Amsterdam Executive Master-programme in Actuarial Science

2

InhoudsopgaveAEMAS Samengevat 5Waarom AEMAS? 6Hoe ziet de opleiding eruit? 8Wat levert de AEMAS op? 11Waarom de ABS? 13Kosten en aanmelding 14

De Universiteit van Amsterdam (UvA) is sinds haar oprichting in 1632 uitgegroeid tot een van Europa’s grootste en best gewaardeerde kennisinstellingen, met ongeveer 30.000 studenten en meer dan 5.000 mede­werkers.

Aan de Amsterdam Business School (ABS) en Faculteit Economie & Bedrijfskunde (FEB) van de UvA wordt hoogwaardig wetenschappelijk onderzoek verricht op onder andere het gebied van Accounting, Actuarial Sciences, Corporate Finance & Financial Systems, Econo­mics, Econometrics, Human Resource Management en Strategy & Marketing. Het voltijdse onderwijs wordt verzorgd in driejarige bachelor­ en eenjarige master­opleidingen. Daarnaast worden er andere onderwijs­vormen aangeboden, waaronder executive opleidingen voor professionals, maatwerk voor bedrijven, korte modules, masterclasses, bijscholingen en lezingen.

De ABS bouwt in haar executive opleidingen voort op de succesvolle traditie van onderwijs in kleinschalige en interactieve seminars, waardoor deelnemers een maxi­maal rendement behalen. Het veelvuldig gebruik van casestudies stimuleert hen tot intensief werken met de leerstof en het toepasbaar maken in de eigen werk­praktijk. De combinatie van academische en toepasbare kennis biedt ABS alumni de mogelijkheid hun carrière een extra impuls te geven.

3

Actuaris worden doe je zo!

Als alumna ben ik trots op onze op leiding actuariaat. De bachelor en masteroplei-ding zijn aan de UvA stevig verankerd. Al vele jaren in bedrijf en dus goed opgezet, want wij weten uit ervaring hoe lastig het is om de overgang van discrete naar continue modellen goed uit te werken, of om de gedachtesprong van financiële risico’s naar verzekerings-verplichtingen te kunnen maken. Maar het programma is beslist niet fossiel! Onze wetenschappers zijn van topklasse en verwerken steeds de nieuwste ont-wikkelingen in hun onderwijs, waardoor het modern en actueel blijft. En omdat actuariaat bij uitstek een vak is met zeer praktijkgerichte behoeften, zijn praktijk-docenten ook al sinds jaar en dag betrok-ken bij ons onderwijs (ik ben daar zelf overigens ook een voorbeeld van).

Nu ben ik nog trotser, want na de mastertitel introduceren we een profes-sionele postmaster: de Actuarial Practice Cycle. In een jaar slaan de afgestudeerden de brug tussen vakkennis en praktische toepassing, met veel nadruk op houdings- en vaardigheidscompetenties die van een professionele actuaris worden geëist. Cases, praktijkdocenten, soft-skill trainingen, alles zit erin. Een deel van de masteropleiding is ook al praktijk- en competentiegericht.

Actuaris worden? De AEMAS is een uitstekende keuze. Het biedt de volle-dige actuariaatopleiding aan in een goed studeerbaar format voor werkenden in de financiële sector, met een diploma dat is geaccrediteerd door het Actuarieel Genootschap. Maar denk er niet te licht over: deze opleiding is veeleisend. Wij mikken niet op de kortste weg, maar op de beste actuarissen. Ik heb hoge verwachtingen van onze afgestudeerden.

Dr. Angela van Heerwaarden AAGProgramma Directeur

AEMAS Samengevat 5Waarom AEMAS? 6Hoe ziet de opleiding eruit? 8Wat levert de AEMAS op? 11Waarom de ABS? 13Kosten en aanmelding 14

4

5

AEMAS samengevatKenmerken

n  One Stop Shop voor de opleiding tot actuaris, het hoogst haalbare op actuarieel gebied.n  Volledig programma op academisch niveau.n  Theoretische diepgang in vakken die leiden tot de Mastertitel in Actuarial Science & Mathematical Finance.n   Praktische competenties worden verworven door casusgericht onderwijs met casussen die zijn ontwikkeld in

samenwerking met het financiële bedrijfsleven.n  Kleinschalige en interactieve opleiding met docenten uit de top van het bedrijfsleven en de wetenschap.n  Driejarig parttime programma na Schakeltraject: de Intensieve Master en de Post­Master Actuarial Practice Cycle (APC).n  Colleges op vaste dag in de week, flexibiliteit in studietempo mogelijk. n  Opbouw uniek relatienetwerk en carrière­impuls.n  Er kan in september of februari gestart worden met het Schakeltraject en met de Postmaster APC.

De Intensieve Master start ieder jaar in september.

Diploma’s en accreditatie

n  Opleiding is geaccrediteerd door het Actuarieel Genootschap (AG): na succesvol afronden van de AEMAS is geen andere opleiding meer nodig om lid te kunnen worden van het AG met de bijbehorende titel Actuaris AG (AAG).

n  Masterprogramma in Actuarial Science & Mathematical Finance is door de NVAO geaccrediteerd.n  De Amsterdam Business School is door EQUIS geaccrediteerd.

Toelatingseisen en kosten

n  Afgeronde academische opleiding (Bachelor of Master) in econometrie, wiskunde of verwante kwantitatieve opleiding.n  Instroom vanuit Bachelor­ of Masteropleiding Actuariaat is mogelijk voor delen van het totale programma.n  Cursusgeld: zie het inlegvel.n  Onderdelen kunnen ook afzonderlijk worden gevolgd.

6

Doel van de AEMAS opleiding is te garanderen dat de professionele actuaris beschikt over de benodigde academische én praktijkgerichte kennis, vaardigheden en houdingscompetenties. De eindtermen van de opleiding dekken alle verschillende taakgebieden waarop actuarissen actief zijn.

One stop shop tot actuarisDe opleiding sluit aan bij de eisen van de Nederlandse beroepsvereniging het Actuarieel Genootschap (AG) en zal zich in de toekomst ook richten op de nieuwe plannen om op Europees niveau certifica-ten voor risicomanagers uit te gaan geven. AEMAS is daarmee een belangrijke uitbreiding van het traditionele onderwijs-aanbod. Ambitieuze professionals wordt nu de kans geboden om hun werk te

Elkaar versterkende ontwikkelingen in de bank- en verzekeringswereld en in de wetenschap hebben gedurende de laatste decennia geleid tot een sterke toename van de complexiteit van het beheer van risico’s. Als gevolg hiervan is een toestroom op voorheen ongekende schaal ontstaan van exact geschoolden naar financiële instel-lingen. De actuaris die zich in dit veld profileert als “risicomanager bij uitstek” dient daarom te beschikken over kennis en vaardigheden op wetenschappelijk niveau, zowel wat betreft puur kwantitatieve methoden als wat betreft begrip van economische processen en – gezien het werkveld van de actuaris – vertrouwdheid met technische en maatschappelijke vraagstukken.

Waarom AEMAS?

Anne Maaike Stienstra (student Intensieve Master)

‘Ik heb in Groningen actuariaat als afstudeerrichting gekozen. Omdat ik toen eigenlijk nog niet genoeg een idee had wat je nou precies met actuariaat kon doen, ben ik als werkstudent gaan werken op de afdeling Retirement van een consultant. Dit beviel zo goed dat ik heb besloten om verder te gaan met een opleiding tot actuaris, de AEMAS.

Wat mij tot nu toe erg opvalt is dat de vakken heel toegepast zijn, je leert de stof echt te gebruiken. Dit zie je zowel in de hoorcolleges als in de groepsopdrachten die je moet maken. Sommige AEMAS studenten hebben niet al te lang geleden een andere studie afgerond en zijn net aan het werk en weer anderen werken al jaren. Die diversiteit is heel leuk.

Als je net als ik de AEMAS naast je werk gaat volgen, dan raad ik je aan goede afspraken te maken met je werkgever. Er zijn een aantal verplichte colleges en dat is niet altijd even makkelijk combineren. De colleges vallen gelukkig wel op één dag in de week. Bij mij op kantoor gaan ze er flexibel mee om: ze weten wanneer ik er niet ben en daar wordt altijd rekening mee gehouden.’

Werkachtergrond AEMAS

Daan van Beusekom (student Schakel­traject)

‘Sinds 2008 ben ik in dienst bij Delta Lloyd op de afdeling Verzekeringstechniek & Risicomanagement. Ik ben naar de introductiedagen van de AEMAS geweest en de basis van het programma sprak me erg aan. De doorlooptijd scheelt niet veel vergeleken met vergelijkbare opleidingen tot actuaris, maar er is meer flexibiliteit als je het een periode wat rustiger aan wilt doen en je schema aan wilt passen. Een andere prettige bijkomstigheid is dat het 10 minuten van mijn werk vandaan is. De opleiding biedt me handvaten die ik binnen mijn huidige baan goed kan gebruiken. Momenteel heb ik pas een tweetal vakken gevolgd, maar de insteek bevalt me prima. In de wat meer prakti­sche vakken is er veel ruimte voor discussie en krijg je een stukje ervaring vanuit de praktijk mee (wat ik zelf een pré vind binnen een opleiding). Omdat je veelal met werkende medestudenten te maken hebt, kun je veel van elkaar leren en inzichten delen. Dat geeft echt een extra dimensie aan de opleiding.’

combineren met een studie tot actuaris waarbij zowel praktische competenties als de wetenschappelijke houding centraal staan.

Aansluiting met de praktijkNaast technische kennis vanuit de wiskunde, statistiek, econometrie en finance zijn ook competenties op het gebied van communicatie, verslaggeving, management en ethiek steeds belangrijker binnen het werkveld van de actuaris.In de Actuarial Practice Cycle-vakken wordt aan de hand van praktijksituaties en casussen gewerkt aan de vaardigheden en houdingscompetenties. Beleidskwesties, maatschappelijke vraagstukken en de actualiteit komen daarbij veel aan bod omdat gastdocenten uit de praktijk een belangrijke rol spelen.

7

Verzekerings-maatschappij

50%

Overig

9%

Pensioen-instelling

4%

ActuarieelAdviesbureau

37%

Alle vakken worden jaarlijks door de docenten vernieuwd aan de hand van nieuwe literatuur, de ontwikkelingen in de maatschappij en de evaluaties van de studenten.

TopdocentenNaast docenten van de Faculteit Econo-mie en Bedrijfskunde van de Universiteit van Amsterdam zijn ook veel prominente vertegenwoordigers uit de actuariële beroepspraktijk bij de AEMAS betrokken als docent. Wij zijn er trots op dat zij de Universiteit van Amsterdam verkozen hebben om hun kennis uit te dragen. De combinatie van in- en externe docenten zorgt voor een ideale balans tussen theorie en praktijk.

Overzicht SchakelprogrammaTotaal 24Vrouw 21%Gemiddelde leeftijd 29

Overzicht Intensieve MasterTotaal 23Vrouw 39%Gemiddelde leeftijd 28

Overzicht Actuarial Practice CycleTotaal 23Vrouw 65%Gemiddelde leeftijd 26

Classprofile 2010

8

AEMAS Schakeltraject StudiepuntenKansrekening en Statistiek 3 6Econometrie 1 6Basis Actuariaat 6Leven Actuariaat 1 6Leven Actuariaat 2 6Schade Actuariaat 6Pensioen Actuariaat 6Verzekerings­ en Pensioenrecht 6Beleggings­ en Portefeuilletheorie 6Totaal Schakeltraject 54

Intensieve Master jaar 1Caput Derivatives 5Asset­Liability Management 1 5Asset­Liability Management 2 5Caput Pensioenfinanciering 5Keuzevak 1 5Keuzevak 2 5Intensieve Master jaar 2Non­Life Insurance: Statistical Techniques 5Market­consistent Pricing and Embedded Value 5Market­consistent Valuation Seminar 5Master Thesis 15Totaal Intensieve Master 60

Actuarial Practice CycleModule 1: Management Verzekeringsbedrijf 3Module 2: Productontwikkeling 6Module 3: M&A project 3Module 4: Waardering / verslaggeving 6Module 5: Solvency II implementatie 6Module 6: Certificeren ! 6Totaal Actuarial Practice Cycle 30

Hoe ziet de opleiding eruit?Een opleiding die draait om actuariaatDe AEMAS opleiding bevat de Master Actuarial Science and Mathematical Finance (eventueel voorafgegaan door een schakeltraject), gevolgd door de Postmaster Actuarial Practice Cycle.

De eerste opleiding geeft een gebalan-ceerde en diepgaande kennis in de financiële en wiskundige analyse van complexe issues in met name de ver-zekerings- en pensioenbranche. De focus ligt op mathematische modelbouw in meerdere gespecialiseerde richtingen: levensverzekering, schadeverzekering en pensioenen. De nadruk ligt op theoretische onderbouwing van metho-den en technieken en het aanleren van een academische onderzoekshouding. De afgestudeerde is klaar voor academische startersfuncties in de financiële sector.

In de Postmaster Actuarial Practice Cycle werken de afgestudeerden samen aan problemen uit de actuariële beroeps-praktijk. Hier ligt de nadruk juist op praktische toepassing en het verkrijgen van inzicht en oefening in de beroeps-competenties van de actuaris. De acade-mische onderzoekshouding wordt hier aangevuld met onder andere project-management, teamwork, adviesvaardig-heden, en ethisch gedrag. Door de praktijkopdrachten wordt de kennis van financiële instellingen en producten, wet- en regelgeving en bedrijfsprocessen uitgebreid. Deze opleiding is een waarde-volle aanvulling op de werkervaring die in de eerste jaren van de actuariële loopbaan wordt verworven, omdat de beroepscompetenties zichtbaar en toetsbaar aan bod komen, en omdat je door de opleiding een bredere praktijk-ervaring opdoet dan in de meeste startersfuncties mogelijk is.

Organisatie en studielastHet hele programma bestaat uit drie delen: een Schakeltraject, de Intensieve Master, en de Post-Master Actuarial Practice Cycle.

n De lengte van het Schakelprogramma is maximaal 54 ECTS. In de meeste gevallen, afhankelijke van de vrij-stellingen die worden gegeven op grond van de vooropleiding, is dit af te ronden binnen één à anderhalf jaar.

n De intensieve Master is 60 ECTS en is zo ingericht dat deze binnen twee jaar is af te ronden.

n De Postmaster APC van 30 ECTS duurt een jaar.

Een studiejaar in het Schakeltraject en de Intensieve Master bestaat uit twee semesters met elk twee blokken van 8 collegeweken. In elke periode volg jeop één vaste dag colleges, samen met de reguliere fulltime studenten actuariaat. Elk blok wordt afgesloten met tentamens. De vaste collegedag kan wisselen. Bij de roostering van vakken en tentamens wordt rekening gehouden met de finan-ciële jaarcyclus: in de maand januari volg je geen onderwijs.

Curriculum

9

Hoe ziet de opleiding eruit?De roostering van de Postmaster APC is afwijkend: de modules hebben een doorlooptijd van 4 of 7 weken. Je volgt hier onderwijs op elke dinsdag tussen 15.00 en 21.30 uur, met alléén de AEMAS-studenten.

Er kan in september of februari gestart worden met het Schakeltraject en met de Postmaster APC. De Intensieve Master start ieder jaar in september.

StudiebelastingDe studiebelasting van het programma bedraagt (inclusief het volgen van de colleges) ongeveer 20 uur per week.

TaalDe AEMAS is gericht op Nederlands-talige studenten. Het programma in het Schakeltraject en in de Postmaster APC is Nederlandstalig. De Intensieve Master is echter Engelstalig. Dit sluit aan bij de vereiste dat een Nederlandse actuaris wordt geacht te kunnen studeren en werken in een Engelstalige omgeving.

Buitenlandse kandidaten kunnen alleen tot de AEMAS worden toegelaten wanneer zij zowel een bewijs van Neder-landse als van Engelse taalvaardigheid kunnen overleggen.

Voor wie?Het programma is bedoeld voor afgestu-deerden (BSc of MSc) in de econometrie, wiskunde of een andere exacte studie die, naast een drukke baan, in deeltijd verder willen studeren om actuaris te worden. Met deze opleiding komt de Amsterdam Business School tegemoet aan de door de beroepsvereniging AG uitgesproken wens om studies die tot de officiële titel Actuaris AG leiden zo efficiënt mogelijk te maken.

ToelatingseisenCursisten met een afgeronde BSc of Msc in econometrie, wiskunde of vergelijkbare kwantitatieve opleiding volgen alledrie de onderdelen van de AEMAS (Schakel-traject, de Intensieve Master en de Postmaster APC) in die volgorde.

Voor kandidaten met een Bachelor-diploma Actuariële Wetenschappen volstaan de laatste twee onderdelen, en wie al een Masterdiploma Actuarial

Sciences & Mathematical Finance heeft hoeft alleen de Postmaster Actuarial Practice Cycle te doorlopen. De AEMAS stelt overigens wél nadere eisen aan de invulling van keuzevakken in de Bachelor en Master, dus voor deze kandidaten kunnen deficiënties voorkomen.

DeficiëntiesDeficiënties worden in nader overleg bepaald tijdens een vrijblijvend aan te vragen intake gesprek.

Flowchart van instroom mogelijkheden AEMAS

Schakeltraject

30 – 54 EC

Intensieve Master

60 EC

Instroom na Bachelor/

Master Econometrie, Wiskunde

(of vergelijkbaar)

Beroepsgroep

Post-master

Actuarial Practice Cycle

30 EC

Instroom

na Bachelor

Opleiding

Actuariaat

Instroom

na Master

Opleiding

Actuariaat

10

11

Wat levert de AEMAS op?

Hans Staring (student Postmaster APC)

‘Voor mij lag het erg voor de hand om de AEMAS te volgen, omdat ik al aan de UvA Actuariaat heb gedaan. Met deze opleiding kan ik van propedeuse tot AAG aan dezelfde instelling studeren, wat ik persoonlijk fijn vind. Ik wil een goede actuaris worden en zowel mijn hard als soft skills moeten dan van hoog niveau zijn. Met deze opleiding verbeter ik beide kanten.

De vakken binnen de AEMAS bevatten het hele spectrum aan actuariaat en gaan ook de diepte in. Dat is iets waar ik mijn hele verdere carrière profijt van zal hebben. Wat ook helpt is dat de docenten uit de praktijk komen. Zij weten daarom wat er nodig is om tot goede resultaten te komen. Mijn medestudenten werken veelal ook in het actuariaat en doen ook de combinatie werken/studeren. Hierdoor heb je veel raakvlakken en kun je elkaar goed helpen. Met een aantal van hen heb ik ook de bachelor­ en masteropleiding gevolgd; het is erg prettig om te weten wat je aan elkaar hebt.’

Diploma en titelDe succesvolle afronding van de inten-sieve Master leidt tot de MSc titel in Actuarial Science & Mathematical Finance (MSc).Na succesvolle afronding van de AEMAS is geen andere opleiding meer nodig om lid te kunnen worden van het AG met de bijbehorende titel Actuaris AG (AAG).

Het carrièreperspectiefDe in de AEMAS opgeleide actuaris beschikt over alle vaktechnische, prakti-sche en communicatieve kwaliteiten die nodig zijn om deze veelzijdige functie te kunnen vervullen. Afgestudeerden kunnen aan de slag bij verzekeringsmaatschappijen en pensioeninstellingen, maar ook bij andere instellingen waar financieel risicomanagement van het hoogste niveau nodig is.

Het netwerkAl tijdens de studie bouw je met mede-studenten en met de docenten uit het actuariële bedrijfsleven en de academische wereld een uitgebreid netwerk op. Dat wordt onder andere gefaciliteerd door een LinkedIn groep voor de opleiding waar je ook na de studie veel plezier van zal hebben.

‘ Zowel mijn hard als soft skills moeten van hoog niveau zijn. Met deze opleiding verbeter ik beide kanten.’

12

13

Waarom de ABS?De Amsterdam Business School (ABS) is de business school van de stad Amster-dam, het financiële en zakelijke hart van Nederland. De eerste aandelenbeurs, de eerste handelsvereniging en de eerste multinational ter wereld werden in Amsterdam opgericht. De Nederlandsche Bank, de beurs, de (regionale) hoofd-kantoren van vele Nederlandse en internationale banken en bedrijven maken Amsterdam tot een van Europa’s toonaangevende commerciële centra.

De executive programma’s van de ABS reflecteren het internationale en onder-nemende karakter van de stad. Excellente wetenschappers vanuit de hele wereld en topdocenten uit het bedrijfsleven doceren een internationaal georiënteerd en actueel curriculum. Studenten van vele verschil-lende nationaliteiten en culturele en professionele achtergrond komen samen op de ABS en werken hier in kleine groepjes aan cases en projecten.

De ABS slaat de brug tussen academische kennis en de zakelijke gemeenschap en heeft nauwe banden met het bedrijfsleven, zowel nationaal als internationaal. De business school is dé plek om elkaar te ontmoeten en te leren van verschillende inzichten en ervaringen. Onze op maat gemaakte programma’s, seminars en andere evenementen zijn actueel en bieden een unieke kans om je carrière naar een hoger plan te tillen.

Cheryl Boshuizen, Recruitment Consultant, Towers Watson

DE ZEKERHEID VAN HET BESTE ADVIES “Organisaties helpen beter te presteren, dat is onze drijfveer. Wij werken dan ook voor klanten die op hun beurt weer hoge kwaliteit van ons mogen en kunnen verwachten.”

Towers Watson biedt oplossingen voor effectief management van mensen, risico’s en kapitaal. Onze cliënten profiteren van de denkkracht en expertise van ruim 14.000 professionals in 35 landen en van de inzichten die breed internationaal onderzoek biedt. Wij koppelen internatio­nale oriëntatie aan stevige wortels in het Nederlandse pensioen­ en bedrijfsland­schap. Met 400 consultants op zes Nederlandse kantoren zijn we altijd dichtbij de klant. Kennis is ons grootste kapitaal. Onze actuarissen combineren hun gespecialiseerde vakkennis en de professionele actuariële beroepscompe­tenties met de kwaliteitseisen en expertise van Towers Watson. Wij vinden een goede actuariële opleiding en lidmaatschap van de beroepsvereniging Actuarieel Genoot­schap belangrijk. De nieuwe AEMAS opleiding aan de Universiteit van Amster­dam leidt hiertoe.

‘ Wij vinden een goede actuariële opleiding en lidmaatschap van de beroepsvereniging Actuarieel Genootschap belangrijk.’’

14

CursusgeldDe hoogte van het cursusgeld wordt jaarlijks vastgesteld. Zie het inlegvel voor de details.

ToelatingsprocedureDe toelatingsprocedure bestaat uit de volgende stappen.1. Op de website van de AEMAS

opleiding staat een formulier om een intakegesprek aan te vragen. Vul dit formulier in en stuur het per post of digitaal op naar het AEMAS secretariaat.

2. Wanneer je vooropleiding toereikend is voor toelating tot het programma plannen we een intakegesprek van 30 minuten.

3. Tijdens het intakegesprek zal er, gebaseerd op je vooropleiding, een programma op maat gemaakt worden en is er gelegenheid tot het stellen van vragen.

4. Op grond van het intakegesprek wordt vastgesteld of je – definitief of onder voorwaarden – kunt worden toe gelaten. Je ontvangt een gedetail-leerde toe latingsbrief met een inschrijf formulier.

5. Na ontvangst van je inschrijf formulier is je inschrijving definitief.

6. Voor het Schakel- en Intensieve Master programma dien je je met behulp van Studielink voor de opleiding in te schrijven.

Meer informatieVoor meer informatie over de opleiding kun je terecht bij:Amsterdam Business SchoolSecretariaat AEMASPlantage Muidergracht 121018 TV AmsterdamT (020) 525 6384aemas@uva.nlwww.abs.uva.nl/aemasRoute: www.abs.uva.nl

Aanmelding

Organisatien Studieadviseur: Drs. Anne Boverhofn Programma Manager: Louise Verbeekn Programmadirecteur:

dr. Angela van Heerwaarden AAG n Opleidingsdirecteur BSc en MSc

Actuariaat: Prof. dr. Rob Kaasn Onderzoeksdirecteur Actuariaat:

Prof. dr. ir. Michel Vellekoop

De inhoud van deze brochure is met uiterste zorg samengesteld. Er kunnen aan de inhoud echter geen rechten worden ontleend.

ColofonLay­out: RAADHUIS voor

creatieve communicatieFotografie: Ineke Oostveen

‘ The Amsterdam Business School aims to produce, advance and disseminate knowledge at the highest international academic levels and to meet the needs of the businesss community, as well as students and society at large. To be recognised internationally as one of the leading Business Schools in Continental Europe by 2015’

Universiteit van AmsterdamAmsterdam Business SchoolSecretariaat AEMASPlantage Muidergracht 121018 TV Amsterdam

T (020) 525 6384aemas@uva.nl

www.abs.uva.nl/aemasRoute: www.abs.uva.nl