8413801371 - neitham thar/2017/october/ht-31-10-2017.pdf · 31/10/2017  · lawm a, a biel mipui...

4
Hmasawnna Thar ( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r ) ___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________ Estd. 1984 dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police staon : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600 sp Hotline number: 7085-256-377 GAS NEWS Agency : SAS Booking :26th. May., 2017 to 26th. June, 2017 delivery :31 -10-2017 (tUe) Time : 9AM ll stock last stOCK : 306/-rate:Rs. 749/- Hmasawnna Thar Vol - 33/29 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy changer (october) 31, 2017 thawleni (tuesday) NEWS TOMKIM CHANCHIN LAKTAWI RADIANT E L E C T R I C A L S Lighthouse Lane Tiddim Road, Churachandpur Electric hmangruo chikim, company hran hran kutsuok (multi brand) kan nei, mi hung pan ro Discount khawm kan pek thei. # 8413801371 AG H/S Golden Jublee \hul ccPur: Assemblies of God (AG) High School in October 31, 2017 (vawisun) a an School Golden Jubilee ropui le puithu taka hmang an tum chu ruosur nasat lei- in la \hul phawt a nih tiin Principal, AG High School chun inhriettirna a siem. Reformation Day an hmang ding ccPur: Reformed Pres- byterian Church, NEI chun October 31, 2017 hin kum tina an lo inser hlak angin RPCNEI Kohran chun India hmasak a Lo- cal Kohran 97 haiah ‘Ref- ormation Day’ kum 500 (1517-2017) tlingna ur- sun taka hmangin inser an tih. Hmun \henkhata chun ruoi\hea inser an tum bawk a nih. Reformation Day hi kum 1517 a inthawk Ger- man rama hmang \an a ni a, kum 1717 a kum 200 a tlinga inthawk official ta- kin October 31 hi rambung dang dang haia khawm Reformation day-a inser a hung nita pei a nih. NHIDCL team in Tipaimukh Road an enfel Lampui siem vat a ni theina dinga hma an hung lak ding thu an hril Pherzawl: Central sawrkar in Tipaimukh road ngirhmun enfel dinga a hung tir angin National Highways & Infrastructure Development Corporation Ltd. (NHIDCL) team hai chu October 27 -28th Oc- tober, 2017 (Ni 2 sung) hai khan Hmar bielah inzinin Tipaimukh Road siemna ding le inzawmin lampui ngirhmun felfai taka an va enfel hnungin dam takin an hung kir nawk tah. Lampui ngirhmun enfel (survey) dinga fe NHIDCL team fehai chu- Sarvan- jit, Manager (Deputy) le a rawihai Site Engineer pak- hat an ni a, anni hi Tv Lal- hmangai (PRO, Dr. L. Fi- mate) in a fepui tawl a nih. NHIDCL team haia in- thawk chanchin ei dawng danin, Tipaimukh Road mit ngeia an zu hmu thei chu an lawm a, a biel mipui han har- satna nasa takel an tuok hai khawm chieng taka hmuin an zu hriet bawk a nih. Bukpi chen lam (pucca road) inhawi takin an tlan a, Pherzawl lampui \hatna hrim hrim um talo, motor khawm nuom ela lut thei ta lova a zuk um el chu Sur- vey team hin mak an ti hle niin ei thu dawngna chun a hril. Chanchin ei dawng danin survey team fe hai hi Pherzawl le Damdiei inkar an tlung hin lampui \hatnaw leiin kir nawk el khawm an nuom thu an hril a. Lampui hai \ha taka inkhi (measurement) hai lain an zieklut a. Sienkhawm Pher- zawl-a inthawk chun mea- surement khawm mumal takin an lak thei tanaw niin ei thu dawngna chun a hril. October 27, 2017 zan khan Parbung-ah an riek a, a zing October 28, 2017 khan Lungthulien an pan a, Tipaimukh le Tuivai leilak zu hmu ngei tumin an fe a, sienkhawm lampui \hatnaw leiin a hmun an zu tlung thei nawh. Hi le inzawm hin Sipui- kawn bek zu tlung dingin Dr L. Fimate chun Lungth- ulien khuomihai ama sum sengin motor dang a lo in- buotsaitir a, sienkhawm lampui \hatnaw leiin an tlung thei tanaw a. A hmun an tlung thei tanaw lei >>sunzawmna page 4-ah Run for Unity ccPur: October 31, 2017, 8AM a inthawk hin District Administration hmalaknain Sardar Vallabhai Patel pi- engchampha le inzawmin Rashtriya Ekta Diwas Na- tional Unity Day hmang- nain District Hospital a inthawk Peace Ground, Tuibong chenin ‘Run for Unity’ ti thupui hmangin marathon um a tih. Marathon a hin gov- ernment officials, CAPF personnel, Philanthropic Organisations hai bakah mitin \hang seng dingin DC, CCPur chun fielna le inhriettirna a siem. All Party meeting-ah NPF an \hang: CM imPhal: October 28, 2017 a Chief Minister’s Secretariat, Imphal-a All Political Party meeting a khan NPF State Unit Presi- dent \hangsain NPF MLAs le an palaihai an \hang tawl tiin Manipur CM N. Biren Singh chun Social Net- working site Facebook-ah a post. Selkaltu pawl Con- gress Party le Shiv Sena, Manipur State Unit hai chun NPF MLA-hai an \hang nawh tiin Manipur a Sawrkarna cheltu BJP Sawrkar chu hrilfiena siem dingin an phut a nih. Mao Gate-ah kangmei a suok imPhal: Zani hmasa zan khan Mao Gate, Se- napati District ah kangmei a suok a, motor work- shop 2, Garage 2 le Pan Dukan hai a kang a, thil cheng tam tak manhu a kang siet a, mihriem thi le hliem ruok chu an um nawh. Kangmei suok \anna chieng taka hriet a ni naw a, sienkhawm elec- tric fe suola inthawka in\an ni dinga ring a nih. Tui tam leiin harsatna an tuok imPhal: October 29, 2017 a inthawka chawl lova ruo a sur leiin Ma- nipur phairam biel singa chenghai chun tui tam leiin harsatna nasa tak an tuok. Hmun \henkhatah lem chu tui a lien a, leilet bu nasa takin a suksiet. Imphal khawpui sun- gah khawm tuihawk an tlingkhawm nasa a, lam- lien le kawtthler haiah tui pal thei khawpin a luong a, kelawng fe le motor a tlan hai ta ding khawmin harsatna nasa tak an tlun pha. Chun, hmun inhnu- oinaa um hai in sungah tui a luong lut bawk leiin har- satna nasa tak an tuok pha bawk. Saikul a kut hmang ding \hul imPhal: October 30, 2017 a Saikul Block Level Kut Committee, 2017 huoihawtnaa Saikul hmuna Saikul Block Level Kut, 2017 hmang dinga ti chu ruosur tam leia \hul a nih tiin Saikul Block Lev- el Kut Committee, 2017 chun thusuok an siem. Saikul Block Level-a Kut hmangna hi November 4, 2017 a nei lem ni dinga hril a nih. College Student’s Union election imPhal: Zanikhan Ma- nipur phairam biel sunga Government Colleges le Government Aided Col- leges hai chun Student’s Union election an nei. Kumbi College Gate tu ti hriet lo han an kal tlat leiin Kumbi College Student’s Union election ruok chu nei thei a ni nawh. College Student’s Union election hi zani zing dar 9 a inthawk sun dar 12 inkar sung khan nei a ni a, buoina suok hriet a ni nawh. Election nei hi Govt. Colleges 25 niin ei thu dawngna chun a hril. THANGKO Pu c thangkhuma (81) s/o (L) Rev. Kunga of Simveng chun Oct. 30, 2017 zan dar 8:15 khan a thi a, October 31, 2017 hin Lamka thlanmuolah a ruong vuiliem ning a tih. Tipaimukh Biel hi theinghil ngai nawng ka tih: Dr L. Fimate ccPur: Tipaimukh BJP Mandal le hnam ta dinga mi \hahnemngai mi 30 chuong hai chun October 30, 2017 khan VTI Audi- torium-ah MIMER Direc- tor thar dinga ruot Dr L. Fimate inpawlpuina an nei. Hi huna Dr L. Fimate in thu a hrilnaa chun, ‘ei hnam politics hi mimal politics ni lova, Development Politics hi HI, HYA, HSA, BJP workers, Congress Work- ers le Organisation dang dang hai le la hriltlang chu a duthusam dan tak a ni thu a hril a. Chu hun chu ei la tlung thei ngei khawm ka beisei. Tulai indawnna tam tam em, ‘Mizoram tieng I fe chun Manipur-a I sin hma- bak I chawlsan ding am? ti hi a nih tiin a hril. Hmar mipui ta dinga ka thilthaw tum chawlsan nawng ka ta, a bik takin Hmarhai Je- rusalem Tipaimukh biel hi theinghil ngai nawng ka tih tiin Dr Fimate chun a hril. Isu Krista’n, In ta din- gin hmun siemin ka fe ding a nih a ti ang khan ka sin va chel ding hi mi ngai pek ro. Mizoram-a ei hnam chanpui hai thei ang anga \hangpui le Mizoram le Tipaimukh infepawna hai en zing thei le a biel mipuihai khawm ka sinthawnaa inthawkin awlsam nawk zuolin ka \ hangpui thei ngei ka ka ring bawk. Tipaimukh tlangval in Mizoram a Medical College hmasa tak a van dinpui ding angin lo ngai inla, ka hming tawpna a khawm ‘a’ bel ni ngai naw nih tia hrilin, thaw ding ei la hau hle a nih tia hri- lin, \awng\ainaa nasa nawk zuola lo san dingin ngenna a siem. Hnam ta dinga hmal- akna Jiri-Tipaimukh road khawm kum tharah \an a ni ta ding thu le tukhawm hin Thingpuikuol chen survey thaw zo a ni a, hi lampuia hin Leilak khawm 20 chu- ong a \ul ngei dinga ngai a nih. BJP in election promise a nei 20 hieng Khangbawr, Rawvakawt, Sipuikawn, Ruongnau, Damdiei, Par- bung, Lungthulien, Kan- grengdawr marketing le a dang dang hai kha bawzui pei le sawrkarah process mek a nih tiin Dr Fimate chun a hril. Hi huna hin mipui tienga inthawk indawnna dang dang um hai Dr Fi- mate chun a dawn a, tuta Mizorama a sin va chel ding chu Director-a in\ hung ringawt ni lova a sawrkar fed an enin hang thaw pui rak chun hnam ta ding khawma \angkaina tam tak um thei dinga a hriet leia inthawkdawk tum a ni thu Dr Fimate chun a hril. Hi huna hin Tipaimukh Road survey team inrawitu Tv. Lalhmangai khawmin report a pek. Hun hmangna hi Pu L. Rohlun in a kei\huoi a, hun hawng \awng\aina Pu Lal- ringum in a nei a, hun khar \awng\aina chu Rev. Dr Lalkhawlien Pulamtein a nei. (Input: Lalnunthang Songate) Corruption Sukbona Dingin Ei |hang Tlang A |ul: CM imPhal: Chief Minis- ter Mr Nongongbam Biren Singh chun, ei rama cor- ruption zung inthuk tak lo kei ta chu sukbona dingin a sawrkar tharin theitawp suoin a bei meka chu, zung a lo kei inthuk taluo ta leiin sukbona ding chun ei renga \hangruola ei do tlang a pawimaw/\ul tah niin a hril. Hi thu hi “Vigilance Awarness Week” October 30 a inthawka November 4 chen aw ding corruption sukbona ding le dona hapta hmangna ding hun hawng- naa a hril a nih. “Mi tin huop hmasawnna indiktak a um theina ding chun cor- ruption (fakruk-hlepruk le thil indiknaw taka thaw) hi ei sukbo phawt a \ul” tiin a hril. Chief Minister chun corruption dona kawnga mipui \hangpuina le ditsak- na ngenin, “Corruption hin ei ramah zung inthuk takin a lo kei ta a. Kil tin a ngein a faksiet zo ta leiin sukbo ding chun level tinah thaw a \ul ta a. Ei ram social economy a faksiet nasa em em a. Mirethei le mihausa a thlier nawh a. Mirethei le hausahai kar a suk hla tiel tiel bawk a nih” tiin mipui- in sawrkar hmalakna thei tawpa lo thlawp dingin a ngen. Chief Minister chun BJP \huoi sawrkar chun corruption sukbo tak tak a nuom leiin a hming mei mei ni lovin Anti-Corrup- tion Cell, Grievance Cell, Monitoring Cell hai, Chief Minister Secretariat ah hawng/sie a ni thu a hril. “Hieng Anti-Corruption Cell le Grievance Cell hai hmang hin corruption (in- dik nawtaka thil thaw reng reng) do a ni a. Sawrkar thawktu khawm tamtak an sina inthawka ban an nih tah a. Thil indiknaw thaw hrietuhai chun an rang thei angin hung hril pei ro” a tih bawk. Corruption sukbona dinga sawrkar hmalakna tlangpui chu indik naw taka sawrkar sum (mipui sum) hmangtu le farutuhai le, mihai kuoma inthawka pawisa fak tumna leia thil indik naw taka (manbo ding man uma thaw dam), an sin ding rengah pawisa hlawa thil thawhai an ni tlangpui niin a hril. “Ieng ang complaint khawm nisien, Grievance Cell website le telephone number bakah Anti Corrup- tion Cell ah hril thei zing a nih” tiin a hril. Hienghai baka hin thla tina nei hlak Peoples’ Day (Meeyamgi Numit) le Hill Leaders’ Day haiah ama kuomah direct-in \awngbau annawleh ziekin hril thei niin a hril bawk. “Hieng Nihaia hin de- partment hran hran abikin Medical Department, Ma- nipur State Co-operative Bank Ltd, Education (S), Youth Affairs and Sports, Minority and Other Back- ward Classes, Social Wel- fare, Police Departments le Manipur State Illness As- sistance Fund hai chu a \ul ang anga bawzui nghal thei dinga inring saa umzing an nih” tiin a hril bawk. Corruption thu bakah harsatna neihaiin \hang- puina an hni nuom khawma, medical inenkawlna ding, loan, scholarship le thil dang dang hni thei niin a hril bawk. “Hieng hi sawrkarin direct-a mipui le indaina um lova inbiekpaw theina a ni a. Corruption a suktlawm leiin hmang \angkai tum ei tiu” tiin fielna a siem. Corruption sukbo/ dodalna dinga ‘Vigilance Awareness Week’ hi Cen- tral Vigillance Commission (CVC) huoihawtna hnu- oiah “My Vision – Corrup- tion Free India” ti thupui hmanga inser/hmang a nih. (DIPR) Naupangin Iem A Thaw Thei Ti Nekin Iem A Hriet Ti Indawn Lem Ding A Nih: Guv imPhal: Governor Dr Najma Heptullah chun, tu- lai khawvel naupang chu an changkang taluo ta a. An kutpha chungah (mo- bile phone a inthawkin) thil iengkim an hriet zung zung thei ta leiin, naupangin iem a thaw thei a ti fie nekin iengzam an hriet a tia inkh- ina hi ei education system inghatna le fedan ding ni ta lem dinga \ha niin a hril. Hi thu hi Council of Higher Education Manipur (CHSEM) kum 25 a tling Silver Jubilee lawmna, MSFDC Auditorium khuol- liena \hanga thu a hrilnaa Pi Heptullah in a hril a ni a. Council hin kum 25 sun- gin thil tamtak introduced le thaw suok a nei taa chu a pawimaw tak chu ‘digitali- zation’ a nih tiin a hril. “Tulai naupang chu eini hun lai nekin an changkang ta a. An kutpha chunga khawvel po po fang thei, science le technology hmangruo nei ta an ni lei- in, thiemna varna, hrietna sukpungna dinga an hmang \angkai thei dan ding ngaituo hi a hlawk vieu ding a nih” tiin naupan- gin technology an hmang pawngpaw khap bur neka hmang \angkai dan ngaitu- opui a \ha lem thu a hril. A mimal thiemna le thiem nawna thu hrilin, >>sunzawmna page 4-ah NABARD Office-ah Bankers Meeting nei ccPur: October 30, 2017, 1:00PM khan DDM NABARD Office, Hmuia Veng, CCPur-ah 5th Block Level Bankers Committee (BLBC) meeting nei a ni a, Thangchinkhup Guite, AGM, NABARD; N. Hau- zel, LDM, CCPur; Mangta Soute, Manager, RBI hai bakah CCPur District sun- ga Bank tum tuma Manager hai an \hang tawl. Meeting huna hin CC- Pur block sunga bank hai sin thaw dan, DCC/DLRC meeting huna thutlukna lo siem ta hai ennawnna an nei a ni a, Oct. 30- No- vember 4, 2017 inkar sung Vigilance Week hmang ding le inzawmin Meet- ing \an hma hin Integrity pledge hun an hmang a. Bank Branch \henkhatin loan an pek hai kuoma in- thawk pawisa an lak hlak ti report um chungthuah Bank Manager hai chu hiengang thil ching ta lo dinga inhri- ettir an nih. >>sunzawmna page 4-ah HYA Dr HT Sangliana rolling tropy final ccPur: HYA-12th Gen. Conf., 2017 Dr. HT San- gliana Rolling Trophy Football & Volleyball Fi- nal Match Oct. 31, 2017 dar 1:00 PM hin Sielmat Playground, CCPur ah nei thleng ning a ta, Chief Guest in Pu Shyam Lal Poonia IAS, DC CCPur, Guests of Honour in Pu Rakesh Balwal, SP CCPur & Pu Michael Ginzasuan, DSO CCPur, Functional President in Pu Lalramsang Infimate MCS, Addl. DC CCPur le Chief Host in Pu HK Joute \hang a tih. Nemcha Kipgen-in Nasethai Sikul Hotu Ding Pek A Tiem imPhal: Social Welfare minister Pi Nemcha Kipgen chun, nakawr sethai kaina Government Deaf & Mute School, Takyel-a zirtir- tu hotu indai nawna chu phuhrukna dingin iengkim peifel a ni ta a. Sawtnawte ah sie an ni ta ding niin a hril. Hi thu hi a sikul kum 33 a tlingna 33rd Founda- dation Day an hmangna huna a hril a nih. Minister chun, Rights of Persons With Disabilities Act, 2016 hnuoia ham\hatna an hmu thei dinghai po po chu kim taka an hmu/dawng theina dingin a department le department inzawmpui dang danghaiin thei tawp an suo zing thu a hril bawk. Social welfare minister a nina angin, hieng anga pi- eng dnglamhai hai sukhma- sawnna dinga indin sikul hi mi tinin hma a sawn zuol theina dinga mani theina hmazawn sengah \hang- pui dingin ngenna a siem a. Thuneitu le enkawltuhai khawm an harsatna thilhai chu ip lova hril pei dingin an fui bawk. Hi sikula student le mipui pung khawmhai kuomah thu hrilin, piengke- na ruol ban lo mi \henkhat mi ropuihai chanchin a hril a. Student hai chun an thei- na chi hran hran (talent) hai sukpunga mi ropui ni ve tum dingin an fui a. Entawn dingin Helen Keller le Sud- ha Chandran hai chanchin dam a hril pek. Zirtuhai khawm sikul subject bakah thiemna chi hran hran naupanghai an inchuktir leiin lawmthu a hril. Lungrila tumruna hi thil theilo dinga inlang khawm thaw theina a nizie a hril bawk. HSCL 2016-17 Exam- a thaw \ha bik student le 2017 –a Best Teacher hai kuomah lawmman inhlan an nih. (DIPR) EL Scism H/S Golden Jubilee lawm ccPur: October 30, 2017, 10AM a inthawk khan EL Scism High School, Salem Veng chun an school Jubilee Hall-ah Golden Jubilee lawmna an nei. Hi huna hin Lt. Colo- nel TT Joseph, Second in Command 25 Assam Rifles khuollienin a \hang a, Ma- jor Pankaj Giri, 25 Assam Rifles guest of honour in a \hang. Khuollien L. Colonel TT Joseph chun, El Scism High School in kum 50 hmel hmu theia a um a lawmpui thu a hril a. School \hatna dingin thawktu hai chunga chau an nghat naw a, nu le pa hai chunga khawm nasa takin an nghat a nih tiin a hril. Student hai >>sunzawmna page 4-ah

Upload: others

Post on 22-Apr-2020

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: 8413801371 - Neitham Thar/2017/October/HT-31-10-2017.pdf · 31/10/2017  · lawm a, a biel mipui han har-satna nasa takel an tuok hai khawm chieng taka hmuin an zu hriet bawk a nih

Hmasawnna Thar( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r )

___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________

Estd. 1984dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747

police station : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239

dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/

8258 057 887 / 8974 103 600sp Hotline number:

7085-256-377

GAS NEWS Agency : SASBooking :26th. May., 2017 to 26th. June, 2017delivery :31 -10-2017 (tUe) Time : 9AM till stock laststOCK : 306/-rate:Rs. 749/-

Hmasawnna Thar Vol - 33/29 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy

changer (october) 31, 2017 thawleni (tuesday)

NEWS TOMkiMcHANcHIN LAKTAWI

RADIANT E L E C T R I C A L S

Lighthouse LaneTiddim Road, Churachandpur

Electric hmangruo chikim, company hran hran kutsuok

(multi brand) kan nei, mi hung pan ro

Discount khawm kan pek thei.

# 8413801371

AG H/S Golden Jublee \hul

ccPur: Assemblies of God (AG) High School in October 31, 2017 (vawisun) a an School Golden Jubilee ropui le puithu taka hmang an tum chu ruosur nasat lei-in la \hul phawt a nih tiin Principal, AG High School chun inhriettirna a siem.

Reformation Day an hmang dingccPur: Reformed Pres-byterian Church, NEI chun October 31, 2017 hin kum tina an lo inser hlak angin RPCNEI Kohran chun India hmasak a Lo-cal Kohran 97 haiah ‘Ref-ormation Day’ kum 500 (1517-2017) tlingna ur-sun taka hmangin inser an tih. Hmun \henkhata chun

ruoi\hea inser an tum bawk a nih. Reformation Day hi kum 1517 a inthawk Ger-man rama hmang \an a ni a, kum 1717 a kum 200 a tlinga inthawk official ta-kin October 31 hi rambung dang dang haia khawm Reformation day-a inser a hung nita pei a nih.

NHIDCL team in Tipaimukh Road an enfelLampui siem vat a ni theina dinga hma an hung lak ding thu an hril

Pherzawl: Central sawrkar in Tipaimukh road ngirhmun enfel dinga a hung tir angin National Highways & Infrastructure Development Corporation Ltd. (NHIDCL) team hai chu October 27 -28th Oc-tober, 2017 (Ni 2 sung) hai khan Hmar bielah inzinin Tipaimukh Road siemna ding le inzawmin lampui ngirhmun felfai taka an va enfel hnungin dam takin an hung kir nawk tah. Lampui ngirhmun enfel (survey) dinga fe NHIDCL team fehai chu- Sarvan-jit, Manager (Deputy) le a rawihai Site Engineer pak-hat an ni a, anni hi Tv Lal-hmangai (PRO, Dr. L. Fi-

mate) in a fepui tawl a nih. NHIDCL team haia in-thawk chanchin ei dawng

danin, Tipaimukh Road mit ngeia an zu hmu thei chu an lawm a, a biel mipui han har-

satna nasa takel an tuok hai khawm chieng taka hmuin an zu hriet bawk a nih. Bukpi chen lam (pucca road) inhawi takin an tlan a, Pherzawl lampui \hatna hrim hrim um talo, motor khawm nuom ela lut thei ta lova a zuk um el chu Sur-vey team hin mak an ti hle niin ei thu dawngna chun a hril. Chanchin ei dawng danin survey team fe hai hi Pherzawl le Damdiei inkar an tlung hin lampui \hatnaw leiin kir nawk el khawm an nuom thu an hril a. Lampui hai \ha taka inkhi (measurement) hai lain an zieklut a. Sienkhawm Pher-zawl-a inthawk chun mea-

surement khawm mumal takin an lak thei tanaw niin ei thu dawngna chun a hril. October 27, 2017 zan khan Parbung-ah an riek a, a zing October 28, 2017 khan Lungthulien an pan a, Tipaimukh le Tuivai leilak zu hmu ngei tumin an fe a, sienkhawm lampui \hatnaw leiin a hmun an zu tlung thei nawh. Hi le inzawm hin Sipui-kawn bek zu tlung dingin Dr L. Fimate chun Lungth-ulien khuomihai ama sum sengin motor dang a lo in-buotsaitir a, sienkhawm lampui \hatnaw leiin an tlung thei tanaw a. A hmun an tlung thei tanaw lei >>sunzawmna page 4-ah

Run for UnityccPur: October 31, 2017, 8AM a inthawk hin District Administration hmalaknain Sardar Vallabhai Patel pi-engchampha le inzawmin Rashtriya Ekta Diwas Na-tional Unity Day hmang-nain District Hospital a inthawk Peace Ground, Tuibong chenin ‘Run for Unity’ ti thupui hmangin marathon um a tih. Marathon a hin gov-ernment officials, CAPF personnel, Philanthropic Organisations hai bakah mitin \hang seng dingin DC, CCPur chun fielna le inhriettirna a siem.

All Party meeting-ah NPF an \hang: CM

imPhal: October 28, 2017 a Chief Minister’s Secretariat, Imphal-a All Political Party meeting a khan NPF State Unit Presi-dent \hangsain NPF MLAs le an palaihai an \hang tawl tiin Manipur CM N. Biren Singh chun Social Net-

working site Facebook-ah a post. Selkaltu pawl Con-gress Party le Shiv Sena, Manipur State Unit hai chun NPF MLA-hai an \hang nawh tiin Manipur a Sawrkarna cheltu BJP Sawrkar chu hrilfiena siem dingin an phut a nih.

Mao Gate-ah kangmei a suokimPhal: Zani hmasa zan khan Mao Gate, Se-napati District ah kangmei a suok a, motor work-shop 2, Garage 2 le Pan Dukan hai a kang a, thil cheng tam tak manhu a

kang siet a, mihriem thi le hliem ruok chu an um nawh. Kangmei suok \anna chieng taka hriet a ni naw a, sienkhawm elec-tric fe suola inthawka in\an ni dinga ring a nih.

Tui tam leiin harsatna an tuokimPhal: October 29, 2017 a inthawka chawl lova ruo a sur leiin Ma-nipur phairam biel singa chenghai chun tui tam leiin harsatna nasa tak an tuok. Hmun \henkhatah lem chu tui a lien a, leilet bu nasa takin a suksiet. Imphal khawpui sun-gah khawm tuihawk an

tlingkhawm nasa a, lam-lien le kawtthler haiah tui pal thei khawpin a luong a, kelawng fe le motor a tlan hai ta ding khawmin harsatna nasa tak an tlun pha. Chun, hmun inhnu-oinaa um hai in sungah tui a luong lut bawk leiin har-satna nasa tak an tuok pha bawk.

Saikul a kut hmang ding \hulimPhal: October 30, 2017 a Saikul Block Level Kut Committee, 2017 huoihawtnaa Saikul hmuna Saikul Block Level Kut, 2017 hmang dinga ti chu ruosur tam leia \hul a

nih tiin Saikul Block Lev-el Kut Committee, 2017 chun thusuok an siem. Saikul Block Level-a Kut hmangna hi November 4, 2017 a nei lem ni dinga hril a nih.

College Student’s Union electionimPhal: Zanikhan Ma-nipur phairam biel sunga Government Colleges le Government Aided Col-leges hai chun Student’s Union election an nei. Kumbi College Gate tu ti hriet lo han an kal tlat leiin Kumbi College Student’s

Union election ruok chu nei thei a ni nawh. College Student’s Union election hi zani zing dar 9 a inthawk sun dar 12 inkar sung khan nei a ni a, buoina suok hriet a ni nawh. Election nei hi Govt. Colleges 25 niin ei thu dawngna chun a hril.

THANGKOPu c thangkhuma (81) s/o (L) Rev. Kunga of Simveng chun Oct. 30, 2017 zan dar 8:15 khan a thi a, October 31, 2017 hin Lamka thlanmuolah a ruong vuiliem ning a tih.

Tipaimukh Biel hi theinghil ngai nawng ka tih: Dr L. Fimate

ccPur: Tipaimukh BJP Mandal le hnam ta dinga mi \hahnemngai mi 30 chuong hai chun October 30, 2017 khan VTI Audi-torium-ah MIMER Direc-tor thar dinga ruot Dr L. Fimate inpawlpuina an nei. Hi huna Dr L. Fimate in thu a hrilnaa chun, ‘ei hnam politics hi mimal politics ni lova, Development Politics hi HI, HYA, HSA, BJP workers, Congress Work-ers le Organisation dang dang hai le la hriltlang chu a duthusam dan tak a ni thu a hril a. Chu hun chu ei la tlung thei ngei khawm ka beisei. Tulai indawnna tam tam em, ‘Mizoram tieng I fe chun Manipur-a I sin hma-bak I chawlsan ding am? ti hi a nih tiin a hril. Hmar mipui ta dinga ka thilthaw tum chawlsan nawng ka ta, a bik takin Hmarhai Je-rusalem Tipaimukh biel hi theinghil ngai nawng ka tih tiin Dr Fimate chun a hril. Isu Krista’n, In ta din-gin hmun siemin ka fe ding

a nih a ti ang khan ka sin va chel ding hi mi ngai pek ro. Mizoram-a ei hnam chanpui hai thei ang anga \hangpui le Mizoram le Tipaimukh infepawna hai en zing thei le a biel mipuihai khawm ka sinthawnaa inthawkin awlsam nawk zuolin ka \hangpui thei ngei ka ka ring bawk. Tipaimukh tlangval in Mizoram a Medical College hmasa tak a van dinpui ding angin lo ngai inla, ka hming tawpna a khawm ‘a’ bel ni ngai naw nih tia hrilin, thaw ding ei la hau hle a nih tia hri-lin, \awng\ainaa nasa nawk zuola lo san dingin ngenna a siem. Hnam ta dinga hmal-akna Jiri-Tipaimukh road khawm kum tharah \an a ni ta ding thu le tukhawm hin Thingpuikuol chen survey thaw zo a ni a, hi lampuia hin Leilak khawm 20 chu-ong a \ul ngei dinga ngai a nih. BJP in election promise a nei 20 hieng Khangbawr, Rawvakawt, Sipuikawn,

Ruongnau, Damdiei, Par-bung, Lungthulien, Kan-grengdawr marketing le a dang dang hai kha bawzui pei le sawrkarah process mek a nih tiin Dr Fimate chun a hril. Hi huna hin mipui tienga inthawk indawnna dang dang um hai Dr Fi-mate chun a dawn a, tuta Mizorama a sin va chel ding chu Director-a in\hung ringawt ni lova a sawrkar fed an enin hang thaw pui rak chun hnam ta ding khawma \angkaina tam tak um thei dinga a hriet leia inthawkdawk tum a ni thu Dr Fimate chun a hril. Hi huna hin Tipaimukh Road survey team inrawitu Tv. Lalhmangai khawmin report a pek. Hun hmangna hi Pu L. Rohlun in a kei\huoi a, hun hawng \awng\aina Pu Lal-ringum in a nei a, hun khar \awng\aina chu Rev. Dr Lalkhawlien Pulamtein a nei. (Input: Lalnunthang Songate)

Corruption Sukbona Dingin Ei |hang Tlang A |ul: CMimPhal: Chief Minis-ter Mr Nongongbam Biren Singh chun, ei rama cor-ruption zung inthuk tak lo kei ta chu sukbona dingin a sawrkar tharin theitawp suoin a bei meka chu, zung a lo kei inthuk taluo ta leiin sukbona ding chun ei renga \hangruola ei do tlang a pawimaw/\ul tah niin a hril. Hi thu hi “Vigilance Awarness Week” October 30 a inthawka November 4 chen aw ding corruption sukbona ding le dona hapta hmangna ding hun hawng-naa a hril a nih. “Mi tin huop hmasawnna indiktak a um theina ding chun cor-ruption (fakruk-hlepruk le thil indiknaw taka thaw) hi ei sukbo phawt a \ul” tiin a hril. Chief Minister chun corruption dona kawnga mipui \hangpuina le ditsak-na ngenin, “Corruption hin ei ramah zung inthuk takin

a lo kei ta a. Kil tin a ngein a faksiet zo ta leiin sukbo ding chun level tinah thaw a \ul ta a. Ei ram social economy a faksiet nasa em em a. Mirethei le mihausa a thlier nawh a. Mirethei le hausahai kar a suk hla tiel tiel bawk a nih” tiin mipui-in sawrkar hmalakna thei tawpa lo thlawp dingin a ngen. Chief Minister chun BJP \huoi sawrkar chun corruption sukbo tak tak a nuom leiin a hming mei mei ni lovin Anti-Corrup-

tion Cell, Grievance Cell, Monitoring Cell hai, Chief Minister Secretariat ah hawng/sie a ni thu a hril. “Hieng Anti-Corruption Cell le Grievance Cell hai hmang hin corruption (in-dik nawtaka thil thaw reng reng) do a ni a. Sawrkar thawktu khawm tamtak an sina inthawka ban an nih tah a. Thil indiknaw thaw hrietuhai chun an rang thei angin hung hril pei ro” a tih bawk. Corruption sukbona dinga sawrkar hmalakna

tlangpui chu indik naw taka sawrkar sum (mipui sum) hmangtu le farutuhai le, mihai kuoma inthawka pawisa fak tumna leia thil indik naw taka (manbo ding man uma thaw dam), an sin ding rengah pawisa hlawa thil thawhai an ni tlangpui niin a hril. “Ieng ang complaint khawm nisien, Grievance Cell website le telephone number bakah Anti Corrup-tion Cell ah hril thei zing a nih” tiin a hril. Hienghai baka hin thla tina nei hlak Peoples’ Day (Meeyamgi Numit) le Hill Leaders’ Day haiah ama kuomah direct-in \awngbau annawleh ziekin hril thei niin a hril bawk. “Hieng Nihaia hin de-partment hran hran abikin Medical Department, Ma-nipur State Co-operative Bank Ltd, Education (S), Youth Affairs and Sports,

Minority and Other Back-ward Classes, Social Wel-fare, Police Departments le Manipur State Illness As-sistance Fund hai chu a \ul ang anga bawzui nghal thei dinga inring saa umzing an nih” tiin a hril bawk. Corruption thu bakah harsatna neihaiin \hang-puina an hni nuom khawma, medical inenkawlna ding, loan, scholarship le thil dang dang hni thei niin a hril bawk. “Hieng hi sawrkarin direct-a mipui le indaina um lova inbiekpaw theina a ni a. Corruption a suktlawm leiin hmang \angkai tum ei tiu” tiin fielna a siem. Corruption sukbo/dodalna dinga ‘Vigilance Awareness Week’ hi Cen-tral Vigillance Commission (CVC) huoihawtna hnu-oiah “My Vision – Corrup-tion Free India” ti thupui hmanga inser/hmang a nih. (DIPR)

Naupangin Iem A Thaw Thei Ti Nekin Iem A Hriet Ti Indawn Lem Ding A Nih: Guv

imPhal: Governor Dr Najma Heptullah chun, tu-lai khawvel naupang chu an changkang taluo ta a. An kutpha chungah (mo-bile phone a inthawkin) thil iengkim an hriet zung zung thei ta leiin, naupangin iem a thaw thei a ti fie nekin iengzam an hriet a tia inkh-ina hi ei education system inghatna le fedan ding ni ta lem dinga \ha niin a hril. Hi thu hi Council of Higher Education Manipur (CHSEM) kum 25 a tling Silver Jubilee lawmna, MSFDC Auditorium khuol-liena \hanga thu a hrilnaa Pi Heptullah in a hril a ni a. Council hin kum 25 sun-gin thil tamtak introduced le thaw suok a nei taa chu a

pawimaw tak chu ‘digitali-zation’ a nih tiin a hril. “Tulai naupang chu eini hun lai nekin an changkang ta a. An kutpha chunga khawvel po po fang thei, science le technology hmangruo nei ta an ni lei-in, thiemna varna, hrietna sukpungna dinga an hmang

\angkai thei dan ding ngaituo hi a hlawk vieu ding a nih” tiin naupan-gin technology an hmang pawngpaw khap bur neka hmang \angkai dan ngaitu-opui a \ha lem thu a hril. A mimal thiemna le thiem nawna thu hrilin, >>sunzawmna page 4-ah

NABARD Office-ah Bankers Meeting nei

ccPur: October 30, 2017, 1:00PM khan DDM NABARD Office, Hmuia Veng, CCPur-ah 5th Block Level Bankers Committee (BLBC) meeting nei a ni a, Thangchinkhup Guite, AGM, NABARD; N. Hau-zel, LDM, CCPur; Mangta Soute, Manager, RBI hai bakah CCPur District sun-ga Bank tum tuma Manager hai an \hang tawl. Meeting huna hin CC-Pur block sunga bank hai sin thaw dan, DCC/DLRC

meeting huna thutlukna lo siem ta hai ennawnna an nei a ni a, Oct. 30- No-vember 4, 2017 inkar sung Vigilance Week hmang ding le inzawmin Meet-ing \an hma hin Integrity pledge hun an hmang a. Bank Branch \henkhatin loan an pek hai kuoma in-thawk pawisa an lak hlak ti report um chungthuah Bank Manager hai chu hiengang thil ching ta lo dinga inhri-ettir an nih.>>sunzawmna page 4-ah

HYA Dr HT Sangliana rolling tropy final

ccPur: HYA-12th Gen. Conf., 2017 Dr. HT San-gliana Rolling Trophy Football & Volleyball Fi-nal Match Oct. 31, 2017 dar 1:00 PM hin Sielmat Playground, CCPur ah nei thleng ning a ta, Chief Guest in Pu Shyam Lal Poonia IAS, DC CCPur, Guests of Honour in Pu Rakesh Balwal, SP CCPur & Pu Michael Ginzasuan, DSO CCPur, Functional President in Pu Lalramsang Infimate MCS, Addl. DC CCPur le Chief Host in Pu HK Joute \hang a tih.

Nemcha Kipgen-in Nasethai Sikul Hotu Ding Pek A Tiem

imPhal: Social Welfare minister Pi Nemcha Kipgen chun, nakawr sethai kaina Government Deaf & Mute School, Takyel-a zirtir-tu hotu indai nawna chu phuhrukna dingin iengkim peifel a ni ta a. Sawtnawte ah sie an ni ta ding niin a hril. Hi thu hi a sikul kum 33 a tlingna 33rd Founda-dation Day an hmangna huna a hril a nih. Minister chun, Rights of Persons With Disabilities Act, 2016 hnuoia ham\hatna

an hmu thei dinghai po po chu kim taka an hmu/dawng theina dingin a department le department inzawmpui dang danghaiin thei tawp an suo zing thu a hril bawk. Social welfare minister a nina angin, hieng anga pi-eng dnglamhai hai sukhma-sawnna dinga indin sikul hi mi tinin hma a sawn zuol theina dinga mani theina hmazawn sengah \hang-pui dingin ngenna a siem a. Thuneitu le enkawltuhai khawm an harsatna thilhai

chu ip lova hril pei dingin an fui bawk. Hi sikula student le mipui pung khawmhai kuomah thu hrilin, piengke-na ruol ban lo mi \henkhat mi ropuihai chanchin a hril a. Student hai chun an thei-na chi hran hran (talent) hai sukpunga mi ropui ni ve tum dingin an fui a. Entawn dingin Helen Keller le Sud-ha Chandran hai chanchin dam a hril pek. Zirtuhai khawm sikul subject bakah thiemna chi hran hran naupanghai an inchuktir leiin lawmthu a hril. Lungrila tumruna hi thil theilo dinga inlang khawm thaw theina a nizie a hril bawk. HSCL 2016-17 Exam-a thaw \ha bik student le 2017 –a Best Teacher hai kuomah lawmman inhlan an nih. (DIPR)

EL Scism H/S Golden Jubilee lawm

ccPur: October 30, 2017, 10AM a inthawk khan EL Scism High School, Salem Veng chun an school Jubilee Hall-ah Golden Jubilee lawmna an nei. Hi huna hin Lt. Colo-nel TT Joseph, Second in Command 25 Assam Rifles khuollienin a \hang a, Ma-jor Pankaj Giri, 25 Assam Rifles guest of honour in a

\hang. Khuollien L. Colonel TT Joseph chun, El Scism High School in kum 50 hmel hmu theia a um a lawmpui thu a hril a. School \hatna dingin thawktu hai chunga chau an nghat naw a, nu le pa hai chunga khawm nasa takin an nghat a nih tiin a hril. Student hai >>sunzawmna page 4-ah

Page 2: 8413801371 - Neitham Thar/2017/October/HT-31-10-2017.pdf · 31/10/2017  · lawm a, a biel mipui han har-satna nasa takel an tuok hai khawm chieng taka hmuin an zu hriet bawk a nih

Hmasawnna Thar2 changer (october) 31, 2017thawleni (tuesday) article/health & emPloyment news

Editorial Boardlalmalsawm sellate: Editor& Publisherroding l. sellate: Jt. Editor Joseph Joute: Freelancelalsansuok pulamte &samuel Zothanglien@sZ Zote:Sports lalruotlien dulien: Computer AssistantEdited & Published by Lalmalsawm Sellate at HT Office, Lighthouse Lane, Churachandpur and Printed by him at Lamka Super Printer, Vengnuam, Hiangtam Lamka, CCPur, Manipur.

VAWISUN THUPUILalpa \i chu hrietna bul a nih, amiruokchu invet chun varna le inchuktirna chu a hmusit. Ka naupa, i pa inchuktirna hi ngai la, i nu thucha chu nghatsan naw rawh. - Thuvarhai 1:7-8

EditorialA thiem, a tlin le tlak hai ngirsuokna khawvel

‘REFO 500’(31 October 1517 – 31 October 2017)

Rev Dr V LalnghakthangEi chanchinbu tiemtu popo REFO- 500 chibai ka b<k cheu

Pathien thu chau; Krista chau; Lunginsietna chau ; Ringna chau ; Pathien Ropuina chau hi Kohran innghatna, v^nram fena lampui, Pathien chawimawina le ringtu

kalchawina ding chu a nih, ti le Krista thisen hi suol ngaidamna dingin a huntawk a. Mifel chu thilthaw lei ni lovin, a ringna lei chau a hring a nih ti thudik hi Pathien Thlarauin lo inhriet chieng tir naw sien chuh, inchawk ngai sandamna ti la’n ch<ktir zing n$ng ata. Ei nei hlak in tlin zo zai lo ding, ei hming hai khawm thaibo ni zo vang ta rawi naw n$m !

Insiem\hatna (reformation) hi kohranhai ta ding chun a bula k$rnawkna a nih. Chuleiin, Reformation Day (Insiemthatna Ni) hi Kristienhai ta ding chun Krismas le Isu Thonawkni (easter) ang thoa pawimaw a nih. Hi ni hril huna hril hmai lo hrim hrim ding chu dr martin luther kha a ni a. Martin Luther kha kum 1483 in Germanah a pienga, kum 1505 in Isu Krista Lal le sandamtu in a pawm a. Pathien thu an ch<k zo hnung 1512 in Pathien thu hrilfiena le inletd^n inch<ktirtu (Professor) sin a thaw \an a. September 1516 thla lai khan Pope Leo X thusuok angin Johann Tetzel, papal commissioner chu Rome khawpui a’nthawk German ramah suol ngaidamna inziekna lekha chuh zawr suok dingin a tira. Hi lekha inchawtu taphawt suol chuh ngaidam annih. Hi suol ngaidamna lekha ph>k man hi Rome khawpuia St.Peter Biekin bawl\hatnaa hmang ding ti a nih. Mi’n thawl^wm b^wma a paisa th$r a thl^k khan ri a siem charin anni suol le an s<ngkuo thi tahai suol khawm ngaidam a nih ti chu an chawtu kuoma an hril d^n a nih. Hieng lai hin, Luther ruok chun ama thlarau sukhr^tna ding le in\hanglienna dingin Pathien thu chuh alo sui ve zinga. Chuonglai chun maktak el in‘Mi fel chu a ringna leiin hring a tih’ (Rom 1:17) ti a hang tiem chun nasatakin a lawma, hi thu hin a thlamuonga; z^ngkhaina nasatak a p>k thar a. Thilthaw lei ni lo, ringna leia mifel a hung ni d^n, chuleia chatuon hringna chang a ni zie Luther a chun Pathien thlarauin nasatakin a hung hrilfie a. Suol ngaidamna dinga lekha ph>k zawr chuh Pathien thu ang a ni naw zie, mifel chu a ringna lei choa hring a ni zie kohran hotuhai hriel hiet nuomna a hung neia. Kohran hmasa ins>lpui le anni a’nthawka suokdawk kha a thiltum tak ni lovin, kohran kalchawina le thu inch<ktirna indiknawna t^rlang kha a thiltum a ni lem. Asanchuh, Roman Catholics inch<ktirna le inr>lbawl d^nhai chu Pathien thu ziek (Sola Scripture) ang a ni naw zie a hmu suok rawn deu deu lei a nih. Pathien thu ziek ang tak phursuok dinga huoisenna hung nei peiin, Pope thuneina \i leia ringawta Pathien thu indik mipui lai suklang a ni naw chun ama thiemlo changin a um ngei ding a nih ti inhrietchiengna chun huoisenna a p>k zuol a. Pathien thlarauin a \hangpui bawk lei chun, Pathien thu indik pholangna thu (Catholics Kohran ins>lpuina ni bawk) ‘thesis’ point 95 ziek suok in chuong hai chu October 31, 1517 khan Castle Church, Wittenberg Germany Biekin bang-ah kilde in a hung t^rsuok ta a nih. Hi ni hi October 31, 1517 kha a nih, Zirt^wpni a ni nghe nghe! Thesis point 86na lem chun ‘iengleia Crassus n>ka hausa Pope hin mi pasie hai sum le pai hmanga St Peter Biekin hi bawl\hat a tum am? ti thu hi a \hangsan a nih. Suol ngaidamna hi Pathien a cho a uma, ama cho hi suol ngaidam theitu a ni thu Pathien thu in feltaka a hril laia, thawl^wm b^wma paisa th$r thl^k ri a um charin v^nin suol a ngaidam anga inch<ktirna thu chuh Pathien thua inziek d^n anga Luther a ringna leh an mil naw leiin, nasatakin a hung ngai pawimaw bawk a nih. Insiem\hatna in\anna dinga Luther thuziek fuonkhawmna chu ‘Pathien lunginsietna chu ka baw hmang nawh. Dan leia felna a um si chun Kirista chu a thlawnin a thi nîng a tih’ (Galati 2:21) Chun a thuziek l^ktawina dinga a khaikhawmtu hai chuh Pathien thu ziek angin (scripture alone), Krista a chau (Christ alone), Lunginsietna lei chau (grace alone), Pathien mi p>k ringna chau (God given faith alone), chuonghai lei chun Ama Pathien chau chu inpak ding (the glory of God alone), chawimawi ding le chawis^ng ding a ni zie thu hai hi a nih. Hi lei hin Kohran hmasa chun Luther chu inch<ktirtu indiknawa intum in, nasatakin an khinglet b^kah an h>ka, that ding chenin thuneitu kuomah an intlun hiela. Wittenberg a \hangpuina z^rin zovin Elector Frederick the Wise III chuh Luther tieng a \hang tlat leiin ieng b>k an law thei chuong naw a nih.Thesis 95 hai b^ka hin kum 1520 in lekhabu dang dang pathum a ziek nawk nghal a chuong hai chu –»to the christian nobility of the german nation: about improving the state of christianity» – Hi lekhabu hi German \awnga ziek a nih a. Kohran siem\hat a ni naw chun sork^r \ha um thei naw nih. Hmas^wn d^n khawm inruol naw nih. Kohran siem\hatna ding hin namdetna changnaw (layman) hai khawmin mawphurna tamtak annei zie thu nasatakin a t^rlang. A pahnina chu, «the babylonian captivity of the church» – Hi lekhabu hin Catholic Kohran in\huoina le inr^lbawl d^n a b$kin sacrament 7 hai hi Kohran mihai sal a siemtu, Pathien lunginsietna inhmu \hel tirtu anni zie uor deu in a ziek bawk. Chun, a pathumna chu, «about the Freedom of a christian Person» – Hi lekhabu hin Isu Krista z^ra mimal tin thiemchang ei ni zie, Pathien lunginsietna cho hi misuol \hangpui thei, sansuok theitu a ni zie hne takin a t^rlang

Hienghai b^k a hin 1522 in German \awnga Thuthlungthar Bible an let chu puongz^r a ni a. Kh^ng lai huna khan German \awng changk^ng (standard language) ala um naw leiin, \awng khat nisi, ziek d^n le hmang d^n chi tum tum an lo nei ve a. Chuonga \awng changk^ng tak an la nei chie naw ng$rhmun lai chun Pathien remruot khawm ni ngei ata, Luther hin German \awngin Thuthlungthar Bible an let chu kum 1522 a tl^ngz^r a hung ni tah. Luther German \awng hmang le ziek d^n hai chu German standard language (German \awng changk^ng) a hmang a hung a ni ta peia. Hun iema ni chen chuh Catholics Kohra nin pawm le zui harsa an ti hle bawk. (Tulaia hmar \awng ziek d^n chi tum tum sersuok tum haiin hmar \awng ziek d^n changk^ng (standard) um sa sukbuoi tuma hma an l^k ang deu hi ni ve thei a tih). German rams<ng khawm Pope rawi le Luther rawi tiin an in\he hiel a nih. Amiruokchuh, kum zabi 18na lai a German literature suk hmas^wntu le tienami tamtak ziektu Ger Johann Wolfgang Goethe (1749–1832) le Friedrich Schiller (1759–1805) haiin Luther \awng ziek d^n nasatak an hung zuia, an hung chawis^ng ve leiin German \awng ziek d^n tl^ngl^wn taka hmang a hung ni ta tho tho a. German ram awptu le an lalhai khawmin Reformed thuring le inch<ktirna chu ror>lna ingnghatna le chelfung ah an hung hmang ta peia. Thiempuhai umkhawmna in (Monastry) hai kh^r a hung nih a. Kohran thuomhnaw le hmangruo hai chu v^ntl^ng ta anga siem hung niin, Kohranhai chu thawtl^ngin Pathien ror>lna hnuoiah nun thienghlimna le inthununna vawng zingin an zal>nna nun an hung hmang ta pei a. Luther chun Catholics Kohran inr>lbawlna in a remtilohai laia mi, thiempui chun nuhmei a nei ding annawh ti chuh Pathien thu ziek ang a ni naw zie a hrila hril ringawt n>kin a tak ngeia suklangin kum 1525 khan sakhuona rawngb^wl dinga dams<nga pasal nei lo dinga inpe ve tho Nun Katharina von bora leh Kohran remtina le hrietpuina in an hung innei ta a. Kohran insiem\hatna hin khawtl^ng nun le sawrk^r ror>lna chen khawm nasatakin a siem \haa. Hnam le hnam indaidanna, milien le mi chin ang khatna hai nasatakin a chawis^ng a. Mitin mani nuom thua Pathien chawibiek theina thu inch<ktirna chun mimal le Pathien hring inlaich$nna siem\ha p>kin, mania Pathien thu tiem theina chun mimal ringna khawm nasatakin a sukdet p>k pha bawk. Pathien thu indik ringumtaka inch<ktirna a p>k hnung kum 62 (1546) mi a ni in ringna leia lunginsietnaa a sandamtu Isu krista kuomah chatuon hringna famkim changin, a hnuoia taksa chu pilah hre \hat alo ni ta a nih. A thi tawma a thuhril t^wp tak chuh, ‘Ka ring Lalpa Isu Krista le a thuring indik hming ngeiin ka thi ding a nih’ ti hi a nih. Martin Luther sakruong hi um ta naw sienkhawm a hniekhnung le a kuthnung ruok chuh Mi thienghlim l^wr hmakhat a bo ta naw ding a nih. Luther huoisenna hung zui peiin, Reformed Kohran pa John Calvinhai, John Knokhai, John Wycliffhai, John Hus, Ulrich Zwinglihai, William Tyndale le mi dang dang an hung suok pei a. Anni hai hin Pathien thu indik lem suizauna le inch<ktirna an hung nei pei a. Vawis<n hin denomination (Kohran p^wl) hrang hrangah um de inla khawm, ei \anna tak chuh Reformation kha a ni tho tho a nih. Chuleiin, Reformed hi pei tak tak thei t^wl nawm ei nih. Kum 1999, October 31 Reformation Day Ni khan World Communion of Reformed Churches (WCRC- Khawv>l a Reformed Kohran Inzawmkh^wm) le Roman Catholic kohran chun khawv>l hrietin Wittenbergah ‘Ringna hi khawv>la Kohranhai inpumkhatna suklangtu thulaimu a nih’ ti thupuong hi an lo siem ta bur a. Chun, tukum June 2017 thlaa REFORMATION -500 (kum 500) l^wmna inkhawm German a WCRC huoihawtna a nei huna khan, Reformed Kohran, Catholics le Lutheran Kohran haiin a ruola thupuong (Joint Declaration) siem nawkin, ‘Isu Krista chau hi ei thiemchangna a nih’ ti ziek ngeiin Reformation an lo sukdet nawk bawk a nih. Thudik cheltlat hlak mi huoisenhai hin an damlai n>kin an thi hnungin thlawptu an hau lem hlak. An chi the an dik thlat leiin, an \an t$r laia ditnawtuhai kuom a khawm, a khaw hnung chun a la m^wng dawk tho tho hlak. Chuleiin, Pathien thu indik hi huoisentakin cheltlat ei tiu. Tukum 2017 hi Insiem\hatna kum 500 thling kum a ni leiin, ab$kin Reformed Kohranin hma \huoiin lawmna hunser hi rambung le khawv>l huopa nei a nih. Bible College/ Seminary/ University tamtak a hai lem chuh Reformation thuah seminar an nei bawk. Chun, khawv>la ringtu tamtak le a b$kin Reformed le Presbyterian Kohran, Lutheran Kohran haiin Wittenburg German va sir-in, Pathien kuomah l^wmthu hrilna hun hmangin hunser uluk tak tak in an hmang t^wl a. India hm^rsak a ding khawmin Reformed Presbyterian Church North East India (RPCNEI) s<nga local tin haiin an remch^ng angin s<n le z^n Pathien kuomah l^wmthu hrilna inkhawm hmang bawk an ta, local iem a nizat a lem chun a ruoi\he meuin l^wmna hun ser hmang bawk an tih. Reformation z^rin ei \awngin Bible ei neia, Pathien thu (Bible) tluontling inch<k le hre thei in ei um a, lunginsietna leia sandamna chu ei hringnun ngeiin a taka changin, v^nramah ei hming ziek a ni tah, ava ropui ngei ! Chuleiin, khawv>la Krista Kohran indik takhai ta dinga Ni pawimaw tak hih l^wm ve seng dingin ka fiel cheu.

Ei chengna khawvel hi inelna ram, a thiem le a var, a tlin le a tlak hai dingchangna khawvel an ta ti chu \hangtharhai hi mita hmutu le nakawra hretu seng ei nitawl tah. Hi lei hin ieng sin le ieng thil khawm thaw ding ni inla mihai neka taimak, tumru le tuorsel ding ei nih ti hi thar taka ei hriet nuom a um. Ei thil thawna haiah hlawtling ei nuom a ni chun mihai neka ei inrim le ei sawl, ei taima le ei tuorsel hi makmaw a nih. Mi thabo le mi zawmthawhai ta dingin khawvelah hin hmun a hung um naw deu deu ding a nih. Ei thuring inziekna lekhabu, Bible a khawmin inrim tak le sawl taka hling le buor hai laia thlan tui kaia sin thaw ding ei nizie a mi hril a nih. Hi thil hi a helna ding le a pumpelna ding lampui a um der nawh, Lekha inchuk le lekhathiem chu hmasawnna le changkangna lampui a nih ti ei hriet seng. Hi lei hin lekha inchuk ei ngaipawimaw seng a, lekha inchuk lo chu ei um ta naw ang a nih. A thiem naw takhai khawm tiem le ziek thei seng ei ni tawl tah (\hangthar-hai). Tienlai hun ang kha an ta naw a, Sawrkar khaw-min sin inhnuoi tak Grade-IV ding khawmin Class-X passed bek nawhai chu a dit ta nawh. Sin hmu theina ding lem chun thiem bik nei, line hran hran haia train-ing zo sa ni a \ul ta a nih. Private School-a zirtirtu ding khawmin an hnuoi takah Diploma Course bek nei tei tei a ngai ta a nih. Lekha inchukhai khawmin pasi le pawl insang el kha a huntawk tanaw a nih ti hi ei hriet a \ul. Lekha ei inchuk si chun thabona tawk chau ni lovin, sin hmu theina ding khawpa lekhathiem ei ni a \ul ta a nih. A thiem le a var, a tlin le a tlak hai chau sin hmu theina huna cheng le khawsa ei nitah. Competitive exam a \hang ngam lo hai ta ding chun Sawrkar sin hi beisei ngam ding chi a ni ta nawh. A ru dawng dawng suoka ti huna um ei ni tah. Bachelor degree, Master degree le Doctorate degree hai khawm nei inla, mihai neka thiem fal bik deu ei ni naw chun mi han mi le pel pei an ta, a chungleng an ti ang deu kha ei chan ding a nih. Sawrkarah hin sin ruok a tam hle a, tuta nek hin a la hung tam deu deu ding a nih. Computer um ta sienkhawm computer hi mihriem bova sin thaw thei lo a ni leiin mihriemhai hi ei la pawimaw pei ding a nih. Mihriem anga sin thaw thei Robot khawm siem suok a ni ta a, sienkhawm mihriem ang chara hmang vawng el thei a la ni naw a, mihriemhai pawimawna a la lien hle. Pathien chun thil siem hai lai po pova chunghnungtak dinga a mi siem hai ei ni tlat leiin khawvel um sung chu mihriemhai pawimawna hi a la fe pei ding a nih. Sawrkara sin ruok thuah chun beidawng ding ei ni nawh. Sawrkar thlungpuia sin ruokhai lem chu ei thiemnain a tlin naw leiin Sched-uled Tribe quota ei hluosip zo naw a, backlog in a um el a nih. Khawvelah thiemna, varna, hmasawnna le chang-kangna hai an sang pei angin; ei ram Sawrkarin a thil thaw dan hai a hung thlakthleng pei a, tulai hin chu online dam, GST dam, digital dama thaw dingin thil a hung thaw ta a. Hiengang thil thaw thei lo annawleh thaw zo lo hai ta ding chun mani sin thaw zawm thei lova tawpsan el a hung \ul ta a nih. Tuta hma khan thlalakna (photo studio) khawm ei ramah fak zawng-na \ha tak a ni hlak. Digital a hung suoka inthawk chun digital khawl inchawzo lo hai chu an hung \il \uk \uk a, an tawpsan el a nih. An thu le hla a ni nawh. An thiemna le an sum neiin a dai naw chun sunzawm pei ngaina a um nawh. A thiem le a tlin hai chau dam-suok le ngirsuok theina khawvela cheng ei ni tah. Tienlaia Charles Darwin Theory, “Survival of the fittest” ti kha ei khawvela hin a hung hmang indik pei a, ei hmatienga hun la hung um ding haiah khawm Charles Darwin Theory hi ei la hung hmang pei ding a nih. Hi lei hin a nei le a nei naw hai kar inhlat tiel tiel a ta, a thiem, a var, a tlin le a tlak hai chu hung ngirsuok pei an ta, a neizo naw, a tlinzo lo, a tlak lo le a mawl hai chu an hung tlase pei ding a nih. Hi lei hin khawvel hmasawnna le changkang ang dungzui peia inherrem (adjust) thei dinga \halai han kampet meu le takchapa tia \hang ei lak a \ul ta a nih.

CHURCH REFORMATIONDr. Laldawmlien, Trinity College & Seminary

Vawisun, October 31 hi Martin Luther in Reformation a lo bul tanna kum 500-na a na, inthûk deua ei zuk thlîr lêt chun Pathien lunginsietna a thar takin ei hrietdawk thei a. Kohran kha Roman Catholic Kohranin nasatakin a lo sukbuongbâr ta a, sandamna khawm pawisaa inchawk thei a nih. Reformation thlawptuhai chun, New Testament Kristien hmasahai anga Kohran thienghlimnaa kirnawk an nuom a. Martin Luther hmusuok thar chu, “Pathien felna chun eini khawm mi felah a thlâwnin a mi siem a nih, Pathien lunginsietna leia ringnaa sandam ei nih,” ti hi a nih. Mihriemin kohranah sêr le sâng le thiltha a thaw chun, Pathien ngaiah mi fel a ni thei ti hi khanglai huna an ngaidân chu a nih. Chu umzie chu, felna hi thilthawa hlawsuok thei a nih ti ngaidan hi a nih. Pathienin ei boral ding a phal naw a, khalai huna cho ruollo Rome sawrkawr kha mi pakhat a hung do tir a, Protestant a hung suok a nih. Kohran theology pelek tah, boralna lampui a mi lo hrawpui chu Pathien zârin indiktakin a fe ngîl nawk ta a. A hung rasuok khawm a nasa hle. Society, politics, economics, geography (mihriem an hung har phut a, Columbus in kum 1517 khan America a hmu suok a nih) hai a hung siem tha a, hi Reformation ra hi ropui tak a nih. Pathien thutak ei hrawfûk chun ei ta dinga thatna ruok thatna ruok a hung nih. Hi Reformtion laia an thupui hi ei tulai ding khawma a la’n hme (relevant) zing a nih. Thilthawa sandam ni thei dinga inngaina ei Kohranah hai hin a la lien hle a. Kohrana inkhawm, thawlawm pek le tawngtai, Pathien inpâk hai hi ei sawisel nawh. Hienghai hi dân leia sandam ei ni thei anga ei ngai chun ei thaw suol ning a tih. Sandamna camp vawitam ei nei ta a, changkâng ta awm tak ei na, Pathien thuhriltu tha tak tak suok ta âwm tak ei na, ei khawtlang nun tha ta âwm tak a na, ei ni dêr si nawh. Hi Reformation hi ‘INSIEMTHARNA ROPUI’ a ni angin Kohranhai khawm kum 50 or 100 dana insiemthar pei hih Pathien ditzawng niin a’nlang a nih. Ei Kohranhai hlak hi âr pûl ding ang elin an ung hrup tâwl a. Thuoituhai hlak chun kan damnaw a nih ie, tia doctor (Pathien) pan tum an um chuong nawh. Ei Kohran fe mek hi kum 100 a tling der ta a. Tienlaia hlawtling hlak kha tulai ruok chu an ta nawh. Tukum ngei hin HCLF in, “Ei Kohranhai hi insiemthar ei mamaw,” tiin inkhawm ko el ta sien chu a âwm tah. Asanchu ei theology hai hi an dar sar hle ta a. Thilthawa sandam dinga inngaina a lien hle tah. Kohran dang dang influence leia “Isu’n a lo thaw vawng tah, thaw ding ei nei ta nawh,” ti hi mi lungrilah a nghet tlatin an lang bawk a nih. Kohran activites nei tam, sum zawng le target tlak tum ringhawta kumtina thawdan pangngaia (routine) nei el khawm ei hawi tah. Chonglaizing chun ei ram, ei khawtlang, ei insung hai a ngharêk mek a, thutak kawtthlêra a tlu a, indikna le felna hai a dei zo ta ni takin a’nlang. Kohran insiemtharna hrim hrim chun revival a ko thlâk hlak. Tuhin chu Pathien

ei biek khawm hi a dal ta a. A rawngbawl khawm hi chuong ang bawk. Tisa lungril puta revival ko thlâk tum ding an nawh. Hi Reformation ropui hi ‘Theology’ indik leia hung tlung a nih. Tulai khawm ei theology (Pathienthu hai) indik lo tam takel a um a. Chuonghai siemthatna di’n ‘Reformation’ thaw dingin Pathienin mi a mamaw a nih. Ei insiemthatnaw chun, ei Kohran nun a dal deu deu ding a nih. Nakie lem chu Pastor in le Upa chu pawisaa inchawk thei a la hung ni ding a nih. Pathien thlarau thangloin Kohran hi enkawl thei a nih. Kohran insiemtharna hi thuoituha’n an ngam naw nasa–

(1) An nina chân inlau lei.(2) Kohranin siet pha rawi a tih ti inlau lei.

Kohran insiemthatna hi risk lak chi an nawh. Amiruokchu thil âwmloa ei ngai khawm, hlawtling takin a hung suok thei. Ei Kohranhai siemthat ding hai chu:- Adminsitration, Theology, Financial System le Ramthim Kohran Management hai hi a tul zuol bîk an nih. Ei Kohran siemthatu ding Pathienin hung keidawk sien nuom a um. Hiengang hlawl hin chu ei hmakhuo an thim. Thangtharha’n hieng Kohran hai hi an hung enkawl ding a na, ei lo insiemtha chun an hmakhuo ei lo siempek ning a tih. Hi ngirhmuna inthawk mithuoisuoktu ding ‘Mosie’ ei ngai an tah. Hiengang zing hin chu boralna chawksuok inlau a um ta hle a nih. Ei Bible khawma, “Pathien thu indik taka hril dingin a mi’n fui (2Tim.2:15)” (rightly handling the word of truth). Pathien thu hi ei ringna bul a ni a, a’n dik chun Pathien ditzawng thaw thei ei ta, andik naw chun, doctrine indiklo chu Pathien ta dingin a hlu nawh. Kum sâwm sunga dingin ei doctrine le Kohran hmêlhmang ding ei lo induong (design) lâwk thei. Pathien thutaka ei hringnun ei khal pha pha leh revival a tlung thei a nih. Kohran enkaithatlo (unregulated) chu Thlarau Thienghlim chêngna tlâk an nawh. Kohran lo advance deu ei um, chuonghai chun kum sâwm sunga an Kohran hmelhmang ding an lo design hlak. Hi chau hi ei Kohran le hnam damna a nih. Kohran tum tum ei ni leiin doctrine thuah khuongruol a harsa el thei, mani Kohran sengah hma lak el a tha. Vawisun ni hi Lutheran Church chun ropui takin inser mei an tih. Ei Kohranah ni inser pawimaw pakhatah sie ve inla, kumtina inser dingin a va ropui awm de ka ti a. Doctrine le theology dang dang haia ei bâksam inhrilna hunah hmang inla chu umzie inthûk tak nei ngei a tih. Cardinal Doctrine (Sandamna themphak) thuah ei tobul an ang vawng a, leadership leia inthe mei mei ei nit akin a’n lang. Hi Cardinal Doctrine thua ngaidan le pawmdan hai hi ei inruol theina zawng thei a nih. Hi Kohran Reformation hi kohranhai thaw ding pawimaw tak a nih. Thuoituhaiin hma hung la hai sien nuom a um takzet a nih. Ei rama hin Matin Luther le Reformers hai anga Reformation thar hung phursuoktu ding tu hai am hung suok nawk an ta?

Page 3: 8413801371 - Neitham Thar/2017/October/HT-31-10-2017.pdf · 31/10/2017  · lawm a, a biel mipui han har-satna nasa takel an tuok hai khawm chieng taka hmuin an zu hriet bawk a nih

Hmasawnna Thar3 changer (october) 31, 2017thawleni (tuesday) national/international & advertisement

laKtawi

LAwMTHU HRILNA Pile natna leiin phingna, phingsip, luna, kesa, bu du lo, fak khawma phingpuiin sa-wichip thei lo, kut le ke ngawi le inhnawm harsatna hai ka nei hlak a. Ka beidawngin M.V. Azad Phusam ka pan a, tuhin chu ka dam fel tah. Hi lei hin M.V. Azad Phusam chungah hin lawmthu hi Chanchinbu hmang hin ka hung hril. A pan nuom han a hnuoia hmunhai le phone number haia hin pan le biekpaw thei a nih.1. Teddim Road, Opp, J.P. Selection, ICI Church Road, Lamka, Ccpur.2. mobile Phone nos. : 8014025567 / 7628890261

sd/-thangaRengkai

ASSEMBLIES OF GOD HIGH SCHOOLRengkai, Churachandpur

IMPORTANT NOTICE

This is to notify that the GOLDENJUBILEE CELEBRATION of the school has been post-poned due to bad weather.

Sd/- Principal

Lampui lai nau a nei

mathura: Thla 7 mi nau pai mek Mathura So-nai a nuhmei pakhat chun Bike-a hospital an pan lai mekin lampui lai nau a nei. A hnungin nupui le a nau hi government hos-pital-ah admit an ni a, an ngirhmun a \ha tiin doctor hai chun an hril. Hospital-a phurna ding hin Ambulance ko a ni a, sienkhawm traffic muong taluo leiin an umna hmun an tlung theinaw a, chu le inza-wma Bike-a hospital panpui a nih. Sienkhawm hospital an tlung hmain lamlakah nau hi a nei a nih. (ANI)

Sc in chawlkar 4 sunga dawnna pe dingin centre an hriettirnew delhi: Mobile phone le Aadhaar number hai lo thei lova thlung-zawm (link) vawng dinga sawrkarin thusuok a siem le inzawma Supreme Court-a choletna um le inzaw-min Supreme Court chun chawlkar 4 sunga dawnletna pe dingin sawrkar thlung-pui kuomah Notice a pek. Sawrkar thusuok dung-zuiin tuhin India rama chun

subsidised LPG le Bank Account hawngna dingin Aadhar number lo thei loa nei a \ul bakah phone num-ber le thlungzawm vawng dinga ti a nih. Hi baka hin West Ben-gal sawrkar in Aadhar chungthua sawrkar thlung-pui inhriettirna a khinglet chu ngaituoin, West Ben-gal sawrkar chu iengleia Parliament thutlukna khin-

glet am a nia? tiin an dawn a, ngenna hi sawrkar ang ni loin mimal anga pelut dingin Justice A.K. Sikri le Justice Ashok Bhushan hai umna SC Bench chun West Bengal CM Ms Mamata Banerjee an hriettir. Aadhaar thubuoi ngaituo tu ding hin Su-preme Court chun Consti-tution Bench an din ding thu a hril bawk.

Mega Indo-Rus-sia Tri-services

exercise new delhi: India le Russia chun ni 10 sung an-ti-terror cooperation an nei zo hnungin zanita inthawk khan Armies, Navies le Air Forces han mega war games/exercise hmasa tak an \an. Tactical exercise chu October 19, 2017 a inthaw-ka kha Vladivostok, Russia hmuna \an a ni a, United Nations mandate hnuoiah Terrorist hai tukdawl na ding tiengpang exercise nei bik tak a nih tiin de-fence ministry thusuok chun a hril.(PTI)

RBI in pawisa notes hai a la enfel zingnew delhi: Prime Minister Narendra Modi in November 8, 2016 a India pawisa note lien Rs. 500 le Rs. 1000 note hai hmang zawm thei ta lo dinga a pu-ong (demonetised) kum khat a tling \ep hnung khaw-min pawisa notes hai a lem le tak thlier hrangna dingin RBI chun enfelna sin a la thaw zing.Pawisa note hlui (demone-tised notes) Bank-a thunkir hai hi currency verifica-tion system changkang tak hmangin a lem le a tak en-felna sin ngawr takin fepui zing a nih tin RBI thusuok chun a hril. September 30, 2017 chen khan Rs. 500 notes pieces 1,134 crores vel (Rs.

5.67 lakh crores anghu ding) le Rs. 1,000 notes pieces 524.90 crores vel (Rs. 5.24 lakh crores vel ding) enfel a nita a, tuchena pawisa note enfel ta hi Rs. 10.91 lakh crores vel a tling phak ta niin RTI hmanga indawnna dawnin RBI chun a hril. RBI chun pawisa note lem le tak thlierhranna din-ga hin Currency Verifica-tion and Processing (CVPS) 66 vel a hmang mek niin RBI chun a hril bawk. RBI in August 30, 2017-a annual report a pek dungzui khan demonetised Rs. 500 le Rs. 1,000 notes Rs. 15.28 lakh crore or 99 percent vel Bank-a thunkir nitain a hril. (PTI)

Kum 2018 India Republic Day ASEAN rambung leader han an hung uop dingnew delhi: Kum 2018 a 68th India Republic Day huna khin ASEAN ram-bung haia Prime Minis-ter hai an hung \hang tawl ding nia hril a nih. Tuchena hin Vietnam PM Nguyen Xuan Phuc le Singapore Prime Minister Lee Hsien Loong hai chun India Re-public Day-2018 an hung \hang ding thu an suk-chieng ta niin TOI report chun a hril. ASEAN lead-

ers/Prime minister dang hai khawmin chawlkar ieman-izat hnungah an

hung \hang ding thu an suk-chieng beisei a ni a. Indian Republic Day hmang huna

government le state lu tak hai an \hang rawn tak \um la ni dinga ngai a nih. Kum 1968 le 1974 haia Republic Day hmang huna chau khan ram-dang \huoitu pakhat neka tam an la \hang a nih. Kum 1968 republic Day khan Yugoslavia President Josip Broz Tito le Soviet Union Premier Alexei Kosygin hai an \hang a, 1974 khan Yugoslavia President Josip

Broz Tito bakah Sri Lanka PM Sirima Bandaranaike hai an lo hung \hang bawk a nih. India Act East Policy a dingin Singapore le Viet-nam hai hi a pawimaw tak an ni a, India chun a Act East Policy le inzawm hin ASEAN rambung 10 a ram \huoitu hai chu 68th India Republic Day uop ding hin fielna a lo pek vawng ta a nih. (TNN)

Suolluia um kum 16 mi a thiFazilKa: Punjab-a chun October 25, 2017 nia pasal 3 han an suollui nuhmei tle-irawl kum 16 mi, Class XI inchuklai chu damzo lovin zani hmasa zan khan a thi. Tleirawl hi School \in In pana a fe mek laia Bike-a chuong pasal pathum han hrentanga an suollui nia hril a ni a. Thisen a suok nasa taluo leia thi niin doctor hai chun an hril.

Nuhmei suolluitu mi 3 hai laia pakhat chu kum tlinglo a nih. Hi thil tlung le inzawm hin Police han case an registered a, nuh-mei tleirawl ruong hi post-mortem thaw dinga thawn a nih. Hi thu ei sut chena hin Police chun a suolluitu nia in-tum hai hi man an la neinaw niin Dy. SP, Jalalabad, Ama-rjit Singh chun a hril. (ANI)

Party dang in-thlawppui tumna

a umnaw thu a hrilbhubaneswar: Odi-sha Chief Minister le Biju Janata Dal (BJP) President Naveen Patnaik chun, As-sembly election nawkah BJP in party dang inthlawp-pui le \hangruolpui tumna a neinaw thu a hril a. BJD chu Election nawka hratna chang thei ding khawpin hratna a nei tiin a hril. Hi thu hi Bhubaneswar hmuna literary festival-a interactive session huna thu a hrilnaa a hril a nih. Odi-sha Assembly Election hi kum 2019 a nei ding a nih. (AIR)

Air Chief Marshal in Vietnam a pan

new delhi: Air Chief Marshal BS Dhanoa chu ni 5 sung cham dingin zan-ikhan New Delhi suoksanin Vietnam a pan. BS Dhanoa hi Viet-nam ram le inlaichinna \halem nei theina ding le defence tiengpanga nasa lema \hangruolna an nei thei dan ding ngaituoa Viet-nam inzin a ni a. A cham sungin Vietnam People’s Air Force le Air Defence tiengpang a hotulien hai inhmupui a ta, Vietnam People’s Air Force le Air Defence hmunpui hai sir bawk a tih. (AIR)

Yc Modi in NIA DG sin new delhi: Mr Y.C. Modi chun zanita inthawk khan National Investiga-tion Agency (NIA) Direc-tor General sin a chel \an. Mr Yogesh Chander Modi (YC Modi) hi 1984 batch Assam-Meghalaya cadre IPS Officer a ni a, September 22 a kha NIA a Officer on Special Duty zawm a ni a, kum 2002-2010 le 2015-2017 sung

Central Bureau of Investi-gation (CBI) a sin lo thaw tah a ni bakah Cabinet Secretariat-ah kum 1991-2002 inkar sin lo thaw le hi hun sung foreign posting khawm lo um ta a nih. Kum 2001 khan Po-lice Medal for Meritorious Service le kum 2008 khan President’s Police Medal for Distinguished Service award hai lo dawng ta a nih.

Note ban anniversary thuah Rahul rawiin meeting an neinew delhi: Congress chun zanikhan Rahul Gan-dhi inrawinain New Delhi hmunah party headquarter-ah meeting neiin November 8, 2017 –a Demonetisation champha kumkhatna an-niversary ‘Black Day’ a hmang an tumna le inza-wma thil thaw dan ding hai inrawntlangna an nei. Hi

huna hin Congress leaders hai an \hang tawl. Novem-ber 8 hi Opposition party dang dang hai khawmin ‘Black Day’ a hmang an tum a nih. Mr Rahul Gandhi chun Demonetisation le GST hai nasa taka sawiselin Demon-etisation chu sietna intluntu le GST chu Indian economy

suksietu ‘torpedo’ a nih tiin a hril. PM Modi chun demonetisation leia mipui natna hi a la hrietthiem-naw zing a nih tiin a hril a. November 8 hi ei ta ding chun lungngaina ni a ni a, sawrkarin hi ni anti-black money day a hmang an tum hi iem an celebrate ding ka hriet nawh tiin a hril bawk.

sIelMAt CHrIstIAn HOspItAl & reseArCH Centre

*** Ortho Specialist Doctor (Ru tieng thiem) pan nuom hai chun November, 2017 thla a inthawkin pan thei zing ning a tih. Registration Fee Rs. 300/- ning a tih. contact no :- 919862853047.

morning : 6.00am - 8.00am evening : From 4.00Pm

(31,1)

HyA-12th Gen. Conferencedr Ht sangliana rolling trophy

FOOtBAll & VOlleyBAll FInAl MAtCH

prOGrAMMedate: Oct. 31, 2017- Players reporting Time : 12:30PMVenue: Sielmat Playground

Chief Guest: Shri Shyam lal Poonia, IAS, DC, Churachandpur

Guest of Honour: Shri Rakesh Balwal, SP, Churachandpur

Guest of Honour: Shri Michael Ginzasuan, DSO Churachandpur

Functional President: Shri Lalramsang Infimate, MCS, Addl. DC, CCPur

Chief Host: Shri H.K. Joute

Time:1.00PM Host: Ms Lalremsiem SungteOpening Prayer : Pastor LalvullienWelcome Address : Mr Lalhrietzing FamhoiteSpecial No. : Blessed ChoirCultural Dance : HYA Cultural TroupePresentation : Speech : (i) Functional President (ii) Guest of Honour (iii) Chief Guest (iv) Chief HostVote of Thaks : Upa Laldawnlien Varte, Gen. President, HYA-GHQClosing Prayer : Rev. Rohminglien PakhuongteInspection of Player’s and Kick-offPrize Distribution

sd/- lalhrietzing Famhoite sd/- lallienkhum traite Chairman, Secretary

Organizing Committee

Turkey coup 2015 Le Inzawmna Neihai chungthu Rel anKara: Ni kum 2016-a Turkey Coup neia President Recep Tayyip Erdogen phet thlak tumna le inzawma i n r a w l n a n e i m i 22 0 ringhlahai chungthu chu Thaw\anni khan rel \an a nih a. Thiemnaw inchangtir an ni chun damsunga lungin intang thei ding vawng an nih. Intuma an umna chu sawrkar le Parliament phet thluk tum le mi 250 that tihai an nih. July 15, 2015 a Turkey Coup khan sawrkar chun Muslim cleric Fethullah Gulen, tuta mani thua US-a exiled-a um an tum a. Ama ruok chun nasatakin a hnawl thung. Intumna um (suspected) 221 hai khawm an hming hriet vawng a nia chu a tamlem chu inbihmang an nih. Turkey Coup ah khan Coup thawtuhai hotu 24 \hangin mi 249 an thi a, sawrkarin ringhla a manhai lai sawrkar hotu lien tak tak khawm an \hang a. Anni laia pakhat chu Turkey Air Force Commander hlui Akin Ozturk a nih. Coup thawtuhai khan

“Peace At Home Council” an inti a, President Erdogen weekend chawl hmanga a um naw kar tak a nia chu ama tienga \hang sipai an lo la tam leiin an hlawsam a nih. May thla khan Coup t h a w t u h a i c h u n g t h u ngaituona hmasatak chu nei a ni a. Mi tamtakin ‘death penalty’ pek dinga an phut lei le sawrkar khawmin a ngaituo hman leiin khawvelin an thiem naw hman a. EU lem chun ‘death penalty’ a hmang nawk chun Turkey ensan dingin a lo vau hman a nih. July 2016 a inthawk khan sawrkar chun Coup-a inrawlna neia a ngai mi 50, 000 zet ringhla a man tah a. Sawrkar thawktu 140, 000 zet chu inrawlna nei vea hriet an ni leiin an sina inthawka

ban an ni bawk. An chungthu rela um dinghai lai hin Journalist khawm an \hang a. Nuhmei jounalist Asli Erdogen lem chu pro-Kurdish nia hriet, Opposition hai newspaper Cumhuriyet ta dinga thaw a nih leiin December khan ni 132 pre-trial detention hnungin a chungthu la ngaituo nawk dinga insuo a nih a, Thawlenni Oct. 31 hin a chungthu rel ning a tih. Journalist chen man an nina hi khawvela human rights organization han nasatakin Turkey an dem a. Human rights activist an hrentang bawk mi 8 khawm an ngenna angin kar hmasak khan sawrkarin a lo insuo tah. Anni lai hin Amnesty International Turkey director Idil Eser khawm a \hang.

Japan Inzin Duterte, North Ko-rea President Le Inbiek A Tum

t o K y o : | a w n g b a u inrum ve tak le inren lo tak Philippines President chu Japan ram an zin a. A suok hma Pathienni zan khan, North Korea President Kim Jong Un chu inbiekpuiin, tukhawma a sawrkar phet thluk an tum naw thu hril a \ul a nih, tiin a hril. President Rodrigo Duterte hi Japan ram inzinin PM Shinzo abe le sumdawngtuhai inhmupuiiin helpawl hai dona leia sie tah Marawi City indin thar nawk dingin a fiel ding a nih. Thaw\anni khan Japan-in 1 trillion Yen ($8.8. billion) \hangpuina a pek ding niin inremna an ziek. Inremna an ziek zo hin, President Duterte chun, North Korea nuclear bomb chungchang thu Pr ime Minister Shinzo Abe leh an hritlang a. Japan, South Korea le US han North Korea chu an thaw naw ding zie an hril a \ul a nih tiin a hril. “Kim Jong Un hi a mipuhai hotupa a nih a. Ama an puonga nina an pek ang ang chu a nih el a nih. Chuleiin, tu amanih takin inbiekpui a \ul a nih” tiin titakzetin a hril. “Mi tu amanih va fein, a kuomah, ‘Ruolpa, hung ta, nang le kei dawkan hmunkhatah lan biek ei tih ie. Hieng ringawt hin chu thil a fel thei naw a nih’ va tih inla. Inbiek nuom em em a tih. Tukhawma biekpaw an

tum naw bawka a nih” tiin reporter hai a hril. Duterte chun Trump ang thovin North Korea sukdeina ding chun China in a thaw thei tak a ring a, asan chu a ruol\ha tak an hnaipui tak a nih leiin. North Korea nuclear ralhuom chu mi tin ta dinga tium a nih thu hrilin, “Ei bei chu a dawng a nih, kan lungngai a nih. Ei rengin. Asan chun, in hriet tah angin Murphy Law chun, ‘Thil iengpo khawm a fesuol thei chun, fe suol a tih’ ti a nih leiin a fe suol thei zing a nih” tiin North Korea nuclear bomb chu a biel (Asia) seitna intluntu ding a nizie a hril. President Duterte hin Tokyo a cham sungin PM bakah sumdawngtu company lienhai CEO hai le an lala Emperor Akihito le Empress Michiko hai khawm inhmupui a tih. |awngbau inren lo le \awng tam tak Duterte chun, “Ka \awngbau kan sum deu met a \ul hmel” tiin Emperor le an inhmuna ding thu a hril. “Japan hai chu Philippines hai ruol\ha tak an nih a. Kan khawpui hai khawm an mi bawlpui ding a nih, rel lam tharhai leh” tiin a hril bawk. Japan chun kum 5 sung Philippines \hangin Manila-Tokyo Metor Rail lampuihai khawm bawlpui a tum a nih, Marawi City indin thar nawkna bakah.

china-in University Han “Xi Jinping Thoughts” Inchuk Ding

beijing: Sak t i enga rambung in\hang hrat tak hung lien tiel chu an chuktirna le bul innghatna Communist khawmin \hangthar lai zung a kei pei a. Communist inchuktirna det taka fepui an President ‘Xi Jinping Thoughts’ tia thuvara an hmang chu China University tamtakin inchuk dingin an pawm tah. C h i n a C o m m u n i s t sawrkar chun an hotupa ngaituona \ha tak takhai hin \hang le thar peihai lungrilah det taka tu tlat a tum a nih. Xi Jinping inchuktirna hi tulai hnaia Communist party 19th National Congress-in a pawmpui le Constitution-a a khum lut a nih a. University 20 neka tam chun inchuk zawm peina dingin Research Institute an indin tah. Hi dungzui hin “Xi J i n p i n g T h o u g h t o n Socialism With Chinese

Characteristic for a New Era” ti chu Constitution ah sie lutin University level haiah an inchuk pei ta ding a nih. Hi hin Xi Jinping chu Mao Zedong le Deng Xiaoping hai rank-in a siem tah a nih. Xi Jinping inchuktirnahai hai hi ni tin nuna hmang ding le khawtlang le mimal in\hanglienna dinga pawimaw tak tak niin an hril a. China socialist chun Communist socialist anga khawvela an thang pei theina ding chun Xi Jinping inchuktirna hi an hmang a pawimaw niin an hril. H u n a n N o r m a l University-a indin thar Xi Thought Research Centre-a lutak Jiang Hongxin chun, “Xi Jinping Thought on Socialism With Chinese C h a r a c t e r i s t i c f o r a New Era in Businesses, N e i g h b o u r h o o d s a n d

Villages” ti thu suia research thawa semdartu dingin expert le professor tamtak ruoi kan ta, sin kan thaw tak tak dinga nih” tiin a hril. China chun ‘Socialism With Chinese Characteristic’ hmanga khawvel run a tum a nih. Tulaia China rama inlar em em chu Xi-ism a nih a. Chu chu 2030 chena China developed country nia khawvela thu nei thei ding khawpa an \hanglien (changkangna) ding niin an ngai. University dang Renim University of China-a professor Chen Xianda chun , “Hi Research Centre hin chu Xi Jinping Thougths on Socialism with Chinese Characteristic for a New Era in Curriculum, in Classrooms and in Minds” ti fepui bikin \hangtharhai lai hi thu hi tu det ning a tih” tiin a hril. University hai chun school-a naupanghai subject angin Xi Jinping inchuktirna hi inchuk an tum a nih. “Hieng inchuktirnahai hin University naupanghai lungril a hluosip a \ula, an ngaituona thluok el bakah an lungril po povin an ringa an hmang a \ul a nih” tiin People’s Daily a hril.

Kerala-ah Thir Leilak chim leiin mi 1 thi

Kollam: Kerala-a chun zanikhan Kerala Miner-als and Metals Limited (KMML) plant bul lai Thir Leilak foot overbridge chim leiin mi pakhatin thi-na a tuok bakah midang 50 chuongin hliemna an tuok. Leilak chim leia thi hi Ms

Shyamala Devi niin tuol-sungmi hai chun an hril. KMML thuneitu hai chun hi leilak chim leia hliemna tuok hai hospital-a an inenkawlna sum seng hai an tum vawng ding thu an hril. Leilak hi zani sun dar 11.15 vela kha chim a nih.

India le Italy han pacts 6 an ziek

new delhi: India rama ni 2 sung cham dinga zani hmasaa New Delhi hung tlung Italy Prime Ministr Paolo Gentiloni le Prime Minister Narendra Modi hai chun zanikhan New Delhi hmunah inbiekna an nei a. Inbiekna an nei zo hin an ram pahni han inlaichin-na \halem an nei theina din-gin trade and investment,

railways le energy tieng hai \hangin kawng tum tuma thawtlangna ding agree-ments 6 an ziek. PM Modi chun Italy PM le inbiekna an nei huna hin Italy le India ram hai kawng tum tuma thawt-langna ding hai an hrilt-lang bakah Terrorist dona kawnga Italy le India hai chu thukhata um an ni thu

hrilin, inthuruol taka terror-ism dotlang ding le com-mercial cooperation tieng-pang sukpung an remti niin a hril. Mr Gentiloni chun In-dia le Italy hai chu climate change, terrorism dona le democracy tiengah pum-khat an ni thu a hril. Hieng ram pahnia PM han Indian sumdawngtu 12 le Italian business leaders hai khawm inpawlpuina an nei bawk. Mr Gentiloni hin zani zantieng khan President Ram Nath Kovind le Vice President M. Venkaiah Naidu hai khawm an hmu-pui bawk.

Floating vegetable market hmang thei vat ta dingKolKata: West Bengal-a Floating veg-etable market siema um chu hmang thei vat a nita ding thu Kolkata Munici-pal Development Author-ity (KMDA) official chun chanchinbumihai kuomah

a hril. Hiengang market hi West Bengal-a dingin a hmasa tak ding a ni a, sin zo \ep a nita in KMDA official chun a hril bawk. Hi thila ding hin Lawng 114 hmang ning a ta, tui chunga intawl ding a ni a,

thlaihna le thlai thar dang dang zawr a ni ding bakah Lawng haia hin Vending shops 2 pei install a ni ding thu KMDA official thusuok chun a hril. Lawng 114 hmang ding lai 32 inchawk a nita a, a dang po chu kum thar tienga inchawk ni dinga hril a nih.

WB-ah Dengue leiin mi 40 thi tah: Delhi-ah NPA personnnel Dengue leiin a thimumbai: West Bengal Mamata Banerjee chun Dengue natna leiin a s tate sunga mi 40 in thina an tuok ta thu a hril a. Sawrkarin hi natna indar pei ding dan-gna dingin theitawpin hma a lak mek a nih tia hrilin

mipui hai beidawng lei \it-thawng el lo dingin a ngen. October 30, 2017 khan Max Super Speciality Hos-pital-a enkawl mek Naga-land Armed Police (NAP) personnel Maojeba (26) chu damzo loin a thi.

Maojeba hi Dengue leia August 20, 2017 a in-thawka kha hospital admit a nih. Ama le hin tukum sunga Delhi-a Dengue leia thi mi 4 an nitah. Moajeba hi special duty-a Delhi-a um a nih.

Page 4: 8413801371 - Neitham Thar/2017/October/HT-31-10-2017.pdf · 31/10/2017  · lawm a, a biel mipui han har-satna nasa takel an tuok hai khawm chieng taka hmuin an zu hriet bawk a nih

Hmasawnna Thar4 EntErtainmEnt / SportSchanger (october) 31, 2017thawleni (tuesday)

SUNzawmNa

La Liga :

champion lai real madrid chu girona lakah tlawmgirona : La Liga kai thar Girona chun Pathienni zan khan champion lai Real Ma-drid an lo mikhuol a, 2-1 in an lo hne hram. Chu dungzui chun Real Madrid chu pak-hatna Barcelona nekin point pariet tawpin an inhnuoi lem tah. Hi inkhela hin minute 12 na chauah Real Madrid chun Isco hmangin goal an thun nghal a. Half chenah goal dang a lut sap nawh. Half hnung minute 54 naah Cristian Stuani chun muol-neitu Girona ta dingin goal a hung thun a, chu zo minute 58 naah goal khat a thunsa nawk a. Real Madrid chun goal thun tumin theitawp suo hai sienkhawm an thun thei ta naw leiin an tlawm lem ta a nih. Tuta season hin Girona ta dinga La Liga an

\hang phutna a nih a, hieng anga kai thar laka hin Real Madrid chu kum 2008 khan Ameria lakah an lo tlawm tah a, chu hnunga an tlawm nawk hmasa takna a la nih. Girona hi kum 1930-a indin le tu chen hin an play-er-hai khawm loan dama inkhel b^kah free signing deu vawng an ni bawk leiin

anni ta ding chun hi zana an hrat hi an hratna insang tak a la nih. Girona an hrat dungzuiin table-ah 12-na an inhlangkai phak ta a nih. Inkhel dangah Eibar chun Levante an mikhuol a, goal hni ve ve thunin an inhnetawk. Eibar ta din-gin Anaitz Arbilla(51`) le Charles(74`) haiin

goal khat ve ve an thun a, Levante ta dingin Jose Luis(35`) le Enis Bard-hi(37`) haiin goal an thun bawk. Malaga chun Celta Vigo an mikhuol ve a, 2-1 in an lo hne hram. Malaga ta dingin Adrian Gonza-lez(45`) le Jose Recio(83`) haiin goal khat ve ve an thun a, Celta Vigo ta dingin Iago Aspas chun minute 76 naah goal khat a thun bawk. Getafe khawma Real So-ciedad hai lo mikhuolin 2-1 bawkin an lo hne. Getafe ta dingin minute 78 le 85 haiah Angel Rodriguez le Jorge Molina(penalty) haiin goal khat ve ve an thun a, Real Sociedad ta dingin minte 5 naah Mikel Oyarzabal chun goal khat a thun bawk.

EPL : Leicester chun Everton hne; Brighton le Southampton inhnetawkbrighton : English Premier League inkhel Pathienni zan khan pahni a um a. Brighton chun Southampton an lo mikhuol a, goal khat ve ve thunin point pakhat ve ve’n an insem. Inkhel \ana in-thawk minute 7 na chauah Southampton chun Steven Savis hmangin goal an thun a, half zo minute 52 naah Brighton chun Glen Mur-

ray hmangin an goal bat an rul a, hun tawp chenah goal

dang a lutsap ta naw leiin an inhnetawk ta a nih.

Inkhel dangah Leices-ter City chun Everton an mikhuol nawk a. Awl-sam deuin 2-0 in an lo hne. Leicester hratna go-alhai thuntu chu Jamie vardy(18`) le Demarai Gray (28`) hai an nih. Hi dungzui hin Leicester City 11-na an inhlangkai a, Everton ruok chu relega-tion zone-ah an \um suk ve thung.

BCCI GM hlui MV Sridhar a thinew delhi: Hyderabad captain hlui le tulai hnai ela BCCI general manager-a a inthawka inban M.V. Sridhar chu zani zingkar khan kum 51 mi niin stroke leiin a chengnainah a thi. M.V. Sridhar hi inrang ta-kin Hospital panpui a ni a, sienkhawm doctor han a thi hnunga hospital phurt-lung in an puong a nih. MR Sridhar hin a nuhmei bakah nau pasal le nau nuhmei pakhat a thisan. Mr Sridhar hi kum 2013 a inthawk Board of Control for Cricket in India (BCCI) General Manager sin lo chel le kum tam tak BCCI a sin lo thaw ta a nih.

Indian Hockey team in China 4-1 in an hne

Asia Cup tournament khel meka chun Indian women’s Hockey team in zanikhan a zawna vawihni hratna an changna dingin Kawasaki Stadium-ah Chi-na 4-1 in an hneban nawk. Tuta hma khan India chun Singapore women’s team 10-0 in an lo hne ta bawk a nih. Indian Women’s hock-ey team chun vawisun hin Malaysia team inkhelpui nawk an tih.

HMAR FC Semifi-nals an lut tah

new delhi: North East Festival Football Cup 2017 khel mekah October 30, 2017, 1:00 khan JN Stadium, New Delhi hmuna quarter-final inkhel a ni a, Hmar FC chun Lusei FC penalty (5-4) a hnein tourney fe meka hin semifinal an lut tah. Zanita Hmar FC le Lusei FC hai inkhel hi an inhne tawk leiin hmu nuom a um hle a, first half tawp chenah a tu tu tieng khawm goal thun an um nawh. 2nd half \an hnung minute tlawmtie hnungin Hmar FC in goal khat an thun nghal bakah Lusei FC

hai chun penalty an hmu ve nawk nghal a, sienkhawm penalty hi Hmar FC goal-keeper in a save leiin Hmar FC chu 1-0 in an la hrat pei a, hun tawp tawmin Lusei FC chun goal khat an hung thun ve leiin full-time-ah inkhel chu 1-1 in an hung in draw a. Extra time minute 10 (10+10) inkhel hnung khawmin a tu tieng tieng khawm goal thun sap an um naw leiin penalty pet a ni a, Penalty a hin Hmar FC chun Lusei FC chu 5-4 in an hne ta a nih. (SinlengNews )

Mel B-in America Got Talent ah $400 000 Extra NgietLOs ANgELEs: Pawisa sum khawm chet fuk ta naw laklaw chun an che bawraw thei hle chu a nih. Nuhmei pawisa chen \hang lem chu an rate an sanga, pawisa lam suok dan khawm an thiema, a hmang khawm an hrat. Chuong ang chun Spice Girls member hlui le American Got Talent-a Judge hlui Mel B chun Judge a \hang nawk ding chun a hlaw $400 000-a sukpung a ngen. A pasal Stephan Belafonte le inmak Court thubuoi nei zing Mel B hin an nupa pawisa $30 million vel, a tam lem chu ama hlaw suok, a pasalin a sukchavaipek vawnga intumin inmak a rawt a. November 6 khin an thubuoi Court-in hearing a nei ding a nih. Court thubuoi an nei hnungin a thlasie nasa tah em em a. Tuhin America Got Talent Seasono 13th ah a \hang nawk ding chun $ 2.2 milliong hlaw ta dingin awm an ti ta a nih, tiin The Sunday People chn a ziek. Simon Cowell-in iengtinam a ngai ding hriet a lan nawh a. Ama, Simon hlak chu X-Factor nei mekah a Judge laiin ‘low blood pressure’ leiin a tlu a, tuchen hin la \hang zawm nawk thei lovin chawl a lak a. American Got Talent khawm a

\hang thei dim hriet a lan nawh. Mel B (Melnaia Brown) hi AGT 2013 khan Simon Cowell, Howie Mandel le Heidi Klum hai leh Judge a nih ve a. 12th Season Final chen khan a \hang a nih. Show hlawtlingna dinga pawimawtak a nih ve leiin a hlaw hi sukpung a phu hlein an hriet niin British media hai chun an ziek bawk. Mel B hi talent a nei tha a, Simon leh an pahniin Show hi an thunun a nih deu tak

hlak. Mel B hin June 2007-a a nei a pasal Stephan leh kum 10 an innei sung khan a pawisa $ 10 million chu project hran hrana a thamral vawng a tuhin kut benthekin a um niin a hril. An innei lai hin Bank ah $12 million a nei a. Kum 10 an innei sungin $20 million a hlaw suok hman a. Tuhin chu $800 000 chau an nei ta a. A pasal le an intawm Beverly Hills-a $5 million man In le Hollywood restaurant $1 million manhai chau a nei tah niin a hril. Mel B hieng lawma a thlaksiet hrat el hi a ruolhai tamtak chun mak an tih hle. Asan chu Mel B hin Bank Card (ATM) hmang dan khawm a hriet naw vanga, Bank hmang taluo lovin Bank-a a pawisa hieng Zat zat a thamral el hi asan ding awm an ngaituo chun a pasal naw chu tukhawm tawk chang thei ding an um naw a nih. Court ah iengtinam an rel ding hunin la hril a tih. Pawisa sum hau milar le hmingthang khawm, sum ringawt hin chu hlimna tak tak a pek nawzie an lang. Sungtieng a inthawka a Thu an fuk a \ul a nih, hlimna tak tak ding chun.

Kim Kardashian-in Chanchin A Siem Rawn hlelos angeles: Reality TV star Kim Kardashian (37) chun Hollywood Halloween Party ah famtah mihang musician le recording artist Aaliyah (22), vuongna accident-a thi tah anga incheiin a hung \hang ve a, hril a hlaw hle. Tamtakin an dema tamtakin an inpak. Kekawr tluon dum leather le pheikhawk dum bunin, kawnghren Silver inkhai hniengin, zakuo hak lovin bra var, a nene hmur chau thup thei hakin a pum taksa an lang vawng a. A ringah \hi angin ‘Rhinestoned choker’ le Diamond lung a awr a, lungmantam banbun a bun bawk. A nal dan chu pa danglam tak a nih. Social media-a a hnungzuitu mi 104 million hai hmu dingin motor a lut tawm lai Victory sign a kut para V lim suklangin a hung mel sai a. Instagram-a a post thlalak a suok zo darkar khat khawm tling lovah Twitter account ah zawna a tam hrat em em a. Fans tamtakin iengleia mihang muscian inchei dan ang kher khera an chei am? tiin feeling nei pawl khawm an lo um hman a nih.

Mi pakhat chun, Aaliyah kha Legend a nih am nih naw ka hriet nawh, anachu midum a nih ti ka hriet. Ama ang kher khera inchei iem a

ngaia, sukropuina am ngainepna?” tiin a post a. Tamtakin an nal an ti thu an hril bawk a. Celebrity a ni ve tlata, nuom dan dana incheina hun a ni bawk leiin thaw ding rak nei chuong lo pawisa hmang seng lo nei chun ni khat nuom a chena a seng khawm chu a pawi chuong lem tia ngaidan nei an um bawk. Aaliyah chu ama le mi dang 8 hai Bahamas ah 2001 khan music video Rock the Boat shooting thaw dinga an vuong lai accident-in an thi a nih. Kim Kardasian chun a ngaisang lei chu ni ngei a tih. A mi ngaisanghai lima inchei a uor em. Zirtawpni khawm khan a unu Kourtney leh Madonna le Michael Jackson limin an incheia, social media haiah an share nasa hle. Hi hma met khawm hin Jonathan Cheban leh Casamihos Halloween party ah Sonny le Cher hai 1973 Academy Awards laia an inchei angin an incheia, an lo inpholang ta bawk. Hawlloween costume night nuom dan dana incheia inpholangna huna an hmang a nih.

Ashley Graham costa Rica ah Photo Session Nei

los angeles: Plus size model hrietlar, mani piengzie (figure) thau inzapui ngai lo, pasal nei hnung khawma positive model la chang pei thei Ashley Graham chun tui insilna zakuohnuoi pholangtu a ni ang bawkin a pasal Justin Ervin direct ngei photo session neiin Costa Rica ah an fe a, a nal thei hle. An pa Justin rawiin nuhmei insilna zakuohnuoi (swimsuits) chi hran hran hai pholangna dinga photo session an nei laia ‘back-stage’ thlalak iemani zat a fans hai a shared a ‘Never not working @swimsuits-forall #agdirty30 @mrjustinervin’ tiin a post.

Ashley chu zakuohnuoi var suit hakin tui an sil lai pose chi hran hran ngaino bek tak taka an her kuol vel lai le Bikini dum haka an pholangnahai a share a. A thau dan le a sexy dan khawm insit um lo tak a nih. Camera hnunga um hi a pasal a ni bawka, hei fiem vel inhawi a ti ning a tih, hmel hlim saiin a pasal camera hmai chu a hei sei kuol vela, a taksa piengzie zen zek zawk a ni nawa chu ngaino a bei dan a dang hle. Kum 30 tling el ta ding Ashley Graham hin an pa leh bawk ramhnuoiah motor maksak deu khala holiday an fe lai khawm a share bawk a. Costa Rica chu a la lum bawk leiin thuomhnaw tlawmte chau a haka, a taksa ditum tak pholang dan a thiem khawp el. Hmu tlang thei puon zakuo le puonbil a bila, ngaituo sei rak a ngai nawh, hmu tlang thei vawng a nih. ATV (motor) chungah chuongin direc-tor an pa Justin khawmin a taksa \hat zie a show bawk a. T-shirt mar \eng \awng leh, pil pawk an kai metna thlalak leh postin, “Kan bal met ti naw chu thil dang taluo a um nawh, an hawi vawng” tiin a taksa ditum tak chu kawng tamtakin a pholanga, fans hai an lawm hle. Hi hma met hin Bahamas Pig Beach ah ram vawk Hog leh a ruolhai leh “Swimsuits For All” ti photo session neiin tui an insil lai hmu a ni bawk a. Tuipui sung le kamah Vawk lien tak tak ama ang thova taksa \ha lel lul hai leh an fawr kuol vela, insilna za-kuo chi hran hran a hak hai pholang a. Tulai chu swimsuits chi hran hran pholangin an zin nasa hle.

hin NHIDCL team chun an hotuhai an zuk phone nghal a, motor dang hmang (hire) ngai khawpa lampui a \hanaw chun hung kir el dinga an hril leiin an hung kir el ta niin ei thu dawngna chun a hril bawk. NHIDCL team chun, Tipaimukh khuo le Tuivai zu tlung nuom hle hai sienkhawm lampuiin a zir naw leia hrethiem din-gin mipuihai an ngen hiel nia chanchin dawng a ni a. Zantieng Parbung khuoah kir nawkin khawtlang \huoitu hai le inpawltlangna neiin NHIDCL team hi ruoi

an lo buotsai pek a. Hi huna hin khawtlang \uoitu hai chun lampui an mamaw zie le lampui \ha an nei chun an fakzawngna chen khawm nasa taka a sawk zangkhai ding thu hai NHIDCL team kuomah an lo intlun. NHIDCL team chun mipuiin an lo lawm thiem leiin an lawm hle thu an hril a, lam-pui hung siem vat a ni theina dinga \hang an hung lak ding thu khawtlang \huoituhai an hril. Zantieng ruoi an kiltlang zo hin Imphal tieng panin an hung kir nawk ta a nih.

NHIDC in Tipaimukh Road an enfel

Vengnuam, New Lamka hmuna Bank pakhat hawng nisien ti rawtna um thuah RBI chun Syndicate Bank hung lut an nuom ti thu meeting huna hin report pek a ni a. AGM NABARD in kum 2018-19 a sukpuitling ding development scheme

presentation nei a ni bawk. Chun, Self Help group (SHG) bank linkage thua duthu a sam nawna thuah NABARD chun Nov. 28, 2017 a Bank Manager hai le workshop nei dingin an rel bawk.

NABARD Office-ah Bankers Meeting nei

a hriet le hrietlo thil tamtak a um a. Thil tamtak hrietlo sawng ding chi an um baw-ka. Chuleiin, naupangin iengzam an hrieta ti inkhina hi education fedan nisien a \ha ding thu a hril. Zirtirtuhai kuomah thucha hrilin, “Naupang chun ngaituo an hau leiin thil an indawn nuom ran a, indawn ding an hau em em bawk. Chuleiin, hotu han thil an indawn nghawk el ding an nawh” tiin a hril. “Education chu ziek le tiem thiem el an nawh a. Ei kawl le kienga thil umdan hmua, bichieng a, indawna, hrieta hringnun umzie inchuk tung pei, damsunga inchuk zing hi a ni leiin, naupangin thil an hmua hriet chaka an indawn an indawn khawmin nghawk lova hril pei ding an nih. Hi lei hin hotuhai khawm in up-date (equiped) \hat a \ul a nih” tiin a hril bawk. Governor chun academic bakah ectra-curricular activities ah khawm naupang hun hmang rawn a \hat thu a hril. “Hun tamlem chu insungah an lekhabu or mobile phone/internet leh an hmang ta leiin tuol

thil khawm inthawtir ding an nih, lungril sengna ding thil dam” tiin, Maulana Azad entawn dingin an fui. Extra curricular activies uor a \ul thu a hril laiin mani background hriet a pawimaw thu a hril bawk a. Manipur lem chu art & culture hausatak a nih leiin art & culture, traditional dance & songs hai hi nasataka chawilara humhal tlat an pawimaw thu a hril bawk. “Student lekha inchuk sang nuom ta lohai chu hieng art & culture le handicraft thiemthil hran hranhai hi inchuktir a \ha. Manipur hming inthangna pakhat a ni lei-in humhal le sulvul a pawimaw. Council khawmin hieng thil sukvul dan hi academ-ic bakah a ngaituo sa a tha” tiin a hril bawk. Governor chun, Manipurin India state danghai a hnawt phak theina dingin theit tawpin hma a lak thu hrilin, tuta inthawk chu student hai khawm, a thiem theihai, an thiemna chosuokna dingin, kum thara in-thawk chu kar tin student hai inhmupuina hun bik a siem ta ding niin a hril. (DIPR)

Naupangin Iem A Thaw Thei Ti Nekin Iem A Hriet Ti Indawn Lem Ding A Nih: Guv

chu inchuklai an nina theinghil khawpa um lo ding le nakie ram le hnam \huoitu ding an nih ti inhrie tlat dingin an fui. Major Pankaj chun, tulai khawvelah thiemna an sang ta leiin student inchuklai huna a tam thei ang tak hriet le thiem tum dingin an fui a, nu le pa hai khawmin ram sung chanchin le thil tlung hai mani nau hai hrilhriet hlak dingin thurawn a pek bawk. Chief Guest hin Golden Jubilee lung-

daw a hawng a, Rev. Lalzawm, D/S in Pathien kuoma \awng\ainain an hlan. Pro-gramme hmang sung hin Student han Bam-boo dance le item dang dang inentirna an nei bawk. El Scism hi kum 1967 a Hiangtam Lamka, Vengnuam a indin a ni a, hi taka inthawk kum 1970 a Salem Veng tienga insawn niin kum 1976 khan BSEM recog-nition a lo hmu ta a nih.

EL Scism H/S Golden Jubilee lawm

V. Hangkhanlian Khuollienin a \hang dingccPur: November 1, 2017 a District Lev-el Kut hmang ding le inzawmin zani zantieng 3PM khan KIC Office, Tuibong-ah meeting nei a ni a. Khawmuol a sie chun Indoor Stadium-a

programme hmang ding le khuo a \ha chun Peace ground-a hmang din-gin an rel a. Kut zan V. Hangkhanlian, Minister (Agriculture, Veterinary and Animal Husbandry) Chief Guest in \hang a ta,

Khaipao Haokip, Chair-man, ADC Churachand-pur, Pu Rakesh Balwal, IPS, SP, CCPur hai Func-tional President le Guest of Honour in \hang an tih. Zan huna hin Miss Kut th-langna um a tih.

L. Foundation-ah workshopccPur: Delhi \hangsana um International NGO, Standing Together to En-able Peace (STEP) chun Oct. 30, 2017, 9:30AM khan Lalpuithluaii Foundation

School, Bungmual-ah Work-shop an huoihawt. Hi huna hin STEP a inthawk Interna-tional Level worker Shreya Jani chun students hai an chuktir a, group a in\hein

hun a hmangpui. Hi huna hin student pakhat le teach-er pakhat hai chu February thlaa Dharamsala hmuna Dalai Lama le inhmunaa \hang dinga thlang an nih.

Police in FIR an registeredccPur: Tulai hnaia Dis-trict Hospital Operation Theater (OT) hmangruo siena room tum tum rawk a nina le inzawma Medi-cal Superintendent, District Hospital, CCPur in report a

pek dungzuiin CCPur Po-lice chun FIR an registered bakah Investigating Offi-cer in zanikhan a hmuna a hang enfel. Rukru hai hin Glucom-eter, Pulse Oxymeter, BP

Apparatus, Stethoscope, Dry Cell Battery-piece 12, OT Mobile phone, ENT Headlight, Electric Bulb 6, Leather bag le blanket bakah syringe iemanizat inrukhmang nia hril a nih.

HYA-Dr. HT Sangliana Rolling Trophy Volley ballccPur: Oct. 30, 2017 khan HYA-12th Gen. Con-ference, Dr. HT Sangliana Rolling Trophy Volleyball chu Saikot Playground, CCPur ah Knockout sys-tem in Semi Final chen huoihawt a nih. Opening Ceremony hun hmang a ni a, hun hawng \awng\aina Pastor Lalrohlu Puruolte le hun khar \awng\aina Upa Laldawnlien Varte, Presi-dent, HYA GHQ in a nei. Hi huna hin Chief Guest Pu Lalropui Famhoite, So-cial Worker aiawin Mr. LK Hmar, Social Worker, Guest of Honour Pu Rohm-inglien, Chief of Saidan le Functional President Pu James Cole, Chief of Saikot hai an \hang a. HYA hmalakna chu in-pakum, suongum, lawmum an ti thu, \huoituhai chu a changin mi \henkhatin dem hlak hai sienkhawm an inrimna chu inpakum an ti thu, hieng ang hun huoihawt theia a um chu lawmum le inunauna dinga pawimaw a ni thu hai hri-lin HYA chu ditsakna an in hlan. Thuhrilna an nei zoin Organising Committee, HYA-12th Gen. Conf., 2017 Dr HT Sangliana Rolling Trophy/HYA GHQ

kut ah thilpek an inhlan. Organising Committe/HYA GHQ khawmin law-mthu hrilna’n Memento an inhlan ve. Hi huna hin hun kar lakah Nk. Valentina Tusing in hla mawi tak ta-kin mipui an awi bawk. Volleyball match hi Pu LK Hmar, Social Worker in a Kick-Off zoin inkhelna hlimtlang taka nei a nih. HYA-12th Gen. Conf., 2017 Dr. HT Sangliana Rolling Trophy Football & Volleyball Final chu Oct. 31, 2017 in Sielmat Play-ground ah um a ta. Football ah HYA, Saikot Branch v/s HYA, Saidan Branch in Fi-nal khel an ta. Volleyball ah HYA, Senvon Branch v/s HYA, Saikot Branch a hrat lem lem leh HYA, Rengkai Branch (A) in Final inkhel an tih. Oct. 30, umni khama Volleyball inkhel huna hin

HYA Branch 7 a inthawk team 9 an suok a. Chuong hai chu Muolvaiphei (A) & (B), Khawmawi, Saikot, Saidan, Rengkai (A) & (B), Senvon le Leisen an nih. Ruo sur zing sienkhawm HYA motto “Thil\ha Thaw, Nundan Mawi, Tlawmn-gaina” ti an suklang leiin HYA GHQ chun lawmthu a hrilin tulai khawmuol zirnaw leiin programme induong tasa suk danglam \henkhat um sienkhawm Oct. 30 le 31 programme chu suk danglam thar a um naw a. HYA-12th Gen. Conf., 2017 Dr. HT Sangliana Rolling Trophy Football & Volleyball Final Match hi Oct. 31 dar 1:00 PM in Sielmat Playground, CCPur ah nei thleng ning a tih. Hi huna \hang din-gin Organising Committe/HYA GHQ chun ngenna le inhriettirna a siem.