โรคปากและเท้�าเป � อย (Foot and Mouth Disease)

ระบาดวิ�ทยาan acute and most highly

communicable disease of all cloven footed animals; including hedgehogs ,elephants but rodents served as reservoirs

ทาให้ เกิ�ดผลกิระทบท��มี�ควิามีสู�ญเสู�ยทางเศรษฐกิ�จอย�างมีากิแมี วิ�าโรคนี้�#จะไมี�ได ทาให้ สู%ตวิ'ตายเห้มี(อนี้โรคระบาดท��ร ายแรงอ(�นี้ๆ

สู�ญเสู�ยผลผล�ต ~25% สู�ญเสู�ยตลาดสู�งออกิปศ+สู%ตวิ'และผลผล�ตจากิ

สู%ตวิ' สู�ญเสู�ยงบประมีาณในี้กิารควิบค+มีและป-องกิ%นี้

โรค เช่�นี้ กิารระดมีกิาล%งคนี้ในี้กิารออกิฉี�ดวิ%คซี�นี้ ห้ร(อต องจ�ายค�าช่ดเช่ยในี้กิารขอทาลายสู%ตวิ' ซี2�ง

ห้ากิจ�ายนี้ อยกิวิ�าควิามีจร�งกิ3จะมี�กิารล%กิลอบนี้า ซีากิสู%ตวิ'ไปขายย%งตลาดท��อ(�นี้ ทาให้ กิารควิบค+มี

โรคใช่ เวิลานี้านี้และบ�อยคร%#งท��ยากิจะประสูบ ควิามีสูาเร3จ โดยเฉีพาะในี้ประเทศท��กิาล%งพ%ฒนี้า

อ+บ%ต�กิารณ'ของโรคพบได ในี้เกิ(อบท+กิประเทศในี้โลกิ – ประเทศท��ไมี�เคยพบโรค ค(อ AU*, NZ*– ประเทศท��พบโรคเป7นี้คร%#งคราวิ ค(อ กิล+�มีอเมีร�กิาเห้นี้(อ

ญ��ป+8นี้ กิล+�มีประเทศในี้ย+โรป– ประเทศท��พบโรคเป7นี้ประจา ค(อ กิล+�มีทวิ�ปเอเซี�ย

อาฟร�กิา และอเมีร�กิาใต สูาเห้ต+“aphthovirus”, 7 strains: A*, O*, C,

SAT1, SAT2, SAT3, and Asia1*

ประเทศไทยมี�ระบาด 3 strain ค(อ A, O และ Asia1

ท้��มาภาพ www.maff.gov.uk

เร��มจากสั�ตว์�ม�ไข้� เบื่��อ อาหาร ม�น้ำ"#าลายย�อย

เม��อเป$ดปากด& จะพบื่ ว์�การเป'น้ำต()มน้ำ"#าใสั

และต()มน้ำ�#จะแตกท้"าให�เป'น้ำแผลท้��

บื่ร�เว์ณล�#น้ำ เหงื�อก เพดาน้ำ

อากิารและรอยโรค

ภาพแสัดงืโรคปากและเท้�าเป � อยใน้ำโค

ใน้ำข้ณะท้��ไล)เล��ยก�น้ำ เชื้�#อจะไป ตามกระแสัเล�อด ลงืไปสั&)ท้��ก�บื่

เท้�า โดยเฉพาะท้��ไรก�บื่และท้�� ระหว์)างืก�บื่ ท้"าให�เก�ดต()มน้ำ"#าใสั

และแตกออกเชื้)น้ำเด�ยว์ก�น้ำ

ภาพแสัดงืโรคปากและเท้�าเป � อยใน้ำโค

ท้��มาภาพ :www.maff.gov.uk

แสัดงืแผลท้��เร��มหาย

อากิารโรคปากิเท าเป:� อยในี้สู+กิร

ต()มน้ำ"#าใสัท้��ล�#น้ำและจม&กใน้ำว์�น้ำแรกท้��แสัดงือาการ

อาการท้��ปากจะไม)ชื้�ดเจน้ำเหม�อน้ำใน้ำโค

ท้��มาภาพ: www.maff.gov.uk

อากิารปากิเท าเป:� อยอย�างร+นี้แรงในี้สู+กิร

อาการท้��ก�บื่จะร(น้ำแรงืมากกว์)าสั�ตว์�ชื้น้ำ�ดอ��น้ำ

โรคปากและเท้�าเป � อย

อากิารในี้แกิะสั�ตว์�ม�อาการปากเป � อยและข้ากระเผลก แต)ไม)ชื้�ดเจน้ำเหม�อน้ำใน้ำโค

ต()มน้ำ"#าใสัท้��ไรก�บื่ เห1น้ำไม)ชื้�ดเท้)าก�บื่ใน้ำโค

แผลท้��เหงื�อกบื่น้ำ

ท้��มา: Linklater, K.A . and Smith, M.C.1 9 9 3 . Color Alasof Di seases an dDi sor der s of t he Sheepand Goat .www.maff.gov.uk

โรคปากและเท้�าเป � อย

Rule of Thumb Carri

er

Amplifier

Indicator

โรคปากและเท้�าเป � อย

ป;จจ%ยท��มี�ผลต�อกิารระบาดของโรค (Pereira, 1981)

สู ามีารถต�ดต�อได ห้ลายทาง esp. โดยกิารกิ�นี้กิาร ห้ายใจ และต�ดต�อผ�านี้อากิาศ (air-borne)

สู+กิร สูามีารถแพร�เช่(#อได ด�กิวิ�าสู%ตวิ'ช่นี้�ดอ(�นี้ esp. โดยกิารห้ายใจ

มี�ระยะฟ;กิต%วิของโรคสู%#นี้ เฉีล��ย 3 วิ%นี้ ในี้ขณะท��สู%ตวิ'ป8วิยห้ายแล วิย%งคงเป7นี้พาห้ะได อ�กินี้านี้

ไวิร%สูสูามีารถมี�ช่�วิ�ตในี้สู��งแวิดล อมีได ด� ทนี้ต�ออ+ณห้ภู�มี� เช่(#อมี� antigenicity มีากิ และแต�ละช่นี้�ดไมี�กิ�อให้

เกิ�ดภู�มี�ต านี้ทานี้ท��ครอบคล+มี ต�อโรคได (no cross immunity protection)

โรคปากและเท้�าเป � อย

กิารควิบค+มีและป-องกิ%นี้โรค 1. กิารทาวิ%คซี�นี้โดยท%�วิไป 2. กิารนี้าเข าสู%ตวิ'และ

ผล�ตภู%ณฑ์'สู%ตวิ'จากิต�างประเทศต องมี�มีาตรกิารตรวิจกิ%กิอย�างเข มีงวิด

3. ห้ ามีกิารเคล(�อนี้ย ายสู%ตวิ'เข าออกิบร�เวิณท��เกิ�ดโรค

ท้��มาภาพ: www.aphis.usda.gov.

โรคปากและเท้�าเป � อย

กิารควิบค+มีและป-องกิ%นี้ โรค (ต�อ) 4. Whole sale slaughter and

full compensation ไมี�เกิ�ดกิารล%กิลอบนี้าสู%ตวิ'ไปขายท��อ(�นี้

5. ใช่ นี้#ายาฆ่�าเช่(#อพ�นี้บร�เวิณท��มี�กิารระบาดของโรค

โรคปากและเท้�าเป � อย

กิารควิบค+มีและป-องกิ%นี้ โรค (ต�อ) 6. Ring vaccination 7 Establish disease information

system 8. Data analysis and simulation

modelling