avtoris stili daculia -...

158
Tbilisis ivane javaxiSvilis saxelobis saxelmwifo universiteti romanuli filologia (franguli ena) gvanca vladimeris asuli Wanturia ,,komunikaciis damyarebis enobrivi saSualebebi axalgazrdul arasamTavrobo jgufebsa da mTavrobas Soris” (safrangeTis 1968 wlis maisis xalxis masobrivi gamosvlebis magaliTze) ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis filosofiis doqtoris (PH.D.) akademiuri xarisxis (filologiis mimarTulebiT) mosapoveblad warmodgenili disertacia samecniero xelmZRvaneli: filologiis mecnierebaTa doqtori, profesori ia fxakaZe Tbilisi 2008w avtoris stili daculia

Upload: dinhdung

Post on 17-Mar-2018

245 views

Category:

Documents


16 download

TRANSCRIPT

Page 1: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

Tbilisis ivane javaxiSvilis saxelobis saxelmwifo universiteti

romanuli filologia (franguli ena)

gvanca vladimeris asuli Wanturia

,,komunikaciis damyarebis enobrivi saSualebebi axalgazrdul arasamTavrobo jgufebsa da mTavrobas Soris”

(safrangeTis 1968 wlis maisis xalxis masobrivi gamosvlebis magaliTze)

ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis filosofiis doqtoris (PH.D.) akademiuri xarisxis (filologiis mimarTulebiT) mosapoveblad warmodgenili disertacia

samecniero xelmZRvaneli: filologiis mecnierebaTa doqtori, profesori ia fxakaZe

Tbilisi 2008w

avtoris stili daculia

Page 2: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

S i n a a r s i

Sesavali 4

I nawili 8

1. komunikacia da misi arsi 8

2.komunikacia, rogorc informaciis gadacemis saSualeba

17

a). informaciis cneba 17

b). Setyobineba da konteqsti 21

3. gamoTqma/gamonaTqvami 26

4. molaparake piri da msmeneli 30

5. interaqtiuloba da komunikaciuri interaqcia 37

a). ra aris interaqcia? 37

b). komunikaciuri interaqcia 42

II nawili 47

zepiri komunikacia

1. diskursi 47

a). diskursis analizi 53

b). Sesabamisobis cneba da kohezia/koherencia 57

2. diskursis sxvadasxva tipebi 62

a) pirdapiri diskursi 62

b) iribi diskursi 64

3. saubari, rogorc zepiri diskursi 65

a). saubris analizi da misi struqtura 69

b). adamianis kognitiuri qmedebis modelebi da saubari74

g). dialogi 75

d). sametyvelo jeri 78

2

Page 3: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

e). dialoguri wyvilebi 79

4. argumentacia komunikaciaSi 81

5. diskursTa tipologia 86

6. politikuri diskursi 87

7. media-diskursi da informaciis sazogadoeba 93

III nawili

1. 1968 wlis maisis studenturi gamosvlebis gamomwvevi

mizezebi 101

2. argumentaciis roli Sarl de golis politikur

diskursSi 121

3. konceptosferos roli frangi xalxis ilokuciur

gamonaTqvamebSi 1968 wlis sayovelTao gaficvis dros132

daskvnebi 144

bibliografia 152

danarTi 159

3

Page 4: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

S e s a v a l i

komunikaciis damyarebis mravali saSualeba arsebobs. magram Cven

gvainteresebs komunikaciis enobrivi xerxebi. Tu ra enobriv saSualebas

iyeneben komunikaciis dasamyareblad sazogadoebis wevrebi. ena adamianTa

sazogadoebaSi komunikaciis upiratesi saSualebaa anu socialuri

urTierTobebis instrumentia. ena socio-kulturuli qmedebaa da misi

struqtura ganpirobebulia kognitiuri an komunikaciuri funqciiT. icode

ena niSnavs, SegeZlos gramatikulad swori, gamarTuli, situaciasTan

Sesabamisi frazebis warmoqmna da maTi gageba. amisaTvis aucilebelia

fsiqologiuri, kulturuli da socialuri wesebis erToblioba, romelTa

saSualebiT viyenebT frazebs socialur kadrSi. aseve mniSvnelovania is

pirobiTobebi, romlebic komunikaciis dros verbaluri urTierTobis

normalur funqcionirebas awesrigeben. komunikaciaSi monawileoben

Tanamosaubreebi, romelTa statusi gansxvavebulia situaciis mixedviT. es

Tanamosaubreebi sazogadoebis wevrebi arian da isini gansxvavdebian

socialuri statusis mixedviT. magaliTad, liceumis direqtori da

maswavlebeli. es gansxvavebebi warmoSoben gansxvavebul socialur

mdgomareobas. sociolingvistika ki dainteresebulia socialuri

uTanasworobiT, rac enis gamoyenebaSic SeimCneva. saubrisas

TanamosaubreTa statusi gavlenas axdens registris arCevanze. swored

Tanamosaubris socialuri statusis mixedviT irCevs molaparake piri enis

qvekodebs Soris erT-erTs. roca individebi urTierTobas amyareben,

rogorc wesi, amas isini akeTeben gansxvavebuli wesebiT, miznebiT,

emociebiT, Tumca saerTo elementebis arseboba gardauvalia da

aucilebelic kia imisaTvis, rom sakomunikacio aqti saerTod Sedges.

magram ar unda gamogvrCes mxedvelobidan is faqti, rom ena mxolod

komunikaciis instrumenti ar aris. igi asrulebs simbolur funqcias

sazogadoebaSi. xSirad politikuri gadawyvetilebebi efuZneba enis

simbolur Rirebulebas, rogorc sazogadoebis gaerTianebis an piriqiT

separatizmis faqtori, vidre komunikaciis realur saWiroebas.

aRsaniSnavia, rom Cveni kvleva efuZneba safrangeTis 1968 wlis maisis

studentur manifestaciebs da am magaliTze ganvixilavT komunikaciis

damyarebis xerxebs arasamTavrobo axalgazrdul jgufebsa da mTavrobas

4

Page 5: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

Soris; cxadia, Cven ganvixilavT qveynis imdroindel politikur,

socialur viTarebas, TviT am movlenebs da nawilobriv SevexebiT

saerTod politikas da mis rols sazogadoebaSi Tu sazogadoebisaTvis;

amdenad Cveni Tema metad aqtualuria da amasTanave SeiZleba iTqvas, rom

warmoadgens garkveul siaxles, radgan politikuri, socio-ekonomikuri

da filosofiuri kuTxiT mivudgebiT enis, kerZod politikis enis

Seswavlas (romelic miuxedavad enaTa mravalferovnebisa, yvela qveynis

politikosisaTvis erTia).

Temis mizania komunikaciis damyarebis im enobrivi saSualebebisa Tu

xerxebis gamovlena, rac gamoiyenes axalgazrdebma da mTavrobam sakuTari

miznebis misaRwevad. masobrivi gamosvlebis dros enis sakomunikaco

funqciis amoqmedebas didi mniSvneloba eniWeba. ena aris fizikuri

Zaladobis alternatiuli saSualeba meore adamianisa da mowinaaRmdege

Zalis dasarwmuneblad.

sakvlevi masala mTlianad eyrdnoba metyvelebis aqtTa Teorias,

metyvelebis ilokuciur aqtebs da diskurs-analizs.

kvlevaSi Zvel ukve yvelasaTvis nacnob mkvlevarTa gverdiT

gamoyenebulia Tanamedrove mecnierebis naSromebi. aRsaniSnavia, rom

magaliTebi aRebulia imdroindeli franguli presidan, (xalxisa Tu

mTavrobis satelevizio, radio gamosvlebi, presaSi dabeWdili

interviuebi, Sefasebebi da mitingze gamomsvlelTa mier warmoTqmuli

sityvebi, aseve transparantebi, afiSebi).

unda aRiniSnos, rom sakiTxi da arCeuli Tema – safrangeTis 1968

wlis maisis xalxis masobrivi gamosvlebi – saqarTveloSi da TviT

safrangeTSic arasodes ganxilula lingvisturi TvalsazrisiT da am

sakiTxs arc naSromi ar eZRvneba. TemaSi detalurad aris warmodgenili

1968 wlis safrangeTis politikuri da socialur-ekonomikuri viTareba. es

iyo im Taobis fenomeni, romelmac SeZra xalxis yvela fena. 68 wlis maisi

ufro meti iyo, vidre studenturi manifestaciebi. upirveles yovlisa

saqme exeboda evropaSi yvelaze did gaficvas.

Temis amocanas warmoadgens dasaxelebuli sakiTxis irgvliv

Teoriuli msjeloba da amis safuZvelze Sesabamisi enismieri monacamebis

praqtikuli warmodgena magaliTebis saSualebiT. kvlevis miznisa da

5

Page 6: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

amocanis ganxorcielebis saboloo Sedegi iTvaliswinebs Seqmnili

Teoriuli dasabuTebis da enismieri adeqvaturobis dadgenas.

1968 wlis movlenebma Rrma daRi daasva frangul sazogadoebas. es

iyo, rogorc im Taobis fenomeni, aseve sazogadoebis krizisis

gamoxatuleba. am manifestaciebma xalxis yvela fena SeZra. im drois

franguli sazogadoeba organizebuli iyo tradiciulad – dayofili iyo

ierarqiebad. isini, kerZod axalgazrdebi da saSualo fenebi iswrafvodnen

farTo cvlilebebisaken. maT ar moswondaT da akritikebdnen degoliseul

politikas. 68 wlis maisi ufro meti iyo, vidre studenturi

manifestaciebi. upirveles yovlisa saqme exeboda evropaSi yvelaze did

gaficvas. xalxis risxva ar yofila spontanuri, aramed konfliqtis

fesvebi am epoqis frangul sazogadoebas Rrmad hqonda fesvebSi gamjdari.

magram Cven aq aRar SevCerdebiT am movlenebis detalur ganxilvaze,

radgan mesame nawilSi amas mTeli erTi Tavi eZRvneba.

Cveni naSromi Sesdgeba Sesavlis, sami nawilis – I da II nawili

Teoriuli kvleva, III nawili – 1968 wlis movlenebis magaliTze

komunikaciis enobrivi saSualebebis analizi da bolos daskvnisagan.

naSromi, Tavis mxriv, dayofilia Tavebad da qveTavebad da maT Tan

erTvis saTanado daskvnebi. sadisertacio naSroms darTuli aqvs

damowmebuli literaturis sia.

pirvel nawilSi ganxilulia iseTi ZiriTadi sakiTxebi, rogoricaa

komunikacia da misi arsi, komunikacia, rogorc informaciis gadacemis

saSualeba. aq SevexebiT iseT cnebebs, rogoricaa informacia, Setyobineba

da konteqsti; warmodgenilia erTi calke Tavi, romelic eZRvneba iseT

sakiTxs, rogoricaa gamoTqma/gamonaTqvami, molaparake piri da msmeneli,

interaqtiuloba da komunikaciuri interaqcia. amisaTvis ganvixileT iseTi

avtorebis naSromebi, rogoricaa r.barti, k.beiloni, e.benvenisti,

f.bretoni, g.klarki, J.kristeva, v.labovi, d.mengeno, a.moSleri, s.remi-Jiro,

j.serli, p.strosoni, a.tronioni.

meore nawilSi Tavdapirvelad ganvixilavT zepiri komunikaciis iseT

saxes, rogoricaa saubari, aqve SevexebiT dialogsa da dialogur

wyvilebs, Semdgom diskurssa da mis sxvadasxva tipebs, risTvisac CvenTvis

amosavalia iseTi naSromebi, rogoricaa J.m.adami, J.akombri, J.beako,

6

Page 7: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

l.belenJeri, f.budoni, p.burdie, J.gempersi, J.p.graisi, a.J.greimasi,

o.diukro, s.diureri, r.iakobsoni, a.oSleni, f.Jaki, k.tomase.

mesame nawilSi Cven ganvixilavT 60-iani wlebis iseT filosofiur

mimdinareobebs, rogoricaa postmodernizmi, poststruqturalizmi da

dekonstruqtivizmi, ramac Zlieri zegavlena iqonia am epoqis

axalgazrdebze da didi roli iTamaSa safrangeTSi 1968 wlis maisis

movlenebis momzadebaSi. SevexebiT epoqis politikur da socio-ekonomikur

movlenebs, xalxis ukmayofilebis mizezebs; ganvixilavT safrangeTis

prezidentis Sarl de golis politikur diskurss da mis gavlenas

xalxze, aseve axalgazrdebis gamosvlebsa da mosazrebebs; gamovikvlevT

komunikaciis damyarebis enobriv saSualebebs, urTierTobas enasa da

sazogadoebas Soris da ganvixilavT metyvelebas, rogorc socialur

fenomens. Cven gvainteresebs swored is enobrivi xerxebi, romlebic

gamoiyenes maT – mTavrobam da xalxma – komunikaciis dasamyareblad. aq

sainteresoa maTi satelevizio, radio gamosvlebi, presaSi dabeWdili

interviuebi, Sefasebebi da mitingze gamomsvlelTa mier warmoTqmuli

sityvebi, aseve transparantebi, afiSebi. amisaTvis Cven SevecadeT da

movikvlieT sxvadasxva masalebi 68 wlis maisis studenturi gamosvlebis,

sayovelTao gaficvis Sesaxeb. es aris sxvadasxva dokumenturi filmebi,

rac moviZieT diumas centrSi da aseve internetSi, statiebi, satelevizio

gamosvlebi, interviuebi. masobrivi komunikaciis saSualebebis teqstebi

warmoadgens gansakuTrebul interess enis socio-kulturul aspeqtSi

kvlevisaTvis.

7

Page 8: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

I nawili 1. komunikacia da misi arsi

Cveni naSromi exeba komunikaciis damyarebis enobriv saSualebebsa

da xerxebs. igi sociolingvisturi kvlevis erT-erTi ZiriTadi Temaa.

amisaTvis aucileblad migvaCnia komunikaciis arsis Seswavla, risTvisac

daveyrdnobiT sxvadasxva avtorebs. mravalma sociolingvistma miuZRvna am

sakiTxs naSromebi (k.beiloni, f.budoni, a.buaie, f.bretoni, l.belenJeri,

i.suSinski, n.ladaria).

aRsaniSnavi da sayuradReboa is faqti, rom sxvadasxva mecnierebi

gansxvavebulad gansazRvraven sityva ,,komunikacias’’.

termini ,,komunikacia’’ modis laTinuri sityvidan `communicatio~, rac

niSnavs `kavSirs~. f.bali Tvlis, rom komunikacia aris im moqmedebis

ganviTareba da Sedegi, rasac hqvia laTinurad `communicare~ (bali 1999:43).

yvelanairi komunikacia warmoadgens or aspeqts: Sinaarssa da

urTierTobas, sadac meore Seicavs pirvels. komunikaciis Sinaarss ki

warmoadgens informacia. misi mizania Setyobinebis gadacema (makarovi

2003:213). igi gamoiyeneba rogorc sityva `urTierTobis~ sinonimi, e.i.

`komunikacia~ aris urTierToba, kavSiri. adre komunikaciis nacvlad

iyenebdnen sityva `urTierTobas~, romelic moicavda adamianTa Soris

arsebuli uSualo kontaqtebis yvela formas. dRes ki komunikaciam

TiTqmis srulad Secvala sityva `urTierToba~, daimkvidra misi adgili

da warmoadgens gansakuTrebuli Seswavlis sagans sxvadasxva

mecnierebebSi. sociologebi da fsiqologebi upiratesad iyeneben termin

`komunikacias~, igi gamoxatavs individTa an jgufebs Soris urTierTobis

ideas; es ki Seadgens maTi disciplinis Seswavlis sagans. Setyobinebis

gacvlis procesis Seswavla gadamcemsa da mimRebs Soris moicavs yvela

socialur da fsiqikur fenomenebs. isini urTierTobis fenomenebs

warmoadgenen (sperberi 1989:7; Jaki 1988:50; budoni 1999:49; strosoni 1986:7-8;

belenJeri 1989:152; fereoli 1995:13). aRsaniSnavia, rom jer kidev sokratesa

(Zv.w.aR.V-IVss) da platonTan (Zv.w.aR.V-IVss) arsebobda komunikaciis anu

adamianTa Soris urTierTobis problematika; didi mniSvneloba eniWeboda

dialogs anu, maTi azriT, damoukideblad da gansxvavebulad moazrovne

xalxs Soris inteleqtualur urTierTobas. sagulisxmoa, rom meore

8

Page 9: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

piris arseboba da masTan komunikaciis problema meore planze iyo

klasikur filosofiaSi dekartTan (1596-1650ww) da kantTan (1724-1804),

magram pirvel planze gadavida hegelis (1770-1831) filosofiaSi, Semdeg

fenomenologiasa da egzistencialur filosofiaSi da centralur

adgils ikavebs Tanamedrove azrovnebaSi. mizezi sakmaod rTulia. r.

dekartTan (`Méditations~) `eWvis aqtiT dasturdeba Cemi arseboba, radganac

me vazrovneb; Semdeg dasturdeba RmerTis arseboba, rogorc Cemi

arasrulyofilebis eWvi, rac CemSi badebs srulyofili arsebis anu

RmerTis ideas~ (rafeni 1977:67). adamiani, amgvarad, pirdapir kavSirSia

transcendentulobasa an absoluturobasTan. amieridan meore piris

arsebobisa da masTan urTierTobis ontologiuri problema ar daismis

erTbaSad, radgan meore piris arseboba, rogorc samyaros dasturi,

gverds uvlis RmerTs. meore pirTan urTierToba daiyvaneba empiriul

urTierTobamde, rac aRwerilia r. dekartTan (`Traité des passions~) (rafeni

1977:68).

sagulisxmoa, rom `aSetis~ (Hachette) enciklopediuri leqsikonis

mixedviT komunikacia aris im fenomenTa erToblioba, romelic

saSualebas aZlevs erT subieqts, informacia gadasces meores

danawevrebuli, artikulirebuli metyvelebis (langage articulé) an sxva

kodebis meSveobiT. m.makarovis (komunikaciis) informaciul - koduri

modeli aris Semdegi: molaparake (gamgzavni) da molaparake (mimRebi)

floben enobrivi kodirebis (dekodirebis) saSualebebs da procesebs,

romlebic amuSaveben da inaxaven azrs an informacias. zepirmetyvelebaSi

`signali~ akustikuria, xolo `kavSiris arxi~ – nebismieri fizikuri

garemo, romelic xmovan talRebs atarebs (makarovi 2003:33). sametyvelo

komunikaciis aseTi Sexeduleba efuZneba or Teziss: pirvel rigSi,

TiToeuli ena (hindi, inglisuri, rusuli da a.S.) aris kodi da meore is,

rom es kodebi Seesabameba azrebs da bgerebs (graisi 1985:218); kamenskaia

1990:17). aqedan gamomdinare SegviZlia warmovadginoT Semdegi sqema:

9

Page 10: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

informacia kodirebulia

garkveuli kodiT

molaparake piri axdens

informaciis kodirebas

msmsneli axdens mis dekodirebas

da Tavidan kodirebuls

(transkodireba) ugzavnis

molaparake pirs

kavSiris arxi

k.Ceri komunikacias ase gansazRvravda: `komunikacia Tavisi arsiT

aris sazogado saqme. adamianebma ganaviTares mravali gansxvavebuli

komunikaciuri sistema; yvelaze mniSvnelovani am sistemaTagan aris

adamianuri metyveleba da ena~ (gravici 1996:554), rac did rols TamaSobs

socialuri cxovrebis gansxvavebul sferoebSi; igi adamianebs aZlevs

saSualebas, gaugon erTmaneTs; k. Ceris azriT, komunikacia sityvasityviT

aRniSnavs `monawileobas~ im zomiT, ra zomiTac Cven adamianebi vimyofebiT

mocemul momentSi komunikaciis mdgomareobaSi – Cven TanavmonawileobT.

igi Tvlis, rom metyveleba da damwerlobiTi ena mTavari, magram ara

erTaderTi komunikaciuri sistemebia. socialuri urTierTobisas

gamoiyeneba mimika da Jestebi, manerebi da qcevis gansxvavebuli formebi.

socialuri urTierTqmedebis erT-erTi mniSvnelovani Teoria

warmogvidgina jon midma (gravici 1996:425). igi adamianTa qcevas

10

Page 11: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

ganixilavda, rogorc socialur qcevebs, romlebic efuZnebian

komunikacias. avtoris azriT, Cven reagirebas vaxdenT ara mxolod sxva

adamianTa qcevaze, aramed maT ganzraxvaze. magaliTad, roca nacnobi

Tvals gvikravs, Cven gvainteresebs, ras gulisxmobs is; SeiZleba surs

xumrobaze gacineba, dascinis vinmes da isic ar aris gamoricxuli, rom

mas nervuli tiki aqvs. Cven, adamianebi amovicnobT am ganzraxvas misi

qcevis gaanalizebis Sedegad, vinaidan gvaqvs garkveuli gamocdileba

amgvar sakiTxebSi. j.midma gamoyo qmedebis ori tipi: umniSvnelo Jesti,

romelic warmoadgens avtomatur refleqss, rogoricaa Tvalis Cakvra da

mniSvnelovani Jesti, roca adamianebi avtomaturad ar reagireben gare

zemoqmedebaze. isini amoicnoben qcevis mniSvnelobas, sanam masze pasuxs

gascemen. es rTuli procesia, magram igi vlindeba sxva adamianebTan

TiTqmis yvela urTierTqmedebebSi. Cven aseT qcevebs amovicnobT, radgan

bavSvobidan gvaswavlian, rom mniSvneloba unda mivaniWoT sagnebs,

qmedebebs da movlenebs. roca Cven mniSvnelobas vaniWebT raimes, igi xdeba

simbolo an cneba; qmedeba an sagani aris simbolo sxva cnebisa, qmedebisa

an sagnisa. amgvarad, gamowvdili xeli aris misalmebis, mudaris an

Tavdasxmis simbolo. mas Semdeg, rac Jests mivaniWebT mniSvnelobas, Cven

SegviZlia masze reagireba (Jesti imdenad mniSvnelovania verbalur

komunikaciaSi, ramdenadac mas didi mniSvneloba eniWeba da xSirad

iyeneben metyvelebisas) (arSari 1993:123; gvencaZe 1986:29).

germanul filosofiur leqsikonSi `komunikacia~ ganisazRvreba sami

sinonimiT: `gaerTianeba, urTierTkavSiri, urTierToba~. amasTanave

axsnilia, rom saqme exeba adamianebs Soris Setyobinebis gacvla-

gamocvlas. zogadad komunikacia aq niSnavs informaciis nebismier

gacvlas dinamiur sistemebs an maT qvesistemebs Soris, romlebsac

SeuZliaT nebismieri informaciis miReba, Senaxva, gadamuSaveba da a.S.

(graisi 1985:76).

mixeil kaganis azriT, `komunikacia aris cxovreba sxvebTan; igi

realurad xorcieldeba mravali saSualebiT~ (zubkova 1989:41).

komunikacia aris subieqtis informatiuli kavSiri ama Tu im obieqtTan –

adamianTan, cxovelTan, manqanasTan. igi gamoixateba imiT, rom subieqti

gadascems raRac informacias (codnas, ideebs, Setyobinebebs, faqtobriv

cnobebs, miTiTebebs, brZanebebs da a.S.), romelic mimRebma unda miiRos,

11

Page 12: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

gaigos (moaxdinos misi swori dekodireba), kargad SeiTvisos da amis

Sesabamisad moiqces. am SemTxvevaSi informaciis mimRebi aris obieqti,

radganac gamgzavni mas uyurebs, rogorc pasiur mimRebs (wmindad

informaciuli TvalsazrisiT) (buaie 2001:23).

radikalurad gansxvavebuli mdgomareobaa, roca informaciis

gamgzavni mimRebSi xedavs subieqts da ara obieqts; am SemTxvevaSi igi

gamomdinareobs iqedan, rom mocemuli informacia individualurad

miewodeba Taviseburad aqtiur sistemas. man unda gadaamuSavos miRebuli

informacia; mimRebi xdeba gamgzavnis partniori, radgan maT akavSirebs

saerTo saqme – erTi da imave informaciis gadamuSaveba; sxvanairad rom

vTqvaT urTierTobaSi arseboben saerTo saqmis Tanamonawileebi -

Tanamosaubreebi.

m.kagani Tvlis, rom komunikaciaSi Cven saqme gvaqvs

erTmimarTulebian procesTan: informacia miedineba mxolod erTi

mimarTulebiT. Tumca aqve unda aRiniSnos, rom urTierTobisas informacia

cirkulirebs partniorebs Soris, radganac orive erTnairad aqtiuria da

informacia ar mcirdeba, aramed piriqiT izrdeba, mravldeba, mdidrdeba,

farTovdeba gamgzavnidan mimRebamde. Sesabamisad informaciuli aqtiuro-

bis pirveli tipis struqtura asimetriulia (kagani 1988:65).

gamgzavni Setyobineba mimRebi

meore tipi ki simetriulia:

partniori

saSualeba

partnior i

saSualeba

laparakia ara marto im SemTxvevebze, roca urTierToba megobrebs

Soris xdeba, aramed roca saqme exeba mowinaaRmdegeTa Soris kamaTs.

kamaTis mizani unda iyos ara informaciis gacvla da erTi oponentis mier

meoris damorCileba, aramed raRac saerTo poziciis erToblivi Zieba,

saidanac azrTa Sejaxeba da Sejereba badebs dialogs, xolo misi

monawileebi xdebian partniorebi. dialogSi TiToeuli Setyobineba

iTvaliswinebs, rom Tanamosaubre moaxdens mis interpretacias da

12

Page 13: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

daubrunebs Setyobinebas interpretirebuli, gamdidrebuli saxiT

momavali damuSavebisaTvis sxva partniors. amitom m.kagani urTierTobas

aRniSnavs ara ori sxvadasxva mimarTulebiani isriT, romelic miuTiTebs

pirdapir da ukumimarTulebas, aramed erTi ormimarTulebiani isriT (↔),

romelic miuTiTebs informaciis mimoqcevis erTian, aradanawevrebul

procesze (kagani 1990:59).

urTierToba ar SeiZleba gautoldes SetyobinebaTa gadacemas, arc

SetyobinebaTa (an informaciaTa) gacvlas, rogorc es xSirad gamoixateba

filosofiur da fsiqologiur literaturaSi. urTierToba es aris axali

informaciis gamomuSavebis procesi. igi saerToa im adamianebisaTvis,

romlebic urTierToben da qmnian erTianobas.

am konteqstSi sainteresod gveCveneba, Tu rogor gaiazreba

komunikaciis cneba da misi statusi lingvistur kvlevaSi. g. lebaniZe

aRniSnavs, rom komunikacia gaigeboda, rogorc raRacis realizacia, rac

ukve arsebobda komunikaciamde da gulisxmobda Tavis arsebobaSi amgvar

realizacias. laparaki iyo an enobrivi kodis (aqtualizaciaze) an

adamianis enobrivi unaris (komponentis) realizaciaze. amgvarad, komunika-

ciis Sinaarsi mTlianad iyo damokidebuli im realobaze, romlis

realizaciac xdeboda komunikaciis dros (lebaniZe 1998:37).

komunikaciuri lingvistikis cneba gulisxmobs, rom adamiani

(subieqti, pirovneba) unda davinaxoT rogorc komunikaciuri aqtis

monawile. mTavari ki TviT komunikaciis cnebaa, misi ganaxlebuli gageba –

komunikaciis cnebas komunikaciuri lingvistikis formulirebamde ori

momenti gansazRvravda:

1. komunikaciis funqcia ganisazRvreboda rogorc enis ZiriTadi

funqcia, magram komunikaciis aqti ar gulisxmobda Sinaarsobrivad

enobriv erTeulTa kvlevis process;

2. komunikacia gagebuli iyo rogorc TavisTavad mocemuli

realobis realizacia. TviT es realoba ki, romlis realizaciac xdeboda

komunikaciis dros, erT SemTxvevaSi miCneuli iyo enobriv sistemad,

meoreSi – enobriv kodad, mesameSi – adamianis enobriv unarad. komunikacia

gagebuli iyo, rogorc sistemis, kodis an unaris aqtualizacia.

aqtualizacia iyo is cneba, romelic niSnavda enobrivi sistemis an

enobriv erTeulTa komunikaciuri funqciis dakonkretebas.

13

Page 14: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

g. lebaniZe Tvlis, rom komunikacia aris aqti (procesi), romelic

ganisazRvreba adamianisaTvis, rogorc subieqtisaTvis damaxasiaTebeli

yovlismomcveli nairsaxeoba an komponenti. Tu arsebobs adamiani rogorc

socialur-biologiuri arseba, misTvis damaxasiaTebeli erT-erTi niSania

aqtiuri qmedeba; ,,igi mimarTulia erTis mxriv samyaros mimarT, xolo

meores mxriv – sxva adamianis mimarT. roca laparakoben qmedebaze

rogorc adamianis makonstituirebel niSanze, igi aixsneba rogorc

adamianis aqtivoba samyaros mimarT da adamianis aqtivoba meore adamianis

mimarT (urTierToba). roca aqtivoba, mimarTuli samyaros mimarT, aris

amave dros urTierToba, adamiani avlens aqtivobas samyaros mimarT, igi

Sedis sxva adamianTan urTierTobaSi da piriqiT. erTi mxriv, swored

komunikaciis procesi warmoadgens am qmedeba-urTierTobis erT-erT

saxeobas. amitom is, rac damaxasiaTebelia qmedeba-urTierTobis erTiani

aqtisaTvis (misi Sinaarsi, misi struqtura, misi rogorc procesis fazebi),

damaxasiaTebelia agreTve komunikaciis aqtisaTvis, xolo meore mxriv,

komunikaciis aqti arasodes ar aris WeSmaritad da bolomde avtonomiuri.

igi mudam aris ufro metis momcveli adamianuri qmedebis komponenti. unda

aRiniSnos, rom komunikaciis aqtamde gvqonda kodi, sistema, unari

virtualur mdgomareobaSi, Semdeg moxda maTi aqtualizacia. magram Tuki

vityviT, rom enobrivi komunikacia aris ufro farTod gagebuli

adamianuri qmedebis saxeoba, an Sedis ufro farTo da yovlismomcvel

qmedebaSi, maSin TviT komunikaciis Sinaarsi da struqtura mTlianad

Seicvleba da (ara kodi), ar ganisazRvros komunikaciis cneba,

sakomunikacio aqtis Sinaarsi da struqtura~ (lebaniZe 1998:45).

sociologiis leqsikoni komunikacias Semdegnairad gansazRvravs:

Tavdapirvelad es iyo qonebis gacvla da pirovnebis gadaadgileba erTi

adgilidan meoreSi Suamavlis meSveobiT `bunebrivi an xelovnuri gzebiT~.

farTo mniSvnelobiT es iyo procesi, romliTac `Setyobinebebi~, rogoric

ar unda iyos maTi buneba da gamoyenebuli sayrdenebi, gadaecema erTi

individidan meores da iZleva socialuri interaqciis saSualebas (arSari

1993:36).

kidev erTi saintereso Temaa urTierToba gamgzavnsa da mimRebs

Soris. am mxriv unda aRiniSos b.berelsonis, S.foresteris, h.lasfelis

kiTxvebi: – vin laparakobs? (moqmed pirTa identifikacia); – risTvis

14

Page 15: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

laparakoben? (implicituri an eqsplicituri, tipiuri an

instrumentaluri, informaciuli an saCvenebeli diskursi); – ra

saSualebiT? (mizanSi amoRebuli publika); – ra garemoebaSi? (qveyana,

epoqa, garemoeba) (budoni 2000:38).

yoveli komunikacia – damwerlobiTi Tu zepiri, interpersonaluri

Tu institucionaluri – miemarTeba met-naklebad uSualo mniSvnelobebs.

misi faruli Tu aSkara Sinaarsi SeiZleba ganxiluli iyos Tematurad,

formalurad an struqturulad. es ara marto deskrifciuli aramed

daskvniTi kvlevebi (k.Saniani, v.uiveri, n.vineri) (budoni 2000:39; todorovi

1977:89) da kvantifikacia efuZneba aRweriT (semantika an lingvistika)

CamonaTvals (ariTmetika an geometrika) da konteqstur erTeulebs

(lokaluri an globaluri). rac Seexeba gamoyenebul kategoriebs, isini

Seesabamebian amomwuravobis, gamoricxvis, Sesabamisobis, erTgulebisa da

kanonierebis kriteriumebs. aseve unda aRiniSnos, siCumis an dabrkolebis,

lafsusebis an paTosis, `Feed-back~-is an retroaqciis efeqtebis

mniSvneloba. aq SemoiWreba oTxi gansxvavebuli fenomeni: yuradReba, aRqma,

gageba da damaxsovreba; qcevis yovel cvlas Semohyavs kognitiuri,

afeqturi da konatiuri elementebi. ufro zustad mxedvelobaSi unda

miviRoT sxvadasxva parametrebi.

sociologi m.gravici Tvlis, rom erTmaneTSi ar unda avurioT

komunikacia da informacia. es ukanaskneli aris mxolod erTi fragmenti,

xolo komunikacia ufro globaluria da moicavs fragmentTa

erTobliobas; axdens maT interpretacias gamgzavnisa da mimRebis

saSualebiT (gravici 1996:739); komunikacia aris mxolod agentebs Soris

interaqciis Semadgeneli nawili, romelic iyenebs kodirebul niSnebs,

rogoric ar unda iyos mosazrebaTa, qcevaTa, moqmedebaTa gasagebad

Sesagrovebeli monacemebi. es monacemebi yovelTvis verbaluri xasiaTisaa.

TviT Cveni moqmedebac sityvaTa konteqstiTaa dafaruli. magaliTad,

ministris gadadgoma an televiziis zegavlena gadmoicema metyvelebiT,

damwerlobiT da maSasadame, sityvebiT.

klod aJeJi acxadebs, rom `adamianuri enebi~ (langues humaines)

erTdroulad niSanTa sistemebi da komunikaciis saSualebebia (aJeJi

1985:141). misi azriT, metyvelebis, enisa da komunikaciis cnebebi

Tanaziaria. igi Tvlis, rom komunikacia aris iseTi procesi, roca erTi

15

Page 16: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

da imave arxiT ori individi urTierTobs, saubrobs da maT aerTianebs

socialuri urTierTobebis mWidro qseli.

k.beilonis mixedviT verbaluri Setyobinebebi (lingvistika)

warmoiqmneba da aRiqmeba `individis mier (fsiqolingvistika)

sazogadoebaSi (sociolingvistika). swored es aris komunikacia.

fsiqologi mas ganixilavs Sida individualuri (inter-individuelles)

urTierTobis TvalsazrisiT, xolo sociologi – supra individualuri

(supra-individuelles) wesebisa da koleqtiuri qcevebis TvalsazrisiT. pol

rikiori ambobs, rom ,,komunikacia fsiqologisaTvis aris saubari

(interlocution), anu Setyobinebis urTierTgacvla molaparakeTa Soris~

(beiloni 2002:10).

komunikacia sazogadoebaSi ganixileba, erTis mxriv, metyvelebis,

enisa da, meores mxriv, sazogadoebis, kulturis an qcevis urTierTobis

kuTxiT. misi erTaderTi obieqtia urTierToba enasa da sazogadoebas

Soris.

unda aRiniSnos, rom arsebobs komunikaciis mravali saSualeba.

magram Cveni kvlevisaTvis Cven gvainteresebs komunikaciis damyarebis

enobrivi saSualebebi. adamianTa sazogadoebaSi komunikaciis damyarebis

erT-erTi upiratesi saSualebaa ena. adamiani aris socialuri obieqti,

sazogadoebis produqti. metyveleba ki socialuri moqmedebis formaa,

adamianTa Soris komunikaciis instrumenti, `lingvisturi variantebis

nusxa, romlebic erTmaneTzea gadajaWvuli~... `igi erTdoulad aris erTi

jgufis niSani da wesTa sistema da individis gamoxatvis saSualeba.

sazogadoeba, kultura eniT ki ar aris warmodgenili, aramed enaSi~

(beiloni 2002:35).

komunikaciis dasamyareblad, d.haimsis azriT, ar aris sakmarisi enis,

lingvisturi sistemis codna, amasTanave aucilebelia imis codna, Tu

rogor gamoiyeno igi Sesabamis socialur konteqstSi (beiloni 2002:37). d.

haimsi Tvlis, rom molaparake pirTa moTxovnileba da ganzraxva, rogorc

Cans, ar daiyvaneba formalur analizamde; es ukanaskneli aris mxolod

sametyvelo qcevis gagebis saSualeba da ara TviT gageba. roca d.haimsi

laparakobs `wesebze~ da `wesTa codnaze~, igi maT ar ganixilavs im saxiT,

rogorc isini warmodgenilni arian algoriTmSi, saidanac warmoiqmneba

Sesabamisi gamonaTqvamebi an romlis saSualebiTac es gamonaTqvamebi

16

Page 17: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

ukavSirdeba konteqsts; mas mkafiod arasodes auxsnia wesTa is forma,

romelic SeimCneva molaparake-msmenelis `komunikaciis kompetenciaSi~,

misi is unari, romliTac is iyenebs socialurad da kulturulad

Sesabamis gamonaTqvamebs. aq laparakia imaze, rom TiToeul sazogadoebas

gaaCnia gansakuTrebuli socialuri da kulturuli Rirebuleba. swored

amis mixedviT gansxvavdeba sazogadoebis wevrTa ena, metyveleba.

ganasxvaveben uSualo komunikacias, sadac molaparake piri da misi

Tanamosaubre arseboben da daSorebul komunikacias, sadac molaparake

piri da misi Tanamosaubre droSi da/an sivrceSi daSorebulebi arian

(Sisi 1999:121). uSualo komunikaciis situacia, romelSic xorcieldeba

metyvelebis aqti, miCneulia yvela sociolingvistis mier, rogorc

diskusiis warmoqmnisa da interpretaciisaTvis yvelaze Sesaferisi

maxasiaTebeli.

amgvarad, unda iTqvas, rom adamianTa sazogadoebaSi komunikaciis

upiratesi saSualebaa ena, metyveleba. Tumca ar gamoiricxeba sxva

saSualebebi, rogoricaa Jesti, mimika da sxva. zogadad komunikacia aris

adamianebs Soris Setyobinebis gacvla-gamocvla. es aris adamianis

aqtivoba samyaros da meore adamianis mimarT anu urTierToba. komunikacia

warmoadgens iseT process, romlis drosac erTi da imave arxiT ori in-

dividi urTierTobs, saubrobs da isini gaerTianebuli arian mWidro

socialuri urTierTobebiT.Kkomunikaciisas adamianebi gadascemen

erTmaneTs informacias, razedac vilaparakebT momdevno TavSi.

2. komunikacia, rogorc informaciis gadacemis saSualeba.

a) informaciis cneba

mas Semdeg, rac pirvel TavSi ganvixileT, Tu ras niSnavs

komunikacia da ra rols TamaSobs igi sazogadoebaSi, gadavwyviteT,

SeviswavloT, Tu ras niSnavs informaciis cneba.

TiTqmis yvela leqsikonSi informacia axsnilia Semdegnairad:

elementaruli cnoba, romelic gadaicema da miiReba kodis meSveobiT. m.

makarovi Tvlis, rom `informacia~ aris sinamdvilis, obieqturi samyaros

reprezentaciis forma, sadac lokalizebulia adamiani. informacia cvlis

saganTa samyaros da am dros TviTonac iZens raRac `sagnobriobas~, xdeba

17

Page 18: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

arsi; misi Rirebuleba izrdeba imis mixedviT, Tu rogor axerxeben

individebi kognitiurad SeiTvison sinamdvile da gamocdilebis

reorganizacia moaxdinon. f. teru acxadebs, rom termini `informacia~

yoveldRiur metyvelebaSi aRniSnavs cnobebis mogrovebisa da gadacemis

aqts; iuridiul metyvelebaSi ki is aRniSnavs darRvevis Ziebisa da

dadasturebis proceduras (teru 1962:4). Tumca am terminis mravali

gamoyeneba iwvevs areulobasa da misi sawyisi mniSvnelobis daviwyebas. f.

hegeli Tvlis, rom igi warmoadgens `saswrafo aucileblobas Tqva da

gamoTqva sakuTari azri~ (gravici 1996:416).

f.balis azriT, ki `informacia arsebobs mxolod maTTvis, vinc mas

iRebs~ (bali 1999:57). informacia es aris komunikaciis Sinaarsi.

1945-50wlebSi aSS-Si ganviTarda `informaciis Teoria~, romelTanac

dakavSirebulia k.e.Senonisa da v.uiveris (gravici 1996:418) saxelebi. es

Teoria Seecada, gascdenoda adamianuri metyvelebis, enis martiv kadrs da

informaciis cnebisaTvis mieniWebina iseTi Sinaarsi, romelic mas gaxdida

produqtiuls mraval sferoSi, gansakuTrebiT ki telekomunikaciebSi. am

Teoriam lingvisturi komunikaciis zogierTi aspeqtis gaSuqebis

saSualeba mogvca.

am TeoriaSi `informacias~ gaaCnia wmindad teqnikuri mniSvneloba;

igi mxedvelobaSi ar iRebs Setyobinebis mniSvnelobas, aramed mxolod mis

gadmocemas cdilobs: erTma movlenam SeiZleba moitanos moulodneli,

gauTvaliswinebeli informacia. rogorc viciT, mTlianad winaswar

ganWvretil movlenas ar moaqvs aranairi informacia. CavTvaloT, rom

saqme exeba TamaSs `arioli da reSka~, anu ori niSani SeiZleba gamoCndes

da TiToeul maTgans gamoCenis Tanabari Sansi aqvs (Tanabari

SesaZleblobebis mqone movlenebi); Tuki ityvian, rom es ori niSani

informaciis erTi da imave raodenobis matarebelia da pirobiTad

TiToeuli gadmoscems ormag erTeuls (binary digit), ormag informacias;

amgvarad, erTeuli, romlis gamoCenis SesaZlebloba aris 1/4, gadmoscems

or ormag informacias da ase Semdeg. es niSnavs, gadmosce faqti, romlis

informaciis raodenoba niSnis gamoCenis SesaZleblobis

ukuproporciulia.

aqedan gamomdinareobs arxis nayofierebis cneba: arxi mTlianad

nayofieria mocemul momentSi, Tuki yvela niSans gaaCnia gamoCenis erTi

18

Page 19: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

da igive SesaZlebloba. am SemTxvevaSi kodi maqsimalurad produqtiulia,

nayofieria, radgan SeuZlebelia, winaswar ganWvrito, romeli niSani

gamoCndeba. igi fundamentur gavlenas axdens informaciis gadacemaze.

CavTvaloT, rom unda gadavceT TanmimdevrobiT araTanabari

SesaZleblobis mqone niSnebi, arxi cudad iqneba gamoyenebuli, Tuki

winaswar gaTvaliswinebul niSanTa gadacema daikavebda arxs iseve

didxans, rogorc naklebad gaTvaliswinebuli niSnebis gadacema. arxi

maqsimalurad nayofieria, roca is niSani, romelic orjer met

informacias iZleva, vidre meore, orjer met adgils ikavebs arxSi.

amgvarad, niSanTa Soris SesaZleblobis gansxvaveba kompensirebulia, rac

amcirebs arxis nayofierebas.

aq unda SemoviyvanoT lingvistikaSi Zalze xSirad gamoyenebuli

ori cneba: `mravalsityvaoba~ da `xmauri~. pirveli aris informaciis

danaklisi, is gamomdinareobs im faqtidan, rom niSnebi, romlebsac

SeuZliaT, gamoCndnen mocemul poziciaSi, ar arian Tanabari

SesaZleblobis mqoneni. informaciis es danaklisi ganisazRvreba, rogorc

gansxvaveba kodis (maqsimaluri) Teoriul nayofierebasa da faqtiurad

gadacemuli informaciis saSualo raodenobas Soris. mravalsityvaoba

SeiZleba, survilisamebr, Semcirdes sxvadasxva saSualebebiT; faqtiurad

upiratesobas yvelaze xSirad aniWeben garkveuli raodenobis

mravalsityvaobis datovebas komunikaciis sistemaSi, raTa moxdes

`xmauris~ efeqtis kompensireba. `xmaurSi~ gulisxmoben yvelafer imas, rac

abrkolebs Setyobinebis gadacemas: defeqturi arxi, Secdomebi, araswori

dekodireba da a.S. gauTvalisiwnebeli dabrkoleba, Tuki ar arsebobs

araviTari mravalsityvaoba, Setyobinebis fragmentis danaklisi

gamousworebelia. magaliTad, Tuki cifrebis arbitralur rigs gadavcemT

da Tuki mxolod erTia Secvlili (damaxinjebuli), SeuZlebelia misi

aRdgena, radganac 0-dan 9-mde isini Tanabari SesaZleblobis mqone arian.

amgvarad, roca Cekze Tanxas weren cifrebiT da sityvebiT, mimarTaven

mravalsityvaobas.

m.gravicis azriT, adamianTa sazogadoeba damyarebulia informaciis

gacvlaze da es mosazreba TiTqmis yvelam gaiziara (gravici 1996: 419).

rogorc werda a.moli (gravici 1996:420): `materia–energiis

dialeqtikis gverdiT axalma komunikaciis mecnierebebma warmoSves axali

19

Page 20: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

orpolusiani dialeqtika moqmedeba–komunikacia, rac `informaciis~

Teoriis Seswavlis an SetyobinebaTa damaxasiaTebeli, Tandayolili da

raodenobrivi Taviseburebebis kvlevis sagania~.

komunikaciis TeoriebSi informacia mniSvnelovan rols TamaSobs

yvela SetyobinebaSi. informaciis cneba gvTavazobs SetyobinebaTa

samyaros mecnierul portrets, metrologias. im sferoSi, romelic aqamde

xarisxobrivi (qualitatif) iyo, mas Semoaqvs zomis yvela resursi. es

informacia sinamdvileSi unda miiRon `informare~-s etimologiuri

mniSvnelobiT: miawodo mimRebs saWiro elementebi formis, geStaltis

(gestalt) Camosayalibeblad aRqmis fsiqologiis mniSvnelobiT, rogorc amas

werda a. moli (gravici 1996:420).

unda aRiniSnos, rom m.gravicis azriT, `informaciis erTeuli aris

informaciis raodenoba; igi saSualebas iZleva, arCevani gavakeToT

alternativis ori Tanabari SesaZleblobis mqone termins Soris~ (gravici

1996:420). es gansazRvreba aSkarad arbitraluria. informacia izomeba

SesaZleblobaTa gamis Seviwroebis Sesabamisad, romelic mosdevs mis

miRebas. informaciis erTeulebis raodenoba ar aris SesaZleblobaTa

ricxvis Semcirebis proporciuli; piriqiT, igi yovelTvis imatebs

erTeuls, roca arCevans naxevrad amcireben. mniSvnelovania `informaciis

originaluroba~, anu misi miRebisas gauTvaliswinebloba.

informaciis Teoria ganviTarda komunikaciebis sferoSi. m. gravicis

azriT, mravalsityvaoba aris is sidide, romelic upirispirdeba

informacias. igi gamoxatavs Setyobinebis simboloTa SefardebiT

siWarbes im raodenobaze, rac aucilebeli iyo (codification optimum).

simboloTa gaflangva zrdis Setyobinebis winaswar ganWvretas da

amcirebs informaciis sixSires.

idealur enaSi mravalsityvaobis gareSe yovel niSans eqneboda igive

mniSvneloba, rac sxva niSnebs da mTlianad iqneboda misi konteqstisagan

damoukidebeli. informaciis Teoria realobaSi ejaxeba dabrkolebebs:

enis mravalsityvaobas, xmaurs da a.S., rac man unda Seamciros. `xmauri”

aris foni, romelzedac ixateba fenomenebi, romlebic rigis mixedviTaa

gansazRvruli anu gamgzavnisa da mimRebisaTvis saerTo ganzraxva, rac

winaswar Seqmnilia simboloTa saerTo repertuariT.

20

Page 21: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

amrigad, am qveTavSi Cven ganvixileT, Tu ras warmoadgens

informaciis Teoria da ra rols TamaSobs igi komunikaciaSi. adamianTa

sazogadoeba damyarebulia informaciis gacvlaze. informacia aris

sinamdvilis, obieqturi samyaros reprezentaciis forma, yoveldRiur

metyvelebaSi aRniSnavs cnobebis mogrovebisa da gadacemis aqts;

gamovyaviT iseTi mniSvnelovani sakiTxebi, rogoricaa mravalsityvaoba -

informaciis danaklisi: niSnebs, romlebsac SeuZliaT, gamoCndnen

mocemul poziciaSi, ar gaaCniaT Tanabari SesaZlebloba. informaciis es

danaklisi ganisazRvreba, rogorc kodis Teoriul nayofierebasa da

faqtiurad gadacemuli informaciis saSualo raodenobas Soris

gansxvaveba. mravalsityvaoba SeiZleba, survilisamebr, Semcirdes

sxvadasxva saSualebebiT; faqtiurad upiratesobas aniWeben yvelaze

xSirad garkveuli raodenobis mravalsityvaobis datovebas komunikaciis

sistemaSi, raTa moxdes `xmauris~ efeqtis kompensireba. `xmaurSi~

gulisxmoben yvelafer imas, rac abrkolebs Setyobinebis gadacemas:

defeqturi arxi, Secdomebi, araswori dekodireba da a.S. Tumca unda

aRiniSnos, rom idealur enaSi yvela niSans mravalsityvaobis gareSe

eqneboda igive mniSvneloba, rac sxva niSnebs da konteqstisgan iqneboda

damoukidebeli.

b) Setyobineba da konteqsti

Cveni kvlevisaTvis metad aqtualuri sakiTxebia Setyobineba da

konteqsti, radganac komunikaciis dasamyareblad aucilebelia

Setyobinebis arseboba, xolo Setyobinebis gasagebad konteqstis codna da

kargad gageba.

rogorc ukve vTqviT, komunikaciis procesSi saWiroa Setyobinebis

arseboba, romelic erTma individma unda gadasces meores; is, vinc

warmoqmnis am Setyobinebas, aris gamgzavni (destinateur) da molaprake piri

(locuteur), Tu saqme exeba zepir komunikacias; is vinc iRebs am Setyobinebas,

aris mimRebi (an `allocutaire~, zepirmetyvelebaSi). saubrisas rolebi

mudmivad icvleba: mimRebi xdeba gamgzavni an piriqiT. unda iTqvas, rom

komunikaciis monawileebma unda icodnen Setyobinebis kodi, romelic

SeTanxmebulia maT Soris. kodi Seicavs winaswar daTqmul da

arbitralur (TviTnebur) niSanTa sistemas iseve, rogorc maTi

21

Page 22: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

Canacvlebis wesebs. bunebrivi enis SemTxvevaSi SeiZleba miviCnioT, rom es

niSnebi Seesabameba sityvebs da rom maTi Canacvlebis wesebi Seadgenen

sintaqss. saerTo kodis arseboba SesaZlebels xdis Setyobinebis gagebas:

Tu mosaubre laparakobs rusulad da misma Tanamosaubrem ar icis es ena,

Setyobineba misTvis aris azrs moklebuli xmauri. kodireba (encodage an

codage) aris procesi, romliTac gadamcemi (émetteur), romelsac aseve

uwodeben `encodeur~ Tavis Setyobinebas aniWebs gamonaTqvamis formas,

romelic mocemuli kodis wesebiTaa agebuli: maSasadame, kodireba

(encoder) niSnavs, airCio kodis niSnebis garkveuli ricxvi, Caanacvlo isini

da Seiyvano arxSi. es ukanaskneli aris Setyobinebis gadacemis fizikuri

sayrdeni. telegrafis SemTxvevaSi arxi aris eleqtrokabelebi; zepiri

komunikaciisas saqme exeba adamianis yurisaTvis gasageb bgerebs.

komunikaciis meore polusze mimRebi axdens amgvarad kodirebuli da

arxiT gadacemuli Setyobinebis dekodirebas anu gaSifvras; dekodireba

mdgomareobs imaSi, rom Setyobinebas mianiWo mniSvneloba niSnebis

CanacvlebiT, interpretaciiT. gaSifruli Setyobineba SeiZleba xelaxla

daiSifros komunikaciis axali procesisaTvis: zepiri Setyobineba

SeiZleba gadaiweros morzeTi, Semdeg xelaxla mSobliur enaze, SeiZleba

misi stenografireba da a.S. am movlenas – erTi kodidan meoreze

gadaweras – ewodeba transkodireba. aqve warmovadgenT Semdeg sqemas:

ena

msmeneli informacia molaparake

piri

ena

kodi

22

Page 23: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

silvi diurerisa da klod tomases azriT, verbalur komunikacias

esaWiroeba ori arxi – fonuri arxi - xma da grafikuli arxi –

damwerloba (diureri 1999:9-10).

zepiri komunikacia warmogvidgens specifiur TaviseburebaTa

garkveul ricxvs, romelic gamomdinareobs misi arxis bunebidan da

gansakuTrebuli sivrcul-droiseuli parametrebidan. TanamosaubreTa

Tanaarsebobis (situaciis) gamo komunikacia emyareba ara mxolod

verbalur bazas, aramed fizionomiur, Jestualur da qceviT bazas. yoveli

zepiri gamonaTqvami Seicavs vokalur da verbalur ganzomilebas.

verbaluroba miemarTeba mxolod gamonaTqvamTa teqstualur ganzomile--

bas. vokaluroba ki moicavs yvelafer imas, rac gamomdinareobs fonuri

(warmoTqma, maxvili da a.S.) da prosodiuli ganzomilebidan (intonacia,

toni, pauza, maxvili da a.S.). vokaluroba Zalze mniSvnelovan rols

TamaSobs mniSvnelobis SeqmnaSi da igi xSirad gamoiyeneba dialogebSi.

lingvisturi SetyobinebisaTvis, k. beilonis azriT, molaparake piri

ayalibebs urierTobas sazogadoebis sxva wevrebTan. lingvisti

dainteresebulia amiT, radganac mas gaaCnia sintaqsi, intonacia, pirveli

da meore artikulaciis elementebi. sociologs ki misi Sinaarsi aintere-

sebs – Setyobinebis mizani, molaparake piris ganzraxva, urTierToba

molaparake pirsa da msmenels Soris (beiloni 1996:11); lingvistur

monacemTa martivi codna ar aris sakmarisi teqstis an kidev gamonaTqvamis

mniSvnelobis gasagebad. Setyobinebis azri, mniSvneloba gamomdinareobs

sami Semadgenlebidan: 1) leqsikuri erTeulebis mniSvneloba, 2) maTi

sintaqsuri urTierToba da 3) situacia, garemoebebi, sadac mimdinareobs

gamoTqmis aqti.

gadamcemisa da mimRebisaTvis saerTo monacemebs uwodeben

komunikaciis situacias; rac Seexeba kulturul da fsiqologiur

situacias, igi miemarTeba komunikaciis aqtis fizikur anturaJs, aseve

rolebs, romlebsac asruleben moqmedi pirebi da im warmodgenas Tu

mdgomareobas, romelic maT gaaCniaT (aseve angariSi unda gavuwioT ukve

warsul lingvistur urTierTobas - yvelanairi Setyobineba warmoadgens

yovelTvis `ukve Tqmuls~).

23

Page 24: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

sayuradReboa, rom termini situacia iseve, rogorc konteqsti

gansxvavebul realobebs aRniSnavs sxvadasxva lingvistebis

TvalsazrisiT.

l.blumfildis azriT, `situacia aris yoveli obieqti an movlena

subieqtTa samyaroSi~ (2001:141), xolo f.fransua Tvlis, rom es aris

eqstralingvisturi elementebis erToblioba, romelic arsebobs

subieqtTa gonebaSi an gare fizikur realobaSi komunikaciis dros da

romelTac SeiZleba mivakuTvnoT raime roli formis an lingvistur

elementTa funqciis pirobebSi (beiloni 2002:36).

konteqstis cnebaSi ki gulisxmoben situaciuri, eqstralingvisturi

elementebis erTobliobas, romlebSic lingvisturi epizodi,

gamonaTqvamis aqti arsebobs. konteqsti Zalze mniSvnelovania

komunikaciuri lingvistikisaTvis; m.makarovi gamoyofs egzistenciur,

situaciur, aqcionalur, fsiqologiur konteqstebs.

konteqsti polisemiuri terminia: zogjer igi koteqsts (cotexte)

aRniSnavs, zogjer socialur konteqsts, zog SemTxvevaSi

interpersonalur konteqsts.

r.mileri Tvlis, rom `konteqsti aris im pirobiTobebis

erToblioba, romlebsac eqvemdebareba individi mocemul momentSi~

(beiloni 2002:38). f. fransua: `garemo - erTi da imave bunebis mqone

erTeulTa erToblioba, romlebic imyofebian axlos” (beiloni 2002:38);

sayuradReboa, rom metyvelebis eTnografiasa da sociolingvistikis

umetes nawilSi upiratesia socialuri konteqsti. konteqsti

`socialuria~, Tuki igi moicavs sazogadoebis Sinagan wyobas,

urTierTobas, daZabulobas, qve-jgufebad dayofas; metyvelebis Seswavla

mis socialur konteqstSi niSnavs sazogadoebis SigniT warmoqmnili

lingvisturi masalebis, Semadgeneli nawilebis Seswavlas.

situacia da konteqsti dakavSirebuli arian, radgan situacia

apirobebs lingvistur qcevas da konteqsti, rogorc gamonaTqvami, aris

lingvisturi qceva; SeiZleba iTqvas, rom situacia apirobebs konteqsts

da rom es ukanaskneli aris situaciis zepiri an damwerlobiTi manifes-

tacia, gamoxatuleba.

d.mengeno acxadebs, rom `konteqsti gansazRvravs terminis garemos

frazaSi an frazis garemos teqstSi~ (Sisi 2001:72). ufro farTo

24

Page 25: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

mniSvnelobiT jon laionzi gansazRvravs situaciur konteqsts, rogorc

faqts imisa, rom yoveli (zepiri) gamonaTqvami unda iyos realizebuli

gansakuTrebul sivrcul-droiseul situaciaSi (laionzi 1970:137); igi

moicavs molaparake pirs, msmenels, moqmedebebs, romlebsac isini am

momentSi asruleben da sxvadasxva gare obieqtebsa da

movlenebs.…konteqsti aseve unda Seicavdes codnas molaparakesa da

msmenelze, imis Sesaxeb, rac moxda adre [da] molaparakisa da msmenelis

mxridan yvelanairi pirobiTobebis, rwmenis da varaudebis usityvo

miRebas, romlebic gamoiyeneba am garemoebebSi (kandaruni 1998:317).

r.iakobsoni gvTavazobs Semdeg sqemas:

konteqsti

gadamcemi Setyobineba mimRebi

kontaqti

kodi

_ eqspresiuli an emociuri funqcia centrSi ayenebs gadamcems; igi

miznad isaxavs subieqtis qcevis pirdapir gamoxatvas imis mimarT, rasac

is laparakobs (modalobebi, Sorisdebulebi).

_ konatiuri funqcia (conative) orientirebulia mimRebze.

xorcieldeba yvelaze aSkarad brZanebiTSi an wodebiTSi.

_ referenciuli funqcia (an denotaciuri an kognitiuri)

orientirebulia konteqstze da yvelaze aSkaraa. misiT xorcieldeba

metyveleba.

_ fatikuri funqcia efuZneba konteqsts; igi axorcielebs

Setyobinebebs, romlebic ZiriTadad emsaxureba komunikaciis damyarebas,

gagrZelebas an Sewyvetas (zrdilobiani formulebi).

25

Page 26: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

_ metalingvisturi funqcia efuZneba kods da igi moqmedebaSia

yovelTvis, roca gamgzavni da/an mimRebi aucileblad Tvlian, Seamowmon,

kargad iyeneben Tu ara erTsa da imave kods.

_ poeturi funqcia xasiaTdeba `Setyobinebis mizniT~, aqcenti

keTdeba Setyobinebaze (iakobsoni 1970:95).

aqedan gamomdinare d. mengeno iRebs Semdeg sqemas:

referenciuli

emociuri poeturi konatiuri

fatikuri

metalingvisturi

Aamgvarad, daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom komunikaciis

dasamyareblad aucilebelia informaciis arseboba, romelsac

Setyobinebis saxiT gadascems molaparake piri (gadamcemi) msmenels

(mimRebs). bunebrivi enaAflobs kods, romelic unda icodes sazogadoebis

TiToeulma wevrma, rac SesaZlebels gaxdis Setyobinebis gagebas. Tuki

msmenelma ar icis Sesabamisi kodi, misTvis nebismieri informacia aris

xmauri. informaciis kodireba es aris procesi, romliTac gadamcemi

(encodeur) Setyobinebas aniWebs gamonaTqvamis formas. Setyobinebis sworad

dekodirebisaTvis kodis srulyofili codnis garda, aucilebelia

situaciis da konteqstis zedmiwevniT codna. situacia apirobebs

lingvistur qcevas, anu konteqsts.

3. gamoTqma / gamonaTqvami

am TavSi Cven SevexebiT iseT Temas, rogoricaa gamoTqma /

gamonaTqvamis (énonciation/énoncé) urTierTmimarTeba. aRsaniSnavia, rom

TiTqmis yvela leqsikonSi "gamonaTqvami" aris komunikaciis elementTa

erToblioba, romelsac gaaCnia TviTkmari mniSvneloba, xolo "gamoTqma"

26

Page 27: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

aris gamonaTqvamis warmoqmna. m.makarovi Tvlis, rom gamonaTqvami azrs

iZens mxolod, rogorc ganviTarebadi dialogis konstituciuri

(Semadgeneli), nawili; calke aRebul gamonaTqvams azri ara aqvs (makarovi

2003:79). sapasuxo gamonaTqvamebi qmnian axal azrs da apirobeben dialogis

Semdgom ganviTarebas, cvlian ra mudmivad saubris konteqsts. propozicia

aqtualizirdeba gamonaTqvamSi, iZens ra am dros WeSmariteba-siyalbis

logikur-semantikur mniSvnelobas. ase Sedis diskursis semantikaSi

mocemuli gamonaTqvamis WeSmaritebis pirobebi. sametyvelo komunikaciisas

urTierTobis monawileebi mraval propozicias igoneben mexsierebidan,

maT konstruirebas axdenen da amuSaveben. swored isini edeba safuZvlad

axali informaciis interpretacias. magram yoveli axali gamonaTqvami

propozicias umatebs saerTo konteqsts. zogierTi enobrivi qmedeba,

magaliTad, akrZalva an nebis darTva, piriqiT propozicias teqstidan

amoiRebs. presupozicia win uswrebs gamonaTqvams – es aris

interpretaciis atributi, romlis drosac propozicia analizisTvis

xelmisawvdomi xdeba. TiToeuli gamonaTqvami, maTi Tanmimdevroba

asrulebs mraval funqcias da emsaxureba mraval mizans; molaparake piri

irCevs enobriv xerxebs, saSualebebs, romlebic optimalurad Seesabameba

arsebul miznebs. strategia aris kognitiuri procesi, romelSic

molaparake piri Tavis komunikaciur mizans Seusabamebs konkretul

enobriv gamonaTqvams. miznebi SeiZleba iyos ierarqiulad organizebuli.

u.l.Sisi, d.mengeno, u.filiole Tvlian, rom lingvisturi

komunikaciis struqturalistur koncefcias, romelic efuZneba

sisiuriseul opoziciis - ena / metyveleba - SezRudul interpretacias,

emuqreba safrTxe. marTlac, SesaZlebelia ena daiyvanon kodis, mxolod

informaciuli miznis mqone instrumentis doneze. amgvari definicia, raki

igi Tavidan icilebs, magaliTad lingvisturi produqciisa da

urTierTobis pirobebs, swored rom gamoricxavs adamianuri metyvelebis

originalur maxasiaTebelTa gaTvaliswinebis niSanTa sxva sistemebs. es

niSnavs imis Tqmas, rom elementTa erToblioba, romelic gamomdinareobs

gamoTqmidan (énonciation) unda iyos integrirebuli sametyvelo realobis

yvela midgomaSi (Sisi 2001:82-83; kristeva 1969:56).

erTi mxriv, viwrod Sida lingvistur planSi gamoTqma (énonciation)

ajgufebs niSnebs, romlebic miekuTvnebian enis sistemas da romelTa

27

Page 28: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

mniSvneloba ar SeiZleba TiToeuli gamonaTqvamis referenciis miRma iqnes

gagebuli. es aris is faqti, romliTac individi gamonaTqvamSi (énoncé)

specifiuri niSnebis, maCveneblebis meSveobiT Semodis, rogorc

molaparake piri. Ees moicavs lingvistur fenomenTa sam rigs:

1. urTieTobebi gamomTqmelsa da adresats Soris;

2. gamomTqmelis urTierTmimarTeba sakuTar gamonaTqvamTan;

3. gamomTqmelis urTierTmimarTeba Tavis (eqstralingvistur an

lingvistur) konteqstTan;

meore mxriv, ufro farTo mniSvnelobiT gamoTqma (énoncition)

moicavs komunikaciis da diskursis tipologiis situaciebs, metyvelebis,

enis funqciebis kvlevas, gamonaTqvamTa mniSvnelobis vrcel problemas,

romelic mTeli am msjelobis Soreul Hhorizonts ayalibebs.

amgvarad, gamonaTqvamSi (énoncé) dainteresebuli arian gamoTqmis

(énonciation) procesiT manam, sanam aRmoCndebian komunikaciis situaciaSi,

sadac upiratesobas aniWeben opozicias zepiri / damwerloba.

gamoTqmis (énonciation) fenomenebi didxans ikavebdnen erTi SexedviT

marginalur adgils lingvistur kvlevebSi, rac terminologiis

simravlidan gamomdinareobs. r.iakobsonis kvaldakval gamovdivarT

iqidan, rom yoveli lingvisturi sistema Seicavs gramatikuli erTeulebis

specialur klass, romelsac uwodeben "embrayeurs" (inglisurad "shifters"),

romlebmac Setyobineba unda "gadaaban" (daukavSiron) situacias.

e.benvenisti amasTan dakavSirebiT laparakobs deiqsisze: aq igi

gulisxmobs orientirebis erTobliobas, romlebic gamonaTqvams (énoncé)

Caweren garkveul, gansakuTrebul situaciaSi (benvenisti 1966:19). marTlac,

gamonaTqvamSi (énoncé) arsebobs deiqtikuri elementebi, romlebic

situaciis zogierT monacemebs miemarTeba, magaliTad, im situacias,

romlebSic isini gamoiTqva.

e.benvenisti gamoyofs gamoTqmis (énonciation) or saxes: Txroba (récit)

(termini, romelic swavlebaSi xSirad cvlis istoriuli gamoTqmis _

"énonciation historique" - Tavdapirvel cnebas), rogorc gamoTqmis saxe,

romelsac kavSiri ara aqvs procesis aqtualobasTan; meore saxe aris

diskursi, romelic gulisxmobs molaparake pirisa da msmenelis

interaqcias.

28

Page 29: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

gamoTqmis (énonciation) am sferoSi unda davimaxsovroT gansazRvrul

fenomenTa erToblioba, romlebic Sarl balis Semdeg ganisazRvreba

terminiT "modalobebi" an "modalizacia" (benvenisti 2001:26); maSinac ki,

roca bevri maTgani erTi enis sintaqsis eqsplicitur planSi gadmoicema

da gamomdinareobs logikidan. modaloba ZiriTadad moicavs sami tipis

urTierTobas:

_urTierToba molaparakesa da msmenels Soris;

_urTierToba molaparakesa da mis Setyobinebas Soris; logikuri

kategoriebi (saWiroeba, SesaZlebloba da a.S.);

_subieqtis mier gamonaTqvamis ama Tu im aspeqtis gamoyofa.

gamoTqmis (énonciation) modaloba komunikaciis specifikur tips

iZleva, romelic myardeba molaparakesa da mis erT an ramdenime msmenels

Soris (kristeva 1969:57); igi gadmoicema frazis erTi tipiT, romelic

gamoricxavs danarCenebs: deklaraciuli, kiTxviTi, brZanebiTi, ZaxiTi.

gamonaTqvamis (énoncé) modaloba aris xan logikuri, xan

Semfasebluri. magaliTad, gamonaTqvami _"Il se peut que Paul vienne", "C'est heureux

que Paul soit la". xazi unda gavusvaT imas, rom gansxvavebuli lingvisturi

wyaroebi am modalobebs gamoxataven: modaluri zmnizeda "heureusement"

cvlis frazas "C'est heureux"; albaToba SeiZleba gansxvavebulad

gamoixatos: "Paul doit venir”; ,,Paul viendra probablement, surement”; ,,Probablement que

Paul viendra".

Setyobinebis modaloba gulisxmobs sintaqssa da diskurss Soris

urTierTobis problemas mTel kompleqsurobaSi. marTlac, gamoTqmis

(énonciation) subieqti SemoiWreba gansxvavebuli saxiT yvela gamonaTqvamSi

(énoncé) sintaqsuri wyobis mixedviT, romelsac is iyenebs an intonaciis

mixedviT.

termini "gamonaTqvami" gamoiyeneba lingvistur literaturaSi ori

mniSvnelobiT: 1. rogorc "metyvelebis aqtis" sinonimi da 2. sametyvelo

warmonaqmnebis (речевые произведения) aRniSvna, romelic warmoiSva

sametyvelo aqtis dros; igi ganixileba am metyvelebis aqtis konteqstSi.

m.baxtinis azriT, "mxolod gamonaTqvams gaaCnia uSualo mimarTeba

sinamdvilesTan da cocxal molaparake pirTan (subieqtTan). mxolod

gamonaTqvami SeiZleba iyos namdvili (ara namdvili), WeSmariti, marTali

(yalbi), SesaniSnavi, samarTliani da a.S." (baxtini1985:32).

29

Page 30: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

e. benvenisti: "gamonaTqvams ena mohyavs moqmedebaSi misi gamoyenebis

individualuri aqtis meSveobiT. individualur aqts, romlis meSveobiT

Cven viyenebT enas, Semohyavs molaparake piri, rogorc gamonaTqvamisTvis

aucilebel pirobebs Soris erT-erTi parametri. TiToeuli gamonaTqvamis

aqti aris eqspliciturad an impliciturad vinmesadmi mimarTva da igi

Tanamosaubris arsebobas postulirebs” (benvenisti 1966:119).

amgvarad, komunikaciis situacia, rogorc vxedavT, gulisxmobs

informaciis gadacemas. informacia gadaicema Setyobinebis saxiT,

romelic Sesdgeba gamonTqvamebisagan da warmoadgens gamoTqmis aqts.

sametyvelo komunikaciisas urTierTobis monawile pirebi gamonaTqvamebs

igoneben TavianTi mexsierebidan, axdenen maT konstruirebas,

gadaamuSaveben da gadmoscemen anu axorcieleben gamoTqmis aqts.

gamoTqmis aqtis ganxorcielebisas mniSvnelovania: urTierToba

molaparakesa da msmenels, molaparakesa da mis Setyobinebas Soris, aseve

urTieTobebi gamomTqmelsa da adresats Soris, gamomTqmelis

urTierTmimarTeba sakuTar gamonaTqvamTan da gamomTqmelis

urTierTmimarTeba konteqstTan.

4. molaparake piri da msmeneli wina TavebSi ganxiluli Temebis Semdeg am TavSi Cven SevecdebiT,

SeviswavloT iseTi sayuradRebo da mniSvnelovani sakiTxi, rogoricaa

molaparake pirisa da msmenelis (an gamgzavnisa da mimRebis) urTierToba,

rac mWidrod aris dakavSirebuli gamoTqma/gamonaTqvamTan. ufro zustad

ki molaparake da msmeneli arian is pirebi, romlebic warmoqmnian

gamonaTqvamebs da amyareben komunikacias, Sesabamisad am etapze

sainteresod migvaCnia am sakiTxis ganxilva.

cnobilia, rom komunikaciis situacia gulisxmobs molaparake piris,

msmenelisa da gamonaTqvamis arsebobas. raki gamonaTqvamze Cven ukve

vimsjeleT, aq unda gavarkvioT molaparake pirisa da msmenelis statusi.

v.lebaniZe acxadebs, rom metyvel subieqts gaaCnia garkveuli kodi;

igive kodi gaaCnia Sesabamisi koleqtivis sxva wevrebs da am kods metyve-

li subieqti iyenebs imisaTvis, rom raRac acnobos meore subieqts

(lebaniZe 1998:39). igi Tvlis, rom mimarTeba arsebobs ara marto or

subieqts Soris, romelic aisaxeba gamonaTqvamSi. ufro metic, aris

30

Page 31: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

mimarTeba metyvel subieqtsa da asaxul situacias Soris, aseve msmenel

subieqtsa da asaxul situacias Soris.

`komunikaciis yoveli aqti gulisxmobs metyvel subieqts anu

adresants. es imas niSnavs, rom pragmatikis farglebSi unda gvqondes

kategoriaTa sistema, romlebic asaxaven swored metyveli subieqtis,

adresantis mTel pozicias komunikaciur aqtSi. garda amisa, unda

arsebobdes kategoriaTa iseTi sistema, romelic dakavSirebuli iqneba

adresantTan, msmenel subieqtTan~ (lebaniZe 1998:21). magram komunikaciis

yovel aqtSi gvaqvs ara marto ori subieqti, aramed urTierTmimarTeba maT

Soris, anu intersubieqturoba. maSin unda arsebobdes kategoriaTa iseTi

sistema, romelic asaxavs am urTierTmimarTebas.

e.benvenistis TvalsazrisiT, metyveleba egocentristulia:

metyvelebis aqtSi metyveli subieqti mocemul momentSi TiTqosda

iTvisebs mTel enobriv sistemas da iyenebs mas Tavisi meobis, egos

gamosaxatavad. amdenad sametyvelo aqti egocentristulia (benvenisti

1966:117).

s.diurerisa da k.tomases miaCniaT, rom roca molaparake piri aris

instancia, romelic sityviT mimarTavs msmenels, es ukanaskneli aris is

instancia, romlisTvisac aris gankuTvnili es gamonaTqvami. maTi azriT,

termini Tanamosaubre (interlocuteur) aris generikuli (générique), romelic

moicavs orives erTdroulad. amgvarad, saubars da analogiasac

ganixilaven, rogorc zepir komunikacias, romelsac warmarTavs ori

Tanamosaubre (diureri 1999:11). Tumca amgvari koncefcia ar iTvaliswinebs

im faqts, rom monawileebi xSirad – nebsiT Tu uneblied – ufro

mravalricxovanni arian, rom arsebobs sxva instanciebic. garda

msmenelisa, arseboben sxva monawileebic. Tuki interaqciisaTvis saWiroa

erTze meti molaparake, kidev ufro xSiria, roca arsebobs ramdenime

mimRebi.

am sakiTxTan dakavSirebiT SeviswavleT klarkisa da karlsonis

naSromi `msmeneli da metyvelebis aqti~ (klarki 1985:270), sadac isini

miznad isaxaven im faqtis damtkicebas, rom roca mosaubre axorcielebs

ilokuciur aqts (serli 1986:171), igi mimarTulia ara mxolod

adresatisaken, aramed sxva msmenelTa mimarTac. gamoiyofa msmenelis erTi

tipi, romelsac vuwodeT monawile, romlis rols msmenelis saxiT ver

31

Page 32: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

CavTvliT adresatis rolad an SemTxveviT msmenelad. avtorebi aq

gamoyofen sam hipoTezas:

1. hipoTeza monawileebze: zogierTi ilokuciuri aqti mimarTulia

msmenelebze, romlebsac aqvT adresatis roli, xolo sxvebi mimarTulia

msmenelebze, romlebsac aqvT monawilis roli. pirveli tipia –

ilokuciuri aqtebi, mimarTuli adresatebze; isini Seicaven yvela cnobil

ilokuciur aqts, rogoricaa mtkiceba, Txovna, dapireba da patieba. axalia

monawileebze mimarTuli ilokuciuri aqtebi.

2. hipoTeza informativebze: ilokuciur aqtTa ZiriTad saxesxvaobas,

romelic mimarTulia monawileebze, warmoadgens ilokuciuri aqtebi,

romlis saSualebiTac mosaubre srulad mimarTavs yvela monawiles

erTad. am ilokuciur aqts is axorcielebs adresatis mimarTac. aseTi

ilokuciuri aqtebi aris informativebi. aqedan mivdivarT mesame

hipoTezamde.

3. hipoTeza informativis prioritetze: yvela ilokuciuri aqti,

romelic mimarTulia adresatebze, xorcieldeba informativebis

saSualebiT.

ganvixiloT magaliTebi, romlebSic mosaubre axorcielebs

ilokuciur aqts erTi msmenelis mimarTulebiT da imavdroulad imave

gamonaTqvamis saSualebiT informirebs sxva msmenelebs. aseT msmenelebs

vuwodeT gverdiTi monawileebi, xolo maTi informirebis aqts

informativebi.

standartuli Teoriebis Sesabamisad molaparakes SeuZlia,

ganaxorcielos erTi ilokuciuri aqti adresatis mimarT da amasTanave

meore ilokuciuri aqti imave adresatis mimarT. pirvels ewodeba

pirdapiri ilokuciuri aqti, meores – iribi ilokuciuri aqti. mag:

`maswavlebeli (eubneba moswavles mSoblis TandaswrebiT): elene, me

moviTxov, rom Sen uTxra dedas, ra daaSave dRes~ – maswavlebeli

pirdapir eubneba da Tan iribad moiTxovs. Txovnac da moTxovnac

miemarTeba elenes.

an magaliTad:

`maswavlebeli (eubneba mSobels eubneba Svilis TandaswrebiT): me

moviTxov, rom elenem giTxraT, ra daaSava man dRes~ – maswavlebeli

axlac pirdapir amtkicebs, rom igi daJinebiT iTxovs, moswavlem uTxras

32

Page 33: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

raRac dedas da iribad Txovs moswavles amis gakeTebas. Tumca, amgvarad,

mtkiceba miemarTeba mSobels, Txovna – moswavles.

amrigad, arsebobs iribi ilokuciuri aqtis ori tipi: iseTi,

rogorebicaa zemoT moyvanili winadadebebi, magaliTad, pirvel

winadadebaSi pirdapiri da iribi adresati erTi da igive piria, xolo

meoreSi – sxvadasxva pirebia. vuwodoT am or tips uSualo da aramTavari

iribi ilokuciuri aqtebi. iribi adresatebic am SemTxvevaSi Sesabamisad

iqnebian uSualo da araZiriTadi (serli 1985:179; strosoni 1986:113).

saubrebSi, romlebSic monawileobs sami an meti piri, erT monawiles

SeuZlia esaubros sxvebs da ar icodes, romel maTgans mimarTavs. mag:

`mariami (elenes da giorgis): ,,Zalian gTxovT, miTxraT, romel

kinoTeatrSi gadis ,,davinCis kodi” – am SemTxvevaSi mariami erTnairad

mimarTavs orives. standartuli Teoriebi ver iTvaliswineben aseT

SemTxvevebs. isini varaudoben, rom molaparake pirma icis, viskenaa

mimarTuli nebismieri ilokuciuri aqti.

Txovna, klarkisa da karlsonis azriT, warmoadgens mcdelobas

imisa, rom ubiZgos H-s gaakeTos A, sadac H – msmenelia, romlis Tan-

daswrebiT warmoTqves winadadeba. Tumca mariami ar cdilobs, rom orives

– elenes da giorgis – ubiZgos informaciis miwodeba. igi cdilobs,

informaciis miwodeba ubiZgos imas, visac is aqvs. amis azri mdgomareobs

imaSi, rom mariams gaaCnia erTnairi ganzraxva orives mimarT, amitom, roca

igi axorcielebs ilokuciur aqts elenes mimarT, igi imaves akeTebs

giorgis mimarT. mariami axorcielebs or ilokuciur aqts – mimarTavs

TxovniT mas, visac aqvs informacia da am Txovnis Sesaxeb informacias

awvdis meores. igi Tvlis, rom TavisTavad gairkveva yvelaferi. igi orives

mimarT erTnairad iqceva.

bevr SemTxvevaSi mTavrobis Cinovnikebi, telekomunikatorebi da a.S.

TiTqmis mimarTaven gansazRvrul msmenelebs, Tumca maTi mTavari mizania

amasTanave informacia miawodon publikas imis Sesaxeb, Tu ras eubnebian

isini am msmenelebs. magaliTad:

`meri (mexanZres): san-franciskos moqalaqeTa saxeliT madlobas

mogaxsenebT sami adamianis gadarCenisaTvis gasul xuTSabaTs xanZris

dros da madlierebis niSnad gasaCuqrebT am medliT~(klarki 1985:279).

33

Page 34: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

`kentis hercoginia (bili jin kings, romelmac gaimarjva uimbldonis

turnirze qalebs Soris finalur SejibrebaSi~: ,,gilocavT

araCveulebrivi gamosvliT, gadmogcemT gamarjvebis Tass~ (klarki

1986:280).

`prezidenti (dedofal elisabeds, romelic TviTmfrinavidan

vaSingtonSi): ,,keTili iyos Tqveni CamobrZaneba aSS-Si~ (klarki 1986:280].

samive SemTxvevaSi ZiriTadi mizania, saqveynod gamoTqva mimdinare

movlenebis Sesaxeb sazogadoebisaTvis mniSvnelovani Sefaseba. aq

igulisxmeba, rom am dros amas eswreba bevri xalxi. aqedan gamomdinare

zogierTi saqveyno aqtis ZiriTadi Sinaarsi gadmoicema informativebiT –

monawileTa informirebis aqti imis Sesaxeb, rac xdeba.

Semdeg avtorebi acxadeben, rom Tuki imis gamosaxatavad, rac

molaparakes mizanSi aqvs, isini daeyrdnobian mxolod konvencionalur

enobriv meqanizmebs, maSin TiToeuls, vinc icis mocemuli ena, maTi

gagebis saSualeba eqneba. Tumca ganxiluli magaliTebidan Cans, rom roca

mosaubre Tavis gamonaTqvams awyobs, igi gansxvavebul msmenels gansxva-

vebul rols aniWebs, amis Semdeg ki gadawyvets, rogor Tqvas is, rac unda

Tqvas; isini eyrdnobian sakuTar codnas, rwmenas da varauds imis Sesaxeb,

rac ician, risic swamT da rasac varaudoben. msmenelebi TavianTi

rolebis Sesabamisad iqcevian. sxvanairad rom vTqvaT, gamonaTqvamis erT-

erTi fundamenturi Tviseba aris is, rasac avtori uwodebs auditoriis

eskizs. imisaTvis, rom sworad aRwero informativi, Cven unda SegveZlos

msmenelTa rolebis da aseve im saSualebebis daxasiaTeba, romlebsac

iyeneben molaparakeebi TavianTi gamonaTqvamis asawyobad Sesabamisi

msmenelebis gaTvaliswinebiT.

saubari ZiriTadad Sesdgeba im gamonaTqvamTa Tanmimdevrobisagan,

romlebsac ori an meti adamiani erTmaneTSi gacvlis; TiToeuli

gamonaTqvamis daxmarebiT molaparake piri axorcielebs ilokuciur aqts,

romlebic miemarTeba adresats. magaliTad:

`ana (barbaras Carlzisa da devidis TandaswrebiT eubneba – devidi

farulad usmens): ,,barbara, guSin saRamos rodis moxvediT Tqven orni?~

(klarki 1986:285). TiToeul ilokuciur aqtSi, romelic miemarTeba

adresats, magaliTad, rogoricaa zemoT moyvanili magaliTi, SeiZleba

gamovyoT oTxi ZiriTadi roli:

34

Page 35: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

a) molaparake ( ilokuciuri aqtis agenti). es aris piri, romelic

axorcielebs ilokuciur aqts; aq am rols ana asrulebs;

b) ilokuciur aqtis monawileebi, romelic mimarTulia

adresatebisaken. eseni arian msmenelebi, romlebic, rogorc varaudobs

molaparake piri, monawileobas iReben ilokuciur aqtSi, romelic

miemarTeba adresatebs. magaliTSi eseni arian barbara da Carlzi, devidi

ki – ara.

g) adresatebi, romlebsac miemarTeba ilokuciuri aqti; igulisxmeba,

rom zogierTi monawile TamaSobs amasTanave damatebiT rols –

ilokuciuri aqtis adresatebi. magaliTSi adresatia barbara. adresatebi

arian monawileebi, romelTac miemarTeba gamonaTqvami, isini SeiZleba ar

daemTxves im mraval msmenels, romlebic gamoixateba meore piris

nacvalsaxeliT; magaliTSi meore piris nacvalsaxelebia barbara da

Carlzi maSin, roca erTaderTi adresati barbaraa. amgvarad, monawileebi

iyofa or qvesimravled: isini, vinc barbaras msgavsad arian erTdroulad

adresatebi da isini, vinc Carlzis msgavsad ar arian adresatebi. es

ukanasknelebi arian ucxo monawileebi.

d) SemTxveviTi msmeneli – ilokuciur aqtSi, romelic miemarTeba

adresats. es is msmenelia, romlebic molaparakes ar Sehyavs ilokuciur

aqtSi monawileTa ricxvSi, magram romlebsac is esmiT; am magaliTSi

aseTia devidi.

amgvarad, es oTxi roli ganisazRvreba molaparakis mier.

molaparakis rols is Tavis Tavze iRebs da TviTon gansazRvravs, vin

unda miiRos monawileoba ilokuciur aqtSi (ganarCevs ra erTmaneTisgan

monawileebs da SemTxveviT msmenelebs), Tu vin unda iyos adresati. igi

rolebis ganawilebas axdens iseTi saSualebebiT, rogoricaa

gamonaTqvamis awyoba da iseTi mdgomareobis (viTarebis) Seqmna, romelSic

igi Tavis Tavs ayenebs auditoriasTan mimarTebaSi.

molaparake Tavis gamonaTqvams ise adgens, rom mxedvelobaSi iRebs

CamoTvlil rolebs. am TvalsazrisiT auditoriis eskizi SeiZleba daiyos

monawileebis eskizad, adresatTa eskizad da SemTxveviTi msmenelebis

eskizad. Tumca aq fundamenturia monawileTa eskizi (klarki 1986:289).

adresatebi da SemTxveviTi msmenelebi igulisxmeba bazisuri eskizis

modifikaciis SemTxvevaSi. bazisuri eskizi xasiaTdeba pasuxismgeblobis

35

Page 36: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

principis mixedviT; amiT molaparake pasuxismgeblobas iRebs Tavisi

gamonaTqvamis amgvarad formirebaze, raTa saubarSi yvela monawiles

SeeZlos, Tvalyuri adevnos imas, rasac is ambobs. ase ganisazRvreba is,

rasac SeiZleba uwodon kanonikuri saubari. TiToeuli replikis

daxmarebiT molaparake saubris TiToeul monawiles gamouyofs rols.

rogorc wesi, adresatis arCeva SeiZleba ganxorcieldes Jestis,

Sexedvis, Tavis daqnevis saSualebiT. adresatebi da monawileebi SeiZleba

aseve miTiTebuli iyos metyvelebis maneriT: CurCulis saSualebiT

mosaubres SeuZlia, gamoyos monawilis an adresatis saxiT gansazRvruli

jgufi, miaxvedros ra danarCenebi, rom isini monawileebs ar warmoadgenen.

Cveni azriT, es damokidebulia sazogadoebis wevrTa urTierTobaze, Tu

ramdenad icnoben isini erTmaneTis ganzraxvas da SeuZliaT Tu ara misi

amocnoba. Tumca amaze aq aRar SevCerdebiT, radgan Semdeg TavSi ufro

vrclad visaubrebT.

SeiZleba iTqvas, rom mosaubre flobs xerxebs, romliTac is

agebinebs yvelas, vis ra roli ekuTvnis. yoveli gamoyofili ilokuciuri

aqti, romelic mimarTulia adresatisaken, xorcieldeba informativis

saSualebiT pirvandeli ilokuciuri aqtis logikurad, romelic

mimarTulia monawileebze. roca arsebobs mxolod erTi msmeneli,

ilokuciuri aqtis analizisagan gansxvaveba umniSvneloa. Tumca, roca

msmenelTa ricxvi erTze metia, informativebis mniSvneloba izrdeba. is ar

aris SezRuduli ilokuciuri aqtiT, romelic mimarTulia mxolod erT

pirze. is miRebulia saubrebSi, romlebSic sami an meti piri mimarTavs

erTmaneTs sxvadasxva meTodebiT. Sesabamisad mosaubre ansxvavebs

adresats, monawiles da SemTxveviT msmenels, aseve msmenelTa yvela

tipisaTvis mimarTavs sxvadasxva xerxs (serli 1986:196; strosoni 1986:134).

amgvarad, daskvnis saxiT unda iTqvas, rom komunikaciis aqti

gulisxmobs molaparake pirisa da msmenelis arsebobas. garda msmenelisa,

arseboben sxva monawileebic anu arsebobs ramdenime mimRebi. rodesac

mosaubre warmoqmnis metyvelebis aqts, igi sxvadasxva msmenels gansxva-

vebul rols aniWebs. molaparake piri unda flobdes yvela xerxs

imisaTvis, rom gaagebinos arsebul sazogadoebas, Tu visken aris

mimarTuli misi metyvelebis aqti. msmenelebi ki TavianTi rolebis

Sesabamisad iqcevian. kvlevaSi gamovyaviT ramdenime monawile –

36

Page 37: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

molaparake piri, ilokuciuri aqtis monawile, adresatebi, viskenac

mimarTulia metyvelebis aqti da SemTxveviTi msmenelebi. Cveulebriv,

adresatis arCevans molaparake piri axorcielebs Jestis, Sexedvis, Tavis

daqnevis, CurCulis saSualebiT, miaxvedrebs ra amiT danarCenebs, rom

isini monawileebs ar warmoadgenen.

5. interaqtiuloba da komunikaciuri interaqcia

a) ra aris interaqcia

wina TavSi Cven ganvixileT molaparake pirisa da msmenelis

urTierTobis sakiTxi sakomunikacio situaciaSi, rac TavisTavad

gulisxmobs urTierTobis partniorTa ormxriv zegavlenas. aseT

mimarTebas ki interaqcia ewodeba. amitom mniSvnelovnad migvaCnia am

sakiTxis ganxilva.

daaxloebiT 1950 wels Cikagos skolam ganaviTara axali

mimdinareoba, romelic warmodgenilia ZiriTadad parkis, midis da diuis

moswavliT – (fsiqosociologi) h.blumeriT (gravici 1996:485). swored man

Seqmna termini `interaqcionizmi~. aseve am mxriv mniSvnelovani da

sainteresoa e.gofmanis (gravici 1996:486; smezleri 1988:56) mier Catarebuli

samuSao. es ukanaskneli Tvlis, rom interaqciebi aris sistemebi

damoukidebeli im individTagan, romlebic maT qmnian. igi interaqcias

miiCnevs ara harmoniul scenad, aramed ganwyobilebad, romelic civi omis

warmarTvis saSualebas iZleva. amgvarad, yovelgvari interaqcia aris

(sakuTari Tavis) guldaxSulobisa da (sxvisi) kvlevis TamaSi.

komunikaciis Temaze am dros variaciebi jer kidev ucxo iyo

sociologebisaTvis da fsiqosociologebisaTvis. lingvistebs es Tema

ainteresebdaT im drois laboratoriuli eqsperimentebis saxiT, rac

Semoifargleboda zogisaTvis kvlevebiT da sxvebisaTvis ki verbaluri

Setyobinebebis gadacemiT. Tuki e. gofmani monawileobas ar iRebs makro

da mikrosociologiis kavSirebSi, igi e. diurkeimis msgavsad miuTiTebs,

rom interaqciis wesebi ZiriTadad Seadgenen socialur makrostruqturasa

da interaqciul mikrostruqturas Soris kavSirs (gravici 1996:122).

simboluri interaqcionizmi Semoitana herbert blumerma (gravici

1996:113). misi arsi mdgomareobs imaSi, rom adamianTa Soris

37

Page 38: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

urTierTqmedeba ganixileba, rogorc ganuwyveteli dialogi, romlis

drosac isini akvirdebian, iazreben erTmaneTis ganzraxvebs da maTze

reagireben; sityvebi yvelaze mniSvnelovani simboloebia; maTi meSveobiT

Cven mniSvnelobas vaniWebT sagnebs, romlebic winaaRdeg SemTxvevaSi azrs

moklebuli iqnebodnen. amiT Cven SegviZlia sxva xalxTan urTierToba.

roca modian stumrebi, Cven maT dajdomas vTavazobT; isini unda dasxdnen

skamze an divanze; Tuki isini dasxdebian televizorze, komunikacia ar

Sesdgeba. es niSnavs imas, rom sityva `dajdoma~ arasworad gaiges. is

faqti, rom adamianebi erTnairad swavloben simboloTa interpretacias,

aadvilebs urTierTobas. e.blumeri Tvlis, rom `erTmaneTTan~

urTierTobisas individebi iZulebuli arian angariSi gauwion sxva

adamianTa qcevebs an ganzraxvebs. amgvarad, sxvaTa aqtiuroba pozitiur

zemoqmedebas axdens Cvens sakuTar qcevaze; sxvaTa qcevaTa zegavleniT

viRacas SeuZlia uari Tqvas Tavis ganzraxvaze an Canafiqrze, an piriqiT,

gadados an daaCqaros igi, an Secvalos pirveladi gegmebi. sxvaTa

qmedebebi gansazRvraven adamianTa gegmebs – SeuZliaT Seabrkolon an

xeli Seuwyon maT realizacias, moaxdinon zegavlena maT Secvlaze. xalxi

iZulebulia, Seuwyos Tavisi qcevebi sxvaTa qmedebebs.

u.herpeni (oSleni 1988:36) Tvlis, rom interaqciaSi gulisxmoben

ormxriv zegavlenas, romlebsac partniorebi axorcieleben erTmaneTze,

roca isini erTad imyofebian.

m.makarovi interaqcias ganixilavs, ,,rogorc process, romelSic

pirovnebebi axdenen moqmedebebis Sesabamisi xazebis koordinirebas

moqmedebebis organizaciisa da interpretaciis saerTo sqemebis mixedviT”

(makarovi 2003:56-57). komunikaciuri urTierTobis minimalur erTeulad

miCneulia urTierToba (échange), romelic iyofa elementarul an martiv

(orkomponentiani – kiTxva-pasuxi, Txovna-pirobis micema, misalmeba-

misalmeba), daxuruli an kompleqsuri (tipiuri struqturebi, romlebic

aerTianeben sam, oTx da iSviaTad met replikas kiTxva-pasuxi-dasturi an

kiTxva - xelmeored kiTxva - damazustebeli kiTxva-pasuxi). martiv

urTierTobas mecnierebi miiCneven enobrivi urTierTobis ZiriTad

struqturul erTeulad.

f.bali acxadebs, rom komunikacia gulisxmobs erTi `aqtioris~

meoresTan urTierTobas da aqedan gamomdinare komunikaciis interaqtiul

38

Page 39: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

warmodgenas iziarebs (bali 1999:42). interaqcia aris swored iseTi qmedeba,

romelSic aqtiorebi TavianTi urTierTqmedebis interpretacias axdenen. g.

gespeni (brasaki 2001:41) Tvlis, rom namdvili interaqcia aris

molaparakesa da Tanamosaubres Soris fundamenturi winaaRmdegobrioba;

ZiriTadi gansxvaveba mdgomareobs molaparakis mier miRebis winaswar

ganWvretaSi da Tanamosaubris mier miRebis realobaSi.

interaqcionizmi Seicavs or poluss: aSkarad gamovlenili sakuTari

Tavi (soi) da sazogadoebis konsensusi (consensus du pullic), romelic

dasrulebul rols miiRebs da anonimurobidan gamoiyvans individs. roca

usityvo SeTanxmeba ar xorcieldeba, maSin viTardeba ganxeTqileba.

k.kerbrat-orekioni da k.traverso Tvlian, rom sxvadasxva

situaciebSi avTentikuri interaqciebis aRwera ganuwyvetliv axdens iseTi

tipis diskusiebis mzardi variaciebis identifikacias, rogorebicaa

pragmatuli bunebis zogierTi Taviseburebebi an romlebic gamomdinare-

oben maTi diskursuli organizaciidan (kerbrat-orekioni 2004:43).

magaliTad, saCivari, saidumlo da a.S.; isini xasiaTdebian ufro

diskursuli kategoriebiT, romlebic SemoiWreba monawileTa mier

ganxorcielebuli aqtebiT.

komunikaciis movlenebi (les événements de communication) gansazRvrulia

Tavdapirvelad `gare~ anu situaciuri kriteriumebis bazaze

(adgilmdebareobis buneba da daniSnuleba, monawileobiTi formatis,

arxis buneba, interaqciis mizani, urTierTobis formalurobisa da

dagegmarebis xarisxi, interaqtiulobis xarisxi da a.S.). rac ufro

daxvewilia faqtorebi, miT ufro metad daxvewilia kategoriebic;

amgvarad, SegviZlia did komunikaciur ojaxebSi ganvasxvavoT mravali

qveklasi da qve qve-klasi, rogorebicaa "saubari", "kreba" "momsaxureobis

interaqciebi" (interactions de travail).

qmedebis tipebi ganisazRvreba piriqiT, `Sida~ kriteriumebiT.

argumentacia, Txroba an misalmeba Seicnoba im movlenebisagan

damoukideblad, romlebSic isini Caiwerebian da romlebic SeiZleba iyos

Zalze gansxvavebuli (maSinac ki Tuki zogierTi qmedebis tipi gvxvdeba

zog adgilas ufro privilegirebulad, vidre sxvagan). lingvisturi

inventaris es identifikacia diskursuli organizaciis sxvadasxva

elementebze aigeba, rogoricaa droTa gamoyeneba, gamonaTqvamTa formebi

39

Page 40: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

da maTi epizoduri mowyoba, metyvelebis aqtTa da `rutinis~ (Cvevis)

buneba, gamoyenebuli kavSirebis tipebi da a.S. amas daemateba

interaqciisaTvis damaxasiaTebeli Taviseburebebi, rogoricaa xmis

intensiuroba, sityvaTa jeris sigrZe, maregulirebelTa an sityvaTa

monacvleobis sixSire.

rac Seexeba a.tronions, igi interaqcias Semdegnairad gansazRvravs:

interaqcia aris qcevaTa martivi Tanmimdevroba, rigi, roca mocemulia

ori A da B pirovneba, sadac C aris qceva, maSin gveqneba CA, CB, CA, CB. . . . .

Tuki isriT gamovsaxavT Tanmimdevrobas, romelic aerTianebs am qcevebs,

Semdegi epizodi iqneba interaqcia CA → CB → CA →. . . . (tronioni 1988:19)

swored es koncefciaa ganviTarebuli socialuri fsiqologiis

naSromTa umravlesobaSi. kerZod ki eqsperimentalurSi, romelTac

ewodeba interaqcionizmi (magaliTad, bali, homsi, tibo da keli da a.S.)

palo altos skola iZleva Semdeg gansazRvrebas: individTa Soris

gacvlil SetyobinebaTa serias ewodeba interaqcia.

interaqcia warmoadgens A-sa da B-s Soris urTierTqmedebas: yoveli

moqmedeba viTardeba an xorcieldeba erTdroulad A-dan B-sken da B-dan

A_sken, rogorc wers j.lalandi (tronioni 1988:20) Tavis `filosofiis

teqnikur da kritikul leqsikonSi; Sesabamisi Tanaziaroba yovel wuTs ki

ar gamoixateba, aramed mTeli epizodis ganmavlobaSi A-s moqmedeba B-s

mimarT da piriqiT. igi ar aris Tanadrouli, aramed Tanmimdevruli:

qmedebaTa Tanaziaroba damaxasiaTebelia epizodisaTvis da ara im

elementebisaTvis, romlebic qmnian epizods. amis Sedegia is, rom

interaqcias ar gaaCnia Tavdapirveli mizezi (cause-origine) an rom `mizezis~

identifikacia aris mxolod faqtebis epizodis segmentaciis an

`punqtuaciis saqme~.

cxadia, rom yoveli saubari warmoadgens interaqcias zemoT

moyvanili mniSvnelobiT, magram qcevebi aris verbaluri.

saubriseul analizSi interaqcia ar izRudeba im moqmedebiT,

romelsac molaparake piri axorcielebs mimRebze da piriqiT; igi agreTve

warmoadgens ormxriv molodins. aq subieqtebi rTul TamaSs awarmoeben,

romelSic socialuri realoba warmogvidgeba urTierTgagebis saxiT.

interaqcia aRar gamomdinareobs kontaqtidan, aramed gulisxmobs

urTierTgagebas (kaizeri 1988:137). Amis gareSe igi SeuZlebeli iqneboda; es

40

Page 41: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

aris interpretaciaTa erToblioba, maSasadame, saerTo wesTa erToblioba.

amgvarad, rogorc wers f.Jaki (iakobsoni 1970:46): `interaqcias saerTo

araferi aqvs klasikur TeoriasTan, romelic warmogvidga, rogorc

interaqciaTa zogadi Teoria. mas aseve araferi aqvs saerTo imasTan,

riTic dainteresebulia m. baxtini – ,,gamonaTqvamebi konkretul socialur

sivrceSi’’ (baxtini 1986:25).

roca molaparake piri gamonaTqvams warmoTqvams, mas mniSvneloba ki

ar ainteresebs, aramed TviT msmenelis mier misi interpretacia. mimRebi

akeTebs daskvnebs molaparakis qmedebasTan dkavSirebiT, Tu rogor

warmoadgens molaparake saqmeTa viTarebas, survilebs, emociebs, rwmenas

da a.S. es molaparake piri win uswrebs interpretaciebs: roca igi irCevs

mis formulirebebs, igi orientirebuli unda iyos mimRebis

interpretaciis unarze da imaze, rac Rirebulia mimRebisaTvis. igi

miaRwevs imas, rom mas gaugeben, YTuki man mimRebs saSualeba misca,

gamoetana is daskvnebi, romelic mas surda da ara maSin, Tuki man ipova

damakmayofilebeli formulireba. metyvelebis aqti amgvarad

xorcieldeba: saWiroa daskvna, raTa molaparake piris daxmarebiT

gadavideT erTi frazidan, romelic garkveuli ilokuciuri aqtis

eqsplicitur Sesrulebas miuTiTebs, am aqtis efeqtur Sesrulebaze. Tuki

me vambob – `me Tqven gibrZanebT, gaxvideT~ – araviTari eWvi ar aris, rom

Cemi gamonaTqvami miuTiTebs imas, rom me gibrZanebT; cxadia, roca

warmovTqvamT gamonaTqvams, romelic miuTiTebs, rom me vbrZaneb, me

marTla vbrZaneb. SesaZlebelia, es iyos mcdari. imisaTvis, rom me marTla

gavce brZaneba, saWiroa, rom me seriozulad aRmiqvan; msmenelis mxridan

iTvleba, rom me pativs vcem sizustis princips, romlis mixedviTac, Tuki

gamoTqvamen frazas, romelsac gaaCnia ilokuciuri potenciali,

cdiloben, Seasrulon am potencialidan gamomdinare aqti. prezumcia,

romlis mixedviTac es principi daculia, saSualebas gvaZlevs, da-

vaskvnaT, rom roca molaparake piri gamoTqvams ilokuciuri F (p)

potencialiT aRWurvil frazas, igi asrulebs uSualod F (p) tipis

metyvelebis aqts; igi saSualebas gvaZlevs davaskvnaT, rom frazis

gamoTqmas gaaCnia garkveuli mniSvneloba, rom molaparake asrulebs

garkveuli tipis metyvelebis aqts. msmeneli asrulebs Semdeg

transformacias: F (i, j) (P) → F(L, A) (P), sadac L – molaparakea, A – msmeneli;

41

Page 42: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

i da j gamomTqmeli da mimRebi aqtisa. es aris transformacia, romelSic L

aresbobs Tavisive aqtis pasuxismgebeli (golopentia 1988:69).

amrigad, bolos warmovadgenT interaqcias, romelic aRiwereba

retroaqciiT (ukuqmedi Zala).

regulirebis sistema warmogvidgeba Semdegnairad:

S

®

x

Δx

y

y>z

roca retroaqcia funqcionirebs normalurad, sistemidan gamosvla.

romelsac `dadgenili~ ewodeba (S) zemoqmedebs meore maregulirebel (R)

sistemaze, romelmac unda moaxdinos gadaxris, gadanacvlebis

kompensireba normasTan mimarTebaSi. igi am dros axorcielebs ∆X

adeqvatur koreqcias X Sesavalze retroaqciis saSualebiT. es moqmedeba

SeiZleba iyos gafarToeba an Semcireba imis mixedviT, igi standartze z(y

→ z) pataraa Tu didia (golopentia 1988:71).

am maregulirebel ukuqmedebas ewodeba retroaqcia anu `feed back~,

rac sityvasityviT niSnavs regeneracias an (retroalimentation). dareguli-

rebis sistema Camoyalibebulia dadgenili (S) sistemiT da

maregulirebeli (R) sistemiT. maregulireblis ukuqmedeba emateba

dadgenili sistemis Tavdapirvel mdgomareobas da Seadgens damatebiT

Sesavals, romelic SesaZlebelia gafarTovdes an Semcirdes.

amgvarad, efeqturi interaqcia ar aris qmedeba an reaqcia, romelic

erTi adamianidan meoreze gadadis, arc partniorTa urTierTqmedeba,

aramed sinqronuli procesi, romelic xorcieldeba or adamians Soris,

roca isini urTierToben.

b) komunikaciuri interaqcia

adamianTa Soris interaqcias mravali sxvadasxva naSromi eZRvneba.

maTi mizania Semecnebis warmoqmnis meqanizmis modelizeba, romelic

interaqtantTa Soris saubrisas erTdroulad xorcieldeba. k. brasakis

(brasaki 2001:43) azriT, saqme exeba intersubieqturi fenomenis –

urTierTgagebis - gaTvaliswinebas, aRweras, gaanalizebas.

42

Page 43: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

sametyvelo formirebis mniSvneloba, romelic Seadgens verbaluri

interaqciis semiotikur xriks, ganzraxvas, aris dialogur paradigmaSi

Cawerili winadadebebis urTierToba. Cvens gonebaSi gamonaTqvamTa -

saubris sametyvelo formirebis mniSvnelobis Tanakonstruqciis ideas

aucileblad mivyavarT urTierTgagebis axal xedvamde. SemecnebiTi, kogni--

tiuri qmedebebis kvaldakval, romlebic aucileblad udevs safuZvlad

saubris msvlelobas, urTierTgageba (intercompréhension) ar unda gavigoT

rogorc ori individualuri Semecnebis ormxrivi Semowmeba; es aris

interaqciis im Semecnebis damuSaveba, romelic ganawilebulia inter-

aqtantTa mier STagonebuli Semecnebis or konfiguraciaze.

roca erT-erTi molaparake piri warmoqmnis gamonaTqvams, mas (gamo-

naTqvams) ganixilavs msmeneli: es ganxilva xorcieldeba mxolod

msmenelis mier. misi mizania, ipovos, aRmoaCinos, gamoaaSkaravos is

Sinaarsi, romlis gadacema ganizraxa molaparake pirma. komunikaciis

koduri (codiques) da daskvniseuli (inferentiels) modelebi iTvaliswineben

msmenelis mier gamoyenebuli ganxilvis saxes. saqme exeba dekodirebasa Tu

daskvniT samuSaos. ganxilva efuZneba warmoqmnil gamonaTqvams. meqanizmi

Semdegia:

1. molaparake flobs garkveul komunikaciur ganzraxvas;

2. igi warmoqmnis mniSvnelobis matarebel gamonaTqvams;

3. msmeneli aRiqvams am gamonaTqvams da `ganixilavs~ mas;

4. ganxilvis Semdeg igi poulobs, amoicnobs ganzraxul

mniSvnelobas.

aq SeiZleba, warmovadginoT Semdegi sqema:

gamonaTqvami

mniSvneloba msmeneli molaparake piri

amoicnobs mniSvnelobas gaaCnia komunikaciuri ganzraxva

43

Page 44: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

ganxilva `sworia~, roca arsebobs garkveuli kavSiri ganzraxul da

aRmoCenil mniSvnelobas Soris. aRsaniSnavia, rom aq ar aris laparaki

imaze, Tu ras exeba saqme: gamonaTqvamis sityvasityviT mniSvnelobas Tu

ara. samuSao garda koduri modelebisa SeiZleba Seicavdes irib aqtebs,

saubriseul CarTvebs (implicatures conversationnelles), magram es ar aris

mniSvnelovani. implicituroba aSkarad arsebobs am winaswar arsebuli

mniSvnelobis ganxilvaSi. am SemTxvevaSi amboben, rom Tanamosaubreebi

`ugeben erTmaneTs~. yvela kmayofilia: molaparake pirma aSkarad gadasca

mniSvneloba, msmenelma aRmoaCina is, rac saWiro iyo; maT erTmaneTs

gauges. rogoric ar unda iyos ganxilva, centrSia moTavsebuli

molaparakis is ganzraxva, romelic msmenelma unda gamoaaSkaravos,

moaxdinos misi interpretacia – dekodireba.

aq metad sainteresoa interaqciebis verbaluri aspeqti da meores

mxriv, saubarSi gamonaTqvamis warmoqmna (es aris qmedebis ganxorcieleba).

es qmedeba, romelsac uwodeben `metyvelebis aqts~, gamoisaxeba F(p)

formiT, sadac F ilokuciuri Zalaa, xolo p propozicionaluri Sinaarsi.

ilokuciuri logika, metyvelebis aqtTa Teoriis aqsiomatizacia

gvTavazobs pirobaTa erTobliobas metyvelebis aqtis warmatebuli

ganxorcielebisaTvis. am pirobebs `warmatebis pirobebi~ ewodeba. roca

molaparake piri axorcielebs pirobas, igi amas warmatebiT akeTebs, Tuki

igi asrulebs pirobaTaA garkveul ricxvs, (namdvili, WeSmariti gaxado

propozicionaluri Sinaarsi, iyo gulwrfeli, azriani gaxado Sepireba,

romelic momavalSi gamoTqmis momentTan iqneba mimarTebaSi). im faqts,

rom is Seasrulebs am Sepirebas, saerTo araferi aqvs am pirobebTan.

savsebiT SesaZlebelia, Sepirde – `me gpirdebi samuSao droze Sevasrulo,

zustad 2 saaTze~ – da ar Seasrulo Sepireba; ,,dakmayofilebis pirobebi”

akontroleben imas, rom piroba iqnas Sesrulebuli. amboben, rom piroba

Sesrulebulia, Tuki molaparake piri propozicionalur Sinaarss

WeSmarts gaxdis (is ar iqneba Sesrulebuli, Tuki igi samuSaos

Seasrulebs ufro gvian). dakmayofilebis pirobebi saSualebas iZlevian

ganxorcieldes metyvelebis aqtis perlokuciuri semantika (romelic

gamomdinareobs yvelanairi metyvelebis aqtis am ori semantikuri

Rirebulebis – warmateba da dakmayofileba – erTianobidan). Tumca es

arasakmarisia, raTa angariSi gauwios saubriseul gadabmas (enchaînement

44

Page 45: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

conversationnel). marTlac, mas gaaCnia zusti semantika, inarCunebs

statikurobas da ilokuciuri logikis msgavsad monologuria.

a.tronioni da d.kuloni ganixilaven interlokuciur logikas.

maTTan igi aerTianebs saubris ierarqiuli struqturebis Teoriasa da

zogad semantikas, romelic Seadgens Zalis (ilokuciuri Zala) logikur

Teoriasa da metyvelebis aqtebis propozicionalur Sinaarss iseve,

rogorc inter-ilokuciur urTierTobebs, romlebic myardeba am Tavi-

seburebebiT. Semdeg isini mokled ganixilaven ilokuciur Zalas,

propozicionalur Sinaarss da metyvelebis aqtebs (tronioni 2001:63).

bolos avtorebi warmogvidgenen oTxi tipis obieqtebs:

urTierTobebi (échanges), intervenciebi (interventions), struqturebi

(structures) da garigebebi (transactions). isini ZiriTadad erTmaneTTanaa

dakavSirebuli: garigeba Sesdgeba Canacvlebisagan, intervenciisagan da

ufro mcire Semadgenlobisagan, rogoricaa urTierToba da intervencia.

urTierToba Sesdgeba intervenciebisagan da intervenciebi ki – rTuli

metyvelebis aqtebisagan. minimaluri intervenciebi Seicaven metyvelebis

aqtebs an martiv Tu rTul ilokuciebs, xolo es ukanasknelebi

ganisazRvreba, rogorc propozicionalur Sinaarsze Zalebis damateba.

swored am oTxi tipis obieqtis garkveuli wesebiT manipulaciiT

cdiloben axsnan interlokuciur logikaSi interaqtantebis intuiciuri

codna da zogierTi metyvelebis TamaSis (jeux de langage) SemecnebiTi

efeqtebi. konkretulad es aris is arqiteqtura, romelic saubrisas

progresulad warmogvidgeba da romelic warmoadgens socialur da

kognitiur urTierTobebs TanamosaubreTa Soris.

analizi yovelTvis iwyeba centraluri kolonidan, sadac Cans

dialogSi SemTxveviT monawileTa kontribuciebis Semadgenlebi.

kontribuciebi iReben ilokuciur da kognitiur interpretaciebs.

ilokuciuri interpretaciebi Seesabameba metyvelebis aqtTa Zalebs,

romlebic sruldeba kontribuciisas. aq interpretaciaTa mikuTvneba

SemTxveviTi TanmimdevrobiT xdeba, magram es procesi erTdroulad

prospeqtiuli da retrospeqtiulia. gamonaTqvamis Tanamedrove

ilokuciuri interpretacia Seesabameba xSirad imas, rasac pragmatikaSi

uwodeben `gamonaTqvamis arss~ (sens de l'énoncé) da retrospeqtiuli

ilokuciuri interpretacia `molaparakis azrs~ (sens du locuteur), magram ara

45

Page 46: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

mTlianad, radgan molaparake piris mier gamoxatuli azri, mniSvneloba

stabilizirdeba saubrisas. centraluri kolonis SemTxveviTobebis

kognitiuri interpretaciebi aris im metyvelebis aqtebis propo-

zicionaluri Sinaarsi, romlebic ganxorcielebulia interaqtantTa mier

saubris msvlelobisas.

amgvarad, am TavSi Cven ganvixileT metad aqtualuri sakiTxi –

interaqcia, interaqciis tipebi da saxeebi. unda aRiniSnos isic, rom

sxvadasxva avtorebi mas ganixilaven sxvadasxvagvarad. Cven davinteresdiT

TiTqmis yvela mosazrebiT, SeviswavleT isini da warmovadgineT am TavSi.

amrigad, interaqcia aRniSnavs aqtTa Tanmimdevrul epizods da msmenelis

mier im aqtis Secnobas, romelsac asrulebs molaparake piri da am

ukanasknelis mier am Secnobis winaswar ganWvretas Soris damTxvevas. am

mxriv mniSvnelovania interaqciebis verbaluri aspeqti da saubarSi

gamonaTqvamis warmoqmna. interaqciisas mTavaria molaparakis is ganzraxva,

romelic msmenelma unda gamoaaSkaravos gamonaTqvamSi da moaxdinos misi

interpretacia – dekodireba. did rols TamaSobs interaqciisas

intuiciuri codna da molaparakisa da msmenelis SemecnebiTi efeqtebi -

kognitiuro interpretaciebi. aRsaniSnavia agreTve ilokuciuri logika da

,,warmatebis pirobebi”. roca molaprake piri axorcielebs metyvelebis

aqts, igi warmatebulia, Tuki danapirebi Sesruldeba. ,,dakmayofilebis

pirobebi” akontroleben imas, rom piroba iqnas Sesrulebuli.

centraluri mniSvneloba eniWeba analizis dros saubris arqitequras da

TanamosaubreTa Soris socialur da kognitiur urTierTobebs.

46

Page 47: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

I I n a w i l i

1. diskursi

komunikaciur lingvistikaSi da Tanamedrove socialur

mecnierebebSi erT-erTi mniSvnelovani kategoriaa diskursi.

Tavdapirvelad unda iTqvas, rom am termins (diskursi) gaaCnia mravali

mniSvneloba:

1. diskursi, rogorc frazaTa erToblioba;

2. rogorc organizebul winadadebaTa erToblioba;

3. rogorc gamonaTqvamis Sedegi (résultat de l'énonciation).

sxvadasxva SemTxvevaSi diskursi xan teqstualur lingvistikaSi

Seiswavleba, xan gamonaTqvamis lingvistikaSi (linguistique énonciative), xan

ritorikaSi da xan pragmatikaSi. magram am SemTxvevaSi siRrmiseuli idea

mokled ase gamoixateba: diskursi aris erToblioba, romlis mniSvneloba

ar gamomdinareobs misi Semadgeneli nawilebis mniSvnelobaTa damatebiT

an CanacvlebiT.

unda aRiniSnos, rom sxvadasxva avtorebi sxvadasxvagvarad udgebian

diskursis problemas. a.J. greimasma da i. kurtesma diskursi axsnes,

rogorc semiotikuri procesi, romelic diskursuli praqtikebis

gansxvavebul saxeebSi xorcieldeba (greimasi 1986: 102); roca saubaria

diskursze, pirvel rigSi mxedvelobaSi aqvT enobrivi qmedebis

(werilobiTi an zepiri) organizaciis specifikuri xerxi an wesi. silvi

diurerisa da klod tomases azriT, swored diskursis aqtebi Seadgenen

sametyvelo analizis mniSvnelovan instruments da warmoadgenen saubris

minimalur erTeuls (l'unité minimale de la conversation) (diureri 1999:11).

Jak fontanili Tvlis, rom diskursSi azris fiqsireba SeiZleba

transformaciis saSualebiT (fontanili 1998:77). diskursi aris analizis

instancia, sadac produqcia (production), e. i. gamoTqma (énonciation) ver

gamoiyofa Tavisi produqtisagan (produit), gamonaTqvamisagan (énoncé).

kristian beilonis azriT, sityva diskursi polisemiuri terminia:

zogi Tvlis, rom igi Zalze SezRuduli cnebaa, zogi ki mas "teqstis" an

"gamonaTqvamis" usicocxlo sinonimad miiCnevs (beiloni 2002:235).

terminologiuri problemis gadasaWrelad SeiZleba CamovTvaloT am

terminis eqvsi lingvisturi mniSvneloba:

47

Page 48: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

1. struqturul lingvistikaSi sosiuriseuli metyvelebis (parole)

sinonimi;

2. frazaze maRali ganzomilebis mqone (transphrastique) lingvisturi

erTeuli; Setyobineba aRebuli globalurad; gamonaTqvami;

3. frazaTa gadabmis wesebis erToblioba, romelic Seadgens

gamonaTqvams (aq z. harisis mosazrebas veyrdnobiT) (beiloni 2002:237);

4. is, rac upirispirdeba gamonaTqvams: "gamonaTqvami aris or

semantikur xarvezs, cariel Sualeds (blancs), komunikaciis or

dabrkolebas Soris gamoTqmul frazaTa rigi; diskursi ki aris

diskursuli meqanizmis TvalsazrisiT ganxiluli gamonaTqvami, romelic

mas apirobebs".

5. yoveli gamoTqma, romelic gulisxmobs molaparake pirsa da

msmenels da pirvelTan meoreze zegavlenis moxdenis survils;

6. is, rac upirispirdeba enas; maSasadame, ena upirispirdeba, rogorc

elementTa dasrulebuli, SedarebiT stabiluri mTlianoba diskurss. es

ukanaskneli warmoadgens adgils, sadac xorcieldeba qmnadoba (créativité);

es aris gauTvaniswinebeli konteqstualizacia, romelic enis erTeulebs

axal Rirebulebebs aniWebs.

bolo wlebSi gamoiyeneba diskursis Semdegi mniSvnelobebi:

metyveleba situaciaSi (parole en situation) da teqsti (kristeva 1969:58).

pirveli mniSvneloba SeiZleba Segvxvdes kvlevebSi metyelebis

eTnografiaze; meore mniSvneloba ufro zogadad gamoyeneba diskursis

analizSi da teqstis gramatikaSi.

e. benvenistis azriT, diskursi aris gamoTqmis (énonciation) saxe,

romelic gulixmobs molaparakisa da msmenelis interaqcias gamoTqmis

procesSi (benvenisti 1966:78).

m. makarovi diskurss ganixilavs, rogorc Cveulebriv adamianur

metyvelebas (makarovi 2003:86). diskursi aris socialuri qmedeba realuri

samyaros pirobebSi da ara abstraqtul-Teoriuli konteqsti an

laboratoriuli eqsperimentis produqti.

misi azriT, diskurs - analizis erT-erTi maxasiaTebeli is aris,

rom igi dainteresebulia ritorikuli, argumentaciuli struqturebiT

metyvelebis nebismier JanrebSi: politikuri debatebidan dawyebuli

yoveldRiuri saubrebiT damTavrebuli. igi iRebs ufro da ufro

48

Page 49: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

kognitiur mimarTulebas, cdilobs metyvelebis SeswavliT gadawyvitos

sakiTxebi adamianis gare da Sida samyaros, arsebobisa da azrovnebis,

individualurisa da socialuris urTierTqmedebis Sesaxeb (fontanie

1977:85; gofmani 1987:17; fontanili 1998:36). igi Seiswavlis iseT kognitiur

fenomenebs, rogoricaa codna, rwmena da warmodgena, faqti, sinamdvile da

Secdoma, azri da Sefaseba, problemebis gadaWris procesebi, logikuri

azrovneba, argumentacia.

m. makarovi gamoyofs iseT avtorebs, rogorebicaa stabsi, Sifrini,

Steineri, veltmani, romlebic Tvlian, rom diskursi aris ,,ena”; igi

winadadebis an Sesityvebis maRla dgas (makarovi 2003:89). diskursi aris

ori an meti winadadeba, romelTa Soris arsebobs azrobrivi kavSiri.

funqcionalistebis gansazRvrebiT es aris enis nebisieri gamoyeneba,

enis funqciis Seswavla farTo socio-kulturul konteqstSi.

zogierTi lingvisti diskurss ganixilavs, rogorc xazgasmiT

sametyvelo urTierTqmedebis interaqciul saSualebas.

diskursi aris yvelaferi is, rac iTqmeba, iwereba anu sametyvelo

qmedeba.

zepiri diskursi aris `sityvebis dineba prosodiul sivrceSi~

(zubkova 1989:86), sadac didi mniSvneloba eniWeba danawevrebul sityvaTa

SeTanxmebas pauzebTan, intonaciasTan, xmamaRlobasTan. es ki saSualebas

gvaZlevs diskursTan mimarTebaSi frazebis funqciebze vimsjeloT.

diskursis interpretatorisaTvis mniSvnelovania prosodiuli

komponenti. mas gaaCnia didi semiotikuri da fsiqologiuri datvirTva:

metyvelebis melodia, tempi, riTmi, xmamaRloba – yvelaferi es gamoiyeneba

zepirmetyvelebaSi azrebis formirebisaTvis. intonacia mniSvnelovania

zepirmetyvelebaSi, xolo sasveni niSnebi – damwerlobisaTvis.

komunikaciis paralingvisturi elementebic saintereso da

aRsaniSnavia. adamiani iyenebs artikulaciur-fiziologiur aparats, xmasa

da sunTqvas. paralingvisturi elementebi gamoyofen damoukidebel

segmentebs – molaparake metyvelebas wamiT wyvets, raTa, magaliTad

gaicinos an amoisunTqos. aseve isini edeba verbalur signals – roca

vinme icinis laparakisas.

eqstralingvisturi elementebis sistemaSi moyvana Znelia: garda

mimikisa, kinesikisa (kinésique) da proqsemikisa (proxemique) (artikulaciuli

49

Page 50: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

myesovani da muskularuli elementebis erToblioba). aq saqme exeba

praqtikulad yvela viTarebasa da movlenas, romelic Tan axlavs

urTierTobis aqts. yvela am movlenis, situaciis dafiqsireba gaarTulebs

metyvelebis aRweras (mengeno 1987:34; labovi 1978: Tavi8).

diskursi dasawyisSive gvaZlevs misi interpretaciis sazRvrebs da

gansazRvravs tonalobas musikaluri gasaRebisa da notebSi alteraciis

niSnebis msgavsad.

g.giomi da z.harisi ase gansazRvraven diskurss: `diskursi~ aris

metyvelebis gamoyeneba praqtikul situaciaSi, faqtiuri aqti, romelic

kavSirSia sxva aqtebTan (es SeiZleba iyos metyvelebis aqti an ara),

romlis nawilsac Seadgens igi (beiloni 2002:237).

Jan-klod beakos TvalsazrisiT, diskursuli Janri aris

komunikaciis Cveulebrivi, metalingvisturi warmodgenis forma; igi Sedis

saerTo codnaSi, gamomdinareobs lingvisturi aRwerebidan; diskursuli

Janri aris gamonaTqvamisagan, teqstisagan, metyvelebis aqtisagan,

teqstebis tipisagan gansxvavebuli verbaluri obieqti (beako 2004:111).

Janrebi marto literaturul teqstebs ar axasiaTebs, aramed Seadgenen

socialuri komunikaciis analizis kategorias. es aris metyvelebis

socialuri gamoyeneba, verbaluri komunikacia. yoveldRiuri sametyvelo

situacia moicavs auditorias, romelic garkveulwilad organizebulia

da yoveldRiuri patara Janrebis repertuars warmoadgens. isini

mniSvnelovania socialuri komunikaciisaTvis. sakomunikacio sazogadoebas

d.haimsi Semdegnairad gansazRvravs: `es aris is sazogadoeba, romelic

flobs garkveul wesebs. isini warmarTaven metyvelebis msvlelobasa da

interpretacias. wesebi marTaven sul mcire erTi lingvisturi variaciis

interpretacias~ (beiloni 1996:245). es wesebi gamoixateba komunikaciis

movlenebis saxiT (speech events), romlebic orientirebuli arian

diskursul Janrze. molaparake pirebi diskursuli Janrebis saSualebiT

iyeneben enas da maTi es unari gamomdinareobs Cveulebrivi

metalingvistikidan (barti 1980:110).

aRsaniSnavia, rom diskursis cneba warmoadgens `sityvaTa gamofenas~

(scène des paroles), romelic moicavs iseT minimalur wyvilebs, rogoricaa

dasturi-Sepasuxeba (Sesityveba) (assertion/objection) da kiTxva/pasuxi.

diskursis cnebaSi, p.budonis azriT, ZiriTadad arsebobs erTi mxriv,

50

Page 51: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

formebi, romlebic saSualebas aZleven polemikurad Camoayalibon

`argumentirebuli sityva~ (budoni 2000:63). amas osvald diukrom uwoda

argumentatiuli makavSireblebi: `magram, Tumca, mainc, miuxedavad amisa~,

romlebic aseve cnobilia `logikuri koneqtorebis” (makavSireblebis)

saxeliT da meore mxriv, kontenusebi (contenus), romlebic miemarTeba

samyaros Secnobas (dukro 1987:113). amgvarad, diskursi Sesdgeba

damokidebulebaTa, midgomaTa simravlisagan, romlebic Seicaven

Sesabamisobebs: predikatiuli, TxrobiTi, naratiul-deskrifciuli,

teqstualuri. isini Tavis mxriv Seicaven siRrmiseul, yvelaze

abstraqtul Sesatyvisebs, rogoricaa droiseuli aspeqtiseuli,

foriseuli (phore-anaphore, cataphore, tropes). diskursi, rogorc

mravaljeradi gamoTqmis saSualeba (lieu d'édonciation pluriel) im

Sesabamisobebis simravles iwvevs, romlebic Cven unda movaTavsoT

urTierTobaTa (relations) qselSi. es Sesabamisobebi (droiseuli,

aqtantiseuli - actantialité), amgvarad, qmnian diskursuli jaWvis Semadgenel

polusebs, romlisganac TiToeuli gamonaTqvami (romelic gamomdinareobs

am moqmedebebidan) qmnis gansxvavebuli Rirebulebis sinTezs.

argumentaciuli makavSireblebis SemTxvevaSi jaWvSi gamoiyofa

argumentaciuli ko-orientaciis an anti-orientaciis mixedviT diskursis

formebi: `Tumca, mainc, nadvilad, winaaRmdeg SemTxvevaSi, yovel

SemTxvevaSi, saboloo jamSi~ - aris gamonaTqvamebi, romlebic

argumentirebul segmentebs gamoxataven, punqtebad alageben maT. aseve

arsebobs diskursis kontenusebi, romlebic Seadgenen Semecnebis

warmodgenas, rom TiToeul Tanamosaubres gaaCnia orive SemTxvevaSi

sakuTari samyaro. aq saqme gvaqvs kadris problemasTan imitom, rom

laparakoben semantikur an kognitiur kadrebze, romlebic sagnebis,

scenebis, azrebis identifikaciis, klasifikaciis, arsis Seswavlis

saSualebas iZlevian. am kadrebis cnebas mivyavarT iqamde, rom

mxedvelobaSi iReben aspeqtualur, droiseul, aqtantiseul

kategorizacias, romelic azustebs diskursuli formebisa da

kontenusebis urTierTobebs (bordroni 2000:74).

diskursi SeiZleba, miviCnioT, rogorc molaparakeba. es misi

struqturisa da funqcionirebis ukeT Cawvdomis saSualebas iZleva. am

koncefcias mivyavarT diskursis warmodgenis globaluri modelis

51

Page 52: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

Seqmnisaken. igi saSualebas gvaZlevs gadaWras sxvadasxva problemebi,

rogoricaa anafora, referencia, elifsi da diskursis zogadi Tema iseve,

rogorc mosalodneli gadaxvevebis aSkarad Cveneba.

diskursis analizi SeiZleba ori Semadgenlis meSveobiT:

ierarqiuli da funqcionaluri analizi, romelTa Sorisac cdiloben,

Camoayalibon ormagi Sesabamisoba. aq mTavaria inetraqtiuli da

interaqcionaluri damatebis principi, raTa axsna pirveli diversia,

romelic SeiZleba gamoCndes diskursSi da lokaluri SeTanxmebebi,

romlebic aqedan gamomdinareobs da aseve meore globaluri SeTanxmeba,

romelic diskursis daxurvis saSualebas iZleva.

ierarqiul analizSi ganasxvaveben sam ZiriTad dones:

1. metyvelebis aqti – es aris molaparakis mier warmoqmnili yvelaze

mcire erTeuli da asocirebulia winadadebasTan.

2. urTierToba (échange) – es aris interaqciis Semadgeneli yvelaze

mcire erTeuli. igi Seicavs gansxvavebul molaparake pirTa sul mcire

or metyvelebis aqts; is minimaluria, Tuki Seicavs mxolod or

sametyvelo jers.

3. Careva (implication) – urTierTobis TiToeuli Semadgeneli aris

Careva. igi SeiZleba iyos martivi – Sesdgebodes erTi metyvelebis

aqtisagan an erTi molaparake piris ramdenime metyvelebis aqtisagan da

rTuli – mas Semohyavs gansxvavebul molaparake pirTa ramdenime

metyvelebis aqti.

rac Seexeba funqcionalur analizs, urTierTobis elementebs Soris

ganasxvaveben iseTebs, romelTac gaaCniaT `dawyebiTi ilokuciuri

funqcia~ (beiloni 1996:241) da iseTebs, romelTac gaaCniaT `reaqtiuli

ilokuciuri funqcia~; pirvelebi iZlevian uflebas an Tavs gvaxveven

(Tanamosaubreebis) Sebrkolebebs (daTanxmeba, informaciis moTxovna,

dasturis Txovna, ukan daxeva, mowodeba...) maSin, roca meoreebi

pozitiuria an negatiuri imis mixedviT, akmayofileben Tu ara wina

implikaciis lokuciur funqcias. bolos rTuli implikaciis SemTxvevaSi

interaqciuli funqciebi saSualebas mogvcemen mkafiod axsnan mTavar

aqtTan mimarTebaSi daqvemdebarebuli Semadgenlis argumentaciuli roli

(gamarTleba, komentari, axsna, daTmoba...): argumentaciul markerebs aq

52

Page 53: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

didi mniSvneloba eniWebaT, radgan isini miuTiTeben mocemuli

interaqciuli funqciis metnakleb markirebulobas.

diskursis cnebas gaaCnia ramdenime dabrkoleba, rogorc saerTo

mniSvnelobis mqone yvela im cnebas, romelsac iyeneben teqnikuri

mniSvnelobiT. zogjer es aris metyveleba situaciaSi, zogjer

konteqstualuri TvalsazrisiT, zogjer intenciis pragmatikiT.

zogierTma lingvistma cotaTi gansxvavebuli gansazRvreba mogvca. emil

benvenisti wers, rom fraza aris lingvisturi analizis bolo safexuri

(benvenisti 1966:120). igi aRniSnavs, rom fraza ganusazRvreli modelia,

usazRvro variaciaa - moqmedebaSi myofi metyveleba; fraziT Cven

vcildebiT niSanTa sistemas da SevdivarT sxva samyaroSi, enis, rogorc

komunikaciis instrumentis samyaroSi, xolo misi gamoxatuleba aris

diskursi.

amrigad, diskursi, metyvelebis gamoyeneba ar gamomdinareobs viwrod

mxolod sociologiidan. misi gamoyeneba warmogvidgens Ria da

ganusazRvrel horizonts. erTi pirovnebis mier garkveul garemoSi

warmoTqmuli fraza SeiZleba sxvadasxva TvalsazrisiT ganvixiloT. Ees

Tvalsazrisebi gadaikveTeba: pirovnuli ambavi (l'aventure personnelle) imisa,

vinc warmoTqvams mas, moqmedebis epizodTa Sesatyvisoba, socialur

normebTan Sesabamisoba, urTierTobebi, romlebsac amyareben

Tanamosaubreebi erTmaneTTan.

a) diskursis analizi

diskursis analizi moicavs enobrivi urTierTobebis

sociokulturul, interaqciul mxareebs. k.beiloni ambobs, rom

`diskursis analizi aris yoveldRiuri, banaluri saqmianoba; yoveli

individi aanalizebs Tavis gazeTs, werils, romelic miiRo, mezobel

magidasTan saubars, diskurss radioSi. is amas imitom akeTebs, rom es

sityvebi da teqstebi TiTqos sxva, ara uSualod xelmisawvdom

mniSvnelobas Seicaven da miemarTebian iseT Tanamosaubreebs, romelTa

identificireba rTulia. teqstis yoveli wakiTxva an mosmena aris

diskursis anlizi. yoveli gagonili sityva an wakiTxuli teqsti iseTi

informaciuli Setyobinebebis saxiT ar warmogvidgeba, romelTa

53

Page 54: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

mniSvneloba iqneba erTgvarovani, uSualod xelmisawvdomi da

orazrovnebis gareSe identificirebuli adresatisaken~ (beiloni 2000:237).

m.gravici Tvlis, rom `diskursis analizi aris kvleva, romelic

miznad isaxavs, gamoyos lingvisturi analizis meSveobiT teqstis

warmoqmnis pirobiTobebi. viwro interpretaciiT igi SeiZleba SevadaroT

Sinaarsis analizs, romelic raodenobrivi SedegebiT Semoifargleba.

magram Sinaarsis analizi ufro farTo gagebiT gamoiyeneba~ (gravici

1996:577).

diskursis analizi adasturebs, rom mkveTrad gamoxatuli

diqotomia mecnierebis obieqts (ena) da molaparake subieqtis

Tavisuflebas (metyveleba) Soris sosiuriseuli koncefciebis Sedegia.

diskursis analizi `metyvelebas~ (parole) cvlis `diskursiT~.

o.diukro gvTavazobs diskursis Teorias, romelsac uwodeben

`diskursis kanonebs~ (diukro 1987:310). isini warmoadgenen pirobiTobebs,

romlebic garkveuli TamaSis wesTa analogiuria: vinc monawileobs

TamaSSi, Tanxmdeba wesebze, Tu ara da mas miiCneven TaRliTad. aseve isic,

vinc iyenebs enas, metyvelebas, marginalizaciis SiSiT emorCileba mis

kanonebs.

pirveli aris gulwrfelobis kanoni (loi de sincérité). unda iTqvas

mxolod simarTle, is, rac miaCniaT WeSmaritebad. aq saqme exeba im

SemTxvevas, roca msmeneli Tvlis, rom molaparake piri simarTles ambobs.

gamonaTqvami – `il fait beau~ – aris amindis aRwera. es interpretacia

eqspliciturad arafers ar efuZneba. am pirobiTobis gareSe aranairi

komunikacia ar Sedgeba. tyuilis Tqmac ki SeuZlebeli iqneba, radgan

msmeneli ar daujerebs molaparake pirs apriorulad. magram igi

Rirebulia maSin, roca metyvelebas gaaCnia deskrifciuli funqcia (adami

2001:120).

meore aris interesis kanoni (loi d'intérêt), romlis mixedviTac ar unda

vuTxraT sxvas is, rac Cven ar gvainteresebs. amgvarad, unda vuTxraT is,

rac mas ainteresebs. amiT aixsneba ucxosTan saubris wamowyebis sirTule.

roca ar ician, ra elaparakon sxvas, arsebobs e.w. yvelgan gamavali Temebi

da yvelaze mosaxerxebeli gacnobisaTvis, saubari amindze (amindi – sicxe,

sicive, wvima, mze – exeba yvelas). magram arseboben privilegirebuli

pirebi, romlebic Tavidan icileben am moTxovnilebebs. isini arian

54

Page 55: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

xelisuflebis pirebi, romlebic TavianT metyvelebas yvelas Tavs axveven,

TiTqos TavisTavad sainteresoa. aRsaniSnavia, rom interesis sfero

gansxvavdeba sqesis mixedviT, qalebs sxva interesis sfero aqvT –

bavSvebi, samzareulo an sayidlebi, mamakacebs ki sxva – samuSao,

fexburTi.

mesame aris informatiulobis kanoni (loi d'informativité). gamonaTqvamma

adresats unda miawodos is informacia, romelic msmenelma ar icis.

winaaRmdeg SemTxvevaSi molaparake piri mas Seedaveba – `me es ukve vici~

an `Sen me axals arafers meubnebi~ (Tumca isic unda iTqvas, rom amindze

saubrisas axals arafers eubnebian Tanamosaubres). Tumca kargad

formirebuli diskursi axal informaciasTan erTad Zvelis gaxsenebasac

unda Seicavdes. Zalze didi axali informacia scdeba msmenelis

SeTvisebis unars da xels uSlis gagebis process. am TvalsazrisiT

lingvistebi ganasxvaveben `Temasa~ da `remas~. `Tema~ aris ukve nacnobi,

xolo `rema~ – siaxle. k. beilonis azriT, `subieqtian enebSi, rogoricaa

franguli, arsebobs naTesaoba qvemdebaris nawilsa da Temas Soris,

predikatul nawilsa da remas Soris~ (beiloni 2002:208).

meoTxe es aris `amomwuravobis kanoni (loi d'exhaustivité). igi apirobebs

imas, rom molaparake pirma mogvces mocemul sferoSi simarTlesTan

Sesabamisi maqsimaluri informacia.

mexuTe aris sapirispiro litotesis kanoni (loi de litote). igi

mdgomareobs imaSi, rom Tqva imaze naklebi, vidre gulisxmob. amgvarad,

roca ximena eubneba rodrigos `Va, je ne te hais point” (Corneille, le ,,Cid”, Gallimard,

Paris, 1993), es realurad niSnavs imas, rom mas igi uyvars da rodrigo amas

zustad ase igebs.

aqve unda movixsenioT g.p. graisis (beiloni 2002:210-212) saubriseuli

maqsimebi (les maximes conversationnelles). es aris kanonebi, romelsac unda

daemorCilos dialogis yvela monawile. saubrisas Tanamosaubreebi

ebmebian koleqtiur qmedebaSi. TiToeul maTgans unda gaaCndes meoris

imedi, raTa saubari kargad warimarTos. isini unda icavdnen wesebs,

romlebic sametyvelo logikis nawils Seadgenen. graisis maqsimebia: 1)

raodenobis – informacia unda iyos informaciuli, ar unda iyos imaze

metad informaciuli, vidre saWiroa; 2) xarisxis – informacia unda iyos

WeSmariti, ar unda iTqvas is, rac eCvenebaT mcdarad, ar unda iTqvas is,

55

Page 56: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

razec adeqvaturi informacia ar gaaCniaT. 3) urTierTobis – informacia

unda iyos Sesabamisi; 4) modalobis – naTlad unda gamoiTqvas

informacia; sxvadasxva maqsimebi – ar unda ilaparakon bundovnad, Tavidan

aicilon orazrovneba, iyvnen lakonurebi da azri gamoxaton

Tanmimdevrulad.

rac Seexeba diskursis aqtebs, es aris saubriseuli analizis erT-

erTi mniSvnelovani instrumenti, saubris minimaluri erTeulebi.

j.serlisa da j.ostinis kvlevebis Sedegad miRebulia, rom yoveli

gamonaTqvamis globaluri Sinaarsi Sesdgeba ori Semadgenlisagan:

a) propozicionaluri Sinaarsi da b) ilokuciuri mizani (Zala an

Rirebuleba) (serli 1986:253). ilokuciuri mizani saSualebas aZlevs

gamonaTqvams Tavisi adgili daikavos komunikaciis situaciaSi, anu

funqcionirebdes, rogorc diskursis aqti. amgvarad, erTsa da imave

winadadebas, erTsa da imave Sinaarss SeiZleba mivaniWoT Zalze

gansxvavebuli ilokuciuri miznebi da warmovqmnaT gansxvavebuli

gamonaTqvamebi. gamonaTqvamis gasagebad sakmarisi ar aris mxolod misi

propozicionaluri Rirebulebis gageba, aramed aseve saWiroa misi aqtis

Rirebuleba.

e.benvenisti Tvlis, rom `mas Semdeg, rac molaparake iyenebs enas,

raTa zegavlena moaxdinos garkveulwilad Tanamosaubris qcevaze, igi

amisaTvis flobs funqciaTa aparats. es aris kiTxva, Sedgenili gamoTqma,

raTa gamoiwvios pasuxi. aseve uwyeba: brZanebebi, dasturi, romelic

Seadgens diskursis makro-aqts. sintaqsuri wyobiT iseve, rogorc

intonaciiT igi miznad isaxavs rwmenis gadacemas; igi gamoTqmis aqtSi

gamoxatavs molaparakis arsebobas, mas gaaCnia specifikuri instrumentebi,

romlebic mas gamoxataven an mas Seicaven, sityvebi "oui" an "non"

pozitiurad an negatiurad adastureben winadadebebs. dasturis nawilakis

"non", winadadebis nawilakis "oui" statusi gaziarebulia im formebis mier,

romlebic gamomdinareoben gamoTqmidan” (benvenisti 1966:86).

e.benvenisti da sxva lingvistebi miiCneven dasturs, kiTxvas da

brZanebas, rogorc inteleqtualuri diskursis aqtebs. cxadia, rom roca

kiTxva moiTxovs pasuxs, saqme exeba interlokuciur aqts. faqti, rom

dasturi Seadgens diskursis aqts, romelic iseve Zlierad aris

interlokuciuri, rogorc kiTxva, rom saqme exeba aqts, romelic mouxmobs

56

Page 57: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

reaqcias, romelsac SeuZlia miiRos pasuxis Rirebuleba, Zala an ufro

vrclad negatiuri an pozitiuri Sefaseba.

rac Seexeba brZanebas, igi aseve Carevis (interférence) warmomSobia.

brZanebaze pasuxi, Tuki es ukanaskneli ar warmoadgens dazustebas an ar

Seadgens davis obieqts, iRebs moqmedebis formas. magram Tuki vecdebiT,

gavcdeT interaqciis viwrod verbalur koncefcias, raTa CavTvaloT, rom

igi Sedgeba sityvebisa da Jestebisagan, an aRmniSvneli qcevebisagan, maSin

SegviZlia vTqvaT, rom moqmedeba, romelic mwyobrSia, Seadgens "pasuxis"

formas. marTlac, pragmatuli TvalsazrisiT gansxvaveba Tqmis moTxovnis

da gakeTebis moTxovnas Soris sustia. amitom brZanebas amsgavseben

kiTxvas.

diskursis aqtis pozicia jaWvSi gadamwyvet zegavlenas axdens mis

Rirebulebaze. amgvarad, roca dasturi mosdevs SekiTxvas, igi iRebs

pasuxis Rirebulebas; piriqiT, roca dasturi mosdevs meore dasturs, igi

iRebs kontr-dasturis Sefasebis anu uaryofis Rirebulebas. amgvarad,

gamovyaviT diskursis aqtis ori didi kategoria: kiTxva da dasturi.

b) Sesabamisobis cneba da kohezia / koherencia

diskursis analizis anglo-saqsonuri midgoma yuradRebas

amaxvilebs diskursis Sida Taviseburebebze, rogoricaa kohezia,

koherencia da Sesabamisoba.

sperberi da vilsoni adastureben, rom Sesabamisobis cneba viwrod

aris damokidebuli konteqstze, anu gamoTqmis momentSi konkretul

situaciaze (sperberi 1989:146) (magaliTad, roca meubnebian TGV modis,

Sesabamisi iqneba, Tuki me velodebi vinmes, magram es CemTvis umniSvnelo

iqneba, Tuki me sadgurTan SemTxveviT vimyofebi). roca mocemulia

winadadeba, misi interpretaciisaTvis garkveuli codnaa aucilebeli. maT

uwodeben e.w. "konteqstualur varaudebs" (les présuppositions contextuelles).

xolo daskvnebi, romlebic mocemuli winadadebis interpretaciis

saSualebas gvaZlevs, iqneba "konteqstualuri implikaciebi" (les implications

contextuelles). g.p. graisi Tvlis, rom implikaciebi xels uwyoben im azrisa

da mniSvnelobis arabukvaluri aspeqtebis aRweras, romlebic ar

ganisazRvrebian uSualod enobrivi gamonaTqvamebis konvencionaluri

struqturiT, anu is rac igulisxmeba, razec miuTiTeben (graisi 1982:185).

57

Page 58: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

ganasxvaveben konvencionalur implikaciebs (conventional implicatures),

romlebic ganisazRvreba gamoyenebuli sityvebis mniSvnenolobiT da aseve

komunikaciur implikaciebs (conversational implicatures), romlebic

ganisazRvrebian urTierTobis ZiriTadi principebiT. idealur SemTxvevaSi

partniorebi icaven urTierTobis yvela postulats da igives elodebian

Tanamosaubrisgan. Tumca SeiZleba gverdi auaro ama Tu im postulats;

farulad anu Tanamosaubris motyuebiT, an Riad gaakeTo maTi ignorireba;

aRmoCnde konfliqtis situaciaSi; gamoiyeno romelime sxva postulati –

misi darRvevisas msmeneli inferenciulad gamoTvlis mis implikacias (anu

igi CaTvlis, rom faruli azris gadacemis survilma aiZula igi

(molaparake piri) daerRvia erT-erTi postulati) - aq ZiriTadad

eyrdnobian g.p. graisis kooperaciis cnebas).

ZiriTadad gamoiyofa Sesabamisobis mixedviT TanamosaubreTa Soris

"ormxrivi Secnoba". graisi yuradRebas amaxvilebs mxolod Tavisi

Sesabamisobis cnebis (pertinence) intuiciur aspeqtebze.

k.beiloni Tvlis, rom yoveli gamonaTqvami warmoadgens winadadebas,

romelsac sul mcire erTi konteqstualuri implikacia mainc gaaCnia

msmenelisaTvis xelmisawvdom konteqstSi (beiloni 2002:240).

amgvarad, Sesabamisoba aris am daskvnebis realizaciisaTvis saWiro

Zalisxmeva. es saWiro Zalisxmeva ZiriTadad damokidebulia sam faqtorze:

gamonaTqvamis sirTule, konteqstis moyvaniloba, konteqstis informaciis

xelmisawvdomoba.

bolos roca konteqstis cneba ar aris zustad gansazRvruli,

mniSvnelovania is, Tuki erTi informacia ufro Sesabamisia, vidre meore.

molaparake pirma, romelic icavs Sesabamisobis cnebas, unda airCios

SesaZlebel gamonaTqvamTa Soris erT-erTi, romelic meti

konteqstualuri implikaciebis saSualebas iZleva yvelaze mcire da

msmenelisadmi advilad xelmisawvdom konteqstSi.

diskursis TvalsazrisiT, arsebobs diskursuli koherencia an

teqstualuri koherencia an kidev kohezia. es gamonaTqvamebi aRniSnaven

maxasiaTebelTa im erTobliobas, romelic diskurss xdis adeqvaturs. igi

miCneulia, rogorc mTlianoba, romelsac mivyavarT warmatebul

komunikaciur aqtamde. terminebi kohezia da koherencia orive

gamomdinareobs laTinuri zmnidan "cohaereo" (cum+haereo), rac niSnavs iyo

58

Page 59: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

dakavSirebuli, SeerTebuli, Sezrdili, iyo erTad, miemxro. teqsti

koherentulia, Tuki misi iterpretacia SeuZliaT maT, viskenac mimarTulia

igi. koherenciisa da koheziis sfero problemas wamoWris. faqtiurad

koherencia lingvisturi saSualebebiT xorcieldeba, magaliTad,

rogoricaa mesame piris nacvalsaxelis anaforuli gamoyenebisas.

magaliTad: "Jean est sportif; Il a participé à trois compétitions", an samyaros SecnobiT,

rogorc amas uwodeben enciklopediuri codniT _ "Puis-je avoir comme entrée

une foie gras? -canard ou oie?" dialogi gasagebia yvela im pirovnebisaTvis, vinc

icis, rom batis RviZlzea laparaki.

lingvistebi gansxvavebul pasuxebs iZlevian zemoT moyvanil

kiTxvebze. a.J.greimasi gvTavazobs cnebas "izotopia", romelic

mTlianobaSi niSnavs "diskursis Sida koherencias" (gremasi 1987:191).

diskursisaTvis an teqstisaTvis yvelaze didi erTeuli, romlis

daxasiaTeba SeiZleba formaluri TaviseburebebiT aris fraza,

gamonaTqvami. met-naklebi eqspliciturobiT ZiriTadad substanciis

kriteriumebs efuZnebian (teqstis an dialogis sivcobriv-droiseuli

situacia, monawileTa Secnoba, garkveuli Temis uwyvetoba). amgvarad,

roca gadadian gamonaTqvamidan ufro did gamonaTqvamze - formidan

substanciaze, semoitikaSi meTodis radikaluri rRveva SeimCneva. am

rRvevis Tavidan asacileblad a.J. greimasi cdilobs, gansazRvros

semantikuri kriteriumebiT is, rasac uwodeben transfrazuli erTeulebis

(unités transphrastiques) "izotopias" (greimasi 1986:91). es izotopia

gamonaTqvamidan gamonaTqvamSi zogierTi semantikuri elementebis

gameorebas warmoadgens. diskursis erTeulebs aerTianeben semantikuri

erTeulebi. isini greimasma gamoyo sememebSi (sémèmes - semaTa

erToblioba) da romelTac is klasemebs uwodebs.

d.mengeno daJinebiT amtkicebs, rom teqstTa struqturaSi didi

mniSvneloba aqvs droebs - maTi pozicia teqstSi, maTi gameorebebi iseve,

rogorc maTi cvlilebebi. "droebi" apriorulad floben gadamwyvet

funqcias interfrazul urTierTobebSi (Sisi 2001:86-90). isini

uzrunvelyofen teqstualuri erTeulis koherencias. marTlac, frazaTa

umetesoba Seicavs sul mcire erT verbalur formas, romelsac gaaCnia

aSkara "droiseuli" niSani. teqstebi met-naklebad erTgvarovania imis

mixedviT meordebian Tu ara es "droebi" teqstSi Tu piriqiT, mudam

59

Page 60: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

icvlebian; droTa yoveli cvlileba aucileblad warmoadgens rRvevas da

misi Sedegi SeiZleba iyos ukiduresad cvladi. teqsti, romelic ar

Seicavs droTa ganmeorebis sakmaris proporcias, ara mxolod rTulad

gasagebia, aramed SeiZleba iyos arakoherentulic; es mtkiceba unda

Seicvalos mocemuli diskursis tipebis mixedviT: zepiri diskursi

Seicavs droTa met variacias, vidre werilobiTi.

m.holidei da r.hasani (beiloni 2002:245) koheziis gasagebad

ganixilaven iseT cnebebs, rogoricaa teqsti da "texture". isini gvTavazoben

teqstis wmindad semantikur gasazRvrebas - organuli erTeuli,

samantikuri mTlianoba, romelic Seadgens "mniSvnelobis bazisur

erTeuls metyvelebaSi". teqstis aseTi semantikuri erTgvaroba

uzrunvelyofilia mimRebTa kompetenciiT; igi iqneba erTaderTi,

teqstualurad Sesabamisi maxasiaTebeli. "texture" aris teqstis yovelgvari

formaluri organizacia, yvela is nawiburiseuli adgili, romelic

areTianebs teqstis nawilebs, sxvadasxva nawilebis

"konteqstualizaciis”'saSualebas iZleva da Sedegad uzrunvelyofs mis

semantikur uwyvetobas, izotopias, romliTac igi miCneulia organul

mTelad.

amgvarad, kohezia ganisazRvreba, rogorc "konteqstualur

urTierTobaTa erToblioba. roca met-naklebad didi manZilidan or

elements Soris yalibdeba semantikuri kavSiri, igi yovelTvis Cans.

kohezia warmoiqmneba maSin, roca diskursis erTi elementis

interpretacia damokidebulia meore elementze. erTi gulisxmobs meores

ise, rom misi gageba SeiZleba mxolod meoris daxmarebiT. roca

warmoiqmneba koheziuri urTierToba, misi ori elementi "présupposant" da

"présupposé" teqstSi potenciurad integrirebulia. ganasxvaveben ori tipis

kohezias: gramatikuls - referencia, Canacvleba, elifsi, kavSiri da

leqsikurs - ganmeoreba da "collocation".

aRsaniSnavia, rom komunikaciisas komunikantebs garkveuli miznebi

gaaCniaT; gansakuTrebiT gamoiyofa e.w. teqstobrivi miznebi (miznebi,

romlebic uSualod mimarTulia diskursis warmoqmnisaken da

struqturisaken: gadasce aucilebeli fonuri informacia, moiyvano

magaliTi, SesTavazo argumenti). rogorc wesi, gaSlil msjelobebSi,

monologebSi, winaswar ganWvretil urTieTobaSi da daweril teqstebSi

60

Page 61: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

mosaubrisaTvis (an imisaTvis, vinc wers), ideis koknkretizaciis, misi

detaluri ganxilvis mizniT, dominanturi xdeba aseTi teqsturi miznebi.

swored am dros iwyeba laparaki lokalur koherenciaze. zogierTi

avtori am jgufs miakuTvnebs diskursis Tema-rematul kavSirs. Tematuri

koherencia yalibdeba diskursis globaluri Temis an mosaubris Temis

irgvliv. es ufro metad vlindeba didi moculobis teqstebSi. igi kargad

Cans garkveuli motivebisa da Temebis ganmeorebiT – sakvanZo obieqtebi,

faqtebi, rwmena, kognitiuri struqturebi, socialuri warmodgenebi,

romlebic diskursSi gamoxatulia impliciturad an eqspliciturad. isini

Sedian diskursis globaluri Temis semantikur mikrostruqturaSi.

amrigad, koherencia aris, erTis mxriv, teqstis gageba da misi azrobrivi

mTlianoba. meore mxriv, es ufro metia, vidre Sesabamisi gramatikuli

formebis da eqsplicituri koneqtorebis gamoyeneba. isini, m. makarovis

azriT, ufro metad saWiroa iq, sadac koherencia naklebadaa

warmodgenili. koherencia damokidebulia bevr faqtorze, maT Soris

sociumis tipze (makarovi 2003:121). enobrivi urTierTobebisaTvis

mniSvnelovania socialur-fsiqologiuri faqtorebi, romlebic

urTierTobis da romelime komunikaciuri movlenis specifikas

gansazRvraven. maTi swori SeTavseba uzrunvelyofs diskursis azrobriv

kavSirs.

Aamgvarad, diskursi warmoadgens Cveulebriv adamianur metyvelebas,

socialur qmedebas realur samyaroSi. diskursis interpretaciisas

zepirmetyvelebaSi gamovyaviT metyvelebis melodia, tempi, riTmi,

xmamaRloba, intonacia, xolo sasveni niSnebi – damwerlobaSi. Ddiskursis

warmoqmnis dros adamiani iyenebs artikulaciur-fiziologiur aparats,

xmasa da sunTqvas. kvlevisas davadgineT, rom diskursi Sesdgeba

metyvelebis aqtis, Carevisa da intervenciisagan da gamovyaviT diskursis

xuTi kanoni, romlebsac unda daemorCilos TiToeuli molaparake piri,

raTa sworad warmarTos diskursi. garda amisa unda daicvas g.p. graisis

saubriseuli maqsimebi, raTa ar ilaparakos bundovnad, Tavidan aicilos

orazrovneba da Tavisi azri gamoxatos naTlad da lakonurad. amisaTvis

mniSvnelovania Sesabamisobis cnebis dacva anu molaparake pirma unda

airCios SesaZlebel gamonaTqvamTa Soris is, romelic metad gasagebia

61

Page 62: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

msmenelisaTvis da Seesabameba mis codnas, xolo teqsti unda iyos

koherentuli anu Tanmimdevruli.

2. diskursis sxvadasxva tipebi

am TavSi mocemulia diskursis tipologia, ganxilulia diskursis

iseTi tpiebi, rogoricaa iribi, pirdapiri da Tavisufali iribi

diskursebi.

sagulisxmoa, rom gamonaTqvami (énoncé) yovelTvis warmogvidgeba,

rogorc `erTgvarovani~ epizodi, anu, romelsac warmoTqvams erTi da

igive piri (énonciateur) erTsa da imave sakomunikacio situaciaSi.

realurad diskursi mudam Seicavs ukve Tqmulsa da kidev saTqmels (déjà-

dit et à dire); gamomTqmeli gadmoitans sxvis mier naTqvam, an Tavis mier

naTqvam winadadebas sxva sametyvelo situaciaSi. es SesaZlebloba

yovelTvis warmoqmnis erTsa da imave gamonaTqvamSi `xmaTa~ simravles da

aris diskursis erT-erTi fundamenturi ganzomileba.

ZiriTadad tradicionalisti gramatikosebi kmayofildebian imiT,

rom am sakiTxs warmoadgenen morfologiuri da sintaqsuri kuTxiT

(droTa SeTanxmeba) imis nacvlad, rom gadmocemuli diskursi (discours

rapporté) ganixilon rogorc gamoTqmis aqti (mengeno 2001:119).

erTi gamonaTqvamis meoreSi citireba ar aris martivi fenomeni.

tradiciulad aRiareben, rom frangul enaSi citireba SeiZleba

ganxoriceldes sami gansxvavebuli strategiis miRma, romelTaganac

TiToeuli warmoadgens specifikur Tvisebebs, maxasiaTeblebs (traits

spécifiques). es xorcieldeba komunikaciis tipis mixedviT; am mxriv

ganasxvaveben `discours cité~-sa da `discours citant~-s.

pirdapiri diskursi (DD) inarCunebs Dcé–s damoukideblobas Dct–

sagan, xolo iribi (DI) yovelgvar avtonomias aclis Dcé–s da mas

uqvemdebarebs Dct–s. xolo, rac Seexeba Tavisufal irib diskurss,

romelsac iyeneben damwerlobiT enaSi da gansakuTrebiT literaturul

TxrobaSi, igi erTmaneTs uTavsebs pirdapir da irib diskurss.

a) pirdapiri diskursi

pirdapir diskurSi gamoTqmis ori aqti gaTiSulia; isini

gadmocemulia maTTvis damaxasiaTebel gamoTqmis situaciaSi; Dct da Dcé,

62

Page 63: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

TiToeuli flobs maTi StifterebisaTvis distinqtur orientacias. es

gaTiSva kargad Cans damwerlobaSi frCxilebiT. isini TamaSoben

SeumCneveli sazRvrebis rols or gamonaTqvams Soris. zepirmetyvelebaSi

lingvisturi konteqsti aRniSnavs am sazRvars da garkveul SemTxvevaSi

xmaSi mkafio cvlileba exmareba amaSi Dcé-ze gadasvlisas. momdevno

gamonaTvami gviCvenebs am gaTiSvas: `Jean a dit qu’il est à Lyon il y a huit jours: ,, Je

suis content de partir demain d'ici” (mengeno 1999:121). Dct – gamomTqmeli - je;

msmeneli - ? deiqtikuri niSani –warsuli dro (a dit), il y a huit jours. Dcé –

gamomTqmeli – je 2 (Jean), msmeneli – je l. deiqtikuri niSani – awmyo dro (suis),

deimain, ici. StifterTa es ori erToblioba absoluturad ar emTxveva: Je, tu,

ici da a.S. da icvlian referents Dct-dan Dcé-mde. or registrs Soris,

rogorc Cans, aris mniSvnelovani gansxvaveba: Dct-s FStifterebi

aucileblad interpretirebulia gamoTqmis situaciis gamo maSin, roca

Dcé–s Stifterebi – gaumWvirvalea, Tuki Dct – ar axdens TviTon imis

eqsplicitirebas, rasac miemarTeba. am magaliTSi ar viciT, vin aris Dcé–s

,, je ~, radgan Dct miuTiTebs, rom saqme exeba Jans da igivea ici (=Lyon) da

xval (= il y a huit jours).

amboben, rom DD-s zustad gadmoaqvs naTqvami winadadebebi. misi

mTavari Tviseba iqneba teqstTan (originalTan) siaxlove. ra Tqma unda,

diskursis kanonis safuZvelze momxsenebeli, referenti unda iyos

gulwrfeli da ar daarRvios gamonaTqvamis originaluroba. mas aravin ar

uSlis xels, moitanos iseTi gamonaTqvamebi, romlebic mniSvnelovnad

gansxvavdeba imaTgan, romlebic gadmoitana sxvisagan. Dcé-s fragmenti erTi

SexedviT SeiZleba iyos originalis msgavsi asli da deformirebuli iyos

intonaciiT, tendenciuri konteqstiT. DD, mengenos azriT, aris

gadmocemuli, gadmotanili diskursi (discours ropporté) da ar Seadgens

diskurss viwro gagebiT: umeteswilad, unda aRiniSnos, rom winadadebebs

ar warmoTqvams maTi faqtiuri gamomTqmeli da maSinac ki, roca saqme

exeba imave gamomTqmels, gamoTqmis situacia (situation d'énonciation)

gansxvavebulia (mengeno 1999:120). pirdapir diskursSi iwereba frCxilebi

(an tire, Tu saqme exeba pasuxs), aseve SeiniSneba introduqciuli zmnebi

(dire, parler) sxvadasxva poziciaSi.

63

Page 64: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

b) iribi diskursi

iribi diskursi invariantulia Cafiqrebuli Sinaarsis, originali

gamonaTqvamis interpretaciis doneze. d. mengeno Tvlis, rom `aq saqme ar

exeba reproduqcias, aramed im versias, rasac gvawvdis referenti~

(mengeno 1999:123) Dcé-s sintagmuri avtonomia aRar arsebobs Dct-sTan

mimarTebaSi, radganac irib diskursSi Dcé-s gaaCnia Dct-s zmnis obieqtis

damatebis martivi damatebis statusi. aq xorcieldeba mxolod erTi

gamoTqmis aqti - Dct. es gulisxmobs, rom Dcé-s gamoTqmis yovelgvari

kvali (Stifterebi, aseve eqspresiuli gamoTqmebi, kiTxvebi da a.S.)

sistematurad unda waiSalos Dct-s sasargeblod. amgvarad, ,,Elisabeth m'a dit

que tu étais arrivé hier ici~ (mengeno 2001:123), Stifterebi ,,Tu, hier, ici~

damokidebulia referentis gamoTqmaze: `tu~ aris Dct-s mimRebi: ` ici~

miemarTeba im adgils, sadac imyofeba referenti da ,,hier~ im dRes,

romelic win uswrebs Dct-s gamoTqmis moments. amrigad, rogorc vxedavT

SegviZlia ramdenime saaTiani gamonaTqvami gadmovitanoT iribi diskursis

erT frazaSi. gamonaTqvami SeiZleba gadmovitanoT irib diskursSi

gansxvavebuli saxiT Dct-s gamomTqmelis survilisamebr; magram sxvaTa

winadadebebis gaTvaliswinebiT gamomTqmeli, referenti gvaZlevs mis

Sesaxeb garkveul saxes, miemarTeba mis ideologiur, efeqtur, pirovnul

poziciebs. amaSi rom davrwmundeT, sakmarisia, magaliTad, SevadaroT irib

diskursSi moyvanili erTi da imave politikuri sityvebis sxvadasxva

versiebi, romlebsac warmogvidgenen sxvadasxva politikurad

winaaRmdegobrivi gazeTebi (mengeno 1999:126).

iribi diskursi zepirmetyvelebasa da damwerlobas Soris ar

akeTebs mniSvnelovan gansxvavebas da ZiriTadad Dcé-s Semosayvanad iyenebs

introduqciul zmnas, romelsac mosdevs damateba obieqti. mas ar gaaCnia

misTvis damaxasiaTebeli sintaqsuri struqtura. aseT zmnebs ewodebaT

komunikaciuri zmnebi (verbes de communication). TavianTi mniSvnelobiTa da

gadmocemuli diskursis introduqciuli roliT isini miuTiTeben, rom

lingvisturi aqti Sesrulda. magram amiT maTi funqcia ar Semoifargleba,

radgan maT moaqvT sxvadasxva tipis informacia Sesrulebul,

ganxorcielebul lingvistur aqtze, anu informacia, romelic pirdapir

apirobebs imas, Tu rogor moaxdens referenti Dcé-s interpretacias.

64

Page 65: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

amgvarad, daskvnis saxiT unda iTqvas, rom saubrisas gamomTqmeli

anu molaparake piri SeiZleba warmogvidgendes pirdapir an irib

diskurss. pirdapir diskurss molaparake piri TviTon warmoTqvams anu

Tavis azrebs warmogvidgens, xolo irib diskursSi igi sxvaTa naTqvams

gadmogvcems. es aris sxvisi naTqvamis reproduqcia, rac kargad

gamoixateba damwerlobaSi frCxilebiT. es garkveulwilad aris

SeumCneveli sazRvari or gamoTqmas Soris. zepirmetyvelebaSi ki amis

maCvenebelia lingvisturi konteqsti da garkveul SemTxvevaSi xmaSi

mkafio cvlileba. zepirmetyvelebasa da damwerlobaSi iribi diskursi

mniSvnelovnad ar gansxvavdeba da ZiriTadad iribi diskursis

Semosayvanad iyenebs introduqciul zmnas, romelsac mosdevs damateba

obieqti. iribi diskursis warmoqmnisas molaparake piri miemarTeba

gamomTqmelis mier naTqvam winadadebas, Tumca SeiZleba gadmotanisas

mniSvnelovnad Secvalos igi da sxvdasxvagari interpretaciiT

warmoadginos. Tumca SeiZleba ase arc moxdes. amis magaliTia sxvadasxva

politikosTa naTqvamis Taviseburad gadmobruneba sxvadasxva gazeTebSi,

(rac ZiriTadad efuZneba am gazeTebis pirad damokidebulebas am

politikosebTan).

3. s a u b a r i, rogorc zepiri diskursi

Cven gvainteresebs metyveleba socialur komunikaciaSi, rac

Seadgens yoveldRiur cxovrebas. yvelaze Cveulebrivi urTierTobebi aris

socialurad struqturirebuli qmedebebi. lingvisturi urTierTobebis

mraval sistemas Soris, romlebSic monawileoben sazogadoebis wevrebi,

Cven ganvixilavT im sistemas, romelic marTavs saubrebs.

komunikaciis baziseburi forma – saubari – mniSvnelovania

lingvistikisaTvis. TviTon sityva saubari (conversation) aris polisemiuri.

am sityvis qveS aanalizeben zogierT verbalur qmedebas gansxvavebul

socialur kadrebSi, sametyvelo jers (tours de parole) iseve, rogorc

sametyvelo urTierTobebis regulirebas. amas saukeTesod amerikuli

eTnomeTodologia axorcielebs (kuloni 1998:127). zogjer saubris

dinamiur struqturas aRweren zust situaciur konteqstSi; magaliTad

maswavlebelsa da moswavles Soris urTierToba. terminma saubari amgvari

mniSvneloba miiRo birmingemis skolaSi da Jenevis skolis

65

Page 66: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

warmomadgenelTa naSromebSi; SeiZleba saubari ganvsazRvroT rogorc

spontanuri zepiri urTierToba, sadac monawileobs erTze meti piri

diskursis sapirispirod, romelic aris formalisturi sityva. igi Seicavs

erTdroulad dialogsa da monologs, damwerlobiT an zepir formebs

(Sisi 2001:83).

am sityvas sxvadasxva mecnierebi sxvadasxvagvarad udgebian.

k.beiloni Tvlis, rom saubari aris kargad gansazRvruli mTlianoba

(entité bien définie), sadac ireva verbaluri da araverbaluri elementebi.

enas yovelTvis Tan sdevs komunikaciis sxva saSualebebi da sistemebi,

romlebsac SeuZliaT, Secvalon metyveleba (beiloni 1996:210). yoveli

kultura aris aRmniSvnel sistemaTa rTuli qseli. igi saSualebas iZleva

warmoqmnas komunikaciis gansazRvruli tipebi, romlis Semadgenelicaa ena.

komunikaciis zogierTi saSualeba cvlis sityvas, metyvelebas. zogierT

sazogadoebaSi intimuri da delikaturi xasiaTis Setyobinebebi stveniT

gadaicema; roca biWi stvens lamazi qalis danaxvisas, igi amiT gadascems

intimur, magram ara delikatur Setyobinebas. metyvelebas emateba

komunikaciis sxva saSualebebi – Jestebi, romlebic bunebrivad Tan sdeven

diskurss. maT iyeneben maSinac ki, roca ar aris aucilebeli, magaliTad,

satelefono komunikaciisas. TiToeuli sazogadoeba enis paralelurad

flobs HJestebis sistemas. erTsa da imave aRsaniSns SeiZleba hqondes

uamravi aRmniSvneli Jesti; erTsa da imave aRmniSvnels SeiZleba hqondes

gansxvavebuli aRsaniSnebi kulturis mixedviT.

saubari aris zepiri diskursi – molaparake piri imyofeba

msmenelTan erTad da komunikacia xorcieldeba drosa da sivrceSi. raki

saubars esaWiroeba erTze meti individis monawileoba, saWiroa misi

funqcionirebis gageba, gamoikvlio rogor aris koordinirebuli

TanamosaubreTa Zalisxmevebi. saubarSi monawileebi iZlevian informaciis

sxvadasxva tipebsa da saSualebebs.

`koordinacia xorcieldeba imas Soris, risi Tqma surs molaparake

pirs da ras igeben misi Setyobinebidan msmenelebi. koordinaciis yvela

sxva tipi – rogoricaa sametyvelo jeri, saubris Temebis arCeva,

istoriis, movlenis, diskursis ganviTareba – konkretulad yvelaze

fundamenturi tipis koordinacias emsaxureba mniSvnelobasa da gagebas

Soris~ (beiloni 1996:206).

66

Page 67: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

g.klarki (beiloni 1996:96) amtkicebs, rom koordinacia enis

gamoyenebis sintaqsur da semantikur doneebze xorcieldeba. frazaTa

informaciuli struqturis kvleva gviCvenebs, rom molaparake pirebi

saubars iwyeben im informaciiT, romelic maT msmenelisaTvis yvelaze

mniSvnelovnad miaCniaT da Semdeg gadadian naklebad mniSvnelovanze.

amgvarad, axdenen sintaqsuri produqciis koordinirebas msmenelTa mier

informaciis interpretaciebis saWiroebiT. enaSi mravalsityvaoba

amartivebs gagebis process da exmareba msmenels mis miznebSi,

komunikaciuri mniSvnelobis koordinaciis procesSi.

saubris damokidebuleba koordinaciis mimarT aixsneba ara marto

lingvisturad, aramed socialuri interaqciiT. igi dakavSirebulia

saubris bunebasTan. koordinaciaze zewola xorcieldeba individTa

ZalisxmeviT, raTa gaawonasworos maTi socialuri da individualuri

saWiroebebi. aqamde miiCnevdnen, rom gamonaTqvamis interpretacia

damokidebulia or faqtorze: erTi mxriv, gamoTqmuli frazis

mniSvnelobaze da meore mxriv (lingvistur da eqstralingvistur)

konteqstze. am or cvlad faqtors g.p. graisi amatebs mesame mudmiv

faqtors – `kooperaciis faqtori~ – saubarSi yovelgvari verbaluri

elementi unda Seesabamebodes saubris ZiriTad mizans im momentSi, roca

es Careva xorcieldeba; es aris `saubriseuli meqanizmebis~ erToblioba

(romelzedac zemoT ukve vilaparakeT).

unda aRiniSnos rom saubari sistemaSia moqceuli. molaparake pirebi

da msmenelebi maTi mniSvnelobebisa da moqmedebebis erTdroul

koordinirebas mudam axdenen socialuri interaqciis konteqstebSi.

saubrebi interaqciaTa gansakuTrebuli SemTxvevebia. es aris kodirebuli,

ritualuri urTierTobebi, romelTa yvela Semadgeneli warimarTeba

wesebze dayrdnobiT; es wesebi saubris funqcionirebis gansxvavebul

doneebzea moqceuli.

sametyvelo TamaSi warimarTeba ors Soris. verbaluri komunikacia

moiTxovs molaparakesa da msmenels Soris mudmiv Semowmebas: erTi

warmoqmnis gamonaTqvamebs swored ise, rogorc unda moaxdinos maTi

interpretacia msmenelma. es ukanaskneli ki Tavis interpretacias awyobs

misi partnioris mier navaraudebi am demarSis bazaze. l. vitgenSteini

ambobs: `saubarSi erTi pirovneba isvris burTs; meorem ar icis,

67

Page 68: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

daubrunos igi mas, Tu gadasces mesame pirovnebas, datovos igi miwaze, Tu

aiRos da Caidos jibeSi . . . . ~ (beiloni 1996:208).

rac Seexeba eTnomeTodologiur midgomas (konie 1999:176; kuloni

1998:156), eTnomeTodologebisaTvis samyaros Secnoba ar aris

damokidebuli racionaluri struqturebis arsebobaze: realobis

interpretacias axdenen socialurad moqmedi pirebi (acteurs). isini

TamaSoben aqtiur rols `samyaros SeqmnaSi~. Setyobinebis gageba

aucileblad ganicdis interpretacias, rasac msmeneli akeTebs im

verbaluri struqturebiT, romelsac iyenebs gadamcemi (émetteur). amgvarad,

es interpretacia damokidebulia situaciis gardauval garemoebebze,

iseve, rogorc individualur an socio-kulturul garemoebebze (gremasi

1987:123).

saubari aris koleqtiuri wamowyeba, romelic emorCileba socio-

kulturul Sebrkolebebs. intervenciis, Carevis rigis (l'ordre de

l'intervention), replikebis, im gamonaTqvamTa bunebis, romlebic erTmaneTs

Tanmimdevrulad mihyvebian, meqanizmebis empiriuli kvleviT

eTnomeTodologebma CaTvales, rom Cveulebriv saubars gaaCnia sakuTari

struqtura da dinamika (beiloni 1996:234). ufro metic, isini xazs usvamen

urTierTobebs, romlebic arsebobs am dinamikasa da socio-kulturul

varaudebs Soris - urTierTobebi, romlebic warmoqmnian Setyobinebis

namdvil mniSvnelobas. amgvarad, TviT lingvistur gamonaTqvams ar gaaCnia

erTi da igive mniSvneloba Sua saubarSi da saubris bolos; mxolod erT

pirovnebas, romelsac gaaCnia aucilebeli socio-kulturuli bagaJi,

SeuZlia Setyobinebis dekodireba. Tuki adamianma ar icis garkveuli

socio-kulturuli pirobiToba, mcdarad gaigebs verbalur Setyobinebas,

anu gaakeTebs mcdar interpretacias.

daskvnis saxiT unda aRiniSnos, rom eTnomeTodologiis erT-erTi

bazisuri postulati is aris, rom socialuri cxovrebis Taviseburebebi,

(romlebic TiTqos obieqturia) warmarTulia garkveuli socialuri

procesebiT. saubris eTnomeTodologiis midgomis erT-erTi gasaRebia

interaqtantTa mier ganxorcielebuli diskursi - urTierToba, molaparake

pirTa ganzraxva an socialuri normebi, romlebic ufro zogad

interaqciul strategiebs gvTavazoben. aq mniSvnelovania iseTi

68

Page 69: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

konteqstualuri kategoriebi, rogoricaa kulturuli, socialuri,

klasobrivi, sqesobrivi TviTSegneba an sxva interaqciuli mizani.

a) saubris analizi da misi struqtura

miuxedaavad imisa, rom saubari Tandayolilad konteqstualuria,

Seqmnilia socialuri interaqciiT da socialur interaqciaSi, zogierTi

mkvlevari miiCnevs, rom SeiZleba saubriseuli praqtika (pratique

conversationnelle) warimarTos zogadi wesebis mixedviT. es wesebi

dakavSirebuli ar arian arc gansakuTrebul situaciebTan, sadac

viTardeba saubari, arc sxva ritualur (araverbalur, fizikur) da

socialur (miznebi, Zalebis Tanafardoba, monawileTa socialuri

gansazRvra, sociokulturuli Taviseburebebi) elementebTan. analizi

unda Seexos ZiriTadad konkretul zepir dialogs. Tuki aqcenti

gakeTdeba amaze, es warmoSobs transkrifciis gardauval saWiroebas,

romelic apriorulad ar iTvaliswinebs arc situacias da arc ukana

plans. analitikosma unda gamoigonos transkrifciis sistema, romelic

angariSs gauwevs iseT fenomenebs, rogoricaa intonacia, gamoTqmis

siCqare, "faux départs", sicili, Jestebi, rac mniSvnelovania analizisaTvis.

analizisas yalibdeba ori midgoma: 1. epizoduri, romelic ganixilavs

saubris ramdenime epizods da angariSs uwevs imas, Tu rogor

integrirdeba korpusSi TiToeuli gamonaTqvami da 2. distribuciuli,

romelic ganixilavs mraval epizods da angariSs uwevs im mosazrebas,

romliTac korpusSi zogadad warmoiqmneba gansakuTrebuli

maxasiaTeblebi.

g.gempersi irCevs verbaluri qcevis interaqciul midgomas da xazs

usvams im faqts rom komunikaciis situaciaSi monawileebs gaaCniaT

arCevani laparakisas sxvadasxva maneras Soris (gempersi 1989:143). maTi

arCevani xorcieldeba konteqstiT. metyveleba mudam adaptirdeba

situaciis socialur ganzomilebebTan, monawileebTan, saubris mizanTan,

moqmedebis msvlelobasTan. laparakis mravali manera arsebobs da

ganxorcielebul arCevans gaaCnia socialuri mniSvneloba; igi gadaecema

msmenelebs. saubari iyenebs mraval arxs. erTi arxis gansakuTrebuli

maxasiaTeblebi damoukideblad operireben meore arxis maxasiaTeblebze.

isini ar analizdeba, rogorc izolirebuli garemoebebi ramdenime

69

Page 70: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

gansxvavebul saubarSi. amrigad, ar SeiZleba amoiRoO erTi elementi da

eZio, rogoria misi izolirebuli roli. analitikosis mizania

magaliTebTan muSaoba, gamoikvlios, Tuki moqmed pirebs esmiT erTmaneTis,

Tu ara da gamoyos, gaanalizos is, rac xdeba. bolos aqedan gaakeTos

hipoTezebi, varaudebi da gansazRvros empiriulad rogor ukavSirdebian

erTmaneTs lingvisturi niSnebi (les signes linguistiques) interpretaciis

procesSi.

saubris analizi yuradRebas amaxvilebs namdvilad ganxorcielebul

zepir dialogebze.

saubriseuli struqturebis Semadgenlebi SeiZleba iyos ufro

pragmatuli an interaqtiuli erTeulebi (moqmedebebi, sametyvelo jeri),

vidre viwrod lingvisturi erTeulebi (morfemebi, frazebi). TviT

`saubriseuli wyvilebi~, romlebic SeiZleba aRweron lingvisturad,

ganixileba molaparakesa da msmenels Soris interaqciis msvlelobis

SedegebiT. wyvili kiTvxa/pasuxi SeiZleba ganisazRvros, rogorc

semantikuri epizodi, romelSic molaparakis mier warmodgenili

dausrulebeli winadadeba dasrulebulia meoriT; aseTi gansazRvreba ar

Seesabameba saubris analitikosTa umravlesobis Tvalsazrisebs.

analitikosebi ver Tanxmdebian imaze, Tu ra aris saubris

struqturebis minimaluri Semadgeneli; isini ganixilaven iseT

gansxvavebul erTeulebs rogoricaa fraza, gamonaTqvami, gamoTqma,

intonaciuri erTeuli, Setyobineba, sametyvelo jeri (tour de parole) da

`agencement~.

rac Seexeba saubris erTeulebs Soris sazRvrebs, bevrma

analitikosma gamoikvlia, rom saubarSi ambis dasawyisi da dasasruli

(ori mniSvnelovani zRvari) damokidebulia ambis momyolisa da mis

publikas Soris koordinaciaze. amgvari koordinacia unda iyos

molaparakebuli. magaliTad, roca msmenelebs ar esmiT, rom molaparakes

ambis dawyeba surs. sazRvari ambavsa da romelime wina saubriseul

erTeuls Soris ar aris iseTive aSkara, rogorc sazRvari lingvisturi

analizis or yvelaze dabal dones Soris. k. gudvini (gempersi 1989:203)

amtkicebs, rom frazebi interaqciaSi Tanabrad ar iqmneba da rom isini ar

arian mtkiced dakavSirebuli. m. stabsi (beiloni 2002:225) miiCnevs, rom

saubari warmoadgens struqturas, romelSic funqcionalurad

70

Page 71: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

gansxvevbuli erTeulebi sintagmurad dakavSirebulia winaswar

ganWvretil sworxazovan epizodebad. magram es struqtura ar aris

TavisTavad lingvisturi.

garkveul situaciaSi saubris kvlevisas saWiroa gascde

sityvasityviT mniSvnelobas, romelic Camoyalibda zogadi sintaqsuri da

semantikuri codnis daxmarebiT; Tanamosaubris realurad gasagebad

sakmarisi ar aris moaxdino naTqvamis teqstualuri inetrpretacia.

daskvnebi aucilebelia diskursis faqtiuri mniSvnelobis gamosaTvlelad.

amisaTvis wesebis gamoyeneba ar aris sakmarisi. igi zogierTi implicituri

deduqciis modificirebis saSualebas gvaZlevs, Tumca ar warmoadgens

msmenelis gamonaTqvamis implikaciebis karg formalizacias. sperberi da

vilsoni gvTavazoben magaliTs amis sailustraciod: `Viendras-tu ce soir au

bal? – j'ai entendu dire que Paul y sera!~ (sperberi 1989:45), sadac meore fraza

interpretirebulia, rogorc pozitiuri pasuxi, Tuki viciT, rom

molaparake pirs uyvars poli da negatiuri, Tu – ara. gamonaTqvamTa

interpretirebas zogadi principebiT komunikaciis situaciis mixedviT

pragmatikas andoben. es exeba individTa socialur interaqcias da

verbalur qcevas. es gulisxmobs swored politikuri elementebisa da

sxvadasxva konkretuli miznebis gamoaSkaravebas ama Tu im frazis

gamoTqmiT. saubris pragmatul midgomebSi, romlebmac ganicades g.p.

graisis zegavlena, winadadebis semantika gvTavazobs Tavis WeSmarit

mniSvnelobas. molaparake piris komunikaciuri ganzraxvis mier damatebul

informacias SeuZlia daskvna gamoitanos ori Tanamosaubris mier

informaciis warmodgenis xarisxis, raodenobis, Sesabamisobisa da saxis

Sesaxeb mimarTebiTi maqsimebis gamoyenebiT. miSvnelovania, rom g.p. graisis

maqsimebi idealuri saubris kadrSi warmoadgenen mxolod sasurvel

aspeqtebs. aq partniorebi cdiloben, iTanamSromlon da ar motyuvdnen,

radgan maT ician, rom am wesebis dacva aris norma (graisi 1982:128). k.

beilons Semdegi magaliTi mohyavs: `A quelle heure jean est-il arrivé?~ me vpasuxob

`dans l'après – midi~ (beiloni 2002:243). aq saqme exeba xarisxis maqsimas,

radganac imaze naklebi informaciaa mocemuli, vidre iTxoven. msmeneli

ivaraudebs, rom me ar SemiZlia erTi maqsimis dacva meoris darRvevis

gareSe. igi ivaraudebs, rom me ar maqvs zusti informacia. varaudebs,

romelic unda gakeTdes, raTa aixsnas, Tu rogor icavs gamonaTqvami

71

Page 72: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

saubriseul principebs, ewodeba `saubriseuli implikaciebi~ (implications

conversationnalles).

arsebobs ori tipis wesebi : interpretaciis da epizodebad dayofis

wesebi, romlebic erTmaneTs ukavSirebs moqmedebebs. saqme exeba

invariantul urTierTobebs, romlebic aerTianebs lingvistur erTeulebs

da momzadebul an interpretirebul qmedebebs (labovi 1986:8). es wesebi

miemarTeba zogierT nagulisxmev pirobiTobas socialur urTierTobebTan

dakavSirebiT. aq Sedis molaparake pirTa codna, aseve mimRebisa da

publikis rolebi, uflebebi da movaleobebi, romlebic dakavSirebulia am

rolebTan da sxva SebrkolebebTan. saubris epizodebad dayofis wesebi

gulisxmoben adrindel sistemas, SemaerTebeli wesebis qmedebebsa da

molaparake pirTa da maTi gamonaTqvamebis siRrmiseul mniSvnelobebs

Soris kavSirs. ufro metic, siRrmiseuli qmedebebi da mniSvnelobebi

saubarSi momijnave gamonaTqvamTa epizodebad dayofis safuZvels ar

warmoadgens. sxva sityvebiT rom vTqvaT, gamonaTqvamebs Soris

koherentuli SeerTebebi Rirebulia maSin, Tuki am gamonaTqvamTa mier

ganxorcielebuli siRrmiseuli mniSvnelobebi da qmedebebi gasagebia.

yovel molaparake pirs gaaCnia ara mxolod socialur normebTan

dakavSirebuli lingvisturi repertuari, aramed diskursuli

strategiebis mTeli arsenali, romelic mWidrodaa dakavSirebuli

TiToeuli individis socialur identurobasTan (statusTan) (gempersi

1989:35). es ukanaskneli yalibdeba rogorc mTeli sazogadoebis mier, aseve

jgufebisa da qselebis mier, romelTa nawils Seadgens TiToeuli

maTgani. swored mravaleTnikuri verbaluri interaqciis situaciaSi

gansxvavdebian TanamosaubreTa komunikaciuri strategiebi da maTi

interpretaciuli kadrebi maTTvis damaxasiaTebeli varaudebiTa da

zogierTi niSnis araTanabari codniT saubarSi. g. gempersi Teoriul

doneze gvTavazobs cnebas `saubriseuli daskvna~ (inférence conversationnelle).

igi gansazRvravs midgomas, meTods, romliTac yoveli Setyobineba

emorCileba interpretacias mimRebis mxridan; igi dakavSirebulia uSualo

da socialur konteqstTan. analitikur doneze `konteqstualizaciis

niSani~ (indice de contextualisation) warmoadgens lingvisturi formis yovel

gamovlinebas, romelic aRniSnavs konteqstualuri varaudebis arsebobas.

es aris magaliTad, gansakuTrebuli intonacia an saubarSi frazis

72

Page 73: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

konstruqcia. komunikaciis mniSvneloba gamomdinareobs interpretaciis

procesidan; es aris situacia, romlebSic msmenelebi xvdebian molaparake

pirTa siRrmiseul ganzraxvebsa da strategiebs lingvisturi niSnebis

inetrpretirebiT. es niSnebi axdenen Setyobinebis konteqstualizacias.

antuan oSleni saubris analizis sam models ganixilavs:

1. ierarqiuli wyobis principi, romelic axdens Semdgomi

kategoriebis organizacias. igi saubris analizis Sesabamisi rangis

erTeulia: yoveli urTierToba (E - échange) - maRali rangis erTeuli

Sesdgeba Carevebisagan (I - interventions) da yoveli Careva, intervencia

Sesdgeba metyvelebis aqtTagan - analizis dabali rangis erTeuli.

2. funqcionaluri wyobis principi, romelic urTierTobebs E da I

rangis Semadgenlebs Soris ayalibebs kavSirs. igi saSualebas gvaZlevs,

mivaniWoT maT funqciebi. fundamenturad ganasxvaveben I – ilokuciur

funqciebs, rogoricaa `Txovna, brZaneba, moTxovna~ – iniciatiuri tipi;

`pasuxi, uaris Tqma, Sepasuxeba~ – reaqtiul-iniciatiuri an kidev

reaqtiuli tipis – `Sefaseba~, romlebic urTierTobis dros

intervenciebSi operireben; II – interaqciuli funqciebi, romlebic

operireben intervenciis Semadgenlebs Soris da am ukanasknelis SigniT.

Tuki kavSirebi (funqciebi), romlebic myardeba urTierTobis Semadgenlebs

Soris arian ara-ierarqiuli (an `xazovani~); interaqciuli funqciebi

ukavSireben erTmaneTs Carevis, intervenciis mTavar da daqvemdebarebul

Semadgenlebs.

3. rekursulobis principi saSualebas gvaZlevs, gamoyos

interaqciuli funqciebi rTuli rangis Semadgenlebisagan da isini

amgvarad xdebian intervenciis Semadgenlebi (oSleni 1988:33-37).

amgvarad, saubris ierarqiuli analizi aris am saubris globaluri

interpretacia. igi miiRweva sxvadasxva doneze misi Semadgenlebis

interpretaciiT. es interpretacia legitimuria, radgan ZiriTadad

emyareba Semadgenlebis an maTi kavSirebis (ilokuciuri funqciebisaTvis

ilokuciuri markerebi, xolo pragmatuli koneqtorebi interaqciuli

funqciebisaTvis) formalur da konvencionalur Taviseburebebs, romlebic

SeiZleba miviCnioT o. diukros kvaldakval instruqciebad (instructions).

isini Seadgenen interpretacias (dukro 1987:310). Tumca TavisTavad cxadia,

rom saubris monawileebi ar qmnian lingvistis msgavs interpretaciebs.

73

Page 74: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

avtoris azriT, analitikosma unda airCios an SemadgenelTa

interpretacia an protagonistTa mier gakeTebuli interpretacia.

saubrisas Cven veZebT kompanias da ara informacias. am SemTxvevaSi

saubari ar ganicdis progresirebas, mas es ar sWirdeba (Jaki 1988:45-66). e.

kanti Tavis `anTropologiaSi~ laparakobs, rom saubris funqcia

sazogadoebisadmi kuTvnilebis _ koleqtiuri kavSiris _ dadasturebaa

(iakobsoni 1970:34). sadilisas, sadac sazogadoeba gamococxlebulia,

wesebi moiTxoven, airCioT rame erTi (an ramdenime) Tema, rac ainteresebs

yvelas da TiToeuls saSualebas aZlevs, miiRos masSi monawileoba.

Semdeg ar unda Camovardes siCume, aramed ilokuciuri qmedebisas unda

iyos pauza. bolos saWiroebis gareSe Tema ar unda Seicvalos. saubris

etiketi Seicavs bevr Jests, sityvas. TiToeuli personaJi Tavis Sesaxeb

gvawvdis jerovan informacias. Tuki vinme daarRvevs etikets, rituals,

sxvebma unda aRadginon ceremonialis wesrigi. amrigad, rogorc Cans

Zalze rTulia saubris wamowyeba, gagrZeleba da bolomde miyvana.Ees

moiTxovs did Zalisxmevas sazogadoebis wevrTagan.

b) adamianis kognitiuri qmedebis modelebi da saubari

adamianuri Semecneba (cognition) moicavs mexsierebas, problemis

gadaWras, gadawyvetilebis miRebas, sametyvelo produqcias (production

langagière), raRacis aRiarebas da uaryofas. es niSnavs imas, rom

Sesaswavli sagani mxolod im informaciis garkveuli formaa, romelic

gamomdinareobs garkveuli garemodan. aq arseboben is subieqtebi,

romlebic axorcieleben Seswavlil qmedebebs. Seswavlis obieqti yvelaze

xSirad aris adamiani. am SemTxvevaSi dainteresebuli arian individis

mexsierebiT; angariSs uweven im subieqtis SemecnebiT qmedebas, romelmac

unda gadaWras problema, miiRos gadawyvetileba an aRiaros an uaryos

raime; ZiriTadad aanalizeben erTi molaparake piris sametyvelo

produqcias. SemecnebiT process centraluri adgili ukavia adamianur

qmedebebSi. igi TavisTavad moicavs enobriv urTierTobas, saubriseul

princips.

arsebobs adamianuri kognitiuri qmedebebi, romlebic mniSvnelovan

adgils ikaveben interaqciaSi. isini warmoadgenen interaqciis produqts

(produit). urTierTgageba adamianuri qmedebebis centraluri kognitiuri

74

Page 75: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

procesia (brasaki 2001:39-45). amrigad, saubari unda ganixilon, rogorc

gaziarebuli (distribués) kogniciebis Serwymuli konstruqti,

urTierTgagebis, rogorc interkognitiuri produqtis damuSavebis

meqanizmebis modelizeba; sametyvelo interaqciis meqanizmebis modelis

dakanoneba, romelic am urTierTgagebas qmnis.

ZiriTadad k. brasaki dainteresebulia im urTierTobiT, romelic

arsebobs urTierTgagebasa da modelizacias Soris. kognitiuri

fsiqologiis Seswavlis sagani aris subieqti, romelic aanalizebs gare

samyarodan gamosul informacias. igi ayalibebs garkveul qcevas.

saubrisas arsebobs molaparake subieqtTa wyvili, xolo qceva aris

wyvilis wevrTa Tqmis epizodebi. saqme exeba bunebriv da avTentikur

saubrebs. rogoric ar unda iyos situacia, molaparake pirebi

spontanurad moqmedeben mocemuli situaciisamebr. k. brasaki amtkicebs,

rom zogadi formaluri semantika (ilokuciuri aqtebis warmatebisa da

dakmayofilebis pirobis logika) emsaxureba modelad saubriseuli

gadabmis eqsplikatiur aRweras (déscription explicative) (brasaki 2001:48).

amrigad, mocemul situaciaSi saqme exeba molaparake pirebs,

romlebic spontanurad moqmedeben. es aris stabiluri urTierTobebi,

romlebsac avlenen garemoSi warmoqmnili qcevebi da ara marto im gare

faqtorebis gamoaSkaraveba, romlebic gansazRvraven saubris Semadgenel

qcevebs. magram ZiriTadad aq saqme exeba im fenomenebs, romlebic

gviCveneben, rogor warmoqmnis maT subieqti. sxvanairad rom vTqvaT, Cveni

obieqtia im fenomenebis gamoaSkaraveba, romlebic warmoqmnian

interaqtantebis wyvils, saubris Tqmis epizodebs. interlokuciuri

logika aris urTierTgagebis hipoTeturi modelis formaluri

gamoxatuleba.

g) dialogi

dialogi aris or pirovnebas Soris saubari. dialoguri

urTierToba aris prototipuli TxrobiTi Janri (genre énoncative) (bertu-

papandropulu 2004:53). igi SemdgomSi sxvadasxvanairad viTardeba.

gamoiyofa ori tipi. pirveli gamoTqmis situaciisa da misi parametrebis

mixedviT. igi subieqts saSualebas aZlevs, Caebas iseT saubarSi, sadac

arseboben sxva partniorebi da Seasrulos sxva rolebi, rogoricaa

75

Page 76: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

molaparake-Tanamosaubre, mowme, macne da a.S. meore tipi xorcieldeba

kavSiriT forma – mniSvneloba da sxvisi gamonaTqvamebis siRrmiseuli

ganzraxvebis interpretaciis saSualebas iZleva am gamonaTqvamebis

uSualo gagebis saSualebiT.

dialogi, m.makarovis azriT, aris enobrivi qmedebis bunebrivi

gamovlineba (TviT monologic ki Tavis mxriv, Taviseburad dialoguria –

igi yovelTvis mimarTulia adresatisaken, realuri an hipoTezuri

mosaubris `alter ego~) (makarovi 2003:29).

f.Jaki Tvlis, rom termini `dialogi~ polisemiuria. `socialur

dialogze~ laparakoben maSin, roca saubaria angaJirebul urTierTobebze

(Jaki 1988:47). dialogSi verbaluri interaqcia mxolod Zlier

komunikaciuri ar aris. mas aseve gaaCnia mizani. dialogs gaaCnia

ilokuciuri monotonuroba, romelic ZiriTadad privilegias aniWebs

informaciis moTxovnas, dasturis Txovnas, dasturs da mosaubres ayenebs

iseT mdgomareobaSi, rom man upasuxos, daadasturos an azri Seicvalos.

dialogSi poziciaTa SesaniSnavi Tanaziaroba arsebobs. roca masSi

arsebobs mesame piri, igi mxolod aormagebs TiToeul partniorSi

arsebul arbitralur instancias. am sityvam dasabami hpova saxelmwifoTa

Soris konfliqturi interaqciebis sferoSi. dialogis Seswavlis obieqti

aris garkveuli Tezisis WeSmaritebis Rirebulebis an koncefciis

mniSvnelobis ormxrivad misaRebi Sefaseba. dialogi aris is saSualeba,

romelSic Tanxmdebian TviT uTanxmoebisasac ki. ZiriTadi is aris, rom

dialogi saSualebas iZleva, Camoayalibon SesaZlebeli SeTanxmeba,

romlis Taobazec Cndeba uTanxmoeba. dialogi aris komunikacia, sadac

TiToeuli laparakobs sakuTari saxeliT. komunikacia yalibdeba

oficialur warmomadgenlebs Soris, romlebic delegatebad arian

warmodgenili, sadac molaparake piri aris Tavisi sazogadoebis

Suamavali. dialogisaTvis damaxasiaTebelia intervenciisas im

metyvelebis aqtTa inetpretacia, romlebSic isini integrirebuli arian.

sxva sityvebiT rom vTqvaT, es aris komunikaciuri interaqcia, magaliTad,

informaciis moTxovna da pasuxi, dasturi da Semdegi Sefaseba. SeTanxmeba

exeba erTdroulad gamonaTqvamis Sinaarssa da gamoTqmis Zalas. pasuxsa

da replikas Soris ar SeiZleba iyos gaTiSva, rogorc es xdeba saubarSi,

roca saqme exeba blokirebas Cveulebrivi kamaTisas: pasuxs, romelic

76

Page 77: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

aerTianebs gamonaTqvamis Sinaarssa da replikas, romelic mdgomareobs

mikib-mokibvaSi an Tavi aaridos molaparake piris ilokuciur qmedebas.

mag: `Je n'ai pas à vous répondre~ an `Vous savez très bien que je ne peux pas vous répondre à

cette question~ (iakobsoni 1970:47).

dialogis aucilebeli pirobaa is, rom igi winaswar ar unda iyos

ganxiluli.

rogorc interaqciuli strategia dialogi aris transfrazuli

forma (transphrastique), romlis TiToeuli gamonaTqvami gansazRvrulia.

rac Seexeba mis semantikur struqturas da epizodTa gadabmas, igi

warmarTulia pragmatuli wesebiT. es ki uzrunvelyofs damTxvevas

(convergence). es wesebi struqturuli an strategiulia. dialogi moiTxovs

maT Soris sinergias (sinérgie). struqturuli wesebi uzrunvelyofen

ilokuciur medegobas; kiTxva moiTxovs pasuxs; dasturi (assertion) ar

SeiZleba ganmeordes da a.S. dialogSi kiTxva pasuxTan iseTive kavSirSia,

rogorc pasuxi kiTxvasTan. informaciis moTxovna gangeb CarTavs

anticipaciis urTierTobas SesaZlebeli pasuxis mimarT. igi mosalodneli

pasuxis formiT miuTiTebs varaudebs, romlebzec unda aigos pasuxi. rac

Seexeba strategiul wesebs, isini warmarTaven argumentTa koordinacias,

raTa uzrunvelyon maTi progresia referenciul obieqtTan. maTi

wyalobiT partniorebi akontroleben ormxrivad aucilebel semantikur

operaciebs, raTa Tezisebs mianiWon kanonikuri Zala da namdvilad cnon

isini. strategiuli wesebi aRweren movlenaTa sxvadasxva msvlelobas.

s. remi-Jiro gvTavazobs dialogis Semadgenel nawilebad daSlas:

_ dialogi iSleba urTierTobad (ebad) – échanges; urTierToba aris

diagonaluri erTeuli (garkveul SemTxvevaSi) ufro patara, vidre

dialogi; Tuki vaRiarebT imas, rom dialogi `warmodgeba yovelTvis,

rogorc urTierToba an urTierTobaTa Tanmimdevroba~ (remi-Jiro 1988:85;

rebuli 1984:36), maSin Cvens dialogSi mxolod erTi urTierTobaa;

_ urTierToba iSleba intervenciebad, intervencia aris

urTierTobis monologuri erTeuli;

_ intervencia iSleba mTavar da daqvemdebarebul aqtebad; aqti aris

(SemTxvevisamebr) intervencia, mcire monologuri erTeuli.

amrigad, minimalur dialogSi dialogi Tanxvdeba urTierTobebs,

xolo intervencia – aqts; dialogis ukveci Semadgenlebia – urTierToba

77

Page 78: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

da intervencia. am modelSi SeiZleba ganvasxvavoT funqciaTa ori tipi: 1)

urTierTobis Semadgeneli interaqcionaluri funqciebi (interactionnelles). es

aris urTierTobebi, romlebic yalibdeba intervenciaTa Soris, anu or

diskursul epizods Soris; TiToeuli maTgani miekuTvneba or

gansxvavebul molaparake pirs. 2) intervenciis interaqtiuli funqciebi

(interactives). es aris kavSirebi, romlebic yalibdeba mTavar da

daqvemdebarebul aqts (aqtebs) Soris, anu or diskursul epizods Soris;

isini miekuTvneba erTsa da imave molaparake pirs. amgvarad, minimaluri

dialogis struqtura gviCvenebs, rom interaqciuli funqciebia mxolod

ukveci.

d) sametyvelo jeri (Tour de parole)

arsebobs situaciebi, romlebSic monawileebi SemoiWrebian rig-

rigobiT. es situaciebi aris lingvisturi urTierTobebi. Tumca

vrceldeba zogierT TamaSebze, sadac TiToeuli TamaSobs Tavis jerze.

lingvisturi urTierTobebisas TiToeuli laparakobs Tavis jerze.

saubris analizi amisaTvis ikvlevs sametyvelo jers, rasac silvi

diureri da klod tomase uwodebdnen droiseul erTeuls (diureri

1999:13).

saubris erT-erTi fundamenturi problema aris sametyvelo jeris

koordinacia: rogor laparakoben individebi rig-rigobiT? magaliTad,

erTi iwyebs laparaks, roca meore Cerdeba da a.S. anu intervalis Sedegad

TiToeuli molaparake piri monacvleobiT laparakobs Tavis jerze.

saubari warmoadgens realur duels, romlis mixedviTac `erTaderTi

partniori~ saubrobs erTdroulad. sityvis aReba aRniSnavs monacvleobis

im meqanizms, romliTac jeri erTmaneTs misdevs. sametyvelo jeri

fundamenturi erTeulia, romelic emsaxureba saubris agebas. am

erTeulTa Semadgenlebia: fraza, winadadeba, sintagma, sintaqsuri

erTeuli. am tipis erTeulTa struqtura saSualebas iZleva winaswar

ganWvritos maTi ganviTareba, roca jeri iwyeba da amgvarad, ganWvritos

is adgili, sadac gadasvla SesaZlebeli iqneba meore molaparake

pirisaTvis. arsebobs adgilebi, romlebic aRniSnaven jeris dasawyiss da

dasasruls. es aris `gadasvlis adgilebi~, romlebic SeiZleba aRniSnuli

iyos garkveuli sigrZis segmentebiT, rogoricaa siCume; meore Semadgeneli

78

Page 79: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

aris `jerTa gamoyofa~ (`allocation de tours~), rac sametyvelo jers

saSualebas aZlevs erTi-meores TandaTanobiT mihyvnen.

gamoiyofa ori jgufi: pirveli aerTianebs teqnikas, romelSic

momdevno molaparake piri SerCeulia procesSi myofi molaparakis mier.

meore Seesabameba imas, sadac momdevno molaparakis arCevani xorcieldeba

avtoseleqciiT. rac Seexeba bazisuri wesebis erTobliobas, igi

emsaxureba jeris agebis warmarTvas, momdevno molaparake piris gamoyofas

da jeris gadaadgilebis koordinacias intervaliT da monacvleobiT.

rac Seexeba sametyvelo jerTa informaciul Sinaarss, k. beilonis

azriT, is SemTxvevebi, romlebic iwyeba sityviT `mais~ (`magram~)

gadasvlisaTvis Seusabamo poziciaSi SeiZleba aRmoCndes, vidre isini,

romlebic iwyeba `donc~ da `et~. Tuki jerTa gadasvla damokidebulia

naTqvamis informaciuli Sinaarsis gansxvavebul saxeebze, maSin jeris

cvlilebis wesebi unda Camoyalibdes mimdinare da momavali jeris

Sinaarsis saxiT. monacvleoba warmoiqmneba gansxvavebuli sixSireebiT da

gansxvavebuladaa gadawyvetili gansxvavebuli socialuri jgufebis

wevrebis mixedviT (beiloni 1996:226-227). sametyvelo jeri aris ara

lingvisturi, aramed interaqciuli erTeuli, romelic moicavs

lingvistur saSualebaTa simravles dawyebuli avtonomiuri leqsikuri

konstruqciebidan rTul frazebamde. igi Seicavs sicils, onomatopeas da

gansxvavebuli sintagmebis tips. gamonaTqvamebis sapirispirod cneba

sametyvelo jeri, romelic Tavis mniSvnelobas iRebs lingvistur

problematikaSi, gvTavazobs interaqciul models.

e) dialoguri wyvilebi

dialoguri wyvilebi gamonaTqvamTa momijnave wyvilebia, romlebic

Sewyvilebulia or-orad. magaliTad misalmeba/misalmeba (Bonjour/Bonjour),

kiTxva/pasuxi (Question/Reponse). TiToeuli wyvili Sesdgeba ori

gamonaTqvamisagan, romelTac gaaCniaT garkveuli sigrZe. wyvilSi Semavali

gamonaTqvamebi momijnave poziciaSi imyofebian. TiToeuli gamonaTqvami,

warmoiqmneba gansxvavebuli molaparake piris mier. arsebobs epizoduri

rigi or nawils Soris, romlebic Seadgenen wyvils. aseTi tipis

wyvilisaTvis pirveli nawili moicavs meore nawilis seleqcias, romelic

masTan Sesabamisadaa dakavSirebuli. momijnave wyvilebi gamoxataven

79

Page 80: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

dialogis struqturas ara mxolod imitom, rom warmarTaven epizodTa

sworxazovnebas, aramed imitom, rom isini formaluri modifikaciebis

bazas warmoadgenen.

k.beiloni ganixilavs kiTxva/pasuxs. es aris yvelaze banaluri

momijnave wyvili. pasuxi damokidebulia kiTxvis SemTxveviTobaze da

Seicavs kiTxvas. kiTxva gulisxmobs imas, rom masze pasuxoben (beiloni

1996:229). am wyvilisaTvis damaxasiaTebelia ori Tavisebureba: a)igi

awesrigebs monawileTa qcevas - mouwodebs salaparakod mas, vinc unda

ilaparakos da mosasmenad mas, vinc unda mousminos. aq arsebobs

asimetriuli situacia. b)Sida struqtura moicavs pirobiT

damokidebulebas. damokidebuleba arsebobs epizodsa da danarCen saubars

Soris. magaliTad, satelefono zars pasuxoben mas Semdeg, rac darekes.

roca adamianebi sxvasTan amyareben kontaqts, elaparakebian meore

pirs, sakuTar YTavze iReben garkveul pasuxismgeblobas; maTi qceva da

metyveleba gasagebi unda gaxdes meore pirisaTvis. maT unda

gaiTvaliswinon msmenelTa amocnobis unari. msmenelebma unda amoikiTxon

moalaparake pirTa sityvebsa da JestebSi maTi azrebi da ganzraxvebi.

aseve unda gaviTvaliswinoT saubris fleqsiuri aspeqti: xalxi

SeuCerebliv laparakobs, ar pasuxobs erTmaneTs, xelaxla iwyebs Tavis

frazebs da erTdroulad laparakobs kidevac.

e.gofmani amas angariSs uwevs da Semohyavs termini `mouvement~. es

aris analizis interaqciuli erTeuli, romelic upiratesad lingvisturi

ar aris: igi SeiZleba, Seicavdes diskursul epizods paralingvisturi

fenomenebiT, romlebsac gaaCniaT distinqturi funqcia komunikaciis

garemoSi. gansxvavebul sityvebs SeiZleba Seesabamebodes gansxvavebuli

moZraobebi an kidev erTsa da imave moZraobas SeiZleba Seesabamebodes

gansxvavebuli sityvebi (gofmani 1987:84). saubari warmoadgens

referencia/pasuxis moZraobas monawileTa mxridan.

momijnave wyvilebis zogadi epizoduri Careva, intervencia SeiZleba

motivirebuli iyos urTierTobis, rogorc komunikaciis sistemis ufro

Rrma funqcionaluri moTxovnebiT (rebuli 1984:78). saubarSi kiTxva

momdevno gamonaTqvams garkveul Sebrkolebas sTavazobs. es SeiZleba iyos

motivirebuli pragmatuli TaviseburebebiT an zogadi semantikiT.

amgvarad, kiTxvebi aris dausrulebeli winadadebebi, romlebsac

80

Page 81: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

warudgenen sxva pirovnebas, raTa isini pasuxiT iqnan dasrulebuli.

wyvili kiTxva/pasuxi SeiZleba miiCnion, rogorc interaqciuli paradigmis

magaliTi teqstis koherenciisa da mniSvnelobaTa koheziisaTvis. kiTxvebi

xSirad gamoiyeneba im informaciis gasagebad, romlebic unda mogvawodon

mimRebebma, adresatebma. individebs agreTve SeuZliaT TavianTi

saubriseuli moZraobebis (mouvements) orientireba kiTxvisaken, raTa

aCvenon kargad arCeuli metyvelebis aqtis maTeuli gageba. aucilebeli ar

aris, es iyos SekiTxvis miReba.

amgvarad, saubari aris sazoagdoebis wevrTa socialuri qmedeba,

sadac ireva verbaluri da araverbaluri elementebi. eTnomeTodologebis

azriT, igi warmoadgens interaqtantTa mier ganxorcielebul zepir

diskurss. saubarSi urTierTgageba adamianuri qmedebebis centraluri

kognitiuri procesia. igi unda ganixilon, rogorc SemecnebiTi procesi,

urTierTgageba rogorc interkognitiuri produqti. Tanamosaubris

realurad gasagebad sakmarisi ar aris moaxdino naTqvamis teqstualuri

interpretacia. garkveul situaciaSi saubris kvlevisas saWiroa gascde

sityvasityviT mniSvnelobas. aRsaniSnavia, rom saubari moicavs zepir

dialogs, dialogur wyvilebsa (dialoguri wyvilebi aris gamonaTqvamTa

momijnave wyvilebi, romelTac Tavis mxriv gaaCniaT dialoguri saxe) da

sametyvelo jers (lingvisturi urTierTobebisas TiToeuli laparakobs

Tavis jerze). es warmoadgens garkveul interaqcias. adamianis

yoveldRiuri sametyvelo qmedeba aris mudmivi dialogi, radgan TviT

monologic ki dialoguria.

4. argumentacia komunikaciaSi

argumentacia miekuTvneba adamianur qmedebebs, romlis mizania

darwmuneba. amgvari komunikaciis mizania, garkveul pirovnebas,

auditorias, publikas gaaziarebinos sakuTari azri. aseTi situaciebi

gvxvdeba yoveldRiur, kerZo Tu profesiul cxovrebaSi. magaliTad,

molaparakeba (négociation); darwmunebis aqti aris ZiriTadad fizikuri

Zaladobis SesaZlo alternativa. Zalis gamoyenebiT SeiZleba, miiRo

meore pirovnebisagan arasasurveli aqti. Zalis gamoyenebaze uaris Tqma

aris humanurobisaken, gaziarebuli da ara Tavsmoxveuli socialuri

kavSirisaken gadadgmuli nabiji. magram darwmuneba yovelTvis ar

81

Page 82: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

gamoricxavs Zaladobas. propaganda, magaliTad, romelic farTod

gamoiyeneboda mTeli XX s-is ganmavlobaSi eyrdnoba Seviwroebas,

iZulebas. es meTodebi iyeneben aucileblad gonebriv Zaladobas, rasac

adareben `brboTa Zaladobas~ (akombri 1983:181). yvelaferi ki XVII

saukuneSi daiwyo, roca kaTolikuri eklesiis kardinalebma moifiqres es

sityva. ,,propaganda” kaTolikebisaTvis misionerTa swavlebas niSnavda,

rac miznad protestantebs Soris religiis popularizacias isaxavda.

Tavidanve sityvam ormagi datvirTva miiRo. Tuki kaTolikebisaTvis es iyo

pozitiuri movlena da RvTis sityvis gavrcelebas niSnavda,

protestantebisaTvis Tavs moxveuli azri iyo. isini mas ,,demagogias”

uwodebdnen. swored religiurma propagandam Seqmna politikuri

propagandis safuZveli. Amisi saukeTeso magaliaTia nacistebis da

komunistebis simbolika, misalmebis gansakuTrebuli forma, lideris

kulti, regularuli TavSeyra tradiciuli ritualiT da, rac mTavaria,

rwmena imisa, rom samyaro ukeTesobisaken unda Seicvalos. ra Tqma unda,

aq didi mniSvneloba eniWeboda enas, metyvelebas.

fsiqologiuri manipulacia, romelsac farTod iyeneben

dasarwmuneblad, aris sxvaze ganxorcielebuli Zaladoba. darwmunebis

saSualebebi SeiZleba, gamoiyenon mokrZalebulad ise, rom sxvam arc ki

icodes, rom igi aseTi ganzraxvis obieqtia. Tumca arsebobs darwmunebis

bevrad ufro rbili saSualebebi. xSirad gamoiyeneba cduneba, mosyidva,

moxiblva, raTa sxvas da zogjer mTel xalxs gaaziarebino esa Tu is

Tvalsazrisi. nacisturi propagandis fuZemdebeli gebelsi Tvlida, rom

nebismieri tyuili xSirad ganmeorebis Sedegad simarTled iqceva. amitom

nacistebi TavianT mTavar Setyobinebebs xalxis mimarT imeorebdnen.

sxvadasxva politikosi gansxvavebul saSualebebs iyenebs xalxTan

urTierTobisas. bevri politikosi Tavis auditoriasTan kavSiris

damyarebisas iyenebs iseT mgrZnobiare mxares, rogoricaa fizikuri

kontaqti. magaliTad, amomrCevlisaTvis xelis CamorTmeva xSirad swored

aris erT-erTi aseTi meTodi.

cduneba aris darwmunebis erT-erTi Zlieri saSualeba. zepirSi

iseve, rogorc werilobiT teqstSi xatovani gamoxatulebebi, romlebic

alamazeben diskurss, mas ufro sasiamovnos xdian mosasmenad. es swored

amgvari strategiaa. sxva saSualebebi ufro saR azrze moqmedebs, vidre

82

Page 83: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

grZnobebze. saqme exeba Cvenebas, demonstracias, romelic raRacas

amtkicebs an gamonaTqvams gardaqmnis `arsebul faqtad". magaliTad,

sabWoTa propagandis mTavari safuZveli ,,saganmanaTleblo darwmuneba”

iyo, rac skolis merxidan moqalaqis aRzrdas iTvaliswinebda. amisaTvis

masobrivi informaciis saSualebebi propaganda manqanis nawilad iqca.

isini amisaTvis iyenebdnen kinosa da Teatrs (rasac amerikelebi dResac

akeTeben). stalinis mier sakuTari Svilis gadarCenaze uaris Tqmas,

sazogadoebaSi araerTgvarovani reaqcia mohyva, amas didma beladma mixeil

Wiaurelis filmiT upasuxa. giorgi saakaZis magaliTze maT aCvenes, rom

roca qveyana msxverpls moiTxovs, Svilis sicocxleze metad

mniSvnelovania samSoblo. aseTi magaliTebi uamravi arsebobs, razedac aq

aRar SevCerdebiT.

arsebobs darwmunebis Semdegi saxeebi: manipulacia, propaganda,

cduneba, argumentacia, demonstracia.

am SemTxvevaSi Cven gvainteresebs argumentacia, rogorc

komunikaciis mecniereba. es disciplina dainteresebulia Setyobinebis

formiTa da misi gadacemiT.

argumentacia gulisxmobs gadamcems (mas aseve uwodeben orators),

Setyobinebebs da mimRebs (sxvas, publikas), romelsac xSirad auditorias

uwodeben.

filosofosebi da metyvelebis literatori specialistebi miiCneven,

rom argumentacia aris ritorikis nawili. filosofosebis midgoma

argumentaciis mimarT yovelTvis bundovani iyo. r. dekarte da mTeli

racionaluri tradicia uaryofiTad udgeba am sakiTxs – argumentaciis

mier WeSmaritebis garkveva da siyalbis damtkiceba.

komunikaciur perspeqtivaSi indiferentuli arian am sakiTxis

mimarT, radgan ufro xSirad axdenen azrebis, vidre WeSmaritebis,

simarTlis an Secdomebis argumentacias.

lingvistebis kvleva ZiriTadad ufro enas exeba, vidre komunikacias;

es ki moicavs azrebis gaazrebas.

Saim perelmani argumentacias ase gansazRvravs: "diskursis teqnikis

kvleva, romelic saSualebas gvaZlevs, gamoviwvioT an gavzardoT azrebis

TezisebTan mimxroba, romlebsac warmoadgenen TanxmobiT". swored man

83

Page 84: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

gazarda interesi argumentaciis mimarT (belenJeri 1992:91; perelmani

1988:14).

argumentaciis mizania auditoriaSi SeTanxmebis Zieba, adamianebis

cnobierebis da publikis manipulacia. unda iTqvas, rom mas Semdeg, rac

adamiani komunikacias axorcielebs, igi iyenebs argumentacias. mas gaaCnia

azrebi, rwmena, Rirebulebebi, romlebic surs, gaaziarebinos sxvas.

pirveli ritorika iyo argumentacia, msjeloba, diskursis wesrigis (ordre)

Zieba, mtkiceba imisa, rom yvelafris argumentacia SeiZleba da rom

oratori aris Zalauflebis mqone adamiani.

argumentaciaSi ganasxvaveben Semdeg doneebs:

_ oratoris azri, romelic TavisTavad gankuTvnilia imisaTvis,

rom gaxdes argumenti.

_ oratori, is, vinc axdens argumentacias TavisTvis an sxvisTvis

(magaliTad, advokati Tavisi klientisaTvis).

_ oratoris mier daculi argumenti: saqme exeba azrs, romelic

dasarwmuneblad gamoiyeneba. argumenti SeiZleba iyos werilobiTi, zepiri,

pirdapiri an iribi (magaliTad, radio an televizia).

_auditoria, romlis darwmuneba surs orators, raTa is miemxros

mis mier SeTavazebul azrs. SeiZleba saqme exebodes erT pirovnebas,

publikas, mTel publikas an TviTon orators, romelsac surs

TviTdarwmuneba.

_ miRebis konteqsti – azrTa, RirebulebaTa erToblioba, romelsac

iziarebs mocemuli auditoria (bretoni 1996:19).

am sqemaSi mniSvnelovania azris CarTva misaReb konteqstSi (contexte

de réception) – oratori, argumenti da auditoria – isini arian

Setyobinebis gadacemis procesis Suamavlebi. ar arsebobs azri oratoris

gareSe. Tumca unda ganvasxvavoT is, rasac fiqroben da is, rasac amboben,

azri da argumenti. argumentaciisaTvis unda avarCioT azrSi ZiriTadi

aspeqtebi, rac mas misaRebs gaxdis mocemuli publikisaTvis. gamoiyofa

argumentaciuli komunikaciis Semdegi sqema:

84

Page 85: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

azri oratori

argumenti auditoria

miRebis aqti

aseve argumentacia SeiZleba ganvsazRvroT, rogorc is aqti,

romelic miznad isaxavs miRebis konteqstis (contexte de réception) anu

auditoriis azrebis modifikacias.

argumentaciis mizania ara informaciis, aramed azris gadacema. ra

aris azri? es aris Tvalsazrisi, romelic upirispirdeba sxvebs.

informacia aris Sexeduleba realobaze. argumentacia aris yoveldRiuri

movlena; amgvarad, igi mniSvnelovania socialur urTierTobebSi (bretoni

1996:221).

adamianTa cnobierebis manipulaciisas mTavaria daarwmuno isini,

radac ar unda dagijdes, rom maT gaaCniaT arCevani.

dRes gamoTqvamen im azrs, rom yvelaferi enaSi aris argumenti.

ufro meti sicxadisaTvis am terminiT ganasxvaveben gansazRvrebis or

dones, romelic Cveulebisamebr erTmaneTSi ireva: argumentaciis

Sinaarsis done, TviT azrebis done da am azris Semadgenlis (contenant)

done. amgvarad, laparakia TiTqmis logikur argumentze an "argumento ad

hominem" an "argumentze magaliTiT". es aris specifikuri formebi. amis

sailustraciod aviRoT magaliTi: roca mxars uWeren kanafis moxmarebis

liberalizacias da eyrdnobian im qveynis magaliTs (holandia), sadac aman

gaamarTla, aq iyeneben arguments magaliTiT. aseve SeiZleboda

avtoritetis argumenti gamoeyenebinaT da eTqvaT, rom medicinis

profesori Tanaxmaa liberalizaciaze. aq saqme exeba erTsa da imave

magaliTs, Teziss - kanafis moxmarebis liberalizaciis saWiroebas, magram

azris gasaziareblad gamoyenebuli formebi gansxvavdeba.

85

Page 86: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

magram Cndeba kiTxva, ratom iRebs Tanamosaubre, msmeneli, publika

realobis im versias, romelsac sTavazoben? rezonansi, cnobismoyvareoba,

interesi - swored es faqtorebi migvaRebinebs mas.

amgvarad, daskvnis saxiT unda iTqvas, rom argumentaciis mizania

darwmuneba. es aris garkveuli fsiqologiuri manipulacia. argumentacia

Seicavs orators, Setyobinebebs da auditorias. adamiani argumentaciisas

cdilobs cnobierebaTa da publikis manipulacias da amisaTvis iyenebs

argumentaciis sxvadasxva saxeebs, kerZod kvlevaSi gamovyaviT

argumentacia magaliTiT da avtoritetis argumentacia. amrigad, oratori

iyenebs argumentacias, roca gaaCnia azrebi, romlebic unda, sxvas

gaaziarebinos da amiT cdilobs Zalauflebis mopovebas.

5. diskursTa tipologia

politika Seadgens argumentaciis upirates sagans. aqedan

gamomdinare unda SevexoT politikur diskurssa da argumentacias, magram

sanam am sakiTxs ganvixilavT, unda gamovyoT diskursTa sxvadasxva tipebi.

ritorikuli funqciis mqone diskursebi - dialogi, argumentacia, aRwera -

xasiaTdebian formaluri niSnebiT; Txroba - droiseuli da

nacvalsaxelTa sistemiT. magram sayuradReboa, rom es niSnebi arasodes

ar aris sakmarisi diskursis erTi tipis gamosayofad. a. diubua

"didaqtikur diskurss" miiCnevs kognitiuri qmedebis produqtad, rogorc

bazisuri invarianti (diubua 1969:37); igi xasiaTdeba gamoTqmis problemaTa

ar arsebobiT, fraza gadmoicema ise TiTqos ar arsebobs specifikuri

gamoTqmis subieqti. didaqtikuri diskursi aseve Zalze axlos aris

kompetenciis gramatikul aRwerasTan: igi aRwers diskursis tips, romlis

gamoTqmis subieqti ar arsebobs. es didaqtikuri diskursi aris

invarianti, romlis mimarTac unda Camoayalibon gansxvavebuli wesebi.

isini saSualebas mogvcemen mis irgvliv wamovWraT sxvadasxva diskusiebi.

didaqtikuri diskursis sapirispirod polemikuri diskursi

ayalibebs sapirispiro Teziss (giomu 1989:43; moSleri 1981:54). roca

Tanamosaubres SeuZlia, moitanos iseTi informacia, romelsac molaparake

piri miiRebs an uaryofs, diskursi aris polemikuri. unda iTqvas, rom

politikuri diskursi polemikur safuZvels Seicavs. adresati aris an

mowinaaRmdege an emsaxureba molaparake pirs mowinaaRmdegis ukugdebaSi.

86

Page 87: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

konfliqturi diskursi miznad isaxavs Tavisi mowinaaRmdegis

diskursis gaTelvasa da manipulirebas. am ukanasknelis gadagdebas im

(socialuri da poltikuri) adgilidan, romelic mas ekuTvnis. es aris

kontr-diskursi, romelic upirispirdeba sxva diskurss da romlis avtori

miznad isaxavs sam amocanas: moigerios Tavisi mowinaaRmdegis ideebi,

Tezisebi; gaamarjvebinos sakuTar ideebs; gaaziarebinos isini mowme

publikas, mizanSi amoRebul publikas da maT, vinc monawileobs

konfliqtSi (magaliTad: amomrCevlebi). es manipulaciuri diskursi

ukuagdebs sawinaaRmdego diskurss, axdens mis diskvalifikacias,

destuqturizacias, eyrdnoba uaryofasa da pirovnul Setakebas Soris

mudmiv mimosvlas. saqme exeba mowinaaRmdegisa da misi diskursis

diskvalifikacias; cdilobs mowinaaRmdege cud mdgomareobaSi Caayenos.

lingvistur da diskursul doneze konfliqturi diskursi warmoadgens

zogierT gansakuTrebul maxasiaTebels. zogierTi elementi uSualod

aRniSnavs, rom am tipis diskursis avtori upirispirdeba sxva diskurss:

leqsikis salanZRavi da gaufasurebuli terminebi, deklaraciuli da

msjelobis zmnebi, uaryofis gamomxatveli sxvadasxva formebi, intonacia,

werilobiT teqstSi grafikuli niSnebi.

rac Seexeba politikur diskurss, mas ufro vcrlad ganvixilavT

momdevno TavSi.

6. politikuri diskursi

Tanamedrove sazogadoebas xSirad axasiaTeben, rogorc

`informaciis sazogadoebas~. Tumca sxvadasxva saSualebiT – klasikuri

media, multimedia, interneti da a.S. - mravali informaciis permanentuli

cirkulaciis miuxedavad, Cven vimyofebiT `komunikaciis sazogadoebaSi~.

amrigad, swored politikuri diskursi warmoadgens individualuri

da koleqtiuri (sazogadoeba) interesebis Sesayars. igi moicavs

darwmunebasa da orientirebul moqmedebas da dainteresebulia iseTi

sakiTxebiT, rogoricaa tradiciuli ritorika, Tanamedrove diskursisa da

komunikaciis Teoriebi. politikuri diskursis mizania konfliqtebi da

zogjer sastiki informacia. verbaluri Seuracxyofis formebia –

Setakeba, braldeba, veragoba. Zaladoba ara mxolod ganzraxvaSi

SeimCneva, aramed igi TviT diskursSic arsebobs. politikuri diskursi

87

Page 88: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

aris Zaladobisa da urTierTobebis daregulireba. magaliTad,

darwmunebiTa da dayoliebiT. es ukanasknelebi argumentaciul mizans

warmoadgenen.

politikuri diskursi ZiriTadad gadaicema mediis saSualebiT.

TiToeul medias gaaCnia specifikuri potenciali, romelic warimarTeba

teqnikuri, semiotikuri, komunikaciuri saSualebebiT. amgvarad,

satelevizio ritorikas gaaCnia esTetikuri xasiaTi. televiziaSi mxolod

ideebia ganxorcielebuli – politikosTa saxe, maTi Jestebi, Cacmuloba

argumentis rangSia moqceuli iseve, rogorc maTi programa.

politikur argumentacias gansazRvravs gadawyvetileba da

warmodgena. subieqtma, viskenac mimarTulia argumentacia, unda miiRos

gadawyvetileba, gaakeTos arCevani. am mniSvnelobiT politikuri

argumentacia aris komunikaciis forma, anu komunikacia, romelic

eqspliciturad aRniSnuli adresatisaken miemarTeba.

politikuri diskursi, k. beilonis azriT, aris is, romelsac

warmoTqvams politikosi politikuri mizniT – Setyobinebis gadacema

ZiriTadad maRali Tanamdebobis mqone gadamcemidan da romelic

miemarTeba ZiriTadi mimRebisaken – xalxisaken (beiloni 2002:248).

urTierToba gadamcemsa da mimRebs Soris wamoiwevs pirvel adgilze.

Seqcevadi da Tavisufali diskursi gansazRvravs demokratiul stils;

Seuqcevadi da saidumlo – despotur stils; p. burdiesaTvis politikuri

komunikaciis marSruti Semofarglulia dominanturi klasis kodiT da

rogoric ar unda iyos Seqcevadobis xarisxi, kodi moicavs Setyobinebas

da Sinaarss (burdie 1984:235). Setyobinebas aq efeqturobas aniWebs axali

sityvebis Semotana, met-naklebad mdidar semaTa Tanavarskvlavedi,

mravalsityvaobis efeqtebi da simboluri xatebi. igi Setyobinebis

lingvistur Sinaarss mocemuli sazogadoebis – dominanturi da

mmarTveli klasebi – gadamcem Zalebs ukavSirebs. diskursi aris masSi

monawileTa Soris urTierToba, ara mxolod SinaarsiT, aramed

pragmatuli mosazrebiT; es diskursebi gamokvleulia Setyobinebis

funqcionirebis, meore pirisaken orientaciis da adresatze moqmedebis

gamo. kvleva operirebs sam sakiTxze: vin vis elaparakeba? raze

elaparakeba? rogor elaparakeba? mniSvnelovania, SevicnoT molaparakisa

da adresatis roli, saxe teqstSi; aseve Setyobinebis partniorTa

88

Page 89: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

urTierToba da Setyobinebis SinaarsTan maTi mimarTeba. diskursis

gaanalizeba niSnavs situaciuri konteqstisa da molaparake subieqtis

Seswavlas; maSasadame, es niSnavs Cawvde misi warmoqmnis pirobebs

(conditions de production), azrsa da mniSvnelobas. diskursi aris situaciuri

qceva: garkveulwilad molaparake da msmeneli ganisazRvrebian, rogorc

socialuri produqtebi (produits), romlebic iyeneben socialur

instrumentebs, magram alokuciis (allocution) miznebi socio-istoriulia.

individis roli ganisazRvreba misi poziciiT sazogadoebaSi (burdie

1996:16; demiankovi 2005:3-4; driZe 1984:14; makarovi 2003:123; badaloni 1984:13).

aRsaniSnavia, politikuri diskursis `leqsikuri midgomiT~

gaanalizeba. sayuradReboa banaluri hipoTeza, rom arsebobs uSualo

kavSiri politikur kuTvnilebasa da leqsikons Soris; igi efuZneba `item

formel~ (grafikuli sityva) da aRmniSvnel-aRsaniSnis urTierTobis ormagi

erTmniSvnelianobis cnebas. amis gamo arsebobs erTi da igive Sinaarsi

yovelTvis, roca teqstSi erTi da igive niSani gamoCndeba. teqstis

leqsikonis aseTive kvleva mouxmobs leqsikuri semantikis cnebebs. unda

aRiniSnos, rom politikuri termini aris arsebiTad `un mot en caoutchouc~

(beiloni 2002:250), rogorc amas acxadebs kristian beiloni. es aris

sityva, romelic yvelanairad gamoiyeneba, romlis manipulaciasac axdenen

diskursis TiToeuli strategiis mixedviT. amgvarad, sityva `demokratia~

SeiZleba vnaxoT iseT Rirebulebebs Soris, rogoricaa misi zedsarTavebi

`liberaluri~ da `saxalxo, popularuli~.

`sintaqsuri midgoma~ dainteresebulia im konstruqciebiT,

romlebSic erTeulebi erTmaneTs eTanxmebian. isini gansazRvraven im

mniSvnelobas, romelsac iReben es erTeulebi. mniSvnelovania

`teqstualuri koherencia~, erTaderTi da kompleqsuri struqtura,

romlis aRmoCena SeiZleba segmentaciiTa da klasifikaciiT (classement).

praqtikaSi es analizi xan erTi xan ramdenime invariantis mniSvnelobas

gamoaaSkaravebs maTi paradigmatul da sintagmatur qselSi CaweriT; xan

ki Seqmnis bazisur frazaTa sistemaSi moyvanil erTobliobas. es

ukanaskneli miznad isaxavs ara im variantTa semantikuri funqciis

Cvenebas, aramed diskursis gamonaTqavamTa SezRuduli saxis, modelis

Seqmnas zogierTi formaluri manipulaciis daxmarebiT.

89

Page 90: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

yoveli politikuri diskursi aris macdunebeli argumentacia, rac

warmoadgens konotaciur riTmebs, formalur mowesrigebas (agencement

formel), mniSvnelobis, azris an emociis warmoqmnas. politikaSi arasodes

ar arsebobs neitraluri `phatisme~. gamoTqma (énonciation) aris meore piris

sityvebis misakuTreba. subieqti moZalade ki ar aris, aramed mas aqvs

Zalauflebis survili. igi ise iyenebs enas, rogorc mas es sWirdeba

mocemul situaciaSi. politikosi, giustav le bonis azriT, politikosi

Tavis diskurss warmarTavs sami stadiis meSveobiT. es aris mtkiceba,

gameoreba da gavrceleba (le boni 1986:113). xSir SemTxvevaSi mtkiceba

Zlierdeba sxvadasxva simboloebiT, JestebiT da e.w. magiuri sityvebiT,

rogoricaa demokratia, Tavisufleba, damoukidebloba, gamarjveba

(razedac vilaparakebT mesame TavSi, roca ganvixilavT safrangeTis

prezidentis Sarl de golis diskurss). magaliTad, safrangeTis pirveli

kulturis ministri andre malro Sarl de golis arCevnebis win yvela

gamosvlas ase iwyebda: ,,golistebo da sxvanno”. imisaTvis, rom mtkiceba

efeqturi iyos, saWiroa misi xSiri gameoreba. serJ moskovici amtkicebda,

rom sloganis xSiri gameoreba erTgvar gonebriv bariers uqmnis

sawinaaRmdego ideebs. amis Semdeg mtkiceba, romelic ekuTvnis ama Tu im

liders, unda gavrceldes (moskovici 1981:89).

J.l.Sisi Tvlis, rom `saqme ar exeba ama Tu im subieqtis mier

warmoqmnili korpusis ganxilvas. aq misi gamonaTqvami aris garkveuli

socio-istoriuli `poziciis~ Sefardeba, korelati. amisTvis SeiZleba

Caenacvlon sxva gamomTqmeli pirebi~ (Sisi 1999:75).

sazogadoeba moiazreba, rogorc bazisuri cokoli da sityvebi

gadmoscemen am ukve Seqmnil realobas. diskursi ar aris doqtrinaTa an

ideologiaTa sayrdeni, sadac sxvagan ganxorcielebuli SemuSavebuli

Sinaarsi gadmoicema. amgvarad `pragmatuli midgoma~ varaudobs, rom

politikuri diskursi warmoadgens Tvalsazriss; es aris ufro

dabrkolebaTa qseli. igi awesrigebs specifikur saqmianobas. gamoTqma

warmoadgens instruments da mniSvnelobisa da subieqtTa SeqmnaSi mimReb

mxares, romelic masSi amoicnoba.

mocemul epoqaSi politikuri diskursi gansazRvravs mocemul

socialur, ekonomikur, geografiul an lingvistur areals. es aris

jgufi an jgufTa qseli, romelTa SigniTac warmoiqmneba, imarTeba

90

Page 91: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

diskursuli wyobidan gamomdinare teqstebi. politikuri diskursisaTvis,

magaliTad, politikuri partiebi (da ara moqalaqeebi, romlebic socio-

ekonomikur aRricxvaze arian) yvela individi, romelic Soridan Tu

axlodan kavSirSia diskursTan, erTsa da imave doneze ar aris CarTuli

ama Tu im diskursul sazogadoebaSi (communautés discursives). es

ukanasknelebi ueWvelad warmoadgenen misi wyobilebis, dafuZnebisa da

funqcionirebis mTavar problemas. politikuri diskursis analizis

aqtualuri tendenciaa eWvebi da dapirispirebebi. politikuri diskursis

analizi diskursis sityvebs imeorebs. erTi mxriv, igi ikvlevs zogierT

`mots-outils~, romlebic figurireben gansazRvruli teqstis warmoqmnisas,

gaaCniaT argumentaciuli funqcia da/an emsaxurebian gamonmaTqvamTa

sistemaSi moyvanas. es `mots-outils~ (or, d'ailleurs, car, mais…) argumentaciuli

kavSirebia. maT gaaCniaT stabiluri pragmatuli Rirebuleba, magram

diskursis analizi dainteresebulia amiT maSin, roca isini Caiwerebian

gansakuTrebul teqstualur strategiebSi; sxva mxriv, igi axorcielebs

analizs, romelic gulisxmobs gamonaTqvamTa moxazvas (délinéarisation),

romlebic algoriTmis saSualebiT qmnian terminebs Soris urTierTobaTa

qselebs. Ppolitikur diskursSi yvela sityva erTmaneTis komprometirebas

axdens.

politikuri diskursi exeba individs ara marto rogorc pirovnebas,

aramed, rogorc sazogadoebis wevrs. paralelurad es diskursi erTi

mxriv gansakuTrebul problemas warmoqmnis, magaliTad, politikaSi

SeiZleba wamoiWras informaciisa da komunikaciis bundovaneba, rac

SeiZleba sazaralo iyos.

komunikacia da politika erTmaneTisagan ganuyofeli terminebia.

sazogadoebis nawilis azriT, politikuri komunikacia mxolod

Selamazebuli saxelwodebaa da is adamianebTan urTierTobas/komunikacias

ki ara, aramed maT marTvas gulisxmobs. isini acxadeben, rom sadavoa, sad

mTavrdeba propaganda da sad iwyeba komunikacia, radgan dRes komunikacia

yvela im aprobirebul da gamocdil teqnikas aerTianebs, romelic

sxvadasxva dros sxvadasxva qveyanaSi gamoiyenes da romelic masebis

darwmunebis TvalsazrisiT warmatebuli aRmoCnda.

sazogadoebaSi cxovreba, romelic adamianisaTvis erT-erTi

mniSvnelovani, ZiriTadi atributia, aucileblad gulisxmobs komunikacias

91

Page 92: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

sazogadoebis wevrebsa da moqalaqeebs Soris – mmarTvelebis komunikacia

marTulebTan, magram agreTve moqalaqeebisa da maT mmarTvelebTan.

am kvlevaSi upirveles yovlisa ganvixilavT mmarTvelebis

komunikaciasa da politikur diskurss. am politikur komunikaciaSi

warmoiWreba sami elementi, romelic wamoayena gi diurandenma (adami

1997:37). gamoiyofa reklama, romelic damaxasiaTebelia politikuri

diskursisaTvis da romlis mizania, saWiro gaxados misi avtoris azrebi

da winadadebebi. politikuri reklama SeiZleba iyos pirdapiri – afiSebi

da broSurebi saarCevno kampaniis dros da iribi – Suamavlis meSveobiT,

magaliTad, media, romelic Setyobinebas gadascems. Semdeg propaganda,

romelic politikuri komunikaciis ganuyofel nawils Seadgens.

propaganda SeiZleba ganvsazRvroT, rogorc teqnikaTa erToblioba,

romelTa mizania ganaxorcielos zegavlena imaTze, viskenac mimarTulia.

Tumca propaganda yovelTvis negatiurad ar unda gavigoT. saqme exeba

meTods, romelsac ase Tu ise warmatebiT da maxvilgonierebiT iyenebs

yvela politikosi. politikuri propaganda aris daufaravi da Ria. masSi

wyaros amocnoba advilia. aseTi propagandis saukeTeso magaliTebia

politikuri moxsenebebi, samxedro samsaxurSi Cabmisa da arCevnebSi

miRebis mowodebebi. da bolos sajaro urTierTobebi (relations publiques).

`PR~ aris ara mxolod warmatebis gasaRebi politikaSi, aramed aseve

komunikaciis forma: aq saqme exeba imas, rom yvela politikosi sakuTar

Tavs warmoadgens saukeTeso mxridan da moizidavs rac SeiZleba met

mxardamWers da moipovebs maT simpaTias.

Cveulebriv ganasxvaveben sami tipis politikur komunikacias:

propaganduli, dialoguri da marketinguli.

1) propaganduli didxans dominirebda da igi iyenebs yvela

saSualebas, raTa daarwmunos xalxi. mouxmobs ara marto TiToeulis saR

azrsa da Wkuas, aramed winaswar Seqmnil azrebs da xalxis vnebasa da

feTqebadobas.

2) dialoguri komunikacia aris politikuri diskursis idealuri

forma – saxme exeba realuri debatebis wamowyebas, azrTa gacvla-

gamocvlas. igi Zalze iSviaTia, radgan politikuri liderebi uars

acxadeben gamarTon diskusia pirvel SemxvedrTan. amis pirvelwyaroa is,

92

Page 93: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

rom politikosebi drois arqonisa da uxvi problemebis gamo, medias

aniWeben dRes upiratesobas.

3) marketinguli komunikacia – swored mediis rols SevyavarT Cven

politikuri komunikaciis dominantur formamde – marketinguli. mas

uwodeben axal politikur komunikacias; mmarTvelebi moqalaqeebTan

urTierTobaSi upiratesobas aniWeben suraTs, vidre teqsts, formas, vidre

Sinaarss. unda vaRiaroT, rom marketinguli komunikaciis mrCevlebi

modian sareklamo saagentoebidan.

amgvarad, politikuri komunikacia funqcionirebs, rogorc

metyvelebisa da mizanscenis rTuli xelovneba. politikuri diskursi

gulisxmobs Setyobinebis gadacemas maRali Tanamdebobis mqone

gadamcemidan da romelic gankuTvnilia ZiriTadi mimRebis – xalxisaTvis.

aq gadamcemsa da mimRebs Soris urTierToba pirvel planze wamoiwevs.

politikur komunikaciaSi mniSvnelovan rols TamaSobs gansakuTrebuli

leqsikoni. politikuri termini yvelanairad gamoiyeneba, misi

manipulaciac ki SeiZleba. politikur komunikaciaSi farTod gamoiyeneba

argumentacia, radganac politikosebi ZiriTadad argumentirebulad

axdenen sakuTari mosazrebebis dacvas, raTa ufro damajerebeli iyos

maTi gamosvla. isini amisaTvis mimarTaven medias, romelic mniSvnelovan

rols TamaSobs politikosTa cxovrebaSi.

7. media – diskursi da informaciis sazogadoeba

raki Cveni sazogadoeba aris informaciis sazogadoeba, rogorc es

zemoT aRvniSneT, da Tanamedrove sazogadoebaSi informaciis gadacemis

upiratesi saSualebaa media, aqedan gamomdinare, unda SevexoT media-

diskurss da ganvixiloT igi mokled.

imis gamo, rom Cven sityva `informacia~ ganvixileT zemoT, aq aRar

SevCerdebiT masze, aramed vilaparakebT media-diskursze.

politikuri komunikaciisas politikosebi cdiloben, gamoCndnen

kargi mxridan, ilaparakon ise, rom maT mousminon da gaigon maTi

Setyobineba kargi kuTxiT, moaxdinon msmenelTa darwmuneba. amas isini

axorcieleben mediis daxmarebiT – televizia, radio, Jurnal-gezeTebi.

dRes politikuri diskursi emorCileba media-kanonebs. es ukanasknelebi

93

Page 94: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

xasiaTdebian damatebiTi fenomenebiT, rogoricaa dezinformacia da

zeinformacia.

dezinformacia, gi diurandenis (adami 1997:23) azriT, warmoadgens

`organizebuli tyuilebis erTobliobas im epoqaSi, sadac informaciis

saSualebebi Zlier ganviTarebulia~. am gansazRvrebas asrulebs rolan

Jakao (bali 1999:49): `teqnikaTa erToblioba, romelic gamoiyeneba

informaciis manipulaciisaTvis unarCunebs ra mas gansakuTrebul xasiaTs,

ise, rom zegavlenas axdens sxvaTa azrebze da reaqciebze~. amas mivyavarT

propagandamde, romelic dezinformaciis erT-erTi meTodia da farTod

gamoiyeneba politikaSi (burdie 1996:45; gaiari 1971:7).

ufro metad matyuara forma gaaCnia zeinformacias. politikosebi

mas sulc ar gaurbian, aramed iyeneben kidevac. es aris wyaroebis

vizualuri, werilobiTi an xmovani informaciis gadaWarbebulobis Sedegi.

obieqtTa, movlenaTa WeSmariti gagebis garda, igi moicavs bundovanebas,

eWvs, indiferentulobas. paralelurad informaciis (dezinformaciis)

ganmeoreba zrdis sirTules, mouqnelobas yvela media sayrdenze.

amgvarad, media axdens avtostimulacias, zrdis fass da zeinformacia

walekavs maT Tavbrudamxvevi, damaTrobeli spiralis saxiT. amgvarad,

yoveldRiuri axali ambebis gavleniT mniSvnelovani faqtebi SeiZleba

mogveCvenos uferulad, umniSvnelod imitom, rom ar viciT konteqsti da

aucileblobis SemTxvevaSi ar vixevT ukan, radgan wamieri logika amis

saSualebas ar gvaZlevs (alberi 1968:21).

n.ladarias azriT, ,,media-diskursSi Setyobinebis Sinaarsi, misi

gadacemis semiotikuri arxi da saboloo sazrisi calsaxad aris

dakavSirebuli erTmaneTTan” (ladaria 2000:82) da amas igi uwodebs

dabali donis gamosavals (low-level output). swored aseTia politikosis

diskursi.

Cveni azriT, iseve, rogorc nebismieri moqalaqe, politikosi ar

icnobs sazogadoebis yvela mizansa da problemas maSinac ki, Tuki

zedmetad aris informirebuli. magram isic unda aRiniSnos, rom media

mxolod gansazRvrul da winaswar SerCeul sagnebze awvdis zedmet

informacias sazogadoebas. am mxriv politikosebi imyofebian ufro

xelsayrel pirobebSi, radgan maT xeli miuwvdebaT `rezervirebul~

informaciaze masisagan gansxvavebiT (burdie 1982:253). Tumca, rogorc

94

Page 95: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

amboben, informaciis – gegmebi, programebi, naSromebi – umetesoba

Tavisufalia imaTTvis, visac misi miReba surs. magram, unda vaRiaroT, rom

imisaTvis, rom movipovoT zogierTi informacia, saWiroa simtkice,

xelisuflebasTan kavSiri. media ufro gvawvdis ara ubralod

informacias, aramed aRaiarebul azrs.

SesaZlebelia Tu ara ganvixiloT media, rogorc politikuri

zegavlenis iaraRi? erTi SexedviT am sakiTxze pasuxi calsaxaa, Tumca

dakvirvebis Sedegad Camoyalibda ramodenime gansxvavebuli Sexeduleba,

romelTa ganxilvas SevecdebiT am statiaSi.

Zvel droSi, televiziis, radiosa da presis gareSec ki axerxebdnen

didi beladebi, liderebi da qveynis mmarTvelebi politikur zemoqmedebas

xalxze. maT amisaTvis ar sWirdebodaT Suamavali. aleqsandre makedoneli

Tavisi Zlieri xasiaTiTa da dampyrobluri suliskveTebiT jariskacebs

mouwodebda brZolisaken da isinic emorCilebodnen TavianT belads.

Tumca es morCileba Zaladobasa da SiSze iyo damyarebuli. aseve amis

magaliTia oliver kromveli, romelmac inglisis armiaSi diqtaturis

wyalobiT daamyara wesrigi. aqedan gamomdinare cxadia, rom warsulSi

zegavlenis moxdena Zaladobis meSveobiT xorcieldeboda. iseTi

beladebi, rogorebic iyvnen lenini, trocki, marqsi sazogadoebaSi

atarebdnen sakuTar azrebs propagandis saSualebiT. amis miRweva

SesaZlebeli iyo Zlieri oratoruli niWis, adamianebis emociebze da

ganwyobebze TamaSis, STagonebis meSveobiT. yvela am SemTxvevaSi saqme

exeba ZiriTadad sajaro gamosvlebs.

XXI saukuneSi Zaladoba aRar aris adamianTa darwmunebis upiratesi

saSualeba. aSS yofilma prezidentma riCard niqsonma erTxel erovneuli

usafrTxoebis sabWoSi gamosvlisas ganacxada, rom ,,informaciasa da

propagandaSi Cadebuli erTi dolari ufro Rirebulia, vidre 10 dolari

- iaraRis warmoebaSi, radganac es ukanaskneli SeiZleba saerTod ar iqnas

gamoyenebuli, xolo informacia ki muSaobs 24 saaTis ganmavlobaSi

yvelgan’’ (vikipedia: 2006 wlis 13 Tebervali).

rogorc ukve iTqva, dRes informacias gadascemen ZiriTadad

masmediis saSualebiT. mecnierebis (k.beiloni, l.belenJeri, p.Sarodo,

b.lamize, r.J.Svarcenbergi) azriT, yvelaze mniSvnelovani informacia aris

politika da politikuri diskursi. mediis saSualebiT xorcieldeba

95

Page 96: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

politikuri komunikacia. SeiZleba iTqvas, rom igi aris ,,xidi” xalxsa da

xelisuflebas Soris. politikosebi sakuTari Tavis realizacias

televiziisa da radios saSualebebiT axdenen debatebisa da diskusiebis

saxiT. maT surT TavianTi SetyobinebiT zegavlena moaxdinon msmenelebze.

aqedan gamomdinare, politikosebisaTvis media zegavlenis moxdenis

erTaderTi saSualebaa. ingliseli mkvlevarebi antoni pratkanisi da

eliot aronsoni acxadeben, rom ,,yovelTvis, rodesac televizors an

radios vrTavT ... an Jurnal-gazeTebs vkiTxulobT, viRac cdilobs Cvens

aRzrdas, darwmunebas, rom ... ama Tu im politikoss mivceT xma”

(pratkanisi 1991:86).

aqedan gamomdinare, media SegviZlia ganvixiloT politikuri

zemoqmedebis iaraRad. magram albaT ufro mniSvnelovani sakiTxi isaa, Tu

vis emsaxureba es iaraRi da visi mimarTulebiT isvris. 2001 wlis 11

seqtembers niu iorkSi datrialebuli tragedia, romelic mTelma

msofliom televiziis saSualebiT naxa, sakmarisi argumenti aRmoCnda,

gaemarTlebinaT gaeros egidiT natos jarebis Seyvana avRaneTSi; 2 wlis

Semdeg ki sadam huseini daadanaSaules al qaidasTan kavSirSi da omi

daiwyes eraySi. aravisTvis ar aris saidumlo, rom amerikel

telemayureblebs bevrad ufro met omis mxardamWer informacias

awvdidnen, vidre omis sawinaaRmdegos. sainteresoa aseve isic, rom eraySi

saomari moqmedebebis gasaSuqeblad wasulma Jurnalistebma xeli moaweres

dokuments imis Sesaxeb, Tu risi gaSuqeba SeeZloT da risi ara.

sabolood Zneli saTqmelia vin izarala da vin aRmoCnda mogebuli. amas

dro gansjis, xolo mediis damsaxureba terorizmis winaaRmdeg omSi

udavoa. imis mtkiceba, rom medias winaswar gansazRvruli mizani

amoZravebda SeuZlebelia; televiziam Seasrula Tavisi movaleoba da

gadasca axali ambavi msoflios, Tumca am axalma ambavma sruliad

gansxvavebuli datvirTva miiRo.

medias uwodeben meoTxe xelisuflebasac da mas albaT yvela

xelisuflebaze meti zegavlena aqvs. Cemi azriT, igi udavod aris

politikuri zegavlenis iaraRi; es sulac ar niSnavs imas, rom media

emsaxureba mesame Zalis interesebs. piriqiT, igi sazogadoebas sakuTari

TamaSis wesebs sTavazobs. is xSirad gvkarnaxobs raze vifiqroT.

magaliTad, gveubneba ra moxda dRes qveyanaSi da msoflioSi yvelaze

96

Page 97: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

mniSvnelovani da Cvenc Zalauneburad amaze vfiqrobT da vlaparakobT

(ajenda seTingis Teoria) (baumgartneri 1993:15). ufro xSirad televiziiT,

radioTi Tu Jurnal-gazeTebis meSveobiT gveubnebian rogor vifiqroT da

igi garkveul aqcentebs akeTebs ambis moyolis dros (freimingis Teoria)

(entmani 2000:54; entmani 2001:34).

media mxolod gansazRvrul da winaswar SerCeul informacias

awvdis sazogadoebas. iTvleba, rom rac ar uCvenebiaT televiziiT, rac ar

dauweriaT gazeTebSi, arc momxdara. ase rom, yoveldRiur axal ambebSi

Caflulebs mniSvnelovani faqtebi SeiZleba mogveCvenos uferulad,

umniSvnelod imitom, rom media mas ar gvawvdis (igi ar Tvlis am

informacias mniSvnelovnad an ubralod garkveuli interesebis gamo ar

surs misi gadmocema - edvard hermanis 5 filtris Teoria (hermani 1988:87)).

am dros didi mniSvneloba eniWeba imas, Tu vis mflobelobaSia media, vin

aris informaciis wyaro, ra reklamas uSvebs is, ra ideologias atarebs

da rogori gamoxmaureba SeiZleba hqondes mis mier gaSvebul ama Tu im

informacias).

aRsaniSnavia, rom dRes politikuri diskursi emorCileba media –

kanonebs. ignasio ramone (bali 1999:45) acxadebs, rom rac ufro xSirad

laparakoben televiziebi (aseve radio, Jurnal-gazeTebi) erTsa da imave

rameze, miT ufro met zegavlenas axdenen sazogadoebaze. rogorc zemoT

aRvniSneT, dResdReobiT isini adgenen TamaSis wesebs da wyveten romeli

informaciaa ufro mniSvnelovani, romels dauTmon meti dro da meti

Jurnalistebi. magaliTad, 2003 wlis noemberSi ,,vardebis revoluciis”

dros rusTavi 2 mTlianad gadarTuli iyo revoluciur talRaze. igi

mTeli dRis ganmavlobaSi aSuqebda mitingebs da gvTavazobda politikur

debatebs. rac Cveulebriv reJimSi hedlaini iqneboda, reoluciis periodSi

SeiZleba es informacia saerTod ar gaeSuqebinaT. rusTavi 2 gaxda

politikuri iaraRi, romelic im periodSi atarebda garkveuli Zalebis

interesebs.

xalxze zegavlenis moxdenis magaliTad SeiZleba gamoviyenoT

amerikeli reJisoris bari levinsonis filmi ,,Wag the Dog” (wikipedia 2002

wlis 21 maisi). filmSi naCvenebia Tu rogor SeuZlia niWier PR menejers

gamouvali mdgomareobis Semotrialeba da Tavis sasargeblod gamoyeneba.

amerikis prezidents Selaxuli aqvs reputacia da warmatebuli saarCevno

97

Page 98: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

kampaniis meSveobiT mainc SesZlebs gamarjvebas. yvelaze saintereso

momenti is aris, rodesac sabolood prezidentis gamarjveba garkveul

reklamas miakuTvnes; im xalxis Zalisxmeva ki, romelTac sinamdvileSi

moagebines arCevnebi, ar aris naxsenebi. es kargi magaliTia imisa, Tu

rogor axdens media zegavlenas xalxze ise, rom es ukanasknelebi amas

verc ki xvdebian.

bevri magaliTi arsebobs mediis mier politikuri zegavlenis

moxdenis Taobaze. magaliTad, swored uiliam randolf harstis (presis

amerikeli magnati - 1863-1951) gazeTebma iTamaSa didi roli espaneTi-

amerikis omis dawyebaSi (1898), Sedegad kubis damoukidebloba da Zveli

espaneTis koloniebis amerikis mier xelSi Cagdeba). roca gazeTSi ,,New

York Morning Journal” gamoqveynda moxseneba amerikis sagareo politikis

Sesaxeb, aman gamoiwvia omi or qveyanas Soris (wikipedia 2008 wlis 23

Tebervali).

arsebobs azri, rom ,,nebismier politikur process ufro didi

zegavlena aqvs mediaze, vidre medias politikur procesze”. magaliTad

sabWoTa periodSi xelisufleba medias iyenebda, rogorc propagandis

saSualebas. am dros komunisturi partia televiziis, radios, Jurnal-

gazeTebis, kinofilmebis, Teatraluri dadgmebis saSualebiT axdenda

zemoqmedebas sazogadoebaze. ZiriTadi ideebi iyo: janmrTeloba, Sroma,

ojaxi, samSoblos siyvaruli, aqtiuri cxovrebiseuli da moqalaqeobrivi

pozicia da pasuxismgebloba.

Tanamedrove ruseTSi media aRmoCnda xelisuflebis xelSi da

rasakvirvelia igi aris politikuri zemoqmedebis saSualeba; amis

magaliTia CeCneTis omi, roca warmatebuli propagandis meSveobiT xalxis

70%-ma mxari dauWira samxedro kampanias CeCneTSi.

gi diurandeni acxadebs, rom politikur komunikaciaSi wamoiWreba

sami elementi, rac dakavSirebulia mediasTan (adami 2001:38): winasaarCevno

kampaniis dros politikosebi xSirad mimarTaven reklamas - arCevnebSi

monawile kandidatebma unda moipovon mediis mxardaWera da xalxze

moaxdinon zegavlena. aq didi mniSvneloba eniWeba politikur reklamas

(realuri debatebis Catareba pirdapir eTerSi, wminda reklama, bukletebi)

ara marto televiziiT, aramed Jurnal-gazeTebSic; propagandas –

zegavlenis ganxorcieleba (winasaarCevno kampaniis dros politikosebi

98

Page 99: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

debatebs mimarTaven televiziis daxmarebiT da axdenen xalxis

manipulirebas) da bolos PR – warmatebis gasaRebi politikaSi (sxvadasxva

aqciebis Catareba Suqdeba mediis daxmarebiT). magaliTad SegviZlia

moviyvanoT mediis gavlena safrangeTis saprezidento arCevnebis dros.

mediam didi roli iTamaSa nikola sarkozis saarCevno kampaniaSi. misi

gamarjveba ganapiroba iman, rom igi iyo da aris mediis favoriti

(SegviZlia vixiloT veb gverdi, sadac sxvadasxva Jurnal-gazeTebidan

amonaridebia mocemuli) (brosolete 2002).

,,siCume klavs da dRes medias SeuZlia TiToeulis yuramde miitanos

Sidsis ambavi, gamoafxizlos xalxi” - ganacxada kofi ananma (vikipedia:

2008 wlis 24 Tebervali). 2004 wlis 15 ianvars gaeros SidsTan brZolis

programis xelmZRvanelma peter piotma (roki 1999) Sekriba msoflioSi

yvelaze gavleniani 22 media Sidsis sawinaaRmdegod brZolaSi

monawileobis misaRebad. misi azriT, dRevandel dRes, roca informacias

aseTi didi gavlena aqvs, msoflioSi iRupeba aTasobiT da aTiaTasobiT

adamiani am daavadebisgan da mxolod media aris erT-erTi Zlieri iaraRi

amis sawinaaRmdegod brZolisa. SeTanxmebas xeli moaweres Semdegma

kompaniebma: BBC (inglisi), BET, CNN (aSS), CCTV (CineTi), Discovery Channel

(aSS), Gazprom-Media (ruseTi), TVGlobo (brazilia), ICTV (ukraina), LBC

(libani), METRO TV (indonezia), MPAA (aSS), MTV (aSS), NHK (iaponia),

PHOENIX (honkongi), Prasar Bharati (indoeTi), RTVE (espaneTi), SABC (samxreT

afrika), TIME WARNER (aSS), TV5 (frankofonia), UNIVISION (aSS), Viacom (aSS)

et VON (nigeria) (fonseka 2001).

amgvarad, miuxedavad imisa, rom mediis funqcia aris informaciis

miwodeba da ara propaganda, zemoT moyvanili magaliTebidan naTlad Cans,

rom igi ideologiis Tavsmoxvevis saSualebaa. media Zalauneburad axdens

sazogadoebaze zegavlenas Tavisi specifiurobis gamo. es mdgomareobs

imaSi, rom igi aris erTaderTi, vinc gadascems informacias. televiziis,

radiosa Tu presis gareSe sazogadoebas ar eqneboda sruli informacia

ama Tu im mniSvnelovan movlenaze. xalxi iRebs am informacias ise,

rogorc mas amas miawodeben. es specifiuroba medias udides Zalauflebas

aniWebs da am Zalauflebis saWiro mimarTulebis micemis SemTxvevaSi igi

SeiZleba gaxdes yvelaze saSiSi iaraRi. aqedan gamomdinare, mimaCnia, rom

media aris politikuri zemoqmedebis moxdenis saSualeba. rac ufro

99

Page 100: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

izrdeba adamianis cxovrebaSi misi roli, miT ufro met zegavlenas

axdens masze media. dResdReobiT swored misi Zalisxmevis Sedegad viRebT

gadawyvetilebebs ara marto arCevnebSi, manifestaciebSi da mitingebSi

monawileobis miRebis Taobaze, aramed nebismier sferoSi yoveldRiur

cxovrebaSi.

amrigad, daskvnis saxiT unda iTqvas, rom Tanamedrove

sazogadoebaSi mniSvnelovani adgili uWiravs medias, radgan es aris

uaxlesi informaciis mopovebis saSualeba yvela adamianisaTvis, xolo

politikosebisaTvis TavianTi azrebis gadmocemis saSualebaa, raTa xalxs

gaagebinon TavianTi survilebi mosazrebebi ama Tu im mniSvnelovan

sakiTxebze. media ki maT amaSi exmareba, radgan erTi da imave informaciis

masobrivi gavrceleba saSualebas iZleva imoqmedo xalxze da daarwmuno

isini Seni azrebis sisworeSi, moaxdino maTi manipulireba.

100

Page 101: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

III nawili

1. 1968 wlis maisis studenturi gamosvlebis gamomwvevi mizezebi

Cveni kvlevis ZiriTadi mizania mTavrobasa da axalgazrdul

arasamTavrobo jgufebs Soris urTierTobis fonze komunikaciis

damyarebis enobrivi xerxebis gamovlena. amisaTvis magaliTad aviReT

safrangeTis 1968 wlis maisis studenturi gamosvlebi. sanam TviT

komunikaciis maT mier gamoyenebuli enobrivi xerxebis ganxilvaze

gadavalT, unda iTqvas im gamomwvevi mizezebis Sesaxeb, rac daedo

safuZvlad am movlenebs.

Tavdapirvelad unda aRiniSnos, rom es epoqa mniSvnelovani iyo

kacobriobis istoriaSi, magram gansakuTrebiT safrangeTisaTvis. am dros

qveyanas marTavda iseTi Zlieri politikosi da oratori, rogoric iyo

Sarl de goli, romlis diskurssac Semdeg dawvrilebiT ganvixilavT.

Tumca 68 wlis maisis studenturi gamosvlebi ar iyo marto franguli

fenomeni. analogiuri gamosvlebi sxva qveynebSic mimdinareobda (aSS,

iaponia, germania). es gaimowvia ZiriTadad iman, rom xalxma kiTxvis qveS

daayena meore msoflio omis Semdeg industrialur qveynebSi

Camoyalibebuli momxmarebelTa sazogadoebis qmediTunarianoba da

omamdeli epoqidan memkvidreobiT miRebuli tradiciuli sazogadoebis

Rirebulebebi da struqturebi. maTi azriT, arsebuli ekonomikuri modeli

aRrmavebda uTanasworobas sazogadoebis wevrebs da ufro metic,

ganviTarebul da sustad ganviTarebul qveynebs Soris. amas emateboda

pragmatuli mosazrebebi: industrializaciis ganviTareba garemos

dabinZurebas iwvevda.

TiTqmis yvela qveynis axlgazrdebis moTxovna erTi iyo: maTi azriT,

isini imsaxurebdnen bednier cxovrebas. axalgazrdebi wina planze

adamianis Sinagan Rirebulebebs ayenebdnen maSin, roca axali

(industrialuri) sazogadoebis mTavari Rirebuleba iyo finansuri

keTildReoba. msoflios sxvadasxva qveyanaSi studentebis am

winaaRmdegobidan warmoiSva sxvadasxva marginaluri jgufi, maT Soris

hipebi (romlebic kaliforniaSi 1963 wels gamoCndnen). isini uaryofdnen,

ukuagdebdnen avtoritetis yvela formas, rac dakavSirebuli iyo

101

Page 102: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

xelisuflebasTan, ojaxTan, eklesiasTan an tradiciul moralur

wesebTan. amis sapirispirod bunebriobasa da instinqtebs icavdnen,

acxadebdnen revolucias adamianSi da sazogadoebaSi. es jgufebi

uaryofdnen konformizmsa da burJuaziul Rirebulebebs. saqme exeboda

industrialuri sazogadoebis damTrgunveli zegavlenisagan pirovnebis

gaTavisuflebis gzis Ziebas.

mniSvnelovania, Tu ram gamoiwvia 1968 wels frangi xalxis

ukmayofileba da konfliqti. germaneli sociologis ralf darendorfis

(Svarcenbergi 1988:115) azriT, konfliqtis mTavari mizezia is faqti, rom

xalxis erTi nawili xelisuflebaSia (anu gaaCnia Zalaufleba), xolo

meore nawili – ara. ZiriTadi konfliqti sazogadoebis or nawils Soris

Cndeba. sazogadoebis struqtura dafuZnebulia xalxis erTi jgufis

meoreze batonobaze. magaliTad: mewarmeebi – muSebi, oficrebi –

jariskacebi, profesor-maswavleblebi – studentebi. TiToeul am jgufs

gaaCnia saerTo interesebi, damoukideblad imisgan, acnobiereben Tu ara

isini amas. gansxvavebuli jgufis wevrTa interesebi gansxvavdeba da

winaaRmdegobrivia. gaetano moska (Svarcenbergi 1988:134) Tvlida, rom

Zlauflebis ganxorcieleba SeuZlia ara calkeul individs an

moqalaqeTa erTobliobas, aramed organizebul umciresobas, mmarTvel

klass.

mTavroba (mmarTvelebi)

sazogadoeba

xalxi (marTulebi)

,,mTavroba xelisuflebaSia mosuli da Tavisi ZalauflebiT xalxs

aiZulebs Seasrulos is valdebulebebi, rasac moiTxovs koleqtiuri

miznebi”(Svarcenbergi 1988:91). aseve cnobilia, rom igi axdens

sazogadoebis resursebis mobilizebas, raTa miaRwios garkveul miznebs.

xelisuflebaSi mosuli adamianTa umciresoba Seadgens namdvil

socialur - mmarTvel anu dominantur – klass. misi organizaciuli da

struqturuli danayofebi uzrunvelyofs mis Zalauflebas. dominanturi

elitis wevrebs Soris arsebobs sxvadsxva kavSirebi: naTesauri,

102

Page 103: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

kulturuli, saerTo interesebi, rac ganapirobebs maTi azrovnebis

erTianobasa da SeTanxmebul muSaobas.

Mn. makiavelis (Svarcenbergi 1988:49) Teoriis mixedviT politikuri

Zalaufleba xorcieldeba yvelgan da yovelTvis umciresobis mier da

maTTvis politikuri Zalaufleba iseTive mniSvnelovania, rogorc

ekonomikuri Zliereba. isini sargebloben ekonomikuri upiratesobiT,

magram Zalaufleba maT upirveles fenomenad eCvenebaT. m.fuko

Zalauflebas ganixilavs, rogorc iracionalur mamoZravebel Zalas

(fuko1966:98). misi azriT, Zalauflebas, iseve rogorc survils, ar gaaCnia

struqtura. igi masSi faqtiurad xedavs batonobis brma wyurvils,

romelic individs yvela mxridan gars axvevia da fokusirebulia masze,

rogorc sakuTari Zalebis gamoyenebis centrze. Mm. fukosTan Zalaufleba

faqtiurad ar Seesabameba `socialuri Zalauflebis~ gagebas (fuko

1966:102); es marTlac aris metafizikuri principi da Tavisi bunebiT

ambivalenturi. rac mTavaria, igi stiqiurad mouwesrigebelia. misi

marTva cnobierad SeuZlebelia da igi amasobaSi `obieqturad miemarTeba

afeTqebisaken~, yoveli `socialuri Zalauflebis dezorganizaciisaken”

(fuko 1966:117).

amrigad, rogorc vxedavT, nebismier sazogadoebaSi arsebobs

uTanasworoba, swored amis gamo xdeba jgufebs Soris interesTa

konfliqti. amaSi mniSvnelovan rols TamaSobs sazogadoebrivi azri. aqve

unda SevexoT sazogadoebriv azrs. Amis Sesaxeb bevri Tqmula da Cvenc

ver avuvliT gverds.

Tanamedrove gagebiT sazogadoebrivi azri gaCnda XIX saukunis

bolos frangi sociologis J.g. tardis naSromSi ,,sazogadoebrivi azri

da brbo” (burdie 1982:98). aq igi warmoadgens garkveuli sazogadoebis,

adamianTa jgufis azrebs da Sefasebebs raime informaciaze.E

sazogadoebrivi azri warmoiSva Zalian didi xnis win. Jer kidev

homerosis ,,iliada”-Si Cans sazogadoebrivi azris winaSe SiSi (odisevsis

mier saqmroebis mokvlis dros), roca mmarTvel pirebs undaT

sazogadoebrivi azri gadmoibiron. nawarmoebSi ramdenjerme ismis aseTi

fraza: ,,amas eubneboda TiToeuli Tavis mezobels” (miminoSvili 1988:263).

ufro mogvianebiT ukve saberZneTSi (berZeni filosofosebi

platonisa da sokratesTvis es fenomeni meryevia da cvalebadi) da mere

103

Page 104: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

Zvel romSi sazogadoebrivi azri ar warmoadgenda calke aRebul azrs,

radganac mis formirebaSi sazogadoebrivi dajgufebebi iRebdnen

monawileobas. maT xelSi iyo xelisufleba da gaaCndaT imis saSualeba,

rom TavianTi ganzraxva moeyvanaT sisruleSi. Tumca igi xSirad

winaaRmdegobaSi modioda daweril kanonTan.

Sua saukuneebSi sazogadoebrivi azris roli dayvanili iyo

minimumamde. sazogadoeba iyo dayofili da maT gaaCndaT winaaRmdegobrivi

interesebi.

saerTod, leqsikonebSi azri aRniSnavs individualuri msjelobis

mtkice Sedegs (sinonimebia: Sexeduleba, rwmena) an kidev nebismieri

ubralo azris arseboba/ar arsebobas (rwmena, crurwmena). igi SeiZleba

iyos ara mxolod individualuri, aramed koleqtiuri produqti da

gamoxatavdes kargad nafiqr da damuSavebul inteleqtualur pozicias;

magaliTad, religiuri doqtrina (eklesiis azri raime sazogado

problemaze) an filosofiuri da politikuri pozicia - spontanuri

koleqtiuri wesdebebis an warmodgenebis sistema, rasac iziarebs

socialuri jgufi.

igive semantikuri mravalferovneba SeimCneva sityva sazogadoebrivi

–s mimarTac. is SeiZleba gavigoT, rogorc erTad aRebuli mTeli xalxi

(am SemTxvevaSi ,,saerTo”; ,,sazogadoebrivi azri” aris ,,saerTo azri”). igi

ewinaaRmdegeba ,,kerZos” da aRniSnavs imas, rac gaxsnilia, Riaa yvelasTvis

(yvelasTvis, sazogadoebisaTvis misaRebi); zogierTis azriT, es aris

saxelmwifos kuTvnileba da gamoxatavs ,,koleqtiur” Tu ,,saerTo”

interess (moqalaqeobrivi ufleba, saxelmwifos moqmedebis sfero). magram

aseTi sazogadoebrivi azri ar warmoadgens xalxis didi nawilis azrTa

statistikuri ganzogadebis Sedegs (xalxis azri, brbos azri).

zogierTi mecnieris azriT sazogadoebriv azrze laparaki SeiZleba

daviwyoT XVIII saukunidan. Tumca es fenomeni ar iyo ,,sazogadeobrivi

azri”. am dros didi mniSvneloba hqonda ganaTlebuli elitis azrs.

inteleqtualurma elitam warmoSva igi sakuTari moTxovnebis

legitimaciisaTvis da samefo absolutizmis dasustebisaTvis.

filosofosebi da mwerlebi, romelTa profesia azris SeqmnaSi

mdgomareobda, iwyebdnen sakuTari azris ganmtkicebisa da

104

Page 105: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

mxardaWerisaTvis muSaobas. isini cdilobdnen sakuTari azri gardaeqmnaT

universalur azrad, romelsac eqneboda politikuri Rirebuleba.

sazogadoebrivi azri da saerTod sazogadoeba TiTqmis yvela

droSi angariSgasawevi Zala iyo.A magaliTad, roca prusiis mefis

vilhelm II –is ministrma SemoiRo iseTi saskolo kanonproeqti, ramac

sazogadoebrivi azris ganawyeneba gamoiwvia. mefem amis gamo ministri

gadaayena miuxedavad imisa, rom prusiis konstitucia mas amas ar

aiZulebda.

Tuki aqamde es iyo mxolod elitis azri (ufro informirebulebi),

romlebic racionaluri diskursis Semdeg sajarod acxadebdnen mas da

mouwodebdnen TavianTi azris pativiscemisaken, XIX saukunis meore

naxevarSi nel-nela iwyeba aseTi sazogadoebrivi azris transformacia.

amis mizezi iyo sayovelTao saarCevno uflebis damyareba da koleqtiuri

qmedebebis axali formebis ganviTareba, romelTa saTaveSi idgnen

,,masobrivi organizaciebi” – politikuri partiebi an profkavSirebi. am

dros germaneli sociologi da filosofosi iurgen habermasi acxadebda,

rom es aris ,,formaluri azri, romelic aRiarebulia politikuri

instanciebis mier” da igi mas aigivebda umravlesobis azrTan (habermasi

2003:58).

XIX saukunis bolos gamravlda masobrivi moZraobebi, quCis

manifestaciebi, warmoiSva da gavrcelda saxalxo da saerTo erovnuli

presa. Sesabamisad iqmneba axali sazogadoebrivi azri. Tanamedrove

sazogadoebaSi igi did rols TamaSobs politikur cxovrebaSi. es

yovelive miuTiTebs imaze, rom sazogadoebrivi azri marTlac arsebobs.

ase magaliTad, zogjer mitingze warmoTqmuli politikuri diskursi da

presis statiebi ufro mniSvnelovania politikaSi, vidre sakanonmdeblo

organoSi miRebuli kanoni. politikosebic Sesabamisad cdiloben

sazogadeobrivi azris momxrobas.

ukve XX saukunis 70-ian wlebSi pier burdie acxadebs, rom

,,sazogadoebrivi azri ar arsebobs”. zogierTi mecnieris TvalsazrisiT aq

SeiZleba vigulisxmoT is, rom am dros sazogadoebrivi gamokiTxvis

praqtika axali SemoRebuli iyo da politikuri da Jurnalisturi wreebis

rwmena am fenomenis mimarT iyo susti. p.burdie ambobs, rom yvelanairi

azris sociologiuri gamokiTxva miuTiTebs sazogadoebrivi azris

105

Page 106: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

arsebobaze da rom yvela azrs aqvs Rirebuleba (burdie 1996:234); roca

erTsa da imave kiTxvas usvamen yvelas, es gulisxmobs imas, rom arsebobs

SesaZlebloba, rom mocemul problemebze garkveuli konsensusi miiRweva.

igi acxadebs, rom politikosebi xSirad amboben ,,RmerTi CvenTan ars”,

risi eqvivalentic dRes aris ,,sazogadoebrivi azri CvenTan ars” (vox populi

vox dei). aseTia sociologiuri gamokiTxvis fundamenturi efeqti: Seqmna

iluzia, rom gamokiTxvebis Sedegad miRebuli azri Seesabameba saerTo

sazogadoebriv azrs. Sesabamisad ufro martivia adamianebis manipulacia

politikosebisaTvis da sakuTari azris Tavsmoxveva.

p.burdies azriT, arsebobs erTis mxriv, saerTo interesebis mqone

garkveuli jgufis Camoyalibebuli, mobilizebuli azri; meore mxriv,

ganwyobebi, romelic sulac ar aris azri, aramed sociologiuri

gamokiTxvis Sedegi (burdie 1996:239). swored am ukanasknelze acxadebs

pier burdie, rom igi ar arsebobs, radganac maT gamokiTxvis dros

winaswar mocemul azrebs sTavazoben (aq mniSvnelovania e.w. ,,latenturi

azri” (entmani 2001:48), romelic gulisxmobs im dafarul azrebs,

romlebsac adamianebi xSirad malaven; aseve sociologiaSi aRiarebuli

ori problema: arafris mcodneni (luisi 2001:89) - SeiZleba gamokiTxulma

adamianebma ar icodnen sakiTxi, rasac ekiTxebian da siCumis efeqti (noel

niumani 1984:53) - SeiZleba xmamaRla ar gamoTqvan sakuTari azri

garkveuli mosazrebebis gamo) da amgvarad adgenen kiTxvarebs. igi

undoblobas ucxadebs am gamokiTxvebs (sazogadoebrivi azris

procentebSi gamoxatvas) da maT politikuri manipulirebis saSualebas

uwodebs. aq SegviZlia moviyvanoT magaliTi TvalsaCinoebisaTvis. 1936

wels erT-erTi popularuli gamocema Literary Digest Seecada winaswar

ganesazRvra prezidentobis or kandidats ralf landonsa da franklin

ruzvelts Soris gamarjvebuli. gamokiTxes adamianTa uzarmazari

raodenoba (milionze meti adamiani). kvlevis Sedegebis mixedviT

ucilobeli gamarjvebuli landoni unda yofiliyo, Tumca Sedegi

absoluturad sxvagvari aRmoCnda. amis Tavi da Tavi swored

meTodologiuri darRvevebi iyo. gazeTma kvlevisaTvis adamianebi

xelmomwerTa siebidan da satelefono cnobarebidan SearCia, maSin, roca

didi depresiis periodSi monacemTa aseT bazebSi ZiriTadad

respublikelebi sWarbobdnen. gamomdinare aqedan ruzveltis momxreebi

106

Page 107: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

SerCevaSi araadeqtvaturad iyvnen warmodgenilni. mkvlevrebma ubralod

ar gaiTvaliswines es faqti. swored aqedan gamomdinare iyo aseTi

gansxvaveba kvlevis da arCevnebis Sedegebs Soris.

unda iTqvas, rom miuxedavad am winaaRmdegobrivi Sexedulebebisa,

sazogadoebrivi azri aris sazogadoebis mxardaWera an piriqiT

uaryofiTi damokidebuleba garkveul movlenebze. igi gansazRvrul

pozicias ikavebs, rCevas iZleva ama Tu im sazogado problemebis Sesaxeb

da aregulirebs individebis, socialuri jgufebis da instituciebis

qcevas sazogadoebaSi da gamoimuSavebs socialuri qcevis da

sazogadoebrivi urTierTobis garkveul normebs. am SemTxvevaSi

sazogadoebis yuradRebis centrSi eqceva is faqtebi, rac ainteresebs

sinamdvileSi mas da gamoirCeva Tavisi mniSvnelobiTa da aqtualurobiT

(magaliTad, rodesac manifestaciebisa da quCaSi gamosvlebis gziT

sazogadoeba gamoxatavs Tavis azrs ama Tu im movlenaze). igi moqmedebs

rogorc mTeli sazogadeobis aseve calkeuli klasebisa da socialuri

jgufebis farglebSi. aq laparaki SeiZleba ara marto mTeli qveynis,

aramed garkveuli klasis azrze, magaliTad axalgazrdebis azri

(axalgazrdebi gamowvevas ucxadeben yvelas, vinc maT interesebs

Seulaxavs. isini uaryofen yovelgvar rutinas da ar urigdebian arsebul

situacias. magaliTad, safrangeTSi 1968 wlis maisSi ganviTarebuli

movlenebi. masobriv studentur gamosvlebs SeuerTda mTeli frangi

xalxi. studentebis mTavari mizani iyo reformis gatareba mTeli qveynis

masStabiT, rogorc ganaTlebis sistemis Secvla aseve socialuri,

ekonomikuri pirobebis gaumjobeseba. Sedegad xelisufleba wavida

garkveul daTmobebze), calkeuli profesiis warmomadgelebis azri

(magaliTad, saqarTvelos mweralTa kavSiris TanamSromelTa

ukmayofileba, roca kavSiris kuTvnileba gamomcemloba ,,merani” gaauqmes.

Senobas privatizacia gaukeTda. amas didi gamoxmaureba mohyva

televiziaSi Tu presaSi). sazogadoebrivi azris gamoxatuleba SeiZleba

iyos xelisuflebis arCevnebi, masebis monawileoba sakanonmdeblo da

aRmasrulebel saqmianobaSi (xalxi arapirdapir arCevnebis gziT

monawileobs), presa da sxva komunikaciis saSualebebi, manifestaciebi,

aseve referendumi (xSirad referendumebis gziT cdiloben miiRon

mniSvnelovani gadawyvetileba, sadac sazogadoebas azrs ekiTxebian. 1991

107

Page 108: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

wlis 31 marts saqarTveloSi saprezidento arCevnebTan erTad Catarda

referendumi. am dros gamoikiTxa xalxis azri, surdaT Tu ara maT

saqarTvelos damoukidebloba. xalxma erTxmad dauWira mxari

saqarTvelos damoukideblobas. Sedegad amave wlis 9 aprils gamocxadda

saqarTvelos damoukidebloba), mosaxleobis winasaarCevno gamokiTxva.

sazogadoebrivi azris aqtiuri funqcionireba da mniSvneloba

sazogadoebis cxovrebaSi ganisazRvreba arsebuli socialuri pirobebiT:

klasobrivi struqtura, warmoebiTi urTierTobebi, kultura, ganviTarebis

done, specifiuri demokratiuli instituciebi da Tavisuflebis

ganviTareba. yovelive es dakavSirebulia azris gamoTqmis

TavisuflebasTan – sityvis, Sekrebis, beWdvis, manifestaciebis

Tavisufleba. dRes sazogadoebrivi azri yalibdeba ZiriTadad

informaciis wyarosa da propagandis gavleniT. socializmis dros

socialuri antagonizmebis likvidaciis pirobebSi, socialur

struqturebSi, kulturaSi da sazogadoebis socialur-politikuri da

ideuri erTianobis pirobebSi sazogadoebriv azrs gamoxatavda

komunisturi partia an muSaTa romelime organizacia.

Cveni azriT, dRevandel samyaroSi sazogadoebriv azrs didi

yuradReba eqceva. amis damamtkicebeli sabuTia bevr qveyanaSi

referendumebisa da plebiscitebis arseboba. agreTve sazogadoebrivi

azris gamoxatvis erT-erTi saSualebaa masobrivi gamosvlebi,

manifestaciebi. mis arsebobaze miuTiTebs is, rom Zalian xSirad amboben

an weren ,,sazogadoebis garkveuli nawilis azriT”, ,,sazogadoebis reaqcia

am sakiTxze aris Semdegi...” da mravali sxva. mis arsebobas yvela qveyanasa

Tu saxelwmifoSi aRiareben. mas angariSs uweven politikuri

gadawyvetilebis miRebis dros, rac naTlad gamoCnda zemoT moyvanil

magaliTebSi.

qveynis demokratiuli mmarTvelobiTi sistemebis arsebobis erT-erTi

aucilebeli pirobaa am sazogadoebis wevrTa srulfasovani monawileoba

maTTvis mniSvnelovan politikur, socialur, ekonomikur Tu kulturul

procesebSi; qveynis xelisuflebam Tavis mxriv angariSi unda gauwios

sazogadoebis azrs. sazogadoebis mxardaWera mniSvnelovania da SeiZleba

iTqvas, rom gadamwyvetia qveynis politikur cxovrebaSi. amitom saWiroa

sazogadoebrivi azris kvleva da masze zegavlenis moxdena.

108

Page 109: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

Cven vTvliT, rom komunikaciis dasamyareblad kargad Tqmis

xelovneba ar kmara. amisaTvis saWiroa icode yvela is meqanizmi,

romliTac gavlenas moaxden Sesabamis auditoriaze. laparaki niSnavs

sxvaze moqmedebas, raTa gardaqmna misi azri, daarwmuno, gauZliero

rwmena, daiTanxmo an winaaRmdegobis grZnoba Seususto. amrigad,

laparakis dros adamiani neitraluri arasodes ar aris. maSinac ki, roca

cdilobs ubralod informacia miawodos, gaafrTxilos an rCeva misces

meore adamians. imisaTvis, rom vinme rameSi daarwmunos, adamians unda

gaaCndes komunikaciis niWi. kontaqtis damyareba pirispir, iseve rogorc

uzarmazari auditoriis winaSe, moiTxovs did Zalisxmevas da Zalze

rTulia; Tumca arseboben adamianebi, romlebic amisaTvis arian

dabadebulebi. aseTi adamianebi floben komunikaciis xelovnebas,

oratorul niWs da maT SeuZliaT sxvebze zegavlenis moxdena. isini

agroveben xalxze pirad informacias da cdiloben pasuxi gascen imis

Sesabamisad, Tu ra awuxebs da ra moTxovnebi aqvs Tanamosaubres (an

auditorias). tyuilad ki ar aris naTqvami – `gvelsa xvreliT amoiyvans

ena tkbilad moubari~ (`Il est des des portes sur la mer que l'on ouvre avec des mots~).

tkbili sityviT – anu roca gagebiT moekidebian meore adamianis

gulistkivils, moaCveneben TiTqos esmiT misi, gaiziareben mis wuxils –

amiT miaRweven mis ndobas da mere ki advilad moaxdenen zegavlenas. Cven

veTanxmebiT im mosazrebas, rom ena ara marto Semecnebis saSualebaa,

aramed emsaxureba gabatonebul ideologias, axdens xalxis

manipulirebas.

1968 wels safrangeTis axalgazrdobam daiwyo gamosvla mmarTveli

umravlesobis winaaRmdeg. maT dainaxes, rom mTavrobis dapirebebi ar

Seesabameboda cxovrebis realur pirobebs. amas mohyva ukmayofileba.

moZraobis momzadebisaTvis mniSvnelovani iyo iseTi ideologiis Seqmna,

romelic win wamowevda socialur problemas da misi gaTviTcnobierebisa

da samarTlianad gadawyvetis saSualebas miscemda adamianebs. D

dedamiwaze siRaribe, uTanasworoba da politikuri represiebi

arsebobda mravali saukunis ganmavlobaSi manam, sanam ar warmoiSva

ideologia. XVIII saukuneSi safrangeTis dabali klasebi itanjebodnen

feodaluri mbrZaneblobis uRlisagan. maSindeli mmarTveli klasi

Tvlida, rom siRaribe normaluri da gardauvalia. moZraoba monarqiis

109

Page 110: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

gadasagdebad da respublikis dasamyareblad warmoiSva ganmanaTlebelTa

epoqaSi maSin, roca gaCnda Tanasworobis gageba, xolo misi magaliTi

mogvca amerikulma revoluciam.

f. engelsi acxadebda: `ideologia aris procesi, romelsac SegnebiT

axorcielebs e.w. moazrovne, Tumca igi amas akeTebs yalbi SegnebiT.

namdvili mamoZravebeli Zalebi, romelic mas amas aiZuleben, misTvis

ucnobia; winaaRmdeg SemTxvevaSi es ar iqneboda ideologiuri procesi.

Sesabamisad igi iqmnis warmodgenas yalbi an moCvenebiTi mamoZravebeli

Zalebis Sesaxeb” (Svarcenbergi 1988:56). g. kosikovi acxadebs, rom igi ara

Segnebuli tyuilis, aramed aracnobieri TviTmotyuebis xerxia (kosikovi

2002:27). Cveni azriT, ideologia SeumCnevlad da Sesabamisad umtkivneulod

cvlis adamianis cnobierebaSi misi qcevis WeSmarit motivebs, iluzoruli,

magram misTvis zneobrivad misaRebi motivebiT. amitom ideologia aris

sinamdvilis ara obieqturi gageba, aramed ama Tu im jgufis interesebis

gaTvaliswineba.

socialuri moZraobis formirebis Taviseburebebis ganxilvisas

amboben, rom rogorc ki ideologia gaimarjvebs xalxis cnobierebaSi,

unda Seiqmnas garkveuli organizacia, romelic axdens adamianebis

mobilizebas moqmedebisaTvis. axali moZraobis birTvs liderebi Seadgenen

(Cvens SemTxevaSi eseni arian studentebi) (smezleri 1988:55; fereoli

1995:48). maT irgvliv Tavs iyrian mxardamWerebi. Cveni azriT, lideri unda

iyos oratori, mqadagebeli, ideuri STamagonebeli, romelic ubiZgebs

moqmedebisaken, enTuziazms iwvevs sakuTar mimdevrebs Soris da

axorcielebs moZraobis koordinirebas. igi unda aerTianebdes xalxs,

magram koleqtiuri qmedebisas adamiani zogjer acnobierebs Tavis

saqciels da ise uerTdeba brbos, magram umetesoba amas akeTebs

gauTviTcnobiereblad. cnobilia, lideris Zalaufleba da prestiJi

magiur zegavlenas axdens brboze, amitom igi hipnotizirebulia da

advilad samarTavi. fsiqologebi Tvlian, rom erTad TavSeyrili

adamianebis jgufi Zalian swrafad iZens brbos Tvisebebs. aRsaniSnavia,

rom damoukidebeli azrovneba adamians SeuZlia mxolod simartoveSi,

xolo sxva adamianebTan erTad, igi ganicdis deindividualizacias.

sainteresoa is faqti, rom brbos fsiqologias amJRavneben

telemayureblebi da radiomsmenelebi. giustav le boni iyo pirveli, vinc

110

Page 111: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

aRmoaCina, rom erTad Sekrebili adamianebi ganicdian e.w. ,,efeminizacias”

(le boni 1986:15). am dros isini xdebian impulsurebi, miuteveblebi da

isini advilad eqcevian lideris zegavlenis qveS.

1968 wels aseT liderad mogvevlina studenti daniel kon banditi

(ixileT danarTi 1). universitetSi moRvawe filosofosebmac didi roli

iTamaSes am moZraobis momzadebaSi, razec vilaparakebT qvemoT. TavianTi

gamosvlebiT da saubrebiT presaSi, universitetSi da mitingebze maT

bevri mimdevari moipoves, rogorc studentebis aseve xalxis mxridan.

kvlevis periodSi Cvens mier wakiTxuli rober merlis romani

`Derrière la vitre~ warmogvidgens studenturi moZrobis liders (daniel kon

banditi), saerTod studentebis problemebs, maT survilebs, miswrafebebs.

TviT r. merli iyo nanteris universitetis filologiis profesori.

romanSi kargad Cans profesor-maswavleblebis zegavlena studentebze,

maTi ideologiis Camoyalibebaze.

1968 wlis maisis xalxis masobrivi gamosvlebi erT-erTi yvelaze

mniSvnelovani movlena iyo safrangeTis istoriaSi. amas safuZveli jer

kidev adre Caeyara, Tumca misi mniSvnelovani sawyisi iyo 1968 wlis 22

marts studentebis mier nanteris universitetis administraciis Senobisa

da universitetis sabWos darbazis dakaveba. amiT studentebma gamoxates

TavianTi neba da daiwyes brZola sakuTari ideebisaTvis. frangi

lingvisti f. fransua acxadebda, rom `es moZraoba safrangeTSi

warmoadgens axal impulss, radgan xalxs mieca tabudadebul Temebze

sityvis gamoTqmis ufleba, aseve xelisuflebis da arsebuli Cveulebebis

winaaRmdeg galaSqrebis saSualeba~ (fore 1998:117).

studentebis aseTma politizirebam warmoqmna mravali - ukidures

memarjveneTa da ukidures memarcxeneTa revoluciuri jgufi. isini

radikalurad svamdnen sakiTxs sauniversiteto sistemis Secvlis Sesaxeb.

ukmayofileba dRiTidRe izrdeboda, usamarTloba SeimCneoda

universitetis gadatenil auditoriebSi, studentebs Soris aSkara

uTanasworobaSi, profesor-maswavleblebis korumpirebulobaSi.

studentTa axali masebisaTvis maswavleblebis raodenoba arasakmarisi

iyo, miuxedavad imisa, rom asistentTa ricxvma imata. koridorSi

Catarebuli leqciebi Cveulebriv wesad iqca. studentebis ricxvis zrdis

problemas xelisufleba agvarebda Taviseburad: universitetis

111

Page 112: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

gadatvirTuli auditoriebi rom gaeTavisuflebinaT, saswrafo wesiT

Seqmnes qalaqgareT saswavleblebi, sadac studentebi izolirebulad

swavlobdnen. am usamarTlobas axalgazrdoba ver Seegua da isini

gamovidnen quCaSi. maT daijeres, rom SeZlebdnen viTarebis gamosworebas

(`Nous avons vu alors que notre situation pouvait changer”... ,,Nous voulons que l'espoir né

pendant ces jours de manifestation trouve son expression dans un mouvement irréversible~ -

,,Cven davinaxeT, rom Cveni mdgomareoba SeiZleba Seicvalos” ... ,,Cven

gvinda, rom am manifestaciebis dros dabadebuli imedi SeuCerebel

moZraobaSi gamoixatos”) (fore 1998:115). isini miiswrafodnen swavlis

ukeTesi pirobebis Seqmnisaken da cdilobdnen saswavlo reformis

Catarebas.

sainteresoa, rom swored nanteris universitetis sociologiis

fakultetis studentebis wridan daiwyo universitetSi arsebuli

mdgomareobis winaaRmdeg mimarTuli moZraobis mzadeba. am studentebs

Soris gamoirCeoda daniel kon banditi (Daniel Cohn Bendit). swored is iyo

studentebis lideri. igi acxadebda: ,,Ici on croit au bonheur. Qu’il y ait ici des

moines et des prêtresses qui cherchent le martyre pour prouver la pureté de leur foi

révolutionnaire, j’ai rien contre. Je leur donne même ma bénédiction, mais je ferais quand même

remarquer que l’action révolutionnaire a pour but le succèss de la Révolution et non pas

l’acquisition de mérites personnels en vue d’assurer son salut au paradis des héros marxistes. Il

faut pas vous tromper de chapelle, camarades”(,,aq bednierebis sjeraT. Ddae, iyon aq

ber-monazvnebi, romlebic ewamebian TavianTi revoluciuri rwmenisaTvis,

me araferi maqvs sawinaaRmdego. me maT Cems kurTxevas vaZlev, magram aqve

unda aRvniSno, rom revoluciuri moZraobis mizania warmatebis miRweva

da ara piradi Rirsebis mopoveba, raTa marqsisti gmirebis samoTxeSi

moxvde. ar unda movtyuvdeT megobrebo”)(merli 1970:388).

mravali incidentisa da 2 maiss nanteris universitetis daxurvis

Semdeg sorbonis universitetma aiRo estafeta da am moZraobis epicentri

parizis laTinuri kvartali gaxda. policiis Carevam gamoiwvia qalaqis

centrSi studentebsa da policias Soris Sejaxeba. am gamosvlebma moicva

yvela sfero – sajaro seqtori da kerZo dawesebulebebi, muSebi,

mosamsaxureebi da studentebi. ZiriTadi moTxovna iyo xelfasebis gazrda,

samuSao pirobebis gaumjobeseba, qveyanaSi arsebuli ierarqiisa da

avtoritaruli principebis uaryofa, mTavrobis gadawyvetilebis miRebaSi

112

Page 113: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

monawileoba, TiToeulis Rirsebis aRiareba, anu socialuri mowyobis

struqturebis transformacia, gardaqmna. frangi radikal-socialisti

politikosi e.fori acxadebda: `es movlenebi ar gamomdinareobs

saunivesriteto, ekonomikuri da socialuri krizisidan. saqme exeba

sulier kriziss, rac gamowveulia samyaroSi arsebuli im areulobiT (. .

.), rac Cvens sazogadoebaSi xdeba, kerZod, teqnologiuri progresiT~

(fore 1998:118). a.malro (fore 1998:119; petitfisi 1977:34) `studentTa

gamosvlebSi SeimCneva, rom problema saerTaSorisoa. Cven vdgavarT ara

reformis saWiroebis winaSe, aramed civilizaciaSi cnobili erT-erTi

yvelaze Rrma krizisis winaSe~. moris klavelic (fore 1998:120) iziarebs

im azrs, rom 1968 wlis revolucia sulieria.

maisis movlenebi Semdegnairad ganviTarda: 3, 4, 5 maiss

manifestaciebi grZeldeboda; 6-Si Catarda manifestaciebi dakavebulTa

gasaTavisufleblad, rasac mohyva 600-mde daWrili; 7 maisis mTeli Rame

Setakeba iyo manifestantebsa da policias Soris; 10-11-Si 400 daWrili

dafiqsirda Setakebis dros; 108 avtomobili dawves da daazianes; 11 maiss

pompidu dabrunda iranidan;

13 maiss mosamsaxureebma, profesor-maswavleblebma da studentebma,

profkavSirebis organizaciebma mTel qveyanaSi daiwyes farTomasStabiani

gaficva `represiis winaaRmdeg~ da `mTavrobis saskolo-ekonomikuri

politikis winaaRmdeg~ (berSteini 1989:317; rati 2000:215; labro 1968:143;

smirnovi 2005:23). parizSi daiwyo erTmilioniani manifestacia. 14 maiss

Sarl de goli wavida rumineTSi, xolo 19-Si Camovida; 20-Si daiwyo

gaficva mTel qveyanaSi; daniel kon-banditi gaaZeves qveynidan; areuloba

gagrZelda 23 maisamde;

ukve 24 maiss pirvelma ministrma JorJ pompidum xeli moawera

grenelis SeTanxmebas (Accords de Grenelle), rac iTvaliswinebda xelfasis

mniSvnelovnad momatebas. minimalurma xelfasma moimata 50%-iT.

profkavSirebis Tavisufleba gafarTovda dawesebulebebSi. politikurad

am manifestaciebis Sedegi iyo premier JorJ pompidus daTxovna, ramac

Seasusta Sarl de golis xelisufleba. socialur planSi Catarda

saswavlo reforma, amaRlda swavlis done. axali saunivesriteto

principebi gaxda demokratizacia, avtonomia, araSerCeviToba. 27-Si moewyo

mitingi Sarletis stadionze (Stade de Charlety), radgan renosa da sitroenis

113

Page 114: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

qarxnebis muSebma ar moiwones grenelis oqmi; 28-Si kon-banditi parizSi

dabrunda farulad; ganaTlebis ministri alen peirefiti (Alain Peyrefitte)

gadadga; 29-Si Sarl de goli farulad gaemgzavra baden-badenSi da kvlav

dabrunda; 30-Si igi gamovida radioSi da deputatTa erovnuli palata

daSala.

saerTod am movlenebis sawyisi unda veZioT ufro im epoqis

filosofiur mimdinareobaSi, postmodernizmSi, radgan axalgazrdebi

swored am filosofosebis aRzrdilebi iyvnen da maT zegavlenas

ganicdidnen.

unda aRiniSnos, rom am epoqaSi warmoiqmna postmodernistuli

individualizmi. igi ufro cxovrebis doniT, xarisxiT iyo dakavebuli.

adamianebs surdaT, rom socialur (finansur) planSi mieRwiaT

warmatebisaTvis da win wamoiwia kerZo cxovrebis Rirebulebebma,

individualurma uflebebma, rogoricaa avtonomiuroba, survili,

bedniereba (lipovecki 1991:98). individis postmodernistul samyaroSi

SeimCneoda konkurentunarianoba, cxovrebis donis gazrdili moTxovnebi

da Sromis pirobebiT daintereseba, gamarjvebis survili. aseTma

hiperindividualobam gamoiwvia konkurencia, ltolva

pirvelobisaken.Aamave dros aRsaniSnavia, rom adamianma dagmo socialuri

damcirebis yvela forma. unda iyo is, vinc xar da gaimarjvo sakuTar

individualobaze, TviTon amoirCio sakuTari qcevis modelebi da

adamianur urTierTobebSi unda arsebobdes Tanasworobis ufleba.

safrangeTis 1968 wlis maisis revoluciis arsi iyo axali adamianis

Seqmna, rasac safuZveli Cauyara marqsisa da nicSes orma sruliad

winaaRmdegobrivma idealma. k. marqsi Tvlida, rom axali adamiani unda

yofiliyo bednieri da harmoniuli. brZola monasa da batons Soris unda

dasrulebuliyo. adamiani unda yofiliyo promeTes Tavisuflebisa da

universaluri gonebis saxe, romelic iqneboda ubednieresi arseba.

nicSesTan axal adamians, piriqiT, unda ganexorcielebina borotisa da

keTilis brZolis miRma damangreveli Semoqmedeba – ganesaxierebina brma

Zalauflebisa da demonuri mZvinvarebis, Cveulebrivi mokvdavebis

bednierebis, samarTlianobis, TanagrZnobisa da sibralulisagan

Tavisufali adamianis saxe. Aaqedan gamomdinare miSel fukos azriT,

saWiro iyo Tavis TavTan harmoniaSi myofi adamianis Seqmna, romelic

114

Page 115: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

yvelafers Zvels daangrevda da totalur siaxles Seqmnida (fuko

1966:117).

revolucia, ra Tqma unda, saSinelebaa da mas moaqvs Zaladoba,

magram igi aseve adamianis suls aTavisuflebs. did revoluciebs

yovelTvis Tan sdevs kreatiulobis afeTqeba. 68 wlisMmaisis

gamosvlebisas m.fukos gavleniT studentebi moiTxovdnen swored aseT

siaxles. isini yoymanobdnen siyvarulsa da siZulvils, harmoniasa da

brZolas, mSvidobasa da oms Soris. am movlenebis dros m.fuko acxadebda,

rom ,,es studentebi revolucias ki ar axdenen, aramed TviTon arian

revolucia” (fuko 1966:117). maT gamosvlas ara marto politikuri elferi

hqonda, aramed sazogadoeba Seejaxa ekonomikuri zrdis axal problemas

da maT ase gamoxates TavianTi reaqcia.

postmodernizmi warmoadgens gansazRvrul mentalitets, samyaros

Secnobis, misi aRqmis specifikur xerxs da adamianis SemecnebiTi

SesaZleblobebis, arsebul samyaroSi misi adgilisa da rolis

daxasiaTebas. postmodernizmi gamoxatavs im epoqis suls (anu XX s-is II

naxevris suls). postmodernisti volfgang velSi (iliini 2002:213]

acxadebda, rom postmodernistuli fenomenebis kongruencia (Tanxvedra)

aSkarad Cans literaturaSi, arqiteqturaSi da saerTod xelovnebis

sxvadasxva JanrebSi, aseve sazogadoebriv fenomenebSi ekonomikidan

politikamde, amasTanave samecniero TeoriebSi da filosofiur

azrovnebaSi. man moicva humanitaruli codnis sxvadasxva sferoebi –

literaturaTmcodneoba, sociologia, politologia. am mimarTulebis

TeoretikosTa – Jak lakani, Jak derida, miSel fuko, fransua liotari,

Jil delezi, feliqs gvatari – mTavari samizne iyo sosiuriseuli

struqturalizmi, romelsac J. derida (iliini 2002:85) gansazRvravda,

rogorc dasavluri metafizikuri logocentrizmis ukanasknel punqts. igi

saTaves iRebs platonidan (Zv.w.aR. V-IV) da aristoteledan (Zv.w.aR. IV) da

midis haidegeramde (1889-1976) da levi-strosamde (1908-1997). es mxolod

gamogoneba ar iyo; realoba da samyaro gaxda `postmodernistuli~.

sahaero kavSirisa da telekomunikaciebis urTierTsawinaaRmdego

fenomenebi imdenad daaxlovda, rom yvelgan ejaxeba erTmaneTs. swored am

problemebis gadaWras exeba postmodernizmi. igi dros ar aqcevs zurgs,

piriqiT mas mohyveba fexdafex.

115

Page 116: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

Tanamedrove dasavlur kulturaSi postmodernizmi Tavisi masStabiT

globalur sferos - samyaros aRqmas exeba. Aaq pirvel planze gamodis

adamianis Rrmad emociuri, Sinaganad gancdili reaqcia im samyaroze,

romelSic igi arsebobs.

postmodernizmis yvela TeoretikosisaTvis mniSvnelovania J.f.

liotaris naSromis – `postmodernizmis xvedri~ (liotari 1994:32).

liotaris Tvalsazrisi mdgomareobs imaSi, rom `Tuki yvelafers

gavamartivebT raRac zRvramde, maSin `postmodernizmSi~ igulisxmeba

`metamoTxrobebisadmi~ undobloba” (liotari 1994:24). `metamoTxrobebSi~

igi gulisxmobs yvela im `axsniT sistemas~, romelic, misi azriT,

burJuaziul sazogadoebas ayalibebs da mas emsaxureba TviTgamarTlebis

sistemad: religia, istoria, mecniereba, fsiqologia, xelovneba

(sxvanairad rom vTqvad, nebismieri `codna~). liotarisTvis

postmodernizmis saukune mTlianobaSi xasiaTdeba `didi metamoTxrobebis~

rwmenis eroziiT. es aris is `metamoTxrobebi~, romlebic

realobazeEgvawvdian warmodgenas da xsnian mas. misi TvalsazrisiT, dRes

Cven `didi istoriebis~ damsxvrevis, daqucmacebis da uamravi ufro

martivi, wvrili, lokaluri `istoria moTxrobebis~ warmoCenis momswreni

varT. postmodernizmis mecnierebis daxasiaTebisas liotari acxadebs, rom

es mecniereba dakavebulia `arastabilurobis ZiebiT~. Cven vTvliT, rom

swored samyaroSi am dros arsebulma arastabilurobam warmoSva

adamianSi amboxis grZnoba da aqedan revoluciis moxdenis survilma

gaiRviZa axalgazrdebSi. axalgazrdoba aris is Zala, romelsac Seswevs

unari, Zala da SesaZlebloba gaumklavdes yvelanair dabrkolebas.

unda iTqvas, rom `postmodernistuli eris~ kulturis gabatonebuli

niSania `ekleqtizmi~ (sxvadasxva ideuri mimarTulebebis nebismieri

uprincipo SeerTeba). es aris saerTo kulturis nulovani done. am

`SemecnebiTi ekleqtizmis~ mxardaWeraSi mniSvnelovani Tu ara, wamyvani

roli uWiravs masobrivi informaciis saSualebebs, an rogorc maT

uwodebs liotari `informatika-s~. es ukanaskneli cxovrebis hedonistur

urTierTobebs qadagebs. aseT pirobebSi postmodernizmis TeoretikosTa

erToblivi azriT, `seriozuli mxatvrisaTvis~ SesaZlebelia mxolod

erTi perspeqtiva – `enobrivi TamaSis politikis~ warmosaxviTi

dekonstruqcia, romelic saSualebas gvaZlevs, gavigoT enobrivi

116

Page 117: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

Semecnebis `fiqciuri xasiaTi~ (vinoki 1997:214). aqedan gamomdinareobs

postmodernistuli xelovnebis specifika, romelsac wina planze gamoyavs

warmoudgeneli, warmousaxavi TviT warmosaxvaSi... igi uars ambobs, Tavi

daimSvidos SesaniSnavi formebiT, gemovnebis konsensusiT. amasTanave eZebs

gamoxatvis axal formebs, magram ara imisaTvis, rom misgan miiRos

esTetikuri siamovneba, aramed imisaTvis, rom kidev ufro didi simwvaviT

gadmosces imis SegrZneba, risi warmodgenac SeuZlebelia. postmodernisti

mxatvari an mwerali filosofosis mdgomareobaSi imyofeba: teqsti,

romelsac is wers, naxati, romelsac qmnis, ar emorCileba winaswar

dagegmil wesebs; igi ar SeiZleba SevafasoT sazogadod cnobili

kriteriumebiT. es aris wesebi da kategoriebi, romelsac eZebs TviT

xelovnebis nawarmoebi (vinoki 1997:564).

XIX-XX saukuneebSi sxvadasxva mecnierebebis – biologiidan

kosmologiamde – zegavleniT rTuli gaxda im warmodgenis dacva, rom

adamiani aris kosmosis centri: bolos da bolos es warmodgena gaxda

usafuZvlo da uazro. amitom postmodernistuli SexedulebiT samyaros

modelis Seqmnis nebismieri mcdeloba, uazroa. Gxolo

poststruqturalistebi uaryofiTad udgebian `zrdis~ an `progresis~

ideas mecnieruli codnis sferoSi da socialur - istoriuli

ganviTarebis problemas. poststruqturalistebi racionalobis princips

Tvlian `gonebis imperializmis~ gamovlinebad, romelic TiTqosda

zRudavs gonebis muSaobis da warmosaxvis `spontanurobas~. isini sakuTar

STagonebas Rebuloben aracnobieridan. aqedan gamomdinareobs is movlena,

rasac mkvlevarebi uwodeben `avadmyofurad paTologiur mojadoebas~,

iracionalizms. isini uaryofen mTlianobis, erTianobis koncefcias da

arastabilurobis, winaaRmdegobriobis, fragmentulisa da

SemTxveviTisaken miswrafebas. poststruqturalizmi warmoadgens

dasavlur sazogadoebaSi arsebuli yvela `pozitiuri WeSmaritebis~

`meTodologiur eWvs~.

poststruqturalistebi upirveles yovlisa arian `metafizikuri

diskursis~ kritikosebi. amis gamo Tanamedrove mecnierebi

poststruqturalizms miiCneven, rogorc `enis kritikis~ mimarTulebas. aq

gaerTianebulia g. fregesa (1848-1925) da f. nicSes (1844-1900) tradiciebi

erTis mxriv da m. haidegeris meores mxriv. Tuki klasikuri filosofia

117

Page 118: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

ZiriTadad dakavebuli iyo Semecnebis problemebiT, anu azrobriv da

materialur samyaros Soris urTierTobebiT, mTeli dasavluri

Tanamedrove filosofia praqtikulad ganicdis Tavisebur `Semobrunebas

enisaken~ (a linguistic turn). igi yuradRebis centrSi ayenebs enas da amitom

maTTan Semecnebisa da azrovnebis sakiTxebi iZenen wminda enobriv xasiaTs.

Sedegad metafizikis kritikac iZens diskursis an rogorc es fukosTanaa,

`diskursuli praqtikebis~ kritikis formas. miSel fukos adamianis yvela

qmedeba, azrovneba ,,diskursul praqtikebamde” dayavs. m. fuko, rogorc 60-

iani wlebis sxva frangi struqturalistebi, Tvlida, rom arsebobs raRac

globaluri principi, raRac `struqtura sxva struqturamde~ (fuko

1966:89), romlis kanonebidanac warmoiqmneba, `Sedgeba~ da funqcionirebs

yvela danarCeni struqtura. am epoqaSi am dominantur struqturas gaaCnia

enobrivi xasiaTi da igi gaigivebuli iyo enasTan. m. fukos azriT, `am

sistemas da am enas gaaCnia transformaciis sakuTari kanonebi~. igi

Tvlis, rom TiToeul konkretul istoriul epoqaSi specifiuri epistema

arsebobs. gansxvavebul interpretatorebTan epistemam gansxvavebuli axsna

miiRo, Tumca misi ZiriTadi azri isev is darCa: epistema aris enobrivi

azrovnebis specifiuri xasiaTi, romelic adamianisaTvis gaucnobierebeli

saxiT arsebiTad gansazRvravs misi qmedebis normebs, gare samyaros

fenomenTa specifikur gagebas, misi xedvis optikas da sinamdvilis aRqmas.

igi warmoqmnilia sxvadasxva samecniero disciplinebis diskursebisagan.

am diskursebis mravalferovnebis miuxedavad, fukos azriT, isini codnis

erTian sistemas – epistemas - qmnian. Tavis mxriv igi TanamedroveTa

sametyvelo praqtikaSi gamoiyeneba, rogorc mkacrad gansazRvruli

enobrivi kodi – miTiTebebi da akrZalvebi. es enobrivi norma TiTqosda

aracnobierad gansazRvravs enobriv qcevas da Sesabamisad calkeuli

individebis azrovnebas (fuko 1966:12). amrigad, mniSvnelovnad gveCveneba is

faqti, rom sazogadoebis TiToeuli fenisaTvis damaxasieTebelia

diskursis gansakuTrebuli tipi. diskursis warmoqmnisas sazogadoebis

wevrebi TavianTi fenisaTvis damaxasiaTebel tips arCeven da amis mixedviT

awyoben saubars. aRsaniSnavia, rom 68 wlis maisis gamosvlebSi

sazogadoebis sxvadasxva wevrebi (mmarTveli da marTuli klasi)

monawileobdnen da sainteresoa maTi diskursi, rasac Semdeg TavebSi

ganvixilavT.

118

Page 119: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

amgvarad, postmodernistebisa da poststruqturalist -

dekonstruqtivistebis Teoriebma, revoluciurma ideebma sruliad axali

mimarTuleba misces filosofiur azrs. postmodernist -

poststruqturalisti filosofosebi moRvaweobdnen universitetebSi da

es yvelaferi xdeboda universitetis wiaRSi. SegviZlia advilad

warmovidginoT Tu ra gavlena hqondaT maT am studenturi moZraobis

momzadebaSi. Cven rom wavikiTxoT rober merlis romani `Derrière la vitre~

(merli 1970), iq Cans, Tu ra gavlena hqondaT profesor-maswavleblebs

studentebis cxovrebaze da maTi azris formirebaze. amdenad kargad

gamoikveTa is, rom aseTma filosofiurma fonma mniSvnelovani roli

iTamaSa 1968 wlis am movlenebze, xalxis azrovnebaze. studentebis mizani,

rogorc amas erT-erTi studenti acxadebda r. merlis romanSi, iyo: ,, Quel

est notre but, c’est de faire chier le pouvoir et non pas de l’aider à nous en faire baver, sans

bénéficier pour personne et même pour les camarades qui sont déjà en taule”(,,Cveni mizania

guli gavuwyaloT xelisuflebas da ar mivceT saSualeba,

gagvasulelon”) (merli 1970:112). roca rober merlma gadawyvita am wignis

dawera, studentebs sTxova masTan misuliyvnen da gulwrfelad

gamoeTqvaT TavianTi azrebi. man maT gaando Tavisi survili - wigni

daewera am movlenebze. igiYyovelgvari niRbis, akrZalvebisa da ironiis

gareSe acxadebs, rom profesor-maswavleblebi sainteresoni rom iyvnen,

mTavari ar aris piris gaReba, sakmarisia mosmena: ,,Je remarquerai alors non sans

un retour ironique qu’un professeur n’a pas besoin d’ouvrir la bouche pour être intéressant. Il lui

suffit d’écouter”(,,me SevamCnie, rom ar aris aucilebeli maswavlebelma

ilaparakos imisaTvis, rom is saintereso iyos. misTvis mosmenac ki

sakmarisia” ) (merli 1970:117).

60-iani wlebis Taoba yvelaze mniSvnelovani iyo XX saukuneSi. am

epoqisaTvis damaxasiaTebeli iyo zneobrivi protesti da gare samyaroTi

ukmayofileba, es iyo `saerTo winaaRmdegobis~, sulieri martoobis

pozicia. xalxma, gansakuTrebiT axalgazrdebma, irwmunes, rom maT

SeuZliaT samyaros Secvla, arsebulis dangreva da ukeTesi momavlis

aSeneba. amaSi isini daarwmuna am axalma mimarTulebam. swored ase daiwyo

1968 wlis maisis xalxis masobrivi gamosvlebi.

1968 wlis maisma gamoiwvia didi rezonansi frangi filosofosebis

wreSi, romlebic am movlenebs ganixilavdnen, rogorc mTeli dasavluri

119

Page 120: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

sazogadoebis kriziss. es periodi SeiZleba CaiTvalos pirobiT mijnad,

postmodernistuli samyaros xedvis Camoyalibebis simbolod. amasTanave

am movlenebTan dakavSirebulia poststruqturalizmis damoukidebeli

ideuri mimdinareoba, romelmac uSualod Camoayaliba postmodernizmis

filosofiuri baza. aseve ar SeiZleba ar aRvniSnoT 1968 wlis gavlena

safrangeTSi `axali filosofosebis skolis” Seqmnaze, romelic

warmoadgens postmodernistuli filosofiis erT-erT versias.

amgvarad, daskvnis saxiT unda iTqvas, rom postmodernizmi

warmoadgens samyaros Secnobis, misi aRqmis specifikur xerxs, rac

gamoixateba sazogadoebrivi cxovrebis yvela sferoSi. postmodernistul

mimdinareobas safuZveli Caeyara jer kidev XX saukunis dasawyisSi, rac

kargad gamoCnda fridrix nicSes gamonaTqvamSi ,,RmerTi mokvda” anu

aqedan daiwyo uimedoba da samyaros, rogorc qaosis, specifiuri xedva.

Tuki ar arsebobs RmerTi, ar arsebobs aranairi moraluri sazRvari da

adamiani martoa am qaotur samyaroSi. uimedobis miuxedavad, aseTma xedvam

warmoSva samyaros ukeTesobisaken Secvlis survili. am epoqaSi warmoiqmna

postmodernistuli individualizmi, romelic dainteresebuli iyo

cxovrebis xarisxis doniT. mniSvnelovani gaxda iseTi Rirebulebebi,

rogoricaa avtonomiuroba, Tavisufleba, aseve bednierebis individualuri

aRqma.DAaseTma hiperindividualurobam gaamwvava protesti socialuri

damcirebis yvela formis mimarT da didi gavlena moaxdina enobriv

urTierTobebze. am kuTxiT aRsaniSnavia, rom yovel konkretul istoriul

epoqaSi arsebobs specifiuri epistema – `problemuri veli~, rac moicavs

sxvadasxva samecniero disciplinebis diskursebs. igi qmnis codnis erTian

sistemas (epistema). igi realizebulia sametyvelo praqtikaSi, rogorc

mkacrad gansazRvruli enobrivi kodi, norma, romelic TiTqosda

aracnobierad gansazRvravs enobriv qcevas da Sesabamisad calkeuli

individebis azrovnebas. amrigad, epistema Seesabameba enobrivi azrovnebis

specifiur xasiaTs, misi qmedebis normebs, gare samyaros fenomenTa

specifikur gagebas, misi xedvis optikas da sinamdvilis aRqmas.

aRsaniSnavia, rom swored am epistemis rRvevam ganapiroba safrangeTSi

1968 wlis xalxis masobrivi gamosvlebi.

120

Page 121: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

2. argumentaciis roli prezident Sarl de golis diskursSi

Cveni kvlevis mTavar amocanas warmoadgens 1968 wlis maisis

studenturi gamosvlebis dros frangi xalxisa da safrangeTis mTavrobis

mier gakeTebuli gancxadebebis fonze im xerxebis gamokvleva, romelsac

isini iyenebdnen komunikaciis dasamyareblad. aqedan gamomdinare

msjeloba komunikaciis sakiTxze agebulia sxvadasxva mecnierTa mier

Seqmnili diskursuli analizis modelis safuZvelze. amosavali CvenTvis

aris J.fontanilis, k.beilonis, m.makarovis mosazrebebi, Tumca Zalze

rTulia ganvsazRvroT, Tu sad wydeba fontanilisa da beilonis

meTodebis gamoyeneba da iwyeba meoris ,,batonoba”. Cven gvainteresebs

diskursi, rogorc metyvelebis gamoyeneba praqtikul situaciaSi,

yoveldRiur cxovrebaSi; diskursi, rogorc socialuri interaqcia,

rogorc garkveuli zemoqmedebis moxdenis survili, Tumca kvlevaSi mainc

gamoyofilia politikuri diskursi, rogorc argumentaciis da

Zalauflebis gamovlenisa da SenarCunebis saSualeba.

unda iTqvas, rom politikuri diskursi mravali Teoriuli da

empiriuli kvlevis sagans warmoadgens. sajaro personaJTa alokuciebi,

partiebis programebi, propagandistuli Setyobinebebi Seadgenen

politikuri diskursis kvlevis sagans. es ki Tanamedrove sazogadoebaSi

ayalibebs Zalauflebis ganxorcielebis simbolur vels (beiloni 1996:235;

tuSari 1978:143).

amerikeli memarcxene dekonstruqtivistebi – m. raiani, f. jeimsoni,

f. lentrikia – '"diskursul praqtikebs" Seiswavlian rogorc ritorikul

konstruqtebs. isini gabatonebuli ideologiebis Zalauflebas

uzrunvelyofdnen ama Tu im konkretul istoriul epoqaSi. am

TvalsazrisiT politikuri da ekonomikuri mmarTveli klasis ideologia

did gavlenas axdens adamianis sulieri cxovrebis yvela sferoze,

savsebiT imonebs individis cnobierebas. Sedegad, azrovnebis yvela

saSualeba, rogorc diskursis logikuri msjeloba iZens erTgvarovan,

"erTganzomilebian" xasiaTs, g. markuzes azriT, radgan igi ar SeiZleba

emsaxurebodes mmarTveli ideologiis an lentrikias (Svarcenbergi

1988:134) sityvebiT rom vTqvaT, mmarTveli Zalis interesebs.

J. derida (iliini 2002:217), rogorc sxva Tanamedrove

poststruqturalistebi, frankfurtis skolis TeoritikosTa logikas

121

Page 122: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

emxroba, kerZod ki adornos (iliini 2002:217). es ukanaskneli amtkicebs,

rom nebismieri standartuli ena, ena-kliSe aris mmarTveli ideologiis

ganmtkicebis saSualeba da mimarTulia imisken, rom adamiani moergos

arsebul wyobas. adornos azriT, am ideas gaaCnia aSkarad socialuri

aspeqti da misi mizania, totalitarulma sistemam marTos an moaxdinos

cnobierebis manipulacia.

rogorc ambobs e. kozeriu metyveleba "politikurad datvirTulia"

(beiloni 2002:247), radganac warmoadgens erTi da igive enis mqone

sazogadoebis wevrTa urTierTsolidarobis niSans. zogjer amboben

kidevac, rom ena, rogorc gonebasa da moqmedebas Soris Suamavali,

warmoadgens politikuri daTrgunvisaTvis, ekonomikuri da socialuri

diskriminaciisaTvis umniSnvnelovanes faqtors.

politikuri diskursi mdgomareobs imaSi, rom STaagono adresatebs,

sazogadoebis wevrebs politikurad swori moqmedebebis da/an Sefasebebis

aucilebloba. misi mizania ara aRweros (referencia), aramed gaaRviZos

adresatSi ganzraxva, safuZveli Cauyaros darwmunebas da aiZulos

moqmedebisaken. maszea damokidebuli politikuri diskursis efeqturoba

(badaloni 1984:49; belenJeri 1989:158). am mxriv aRsaniSnavia sakuTari

mosazrebis mtkicebiT gaZliereba. magaliTad SegviZlia moviyvanoT

safrangeTis prezidentis Sarl de golis sityvidan erT-erTi fraza -

,,safrangeTma waago brZola, magram omi ar waugia” (1940 wlis 18 ivnisi)

(onlain enciklopedia wikipedia 2004 wlis 22 Tebervali). aseve cnobili

nacistebis SeZaxili ,,Sieg Heil!” (,,gaumarjos gamarjvebas!”).

politikosis metyveleba (zogierTi gamonaklisis garda) operirebs

simboloebze; misi warmateba ganisazRvreba imiT, ramdenad Seesabamebian es

simboloebi masobriv Segnebas; Zlier politikoss unda SeeZlos Seexos

Sesabamis sims adresatis cnobierebaSi. sakuTar mxareze msmenelis

gadayvanisas yovelTvis ar mimarTaven logikur argumentebs. zogjer

sakmarisia proponentma gaagebinos adresats, rom maTi interesebi

erTmaneTs Seesabameba. am interesebis dacvisas SeiZleba, imoqmedo

emociebze, iTamaSo movaleobis gZrnobaze, sxva moralur ganwyobaze,

(rasac akeTebda Sarl de goli 1968 wlis maisis movlenebis dros), Tumca

STagoneba yovelTvis ar aris argumentacia.

122

Page 123: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

rogorc aRniSnavda e. Sopenhaueri ,,darwmunebis xelovneba

mdgomareobs adamianis urTierTSemxebi sagnebis Zlivs SesamCnev,

moxerxebul gamoyenebaSi” (budoni 1999:73). darwmunebis warmateba

damokidebulia proponentis mimarT ganwyobaze, simpaTiaze, ndobis

xarisxze, xolo am sferoSi xelsayreli poziciebis xelSi Cagdeba

damokidebulia molaparakis xelovnebasa da misi recipientis xasiaTze

(magaliTad: brma ndoba erTis mxriv da paTologiuri eWvi meores mxriv).

adresatis ganwyobis Secvla sasurveli, saWiro mimarTulebiT

SesaZlebelia mxolod metyvelebis warmatebiT warmarTviT. unda Seiqmnas

iseTi STabeWdileba, rom msmeneli TviTon Zalauneburad iRebs sxvis

azrs, interesdeba, kmayofildeba da amiT oratori warmatebas aRwevs.

mniSvnelovani faqtoria is, rom roca mohyavT ramdenime mosazreba raime

Tezisis dasacavad, pirveli mosazrebis warmateba an warumatebloba

moqmedebs Semdegze. Tuki pirveli pozitiuria, maSin meore ukve

damajerebeli xdeba. roca pirveli mosazreba negatiuria, maSin igi ar

aris damajerebeli.

raki Cven gvainteresebs 1968 wlis maisSi frangi xalxis sayovelTao

gaficvis dros gakeTebuli gancxadebebi, pirvel rigSi ganvixilavT im

oratoris diskurss, romelic Zlier sityvas warmoTqvamda da

moxerxebuli, marjve mosaubre iyo – mxedvelobaSi gvyavs saxelmwifo

meTauri, safrangeTis prezidenti Sarl de goli. 1968 wlis 18 maiss Sarl

de goli dabrunda rumineTidan da Seecada, moegvarebina qveyanaSi

arsebuli problema. man sayovelTaod ganacxada: "La réforme oui, la chienlit

non"(,,reforma ki, areuloba ara”) (tuSari 1978:283). xolo ukve 24 maiss

dapirda xalxs, rom Secvlida ganuviTarebel, dromoWmul da moZvelebul

struqturebs, magram am dapirebiT man isini ver daarwmuna. am movlenebis

dros igi acxadebda: "Comme toujours dans les moments difficiles nous en appellerons au

peuple" (,,rogorc yovelTvis rTul momentebSi Cven mivmarTavT xalxs”) (de

goli 1996:1077). Tavidanve prezidenti cdilobda xalxis azrze zegavlenis

moxdenas da maTve mouwodebda daxmarebas.

Cven swored Sarl de golis mier gamoyenebuli darwmunebis xerxebi

gvainteresebs. kvlevis Sedegad SegviZlia davaskvnaT, rom de golis mier

warmoTqmul diskurss gaaCnia deklaraciuli ilokociuri mizani, rac

imaSi mdgomarebs, rom Secvalos gare samyaro moxerxebuli

123

Page 124: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

gamonaTqvamebiT. am tipis gamonaTqvamebSi, rogorc viciT, molaparake piri

darwmunebulia mocemuli metyvelebis aqtis warmatebul dasrulebaSi.

prezidents gaaCnda sakuTari mosazrebebi am studenturi gamosvlebis

Sesaxeb da surda, daerwmunebina xalxi sakuTar simarTleSi: "Tout le monde

comprend évidemment, quelle est la portée des actuels événements, universitaires, puis sociaux.

On y voit tous les signes qui démontrent la nécessité d'une mutation de notre société et tout

indique que cette mutation doit comporter une participation plus étendue de chacun à la marche et

aux résultats de l'activité qui le concerne directement" (,,yvelas, cxadia esmis, ra

mniSvneloba aqvs am movlenebs universitetSi, socialur sferoSi. aq Cans

yvela is niSani, rac miuTiTebs Cveni sazogadoebis mutaciis saWiroebas

da yvelaferi miuTiTebs imaze, rom am mutaciaSi TiToeulma unda miiRos

monawileoba, radgan es maTi saqmianobis Sedegebze pirdapir moqmedebs”)

(fore 1998:99). Sarl de goli eTanxmeba xalxs, rom marTlac maTi

ukmayofileba samarTliania da eubneba maT imas, risi mosmenac surT maT.

magram aqve unda aRiniSnos, rom platoni (Zv.w.aR V-IVss) amtkicebs, rom

Tu xalxs eubnebi mxolod imas, risi mosmenac mas unda, ver ,,gazrdi” da

ver aswavli.

igi acxadebda, rom studentebis, xalxis gamosvlebSi xedavda imis

yvela niSans, rom sazogadoebas esaWiroeba mutacia da aSkarad

laparakobda saunivesiteto krizisze: "L'impuissance de ce grand corps à s'adapter

aux nécessités modernes de la Nation en même temps qu’au rôle et à l'emploi des jeunes a par

contagion déclenché dans beaucoup d'autres milieux une marée de desordres, ou d'abandons, ou

d'arrêts du travail. Il en resulte que notre pays se trouve au bord de la paralysie. Devant nous-

mêmes et devant le monde il s'agit pour nous, Français, de régler un problème essentiel que nous

pose notre époque, à moins que nous ne roulions, à travers la guerre civile, aux aventures et aux

usurpations les plus odieuses et les plus ruineuses" (,,am didi organizmis uZlureba

adaptacia moexdina erisa da axlgazrdebis Tanamedrove moTxovnebTan da

maTi monawileoba gaeTvaliswinebina, aman sxva sferoebSic gamoiwvia

areuloba, umweoba, samuSaos SeCereba. amis gamo Cveni qveyana

paralizebulia. Cven, frangebma, unda movagvaroT is ZiriTadi problema,

romelsac Cveni epoqa gviyenebs win, raTa samoqalaqo omamde, saSinel da

damangrevel uzurpaciebamde ar mivideT”) (fore 1998:99). prezidenti

Tavisi mesijiT cdilobda garkveuli klimati Seeqmna sazogadoebaSi,

raTa momavali politikuri cvlilebebi umtkivneulod gatarebuliyo. igi

124

Page 125: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

cdilobda, rom maT qvecnobierebaSi SeumCnevlad daleqiliyo misi azrebi

da qvecnobierad moexdina zegavlena.

saqme exeboda mTavari problemis gadaWras, rom SeecvalaT viwro da

dromoWmuli struqturebi: "de changer où il le faut des structures étroites et périmées et

ouvrir plus largement la route au sang nouveau de la France" (,,SevcvaloT iq, sadac

saWiroa viwro da dromoWmuli struqturebi da farTed gavuRoT kari

safrangeTis axal Taobas”) (filozofi 1969:110).

teqstis zedapiruli analizic ki gviCvenebs, rom masSi SeimCneva

Semdegi struqtura: prezidenti warmoadgenda faqtebs, rCevebs, darigebebs

aZlevda xalxs da mouwodebda gaerTianebisaken: "Que tous forment ensemble une

société", "parce qu'une pareille réforme, personne et moi non plus ne peut le faire tout seul. Il faut

qu'elle soit suffisamment consentie et il faut que les circonstances s'y prêtent" (,,yvelam erTad

unda SevqmnaT sazogadoeba”... ,,radgan amgvari reformis Catareba arc me

da arc sxvas marto ar SeuZlia. es SeTanxmebulad unda moxdes da

garemoebebmac unda Seuwyos xeli”) (de goli 1996:1078).

am magaliTebSi kargad Cans, rom is cdilobda Zalauflebisa da

gavlenis gamyarebasa da SenarCunebas. amisaTvis mas surda xalxis

Sexedulebebis Secvla kargad arguntirebuli diskursis daxmarebiT.

igi acxadebda, rom reforma saWiroa: "Il s'agit là d'une réforme organisant les

rapports humains, notamment dans les domaines économique, social et universitaire, de telle sorte

que tous les intérssés, sur les sujets qui les concernent directement, prennent part aux étapes,

projets et débats à partir desquels les décisions sont prises pas les responsables" (,,saqme exeba

reformas ekonomikaSi, socialur da sauniversiteto sferoSi ise, rom

yvela dainteresebulma pirma miiRos monawileoba am etapebSi, proeqtebSi

da debatebSi, gadawyvetilebis miRebaSi”) (fore 1998:112).

Tumca de goli gvian mixvda, rom istoriam gauswro, win wavida da

rom momavali swored am studentebis - axali Zalis xelSia.

Cveni azriT, prezidentis am diskursSi yoveli azri gardaqmnili

iyo argumentad, raTa daerwmunebina xalxi. aRsaniSnavia, rom de goli

zustad icavda o. diukros saubris kanonebs (les lois du discours), kerZod ki

gulwrfelobisa da interesis kanonebs, romlis mixedviTac ar unda

vuTxraT sxvas is, rac Cven ar gvainteresebs (dukro 1987:310). amiT aixsneba

ucxosTan saubris wamowyebis sirTule; roca ar ician, ra elaparakon

sxvas, arsebobs e. w. yvelgan gamavali Temebi, magaliTad, saubari amindze

125

Page 126: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

da a.S. magram saerTod xelisuflebis warmomadgenlebi TavianT

metyvelebas yvelas Tavs axveven, rac TiTqos TavisTavad sainteresoa. ase

iqceoda Sarl de goli da acxadebda: "Certes dans la situation bouleversée

d'aujourd'hui, le premier devoir de l'Etat, c'est d'assurer, en depit de tout, l' existence élémentaire

du pays ainsi que l'ordre public. Il le fait . . . Il y est prêt . . . De là, des troubles profonds,

surtout dans la jeunesse, qui est soucieuse de son propre rôle et que l'avenir inquiète trop souvent"

(,,ra Tqma unda, dRevandel mRelvare situaciaSi saxelmwifos pirveli

movaleobaa, miuxedavad yvelafrisa, qveyanaSi normaluri viTareba da

saxalxo wesrigi daamyaros. is amas gaakeTebs ... is amisTvis mzad aris ...

aqedan gamomdinareobs mRelvareba, gansakuTrebiT axalgazrdebSi,

romlebic dainteresebuli arian sakuTari roliT da Relaven sakuTar

momavalze”) (de goli 1996:1077).

,,Adapter notre économie, non pas à telle ou telle catégories d’intérêts particuliers, mais

aux nécessités nationales, et internationales du présent, en améliorant les conditions de vie et du

travail du personnel des services publics et des enterprises, en organisant sa participation aux

responsabilités professionnelles, en développant la formation des jeunes, en assurant leur emploie,

en mettant en oeuvre les activités industrielles et agricoles dans le cadre de nos régions” (,,Cveni

ekonomika unda mivusadagoT ara kerZo interesebis mqone ama Tu im

kategoriebs, aramed axlandel erovnul Tu saerTaSoriso saWiroebebs,

gavaumjobesoT cxovrebisa da samuSao pirobebo sajaro

mosamsaxureebisaTvis iseve, rogorc kerZo pirebisaTvis. maT unda miiRon

monawileoba profesiul ganviTarebaSi, axalgazrdebis formirebaSi,

izrunon maT samuSaoze, aamuSavon Cveni regionebis samrewvelo da

sasoflo-sameurneo saqmianoba”) (de goli 1996:1078).

de goli cdilobda, daerwmunebina xalxi Tavisi msjelobis

sisworeSi, iyenebda ra gulwrfelobis kanons da gulaxdilad

esaubreboda sakuTari reJimis uZlur mdgomareobaze (xalxma es xom

isedac icoda, magram amiT prezidenti amaxvilebda maT yuradRebas imaze,

rom manac es Zalian kargad icoda da ecdeboda mdgomareobis

gamosworebas), rom igi ver misdevda fexdafex Tanamedrove moTxovnebs,

magram hpirdeboda maT erTad dgomisa da mxardaWeris SemTxvevaSi

situaciis gamosworebas. gamocdili diplomati da Wkviani politikosi

yovelTvis midis daTmobebze, iziarebs xalxis mosazrebebs da eTanxmeba

maT im SemTxvevaSic ki, roca igi ase ar fiqrobs. aseTi qmedeba aris

126

Page 127: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

xalxis darwmunebis erTaderTi gza – daiWiro maTi mxare da amiT miaRwio

warmatebas. warmatebis miRweva politikur arenaze ki politikosebisaTvis

umTavresi mizania. mmarTvel klass gaaCnia Zalaufleba, sargeblobs

materialuri keTildReobiT da mniSvnelovani prestiJiT. maTTvis

xelisuflebidan wasvla niSnavs, Caeflos araraobaSi, dakargos

yvelaferi. amitom isini cdiloben, iyvnen xelisuflebaSi, ar dakargon

arsebuli Zalaufleba da amisaTvis iyeneben yvela saSualebas. maTTvis

mizani amarTlebs saSualebas. amitom xelisufleba cdilobs

winaaRmdegobrivi interesebis SeTanxmebas (Svarcenbergi 1988:136; garando

1998:113; petitfisi 1977:13; vinoki 1995:34).

droiseul RerZze politikosisaTvis damaxasiaTebelia warmosaxviTi

distanciis warmodgena, romelic arsebobs ,,axlas’’ (rac aris) da

,,momavals’’ (ideali) Soris. swored aq iSleba dapirispirebis pirobiTi

formula: Tu xalxi mas mianiWebs Zalauflebas (raTa man isini marTos),

momavali ufro saintereso, sasurveli da uRrublo iqneba. Cven vTvliT,

rom swored amaSi mdgomareobs metyvelebis aqtis efeqturoba politikur

diskursSi. am kuTxiT politikuri diskursi aris ZiriTadad "programuli"

saxis (programmatique). igi warmoadgens saqmis viTarebas (diagnostika) da

aseve gegmas misi transformaciisaTvis (farTo gagebiT: cvlileba an

reproduqcia). AamisaTvis saWiroa samoqmedo proeqti da Sesabamisad, unda

mouxmo nebelobas, Semecnebasa da modalur logikas (saWiroebasa da

saSualebas). is, vinc laparakobs (politikosi), acxadebs, rom man unda

gaakeTos, icis rogor gaakeTos da SeuZlia gaakeTos. a.J. griemasi

gvTavazobs kompetenciis modalizaciis oTx kategorias: neba-survili

(volonté), valdebuleba (devoir), SesaZlebloba (pouvoir) da codna (savoir).

pirveli ori "virtualuri modalobaa", ori danarCeni "aqtualuri

modaloba" (greimasi 1987:127). am modalobebis Seswavlam daadastura, rom

SesaZleblobis (pouvoir) modalobis gamoyeneba yvelaze xSiria

politikosebSi, Tumca sxvadasxva politikosebi gansxvavebulad udgebian

am sakiTxs. prezident de golis gamosvlisas SeimCneva oTxive modalobis

gamoyeneba. mniSvnelovania, rom politikosi Tavis TavSi da sakuTar

SesaZleblobebSi darwmunebulia, sakuTar TavSi darwmunebuli adamiani

ki yovelTvis daarwmunebs sxvas, magram igi Tavidanve aCvenebs konkretul

127

Page 128: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

mizezs – motivs – "me vlaparakob, ara imitom, rom minda, aramed imitom,

rom saWiroa".

politikuri ena gasxvavdeba Cveulebrivisgan imiT, rom masSi

politikuri leqsika terminologiuria. Cveulebrivi, wmindad politikuri

enobrivi niSnebi yovelTvis ar gamoiyeneba ise, rogorc Cveulebriv enaSi.

kvlevisas davadgineT, rom de golis politikuri diskursisaTvis aseve

damaxasiaTebelia leqsikonSi iseTi maxasiaTebeli niSnebis gamoyeneba,

rogoricaa:

a). mimarTeba sazogadoebasTan, erovnul TviTmyofadobasTan,

patriotizmTan. de golTan igi aseTia "Peuple, Notre société, La Nation, La France,

La République, L'Etat, le gouvernement, Vive la République, Vive la France", rac

aZlierebs xalxis darwmunebis xarisxs;

b) mimarTeba arsebul drosTan da saWiroebebTan – "notre siècle,

necessités modernes’’.

g) mimarTeba iseT RirebulebebTan, rogoricaa – "domains économique,

social et universitaire".

d) mis gamosvlaSi gasakuTrebuli mniSvneloba eniWeba iseT

sakiTxebs, rogoricaa "l'emploi des jeunes, ouvrir largement la route au sang nouveau de la

France". amiT mas surda moexibla axalgazrdebi, Caesaxa maTTvis imedebi,

gaezarda maTi interesi da sabolood moepovebina studentebis ndoba.

amiT igi arwmunebda xalxs, rom misi mTavrobis socialuri politika

gaumjobesdeba, radgan mTavrobis principebi, Rirebulebebi

keTilSobiluri iyo da male maTi cxovrebis done aiwevda. Tumca unda

iTqvas, rom aseTi masobrivi gamosvlebisas Znelia aRelvebuli,

amboxebuli, arsebuli viTarebiT daRlili xalxi daarwmuno, Tuki ukan

ar daixev da mniSvnelovan, seriozul gadawyvetilebas ar miiReb.

,,Depuis bientôt trente ans, les événements m’ont imposé, en plusieurs graves occasions, le

devoir d’amener notre pays à assumer son propre destin afin d’empêcher que certains ne s’en

chargent malgré lui. J’y suis prêt, cette fois encore. Mais cette fois encore, cette fois surtout, j’ai

besoin – oui, j’ai besoin!- que le peuple français dise qu’il le veut”(,,ukve ocdaaTi welia

ise moxda, rom mravaljer mZime mdgomareobaSi me momiwia garkveuli

roli Semesrulebina Cveni qveynis bedisweraSi, rom es sxvebs ar aeRoT

sakuTar Tavze. amjeradac me mzad var. magram amjerad gansakuTrebiT me

128

Page 129: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

mWirdeba – diax, me mWirdeba- rom frangma xalxma Tqvas, rom mas es unda”)

(de goli 1996:1078).

de goli xalxs eubneboda, rom erTaderTi swori da demokratiuli

gza aris referendumi: "Compte tenu de la situation. . . sur la proposition du

Gouvernement, j'ai decidé de soumettre aux suffrages de la Nation un projet de loi par lequel je

lui demande de donner à l'Etat et d'abord à son chef un mandat pour la rénovation" (,,viTarebis

gaTvaliswinebiT mTavrobis SemoTavazebiT gadavwyvite referendumze

gavitano kanonproeqti, romliTac me viTxov mandatis ganaxlebas”) (de

goli 1996:1079). man am mZime mdgomareobaSi gadawyvita aseTi gziT epovna

gamosavali.

Cven vTvliT, rom aq saqme exeba argumentaciis erT-erT saxes,

romelsac uwodeben "amplification" – mravalsityvaoba, roca raimes gamoyofa

surT da masze didxans laparakoben da es auditoriis interess zrdis am

faqtis mimarT (bretoni 1996:18). aq aSkarad Cans, rom de gols ar undoda

sakuTari poziciebis daTmoba (am SemTxvevaSi vgulisxmobT imas, rom mas

ar surda gadadgoma). igi cdilobda, rom amiT xalxi miezida da

darwmunebuli iyo, rom isini mas gahyvebodnen da ndobas gamoucxadebdnen.

Tumca aqve acxadebda, rom xalxis uaris SemTxvevaSi igi aRar

Seasrulebda Tavis funqcias: "Au cas où votre réponse serait: "Non!" il va de soi que je

n'assumerais pas plus longtemps ma fonction. Si, par un "oui!" massif vous m'exprimerez votre

confiance, j'entreprendrai avec les pouvoirs publics et j'espère, le concours de tous ceux qui

veulent servir l’intérêt commun, de faire changer, partout où il le faut, des structures étroites et

périmées et ouvrir plus largement la route au sang nouveau de la France" (,,im SemTxvevaSi,

Tuki Tqveni pasuxi iqneba ,,ara”, TavisTavad cxadia, rom me aRar

Sevasruleb Cems movaleobas. Tuki pasuxi qneba ,,ki”, da Tqven

gamomicxadebT ndobas, me viTanamSromleb xelisuflebasTan da imedi

maqvs, rom SevcvliT yvelgan, sadac saWiroa viwro da dromoWmul

struqturas da gzas mivcemT safrangeTis axal Taobas”) (de goli

1996:1077).

30 maiss de golma kvlav mimarTa xalxs da argumentirebulad

warmoadgina Tavisi gadawyvetileba. igi acxadebda, rom arsad ar

wavidoda, radgan xalxisagan miniWebuli hqonda mandati, romelsac is

Seasrulebda bolomde: "Etant le détenteur de la légitimité nationale et républicaine, j’ai

envisagé, depuis vingt-quatre heures, toutes les éventualités, sans exception, qui me permettraient

129

Page 130: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

de la maintenir. J’ai pris mes résolutions. Dans les circonstances présentes, je ne me retirerai pas.

J'ai un mandat du peuple, je le remplirai" (,,rogorc respublikis kanonmdebelma, me

ganvixile ocdaoTxi saaTis ganmavlobaSi arsebuli movlenebi da miviRe

gadawyvetilebebi. me arsad ar waval. me frangi xalxis mandati maqvs da

mas Sevasruleb”) (de goli 1996:1079).

Cveni azriT, aq saqme exeba avtoritetis arguments, roca

avtoritetuli piris mosazreba mohyavT; Tumca aq avtoritetia xalxi anu

igi ambobda, rom – Tqven momeciT mandati da bolomde SemasrulebineT

Cemi movaleoba. Cveni azriT, roca aseT rames ambobs qveynis mmarTveli

piri, romelsac Tavis droze xalxma ndoba gamoucxada da meorejer

airCia qveynis prezidentad, xalxi dafiqrdeba (magram, ra Tqma unda,

yovelTvis ara) da ityvis: modi vcadoT kidev, iqneb mixvda Tavis

Secdomas da yvelaferi gamoswordes. amitom aseTi sityvis warmoTqma

Taviseburad warmoadgens xalxis mxridan ndobis mopovebis garkveul

Sanss. aRsaniSnavia, rom de goli yovel Tavis gamosvlas amTavrebda am

frazebiT: "Vive la Republique! Vive la France!" (,,gaumarjos respublikas!

gaumarjos safrangeTs!”). amiT igi cdilobda xalxSi gaeRviZebina

patriotuli grZnoba da daenaxvebina maTTvis qveynisa da xalxis rogori

erTguli iyo da ramdens niSnavda misTvis xalxis keTildReoba. rogorc

wesi, xalxisa da politikosebis interesebi ar emTxveva erTmaneTs, Tumca

politikosebi yovelTvis cdiloben daanaxon xalxs, rom isini xalxis

interesebiT cxovroben, ibrZvian maTi keTildReobisaTvis da ara

sakuTari interesebisaTvis. amitom xalxi maTgan moelis seriozul

gadawyvetilebebs, mniSvnelovan nabijebs cxovrebis donis

gasaumjobeseblad, magram saboloo jamSi amas verafers ver iRebs.

saerTod, rogorc wesi, demokratiul qveynebSi marTuli klasi wlebis

ganmavlobaSi dagrovil ukmayofilebas gaficviT da masobrivi

gamosvlebiT gamoxatavs. swored frangi xalxis poziciebs, maT

interesebsa da qmedebebs ganvixilavT momdevno TavSi.

zemoTTqmulidan SegviZlia warmovadginoT Semdegi sqema:

130

Page 131: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

mmarTveli klasi

(Sar

l de goli)

politikuri diskursi

(ilok. deklaraciuli aqti)

argumentacia - avtoriteti

mravalsityvaoba

xalxi

amgvarad, unda iTqvas, rom ena warmoadgens umniSnvnelovanes

faqtors politikuri daTrgunvisaTvis, ekonomikuri da socialuri

diskriminaciisaTvis. politikosi enas iyenebs sakuTari miznebisaTvis. Cven

am TavSi ganvixileT Sarl de golis politikuri diskursi da vnaxeT,

rom mis mier warmoTqmul diskurss gaaCnia deklaraciuli ilokociuri

mizani. igi darwmunebuli iyo warmoTqmuli metyvelebis aqtis warmatebul

dasrulebaSi. de goli iyenebda gulwrfelobisa da interesis (saubris)

kanonebs, rac mis diskurss damajereblobas matebda. prezidenti aseve

mimarTavda argumentacias, kerZod iyenebda avtoritetis arguments.

mxardaWeris SemTxvevaSi igi xalxs hpirdeboda situaciis gamosworebas,

iziarebda maT mosazrebebs da eTanxmeboda, radganac es iyo xalxis

darwmunebis erTaderTi gza. de golis gamosvlaSi SeimCneoda

kompetenciis modalizaciis oTxive kategoria: neba-survili, valdebuleba,

SesaZlebloba da codna. igi acxadebda, rom man unda gaakeTos, icis

rogor gaakeTos da SeuZlia gaakeTos. igi darwmunebuli iyo Tavis TavSi

da sakuTar SesaZleblobebSi. kvlevaSi gamovyaviT, rom politikuri

leqsika terminologiuria. wmindad politikuri enobrivi niSnebi

yovelTvis ar gamoiyeneba ise, rogorc Cveulebriv enaSi. de golis

politikuri diskursisaTvis aseve damaxasiaTebeli iyo specifiuri

131

Page 132: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

terminebis xmareba. swored es ganapirobebda misi metyvelebis aqtis

efeqturobas.

3. konceptosferos roli frangi xalxis ilokuciur gamonaTqvamebSi

1968 wlis sayovelTao gaficvis dros

wina TavSi Cven ganvixileT mmarTveli klasis diskursi da misi

Taviseburebebi. am TavSi ki SevecdebiT maqsimalurad zustad gadmovceT

marTuli klasis diskursi – studentTa (da mTeli frangi xalxis)

moTxovnebi, maTi azrebi da survilebi. Cven aq komunikacias ganvixilavT,

rogorc ormxriv urTierTobas (da ara erTmimarTulebian process), roca

informacia miedineba erTi partnioridan meorisaken da piriqiT.

`sudentebs ar surT, gaiziaron TavianTi mamebis momavali; Cven

viyaviT laCrebi, totaluri morCilebisagan dauZlurebulebi, daRlilebi,

sulierad dacemulebi da daxuruli sistemis msxverplni . . . Zaladoba

erTaderTi gzaa im studentebisaTvis, romlebsac ar undaT, gaiziaron

Cveni bedi~ (,,Les étudiants ne veulent pas d’un avenir qui sera celui de leurs pères, c’est-à-dire

le nôtre(…), un avenir qui a prouvé que nous étions des hommes lâches, épuisés, fatigués, avachis

par une obéissance totale et complètement victimes d’un système clos…La violence est la seule

chose qui reste, quel que soit le régime, aux étudiants qui ne sont pas encore entrés dans le

système que leur ont fait leurs pères et qui ne veulent pas y entrer”) (vinoki 1997:565) –

acxadebda Jan-pol sartri (ixileT danarTi 2).

aRsaniSnavia, rom studentebs mxars uWerda mTeli sazogadoebis

elita - adamianTa is jgufi, romelSic yovelTvis mowinave ideebi ibadeba

(ixileT danarTi 3). swored isini iReben mniSvnelovan gadawyvetilebas da

sazogadoebis danarCeni wevrebi – dabali klasebi – wambaZvelobiT iReben

maT mosazrebebs. rogorc viciT, inteleqtualTa da elitis roli

yovelTvis mniSvnelovania socialuri moZraobisaTvis. swored maTi

zegavleniT Caeyara safuZveli am moZraobas. Tumca aranakleb

mniSvnelovani iyo sazogadoebis danarCeni nawilis, Cveulebriv mokvdavTa

azri. jer kidev antikur xanaSi herodote xotbas asxamda `vox populi~-s.

nikolo makiaveli ambobda, rom ,,xalxisagan unda daimsaxuro siyvaruli,

radgan igi Zlieri da gavleniania” (Svarcenbergi 1988:116).

CvenTvis metad mniSvnelovani da sainteresoa 1968 wlis maisSi

frangi xalxis mier gakeTebuli gancxadebebi enobrivi TvalsazrisiT,

132

Page 133: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

kerZod gvainteresebs romel ilokuciur aqtebs iyenebdnen da ra

konteqstSi, aseve ra roli hqonda konceptosferos frangi xalxis

ilokuciur gamonaTqvamebSi.

yoveli molaparake piri aris garkveuli konceptualuri sistemis

matarebeli da amitom mniSvnelovnad migvaCnia am sakiTxis ganxilva.

koncepti es aris sityvebsa da eqstralingvistur realobas Soris

Suamavali; zogierTi enaTmecnieri Tvlis, rom es aris ufro farTo

gageba, vodre leqsikuri mniSvneloba. koncepti sinamdvilis im movlenaTa

erTobliobaa, romelic aqtualuria, Rirebulia mocemuli

kulturisaTvis, gaaCnia enobrivi erTeulebis didi raodenoba da Seadgens

andazebis, poeturi da prozauli teqstebis Temas. konceptis cneba

saSualebas gvaZlevs ganvixiloT idealuri `mentaluri arsi~ lingvistis

TvalsazrisiT, radgan iqmneba sityvis ganzogadoebuli saxe cnobierebis

modelis obieqtivirebiT. koncepti aris semantikuri warmonaqmni

lingvokulturuli specifikiT da ama Tu im xatiT, romelic garkveuli

eTnokulturis warmomadgenlebs axasiaTebs. koncepti sityvis

mniSvnelobidan uSualod ki ar Cndeba, aramed warmoadgens sityvis

leqsikuri mniSvnelobisa da adamianis xalxuri gamocdilebis Sejaxebas.

koncepti adamianis cnobierebaSi Cndeba gamocdilebidan, samyaros

Cawvdomidan, misi ukeT gagebidan, socializaciidan, misi aRqmidan,

enobrivi gamocdilebidan.

konceptebi, rogorc azrovnebis Sedegi, unda iqnan verbalizebuli.

aRsaniSnavia, rom ena axdens kulturis mTavari konceptebis akumulirebas,

gadmoscems ra maT niSnebiT – sityvebiT (maslova 2004:47).

am kvlevaSi Cven gamovyofT iseT ZiriTad konceptebs, rogoricaa

`Tavisufleba~, `TanamSromloba~, `nebeloba~ da `brZola~. am konceptebis

sixSires ganvixilavT frangi xalxis ilokuciur gamonaTqvamebSi, kerZod

ki, 1968 wlis maisis gamosvlebisas. mniSvnelovania is faqti, rom

Tavisuflebis mosapoveblad saWiroa nebeloba (survili), TanamSromloba

imitom, rom Tu ar iqneba mWidro kavSiri adamianebs Soris raime

ideisaTvis brZolaSi, maSin mxolod neba-survils araviTari azri ara

aqvs da aseve saWiroa brZola. miznis miRweva mxolod am etapebis gavlis

Sedegad aris SesaZlebeli, rac sqematurad ase gamoixateba:

133

Page 134: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

nebeloba (survili)

TanamSromloba brZola Tavisufleba

Tanamedrove sazogadoebis demokratizaciisa da samyaros

Rirebulebebis gaziarebis survilis arsebobam ganapiroba is, rom

msoflios enobriv cnobierebaSi didi adgili daikava konceptma

`Tavisufleba~. msoflio kulturaSi `Tavisufleba~ sxvadasxvanairad

gamoixateba. XX s-is dasavleT evropis filosofia `Tavisuflebis~ cnebis

absolutizirebas axdens. ase magaliTad, J.p. sartri (vinoki 1997:566)

Tvlida, rom `Tavisufleba adamianis Tavisebureba ki ar aris, aramed misi

substanciaa da adamiani gansxvavdeba sakuTari Tavisuflebisagan~.

`Tavisuflebis~ koncepts aRwers a. veJbicka Tavis naSromSi

`kulturis gageba sakvanZo sityvebiT~ (maslova 2004:185). `Tavisuflebaze~

bevrs weren filosofosebi, RvTismetyvelni, politologebi,

samarTalmcodneebi da ukve lingvistebic. Tuki aralingvisti avtorebi

amasTan dakavSirebiT gamoTqvamen, rogorc wesi, sakuTar mosazrebas,

lingvistisaTvis TviT am sityvis mniSvnelobaSi ukve mTeli samyaros

Tvalsazrisi Cans. laparakoben Tavisufal nebelobaze (filosofiuri

aspeqti), codvis Tavisuflebaze (religiuri koncepti), politikur

Tavisuflebaze da a.S.

v.dali am cnebas ori mniSvnelobiT ganixilavs; pirveli

dakavSirebulia subieqtTan, rogorc aseTTan (subieqtis mier sakuTari

nebis gamoxatvis saSualeba), meore – sazogadoebriv-politikur

sferosTan (mdgomareoba, romlis drosac ar arsebobs SezRudvebi da

Seviwroeba, romelic akavSirebs sazogadoebriv-politikur cxovrebas da

romelime klasis an mTeli sazogadoebis saqmianobas) (maslova 2004:186).

es koncepti, rogorc misi Seswavlisas aRmoCnda, polisemiuria,

magram arsebobs saerTo azri, romelic aerTianebs am mniSvnelobebs –

icxovro da imoqmedo SezRudvebis gareSe.

kvlevis Sedegad Cven SegviZlia vTqvaT, rom koncepts `Tavisufleba~

gaaCnia sinonimTa (nebeloba, damoukidebloba, SeuzRudaoba, nebaze yofna,

sivrce; frangulSi misi sinonimebia `indépendance, autonomie, droit . . .~) da

antonimTa (iZuleba, Zaladoba, Zaldataneba, Seviwroveba, tyveoba, monoba,

134

Page 135: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

Cagvra, akrZalva, SezRudva, dapatimreba, damokidebuleba) semantikuri

veli.

`Tavisufleba~ gvxvdeba iseT sityvaTa wyobaSi, rogoricaa ,,sruli,

usazRvro, SeuzRudavi, upirobo, msoflio”, rac gviCvenebs, rom adamians

SeuZlia imoqmedos sakuTari nebiT (maslova 2004:187). isaia berleni

ganasxvavebs negatiur Tavisuflebas, anu imas, rom iyo Tavisufali

yvelanairi Cagvrisagan, Sens qmedebaSi sxvisi Carevisagan da pozitiur

Tavisuflebas, romelic gulisxmobs sakuTar Tavze batonobas (gravici

1996:235).

frangebi `Tavisuflebas~ igeben, rogorc Zlieri xelisuflebis

uaryofas, rogorc es iyo prezident Sarl de golis dros. TviT Zlieri

xelisufleba maTTvis aris Tavisuflebis antonimi da gaigivebulia

despotur reJimTan, diqtaturasTan. sityva `Tavisuflebis~ semantikuri

profili viwrod aris dakavSirebuli safrangeTis politikur

istoriasTan; maT gaaCniaT miswrafeba Tavidan moiSoron TviTmpyrobeluri

xelisufleba (es kargad Cans 1789 wlis revoluciis droindel lozungSi

– Liberté, Egalité, Fraternité). m. fukos azriT, Zalaufleba aris Tavisuflebis

zRvari (fuko 1966:123). xalxs Tavisufleba esmis, rogorc sityva

`areulobis~ sinonimi, rogorc antisazogadoebrivi da saxifaTo

qmedebebis dausjeli aRsruleba. safrangeTis istoriaSi naTlad Cans,

rom TiTqmis yvela revolucia iyo sisxlismRvreli, anu frangi xalxi

ukan ar ixevda araferze xelisuflebis Sesacvlelad da Tavisuflebis

mosapoveblad (rogorc Cans, Tavisuflebis mopovebas xalxi aigivebs, Cveni

azriT, xelisuflebis cvlasTan. maT miaCniaT, rom axali xelisufleba

mova axali ideebiT, axali gadawyvetilebebiT da miscems met

Tavisuflebas). maTTvis Tavisufleba aris Zlieri, xelSeuxebeli da amave

dros sasurveli, Zvirfasi, wminda.

1968 wlis maisis gamosvlebi daiwyo studentebis amboxebiT.

axalgazrdobam gadaagdo ideologiuri diskursi, tradiciuli ritorika,

`mamebis politika~. hipebis lideri jeri rubeni acxadebda: `axalgazrdebi

cxovroben supermarketebis, feradi televizorebis, partizanTa omebis,

masobrivi komunikaciis, rokis samyaroSi da droSi, sadac adamiani

mTvareze mifrinavs. CvenTvis araferi ar aris SeuZlebeli, Cven yvelaferi

SegviZlia. dRes Taobebs Soris es ufskruli ufro Rrmaa da farTe,

135

Page 136: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

vidre odesme yofila kacobriobis istoriaSi. 1950 wlamde mcxovreb

Taobas ar SeuZlia araferi aswavlos 1950 wlis Semdeg Taobas, amitom

imsxvreva saskolo sistemac~ (,,Les jeunes vivent dans un univers de supermarchés, de

télé-couleur, de guerre de guérilla, de communication de masse, de psychédélisme, de rock et

d’hommes merchant sur la Lune. Pour nous, rien n’est impossible. Nous pouvons tout faire. Ce

fossé entre les générations est le plus large de toute l’histoire humaine. La génération d’avant

1950 n’a rien à enseigner à celle d’après 1950. C’est pourquoi le système scolaire se casse la

gueule”) (Svarcenbergi 1988:331). 60-iani wlebis axalgazrdebi iyvnen (da

axlac arian) kadnierebi, SeiZleba iTqvas `Tavxedebi~ da isini gamowvevas

ucxadebdnen yvelas, vinc maT interesebs Seulaxavda. axalgazrdebi uars

eubnebodnen diqtaturas: ,,Parti Unique Dictature”. isini uaryofdnen yovelgvar

rutinas da ar urigdebobden arsebul situacias, moiTxovdnen

Tavisuflebas da maTi mowodebebic Sesabamisi iyo (`Liberté, votez librement,

Elections libres, libérez les prisonniers politiques noirs”-,,Tavisufleba, Tavisuflad

uyareT kenWi, Tavisufali arCevnebi, gaaTavisufleT zangi politikuri

patimrebi”) (berSteini 1989:309).

unda aRiniSnos, rom am mowodebebSi gamoyenebuli iqna direqtiuli

ilokuciuri aqtebi (ecado, aiZulo vinme, gaakeTos rame; mcdeloba

saerTod SeiZleba iyos mokrZalebulic da agresiulic. isini

cdilobdnen, rom aeZulebinaT mTavroba gadaedgaT maTTvis sasurveli

nabijebi). axalgazrdebisaTvis araferi ar iyo SeuZlebeli, maT

yvelafris gakeTeba SeeZloT.

mTeli kacobriobis universalur ideals warmoadgens Tavisufleba

da igi ar SeiZleba CaiTavlos saerTo evropul idealad, radgan

TiToeul xalxs, ers gaaCnia am konceptis sakuTari gageba. n. berdiaevi

acxadebs: `arsebobs Tavisufleba viRacisagan da Tavisufleba

raRacisagan~ (maslova 2004:187).

Tavisufleba sxvadasxvanairad aixsneba yvela enaSi. magaliTad,

qarTulSi `Tavisufleba~ aris nebis gamomJRavnebis SesaZlebloba,

SezRudvis ararseboba; rusulSi – `Tavisuflebas~ iZleva vinme gareSe

piri, rac ar Cans inglisurSi, sadac `Tavisufleba~ aris sruli

damoukidebloba yvelasagan. mocemuli konceptis franguli gageba

SemdegSia – SesaZlebloba, iyo kanoniT uzrunvelyofili an arsebobdes

politikuri da socialuri sistema – imoqmedo ise rogorc ginda, ar

136

Page 137: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

SeuzRudo sxvas Tavisufleba, anu politikuri wyoba, romelic

uzrunvelyofs adamianTa individualur, moqalaqeobriv da politikur

Tavisuflebas. es sityva frangul enaSi gvxvdeba Semdeg sityvaTa wyobaSi:

liberté surveillée, provisoire, naturelle, civile, politique, individuelle; liberté du culte, d'opinion,

de pensée, d'expression, de langage, d'esprit, d'allure. frangis mentalitetSi

`Tavisuflebis~ komponentebia – Liberté, Egalité, Fraternité, romelic emyareba

urTierTobas, urTierTqmedebas anu unars daexmaro sxvas.

TavisuflebasTan dakavSirebuli mniSvnelovani konceptia agreTve

nebeloba, survili (volonté). cnobili rusi moazrovne g. fedotovi ase

ganixilavda mas: `nebeloba aris SesaZlebloba, icxovro sakuTari nebiT,

ar gawuxebdes araviTari socialuri borkili, kavSiri~ (maslova 2004:189).

frangul enaSi es koncepti gvxvdeba Semdeg gamoTqmebSi: volonté de fer, bonne

volonté, mauvaise volonté. Jak lakani Tvlis, rom survilis dakmayofileba

SeuZlebelia, radgan igi yvelafers aRemateba; igi mudam gagzavnis

aracnobier survilTan da absolutur danaklisTan, romelsac ver

gamovxatavT (lipovecki 1991:15). nebismieri adamianis qceva, yvelaze

altruistulic ki, warmoiSoba survilidan anu nebidan, aRiaron igi.

sxvadasxva tradiciaSi nebeloba ganixileba, rogorc erovnuli xasiaTis

Semadgeneli Tviseba. neba-survili yovelTvis iTrguneba ama Tu im

kulturisaTvis damaxasiaTebeli kanonebiT, wesebiT, normebiT. frangi

studentebis 1968 wlis maisis gamosvlebSi SeimCneoda aseTi nebis

gamoxatva: `Nous voulons que la révolution soit une fête pérpetuelle et la vie de chacun une

oeuvre d'art à réaliser” (,,Cven gvinda, rom revolucia iyos mudmivi dResasawuli

da TiToeulis cxovreba - gansaxorcielebeli xelovnebis nimuSi”), an

kidev ,,Reprenant le mot de Rimbaud nous voulons ,,changer la vie” (,,rembos sityvebiT

rom vTqvad, Cven gvinda ,,cxovrebis Secvla” (fore 1998:108);

,,Nous voulons transformer la quotidienneté médiocre et éstreignante en une féte

libératrice qui apporte à l'être la plénitude de la vie~(,,Cven gvinda uferuli da ubralo

cxovrebis ganmaTavisuflebel dResaswaulad gardaqmna, romelic

adamianis cxovrebas sisavses moutans”) (fore 1998:108);

,,Nous voulons réaliser l'unité dans l'infinie diversité, exalter les différences et bannir la

totalité (et son corollaire le totalitarisme) qui est l'écrasement de ces mêmes differences”(,,Cven

gvinda gaerTianeba da totalitarizmi moviSoroT”) (fore 1998:108).

137

Page 138: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

,,Le mouvement de notre jeunesse, et particulièrement de ceux qu’on appelle les enragés

ou trublions, est spirituellement magnifique. Il rend l’espoir à notre pays et à d’autres. Pour ma

part j’y retrouve à peu près ce qu’avait rêvé la jeune résistance française – communiste comprise,

en dehors de l’appareil stalinien. Et voici qu’aujourd’hui mes élèves de philosophie, les meilleurs,

les plus pensifs, ont lutté sur les barricades”(,,Cveni axalgazrdebis moZraoba da

gansakuTrebiT maTi, visac uwodeben gaSmagebulebs an meamboxeebs, aris

SesaniSnavi. is imeds aZlevs Cvens qveyanas da sxvebsac. rac Semexeba me

amaSi davinaxe is, razec ocnebobda axalgazrda franguli winaaRmdegoba-

komunistebis CaTvliT stalinuri aparatis miRma. da ai, dRes Cemi

filosofiis fakultetis, saukeTeso, yvelaze ufro moazrovne studentebi

ibrZvian barikadebze”) - ganacxada moris klavelma (fore 1998:99).

am mowodebebSi SeimCneva deklaraciuli ilokuciuri aqtebis

gamoyeneba anu isini acxadeben aSkarad TavianT nebas.

nebis gamoxatva sxvadasxva formiT SeiZleba. adamianebi xSirad

mimarTaven bunts, destruqcias, roca nebis gamoxatvisas eqmnebaT

dabrkoleba (1968 wlis movlenebi). es aris yovelive organizebulis,

nebismieri SezRudvis uaryofa, wadili, survili, rom iyo mzad

moqmedebisaTvis. frangul enaSi igi niSnavs gadawyvetilebis gamoxatvas,

sakuTari nebiT moqmedebas, rac Zalze rTulia, radgan yvela adamians ar

SeuZlia sakuTari nebiT moqmedeba. nebis gamoxatva yvelaze Zlieri

adamianis Tvisebaa, romelsac ZaluZs ise gardaqmnas movlenebi, rogorc

es mas surs.

garda nebelobisa, Tavisuflebis mosapoveblad saWiroa

TanamSromloba, saerTo interesebisa da moraluri kanonebis erTianoba;

Tumca SeiZleba miRweuli TanamSromloba dairRves. Tavisuflebis,

rogorc faqtis, arqonam SeiZleba ganapirobos diametralurad

gansxvavebul, sxvadasxva platformaze mdgomi partiebis, sazogadoebis

sxvadasxva fenebisa da klasebis Tematuri TanamSromloba.

TanamSromloba, rogorc socialuri, zneobrivi, fsiqologiuri

aspeqtebis erTianoba, realizdeba adamianTa komunikaciaSi. politikuri

Tavisuflebis arqonam SeiZleba mniSvnelovanwilad ganapirobos adamianTa

Soris mWidro urTierToba. TanamSromloba TavisTavad gulisxmobs

komunikacias adamianTa Soris. mas moaqvs urTierTpativiscema da ndoba;

xolo gulwrfeloba da simarTle aZlierebs aseT urTierTobas.

138

Page 139: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

dasavluri filosofiis mixedviT yvelaferi samyaroSi cvalebadia.

maradia mxolod idealuri, RvTaebrivi; yvelaferi realuri ki miwieria.

saerTo miznis miRwevis Semdeg adamianebs, klasebs da partiebs Soris

nebismieri gaerTianeba, mWidro urTierToba, umetes SemTxvevaSi, irRveva.

samwuxarod aseTia realoba. frangul enaSi sityva TanamSromloba

aerTianebs iseT sinonimebs, rogoricaa `complicité, connivence~. studentebis

gamosvlebSi SeimCneva Semdegi frazebis sixSire:

`Etudiants, regroupons – nous tous unis” (,,studentebo gaverTiandeT –

gaverTiandeT yvelani”) (filozofi 1969:89) (ixileT danarTi 4).

,,Ouvriers, étudiants, population liaison effective flins”(,,muSebi, studentebi,

xalxi efeqturi kavSiri”) (filozofi 1969:159).

,,Travailleurs français immigrés unis” (,,emigrirebuli frangi muSebi erTad

arian”) (filozofi 1969:160).

,,Ensemble étudiants travailleurs”(,,studentebi muSebi erTad arian”)

(filozofi 1969:161) (ixileT danarTi 5).

,,Etudiants, il faut prendre conscience de ce que nous avons tous faire confusément à la

hâte et dans la rue”(,,studentebo saWiroa gavacnobieroT is, rac Cven ase

swrafad gavakeTeT quCaSi”) (fore 1998:103).

,,Etudiants il faut être lucide . . . avec nos petits problèmes de mineurs, de privilegiés, de

mauvaise consciene de non-prolétaires” (,,studentebo fxizlad unda viyoT”) (fore

1998:103).

,,Nous sommes des privilegiés, non économiquement, mais parce que nous seuls avons le

temps et la possibilité physique de prendre conscience de notre état et de l'état de la

société~(,,Cven privilegirebulebi varT ara ekonomikurad, aramed imitom,

rom mxolod Cven gvaqvs dro da saSualeba imisa, rom gavacnobieroT

Cveni da Cveni sazogadoebis mdgomareoba”) (fore 1998:104).

,,La révolution doit être faite par tous et non par un” (,,revolucia yvelam unda

movaxdinoT da ara erTma”) (filozofi 1969:164).

,,Je participe Tu participes Il participe Nous participons Vous participez Ils participent”

(,,me vmonawileob Sen monawileob is monawileobs Cven vmonawileobT Tqven

monawileobT isini monawileoben”) (filozofi 1969:161).

,,Travailleurs actifs et chomeurs tous unis rejoignez vos comités d’action de

quartier”(,,muSebo da umuSevrebo yvelani gaerTiandiT da SeuerTdiT Tqveni

ubnis komitetebs”) (filozofi 1969:161).

139

Page 140: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

,,Céder un peu c’est capituler beaucoup”(,,cotas daTmoba kapitulacias

niSnavs”) (filozofi 1969:161).

,,Tous unis dans la lutte à bas les impérialismes”(,,yvelani gaerTiandiT

sabrZolvelad Zirs imperializmi”) (filozofi 1969:164).

,,Nous lançons un appel à nos camarades de toutes les Universités de France afin qu’ils

constituent eux aussi en Conseils Etudiants; afin qu’ils entreprennent une critique radicale et

constructive de l’Université et de la Société dans laquelle elle s’insère: en particulier reflexion sur

le système des examnes pouvant aboutir au boycott pour obtenir satisfaction dans nos

revendications immédiates. Nous appelons les centrales syndicales d’enseignants et de la Classe

Ouvrière à se joindre à notre action” (,,Cven movuwodebT safrangeTis yvela

universitetidan Cvens amxanagebs, raTa isini gaerTiandnen studentur

sabWoebSi da wamoiwyon universitetisa da arsebuli sazogadoebis

radikaluri da konstruqtiuli kritika, gansakuTrebiT gamocdebis

sistemasTan dakavSirebiT, ramac SeiZleba boikotamdec migviyvanos, raTa

movipovoT Cveni moTxovnebis dauyovneblivi dakmayofileba. Cven

movuwodebT maswavleblebisa da muSaTa klasis profkavSirebs

SemouerTdnen Cvens moZraobas”) (fore 1998:111).

Cveni azriT, TanamSromlobisa da gaerTianebis gamomxatvel

mowodebebSi SegviZlia gamovyoT direqtiuli ilokuciuri aqtebis

gamoyeneba. Tumca aq nawilobriv SeimCneva asertiuli ilokuciuri mizani

(Tqva is, raSic aris saqme). axalgazrdebi warmoadgendnen saqmis WeSmarit

viTarebas, safrangeTSi im dros arsebul mdgomareobas.

aqedan gamomdinare Semdegi mniSvnelovani konceptia brZola. 1968

wlis maisis movlenebis dros xalxs surda garkveuli Tavisuflebis

mopoveba. amisaTvis ki maT icodnen, rom saWiro iyo brZola Sarl de

golis Zlieri reJimis winaaRmdeg. brZola (lutte) aris moqmedeba yovelTvis

viRacis winaaRmdeg da am moqmedebis mizania raRacis Secvla. am koncepts

gaaCnia maRali socialuri mniSvneloba, sakuTari leqsika, sintaqsi,

semantika da pragmatika. isini obieqtivirdeba didi raodenobiT leqsikur-

frazeologiur saSualebebSi. brZolis sinonimebia frangul enaSi

`concurrence, competition, rivalité, duel, tournoi, complot, conflit, guerre, combat, bataille~.

brZola SeiZleba iyos SeiaraRebuli, mwvave – `lutte libre, sanglante, oplitique”.

socialur jgufebs Soris konfliqti SeiZleba gadaizardos SeiaraRebul

140

Page 141: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

dapirispirebaSi. brZola marTlac erT-erTi mniSvnelovani koncepti iyo,

romelsac xSirad iyenebdnen frangebi 1968 wlis movlenebis dros:

`Lutte contre le cancer gaulliste~ (,,brZola golisturi Wiris winaaRmdeg”)

(filozofi 1969:155).

`ORTF en lutte indépendance~ (,,strm ibrZvis damoukideblobisaTvis”)

(filozofi 1969:155).

`Le même problème, la même lutte~ (,,igive brZola, igive problema”)

(filozofi 1969:155).

`Non au patronat état enseignement technique lutte avec les C.F.E.T~ (,,ara

patronaJs, saxelmwifos, teqnikur ganaTlebas brZola fmk-sTan erTad”)

(filozofi 1969:156).

`Non les grands magasins ne rouvriront pas, leurs personnels luttent avec tous les

travailleurs~ (,,ara didi maRaziebi ar gaiReba, maTi personali ibrZvis

muSebTan erTad”) (filozofi 1969:156).

`La lutte continue” (,,brZola grZeldeba”)( filozofi 1969:156).

,,Mai 68 début d'une lutte prolongée” (,,68 wlis maisi aris xangrZlivi

brZolis dasawyisi”)(filozofi 1969:160).

,,Leur campagne commence notre lutte continue le combat continue dans les usines pas

dans les urnes~(,,maTi kampania iwyeba Cveni brZola grZeldeba qarxnebSi da

ara urnebTan”) (filozofi 1969:160).

`L'élan est donné pour une lutte prolongée~ (,,xangrZlivi brZolis miswrafeba

arsebobs”) (filozofi 1969:160).

`La lutte continue état policier attention école rejoignez les C.A.L~ (,,brZola

grZeldeba saxelmwifo policia yuradRebiT SeuerTdiT brZolas”)

(filozofi 1969:160).

kvlevisas gamovyaviT brZolis gamomxatveli terminologia da am

mowodebebSi Cven vxedavT frangi axalgazrdebis fsiqologiur

mdgomareobas, maT grZnobebsa da ganwyobas; es imaze miuTiTebs, rom aq

gamoiyofa eqspresiuli ilokuciuri aqtebis gamoyeneba.

frangi axalgazrdebi mudam mzad iyvnen sabrZolvelad. maT gaaCndaT

axleburi xedva da mebrZoli suli. isini cdilobdnen, gadaelaxaT is

yalbi Rirebulebebi da amao dabrkolebebi, Zaldatanebebi, saidanac

modioda maTi amboxi. axalgazrdebi iyvnen impulsurebi, romantiulebi.

isini acxadebdnen, rom axalgazrdebs SeuZliaT yvelaferi da ar

141

Page 142: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

gaCumdebian: ,,Sois jeune et tais-toi”, ,,A nous de parler”, ,,Moi, je ne suis pas gené d’être un

révolutionnaire” (filozofi 1969:156) (ixileT danarTi 6,7). safrangeTis erT-

erTi yvelaze mniSvnelovani saxalxo gamosvla daiwyo studentebis

moZraobiT da swored isini iyvnen am movlenebis sulis Camdgmelebi.

ibrZodnen ra ukeTesi momavlisaTvis maT TavianTi poziciis gamosaxatavad

mimarTes ukidures zomas – gamovidnen quCaSi. aqedan gamomdinare SeiZleba

Semdegi sqema warmovadginoT:

xalxi

diskursi

ilok. deklaraciuli da

direqtiurli aqtebi

amgvarad, daskvnis saxiT unda iTqvas, rom moZraoba, romelic

daiwyo frangi studentebis ukmayofilebiT, gagrZelda maTi gamosvlebiT,

moicva mTlianad safrangeTi da mTeli sazogadoeba, Zalian mniSvnelovani

iyo qveynisaTvis. Tumca Cven es gamosvlebi gvainteresebs enobrivi

TvalsazrisiT, amitom unda gamoiyos konceptosferos roli frangi

xalxis ilokuciur gamonaTqvamebSi da is, rom yoveli molaparake piri

aris garkveuli konceptualuri sistemis matarebeli. koncepti

warmoadgens sinamdvilis im movlenaTa erTobliobas, romelic Rirebulia

garkveuli kulturisaTvis da gaaCnia enobrivi erTeulebis didi

raodenoba. Cvens kvlevaSi gamovyaviT iseTi konceptebi, rogoricaa

nebeloba, TanamSromloba, brZola da Tavisufleba. es konceptebi

erTmaneTTan mWidrodaa dakavSirebuli, radgan Tavisuflebis

mosapoveblad saWiroa brZola, xolo brZolis gasamarTavad aucilebelia

mWidro TanamSromloba. am yvelafrisaTvis ki mniSvnelovania neba-

survilis qona. rogorc vnaxeT, xalxi safrangeTSi am movlenebis dros

sakuTari survilebi, Txovnebi, moTxovnebi

mTavroba

142

Page 143: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

iyenebda yvela am koncepts Tavis ilokuciur gamonaTqvamebSi, kerZod

deklaraciul da direqtiul ilokuciur gamonaTqvamebSi. Tumca aqve unda

aRiniSnos, rom moyvanil magaliTebSi SeimCneva asertiuli da eqspresiuli

ilokuciuri aqtebis gamoyenebac.

143

Page 144: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

daskvnebi

1. adamianTa Soris komunikaciis damyarebis erT-erTi saukeTeso,

universaluri da upiratesi saSualeba aris ena, metyveleba; Tumca

verbaluri saSualebebis gverdiT yovelTvis aris araverbaluri xerxebic,

rogoricaa Jesti, mimika da sxva. adamiani, enis matarebeli, ganixileba,

rogorc subieqti, romelsac gaaCnia individualuri da socialuri

gamocdileba, samyaros Sesaxeb informacia da amis safuZvelze

axorcielebs komunikacias enis sxva matareblebTan; ena saSualebas

aZlevs molaparake pirs Tavisi cnobierebidan amoiRos cneba da igive

cneba amoativtivos msmenelis gonebaSi. Bbgerebi, romelsac is gadascems

msmenels, rogorc wesi, ar warmoSoben axal erTeulebs am ukanasknelis

cnobierebaSi. isini aqtivizirdeba im cnebebSi, romlebic arsebobs

msmenelTan da molaparakesTan; xandaxan molaparakes saubarSi Semoaqvs

ukve cnobili cnebebis axali konfiguraciebi, roca siaxles ambobs;

Tumca axalia es konfiguraciebi da ara cnebebi, romelTaganac isini

Sesdgeba.

2. amgvarad, adamianTa sazogadoeba damyarebulia informaciis

gacvlaze. komunikacia gulisxmobs informaciis gadacemas arxis

meSveobiT. informacia ki aixsneba, rogorc raime cnobis gadacema kodis

meSveobiT. 50-ian wlebSi aSS-Si ganviTarebul informaciis TeoriaSi

informacias gaaCnia wmindad teqnikuri mniSvneloba. igi Setyobinebebis

mniSvnelobas ar iRebs mxedvelobaSi, aramed mxolod mis gadmocemas

cdilobs.

3. komunikaciis dasamyareblad aucilebelia informaciis arseboba,

romelsac Setyobinebis saxiT gadascems molaparake piri (gadamcemi)

msmenels (mimRebs). bunebrivi enaAflobs kods, romelic unda icodes

sazogadoebis TiToeulma wevrma, rac SesaZlebels gaxdis Setyobinebis

gagebas. Tuki msmenelma ar icis Sesabamisi kodi, misTvis nebismieri

informacia aris xmauri. informaciis kodireba es aris procesi,

romliTac gadamcemi (encodeur) Setyobinebas aniWebs gamonaTqvamis formas.

Setyobinebis sworad dekodirebisaTvis kodis srulyofili codnis garda,

aucilebelia situaciis da konteqstis zedmiwevniT codna. situacia

apirobebs lingvistur qcevas, anu konteqsts. komunikacia emyareba

144

Page 145: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

verbalur, fizionomiur, Jestualur da qceviT bazas. yoveli zepiri

gamonaTqvami Seicavs vokalur (fonuri - warmoTqma, maxvili da

prosodiuli ganzomilebi - intonacia, toni, pauza, maxvili) da verbalur

ganzomilebas (gamonaTqvamTa teqstualur ganzomilebas).

4. komunikaciis situacia gulisxmobs informaciis gadacemas.

informacia gadaicema Setyobinebis saxiT, romelic Sesdgeba

gamonTqvamebisagan da warmoadgens gamoTqmis aqts. sametyvelo

komunikaciisas urTierTobis monawile pirebi gamonaTqvamebs igoneben

TavianTi mexsierebidan, axdenen maT konstruirebas, gadaamuSaveben da

gadmoscemen anu axorcieleben gamoTqmis aqts. gamoTqmis aqtis

ganxorcielebisas mniSvnelovania: urTierToba molaparakesa da msmenels,

molaparakesa da mis Setyobinebas Soris, aseve urTieTobebi gamomTqmelsa

da adresats Soris, gamomTqmelis urTierTmimarTeba sakuTar

gamonaTqvamTan da gamomTqmelis urTierTmimarTeba konteqstTan.

5. komunikaciis aqti aseve gulisxmobs molaparake pirisa da

msmenelis arsebobas. garda msmenelisa, arseboben sxva monawileebic anu

arsebobs ramdenime mimRebi. rodesac mosaubre warmoqmnis metyvelebis

aqts, igi sxvadasxva msmenels gansxvavebul rols aniWebs. molaparake

piri unda flobdes yvela xerxs imisaTvis, rom gaagebinos arsebul

sazogadoebas, Tu visken aris mimarTuli misi metyvelebis aqti.

msmenelebi ki TavianTi rolebis Sesabamisad iqcevian. kvlevaSi gamovyaviT

ramdenime monawile–molaparake, ilokuciuri aqtis monawile, adresatebi,

viskenac mimarTulia metyvelebis aqti da SemTxveviTi msmenelebi.

Cveulebriv, adresatis arCevans molaparake piri axorcielebs Jestis,

Sexedvis, Tavis daqnevis, CurCulis saSualebiT, miaxvedrebs ra amiT

danarCenebs, rom isini monawileebs ar warmoadgenen.

6. komunikacia, saerTod, gulisxmobs interaqcias. es ukanaskneli ki

aRniSnavs aqtTa Tanmimdevrul epizods; msmenelma unda Seicnos is aqti,

romelsac asrulebs molaparake piri; am ukanasknelma winaswar unda

ganWvritos igi. am mxriv mniSvnelovania interaqciebis verbaluri aspeqti

da saubarSi gamonaTqvamis warmoqmna. interaqciisas mTavaria molaparakis

is ganzraxva, romelic msmenelma unda gamoaaSkaravos gamonaTqvamSi da

moaxdinos misi interpretacia – dekodireba. did rols TamaSobs

interaqciisas intuiciuri codna da molaparakisa da msmenelis

145

Page 146: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

SemecnebiTi efeqtebi - kognitiuro interpretaciebi. efeqturi interaqcia

ar aris qmedeba an reaqcia, romelic erTi adamianidan meoreze gadadis,

arc partniorTa urTierTqmedeba. es aris sinqronuli procesi, romelic

xorcieldeba or adamians Soris, roca isini urTierToben.

7. saubrisas gamomTqmeli anu molaparake piri SeiZleba

warmogvidgendes pirdapir an irib diskurss. pirdapir diskurss

molaparake piri TviTon warmoTqvams anu Tavis azrebs warmogvidgens,

xolo irib diskursSi igi sxvaTa naTqvams gadmogvcems. es aris sxvisi

naTqvamis reproduqcia. es kargad gamoixateba damwerlobaSi frCxilebiT.

igi garkveulwilad warmoadgens SeumCnevel sazRvars or gamoTqmas

Soris. zepirmetyvelebaSi ki amis maCvenebelia lingvisturi konteqsti da

garkveul SemTxvevaSi xmaSi mkafio cvlileba. zepirmetyvelebasa da

damwerlobaSi iribi diskursi mniSvnelovnad ar gansxvavdeba da

ZiriTadad iribi diskursis Semosayvanad iyenebs introduqciul zmnas,

romelsac mosdevs damateba-obieqti. iribi diskursis warmoqmnisas

molaparake piri miemarTeba gamomTqmelis mier naTqvam winadadebas, Tumca

SeiZleba gadmotanisas mniSvnelovnad Secvalos igi da sxvdasxvagvari

interpretaciiT warmoadginos. Tumca SeiZleba ase arc moxdes. amis

magaliTia sxvadasxva politikosTa naTqvamis Taviseburad gadmobruneba

sxvadasxva gazeTebSi, (rac ZiriTadad efuZneba am gazeTebis pirad

damokidebulebas am politikosebTan).

8. eTnomeTodologiis erT-erTi bazisuri postulati is aris, rom

socialuri cxovreba da misi Taviseburebebi warmarTulia garkveuli

procesebiT. saubris eTnomeTodologiis midgomis erT-erTi gasaRebia

interaqtantTa mier ganxorcielebuli diskursi - urTierToba, molaparake

pirTa ganzraxva an socialuri normebi, romlebic ufro zogad

interaqciul strategiebs gvTavazoben. mniSvnelovania Semdegi

konteqstualuri kategoriebi – kulturuli, socialuri, klasobrivi,

sqesobrivi TviTSegneba an sxva interaqciuli mizani.

9. socialuri urTierTobebis erT-erTi saxe aris dialogi.

minimalur dialogSi dialogi Tanxvdeba urTierTobebs, xolo

intervencia – aqts; dialogis ukveci Semadgenlebia – urTierToba da

intervencia. aq SeiZleba ganvasxvavoT funqciaTa ori tipi: 1)

urTierTobis Semadgeneli interaqcionaluri funqciebi (interactionnelles). es

146

Page 147: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

aris urTierTobebi, romlebic yalibdeba intervenciaTa Soris, anu or

diskursul epizods Soris, romelic miekuTvneba or gansxvavebul

molaparake pirs. 2) intervenciis interaqtiuli funqciebi (interactives). es

aris kavSirebi, romlebic yalibdeba mTavar da daqvemdebarebul aqts

(aqtebs) Soris, anu or diskursul epizods Soris, romlebic miekuTvneba

erTsa da imave molaparake pirs. amgvarad, minimaluri dialogis

struqtura gviCvenebs, rom ukvecia mxolod interaqciuli funqciebi.

10. saubari aris sazoagdoebis wevrTa socialuri qmedeba, sadac

ireva verbaluri da araverbaluri elementebi. eTnomeTodologebis

azriT, saubari warmoadgens interaqtantTa mier ganxorcielebul zepir

diskurss. saubarSi urTierTgageba adamianuri qmedebebis centraluri

kognitiuri procesia. igi unda ganixilon, rogorc gaziarebuli

SemecnebiTi procesi, urTierTgageba rogorc interkognitiuri produqti.

Tanamosaubris realurad gasagebad sakmarisi ar aris moaxdino naTqvamis

teqstualuri inetrpretacia. garkveul situaciaSi saubris kvlevisas

saWiroa gascde sityvasityviT mniSvnelobas. aRsaniSnavia, rom saubari

moicavs zepir dialogs, dialogur wyvilebsa (dialogur wyvilebi aris

gamonaTqvamTa momijnave wyvilebi, romelTac Tavis mxriv gaaCniaT

dialoguri saxe) da sametyvelo jers (lingvisturi urTierTobebisas

TiToeuli laparakobs Tavis jerze). es warmoadgens garkveul

interaqcias. adamianis yoveldRiuri sametyvelo qmedeba aris mudmivi

dialogi, radgan TviT monologic ki dialoguria.

11. rac Seexeba argumentacias, misi mizania darwmuneba. es aris

garkveuli fsiqologiuri manipulacia. argumentacia Seicavs orators,

Setyobinebebs da auditorias. adamiani argumentaciisas cdilobs

cnobierebaTa da publikis manipulacias da amisaTvis iyenebs

argumentaciis sxvadasxva saxeebs, kerZod kvlevaSi gamovyaviT

argumentacia magaliTiT da avtoritetis argumentacia. oratori maSin

iyenebs argumentacias, roca gaaCnia azrebi da unda, sxvas gaaziarebinos

isini. amiT igi cdilobs Zalauflebis mopovebas.

12. politikuri komunikacia funqcionirebs, rogorc metyvelebisa da

mizanscenis rTuli xelovneba. politikuri diskursi gulisxmobs

Setyobinebis gadacemas maRali Tanamdebobis mqone gadamcemidan da

romelic gankuTvnilia ZiriTadi mimRebis – xalxisaTvis. aq gadamcemsa da

147

Page 148: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

mimRebs Soris urTierToba pirvel planze wamoiwevs. politikur

komunikaciaSi mniSvnelovan rols TamaSobs gansakuTrebuli leqsikoni.

politikuri termini yvelanairad gamoiyeneba, misi manipulaciac ki

SeiZleba. politikur komunikaciaSi farTod gamoiyeneba argumentacia,

radganac politikosebi ZiriTadad argumentirebulad axdenen sakuTari

mosazrebebis dacvas, raTa ufro damajerebeli iyos maTi gamosvla. isini

amisaTvis mimarTaven medias, romelic mniSvnelovan rols TamaSobs

politikosTa cxovrebaSi.

13. Tanamedrove sazogadoebaSi mniSvnelovani adgili uWiravs medias,

radgan es aris uaxlesi informaciis mopovebis saSualeba yvela

adamianisaTvis. politikosebisaTvis es aris TavianTi azrebis gadmocemis

saSualeba, raTa xalxs gaagebinon TavianTi survilebi, mosazrebebi ama

Tu im mniSvnelovan sakiTxebze. media ki maT amaSi exmareba, radgan erTi

da imave informaciis masobrivi gavrceleba saSualebas iZleva imoqmedo

xalxze da daarwmuno isini Seni azrebis sisworeSi, moaxdino maTi

manipulireba.

14. rac Seexeba postmodernizms, igi warmoadgens samyaros Secnobis,

misi aRqmis specifikur xerxs, rac gamoixateba sazogadoebrivi cxovrebis

yvela sferoSi. postmodernistul mimdinareobas safuZveli Caeyara jer

kidev saukunis dasawyisSi, rac kargad gamoCnda fridrix nicSes

gamonaTqvamSi ,,RmerTi mokvda” anu aqedan daiwyo uimedoba da samyaros,

rogorc qaosis, specifiuri xedva. Tuki ar arsebobs RmerTi, ar arsebobs

aranairi moraluri sazRvari da adamiani martoa am qaotur samyaroSi.

uimedobis miuxedavad, aseTma xedvam warmoSva samyaros ukeTesobisaken

Secvlis survili. swored am epoqaSi warmoiqmna postmodernistuli

individualizmi, romelic dainteresebuli iyo cxovrebis xarisxis doniT.

mniSvnelovani gaxda iseTi Rirebulebebi, rogoricaa avtonomiuroba,

Tavisufleba, aseve bednierebis individualuri aRqma.DAaseTma

hiperindividualurobam gaamwvava protesti socialuri damcirebis yvela

formis mimarT, ramac didi gavlena moaxdina enobriv urTierTobebze. am

kuTxiT aRsaniSnavia, rom yovel konkretul istoriul epoqaSi arsebobs

specifiuri epistema – `problemuri veli~, rac moicavs sxvadasxva

samecniero disciplinebis diskursebs, riTac iqmneba codnis erTiani

sistema – epistema. igi realizebulia sametyvelo praqtikaSi, rogorc

148

Page 149: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

mkacrad gansazRvruli enobrivi kodi, norma, romelic TiTqosda

aracnobierad gansazRvravs enobriv qcevas da Sesabamisad calkeuli

individebis azrovnebas. amrigad, epistema Seesabameba enobrivi azrovnebis

specifiur xasiaTs, yvelgan gamaval diskursulobas, arsebiTad

gansazRvravs ra misi qmedebis normebs, gare samyaros fenomenTa

specifikur gagebas, misi xedvis optikas da sinamdvilis aRqmas.

aRsaniSnavia, rom safrangeTSi 1968 wlis xalxis masobrivi gamosvlebi

ganapiroba swored am epistemis rRvevam.

15. 1968 wlis maisis studenturi gamosvlebis dros xalxma gamoxata

Tavisi neba da gailaSqra xelisuflebis da arsebuli Cveulebebis

winaaRmdeg. am moZraobaSi Caeba mTeli franguli sazogadoeba, yvela fena

- Cveulebrivi moqalaqeebi, profesor-maswavleblebi, muSa-mosamsaxureebi

da rac mTavaria am moZraobis sulisCamdgmelebi - studentebi. YTiToeul

maTgans garkveuli moTxovna hqonda: muSa-mosamsaxureebi moiTxovdnen

xelfasebis gazrdas, samuSao pirobebis gaumjobesebas, arsebuli

ierarqiisa da avtoritaruli principebis uaryofas, mTavrobis

gadawyvetilebis miRebaSi monawileobas, TiToeulis Rirsebis aRiarebas,

anu socialuri mowyobis struqturebis gardaqmnas. studentebi ki

swavlis pirobebis gaumjobesebas – maT Soris uTanasworobis gauqmebas,

profesor-maswavleblebis korumpirebulobis, koridorSi Catarebuli

leqciebis moSlas, studentebis ricxvis zrdis problemis gadaWras,

studentTa axali masebisaTvis maswavleblebis sakmarisi raodenobiT

gazrdas, swavlis saerTo donis amaRlebas. konfliqtis mTavari mizezi ki

iyo is, rom xelisufleba anu Zalauflebis mqone klasi ar

iTvaliswinebda sazogadoebis meore nawilis anu marTuli klasis

moTxovnebs. mTavrobis mier xmamaRla warmoTqmuli danapirebi da xalxis

cxovrebis done gansxvavdeboda. swored amis gamo gaCnda interesTa

konfliqti. raki xelisuflebam ver gaugo xalxs, amitom xalxma scada xma

miewvdina maTTvis quCaSi gamosvliT, ramac gamoiwvia safrangeTSi 1968

wlis maisSi masobrivi aqciebi. rogorc zemoT aRiniSna garkveuli

ideologiis formirebam liderebis xelmZRvanelobiT gaaRviZa xalxis

SegnebaSi Tavisuflebis, Tanasworobis, brZolis wyurvili. xangrZlivi

brZolis Sedegad safrangeTis xelisufleba wavida daTmobebze. xalxma

gaimarjva, daiwyo reformebisa da progresis epoqa.

149

Page 150: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

16. aRsaniSnavia, rom ena warmoadgens umniSnvnelovanes faqtors

politikuri daTrgunvisaTvis, ekonomikuri da socialuri

diskriminaciisaTvis. politikosi enas iyenebs sakuTari miznebisaTvis.

gamovyaviT komunikaciis iseTi enobrivi saSualebebi, rogoricaa

metyvelebis ilokuciuri aqtebi da Sesabamisad xuTi ilokuciuri mizani

(asertiuli, komisiuri, direqtiuli, deklaraciuli, eqspresiuli). am

SemTxvevaSi Cven ilokuciuri aqti davukavSireT darwmunebis aqts, roca

erT adamians surs meoris an mTeli publikis darwmuneba; Cven ganvixileT

Sarl de golis politikuri diskursi da vnaxeT, rom mis mier

warmoTqmul diskurss gaaCnia deklaraciuli ilokociuri mizani. igi

darwmunebulia warmoTqmuli metyvelebis aqtis warmatebul dasrulebaSi.

de goli iyenebs gulwrfelobisa da interesis (saubris) kanonebs, rac

mis diskurss damajereblobas matebs. prezidenti aseve mimarTavs

argumentacias, kerZod iyenebs avtoritetis arguments. mxardaWeris

SemTxvevaSi igi xalxs hpirdeboda situaciis gamosworebas, iziarebda maT

mosazrebebs da eTanxmeboda, radganac es iyo xalxis darwmunebis

erTaderTi gza. de golis gamosvlaSi SeimCneva kompetenciis

modalizaciis oTxive kategoria: neba-survili, valdebuleba,

SesaZlebloba da codna. igi acxadebda, rom man unda gaakeTos, icis

rogor gaakeTos da SeuZlia gaakeTos. igi darwmunebuli iyo Tavis TavSi

da sakuTar SesaZleblobebSi. kvlevaSi gamovyaviT, rom politikuri

leqsika terminologiuria. wmindad politikuri enobrivi niSnebi

yovelTvis ar gamoiyeneba ise, rogorc Cveulebriv enaSi. de golis

politikuri diskursisaTvis aseve damaxasiaTebeli iyo specifiuri

terminebis xmareba. swored es ganapirobebda misi metyvelebis aqtis

efeqturobas.

17. moZraoba, romelic daiwyo frangi studentebis ukmayofilebiT,

gagrZelda maTi gamosvlebiT, moicva mTlianad safrangeTi da mTeli

sazogadoeba, Zalian mniSvnelovani iyo qveynisaTvis. Tumca Cven es

gamosvlebi gvainteresebs enobrivi TvalsazrisiT, amitom unda gamoiyos

konceptosferos roli frangi xalxis ilokuciur gamonaTqvamebSi da is,

rom yoveli molaparake piri aris garkveuli konceptualuri sistemis

matarebeli. koncepti warmoadgens sinamdvilis im movlenaTa

erTobliobas, romelic Rirebulia garkveuli kulturisaTvis da gaaCnia

150

Page 151: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

enobrivi erTeulebis didi raodenoba. Cvens kvlevaSi gamovyaviT iseTi

konceptebi, rogoricaa nebeloba, TanamSromloba, brZola da

Tavisufleba. es konceptebi erTmaneTTan mWidrodaa dakavSirebuli,

radgan Tavisuflebis mosapoveblad saWiroa brZola, xolo brZolis

gasamarTavad aucilebelia mWidro TanamSromloba. am yvelafrisaTvis ki

mniSvnelovania neba-survilis qona. rogorc vnaxeT, xalxi safrangeTSi am

movlenebis dros iyenebda yvela am koncepts Tavis ilokuciur

gamonaTqvamebSi, kerZod deklaraciul da direqtiul ilokuciur

gamonaTqvamebSi.

18. amgvarad, komunikaciis damyarebis mravali saSualeba arsebobs,

Tumca adamianebi amisaTvis iyeneben enas, metyvelebas. miuxedavad enaTa

mravalferovnebisa, yvela politikosi erT enaze laparakobs. politikuri

komunikacia aris individebsa da jgufebs anu mmarTvelebsa da marTulebs

Soris informaciis gacvlis procesi. marTulebi unda warmoadgendnen

sakuTar survilebs, Txovnebs, moTxovnebs, mmarTvelebi ki unda iRebdnen

gadawyvetilebebs. komunikacia ZiriTadad myardeba mediis saSualebiT,

organizaciebis (politikuri partiebi), araformaluri kontaqtebiT

(pirispir Sexvedra). yvela mmarTveli gadawyvetilebas iRebs sakuTari

mosazrebiT da ara obieqturi realobis mixedviT. komunikaciis unari

metad mniSvnelovani faqtoria saxelmwifos marTvaSi. Tumca aqve

aRvniSnavT, rom mmarTveli klasi da marTuli klasi, Cveni azriT,

yovelTvis gansxvavebul enaze laparakoben da es aferxebs maT Soris

SeTanxmebis miRwevas. mniSvnelovania, rom mmarTveli da marTuli klasi

komunikaciis dasamyareblad gansxvavebul enobriv saSualebebs iyenebs da

aseve informaciis gadacemis saSualebebic gansxvavdeba. mmarTvelebi

ZiriTadad iyeneben radios, televizias, presas, xolo marTulebi gamodian

quCaSi, masobriv gamosvlebs awyoben da ase gamoxataven sakuTar

mosazrebebsa Tu pozicias.

Cven naSromSi SevecadeT komunikaciis enobrivi saSualebebiT

damyarebis Tanamedrove xedva warmogvedgina, Tumca am sakiTxis axleburi

kvleva momavlis saqmea.

151

Page 152: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

b i b l i o g r a f i a

1. adami 2001: Adam. J. M. - ,, Types de textes ou genres de discours. Comment classer les

textes qui disent de et comment faire?’’ in Langages 141, Paris, Larousse/HER, mars 2001, pp.

23-41

2. adami 1997: Adam.J.M. Bonhomme.M. - ,,L’argumentation publicitaire’’, Paris, Nathan, 1997

3. akombri 1983: Anscombre.J.P. Ducrot.O. – ,,L’argumentation dans la langue’’, Bruxelles,

Mardaga, 1983

4. alberi 1968: Albert.P. - ,, La presse’’, coll. Que sais-je? , Paris, PUF, 1968

5. aJeJi 1985: Hagege.Cl. - ,, L’homme de paroles’’, Paris, Librairie Arthème Fayard, 1985,

pp.138-150

6. arSari 1993: Archard.P. - ,,La sociologie du langage’’, Paris, PUF, 1993

7. badaloni 1984: Badaloni.N. - ,,Politica persuasione decisione // Linguaggio, persuasione,

verita” – Padova: Cedam (Milani), 1984, pp.3-18

8. bali 1999: Balle.F. - ,,Médias et sociétés”, E.S.A., Montchrestein, 1999, pp. 43-59

9. barti 1980: Barthes.R. - ,,Le degré zéro de l’écriture’’, Paris, Le Seuil, 1980

10. baumgartneri 1993: Baumgartner, F.R., Jones, B.D.- ,,Agendas and instability in American

politics”, Chicago: University of Chicago Press, 1993

11. baxtini 1986: Бахтин.М.М. - ,,Эстетика словестного творчества”, Москва, Исскуство,

1986

12. beako 2004: Beacco.J.C. - ,,Trois perspectives linguistiques sur la notion du genre

discursif’’, in Langages, Larousse, Paris, 2004, pp.109-118

13. beiloni 2002: Baylon.C. -,,Sociolinguistique’’, Société, langue et discours, Paris, II éd.

Nathan/VUEF, 2002

14. beiloni 1996: Baylon.C. Mignot.X. - ,,Initiation à la sémantique du langage’’, Paris,

Nathan, 1996

15. belenJeri 1992: Bellenger.L. - ,,L’argumentation, principes et méthodes’’, Paris, ESF,

1992

16. belenJeri 1989: Bellenger.L. - ,,Le talent de communiquer’’, Paris, Nathan, 1989

17. benvenisti 1966: Benveniste.E. - ,,Problèmes de linguistique générale’’, Paris, Gallimard,

1966

18. bertu-papandropulu 2004: Berthoud-Papandropoulou.I. Kilcher.H. - ,,Acquisition du

langage et genres énonciatifs’’, in Langages 153, Paris, Larousse, 2004, pp.52-61

152

Page 153: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

19. berSteini 1989: Berstein.S. - ,,La France de l’expansion’’, La République gaullienne 1958-

1969, Paris, Seuil, 1989

20.bordroni 2000: Bordron.J.F. Fontanille.J. - ,,Sémiotique du discours et tensions

rhétoriques’’, in Langages, Paris, Larousse, 2000,pp.63-84

21. buaie 2001: Boyer.H. - ,,Introduction à la sociolinguistique’’, Paris, Dunod, 2001

22. budoni 2000: Boudon.Ph. - ,,Entre Rhétorique et dialectique, la constitution des figures

d’argumentation’’, in Langages, Paris, Larousse, mars 2000, p.63

23.budoni 1999: Boudon.Ph., Besnard.Ph., Cherkaoui.M., Lecuyer.B.P.- ,,Dictionnaire de la

sociologie’’, Paris, Larousse-Bordas/HER, 1999

24.burdie 1982: Bourdieu.P. - ,,Ce que parler veut dire’’, Paris, Librairie Arthème Fayard,

1982, pp.95-112

25.burdie 1984: Bourdieu.P. - ,,Questions de sociologie’’, Paris, Minuit, 1984,pp225-237

26.burdie 1996: Bourdieu.P. - ,,Sur la télévision’’, Paris, Raisons d’Agir Editions, 1996,pp16-

89

27.brasaki 2001: Brassac.C. - ,,L’interaction communicative entre intersubjectivité et

interagentivité’’, in Langages, Paris, Larousse/VUEF, 2001, pp.39-55

28. bretoni 1996: Breton.Ph. - ,,L’argumentation dans la communication’’, Paris,Découverte,

1996

29. bretoni 1996: Breton.Ph. Proulx.S. - ,,L’explosion de la communication, la naissance d’une

nouvelle idéologie’’, Paris, Découverte et Editions du Boréal, 1996

30. brosolete 2002: Brossolette,S.P. - ,,Nicolas Sarkozy – ami de tout le monde dans les

médias et les affaires” [onlain statia](ganTavsebulia 2002 wlis 21 maisidan)

mis:http://forestent.free.fr/sarko.html

31. gaiari 1971: Gaillard.Ph. - ,,Technique du journalisme’’, coll.Que sais-je? PUF, Paris,

1971, pp.3-41

32. garando 1998: Garandeau.M. -,,Le libéralisme’’, Paris, Flammarion, 1998

33. gempersi 1989: Guemperz.J.J. - ,,Engager la conversation. Introduction à la

sociolinguistique interactionnelle’’, Paris, Minuit, 1989

34. gvencaZe 1986: gvencaZe.g. - ,,komunikaciuri lingvistika da teqstis

tipologia’’, Tbilisi, gamomcemloba ,,ganaTleba”, 1986

35. giomu 1989: Guillhaumou.J. - ,,La langue politique et la révolution francaise: De

l’évènement à la raison linguistique’’, Paris, Meridiens Klincksieck, 1989

36. golopentia 1988: Golopentja.S. - ,,Interaction et histoire conversationnelles’’, in

,,Echanges sur la conversation’’, Paris, éd. Du CNRS, 1988, pp69-81

153

Page 154: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

37. gofmani 1987: Goffman.E. - ,,Façons de parler’’, ParisMinuit, 1987, pp.11-84

38. gravici 1996: Grawitz.M. -,,Méthodes des sciences sociales’’, Paris, éd. Dalloz, 1996

39. graisi 1982: Grize.H.P. - ,,De la logique de l’argumentation’’, Paris, Librairie Droz, 1982,

p.267

40. graisi 1985: Грайс.Г.П. -,,Логика и речевое общение”, в ,,Новое в зарубежной

лингвистике”, М. вып.16, лингвистичесская прагматика, Изд.Наука, 1985, стр.217-237

41. gremasi 1987: Greimas.A.J. – ,,Langage et société’’, Ecrits de jeunesse, Paris, Nathan, 1987

42.gremasi 1986: Greimas. A.J. Courtès.J. - ,,Sémiotique, dictionnaire raisonné de la théorie du

langage’’, tome II, Paris, Hachette, 1986, pp102-108

43. de goli 1996: De gaulle.Ch. - ,,Mémoires d’espoir’’, Paris, Omnibus/Plon, 1996

44. demiankovi 2005: Демьянков.В.Зю - ,,Политический дискурс как предмет

политологической филологии”, Москва, Изд.Наука, 2005, стр.11-12

45. diureri 1999: Durrer.S. Tomasset. Cl. - ,,Le dialogue dans le roman’’, Paris, Nathan,

1999, pp8-13

46. driZe 1984: Дридзе.Т.М. - ,,Текстовая деятельность в структуре социальной

коммуникации”, Москва, Изд.Наука, 1984

47.dubua 1969: Dubois.J. Sumpf.J. - ,,Problèmes de l’analyse du discours”, in Langages 13,

Paris, Larousse, 1969, pp3-7

48. dukro 1987: Ducrot.O. - ,,Dire et ne pas dire”, Principes de sémantique linguistique, Paris,

Hermann, coll. Savoir, 1987, p311

49. entmani 2000: Entman, R.- ,,Framing: toward clarification of a fractured paradigm”, Journal

of Communication #43(4), Autumn, 1993, pp51-58

50. entmani 2001: Entman, R., Herbst, S. ,,Reframing Public opinion as we have known it”, in

W. Lance Bennet and R. Entman (eds) Mediated Politics, Cambridge: Cambridge University

Press, 2001

51. vikipedia 2004: Wikipedia - ,,Charles de Gaulle” [onlain statia](ganTavsebulia

2004wlis22Tebervlidanmis:http://fr.wikipedia.org/wiki/Charles_de_Gaulle#Appel_du_18_

juin_1940

52. vikipedia 2008: Wikipedia - ,,Kofi Annan” [onlain enciklopedia]

(ganTavsebulia 2008 wlis 24 Tebervlidan) mis:

http://en.wikipedia.org/wiki/Kofi_Annan#Speeches

53. vikipedia 2006: Wikipedia - ,,Richard Nixon” [onlain enciklopedia]

(ganTavsebulia 2006 wlis 13 Tebervlidan)

mis:http://en.wikipedia.org/wiki/Richard_Nixon

154

Page 155: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

54. vikipedia 2002: Wikipedia - ,,Wag the dog” [onlain enciklopedia]

(ganTavsebulia 2002 wlis 21 maisidan) mis:http://en.wikipedia.org/wiki/Wag_the_Dog

55.vikipedia 2008: Wikipedia - ,,William Randolph Hearst” [onlain rnciklopedia]

(ganTavsebulia 2008 wlis 23 Tebervlidan) mis:

http://en.wikipedia.org/wiki/William_Randolph_Hearst

56. vinoki 1997: Winock.M. - ,,Le siècle des intellectuels’’, Paris, Seuil, 1997, pp.564-566

57. vinoki 1995: inock.M. - ,,La fièvre hexagonale’’, Les grandes crises politiques 1371-1968,

Paris, Seuil, 1995

58. zubkova 1989: Зубкова.Л.Т. - ,,Лингвистические учения конца XVIII века начала XX

века”, Москва, Изд. Университета дружбы народов, 1989, стр.138-145

59. iakobsoni 1970: Jacobson.R. - ,,Essais de linguistique générale’’, Paris, Le Seuil, 1970,

p95

60. iliini 2002: Ильин.И.И. - ,,Постмодернизм”, Москва, Изд.Наука, 2002

61. kagani 1988: Каган.М.С. – ,,Мир общений”, Москва,Изд. Политической литературы,

1988, стр.50-75

62. kaizeri 1988: Kayser.H. - ,,Quelques aspects de la compréhension et de la production du

langage dans l’interaction verbale:approche cognitive et approche conversationnelle’’, in

,,Echanges sur la conversation’’, Paris, éd.du CNRS, 1988, pp.135-143

63.kamenskaia 1990: Каменская.О.Л. - ,,Текст и коммуникация”, Москва, Изд.Наука, 1990

64. kandaruni 1988: Kandaroun.R. - ,,Contraintes et resources du modèle de la communication

ostensive-inferentielle pour l’analyse des cours d’actions collectives et coopératives de travail’’,

Toulouse, 1998, pp.1-7

65. kerbrat-orekioni 2004: Kerbrat-Orecchioni.C. Traverso.V. - ,,Types d’interactions et

genres de l’oral’’, in Langags, Paris, Larousse, 2004, pp.41-51

66. klarki 1985: Кларк.Г.Г. Карлсон.Т.Б. - ,,Слушающие и речевой акт”, в ,,Новое в

зарубежной лингвистике”, вып.16,лингвистичесская прагматика, М. 1985,стр270-280

67. konie 1999: Cosnier.J.Kerbrat-Orecchioni.C. - ,,Décrire la conversation’’, Lyon, Presses

Universitaires de Lyon, Linguistique et sémiologie, 1999, p392

68. kosikovi 2002: Косиков. Г.К. - ,,Идеология, коннотация,текст”, Москва, Изд.Наука,

2002

69. kristeva 1969: Kristeva.J. - ,,Recherches pour une semanalyse’’, Paris, Le Seuil, Paris,

1969,pp.55-76

70.kuloni 1998: Coulon.A. - ,,L’Ethnométhodologie’’, coll.Que sais-je? Paris, PUF, 1998,

p127

155

Page 156: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

71. labovi 1986: Лабов.У. - ,,Отражение социальных процессов в языковых структурах”,

в ,,Новое в зарубежной лингвистике”, вып.7, М. ,,Прогресс”, 1986

72. labovi 1978: Labov.W. - ,,Le parler ordinaire”,Paris, éd. De Minuit, 1978, chap.8

73. labro 1968: Labro.Ph. - ,,Les Barricades de Mai”, Paris, Solar/Agence, Gamma, 1968

74. laionzi 1970: Lyons.J. - ,,Linguistique générale’’, Paris, Larousse, 1970, p.137

75. ladaria 2000: ladaria. n. - ,,sociolingvistika’’, Tbilisi,

gamomcemloba ,,mecniereba”, 2000

76. lebaniZe 1998: lebaniZe.g. - ,,anTropocentrizmi da komunikaciuri

lingvistika’’, Tbilisi, universiteti, 1998

77. le boni 1986: Le Bon, G. - ,,The Crowd. A study of the popular Mind”, Atlanta, GA,

Cherokee publishing company, 1982

78. liotari 1994: Lyotard.J.F. -,,La condition postmoderne’’, Paris,Minuit, 1994

79. lipovecki 1991: Lipovetsky.G. - ,,L’Empire de l’éphémère’’, Paris, Gallimard, 1991

80. luisi 2001: Lewis.J. - ,,Constructing public opinion: How political elites do what they like

and why we seem to go along with it”, New York, 2001

81. makarovi 2003: Макаров.М. - ,,Основы теории дискурса”, Гнозис, Москва, ,,Наука”,

2003

82. maslova 2004: Маслова.В.А. - ,,Введение в когнитивную лингвистику”, Учебное

пособие для филологов, изд. ,,Флинта”, Москва, Наука, 2004

83. mengeno 1999: Maingueneau.D. - ,,Enonciation en linguistique française’’, Paris, Hachette

livre, 1999, pp.119-140

84.mengeno 1987: Maingueneau.D. -,,Nouvelles tendances en analyse du discours’’, Paris,

Hachette, 1987

85. merli 1970: Merle.R. -,, Derrière les vitres’’, Coll.Folio, Paris, Gallimard, 1970

86. miminoSvili 1988: miminoSvili, r. - ,,homerosis samyaro”, Tbilisi,

gamomcemloba nakaduli, 1988, gv.263-264

87. moskovici 1981: Moscovici.S. - ,,The age of the crowd. A historical treatease of Mass

Psychology”, Cambridge: Cambridge University Press, 1985

88. moSleri 1981: Moeschler.A. - ,,Discours polémique, réfutation et résolution des séquences

conversationnelles’’, Génève, Etudes de linguistique appliquée 44, octobre-décembre,1981,

pp.40-69

89. noel-niumani 1984: Noelle-Newman, E. - ,,The Spiral of Silence”, Our Social skin, in

Political Communication, vol16, 1984

156

Page 157: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

90. oSleni 1988: Auchlin.A. - ,,Dialogue et stratégies: propositions pour une analyse

dynamique de la conversation’’, in ,,Echanges sur la conversation’’, Paris, éd. Du CNRS,1988,

pp.33-37

91. perelmani 1988: Perelman,Ch. - ,,L’Empire rhétorique’’, Paris, Vrin, 1988

92. petitfisi 1977: Petitfils.J.C. - ,,Le gaullisme’’, coll.Que sais-je? Paris, PUF, 1977

93. pratkanisi 1991: Pratkanis.A.P., Aronson.E. - ,,Age of Propaganda. The everybody use and

abuse of persuasion”, New York: W.H. Freeman and company, 1991

94. Jaki 1988: Jacques.F. - ,,Trois stratégies interactionnelles: conversation, négociation,

dialogue’’, in ,,Echanges sur la conversation’’, Paris, éd. Du CNRS, 1988, pp.45-66

95. rafeni 2000: Raffin.F. Morfaux.L.M. -,,L’homme et le monde’’, Paris, Armand Colin,

1977, pp66-68

96. rati 2000: Ratte.Ph. - ,,De Gaulle la vie la légende’’, Paris, Larousse-Bordas/HER, 2000

97. remi-Jiro 1988: Remi-Giraud.S. -,,Les fonctions interactionnelles dans le dialogue’’, in

Echanges sur la conversation’’, Paris, éd. du CNRS, 1988, pp.83-94

98. roki 1999: Rock. A. - ,,World Aids day” [onlain statia](ganTavsebulia 1999

wlis 1 dekembridan) mis: http://www.hc-sc.gc.ca/ahc-asc/minist/speeches-

discours/1999_12_01_e.html

99.serli 1986: Серль.Дж. - ,,Классификация иллокутивных актов”, в ,,Новое в

зарубежной лингвистике”, вып.17, М. ,,Прогресс”, 1986

100. serli 1986: Серль.Дж. - ,,Косвенные речевые акты”, в ,,Новое в зарубежной

лингвистике”, вып.17, М.,,Прогресс”, 1986.стр.195-203

101. serli 1986: Серль.Дж. Вандервекен.Д. - ,,Основные понятия исчисления речевых

актов”, в ,,Новое в зарубежной лингвистике”, вып.17, М. ,,Прогресс”, 1986.стр.243-285

102. serli 1986: Серль.Дж. – ,,Что такое речевой акт”, в ,,Новое в зарубежной

лингвистике”, вып.17, М. ,,Прогресс”, 1986

103.smezleri 1988: Смезлер.Н. - ,,Социология”, М., Феникс, 1988

104.smirnovi 2005: Смирнов.И. - ,,Клоны и ангелы” в ,, Независимая Газета”, Москва,

2005

105. sperberi 1989: Sperber.D. Wilson.D. - ,,La pertinence. Communication et cognition’’,

trad.franc. Paris, éd. de Minuit, 1989

106. strosoni 1986: Стросон.П.Ф. - ,, Намерение в речевых актах”, в ,,Новое в

зарубежной лингвистике”, вып.17, М. ,,Прогресс”, 1986

107.suSinski 1987: Сущщинский.И.И. - ,,Коммуникативно-прагматическая категория

акцентирования и ее роль в вербвльной коммуникации”, ВЯ 6,1987

157

Page 158: avtoris stili daculia - old.press.tsu.geold.press.tsu.ge/GEO/internet/disertaciebi/Disertacia1.pdf · Tu ra enobriv saSualebas ... rogoricaa postmodernizmi, ... aris sazogado saqme

158

108. teru 1962: Terrou.F. - ,,L’information’’, coll.Que sais-je? Paris, PUF, 1962, pp3-13

109. todorovi 1977: Todorov.T. - ,,Théories du symbole’’, Paris, Seuil, 1977

110. tronioni 1988: Trognon.A. - ,,Comment représenter l’interaction? In ,,Echanges sur la

conversation’’, Paris, éd. du CNRS, 1988, pp.19-30

111. tronioni 2001: Trognon. A. Coulon.D. - ,,La modélisation des raisonnements générés

dans les interlocutions’’, in Langages, Paris, Larousse/VUEF, 2001

112. tuSari 1978: Touchard.J. - ,,Le Gaullisme 1940-1969’’, Paris, Seuil, 1978, pp.278-289

113. fereoli 1995: Ferréol.G. - ,,Vocabulaire de la sociologie’’, coll. Que sais-je? Paris, PUF,

1995

114. filozofi 1969: Filosof.V. - ,, Mai 68’’, Paris, le temps, 1969

115. fonseka 2001: Fonseca. M. - ,,Aids warning issued by UN“ [onlain statia]

(ganTavsebulia 2001 wlis 4 oqtombridan) mis:

http://www.abc.net.au/worldtoday/stories/s382699.htm

116. fontanie 1977: Fontanier.P. - ,,Les figures du discours’’, Paris, Flammarion, 1977

117. fontanili 1998: Fontanille.J. - ,,Sémotique du discours’’, Paris, Pulim, 1998

118. fore 1998: Fauré.C. - ,,Mai 68 jour et nuit’’, Paris, Gallimard, 1998, pp.99-119

119. fuko 1966: Foucault.M. - ,,Les mots et les choses”, Paris, Gallimard, 1966

120. Svarcenbergi 1988: Schwartzenberg.R.G. - ,,Sociologie politique’’, Monchrestein,

E.J.A., 1988, pp.124-136

121. Sisi 2001: Chiss.J.L. Filliolet.J. Maingueneau.D. - ,,Introduction à la linguistique

française’’, tome II: syntaxe,communication, poétique, Paris, Hachette livre, 2001, pp.72-87

122. habermasi 2003: habermasi, i. - ,,moqmedebis komunikaciuri Teoriis

winaswari monaxazebi da damatebebi”, quTaisi, sagamomcelo centri, 2003

123. hermani 1988: Herman. H.S., Chomsky.N.- ,,Manufacturing Consent”, Vintage, 1988