เอกสารประกอบการสมมนากลมยอยท 3

187¡ÒûÃЪØÁÇÔªÒ¡ÒÃ

สถาบนพระปกเกลา ครงท 18

เตมชวต คนชวาประชาธปไตย

วฒนธรรมพลเมองของสงคมไทยในระบอบประชาธปไตยPolitical Culture of Thai Society in Democratic System

อภนนท ทะสนทร * กมลวช ลอยมา

**

บทคดยอคำาวา “วฒนธรรมพลเมอง” ถอเปนวฒนธรรมการเมองใหมของสงคมไทยในระบอบประชาธปไตย

ทพลเมองมความตระหนกถงการมสวนรวมในการพฒนาประเทศ ในฐานะผมสวนรวมในกระบวนการ

ทางการเมอง มการปกครองตนเองมากขน มความรบผดชอบ มระเบยบวนย เคารพสทธของผอน ยดมน

ในหลกกฎหมาย มคณธรรมจรยธรรม และมสวนรวมทางการเมองทงในระดบทองถนและระดบชาต

วฒนธรรมพลเมองเปนการเพมบทบาทของประชาชนจากทเคยเปนผอยภายใตการปกครองมาเปนพลเมอง

ทมสวนรวมในการปกครองประเทศ

* อาจารยสาขาวชารฐศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

** อาจารยสาขาวชานตศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

บทคว�มทผ�นก�รพจ�รณ�กลนกรองและประเมนคณภ�พบทคว�มวช�ก�ร

เพอนำ�เสนอในก�รประชมวช�ก�รสถ�บนพระปกเกล� ครงท 18 ประจำ�ป 2559

เอกส

ารปร

ะกอบ

การส

มมนา

กลม

ยอยท

3

188¡ÒûÃЪØÁÇÔªÒ¡Òà สถาบนพระปกเกลา ครงท 18

เตมชวต คนชวาประชาธปไตย

การเปนพลเมองทดตองตระหนกถงบทบาทหนาทของตนบนพนฐานของความเปนพลเมองใน

ระบอบประชาธปไตย 3 ประการ ไดแก 1. การเคารพในศกดศรความเปนมนษย 2. การเคารพสทธ

เสรภาพ และกฎกตกาของสงคมทเปนธรรม 3.รบผดชอบตอตนเอง ผอนและสงคม การเปนพลเมอง

ตามวถประชาธปไตยจะตองสอดคลองกบวฒนธรรมของสงคมไทยดวยหลกคณธรรม 3 ประการ ไดแก

1. หลกคารวธรรม ความเคารพซงกนและกน 2. หลกสามคคธรรม การแบงปนรวมงานกนและประสาน

งานกน 3. หลกปญญาธรรม ความเชอในวธแหงปญญา

หากพลเมองทกคนปฏบตไดเชนนแลวสงคมไทยกจะกลายเปนสงคมพลเมองทมความเขมแขง

จงถอไดวาระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยทเปนการปกครองของประชาชน โดยประชาชน

เพอประชาชนอยางแทจรง พลเมองทดเทานนทจะสรางระบบการเมองทดใหเกดขนได และระบบการเมอง

ทดเทานนทจะสามารถหลอหลอมพลเมองทดของประเทศชาตตอไปได

AbstractThe word “Political Culture” is considered as a new political aspect of Thai society

in democratic system. People are aware of participation in country development as

participants in political system, self-independent government, responsibility, disciplines, respect

for the others rights, law adherence, morality, and participation in local and national politics.

The culture of citizenship is to increase people’s roles from subordinates to participants in

governing the nation.

Having good citizenship is required to realize one’s primary roles and responsibility

of democratic citizenship in 3 principles: 1. Respect for human honor, 2. Respect for rights,

freedom and fair social rules, and 3. Respect for oneself, the others, and society. Democratic

citizenship related to Thai culture relies on 3 moral principles: 1. Reverence – respect each

other, 2. Harmony – share, participate, and coordinate, and 3. Wisdom – believe in wisdom.

Provided that all citizens can follow all of these recommendations, The Thai society will

make the strength of strong citizenship. This will truly be considered democratic government

from people, by people, and for people. The only good citizenship can build up a good political

system; the only good political system can combine good citizens of the nation.

เอกสารประกอบการสมมนากลมยอยท 3

189¡ÒûÃЪØÁÇÔªÒ¡ÒÃ

สถาบนพระปกเกลา ครงท 18

เตมชวต คนชวาประชาธปไตย

1. บทนา

การศกษาเรองวฒนธรรมเปนเรองทอธบายถงการปลกฝงและสบทอดวฒนธรรมตอกนมาจาก

บรรพบรษ เมอมวฒนธรรมของตางชาตอนเขามาปะปน สงคมไทยกจะเลอกรบเฉพาะทตรงกบความเชอ

ความเหมะสมกบสภาพของสงคมไทย เมอรบวฒนธรรมอนมาแลวกจะปรบปรง ดดแปลง กลอมเกลา

จนเปนสวนหนงของวฒนธรรมไทยไปในทสด ปจจยทมอทธพลตอวฒนธรรมไทย ไดแก ปจจยวฒนธรรม

ตะวนออก (วฒนธรรม, สถาบนศาสนา) และปจจยวฒนธรรมตะวนตก (พลเมอง, ประชาธปไตย)

ปจจยเหลานมสวนสนบสนนโครงสรางทางการเมอง สงคมและวฒนธรรมไทย

วฒนธรรมไทยทไดรบจากปจจยวฒนธรรมตะวนออก คอ การเลอกรบวฒนธรรมความเชอ

ทางศาสนา ไดแก ศาสนาพราหมณ พทธศาสนา เมอรบมาแลวกปรบปรงใหเปนสวนหนงของวฒนธรรม

ตนเองและรปแบบการปกครอง สงคมไทยมพนฐานดงเดมคอมพทธศาสนาทชวยจดระเบยบสงคม

ประชาชนนยมการทำาบญศลทาน กลวบาป แสวงบญ ผปกครองสงคมไทยกใชหลกทางศาสนาเพอปกครอง

นบตงแตสมยสโขทยทเปนระบบพอขน ระบบอปถมภคำาชยดหลกของไตรภมพระรวง เพอใหพสกนกร

กลวบาป และประพฤตดประพฤตชอบ หลกทศพศราชธรรม พรหมวหาร 4 สำาหรบผบรหาร เปนตน

สวนวฒนธรรมทไดรบจากปจจยวฒนธรรมตะวนตก คอ การศกษาความเปนพลเมองและระบอบการ

ปกครองแบบประชาธปไตย การศกษาความเปนพลเมองมมาอยางยาวนานนบแตกรกโบราณ นครเอเธนส

โดยเฉพาะชาวเอเธนสทเปน “พลเมอง” เทานนทเปนกลมบคคลท “เอกสทธ”และ “สทธ” มากกวา

คนทวไป พลเมองเอเธนสเหลานจะตองมบทบาทในภารกจบรหารบานเมอง เชน เขาประชมสภาประชาชน

เปนกรรมการสภาหารอยเปน “ลกขน” ซงมหนาททงการบรหารและตลาการในระดบตาง ๆ (วชย ตนศร,

2557, น. 23) เพอแสดงใหเหนถงหนาทพลเมองของเอเธนสทมตอระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย

ความเปนพลเมอง (Citizen) มความหมายสะทอนใหเหนถงบทบาท หนาท ทมสวนรวมใน

กจกรรมสาธารณะ และความรบผดชอบของสมาชกทางสงคมทมตอรฐ สวนคำาวา ประชาชน คอเปน

ผเพยงรบทราบวารฐทำาอะไรใหบางและตนกมหนาทเคารพกฎหมายและเสยภาษ หรอเปนผรบคำาสง

ทำาตามผอนเทานน ความเปนพลเมองทเปนสงทพงปรารถนาในสงคมประชาธปไตย กคอ พลเมอง

ทมความสนใจในกจกรรมสาธารณะ เพราะระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยตองดำาเนนไปในสงคม

ดงนน การทจะเปลยนประชาชนคนธรรมดาใหกลายเปนพลเมองในระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย

ทมสทธกำาหนดทศทางของประเทศจงเปนสงทสงคมประชาธปไตยพงปรารถนาเปนอยางยงทจะทำาให

ประเทศพฒนากาวหนา และมความมนคงอยางยงยนตอไป

เอกส

ารปร

ะกอบ

การส

มมนา

กลม

ยอยท

3

190¡ÒûÃЪØÁÇÔªÒ¡Òà สถาบนพระปกเกลา ครงท 18

เตมชวต คนชวาประชาธปไตย

2. พนฐานวฒนธรรมทางการเมองไทย

ในการศกษาวฒนธรรมทางการเมองของสงคมใดสงคมหนงจำาเปนอยางยงทจะตองเขาใจในบรบท

ของวฒนธรรมของสงคมนน ในการศกษาวฒนธรรมทางการเมองของสงคมไทยกตองอาศยความเขาใจ

ในบรบทของโครงสรางทางสงคม ทงในดาน การเมอง เศรษฐกจและสงคมทงในอดตและปจจบน เพราะ

วฒนธรรมของแตละสงคมลวนแตกตางกนไปขนอยกบสภาพแวดลอมทแตกตางกน คำาวา “วฒนธรรม”

หมายความวา สภาพอนเปนความเจรญงอกงาม วฒนธรรมเปนเรองเกยวกบพฤตกรรมวาจาทาทาง กจกรรม

และผลผลตของกจกรรมทมนษยในสงคมผลตหรอปรบปรงขนตามธรรมชาตและเรยนรซงกนและกน

โดยผานการคดเลอก ปรบปรงและยดถอสบทอดกนมาจนถงปจจบน วฒนธรรมเปนทงลกษณะนสยของคน

หรอกลมคนในชาต ลทธ ความเชอ ภาษา ขนบธรรมเนยม อาหารการกน เครองใชไมสอย ศลปะตาง ๆ

ตลอดทงการประพฤตปฏบตในสงคม (นตยา บญสงห, 2554, น. 12-13) วฒนธรรมทางการเมองไทย

กยอมไดรบอทธพลจากอดตเชนกน แบบแผนโครงสรางของสงคมไทยเปนความสมพนธระหวางชนชน

ผปกครอง และชนชนผถกปกครอง สงผลใหวฒนธรรมทางการเมองทสำาคญ 2 ประการในสงคมไทย คอ

วฒนธรรมการเมองแบบอปถมภ และวฒนธรรมการเมองแบบอำานาจนยม

2.1 โครงสร�งวฒนธรรมท�งก�รเมองไทย

1. วฒนธรรมก�รเมองแบบอปถมภ แบบเจ�กบข� น�ยกบบ�ว ไดแก ความสมพนธ

แบบอปถมภมาแตอดตทสบเนองมาถงปจจบน แบบแผนความสมพนธแบบเจากบขา นายกบบาว ดำารง

อยไดกคอ ระบบอปถมภทตางฝายตางไดรบผลประโยชนซงกนและกน เจาหรอนายในฐานะผใหการ

อปถมภมฐานะเปนผให สงทเจาหรอนายใหอาจเปนทรพยสนเงนทอง การชวยเหลอเกอกล การคมครอง

ในขณะทขาหรอบาวซงเปนผรบกจะจงรกภกด ใหแรงงาน ใหการสนบสนนชวยเหลอแกเจาหรอนายท

ตนสงกดอยเปนการตอบแทน เนองมาจากสงคมไทยเปนสงคมเกษตรกรรม ประชาชนสวนใหญอาศย

อยในชนบท ประกอบกบโครงสรางสงคมทมลกษณะศกดนา ดวยเหตนระบบอปถมภดงกลาวนเขามา

มอทธพลตอการเมองไทยมาอยางตอเนอง

2. วฒนธรรมก�รเมองแบบอำ�น�จนยม คอ ความสมพนธแบบเจากบขา นายกบบาว

ยงสงผลใหเกดเปนวฒนธรรมการเมองแบบอำานาจนยมในสงคมไทย คำาวา “อำานาจนยม” (authoritarianism)

หมายถง การจดระเบยบทางการเมองการปกครองแบบหนงทลกษณะของการยอมจำานนหรอยอมตามตอ

อำานาจหรอผมอำานาจในสงคม คนไทยมวฒนธรรมของการยอมตามผมอำานาจมาแตอดต (ชษณะ รงปจฉม,

2555, น. 12-13) ปจจยสำาคญทมสวนสงเสรมวฒนธรรมแบบอำานาจนยมกคอ 1. รปแบบการเมองการ

ปกครองในรปของสมบรณาญาสทธราชย ทมมาแตอดต จงทำาใหวฒนธรรมทางการเมองของคนไทย

มลกษณะแบบอำานาจนยม คอ การยนยอมออนนอมถอมตนใหกบผมอำานาจ เพราะถอวาการเมองการปกครอง

เปนเรองของคนชนชนปกครอง สวนชนชนผถกปกครองซงเปนประชานสวนใหญ จะตองเชอฟงผปกครอง

โดยดษฎ 2. ปจจยดานพทธศาสนา กลาวคอ หลกธรรมคำาสอนของพทธศาสนา โดยเนนหลก ละเวนความชว

เอกสารประกอบการสมมนากลมยอยท 3

191¡ÒûÃЪØÁÇÔªÒ¡ÒÃ

สถาบนพระปกเกลา ครงท 18

เตมชวต คนชวาประชาธปไตย

ทำาแตความด และทำาจตใจใหผองใส จงทำาใหคนไทยเชอวา มนษยเกดมาเพอชดใชหนกรรมแตชาตกอน

ตามกฎแหงกรรม ชวตนจงเปนทกข จงควรทำาความดเพอชวตในวนหนา 3. ปจจยดานความเชอ

ตามหลกไสยศาสตร เชน การเชอลทธภตผ วญญาณ ยงทำาใหเกดความงมงายไมมเหตผลอกดวย

4. ปจจยดานบคลกภาพและอปนสยของคนไทย ซงไดรบการอบรมสงสอนจากครอบครวกยงผลใหคนไทย

ยดถอในความอาวโส ลกตองเคารพเชอฟงพอแม ผนอยตองเคารพผใหญ ประชาชนตองเชอฟงผปกครอง

ความเชอมนในระบบอาวโสนจงเปนวฒนธรรมทางการเมองอกอยางหนงของคนไทย

2.2 แนวคดเกยวกบก�รวเคร�ะหวฒนธรรมท�งก�รเมอง

คำาวา “วฒนธรรมทางการเมอง” ไดถกนำามาใชในการศกษาการเมองเปนครงแรกในป ค.ศ. 1956

โดย เกเบรยล อลมอนด โดยนำาเอาคำาวา “วฒนธรรม” ซงเปนคำาทมความสำาคญในการศกษาทาง

มานษยวทยามาใชเพอทำาการวเคราะหพฤตกรรมทางการเมองใหละเอยดลกซงยงขน คำาวา “วฒนธรรม” น

มความสมพนธใกลชดกบคำาวา “อดมการณทางการเมอง” “มตมหาชน”และ “เอกลกษณของชาต”

มาเนนนานแลว แตอลมอนด ไดนำาเอาคำานมาปรบใชในการศกษาการเมอง เพอทจะสามารถศกษาและ

เรยนรเกยวกบพฤตกรรมทางการเมองของสมาชกในสงคมการเมองไดอยางเปนระบบยงขน โดยไดบญญต

ศพทใหมขนมาใช เรยกวา “วฒนธรรมทางการเมอง” นนเอง

อลมอนด ไดใหคำาจำากดความของคำาวา “วฒนธรรมทางการเมอง” วา หมายถงความร

ความเขาใจเกยวกบการเมองหรอความโนมเอยงทบคคลมตอวตถ หรอพฤตกรรมทางการเมองทเฉพาะ

เจาะจงบางประการ ซงไดแก ทศนคตทบคคลมตอบทบาททางการเมองของตนเองภายในระบบสงคมดวย

ชดนย เวอรบ� อธบายวา วฒนธรรมทางการเมองประกอบขนดวยระบบความเชอ สญลกษณ

และคำานยามตาง ๆ ซงนำามาใชเพออธบายปรากฏการณทางการเมองตางๆทอบตขนมา วฒนธรรมทาง

การเมองจงชวยใหบคคลสามารถเรยนรเกยวกบระบบการเมองได (กนลา สขพานช-ขนทปราบ, 2549,

น. 62-63 )

1. ประเภทของวฒนธรรมท�งก�รเมอง อลมอนดและเวอรบา ไดทำาการแบงประเภทของ

วฒนธรรมทางการเมองออกเปน 3 รปแบบ ไดแก

1.1 วฒนธรรมก�รเมองแบบจำ�กดวงแคบ หมายถง การทบคคลในสงคมไมมความร

หรอความสนใจเกยวกบระบบการเมอง ไมรบรหรอแสดงความคดเหนตอการ

ปฏบตงานของสถาบนการเมอง วฒนธรรมทางการเมองแบบนปรากฏในสงคมแบบ

ชนเผาบางเผาในแอฟรกา ซงระบบสงคมเปนแบบดงเดมหรอลาหลง ผนำาทาง

การเมองคอหวหนาเผาซงมอำานาจโดยการอางสงลกลบ (myth) บทบาทของหวหนา

ครอบคลมทงทางดานศาสนา ขนบธรรมเนยมประเพณ การเมองและเศรษฐกจ

เอกส

ารปร

ะกอบ

การส

มมนา

กลม

ยอยท

3

192¡ÒûÃЪØÁÇÔªÒ¡Òà สถาบนพระปกเกลา ครงท 18

เตมชวต คนชวาประชาธปไตย

1.2 วฒนธรรมท�งก�รเมองแบบไพรฟ� หมายถง การทบคคลในสงคมมความ

โนมเอยงทางการเมองทรบรระบบการเมองในลกษณะยอมรบการใชอำานาจและ

การตดสนใจของรฐบาลโดยดษณยภาพ ไมสนใจทจะเขามสวนรวมทางการเมอง

หรอรวมตดสนใจทางการเมอง วฒนธรรมทางการเมองแบบนมกปรากฏในสงคม

ทมการกำาหนดโครงสรางอำานาจทางการเมองทชดเจน ศนยอำานาจทางการเมอง

คอ ผปกครองเทานน ไดแก ระบอบการปกครองแบบกษตรย (monarchy) หรอ

ระบบอำานาจนยมและเผดจการแบบเบดเสรจนยม เปนตน หรอในบางกรณสงคม

ทอยภายใตการปกครองของประเทศจกรวรรดนยม หรอ สงคมกอนอตสาหกรรม

(pre-industrial society) กอาจมลกษณะของวฒนธรรมการเมองแบบไพรฟาน

1.3 วฒนธรรมท�งก�รเมองแบบมสวนรวม หมายถง การทประชาชนในสงคมม

ความโนมเอยงทางการเมองทเหนวาตนเปนสมาชกคนสำาคญของระบบการเมอง

โดยมความร ความเขาใจ และตองการเขามสวนรวมทางการเมอง วฒนธรรมทาง

การเมองแบบนมกปรากฏในสงคมทมระบบการเมองแบบประชาธปไตย ซงเปน

ระบอบการปกครองทยอมรบความเปนอสรภาพของปจเจกบคคล และความชอบธรรม

ของระบบการเมองตองมาจากการใหความยนยอมของประชาชนในสงคม ไดแก

ระบบการเมองของสหรฐอเมรกา และองกฤษ เปนตน ซงอาจกลาวไดวา วฒนธรรม

ทางการเมองของประเทศทงสองนเปน วฒนธรรมท�งก�รเมองแบบอ�รยชน

(civic culture) ซงประชาชนมกหวงแหนสทธเสรภาพสวนบคคลสงมาก

สำาหรบวฒนธรรมทางการเมองแบบมสวนรวมนน อลมอนดและเวอรบาเหนวา ไมทำาให

รปแบบการเมองการปกครองเปนประชาธปไตยเสมอไป เพราะในบางกรณ การตนตวทางการเมอง

ความสำานกทางการเมองหรอการมสวนรวมทางการเมองอาจเปนไปเพอประโยชนเฉพาะกลม ในลกษณะ

จำากดวงแคบกได ดงนน อลมอนดและเวอรบา จงเสนอลกษณะวฒนธรรมทางการเมองทเรยกวา

วฒนธรรมท�งก�รเมองแบบอ�รยชน ซงเปนวฒนธรรมแบบผสมทพลเมองยอมรบเชอฟงการใชอำานาจรฐ

ในฐานะผอยใตการปกครอง และเปนพลเมองทมความเปนอสระมสวนรวมในการปกครอง อลมอนด

และเวอรบา เหนวาวฒนธรรมทางการเมองแบบอารยชนเปนแรงผลกดนสำาคญททำาใหระบบการเมอง

การปกครองแบบประชาธปไตยบงเกดขน และมสวนสนบสนนใหระบอบประชาธปไตยคงอยและดำาเนน

ตอไป ในทางกลบกนระบอบประชาธปไตยทมเสถยรภาพกนาจะเปนปจจยสนบสนนใหวฒนธรรมทาง

การเมองแบบอารยชนคงอยและดำาเนนตอไป (ววฒน เอยมไพรวน, 2549, น. 380-382) ดงนน

วฒนธรรมทางการเมองแตละประเภททกลาวมายอมมสวนกำาหนดรปแบบและลกษณะการเมองการปกครอง

ตลอดจนมสวนในการสนบสนนใหระบบการเมองนน ๆ คงอยและดำาเนนตอไปได

เอกสารประกอบการสมมนากลมยอยท 3

193¡ÒûÃЪØÁÇÔªÒ¡ÒÃ

สถาบนพระปกเกลา ครงท 18

เตมชวต คนชวาประชาธปไตย

2.3 ปจจยเอออำ�นวยและเปนอปสรรคตอก�รสงเสรมประช�ธปไตย

ปจจยดานวฒนธรรมทมอทธพลในทางการเมองนนไดแก การทวฒนธรรมทางการเมองของ

บางสงคมกเอออำานวยตอระบอบประชาธปไตย แตในบางสงคมกมวฒนธรรมทางการเมองทเปนอปสรรคตอ

ระบอบประชาธปไตย เชน ความเหนทวาศาสนาครสตนกายโปรเตสแตนต เกอหนนระบอบประชาธปไตย

แตนกายคาทอลกไมเปนเชนนน หรอความเหนทวาลทธขงจอ มสวนททำาใหคนยอมรบระบอบการเมอง

แบบเผดจการหรอการใชอำานาจเดดขาดเชนใน ประเทศเกาหล ไตหวน และสงคโปร เปนตน หรอความเหน

ทวา ศาสนาและวฒนธรรมแบบพราหมณ ในอนเดย และลทธซนโตในญปน ไมไดกดขวางการปกครอง

แบบประชาธปไตย แตสงเสรมการพฒนาสถาบนประชาธปไตย เปนตน (ชยอนนต สมทวณช, 2536,

น. 13) เชนเดยวกบวฒนธรรมไทยปจจยทเอออำานวยตอการสงเสรมประชาธปไตย เนองจากสงคมไทย

มพทธศาสนาเปนพนฐานทางวฒนธรรมเพอสราง “จตสาธารณะ” ความเสยสละสวนตน ความมเมตตา

ตอเพอนมนษยตลอดจนการแสวงหาสนตภาพจากความขดแยง วถทางของพทธธรรมเขาไดดกบการ

สรางความเปนพลเมองของไทย (วชย ตนศร, 2251, น .35) ปจจยทเปนอปสรรคตอการสงเสรม

ประชาธปไตย ไดแก วฒนธรรมการเมองแบบอปถมภ วฒนธรรมการเมองแบบอำานาจนยม บคลกภาพและ

อปนสย ความเชอในไสยศาสตร ดวยความเกรงความและกลวตอสงทเขาวาอยเหนอธรรมชาต ความเชอ

ในไสยศาสตรยงมปรากฏใหเหนในหมผนำาทางการเมองไทยในปจจบน วฒนธรรมทางการเมองไทยยงคง

เปนวฒนธรรมทางการเมองแบบไพรฟา

3. โครงสรางสงคมการเมองและวฒนธรรมไทย

วฒนธรรมไทยเปนเอกลกษณของความเปนชาตไทย เปนรากฐานของความเปนอนหนงอนเดยว

และแสดงถงศกดศรเกยรตภมและความภมใจรวมกนของชนในชาต วฒนธรรมทปรากฏในสงคมไทย

ไดผานการผสมผสานหลอหลอมมา ปจจยทมอทธพลตอรปแบบของวฒนธรรมไทยไดแกวฒนธรรม

ตะวนออก ไดแกวฒนธรรมอนเดย และจน ดานวฒนธรรมอนเดยทมอทธพลตอวฒนธรรมไทย เชน

วฒนธรรมดานการปกครอง ไดแก คตของการมกษตรยตามแบบพทธศาสนา คอ การเปนธรรมราชา

และแบบพราหมณ คอ การรปแบบเทวราชา ซงกษตรยมฐานะเปนสมมตเทพ เปนตน สวนวฒนธรรมจน

ทมอทธพลตอวฒนธรรมไทย สวนใหญมกเปนเรองของการตดตอคาขาย รวมทงการอพยพเขามาทำามาคาขาย

กระจายไปทกภมภาคและไดสบทอดทายาทกลายมาเปนพลเมองของประเทศ (แสงอรณ กนกพงศชย,

2548, น. 8-9)

เอกส

ารปร

ะกอบ

การส

มมนา

กลม

ยอยท

3

194¡ÒûÃЪØÁÇÔªÒ¡Òà สถาบนพระปกเกลา ครงท 18

เตมชวต คนชวาประชาธปไตย

3.1 โครงสร�งท�งสงคมและก�รเมองไทย

โครงสรางทางสงคมและการเมองไทย สถาบนสำาคญทเกยวของกบการเมองการปกครองไทย

มาตงแตอดตจนถงปจจบน คอสถาบนพระมหากษตรยซงเปนศนยกลางของการปกครองบานเมองมา

ตงแตสมยสโขทย อยธยา ธนบร และรตนโกสนทร โดยสามารถแบงการปกครองออกเปน 3 รปแบบ

ดงน 1. การปกครองระบอบปตราชาธปไตย รปแบบการปกครองแบบพอปกครองลก 2. การปกครอง

ระบอบสมบรณาญาสทธราชย รปแบบการปกครองตามแนวความคดกษตรยแบบเทวราชา (สมมตเทพ)

และ 3. การปกครองระบอบปรมตตาญาสทธราชย รปแบบการปกครองพระมหากษตรยทรงเปน

พระมหากษตรยภายใตรฐธรรมนญ ทรงดำารงตำาแหนงพระประมขของประเทศ

สงคมไทยในแตละยคแตสมยมพนฐานทางสงคมแบบเกษตรกรรม ดงนน หนวยแรงงานหลก

ของสงคมไทยกคอ ประชาชน ทเปนคนสวนใหญของประเทศทำาหนาทดานการเกษตรในยามปกตท

บานเมองสงบ สวนในยามทบานเมองมศกสงคราม ประชาชนจะตองทำาหนาทในการปกปองบานเมอง

ดวยการเปนทหาร จากเหตผลดงทกลาวมาของสงคมไทยในแตละยคสมย คอ ปญหาในดานการควบคมคน

ทเปนคนสวนใหญของสงคม ในสมยสโขทย สมยอยธยา มการควบคมกำาลงคนโดยสามารถแบงชนชน

ทางสงคมไดคอ ชนชนผปกครอง ไดแก กษตรย ขนนาง ขาราชการ และชนชนผถกปกครอง ไดแก

ประชาชน (ไพร ทาส) โดยมพระสงฆทำาหนาทเปนผเชอมโยงความสมพนธระหวางชนชนผปกครอง

และชนชนผถกปกครอง ในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชการท 5 ทรงยกเลกระบบ

ดงกลาวทำาใหไพร ทาส ซงเปนประชาชนสวนใหญเปนอสระและเสรในการประกอบกจกรรมตาง ๆ เชน

การเกษตรกรรมและการคาขาย เปนตน ถอไดวามการเกดขนของชนชนใหมของสงคม นอกจากนน

รชกาลท 5 พระองคยงทรงใหเกดสถาบนขาราชการประจำา การปฏรปการศกษาสงผลใหสามญชน

มโอกาสไดรบการศกษาและมโอกาสเขาไปมบทบาทมากขนในสถาบนราชการ โครงสรางสงคมไทย

หลงการเปลยนแปลงการปกครอง 24 มถนายน 2475 โครงสรางทางสงคมไทย กลายเปนวาผทมบทบาท

ทางการเมองทเดนชด คอ ชนชนผปกครองทมอำานาจการเมองและเศรษฐกจ ไดแก ชนชนผนำาในสถาบน

ขาราชการประจำาและชนชนทางเศรษฐกจ ไดแก พอคานายทน โดยทงสองฝายมการประสานผลประโยชน

รวมกนในรปแบบการอปถมภคำาจนซงกนและกน เพอความสะดวกและเพอใหการรบรองคมครองและ

อภสทธตางๆจากขาราชการประจำาและนกการเมอง ดงจะเหนไดวาผทกำาหนดเปลยนแปลงทางสงคม

ในสงคมไทยจงจำากดเฉพาะชนชนผปกครองทมอำานาจทางการเมองและเศรษฐกจเทานน โดยสามารถ

เปรยบเทยบลกษณะโครงสรางทางสงคมไทยในยคสมยตาง ๆ ดงน (ววฒน เอยมไพรวน, 2549,

น. 39-41)

พระมหากษตรย

พระราชวงศและเจานาย

ขนนางขาราชการ

พระสงฆ

ไพร

ทาส

โครงสร�งสงคมไทยสมยสโขทยและอยธย�

เอกสารประกอบการสมมนากลมยอยท 3

195¡ÒûÃЪØÁÇÔªÒ¡ÒÃ

สถาบนพระปกเกลา ครงท 18

เตมชวต คนชวาประชาธปไตย

ภ�พท 1 ภ�พแสดงโครงสร�งสงคมไทยสมยต�งๆ

พอจะสรปไดวา ลกษณะโครงสรางของสงคมในทางการเมองไทยในอดตจนถงปจจบน

พอจะมลกษณะเดนทสำาคญ 3 ประการดวยกน คอ 1. โครงสรางความสมพนธแบบเจากบขา

นายกบบาว มรากฐานสำาคญมากจากระบบทาสและระบบไพร 2. โครงสรางความสมพนธแบบศกดนา

คอ การถอครองกรรมสทธทดน ซงเปนปจจยสำาคญในการนาทำาไรอนเปนอาชพหลกของประชาชน และ

3. โครงสรางความสมพนธแบบเชงอปถมภ ไดแก การคำาจน การคำาช การสนบสนน การเลยงด ซงการ

อปถมภคำาชเปนสงทมอยในสงคมไทยมาตงแตอดต

พระมหากษตรย

พระราชวงศและเจานาย

ขนนางขาราชการ

พระสงฆ

พอคา

สามญชน

โครงสร�งสงคมไทยสมยรชก�ลท 5

พระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศ

ชนชนผปกครองทมอำานาจการเมองและเศรษฐกจ

สามญชนทมการศกษาแตปราศจากอำานาจการเมองเศรษฐกจ

เกษตรกรและผใชแรงงานทมการศกษาตำา

โครงสร�งสงคมไทยในปจจบน

เอกส

ารปร

ะกอบ

การส

มมนา

กลม

ยอยท

3

196¡ÒûÃЪØÁÇÔªÒ¡Òà สถาบนพระปกเกลา ครงท 18

เตมชวต คนชวาประชาธปไตย

4. หลกการประชาธปไตย

การปกครองระบอบประชาธปไตยเปนทนยมแพรหลายในโลกยคปจจบน คำาวา “ประชาธปไตย”

(Democracy) คำานมาจากภาษากรก demokratia แปลวา “”การปกครองของประชาชน” ซงมาจากคำา

วา demos แปลวา “ประชาชน” กบคำาวา kratos แปลวา “อำานาจ”ไดถอกำาเนดขนครงแรกในสมยกรก

โบราณ มจดเรมตนทนครรฐเอเธนส (Athens) เมอ 2,000 กวาปมาแลว ตอมา อบราฮม ลนคอรน

ประธานาธบดคนท16 ของสหรฐอเมรกา ไดกลาวเชดชเกยรตทหารหาญทพลชพในสงครามกลางเมอง

ในพธ ณ สสานเกตตสเบรก เมอวนท 19 พฤศจกายน ค.ศ. 1863 พวกเขาจะไมตายเปลา แตการตาย

ของพวกเขาจะทำาใหประเทศสหรฐอเมรกามเสรภาพขนใหม ซงไดขยายความวา ประชาธปไตย คอ การ

ปกครองของประชาชน โดยประชาชน เพอประชาชน ไดกลายมาเปนคำานยามของการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยทคนมากมายทวโลกใหการยอมรบโดยทวกน (นยม รฐอมฤต, 2553, น. 7) หากเราขยาย

คำากลาวของลนคอลนออกไปใหเตมความอยางนวา “ประชาธปไตยทด คอ การปกครองของประชาชนทด

โดยประชาชนทด เพอประชาชนทด” มฉะนนกจะเปนไปในทางตรงกนขามคอ “ประชาธปไตยทเลว ไดแก

การปกครองของประชาชนทเลว โดยประชาชนทเลว เพอประชาชนทเลว” ถาหากการศกษาไมสามารถ

พฒนาใหคนเขาถงเนอหาสาระประชาธปไตยกจะเอยงสดไปขางหนง คอ เมอมนษยไมสามารถอยกนดวย

สตปญญาและคณธรรม กฎหมาย กฎเกณฑ กตกาสงคม ซงมความหมายสำาหรบมนษยทพฒนาแลว วา

เปนเครองหมายรรวมกนวา สงคมจะเอาอยางไร เราจะอยรวมกนอยางไร กฎเกณฑเหลานนกจะมความ

หมายเปนเครองบบบงคบคน เพราะฉะนน ประชาธปไตยจะสำาเรจไดแทจรงจงอยกบการพฒนามนษย

(พระธรรมปฏก (ป.อ.ปยตโต) , 2539, น. 85-86) ดงหลกการประชาธปไตย ดงน

ทม�ของภ�พ http://board.postjung.com/724444.html

ภ�พท 2. ภ�พแสดงหลกก�รประช�ธปไตย

เอกสารประกอบการสมมนากลมยอยท 3

197¡ÒûÃЪØÁÇÔªÒ¡ÒÃ

สถาบนพระปกเกลา ครงท 18

เตมชวต คนชวาประชาธปไตย

ระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยมลกษณะเดน ๆ 5 ประการดงตอไปน ไดแก (ลขต ธร

เวคน, 2553, น. 478)

1. สงคมนนจะตองตงอยบนพนฐานของปรชญาและหลกการทเนนสทธ เสรภาพและ

ความเสมอภาค

2. มรฐบาลทมาจากการเลอกตง การเลอกตงนนจะตองเปนตวแทนอยางจรงจง คอ

จะตองมการเปนตวแทนโดยผลงคะแนนเสยงลงคะแนนดวยการตดสนใจดวยตว

เอง ไมใชการปลกเรา หรอการลอดวยอามสสนจางคอการซอเสยง

3. ประชาชนตองมสวนรวมทางการเมอง โดยการมสวนรวมทางการเมองนนจะตอง

เปนการมสวนรวมโดยสมครใจและตงใจดวยตนเอง การมสวนรวมในการเรยก

รองทางการเมองจะตองมเหตผลมผลสอดคลองกบความถกตองของกฎหมายและ

ความชอบธรรมทางการเมอง

4. ระบบการปกครองแบบประชาธปไตยจะตองมการปกครองโดยยดหลกนตธรรม

โดยเรมตนจากกระบวนการการออกกฎหมายจะตองมความโปรงใส ตงอยบน

หลกการของความถกตอง มเหตมผล การบงคบกฎหมายจะตองประกอบดวย

กระบวนการยตธรรมและมความยตธรรมอยางแทจรง

5. ระบบการปกครองแบบประชาธปไตยจะตองมการคดสรรตวบคคลทมความสามารถ

ในการทำาใหเกดประสทธภาพประสทธผลในการแกปญหาสงคม พฒนาประเทศ

ชาตใหเจรญกาวหนาไดผรบผดชอบในการบรหารนนจะตองมคณสมบตเหมาะสม

มความรความสามารถ มความซอสตยสจรตและมจรยธรรม

โดยสรป หลกการประชาธปไตยซงใหความสำาคญตอหลกการของความเสมอภาคทางการเมอง

หลกการอำานาจอธปไตยเปนของประชาชน หลกการปกครองโดยเสยงขางมาก และหลกการใหความเหนชอบ

ของประชาชน

5. วฒนธรรมพลเมองไทยทพงปรารถนาในสงคมประชาธปไตย

การปกครองในระบอบประชาธปไตยเปนการปกครองทประชาชนทกคนมสวนรวมในการปกครอง

ประเทศ การปกครองในระบอบประชาธปไตยจะประสบผลสำาเรจไดนนจะตองสราง “ความเปนพลเมอง”

ใหประชาชนสามารถครองตนเองไดดงนน ความเปนพลเมองในระบอบประชาธปไตย จงมลกษณะทสำาคญ

คอ เปนบคคลทสามารถแสดงบทบาทหนาทและความรบผดชอบของตนเองตอสงคม อกทงดำารงตนเปน

เอกส

ารปร

ะกอบ

การส

มมนา

กลม

ยอยท

3

198¡ÒûÃЪØÁÇÔªÒ¡Òà สถาบนพระปกเกลา ครงท 18

เตมชวต คนชวาประชาธปไตย

ประโยชนตอสงคม ชวยเหลอเกอกล อนจะกอใหเกดการพฒนาประเทศชาต ใหเปนสงคมประชาธปไตย

ซงการสรางพลเมองใหมความเปนพลในระบอบประชาธปไตยนน(สำานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร,

2556, น. 7-9) มหลกการพนฐาน 3 ประการ ไดแก

5.1 หลกก�รพนฐ�นคว�มเปนพลเมองในระบอบประช�ธปไตย

1. เค�รพในศกดศรคว�มเปนมนษย หมายถง มนษยทกคนทเกดมายอมมคณคา

เทาเทยมกนมอาจลวงละเมดได การมอสรภาพและความเสมอภาค การยอมรบ

ในเกยรตภมของแตละบคคล โดยไมคำานงถงสถานภาพทางสงคม ยอมรบในความ

แตกตางของทกคน

2. เค�รพสทธ เสรภ�พ และกฎกตก�ของสงคมทเปนธรรม หมายถง การให

ความสำาคญตอสทธเสรภาพ การมกตกาทวางอยบนความยตธรรมและชอบธรรม

มหลกนตรฐในการคมครองสทธเสรภาพมใหถกละเมด

3. รบผดชอบตอตนเอง ผอนและสงคม หมายถง การตะหนกถงบทบาทหนาทของ

ความเปนพลเมองในระบอบประชาธปไตย ทมงเนนเนอหาทมคณลกษณะสำาคญ

ในหนาทและความรบผดชอบของตนเองตอสงคม การดำารงตนเปนประโยชนตอ

สงคมชวยเหลอเกอกลกน ใชสตปญญาในการแกไขปญหาดวยเหตและผล

5.2 วฒนธรรมพลเมองทเหม�ะสมกบประช�ธปไตย จะตองเปนไปเพอ

1. ทำาใหเกดความรวมมอกนปฏบตทางการเมองอยางสมานฉนทเปดโอกาสให

ภาคประชาคมสมารถเขามามสวนรวมในการตดสนใจตางๆ

2. ทำาใหเกดการปฏบตของคนสวนใหญ ทจะทำาใหคานยมเปนความจรง มการ

ปฏบตการทางการเมองทสอดคลองกบคานยมนนๆ

3. ตองทำาใหเกดการอภปรายสาธารณะอยางตอเนอง เพอใหเกดการรกษาผลประโยชน

ทเปนรปธรรมและเกดความเขาใจ

4. ตองมพนทสาธารณะในการอภปราย นำามาซงความเขาใจ อนสมดลกบความคดเหน

ทแตกตางกน (ประมวล รจนเสร, 2551, น.33-34)

เอกสารประกอบการสมมนากลมยอยท 3

199¡ÒûÃЪØÁÇÔªÒ¡ÒÃ

สถาบนพระปกเกลา ครงท 18

เตมชวต คนชวาประชาธปไตย

5.3 พลเมองทพงปร�รถน�ในสงคมประช�ธปไตย ไดแก การทสมาชกในสงคมรจกปฏบตตนเปนพลเมองตามวถประชาธปไตย (สำานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร, 2555, น. 22-23)

1. ทำาใหสงคมและประเทศชาตมการพฒนาไปอยางมนคงเพราะการททกคนมสวนรวม

ในการแสดงความคดเหนอยางหลากหลาย และมเหตผลในงานหรอโครงการตาง ๆ

ทงในระดบชมชนถงระดบประเทศ ตลอดจนเปดโอกาสใหคนทมความรความ

สามารถไดรวมกนทำางาน ยอมสงผลใหการทำางานและผลงานนนมประสทธภาพ

2. เกดความรกและความสามคคในหมคณะ เพราะเมอมการทำากจกรรมรวมกน

ยอมมความผกพน รวมแรงรวมใจในการทำางานทงปวงใหบรรลเปาหมายได

3. สงคมมความเปนระเบยบ สงบเรยบรอย เพราะทกคนตองปฏบตตามระเบยบ

กตกาของสงคม ซงเปนกฎเกณฑททกคนยอมรบ

4. สงคมมความเปนธรรม สมาชกทกคนไดรบสทธ หนาทเสรภาพ ความเทาเทยมกน

ตามกฎหมาย ทำาใหสมาชกทกคนไดรบการปฏบตอยางยตธรรมกอใหเกดความ

เปนธรรมในสงคม

5. สมาชกในสงคมมความเออเฟอเผอแผและมนำาใจตอกน โดยยดหลกศลธรรมเปน

พนฐานในการปฏบตตอกนตามวถประชาธปไตย

5.4 ระบบคณค�และบคลกนสยพนฐ�นของคว�มเปนพลเมอง จะตองประกอบดวยคณลกษณะ 3 ประการดงน (วชย ตนศร, 2557, น. 21)

1. จะตองมความเชอในวถของการแกไขปญหาความขดแยงโดยไมใชความรนแรง

2. ความสมพนธระหวางผคนในรฐ หรอชมชนการเมองเดยวกน แมจะมความขดแยง

กควรจะปฏบตตอกนเยยงสภาพชน

3. พลเมองในรฐหรอชมชนการเมองเดยวกน ควรจะใฝหาสนตมากวาสงคราม

5.5 หลกพทธศ�สน�กบพลเมองประช�ธปไตย นอกจากพทธศาสนาทเปน

วฒนธรรมทางความคดทเคารพในเหตผล และความเหนอกเหนใจซงกนและกน ซงเปนหลกการ

พนฐานของประชาธปไตยแลว บคคลทเปนพลเมองตามวถประชาธปไตยจะมคณธรรม 3 ประการ ดงน

(ป. มหาขนธ, 2544, น. 41-42)

เอกส

ารปร

ะกอบ

การส

มมนา

กลม

ยอยท

3

200¡ÒûÃЪØÁÇÔªÒ¡Òà สถาบนพระปกเกลา ครงท 18

เตมชวต คนชวาประชาธปไตย

1. หลกค�รวธรรม ความเคารพซงกนและกน คอ การททกคนจะตองใหเกยรต

ซงกนและกนทงทางกาย ทางวาจาและทางความคด เคารพในความคดของผอน

เคารพในระเบยบกฎเกณฑหรอระเบยบขอบงคบของสงคมสวนรวม

2. หลกส�มคคธรรม การแบงปน รวมงานกนและประสานงานกน คอ ในการทำางาน

รวมกนในสงคม ตองมการแบงงานกนทำาตามความสามารถความถนด มการ

ประสานประโยชนของหนวยงานและองคกรรวมกน

3. หลกปญญ�ธรรม ความเชอในวธแหงปญญา คอ ความเชอในกระบวนการแหง

การใชปญญา ใชความคดอยางรอบคอบ ในการทำากจการงานทงปวง การใชความร

และสตปญญามาพฒนาครอบครว ชมชน และสงคม ตลอดจนใชสตปญญาในการ

แกไขปญหาอยางมเหตมผลแบบสนตวธ

ดงนน คำาวา “พลเมองไทยในสงคมประชาธปไตย” ทพงปรารถนา คอ ยดมนในหลกการ

พนฐานของความเปนพลเมอง มหลกการทางประชาธปไตยในการดำารงชวต ปฏบตตนตามกฎหมาย

ดำารงตนเปนประโยชนตอสงคม โดยการชวยเหลอเกอกลเปนผยดมนในหลกศลธรรมและคณธรรมของ

ศาสนาและวฒนธรรมอนดของประเทศชาต อนจะกอใหเกดการพฒนาสงคมและประเทศชาต ใหเปน

สงคมและประเทศประชาธปไตยอยางแทจรงตามหลกการทางประชาธปไตย

6. บทสรป

วฒนธรรมพลเมองทสงคมไทยพงปรารถนาในสงคมประชาธปไตยนน หากเราจะพจารณาจาก

สาระสำาคญบนพนฐานวฒนธรรมทางการเมองไทย จะพบวา พนฐานทางวฒนธรรมการทางเมองไทย

มวฒนธรรมการเมองอย 2 ประการ ไดแก ประการท 1 วฒนธรรมทางการเมองแบบอปถมภ แบบ

เจากบขา นายกบบาว และประการท 2 วฒนธรรมทางการเมองแบบอำานาจนยม ซงเมอนำาแนวคด

วฒนธรรมทางการเมองมาวเคราะห จะเหนไดวาสงคมไทยมวฒนธรรมทางการเมองในลกษณะอำานาจนยม

ยดถอความเปนอาวโสและวฒนธรรมการเมองแบบอปถมภ ลกษณะเชนนทำาใหเกดวฒนธรรมทาง

การเมองแบบไพรฟา โดยกจกรรมทางการเมองยงคงยดตดกบชนชนนำาทางการเมอง ซงถอวาเปนวฒนธรรม

ขอดอยของสงคมไทยทตองแกไขปรบปรงอยางเรงดวน วฒนธรรมการเมองแบบไพรฟาถอเปนจดออน

และเปนอปสรรคของสงคมไทยในระบอบประชาธปไตยในหลายๆประการ นบตงแตการขาดระเบยบวนย

ขาดความรบผดตอสงคมเหนแกประโยชนสวนตน ขาดการเคารพตอกฎหมายบานเมอง ยกยองผมอำานาจ

บารม เปนตน สงผลใหการเมองระบอบประชาธปไตยไทยขาดเสถยรภาพ

เอกสารประกอบการสมมนากลมยอยท 3

201¡ÒûÃЪØÁÇÔªÒ¡ÒÃ

สถาบนพระปกเกลา ครงท 18

เตมชวต คนชวาประชาธปไตย

ดงนน แนวทางในการสงเสรมประชาธปไตยควรมการอบรมบมนสยตงแตเดก ๆ ใหมวฒนธรรม

ทางการเมองแบบมสวนรวม เนนในหลกการประชาธปไตย คอ การปกครองของประชาชน โดยประชาชน

เพอประชาชน บนพนฐานความเปนพลเมองในระบอบประชาธปไตย 3 ประการ ไดแก 1. การเคารพใน

ศกดศรความเปนมนษย 2. การเคารพสทธ เสรภาพ และกฎกตกาของสงคมทเปนธรรม 3. รบผดชอบตอ

ตนเอง ผอนและสงคม การเปนพลเมองตามวถประชาธปไตยจะตองสอดคลองกบวฒนธรรมของสงคมไทย

ตามคำาสอนพทธศาสนาดวยหลกคณธรรม 3 ประการ ไดแก 1. หลกคารวธรรม ความเคารพซงกนและกน

2. หลกสามคคธรรม การแบงปนรวมงานกนและประสานงานกน 3. หลกปญญาธรรม ความเชอในวธ

แหงปญญา

การสรางวฒนธรรมพลเมองทพงปรารถนาในระบอบประชาธปไตย นอกจากอบรมบมนสยใหม

ความเปนวฒนธรรมทางการเมองแบบมสวนรวมแลว ยงตองพฒนาตอไปใหเปนวฒนธรรมทางการเมอง

แบบอารยชน ซงเปนวฒนธรรมทสำาคญตอบทบาทของประชาชนจากทเคยเปนผอยภายใตการปกครอง

มาเปนพลเมองทมสวนรวมในการปกครองประเทศ และเปนแรงผลกดนทสำาคญทำาใหระบอบการปกครอง

แบบประชาธปไตยบงเกดขน คงอยและดำาเนนตอไปไดเปนการ “เตมชวต คนชวาประชาธปไตย”

การสรางวฒนธรรมพลไทยทสำาคญตองสราง วฒนธรรมทางจตใจ และวฒนธรรมทางความร ปลกหลกการ

ประชาธปไตยแบบใหพลเมองมจตสำานกทางการเมอง เขาถงอดมการณประชาธปไตยอยางแทจรง

หากพลเมองทกคนปฏบตไดเชนนแลวสงคมไทยกจะกลายเปนสงคมพลเมองทมความเขมแขง

จงถอไดวาระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยทเปนการปกครองของประชาชน โดยประชาชน

เพอประชาชนอยางแทจรง พลเมองทดเทานนทจะสรางระบบการเมองทดใหเกดขนได และระบบการเมอง

ทดเทานนทจะสามารถหลอหลอมพลเมองทดของประเทศชาตตอไปได

เอกส

ารปร

ะกอบ

การส

มมนา

กลม

ยอยท

3

202¡ÒûÃЪØÁÇÔªÒ¡Òà สถาบนพระปกเกลา ครงท 18

เตมชวต คนชวาประชาธปไตย

บรรณานกรม

กลนา สขพานช-ขนทปราบ. (2549). “แนวทางทใชในการเปรยบเทยบระบบการเมอง” ใน เอกสาร

การสอนชดวชาระบบการเมองเปรยบเทยบเลมท 1 หนวยท 2 (พมพครงท 17). นนทบร :

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ชษณะ รงปจฉม. (2555). “สงคมและวฒนธรรมในการเมองไทย” ใน เอกสารการสอนชด

วชาพนฐานทางสงคมและวฒนธรรม เลมท 1 หนวยท 1 (พมพครงท 3). นนทบร :

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ชยอนนต สมทรวณช. (2536). ปญหาการพฒนาทางการเมองไทย(พมพครงท 2). กรงเทพฯ :

สำานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นตยา บญสงห. (2554). วฒนธรรมไทย. กรงเทพฯ : สำานกพมพพฒนาศกษา.

นยม รฐอมฤต. (2553). การปกครองระบอบประชาธปไตยในนานาประเทศ. กรงเทพฯ: สำานก

พมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ป. มหาขนธ. (2544). สอนเดกใหเปนประช�ธปไตย. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

ประมวล รจนเสร. (2551). ปฏวตวฒนธรรม. นนทบร : พรรคประชามต.

พระธรรมปฏก (ป.อ.ปยตโต). (2539). การศกษาเพออารยธรรมทยงยน. กรงเทพฯ : บรษท

สหธรรมก จำากด.

วรทพย มมาก และ ชวนทร ฉายาชวลต. (2547). หนาทพลเมองในระบอบประชาธปไตยอนม

พระมหากษตรยทรงเปนประมข. กรงเทพฯ: รำาไทยเพรส.

วชย ตนศร. (2551). วฒนธรรมพลเมอง. กรงเทพฯศกษา.: สถาบนนโยบาย.

วชย ตนศร. (2557). ศาสตรการสอนความเปนนกประชาธปไตย. กรงเทพฯ: บรษท พ.เพรท จำากด.

ววฒน เอยมไพรวน. (2549). “วเคราะหเปรยบเทยบระบบการเมองแบบประชาธปไตย แบบ

เผดจการเบดเสรจนยมและแบบเผดจการอำานาจนยม” ใน เอกสารการสอนชดวชาระบบ

การเมองเปรยบเทยบ เลมท 2 หนวยท 8 (พมพครงท 17). นนทบร : มหาวทยาลย

สโขทยธรรมาธราช.

เอกสารประกอบการสมมนากลมยอยท 3

203¡ÒûÃЪØÁÇÔªÒ¡ÒÃ

สถาบนพระปกเกลา ครงท 18

เตมชวต คนชวาประชาธปไตย

ววฒน เอยมไพรวน. (2549). “แนวคดเกยวกบประวตศาสตรการเมองไทย” ใน เอกสารการสอน

ชดวชาประวตศาสตรสงคมและการเมองไทย เลมท 1 หนวยท 1 (พมพครงท 3). นนทบร :

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ลขต ธรเวคน. (2553). การเมองการปกครองของไทย (พมพครงท 8). กรงเทพฯ: สำานกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สำานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร. (ธนวาคม 2555). พลเมองในระบอบประชาธปไตย.

จลสารสำานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร.

สำานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร. (มถนายน 2556). พนฐานความเปนพลเมองในระบอบ

ประชาธปไตย. จลสารสำานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร.

แสงอรณ กนกพงศชย. (2548). วฒนธรรมในสงคมไทย. กรงเทพฯ : สำานกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.