Пән бойынша оқытубағдарламасының (Syllabus)

титулдық парағы

НысанПМУ ҰС Н 7.18.3/37

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Қаржы-экономика факультеті

Экономика және менеджмент кафедрасы

050506 «Экономика», 050508 «Есеп және аудит», 050509 «Қаржы», 5В050600«Экономика», 5В050900 «Қаржы» мамандықтарының студенттеріне арналған

Кәсіпорын экономикасы

ПӘНІ БОЙЫНША ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ

(Syllabus)

ПавлодарПән бойынша оқыту

бағдарламасын (Syllabus)бекіту парағы

НысанПМУ ҰС Н 7.18.3/38

БЕКІТЕМІНҚаржы-экономикафакультетінің деканы _______________ЭрназаровТ.Я.

20___ж. «___»_________

Құрастырушы: аға оқытушы ________________ Ахметов Д.К.

Экономика және менеджмент кафедрасы

050506 «Экономика», 050508 «Есеп және аудит», 050509 «Қаржы», 5В050600«Экономика», 5В050900 «Қаржы» мамандықтарының (мамандықтың толық атауы және шифрі)

сырттай оқу нысанының студенттеріне арналған (оқу нысаны)

Кәсіпорын экономикасы (жұмыс оқу жоспары бойынша пәннің толық атауы)

пәні бойынша оқыту бағдарламасы (Syllabus)

Бағдарлама 20__ж. «___» _________бекітілген жұмыс оқу бағдарламасының негізіндеәзірленді.

Кафедра отырысында ұсынылды 20_ж. «___»____________№_____ Хаттама Кафедра меңгерушісі ______________ ____________ 20__ж. «____» ________

(қолы) (аты-жөні)____________________________________________ факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды 20_ж. «_____»____________ №____ Хаттама

ОӘК төрағасы ________________ ____________ 20_ж. «_____»___________ (қолы) (аты-жөні)

КЕЛІСІЛДІ Кафедра меңгерушісі ______________ ____________ 20__ж. «____» ________

(қолы) (аты-жөні)

Кафедра меңгерушісі ______________ ____________ 20__ж. «____» ________ (қолы) (аты-жөні)

1 Оқытушылар туралы мәліметтер және байланысу ақпараттары Аты-жөні ______Ахметов ДинисламКадырович_____________________Ғылыми дәрежесі, атағы, қызметі ___аға оқытушы_____________________экономика және менеджмент_ кафедрасы _А_ корпусында (Ломовкөш.64), __419__ аудиторияда орналасқан. Байланысу телефоны __67-36-43____.

2 Пән туралы мәліметтер2.1 Пәннің еңбек сыйымдылығы

Сем

естр

Кре

дитт

ар с

аны

Аудиториялық сабақ түрлері бойыншабайланыс сағаттарының саны

Студенттің өздікжұмысының сағат

саны Бақылаунысандарыбарлы-

ғыдәріс

практи-ка

зертха-налық

студия-лық

жеке барлығы ОСӨЖ

050506 «Экономика»ОКБ негізінде сырттай оқу түрі, 2009 түсу жылы

6 3 18 12 6 - - - 117 18 емтихан5В050600 «Экономика»

ОКБ негізінде сырттай оқу түрі, 2010 түсу жылы3 1 6 3 3 - - - 39 6 емтихан

ОКБ негізінде сырттай оқу түрі, 2008 түсу жылы050508 «Есеп және аудит»

33---396емтихан6ОКБнегізінде

сырттайоқутүрі,2009түсу

жылы16

33---396Емтихан405050

9«Қаржы»1

6ОКБ негізінде сырттай оқу түрі, 2008 түсу жылы

11718емтихан126--6-

ОКБнегізінде

сырттайоқутүрі,2009түсу

жылы318

126---11718 емтихан35В050

900«Қаржы»3

18ОКБ негізінде сырттай оқу түрі, 2010 түсу жылы

126---11718емтихан3318

2.2 Пәннің мақсаты және міндеттері Бұл пәнді беру мақсаты болып шаруашылық жүргізудің нарықтық

жағдайында кәсіпорынның қызмет етуінің экономикалық механизмін зерттеунегізінде студенттердің экономикалық ой-өрісін дамыту болып табылады.

Осыған байланысты пәнді оқытуда келесі негізгі міндеттер қойылады: кәсіпорын мәнімен, оның ұлттық экономика жуйесіндегі орны мен

рөлімен шаруашылық объектісі ретінде танысу; нарықтық қатынастарды мемлекеттік реттеуді ескере отырып

нарықтық экономиканың агенті ретінде кәсіпорынға сипаттама беру; кәсіпорынның ресурстық базасы мен әр түрлі ресурстарды пайдалану

тиімділігін қарастыру; кәсіпорынның қызмет етуінің шаруашылық механизмі мен оның

қызметінің қаржылық нэтижелерін оқып білу. 2.3 Білімге, икемділікке және машықтарға қойылатын талаптарПәнді үйрену барысында студенттер мынаны игеруі керек: кәсіпорын өндірістік – шаруашылық қызметінің экономикалық

жағдайың талдау; кәсіпорынның үйымдық және өндірістік құрылымдарын әзірлеу; кәсіпорынның ортажылғы өндірістік куатын есептеу; өндірістік бағдарламасың жоспарлау және бағалау; күрделі жұмсалымдардың құрылымың есептеу және олардың

тиімділігін бағалау; айналым қаражаттарының нормативтарың есептеу және өндірістік

босалқы қорының ең төмен мөлшерін бағалау; өндірістік ресурстарың тиімді пайдалану;

жұмыс уақытының балансың, өндірістік бағдарламаға жұмсалғанеңбегің жоспарлау;

пайда нормасың, өнімнің табыстылығың,өндірістің табыстылығыңкапиталдың табыстылығың есептеу;

өндірістік – шаруашылық қызметінің қаржы жоспарың құрастыру.Пәнді үйрену барысында студенттер мына дағдыларды игеруі керек: ақпаратпен жұмыс істеу; іскерлік қарым-қатнас; шешім қабылдау; қысқаша есеп беру; презентация өткізу.

2.4 ПререквизиттерОсы пәнді меңгеру үшін төмендегі пәндерді меңгеру кезінде алынған

білім, икемділік және дағды-машықтар қажет: Экономикалық теория;Микроэкономика; Менеджмент; Маркетинг.

2.5 Постреквизиттер Пәнді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және дағды-машықтар

келесі пәндерді меңгеруі үшін қажет: Бизнес жоспарлау; Кәсіпкерлік;Фирмаішілік жоспарлау.

3 Тақырыптық жоспар 3.1 050506 «Экономика», 050509 «Қаржы», 5В050900 «Қаржы»

мамандықтарының пән тақырыптық жоспары, сырттай оқу түрі, орта кәсібибілім беру негізінде, түскен жылы 2008, 2009, 2010№р/с

Тақырыптардың атауы Сабақ түрлері бойынша байланыс сағаттарының саныдәрістер

практикалық (сем)

зертханалық

студиялық

жеке СӨЖ

1 БӨЛІМ Ұлттық экономика жүйесіндегі кәсіпорынның жүйесі1 Қазақстан

Республикасы экономикасының даму сипаттамасы және оны мемлекеттік реттеу

0,5 0,5 10

2 Кәсіпорын шаруашылық объектісі ретінде

0,510

3 Өндірістің экономикалық және әлеуметтік тиімділігі

0,5 0,5 10

2 БӨЛІМ Кәсіпорындардың ресурстары және оларды пайдалану тиімділігi4 Кәсіпорынның

негізгі капиталы1 1 11

5 Шикізат, материалдық жәнеотын –энергетикалық ресурстар

0,5 0,5 10

6 Кәсіпорынның айналым капиталы

1 0,5 11

7 Еңбек ресурстары 1 0,5 103 БӨЛІМ Кәсіпорын қызметінің экономикалық механизмі

8 Кәсіпорындағы еңбек ақы төлеу

1 0,5 10

9 Кәсіпорынның инвестициялық және инновациялық саясаты

1 0,5 10

10 Өнімді өткізу және өндіріс шығындары

1 0,5 5

11 Кәсіпорынның маркетингтік жәнеөндірістік қызметі

1 0,5 5

12 Өнімнің бәсекеге қабілетілігін қамтамасыз ету

1 5

4 БӨЛІМ Кәсіпорын қызметінің қаржы нәтижесі13 Табыс және өндіріс 1 0,5 5

рентабелділігі14 Кәсіпорын

қаржысы1 5

Барлығы 12 6 - - - 117

3.2 050508 «Есеп және аудит», 5В050600 «Экономика» мамандықтарының пәнтақырыптық жоспары, сырттай оқу түрі, орта кәсіби білім беру негізінде, түскен жылы2008, 2009, 2010№р/с

Тақырыптардың атауы Сабақ түрлері бойынша байланыс сағаттарының саныдәрістер

практикалық (сем)

зертханалық

студиялық

жеке СӨЖ

1 БӨЛІМ Ұлттық экономика жүйесіндегі кәсіпорынның жүйесі1 Қазақстан

Республикасы экономикасының даму сипаттамасы және оны мемлекеттік реттеу

3

2 Кәсіпорын шаруашылық объектісі ретінде

3

3 Өндірістің экономикалық және әлеуметтік тиімділігі

0,5 3

2 БӨЛІМ Кәсіпорындардың ресурстары және оларды пайдалану тиімділігi4 Кәсіпорынның

негізгі капиталы0,5 0,5 4

5 Шикізат, материалдық жәнеотын –энергетикалық ресурстар

0,5 3

6 Кәсіпорынның айналым капиталы

0,5 3

7 Еңбек ресурстары 0,5 33 БӨЛІМ Кәсіпорын қызметінің экономикалық механизмі

8 Кәсіпорындағы еңбек ақы төлеу

0,5 4

9 Кәсіпорынның инвестициялық және инновациялық саясаты

0,5 3

10 Өнімді өткізу және өндіріс шығындары

0,5 2

11 Кәсіпорынның маркетингтік жәнеөндірістік қызметі

0,5 2

12 Өнімнің бәсекеге қабілетілігін қамтамасыз ету

0,5 2

4 БӨЛІМ Кәсіпорын қызметінің қаржы нәтижесі13 Табыс және өндіріс

рентабелділігі0,5 2

14 Кәсіпорын 2

қаржысыБарлығы 3 3 - - - 39

4 Пәннің қысқаша сипаттамасы

Кәсіпорын экономиканың негізгі бастапқы буыны болып табылады,және кәсіпорын экономиканың негіздерін білу - білікті нысандардыдайындаудың міндетті шарты.

Бұл курсты оқу барысында Қазақстан экономикасын одан әрі жаңартумен әртараптандыруды ескере отырып студенттерді қалыптасқан қүқықтық,экономикалық, қаржылық және әкімшілік ортада кәсіпорынның қызмететуінің жаңа механизмінің білімімен студенттерді қаруландыру мүмкіндігінбереді.

5 Курстың компоненттері

Дәріс сабақтарының тізімі

1 БӨЛІМ ҰЛТТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖҮЙЕСІНДЕГІКӘСІПОРЫННЫҢ ЖҮЙЕСІ

1 тақырып Қазақстан Республикасы экономикасының дамусипаттамасы және оны мемлекеттік реттеу

Ұлттық экономика. Қазақстан Республикасы экономикасының қазіргікездегі салалық құрылымы. Салалар жіктелуі. Нарықтық қатынастарқалыптастыру жағдайындағы Қазақстан Республикасының мемлекеттікқұрылымдық саясаты: ұзақ мерзімді басым бағыттары және іске асырустратегиясы. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуындағы өнеркәсіптіңрөлі. 2015 жылға дейін Қазақстан Республикасынын индустриялық-инновациялық саясаттың басым бағыттары.

Нарықтың мәні және негізгі категориялары. Нарық түрлері, олардыңерекшеліктері және өзіне тән қасиеттері, оның элементтерінің бірлігі жәнеқайықшылықтары. Нарықтар құрылымы.

Нарық механизмі: мәні, құрамдық элементтері. Нарықтықинфрақұрылымының негізгі элементтері. Нарықтық қатынастарқалыптастыру жағдайындағы Қазақстандагы нарық инфра-құрылымындамыту.

Нарықтық экономиканы мемлекеттік реттеудің мәні және әдістері.Дамыған мемлекеттердегі жоспарлаудың тәжірибесі (индикативті,стратегиялық жоспарлау, бағдарламалар, болжаулар). Экономиканыәлеуметтік-экономикалық жаңарту жағдайында мемлекеттің рөлі.

Экономиканы мемлекеттік реттеудің экономикалық тетіктері: салықтар,бағалар, еңбек ақы, импортты және экспортты лицензиялау, кеден ережелері,қаржы және несиелік қатынастар, амортизациялық саясат.

Қазақстан Республиканы индустриялық-инновациялық дамытужағдайында өндіріс факторларының бәсекеге қабілеттілігін арттыружөніндегі мемлекеттік реттеудің шаралары. Қазақстан Республикасыныңұлттық экономиканы басқару органдарының құрылымы және олардыңфункциялары.

Кәсіпкерлікті дамыту. Кәсіпкерлік: нысандары және түрлері.Кәсіпкерлік қызметтегі тәуекел, оны бағалау әдістері.

2 тақырып. Кәсіпорын шаруашылық объектісі ретінде

Кәсіпорын - шаруашылықты жеке жүргізетін субъект және нарықтыққатынастардың негізгі жүргізушісі. Кәсіпорындар қалыптастырудың негізгіқағидалары. Кәсіпорынның басты міндеттері және функциялары.Кәсіпорынның кәсіпкерлік міндеттемелері және кұқықтары. Әр турлібелгілері және меншік нысандары бойынша кәсіпорындардың жіктелуі.Кәсіпорындардың жаңа түрлері - халықтық кәсіпорыңдар, әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар. Кәсіпорын құрылымы. Кәсіпорындарбірлестіктері.

Банкроттықтың түсінігі және белгілері. Банкроттық және дағдарыскезіндегі кәсіпорынды қайта құру және басқару.

3 тақырып. Өндірістің экономикалық және әлеуметтік тиімділігі

Өндіріс тиімділігінің мәні, тиімділікке әсер ететін факторлар жэнекөрсеткіштер жүйесі. Өндірістік қызметінің тиімділік көрсеткіштері.Кәсіпорын өтімділігін сипаттайтын көрсеткіштер. Қаржы тұрақтылықкөрсеткіштері. Салыстыру базасын таңдау. Салыстырылған варианттардыңдербес жағдайлары. Ілесетін салаларда тиімділік пен капитал салымдардыесепке алу. Инвестициялардың экономикалық тиімділігін анықтаудағы(көрсеткіштерді дисконттау) уақыт факторын есептеу әрдістері. Таза ағымдыққұн және табыстың ішкі нормасы деген көрсеткіштерін сипаттау.Варианттарды салыстырудағы сапалық талдау. Кәсіпорындар қызметініңтиімділікті бағалау экологиялық аспектілері.

2 БӨЛІМ КӘСІПОРЫНДАРДЫҢ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫПАЙДАЛАНУ ТИІМДІЛІГI

4 тақырып. Кәсіпорынның негізгі капиталы

Кәсіпорынның негізгі қорларының экономикалық мәні, олардыңқұрамы және құрылымы. Ұдайы өндірістің нысандары және негізгікапиталды жетілдіру.

Негізгі қорлардың амортизациясы және тозуы. Негізгі өндірістікқорларды бағалау әдістері. Негізгі қорларды қайта бағалау. Амортизацияныесептеу әдістемелер: біркелкі, өндірістік, жеделдетілген (кумулятивті,қалдық құнын азайту). Нарықтық қатынастар қалыптасу кезіндегіҚазақстан Республикадағы амортизациялық саясат.

Негізгі капиталды пайдалану көрсеткіштері. Негізгі өндірістікқорларды тиімді пайдаланудың факторлары және жолдары. Негізгікапиталдың бәсеке қабілеттілігін арттыру шаралары.

Кәсіпорынның тіркелген активтер. Кәсіпорының материалдық емесактивтер: түсінігі, түрлері. Материалдық емес активтердің амортизациясы.

5 тақырып. Шикізат, материалдық және отын-энергетикалықресурстар

Шикізат және отын-энергетикалық ресурстар түсінігі және жіктелуі.Пайдалы қазбалар қорлардың жіктелуі және оларды экономикалық бағалау.

Қазақстан Республикасының шикізат базасы және оны дамытубағыттары. Қазақстан Республикасының индустриалды-инновациялық дамужағдайындағы отын-энергетикалық кешенді дамыту.

Кәсіпорынның энергетикалық ресурстарын пайдалануды жақсартужолдары. Ауыл-шаруашылық базасын дамыту. Шикізаттың химиялықтүрлерінің өндірісін дамыту. Қоршаған ортаны қорғау және өндірістиімділігін көтеруді ескере отырып материалдық ресурстарды ұтымдыпайдаланудың жолдары.

Шикізат таңдаудың экономикалық негіздеуі, шикізатты кешенді түрдепайдалану, өндіріс қалдықтарын өндіру, шикізатты алғашқы өндеуден өткізужәне толықтырудың экономикалық тиімділігі. Кәсіпорынның шикізаттық,материалдық және отын-энергетикалық ресурстарды басқару. Табиғиресурстарды ұтымды пайдалануды ынталандыру.

Материалдық ресурстарды пайдалануды талдау әдістері, көрсеткіштері,факторлары және мәні.

6 тақырып. Кәсіпорынның айналым капиталы

Айналым капиталы: оның құрамы және құрылымы. Айналымкапиталды қаржыландыру көздері.

Айналым қаржылардың айналымдылығын жеделдету факторлары.Кәсіпорын жұмысының экономикалық көрсеткіштерін жақсартудағыайналым қаржылардың айналымдылығын жеделдетудің мәні.

Айналым қаржылар қажеттілігін анықтау: өндірістік қор, аяқталмағанөндіріс және дайын өнімді қалыптастыру үшін. Айналым қорлардыпайдалануды бағалау. Кәсіпорындағы айналым қаржылардың элементтерінүнемдеу.

Кәсіпорын жұмысының нәтижесіне айналым капиталды басқаруыныңәсері. Кәсіпорынның айналым қаржыларды пайдалануды жақсартудың негізгібағыттары.

7 тақырып. Еңбек ресурстары

Енбек нарығы: мәні және қызмет ету механизмі. Еңбек нарығынмемлекеттік реттеу. Қазақстан Республикасында халықты әлеуметтік қорғаутұжырымдамасы. Міндетті әлеуметтік сақтандыру және енбек қауіпсіздігінқорғау.

Кәсіпорынның еңбек ресурстары, олардың құрамы және құрылымы,қалыптасу көздері. Кадрлардың құрамы және құрылымы.

Кәсіпорынның еңбек ресурстарына қажеттігін анықтау. Кәсіпорындағыкадрлық жұмыс. Кәсіпорындағы персоналды басқару тұжырымдамасы.Кәсіпорынның қызметін тиімді істеу үшін ұймдастырушылық мінез-құлықтың мәні және маңызы. Еңбек өнімділік және оны есептеудің әдістері.Еңбек өнімділік резервтері және факторлары.

3 БӨЛІМ КӘСІПОРЫН ҚЫЗМЕТІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚМЕХАНИЗМІ

8 тақырып. Кәсіпорындағы еңбек ақы төлеу

Еңбек мотивацияның формалары және мәні. Еңбек ақы төлеудің мәніжәне қағидалары, еңбек ақыны дифференциациялаудың экономикалықнегіздері. Тарифтік жүйе, оның мазмұны және еңбек ақыныұйымдастырудағы мәні. Әлеуметтік әріптестіктің дамуы: генералдық (бас),салалық және тарифтік келісімдер, ұжымдық келісім.

Жұмысшылардың еңбек ақы жүйелері және формалары. Мамандардың,жұмыскерлердің, басшылардың еңбек ақысын ұйымдастыру. Еңбек ақынымемлекеттік реттеу. Міндетті әлеуметтік сақтандыру. Әлеуметтік салықтыесептеу әдістемесі. Жеке табыс салықтың сипаттамасы.

Еңбек ақыны ұйымдастырудың шетелдік тәжірибесі. Еңбек ақыныңтарифсіз жүйесі. Кәсіпорынның пайдасымен зиянда қатысу жүйесі.Кәсіпорынның капиталында қатысу жүйесі.

9 тақырып. Кәсіпорынның инвестициялық және инноциялықсаясаты

Нарық және инвестициялық процесс. Инвестициялар: мәні мен түрлері.Инвестициялық қызметті мемлекеттік реттеу. 2003-2015 жылдарға

арналған Қазақстан Республикасының индустриялық-инновациялық даму

Стратегиясы, оның мақсаты, мазмұны және іскеру шаралары. Мемлекеттікдаму институттар. Қазақстанның инвестициялық қоры. Қазақстанның ДамуБанкісі. Инновациялық қор. Экспортты сақтандыру корпорациясы.Инвестициялық қорлар.

Инвестицияларды талдау бағыттары. Жобалық талдаудыңтұжырымдамасы.

Кәсіпорынның инвестициялық қызметінің стратегиясы: мәні жәнеәзірлеу қағидалары. Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын бағалауәдістемесі. Басшылық инвестициялық ұсыныстар көрсеткіштері.Инвестициялардың экономикалық тиіміділігін анықтау әдістемесі.

Инвестицияларды қаржыландыру көздері.Қаржы инвестициялар. Лизинг - өндірістік инвестициялау құралы.Қазақстан Республикасының ғылыми-техникалық саясаты. Инновация

(жаңашылықтар): табиғатының циклділігі және жайылуы. Жаңашылықтардыбасқару және инвестициялау.

Кәсіпорындардың инновациялық менеджменті: мәні жәнеміндеттемелері.

Инновациялық жобалардың портфелін калыптасу, мәні, қағидаларыжәне бағалау факторлары. Инновациялық лизинг.

10 тақырып. Өнімді өткізу және өндіріс шығындары.

Шығындар түсінігі, түрлері және құрамы, тұрақты және өзгермелішығындар. Кәсіпорынның шығындарын құрайтын шығындар жіктелуі.Кәсіпорындағы шығындар құрамы. Кезең шығындарға және статьяларбойынша өнімнің өзіндік құнына кіретін шығындар.

Калькуляциялау, оның түсінігі және қағидалары. Өндіріс және тиімдіөткізу шығындарды есепке алу әдістері. Калькуляциялаудың үрдістік, шектіжәне тапсырмалық әдістері. Шығындарды есепке алу нақты мен нормативтікәдістері.

Қосымша шығындар, олардың құрамы және бөлу белгілері. Қосымшашығындарды бөлу әдістемесі. Өндіріс шығындарын толықтаудағы шет елдертәжірибесі. Өнімнің өзіндік құнын азайтуының мәні, көздері жәнефакторлары.

11 тақырып. Кәсіпорынның маркетингтік және өндірістік қызметі

Маркетингтік тәсіл және стратегиялық жоспарлау. Маркетингстратегиясын таңдау және өткізу жолдары. Маркетингтің өндірістіұйымдастыруға және кәсіпорынның негізгі функцияларына әсер етуі.

Кәсіпорын қызметін жоспарлаудың әдістемелік негіздері.Кәсіпорынның жоспарлар құрылымы. Ішкі өндірістік жоспарлау. Нарықжағдайындағы кәсіпорынның өнім шығаруды жоспарлауды ұйымдастыру.Кәсіпорынның өндірістік бағдарламасын әзірлеу. Өндірістік бағдарламаныжасау үшін оның нарықтық-ресурстық тәсілі. Кәсіпорын дамуының

циклділігін ескере отырып өндірістік бағдарламасын жоспарлау. Нарықтықэкономика жағдайындағы кәсіпорынның өндірістік бағдарламасын жасауәдістемесі.

Кәсіпорынның өндірістік қуаты және оны анықтау әдістері.

12 тақырып. Өнімнің бәсекеге қабілетілігін қамтамасыз ету

Өнімнің бәсекеге қабілеттілігі: түсінігі, оның деңгейін көтерубағыттары. Қазақстан Республикасының индустриялық-инновациялық дамуыжәне өнімнің бәсекеге қабілеттілігіне жетуге әсері.

Өнім сапасы: түсінігі, көрсеткіштері және деңгейін өсіру жолдары.Кәсіпорындағы өнім сапасын басқару жүйесі. Өнімді стандартқа келтіру.Өнімді сертификациялау.

Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін өсудегі бағаның рөлі. Өнімнің,жүмыстың және қызметтердің баға түрлері. Кәсіпорындағы баға құрудыңмеханизмі. Нарықтық экономика жағдайындағы бағаны мемлекеттік реттеу.

4 БӨЛІМ КӘСІПОРЫН ҚЫЗМЕТІНІҢ ҚАРЖЫ НӘТИЖЕСІ

13 тақырып. Табыс және өндіріс рентабельділігі

Табыс – кәсіпорынның шаруашылық қызметінің қаржылық нәтижесініңжиынтық көрсеткіші ретінде. Табыстар түрлері. Кәсіпорынның табысын бөлутәртібі. Кәсіпорын төлейтін салықтардың сипаттамасы.

Қазақстан Республикасының Салық кодексі бойынша салық салутабысты анықтау кезінде шегерулердің сипаттамасы. Корпоративті табыстықсалықты анықтаудың жалпы ережелері. Корпоративті табыстық салықтыанықтау кезіндегі салық салу табысты анықтау әдістемесі. Қосымша құнсалықты және басқа салықтарды есептеудің жалпы ережелері.

Кәсіпорында табысты арттыру резервтері.Өндіріс рентабелділігі – кәсіпорын жұмысының тиімділік көрсеткіші

ретінде. Рентабелділік деңгейін көтеру жолдары.

14 тақырып. Кәсіпорын қаржысы

Кәсіпорын қаржысы түсінігі және функциялары. Кәсіпорындағы қаржықатынастар нысандары. Кәсіпорынның қаржы қызметінің негізгі қағидаларымен ұйымдастыру бағыттары. Қаржы механизмі: құрамдық элементтер,құқықтық, нормативтік және ақпараттық қамтамасыз ету.

Кәсіпорынның қаржы жағдайын талдау әдістемесі. Кәсіпорындардасалық салу: мәні, түрлері және қағидалары.

Кәсіпорынның қаржы ресурстары. Қаржы жоспарлау. Кәсіпорыңдағықаржы ресурстарды қалыптасу көздері. Заемды қаржыларды алу әдістері.Несиелер, оларды берудегі негізгі қағидалар.

Тәжірибелік сабақтардың мазмұны

1 Тақырып Қазақстан Республикасыэкономикасының даму сипаттамасы және оныңмемлекеттік реттеу.

Сабақтың мақсаты мен мазмұны: ҚР экономикасының дамубағыттарын анықтау және мемлекеттік реттеу құралдарын зерделеу.

Сабақты өткізу әдістері: дискуссия, экономикалық мәселелердіинтерактив талқылау, баяндама жасау, рефераттарды қорғау.

Тәжірибелік сабақтың сұрақтары: -Ұлттық экономика. Қазақстан Республикасы экономикасының қазіргі

кездегі салалық құрылымы. Салалар жіктелуі. - Нарықтық қатынастар қалыптастыру жағдайындағы Қазақстан

Республикасының мемлекеттік құрылымдық саясаты: ұзақ мерзімді басымбағыттары және іске асыру стратегиясы.

- Қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуындағы өнеркәсіптің рөлі.- Нарықтың мәні және негізгі категориялары. Нарық түрлері, олардың

ерекшеліктері және өзіне тән қасиеттері, оның элементтерінің бірлігі жәнеқайықшылықтары. Нарықтар қүрылымы.

- Экономиканы әлеуметтік-экономикалық жаңарту жағдайындамемлекеттің рөлі.

- Кәсіпкерлікті дамыту. Кәсіпкерлік: нысандары және түрлері.

2 тақырып. Кәсіпорын шаруашылық объектісі ретіндеСабақтың мақсаты мен мазмұны: кәсіпорынның басты

тапсырмаларының анықтамасы шаруашылық субъектісінің өзіндік кәсіпорынтуралы түсініктерін алу.

Сабақты өткізу әдістері: тәжірибелік сабақты мақсатты түрде есептершығару мен тыңдау және берілген тақырыптар бойынша рефераттардыталқылау түрінде өткізу. Тақырыптар студенттердің оқытушымен біргекелісіліп таңдалады.

Рефераттарға ұсынылған тақырыптар:- өнеркәсіптегі шағын кәсіпорындарды қолдау және дамыту;- банкроттың белгілері мен түсініктері;- кәсіпорынның банкротын хабарлау процедурасы;- банкрот пен дағдарыс кезіндегі кәсіпорынның реструктуризациясы

мен басқарылуы;- санация, кәсіпорынның жойылуы мен құрылуы;- өнім мен тауардың экономикалық бәсекелестік мәні;- бәсекелестіктің аса дамыған ерекшеліктері.1 ТапсырмаЕкі кәсіпорынның шағын бизнесінің қызметін келесі көрсеткіштер

бойынша салыстырыңдар:1 кәсіпорын

1 Өндіріс көлемі – 2000+50н;2 Өнім бірлігінің орташа бағасы – 100+н;3 Өнім бірлігі өндірісіне шығындар – 75+н;4 Негізгі өндірістік қорлар құны – 350000+100н;5 Инвестициялар – 150000+100н.

2 кәсіпорын1 Өндіріс көлемі – 2500+50н;2 Өнім бірлігінің орташа бағасы – 110+н;3 Өнім бірлігі өндірісіне шығындар – 70+н;4 Негізгі өндірістік қорлар құны – 420000+100н;5 Инвестициялар – 180000+100н.Есептеңіз:- кәсіпорын пайдасын;- кәсіпорын рентабельділігін;- өнім рентабельділігін;- инвестициялардың қайтарылым мерзімін;- қор қайтарымын;- қор сыйымдылығын.2ТапсырмаКәсіпорын өндіріске 13 000 000 теңге салды. Шығындар

10 000 000 теңгені құрайды. Сонымен бірге бұл қаражаттыбанкке жылына 12%-дық депозит шотына салу мүмкіндігіболды. Баламалы нұсқаларға талдау жасаңыз.

3ТапсырмаНарық сыйымдылығын анықтаңыз. Өнеркәсіп тауарлары

нарығында өнімнің келесі номенклатурасы берілген: Абұйымын үш сатушы сатады, Б бұйымын екі сатушы, Вбұйымын төрт сатушы сатады. Бұйым бағасы: ЦА – 50 т., ЦБ –80 т., ЦВ – 120 т. Нарықтағы апталық қор: QA1 – 2000 бұйым,QA2 – 1800 бұйым, QA3 – 600 бұйым, QБ1 – 900 бұйым, QБ2 – 800бұйым, QВ1 – 300 бұйым, QВ2 – 400 бұйым, QВ3 – 600 бұйым,QВ4 – 1000 бұйым.

Әдістемелік нұсқауА бұйымы бойынша нарық сыйымдылығы тең 220 мың т.

[50(2000+1800+600)]; Б – 136 мың т. [80(900+800)]; В – 276мың т. [120(300+400+600+1000)].

3 Тақырып Өндірістің экономикалық және әлеуметтік тиімділігі

Сабақтың мақсаты мен мазмұны: Өндіріс тиімділігінің мәні,тиімділікке әсер ететін факторлар жэне көрсеткіштер жүйесін зерттеу.Өндірістік қызметінің тиімділік көрсеткіштерін анықтау.

Сабақты өткізу әдістері: тәжірибе есептерді шығару

Берілген тапсырманы және тиісті тұжырым жасау қажет1 ТапсырмаҚұрылыс кәсіпорының екі түрі бар. «А» түрі бойынша –

құрылыс серіктестігі бес жыл ішінде кәсіпорынды «кілтімен»салып беруге міндеттенеді және құрылыс басталар алдында(а) млн.у.е. бірлігін барлық жұмыстарға толық төлеуіп талапетеді; «Б» түрі бойынша – құрылыс серіктестігі сондай мерзімішінде кәсіпорынла салып берудің барлық жұмысынакезеңімен ақы төлеуді төмедегідей мөлшерде, млн.у.е.бірлігін алып тұруға мінденеді:

1-ші жылы-(б); 3-ші жылы-(в); 5-ші жылы-(г). Кесте 1 – Құрылыс түрлерінің сыпаттамасы Құрылыстүрлері

Жұмыстар

түрлері

Барлықжұмыста

рдыңқұны

млн.у.е.(а)

Құрылыстың 1-ші

жылымлн.у.е.

(б)

Құрылыстың 3-ші

жылымлн.у.е.

(в)

Құрылыстың 5-ші

жылымлн.у.е.

(г)

Банктіңсалымы

бойыншаеңбекақы

мөлшері (д),%

«А» 1 80+n - - - 15«Б» 1 90+n 20 30 40 15

2 ТапсырмаЖылдарға байлансты жалпы сомамен қаржыландыруды

әртүрлі үлестірумен құрылысты қаржыландырудың екі түрібар. Банктің несие беруі үшін проценттік еңбекақы мөлшері –жылына (15) %. Құрылысты салуға қандай түрі пайдалы жәнежобаның нақты құны қанша? Кесте 2– Қаржы жұмсауды игерудің түрлері Құрылы

стүрлері

Жұмыс

түрлері

Құрылысты қаржыландырудың жалпысомасы, млн.у.е.

Несиебергені

үшінбанктің

еңбекақымөлшері,%

Барлығы

Соның ішінде жылдарғабайланысты

1-ші

2-ші 3-ші 4-ші

«А» 2 1000 200 300 300 200 15«Б» 2 1000 60 120 290 530 15

3 ТапсырмаКелтірілген көрсеткіштер негізінде жылдың

қорытындысы бойынша шаруашылық қызметтен алынғантабыс бойынша қызмет көрсетуші өндірістік қорлардыпайдаланудың экономикалық мақсатқа сәйкестігін есептеуқажет.

Өндірістіқ қайсысы тиімді екендігін аңықтау қажет? Қалыптасқан өндіріс саласының тәжіребесінде, егерде, оның тиімділік

деңгейі 12% -тен аса, онда мақсатқа сайкесдеп саналады.

Кесте 3- Өндіріс көрсеткіштері Көрсеткіштер өндіріс

«А» «Б»Негізгі қорлардың орташа жылдық құны, млн.у.е. 33+n 40Айналым қаражатының орташа жылдық құны,млн.у.е.

8+0,5n 10

Жыл қорытындысы бойынша табыс сомасы, млн.у.е. 5+0,5n 5,5

4 ТапсырмаӨндірісті техникалық жағынан жетідіру үшін немесе

өндірісті қайта жаңату, немесе жаңа құрылысты жүзегеасыру қажет. Келтірілген мәліметтерге қарап, құрылысмақсатқа сай келе ме?Кесте 4 – Кайта жаңартылған және жаңа құрылыстың техникалық-экономикалықкөрсеткіштері.

Көрсеткіштер Қайтажаңартылған

Жаңақұрылыс

1. Болашақ шығындар құны, мың.у.е. дейінгі

кейінгі

1500

2. Қайта жаңартуға жұмсалған күрделіқаржы, мың.у.е.

900+n -

3. Құрылыстың (қайта жаңартудың)жылдың жалғасы

0.8 1.0

4. Аударылмаған сома 70 -5. Негізгі қорларды жүзеге асыру жәнебөлшектеу құны, мың.у.е.

170+n -

6. Өнім бірлігінің өзіндік құны, у.е. 12.8 12.5 12.57. Өнімнің жылдың көлемі, мың тонна 160+5

n160+5n

5 ТапсырмаБөлшектеу жобасына сәйкес өндірістіқ техникалық

деңгейін арттыру және өнім өндірудің негізгі көлемін сақтаумақсатында ағымды шығасып арттыру ұсынылады.Қалыпталың отырған бөлшектеу саласы тәжірибесіне сәйкес,егерде күрделі шығындардың қайтымдылығы үш жылданаспаса мақсатқа сай деп есептеледі. Берілген мәліметтернегізінде бөлшектеудіқ қандай түрі мақсатқа сай келеді?Кесте 5 - Өндірісті бөлшектеу түрлерінің көрстекіштері

Көрсеткіштер Бөлшектеу түрлері«А» «Б»

1. Өнім өндіру, мың, нақты бірлік 440+n 5002. Жаңа жабдықтың құны, мың.у.е. 6

260+10n

6 5003. Ескірген жабдықтарды сату құны, у.е. 330+5n 4004. Бөлшектеуге дейінгі өшім бірлігінің өзіндікқұны, у.е.

16 29

5. Бөлшектеуден кейінгі өнім бірлігінің өзіндікқұны, мың.у.е.

11,6 15,5

6 ТапсырмаЗауытқа әр жыл бойынша қаржыландырудың әр

сомасыпан (Z) млн.у.е. әртүрлі бөліп берумен қайтажаңартуды екі түрі ұнынылған. Қайта жаңарту барысындазауыт үйлеріп қайтадан жобалдауды, негізгі қорлардың бірбөлегін бөлшектеу және жоюзы жүзеге асыру ұпынылған.Жабдықты бөлшектеуді жүзеге асырудың жалпы сомасын (п)мың у.е., банк несие беру проценттік еңбекақы мөлшері –жылдық 15% қурады. Зауыт ұсынылған түрлердің қайсысынтаңдап алуы қажет?Кесте 6– Қалпына келтіру түрлерінің сыпаттамасы

Көрсеткіштер Қаллына келтірутүрлері

«А» «Б»1. Қаржыландырудың жалпы самалы (Z) млн.у.е. 150 1502. Соның ішінде жылдар бойынша 1-ші жылы 80 85 Соның ішінде жылдар бойынша 2-ші жылы 70 653. Жабдықтарды бөлшектеуді жүзеге алырудантүскен ақы (п) мың у.е. (ш.ө.б.)

300+5n 300+5n

4. Негізгі қорлардағы мүліктің тозу құны (т) мыңу.е. (ш. ө.б.)

35 35

5. Банктің несие беру еңбекақы мөлшері % 15 15

7 ТапсырмаСауда ұйымы жаңа технологиялық желісін сайын алудың

мақсатқа сайлығын қарастыруда. Желінің құны (А) млн.доллар., пайдалану мерзімі – 5 жыл; жабдықтың істем жығуыаммортизацияның тік желісі әдісі бойынша, яғни жылсайнғы(В) %-пен саналады. Өнімді сатудан түсетін пайда жыл сайыналғашқы жылы төмендегідей көлемде (а, b, с, d, f) мыңдоллармен болшанады. Ағымды шығындар алғашқы жылыжиліні пайдалану, оларды (У) %-пен жыл сайын бөлінотырумен (С) мың доллармен. Пайданың сарық еңбекақымөлшері – (Б) %. Берілген қаржы салымының таза тиімділігімен пәтишесін есептеу қажет. Жобаны жүзеге асырумақсатқа сай келетме? – осыны қорытындылау қажет.

Кесте 7 – Жаңа жабуықтың экономикалық көрсеткіштеріКөрсеткіштер Өлш

ембірлі

гі

Түрлері1,7 2,8 3,9 4 5 6

1. Желі бағысы (А) 15000

12000

10000

9000

9200

10500

2.Пайдалану мерзімі 5 5 5 5 5 53. Мүліктің тэзунормасы (қалыпы)

% 18 19 15 20 15 19

4. Сатудан түскенпайда- 1-ші жылы (а) 8

0007

0006

9003

8006

5007

050- 2-ші жылы (b) 8

0007

1006

9004

0006

5807 200

- 3-ші жылы (с) 8200

7300

7000

4200

6600

7 300

- 4-шә жылы (d) 8400

7500

7100

4600

6900

7 500

- 5-ші жылы (f) 8800

7500

7150

4700

7100

7500

5. Алғышқы жылғы (С)мүліктің тозуынсызағымды шығын

4000

3400

2900

1600

2900

3 400

- келесі жылдары (У) % 4.0 2.5 2.5 3.0 4.0 3.06. Кірістен алынғасалық еңбекақымөлшері (Н)

% 30 30 25 25 25 30

7.Банк несие беруыенбекақы мөлшері (Д)

% 18 19 20 18 19 20

8. жыл сайнғыкөбейткішті(дисконтстрирующий)шектеу- 1-ші жылы 0.84

70.84

00.83

30.84

70.84

00.833

- 2-ші жылы 0.718

0.706

0.694

0.71 0.706

0.694

0.5160.4990.4820.5160.4990.482- 3-ші жылы

0.609

0.593

0.579

0.609

0.593

0.579

- 5-ші жылы - 4-ші жылы

0.437

0.419

0.409

0.437

0.419

0.409

8 Тапсырма

Жаңа зауыт қурылысын салудың таңдалуы жоба түрінтаңдап алу қажет. Жобалар күрделі қаржы жумсаумен жәнежылдық өнімнің өзіндік құнымен ерекшеленеді.

Берілген мәліметтер.Жоба бойынша жылдық өнімаің өзіндік құны:К1 = 1800+10N мың теңгеК2 = 3000+10N мың теңгеК3 = 3400+10N мың теңгеК4 = 4000+10N мыңтеңгеЖоба бойынша жылдық өнімаің өзіндік құны.С1 = 2000 мың теңгеС2 = 1600 мың теңгеС3 = 1400 мың теңгеС4 = 1300 мың теңгеҚабылданған күрделі қаржы жұмсаудың экономикалық

тиімділік коэффициенті 0.2-ге тең.Түрлерін таңдап алу үш әдіспен жүзеге асырылады:1 Қосымша күрделі қаржы жумсаудың қайтымдылыңмерзімі бойынша.2 Қосымша күрделі қаржы жұмсаудың тиімділіккоэффициенті бойынша.3 Көрсетілген шығындар бойынша.

9 ТапсырмаКүрделі қаржы жұмсауды жүзеге асыру (8-ші тапсырма

түрі таңдаулысы) үш түрімен жүзеге асырылуы керек.

Кесте 8– Күрделі қаржы жумсау түрлеріТүрлері 1-ші жыл 2-ші жыл 3-ші жыл 4-ші жыл Қорытынды

сы1-ші түрі 25% 25% 25% 25% 100.00%2-ші түрі 10% 15% 20% 55% 100.00%3-ші түрі 55% 20% 15% 10% 100.00%

Күрделі қаржы жұмсауды игеррудің таңдаулы түрін және қаржысалушы күрделі қаржы жұмсауды тоқтап қалуынан экономикалық шығыныңесептеу қажетпігін алу керек.Есеп төмендегідай үлгіде көрсетілген.

Кесте 9– Күрделі қаржы жұмсау түрлерін талдау

Жылдар Құрылысы

салыныпбітпегенқаржы

жұмсауға кеткенуақыт (Т-

t)

Түрлергебайланысты

күрделіқаржы

жұмсаудыбөлу

Келтірілгенкоэффициент

Кп=(1+Е)Т-t

Е=0.2болғанда

Зауыппайдалануғаберілгеннен

бастап – соңғыжылдарғакелтірілген

күрделі қаржыжұмсалу

1-ші жыл 32-ші жыл 23-ші жыл 14-ші жыл 0

Қорытындысы

4 Тақырып Кәсіпорынның негізгі капиталы

Сабақтың мақсаты – негізгі қорларды топтамалаудың, олардықолданудың тиімділігін бағалаудың тәжірибелік дағдыларын үйрену. Негізгіқорлардың тозуын бағалау және амортизациялық салымдарды есептеуоблысындағы дағдыларды алу.

Сабақты өткізу әдістері: тәжірибе есептерді шығару1 ТапсырмаБерілген мәліметтер негізінде:- үй құрылысын салу комбинатының негізгі өндірістік

қорларының бағасын анықтау қажет;- іс - әрекет мақсаты бойынша негізгі қорларды

топтастыру;- негізгі қорларуың құрылымын есептеу, оның белсенді

және кері тартатын бөлімін аңықтап, қорытынды шығарыкерек, есептердің қорытындысып диаграмма үлгісіндекөрсету қажет;

- мүлікті ұстаудың әдістергін (лекция көнспектілерінізді,№ 6 бухгалтерлік есеп стандартына қараңыз) пайдаланаотырып, нег,зг, қорлар топтары бойынша аударылатынмүлікті ұстаудың жылдық сомасын анықтау қажет;

- негізгі қорларды (қор қайтымы, қор сыйымдылығы,фондовооруженность, жабтықтарды қолданудың сапалықжақсару емес, үпемділік және шоғырлану (бірігу)коэффициенттерін) тиімді пайдаланудың жоспарлы және ісжүзіндегі техникалық – экономикалық көрсеткіштерінесептеу керек.

Қорытындыларды кесте түрінде келтіру керек. Берілгенмәліметтер.

Кесте 10 – Үй қурылысын салу комбинатының негізгі қорлар құрамы, мың теңге Негізгі қорлар аттары Бағасы (құны)

1. Зауыт басқармасының ғимраты (екі қаббаты, ірі панельді)

20 000+100n

2. Арматура цехының ғимраты (бір қаббаты, блоктан салынғап)

3 000+10n

3. Бетон – араластырғыш бөлімі цехының ғимраты(бір қаббаты, ірі блоктан салынғап )

2 500+10n

4. Асхана (блоктан салынғап) 1 500+10n5. Балалар бала-бақшасы (блоктан салынғап ғимрат)

2 500+10n

6. СБ – 148 бетон араластырғылы (2 дана) 300+10n7. СМЖ – 28 бетон үлестріу бункері (2 дана) 300+n8. СМЖ – 166Б бетон төсегіш (2 дана) 250+n9. Р – 28 тереңнен дірілдеткіш (2 дана) 100+n10. СМЖ – 738 гидрокөтергіш (2 дана) 50+n11. КМ – 120 электрлі мосты кран (2 дана) 400+n12. МР – 59 қалыптаушы машина (2 дана) 300+n13. СМЖ – 208 дірілдеткіш алаңы 100+n14. 2131/2 өзуігінен жүретін тиегіш қалқан 150+n15. 3169/2 борттарңы ашуға аркалған құрал 170+n16. 3160-2 арматуралық стерженін ұзартуға арналған қондырғы

90+n

17. 3168/6 көтергіш қондырғысы 50+n18. СМЖ – 151А насос қондырғысы 20+n19. СМЖ – 151А өздігінен жүретін тірлеме 15+n20. Темір – бетон бұйымдарына арналған қалыптар(130 дана)

0.5

21. СФО – 160/1 - n –2 электрожылытқыш (5 дана) 2+n22. ГДМ – 40/42 трансформатор (2 дана) 160+n23. ВЦ – 4 – 10 желдеткіш (10 дана) 5+n24. ГАЗ – 24 жеңі автокөлігі (2 дана, 17280 км. жүрген)

180 000+n

25. ПАЗ автобусы (2 автобус, 24280 км. жүрген) 190 000+n26. УАЗ – 469 автокөлігі (2 дана) 200 000+n27. Басқада негізгі қорлар (қымбат тұратын қуралдар, керек жарақтар)

1-26 пуктерсомасының 10% - ті

Кесте 11– Үй құрылысын салу комбинатының қалып цехы жұмысының көрсеткіштерКөрсеткіш аттары Жоспары Іс жүзінде

1. Тоуар өнімдерін шығару, м. куб. 120000+100n

100 000

2. Ақшалай щоққанда тоуар өпімдерін шығару, мың. теңге.

720000+100n

620 000

3. Цех жабуықтарының жұмыс уақығы, сағат

10 700 10 100

4. Жұмысшылар саны 40 36

2 Тапсырма

Негізгі капиталдың жылдың басындағы мөлшері НКжб = 5600 мыңтенге; істен шығу коэффициенті Кі ш = 0,15; негізгі капиталдың өсуі НКөсуі =560 мың тенге. Негізгі капиталдың іске қосу коэффициентын анықтаңыз.

Әдістемелік нұсқау:а) істен шығатын негізгі капиталдың құны: НКі ш = НКжб * Кі ш;б) Негізгі капиталдың іске қосу НКі ш

НКі қ = НКі ш + НКөсуі;в) Негізгі капиталдың жылдың аяқталңандағы құны: НКж а = НКжб + НКөсуі ;г) Негізгі капиталдың іске қосу коэффициенті: Кі қ = НКі қ / НКж а

5 Тақырып Шикізат, материалдық және отын-энергетикалық ресурстар

Сабақтың мақсаты мен мазмұны: ҚР өнеркәсібінің шикізат базасынжәне оның даму бағыттарын зерделеу.

Сабақты өткізу әдістері: дискуссия, экономикалық мәселелердіинтерактив талқылау, баяндама жасау, рефераттарды қорғау.

Тәжірибелік сабақтың сұрақтары: - Қазақстан Республикасы өнеркәсібінің шикізат базасы және оның

даму бағыттары. - Отын-энергетикалық балансы.

6 Тақырып Кәсіпорынның айналым капиталыСабақтың мақсаты – кәсіпорынның айналым қаражаттарының негізгі

нормативтерін есептеу бойынша, және сонымен бірге кәсіпорынның негізгіматериалдық ресурстарға деген қажеттіліктерін анықтау бойыншатәжірибелік дағдыларға үйрену.

Сабақты өткізу әдістері: тәжірибе есептерді шығаруТапсырмаЖығарылатын өнімдер жинағы мен тығарылатын өнімнің бір данасына

жұмсалатын шикізат материалдары нормасының пәліметтері пегізінде:- кәсіпорының жылдықөндірістік прграммасына керекті

материалдық – техникалық қорларының қажеттілгін түпкұсқасы және ақшалай жағынан есептеу керек;

- цемент, ұсақ қиыржық тастар, арматулар, құмдардыңөндірістік қорларының айналмалы қаржы мөлшерін анықтауқажет.

Көрсеткіштерді анықтама түрінде қорсету қажет.11,12,13,14-ші кестелерде берілгендерін пайдалана

отырып:- кәсіпорының айналмалы қаржысының өмнемін,

айналманы қаржының құрылымын анықтап, құрымғасыпаттама беру керек

- айналмалы қаржыны тиімді пайдаланудыңкөрсеткіштерін (айналмалы материалдық қаржыныңайналымдық коэффициенттін, айналым қаржысыныңайналымдық коэффициенттін, бір айналымның ұзақтылығын,айналым қаржысың айналымдағы жұмысбастылықкоэффициентеріп) анықтау керек. Кесте 12– Шығарылатын бұйымдардың жиыптығы:

Бұймдардыңаттаулары

Сапасы, көлемі Жылдықшығарылыу, дана

1. Төбеге жабылатын тастақта

ПТ-63-12 (V=1,49 м3)ПТ-60-12 ПТ-48-12

14 189

2. Көл аралары бос төбеге жабылатын тас тақта

ПК 8,60-18 (V=1,09 м3) ПК 8,63-12

2 331

3. Төбеге жабылатын тас тақта

2 ПГ-5 (V=0,49 м3)2 ПГ-6-3

17 100

4. Екі алақша арасындағы баскалдақ

ЛМ-58-1447 (V=0.,915 м3) 5 331

5. Баспалдақ аланы ЛМ-22-12-4 к (V=0,915 м3)6. Қабырға панелдер 5. Қабырға панелдер 5. Қабырға

панелдер7. Желдеткіш блотары ВБВ-19.33 (V=0,92 м3) 1 718

Кесте13 – Шикізат материалдарының шығымдалунормасы (қалыны)

Бұйымдаратаулары

Арматуралар

шығыныкг/м3

Цементт/м3

Құм т/м3 Ұсақталған

қиыршықтас т/м3

Су т/м3

1. ПТ-63-12 төбеге жабылатын тас тақта

6,5 (А-III) 0,307 0,530 1,369 0,170

2. Көп аралары бос төбеге жабылатын тас тақта

2,8 (А-I)15.4 (A-III)

0,307 0,530 1,369 0,170

3. ПК.8.60-18.12 төбеге жабылатын тас тақта

44,2 (A-II) 0.307 0.530 1.369 0.170

4. Төбеге жабылатын тас тақта

14,4 (A-III) 0,307 0,530 1,369 0,170

5. ЛМ-58-1447екі алаңша аралындағы баспалдақ

0,97 (В-II) 0,307 0,530 1,369 0,170

6. ЛП-22-12-4к

баспалдақ алаңы

9,5 (В-I) 0,307 0,5301,369

0,170

7. ПС 600.18.25 ПС 60.12.30 Қабырға панелдері

5,32 (А-I) 0,307 0,530 1,369 0,170

8. Желдеткішблоктары

0,307 0,530 1,369 0,170

Материалдарды жеткізуге жұмсалған шығындарды есепайырысу мерзіміндегі баға неңізінде, материалдардыжеткізуге жұмсалған транспортмың жығындарды бағаның25% (арматура) бағасы, 20% (цемент) бағасы, 3% (су) бағасымөлшерінде қабылдан есептеу қажет.

Электр энергиясын есептеу энергия қүнінің жұмсалуменшікті (жеке) нормасы негізінде анықталады.

Wэ.с. = Wу*П

Мұндағы, Wэ.с. – энергия күтінің шығыны (кВт –сағат)Wу - энергия күтінің (50) шығындауының меншікті

нормасы , 1 м3 – ке кВт – сағат.П- жылдық өндірістік программа, м3

Жарық баруге жұмсалған энергия (кВт сағат).

Wосв = F* Wo*T * K 1000

Мұндағы, F - өндірістік алаң (түрлері 2*18*12, 2**24*72,2*18*60, 3*18*90);

T – жарық беретіп құралдар жұмыс сағатының жылдықсаны;

T = 2000 сағат;K – жүктеуді пайдалану коэффициент, К=0,8;Wo – жарық беруге жұмсалған энергия шығының

меншікті нормасы 1 кВт сағат энергиясының бағасын есеп – айырысу

мерзіміндегі тарифпен қабылдайды.Технологиялық бу (Wпар.т.) қажетілігін төмендегідей

есептейміз.

Wпар.т = Wу *П

Мұндағы, Wу - 1 м3 (180-250Гкал/м3) – ге жұмсалатын будың метлікті нормасы.Жылу беруге және үрлеуге (Wпар.о.в.) жұмсалайын шығын төмендегі формуламен анықталады.

Wпар.о.в. = g*T*V I*1000

Мұндағы, g – 1 м3 ғимратқа жұмсалған жылу шығыны(25-32) ккал/сағат;

T – жылу беру маусымның ұзақтылығы = 4320/жыл;V – ғимрат көлемі, м3;I – жылу қайтырымы, 500 ккал / кг м3.Бул бағасы есеп айырысу кезеңіндегі бағалаумен

ққабылданады.Өндірістік қорлардың айналмалы қаржысының

нормативін.14-ші кестеде берілген қосымша мәнілеттерді есепке

алып орындау қажет.Кесте 14 – Айналмалы қаржының нормативті, күндері

Материалдар

аттары

Материалдар

мөлдекеле

жатқамда

Қабылуыу,

түсіруқоймағаенгізу

Өндіріске

әзірлеу

Ағымды

қоймалық қор

Сақтандыру қоры

Айналмалы

қаржыкөрмасының

қөрытындысы

Цемент 3,2 1 1 20 10Ұсақталған қиыршықтас

1 1 - 7 -

Арматура 4 1 1 30 15Құм 0,5 0,1 0,1 3

Кесте 15 - Кәсіпорын қызметінің көрсеткіштері

Көрсеткіштер аттары Мағанасы,теңге1. Құрылысы аяқталмаған өндіріс 500000+100n2. Болашақ кезеңдерге арналған 1200000+100n3. Қоймадағы дайын өнімдер 800000+100n4. Дебиторлық қарыздар 1500000+100n5. Есеп айырысу шотындағы ақшалайқаржы

15000000+1000n

7 Тақырып Еңбек ресурстарыСабақтың мақсаты – кәсіпорынның өнеркәсіптік-өндірістік персоналды

жоспарлау және оларға деген қажеттіліктерін анықтау бойынша тәжірибелікдағдыларды алу.

Сабақты өткізу әдістері: тәжірибе есептерді шығаруТапсырма.Бір орташа–тізімдегі жұмысшының жұмыс уақытының

жылдық (балансын) кіріс-шығысын есектеу керек.Кәсіпорынның еңбек қорларының (жұмысшылар, цехтық

қызметкерлер, зауыт қызметшілері) қажеттілігін есептеукерек. Жұмысшыларды негізгі өндіріске орын-орнына қоюқажет. Цех және зауыт қызметкерлері бойынша штаттыкестесін жасау керек. Берілген мәліметтер.

Өндіріс процессіндегі көп еңбектің қажеттілігі –585504+100n адам.сағат.

Қызметшілер қурамы:- негізгі жұмысшылар – 82%;- цех қызметшілері - 6 %;- зауыт қызметкерлері -12 %;Цех аралық жұмысшылар құрамы: - бетонараластырғын цех –20 %;- іріпажльді үй қурылысын салу (қалып цехы) цех - 60

% ;- арматура цехы -19 % ;- дайын өніледерді (тиеп жөнелту) цех -1%.

Кесте 16 -Жұмысшыларды негізгі өндірісте алдын-ала орын-орнына бөлуМамандық аттары Жұмысшылар саны Разряды

1-шіалмасу

2-шіалмасу

Бетон араластырғыш цех1. Транспортты галереясы мен бункерлерді жылытатын моторист

3

2.Бункерлер үстіндегі бөлімшенің операторы

3

3.Мөлшерлегіштер 34.Бетон араластырғыш моторисі 35.Бетон қоспасын беретін операторлар

3

ҚОРЫТЫНДЫСЫҚалын цехы

6. Қалын машиналарының машинисті

5

7.Бетоншылар 38.Стержендерді қыздыру жөніндегі қондырғының машинисі

3

9.Электрмен қыздыру жөніндегі машинистің көмекшісі

3

10.Электрмен кесушілер 4

11.Көтергіш машинисі 312.Көтергіш машинисінің көмекшісі

3

13.Крановщиктер 414.Такелажниктер 315.Көмекші жұмысшылар 216. Бақылаушылар – бракқа шығарушылар

3

ҚОРЫТЫНДЫСЫАрматура цехы.

17.Дайындаушы - арматуршы (кесетін)

4

18.Дайындаушы - арматуршы(нетін)

3

19. Аппараттарда электрмен дәнекерлеушісі

5

20.Доғалық дәнекерлеудің электрмен дәнекклеушісі

5

21.Тұзақтап шалу жөніндегі арматуршы

3

22.Крановщиктер 4ҚОРЫТЫНДЫСЫДайын өнімдерді жөнелту цехы.23.Кран машинисі 424.Такелажниктер 3ҚОРЫТЫНДЫСЫ

Кесте 17 -Цех қызметкерінің алдын-ала саны мен қызметтеріЦехтар мен қызметкерлер аттары. Сан бірлігі

1.Инженерлі - техникалақ жұмыстар жөніндегі тасқын бастығынын орынбасары 2.Энергетика қызметі жөніндегі бастығының орынбасары 3.Жүргізуші технолог

Іріпажльді үй қурылысын салу (қалып цехы) цехы

4.Цех бастығы5.Технолог6.Механик7.Энергетик8.Сменалар шеберлері9.Қойма меңгерушісі мөнелту жөніндегі шебер

Арматура цехы10..Цех бастығы 11.Механик - энергетик 12.Сменалар шеберлері

Бетонараластырған цех13.Цех бастығы 14.Механик - энергетик

15.Сменалар шеберлері16.ТехнологҚОРЫТЫНДЫСЫ

18-ші кесте – Жалпы зауыт қызметкерлерінің алдын-ала саны мен қызметтеріҚызметкерлер аттары Сан бірлігі

1.Президент2.Инжинерлік мәселелер жөніндегі бірінші вице-президент3.Вице-президент (бас құрылысшы)4.Вице-президент (бас технолог)5.Темір-бетон конструкцияларын жинап дайындау жөніндегі тасқып бастығы - вице-президент6.Заң кеңесішісі (юристконсульт)7.Бас диспетчер8.Хатшы машинкамен басушы

Өндіріс бөлімі9.Бөлім бастығы10.1-ші категориялы инженер11.Экономика және еңбек аңы төлеу бөлімі12. Бөлім бастығы13.Еңбек жөніндегі экономист 14.Бағы жөніндегі экономист15.1-ші категориялы экономист16.НормалаушыБухгалтерия17.Бас бухгалтер 18.Бас бухгалтердің орынбасары19.Бухгалтер-экономист20.Бухгалтер-кассирБас механик және энергетика бөлімі21.Бас механик22.Бас энергетик23.1-ші категориялы инженерЕңбекті ұйымдастыру және кадрлар бөлім24.Бөлім бастығы25.Кадырлар жөніндегі инженерӘлеуметтіқ -тұрмыстық бөлім26.Бөлім бастығы27.2-ші категориялы инженер

Құрастырушы -техникалық бөлімі28. Бөлім бастығы29.Жетекші инженер30.Инженер -құрастырушы

Техника қауіпсіздік бөлімі31. Бөлім бастығы32.Крандарды бақылау жөніндегі инженер

Машбюро33.Машинистка

Автоматты басқару жүйесі34.Инженер программалаушы

Жабдықтау және сатып өткізу бөлімі35. Бөлім бастығы36.Жабдықтау жөніндегі инженер37.Сатып өткізу жөніндегі инжженер38.Тауартанушы

Зауыт зертханасы39.Зертхана бастығы40.Саналы бақылау жөніндегі (кірісті бақылау) инженер41.Дайын өнім санасып бақылау жөніндегі инженер42.ЗертханашыҚОРЫТЫНДЫЛАР

Кесте 19-Бір орташа тізімді жұмысшының (апта ішінде бас күндік жұмыс күні) жұмыс уақытының жылдың балансы

Көрсеткіштер аттары Шарттыбелгілер

Өлшем бірлігі Мәні

1. Уақыттың күнтізбе қоры

Fк күндер

2. Жұмыссыз күндер саны, соның ішінде

Fн.д. күндер

3. Мереке күндері Fпр күндер4. Демалыс күндері Fвых күндер5. Уақыттың нақтылы қоры

Fном күндер

6. Жұмысқа шықпаған күндер, соның ішінде

Fнеяв күндер 30,2

7. Кезекті және қосымша демалыстар

Fотп күндер 20,8

8. Оқу демалыстары Fк.п.к. күндер 1,19. Аурудан еңбекке жарамсыз күндер

Fб күндер 6,3

10. Жүктілік пен босашуға байланысты демалыс

Fдекр күндер 1,4

11. Басқалары Fпрог күндер 0,612. Жұмыс күндерінің саны

Fяв күндер

13. Жұмыс күнінің орташажалғасы

Tком сағат 8,2

14. Уақыттың жоғалуы Tпот сағат 0,0515. Жұмыс күнінің орташажалғасы

Tэф сағат

16.Жұмыс уақытының тиімді жылдық қоры

Tэф сағат

8 Тақырып Кәсіпорындағы еңбек ақы төлеу

Сабақтың мақсаты – еңбек ақыны есептеу бойынша тәжірибелікдағдыларға үйрену.

Сабақты өткізу әдістері: тәжірибе есептерді шығаруТапсырма.Кәсіпорын қызметкерлерінің еңбекақы қорын кейбір категория

негізінде (жұмысшылар, цех қызметкерлері, заут қызмешілері) «Еңбек қоры» алдында өткен тақырыптан жұмыс уақыты балансы мен берілген қызметшілер санып пайдалана отырып есептейміз. Нәтижелерді анықтама түрінде жазамыз.

Кесте 20 – Цех қызметкерлерінің еңбекақы қорын есептеуЦехтар мен

қызмет аттарыБірлік

самдары

Айлыңжалаң

ы,теңге

Жылдық

еңбекақы

мөлшері

Жылдықеңбекақы

төлеуқорынан30%-тік

сыйлық ақытөлеу

Еңбекақы төлеу

қоры

1. Инженерлік – техникалық жұмыстар жөніндегі тасқып бастығының орын басары2. Энергия қызметіжөніндегі бастығының орынбасары3. Жүргізуші технолог

Ірі ланельді үйқұрылысын салу

цехы4. Цех бастығы5. Технолог 6. Механик 7. Энергетик8. Сменаларжеберлері 9. Қоймамеңгерушісі,жөнекту жөніндегішебер

Арматура цехы

10. Цех байығы 11. Механик - энергетик 12. Сменалар

шеберлері

Бетон араластырғыш цех

13. Цех бастығы14. Механик – энергетик15. Сменалар шеберлері 16. ТехнологҚОРЫТЫНДЫСЫ

Кесте 21 – Зауыт қызметшілерінің еңбекақы қорып есептеуҚызметшілер

аттарыБірліксанда

ры

Айлыңжалаң

ы,теңге

Жылдық

еңбекақы

мөлшері, теңге

Жылдықеңбекақы

төлеуқорынан 30%

- тіксыйлықақы

төлеу

Еңбекақытөлеуқоры

Басқару аппараты

1. Президент2. Инженерлік мәселелер жөніндегі бірінші бас құрылысшы3. Бас құрылысшы4. Бас технолог5. Темір – бетон конструкцияларынжинап дайындау жөніндегі тасқып бастығы – вице-рпезидент6. Заң кеңесшісі7. Бас диспетчер8. Хатшы – машинкамен басушы

Өндірістік бөлем9. Бөлем бастығы10. 1-ші категориялы инженер

Экономика жәнееңбекақы төлеу

бөлімі11. Бөлем бастығы12. Еңбек

жөніндегі экономист13. Баға жөніндегі экономист14. 1-ші категориялы экономист 15. Нормалаушы

Бухгалтерия

16. Бас бухгалтер17. Бас бухгалтер орынбасары 18. Бухгалтер – экономист 19. Бухгалтер – кассирБас механик және энергетик бөлімі20. Бас механик21. Бас энергетик22. 1-ші категориялы инженер

Еңбектіұймдастыру және

кадрлар бөлімі23. Бөлім бастығы24. Кадрлар жөніндегі аға инспектр

Әлеуметтік-тұрмыстық бөлім

25. Бөлім бастығы26. 2-ші категориялы инженер

Құрастырушы-техникалық бөлім

27. Бөлім бастығы28. Жетекші инженер 29. Инженер-құрастырушы

Техникақауіпсіздігі бөлімі

30. Бөлем бастығы31. Крандарды бақылау жөніндегі инженер

Машбюро

32. Машинистка (АСУ) Автоматтыбасқару жүйесі

33. Инженер программалнушыЖабуықтау және

сатып өткізу бөлімі34. Бөлім бастығы35. Жабуықтау жөніндегі инженер36. Сатып өткізу жөніндегі инженер37. Тауартанушы

Зауыт зертаханасы

38. Зертхана бастығы39. Сапаны бақылау (кірісті бақылау) жөніндегі инженер40. Дайын өнмдер санасын бақлау жөніндегі инженер41. ЗертаханасыҚОРЫТЫНДЫСЫ

Тапсырманы орындаған кезде еңбекақы төлеудіқтарифті жүйесін қолдану қажет. Бірінші разрядтыжұмысшының сағаттық тарифтік мөлшерін айлың еңбекақыжәне жүмыс уақытының айлық қорының ең аз мөлшеріменесептеу қажет.

Жұмысшылардың содан кейінгі сағаттық тарифтікмөлшерін бірінші разрядтық тарифтік өлшемі және тиістітарифтік коэффициентерге сәйкестіріп есептеу керек.Қызметкірлердің кесімді жалақасын тариф кестесі бойыншақызметке сәйкес бекітілген тарифтік коэффициент пен ең азайлық еңбекақы төлеумен байланыстырылын белгіленеді.

Кесте 22 – Бригадалардың еңбекақысын төлеудіқ тарифсіз жүйесі бойынша үлестіру

Аттары Саны Біліктіліқдеңгеілі

Жұмысістеген

адамсағатсаны

Еңбеккеқатысу

коэффициенті

6-шы разрядты 1 2,1 180,5 1,5

слесарь 5-ші разрядты слесарь

1

5-ші разрядты оператор

4 1,3 123,0 0,8

4-ші разрядты оператор

4 1,2 123,0 0,5

3-ші разрядты оператор

4 1,15 123,0 1

Секция бойынша жыл ішінде еңбеккеақы төлеу қоры (1700 + 100n) мың теңге қурады. Есептеуді төмендегідей реттілікпен орылдау қажет:

- әрбір жұмыскердің еңбекақыдан тапқан балдар санып төмендегі (формуламен) анықтамамен анықтау керек;

Мi = K*N*KTY

Мұндағы, К – біліктіліқ деңгейі; N – жұмыс істеген адам – сағат саны; KTY – еңбекке қатысу коэффициені. - секция жұмыскерлерінің жалпы балдар сомасын

есептеу керек;

М= * Мi

- балдарға төлемуге жұмсалатын еңбеккеақы төлеу қорының үлесін аңықтау керек (теңге);

d = ФОТ/М

- секциялық жекеменген жұмыскерлерінің еңбекақысын есептеу керек.

3П = d*Mi

Есеп көрсеткіштерін анықтамаға жазу керек.Ескерту: n – түр номері, студентіқ сынақ кітаптасының

шифрдағы соңғы санына теқ.

9 Тақырып Кәсіпорынның инвестициялық және инновациялықсаясаты

Сабақтың мақсаты – кәсіпорында инновациялық және инвестициялықжобаларды жүзеге асыру облысындағы білімдер мен дағдыларға үйрену.

Сабақты өткізу әдістері: тәжірибе есептерді шығару

Тапсырма.Технологиялық, үндемелі өндіріс, экономикалық, салалық күрделі

салым құрылымын қаржыландырудың түн нұсқасы бойынша, төмендегіберілген мәліметтерге байланысты есептеу керек:

1. 100 пәтерлік тұрғып үй пайдалануға берілді. Құрылысты салуғакүрделі қаржы жумсау (55+n) млн. теңге қурады, соның ішінде:

- құрылыс – қурастыру жұмыстары – 70%;- жабдықтар – 20%;- басқалары – 10%.Қаржыландыру көздері:- жекеменшік қаржысы – 60%;- қарызға алған қаржы – 40%;2. Жергілікті коммутаторды қайта жаңарту

қарастырылған. Күрделі қаржы жумсау (3,8 + n) млн. теңге құрайды, соның ішінде:

- құрылыс – қурастыру жұмыстары – 25%;- жабдықтар – 65%;- басқалар – 10%.Қаржыландыру көздері:- жекеменшік қаржысы – 60%;- ңарызға алған қаржы – 40%.3. Кірпіш заутын жетілдіру жүзеге асырылды. Күрделі

қаржы жумсау (3,9 + n) млн. теңге құрады, соның ішінде:- құрылыс – қурастыру жұмыстары – 25%;- жабдықтар – 65%;- басқалары – 10%.Қаржыландыру көздері:- жекеменшік қаржысы – 80%;- ңарызға алған қаржы – 20%. 4. Үй тартатып комбинатты техникалық жағынан

қайта жарақтандыруде жүзеге алыру. Күрделі қаржы жумсау(4,2 + n) млн. теңге қурады, соңын ішінде:

- құрылыс – қурастыру жұмыстары – 30%;- жабдықтар – 65%;- басқалар – 5%.Қаржыландыру көздері: - жекеменшік қаржысы – 100%;5. Тұрмыс көрсететін үйді кенейту қарастырылған.

Күрделі қаржы жумсау (4,5 + n) млн. теңге қураған, соның ішінде:

- құрылыс – қурастыру жұмыстары – 60%;- жабдықтар – 30%;- басқалар – 10%.Қаржыландыру көздері:

- жекеменшік қаржысы – 100%.6. Суландыру саласы ұлғайтылды. Күрделі қаржы

жұмсау (670 + n) мың теңге қурады, соның ішінде:- құрылыс – қурастыру жұмыстары – 65%;- жабдықтар – 30%;- басқалар – 5%.Қаржыландыру көздері: - жекеменшік қаржысы – 60%;- жергілікті бюджет – 40%.7. Балалар бақшасы салынып бітті. Күрделі қаржы

жұмсау (7,5 + n) млн. теңге қурады, соның ішінде:- құрылыс – қурастыру жұмыстары – 80%;- жабдықтар – 15%;- басқалар – 5%.Қаржыландыру көздері: - жекеменшік қаржысы – 100%.8. 800 оқушылар орнына арналған мектеп құрылыс

салынып аяқталды. Күрделі қаржы жұмсау (27,5 + n) млн. теңге құрады, соның ішінде:

- құрылыс – құрастыру жұмыстары – 75%;- жабдықтар – 15%;- басқалар – 10%.Қаржыландыру көздері: - жергілікті бюджет – 100%.Ескерту: Құрылымды кестемен көрсетіңіз. Қорытынды

шығарыңыз.

10 Тақырып Өнімді өткізу және өндіріс шығындары Сабақтың мақсаты – кәсіпорынның өндірістік өздік құнын есептеу

облысындағы тәжірибелік дағдыларға үйрену.Сабақты өткізу әдістері: тәжірибе есептерді шығаруТапсырма.Есептеу керек:- жөндеу және негізгі қорларды ұстау ығындарын;- жабдықтарды ұстауға және пайдалануға жумсалатын

шығыс сметасын;- цехтардың шығыс сметасын;- 1 м3 бұйымның өзіндік құры, «Негізгі қаржы. Айналмалы

қаржы», «Еңбек қорлары», «Еңбеккеақы төлеу» тақырыптарыбойынша жұмыс қорытындыларын пайдалана отырып барлықтізбектер бойынша жекелеген бұйым түрлерінің өзіндікқұнын;

- өндіріске жумсалатын сметамы.

Негізгі қорларды жөндеуге жумсалатын шығындардытөлемдегідей қабылдаймаз:

- ғимараттар үшін – олардың құнынан – 15%;- жабдықтар үшін – 4%;- транспорт үшін – 5%;- басқалар үшін – 0,5%.Қорытынды есептерді анықтамада көрсету қажет.

Кесте 23 – Мүліктің ұсталуына қаражат аудару, негізгі қорлардың ағымды жөнделуіне, ұстазға жұмсалатын шығындарды есептеу мың. теңге

Негізгіқорлардың аттары

Негізгіқорлардың

бағасы

Мүліктіқтозуы

Ұстаз Ағымдыжөндеу

Жабдықтарды ұстаз және пайдалану жөніндегі

жығымдар сметасы жоғарыдағы аңықтамалар негізіндежасалады. Нәтижелері қорытындылары 24-ші кестедекөрсетіледі.Кесте 24 – Жабдықтарды ұстау және пайдалану жығындарының сметалы

Шығын тарауның аттары Теңге шаққандағы сома1.Жабдықтар мен транспорт қуралдарынұстау2.Жабдықтар мен транспортқуралдарының тозуы3.Жабдықтар мен транспортқуралдарының ағымды жөнделуі4.Бағасы төмен және жылдам ескіретінқуралдардың тозуып орнына келтіру

Бір жұмысшыға шаққанда 120 теңге

5.Басқады шығындар Жоғарыда көрсетілген тараулар сомасынып 10 %

Сметалар бойынша қорытындысыЦехтардың, зауыт шығындарының сметалар «Еңбек

қорлары», «Еңбекке ақы төлеу» (25-ші, 26-шы кестелердеқараңыз) тақырыптары бойынша жұмыс қорытындыларынегізінде әзірленеді.

Кесте 25 – Цехтар шығындарының сметаларыШығып тарауының аттары Теңгегешаққандағы сома

1. Цех қызметкерлерін ұстау Цех қызметкерлерінің еңбекақысы еңбекақы төлеу қорынан 21% әлеуметтік сақтандыруға ақша аударумен сыйлық аңыпы қоспағанда

2. Үй құрылысын. Ғимраттарды, 1-ші анықтама

жабуықтарды ұстау3. Үй құрылысына, ғимраттарға, жабдықтарға ағымды жөндеу жүргізу

1-ші анықтама

4. Үй құрылысы, ғимраттар жабдықтардың тозуы

1-ші анықтама

5. Еңбекті қорғау және техника қауітіздігі бойынша жығындар

Барлық жұмысшыларға қажетті қорлардан 1,5%

6. Басқада шығындар Жоғарыда көрсетілген шығындар сомасынан 1%

Смета бойынша қорытындылар:

Кесте 26 – Жалып зауыттық шығындар сметалыШығын таруының аттары Теңген шаққандағы сома

1. Зауыт басқармасы қызметшілерінің әлеуметтік сақтандандыруға (21%) аударумен есептелгендегі еңбекақы2. Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі

Өндірістік жұмысшылар еңбекақысының 1,5%-ті

3. Із сапар мен жол жүріп - түрі Бір инженерлі – техникалыққызметшілер мен

қызметкерлерге шаққанда300 теңгеден

4. Почта – телеграф шығындары Әкімшілік – басқару аппартыеңбек ақысынан 8 %

5. Жалпы зауттың мәні бар үй құрылысын, ғимраттарға, жабдықтарды ұстау

Цехтық мәні бар ұқсастараудан 5%

6. Жалпы зауттық мәні бар үй құрылысына, ғимраттарға, жабдықтарға жүргізілетін ағымды жөндеу

Цехтық мәні бар ұқсастараудан 6%

7. Жалпы зауттың мәні бар үй құрылысының,ғимраттардың, жабуыңтардың тозуы

Есептеу бойынша

Смета бойынше қорытындылар:

Жоғарыуағы есептеулер пәтіншелері салыстырмалы. 27-ші кестеге жазылады.Кесте 27 – Бір жаршы метр дайын өнімнің өзіндік құның есептеу

Шығындартараулары

Жылдық шығаруғажататын шығындар

Бір өнімгежумсалатыншығындар

Қорытыпдылау %-ті

(шығыпдарқұрылымы)Саны Бірлікі

қбағас

ы,құны

Шығынсомасы,теңге

Саны Шығын

сомасы,

теңге

1. Шикізаттар және негізгі материалдар: цемент, құм, арматура, ұсақталған қиыршық тастар, су2. Қосалқы материалдар (1 м3 бұйымға шаққанда 25-30 теңге)3. Технологиялық бу4. Технологиялық су5. Электқуаты6. Өндірістік жұмысшылардың негізгі және қосымша еңбек ақысы7. Әлеуметтік сақтандаруға қаржы аудару8. Жабдықтарды ұстауға және пайдалануға жұмсалатын шығындар9. Цех шығындары10. Жалпы зауттық шығындар11. Өнімдері сатуға арналған шығындар (өндірістік өзіндік құның 0,01%өті)Шығындар қорытындысы:

Жоғарыда орындалған есептер негізінде жалпы шығындар сомасыанықтаймыз Кесте 28 - Өндіріске жұмсалатын шығындар сметасы

Тараулар аттары Жылдық шығындарсомасы, теңге

Қорытындылау %-ті

1. Материалды шығындар 2. Еңбеккеақы төлеу3. Еңбеккеақы төлеу қорынап ақша аууару4. Негізгі қорлардың тозуы5. Басқауа шығындарҚОРЫТЫНДЫСЫ:

11 Тақырып Кәсіпорынның маркетингтік және өндірістік қызметіСабақтың мақсаты – студенттерде маркетингтік қызметтің негізі мен

маңыздылығы туралы, оның эволюциясы, құрылу принципетрі менөнеркәсіптік кәсіпорындар шегіндегі жүзеге асырылуы туралы жәнеөндірістік үрдістер туралы, оның негізгі элементтері мен кәсіпорынныңқызметінің негізгі экономикалық мақсаттарымен өзара байланысы туралытүсінік қалыптастыру.

Сабақты өткізу әдістері: дискуссия, экономикалық мәселелердіинтерактив талқылау, баяндама жасау, рефераттарды қорғау.

Тәжірибелік сабақтың сұрақтары: - маркетингтік қызметінің қазіргі заманғы тенденциясы мен өзгеруі;- маркетингтың түрлері мен жіктелімі;- маркетингтік зерттеулер мен өндірістік бағдарламаның өзара

байланысы;- маркетинг стратегиясын таңдау және өткізу жолдары;- кәсіпорынның өндірістік үрдісінің мәні;- кәсіпорынның өндірістік потенциалы және оның элементтері;- өндірістін ұйымдастыру әдістері;- кәсіпорын қызметінің өндірістік циклы және оны

оптимизацияландыру жолдары.

12 тақырып Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуСабақтың мақсаты – баға ролін шығарудағы кәсіпорынның

бәсекелестігін жоғарылатудағы ғылыми-техникалық прогестің ролін анықтау. Сабақты өткізу әдістемесі: тәжірибелік сабақты есептер шешу түрінде

өткізген дұрыс.1 тапсырмаЕгер де базалық үлгінің бағасы ББ=120 т., жаңа және ескі үлгінің

өнімділігін QЖ =1200 бірлік, QЕ =1000 бірлік, амортизация нормасы НАБ=0,1,НАЖ=0,15, тиімді нормативті коэффициент ЕН=0,25, жаңа және ескі үлгілербойынша эксплуатациялық шығындар ИЕ=40т., ИЖ=30 т., капиталдысалымдар үнемділігі К=10 т., онда бағаның жоғары шегін анықтаңыз.

2 тапсырмаЖылдың 1 тоқсанында кәсіпорын бірлігі үшін 80 т. бағасы бойынша

5000 дана бұйым сатқан болатын, бұл кәсіпорынның шығындарын жапты,бірақ пайда алып келген жоқ. Жалпы тұрақты шығындар 70 000 теңгені, ал

меншікті ауыспалы шығындар 60 000 теңгені құрайды. 2 тоқсанда 6000 данабұйым жасалынды және сатылынды. 3 тоқсанда 2 тоқсанмен салыстырғандапайданы 10 %-ға жоғарылату жоспарланып отыр.

3 тапсырмаЖалпы капиталы 100+5н млн. теңгені, соның ішінде 80% - меншікті

қаражат және 20% - қарызға берілген қаражат, құрайтын кәсіпорынинновациялық қызметті белсендіру мақсатында өз капиталын ұлғайтудыжоспарлайды. Жалпы капиталдың рентабельділігі 10% құрайды.

Қаржыландырудың ең жақсы стратегиясын таңдаңыз.А стратегиясы ұйғарады:- меншікті капиталды 60 млн. теңгеге ұлғайту;- қарызға берілген капиталды 40 млн. теңгеге ұлғайту;- банк пайызы 8%.В стратегиясы ұйғарады:- меншікті капиталды өзгеріссіз қалдыру;- қарызға берілген капиталды 100 млн. теңгеге ұлғайту;- банк пайызы 6%.С стратегиясы ұйғарады:- меншікті капиталды 80 млн. теңгеге ұлғайту;- қарызға берілген капиталды 20 млн. теңгеге ұлғайту;- банк пайызы 10%.Есепті шығаруға нұсқаулық:Меншікті капиталдың рентабельділігі максималды болып табылатын

стратегия ең жақсы болып саналады.Әрбір стратегия бойынша меншікті капиталдың рентабельділігі келесі

формула бойынша есептелінеді:

С

ЗCK К

КПR

%

.

мұнда CKR . - меншікті капиталдың рентабельділігі; П- пайда; КЗ% - қарызға берілген капитал бойынша пайыздар төлеу сомасы; КС – меншікті капитал.

13 Тақырып Табыс және өндіріс рентабелділігіСабақтың мақсаты – өнеркәсіптік кәсіпорынның техникалық –

экономикалық көрсеткіштерін анықтау. Сабақты өткізу әдістемесі: тәжірибелік есептерді шешу.Тапсырма.Жоғарыда өтілген есептердің қорытындыларын

пайдалана отырып:- бұйымдардың кейбір түрлерің бағасын қалыптастыру

керек;- өндірістіқ пайдасы мен тиімділік көрсеткіштеріп

есептеу қажет;

- кәсіпорын жұмысының техникалық – экономикалықкөрсеткіштерін аңықтау керек. Кесте 29 – Кәсіпорынның техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Көрсеткіш аттары Мәні1.Нақты түрдегі (негізгі тізбегін атау керек) жылдық өнім шығару 2.Тоуар өнімдерінің пақты нарықтық бағамен шаққандағы құны3.Өнеркәсіптік - өндірістік қызметкерлер саны, соның ішінде:

а) жұмысшылар;б) қызметкерлер

4.Жылдық өнімділік:а) нақты көрсетілумен:

- бір жұмыс істеушіге;- бір жұмыскерге.

б) ақшалай көрсетілумен:- бір жұмыс істеушіге;- бір жұмыскерге.

5.Орташа жылдық еңбекақы:- бір жұмысістеушіге;- бір жұмыскерге.

6.Өнеркәсіптік өндірістік қызметкерлерінің еңбекақы қоры, соның ішінде жұмысшылардың еңбекақы қоры7.Өнім бірлігінің өндірістік өзіндік құны8.Өнім бірлігінің бағасы9.Тоуар өнімінің толық өзіндік құны10.Кәсіпорынның жылдық кірісі11.Негізгі өндірісті қорлардың бағасы, құны12. Өндіріс тиімділігі13. Өнімнің тиімділігіҚОРЫТЫНДЫСЫ

Студенттердің өзіндік жұмыстарының түрлері

Пәнді меңгеру кезінде тақырыптық жоспар және бақылаушараларының күнтізбелік кестесіне сәйкес келесідей аудиториядан тысжұмыстарды орындау қажет:

дәріс сабақтарына дайындалу; тәжірибелік сабақтарына дайындалу; дәріс материалдарына кірмеген, бірақ міндетті болып табылатын курс

тақырыптарының қысқаша конспектісін жазу; курстық жұмысты жасау.

Студенттердің өзіндік жұмыстарының мазмұны

1 БӨЛІМ Ұлттық экономика жүйесіндегі кәсіпорын жүйесі

1 тақырып Қазақстан Республикасы экономикасының дамусипаттамасы және оны мемлекеттік реттеу

Нарықтың мәні. Нарық механизмі: мәні, құрамдық элементтері.Нарықтық инфрақұрылымының негізгі элементтері.

Экономиканы мемлекеттік реттеудің экономикалық тетіктері: салықтар,бағалар, еңбек ақы, импортты және экспортты лицензиялау, кеден ережелері,қаржы және несиелік қатынастар, амортизациялық саясат.

Ұсынылатын әдебиеттер: [2, 3, 8, 14, 15, 16, 17, 18]Бақылау түрі: межелік және қорытынды бақылау

2 тақырып. Кәсіпорын шаруашылық объектісі ретіндеКәсіпорын - шаруашылықты жеке жүргізетін субъект және нарықтық

қатынастардың негізгі жүргізушісі. Кәсіпорынның басты міндеттері жәнефункциялары. Банкрот түсінігі және белгілері.

Ұсынылатын әдебиеттер: [1-5, 8, 21]Бақылау түрі: межелік және қорытынды бақылау

3 тақырып. Өндірістің экономикалық және әлеуметтік тиімділігіӨндіріс тиімділігінің мәні, тиімділікке әсер ететін факторлар жэне

көрсеткіштер жүйесі.Ұсынылатын әдебиеттер: [1-5, 8]Бақылау түрі: межелік және қорытынды бақылау

2 БӨЛІМ КӘСІПОРЫНДАРДЫҢ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫПАЙДАЛАНУ ТИІМДІЛІГI

4 Тақырып Кәсіпорынның негізгі капиталыКәсіпорынның негізгі қорларының экономикалық мәні, олардың

құрамы және құрылымы. Ұдайы өндірістің нысандары және негізгікапиталды жетілдіру. Негізгі қорлардың амортизациясы және тозуы.

Ұсынылатын әдебиеттер: [1-5, 8]Бақылау түрі: межелік және қорытынды бақылау

5 Тақырып Шикізат, материалдық және отын-энергетикалықресурстар

Шикізат және отын-энергетикалық ресурстар түсінігі және жіктелуі.Пайдалы қазбалар қорлардың жіктелуі және оларды экономикалық бағалау.

Ұсынылатын әдебиеттер: [1-5, 8, 18, 19]Бақылау түрі: межелік және қорытынды бақылау

6 Тақырып Кәсіпорынның айналым капиталыАйналым капиталы: оның құрамы және құрылымы. Айналым

капиталды қаржыландыру көздері.Айналым қаржылардың айналымдылығын жеделдету факторлары.

Кәсіпорын жұмысының экономикалық көрсеткіштерін жақсартудағыайналым қаржылардың айналымдылығын жеделдетудің мәні.

Ұсынылатын әдебиеттер: [1-5, 8]Бақылау түрі: межелік және қорытынды бақылау

7 Тақырып Еңбек ресурстарыЕнбек нарығы: мәні және қызмет ету механизмі. Еңбек нарығын

мемлекеттік реттеу. Қазақстан Республикасында халықты әлеуметтік қорғаутұжырымдамасы. Міндетті әлеуметтік сақтандыру және енбек қауіпсіздігінқорғау.

Кәсіпорынның еңбек ресурстары, олардың құрамы және құрылымы,қалыптасу көздері. Кадрлардың құрамы және құрылымы.

Ұсынылатын әдебиеттер: [1-5, 8]Бақылау түрі: межелік және қорытынды бақылау

3 БӨЛІМ Кәсіпорын қызметінің экономикалық механизмі

8 Тақырып Кәсіпорындағы еңбек ақы төлеу Еңбек мотивацияның формалары және мәні. Еңбек ақы төлеудің мәні

және қағидалары, еңбек ақыны дифференциациялаудың экономикалықнегіздері. Тарифтік жүйе, оның мазмұны және еңбек ақыныұйымдастырудағы мәні.

Еңбек ақыны ұйымдастырудың шетелдік тәжірибесі.Ұсынылатын әдебиеттер: [1-5, 8]Бақылау түрі: межелік және қорытынды бақылау

9 Тақырып Кәсіпорынның инвестициялық және инновациялықсаясаты

Стратегиясы, оның мақсаты, мазмұны және іскеру шаралары.Мемлекеттік даму институттар. Қазақстанның инвестициялық қоры.

Қазақстанның Даму Банкісі. Инновациялық қор. Экспортты сақтандырукорпорациясы. Инвестициялық қорлар.

Инвестицияларды талдау бағыттары.Ұсынылатын әдебиеттер: [1-5, 8, 10, 12, 20]Бақылау түрі: межелік және қорытынды бақылау

10 Тақырып . Өнімді өткізу және өндіріс шығындары.Шығындар түсінігі, түрлері және құрамы, тұрақты және өзгермелі

шығындар. Кәсіпорынның шығындарын құрайтын шығындар жіктелуі.Ұсынылатын әдебиеттер: [1-5, 8]Бақылау түрі: межелік және қорытынды бақылау

11 Тақырып Кәсіпорынның маркетингтік және өндірістік қызметі Маркетингтік тәсіл және стратегиялық жоспарлау. Маркетинг

стратегиясын таңдау және өткізу жолдары.Кәсіпорынның өндірістік қуаты және оны анықтау әдістері.Ұсынылатын әдебиеттер: [1-5, 8, 9, 11]Бақылау түрі: межелік және қорытынды бақылау

12 Тақырып Өнімнің бәсекеге қабілетілігін қамтамасыз етуӨнімнің бәсекеге қабілеттілігі: түсінігі, оның деңгейін көтеру

бағыттары. Өнім сапасы: түсінігі, көрсеткіштері және деңгейін өсіру жолдары.Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін өсудегі бағаның рөлі. Ұсынылатын әдебиеттер: [1-5]Бақылау түрі: межелік және қорытынды бақылау

4 БӨЛІМ Кәсіпорын қызметінің қаржы нәтижесі

13 Тақырып Табыс және өндіріс рентабелділігіТабыс – кәсіпорынның шаруашылық қызметінің қаржылық нәтижесінің

жиынтық көрсеткіші ретінде.Қазақстан Республикасының Салық кодексі бойынша салық салу

табысты анықтау кезінде шегерулердің сипаттамасы.Өндіріс рентабелділігі – кәсіпорын жұмысының тиімділік көрсеткіші

ретінде.Ұсынылатын әдебиеттер: [1-5, 7, 8, 11]Бақылау түрі: межелік және қорытынды бақылау

14 Тақырып Кәсіпорын қаржысыКәсіпорын қаржысы түсінігі және функциялары. Кәсіпорынның қаржы

ресурстары. Заемды қаржыларды алу әдістері. Несиелер, оларды берудегінегізгі қағидалар.

Ұсынылатын әдебиеттер: [1-5, 8]Бақылау түрі: межелік және қорытынды бақылау

«Кәсіпорын экономикасы» пәні бойынша курстық жұмыстардыңмазмұны

Курстық жұмыстың мақсаты – кәсіпорынның қызмет етумеханизмдерін және оның қызметінің әртүрлі бағыттарын экономикалықнегіздеу бойынша тәжірибелік дағдыларды алу. Курстық жұмыстыңтақырыбы оқытушымен келісім бойынша таңдалады.

1. Өнеркәсіптік кәсіпорындарда өнім сапасын басқару (кәсіпорынмысалында);

2. Жаңа техниканы енгізудің экономикалық тиімділігі (кәсіпорынмысалында);

3. Қазақстан өнеркәсібінде негізгі құралдарды пайдалануын жақсартужолдары және оларды талдау (кәсіпорын мысалында);

4. Өнеркәсіптік кәсіпорындарда өнімнің жаңа түрлерін игерудіңэкономикалық тиімділігі (кәсіпорын мысалында);

5. Нарық жағдайындағы кәсіпорынның өнімді қызметін ұйымдастыружәне оның тиімділігі;

6. Нарықтық экономика жағдайындағы кәсіпорынның өнімді өткізуқызметін ұйымдастыру және оның тиімділігі (кәсіпорын мысалында);

7. Өнеркәсіптік қалдықтар мен екінші қайтара ресурстардыпайдаланудың экономикалық тиімділігі (кәсіпорын мысалында);

8. Кәсіпоррынның айналым қаржылары және оларды пайдаланутиімділігі (кәсіпорын мысалында);

9. Нарық экономика жағдайында еңбек ақыны ұйымдастыру жәнеоның ерекшеліктері (кәсіпорын мысалында);

10. Нарық экономика жағдайында кәсіпорындағы өндірісшығындарды төмендету резервтері (кәсіпорын мысалында);

11. Өндіріс рентабельділік деңгейін талдау және оны көтеру жолдары(кәсіпорын мысалында);

12. Кәсіпорында өндірістік ұжымдарының әлеуметтік дамуынұйымдастыру және өндірісті басқаруды жетілдірудегі олардың міндеттері(кәсіпорын мысалында);

13. Өнімнің материал сыйымдылығы және оны төмендету жолдары(кәсіпорпорын мысалында);

14. Нарық қалыптасу жағдайдағы өндіріс тиімділігін көтеру жолдары(кәсіпорын мысалында);

15. Бірлескен кәсіпорын: құру тәжірибесі және өнеркәсіптің әр-түрлісалалардағы олардың ерекшеліктері (кәсіпорын мысалында);

16. Қазақстан Республикасының монополияға қарсы саясаты: мәні,бағыттары, қолдану тәжірибесі (өнеркәсіп саласының мысалында);

17. Кәсіпорында табысты бөлуді және қалыптасуды талдау(кәсіпорын мысалында);

18. Кәсіпорынның сыртқы экономикалық қызметін дамыту(кәсіпорын мысалында);

19. Кәсіпорынның өндірістік бағдарламасын жасау (кәсіпорынмысалында);

20. Нарық жағдайында кәсіпорындағы еңбек ақыны төлеудіұйымдастыруды жетілдіру;

21. Өнеркәсіп кәсіпорындарда салық салу (кәсіпорын мысалында);22. Акционерлік қоғамдардың экономикалық тиімділігі және

олардың дамуы (кәсіпорын мысалында);23. Кәсіпорында жоспарлауды ұйымдастыруды талдау (кәсіпорын

мысалында);24. Қазақстан Республикасының өнеркәсібінде кәсіпкерлікті дамыту;25. Қазақстан Республикасының өнеркәсібінде инновациялық

процестердің дамуы (кәсіпорын мысалында);26. Шикізат таңдаудың экономикалық негіздеуі (кәсіпорын

мысалында);27. ҚР-сы өнеркәсібіндегі шағын кәсіпорындар қалыптасуының

тиімділігі және дамуы (кәсіпорын мысалында);28. Кәсіпорынның коммерциялық қызметін ұйымдастыру (кәсіпорын

мысалында);29. Кәсіпорындардағы инновацияларды басқару (кәсіпорын

мысалында);30. Өнеркәсіптік кәсіпорынның инвестициялық стратегиясы

(кәсіпорын мысалында);31. Өнеркәсіптік кәсіпорынның инвестициялық қызметін талдау;32. Өнеркәсіптік кәсіпорындағы ұйымдастырушылық

(корпоративтік) мәдениетін қалыптастыру (кәсіпорын мысалында);33. Өнімнің бәсеке қабілеттілігін көтеру жолдары (кәсіпорын

мысалында);34. Кәсіпорынның бәсеке қабілеттілігіне жету жолдары (кәсіпорын

мысалында);35. Кәсіпорында еңбек мотивациясын жетілдіру (кәсіпорын

мысалында);36. Кәсіпорында шығындарды басқару (кәсіпорын мысалында);37. Кәсіпорынның маркетингтік қызметін жетілдіру (кәсіпорын

мысалында);38. Кәсіпорынның қаржы тұрақтануына жету жолдары (кәсіпорын

мысалында);39. Өндірісті әртараптандыру (диверсификациялау) және оның

экономикалық тиімділігі (кәсіпорын мысалында);40. Кәсіпорынның банкроттықтан сақтану жолдары (кәсіпорын

мысалында);41. Өнеркәсіптік кәсіпорында запастарды басқару (кәсіпорын

мысалында);42. Кәсіпорынның экономикалық қауіпсіздігіне жету жолдары;43. Кәсіпорынның тауарлық стратегиясын құру;

44. Кәсіпорынның амортизациялық саясаты, негізгі құралдардыжаңартуды жеделдетудің мәні және талдауы;

45. Лизингті дамыту-кәсіпорынның негізгі құралдарды жаңартудыформасы ретінде;

46. Қазақстан Республикасының экономикасын жедел жаңартужағдайында кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығына жету жолдары;

47. Қазақстан Республикасының өнеркәсібін дамытудың кластерлік –перспективалар (кәсіпорын мысалында);

48. Қазақстан өнеркәсібін әртараптандыру және одан әрі жаңартудыңнегізгі бағыттары.

Курстық жұмыстың көлемі 30 беттен кем емес. Курстық жұмысәдістемелік нұсқаулардың негізінде орындалады және стандарттарға сәйкесдайындалады.

Оқытушы тексергеннен кейін курстық жұмысты қорғауға жібереді.Курстық жұмыс қорғаланнан кейін баға қойылады. Курстық жұмыстыңқорғалуы бекітілген комиссиямен іске асырылады.

СӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру жөніндегі және«Кәсіпорын экономикасы» пәні бойынша 050506 «Экономика», 050509«Қаржы», 5В050900 «Қаржы» мамандықтары бойынша сырттай оқунысанының студенттеріне арналған

бақылау іс-шараларының күнтізбелік кестесі(сынақталусыз)

СӨЖ түрі Максималды балл Тапсырманыберу мерзімі

Тапсырумерзімі

Бақылаутүрі1-сабақта Барлығы

Дәріске қатысужәнедайындалу

2 24 1-сабақта Кестебойынша

Қатысу

Практикалықсабақтарғақатысу жәнедайындалу

3 18 1-сабақта Кестебойынша

Қатысу

Курстықжұмыстыорындау

37 Бекітусессиясында

Негізгісессияға

дейін

Қорғау

СӨЖтапсырмаларынтапсыру

21 Бекітусессиясында

Негізгісессияға

дейін

Қорғау

Барлығы 100

СӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру жөніндегі және«Кәсіпорын экономикасы» пәні бойынша 050508 «Есеп және аудит»,5В050600 «Экономика» мамандықтары бойынша сырттай оқу нысаныныңстуденттеріне арналған

бақылау іс-шараларының күнтізбелік кестесі(сынақталумен)

СӨЖ түрі Максималды балл Тапсырманыберу мерзімі

Тапсырумерзімі

Бақылаутүрі1-сабақта Барлығы

Дәріске қатысужәнедайындалу

2 6 1-сабақта Кестебойынша

Қатысу

Практикалықсабақтарғақатысу жәнедайындалу

3 9 1-сабақта Кестебойынша

Қатысу

Курстықжұмыстыорындау

37 Бекітусессиясында

Негізгісессияға

дейін

Қорғау

СӨЖтапсырмаларынтапсыру

48 Бекітусессиясында

Негізгісессияға

дейін

Қорғау

Барлығы 100

6 Курстың саясаты

Семестр уақытында студент барлық оқу кестелерімен және бақылаужұмыстарын тапсыру кестелерімен сәйкес барлық оқу сабақтарына қатысуытиіс.

Дәрістік және тәжірибелік сабаққа қатысу 1 баллмен бағаланады.Негізгі және қосымша әдебиеттер тізіміне сәйкес әр дәрістік және

тәжірибелік сабаққа студент дайындалып, қарастырылған мәліметтергеталқылама жасап, белсенді қатысуды қабылдауы тиіс.

Белсенділік қатысу сапасы негізінде бағаланады. Белсенділіктіңмаксималды бағасы әр сабақта хабарланып тұрады.

Студенттің өздік жұмыстары СӨЖО уақытында бағаланады, баллдарбақылау шараларынның күнтізбелік кестесіне сәйкес қойылады.Тапсырмалар оқытушы қойылған мерзімінде орындалады. Қойылғанмерзімнен кейін жұмысты тапсырса 5% бағаға төмендетіледі. Барлықжұмыстар жұмыс дәптерлеріне жазбаша түрде ресімделеді. Межелікбақылауды бағалау (МБ) 100 балдық шкала бойынша анықталады.

Межелік бақылауды бағалау (МБ) 100 балдық шкала бойыншаанықталады.

Пән бойынша межелік бақылауға ағымдағы үлгерімдері (АҮ) бойыншабалдары бар студентер жіберіледі.

Ағымдағы үлгерім және межелік бақылау бағалау нәтижесі арқылы пәнбойынша студенттің рейтингі (Р1) анықталады

Р1=АҮ1*0,7+МБ1*0,3.

Егер де студент межелік бақылау өтпесе немесе межелік бақылаубойынша 50 балдан төмен алса, онда рейтинг анықталмайды.

Семестр үшін пән бойынша студенттің жіберілу рейтингісінің бағасытең

ЖР=Р1*0,7+КЖ*0,3.

Пән бойынша қорытынды бақылауға (ҚБ) жұмыс оқу жоспарыныңбарлық талаптарын орындаған (СӨЖ бойынша жұмыстар ментапсырмаларды орындау және тапсыру) және жіберу рейтингісін жинаған (50балдан кем емес) студенттер жіберіледі.

Пән бойынша студенттердің оқу жетістіктерінің деңгейі жіберілурейтингі мен қорытынды бақылау, олардың үлес салмақтарын (ЖРҮС жәнеҚБҮС) ескере отырып, бағаларынан тұратын қорытынды бағамен (Қ)анықталады

Қ=ЖР*ЖРҮС+ҚБ*ҚБҮС.

Үлес салмақтар жыл сайын оқу кеңесімен бекітіледі және жіберілурейтингісі үшін 0,6 кем емес, ал қорытынды бақылау үшін 0,4 көп емес

болуы қажет.Студент жіберілу рейтингі бойынша да, қорытынды бақылау бойынша

да оң бағаларға ие болған жағдайда ғана пән бойынша қорытынды бағаесептелінеді. Қорытынды бақылауға негіссіз себеппен келмеу«қанағатанарлықсыз» бағаға теңеледі. Пән бойыша аралық аттестациялау менемтиханның нәтижелері студенттерге тапсырылған күні немесе, егер жазбашаемтихан күннің екніші жартысында өткізілсе, келесі күні айтылады.

7 Әдебиеттер тізімі

Негізгі:1. Г.И. Әбдікаримова. Кәсіпорын экономикасы: оқу құралы. Алматы.:

Экономика, 2008 – 367с.;2. Р.К. Ниязбекова, Б.А. Ахметов, П.Т. Байнеева. Кәсіпорын

экономикасы: оқу құралы. Алматы.: Экономика, 2008 – 791с.;3. А.К. Мейірбеков, К.Ә. Әлімбетов. Кәсіпорын экономикасы: оқу

құралы. Алматы.: Экономика, 2006 – 251с.;4. Г.К. Андабаева. Кәсіпорын экономикасы: оқу құралы. Павлодар:

Торайғыров атындағы ПМУ, 2006 – 156с.;5. М. Бейсенова, А.Садынбекова. Кәсіпорын экономикасы: есептер

жинағы. Алматы.: Ғылым, 2007 – 84с.;6. Д.Я. Куатова Кәсіпорын экономикасы: практикум. Алматы.:

Экономика, 2006 – 106с.;7. С. Молотов, А.Оганесян. Экономика предприятия: конспект лекций.

– М.: ПРИОР, 2008 –112с.8. А.М. Белов. Экономика организации (предприятия): практикум.- М.:

ИНФРА-М, 2008- 272с.9. Магомедов А.М. Экономика предприятия.-2-е изд., доп. – М.Экзамен,

2006 – 350с.10. О.И. Волков, О.В. Девяткин. Экономика предпрития (фирмы) 2-е

изд., перер. и доп.- М.: ИНФРА-М, 2007- 560с.

Қосымша:11. Л.Е. Стровский. Внешнеэкономическая деятельность предприятия.

2-е изд. перераб. и доп. – М.:ЮНИТИ, 2001 – 823с.12. В.Е. Адамов, С.Д. Ильенкова и др. Экономика и статистика фирм.

3-е изд. перераб. и доп. – М.: Финансы и статистика, 2001 – 288с.13. С. Аникеев Методика разработки плана маркетинга. – М.: Информ-

студио, 2002 – 128с.14. Фатхутдинов Р.А. Инновационный менеджмент. – СПб: Питер, 2004

– 400с15. Жилкина А.Н. Финансовое планирование на предприятии. – М.:

Благовест, 2004 – 248с16. Бизнес-каталог промышленности РК – Алматы: КазИнформ центр,

2003.17. Стратегический план развития Республики Казахстан до 2010 года. -

Астана, 2001.18. Стратегия развития Казахстана и реформирование национальных

производительных сил. - Алматы: Гылым, 2005.19. Канатчинова А.К., Оспанов Х.А. Модернизация структуры

производства в промышленности РК – Алматы: Гылым, 2006.