พฤศจิกายน 2563 ปีที่ 12 i ฉบับที่ 2 · 2020. 11. 18. ·...
TRANSCRIPT
พฤศจกายน 2563 ปท 12 I ฉบบท 2
“WHILE WE READ HISTORYWE MAKE HISTORY.”
ขณะทเราเรยนรประวตศาสตร ประวตศาสตรกถกสรางไปพรอมกน
George Bernard Shawนกเขยนบทละคร วรรณกรรม และนกวจารณชาวไอรช
Photo
by Fas
Kha
n on
Unsplas
h
Contents : สารบญ
CREATIVE THAILAND I 4อนญาตใหใชไดตามสญญาอนญาตครเอทฟคอมมอนสแสดงทมา-ไมใชเพอการคา-อนญาตแบบเดยวกน 3.0 ประเทศไทย
อนญาตใหใชไดตามสญญาอนญาตครเอทฟคอมมอนสแสดงทมา-ไมใชเพอการคา-อนญาตแบบเดยวกน 3.0 ประเทศไทย
จดทำ�โดย l สำ�นกง�นสงเสรมเศรษฐกจสร�งสรรค (องคก�รมห�ชน) (CEA)1160 อ�ค�รไปรษณยกล�ง ถนนเจรญกรง แขวงบ�งรก เขตบ�งรก กรงเทพฯ 10500 โทร. 02 105 7400 แฟกซ. 02 105 7450
ตดตอลงโฆษณ� : [email protected]
จดทำ�ภ�ยใตโครงก�ร “Creative Thailand สร�งเศรษฐกจไทยดวยคว�มคดสร�งสรรค” โดยสำ�นกง�นสงเสรมเศรษฐกจ สร�งสรรค (องคก�รมห�ชน) (CEA) ซงมเป�หม�ยในก�รเผยแพรคว�มรเกยวกบเศรษฐกจสร�งสรรค (Creative Economy) และผลกดนก�รใชคว�มคดสร�งสรรคในก�รขบเคลอนเศรษฐกจไทย
บรรณ�ธก�รทปรกษ� l อภสทธ ไลสตรไกล บรรณ�ธก�รอำ�นวยก�ร l มนฑณ ยงวกล ทปรกษ� l เลอช�ต ธรรมธรเสถยร บรรณ�ธก�รบรห�ร l พชรนทร พฒน�บญไพบลย
กองบรรณ�ธก�ร l พพฒนพงศ จตพยค, ภ�ชน เหลองเพมสกล และ ฐนกร พนธวฒน เลข�กองบรรณ�ธก�ร l ณฐช� ตะวนน�โชต ศลปกรรม l ชดชน นนน�ทนนท
ประส�นง�นกองบรรณ�ธก�ร l วนบษป ยพเกษตร เวบไซต l นพกร คนไว
Creative Update_ นงไทมแมชชนไปกบรายการทำาอาหารยอนยค / นดจดหมายเหต ผรกษาประตแหงอดต / ถอดรหสภาษาโบราณดวย AI Creative Resource_Featured Book / Virtual Culture Guide / Book MDIC_ เปดทมาสดแปลกของสในประวตศาสตร
Creative District_รานสดทาย
Cover Story_Why History Matters เพราะประวตศาสตรเปลยนแปลงได F act and Figure_“ประวตศาสตรจะไมซำา ประวตศาสตรจะตองเปลยน” วาดวยประวตศาสตรและการเปลยนแปลง Creative Business_GroundControl ประวตศาสตรศลปะเปนเรองสนก ใกลตว และควรถอดบทเรยน How To_ เกบและใช เทคนคบนทกขอมลใหเปนประวตศาสตรในอนาคต Creative Place_EGYPT: The Great Return of the Clash The Creative_อาละวาดประวตศาสตรแบบฉบบ “วาสนา วงศสรวฒน” Creative Solution_ใครใครกบนทกประวตศาสตรได
CREATIVE THAILAND I 5
Editor’s Note : บทบรรณาธการ
มนฑณ ยงวกล
บรรณ�ธก�รอำ�นวยก�ร
วช�ประวตศ�สตรในคว�มทรงจำ�ของใครหล�ยคนอ�จจะเหมอนกบก�รดหนง
สกเรองทเร�เปนเพยงผชม แตในคล�สเรยนประวตศ�สตรประช�ธปไตยของ
อเมรก�ของเดวด เอ. มอสส (David A. Moss) อ�จ�รยสอนประวตศ�สตร
แหงมห�วทย�ลยฮ�รว�รด เข�ตองก�รใหนกเรยนเปนสวนหนงของเหตก�รณ
ในอดตทสงผลม�ยงปจจบน ดวยก�รตงคำ�ถ�มกบนกศกษ�ในหองว�
“ห�กคณเปนเจมส เมดสน (James Madison) ผร�งรฐธรรมนญตนฉบบของ
สหรฐอเมรก� ทกำ�ลงอยในสภ�ร�งรฐธรรมนญ ในป 1787 และกำ�ลง
ถกเถยงกนว�รฐบ�ลกล�งควรจะมอำ�น�จในก�รจดก�รมลรฐอย�งไร ภ�ยใต
สถ�นก�รณทรฐบ�ลกล�งมหนสนและตองจดก�รกบปญห�เศรษฐกจตกตำ�
หลงเสรจสนจ�กสงคร�มปฏวตอเมรก� คณจะเขยนอะไรลงไปในรฐธรรมนญ”
วธก�รของมอสสนเรยกว� Case Method ทเข�หยบยมม�จ�กหองเรยน
เอมบเอทใชกรณศกษ�เปนสอหลกในก�รสอน ซงวธนไมเพยงทำ�ใหวช�
เรยนประวตศ�สตรทเตมไปดวยขอมลและลำ�ดบชวงเวล�เปนสงทน�สนกและ
เข�ถงง�ยแลว แตก�รดงเหตก�รณในประวตศ�สตรม�เปนบทเรยนนน
ยงทำ�ใหนกเรยนไดฝกฝนก�รคนห�ขอมล ก�รถกเถยงกนในกลมเลกและ
กลมใหญในหองเรยนทมผคนหล�กหล�ย เพอก�รตดสนใจและทำ�คว�มเข�ใจ
ถงผลลพธทต�มม� โดยเปนกระบวนก�รสำ�คญทจะชวยเตมทกษะด�น
ก�รวเคร�ะหเพอก�รแกปญห� และก�รตดสนใจทส�ม�รถนำ�ไปปรบใชได
ในทกเรอง อนเปนทกษะสำ�คญในอน�คต
คว�มพย�ย�มของมอสสเปนเพยงสวนหนงของแนวรวมแหงคว�มตองก�ร
ทำ�ใหวช�ประวตศ�สตรเปนก�รศกษ�เพอทำ�คว�มเข�ใจอดตและก�วไปส
อน�คตทดกว�อย�งแทจรง ก�รตงคำ�ถ�ม ก�รถกเถยง และก�รตคว�มจ�ก
มมมองทหล�กหล�ย เพอไมใหเนอห�ท�งประวตศ�สตรเกดอ�ก�รหยดนง
อยกบเรองเล�ของผบนทก ทอ�จจะบนทกดวยวตถประสงคทแตกต�งกนต�ม
หวงเวล�และบรบท นบเปนกลไกสำ�คญในก�รนำ�ประวตศ�สตรม�ใชใหเกด
ประโยชนทไมไดจำ�กดอยแคแวดวงก�รศกษ� เพร�ะในบ�งสงคมทเปดกว�ง
ใหคนไดเข�ถงและส�ม�รถหยบเอ�ประวตศ�สตรม�ใชไดในคว�มหม�ยท
แตกต�งออกไปจ�กเรองตงตน มกปร�กฏใหเหนผลง�นสร�งสรรคจำ�นวนม�ก
อ�ท ง�นศลปะ แฟชน ง�นออกแบบ ง�นเขยน และภ�พยนตร ก�รเล�เรอง
เพอสร�งแบรนดสนค�และเมอง ทส�ม�รถสร�งมลค�ใหมใหเกดขนไดต�ม
ยคสมยทเปลยนแปลง
อย�งไรกต�ม ก�รสร�งคว�มเปนไปไดใหมจ�กแนวคดในอดต คงตอง
เรมจ�กก�รทำ�ใหประวตศ�สตรไมพงพ�มมมองก�รบนทกหรอก�รถ�ยทอด
ของคนใดคนหนง เพร�ะถงแมว�จะเปนเฮโรโดตส (Herodotus) ทไดรบก�ร
ยกยองว�เปนบด�แหงประวตศ�สตรจ�กยคกรก ในก�รบกเบกเสนท�ง
ก�รบนทกประวตศ�สตรแบบพรรณน�ใหเหนภ�พและคว�มรสก รวมถงเกรด
คว�มรต�ง ๆ ของเข� กยงถกเคลอบแคลงถงคว�มถกตองของขอมล ซงอ�จ
จะถกบ�งผดบ�งบนขอจำ�กดในก�รเกบขอมลจ�กก�รสงเกตและฟงจ�ก
เรองเล�รอบตวในยคนน แตเพร�ะก�รเปดใหมคว�มสงสย สบคนได และ
ยอมรบคว�มจรงนเอง จงทำ�ใหร�กฐ�นของก�รเข�ถงประวตศ�สตรในสงคม
ตะวนตกมคว�มรดหน� ทงในเชงกระบวนก�รคนห�หลกฐ�นท�งวทย�ศ�สตร
ก�รศกษ�ในเชงพฤตกรรม ก�รตคว�มทหล�กหล�ยแงมม และทำ�ให
“ประวตศ�สตร” เคลอนไปเปนปจจบนและพรอมทจะเปนฐ�นแหงอน�คต ไมใช
บนทกเก�เกบทรอวนถกลมและเสอมสล�ย
ดวดโอเพมเตมเกยวกบก�รศกษ�ประวตศ�สตรของ David A. Moss ไดท https://www.youtube.com/watch?v=hKjdbB-VqcE
HISTORY IS THE PRESENT
CREATIVE THAILAND I 6
Creative Update : คดทนโลก
นกจดหมายเหตผรกษาประตแหงอดต
“มเรองม�กม�ยทตองอ�น แตมเวล�เพยงนดเดยว…”
ชวตคนเร�มเรองสำ�คญท�งประวตศ�สตรท
จำ�เปนตองเรยนรเตมไปหมด นอกเหนอจ�กทได
รำ�เรยนกนในชนเรยน เร�จงตองมผชวยทจะคอย
จดเกบ จดก�ร และเผยแพรขอมลมห�ศ�ลจ�ก
อดต ใหยงคงอยในระยะย�ว หรอทเร�เรยกกนว�
นกจดหม�ยเหต
นกจดหม�ยเหตหรอทเรยกกนว� อ�รไควสต
(Archivist) เปรยบเหมอนผรกษ�ประตขอมล
(Gatekeeper) ท จะเ ลอกและคดสรรว�
ประวตศ�สตรเรองใดทประช�ชนจำ�เปนตองร
และเรองใดทไมจำ�เปน นกจดหม�ยเหตมหน�ท
อย 2 ประก�ร คอดแลใหตนฉบบปลอดภย และ
เรอง : วนบษป ยพเกษตร
นงไทมแมทชนไปกบรายการทำาอาหารยอนยค
เรอง : นพกร คนไว
อ�ห�รของผคนใน 13 อ�ณ�นคมองกฤษ
(Thirteen Colonies) ของอเมรก� ซงกล�ยม�เปน
13 รฐแรกของสหรฐฯ ระหว�งศตวรรษท 17-18
เปนอย�งไร แปลกขน�ดไหน ต�งจ�กอ�ห�รใน
ปจจบนหรอไม โจน�ธ�น ท�วนเซนด (Jonathan
Townsend) กบแชนแนล Townsends ในยทบ
จะพ�เร�ยอนไปสประเทศสหรฐอเมรก�ใน
ชวงเวล�นน ๆ พรอมถอดสตรจ�กตำ�ร�ทำ�อ�ห�ร
โบร�ณอย�ง The Professed Cook หรอ
American Cookery ผ�นร�ยก�รทำ�อ�ห�ร
สดเนรดใหเร�ไดชมกน
อ�ห�รบ�งชนดแมเร�อ�จคนเคยดแตก
นกภ�พไมออกว�จะผสมกนไดอย�งไร เชน
ก�แฟไข (Coffee Eggs) จ�กตำ�ร�อ�ห�รป 1769
ทไมไดแยกกนกน แตนำ�ก�แฟทชงแลวม�ต
พรอมกบไขแดงดบ ผสมนำ�ต�ลม�กนอยต�ม
ตองก�ร เทใสแมพมพหรอถวยอบขนมแลวนำ�
ไปอบ ซงโจน�ธ�นเองกเด�ไมออกว�จะมรสช�ต
อย�งไร แถมไมรว�มนคออ�ห�รจ�กหลกหรอ
ของหว�นกนแน แตเมอชมแลว เข�กบอกว�
ไมไดแย พรอมบรรย�ยรสช�ตและสมผสของ
อ�ห�รใหเร�ไดจนตน�ก�รกนตอไดด หรอเมน
ยอดฮตทกยคทกสมยอย�งไกทอด ทใครจะร
บ�งว�สตรไกทอดในป 1736 แตกต�งจ�กทเร�
กนในปจจบนอย�งสนเชง
โจน�ธ�นยงพ�เร�ไปรจกสตรอ�ห�รของ
แขกรบเชญทเชยวช�ญท�งประวตศ�สตรอ�ห�ร
เฉพ�ะด�น นอกเหนอไปจ�กตำ�ร�อ�ห�รทหยบ
ม�ใช เชน อ�ห�รของช�วแอฟรกน-อเมรกน
ทถกคดคนขนในชวงของก�รเปนท�ส นอกจ�ก
อ�ห�รแลว เข�ยงไดลองทำ�เครองดมอย�ง “เบยร
สพรซ” (Spruce Beer) ทเปนเสบยงบำ�รงร�งก�ย
ของกองทพฝ�ยอ�ณ�นคม โดยก�รไปเกบ
ตนสนสพรซกนถงในป� และตงแคมปกอไฟ
ตมเบยรกนเลยทเดยว
ชอง Townsends ยงมจำ�ลองก�รสร�ง
กระทอมเพออยอ�ศยจ�กบนทกของเบนจ�มน
แฟรงคลน (Benjamin Franklin) ทโจน�ธ�นและ
ทมง�นลงทนกอสร�งต�มแบบทบนทกไวโดย
ไมใชเครองมอสมยใหมเข�ชวยเลย ตงแตก�รตดไม
ว�งโครงสร�งของบ�น สร�งเต�ผงและปลองไฟ
และแมแตก�รทำ�อ�ห�ร ทมง�นกยงเลอกทจะ
กอไฟทำ�กนแบบโบร�ณ
คว�มสนกของร�ยก�รจงไมใชเพยงก�ร
จำ�ลองวถชวตของคนในสมยกอนม�ใหเหน แตม
ทงก�รเนรมตเครองครวแบบเก�ทกไมไดไปเอ�
ม�จ�กไหน แตเปนสนค�ของ Jas. Townsend
& Son Inc. บรษทของครอบครวซงสบทอดม�
จ�กพอผมอ�ชพข�ยสนค�และหนงสอทำ�อ�ห�ร
ชวงอ�ณ�นคมอเมรก�โดยเฉพ�ะนนเอง นอกจ�กน
โจน�ธ�นยงสวมใสเครองแตงก�ยแบบยอนยค
ดำ�เนนร�ยก�รอย�งเปนกนเอง และสอดแทรก
เกรดท�งประวตศ�สตรไวตลอดร�ยก�ร จนทำ�ให
ผชมรสกเสมอนไดกลบไปสศตวรรษท 18 อย�ง
แทจรง…ใครทเบอตำ�ร�อ�ห�รยคใหมหรอเครองครว
ลำ�สมย จะลองเปลยนบรรย�ก�ศม�ทำ�อ�ห�ร
ในประวตศ�สตรต�มอย�งทชอง Townsends
นำ�เสนอบ�งกน�จะดไมนอยทเดยวทม� : บทคว�ม “Bringing the 18th Century into the 21st Century: Family-run Colonial goods business finds YouTube fame with its historic cookery tutorials of treats -including eel and corn succotash” (12 กนย�ยน 2017) โดย Jordan Gass-Poore และ Ann Schmidt จ�ก dailymail.co.uk และ youtube.com/jastownsendandson
th.w
ikipe
dia.org
YouT
ube
: Tow
nsen
ds
CREATIVE THAILAND I 7
คงลำ�ดบแบบดงเดม ตวอย�งจดหม�ยเหตท
คนหกนดม�แตสมยเรยน กเชนจดหม�ยเหต
ล�ลแบร (Du Royaume de Siam) ทบนทก
เล�เรองร�วเมองสย�มไวอย�งครอบคลมจ�ก
ส�ยต�ของช�วต�งช�ตอย�ง ซมง เดอ ล�ลแบร
เอกอครร�ชทตจ�กฝรงเศสทเดนท�งม�เยอน
ประเทศสย�มในสมยพระน�ร�ยณมห�ร�ช
สงคมทเปนอยทกวนนลวนใชประโยชนจ�ก
จดหม�ยเหตทงสน ไมว�จะเปนก�รใชเพอ
สนบสนนก�รศกษ�และง�นวจย เออประโยชน
ใหก�รพกผอนหยอนใจหรอคว�มบนเทงในแงต�ง ๆ
ไปจนถงก�รปกปองสทธมนษยชนและก�รยนยน
ตวตน ฉะนนจงเปนขอมลสำ�คญทห�มลบทง
โดยเดดข�ด ห�กสญเสยขอมลไปแลวกไมอ�จ
กคนกลบม�ไดอก ก�รดแลรกษ�และเปดขอมล
ใหประช�ชนเข�ถงโดยทวกนจงเปนหน�ทสำ�คญ
ของก�รจดเกบขอมลเพอประโยชนของมนษยช�ต
โดยแท
“เร�ไมรว�เร�ส�ม�รถชวยใหชวตคนดขน
ไดหรอเปล� แตเร�ส�ม�รถจดห�ทกษะและ
เครองมอทพวกเข�ตองก�ร เพอสะทอนชวตใน
ประวตศ�สตรของมนษยได” ดร. เอมล มนโร
(Dr. Emily Munro) เจ�หน�ทก�รเรยนรและ
เผยแพรจดหม�ยเหตรปแบบภ�พเคลอนไหว
ประจำ�หอสมดแหงช�ตแหงสกอตแลนดกล�ว
เพร�ะคำ�ว�จดหม�ยเหตไมจำ�กดเฉพ�ะว�ตอง
เปนหลกฐ�นในรปแบบง�นเขยนเท�นน แตยง
รวมถงภ�พถ�ย ไฟลเสยง ภ�พยนตร และสอ
ดจทลทงหล�ยอกดวย
แมว�ขอมลในปจจบนจะทวคณเหมอน
ระดบนำ�ทะเลทสงขน ซงแนนอนว�ในมห�สมทร
ขอมลนน ยอมมขอมลทอ�จจะผดพล�ดเปน
สวนผสมอย นอกจ�กทบรรด�นกจดหม�ยเหต
จะทำ�หน�ทผรกษ�ประตแหงอดตในก�รชวย
คดกรองขอมลใหมคณภ�พแลว กยงขนอยกบ
ตวเร�ดวยว� จะส�ม�รถใชวจ�รณญ�ณใน
ก�รสบคนและตอยอดขอมลทไดเรยนรม�ไดด
ม�กนอยขน�ดไหน
ถอดรหสภาษาโบราณดวย AI
รหรอไมว� ภ�ษ�สวนใหญทเคยเกดขนตลอด
ประวตศ�สตรมนษยเปนภ�ษ�ทต�ยแลว
ปจจบนภ�ษ�ทใชกนอยทวโลกนนมร�ว
7,000 ภ�ษ� ซงนบเปนจำ�นวนไมถงครงของ
ภ�ษ�ทงหมดทเคยเกดขนม�ตลอดประวตศ�สตร
ของมนษยช�ต ภ�ษ�ทต�ยไปนน สวนม�กมก
สญห�ยไปต�มเวล� เนองจ�กคนรนหลงไมม
ขอมลเกยวกบตวอกษร โครงสร�งไวย�กรณ หรอ
คำ�ศพทม�กพอทจะยอนกลบไป “ถอดรหส”
ภ�ษ�เหล�นนไดอย�งถกตอง และเมอภ�ษ�นน
ไมส�ม�รถถกศกษ�และทำ�คว�มเข�ใจได
ผลกระทบจงไมใชแคก�รห�ยไปของภ�ษ�เท�นน
แตองคคว�มรทงหมดเกยวกบผคนและวฒนธรรม
ของผใชภ�ษ�นน ๆ กจะสญห�ยต�มไปดวย
โดยทวไปก�รศกษ�ภ�ษ�โบร�ณจะอ�ศย
ก�รวเคร�ะหจ�กหลกฐ�นล�ยลกษณอกษร
ประเภทต�ง ๆ เพอดว�มคว�มสมพนธใกลเคยง
กบภ�ษ�อะไร ซงอ�จจะเปนภ�ษ�ทใชในปจจบน
หรอภ�ษ�โบร�ณทเคยไดรบก�รถอดรหสแลวกได
แตคว�มย�กนนจะม�พรอมกบคว�มเก�แกและ
ไมสมบรณของหลกฐ�นทเสอมสล�ยไปต�ม
ก�ลเวล� อกทงยงเปนกระบวนก�รทตองใช
คว�มเชยวช�ญและคว�มละเอยดสงม�ก ทำ�ให
ในปจจบน เรมมก�รนำ�ปญญ�ประดษฐ (AI) และ
เทคนค Machine Learning1 ม�ใชในกระบวนก�ร
ศกษ�ท�งประวตศ�สตรม�กขน เพอชวยให
กระบวนก�รคนคว�ต�ง ๆ ใชระยะเวล�นอยลง
และมประสทธภ�พม�กยงขน
ทมนกวทย�ศ�สตรคอมพวเตอรจ�ก
DeepMind รวมกบมห�วทย�ลยออกซฟอรด
พฒน� AI ชอว� “Pythia” (ไพเธย : เทพย�กร
แหงวห�รเดลฟต�มตำ�น�นกรก) ดวยก�รฝกฝน
อลกอรทมใหจดจำ�คำ�ต�ง ๆ เพอนำ�ม�วเคร�ะห
และทำ�น�ยคำ�ทห�ยไปจ�กจ�รกภ�ษ�กรก
โบร�ณทเสยห�ย ซงพบขอผดพล�ดเพยง 30.1%
เทยบกบมนษยทพบขอผดพล�ดถง 57.3%
ในขณะเดยวกนทมวจยจ�กสถ�บนเทคโนโลย
แมสซ�ชเซตส (MIT) และทมจ�กวจย AI จ�ก
กเกล กไดลองนำ�เทคนค Machine Learning ม�
ใชแปลภ�ษ� Linear B บนศล�จ�รก ซงเปนอกษร
โบร�ณทพบบรเวณประเทศกรซร�ว 1,400 ป
เรอง : ณฐช� ตะวนน�โชต
ทม� : บทคว�ม “Who Are Tomorrow’s Gatekeepers?” (มน�คม 2563) โดย Kurt Yalcin จ�ก medium.com / archivists.org.au / วดโอ “Why Archives Matter” จ�ก scottisharchives.org.uk / ica.org
กอนครสตก�ล โดยเปนก�รแปลภ�ษ�แบบ
อตโนมต เทยบเคยงกบภ�ษ�กรกโบร�ณทม
คว�มใกลเคยงกนเปนครงแรก ซงกไดผลลพธท
มคว�มแมนยำ�ถง 67.3% และมแนวโนมทจะ
พฒน�ขนอย�งตอเนอง
อกหนงนวตกรรมจ�กทมวจย MIT คอก�ร
พฒน� AI เพอถอดคว�มหม�ยของภ�ษ�แบบ
ไมตองพงพ�ก�รเทยบเคยงกบภ�ษ�อน ซงจะ
ชวยใหเร�ทำ�คว�มเข�ใจภ�ษ�โบร�ณไดโดย
ไมจำ�เปนตองรม�กอนว�อกษรนนเกยวของหรอ
ใกลเคยงกบภ�ษ�อะไร แต AI จะเข�ม�แปล
ภ�ษ�โดยใชองคคว�มรท�งภ�ษ�ศ�ตรและ
ประวตศ�สตร พรอมทงระบไดดวยว� ภ�ษ�นน
อย ในตระกลภ�ษ�ใด และห�กทำ�สำ�เรจก
หม�ยคว�มว� เร�จะส�ม�รถทำ�คว�มเข�ใจภ�ษ�
ไดเกอบทกภ�ษ�บนโลก ซงท�งทมพฒน�ค�ดว�
จะใชคำ�ตงตนเพยงหนงพนคำ�ในก�รถอดรหส
นวตกรรมเหล� นกำ�ลงเข�ม�พลกฟน
องคคว�มรทต�ยแลวท�งประวตศ�สตรให
กลบม�มชวตอกครง และยง AI ไดรบก�รฝกฝน
และพฒน�ไปม�กเท�ไร เร�กจะไดขอมล
ทแมนยำ�ม�กขนเท�นน อนจะเปนตวชวยสำ�คญ
ในก�รขย�ยขดจำ�กดท�งคว�มร เตมเตม
ชวงเวล�ทเคยหลนห�ยไปในประวตศ�สตร และ
ทำ�ใหเร�เข�ใจอดตและก�รเปลยนแปลงต�ง ๆ ได
ม�กยงขน
ทม� : บทคว�ม “Machine learning has been used to automatically translate long-lost languages” จ�ก technologyreview.com / บทคว�ม “MIT Using Artificial Intelligence to Translate Ancient ‘Dead’ Languages” จ�ก scitechdaily.com / บทคว�ม “Restoring ancient text using deep learning: a case study on Greek epigraphy” โดย Yannis Assael, Thea Sommerschield และ Jonathan Prag จ�ก deepmind.com / ethnologue.com
1 Machine Learning เปนกระบวรก�รทำ�ใหระบบ คอมพวเตอรเรยนรไดดวยตนเองโดยใชขอมล
wikipe
dia.org
CREATIVE THAILAND I 8
Creative Resource : วตถดบทางความคด
เรอง : พพฒนพงศ จตพยค, ภ�ชน เหลองเพมสกล และ ฐนกร พนธวฒน
FEAT U RED BOOKออกนอกขนบประวตศาสตรไทยโดย ธงชย วนจจะกล
ประวตศ�สตรเปนเรองน�ประหล�ดททรงอำ�น�จเหนอผคน หล�ยคนอ�จมองเปนเรองน�เบอในก�รพดสงซำ� ๆ และหล�ยครงทเรองร�วในประวตศ�สตร
ส�ม�รถสร�งอ�รมณรวม ทำ�ใหเร�รสกภ�คภมใจ รกชอบ หรอเกลยดชง แตห�กลองทำ�คว�มเข�ใจใหด แทจรงแลวประวตศ�ตรอ�จไมไดหม�ยถงก�รมองยอน
กลบไปทอดตเพยงอย�งเดยว แตกลบเปนก�รศกษ�เพออธบ�ย “คว�มเปลยนแปลง” ททกคนส�ม�รถมจดรวม หรอแมกระทงมมมองทแตกต�งในเรอง
เดยวกน
ผแตงหนงสอเลมนกล�วว� “ประวตศ�สตรทรอขนบควรเปนประวตศ�สตรทไมมประโยชน ในแงทว�ไมส�ม�รถจะเอ�ไปใชเพอวตถประสงคอนใด
ทงสน ประโยชนทพงมอย�งเดยวคอเปนประโยชนตอก�รเตบโตของเซลลสมองทคดและสงสยไมหยดหยอน”
หนงสอเลมนจะชวยใหเข�ใจคว�มหม�ยทแทจรงของก�รศกษ�ประวตศ�สตร และจะพ�คว�มคดเร�ออกนอกกรอบขนบเดม เพอคนพบแงมมใหม ๆ
ทชวนใหฉกคดและเกดก�รตงคำ�ถ�ม ประเดนสำ�คญคอ ประวตศ�สตรอ�จไมไดหม�ยถง “คว�มจรง” ห�กแตเปน “อดมก�รณ” หรอ “คว�มเชอ” ซง
ก�รยดถอประวตศ�สตรจ�กแหลงทม�ของคว�มเชอเดยว จงไมอ�จสรปไดว�เรองร�วเหล�นนเปนคว�มจรงทงหมด และตองระวงไมใหประวตศ�สตร
ฉบบใดฉบบหนงมอำ�น�จม�กเกนไป แตควรตองเปดโอก�สใหเกดก�รวเคร�ะหและถกเถยงกนในมตประเดนต�ง ๆ เพอทจะเข�ใจเรองเดมในมตใหม ๆ
เกดเปนก�รเล�เรองใหม ๆ หรอแมแตเกดคว�มรชดใหม ๆ เพมม�กขน
ประวตศ�สตรจงไมใชคว�มจรงเพยงหนงเดยว แตยงมคว�มเหมอนและต�งกนออกไป แคปรบจดเรมตนและจดจบของเรองนน ๆ ภ�พจดจำ�ของ
ประวตศ�สตรกอ�จเปลยนไปได
CREATIVE THAILAND I 9
พบกบวตถดบท�งคว�มคดเหล�นไดท TCDC Resource Center
VIRT UA L CU LT U RE GUIDEWGSN
จะดไหมถ�เร�ส�ม�รถเยยมชมพพธภณฑไดโดยไมตองเดนท�งไปถง
สถ�นทจรง…หล�ยคนคงรสกเบอหน�ยทตองรกษ�ระยะห�งท�งสงคม
จ�กก�รแพรระบ�ดของโควด-19 ทสงผลใหพพธภณฑหล�ยเเหงปดใหบรก�ร
เเตขณะเดยวกนพพธภณฑหล�ยแหงกไดปรบเปลยนรปแบบก�รใหเข�ชม
ผ�นก�รใชเทคโนโลยสมยใหมอย�ง VR (Virtual Reality) ทชวยใหผชมรสก
เสมอนกำ�ลงไดเดนเข�ไปเยยมชมในพพธภณฑจรง ๆ เพอเรยนรประวตศ�สตร
และชนชมผลง�นศลปะไดอย�งสะดวกรวดเรวเพยงปล�ยนวไมว�จะอยท
มมใดของโลก ลองเข�ไปเปดโลกแหงประวตศ�สตรกนไดกบหล�กหล�ย
พพธภณฑทงโซนอเมรก�อย�ง Frank Lloyd Wright วสคอนซน โซนยโรป
ทพพธภณฑ The Kremer Museum เเละพพธภณฑโซนเอเชยอย�ง Fergus
McCaffrey Gallery ในโตเกยว
BOOKWhy Learn History (When It’s Already on Your Phone)โดย Sam Wineburg
ถ�พดถงเรองร�วประวตศ�สตรในยคททกคนเข�ถงอนเทอรเนตไดอย�งแพรหล�ย กอ�จไมใชเรองย�กททกคน
จะส�ม�รถคนห�เรองร�วในประวตศ�สตรไดจ�กเวบไซตต�ง ๆ ทเข�ถงง�ยจ�กโทรศพทมอถอ แตแลวทำ�ไมเร�
ถงยงตองเรยนรประวตศ�สตรจ�กหนงสอและอกหล�ยแหลงคว�มรอยอก…หนงสอเลมนอ�จใหคำ�ตอบได เพร�ะ
ผเขยนบอกเล�ถงก�รเรยนก�รสอนวช�ประวตศ�สตรว� ควรสอนใหนกเรยนคดเชนเดยวกบนกประวตศ�สตร
เพร�ะก�รสอนประวตศ�สตรแบบเดมทถกสอนกนม�หล�ยทศวรรษทมกเนนใหนกเรยนจดจำ�และนำ�ไปตอบ
ในขอสอบ อ�จไมมประสทธภ�พเท�กบก�รเปลยนใหนกเรยนรจกคด วเคร�ะห และสรปขอเทจจรงของขอมล
ประวตศ�สตรจ�กหล�ยแหลงขอมล ทไมใชจ�กเพยงในหองเรยน หรอจ�กผสอนทเชอว�สงทเรยนรม�จ�กอดต
เปนเรองทถกตองทสดเท�นน
Homo Deus: A Brief History of Tomorrowโดย Yuval Noah Harari
อน�คตของมนษยช�ตทผ�นก�รศกษ�คว�มเปนม�ท�งประวตศ�สตรของเผ�พนธโฮโมเซเปยนทพฒน�ตนเอง
ขนจ�กก�รเปน “สตว” อนไรซงคว�มสำ�คญใด ๆ ม�เปน “เทพเจ�” ผกำ�หนดชะต�ชวตของทกสรรพสง แตใน
ศตวรรษท 21 สงเหล�นกำ�ลงจะถกแทนทดวยคว�มก�วหน�ของสองสง คอ Data หรอขอมลททำ�ใหมนษยนำ�ไป
ใชตอยอดใหเกด Machine Learning ทช�ญฉล�ดม�กจนกล�ยเปน AI ทฉล�ดลำ�เกนมนษยได และเมออลกอรทม
กล�ยเปนแกนของทกสง จ�กเดมทอยแคในอปกรณหรอโปรแกรมต�ง ๆ คว�มเชอทว�มนษยนนมเจตจำ�นงเสร
ต�งจ�กสงมชวตอน แทจรงอ�จเปนเพยงขนตอนท�งเคมในสมองทมลำ�ดบขนทชดเจนเสมอนอลกอรทมเชนกน
เมอมนษยส�ม�รถถอดรหสอลกอรทมของเคมในสมองนได เมอนนเร�กจะส�ม�รถชนำ�และชกจงมนษยไดง�ย
อย�งไมน�เชอ และอ�จเปลยนแปลงศ�สตรทเรยกว�จตวทย� ไปสศ�สตรแหงก�รใชอลกอรทมในชวตจรง
CREATIVE THAILAND I 10
MDIC : นวตกรรมและวสด
เรอง : มนตนภ� ลภนพรวงศ
ตงแตอดตจนถงปจจบนมนษยมกเลอกใช “ส” ในก�รแสดงออกเชงสญลกษณ
เพอบงบอกถงคว�มเปนตวตน ฐ�นะ คว�มรสก รวมถงยงแฝงคว�มหม�ย
ผ�นกลไกก�รสอส�รไดอย�งน�อศจรรย แมทกวนนเทคโนโลยจะชวยใหเร�
เลอกใชเฉดสต�ง ๆ ไดอย�งง�ยด�ย แตถ�ยอนกลบไปหล�ยรอยปกอน
กว�จะห�สทเฉพ�ะเจ�ะจงหนงสไดนน อ�จตองเดนท�งข�มทวปเพอต�มห�
แหลงสจ�กธรรมช�ตทตรงเฉดกนทเดยว
น�ร�ยน ก�นดก�ร (Narayan Khandekar) นกวทย�ศ�สตรด�นก�รอนรกษ
อ�วโส ผดแล Forbes Pigment Collection ภ�ยในพพธภณฑศลปะฮ�รว�รด
(Harvard Art Museums) สหรฐอเมรก� ไดรวบรวมขอมลส�รส (Pigment)
จ�กทวทงโลกกว� 2,700 ชนด พรอมอธบ�ยถงก�รนำ�กระบวนก�รท�ง
วทย�ศ�สตรในก�รแยกแยะองคประกอบท�งเคมของส�รสไดอย�งละเอยดดวย
เทคนค Raman Spectroscopy, Mass Spectrometry, Gas Chromatography
และ Electron Microscopy เพอศกษ�วจยถงประวตคว�มเปนม�ของส�รส
ในก�รอนรกษง�นศลปะอนทรงคณค� รวมถงสภ�พแวดลอมทเกดขนใน
ยคนน ๆ และนคอเรองร�วอนน�เหลอเชอเบองหลงสห�ย�กทน�ร
สเหลองจากฉววบนทกจ�กป 1883 เล�ไวว� ทหมบ�นมรซ�ประ ในรฐพห�รของอนเดย
เลยงววโดยใหกนใบมะมวงเปนอ�ห�ร แลวเกบฉววสเหลองสดม�ทำ�เปนสยอม
โดยไดแปรรปเปนกอนทรงกลมขน�ดเท�ลกกอลฟเพอข�ย แตเมอป 2001
นกประวตศ�สตรศลป วกตอเรย ฟนเลย (Victoria Finlay) ไดเดนท�งไป
มรซ�ประ เพอห�ขอมลเพมเตม และพบว�ในตอนนไมมใครในหมบ�น
ทำ�สยอมสเหลองจ�กฉววอกแลว ฟนเลย ยงไดอธบ�ยไวในหนงสอดวยว�
“ช�วบ�นหวเร�ะจนนำ�ต�ไหลเมอไดยนวธก�รทำ�สจ�กฉวว”
สนำาเงนทราคาแพงกวาทองคำาสนำ�เงนอลตร�ม�รนเคยเปนเครองหม�ยบงบอกสถ�นะท�งสงคมในยคหนง
เนองจ�กในศตวรรษท 14 และ 15 แรนตองขดจ�กเหมองท�งตะวนออก
เฉยงเหนอของอฟก�นสถ�น กอนใชล�แบกลงม�จ�กภเข� แลวขนสงตอ
ท�งเรอไปยงจดหม�ย ดวยคว�มเปนของห�ย�ก ทำ�ใหร�ค�สงอย�ง
ไมน�เชอ คอมร�ค�แพงกว�ทองคำ� จนบ�งครงศลปนตองผสมส�รเตมแตง
เข�ไปเพอลดปรม�ณก�รใชอลตร�ม�รนลง แตในทสดยคสมยทอลตร�ม�รน
มมลค�ม�กกว�ทองกสนสดลงในป 1826 เมออตส�หกรรมส�ม�รถ
สงเคร�ะหสนำ�เงนนขนม�ทดแทนไดในทสด
หอย 12,000 ตวตองสงเวยชวตเพอสรางสมวงปรมาณ 1.4 กรมสมวงไทเรยนกเปนอกสหนงทเกดม�พรอมกบตำ�น�น ว�กนว�สมวงนถกคนพบ
เปนครงแรกเมอสนขของวรบรษโบร�ณช�วกรกอย�งเฮอรควลสกน
หอยสงขหน�ม (Murex Shells) บนช�ยห�ดและวงกลบไปห�เจ�น�ยดวย
จมกทเปอนไปดวยสมวง ก�รจะไดสมวงไทเรยนม� จะตองเคนของเหลว
ทมลกษณะเปนครมขนสแดงออกจ�กตวหอย ซงจะกล�ยเปนสมวงเมอโดน
แสงแดด และมร�ค�ทแพงอย�งน�ขนลก เพร�ะตองใชหอยถง 12,000 ตว
ในก�รผลตส�รสนออกม�ใหไดในปรม�ณ 1.4 กรม ในอ�ณ�จกรโรมโบร�ณ
เหล�วฒสม�ชกจะยอมเสอผ�เปนสมวงเพอถงแสดงคว�มมงคง แตทกอย�ง
กเปลยนไป เมอนกเคมส�ม�รถสกดสมวงแบบเดยวกนไดจ�กนำ�มนถ�นหน
ดวยตนทนทตำ�กว�ม�กในป 1856
สแดงชาด...ผลตภณฑมลคาสงของจกรวรรดสเปนในยโรปยคกล�ง สแดงเคอรเมสนนทำ�ม�จ�กแมลงทอ�ศยอยบนตนโอกเคอรมส
ในแถบทะเลเมดเตอรเรเนยน ซงเปนสทห�ไดย�ก จงไมมใครไดใชสแดงม�กนก
ในยคนน แตหลงจ�กประเทศสเปนคนพบว�ช�วพนเมองอย�งช�วแอซเทก
เลยงและใชแมลงทอ�ศยอยในกระบองเพชรม�ผลตสแดงสำ�หรบใชในสงทอ
และในเชงอตส�หกรรม กระทงมก�รจ�ยบรรณ�ก�รแกผปกครองจกรวรรด
ดวยแมลงดงกล�วจนไดรบคว�มนยมแพรหล�ย โดยกล�ยเปนสนค�ททำ�
กำ�ไรไดม�กทสดเปนอนดบสองรองจ�กเครองเงน เนองจ�กมก�รใชสแดง
จ�กแมลงนไปทวโลกยกตวอย�งเชน สแดงทปร�กฏอยบนลปสตกหรอแมแต
เคกเรดเวลเวตสแดงสดดวย
และถงแมว�ทกวนนอตส�หกรรมจะส�ม�รถผลตเฉดสขนม�ไดหล�กหล�ย
ดวยร�ค�ทเปนมตรม�กเพยงใด แตทว�เทรนดในก�รใชง�นสทผลตขนจ�ก
ธรรมช�ตนนกลบมบทบ�ทม�กขนอกครง โดยเฉพ�ะสทไดจ�กสงแวดลอม
ใกลตวอย�งดอกไม ใบไม ร�ก และจ�กภมปญญ�ดงเดม เพอลดก�รใช
ส�รเคมอนตร�ย รวมไปถงเพอสรรห�นวตกรรมใหม ๆ ทสจะตอบโจทยใน
ก�รใชง�นและเปนมตรตอสงแวดลอมม�กยงขน
ทม� : บทคว�ม “The Crazy Stories Behind 6 Of The World’s Rarest Colors” โดย Katharine Schwab จ�ก fastcompany.com และบทคว�ม “Pigment Collection Colors All Aspects of the Museums” จ�ก harvardartmuseums.org
เปดทมาสดแปลกของสในประวตศาสตร
harvarda
rtmuseu
ms.o
rg
CREATIVE THAILAND I 11
Creative District: ยานความคด
เรอง : ทมง�น PORTRAIT OF CHAROENKRUNG ภาพ : รชด�ภรณ เหมจนด�
รานสดทายทามกลางโลกทหมนเวยนเปลยนไปทกวน แตรานรวงเกาแกในยานบางรก เจรญกรง ตลาดนอย ยงคงภาพเดมของอากงอามาทดำาเนนธรกจเหมอนอยางทเคยเปนมา สรางเปนความผกพนกบคนในยานทเตบโตมาดวยกน รวมถงเหลาผมาเยอนใหตกหลมรกแบบไมรตว เหลานคอประวตศาสตรของยานเจรญกรงทสงตอผานขาวของชนเลกชนนอยและอาหารคาวหวานสารพนใหแกผคนจากรนสรน
รานขนมเปยะเฮยบเตยง“ตำ�น�นร�นขนมทมนย�ยรกซอนอย”
เมอ 90 ปทแลว ร�นเฮยบเตยงเรมตนขนโดย
บด�ของอ�ม�ขางอ แซอง นกทำ�ขนมจ�กเมองจน
ทเลยงดลก ๆ ใหรจกอ�ชพทำ�ขนมม�ตงแตวยเย�ว
วนหนง อ�กงเอยม ม�ขอสมครทำ�ง�นเปนลกมอ
ในร�น ทงคจงไดพบรกกน ดวยคว�มขยน
หมนเพยรและฝมอในก�รทำ�ขนมของอ�กงเอยม
ทำ�ใหบด�ของอ�ม�ข�งอยอมใหลกส�วแตงง�น
ดวย และยกร�นใหชวยกนดแลตอไป โดยมขนม
ขนชอคอโซวเกยว ลกษณะคล�ยกะหรปปไสถว
และไสเผอก ทเตมสมเชงเข�ไปในไสใหมรสเปรยว
นด ๆ กลนหอม กนแลวรสกสดชน จนถงวนน อ�กง
และอ�ม�ยงคงทำ�ขนมดวยตวเองทกวน โดยม
ลกช�ยและลกสะใภเปนกำ�ลงหลก เนนก�รนวดแปง
ดวยมอเพอคมคณภ�พคว�มสดใหมและรสช�ต
ใหไดม�ตรฐ�นต�มเดมจนมลกค�ม�ตอแถวซอ
ขนมกนไมข�ด
พกด : ซอยเจรญกรง 20 แขวงตล�ดนอย เขตสมพนธวงศ โทร. 02-2337554
รานเฮงเสง“ตำ�น�นร�นเยบหมอน-เบ�ะไหวเจ� 100 ป
คว�มประณตทสงตอจ�กจนโพนทะเลสตล�ดนอย”
เรองร�วของเฮงเสงเรมตนขนในย�นคนจน
เก�แกอย�งตล�ดนอย เมอยอนกลบไปในสมย
รชก�ลท 6 นถอเปนจดเรมตนของทกษะและ
คว�มส�ม�รถเฉพ�ะตวของคนจนทหอบเสอผน
หมอนใบจ�กบ�นเกดม�เรมตนชวตใหมบน
แผนดนสย�ม สมยนนยงไมมเครองนอนสำ�เรจรป
หมอน ฟก มง หรอเบ�ะรองนง ตองใชแรงง�น
คนเยบ พอกบแมของอ�ม�เมยวลง แซอว
อพยพม�จ�กซวเถ� จงม�เปดร�นเฮงเสงทำ�
ธรกจเยบหมอนอยทตล�ดนอย โดยมลกค�เปน
คแตงง�นใหมทเรมตนสร�งครอบครวจนกระทง
ยคสมยเปลยนแปลง คนหนไปใชของสำ�เรจรป
ม�กขน เฮงเสงจงพฒน�ผลตภณฑใหม ๆ อ�ท
เบ�ะรองนงสำ�หรบเก�อหว�ยรบแขก รวมถง
หมอนทรงกลมสำ�หรบรองคกเข�ไหวเจ�ต�มศ�ล
เจ�ต�ง ๆ และสบทอดม�ถงปจจบน เนองจ�ก
เปนสนค�ห�ย�กและตองอ�ศยคว�มประณต
อย�งม�กในก�รผลต
พกด : 854-856 ถนนว�นช 2 แขวงตล�ดนอย เขตสมพนธวงศ โทร. 082-4566516
รานซยลง“ถงไมสกโบร�ณทกษะฝมอทสงตรงจ�กเมองจน
โพนทะเล”
ร�นซยลงถอกำ�เนดขนม�น�นกว� 80 ปแลว
โดยคณลงชศกด ไชยโชตชวง ผรบชวงกจก�ร
และสบทอดคว�มรในก�รประดษฐถงไมม�จ�ก
บด�ซงม�ตงรกร�กอยบรเวณถนนทรงว�ด
ลกษณะเดนของถงไมร�นซยลงคอเปนง�นฝมอ
ทยงคงวธดงเดมในก�รผลต ทำ�ขนจ�กก�ร
ประส�นไมสกแตละแผนเข�ดวยกนเปนทรง
รดตวถงแตละใบไวดวยวงแหวนเหลก มทงถง
วงกลมขน�ดเลก ถงพรอมด�มจบ และถงใสนำ�
แบบทเหนในหนงจน กลนไมทเปนเอกลกษณและ
เนอไมแททแมลงไมกน ทำ�ใหถงไมร�นซยลงเปน
ท รจกในหมผนยมถงไมแบบโบร�ณทแตกอน
ใชใสข�วส�ร ตกนำ� หมกผกผลไม และตอม�
ถกประยกตใชสำ�หรบใสของต�ง ๆ หรอนำ�ไป
ประดบตกแตงบ�นต�มคว�มนยมของแตละ
ยคสมย
พกด : 1159 ถนนทรงว�ด (ตรงข�มวดปทมคงค�ร�ชวรวห�ร) แขวง/เขตสมพนธวงศ โทร. 02-2338366, 02-6396900
CREATIVE THAILAND I 12
Cover Story : เรองจากปก
ตวเลขปพ.ศ. ชอบคคลสำาคญแสนยาวเหยยด ใคร ทำาอะไร ทไหน อยางไร คอ “ขอเทจจรง” ทางประวตศาสตรทนาเบอสำาหรบใครหลาย ๆ คน เรองอดตทจบไปแลวเกยวของอยางไรกบชวตในปจจบน ความเคลอนไหวตาง ๆ ทงของโลกและของไทยในยอหนาถดไปจากน อาจทำาใหเหนวาประวตศาสตรไมไดเปนเพยงเรองเกาแกซงถกแชแขงอยในอดต แตเปลยนแปลง เคลอนท ถกรอสราง ตความ นำาไปตอยอด และอยรวมสมยกบโลกปจจบนไดเสมอ
เรอง : นนทก�นต ทองว�นช
CREATIVE THAILAND I 13
ทำาไมประวตศาสตรจงเปลยนแปลง เมอความจรงไมไดมเพยงหนงก�รเปนท เ ข�ใจกนโดยทวไปว�ก�รศกษ�
ประวตศ�สตรนนตงอยบนพนฐ�นของคว�มร
ท เกยวของกบมนษยและเหตก�รณในอดต
ก�รตรวจสอบห� “คว�มจรง” (Truth) หรอ
“ขอเทจจรง” (Fact) ของเหตก�รณทผ�นไป
แลวนน เปนหน�ทหนงของนกประวตศ�สตร
แตคว�มจรงหรอขอเทจจรงท�งประวตศ�สตรท
นกประวตศ�สตรใหคณค�นนมคณลกษณะพเศษ
อย�งหนงคอส�ม�รถโตแยงได (Disputable
Fact) ศ.ดร. ธงชย วนจจะกล เคยใหคำ�อธบ�ย
ในประเดนนไวว� ขอเทจจรงทโตแยงไมได
(Indisputable Fact) มกไมใหคว�มหม�ยอะไร
ม�กนกตอก�รศกษ�ประวตศ�สตร ยกตวอย�งเชน
แกวมหหนงใบ เปนขอเทจจรงทโตแยงไมได
แตถ�คนเรมอธบ�ยแกวมห โดยคนทนงคนละฝง
ยอมพดถงแกวใบนต�งกน คนหนงบอกแกวมห
ท�งขว� อกคนบอกแกวมหท�งซ�ย คำ�อธบ�ย
เกยวกบแกวทเพมม�กขนจะทำ�ใหแกวซงเคยเปน
ขอเทจจรงทโตแยงไมได เรมโตแยงไดและม
คว�มหม�ย ดงนน ขอเทจจรงเดยวกน เมอมอง
คนละมม กยอมตคว�มไดต�งกน และคว�มหม�ย
จะเกดขนกตอเมอเร�ใหคำ�อธบ�ยเพมกบ
ขอเทจจรงนน ๆ จนเกดเปนขอเทจจรงชดใหมอก
ม�กม�ยต�มแตมมมองและบรบทแวดลอม
เมอเร�มองประวตศ�สตรภ�ยใตกรอบ
คว�มคดทว�คว�มจรงท�งประวตศ�สตรอ�จม
ไดหล�ยชดเชนนแลว เร�กจะเหนว�ธรรมช�ต
ของประวตศ�สตรท นกประวตศ�สตรให
คว�มสำ�คญนนคอชดคว�มจรงทส�ม�รถตคว�ม
ตอยอด และปรบเปลยนได
วาดประวตศาสตรบนใบหนาโอกาสจากอดต เดอนเมษ�ยน ป 2020 พระร�ชวงตองห�ม
เมองปกกง เปดตวคอลเลกชนเครองสำ�อ�งซงได
รบแรงบนด�ลใจม�จ�กเครองมอบอกเวล�ใน
สมยร�ชวงศชง หนงในคอลเลกชนวตถโบร�ณ
ของพระร�ชวง เนองในโอก�สทวงหลวงแหง
สดท�ยของจกรวรรดจนนมอ�ยครบ 600 ป
เครองมอบอกเวล�ดงกล�ว มลกษณะเปน
แผนจ�นทองแดง ขน�ดเสนผ�นศนยกล�ง 13.7
เซนตเมตร ใชบอกเวล�โดยอ�ศยก�รวดค�
แสงอ�ทตย ดวงจนทร และดวงด�ว บนแผนจ�น
เตมไปดวยรอยสลกตวเลขบอกวนท เวล� จกรร�ศ
ต�ง ๆ รวมไปถงอกษรละตน “COLON” และ
อกษรโรมน “1541” ซงทำ�ใหสนนษฐ�นไดว� วตถ
โบร�ณชนนถกนำ�เข�ม�จ�กเมองโคโลญ ประเทศ
เยอรมน โดยมชชนน�รช�วเยอรมนทเข�ม�
ในประเทศจนปล�ยร�ชวงศหมง
แผนผงวงโคจรของพระอ�ทตย พระจนทร
ดวงด�ว และก�รเรยงตวกนของจกรร�ศต�งๆ
กล�ยม�เปนแนวท�งหลกในก�รออกแบบทงตว
บรรจภณฑและก�รว�งชองสของอ�ยแชโดว
ในคอลเลกชนน ในขณะทสอ�ยแชโดวทง 12 ส
กเลอกใชเนอสทมคว�มมนว�วเพอสอถงประก�ย
ระยบระยบของดวงด�ว สวนลวดล�ยทองฟ�
ดวงด�ว และหน�ปดน�ฬก�ถกนำ�ไปถ�ยทอด
ลงบนปลอกลปสตกทง 10 เฉดส โดยแตละส
คอสแดงเฉดต�ง ๆ ทพบไดภ�ยในพระร�ชวง
ตองห�มในแตละชวงเวล�ในอดต
คอลเลกชนเครองสำ�อ�งของพระร�ชวง
ตองห�ม คอก�รหยบเอ�ประวตศ�สตรทหยดนง
อยในคอลเลกชนวตถโบร�ณของวงม�ปดฝน
แลวนำ�ไปตอยอดใหเกดเปนสนค�และมลค�ใหม
ทรวมสมยกบสงคมในปจจบน โดยครงนไมใช
คอลเลกชนเครองสำ�อ�งครงแรกทท�งวงปลอย
ออกม� เพร�ะในเดอนธนว�คม ป 2018 พระร�ชวง
เคยไดเปดตวคอลเลกชนลปสตก บลชออน และ
อ�ยแชโดว ซงลวนแตหยบเอ�วฒนธรรมและ
คว�มเชอจนโบร�ณม�เปนแรงบนด�ลใจใน
ก�รออกแบบ ไมว�จะเปนเทพนกกระเรยน
เครองแตงก�ยของน�งสนม ดอกเบญจม�ศ และ
แจกนเคลอบสของร�ชวงศชง
คอลเลกชนเครองสำ�อ�งเหล�นถอเปน
ลมเตดคอลเลกชนและไดรบคว�มนยมอย�งม�ก
ในหมคนรนใหมของจน โดยมร�ยง�นว�
ข�ยหมดอย�งรวดเรวภ�ยในระยะเวล�ไมกวน
จนนำ�ไปสก�รออกคอลเลกชนอน ๆ รวมกบ
แบรนดเครองสำ�อ�งต�ง ๆ ดวย แมแตพระร�ชวง
ฤดรอนเองกมองเหนถงคว�มสำ�เรจน จงรวมกบ
แบรนด Catkin ในก�รผลตเครองสำ�อ�งทหยบ
เอ�ล�ยปกนกฟนกซบนฉ�กกนหองในพระร�ชวง
ม�ใชบนบรรจภณฑดวยก�รพมพระบบส�มมต
รปแบบใหม เพอทำ�ใหผใชง�นสมผสถงคว�มเปน
รอยปกทสมจรง
ส� เหต ท ทำ � ให เ ค ร อ งสำ � อ� งท ไ ด ร บ
แรงบนด�ลใจจ�กสถ�นทท�งประวตศ�สตรและ
วตถโบร�ณเหล�นข�ยดเปนอย�งม�กในหม
ช�วมลเลนเนยลของจนนน บทคว�มจ�กเวบไซต
คอสเมตกดไซนเอเชยกล�วว� สวนหนงม�จ�ก
คว�มภมใจในช�ตทเพมม�กขน โดยสบเนอง
ม�จ�กก�รเตบโตของเศรษฐกจจน คว�มสำ�เรจ
med
ium.com
CREATIVE THAILAND I 14
ของบรษทสญช�ตจนอย�งอ�ลบ�บ� (Alibaba)
หรอเสยวม (Xiaomi) ทส�ม�รถเทยบเคยงไดกบ
ยกษใหญในโลกตะวนตกไมว�จะเปนแอมะซอน
(Amazon) หรอแอปเปล (Apple) ทำ�ให
คว�มเปนจน นนข�มผ�นภ�พลกษณแบบ
“ผลตในเมองจน - Made in China” ไปสก�ร
“สร�งสรรคจ�กเมองจน - Created in China”
คนรนใหมจงเรมหนกลบม�ตนเตนกบก�รคนห�
และใหคณค�กบมรดกท�งวฒนธรรมของตนเอง
อกครง
Operation Night Watchคำาอธบายใหมจากหลกฐานเดม
ง�นสำ�คญอย�งหนงของนกประวตศ�สตรคอ
ก�รศกษ�หลกฐ�นท�งประวตศ�สตรใหละเอยด
ถถวน ไมว�หลกฐ�นนนจะอยในรปของขอคว�ม
ประก�ศ หนงสอ แผนท เครองใช หรอวตถ
อนใดกต�ม ทงนเพอคนห� “คว�มจรง” หรอ
คำ�อธบ�ยบ�งอย�งใหกบเหตก�รณทเกดขน
แตก�รศกษ�หลกฐ�นดงกล�ว ใชว�จะศกษ�เมอ
คนพบหลกฐ�นใหมเท�นน เพร�ะแมเปน
หลกฐ�นชนเดมกส�ม�รถมอบคว�มรและ
คำ�อธบ�ยใหม ๆ ใหกบผศกษ�ไดเสมอต�มมมมอง
และบรบทของสงคมทเปลยนแปลง
ไรจมวเซยม (Rijksmuseum) หรอพพธภณฑ
แหงช�ต เมองอมสเตอรดม ประเทศเนเธอรแลนด
สงเกตเหนว�ภ�พเขยน เดอะ ไนต วอตช
(The Night Watch) อนโดงดงของเรมบรนดต
(Rembrandt) เกดก�รเปลยนแปลง เชนว�
ภ�พสนขทมมขว�ล�งมสซดลง ท�งพพธภณฑ
จงตดสนใจทจะซอมแซมภ�พว�ดชนสำ�คญดวย
โปรเจกตท ชอว� โอเปอรเรชน ไนต วอตช
(Operation Night Watch)
แตเดอะ ไนต วอตชนน ไมต�งจ�กโมน�ลซ�
แหงพพธภณฑลฟวร ก�รนำ�ชนง�นซงดงดด
ผเข�ชมกว�สองล�นคนตอปชนนไปซอมหลง
พพธภณฑเปนเวล�หล�ยปยอมไมอ�จทำ�ได
โอเปอรเรชน ไนต วอตช จงเปนก�รตรวจสอบ
เกบขอมล และซอมแซมชนง�นในหองกระจก
กล�งพพธภณฑซงถกออกแบบม�โดยเฉพ�ะ
ทงยงเปดใหทกคนรวมเปนประจกษพย�นใน
ปฏบตก�รครงน ทงในพนทจรงและท�งออนไลน
ท�โก ดบบตส (Taco Dibbits) ผอำ�นวยก�ร
ไรจมวเซยมกล�วว� โอเปอรเรชน ไนต วอตช
คอโครงก�รวจยและอนรกษผลง�นม�สเตอรพซ
ของเรมบรนดตทยงใหญทสดในประวตศ�สตร
โดยก�รจะซอมแซมและอนรกษชนง�นในระยะย�ว
ใหไดอย�งถกตองนน ท�งพพธภณฑจำ�เปนตอง
ตรวจสอบภ�พว�ดอย�งถถวนโดยอ�ศยเทคโนโลย
สมยใหม เชน ก�รถ�ยภ�พคว�มละเอยดสงและ
ก�รสแกนภ�พดวยรงสเอกซ (Macro-XRF
Scanner) ตลอดจนกระบวนก�รวเคร�ะหขอมล
ทมประสทธภ�พ โดยหวงว�จะชวยใหเข�ใจทง
สภ�พดงเดมของชนง�น ก�รเปลยนแปลงต�ง ๆ
ทเกดขนกบภ�พว�ดตลอดระยะเวล�เกอบสรอยป
เทคนคและวสดทใช ขนตอนในก�รว�ด ตลอดจน
คว�มเสอมของชนง�นทอ�จเกดขนไดในอน�คต
ในเดอนพฤศจก�ยน 2020 น โอเปอรเรชน
ไนต วอตช กำ�ลงก�วเข�สชวงท�ยของกระบวนก�ร
ก�รตรวจสอบภ�พว�ดกอนจะเรมลงมอบรณะภ�พ
ในขนตอนตอไป ท�งพพธภณฑเรมเปดเผยผล
ทไดจ�กก�รตรวจสอบภ�พดวยเครองสแกน
Macro-XRF โดยประเดนหนงทไดจ�กก�รคนพบ
คอสทองทเรมบรนดตใชในก�รว�ดล�ยปกสทอง
บนเสอของทห�รนน มองคประกอบของส�รหนอย
ในขณะทในยคนน สทมสวนประกอบของส�รหน
จะถกใชในภ�พเขยนผลไมหรอดอกไมเท�นน
สำ�หรบนกประวตศ�สตรศลปะแลว ขอมลเลก ๆ น
ชวยขย�ยคว�มเข�ใจทเคยมตอจตรกรช�วดตช
ผนใหกว�งไกลออกไป ไมว�จะเปนก�รอธบ�ย
วธว�ดง�นทเข�ใช หรอแมแตคว�มเปนคน
สร�งสรรคและแหวกขนบของตวเรมบรนดตเอง
common
s.m.w
ikimed
ia.org
CREATIVE THAILAND I 15
กต�ม ไมแนว� เร�อ�จอธบ�ยคว�มเปนไปไดอน ๆ
ในภ�พเขยนของเข�ไดดวยคว�มเข�ใจเหล�น
ครงสดท�ยทเดอะ ไนต วอตช ไดรบ
ก�รบรณะคอเมอป 1975 นบเปนเวล�กว� 45 ป
ทไมมใครแตะตองภ�พเขยนชนเอกนเลย แตดวย
คว�มร มมมอง และเทคโนโลยจ�กศตวรรษท
21 นเอง ทเปดโอก�สใหนกประวตศ�สตรได
ยอนกลบม�ทำ�คว�มเข�ใจกบหลกฐ�นชนเดม
เพอคนห�คำ�อธบ�ยใหม ๆ ใหกบเรองร�วในอดต
ตอไป
อดต - ปจจบนประวตศาสตรรวมสมย
ไมผดนกห�กจะกล�วว�ประวตศ�สตรนน
มคว�มรวมสมยอยเสมอ ทกครงทเร�ศกษ�
ประวตศ�สตรแลวเกดก�รคดวเคร�ะห ก�รคด
วเคร�ะหนนยอมเปนไปภ�ยใตส�ยต�หรอมมมอง
ของบรบทในปจจบนโดยอตโนมต เร�ศกษ�สงท
เกดขนในอดตเพอนำ�ม�ปรบใชกบปจจบนอย�ง
ทเรยกว� “ไมใหประวตศ�สตรซำ�รอย” และ
บอยครงทเร�ตดสน “คว�มจรง” ในอดตดวย
ค�นยมหรอบรรทดฐ�นแบบในปจจบน ไมว�
ก�รกระทำ�เชนนจะถกหรอผด เหม�ะสมหรอไม
แตในแงน เร�อ�จกล�วไดว�ประวตศ�สตรนน
ถกทำ�ใหมคว�มรวมสมยอยตลอดเวล�
ศลปะคอสอททงสะทอนคว�มรวมสมยของ
ประวตศ�สตร และนำ�เสนอประวตศ�สตรให
รวมสมยไดดสอหนง เร�จะพบศลปะม�กม�ย
ทมเรองร�วท�งประวตศ�สตรเปนแรงบนด�ลใจ
ผลง�นศลปะมงกฎ (Mongkut, 2015) ของ
อรญชย รงแจง ศลปนไทยซงไดรบเชญใหเข�รวม
เทศก�ลศลปะรวมสมยม�กม�ยทวโลกกเปน
หนงในนน
มงกฎของอรญชย จำ�ลองพระมห�มงกฎ
ของพระบ�ทสมเดจพระจอมเกล�เจ�ยหว รชก�ล
ท 4 จ�กมงกฎจำ�ลองทพระองคมรบสงใหจดทำ�
ขนเพอเปนหนงในเครองมงคลร�ชบรรณ�ก�ร
สำ�หรบสงไปถว�ยพระจกรพรรดนโปเลยนท 3
แหงฝรงเศส ณ พระร�ชวงฟงแตนโบล (Château
de Fontainebleau) ในป 1861 เพอทจะไดม�ซง
ง�นศลปะมงกฎ อรญชยและทมง�นขออนญ�ต
เข�ไปยงพระร�ชวงฟงแตนโบลเพอเกบขอมล
ทงในรปแบบของภ�พถ�ย วดโอ และขอมลดจทล
จ�กก�รสแกนส�มมต เนองจ�กเข�ไมส�ม�รถ
เข�ถงพระมห�มงกฎองคจ รงท เกบอย ใน
พระบรมมห�ร�ชวงได เมอไดขอมลทตองก�ร
อรญชยเดนท�งกลบประเทศไทย เพอลงมอสร�ง
มงกฎจำ�ลองจ�กมงกฎจำ�ลอง โดยทเพยงสอง
สปด�หกอนนทรรศก�รมงกฎจะจดแสดงท
หอศลปในป�รส เข�กไดรบข�วว�พระร�ชวง
ฟงแตนโบลถกขโมยขน และหนงในของมค�ท
ห�ยไปกคอพระมห�มงกฎจำ�ลองของรชก�ลท 4
ในชวงเวล�ใกลเคยงกนนน ไมไดมเพยง
พระร�ชวงฟงแตนโบลทถกบกรก เพร�ะในตนป
2016 มคลปเหตก�รณก�รลอบสแกนรปปนครง
ตวร�ชนเนเฟอรตตแหงอยปต (Nefertiti Bust) ซง
จดแสดงอยในพพธภณฑทกรงเบอรลน ประเทศ
เยอรมน เผยแพรออกไปท�งโลกออนไลน ทง ๆ ท
โดยปกตแลว ท�งพพธภณฑไมอนญ�ตใหม
ก�รบนทกภ�พใด ๆ ในหองจดแสดง
เหตก�รณดงกล�ว เกดขนเมอเดอนตล�คม
ป 2015 จ�กก�รทสองศลปน นอร� อล-บ�ดร
(Nora Al-Badri) และ ย�น นโคลย เนลเลส
(Jan Nikolai Nelles) เข�ไปในหองจดแสดงโดย
แอบซอนเครองสแกนส�มมตไวใตผ�พนคอ
พวกเข�เผยแพรไฟลส�มมตทไดลงบนอนเทอรเนต
ทงยงสร�งรปปนขนม�ใหม (The Other Nefertiti,
2015) ดวยเทคนคก�รพมพส�มมต (3D Print)
เพอนำ�ไปจดแสดงทกรงไคโร ประเทศอยปต
บ�นเกดของรปปนทตวมนไมเคยไดกลบไปอกเลย
ตงแตถกคนพบโดยนกโบร�ณคดช�วเยอรมนใน
ป 1912
ง�นศลปะทเกยวของกบอดตจ�กทงสอง
อ�รยธรรมนนน อ�จกล�วไดว�เปนก�รทำ�ใหวตถ
ท�งประวตศ�สตรกล�ยเปนวตถรวมสมย ทงยง
กระตนใหเกดก�รตงคำ�ถ�มถงสทธในก�รเข�ถง
ขอมลท�งประวตศ�สตรอย�งเสร ตลอดจนแสดง
ใหเหนว�ประวตศ�สตรนนไมไดหยดนงอย
ณ ชวงเวล�ใดเวล�หนงในอดต แตส�ม�รถถก
รอสร�ง ตคว�ม และโลดแลนอยรวมสมยได
ในกรณของมงกฎ ช�งฝมอทอรญชย
ทำ�ง�นดวย ไดจำ�ลองมงกฎขนม�ใหมดวยเทคนค
ก�รทำ�หวโขนแบบทใชอยในปจจบน โดยอรญชย
มองว�ไมจำ�เปนตองใชวธก�รดงเดมอย�งใน
สมยรชก�ลท 4 เพร�ะเทคนคในก�รสร�ง
ส�ม�รถพฒน�ไปต�มเวล� แตคว�มประณต
ต�งห�กท ย งคงอ ย นอกจ�กน ในวด โอ
ซงเปนสวนหนงของนทรรศก�ร อรญชยเล�ถง
คว�มหม�ยและนยของมงกฎในฐ�นะเครองมงคล
ร�ชบรรณ�ก�รจ�กมมมองทต�งกนของทงสย�ม
และฝรงเศสผ�นก�รตคว�มของภณฑ�รกษ
ช�วฝรงเศส และเล�ประวตครอบครวของ
ช�งฝมอ ซงปร�กฏว�สบเชอส�ยม�จ�กรชก�ล
ท 4 ในแงน แมมงกฎของอรญชยจะถกสร�งขน
ม�ใหม ไมไดมอ�ยเก�แกและคณค�ในท�ง
ประวตศ�สตรเฉกเชนวตถท�งประวตศ�สตรอน ๆ
แตก�รจำ�ลองวตถท�งประวตศ�สตรทไมส�ม�รถ
เข�ถงไดแลวในปจจบนดวยเทคนคและมมมอง
ของวนน กชวยพฒน�พนทท�งประวตศ�สตรท
เข�พดถงใหอยรวมสมยกบปจจบน ทงยงเปนก�ร
เพมมตใหม ๆ ใหกบเรองร�วท�งประวตศ�สตร
นนขนไปอกชนหนง
ในกรณของ The Other Nefertiti ไฟลสแกน
ส�มมตของอล-บ�ดรและเนลเลสนนถกกงข�ว�
สมบ ร ณแบบเ กนกว �ท ประสท ธภ�พของ
เครองสแกนจะทำ�ได โดยเฉพ�ะอย�งยงเมอ
ก�รสแกนเกดขนในสภ�วะทตวรปปนถกว�งไว
ในกลองกระจก และตวศลปนเองกทำ�ไดเพยงแค
เดนสแกนรอบรปปนแตไมส�ม�รถสแกนสวนหว
ของรปปนจ�กด�นบนได อย�งไรกต�ม ดเหมอนว�
ส�ระสำ�คญของเรองจะไมไดอยท “คว�มจรง”
ตดตามความคบหนาของโอเปอรเรชน ไนต วอตช ไดทาง rijksmuseum.nl/en/nightwatch
ภ�พโด
ย No
ra A
l-Bad
ri an
d Ja
n Niko
lai N
elles.
CREATIVE THAILAND I 16
ของเหตก�รณ แตอยทเจตน�ของศลปนทจะ
ตอบโตก�รทตวพพธภณฑมไฟลส�มมตของ
รปปนม�ตงแต 7 ปทแลว แตไมเคยเผยแพรให
ส�ธ�รณชนเข�ถง และพวกเข�ยงหวงทจะขย�ย
ไปสประเดนทใหญขนอย�งก�รกลบม�ถกเถยง
ถงวธก�รทประเทศกลมเหนอ (Global North
Country) อย�งเยอรมน ยงคงใชแนวคดแบบ
จกรวรรดนยมทล�สมยไปแลวในก�รจดก�รกบ
มรดกท�งวฒนธรรมของประเทศอนอย นอกจ�กน
เมอนทรรศก�รจบลง พวกเข�ยงนำ�รปปนจำ�ลองน
ไปฝงในทะเลทร�ยนอกกรงไคโร โดยไมม
ก�รบนทกพกดใด ๆ ไว เพอเปนก�รโตกลบก�รท
รปปนถกขดพบในเชงสญลกษณอกดวย
อดต - ปจจบน - อนาคตมองประวตศาสตรไปขางหนาเร�เรยนประวตศ�สตรไปเพออะไร ประวตศ�สตร
ทำ�น�ยอน�คตไดจรงหรอ คำ�ตอบของคำ�ถ�ม
เหล�นอ�จแตกต�งกนไปในแตละคน สำ�หรบ
อ�รตโชก (Artichoke) กลมคนทำ�ง�นด�นศลปะ
ขน�ดใหญในพนทส�ธ�รณะมองว� ก�รหยบอดต
กลบม�พดในบรบทปจจบน ไมเพยงแตทำ�ใหเร�
ระลกถงสงทจบไปแลวเท�นน แตยงกระตนใหเร�
ตระหนกถงปจจบนและตงคำ�ถ�มกบอน�คต
ไดดวย
ในป 2016 เปนปครบรอบ 350 ปแหงเหตก�รณ
ไฟไหมครงใหญของกรงลอนดอน (Great Fire of
London) อ�รตโชกไดรบมอบหม�ยใหจดเทศก�ล
ลอนดอน อส เบรนนง (London’s Burning) ว�
ดวยมมมองรวมสมยทมตอเหตก�รณท�ง
ประวตศ�สตรครงสำ�คญนพวกเข�จงเชญศลปน
และนกวช�ก�รม�รวมสร�งสรรคผลง�นกระจ�ย
ไปทวพนททเคยไฟไหม โดยเปนทงก�รยอนกลบไป
รำ�ลกถงเหตก�รณในวนนน ตลอดจนก�รฉกคด
ถงภยคกค�มใหม ๆ ทเมองทงหล�ยตองเผชญ
ทงในวนนและอน�คต ตงแตภ�วะโลกรอนไป
จนถงคว�มขดแยงต�ง ๆ ทวโลก
ยอนกลบไปในคนวนอ�ทตยท 2 กนย�ยน
1666 ไฟเรมลกไหมจ�กร�นเบเกอรในตรอก
พดดง เลน (Pudding Lane) และขย�ยเปน
วงกว�งขนเรอย ๆ ทวเขตเมองซงรงเรองม�
ตงแตสมยยคกล�งและมประช�กรอ�ศยอย
ประม�ณ 80,000 คน ไฟไหมเปนเวล� 4 วน
ทำ�ล�ยบ�นเรอนไป 13,200 หลง สงผลให
ผอยอ�ศยกว� 70,000 คนตองกล�ยเปนคนไรบ�น
สถ�นทสำ�คญท�งร�ชก�รและโบสถทงหล�ย
พงทล�ยลง
คว�มเสยห�ยในครงนน ในแงหนงคอ
โศกน�ฏกรรมทไมมใครอย�กใหเกดขน แตในอก
แงหนงมนคอสงททำ�ใหลอนดอนกล�ยเปน
ลอนดอนในทกวนน ทงผงเมองและมห�วห�ร
เซนตพอล (St. Paul’s Cathedral) ทมหน�ต�
อย�งทเร�เหนกนในปจจบนกเปนผลพวงจ�ก
เพลงไหมในครงนน ดวยเหตน สำ�หรบอ�รตโชกแลว
เทศก�ลลอนดอน อส เบรนนงจงเปนทงก�รรำ�ลก
และเฉลมฉลองไปพรอม ๆ กน
ชมวดโอ “มงกฎ”ไดท https://youtu.be/q8EY3jTwXjg ดาวนโหลดไฟลสามมตรปปนเนเฟอรตต เวอรชนนอรา อล-บาดร และ ยาน นโคลย เนลเลส ไดทnefertitihack.alloversky.com ดาวนโหลดไฟลสามมตรปปนเนเฟอรตต เวอรชนพพธภณฑ ซงเผยแพรในป 2019 ไดทthingiverse.com/thing:3974391
Prod
uced
by Ar
ticho
ke. P
hoto b
y Mat
thew
And
rews
Prod
uced
by Ar
ticho
ke. P
hoto b
y Mat
thew
And
rews
CREATIVE THAILAND I 17
กจกรรมในเทศก�ลลอนดอน อส เบรนนงนน
เตมไปดวยคว�มหล�กหล�ย ไมว�จะเปนง�น
ศลปะจดว�ง (Installation Art) ก�รแสดงสด
(Performance Art) ไปจนถงกจกรรมเดนทวร
และเสวน� อ�รตโชกเชญทมสเตชน เฮ�ส โอเปร�
(Station House Opera) ม�บอกเล�เสนท�ง
ทเปลวเพลงลกไหม ดวยก�รใชอฐมวลเบ�ตงเรยง
กนไปเปนโดมโน 3 เสนท�ง ตลอดแนว 6
กโลเมตร แลวเรมลมอฐกอนแรกพรอม ๆ กน โดย
ห�กอฐลมไปจนถง 3 จดสดท�ยไดสำ�เรจ กจะ
เปนก�รจดไฟใหกบประตม�กรรมทตงอยพงทล�ย
ลงม� ร�วกบเปนภ�พเหตก�รณทเกดขนเมอ 350
ปกอน นอกจ�กน ยงมก�รแสดงทชอว� โฮโลซนส
(Holoscenes) โดยนกแสดงจ�กกลมเออรล มอรนง
โอเปร� (Early Morning Opera) ททงเตนรำ�และ
แหวกว�ยอยในแทงกนำ�ขน�ดใหญในขณะทนำ�
กำ�ลงไตระดบสงขนเรอย ๆ เพอสะทอนคว�มคด
ทว� ภยทกำ�ลงคมค�มโลกในปจจบนอ�จไมใช
อคคภยอย�งในอดต แตเปนภยจ�กนำ�ต�งห�ก
เทศก�ลลอนดอน อส เบรนนง ปดฉ�ก
ลงดวยโปรแกรมไฮไลตอย�งลอนดอน 1666
(London 1666) ทอ�รตโชกรวมมอกบเดวด เบสต
(David Best) ในก�รสร�งประตม�กรรมย�ว 120
เมตร ซงจำ�ลองเมองลอนดอนในศตวรรษท 17
กลบขนม�ใหม เพยงเพอทจะถกไฟเผ�ใหมอดไหม
กล�งแมนำ�เทมส
เดวด เบสต เปนศลปนช�วแคลฟอรเนย
ซงโดงดงจ�กผลง�นก�รสร�งวห�รไมในหล�ย
พนททวโลก เบสตสร�งใหวห�รไมของเข�ดำ�รง
อยเพยงชวคร�ว เปดใหใครกต�มทสญเสย
คว�มหวงจะไดรบก�รใหอภย หรอตองก�รใหอภย
ผอน ไดเข�ม�ใชเวล�อยกบตวเองและปลดปลอย
คว�มรสกเหล�นน กอนททกคนจะรวมยนมองไฟ
ทเผ�ไหมอ�ค�รทงหลงลงไปพรอมกน
สำ�หรบลอนดอน 1666 เบสตมองว� เมอ
350 ปกอนมผคนทถกขบไลและตองย�ยทอย
อย�งไร ทกวนนกยงเปนอยอย�งนน ต�งกนทว�
ช�วลอนดอนชนชนล�งในวนนไมไดถกผลกไส
โดยเปลวไฟสแดงแตเปนเปลวไฟท�งเศรษฐกจ
ม�กกว�
ท�มกล�งกลมควนทพวยพงและเปลวไฟท
ลกโชนอยกล�งแมนำ�เทมสในวนนน คงจะทำ�ให
ผชมกว� 50,000 คนทยนมองอยจ�กทงสองฝง
แมนำ�และรบชมผ�นท�งก�รถ�ยทอดสดออนไลน
ไดรำ�ลกถงเหตก�รณทพลกโฉมลอนดอนเมอ
หล�ยรอยปกอนและตระหนกถงสงทอ�จจะเกดขน
ในอน�คตเพอเตรยมรบมอไดบ�ง
ชมวดโอ “Dominoes 350” ไดทhttps://youtu.be/moGzH5-hOpA ชมวดโอ “โฮโลซนส” ไดทhttps://youtu.be/LeWXX4cmFbM ชมวดโอ “ลอนดอน 1666” ไดทhttps://youtu.be/bA0xwx_1eJ4
Prod
uced
by Ar
ticho
ke. P
hoto b
y Mat
thew
And
rews
Prod
uced
by Ar
ticho
ke. P
hoto b
y Mat
thew
And
rews
DANIEL LEA
L-OLIV
AS / A
FPProd
uced
by Ar
ticho
ke. P
hoto b
y Oliver Rud
kin
ทม� : บทคว�ม “Artists Return Nefertiti Bust to Egypt Thanks to Covert 3-D Scanning” จ�ก news.artnet.com /บทคว�ม “Could the Nefertiti Scan Be a Hoax and Does that Matter?” จ�ก hyperallergic.com / บทคว�ม “London’s burning. Again…” จ�ก telegraph.co.uk /บทคว�ม “Operation Night Watch is Revealing Rembrandt’s Secrets (And You Can Watch Live)” จ�ก frieze.com / บทคว�ม “Paint the color of the Imperial Palace on your face” จ�ก medium.com / บทคว�ม “Palace Museum launches exquisite original lipsticks” และ “Summer Palace cosmetics become a hit on Alibaba’s Tmall” จ�ก en.people.cn / บทคว�ม “Pride and cosmetics: Success of Imperial China-inspired products soaring in popularity” จ�ก cosmeticsdesign-asia.com / บทคว�ม “THE NEFERTITI 3D SCAN HEIST IS A HOAX” จ�ก cosmowenman.com / บทสมภ�ษณอรญชย รงแจง จ�ก wurkon.com / สจบตรนทรรศก�ร “มงกฎ โดย อรญชย รงแจง” / วดโอ “Arin Rungjang au Jeu de Paume” โดย Jeu de Paume จ�ก youtube.com / วดโอ “Artist talk : Mongkut Art Exhibition By Arin Rungjang with Kamol Phaosavasdi” โดย Art Centre Silpakorn University จ�ก youtube.com / วดโอ “CONVERSATION WITH ธงชย วนจจะกล” โดย Way magazine จ�ก youtube.com / artichoke.uk.com /nora-al-badri.de / rijksmuseum.nl
CREATIVE THAILAND I 18
Fact & Figure : พนฐานความคด
“ประวตศาสตรจะไมซำา ประวตศาสตรจะตองเปลยน”
วาดวยประวตศาสตรและการเปลยนแปลง
“ประวตศาสตรวจารณตวเองตลอดเวลา มนถกตงคำาถามไดมนสรางอยในตวมนเองวาตองเกดการสงสย
ตองเกดการโคนความรความคดทมอย แลวเขยบตอไป”
- ธงชย วนจจะกล -
เรอง : ณฐช� ตะวนน�โชต
“ประวตศ�สตร” วช�แสนน�เบอของใครหล�ยคน
ทมกถกสอน (แกมบงคบ) ใหทองจำ�เรองร�ว
เหตก�รณ ชอบคคลสำ�คญ วนท หรอตวเลขต�ง ๆ
ประหนงเปนสตรวช�คณตศ�สตร ทำ�ใหนกเรยน
สวนใหญไมมโอก�สไดวเคร�ะหหรอตงคำ�ถ�ม
กบประวตศ�สตรในตำ�ร�เรยนสกเท�ไร ทงท
ในคว�มเปนจรง ตำ�ร�ประวตศ�สตรกเปน
สงทถกเขยนขนม�และตคว�มไดอย�งหล�กหล�ย
ถ�ห�กเร�มองยอนกลบไปไมว�จะในอ�รยธรรมใด
ยคใด หรอสมยใดเร�จะพบว� “ก�รเปลยนแปลง”
เกดขนในสงคมเสมอ และประวตศ�สตรกสอนใหเร�
รว� บ�งครงสงทมนษยเคยคดว�จรง กส�ม�รถ
ถกโตแยง หกล�ง ปรบปรง หรอเปลยนแปลงได
ดวยหลกฐ�นและองคคว�มรใหม ๆ ทเปลยนไป
ต�มก�รเปลยนแปลงของสงคม
เรมตงคำาถาม(The First Historian)ยอนไปในยคกรกโบร�ณเมอ 2,500 ปกอน
ก�รบนทกประวตศ�สตรยงไมไดแพรหล�ย
เหมอนทกวนน ผคนในยคนนเชอว�เหตก�รณ
ต�ง ๆ ทเกดขนลวนเปนผลม�จ�กประสงคของ
เหล�เทพเจ� จงมบนทกนอยม�กทอธบ�ย
ถงส�เหตทม�ของสงต�ง ๆ นอกเหนอจ�กนน
ทำ�ใหเฮโรโดตส (Herodotus) นกเขยนช�วกรก
ผตอม�ถกขน�นน�มว�เปนบด�แหงประวตศ�สตร
เรมมองห�แนวท�งใหม ๆ ในทำ�คว�มเข�ใจ
เหตก�รณท เกดขนอย�งรอบด�น โดยเข�
ออกเดนท�งและเกบรวบรวมหลกฐ�นเพอบนทก
เรองร�วของสงคร�มกรก-เปอรเซย (499-479
B.C.) ลงในหนงสอ Histories (ฮสทอรส) ซงแปลว�
ก�รคนคว�วจยหรอสบห�ขอมล (Inquiry)
จนกล�ยเปนร�กฐ�นของก�รศกษ�ประวตศ�สตร
ม�จนถงปจจบน
เมอความจรงไมไดมเพยงหนง(Faith vs. Facts)
“ทกอยางหมนรอบฉน (และโลก)” แนวคดทโลกเปนศนยกล�งของจกรว�ล
เปนคำ�สอนของครสตศ�สน�และแพรหล�ย
ม�ตลอดยคกล�ง คว�มเข�ใจแบบอนถอเปน
ก�รท�ท�ยพระผเปนเจ�อย�งไมน�ใหอภย
นโคเลาส โคเปอรนคส (Nicolaus Copernicus)
และนกคดแหงยคอกหล�ยคนไดทยอยออกม�
โตแยงถงคว�มจรงขอนอยนบรอยป จนทสด
ขอพสจนว� “พระอ�ทตยเปนศนยกล�งของ
ระบบสรยะ” ไดรบก�รยอมรบ คว�มเชอท�ง
ศ�สน�จงเรมถกสนคลอน นำ�ไปสก�รปฏวต
ท�งวทย�ศ�สตร (Scientific Revolution)
ทผคนเรมตงคำ�ถ�มกบคว�มเชอ และไบเบล
ไมไดเปนคว�มจรงเพยงหนงเดยวอกตอไป
“มนษยมาจากไหน” เรองตนกำ�เนดของมนษย ห�กอ�นจ�กคมภร
ไบเบลจะไดคำ�ตอบว� มนษยทกคนเปนลกหล�น
ของอดม (Adam) และ อฟ (Eve) ทพระเจ�
ทรงสร�งขนหลงจ�กสร�งสรรพสงอน ๆ แลว
แตแนวคดนกไมว�ยถกโตแยงดวยขอเสนอ
ทว� มนษยสบเชอส�ยม�จ�กลง (Ape) และ
สงมชวตอนบนโลกกเกดจ�กก�รววฒน�ก�ร
แบบคอยเปนคอยไป โดยเจ�ทฤษฎววฒน�ก�ร
อย�ง ช�รลส ด�รวน (Charles Darwin)
และ อลเฟรด วอลเลซ (Alfred Wallace)
ยอนกลบไปในยคกล�ง (ครสตศตวรรษ
ท 5-15) ซงเปนยครงเรองของของ
ครสตศ�สน�ในยโรป แตเวล�นน
กลบเปนยคมดท�งคว�มร เนองจ�ก
อทธพลท�งก�รเมองและก�รเงน
ทำ�ใหศ�สนจกรมอำ�น�จในก�รกำ�หนด
ชะต�ชวตของผคน คำ�สอนของ
ศ�สนจกรกล�ยเปนคว�มจรงสงสด
เพยงหนงเดยว คนทคดต�งกล�ยเปน
พวกนอกรตและมคว�มผดต�ม
กฎหม�ย
CREATIVE THAILAND I 19
ปญหาโลกแตก “วนสนโลก” ประเดนฮอตฮตของทกยคทกสมยทถกทำ�น�ยว�จะเกดขนและถกหกล�งอย�งชดเจนม�ตลอดประวตศ�สตร หล�ยคนอ�จคนกบภ�พยนตร
ฟอรมยกษ 2012 วนสนโลก ทเล�ถงคำ�ทำ�น�ยจ�กปฏทนของช�วม�ย�ทจะสนสดลงในวนท 21 ธนว�คมในปนน หรอปร�กฏก�รณ Y2K ทค�ดว�จะม
ก�รลมสล�ยของระบบคอมพวเตอรใน 2000 แตจนแลวจนรอด ห�กคณไดมโอก�สอ�นบทคว�มนอย กคงเปนอกหนงขอพสจนว�โลกยงไมแตกลงต�ม
คำ�ทำ�น�ยใด ๆ
ห�กยอนเวล�กลบไป มนษยใหคว�มสำ�คญกบเรองวนสนโลกม�หล�ยพนป ซงหลกฐ�นแรก ๆ ทพบนนมม�ตงแตชวง 600 ปกอนครสตก�ล แมร�ยละเอยด
และส�เหตจะแตกต�งกนไปต�มชวงเวล� คว�มเชอ และวฒนธรรม แตคว�มคดนนบเปนแนวคดทยงคงอยคกบสงคมมนษยเรอยม�
634 B.C
1584
1999
2000
2012
ตำ�น�นของช�วโรมนโบร�ณกล�วว�มนกอนทรย 12 ตวม�บอกกบ โรมลส (Romulus) ผเปนกษตรย องคแรกและผกอตงกรงโรมว� อ�รยธรรมอนยงใหญของเข�จะดำ�รงอยเพยง 120 ปเท�นน เมอใกลถงวน ช�วเมองต�งพ�กนตนตระหนก แตสดท�ยอ�ณ�จกรโรมนกยงสร�งคว�มยงใหญม�นบพนป
นกโหร�ศ�สตรช�วลอนดอนหล�ยคนออกม�เตอนถงเหตก�รณนำ�ทวมโลกครงใหญทจะเกดขนในวนท 1 กมภ�พนธ 1584 เปนเหตใหช�วเมองร�ว 20,000 คน รบอพยพและกกตนเสบยงอ�ห�รไวเปน จำ�นวนม�ก แตพอถงวนนน กลบไมมฝนตกเลยแมแตหยดเดยว นบเปนก�รแกงครงใหญทเกดขน ในศตวรรษท 16
นอสตราดามส (Nostradamus) แพทยและนกโหร�ศ�สตรชอดงช�วฝรงเศสเชอส�ยยว เปนเจ�ของ คำ�ทำ�น�ยทถกนำ�ม�ตคว�มตอว�เกยวของกบเหตก�รณสำ�คญของโลกหล�ยครง โดยคำ�ทำ�น�ยซงเปน ทรจกกนม�กทสดกคอ ในเดอนท 7 ของป 1999 จะม “ร�ช�แหงคว�มน�สะพรงกลว” ม�จ�กฟ�กฟ� ทำ�เอ�ผคนตคว�มไปว�อ�จจะมอกก�บ�ตพงชนโลก และจะเปนวนสนโลกในทสด
ก�รก�วสสหสวรรษใหมในป 2000 หรอทเรยกว� Y2K (ยอม�จ�ก Year 2000) นน ถกค�ดก�รณว� จะสร�งปญห�ใหกบระบบเอกส�รและคอมพวเตอรทวโลก เนองจ�กระบบทใชบนทกปครสตศกร�ช ในอปกรณต�ง ๆ จะถกยอลงเหลอเพยง 2 หลกท�ย (เชน 1 มกร�คม 1995 จะเปน 01/01/95) ดงนนเมอเข�สวนท 1 มกร�คม 2000 ผคนจงคดว�ระบบจะยอนตวเองกลบไปทเปนป 1900 และ ทกสงอย�งทเกยวของกบคอมพวเตอรจะเกดก�รลมสล�ยลง
ปฏทนแบบย�วของชนเผ�ม�ย�แหงอ�รยธรรมอเมรก�กล�งไดสนสดลงในวนท 21 ธนว�คม 2012 ผคนพ�กนแตกตนว�ก�ลอวส�นของโลกกำ�ลงจะม�ถง แตเมอวนนนม�ถงและไมมอะไรเกดขน จงมคนม�โตแยงว� เนองจ�กระบบปฏทนมก�รเปลยนแปลง ทำ�ใหมก�รคำ�นวณวนทใหม ว�จรง ๆ แลวควรจะเปนชวงกล�งเดอนมถน�ยน 2020 ทผ�นม�ต�งห�ก และกเปนอกครงทโลกยงคงไมแตก
ก�รสนสดและก�รเกดใหมคอปร�กฏก�รณทไมส�ม�รถแยกออกจ�กกนได เพร�ะก�รจบลงของสงหนงลวนเปนก�รเปดประตสคว�มเปนไปไดใหม ๆ เสมอ
มนษยก�วผ�นคำ�ทำ�น�ยวนสนโลกในอดตทกครงม�พรอมกบก�รลมล�งคว�มเชอเดมและเกดเปนองคคว�มรใหมว�คว�มเชอนนไมเปนคว�มจรง ซงกระบวนก�ร
เหล�นทำ�ใหเร�ไดเรยนรว�ก�รกล�ทจะท�ท�ยคว�มเชอเดมอ�จไมใชเรองผด เพร�ะเมอสงใดถกลมล�ง นนแปลว�เร�กำ�ลงก�วตอไปข�งหน�นนเอง
ทม� : บทคว�ม “ธงชย วนจจะกล: อย�ปลอยใหประวตศ�สตรเรองใดมอำ�น�จม�กเกนไป” โดย กฤษฎ� ศภวรรธนะกล จ�ก prachatai.com / บทคว�ม “List of Dates Predicted for Apocalyptic Events” โดย World Heritage Encyclopedia จ�ก gutenberg.cc / history.com
CREATIVE THAILAND I 20
Creative Business : ธรกจสรางสรรค
ประวตศาสตรศลปะอาจดเปนเรองไกลตวสำาหรบคนทวไป แต GroundControl กลบถายทอดเรองราวประวตศาสตรในโลกศลปวฒนธรรมไดอยางสนกและเขาใจงาย สไตลเพอนเลาใหฟง แถมยงมเรยลไทมคอนเทนตทนาตดตามไมแพกน “จรง ๆ เราเปนบรษทเอเจนซคะ/ครบ” GroundControl นยามตวเองวาเปน Collaborative Agency ทเชอมโยงเรองราวและผคนจากหลากหลายสาขามาเจอกน ไมวาจะเปนศลปะ ธรกจ หรอวทยาศาสตร เชนเดยวกบทมงานทมาจากสายงานตางกน นำาทมโดย ผาปาน-สรมา ไชยปรชาวทย ชางภาพและควเรเตอร ครสซ-ศขรนทร ลางคลเสน อดตนกสอสาร แหง GDH และ ปอน-องกร ไชยปรชาวทย ซงมประสบการณดานธรกจอาหารและธรกจเพอสงคม ดวยเชอวาการผสมผสานศาสตรทหลากหลายจะทำาใหเกดองคความร ประสบการณใหม ๆ และคอมมนต ถาพรอมแลว เชญขนยานอวกาศไปทำาความรจกกบพวกเขากนเลย
เรอง : ปยพร อรณเกรยงไกร l ภาพ : สรเชษฐ โสภ�รตนดลก
(ซ�ย) ปอน-องกร ไชยปรช�วทย (กล�ง) ผ�ป�น-สรม� ไชยปรช�วทย (ขว�) ครสซ-ศขรนทร ล�งคลเสน
CREATIVE THAILAND I 21
This is GroundControl to Everyoneยอนกลบไปชวงโควด-19 ระบ�ดในเดอนเมษ�ยน ทงส�มคนเปดบรษท
พรอมกบทำ�แคมเปญ “Co-with 19” โดยชวน 19 วงดนตร กบ 19 นกออกแบบ
และครเอเตอร ม�รวมกนออกแบบหน�ก�กผ� เพอระดมทนจดซออปกรณ
ท�งก�รแพทยใหกบ 3 จงหวดภ�คใต ซงเปนพนทเสยงในเวล�นน กระบวนก�ร
ทำ�ง�นทงหมดใชเวล�ประม�ณเดอนครง และไดเงนระดมทนร�ว 7 แสนบ�ท
โดยสวนหนงนำ�ไปสร�งหองตรวจเชอทจงหวดยะล�
เมอผคนอมตวกบก�รกกตวอยบ�นและโหยห�ก�รทองเทยว ทมง�นจง
ผดโปรเจกต Self-Quarantour พ�ชมพพธภณฑและสถ�นทสำ�คญในมมมอง
ประวตศ�สตร ศลปะ และวฒนธรรม ตงแตนครรฐว�ตกน พพธภณฑ
ฟรด� ค�หโล ไปจนถงพระร�ชวงแวรซ�ยส โดยแตละตอนจะมไกดนำ�ชม
พรอมขอมลแนนปก ผสมเรองร�วกอสซปกรบกรบ จนมแฟนๆ ตดต�มกน
ลนหล�ม
“พอโควด-19 เรมซ�ลง มนม pain point (ปญห�) บ�งอย�งม�ทดแทน
เชน ก�รไมไดออกไปเทยวข�งนอก และกเปนปญห�สวนตวของเร�ดวย
บวกกบเทรนดสำ�คญทกำ�ลงม�ตอนนน คอ VR Tour ซงลองเลนแลวกสนกด
เร�กบผ�ป�นเคยไปเดนมวเซยมกบนกรบ มลม�นส (ศลปนภ�พคอลล�จ)
ซงเข�เล�สนกและไดคว�มรดวย เลยอย�กนำ�ประสบก�รณแบบนม�ใหกบ
ทกคน ดวยก�รเล�เรองประวตศ�สตรทสนก บวกกบเทคโนโลย และเพอน
ของพวกเร�ม�เปนไกดนำ�ชม ทำ�ใหเกดประสบก�รณใหมขนม� ไมจำ�เปน
ตองนงอ�นตำ�ร�อย�งเดยว” ครสซเล�ถงทม�ของโปรเจกตน
“เร�เหนว�ธรกจก�รทองเทยวและอ�ห�รเปนกลมทคอนข�งไดรบ
ผลกระทบรนแรงทสด เลยลองคดว�มเทรนดอะไรทน�สนใจบ�งในมม
ก�รทองเทยว ซงเร�ไมคดว�มนจะหยดอยแคนดวย โปรเจกตนส�ม�รถ
ตอบโจทยในแงก�รทองเทยวตอไปได เพร�ะเร�คดไอเดยบนพนฐ�นของ
ปญห� แลวเร�ส�ม�รถทำ�อะไรไดบ�ง โดยเล�แบบเพอนเล�ใหฟงเปน
คอนเซปตหลก ไมใชก�รเลกเชอร” ปอนเสรม
Self-Quarantour ทวรหลากรสทมทงดรามา โปกฮา และเมาทมอยคะคณพเบองหลงคว�มสนกผสมส�ระทยอยง�ย คอก�รรเสรชขอมลมห�ศ�ล
ลสตประเดนทน�สนใจ เขยนสครปต ซกซอมก�รนำ�ชม ห�ภ�พประกอบ
ก�รนำ�ชม ทสำ�คญคอ เปดพนทใหกบไกดอย�งเตมท ดงนนบรรย�ก�ศและ
อรรถรสในแตละอพจงแตกต�งกนไป จ�กนนทมง�นจะทำ�คลปไฮไลต 5-7
น�ท เพอสรปเนอห�และดงคว�มสนใจของผชมใหกลบไปดคลปอกครง เชน
ตอน “Vatican City” นำ�ชมโดยฟ�โรส-ณฏฐ กลนม�ล เจ�ของร�ยก�ร
“ไกลบ�น” บนยทบ เปนตอนทอดแนนไปดวยขอมลผสมกบคว�มตลกและ
เปนกนเอง พรอมยำ�ว�ไมตองเชอเข�กได และเปดพนทใหทกคนม�แชร
ขอมลกน
“กว�จะออกม�เปนเนอห�ทสนก เบองหลงเร�ทำ�ง�นรเสรชกนหนกม�ก
เชน พระร�ชวงแวรซ�ยสมอะไรน�สนใจบ�ง ลสตออกม�ได 10 หน�กระด�ษ
A4 เร�กม�ลองทำ�กนจรง ๆ ว�จะเล�แบบไหน คนดจะรสกแบบไหน
เร�มองว�มนเปนร�ยก�รเลยครบ มแพตเทรนและใสคว�มตงใจไปเตมท
พอฟดแบกออกม� เร�กแฮปปม�ก เพร�ะมนเกดคอมมนตจรง ๆ”
“เร�พย�ย�มทำ�ใหยอยง�ย และใหพนทกบไกดคอนข�งเยอะ เชน อพ
ของนกรบหรอพฟ�โรส จะมคว�มแกงสง เม�ทมอย จอจ แตตอนของ
พแพท-พทรก� ลปตพลลภ ทเล�ถงฟรด� ค�หโล จะดร�ม�ม�ก ๆ เพร�ะ
เข�ถนดแบบนน สวนตอนของครทอม (จกรกฤต โยมพยอม) กจะบนเทง
ไปเลย พอมนเปนพนททไกดแตละคนเข�เชยวช�ญในวธก�รเล� มนกเลย
เข�ป�กเข� เร�แคควเรตใหเนอห�เข�ใจง�ย และเปนสำ�เนยงของไกด แตละ
อพจงไมจำ�เจและมคว�มหล�กหล�ยต�มไกดของเร�ดวย”
Community is the New Value ขอมลสรางมลคา คอมมนตสรางคณคาในระยะยาวกระแสตอบรบเชงบวกจ�ก Self-Quarantour และคอนเทนตทเข�ถงง�ย
ทำ�ให GroundControl กล�ยเปนคอมมนตของคนรกศลปะ ต�มคว�มตงใจของ
ทมง�นทอย�กยกระดบวงก�รศลปะ และเชอมโยงคอมมนตต�ง ๆ เข�ดวยกน
ไมเพยงเท�นนทมง�นยงว�งแผนทำ�แคมเปญอย�งตอเนองในหล�ยรปแบบ
เชน “ถ�ก�รเมองด คงไมตองมเวรกชอป” ทชวนนกเรยนและนกศกษ�
ม�รวมกจกรรมทเปดเสรภ�พท�งคว�มคด โดยจบมอกบ underDOC Film,
Eyedropper Fill, Punch Up และ T’la Frame ในแงธรกจ GroundControl
สร�งร�ยไดดวยโมเดลเอเจนซทเนนก�รทำ�ง�นรวมกบผคนจ�กวงก�รต�ง ๆ
ไปจนถงก�รตอบโจทยลกค�บรษทและแบรนดชนนำ�ทใหคว�มสำ�คญกบ
ง�นศลปะ
“จรง ๆ แลวเป�หม�ยของเร�คอ เร�ตองก�รขย�ยขอบเขตของคำ�ว�
‘โลกศลปะ’ หรอโลกของก�รสร�งสรรค กบ ‘โลกธรกจ’ ซงตอนแรกอ�จจะ
ยงไมเหน Value (คณค�) ของศลปะม�กนก แตถ�เร�ขย�ยจ�กจดเรมตน
ตอไปได จะมผลตภณฑหรอแคมเปญออกม�ในหล�ยรปแบบ เร�คดไปถง
ขนทว�วนหนงเร�จะกล�ยเปนผดแลศลปนและส�ม�รถสร�งง�นขนม�ดวย
หรอแมกระทงไปแตะโลกของ Fine Art (วจตรศลป) แตตอนนเร�เพงเรมตนกน”
ผ�ป�นกล�วถงหมดหม�ยททงส�มคนว�งไวบนคว�มเปนไปไดอนไมรจบ
...เปาหมายของเราคอ เราตองการขยายขอบเขตของคำาวา ‘โลกศลปะ’ หรอโลกของการสรางสรรค กบ ‘โลกธรกจ’ ซงตอนแรกอาจจะยง ไมเหน Value (คณคา) ของศลปะ มากนก แตถาเราขยายจากจดเรมตนตอไปได จะมผลตภณฑหรอแคมเปญออกมาในหลายรปแบบ...
CREATIVE THAILAND I 22
ปจจบนมเพจและสอทนำ�เสนอคอนเทนตเกยวกบศลปวฒนธรรมและ
ประวตศ�สตรใหเลอกอ�นกนไมหว�ดไมไหว แตทงส�มคนมองว�ในอน�คต
สอจะมคว�มหล�กหล�ยม�กยงขน GroundControl จงเนนก�รสร�งคอมมนต
เปนหลก และนำ�เสนอคอนเทนตเฉพ�ะท�ง โดยผสมผส�นองคคว�มรและ
กลมคนจ�กสงคมต�ง ๆ
“เร�มองว�คอมมนตหรอขอมล คอ New Oil (คณค�ใหม) ถ�ใครสร�ง
คอมมนตและห�ท�งตอยอดได กจะส�ม�รถเข�ถงโอก�สอกม�กม�ย
นนคอโมเดลธรกจทยงยนในอน�คต ตอนนเร�พย�ย�มสร�งกลมเครอข�ย
ศลปนซงผ�ป�นมม�น�นแลวใหแขงแรงม�กขน และชวนม�ทำ�ง�นรวมกน
หรอทำ�ง�นต�มโจทยลกค�แบรนดต�ง ๆ ทอย�กนำ�เสนอเรองศลปะ หรอ
เพมมลค�ใหกบผลตภณฑ สวนเพจ เร�พย�ย�มสร�งคอมมนตของคนรก
ศลปะ หรอแมแตคนทอ�จจะไมไดอนม�กอย�งผม และพย�ย�มมองว�
ศลปะเข�ถงง�ยขน จบตองไดม�กขน” ปอนอธบ�ยในฐ�นะผดแลฝ�ยธรกจ
“เร�ไมไดมองตวเองว�เปนสอ แตเปนแพลตฟอรมออนไลนทสร�ง
คอมมนตม�กกว� แลวเร�จะสอส�รกบคอมมนตนผ�นรปแบบไหนบ�ง ไอเดย
เหล�นจะถกพฒน�เปนแคมเปญทงออนกร�วดและออนไลน เพร�ะเป�หม�ย
ของเร�ไมใชก�รไปแขงกบคนอน” ผ�ป�นเสรม
“ในตล�ดตอนนจะเหนไดว�สอใหญพย�ย�มรวบรวมสอเลกเข�ไป
เพร�ะเข�เหนว�สอเลก ๆ ส�ม�รถเข�ถงกลมเป�หม�ยแตละกลมไดอย�ง
มประสทธภ�พม�กกว� โมเดลของอนฟลเอนเซอรหรอครเอเตอรจงเตบโต
ดงนนสงทมมลค�และคณค�จรง ๆ กคอ คอมมนต ซงเร�อย�กสร�ง
คอมมนตในแบบของเร� และเชอมตอระหว�งกนในรปแบบต�ง ๆ ม�กกว�”
History Repeats Itself ถอดบทเรยนจากประวตศาสตรซำารอยไมใชแคคอศลปะ คนรนใหมกสนใจและตดต�ม GroundControl เชนกน
สวนหนงเพร�ะไดนอง ๆ ทมง�นไฟแรง ม�ชวยคนขอมล และสร�งสรรค
คอนเทนตกนเตมท ไมว�จะเปนเรยลไทมคอนเทนตทเก�ะตดกระแส หรอ
คอนเทนตออรจนลกต�ม
“อย�งแรก ภ�ษ�มนสอส�รกบเข� ไมทำ�ใหเข�รสกว�ศลปะหรอ
ประวตศ�สตรเปนเรองไกลตว อกอย�งตองใหเครดตกบเจเนอเรชนนท
ตองก�รคนห�และรเรองร�วประวตศ�สตรดวยตวเองอยแลว อ�จจะดวย
เทคโนโลยทก�วกระโดด ทำ�ใหขอมลสวนใหญอยใกลตวและกระตนใหคนรนน
เกดก�รเรยนรดวยตวเอง ถ�มองในแงก�รศกษ�ศลปะ เร�เรยนศลปะใน
โรงเรยน ซงมกจะมถกผด เร�ไมเคยไดเรยนประวตศ�สตรศลปะของโลก
เร�เรยนสนำ� แตไมเคยรเลยว�ฟรด� ค�หโลคอใคร มสวนขบเคลอน
ก�รเปลยนแปลงอย�งไร มนกสะทอนถงระบบก�รศกษ�ทไมตอบโจทย ทำ�ให
เข�ตองห�ก�รศกษ�นอกหองเรยน และเร�อย�กเปนสวนหนงของ
ก�รขบเคลอนระบบศกษ�ด�นศลปะใหแขงแรงม�กขน” ผ�ป�นกล�ว
“เข�ตองก�รขอมลตรงน เพร�ะถกปดบงอะไรหล�ย ๆ อย�ง พอถง
เวล�เข�มสทธทจะเปดกว�งและห�อะไรในโลกโซเชยล เร�กเข�ม�ซพพอรต
เรองขอมล” ครสซอธบ�ยถงคว�มถกตองของขอมลทจะตองมแหลงขอมล
ทพดตรงกน 2 ทขนไป ขณะเดยวกนทมง�นกไมไดว�งตวเปนผเชยวช�ญ
แตตองก�รเปดพนท ใหคนม�พดคยและถกเถยงกน เพร�ะขอมล
ประวตศ�สตรไมต�ยตว และคดค�นไดดวยหลกฐ�นขอมลใหม
“เร�อย�กใหเครดตพฟ�โรสดวย เข�บอกว�ไมตองเชอดฉนกได เร�ม�
แชรคว�มรไอเดยกน ถ�เร�ตงตวเองเปนผร นนคอคว�มทกข มนไมสนกหรอก
จรง ๆ แลวประวตศ�สตรมนดนได มนมก�รคนพบใหม ๆ ในบรบทท
เปลยนแปลงไป ตคว�มใหมได หรอแมแตสงเดยวกน กตคว�มใหมไดดวยซำ�”
ในฐ�นะคนทำ�คอนเทนตว�ดวยประวตศ�สตรศลปะ ยอมมองเหนรอง
รอยของประวตศ�สตรทมกจะเกดขนซำ�รอย แตก�รเรยนรประวตศ�สตรจะ
ทำ�ใหมขอมลรอบด�น และมองเหนภ�พรวมของสงต�ง ๆ กว�งม�กขน
ซงจะนำ�ไปสก�รตดสนใจทดขนในอน�คต หรออ�จเลยงปจจยแวดลอมทจะ
สงผลใหประวตศ�สตรวนกลบม�สลปเดมอกครง
“คว�มสนกของประวตศ�สตรคอเร�ไดถกเถยงกน และตระหนกถง
คว�มเปนไปไดของหล�ย ๆ อย�ง เร�จะคดใหรอบด�นกอนตดสนใจ และ
กว�งขว�งในคว�มรม�กขน ในประวตศ�สตรศลปะ เร�ไดเหนตนแบบของ
คว�มกล�ทจะตอสกบอะไรบ�งอย�ง กลมคนเลก ๆ เปลยนแปลงอะไรไดบ�ง
ซงเปนสงททกคนส�ม�รถนำ�ม�ปรบใชในชวตประจำ�วนได”
“ก�รเข�ใจศลปะชนหนง มนมหล�ยเลเยอร เชน เลเยอรทดแลวสวยง�ม
สำ�หรบผเสพ แตบ�งครงกตองอ�ศยก�รตคว�มหรอถอดสญญะบ�งอย�งท
ศลปนตองก�รจะสอ เร�ตองรประวตศ�สตรศลปะ หรอประวตศ�สตรโลก
ไปจนถงประวตศ�สตรของสงคมนน ๆ และบรบทนน ๆ จงจะเข�ใจมนได
ถ�คณไมร คณเสพเท�นนกได แตเมอไรทคณร มนจะพ�คณไปทอน”
ความสนกของประวตศาสตรคอเราไ ดถกเถยงกน และตระหนกถงความเปนไปได ของหลาย ๆ อยาง เราจะคดใหรอบดานกอนตดสนใจ และกวางขวางในความรมากขน
ขอบคณสถ�นท : AIS Design Centre (AIS D.C.) ด เอมโพเรยม ชน 5
CREATIVE THAILAND I 23
How To : ถอดวธคด
คว�มก�วหน�ของเทคโนโลยทำ�ใหเร�ส�ม�รถผลต
ขอมลไดเพมขนอย�งมห�ศ�ล จงเปนคว�มท�ท�ย
ของก�รทำ�ง�นในแตละส�ยอ�ชพในก�รจดก�ร
กบขอมลทถกสร�งขนอยตลอดเวล� ซงขอมลนน
อ�จอยในรปแบบทหล�กหล�ย เชน สงพมพ หรอ
สออเลกทรอนกส อกทงยงมอกจำ�นวนม�กทถก
ปลอยใหอยกระจดกระจ�ยต�มทต�ง ๆ ก�รมระบบ
ก�ร “จดก�ร” และ “จดเกบ” ขอมลทมคว�มมนคง
จงกำ�ลงกล�ยเปนสงสำ�คญไมว�จะเปนขอมล
สวนบคคลหรอขอมลระดบองคกร
ดแลขอมลอยางไร ใหมประสทธภาพ
การจดเกบ (Keeping)เรมจ�กก�รสร�งเกณฑก�รประเมนขอมลทเร�
ตองก�รจะเกบเปนอนดบแรก ซงมกจะขนอยกบ
รปแบบของขอมล เชน ขอมลทมคณค�ชวคร�ว
ขอมลทมคณค�ถ�วร ขอมลทถกใชอย�งตอเนอง
ไปจนถงก�รประเมนคว�มสำ�คญของขอมล
ตอคว�มคมค�ในก�รจดเกบเพอใชประโยชนและ
คนห�ในอน�คต ในขณะทบ�งคนอ�จจะคำ�นง
ถงคว�มผกพนตอจตใจของชดขอมลต�ง ๆ
นอกจ�กนในกระบวนก�รจดเกบ ยงรวมไปถง
ก�รตดสนใจและบนทกเหตก�รณและบรบทท
เกยวของในก�รจดเกบดวยว�เปนก�รจดเกบ
เมอใด เกบทไหน อย�งไร ใครเปนผจดเกบ
ซงขอมลเหล�นจำ�เปนอย�งยงสำ�หรบก�รจดเกบ
ขอมลเพอก�รทำ�ง�นเปนทมและขอมลสำ�หรบ
องคกร
การจดการ (Management)เร�มว ธก�รจดก�รกบขอมลแตกต�งกนไป
ต�มประเภทของขอมลและเนอห�ทบรรจอยใน
ขอมลต�ง ๆ สำ�หรบก�รจดก�รขอมลทด เร�อ�จ
ตองพจ�รณ�ถงทรพย�กรและเทคโนโลยทใชใน
ก�รจดก�ร รวมถงก�รค�ดก�รณเกยวกบก�รใชง�น
ขอมลในอน�คตทกจะมผลตอก�รตดสนใจใน
เกบและใชเทคนคบนทกขอมลใหเปนประวตศาสตรในอนาคต
ก�รจดก�รขอมลแตละชนด ก�รจดก�รเพอเกบ
ขอมลทดยงครอบคลมถงก�รจดหรอคดทงขอมล
ทมคณค�นอยหรอไมคมค�ในก�รจดเกบดวย
เนองจ�กจะสงผลถงก�รเปลยนวธก�รจดก�ร
เมอตองก�รก�รประเมนใหม (Re-Evaluation)
ของขอมล
การใชประโยชน (Exploitation)เปนว ธก�รเข�ถงก�รใชขอมลทถกจดเกบ
โดยม�กจะจำ�แนกก�รจดเกบออกเปน 2 วธ
ไดแก ก�รไลเรยงต�มโครงสร�ง (Navigation)
นนคอก�รคนห�ต�มโครงสร�งทเร�สร�งไว
เชน ก�รสร�งโฟลเดอรทแตกแขนงเปนลำ�ดบ
ซงวธนอ�จมขอเสยตรงท ห�กขอมลสวนใดท
ถกสร�งลำ�ดบลกลงไปม�กกจะยงทำ�ใหก�รคนห�
ทำ�ไดลำ�บ�กขน สวนอกวธคอก�รสบคนผ�น
ตวอกษร (Search) ของขอมลทตองก�รโดยตรง
ซงแมจะเปนวธทสะดวกแตขอเสยกคอตองอ�ศย
คว�มจำ�ของผใชง�นตอก�รจำ� “ชอ” เรยกของขอมล
ทตองก�รคนห�
ขอมลทผ�นม�ในแตละวน อ�จถกมองว�
ไมสำ�คญ แตเร�ไมส�ม�รถรไดว�วนไหนทจะ
จำ�เปนตองใชขอมลนน ๆ เพอประกอบก�รตดสนใจ
หรอเพอเรยนรสงทเกดขนในอดต ก�รจดเกบ
ขอมลเพอใชประโยชนในอน�คต จงเปนสงทข�ด
ไมไดในก�รทำ�คว�มเข�ใจกบประวตศ�สตรและ
สร�งอน�คตทดกว�จ�กขอมลทถกจดเกบไวเปน
อย�งด
เรอง : นพกร คนไว
ทม� : วจย “ก�รดแลรกษ�คอลเลกชน จดหม�ยเหตของนกออกแบบไทย” โดย ผชวยศ�สตร�จ�รย ดร. ทรงพนธ เจมประยงค ภ�ควช�บรรณ�รกษศ�สตร คณะอกษรศ�สตร จฬ�ลงกรณมห�วทย�ลย
การจดเกบ(Keeping)
การจดการ(Management)
การใชประโยชน (Exploitation)
Creative Place : พนทสรางสรรค
CREATIVE THAILAND I 24
เรอง : วรรณเพญ บญเพญ
ในชวงเหตการณปฏวตอยปตป 2011 (Egyptian Revolution) ทประชาชนออกมารวมประทวงรฐบาลเผดจการครงยงใหญทสด ทเกดขนในกรงไคโร ทำาใหเมองหลวงและจดหมายปลายทางของนกทองเทยวทตองการมาเยยมชมอารยธรรมอยปตโบราณ หนงในอารยกรรมทเกาแกและยงใหญทสดของโลกสกครงในชวตตองหยดชะงกลง จากเดมทอยปตเคยตอนรบนกทองเทยวมากกวา 14 ลานคนในป 2010 กลบลดลงเหลอเพยงประมาณ 9 ลานคนในป 2015 วกฤตการทองเทยวทเปนอตสาหกรรมหลกของประเทศจงจำาเปนตองไดรบการแกไขเรงดวน
common
s.wikimed
ia.org
CREATIVE THAILAND I 25
หนงในแผนก�รเปดตว “The Grand Egyptian
Museum” พพธภณฑโบร�ณคดทใหญทสด
ของโลกทคอย ๆ กอสร�งม�ตงแตป 2012 และ
ว�งแผนว�จะเปดตวอยหล�ยรอบในหล�ยปท
ผ�นม� จงถอไดว�เปนแผนแกเกมใหอตส�หกรรม
ทองเทยวในอยปตไดกลบม�รงเรองเหมอน
แตกอน อกทงคว�มยงใหญตระก�รต�ของ
พพธภณฑแหงนยงเปนเหมอนคว�มหวงในก�ร
ชบชวตอ�รยธรรมอยปตใหฟนคนชพกลบม�
รงโรจนอกครงในศตวรรษท 21
The Clashes in Egyptห�กว�กนต�มจรงแลว ก�รทองเทยวในชวงข�ลง
ทช�วอยปตตองเผชญตงแตป 2011 นน ไมไดเปน
ผลพวงทเกดขนจ�กเพยงเหตก�รณคว�มไมสงบ
ท�งก�รเมองภ�ยในประเทศเท�นน แตเพร�ะ
หล�ยปทผ�นม� อยปตไดเผชญกบคว�มท�ท�ย
จ�กปญห�ผกอก�รร�ยม�แบบนบครงไมถวน
ซงแนนอนว�เหตก�รณต�ง ๆ เหล�นนลวน
สงผลกระทบตออตส�หกรรมก�รทองเทยวของ
ประเทศเปนอย�งม�ก
เรมตงแตเหตก�รณในป 2015 จ�กก�รท
รฐอสล�มหรอกลมไอเอสโจมตเครองบนของ
ส�ยก�รบนรสเซยเหนอค�บสมทรไซน�ย และ
คร�ชวตผคนไปเปนจำ�นวนถง 224 ชวต ซง
สวนใหญเปนนกทองเทยว เหตก�รณในครงนน
ทำ�ใหประเทศรสเชยประก�ศห�มทกก�รเดนท�ง
ม�ยงอยปตเปนเวล�น�นกว� 2 ป อกทงส�ยก�รบน
อน ๆ และรฐบ�ลยโรปในอกหล�ยประเทศกยง
กำ�หนดขอจำ�กดทเขมงวดขน ห�กนกทองเทยว
ประเทศของตนตองก�รจะเดนท�งม�ยงอยปต
เนองจ�กมคว�มกงวลด�นคว�มปลอดภย
ดวยเหตน ทำ�ใหอยปตตกอยในท นงลำ�บ�ก
เพร�ะข�ดนกทองเทยวจ�กโซนยโรปไปไมนอย
อกทงในป 2017 ยงเกดเหตก�รณทสร�งคว�ม
เกลยดชงและคว�มแตกแยกในประเทศ เมอกลม
ไอเอสทำ�ก�รลอบว�งระเบดในโบสถครสต 2 จด
ณ กรงไคโร สงผลใหมผเสยชวตไมนอยกว� 44 คน
และมจำ�นวนผบ�ดเจบอกนบรอย เหตก�รณน�สลด
ในครงนไดสร�งคว�มโกรธแคนใหกบครสตชน
ทวโลกไมนอยดวยเชนกน กระทง โดนลด ทรมป
ประธ�น�ธบดของสหรฐอเมรก�ไดออกม�
ประน�มเหตก�รณโจมตช�วครสตทเกดขนใน
อยปตดวยตนเอง
คว�มโกล�หลจ�กเหตก�รณคว�มไมสงบ
โดยผกอก�รร�ยในอยปตเหล�นนเอง ทสร�งภ�พจำ�
ของประเทศอยปตจ�กทเคยเปนประเทศเจ�ของ
อ�รยธรรมโบร�ณอนทรงคณค�ไปสประเทศ
จดหม�ยปล�ยท�งก�รทองเทยวทดจะไมปลอดภย
สกเท�ไร นกทองเทยวจำ�นวนม�กจงยงไมกล�
เดนท�งม�ยงอยปต และเพอกระตนคว�มมนใจ
ใหนกทองเทยวกลบม�เยอนอยปตอกครง ในป
2018 รฐบ�ลจงไดทมเงนจำ�นวนหล�ยล�นเหรยญ
สหรฐฯ ในก�รปฏรปด�นคว�มปลอดภยใหกบ
อยปตทเรมตนตงแตสน�มบนในประเทศเพอ
เรยกคว�มมนใจของนกทองเทยว รวมทงยงลด
ก�รเรยกเกบเงนหรอค�ธรรมเนยมจ�กส�ยก�รบน
ต�ง ๆ ทชวยกระตนใหมก�รเพมเทยวบนม�ยง
อยปต นอกจ�กน รฐบ�ลยงไดเชญน�ยกรฐมนตร
หญงสดแกรงของเยอรมนอย�ง องเกล� แมรเคล
ใหเดนท�งม�เยยมชมมห�พระมดแหงกซ�และ
รวมพดคยเรองธรกจระหว�งประเทศ รวมไปถง
ก�รโชวภ�พของนกแสดงฮอลลวดชอดงอย�ง
วลล สมธ (Will Smith) และครอบครวทเดนท�ง
ม�เทยวมห�พระมดแหงนดวยเชนกน พรอมกนนน
กย งออกแคมเปญก�รทองเท ยวท เ รยกว�
“Masr Wahashtouna” ซงแปลว� “อยปต
เร�คดถงคณ” เปนภ�ษ�อ�หรบ เพอดงดด
นกทองเทยวจ�กประเทศฝงอ�หรบใหกลบม�ท
อยปตม�กขน ทงหมดนกเพอเปนก�รประก�ศ
ใหโลกได รว� อยปตพรอมแลวทจะตอนรบ
นกทองเทยวจ�กทวโลกอกครง
The Great Returnไมเพยงระบบคว�มปลอดภยทถกยกระดบใน
ท�อ�ก�ศย�นแหงช�ตไคโรเท�นน เพร�ะในป
2020 ห�กนกทองเทยวมโอก�ศเดนท�งไปยง
อยปต ทสน�มบนแหงนกเตรยมตอนรบผโดยส�ร
ดวยก�รเปลยนหองโถงหล�ยหองภ�ยในสน�มบน
ใหกล�ยเปนพพธภณฑโบร�ณวตถขน�ดยอม ๆ
ทมไฮไลตอยทก�รจดแสดงมมมถง 3 ตว
โบร�ณวตถม�กกว� 70 ชนจ�กพพธภณฑอยปต
อก 12 ชนจ�กพพธภณฑศลปะอสล�ม และ
จ�กพพธภณฑเดอะ คอปตกอก 6 ชน ทงหมดน
เพอเตรยมตอนรบนกทองเทยวและผโดยส�รท
ผ�นก�รตอเครองม�ยงอยปตโดยเฉพ�ะ โดยจะ
เรยกเกบค�เข�ชมทร�ค�เพยง 3 เหรยญสหรฐฯ
เท�นนและเปดใหเข�ชมไดตลอด 24 ชวโมง
อกดวย
ห�กไมตดว�ปนยงไมส�ม�รถหยดก�ร
แพรระบ�ดของโรคโควด-19 ไวได อยปตน�จะ
อยในลสตประเทศเนอหอมสำ�หรบก�รเปน
common
s.wikimed
ia.org
The Grand Egyptian Museum (GEM) : ตวอ�ค�รไดรบก�รออกแบบโดยบรษท Heneghan Peng ตงอยในแนวทร�บสงทะเลทร�ย ทำ�ใหก�รสร�งอ�ค�รมคว�มซบซอนและออกแบบใหมรปทรงคล�ยส�มเหลยมกลมกลนกบมห�พระมด กซ�ทอยห�งออกไปเหนไดในระดบส�ยต� พนทสวนม�กสร�งดวยกำ�แพงหนทมคณสมบตโปรงแสง
gran
degy
ptianm
useu
m.org
CREATIVE THAILAND I 26
จดหม�ยปล�ยท�งของนกทองเทยวเปนแน
ถงขน�ดทสำ�นกข�วบบซยงยกยองว�ป 2020
ควรเปนปทนกทองเทยวควรม�เยอนกรงไคโร
สกครง เพร�ะนอกจ�กก�รยกพพธภณฑยอม ๆ
ไปจดว�งตอนรบนกทองเทยวกนถงทสน�มบน
แลว สงทห�มพล�ดในปนของก�รม�เยอนอยปต
อกอย�งกคอ ก�รเข�ชม “The Grand Egyptian
Museum: GEM” พพธภณฑโบร�ณคดทใหญทสด
ในโลก ซงท�งก�รทมงบประม�ณก�รกอสร�งไว
กว�พนล�นเหรยญสหรฐฯ (โดยกยมเงนบ�งสวน
จ�กประเทศญปน) โดยพพธภณฑแหงนอยห�ง
จ�กมห�พระมดกซ�เพยงประม�ณ 2 กโลเมตร
เพอสร�งขนเพออทศใหแกก�รนำ�เสนออ�รยธรรม
อยปตเพยงอ�รยธรรมเดยวเท�นนโดยจะนำ�เสนอ
อยปตในแงมมและยคต�ง ๆ ทงหมดผ�นก�รจดแสดง
โบร�ณวตถทคนพบ
ภ�ยในพนทประม�ณ 480,000 ต�ร�งเมตร
นอกจ�กรปปนฟ�โรหแรเมซสท 2 ขน�ดยกษ
อ�ยร�ว 3,200 ป มห�ร�ช�ทถอกนว�ยงใหญ
ทรงอำ�น�จ และครองร�ชยย�วน�นทสดของอยปต
ทยนเดนเปนไอคอนตอนรบนกทองเทยวแลว
ภ�ยในพพธภณฑจะจดเปนพนทนทรรศก�ร
ครอบคลมประม�ณ 1 ใน 3 ของพนททงหมด
โดยจดแสดงโบร�ณวตถจำ�นวนม�กถง 100,000 ชน
และอกกว� 20,000 ชนทจะถกจดแสดงเปน
ครงแรก โดยท�งพพธภณฑไดรวบรวมม�จ�ก
พพธภณฑต�ง ๆ ทงจ�กในอยปตและต�งประเทศ
มไฮไลตสำ�คญอยทก�รจดแสดงหลมฝงศพเตม
คอลเลคชนของกษตรยตตนค�เมนเปนครงแรก
หรอสส�นของฟ�โรหททวโลกรจกกนเปนอย�งด
เพร�ะเตมไปดวยปรศน�แตกมคว�มสมบรณม�ก
ทสด นอกจ�กนยงมสวนของพพธภณฑเดกท
จดแสดงแยกออกม�ต�งห�ก ในสวนนจะม
ก�รนำ�เทคโนโลยสมยใหมม�ใชในก�รอธบ�ย
โลกแหงอยปตยคโบร�ณใหเดก ๆ รสกสนกและ
เข�ใจประวตศ�สตรไดง�ยขนอกดวย สวนพนท
ทเหลอจะแบงเปนโซนแกลเลอร ศนยประชม
ร�นอ�ห�ร รวมทงศนยก�รศกษ�และวจยเรอง
อ�รยธรรมอยปต โดยค�ดกนว� GEM จะส�ม�รถ
ดงดดนกทองเทยวใหม�เยยมเยอนไดประม�ณ
8 ล�นคนตอป หรอเทยบเท�ไดกบจำ�นวนผเข�ชม
พพธภณฑศลปะเมโทรโพลทนในกรงนวยอรก
(Metropolitan Museum of Art) เลยทเดยว
ซงค�เข�ชมพพธภณธแหงนสนนร�ค�ไวท 20
เหรยญสหรฐฯ และแมพพธภณฑจะสร�งเสรจ
พรอมเข�ชมแลว แตเนองจ�กวกฤตโควด-19 จง
ทำ�ให GEM ตดสนใจเลอนวนเปดพพธภณฑ
ออกไปอกครง ซงค�ดว�จะส�ม�รถเข�ชมได
ภ�ยในปหน�
The People Who Stand Strongม�ถงจด น ไม ตองบอกก รว �ช�วอยปตม
คว�มภ�คภมใจในประวตศ�สตรและอ�รยธรรม
ของตวเองม�กขน�ดไหน สงเกตง�ย ๆ ว�
นอกจ�กคว�มยงใหญตระก�รต�แลว GEM ยงไดรวบรวมเทคโนโลยล�สดอย�ง Virtual Reality (VR) ในก�รนำ�เสนอผลง�นก�รจดแสดงอ�รยธรรมอยปตในมมมองใหม ๆ พรอมทงทำ�หน�ท เปนศนยกล�งก�รสอส�รระหว�งพพธภณฑทงในประเทศและต�งประเทศ โดยยงเปนศนยฝกอบรมและสถ�นทในก�รจดประชมด�นประวตศ�สตรอกดวย
Khaled
DES
OUK
I / A
FP
CREATIVE THAILAND I 27
นกโบร�ณคดคนดงของทนอย�ง ซ�ฮ ฮ�ว�สส
(Zahi Hawass) ไดรบก�รยกยองว�มชอเสยง
โดงดงม�กกว�ด�ร�หรอเซเลบรตบ�งคนเสยอก
ฮ�ว�สส ขนชอในฐ�นะเหมอนพรเซนเตอร
ผเชยวช�ญด�นอ�รยธรรมอยปต เข�มกปร�กฏตว
อยในชองส�รคดดง ๆ เกอบทกร�ยก�ร เพอ
รวมแสดงคว�มคดเหนและสร�งสสนใหกบ
ก�รคนพบหลกฐ�นใหม ๆ จ�กอ�รยธรรมอยปต
และฮ�ว�สสยงอทศตนทำ�ง�นด�นนเพอปกปอง
สมบตของช�ตไมใหช�วตะวนตกทเข�ม�คนห�
โบร�ณวตถไดเครดตไปทงหมด (แมเข�จะไดรบ
ฉ�ย�ว�เปนเผดจก�รในวงก�รนกต�ม) อย�งไร
กต�ม เข�กยงส�ม�รถสงเสรมก�รทองเทยวให
ประเทศ และทำ�ใหผคนตนเตนกบก�รคนพบ
สงใหม ๆ ทหลงเหลอจ�กประวตศ�สตรอยปต
ไดอยเสมอ
เพร�ะอย�ลมว� แมพพธภณฑขน�ดใหญอย�ง
GEM จะรวบรวมหลกฐ�นท�งโบร�ณคดของ
อ�รยธรรมอยปตไดนบแสนชน แตคว�มจรงกคอ
สงทเคยคนพบม�ทงหมดจนถงปจจบน ยงเปน
เพยงแคเศษเสยวของอ�รยธรรมอยปตทยงใหญ
เท�นน และช�วอยปตกรคว�มจรงในขอนด
เพร�ะอ�รยธรรมของพวกเข�ถอเปนตนกำ�เนด
ของวช�ก�รและคว�มรหล�ยสงหล�ยอย�งบนโลก
ไมว�จะเปนคณตศ�สตร สถ�ปตยกรรมก�รกอสร�ง
พระมด ระบบชลประท�นและก�รเกษตร ศลปะ
ก�รประดษฐกระด�ษ ตวอกษร และกระจก
เทคโนโลยด�นก�รแพทย ตลอดจนม�ตรฐ�น
คว�มง�มของผหญง ฯลฯ และนยงไมรวมถง
ศลปะของก�รอยรวมกนในประเทศทะเลทร�ย
ทมแมนำ�ไนลเปนเสมอนเสนเลอดใหญทหลอเลยง
ชวต ดนแดนทเชอในพระเจ�หล�กหล�ยองค
และมทงประวตศ�สตรของคนยว ครสต และ
อสล�ม ซงอ�ศยอยรวมกนม�หล�ยยคหล�ยสมย
คว�มหล�กหล�ยทเปนเสนหและเอกลกษณนเอง
ไมเคยจ�งห�ยไปในอยปต และยงคงเปน
ทม� : บทคว�ม “ซ�ฮ ฮ�ว�สส ผนำ�เผดจก�รแหงวงก�รอยปตวทย�” จ�ก thepeople.co / บทคว�ม “Egypt is trying to get the tourists back to see the pyramids after years of security fears” จ�ก qz.com / บทคว�ม “Everything We Know About Cairo’s New Grand Egyptian Museum” จ�ก cntraveler.com / บทคว�ม “The Final Touches Placed On Cairo’s Airport Museum Ahead Of Opening” จ�ก egyptfwd.org / บทคว�ม “Why 2020 is the year to visit Cairo” จ�ก bbc.com / wikipedia.org
ประวตศ�สตรซงถกนำ�ม�ใชสร�งเปนคณค�และ
มลค�ใหมใหกบลกหล�นช�วอยปตอยเสมอ
และแมคว�มขดแยงจะยงคงมใหเหนอยใน
ประเทศทเปนดงตวแทนของอ�รยธรรมทเคย
ยงใหญทสดของโลก คนในช�ต ณ ปจจบนยงคง
ตองตอสกบคว�มเหลอมลำ�และแสวงห�สนตทจะ
อยรวมกนไดอกครง แตกปฏเสธไมไดว� สงคร�ม
และก�รตอสทพวกเข�ตองเผชญนน ไมเคยหยด
ช�วอยปตใหยอมแพในก�รนำ�เสนอเรองร�ว
ท�งประวตศ�สตรและคว�มเปนม�ทยงใหญ
ของพวกเข�ใหช�วโลกไดรบรเลยแมแตนอย
Khaled
DES
OUK
I / A
FP
Photo
by D
ario M
oran
dotti o
n Un
splash
CREATIVE THAILAND I 28
The Creative : มมมองของนกคด
เรอง : ปภพ เกดทรพย และ นภทร จ�รตรบตร l ภาพ : สรเชษฐ โสภ�รตนดลก
ในโมงยามทเรองราวในอดตถกหยบยกขนมากลาวถงและเกดการ ‘อานใหม’ อกครงโดยคนรนใหม การเขาใจประวตศาสตรอยางถองแทและรอบดานกลายเปนหนงในทกษะสำาคญททำาใหเราสามารถเขาใจปญหาทเกดขนในสงคมไทยได คยกบ รศ.ดร.วาสนา วงศสรวฒน จากคณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เกยวกบประวตศาสตร และ การเรยนรประวตศาสตรทเปนมากกวาการทองจำา กบการวพากษหลกฐานทจะชวยเพมพนทกษะการคด วเคราะห และแยกแยะ ใหกบเราไดมากขน…เพราะตวเราในวนนคอประวตศาสตรของวนพรงน
อาละวาดประวตศาสตรแบบฉบบ“วาสนา วงศสรวฒน”
CREATIVE THAILAND I 29
การเรยนการสอนประวตศาสตรในปจจบนเปนอยางไรบางถ�ประวตศ�สตรเปนแคก�รทคณเข�ม�เล�ใหนสตฟงว�อะไรเกดขนเมอไร
หรอคน ๆ นชออะไร พวกเข�กไมจำ�เปนตองม�เข�เรยนแลวนะ เข�ไปกเกล
เอ�เองกรทนทเลย อนเทอรเนตมนจงทำ�ใหสถ�บนก�รศกษ�และอ�จ�รย
ไมไดผกข�ดคว�มรอกตอไป เดก ๆ เองเข�กส�ม�รถเข�ถงคว�มรได
เยอะม�ก ดงนน ก�รเรยนก�รสอนประวตศ�สตรในประเทศนมนกเลย
เข�สสงทมนควรจะเปนม�ตงน�นแลวเสยท คอเร�ไมม�นงเถยงกน
แลวว�ก�รปฏวตวฒนธรรมในประเทศจนมนเกดระหว�งปไหนถงปไหน
ใครเปนคนสง ใครตองรบผดชอบ ใครต�ยบ�ง แตเร�คยว� “ทำ�ไม” มนจง
เกดขน มนเกดผลกระทบอย�งไร พวกเข�จดก�รกบผลทต�มม�อย�งไร
และผนำ�รนตอ ๆ ม�จดก�รกบประวตศ�สตรของสงทเกดขนนอย�งไร
ซงกถอเปนเรองดคะ เพร�ะมนกนำ�ไปสก�รทเดกกไดฝกทกษะก�รคด
วเคร�ะห แยกแยะ ม�กขน
ไมมมนษยคนใดในโลกทบอกเร�ไดว�อะไรเกดขนในอดต แลวกไมม
ใครทยนอยทเดยวกนเปะ หรอตอใหเดนต�มอยดวยกนตลอด กไมไดมอง
จ�กลกต�คเดยวกน ดงนน ก�รรบร (Perception) มนเลยทำ�ใหแตละคน
ต�งกมเรองเล� (Narrative) เปนของตวเองว�เหตก�รณทเกดขนมนเปน
อย�งไร ซงคณเองกไมส�ม�รถทจะเล�เรองในเวอรชนททกคนบนโลกนเหน
ตรงกนว�มนเกดขนได ประวตศ�สตรกเหมอนกน มนคอก�รพย�ย�ม
ทำ�คว�มเข�ใจโลกและชวต ศกษ�เรองทผ�นม�แลวจ�กหลกฐ�นหรอเอกส�ร
ทมก�รบนทกไว หรอจ�กผคนบอกเล�ผ�นกนม� ดงนนมนจงหลกเลยง
ไมไดทจะตองมก�รศกษ�เรองเล�ทต�งกน ศกษ�นอกเหนอจ�กพนฐ�นของ
เนอเรอง แลวม�วเคร�ะหกนว� คนทเล�เรองนนเข�เล�จ�กมมมองไหน
มสวนไดสวนเสยท�งก�รเมอง สงคม เศรษฐกจ อย�งไรบ�ง แลวพอทกคน
มสม�รตโฟน กเกลทกอย�งได วธก�รเรยนประวตศ�สตรในศตวรรษนมน
จงไมเหมอนกบสมยเร�เดก ๆ ททกคนมตำ�ร�เดยวกน แลวทองต�มท
ครสอนแลว ทกวนนมนไมส�ม�รถทำ�แบบนนไดแลว
แปลวาการเรยนประวตศาสตรตอนนเหมอนถกรอสราง ถาอยางนนบทบาทของผสอนควรจะเปนอยางไร แลวผเรยน ควรทำาอยางไรจงจะเรยนประวตศาสตรแลวไดอะไรไปจรงๆ
เร�คดว�ทกษะทไดจ�กก�รเรยนประวตศ�สตรทสำ�คญทอ�จ�รยควรสอน
คอ ก�รใหวพ�กษหลกฐ�น ใหเข�รจกตรวจสอบว�ขอมลมนม�จ�กไหน
แลวกตองสอนดวยว�ไมใชทกอย�งทคณเหนบนอนเทอรเนตมนเปนเรองจรง
เวล�ทมคนบอกว�มนเปนแบบน เร�กตองถ�มกลบว�ทำ�ไมมนถงเปน
แบบนน และท�งทดคอมนควรจะตองมหลกฐ�นม�สนบสนนดวย ดงนน
สวนสำ�คญม�กของก�รเรยนประวตศ�สตรทด คอก�รสอนว� ไมว�คณจะ
นำ�เสนอขอถกเถยงอะไร คณตองมหลกฐ�นสนบสนน แลวคณกตองรจก
ประเมนคณภ�พของหลกฐ�นนน ๆ ดวยว�มคว�มน�เชอถอแคไหน มคว�ม
เกยวของกนไหม ซงคนอนเข�กมสทธทจะวพ�กษคณภ�พของหลกฐ�นคณ
ดวยเหมอนกน เร�ว�ทกษะทไดจ�กก�รวพ�กษหลกฐ�นนมนส�ม�รถนำ�ม�
ใชในชวตประจำ�วนไดอย�งม�ก ในยคทขอมลข�วส�รต�ง ๆ หรอเฟกนวส
มนมอยเตมไปหมด เพร�ะถ�คณรจกตงคำ�ถ�มกบหลกฐ�น คณกจะไมเปน
เหยอของเฟกนวส
แตคณภาพในการวพากษหลกฐาน บางครงกอาจมอคตแฝง (bias) ซงเกดจากการทแตละคนมทศนคตหรอแนวคดทยดถอแตกตางกน เราควรจะจดการกบสงนอยางไร เพอจะไมตอง เจอกบสภาวะกลนไมเขาคายไมออก
นแหละคอเหตผลว�ทำ�ไมเร�ตองม “สงคมประช�ธปไตย” เพร�ะมนษยหนง
คนยอมมขอจำ�กดในก�รมองเหน แวนทแตละคนใส มนนำ�ม�ซงอคตอยแลว
นเปนสงทหลกเลยงไมได เวล�ทมนกวทย�ศ�สตรสกคนตงทฤษฎอะไร
บ�งอย�งขนม�แลวตพมพลงว�รส�รวช�ก�ร กจะมนกวทย�ศ�สตรในส�ข�
เดยวกนคนอน ๆ ทวโลกทจะออกม�พย�ย�มลมทฤษฎนน จนตองมก�ร
ทดลองทเหมอนกนแลวไดผลลพธเหมอนกน ถงจะยนยนหรอยอมรบใน
ทฤษฎนน ๆ ได ประวตศ�สตรเองกเหมอนกน เมอคณเสนออะไรบ�งอย�ง
ออกม� กควรตองเปดโอก�สใหเสยงของนกประวตศ�สตรคนอน ๆ มพนท
ดวยว� เรองเล�ของคณมนมชองโหวและอคตตรงไหน แลวมหลกฐ�นทน�
เชอถอกว�อย�งไรบ�ง
สมมตคณเขยนหนงสอออกม�เลมหนง รสกว�มนเปนหนงสอทดม�กแลว
ใชเวล�ศกษ�ม�เปน 10 ป กว�จะไดตพมพ คณกไมควรคดว�สงนจะคงอย
ตอไปเหมอนคมภรไบเบลชวก�ลน�นนะ เพร�ะถ�วงก�รมนมพฒน�ก�ร
มพลวตอย�งทควรจะเปน นกประวตศ�สตรในรนตอ ๆ ม� เข�อ�จจะห�
ขอมลไดม�กขนจ�กเทคโนโลยใหม ๆ แลวกเอ�ม�หกล�งสงทเร�นำ�เสนอ
กได ซงนนไมไดหม�ยคว�มว�เร�โกหกหรอว�เร�โง เพยงแตว�ในขอจำ�กด
ทกอย�งทเร�ม ณ ตอนนน เร�ทำ�สงนออกม�ได แตเร�กตองเปดใจกว�ง
ว�ถ�เสยงอน ๆ มหลกฐ�นทมนคง แนนหน� แลวกทนท�นตอก�รตรวจสอบ
ไดม�กกว� เร�กตองเชอเข� มนเปนไปไมไดเลยทเร�จะบอกว�มอะไรบ�งอย�ง
เปนสจธรรม ถกตองถ�วรแนนอนในท�งประวตศ�สตร
การคนพบการเปลยนแปลงใหม ๆ ในประวตศาสตรหรอท หลายคนเรยกวา “เบกเนตร” จะสรางผลกระทบตอสงคมไดขนาดไหนคดว�จรง ๆ แลวก�รรบรประวตศ�สตรของเร�ทกคนมไวเพอประกอบก�ร
ตดสนใจในชวต เร�เรยนรทม�ทไปว�ทำ�ไมโลกจงดำ�เนนม�ถงทกวนน
เพอทมนจะไดชวยฟอรมทศนคตบ�งอย�งเกยวกบสถ�นก�รณปจจบน และ
ทำ�ใหเร�ประเมนปจจบนไดแมนยำ�ม�กขน เพร�ะถ�เร�รไมหมด หรอรไป
ในทศท�งอน มนกอ�จทำ�ใหเร�ประเมนไดไมถกตอง
ในฐ�นะนกประวตศ�สตร เร�มองว�ตวเร�ในวนนกคอประวตศ�สตร
ของวนพรงน ดงนนไมว�เร�จะทำ�อะไร จะตดสนใจอย�งไร หรอจะมจดยน
ท�งก�รเมองทสนบสนนหรอตอต�นใครในวนน เร�ตองคดดวยว�ในอก
20 ปข�งหน� ลกหล�นของเร�จะมปญห�หรอรสกอบอ�ยกบประวตศ�สตร
ของเร�หรอเปล� นจงเปนเหตผลว�ทำ�ไมเร�ควรจะตองมขอมลทถกตอง
แมนยำ�ทสด เพอทก�รตดสนใจของเร�ในวนนจะไมทำ�ใหลกหล�นอย�กขอ
เปลยนน�มสกลในอน�คต เร�เลยคดว�ก�ร “เบกเนตร” มนจำ�เปน เพร�ะ
มนไมยตธรรมสำ�หรบคนทไมร หรอไมมโอก�สเข�ถงขอมลต�ง ๆ แลว
ตดสนใจผดไปเปนยวน�ซ เปนเรดก�รด หรอไปยนยมอยในเหตก�รณ
คว�มรนแรงตอน 6 ตล�ฯ สงทเกดขนไปแลว มนไมส�ม�รถเปลยนกลบ
ม�ได แลวมนจะเปนตร�บ�ปของเข�ไปตลอดชวต ตอนนมนเปนยคทองท
CREATIVE THAILAND I 30
ห�กคณรจกมวจ�รณญ�ณในก�รเลอกรบข�วส�ร แลวกวพ�กษหลกฐ�น
ของคณสกหนอย คณจะเข�ถงขอมลไดเยอะม�ก ซงมนยงไมส�ม�รถ
ใหอภยไดเลยถ�คณจะเปนคนเพกเฉย (Ignorant) ในยคน
หรอเพราะคนในเจเนอเรชนกอนมทกษะความเขาใจการใชเทคโนโลยดจทล (Digital Literacy) นอยกวาคนในยคปจจบน ทโตมาพรอมกบเทคโนโลยกมคนแบบนนบ�ง แตเร�จะว�ทงเจเนอเรชนกไมได เพร�ะกมคนทเข�ม
คว�มส�ม�รถในก�รจดก�รกบมนอย หรอว�กยงมคนอกกลมหนงทเข�
ไมไดเลนเฟซบกหรอใชอนเทอรเนตเลย แตกยงเปดรบขอมลต�ง ๆ ส�ม�รถ
วเคร�ะหและวพ�กษเรองต�ง ๆ ไดอยดวย
ถงในคว�มเปนจรง ก�รทเข�ไมอย�กจะรบขอเทจจรงมนกเปนสทธ
ของเข� แตมนกตองม Bottom Line ถ�ไมรบขอมลแลวม�บอกว� ฉนเกลยด
ม�กเลยคนรนใหมทม�มคว�มเหนแบบน ฉนอย�กใหรฐบ�ลเอ�กองทพไป
จดก�รมนใหหมด อนนไมได คอห�กคณอย�กอยในคว�มคดของคณ
กอยไป แตกตองยอมรบว�ถ�คนอนเข�ไมอย�กจะอยดวย คณกบงคบเข�
ไมได แลวกไมมสทธทจะสงเสรมใหใครไปใชคว�มรนแรงกบคนทคดต�ง
จ�กคณ ซงมนกคอสงคมประช�ธปไตย
สงคมยคอนเทอรเนตทำาใหใครกบนทกประวตศาสตรได คดวาววฒนาการของประวตศาสตรจะเปนไปในทศทางใด มนถงมคำ�ว� “ประวตศ�สตรรวมสมย” (Contemporary History) คอสงท
เกดขนมนรวมสมยกบเร� คดว�อย�งแรกเลยพอมเทคโนโลยใหม ๆ กเลย
ทำ�ใหเกดหลกฐ�นท�งประวตศ�สตรใหม ๆ ทสมยกอนไมม เชน Chat
History หรอว� Search History หรออย�งก�รเผยแพรขอมล เชน ก�รถ�ยคลป
วดโอแลวไปออกสอต�ง ๆ หลกฐ�นมนเข�ถงไดง�ยขน ขณะทเครองมอเอง
กชวยเกบบนทกหลกฐ�นไดง�ยขน คอคณมสม�รตโฟนเครองเดยว คณอดเสยง
ถ�ยภ�พ ถ�ยวดโอ หรอจดโนตกได มนทำ�ใหก�รลงภ�คสน�มของก�รเกบ
ขอมลเปนไปไดกว�งขว�งม�กขน คนทวไมตองเรยนประวตศ�สตรกอ�จจะ
ไปห�ขอมลกได นเลยทำ�ใหคนจำ�นวนม�กกล�ยเปนนกประวตศ�สตร
สมครเลนกน มนกขย�ยวงก�รใหกว�งออกไป แลวพอมคนทำ�ตวเปน
นกประวตศ�สตรม�กขน มนกจะเกดก�รตรวจสอบขอมลกนเองโดยอตโนมต
ในสงคมประช�ธปไตย คอถ�สมมตมใครแสดงคว�มคดเหนอย�งหนงม�
กจะมคนรบเอ�หลกฐ�นอกกองใหญม�กม� แลวบอกมนไมใช ทำ�ใหเกด
ก�รแขงขนกน มก�รสอบท�นกนอยเรอย ๆ ซงเร�คดว�นเปนขอดม�ก
ถาการขาดแคลนเอกสารหลกฐานทางประวตศาสตรทำาใหเกดความยากลำาบากในการศกษา แลว เราควรจดเกบประวตศาสตรในยคตอ ๆ ไปอยางไรเพอใหสะดวกตอการคนควาในอนาคตถ�เปนเอกส�รร�ชก�ร กจะมกองจดหม�ยเหตเปนผรวบรวมจดเกบ อย�ง
จฬ�ฯ เอง กใหทนบคล�กรไปศกษ�ตอด�นจดหม�ยเหตกลบม�เยอะ
เร�มองว�เรองนเกยวกบเทคโนโลยส�รสนเทศ หรอถ�เปนภ�คเอกชน บรษท
ใหญ ๆ เข�กจะมก�รทำ�อ�รไคฟ (Archive) อย�งเปนระบบ แตสำ�หรบคนทวไป
เร�กควรจะเกบประวตศ�สตรของตวเองเอ�ไวดวย อย�งตอนนเร�มเฟซบก
และมนกชวยเตอนประวตศ�สตรของเร�ตลอด พวก On This Day ทแจงเตอน
เหตก�รณทเกดขนปกอนอะไรแบบนน
จำ�ไดว�ตอนเดก ๆ คณพอจะมสมดแพลนเนอรเลมเลก ๆ แบบท
มห�วทย�ลยชอบแจก กองเปนตงเลย แลวในนนกจะเปนบนทกประจำ�วนว�
วนนมประชมอะไรบ�ง เดอนนเดนท�งไปประเทศไหน คอเข�กจะเกบ
ประวตศ�สตรสวนตวของตวเองไวในนน เร�มองว�แคนกคอก�รเกบ
ประวตศ�สตรสวนตวของตวเองแลว ไมจำ�เปนตองเปนนกประวตศ�สตร
แคเร�เกบขอมลของเร� เพอทจะรว�เร�เปลยนไปอย�งไรบ�ง เร�เตบโต
อย�งไรบ�ง มนกน�สนใจแลว
ถามองยอนกลบไปในอดต จดเปลยนอะไรททำาใหอาจารย มตวตนแบบทกวนนเร�เปลยนตลอดเวล� และกยงคงเปลยนตอไปเรอย ๆ ชวงเรยนมห�วทย�ลย
น�จะเปนจดเปลยนสำ�คญนะ เร�ไดเรยนรอะไรใหม ๆ ทกวน จนจบดอกเตอร
และเขยนหนงสอขนม�เลมหนง (The Crown and the Capitalists) ซง
เปนก�รเอ�วทย�นพนธม�เรยบเรยงใหม เชอไหมว�ครงแรกทสงตนฉบบไป
ตพมพ เร�โดนทกสำ�นกพมพปฏเสธ เร�ทงมนไปสกพก จนหยบโปรเจกตน
กลบม�ทำ�ใหมตอนไดไปทำ�วจยทฮองกง พอเอ�ม�อ�นอกครงแลวพบว�
โอโห มนผดหมดเลย มนไมมอะไรถกเลยแมแตอย�งเดยวในวทย�นพนธ
ปรญญ�เอกของเร� คอดใจม�กทถกปฏเสธไปตอนนน (หวเร�ะ) เร�กเลย
เขยนใหมหมดตงแตตนจนจบ สงนแสดงใหเหนว�คว�มคดของเร�กเปลยน
ไปเยอะม�กจ�กตอนเรยนจบดอกเตอรใหม ๆ
ถ�ใหยกตวอย�งหนงเรองทเปลยนไปอย�งสนเชงกคอ คว�มเข�ใจใน
คำ�ว� “เสยสทธนอกสภ�พอ�ณ�เขต” เร�เพงม�เข�ใจภ�ยหลงว� ก�รเสยสทธ
นอกสภ�พอ�ณ�เขตนน ไมใชก�ร “เสย” แตคอกญแจสำ�คญในก�รเปน
พนธมตรกนระหว�งทนนยมและชนชนนำ�สย�ม เปนฐ�นร�กของคว�มมนคง
มงคงของชนชนนำ�สย�มตงแตศตวรรษท 19 จนถงก�รยกเลกสทธนอกสภ�พ
อ�ณ�เขตอย�งเดดข�ดโดยคณะร�ษฎรป 1938
เร�ถกสอนม�ตลอดใหเชอว�เร�เสยเอกร�ช เสยดนแดน แตจรง ๆ แลว
ก�รทประเทศเสยสทธนอกสภ�พอ�ณ�เขตนนทำ�ให “คน” ของเจ�อ�ณ�นคม
เ ร า ม ค ว า ม ร ส ก อ ย ต ล อ ด เ ว ล า ว าประวตศาสตรนนสำาคญทสด เราคดวาประวตศาสตรทำาใหคน “ตาสวาง” ปญหาสงคม ปญหาบานเมองทเราประสบอย ทกวนน ถาคณมความเขาใจประวตศาสตรและไ ม เ หนแก ตว คณจะแกปญหาได แตตอนนคนจำานวนมากรประวตศาสตรผด ๆ แถมยงไมตองการรแบบทถกดวย
CREATIVE THAILAND I 31
ทรงเปนประมข มก�รจดก�รเลอกตงนะ แตกม สว. 250 คนม�โหวตเลอก
น�ยกฯ ได เร�ไมใชประช�ธปไตยแท ๆ แบบทโลกเสรเปน แตเร�กไม
ยอมรบว�เร�เปนเผดจก�ร สงนทำ�ใหทศท�งก�รเจรจ�กบช�ตอน ๆ ไมชดเจน
ว�ไทยจะทำ�ขอตกลงกบโลกฝ�ยไหน จะไปสดแบบกมพช�กทำ�ไมได ครน
จะไปคยกบอเมรก� คยกบออสเตรเลย รฐบ�ลเร�กไมยอมคย แถมยงไป
กล�วห�เข�ว�ไมเข�ใจประช�ธปไตยแบบไทย ๆ มนกเลยทำ�ใหอหลกอเหลอ
ในก�รตดสนใจ
คดวาประวตศาสตรจะสรางใหเกดอะไรใหม ๆ หรอเปนตวเอกในการขบเคลอนสงคมไดไหมเร�มคว�มรสกอยตลอดเวล�ว�ประวตศ�สตรนนสำ�คญทสด เร�คดว�
ประวตศ�สตรทำ�ใหคน “ต�สว�ง” ปญห�สงคม ปญห�บ�นเมองทเร�ประสบอย
ทกวนน ถ�คณมคว�มเข�ใจประวตศ�สตรและไมเหนแกตว คณจะแกปญห�ได
แตตอนนคนจำ�นวนม�กรประวตศ�สตรผด ๆ แถมยงไมตองก�รรแบบท
ถกดวยเพร�ะมองว�มนย�ก สวนคนทมอำ�น�จซงรดว�ประวตศ�สตรทถก
ตองคออะไร กไมอย�กสญเสยอำ�น�จของตวเองไป นกประวตศ�สตรกถก
ตงคำ�ถ�มโดยมห�วทย�ลย และสำ�นกง�นก�รวจยแหงช�ต (วช.) อยบอย
ครง เพร�ะเข�อย�กใหนกประวตศ�สตรทำ�อะไรทเปนประโยชนบ�ง ทง ๆ
ทเร�ทำ�ง�นวจยไป เสนอท�งแกปญห�ไป เข�กไมทำ�ต�มเพร�ะว�ไมถกใจ
คว�มรทจะแกปญห�ในสงคมไดมนอยในประวตศ�สตร
ประวตศาสตรเปนสนทรพยทนำามาเพมมลคาใหกบสนคา และบรการไดหรอเปลาแนนอน ประวตศ�สตรคอเรองร�ว สมยนจะข�ยอะไรกตองมสตอรทงนน
และสตอรนแหละกคอประวตศ�สตร ดงนน ก�รทรฐม�บอกกบนกประวตศ�สตร
หล�ย ๆ ประเทศ อย�กม�อยในประเทศไทยม�กกว�ทอนใดในโลกน เพร�ะ
ว�รฐบ�ลสย�มควบคมเข�ไมได และรฐบ�ลของเจ�อ�ณ�นคมกควบคมเข�
ไมไดดวยเพร�ะว�เปนเอกร�ชและอธปไตยของสย�ม ดงนนคนพวกนจงอย
ในสย�มอย�งอสระเสร แลวชนชนนำ�สย�มกจ�งคนพวกนใหทำ�ง�นใหกบ
แผนดน มนเลยเปนคว�มสมพนธท “เกอหนนกน” และไมมคว�มจำ�เปน
ตองรบยกเลกเลย จะเหนไดว�คนททำ�ก�รยกเลกเดดข�ดทสดคอคณะร�ษฎร
ทไมไดรบผลประโยชนจ�กสงน และมองเหนว�มนคอร�กฐ�นท�งอำ�น�จท
สำ�คญของกลมอำ�น�จเก�
ความรทางประวตศาสตรจะถกนำามาใชเปนเครองมอพฒนาเศรษฐกจไดอยางไรเปนเพร�ะเร�ไมเข�ใจประวตศ�สตรตวเอง ก�รพฒน�ของเร�เลยไปไมสด
คว�มทะนงตวนทำ�ใหไทยเจรจ�ก�รค�กบจนแลวเร�ไดขอตกลงทเสยเปรยบ
หรอพดตรง ๆ กคอ แยกว�ดลทจนทำ�กบกมพช�เยอะม�ก รอบนกมพช�
ไดขอตกลงก�รค�เสร (FTA) ทจะทำ�ใหสนค�จนทเข�ม�ในกมพช�
ปลอดภ�ษ 90% และสนค�จ�กกมพช�เข�ไปยงประเทศจนปลอดภ�ษถง
98% โดยสนค�จนทเข�ไปยงประเทศกมพช� กเปนสนค�จำ�พวกเดยวกน
กบเร�ทงสน จำ�พวกสนค�เกษตร ทงข�ว ทงย�ง ดงนนถ�มว�เมอไร
ร�ค�ย�งของไทยจะเพมขนละ ช�ตหน�กไมเพมขนหรอก ฮน เซน ดำ�เนน
นโยบ�ยแบบไปสดท�ง ใหจนเข�ม�ลงทนไดเตมท ขณะทประเทศไทยซงม
คว�มสมพนธระดบ “มห�มตร” ไดอะไรจ�กเข�บ�ง
สงนเกดขนจากความภมใจในชาตจนลนเกนไมเชงนะ แตเปนเพร�ะชนชนนำ�ไทยไมซอสตยกบประช�ชนของตวเอง
เข�บอกเร�ม�ตลอดว�ปกครองโดยระบอบประช�ธปไตยอนมพระมห�กษตรย
CREATIVE THAILAND I 32
ว�ใหทำ�ประโยชนแกสงคมบ�งนน รฐควรรว�คว�มจรงแลว ประวตศ�สตร
ทกเรองนนส�ม�รถนำ�ไปตอยอดเปน “สงใหม” ไดอยแลว
ทกคนอย�กไดอะไรแบบแดจงกม ตงคำ�ถ�มว�ทำ�ไมประเทศไทยไมม
แดจงกมเหมอนกบประเทศอนบ�ง เร�คดว�สงแรกททกคนควรตงคำ�ถ�ม
คอ หนง รฐไทยนนใจกว�ง และยอมใหคนศกษ�และตคว�มประวตศ�สตร
อย�งประเทศเก�หลใตหรอไม สอง รฐใหทนสนบสนนในก�รสร�งผลตภณฑ
ท�งวฒนธรรมเหล�นม�กนอยแคไหนเชยว เหนกมแต เอ�เงนไปเทให
ภ�พยนตรช�ตนยม คอถ�รฐยงจำ�กดไมใหคนคด และกดกนคนทคดนอก
กรอบค�นยม 12 ประก�ร หรอยทธศ�สตรช�ต 20 ป ใหไมไดรบทนสนบสนน
อยแบบน สงทเร�อย�กไดกคงไมเกดขน
นนเลยเปนเหตใหคนทำางานสรางสรรคทหยบแงมมทางประวตศาสตรมาทำางานไดอยางนาสนใจหลายคนกลบไมไดรบการสนบสนนจากภาครฐเทาทควรใช เร�ไมไดตอต�น Propaganda (ก�รโฆษณ�ชวนเชอ) นะ แตชวยทำ�ให
มนมคณภ�พดกว�นไดไหม อย�ง The Queen (2006), The Crown (2016),
Dunkirk (2017), The King Speech (2010) หรอ Captain America ทกภ�ค
คอทงองกฤษ อเมรก� หรอประเทศอน ๆ เข�ทำ�หนง Propaganda ออกม�
เยอะม�ก แตคว�มต�งกคอ ประเทศประช�ธปไตยเข�จะเปดกว�งใหคนม
เรองเล�เกยวกบช�ตม�กขนเรอย ๆ และไมไดไปช ไปบงคบใหคนตอง
รกช�ตแบบโจงแจง แตในประเทศเผดจก�ร เร�จะเหนก�รควบคมอย�งม�ก
และพดต�มตรง ฝ�ยครเอทฟของเผดจก�รกมกจะไมคอยครเอทฟเท�ไร
(หวเร�ะ) เปนเรองน�เสยด�ยม�ก ๆ เพร�ะประเทศไทยมเรองร�วใหเล�เยอะ
คนไทยมอ�รมณขน วฒนธรรมของเร�กสนกม�ก แตจนแลวจนรอดเร�กยง
ไมม T-Pop ไปสกบ K-Pop หรอ J-Pop เพร�ะว�รฐไมยอมเปดพนท
ดงนนจรง ๆ แลวประวตศ�สตรเปนเครองมอท�งเศรษฐกจททรงพลงม�ก
แตชนชนนำ�เมองไทยนน “ไมสบ�ยใจ” กนง�ยเกนไปหรอเปล�
สดทายแลวประวตศาสตรเปนของใครประวตศ�สตรเปนของเร�ทกคน เร�จะใชไปตคว�ม ไปตอยอดอะไรได
ทงหมด แตทสำ�คญคอ เร�ตองยอมรบใหไดห�กมคนอนทไมเหนดวยและ
ม�คดค�นเร�
CREATIVE INGREDIENTS ประวตศาสตรทประทบใจประวตศ�สตรทมอทธพลกบเร�ม�กทสดคอประวตศ�สตรครอบครวของ
ตวเอง เร�เตบโตขนม�ในครอบครวขย�ยทใหญม�ก ทกปตองไปเชงเมง
แลวเร�กตองจำ�ชอญ�ตทกคนใหได แลวกโดนถ�มทกคำ�ถ�มทไมควรจะ
ถ�ม เชน นำ�หนกเท�ไร เมอไรจะแตงง�น ฯลฯ ซงเร�ไมแฮปปอย�งม�ก
จนตองไปทำ�วทย�นพนตเกยวกบคนจนโพนทะเล เพร�ะเร�ไมเข�ใจ
วฒนธรรมและคว�มคดของเข� สดท�ยเร�กเข�ใจเข�ม�กขน แตกไมได
ทรม�นนอยลงนะ (หวเร�ะ)
สงทกำาลงสนใจเร�กำ�ลงเขยนหนงสออยสองเลม เลมแรกคอ The Crown and the
Communist เปนเรองคว�มสมพนธระหว�งร�ชสำ�นกสย�มกบพรรค
คอมมวนสตจน ตงแตสงคร�มเยนถงปจจบน เลมทสองคอ ประวตศ�สตร
จนหลงเหม� เปนตำ�ร�ประวตศ�สตรจนตงแตชวงสนสดก�รปฏวต
วฒนธรรม ม�จนถงยค Belt and Road Initiative (BRI)
ประวตศาสตรเปนของเราทกคน เราจะใช ไปตความ ไปตอยอดอะไรไ ด ทงหมด แตทสำาคญคอ เราตองยอมรบใหไดหากมคนอนทไมเหนดวยและมาคดคานเรา
CREATIVE THAILAND I 34
Creative Solution : คดทางออก
“ว�กนว�ผชนะจ�รกประวตศ�สตร แตพวกเข�ลมบอกไปว� ประวตศ�สตร
ถกเขยนขนใหมต�มก�ลเวล� ถกแปลงโดยหนงสอ และถกสร�งขนใหม
โดยผคนทไมไดเจอม�กบตว” นคอประโยคเปดซรสฝรงเศส ปฏวตเลอด
(La Révolution, 2020) ทบอกเล�ประวตศ�สตรชวงก�รปฏวตฝรงเศส
ในป 1789 ดวยก�รตคว�มหม�ยใหม และชวนใหผชมตงคำ�ถ�มกบชด
คว�มรท�งประวตศ�สตรทเคยเรยนรม�จ�กตำ�ร�
เชนเดยวกบในประเทศไทย แตเดมผททำ�หน�ทบนทกประวตศ�สตรของช�ต
กคอ “อ�ลกษณ” หนงในตำ�แหนงมห�ดเลกประจำ�ร�ชวงศทเปนผทำ�หน�ท
ท�งหนงสอในร�ชสำ�นก โดยคำ�ว�อ�ลกษณนนยงแปลไดว�ก�รเหนหรอ
ก�รสงเกตดวย เพร�ะคนสวนใหญในเวล�นนไมรหนงสอ และเปนเหตใหเรองร�ว
ทไดรบก�รจดบนทกจงมแตเรองเฉพ�ะกลมทอ�จทำ�ใหเร�รบส�รเพยงด�นเดยว
อย�งไรกต�ม หลงจ�กโลกรจกคำ�ว� “อนเทอรเนต” และเกดก�รแพร
หล�ยไปในสวนต�ง ๆ ของสงคม คว�มหม�ยของคนเขยนประวตศ�สตรก
ไมไดถกตกรอบว�ตองม�จ�กผมอำ�น�จหรอนกประวตศ�สตรโดยตรงอก
ตอไป แตเรองร�วจ�กคนตวเลก ๆ ธรรมด�กส�ม�รถกล�ยเปนเรองร�ว
ในประวตศ�สตรทเปนประโยชนได ดงเชน ก�รเขยนบนทกเหตก�รณลงใน
โพสตเฟซบกประจำ�วน เพอใหปถดไปมระบบเตอนเหตก�รณวนนในอดต
หรอ On this day ขน สงนเปนปร�กฏก�รณทคล�ยกบคว�มเหนของ
ทม ฮตชคอก (Tim Hitchcock) นกประวตศ�สตรประจำ�มห�วทย�ลย
ซสเซกสทกล�วว� “ก�รเปลยนเปนดจทลทำ�ใหก�รวจยท�งประวตศ�สตร
เปนประช�ธปไตย เพร�ะส�ม�รถสร�งพนทใหผคนไดซกถ�มประวตศ�สตร
ในกลมหรอชมชนของตนเอง”
ก�รเชญชวนใหคนทวโลกม�บนทกเรองร�วทจะกล�ยเปนประวตศ�สตร
และก�รเปลยนแปลงรวมกนจงเกดขนม�กม�ย เชน แคมเปญ Fridays for
Future ทเกดขนเพอรณรงครกษ�สภ�วะแวดลอมและภมอ�ก�ศของโลกโดย
เหล�เย�วชนทวโลกทนดกนหยดเรยนทกวนศกรเพอแสดงจดยนและแสดงออก
ถงขอเรยกรองท�งภมอ�ก�ศทดขนในพนทของตวเอง โดยเย�วชนเหล�นจะ
แสดงคว�มคดเหนและบนทกขอมลต�ง ๆ เพอรวบรวมเสยงและคว�มตองก�ร
นำ�เสนอตอผนำ�ระดบโลกใหตระหนกถงสถ�นก�รณภ�วะโลกรอน และออก
นโยบ�ยเพอรบมอกบปญห�สงแวดลอม สงนจงเปนเสมอนก�รบนทกไวว�
“ก�รเคลอนไหวจ�กชนกลมนอยหล�ย ๆ กลมในครงนเปนเสยงสำ�คญทจะ
ชวยตอลมห�ยใจใหโลกยงอยไดในอน�คต” หรอจะเปน มอบดาตาไทยแลนด
เวบไซตทรวบรวมขอมลก�รชมนมส�ธ�รณะทเกดขนในประเทศไทย ซงเปด
ใหคนทวไปเข�ม�รวมใหขอมลก�รชมนม ไมว�จะเลกหรอใหญ เพอบนทก
เปนฐ�นขอมลทส�ม�รถใชเปนหลกฐ�นอ�งองไดตอไปในภ�ยภ�คหน� ซงก
เปนตวอย�งก�รรบคว�มเหนของคนกลมเลก ๆ ทไมไดม�จ�กคนใดคนหนง
แมแตวกพเดย ส�ร�นกรมเสรออนไลนทเปดใหคนทวโลกเข�ม�สร�ง เสรม เตม
และปรบแตงขอมลถงกล�งรวมกนคนละนดละหนอยเพอใหคว�มและเรองร�ว
สมบรณครบถวน แทนทจะจ�งนกเขยนและบรรณ�ธก�รเพอรวบรวมขอมล
ซงน�จะเปนแนวคดเดยวกบท ค�รล เบกเกอร (Carl Becker) นกประวตศ�สตร
ช�วอเมรกนกล�วไวในป 1932 ว� “ถ�ส�ระสำ�คญของประวตศ�สตร คอ
คว�มทรงจำ�ของสงทพดและทำ� มนกชดแลวว�ทกคนรประวตศ�สตรบ�งเรอง”
และนนจงเปนเรองดททกคนจะบนทกประวตศ�สตรรวมกน
ขอมลจ�กทกส�รทศทอ�จกล�ยเปนขมทรพยชนดเหล�น มสวนสำ�คญ
อย�งม�กทชวยใหเร�มขอมลไวเลอกใชในอน�คต ทงยงส�ม�รถพจ�รณ�ใช
เปนเหตผลรองรบในก�รตดสนใจประเดนต�ง ๆ ไดอย�งครอบคลมทกแงมม
ถงอย�งนนกใชว�ก�รตงคำ�ถ�มและก�รสงสยในขอมลทไดรบจะหมด
คว�มสำ�คญ ตรงกนข�ม ก�รใชวจ�รณญ�ณในขอมลกลบยงทวคว�มจำ�เปน
เพอยำ�ใหเร�เอะใจกบขอมลทไดรบอยเสมอ ในก�รแสวงห�ขอมลทจรงและ
เปนประโยชนม�กทสด เหมอนกบกอปปบนโปสเตอรซรส ปฏวตเลอด
ทว� แลวถ�พวกเข�โกหกละ (Et si on nous avait menti?)
ทม� : บทคว�ม “Crowdsourcing Digital Public History” โดย Jason A. Heppler และ Gabriel K. Wolfenstein จ�ก tah.oah.org / บทคว�ม “The Way We Write History Has Changed” (มกร�คม 2563) โดย Alexis C. Madrigal จ�ก theatlantic.com / fridaysforfuture.org / mobdatathailand.org / nat.go.th
เรอง : วนบษป ยพเกษตร
ใครใครกบนทกประวตศาสตรได
face
book
.com
/Frid
aysForFu
ture.org
face
book
.com
/Frid
aysForFu
ture.org
Freee - Book
TCDC.OR.TH
รจกวสด เขาใจกระบวนการเขาถงผประกอบการ
จากทกษะภมปญญาทมผสานเรองราวในทองถนสวถชวตชมชนทยงยน