batumi 04-2015.qxp

12
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis gazeTi #4. aprili. 2015. C M Y K 2015 wlis 3 aprils baTumis So- Ta rusTavelis saxelmwifo uni- versitetis akademiurma da samec- niero personalma reqtoris mova- leobis Semsrulebeli airCia. ar- CevnebSi monawileoba 312 amomr- Cevlidan 299-ma miiRo da 107 xmiT reqtoris movaleobis Semsrule- beli istoriis, arqeologiisa da eTnologiis departamentis asoci- rebuli profesori, merab xal- vaSi gaxda. Cveni gazeTis stumari swored umravlesobis mier arCeuli bsu-s reqtoris movaleobis Semsrule- beli gaxlavT. _ batono merab, rogor fiq- robT, ram ganapiroba amomrCevlis aseTi mxardaWera da Tqveni winasa- arCevno programidan ras mianiWes maT upiratesoba? _ upirveles yovlisa, minda vi- sargeblo SemTxveviT da madloba gadavuxado yvelas, vinc monawileo- ba miiRo reqtoris movaleobis Sems- ruleblis arCevnebSi da mxari me da- miWira. Zalisxmevas ar daviSureb, rom es ndoba gavamarTlo da vizru- no universitetis Semdgom ganviTa- rebaze. rac Seexeba imas, Tu ratom moma- niWa umravlesobam upiratesoba, Ce- mi azriT, amosavali is gamocdileba gaxldaT, rac wlebis manZilze Sevi- Zine. baTumis SoTa rusTavelis sa- xelmwifo universitetSi 2000 wli- dan vmuSaob da akademiuri Tu admi- nistraciuli samsaxuris yvela sa- fexuri gaviare. erTi, rac SemiZlia danamdvilebiT vTqva, aris is, rom es universiteti CemTvis mSobliuria, radgan Cemma studentobis wlebmac am kedlebSi gaiara, ase rom _ cxov- rebis umetesi nawili swored am uni- versitets ukavSirdeba. 2005 wlidan momeca saSualeba aqtiurad CavrTu- liyavi universitetis marTvaSi. 2005-2011 wlebSi socialur mecnie- rebaTa, biznesisa da samarTalmcod- neobis fakultetis dekani gaxldiT. am periodSi igi yvelaze didi fa- kulteti iyo, romelSic erTiande- boda sxvadasxva mimarTulebis ram- denime specialoba. am Tanamdebobam mniSvnelovani gamocdileba SemZina. amis Semdeg vxelmZRvanelobdi ma- gistraturisa da doqtoranturis ganyofilebas, paralelurad ki gax- ldiT istoriis, arqeologiisa da eTnologiis departamentis xelmZR- vaneli. 2011 wlidan universitetis xarisxis uzrunvelyofis samsaxu- ris xelmZRvanelad viyavi arCeuli. _ rogor fiqrobT, rogori un- da iyos universitetis reqtori, raTa man daimsaxuros rogorc studentebis, aseve profesor-mas- wavleblebis siyvaruli da pati- viscema? _ rogori unda iyos universite- tis reqtori? _ vfiqrob amis mza recepti ar arsebobs. erTs ki gety- viT, rom yvela pirobas Sevqmni Ti- Toeuli universitetelisTvis, ar aqvs mniSvneloba vin iqneba igi, pro- fesori, mecnier-TanamSromeli, ad- ministraciis TanamSromeli, teqni- kuri muSaki Tu studenti, raTa imu- Savon, iswavlon, ganaxorcielon sa- mecniero Tu saswavlo proeqtebi. amisaTvis ki mniSvnelovania obieq- turoba. Cemi azriT, umTavresia, rom reqtori universitetis cxov- rebiT cxovrobdes, universitetis warmatebisaTvis Sinaganad unda iyos orientirebuli da motivire- buli. _ batono merab, msgavsi arCev- nebi universitetis istoriaSi pirvelad Catarda. Tqveni azriT, universitetma gamoavlina Tu ara demokratiulobis maRali xarisxi da upasuxa Tu ara Tanamedroveo- bis gamowvevebs? _ saqarTvelos masStabiT, Tela- vis universitetis Semdeg, meore universiteti varT, sadac reqtoris arCevnebi sayovelTaoobis princi- piT Catarda. mogexsenebaT, rom ka- nonmdeblobiT reqtors irCevs uni- versitetis akademiuri sabWo, xolo movaleobis Semsrulebels _ uni- versitetis akademiuri da samecnie- ro personali. reqtoris movaleo- bis Semsruleblis arCevnebSi ramde- nime kandidati monawileobda da ra Tqma unda, yvelas Tavisi mxardamWe- ri hyavda, magram unda aRiniSnos, rom elementaruli darRvevac ki ar dafiqsirebula. TiToeul amomrCe- vels hqonda saSualeba, Tavisuflad gamoexata pozicia da sasurveli kandidatisTvis mieca xma. gadanawi- lebuli xmebis raodenobaSic ar yo- fila didi sxvaoba, rac TiToeuli predendentis Rirsebaze miuTiTebs, es ki mniSvnelovania Semdgomi Tanam- Sromlobisa Tu universitetis wins- vlisTvis. _ male universitets avtori- zacia-akreditaciis procesi elo- deba. Tqveni azriT, ramdenad SeZ- lebs universiteti Rirseulad ga- arTvas Tavi am amocanas? _ vidre konkretulad avtori- zacia-akreditaciaze visaubrebde, getyviT, rom aucileblad unda ar- sebobdes univerisitetis ganviTa- rebis grZelvadiani programa. es is sakiTxia, raSic TiToeuli Cvengani unda iyos CarTuli. gasuli sauku- nis bolos sxvadasxva universitetis reqtorebi boloniaSi Seikribnen, sadac imsjeles, Tu ra iyo universi- tetis ZiriTadi idea da mizani. daas- kvnes, rom vinaidan sazogadoebis ganviTareba, kulturuli da socia- luri yofa, mniSvnelovnadaa damo- kidebuli universitetSi mimdinare procesebze, umaRlesi saswavleb- lis ZiriTad mizansac ganaTlebuli, Rirseuli, saxelmwifoebrivi da mo- qalaqeobrivi Segnebis axalgazrda Taobis aRzrda warmoadgens, rome- lic advilad adaptirdeba mudmivad cvalebad gare samyaroSi. universi- tetSi saswavlo da samecniero pro- cesi unda iyos erTiani, Tavisufa- li, rac daefuZneba Semwynarebloba- sa da gaxsnil dialogs. es is ZiriTa- di principebia, romelic Cvens idea- dac migvaCnia. universiteti am gziT viTardeboda da am gziT unda gaagr- Zelos svla. yvela umaRlesi saswavlebelis msgavsad, Cvens universitetsac aqvs misia. vinaidan baTumis saxelmwifo univeristeti regionulia, masSi es specifiurobacaa gaTvaliswinebu- li. Cveni universiteti ukve rva aTe- uli welia dasavleT saqarTveloSi mniSvnelovan rols TamaSobs. dRes ki univeristeti sxva gamowvevebis winaSe dgas. mas konkurentunarian garemoSi uwevs adaptireba. abitu- rients arCevanis gakeTeba region- Sinve SeuZlia, amitom Cven maT uke- Tesi pirobebi, gansakuTrebiT moq- nili, Sromis bazarze orientirebu- li saganmanaTleblo programebi unda SevTavazoT. yovelwliurad, daaxloebiT, aT- asamde kursdamTavrebulidan sauke- Teso SemTxvevaSi mxolod mesamedi agrZelebs swavlas meore da mesame safexurze, romelic ZiriTadad orientirebulia samecniero-kvle- viT saqmianobasa da inovaciebze. es ki pirdapir gansazRvravs profesu- ris Rirseul cvlas. vfiqrob, am mi- marTulebiT muSaoba kidev ufro unda gaRrmavdes. aucilebelia universitetSi ro- gorc studentisTvis, aseve profe- sorisTvis iyos sasiamovno garemo, raTa maT uxarodeT aq yofna. saswav- lo-samecniero saqmianobasTan er- Tad universiteti dasveneba-ganmux- tvis saSualebasac unda iZleodes, ris winapirobacaa Tanamedrove wig- nadi fondiT aRWurvili biblioTe- kis, komfortuli da xelmisawvdomi kafisa da sportul-gamajansaRebe- `erTiani ZalisxmeviT yvela sirTules davZlevT~ (gagrZeleba me-3 gverdze)

Upload: dothu

Post on 28-Jan-2017

296 views

Category:

Documents


16 download

TRANSCRIPT

Page 1: BATUMI 04-2015.qxp

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis gazeTi #4. aprili. 2015.

C M Y K

2015 wlis 3 aprils baTumis So-

Ta rusTavelis saxelmwifo uni-

versitetis akademiurma da samec-

niero personalma reqtoris mova-

leobis Semsrulebeli airCia. ar-

CevnebSi monawileoba 312 amomr-

Cevlidan 299-ma miiRo da 107 xmiT

reqtoris movaleobis Semsrule-

beli istoriis, arqeologiisa da

eTnologiis departamentis asoci-

rebuli profesori, merab xal-vaSi gaxda.

Cveni gazeTis stumari swored

umravlesobis mier arCeuli bsu-s

reqtoris movaleobis Semsrule-

beli gaxlavT.

_ batono merab, rogor fiq-

robT, ram ganapiroba amomrCevlis

aseTi mxardaWera da Tqveni winasa-

arCevno programidan ras mianiWes

maT upiratesoba?

_ upirveles yovlisa, minda vi-

sargeblo SemTxveviT da madloba

gadavuxado yvelas, vinc monawileo-

ba miiRo reqtoris movaleobis Sems-

ruleblis arCevnebSi da mxari me da-

miWira. Zalisxmevas ar daviSureb,

rom es ndoba gavamarTlo da vizru-

no universitetis Semdgom ganviTa-

rebaze.

rac Seexeba imas, Tu ratom moma-

niWa umravlesobam upiratesoba, Ce-

mi azriT, amosavali is gamocdileba

gaxldaT, rac wlebis manZilze Sevi-

Zine. baTumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universitetSi 2000 wli-

dan vmuSaob da akademiuri Tu admi-

nistraciuli samsaxuris yvela sa-

fexuri gaviare. erTi, rac SemiZlia

danamdvilebiT vTqva, aris is, rom es

universiteti CemTvis mSobliuria,

radgan Cemma studentobis wlebmac

am kedlebSi gaiara, ase rom _ cxov-

rebis umetesi nawili swored am uni-

versitets ukavSirdeba. 2005 wlidan

momeca saSualeba aqtiurad CavrTu-

liyavi universitetis marTvaSi.

2005-2011 wlebSi socialur mecnie-

rebaTa, biznesisa da samarTalmcod-

neobis fakultetis dekani gaxldiT.

am periodSi igi yvelaze didi fa-

kulteti iyo, romelSic erTiande-

boda sxvadasxva mimarTulebis ram-

denime specialoba. am Tanamdebobam

mniSvnelovani gamocdileba SemZina.

amis Semdeg vxelmZRvanelobdi ma-

gistraturisa da doqtoranturis

ganyofilebas, paralelurad ki gax-

ldiT istoriis, arqeologiisa da

eTnologiis departamentis xelmZR-

vaneli. 2011 wlidan universitetis

xarisxis uzrunvelyofis samsaxu-

ris xelmZRvanelad viyavi arCeuli.

_ rogor fiqrobT, rogori un-

da iyos universitetis reqtori,

raTa man daimsaxuros rogorc

studentebis, aseve profesor-mas-

wavleblebis siyvaruli da pati-

viscema?

_ rogori unda iyos universite-

tis reqtori? _ vfiqrob amis mza

recepti ar arsebobs. erTs ki gety-

viT, rom yvela pirobas Sevqmni Ti-

Toeuli universitetelisTvis, ar

aqvs mniSvneloba vin iqneba igi, pro-

fesori, mecnier-TanamSromeli, ad-

ministraciis TanamSromeli, teqni-

kuri muSaki Tu studenti, raTa imu-

Savon, iswavlon, ganaxorcielon sa-

mecniero Tu saswavlo proeqtebi.

amisaTvis ki mniSvnelovania obieq-

turoba. Cemi azriT, umTavresia,

rom reqtori universitetis cxov-

rebiT cxovrobdes, universitetis

warmatebisaTvis Sinaganad unda

iyos orientirebuli da motivire-

buli.

_ batono merab, msgavsi arCev-

nebi universitetis istoriaSi

pirvelad Catarda. Tqveni azriT,

universitetma gamoavlina Tu ara

demokratiulobis maRali xarisxi

da upasuxa Tu ara Tanamedroveo-

bis gamowvevebs?

_ saqarTvelos masStabiT, Tela-

vis universitetis Semdeg, meore

universiteti varT, sadac reqtoris

arCevnebi sayovelTaoobis princi-

piT Catarda. mogexsenebaT, rom ka-

nonmdeblobiT reqtors irCevs uni-

versitetis akademiuri sabWo, xolo

movaleobis Semsrulebels _ uni-

versitetis akademiuri da samecnie-

ro personali. reqtoris movaleo-

bis Semsruleblis arCevnebSi ramde-

nime kandidati monawileobda da ra

Tqma unda, yvelas Tavisi mxardamWe-

ri hyavda, magram unda aRiniSnos,

rom elementaruli darRvevac ki ar

dafiqsirebula. TiToeul amomrCe-

vels hqonda saSualeba, Tavisuflad

gamoexata pozicia da sasurveli

kandidatisTvis mieca xma. gadanawi-

lebuli xmebis raodenobaSic ar yo-

fila didi sxvaoba, rac TiToeuli

predendentis Rirsebaze miuTiTebs,

es ki mniSvnelovania Semdgomi Tanam-

Sromlobisa Tu universitetis wins-

vlisTvis.

_ male universitets avtori-

zacia-akreditaciis procesi elo-

deba. Tqveni azriT, ramdenad SeZ-

lebs universiteti Rirseulad ga-

arTvas Tavi am amocanas?

_ vidre konkretulad avtori-

zacia-akreditaciaze visaubrebde,

getyviT, rom aucileblad unda ar-

sebobdes univerisitetis ganviTa-

rebis grZelvadiani programa. es is

sakiTxia, raSic TiToeuli Cvengani

unda iyos CarTuli. gasuli sauku-

nis bolos sxvadasxva universitetis

reqtorebi boloniaSi Seikribnen,

sadac imsjeles, Tu ra iyo universi-

tetis ZiriTadi idea da mizani. daas-

kvnes, rom vinaidan sazogadoebis

ganviTareba, kulturuli da socia-

luri yofa, mniSvnelovnadaa damo-

kidebuli universitetSi mimdinare

procesebze, umaRlesi saswavleb-

lis ZiriTad mizansac ganaTlebuli,

Rirseuli, saxelmwifoebrivi da mo-

qalaqeobrivi Segnebis axalgazrda

Taobis aRzrda warmoadgens, rome-

lic advilad adaptirdeba mudmivad

cvalebad gare samyaroSi. universi-

tetSi saswavlo da samecniero pro-

cesi unda iyos erTiani, Tavisufa-

li, rac daefuZneba Semwynarebloba-

sa da gaxsnil dialogs. es is ZiriTa-

di principebia, romelic Cvens idea-

dac migvaCnia. universiteti am gziT

viTardeboda da am gziT unda gaagr-

Zelos svla.

yvela umaRlesi saswavlebelis

msgavsad, Cvens universitetsac aqvs

misia. vinaidan baTumis saxelmwifo

univeristeti regionulia, masSi es

specifiurobacaa gaTvaliswinebu-

li. Cveni universiteti ukve rva aTe-

uli welia dasavleT saqarTveloSi

mniSvnelovan rols TamaSobs. dRes

ki univeristeti sxva gamowvevebis

winaSe dgas. mas konkurentunarian

garemoSi uwevs adaptireba. abitu-

rients arCevanis gakeTeba region-

Sinve SeuZlia, amitom Cven maT uke-

Tesi pirobebi, gansakuTrebiT moq-

nili, Sromis bazarze orientirebu-

li saganmanaTleblo programebi

unda SevTavazoT.

yovelwliurad, daaxloebiT, aT-

asamde kursdamTavrebulidan sauke-

Teso SemTxvevaSi mxolod mesamedi

agrZelebs swavlas meore da mesame

safexurze, romelic ZiriTadad

orientirebulia samecniero-kvle-

viT saqmianobasa da inovaciebze. es

ki pirdapir gansazRvravs profesu-

ris Rirseul cvlas. vfiqrob, am mi-

marTulebiT muSaoba kidev ufro

unda gaRrmavdes.

aucilebelia universitetSi ro-

gorc studentisTvis, aseve profe-

sorisTvis iyos sasiamovno garemo,

raTa maT uxarodeT aq yofna. saswav-

lo-samecniero saqmianobasTan er-

Tad universiteti dasveneba-ganmux-

tvis saSualebasac unda iZleodes,

ris winapirobacaa Tanamedrove wig-

nadi fondiT aRWurvili biblioTe-

kis, komfortuli da xelmisawvdomi

kafisa da sportul-gamajansaRebe-

`erTiani ZalisxmeviT

yvela sirTules davZlevT~

(gagrZeleba me-3 gverdze)

Page 2: BATUMI 04-2015.qxp

2 aapprriillii

erazmus mundusis gacvliTi proeqtis

`UROEAST~ grantis mflobelebidasrulda evrokomisiis mier dafinansebuli erasmus

mundusis gavcliTi proeqtis ,,EUROEAST” gamocxade-

buli sagranto konkursi. baTumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universiteti ulocavs bsu-s studentebsa da

monawileebs gamarjvebas da warmatebebs usurvebs.

konkursis Sedegebi:

pirveli samizne jgufi

bakalavriati

1. Sorena CavleiSvili - socialur da politikur

mecnierebaTa fakultetis studenti. mimRebi universi-

teti - adam mickeviCis universiteti, poloneTi, mobi-

lobis xangrZlivoba - 10 Tve;

2. nino sixaruliZe - socialur da politikur mecni-

erebaTa fakultetis studenti. mimRebi universiteti -

adam mickeviCis universiteti, poloneTi, mobilobis xangrZlivoba - 10 Tve;

3. mamuka maxaraZe – turizmis fakultetis studenti, mimRebi universiteti-

valensiis politeqnikuri universiteti, espaneTi, mobilobis xangrZlivoba- 10

Tve;

meore samizne jgufi

doqtorantura

4. nino doliZe – berlinis Tavisufali universiteti, germania, mobilobis

xangrZlivoba- 6 Tve;

doqtoranturis Semdgomi

1. nona metreveli – berlinis Tavisufali universiteti, germania, mobilo-

bis xangrZlivoba- 6 Tve;

msoflio Cempionati biatlsa da triatlSisaqarTvelos Tanamedrove

xuTWidisa da triatlonis fede-

raciis warmomadgenlebi bsu-s

studentebs Sexvdnen. axalgazr-

debs sportis saxeobebi da Sejib-

ris organizebasTan dakavSire-

buli sakiTxebi gaacnes. 18-20

seqtembers baTumi Tanamedrove

xuTWidis saerTaSoriso kavSiris

mxardaWeriT biatlsa da triat-

lSi msoflio Cempionats umas-

pinZlebs. saerTaSoriso Ronis-

ZiebisTvis dagegmilia moxali-

sed 100 studentis SerCeva. Cem-

pionatSi 12 asakobriv kategori-

aSi 30 qveynis 350-mde sportsmeni

miiRebs monawileobas.

videokonferencia Temaze: `axalgazrdobis

problemebi Tanamedrove msoflioSi~

araformaluri ganaTlebis cen-

tris egidiT baTumis SoTa rusTave-

lis saxelmwifo universitetSi vi-

deokonferencia Catarda Temaze:

,,axalgazrdobis problemebi Tana-

medrove msoflioSi“. saqarTvelos

elCi gaeroSi axalgazrdul saqmeTa

mimarTulebiT laSa SavyulaSvili

kavkasiis saerTaSoriso universi-

tetidan CaerTo da axalgazrdebis

aqtualuri problemebi ganixila.

videokonferencia araformaluri

centris koordinatoris lali an-

TiZis organizebiT gaimarTa da mas-

Si 30 studenti monawileobda.

universitets kanadeli mkvlevari

joSua lovsoni ewvia

respiraciul daava-

debaTa Seswavlis proeq-

tis farglebSi baTumis

SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universitets

kanadeli mkvlevari, epi-

demiologi, profesori

joSua lovsoni ewvia.

ucxoeli eqsperti req-

toris movaleobis Sems-

rulebels merab xal-

vaSs, sabunebismetyvelo

mecnierebaTa da jan-

dacvis fakultetis dekans marina qoriZes da proeqtis koordinators, bsu-s

profesors vaxtang beriZes Sexvda. ucxoeli eqspertis vitis mizania q. baTumis

bavSvTa asakis kontigentSi asTmis gavrcelebis Seswavlisa da wamyvani risk-faq-

torebis identificirebis mimdinare analizi da erToblivi kvlevebis ganxor-

cieleba. asTmis diagnostirebis gaumjobeseba regionSi poloneTis sileziis

uniersitetis iniciativiT gasuli wlis Semodgomaze daiwyo da ukve gamokiTxu-

lia baTumisa da axlomdebare raionebis 6000-mde moswavle. mkvlevari saqarTve-

loSi baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis mowveviT imyofeba.

somexi magistrantebi bsu-SibaTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetSi samagistro programis

„umaRlesi ganaTlebis menejmenti“ farglebSi saswavlo vizitiT somxeTis vana-

Zoris universitetis samagistro programis 5 studenti imyofeba. saganmanaT-

leblo procesis gacnobis mizniT somexi studentebi leqciebs daeswrnen da qa-

laqis RirsSesaniSnaobebi daaTvalieres. stumari-magistrantebi mSobliur uni-

versitetSi baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis magistran-

tebTan erTad gaemgzavrebian. proeqtis egidiT aseve bsu-s 2 warCinebuli magis-

tranti koblencis universitetis sazafxulo skolis muSaobaSi miiRebs monawi-

leobas. umaRles saganmanaTleblo dawesebulebaSi gamarTul Sexvedraze, req-

toris movaleobis Semsrulebelma merab xalvaSma da programis akademiurma

personalma proeqtis mniSvnelobaze isaubres da masSi monawile studentebs

warmatebebi usurves.

samagistro programa „umaRlesi ganaTlebis menejmenti“ tempusis sagranto

proeqtis (530311-TEMPUS-1-2012-1-AM-TEMPUS-JPCR: MASTER IN HIGHER EDU-CATION MANAGEMENT: DEVELOPING LEADERS FOR MANAGING EDUCATIONALTRANSFORMATIO) farglebSi xorcieldeba. proeqtis mizania saqarTvelosa da

somxeTSi ganaTlebis reformis mxardaWera da evropuli gamocdilebis gaziare-

bis gziT kvalificiuri kadrebis momzadeba. „umaRlesi ganaTlebis menejmenti“

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis TanamSromelTa gundis

mier, evropel partniorebTan konsultaciebis safuZvelze SemuSavda.

sigelebi qvelmoqmedebisa da sauniversiteto

cxovrebaSi aqtiuri monawileobisaTvis

qvelmoqmedebisa da sauniversiteto cxovrebaSi aqtiuri monawileobisaTvis

100 studentsa da 20-mde profesorsa da administraciis warmomadgenels mama

sergim da bsu-s reqtoris movaleobis Semsrulebelma merab xalvaSma sigelebi

gadasces. meoTxe welia baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis

studentebi da profesor-maswavleblebi qalaq baTumSi (ruruas quCa #3) efrem

asuris saxelobis taZars aSeneben. garda am taZris mSeneblobisa aqtiurad iyv-

nen CarTuli 50-ze meti eklesia-monastris mSeneblobasa da sxva saxis samuSaoeb-

Si. studentebis organizebiT, baTumis xelovnebis centrSi, meufe dimitris

locva-kurTxeviT saqvelmoqmedo koncerti gaimarTa saxelwodebiT ,,es gza ta-

ZarTan migviyvans“. RonisZiebidan Semosuli Tanxa efrem asuris saxelobis taZ-

ris mSeneblobis fondSi gadairicxa. studentebi da profesor-maswavleblebi

dRemde agrZeleben saqvelmoqmedo RonisZiebebs.

Catarebuli RonisZiebebis nusxa:

1. axalSenis yovladwmida samebis

mSenebare samonastro kompleqsis gaw-

mendiT samuSaoebSi monawileoba

2. axalsoflis wmida giorgis taZris

mSeneblobaSi monawileoba

3. cxemvanis dedaTa monastris sur-

saT-sanovagiT momarageba

4. daviT aRmaSeneblis wmida markoz

maxareblis mSenebare taZris mSeneblo-

baSi monawileoba

5. aWariswylis karibWis RvTismSob-

lis saxelobis taZris gawmendiT samu-

SaoebSi monawileoba

6. aWaraSi wamebulTa dedaTa da mamaTa saxelobis taZris gawmendiT samuSao-

ebSi monawileoba

7. sarfis dedaTa monastris gawmendiT samuSaoebSi monawileoba

8. Trusos xeobaSi arsebuli samonastro kompleqsis aRdgeniT samuSaoebSi

monawileoba

tempusis sagranto proeqti - PICASAtempusis sagranto proeqtis - PICASA (internacionalizaciis xelSewyoba

aRmosavleT samezoblo qveynebis universitetSi kulturuli da struqturuli

cvlilebebis gziT) egidiT baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitets

proeqtis monitoringis jgufis wevri, luvenis kaTolikuri universitetis sa-

gareo urTierTobaTa samsaxuris ufrosi maikl Jorisi ewvia. vizitis fargleb-

Si ucxoelma eqspertma qar-

Tvel kolegebTan erTad,

ori dRis ganmavlobaSi

umaRlesi saganmanaTleblo

dawesebulebis internacio-

nalizaciis mizniT sagareo

urTierTobaTa samsaxuris

funqciebze, sistemis orga-

nizebaze, adamianuri resur-

sebis ganviTarebis sakiTxeb-

ze rekomendaciebi SeimuSava

da internacionalizaciis

debuleba ganixila.

Page 3: BATUMI 04-2015.qxp

3aapprriillii

li centris arseboba. Cemi survilia,

rom rogorc sazRvargareTis cno-

bil universitetebSi, studenti Ta-

visi samuSao dRis ZiriTadi nawils

sauniversiteto garemoSi atareb-

des.

aRniSnul etapze univeristetis

materialur-teqnikuri baza kriti-

kas ver uZlebs, rac aucileblad un-

da Sevcvalos. dagegmilia ramdenime

korpusis SekeTeba-reabilitacia da

materialur-teqnikuri bazis ganax-

leba. es yvelaferi moamzadebs nia-

dags universitetis axali warmate-

buli nabijebisaTvis.

rac Seexeba avtorizaciasa da ak-

reditacias, am etapze swored es

aris Cveni pirveli rigis amocana.

2016-2017 saswavlo wels universi-

teti ganaxlebuli avtorizaciiTa

da akreditebuli saganmanaTleblo

programebiT unda Sexvdes. mimdina-

re weli mTlianad daeTmoba am yve-

lafrisTvis mzadebas. mogexsenebaT,

avtorizacia niSnavs universitetis

statusis mopovebas, Cvens SemTxve-

vaSi igi unda SevinarCunoT, magram

es sakmaod rTulia, radgan univer-

sitetma ramdenime standarti unda

daakmayofilos, kerZod saganmanaT-

leblo, materialuri da adamianuri

resursi. unda gaviTvaliswinoT,

rom materialur-teqnikuri bazis

mimarT moTxovnis standarti gazr-

dilia.

_ am etapze Cveni universite-

tis finansuri resursi ramdenad

iZleva am sakiTxebis mogvarebis

saSualebas?

_ sul male srulad garemontde-

ba firosmanis quCaze mdebare teq-

nologiuri fakulteti, studentTa

saerTo sacxovreblis yofili Seno-

bis mesame-meoTxe sarTulebi da

rusTavelis quCaze mdebare xuTsar-

Tuliani korpusis sami sarTuli.

didi imedi maqvs, rom am mimarTule-

biT adgilobrivi xelisuflebac

gagviwevs daxmarebas. Cveni varau-

diT, mimdinare wels univeristetSi

saremonto samuSaoebi mTlianad

dasruldeba.

adamianur resursis mxriv avto-

rizacia-akreditaciisTvis saSiSro-

ebas ver vxedav. Cven maRali akademi-

uri donis, didi gamocdilebis mqo-

ne personali gvyavs. amitomac var

darwmunebuli, rom Cven erTiani Za-

lisxmeviT am procesebs Rirseulad

gavivliT, magram yvelam unda gavi-

TavisoT, rom warmateba yvela

struqturisa, Tu yvela organos er-

Tiani ZalisxmeviT miiRweva. swored

msgavs reJimSi vmuSaobdiT Cven ga-

suli akreditacia-avtorizaciis

drosac, ramac warmatebiT Caiara.

programuli akreditaciis dros iq-

neba ucxoel eqspertTa CarTuloba,

amitom wels am mxrivac sakmaod bev-

ri gvaqvs gasakeTebeli. Tumca, da-

saqmebuli da warmatebuli kursdam-

Tavrebulebis odenobidan gamomdi-

nare, Cvenive kvalificiur akademi-

ur personalze dayrdnobiT, darw-

munebuli var, rom akreditaciis

process warmatebiT gavivliT.

kidev erTi mniSvnelovani sakiTxi

saswavlo procesis eleqtronuli

marTvis uzrunvelyofaa. am mimar-

TulebiT ukve mimdinareobs Sexved-

rebi da molaparakebebi. vimedov-

nebT, es sakiTxi male dadebiTad ga-

dawydeba.

dasaregulirebelia mowveul pe-

dagogTa arCevis, studentTa safa-

suris ganmeorebiT gadaxdis, swav-

lis meTodebisa da Sefasebis siste-

mis srulyofis sakiTxi. am mimarTu-

lebebiT ukve vmuSaobT da seqtemb-

ridan Cveni studentebi mravali si-

axlis momswreni gaxdebian.

_ mimdinare wels Cvens univer-

sitets saiubileo_ 80 weli us-

ruldeba. am xnis manZilze man

Rirseuli da rTuli gza ganvlo.

rogor aRniSnavs universiteti am

TariRs da xom ar aqvs axladarCe-

ul reqtoris movaleobis Semsru-

lebels raime siurprizebi?

_ es sakmaod mniSvnelovani Ta-

riRia. amasTan dakavSirebiT 2015

wlis ianvarSi reqtoris brZanebiT

Seiqmna saiubileo komisia, romel-

sac daevala Casatarebel RonisZie-

baTa gegmis SemuSaveba. ra Tqma unda,

es yvelaferi droSi unda gaiweros.

momdevno kviraSi vapireb saiubileo

komisiis wevrebTan Sexvedras da

Cven ukve detalurad gadavanawi-

lebT Sesasrulebel samuSaoebs da

pasuximgeblobebs. Tumca, TiToeu-

li RonisZieba, romelic mimdinare

wels universitetSia dagegmili,

swored saiubileo TariRisadmi

aris miZRvnili. Cemi azriT, sazeimo

Sexvedra, romelic mimdinare wlis

Semodgomaze gaimarTeba, student-

Ta da universitetis TanamSromel-

Ta sruli CarTulobiT unda Sedges.

ra Tqma unda, Cven gveqneba samecnie-

ro konferenciebi, gveyoleba stum-

rebi. minda RonisZiebebi ZiriTadad

universitetis ezoSi, gaSlil sivr-

ceSi gaimarTos, raTa yvelas mieces

monawileobis saSualeba, masSi unda

CaerTos mTeli qalaqi da regioni,

radgan am universitets mravali Ta-

oba aRuzrdia, romelTac Tavisi wi-

li sityva Rirseulad uTqvamT.

_batono merab, kmayofili

xarT Tu ara mopovebuli grante-

biT, sagareo urTierTobebiTa Tu

sxva umaRles saswavleblebTan ga-

formebuli TanaSromlobis memo-

randumebiT?

_ mogexsenebaT, Cveni universi-

teti gacvliT programebSi monawi-

leobis mxriv saqarTvelos masSta-

biT mesame adgilzea. ra Tqma unda

sasurvelia meti aqtiuroba rogorc

profesuris, aseve studentebis

mxridan. cnobilia, rom wels rusT-

velis fondis mier gamoyenebiTi da

fundamenturi mecnierebebis mimar-

TulebiT ramdenime granti dafinan-

sda, romlebSic aqtiurad arian Car-

Tulni doqtorantebic.

sakuTari xedva maqvs samecniero-

kvleviT institutebTan dakavSire-

biT. amis erT-erTi mizezi albaT

isicaa, rom samecniero saqmianoba,

jer kidev me-5 kursis studentma,

niko berZeniSvilis kvleviT insti-

tutSi daviwye, rac mniSvnelovani

safexuri iyo Cemi mecnierad Camoya-

libebis gzaze.

kvleviTi institutebis Semoer-

TebiT universitetma didi saganZu-

ri SeiZina. saWiroa am potencialis

srulfasovnad gamoyeneba da misi

maqsimaluri adaptacia saswavlo

procesSi. marTalia sabunebismety-

velo mecnierebaTa da jandacvis fa-

kultetis studentebi aqtiurad Ta-

namSromloben fitopaTologiisa da

membranuli teqnologiebis insti-

tutTan, magram ufro meti muSaoba

da CarTulobaa saWiro. aq yvela re-

sursia imisaTvis, rom Cvens univer-

sitetSi moqmedi yvela samagistro

da sadoqtoro programeba warmate-

biT ganxorcildes. Cemive survilia,

rom am institutebis mecnier-Tanam-

Sromlebma leqciebis kursebi waiy-

vanon magistrantebTan da doqto-

rantebTan. mniSvnelovania am samec-

niero potencialis gamoyeneba uni-

versitetis meti warmatebisaTvis.

_ batono merab, reqtoris rang-

Si ra rCevas miscemT student-axal-

gazrdobas, romlebic motivire-

bulni arian studenturi cxovreba

Sinaarsianad gaataron da amasTan,

xarisxiani ganaTleba miiRon… api-

rebT Tu ara maTTan Sexvedras?

_ wlebis manZilze universite-

tis xarisxis uzrunvelyofis samsa-

xurs vxelmZRvanelobdi, romlis

mTavar funqcias saswavlo da samec-

niero saqmianobis monitoringi war-

moadgenda. es ki ZiriTadad student-

Ta Tu profesorTa gamokiTxviT da

saswavlo procesze dakvirvebis

gziT xorcieldeboda. studentebi

regularulad monawileobdnen am ga-

mokiTxvebSi da xSirad, maT mier das-

muli sakiTxebi, absoluturad obi-

eqturic gaxldaT. Cven vcdilobdiT

reagireba mogvexdina ama Tu im prob-

lemaze. TumcaRa, Cveni samsaxuris

uflebebi mxolod imis saSualebas

iZleoda, rom rekomendacia migveca

administraciisaTvis. gadawyvetile-

bis miReba ki, ra Tqma unda, Cvens kom-

petenciebs aRemateboda. amiT imis

Tqma minda, rom ukeT vici is proble-

mebi, rac studentebs da zogadad

universitets awuxebs. es exeba sas-

wavlo process, procesis organize-

bulobas, profesor-maswavleblebs,

ganaTlebis xarisxs, universitetis

materialur-teqnikur bazas Tu sx-

vas. Sesabamisad, roca es faqtebi Cem-

Tvis cnobilia, me ufro gamiadvil-

deba muSaoba. studentebs vusurveb,

rom metad aqtiurni, dainterese-

bulni da motivirebulni iyvnen.

fakultetebis mixedviT vapireb

studentebTan Sexvedras. maT mier

dasmuli TiToeuli SekiTxva, wamoW-

rili sakiTxi Tu problema, CemTvis

Zalian mniSvnelovani iqneba. Sevec-

debi TiToeul students SesaZleb-

lobis farglebSi problema movuxs-

na. minda, rom maTTvis universitet-

Si mSobliuri garemo iyos, xolo

Cveni saxiT ki im adamianebs xedavd-

nen, romlebic maTTvis zrunaven da

Sromoben, ibrZvian maTi keTildRe-

obisaTvis.

_ rogoria baTumis SoTa rus-

Tavelis saxelmwifo universite-

tis axladarCeuli reqtoris mova-

leobis Semsruleblis samomavlo

gegmebi, miznebi da amocanebi?

_ Cven mniSvnelovan struqtu-

rul cvlilebebs ar vgegmavT. amis

dro axla namdvilad ar aris. Tumca

minda, rom zogierTi samsaxuri me-

tad gaZlierdes. magaliTad, saga-

reo urTierTobaTa samsaxuri, ro-

melic universitetis mniSvnelovani

erTeulia. aseve maqvs Cemi Sexedu-

leba, Tu rogor unda muSaobdes

universitetSi ucxo enebisa da sain-

formacio teqnologiebis centri.

Tumca, Cemi konkretuli amocanaa,

mimdinare weli davuTmoT avrtori-

zaciisa da akreditaciis warmate-

biT gavlisTvis mzadebas.

garkveuli samuSaoebi Catardeba

swavla-swavlebis meTodebisa da Se-

fasebis sistemis daxvewasTan dakav-

SirebiTac.

Zalian minda gaZlierdes Cveni

biblioTeka. aRvniSnav, rom studen-

tTa pretenziebma iklo, dRes maT

sxva garemoSi uwevT wignTan muSao-

ba, magram cxadia, rom saxelmZRvane-

loebis deficiti mainc aris. Cven

maqsimalurad vizrunebT, rom sila-

busSi miTiTebuli literatura uni-

versitetis biblioTekaSi yvelasT-

vis xelmisawvdomi iyos.

`erTiani ZalisxmeviT

yvela sirTules davZlevT~

(dasawyisi pirvel gverdze)

Page 4: BATUMI 04-2015.qxp

4 aapprriillii

samecniero konferencia Temaze:

`eleqtronuli mmarTveloba:

miRwevebi da perspeqtivebi~

`eleqtronuli mmarTveloba: miRwevebi da perspeqtivebi~ - am saxelwo-

debiT baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetSi samecniero

konferencia gaimarTa. samecniero sesiaSi qarTveli, moldaveli da azer-

baijaneli profesorebi monawileobdnen. momxseneblebma saqarTveloSi

eleqtronuli mmarTvelobis damkvidrebis sakiTxebze, ganviTarebis pro-

cesSi arsebul problemebsa da gadaWris gzebze imsjeles. Tematika iTva-

liswinebda rogorc saerTaSoriso, aseve erovnuli gamocdilebis warmo-

Cenas. konferencia baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis

socialur da politikur mecnierebaTa fakultetisa da saqarTvelos po-

litologiis institutis da organizebiT baTumSi meored Catarda.

_ rogor SeafasebT ba-

Tumis SoTa rusTavelis

saxelmwifo universite-

tis studentur TviTmmar-

TvelobaSi Seqmnil situa-

cias da rogor SeiZleba

arsebuli problemebis

aRmofxvra:

beso gogotiSvili(TviTmmarTvelobis wev-

ri):

„jerjerobiT situacia

aris stabiluri. Cven ga-

davwyviteT erTiani pozi-

ciis dafiqsireba, anu kre-

bis mowveva, romelic Seik-

ribeba paraskevs, 1 maiss da

miiRebs gadawyvetilebas

axali centraluri saar-

Cevno komisiis Seqmnis Sesa-

xeb. cesko aiRebs ufleba-

mosilebebs, gansazRvravs

kvotebs da airCeven TviTm-

marTvelobis axal wevrebs,

rac aRmofxvris legitima-

ciis sakiTxTan dakavSire-

bul problemebs. krebaze

moxdeba ceskos ramdenime

jgufis SeTavazeba sainici-

ativo jgufebis mier da sa-

erTo kreba airCevs sauke-

Tesos. axalarCeul wevreb-

Tan dakavSirebiT aRar iq-

neba zedmeti kiTxva stu-

dentebis, administraciis

da arasamTavroboebis mxr-

idan“.

giorgi bagrationi(studenturi moZraoba

„alternativas“ wevri):

„TviTmmarTvelobaSi Se-

qmnili problemebi ar aris

konkretuli pirovnebebis

mier gamowveuli. vfiqrob,

rom es aris sistemuri

problema. gamoikveTa gau-

marTavi debulebis prob-

lemac, ramac CixSi Seiyvana

TviTmmarTveloba da is aR-

moCnda uunaro. ori mcde-

lobis miuxedavad, ar Seik-

riba umaRlesi organo, ro-

melic aris gadawyvetile-

bis mimRebi. swored amis sa-

fuZvelze, Cerdeba TviTm-

marTvelobis muSaoba da

Tavmjdomares debulebiT

gaTvaliswinebuli aranai-

ri berketi gaaCnia prob-

lemis aRmosafxvrelad.

swored amitom, man TviTm-

marTvelobis yvela wevris-

Tvis statusis Sewyveta ga-

dawyvita. amavdroulad,

Tavmjdomarem erTpirov-

nulad miiRo debuleba,

romelic wesiT TviTmmarT-

velobis wevrebis 2/3-s un-

da mieRo. Sesabamisad, erT-

pirovnulad miRebuli de-

bulebiT Catarebuli ar-

Cevnebi arasworia. proble-

mis aRmofxvra SesaZlebe-

lia sistemis likvidaciiT,

damfuZnebeli krebis Sek-

rebiT da axali sistemis

SeqmniT, romelsac aranai-

ri kavSiri eqneba ZvelTan“.

zurab mesxiZe (bsu-s

studenturi TviTmmarT-

velobis Tavmjdomare):

„am etapze TviTmmarTve-

lobaSi Seqmnil situacias

Sevafasebdi rogorc de-

mokratiul process. wina

wlebSi iyo avtoritaruli

reJimi, mxolod Tavmjdo-

mare niSnavda da Rebulob-

da gadawyvetilebebs erT-

pirovnulad. es rom ar gag-

rZeldes da momavalSic

davtovoT gamarTuli sis-

tema, swored amitom, gadav-

wyviteT SevikriboT kidev

erTxel, vcadoT... imitom,

rom Sekrebis sami mcdelo-

ba iyo, Tumca uSedegod. ax-

la ki vfiqrobT, Sekreba

Sedgeba, imdenad ramdena-

dac TviTmmarTvelobis

wevrebs gaazrebuli aqvT

Seqmnili situacia, Seikri-

bebian da imsjeleben im Te-

mebze, rom ufro ganviTa-

rebuli da demokratiuli

struqtura Seiqmnas, mox-

des uflebamosilebebis

delegireba“.

gvanca TurmaniZe,

finansebis specialobis

me-4 kursis studenti

ra xdeba universitetis

studentur TviTmmarTvelobaSi?studenturi TviTmmarTvelobis sakiTxi yovelTvis iyos studentebis yu-

radRebis centrSi, Tumca bolo periodSi misi yuradReba sazogadoebam da adgi-

lobrivma televiziebmac miiqcia.

5 maisisTvis dagegmili arCevnebis samzadisi, saarCevno komisiam droebiT Sea-

Cera. 1 maiss saerTo krebis Catarebaa dagegmili, ris safuZvelzec miiReba gadawy-

vetileba axali ceskos Seqmnis an arsebulis muSaobis gagrZelebis Sesaxeb.

gTavazobT studenturi moZraobebis wevrebis Sexedulebebs Seqmnil situaci-

asTan dakavSirebiT, romelTa mimarTac dasmuli SekiTxva mdgomareobs Semdegnai-

rad:

man-ssan-kkanis gundebs

Soris Sejibri

`mxiaruli bsu~ Catarda

univeristetis saaqto darbazSi baTumis SoTa

rusTavelis saxelmwifo universitetis man-san-

kanis Sida safakulteto Sejibri `mxiaruli bsu“

Catarda. pirveloba teqnologiuri fakultetis

gunds ergo. Sejibris saukeTeso monawileebiT

sauniversiteto gundi dakompleqtda, romelic

saqarTvelos `mxiarulTa da sazrianTa klubis“

TamaSebis CempionatSi miiRebs monawileobas.

aaWWaarriiss kkuullttuurruullii mmeemmkkvviiddrreeoobbiiss

ddaaccvviiss ssaaaaggeennttoossTTaann

mmeemmoorraanndduummii ggaaffoorrmmddaa

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo uni-

versitetsa da aWaris kulturuli memkvidreo-

bis dacvis saagentos Soris memorandumi gafor-

mda. dokumenti mxareebs Soris SemoqmedebiTi

muSaobisa da akademiuri ganaTlebisaTvis auci-

lebeli materialur - teqnikuri resursebis

efeqturad gamoyenebas, studentTa profesiuli

praqtikisaTvis xelSewyobas, calkeuli mimar-

Tulebis saganmanaTleblo programebis momza-

debaSi TanamSromlobasa da erToblivi proeqte-

bis SemuSaveba - ganxorcielebas iTvaliswinebs.

kkaarrnneeggiiss ggaaccvvlliiTTii

pprrooggrraammiiss pprreezzeennttaacciiaa

saerTaSoriso ganaTlebis amerikuli sabWoe-

bis saqarTvelos ofisis - dasavleT NIS-is da sam-

xreT kavkasiis programebis menejerma aleqsei

xarlamovma baTumis SoTa rusTavelis saxelmwi-

fo universitetis studentebsa da profesor-

maswavleblebs karnegis gacvliTi programa wa-

rudgina. programa iTvaliswinebs 4-Tviani kvle-

viTi proeqtebis dafinansebas socialur da hu-

manitarul mecnierebaTa mimarTulebiT. warma-

tebuli aplikantebi stipendias 2015-2016 saswav-

lo wlisTvis miiReben da kvlevebs aSS-s presti-

Jul saswavleblebSi awarmoeben.

Page 5: BATUMI 04-2015.qxp

5aapprriillii

studentTa samecniero ce-

ntris, studentTa mxardaWe-

risa da momsaxurebis samsaxu-

ris, istoriis, arqeologiis

da eTnologiis departamentis

erToblivi proeqtis „mogzau-

roba saqarTvelos istoriul

rukaze (samegrelo, guria, aWa-

ra)“ farglebSi, 24 aprils

zugdidis saswavlo universi-

tetSi „evropuli akademia“ sa-

mecniero konferencia gaimar-

Ta.

momxseneblebma warmoadgi-

nes Temebi iseT mniSvnelovan

da saintereso sakiTxebze, ro-

goricaa: „aWaris mxareTmcod-

neobis muzeumSi daculi sa-

megrelo lazeTis istoriuli

masalebi“ (momxsenebeli _

profesori oTar gogoliSvi-

li), „guria-samegrelos epar-

qiis istoriidan“ (momxsenebe-

li _ istoriis doqtori merab

megreliSvili), „samegrelo-

odiSis samTavros istoria“

(momxsenebeli _ istoriis spe-

cialobis III kursis studenti

Tamaz daviTaZe), „kolxuri

kulturis Zeglebi samegre-

lodan“ (momxsenebeli _ doq-

troranti guram CxataraSvi-

li). konferencia kiTxva-pasu-

xis reJimSi warimarTa.

konferenciis Semdgom ba-

Tumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universitetis stu-

dentTa samecniero centris

wevrebi da zugdidis saswavlo

universitetis TviTmmarTve-

lobis wevrebi erTmaneTs Sexv-

dnen. studentebma erTmaneTs

gauziares gamocdilebebi, isa-

ubrebs maT winaSe arsebul

problemebsa da gadaWris me-

Todebze, aseve dasaxes proeq-

tebi da SeTanxmdnen samomav-

lo TanamSromlobaze.

mogzauroba samegreloSi

dadianebis istoriuli sasax-

lis daTvalierebiTa da samax-

sovro fotoebis gadaRebiT

dasrulda.

studentTa samecniero centri

1989 wlis 9 aprilis tragikuli

movlenebi gaixsenes da am dRis is-

toriul mniSvnelobaze isaubres

universitetis foieSi Sekrebilma

studentebma da leqtor-maswav-

leblebma. RonisZieba universite-

tis administraciis ufrosma ba-

tonma ediSer CavleiSvilma gaxsna,

romlis Semdegac istorikosi me-

rab megreliSvili gamovida sity-

viT. 9 aprilis monawilem, Cveni

universitetis profesorma zebur

avalianma studentebs uambo im vi-

Tarebisa da emociebis Sesaxeb, rac

1989 wlis 9 aprils sufevda mTav-

robis sasaxlis win. tradiciu-

lad, damswre sazogadoebam kidev

erTxel ixila 9 aprilis tragiku-

li movlenebis amsaxveli fotoq-

ronika. auditoriis winaSe sakuTa-

ri leqsiT warsda universitetis

istoriis specialobis II kursis

studenti lia gobaZe.

„Cemo saqarTvelo “radganac, rom mterma Rvinis

damicala fiala,

mitom mtanjavs saqarTvelo,

Seni cremli, iara.

cxra aprilis tragedia

da agvistos omebi,

vin mohkveTa qarTlis dedas

afxazeTi, oseTi.

saqarTvelo jalaTebma

dagitoves iara,

erma mainc mSvidobisa

droSa agifriala.

kvlav avanToT gvixmobs ero

gumbaTebis zarebi,

radganac, rom maTi Cagviqres,

anTebuli sanTlebi.

eri qarTlis, eri marTlis

bevris tanjva naxulia,

didgorze da marabdaze

svetad gadmosaxulia.

golgoTazed aitane

tanjviT suli maRalia,

Seni kalTis napralebi

cremliT CamonaRvaria.

arasodes daukargavs

qarTvels gulSi imedia,

radgan deda saqarTvelos

wilbediTi, wilxvedria.

Cveni locviT, mudam rwmeniT,

zecieri aq mudam ars,

xeliT cisken apyrobili,

SegRaRadebT Cvens mudaras.

RmerTo! isev qarTlis dedas

nu Caacmev Sav sudaras.

sicocxlea - Cemi msxverpli,

krwanisi ki - gmirTa mdelo,

samSobloa Cemi -kerpi,

kerpi - Cemi saqarTvelo.

Sekrebilebma daRupuli gmi-

rebis ukvdavsayofad daanTes san-

Tlebi da zRvis pira parkSi yvavi-

lebiT Seamkes memoriali.

RonisZiebis organizatori

iyo studentTa samecniero cent-

ri, studentTa mxardaWeris da

momsaxurebis samsaxuri, studen-

turi TviTmmarTveloba.

studentTa samecnierocentri

mimdinare wlis aprilidan baTumis SoTa rusTvelis saxelmwifo universitetis studentTa samecniero cen-

tri yovelTviurad SemogTavazebT im RonisZiebaTa nusxas, rac samecniero centris farglebSi Catardeba.

gazeTi „baTumis universiteti“ studentTa samecniero centrs bevri saintereso RonisZiebis organizebasa da

warmatebebs usurvebs.

mogzauroba saqarTvelos

istoriul rukaze

9 aprili - tragedia,

romelmac saqarTvelos

damoukidebloba moutana

(samegrelo, guria, aWara)

`qvaTa RaRadi~

Zeglebisa da istoriuli adgilebis dacvis saerTaSoriso

dRis kvireulis farglebSi, studentTa samecniero centris

organizebiT 24 aprils gaimarTa eseebis konkursi saxelwode-

biT „qvaTa RaRadi “. monawileebs saSualeba hqondaT esaubraT

da sakuTari azri daefiqsirebinaT qarTuli kulturuli mem-

kvidreobis dacvis Tanamedrove problemebze.

RonisZieba ukve ori welia rac tardeba da monawileobis

msurvelTa raodenoba yovelwliurad izrdeba. wels 50-mde

axalgazrdam gamoTqva survili. eseebis konkursSi monawile-

obda rogorc Cveni universitetis studentebi, aseve q. baTu-

mis sajaro da kerZo skolebis ufrosklaselebi.

RonisZiebis mizania axalgazrdebis cnobierebis amaRle-

bas, istoriuli da kulturuli-memkvidreobis sakiTxebis Ses-

wavla da maTi popularizacia.

konkursis Sedegebi ramdenime dReSi gaxdeba cnobili, maT

universitetis profesor-maswavleblebisgan Semdgari Jiuri

Seafasebs. gamarjvebuli

5 eses avtori dajildov-

deba wignebiTa da erT-

dRiani istoriul-Semec-

nebiTi turiT mcxeTaSi,

sadac moinaxuleben sve-

ticxovelsa da jvris mo-

nasters.

Page 6: BATUMI 04-2015.qxp

6 aapprriillii

baTumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universitetis humani-

tarul fakultetze, mimdinare

saswavlo wels, Camoyalibda lite-

raturis klubi, romelsac filo-

logiis doqtori, asocirebuli

profesori, nana trapaiZe xelmZR-

vanelobs. klubi ukve 7 Tvea muSa-

obs. Sexvedrebi imarTeba yovel

kviras, 14.00 sT-ze. yovelkvireul

muSaSexvedrebs klubis xelmZRva-

neli marTavs.

informacia gegmiuri da sajaro

Sexvedrebis Sesaxeb klubis face-

book–is gverdze (lit.klubi–bsu)

Tavsdeba. klubis mizania Seqmnas

araformaluri ganaTlebis praq-

tika, moizidos humanitaruli co-

dniT dainteresebuli studentebi

maTi inteleqtis, kritikuli da

samoqalaqo azrovnebis ganviTare-

bisaTvis. klubis muSaobaSi aqtiu-

rad arian CarTulebi ara mxolod

humanitarulo fakultets stu-

dentebi.

klubma ara erT saintereso

stumars umaspinZla rogorc baTu-

mis, ise qveynis sxadasxva universi-

tetidan:

daTo barbaqaZe, mwerali, filo-

sofosi, mTargmneli (samxatvro

akademia). Tema: poezia da filoso-

fia;

giorgi meliqaZe, ganaTlebis

administrirebis magistri, ilias

universiteti, Tema: ganaTleba,

rogorc socialuri gardaqmnis me-

qanizmi;

xaTuna TavdgiriZe, gr. robaqi-

Zis saxelmwifo universitetis

profesori, Tema: ,,arqauli da Ta-

namedrove miTosuri azrovneba so-

cialur da politikur diskursSi”;

giorgi kekeliZe, mwerali, li-

teraturi –literatura da moqa-

laqe

levan xalvaSi, enaTmecnieri,

bsu-is asist. profesori, Tema:

mxatvruli qmnilebis aleTeuri

Rirebuleba;

nana cecxlaZe, bsu, asoc. pro-

fesori, mzia xaxutaiSvili,bsu-is

asist. profesori. Tema: qarTuli

enis buneba.

mimdinare saswavlo wlis bo-

lomde dagegmilia Semdegi sajaro

leqciebi:

aleko kaSia, mowveuli maswavle-

beli, bsu, Tema: qarTul–aRmosav-

luri kulturul–esTetikuri di-

alogis ramdenime aspeqti. 3. 05.15.

14. sT. 44-e auditoria;

lali anTiZe, bsu–is asoc. pro-

fesori, Tema: siyvarulis xelovne-

ba, 10.05. 15; 14. sT. 44-e auditoria;

lali zaqaraZe – rusuli suli

nacionalizmsa da imperializms

Soris. 24. 05. 15; 14. sT. 44-e audi-

toria.

ganaTlebisa da kulturis sami-

nistros mxardaWeriT gaimarTa gi-

orgi xeoSvilis, filosofiis doq-

toris, teqnikuri universitetis

asoc. profesoris sajaro leqcia

Temaze – adamianuri Rirseba, ro-

gorc filosofiuri kategoria.

dagegmilia aseve:

1. mwerlisa da filosofosis,

daTo barbaqaZis sajaro leqcia

Temaze: poezia, rogorc pasuxebze

kiTxvebis dasmis xelovneba. 31

marts 14.00–ze 32–e auditoria;

2. iv. javaxiSvilis saxelmwifo

universitetis asocirebuli pro-

fesoris, koka bregaZis sajaro

leqciebi: Tema I. `fridrix nicSes

filosofia da misi mniSvneloba

dRes egzistencialuri da socia-

luri TvalsazrisiT”; Tema II. „re-

ligiis modernuli da literatu-

ri modernistuli gageba romanti-

zmSi (germanuli romantizmis mi-

xedviT)“, 18– 19 ivnisi, 12.00 sT.

uunniivveerrssiitteettSSii lliitteerraattuurriiss

kklluubbii ffuunnqqcciioonniirreebbss

generaluri konsuli baTumSi

iasin Temizqani universitets ewvia

TurqeTis generaluri konsuli baTumSi iasin Temizqani baTumis

SoTa rusTavelis sxelmwifo universitets ewvia. diplomatiuri

korpusis warmomadgeneli universitetis reqtoris movaleobis

Semsrulebels merab xalvaSs Sexvda. gacnobiTi xasiaTis Sexvedras

aseve eswrebodnen reqtoris moadgile naTia wiklaSvili, humanita-

rul mecnierebaTa fakultetis profesorebi da sagareo urTier-

TobaTa samsaxuris mTavari specialisti Tamar maWutaZe. mxareebma

ori qveynis urTierTobebsa da samomavlo gegmebze isaubres. dai-

gegma erToblivi saswavlo-samecniero proeqtebis, sazafxulo

skolebisa da gacvliTi programebis ganxorcieleba.

Page 7: BATUMI 04-2015.qxp

7aapprriillii

9 aprili... uaRresad tragikuli da

amaRlebuli TariRi saqarTvelos uax-

lesi istoriisa. 9 aprilze bevri daiwe-

ra da kidev bevri daiwereba. qarTveli

eris cocxali mexsiereba ki samaradJa-

mod Seinaxavs im dReebis qronikasa da

samSoblosaTvis TavganwirulTa wminda

saxelebs.

XX s-is 80-iani wlebis meore naxeva-

ri mniSvnelovani cvlilebebiT aRiniS-

na. sabWoTa kavSirSi mimdinare ,,gardaq-

mnebisa“ da ,,sajaroobis“ kursma erov-

nul-gamaTavisuflebeli moZraobis

mkveTri aRmavloba ganapiroba saqarT-

veloSic. erovnuli moZraobis mesveu-

roba TavisTavze aiRes axladSeqmnilma

Tu aRdgenilma partiebma da organiza-

ciebma: ,,ilia WavWavaZis saxelobis sa-

zogadoebam“, saqarTvelos erovnul-

demokratiulma partiam, erovnuli da-

moukideblobis partiam, sazogadoeba

,,memorialma“ da sxvebma.

qarTvelma axalgazrdebma, inteli-

genciam, sazogadoebrivma organizaci-

ebma upiratesad zrunva daiwyes erovnu-

li faseulobebis gadasarCenad. erovnu-

li Zalebi upirispirdebodnen transkav-

kasiis magistralisa Tu xudonhesis mSe-

neblobebs, rac radikalurad Secvlida

ekologiur balanss regionSi; aprotes-

tebdnen saqarTvelos sazRvrispira re-

gionebSi qarTuli miwebis ukanono gani-

avebisa Tu kulturis ZeglTa daziane-

bis calkeul faqtebs; win aRudgnen

moskovis imperiuli xelisuflebis sur-

vils SeenarCunebina sabWoTa saxelmwi-

fos erTianoba da konstituciidan amo-

iRo is punqti, romelic respublikebs

sabWoTa kavSiris datovebis SesaZleb-

lobas aZlevda.

sakonstitucio cvlilebebis pro-

eqtis gamoqveynebas Tan mohyva sapro-

testo moZraoba saqarTveloSi. 1988

wlis 12 noembers Catarda arnaxuli, 100

aTasiani aqcia TbilisSi, romelic das-

rulda ipodromze mitingiT. miRebul

rezoluciaSi xazgasmuli iyo aucile-

beli moTxovnebi: demonstraciebisa da

msvlelobebis Tavisufleba, sakonstu-

ticio cvlilebebis dauSvebloba da a. S.

saprotesto gamosvlebi gagrZelda Sem-

deg dReebSic. saprotesto aqciebs xel-

mZRvanelobdnen da maTSi aqtiurad mo-

nawileobdnen erovnuli moZraobis li-

derebi: z. gamsaxurdia, m. kostava, g. Wan-

turia, z. WavWavaZe, i. sariSvili, T. Cxei-

Ze, i. wereTeli da sxvebi.

saqarTveloSi erovnul-gamaTavi-

suflebeli moZraobis aRmavlobasTan

erTad, avtonomiur regionebSi gamo-

cocxldnen separatistuli Zalebi,

romlebmac Cinebulad isargebles ru-

sul reaqciul masmediasa da inteligen-

ciis garkveul wreebSi Seqmnili anti-

qarTuli ganwyobiT da sabWoTa xeli-

suflebis yvela codva da Tu danaSauli

qarTvel ersa da saqarTvelos miaweres.

separatistebis antiqarTuli gan-

wyobileba yvelaze naTlad gamovlinda

gudauTaSi sofel lixnis Tavyrilobaze

1989 wlis 18 marts. lixnis yrilobas es-

wrebodnen afxazeTis assr afxazi xelm-

ZRvaneli partiuli da sabWoTa muSake-

bic. e. w. ,,lixnis mimarTvaSi“ istoriu-

li faqtebis gayalbebiT mocemuli iyo

saqarTvelo-afxazeTis urTierTobis

rigi sakiTxebi. separatistebi iTxovd-

nen sakavSiro mTavrobis daxmarebas,

ruseTis federaciaSi Sesvlas da a. S.

`lixnis werils“ qarTuli sazoga-

doebis mZafri reaqcia mohyva. 25 marts

TbilisSi, vakis parkSi gaimarTa didi mi-

tingi, romelmac saqarTvelos xelisuf-

lebas mosTxova mimdinare movlenebis

obieqturad gaSuqeba da Sefaseba, ga-

damwyveti zomebis miReba separatistTa

ukanono moqmedebebis aRsakveTad. qar-

Tvelma istorikosebma dasabuTebuli

pasuxi gasces ,,lixnis werils“, Tbilis-

Si, quTaisSi, baTumSi mimdinareobda

msjeloba am sakiTxebTan dakavSirebiT.

saqarTvelos oficialuri xelisufle-

ba cdilobda sakuTari ZalebiT moewes-

rigebina viTareba, magram saerTod gau-

bedavad moqmedebda. 30 marts soxumSi

Cavidnen saqarTvelos partiuli da sab-

WoTa xelmZRvanelebi: j. patiaSvili, g.

vaCnaZe n. fofxaZe, b. nikolski, o. Cerqe-

zia. aseve j. patiaSvili Sexvda erovnu-

li moZraobis liderebs da sTxova maT

ar gaemwvavebinaT dedaqalaqSi politi-

kuri situacia, magram TbilisSi ukve 4

aprilidan daiwyo mitingebi, ramac sa-

qarTvelos partiuli xelmZRvaneloba

aiZula SedarebiT ,,radikaluri“ nabi-

jebi gadaedga; 5 aprils soxumSi Catar-

da partiis saolqo komitetis plenumi,

romelsac j. patiaSvilic eswreboda.

plenumma saolqo komitetis mdivnis Ta-

namdebobidan gaaTavisufla b. adleiba

(man xeli moawera ,,lixnis werils“) da

mis nacvlad airCia vl. xiSba, SedarebiT

proqarTuli ganwyobis partiuli muSa-

ki; soxumSi gamoqveynda afxazi da qarT-

veli inteligenciis erToblivi werili

arsebuli gaugebrobis dauyovnebliv

mowesrigebis moTxovniT, magram amas uk-

ve aRar SeeZlo SeeCerebina masobrivi

saprotesto moZraoba.

4 aprils jer Tbilisis saxelmwifo

samedicino institutSi ,,presklubis“

iniciativiT moewyo mitingi, romelzec

sityviT gamovida z. gamsaxurdia; imave

saRamos Tbilisis saxelmwifo universi-

tetis saaqto darbazSi gamarTul Sex-

vedraze studentebma, inteligenciam

xelisuflebas kategoriulad mosTxo-

ves afxazeTis problemebis mowesrigeba:

imave 4 aprils mTavrobis saxlTan da-

iwyo axali mitingi, romelSic 10 aTasam-

de kaci monawileobda, is gagrZelda me-

ore dResac. axalgazrdebis erTma

jgufma SimSiloba daiwyo. mitingze mi-

Rebuli rezolucia afxazeTis sakiTxis

mogvarebasTan erTad moiTxovda saqar-

Tvelos gamosvlas sabWoTa kavSiris Se-

madgenlobidan da droebiTi mTavrobis

Seqmnas, avtonomiur formirebebis ga-

uqmebas, acxadebda erovnul damouki-

deblobas.

5-6 aprils TbilisSi mitingi

grZeldeboda. masSi sul ufro aqtiu-

rad erTvebodnen dedaqalaqis umaRle-

si saswavleblebis studentebi da pro-

fesor-maswavleblebi, inteligencia,

fabrika-qarxnebis muSa-mosamsaxureebi.

mitingebs xelmZRvanelobdnen ,,ilia

WavWavaZis sazogadoeba“, „saqarTvelos

erovnul-demokratiuli“, „erovnuli

damoukideblobis“ da sxva partiebi. mi-

tingze mowodebebi da lozungebi sul

ufro da ufro radikaluri xdeboda:

,,sabWoTa xelisuflebis damxoba, ,,sa-

qarTvelos gamosvla sabWoTa kavSiris

Semadgenlobidan“, ,,saqarTveloSi gae-

ros jarebis Semoyvana da a. S. moTxovne-

bis Seusruleblobis SemTxvevaSi saqar-

TveloSi daiwyeboda sayovelTao erov-

nuli gaficva, erovnuli daumorCileb-

lobis da SimSilobis aqciebi.

saRamos mitingis monawileTa daax-

loebiT 2000 kacianma jgufma saqarTve-

los telemauwyeblobis SenobasTan mo-

iTxova mitingebis pirdapiri teletran-

slacia. 7-8 aprils dedaqalaqSi mimdina-

re mitingebSi monawileTa ricxvi kidev

ufro gaizarda. miiRes mimarTvebi gaer-

Tianebuli erebis organizaciis, ucxoe-

Tis qveynebis liderebisadmi, rom maT

cnon XX s. ocian wlebSi sabWoTa ruse-

Tis mier saqarTvelos winaaRmdeg gan-

xorcielda agresiis faqti, okupacia da

aneqsia.

im dros sabWoTa kavSiris umaRlesi

xelmZRvaneloba (ssrk prezidenti g.

gorbaCovi da sagareo saqmeTa ministri

e. SevardnaZe) Tanmxleb pirebTan erTad

inglisSi imyofebodnen: saxelmwifo de-

legaciis moskovSi dabrunebisTanave,

pirdapir aeroportis darbazSi araofi-

cialuri Sexvedris dros m. gorbaCovma

e. SevardnaZes da vl. razumovskis Tbi-

lisSi gamgzavreba da mdgomareobis mo-

wesrigeba daavala, magram isini 8 aprils

TbilisSi ar Camosulan, radgan saqarT-

velos parlamentis xelmZRvaneloba

amis aucileblobas ar grZnobda.

TbilisSi ki, viTareba kidev ufro

daiZaba. Seiqmna erovnul gamaTavisuf-

lebeli komiteti, daiwyo fuladi saxs-

rebis Segroveba, barikadebis ageba, rad-

gan xma gavrcelda, rom Sss specialur

qvedanayofebs micemuli aqvT miTiTeba

mitingis daSlis Sesaxeb. miuxedavad ra-

dikaluri lozungebisa Tu moTxovnebi-

sa TbilisSi mimdinare mitingebi mSvi-

dobiani xasiaTisa iyo da rogorc Sem-

degSi aRiniSna: ,,ar arsebobda aranairi

samarTlebrivi safuZveli da aucileb-

loba armiis nawilebiT mitingis aRkve-

Tis gadawyvetilebis misaRebad.“

mitingebze zemoqmedeba scada sa-

qarTvelos oficialurma xelisufle-

bam, televiziiT gadaica saqarTvelos

ssr umaRlesi sabWos Tavmjdomaris o.

Cerqezias, ck-is pirveli mdivnis j.

patiaSvilis mimarTvebi. 8 aprils ga-

imarTa saqarTvelos partiuli aqti-

vis kreba, romelsac eswrebodnen sab-

WoTa kavSiris Tavdacvis ministris

moadgile gen. i. koCetovi da amier-

kavkasiis samxedro olqis generali i.

rodionovi. 8 aprilsave mitingis mo-

nawileebze fsiqologiuri zemoqme-

debis mizniT TbilisSi samxedro Za-

lis demonstrirebac ganxorcielda,

qalaqis quCebSi Caiara javSan-teqni-

kam, xolo Tavze gadaifrines samxed-

ro vertmfrenebma, ramac piruku Se-

degi gamoiRo da mTeli qalaqi mitin-

gze gamovida. am droisaTvis sabWoTa

kavSiris umaRlesi samxedro-poli-

tikuri xelmZRvanelobis mier ukve

miRebuli iyo mitingebis ZaliT daS-

lis gadawyvetileba. TbilisSi Semo-

iyvanes specialuri samxedro-sade-

santo nawilebi javSan-transporti-

orebiT. qarTul milicias faqtiurad

undobloba gamoucxades. imave dRes

sisxlisRvris Tavidan asacileblad mo-

ewyo qarTveli qalebis msvleloba j. pa-

tiaSvilis saxlisaken, magram maTTan Se-

saxvedrad aravin gamosula. 9 aprils,

SuaRamisas mitingze imyofeboda daax-

loebiT 10 kacze meti. mgznebare mowo-

debebi cvlida erTmaneTs, xalxi anTe-

buli sanTlebiT loculobda, iyo cek-

vac, simRerac... momitingeebTan mobr-

Zanda saqarTvelos kaTalikos-patriar-

qi ilia meore mimarTviT, rom safrTxe

realuri iyo... aseT dramatul viTare-

baSi, siCumeSi gaisma usinaTlo gogone-

bis simRera ,,daukariT“... 4 saaTze da-

iwyo mitingis daSla. jer tankebma Caia-

res, Semdeg ki sadesanto barebiTa da

xelketebiT SeiaraRebuli jariskacebi

gamoCndnen, mTeli sisastikiT daiwyo

darbeva. mitingis monawileTa winaaRm-

deg gamoyenebul iqna momwamvleli ga-

zi. mTavrobis saxlis win yvela gasasv-

leli iyo blokirebuli, garda erTisa

qaSueTis eklesiis mimdebare viwro qu-

Cisa. jariskacebi alyaSi aqcevdnen mo-

mitingeebs da umowyalod scemdnen xel-

ketebiT, niCbebiT, akrZaluli qimiuri

nivTierebebis garda gamoyenebuli iyo

cecxlsasroli iaraRic.

9 aprils dRisiT daZabuloba

grZeldeboda. SemoRebuli iqna sagange-

bo wesebi da komendantis saaTi.. oficia-

luri monacemebiT, TbilisSi 9 aprils

Rames da komendantis saaTis SemoRebis

Semdeg ganviTarebuli movlenebisas da-

iRupa 21 adamiani (maTi umravlesoba qa-

li, 16-dan 70 wlamde); samkurnalo-pro-

filaqtikur dawesebulebebs mimarTa

4000-ze metma moqalaqem, iyvnen mowam-

lulebi, daCexilebi, daWrilebi.

TbilisSi gaificnen sawarmoebi, sas-

wavlo dawesebulebebSi Sewyvetili iyo

swavla. dedaqalaqi da mTeli saqarTve-

lo daRupulebs glovobda.

TbilisSi Camofrindnen e. Sevardna-

Ze da vl. razumovski. saqarTvelos mec-

nierebaTa akademiaSi inteligenciasTan

Sexvedris dros maT scades tragikul

movlenebze pasuxismgebloba mTlianad

adgilobrivi partiuli organizaciis

xelmZRvanelebisaTvis daekisrebinaT.

sabWoTa kavSiris xelmZRvaneloba

Seecada Seesustebina tragikuli mov-

lenebiT gamowveuli uaryofiTi rezo-

nansi msoflioSi. ,,tass“-is komentarebi

dezinformirebuli da arafrismTqmeli

iyo, magram msofliom mainc gaigo yve-

laferi, rogorc saqarTvelos sainfor-

macio wyaroebis, ise ruseTis demokra-

tiuli orientaciis Jurnalistebisa da

adamianis uflebebis damcvelTa saSua-

lebiT Tu sakuTari korespodentebisa-

gan. TbilisSi movlenebis gasarkvevad

da TanagrZnobis gamosaxatavad Camo-

vidnen m. gorbaCovisadmi opoziciurad

ganwyobili b. elcini, akademikosi and-

rei saxarovi, mogvianebiT deda tereza.

dazaralebulebs exmarebodnen eqimebi

safrangeTidan, germaniidan, aSS-dan.

qarTuli sazogadoebriobis mo-

TxovniT Seiqmna 9 aprilis tragikuli

movlenebis Semswavleli komisia (Tavj-

domare T. SavguliZe), xolo sabWoTa

kavSiris saxalxo deputatTa yrilobaze

saqarTvelos deputaciis moTxovniTa

da yrilobis demokratiuli nawilis

mxardaWeriT aseve Seiqmna komisia ana-

toli sobCakis TavmjdomareobiT. ze-

moxsenebul komisiaTa obieqturi muSa-

obis Sedegad sazogadoebas waredgina

metnaklebad naTeli suraTi: ,,9 aprilis

tragediisaa. 9 aprils TbilisSi Cadeni-

li danaSauli erT-erTi umZimesia sab-

WoTa qveynebis istoriaSi. mas damsjeli

operaciis xasiaTi aqvs, warmoadgens

udanaSaulo adamianTa winaswar organi-

zebul, masobriv xocva-Jletas, Cade-

nils gansakuTrebuli sisastikiT da ak-

rZaluli qimiuri nivTierebebis gamoye-

nebiT. igi Seicavs saerTaSoriso danaSa-

uls, kerZod adamianurobis winaaRmdeg

Cadenili danaSaulis niSnebs“.

9 aprilis tragikul movlenebs uaR-

resad farTo gamoxmaureba mohyva sa-

qarTvelosa da ucxoeTSi (Sesabamis mra-

valferovan dokumentur masalas moi-

cavs 1990 wels gamoqveynebuli krebuli

,,9 aprili“); presiTa da televiziiT ga-

modiodnen qarTuli sazogadoebis

TvalsaCino warmomadgenlebi: mecniere-

bi, mwerlebi, msaxiobebi... romlebic

gmobdnen sabWoTa imperiis danaSauleb-

riv qmedebebs; saqarTvelos regionebSi

imarTeboda mitingebi, demonstracie-

bi... saqarTveloSi komunisturi reJimi

nominaluri gaxda.. erovnul ZalTa li-

derebis (z. gamsaxurdia, m. kostava, g.

Wanturia da sxvebi) iniciativiT qarTu-

li sazogadoeba aSkarad da gabedulad

ayenebda saqarTvelos damoukideblo-

bis sakiTxs.

9 aprilis istoriuli mniSvneloba

uaRresad didia saqarTvelos uaxloes

istoriaSi. man cxadyo sabWoTa politi-

kuri sistemis agonia da saboloo kraxi,

ganapiroba erovnuli suverenitetis

aRdgenis procesis moaxloveba, magram

amasTanave Seiqmna mniSvnelovani gare-

moebac- man metad aSkarad da uxeSi for-

miT daupirispira ruseTis saxelmwifo

qarTvelebs. saqarTvelo kavkasiaSi mar-

to darCa. es garemoeba ki Cinebulad ga-

moiyena saqarTvelos yvela mterma da

ara keTilismyofelma.

miuxedavad amisa qarTveli erisaT-

vis sasurveli Tavisufleba axlovdebo-

da. 1989 wlis 9 aprilis tragikuli mov-

lenebis zustad 2 wlis Tavze, 1991 wlis

9 aprils saqarTvelos pirvelma prezi-

dentma z. gamsaxurdiam msoflios gasa-

gonad ganacxada: ,,simboluria saqarT-

velos damoukideblobis aRdgenis ga-

mocxadeba 9 aprils, vinaidan am dRes ga-

dawyda saqarTvelos bedi, 9 aprilis wa-

mebulTa sulebi dagvcqerian Cven da xa-

roben zeciur naTelSi, rameTu aRsrul-

da neba qarTveli erisa“.

26 weli gavida 1989 wlis 9 aprilis

tragikuli da amaRlebuli movlenebi-

dan. miuxedavad qarTul sazogadoebaSi

dRemde arsebuli araerTgvarovani Se-

fasebebisa da Sexedulebebisa, 9 aprils

qarTvelma erma gamoavlina erTianoba

da erTguleba Tavisuflebisa da damou-

kideblobis maRali idealebisadmi.

,,qarTveli eris sulieri gamoRviZebis

(m. kostava) procesi dResac grZeldeba;

or aTeul welze metia saqarTvelo miu-

xedavad yvelafrisa, miabijebs damouki-

debeli da demokratiuli saxelmwifo-

ebriobis mSeneblobis gzaze, romlis sa-

TaveebTan uaxloes istoriul warsulSi

dganan 9 aprilis gmirebic, romelTa

wminda sisxli saqarTvelos erTianobis-

erovnuli simtkicis duRabad iqca.

...`es unda gvaxsovdes Cvenc da Cvens

STamomavlobasac...

c. qaTamaZeasocirebuli profesori

9 aprili _ tragikuli

da amaRlebuli

Page 8: BATUMI 04-2015.qxp

8 aapprriillii

Tanamedrove TurqeTis teritoriaze

mcxovrebi eTnikuri qarTvelebis - ,,Cve-

neburebis yofa mecnierebis sxvadasxva

dargis aqtualur Temad iqca. dagrovda

bevri saintereso masala. pirveli nabije-

bi am mimarTebiT gadadga q-nma SuSana

futkaraZem. man moiara mTeli TurqeTi,

Sexvda Cveneburebs. iq nanaxi da gagonili

soliduri naSromis saxiT warmogvidgina.

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwi-

fo universitetis humanitarul mecnie-

rebaTa fakultetis qarTvelologiis in-

stituti yovel wels atarebs eqspedici-

ebs. mravalferovania (eTnologiuri, is-

toriuli, folkloruli, dialeqtolo-

giuri...) am eqspediciebis wevrTa mier mo-

povebuli masala.

amjerad gvinda, mkiTxvels SevTava-

zoT CveneburTa gamonaTqvamebi, romleb-

Sic gamoxatulia maTi damokidebuleba

qarTuli enisadmi, am eniT miniWebuli si-

xaruli Tu misi dakargvis SiSiT gamowve-

uli tkivili...

didad gaixares Cveneburebma Tur-

qeT-saqarTvelos sazRvris gaxsniT, imiT,

rom miecaT saSualeba uSualod moesmi-

naT bunebrivi, lamazi qarTuli: madli

meige, rom moxuel fena (=Zalian) lamaz

gurjijas laparakob, zvilai gevgoneT

gerCeq (=namdvili) gurjija - amboben

isini da ase gamoxataven am did kmayofi-

lebasa da sixaruls: sarfis kari rome ge-

ixsna, Cemma gulmac geixsna.

Cveneburebs aucileblobad, saval-

debulod miaCniaT TavianTi winaprebis

enis codna: ratom ar?a icodes gurjma

misi anadili (=dedaena)? Coma (=piruty-

vi) ari maqferi insani (=adamiani); Cuena

vincxam rome gurjija ar icis, ima qar-

Tuel kacaT ar vTliT; qarTuelma misi

anadili?a icodes; Cveni anadili gur-

jia. - ase swamT maT. amitom aniWeben upi-

ratesobas qarTuls. ,,ra zori maq TurqCa

vilaparako? siamayiT ixseneben TavianT

nenes - 107 wlis bebias, romelic Turme

,,ise mokda, Turqi ena ar deistavla, ar

icoda. kmayofilebiTa da siamayiT ambo-

ben, rom ,,Cuen ojaRSi patitvanma, yue-

lam, Teelma ician gurjija, balRebi

qarTulaT laparikoben Cemi.

Cveneburebma kargad ician TurqeTis

romel sofelSi laparakoben qarTulad,

sad aris Senaxuli winaprebis ena, sad aRar

an kantikuntad ismis qarTuli: qarTul

namcodni parxal ar iqnebian; zaqieTi,

daba biTav (=mTlad) gurjia... zemo Te-

refSi TlaT gurjija ician; sinkoeT

qarTuli ar ician; maCxateTi, manatba,

agara... TlaT gurjulia; xevwruli bi-

Tevi gurjia.

qarTuli enis codniT gamowveul am

siamayes, kmayofilebas udidesi sinanu-

lic erTvis. sinanuli imisa, rom kargad

ar ician TavianTi anadili, mSobliuri, wi-

naprebis ena: me qarTveli var, hama kai

qarTuli ar vici; mec ar vici imdeni

gurjuli; me gurjuli drami (=cota)

vici. gansakuTrebiT awuxebT is, rom

axalgazrdebi - ,,genjebi aRar eltvian

gurjijas... Zvelebi deixocnen, axlebma

ar ician... genjebma aRar wadinoben gur-

jijas; axleb TurqCa lapariki aquan

marto Sin, gareT.

qarTulis codnisa da gavrcelebis

saerTo mdgomareobas Cveneburebi ase axa-

siaTeben: bevrs esmis, igebs, rasac eubne-

bian, magram ,,ver ilaparikeben, xandaxan

,,RarWebma (=bavSvebma) igneben, mara ver

deilaparikeben. ician, ama ar ubrunavan

ena. ar brunavs maTi ena; Cem baxlebma

(=gogoebma) gurjija igneben da ver ila-

parikeben, ver ulaparakniaT.

qarTul enaze molaparakeTa raode-

nobis Semcirebis, qarTulis gavrcelebis

aris daviwroebis mizezebzec laparako-

ben. erT-erT mTavar mizezad gzebis gayva-

na, soflebis qalaqebTan dakavSireba miaC-

niaT. xazs usvamen imas, rom qarTuli enis

gamoyenebis are ukanaskneli oci wlis man-

Zilze daviwrovda gansakuTrebiT: oci

weli ar Seiqna, gza rom gaakeTes. es gza

asi weli mosuliyo, qarTuli ar iqnebo-

da. oci weliwadia, zovli everieT Tur-

qebs. win-win gurji gurjaT iyo. sanam

gzebs gaiyvandnen, qarTuls meti Zala

hqonda: ZvelaT aq gza ar yofila, Selli-

goba (=xalxmravloba, gamococxleba)

ar yofila, suyvela qarTuli ilapari-

ka... qoiSi (=sofelSi) gazdilebma ician

heralda (=usaTuod) gurjija. zamanun-

da (=winaT) sofelSic ar vlaparikob-

diT TurqCa.

swored axalgazrdobis qalaqSi da-

saxleba aris erT-erTi mizezi imisa, rom

qarTuli ar ician - ar modian sofelSi

misma dedamisma, mamama, ar modian so-

felSi ar ician qarTuli.

qarTuli enis xvedriTi wonis Semci-

rebis mizezia skola - akvanSi qarTuli

iswavliden win-win, axla akvanSi TurqCa

awavlian, oqulSi (=skolaSi) ar SuuWir-

deno TurqCa imiTvin. meqTebSi (=sko-

lebSi) mosiarule baRnebma gurjija ha-

manqi (=TiTqmis) aRar ician. erT-erTi

mTxrobeli ambobs: meqTebSi waveli,

TurqCa ar vicodi, marto gurjijas

vlaparakobdi.

sinanuliT yvebian, rom ,,Cuensa oqu-

lebis gamoslamdin sufTa gurjuli

vlaparakobdiT. oqulebSi rom wevden

Cveni baRnebi, TurqCaze gedeiqca maTi

ena.

gansakuTrebiT gamoxataven ukmayo-

filebas Turqi maswavleblebis moTxov-

nis gamo: oreTmenebi yvirian, baRnebs

gurjija ar elaparakoT, memre TurqCa

woreT ver laparikobeno.

maswavleblebis am simkacres emateba

isic, rom skolebSi yofila jgufi moswav-

leebisa, romelTa ,,saqme iyo, vincxa qar-

TulaT deilaparikebs, dawerevda da

skolis mudirs (=direqtors) etyoda.

amovdoden muRelimebi (=maswavleble-

bi) sofelSi da etyoden saxSi: ar elapa-

rakoT qarTulaT, Turquli ver?a davas-

wavloTo.

amiT ganawyenebuli erT-erTi mSobe-

li ambobs: ra saqme aquan oreTmenebsa me-

ti, nel-nela awavlon, or welwad awav-

lon TurqCa lapariki, maS raze aZlevs

aba huqumeTma?!

erT-erTi gabrazebuli mSobeli, ro-

melic mosula kidec skolaSi, yveba (sa-

gangebod vimowmebT monaTxrobs): oreT-

meni guekintleba (=gveCxubeba) baRvebs

gurjija nu elaparikebiT, Tqueni baR-

vebi TurqCa karqa ver laparikobeno.

gavhersti (=gavbrazdi) da mivel oqul-

Si, oreTmensa vuTxar: Sena Cueni xalxi

jingani (=boSa) ar gegonos-meTqi. Cuen

Cueni devleTi (=saxelmwifo) guaq, Cue-

ni bairaRi, Cueni 2azi (=anbani, damwer-

loba), Cueni qiTabi (=wigni) guaq-meTqi.

Cuen Cueni fadiSahi - Tamari gyuavs. en

lamazi xalxi Cuen - gurjebi varT-meT-

qi. Sen me ra?a miTxra, Sen Seni 2azic ar

gaq-meTqi. veeferi veRar miTxra oreT-

menma.

gansakuTrebiT gaxazaven imas, rom

,,Turquli saswavlebeli ijeba (=Svreba)

amasa - aviwyebiebs gurjijas... aq skola-

Si ar gvaswavlian gurjuls... ormozdaa-

Ti wlis win imfo sufTa iyo qarTuli ena

Cuensa. oqulebi rom geixsna, TurqCa Sa-

movda, baRnebi TurqCas swavloben oqu-

lebSi da gurjijas aRar etanebi-

an. woreT aRar miva saqme.

mSoblebic iZulebuli arian

qarTulad aRar elaparakon Svi-

lebs, skolaSi Turqulis swavla

rom ar gauWirdeT.

did usamarTlobad miaCniaT,

rom skolebSi ar iswavleba qarTu-

li maSin, roca ,,inglija, alman-

ja, fransja, arabja ari...

oqulebSi gurjija dersi

(=gakveTili) rom iyos, ase ar dei-

karqvis gurji dili. almanja, in-

glija ari oqulebSi da gurjija

- ara. ra yederia (=gamarTleba)

esa?! - kiTxuloben mSoblebi. Cve-

neburebma kargad ician, rom es

,,huqumaTis saqmea, magram imasac

ambobs erTi murRuleli Cvenebu-

ri: oquli qrTuli ar gvaq, Tav-

robas saqme deelia, oquli gaxs-

nas? Tumca momavlis imedic gamok-

rTis maT naTqvamSi: TurqieSi som-

xebis skola ari, berZnebisac ari,

Cueni ar ari. ratom ase?a iyos?

iyos?a gurji skola. inSalah iqneba mo-

mavalSi!

qarTulad laparaki ikrZaleba jar-

Sic: eskerSi dagvabarebden-qi, gurjuli

ar ilaparikoTo, ras laparikoben, ver

gigvignia, ar?a ilaparikoTo.

Cveneburebi gulistkiviliT aRniSna-

ven imasac, rom qarTuli radio da tele-

gadacemebis diqtorebi Zalian swrafad -

,,cqvitad laparakoben da amis gamo ver

igeben naTqvams. uwin ase ar iyoo: win-win

radioSi vudinglebdiT (=vusmendiT) am-

fer, amso gurjijasa, axla sadRa aris?!

adre radios vikavebdiT, Zalian muu-

dinglebdiT. axla veRar vikavebT, romc

gamovdes xma, veRar gigvignia. heC (sul)

ver gigvignia radios gurjija. ver vig-

nebT, cqvitaT laparikoben.

aseve sayvedurnarevia Cveneburebis

azri qarTul telegadacemebze:

gurji kanalebi, Cqar-Cqara iZaxis

Tqveni Televizionis kanali. yuri

vugdeb, hama Teli ver varigav

(=ver vigeb).

zemoT CamoTvlil am mizezebs,

bunebrivia, emateba yoveldRiuri

urTierToba TurqebTan: dilaze

oRluSaRi (=col-Svili) devpant-

viT, gareT TurqebSi gavalT, maT-

Tan davJdebiT, TurqCa vilapari-

kebT; TurqebTan erTaT varT, ma-

viwydebian qarTuli; TurqCas rom

vlaparikofT, gurji bevri aRar

vici. guli stkivaT, rom kargad ver

Seinaxes qarTuli. imowmeben abazebs

- abazebma ufro Seinaxes abazuri

ena. isini ojaxSi TurqCa duniada

ar deilaparikeben. abazebma Zali-

an ar deipanten, geerien TurqebSi. mee-

muri (=mosamsmaxure) naklebad gaxden,

samsaxuri ar deiwyes, soflebSi darCen.

Cuen erT mahaleSi (=ubanSi) varT ori-

sami gurji, TurqebSi varT damosaxle-

buli. miuxedavad am yvelafrisa, mainc

kmayofili arian, mTlad rom ar daviwyni-

aT qarTuli, rom ,,kidev vgnebulobT er-

Tmaneb, kaia.

Cveneburebs Zalian awuxebT qarTuli

enis momavali, aqvT mSobliuri enis da-

kargvis SiSi: Cveni ena ikarqvis da amaze

fena Sewuxebuli varT, gulis kankali

qvtkiva; Cueni eSebi (=tolebi) rom wav-

len am duniidan, Torunebi (=SviliSvi-

lebi), darCenilebi gurjija aRar ila-

parikeben.

nu deikarqvis Cueni ena - ai, ras cdi-

loben Cveneburebi.

qarTuli enis gadarCenas imiTac cdi-

loben, rom Turqi ar mohyavT rZlad, arc

siZed irCeven Turqs: me Turqs ar mevy-

van... Turqebs ar gavatan gogos.

mtkicea maTi gadawyvetileba - daic-

van sofeli, ucxos, sxva sisxlis adamians

ar aZleven iq dasaxlebis uflebas: Cuen

enam ar gameicvalos, ar dagvaviwydes,

sxua xalxs qarTuelis garda ar vuSvebT

Cuen soflebSi, qi sisxlma ar gameicva-

los, enam ar gameicvalos.

Cveneburebma kargad ician, rom ,,so-

felSi rom daaJdumleb sxua milleTis

kacsa, ia (=an) gogo?a iTxvo misi, ia bi-

Wi?a daaqorwilo imidan, amitom ar vuS-

vefT qi Sian, sofelSi.

Cveneburebma ician, rom enis gadarCe-

nis aucilebeli pirobaa am eniT urTier-

Toba, misi aqtiurad gamoyeneba. waxvalT-

moxualT, gurjija aRar deikarqvis, ar

ilaparika, ar ilaparika, deilia gur-

juli; dro ramdenic gadis, ikarqvis

qarTuli; erTi ena ar ixmare, ar ixmare,

damaviwyda; gurjija aRar ilaparika,

aRar ilaparika, gameicvala kaci.

bevri mSobeli zafxulobiT sofelSi

agzavnis Svilebs, rom qarTuli iswavlon,

ar daaviwydeT, radgan sofels jer kidev

Seunaxavs winaparTa ena: gurjija lapa-

raki bevr sofelSi axlac ician; sofel-

Si axlac qarTuliT laparikoben, yue-

laferi qarTuli ari; zafxulobiT so-

felSi vagzavniT Svilebs, belqi (=iqneb)

gatexon gurjijao, - vambobT.

mSoblebis rolic ar aviwydebaT. bev-

ri Cveneburi madlierebiT ixsenebs mamas,

dedas, babuas, bebias, romlebmac maT as-

wavles qarTuli: dedac gurji myavden

da mamac, imiTvin vici gurjija. erT-er-

Ti qalbatoni, romelsac ar hyavs qarTve-

li meuRle, dananebiT ambobs: gurji

iyos, devlaparikebT, kai iqneba, baRneb-

mac deiwavleben.

didi survili aqvT, icodnen qarTu-

li, Seiswavlon, cdas ar akleben: cxvir-

buk vatexavT qarTuls, gvinda, karqa

viswavloT. undaT, bavSvebmac icodnen,

undaT, ,,wore gurjija, Tiflizuri

gurjija iwavlon.

ar kargaven imeds, rom ,,soflebi rom

guaq, gurjijoba ar deikarqvis. gansa-

kuTrebiT miuTiTeben toponimebze, ician

maTi mniSvneloba istoriisaTvis, enisaT-

vis. ar deikarqvis gurji saxeli sofli-

sa. mindieTsa axla maralqoi qvia, gamo-

ucvala huqumeTma Zueli saxeli, mara

yvelam viciT Zueli, gurjuli saxeli.

genjebi (=axalgazrdebi) ra guar meiq-

cevian ar vici, deimaxsovreben heralda

isinic - ai, rac awuxebT. cdiloben, qar-

Tuli toponimebi gamoiyenon, uxariaT,

rom iqa miwis saxelebi, yanebis saxelebi

sul qarTulia. qarTvelobis utyuar mow-

med miaCniaT es saxelebi: mixdebi, gurji

miwa yofila.

qarTulis Sesanaxavad, mis dasacavad

Cvengan moiTxoven da elian daxmarebas.

undaT qarTuli wignebi, leqsikoni, deda-

ena: Tqvenidam wignebi, dedaena gvinda.

bevri iTxoven iqieT-aqieTidam, ver gvi-

povnia, qarTul enaze leqsikoni vzeb-

neT, Tu maaferebT da magas gamogvigzav-

nebdeT, zalian saWiroa, magas velode-

biT.

Zalian stkivaT guli, rom ar ician

qarTuli wera, qarTuli anbani: 2azi gur-

jisa ar vici. kai iqneba gurjis 2az Saas-

wavebde baRvebsa. gurjija alfabe ar

ari.

zogma Cveneburma kargad icis qarTu-

li anbanis Tavisebureba, misi upiratesoba

sxva xalxis anbanebTan SedarebiT:

Cueni ena, Cueni 2azi, naweravi fena

Temizi (=sufTa) rame ari. erT asos

erTi fasi aq. zog eneebSi sami asoc

ari erTad, erTi xmis barobaze. sa-

mi aso erTad unda moides, rome

erTi xma ameiRo, erTi xmis fasi

qondes. SesaniSnavi daxasiaTebaa

qarTuli anbanisa. siamayiT amboben:

qarTuel xalxsa didi Taarihi

(=istoria) aq. duniaSi ToTxmeti

alfabea da maTSi erTi Cueni ari.

ase saerTo ZaliT cdiloben

qarTulis Senaxvas, mis dacvas, ime-

dic aqvT, rom ,,gurjuls ar dah-

kargaven, radgan Cveni milleTi

(=xalxi) aq geizarden.

saocari enobrivi alRo aqvT

Cveneburebs. kargad grZnoben enob-

riv gansxvavebas qarTul soflebs

Soris. Seucdomlad ician, sad, ro-

mel sofelSi rogori qarTuli ici-

an, ras uwodeben sxvadasxva sagans.

xasanfaSelebis lapariki co-

ta airia (=calkea). soba (=Rumeli)

gaanTeo, ityvian, Cuen vityviT:

daanTe; iseni amboben cexliT, Cuen vity-

viT cecxli. maTi lapariki cota gawev-

lia, amboben isini sofel xasanfaSis

mkvidrebze. moaqvT am ,,gawevli metyvele-

bis nimuSebi: Cuenao arjivanii varTao,

Sviloo. Seni nenei Sin araao? TviTonac

ase ,,gawevlad pasuxoben xasanfaSelebs:

Sin ariiso, - vityodiT Cuenac ase gawev-

li. maTureb davcinevdiT meao arjivan-

ni varaao, iqidam Camuelo, Seni nenei

kaiaaoo, kaiaaoo?

bunebrivia, ucxo garemoSi Seicvala

Cveni qarTuli, grZnoben am gansxvaveba-

sac: Tqveni lapariki da Cveneburi lapa-

riki erTi araa. Tqven gurjijas ver miv-

mxdarvarT; Cemi sityva da Tqueni sityva

erTmaneT ar ebmeba.

saqarTvelos, qarTvelobas Cvenebu-

rebi aRiqvamen rogorc erT mTlianobas,

ar cnoben kuTxeebad dayofas; Cvenebu-

rebma ,,ra Tqma ari aWareli, guruli,

imereli ar ician. esa axla da axla gev-

goneT, Cuena gurji varT, es viciT mar-

to - amboben isini.

bevri saintereso leqsikuri erTeu-

li Tu gramatikuli forma, arqauli, sxva

qarTuli dialeqtebisaTvisac saerTo Tu

gansxvavebuli SeunaxavT Cveneburebs.

ZirTuli - erTsarTuliani, Wadi puri -

xmiadi, iadigari - samaxsovro saCuqari,

Tavdidi - xelmZRvaneli, ufrosi, sadili

- dilis saWmeli, buWula - patara, Cur-

Cxela - ,,rac rom acmulia Zafze, CurCxe-

la sityua sxuisaviT ar viciT.

yvela analogiuri masalis, SesaniSna-

vi andazebis, frazeologiis Seswavla mo-

mavali kvlevis sagani unda gaxdes.

winamdebare statias vamTavrebT sa-

Taurad gamotanili qarTuli qadagebis

(=vaizis) sityvebiT:

netai Sen, rom gaq ena qarTuli,

sxuaze raT geqceva Tuali da guli?!

Seinaxe ena, gulSi Carguli,

qarTuli ena gulSi damales.

CvenTvisac, aqaurebisTvisac sagu-

lisxmo Segonebaa.

mmaaiiaa bbaarraammiiZZeeasocirebuli profesori

`netai Sen, rom gaq ena qarTuli,

sxuaze raT geqceva Tvali da guli?!

dedaenis dRededaenis dRe baTumis SoTa

rusTavelis saxelmwifo uni-

versitetis studentebma, pro-

fesor-maswavleblebma da admi-

nistraciis warmomadgenlebma

ramdenime RonisZiebiT aRniS-

nes. umaRlesi saganmanaTleblo

dawesebulebis ezodan ilia Wav-

WavaZis Zeglis mimarTulebiT

msvleloba moawyves, 1978 wlis

14 aprils ganviTarebuli mov-

lenebi gaixsenes da erovnul-

ganmaTavisuflebeli moZrao-

bis lideris Zegli gvirgviniT

Seamkes.

RonisZiebis farglebSi universitetis SoTa rusTavelis darbazSi saerTaSoriso konferenciis

„humanitaruli mecnierebebi informaciul sazogadoebaSi“ masalebis samtomeulis wardgineba Ca-

tarda. aseve Sedga iliaunis profesoris, semiotikis kvleviTi centris direqtoris cira barbaqaZis

wignis - `ipove Seni metafora“ da metaforebis konkursis - `Seqmeni Seni metafora“ prezentacia. qar-

Tuli enisadmi miZRvnili RonisZiebebi studentTa fleSmobiT saxelwodebiT - `ra ena waxdes“ das-

rulda.

Page 9: BATUMI 04-2015.qxp

9aapprriillii

saqarTvelos egzarxosma paladim

mRvdelmonazoni leonide 1888 wels kavka-

siaSi qristianobis aRmdgeneli sazogado-

ebis misionerad da skolaTa inspeqtorad

daniSna. amave wlis ianvarSi, rogorc epis-

kopos aleqsandre oqropirisadmi gagzav-

nili werilebidan irkveva, axalgazrda

mRvdelmonazoni leonide daTanxmda wina-

dadebas misioneruli saqmianoba ewarmoe-

bina saingilosa da aWara-qobuleTSi, sa-

dac im dros qristianobas yvelaze metad

uWirda (vardosaniZe, 2014: 12) axalgazrda

moZRvari Tavis am misias udidesi krZal-

viT, sasoebiTa da mowiwebiT uyurebs am-

bobs: „misioneroba, anu mociquloba aris

xvedri RvTisagan rCeulTa da aris iseTi

didi, maRali da wminda movaleoba, romel-

sac ara gvari sofliuri movaleoba ar

eTanabreba“... (iqve, 13; xelnawerTa insti-

tuti.., f. 1202) Semdeg imave werilSi leo-

nide sayvarel biZas acnobebs, Tu ra udi-

desi roli Seasrula misi cxovrebis mTa-

vari gadawyvetilebis miRebaSi misma, epis-

kopos aleqsandresTan erTad, qobuleTSi

mogzaurobam da iq „TeTrosnis“ eklesiis

nangrevebis naxvam: „...misioneroba, RvTis

gangebam jer isev bavSvobaSi maqonia sax-

sovarSi; SemdegSi amave RvTis gangebam miC-

vena TviT adgilic Cemi RvawlisaTvis. vin

ar mixvdeba, rom RvTis gangeba da ara ub-

ralo SemTxveva iyo, rom me TqvenTan er-

Tad viyav qobuleTSi... da TqvenTan erTad

vnaxe Zveli eklesiis nangrevi „TeTrosa-

ni“!! is dro CemTvis dauviwyari iqneba da

aris kidec. im drosve Semiyvarda qobule-

Ti; maSinve vigrZeni qobuleTlebis siax-

love da geficebiT RmerTsa, mas ukan Cemi

guli iq darCa... RvTis gangebulobis saq-

mea Cemi berobac... Tanaxmad Tqveni rCevisa,

Cemi survilic isaa, rom saingilo da qobu-

leTSi movyve. pirvelad imitom rom, ro-

gorc zeviTac mogaxseneT, xeli uflisa

pirvelad vcan qobuleTSi da Cemi guli mas

ukan iq aris; meoreT imitom, rom am qveya-

naSi qarTuli enaa da qarTulad SeiZleba

swavla-qadageba“... _ auwyebs bermonazoni

leonide episkopos aleqsandre (vardosa-

niZe, iqve, 13-15). amave werilSi avtori sa-

ubrobs rusTa mier kavkasiaSi qristiano-

bis aRdgenis cdaTa unayofobaze da amis

mizezad asaxelebs imas, rom „...mqadage-

belni rusebi iyvnen. rusebma arcerTi kav-

kasiuri ena ar ician da arc SeuZlian Seis-

wavlon... rusi marto Tavisi rusobiT afr-

Txobs xalxs da amitom nuravin ifiqrebs,

rusma moaxerxos rame“... (iqve).

saqarTveloSi dabrunebuli axalgaz-

rda bermonazoni energiulad Seudga sami-

sionero saqmianobas saingiloSi, fSav-xev-

sureTSi, mTiuleTsa da oseTSi. igi „moqa-

laqeobrivi TavganwirulebiT dadioda

soflidan soflad, dabidan dabad, klde-

RreebSi, mTebs Soris, uSiSrad da Seupov-

rad bnelsa da Crdilsa sulieris sikvdi-

lisas msxdomare erTa uqadagebda advi-

lad gasagebis qarTuli eniT saxarebis

didsa swavlasa“, – gvauwyebs misi biogra-

fi ilia neboZireli (neboZireli, 1903: 6)

da iqve ganagrZobs: „man gaamxneva qristia-

nobis aRmadgeneli sazogadoebis maswav-

leblebi, gauRviZa mowafeebs cnobismoy-

vareoba, aSkarad Seagnebina moswavleTa

mSoblebs bavSvebis qristianul sarwmuno-

ebazed aRzrdis upiratesoba da saWiroe-

ba“ (iqve).

unda iTqvas, rom saerTod aRsaniSna-

via qarTuli eklesiis warmomadgenelTa

didi Rvawli „kavkasionis mkvidrTa Soris

meTvramete saukuneSi“ qristianobis aRd-

genis saqmeSi da swored qarTuli eklesiis

Svilebs – ioseb samebels, ioane manglels,

gaiozs da sxvebs ekuTvnodaT kavkasiaSi

qristianobis aRmdgeneli sazogadoebis

daarsebis pirveli azri (iqve, 7; «ÄóõîâíûéÂåñòíèê», 1901:).

oseTSi Tavisi misioneruli movaleo-

bis Sesrulebis dros mRvdel–monazon ma

leonidem sofel beslanSi akurTxa sko-

la–eklesia, romelic osi erovnebis guTi-

evs dauarsebia («Äóõîâíûé Âåñòíèê», 1891:

N2, 36-37;) manve sakuTari udidesi Zalisx-

mevis Sedegad daarsa skolebi osTa sof-

lebSi – rokaSi, edess, koSks, xumagulas,

berdans, maCxessa da galiaTSi («Äóõîâíûé

Âåñòíèê»,1891: ?8). igi didi yuradRebiT

ekideboda osTa sarwmunoebriv da osur

skolebSi arsebul swavlebis problemebs

da gamoaqveyna metad saintereso werili

osTa religiuri cxovrebis Sesaxeb

(«Äóõîâíûé Âåñòíèê»,1891: N4, 36-37). misi am

mxareSi samisionero moRvaweobis pirda-

pir Sedegs warmoadgenda is, rom „...Crdi-

loeT oseTis yvela samrekloSi arsebobs

skola“–aRniSnavda Jurnali „iveria“.

(„iveria“, ? 61, 1901:)

mRvdel–monazonma leonidem didi

Rvawli gaswia saingiloSic, sadac adgi-

lobriv molebTan dapirispirebis fonze

Zalze rTuli iyo samisionero muSaoba.

yovlad–samRvdelo leonide Tavad aRniS-

navs: „saingilos molebi scdiloben, rom

ingiloTa axal-Taobam ar gaigos ra Tavisi

mama–papebis, erovnebis da dedaenis Sesa-

xeb“... (neboZireli, 1903: 8-9; «ÄóõîâíûéÂåñòíèê», N5, 1890: 34–38). miuxedavad aseTi

viTarebisa mRvdel-monazonma leonidem

mainc SesZlo ingiloTa nawilis qristes

rjulze dabruneba da 1890 w. maisSi saingi-

loSi safuZveli Cauyara qurmuxis wm. gi-

orgis eklesias, 1891 wlis 12 maiss akurTxa

kaxis dedaTa skolis safuZveli, 13 maiss ki

TasmaloSi axali skola-eklesia. gansa-

kuTrebiT didmniSvnelovani iyo kaxis de-

daTa skolis daarseba, radgan saingiloSi

qali metad dabeCavebul mdgomareobaSi

iyo da „dedaTa skolis gaxsna, – rogorc

Tavad leonide aRniSnavda, _ am mxareSi

sasixarulo movlenaa, Rirsi sruli yu-

radRebisa da daxmarebis“ da amis gamo igi

sTxovs sabWos daniSnos xsenebul skolaSi

maswavlebeli qali“ («Äóõîâíûé Âåñòíèê»,

N17, 1890: 4). 1892 w. leonidem TasmaloSi

qristianobaze moaqcia 62 suli da yvela-

nairad cdilobda mtkice niadagze daeye-

nebina ingiloTa Soris qristianobis aRd-

genis saqme, amasTan pirdapir miuTiTebs,

rom „...stambolidan mosuli xojebi da mo-

lebi ingiloTa da gamahmadianebul qarT-

velTa Soris metad mavnebelni arian. es

aris Cveni guliTadi rwmena, damyarebuli

am sakiTxis zedmiwevniT Seswavlaze“ (ne-

boZireli, 1903: 11).

rogorc masalidan Cans, misioneri

leonide arcTu iSviaTad midioda moleb-

Tan ojaxebSi polemikuri xasiaTis saubar-

Ta gasamarTavad, magram isini aseT saub-

rebs gaurbodnen; ris gamoc TaTruli enis

kargad mcodne adgilobriv Cinovnik (nai-

bi) merkulovs molebi xalxTan Seurcxve-

nia, rom Tu Tqveni sjuli qristianobaze

ukeTesia, rad geSiniaT qristian misione-

rebTan sarwmunoebaze kamaTis gamarTvao.

amis Semdeg gamarTul polemikis (kamaTis)

Sedegad ingiloTa 13 ojaxi aliabadSi

kvlav qristianobas dabrunebia. magram

„...qristes rjulze gadasul ingiloebs,

molebis CagonebiT, TaTrebma brZola ga-

moucxades. daxocviTa da saxl–karis daw-

viT emuqrebodnen. imaT saqonels naxirSic

aRar uSvebdnen. ingiloebs saqoneli ekar-

gebodaT da veRar poulobdnen. im dros

naibi merkulovic sxvagan gadavida da in-

giloebs mfarveli aRaravin hyavda. amitom

TaTrebis SiSiT rjulidan isev gadadgnen.

veRarc misioner leonides darigebam ga-

moaswora saqme“...–aRniSnavs Tavis naSrom-

Si im periodSi saingiloSi keTilmowesed

(blaRoCini) namuSevari iradion oqropi-

riZe (oqropiriZe, 1989: 116). igive avtori

aRwers ra rusi egzarxosis mier saingilo-

Si mogzaurobisas gamomJRavnebul ingi-

loebisadmi usul–gulo damokidebule-

bas, aRniSnavs, rom „... aseT ubedurebaSi

Cavarda Cveni eri da TviT eklesia imisTana

ucxvirpiro da ugulo mmarTvelobis xel-

Si, romlebic marto im politikas misdev-

dnen, rom xalxi gavarusoTo. cxadia magaT

xelSi Cavardnili ingiloebi dahkargavd-

nen qristianobas“... (iqve) aseT viTarebas

misioneruli saqmianobis dros Tan erTvo-

da ukiduresi gaWirveba, zamTarSi sicive

da Tovl-Wyapi, cxeniT gauTavebeli mgzav-

robisas Zlieri daRliloba, romlis Sesa-

xebac Tavad leonide ase igonebs: „ise da-

viRale cxenze, rom Skolis karebze xeliT

gadmomiRes cxenidam“... [vardosaniZe, 2014:

17].

didi Sroma gaswia mRvdel–monazonma

leonidem saqarTvelos mTianeTSi – TuS-

fSavxevsur-mTiulTa Soris qristianobis

gamyarebis da maTSi swavla-ganaTlebis

gavrcelebis saqmeSic. man am saqmes miuZR-

vna araerTi werili (rusul enaze)

(«Äóõîâíûé Âåñòíèê», N12, 1891; «ÄóõîâíûéÂåñòíèê», 1892: N2, 10, 11 da sxv.), romleb-

Sic sTxovda marTlmadidebeli qristia-

nobis aRmdgeneli sazogadoebis sabWos,

rom saqarTvelos am regionSi momuSave

mRvdlisTvis daeniSnaT jerovani jamagi-

ri, maTTvis daeniSnaT sakuTari moZRvari

(blaRoCini, keTilmowese), romelic

icxovrebda barisaxoSi da eqneboda jama-

giri 700 maneTi. miwveulni iqnen aq samsa-

xurSi seminarielebi. mTaSi sasuliero

kadrebis darCenis wasaxaliseblad leoni-

des aucileblad miaCnda sxva saWiro Ro-

nisZiebebis gatarebac (neboZireli, 1903:

11-12).

misioner leonides ZalisxmeviT 1892

wels gaixsna pankisis skola gaqristiane-

buli qistebisaTvis, manve gaxsna barisa-

xos skola. Semweoba gaiRo TiRvis, mcxe-

Tis, safaris, samebisa da jvris taZrebi-

saTvis. misive SuamdgomlobiT qristiano-

bis aRmdgenelma sazogadoebam gaiRo xar-

jebi qurmuxis (3.000 maneTi), Tasmalos

(4.000 maneTi) yornisis (4.000 maneTi) da

sxva taZrebis aRsadgenad (iqve, 12–13).

axalgazrda misioneris nayofieri

moRvaweoba aRfrTovanebas iwvevda mis Ta-

namedrove sasuliero moRvaweTa Soris;

magram mRvdel-monazon leonidesac ar ak-

lda eWviT momziralni da moSurneni, ro-

melTa Sesaxeb igi guldawyvetili wers: „...

yovelTvis saqme, metadre keTili devnuli

yofila da axlac asea. javriT skdebian,

rogor Tu am guSindelma Rlapma gvajoba

da Cven WaRara Sereulebs Tavs dagvaj-

dao... jibrisgan aRar ician ra qnan, reven

da mibunteben xalxs, maTSi avrceleben

Cemzed cud xmebs da mamcireben xalxis

TvalSi“... (vardosaniZe, 2014: 20). Tumca aq-

ve unda aRiniSnos isic, rom saqarTvelos

maSindeli egzarxosi paladi didad afa-

sebda da TanaugrZnobda axalgazrda

mRvdel-monazvnis Tavdadebul, sasargeb-

lo da nayofier moRvaweobas. amitomac

1892 wels leonide daniSnuli iqna ioane

zedaznelis monastris winamZRvrad iRu-

menis xarisxiT, 1893 wlis 6 maiss igi aRyva-

nili iqna arqimandritis xarisxSi da dai-

niSna xirsis wm. stefanes monastris winam-

ZRvrad, amave wlis noemberSi ki daniSnes

qarTl-kaxeTis eparqiis monasterTa winam-

ZRvrad (blaRoCini, keTilmowese). man gaa-

cocxla da gaamSveniera xirsis monasteri

da eklesiis aRmSeneblis wm. stefane xir-

selis saflavs daadga luskuma, taZari ga-

anaxla da masTan daarsa saeklesio samrev-

lo skola, romelsac inaxavda sakuTari

xarjiT. arqimandrit leonides sasulie-

ro samsaxureobrivi kariera SemdgomSic

aRmavlobiT warimarTa da igi monawile

iyo ara erTi sasikeTo sazogadoebrivi da

erovnuli saqmisa.

1898 wlis 17 aprils arqimandriti le-

onide aRyvanili iqna goris eparqiis

mRvdelmTavris xarisxSi. episkoposad

kurTxevis Semdeg misma meufebam warmoTq-

va metad STambeWdavi sityva, romelic ase

daamTavra: „vmadlob meufesa cxovrebisa

Cemisasa, rom miCvena me Cemis msaxurebis

adgili mSobliurs da nacnobs mxareSi, im

mxareSi, romelic Zveli droidgan cnobi-

lia qristes wmida swavlisadmi Seuryeve-

li erTgulebiT da Tavisufalia cru swav-

laTa da gandgomilebaTa badeTagan“

(«Äóõîâíûé Âåñòíèê», ?9, 1898: ; neboZireli,

1903: 14-18).

mRvdel-monazon leonides misione-

ruli moRvaweoba da saerTod, misioneru-

li saqmianobisadmi misi damokidebuleba

naTeli magaliTia qarTuli samRvdeloe-

bis am erT-erTi yvelaze TvalsaCino war-

momadgenlis udidesi marTlmadideblu-

ri, WeSmariti qristianuli rwmenis msaxu-

rebisa.

metad mniSvnelovani da Tavisi Sinaar-

sis siRrmiT originaluria, rom jer kidev

axalgazrda mRvdelmonazon leonides Ta-

visi sasuliero cxovrebis gansakuTrebu-

li, misioneruli etapis ganmsazRvrelad

Semoyavs iseTi sakraluri motivi, rogo-

ric uZvelesi qarTuli salocavis „TeT-

rosnis“ nangrevTa mistiuri gavlenis ga-

azrebaa samisionero saqmianobis dasawye-

bad. amasTan mRvdelmTavar leonides am

gaazrebaSi marTlac aris raRac mistiuri

da winaswarmetyveluri – misi didi sulie-

ri cxovreba qobuleTSi „TeTrosnis“ nang-

revebis mier aSlili warmosaxviT daiwyo

da saqarTvelos eklesiis avtokefaliis

aRdgeniT, da bolos, misi saWeTmpyrobe-

lobiT dasrulda. es ki imis maCvenebelia,

rom mRvdelmTavar leonides am did gzaze

yovelTvis win miuZRoda uflis madliT

gabrwyinebuli rwmena da misdami udidesi

sasoeba, rac imaze migvaniSnebs, rom igi ke-

Tilmoqmedi saqmianobiT wmidanebad Se-

racxul did winaparTa Rirseuli STamo-

mavalia.

uuCCaa ooqqrrooppiirriiZZee,

niko berZeniSvilis institutis

istoriisa da arqeologiis

ganyofilebis mTavari

mecnier-TanamSromeli,

saqarTvelos

sapatriarqos wmida tbel

abuserisZis universitetis

profesori

mmRRvvddeellmmoonnaazzoonnii lleeoonniiddeess

mmiissiioonneerruullii ssaaqqmmiiaannoobbaa

2015 wlis 17-18 aprils baTumis

SoTa rusTavelis saxelmwifo univer-

sitetSi niko berZeniSvilis institu-

tis organizebiT gaimarTa saerTaSo-

riso samecniero konferenciis _

„Cveni sulierebis balavaris“ rigiT

meSvide forumi, sadac warmodgenili

iyo religiuri Tu qarTuli saekle-

sio cxovrebis istoriis amsaxveli 60

moxseneba. samecniero konferenciaze

warmodgenili iyvnen ucxoeli stum-

rebi: bulgareTidan (kamen donCevi _

bulgarul-qarTuli sulieri kavSi-

rebi) da poloneTidan (anjei furieri

_ poloneli kaTolike misionerebi

kavkasiaSi me-17 saukunesa da me-18 sa-

ukunis dasawyisSi); soliduri dele-

gaciebiT warmodgnen konferenciaze

saqarTvelos qalaqebi: Tbilisi, qu-

Taisi, gori da ra Tqma unda, baTumi.

konferencia gaxsna baTumis SoTa

rusTavelis saxelmwifo universite-

tis reqtoris movaleobis Semsrule-

belma merab xalvaSma. konferenciis

damswre sazogadoebas miesalma misi

uSualo organizatori da sulisCamd-

gmeli, profesor-emeritusi _ biWiko

diasamiZe, ndobis, aRdgenisa da Seri-

gebis sakiTxebze afxazeTis avtonomi-

uri respublikis ministris moadgile

_ manana anua, aWaris avtonomiuri

respublikis umaRlesi sabWos Tavmj-

domare _ avTandil beriZe; profeso-

rebi: gela saiTiZe (Tbilisi), avTan-

dil nikoleiSvili (quTaisi), Tamar

gogolaZe (gori), lela salariZe (Tbi-

lisi), ramaz surmaniZe (baTumi) da

sxvebi, ris Semdegac konferenciis

plenarul sxdomaze wakiTxuli iqna

ori moxseneba: profesor qeTevan pav-

liaSvilis mier (Tbilisi) _ „afxaze-

Tis avtokefaliis sakiTxi Tanamed-

rove saeklesio politikaSi“ da emeri-

tus-profesor biWiko diasamiZis mier

(baTumi) _ „sxalTis eparqiis istoria

XVI-XVII saukuneebidan) iwyeba“. moxse-

nebebi yuradRebiT iqna mosmenili da

konferencia Tavidanve saintereso pa-

eqrobis fonze warimarTa. gansakuT-

rebiT mwvave debatebi gamowvia biWiko

diasamiZis mier warmodgenilma axalma

masalebma sxalTis eparqiis XVI-XVII sa-

ukuneebSi daarsebis SesaZleblobis

Sesaxeb, romelSic monawileoba mii-

Res profesorebma: qeTevan pavliaS-

vilma, nugzar mgelaZem, ramaz surma-

niZem da sxvebma. Temis irgvliv gamo-

iTqva metad mniSvnelovani, sagulisx-

mo mosazrebebi.

samecniero konferenciis aseTi

saintereso dasawyisi Semdeg misi mu-

Saoba or seqciad gagrZelda. ori

dRis ganmavlobaSi konferenciaze

warmodgenili iqna ara erTi maRalkva-

lificiur doneze Sesrulebuli da

samecniero brunvaSi axal Semotanili

masalebis Semcveli naSromebi. maT So-

ris gansakuTrebiT unda aRiniSnos _

salome baxia-oqruaSvilisa da irma

kvaSalavas (Tbilisi), gela saiTiZis

(Tbilisi), avTandil nikoleiSvilis

(quTaisi), malxaz CoxaraZis (baTumi),

gia gelaSvilis (Tbilisi), lela sala-

riZis (Tbilisi), Sorena maxaWaZis (ba-

Tumi), sulxan kupraSvilisa da goder-

Zi vaWriZis (quTaisi), mariam koberiZis

(gori), Tamar gogolaZis (gori), nug-

zar mgelaZisa da Temur tunaZis (ba-

Tumi), nugzar papuaSvilis (Tbilisi),

maia manCaxaSvilis (Tbilisi), malxaz

balaZis (baTumi), TinaTin SioSvilis

(baTumi), niko javaxiSvilis (Tbilisi),

merab megreliSvilis (baTumi), mamia

faRavas (baTumi), oTar gogoliSvilis

(baTumi), giuli giguaSvilis (gori),

sofio andRulaZis (baTumi), ramaz

surmaniZis (baTumi) da sxvaTa moxsene-

bebi.

samecniero konferenciam metad

saintereso mecnierul paeqrobasa da

saqmian viTarebaSi Caiara. amasTan un-

da aRiniSnos is, rom konferenciis

sxdomebs Soris mis monawileebs Seqm-

nili hqondaT saTanado garemo ufro

metad urTierTgacnoba-daaxloebisa

da azrTa gaziarebisaTvis. konferen-

ciis meore dRes ki sesiebis dawyebam-

de misma monawileebma didi siamovne-

biT daaTvalieres baTumis maxlob-

lad arsebuli samebis samonastro

kompleqsi; xolo konferenciis Sema-

jamebel mrgval magidasTan saerTa-

Soriso samecniero konferenciam _

„Cveni sulierebis balavari“, stu-

marTa mxridan miiRo sakmaod maRali

Sefaseba da samadlobelo sityvebi.

aseve aRiniSna, rom q. baTumSi aRniS-

nuli konferenciis CatarebiT Zali-

an kargi qarTuli saqme keTdeba, mag-

ram samwuxarod, amis Sesaxeb saqarT-

veloSi Zalian cotam icis. es iyo aR-

niSnuli samecniero forumis ara

marto Sefaseba, aramed imis dastu-

ric, rom „Cveni sulierebis balavar-

ma“ warmatebiT ganvlo Svidi aRmava-

li safexuri.

Svidi aRmavali safexuri, anu `Cveni

sulierebis balavaris~ meSvide konferencia

Page 10: BATUMI 04-2015.qxp

10 aapprriillii

tteemmppuussiiss pprrooeeqqttii

mmaaTTeemmaattiikkiiss kkuurriikkuulluummeebbiiss

mmooddeerrnniizzaacciiiiss ssaakkiiTTxxeebbzzee

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis maTe-

matikis departamentis profesor-maswavleblebi - prof. v.ba-

laZe, asoc. prof. a. beriZe, asoc. prof. l. TurmaniZe da asoc.

prof. d. maxaraZe tempusis proeqtis farglebSi muSaoben ma-

Tematikis kurikulumebis modernizaciis sakiTxebze. maT mona-

wileoba miiRes proeqtis - „samxreT kavkasiis universitetebis

sainJinro da sabunebismetyvelo specialobebis saganmanaT-

leblo programebis maTematikis kursebis modernizacia Tana-

medrove saganmanaTleblo teqnologiebis Sesabamisad“ egidiT

gamarTul Tbilisis, erevnis, lionis, saarbriukenis da tampe-

res konferenciebSi. Cveni universitetis profesorebma ucxo-

el kolegebTan erTad ganixiles Tanamedrove saganmanaTleb-

lo teqnologiebis Sesabamisad sainJinro da sabunebismetyve-

lo specialobebis saganmanaTleblo programebis maTematikis

kursebis modernizaciasTan dakavSirebuli sakiTxebi.

tempusis proeqtis farglebSi baTumis SoTa rusTavelis

saxelmwifo universitetSi sainformacio Sexvedra Catarda

fizika-maTematikisa da kompiuterul mecnierebaTa fakulte-

tis akademiur, administraciul personlaTan da studenteb-

Tan. proeqtis lokalurma koordinatorma, profesorma vladi-

mer balaZem Sexvedris monawileebs gaacno proeqtis Sinaarsi

da miznebi. man germaniis, safrangeTis da fineTis universite-

tebis gamocdilebaze dayrdnobiT isaubra saganmanaTleblo

programebSi da silabusebSi maTematikis kursis kreditebis

gazrdis da Tanamedrove teqnologiebis gamoyenebis aucileb-

lobaze, rac xels Seuwyobs Tanamedrove moTxovnebis Sesatyvi-

si kompetenciis mqone maRalkvalificiuri da konkurentuna-

riani specialistis momzadebas.

mowveuli stumrebis winaSe moxsenebebiT warsdgnen proeq-

tis wevrebi asoc. profesorebi l.. TurmaniZe, d. maxaraZe da a.

beriZe.

gadawyda, rom proeqtis farglebSi saarbriukenis univer-

sitetSi erTi semestris ganmavlobaSi saswavleblad mivlenil

iqnebian universitetis maRali akademiuri warmatebis mqone

studentebi Tamar xilaZe da TamTa kaxiZe.

mimdinare wlis 3,4 da 5ivniss baTumis universitetSi gai-

marTeba proeqtTan dakavSirebuli saerTaSoriso konferen-

cia.konferenciis muSaobaSi monawileobas miiReben safrage-

Tis, germaniis, fineTis, saqarTvelos da somxeTis universite-

tebis maTematikosebi.

werilis saTaurSi SemTxveviT ar

gamogvitania miniSneba pedagogis Rvaw-

lze sabavSvo mwerlobis ganviTarebaSi,

radgan am dargSi moRvawe mwerali, uwi-

nares yovlisa, kargi fsiqologi da pe-

dagogi unda iyos. qarTuli pedagogi-

kisa da qarTuli sabavSvo mwerlobis

klasikosi iakob gogebaSvili werda:

`sakmarisi ar aris mwerali geniosi mwe-

rali iyos, igi amave dros geniosi peda-

gogic unda iyoso~. msoflio sabavSvo

mwelobis klasikosebi arc biCer stou

(`biZia Tomas qoxi~) da arc daniel de-

fo (`robizon kruzo~) specialurad sa-

bavSvo nawarmoebebs ar qmnidnen. maSin

sabavSvo mwerloba, rogorc mwerlobis

calke dargi, arc arsebobda. isini, ub-

ralod, kargad werdnen. maTi nawarmoe-

bebidan mkiTxvelebi Zlier STabeWdi-

lebebs iRebdnen, rac maT mTeli si-

cocxlis manZilze Tan sdevda.

qarTuli mwerlobis klasikosi

konstantine gamsaxurdia ki werda:

`xSiria SemTxveva, rom mwerlobaSi mom-

cdari axalgazrda gvevlineba sabavSvo

literaturis mwerlad. Cven ki viciT,

_ dasZenda didi mwerali, _ rom Cven-

Si da sxvaganac literaturis korifee-

bi iTvlebodnen sabavSvo mwerlebad _

lev tolstoi, akaki, vaJa da sxvebi~.

magram aqve aRniSnavda k. gamsaxurdia,

rom, radgan Tanamedrove mwerlobas

aseTi didi mwerlebi ar hyavs, gamom-

cemlobebi qarTveli mkiTxvelisaTvis

gamoscemen sxva enebze Seqmnili sabavS-

vo nawarmoebebis Targmans. magram Tar-

gmna Zalian Zneli saqmea. `me, _ werda k.

gamsaxurdia, _ ori-sami kaci Tu megu-

leba gogolisa da dostoevskis Targm-

nas rom SeZlebs... Targmani maSin gamova

kargi, Tu mTargmneli avtoris konge-

nialuri aris~ (k. gamsaxurdia, Txz. aT-

tomeuli, t. IX, Tb.,1985, gv. 561).

amrigad, saymawvilo literatu-

raSi Tanabar sibrtyeze ganixileba ro-

gorc mwerlis ostatobis, sabavSvo na-

warmoebis specifikis, ise ucxo enidan

Targmnis xarisxi.

sabavSvo nawarmoebSi, uwinares

yovlisa, bavSvis cxovreba unda iyos

daxatuli, magram nawarmoebs gamona-

gonis elferi ar unda dahkravdes.

bavSvs ver moawoneb da miT umetes, ver

Seayvareb iseT siuJets, romelic ara-

realuri, gamogonilia. iakob gogebaS-

vilis `iavnanam ra hqmna~ da `mefe erek-

le da ingilo qali~, vaJa-fSavelas

`Svlis nukris naambobi~ da sxvebi dawe-

rilia swored pedagogi mwerlebis mi-

er da aRwerilia ara mxolod didi

mwerlebis ostatobiT, aramed bavSvis

TvaliT danaxuli sinamdvile.

mTargmneli da pedagogi, profe-

sori nodar basilaZe qarTveli mkiTx-

velisaTvis saTargmnel nawarmoebs

swored am TvalsazrisiT arCevs. amaze

metyvelebs misi Targmanebis axali

krebuli `patiosani sityva~, romelic

s.s. `gamomcemloba aWaram~ miawoda

mkiTxvels.

pedagog nodar basilaZis Targma-

nebSi mkiTxvelis yuradRebas iqcevs

axali humanisturi pedagogikis prin-

cipebis mixedviT Seqmnili sabavSvo na-

warmoebebis simravle, pedagogikisa,

romelic arsebiTad gansxvavdeba tra-

diciuli, avtoritaruli pedagogikis

principebisagan.

avtoritaruli pedagogikis mi-

xedviT bavSvi, moswavle aRzrdis mxo-

lod obieqtia, humanisturi pedagogi-

kis principebis mixedviT ki igi ara mar-

to obieqti, aramed aRzrdis subieqti-

caa, radgan moswavle moazrovne arseba

aris. amis naTeli magaliTia sarecen-

zio krebulSi warmodgenili a. kurli-

andskisa da a. haitis moTxroba `aqsio-

ma~. masSi maswavlebeli uxsnis bavS-

vebs, rom ori paraleluri swori, rac

unda gavagrZeloT, arasodes gadak-

veTs erTmaneTs. am mosazrebas ar izia-

rebs erT-erTi moswavle, sidorovi.

igi ekiTxeba maswavlebels:

_ xuTiaTas kilometrze rom ga-

vagrZeloT, maSin gadakveTen?

_ ara.

_ ki magram, es vin Seamowma?

_ amas Semowmeba ar sWirdeba. es

isedac naTelia, radgan aqsiomaa.

samwuxarod, maswavlebeli aSka-

rad moumzadebeli aRmoCnda Tanamed-

rove moswavlis mier wamoWrili prob-

lemis gadawyvetisaTvis da sakuTari

avtoriteti moiSvelia, Semoqmedi pe-

dagogi ki daazustebda da ityoda: `ar

gadakveTen erTmaneTs, Tu erT-erTi

maTgani mimarTulebas ar Seicvlis~.

_ kargi, evklides ar ujereb. Sen

mas ar icnob, magram me xom micnob? Cemi

ar gjera? me geubnebi, rom isini erTma-

neTs ar gadakveTen... ratom ar iReb

xmas?

_ vfiqrob.

maswavlebeli kidev ufro susti

aRmoCnda moswavlis am pasuxis (`vfiq-

rob~) Sinaarsis gaazrebisaTvis da sru-

liad arapedagogiuri meTodi gamoiye-

na.

_ ai, ra, sidorov, an axlave aRia-

reb, rom isini erTmaneTs ar gadakveTa-

ven, anda klasidan gaxval.

_ es Cems Segnebamde ar dadis, _

Tqva sidorovma slukuniT.

_ gaeTrie! _ dauyvira maswavle-

belma. _ aiRe CanTa da mSoblebis mo-

sayvanad wadi.

`sidorovma CanTas xeli daavlo

da slukuniT gavida klasidan~.

maswavlebelma waago procesi,

romlis Sedegad erTi kargi perspeqti-

uli axalgazrda unda Semateboda sa-

zogadoebas. mas aviwydeba, rom swored

sidorovisTana Wabukebidan yalibde-

bian momavali niutonebi da ainStaine-

bi.

ase uSeRavaTod aris mxilebuli

aRzrdis avtoritaruli meTodis sima-

xinje moTxrobaSi da daculia moaz-

rovne moswavlis interesebi.

sabavSvo mwerlobis SenaZenad un-

da vaRiaroT sarecenzio krebulSi

warmodgenili lionka panteleevis

moTxroba `patiosani sityva~, rome-

lic krebulis saxelwodebacaa. mwera-

li kargad poulobs norCi mkiTxvelis

gulisaken mimaval gzas, zneobrivi aR-

zrdis im urTules problemas, razec

msoflio literaturis klasikosebi

didi xania Tavs imtvreven da jer kidev

bevri ram aris saTqmeli da dasaweri.

moTxrobaSi `patiosani sityva~

aRwerilia biWebis omobanas TamaSoba.

ufrosma biWma masze patara biWi guSa-

gad daayena da daiwyes TamaSi. amasoba-

Si mosaRamovda da baRis karebi unda

daiketos, amitom biWebi Sin wavidnen,

guSagi biWi ki aravis gaxsenebia. am uka-

nasknels patiosani sityva aqvs micemu-

li, rom saguSagos ar datovebs manam,

sanam Semcvleli ar mova. sakmaod Ca-

mobnelda, biWi martoobis gamo atir-

da. misi tirilis xma Semoesma avtors,

magram biWs saguSagodan fexi ver moac-

vlevina, Tumca SimSilic Zlier awuxeb-

da. maSin avtori eubneba biWs, Sen wadi

da me viqnebi guSagio, magram biWma sam-

xedro kanonebi kargad icis, rom misi

Secvla mxolod samxedro pirs SeuZ-

lia da amitom uars eubneba. avtori

iZulebuli xdeba samxedro piris sa-

Zebrad wavides. male igi viRac maior-

Tan erTad brundeba. am ukanasknelma

ubrZana biWs saguSagos datoveba da bi-

Wic daemorCila mis brZanebas. maiorma

mas saxlamde micilebac SesTavaza, mag-

ram biWma ar isurva. `me mis Worflian

cxvirs Sevxede da gavifiqre, _ ambobs

avtori, _ rom mas marTlac arafris

SeeSindeboda. biWs, romelic aseTi

Zlieri nebisyofisa da mtkice xasiaTi-

saa, sibnelis ar SeeSindeba... da roca

gaizrdeba... jer Znelia imis Tqma, ra

gamova, roca gaizrdeba, magram erTi

ram cxadia _ misgan namdvili adamiani

dadgeba~.

mweralma l. panteleevma sworad

miagno mTavars. karg pirovnebad Camo-

yalibebis imedi unda viqonioT im mo-

zardisagan, romelmac micemuli pati-

osani sityvis fasi icis.

kargi maswavleblebis saxea daxa-

tuli aseve lionka panteleevis moTx-

robaSi `axali moswavle~ da lev kasi-

lis moTxrobaSi `SemTxveva saklaso

oTaxSi~.

rogorc sayovelTaod aris cno-

bili, pedagogisaTvis yvelaze Znelia

sakuTari Svilis aRzrda, radgan mSob-

liuri egos gavlenisagan ganTavisuf-

leba TiTqmis aravis ZaluZs. es kargad

icis moTxrobis _ `axali moswavle~ _

avtorma lionka panteleevma. mwerali

kargad icnobs ara mxolod aRmzrde-

lis pirovnebas, aramed ninuansebSi

wvdeba bavSvTa samyaroSi cnobil Tavi-

seburebebs. magram am moTxrobaSi wina

planze mainc maswavleblis pedagogiu-

ri sibrZnea wamoweuli. axali maswavle-

beli elizaveta ivanovna da misi Tor-

meti wlis gogona valia morozova pir-

velad arian am skolaSi. isini kievidan

leningradSi gadmosaxldnen. roca

pirveli gakveTili maswavlebelma kla-

sis gacnobas dauTmo da TiToeul ga-

moZaxebul moswavles Txovda mokle

cnobebi miewodebinaT misTvis, es

moTxovna da saubris stili ar Seucv-

lia mas, roca sakuTari Svilis gvari

amoikiTxa JurnalSi. amiT taqtianma

maswavlebelma jer sakuTar Svils mia-

niSna, rom Senc iseTive Cveulebrivi

moswavle xar CemTvis, rogorc danar-

Ceni Seni Tanaklaselebio, klass ki mi-

axvedra, rom swavlis procesSi Tqveni

axali Tanaklaseli da Cemi Svili valia

morozova erTmaneTisagan ganurCeve-

li xarTo. amis Semdeg maswavlebel

elizaveta ivanovnas arCeuli gzidan

ar gadauxvevia da moswavle valia mo-

rozova maswav-lebel elizaveta iva-

novnasaTvis mxolod IVb klasis rigiTi

moswavle iyo.

Rirseuli maswavlebis _ qsenia

andreevnas saxes xatavs mwerali lev

kasili moTxrobaSi `SemTxveva sakla-

so oTaxSi~. igi ocdaTormeti weliwa-

dia soflis skolaSi aswavlis pata-

rebs. misi aRzrdilebi uRrmesi pati-

viscemiT epyrobian mis sityvas da rCe-

va-darigebas. omis dros germaneli fa-

Sisti jariskacebi gabatondnen so-

felSi. maswavlebeli aRmoCnda is Zala,

vinc sworad warmarTa skolis moswav-

leTa patriotuli cnobiereba da

mtris mowadineba _ miegno tyeSi Sefa-

ruli partizanebisaTvis moswavleTa

daxmarebiT, uSedegod damTavrda.

kidev ufro STambeWdavia maswav-

leblis saxe kritikul momentSi. roca

gawbilebulma faSistma partizanTa

kvals ver miagno da amis gamo maswavle-

bels pistoletis lula kefaze miabji-

na da ubrZana samis daTvlaSi moswav-

leTa daxmarebiT eCvenebina tyeSi Se-

faruli partizanebis adgilsamyofe-

li, Torem tyviiT mouspobda sicocx-

les, maswavlebelma aforiaqebul bavS-

vebs mimarTa: `gaCumdi, Sura, gaCumdi...

visac eSinia, Sebrundes. nu micqeriT,

bavSvebo. mSvidobiT. iswavleT kargad.

da es gakveTilic kargad daimaxsov-

reT~. magram partizanTa wyalobiT vi-

Tareba male Seicvala. imave saklaso

oTaxSi partizanTa meTaurma datyveve-

buli faSistebi Seyara da maswavle-

bels bodiSi mouxada, am oTaxSi Tqven

xarT ufrosi da es mtris naZirala ja-

riskacebi aq ar unda Semomeyarao, xo-

lo germanelebs, romlebic ukve mer-

xebTan isxdnen, dauyvira _ `adeqiT!

roca klasSi maswavlebeli Semodis,

CvenSi fexze dgebian. TqvenTvis es ar

uswavlebiaT?~

mwerali Tavis norC mkiTxvels ar-

wmunebs imaSi, rom mteri unda davamar-

cxoT ara mxolod SeiaraRebuli Zale-

biT, aramed moraluradac. wiTelma

partizanma maswavleblisadmi damoki-

debulebaSi amxila mtris moraluri

saxe da uCvena, rom germaneli faSiste-

bi aucileblad damarcxdebian, radgan

maT ar gaaCniaT jansaRi moraluri say-

rdeni, rac maTi mxriv maswavleblis mi-

marT upativcemulobaSi gamovlinda.

konstantine paustovskis moTx-

roba `musikis Zala~ gamoirCeva axal-

gazrdobis esTetikuri aRzrdis for-

misa da Sinaarsis ostaturi SerwymiTa

da warmosaxviT.

sikvdilis sarecelze mijaWvuli

moxuci sakuTar qaliSvils mimarTavs:

`sikvdilis win minda viRacas gavando

is saidumlo, rasac aqamde guliT dava-

tarebdi~. es saidumlo ori TemiT aqvs

moxucs Camoyalibebuli. pirveli,

usaxsrobam aiZula grafisaTvis, ro-

melTanac mzareulad muSaobda, moepa-

ra oqros TefSi da gaeyida, magram me-

uRlis gadarCena mainc ver SeZlo. meo-

re _ `minda kidev erTxel Tvali Sevav-

lo Cems cols _ marTas da sakuTari

TvalebiT vixilo mze Cvens baRSi~. yo-

velive es moxucma gaando aseve qaliS-

vilis mier quCidan mowveul axalgazr-

da kacs.

_ kargi, _ uTxra ucnobma mSvi-

dad, _ Semdeg wamodga da iqve, gver-

diT mdgar roials miujda. _ iqneb xe-

lovnebis ZaliT, rac me ZalmiZs, SevZ-

lo Tqveni survilis Sesruleba, _

dasZina ucnobma da roiali aaxmiana.

oTaxSi saucxoo melodia daiRvara.

_ me ukve vxedav, vxedav! _ wamoi-

Zaxa moxucma aRelvebiT. _ me vxedav

Cems marTas, vxedav mzesa da Cvens Sesa-

niSnav baRs...

ucnobma dakvra Sewyvita. moxucma

mzareulma Cailaparaka:

_ axla me ganuzomlad bednieri

var, magram minda, gavigo Cemi gamabed-

nierebelis gvari da saxeli.

_ volfgang amadeus mocarti, _

iyo pasuxi.

krebulSi moTavsebulia cnobili

pedagogisa da sabavSvo mwerlis vasil

suxomlinskis xuTi miniaturuli

moTxroba: `maTematika _ saintereso

sagani~, `fillip ivanoviCi~, `rkinis

komisari~, `Znelia iyo adamiani~ da `i-

mitom, rom me adamiani var~.

moTxrobebi `Znelia iyo adamiani~

da `imitom, rom me adamiani var~ dau-

viwyar zneobriv gakveTilebs utarebs

patarebs.

eqskursiidan momavalma mowyur-

vebulma bavSvebma xutoris ganapiras

mdgar qoxis ezoSi Wa SeniSnes, magram

Widan wylis amoReba ver moaxerxes. qo-

xidan gamovida qali, vedroTi wyali

amoiRo Widan da magidaze dadga. bavS-

vebma wyurvili moikles da gzas gaudg-

nen. daaxloebiT erTi kilometris gav-

lis Semdeg marikas gaaxsenda, rom dia-

saxlisisaTvis madlobac ki ar gadaux-

diaT da man megobrebs uTxra:

_ modi, davbrundeT, Cven xom

madloba ar gadagvixdia qalisaTvis...

_ mere ra, _ Tqva romanma, _ di-

di ambavi... amisaTvis Rirs ki ukan dab-

runeba?

_ Rirs, roman, Rirs. sakuTari

Tavis mainc ar grcxvenia? _ uTxra ma-

rikam. _ Tqven rogorc gindaT, ise mo-

iqeciT, me ki davbrundebi da madlobas

gadavuxdi.

_ ratom? miTxari, ratomaa auci-

lebeli es?

_ imitom, rom Cven adamianebi

varT, _ uTxra marikam da xutorisaken

gaswia. mas sxvebic mihyvnen. romani co-

ta xans Seyovnda, erTi amoixvneSa da am-

xanagebs ukan mihyva.

`Zneli yofila adamianoba~, _

fiqrobda igi.

moTxrobis _ `imitom, rom me ada-

miani var~ _ laitmotivi aseTia: sami

dRis ganmavlobaSi mama da Svidi wlis

vaJiSvili erTi da imave gziT dadian.

diliT midian, saRamos ki ukan brunde-

bian. pirvel dRes, Sin dabrunebisas,

mamam sibneleSi ver SeniSna Sua gzaze

dagdebuli didi lodi da daejaxa. meo-

re dRes igive gameorda. mesame dRes ma-

ma arigebs Svils: `yuradRebiT iyavi,

lods ar daejaxo, gverdi auare~. mag-

ram lodi Zvel adgilze ar aRmoCnda.

igi gzidan gadaegdo moxucvebul kacs,

romelic iqve gzis piras ijda da isve-

nebda.

_ babu, Tqvenc daejaxeT lods da

fexi itkineT? _ ekiTxeba bavSvi mo-

xucs.

_ ara, me lods ar davjaxebivar.

_ maS, ratom gadaagdeT igi gzi-

dan?

_ imitom, rom me adamiani var.

biWi mcire xniT Cafiqrda da mamas

hkiTxa:

_ mami, Sen adamiani ara xar?

gulgrilad ver waikiTxavs mkiTx-

veli aleqsandre ionovis moTxrobas

`lukma puri~, hans krauzes `karaqiani

kunZulis~ saidumloebani~, b. emeli-

anovis `SemTxveva tramvaiSi~ da sxv.

calke Temaa adamianur SesaZleb-

lobaTa sazRvari, ufro sworad,

usazRvroeba da nebisyofis simtkice,

rac adamianis umTavres Rirsebebze mi-

uTiTebs.

adamianis SesaZleblobaTa amou-

wurav energiaze esaubreba mkiTxvels

vasil suxomlinski moTxrobaSi `rki-

nis komisari~. am nawarmoebis mTavari

personaJi _ komisari Tavisi Tavdade-

biT, SemarTebiTa da simamaciT aRafr-

Tovanebs TanamebrZolebs. marTalia,

zogjer koWlobis niSansac avlens,

magram is TanamebrZolTaTvis saR-sa-

lamaTi kacia.

erTxel, Semodgomis Rrublian

Rames, diviziam dasavleTisaken, daax-

loebiT, ormoci kilometriT waiwia.

gauval talaxSi jariskacebi didi ga-

WirvebiT midiodnen, magram gaCereba

ar SeiZleboda, radgan saWiro iyo rac

SeiZleba male erT-erTi didi mdinaris

gadasasvlelis xelSi Cagdeba.

daRlilobisgan Zal-Ronegamoc-

lili rkinis komisari isev win midioda.

uceb igi wabarbacda da miwaze daeca.

jariskacebma wamsve miirbines masTan.

`guli gauskda~ _ Tqva eqimma. misi sxe-

uli frTxilad aiRes da qvemexis la-

fetze daasvenes. mxolod axla SeniS-

nes jariskacebma, rom rkinis komisars

orive fexze proTezi hqonda.

vili bredelis `gabeduli moxu-

cic~ adamianur SesaZleblobaTa maqsi-

mums uCvenebs Tavis mkiTxvels.

krebulSi moTavsebuli moTxro-

bebi Rrma STabeWdilebebs axdens

mkiTxvelze. amis pirveli da umTavresi

piroba, ra Tqma unda, avtorTa Semoq-

medebiTi ostatobaa, magram Targmnili

nawarmoebisaTvis es sakmarisi ar aris.

Tu Targmani ar aris Sesrulebuli

mxatvruli Rirebulebis doneze, na-

warmoebi mkiTxvelis gulamde Znelad

midis. profesorma nodar basilaZem es

siZnele daZlia. aRsaniSnavia isic, rom

igi Targmnis ori _ rusuli da germa-

nuli enebidan, amasTan, Targmnis ori-

ginalurad, naTlad da gasagebad; sada

da daxvewilia misi qarTuli. adrec aR-

gviniSnavs da axlac gavimeorebT, rom

igi Targmnis ara mxolod teqsts, ara-

med maqsimalurad iTvaliswinebs avto-

ris suliskveTebas. mis mier orive eni-

dan Targmnili nawarmoebebi ise warma-

tebiT moqmedebs qarTvel mkiTxvelze,

rogorc mwerlis mSobliur enaze

mkiTxvelTa ganwyobaze. nodar basila-

Zis Targmnili nawarmoebebis krebuli

`patiosani sityva~ amdidrebs qarTu-

li sabavSvo mwerlobis biblioTekas,

amdidrebs qarTveli mozardebis su-

lier samyaros.

prof. nodar basilaZis mTargmne-

lobiTma praqtikam kidev erTxel mog-

vagona ucxouri enebidan personaJTa

gvarsaxelebis qarTulad gadmoRebis

sakiTxi.

erTni fiqroben, rom ucxo perso-

naJis gvarsaxeli qarTulad unda gad-

movides imave formiT, rogorc mis

mSobliur enaze JRers. meore jgufis

azriT ki _ ise, rogorc igi mSobliur

enaze iwereba. Cven am ukanasknelis mom-

xre varT. magaliTad gorbaCovi da ara

garbaCovi, morozova da ara marozova.

es problema Tavs iCens lionka

panteleevis moTxrobis `axali moswav-

le~ nodar basilaZiseul TargmanSi. am

moTxrobis personaJi `valia morozo-

va~ gadmoRebulia ara ise, rogorc ru-

sulad iwereba, aramed ise, rogorc ze-

pirmetyvelebaSi ambobs rusi `marozo-

va~. ufro swori iqneboda qarTuladac

`morozova~ gadmoeRo mTargmnels,

radgan gvari morozova warmoebulia

rusuli arsebiTi saxelisagan `ìîðîç~.

mTargmnels momavalSi meti yu-

radRebis miqceva mouwevs zogierTi

leqsikuri formis daxvewaze. magali-

Tad, `ramdenime santimetriT gamaRl-

da~, umjobesia `amaRlda~ (gv. 15). `mi-

licioneri~ (gv. 42) qarTulad unda

iyos `milicieli, `davjaxebulvar~ (gv.

72), umjobesia `davjaxebivar~.

aqve vityvi imasac, rom mTar-

gmnelma qarTveli mkiTxvelisaTvis

aucileblad unda miuweros mwerals

erovneba. amas mkiTxvelisaTvis Semec-

nebiTi Rirebuleba aqvs.

`siyvaruli aRgvamaRlebs~siyvaruli deda-

miwaze myarad daabi-

jebs,rogorc mara-

diuli, udidesi da

daumarcxebeli, ro-

mantikuli Saravan-

dediT gasxivosnebu-

li unetaresi grZno-

ba. siyvaruli xom

yvela sikeTis saTa-

vea, yvela borotebis

Semrkinebeli da da-

mamarcxebeli.adami-

ani RmerTma siyvarulisa da sikeTisaTvis moavlina qveynad da

ubrZana: „giyvardes moyvasi Seni, viTarca Tavi Tvisi.“

didi filosofosis platonis azriT siyvaruli aris adami-

anis swrafva amaRlebulisadmi, zeciuri srulyofilebisad-

mi.WeSmaritebis, silamazisa da sikeTisaken swrafvaSi adamiani

didebul samyaroSi maRldeba.

siyvarulis diadi grZnobiT amaRlebuli, znesruli adamia-

nebia „vefxistyaosnis“ gmirebi, romlebic moyvasis siyvaru-

liT gulanTebulni sakuTar sicocxles moZmisadmi uangarod

gaiRebdnen: „me igi var, vin sofelsa ar amovhkref kitrad be-

rad, vis sikvdili moyvrisaTvis TamaSad da miCans mRerad.“

usaTnoesi da uspetakesia dedaSviluri siyvaruli, siyva-

ruli, romelic am qveynad yvela grZnobaze mZleTa-mZlea, ro-

melsac saswaulebis moxdenac SeuZlia albaT.

da bolos siyvaruli qal-vaJisa, ltolva ori sapirispiro

sqesisa, romelic araerTi mwerlis STagonebis wyaro gamxdara.

msoflio literatura SeuZravs am diad grZnobas. siyvarulis

tkbil-mwar badeSi gaxveul bevr literaturul gmirs zvaraka-

dac gauRia sicocxle, magram siyvaruls mainc uzeimia, gaumar-

jvia.

didia siyvarulis Zala am qveynad. siyvaruli saTavea oja-

xis Seqmnisa, ojaxi ki sazogadoebis nawilia da siyvaruliT aSe-

nebuli sazogadoeba qveynis momavlis ganviTarebis erT-erTi

da aucilebeli sawindaria.

nnoonnaa cceellaaZZee ganaTlebis fakultetis pirveli kursi

giorgi (iuri) bibileiSvili

ped�gogis mT�rgmnelobiTi moRv�weob�

Page 11: BATUMI 04-2015.qxp

11aapprriillii

qriste aRdga! WeSmaritad aRdga! – ase

esalmebian erTmaneTs qristianebi aRdgomas.

Cveni macxovris, ieso qristes brwyinvale aRd-

goma udidesia qristianul dResaswaulTa So-

ris. es aris codvaze gamarjvebis zeimi. aRdgo-

mas win uswrebs saaRdgomo marxva, romelic 48

dRe grZeldeba da sulierad gvamzadebs am

udides dResaswaulTan Sesaxvedrad.

aRdgoma moZravi dResaswaulia. igi aRi-

niSneba gazafxulis buniobis Semdgomi savse

mTvaris pirvel kvira dRes. wels marTlmadi-

deblur samyaroSi wamebuli iesos mkvdreTiT

aRdgomas qristianebi 5 maiss ulocaven erTma-

neTs.

iesos jvarcmis Semdeg orma dRem gaiara.

mesame dRes ki unda aRsrulebuliyo qristes

winaswarmetyveleba: “mesame dRes mkvdreTiT

aRvdgebi”. kvira dRes, gamTeniisas saflavis

darajebma miwisZvra igrZnes. mere angelozi

dainaxes, romelmac saflavidan lodi gadaago-

ra. bolos ixiles macxovris saflavidan aRd-

goma. SiSiT Tavzari daecaT da rodesac gons

moegnen, gaiqcnen.

jer gaTenebuli ar iyo, roca mariam mag-

dalineli, salome da sxvebi saflavTan midi-

odnen, raTa iesos sxeulisTvis nelsacxebeli

ecxoT, rac damarxvis dros ver moaswres. qris-

teze mgloviare mariamma roca dainaxa gadago-

rebuli lodi da carieli saflavi, ifiqra, rom

qristes sxeuli mtrebma waiRes. daiCoqa da mwa-

red atirda.

maSin ori angelozi ixila. maT magdali-

nels tirilis mizezi hkiTxes. mariamma uTxra,

rom ufalze tiroda. es rom Tqva, ukan

mkvdreTiT aRmdgari ufali ieso qriste dai-

naxa. mariami verafers mixvda, egona, meba-

Reao. maSin iesom uwindeli xmiT dauZaxa: “ma-

riam!” mariamma maSinve icno xmaze ieso. gaeqa-

na, undoda muxlebze mohxveoda, magram iesom

mas Sexebis ufleba ar misca. gagzavna Tavis

ZmebTan da daabara, rom eTqva: “aRval mamisa

Cemisa da mamisa Tqvenisa, RvTisa Cemisa da

RvTisa Tqvenisa Tana”. mariamma saswrafod

axara iesos aRdgoma ioane da petre mociqu-

lebs. maT miirbines macxovris saflavTan da

naxes, rom is tilo, romelSic macxovris sxe-

uli iyo gaxveuli, calke ido, xolo sudara –

calke. ioanem daijera, petres ki ukvirda es

ambavi.

ieso qriste ormoci dRis ganmavlobaSi

araerTxel gamoecxada mowafeebs. igi mociqu-

lebs RvTis sasufevelze esaubreboda. aCvena

jvarcmidan darCenili wylulebi, romlebic

sxeulze hqonda darCenili da ramdenime saswa-

uli. amis Semdeg ki qristes aRdgoma maTac iwa-

mes, romelTac es manamde ar sjerodaT. iesom

wmida sisxliT gamogvisyida codvisa da sikvdi-

lis monebisgan.

aRdgomis dResaswauls mravali tradicia

ukavSirdeba. maT Soris aris kvercxebis wiT-

lad SeRebvis Cveuleba. es tradicia wiTel pa-

raskevs, anu qristes jvarcmis dRes ukavSirde-

ba. rodesac mariam magdalineli imperators

warudgines, man qveynis mmarTvels simbolu-

rad kvercxi gadasca da qristes aRdgoma axara.

imperators amis gagonebaze gaecina da Tqva,

rom amis dajereba iseTive rTuli iqneboda,

rogorc is, rom es kvercxi gawiTldeboda. mas

jer sityva ar daesrulebina da kvercxi jer ga-

vardisfrda, bolos ki gawiTlda. mariamma im-

perators isic auwya, rom kvercxi sicocxlis

simboloa, wiTeli kvercxi – macxovris aRdgo-

misa. es gaxda dasabami imisa, rom qristianebs

uflis aRdgoma erTmaneTisTvis wiTeli kver-

cxebiT mielocaT.

larnakebSi daTesili xorbali da mwvane

jejilze gagorebuli wiTeli kvercxebi sikv-

dilis Zlevis simboloa. saaRdgomo sufra mra-

valferovani unda iyos. am dRisTvis gamomcx-

vari pasqa macxovars gvaxsenebs, romelic am-

bobs: “me var puri zeciT gardamosuli”.

qqrriissttee aaRRddggaa!!!!!!

marTlmadidebeli eklesia didmarxvis meeq-

vse kvira dRes zeimobs macxovris ierusalimSi

didebiT Sesvlas, rasac qristianebi baiaobas anu

bzobas uwodeben. es gaxlavT aTormetTagan ri-

giT pirveli moZravi dResaswauli, romelic yo-

velTvis emTxveva brwyinvale aRdgomis wina kvi-

ra dRes.

„...eri mravali, romel-igi mosrul iyvnes

dResaswaulsa mas, rameTu esma, viTarmed ieso

movals ierusalemd, moiRes rtoebi danakis kud-

Tagan da ganvides migebebad misa, RaRadebdes da

ityodes: osana! kurTxeul ars momavali, meufe

israelisai!“, - ase aRwers ioane maxarebeli

macxovris ierusalimSi didebiT Sesvlis ambavs.

macxovris Sesvla iesusalims Zlevamosili

mefis sataxto qalaqSi Sesvlas hgavda. ubralo

adamianebma sazeimo Sexvedra mouwyves ufals.

es zeimi winaswar aravis moumzadebia, is adamian-

Ta yvelaze wminda, yvelaze wrfeli grZnobebis

uecari da, SeiZleba iTqvas, uflis mier STagone-

buli gamoxatuleba iyo. ase xdeba, roca adamiani

xarobs RvTis didebulebisa da misTa sakvirvel-

Ta saqmeTa gamo.

amave dros, wmida saxareba sacnaurs xdis im

faqts, rom ufali Cveni, ieso qriste, yovelTvis

gaurboda miwier pativsa da didebas. is Tavmdab-

lobiTa da simSvidiT ifaravda Tavs amqveyniuri

zeobisagan.

rodesac macxovari miuaxlovda beTbagesa

da beTaniis mTas, romelsac zeTisxilis mTa ewo-

deba, ori mowafe uaxloes sofelSi gagzavna, ra-

Ta mieyvanaT misTvis SesasvlelSive dabmuli vi-

ri da CoCori, romlis zurgzec jer aravin mjda-

riyo. mociqulebma brZaneba Seasrules. es yve-

laferi imisTvis moxda, rom aRsrulebuliyo wi-

naswarmetyveleba zaqariasi: „da pova ieso viri

da dajda mas zeda, viTarca weril ars: nu geSi-

nin, asulo sionisao! aha esera meufe Seni movals

Senda da ze zis igi kicvsa virisasa“ (ioane 12, 14-

15).

ierusalimisaken didebiT mimavali xalxi sa-

mosels ufenda gzaze, zogs ki palmis (bzis) rto-

ebi ekava da ase egebeboda macxovars. yoveli

mxridan ismoda RaRadisi: „osana Zesa daviTisasa,

kurTxeul ars momavali saxeliTa uflisa?Ta!

osana, romeli xar maRalTa Sina!“ (maTe 21, 9).

bzis an palmis mSvenierebiT eklesia ufro

cxovlad gamoxatavs uflis didebiT Sesvlad

ierusalimSi. es didi xnis tradiciaa. V saukunis

sasuliero moRvawe, konstantinepolis mTavare-

piskoposi wmida prokle, Tavis erT-erT sityvaSi

ase ambobs: „xelT vipyraT palmis totebi da Se-

vegeboT didebiT momavals ufals Cvensas“.

RmerTi ki yovel Cvengans sTxovs, sulierad

Seegebos mas, samoslis nacvlad guli gaufinos

kicvze mjdom meufes, mxurvale locva da Tayva-

niscema ki bzis totebiviT miarTvas da ise

miiRos ufali sakuTar sulSi, rogorc ieru-

salimSi.

ierusalims didebiT SesvliT ufalma morw-

muneebs siyvarulis gamomJRavnebis saSualeba

misca, xolo moZuleebsa da mtrebs - misi

Secnobisa da sinanulad moqcevisa.

aRdgoma qristesi

bzoba -

baiaoba(uflis didebiT

Sesvla ierusalimSi)

gixaroden, mimadlebulo, ufali SenTa-

na...

TavianTi kavSiris pirveli Tveebi wminda

wyvilma mSvidobianad da RvTismosaurad gaa-

tara. maT mokrZalebul samyofelSi RvTis

madli gamefebuliyo. dro gadioda Sromasa

da locvaSi, rac maT yvela moqmedebas naTels

hfenda. marTali iosebi Tavisi winaprebis sim-

didriT da didebulebiT ar gamoirCeoda,

maTgan xom bevri mefe da winaswarmetyveli

iyo, magram maT Soris saukeTesoTagan saTno-

ebaTa saganZuri miiRo.

Zveli Cveulebis Tanaxmad, iosebi xes

saxlSi ki ar amuSavebda, sadac misi ojaxi

cxovrobda, aramed misgan gancalkevebul sa-

xelosnoSi. is Sors ar iyo marTali annas sax-

lidan da erTi viwro oTaxisagan Sedgeboda,

romelic cxra an Tormeti kvadratuli metri

Tu iqneboda. saxlis wina mxares qvis skami id-

ga, - daRlil mgzavrTa mosasveneblad, ro-

melsac SuadRis mzis mwveli sxivebisagan pal-

mis totebiT gakeTebuli Cero icavda. udrt-

vinveli da gulmodgine iyo marTali iosebis

umZimesi Sroma.

Tavisi damwindvelis saxlSi qalwul ma-

riams wmidaTa wmidaSi SeTvisebuli cxovre-

bis wesi ar Seucvlia. is ganmartoebiT uS-

foTvelad cxovrobda, gamudmebul SromaSi

iyo; locva, wminda wignebis kiTxva, xelsaqme

da Sinauri sazrunavi mTlianad avsebda mis

morCil da wynar cxovrebas: adamianTa Soris

is mxolod RmerTisTvis arsebobda da iose-

bis ojaxi misTvis igive iyo, rac samlocvelo

saxli. is Zveleburad arTavda, saeklesio Se-

samoslebs qsovda da misi yvela namuSevari xe-

lovnebis nimuSi iyo.

bolos uflis weliwadis sanatreli

droc dadga: moaRwia dRem, romelsac adami-

anTa modgma 5000-ze met wels eloda. wmida ma-

maTa TqmiT, qalwulma mariamma saRvTo da sa-

winaswarmetyvelo wignebidan icoda, rom aR-

Tqmuli mesiis mosvlis Jami moiwia da danie-

lis winaswarmetyveleba unda aRsrulebuli-

yo: „aha, qalwuli miudges da Svas Ze da uwo-

don mas saxeli emanuel“ da Tavis warmosaxva-

Si xSirad varaudobda, rom es kurTxeuli

qalwuli amqveynad ukve arsebobda. misi suli

mxolod nanatri mesiis siyvaruliT ki ar iw-

voda, aramed im qalwulisadmi TayvaniscemiT,

romelic mesiis deda unda gamxdariyo. crem-

liT imeorebda Tavis locvebSi, rom Rirseyo

ufals, aRTqmuli mesiis deda sakuTari Tva-

liT enaxa da momsaxureboda mas, Tundac misi

ukanaskneli mxevali gamxdariyo.

gadmocema gviambobs, rom jer kidev ta-

ZarSi yofnisas qalwulma mariamma miiRo sai-

dumlo niSani, rom misgan sityva RvTisa Seis-

xamda xorcs. erTxel RamiT, rodesac Cveule-

bisamebr meore kretsabmelis miRma locu-

lobda, maRlidan sxivi daeca mas da moesma

xma: „Sen Sob Cems Zes“.

saxarebaSi naTqvamia, rom mTavarangelo-

si gabrieli qalwul mariams maSin gamouCnda,

rodesac is nazareTSi, ioseb damwindvelTan

cxovrobda. gadmocemis mixedviT, am dros igi

wminda werils kiTxulobda da fiqrobda wi-

naswarmetyvel isaias sityvebze - „qalwulman

muclad iRos“ - Tanac mxurvaled loculob-

da, Rirsi gaexada ufals, rom Cqara exila me-

sia. uceb mis winaSe mTavarangelozi gabrieli

warmosdga da TiTqos misi azrebis pasuxad,

warmosTqva RvTaebrivi mokiTxva: „gixaroden,

mimadlebulo, ufali SenTana, kurTxeul xar

Sen dedaTa Soris“.

mTavarangelosis gamocxadebam ar SeaSi-

na yovladwminda qalwuli. taZarSi yofnisas

is angelosebis gamocxadebas da maTTan sau-

bars miCveuli iyo, magram uCveulo misalme-

bam igi ganacvifra. ufali araerTgzis ucxa-

debda Tavis nebas angelosis saSualebiT Zve-

li aRTqmis rCeulebs, magram misalmeba - „gi-

xaroden“ - uwindel gamocxadebaSi aravis sme-

nia.

qalwuli mariami moulodnelobisgan

dumda da cbieri gvelis gansacdels ufrTxo-

da. RvTismosauri mokrZalebiT umzerda ze-

ciuri macne wmida qalwulis Secbunebas da

misi damSvideba iswrafa: „nu geSinin, mariam,

rameTu hpove madli winaSe RmrTisa, da aha

esera Sen muclad iRo da hSve Ze da uwodo sa-

xeli misi iesu, ese iyos did da Ze maRlis ewo-

dos da misces mas ufalman RmerTman saydari

daviTis mamisa Tvisisa? da meufebdes saxlsa

zeda iakobissa saukunod da sufevisa misisa?

ara iyos dasasrul“.

pirvelqmnili eva ar Seucbunebia gvelis

sityvebs, rodesac man SesTavaza pativi - yo-

filiyo yovlismcnobeli da RvTis msgavsi.

evam ganusjelad Seiwynara gvelis cru dapi-

reba da akrZaluli nayofi igema, xolo mis mi-

er - mTeli kacobriobis codva da sikvdili,

magram qali, romlis Teslisaganac gvelis Ta-

vis daTrgunva qveynierebis dasabamidan iyo

gansazRvruli, keTilmauwyebels udidesi

qalwulebrivi siwmindiT Sexvda da Tumca sai-

dumlos sidiades ver Caswvda, misi yoveli

sityva gaigo: „viTar-me iyos ese Cemda, rameTu

me mamakaci ara vici?“ anu me qorwinebaSi wili

ar maqvs, Tumca dawindvis wesis Tanaxmad qma-

ri myavs, magram qalwulebis aRTqmis mixedviT

misi coli ara var“. yovladwminda qalwulma

angelosis naTqvami metad maRal pativad miiC-

nia. mTavarangelosma misi eWvi ganaqarva: Sen

umamakacod gaaCen Zes: „suli wmida movides

Sen zeda da Zali maRlisa? gfarvides Sen“. e.i.

Casaxva zebunebrivad, suliwmidis midgomi-

lebiT unda aRsrulebuliyo da igi gaxdebo-

da deda - adamianTa gonebisaTvis miuwvdome-

li. amitom masSi wmindad Casaxuli Ze RvTisa

sxva adamianTa msgavsi ki ara, - wminda iqneba,

codvas nawili ar eqneba masSi da „Ze maRlis“

ewodeba.

xarebam udidesi saidumlo gaxsna da mTa-

varangelosma gabrielma qalwuli mariamis

srulad dasarwmuneblad mis naTesavze - eli-

sabedze mianiSna: „da aha elisabed, igica mid-

gomil ars Zesa siberesa Tvissa da ese meequse

Tue ars misi, romelsa igi erqua berw, rameTu

ara SeuZlebel ars winaSe RmrTisa yoveli

sityua?“. adamianuri gansjis mixedviT SeuZ-

lebelia, rom uxrwnelma qalwulma Svas da

unayofo qalma muclad iRos, magram yovlis-

SemZle RmerTisTvis SeuZlebeli ar arsebobs:

„sadac RmerTsa enebos, iZlevies wesi buneba-

Ta?“.

RvTivsulieri naTeli moefina qalwuls,

man gaixara angelosis xarebiT da irwmuna,

rom namdvilad RvTis nebiT euwya. Semoqmedi-

sadmi udidesi madlierebiT aRvsilma - maRa-

li RmerTis siwmindesTan SedarebiT adamia-

nur RirsebaTa araraoba Seicno da upasuxa:

„aha, mxevali uflisa, meyavn me sityvisaebr

Senisa“. simdablem da RvTis nebisadmi krZa-

lulebam mosdrika ca da Ze RvTisa gardamox-

da miwaze - „sityva xorciel iqmna“.

RvTis davalebis aRsrulebis Semdeg

mTavarangelosi gabrieli zeciur naTels da-

ubrunda.

Ze RvTisas ganxorcielebis saidumlo

aRsrulda: qalwuli dedad iqca da deda

kvlav qalwulad ego. yovelTa naTesavTagan

gamorCeulma, suliT da xorciT spetakma, man

sakuTar TavSi madlis sruli saunje Seikri-

ba. mTavarangelosis xarebam „gixaroden, mi-

madlebulo, ufali SenTana“, - qveynierebaze

dadebuli msjavri gaauqma da kacobriobas

sixarulis ufleba misca. da im wuTebidan, sa-

dac ar unda gamoCeniliyo RvTismSobeli,

yvela sixaruliT ivseboda: gixaroden, mimad-

lebulo, yovelTa miwierTaTvis sixarulis

mimmadlebelo, gixaroden, mxurvale Suamd-

gomelo, yovelTa Senda moltolvilTa gul-

Ta mSvidobisa da sixarulis momniWebelo.

mariami zeciuri mauwyeblis xarebulze

didxans fiqrobda, mis sulSi imedi da bednie-

reba Casaxlda. is angelosis mier motanili

sixaruliT xarobda, miT umetes, rom es sixa-

ruli mTel qveynierebas ekuTvnoda. xarobda

igi Tavisi sayvareli naTesavis elisabedis ga-

mo, romelic manamde berwi iyo. suliwmidis

STagonebiT mariamma gadawyvita enaxa igi, ra-

Ta erTmaneTis sixaruli gaeziarebinaT, man

iswrafa mTaSi - mTian mxares, sadac zaqaria da

elisabedi cxovrobdnen. iosebma masTan er-

Tad wasvla ver SesZlo, magram, ueWvelia, iz-

runa, rom mariami SeerTeboda Tavis naTesa-

vebs, romlebic wminda qalaqSi WeSmariti

RmerTis Tayvanissacemad midiodnen. mTiani

iudeis miwa nazareTidan xuTi dRis savalze

iyo daSorebuli. mTeli gza gadioda mTebSi,

romlebidanac nakadulebi dioda. suliwmi-

dis madliT cxebuli wmida qalwuli sakuTari

Tavis saimedo damcveli Tavadve iyo, Tumca-

Ra mas martos, mxlebelTa gareSe, manamde ar

emgzavra.

xuTi dRis Semdeg wminda mariamma mogza-

urobis mizans miaRwia, mis winaSe levitelTa

qalaqi iuda gamoCnda, aq cxovrobdnen misi na-

Tesavebi. is Seusvenebliv miiswrafoda kar-

gad nacnobi saxlisken. elisabedi Sesaxved-

rad gamovida da wminda mariamis misalmebaze

krZalviT upasuxa. uRrmesi grZnobis niaR-

varma mas warmoaTqmevina STamagonebeli

sityvebi: „kurTxeul xar Sen dedaTa Soris da

kurTxeul ars nayofi muclisa Senisa“.

aseTi krZalviT Sexvedra da winaswar-

metyveluri sityvebi Tavmdabali mariamisT-

vis moulodneli iyo, magram, roca am misalme-

baSi angelosis xarebis sityvebi Seicno, is

darwmunda, rom yovelive suliwmidis Segone-

biT xdeboda. maSin mis winaSe mTeli sicxadiT

warmosdga yvela winaswarmetyveleba, - sxva-

dasxva dros da sxvadasxva adamianTagan gamo-

suli: mis gulSi maRali RmerTis mimarT mad-

lierebis grZnoba gaZlierda da RvTivSTago-

nebul winaswarmetyvelur galobas gadmoiR-

vara, es sadidebeli galoba axali aRTqmis

pirveli samadlobeli sagalobelia: „adidebs

suli Cemi ufalsa, da ganixara sulman Cemman

RmrTisa mimarT, macxovrisa Cemisa, rameTu

moxedna simdablesa zeda m?evlisa T?sisasa;

rameTu aha esera amieriTgan mnatriden me yo-

velni naTesavni; rameTu yo Cem Tana didebuli

Zlierman, da wmida ars saxeli misi, da wyalo-

ba? misi naTesaviTi naTesavadmde moSiSTa mis-

Ta zeda; yo simtkice mklaviTa T?siTa; ganab-

nina ampartavanni gonebiTa gulTa maTTa?Ta;

daam?una Zlierni saydarTagan da aRamaRlna

dabalni; mSierni aRavsna keTiliTa da mdi-

darni ganavlinna cudni; Seewia isra?lsa, mo-

nasa T?ssa, mo?senebad wyalobisa. viTarca

etyoda mamaTa CuenTa abrahamsa da naTesavsa

missa saukunod“.

araCveulebrivi da mniSvnelovani sity-

vebiT upasuxa yovladwmida mariamma elisabe-

dis winaswarmetyvelur misalmebas, mTel si-

diades is erT did yovlisSemZle ufals mia-

wers, sakuTar Tavs ki mxolod uZlur iara-

Rad miiCnevs, romlis saSualebiTac RvTis di-

deba gacxadda da aRiarebs, rom yovladZli-

erma mohxeda Tavisi mxevlis simdables. is sa-

kuTar Tavs RvTivSTagonebiT yvelasgan sa-

natrelad scnobs („amieridan mnatridnen me

yovelni naTesavni“), - winasamaradiso krebaze

gamorCeuli Ze RvTisas dedad. „rameTu yo Cem

Tana didebuli Zlierman da wmida ars saxeli

misi“. is acnobierebs RmerTis mier maszed

gardamovlenil wyalobas da aRiarebs, rom es

wyaloba mxolod mas ki ar ekuTvnis, aramed

misi saSualebiT yvela RvTismoSiS adamians

da rom israeli eri Tavis codvaTa gamo ukve

gandevnili aRar aris, aramed ufalma wminda

mamaTmTavarTaTvis micemuli yvela aRTqma

moixsena da Tavisi xalxi Rirshyo, maT Soris

aRTqmuli mesia mosuliyo. RvTis aRTqmis

gardauvali aRsrulebis rwmeniT ganmsWva-

luli wminda dedebi erTurTs ganswavlidnen

da adidebdnen RmerTs. am kurTxeuli Sexved-

ris dro Cqara dasrulda da sami Tvis Semdeg

wminda mariami nazareTSi dabrunda. morCile-

biTa da locviT eloda igi mTavarangelos

gabrielis mier naxarebi RvTiuri aRTqmis aR-

srulebas da gamudmebiT Tavisi sacxovreb-

lis keTilmowyobaze zrunavda. cisa da miwis

dedoflis mTeli didebuleba amkobda da uf-

lis dedobiT misi gamouTqmeli simaRle ki-

dev ufro izrdeboda.

wminda qalwulis mier mucladRebidan

ukve meeqvse Tve iwureboda da misi mdgomare-

oba marTali moxucebuli iosebisTvis SeumC-

neveli veRar darCeboda. is ver xvdeboda,

rom mis winaSe qveynierebis mxsnelis xorc-

Sesxma xdeboda, TumcaRa icoda, rom moses mi-

er aRTqmuli mesia qorwilis gamoucdeli,

ymawvili qalwuli qalisagan warmosdgeboda.

mis sulSi eWvebis qariSxali datrialda.

Zlieri mRelvarebis dros mas saZageli cdu-

nebis SesaZlebloba dauSva, amgvar varaudze

uaresi raRa iqneboda simarTlismoyvare da

umanko gulisaTvis?! mZime safiqralma Seipy-

ro igi da aRar icoda, Tu wminda qalwul ma-

riams rogor moqceoda.

iudeuri kanonis simkacris mixedviT,

Tuki brals samsjavros winaSe dasdebda, is

qviT unda Caqoliliyo, magram misi simarTle

da mariamisadmi RvTismosauri siyvaruli

aseT gamosavals mTeli guliT uarhyofda. ka-

nonis mixedviT mas ufleba hqonda, rom mize-

zis dausaxeleblad gahyroda mas, Tumca es-

moda, rom sxvebis dasanaxad SeiZleba sastiki

da usamarTlo gamoCeniliyo, magram mas es ar

aSinebda: yvelaze mTavari misTvis iyo, rom

xalxis TvalSi mariamis moCvenebiTi danaSau-

li siyvarulisa da Tanadgomis safarveliT

daemala; marTal adamians ar surda, rom is

sxvaTa winaSe Seercxvina. gadawyvita, danaSa-

uli sakuTar Tavze aeRo. gadawyvetileba mi-

Rebuli iyo da oTxmocdaaTi wlis moxuci

mzad iyo daetovebina mariami, romlis yofna

aseT mSvidobasa da sixaruls aniWebda moxuc

mzrunvels.

marTlmsajuli RmerTi ismenda Tavisi

rCeulis zraxvebs da locvas da man Tavisi an-

gelosi mouvlina iosebs, romelmac daamSvida

igi da goneba WeSmaritebis sxiviT gaunaTa. an-

gelosi mas sizmarSi gamoecxada da uTxra: „nu

geSinin moyvanebad mariamisa, colisa Senisa,

rameTu romeli misgan iSves, sulisagan wmidi-

sa ars“. angelosma mas daviTis Ze uwoda, raTa

gaexsenebina, rom igi STamomavalia samefo

gvarisa, romelic adre miuCrdilebeli si-

naTliT brwyinavda da Tumca imJamad damcro-

bili iyo, magram kvlavac arsebobda aRTqma,

rom misgan gamovidoda meufe didebisa da

STaagona, rom misgan dawinduli qalwuli ma-

riami wminda da umankoa, rom is sakuTar saxl-

Si unda iyolios, raTa daicvas da izrunos

rogorc dedaze, ise misgan Sobil didebis me-

ufeze. nu Secbundebi - uTxra angelosma, Sei-

can WeSmariteba da gixarodes „Sves Ze da uwo-

don saxeli misi iesu, rameTu man ixsnas eri

Tvisi codvaTa maTTagan“. gixaroden, marTa-

lo moxucebulo: qalwuli aRTqmisaebr Sobs

Zes sulisagan wmidisa, Tumca Sen mamad mxo-

lod iwodebi, magram gaqvs yovelive, rac mas

exeba: Sen miscem mas saxels, da rogorc namd-

vili mama, izruneb masze, „ese yoveli iqmna,

raTa aResrulos sityua igi uflisa? piriTa

winaswarmetyuelTa?sa Tqmuli: „aha, qalwuli

miudges da Sves Ze da uwodian saxeli misi em-

manuil, romel ars TargmanebiT: CeunTana

RmerTi“.

iosebma gaiRviZa da mis gulSi eWvisaTvis

adgili ukve aRar darCa. Zveli droidan man

icoda isaias winaswarmetyvelebis Sesaxeb. an-

gelosis sityvebma daarwmuna, rom qalwuli

mariami wminda da umankoa: mas uflis sityve-

bisa sjeroda da damtkicebas ar iTxovda.

mokrZalebiT da saxarulis krTomiT „ganeR-

viZa Zilisagan misisa da yo egreT viTarca ub-

rZana mas angelosman uflisaman da wariyvana

coli da ara icoda igi vidre Sva Ze igi misi

pirmSo“.

siyvaruliTa da krZalviT savse guliT

moxucebulma ise miiRo yovladwmida qalwu-

li, rogorc mTlianad RvTisaTvis kuTvnili,

rogorc Ze RvTisas kurTxeuli deda da mxur-

valed, dauRalavi mzadyofniT emsaxureboda

mas, rogorc mTeli qveynierebis mflobels.

RvTiuri gamocxadebis Semdeg marTali

iosebis TvalSi qalwuli mariami misgan dawin-

duli qalwulidan mxsneli RmerTis ufro-

sadkurTxeul

RvTiuri gamocxadebis Semdeg marTali

iosebis TvalSi qalwuli mariami misgan dawin-

duli qalwulidan mxsneli RmerTis ufro-

sadkurTxeul dedad iqca. vaJkacurad gada-

tanilma gansacdelma, TviTuaryofam da mZime

brZolam udidesi sulieri nayofi moutana:

aramiwieri Suqi dahnaToda qalwul mariams

da mis damwindvels, romlis suli siamayem ver

daabnela da ar daakargvina morCileba, aseTi

aucilebeli romaa adamianur saTnoebebSi

warsamateblad.

amis Semdeg mariami iosebis saxlSi darCa

da ganuyrelad cxovrobda mis aRsrulebamde.

mSvidobianad midioda maradiuli qalwulis

cxovreba, romlic damwindvelis zrunviT iyo

garemoculi, man mTavarangelosis sityvebis

mixedviT gaacnobiera RvTismSoblis mimarT

maszed dakisrebuli movaloebebi da SiSiTa

da krZalviT emsaxureboda.

RvTismSoblis xarebis dResaswauli

qristianTa mier pirveli saukuneebidanve

aResruleba. eklesiis mamaTa uZveles nawe-

rebSi miTiTebulia, rom RmerTkacis gankace-

ba 25 marts moxda, radgan pirveli adamianic

swored 25 marts Seiqmna. Zveli aRTqmis ada-

mi, romelmac Tavisi codviT dacemiT mTel

kacobriobas sikvdili moutana axali aRTq-

mis pirvelkacma xsnisa da netarebisaTvis xe-

laxla aRadgina imave dros, roca is Seiqmna.

marTlmadidebeli sarwmunoebis uZvelesi

mqadageblebi qristes mimdevrebs aswavlid-

nen, rom pativi miegoT RvTismSoblisaTvis.

eklesiis udidesi mamebi yovladwmida mari-

ams RvTismSoblad Tvlidnen. maTi swavle-

biT, vinc RmerTis dedas RvTismSoblad ar

scnobda, is sarwmunoebisa da qristianobis

mteri iyo da qristianis saxels ar imsaxureb-

da.

angelosis xmiT giRaRadebT, Sen wmidao:

gixaroden, mimadlebulo, ufali SenTa-

na.

xareba

Page 12: BATUMI 04-2015.qxp

12 aapprriillii

C M Y K

redaqtori:

ioseb sanikiZe

specialisti:

nestan mamuWaZe

gazeTi daibeWda

gamomcemloba

`samSobloSi`

2 18 07 76; 5 99 95 31 90

mis.: q. Tbilisi,

robaqiZis 7

saredaqcio kolegia:nana cecxlaZe, inga SamiliSvilinaTia wiklaSvili, nino doliZe

murman gorgoSaZe,daviT baraTaSvili

guram Caganava,SoTa mamulaZeguguli dumbaZe, nugzar RomiZe

saqarTvelos erT-erT simdid-

resa da sikeTes qarTuli tye war-

moadgens. geografiuli da niada-

gobriv–klimaturi pirobebidan ga-

momdinare, igi Tavisi florisa da

faunis biomravalferovnebiT uni-

kaluri fenomenia.

tye dedamiwis erT mesameds

moicavs; is faravs saqarTvelos

teritoriis 40 %-s; saqarTvelos

tyeebis 98% mTis tyeebs warmoad-

gens, ganlagebulia maRali daqane-

bis ferdobebze da gansakuTrebu-

li mniSvneloba aqvs (niadagdacvi-

Ti, wyaldacviTi, klimatmareguli-

rebeli da sxva).

saqarTveloSi jer kidev Semor-

Cenilia xeluxlebeli tyeebi. aq

gavrcelebuli 400-mde merqniani

saxeobidan 61 saqarTvelos, xolo

43 kavkasiis endemia. saqarTvelos

tyeebi bunebrivi unikalurobisa

da biomravalferovnebis Tvalsaz-

risiT Sedis veluri bunebis dacvis

msoflio fondis (WWF) ocdaTor-

met „cxel wertilSi“.

saqarTvelos tye yovelwliu-

rad daaxloebiT 180-190 milion

tonamde haeris mtvers filtravs;

STanTqavs wliurad 41,5 milion to-

na naxSirorJangs da gamoyofs 36 mi-

lion tona Jangbads. xeebi planetis

yvelaze xandazmuli organizmebia

da udides bunebriv resurss warmo-

adgens; 1 heqtari tyis mier Jangba-

dis gamoyofa anazRaurebs 19 adami-

anis mier moxmarebul Jangbads; ori

mravalwlovani xe yovelwliurad

oTxsuliani ojaxisaTvis sakmaris

Jangbads gamoimuSavebs. tye aumjo-

besebs wylis xarisxs da cirkula-

cias, xels uwyobs wylis nakadis

warmarTvas, naleqis raodenobis

Semcirebas da amcirebs niadagidan

wylis aorTqlebas; tyeSi arsebuli

wyaroebi sasmeli wylis mniSvnelo-

van nawils Seadgens; xis fesvebi aka-

vebs niadags, amcirebs eroziebis

risks da xels uwyobs niadagis sa-

faris aRdgena-SenarCunebas.

Senobis garSemo ganTavsebuli

xeebi haeris kondicirebis auci-

leblobas 30%-iT amcirebs; mra-

valwlovani xe 70-jer metad ewina-

aRmdegeba dabinZurebas, vidre ax-

laddarguli; tyidan mopovebuli

xis masalis 60% sawvavad gamoiyene-

ba. es niSnavs, rom sawvavi da bio-

energia tyis yvelaze mniSvnelova-

ni produqtia; xeebis mier STanTq-

muli naxSirorJangi mravali wlis

ganmavlobaSi rCeba tyis siRrmeSi;

xe cecxlisagan advilad iRupeba,

xolo wvis dros mis mier STanTqmu-

li naxSirorJangi atmosferoSi

brundeba, amitom tyis xanZrisagan

dacva aucilebelia; tye qmnis

Crdilsa da sigriles; silamazes

sZens landSafts.

ekologiuri TvalsazrisiT, gan-

sakuTrebiT didia mTiani tyis masi-

vebis mniSvneloba iseTi mciremiwia-

ni da mTagoriani qveynisaTvis, ro-

goric saqarTveloa, radgan tyis

koromebis gameCxereba qveynis miwa-

wylis mospobis tolfasia. amisaT-

vis zrunavdnen uZvelesi droidan

qarTveli eriskacebi Cvens tyeebze,

amitom gvmoZRvravda Tavis droze

wmida ilia marTali, rom “tyis mov-

la-gaSeneba da dacva – es ar aris

romelime kerZo piris saqme, es mTe-

li eris saqmea. visac mamulisTvis

guli ar Sestkiva, is, rasakvirvelia,

xeebs uRmerTod gaaCanagebs, gaka-

favs da cecxlsac ki waukidebs.”

ra xdeba saqarTvelos tyeebSi

dRes, Cvens civilizebul epoqaSi?

postsabWoTa xanaSi Cvens qveya-

naSi Seqmnilma urTulesma socia-

lur-ekonomikurma da politikur-

ma viTarebam saSineli daRi daasva

adgilobriv biologiur resur-

sebs, gansakuTrebiT tyeebs. sabWo-

Ta xanaSi ruseTidan saqarTveloSi

yovelwliurad milionobiT kubu-

ri metri xe-tye Semodioda, iyo al-

ternatiuli sawvavi: qvanaxSiri, ga-

zi, eleqtroenergia, dizelis saw-

vavi, riTac Cveni dacviT-ekologi-

uri funqciis tyeebi dauzianeblad

inaxeboda. 25 wlis win yovelwliu-

rad saqarTveloSi 8-10 aTas heq-

tarze aSenebdnen xelovnur tyeebs.

is dro warsuls Cabarda, saTbob-

energetikuli krizisidan gamomdi-

nare, gansakuTrebiT gaizarda mo-

saxleobis moTxovnileba SeSaze,

aseve, samSeneblo xe-tyeze. dRes

Cvens qveyanaSi mSeneblobis bumia

da xe-tyis deficiti ZiriTadad

Cveni tyeebis xarjze ivseba.

“RmerTs CvenTvis gauCenia, sar-

goda, mosaxmarada! da dResac ara-

vin hzogavs verxv-wifels mosakla-

vada,” – vkiTxulobT vaJas genia-

lur “gvelis mWamelSi”, magram tyis

Semdgomi arseboba mis gonivrul

gamoyenebazea damyarebuli. dacu-

li unda iyos tyeTsargeblobis

mecnierulad dadgenili wesebi, ra-

Ta uzrunvelvyoT tyis bunebrivi

ganaxleba da misi aRdgenadi resur-

sebiT uwyveti sargebloba. tyis re-

sursebis wesieri, gegmazomieri ga-

moyeneba aris bunebis dacvis aqti-

uri forma, romelic uzrunvel-

yofs mcenareuli resursebis

kvlavwarmoebasa da uwyveti sar-

geblobis xangrZlivobas.

saqarTvelos tyeebis 97% mTis

tyeebia da atarebs niadagdacviT,

wyaldacviT da wyalmaregulire-

bel funqcias. mTis ferdobebze

tyis mospoba iwvevs niadagis ero-

zias, mis Camorecxvas, mTis qanebis

daSlas, Rvarcofebs, mewyerebsa da

ekologiur katastrofebs.

usistemo, mtacebluri da in-

tensiuri Wrebi mTian tyeebSi Cveni

mciremiwiani da mTagoriani qveynis

miwa-wylis mospobis tolfasia.

tyis mospobiT Cvens STamomavlo-

bas gaudabnoebul qveyanaSi cxov-

rebis perspeqtivas vuqmniT. am faq-

tiT aRSfoTebuli eris moWirnaxu-

le, saqarTvelos kaTolikos-pat-

riarqi ilia meore jer kidev 2000

wlis 10 oqtombers ase mimarTavda

sruliad saqarTvelos: “minda gu-

listkiviliT avRniSno, rom bolo

dros Cvens qveyanaSi mimdinare mov-

lenebi, romelic xe-tyis moWras-

Tan da mis sazRvargareT gatanas-

Tan aris dakavSirebuli, borote-

bad iqca saqarTvelos mosaxleobis

mimarT. Tu es procesi ar aRikveTa,

Cven mowmeni gavxdebiT didi eko-

logiuri katastrofisa. tyeebis

gaCexva unda SeCerdes”.

ar SevismineT eris sulieri

moZRvris Segoneba da qveyana stiqi-

urma katastrofebma moicva. Cveni

mTa-bari ubedurebebis zonad iqca.

aWaraSi 7 sofeli mowyda gare sam-

yaros – moispo gzebi, xidebi, dait-

bora da daingra sacxovrebeli sax-

lebi, zvavma da mewyerma qobuleTsa

da xelvaCaurSi 11 adamianis si-

cocxle imsxverpla. bolo wlebSi

marto aWaridan stiqiiT dazarale-

buli asobiT ekomigranti ojaxi da-

saxlda kaxeTsa da mesxeT-javaxeT-

Si.

ekologiuri katastrofa Tavs

daatyda qarTl-kaxeTsac, axmetisa

da lagodexis raionebs. mdinare

iltos xeobidan aucilebeli gaxda

Svidi soflis mosaxleobis saswra-

fo evakuacia, radgan am soflebsa

da micvalebulTa saflavebs, wyal-

didobebisa da mewyerebis gamo,

stiqia mdinareSi CarecxviT dae-

muqra. ekologiuri katastrofebi

grZeldeba. amitomac, saWiroa dro-

ulad aRiricxos tyis darCenili

resursebi, yuradReba mieqces tye-

ebis gegmazomieri eqspluataciis,

aRdgenisa da dacvis saqmes, raTa

rac dagvrCa, is mainc SevinarCu-

noT.

saWiroa droulad SevudgeT

qarTuli tyis dargva-aRdgena-mov-

la-gaSenebis saSviliSvilo saqmes,

radgan “xes didi Zala aqvs, amasTan,

igi aris sijansaRisa da sicocxlis

simbolo. bibliaSi araerTxel aris

saubari urTxelis, kedaris, naZvis,

fiWvis, muxisa da sxva mcenareTa Se-

saxeb, romelTac sxva Rrma datvir-

Tvac aqvT…. gavaSenoT tyeebi, rad-

ganac gaxarebuli xeebi locviT,

siyvaruliTa da imediT savse gu-

liT iqneba darguli da amasTan, iq-

neba simbolo Cveni ufaqizesi da

uZvirfasesi grZnobebisa,” – gvmo-

ZRvravs eris sulieri mama, sruli-

ad saqarTvelos kaTolikos-patri-

arqi, uwmidesi da unetaresi ilia

meore.

amrigad, dReisaTvis did yu-

radRebasa da gulisxmierebas mo-

iTxovs qarTuli tyis dacva. droa,

sanam qveyana mewyersa da zvavebs

mTlianad ar dauqcevia da wyals ar

wauRia, SemovkraT gangaSis zarebi,

gadavarCinoT saqarTvelos buneba,

bunebis umSvenieresi gvirgvini –

qarTuli tye, Cveni miwa-wyali da

momavali.

tyeebi Tanamdrove msoflios

problemad iqca. ukve didi xania

tyis resursebis (gansakuTrebiT

merqnis) moxmarebam gadaaWarba bu-

nebis mwarmoeblur Zalas. garemos

dabinZurebisa da klimatis globa-

luri cvlilebis fonze, tyis dacva

da misi mdgradi marTva mTeli

msoflios, yvela qveynis mniSvne-

lovani sazrunavi gaxda.

amis dadasturebaa gaeros gene-

raluri asambleis mier 1971 wli-

dan 21 martis tyis (tyis dacvis) sa-

erTaSoriso dRed gamocxadeba.

gaerTianebuli erebis organi-

zaciis generaluri mdivnis pan gi

munis azriT, yvela saxis tyis eko-

sistemebis mdgradi ganviTarebi-

saTvis Zlier mniSvnelovania, sazo-

gadoebis cnobierebis amaRleba

tyis mniSvnelobis Sesaxeb.

Sesabamisad, studentebsa da

mozardebSi tyis mniSvnelobis, mi-

si ekosistemebis rolisa da mdgra-

di ganviTarebis Sesaxeb codnis

gaRmaveba, cnobierebis amaRleba,

metad mniSvnelovania. swored am

mizniT, tyis dacvis saerTaSoriso

dResTan dakavSirebiT, 23 marts,

baTumis SoTa rusTavelis saxelm-

wifo universitetis sabunebis-

metyvelo mecnierebaTa da jandac-

vis fakultetis ekologiisa da

teqnologiuri fakultetis

satyeo saqmis specialobis studen-

tebi profesor–maswavleblebTan

erTad monawileobdnen aWaris a/r

garemos dacvisa da bunebrivi re-

sursebis sammarTvelosa da ssip

satyeo saagentos mier organize-

bul gamwvanebis aqciaSi. aq studen-

tebTan erTad aseve CarTuli iyv-

nen q. baTumis moswavle–axalgazr-

dobis sasaxlis aRsazrdelebi da

me–14 sajaro skolis moswavleebi.

maTi monawileobiT xelvaCauris

raionis sofel xerTvisisa da aga-

ris satyeos farTobze, gameCxre-

buli tyis teritoriis Sesav-

seb–aRsadgenad dairgo 500–mde

kaklis xe.

dasasruls minda avRniSno, rom

kaTalikos–patriarqis damoZRvre-

bis Sesabamisad, xeebi marTlac di-

di locviT, siyvaruliTa da imede-

biT savse guliT davrgeT da amas-

Tan, am procesma studentebsa Tu

moswavleebs udidesi siamovneba

mogvaniWa, ufaqizesi da uZvirfase-

si grZnobebi aRZra TiToeul Cven-

ganSi.

davrgoT, Tundac erTi Ziri tye

da gadavarCinoT garemo.

ggiioorrggii jjiinnWWaarraaZZeeteqnologiuri fakultetis

satyeo specialobis meore

kursis studenti

tye - sijansaRisa da sicocxlis simbolo

adgilobrivi mosaxleobis azriT, yvela samizne regionSi tyee-

bis mdgomareobis cvlilebis dinamika uaryofiTia da is TandaTa-

nobiT uaresdeba: tyeebis adgils buCqnari da bardi ikavebs, tyee-

bidan qreba adre gavrcelebuli cxovelebi, intensiurad mimdina-

reobs satyeo gzebis daxramva, ferdobebis Camorecxva da damewyv-

ra, izrdeba Rvarcofebisa da wyalmovardnebis riski, soflebs eq-

mnebaT sasmeli wylis problemebi.

adgilobrivi mosaxleobis azriT, tyeebis mdgomareobis gaua-

resebam Semdegi problemebi warmoSva:

• aWaris, mcxeTa-mTianeTis, samcxe?javaxeTisa da qvemo qarT-

lis regionebi –soflis siaxloves arsebuli istoriuli, kultu-

ruli an sakulto daniSnulebis tyeebis dazianeba;

• aWaris, raWa-leCxumisa da qvemo svaneTis, samegrelo?zemo

svaneTisa

da qvemo qarTlis regionebi – bunebis Zeglebis dazianeba;

• kaxeTis regioni – rekreaciuli/dasasvenebeli adgilebis

dazianeba;

• kaxeTis, mcxeTa-mTianeTis, raWa-leCxum-qvemo svaneTisa da

samegrelo-zemo svaneTis regionebi - soflis siaxloves arsebuli

subalpuri tyeebis dazianeba;

• raWa-leCxumis, qvemo svaneTisa da samcxe-javaxeTis

regionebi - tyeebSi da mimdebare teritoriebze bunebrivi katas-

trofebis kerebis warmoqmna.