2007 YILI DIŞTİCARET DEĞERLENDİRMESİ

İHRACAT (1000 Dolar)

2006 2007 DEĞİŞİM (%)

OCAK 5.131.809 6.553.193 28ŞUBAT 6.056.368 7.656.961 27MART 7.408.803 8.890.442 20NİSAN 6.444.031 8.266.745 28MAYIS 7.041.543 9.100.168 29HAZİRAN 7.815.000 8.927.000 14TEMMUZ 7.067.000 8.907.000 26AĞUSTOS 6.811.000 8.698.000 28EYLÜL 7.607.000 8.993.000 18EKİM 6.889.000 9.883.000 43KASIM 8.641.000 11.268.000 30ARALIK 8.604.000 9.676.000 12OCAK-ARALIK 85.535.000 107.154.000 25

2007 yılı bir önceki yıla göre, ihracatta % 25 seviyesinde bir artışla kapanmıştır. Mayıs ayından itibaren ihracat rakamlarında görülen azalmanın Eylül ayındaki yükselişi Ekim ve Kasım aylarında devam etmiştir. Artış eğilimi Aralık ayında tersine dönmüş ve yılın, bir önceki aya göre en düşük artış oranı olan % 12’lik bir değer gerçekleşmiştir.

2007 yılı toplam ihracatının 107 milyar doları bulması, kendi içinde önemli bir durum olmakla beraber, çeşitli vesilelerle dile getirdiğimiz “dış ticarete ilişkin değerlendirmelerin, salt ihracat rakamları üzerinden yapılmaması, dışticaretin ithalat ve ihracattan oluşan bir bütün olduğu, bu nedenle analizlerin mutlaka ihracat-ithalat ekseninde yapılması” gereği, her halükarda göz önünde tutulmalıdır. Aynı zamanda bu değerlendirmelerin parite değişimlerinin etkileriyle ihracatın katma değer oranının da dikkate alınarak yapılmasının daha gerçekçi sonuçlara ulaşmak açısından zorunlu olduğunu düşünmekteyiz.

İTHALAT (1000 Dolar)

2006 2007 DEĞİŞİM (%)

OCAK 8.145.140 10.449.583 29ŞUBAT 9.796.325 11.336.681 16MART 11.602.457 12.996.606 12NİSAN 11.580.346 12.811.514 11MAYIS 12.685.313 14.839.596 17HAZİRAN 12.466.000 14.414.000 16TEMMUZ 11.709.000 15.041.000 32AĞUSTOS 12.276.000 15.006.000 22EYLÜL 12.153.000 14.032.000 15EKİM 11.200.000 15.516.000 39KASIM 12.897.000 16.606.000 29

1

ARALIK 13.048.000 16.047.000 23OCAK-ARALIK 137.048.000 169.987.000 24

İthalatta 2007 yılı 170 milyar dolarla kapanmıştır. Rekor ithalatın yapıldığı 2007 Kasım ayını takiben, Aralık ayında da 16 milyar doların üzerinde bir gerçekleşme olmuştur. Son üç aylık ithalat, neredeyse yıllık ihracatın yarısı kadardır. Bu durumun dikkatle değerlendirilmesi gerekmektedir.

İthalat artışı hemen hemen ihracat artış düzeyini yakalamıştır. Ancak, 2006 ithalat rakamının 2006 ihracat rakamından daha büyük olması itibariyle artış rakamları aynı düzeyde olmasına rağmen ithalat-ihracat farkı 2007 yılında büyümeye devam etmiştir.

DENGELER 2006 (1000 Dolar)

İhracatın ithalatı İhracat İthalat Fark Karşılama (%)

OCAK 5.131.809 8.145.140 -3.013.331 63ŞUBAT 6.056.368 9.796.325 -3.739.957 62MART 7.408.803 11.602.457 -4.193.654 64NİSAN 6.444.031 11.580.346 -5.136.315 56MAYIS 7.041.543 12.685.313 -5.643.770 56HAZİRAN 7.815.000 12.466.000 -4.651.000 63TEMMUZ 7.067.000 11.709.000 -4.642.000 60AĞUSTOS 6.811.000 12.276.000 -5.465.000 56EYLÜL 7.607.000 12.153.000 -4.546.000 63EKİM 6.889.000 11.200.000 -4.311.000 62KASIM 8.641.000 12.897.000 - 4.256.000 67ARALIK 8.604.000 13.048.000 - 4.444.000 66OCAK-ARALIK 85.535.000 137.048.000 -51.513.000 62

2007 (1000 Dolar) İhracatın ithalatı

İhracat İthalat Fark Karşılama Oranı (%)

OCAK 6.553.193 10.449.583 -3.896.390 63ŞUBAT 7.656.961 11.336.681 -3.679.720 68MART 8.890.442 12.966.606 -4.076.164 69NİSAN 8.266.745 12.811.514 -4.544.769 66MAYIS 9.100.168 14.839.596 -5.739.428 61HAZİRAN 8.927.000 14.414.000 -5.487.000 62TEMMUZ 8.907.000 15.041.000 -6.134.000 59AĞUSTOS 8.698.000 15.006.000 -6.308.000 58EYLÜL 8.993.000 14.032.000 -5.093.000 64EKİM 9.883.000 15.516.000 -5.633.000 64KASIM 11.268.000 16.606.000 -5.338.000 68ARALIK 9.676.000 16.047.000 -6.371.000 60OCAK-ARALIK 107.154.000 169.987.000 -62.833.000 63

Raporlarımızın bu bölümünde özellikle “İhracatın ithalatı karşılama oranı” değerlendirmeleri yapmayı tercih ediyoruz. Zira, gelişmiş ülkeler, dışticaret analizlerinde “karşılama oranı”

2

odaklı yaklaşımlar göstermektedirler. Esasen doğru olan da budur. Temmuz ayında % 60’lık, psikolojik sınır denilebilecek çizginin altına inen aylık bazdaki karşılama oranı, Ağustos ayında da aşağı yukarı aynı seviyede kalmıştır. Eylül, Ekim ve Kasım aylarında ise, bu oranın yine % 60’ın üzerine çıktığı görülmektedir. Özellikle Kasım ayı, dengeleri olumluya doğru etkilemiş ve yıl, 2006’da olduğu gibi, hemen hemen aynı düzeylerde kapanmıştır. Bu oranın, % 80 seviyelerine çıkarılması, ülkemizin makro dengelerinin sağlığı açısından zorunlu görülmektedir.

GENİŞ EKONOMİK GRUPLARIN SINIFLAMASINA(GEGS - BEC) GÖRE DIŞ TİCARET

İHRACAT

Aralık 2006 Aralık 2007 Ocak-Aralık 2006 Ocak-Aralık 2007

Değer % Değer % Değ. % Değer % Değer % Değ. %

Genel toplam 8 603 753 100,0 9 675 572 100,0 12,5 85 534 676 100,0 107 153 918 100,0 25,3

Sermaye (Yatırım) malları 1 063 516 12,4 1 387 621 14,3 30,5 9 423 369 11,0 13 694 447 12,8 45,3

Ara (Ham madde) malları 3 645 695 42,4 4 258 833 44,0 16,8 37 788 252 44,2 49 333 959 46,0 30,6

Tüketim malları 3 858 016 44,8 3 982 127 41,2 3,2 37 790 478 44,2 43 707 144 40,8 15,7

Diğerleri 36 527 0,4 46 991 0,5 28,6 532 577 0,6 418 368 0,4 -21,4

Yatırım malları ile ham madde ihracatının genel içindeki payında bir önceki yıla göre izlenen artış; tüketim mallarındaki azalma dikkat çekmektedir.

İTHALAT

Aralık 2006 Aralık 2007 Ocak-Aralık 2006 Ocak-Aralık 2007

Değer % Değer % Değ. % Değer % Değer % Değ. %

Genel toplam 13 047 783 100,0 16 047 232 100,0 23,0 139 576 174 100,0 169 986 851 100,0 21,8

Sermaye (Yatırım) malları 2 471 733 18,9 2 964 244 18,5 19,9 23 347 556 16,7 27 040 318 15,9 15,8

Ara (Ham madde) malları 9 009 146 69,0 11 043 182 68,8 22,6 99 604 660 71,4 123 574 482 72,7 24,1

Tüketim malları 1 496 497 11,5 1 995 904 12,4 33,4 16 116 330 11,5 18 697 422 11,0 16,0

Diğerleri 70 406 0,5 43 902 0,3 -37,6 507 629 0,4 674 629 0,4 32,9

“Genel içindeki pay” bağlamında, kompozisyonun 2006 yılındaki değerlere yakın oluştuğu görülmektedir. Bu bölümde dikkat çekici olan, ithalatın % 24 büyümesinin yanında, ara ve ham madde ithalatının genel ithalat içindeki payının bir önceki yıla göre artış göstermesidir. Diğer önemli bir tesbit ise, yatırım mallarının genel ithalat içindeki payının bir önceki yıla göre gerilemiş olmasıdır. Ara malları-hammadde ithalatındaki artış oranıyla ilgili olarak daha sağlıklı bir sonuça ulaşmanız için dahilde işleme konusunda son bölümdeki değerlendirmelerimize de bakılmasını önermekteyiz.

2007 yılı ihracatımızın tamamı, 2007 yılı ham madde ve ara malı ithalatımızın ancak 87’lik bir bölümünü karşılamaktadır.

İHRACAT

3

SEÇİLMİŞ FASILLARA GÖRE (1000 DOLAR)

 FASILLAR

Aralık 2006

Aralık 2007

Değ.%

Ocak-Aralık 2006

Ocak-Aralık2007

Değ.%

GENEL TOPLAM 8 603 753 9 675 572 12,5 85 534 676 107 153 918 25,301- Canlı hayvanlar 508 613 20,6 8 515 7 078 -16,907- Yenilen sebzeler 68 391 74 619 9,1 706 556 860 761 21,808- Yenilen meyveler 258 080 296 331 14,8 2 388 333 2 670 404 11,809- Kahve, çay ve baharat 7 208 9 313 29,2 70 616 94 671 34,110- Hububat 19 967 4 288 -78,5 200 963 66 603 -66,911- Değirmencilik ürünleri 38 909 59 905 54,0 321 803 504 116 56,712- Yağlı tohum ve meyvalar 10 441 10 979 5,2 116 198 129 699 11,615- Hayvansal, bitkisel katı ve sıvı yağlar 25 319 48 736 92,5 512 917 400 750 -21,917- Şeker ve şeker mamulleri 26 708 24 577 -8,0 274 446 297 304 8,318- Kakao ve kakao müstahzarları 38 431 40 250 4,7 271 733 363 862 33,919- Hububat, un, nişasta, süt müst. 39 192 50 311 28,4 401 959 532 182 32,420- Sebze ve meyve.elde edilen müst. 105 631 128 236 21,4 1 119 942 1 313 462 17,321- Yenilen çeşitli gıda müstahzarları 31 876 34 139 7,1 325 668 437 249 34,322- Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke 11 501 12 771 11,0 147 177 174 353 18,524- Tütün ve tütün mamulleri 55 204 38 599 -30,1 684 890 643 799 -6,025- Tuz, kükürt; topraklar ve taşlar 105 609 124 387 17,8 1 154 984 1 452 031 25,726- Metal cevherleri, cüruf ve kül 60 741 87 483 44,0 511 086 885 499 73,327- Mineral yakıtlar, mineral yağlar 347 648 682 330 96,3 3 567 425 5 147 343 44,328- İnorganik kimyasal maddeler 46 444 34 889 -24,9 462 425 516 574 11,729- Organik kimyasal ürünler 45 864 41 254 -10,1 346 186 374 237 8,130- Eczacılık ürünleri 29 259 26 905 -8,0 312 613 357 264 14,332- Debagatte ve boyacılıkta kul.hülasalar 25 872 27 287 5,5 287 745 356 688 24,033- Uçucu yağlar ve rezinoitler; parfümeri, kozmetik 32 793 31 874 -2,8 306 866 360 369 17,434- Sabun ve diğer temizlik ürünleri 40 611 44 348 9,2 485 225 516 356 6,439- Plastik ve mamulleri 201 091 221 999 10,4 2 214 266 2 820 930 27,440- Kauçuk ve kauçuktan eşya 117 213 121 595 3,7 1 192 419 1 588 569 33,241- Ham postlar ve deriler 9 864 8 134 -17,5 102 612 120 075 17,042- Deri eşya 38 460 36 759 -4,4 360 531 409 505 13,643- Postlar, kürkler ve taklit kürkler 10 027 5 500 -45,1 182 544 171 652 -6,044- Ağaç ve ahşap eşya 36 396 38 673 6,3 335 595 455 284 35,748- Kağıt ve karton 65 128 74 827 14,9 624 667 860 023 37,751- Yapağı ve yün, ince veya kaba hayvan kılı 14 542 16 956 16,6 185 033 228 716 23,652- Pamuk, pamuk ipliği, pamuklu mensucat 139 026 139 013 0,0 1 338 306 1 611 153 20,454- Sentetik ve suni filamentler 101 075 97 003 -4,0 1 036 892 1 260 069 21,555- Sentetik ve suni devamsız lifler 88 070 75 465 -14,3 1 033 834 1 044 649 1,057- Halılar ve dokumaya elv. mad.yer kaplamaları 82 459 91 592 11,1 743 093 988 867 33,159- Emdirilmiş, sıvanmış, vs. mensucat 26 464 26 841 1,4 284 153 316 045 11,261- Örme giyim eşyası 706 022 665 006 -5,8 6 938 275 8 021 169 15,662- Örülmemiş giyim eşyası 483 904 458 956 -5,2 4 710 984 5 444 234 15,663- Dokumaya elverişli maddelerden hazır eşya 188 877 171 997 -8,9 1 920 431 2 109 226 9,864- Ayakkabılar 19 353 16 367 -15,4 237 069 316 724 33,668- Taş, alçı, çimento, amyant 83 389 74 225 -11,0 892 405 1 038 614 16,469- Seramik mamulleri 61 605 68 302 10,9 692 766 822 361 18,770- Cam ve cam eşya 58 797 67 308 14,5 680 145 828 323 21,8

4

71- İnci, kıymetli taş ve metal mamulleri, madeni para 177 460 306 960 73,0 1 824 130 2 623 599 43,872- Demir ve çelik 530 303 629 778 18,8 6 273 353 8 351 604 33,173- Demir veya çelikten eşya 376 978 368 151 -2,3 3 336 371 4 133 181 23,974- Bakır ve bakırdan eşya 69 084 55 595 -19,5 815 296 880 243 8,076- Alüminyum ve alüminyumdan eşya 112 009 113 699 1,5 1 233 803 1 616 708 31,082- Adi metallerden aletler 10 305 9 443 -8,4 91 770 126 378 37,784- Makinalar, mekanik cihazlar, kazanlar ve aksam, parçalar 704 020 741 997 5,4 6 516 726 8 746 983 34,2

85- Elektrikli makine ve cihazlar 697 847 701 380 0,5 6 327 750 7 420 548 17,387- Kara taşıtları ve bunların aks.ve par. 1 231 790 1 535 938 24,7 11 886 092 15 902 346 33,889- Gemiler, suda yüzen taşıtlar 112 325 249 547 122,2 1 398 516 1 817 730 30,090- Optik alet ve cihazlar 21 954 26 904 22,5 226 558 303 200 33,894- Mobilyalar 118 382 144 524 22,1 1 101 804 1 477 667 34,1 Diğer fasıllar 437 328 380 715 -12,9 3 810 220 4 834 888 26,9

Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın hazırladığı ve çeşitli enstrümanların kullanılması suretiyle uyguladığı İhracat Stratejik Programları’nda yer alan “sektörel bağımlılık” durumunun, giderek kırıldığı, tekstil ve konfeksiyon bağımlılığının, başta otomotiv ana ve yan sanayi olmak üzere, makinelar ve demir-çelikle aşılmaya çalışıldığı gözlemlenmektedir. Ancak, sektörel bağımlılığın zamanla “tekstil-konfeksiyon-otomotiv” eksenine oturmaması için yelpazenin genişletilmesi gerekmektedir.

Yukarıdaki tabloda, tekstil ve konfeksiyona eklenecek 72 (Demir-çelik), 73 (Demir-çelikten eşya), 84 (makinalar), 85 (Elektrikli makinalar) ve 87 (Otomotiv) numaralı fasıllarla 2007 yılında “tekstil/konfeksiyon – makinalar – demir-çelik ve otomotiv” kalemlerinde toplam ihracat 70 milyar dolar civarında olmaktadır. Bu değer dönem toplamının yaklaşık % 65’ine tekabül etmektedir. Bu durum da, uygulanacak yeni stratejilerle ürün çeşitliliğin arttırılması gerektiğini göstermektedir.

İTHALATSEÇİLMİŞ FASILLARA GÖRE

(1000 DOLAR)

 FASILLAR Aralık

2006Aralık

2007Değ. % 

 Ocak-Aralık

2006

 Ocak-Aralık

2007Değ. % 

Genel toplam 13 047 783 16 047 232 23,0 139 576 174 169 986 851 21,801- Canlı hayvanlar 3 233 6 238 93,0 15 546 23 912 53,810- Hububat 38 598 98 926 156,3 167 469 973 039 481,012- Yağlı tohum ve meyvalar 62 137 100 408 61,6 615 994 1 020 194 65,6

5

15- Hayvansal, bitkisel katı ve sıvı yağlar 39 013 82 885 112,5 907 116 795 786 -12,319- Esasını hububat, un, nişasta, süt teşkil eden müst. 9 415 11 965 27,1 95 866 116 988 22,020- Sebze, meyva, bitki parç.,sert kabuklu yemiş kons. 7 380 7 810 5,8 57 178 76 999 34,723- Gıda sanayinin kalıntı ve döküntüleri 34 242 73 013 113,2 316 076 544 357 72,224- Tütün ve tütün mamülleri 20 320 19 158 -5,7 256 263 302 125 17,925- Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar 25 324 31 699 25,2 381 830 387 603 1,526- Metal cevherleri 88 493 53 680 -39,3 617 822 720 337 16,627- Mineral yakıtlar, mineral yağlar 2 656 374 3 541 869 33,3 28 859 098 33 876 331 17,428- İnorganik kimyasal maddeler 83 023 101 810 22,6 881 205 1 103 390 25,229- Organik kimyasal ürünler 313 698 335 778 7,0 3 642 180 3 993 884 9,730- Eczacılık ürünleri 286 032 349 250 22,1 3 035 614 3 522 960 16,131- Gübreler 85 123 117 992 38,6 784 415 996 634 27,132- Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar 102 097 111 909 9,6 1 288 337 1 528 699 18,733- Uçucu yağlar ve rezinoitler 51 443 58 067 12,9 629 134 754 413 19,934- Sabun ve diğer temizlik ürünleri 38 401 42 378 10,4 402 084 511 744 27,337- Fotoğrafçılıkta, sinemacılıkta kullanılan eşy. 19 139 22 015 15,0 222 012 243 608 9,738- Muhtelif kimyasal maddeler 119 875 127 533 6,4 1 299 243 1 536 147 18,239- Plastik ve mamulleri 597 578 677 584 13,4 6 918 411 8 684 177 25,540- Kauçuk ve kauçuktan eşya 134 141 158 389 18,1 1 555 337 1 871 978 20,441- Ham postlar ve deriler 51 256 43 746 -14,7 566 318 609 490 7,644- Ağaç ve ahşap eşya 58 841 93 945 59,7 934 789 1 158 424 23,947- Odun, lifli selülozik madde, hamur ve kağıt dökt. 27 219 33 529 23,2 346 338 411 184 18,748- Kağıt ve karton 184 025 199 001 8,1 2 043 051 2 468 974 20,849- Basılı kitaplar, gazeteler, resimler 11 815 13 133 11,2 131 590 153 530 16,751- Yapağı, yün ve kıl 29 449 29 236 -0,7 420 055 472 604 12,552- Pamuk, pamuk ipliği, pamuklu mensucat 179 797 213 224 18,6 2 090 189 2 829 538 35,453- Dokumaya elverişli bitkisel lifler, kağıt ipeği ve dok. 22 455 20 278 -9,7 192 825 188 510 -2,254- Sentetik ve suni filamentler 110 928 112 063 1,0 1 205 762 1 576 048 30,755- Sentetik ve suni devamsız lifler 127 828 135 499 6,0 1 348 999 1 878 988 39,359- Emdirilmiş, sıvanmış dokumaya elverişli mens. 13 942 18 644 33,7 184 743 221 796 20,160- Örme eşya 15 196 15 904 4,7 178 090 223 404 25,462- Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı 33 792 58 564 73,3 579 701 858 607 48,164- Ayakkabılar, getrler, tozluklar 22 438 23 109 3,0 514 970 569 858 10,768- Taş, alçı, çimento, amyant 25 842 28 204 9,1 328 046 363 050 10,769- Seramik mamulleri 30 051 33 631 11,9 370 453 388 862 5,070- Cam ve cam eşya 42 725 50 540 18,3 536 013 617 638 15,271- İnci, kıymetli taş ve metal mamulleri, madeni para 320 315 349 964 9,3 4 405 612 5 904 461 34,072- Demir ve çelik 1 104 626 1 442 793 30,6 11 525 251 16 171 092 40,373- Demir veya çelikten eşya 134 262 160 088 19,2 1 488 786 1 834 834 23,274- Bakır ve bakırdan eşya 232 101 251 476 8,3 2 469 276 3 146 484 27,476- Aluminyum ve aluminyumdan eşya 158 971 169 405 6,6 1 797 133 2 353 027 30,982- Adi metallerden aletler 40 568 41 621 2,6 467 930 493 764 5,583- Adi metallerden çeşitli eşya 44 082 53 896 22,3 494 331 641 654 29,884- Makinalar, mekanik cihazlar, kazanlar ve aksam, parçalar 1 990 877 2 364 579 18,8 18 998 763 22 581 239 18,985- Elektrik makina ve cihazlar 1 046 405 1 217 482 16,3 10 881 383 13 285 918 22,186- Demiryolu ulaşım araçları vb. aks ve parç 21 898 15 676 -28,4 113 136 168 795 49,287- Kara taşıtları ve bunların aks.ve par. 1 139 841 1 555 441 36,5 11 408 441 12 397 077 8,788- Hava taşıtları 96 606 107 728 11,5 1 488 766 1 110 075 -25,489- Gemiler, suda yüzen taşıtlar 12 037 83 318 592,2 317 451 711 744 124,290- Optik alet ve cihazlar 304 942 343 341 12,6 2 722 905 3 010 373 10,6

6

94- Mobilyalar 66 103 76 751 16,1 734 300 990 524 34,996- Çeşitli mamul eşya 28 200 30 955 9,8 321 775 372 215 15,7 Diğer Fasıllar 503 265 530 109 5,3 5 020 773 6 237 768 24,2

Fasıllar itibariyle ithalat tablosuna bakıldığında “yelpazenin” ihracat tablosuna nazaran daha yaygın olduğu görülmektedir. Fasıl kodları sırasıyla mineral yakıtlar, mineral yağlar; kimyasallar; kıymetli madenler ve taşlar; adi metallerden mamul eşya; makinalar; demiryolu ulaşım araç ve aksamları başlıklı fasılların toplam ithalat değerinin, dönem toplamının yaklaşık % 70’ini oluşturduğu anlaşılmaktadır. 72 numaralı “Demir-Çelik” başlıklı fasıldaki, geçen yılın aynı dönemine göre izlenen 4,5 milyar dolara yakın artış genel tablo içinde dikkat çeken bir görüntü vermektedir.

Bu arada, analizlerin bir yönü itibariyle de “net ihracat”; “net ithalat” bağlamında da yapılması önemli bir gerekliliktir. Zira, sektörel güç ve ağırlığımız, ancak bu tür bir analizle ortaya çıkabilecektir. Bu bağlamda aşağıdaki saptamaları sunmakta yarar görmekteyiz.

Türkiye 2007 yılında, tekstil ve konfeksiyon ihracatında 23 milyar dolarlık ihracat yapmış buna karşın 10 milyar dolara yakın ithalat yapmıştır. Geleneksel anlamda “net ihracatçı” olduğumuz fasıl budur. Yükselen değer otomotiv ana ve yan sanayinde ise 16 milyar dolar civarındaki ihracatımız, 12 milyar doları aşan ithalatımız bulunmaktadır. Bu fasılda da “net ihracatçı” olma statümüz yükselme eğilimindedir. Önemli kalemlerden demir-çelikten eşyada da 2,5 milyar dolara yakın fazlamız dikkat çekmektedir. Ancak, demir-çelikte (-8 milyar dolar); makinalarda (-14 milyar dolar) ve elektrikli makina ve cihazlardaki (-6 milyar dolar) net ithalatçı olma durumu artan oranlarda sürmektedir.

ÜLKE GRUPLARINA GÖRE DIŞTİCARET İHRACAT

    ARALIK         OCAK-ARALIK    

  2006 2007 Değişim 2006 2007 Değişim

Ülke Grupları  Değer  (%) Değer  (%) (%) Değer  (%) Değer  (%) (%)

Genel toplam 8 603 753 100,0 9 675 572 100,0 12,5 85 534 676 100,0 107 153 918 100,0 25,3

A-AVRUPA BİRLİGİ ÜLKELERİ (AB_27) 4 854 274 56,4 5 300 076 54,8 9,2 47 934 746 56,0 60 405 296 56,4 26,0

B-TÜRKİYE SERBEST BÖLGELERİ 275 149 3,2 248 333 2,6 -9,7 2 967 219 3,5 2 939 917 2,7 -0,9

C-DİĞER ÜLKELER 3 474 331 40,4 4 127 163 42,7 18,8 34 632 711 40,5 43 808 706 40,9 26,5 1-Diğer Avrupa Ülkeleri 793 791 9,2 965 876 10,0 21,7 7 961 672 9,3 10 841 912 10,1 36,2 2-Afrika Ülkeleri 492 427 5,7 584 731 6,0 18,7 4 565 792 5,3 5 976 807 5,6 30,9 Kuzey Afrika Ülkeleri 327 676 3,8 362 052 3,7 10,5 3 096 665 3,6 4 030 219 3,8 30,1 Diğer Afrika Ülkeleri 164 751 1,9 222 679 2,3 35,2 1 469 127 1,7 1 946 588 1,8 32,5 3-Amerika Ülkeleri 533 754 6,2 384 043 4,0 -28,0 6 328 447 7,4 5 577 204 5,2 -11,9 Kuzey Amerika Ülkeleri 466 779 5,4 307 396 3,2 -34,1 5 439 399 6,4 4 514 767 4,2 -17,0 Orta Amerika ve Karayip Ülkeleri 34 035 0,4 36 043 0,4 5,9 548 451 0,6 548 774 0,5 0,1 Güney Amerika Ülkeleri 32 940 0,4 40 604 0,4 23,3 340 598 0,4 513 664 0,5 50,8 4-Asya Ülkeleri 1 585 840 18,4 1 970 857 20,4 24,3 15 257 306 17,8 20 213 466 18,9 32,5 Yakın ve Ortadoğu Ülkeleri 1 189 137 13,8 1 512 076 15,6 27,2 11 315 751 13,2 14 990 488 14,0 32,5 Diğer Asya Ülkeleri 396 703 4,6 458 781 4,7 15,6 3 941 556 4,6 5 222 978 4,9 32,5 5-Avustralya ve Yeni Zelanda 48 075 0,6 29 235 0,3 -39,2 327 020 0,4 342 822 0,3 4,8 6-Diğer Ülke ve Bölgeler 20 445 0,2 192 420 2,0 841,2 192 474 0,2 856 495 0,8 345,0

7

 

Seçilmiş ülke grupları EFTA Ülkeleri 83 193 1,0 94 617 1,0 13,7 1 189 267 1,4 1 327 763 1,2 11,6 Bağımsız Devletler Topluluğu 759 978 8,8 928 805 9,6 22,2 6 992 529 8,2 10 084 084 9,4 44,2 OECD Ülkeleri 5 399 182 62,8 5 550 999 57,4 2,8 54 480 970 63,7 65 655 315 61,3 20,5 Karadeniz Ekonomik İşbirliği 1 219 067 14,2 1 518 945 15,7 24,6 11 583 697 13,5 16 788 727 15,7 44,9 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı 374 261 4,3 468 795 4,8 25,3 3 340 996 3,9 4 641 746 4,3 38,9 Türk Cumhuriyetleri 219 126 2,5 234 465 2,4 7,0 1 981 603 2,3 2 871 149 2,7 44,9 İslam Konferansı Teşkilatı 1 576 341 18,3 1 926 489 19,9 22,2 15 007 499 17,5 20 217 717 18,9 34,7

AB ülkelerinin, ülkemiz ihracatı içindeki % 60’lara yaklaşan ağırlığı dikkat çekicidir. DTM’nin ilk defa 1998 yılında yaptığı ve sonraki yıllarda da sürdürdüğü “İhracat Stratejileri”nin “tek pazara bağımlılık” sorununun, bu bağlamda devam ettiği söylenebilir. Ayrıca, uygulanan ABD ülke çıkartması politikalarına rağmen 2006 yılındaki % 7 seviyesindeki Kuzey Amerika payının genel içinde % 4,5’a inmiş olması dikkat çekmektedir. Hatta ülke bazındaki değerlere bakıldığında ABD’ye yönelik ihracatımızda 2006’ya oranla % 18’lik bir azalma son derece önemlidir (2006’daki 5 milyar dolarlık ABD ihracatı, 2007’de 4 milyar dolar seviyelerine inmiştir).

ÜLKE GRUPLARINA GÖRE DIŞTİCARET İTHALAT

      ARALIK          OCAK-ARALIK    

  2006 2007 Değişim 2006 2007 Değişim

Ülke Grupları  Değer  (%) Değer  (%) (%) Değer  (%) Değer  (%) (%)Genel toplam 13 047 783 100,0 16 047 232 100,0 23,0 139 576 174 100,0 169 986 851 100,0 21,8

A-AVRUPA BİRLİGİ ÜLKELERİ (AB_27) 5 549 056 42,5 6 652 607 41,5 19,9 59 400 922 42,6 68 589 779 40,4 15,5

B-TÜRKİYE SERBEST BÖLGELERİ 116 597 0,9 86 681 0,5 -25,7 944 142 0,7 1 220 951 0,7 29,3

C-DİĞER ÜLKELER 7 382 129 56,6 9 307 944 58,0 26,1 79 231 111 56,8 100 176 121 58,9 26,4 1-Diğer Avrupa Ülkeleri 2 537 592 19,4 3 329 097 20,7 31,2 25 695 361 18,4 34 248 397 20,1 33,3 2-Afrika Ülkeleri 708 318 5,4 647 043 4,0 -8,7 7 404 527 5,3 6 782 373 4,0 -8,4 Kuzey Afrika Ülkeleri 457 374 3,5 321 496 2,0 -29,7 4 878 401 3,5 3 614 727 2,1 -25,9 Diğer Afrika Ülkeleri 250 944 1,9 325 547 2,0 29,7 2 526 126 1,8 3 167 646 1,9 25,4 3-Amerika Ülkeleri 890 166 6,8 1 195 018 7,4 34,2 9 401 273 6,7 12 124 237 7,1 29,0 Kuzey Amerika Ülkeleri 699 835 5,4 892 046 5,6 27,5 6 935 690 5,0 9 010 851 5,3 29,9 Orta Amerika ve Karayip Ülkeleri 35 992 0,3 45 648 0,3 26,8 334 966 0,2 447 901 0,3 33,7

Güney Amerika Ülkeleri 154 339 1,2 257 324 1,6 66,7 2 130 616 1,5 2 665 485 1,6 25,1 4-Asya Ülkeleri 3 209 564 24,6 4 065 524 25,3 26,7 36 226 042 26,0 46 283 842 27,2 27,8 Yakın ve Ortadoğu Ülkeleri 710 126 5,4 1 042 496 6,5 46,8 10 568 063 7,6 12 638 651 7,4 19,6 Diğer Asya Ülkeleri 2 499 438 19,2 3 023 028 18,8 20,9 25 657 979 18,4 33 645 191 19,8 31,1 5-Avustralya ve Yeni Zelanda 32 763 0,3 68 439 0,4 108,9 398 688 0,3 671 717 0,4 68,5 6-Diğer Ülkeler 3 726 0,0 2 824 0,0 -24,2 105 221 0,1 65 554 0,0 -37,7 

8

Seçilmiş ülke grupları EFTA Ülkeleri 296 489 2,3 367 713 2,3 24,0 4 522 434 3,2 5 774 443 3,4 27,7 Bağımsız Devletler Topluluğu 2 485 803 19,1 3 212 557 20,0 29,2 23 372 924 16,7 31 258 949 18,4 33,7 OECD Ülkeleri 7 219 403 55,3 8 713 802 54,3 20,7 77 812 573 55,7 91 810 797 54,0 18,0 Karadeniz Ekonomik İşbirliği 2 762 105 21,2 3 549 274 22,1 28,5 27 021 455 19,4 34 803 029 20,5 28,8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı 609 413 4,7 718 978 4,5 18,0 8 101 662 5,8 9 970 917 5,9 23,1 Türk Cumhuriyetleri 222 107 1,7 261 480 1,6 17,7 1 967 429 1,4 2 669 476 1,6 35,7 İslam Konferansı Teşkilatı 1 537 576 11,8 1 834 538 11,4 19,3 19 110 794 13,7 21 520 692 12,7 12,6

İthalatta, ihracatın tam aksine AB üyesi ülkelerin payı gerilemektedir. Geçen yılki % 42,6’lık genel içindeki pay 2007 yılının aynı döneminde % 40’lara inen bir eğilim göstermiştir. Ülke özelinde ise Rusya’dan yaptığımız ithalat 6 milyar dolar artarak 23,5 milyar dolar seviyesine çıkmıştır. Rusya’dan yapılan ithalattaki değer artışında, en önemli etken doğal gaz ithalatımızdır. Çin’den yapılan ithalatta da önemli bir artış gerçekleşmiştir (2006’da 9,6 milyar dolar, 2007’de 13,2 milyar dolar). İthalatımızda ilk üç sırada yer alan Rusya, Almanya ve Çin, 139,5 milyar dolar seviyesindeki toplam ithalatımız içinde 54 milyar dolar civarındaki rakamla, % 30’un üzerinde bir paya sahip olmuşlardır.

DİİB - DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGELERİ(OCAK-EYLÜL)*

2006 2007

Belge sayısı 4.461 5.145Öngörülen ithalat (1000 Dolar) 24.526.874 30.174.788Öngörülen ihracat(1000 Dolar) 36.649.256 45.853.826Öng.İhr. / Öng. İth. Oranı 67 66Genel ithalat (Gİth) (1000 Dolar) 137.048.000 169.987.000 Genel ihracat (Gİhr) (1000 Dolar) 85.535.000 107.154.000Öng. ithalatın Gİth’a oranı (%) 18 18Öng. ihracatın Gİhr’ye oranı (%) 43 43

DİİB’ne ilişkin tüm verilerde, bir önceki yıla göre artış görülmektedir. DİİB sisteminin akış sürecinin özelliği nedeniyle, döneme ait DİİB ithalat ve ihracatının fiili gerçekleşmelerindeki kaymalar karşısında, genel ithalat ve ihracat rakamlarıyla bire bir örtüşen kıyaslamalar yapabilmek mümkün olmamakla beraber, bir fikir verebilmesini teminen, yukarıdaki tabloda öngörülen ithalat ve ihracatın, genel ithalat ve ihracata oranları da verilmiştir. Bu değerlere bakıldığında Dahide İşleme Rejimi çerçevesinde verilen izinlerin, genel ithalat ve genel ihracat içindeki oranlarının aynı kaldığı görülmektedir.

Tablonun tercümesi yapıldığında özetle, ülkemiz ihracatının % 43’ünün (2007 ihracatının yaklaşık 46 milyar doları) dahilde işleme yoluyla gelen hammadde ve yarı mamullerin işlenilerek ihraç edilmesi suretiyle gerçekleştiğini söylemek mümkündür.

Dahilde İşleme Rejimi’nin “ihracatçılarımıza yurt dışı piyasalarda rekabet gücü kazandırma” adına çok önemli bir mekanizma olduğunu söylemek gerekmekle beraber, ülkemizdeki oransal büyüklüğe de dikkat çekmek zorunluluğu vardır. Ham madde ve yarı mamul üreten sanayimizin, dahilde işleme sisteminden olumsuz etkilendikleri de bir vakıadır. Dahilde işleme sisteminin, AB’de “makul seviye” olarak kabul edilen % 10’ların altına indirilmesi, sanayimize de üretim ve istihdam açısından önemli bir hareketlilik getirecektir.

9

GENEL DEĞERLENDİRME VE ÖNGÖRÜLER:

İhracatımızda oransal olarak sağlanan artış sevindiricidir. Ancak, bu artışın yerli sanayin gücünden çok, başta Çin Halk Cumhuriyeti olmak üzere, daha ucuz üretici ülkelerin imkanlarıyla sağlanmış olması ise, sağlıklı olmadığı gibi uzun vade için de düşündürücüdür.

İhracatımızın hem pazar yelpazesi itibariyle, hem de know-how ve teknolojik birikim ihtiva eden ürünler itibariyle değerlendirilmesinde maalesef pazar yelpazemizin çok dar olduğunu ve katma değeri yüksek, pazar emniyetine sahip bir üretim yapısına sahip olmadığımız görülmektedir.

İthalatımız kontrolsüz bir şekilde artmaktadır. Her ne kadar ihracatımızın sürekliliğini bu ihracat artışına borçlu olsak da, gelişme yerli sanayimizin çıkarına değildir.

Dışticaret açığımız, yetkililerimiz bahsetmekten çok hoşlanmasalar da, yeni bir tarihi rekor kırmış ve dış ödemeler dengemiz için tehlike yaratan boyutlara ulaşmıştır.

Yetkililer 2008 ihracat hedefini 125 milyar dolar olarak açıklamışlardır. Son yılların genel gidişatına ve alışkanlıklarına baktığımızda, küçük yanılma paylarıyla, ithalatın 200 milyar dolar, karşılama oranının % 62 ve açığın da 75 milyar dolar seviyelerinde gerçekleşeceğini söylemek yanlış olmayacaktır.

10