ è òðåáóåò áîëüøèõ êà ïè òà ëî âëî æå -íèé äëÿ ðåñòàâðàöèè.

Äëÿ îêà çà íèÿ îá ùå ñò âåí íîé ïîä äåðæ êè ïðî åê òóñîç äà íà íå ïðà âè òåëü ñò âåí íàÿ îð ãà íè çà öèÿ Áëà ãî òâî -ðè òåëü íûé ôîíä «Öåíòð Å.Ï. Áëà âàò ñêîé», ãëàâ íîé çà -äà ÷åé êî òî ðî ãî ÿâ ëÿ åò ñÿ îáú å äè íå íèå âî êðóã èäåè Ìó -çåé íî ãî öåí òðà Å.Ï.Á. åäè íî ìûø ëåí íè êîâ.

 äà ëå êîé Èí äèè, â ïî ìå ñòüå Àäü ÿð ã. ×åí íàÿ, âøòàá-êâàð òè ðå Ìå æ äó íà ðîä íî ãî Òåî ñîô è÷åñêî ãî îá ùå -ñò âà, ôóíê öèî íè ðó åò Ìó çåé èìå íè Áëà âàò ñêîé, ñîç äàí -íûé â 20-å ãîäû ïðî øëî ãî âåêà ïî èíè öèà òè âå Íè êî -ëàÿ Êîí ñòàí òè íî âè ÷à Ðå ðè õà.  äàð ìó çåþ âû äàþ ùèé -ñÿ õó äîæ íèê ïå ðå äàë ñâîþ êàð òè íó «Âåñò íèê», ïî ñâÿ -ùåí íóþ Å.Ï.Áëà âàò ñêîé.

Âî âðå ìÿ ðî æ äå íèÿ Å.Ï. Áëà âàò ñêîé îòåö åå, ÏåòðÀëåê ñåå âè÷ Ãàí, îôè öåð êîí íîé àð òèë ëå ðèé ñêîé áà òà -ðåè, íà õî äèë ñÿ â Ïîëü øå è âåð íóë ñÿ òîëü êî, êî ãäà Åëå -íå èñ ïîë íè ëîñü øåñòü ìå ñÿ öåâ. ×å ðåç ãîä Ãàíû ïå ðå -åõà ëè â Ðî ìàíü êîâ (íûíå òåð ðè òî ðèÿ Äíåï ðî äçåð æèí -ñêà), è íà ÷à ëàñü êî ÷å âàÿ æèçíü ïî óê ðà èí ñêèì ãî ðîä -êàì. Ñå ìüÿ êî ìàí äè ðà êîí íîé àð òèë ëå ðèè áà òà ðåè âå -ëà, ìîæ íî ñêà çàòü, «êî ÷å âîé» îá ðàç æèç íè.  äåò ñò âåÅëå íå äî âå ëîñü ïî æèòü êðî ìå Åêà òå ðè íî ñëà âà âî ìíî -ãèõ óê ðà èí ñêèõ ãî ðî äàõ, â òîì ÷èñëå: Ðîìàíüêîâå, Êà -ìåí ñêîì, Îñêîïå, Óìàíè, Ïîëòàâå, Îïîøíå, Îäåññå.

Ïîä Äíåï ðî ïåò ðîâ ñêîì íà õî äè ëîñü ðî äî âîå ïî ìå -ñòüå Ãà íîâ — Øàí ä ðîâ êà âîç ëå õó òî ðà Âî äÿ íîé, â êî òî -ðîì ïðî æè âà ëà ñå ìüÿ Ãà íîâ: ìàòü Ïåò ðà Àëåê ñåå âè ÷à,òîæå ïè ñà òåëü íè öà è Åëå íà, è åãî áðàò Àëåê ñåé, êî òî -

24 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹5

ðûé, áó äó ÷è îôè öå ðîì, âî âðå ìÿ ðå âî ëþ öèè ýì ìèã ðè -ðî âàë â Ñàí-Äèå ãî.  Øàí ä ðîâ êå îñ òà ëàñü åãî ñå ìüÿ,æåíà è ñûí — Ïåòð Àëåê ñåå âè÷ Ãàí, äâîþ ðîä íûé áðàòÅ.Ï.Á. Îí áûë êîð ðåñ ïîí äåí òîì Ä.È. ßâîð íèö êî ãî, îñ -íî âà òå ëÿ Äíåï ðî ïåò ðîâ ñêî ãî èñ òî ðè ÷å ñêî ãî ìó çåÿ.Ïèñü ìà Ï.À.Ãàí îá íà ðó æè ëè â Íè êî ïîëü ñêîì êðàå âåä -÷å ñêîì ìó çåå.  Äíåï ðî ïåò ðîâ ñêå ïðî æè âà ëà âíó ÷à òàÿïëå ìÿí íè öà Å.Ï.Á. — Âàí äà Ýäó àð äîâ íà Ãàí. Íå äàâ íîäè ðåê òî ðó ìó çåé íî ãî öåí òðà Å.Â. Àëè âàí öå âîé ïî ñ÷à -ñò ëè âè ëîñü ðà çû ñêàòü ïðÿ ìî ãî ïî òîì êà ðîäà Ãà íîâ äîê -òî ðà áèî ëî ãè ÷å ñêèõ íàóê ïðî ôåñ ñî ðà Ï.À. Ãàí, êî òî ðûé ïî äà ðèë ìó çåþ óíè êàëü íûé ïîðò ðåò Å.À.Ãàí ñ äî ÷å ðüþ ðà áî òû íå èç âåñò íî ãî õó äîæ íè êà. Äî ñèõ ïîð ýòà êàð òè -íà áûëà íå èç âåñò íà íàó êå è ïðåä ñòàâ ëÿ åò ñî áîé áåñ -öåí íóþ ðåëèêâèþ. Òî÷íî óñòàíîâëåíî, ÷òî ïîðòðåò íà -ïè ñàí âî âðåìÿ ïóòåøåñòâèÿ ñåìüè Ãàí â Àíãëèþ. Íåèñêëþ÷åíî, ÷òî àâòîð ïîðòðåòà — ñàìà Åëåíà Ïåòðîâíà Áëàâàòñêàÿ.

 Øàí ä ðîâ êó ÷àñ òåíü êî íà âå äû âà ëàñü Å.Ï.Á., ïðè -åç æàÿ â Ðîñ ñèþ èç-çà ãðàíèöû.

Òåñ íî áûëà ñâÿ çà íà æèçíü âñåé ñå ìüè Ôà äåå âûõ è ñ Îäåñ ñîé. Êîí òî ðû èíî ñòðàí íûõ ïî ñå ëåí öåâ â Åêà òå ðè -íî ñëà âå óï ðàçä íÿ ëèñü, ïî ýòî ìó À.Ì.Ôà äåå âó ïðè øëîñü ïå ðå åõàòü íà æè òåëü ñò âî â Îäåñ ñó, ò.ê. áåç ñëóæ áû îíîáîé òèñü íå ìîã. Æèçíü â Îäåñ ñå áûëà íà ìíî ãî äî ðî æå,÷åì â Åêà òå ðè íî ñëà âå, ïî ýòî ìó À. Ì. Ôà äå åâ êó ïèëèìåíü è öå, õó òîð Ïî ëÿ êîâ êó â ñî ðî êà âåð ñòàõ îò Îäåñ -ñû.  «Ñïè ñêå íà ñå ëåí íûõ ìåñò Õåð ñîí ñêîé ãó áåð -íèè…» çà 1896 ã. îí îïè ñàí ñëå äóþ ùèì îá ðà çîì: Õó òîðÏî ëÿ êîâ (ðà íåå Ïî ëÿ êîâ êà) ñî ñòî ÿë èç îä íî ãî äâî ðà, âêî òî ðîì ïðî æè âà ëî 6 æè òå ëåé, ðàñ ïî ëà ãàë ñÿ îí ïðè äå -ðåâ íå Ïàâ ëèí êå, êî òî ðàÿ íà õî äè ëàñü â ñåìè âåð ñòàõ îòñòàí öèè Ñå âå ðè íîâ êè.  1896 ã. â Ïàâ ëèí êå ïðî æè âà ëî 547 æè òå ëåé… Â ìà òå ðèà ëàõ Âñå ðîñ ñèé ñêîé ñåëü ñêî õî -çÿé ñò âåí íîé ïå ðå ïè ñè 1916 ã. õó òîð Ïî ëÿ êîâ óæå íå÷èñ ëèë ñÿ, î÷å âèä íî,… ñëèâ øèñü ñ óæå çíà÷èòåëüíîðàçðîñøåéñÿ äåðåâíåé Ïàâëèíêîé… Íûíåøíÿÿ Ïàâ -ëèí êà — äîâîëüíî áîëüøîå ñåëî ñ íàñåëåíèåì îêîëî700 ÷åëîâåê [5, ñ.20-21].

Íà îê ðàè íå Ïàâ ëèí êè, ãäå ïðåä ïî ëî æè òåëü íî íà õî -äè ëîñü èìå íèå Ôà äåå âûõ, òåî ñî ôû Îäåñ ñû ïðè îá ðå ëèó÷à ñòîê çåì ëè, è ñâîè ìè ðó êà ìè ñîç äà þò çäåñü ÖåíòðÅ.Ï. Áëà âàò ñêîé, êóäà ìîã ëè áû ïðèå õàòü è ãäå ìîã ëèáû ïî ðà áî òàòü, îò äîõ íóòü, ïî ðàç ìûø ëÿòü òåî ñî ôû âñå -ãî ìèðà. «Çäåñü îíè îá íà ðó æè ëè îñ òàò êè ãðåá ëè, ðàç âà -ëèâ øèå ñÿ áðî øåí íûå ñòà ðûå äîìà, îã ðà äû, ñëî æåí íûå èç îñ òàò êîâ åù¸ áî ëåå äðåâ íèõ ñòðîå íèé, è äàæå ÷àñòüìà ëî ãî êî ëå ñà æåð íî âà… Çäåñü î÷åíü êðà ñè âûå ìåñ -òà — ïðî ñòî ðû, ñêëî íû, ÿñ íîå íåáî.  Ïàâ ëèí êå ñî õðà -íè ëîñü îçåð öî.  Ñå âå ðè íîâ êå ïðî äîë æà åò ôóíê öèî íè -ðî âàòü õðàì — òîò ñà ìûé, â êî òî ðûé åç äè ëè ïî âîñ -êðåñåíüÿì, ãäå íå ðàç ìîëèëàñü Ëåíî÷êà Ãàí âìåñòåñ òåò êà ìè, áàáóøêîé, äåäîì» [5, ñ.21].

Çäåñü, êàê è â Îäåñ ñå, ïðî æè âà ëè Åëå íà Ïàâ ëîâ íàè Àí ä ðåé Ìè õàé ëî âè÷ Ôà äåå âû, èõ äåòè Åëå íà Àí ä ðå -åâ íà Ãàí ñ äî ÷åðü ìè, Åêà òå ðè íà Àí ä ðå åâ íà Âèò òå, Íà -äå æ äà Àí ä ðå åâ íà Ôà äåå âà, Ðîñ òè ñëàâ Àí ä ðåå âè÷ Ôà äå -åâ. Ôà äåå âû îò äà þò äå ñÿ òè ëåò íå ãî ñûíà Ðîñ òè ñëà âàâ ëó÷ øèé â Îäåñ ñå ïàí ñè îí Òðèò òå íà [5, ñ.22]. Íà õî -äÿñü íà ñëóæ áå â Îäåñ ñå, äåä Åëå íû áûë íà ãðàæä¸í îð -äå íîì Ñâÿ òîé Àííû.  ýòîì ãî ðî äå â 1842 ãîäó, êî ãäàÅëå íå åùå íå èñ ïîë íè ëîñü îäèí íà äöàòü ëåò, ïî ñëå òÿ -æå ëîé áî ëåç íè (ïðåä ïî ëî æè òåëü íî, âîñ ïà ëå íèå ñåð äå÷ -íîé ìûø öû) ñêîí ÷à ëàñü åå ìàòü. Ïîç æå âû äàþ ùèé ñÿðóñ ñêèé êðè òèê Â.Ã. Áå ëèí ñêèé íà ïè ñàë î íåé: «Íå ÿâ -ëÿ ëîñü åùå íà Ðóñè æåí ùè íû ñòîëü äà ðî âè òîé, íåòîëü êî ÷óâ ñò âóþ ùåé, íî è ìûñëÿùåé… Òàêèå ñòðîêè

ìîãóò âûðûâàòüñÿ òîëüêî èç-ïîä ïåðà ïèñàòåëåé ñ âå -ëè êîþ äóøîþ è âåëèêèì òàëàíòîì» [2, ñ.41-43].

 1835 ã. â Ðî ìàíü êî âå ó Åëå íû Àí ä ðå åâ íû óìåðäâóõ ëåò íèé ñûí Ñàøà, è îíà ñ Åëå íîé ïðè åç æà åòâ Îäåñ ñó ê ðî äè òå ëÿì, êî òî ðûå ïðî æè âà ëè òàì ñ âåñ -íû 1835 ã. Çäåñü ðî æ äà åò ñÿ 29 àï ðå ëÿ 1835 ã. âòî ðàÿäî÷ü — Âåðà, îá ýòîì ñâè äå òåëü ñò âó åò ìåò ðè ÷å ñêàÿ çà -ïèñü Ïðåîáðàæåíñêîãî ñîáîðà [5, ñ.25].

 ìàå 1836 ã. Àí ä ðåÿ Ìè õàé ëî âè ÷à ïå ðå âî äÿò ðà áî -òàòü â Àñ ò ðà õàíü. Å.À.Ãàí óåç æà åò ñ äî ÷åðü ìè ê ìóæó.

Âåñ íîé 1839 ã. ñî ñòîÿ íèå çäî ðî âüÿ Åëå íû Àí ä ðå åâ -íû óõóä øà åò ñÿ, è, ïî íà ñòîÿ íèþ âðà ÷åé, îíà èç Êà ìåí -ñêî ãî, ãäå íà õî äèë ñÿ Ïåòð Àëåê ñåå âè÷ ñî ñâî åé áà òà ðå -åé, åäåò ñ äåòü ìè â Îäåñ ñó íà âîäû. Ëå òîì Ï.À.Ãàí áûëíà ïðàâ ëåí â ëåò íèå ëà ãå ðÿ â Óìàíü Êè åâ ñêîé ãó áåð -íèè, è ñå ìüÿ ïðè åç æà åò ê íåìó èç Îäåñ ñû. Îñå íüþ îíïî ëó ÷à åò íà ïðàâ ëå íèå â Ãà äÿ÷ Ïîë òàâ ñêîé ãó áåð íèè.À Ôà äåå âû â íî ÿá ðå èç Àñ ò ðà õà íè ïå ðå åç æà þò â Ñà ðà -òîâ, êóäà Àí ä ðåé Ìè õàé ëî âè÷ áûë íà çíà ÷åí ãó áåð íà òî -ðîì. Âñêî ðå ê íèì ïðè åç æà åò Åëå íà Àí ä ðå åâ íà ñ äåòü -ìè â ñâÿ çè ñ áå ðå ìåí íî ñòüþ.  èþíå 1840 ã. â Ñà ðà òî âåó íåå ðîäèëñÿ ñûí Ëåîíèä. Âåñíîé 1841 ã. ñåìåéñòâîÃàíîâ âîññîåäèíèëîñü â Îïîøíå áëèç Äèêàíüêè.

Åëå íå Àí ä ðå åâ íå íå ëåã êî áûëî æèòü êî ÷å âîé æèç -íüþ æåíû àð òèë ëå ðèé ñêî ãî îôè öå ðà.  ñâî èõ ïî âåñ òÿõ«Èäå àë» è «Íà ïðàñ íûé äàð» îíà ïè ñà ëà îá ó÷à ñòè æåí -ùè íû, â êà êîé-òî ìåðå ïðî çðå âàÿ è áó äó ùåå ñâî åé äî -÷å ðè: «Ïî ëî æå íèå ìóæ ÷è íû ñ âûñ øèì óìîì íå ñòåð ïè -ìî â ïðî âèí öèè; íî ïî ëî æå íèå æåí ùè íû, êî òî ðóþñàìà ïðè ðî äà ïî ñòà âè ëà âûøå òîë ïû, èñ òèí íî óæàñ íî» [2, ñ.43]. Äîëü øå âñå ãî ñå ìüÿ ïðî æè ëà â Ïîë òà âå. Âåðà,ñå ñò ðà Åëå íû Áëà âàò ñêîé â ñâî åé êíè ãå «Êàê ÿ áûëàìà ëåíü êîé» âñïî ìè íà åò îá ýòèõ äíÿõ: «…ìàìà ÷àñ òî áî -ëå ëà, à êî ãäà áûëà çäî ðî âà, òî ïî äîë ãó ñè äå ëà çà ñâî åéçå ëå íîé êî ëåí êî ðî âîé ïå ðå ãî ðîä êîé è âñå ÷òî-òî ïè ñà -ëà». Ýòî ìå ñòî íà çû âà ëîñü ìà ìè íûì êà áè íå òîì. Ìûñ -ëè î äå òÿõ ìó ÷è ëè Åëå íó Àí ä ðå åâ íó âñå ïî ñëåä íèåãîäû åå æèç íè. Êî ãäà åé ñî âå òî âà ëè áðî ñèòü ïè ñàòü äëÿ ñî õðà íå íèÿ çäî ðî âüÿ, îíà îò âå ÷à ëà: «êà êè ìè áû òî íèáûëî æåðò âà ìè õî÷ó, ÷òî áû äåòè ìîè áûëè õî ðî øî, íîôóí äà ìåí òàëü íî õîðîøî îáðàçîâàíû. À ñðåäñòâ, êðî -ìå ïåðà ìîåãî, — ó ìåíÿ íåò!..» [2, ñ.42].

È êàê âñïî ìè íà ëà ïîç æå ñå ñò ðà Å.Ï.Á, Âåðà Æå ëè -õîâ ñêàÿ, ãó âåð íàíò êè íå ìîã ëè äàòü Åëå íå íå îá õî äè ìî -ãî îá ðà çî âà íèÿ, îíà èõ î÷åíü áû ñò ðî ïå ðå ðàñ òà ëà. Ê òî -ìó æå äëÿ ìà ëåíü êîé Åëå íû æèçíü ñðå äè ñîë äàò áûëàñî âåð øåí íî íå ñêó÷ íîé. Ãîñ ïî æà Áëà âàò ñêàÿ âñïî ìè -íà ëà: «Ëåò äî âîñü ìè èëè äå âÿ òè ïå ðå åç æà ëà ñ îò öîì ñìåñ òà íà ìå ñòî âìå ñòå ñ åãî àð òèë ëå ðèé ñêèì ïîë êîì …» [3, ñ.299] À âîò ÷òî ïè øåò åå ñå ñò ðà: «Ëåëÿ ñòà ëà áà ëîâ -íåì ñó ðî âûõ ñîë äàò è íàó ÷è ëàñü ó íèõ íà çû âàòü âåùèñâîè ìè èìå íà ìè, êî ãäà íå ìîã ëà ïðè äó ìàòü ÷òî-íè áóäüïî ñèëü íåå. Ñêëîí íîñòü ê êðåï êî ìó ñëîâ öó îñ òà ëàñü óíåå äî êîí öà æèç íè» [1, ñ.39]. Åëå íà Ïåò ðîâ íà íè êî ãäàíå ìîã ëà ïðè âûê íóòü ê îáû÷ íî ìó ðàñ ïðå äå ëå íèþ çà íÿ -òèé ñ ó÷è òå ëÿ ìè è ãó âåð íàíò êà ìè, êî òî ðûõ ïî ñòî ÿí íîïðè âî äè ëà â îò ÷àÿ íèå íå ïî êîð íî ñòüþ ðó òè íå è â âîñ -òîðã îñò ðî òîé óìà è ñïî ñîá íî ñòåé, â îñî áåí íî ñòè ôè ëî -ëî ãè ÷å ñêèõ è ìó çû êàëü íûõ. Âñå ñâîé ñò âà åå õà ðàê òå ðàîò ëè ÷à ëèñü ðå øè òåëü íî ñòüþ è áî ëåå ïîä õî äè ëè áûìóæ ÷è íå, ÷åì æåí ùè íå. Ýíåð ãèÿ íè êî ãäà íå ïî êè äà ëàåå â òðóä íî ñòÿõ è îïàñ íî ñòÿõ íå îáû ÷àé íîé æèç íè åå.Ñ äåò ñò âà ó íåå áûëà ñòðàñòü ê ïó òå øå ñò âè ÿì, ê ñìå -ëûì ïðåä ïðè ÿòè ÿì, ê ñèëü íûì îùó ùå íè ÿì. Îíà íè êî -ãäà íå ïðè çíà âà ëà àâ òî ðè òå òîâ, âñå ãäà øëà ñà ìî ñòîÿ -òåëü íî, ñàìà ñåáå ïðî êëà äû âàÿ ïóòü, çà äà âà ÿñü íå çà âè -ñè ìû ìè öå ëÿ ìè, ïðå çè ðàÿ óñ ëî âèÿ ñâå òà, ðå øè òåëü íî

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 25

óñò ðà íÿÿ ñòåñ íè òåëü íûå äëÿ åå ñâî áî äû ïðå ãðà äû,âñòðå ÷àâ øèå ñÿ íà ïóòè…» [9, ñ.8].

Âåñ íîé 1842 ã. âñÿ ñå ìüÿ Ôà äåå âûõ ñíî âà ñúåç æà åò -ñÿ â ñâîå èìåíü è öå ïîä Îäåñ ñîé äëÿ îò äû õà è âñòðå ÷èñ î ÷åíü áîëü íîé Åëå íîé Àí ä ðå åâ íîé Ãàí. Åé áûëî âñå ãî 28 ëåò, îíà íà ïè ñà ëà ê òîìó âðå ìå íè äå âÿòü ðî ìà íîâ,íî òÿ æå ëàÿ áî ëåçíü íå çíà ëà ïî ùà äû. 24 èþíÿ 1842 ã.â Î äåñ ñå áûëà ïî õî ðî íå íà Åëå íà Àí ä ðå åâ íà Ãàí íà ãî -ðîä ñêîì êëàä áè ùå, êî òî ðîå ïîç æå ñòà ëè íà çû âàòü Ñòà -ðûì. Íà åå ìî ãè ëå íà áå ëîé ìðà ìîð íîé êî ëîí íå, îá âè -òîé ìðà ìîð íîé ðîçîé, áûëà âûñå÷åíà íàäïèñü: «Ñèëàäóøè óáèëà æèçíü» [5, ñ.39].

Ðî äî âîå ìå ñòî çà õî ðî íå íèÿ ÷ëå íîâ ñå ìåé ñò âà Ôà -äåå âûõ â Îäåñ ñå, íà ÷à ëî êî òî ðî ìó ïî ëî æè ëà Åëå íà Àí -ä ðå åâ íà Ãàí, óòå ðÿ íî. Ñòà ðîå êëàä áè ùå ñòåð òî ñ ëèöàçåì ëè â 30-å ãîäû XX âåêà. Ïîä ñëî åì àñ ôàëü òà, íà êî -òî ðîì ðàñ ïî ëà ãà åò ñÿ íûíå Ïàðê êóëü òó ðû è îò äû õà èïðè ëå ãàþ ùèé ê íåìó çîî ïàðê, îñ òà ëèñü ëå æàòü ñå ñò ðàÅ. Ï. Áëà âàò ñêîé Âåðà Ïåò ðîâ íà Æå ëè õîâ ñêàÿ è ååñûí Âà ëå ðè àí, äÿäÿ Ðîñ òè ñëàâ Ôà äå åâ, òåòè Åêà òå ðè íà Âèò òå ñ ñûíîì Áîðèñîì Þëüåâè÷åì Âèòòå è ÍàäåæäàÔàäååâà [5, ñ.39].

Îñè ðî òåâ øèå äåòè Åëå íû Àí ä ðå åâ íû Ãàí âîñ ïè òû -âà ëèñü áà áóø êîé. Ê òîìó âðå ìå íè Ôà äåå âû ïå ðå åõà ëèâ Ñàðàòîâ.

 1865 ã. Åêà òå ðè íà Àí ä ðå åâ íà è åå ìóæ Þëèé Ôå -äî ðî âè÷ Âèò òå ïðè âåç ëè ñâî èõ ñû íî âåé Áî ðè ñà è Ñåð -ãåÿ â Îäåñ ñó äëÿ ïî ñòó ï ëå íèÿ â Íî âî ðîñ ñèé ñêèé óíè -âåð ñè òåò. Íî èõ æäà ëà íå óäà ÷à. Ïî ýòî ìó áðàòü åâ ïî -ìåñ òè ëè â Ðè øåëü åâ ñêóþ ãèì íà çèþ, Áî ðèñ ïðè ýòîìîï ðå äå ëÿ åò ñÿ âîëü íî ñëó øà òå ëåì â Íîâîðîññèéñêèéóíè âåð ñè òåò [5, ñ.95-96].

À â 1868 ã. ïî ñëå ñìåð òè ìóæà Åêà òå ðè íà Àí ä ðå åâ -íà ñ äåòü ìè è ñâî åé ñå ñò ðîé Íà äå æ äîé Àí ä ðå åâ íîé Ôà -äåå âîé íà âñå ãäà ïî ñå ëÿ þò ñÿ â Îäåñ ñå. Â Ãî ñó äàð ñò âåí -íîì àð õè âå Îäåñ ñêîé îá ëàñ òè õðà íèò ñÿ «Äåëî î âñå -ìèëîñòèâåéøå ïî æà ëî âàí íîé çåì ëå äåé ñò âè òåëü íî ìóñòàò ñêî ìó ñî âåò íè êó Âèò òå», â êî òî ðîì óêà çû âà åò ñÿ àäðåñ ïðî æè âà íèÿ ñå ìåé ñò âà Âèò òå â Îäåñ ñå 31 îê òÿá ðÿ 1868 ã.: «Íà óãëó Ðåìåñëåííîé è Áàçàðíîé â äîìå Áå -ðèäî, ¹31» [5, ñ.89].

Åêà òå ðè íà Àí ä ðå åâ íà Âèò òå è åå ñûí Ñåð ãåé Þëü å -âè÷ Âèò òå (ñ 1893 ã. ïî 1903 ã. — ìè íèñòð ôè íàí ñîâÐîñ ñèè) ÿâ ëÿ þò ñÿ ïî ÷åò íû ìè ãðà æ äà íà ìè Îäåñ ñû. Ñå -ìüÿ íè êî ãäà íå îá ëà äà ëà õî ðî øèì ìà òå ðè àëü íûì äî -ñòàò êîì, íî ïðè ýòîì êà æ äûé èç íèõ ïî ìåðå âîç ìîæ íî -ñòåé çà íè ìàë ñÿ áëà ãî òâî ðè òåëü íî ñòüþ, êà æ äûé èç íèõâíåñ çà ìåò íûé âêëàä â ðàç âè òèå êóëüòóðû, íàóêè èñîöèàëüíîãî áëàãîóñòðîéñòâà ãîðîäà.

 1899 ã. «Îäåñ ñêèå íî âî ñòè» ïî ìåñ òè ëè î÷åðêî äåÿ òåëü íî ñòè Áî ðè ñà Þëü å âè ÷à Âèò òå: «… Á.Þ. â1872 ã. áûë íà çíà ÷åí òî âà ðè ùåì ïðî êó ðî ðà îäåñ ñêî ãîîê ðóæ íî ãî ñóäà, à â 1878 ã. óæå áûë íà çíà ÷åí íà äîëæ -íîñòü ïðî êó ðî ðà ñèì ôå ðî ïîëü ñêî ãî îê ðóæ íî ãî ñóäà, …â 1884 ã. ïî ëó ÷èë ìå ñòî òî âà ðè ùà ïðî êó ðî ðà îäåñ ñêîéñó äåá íîé ïà ëà òû.  1892 ã. Á.Þ. ïî ëó ÷à åò äîëæ íîñòüïðåä ñå äà òå ëÿ êè øè íåâ ñêî ãî îê ðóæ íî ãî ñóäà, à ÷å ðåçäâà ãîäà íà çíà ÷à åò ñÿ ïðî êó ðî ðîì îäåñ ñêîé ñó äåá íîé ïà -ëà òû, â êà êî âîé äîëæ íî ñòè ïðî áûë 4 ãîäà äî íà çíà ÷å -íèÿ åãî Âû ñî ÷àé øèì ïðè êà çîì íà äîëæ íîñòü ñòàð øå ãîïðåä ñå äà òå ëÿ îäåñ ñêîé ñó äåá íîé ïà ëà òû. Áî ðèñ Þëü å -âè÷ íà ãðà æ äåí îð äå íà ìè ñâ. Ñòà íè ñëà âà 1-é è 2-é ñò.,ñâ. Àííû 2-é ñò., ñâ. Âëà äè ìè ðà 3-é è 4-é ñò., è â ÿí âà ðåíà ñòîÿ ùå ãî ãîäà íà ãðà æ äåí îð äå íîì ñâ. Àííû 1-é ñòå -ïå íè». Ñ 1894 ã. è äî êîíöà æèçíè (1902 ã.) Á.Þ. Âèòòåæèâåò â Îäåññå â äîìå Ðàôàëîâè÷à ïî Âîðîíöîâñêîìóïåðåóëêó ¹4 [5, ñ.96-98].

15 íî ÿá ðÿ 1898 ã. â Îäåñ ñå, äëÿ íó æ äàþ ùèõ ñÿ â ðà -áî òå, îò êðû âà åò ñÿ Äîì Òðó äî ëþ áèÿ. Òîëü êî çà ãîäâ íåì îá ðå ëè ïðè þò è ðà áî òó 899 ÷å ëî âåê. Ïðè ÄîìåÒðó äî ëþ áèÿ ñó ùå ñò âî âà ëà øêî ëà, àì áó ëà òî ðèÿ, ñâîÿïå êàð íÿ, ñòî ëÿð íàÿ è ñëå ñàð íî-êóç íå÷ íàÿ ìàñ òåð ñêàÿ.Ñðå äè ÷ëå íîâ Ïðàâ ëå íèÿ — Á.Þ.Âèò òå è Í.À.Ôà äåå âà. îò ÷å òå Ïðàâ ëå íèÿ Ïî ïå ÷è òåëü íî ãî îá ùå ñò âà î ÄîìåÒðó äî ëþ áèÿ â Îäåñ ñå çà 1902 ã. ïè øåò ñÿ: Áî ðèñ Þëü å -âè÷ Âèò òå «…áûë „äó øîé“ Äîìà, âñÿ îð ãà íè çà öèÿÄîìà, êàê âî âíóò ðåí íåé æèç íè, òàê è ñ ôè íàí ñî âîéñòîðîíû äåëî åãî èíèöèàòèâû è íåîñëàáåâàþùåé …äåÿòåëüíîñòè» [5, ñ.99].

Åãî æåíà Åêà òå ðè íà Êñà âåðü åâ íà Âèò òå òàê æå âñþæèçíü çà íè ìà ëàñü áëà ãî òâî ðè òåëü íîé äåÿ òåëü íî ñòüþ,îíà ÿâ ëÿ ëàñü ïðåä ñå äà òå ëåì Îá ùå ñò âà ïî ïå ÷å íèÿ îáîëü íûõ äå òÿõ Îäåñ ñû, âè öå-ïðåä ñå äà òå ëåì îäåñ ñêî ãîîò äå ëå íèÿ ïî ïå ÷è òåëü ñò âà Èì ïå ðàò ðè öû Ìà ðèè Àëåê -ñàí ä ðîâ íû î ñëå ïûõ, ñî ñòîÿ ëà â Îäåñ ñêîì äàì ñêîì Êî -ìè òå òå äëÿ ñíàá æå íèÿ áåëü åì è ïå ðå âÿ çî÷ íû ìè ñðåä -ñòâàìè ðà íå íûõ âîè íîâ íà Äàëü íåì Âîñ òî êå, êóäà ïî -æåðò âî âà ëà êðóï íóþ ñóì ìó äå íåã. Áëà ãî äà ðÿ ýíåð ãèèÅ.Ê. Âèò òå áûëà ïî ñòðîå íà äåò ñêàÿ áîëü íè öà è äåò ñêèé ïðè þò ñëå ïûõ. Áûëà îíà òàê æå ÷ëå íîì Îäåñ ñêî ãî îá -ùå ñò âà áîðü áû ñ òó áåð êó ëå çîì, êî òî ðîå îñ íî âà ëà Ñî ôüÿ Âèò òå.  ýòî æå îá ùå ñò âî âõî äè ëà è Íà äå æ äà Àí ä ðå åâ -íà Ôà äåå âà. Å.Ê. Âèò òå áûëà ÷ëå íîì êî ìè òå òà îäåñ ñêî -ãî îá ùå ñò âà ïî êðî âè òåëü ñò âà îò áûâ øèì íà êà çà íèå èáåñ ïðè þò íûì, ÷ëå íîì öåí òðàëü íî ãî êî ìè òå òà äëÿ ïî -ìî ùè áåä íûì. Êðî ìå òîãî îíà ïî ñå ùà ëà ýê çà ìå íûâ ó÷è ëè ùå äëÿ ñëå ïûõ, îðãàíèçîâûâàëà ìóçûêàëüíûåâå÷åðà, óñòðàèâàëà íà ëå÷åíèå áîëüíûõ äåòåé, ñî áè ðà -ëà ñðåäñòâà íà îáîðóäîâàíèå íîâûõ îòäåëåíèé — äëÿñëåïûõ äåâóøåê è ñòàðèêîâ [5, ñ.105-106].

Ñåð ãåþ Þëü å âè ÷ó Âèò òå, êàê è Åëå íå Ïåò ðîâ íåÁëà âàò ñêîé, ïðåä ñòà âè òå ëÿì ñå ìåé ñò âà Ôà äåå âûõ, ïî -ñâÿ ùå íà ñòà òüÿ â Áîëü øîé Ñî âåò ñêîé Ýí öèê ëî ïå äèè:«…(1849-1915), ãðàô, ðóñ.[ñêèé] ãîñ.[óäàð ñò âåí íûé]äåÿ òåëü. Ìèí.[èñòð] ïó òåé ñî îá ùå íèé â 1892, ôè íàí ñîâ ñ 1892, ïðåä.[ñå äà òåëü] Ê-[àáè íå òà]òà ìèí.[èíè ñò ðîâ] ñ1903, Ñ[îâå òà]Ì[èíè ñò ðîâ] â 1905-06. Èíè öèà òîð âèí -íîé ìî íî ïî ëèè (1894), äåí.[åæ íîé] ðå ôîð ìû (1897),ñòð-[îè òåëüñò]âà Ñèá.[èð ñêîé] æ.[åëåç íîé] ä.[îðî ãè]Ïîä ïè ñàë Ïîðò ñìóò ñêèé ìèð (1905). Ðàç ðà áî òàëîñí.[îâ íûå] ïî ëî æå íèÿ ñòî ëû ïèí ñêîé àãð.[àð íîé] ðå -ôîð ìû (1903-04). Àâ òîð Ìà íè ôå ñòà 17 îê òÿá ðÿ 1905.Ïðî âî äèë ïî ëè òè êó ïðè âëå ÷å íèÿ áóð æóà çèè ê ñî òðóä -íè ÷å ñò âó ñ öàð ñêèì ïð-[àâè òåëüñò]âîì. Àâ òîð «Âîñ ïî -ìè íà íèé» (ò.1-3)» [6, ñ.229]. Ê ñî æà ëå íèþ åãî «Âîñ ïî -ìè íà íèÿ» íå äî êó ìåí òàëü íû, ãðàô ïè ñàë èõ ïî ïà ìÿ òè, íà õî äÿñü çà ãðàíèöåé. Ìàëî òîãî, ñóùåñòâóåò ìíåíèå,÷òî «Âîñïîìèíàíèÿ» ãðàôà Âèòòå áûëè ïåðåïèñàíû èñîçíàòåëüíî èñêàæåíû.

Íî «Êî ëû áå ëüþ êàðü å ðû ãðà ôà Ñ.Þ. Âèò òå áûëàÎäåñ ñà», êàê íà ïè ñàë À.Å.Êà óô ìàí íà ñòðà íè öàõ «Èñ -òî ðè ÷å ñêî ãî âåñò íè êà» [5, ñ.109].  Îäåñ ñå îí â 1872 ã.çà íè ìàë äîëæ íîñòü êàí äè äà òà â ïî ìîù íè êè íà ÷àëü íè -êà ýêñ ïëóà òà öèè æå ëåç íîé äîðîãè ïî òåõíè÷åñêîìóäâèæåíèþ.

«Ëþ áèë Âèò òå îäåñ ñè òîâ è ñà ìóþ Îäåñ ñó, ñâîþ«âòî ðóþ ðî äè íó», êàê îí íà çû âàë åå. Îí âû ðà áî òàë âáûò íîñòü ñâîþ ìè íè ñò ðîì ïó òåé ñî îá ùå íèÿ âåñü ìà âû -ãîä íûå äëÿ îäåñ ñêîé òîð ãîâ ëè è ïðî ìûø ëåí íî ñòè òà -ðèô íûå ñòàâ êè, ñî äåé ñò âî âàë óñò ðîé ñò âó ïîð òî âîé ýñ -òà êà äû è âñÿ êèõ óñî âåð øåí ñò âî âàí íûõ îáî ðó äî âà íèéäëÿ îäåñ ñêî ãî ïîð òà» [5, ñ.118]. Ñ.Þ.Âèò òå ñïî ñîá ñò âî -âàë îò êðû òèþ ïðè Íî âî ðîñ ñèé ñêîì óíè âåð ñè òå òå ìå äè -öèí ñêî ãî ôà êóëü òå òà. Â íà ãðà äó çà ýòî åãî â 1894 ã. èç -

26 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹5

áðà ëè ïî ÷åò íûì ãðà æ äà íè íîì ãî ðî äà è ïðè ñâîè ëè åãîèìÿ Äâî ðÿí ñêîé óëè öå, ãäå áûë ðàñïîëîæåí óíè âåð ñè -òåò. Áëàãîäàðÿ åãî õîäàòàéñòâàì â Îäåññå âîçíèêëèìíîãèå îðãàíû ïå÷àòè.

Áó äó ÷è óæå ìè íè ñò ðîì ôè íàí ñîâ, Ñ. Þ. Âèò òå óòâåð äèë ê 1900 ã. òðè ïî ëè òåõ íè êó ìà (Êè åâ ñêèé, Âàð -øàâ ñêèé è Ïåò ðî ãðàä ñêèé), ñåìü äå ñÿò òðè êîì ìåð ÷å -ñêèõ ó÷è ëè ùà [5, ñ.124]. Îí áûë ÷ëå íîì Îäåñ ñêî ãî ñëà -âÿí ñêî ãî áëà ãî òâî ðè òåëü íî ãî îá ùå ñò âà èìå íè ñâÿ òûõÊè ðèë ëà è Ìå ôî äèÿ, ïîÿ âèâ øå ãî ñÿ â Îäåñ ñå â 1870 ã.;Ñåð ãåé Þëü å âè÷ íå îä íî êðàò íî ïðè åç æàë â Îäåñ ñó, ãäåæèëà åãî ëþ áè ìàÿ ñå ñò ðà Ñî ôüÿ Âèò òå. Îíè áûëè ïî -æèç íåí íû ìè ÷ëå íà ìè Îá ùå ñò âà áîðü áû ñ òó áåð êó ëå -çîì. Áîëü øîé âêëàä âíåñ Âèò òå è â ðàç âè òèå è ïî ïîë -íå íèå êíè ãà ìè Îäåñ ñêîé ãî ðîä ñêîé ïóá ëè÷ íîé áèá ëèî -òå êè, â òî âðå ìÿ îíà áûëà âòî ðîé îá ùå äîñ òóï íîé áèá -ëèî òå êîé â Ðîñ ñèé ñêîé èì ïå ðèè, â íà ñòîÿ ùåå âðå ìÿÎäåñ ñêàÿ ãî ñó äàð ñò âåí íàÿ íà ó÷ íàÿ áèá ëèî òå êà (ÎÃÍÁ)èì. Ì. Ãîðü êî ãî — îäíà èç øåñ òè êðóï íåé øèõ áèá -ëèîòåê Óêðàèíû, íîñÿùèõ âûñîêîå çâàíèå ãîñóäàð -ñòâåííûõ.  ïîñëåäíèé ðàç Ñ.Þ. Âèò òå ïîñåòèë Îäåññóâ 1914 ã. [5, ñ.127-128].

Åãî ñå ñò ðû, Îëü ãà è Ñî ôüÿ Âèò òå, áûëè î÷åíüäðóæ íû è âñå ãäà æèëè âìå ñòå â Îäåñ ñå. Îëü ãà òÿ æå ëîáî ëå ëà òó áåð êó ëå çîì, ïî ýòî ìó âåëà íå àê òèâ íûé îá ðàçæèç íè. Íå äîñ òèã íóâ 50-ëåò íå ãî âîç ðàñ òà, îíà óìè ðà åò.Ýòî ñî áû òèå ñèëü íî ïî òðÿñ ëî òîæå óæå áîëü íóþ Ñî ôüþ Âèò òå, è îíà âñå ñâîè ñèëû ïî ñâÿ ùà åò áîðü áå ñî ñòðàø -íûì íå äó ãîì. Äî ñèõ ïîð ñó ùå ñò âó åò òó áåð êó ëåç íûéäåò ñêèé ñà íà òî ðèé «Áå ëûé öâå òîê», ðàñ ïî ëî æåí íûé íà 11-é ñòàí öèè ×åð íî ìîð ñêîé äî ðî ãè. Çäà íèå ñà íà òî ðèÿíà 60 ÷å ëî âåê áûëî ïî ñòðîå íî â 1913 ã. Îä íîé èç ó÷ ðå -äè òåëü íèö Îäåñ ñêî ãî îá ùå ñò âà áîðü áû ñ òó áåð êó ëå çîìè îð ãà íè çà òî ðîì ýòî ãî ñà íà òî ðèÿ áûëà Ñî ôüÿ Âèò òå,ìíî ãî ëåò îñ òà âà ÿñü ïðåä ñå äà òå ëåì Ïðàâ ëå íèÿ îáùå -ñòâà.  ñïè ñîê ïî æèç íåí íûõ ÷ëå íîâ îá ùå ñò âà âõî äè ëèâñå îñ òàâ øèå ñÿ â æè âûõ ÷ëå íû ñå ìüè Ôà äåå âûõ: Ñåð -ãåé Þëü å âè÷ Âèò òå, Íà äå æ äà Àí ä ðå åâ íà Ôà äåå âà, Åêà -òå ðè íà Êñà âåðü åâ íà Âèò òå. Íà ÷è íàÿ ñ 1911 ã. â Îäåñ ñåïðî âî äèë ñÿ äåíü «Áå ëî ãî öâåò êà», áëà ãî äà ðÿ ñðåä ñò âàìñîáðàííûì â ýòîò äåíü óæå â 1912 ã. â äîìå ßâîðñêîãîïî óëèöå Íåæèíñêîé, 64 áûëà îòêðûòà àìáóëàòîðèÿäëÿ áîëüíûõ òóáåðêóëåçîì. Çà ãîä åå ïîñåòèëî 5643÷åëîâåêà.

Ñî ôüÿ Þëü åâ íà áûëà ïè ñà òåëü íè öåé è ñ 80-õ ãî äîâXIX ñòî ëå òèÿ ïî ñòî ÿí íî ïå ÷à òà ëàñü â êðóï íûõ åæå ìå -ñÿ÷ íûõ æóð íà ëàõ.  Îäåñ ñå âû øëî òðè åå êíè ãè: êíè ãà«Ëå î íèä Àí ä ðå åâ» õðà íèò ñÿ â íà ó÷ íîé áèá ëèî òå êåÎäåñ ñêî ãî ãî ñó äàð ñò âåí íî ãî óíè âåð ñè òå òà, âåñü äî õîäîò èç äà íèÿ â ñâîå âðå ìÿ ïî ñòó ïèë íà áîðü áó ñ òó áåð êó -ëå çîì, äâå äðó ãèå — â îò äå ëå ðåä êèõ èç äà íèé è ðó êî ïè -ñåé ÎÃÍÁ èì. Ì. Ãîðü êî ãî. Êðî ìå òîãî Ñî ôüÿ Þëü åâ íà ÿâ ëÿ ëàñü ÷ëå íîì Îäåñ ñêî ãî îá ùå ñò âà ïî ïå ÷è òåëü ñò âà îñëå ïûõ, Îäåñ ñêî ãî îò äå ëå íèÿ Ðîñ ñèé ñêî ãî îá ùå ñò âà çà -ùè òû æåí ùèí, Îá ùå ñò âà ïî êðî âè òåëü ñò âà æè âîò íûõ.Îò ÷å òû ïî êà çû âà þò, ÷òî îíà ïî ñòî ÿí íî æåðò âî âà ëàçíà ÷è òåëü íûå ñóì ìû äå íåã íà íó æ äû ýòèõ îá ùåñòâ.Óìåð ëà Ñî ôüÿ Þëü åâ íà Âèòòå â 1917 ã. è ïîõîðîíåíàðÿäîì ñî ñâîåé ñåñòðîé íà Íîâîì êëàäáèùå. Èõ ìîãèëû ñîõðàíèëèñü äî ñåãîäíÿøíåãî äíÿ [5, ñ.131-137].

Ñ 1868 ã. äÿäÿ Åëå íû Ïåò ðîâ íû, èç âåñò íûé âî åí -íûé ïè ñà òåëü è ïóá ëè öèñò ãå íå ðàë Ðîñ òè ñëàâ Àí ä ðåå -âè÷ Ôà äå åâ, äî âîëü íî ÷àñ òî è ïî äîë ãó ãîñ òèë ó ñåñ òåðâ Î äåñ ñå, ãäå íà ïè ñàë ìíî ãèå ñòðà íè öû ñâî èõ ïðî èç âå -äå íèé. Åãî ïåðó îò íî ñèò ñÿ ìíî ãî ïðî èç âå äå íèé, ïî ñâÿ -ùåí íûõ ïî ëè òè êå è âî åí íûì äåé ñò âè ÿì òîãî âðå ìå íè:ïåð âàÿ êíè ãà, èç äàí íàÿ åùå â 1860 ã. «Øå ñòü äå ñÿò ëåò

Êàâ êàç ñêîé âîé íû», äà ëåå «Âîî ðó æåí íûå ñèëû Ðîñ -ñèè», «Ìíå íèå î âîñ òî÷ íîì âî ïðî ñå ïî ïî âî äó ïî ñëåä -íèõ ðå öåí çèé íà «Âîî ðó æåí íûå ñèëû Ðîñ ñèè», «×åð íî -ìîð ñêèé âî åí íûé òå àòð: ïî ïî âî äó êðûì ñêîé æå ëåç íîéäî ðî ãè», «Ðóñ ñêîå îá ùå ñò âî â íà ñòîÿ ùåì è áó äó ùåì:(×åì íàì áûòü?)» [5, ñ.142]. Ñ ëåòà 1870 ã. îí æè âåò óñåñ òåð áî ëåå ãîäà, ðå çóëü òà òîì åãî îäåñ ñêîé ðà áî òû ñòà -íî âèò ñÿ êíè ãà «×åì íàì áûòü?». Âåñü 1873 ã. îí îïÿòüïðî âî äèò ó ëþ áè ìûõ ñåñ òåð.  èþëå îäåñ ñêîå Ñëà âÿí -ñêîå áëà ãî òâî ðè òåëü íîå îá ùå ñò âî èìå íè ñâ. Êè ðèë ëà èÌå ôî äèÿ èç áè ðà åò åãî ñâî èì ïî÷åòíûì ÷ëåíîì.

Ðîñ òè ñëàâ Àí ä ðåå âè÷, êàê è åãî ïëå ìÿí íè öà Åëå íàÏåò ðîâ íà, áûë àá ñî ëþò íî áåñ êî ðû ñòåí, ñâîþ ÷àñòü íà -ñëåä ñò âà îí ïîë íî ñòüþ îò ïè ñàë ñå ñò ðàì. Èëè åùå îäèíâû ñî êèé ïî ñòó ïîê áëà ãî ðîä íî ãî ñåðä öà.  «Ìî ñ êîâ ñêèõ âå äî ìî ñòÿõ» åìó ïðî ÷è òà ëè ñòà òüþ ãðà ôà Òîë ñòî ãî îãî ëî äå, ñâè ðåï ñò âî âàâ øåì â Ñà ìàð ñêîé ãó áåð íèè. Ðîñ -òè ñëàâ Àí ä ðåå âè÷, âû ñëó øàâ, ñêà çàë: «Ó ìåíÿ åñòü 300ðóá ëåé, ÿ èõ îòî øëþ â Ñà ìà ðó», õîòÿ ýòî áûëè âñåäåíü ãè, êî òî ðûå îí èìåë è áå ðåã íà îòú åçä â Ïå òåð áóðã. Äà ëåå Ðîñ òè ëàâ Àí ä ðåå âè÷ ñíî âà è ñíî âà ïðè åç æà åò âÎäåñ ñó.  1875 ã. — ïðî åç äîì èç Åãèï òà, â 1877 ã. ïðî -æèë äâà ìå ñÿ öà, ãäå â ýòî âðå ìÿ íà õî äèë ñÿ âå ëè êèéêíÿçü Íè êî ëàé Íè êî ëàå âè÷ ñî ñâî èì øòà áîì, ïå ðåä íà -÷à ëîì âîé íû, â àâ ãó ñòå 1878 ã. îí åç äèë ÷å ðåç Îäåñ ñóâ ßë òó, ÷òî áû ïðåä ñòà âèòü öàðþ äâà ïðî åê òà, îäèí èçêî òî ðûõ — ïðî åêò Äó íàé ñêî ãî ïàðîõîäñòâà.  1879 ã.îí ïðîæèâàë â Îäåññå, çàòåì â 1882 ã. ïðè åç æà åò íàäåíü ðîæäåíèÿ ñåñòðû Åêàòåðèíû Âèòòå [5, ñ. 146-150].

Çíàÿ, ÷òî Ðîñ òè ñëàâ Àí ä ðåå âè÷ ÷àñ òî íà åç æà åò âÎäåñ ñó, Åëå íà Ïåò ðîâ íà Áëà âàò ñêàÿ ïè ñà ëà òåòå Íà äå -æ äå Àí ä ðå åâ íå: «ß íà äå þñü, ÷òî âû ïî êà æå òå ýòî ïèñü -ìî äÿ äþø êå è îáú ÿñ íè òå åìó ñè òóà öèþ, è ÷òî âû áîëü -øå íå áó äå òå îá âè íÿòü ìåíÿ â îñ êîðá ëå íèè Õðè ñòà,÷åãî ÿ íè êî ãäà íå äå ëà ëà è íå äå ëàþ» [8, ñ. 211]. Íå -ñìîò ðÿ íà íå îäîá ðå íèå òåî ñîô ñêî ãî ìè ðî âîç çðå íèÿïëå ìÿí íè öû, Ðîñ òè ñëàâ Àí ä ðåå âè÷ ïðè íÿë ó÷à ñòèå âòÿ æå ëûå äíè æèç íè Å.Ï.Á. Êî ãäà â 1881 ã. íà íåå îá ðó -øè ëèñü ïî òî êè êëå âå òû, è â ÷à ñò íî ñòè ãî âî ðè ëè, ÷òîîíà íå ÿâ ëÿ åò ñÿ ïëå ìÿí íè öåé ñâî åãî äÿäè — ãå íå ðà ëàÔà äåå âà, îíà íà ïè ñà ëà åìó ïèñü ìî. Îá ýòîì ïè øåòñàìà Åëå íà Ïåò ðîâ íà â ïèñü ìå êíÿ çþ À. Ì. Äîíäó -êîâó-Êîðñàêîâó 5 äå êàá ðÿ 1881 ã. èç Áîì áåÿ: «Åñëè ãåíåðàë Ôà äå åâ, — çàÿ âè ëè ìíå ñýð À. Ëàé ýëë è ã-íÕüþì, — ïðè çíà åò âàø ïî ÷åðê è îò âå òèò íà âàøå ïèñü -ìî, íà ïðà âèâ ñâîé îò âåò íà èìÿ ã-íà Ïðèì ðî óçà, äàáûòîò ïðî ÷åë åãî è çà òåì âðó ÷èë âàì, òî â ýòîì ñëó ÷àåìû ðà çîáü åì íà øèõ âðà ãîâ». Ð.À.Ôà äå åâ îò âå òèë åé.«Ìîé äÿäÿ ïè øåò, — ïðî äîë æà åò îíà â ïèñü ìå ê Äîí -äó êî âó-Êîð ñà êî âó — ÷òî îí îá ðà òèë ñÿ ñ ïðîñü áîé ê âàì, êàê ê ãó áåð íà òî ðó òîãî êðàÿ, îòêóäà ÿ â ïðîøëîì îò -ïëû ëà â ÷óæèå êðàÿ, âûñëàòü ìíå îôèöèàëüíîå ñâè äå -òåëü ñò âî î òîì, ÷òî ÿ — ýòî â ñàìîì äåëå ÿ, è íèêòîäðóãîé» [8, ñ.234].

 êîí öå ñåí òÿá ðÿ 1883 ã. Ðîñ òè ñëàâ Àí ä ðåå âè÷ Ôà -äå åâ âîç âðà ùà åò ñÿ ê ñå ñò ðàì, ÷òî áû óìå ðåòü çäåñü,â ðîä íîé ñå ìüå.  ÿí âà ðå 1884 ã. îí áûë ïî õî ðî íåí âÎäåñ ñå [5, ñ.151-153]. Âåðà Ïåò ðîâ íà ïè ñà ëà â ñâî èõâîñ ïî ìè íà íè ÿõ: «Â Îäåñ ñå, â êîí öå äå êàá ðÿ, ñêîí ÷àë ñÿåå (Å.Ï.Á) äÿäÿ. Îä íî âðå ìåí íî ñ åãî êîí ÷è íîé îíà åãîâè äå ëà òðè ðàçà êðÿ äó è ïè ñà ëà ñâî èì: «ß åäó ïîä ãíå -òîì ñòðàø íî ãî ãîðÿ: ëèáî ðîäíîé äÿäÿ óìåð, ëèáî ÿñîøëà ñ óìà!» [5, ñ154].

Íà äå æ äà Àí ä ðå åâ íà Ôà äåå âà — ëþ áè ìàÿ òåòÿ Åëå -íû Ïåò ðîâ íû, ïî÷ òè ðî âåñ íè öà, ñòàð øå âñå ãî íà äâàãîäà, ïðî æè ëà 90 ëåò, ïðè ÷åì ñ 1868 ã. è äî êîí öà ñâî èõ äíåé â Îäåñ ñå, â ñå ìüå ñâî åé ñå ñò ðû Åêà òå ðè íû Âèò òå.

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 27

Í.À. Ôà äåå âà áûëà íà ñòîÿ ùèì êîë ëåê öèî íå ðîì.  åå÷à ñò íîì ìó çåå «…áûëè ñî á ðà íû ãåð áû è îðó æèå ñî âñåõ ñòðàí ñâå òà, ñòà ðèí íàÿ ïî ñó äà, êè òàé ñêèå è ÿïîí ñêèåñòà òóè áî ãîâ, âè çàí òèé ñêàÿ ìî çàè êà, ïåð ñèä ñêèå è òó -ðåö êèå êîâ ðû, êàð òè íû, ïîðò ðå òû è î÷åíü ðåä êàÿ èáîëü øàÿ áèá ëèî òå êà» [5, ñ.157]. Ðîñ òè ñëàâ Àí ä ðåå âè÷âû ñî êî îöå íèë ñî á ðà íèå îðó æèÿ, êî òî ðîå Åëå íà Ïåò -ðîâ íà îò ïðà âè ëà Í.À.Ôà äåå âîé â Îäåñ ñó äëÿ åå êîë ëåê -öèè [5, ñ.158]. Î÷åíü ìíî ãî âî åí íûõ òðî ôå åâ ïî äà ðèëñàì Ð.À. Ôà äå åâ.  ìó çåå õðà íè ëîñü çíà ìÿ ìÿ òåæ íî ãîØà ìè ëÿ, ïî äà ðåí íîå Ðîñ òè ñëà âó Àí ä ðåå âè ÷ó âî âðå ìÿåãî âî åí íîé äåÿ òåëü íî ñòè íà Êàâ êà çå. Ê ñî æà ëå íèþ,ñóäü áà êîë ëåê öèè íå èç âåñò íà.  Îäåñ ñå îíà íå íàé äå -íà. Âîçìîæíî, ÷àñòü åå íàõîäèòñÿ â Ñàíêò-Ïåòåðáóðãå,ò. ê. Íàäåæäà Àíäðååâíà ìíîãîå ïîäàðèëà Ñ.Þ. Âèò òå,â áûò íîñòü åãî ìèíèñòðîì ôèíàíñîâ Ðîññèè.

Åëå íà Ïåò ðîâ íà ïè ñà ëà î íåé: «Äå ëè êàò íåé øèé,ïðå êðàñ íåé øèé ÷å ëî âåê. Îíà ãî òî âà ñâîþ æèçíü, äåíü -ãè, âñå, ÷òî åé ïðè íàä ëå æèò, îò äàòü äðó ãèì» [5, ñ.159].Íà äå æ äà Àí ä ðå åâ íà, êàê è âñå â ñå ìüå Ôà äåå âûõ, îá ëà -äà ëà íå çà óðÿä íû ìè ïè ñà òåëü ñêè ìè ñïî ñîá íî ñòÿ ìè. Ååïèñü ìà è ñòà òüè ïóá ëè êî âà ëèñü â ñåðü åç íåé øèõ æóð -íàëàõ. Åå ïå ðå ïèñ êà ñ Åëå íîé Ïåò ðîâ íîé íà ÷à ëàñü ñïèñü ìà Ìà õàò ìû Êóò Õóìè, êî òî ðîå îí ïðè ñëàë â íî ÿá -ðå 1870 ã. â Îäåñ ñó è â êî òî ðîì ñî îá ùàë, ÷òî Åëå íàÏåò ðîâ íà çäðàâ ñò âó åò è ïîÿ âèò ñÿ â Îäåñ ñå ÷å ðåç 18 íî -âûõ ëóí. Ìà õàò ìû ïðî ÿâ ëÿ ëè íå êî òî ðóþ çà áî òó î Íà -äå æ äå Àí ä ðå åâ íå. Ýòî åé ïè øåò Åëå íà Ïåò ðîâ íà: «Äðóã äóøè ìîåé, Íà äåíü êà... ß îò êðîþ Âàì âåñü ñâîé âíóò -ðåí íèé ìèð, ñâîþ äóøó, ñâîå ñåðä öå, ñâîé óì…». Íà -âåð íîå, ãëàâ íîå, ÷òî ðîä íè ëî èõ — ýòî óâ ëå ÷å íèå òåî ñî -ôè åé.  1878 ã. Åëå íà Ïåò ðîâ íà ïè øåò Íà äå æ äå Àí ä -ðå åâ íå: «Âû òå ïåðü íà âñå ãäà òåî ñîô êà (õðè ñòè àí êà)»[8, ñ.185]. Íà äå æ äà Àí ä ðå åâ íà áûëà ïåðâûì òåîñîôîìíà Óêðàèíå è â Ðîññèè.  àâãóñòå 1883 ïðè åå ó÷àñòèèñîçäàåòñÿ ôèëèàë ÒÎ â Îäåññå, îíà ñòàíîâèòñÿ åãîïðåäñåäàòåëåì [8, ñ.286].

 æóð íà ëå «Òåî ñî ôèñò» ¹12 çà ñåí òÿáðü 1883 ã.áûëà ïî ìå ùå íà ñëå äóþ ùàÿ ñòà òüÿ î Ðîñ ñèé ñêîì òåî -ñîô è÷åñêîì îá ùå ñò âå:

«Îñ íî âàí íîå â íà ñòîÿ ùåå âðå ìÿ â Îäåñ ñå îá ùå ñò âîÿâ ëÿ åò ñÿ ïåð âîé ïî ïûò êîé ñîç äà íèÿ òà êî ãî îá ùå ñò âà ââå ëè êîé Ðîñ ñèé ñêîé èì ïå ðèè. Èìå åò ñÿ óñ òàâ îá ùå ñò âà, íî íå èç âåñò íî åùå ñàìî íà çâà íèå îá ùå ñò âà.

Ïðå çè äåíò-îñ íî âà òåëü íà ïðà âèë ýê çåì ï ëÿð ýòî ãî óñ -òà âà óâà æàå ìîé Í.À.Ôà äåå âîé, ÷ëå íó ñî âå òà íà øå ãî îá -ùå ñò âà, ôîð ìàëü íî óïîë íî ìî ÷èâ åå ñîç äàòü â ñòî ëè öåÞæ íîé Ðîñ ñèè — Îäåñ ñå... Ãîñ ïî äèí Ã.À. Öîðí, õî ðî øîèç âåñò íûé â ýòîì ãî ðî äå êó ïåö, èç áðàí â êà ÷å ñò âå ñåê ðå -òà ðÿ ýòî ãî ôè ëèà ëà…» çà ïîä ïè ñüþ Äà ìî äà ðà Ê. Ìà âà -ëàí êà ðà, ñåê ðå òà ðÿ-ðå ôå ðåí òà è ìå íåä æå ðà òåî ñî ôè ÷å -ñêî ãî îá ùå ñò âà, òåî ñî ôà [5, ñ.167-168].

 1884 ã. Í.À. Ôà äåå âà è Ã.À. Öîðí ïðè åç æà ëèê Å.Ï.Á. â Ýëü áåð ôåëüä. À â 1909 ã., êî ãäà ÷å ðåç Îäåñ ñóïðî åç æà ëà äå ëå ãà öèÿ ó÷à ñò íè êîâ V ìå æ äó íà ðîä íî ãî êîí -ãðåñ ñà òåî ñî ôîâ âî ãëà âå ñ Å.Ô. Ïè ñà ðå âîé, ñ íèìè âñòðå -òè ëèñü ïëå ìÿí íè öû Å.Ï.Á. Íà äå æ äà è Åëå íà Æå ëè õîâ -ñêèå. Ïðè íè ìà ëè èõ î÷åíü ðà äóø íî, âðó ÷è ëè èì ôî òî -ãðà ôèè, ïîðò ðå òû è äðó ãèå öåí íûå ìà òå ðèà ëû, êî òî ðûåïî òîì áûëè ïî ìå ùå íû â îã ðîì íûé àëü áîì, õðà íèâ øèé -ñÿ â Ïå òåð áóðã ñêîì òåî ñîô ñêîì öåí òðå [2, ñ.624]*.

Ðîñ ñèé ñêîå Òåî ñî ôè ÷å ñêîå Îá ùå ñò âî áûëî ñîç äà íîâ 1908 ã. Ó÷ ðå äè òåëü íûé ñúåçä ïî ñîç äà íèþ 14-ãî àâ òî -íîì íî ãî Îá ùå ñò âà ïðî âåä¸í â Êèå âå, ãäå Íèíà Ãåð íåòáûëà ïðå çè äåí òîì, à Íè êî ëàé Ïè ñà ðåâ — âè öå-ïðå çè -

äåí òîì. Ïåð âûì ãå íå ðàëü íûì ñåê ðå òàð¸ì ñòà ëà ÀííàÊà ìåí ñêàÿ. Ñåìü ñî ñòàâ ëÿþ ùèõ åãî ëîæ: 3 â Ïå òåð áóð -ãå, 2 â Âàð øà âå, îäíà â Êèå âå è îäíà â Êà ëó ãå [10]. 1914 ã. «Èç âåñ òèÿ ðîñ ñèé ñêî ãî òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî îá ùå -ñò âà» ïå ðå ÷èñ ëÿþò óæå îò äå ëû ÐÒÎ â Êèå âå, ßëòå, Ìîñ êâå, Êà ëó ãå, Ðîñ òî âå-íà-Äî íó, ãëàâ íàÿ êâàð òè ðà —â Ïåò ðî ãðà äå [5, ñ.212]. Íà 1 ñåí òÿá ðÿ 1915 ã. â Òåî ñî -ôè ÷åñ ñêîì îá ùå ñò âå Êèå âà ñî ñòîÿ ëî 60 ÷ëå íîâ, Ìî ñê -âû — 45, Ðîñ òî âà-íà-Äî íó — 30, Êà ëó ãè — 20, ßëòû —12, Ïå òåð áóð ãà — áî ëåå 170 ÷å ëî âåê. Âîç ãëàâ ëÿ ëà êè åâ -ñêîå Òåî ñî ôè ÷å ñêîå îá ùå ñò âî Åëè çà âå òà Âèëü ãåëü ìîâ -íà Ðàäçèêåâè÷.  1918 ã. Êèåâñêîå îòäåëåíèå Ðîñ ñèé -ñêî ãî òåîñîôè÷åñêîãî îáùåñòâà ðàñïîëàãàëàñü â äîìå¹26 ïî óëèöå Áîëüøàÿ Ïîäâàëüíàÿ.

Íà äå æ äà Àí ä ðå åâ íà ìíî ãîå ñäå ëà ëà ïî ñëå ñìåð òèïëå ìÿí íè öû äëÿ óâå êî âå ÷è âà íèÿ åå ïà ìÿ òè.  1911 ã.â ïðå äè ñëî âèè êî 2-ìó âû ïóñ êó ñáîð íè êà «Âî ïðî ñû òåî -ñî ôèè», ïîë íî ñòüþ ïî ñâÿ ùåí íîì ïà ìÿ òè Å.Ï. Áëà âàò -ñêîé — 80-ëå òèþ ñî äíÿ ðî æ äå íèÿ è 20-ëå òèþ ñî äíÿñìåð òè, ãî âî ðèò ñÿ: «Ïðè ëà ãà åì ê íà øå ìó èç äà íèþ ðÿäôî òî ãðà ôèé è ñíèì êîâ, êî òî ðûå íàì óäà ëîñü ïî ëó ÷èòüáëà ãî äà ðÿ ñîäåéñòâèþ Íàäåæäû Àíäðååâíû Ôàäååâîé,òåòêè Å.Ï.Á.» [5, ñ.169].

 òå ãîäû, áó äó ÷è óæå ïî æè ëûì ÷å ëî âå êîì,Í. À. Ôà äåå âà àê òèâ íî ó÷à ñò âî âà ëà â îá ùå ñò âåí íîéæèç íè ãî ðî äà. Îíà ÿâ ëÿ ëàñü äåé ñò âè òåëü íûì ÷ëå íîììíî ãèõ áëà ãî òâî ðè òåëü íûõ îá ùåñòâ Îäåñ ñû: Äîìà Òðó -äî ëþ áèÿ, Îá ùå ñò âà áîðü áû ñ òó áåð êó ëå çîì, Îá ùå ñò âàïî êðî âè òåëü ñò âà æè âîò íûì. Îíà ïî äà ðè ëà ìíî ãî ðåä -êèõ êíèã Îäåñ ñêîé ãî ðîä ñêîé ïóá ëè÷ íîé áèá ëèî òå êå(îêî ëî 200 òî ìîâ) [5, ñ.171]. Óìåð ëà Íà äå æ äà Àí ä ðå åâ -íà â 1919 ã., ïîõîðîíåíà íà Ñòàðîì êëàäáèùå â ñå ìåé -íîì ñêëåïå Ôàäååâûõ.

 êîí öå âåñ íû 1881 ã. â Îäåñ ñó ïå ðå åç æà åò ÂåðàÏåò ðîâ íà Æå ëè õîâ ñêàÿ ñ äåòü ìè, è Ôà äåå âû îïÿòü æè -âóò âñå âìåñòå.

Âåðà Ïåò ðîâ íà áûëà íå òîëü êî ñå ñò ðîé Åëå íû Ïåò -ðîâ íû, íî è îä íèì èç ñà ìûõ ïðå äàí íåé øèõ åå äðó çåé è çà ùèò íè êîâ. Êðî ìå òîãî, ñàìà Âåðà Ïåò ðîâ íà, êàê è ååìàòü, ñòà ëà èç âåñò íîé ðóñ ñêîé ïè ñà òåëü íè öåé. Åå ïåðóïðè íàä ëå æàò ìíî ãèå äåò ñêèå êíè ãè, êî òî ðû ìè çà÷è -òûâàëàñü ìî ëî äåæü Ðîñ ñèè, áîëü øîé ïî ïó ëÿð íî ñòüþïîëü çî âà ëèñü êíèæ êè, èç äàí íûå äëÿ íà ðîä íî ãî ÷òå íèÿ, íà êî íåö, îíà íà ïè ñà ëà äëÿ ñâî èõ äå òåé âîñ ïî ìè íà íèÿ«Êàê ÿ áûëà ìà ëåíü êîé» è «Ìîå îò ðî ÷å ñò âî» è áèî ãðà -ôèþ Åëå íû Ïåò ðîâ íû, êî òî ðûå áûëè ïå ðå âå äå íû íàäðó ãèå ÿçû êè. Âåðà Ïåò ðîâ íà íå áûëà ÷ëå íîì òåî ñîô -ñêî ãî îá ùå ñò âà, íî âïîë íå ðàç äå ëÿ ëà òåî ñîô ñêèå âå ðî -âà íèÿ è óáå æ äå íèÿ ñâî åé ñå ñò ðû. Îíà ñ÷è òà ëà, ÷òî«òåî ñî ôèÿ â ñâî åì ÷èñ òîì, íðàâ ñò âåí íîì ó÷å íèè î÷åíüáëèç êà ê õðè ñòè àí ñò âó, íî, ê íå ñ÷à ñòèþ, ëþäè âñåõ ðå -ëè ãèé è âñåõ ôè ëî ñîô ñêèõ ó÷å íèé âñå ãäà ñó ìå þò çà òåì -íèòü è çà ïà÷ êàòü îñ íîâ íóþ èäåþ è ñóù íîñòü ñâÿ òîé èñ -òè íû. «ß áû õî òå ëà áûòü òåî ñîô êîé è ïðà âî ñëàâ íîéõðè ñòè àí êîé, îò áðî ñèâ îò ñâî åé ðå ëè ãèè è òåî ñî ôèè âñå ëþä ñêîå, îñ òà âèâ òîëü êî ñóòü èõ…» — ãî âî ðè ëà îíà[5, ñ. 45]. Îíà, êàê è âñå ÷ëå íû ñå ìåé ñò âà Ôà äåå âûõ, óâëå êàëàñü òà èí ñò âåí íû ìè ÿâ ëå íèÿ ìè ÷å ëî âå ÷å ñêîéïñè õè êè, ïî ýòî ìó è êíè ãà åå «Íå îáú ÿñ íè ìîå èëè íå îáú -ÿñ íåí íîå» îïè ñû âà åò ÷ó äå ñà, ïðî èñ õî äèâ øèå â ñå ìüåÔà äåå âûõ.

Ó Âåðû Ïåò ðîâ íû ïî ñëå ñìåð òè ìóæà îñ òà ëîñü øåñ -òå ðî äå òåé. Êî ãäà îíà ïå ðå åõà ëà â Îäåñ ñó, ñ íåé áûëèìëàä øèå — äî ÷å ðè Âåðà, Íà äå æ äà, Åëå íà è ñûí Âà ëå -ðè àí. Íà äå æ äà è Åëå íà ó÷è ëèñü â Ìà ðè èí ñêîé ãèì íà -

28 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹5

* Àëü áîì áûë êîí ôè ñêî âàí êîì ìó íè ñòà ìè â 1918 ã. âìå ñòå ñî âñå ìè àð õè âà ìè Ðîñ ñèé ñêî ãî Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà è ñ÷è òà åò ñÿóòå ðÿí íûì, õîòÿ íå èñ êëþ ÷å íî, ÷òî îí äî ñèõ ïîð õðà íèò ñÿ â àð õè âå ÊÃÁ. — Ïðèì. ðåä.

çèè, ñå ìüÿ íó æ äà ëàñü, è åäèí ñò âåí íàÿ êîð ìè ëè öà —ìàòü — ïè ñà ëà, ïè ñà ëà è ïè ñà ëà. Âåñ íîé 1884 ã. ïî ñëåìíî ãî ëåò íåé ðàç ëó êè Âåðà Ïåò ðîâ íà è Íà äå æ äà Àí ä ðå -åâ íà åäóò â Ïà ðèæ ê Å.Ï.Á., ãäå îíè íà õî äè ëèñü ñ 8 ìàÿ ïî 16 èþíÿ. Îò òó äà Âåðà Ïåò ðîâ íà øëåò ñâîþ ïåð âóþñòà òüþ «Å.Ï. Áëà âàò ñêàÿ è òåî ñî ôè ñòû (Çà ãðà íè÷ íûåïèñü ìà)» â «Îäåñ ñêèé âåñò íèê». Îñ òàëü íûå ÷å òû ðå ÷àñ -òè ïîä îá ùèì íà çâà íè åì «Â îá ëàñ òè îê êóëü òèç ìàè ìàã íå òèç ìà» áûëè íà ïè ñà íû è îïóá ëè êî âà íû ïî ñëååå ïðè åç äà èç Ïà ðè æà â òîì æå «Îäåñ ñêîì âåñò íè êå».À äðó ãàÿ îäåñ ñêàÿ ãà çå òà «Íî âî ðîñ ñèé ñêèé òå ëå ãðàô»ïå ÷à òà åò ñå ðèþ ñòà òåé «Ïèñü ìà èç çà ãðà íè öû». 1884 ã. ïüå ñà Âåðû Ïåò ðîâ íû «Íà çâàë ñÿ ãðóç äåì —ïî ëå çàé â êó çîâ» áûëà óäî ñòîå íà ïðå ìèè Èâà íà Ãå îð -ãèå âè ÷à Âó ÷è íû, à â 1885 ã. â Îäåñ ñå ïå ÷à òà åò ñÿ ðî ìàí«Áûëî, ïðî øëî è áûëü åì ïî ðîñ ëî». Çäåñü æå îíà âñòðå -÷à åò âðà ÷à Ðà åâ ñêî ãî è çà ïè ñû âà åò åãî ðàñ ñêàç î äó ýëèÌ.Þ. Ëåð ìîí òî âà [5, ñ.59-60].

Îñå íüþ 1885 ã. Âåðà Ïåò ðîâ íà ïå ðå åç æà åò â Ïå òåð -áóðã, î÷å âèä íî, â ñâÿ çè ñ ìà òå ðè àëü íûì ïî ëî æå íè åì èíå îá õî äè ìî ñòüþ çà ðà áà òû âàòü íà æèçíü. Ïå ðåä îòú åç -äîì îíà ïî äà ðè ëà Îäåñ ñêîé ãî ðîä ñêîé ïóá ëè÷ íîé áèá -ëèî òå êå áîëü øóþ ïîä áîð êó ñâî èõ êíèã: «Íå îáú ÿñ íè ìîåè íå îáú ÿñ íåí íîå», «Êàâ êàç è Çàêàâêàçüå», «Ïåðåæèòàÿæèçíü», «Ó âå÷íûõ îãíåé».

Êî ãäà â 1892 ã. ñðà çó æå ïî ñëå ñìåð òè Åëå íû Ïåò -ðîâ íû Áëà âàò ñêîé âû øëà ïà ñê âèëü íàÿ êíè ãà Âñ. Ñî -ëîâü å âà î íåé «Ñî âðå ìåí íàÿ æðè öà Èçè äû», Âåðà Ïåò -ðîâ íà òóò æå âêëþ ÷è ëàñü â áîðü áó çà ÷åñòü ñâî åé ñå ñò -ðû. Îíà îïóá ëè êî âà ëà êíè ãó «Å. Ï. Áëà âàò ñêàÿ è ñî âðå -ìåí íûé æðåö èñòèíû» [5, ñ. 57].

Óìåð ëà Âåðà Ïåò ðîâ íà 17 ìàÿ 1896 ã. â Ïå òåð áóð ãåîò êðó ïîç íî ãî âîñ ïà ëå íèÿ ëåã êèõ. Ïî çà âå ùà íèþ ïî õî -ðî íè ëè åå â Îäåñ ñå íà Ñòà ðîì êëàä áè ùå. «Îíà íè êî ãäàíå ïà äà ëà äó õîì, — ïè ñàë î Âåðå Ïåò ðîâ íå Ð. Íè êî ëà -åâ, — ýòî áûëà åå îò ëè ÷è òåëü íàÿ ÷åð òà, êàê è ñî÷óâ -ñòâèå ÷ó æèì áå äàì è ãî ðå ñòÿì. Íå ñìîò ðÿ íà î÷åíü îã ðà -íè ÷åí íûå ñðåä ñò âà, ìíî ãî ëþ äåé ïîì íÿò Âåðó Ïåò ðîâ -íó çà åå ïî ìîùü ìà òå ðè àëü íóþ, íå ãî âî ðÿ óæå î ïîä -äåðæ êå íðàâ ñò âåí íîé» [5, ñ.61].

Ñòàð øàÿ äî÷ü Âåðû Ïåò ðîâ íû — Âåðà Âëà äè ìè -ðîâ íà, â çà ìó æå ñò âå Äæîí ñîí, ïå ðå âå ëà íà àíã ëèé ñêèéÿçûê ïèñü ìà Å.Ï.Áëà âàò ñêîé ê ÷ëå íàì ñå ìüè Ôà äå -åâûõ. Ýòè ïèñü ìà ïóá ëè êî âà ëèñü ñ äå êàá ðÿ 1894 ã. ïîäå êàáðü 1895 ã. â íüþ-éîðê ñêîì òåî ñîô ñêîì æóð íà ëå«The Path». Îïóá ëè êî âà ëà íå ñêîëü êî êíèã. Ÿ ìóæ,×àðëüç Äæîí ñîí, áûë èç âåñò íûì ïóá ëè öè ñòîì, ïè ñà òå -ëåì, òåî ñî ôîì, îê êóëü òè ñòîì, ïå ðå âî ä÷è êîì ñ ñàí ñê ðè -òà, èí äó ñòàí ñêî ãî è áåí ãàëü ñêî ãî ÿçû êîâ. Îí ÿâ ëÿë ñÿ÷ëå íîì Ëîí äîí ñêî ãî òåî ñîô ñêî ãî îá ùå ñò âà è ïðè íè ìàë ó÷à ñòèå â ñîç äà íèè Äóá ëèí ñêîé òåî ñîô ñêîé ëîæè. Áûëëè÷ íî çíà êîì ñ Å.Ï.Áëà âàò ñêîé.

Åå ñå ñò ðà Íà äå æ äà Âëà äè ìè ðîâ íà áûëà çà ìó æåì çà ãëàâ íî êî ìàí äóþ ùèì àð ìèÿ ìè þãî-çà ïàä íî ãî ôðîí òàÀ.À. Áðó ñè ëî âûì. Ñ 1909 ïî 1915 ãîäû Íà äå æ äà è Åëå -íà Æå ëè õîâ ñêèå îïÿòü æè âóò â Îäåñ ñå. Îíè çà íè ìà -ëèñü, êàê è âñÿ ñå ìüÿ Ôà äåå âûõ, áîëü øîé áëà ãî òâî ðè -òåëü íîé ðà áî òîé, ìíî ãî æåðò âî âà ëè íà íó æ äû ïðà âî -ñëàâ íûõ âîè íîâ, ñî ñòîÿ ëè ÷ëå íà ìè îá ùåñòâ «Áðàò ñêàÿïî ìîùü», Îá ùå ñò âà ïî ñî áèÿ áîëü íûì íà ëè ìà íàõ. Îñî -áåí íî àê òèâ íî ðà áî òà ëà Í.Â. Áðó ñè ëî âà â ñâîé ïðè åçäâ Î äåñ ñó â 1916 ã. — è ïî áëà ãî òâî ðè òåëü íî ñòè, è ïîñíàá æå íèþ âîéñê ïî äàð êà ìè è ìå äè êà ìåí òà ìè, è ïî îð -ãà íè çà öèè ñà íè òàð íûõ ïî åç äîâ-áàíü, ëà çà ðå òîâ, ãîñ ïè -òà ëåé, ïðè þòîâ äëÿ äå òåé è áå æåí öåâ. Áëà ãî äà ðÿ åéâ Î äåñ ñå âîç íè êà åò èí ñòè òóò «êðå ñò íûõ ìà òå ðåé», äëÿïðÿ ìî àä ðåñ íîé ïî ìî ùè èñ êà ëå ÷åí íûì íà âîé íå ñîë äà -

òàì.  îê òÿá ðå 1916 ã. Íà äå æ äà Âëà äè ìè ðîâ íà ñïàñ ëàáó äó ùå ãî ãå ðîÿ ðå âî ëþ öèè Ã.È. Êî òîâ ñêî ãî, ïðè ãî âî -ðåí íî ãî â Îäåñ ñå ê ñìåðò íîé êàç íè. Ïî ñëåä íèé ïå ðè îäæèç íè Íà äå æ äû Áðó ñè ëî âîé è Åëå íû Æå ëè õîâ ñêîéïðî øåë â ×å õî ñëî âà êèè. Âñþ æèçíü ñå ñò ðû óâ ëå êà ëèñüòåîñîôèåé [5, ñ.67-81].

Âñå áëèç êèå Åëå íû Ïåò ðîâ íû Áëà âàò ñêîé áûëèîäà ðåí íû ìè ëþäü ìè, ïðèí¸ñøè ìè ñâî åé äåÿ òåëü íî -ñòüþ íå ìà ëî ïîëü çû äëÿ Óêðàèíû.

Áëà ãî äà ðÿ òîìó, ÷òî ñå ìüÿ Ôà äåå âûõ ïðî æè âà ëà íàÓê ðàè íå, Åëå íà Ïåò ðîâ íà Áëà âàò ñêàÿ, íà âñþ æèçíü ñî -õðà íèâ øàÿ ïðå äàí íóþ è íåæ íóþ ëþ áîâü ê ñâî èì áëèç -êèì, íå ðàç âîç âðà ùà ëàñü íà ñâîþ ðî äè íó.  1848 ã. «÷å -ðåç íå ñêîëü êî ìå ñÿ öåâ ïî ñëå ñâàäü áû ñ Í. Áëà âàò ñêèìÅëå íà Ïåò ðîâ íà íå îæè äàí íî âîç âðà òè ëàñü ê ðîä íûì,îáú ÿâ ëÿÿ, ÷òî æèòü ñ ìó æåì íå ìî æåò, åäåò ê îòöó, êî òî -ðûé âñòðå òèò åå â Îäåñ ñå» — âñïî ìè íà åò â áèî ãðà ôè ÷å -ñêîì î÷åð êå «Åëå íà Ïåò ðîâ íà Áëà âàò ñêàÿ» åå ñå ñò ðàÂ.Ï. Æå ëè õîâ ñêàÿ [5, ñ.179]. Îò òó äà ÷å ðåç Êåð÷ü Áëà âàò -ñêàÿ óåç æà åò çà ãðà íè öó.

Ñëå äóþ ùèé åå ïðè åçä ñî ñòî ÿë ñÿ — ÷å ðåç 10 ëåò,â äå êàá ðå 1858 ã., ñíà ÷à ëà ê ñå ñò ðå â Ïñêîâ ñêóþ ãó áåð -íèþ, à çà òåì âåñ íîé 1860 ã. â Êèåâ, Òèô ëèñ, ãäå ñêîí ÷à -ëàñü áà áóø êà, è íà îá ðàò íîì ïóòè â Îäåññó.

Òî ãäà æå ñî ñòîÿ ëàñü çíà ìå íà òåëü íàÿ âñòðå ÷à Åëå -íû Ïåò ðîâ íû ñ ìè òðî ïî ëè òîì Èñè äî ðîì, êî òî ðàÿ íà -âñå ãäà îñ òà âè ëà ãëó áî êèé ñëåä â åå äóøå. Ýòî ïðî èçîø -ëî â ãî ðî äå Çà äîí ñêå, Âî ðî íåæ ñêîé ãó áåð íèè, ãäå â òîâðå ìÿ íà õî äèë ñÿ Êè åâ ñêèé ìè òðî ïî ëèò Èñè äîð, êî òî -ðî ãî ñå ñò ðû ïîì íè ëè åùå ñ äåò ñêèõ ëåò. Íà ïðàâ ëÿ ÿñüâ Ïå òåð áóðã, îí ïî ïóòè îñòàíîâèëñÿ â Çàäîíñêå, ÷òîáûïîñåòèòü ìåñòíûé ìîíàñòûðü.

Âåðà Ïåò ðîâ íà âñïî ìè íà åò: «Ìíå î÷åíü õî òå ëîñüåãî âñòðå òèòü. Îí íàñ âñïîì íèë è ïðè ñëàë èç âåñ òèå,÷òî î÷åíü áó äåò ðàä âè äåòü íàñ ïî ñëå ìî ëåá íà. Ìû îò -ïðà âè ëèñü â êà ôåä ðàëü íûé ñî áîð. Ó ìåíÿ áûëî ïëî õîåïðåä ÷óâ ñò âèå, è ïî äî ðî ãå ÿ ñêà çà ëà ñå ñò ðå: «Ïðî øóòåáÿ, ïî ñòà ðàé ñÿ, ÷òî áû òâîè ìè ëûå ÷åð òè êè ìîë ÷à ëè,ïîêà ìû áó äåì ó ìè òðî ïî ëè òà». Îíà, ñìå ÿñü, îò âå òè ëà,÷òî è îíà æå ëà åò òîãî æå, íî íå ìî æåò çà íèõ ïî ðó ÷èòü -ñÿ. ß ýòî çíà ëà òàê æå õî ðî øî, è ïî òî ìó ÿ íå óäè âè ëàñü,÷òî êàê òîëü êî ìè òðî ïî ëèò ñòàë ðàñ ñïðà øè âàòü ìîþ ñå -ñò ðó î åå ïó òå øå ñò âè ÿõ, íà ÷à ëèñü ñòó êè: ðàç, äâà, òðè...ß èñ ïû òà ëà óæàñ íûå ìóêè. ßñíî áûëî, ÷òî îí íå ìîã íå çà ìå òèòü íà çîé ëè âî ãî ïðè ñòà âà íèÿ ýòèõ ñó ùåñòâ, êî òî -ðûå êà çà ëîñü, ðå øè ëè ïðè ñîå äè íèòü ñÿ ê íà øå ìó îá ùå -ñò âó è ïðè íÿòü ó÷à ñòèå â áå ñå äå. ×òî áû ïå ðå áèòü íàñ,îíè ïðèâîäèëè â äâèæåíèå ìåáåëü, çåðêàëà, äâèãàëèíàøè ñòàêàíû, äàæå ÿíòàðíûå ÷åòêè, êîòîðûå ñòàðåöäåðæàë â ðóêàõ.

Îí ñðà çó çà ìå òèë íàøå ñìó ùå íèå è, ïî íÿâ ïî ëî æå -íèå, ñïðî ñèë, êî òî ðàÿ èç íàñ ìå äè óì. Áó äó ÷è áîëü øîéýãîè ñò êîé, ÿ ïî ñïå øè ëà óêà çàòü íà ñå ñò ðó. Ìè òðî ïî ëèò áå ñå äî âàë ñ íàìè áî ëåå ÷àñó. Êî ãäà îí ïîä ðîá íî ðàñ -ñïðî ñèë ìîþ ñå ñò ðó, íàì ïî êà çà ëîñü, ÷òî îí âïîë íå áûë óäîâ ëå òâî ðåí òåì, ÷òî óâèäåë ýòîò ôåíîìåí» [7,ñ. 108-109].

Íà ïðî ùà íèå îí áëà ãî ñëî âèë Åëå íó è íà ïóò ñò âî -âàë ñëî âà ìè, êî òî ðûå íà âå êè îñ òà ëèñü åé ïà ìÿò íû èäî ðî ãè êàê ìíå íèå îá åå èñ êëþ ÷è òåëü íîì äàðå ïðî ñâå -ùåí íî ãî èå ðåÿ ïðà âî ñëàâ íîé öåðê âè. Îí ñêà çàë: «Íåòñèëû íå îò Áîãà! Ñìó ùàòü ñÿ åþ âàì íå ÷å ãî, åñëè âû íåçëî óïîò ðåá ëÿå òå îñî áûì äà ðîì, äàí íûì âàì… Ìàëî ëè íå èç âå äàí íûõ ñèë â ïðè ðî äå? Âñåõ èõ íå äàíî çíàòü ÷å -ëî âå êó, íî óç íà âàòü èõ åìó íå âîñ ïðå ùå íî, êàê íå âîñ -ïðå ùå íî è ïîëü çî âàòü ñÿ èìè. Îí ïðå îäî ëå åò è, ñî âðå -ìå íåì, ìî æåò óïîò ðå áèòü èõ íà ïîëü çó âñå ãî ÷å ëî âå ÷å -

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 29

ñò âà… Áîã äà áëà ãîñëî âèò âàñ íà âñå õîðîøåå è äîáðîå» [9, ñ.11]. Êàêèìè ïðîðî÷åñêèìè îêàçàëèñü ýòè ñëîâà!

Ìî æåò áûòü, áëà ãî äà ðÿ ýòîé âñòðå ÷å îò íî øå íèåÅëå íû Ïåò ðîâ íû ê ïðà âî ñëà âèþ âñå ãäà îñ òà âà ëîñü ãëó -áî êî óâà æè òåëü íûì. Âî îá ùå, õî òå ëîñü áû åùå ðàç «ðàñ -ñòà âèòü òî÷ êè íàä ³» â âî ïðî ñå îò íî øå íèÿ Å.Ï. Áëà âàò -ñêîé ê õðè ñòè àí ñò âó. Ñëî æè ëîñü ëîæ íîå ìíå íèå, ÷òîÅëå íà Ïåò ðîâ íà îò ðè öà ëà õðè ñòè àí ñò âî è ïðåä ïî ÷è òà -ëà åìó áóä äèçì. Äà âàé òå âäó ìà åì ñÿ â åå ñëî âà, íà ïè -ñàí íûå òå òóø êå Íà äå æ äå Àí ä ðå åâ íå Ôà äåå âîé â Îäåñ -ñó: «…ìîè êíè ãè íå ïðî òèâ ðå ëè ãèè, íå ïðî òèâ Õðè ñòà, íî ïðî òèâ òðóñ ëè âî ãî ëè öå ìå ðèÿ òåõ, êòî ìó ÷à åò, ñæè -ãà åò íà êî ñò ðàõ, óáè âà åò âî èìÿ Âñå ìî ãó ùå ãî Ñûíà Áî -æèå ãî óæå ñ ñà ìî ãî ïåð âî ãî ìî ìåí òà ïî ñëå òîãî, êàê îíóìåð íà êðå ñòå çà âñå ÷å ëî âå ÷å ñò âî,… — è âñå ýòî òâî -ðèò ñÿ âî èìÿ Åãî! Ãäå æå Èñ òè íà? Ãäå åå íàé òè? Ñðå äèòðåõ îñ íîâ íûõ òàê íà çû âàå ìûõ õðè ñòè àí ñêèõ öåðê -âåé — â Àíã ëèè, Ãåð ìà íèè è äðó ãèõ ïðî òåñ òàíò ñêèõñòðà íàõ ñó ùå ñò âó åò 232 ñåê òû, â Àìå ðè êå èõ 176, êà æ -äàÿ èç íèõ ïðè òÿ çà åò íà òî, ÷òî áû åå ïî ÷è òà ëè. Æå ëà åò, ÷òî áû åå ñîá ñò âåí íûå äîã ìà òû ëþäè ïðè çíà âà ëè âåð -íû ìè, à äîã ìà òû äðó ãèõ ñåêò — íå ïðà âèëü íû ìè» [8,ñ.166]. «Äëÿ ìåíÿ íå ñó ùå ñò âó åò õðè ñòè àí ñêèõ äîãì,ðàâ íî êàê è áóä äèé ñêèõ è áðàõ ìà íè ñò ñêèõ. Íè Õðè ñòîñ, íè Áóä äà, íè èí äóñ ñêèé Êðèø íà íè êî ãäà íå ïðî ïî âå äî -âà ëè íè êà êîé äîã ìû, íè åäè íî ãî äîã ìà òà âåðû, çà èñêëþ÷åíèåì îä íîé âå ëè ÷àé øåé èñ òè íû: „Âîç ëþ áèáëèæ íå ãî ñâî åãî, êàê ñà ìî ãî ñåáÿ“ è „Âîç ëþ áè Ãîñ ïî äàòâîå ãî ïðå âû øå ñàìîãî ñåáÿ“» [8, ñ.192].

«…Íà ðîä èñ êðå íåí â ñâî åé âåðå; îíà ìî æåò áûòüñëå ïîé, íå ðà çóì íîé, íî ýòà âåðà âå äåò íà ðîä ê äî á ðó…Ó÷è òåëü ýòî ïðè çíà¸ò è ãî âî ðèò, ÷òî åäèí ñò âåí íûé íà -ðîä â ìèðå, ÷üÿ ðå ëè ãèÿ íå óìî çðè òåëü íà, — ýòî ïðà âî -ñëàâ íûå» [8, ñ.167]. Ñíî âà è ñíî âà â ñâî èõ ïèñü ìàõ îíàîáú ÿñ íÿ åò: «ß íå âû ñòó ïàþ ïðî òèâ Õðè ñòà, ïðî òèâ Èè -ñó ñà. ß íå ïðî òèâ õðè ñòè àí ñò âà èñ òèí íî ãî — ÿ ïðî òèâ… ëîæ íî ãî õðè ñòè àí ñò âà» [8, ñ.209]. «…âåðà ìîèõ ðóñ -ñêèõ ïðåä êîâ äëÿ ìåíÿ ñâÿ ùåí íà, ÿ âñåãäà ñòàíó íàçàùèòó ýòîé âåðû è Ðîññèè…» [8, ñ.605-606].

 äðó ãîì ïèñü ìå îíà ðàçú ÿñ íÿ åò ñå ñò ðå: «Íå âåðü,÷òî òåî ñî ôèÿ íà ïðàâ ëå íà íà îï ðî âåð æå íèå èëè, ÷òîåùå õóæå, íà óíè÷ òî æå íèå õðè ñòè àí ñò âà. Îíà óíè÷ òî -æà åò íå ñå ìå íà èñ òè íû, íî ëèøü ïëå âå ëû: ïðå äó áå æ äå -íèÿ, áî ãî õóëü íûå ðå ëè ãè îç íûå ïðåä ðàñ ñóä êè, èå çó èò -ñêèé ôà íà òèçì… Ìû ñëèø êîì óâà æà åì ÷å ëî âå ÷å ñêóþñâî áî äó ñî âåñ òè è äó õîâ íûå óñò ðåì ëå íèÿ ëþ äåé, ÷òî áûçà òðà ãè âàòü â íà øåé ïðî ïà ãàí äå ðå ëè ãè îç íûå ïðèí öè -ïû. Ó êà æ äî ãî óâà æàþ ùå ãî ñåáÿ è ìûñ ëÿ ùå ãî ÷å ëî âå êàåñòü ñâîÿ ñâÿ òàÿ ñâÿ òûõ, ê êî òî ðîé ìû, òåî ñî ôû, òðå áó -åì óâà æå íèÿ» [8, ñ. 599]. È èìåí íî ïðà âî ñëàâ íàÿ öåð -êîâü îáú ÿ âè ëà Å.Ï. Áëà âàò ñêóþ, êàê è Ðå ðè õîâ, âíåÖåðê âè, òàê êàê îíè, ïî èõ ìíå íèþ, íå áûëè õðè ñòèà -íà ìè, õîòÿ äëÿ Åëå íû Ïåò ðîâ íû âåðà ïðåä êîâ áûëàñâÿ ùåí íîé…

Âîç ìîæ íî, Åëå íà Ïåò ðîâ íà ïî ñå ùà ëà Óê ðàè íó èâ 1862 ã., òàê êàê â àð õè âàõ Òåî ñîô ñêî ãî Îá ùå ñò âà èìååòñÿ «Ïàñ ïîðò», âû äàí íûé êàí öå ëÿ ðè åé öàð ñêî ãî íàìåñòíèêà Êàâ êà çà åé è «îïå êàå ìî ìó åþ ðå áåí êó Þðåäëÿ ïî åçä êè â Òàâ ðè äó, Õåð ñîí è Ïñêîâ ñêóþ ãó áåð íèþñðî êîì íà îäèí ãîä». Íà ïàñ ïîð òå äàòà: 23 àâ ãó ñòà1862 ã. [7, ñ.179].

Ñó ùå ñò âó þò óïî ìè íà íèÿ â ðàç ëè÷ íûõ èñ òî÷ íè êàõî ïî ñå ùå íèè è ïðî æè âà íèè Å.Ï.Áëà âàò ñêîé â ã.Êèå âå,íà ïðè ìåð, â 1864 ã. è ïîç æå [7, ñ.302]. Ê ñî æà ëå íèþ, ýòè ïå ðèî äû æèç íè íå èñ ñëå äî âà íû è íå âñå ãäà èç âåñò íî,çà ÷åì îíà ïðè åç æà ëà è ãäå îñ òà íàâ ëè âà ëàñü. Âîç ìîæ íî,

â îäèí èç ýòèõ ïðè åç äîâ îíà ïî ñå ùà ëà ãå íå ðàë-ãó áåð íà -òî ðà Êèå âà Äîí äó êî âà-Êîð ñà êî âà, äîì êî òî ðî ãî ðàñ ïî -ëà ãàë ñÿ íà óãëó óëèö Èí ñòè òóò ñêàÿ, 20 è Øåë êî âè÷ íàÿ, 8-10. Íî äîì â íàñòîÿùåå âðåìÿ íå ñîõðàíèëñÿ.

Ñëå äóþ ùèé ïðè åçä Åëå íû Ïåò ðîâ íû íà Óê ðàè íó,î÷å âèä íî, ñî ñòî ÿë ñÿ â 1867 ã., êî ãäà îíà, íå èç âå ùàÿðîä íûõ, ïðèå õà ëà â Êèåâ, ãäå â ýòî âðå ìÿ â Êè åâ ñêîìîïåð íîì òå àò ðå âû ñòó ïàë åå âåð íûé äðóã Àãàð äè Ìèò -ðî âè÷.  ïèñü ìå ê êíÿ çþ À.Ì.Äîí äó êî âó-Êîð ñà êî âó îíà ïè øåò: «Ñ 1865 ïî 1868 ãîä, êî ãäà âñå äó ìà ëè, ÷òî ÿâ È òà ëèè èëè ãäå-íè áóäü åùå, ÿ ïî áû âà ëà â Åãèï òå, îò -êó äà ÿ äîëæ íà áûëà îò ïðà âèòü ñÿ â Èí äèþ, íî îò êà çà -ëàñü ýòî ñäå ëàòü. Èìåí íî òî ãäà ÿ âåð íó ëàñü â Ðîñ ñèþâî ïðå êè ñî âå òàì ìîå ãî Ó÷è òå ëÿ, æå ëàâ øå ãî, ÷òî áû ÿïî åõà ëà â ëà ìàè ñò ñêèé ìî íà ñòûðü Òîï-Ëèíã çà Ãè ìà -ëàÿ ìè, ãäå ÿ òàê õî ðî øî ñåáÿ ÷óâ ñò âî âà ëà, — âåð íó -ëàñü, èç ìå íèâ ìàð øðóò, âëå êî ìàÿ æå ëà íè åì âíîâü óâè -äåòü [...] (íåò, ïðî ñòè òå, íî ÿ âè äè ìî íå â ñè ëàõ ýòî âû -ãî âî ðèòü) — ñêà æåì ñâîþ ðîä íóþ ñòðà íó, è ïðèå õà ëà âÊèåâ, ãäå ÿ ïî òå ðÿ ëà âñå, ÷òî ìíå áûëî äî ðî æå âñå ãî íàñâå òå, è ÷óòü íå ëè øè ëàñü ðàñ ñóä êà» [8, ñ.225]. Ýòîò ïå -ðè îä æèç íè îïè ñû âà åò Ìýðè Ê. Íýô â ãëà âå «Ðå áå íîê»[7].  Êèå âå óìåð óñû íîâ ëåí íûé Åëå íîé Ïåò ðîâ íîé â1858 ã. ðå áå íîê, êî òî ðî ãî îíà ëþ áè ëà áîëü øå âñå ãî íàñâå òå. «…Ðå áå íîê óìåð, è òàê êàê ó ìåíÿ íå áûëî íè êà -êî ãî äî êó ìåí òà, è ìíå íå õî òå ëîñü äà âàòü ñâîå èìÿ, ÷òî -áû íå ïè òàòü ñïëåò íè, òî Ìèò ðî âè÷ âçÿë âñ¸ íà ñåáÿè â 1867 ãîäó â êà êîì-òî ìà ëåíü êîì ãî ðîä êå Þæ íîéÐîñ ñèè ïî õî ðî íèë ðå áåí êà àðè ñòî êðà òè ÷å ñêî ãî Áà ðî íà«ïîä ñâî èì èìåíåì»…» [3, ñ. 289].

Ïî ñëåä íèé ïðè åçä Åëå íû Ïåò ðîâ íû â Óê ðàè íó èâî îá ùå â Ðîñ ñèþ ñî ñòî ÿë ñÿ â 1872 ã. «Â ìàå 1872 ãîäàâåð íó ëàñü â Îäåñ ñó — «âî ñåì íà äöàòü ìå ñÿ öåâ ñïóñ òÿ»ïî ñëå ïî ëó ÷å íèÿ ìîåé òå òåé ïèñü ìà îò Ó÷è òå ëÿ» — ïè -ñà ëà Å.Ï.Á. À.Ï. Ñèí íåò òó [3, ñ.430]. Ýòî áûë íå ïðî -ñòîé ïå ðè îä æèç íè Å.Ï. Áëà âàò ñêîé. Îíà âñå ìè ñè ëà ìè ïû òà ëàñü îñ òàòü ñÿ íà ðî äè íå. Ïî ñå ëè ëàñü «…ó òåò êè,ãå íå ðàëü øè Âèò òå, íà Ïî ëè öåé ñêîé óëè öå, äîì Ãàà çà,¹ 36», — ïè ñà ëà â äå êàá ðå 1872 ã. Å.Ï.Á. [5, ñ.184]. Êñîæàëåíèþ, ýòîò äîì â íàñòîÿùåå âðåìÿ íå ñîõðàíèëñÿ.

Åëå íå Ïåò ðîâ íå íóæ íî áûëî íà ÷òî-òî æèòü, êàê-òîçà ðà áà òû âàòü ñðåä ñò âà íà æèçíü. Ïî ýòî ìó 12 ñåí òÿá ðÿ1872 ã. â «Îäåñ ñêîì ëè ñò êå îáú ÿâ ëå íèé» ïîÿ âè ëîñü ñî -îá ùå íèå: «×åð íè ëî õè ìè êà Ñå áèð è Êî» [5, ñ.193]. Íàñà ìîì äåëå ýòî Åëå íà Ïåò ðîâ íà îò êðû ëà â òîì æå äîìå, ãäå è æèëà, ôàá ðè êó è ìà ãà çèí ÷åð íèë íà èìÿ ã-æè Ñå -áèð, ïðè ÿòåëü íè öû ïî Êàè ðó, ñ êî òî ðîé îíà ïðèå õà ëàâ Î äåñ ñó. Ïî òîì îíà îò êðû âà åò ìà ãà çèí ïî ïðî äà æåöâå òîâ. À ïîë êîâ íèê Îëü êîòò ãî âî ðèò î ôîð òå ïè àí íûõêîí öåð òàõ Å.Ï. Áëà âàò ñêîé â Ðîñ ñèè â 1872–1873 ãî äàõ ïîä èìå íåì Ëàó ðû [7, ñ.161]. Íî, î÷å âèä íî, íè îäèí èçýòèõ ðî äîâ äåÿ òåëü íî ñòè íå ïðè íî ñèò åé óäîâ ëå òâî ðå -íèÿ è íå îá õî äè ìûõ ñðåäñòâ. 26 äå êàá ðÿ 1872 ã. îíà ïè -øåò ïèñü ìî â âûñ øèå èí ñòàí öèè Ðîñ ñèé ñêîé èì ïå ðèè,â êî òî ðîì ïðåä ëà ãà åò ñâîè óñ ëó ãè: «…ó ìåíÿ äî âîëü íîòà ëàí òó, ÷òî áû áûòü ïî ëåç íîé ðî äè íå» [5, ñ.189].* Íîçàïðîñ îñòàåòñÿ áåç îòâåòà. Ðîäèíà íå íóæäàëàñü â ååóñëóãàõ.

Âîò êàê îïè ñû âà åò ýòîò ïå ðè îä Â.Ï.Æå ëè õîâ ñêàÿ:«Â íà ÷à ëå 70-õ ãî äîâ ã-æà Áëà âàò ñêàÿ ïî áû âà ëà åùåðàç íà þãå Ðîñ ñèè è îêîí ÷à òåëü íî ðàñ ñòà ëàñü ñ ðî äè -íîé, ãäå íå ñìîò ðÿ íà ðàç íî îá ðà çèå ñâî èõ òà ëàí òîâ «èçðÿäà âîí», îíà íå ìîã ëà íàé òè èì ïðè ìå íå íèÿ, ïî íå -èìå íèþ ñâÿ çåé è ïðî òåê öèé. È îá ëàñòü ðóñ ñêîé æóð íà -ëè ñòè êè ñäå ëà ëàñü åé äîñ òóï íîé ëèøü òî ãäà, êî ãäà

30 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹5

* Åñòü ñåðü¸çíûå îñ íî âà íèÿ ïî ëà ãàòü, ÷òî ïèñü ìî ýòî ïîä äå ëà íî âðà ãà ìè Áëà âàò ñêîé. — Ïðèì. ðåä.

î íåé çà ãî âî ðè ëà ïðåññà Ñòàðîãî è Íîâîãî ñâåòà» [5,ñ.196].

Êðî ìå òîãî, ýòî áûë ïå ðè îä íà ÷à ëà ïå ðå ìåí â ìè ðî -âîç çðå íèè Åëå íû Ïåò ðîâ íû íà ïóòè ê òåî ñî ôèè. Âîò÷òî îíà ïè øåò ÷å ðåç øåñòü ëåò â ïèñü ìå ê ñâî åé ëþ áè -ìîé òåòå Í.À. Ôà äåå âîé: «Íè êî ãäà íå çà áó äó îäèí îñî -áåí íûé äåíü, òî÷ íåå âå ÷åð â Îäåñ ñå, êî ãäà ìû óæè íà ëèó âàñ äîìà. Òå òóø êà âñòó ïè ëà ñî ìíîþ â ñïîð ïî ïî âî äó ðå ëè ãèè è ñòà ëà ðå øè òåëü íî óò âåð æäàòü, ÷òî íè îäèíèó äåé è èäî ëî ïî êëîí íèê íå ñïî ñî áåí âîé òè â Öàð ñò âîÍå áåñ íîå è íè êî ãäà òóäà íå ïî ïà äåò. Ñ òîãî ñà ìî ãî ìî -ìåí òà ÿ ñòà ëà ñ ãðó ñòüþ çà äó ìû âàòü ñÿ íàä ýòè ìè ñëî âà -ìè. «Åñëè äàæå òå òóø êà, — ðàç ìûø ëÿ ëà ÿ, — òà êàÿ äî -á ðàÿ, áëà ãî ðîä íàÿ, ñïðà âåä ëè âàÿ æåí ùè íà, íà ñòîëü êîîñ ëå ï ëå íà õðè ñòè àí ñêè ìè äîã ìà ìè, ÷òî â ñî ñòîÿ íèè âå -ðèòü â òà êóþ óæàñ íóþ, êîø ìàð íóþ íå ñïðà âåä ëè âîñòüÁîãà, òî ÷òî æå ãî âî ðèòü î äðó ãèõ õðè ñòèà íàõ, ìíî ãèåèç êî òî ðûõ è òå òóø êè íî ãî ìè çèí öà íå ñòî ÿò?» Äî ýòî ãî ìî ìåí òà âî ìíå åùå îñ òà âà ëîñü ÷òî-òî îò õðè ñòè àí ñêîéâåðû. Ñïóñ òÿ íå ñêîëü êî ìå ñÿ öåâ ÿ, åñëè è íå äîø ëà äîïîë íî ãî àòå èç ìà, òî ñòà ëà ïðîñòî òåèñòêîé. …Íå èìåÿäîãì, íå òðåáóÿ îò íàøèõ ÷ëåíîâ âåðîâàòü â îäíî, à íåâ äðó ãîå, ìû â ðàâíîé ìåðå óâàæàåì è èíäóñîâ, è õðè -ñòè àí…» [8, ñ.182].

 ìàð òå 1873 ã. Åëå íà Ïåò ðîâ íà, ïî ëó ÷èâ ïèñü ìî îò Ó÷è òå ëÿ, íà âñå ãäà ïî êè äà åò ðî äè íó, íî ñâÿçü åå ñ íåéíå ïðå ðû âà åò ñÿ, åå ìûñ ëè ñíî âà è ñíî âà âîç âðà ùà þò ñÿê áëèç êèì. Ëþ áû ìè ïó òÿ ìè îíà ïû òà ëàñü íà ïîì íèòüî ñå áå, èñ êà ëà ëþáûå âîçìîæíîñòè íàïèñàòü èì.

È âîò ÷å ðåç ïÿòü ëåò, êî ãäà óæå ñîç äà ëà Òåî ñîô ñêîå îá ùå ñò âî, êî ãäà íà ïè ñà ëà «Ðà çî áëà ÷åí íóþ Èçè äó», âîäåñ ñêîé ãà çå òå «Ïðàâ äà» ïî ÿâ ëÿ åò ñÿ åå ïåð âàÿ ïóá ëè -êà öèÿ èç Íüþ-Éîð êà «Èç-çà ìîðÿ, èç-çà ñè íå ãî îêåà íà», ñíàá æåí íàÿ ïðè ìå ÷à íè åì: «Ïîä ýòèì çà ãëà âè åì îäíàèç èç âåñò íûõ â Àìå ðè êå ïè ñà òåëü íèö áó äåò ïî ìå ùàòü â „Ïðàâ äå“ ñâîè ôåëü å òî íû îá àìå ðè êàí ñêîé æèç íè» [5,ñ.201].  òî âðå ìÿ â ýòîé ãà çå òå, êðî ìå èç âåñò íûõ îäåñ -ñêèõ ïè ñà òå ëåé, ïå ÷à òà ëèñü Ýìèëü Çîëÿ, Àëü ôîíñ Äî -äý, Âèê òîð Ãþãî.  äàëü íåé øåì åå î÷åð êè î õà ðàê òå ðè -ñòè êå æè òå ëåé Ñî åäè íåí íûõ Øòà òîâ è èõ ïî ëè òè ÷å -ñêèõ âçãëÿ äàõ áó äóò ïå ÷à òàòü ñÿ êàê «Ïèñü ìà èç Àìå ðè -êè». Âñå îíè èäóò ïîä ðóá ðè êîé «Îò íüþ-éîðê ñêî ãî êîð -ðåñ ïîí äåí òà «Ïðàâ äû» çà ïîä ïè ñüþ Åëå íà Áëà âàò ñêàÿ. Ñâî åãî èìå íè îíà íå ñêðû âà åò. Îäíà èç èí òå ðåñ íåé øèõ ñòà òåé, ïðè ñëàí íàÿ â îäåñ ñêóþ «Ïðàâ äó» è íà ïå ÷à òàí -íàÿ 4 èþíÿ 1878 ã., — îá èçî áðå òà òå ëå ôî íî ãðà ôà Òî -ìà ñå Ýäè ñî íå, çà ïè ñàí íàÿ ñ åãî ñëîâ. Äî ñâî åãî îòú åç äàâ Èí äèþ 18 äå êàá ðÿ 1878 ã. Å.Ï.Á. îïóá ëè êî âà ëà â«Ïðàâ äå» ñåìü ñòà òåé.  35 íî ìå ðå ãà çå òû «Ïðàâ äà» çàôåâ ðàëü 1880 ã. â ðàç äå ëå «Êà ëåé äî ñêîï» áûëà íà ïå ÷à -òà íà î÷åíü áëà ãî æå ëà òåëü íàÿ ñòà òüÿ î Åëå íå Ïåò ðîâ íåè äåÿ òåëü íî ñòè Òåî ñîô è÷åñêî ãî îá ùå ñò âà â Èí äèè. Íàïå÷àòàë î íåé ñòàòüè è «Îäåññêèé ëèñòîê» îò 15 ñåí -òÿá ðÿ 1883 ã. è 25 ñåíòÿáðÿ 1883 ã., ïîñëåäíÿÿ çàïîäïèñüþ «Ô.Ò.ñ.» — àááðåâèàòóðà àíãëèéñêèõ ñëîâ«×ëåí Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî îáùåñòâà» [5, ñ.201-205].

Ïî òîì åå ñòà òüè áó äóò ïå ÷à òàòü ñÿ âî ìíî ãèõ ðîñ -ñèé ñêèõ èç äà íè ÿõ.  1883-1886 ãî äàõ åå ïèñü ìà èç Èí -äèè ïîä çà ãëà âè åì «Èç ïå ùåð è äåá ðåé Èí äî ñòà íà» è«Çà ãà äî÷ íûå ïëå ìå íà» íà ïå ÷à òà åò «Ðóñ ñêèé âåñò íèê»,à â 1880 ã. — «Ìî ñ êîâ ñêèå âå äî ìî ñòè», ñ 1886 ã. —æóðíàë «Ðåáóñ».

Ïî ñëå ñìåð òè Åëå íû Ïåò ðîâ íû Áëà âàò ñêîé, íà ñòó -ïèâ øåé 8 ìàÿ 1891 ã., êðóï íåé øèå ãà çå òû Óê ðàè íû ïîìåñòèëè íåê ðî ëî ãè î çà ãà äî÷ íîé è òà ëàíò ëè âîé æåíùèíå XIX âåêà: «Íî âî ðîñ ñèé ñêèé òå ëå ãðàô» îò 14ìàÿ, «Îäåñ ñêèå íî âî ñòè» îò 14, 15, 18, 22 ìàÿ, «Îäåñ -

ñêèé âåñò íèê» îò 16 ìàÿ, «Îäåñ ñêèé ëèñ òîê» îò 17 ìàÿ1891 ã. [5, ñ.234-238].

Âñå ãîäû æèç íè çà ãðà íè öåé íå ñìîò ðÿ íà ïðè íÿ òîåàìå ðè êàí ñêîå ãðà æ äàí ñò âî îíà áåç çà âåò íî ëþ áè ëà Ðî -äè íó, áûëà èñ òèí íîé ïàò ðè îò êîé, áî ëåç íåí íî ïå ðå æè -âàÿ ëþ áûå ïî ðà æå íèÿ Ðîñ ñèè è íà ïàä êè íà íåå, ïî ÷è -òàÿ ñåáÿ «ðóñ ñêîé ðî äîì» [9, ñ.28] è åùå äîë ãî ïðî äîë -æà ëà, êàê è âî âñå âðå ìÿ âîé íû, ïðè ñû ëàòü äåíü ãè íàðóñ ñêèõ ðà íå íûõ. Äàæå ïåð âûå âû ðó÷ êè, ïî ëó ÷åí íûåçà «Èçè äó», ïî øëè íà òó æå öåëü. Âñå äåíü ãè, ïî ëó ÷åí -íûå åþ â òî âðå ìÿ çà ñòà òüè â ðóñ ñêèõ ãàçåòàõ, îíàïåðå÷èñëèëà íà íóæäû Êðàñíîãî Êðåñòà [9, ñ.21].

Â.Ï. Æå ëè õîâ ñêàÿ îïè ñû âà åò ïî ñëåä íþþ âñòðå ÷óñ ñå ñò ðîé â Ëîí äî íå â 1890 ã.: «Ëþ áè ìåé øèì óäî âîëü -ñò âè åì åå áûëî â ýòè ïî ñëåä íèå íàøè âå ÷å ðà ñëó øàòüðóñ ñêèå ïðî ñòûå ïåñ íè… Òî è äåëî îá ðà ùà ëàñü îíà òîê îä íîé, òî ê äðó ãîé èç äî ÷å ðåé ìîèõ ñ çà èñ êè âàþ ùåéïðîñü áîé â ãî ëî ñå: «Íó, ïî ïîé ÷òî-íè áóäü, äóøà!.. Íóõîòü ÍÎ ×ÅÍÜ ÊÓ!.. Èëè ÒÐÀ ÂÓØ ÊÓ… ×òî-íèáóäüíàøå, ðîäíîå ñïîéòå…» [5, ñ.239].

Åëå íû Ïåò ðîâ íû íå ñòà ëî. Íî âîò óæå áî ëåå 130ëåò ñó ùå ñò âó åò Ìå æ äó íà ðîä íîå Òåî ñîô è÷åñêîå îá ùå ñò -âî. Èäåè, êî òî ðûå îíà ïðè íåñ ëà â ìèð, âäîõ íîâ ëÿ ëèè â äîõ íîâ ëÿ þò êðóï íåé øèõ ó÷å íûõ, ôè ëî ñî ôîâ, ïè ñà -òå ëåé, ëþ äåé, ñòàâ øèõ íà ïóòü äó õîâ íî ãî ðàç âè òèÿ âîâñåì ìèðå. Òàê æå êàê è ïðè åå æèç íè, â íàøå âðå ìÿó íåå ìíî ãî ïî ÷è òà òå ëåé è ñòî ðîí íè êîâ, è òàê æå ìíî ãî è ëþ äåé, ïðîäîëæàþùèõ êëåâåòàòü íà íå¸ è ïîíîñèòüåå èìÿ.

«Òðóä íî ñåáå ïðåä ñòà âèòü ÷òî-ëè áî íå îáû ÷àé íååè íåñ ïðà âåä ëè âåå òîãî óïîð íî ãî íå ïî íè ìà íèÿ è äàæåâðà æ äåá íî ñòè, ñ êî òî ðû ìè ðóñ ñêîå îá ðà çî âàí íîå îá ùå -ñò âî ïðî äîë æà åò îò íî ñèòü ñÿ ê ñâî åé ãå íè àëü íîé ñî îòå -÷å ñò âåí íè öå… êî òî ðàÿ ïî ñïðà âåä ëè âî ñòè, äîëæ íàáûòü ñëà âîé è ãîð äî ñòüþ ñâî åé ðî äè íû…» — ïè ñàëæóð íàë «Âî ïðî ñû òåî ñî ôèè», âûï. 2 çà 1911 ã. Ñëî âà,àê òó àëü íûå è ñå ãî äíÿ… Ñà ìîå ïå ÷àëü íîå, ÷òî íûíåçäåñü, íà åå ðî äè íå, äëÿ ìíî ãèõ íà øèõ ñî îòå ÷å ñò âåí íè -êîâ èìÿ Åëå íû Ïåò ðîâ íû Áëà âàò ñêîé íè ÷å ãî íå çíà -÷èò. Áîëü øèí ñò âî óêðàèíöåâ äàæå íå çíàåò, êòî îíàòàêàÿ, è ÷òî ïðåäñòàâëÿåò èç ñåáÿ Òåîñîôñêîå îáùåñòâî.

Èäåè, êî òî ðûå ïðè íåñ ëà ìèðó Åëå íà Ïåò ðîâ íàÁëà âàò ñêàÿ è êî òî ðûå ðàñ ïðî ñòðà íÿ åò ñîç äàí íîå åþÒåî ñîô ñêîå îá ùå ñò âî, àê òó àëü íû êàê äëÿ íû íåø íå ãîâðå ìå íè, òàê è äëÿ áóäóùåãî:

1. Ñîç äà íèå ÿäðà âñå îá ùå ãî áðàò ñò âà ÷å ëî âå ÷å ñò âà,áåç ðàç ëè ÷èÿ ðàñû, âå ðî èñ ïî âå äà íèÿ, ïîëà, êàñ òûèëè öâå òà êîæè;

2. Èçó ÷å íèå äðåâ íèõ è ñî âðå ìåí íûõ ðå ëè ãèé, ôè ëî -ñî ôèé è íàóê è îáú ÿñ íå íèå íå îá õî äè ìî ñòè èçó ÷å íèÿ;

3. Èñ ñëå äî âà íèå íå îáú ÿñ íåí íûõ çà êî íîâ ïðè ðî äûè ï ñè õè ÷å ñêèõ ñèë, ñêðû òûõ â ÷å ëî âå êå.

 ýí öèê ëî ïå äè ÷å ñêîì òðó äå «Òàé íàÿ Äîê òðè íà» ÷å -ëî âå ÷å ñò âó ïî äà ðå íû êîí öåï öèè ïðî èñ õî æ äå íèÿ ìèðà,ñà ìî ãî ÷å ëî âå êà, ïîä êðå ï ëÿå ìûå ññûë êà ìè íà äðåâ íåé -øèå ìè ðî âûå èñ òî÷ íè êè ÷å ëî âå ÷å ñêîé ìûñ ëè. Ïî âñå -ìó ìèðó íà øëè îò êëèê ýòè ïå ðå ÷èñ ëåí íûå èäåè â ñåðä -öàõ ëþ äåé, ìíî ãèå ó÷å íûå ìèðà âçÿ ëè èõ íà âîî ðó æå -íèå â ñâî èõ èñ ñëå äî âà íè ÿõ, âî ìíî ãèõ ñòðà íàõ ñîç äà íûìíî ãî ÷èñ ëåí íûå îò äå ëå íèÿ Ìå æ äó íà ðîä íî ãî òåî ñî ôè -÷å ñêî ãî îáùåñòâà.

Ñîç íà íèå ÷å ëî âå êà ðàñ òåò. Õî òèì ìû ýòî ãî èëè íåò, íî ðàíî èëè ïîçä íî êà æ äûé çà äó ìà åò ñÿ î áó äó ùåì, ïî -ñòà âèò äëÿ ñåáÿ âî ïðîñ î ïðî èñ õî æ äå íèè ÷å ëî âå êà, î ðî -æ äå íèè è ñìåð òè. È òî ãäà çíà íèÿ, ïå ðå äàí íûå Åëå íîéÏåò ðîâ íîé â å¸ êíè ãàõ, îñî áåí íî â «Òàé íîé Äîê òðè íå»,

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 31

îêà æóò ñÿ íå îöå íè ìûì èñ òî÷ íè êîì äëÿ ïîçíàíèÿ êîñ ìî -

ãî íèè Ìèðà è ÷åëîâåêà.

«ß ìàëî æèëà íà ñâî åé ðî äè íå â òàê íà çû âàå ìîì

«îá ùå ñò âå», íî ÿ åãî çíàþ… Íó, õî ðî øî, óíè æåí íàÿ,

îáîë ãàí íàÿ, îê ëå âå òàí íàÿ è çà áðî ñàí íàÿ ãðÿ çüþ, ÿ ãî -

âî ðþ, ÷òî íèæå ìîå ãî äîñ òî èí ñò âà áûëî áû îò äàòü ñåáÿ

èõ æà ëî ñòè è ñóäó. Åñëè áû ÿ äàæå áûëà òà êîé, êà êîé

îíè ðè ñó þò ìåíÿ, åñëè áû ó ìåíÿ áûëè òîë ïû ëþ áîâ íè -

êîâ è äå òåé, òî êòî âî âñåì ýòîì îá ùå ñò âå äîñ òà òî÷ íî

÷èñò, ÷òî áû îò êðû òî, ïóá ëè÷ íî áðî ñèòü ïåð âûì â ìåíÿ

êàìåíü?..» [7, ñ.169], ïèñàëà Åëåíà Ïåòðîâíà.

Âîò ÷òî ïè øåò â ïèñü ìå Í. À. Ôà äåå âîé î ñåáå

Å.Ï.Á.: «ß — ïñè õî ëî ãè ÷å ñêàÿ çà äà ÷à, ðå áóñ è ýíèã ìà

äëÿ ãðÿ äó ùèõ ïî êî ëå íèé, ñôèíêñ!» [9, ñ.17].

Äæåéìñ Ïðàéñ ïè ñàë î Áëà âàò ñêîé: «Èñ òèí íî âå ëè -

êèé ÷å ëî âåê íà ñòîëü êî âûøå ñâî èõ ñî ãðà æ äàí, ÷òî îöå -

íèòü åãî ïî äîñ òî èí ñò âó ìî ãóò òîëü êî ñëå äóþ ùèå ïî êî -

ëå íèÿ; ëèøü íå ìíî ãèå èç ñî âðå ìåí íè êîâ ïî íè ìà þò åãî.

Âáëè çè ìîæ íî ñìîò ðåòü ëèøü íà ìåë êîå; ÷òî áû îöå -

íèòü áîëü øîå, ñëå äó åò îò ñòó ïèòü íà íóæ íîå ðàñ ñòîÿ -

íèå. … Áûëà îíà îò ëè òà â ôîð ìó òè òà íîâ. Îíà ÿâíî íå

âïè ñû âà ëàñü â ñâîé âåê óñ ëóæ ëè âî-ëþ áåç íûõ îð òî äîê -

ñèé, óñ ëîâ íûõ ôè ëî ñîô ñêèõ øêîë, ïî øëîé è ïóñ òîé

îáû äåí íî ñòè. Ïî äîá íî ïðî ðî êàì äðåâ íî ñòè — ÿðàÿ êàê

Èëèÿ, ãðàí äè îç íàÿ êàê Èñàéÿ, òà èí ñò âåí íàÿ êàê Èå çå -

êè èëü — îíà îá ðó øè âà ëàñü ñ ãðîç íû ìè èå ðå ìèà äà ìè

íà èí ôàí òè ëèçì è ëè öå ìå ðèå äå âÿò íà äöà òî ãî âåêà.

Îíà áûëà ïðåä òå ÷åé, ãðîì êî âçû âàþ ùåé â ïóñ òû íå âå -

ðî âà íèé. Îíà íå ïðèíàäëåæàëà ñâîåìó âåêó. Åå âåñòü

øëà îò âåëèêîãî ïðîøëîãî è áûëà îáðàùåíà íå ê íà ñòî -

ÿ ùå ìó, íî ê áóäóùåìó» [2, ñ.625].

Ïî ñëå ñìåð òè â ÿùè êå åå ïèñü ìåí íî ãî ñòî ëà áûëà

îá íà ðó æå íà çà ïèñü, ñäå ëàí íàÿ ðó êîé Å.Ï.Á.: «Åñòü ïóòü

êðó òîé è òåð íè ñòûé, ïîë íûé âñå âîç ìîæ íûõ îïàñ íî -

ñòåé, — íî âñå æå ïóòü; è âå äåò îí ê Ñåðä öó Âñå ëåí íîé.

ß ìîãó ðàñ ñêà çàòü, êàê íàé òè Òåõ, êòî ïî êà æåò âàì òàé -

íûé õîä, âå äó ùèé òîëü êî âî âíóòðü… Òîãî, êòî íå óñ òàí -

íî ïðî áè âà åò ñÿ âïå ðåä, æäåò íà ãðà äà íå ñêà çóå ìàÿ: ñèëà

äà ðî âàòü ÷å ëî âå ÷å ñò âó áëà ãî ñëî âå íèå è ñïà ñå íèå. Òîãî

æå, êòî òåð ïèò íå óäà ÷ó, æäóò äðóãèå æèçíè, â êîòîðûõ

ìîæåò ïðèéòè óñïåõ» [2, ñ.626].

Âîç äà äèì æå íà øåé ñî îòå ÷å ñò âåí íè öå, òîé, êî òî ðîé

äà ðî âà íà áûëà ñèëà íå ñòè ÷å ëî âå ÷å ñò âó áëà ãî ñëî âå íèå

è ñïà ñå íèå, äàíü áëà ãî äàð íî ñòè è âå÷íîé ïàìÿòè!

Èñ ïîëü çî âàí íàÿ ëè òå ðà òó ðà

1. Ãîâàðä Ìýðôè «Åëåíà Áëàâàòñêàÿ», Óðàë LTD, 1999.

2. Ñ. Êðýíñòîí «Å.Ï.Áëàâàòñêàÿ. Æèçíü è òâîð÷åñòâî îñíî -âàòåëüíèöû ñîâðåìåííîãî òåîñîôñêîãî äâèæåíèÿ», Ðè -ãà-Ìîñ êâà: Ëèãàòìà, 1999.

3. Å.Ï. Áëàâàòñêàÿ «Ïèñüìà ê Ñèííåòó», Ì.: Ñôåðà, 1997

4. Å.Ô. Ïèñàðåâà «Åëåíà Ïåòðîâíà Áëàâàòñêàÿ», Ê.: ÌÏ«Ýëèññ», 1991.

5. Î. Áîãäàíîâè÷ «Áëàâàòñêàÿ è Îäåññà», Îäåññà: Àñòðî -ïðèíò, 2006.

6. Ñîâåòñêèé Ýíöèêëîïåäè÷åñêèé ñëîâàðü, Ì.: Ñîâåòñêàÿýíöèêëîïåäèÿ, 1981.

7. Ìýðè Ê.Íýô «Ëè÷íûå ìåìóàðû Å. Ï. Áëàâàòñêîé», 1935

8. Å.Ï. Áëàâàòñêàÿ «Ïèñüìà äðóçüÿì è ñîòðóäíèêàì», Ì.:Ñôåðà, 2002.

9. Â.Ï. Æåëèõîâñêàÿ «Ðàääà-Áàé», Ì.: ÑÏ «Èíòåðáóê»,1992.

10. À. Áåçàíò îá îáðàçîâàíèè Ðîññèéñêîãî Òåîñîôè÷åñêîãîÎáùåñòâà. www.the os o phy.ru (ñì. äàëåå íà ýòîé ñòð.)

À. Áå çàíò

ÎÁ ÎÁÐÀÇÎÂÀÍÈÈ ÐÎÑ ÑÈÉ ÑÊÎÉ ÑÅÊ ÖÈÈ ÒÅÎÑÎÔÈ×ÅÑÊÎÃÎ ÎÁÙÅÑÒÂÀ

Áîëü øàÿ ðà äîñòü çà ôèê ñè ðî âàòü, íà ïî ðî ãå 35-ãîãîäà íà øåé æèç íè, îá ðà çî âà íèå 14-ãî àâ òî íîì íî ãî Îáùåñòâà â íà øèõ ðÿ äàõ. Òå ïåðü åñòü äîëæ íûì îá ðà -çîì ó÷ ðåæä¸ííîå Ðîñ ñèé ñêîå Òåî ñî ôè ÷å ñêîå Îá ùå ñò âî. Ñåìü ñî ñòàâ ëÿþ ùèõ åãî ëîæ: 3 â Ïå òåð áóð ãå, 2 â Âàð -øà âå, îäíà â Êèå âå è îäíà â Êà ëó ãå. Îäíà èëè äâå ëîæè íå áûëè ïðåä ñòàâ ëå íû íà [ó÷ ðå äè òåëü íîì] ñúåç äå, ïî -ñêîëü êó ïî-âè äè ìî ìó ïðåä ïî ÷ëè íå çà âè ñè ìî ñòè çà âè -ñè ìîñòü îò Ãåð ìà íèè, íî òå ïåðü îíè âè äè ìî ñêëîí íûâëèòü ñÿ, êàê è ñëå äó åò, â ñâîþ ñîá ñò âåí íóþ íà öèî íàëü -íóþ îð ãà íè çà öèþ. Íå êî òî ðûå ÷ëå íû ïî ëó ÷è ëè ìíî ãîïî ìî ùè îò íà øå ãî õî ðî øå ãî êîë ëå ãè, äîê òî ðà Øòàé íå -ðà, è åñ òå ñò âåí íî, äåð æàò ñÿ çà åãî ðó êî âî äñòâî. Íî îíè, âå ðî ÿò íî, ñêî ðî ïðè çíà þò, ïîä òåì ñà ìûì ðó êî âî ä -ñòâîì, ÷òî èõ òåëà äîëæ íû âû ïîë íÿòü äîëã ïî îò íî øå -íèþ ê òîé íà öèè, êî òî ðàÿ âñêîð ìè ëà èõ, ãäå áû íè ïóñ -òè ëà ñâîè êîð íè èõ âíóò ðåí íÿÿ æèçíü. Âíåø íÿÿ èíî -ñòðàí íàÿ çà âè ñè ìîñòü, îñî áåí íî â òà êîé àâ òî êðà òèèêàê Ðîñ ñèÿ, ìî æåò âû çâàòü ïî ëè òè ÷å ñêóþ ðåâ íîñòü,à òå î ñîô äîë æåí áûòü âåç äå õî ðî øèì ãðà æ äà íè íîì.

* * *

Ñúåçä áûë ïðî âåä¸í â Êèå âå, ãäå Íèíà Ãåð íåò,ñòîëü ãå ðîè ÷å ñêè ñëó æèâ øàÿ Êðàñ íî ìó Êðå ñòó íà ðóñ -ñêî-ÿïîí ñêîé âîé íå, áûëà ïðå çè äåí òîì, à Íè êî ëàé Ïè -ñà ðåâ — âèöå-ïðå çè äåí òîì. Ïåð âûì ãå íå ðàëü íûì ñåê -ðå òàð¸ì ñòà ëà Àííà Êà ìåí ñêàÿ. ß ðà òè ôè öè ðî âà ëàïðà âè ëà, è áûëà íå çà ìåä ëè òåëüíî âû ïè ñà íà õàð òèÿ.Ïóñòü âñå íàøè ÷ëå íû ïî âñå ìó ìèðó, èç ëþá âè êÅ. Ï. Áëà âàò ñêîé, íà øåé ðóñ ñêîé ñâå òî íî ñè öå, îêà æóòñåð äå÷ íûé ïðè¸ì ñà ìî ìó ìëàä øå ìó äèòÿ Òåî ñî ôè ÷å -ñêî ãî Îá ùå ñò âà.

Àííè Áå çàíò

(The Theosophist, íî ÿáðü 1908, ñ.99-100)

Âåñ òíèê Òå î ñî ôèè (ýçî òå ðè ÷åñ êèé àëü ìà íàõ). Òè ðàæ 150 ýêç.Àäðåñ ðå äàê öèè:Ìîñ êîâ ñêàÿ îá ëàñòü, 143500, à/ÿ 77. E-mail: mto@theosophy.ru

32 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹5