bojiep >kyperihifi k>ahbiwbi › data › kk › ih_books › single › ...kyjiiiibijibiktap tek...

360
KYPAH 5KOHe CYHHET LUeftx ASayppaxMaH H6H Hacnp ac-Car^H BOJIEP >KYPEriHIFi K>AHbIWbI

Upload: others

Post on 27-Jan-2021

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • KYPAH 5KOHe

    CYHHET

    LUeftx ASayppaxMaH H6H Hacnp ac-Car^H

    BOJIEP >KYPEriHIFi K>AHbIWbI

  • EEK 86.38 1-30

    1-30 hzinep Mypeziuin, Kyauuiuu/IIIeux ASdyp-PaxMau u6h Hacup ac-Cazdu/Aydapsan K,. Kpidbipanuyjiu. —AiMamu: «Koycap-canxam» MWC, 2009. — 364 6ern

    ISBN 9965-32-338-0

    KopneKmi eaAbiM A. CasdudiH, «l3ttJiep oKypeziuiu, mjauuiubi» KimaSu—mayxud, din nezhdepi, MycuimaH ddenmepi, (puxfi cusugnu 6ipKp.map luapumm ibuiUMdapuna Mme uidKipmmep Men ycma3dapm naudacbi muemin Sacxfl da maxpipunmapza kqh,ui 6emen KpicKpiua OfCWH&Kf* Eyji icimanmuH, Mamynu din nezbdepm Ken, many Men mepeH, mycinyze yndeudi. Ei^Senmi pyxmaudupzan nopce, oji—Ajuiah ejiiuiciHiH, mypa okojiu.

    Et^deK dinu maeuAbiM aAyiuu uidKipmmepee OKene KentuiAiK K,a-yblMSa CipHClASClH.

    EEK 86.38

    rn 0403000000 00 (05)-09

    ISBN 9965-32-338-0 © «Kay cap-canxam» )KIHC, 2009

  • BHCMHAAehnp-PaxMaHHp-PaxHM

    AaFM C03

    0 3 ejiuiiciH Typa KOJIMCH aci6epreH >KOHC A^AM^APRA ORAH

    ijiecyzu 6yftbipbin: «03^epine IIaHraM6ap 6eprenztf ajibmnap1

    Aa, OJI TbiftbiM caJiraHHaH 6ac TapTbiHAap!» (Xamp, 7),—Aen aftTicaH 6JieM/i,epAiii Pa66wcw Ajuiah»;a Ma^aK, A3 ce36eH Ken MafbiHaHH KaMTbin, K^ic^a p,a Hyc^a ceiijiey Ka6ijieri aapbiraH IIaHFaM6apbiMbi3 MyxaMMe#Ke Ajuiah TarajiaHbiH nrijiiri MeH cejieMi 6OJICHH!

    naftFaM6apbiMbi3,a;biH: (% ) cyHHeTi uiapHraTTbin Heri3ri Kafi-Hap K63imn 6ipi 6ojitin caHajiaAbi. Ajuiah ejiimcinin (%) e3i caxa6ajiapbiHa CYHHETTI caicrayzibi ACOHE OHM ajiaM/tapra XETKI-

    3yzu 6yHbipbin: cBLiden ecmuemu (6acKajiapra) auubimnau oKemKtizeH adaMHUn, Ajuiah MOf3iu HypjiaudupcuH. Bqji-kIm, (xa6ap) oKemKhimeH adaM ecmuen adaMnan nauuM-dbipax; 6ojiap», —AEREN (0T-THPMH3H).

    Caxa6ajiap (Ajuiah ojiapra pa3w 6OJICMH), con/iaii-aK IlaH-FaM6ap/ibin (& } cyHHeTme KajiTKbicbi3 ijieciceH ojiapaaH Keft-iHri 6ybiH eici.n,aepi cyHHeTTi ca^Tayra aceHe aceTKi3yre yjiKeH Kyin-yKirepjiepiH acyMcan, ocw Ma^carra KenTereH endeicrep xa3raH.

    KypMerri oKbipMaH, K,ojibnibi3AaFbi 6yji KiTan OTKCH ra-cbip/ia ryMbip KeniKeH, xaH6ajiH Ma3ha6biH ycTaHynibi ryjia-Ma, Tencipmi api 3epTTeyini rneftx A6,ziyppaxMaH H6H Hacnp H6H A6,a;yjuiah ac-Car^H OT-TOMMMH eH-HeacAHflin KajiaMbi-HaH Tybm/iaFaH. OJI 1890 JKHJIH HEACA aftMarbiHaa opHajiac-

    1 HFHH, 6YHWPFAHBIH OPHHFLANNAP.

  • 4 kriAep JKyperiHiy KyaHbiixiw

    K&H aji-K^CHM eKiMinijiiK ayMarbiHAarbi FyHaitaa Ka/iacbiHAa AYHHere Ke j i reH. OcbiHAaFbi en aj i ra i i iKbi KixanxaHaHbiH; He-

    ri3iH cajiymw. )Ka3yinbi e3imn coHbma 0Tbi3ra acybiK, en6eK aca3bin K;aji-

    flbipraH. Ojiapabm 6ipmaMacbi acapbiK Kepzii. KenTereH 6ac-najiap ajii KyHre aeftiH oHbm acHHaKTapbiH acapHHJiayAa 63apa acapbicKa Tycin icejieAi.

    Abtopamu «l3rijiep xyperimn KyaHbimw» /ten arajiFaH 6yji KiTa6bi xayxHA, /uh Heri3Aepi, MycbijiMaH aAeirrepi, 4>hkJI CH-HKTH 6ipK;aTap inapHFaT FbijibiM/iapbiHa KaTbicTbi TaKbipbiirrap-Abl HaMTHflbl.

    KiTama ineiix A6/iyppaxMaH ac-CaFAH eyejii IUMH BINBI-jiacTH HHeT 5K6He IIaHFaM6apFa ijiecy K,aaceTTiri Typajibi xaflHcrepai KejrripeAi. QHTKern myhch3 rieHAemn ic-aMan-Aapw Ka6bijizi;aH6aHAbi. Co^aH KeftiH ineiix HaMa3AH, 3eKeiri, opa3aHH aceHe Ka^buibiKTbi opHHAayflbi aceHe ojiap^bm Ka-JKerri niapTTapbiH HycuaraH xaaucrep/ii Taji/tayra Kipiceai. CoHaH coii MyparepjiiK KyKbiKKa, aflijierci3,zuKTin canaapbiHa, Tyc Kepyre, TybiCTapMeH K^pbiM-KaTHHac acacayra, canap^a acypy TapTi6me T.C.C. apTypjii Mecejiejiepre NATBICTBI xa^HCTep MeH ojiap^HH TyciH/iipMejiepiH ycbiHaaw. IIIeftxTbin e3i ipiK-Ten ajibin, napacTbipraH xaAHCTepre aca3raH TyciHAipMeJiepi Tijii aeenLn, Tycmyre OH,aii 6ojiraHbiMeH K,aTap, IIaHFaM6ap ce3imn yjibuibiFbiH ce3iHyre acerejieiiAi.

    Illeiix ec-CarAH 1956 >Kbijibi TyraH Kepinzje AYHHe canaAbi. OicMpMaHAap Ha3apwHa x a 3 6 a r e p f l i n TyciH/iipMeciMeH a/i-

    iirreJireH, acy3re acybiK xaflHC napacrb ipbuiraH 6 y j i K iTanTbm

    (HFHH, « B e h » c 6 T y K , y j i y6H j i - e6pap » ) K;a3ai

  • l3riAep JKyperiHiji KyaHbimw 5

    KfciMbma 6ejieri, oraH 6yji en6erimn cwftbiHa acyMaicrbi TapTy eTyiH cypaHMBi3. PacbiH^a, Ajuiah /iyFa-TijieKTepAi EciTyini, epi oraH Kayan Bepynii.

    QjieMAepAii^ Pa66bicbi Ajuiahna Ma/iaK;! PedaxufiH

  • l3riAep jKyperiHijj ByaHbiuibi

    AfiTOpflbllJ aAFbl C63i

    Ocep-biKnajibi AYH H e M e H aKbipexxi KaMXbiFaH icepiceM eciM^epre aceHe iceMeji ne y-̂ m api Korapti cnnaTxapra He, MaKTayra jiaftbiK Ajuiahica Maaan!

    EmiciMHin 6oHHHaH Ta6bijiMaHTbiH MaKTayjibi Kacnexxep

    MeH icepiceM MIHE3-KY JiHKrapFa He acaHe Typa ce f t j i ey «;a6ijie-

    Ti AapbiraH IIaHFaM6apbiMbi3 MyxaMMCAKe, OHHH OT6acbiHa,

    coHAaft-aK, caxa6ajiapwHa x e H e neHAejiep apacbiHaH oraH

    ijiecKeHAepAiH: 6epiHe Ajuiah xaraJiaHbm urijiiri MeH 6epeKeTi 6ojicbm!

    Ajuiah TarajiaHbni ce3iHeH KeftiH, Ohmh ejiwici epi cyfiiKxi AOCH IIaHFaM6apbiMbi3 MYXAMMCAXM {%) C03meH acK,aH UIHH-nibiJi, naHAajibi acaHe eKi GMipAiH ne HrijiiicxepiH icaMXbiraH ce3

    )KOK,- Q i iTKem A ju iah e jmi ic i AAAMAAPABIH, eH, 6iji iMAici,

    HacHxax aftxyAa, HycK;ay 6epy MeH Typa acojira caj iyAa oj iapAbm

    en Y j i m c m > 6aHHAay MeH xyciHAipyAe en meineHi ep i Tej i iM 6e-

    pyAe en acaKCMCbi. K^icica Aa HycKa ce f t j i ey K;a6ijiexi AapwraH

    RIAHFAM6APBIMBI3 (gfr AHBIK, TA TYCIHIKTI A3 R A M KEPKEM CE36EN

    Ken MaFbiHajiapAbi acexiciaexiH.

    B y j i KiTanTa MeH IIaiiFaM6apAbin (gjg) >KaH->KaK,Tbi xaKbi-

    pbiirrap MeH 6ijiiMHin Keii6ip canajiapbra KaMXHXbiH frip^axap

    xaAHCTepiMeH acxapjiac Maiccaxxapra Kj>iCK,ama xyciHAipMe 6e-

    pyAi KaJiaAbiM. Ocbi KOJma AjijiahxaH acepAeM xijien, OAaH >KeH;i.7iAiK

    CYpaiiMbiH.

  • IsriAep jKyperiHiij gyaHwiubi 7

    BIPIHini XAAMC

    O u i K e p e iKBHe macbipb iH aiviaAAap eAiueivfi

    UIL: JJII ̂ JLIIJ

  • 8 IsriAep JKyperimij K,yaHbimbi

    EKIHINI XAAMC

    AMAA^APABI I£YPAH M E H CYHHETKE HERISAEY

    ^ djj^-f j i 41* 4)iI Jl*> J J l i :oJl5 ill ^ ^

    . i j — Uyt i 6OJICMH). OJI: «Amah ejiuiici -tKiMde-MM 6i3din, ocu iciMi3gei tqamucbi okok;2 6ip

    okohfumi^ emtece, oji a6buidau6audbii— dedi»,—AereH. Kejieci 6ip pnyanTTa IlaftraMSap -tKmde-KM 6i3dfy

    iciMUie cdiucec KejiMeumiu 6ip omoji icmece, oji qa6bui-dau6audbi— /ten aftT^aH (aji-ByxapH, MycjiHM).

    Byji eKi yjibi xa^nc Syiciji ffiimi, ohwh Heri3Aepi MeH Tap-MaicrapbiH, cbipTKbi epi iniKi acaicrapbiH KaMTH^H. OMAP (AJI-jiah oraH pa3bi 6OJICHH) aceTKi3reH 6ipiffliii xaAHC—iiinci aMaji-AapAbin, aji Aftma (Ajuiah oraH pa3bi 6OJICMH) pnyaaT eTKeH Kejieci xa^HC—CMPTKJ>I aMajmapAbin ejmieMi.

    Byji xa/iHCTep/ie KyjiuibuibiK; acacayra jiaftbiHTbi Ajuiahica biia»ijiac KOK> K6He E[aiiFaM6apFa ijiecy Typajiw aftTbijiraH. AJI 6yji eiceyi ice3 KejireH eniKepe K6He acacupbiH ce3/iep MeH aMajmap/ibm K;a6biji 6ojiybiHbm 6acTbi niapTbi 6ojibin Ta6bi-jiaAbi. IleHAe aMajmapbm biKbijiacneH Ajuiahi^a apHan, icre-piHAe Ajuiah ejiuiicimn cyHHeTiHe ijieceriH 6ojica, ic-aMa-

    1 HFHH, A ju i ah 6I3/IIH ycTaHyi>IMI>i3Fa pa3bi 6oj i raH «IFFLMI3 6eH iuapnFaTbiMbi3Fa. 2 B y j i acepae mapHraTKa napca KejieTiH HeMece mapHFaT Heri3aepiHfle He acan-nhuiaMa HycKayjiapwH/ta a¥PHCTHFI>IHa emuaHflaii aajieji 6ojiMaraH Hepcejiep Typajiw aftTHJiFaH. 3 HFHH, oftflaH HIBIFAPBIJIFAH 6ip Hapce. 4 >KapaMCbi3flbiFbi ce6enTi MyHaaft aMaji^ap ecenKe ajibiH6aft 63 Hecrne K;aMTapbiJia/ibi.

  • tariAep asyperimji K,yaHbiiubi 9

    Jibi nadbumaHa^bi. AJI aMajiBiH opbiH/jay SapbicbiHAa, ocw EKI inapTTHH 6ipi HeMece eiceyi m opbrnaajiMaraH acar/iaii/ia OHHH ic-aManaapbi na6biji 6ojiMaHAbi. By^i Typajibi Ajuiah Tarawa: «Ojiap JKacaraH aMajmapra KipiceMi3 Ae, ohm mamuuiFaH to -3AHJA AHHAJIAWPAMBI3» (Oypnan, 23), — AeftAi.

    AJI aMaji, KiYJiiiibiJibiFbiHAa eici niapTTbi Aa TOJIHK; KaMTyuibi acaiibiHfla Ajuiah Tarajia: «Mr i aMaji JKacaymw 6ojibin, acy3iH AjuiahKa TancbipraHHaH 6ac^a KiMniij aim acaKCMpaK eKeH?» (Hnca, 125);

    «3Kok; (ojiaft eMec)! KiM/ie-KiM nri aMaji ncacayuibi 6ojibin, Hcy3iH Ajuiah^a Tancwpca, ohwh, caya6bi—Pa66bicbXHbin ky~ 3bipbiHAa, ojiapra nayin Te jkok; epi ojiap naHFbipMaHAbi», — Aen aftTK;aH (Banapa, 112).

    HNET AEREMMI3—Ajmahna acaio>iH 6ojiyra aceHe Ohwh pa-3bijibiFbi MeH caya6biHa aceTyre yMTbijiy peTiiiAe 6ip aMajiAbi MaKcaT TyTy. Ena;eme, 6yji aMajira aceHe aMaji apuajiraHra ica-

    TblCTbl HHCTTi I^aMTHAbl.

    AMajira KaTbicTbi HHeT: MacejieH, AapeT xaHe ohbih Typ-jiepi, HaMa3, 3eKeT, opa3a, KaacbijibiK; acaHe 6ac^a m 6apjibiK; KyjiiiibijibiKTap TeK ojiapAbi opwu/iay/ibi MancaT TyTbin, HHeT eTneiuHine AYPBIC 6ojiMaftAM. Bip KyJiiubiJibiic 63min ep ajiyaH TypiH KaMTybi biicniMaji. Mbicajibi, HaMa3. HaMa3Awn napbi3, apHaftbi HeMece jicajnibi Heiiiji HaMa3Aapt>i chhktm Typjiepi 6ap. Byji TypFHAa acajinbi naniji HaMa3Aap yuiiH TeK HaMa3 OKyra HHET eTy JKeTKuriicri. AJI napbi3 HaMa3bi He yrip1 HKH napbi3 HaMa3«apflaH 6yphh He KeftiH OKjbuiaThiH cyHHeT HaMa3Aapbi CHHKTH 6ejirijii 6ip Henijmepre HaMa3 ony HHeTiMeH K,aTap Mmaerri rypAe COJI HaMa3Fa naKTbi HHCT eTijiyi THic. ByJi aft-THjiFaH ce3 KyjiuibijibiKTbiH 6acKa Typjiepme Ae KaTbicTbi.

    'Yrip —KynraH HaMa.iuHan KeftiH TyHae oKbuiaTbm Taic caH«H HaMa3.

  • l3riAep 2Kyperimg gyaHwuibi

    COHMMCH K;aTap Fii6aAaTThi exerreri ic -apeKerrepAeH aacbi-paTy KaaceT. Mace j i eH, aAaM Ta3ajibiK He cajiubm/ian, cepr in

    a j iy yii i iH HeMece acyHiirriKTeH He MaftiTri acyraHHaH KeftiH

    He 6ojiMaca acyMa HaMa3bi acaHe t.c.c. yrniH rycbiji KyftbiHybi MyMKiH. MyHAaft acaFAaftAa Fycbiji Ke3iHAe JiacTbiicraH Ta3a-py^bi HHeT eTy KepeK, a irrnece OJI acafi raHa acybmyra acaraAbi.

    Byji aHTbiJiraH 3eKeTKe, He KyHOcmiH oreMi periHAe, He H03ip yrniH, He acaii ca/iaKara HeMece cbiftjibiKKa aicjna acyMcaraH acaFAanjiapra Aa KaTbic™. ByjiapAbin depimn Man-Marbmacbi HHeT apKbiJibi aHbiK;Tajiaa,bi.

    Byji TypFbi^a KaHAaft a a 6ip KapbiM-^aTbmacxapAaFbi Ky-jibiK-cyMAbiK apeKeTTepiii aiiTyra 6ojiaAH- OJI apeKerrep CbipT Keare /typbic KOpmremMeH, IHHH ManiHAe om>m MaiKorapbiAa aHTbiJiraHAapra KaHAaft Aa 6ip MaKcarrapra aceTy acojibiHAarbi ic-apeKerrep Ae KaTbicTbi. OJI ic-apeiceT-TepAe neHAe Ty3y HHerre 6ojiCbiH, 6y3biK HHeTTe 6OJICHH Ma^caTTapAbin YKIMAEPI 6ap. AJI Ajuiah HHETI Ty3y 6OJIFAHAH 6y3bii

  • Isrijvep JKyperiHig gyaiibinibi 11

    Y

    Ajuiah TaFana: «Ojiapra AiHfle bnq>uiacTbi TypAe Ajuiahi^a raHa KyjiuibijibiK; eTy j i ep i SytibipbiJiFaH (BattttHHo, 5);

    cEdepinzje 6OJICWH! Ta3a aim1 Ajuiahi^a T6H»,—Aeren (3yMap, 3).

    CoHbiMeH neH^e AjDiahTbiij AM/iapbiH Kajian, OraH acaKMH 6ojiy, MapanaTbiHa yMTbijiy, caya6biHaH yMix eTy xeHe aca3a-CbiHaH kopkv MancaTbiHAa 63imH: 6apjibiK ic-aiviajiAapbiHAa acannbiJiaMa HHeT eTyi raic. CoAaH KeftiH 6yji HHeT ep6ip aceice aMajiAap MeH ce3AepAe >KOHC 6apjiwK xaFAaftjiap/ia nibiH biKbiJiacTbi xy3ere acwpbin, OHM KeMejiAeHAipyre, oran icapcbi KejieriH pHjncepjiiK, AanroftjibiK;, xypTTaH MaKTay eciTy MeH ojiapAbin 63iH KypMeTTeyiH Kajiay ceKijiAi napcejiepre acoji 6epMeyre YMTMJIMC peTiHAe Kaxap acypyi KepeK. Erep ajiriH-Aeft 6ip nopce ic 3Ky3iHAe 6aftKajn>m acaTca, neHAe OHM MaKca-TMHa, 03 KaJiaybiHbin iiierme aftHajiAbipyra Tbipbicnaybi acOHe aftHajiacbiHAaFbi acYPTTaH 6ip naftAa KopyAi HeMece ojiapAbin 03iH MaKTayjiapbm yMiTTeiiiii, ManaftbiHAarbiJiapFa acajrraK-TaMaybi icaaceT. KepiciHine, OHMH acijii MaKcaTbi—Ajuiahrbm acy3iH Kajiay MeH OHMI* caya6biHa yMTbiJiy 6ojiaAbi. AJI erep IIEIIAEHIH, HHeTiHeH TMC ejiriHAeft 6ip acarAaft 6ojia KaJica, OHMU neHAere EM^aHAaii 3hhhm THMEFTAI. BOJIKIM, OJI 6YJI A Y H H e # e

    MyMiHre JKeTKen KYAHBIUITBI xa6ap 6ojiybi MYMIUH.

    IlaHFciMSapAMH, (%): «Pacuuda, aMajidap uuemue 6au-jiaHbicmbi» AereH ce3i—ojiapAbiH, HHeT apKMJibi raHa 6oJia-TMHbiH K6He Aeiireftjiepimij Ae HHeTKe 6aftjiaHbiCTM aHbiK-TajiaTbiHbiH 6ijiAipeAi- CoHaH con naftraM6ap «...OKdHe ap6ip Kicke nuem emiceHi (napceci) muetijii», neji\. 5IFHH, aMaJwap HHeTKe, OHbm Ty3yjiiriHe He 6Y3biKTbiFbiHa, KeMejiAi-riHe He KeMiniHAiriHe 6aftjiaHbiCTbi 6ojiaAbi. MacejieH, Ajuiah

    1 HFHH, MBIH BIKHJIACNEH Ŷ-FIMBIJIBÎ eTy.

  • 12 ~ V l3riAep jKYperimjj K,yaHbiuibi Tarajiara ACAIQBIHAATATBIH NANA,AFT A a 6ip nri icKe HHCT ETKEH A^AM caya6w MEH CBIFT-CHNNATBIH TOJIHK AJIA^W. MAKCAT-HHERI

    KEMINIH A/TAMHBIH; caya6bi zta KEMINIH 6OJIAAM. AJI KIIWMN HHERI

    ocbi YJIW MAKCATTAH 6aci

  • l3riaep fl«yper'h'h K,yaHbiuibi 13

    «Ojiap Ajuiahna KdHe aiq>ipeT KymHe ceH6eftAi, Maji-AYHHejiepiH pnn (aAaMAapra KepceTy) yrniH JKyMcaHzibi», — Aerr aftTnaH (Hnca, 38).

    EHaeuie, acorapbma aHTbijiraH ce3Aep 6apjibiK; aMajmapra KaTbicThi.

    CoHtiMeH ic-aMaji^ap aMajiAH icTeyuimiH; acyperiHAeri HMaH Aopeaceci MeH biKbuiacbma Kapaft 6ip-6ipiHeH apTbiK caHajibin, caya6bi Aa MOJiaa TyceAi. AJI nibiH HHer, ecipece maMacbi Kejie-riH aMaji acacaraH acaFAaftAa aAaMAbi Harbi3 aMaji acacayuibiHbm Aspeacecme acerKi3eAi. Ajuiah Tarawa: «KiMAe-iciM Ajuiahi^a >KOHe O h w h ejimiciHe i^apaH kohwc ayaapun yiiiHeH nibiK-ca, ceihin oraH (acojma) ejiiM aceTce, aji6eTTe OHHH, caya6bi AjuiahTMH, MiHAeTiHAeV,—AereH (Hwca, 100).

    CoHAaft-aK xaAHC KiTaniapbiHAa IIaftFaM6apAi>m (MY-«IJeude aybipbin tqeuica ue canapda 6ojica, osau deui cay, yuiude mqpwH Kesdude icmeumiu OMOJidapbmbiif (caya6bi) OKasbuiadbi*',

    -tPacbinda, Maduuada 6emini ce6enmep ycman 6uden Kfljiun KfiUMH Sip adaMdap 6ap, Kflu OKOJidbi a/cqpin, lqau ounammb? 6acun emcex me, onap 6i36eu 6ipze (HFHH, HHCT-Tepi, acypeicrepi X6He cayanTapbiMeH) 6onadvfi*,—Aerem pn-yaHT eTijieAi (aJi-EyxapH).

    Erep neHAe 6ip Hri ic acacayra HHerTemn, 6ipan OHM icTey oraH H6cin 6oJiMaca, HHeTi yrniH oraH TOJIMK, 6ip Hri iciin caya6bi aca3biJiaAw. )KypTK;a Maji-AyHHeciMeH, ce3i He iciMeH aca^cbiAHK acacay AjuiahTbin K;y3bipbiHAa HrijiiKKe epi cayan-

    1 HFHH, OJI MaflHHara kohmc ayaapbin yjirepinece «e caya6biH tojimk ajia«H. 2 By/i xepfle aflaMffapflHH aypy He canapaa 6ojiyti ce6enTi opbiHAaft ajnuaraH nri icrepi TypajiH airrHJiraH. 3 OftnaT—enicreri xca3bm aajia. 4 Hfhh, xcojmacrapbiMeH 6ipre 6oay«H acaH-TsmMeH KanaraH, 6ipa^ 6ejirijii ce6enTepMeH acopwiw K;aTbica ajiMaS naaraH aaaM̂ ap oraH naTucuah â aM̂ ap-MeH 6ipaeS cayan ajiaaH.

  • 14 IsriAep HtyperiHijj gyaHbiuibi

    Ka aceTKi.3e/i,i. Ajiaft^a 6yji ic-aivraji/iapAWH caya6ti HHeTKe 6aHJiaHbicTbi Ke6efleAi. Ajuiah Tarajia: «Ca^aKa 6epyre He 6ip HrijiiKKe HeMece aAaMAap/jbiH, apacbiH acapacTbipyra 6yHpbiK, 6epreHHin; (cbi6wpbiHaH) 6acKa Cbi6bip^a i^afibip aco^. KiMAe-KiM ocbiHbi AjuiahTbiH, pH3ajibiFbm i^ajian ic-Tece, Taay apa^a oraH 3op cbiftjibiK, 6epeMi3» (Hnca, 114),— Aen, ipi KOJieMAeri cbifljibiKTbi AjuiahTbiH pH3aAbiFbraa aceTy Ma^caTbiHAaFbi ic-aMajira SaftjiaHbicTbi eTiceH. IIaHFaM6ap

    m oftbiHa Aa KejiMereH nrijiiK neH pH3biK-Heci6e KaKnaAapbiH anibin KOHAH. AA KiMAe-KiM e3imij HaAaHAWFbi HeMece ejien-ecKepMeyi ce6enTi i3ri HHeTTin urijiirm naftAaAaHa ajiMaca, OHAA 63MEH KopciH. ILAHFAM6AP «AjuiahmbiH, duda-pbiu v^anan icmegeu ep6ip iciu, ijiuiu Mwdemmi mypde ca-

    1 HFHH, Ajuiah oraH K3PH3HH eiePt anaTHH âH acaraaft acacan, KeMeicrecefli. 2 ByJi xaflHCTi 96y hypafipa (Ajuiah OFaH pa3M 6OJICHH) pHyasrr ETKEH. 3 MycTaxa6 — inapuFaT iy>i3biKTbipFaH, 6ipa^ MiH/xeTKe eHri36ereH aMajî ap.

  • l3riAep jKYperimjj KyaHbiiiibi

    yan ajiacttm,, minmi, auejiitifliin, ay3uua (6ip Tyftip TaMaic) cujisaHbiH, yiuiu dei»,—AereH (aji-ByxapH).

    Byji xa/iHC nri icTep/UH, 6apjibiFbiH KaMTbiran. ConzibiKraii 93 acaHbiH KyT^apbin, oraH naftAa Ke/iTipy/ii Kajiaran op6ip MyMiH-MycbMMaH ocw xaAiicxin MOii-MarbiiiacbiH yFbiHbin, oraH epKe3 aMaji KbiJiybi THic.

    AJI AHIIIa aHaMbi3 (Ajuiah oraH pa3bi 6OJICHH) piiyanT eT-KeH xa/iHCTeri IIafiFaM6apbiMbi3Abin «KiMde-niM 6i3din, ocu iciMUie K,amucu MCOK, 6ip Mcan,ajibiK; emtece (HeMece KiMde-KiM 6i3din, iciMhze cauicec KejiMeumin 6ip aMaji icmece), OJI K,a6buidaH6audu»,—AereH ce3i aftTbuiraH aceHe YFbiHbijiaTbiH OH^bi KepceTejii.

    Xa/iHCTeri «aftTbijiraH ofi» AeremMi3—/iiniMi3Ae acaija-AaH naftAa 6ojiraH K,ypaima na, cyHHeTTe Ae Heri3i KOK,, 6HAFaTTapAbin Ke3 KejireH Typi. Ojiapra «acahMHjiiic», «pa(J)H-AHJiiK», «MYBTA3HJIAJIBIK»2 niKipjiep acoHe COJI CHHKTM ce3 ACY3IHAERI 6iwaTTap MEH Ajuiah Tara/iara, OHHH; 03i HeMece ejimici 3au,AacTbipMaran raSaAarrap apKjjjibi KyjinibijibiK; eTy CHHKTH aMaji ACY3IHAERI 6HAFarrap jfcaTaAM. OjiapABin 6ap-jibiFbi Aa 63 nejiepiHe KaiiTapbiJiaAbi. AJI ojiapAbi oftjian Tan-KaHAap 6HAFaTTapu MeH AiHHeH ajibiCTay Aopeacejiepme can aftbinTayjiapra yiiibipan, xa3ajiapbiH ajiaAbi. KiMAe-iciM K,ypaH MeH cyHHeTTe Hycî ajiMaFaH Hopcem aftTca HeMece Ajuiah neH OHMH; ejiniici 3anAacTbipMaraH K6iie pyKcar eTnereH FH-6aAaT apKbiJibi KyjiuibuibiK, acacaca, OJI—6HAFaTuibi. CoHAaft-aK pyi

  • l3riAep 2Kyperimg gyaHwuibi

    3aHAacTbipMaraH KyjmibuibiK; TypjiepiivreH aftHaJibicyiiibi a^aM ;ia SH^FaTiiibi caHaTbma KOCbuianbi.

    AJI xa^HCTeri «yFbiHbijiaTbiH OH»—KIMFLE-ICIMHIN Aypbic aK^/iaMeH Ajuiahna KyjiuibijibiK; eTyi, Ajuiah xarajia MCH OHMH ejiiniciHin (gg) Syftpbiicrapbraa conicec icejiexiH, Minzterri acaHe MycTaxa6 caHajiaxbm nri ic-aMaji^apAbi opbiH/iaybi. EH^eine, OHMH aMajibi K;a6bumaHbin, HHxa-JKirepi yiuiH MOJI-MOJI cayan ajiaabi.

    coh/iah-ak 6yji xa^hcxin ma3myhbi kyjmibijibiicrbih; xmhhm cajibiHFaH Ke3 KejireH xypimn KapaMCbi3 eKemH Kepcereai. QftTKeHi OJI niapHFaT^a can eMec, aji THHHM—OHMH acapaM-cbi3AwrbiHbiii Aojiejii. IIIapHFaT THKHM caJiraH Ke3 KejireH ic-epeKeT 6eKep acoHe OJI eih^aniah #a ecemce ajibm6ahabi.

  • l3riAep jKYperimij gyaHwiuw 17

    Y i n i H i n i xaamc

    /JiH—HacHxaT1

    ill JL i ill J J l S :Jl4 , — den (Kayan 6ep^i)»,—AereH (MYCJ IHM) .

    IlaHFaM6apbiMbi3 6yji ce3zu OHMH; aca MaHbi3Ati eKeHiH ecKepTin, yM6eriHiij 6yji zuHHin cbipTKbi aceHe iunci KepiHici TyrejiAeft HacHxairaH TypaTbiHbiH TyciHe 6ijiyjiepi yrniH ace-He ojiapabi Typa acojira 6afbiTTay MaKcaTbin/ia 6ipHeuie peT KaftTaJiaztbi. HacnxaT ^eremMi3—TeMCH/ieri 6ec KYKMKTM TOJibiK opwH/tay:

    1. Ajuiahi^a KaTbiCTbi HacnxaT. Byji AjuiahTbiH, 6ipjiiri Men OHHH em6ip Typrbi^a eimciM 03iMeH opTaK 6ojia ajiMaftxbiH KeMeji cnnaTTapbiHAa aceKe-^apa eKeHiH Moiibm/iay aceHe OraH eimcepe aceHe acacwpbiH Typ^e K¥ J I i n b I J I H ^ acacay, apziaftbiM

    caya6biHaH yMiT eTe, aca3acbmaH KOpKa OTbipbin, Tey6ere Kejiy

    1 Apa6 TIJIIHFLE «HacnxaT» ce3i aaajiflbiK, IUHH biK̂ uiacTbuibin, aypbiCTMK aereH MaFbiHanapAH 6ijmipe,ni. 2 ByJi C63 xaflHCTin AxMaa KejiTipren pnyaHTbiH/ia FaHa K,aftTajiaHaflbi.

  • tariAep tfiyperiHig gyaHwuibi

    MeH OASH KeraipiM eTiHy apKMJibi opbiHAajiaAbi. QftTKem neH-Ae Ajijiahrbm napbi3Aapbm opbiHAayAa KaftTKen KyHAe Ae 6ip KeMinijiiK aci6epeAi He TMHMM cajibiHraii 6ip xapaMFa ypbiHa-Abi. AJI yHeMi Tay6ere Kejiy MeH KemipiM QTiHy ap^bijibi KeM-mijiiri Ty3ejiin, ic-aMajibi MeH ce3i KeMejmeHeAi.

    2. AjuiahTbiH Kixa6biHa KaTbicxbi HacnxaT. ByJi KypaiiAbi acarran, oraH OH acyripiy, ce3Aepi MEH MarbmajiapbiH OKJ>III-yiipeHy, coimati-aK OHMH; yKiMAepme 03i acaHe 6acKajiapAbm aMaji Kbijiybi apKHJibi acy3ere acaAbi.

    3. Ajuiah ejiniiciHe KaTbiCTbi HacnxaT. Byji OHMH naft-raM6ap eKeHme HMBH Kejrripy, OHH 63iHeH, 6ajia-maFacbi MEH Maji-MyjiKiHeH apTbiK acaKCbi icepy, AIH Heri3Aepi mch TapMaK-TapbiHAa oraH iAecy, OHMH ce3AepiH 6apjibiK aAaMHbin ce3iHeH acorapbi Koio, OHMH; xoJiMMeH acypyre Tbipbicy acaHe OHMH Ai-HiHe acaH-aca«;Tbi acepAeM KepceTy apKMJibi opwHAajiaAH.

    4. MycbijiMaHAapAMH 6acmbijiapbiHa KaTbiCTbi HacnxaT. En yjiKeH 6acuibiAaH 6acTan eMipjiep MeH Ka3bijiapra acaHe KOJibiHAa 6njiiK 6ojiFaHAapAMH; 6apiHe KaTbiCTbi HacnxaT ojiapAMHi 6HJiiriH MoftbiHAayAa, ojiapra KyJiaK acbin, 6aFbiHyAa, 6acKajiapAbi Aa ocbiraH maKbipyAa, KOJiMHaH Kejiremiie ojiap-Abi Typa acojira 6aFbiTTayra opeKexTeHyAe, ojiapra ©3Aepi MeH aAaMAapra naiiAajibi Hapcem acane MiHAeTTepiH opbiHAayAbi ecKepTyAe KopiHic Ta6aAbi.

    5. Baprna MycbiJiMaHAapra KaTbiCTbi HacnxaT 6ojica, MYM-KiHAirmnie 63me KajiaraH Hapcem ojiapra Aa Kajiay, 63i yHaT-naraH Hapcem ojiapra Aa ynaTnay apK îJibi opbiHAaJiaAbi. IIIMH MaHiHAe KiMAe-KiM 6ip Hapcem yHaTca, coraH yMTHJibin, OHM acy3ere acwpyra api OHM KeMejime xeTKi3yre TbipbicaAti.

    IIAHFAM6APMMM3 «HacnxaT» YFMMHH AJUIAHTMH, Ki-

    Ta6biHbm;, ejmiicimn, MaTepnajiAbiK acaHe ajieyMeTTiK acar-AafijiapbiHa KapaMacTaH 6apma MycbiJiMaHAapAMH KyKHKja-

  • l3riAep » Y P e r ' H i B K,yaHbiuibi 19

    ptiH K,aMTHTbiH acorapbiAaFbi 6ec ajieMeHT apKbijibi TYciHAip-

    reH. By j iap 6ykui aihai KaMTHAbi aceHe AIHAC IIaHFaM6apAbiH;

    OCM B >̂ici

  • 20 IsriAep HjyperiHiji K,yaHbiuibi

    T 0 P T I H H I I X A A H C

    ?]iaHHaTK,a n i py r e ce6en 6oAaTbiH aiviaA^ap

    :JUS OS. ill Ju> ^J l j i t &I'JA Of ill ^ ^ Sj i j* J *

    >sa * \ '' \ i ' f * t ' ' ' . - ' ' *jjxS^Jl «*>L

  • l3riAep JKyperiHiji KyaHbimw 21

    yM6eTimn aceicejiereH Mymejiepme raHa naTbiCTbi napbi3Aap-Abi ((J)apA KH(J)an) opbiHAayAbi Hiiiapa eTeAi. KiM AjuiahTbin napbi3AapbiH opwHAan, THHHM cajiraH xapaM HapcejiepAen 6OHHH ayjiaK ycTaca, OJI T03aK OTbiHaH KyTbijibin, acaHHaT^a Kipyre JiaftbiKTbr 6ojiaAbi. AJI 6yji KacHerrepre He ap6ip a/iaM, MycbiJiMaH epi MyiviiH Aen aTajiyra jiaiibiK,Tbi api OJI Ta6biCK;a aceTKeH Tanyajiap MeH Typa acojiAa KypymijiepAi« KaiapwHaH 6ojiaAbi.

    Kejieci xaAHC ocwraH yKcac aceHe ojiapAMU MaFbmajiapbi Aa aca^biH.

  • 22

    V KRIAEP »YPER 'H 'B ISYAHBIIUBI B E C I H i n i X A A M C

    L L I E U I I M A I COB

    J> ^ j i (ill J £ :cJ5 : Jls AIP ill îSsJl ill j i Oldi jp

    .ĵ LLl ft tiiU ciiT :j i : JiS .i&J lli-l ilp JLI! ^

    Cy(J)HHH H6H AS^yjiJiah ac-Cana(j)HAeH (Ajuiah oraH pa3bi 6ojicbiH). OJI: « ( B i p ae ) : «Ya, Ajuiahmun, ejiiuici, juagan HCMOM-m Kflmucmu estunen KeuiH eiuKumeH cypaMaumundau Sip co3 aumiubi», — den (eTmremMfle, IIaHFaM6ap ($£}): ^Ajuiah^a UMan KejimipdiM^,—den aiim, codau COH, mypajiuigna1 myp>, — dedi»,—ne reH (MycjiHM).

    Eyji Kici IlaHFaM6ap/i;aH {•%} 6apjibiK JicaKCbiJibiKTbi KaMTH-TbiH 5KBHe oraH aMan KtiJiraH^bi Ta6biCK;a 5KeTici3eTiH 6ip naft-flajibi KeH;ec aihybiH eTiH^i. IIaHFaM6ap oraH Ajuiahica HMaH Kejrripy/U 6yHbip,a;bi. ©irncem OJI CEHIM MIH^EIREHTIH Hepcemn 6opiH, HFHH, HMAH AKHAAJIAPBI MEH HERI3AEPIH ACO-

    He octiraH 6aiuiaHbicTbi jKypeic ic-aMaji/iapbi MeH Ajuiahica cbipTTcift epi iniTeii SoHcyiiyAbi KaMTHAbi. Co^aH KeiiiH Ajuiah ejimici OJI a^aMra coijFbi fleMme aemn ocwaaH aftHbiMay-FLBI ACAHE TYPAIIBIKTA TYPYABI 6YHBIPABI. ILAHFAMDAPFLBIN

    6yji 6yHpbiFbi Ajuiah Tara/iaHbiH: «PacbiH/ia, «Pa66biMbi3— A ju i ah » AEN, COCMH Typajibii^ra TypraH/iapra2 nepiurrejiep

    Tycin: «I^ophiKnaimap! I^aftrbipMan/iap! 03/iepine yaae

    1 Kypan MeH CYHHCTTC «TypajibiK>> (HCTHnaMa) ce3i—Ajuiah TarajiaHHH 6apjibiK; 6yHpbiK;TapbiH MyJiTiKci3 opMH,zi;ay aceHe Oji thhhm cajiraH HapcejiepaeH Tyrejifleft oac TapTy MarbmacbiH/ia noji/jaHbuiFaH. 2 HFHH, TayxHflTeH aftHMMaraHflapFa.

  • l3riAep » Y P e r ' H i B K,yaHbiuibi 23

    eiijireH acaHHaTneH KyaHwn«ap»(,—/ten aftTa,zibi)» /jereH C63iHe caftKec Kejie,zu (OycciuiaT, 30).

    OcbijiaHina, HM3h MeH Typajibiicrbi 6apnia acaMaHflbiicraH KyTbiJiy api acaHHaTica, coii/iaii-aK 6apjibiK acaKCbuibiKKa KOJI aceTiu3y/un ocijii perin^e aTazibi.

    KenTereH aflT-xaziHCTepzie HMaH acypeiCTeri aypbic cemM-akh/iahbi, kakcbijibikka ymit ety mch acamaii/ibiicrah kopky,

    KaKCbijibiKTbi Kajiay acaHe acaMaHAbiigrbi y H a Tnay chhktm

    acypen aMajmapbi MeH aeHe MymejiepimH, aMajmapbiH î aM-THTHHH aftTbijiraH. Byjiap^bm 6apjibiFbi HMaHHbm; 6epiK opHbiFybi HaTHaceciH^e raHa KeMejime aceTe^i.

  • tariAep styperiHig ̂ yaHbiuiw

    AATBLHHIH XAAWC

    M y c b i A M a H , MyiviiH rcaiie M y h a x u i p aTayAapbiHbiH,

    aHbijgraiviacbi

    jiULi)! & ij^ J J l i : Jl5 U$!p ^>1 'y>s- Ji ill jCp jp

    ALJJ .4LP ATT1 U YRTA

    JURT^LJ R^FELL .FFLJ^J (I^'UJ JP J-UIL JWF °JA }

    5. ' i' .*»! 4PU? ̂ 4—JLI JUKBF

    A6/iyJuiah H6H Owap/iaH (Ajuiah eKeci eKeyiHe pa3bi 6OJI-CMH). OJI: «Ajuiah ejituici (%}: -TMY^CBUIMAH MIJCBUIMAH -dap miniHeu de, KFLJIBINAN da OMOH 6OJIMH (a/iaM), an Myhaotcup* — Ajuiah MUUBIM COJIMH uepceni macmasau (2LRaM)», — den aummu»,—^EREH (aji-Byxapn).

    OT-THPMH3H MeH 9H-Hec6H KejiripreH xa^HCTe: MifMW — omu adaMdap 03 OMipnepi Men dyHue-Myjiiicnte-piu ceuin mancupa ajiamun (AZTAM)> AEJIMREH. OJI-BOH-HAKHFLHH; PNYAHTHHAA: «My3Kahud2—AjiJiahK,a mamm-eu6adamma e3 uanciciMeu tcypecyuti (AAAM)» flereH ce3flep KOCbiJiraH.

    Byji xa/tHCTe Ajuiah neH OHMH; ejiuiici (JG) AAAMHBIN fly-HHe K6He a^bipeTTe 6aK,biTK;a 6ejieHyiHiH ce6e6i peTiH^e

    1 Myhaacnp—KOHWC ayaapyuibi; MympiicTep TapantiHaH 3e6ip Kepyjiepi ce6enTi Ajuiah ejiinicme ijiecin MEKKEAEH MeflHHara KPHMC ayaapraH MycbuiMaimap ocbuiaii aTanraH. «ha5Kapa» eTicTiri THHWJiy, K TacTan KeTy flereH MaFHHajiapflw 6ijiaipefli. 2 HFHH, Ajuiah acojiHHfla KaftpaTKepjiiK TaHHTyniH asaM.

  • l3riAep jKyperiHiij gyaHbiiiibi 25

    6ejirijiereH HepcejiepAiK, HFHH, HcjiaM MCH HMaHHbm, KOHWC ayaapy MeH Ajuiah acojibiHAa Kypecy/iin KeMeji KepiHici Ty-pajibi aflTbiJiFaH. CoHAaii-aK KbicKa Aa Hyc^a ce3AepMeH ojiapAbin aHbiKTaMajiapbi 6epijireH. MecejieH, MycbiJiMaH— MycbiJiMaH/iap TijimeH KOJibmaH /ia aMaH 6ojiraH a^aM.

    IIIBIH HcjiaM — neH,a;eHiH 63iH AjuiahKa Tancbipyw, OraH TOJiHKKaHflbi KyjiuibijibiK; acacaybi, AjuiahTbm acene 6apjibiK Mycbi^MaHAapAbiH; KyKbiKTapbm opbiHAaybi. MycbiJiMaH 63me aca^cbi KepreHiH 63re MycbijiMaHAap yinm Ae aca^cw KepMefiiHHie HcjiaMbi KeMeji Kepimc TannaHAbi. AJI 6yji MYCBIJIMAHAAP OHMH Tij i i MCH KOJIMHBIH; ACAMAHABIFBMAH

    aMaH 6ojiraHAa raHa acy3ere acaAbi. 3p6ip McjiaM eKijiimH; 6ACKA MYCBIJIMAHAAPRA KATBICTBI MiHAeTimH; Heri3i OCBI.

    EHAerne, MycbijiMaHAap xijii MeH KO/ibiHaH aMaH 6ojiMaraH aaaM McjiaMAarbi 6aybipjiapbiHa KaTbicTbi MiHAeTiH Kajiaft opwHAaMai^?! JleMeK, MycbijiMaHHbiH; 63 AIH 6ayhipjiapbma C63 Hcy3iHAe Ae, ic acy3iHAe Ae acaMaHAbiK THri36eyi OHHH; MYCBIJIMAHABIFBIHBIH: KEMEJIAIRIH AIIFAKTAMABI.

    IlaHFaM6ap ( % ) aAaMAap 63 eMipjiepi MeH AYHHe-Myjiiicre-piH cemn Tancbipa aziaTbiH ajiaMRbi MyMiH Aen TyciHAipreH. PacbiHAa, HM3H acypeKKe opHajiacwn, OHbiMeH TOJica, OJI aAaM-ra HMaiira KarbicTbi KyiCbiKrapAbi opbiHAayAbi acyiereHAi. Ojiap-Abm en; Manbi3Abicbi—ceHin TancbipbijiraH aMaHaTTapAbi caK-Tay, 6ac»;ajiapMeH KapbiM-naTbraacTa uibiHiiibiji 6ojiy xeHe aAaMAapra eMipjiepi MeH A yHMe- M y jiiKrepi He icaTbiCTbi dflijier-ci3AiK acacayAan 6OHBIH ayj ian caj iy. KiM ocbiHAaft CHnaTTapra

    He 6ojica, aAaMAap MYHM 6ijiin, oraH 63 eMipjiepi MeH Ayrae-MyjiiKTepiH cemn TancbipaAbi. CoHAaft-aK OHbm aMaHaTKa KHH-HaT acacaMaHTbiHbiH 6ijireH con, oraH TOJIMK; cefflM apTaTbiH 6ojiaAbi. OimceHi aMaHarrbi caKTaft 6ijiy—HMaHHbm: Heri3ri MiHAeTTepiHiH, 6ipi. OcwraH 6aiuiaHbiCTbi Ajuiah ejimici

  • l3riAep JKyperiHifj gyaHbimw

    «AMauamuibuidbigbi OKO^MUU, uMaubi da MCOK,», —ziereH1

    (Ax.wa/i, eji-Befthai^H).

    COHAAH-an n a f t F a M 6 a p o p 6 i p MycbijiMaHFa napbi3 ca -HajiaTbm hnacpaHbi KyHOJii acaHe KaTejiiiai icTep/u Tacray Aen TycinziipreH. By j i napb i3 mapwraT MiHAerrepi acyKTejireH a p 6 i p a^aMHbin MOHiibman eniKamaH /i,a ajibiHbin TacTajiMaftzibi. Gf tTKem A j u i a h Tara j ia neH/iejiepiHe 0 3 i 6 e j i r i j i e r e n THHHM-ztap/ibi 6y3yAw acaHe Kynaj i i icTep x a c a y / t w xapaM eTKeH. AJI KynipjiiK HeMece 6w/iFaT xaftjiaraH MeKeH^epaeH HcJiaM KaHar xaftraH, cyHHeTKe ijieceiiH e j i r e KOHMC ayaapyabi Men-3eHTiH apHaftbi hnacpaT Typajibi a i r r a p 6oJican, OJI—ep6ip MycbiJiManHbiii napw3bi (napbi3 a i m ) caHajiaTbiH h n a c p a H b m 6 i p 6o j i i r i r aHa a p i OJI 6e j i r i j i i 6 ip ce6ercrep TybmaaMaca, a p -KiMre MiH«eT eMec.

    CoHHMeH KaTap IIaHFaM6apHMbi3 A jwah Tarajiara 6OH-c y H y acojibiH^a 63 n a n c i c i M e H KypeceTiH a^aMflbi KafipaTKep

    peTmae aTaraH. PacbiHAa, a/iaM Hancici xajiKayjibiKKa 6eiiiM, nri aMajiAapaaH xajrrapyra aaiibiH Typa/ibi api xaMaH aMajiaap xacayra HTepMejien, Kaftrbi-KacipeTKe Te3 6oft ajmbipa/ibi. OHH AjuiahKa 6oHC¥Hyra Minz*eTTey, KyHajiapaaH KaftTapbin, KHHHii ib i j ib iKTap MeH KaftFbi-KacipeTTep Ke3i»me T93iM,zi;i 60-

    jiyra yflpeTy yrniH yjiKeH ca6bip, Kym-KanpaT xyMcan, icypecy naaceT. AJI 6oftcyHy AjuiahTbiH; 6yfibipFaH,ziapbiH opbiH^ay, THHbiM cajiraHaapbiHaH ayjiaK 6ojiy acaire TaF^bipra ca6bip-JIMK TaHbiTy apiQbiJibi K e p i n i c Ta6azibi. JXeueK, Harw3 KaftpaT-Kep— 0 3 MinneTTepi MeH TancbipMajiapbiH aTKapy y r n i H OCH AHTBIJIFANZJAPFLM opbm/ iay MaKcaTbiH/ia 03 H a n c i c i M e H Kypece-TiH a/iaM.

    KaHpaTKepjiiKTifl e « XAKCBI Typi 6y3biK HHerrer i j iepre Kap-

    cw C63 acy3inneri xaHe ic acy3ina;eri Kypec 6ojibin Ta6biJiaa;bi,

    1 Byji xaflHC acancH HCHasneH AHacTaH (Ajuiah oraH pa3H 6OJICHH) HcericeH.

  • tariAep JKyperiHiij gyaHbiuib i 27

    eirncem Ajuiah acoJibiHAa KaftpaTKepjiiic TaHbiTy—ainmH, eH; 6HW moKbicbi.

    OCH xa^HCTe KopceTijireH/iep/UH 6apjibiFbiH ic-Ky3me acbi-paTbiH aaaM e3miii OTHH Mm^ETTEPIH TOJIMK opbm/iayuibi ca-Hajiazibi. GFTTKEHI OJI TIJIIMEH zie, KOJibiMen /ie MycbiJiMaimapra 3HHH THri36ece, â aivmap oraH 03 OMipjiepi MeH ztyHHe-MyjiiK-TepiH cemn Tancbipa ajica acaHe OJI Ajuiah TbiiibiM cajiraH/iap-/jaii 6ac TapTbin, Ajuiahi^a 6oHcyHy acojibiHzja 63 HonciciMeH Kypece 6ijice, oima auiKepe He acacbipbm AIHH KOiie /tyHiiejiiK HRIJIIKTEPAEH OJI OPBIHAAMARAH, con/iaft-aK KAMAHABIICRAPZIAH OJI 6ac TapTnaraH eniHapce KaJiMaftAbi. AJI conijiiic 6epymi 6ip AjuiahTbm 0 3 i raHa.

  • IariAep JKyperimH, KyaHbinibi

    X E T I H H I I X A A M C

    MYHa^)HK,TbiH, 6eAr i c i

    If j* B'J i ^ ^ ^ Jt o*

    ' ' ' , * , » 8 ' • 8 ' ^ * -*0 ° ' * 8 ' ^ « X ̂ # . ' 'J " Î PJJ JUDL 4JUA> AJ CJ15 DJUFLJS-

  • IariAep /ftyperimg gyaHbiuibi

    XajHCTe aHTbiJifan, eKbKy3AiJiiKTiii eKmuii Typme Kejiep 6ojicaK, OJI—ic-AMAJMAFBI MyHacjMicrbiK1. Byji AAAMABI 6ipaco-jiaTa AiHHeH uibirapMaca Aa, KynipjiiKKe ajibin 6apaTbiH JKOJI. KiMHin 6oftbiHaH 5Korapbijia aiajiraH eKixy3AiJiiKTiij TepT 6eji-rici Ta6bijica, OJI a^aivwa 6apjibiK; acaMaH K;acneTTep moFbipjia-Hajtbi, api OJI MyHac|)HK;Tap/ibin cnnaTbma eHe/u. AJI 6apjibiiKypy MyMiHAepAiH Heri3ri cnnaTTapbi 6ojibin caHa-jiaufci. Byji aiiTbiJiFaH nri KacHerrepAin 6ipeyiH acorajiTKaH a/iaM HcjiaM MEH HMAH napbi3AapbiHbin 6ipiH 6Y3FAH 6ojiaAbi. COH-A a 6yjiapAbin 6apiH xorajiTKaH ajjaM Typajibi He amy MyMKiH?

    XazpiCTe aHTbijiraH acajiraH ceftjiey cunaTbi AjuiahKa acaHe OHbm ejimicme Kaxbicrbi oripiK aihyAbi KaMTHAbi. KiM nafl-raM6apra KaTbiCTbi OTipiK aftTca, T03aicraH 03me opbiH M-HbiHAaii 6epciH. AJI Ajuiah TaFajiara KaTbiCTbi acajiraH ceftjiey-rni Typajibi KypaH KapiM^e: «Ajuiahi?a acajia acamcaHHaH MM 3ajibiMbipaK?» —/lejiiHreH (Ca, 7).

    CoHAafi-an xaAHC acajmbi acaHe aceice CHnairaFbi yaKHFajiap-ra KaTbiCTbi xa6apjiapjia Kopimc Ta6aTbiH acajiraH ceibieyAi Ae KaMTHAbi. ©TipiKTiH MyHAaft Typi aAaMAbi MyHac^HicrapAbin 6acTM cnnaTTapbiHa opTaicrac eTeAi. Byji Typajibi IIaHFaM6ap (%): «OmipiK aumydan COK, 6ojibin,dap! Pacbiuda, emipiic Kt/Hdicapjibixfia 6acmaudu, an KquaKapjvbiK, mosax^a 6ac-maudu. Kici emipinmiH, coupiua mycin, woman ceiuieu-cewieu AjwahmuH, K^sbipuuda 6apun mypmu emipmuii pembide 3K03bUiadblt>,—Keren2 (aji-ByxapH, MycjiHM).

    ^yHHe-MyjiiKTep, KYKbiKTap MeH KynHH-Cbipjiap ceHin Tan-cbipbuiraH acaFAaftAa aAaM ojiapra KHHHaT KbiJibin, aMaHaTbiH

    1 HFHH, MYHA(J)HKTapFa TAN ic-apeKeT acacay. 2 XaflHC A6ayjuiah H6H MacryziTaH (Ajuiah oraH pa3bi 6OJICWH) HceTKeH.

  • l3riAep jKyperiHijj ByaHbiuibi

    opbiHAaMaca, OHMH HMaHbi KaftAa? MycbijiMaHnibiJibiFbiHbin ujbmaHbi KepiHici Kaiwa?

    CoHbiMeH 6ipre AjuiahrieH He a^aM,a;apMeH apa/iaFbi Kejii-ciMiuapTTbi 6y3aTbiH a#aM eKiacy3flijiiKTin en copaio>i cnnaT-TapbiHbin, 6ipiHe jiaftbiK 6ojiaa;bi. Byji aiiTbuiraH exipiKii RQ-Jienney He aKjmaTTbi TepicKe xubirapy Maî caTbiHAa biHFafijibi carri naftaajiaHbin, 6acK,aJiapAbin Ayime-MyjiKi MeH KYKbiFbma K;OJI CYRYAAN KopwiqnaHTbiH^apFa /ia KaTbicTbi. Byji copa^fci KacHerrep 6oftbiHAa aceTKijiiicri HMaHbi 6ap a/iaM^a 6ojiybi MyMKiH eMec Aen TyxbipbiMAayra 66ach 6ojia£bi, eftTKem HMaH MeH 6yji anaftbi KacHerrep 6ip opbiHAa cbifibicnaiHAbi.

    /lereHMeH ehjiyc-cyHHa yeji-xaMara1 Heri3i doftbiHina, 6ip Me3rijiAe neHAemn 6oHbiHAa acaKCbi epi xaMaH Kacnerrep, HMaH acaHe KynipjiiK He MyHacJjHUTbiK CHnarrapbi Ke3Aecyi MyMKiH eKeHiH acoHe OJiapAbiH biKnajibiMeii icrereH epeKerre-piHe Kapaft cayan neH xa3ara jiaflbiK 6ojiaTbiHbm Aa 6ijiremMi3 5K6H. Byji Typaiibi KenrereH KypaH ajnrapbi MeH xaAHCTepAe aHTbijiraii, 6i3re cojiapra aMaji KbiJiybiMbi3 Kane TyrejiAefi ce-HyiMi3 Ka>KCT. CoHAaii-aK; aAaM 6ajiacbi HMaH ancbmaH uibiFa-pwn xi6epeTiH Kynip aMajwapbiHa xaTnaftTbiH KyHe icTereH acaFAafiAa, HMaH MeH aih men6epiHAe Kajia 6epeTimH HaKjw-jian KejireH ajrr-xaAHCxepAi TepicKe nibirapaTbiH xayapHXAep Ma3ha6biHaH ayjiaic 6ojiybiMbi3 KepeK. XayapnxAep 6ojica, yjiKeH KyHejiap xeHe KynipjiiK He MyHacJmKrbiK; cnnaTbi caHaTHHa xaTaTbiH 6ip ic icTereH aAaM aihhch uibiFbin, T03aKTa Mauri KajiaAH Aen ecenTeftAi- By j i Ma3ha6Tbin

    ycTaHbiMAapbi f\ypaH MeH cyHHeT xeHe 6ypbiHFbi enceH ryjiaMajiapAbiHi 6ipaybi3AM ninipi 6oftbiHina Heri3ci3 epi XAJIRAH CAHAJIAABI.

    1 «Ohjiyc-cyHHa yaji->KaMara» — naiiraM6apbiMM3 6eH caxa6ajiapabin JKOJIHH YCRAHYMBUIAP.

  • tariAep jKyperiHig gyaHwinw 31

    C E r i 3 i H i n i XAAMC

    «AAAALITBI KIM >KapaTK,aH» AEREH OHA«IH ayAan, 6OAYABIJG gaajeTTiri

    OllaliJl ill ill J J ^ : J1® i^J ^ J*

    ILB JMLJS 4A15 I DBJ JBS- JA JJ£J J&- LIT JIST LJLS" JJBI J I JJFLJ JI^O^-L

    ji*- j i :£>jlji Ja^ 0jilL^j j-ult Jlji :Jai) ^Jj

    06y hypaftpa (Ajuiah ORAH pa3bi 6OJICMH): «IJamaM6ap «Ceudepdit^ 6ipiu,e uiauman xejiitt:

    cMbiuaHM KIM OKapamKflH? MUHOHU KIM OKAPAMKFLU?»• — deu Kene: ^Pa66biH,diu xiM otcaparnKflH?» — den (cypaftflbi). (K i c i ) ocbisau oKemKeude, Ajuiahmau nana cypacbiu da, (6yji oiiAaH) mmubuicbiH— den aummu»,—Aeren.

    BacKa 6ip pHyaaTTa Ajuiah ejiinici «AdaMdap cqpan; KpH-Kfin: «Ajuiahmbi kIm ncapamK,aH?» den aumamuH 6o-Jiadbi»,—,a;ereH (MycjiHM).

    Byji xa/i,HCTe niairraHHbin Mm/terri xyp/ie oflina a3FbipaTbi-HM He aaaMflapzibm inaHTaHAapbi MeH aTeHCTepzi,in Tijii apubuibi OCM aceHci3 cypa^Tbi opTara TacTaflTbiHbi Typajibi aftTbijiraH. Byji ic acy3ina,e &e opbiH ajibin, OCH >K6Hci3 cypaicrbi inaMTan naiibiM-napacaTTaH acypaaft a/iaMAapAbin acyperme Tbiiqia-jiaca, aTencTep MyH/iaft KyM6H,a,i oftjiapwH yHeMi anra TapTbin, ce6enxep aceHe ejieMHin MarepHajmbiK; 6ejiuieKTepi acaftjibi 6eceHeAeH 6ejirijii 6opiceMiK c63ziepiH cybip-rriaicraHAbi.

    Byji xajHCTe IIaHFaM6ap (gfr MyH/iaft cypaicKa yrn HepceHin;: OH/iatt oft/iaH TbiiibiJiy/ibiPi, AjuiahTaH niaiiTaHFa Kapcbi naHa cy-payAbiHi aceHe HMaHHbiH, KeMeriMeH Toirrapbic 6epy/u HycKaHAbi.

  • l3riAep JKyperiHifj gyaHbimw

    1. Onztaft CYpaKKa acayan i.3/iey/i,eH Tbiftbuiy. Ajijiah Tara/ia a^aM^apAbin aKbiJi-oftbrn iiieKTeyjii eTin acapaTKaH, onap K,aH-rna TbipbicKaHMeH MYHH oMjiari ineine anMaftflbi. BAncem 6yji MYMKIH eMec. MyMiciH eMecne yMTbiJiy 6oc oypeinijiiK epi aî bi-ManTbin. BapjibiK acapaTbiJibicTbin 6acbi MeH COHH 6ojiaj,bi Ka-ne ojiap KenTereH icTepiH^e e3^epiH epi 63 6oHJiapbiimaFbi K;a-CHeTTep/i;i, ajieMCHTTep MCH KypaM/iac 6ojiiKTepAi acapaTKaH Ajuiahiipbi Pa66bina (KAHTAJU>I)»,—/LEREN (HAMM,

    42). /JeMeic, a^bui-OHJiap Ajuiah xaf-ajiara aceTKeHzie TOKTan, nibipKay nierme 6apa#bi. GftTKem Ajuiah—O/iaH 6ypbin ern-Tene SojiMaraH Gyejiri acaHe OflaH KeftiH euiTene 6ojiMaftTbiH CoHFbi. AjijiahTbiii eyeji/iiri—Kamna 3aMaH, KaHinaMa acaFaan 63repMeciH OHHH; eyejmiK CHNATBIHBIN 6acTaybi acoic YAKBIT-Tap MeH acaFflaftjiap/ibi acaHe a/iaM 6ajiacbina;aFbi Kyin-KyaTTbin 6ipi aK^ui^apzibi acapaT^an—Ajuiah. Ermerne a^biji KaJiaftma OCBI acencia cypaKTbin co«bina Tycyre yMTbuia/ibi?! Byjr acar-Ad&M oraH OHAaft on^aii TbiftbiJibin, TOKTay KepeK.

    2. AjmahraH inairraHFa Kapcbi naHa cypay. HFHH, mairraHHbin a/iaM/iap Pa66biJiapbiHa aereii HManziapbiHfla KyzuKice Tycin, KyM6H,a;aHybi yiniH acacaraH a3Fbipy opeKeTTepi MeH OHJiapbma Kapcbi YjibijibiK HecmeH naHa cypay. IleHae Kenijime ejiriHAeft KyaiKTi oftjiap ynjiaraH acar/iaHAa AjuiahTaH naHa cypaybi raic. KiM^e-KiM nibiH KenijmeH, ocajiAWK TaHHTnan naHa cypaca, Ajuiah Tarajia OHH KyrKapbin, o/iaH inaftTaHAbi nybin nibiraAbi A a, OHbin a3Fbipyjiapw acoFajia^bi.

    3. HMaH. Byji—AjuiahKa aceHe Ohmh ejimijiepme AereH HMaHFa Kapcbi KejieTiH HapcejiepzieH 6ac TapTy. Ajuiah neH OHbin; ejiuiijiepi 6ojica, >KapaTynibi HeMi3Ain OflaH 6ypbiH eni-Tene acoK Gyejiri, acajiFbiaAMFbi MeH btkch aceHe Kejiep ina^Ta-Fbi MaigryKTapAbi acapaTybiH^a /tapa eKenairiH xa6apjiaFaH.

  • l3riAep jKyperiHiij gyaHbiiiibi 33

    O c w 6ip KajiTKbiCbi3 mbiHaftbi A¥P b I C HMaH 03me Kapcw

    KejieTiH 6apjitiK KyAiK-KyManAapra Toirrapbic 6epeAi. GHT-KeHi aK,nK,aT acajiraHAbi acoKKa uibirapaAbi, aji Kyzi,iKTep cemM-AiJiiKKe ^apcbi xejie ajiMaftAbi.

    IIaftFaM6ap (gg) aftTKaH OCM ynieyi axeHCTepAin Tijmepi apKbiJibi aA,aM3aTTbin caHacbiH yuan acaTKaH Typjii oftjiap acTbiHAarbi TepKim 6ip ajiriH/teii KyMQHHbm K03iH acoaAbi. Ocmjiaft Ajuiah ejimici ( % ) aceHci3 Ti36eKTi cypaKTapra Hyicre K,OHTWH JKajiraH 6ijiiMna3Ai>iKKa YMTWJIYAAH Tbiftbijiyra, AJI-jiahTaH OCH KYMOHAI Keijijire cajiaTbiH niaHTaFira Kapcbi naHa cypayAbi acaHe e3iHe Kapcw KejieTiH Heri3ci3 nepcejiep/uii 6apiHe xoftTapuc 6epeTiH Aypbic HMaHra 6yftbipAbi. ACMCK, oiiAaH TbiflbiJiy TiKejieii acaMaHAHKTbin, naHa cYpay acaMan-AWKKa anapaTbiH ce6enTin Ke3iH acoftbin, HMaH acaHe 63iHe Kapcbi KejieTiH HapcejiepAifl 6apme ToftTapmc 6epeTiH KaJiTKbi-cbi3 A¥PbIC aKHAaHbi ycTaHy apKbiJibi OHAaft aceHci3 cypaKTbm HibipMaybiHaH K¥Tb IJ ia ajiaMbi3.

    CoHAaft-aK, 6YJI ynieyi Hapce HMAHRA KAPCBI KejieTiH 6apjibiK KYAIK-KYM6HAAPABI ACOIOABIN ce6eirrepi 6ojibin TA6BIJIAABI. KY-AiK-KyM3H CHJiKTbi HMaHra KapcbiHbm 6apjibiFbiHAa ocbijiapra Keniji 6ejiy KepeK. CoHAa neHAe OHWH Heri3ci3AiriH KepceTe-TiH AaJieJiAepAin KeMeriMeH acaHe OHCH3 aAacyniHJibiKTaH 6acKa eniTene acoK aKHKarrbi HaKTbijiay apKbiJibi, coHAaft-aK aAaMAapAbin HMaHAapuH niaftKajiTbin, ojiapAH Typjii KyHajiap-ra HTepMejiey y m m acypeKTepre KyAiK-KyMaH MeH maKyarrap

    a3FbipybiH canaTbiH inaftTaHra Kapcw AjuiahiaH naHa cypay apKbiJibi OHAaft KyMaHFa 6ipAeH ToftTapbic 6epeAi. CeftTin ca6bipjibijibiFbi MeH KajrrKbicbi3 cemMi ce6enri neHAe uiaKyaT-Tap MeH KyAiK-KyMeHAap a3FbipybraaH KyTbiJiaAbi.

  • 34 tariAep jKYPer™Ji SyaHbiuibi

    TOFBI3BIHI I IH X A A ^ C

    2!iaK,cbiAbii£ Ta , JKaiviaHAbiK, Ta t a f a h p a a h eKeHiHe HMaH KeAT ipy

    JT 4HP dill JJfi J J l i : Jtf U^P j j i * j I JCP ' - ^ * * ' '

    •J-S^'J J ^ 1 ( J^ J***

    A6ayjuiah H6H AMP (Ajuiah aiceci eKeyrne pa3bi 6OJICHH): «Ajumh ejituici «Eapjibuc, mpce, minmi ajicbdix neu 3e-petcmhc me masdbip ce6enmi»,—den aummu»,—aereH (MycmM).

    BYJI xa^HC HMaHHbin; ajiTbi HERI3MIN 6ipi Tarflbipra, OHHH acancbi-acaMaHbiHa, ambi-TYmbicbma, aceKe-acajinmcbiHa K6He eTKem MeH 6ojianiaFbma HMaH Kejrripy Typajibi aiiTKaH. ByJi yjiw Heri3zuH Mem AjuiahTbiH ijiiMi 6apjibiK Hepcem naMTH-TbiHbiH, Oj i neH/iejiepiHiH, acaKCbi-KaMaH icTepi MeH 6apjibiK acaFAaftjiapbiH ajiAtm ajia 6ijireHiH aceHe OHM Jlayxyji-Max-(J)y3Fa »ca3bin KoftraHbiH MOHbiHflayaa acaTbip. BYJI Typazibi Ajuiah Tarajia: «AjuiahTbin acnaH MeH JKepzteri Hapcejiep/ji 6iiieTiHiH 6uiMeiicin 6e? Ojiapflbin (6epi ) KiTairra1 SKa3yjihi. Byj i Ajuiahna onaft»,—^ereH (Xaxc, 70).

    COCHH Ajuiah Tarajia 6ojibin ETICEH ATEHE 6ojiaTbiH jKairr-Tapzibm 6apjiHFbm, coH^aH-aK 6apjibin acapaTbijiraH/iap MeH ojiapra naTbicTbiHbi naMTHTbiH 03 aaHajibiFbi MeH epiic-Kajia-ybiHa cafticec 6YJI Tar/ibipAaFbi icrep/un 6apjibiFbiii 63 ya^bi-TbiHAa xy3ere acbipa^bi. Ajiafiaa Ajuiah neH^ejiepai aceHe ojiapAMH ic-aMajmapbi Men CHnarrapbiH acapancaHbiMeH, ojiapra ic-epeKeTTepi e3 TanaayjiapbiHa ceifrcec epbiH ajiaTbiH

    V

    '.HFHH, JIayxyji-Max4)y3fla.

  • l3riAep jKyperiHiij gyaHbiiiibi 35

    Ka6ijieT neH epiK 6epai, 6yji icTepre ojiapAbi Ajuiah xarajia M65K6YpJieMeH/ii. Ajuiah ojiapAHU Ka6ijiexi MCH epiK-K;ajiaybiH acapaxTbi aceHe OJI ce6enTep MCH ce6emcepAi >KapaTyiiibi. AJI a/iaMAapAwii ce3/iepi MCH aMajiAapw Ajuiah Tarajia acapaT^aH 63 Ka6ijieTTepi MeH epiK-KaJiaybiHbin HexHaceciHAe icxe acaAbi. COJI cHHKTbi Ajuiah Tarajia ojiapAbiti 6apjibiK cbipTK^i epi iniici Ka6ijieTTepiH acapaTKaH, 6ipaic; OJI 6apjibiK; aaaMra OJI He yrniH acapaTbiJica, COHH onaftjiaxaAbi.

    .ZJeMeK, KiM/ie-KiM acy3iH Pa66bicbraa 6ypca, Ajuiah xarajia oraH HMaHra AereH Maxa66aT AapbiTbin, acyperiHe HMaHzibi e/ie-Mi Kepceiin, KynipjiiKTi, KyHeicapjibiK; neH 6oHcyH6aynibijibiK;-TM aceK KepiHiuiTi eTepi aceHe OHM Typa acojiMeH a c y p y m i j i e p -/liH, KaTapbiHa KOcaAbi. OcbiJiaftina oraH Ajuiahrbin acaH-acaK-TM HbiFMeTTepi TOJibiB^aHflbi 6yHbipa^bi.

    AJI KiM acy3iH Ajuiah Tarajia/iaH 63rere 6ypbin, OHHH Aym-naHbi uiaftxaHFa acaicjrfHAaca, Ajuiah OJI yrniH 6yji icxepAi onaft-jiaxnaft, Kepicmme onaaft aaaMAbi OHHH 63i 6ex 6ypraHFa xan-cbipbin, acepAeMci3 KajiAbipaAbi aceHe 63 Hencicimn 6HJiiriHe xacxaft/ibi. HexnaceAe OJI a/iaM a/iacbin, acojiAaH xaaAbi aceHe Pa66bicbiHbm ajiflbiHfla 63iH a^xayra ein6ip yeac, aejieji Ta6a ajiMaHAW. ©ftxiceHi Ajuiah oraH xypa acojiAH ycxaHa ajiaTbiH 6apjibiK ce6errrepAi 6epce Ae, OJI Typa acojmaH repi a^acy^bi apxbiK caHazibi, eH^i Ka/iraHbiH TeK KaHa 63iHeH KepciH. Ajuiah Tarajia: «(Ajuiah a/iaM 6ajiacbiHbm) 6ip TO6WH Typa acojira cajmw m, enzu 6ip TO6W a/iacyra THIC 6ojmw. OftTKem ojiap AjuiahTbi I^OHBM, UIAFITAHAAPABI AOC eTin ajiAbi» (Arpa, 30);

    «PacwHAa, ceHAepre AjijiahTaH Hyp aceHe aHbiK, KiTan KEJIAI- OJI ap^bijiu Ajuiah 03iHhj pa3bijibiFbiH Ta6yra yM-TbijiraHAapAbi eceHAin acojiAapbiHa 6acTattAbi aceHe 0 3 HycKaywMeH ojiapAbi KapanFbijibii;TapAaH Hypra uibirapbin, Typa acojira cajiaAW» (MaHwa, 15-16),—AereH.

  • l3rUep >KyperiHig K,yaHbiuibi

    Tar/ibip neHflemn 6apjiBi«; acaFflaftjiapbm, OHLIU ic-aMaji-Aapbi MeH KacHeirepiH, 6Jici3/i,iri MeH 3epeKTiriH jie naMTHAbi. ByJi eni cnnaT—6ip-6ipiHe KapaMa-icapcbi YFHM. 0Jici3/UK MA^P¥M Kajiy MCH 3HHH uieryre, aji 3epeKTiK Ajuiah Tarajiara 6oftc¥HyAa biHTa-acirep Tanbnyra ce6en 60JIAJIBI. Byji acep-ae ejici3,zuK AereHfle, neHAemn 6oftbiHAaFbi AepMencis/UK eMec, acajiKayjibiFbi aceHe epiK-acirepimij acoKTbiFbi CHHIC-Tbi aiibinTayFa jiaftbiK; icacHerrepi Typajibi aHTbijiraH. EH/ie-iue, «Bat^bimmbuiapta 6aK,ummbuibiK, aMajidapu ott,au-jiambuiadbi, an 6aK,bimcu3dapm 6aKlhimcu3dbiKt UMUJI-dapbi ou,aujiambiJiadbi» (aji-ByxapH, M J - O H M ) AEREH XAAHCRII}1

    MarbiHacbi ocwraH caaflbi.

    BaK^iTTbi a/taM^apra ojiapAbi 6aKHTKa acerKi3eTiH aMaji-aapAH icTey onaiijiaTbijiaAH, aji 6YFaH ojiap TajianiubumbiK;-Tapbi MeH ceTTijiiKTepi aceHe Ajijiah TarajiaHbiH 63/iepiHe KepceTKeH MeftipiMi HeTHacecin/ie aceTeai. Tajiarinibiji aceHe ejici3 a/iaM typajibi IlaHFaM6ap «3epeK—e3 uancicm 6acKflpbin, OJIIMHEH neuimi (acaFaaiijiap) ywiti OMOJI ic-meumm (aaaM), OJI 0Jici3—nanci Kfljutybma epin wcypin, Ajuiahqa mineKmepin aumamuu (a#aM)»,—AereH (aT-THpMH3H, H6h Maxell 3K0He AxMa^'i).

    1 Xa«HC QJIH H6H 06y Tajm6TeH (Ajuiah oraH pa3M 6OJICHH) xceTKeH.

  • IariAep HtyperiHig ijyaHbiiiibi

    O H b l H I I I b l X A A M C

    T y p a JKOAFH MAK ,bipy in bi H bi IJ caya6bi

    IPI J* AT J^FI AT J J 1 * AT

    • * s ^ 1 /J , ,

    JL IPI .LIJI PAJJIR' J* ILJI JFLIA K FUJ J* JĴ T JIA AJ CS-U>

    ^ T I T DUI JATO HILIJP J I . J*

  • 38 tariaep » y p e r ' h ' b syahwiiim

    ^ I H YKIM^EPIHE YHJIECETM AIHH ACEHE AYMIEJIIK HACHXATTBI

    icKe acbipynibi a/iaMAap m, 63 6ijiiMi MeH aMajmapbiHAa Typa XOJIAH ycTaHbin, 6acK,aJiapra yjiri-OHere KepceTKeH^ep ne Typa acojira iiiaKbipynibuiap 6ojibin ecerrrejieAi.

    Hri icTep MeH xajibiK^a naft/iajibi KaflbipbiMAWJibiK niapa-jiapbiH/ia 6acicajiapAaH 03biK acypeTm aaaM^ap Aa Typa acojira maKbipynibiJiap canbmaH Ta6biJiaflbi. AJI ocbiJiapra KepiciHine epeKeT acacaftTbiHAap a/iacyra niaK^ipynibijiap caHajiajjbi.

    Typa acojira maKbipynibiJiap—TaicyajiapAbin aceTeKini 6ac-nibijiapbi aceHe MYMiH^epAin en acaKCbijiapbi, aji a^acyra iua-iCbipynibuiap—T03aKKa iHaio>ipaTbina;apflbm KeceMaepi.

    CoHbiMeH KaTap HrijiiK neH TaKyajibiK; icTepiHAe 6acicajiapFa acepAeM 6epymi a^aM^ap Aa Typa acojira maicbipynibi, aji 6ac-Kajiapra KyHeicapjibiK; neH AymnaHAbiicra acepAeM 6epyuii a^aM^ap a^acyra manbipyuibi caHaTbiHa acaraAbi.

  • l3riAep jKyperiHiij gyaHbiiiibi 39

    OH BIPIHini XAAWC

    / l iH^ i T e p e g 6 i A y — n r i A i K HbiuiaHbi

    \'Jj(-

  • 40 l3riAep jKyperiHig gyaHbinibi

    Eyji Macejie (JMKJI Heri3Aepi MCH TapMaicrapbiH, Fn6aAaT neH KapbiM-KaTbiHacTapra aceHe KtuiMbiCTapra KaTbiCTbi yiciMAepAi t.C.C. 6ijiyAi ae icamthaw.

    CoHAaft-aic oraH HMaHHbin xanHKH MOH-Marbmajiapbi MeH Ajuiahica KaTbiCTbi Hem ycTaHy KepeKTiri aceHe K,¥PaH mch cyHHeTKe He napcejiepAin cefticec Kejierim aceHiHAe 6iji iMHiij 6ojiybi Aa KipeAi.

    Con CHHKTH AIHAI TyciHyre acepAeMAeceTiH apa6 Tijiimn cajiajiapbiH1 oKbin-yftpeHyAi Ae Ha3apAaH THC KajiAwpMaftAM.

    Ajuiah KiMre nrijiiK Kajiaca, ocw aHTbijiraHAapAw 6ijiyzu Hecin eTin, coraii ceTiH cajiaAH.

    CoHbiMeH 6 ipre 6yji xaAncrin MarbiHacbi acorapmAa aTajiraH

    FbMbiMAapAaH TyrejiAeft Tepic aftHajiraH aAaMFa Ajuiah Tarana

    nrijiix KaJiaMaftTbiHbiH icepceTeAi, 6yji OHMH; nri MypaTTap MeH 6aicbiTK,a aceTKi3eriH ce6enTepAeH Maî pyM KajiraHbi yuim.

    1 ByJi acep/ie «apa6 Tijiinin cajiajiapH» aen Mop(J>ojiorHH, CHHTaKCHC, CTHJiHCTHKa, noaTHKa, pHTopmca aceHe meuieHfliK GHepi FbijibiM/iapbi Typajibi aHTblJIFaH.

  • IariAep HtyperiHijj gyaHwrnw 41

    O H EKIHHII XAAMC

    AAJVahTblH, KyiUTi MYCblAMaHAbI 2KaK,CbI K e p y i

    JFLJL

  • 42 l3riAep jKyperiHig gyaHbinibi

    KETNICTEH ACTAM xapMaicraH Typa/tH, OHBIH EN acoraprbicbi— «JIe Hjiehe HJIJIO Ajuiah» (AmiahTaH 6ac^a em6ip Tenip aeon) zieren ce3, aji en TOMeHrici—acoji 6oHbmaa a^aM/iapra 3ajiaji THri3in acaricaH H6pcejiep/u ajibin TacTay1. CoHAaft-aK ap-ynx Ta HMaH SejiiKTepmiH 6ipi. CbipT^bi aceHe iimci aMaji^apMeH 6aHjiaHticTbi 6yji 6ejiifCTep/i;in 6apjibiFbi HMamibin KypaMbiHa Kipe^i. OcbiJiapabi raicTi Aopeaceae opbiiman, 03iH naftaajibi 6ijiiM aceHe i3ri aMajmap KOMeriMeH aceTijmipynii, coHAaft-a^ aKHKaT neH ca6bipAbi HacHxaxxay api^bijibi 6acK;ajiapAbi m KeMeji^iKKe aceTejieymi a^aM—MMaHHbin acoraprbi caTbicbiHa aceTKeH Kynrri MyMm caHaTbiHa acaTa/tbi. Erep neH^e MyHAaft Aopeacere WERE aziMaca, OHHH ejici3 MyMiH 6ojiFaHbi. ATajiMbim ninip 6i3AeH 6ypbiH OTKCH i3rijiepAin HMaHHbiH Ke6efteTim MeH a3anTbiHbi Typajibi Aojiejmepme Heri3/ieJireH, aji 6yji nenae-niii HMaHAbi TaHbin 6ijiyi MeH aMajiAapbma 6aftjiaHbicTbi. Byji Heri3re KypaH MeH cyHHeT KenTereH opbiimapAa HycKaraH.

    KyniTi aceHe 0Jici3 MyMiHAepAi cajibiCTbipa Kejiin, 6ipmmi-ciHe apTbHoubiJibiK; 6epreH IIaftraM6ap {%) a^aM^ap apacwHAa ejici3Aepziin KaAip-KacneTi ejieH6eftAi eiceH AereH OH TYYBMAH KayinTeirin: «...(AereHMeH) epqaucbicbiuda UZVAK 6ap»,— AeAI- Byjiaftnia KayiimH, aJiAbra any aca naiiAajibi. COJI yinm aa;aMAapAbi HeMece ic-aMajiAapAM cajibicTbipraHAa 6ipeyme apTbiKnibijibiK; 6epreH a/iaM oraH He yinm apTbiBQiiibiJibiK 6epre-HiH ecKepTyi aceHe ojiapAbin apacbiH/iarbi opTaic Ka/up-KacHeT-TI^E ATAN OTY APKBIJIBI TYBIHAAYBI MYMKIH TYCIH6EYNRIJIIKTIN

    ajiAbiH ajiybi KaaceT. Byji apTbnciHbuibiKTa TOMCH eKem aft-

    1 Byji Typajibi MycjiHM 66y hypaftpaflaH (Ajuiah oraH pa3bi 6OKCHH) 3KETKI3REH xasHCTe aftTbiJiraH. O i w naftFaM6apbiMW3flbin (^Y.« HMaHHbin aceraicTeH acTaM 6eniKTepi 6ap, OHMH eij acoraprbicbi—-AjuiahTaH oac^a ein6ip Teijip xcoKjbiFHHa KyejiiK 6epy, an en TeMeHrici — (a/jaM/japra) 3ajiaji (KejiripeTiH 3aTTii) acojmaH anbin T a c T a y » , — a e r e m pnyanT erij ireH.

  • IsriAep jKyPe r 'H 'B KyaHMuiw 43

    TBIJIRAHAAP/IBIH ejieyci3 KAJIYBMA acoji 6epijiMeHzu. COJI CHHKTM

    KaMaHAfciK neH acaMaH aAaMAapAbin Aopeacejiepi aceHe oj iap-

    flbiH aHbipMauibuibiKTapbi Typajibi airrnaHAa aa, acaKCbiJibiK He

    acaMaHflbiK ce6enTepiHeH apajiapbiH/jaFbi opTaK Hepcej iepAi

    ecKepTin 6Ty Kaacer. By j i Teci j i K,ypaH mch cyHHeTTe Ken KOJI-

    AAHBIJIFAH.

    Bi3 KapacTbipbin OTbipraH xaziHCTe MyMiHAep HrijiiKTe,

    AjuiahTbin cyf t icnemii i j i i r iHAe aceHe Om>m Aini i i ycTaHy/ia

    6ipi-6ipiHeH apTbiK eKeHi axan eTij ireH. A ju i ah Tarajia Aa:

    « 0 p K i M H i n icTereH aMajibma Kapaf i Aepeace j i ep i 6 a p » , — A e n

    OCH OHAM HaKTbijiaft/ibi (AXNA4>, 19).

    MycbiJiManaap yrn Tonica 6ejiine/ii:

    1. H r i icTep/te dac^ajiapAaH 03WK; 6ojiraH/iap. O j i a p — n a -

    pbi3Aap MeH MycTaxa6 aMaji/iapAbi opbiH/tan, xapaM aceHe MOK-

    pyhTepAeH ep i 6acbi apTbiic, pyK,cax e i i j i r eH HepcejiepAeH 6ac

    TapTKaH, 6acTaraH aMajmapbm aarbma aceTKi3in, KeMeJiAiKTin

    6apjibiic cnnaTTapbiMeH epeKinejieHreH aAaMAap.

    2. MiHAeTTij iepAi opbiHAan, TbiftbiM cajibiHFaHAapAaH 6ac

    TAPTYMEH IUEKTEJIETIH OPTANKOJI MYCBIJIMAHAAP.

    3. I3ri aMajmap MeH acaMaH aMajmapAbi apajiacTbipbin, e3-

    63AepiHe 3yjibiMAbiK acacaFaHAap1.

    IIaHFaM6apbiMbi3 «03in,e naiida Kejimipemin iace mbui da, Ajuiahmau KQMCK cypa»,—ACII aftTK,aH. B y j i — o c b i AyHHe MeH Meijrijiiic eMip 6aKbiTbiH KaMTbiraH Ken Marbmajibi

    naflAajibi ce3.

    IlaHAaJibi icTep eici Typji i : a ihh aceHe AyHHejiiK icTep. I leHAe

    MyHbin eiceyme Ae Myicraac.

    AAaMAapAbin Kym aco»; TipmijiiKci3,

    Tipniij i i icTin KyHbi acoK K;yJiiHbijibiKCbi3.

    1 HFHH, KYHQ icTeymi MYCBUIMAHFLAP.

  • l3riAep jKYperimij gyaHbiuibi

    Banbrr neH carrijiiK Heri3i—Ajuiah TarajiaAaH acepAeM Tijieft OTLipbin, OCH naftAaJibi icTepre yMTbuiy acaHe ojiapra MHxa-acirep TaHbiTy. Ileiiae Kanian naftAa/ibi icTepre yMTbijibin, bmxa-acirep TaHbiTca, OJI icxepAiw 6apjibiK ce6enTepi MeH acojyiapbiH ycTaHbin, ojiapra KOJI aceTici3y acaHe anicray yinm Pa66bicbiHaH acapAeM Tijiece, 6yji—OHMH; KeMejmiri api Ta6biciiK;TaH 6acica enrrene aicejiMeimH naftAacbi3 ic-epeKeTTepre yMTbiJiy-nibijiap KanuiaMa!

    IleHAe naftAaJibi acojiAapAM ycTaHbin, coraH yMTbijibin, biHTa-acirepiH acyMcaraH acaFAaftAa Aa, IUHH HKbiJiacbiMeH AjuiahTaH naHa cypan, oftfa ajiraH icmin opbiHAajiybi MeH HeTHacejii aavjajiybi yiniH acepAeM TijiereHAe FaHa Ta6bicK;a aceTe ajiaAbi. OJI 63 Kyin-KyaTbrna ceH6eyi THic, Kepicimne Pa66bicbiHa iniTeii aceHe CbipxTafl TOJIMK apica cyfteyi KaaceT. CoHAa raHa oraH KHbiHAbiicTap onaftjiaHbin, AIHH aceHe Ay-HHejiiK icrepAe HeTHacejii xa6bicxapfa aceTeAi- OftTce ne OJI MyHAaft acarAaiijiapAa 63i MaiccaT eTKeH icTepAi acancbi 6ijiy-

    re, ojiapra KOJI aceTKi3y yrniH Kyin-acirep acyMcayra Myicraac raHa eMec, Meac6yp 6ojiap,bi.

    Caftbin KejirenAe AinAeri 6apjibiK THiMAi Hepcejiep naflAajibi 6Mm aceHe i3ri aMajiAap 6ojibin eicire 6ejimeAi.

  • !

    l3riAep HiyperiHiH, KyaHbiuibi

    naHAaJiBi 6ijiiM—acypeic neH acaH AyHHem Ta3apTaAM, eici eMipAe Ae 6aKbiTK;a aceTici3eAi. OJI—naiiFaM6ap OKeji-reH xaAHC, Tencip, (J)HIm MOH-MarbiHacbi acyperiHe opHbiFbin Kajiybi yrniH acm-acm Kattxajian m>icbiK,Tay KaaceT. COCHH 6apbin OCH FHJIHM cajiacbma KaTbicTbi 6acna KiTaiTrapFa, HFHH 63i OKbin-6ijireH Heri3AW ryciHAipMejiepi MeH TapMa^TapbiHa aybiCKaHbi aceH. Erep aAaM Heri3AepAi acaAHHa

    j TOKbin, ojiapAbi TOJIMK Hrepce, OHAa ocbi neHre 6aHJiaHbicTbi

    6apjn>iK yjuceHAi-Kiniijii KiTairrap K^IBIHFA COI^NAHABI, an OHMH

    Heri3AepiH TyciH6ereH aAaM OJI FMJIHM cajiacbiHAa eniKamaH aceTicTiKKe aceTe ajiMaftAw.

    >KorapbiAa aHTHJiFaHAapra Ajuiah TarajiaAaH acepAeM cypan yMTbijiraH aAaMFa Ajuiah acapAeM 6epin, 6ijiiMi MeH ycTaHFaH acojiHH 6epeKejii eT€Ai.

    [ AJI KIM 6 M M I3AEHYAE ocw AHTBIJIRAH TNIMAI TECIJIAEPAI

    ! naftAajiaH6aca, TaacipH6e KepceTKeHAefi, OHMH ya^BITBI 3aSI ' KeTin, 63iH TeKTeH-TeKKe a3ara

  • IariAep jKYperimij K,yaHbiiiibi

    EH^i, eKiHini Mocejie, i3ri aMajmap TypajiBi airrap 6ojicaK,

    OJI Ajuiah TaraJiara AereH uihiH MKbiJiac neH IIaHFaM6apFa ijiecy^i KaMTHABi. I3ri aMajiAap Aen eyejii Ajuiahna TOH KeMeji cnnaTTapFa aceHe nenAejiepAiH; KyJinibiJibiFbi OHbin K¥^bI

    eiceHAiriHe 6epiK ceHy, O^aH yjibijiBiFBraa cafticec KejiMeimH HapcejiepAin 6epiH ajiacTay, OJI aceHe OHBIH, ejiinici xeTKi3reH 6ojibin eTKeH He 6ojianiaicTa 6ojiaTbiH 6apjibiK xa6apjiapAbi, ejimijiep, KiTamap, nepiniTejiep, ai^bipeT acar-Aaftjiapbi, acannaT neH T03aK, acapBuii^aHy MeH aca3ajiaiiy acaftjiti T.C.C. ya^HrajiapAbi pacTay apKbijibi Ajuiah Tarajiara acaKHH 6ojiyra yMTbuiy eiceHiH aftTyBiMbi3 KepeK. Co^aH Ke-ftiH neH/ie Ajuiah Tarajia 03 KYJiAapbma MiHAeTTereH AJI-jiahTbin aceHe aAaMAapAbin KyKtncrapbina KaTbicTbiHbin 6ap-jibiFbiH opbiHAaybi, coHbiMeH 6ipre ojiapAbi epiKTi nocbiMina aMajiAapMeH, ecipece 6ejirijii 6ip YAICMTTAPAA opbm/ia/iybi-Ha nycKay 6epijireH HenijiAepMeH1 TOJiBiKTBipyra epeneT acacaybi THic. MyHAaft acaFAaftAa OJI OCMHMH; 6epiH opbiH^an, coHbiHa aceTKi3yi aceHe MyHbi euiKaHAaft Kapa 6acTbin KaMbi CHH^TbijiapAbi apajiacTBipMan IHBIH BiKbiJiacneH ancapybi yinm Ajuiah TarajiaAaH acepAeM cypan acaji6apbmybi KepeK. CoH/taft-aK neH/ie TWHBIM cajiBmraH xapaMAapAaH, ecipece Henci xeTejien, KyJiayra 6eftiM TypaTBiH HepcejiepaeH 6ac TapTy apKbijibi Ajuiah Tarajiara acaKbiH 6ojiyra yMTbuiybi jia3biM. Ajuiah Tarajia yrniH MyHAaftjiapAaH 6ac TapTy HeTHaceciHAe neHAe Pa66bicbiHa e3iHe 6yHbipbijiFaHAapAbi opbiH^ay apKbijibi acaKbiHAaraHAaii acaKbiH 6apa ajia^bi. K,ainaH neHAe aMajiAapbiHAa ocbi acojiAti ycTaHyra ceTTijiiK Taywn, 6yji yrniH Ajuiah Tarajia^aH acepAeM eTiHce, Ta6biCKa ACETE^I. AJI OHbm KEMEJIAIRI 6oj ica, ocbi aHTbijiraH ICTEPAEH

    ' Byji acep ê ITaHFaM6apAbin oK îraH nocMMiua HaMa3«apbi MeH 6ejirijii 6ip Ke3enflcpAe TYTK3H Henui opa3anapbi typajibi aceTKeH xa6apjiap Menaejiren.

  • l3riAep JKyPer 'H 'B SyaHbiuibi 47

    HeHi opBiHAaraHbiHa, aji KeMiniHAiri Hem opbiHAaMaraHbma Kapan aHbiKTajiaabi.

    naft/tajibi ziyHHe icTepi Typajibi aiiTcaK, neHAe MiHAerri Typae KyHKepic Heci6eciH i3Aen, 63 acaFAaftbma 6apbiHina

    caftKec naftaajibi AyHiiejiiic ce6enrepAi ycTaHybi Tnic, aji 6yji aAaMAapzibiH 63reiiiejiiriHe Kapaii ep Typjii cnnaTKa He. neH^emn Kaci6i MeH TipinijiiK opeKeTiHAeri MaKcaxbi— 63 6acbi MeH OT6acbiHa acaHe KapaMarbiH/iarbijiapra KaTbicTbi MiH/ieTTep/ii aTKapybi acaHe acypiKa ajiaKaH acaftMaybi, coHAaft-aK 3eKeT, cabana, acene acaHe acannbi KaftbipbiMAbijibiK uiapa-jiapbma Kapacbi 6ejiy CHHK;TM Maji-Aymie KaaceT eTeTiH icyji-iiibijibiic TypjiepiH opbiHAayra MyMKmAiK ajiybi. Byji MaKcaTTa neHAe THHMM cajibmraH acaMaH KacirrrepAeH ayjiaK 6ojibm, acaiccw, naiiAajibi KacinTepre yMTbuiybi KaaceT. Erep OJI /rymie-JiiK ic-apeKeTTepiHAe OCM nri MaKcaTTapAbi K63Aen, 63 acaFAa-ftbma caHKec KejieAi Aen OHJiaraii en naftAajibi acojiAbi ycTaHca, 6yji ic-apeKeTTepi OJI ymrn Ajuiah Tarajiara acaKbiHAay Kypa-jibiHa aiiHajiaAbi. Ocb i aftTbijiraHAap TOJIMK 6ojiybi yrniH, neHAe

    ic-apeKerrepiHAe 63 KYM-KyaTbiHa, 3epeKTiriHe, 6ijiiMna3-AbiFbma acaHe Kaacerri napcej iepAi aHbiKTaft ajiybiHa acaHe

    ojiapAbi naiiAajiaHa 6i j iy Ka6i j ieTimi j ine6epji ir iHe cyfteH6eft,

    KepiciHine, AjuiahKa Tayexeji eTin, OHHH: en onaft, en Ta6bicTbi api MaKcaTbiHa acenci3ep eH; acaio>IH KOJIAM HycKaftrbiHbiHa yMti apTbin, Pa66bicbiHaH acapAeM Tijieyi KaaceT. CoHAaft-aK Ajuiah TarajiaAaH 63 pH3biK-Heci6eciH 6epeKejii eTyiH cypayw KepeK. PH3biK-HECI6EMN HERI3IHAE TaKyajibiK NEH nri HHCT acarca, 6y j i

    oraH KaTbicTbi 6epeKemH[ 6acw 6ojibin Ta6wjiaAbi. CoHbiMeH Karap neHAemn 63 pH3biK-Heei6eciH MiHAeTTi acaHe MycTaxa6 opbiHAapra acyMcayra AeH KOIOH acaHe Ajuiah Tara/ia: «03apa 6ip-6ipine KeiqnijiiK KepceTyfli yMbiTnanAap»,—Aen AFTTKAHAAFT (Ea^apa, 237), AAAMAAPMEH KAPBIM-KATBIHACTARBI

  • 48 IsriAep JKyperimij K,yaHbimbi

    KaHbipbiMAbmHKTbi ecTe ycTaybi Aa pH3biK-Heci6emn 6e-peKeci. HFHH, acaFAaftbi 6apjiapra acenijiAeTy1, KHHH acaFAaft-Aarbuiapra yaicbiT 6epy aceHe MyMKiHAiriHine ipijii-ycai,—AereH. ByaaH uibirap KopbiTbiHAH—en acaKCbi Kecin acarAaftjiap MeH aAaMAapAbin 63reinejiiriHe Kapaft aHbiKTajiaaw. MbicajiH, 6ipeyjiepre acep enAey MCH eriH inapyanibiJibiFbi, 6ipeyjiepre cayAa-carrbiK, eH^i 6ipeyjiepre KOJibmaH KejieiiH eHepKecin Typi can Kejie/u. Byji acepAe 6ap Mecejie ep a^aMHbiH HeHAeft icKe Ka6ijieT-Ti eKeHAirme 6aHjiaHbicfbi. HFHH, He ic 6acKajiapbraaH naft^ajibipaK 6ojica, COHBIMCH afiHajibicKaH aceH.

    OcbiHflaft Marbmajibi Aa naiiAajibi ce3«ep amy Ka6ijieTi aapbiraH naHFaM6apra AjuiahTbin nrijiiri MeH cejieMi 60JICBIH.

    By/iaH epi naftraM6ap ep6ip an,aM 6ap Kyiu-acirepiH acyMcan, na&xajibi Hepcere YMTbIJIFaHHaH Kenm Ajuiah ra-FajiaHHH, niemiMi MeH Tar/ibip eTKeHiHe pH3a 6ojiyFa yHfleftfli. HFHH, neHAe e3iHe acarbiMCbi3 6ip Hepcere ynibipaca, OHH e3i icTeMereH, 6ipaK icxereH acarAaftAa naftAa exejiyi MyMKiH eai Aen OHJiaraH epeKeTTepre 6aftjiaHbiCTbipMaybi KepeK. KepiciH-

    1 Byji xcepae acaraaHhi 6ap aaaM Kapbi3biH 6ip«eH 6epe ajiMaraiiaa, OHH 6ejiin Tejieyai ycHHraH acafflaft TypajiH aHThuiraH.

  • tariAep jKyperiHiii ^yaHbimbi 49

    me HMaHti apTa Tycyi aceHe acyperi TbiHbimTajibin, acaHbi acaft Ta6ybi yrniH AjuiahTbin merniMi MeH Tarflbip enceHme pH3auibi-JIMK; TaHbiTKaHbi aceH. 0HTKem MyHflaft acaFflaftjiapAa «erep» Aen eKimm 6iji,zupy OHbin Tar/ibipra KaTbiCTbi HMaHbiH KeMi-Tin, aca3Mbinina KapcbijibiK TaHbiTyra anapaTbm maftTaHHbin iciHe aceHe acypeicri ejicipeTeTm yaftbiM-KaftrMra acoji aina/ibi. AJI MyHAaft acarflaftra KaTbiCTbi naflraMSap HycKaraH Kenec, acypeK TbiHbiniTbiFbi epi KaHaraTTbi ce3iHy MeH acaftjibi eMip cypy yrniH en acancbi Teciji 6ojibin Ta6bijia/ibi. Byji — naftaajibi icTepre yMTbuiy, ojiapra K;OJI aceTici3y yrniH Kyrn-acirep acyMcay, 6yji icTepre Ajuiah TarajiaflaH acepaeM exiHy aceHe OraH COJI iciepAeH e3iHe aceijiji eTKeH Hepcejiep yrniH iHyKipuiijiiK 6ijmipin, KOJIH aceTnefl Hecin 6ojiMaraHAapbiHa eKimm KepceTney.

    COHFLAII-aK «erep» aereH ce3/i;i KOJiAaHy MeH-MaFbiHacbiHa Kapaii epTypjii 6ojiaTbiHbiH 6ijirefflMi3 a63aji. Erep OJI 6yHbipMaFann;bi Kaifrapy MYMKIH 6ojiMaraH acaraaftfla KOJI-AaHbijica, acorapbi^a aftTbin 6TKeHiMi3fleft neH/ie ymiH maft-TaHHbin iciHe acoji ama/ibi. Byji aHTbijiraHflap neH/jemij aca-ManabiKKa He KyHejii icTepre Kenijii TapT^aH acarflaftjiapra aa. KaTbiCTbi. Mynziaft eKmiiii aiibinTayra jiaftbiK aceHe aji ocbuiaft eTKeH aaaM OJI KyHejii icne 6apMaca pa, OHM KAJIARAHBI ymiH KyHOKap 6ojiaa:bi.

    Erep 6yji ce3 nrijiiKTi HeMece naftaajiM 6ijiiM yftpeHy/u Kajiaranzta aftTMJica, on/ia MaKTayra jiaflbiK 6ojiaa;bi. GftTKem ic-epeKeTTepre MaKcaTTapAbiH yniMi THicTi.

    Ajuiah Tarajia/iaH acep/ieM Tijieft OTbipbin, nafl/iajibi icTepre yMTbuiy epi 3ajiaji,a;bi ic-epeKeTep/i;eH ayjiaK 6ojiy Typajibi IlaH-raM6apbiMbi3 HycKaraH 6yji Heri3 neitztemi* 63 6acbma KaTbiCTbi aceKejiereH aceHe 6yKiji yM6eTKe KaTbiCTbi acajinbi-JIAMA ICTEPAIN 6apjibirbiH JCAMTBIRAH. JleueK, MYCBIJIMAH YM6E-

  • IariAep /ftyperimg gyaHbiuibi

    l imn 6apjibiFbi acyMbiJibin, Ajijiah TarajiaAaH acepAeM Tijieft OTbipbin, xajiribi xaJibiKTbiH: nrijiiri yinm 3aMaH aFbiMbiMeH inaMajiaptiHa can SapjibiK pyxaHH acaHe MaTepnajiAMK MyM-KiHAiKTepAi naftAajiaHbin, naiiAajibi icTepre KyiH-KaftpaT acyM-caybi api oraH icapcw icejieTiH 6apjibiK Hapcejiepre TOHTapwc 6epyi icaaceT. Byji CMAMU m6h1h ajii ne arna Tycyre 6ojiap e^i, 6ipaK OHMH; aciapbiHAa He acaTicaHbi aftmaca Aa 6ejirijii.

    BYJI XAAHCTE IIAHFAM6AP (JG) TARAFCIPRA KATBICTBI HMAH AH

    acaHe naftAa aKejieTin ce6enTep apKbijibi ic-aMaji acacayAH Ka-Tap aTaraH. Ocw eici Heri3Ai ycTaHyAbiH icaacerririHe KypaH MeH cyHHeT KenTereH opbiHAapAa HycKay 6epreH. Girncem ojiapcw3 aih Ae, MaKcaT eiijireH aMajiAap Aa TOJiwicKaHABi 6ojiMaftAbi. naftFaM6apAMH; (%): «03in,e naitda Kejimipemiu nepcete %Mmbui» AereH ce3i hhct neH MaKcaira, ic acy3iHAe acaHe acocnapAa AiHre api AYHHere KaTbiCTbi ce6enxepAin 6apJibiFbiH ycTaHyra acaHe ojiapra biHTa-acirep acyMcan, YM-TbiJiyra 6yftbipaAbi.

    naftraM6apAbin cAjuiahmau KOMCK cypa» AereH ce3i 6ojica, TarAbipra HMaH KejrripyAi Hycican, naHAajibi aMajiAapAbi acy3ere acwpy acaHe 3HHHAM apeKeirepAiH, TaMbipbma 6ajiTa ina6y xojibiHAa xa6bici

  • IsriAep jKYPmmji KyaHbiiiihi 51

    y

    o h Y i n i H i n i x a a w c

    HcAaM FHMapaTbl

  • IariAep /ftyperimg gyaHbiuibi

    6ac TapTyra He OHM 6y3yra kykh acoK aceKe 6acna KaTbiCTbi napM3«ap (4>ypy,a;yji-aHH);

    2. MycMjiMaH/i;ap Ka6ijierrepiHe Kapaft opbm/iaHTMH, erep 6ipeyjiepi opbiHAaraH acaFflaft/ia 6acKajiapbi ymiH ae aceTKijiiK-Ti 6ojibin Ta6bijiaTbiH napbi3Aap (c|>ypy/iyji-KH(J)aa). Gf tTKem

    Ajuiah Tarajia: «MyMiHAep acannaft (acopbiKKa) arraHyra raic eMec. OjiapAUH, e p 6 i p To6bmaH /HH/U yftpeHeTiH aceHe

    K,aybiHaapbma KaftTbin 6apranaa cai^raHyjiapM yinui ojiapra ECKEPTERIH 6ip TO6M 6o j i ca 6o j i £b i » (Tay6e, 122);

    ccCeHflepfleH1 jKaKCbijibiKKa inanbipaThiH aceHe KynTaj i -

    raHra 6yHbipbin, TepicKe uibiFapbijiraHHaH KaftTapaTbiH 6ip YM6CT 6OJICMH»,—AereH (9™ HMpan, 104).

    Ajuiah Tarajia MycbiJiMaH/iapra HrijiiK neH TanyajibiK ymiH 6ip-6ipme K6MeKTecy,a;i 6yftbip,ziM, eftTKem ojiapabin MaKcar-MypaTTapbi OPTAK. OJI MaKcaT—Am OHCM3 TOJIMK 6ojiMaHTbm

    MycbiJiMaHAapAbm Aim MeH Aymie Tipimjiirme KaTbiCTbi nri-jiiKTep^i acy3ere nibirapy. CoHAaft-aK anaMAapAbiH; ep TO6M MyMKiH/UKTepi MeH ya^biT aceHe acaFAaft Tajia6biHa caft 03 MaKCairapbiH opbmaayra yMTbiJiybi raic. Ajiaft/ia 6YJI Hepce ojiap 03apa Keijecin, opTaK HrijiiKTi My/mem aceHe 6yraH Kanaft aceTyre 6oJiaTMHbiH KapacTbipraHAa raHa icKe acazjbi. Byji ymiH 6apjibiK TonTap niKip-Keneere, ce3 6eH icTe aceHe Ke3Aecyi MyMKiH Typjii KeAeprijiep M€H KapcbijibiKTapAbi acoroAa 6ip-6ipiHe acep^eMflecyre Mm/jerri. 0HTKeni ojiap^bm; 6ip TO6M 6ijiiM yftpeHce, 6ip TO6M 6ijiiM 6epyi, 6ipi OHflipic icTepiMeH, 6ipi acep enAey, eriH mapyaiHbuibirbiMeH, cayAa-carrbiKneH He Typjii Kecin K63AepiMeH He 6ojiMaca SKOHOMHKa e^icTepiMeH, eH^i 6ipi HcjiaM MeH MycMjiMaHAapAbin MyAAecme caft

    1 MyH^a «ceH/iepfleH» aereH ce3 apa6 Tijiimn i^aFHflanapbi 6oHbiHiiia eni Typjii MAFHHAHBI 6ijiflipe«I- HFHH, CEHAEPAEH ACAICCBUIBIKKA inaK,bipaTbiH XCAHE KYIITAJIFAHFA 6yHHpbin, TepicKe RNHFAPBUIRAHHAH KAMTAPATBIH 6ip Ton 6OJICMH HeMece aTajiMHin icTepai 6apjiHFbin 6ipaeft aTKapwu/iap #ereH Marbma/ia.

  • Isrijvep JKyperiHifj gya Hbiuibi 53

    icTep/i,i Tapa3bijian, ojiapAbm naftaajibi He 3HHHAM acaKTapbm aHbiiCTaHTbiH cancaT MacejiejiepiMeH aHHajiwcyw KaaceT.

    )KajmbijiaH aftTKaHAa, 6apjibiK MycbijiMaHAap 6ip-6ipiHe acapAeMAece, KOJiAay KepceTe OTbipbin, MaKcaTKa aceTy aceji-Aapbi ap Typjii 6ojica Aa, 6ip raHa Mallear™ Ke3AeimHAepiH ecKepin, 63Aepimn AiHiHe acaHe AYHHe Tipmijiirme KaTbicTbi HrijiiKTepAi acy3ere acbipyra yMTbiJiyw KaaceT.

    ITaHFaM6ap 63 yM6eTm Kaacerri 6ejiiKTepi 6ipiH-6ipi 6eKiTin TypraH 6ipTyTac FHMapaT, 6ip aF3acw cwpKaTTaHca, 6acKajiapbi Aa Ma3acbi3AbiK neH yHKbicbi3AbiKKa Aymap 60-jiaTbiH 6ip T6H ceKijiAi 6ojiyra HycKaraH ocbi xaAHcri ic acy-3iHe acwpy meKci3 naftAa eKejiepi Aaycbi3. CoHAWKTaH Aa uia-pHraT KenTereH yKiM-HycKayjiapAa ep6ip MycwjiMaHAW ocw aHTbijiraHAapAbi KymeiiTyre, MyMiHAep apacbiHAa cyHicneH-rnijiiK TyAbipyra, naHAajibi icTepre KaTbicTbi 63apa WHTWMaK-6ipjiiKTi Kajn>xnTacTbipyFa yHAen, 6eJiiHyinijiiK neH 63apa acayjiacyra aceHe C63 6ipjiiriH acoFajrryra TWHWM cajiraH. Opi MyHbi Keniji 6ejimin, 6acwMAWK 6epijiyi acaHe MyMKiHAiriHiue yMTbijibic-apeKeT HbicaHbi 6ojiybi THic Ainiivii3AiH yjiw Heri3Aepimn 6ipi Aen caHaraH.

    CE3IMI3AI KopbiTa Kejie, 6i3 Ajuiah TarajiaAaH MycbijiMaHAap apacwHAa ayw36ipuiijiiK Heri3iH KajibinTacTbipbin, ojiapAbm acypeKTepiH KejiiciMre KejiTipyiH acaHe ojiapAbi 63Aepme TOCKaybiJi Kypbin, KacTWK acacayinbijiapra Kapcw 6ip 6ijieKTeH acyMbijiAbipywH cypaHMbi3. PacbiHAa, OJI—>Ko\iapT!

  • 54 IsriAep HtyperiHijj gyaHbiuibi

    O H TOPTIHLQI X A A H C

    H R I A I K K E Y IMTBIAY

    jt JjLrf aUf til OlT

  • l3riAep JKyperiHiij K,yaHWiubi 55

    63 ajmwHAa MyKTaac/iapFa apa Tycy apKbuibi Kop/ieMAecy/u 6yHbipbin: «Apa mqcmjdep, cayan ajiachiti,dap», — AG/U . AJI-jiah Tarajia nri HHerreri apa TycyAi acaKCH Kepin, oraH pa3bi 6OJIAABI. OJI KYPAH Kapiivme: «KiMAe-KiM acaKCbi manaraTneH

    (6ipeyre) apa Tycce, oraH Aa ocw (nianaFarraH) yjiec (HFHH,

    cayan) 6ap» ,—Aen aiiTKaH (Huca, 85).

    MyHAa MycbiJiMaH 63ip TypraH cayamca yMTbijiyMeH Kaxap,

    63 6aybipbma acaKCbiJibiK, acacayra TbipbicaAbi acaHe COJI ap-KbiJibi AIH TybicbiHa acapAeM KepceTeAi.

    CoHAan-aiQ OHMH apa Tycyi MyKxaac aAaMHbm rijiermin TOJibiK HeMece acapbiM-acapTbuiaft KaHaFarraHAMpbiJiybiHa ce6enmi 6ojiybi MyMKiH. AJI icKe acyn Aa, acnaybi Aa biK,THMaji nri icTep He acaKCbiJibiK acacayra YMTHJIHC HanciciH Haicrbi nrijiiKKe AarAWJiaHAbipy Meiie K;a6biJiAaHapbi am>iK He MyMKiH apajibiK eTiHiuiTep yinm AaftbiHAbiK 6ojibin Ta6biJiaAbi.

    A p a Tycy naHAajiapbiHbin 6ipi—yMiTci3AiKTi SCOHTHH

    Hapcejiepre yMTbuiy. Ce6e6i i3Aemc neH YMTHJIHC KAJIARAH MaKcaTKa aceTy acojibiHAarbi YMirri , aji 6yFaH Kepi opexeT YMITCI3AIKTI AHFAKTAIIAH. By j i XAAHCTE aAaMAapAbi MYM-

    KiHAiriHine nri j i iK icTeyre 6arbiTTay KepeKTiri HycKaJiFaH.

    cohaaft-ak myhaa 3ahaw kykbiktapabi kahafattanabipyra KaTbicTbi 6ojiMaca apajibiK eTmiui-Tij ieKTin Ka6bijiAaHybi

    MiHAeTTi eMec eKeHi aflTbiJiraH. MiHAeTTi k y k h k 6oj ica, apa-

    JIHK 6TiHiinci3-aK opbiHAajibin, KaHaFaTTaHAbipbijiybi THic,

    6HTce Ae OJI apajibiK eTimmTepMeH HaKTHJiaHa TyceAi.

    CoHHMeH 6ipre xaAHCTeH 63 yM6eri MyHiejiepme HrijiiKTiH acaH-acaKTbi KejiyiHe yMTbijiraH IIaHFaM6apAbiH >Kana-mbipjibiFHH Kepyre 6ojiaAbi. Byji IIaHFaM6apAbiH Kaftbi-pbiMAHJibiFH MeH acaHanibipjibiFbiHbiH, KeMeji KepiHiciH afi-raKTaHTHH MbinAaraH y j i r i -eHerej iepiHin 6ipi raHa. QHmem HcjiaM yM6eTi 6apjibiK HrijiiKTep MeH acajinbi acaHe aceKejiereH

  • l3riAep jKyperiHijj ByaHbiuibi

    naHAajiapra TeK OHHH apajiacybi MeH HycK,aybi apKbiJibi aceni. COJI chh«;TW IIAHFAM6AP 63 YM6ETIH ACAMAHAHKJAP MCH

    acajmbi aceHe aceiceJiereH 3HHHAM icTepre acaH-acaKTbi TOHTapwc 6epyre 6arbnraAbi. Ocbmaiiina OJI 63iHe acyicrejireH aMaHarrbi TOJibiK, aceTKi3Ai aceHe OHH 63 AepeaceciHAe opbmaan, YM6eriHe KaaceTTi aicbiJi-icenecTep 6ep/U. OraH aceHe OHMH OT6acbi MCH caxa6ajiapbiHa Ajuiah TARAJIAHHN Hrijiiri MCH cajieMi 6OJICMH!

    AJI RIAHFAM6APAHH (jg): cAji Ajuiah O3 enwici apvpuibi KfinazaH vieviiMiH x;a6buidaudbi» AEREH CE3IH TAJI^ACAK, AJI-jiah TarajiaHbin merniMi eici Typjii:

    EipiHinici: >KaKCbijibiic neH acaMaHAbiK, 6oHcyHy MeH 6a-

    Fbm6ayiHbiJibiK aTayjibiHH r a r a eMec, 6apjibiK 6oj i raH aceHe 6ojiaTbiHAapAbin, OTKeHAeri aceHe 6ojiainaicraFbi yaKHFajiapAH

    KaMTHTbiH TaFAbipjibiK1 meHiiM2.

    AJI eKiHmici: ByaaH Tapjiay nien6epAeri Ajuiah yHaTbin, pa3bi 6ojiaTbiH Hepcejiepre KaTbiCTbi AIHH TaFAbipjibiK; ineiniM. Ajuiah TarajiaHbiH IIaHFaM6apbi apubijibi Ka6biJiAaHTbiH rne-rniMi OCH eiciHiHi Typre acaTaAH. BirnceHi IlaHFaM6ap KyjHUbijibiKTbi TOJitiK, opbiHAan, eji imjiircrin MepTe6eJiepiH

    KeMeji KepiHicKe aceTKi3reH AJIJIAHTHIN neHAe eji inici. OHMH

    6apjibiK; c63Aepi MeH icTepi, 6acuibijibiFbi aceHe MiHe3-Ky-jiKbiHbm 6epi Pa66bicbiHbin aca^cw KepeTiHi doftbiHina Ajuiah Tarajiara KyjnnbijibiK acacayAbin Kepimci 6ojibin ecenTejieAi. ByHbiptijiMaraH icrepAin, e3iHAe, IIaHFaM6apAbin fece6iHAe pyKcaT erijireHAep caHarbinaa cayan-cbiftjibiK;cbi3 6ip ae 6ipeyi

    acoK 6ojiaTbiH.

    1 «TaFflMp» (Kaaap)—ajiflHH ana 6ejirijieHreH 3Ka3MHinTHn ya^HT neH KeHicriKre icKe acyn. 2 «IIIeiniM» (Kafla) 6ojiaTMH 6apjibiK Hepcejiepai aHbiKjan, HaKTbUiayaw 6iaflipeai.

  • IsriAep jKyperiHijj jjyaHbioiw 57

    I laTnia ejiini HeMece ne ime ejirni 6o j iyra Tana;ay epKi 6e-

    pijireHfle, en acorapbi /tepeacejiep/uii 6ipi neHAe ejnni 6o j iyAt i TanAaraH1 A ju iah ej ini icimH acarAaftbi, MiHe, ocbiHAaft em.

    1 MyHaa 96y hypaftpaaaH (Ajuiah oraH pa3bi 6OJICHH) xceTKeH xa/tHCTepain 6ipimn Ma3MyHbi MeH3ejireH. OH«a 96y hypaftpa: «(Bip«e) ITaHFaM6ap/iMn ( 0 K^cbiHfla OTbipraH )Ka6ipeftiji acnaHFa Kaparaima, KeHerreH 6ip nepiurre TycTi. }Ka6ipeHUi: «PacHima, flyime acapajiraHHaH OCM caFano aeftiH 6yji nepiniTe euiK;aiiiaH acnaimapaaH TycKeH eMec! »—aea i . >Kepre TycKeH con (nepiniTe): «Ya, MYXAMMEA! Mem caraH Pa66bm Hci6ep«i»,—aern ACAHE: «OJI cem naTma naftraMoap eTyiH RajiaftcbiH 6a axxe nenae ejnni 6ojiyjibi Ma? »—sen (cypaflbi). >Ka6ipeitiji: «Pa66hinHbm anabiH/ia ky-̂ ^wk yp, eft, MyxaMMea!»—fleai. CoHfla IIaftFaM6ap (%): «IIeime ejirni (6ojiFaH) xcaî cbipaK*,—aen acayan 6epai»,— AereH. AxMaa neH aji-Ba33ap KejiTipreH 6y;i xaflHCTin HCHaflHH 9 6 y S K I S ceHiM/u CAHARAH.

  • 58 IsriAep jKyperiHiji K,yaHbiinw

    O H BECIHII I I XAAMC

    A A A M A A P F L B I G THICTI K , Y I S B I K T A P B I H CAIJTAY

    J-Ull \jJjit : Jli jiJLtj Al j L i ^Jl Of p At 3-SJIp jp

    MycwjiMaHAapAbiH; aHacbi Aftnia/iaH (Ajuiah oraH pa3bi 6OJICBIH) PNYA^T ETIJIREH xa/piCTe NAIIFAM6AP «AdaM-

    dapdbi 93 opbiudapbiua K,oubiH,dap», i\CTCH (06y Aaya). Byji KaHaafl ziana xa/twc EM aecenianii! OJI HcjiaM yM6eTiH

    AAIIAJIBIKKA, XHKMeTice yH/teH/II. XHKMCT, AAHAJIBIK; AeremMi3—

    op Hepcem 03 opHbiHa KOK>. Ajuiah TaFajia acapaTyAa acaHe TarAbipjiapAbi 6ejirijieyina;e, 3an-yKiMAepiHAe acane dyftpbinTa-pbi MeH TbiftbiMAapbiHAa aca ,ZI,aHa. COTMBIKJAH OJI neHAejiepi-He ae ep Hapce/ie /tanajibiK TaHbiTyAbi SyftbipraH. CoHAaft-aK, IIAHFAM6AP/IBIN ( % ) AA 6APJIBIK 6YHPBIKTAPBI MEH HYCKAYJIAPBI

    AAHAJIBIK; INEU6EPIHAE TYPAABI.

    Byji xaAHC—Tepen MaFbmaiibi a3 ce3re cbiHAbipraH ILAH-FaM6apbiMi,i3AbiH uienieHAirmm KepiHici. OHAa 6apjibiK KapbiM-KaTbiiiacTapAa, Kejiicc©3AepAe acaHe 6ijiiM yftpeHy MeH

    6ijiiM 6epyAe aAaMAapAbi 63 opbiHAapbma Korora 6yHpbiK 6ap.

    Byji TypFbiAa aAaMAap eici Typjii 6ojiaAbi: 1. ATa-aHa, 6ajiajiap, TyraH-TybicTap, xepmijiep, acoJiAac-

    acopajiap, rajibiMAap acaHe aaAbi-Kerrri acaiccbijibiK xacaraH Kicijiep CHHKTbi apHaiibi KyKbiicrapbi 6ap aAaMAap. Byji aAaMAapAbi nrijiiK, KopceTy, KaTbmacbin Typy, xaKCbijibiic xacay, KypMerrey, aAaji 6ojiy, KOJiTbiFbmaH AeMey Tepi3Ai inapHFaT 6ejirijiereH acone rypbinTa icajibinTacicaH 6apjibi^ Ky-KtiicTapbiH opbiHAay apKbuiw 63 opbiHAapbrna K;oHMbi3. Ojiap 6acKajiapAaH ocbi apHaftbi KyKbiKTapw ce6errri epeicHiejieHeAi.

  • 59 IariAep atyperiHiij %yaHbiLUbi

    2. ApHaftti KYKkiKTapw 6ipaic; HCJISMH ACEHE a/iaivr-

    repiuijiiK KYKMKTapbi 6ap a/iaM/iap. Ojiap/ian ce36eH epi icneH acaftcbi3AbiKTap MCH 3HHHABI HopceJiepAi Kaftxapybin, 03in YHATKAH HrijiiKTep/u MYCBIJIMAHAAP YIUM YHATYBIN acone e3in yHaTnafaH acaMaiiAbiKTap/ibi 6ac^a MycbiJiMaHAap ymiH Ae yHaxnaybin, 6yji aAaMAapAbm opxaic KYKMicrapbi 6o./ibin Ta6bijiaAW. Kepicimiie, 6apjibiic, aAaMAapAaH acaiicbi3AbiK:rapAbi Kaftxapybm aceHe KOJibiniiaH KejireHine ojiapra acaKCbuibiK; aca-caybin MiHAeTTi.

    Byji xaAHCTeH yrbtHbijiaxbiH oiijiapAbin i r n i 6ipi—aAaM-AapMeH ojiapAbin Aopeacejiepine Kapaft KapbiM-Kaxbmac acacay KepeKTiri. HFHH, yjnceHre Kypiviex, Kirnire i3eT, MeftipiM KepceTy, KaxapjiacKa OJI yHaTaTbiH, aHara aceHe eftejire THidi KYKbiKTa-pbrna caft, epiciH ceftjiecin, cemM apxaxbin iciciMeH coraH ceftKec MeMijie acacay, naTiuajiapMeH aceHe 6HjiiK 6acbiHAaFbijiapMeH uieHAepme acapaca acyMcaic, ceftjiecy Kaacex. COJI ymiH Ae Ajuiah xarajia Myca MeH hapyHFa: «EKeyin nepFaybmra 6apbinaap, etiTKem OJI rneKTeH uiMKTbi. OraH acyMcaK ce3 ceftjienaep, 6eAKiM yriT ajiap He ^opKap»,—AereH (Taha, 43-44).

    • EHAerne K;apbiM-K;axbiHacxapAbin, KYKbi^xapAtni 6ipHe-nie xypjiepiH Mbicajira KejixipceK: FyjiaMajiapra KaxbiCKaHAa KypMex-i3exneH, KimineftijiAiKneH MOMijie acacan, ojiapAMH; naHAajibi ijiiMiHe MyK,xaacAbiK, Kepcexy aceHe ojiapra acni Ayra Kbijiy KepeK.

    • XaAHCxe acacxapAbi acyMcaKTbiKneH epi Kbi3biK;xbipy apKbiJiw Hrijiiiace 6yftbipbin, acaMaHAbi^xaH Kairrapy, ojiap-Abi nrijiiKKe biHTajiaHAbipbin, 6arbixxay ymiH naacexmme Kap-acbi-^apaacax acyMcay aceHe ojiapra AepeKijmc KepcexyAeH ayaaK 6ojiy KepeKTiri aftxbijiraH. COJI ce6enxi naftraM6ap : cEajiajiapb^du Mcemi macmau HOMO3 otqjm 6yubipbin,dap, aji oma Kemende (oKbiMaca) ca6a»,dap»,—AereH (66y ^aya).

  • l3riAep jKYperimjj KyaHbiiiibi

    Ajuiah ejmiici aAaMAapAbi 03 opbiHAapwua KOTO periHAe acypeKTepm HcjiaMFa aci6iTKici KejireH aAaivwapra OCBI TacijiAi KOAAaHbin, ojiapra Ken Majr-AYHHeAep 6epeTiH, aji HMaHbi opHbiKKaHAapra 6yjiaft icTeMeimH.

    • OneAAepMeH Ae. 6ajiajiapMeH Ae acyMcaK, KenijiAepiH

    ayjian ceftjiecy KepeK. • /l,iHH acaHe AyHHeji iK HeMece eKeyiHe Ae KaTbicTbi

    Kbi3MeTTepAi JiaftbiKTbipaK aAaMAapra Tancwpy Aa aAaM-AapAbi 63 opHHHa Koiora acaTaAbi. COJI yiniH, acipece, 6njiiK 6acbiHAaFbi KH3MeTKe TaraHbiHAaraHAa, rneiniM Ka6bijiAaH-

    THH Kicijiep oraH jiaftbiK Kym-KyaTTbi, eaceT, KafibipbiMAbi, cancaTTbi SijieriH, aAiJOTK opHaTyra, xanbiKTbm KYKbiKTapbiH

    KaHaraTTaHAbipyra, 3ajibiMAap MeH KbuiMbiCKepjiepAi aybi3-AHKTAYRA acaHe T.6. 6HJI1K 6ACBIHAARBIHBIHI MiHAeTme KIPETIH

    Kbi3MeTTepAi aTKapyra Kyini aceTeTiH aAaMAbi TanAay ymiH aKfciA-Ke«ec Kypyw KaaceT.

    • K,a3bijibiKKa Aa inapHFaT 3anAapbiH acaHe 6ojibin acaTKaH OKHrajiapAbi acaKCbi 6ijieTiH, AiHAap, aKbiJi-napacarrbi api MaKTayjibi KacHerrepre He aAaMAM TanAay KepeK.

    • Meimrrepre HMaM TaraHbiHAaFaHAa Aa Aypwc K¥JIInw~ JIBIK YKIMAEPM T.6. acaKCH 6ijieTiH Kicim TANAAY KaaceT acaHe 6yji aftTbijiFaHAapAbin 6apjibiK yjiKeiiAi-Kiuiijii MaHcairrapra Aa KaTbicbi 6ap. QftTKem Ajuiah Tarajia: «Ajuiah ceiwepre aMaHarrapAbi 63 HejiepiHe TancwpyAbi 6yHbipaAbi», AcreH (Hwca, 58).

    • BHJIIK MaHcanTbi opbiHAap. AMaHaTTapAbiH en yjiKem,

    coHAHKTaH oraH jiaftbiKTbi aAaMAapAbi TaraftbiHAay KepeK. CoHAaft-aK ep6ip Kbi3MerriH 63 6ijiripi, 63 MaMaHbi 6ap. My-HHH; 6ep i ocbi xaAHcrin Ma3MyHHHAa acTapjiaHraH.

    • XaAHCTiii Ma3MyHbi KyHaKapjiap MeH KtuiMbicKepre KaH-

    Aaft inapa KOJiAaHy KepeKTiriH Ae KaMTHAH. MyHAaft acaFAaft-

  • tariAep JKyperiHiij gyaHbiuibi 61

    /ia KbijiMbiCKepre mapnraT Kaii^aH aca3a 6ejiri/iereH 6ojica, oraH COJI aca3a 6epijiezu. GftTKem mapHraT—6apjibiK HrijiiKTiH; K03i. Erep niapwraT aca3a 6ejirijieMereH KJ>IJIMWC icTejimce, OH/ia acaraaftbma Kapaft acayanKa TapTbiJiaHbi. Ojiap/tbiii Keft6ipiHe aftbiirray-ceric aceTKijiiKTi 6ojica, Keft6ipiH KeciM^i aca3a raHa aybi3AHKTaft ajiazibi.

    • Ca^aKa MCH cwftjibiK Ta KapbiM-KaTbmac, KYKbHcrapra acaTa^bi. Bip-eKi K¥PMa He 6ip-eKi acyTbiM TaMaK aceTKijiiKTi 6ojiaTbiH Ke36e Kaftbipnibira ycbiHbijiap ca/iaKa MCH acar^aftbi Hainapjian acoKinbijibiKKa Tan SoJiraH apjibi Keaeftre KepceTijiep acap^eM Aeiirefti 6ip/ieft eMec. «KopjibiKKa ayinap 6ojiraH aziaMAapAbifi Ka/iipjiicme acaii/tapbiH anibicbiH» ziereii HaKbiJi ce3 6ap.

    • blKnajibi, 03biK acaF^aftw, 6aftjibirbi MeH MycbijiMaH/iapra naft^acbi 6ap Kicijiep ae onaaft MyMKiH,a;iKKe ne eMec 6acKa amaM/iapAaH epeKniejieHefli.

    Ocbi acoHe ocbiraH yKcac icrepzun 6epi 6i3 Tajman OTbipraH ocwHay mapHraT neH aKbiJi KynraFaH Tepen Marbmajibi acTapbiHAa acarwp. MycbiJiMaHAap acaKCbi pen ecenTereH ic-apeKCTTep/un 6apjibiFbi AjuiahTbm Ky3Bipbm/ia zia acaKCbi.

  • 62 IsriAep >KyperiHijj gyaHbiuiw

    O H A A T b l H I I I b l X A A H C

    ffiasa He cayan a#aMHbii| jgbiAbiFbma Kapafi 6oAaAbi

    jU? jU? ja ijii-jj 4)1 ill J^IJ J13 : Jti -up

  • I

    l3riAep myperinig gyaHbiiiibi

    EKiHiuici: Ce6enTi ACEHE ce6enci3 3HHH-3APAANKA TMHMM

    cajiy. ©HTKeHi IIaftFaM6ap «(Ce6enci3) 3UHH (acenci3yre) be, (acayan peTm^e) 3U«H (aceTKi3yre)' de (pyKcaT) OKOK?*,— AereH. Byji 3HHH TMri3y/IIN 6APJIBIK TypiH KAMTHFLBI.

    3HHH THri3y eici HepcemH; 6ipiHe: aaaivwbi naft/ia KejiTiperiH icTeH aftbipyra HeMece oraH 6ip 3HHH KejiTipyre anapbin co-ra/i,bi. A/xaM^apra 3HHH KejiTipy pyi^caT e-rijiMeHTiH 3ancbi3 ic, KepiciHiue, a^aM Sac^ajiapra 3HHH icejrripy/ieH aceHe ojiapflbi penaciTyzieH 6ac TapTybi THic. Ocbi xa^HCKe KATBICTBI acaFAaftjiap^aH caHaMajiacaic

    • Cayaa-caTTbiK icTepmzie aji/iay, ajia^KTbiK acacay, ca-TbiJiaTbiH Tayap/tbiH KeMiuijiiKTepiii acacbipy, Typjii K;yjibiK;-

    cyM/tbiKTapra 6apy, 6araHbi KOTepy3, KepyeHHiH; ajmbiHan IHM-

    Fbin KyTin ajiy4, 6aybipbi5 KejiiciM acacan acaxKaH caTy, caTbin ajiy, acajira 6epy, acanra ajiy aceHe COJI CHHKTM 6acK;a na. 6apjibiK KejiiciM Typjiepme KHJiirin, OHHH; CBIPTBIHAH KejiiciM xacacy, COHAAFT-an 6aybipbiHbm ycTiHeH OJI Kyzia TyciceH eftejire Ky/ta

    Tycy, Kbi3MeTTepiH e3 aepeacecm/ie aTK;apbin OTbipraH

    aaaMflap/ibiH: opHbiH neM/ieHyre epeKeT eTy. MyHbiH; 6ap-jibiFbi aa TMHMM cajibiHraH 3HHH aceTici3y 6ojibin Ta6biJian;bi.

    Ajuiah Tarajia MyHaaft KejiiciM/tep/UH cuiKaHCbicbma 6epeKe

    1 BYJI xcepae aaaMflapra ce6enci3 ACEHE KCK ajiy MaK;caTbiHfla 63iHe Kejiren 3ajiaji/IAN KeoipeK 3HHH KejiTipyre yMTbuiy Typajibi aHTbuiran. 2 FynaMajiap OCH xaflHCTeri

  • 64 ~~1V kriAep McyperiHiij gyaHbimw AapbiTnaiiABi, oftxKem MycbijiMaHra 3HHH Kejrriprenre Ajuiah

    3HHH THii3eAi, aji Ajuiah Tarajia 3HHH aceTici3reH a^AMHAH HrijiiK

    acorajiaAbi acaHe KOJibiMeH icTerem MoftHbma ijiinin, aca3acbi

    peTiHAe oraH acaMaHAbiK aceTeAi. • CepiKTecTiH; cepiKTecice HeMece Kopmimn Kepuiire c©3-

    6eH He icneH 3HHH Kejrripyi. Tine/ieft 3ajiaji KejuipyAi aftTna-

    FaHHbiH; 63iHAe, em6ip aaaMHbm 63 MyjiKme, KepmiciHe acaHa-

    Ma 3HHH aceTeTiHAeft ic icTeyme Ae 6oAMaftAH.

    • EopbiniTbiHbm K;apbi3 6epreH aAaMra 3HHH Kejrripyi aceHe oraH 3HHH THri3eTiH ic-apeKerrepre 6apybi. K,apbi3 6epreH aAaMHbin p¥KcarbiHCbi3 6opbiniTH Kapbi3biH koh Typbin, Kaftbip-caAaica 6epyi, 6aci

  • I

    tariAep jKyperiHig, JSyaHwuibi 65

    aceTKi3y MaKcaTbiH^a OHH KaftTapbin ajiybi1 HeMece eni eftejii-

    Hin 6ipiHe eKiHiniciHe 3HHH THETIH#eft Keiiijiiii 6ypybi, 6acKa-

    ina afiTK;aH/i,a, OJI eftejiiH 3aftbirrTbiK; KyKj>ncrapbiHaH Karbiri, aacbipacnaca M Kyfteyci3 eftejiAeft KyH KeniTipyi.

    • IlIeniiM/iep/ie, Kyej i iKTep MCH 6ej i icTe acone 6acKa icrep-

    ne eici TapariTbin 6 ip imn naft/iacbi ymiH 6flijieTci3AiK acacay.

    Byjiap/ibin 6epi 3HHH KejiTipy 6ojibin caHa/ianbi, aji Myn/iaH ic-apeKeTKe 6apraimap acasajianyra aceHe A ju iah TarajiaHbm oraH

    3HHH ACETKI3YIHE jiaftbiic, 6ojiaa;bi.

    Byjiap^bin eu copaiojcbi—6HJHK 6acbiH£aFbi Kicijiep/un

    ajiflbinaa 6ipeyjiepAi acaMaHAan, ojiapabi aca3ajiayra He Aymie-

    MyjnciH TapTbiH anyra HeMece raecijii HepcejiepmeH aftbipyra

    ejiiKTipy. Ocbuiaft ereTiH ep6ip a/iaivi 3ajibiM, OJI 6yji aymieAe

    aceHe anbipeTre aca3axa ayrnap 6ojianbi.

    • Byj i aftTbiJiraHFa IIaftFaM6apAMH acyKjiajibi aypybi

    6ap a/IAMHBIN cay A^aMjiapMeH acojibirybiHa THHHM cajiFaHbi2

    acaTEmw. GftTKem OJI 3HHHflbi Heraacere anapybi MYMKIH.

    Cotmaft-aic IIaftFaM6ap ananecTep MeH COJI CHHK;TH a/iaM-

    AapAbin KenmijiiK apacbm/ia 6ojiybma pyiccaT ernereH3.

    OcbiH^aft aceHe ocbiFaH yiecac 6apjibiK; ic-aMajmap Typajibi

    Ajuiah Tarajia: -«COJI 6ip MYMIH/IEP MEH MYMUI eftejmepfli

    ACA3BINCBI3 PEHACITKEIWEP, e j iSerre , acajia acaybin, AMBI^XAH

    AMBIK KYHE acyKTen ajia#bi»,—AEREH (Ax3a6,58).

    1 Mynaa afiejime 6acKa a^aMra Kyfteyre nibiryra MyMKmaiK 6epMey ymiH e KeKTin aacupacy yaKbiTbiH a/iem co3yu Typajiw ce3 6ojiFaH. 2 IIaHFaM6apHMH3flbim «(>KyKnajibi) aypy (aaaMflbi) eniKaniaH cay (aaaMMeH) oip (acepre) opHajiacTHpyra oojiMaftflu*,—«ereH ce3i pnyaaT eiiflreH. Byji ce3 AAAMAAPRA M, xaHyaH^apra M K£THCTM. Xa^Hcri aji-Byxapw MeH MycjiHM 3 6 y hypaftpaaaH (Ajuiah oraH pa3bi 6OJICIJIH) aceTKi3reH. 3 MycjiHM IIIapHfl H6H CyaftaTHn (Ajuiah oraH pa3bi 6OJICHHV «CanH Taimacbi eKiJwepimn apacwHfla oip ananec (Kici) 6ap eai. IlaHFaMOap (&) oraH: «Bi3 cemn aHTbiHflbi Ka6buiAaflWK, eH«i Kepi K,aftTa 6ep» aen aftTyzibi oyiibip/tbi*, — aerem Typajiw xaaHC-ri KejrripreH.

  • tariAep HtyperiHijj gyaHbiuibi

    • CoHAaii-aK, IlaftFaM6ap MycbijiMaHAbi 33ijiAen 6ojica

    AA KOPKMTYRA THHHM cajiraH1.

    ByraH acyprrbi KejieKe eTin, K,opjiay, OJiapAMH, ap-HaMbicbi-Ha TneTiH c03Aep a f l i y , apajiapbiH/ta apa3AbiK TyAbipaTbm

    ic-opeKCTTep Ae acaTaAbi. MynbiH 6opi aca3ara Aymap ereTiH

    3HHH aceTKi3y aceHe KHMHAHK TynbipyAbin Typjiepi 6ojibin Ta-6biJia,zibi.

    COHBIMEH 6YJI XA/IHCTE MycbijiMaimapFa 3HHH MEH KHMH-

    AbiK THri3reH aAaMra Ajuiah Tarajia 3HHH aceTKi3in, KJIHHAMK TyabipaTbiHbi Typajibi aftTWJica, o^aH yFbiHbijiap OH MycbiJiMaH-Abi 3HHH-3apAan neH KHbiHAHKTaH nyTKapraH aAaMra Ajuiah

    Tarajia KapbiMTa cbiii periHAe MeHjiimne Hrijiiicri Hocin eTin, Typjii 3HHH-3ajiaji MEH KJIMHABIKJAPAAH apainajiaiiAbi.

    1 AxMaflTbuj «MycHa/ibiHfla» A6,ayppaxMaH H6H 96y Aaajianun: « Ajuiah ejimici (gft caxa6ajiapbiHbin 6i3re aihybiHiiia, 6ipae ojiap Ajuiah ejimiciMeH 6ipre canapaa 6ojiFaH£a, ojiapflbin 6ipeyi yftbiKTan iceTefli. Con/ja eKiHini 6ipeyi Kejiin, OHWH ace6ejiepiH ajiHn KOA/TBI. YTTKBICBMAH OHHFAH ajiri Kici (ace6ejiepi OPHBINZIA acoî eKemH Kepin) nopubin iceTefli. ByHM KepreH 6acnajiapw Kyjie 6acTaftflbi. Ajuiah ejimici (IG) (ojiapaaH): «He ymiH KyJiin acaTbipcbin,a,ap?»—aen cypaftflH. AaaMflap: «Bi3 aceoejiepm anbin Kpftbin E/jiK, OJI K;opiy>in Kajiflbi. COJI yrniH raHa», —sen scayan 6epe/u. CoH«a (IIaHFaM6ap «MycbuiMaH MycbUiMaHAW KopKHTybiHa 6ojiMaiiflH»,—flenTi»,—flerem Typajibi xâ HC KejiTipijireH. Byji XAFLHCTIN HCHAFLBI CEMMFLI ACAHE OHH 96y flayn; TE payaaT ETKEH.

  • l3riAep jKYperiHig {^yaHbimw

    O H Y K E T I H I H I X A A H C

    B a p i H K,aMTHTbiH H H igaciieTTep

    ill jjjl : JLuj 4 i l l ĵU? ill Jjli^ JlS : Jli i>' Zjlj^1 j i ^ ^ * ^ -- -- ^ ' * ^

    JĴ V TÎ TOJ I IU I ^JIJ .CJT UI^* * * '

    0 6 y 3app 6ji-Fn(J)apH (Ajuiah oraH pa3bi 6OJICMH): «Aiuiah ejiiuici xcepde 6ojicaus da Ajuiahmau Kppwx,, ma-MUH icmtH, (apTbmina) OHM oicoxmbiH Mcaqcu ic icme Mcaue adaMdapm 3Kax;CBI MiHe3-KFTJITUI^MBI 6OJI»,—den aummu», — AEREH (AXMAA, BT-THPMH3H ACEHE AJI-XaKHM).

    Byji yjibi xaAHCTe Ajuiah ejiniici (jg) AjuiahTbin Kyigbi MeH

    neHAejiepAin KyB^iKTapw Typajibi aftTKan. Hen/iejiepi caicraybi

    Tnic AjuiahTbiHi Kyi^bi—ojiapAbin Ajuiah Tarajia/iaH 63 Aepe-acecinzte KopKybi aceHe TbiftbiM cajiHHraHAapAaH 6ac TapTy opi MiHAeTTi HapcejiepAi opbinaay apKbiJibi OHHH arnybi MeH

    a3a6biHaH caicraHybi.

    Byji ce3Aep—Ajuiah TarajiaHbm ayejirijiep MeH co«Fbi-jiapra1 AereH ecHeri aceHe «AjiJiahna Kyjinibijibiic eTin, Oa3H KopKbinAap!» AereH 6apjibiK naftraM6apjiapAbm 63 KaywM-

    Aapbma ecneTi. AjuiahTaH KopKyAbi aftraicTaftTbiH TaKyajibiic; KacneTTepi

    Typajibi Ajuiah Tarajia: «3KY3Aepinzu uibiFbic He SaTbic^a 6ypbin (KyjiHibijibin Kbijiyjiapbin) nrijiiic eMec. Bipai^

    KiM Ajuiah^a, ai^wpeT KyHme, nepiuiTejiepre, KiTairrapra, IlaHFaM6apjiapFa HMaH KejiTipce aceHe acaKbiHAapbma, ace-

    TiMAepre, MiciciHAepre, acojira KajiraHAapra, KaftbipuibijiapFa aceHe nyji a3at eTyre aca^cw icepe OTbipwn, Maji capn HMJI-

    1 HFHH, A/TAMFLAPSHH 6apiHe.

  • tariAep HtyperiHijj gyaHbiuibi

    ca dpi HaMa3/ibi TOJIMK opbrn/jan, 3eKeT 6epce, yo/iejiepin opbiHAaca, TapmbuibiK,Ta, KjibiHinbuibiKTa acaHe COFMC Ke-3iHAe ca6bip eiymi 6ojica, COJI HrijiiK. Mine, cojiap iiibiH-nibumap api cojiap TaKyajiap» (Banapa, 177);

    «Pa66buiapbinHbiH; KemipiMme acaHe TaKyaJiap ymiH e3ip-jieHreH era KeKTep MeH acep,qeft acaHHaTî a acapwcbiHAap. Ojiap (HFHH, raicyajiap) KeHjiiijiiK neH Tapnibuiui^Ta (Ajuiah acojibiHAa) Maji capn KbUiaTbiHAap opi ojiap aniyjiapbiH ace-Hymijiep, a^aMAapra KemipiM eTyuiijiep. Ajuiah acancbuihiK; icTeyinijiepAi cyfteAi»,—AereH (OJIH IiMpan, 133-134).

    Ajuiah Tarawa ocbijiaftma TaKyajiapAw cnnaTTaft Kejiin, ojiapAHH KOMiji HMaHra He eKemH, ceHiMAepi, CMPTKM acaHe iimci ic-aMajiAapbi HMaHAbiJibiKKa TOJIHK caftKec KejieTium, T3H 6e;iiKTepiMeH api Maji-AyHneciMeH rn6aAaT eTeTiHAepiH, MyK,TaacAbiic neH K,aftrbi-K,acipeTTe acaHe K,ayin-K,aTep Ke3iHAe Ae ca6bipjibijibiK TaHbiTaTbiHAapbiH, aAaMAapra KemipiM acacan, peHaciTyjiepme T93iMAijiiK KepceTeTiHAepiH, acypTKa acaKCbijibiK acacaftTbiHAapbiH, KaHAaft Aa 6ip aAenci3AiK He 63iHe 3yjibiMAWK icTece, apTbimna AjuiahTaH KemipiM eTimn, Tay6ere KejieTiHAepiH aftTKaH. AJI IIaftraM6ap neHAere Kaft yaKbiTTa, Kaft acepAe, KaHAaft acarAaftAa 6ojiMacbiH TaKya-jibiKTbi ycTaHyAH ecneT eTKeH, eftTKeHi apKiM TaicyajibiKKa aca MyKTaac acaHe KaHAaft acarAaftAa 6ojiMacbiH OHCH3 Ta6biCKa aceTe ajiMaftAbi.

    BipaK, neHAe TaK,yajibiKK,a KaTbicTbi MiHAeTTi TypAe KaHAaft Aa 6ip KeMmijiiK aci6epin ajiaAbi. IIaftraM6ap 6yji KeMini-jiiKTi acybin, acoHTbiH aMajmap icTeyre, HFHH, KaHAaft Aa 6ip acaMaHAMK icTereH con, apTbiHina 6ip acaKCHJibiK icTeyre 6yftbipraH. MyHAa acaKCbijibiK AereHAe Ajuiah Tarajiara aca-KbiHAaTaTbiH 6apjibiK icTep Typajibi aftTbijiraH. OjiapAbin imiHAe acaMaHAHKTapAM acoHTbiH en Manbi3Awcbi—mHH

  • fariAep >KYPer 'H 'B gyaHbiiiibi 69

    acypeicreH Toy6ere icejiy, Ajuiah TarajiaAaH KeniipiM eTiHy, OHM ecKe ajiy, OHM ACAKCBI KepeTiHiH, O^AH KOPKAXBIHBIH api YMiTTeHeTiHiH KapceTy, OraH acaHe OHWH KenHiijiirme yHeMi yMiT apTy. CoHAaft-aK; 6yjiapra iuapHFaT 6ejirijiereH acaMaHAbiKTbi JKOHTHH KACF)(F)apaT aMajiAapbi Aa acaTaAbi. KaKaMaHAbiKTapAbi acoHTbiH aMajmapra acypTica KeinipiMAi-

    jiiK TaHbiTy, aAaMAapra acaHe 6yiciji acapaTbijiwc Hejiepme acaKCbijibiK acacay, Kaftrbi-KacipeTice ymbipaFaHAapFa AeM 6epy, K,HbiH acaFAaftra Tan 6ojiraHAapAbiH aywpTnajibiFbiH aceiUJiAeTy acaHe 6apjibiK 3HHH-3apAan neH KHbiHAbiKTbi acoio Aa acaTaAM. Ajuiah Tarajia: «IIIbiHMHAa, acaiccbiJibiKTap ACAMAHABIICTAPAW JKOHAM*,—Aen aftTKaH (HYA, 114).

    naftraM6ap 6ojica: «(KyHAejiiicri) 6ec (yaK^iT) HOMO3, vcyMd Men Mct[Ma, paM03au Men paM03au, (neHAe) yjucen Kijuajiapdau ayjian, 6ojica, apcuiapundaiu (iciim KyHdJiapAbi) Mcoxdbl—AereH (Mycjmut, Ax.waa xeeHe ar-THpMH3H).

    BoftcyHy aMajiAapbi apKbiAbi AjiAah TarajiaHbin iceinipi-MiHe aceTyre 6ojiaTWHbiH HycKaraH KenTereH anrrap MeH xa-AHCTep 6ap.

    Ajuiah Tarajia OJI apKbiAbi KyHajiapAbi aconxbiH Hapcejiep-AiH 6ipi—KaftFbi-KacipeTTep. MyMiH KaHAaft yaftbiM-KaftFbira, acaftcbi3AHKKa Tan 6ojiMacbiH, Tinri, Ta6aHbiHa TiKeH Kipce Ae Ajuiah Tarajia ocbi yinrn OHMH, KyHajiapbiH KemipeAi. MyHAa Kaftrbi-Kaciperrep AereHiMi3—acaKCbi KepreH aAaMMHaH He 3aTbiHaH aftpmjiy He AeHecme, acyperme HeMece Maji-MyjiKiHe

    acaftcw3AHK aceTy CHHKTW neHAemn iciHeH THC 6ojiaxbm mnci acaHe cwpTKbi acarbiMCbi3AbiKTap. Mme, ocbi ce6enTi IlaftraM-6ap yM6eTTepme 6ip acaMaHAbiK icTen KoftraH acarAaftAa apTbiHina oHbi acoHTbiH acaKCbiAbiK icTeyre 6yftbipAbi.

  • l3riAep jKYperiHig {^yaHbimw

    COHAH KeftiH OJI Kici Ajuiah Taraj iaHtm KYK^I Typajibi

    ecKeprin, HFHH, AIH cemMAepi MeH OHWH iniKi aceHe CHIPTKH

    aMajiAapbiH KaMTHTbiH TaicyajibiKTaH aftHbiMayra ecneT erin:

    .adaMdapm WCAQCBI Miues-K^JIHUGNBI 6OJI»,—PEPI. >KaK,cbi MiHe3-KyjiHK,Tbin 6acbi—anaMAapAH eiHKaHAaft peH-

    actineyin, ojiap TyAbipraH pemiirrep MeH acaftcbi3AHKTapAbi

    Kemipyin aceHe ojiapra ce36eH epi icneH acaKCHjibiK icTeyin.

    >KaK,cbi Mme3-KyjibiKTbin en Manbi3Abicbi —aAaMAapra 6apbra-

    ma xyMcan 6ojiy, ojiapra ca6bipjibijibiK TaHbrry, Me3i eraey,

    acbiAbi acy3Ai 6ojiy, cyxf iarracTbin KenijiiH ayjian, 6aypan ajiap

    KOHH-KOJITBIK acbijibi ce3AiJiiK. KeftAe e3iji-Kajiacbin Aa naiiAajibi

    6ojiybi MyMKiH, 6ipaK, OHBIMCH THM eyecTeHy^in Kaaceri acoK,

    EHTKEM ce3Aeri e3iji TaraMAarbi Ty3 CHHKTM, acoKTHFbi aa,

    Keirriri ae ACAKCBI eMec.

    CoHAaft-aK acai^cbi MiHe3-K,yJibiKTapAbi« 6ipi—yjnceH-

    Kinii, AKBIJIAM-AKBIMAK,, 6ijiiMai-HAN,AH AEREH CHHKTH Typj i i

    a^aMAapAwn epK,aftcbicbiMeH Aepeaceci MCH acaFAaftbma caft

    KapbiM-KaTbiHac acacaybin.

    /],eMeK, A ju iah TarajiaAan mbmaftbi r ypAe KopKaTbiH aceHe

    e j iey