28-kûrân'datesbîh ve zikr

8/12/2019 28-Krn'DaTesbh Ve Zikr

1/61

0

GNLDEN ESNTLER

KRN- KERMde

(TESBH VE ZKiR)

NECDET ARDI

RFAN SOFRASINECDET ARDI

TASAVVUF SERS (28)


2/61

1

indekiler.

n sz:

N SZ

BSMLLHRRAHMNRRAHM:

Epey zamandr zerinde dndm bir hususvard, o da slm da, ve bilhassa, znde bulunanTasavvufta (tesbih ve zikir) in Krn- Kerm de,yet-i Kermeler ve Hads-i eriflerde belirtilen gerekanlamlaryla toplayp bir araya getirerek merakllarnasunmak idi. Bu hususta yazlm bir ok eserler vardr,bizde onlara kk bir katk yapabilirsek bizim iin birmutluluk olacaktr. Deiik ekilde yaplan (tesbh vezikir)almalarn, sradan saysal birer faaliyet olarakgrrsek bu almalardan bize sdece sevap kalr,ancak ne dediimizi hakkyla bilemez isek esas varlmak

istenen ilh- mnlarna ulaamayz.Bu vesile ile, kardelerimizin birinden, Krn-

kermde bulunan btn, (tesbh ve zikir)yetlerininlistesini karmasn rica etmitim, o da ilk frsattabunlar Sre ve yet sralarna gre derleyip iki dosyahalinde bize gndermi idi, bende elimde bulunanalmalarm bir sraya koyup, bu hususla ilgilenmekiin vakit bulabileceim bir zaman bekliyordum,nihayet o zaman gelmi ki bu hususu ele almaya kararverdim Rabbim den gereken yardm vermesini ricaederim.


3/61

2

Bilindii gibi (tesbh ve zikir) iki ayr kelime

olduu halde ifde ve tatbikatlar ou zaman bir birinebenzer ekilde yrtlmektedir. Tesbh eken,zikrettiini, zikr eden tesbih ektiini zanneder.Aslnda zhiren ikisi de dorudur, hakikatte isearalarnda ok fark vardr. Yeri geldike bunlargreceiz. Bilindii gibi (tesbih)bir isimkelimesi,

(zikir) ise fiilkelimesi dir. O halde bu iki kelimenintesir sahalar da ayr olacaktr.

Tesbihbtn lemdeki varlklarn kendi hakikatleri

ynnden hakikat-i lhiye ye ynelmeleridir.Zikirise uurlu varlklarn (nsn) kendi hakikatleri

ynnden hakikat-i lhiyye yi zlerinden hatrlamalardr.

Sevgili okuyucum, bu kitabn yazlnda,dzenleniinde, baslnda, bastrlnda, tmoluumunda emei ve hizmeti geenleri sayg ile yad et,gemilerine de hayr dua et, ALLAH (c.c.) gnlndefeyz kaplar asn.

Yarabbi; bu kitaptan meydana gelecek manevihaslay, evvel acizane, efendimiz Muhammed Mustafa,(s.a.v.) in ve Ehl-i Beyt Hazaratnn rhlarna, bukitabn oluumuna sebep olan yet-i Kermeleri kaydageiren kardeimizin btn gemilerinin rhlarna vekendi anne ve babamn da, eimin de anne babasnn,byk anne ve byk babasnn da rhlarna hediyeeyledim kabul eyle, haberdar eyle, ya Rabbi.

Muhterem okuyucularm; yine bu kitab daokumaya balarken, nefsin hevasndan, zan vehayelden, gafletten soyunmaya alarak, saf bir gnl


4/61

3

ve Besmele ile okumaya balamanz tavsiye edeceim;

nk kafamz ve gnlmz, vehim ve hayalin tesirialtnda iken gerek mn da bu ve benzeri kitaplardanyararlanmamz mmkn olamayacaktr.

Gayret bizden muvaffakiyet Hakktandr.

20/04/2010) Necdet Ard Terzi Baba Tekirda

TESBH kelimesi hakknda.

Tesbh kelimesi havada ve suda hareket etmek,geip gitmek, yzerek uzaklara gitmek demekolan "sebh" kknden tremi bir kelimedir.

SEBEHA: (Sls/l fiildir ancak tesbih etmekanlamnda kullanlmaz)

SEBBEHA:Tesbih etti.

YSEBBHU:Tesbih eder/ediyor.

TESBH:Tesbih etmek.

SEBBH:Tesbih et/emir.

Krndaki anlam, Allah- Ona yakmayan eyler denuzak tutmak, Allah- yceltmek.

"Tesbh"Allah'a ibadet etmede hzl olmak anlamndada kullanlr.

Sbhn, Yce Allah'n ztnn temizlik ve kutsalln


5/61

4

ifade eder. Buna "sbhniyet" veya "subhiyet"

diyebiliriz. Sbhnesm-i husndandr.

Bu almada, sebbeha fiilinin trevlerisebbaha/ ysebbihu / tsebbihu / ysebbihune /sebbih vb.) ile Sbhan kelimesinin getii yetlereyer verilmitir.

Bunlarn dnda, ok zikretmek, tesbih etmek

anlamnda tercme edilen dier 3 yet de en sondabelirtilmitir.

slm gelmezden nce de "tesbih"szc biliniyor vekullanlyordu.

"Tesbih" kavramnn slm dnemde kapsad mnlar ise yle sralayabiliriz:

Zemaheriye gre "salt" farz namazlar, "tesbh"ise nafile ibadetleri ihtiva etmektedir.

Kurtub ise, lgat mnsndan hareket ederek,

"tesbh"in, akmak, gitmek, anlamna geldiini veAllah'n noksan sfatlardan tenzh edilmesi mnsnaalndn syler.

Bu yorumdan hareketle yle denebilir, "tesbih";suya dalp akp gitmek ve gzden kaybolmak mnsnageldiine gre, Allah (c.c) da noksan sfatlardanmnezzehtir. Be duyu ile ihata edilemez.

Nitekim u yorum bunu teyid etmektedir:"Tesbih" in lgat mns olan "suya dalmak", yzenkiiyi gzlerden kaybeder ve uzaklatrr. Belki de buuzaklamann mns gelierek gzlerin ihata


6/61

5

edemedii bir varl kapsamtr. nsan dncesinde

bunun en ak rnei Allah'dr. Zira O, insanlarnkendisini idrk etmelerinden uzak olduu gibi, kendisineyakmayan sfatlardan da uzaktr.

*****

Dier lgat ifadelerini de grmeye devam edelim.

Tesbh: Sbhnellah: Demek, Cenb- Hakk(c.c.) anna lyk ifadelerle ydetmek. Yni: Allahnztnda, sftnda, eflinde cemi noksanlktanmnezzeh olduunu ifade etmektir. (Bak: Sbhan)

Sbhan: (Allah c.c.)

(Tesbh) Sbha ekilen tesbh,tesbh tanesi.

(Sbha-) Zkir, zikredenin tesbh-i.

(Sbha-ke)Tesbh eken.

Osmanlca Trke szlk:

Sbhnellah: Cenb- Hakkn mahlkat veeserleri karsnda duyulan hayret ve teaccb ifadeetmek iin sylenir. Cenb- Hakkn ztnda, sftndave eflinde btn kusurlardan mnezzehiyetini ifadeeder. (Shanallah ve Elhamdlillh) cmleleri Cenb-Hakk (Cell ve Ceml) sfatlar ile, im yoluyla iindeolarak, vasflandrlyor. Cell sfatn iine alanSbhanallah, abdin ve mahlkun Allahdan uzakolduklar, bakna gredir.

Cemlsfatn iini alan (Elhamdlillh) Cenb-Hakkn rahmetiyle abde ve mahlkata yakn olduunaiarettir. Mesel: Gnein, biri yakn, dieri uzak, olmakzere bize dnk iki yn vardr. Yaknlk ynyle


7/61

6

scaklk ve k veriyor, uzaklk ynyle de insnlarn

zarar ve ziyanlarndan temiz ve sf kalyor. Bu itibarlainsan, gnee kar yalnz ve kabul edici olabilir. Fil vemessir olamaz. Kezlik biltebh, Cenb- Hakkrahmetiyle bize yakn olduu cihetle ona hamdediyoruz.

Biz ondan uzak olduumuz cihetle Onu (Tesbh)ediyoruz, binenaleyh, rahmetiyle yaknlna bakarkenhamdet.Ondan uzak olduuna bakarken (Tesbh) etve her iki makm kartrma. Ve her iki grbirletirme ki, Hakk ve istikamet mltebis-karmolmasn. Lkin karma ve birbirinin iine girme

olmad takdirde her iki mkm ve her iki gr hemdeitirip hem de cem edebilirsin. Evet Sbhanallhive bihamdihi her iki mkm cem eden bir cmledir.M.N.

Cenb- Hakk erikten, kusurdan, noksaniyetten,zulmden, acizden, merhametsizlikten, ihtiyatan vealdatmaktan ve Keml ve Ceml ve Celline muhalifolan btn kusurlardan takdis ve tenzh etmek mnsile saadet-i ebediyyeyi ve Cell ve Ceml ve Keml vesaltanatnn hametine medar-sebeb olan dar- hiretive ondaki Cenneti haber verip buna dellet ve iareteder. () (Bak: Bakyat- slihat)

*****

Yukarda belirtilen hususlar, genelde, zhir olarakkullanlan (tenzh) anlayna gre belirtilmitir. Btnmnlarn ifade etmemektedirler. Bulunduklar vednldkleri yerde eriat ve tarikat mertebeleriitibar ile geerlidir, hakikat ve marifet mertebelerinde ki anlaylar ise daha bakadr. Yukarda ifadeedilen, her noksanlk, kendi mertebesi itibar ile,


8/61

7

kendinin kemlidir. Evvel bu hakikatin anlalmas

lzmdr.

Tesbh in, (tebh) ve (tevhd) mertebeleriitibar ile de anlaylar vardr, yeri geldike bakacaz,neallah.

Bu ksa bilgileri verdikten sonra, bir de tesbhkelimesini harfleri ve ebced hesb ynnden zetleincelemeye alalm.

(|jm) (Tesbh) Yukarda bu kelimenin (se,be, ha,) ( l ) kknden-harflerinden meydanageldii ifade edilmiti. () sin (60) (l) be (2) ()

ha ise (8) dir. Toplarsak, (60+2+8=70) tir. Dierynleriyle bakarsak, (6+2+8=16) (1) (6) (16-2=14)(1+6=7) (6+8=14) (1+4=5) tir.

kan deerler, (6) (2) (8) (1) (6) iki adet (7) ikiadet (14) ve (5) tir. Bu saysal deerleri srasyla yle

dizebiliriz. (1) (2) (5) (6) (7) (8) (14) tr.(|jm) (Tesbh) imdi de bu kelimenin saysal

deerine bakalm. (

p) (te) (400) (

) sin (60) (

l)

be (2) (0) (10) () ha ise (8) dir. T0plarsak,(400+60+2+10+8=480) dir. Dier ynleriyle bakarsak,(4+8=12) (8+1=9)dur. kan deerleri srasyla yledizebiliriz. (1) (2) (4) (6) (8) (9) (10)(12) dir.

(se, be, ha,)(1) (2) (5) (6) (7) (8) (14) tr.

(Tesbh)(1) (2) (4) (6) (8) (9) (10)(12) dir.

Bunlarn ifadelerini:(1) Tevhid hakikatlerini.


9/61

8

(2) Zhir ve btn, hakikatlerini.

(4) eriat, tarikat, hakikat ve marifet, hakikatlerini(5) Hazart- Hamse. Be hazret mertebesi,hakikatlerini.

(6) Cihetten tesirli olma, hakikatlerini.(7) Ettur-u seba, yedi nefis turu, hakikatlerini.(8) Sekiz cennet mertebesi, hakikatlerini.(9) Museviyyet mertebesi, hakikatlerini.(10) seviyyet mertebesi, hakikatlerini.(12) Hakikat-i Muhammediyye mertebesi, haki

katlerini. ifade etmektedirler diyebiliriz.

(14) ise bilindii gibi btn bu mertebelerde

geerli olan ve oralarda, Nr- mn da faaliyette olanHakikat-i Muhammediyyenin Nr- hakikatlerini, Nr-uMuhammed- deryasn ifade etmektedir diyebiliriz.

Yukarda da grld gibi (Tesbh) hakikatininbtn mertebelerle ilgili olduu ak olarak grlmek-tedir.

Bir baka ynden de baktmzda, ( l )(SEBEHA) da sin nsn- kmil-i, be ile birliktelii,

ha ise hayat, ifade etmektedir.

Hl byle olunca kan netice, sfat, nsn- kmilmertebesi itibar ile btn leme Hay ismi ile hayatverilmesidir. te bu yzden tesih, (kudsiyyet) ifadeetmektedir diyebiliriz.

TESBH VE ZKR

Bu iki ayr, ama ifadelerinde benzerlik olankelimelerin ifade ettii mn sahalar nereleridir.?Genelde bakld zaman bunlar iki ayr kelime olduklariin sahalarnn da ayr olmalar gerekmektedir.


10/61

9

Eer bu iki szck ayn eyleri ifade etmi olsalard

iki ayr kelime olarak telffuz edilmezlerdi. Buradatesbit edilmesi gereken ey, (Tesbh) kelimesi, isimkelimeleri dahiline mi, giriyor,? yoksa fiil kelimeleridahiline mi, giriyor.?

Yni! (Tesbh) kelimesini, isim kelimeleri iindemi, deerlendirmemiz gerekiyor,? yoksa fiil kelimeleriiinde mi, deerlendirmemiz gerekiyor.?

Zikir kelimesi bellidir bir fiil kelimesidir. (Zikir,zkir, mezkr) gibi. (Zikir, zikreden ve zikredilen) gibi.Bu bellidir ama (tesbh) dediimiz zaman bu kelime

fiil kelimesi mi dir,? Yoksa isim kelimesi mi dir.?Evvel bunu tespit edersek o zaman mns-

yorumu kolaylaacak ve bir mesneti-dayana olacaktr.Ancak bizler ne yapyoruz, bunlar dnmeden tesbihatyapyoruz diye, tesbh-i elimize alyoruz tesbhekiyoruz gerektende tesbh tanelerini srayla bir, biriarkasndan geriye doru ekiyoruz sonuna gelincetekrar aynen devam ediyoruz. Bu hususta zikirekiyorum u pek kullanmyoruz, zikrettim, zikir yaptmdiyoruz, zikir ektim demiyoruz. Az da olsa onu dakullanan vardr ama, genelde, ekme tabiri tesbhe aitbir ifade tarz olarak kullanlmaktadr.

imdi kendi kendimize soralm, tesbh kelimesiniisimler srasna m,? Dahil edeceiz yoksa fiiller snfnam,? Dahil edeceiz. Tesbh kelimesi isimmidir,?Fiilmidir,? (SEBEHA) bunlarn harfleri ynnden debilinmesi lzmdr. Geri (n sz) de Bilindii gibi(tesbih)bir isimkelimesi, (zikir) ise fiilkelimesidir. O halde bu iki kelimenin tesir sahalar da ayrolacaktr. Denmiti, burada ise bunlar daha iyi tahliledebilmek iin aratrmaya alyoruz.


11/61

10

Tesbhkelimesi, bir ynyle isim ancak faaliyet

ynyle fiil olduu grlmektedir. Ama zikirdorudan doruya fiil kelimesidir.

Tesbh dediimiz zaman, aklmza evvel birmalzeme, taneli tesbh gelmektedir. Ancak tesbihatdediimiz zaman bu ismin fiiline dnm olduunugryoruz. te evvel bu noktay meydana getiripyapmaya altmz tesbh ekme ve ya tesbhatyapma, mnsn ona gre dnmemiz gerekmektedirdiyebiliriz. Zhiri edebiyat veya dil bilgisi kitaplargenelde ismi yle tarif ediyorlar.

*****SMLER:

Varlklar, kavramlar karlayan szcklerdir.simlerle karladklar kavram ve nesneler arasnda oksk bir ilgi vardr. Yani kitap sz aklmzda hemen bir

kitap nesnesini canlandrr. Yada kitab grdmzde zihnimize ismi gelir. Ama kavramlar iin bu kadarbelirgin bir iliki syleyemeyiz. Mesela;dert dediimizde aklmzda bir nesne canlanmaz. Yalnzca insn-skntya sokan bir durum olduu zihnimizde belirir.

SM DEK YNLERDEN NCELENR:

A)CNS SM: ayn trden varlklar karlar. Buvarlklarn etrafta benzerleri oktur.

B)ZEL SM: tek olan, tam bir benzeri varlklarkarlayan isimlerdir.

Not: Bir szcn isim olup olmadn o szceekleyeceimiz mek,-mak ekiyle anlarz. Anlambozulmuyorsa o szck fiildir. Anlam bozuluyorsa oszck isimdir.


12/61

11

FLLER:

Varlklarn yaptklar ileri, hareketleri, olu vedu-rumlar zamana,kiiye balanarak anlatan szcklere fiildenir. Fiil olan szckler, zaman ve kii ekleri karldk-tan sonramek-ekiyle okunur. Buna fiil taban (mastar)denir. Her eylemde bir hareketlilik anlam, bir zamananlam, bir de kii anlam vardr.

*****Yukarda belirtilen fiil tanmn incelemeye

baktmzda baz eksikler grrz.

yle ki! Her eylemde bir hareketlilikanlam, birzamananlam, bir de kiianlam vardr. Denmektedir.

O halde bu tarife gre bir fiilin oluumunu,hareket, zaman, kii Olmak zere (3) asladayandrmamz lzm gelecektir ki, bu ise eksik birtanm olacaktr. Aslnda ise fiil (5)asla dayanmaktadr.Bunlar da, (fil, mufl, zaman, mekn ve lettir.)Krn- Kerm de, Cenb- Hakk bu hususu bizlere okmkemmel bir ekilde bildirmitir. yleki:

Yukarda belirtilen (5) hususu incelemeyealalm.

(Fil, etken, yapc, ii ileyendir.)

(Mefl, etilgen, tesir edilen, iin kendi zerindeolan, ilenen dir.)


13/61

12

(Zaman, bir iin ilenmesi iin lzm olan zaman

dr.)

(Mekn, iin iinde ilenecei mekndr. Eerzaman ve mekn olmazsa o i nerede ilenecektir.?)

(let, o iin ilenmesi iin de mutlaka bir letgerekecektir. Eer yaplacak iin haline uygun bir let-takm, olmazsa o i ne ile ilenecektir.?) te bir iinolumas iin mutlaka bu (5) hususun olmasgerekmektedir. Birinin eksikliinde ise o fiil oluamaz.

imdi bunlar dier bir ynden anlamaya alalm

ve misal olarak (fetaha-at)kelimesini kullanalm.Sls, harfli kelimelerden olan bu kelimenin ilk

harfi olan (f) harfinin nne bir (elif) getirdiimizzaman, o kelimenin yazlm, (Ffih-aan) olur vemns da (fetheden) olduundan bu kelime filkelimesine dnm olur. Bu fiil eksi veya art daolabilir. (fil) her trl halde fildir.

Yine bylece bu sefer, (fetaha-at) (f) harfininnne bir (mim-m) harfi getirdiimiz zaman, okelimenin yazlm, (Meftuh-alm) olmaktadr. tebylece meftuhu meftuh yapan ise baa getirilen(mim-m) harfidir.

Ayn kelimenin zaman, mekn ve letisimlerine dnmesi iinde gene bana bir (mim-m)harfinin getirilmesi gerekmektedir. Bu halde birkelimenin fiile dntrlmesi iin (elif) meful,zaman, mekn ve let e dntrlmesi iinde bir(mim-m)gerekmektedir. Bilindii gibi elif Ulhiyyet-i

mim ise hakikat-i Muhammediyye yi ifade etmektedir.

Hal byle olunca, ne kadar fiil varsa kim yaparsayapsn bu hkmn dna kmas mmkn deildir.


14/61

13

Yni fiilin fili olan Ulhiyyet faaliyet mertebesi olan

mefuliyyet ise, Hakikat-i Muhammediyyemertebesidir. Bylece btn fiiller, Ulhiyyet veHakikat-i Muhammediyye sistemi ierisindeolumaktadrlar. Bu fiilleri isterse gayri Mslim, ataist,putperest, ateperest, v.s. yapm olsun. Yaplan fiilmutlak mn da Hakikat-i Ulhiyyetin ve Hakikat-iMuhammediyeyenin izni ile ve onlarn varl ierisindeolumaktadr. Bizler dahi ne tr iler yaparsak yapalmayn durumdayz. ster bilelim, ister bilmeyelim,hepimiz bu sistemin ierisinde almaktayz.

Bu hususta daha geni bilgi, (13 ve hakikat-i

lhiye) isimli kitabmzda mevcuttur, dileyen orayabakabilir.

Bu fiiller hangi mertebeden ise, Zat mertebesindeZt- bir fiil, sfat mertebesinde, sft- bir fiil, esmmertebesinde, esm- bir fiil, efl mertebesinde, efl-bir fiil, olarak hepsi efl leminde zuhura kmaktadr-lar. Her hangi mertebeden bir dnce fiiliyatakmam ise hibir hkm olumamtr. Bir hkmngeerli bir hkm haline gelebilmesi iin (efl-ehdet)leminde zuhura kmas lzm gelmektedir. (Fss-lHikem-s Fassnda) kelimeyi ondan meydana gelenmny yle tarif etmektedir.

(Her bir kelime ifade ettii mnnn o srettemeydana geliinden ibarettir. Mn o ekil ve sretinruhudur. u halde s nn cismi de meydana gelen

Allah- tealnn kelimelerinden bir kelimedir.)

Bu izahtanda anlaldna gre, her bir fiil asl vehakikat-i olan bir ismin mns ve grnts olarakefl-ehdet leminde o ismin mertebesi olarak zuhurakmaktadr. Ve btn isimler (Esm-l hns) dandr,(Esm-l Hns) ise Allah n gzel isimleridir. Buisimlerin en geni mn da zuhur mahalli ise (cevmil


15/61

14

kelm) ve Hakikat-i Muhammediyyenin nokta zuhur

mahalli olan (Hz. Muhammed s.a.v. Efendimizdir.) Buzuhurdan daha geni bir zuhur mahalli insanlk tarihindeyoktur, ite bu sebepten de kendisi (Habb) tir.

u halde her hangi bir mn-zuhur-fiil ortayageldiinde bu beer ve maddi mn da olsa dah, oAllah- Telnn kelimelerinden bir kelimenin sretlen-mi hlidir.

Netice olarak baktmzda (zikir) in fiil belirten birkelime olduu grlmektedir, (tesbh) ise ilk baktmzzaman isim kelimesi olduu halde, faaliyete dnt

zaman fiil kelimesi olduu grlmektedir. O haldebunlarn gerek mnlarnn artrlmalar lzmdr.Grlecei zere (tesbh) daha ziyade kdsiyyet ifadeeden yerlerde kullanlmaktadr. yet-i kerimelerde veHads-i erifler de, de olduu gibi.

Misl olmas bakmndan, yet-i Kermelerdenbirka rnek verelim.

(6 z2 |j z)(Meleklerin dilinden)

nahn nsebbihu bi hamdike ve nkaddisleke

2/30 bizler ise sana, hamd ile tesbih eder, senitakdis eyleriz."

b)a 4a ba a ojm bzj 4b ba

Ms (a.s.) lisnndan


16/61

15

7/143 Vaktaki, ayld, dedi ki: Seni tenzih (tesbh)

ederim, sana tvbe ettim ve ben imn edenlerinilkiyim.

(6a 2 ba pbja 2a bma)Hakk lisnndan Meryem olu s hakknda ki

kdsiyyet belirtilmektedir.

2/253 onu rh-lkds ile destekledik.

yet-i kerimelerin bildirdii gibi, kdsiyyet evvelMeleklere, sonra Mseviyyet mertebesine, daha sonrada, seviyyet mertebesine verilmektedir. Yeri geldikebelirtilen yet-i kermelerin tamamn greceiz.

Misl olmas bakmndan, birka rnekte Hads-ieriflerden verelim.

(Sbbhun kddsun Rabbl meliket verrh)Hads,----------------------------------ki kelime vardr ki dilde hafif, terazde ardr veRahman olan Allah a pek sevgilidir. Onlar

Sbhnallahi ve bihamdihi, subhnallahil azmdir.

(Sbhnallahi ve bihamdihi, Sbhnallahil azm)Hads, Sahih-i Mslim--------------------------------------------------

Her kim sabaha eritii, akama eritii srada yzkere Sbhnallahi ve bihamdihi derse kyamet gn,hibir kimse onun okuduu duadan stnngetiremez. Ancak, onun syledii bu dua kadarsylemi olan veya ondan daha fazlasn sylemibulunan kimse mstesnadr. buyurmutur.

(Sbhnallahi ve bihamdihi)

Hads, Sahih-i Mslim


17/61

16

--------------------------------------------------

(Allah yarattklar saysnca tesbih eder ve onahamdederim!) de! buyurdu.

(Sbhnallahi ve bihamdihi adede halkh)Tirmizi, Snen--------------------------------------------------

Yukarda belirtilen Hadslerin de yeri geldikeizahlar yaplacaktr. neallah.

Msl olarak belirtilen yet-i Kermelerde ve Hads-ieriflerde ki ifadelerden (Tesbh) in kdsiyyet mertebe-lerini ifade ettiini anlamamz zor olmayacaktr.

Tesbihat kelimelerini kullandmz o uur ve idrakletesbih kelimeleri ile tesbh ettiimiz zamanMukaddesiyyet-Kdsiyyet ortaya kmaktadr.Mukaddesiyyet ise esm ve sfat mertebeleridir. Bumertebelerin ifade ettikleri mn sahas ise(melekiyyet-Mseviyyet ve seviyyet) in tenzhblmleridir ve gerek irfaniyyet yaants ile yaanarakancak idrk edilebilecek hususlardr.

Yukarda ifade edildii gibi.

"tesbih"; suya dalp akp gitmek ve gzdenkaybolmak mnsna geldii belirtilmi idi.

(Suya dalp akp gitmek ve gzden kaybolmak.)

Yni! "tesbih" Mn lemine tefekkr ile dalpgzmzn var zannederek grd benlik vevarlmzdan soyunup gzden kaybolarak hakknvarlna akp gitmemiz ve onda fn olmamzdr. Bu isefiil deil kds- bir tefekkr yaamdr.

imdi yle diyebiliriz.

Tesbht, Melekdir, mlk deildir.


18/61

17

Tenzhtir, tebh deildir. Tefekkr idrkinde

oluan derinlii olan ve Hakkta fn olan biryaam hlidir. Fiil-kesif deil, ltiftir. Mertebesi,Beytl-Makdis Ve Kds- erif, diye ifde edil-mitir.

Ancak bu mertebeler (2/149.Ve her neredenkarsan hemen yzn Mescidil Haram tarafnadndr. yet-i kermesi geldikten sonra Kbe-iMazzamaya nakledilmitir.

Bu hususta daha geni bilgi, (Sre-i feth) isimlikitabmzda mevcuttur, dileten oraya da bakabilir.

Zikr, ise Mlk- insn-- irfn- ve kesifdir,melek- deildir. Btn mertebeleri kapsamaltna almaktadr. Tenzh-i, tebh-i birletirip,Hakk ile bk, bakbillhta tevhid etmektir.Mertebesi, Beytullah, mescid-el Haram, Kbe-iMuazzama, olarak ifade edilmitir.

Yni Ulhiyyet mertebesinden efl-ehdetmertebesine kadar olan sahada faaliyettedir.

Zikreden veya tesbh eken bir kimse idrk ve irfansahibi ise, zikr veya tesbihat yaparken kulland

virdlerinin hangi snfa-mertebeye girdiini bilir veanlayn ona gre ynlendirir. Bu ise olduka yksekbir irfaniyyet iidir. Tekrar edelim.

Zikr, her trl sahada faaliyete gemektedir. Ynieriat mertebesinin zikrinden, Ulhiyyet mertebesininzikrine kadar faaliyet sahas gstermektedir.

Tesbh ise yukarda da belirtildll gibi (kdsiyyet)zere tantm, eitim ve retim faaliyetidir, diyebiliriz.te bu hususlar gz nnde bulundurarakokuduumuz tesbih veya zikr hakkndaki bir yet-i

Kerme veya Hads-i erif hangi mertebeden bahsediyor


19/61

18

ise o mertebenin kdsiyyet-i veya hakikat-i zere olan

bir idrakle tesbih veya zikrimizi yapmamzgerekmektedir. te o zaman biz gerekten Zikrediyorveya tesbih ediyoruzdur. Aksi halde kendimizde taklid-ve kelm- tesbh ve zikirden sadece bir duygusal hlmeydana gelir, karlnda sevap kazanrz, ok gzelolur, bunun neticesinde belki cennete de gidebiliriz,ancak ne kendimizi ve ne de Rabb- mz tanmolamayz. Kendini bilmeden tanmadan cennet ehliolmak ise gafletten baka bir ey deildir. Kii neyetalip ise netice de oraya ular. Hakk yolcusu Hakkacennet yolcusu cennete cehennem yolcusu dacehenneme dir.

Bu zet izahlardan sonra yava, yava Krn-Kerm de geen tesbh ile ilgili yet-i Kerimeleri srasile incelemeye balayabiliriz.

KRN-I KERMDE GEEN TESBHYETLER:

Euz billhi mineeytnirracm.

Bismillhirrahmnirrahm.

a 3bu a 2 4b a SP1 b 1 b 3vma ab 61a 4b 6 z2 |j z 7bam b a

(Ve iz kle Rabbke lilmeliketi inn ciln filerduhalife kl etecal fhe men yfsid fhe ve


20/61

19

yesfikuddimu ve nahn nsebbihu bi hamdike ve

nkaddis leke kle inn eglemu ml taglemune)

2/30. Hatrla o zaman ki. Rabbin meleklere: "Benyer yznde muhakkak bir halife klacam" diyebuyurmutu. Melekler de: "Yer yznde fesatkaracak, kanlar dkecek kimseyi miyaratacaksn, bizler ise sana, hamd ile tesbiheder, seni takdis eyleriz." demilerdi. Allah Telda: "phe yok ki sizin bilemiyeceiniz eyleri benbilirim." diye buyurmutur.

Grld gibi Krn- Kermde ilk olarak

tesbhin melekler tarafndan yapld ak olarak ifadeedilmektedir. nk onlarn hayat kayna olan isimler(Sbbh ve Kdds)tr. nsnlarn ise (Selm)dr.te bu yzden (tesbh) melekdir. drakli (zikir) isensn- dir, ancak nsn her hle uygun varedildiindenyerine gre hem zikir ehli hem de tesbh ehli olabilir.

bizler ise sana, hamd ile tesbih eder, seni takdiseyleriz." demilerdi. Allah Tel da: "phe yokki sizin bilemiyeceiniz eyleri ben bilirim." diyebuyurmutur.

Yukardaki ifadelerden meleklerin Tesbh ve Tenzh

ehli olduklar, zikr ve Tebih ehli olmadklaranlalmaktadr. Cenb- Hakk sdece tesbh ve tenzihynyle tanmak O nu tanma yolunda bir yndeneksikliktir. te bu yzden (sizin bilemiyeceiniz

eyleri ben bilirim.) Demek sretiyle bunu ifadeetmektedir. Yni melekler tebhat yolunu bilmezlernk tebihat fiil gerektirir fiil ise sret ve kesfettir,melekler ise kesif deil ltiftirler, kesif hayat bilmezler.

Bu yet-i kermenin daha geni zh 6Peygamber (!) dem isimli kitabmzda mevcuttur,dileyen oraya bakabilir.


21/61

20

Bizlerde bunlar ok iyi anlamaya almalyz.

*****


22/61

21

onlardan kimi imn etti ve onlar dan kimi de kfir

oldu ve eer Allah Tel dilemi olsaydbirbirlerini ldrmezlerdi ve lkin Hak Tel neyiirde ederse onu yapar.

Her ne kadar Peygamberlerin arasnda Peygam-berlikleri ynnden fark yok ise de mertebeleri ynn-den hepsi farkldr. Eer bu farkllk olmasa idi insnlktarihinde terakkler olmazd. nsnlk tarihininterakkleri peygamberlerinin getirdikleri lh- teblilerleolmutur. Yukarda belirtildii zere bu mertebe de s(a.s.) n ahsnda nsnlk lemine (Kdsiyyet) Rh-ulKds (fen fillh) yolu almtr.

Daha evvelce nsnlk leminde dem peygamberile balayan (venefaht) Ben ona Rhumdan fledimbilgi ve yaantsnn dier mertebelerden geerek Ms(a.s.) a kadar gelen ksmnda ki, Rh mertebesinin ismi

Rh-u sltn- dir. Burada ise Rh-u Sltan- zerineayrca (Rh-ul Kds) ile desteklenmesi ve dahayukarya klmasnn yolu gsterilmektedir. te busaha da kendi mertebesi itibariyle Kdsiyyet ifadeetmektedir. nk Hakkta fn olup kendinden yokolma mertebesidir. Bu husus sadece (s) (a.s.) a hasbir geit deil onun ahsnda btn insnlk leminegelen lh- bir mertebedir. Batllar ne yazk ki, bumertebeyi bilindii gibi sadece (s) (a.s.) n ahsna veok yanl anlaylarla ona has zannetmektedirler.Halbuki btn mertebeler, btn insnlk leminegelmi ve her bir ferdin o mertebelerden hisselerivardr. Ve btn bu mertebeler (Hakikat-i Muhammed-olan-nr-u Muhammed- deryas) n da var olan veoradan zuhur eden mertebelerdir. te kim ki buhakikatleri idrk ederse kendinin de bulunduu yerin(kdsiyyet) i iine dahil olma imkn vardr.

te bu yzden Byezd-i Bistm- (Sbhn- mazam n-) Yni (Kendimi tesbh ederim, benim


23/61

22

nm ne ycedir.) Demesi de bu mertebedendir.

Grld gibi bu bir zikr deil, tesbh tir.

*****

m a na 4b 6a 3ua l 4b TQar 2 a a6 a ba rq ba;b2a 'b2 |j

(Kle Rabbicall yeten kle yetke elltkellimennse selsete eyymin ill remzen

vezkr Rabb-i ke kesran ve sebbih bil aiyyi velibkri)

3/41. Dedi ki: Ey Rabbim! Benim iin bir almetkl. Buyurdu ki: Senin iin almet, insnlar ile biriaretten baka gn konuamamandr.Maamafih rabbini oka zikret ve akam, sabah(tesbh) et, namaz kl.

Bilindii gibi, burada bahsedilen kii, lgatta dabelirtildii zere.

*****Zekeriyya (a.s.) dr. Ben sril peygamber-

lerinden ve Hz. Sleyman Aleyhisselm'n neslindendir.Beytl-Makdis'de Tevrat yazan ve krban kesen reisidi. Zevcesi, Hz. Meryem'in teyzesi idi. Ben srl'inbyklerinden olan mrn namndaki zatn kars Hanne,Zekeriyya (A.S.) n karsnn kardeidir. Hz. Meryemmrn kz ve Hanne'den domutur. ZekeriyyaAleyhisselm'n himyesinde bymt. SonradanYahya isminde olu dnyaya geldi. YahudilerZekeriyya'ya (A.S.) iftira ederek onu ehid ettiler.Kr'n- Kerm'de yedi defa ismi geer.


24/61

23

(yet)

(1) Eser.(2) Kimsenin inkr edemeyecei ak delil. Nin.

Almet. aret.(3) Menzil, mekn(4) Kr'n- Kerm'de ki, her bir cmle. Mnen

uyanmaa, sebep olan hdise. (Kr'n- Kerm'de(6236)yet vardr. Kaynak:Diyanet leri Bk.

*****Dier bir ifade ile de, diyebiliriz ki!

(yet) Zt- mutlakn Zt- mukayyed ve Tebhmertebesi itibariyle, o mn da, Krn- tafsl olan bulem de grnmesinin ismidir.

Grld gibi bu yet-i Kerme de zikr ve tesbhbirlikte ifade edilmektedir. Ayrca yet-i Kermeniniinde, yet vardr, melde ki karl almet diyegemektedir. Zhir- ifdesi bu ve benzerleri ise de,gerekte ve genel kullanmda (yet) Krndr. Krnise zattr, Krn- Kermin iinde bulunan bykblmleri Sret-sreler onlarn iinde ki blmleri isebilindii gibi almet-iret-yet tir, ve bunlar zt-iaretler-hakikatlerdir. te bu hadiseyi de bu anlayiinde yorumlamamz gerekmektedir.

Mseviyyet, hakikatinden seviyyet hakikatinedoru yaklama yolunda olan bu hadiselerle bizlere bumertebelerin zellileri belirtilmektedir. Rh-l Kds(seviyyet) Kds- nefhinden evvel, Msev yyetKds-i yyetinin Rh-l Sltn- son zuhur mahalli olano mertebenin Hayy- olan (Yahya) nn doumununiareti o mertebe de ki, slik-in gn konuama-masdr.


25/61

24

Bilindii gibi Zekeriyya (a.s.) ileri yalarna eritii

halde ve de hanm ksr olduundan ocuklar olmuyoridi. Ancak, gelecei hakknda da pheli idi, ite buyzden.

(19/6) (Hem bana vris olsun hem de Ykbhanednna vris olsun.)

Diye Rabbinden bir ocuk taleb etmiti. Cenb-Hakkta bu ocuu vereceini ve iaretinin gnlisnen konuamyacan ancak iaretle konuacanbildirmi idi. Bunun zerine. Oul mjdesi ve arkadankendisi de geldi.

(19/12) Ey Yahya kitab kuvvetle tut. Ve ona dahaocuk iken hikmet verdik.)

Hkmyle Yahy hakikatinin nelere shipolduunu bildirmektedir. Burada ki, kitaptan murad,

Tevrt- erf tir. Hikmetten murat ise, esm tenzhidir. Bilindii gibi zuhuru Yahya katledilmitir. Ancak

mn-i Yahya Kelm- lh de yaamaktadr. Bunlarnhepsi zhir de olduu gibi btnen de insn-n lh-seyrinin blmleridir.

imdi bunlar incelemeye alalm. Bunlarn hepsiKrn- Kermin, Mushf- erif ismiyle belirtilenyazl lh- iaretleridir. Anlatlan - yaanan ynleri ise

fiil- yetlerdir. Btn bu lem ise fil- ve tafsl-yaayan-yaanan Krndr. te bu yzden yukardabelirtilen yet ile ifade edilen husus Zt- mutlak no mertebesi itibariyle yaanan kendi zt- tecellisidir.

Bilindii gibi Mseviyyet hakikati, tenzh-i esm

Kdsiyyet-i zerine kuruludur. te bu mertebeninzhirde son temsilcisi, Allah-n (c.c.) kendi Hayesmsndan verdii zel ismiyle zuhuru olan (Yahya)dr.


26/61

25

*****

Zekeriyy'nn (a.s.) oludur. Ben srlPeygamberlerinden ve s Aleyhisselm'n eriat ileamel edenlerden olmutu. Hz. s'dan (a.s.) nceTevrt'a gre hareket ederdi. Kds'n o zamanki resi,Hz. Yahya'nn, Hz. Ms eriat zere amel etmediiniileri srdklerinden ehd ettiler.

*****

Grld gibi mertebe-i Yahya nn bnyesinde

Mseviyyet- hakikati, tenzh-i esm Kdsiyyet-i veseviyyet hakikati, tebh-i sfat kdsiyyet-izelliklerini bulundurmaktadr. te kendisine verilen buhusus yet-i Kermede bahsedilen kendisine verilen

hikmet tir. Kitap ise evvel Tevrat sonra da ncil-hakikatlerdir.

Tenzh-i esm Kdsiyyet-inin o gnlerde son

temsilci ehd-i (zekeriyya) (a.s.) tebh-i sfatkdsiyyet-inin ilk ehidi ise Yahya (a.s.) dr. Aslnda(Yahya) (Y-Hay) dr. Bunlarn her ikisi de ehd omertebelerinin ahidleridir. Cenb- Hakk onlar zhir

leminden btn leminin Hay na ebedi hayata nak-letmitir.

Seyr-i slkta bu mertebeler, eyhini ve kendinildrme mertebeleridir. Zekeriyyann, yni eyhininldrlmesi, aslnda eyhlik mertebesi-anlaynn sonbulmasdr. Yahyann ldrlmesi ise, kendindeki beerihayat anlaynn son bulup kds- hayata gemesininlzm geldii anlaydr. Eer bu idrak ve yaantlaroluturulamaz ise, Slik devaml Tenzhte bu anlaytakalacandan daha ileriye geemez. te sknt veilerleyememe bu anlayn eksikliindendir, ve hep


27/61

26

burada kalnr. O yzden burada ehadet gereklidir ki,

yolu alsn, zhiri ve tarih seyri de budur.

te bundan sonra o mertebeye daha ileriyegidebilmesi iin bir kdsiyyet gerekecektir ki, o da dahaevvelce eyhi olarak grd kiinin aslnda Rasl-uyani Hakkn habercisi olduuna ahid olmas olacaktr,ve bu anlayla yeniden sfat mertebesi itibariyle slik-erislet mertebesi ynnden sfat- Kdsiyyet inflenmeye balanmasdr ki, (Rh-l Kds)mertebesidir. te bu mertebe slik iin Meryem likmertebesidir. Gereini yerine getirmesi ile kendine(nsn) sretinden Sfat kdsiyyet-i nin irfaniyyet ve

idrakle, mn-Rh ve Nr hakikatlerinin, kelmennakledilmesidir. te o mertebede slikin zhiren fizikbabas kalmaz, onun babas ve habercisi Rhl Kdsolmu olur, yoluna devam ederse neticede fenfillhaulam olacaktr.

te bylece zhir tenzh anlay ile artlanmolan Yahdler, gerek tebh hakikatlerini inkr edipbu mertebenin zuhurlarn ehd etmilerdir. Tekrarbelirtilen yet-i Kermede ki, verasetin iki ynl olduuifade edilmektedir.

(19/6) (Hem bana vris olsun hem de Ykbhanednna vris olsun.)

(Hem bana vris olsun.) Yni, benim btn zhirve btn hakikatime vris olsun.

(hem de Ykb hanednna vris olsun.) Yni,dem (a.s.) dan beri gelen mnev mirasa ve zellikle

Ykb (a.s.) n ahsnda balayan (isr) Hakka gidenyolculuk hakikatinin de vrisi olsun.

Bilindii gibi, Yakub oullar. Yahd rkYahdler-Msevler ve ben srl-rl oullar diye


28/61

27

drt isimle ifade edilmektedirler, bunlarn farklarnn

bilinmesi lzmdr.

(1) Yakub oullar: Ykb (a.s.) n (12) olundanmeydana gelen (sbt) ocuklar ve torunlar, sllesidir.

(2) Yahdilik: Ykub (a.s.) n byk oluolduundan babasndan sonra onun ismiyle anlmalardr.

(3) Ben srl: Yakb (a.s.) genliinde kardei ilearasnda kan bir anlamazlk yznden yaadehirden uzaklamak iin gece yolculuu yapmakzorunda kaldndan kendisine, gece yrmekmnsnda, (isr) dendi oullarna da (srl oullar)

mnsnda (ben sril) dendiidir.(4) Msevler: Ull azm, bir peygamber olanMs (a.s.) a atfen Msevler denmektedir.Grld gibi bu isim bir rk ifade etmektedir ve buynleriyle her hangi bir kavm den farklar yoktur. AncakMsevler ve Msevlik ise bir rklk deil Hakka gidenyolda bir mertebe ve menzildir ki, bu mertebenin ismi(Tenzh) olarak bildirilmitir. Yukarda da ksmen ifadeetmeye altmz bu mertebeye ulaan hangi rk vemilletten olursa olsun, tenzh hakikati olan (merebe-iMseviyyet) zeredir. Bu mertebeyi Yahdi rkylakartrmamak lzmdr. slmn tevhd hakikat-ibilindii gibi zten rkl kaldrmtr. O na gresadece abd olan kul yni Hakkn zt- zuhur mahalliolan nsn vardr.

te Krn- Kermde bahsedilen (Mseviyyet)Hakikat-i Muhammediyyenin bir mertebesi olan(Tenzh) Mertebesinin zuhuru ve geli yeri ocukluuitabariyle (su) olduundan, kendisine, bulanlartarafndan sudan aalk yerden gelen mnsna(M) denmitir. Su hayat ve ilimdir, aalk yer isecennet diye ifade edilir. yle ise, Mertebe-i Mseviyyet,(Zt cennetinden gelen tenzh mertebesi itibari ile ilmilhiyyenin Ma ismiyle grnmesidir, diyebiliriz. Daha


29/61

28

sonra bu isim bizde Msya dnmtr. Bataki

(Mim) Hakikakat-i Muhammediyye yi (n-e) ise omertebenin mahede halidir diyebiliriz. te, zetleMseviyyet bir rk-rklk deil lh- bir kdsiyyetmertebesidir. Bu mn da Zekeriyya ve Yahya (a.s.)lar-mertebeler esm Kdsiyyetinden sfat Kdsiyyetinegeitir. te yukarda yet-i Kermede belirtilen(Tesbh) bu mertebenin Kdsiyyetinin tesbh-i dirdiyebiliriz. gn iaretle konuulmas ise, bumertebelerdeki geiin idrake dnp yaanmasdrdiyebiliriz. Bu hususta daha geni bilgi, (Meryem 19/1-15) te ve dier ilgili yet-i Kermeler de vardr dileyenoralara bakp aratrabilir. Biz yine yolumuza devam

edelim.*****

o oa 2a b a 4b a QQV4b 6a a a ma b6z2 b 4a a b bzj 1 b m 6n n o ala 5 oa a 61 b a

(Ve iz kalellahu y isebne Meryeme e ente kultelinnsittehzn mmiye ilheyn min dnillhkle sbhaneke m yekn l en ekle m leyse lbihakkn in knt kulth fekad alimteh teglemum f nefs ve l eglemu m f nefsike inneke enteallmul guybi)

5/116 Ve o vakti ki, Allah Tel "Ey Meryem'inolu s" sen mi insanlara "beni ve anam

Allah'tan baka iki ilh edininiz dedin" diye sualbuyurdu. Dedi ki: "Seni tenzih ederim benim iin

hak olmayan bir eyi sylemek lyk olamaz, eer


30/61

29

ben onu sylemi isem, sen onu elbette

bilmisindir, sen benim iimde olan bilirsin, benise senin ztndakini bilemem, phe yok ki,gayptan bilen ancak sensin, sen."

Bu yet-i Kermede ifade edilen (sbhaneke) ,"Seni tenzih ederim szyle seviyyet mertebesiitibariyle (stat mertebesi kdsiyyet-i) ynnden s(a.s.) n Hakk- tenzhidir. Btn varlkta, evvel, hr,zhir, btn olarak Hakkn varlndan baka bir eyolmadna gre, bu lemde de tek ilh-n kendi olacaaktr. Herhangi bir ekilde baka bir ilh-n olmasmmkn deildir, ite o yzden bu tr vasflardan senitenzh ederim demitir. Her tenzh eden kimse ancakidraki nispetinde tenzh edebilmektedir, ancak bu hususolduka hassas bir konudur. Hakk gerek mndatenzh etmek bir irfaniyyet iidir. Tezh ediyorum derkenVacib-l vcd hazretlerini kendi aklmza gre, kendivarlnda snrlam olmaktayz. te bu yzden tenzhve takdis olduka irfaniyyet isteyen bir itir. Geneldeyaplan tenzh-i beer ise kolaydr. Ayn yet-iKermenin iinde ayn zamanda s (a.s.) n lisnndanseviyyet-in kendini tenzhi, de vardr.

benim iin hak olmayan bir eyi sylemeklyk olamaz,

Yukardaki yet-i Kermenin bu blmnde s(a.s.) sfat Kddisiyyet-i ynnden Hakk idrak etmiolduundan ve kendiside zten Rh-l Kds-in zuhuruolduundan bu mertebeyi de iyi bildiinden kendiniAllah- Tel hazretlerini yanl anlamaktan mecazmn da tenzh etmitir.

(Tenzh, tebh ve Tevhd) hakknda daha genibilgi bir zuhrtn dndrdkleri isimli kitabmzdamevcuttur, dileyen oradan inceleyebilir.)

*****


31/61

30

4b =2 bmb bu b QTSa m 4b 6a a a lb 7m b na b 3jva ab b7 b u 3jv 2 vma 4a ba a ojm bzj 4b ba

(Ve lemm ce Ms limktin ve kellemehuRabbehu kle Rabb erin enzur ileyke kle lentern velkininzur ilelcebeli feinistekarramekneh fesevfe tern felemm tecellRabbeh lilcebeli cealehu dekkan ve harra Mssaika felemm efka kle sbhneke tbt ileykeve ene evvllmminne)

7/ 143. Ne zaman ki, Ms bizim tayin ettiimizvakitte geldi ve Rabbi onunla konutu, dedi ki: EyRabbim!. Bana varln gster sana bakaym. -Cenb' Hakk da- buyurdu ki: Sen beni katiyyengremezsin. Fakat daa bir bak, eer yerindedurabilirse sen de beni grebilirsin. Hemen Rab'bi

daa tecelli edince onu para, para etti. Ms dabaygn bir halde dp kald. Vaktaki, ayld, dediki: Seni tenzih ederim, sana tvbe ettim ve benimn edenlerin ilkiyim.

Yukarda ki, yet-i Kermenin ifdesiyle Ms (a.s.)daha henz tenzh mertebesinde olduundan Vechullah- grecek durumda olmad halde Ceml-i ilhiyye yiKdsiyyet-i itibariyle grmeyi diledi bu da mmknolmadndan, Cenb- Hakkta, kendisine (Lentern)sen beni bu anlay ile katiyyen gremessin dedi.nk Ceml-i lh- Tenzhte deil tebhte grlr.

Bir bakma tenzh Vacib-l vcd olan hakk


32/61

31

mevcud-l vcdun dnda ltf olan gayb leminde

tefekkr etmektir ki; burada zten gr sz konusudeildir.

20/11. Vaktaki, atein yanna geldi. Y Ms!.Diye nida olundu.

te bu hadise de, cenb- Hakk Ms (a.s.) aaatan ve ate sretinde tebh mertebesindengrnd fakat kendisi tenzhin o mertebesi ile kaytlolduundan zuhurda olan gremedi, zuhurdan geleniduydu. Duymak ise kulan hususiyyetidir. Kelm isedilin hususiyyetidir, ancak kelm, kelm edenin birsfat olduundan oda ztndan ayr olmadndan aynzamanda kelm da zatyla beraber olduundan odaorada, ancak tebh mertebesi itibariyle olduundan buhli anlayamad, ve tenzh ederek ltif ve btnleminde ki hli zere grmeyi diledi bu da beergzyle mmkn olmadndan, bu anlayla sen benikatiyyen gremessin sz ve anlayna muhatap oldu.Halbuki Cenb- Hakk zten zhir ve btn orada da idiki onunla her iki mahalde de grt-konutu.

Ancak bu anlay tenzh ve tebih-i birletiriptevhid eden mmet-i Muhammedin riflerine has biranlaytr ki, Vcib-l Vcd-u her mertebesi ile idrak

etmek ve yaamaktr.

Gayemiz bu yet-i Kermelerin tamamnyorumlamak olmadndan sadece tenzh ve kdsiyyetifade eden yerlerine temas etmekteyiz o yzden zetolarak ele almaktayz.

*****

mbj jn 2 a a RPV%v zj


33/61

32

(nnellezne inde Rabbike l yestekbirne an

ibadetihi ve ysebbihnehu ve lehu yescdne)

7/206. phe yok ki, Rab'bn katnda bulunanlarona ibdet etmekten kibirlenmezler. Ve onutesbh ederler ve ancak onun iin secdeyekapanrlar.

Bilindii gibi (Rabblk-Rubbiyyet) mrebbiye,eitim, toplu olarak Esm mertebesini ifade edenisimlerdir. (Rabbike) ise (senin Rabbin) demektir. Buise ekilde anlalr.

Birincisi: Rabb-l erbb, Rabblarn Rabb- olangenel kullanta (Allah) (c.c.) diye bilinen Hakktr.

kincisi: Rabbl has, kiiyi genel mn da hkmaltnda tutan Esml Hsndan olan bir isimdir. Buismin zellikleri o kiide daha ok zuhurdadr. Ancakbtn isimler btn kiilerde mevcuttur, has isim iseo kiiyi daha ok hkm altnda tutan isimdir. Ancakgzel bir rfn- eitim ile Rabb-l has tan Rabb-lerbba ykselme imkn- vardr.

ncs: Rabbl nefs veya Rabbl hayal, dir.Yni kiinin kendi aklnca farknda olmadan zan ettii ve

kendi cz-i aklnla hayal ve nefsinde kurgulad vekendinin var ettii nefs- Rabb- dr.

te yet-i Kermede bahsedilen, (Rabbike) seninRabbin hkm, kii yukarda bahsedilen Rabbanlaylarndan hangi anlayta ise o mertebenin haliiinde oluan anlaya gre olan Rabb dr. Ve onun

indinde-yanndadr onunla birliktedirler.

Yukarda bahsedilen Rab'bn indin de- katndaolanlar ise gerek mn da Rubbiyyet-Esmhakikatlerini idrk etmi kimselerdir. Yaptklar

ibdetleri ile kibirlenmezler, nk daha evvelce


34/61

33

kendilerinde var olan isimleri kendilerine ait olduklarn

zan ederlerken daha sonra anladlar ki bunlarn hepsiHakka aittir, ite o yzden kendilerinde bir benlikkalmadndan kibir edemediler. nk kibir nefsin hli

Kibriy ise Hakkn hlidir.

Ve onu tesbh ederler. Burada ki, tesbh,Mseviyyet mertebesi itibriyle ruk makamnda olantesbhtir. Devm ise seviyyet mertebesi itibriylesecde makmnda olan tesbhtir.

onun iin secdeye kapanrlar.

Bilindii gibi namazn, kyam, brhmiyyet,ruk, Mseviyyet, secde, seviyyet, ve tahiyyatMuhammediyyet, olmak zere drt ana kaidesi vardr.Bunlardan ilk mertebe sonuncusu, tahiyyat isemakamdr. Yni makam- Muhammed-, dir. Mertebelergeici makam ise bkdir. O makma gelmek iinde omertebelerden gemek lzmdr. te yukardabahsedilen (Rabblarnn katnda tesbh edip, sonra dasecde ederler diye bahsedilen mertebeler namazlar-mzn ruk ve secde mertebeleridir ki; zten oralarda(sbhne rabbiyel azm ve sbhne rabbiyel l)Tesbhlerini sylemekteyiz. nk bu mertebeler, rukMseviyyet, secde seviyyet, olmak zere kds- tesbihmertebeleridir. Kyam brhimiyyet, tahiyyet iseMuhammediyyet olmak zere zikr mertebeleridir.brhmiyyetten, Muhammediyye ye gei yoludur.Ancak, namazda brhmiyyet mertebesi olankyamlarn sadece ilk rekatlerine de (Sbhneke)tenzh ile balanmaktadr.

*****

2 a a aa j 3 QPX

ba b a bzj 6jma ba


35/61

34

'a(Kl hezih sebl ed ilellah-i al basretin ve enevemenitteben ve sbhnellah-i ve m ene minelmrikne)

12/108. De ki: te benim yolum budur. AllahTel'ya ak bir delil ile dvet ederim, ben de vebana tbi olanlar da. Ve Allah Tel'y tenzhederim ve ben mriklerden deilim.

Bu yet-i Kerme Efendimiz (s.a.v.) hakkndadr.

benim yolum diye belirtilen, evvel srt-mstakm daha sonra srtullah-Mirc tr. Dier ynile demiyyet hakikatinden, Muhammediyyethakikatine kadar olan mertebelerin tamamnn yaant-lardr. ak bir delilzten kendisidir. yet-el kbr,Habb, ve (bana bakan Hakk grr) hadsiyle, ztenkendisi gerekten en ak delildir. Allah Tel'ytenzh ederimOnun tenzh-i tenzh-i kadm tenzh-i mutlak tr, Zt- mutlak- Ahadiyyet mertebesiitibariyle btn zuhurkardan tezh etmektir nk omertebede zten zuhur yoktur, te aslnda gerektenzh mertebesi burasdr dier tenzh mertebeleri ise

bulunduklar mertebenin tenzh-i zere olan tenzhlerdir.ben mriklerden deilim. Btn mertebelerikendinde toplayp tevhd ettiinden lemde hibir gayrkalmadndan gerek mn da (1) e ulamolduundan ve bnyesinde (Ulhiyyet. Rislet veabdiyyet) mertebelerini de cem etmi olduundan ztenirk hkm kendiliiden dm olmaktadr. zten irkdiye bir ey o mertebesi itibariyle de sz konusudeildir.

*****


36/61


37/61

36

ile ilgileri yoktur, bu sebepten onlar deme secde ile

emir olunmadlar.

- kincisi, melike-i unsriyyndur. Bunlaranasra mensub olan ervahtr; deme secde veitaat ile mkelleftirler.

Melike-i kirm, ihtiyar sahibi olmayp, okuvann sahibi olan Zt- Ulhiyyetin iradesinetabidirler.

Nitekim insn vcdundaki kuvvetler insnniradesine tabidir. nsn iradesini bir eye yneltincekuvveti o eye ynelir asla ihtilaf etmez.

Melike-i unsriyyn,sonsuz kesif lemlerintedbirine memurdurlar. Bunlarn adedi, sayya, hesabagelmez.

Melike,his ve ehadet leminde kesif ahslargibi grnmezler, zira rhturlar. lem-i hayldemuhtelif sretlere brnerek grnrler. Bu grnlerigrenin hali ve itikadi ile ilgilidir. (Hz. Cibrilin Cenb-Meryeme ve dier melike-i kiramn Lt (a.s.) ve sir

enbiyaya ve evliyaya ve slehya temesslleri gibi.)Melikenin tasarruf ciheti, kanatlara

benzetilmitir. Bu kuvvetlerin (melek) semavat vearzda trl trl sonsuz tesirleri vardr.

Vcd-u mutlakn muhtelif mertebe vetavrlarndaki tedbirler bu kuvvetler vastasyladr.Bunlara ulhiyyet cihetinden her bir mertebeye ve herbir tavra gnderilirler.

Yani bazlar enbiyaya vhy ile, bazlar evliyayailham ile ve dier insnlardan her birine, hayvanlara,


38/61

37

bitkilere ve madenlere, btn eyaya muhtelif sonsuz

emirlerin dzenlenme ve tedbirleri iin gnderilirler.Herhangi bir melein kendisinden mteessir olan

eye bir tesir ile ulamas onun kanaddr.Binaenaleyh her bir tesir yn bir kanadolmu olur.Melikenin kanadlar yani tesir ynleri adet ilesnrl deildir. Onlarn tesirat ok ynl olduundankanadlarnn saylmas mmkn deildir.

Onun iin (s.a.v.) efendimiz mirac gecesi Cebril(a.s.) altyz kanadl olarak mahade etmitir.Maksatlar, tesirat ynlerinin okluuna iaret etmekolmutur.

Ulhiyyetin lem-i anasr muhit olan(saran) drt klli kuvveti vardr, ki onlara eriatlisannda Cebril, Mikil, srfil ve Azril (a.s.)diye isimlendirilir. Bunlara tabi olan melikenin haddihesab yoktur.

Fss-l Hikem Muhyiddn-i Arab-A.A.Konuk, cilt(1) Mukaddime s.27. Sadeletirilerek zet. T.B.

*****Bu ksa bilgiden sonra yolumuza devam edelim.

(Ve ysebbihurragd bihamdih vel meliket minhfetih..)

13/13. Ve gk grlemesi Allah' hamd ile, melek-ler de onun korkusundan tesbihte bulunurlar.

yet-i Kermeyi kendi yazl srasna greokumaya alrsak, yle ifade etmemiz gerekecektir.

(Ve gk grlemesi tesbh ediyor. Onun hamd ileve melekler de onun korkusundan.)


39/61

38

Gk grlts nedir.?

(Gk grlts, imek akmasnn peinden hzlayer deitiren havann hareketinden meydana gelensestir. Yldrm meydana getiren ok kuvvetli elektrikakm, ksa sre iinde evresinde ki, havay iddetlestr. Bu snma sonucu ok ani bir ekilde genleenhava hzla daha souk havann bulunduu yerlere dalar.te havann bu hareketinin meydana getirdii dalga,gk grlemesini veya gk grltsn hasl eder.)

nternetten alnan bu bilgide grld gibi btngk grlts oluumlarnn srayla tabii bir seyr

ierisinde kendi kendilerine oluyormu gibi anlatlmak-tadr. Halbuki yet-i Kerme bu grlemenin bir tesbholduunu ak olarak ifade etmektedir, Tesbh ise zt-mutlan kdsiyyeti ni tasdik etmektedir. Daha yukarda

Melike-i unsriyyn, sonsuz kesif lemlerintedbirine memurdurlar. Bunlarn adedi, sayya, hesabagelmez. Diye ifade edilmiti.

te bu lemde nasl bir oluum olursa olsun buMelike-i unsriyyn, un tesiriyle olmaktadr.

Bunlar da Hakkn kudret sfatnn fal zuhurlardr.

Takdri lh- Rezzak sfatnn gerei olarak rahmetiniindirecek mahallin zerine daha evvelce kesif olan su,Hayat kaynan arzdan, gne s tesiriyle ltifletiriphafifletince buhar olarak yukarya kmaya balarlaryounlanca bulut ismini alrlar, ve rzgrn tesiriylearzn neresine gnderilecekler ise o istikamete dorusrlrler. ndirilecek yere gelince yukarda bahsedildiiekilde o yrelere gk grltleriyle birlikte yamurlarda yamaya balam olurlar. te bunlarn hepsi tabiatstnde messir-tesirli olan,Melike-i unsriyyn,un tesiri ve sevkiyle olur ki, buda bir lh- takdirdir.te bu lemi ehadetin czlerinden olan su, hava, ate

muhtelif evrelerden geerek meydana gelen gk


40/61

39

grltsnn de her varlkta olduu gibi bu btnn

iinde, btnden ayr olmayarak, kendine ait bir kimliivardr. te bu kimlii bizler, aslnn farknda olmadan(gk grlts ) diye basite tabiat olay olarak ifadeederiz. Alnda o, gk grlts olarak kulaklarmzdayanklanan o mertebe-nin kendisini meydana getireni,

kds- tesbh etmesinden ve vmesinden Hamdndan baka bir ey deildir. Ayrca meydana gelen btnbu oluum ve dnmlerin meydana kt mahallerdeo varlklarn ftr ibadetleridir. Bu lemde Hakka ibdetetmeyen hibir zuhur mahalli yoktur. Ancak her varlnibdeti kendi ftri yaps istikametine gredir. te buyzden Melike-i Kirmn bir vasf kuvvet bir vasf da

iddettir. Kuvvet her trl ite gerektii kvamdakullanlr, iddet ise daha ok g gerektiren yerlerdekullanlr. Yldrm dmesi ve gk grltsnden sonrameydana gelen lm, yangn ve sel basknlar melike-ikiram-n iddetli g kullanmasndandr. Aslnda bu szdahi bizim artlanm anlaymza gredir. Melke-ikirm bunlar yapmakta hi zorlanmaz nk ftr-hlleridir.

Melke-i kirm baz hallerde yaptklar bu iddetliuygulamalar neticesinde insanlara gelebilecek zararnneticesinden de korkarlar. te btn bunlar gkgrlts ve Melik-i kirmn tesbhleri ve korkulardr, diyebiliriz. Allah-u alem.

*****

=uba 2 z2 |j YX

(Fesebbih bihamdi rabbike ve kn minesscidne)

15/98. Sen hemen Rab'bini hamd ile tesbih et vesecde edenlerden ol.


41/61

40

Yukarda belirtilen yet-i kerimeyi ok iyi, berrak-

irfniyyetli bir akl, ve muhabbetli bir gnl, ileincelememiz gerekmektedir.

Mealde belirtilen yorum, genele ak ve herkesinanlayabilecei ekilde olan eriat mertebesi itibariyle.yaplan yorumdur. Biz bu yorumu biraz daha deiikynleriyle ele almaya alacaz, neallah.

(Fesebbih) Bu kelime Tesbh et mnsna emirdir. Genelde tavsiye ynl kullanlr. Ancak aslndaemirdir. O halde bu emri alan kimsenin sormas lzmgelecektir. Nasl? diye, cevab, bihamdi yani

hamd ile olmaktadr. O halde yine sorulacaktr, naslbir hamd ile,? diye. Cevab rabbike Yni, (seninrabbnn hamd ile) olarak gelmektedir. Daha sonrave kn ve ol emri, gelmektedir. Yine sorulacaktr,

ne olaym? cevab, minesscidne yni, secdeehli olanlardan ol diye gelmektedir. Grld gibiyet-i Kermenin tamam emirdir. Bu emri alan zuhurmahallerinin hepsi kendi mertebeleri itibariyle ftretenbu emirlere uymaktadrlar, uymamalar mmkndeildir ancak bunlar anlamak bir irfaniyyet ve yaamiidir. Cenb- Hakkn ol deyipte olmayan bir eyi szkonusu deildir.

imdi, yet-i Kerimeyi bu anlay iinde yenidenzetle incelemeye alalm. Yukarda bahsedildii zeremealen yeniden dzenlersek.

senin rabb nn hamdyla tesbih ettiktensonra secde ehli olanlardan ol.

ekliyle anlamamz gerekecektir. O halde nmzebir ok husus kmaktadr.

(1) Senin rabbn, ne demektir.?(2) Hamd gerek mnda nedir.?


42/61

41

(3) Hitap, bu yet-i kerimeyi okuyan kimseye ve

onun mertebesine, uygun olduuna gre ise, okuyann,bulunduu mertebesinin, rabb nn hamd nasldr.?(4) Secde ve secde ehli ne demektir.? Niin

rk ehli denmemitir.

te bu veya dier yet-i kerimelerde bildirilenhususlar kendi ifadeleri ynyle incelemez isek, ozaman sadece zhir meal ynyle hibir tefekkryrtmeden okuyup gemi oluruz. Bu da ok gzeldirama yet-i kermeleri Ulhiyyet-in iaretleri olarak bilirve o anlayla bakarsak o zaman Rabb mz dahaburada iken mahede etmi oluruz. nk zten kendi

ifadesiyle bizimle beraberdir. Ancak biz ise, nefsimizleberaber olduumuzdan, onunla yaadmzn farkndadeiliz. imdi yukarda bahsedildii zere yet-iKermeyi, srayla tekrar incelemeye alalm.

(1) Senin rabbn, ne demektir.?

Yukarda da bahsedildii zere Rabb anlaynn trl olduu bildirilmi idi. Tekrar hatrlayalm.

Bilindii gibi (Rabblk-Rubbiyyet) mrebbiye,eitim, toplu olarak Esm mertebesini ifade edenisimlerdir. (Rabbike) ise (senin Rabbin) demektir. Buise ekilde anlalr.

Birincisi: Rabb-l erbb, Rabblarn Rabb- olangenel kullanta (Allah) (c.c.) diye bilinen Hakktr.

kincisi: Rabbl has, kiiyi genel mn da hkmaltnda tutan Esml Hsndan olan bir isimdir. Buismin zellikleri o kiide daha ok zuhurdadr. Ancakbtn isimler btn kiilerde mevcuttur, has isim iseo kiiyi daha ok hkm altnda tutan isimdir. Ancakgzel bir rfn- eitim ile Rabb-l has tan Rabb-lerbba ykselme imkn- vardr.


43/61

42

ncs: Rabbl nefs veya Rabbl hayal, dir.Yni kiinin kendi aklnca farknda olmadan zan ettii vekendi cz-i aklnla hayal ve nefsinde kurgulad vekendinin var ettii nefs- Rabb- dr.

te yet-i Kermede bahsedilen, (Rabbike) seninRabbin hkm, kiinin, yukarda bahsedilen Rabbanlaylarndan ikincisi olan Rabb-l has tr.

te ancak bu anlaytan sonra,senin rabb nnhamdyla tesbih et hkm faaliyete geebilecek veburada ki tesbihat ancak o zaman hakkyla gerekle-

mi olacaktr.(2) Hamd gerek mnda nedir.?

Genelde hamd, teekkr ve vg anlamndakullanlr. Ancak gerek mhiyyet-i ok daha bakadr.Hakikatte ise hamd- Ancak Allah (c.c.) yapar kulunbeer yn bundan cizdir. te o yzden,(Elhamdlillh) hamd Allah-a mahsustur.)

Hamd-n sekiz mertebesi (salt-namaz) isimlikitabmzda, daha deiik dier ynyle de, (13 vehakikat-i lhiye) isimli kitabmzn son blmlerindebahsedilmitir, dileyenler oralara bakabilirler.

(3) Hitap, bu yet-i kerimeyi okuyan kimseye veonun mertebesine, uygun olduuna gre ise, okuyann,bulunduu mertebesinin, rabb nn hamd nasldr.?

O halde bu mertebenin hakikatlerinin iyianlalmas ve ksmende olsa kendini arlkl zerindetesiri olan ismi- esm sn idrak etmesi gerekecektir.Daha sonra bu esmnn kendi faaliyeti itibariylehamdini yni vgsn renip onun hamdyle-vgsyle hamdetmeye balamas lzm gelecektir.


44/61

43

sonra secde ehli olanlardan ol.

(4) Secde ve secde ehli ne demektir.? Niinrk ehli denmemitir.

O halde secde ehli olmann yolu rabb nnhamdiyle hamdetmekten gemektedir. Bilindii gibisecde de Fen fillh-seviyyet mertebesi olduundan bumertebe de kdsiyyet zere olduundan burada datesbh hkm geerlidir. Bu mevzuu da bu kadarla zetolarak yeterli grp yolumuza devam eldim.

*****

bm bzj 6vnm 5 a a ma Q"' b

(Et emrullah-i testagcilhu sbhnehu ve telmm yrikne)

16/1. Allah Tel'nn emri geldi, artk onu aceleistemeyiniz, -Hak Teal onlarn ortak kotuklar

eylerden uzak ve ok ycedir. (Sbhn)dr.Bura da emri geldi,den murat, tefsirlerde de

ifde edildii gibi, kyamet olduu belirtilmektedir ve buhususta bir ok bilgi vardr dileyenler aratrabilirler.

Bilindii gibi Mseviyyet ve seviyyet mertebele-rinin hafta gnleri (alt) dr. Muhammediyyetmertebesinin ise (yedi) dir. nk! Alt gn-kn, veyatecell de lemler olumu, yedinci gnn sonundabozulacaktr. nk bu lemin asl unsuru (kevn vefesat) yni olma ve bozulmadr. Alt gn-kn deoluan bu lem yedinci gnde bozulacaktr. dem-in yer


45/61

44

yznde grnmesi, kyamet lmeti, Hazret-i

Raslllaha risletin gelmesi ise, kymetinbalamasdr. O gnden beri kyamet sresi (Sresi)okunmaya ve yaanmaya balamtr u anlar dahibizler, kyametin iinde yaamaktayz ite bu yzdenhr zaman mmetiyiz.

emri geldi, Bu emir rislet hkmnn iindebulunan kyametin balang emridir. Ve daha o zamangelmitir yet-i Kerme bunu ak olarak ifdeetmektedir, daha sonra oluacak dier byk lmetler,yer sarsntlar ise kyametin son kapan olacaktr.

onu acele istemeyiniz, Henz daha vaktinizvarken onu acele istemeyiniz. Diye daha o gndentavsiye de bulunulmutur. nk tannan bu sre okdeerlidir.

ortak kotuklar eyler Bilindii gibieyiyyet zuhura gelmi olan varlklara verilen topluisimdir oulu eyadr. Kim ki, bu eya ismiyle zhirenmahlk hkm ile bilinen bu varlk zuhurlarndan herhangi birine muhabbet besler ve o muhabbeti Hakkmuhabbetinin stne km olur ise farknda olmadan onesne ile Hakka irk komu olur. Ancak bu varlktaHakkn zuhurundan baka bir eyin olmadn idraketmi bir irfan ehline gre ise irk olmaz.

eylerden uzak ve ok ycedir. (Sbhn)dr.

Kymet ve irk gibi eyler, bu dnya leminegredir. Esm ve sfat lemlerinde bunlardan szedilmez ite bu yzden de burada Hakk Telyabunlardan tenzh vardr. (Sbhneh) Grld gibiSbhn (H)ya balanmtr. (H) ise ismi zamdr, ayrca (H) iki trldr, biri gerek mn da btn-ve mutlak tenzhte olan yndr dieri ise zuhur vetecelliye dnk yndr. Bu ise tebh tarafdr. Her iki


46/61

45

ekilde de Sbhn-mnezzeh tir. (H) hvviyyet-i

mutlaka-mutlak ilh- hvviyyet tir. Ve btn bulemlerde ne varsa hepsini kendine ve ftratna gre debir hvviyyet-i vardr hl byle olunca btn varlkta,bir hvviyyet-i ilh-, birde hvviyyet-i zuhur- olmakzere iki hvviyyet-i vardr ite bu yzden, yazda

cmle arasnda geen (h) ()harfinin biri lh- ve dierizuhr- olmak zere iki gz vardr. Allah isminin

sonundaki (h) harfi ise tek gzldr () nk oradadaha henz zuhur olmadnda sadece tek olanhvviyyet-i mutlaka vardr.

() (hu) yazda satr aralarnda ve sonlardagenelde uzatma iareti olan ve (vav) () harfiyleyazlmaktadr. Bu ise iki ynl hu arasnda geit-berzhtr. Trke de, de (ve) bala olarak kullanl-maktadr. te her zuhur mertebesinde, hvviyyet-iilh-, den olacak her hangi bir hvviyyet-i zuhr- yeintikl bu (vav-ve) ile meydana gelmektedir.

te bizlerde daha bu gnden kyamet hakikatleriniidrak eder de gereini yerine getirirsek, ilm mn dakyam etmi oluruz. Yni gafletten uyankla geipyatay yaamaktan dikey yaamaya gemi kyametimiziimdiden koparm oluruz. O zaman gelecek kyametbizde varlmzdan bir ey bulamayaca iin hi tesiriolmayacaktr. Ve bu yzden de zuhur hvviyyetimizdenlh- hvviyyetimize daha burada iken yol bulanlardanolacamz iin ayn zamanda lh- hvviyyetimizle deyaayacamzdan hvviyyetimizde Allah ismindeki tek(hu) ya dnecektir. Bu hususu da burada imdilik bukadarla yetinip yolumuza devam edelim neallah.


47/61

46

va 5 j2 a a bzj Qy bb2 aba va a azaQU&ja a a b6mba

(Sbhanellezi esr biabdih- leylen minelmescidilharmi ilelmescicidilaksallez barekn havlehulinriyehu min ytin inneh hvessemulbasru)

17/1. Noksan sfatlardan mnezzehtir o -kudretsahibi yaratc-ki , kulunu bir gece Mescid-il

Haram'dan evresini mbarek kldmz Mescid'ilAks'ya yrtt. T ki, ona yetlerimizden birksmn gsterelim. phe yok ki, ancak o "ezelyaratc- dr her eyi iiten gren.

yet-i Kermenin burada ki, mealide, genel anlayitibariyledir. r--iaret yorumu ise daha bakadr.Yeri olmad iin zetle birka hususuna bakpyolumuza devam edeceiz.

Hepsini olduu gibi bu, yet-i Kermeyi de iyianlayabilmemiz iin tekrar, tekrar okumamzgerekmektedir. O zaman greceimiz u olacaktr.

yet-i Kermenin bir baka dilden anlatlddr.evresini mbarek kldmz ve yetlerimizdenbir ksmn gsterelim. Blmleri sadece anlatlandile aittir. (Biz mbarek kldk ve gsterelim) demektir.Burada anlatan makam, kendinden biz diyebahsetmektedir. yet-i Kermenin dier taraflar ise,tarifle anlatmdr. Bu anlay iinde tekrar okursak buincelii anlam ve iinde makamn bulunduunu farketmi olacamzdr. Bu makamdan.


48/61

47

Birincisi: Hdiseye hkim olan ve anlatan

(Ahadiyyet)mertebesidir.

kincisi:nlatlan (Ulhiyyet)mertebesidir.

ncs: se, faal olan (Rislet)mertebesidir.

Btn bunlarn anlatld muhatab olan (drdn-c) bir mertebe daha vardr ki, o da (abdiyyet)mertebesidir.

Noksan sfatlardan mnezzehtir o -kudret sahibiyaratc-ki,(zuhur edici)

Grld gibi burada (Ahadiyyet) tenzh merte-besinden (Ulhiyyet) mertebesi anlatlmaktadr. Vehdise bu mertebenin arasnda gemektedir.

kulunu bir gece Mescid-il Haram'dan evresinimbarek kldmz Mescid'il Aks'ya yrtt.

Ulhiyyet mertebesi, rislet mertebesini, birliktegecenin bir vaktinde Mescid-il Haram'dan, zatmertebesinden mbrek klnan, esm ve sfatmertebesi olan, Mescid'il Aks'ya yrtt.

yetlerimizden bir ksmn gsterelim.

Buradaki yetler yukarda hakikatleri itibariylebahsedilen drt mertebenin lh- iaretleridir. Buradaki(esr) gece yrmesi sratullah-gk yolculuudur.(isr) ise srat- mstakm, yerdeki yolculuktur.o her

eyi iiten grendir. Zhiren bu hadise de de hereyi gren iitendir. Btnen de her eyi iiten vegrendir. Ancak yaanarak idrak edilecek bu hususu daburada brakp idraklerinize sunarak yolumuza devamedelim.

*****


49/61

48

aj a b bm bzj TS(Sbhanehu ve tel amm yeklne lvvenkebr)

17/43. O -Yce Allah- onlarn dediklerinden okmnezzehtir, uludur. Ve son derece ycedir,byktr.

Onlarn hayallerinde var edip zan ettiklerindenmnezzehtir.

*****

6 a ja paa |jm TT1m z2 |j a ( aa1 by b a 6zjm

(Tsebbihu lehssemvtsseb-u velerdu ve menfhinne ve in min eyin ill ysebbih bi hamdihve lkin l tefkahne tesbhahm inneh knehalmen gafur)

17/44. Onu yedi gk ve yer, ve onlardabulunanlar tesbih ederler ve hi bir ey yoktur ki,ill onu hamd ile tesbhte bulunur. Fakat sizonlarn tesbhlerini anlayamazsnz. phe yok ki,o halimdir, balaycdr.

Selamunaleykm,

Terzibabacm, Ayetler bir yerde grup halinde vard.


50/61

49

Size gelecei iin bu kadaryla iktifa ettik. Hadisler de

farkl olanlar olabilir. Ekte de gnderiyoruz... Almazsadiye buraya da ekledik...

HadislerPeygamber efendimiz buyururlar:

Cenb- Hakk yle ok zikredin ki grenler sizimecnn sansnlar.

Hadis bni Mce

Kalben Cenb- Hakk zikretmek ise, hased, riy, kibirgibi kalp hastalklarn izle etmesi bakmndan ifnnt kendisidir.Hadis, Mnavi Knuzul Hakik

Yine Raslullah sallallhu aleyhi vesellem zikirhakknda:

Korkun bir ey grdnzde istifra, zikrullha veniyza mdvim olup Allaha iltic ediniz buyurur.Hadis, Buhar

Eb Sidel- Hudrden gelen bir rivyette Allah Raslbirgn halka tekil etmi bulunan bir topluluun yannavard. Onlara niin byle oturduklarn sordu? Onlar da:

Kendilerine bata slm olmak zere pek ok nimetlerveren Allah zikretmek iin bir araya geldiklerinianlattlar. Peygamberimiz tekrar: Siz gerektensadece Allah zikretmek zere mi toplandnz? diyesorunca sahbler: Vallhi sadece bu maksadla biraraya geldik diye yemn ettiler. Bunun zerine Hz.


51/61

50

Peygamber aleyhisalt vesselm: Sizi itham ettiim

iin stelemedim. Cebrail bana: Allahn sizinlemeleklerine iftihar ettiini haber verince ben de sizin neile megul olduunuzu tam olarak anlatmak istedimbuyurdu.Hadis Mslim

Hz. Peygamber sallallhu aleyhi vesellem efendimizbuyuruyorlar ki: Cenb- Allah, kendisini ok zikredenkimseyi sever.Hadis Suyut, El-Cmius-SagrSaid bin Cbeyr (r.a) dan rivyet olunmutur ki

Raslullaha evliyaullahn kimler olduu sorulmu Odayle buyurmutur: Onlar yle kimselerdir ki,grldklerinde Allah zikr olunur (yd olunur).Hadis, bni MaceBaka bir rivyette ise, Grldklerinde Allah hatragelir.Hadis Syuti, ed-Drrl-mensr

Nitekim mer bin Hattab (r.a)dan rivyet olunmuturki Raslullah sallallhu aleyhi vesellem ylebuyurmutur. Allah`n kullarndan yle insanlar vardrki enbiy deiller, ehid de deiller, fakat kyametgnnde Allah katndaki makamlarndan dolay onlaranebler ve ehidler imrenerek bakacaklardr. Ashb-Kirm: Ey Allah'n Rasl! Bunlar kimler ve ne gibihayrl ameller yapmlardr? Bize bildir ve biz de onlarasevgi ve yaknlk gsterelim dediler. Raslullah:

Bunlar bir kavimdir ki aralarnda ne akrabalk neticaret olmakszn Allahn nuru ile nurlanp Allah rzasiin birbirlerini severler. Vallahi yzleri bir nur vekendileri de nurdan birer minber zerindedirler.nsanlar korktuklar zaman bunlar korkmazar, insanlarmahzun olduklar zaman bunlarhznlenmezler buyurdu.


52/61

51

Hadis, Hakim el-Mstedrek

. :

Eb Mus (radyallhu anh) anlatyor: Raslullahaleyhissaltu vesselm buyurdular ki: "erisinde Allahzikredilen evlerin misali ile ierisinde Allahzikredilmeyen evlerin misli, diri ile lnn misaligibidir." buyurur.Hadis, Buhar, MslimPeygamberimizin akladklarna gre n Yce Allah

Ben, kulumun zann indindeyim. Hakknda, inancnagre ilem yaparm. Kulum, beni zikrettii zaman, benonun yanndaym. Eer o, beni, kendi nefsindezikrederse, ben de onu, kendi nefsimde zikrederim.Eer o beni bir topluluk iinde zikrederse, ben de onu,iinde zikrettii topluluktan daha hayrl olan birtopluluk iinde zikrederim.O bana, bir kar yaklarsa, ben ona bir arnyaklarm! O bana, bir arn yaklarsa ben ona birkula yaklarm! O, bana, yryerek gelirse, ben onakoarak gelirim! buyurmaktadr.Hadis, Buhar, Mslim

Peygamberimiz: Size, hayrl olanlarnz haber vereyimmi? diye sordu. Evet! Y Raslallah! Haber ver!dediler.Peygamberimiz: Sizin hayrl olanlarnz, onlardr ki,kendileri grldkleri zaman, n yce Allah,hatrlanr! buyurdu.Ahmed b. Hanbel, Msned

Amellerinizin en hayrlsn ve Rabbiniz katnda entemizini ve derecelerinizi en ok ykselteni ve sizin iin


53/61

52

altn, gm vermenizden ve dmannzla sabahleyin

karlap boyunlarn vurmanzdan ve onlarn da sizinboyunlarnz vurmasndan daha hayrl olann habervereyim mi? diye sordu. Evet! Y Raslallah! Haberver! dediler. Peygamberimiz: n yce Allahzikretmektir! buyurdu.Hadis, Ahmed Bin Hanbel, Msned; Tirmiz

Sahabe-i kiramdan biri Peygamberimize: Ya Raslallahhangi cihadn ecri daha byktr? diye sordu.Peygamberimiz n yce Allah en okzikredenlerinki! buyurdu. Hangi orularn ecri daha

byktr? diye sordu. Peygamberimiz n yceAllah en ok zikredenlerinki! buyurdu. Bundan sonranamaz klanlar, zekt verenler, hacca gidenler vesadaka verenler iin de ayn soruyu sordu.Peygamberimiz de bunlarn hepsine n yce Allahen ok zikredenlerinki! buyurdu.Bunun zerine Hazret-i Eb Bekir, Hazret-i mere YEb Hafs! Hayrn tmn Allah zikredenler, alp gitti!dedi. Peygamberimiz Evet buyurdu.Hadis, Ahmed Bin Hanbel, Msned

Eb Saidl-Hudr der ki: Y Raslallah! Kyamet gn,Allah katnda derecesi en stn olan kullarhangileridir? diye sordum. Raslullah aleyhisselm:

Allah ok zikredenler! buyurdu. Y Raslallah!Onlar, Allah yolunda savaan gaziden de mistndrler? diye sordum. Raslullah aleyhisselm

Klcn, krlncaya ve kana boyanncaya kadar kfirlereve mriklere alsa da Allah ok zikredenler derecebakmndan ondan daha stndr! buyurdu.Hadis, Tirmiz, Ahmed Bin Hanbel


54/61

53

Bir hadis-i erife gre: Bir cemaat, bir mecliste oturur

da n yce Allah zikretmeden ve Peygamberaleyhisselt vesselma salavat getirmedendalrlarsa, kyamet gn, bu meclisleri onlara hasretve nedametten baka bir ey olmayacaktr! Allahonlara, bu yzden isterse azap eder, isterse balar.Hadis, Tirmiz, Snen

Cabir bin Abdullahn, Peygamberimizden rivayetinegre Zikrin efdal ve stn (L ilhe illallah), duannekmel ve stn de (Elhamd lillahdr).Hadis, Tirmiz, Snen

ki kelime vardr ki dilde hafif, terazide ardr veRahman olan Allah a pek sevgilidir. OnlarSubhanallahi ve bihamdihi, subhanallahil azimdir.Hadis, Sahihi Mslim

Her kim sabaha eritii, akama eritii srada yzkere Subhanallahi ve bihamdihi derse kyamet gn,hibir kimse onun okuduu duadan stnngetiremez. Ancak, onun syledii bu dua kadarsylemi olan veya ondan daha fazlasn sylemibulunan kimse mstesnadr. buyurmutur.Hadis, Sahihi Mslim

Peygamberimizin akladklarna gre n Yce AllahBen, kulumun zann indindeyim. Hakknda, inancnagre ilem yaparm. Kulum, beni zikrettii zaman, benonun yanndaym. Eer o, beni, kendi nefsindezikrederse, ben de onu, kendi nefsimde zikrederim.Eer o beni bir topluluk iinde zikrederse, ben de onu,iinde zikrettii topluluktan daha hayrl olan birtopluluk iinde zikrederim.

O, bana, bir kar yaklarsa, ben, ona bir arnyaklarm! O, bana, bir arn yaklarsa ben ona bir


55/61

54

kula yaklarm! O, bana, yryerek gelirse, ben ona

koarak gelirim!Buhari, Muslim

Kulum, nfilere devam edip bana yle yaklar kinihayet ben onu severim. Sevince de kendisinin gzleriolurum, greceini, onlarla grr. Kulaklar, olurum,duyacan onlarla duyar. Ayaklar olurum. Yryeceizaman, onlarla yrr. Bana snacak olursa, onubarndrr, korurum. Bana dua ederse, duasn kabulederim. Benden bir ey isterse, istediini veririm.Mafiret dilerse, kendisini mafiret ederim.buyurmutur.

Abdurrezzak Musannef, Ahmed bin HanbelPeygamberimiz buyururlar ki: Rabbini zikredenle,zikretmeyenin misali diri ile lye benzer!

inde Allah zikredilen ev ile iinde Allah zikredilmeyenevin misali, l ile diri gibidir!Buhari, Muslim

Peygamberimiz: Size, hayrl olanlarnz habervereyim mi? diye sordu. Evet! Y Reslallah! Haberver! dediler.Peygamberimiz: Sizin hayrl olanlarnz, onlardr ki,kendileri grldkleri zaman, n yce Allah,hatrlanr! buyurdu.

Amellerinizin en hayrlsn ve Rabbiniz katnda entemizini ve derecelerinizi en ok ykselteni ve sizin iinaltn, gm vermenizden ve dmannzla sabahleyinkarlap boyunlarn vurmanzdan ve onlarn da sizinboyunlarnz vurmasndan daha hayrl olann habervereyim mi? diye sordu. Evet! Y Reslallah! Haberver! dediler. Peygamberimiz: n yce Allahzikretmektir! buyurdu.Ahmed bin Hanbel, Msned; Tirmizi

Adamn biri Peygamberimize: Hangi cihadn ecri daha


56/61

55

byktr? diye sordu. Peygamberimiz n yce Allah

en ok zikredenlerinki! buyurdu. Adam Hangi orularnecri daha byktr? diye sordu. Peygamberimiz nyce Allah en ok zikredenlerinki! buyurdu. Bundansonra adam, namaz klanlar, zekt verenler, haccagidenler ve sadaka verenler iin de ayn soruyu sordu.Peygamberimiz de bunlarn hepsine n yce Allahen ok zikredenlerinki! buyurdu.Bunun zerine Hazret-i Eb Bekir, Hazret-i mere YEb Hafs! Hayrn tmn Allah zikredenler, alp gitti!dedi. Peygamberimiz Evet buyurdu.Ahmed bin Hanbel, Msned

Muaz bin Cebelden rivayet edilen hadise gre: demolunu, kyamet gnnde, Allahn azabndan, zikiramelinden bakas kurtaramayacaktr!Tirmizi, bn-i Mace, Ahmed bin Hanbel

Enes bin Mlik: Reslullah Aleyhisselm Hibir cematyok ki toplansnlar, Allah zikretsinler ve bunda, Allahnrzasndan bakasn istemesinler de semadan birseslenici, kendilerine gnahlarnz, hasenelereevrilmitir ve sizler, mafiret edilmi olarak kalknz!diye seslenmi bulunmasn! buyurdu. demitir.Ahmed bin Hanbel, Msned

Peygamberimiz birgn, Cennet bahelerineuradnzda yararlannz! buyurdu.

Cennet baheleri nedir? diye sordular.Peygamberimiz: Zikir halkalardr! buyurdu.Ahmed bin Hanbel, MsnedPeygamberimiz buyurmulardr ki: Kim, sabahnamazn cemaatle kldktan sonra oturup gnedouncaya kadar n yce Allah zikreder, sonra da ikirekt namaz klarsa, kendisi tam bir hac ve tam bir


57/61

56

umre sevab gibi sevap kazanr.

Tirmizi, Snen

Bir Hadis-i erife gre: Bir cemaat, bir mecliste otururda n yce Allah zikretmeden ve Peygamberaleyhisselt vesselma salavat getirmedendalrlarsa, kyamet gn, bu meclisleri onlara hasretve nedametten baka bir ey olmayacaktr! Allahonlara, bu yzden isterse azap eder, isterse balar.Tirmizi, Snen

Eb ZerrlGfar der ki: Ya Reslallah! Bana, bir

tavsiyede bulun? dedim.Reslullah: Bir gnah ilediin zaman, arkasndan birhasene yetitir ki onu yok etsin! buyurdu.

Ya Reslallah! La ilhe illallah, hasenattan mdr? diyesordum.Reslullah: O, hasenatn en stndr! buyurdu.Eb ZerrlGfar der ki: Ya Reslallah! Bana, birtavsiyede bulun? dedim.Reslullah: Bir gnah ilediin zaman, arkasndan birhasene yetitir ki onu yok etsin! buyurdu.

Ya Reslallah! La ilhe illallah, hasenattan mdr? diyesordum.Reslullah: O, hasenatn en stndr! buyurdu.Ahmed bin Hanbel, Msned

Eb Hreyrenin rivayetine gre: Peygamberimizimannz yenileyiniz! buyurdu.

Ya Reslallah ! manmz nasl yenileyelim? diyesoruldu.Peygamberimiz: La ilhe illallah szn ok oksyleyerek! buyurdu.Ahmed bin Hanbel, Msned


58/61

57

Ya Reslallah! Allaha hangi sz daha sevimlidir? diye

sorulunca, Peygamberimiz n yce Allahn melekleri,kullar iin semi olduu Subhanallahi ve bihamdihiszdr.

ki kelime vardr ki dilde hafif, terazide ardr veRahman olan Allah a pek sevgilidir. Onlar

Subhanallahi ve bihamdihi, subhanallahil azimdir.Sahihi Mslim

Her kim sabaha eritii, akama eritii srada yzkere Subhanallahi ve bihamdihi derse kyamet gn,hibir kimse onun okuduu duadan stnngetiremez. Ancak, onun syledii bu dua kadarsylemi olan veya ondan daha fazlasn sylemi

bulunan kimse mstesnadr. buyurmutur.Sahihi Mslim

Peygamberimiz in zevcesi Hazret-i Safiyye der kiTesbih ekmekte kullandm drt bin hurma ekirdeinmde bulunduu srada Reslullah yanma girdi.

Ey Huyeyin kz! Nedir bunlar? diye sordu.Bunlarla tesbih ekerim. dedim.Reslullah aleyhisselt vesselm bana dikildiimmddet iinde bundan daha ounu ekecein tesbihyok mu? Ben, sana ekmekte olduun tesbihten dahaok olann reteyim mi? diye sordu. ret bana yaReslallah! Dedim. Bunun zerine Reslullahaleyhisselt vesselm: Subhanallahi vebihamdihiadede halkh (Allah yarattklar saysnca tesbih ederve ona hamdederim!) de! buyurdu.Tirmizi, Snen

Peygamberimiz in zevcelerinden Hazret-i Cveyriye birgn sabah namazn kld srada veya kldktan sonranamazghnda, dua ve Allah zikir ederken,Peygamberimiz onun yanna urayp ayrlmt.kulukvakti veya gndzn yars olduu sralarda


59/61


60/61

59

darlkta Allaha hamd edip durmu olan hamd

edicilerdir! buyurmutur.Taberani Mcemus-sair


61/61

28-kûrân'datesbîh ve zikr

Documents