final sanskrit grammar inner - osepa.odisha.gov.in

d

iõÄéZaýûKeY_â\ú_ü^acùgâYú^òcò�ÿcþ

_âKûgòKû

cû¤còKgòlû_eòh\þ, IWÿògû

iõÄéZaýûKeY_â\ú_ü^acùgâYú_eúlû_ûAñ

cû¤còKgòlû_eòh\þ\ßûeû @^êùcû\òZ I _âKûgòZ

(cû¤còKgòlû_eòh\þ, IWÿògû)

ùfLKc�kú :icúlK : _âù`ie ùMû_ûkKé¾ \ûg

ùfLK I iõKkK : WKÖe ^ûeûdY _âiû\ \ûgWKÖe _âZû_ P¦â Zâò_ûVúWKÖe eaú¦â û[ @ûPû~ðýWKÖe Kûkú_âi Ü gZ_[ú

iõù~ûRK : gâú éiòõj PeY _�û

@le iõù~ûR^û : aûYú ù_âiþ Zêkiú_êe, KUK - 8

cê\âY :

cêLa§

eûÁòâd _ûVýP~ðýû eì_ùeLû (NCF - 2005) @^êieYùe eûRý _ûVýP~ðýû eì_ùeLû(SCF - 2007) _eòKÌòZ ùjûAQò ö _ûVý aòhdaÉê QûZâûbòcêLú ùjaû iùw iùw _êeêYû"ùNûha« aka«' eúZòKê aû\þ \ò@û~ûA @býûicìkK Z[û _âùdûMûZàK _ûVýKâc _âÉêZùjùf cûâ i´ke i\ê_ù~ûM ùjûA_ûeòa ö aògße GK _âûPú^Zc aòmûî¹Z icé¡bûhûbûaùe iõÄéZbûhûe cj�ÿ ß iêaò\òZ ö bûeZe i´ò]û^ iõÄéZKê gûÈúd Gaõ @û]ê^òKbûeZúd bûhû eìù_ ÊúKéZò _â\û^ KeòQò ö bûeZúd R^Rúa^, mûâòmû^, iõÄéZò,RûZúd iõjZò, eûR^úZò, AZòjûi, bìùMûk Z[û PòKò�û _âbéZò ùlZâùe iõÄéZ bûhûùefòLôZ ùa\ C_^òh\þ Kûaý gûÈ_êeûY I ^úZòùgæûKûakúe iûaðKûkòK @^êgúk^ @Zý«MêeêZß_ì�ð iÚû^ @]ôKûe KeòQò ö iõÄéZbûhû aýûKeYgûÈe ùa÷mû^òK^òdcûakúùe gévkòZùjûA[ôaûeê Gjû ÊûbûaòK _eòÃéZ aû cûRòðZbûhû bûaùe aògße bûhû aòmû^ú I MùahKcûû\ßûeû _âgõiòZ ùjûA@Qò ö eûRý _ûVýP~ðýûùe iõÄéZKê Cy_âû[còK I cû¤còK ÉeùeZéZúdbûhû eìù_ _ûVýKâcùe @«bêðq Keû~ûAQò ö aò\ýû[ðúcûûe iõÄéZgòlûKê ijR IiêMc Keòaû _ûAñ aýûKeYmû^ GKû« @ûagýK ö cû¤còKÉee QûZâQûZâúu c^É�ÿßKê@û]ûeKeò âcùgâYú_ûAñ ^ìZ^ bûaùe GK @býûicìkK _âùdûMûZàK ÊZªiõÄéZaýûKeY_ûVý_êÉK _âYd^ Keû~ûAQò ö

Gjò aýûKeY_êÉK bûhûe òdûcK ùjûA bûhûe iûafúk ~êùMû_ù~ûMú _âaûjKêQûZâQûZâú Gaõ gòlKgòlòKûu cû¤cùe icûRùe ùfûK_òâd KeûA_ûeòùf aýûKeYgòlûeùcøkòKflý i`k ùjaö "iõÄéZaýûKeY_â\ú_ü' _êÉKe _âYd^ I _âKûg^ Kû~ðýùeiµéq icÉ aò\ßû^þ ùfLKc�kú iõù~ûRK Gaõ cê\âYûkd K�ÿðé_luê IWÿògû cû¤còK gòlû_eòh\ _leê jû�òðK KéZmZû I iû]êaû\ RYûCQò ö

ibû_Zòcû¤còKgòlû_eòh\þ, IWÿògû

gòlK a§êcûû _âZò

_òâd a§êMY !

iõÄéZ _ûVýKâcKê iaðbûeZúd Éeùe GK_âKûeùe _âPk^ KeòaûKêRûZúdgòlû^úZòùe ^ò¿�ÿò MâjY Keû~ûA[ôaûeê _ìaðeê _âPkòZ PòeûPeòZ ]ûeûKê _eòa�ÿð^Keò ^ìZ^ bûaùe ùagò _eòcûYùe @býûi I _âùdûMûZàK \òM_âZò \éÁò \ò@û~ûA GjòaýûKeY_êÉK iuk^ Keû~ûAQò ö cjhòð_ûYò^òu @Áû¤ûdú KûZýûd^cê^òu aû�ÿ òðK GaõIWÿògûùe aòbò^Üicdùe _âPkòZ ùa÷dûKeYcûû iò¡û«Kê @ûagýKiÚkùe MâjYKeû~ûAQò ö QûZâQûZâúcûû c^É�ÿß, @ûMâj I _eòùagKê flýeLô @û_Ycûù^ aýûKeYeaòbò^Ü _ûVý aòhdKê _âùdûM cû¤cùe @býûi KeûAaûKê ~ZÜ Keòùa ö iùaðû_eò _eúlûC_ù~ûMú _ûVýKâc @[ðûZþ iòfûaiþùe [ôaû _ûVýLiWÿû I _âgÜ ùg÷kúKê aòPûe KeòaýûKeYgòlû ù\ùa ö

Gjò _êÉKUò @û_Ycûû _ûAñ ijûdK _êÉK cûZâ ö _eúlû[ðúu mûê aòKûg GaõaýûajûeòK @ûagýKZûKê MêeêZß ù\A aýûKeY _êÉKùe _â\�ÿ aòbò Ü C\ûjeY I _âùdûMKêiuêPòZ aû _âiûeòZ Keò ^òRùg÷kúùe gòlû\û^ KeòaûKê @^êùeû] ö

cê\âùY Åk^õ Kßû_ò ùfLù^ aû _âcû\Zü öKé_dû ÊaòPûùeY cûRðd«ò cjûgdûü öö

_âYZ I aò^úZùfLKc�kú

bûeZe i ò]û^_âûKþ K[^ :

@ûùc bûeZaûiú bûeZKê GK iûaðùbøc, icûRaû\ú, ]cð òeù_l, MYZûªòK iû]ûeYZª eìù_MV^ Keòaû _ûAñ \éXÿ iõKÌ ùÂ I Gjûe icÉ ^ûMeòKuêl iûcûRòK, @[ðù^÷ZòK I eûRù^÷ZòK ^ýûd :l Pò«û, @bòaýqò, _âZýd, ]cðúd aògßûi Gaõ C_ûi^ûe ÊZªZû :l iÚòZò I iêaò]û iêù~ûMe icû^Zûe iêelû _â\û^ KeòaûKê Z[ûl aýqò c~ðýû\û Gaõ eûÁâe HKý I iõjZò ^ò½òZ Keò ùicûû c¤ùe

bâûZébûa C�ûjòZ KeòaûKêGjò 1949 ciòjû ^ùbé 26 ZûeòL \ò^@ûce i´ò]û^ _âYd^ ibûùe GZ�ßûeûGjò i´ò]û^Kê MâjY I _âYd^ Keê@Qê Gaõ @ûc ^òRKê @_ðY Keê@Qê ö

PZê[ð @¤ûd (K)51(K) ]ûeû : ùcøkòK K�ÿðaý

bûeZe _âùZýK ^ûMeòKue K�ÿðaý :-1ö i´ò]û^Kê cû^ò Pkòaû I Gjûe @û\gð I @^êÂû^cûûê Gaõ RûZúd _ZûKû I RûZúd iwúZKê

i¹û^ _â\gð^ Keòaû;2ö ù~Cñiaê cj^úd @û\gð @ûc RûZúd Êû]ú^Zû iõMâûcKê @^ê_âûYòZ Keò[ôfû, ZûjûKê iàeY I

@^êieY Keòaû;3ö bûeZe iûaðùbøcZß, GKZû I iõjZò aRûd Gaõ iêelòZ eLòaû;4ö ù\ge _âZòelû Keòaû I @ûagýKiÚùk RûZúd ùiaû _â\û^ Keòaû;5ö ]cðMZ, bûhûMZ Gaõ @ûokòK Kò´û ùMûÂúMZ aòbò^ÜZûKê @ZòKâc Keò bûeZe Rîû]ûeYu

c¤ùe HKý I bâûZébûa _âZòÂû Keòaû Gaõ ^ûeúRûZòe c~ðýû\ûjû^úiìPK aýajûe _eòZýûMKeòaû;

6ö @ûce iõÄéZòe cìfýaû^ HZòjýKê i¹û^ _â\gð^ I iõelY Keòaû;7ö @eYý, jâ\, ^\ú, a^ý_âûYú iùcZ _âûKéZòK _eòùage iêelû I C^ÜZò Keòaû Gaõ RúaRMZ

_âZò @^êKµû _â\gð^ Keòaû;8ö ùa÷mû^òK cù^ûbûa, cûâaû\ Gaõ @^êi§ò�û I iõÄûe cù^ûbûa ù_ûhY Keòaû;9ö iaðiû]ûeY iµ�ÿòe iêelû Keòaû I jòõiû _eòZýûM Keòaû;10ö aýqòMZ I icÁòMZ Kû~ðýûakúe _âùZýK ùlZâùe C}hð iû]^ Keòaû, ~ûjû\ßûeû @ûc ù\g

_âùPÁû I KéZòZße CyZe ùiû_û^Kê @aòeZ C^ÜZò Keò_ûeòa;11ö cûZû aû _òZû @bòbûaK, Zûue Q@ ahðeê PC\ ahð adi c¤ùe [ôaû i«û^ aû _ûkòZuê

gòlûfûbe iêù~ûM ù~ûMûAù\aû ö

@ êKâcYòKû

Kâcûu aòhd _éÂûu

1ö a�ð 1

2ö _ûeòbûhòKg± 6

3ö _\ _âKeY 9

4ö fòw, aP^ I _êeêh _âKeY 14

5ö YZßaò]ô 16

6ö hZßaò]ô 19

7ö i§ò_âKeY 19

8ö g±eì_ 41

9ö ]ûZê_âKeY 80

10ö KûeK I aòbqò 121

-------

a�ð :fòL^ _âKâòdû cû¤cùe bûhûKê aýq Keòaû fûMò C_ù~ûMú aògòÁ ]ß òMêWÿòKê aû ]ß ýûZàK iùuZMêWÿòKê

a�ð Kêjû~ûG öiõÄéZ a�ðcûkû :

iõÄéZ a�ðcûkûKê \êAUò _â]û^ ùgâYúùe aòbq Keû~ûG ö ~[û- (K) Êe, (L) aý¬^ ö cjhòð_ûYò ò @Áû¤ûdúùe PZê�ðg cûùjgße iìZâe CùfäL Keò 9Uò Êea�ð I 33Uò aý¬^ a�ðe aò ýûi KeòQ«ò öcûZâ bûhûùe _ûYò^úd a�ðcûkû ij @ù~ûMaûj cògò 49ùMûUò a�ðe aýajûe ù\Lû~ûG ö ~[û :-cûùjgße iìZâe Êea�ð 9 + aý¬â�ð 33 + \úNðÊe 4 + @ù~ûMaûj 3 = 49 öÊea�ð :

ù~Cñ a�ð òeù_l bûaùe ÊZü ÆÁ CyûeòZ jêG Zûjû Êea�ð ö �Êdõ eûRù« AZò Êeûü� öÊea�ð iûjû~ýùe aý¬ê ÆÁ CyûeY i¸a jêG ö CyûeY Kûke cûZâû @û]ûeùe Gjû Zò ò_âKûe ö~[û :-

(K) jâÊ(L) \úNð(M) _æëZGVûùe @ûùc ùKak jâÊ I \úNðÊee @¤d^ Keòaû ö Gjûe ùcûUþ iõLýû 13 @ùU ö(K) jâÊ Êe : @, A, C, E, & Gjò cìkÊe icê\ûd _ûoùMûUò ö Gcûûe CyûeY Kûk GK cûZâû

icd aògòÁ ö(L) \úNðÊe : @û, B, D, K, G, H, I, J icê\ûd @ûVùMûUò ö Gcûûe CyûeY Kûk \êAcûZâû

icd aògòÁ ö Gcûû c¤eê _â[c PûeòùMûUò \úNðÊe @û, B, D, K, e jâÊeì_ Kâcgü @, A, C, E @ùU öG, H, I, J, e jâÊeì_ ^ûjó ö Gcûù^ ~[ûKâùc @ ijòZ A, G, C Gaõ I e còkêê CyûeòZ ùjC[ôaûeêGcûûê i§ýle c¤ Kêjû~ûG ö (@ + A = G, @ + G = H, @ + C = I, @ + I = J)aý¬â�ð :

~ûjû Êee @^êMûcú aû Êe aò^û ~ûjûe CyûeY ùjûA_ûùe ^ûjó ùi �aý¬^� ö a�ðcûkû«MðZ�K� @û\ò aý¬^ a�ð ijòZ ù~Cñ �@� cògû~ûA ùfLû~ûG Zûjû ùKak aý¬ê CyûeY fûMò C�òÁ öicê\ûd aý¬^ iõLýû 33 ö Gjûe \êAUò bûM @Qò- (K) aMðúd aý¬^, (L) @aMðúd aý¬^ ö

(K) aMðúdaý¬^ : GMêWÿòKê Ægða�ð c¤ Kêjû~ûG ö Gcûû iõLýû icê\ûd 25 ö GMêWÿòKê_ûoùMûUò aMðùe aòbq Keû~ûA _âùZýK aMðùe _ûo _ûo a�ðuê iÚû_òZ Keû~ûAQò ö

(i) K aMð - Kþ, Lþ, Mþ, Nþ, Oþ(ii) P aMð - Pþ, Qþ, Rþ, Sþ, Tþ(iii) U aMð - Uþ, Vþ, Wþ, Xþ, Yþ(iv) Z aMð - Zþ, [þ, \þ, ]þ, þ(v) _ aMð - _þ, þ, aþ, bþ, cþ

ùcûUþ - 5 + 5 + 5 + 5 + 5 = 25

a�ð

2(L) @aMðúdaý¬^ : Gcûû iõLýû icê\ûd 8 ö Gjû \êAbûMùe aòbq ö 1- @«üiÚ, 2- Dhà ö1- @«üiÚ - ~þ, eþ, fþ, aþGjò a�ðcûûê @¡ðÊe c¤ Kêjû~ûG ö CyûeY iÚû^ \éÁòeê Gjò Kâc VòKþ cù^jêG ö cûZâ _ûYò ò A-

C, E, & e Kâc @ êiûùe GMêWÿòKe Kâc ~þ-aþ-eþ-fþ eLôQ«ò KûeY Gjò ùgâYú\ßd ùMûUòG @^ýe eì_û«e ö~[û- A à ~ (d) C à a, E à e, & à f (~\ò + @_ò = ~\ý_ò, iê + @ûMZcþ = ÊûMZcþ,_òZé + @ûkdü = _òZâûkdü, & + @^cþ = fa^cþ ö

ù~Cñ �a� iÚû^ùe C, D jêG (aPþ, a\þ, Ê_þ _âbéZò ]ûZêe a), i§ò\ßûeûRûZ �a� (@ù ßhY, ÊûMZ,_a^, bûaêK _âbéZò), _âZýde �a� (]âû þ, cûdûaú) _âbéZò �a� @«üiÚ @U«ò ö

2- Dhà - gþ, hþ, iþ, jþùcûUþ - 4 + 4 = 8aý¬^ a�ðKê jkþ c¤ Kêjû~ûG ö Gjû @¡ðcûZâû aògòÁ ö Gjûe CyûeYKûk @¡ð òùch cûZâ ö ùKak

aý¬ê _âùdûM �jkþ� PòjÜ ( þ ) ù~ûMùe Keû~ûG Gaõ Gjò iõùKZ a�ðe @ù]ûbûMùe @uòZ eùj ö@ù~ûMaûj- õ (@ êÊûe) ü (aòiMð) ñ (P¦âaò¦ê) Gjû Êea�ð I aý¬^ a�ðùe cògò CyûeòZ jêG ö

@býûiü1ö KaMða�ðûü ùK ?

(K) (L) (M) (N) (O) 2ö PaMða�ðûü ùK ?

(K) (L) (M) (N) (O) 3ö UaMða�ðûü ùK ?

(K) (L) (M) (N) (O) 4ö ZaMða�ðûü ùK ?

(K) (L) (M) (N) (O) 5ö _aMða�ðûü ùK ?

(K) (L) (M) (N) (O) 6ö ùK @«üiÚa�ðûü ?7ö ùK Dhàa�ðûü ?8ö �MzZò� AZýiàò þ _ù\ Êeaý¬^û ò _é[Kþ-_é[Kþ fòLZ ö

MzZò = Mþ + @ + Pþ + Qþ + @ + Zþ + AÊe:(K) (L) (M) aý¬^:(K) (L) (M) (N)

@ù~ûMaûja�ð :C_~êðýq a�ð @Zòeòq @ êÊûe (õ) aòiMð (ü) Gaõ @ ê ûiòK ( ñ )e _âùdûM iõÄéZ bûhûùe

ù\Lû~ûG ö _âZýûjûe òcðûYùe òeù_l I YZßû\ò _âùdûMùe iûù_l ùjûA[ôaûeê Gcûûê @ù~ûMaûjKêjû~ûG ö @ êÊûe ùKøYiò Êe _ùe þ Kò û cþ iÚû^ùe @ûiò[ûG ö C\ûjeY - Méjõ MzZò ö GVûùe

3�Méjcþ� iÚòZ cþ iÚû^ùe Gjûe _ìaða�ÿ ðú �@� Êe ijòZ @ êÊûee _âùdûM ùjûAQò ö aòiMðe _âùdûM ùKøYiòÊe _ùe ùjûA[ûG Gaõ Gjûe _é[Kþ CyûeY jêG ö C\ûjeY- êü, iû]êü AZýû\ò ö @ ê ûiòKe Êeì_P¦âaò¦ê @ùU ö ~[û- Kiàó½òZþ, iña�eü AZýû\ò ö

ùføKòK iõÄéZùe iû]ûeY bûùa aýajéZ ùjC[ôaû a�ðcûûe iõLýû @YPûg (Êe - 13 +aý¬^- 33 + @ù~ûMaûj- 3)

g± @ûe¸ùe �~� eùj; cûZâ _\ c¤ùe aû ùghùe �~� [ôùf �d� CyûeòZ jêG ö ~[û:-ù~ûM-aòùdûM, ~c-^òdc AZýû\ò ö

@býûiügê¡cþ C�ÿeõ ^òeì_dZ

1ö ùK @ù~ûMaûja�ðûü ?(K) K, L, M (L) g, i, h (M) õ, ü, ñ (N) P, Q, R

2ö @ êÊûeiý Kòõ Êeì_cþ ?(K) õ (L) ü (M) ñ (N) cþ

3ö aòiMðiý Kòõ Êeì_cþ ?(K) ü (L) õ (M) ñ (N) jþ

5ö iõÄéZa�ðcûkûdûõ KZò a�ðûü aò\ýù« ?(K) 13 (L) 33 (M) 49 (N) 42

a�ðMêWÿòKe CyûeY iÚû^ :ùKøYiò a�ðe CyûeY icdùe @ûc cêLMjßeùe GK aû GKû]ôK bûM iKâòd ùjûA[û«ò ö ùijò bûM

aû @õg ùijò iõ_éq a�ðe CyûeY-iÚû^ I C_ô�ÿò iÚû^ ö ùijò iÚûê ^ûc @ êiûùe ZZþ iõgäòÁ a�ð c¤^ûcòZ ùjûA[ûG ö

C\ûjeY Êeì_ : @, @û, Kþ, Lþ, Mþ, Nþ, Oþ, jþ, ü (aòiMð) - GMêWÿòKe CyûeY iÚû^ KY× ùjûA[ôaûeêGcûù^ KY×ý a�ð ö

aò ýûia�ðe Êe aMðúd @aMðúd aý¬^ a�ðe C_ô�ÿò-

C_ô�ÿò/CyûeY iÚû^ aý¬^ @«üiÚ Dhà iÚû^ ùK÷¦âòK ^ûc1ö KY× @, @û Kþ, Lþ, Mþ, Nþ, Oþ - jþ aòiMð KY×ý2ö Zûkê A, B Pþ, Qþ, Rþ, Sþ, Tþ ~þ gþ - Zûfaý3ö cì¡ðû E, K Uþ, Vþ, Wþ, Xþ, Yþ eþ hþ cì¡ð ý4ö \« & Zþ, [þ, \þ, ]þ, þ fþ iþ \«ý5ö IÂ C, D _þ, þ, aþ, bþ, cþ -- -- IÂý6ö KY×- IÂ I, J -- -- -- KùY×øÂý7ö KY×-Zûkê G, H -- -- -- KY×Zûfaý8ö \«-IÂ -- -- aþ -- \ù«øÂý9ö ^ûiòKû -- Oþ, Tþ, Yþ, þ, cþ -- -- ^ûiòKý

4

@býûiü1ö ùKhûõ a�ðû^ûcþ CyûeYiÚû^õ KY×ü @Éò ?

(K) (L) (M) (N) (O) (P) (Q) (R) (S)

2ö ùK Zûfaýa�ðûü ?(K) (L) (M) (N) (O) (P) (Q) (R) (S)

3ö cì¡ð ýa�ðûü ùK ùK i«ò ?(K) (L) (M) (N) (O) (P) (Q) (R) (S)

4ö ùK ùK \«ýa�ðûü ?(K) (L) (M) (N) (O) (P) (Q) (R)

5ö ùK ùK IÂýa�ðûü ?(K) (L) (M) (N) (O) (P) (Q)

6ö \ù«øÂýü Kü ?7ö KY×Zûfaýaù�øð ùKø ?

(K) (L) 8ö ^ûiòKýa�ðûü ùK ùK i«ò ?

(K) (L) (M) (N) (O)

9ö gì ýiÚû^û ò _ìedZ :^ûiòKýa�ðûü CyûeYiÚû^cþ

~[û- Oþ C�ÿecþ - ^ûiòKû + KY×Tþ (K) + Yþ (L) + þ (M) +

cþ (N) +

510ö òcÜfòLôZû^ûõ a�ðû^ûcþ CyûeYiÚû^û ò fòLZ :

cþ , dþ , iþ , aþ ,A Oþ , fþ

4. aý¬^ Êe iõù~ûM :�@� Êe aýZúZ @^ý Êe ijòZ cògò CyûeòZ ùjC[ôaû aý¬^e fòLôZ eì_ ùijò ùijò Êee PòjÜ~êq

ùjûA @uòZ jêG ö �@� Êee ùKøYiò PòjÜ ^ûjó; cûZâ Kþ, Lþ, Mþ _âbéZò gê¡ aý¬^ ijòZ �@� Êe ù~ûMùjùf GMêWÿòKe òcÜùe [ôaû jf« PòjÜ ( þ ) ùfû__ûG ö C\ûjeY Êeì_ - �Kþ� aý¬^ ijòZ cògò aòbò ÜÊee còkòZ eì_ òcÜeìù_ _âKûg _ûG aû ùfLû~ûG ö

aý¬^ + Êe à ÊePòjÜ = ^ò¿^Ü fòLôZ eì_Kþ + @ à õõ = KKþ + @û à û = KûKþ + A à ò = KòKþ + B à ú = KúKþ + C à ê = KêKþ + D à ì = KìKþ + E à é = KéKþ + F à é = KéKþ + G à ù = ùKKþ + H à ù÷ = ùK÷Kþ + I à ù û = ùKûKþ + J à ù ø = ùKø

@býûiü

1ö _âi Ü AZò _ù\ @- Êe iõ~êqû ò aý¬^û ò fòLZ ö ~[û -(K) _â (L) i (M) Ü

2ö RûMeYcþ AZò _ù\ @- Êe iõ~êqû ò aý¬^û ò fòLZ ö(K) (L) (M)

3ö cûkûKûeü AZò _ù\ @û- Êe iõ~êqû ò aý¬^û ò fòLZ ö(K) (L) (M)

é é

64ö aòfòLôZü AZò _ù\ A- Êe iõ~êqû ò aý¬^û ò fòLZ ö

(K) (L) (M) 5ö eìù_Y AZò _ù\ D- Êe iõ~êqõ aý¬^õ fòLZ ö

(K) 7ö KêeêZ AZò _ù\ C- Êe iõ~êqaý¬ù^ fòLZ ö

(K) (L) 8ö ùiøbûMýcþ AZò _ù\ J- ~êq aý¬^õ fòLZ ö

(K) 9ö cùZ÷Kýcþ AZýZâ H- ~êqaý¬^õ fòLZ ö

(K) 10ö KéZòü AZýZâ E- ~êqaý¬^õ fòLZ ö

(K) 11ö òcÜfòLôZa�ðû^ûõ iõ~êqeì_õ fòLZ ö

aþ + ~ + @û + Kþ + @ + eþ + @ + Yþ + @ + cþ = cþ + A + Zþ + eþ + @ + cþ = iþ + @ + cþ + @û + Pþ + @û + eþ + @ + ü = eþ + @û + hþ + Uþ + eþ + @ + cþ = _þ + @ + eþ + A + gþ + eþ + @ + cþ + @ü =

_ûeòbûhòK g±ÊZª @[ð _âKûg Keòaû Cù�gýùe Gaõ iìZâcûûe iõùl_úKeY òcù« aýûKeYùe @ù^K

_ûeòbûhòK g±e aýajûe ù\Lû~ûG ö ùijò _ûeòbûhòK g± aû iõmûMêWÿòKe òcðûY ùicûûe MV^ aû_âùdûM aû @[ðKê @û]ûe Keò Keû~ûA[ûG ö ù~Cñ iõmû_\MêWÿòK òR òRe @[ð _âKûg KeòaûKê ic[ðùiMêWÿòK @KéZòâc aû @ ß[ð iõmû ö ~[û- KûeK Gjûe @[ð ijRùe aêSòùjCQò ö @^ý ùKùZK KéZòâc ö~[û- Uò Gaõ Z\þbò Ü ùKùZK iõmû bûhû òeù_l, ~[û - �MêY� Gjû ijRùe aêSò jêG ^ûjó ö ùZYêGMêWÿòK aêSòaû @ûagýK ö @ûe¸eê ùKùZûUò _ûeòbûhòK g± ij _eòPd ejòùf aýûKeY @¤d^ iêMcùja ö1ö @K[ôZ : Gjû GK _âKûe Kcðe iõmû ö \ßòKcðK ]ûZêcûûe ùMøYKcðKê @K[ôZ Kcð Kêjû~ûA_ûùe ö

C\ûjeY- Mûõ _dü ù\ûMÛò ö GVûùe �Mûõ� 2dû aòbqò ùMøY Kcð, _dü 2dû aòbqò cêLý Kcð öùMûü (MûBVûeê) a\kùe Mûõ (MûBKê) 2dû aòbqòe _âùdûM aòùgh òdc (@K[ôZ) @ êiûùeùjûA@Qò ö

2ö @KcðK : ù~Cñ Kòâdûe `k I aýû_ûe Cbd, ùMûUòGKê @ûgâd Keò ejò[ûG ZûjûKê @KcðK ]ûZêKêjû~ûG ö ~[û:- aûkKü KâúWÿZò ö GVûùe KâúWÿþ ]ûZê @KcðK ö

3ö @Pþ : _â[c cûùjgße iìZâe _â[c a�ð �@� Gaõ PZê[ð cûùjgße iìZâe @«òc �Pþ� Kê ùÂ �@Pþ�MVòZ ö @ACYþ ö E & Kþ ö G I Oþ ö H J Pþ ö @[ðûZþ �@� Vûeê �Pþ� _~ðý« ö Gjû Êea�ðe aûPKaû @^ý ûc ö GYê Êe i§ò, Êeû« ]ûZê I Êeû« g±Kê @Pþ i§ò, @R« ]ûZê I @R« g± Kêjû~ûG ö

7

bì

4ö @Zý« iõù~ûM : Kûk I cûMðe aýa]û^ ejòZ @aòzò Ü @aiÚûKê @Zý« iõù~ûM Kêjû~ûG öC\ûjeY - cûiõ _VZò ö (cûùi aýû_ò _XÿêQò ùKøYiò \ò a¦ Keò ûjó ö)

5ö @]ôKeY : K�ÿðû aû Kcð ijòZ i´§òZ Kâòdûe @û]ûeKê @]ôKeY Kêjû~ûG ö @]ôKeYVûùe i¯cúaòbqòe_âùdûM ùjûA[ûG ö

6ö @^bòjòZ : iû]ûeYZü ZòO«, Ké\«, Z¡òZ I icÉ_\ \ßûeû K�ÿðû, Kcð _âbéZò Cq ùjûA[û«ò Iùicûûe _â[cû aòbqòùe _âùdûM jêG ö Gjû aýZúZ @^ý KûeK I aòbqòùe Gjò @^bòjòZ aû@ êq _âùdûM jêG ö

7ö @^ê^ûiòK : ù~Cñ a�ðe CyûeY cêL I ^ûiòKûe còkòZ ijûdZûùe iõNUòZ jêG ZûjûKê @ ê ûiòKKj«ò ö

8ö @ûMc : ùKøYiò g± aû ]ûZê @«MðZ a�ð icú_ùe @^ý @Zòeòq a�ðe @ûMc^Kê @ûMc Kj«ò ö~[û :- icþ + + q(Z) = icþ + iþ (@ûMc) + + q(Z) = iõÄéZ ö a^ÆZò (iþ) öGVûùe a^ + _Zò = i§ò òdc @ êiûùe ^ _ùe iþ @ûMc ùjûA a^ÆZò ùjûAQò ö

9ö @ûZàù^_\ : ù~Cñ Kòâdû aû ]ûZêe k K�ÿðû òùR ùbûMKùe ZûjûKê @ûZàù^_\ ]ûZê Kj«ò ö ~[û-eûcü ]^õ fbùZ ö (`k K�ÿðéMûcú ùjùf ]ûZê @ûZàù^_\ú jêG ö cûZâ Gjò òdc @ òZý ö ~[û[ðaòPûe fûMò 1ö3ö12 Vûeê 1ö3ö76 _~ðý« [ôaû @Áû¤ûdú iìZâ \âÁaý ö)

10ö @ûù\g : _âKòâdûùe ùKøYiò a�ðKê jUûA Zû iÚû^ùe @^ý a�ðe iÚû_^Kê @ûù\g Kêjû~ûG ö ~[û-\]ô + @Zâ = \¤Zâ ( A iÚû^ùe ~ ùjaû) ö �iÚû� ]ûZêe ZòÂ I \égþ ]ûZêeê _gý @ûù\g jêG ö

11ö C__\ aòbqò : ùKùZK _\e _âùdûMKê ùK¦â Keò ù~ùZùaùk ùKøYiò ò�òðÁ aòbqòe _âùdûMjêG ùijò aòbqòKê ùiùZùaùk C__\ aòbqò Kêjû~ûG ö ~[û- A¦âûd _ê¿ûYò ahUþ, ahUþ g±ù~ûMùe�A¦âûd� 4[ðú aòbqò ö ]ûZê aû KûeK aýZúZ @^ý g± ù~ûMùe ù~Cñ aòbqò aò]û^ jêG, ZûjûKêC__\ aòbqò Kj«ò ö ~[û- ^cü gòaûd, ]^õ aò û iêLõ ^ûÉò ö

12ö C_iMð : ]ûZê _ìaðeê Gaõ aòùgh @[ðùe aýajéZ ùjC[ôaû ùKùZK @aýd _\Kê C_iMð Kj«ò ö~[û- _â, _eû, @_, icþ, @ ê, @a, òiþ, òeþ, \êiþ, \êeþ, @bò, aò, @]ô, iê, C\þ, @Zò, ò, _âZò, _eò,@_ò, C_, @û (@ûOþ) ö C\ûjeY- @ êMzZò, _âbaZò, _êZâü _òZêü _âZò ö

13ö Kcð_âaP^úd : GVûùe Kcð g±e @[ð Kòâdû ö ù~Cñ C_iMðMêWÿòK iÚkaòùghùe KòâdûKê _âKûg ^Keò aòùghý _\Kê òdªòZ Keò[û«ò ùiMêWÿòK Kcð_âaP^úd ö êûü ù\aû þ @ ê ö

14ö MY : ù~Cñ ù~Cñ g± aû ]ûZêue icû^ aýûKeYMZ Kû~ðý jêG ùicûûê ùMûUòG ùMûUòG iÚû^ùeGKZâKeò eLû~ûA[ûG ö ~[û :- �iað� g±Kê @û\ò Keò iaðû\òMY I Kê @û\òKeò bßû\òMY MVòZ ö

15ö MêY : @Kûe (@eþ), GKûe Gaõ IKûeKê MêY Kj«ò ö Êee MêY jêG Kjòùf A, B iÚû^ùe G, C-D iÚû^ùe I, E-K iÚû^ùe @eþ Gaõ & iÚû^ùe @kþ ùjaûKê aêSûG ö ~[û :- ù\a + Ehòü =ù\ahòðü ö GVûùe �E�e �@eþ� MêY ùjûAQò ö aò\þ + NTþ = ùa\ü ö GVûùe aò\þ �A� Kûee�G�Kûe MêY ùjûAQò ö Pêeþ + Zò_þ = ùPûedZò ö GVûùe Pêeþ �C� Kûee �I� Kûe MêY ùjûAQò ö

16ö Mêeê : iõ~êq a�ðe _ìaða�ÿðú jâÊa�ð, \úNðÊe, \úNðÊe~êq a�ð, @ êÊûe~êq I aòiMð~êq a�ð MêeêiõmK ö

817ö Uò : g±e @«ýÊeKê �Uò� Kj«ò ö Zû�_ùe aý¬^ [ôùf, @«ýÊe I aý¬^ cògò �Uò� ùaûfû«ò ö ~[û

:- eûR þ g±e (eþ + @û + Rþ + @ + þ) @«ýÊe @ Gaõ Z_ôea�ÿðú þ @[ðûZþ �eûR þ� e �@ þ�@õgUò ùjCQò �Uò� ö Kò«ê �eûc� g±ùe @«ýÊe (e + @û + cþ + @) �@� ùjCQò �Uò� ö

18ö Z¡òZ : _âûZò_\òKùe ~êq ùjûA ìZ^ g± iéÁò Keê[ôaû @, A, Zû _âbéZò _âZýd MêWÿòKê Z¡òZ _âZýdKêjû~ûG ö ~[û :- \ge[ + A = \ûge[ôü ö

19ö ZòOþ : ù~Cñ _âZýd MêWÿòK cìk]ûZê ij ~êqùjûA iò]ûikL Kòâdû_\ òcðûY Keò[û«ò ùicûûêiõùl_ùe ZòOþ ùaûfò Kêjû~ûG ö @Áû¤ûdúe 3ö4ö78 iìZâe _â[c I @«òc a�ðKê ùÂ ZòOþ_âZýûjûe MVòZ Gaõ G[ôùe [ôaû ùcûUþ 18Uò _âZýd c¤eê _â[c 9Uò _eùià÷_\ú I ùgh 9Uò@ûZàù^_\ú ]ûZêùe fûMò[û«ò ö

20ö KéZþ : ]ûZê ij ~êqùjûA iõmû_\, aòùghY_\, @aýd_\ òcðûY Keê[ôaû ZòOþbò Ü _âZýdcûûêKéZþ _âZýd Kêjû~ûG ö Gjò _âZýdMêWÿòK ùjùf- gZé, gû^Pþ, YýZþ, q, qaZê, qßû AZýû\ò GaõGZ�ßûeû òcòðZ _\MêWÿòK ]ûZêcìkK ö

21ö _\ : aòbqò PòjÜ fûMò[ôaû g±, ]ûZê eì_ Gaõ @aýd MêWÿòKê _\ Kj«ò ö22ö _âKéZò : cìk _âûZò_\òK aû ]ûZê ù~Cñ[ôùe _âZýd ù~ûMKeò _\ òcðûY Keû~ûG ùiMêWÿòKê �_âKéZò�

Kj«ò ö ~[û :- �eûcü� _\ùe �eûc� I �_VZò� _\ùe �_Vþ� ö23ö _âZýd : _âKéZò ij ~êq ùjûA ù~Cñcûù^ _\ ^òcðûYùe ijûdZû Keò[û«ò ùiMêWÿòK _âZýd

_\aûPý ö GMêWÿòK iû]ûeYZü cìk _âKéZòe _ùe ~êq ùjûA[û«ò ö Gjò _âZýd _ûo _âKûe ö ~[û :-aòbqò, KéZþ, Z¡òZ, Èú _âZýd I ]ûZßada ö

24ö _âûZò_\òK : aòbqò PòjÜ fûMò [ôaû ù~ùKøYiò g±Kê _âûZò_\òK Kj«ò ö _âZýd, _âZýdû« I ]ûZêbò Ü@[ð~êq aÉêaûPK aû aÉêe aòùghY aûPK g± Êeì_Kê _âûZò_\òK Kêjû~ûG ö ~[û :- P¦â, Rk,aûdê, \éXÿ, _âak, ìZ^ AZýû\ò ö

25ö Èú _âZýd : Èúfòwû« g± òcðûY _ûAñ @û, B _âbéZò ù~Cñ icÉ _âZýd ù~ûM Keû~ûG ùiMêWÿòK Èú_âZýd ö ~[û:- PUK + @û(Uû_þ) = PUKû ö ù\a + Oú_þ(B) ù\aú ö

26ö aé¡ò : �@û� �H�, �J� Kê aé¡ò Kêjû~ûG ö Êee aé¡ò jêG Kjòùf @ iÚû^ùe @û, A-B-G iÚû^ùe H,C-D- I iÚû^ùe J, E-K iÚû^ùe @ûeþ Gaõ & iÚû^ùe @ûkþ ùjaû aêSûG ö ~[û :- i�ÿß + AK =iû�ÿßòK, ^úZò + AK = ù ÷ZòK ö aê¡ò + AK = ùaø¡òK ö

27ö ia�ð : ù~Cñ iKk a�ðe CyûeY iÚû^ icû^ Gaõ ~ûjûue CyûeYùe icû^ _âdZÜe _âùdûR^;ùicûù^ _eÆe ia�ð ö ù~_eò @-@û, A-B, K-L-M Gcûù^ _eÆe ia�ð ö

28ö C_]û : @«ýa�ðe _ìað a�ðKê C_]û Kêjû~ûG ö ~[û :- eûc g±ùe @«ý �@�e _ìaða�ÿðú �cþ� ùjCQòC_]û ö

29ö iµâiûeY : d, aþ, eþ, kþ iÚû^ùe ~[ûKâùc A, C, E, & ùjaûe ^ûc iµâiûeY ö~[û :- aPþ à CaûP, @]ô + aiþ + q = @¤êhòZ

9

ùKøYiò @[ð _âKûg Keê[ôaû GK aû GKû]ôK a�ðe icÁòKê g± aû _âKéZò Kêjû~ûG ö Gjò _âKéZò \êA_âKûee ö aÉêaûPK Kò û aÉêe aòùghY aûPK _âKéZòKê �^ûc� aû �_âûZò_\òK� Gaõ KòâdûaûPK _âKéZòKê�]ûZê� Kj«ò ö _âûZò_\òK I ]ûZêùe _âZýd ù~ûM Keû~ûA _\ òcðûY Keû~ûG ö Gjò _âZýdKê aòbqò_âZýd Kj«ò ö _âûZò_\òKeê C�ÿe �iê_þ� ^ûcK aòbqò _âZýd ù~ûMùe iêa« (iê_þ +@«) _\ I ]ûZêeêC�ÿe ZòOþ _âZýd ù~ûMùe ZòO« (ZòOþ+@«) _\cû^ MXÿû~ûG ö aûKýe aòùgæhY \ßûeû _\e I _\eaòùgæhY \ßûeû _âKéZò _âZýde ùaû] jêG ö �iê_þZòO«õ _\cþ� I �@_\õ� ^ _â~ê¬úZ� ^ýûdùe aûKýùeaýajûe fûMò �_\� C�òÁ, g± êùjñ ö aûKýiÚòZ _\MêWÿòK \êAbûMùe aòbq ö (1) iêa«_\ (aòùghý,aòùghY, iað ûc I @aýd), (2) ZòO« _\ (Kòâdû) ö

C\ûjeY - c]êü MûdZò öaòùgæhY - c]êü à c]ê (_âKéZò), aòiMð (iê) _âZýd ö

MûdZò à ùM÷ (_âKéZò), Zò (Zò_þ) _âZýd öaòùghý I aòùghY :

ù~Cñ _\\ßûeû ùKøYiò aÉê, aýqò, RûZò, MêY aû Kòâdûe ùaû]jêG ZûjûKê aòùghý _\ Kj«ò ö1

(K) aÉêaûPK - NUü, iêa�ðcþ, aÈcþ, gòkû(L) aýqòaûPK - eûcü, jòcûkdü, Mwû(M) RûZòaûPK - ^eü, _gêü, _lú, ^\ú(N) MêYaûPK - MêeêZßcþ, ù]÷~ðýcþ, iû]êZû(O) KòâdûaûPK - Mc^cþ, gâaYcþ, gd^cþ ö

_\ _âKeY

_âKéZò

_âûZò_\òK ]ûZê

iêa« _\ ZòO« _\

Kòâdûaòùghý aòùghY iað ûc @aýd

1ö MêYû\òbò½ ~\þùb\ýõ Z\þ aòùghýcê\ûjéZcþ ö

10ù~Cñ _\\ßûeû aòùghýe MêY, @aiÚû I iõLýû _âbéZò _âKûgòZ jêG ZûjûKê aòùghY _\ Kj«ò ö

ùKøYiò aòùghY _\e _âùdûM \ßûeû aòùghýe ÊZü ùaû] ùjC[ôùf ùiVûùe aòùghýe _âùdûMHzòK ö1

~[û :- \eò\âûü (\eò\âûü R^ûü) \êüLgZû ò ijù« öaòùghY aòùghý, iað ûc, @aýd I KòâdûKê aòùghòZ Keò[ûG ö aòùghý _\e ù~Cñ fòw, ù~Cñ

aòbqò I ù~Cñ aP^ [ûG aòùghY _\e ùijò fòw, ùijò aòbqò I ùijò aP^ jêG ö2

~[û :- PòZâü _Uü, PòZâû gûUú, PòZâõ aÈcþ öùKùZK iÚkùe G[ôùe aýZòKâc ù\Lû~ûG ö~[û :- ùa\ûü _âcûYcþ, i«û^ûü cûZêü ùiÜjiý @ûÆ\cþ, ùfûbü _û_iý KûeYcþ, NéZcþ @ûdêhü

ùjZêü, iü iùaðhûõ aògßûibûR^cþ, RM Üû[ü geYcþ ö GVûùe aòùghýe fòw @ êiûùe aòùghY g±MêWÿòKefòwe _eòa�ÿð ùjC ^ [ôaûeê ùiMêWÿòK òdZ fòw aògòÁ ö

aòùghY ~\ò aòùghýe icû^ aòbqò MâjY Keò[ûG ùZùa ZûjûKê icû^û]ôKeY aòùghY Gaõ ~\òbò Ü aòbqòKê MâjY Keò[ûG ùZùa ZûjûKê aý]ôKeY aòùghY Kj«ò ö eûciý Méjcþ, Mwûdûü Rkcþ, ZòùkùZ÷kcþ, KêVûùeY ùQ\^cþ AZýû\ò iÚkùe eûc, Mwû, Zòk, KêVûe- Gjò aòùghYMêWÿòK aòùghýe icû^aòbqò MâjY Keò [ôaûeê GMêWÿòK aý]ôKeY aòùghY öaòùghYe aòùghY -

@Ìcþ C¾õ \êMÛcþ ö @]ôKõ gúZkõ Rkcþ öiað ûce aòùghY -

@]ûcòðKü iü ö ]ûcòðKü Zßcþ ö@aýde aòùghY -

ecYúdõ _âûZü ö ajê cò[ýû öKòâdûe aòùghY -

c]êeõ MûdZò ö cé\ê jiZò öKòâdû I @aýde aòùghY Kæúafòw I GKaP^û« jêG ö

iað^ûcù~Cñ _\MêWÿòK aòùghý-aòùghY _âbéZòe a\kùe aýajéZ jê@«ò ùijò iað, aògß _âbéZò 33Uò g±Kê

iað ûc Kj«ò ö ùiMêWÿòK ùjùf- iað, aògß, Cb, Cbd, @^ý, @^ýZe, AZe, ZßZþ, Zß, ù^c, ic, iòc,_ìað, _e, @ae, \lòY, C�ÿe, @_e, Ê, @«e, Zý\þ, Z\þ, ~\þ, GZ\þ, A\cþ, @\iþ, GK, \ßò, ~êhà\þ,@ià\þ, baZê (baZþ) I Kòcþ ö GZ\þbò Ü WZe I WZc _âZýdû« _\ iað ûc ö

1ö aòùghYcûZâ-_âùdûùMû aòùghý_âZò_ù�ÿø ö

2ö aòùghýiý jò ~fäòwõ aòbqò-aPù^ P ù~- Zû ò iaðûYò ù~ûRýû ò aòùghY_ù\hß_ò ö

11iað^ûce aýajûe :

(K) Bgßeü iaðiý K�ÿðû, iü Zê Ziý elùKû$_ò ö GVûùe �iü� I �Ziý� iað ûc\ßd ~[ûKâùcaòùghý-Bgße I iað ûc-iað iÚû^ùe aýajéZ ùjûA@Qò ö

(L) Mwûdûü Rkõ ÊûiÚýKecþ, @Zü R^ûü Ziýûü Rùk iÜû^õ Kêað«ò öGVûùe �Ziýûü� iað ûc _\Uò �Mwûdûü� aòùghY _\ iÚû^ùe aýajéZ ö

(M) _âûZü g~ýû ZýûRýû, Ziàò þ BgßeiàeYc_ò Kû~ðýcþ ö GVûùe �Ziàò þ� Gjò iað ûc �_âûZü� Gjò@aýd iÚû^ùe aýajéZ ö

(N) �@jõ ~[û òdcõ eûRýõ _ûkdòhýûcò� GZZþ Cqßû cªú g_[õ KéZaû þ ö GVûùe �GZZþ� Gjòiað ûc �@jõ.... _ûkdòhýûcò� Gjò aûKý a\kùe aýajéZ ùjûA@Qò ö

@aýd :Zò òfòw, Zò òaP^ I iûZ aòbqòùe ù~Cñ g± GKû_eò eùj Zûjû @aýd _\ ö1

(K) @Zü, ZZâ, Aj, i\û, @]ê û, A\û^úcþ, Zjòð, ~[û, A�cþ, _êeÉûZþ, _êeü, \ßò]û AZýû\ò @aýd_\ ö

(L) @aýdúbûa icûi @aýd jêG ö ~[û :- C_Kìkcþ, ~[ûgqò _âbéZò ö(M) _â, _eû, @_, icþ, @ ê, @a, òeþ, òiþ, \êiþ, \êeþ, aò, ò, @ûOþ, @]ô, @_ò, @Zò, iê, C\þ,

@bò, _âZò, _eò, C_ - Gjò 22Uò g± Kòâdû iõù~ûMùe C_iMð ùaûfû«ò öicd icdùe GMêWÿòK @aýd eìù_ aýajéZ jê@«ò ö

(N) qßû, fý_þ _âbéZò ùKùZK KéZþ _âZýdû« _\ @aýd ö

ùKùZK @aýde _âùdûM

@ûOþ (iúcû) - @dõ _ Úûü @ûicê\âõ (icê\â _~ðý«) MzZò ö (aýû ò) - @ûKúUõ (KúU_Zw_~ðý« aýû_ò) iùaðhûõ Rúaû^ûõ iêùLzû @Éò öjýü (MZKûfò) - jýü ibû @baZþ öaû (aòKùÌ) - QûZâü _VZò aû ?gßü (@ûi«ûKûfò) - gßü ùiûcaûieü ö@\ý (@ûRò) - @\ý eaòaûieü ö_egßü (@ûi«û _e\ò ) - _egßü cwkaûieü öì cþ ( ò½d) - @jõ ì õ Mcòhýûcò ö

RûZê (K\ûPòZþ) - ^ RûZê \êüLõ MY^údcþ öiêÂê (bf bûaùe) - @dõ aûkKü iêÂê _VZò ö

1ö i\égõ Zòâhê fòùwhê iaðûiê P aòbqòhê ûaPù^hê P iùaðhê ~ ÜùaýZò Z\aýdcþ ûû

12Aa (_eò) - eûcü Aa eûRû ^ûÉò öGa ( ò½d, jó) - iZýcþ Ga RdùZ ö_âûdü (_âûd) - _âûdü R^ûü Êû[ð_eûü ö_êeû (_ìùað) - _êeû Lûeùakü C}ùk eûRû @ûiúZþ öajòü (aûjûùe) - Méjû\þ ajòü gògêü ùLkZò ö@«ü (c¤ùe) - icê\âiý @«ü eZÜû ò i«ò öEùZ (aò û) - _eògâcûZþ EùZ aò\ýû ^ baZò öijiccþiûKcþiû¡ðcþ\òÁýû (ùiøbûMýagZü) - \òÁýû iü aò_\ü cêqü öaé[û - (@KûeYùe) - aé[û Kûkùl_ü ^ KeYúdü ö@ûeûZþ (\ìe aû òKU) - MâûcûZþ @ûeûZþ ^\ú _âajZò öc^ûKþ (@Ì) - c^ûKþ KÁõ KùeûZê ö@_ò (c¤) - Zßcþ @_ò _Vòhýiò öcéhû (cò[ýû) - K[õ céhû a\iò ?cò[ýû (cò[ýû) - cò[ýû cû K[d ö@kcþ ( òùh]) - @kõ aòkù´^ ö (ic[ð) - BgßeK[û _û_û^ûõ ^ûgûd @kcþ ö (bìhY) - @Zò[ôü @ûi^cþ @kuùeûZò öZòeiþ ( ò¦ûKeòaû) - ^ Kc_ò ZòeÄê~ðýûZþ öggßZþ (iað\û) - @ûZàû ggßZþ ZòÂZò ö (_ê ü _ê ü) - aò\ýû ggßZþ @býi^údû öiKéZþ ([ùe) - iKéZþ MúZûõ _ùVZþ ö\òaû (\ò ) - \òaû gd^cþ @ êPòZcþ ö^qcþ (eûZâò) - ^qõ ^lZâûYò _gý öicdû -òKhû - ( òKUùe) - bêaù^gßeõ icdû / òKhû L�Mòeòü @Éò ö

@«eû (c¤ùe) - jòcûkdõ aò§ýõ P @«eû @û~ðýûa�ÿðü a�ÿðùZ ö@bòZü (icú_) - ùKûYûKðc¦òecþ @bòZü P¦âbûMû @Éò öCbdZü (\êA_ûLùe) - Mâûccþ CbdZü _aðZûü i«ò öHhcü (Gjòahð) - Hhcü @jõ ^acaùMð _Vûcò ö_eêZþ (_ìaðahð) - _eêZþ giýjû òü @baZþ ö_eûeò (_ìaðZe ahð) - _eûeò a^ýû @baZþ ö@«ùeY (aò û) - \êüLcþ @«ùeY iêLõ ^ûÉò öK\û (ùKùZùaùk) - _òZû K\û @ûMzZò ?Z\û (ùiùZùaùk) - Z\û iûdcþ @ûiúZþ ö

(ijòZ) lúùeY ij / iccþ / iûKcþ / iû¡ðõ faYõ ^ blùdZþ ö

13

ùKùZK _âiò¡ @aýdP, ùj, ùbûü, Zê, cû, ^, ù^û, ^Tþ, ià (@ZúZ I _û\_ìeY), jò (ùjZê, @a]ûeY), Kòcþ (aòKÌ),

PòZþ, P^, ùPZþ, _âûKþ, ~Zþ, ZZþ, ]ôKþ, _âûZü, _ê ü, Cùy÷ü, úùPÿ÷ü, gù ÷ü, ûc (_âKûgý), _é[Kþ, iûdcþ,Pòecþ, ajòü, aò û, ^û^û, ÊÉò, Êûjû, ahUþ, cò[ü (_eÆe, ùMû_^ùe), _êeû, CZ (@[aû), _âûdü, ^cü,_êeü, ~ûaZþ, ZûaZþ, Lkê ( òùh], ò½d, aûKýûkõKûe), @[, @ùjû, Aa, Ga, ^Zê, aZ (ùL\,@ êKµû, iù«ûh, aòiàd), AZò, i\ýü, ^jò, ~\þ, Ga, D¡ßðcþ, Kòcê, bìdü, ~\ò, iûdcþ, Kòk (_âiò¡ò),iûlûZþ, ijiû, i_\ò, iµâZò, iûµâZcþ (a�ÿðcû^, ~êq), ~êM_Zþ (GKû icdùe) cêjêü (aûe´ûe) ö

@býûiü1ö É¸\ßdiÚòZ_\û^ûõ icýKþ iõù~ûR^õ aòù]dcþ ö

�K� �L�c]êcdü Rkcþ_úZûéü `kcþiê_Kßcþ aý¬^cþ

iêgúZkcþ ieÊZúgêKæûéû aò¾êüeêPòKecþ aÈcþgêbâcþ ai«ü

2ö a§^úiÚòZ ~[û[ð _ù\^ gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö aûkKü ö (aò úZcþ, aò úZü)

baû þ ö (_âcûYü, _âcûYcþ)MêYûü ö (_ìRûiÚû^û ò, _ìRûiÚû^cþ)akb\âü ö (^úkûécþ, ^úkûéü)

3ö CPòùZ÷ü aòùghùY÷ü aòùgùh÷ýaðû gì^ýiÚû^û^ò _ìedZ öc]êeûYò gîZßû @û^¦òZü ö Adõ ^\ú ö R^ü@û\eYúdü ö ]ì�ÿ ðü iaðû þ _âZûedZò ö aýûNâü _gêü ö(aûkKü, C�ÿcü, aP^û ò, aKâû, êü, eûÁòâdü)

4ö aòùghYiý ùb\û^þ \gðdZ ö5ö iað^ûcg±ûü ùKhûõ aò^òcùd aýajéZûü ba«ò ?6ö @aýdiý iõmûõ fòLZ ö7ö @ù]ûfòLôZû^ò _\û^ò aýajéZý aûKýû^ò ePdZ ö

^, _êeû, _âûZü, P, @_ò, ajòü, _âûdü, Aa, Ga ö

14

1ö fòw(K) ù~Cñ g± iû]ûeYZü _êeêhKê aêSûG aû _êeêhaûPK Zûjû _êõfòw, ~[û- aûkK ö ~ûjû ÈúKê

aêSûG aû Èú aûPK Zûjû Èúfòw, ~[û- aûkòKû Gaõ ~ûjû Cbd Èú Gaõ _êeêhKê ^ aêSûGZûjû Käúafòw aû ^_êõiK fòw ö ~[û- `kcþ ö Kò«ê ùKùZK iÚkùe Gjûe aýZòKâcù\Lû~ûG ö ~[û :- ^\ýûü ZUü, ^\ýûü ZUú, ^\ýûü ZUcþ ö GVûùe ^\ú g± ÈúKê ^aêSûAùf c¤ Èúfòw, ZU g± _êeêh I ÈúKê ^ aêSûAùf c¤ _êõfòw Èúfòw I KäúafòwùjûA@Qò ö

(L) (i) ùKùZMêWÿòG g± Zâòfòw, ~[û :- ZU, _ûZâ AZýû\ò ö(ii) ùKùZK g± \ßòfòw, ~[û :- iìZâ - iìZâü, iìZâcþ ö QZâ - QZâü, QZâcþ ö ùeYê - ùeYêü

(_êõ), ùeYêü (Èú) ö(iii) ùKùZK g± ò�òðÁ fòw, ~[û- ^e, ù\a, aél, ZýûM, Ke, ù\j, Mòeò, g ê, _òZé

_âbéZò _êõfòw öaò\ýû, cZò, Èú, gâú, ^ûeú, cûZé, aòõgZò, ZâòõgZþ, iµ\þ, aò_\þ _âbéZò Èúfòw I `k,mû^, cêL, ^d^, cûõi, Rk, aûeò, gZ, ijiâ _âbéZò Käúafòw ö

@[ðùb\ùe fòwùb\e ùKùZK C\ûjeY

còZâ - iì~ðý @[ðùe _êõfòw, ~[û - còZâü @ûKûùg Cù\Zò öa§ê @[ðùe Käúafòw, ~[û - eûcü cc còZâcþ ö

ùMø - MûB @[ðùe Èúfòw, ak\ @[ðùe _êõfòw öc]ê - cjê @[ðùe Käúafòw; ai«, ùP÷Zâcûi c]êù\÷Zý I cjêf aél @[ðùe _êõfòw ö

ùKùZK GKû[ðK aòbò^Ü fòwaûPK g±

geúe @[ðùe - Kûd (_êõ), Z ê (Èú), geúe (Käú)]ìkò @[ðùe - eRiþ (Käú), ]ìkò (Èú), _ûõgê (_êõ)_ZÜú @[ðùe - _ZÜú, Rûdû, bû~ðýû (Èú), KkZâ (Käú), \ûe (_êõ) öù\aZû @[ðùe - ù\a (_êõ), ù\aZû (Èú), ù\÷aZ (Käú) ö~òaû @[ðùe - Mc^ (Käú), MZò (Èú) ö2ö aP^

GKaP^, \ßòaP^ I ajêaP^ ùb\ùe aP^ Zâò]û ö GKZß iõLýû aêSûAùf GKaP^ jêG,~[û :-aûkKü (aûkK + iê) _VZò (_Vþ + Zò_þ à Zò) ö GVûùe iê I Zò_þ (Zò) GKaP^ ö \ßòZß

fòw, aP^ I _êeêh _âKeY

15iõLýû aêSûAùf \ßòaP^ jêG, ~[û :- aûkùKø (aûkK + J) _VZü (_Vþ + Ziþ à Zü) ö GVûùeJ Gaõ Ziþ \ßòaP^ ö ajêZß iõLýû aêSûAùf ajêaP^ jêG ö ~[û :- aûkKûü (aûkK + Riþà @iþ) _V«ò (_Vþ + @«ò) ö GVûùe Riþ I @«ò ajêaP^ ö(K) i¹û^ _â\gð @[ðùe RùY aýqòKê aêSûAaû _ûAñ ajêaP^e aýajûe jêG ö ~[û :- gâújhð

cògâgcðûYü Gacþ Cqa«ü ö @ûMz«ê cjûbûMûü ö ba«ü a\«ê ö(L) _âù\g aûPK g±eê ajêaP^ jêG ö ~[û :- C}ùkhê, aùwhê AZýû\ò ö Kò«ê Zû ijòZ ù\g,

_âù\g, R^_\ AZýû\òe icûi ùjûA[ôùf ajêaP^ jêG ^ûjó ö ~[û :- C}k_âù\ùg,aòjûeR^_ù\ AZýû\ò ö

(M) @ià\þ g±eê GKZß I \ßòZß @[ðùe aòKÌùe ajêaP^ jêG öcêñ KjêQò - @jõ a\ûcò ö adõ a\ûcü ö@ûù¸ \êùjñ Kjê@Qê - @ûaûõ a\ûaü ö adõ a\ûcü öaòùghY~êq ùjùf ajêaP^ jêG ^ûjó ö ~[û :- _�òùZû$jõ a\ûcò ö

(N) icìj @[ðùe MY, iõN, icûR, AZýû\ò g± ajêaýqòe ùaû]K ùjùf c¤ GKaP^ùe_âùdûM jêG ö ~[û :- KéhKMYiý KfýûYûd iaðKûeûü ~Zù« ö Kò«ê \êAUò icìj aû ajêZicìj @[ðùe \ßòaP^ I ajêaP^ùe _âùdûM jêG ö ~[û :- ^eûYûõ ^ûeúYûõ P icìùjø,\eò\âûYûõ ùeûMòYûõ bòlìYûõ P MYûü AZýû\ò ö

(M) _êeêhiõÄéZ aýûKeYùe Zòù^ûUò _êeêhe _âPk^ @Qò ö ~[û :- _â[c _êeêh, c¤c _êeêh I C�ÿc _êeêh öZòO« _\ _â[c _êeêhû«MðZ ùjûA[ôùf, ~êhà\þ I @ià\þ g± bò Ü @^ý icÉ g± ùijò ZòO« aûKòâdû_\e K�ÿðû ùjûA[û«ò ö c¤c _êeêhû«MðZ Kòâdû_\e K�ÿðû ~êhà\þ Gaõ C�ÿc _êeêhû«MðZ Kòâdû_\eK�ÿðû @ià\þ g± ùjûA[ûG ö aûKýùe K�ÿðû Gaõ Kòâdû c¤ùe _êeêhMZ I aP^MZ iû\égý eùj ö

@býûiü_\û^ûõ fòwû^ò ^òeì_dZ öP¦âü ( ), iì~ðýü ( ), ieÊZú ( )_êÉKcþ ( ), _ZâûYò ( ), aP^cþ ( )baû þ ( ), baZú ( ), @û_ü ( )Z êü ( ), ù\aZû ( ), \ûeûü ( )

l l l

16

C_Kâc : _ê¿ûYò, aûkKû þ, aòKú�ðü, ^eûYûcþ, aûkû^ûcþ, C_~êðq _\MêWÿòKê _eògúk^ Keû~ûC öGVûùe ùKùZK iÚû^ùe �^�Kûe gêYû~ûG Gaõ ùKùZK iÚû^ùe �Y�Kûe gêYòaûKêcòùk ö @ZGa ùKCñVûùe �Y�Kûe ejòa Gjû RûYòaû _ûAñ GVûùe @býûi ij aòaeY\ò@û~ûC@Qò ö

GK_\ / iõ~êq_\YZß mû^ _ìaðeê GK_\ I iõ~êq_\ c¤ùe [ôaû ùb\ RûYòaû CPòZ ö GK_\e @[ð ùMûUòG

g±e ò�òðÁ eì_ ~[û- eûùcY, @ùKðY AZýû\ò öiõ~êq _\e @[ð i§ò, icûi \ßûeû ~êq ùjûA[ôaû_\ ~[û- _âùdûùMY (_â + ù~ûùM^) ö GVûùe

_â c¤ ùMûUòG _\ ö ù~CñVûùe C_iMð Kò û @aýd _ìað_\eìù_ aýajéZ jêG Zûjû c¤ _\ @ùU ö

@býûiüZùk \ò@û~ûA[ôaû _\cû^u c¤ùe GK_\ MêWÿòKê �P� PòjÜ\ßûeû Gaõ iõ~êq _\MêWÿòKê �O� PòjÜ

\ßûeû PòjÜû@ ö~[û :-

(K) ^ùeY (P) GK_\(L) eûc^ûc (O) iõ~êq_\

(M) eûcûdYcþ (O) iõ~êq_\ùijò_eò - K�Y ùja ùfL -(K) ^ûeúYûcþ ( ) (P) _ê¿ûYò ( )(L) eûùMY ( ) (Q) _âdûYcþ ( )(M) MêeêYû ( ) (R) C\ûjeYû^ò ( )(N) Kû~ðýKâùcY ( ) (S) _âùdûùMY ( )(O) jeòYû ( ) (T) KûkKâùcY ( )

@býûiüòcÜfòLôZ iõ~êq _\MêWÿòKê \êAbûMùe aòbq Keò _â\gð Ke ö

~[û :-_âYûcü = _â + ^ûcüMêeê ûc = Mêeê + ^ûc

ùijò_eò K�Y ùja ùfL -(K) gì_ðYLû = ..................... (P) _eòù_ûhYcþ = ................(L) _âYò]û^cþ = ................... (Q) céhûaP^cþ = ..................(M) ^cÄûùeY = ................. (R) _êeú^Meú = ...................(N) eûcûdYcþ = .................. (S) aòh�a\^ü = .................(O) céM^d^û = ................... (T) iuú�ÿ ð^cþ = ....................

YZß aò]ô

17 @L� _ù\ ù^û Yü (GK _\ùe ^� iÚû^ùe Y� ùja)

E / eþ / hþ ........... ^ = YüE�Kûe, e�Kûe aû h�Kûe _ùe @aýajòZ ^Kûee YKûe jêG ö~[û :- _òZé + ^ûcþ = _òZéYûcþ

ê + ^ûcþ = êûYûcþ@býûiü

òcÜfòLòZ _\cûûùe [ôaû E / e / h Kê ùKûVeú c¤ùe ùfL ö~[û :- Kú�ðü (eþ)ùijò_eò - K�Y ùja ùfL öZé¾û = ( ) a�ð cþ = ( )K�ðü = ( ) céùMY = ( )gòlùKY = ( ) ZòiéYûcþ = ( )cûZéYûcþ = ( ) @�ðaü = ( )bâûZéYûcþ = ( ) _òZéYûcþ = ( )

aýa]ûù^ iZý_ò ù^û Yü (aýa]û^ [ôùf c¤ ^�e Y� ùja)E / eþ / hþ @Uþ = (Êeûü + j~aþ) @, @û, A, B, C, D, G, H, I, J, j, ~, a, @ êÊûe

Kêü = K aMð = K, L, M, N, O_êü = _ aMð = _, `, a, b, c

^ = YE- ^ c¤ùe, e - ^ c¤ùe, Kò û h - ^ c¤ùe ~\ò Êea�ð, jda @Uþ K aMð Kò û _ aMð

aýa]û^ [ôùf c¤ ^� iÚû^ùe Y jêG ö~[û - eûùcY = eþ + @ûcþ + G + þ + @ = Y)

céùMY = cþ + E + Mþ + G + þ + @ = Y)_ûeûdYcþ = (_þ + @û + e + @û + dþ + @ + þ + @ + cþ = Ycþ)aùMðY = (aþ + @ + eþ + Mþ + G + þ + @ = Y)

@býûiüòcÜùe _â\�ÿ iò¡ eì_cûûùe òcò�ÿ (E, eþ, hþ) Gaõ Y Kûee c¤ùe [ôaû a�ðMêWÿòKê ùfL ö (~\ò

C\ûjeY _\ùe �E, eþ, hþ� \êA Kò û Zòù^ûUò iÚû^ùe ù\Lû~ûG ùZùa @«òc EKûe, eþ Kûe Gaõ hþKûe YZße òcò�ÿ bûaùe MâjYúd ~[û- �@«eòùlY� GVûùe YZße òcò�ÿ lKûe c¤ùe [ôaû @w- bìZhþ Kûe ö)

~[û :- ^ûeûdYü = (eþ + @û + dþ + @)ùijò_eò - ùfL gâaYcþ = ...........................ZlùKY = ......................... _eòbâcYcþ = .......................aéùlY = ........................... bòlêKûYûcþ = ........................c]êùeY = ......................... Kû~ðý K�ÿ ð éYûcþ = ....................@ûPûù~ðýY = ....................... ^òÃâcYcþ = .........................iõmûdûõ ù^ûYü = (icÉ _ù\)

é

é é é

é

18_ìað_\ùe [ôaû òcò�ÿ _ùe C�ÿe_\ùe [ôaû ^�e YKûe jêG ö~[û- eûc + @d^cþ = eûcûdYcþ

gì_ð + ^Lû = gì_ðYLû@býûiü

1ö Zùk ùfLû~ûA[ôaû C\ûjeYcûûùe òcò�ÿ I ^�Kûe c¤ùe [ôaû aýa]ûdK a�ð (ijûdK aûcòZâa�ð) MêWÿòKê a§^ú c¤ùe ùfL ö~[û - êûYûcþ = þ + @ + eþ + @û + þ + @û + cþùijò_eò -lZâòdûYûcþ = ( ) QûZâûYûcþ = ( )bûhYcþ = ( ) iù_ðY = ( )aâjàYü = ( ) cìhKûYûcþ = ( )cdìùeY = ( ) bâùcY = ( )aû^ùeY = ( ) aélûYûcþ = ( )

2ö Zùk ùfLû~ûA[ôaû _\cûûùe YZßaò]ôe _âZòa§K a�ðMêWÿòKê ùKûVeú c¤ùe ùfL ö~[û - \éXÿû ò = (X) X Kûe _âZòa§K a�ð öùijò_eò -c�ð cþ = ( ) eûRKúdû ò = ( )cKðùU^ = ( ) céMKìkû ò = ( )\gð û ò = ( ) _òZéù\aû^ûcþ = ( )MéjùiÚ = ( ) ceúùP^ = ( )Jh]û ò = ( ) @yðùK^ = ( )

YZß ^òùh]ü1ö (_\û«ùe [ôaû � þ� Kûee Y jêG ^ûjó ö)

~[û- eûcû þ, jeú þ, Zâú þ, êû þ,2ö òcò�ÿ a�ð _ùe _é[Kþ _\ùe ^ [ôùf Y jêG ^ûjó ö

~[û- _eòba^cþ, _eòMc^cþ, _â Áü, _eò ò¦^cþ, jeò ûc, @ûPû~ðû^ú@býûiü

gê¡eì_Kê P PòjÜ \ßûeû Gaõ @gê¡ eì_Kê O PòjÜ \ßûeû PòjÜû@ ö~[û - GZû\éùgY = (O) gKûe aýa]û^ [ôaûeê öùijò_eò -

eûcPù¦â = ( ) iaðûwúYü = ( )iù«ûùh^ = ( ) @_eûjÙü = ( )cjûeûùRY = ( ) _ìaðûjÜ = ( )_eògâùcY = ( ) gòaeûùcY = ( )aûY_âùdûùMY = ( )

19

hZß aò]ô(i à h)

@, @û bò Ü Êea�ð, Kþ, Oþ, Gaõ eþ eê _e _âZýdùe [ôaû i�Kûee h�Kûe jêG ö Cq i�Kûee_ìaðùe ( þ iÚû^ùe ùjûA[ôaû) @ êÊûe, aòiMð Kò û hþ [ôùf c¤ hKûe jêG ö

~[û :- jeò + iê = jeòhê ö iû]ê + iê = iû]êhê ö _òZé + iê = _òZéhê ö eûùc + iê = eûùchê öùMû + iê = ùMûhê ö ù^ø + iê = ù^øhê ö aûKþ + iê = aûlê ö _âûOþ + iê = _âûOþhê ö aûeþ + iê = aûhêð öcêcìeþ + iê = cêcìhêð ö PòKúeþ + iû = PòKúhðû ö i_ðúõ + iò = i_ðúõhò ö jaúõ + iò = jaúõhò ö i_òðhþ +iê = i_òðhþhê ö

Kò«ê - fZû + iê = fZûiê ö MzZþ + iê = Mz�ê ö eûR þ + iê = eûRiê ö aò\ýû + iê = aò\ýûiê ö_\û« iþ e hþ jêG ûjó ö ~[û :- @MÜòiþ + ZZâ = @MÜòÉZâ ö _âZýdiÚ \«ý i Kûee hKûe jêG ûjó ö

~[û :- @MÜòiûZþ, ^\úiûZþ öcûZâ - aòhc, iêhc, @û êhwòK jêG ö

@býûiüicúPú^õ �hZßõ� �YZßõ� P aò]ûd iõùgû]dZ öaò\ýû[òðYûõ aò\ýûhê @ êeûMü @Éò ö aélû^ûõ @ùMâiê _Zâû ò i«ò ö Mâúhàù�ÿøð iehê Rkcþ @Ìõ ZòÂZò ö

i\ûPeùYY QûZâûü _êeÄûeõ _âû_þhý«ò ö iì_ðYLû eûaYiý bMò ú @ûiúZþ ö ]ûcòðKû^ûõ ibû @baZþ ö_ùeû_Kûeü c êhýû^ûõ ]cðü ö

i§ò _âKeYcþi ÜòjòZ a�ð\ßde gúNâZc CyûeY ùjZê Cq \êAa�ðe aû Z à¤eê ùMûUòKe _eòa�ÿð Kê i§ò Kj«ò ö

i§òùeK_ù\ òùZýû òùZýû ]ûZì_iMðùdûü öicûùi$_ò P òZýü iýûZþ i Pû^ýZâ aòaldû öö

1ö GK_ù\ (@L�_ù\, ]ûZê_âZýdù~ûùM) - ùP + @ = Pd, ùR + @ = Rd, ù^ + @ = ^d,ùbû + @ = ba ö

2ö ]ûZì_iMðùdûü - @bò + @iýZò = @býiýZò ö _â + @^cZþ = _âûYcZþ ö C_ + @jeZþ = C_ûjeZþ ö3ö icûùi - MY + Bgü = MùYgü ö RMZþ + ^û[ü = RM Üû[ü ö4ö aûùKý - ^ @jcþ Rû^ûcò = ^ûj¬û^ûcò / ^ @jõ Rû^ûcò ö i§ò KVò ùjùf aò Gjû @ êù_lYúd ö

Gjûe iû]ûeY òdccû^ @agý mûZaý ö _âûPú^ iõÄéZ iûjòZýùe _âùag, ]ß òùiøÂa, ùfL^

20Kòâdûùe iÚû^Kûke iod AZýû\ò \éÁòeê i§òmû^ @_eòjû~ðý ö i§òe òdc - @býûi Gaõ \éÁû« \ßûeûGVûùe i§ò_ûVKê ÆÁ I iàeYù~ûMý Keòaûe C\ýc Keû~ûAQò ö iÚûù^ iÚûù^ aòùgh mû^ òcò�ÿi§ò i´kòZ _ûYò ò iìZâe CùfäL c¤ Keû~ûAQò öi§ò Zò ò_âKûe - (1) Êei§ò, (2) aý¬^ i§ò, (3) aòiMð i§ò ö

Êei§òü

(K) @ / @û + @ / @û = @û~[û - ]cð + @ùgûKü = ]cðûùgûKü, _òZû + @Éò = _òZûÉò ö aâjà + @û^¦ü = aâjàû^¦ü ö

cûZû + @û\ògZò = cûZû\ògZò ö

@býûiü

1ö @ù]ûfòLôùZhê i§òaòùz\õ KêeêZ ögêbûe¸ü, aò\ýûbýûiü, @ÉûPkü, Kckûi^cþ, gòÁûPûeü, bâÁûPûeü, ùKâû]ûMÜòü, ^úkûKûgü, ggûuü,eZÜûKeü, Kû~ðýûkdü ö

2ö i§òõ KêeêZ öMwû + @aZeYcþ ö @û^¦ + @aieü ö aò\ýû + @[ðú ö _ê¿ + @¬kòü ö i\û + @û^¦ü ö cjû+ @�ðaü ö iZý + @ûMâjü ö _òZû + @û\ògZò ö K\û + @_ò ö Z[û + @Éê ö

(L) A / B + A / B = B~[û :- ~Zò + A¦âü = ~Zú¦âü, @]ô + Bgßeü = @]úgßeü ö

@býûiü

1ö i§òõ KêeêZ öcê ò + A¦âü = @_ò + A\cþ = _VZò + Adcþ = @û^dZò + A§^cþ = _Vûcò + Bùgû_ òh\cþ = Lû\ûcò + Alê\�cþ = Kaò + Bgßeü = _eò + BlYcþ = lòZò + Bgü = iê]ú + A¦âü = _Viò + AZò = KùeûZò + AZò =

2ö i§òaòùz\õ KêeêZ ö@Zúa, Kaú¦âü, K_ú¦âü, @Zú¦âòdcþ, AZú\cþ, @iàúZò, _ûaðZúgü, @_úziò ö

(M) C/D + C/D = D~[û :- bû ê + C\dü = bû ì\dü, ajê + C¾cþ = ajì¾cþ ö

21@býûiü

1ö i§òõ KêeêZ öMêeê + C_ù\gü = ajê + C ÜZòü = iê + Cqcþ = KUê + Cqòü = iû]ê + Cqcþ = gògê + C_jûeü = fNê + Dcòðü = ^ ê + C\ýûù^ = gZî + C�ûeYcþ = KùeûZê + C�acþ = KùeûZê + C\ýccþ = _V«ê + C_ òh\cþ = iàeZê + Ccûcþ = Mê¶«ê + C_RûZòcþ =

2ö i§òaòùz\õ KêeêZ öùceì_eò, iû]ìqòü, eNì�ÿcü, fNìfìKü, iò§ì\Kcþ, bì¡ßðcþ, ]ûZì_iùMøð ö

(N) E/K + E/K = K~[û :- _òZé + EYcþ = _òZéYcþ, _òZé + Ehbü = _òZéhbü ö

@býûiü

1ö i§òõ KêeêZ öcûZé + E¡òü = ùjûZé + EZßòKþ =

2ö @/@û + A/B = G~[û :- ^e + A¦âü = ^ùe¦âü, Bgße + Azû = Bgßùezû ö

@býûiü

1ö i§òõ KêeêZ öiêe + A¦âü = ù\a + A¦âü = MR + A¦âü = eûR + A¦âü = MY + Bgü = ecû + Bgü = Z[û + AZò = ^ + AZò = Kû + AZò = cc + Azû = ]^ + Azêü = iû + Adcþ = @Zâ + A\cþ = fuû + Bgü = jéhúK + Bgü = MêWûKû + Bgü =

é é

222ö i§òaòùz\õ KêeêZ ö

MùR¦âü, cùjgßeü, ùidcþ, iùLZò, _eùcgßeü, lcùÊZò ö\éÁû« :

_âùRgõ eùcgõ cùjgõ iêùegõ\òù^gõ ògúù[gßeõ aû K\ûPòZþ ö^ Rû^ûcò Pû^ýZþ i\ûjõ geùYýMZòÉßõ MZòÉßõ ZßùcKû baû ò öö

3ö @ / @û + C/D = I~[û :- _êeêh + C�ÿcü = _êeêùhû�ÿcü, Êbûa + Cqòü = Êbûùaûqòü ö

@býûiü

1ö i§òõ KêeêZ ö^eþ + C�ÿcü = _e + C_Kûeü = jòZ + C_ù\gü = aògûk + C\ýcü = cjû + C�aü = aòaò] + C_Pûeü = _âgÜ + C�ÿecþ = C¾ + C\Kcþ = Mwû + C\Kcþ = ^úk + C_ôkcþ = \gð + C�êKZû = cdû + Cqcþ =

2ö i§òaòùz\õ KêeêZ ö_ùgýû_eò, cÉùKû¡ßðcþ, ~ù[û_\òÁcþ, ùaù\û¡ûeKü, mû^òù^ûqcþ, cùjûcòðü, GùKû^aòõgZòü,

~ù[ûPòZcþ, iìù~ðýû\dü ö4ö @ / @û + G / H = H

~[û :- i\û + Ga = iù\÷a, \òaý + Hgß~ðýcþ = \òùa÷ýgß~ðýcþ ö

@býûiü

1ö i§òõ KêeêZ ö~\û + Ga = @\ý + Ga = ^ + GZZþ = cc + GZZþ = cc + Ga = aâjà + Ga = ùZ^ + Ga = @ù^^ + Ga = _o + GùZ = C_ + GZò =

23GK + GKü = cjû + Hgß~ðýcþ = iû + HzZþ = iû + Ghû = cZ + HKýcþ = _â[cû + GKaP^cþ = Z[û + Ga = cû + Gacþ = Zé¾û + GKû = @ûMZû + Ga =

2ö i§òaòùz\õ KêeêZ ùeLûuòZû^ûõ _\û^ûcþ ö~ù\÷a eûùRý KâòdùZ$bòùhKÉù\÷a ~ûZò aýiù^hê aê¡òü öNUû é_ûYûcbòùhKKûùkijû¸ùi÷aû_\cê\þMòe«ò ö

5ö @ / @û + I / J = J~[û :- cjû + Ih]ôü = cùjøh]ôü, cc + J�êKýcþ = cùcø�êKýcþ ö

@býûiü

i§òõ KêeêZ -R^ + INü = Rk + INü = Za + IÂü = a^ + Jh]ôü = a^ + IKiþ = cjû + J\û~ðýcþ =

6ö @ / @û + E / K = @eþ~[û :- ù\a + Ehòü = ù\ahòðü, eûRû + Ehòü = eûRhòðü

@býûiü

i§òõ KêeêZ öaâjà + Ehòü = i¯ + Ehdü = Mâúhà + EZêü = gúZ + EZêü = C�ÿc + EYü = @]c + EYü = cjû + Ehòü = ahðû + EZêü =

7ö A / B + Aa�ðbò^Ü ùKøYiò Êe = dþ + Êe~[û :- ~\ò + @_ò = (~\þ + A + @_ò = ~\þ + dþ + @_ò) = ~\ý_ò

24@býûiü

1ö i§òõ KêeêZ ö@Zò + @]ôKcþ = @Zò + @«cþ = @Zò + @ûPûeü = AZò + @û\ògZþ = ~\ò + Gacþ = @_ò + GùZhê = _âZò + CaûP = _âZò + C_Kûeü = @Zò + CMâü = @bò + C\dü = ù\aú + @ûMc^cþ = ù\aú + CaûP = aliò + C_aògý = @Éò + C�ÿeiýûcþ = ~ûiýZò + @\ý = _âZò + GKü = AZò + Cqßû = @_ò + C_ûùd^ =

2ö i§òaòùz\õ KêeêZ ùeLûeìXÿû^ûõ _\û^ûcþ ö~\ò \ûiýiò ù^zûcò ^ \ûiýiò _òaûcýjcþ ö

8ö C / D + Ca�ðbò^Ü ùKøYiò Êe = aþ + Êe~[û :- iê + @ûMZcþ = (iþ + C + @ûMZcþ = iþ + aþ + @ûMZcþ) = ÊûMZcþ

iê + @Éò = (iþ + C + @Éò = iþ + aþ + @Éò) = ÊÉò

@býûiüi§òõ KêeêZ ö

@ ê + @dü = @ ê + @MzZþ = @ûMzZê + @Zâ = @ ê + @ieZþ = Lkê + @jcþ = @ ê + GhYcþ = _PZê + I\^cþ = a]ì + @ûù\gü = iû]ê + @ûù\gü = bì + @û\òü =

9ö E/K + E a�ðbò^Ü ùKøYiò Êe = eþ + Êe~[û :- _òZé + @ûù\gü = (_òZþ + E + @ûù\gü = _òZþ + eþ + @ûù\gü) = _òZâûù\gü ö

cûZé + @ûmû = (cûZþ + E + @ûmû = cûZþ + eþ + @ûmû) = cûZâûmû


bâûZé + @ûmû = _òZé + @ êMâjü = cûZé + Azû = cûZé + @ êcZòü = \ûZé + C_ù\gü = _òZé + @õgü = _òZé + @[ðü = iaòZé + C\dü =

2510ö _\û« G + @ = G$

~[û :- ùZ + @\ý = ùZ$\ý, ù\ùj + @iàò þ = ù\ùj$iàò þ

@býûiü

i§òõ KêeêZ öGùZ + @\ý = ùZ + @_ò = lêù\â + @_ò = aù^ + @Zâ = aéùl + @iàò þ = ùZ + @Mz þ = iêùL + @iêùL = ~ûPùZ + @dcþ = ~ûPùZ + @[ðcþ = ùZ + @jcþ = Mêeùa + @a\ þ =

11ö _\û« I + @ = I$~[û :- aòù¾û + @a = aòù¾û$a ö

@býûiü

1ö i§òõ KêeêZ öaù§û + @Zâ = Mêùeû + @jcþ =

2ö _VòZ^òdcû^êiûeõ i§òõ KêeêZ ö(K) GKûKò ú + @ûMzZò ö (Q) Kü + @_ò(L) Mwû + @aZeZò (R) ùaùM^ + CZþ_æëZý(M) aù^ + @Zâ (S) ajê + Azûcò(N) C_eò + C_aògZò (T) @gîZßû + Ga(O) @ûZàû^cþ + @_gýcþ ö (U) _ec + EZcþ(P) cê ò + Azû

12ö G + ùKøYiò Êe = @dþ + Êe~[û :- ù^ + @^cþ = ( þ + G + @^ = þ + @dþ + @^) = ^d^cþ

ùg + @^cþ = (gþ + G + @^ = gþ + @dþ + @^) = gd^cþ

@býûiü

i§òõ KêeêZ öù^ + @Zò = ùP + @^cþ = ùZ + @ûMZûü = ù~ + Aj = jùe + Gjò =

2613ö H + ùKøYiò Êe = @ûdþ + Êe

~[û :- ùM÷ + @Kü = (Mþ + H + @K = Mþ + @ûdþ + @K) = MûdKüù ÷ + @Kü = ( þ + H + @K = þ + @ûdþ + @K) = ^ûdKü

@býûiü

i§òõ KêeêZ öKùià÷ + @\\ûZþ = (Kiàþ + @ûdþ + @\\ûZþ) = gòâùd÷ + Azû = (gâòdþ + @ûdþ + Azû) = ùM÷ + @Zò = (Mþ + @ûdþ + @Zò) = gòâùd÷ + J�êKýcþ = (gâòdþ + @ûdþ + J�êKýcþ) =

14ö I + ùKøYiò Êe = @aþ + Êe~[û :- ù_û + @^ü = (_þ + I + @^ = _þ + @aþ + @^) = _a^ü

@býûiü

i§òõ KêeêZ öùbû + @^cþ = ùbû + @Zò = ù_û + AZâü = ùMû + GhYû = ùbû + AZû = iûù]û + EZcþ + @ûPe =

15ö J + ùKøYiò Êe = @ûaþ + Êe~[û :- ù_ø + @Kü = (_þ + J + @K = _þ + @ûaþ + @K) = _ûaKü


ùbø + CKü = ù^ø + AKü = ù\ßø + Aùcø = ùZø + Cùbø = ùZø + GùZø = eûùZâø + @j ò = eûùZâø + @ûMùZø = eùaø + C\òùZ = MùZø + Cùbø = Cùbø + GùZø =

16ö _\û« @dþ / @ûdþ / @aþ / @ûaþ + ùKøYiò Êe = dþ / aþ ùfû_ (aòKÌùe)~[û :- iùað + Ga = iaðþ + G + Ga = iaðþ + @dþ + Ga = iaðùda@[aû iaðþ + @ + Ga = iað Ga (ùfû_ _ùl) ö�dþ� ùfû_ �aþ� ùfû_ i§òe _ê ü i§ò jêG ^ûjó ö

27ùfû_iù§ü C\ûjeYû^ò :

lòZòùR + C\dZò = lòZòRdê\dZò / lòZòR C\dZò öC\ýûù^ + @ûaûiü = C\ýû^dûaûiü / C\ýû^ @ûaûiü ölùY + Ga = lYùda / lY Ga_ûùZâ + I\^cþ = _ûZâùdû\^cþ / _ûZâ I\^cþ öùLùk + Azû = ùLkdòzû / ùLk Azû ö@eùYý + Jh]cþ = @eYýùdøh]cþ / @eYý Jh]cþ ö_ûùV + C\ûiú^Zû = _ûVdê\ûiú^Zû / _ûV C\ûiú^Zû öjùÉ + Ga = jÉùda / jÉ GaZùià÷ + @dzZþ = ZiàûddzZþ / Ziàû @dzZþZùi÷ý + @\\ûZþ = (Ziþý + @ûdþ + @\\ûZþ) = Ziýûd\\ûZþ / Ziýû @\\ûZþ öKùià÷ + @_ðdZò = Kiàûd_ðdZò / Kiàû @_ðdZò ö@^ýùià÷ + @_ðd = @^ýiàûd_ðd / @^ýiàû @_ðd öZùi÷ý + @]ôKcþ = Ziýûd]ôKcþ / Ziýû @]ôKcþ@ùià÷ + @\ý = @iàûd\ý / @iàû @\ý ö_ìRûùd÷ + @ûMZû = _ìRûdûdûMZû / _ìRûdû @ûMZû öaýûLýûùd÷ + CaûP = aýûLýûdûdêaûP / aýûLýûdû CaûP öK^ýûùd÷ + Jh]cþ = K^ýûdûùdøh]cþ / K^ýûdû Jh]cþ öaòù¾û + @ûMz = (aò¾þ + I + @ûMz = aò¾þ + @aþ + @ûMz) = aò¾aûMz(@[aû) (aò¾þ + @ + @ûMz) = aò¾ @ûMz öaù§û + BlÊ = a§aúlÊ / a§ BlÊ ö_âùbû + Gjò = _âbùajò / _âb GjòMêùeû + @ûMcýZûcþ = MêeaûMcýZûcþ / Mêe @ûMcýZûcþ öaù§û + @ûMz = a§aûMz / a§ @ûMz öù\ßø + @_ò = \ß þ + J + @_ò = \ß þ + @ûaþ + @_ò = \ßûa_ò / \ßû @_òeûùZâø + Ga = eûZâûùaa / eûZâû Ga öbìùcø + C_ûaògZþ = bìcûaê_ûaògZþ / bìcû C_ûaògZþ ö


_âaòùÁø + @ûaûcþ = ö MùZø + Aùcø = öC\ù]ø + C\òZü = ö ùKø + GùZø = ö

28

@_aû\ûü(K) Kêk + @Uû = KêkUû ö céZ + @�ü = céZ�ü ö iûe + @wü = iûewü ö Ê + Beü = ùÊ÷eü ö

iúc þ + @«ü = iúc«ü ö c^iþ + Bhû = c^úhû ö _â + DXÿü = ù_âøXÿü ö @l + Djò ú =@ùløjòYú ö C_ + EzZò = C_ûzðZò ( òKUõ MzZò) ö _â + EzZò = _âûzðZò (gúNâõ MzZò) ö iêL +EZü = iêLûZðü ö Zéhû + EZü = Zéhû�ÿðü ö @a + Gjò = @ùajò ö @_ + Gjò = @ù_jò ö _â +GhdZò = ù_âhdZò ö _â + GRùZ = ù_âRùZ ö aò + IÂü = aòù´ûÂ / aòù´øÂü ö iÚìk + IZêü= iÚìùkûZêü / iÚìùkøZêü ö _ZZþ + @¬kòü = _Z¬kòü ö ùMû + @lü = Maûlü ö ùMû + A¦âü =Mùa¦âü ö

(L) B-D-GKûeû« \ßòaP^ _\cû^ue @«ýÊe ijòZ Êea�ðe i§ò jêG ^ûjó ö~[û :- Kaú + Aùcø = Kaú Aùcø

cê ú + Aùcø = cê ú Aùcø ö Mòeú GùZø = Mòeú + GùZø ö aòù\ý + Aùc = aòù\ýAùc ö cûùk + @û^d = cûùk @û^d ö còùZâ + Aùc = còùZâ Aùc ö GùZ ù] ì + @iýùMû_ûkiý = GùZ ù] ì @iý ùMû_ûkiý ö Aùc `ùk + @ùià÷ aûkKûd = Aùc `ùk @ùià÷aûkKûd ö

(M) �@\iþ� g±e cKûe _eiÚòZ BKûe - CKûee i§ò jêG ^ûjó ö~[û :- @cú + @gßûü = @cú @gßûü

@cú + @û~ðýûü = @cú @û~ðýûü@cì + @iêùeø = @cì @iêùeø@cì + @bðùKø = @cì @bðùKø

(N) @Pþ (Êea�ð) _ùe [ôùf _æëZÊee i§ò jêG ^ûjó ö~[û :- AjûMz ùbû jùe AjûMz ö

@ûaòbða ùj Bg @ûaòbða öGjò Ké¾ Gjò cûcþ ö

(O) @ûOþ bò Ü IKûeû« Gaõ GKÊecûZâ @aýde _eÆe ij i§ò jêG ^ûjó ö~[û :- @ùjû + @ òÁcþ @û_ZòZcþ = @ùjû @ òÁcþ @û_ZòZcþ ö

@û + Gaõ ^ K�ÿðaýcþ = @û Gaõ ^ K�ÿ ðaýcþ ö

iìZâ iìP^û1ö @Kü iaù�ð \úNðü ö _û.6.1.101 ö

@Kü - @, @û, A, B, C, D, E, K, & öia�ðü - CyûeYiÚû^ Gaõ @ûbý«e _â~ZÜ \éÁòeê icû^ Êea�ð ö ia�ð Êe _ùe [ôùf _ìað _e\êAUò~ûKe \úNð GKûù\g jêG ö

292ö AùKû ~YPò ö _û.6.1.77 ö

AKþ - A, B, C, D, E, K, & ö~Yþ - dþ, aþ, eþ, fþ ö@Pþ - icÉ Êea�ð öia�ð bò Ü Êea�ð _ùe [ôùf �A� a�ð iÚû^ùe �dþ�, C a�ð iÚû^ùe �aþ� E a�ð iÚû^ùe �eþ� Gaõ�&� a�ð iÚû^ùe fþ jêG ö

3ö GùPû$daûdûaü ö _û.6.1.78 öGPü + @dþ + @aþ + @ûdþ + @ûaþ + @ü öGPþ - G, I, H, J�G� iÚû^ùe @dþ, �I� iÚû^ùe @aþ, �H� iÚû^ùe @ûdþ, �J� iÚû^ùe @ûaþ jêG Êea�ð _ùe [ôùf ö

4ö ùfû_ü gûKfýiý ö _û. 8.3.19 ö5ö B\ìù\\þ \ßòaP^cþ, _âMéjýcþ ö _û.1.1.11 ö

aý¬î§òüaý¬â�ð ijòZ aý¬â�ðe I aý¬â�ð ijòZ Êea�ðe còk^Kê aý¬î§ò Kj«ò ö

a�ðiõù~ûMü = cþ + Êeûü= cþ + @, @û, A, B, C, D, E, K , &, G, H, I, J= c, cû, cò, cú, cê, cì, cé, cé é, cä é, ùc, ùc÷, ùcû, ùcø

^òdc - 1

C\ûjeY :Méjcþ + @MzZþ = MéjcMzZþ öMéjcþ + @ûMZü = MéjcûMZü, AZýû\ò ö cþ ijòZ Êea�ðue iõù~ûM jêG, i§ò êùjñ öcþ _ùe aý¬^ [ôùf i§ò jêG; cþ e @ êÊûe jêG Gaõ _ea�ÿðú aý¬^ _ìaðaZþ eùj ö

C\ûjeY :fZûcþ + _âZò = fZûõ _âZò ß i§òüGVûùe i§òùe aý¬^ _ùe [ôaûeê cþ iÚû^ùe @ êÊûe (õ) ùjûAMfû öKò«ê fZûcþ + @_gýZþ = fZûc_gýZþ ß iõù~ûMü öGVûùe _e_\e @û\òa�ð Êe ùjûA[ôaûeê �cþ� Gaõ �@� a�ðe iõù~ûM ùjfû ö

(K) cþ à(@ êÊûe - i§òü)cþ iÚû^ùe @ êÊûe

V

30

@^ýû^ý C\ûjeY :(K) aûkòKû aò\ýûkdcþ _âZò MzZò ö

= aûkòKû aò\ýûkdõ _âZò MzZò ö(L) _gý aéliý cjòcû^cþ cù^ûjûeòZßcþ P ö

= _gý aéliý cjòcû^õ cù^ûjûeòZßõ P ö

@býûiü

1ö C�ÿeõ KêeêZ ö(K) KiàûZþ _ìaðõ �cþ� Kûeiý @ êÊûeü baZò ? (aý¬^ûZþ, ÊeûZþ)(L) KiàûZþ _ìaðõ �cþ� Kûeiý a�ð iõù~ûMü baZò ? (aý¬^ûZþ, ÊeûZþ)

2ö @ù]ûfòLôùZhê aûùKýhê i§ò~êq_\û^ûõ ^òeì_Yõ KêeêZ ö(K) ù ÷ õ Qò¦«ò gÈûYò ù ÷ õ \jZò _ûaKü ö(L) Zßdû ij ]cðü ì õ ~ûiýZò ö(M) ùKä÷aýõ cû ià Mcü _û[ð ö(N) iOþMz]ßõ iõa\]ßõ iõùaû c^ûõiò Rû^Zûcþ ö(O) aò\ýû \\ûZò aò dõ aò dû\þ ~ûZò _ûZâZûcþ ö

3ö @^êÊûei§òõ aò]ûd ^òcÜ _â\�ÿû^êùz\õ _ê^ü fòLZ öGKü cê òü GKûcþ aûkcìhòKûcþ @_gýZþ ö Zûcþ Méjcþ @û^úd iü @Pò«dZþ - @iýûü aòaûjcþ ùK^û_òakòùÂ^ ij Kûedòhýûcò ö ì cþ iì~ðýü Ga akòÂü ö.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

^òdc - 2jâÊ Êeü + eþ + eþ = \úNðÊeü + eþ

(eþ _ìaða�ÿðú ùe` (eþ) e ùfû_ Gaõ \úNðÊeZß)_ìað_\e @«ùe jâÊÊe (@ / A / C) + eþ [ôaû ~[û (K) _ê eþ, (L) @«eþ, (M) jeòeþ, (N) òeþ,

(O) Mêeêeþ, (P) g êeþ AZýû\ò, _\MêWÿòKe C�ÿe_\e @û\òùe �eþ� [ôaû _\ ~[û (K) ecùZ, (L)eûÁòâdü, (M) eûRùZ, (N) ùeûMü, (O) eêÁü, (P) eû]ýùZ AZýû\ò _\MêWÿòK ijòZ ~[ûKâùc i§ò ùjùf_ìað_\e jâÊ Êe (@ / A / C) e \úNðÊe (@û / B / D) ùjûA~ûG Gaõ _ìaða�ÿðú �eþ�e ùfû_ jêG ö kùe_ê ûecùZ, @«ûeûÁâòdü, jeúeûRùZ, ^úùeûMü, MêeìeêÁü, g ìeû]ýùZ Gaõ aòõgZúeì_ýKûYò _eò i§ò-ò¿ Ü _\cû^ còkò[û«ò ö

31@býûiü

gì^ýiÚû^û^ò _ìedZ ö(K) òeþ + eaü = (N) + ecýü = g ìecýü(L) òeþ + = ^úeicþ (O) Mêeêeþ + elKü = (M) + eRü = ^úeRü (P) @«eþ + eûRýcþ =

^òdc - 3Kþ, Pþ, Uþ, Zþ, _þ à Mþ, Rþ, Wÿþ, \þ, aþ

(aMðúd _â[c a�ðcûûe ZéZúd a�ðKê _eòa�ÿð^)(K) Kþ à Mþ (Kþ Lþ Mþ Nþ Oþ)

C\ûjeY :_ìað_\e @«òca�ð C�ÿe_\e @û\òa�ð ^ò¿^Ü_\\òKþ Kþ @éü @ = \òMéü\òKþ Kþ MRü M = \òMþMRü

(L) Pþ à Rþ (Pþ Qþ Rþ Sþ Tþ)@Pþ Pþ @«ü @ = @R«ü@Pþ Pþ @û\òü @û = @Rû\òü

(M) Uþ à Wþ (Uþ Vþ Wþ Xþ Yþ)hUþ Uþ @û^^ü @û = hWÿû^^ühUþ Uþ @wû^ò @ = hWÿwû^ò

(N) Zþ à \þ (Zþ [þ \þ ]þ þ)RMZþ Zþ Bgü B = RM\úgüPòZþ Zþ eì_cþ eþ = Pò\ï_cþ

(O) _þ à aþ (_þ þ aþ bþ cþ)@_þ _þ Rü Rþ = @aþRüiê_þ _þ @«ü @ = iêa«ü

@býûiü

^òcÜfòLôùZhê C\ûjeùYhê gì^ýiÚû^û^ò _ìedZ ö(K) aûKþ + = aûMù[øð (P) + = i\ûPûeü(L) + \û^cþ = aûMþ\û^cþ (Q) PòZþ + = Pò\û^¦ü(M) hUþ + = hWþù\aûü (R) aûKþ + = aûMê�ÿcû(N) aéjZþ + e[ü = (S) RMZþ + a§êü = (O) + \û^cþ = cj�û^cþ (T) + ]^cþ = cj¡^cþ

32^òdc - 4

Zþ à P

òdc ^. 3 @ ê~ûdú �Zþ� iÚû^ùe �\þ� jêG cûZâ C�ÿe_\e _â[c a�ð �Pþ� Kò û P aMðe ùKøYiòa�ð ùjûA[ûG ùZùa �Zþ� iÚû^ùe �\þ� a\kùe �Pþ� jêG öC\ûjeY :

GZZþ + P = GZPþ + P = GZy@^ýZþ + P = @^ýPþ + P = @^ýyZZþ + P = ZPþ + P = Zy

@býûiü

gì^ýiÚû^û^ò _ìedZ ö(K) iZþ + PòZþ = (R) cjZþ + PòZâcþ = (L) CZþ + Pdü = (S) + Pò«dòZßû = Zyò«dòZßû(M) ZZþ + PòZâcþ = (T) + PeùYhê = bayeùYhê(N) geZþ + P¦âü = (U) aò_Zþ + = aò_yò«û(O) ZZþ + = ZyKâcþ (V) baZþ + PeYûeaòù¦hê = (P) ZZþ + QZâcþ = (W) bMaZþ + Pò«^cþ = (Q) iZþ + = iyeòZâcþ

^òdc - 5Zþ à f

~\ò C�ÿe_\e _ìað a�ð �fþ� jêG ùZùa _ìað_\e @«òca�ð �Zþ� iÚû^ùe �fþ� ùjûA~ûG öC\ûjeY :

CZþ + fûiü = Cfþ + fûiü = CfäûiüicêZþ + ùfLü = icêfþ + ùfLü = icêùfäLü

@býûiü

gì^ýiÚû^û^ò _ìedZ ö(K) icêZþ + fûiü = (O) + fZû = ZWÿòfäZû(L) CZþ + ùfLü = (P) + fZû = aò\êýfäZû(M) cjZþ + fNê = (Q) CZþ + fOþN^cþ = (N) ZZþ + fú^ü = (R) ZZþ + fûwêkcþ =

33

aòiMði§òüòKUZc a�ð\ßd eìù_ aòiMð ij Êe aû aý¬^e còk^eê aòiMðe ù~Cñ _eòa�ÿð NùU ZûjûKê

aòiMð i§ò Kêjû~ûG ö1ö @ü + @ = I$ (�@�e ùfû_ PòjÜ = $)

~[û :- iü + @jcþ = ùiû$jcþ, aûkü + @dcþ = aûùkû$dcþ(iü à iiþ à ieê à iC à iþI + @jcþ = ùiû + $jcþ = ùiû$jcþ)

@býûiü

i§òõ KêeêZ ögòaü + @jcþ = gû«ü + @Éò = gê¡ü + @jcþ = aê¡ü + @jcþ = cêqü + @jcþ = iü + @_ò = ZZü + @^ý[û = gòaü + @yòðZü = RòùZ¦âü + @a\Zþ = Kûkü + @dcþ = KêZü + @dcþ = ai«ü + @KùeûZþ = ùa\ü + @]úZü = CPòZü + @aieü =

2ö @ü + cé\êaý¬^cþ = I~[û = GKü + ù\aü = GùKû ù\aü ö bìdü + bìdü = bìùdûbìdü öMþ Nþ Oþ, Rþ Sþ Tþ, Wþ Xþ Yþ, \þ ]þ þ, aþ bþ cþ, jþ dþ aþ eþ fþ - GMêWÿòK cé\êaý¬^ ö

@býûiü

i§òõ KêeêZ öùKgaü + aû = ^cü + ^cü = ^cü + _òùZâ = ^cü + bMaùZ = ^cü + aûiêù\aûd = ecYúdü + céMü = iòõjü + MRðZò = ùcNü + MRðZò = gêKü + a\Zò = ùgûb^ü + M§ü = eaú¦âü + jiZò = aûkü + ~ûZò = gòlKü + fòLZò = bqü + ^cZò = iì~ðýü + bûZò = @gßü + Nûicþ =

34

ù\aü + cùjgßeü + aeû þ \\ûZò = ùMû_ûkü + Mûü PûedZò = aûkKü + Méjõ MzZò = @Rêð ü + Mû�úaõ ]eZò = iû]Kü + MûdZâúõ _VZò = @¤û_Kü + NUúõ _gýZò = ùiaKü + N+ûõ aû\dZò = @dcþ @§ü + RMZþ Kòõeì_cþ AZò ^ Rû^ûZò = R^Kü + R^^ú AZò g±\ßdõ Kiý ^ _òâdcþ ? = gêbKû«ü + Rkõ _òaZò ö = òejõKûeü + R^ü bMaZü _òâdü ö =

i_ðü + SUòZò aòkõ _âaòÁü = mû ò ü + mû^ù~ûMcþ @býiý«ò = gòaü + Wceêõ aû\dZò = ùi÷ òKü + Xûfõ ]eZò = \û^aü + \dûõ ^ KùeûZò = aûkKü + \êMÛõ _òaZò = ]^¬dü + ]éZeûÁâõ K[dZò = ~ê]ôÂòeü + ]cðûaZûeü = Kü + ]^õ ^ AzZò = ^ûaòKü + ^ûaõ PûkdZò = Kü + òZýõ iûcûPûe_Zâõ _VZò ? = ^ýûdû]úgü + ^ýûdõ KùeûZò = @dõ aûkKü + aê¡òcû þ = aâûjàYü + aâjà Rû^ûZò = iùað iêLô ü + ba«ê = _e]cðü + bdûajü = cû^aü + ceYgúkü = iû]Kü + cªõ _VZò = @dõ cc aûcü + jÉü = ^Mû]ôeûRü + jòcûkdü C�ÿeiýûõ \ògò aZðùZ ö =

35

gâúKé¾ü + ù~ûùMgßeü = ùeûMü + ùeûMòYõ ^ cêoZò = ]cðü + elZò elòZü = eûaYü + fuû]ô_Zòü = iû]Kü + ùfûbú ^ bùaZþ = 3ö @ü + @Kûebò^Ü ùKøYiòÊe = aòiMðùfû_

~[û :- búcü + @ûMZü = búc @ûMZü öi§òõ KêeêZ ö

aúeü + @ûMZü = eûcü + AzZò = ]cðûaZûeü + Aa = KêZü + AzZò = cfäü + @ûÇûkdZò = @Rêð ü + CaûP = iü + C�ÿòÂZò = iì~ðýü + Cù\Zò = aûkKü + Ehòõ _âYcZò = c]êeü + Ghü + aòhdü = eûcü + CaûP = eûcü + HzZþ = eûcü + @ûMzZþ = eûcü + Cqaû þ = gâú@eaò¦ü + EhòùgâÂü = gòlKü + Iuûecþ CyûedZò =

4ö @ûü + ùKøYiò Êe = aòiMðùfû_~[û :- aûkûü + @Mûd þ = aûkû @Mûd þ

i§òõ KêeêZ ö\gðKûü + @_gý þ = aûkòKûü + @ éZý þ = QûZâûü + @iàò þ aò\ýû_úùV Êz¦õ _V«ò = iû]Kûü + @ûgâcõ Mz«ò = cdìeûü + @û^ù¦^ éZý«ò = QûZâûü + Bùgû_ òh\õ _V«ò = QûZâûü + Aùc = KéhKûü + C_jûeõ fbù« = ùiaKûü + C\ýû^õ Mz«ò ö = ùKP^ @¤û_Kûü + EhòZßcþ @jð«ò = bûeZúdûü + HKýõ Kûcdù« =

36_âKéùZü C_ûiKûü + Jh]õ aRðd«ò = R^ûü + GZû\égõ \égýcþ @^ýZâ \âÁêõ ^ûjð«ò =

5ö @ûü + cé\êaý¬^cþ = aòiMðùfû_~[û :- aûkòKûü + Mûd«ò = aûkòKû Mûd«ò ö

i§òõ KêeêZ öùcNûü + MRð«ò = aòjMûü + Wdù« = cdìeûü + éZý«ò = KéhKûü + jéhý«ò =

6ö @/@ûKûe bò^Ü ùKøYiò Êe + aòiMð + ùKøYiò Êe = eþ~[û :- é_Zòü + @MzZþ = é_ZòeMzZþ

Kaòü + @fòLZþ = KaòefòLZþ(K) i§òõ KêeêZ ö

iû]êü + @ûMzZò = Mêùeûü + C_ù\gü = iê]úü + Ghü = cê òü + IRÊú = Kaòü + @dcþ = bì_ùZü + C\ýû^cþ = _âùbûü + @ûù\gü = _âbêü + CaûP =

(L) i§òaòùz\õ KêeêZ öeaòeêù\Zò, cê òe¤û_dZþ, a]ìùehû, flàúeòdcþ, _òZêeòzû, _òZêeûmû, MêùeûeMâZü, a§êeûMZü,bû êeê\dZò, ajòeûMz ö

7ö @Kûe / @ûKûe bò^Ü ùKøYiò Êe + aòiMð + cé\êaý¬^ = eþ~[û :- Mêeêü + aâjàû = Mêeêaðâjàû, Mêeêü + aò¾êü = Mêeêaòð¾êü ö(K) i§òõ KêeêZ ö

Mêeêü + ù\aü = ajòü + Mc^cþ = jùeü + ^ûc = @MÜòü + RßkZò = aûdêü + aûZò = aéÁòü + abìa = cêjêü + cêjêü = ùi^û_Zòü + MzZò = Kaòü + fòLZò = Mêùeûü + mû^cþ = aò]ûZêü + fúkû = iû]êü + aû�Zò =

8ö aòiMð + K/L = ~[û _ìaðiÚòZò

C\ûjeYcþ

Kü + Kòõ KùeûZò = Kü Kòõ KùeûZò ?aû^eü + K\kúõ Lû\Zò = aû^eü K\kúõ Lû\Zò ö

37aûkKü + K¦êùK^ ùLkZò = aûkKü K¦êùK^ ùLkZò öùMû_ûkü + Lû\ýõ aòZeZò = ùMû_ûkü Lû\ýõ aòZeZò öQûZâü + ùLkûw^õ MzZò = QûZâü ùLkûw^õ MzZò ö

9ö aòiMð + _þ / `þ = ~[û_ìaðiÚòZò

C\ûjeYcþ

_ê ü + _ê ü = _ê ü _ê ü, aâûjàYü + _ìRdZò = aâûjàYü _ìRdZò ö aò¾êü + _ûkdZò = aò¾êü_ûkdZò ö i_ðûü + êZþKêað«ò = i_ðûü êZþKêað«ò ö

10ö aòiMð + Pþ / Qþ = gþ + Pþ / Qþ

C\ûjeYcþ

_ê ü + P = _ê ½, Kü + P^ = K½^, Kü + PòZþ = K½òZþ, Mûaü + Pe«ò = Mûa½e«ò ö _ì�ðü+ P¦âü = _ì�ð½¦âü ö òü + Pd = ò½dü ö gòeü + ùQ\ü = gòeù¼\ü ö Zùeûü + Qûdû =Zùeû¼ûdû ö eûmü + QZâcþ = eûm¼Zâcþ ö gVü + QkdZò = gV¼kdZò ö

11ö aòiMð + Uþ + Vþ = hþ + Uþ / Vþ

C\ûjeYcþ

Kùaü + UúKû _V^údû = KùaÁúKû _V^údû ö ùZ÷ü + ùUû_òKû ]ûeòZû = ùZ÷ùÁû_òKû ]ûeòZû öùiû_ûù^hê fêV þ Kkiü + VVõ Võ KùeûZò = ùiû_ûù^hê fêV þ KkiÂVõ Võ KùeûZò ö

12ö aòiMð + Zþ / [þ = iþ + Zþ / [þ

C\ûjeYcþ

^cü + ùZ = ^cùÉ, ^cü + Zêbýcþ = ^cÉêbýcþ ö ^cü + Zùi÷ý = ^cÉùi÷ý ö ZZü + ZZü= ZZÉZü ö Kü + Zßcþ = KÉßcþ ö ù\aûü + Zâûdù« = ù\aûÈûdù« ö ^\ýûü + Zúùe =^\ýûÉúùe ö jõiûü + ZWûùM Ze«ò = jõiûÉWûùM Ze«ò ö ùeûMòYü + [ìZþKêað«ò = ùeûMòY iÚìZþKêað«ò ö ^�ÿðKýü + ù[÷ ù[÷ éZý«ò = ^�ÿðKýùiÚ÷ ù[÷ éZý«ò ö

13ö aòiMð + gþ / hþ / iþ = _ìaðiÚòZò / _ìaðKâc^cü + gòaûd = ^cü gòaûd / ^cgþgòaûd ö ^cü + hYþcêLûd = ^cü hYþcêLûd / ^chþhYþcêLûd,^cü + iì~ðýûd = ^cü iì~ðýûd / ^ciþiì~ðýûd ö

38

aòùgh aò]ô1ö òü, @ûaòü, ajòü, \êü, _âû\êü, PZêü - Gcûû aòiMðe �h�Kûe jêG Kþ - Lþ - _þ - þ - _ùe [ôùf ö

~[û :- òü + Kkuü = òÃkuü òü + _êZâü = ò¿êZâüòü + Kûcü = òÃûcü òü + _âùdûR^cþ = ò¿âùdûR^cþ

@ûaòü + Kûeü = @ûaòÃûeü ajòü + Kûeü = ajòÃûeü\êü + KéZòü = \êÃéZòü PZêü + ùKûYü = PZêùÃûYü\êü + Keü = \êÃeü PZêü + _[ = PZê¿[

2ö jaòü, i_òðü, @ûdêü, ] êü, Plêü, a_êü _âbéZò Ai« (Aiþ + @«) - Ci« (Ciþ + @«) g±cûûeaòiMðiÚû^ùe aòKÌùe hKûe jêG Kþ, Lþ, _þ, þ _ùe [ôùf ö~[û :- jaòü + _ê ûZê = jaò¿ê ûZê / jaòü _ê ûZê

@ûdêü + Kûcùd = @ûdêhàûcùd / @ûdêü KûcùdPlêü + _úWdûcò = Plê¿úWdûcò / Plêü _úWdûcò

cûZâ GZû\ég g± icûiòZ ùjùf òZýùe hKûe jêG ö~[û :- jaòü _òâdõ ~iý iü = jaò¿âòdü ù\aü ö

] êü _ûùYø ~iý iü = ] ê¿ûYòü lZâòdü ö3ö ^cü, _êeü, Zòeü - Gcûûe aòiMðe iKûe jêG Ké ]ûZê òcòðZ g± _ùe [ôùf ö8

~[û :- ^cü + KùeûZò = ^cÄùeûZò ö

@býûiü

i§òõ KêeêZ ö^cü + Kûeü, ^cü + KéZü, ^cü + KéZý, _êeü + Kûeü, Zòeü + KéZü, _êeü + KéZü,Zòeü + KéZý, _êeü + KùeûZò ö

4ö @aýdbò Ü g±cûûe @Kûe _eiÚòZ aòiMðe iKûe jêG ö icûiùe Ke, Kûe, Kû«, Kûc, Kêgû,Kê , _ûZâ g± _ùe [ôùf ö~[û :- ~gü + Keü = ~gÄeü ùgâdü + Keü = ùgââdÄe

(~gü KùeûZò AZò) (ùgâdü KùeûZò AZò)@dü + Kû«ü = @dÄû«ü _dü + Kê ü = _dÄê ü(@diü Kû«ü = @dÄû«ü) (_dùi Kê ü)@jü + Keü = @jÄeü aûPü + _Zòü = aûPÆZòü(@jü KùeûZò AZò) (aûPü (aûYýûü) _Zòü = aûPÆZòü)

395ö iü, Ghü e aòiMð ùfû_jêG @Kûe bò Ü ùKøYiò a�ð _ùe [ôùf ö @^«e i§ò jêG ^ûjó ö

~[û :- i @ûMzZò ö i cc Méjcþ @ûMzZò ö i MzZò ö Gh Ê_òZò ö Gh ùaùM^ ]ûaZò ö Gh jiZò ö6ö ùbûü g±e aòiMð ùfû_jêG ~\ò aMðe _â[c - \ßòZúd a�ð bò Ü @^ý a�ð _ùe [ûG ö

~[û :- ùbû Cùcg ! ùbû aû§a !7ö _ê eþ, _âûZeþ, Êeþ, @«eþ AZýû\ò ùe`û« @aýd_\ ö Êe aû cé\êaý¬^ _ùe [ôùf Gcûûe

ùe` ~[ûaZþ eùj ö~[û :- _ê ü + @_ò = (_ê eþ + @_ò) = _ê e_ò ö _ê ü + @ûMz = _ê eûMz ö _âûZü + @ûgü =_âûZeûgü ö Êü + MZü = ÊMðZü ö @«ü + jòZü = @«jòðZü ö

8ö _òZé-cûZé _âbéZò EKûeû« g±cûûe iù´û]^ùe eKûee iÚòZò c¤ Gjò_eò ~[ûaZþ eùj ö~[û :- _òZü + Gjò = _òZùejò ö cûZü + ù\jò = cûZù\ðjò ö

9ö Múü + _Zòü = Mú_ðZòü, Mú¿Zòü / Múü _Zòü@j þ + _Zòü = @j_ðZòü / @jü _Zòü@j þ + @j þ = @jeþ + @jeþ = @jejü

10ö XKûe _ùe [ôùf X Kûee, e Kûe _ùe [ôùf e Kûee ùfû_ jêG Gaõ ZZþ_ìað @Yþe \úNð jêG ö~[û :- _ê ü + eûRùZ = _ê eþ + eûRùZ = _ê û eûRùZ ö_ê ü + ecdùZ = (_ê eþ + ecdùZ) = _ê û ecdùZ ö _òZü + el = (_òZeþ + el) = _òZûel ö òü + ùeûMü = òeþ + ùeûMü = ^úùeûMü ö @«ü + eûÁâòdü = @«eþ + eûÁâòdü =@«ûeûÁâòdü ö gògêü + ùeû\òZò = gògêeþ + ùeû\òZò = gògì ùeû\òZò öMêeêü + eêÁü = Mêeêeþ + eêÁü = Mêeì eêÁü öcêXÿþ + Xü = cìXÿü ö fòXÿþ + Xü = fúXÿü ö CXÿþ + Xü = DXü ö

11ö adü + iÚ = adiÚ / adü iÚ ö @«ü + iÚ = @«iÚ / @«üiÚ ö c^ü + iÚ = cîÚ / c^üiÚ ö

@býûi

1ö i§òõ KêeêZ ö(K) c^ü + e[ü = cù^ûe[ü c^ü + aòKûeü = cù^ûaòKûeü

Z_ü + a^cþ = @]ü + MZòü = adü + aé¡ü = ~gü + Mû^cþ =

(L) òü + @ûgû = òeûgû òü + BlYcþ = ò + Cqü = òü + ùNûhü = òü + @Éü = òü + ]^ü =

\êü + ^úZòü = òü + MZü = \êü + MZòü = \êü + @ûgû = \êü + cZòü = \êü + @ûPûe = \êü + Rdü = \êü + ùaû¤ü =

40(M) iû + Ga, iû + Aa, c^ü + Zû_ü, ajòü + Mc^cþ, aòbêü + eûRùZ, jeòü + ecýü, \êü

+ gúkü, òü + iõgdcþ, \êü + gûi^cþ, _â[cü + iMðü, iü + CaûP, ~ü + @ùiø, Iñ gû«òü+ gû«òü + gû«òü ö

aòiMði§ò ieYòaòiMð _ìað a�ð aòiMð aòiùMðû�ÿe a�ð _eòYûci/Gh - ü (iü / Ghü) @Kûebò ÜÊe - aòiMð ùfû_i/Gh - ü(iü/Ghü) ùKøYiò aý¬^ - aòiMð ùfû_i/Gh - ü(iü/Ghü) @ iü à ùiû

Ghü à Gùhû@ ü @-bò Ü Êe aòiMðùfû_@û ü Êe aòiMðùfû_@û ü aMðe 3d,4[ð,5c a�ð aòiMðùfû_

dþ,eþ,fþ,aþ,jþ@ ü @ @ à I$@ ü aMðe 3d,4[ð,5c a�ð @ à I

dþ,eþ,fþ,aþ,jþ@/@û/ bò ÜÊe ü Êe ü à eþ@/@û bò ÜÊe ü aMðe 3d,4[ð,5c a�ð ü à eþ

dþ,eþ,fþ,aþ,jþ_âûZ/_ê^ ü Êe aMðe 3,4,5c ü à eþ

dþ,eþ,fþ,aþ,jþùKøYiòa�ð ü iþ / Zþ / [þ ü à iþ

hþ / Uþ / Vþ ü à hþgþ / Pþ / Qþ ü à gþ

iìZâ iìP^û

1ö @ùZûùeûe_æëZû\_äëùZ 1.6.1.113, @û\þMêYü 1.6.1.86, GOü _\û«û\Zò ö 6.1.109

2ö jgò P ö 8.1.114

3ö i iRêùhûeêü 8.2.66

4ö aòiRð údiý iü 8.3.34

5ö aû Leò 8.3.36

41

g±eì_Êeû« g±

ù~Cñ g±cûûe @«ùe Êe aû @Pþ [û�«ò ùiMêWÿòKê Êeû« aû @R« Kêjû~ûG ö _âÉêZ _ûVýKâcùeùKùZK òaðûPòZ Êeû«g±Kê MâjY Keû~ûAQò ö g±MêWÿòKê aû ZZþi\ég g±MêWÿòKê _âùdûM Kfûùaùk iõÄéZbûhûùe ùicûûe cìk Êeì_e _âùdûM jêG ^ûjó ö cìk g±ùe iê_þ _âZýd ù~ûM Keû~ûA �_\� òcðûYKeû~ûG ö ùijò _\e _âùdûMù~ûMýZû eùj ö KûeK I aP^Kê @ûgâdKeò g±e ù~Cñ _eòa�ÿð jêGZûjûKê _\ aû g±eì_ Kêjû~ûG ö@Kûeû« _êõfòw g± : aûkK

aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû aûkKü aûkùKø aûkKûü\ßòZúdû aûkKcþ aûkùKø aûkKû^þZéZúdû aûkùK^ aûkKûbýûcþ aûkùK÷üPZê[ðú aûkKûd aûkKûbýûcþ aûkùKbýü_ocú aûkKûZþ aûkKûbýûcþ aûkùKbýühÂú aûkKiý aûkKùdûü aûkKû^ûcþi¯cú aûkùK aûkKùdûü aûkùKhê

iù´û]^ ùj aûkK ! ùj aûkùKø ! ùj aûkKûü !eûc, @ce, iêe, ê, cûâ, R^, cùjû\d, cjûù\a, Ké¾, ùMû_ûk, aûiêù\a, aòRd, @gß,

MR, iòõj, cdìe, KûK, Kù_ûZ, aél, _û\_, _aðZ, @ûcâ, aU, LM, _òZûcj, aò\ýûkd, _eòYûc, gòlK,cjû_êeêh, QûZâ, a�ð, ù\a, g±, aýajûe, @u AZýû\òe eì_ aûkK g±e eì_ _eò jêG ö

\ûe- (Èú), fûR- (LA), @lZ- (@bwû @eê@û PûCk) g± MêWÿòK òZý ajêaP^û« ~[û- \ûeûü,\ûeû þ, \ûùe÷ü, \ûùebýü, \ûùebýü, \ûeûYûcþ, \ûùehê, \ûeûü ö

C_~êðýq _âùZýK @Kûeû« _êõfòw cìkg±e Paòg (24) ùMûUò eì_ jêG ög± eì_MêWÿòKe GKaP^ùe _âùdûM :_â[cû aòbqò - iü iê¦eü aûkKü @Éò ö\ßòZúdû aòbqò - iü aûkKõ _gýZò öZéZúdû aòbqò - iü aûkùK^ ij KâúWÿZò öPZê[ðú aòbqò - iü aûkKûd _êÉKõ \\ûZò ö_ocú aòbqò - iü aûkKûZþ iù¦gõ géùYûZò öhÂú aòbqò - iü aûkKiý _òZû @Éò öi¯cú aòbqò - iü aûkùK aògßiòZò öiù´û]^ - ùj aûkK ! @ûMz ö

aò.\â. : eûc, @ce, iêe, ê, cdìe, aél, @ûcâ, gòlK, cjû_êeêh, QûZâ, aýajûe _âbéZò g±e 3dûGKaP^ I 6Âú ajêaP^ eì_ùe �^� iÚû^ùe �Y� ùja ö ~[û- eûc - eûùcY - eûcûYûcþ

42@býûiü

1ö cìkg±û^þ ^òeì_dZ öeûcü, bûeZiý, _ìaðbûùM, _âgÜü, jòcûkdü, _aðZü

2ö ~[û^ò�òðÁeì_ûYò fòLZ öLM :- _â[cû - GKaPù^ ö aU :- \ßòZúdû - \ßòaPù^ öiêe :- \ßòZúdû - ajêaPù^ ö ù\M :- ZéZúdû - GKaùP^ öaél :- PZê[ðú - \ßòaPù^ ö cû^a :- _ocú - ajêaPù^ öcéM :- hÂú - GKaPù^ ö NU :- i¯cú - \ßòaPù^ ö^e :- i¯cú - ajêaPù^ ö _û\_ :- iù´û]^ - \ßòaPù^ ö

(L) @Kûeû« ^_êõiKfòw : `kaòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû `kcþ `ùk `kû^ò\ßòZúdû `kcþ `ùk `kû^ò

`kg±e @^ýaòbqòùe eì_ aûkKg±e @^ýaòbqò eì_i\ég ùja, ~[û- `ùk^ ..... ùj `kû ò ög±eì_e _âùdûM :_â[cû aòbqò - `kû ò c]êeûYò i«ò ö\ßòZúdû aòbqò - iü c]êeûYò `kû^ò Lû\Zò ö

_Zâ, C\ýû^, _ê¿, PòZâ, còZâ, aÈ, _ûZâ, cêL, ù^Zâ, mû^, aP^, ^lZâ, _êÉK, iêL, \êüL AZýû\ò`kg±e eì__eò jêG ö

(M) @ûKûeû« Èúfòw g± : fZûaòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû fZû fùZ fZûü\ßòZúdû fZûcþ fùZ fZûüZéZúdû fZdû fZûbýûcþ fZûbòüPZê[ðú fZûùd÷ fZûbýûcþ fZûbýü_ocú fZûdûü fZûbýûcþ fZûbýühÂú fZûdûü fZùdûü fZû^ûcþi¯cú fZûdûcþ fZùdûü fZûiê

iù´û]^ ùj fùZ ! ùj fùZ ! ùj fZûü !ibû, ÊZªZû, R^Zû, elû, KâúWÿû, K[û, cjòkû, ùgûbû, iúZû, Mwû, ~cê û, ò¦û, Kkû, Klû, Kû«û

AZýû\ò @ûKûeû« Èúfòw g±e eì_ fZûg± eì_ i\ég jêG ö

43@býûiü

1ö @ù]ûfòLôZû^êùzù\ @ûKûeû«Èúfòwg±û^þ ^òeì_dZ öAdõ _ûVgûkû @Éò ö iû aûkòKû @iýûõ _ûVgûkûdûõ _VZò ö iû ZZâ MZßû gòlòKûõ cZò ö _ûVgûkûdûü

icúù_ aûUòKû @Éò ö iúZû _ûVgûkûdûü _â]û^ûPû~ðýû ö ecû Zûõ _ZòâKûõ \gðdZò ö @dò iêù] ! K[õùKûkûjkü gïdùZ ? cc iLú iêRûZû @_ò @ûMZû ö R^ûü Ziýûü ÊûMZõ cûkûbòü Kêað«ò ö

C�ÿecþ - (K) (L) (M) (N) (O) (P) (Q) (R) (S) (T) (U)

2ö @ù]ûfòLôZû^ûõ _\û^ûõ cìkg±õ aòbqòõ aP^õ P fòLZ ö_\û^ò

~[û :- (K) _ûVgûkû (P) cûkûbòü(L) _ûVgûkûdûcþ (Q) ÊZªZûdûü(M) iêù] (R) gòlòKûcþ(N) QûZâûùd÷ (S) cjòkûbýü(O) gòlòKûcþ (T) ùgûbû~ûZâû

3ö ùKûÂKc¤ûZþ CPòZ_ù\^ gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö(K) ^eü ùgûbùZ ö (aò\ýdû / aò\ýûcþ)(L) @¤û_òKû C_jûeõ \\ûZò ö (a¦^ûcþ / a¦^ûùd÷)(M) cûkûKûeü _ê¿ûYò @û^dZò ö (aûUòKûdûü / aûUòKdû)(N) búhàü _êZâü @ûiúZþ ö (Mwûdûü / Mwûdûcþ)(O) eûcü @Zúa ò_êYü ö (PòZâKkûcþ / PòZâKkûdûcþ)

4ö @ù]ûfòLôZ aûùKýhê @Kûeû«_êõfòwg±û^ûõ iÚûù^ @ûKûeû«Èúfòwg±û^þ fòLZ ö(K) aûkùKø ]ûaZü ö ]ûaZü ö (aûkòKû)(L) aûkKü cìhòKõ _gýZò ö aûkKü _gýZò ö (cìhòKû)(M) cûZû iêZûd K¦êKõ \\ûZò ö cûZû K¦êKõ \\ûZò ö (iêZû)(N) A\cþ @ûPû~ðýiý Méjcþ ö A\cþ Méjcþ ö (@ûPû~ðýû)(O) _ê¿ûYò aélûZþ _Z«ò ö _ê¿ûYò _Z«ò ö (fZû)

44N ö A Kûeû« :

ù~Cñ g±e @«òcÊe �A� aû AKûe ùjûA[ûG ùijò cìkg±Kê AKûeû« Kj«ò ö AKûeû« g± _êõfòw,^_êõiK fòw Gaõ Èúfòwùe ù\LôaûKê còkò[ûG ö

(K) AKûeû« _êõfòw cê ò

aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû cê òü cê^ú cê^dü\ßòZúdû cê^òcþ cê^ú cê^ú^þZéZúdû cê ò û cê òbýûcþ cê òbòüPZê[ðú cê^ùd cê^òbýûcþ cê òbýü_ocú cêù^ü cê òbýûcþ cê òbýühÂú cêù^ü cêù^ýûü cê^ú^ûcþi¯cú cêù^ø cêù^ýûü cê^òhêiù´û]^ ùj cêù^ ! cê^ú ! ùj cê^dü !

Kaò, jeò, K_ò, Mòeò, é_Zò, @MÜò, eaò @û\ò g±MêWÿòKe eì_ cê ò g±eì_ _eò jêG ö ZéZúdû Gaõ hÂúaòbqòùe jeò Gaõ Mòeò g±e eì_ùe [ôaû � þ� e �Yþ� Kê _eòa�ÿð jêG ö ~[û- jeòYû, jeúYûcþ, MòeòYû,MòeúYûcþ ö Mòeò I jeò g±e 6Âú \ßòaP^ I i¯cú \ßòaP^ùe ~[ûKâùc �Mòù~ðýûü� I �jù~ðýûü� ùjûA[ûG ö

@býûiü

1ö(i) @ù]ûfòLôZaûùKýhê ùeLûuòZû^ûõ _\û^ûõ cìkg±û þ fòLZ ö(K) cêù^ ! Eùhü @ûgâcü KêZâ @Éò ? cìkg± (L) Kòõ ZZâ K_dü @_ò i«ò ? cìkg± (M) ùZ @ùMÜø ja^õ Kêað«ò ö cìkg± (N) Kaò û aòbûZò ibû ö cìkg±

(ii) eòqiÚû^û ò _ìedZ öaòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^

jeò- _â[cû jeòü � jedüK_ò- \ßòZúdû � K_ú �Mòeò- ZéZúd MòeòYû � Mòeòbòü@MÜò- PZê[ðú � @MÜòbýûcþ �aò]ô- _ocú aòù]ü � �eaò- hÂú � eùaýûü �^é_Zò- i¯cú � � ^é_Zòhêcê ò- iù´û]^ ùj � ùj cê ú ùj �

45(iii) @ù]ûfòLôùZ @ êùzù\ iì~ðý g±aòjòZ_\û^ûõ iÚûù^ �eaò� g±õ _â~êRý _ê ùfðL^õ KêeêZ ö

[iì~ðýü iõiûeõ _âKûgdZò ö iì~ðýiý @eêYõ aò õ \gð údcþ ö P¦âü iì~ðýûZþ Ga _âKûgõ fbùZ öiìù~ðýY Ga adõ Rúaûcü ö R^ûü iû\eõ iì~ðýûd @Nðýõ \\Zò ö]

C�ÿe :

4ö(i) @ù]ûfòLôZ aûKýû^ûõ ùeLûuòZ iÚûù^hê @Zò[ô g±iý ~[û[ð eìù_÷ü aûKýû^ûõ _ê ùfðL^õ KêeêZ ö(K) QûZâü Kùaü i¹û^õ KùeûZò ö

(L) @¤lü Kaòbýü _êeÄûeû þ \\ûZò ö

(M) iü Kaò û ij MzZò ö

(N) @jõ Kaòõ _âYcûcò ö

(O) Kùaø cc aògßûiü @Éò ö

Êûcú aû cûfòK @[ðùaû]K- _Zòaòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû _Zòü _Zú _Zdü\ßòZúdû _Zòcþ _Zú _Zú^þZéZúd _Zýû _Zòbýûcþ _ZòbòüPZê[ðú _ùZý _Zòbýûcþ _Zòbýü_ocú _Zêýü _Zòbýûcþ _ZòbýühÂú _Zêýü _ùZýûü _Zú^ûcþi¯cú _ùZýø _ùZýûü _Zòhêiù´û]^ ùj _ùZ ! ùj _Zú ! ùj _Zdü !_Zòg± iõù~ûMeê òcòðZ bì_Zò, é_Zò, cjú_Zò _âbéZò icûi g±MêWÿòKe eì_ cê ò g±_eò jêG ö

46(L) AKûeû« Èúfòw cZò

aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû cZòü cZú cZdü\ßòZúdû cZòcþ cZú cZúüZéZúdû cZýû cZòbýûcþ cZòbòüPZê[ðú cùZ÷ý/cZùd cZòbýûcþ cZòbýü_ocú cZýûü/cùZü cZòbýûcþ cZòbýühÂú cZýûü/cùZü cùZýûü cZú^ûcþi¯cú cZýûcþ/cùZø cùZýûü cZòhêiù´û]^ ùj cùZ ! ùj cZú ! ùj cZdü !aê¡ò, úZò, MZò, ~êaZò, bqò, gqò, RûZò, i«Zò, eûZòâ, gû«ò, _âúZò, Kú�ÿòð _âbéZò �A�Kûeû« Èúfòw g±e

eì_ cZò g±e eì_ _eò ùja ö

@býûiü

1ö @ù]ûfòLôZaûùKýhê ùeLûuòZ_\û^ûõ cìkg±-^òeì_Yõ aòbqòaP^^òeì_Yõ P ~ù[û\ûjeYõKêeêZ ö~[û : (K) gû«òü _âûZü _oaû\ù^ g~ýûZýûMõ KùeûZò ö gû«ò- _â[cû aòbqò GK aP^cþ

(L) iû C�ûd cûZébìcòõ _âYcZò ö(M) @^«eõ iû iê^úZýû ij _ûVgûkûõ MzZò ö(N) gû«òü iûdõ Kûù«ü/Kû«ýûü Méjõ MzZò ö(O) Kû«òü @_ò _âúZýûü còZâcÉò ö(P) iû ù\giý _âMùZø aògßûiõ KùeûZò ö(Q) iû eêPòõ a\Zò- ùj eêùP ! iõÄéZõ _V ö

2ö ^òù�ðgû^êiûeõ gì^ýiÚû^û^ò _ìedZ öGKaP^ \ßòaP^ ajêaP^

(K) ]éZò _â[cûaòbqò ........... ........... ...........(L) KéZò \ßòZúdûaòbqò ........... ........... ...........(M) aê¡òò ZéZúdûaòbqò ........... ........... ...........(N) eúZò PZê[ðúaòbqò ........... ........... ...........(O) ^úZò _ocúaòbqò ........... ........... ...........(P) bqò hÂúaòbqò ........... ........... ...........(Q) eûZòâ i¯cúaòbqò ........... ........... ...........

473ö ùKûÂKc¤ûZþ icêPòZõ _\õ ^òeì_ý gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö

(K) ~ü \û^õ KùeûZò iü fbùZ ö(L) elûa§^õ iìPKõ baZò ö(M) Kûkò\ûiiý _âiò¡ûü i«ò ö(N) aûkKû^ûõ còÁûù Ühê @ûiúZþ ö(O) ]îaiý cûZû @ûiúZþ ö

(_âúùZü, iê úZòü, eêPòü, iìqdü, gû«òcþ)

4ö ùKûÂKiÚ g±û^ûõ icêPòZõ eì_õ KéZßû gì^ýiÚû^õ _ìedZ öiü cûkû^ûõ ùKâZû ö iü @_ò ùKâZû ö (bìcò)iü cûkû^ûõ ùKâZû ö iü bìùcü @_ò ùKâZû ö

(K) aûkKü @ûKéZýû iê¦eü ö iü P_kü ö (_âKéZò)(L) Kòâdûdûü cìfýõ baZò ö cj�ÿßõ baZò ö (KéZò)(M) flàYü iúZdû ij @MzZþ ö Kû«òü ij ùgûbùZ ö (cZò)(N) aò\ýû elZò elòZû ö aýûù_ÜûZò cjZú ö (Kú�ÿòð)

(M) AKûeû« Käúafòw aûeò

aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû aûeò aûeòYú aûeúYò\ßòZúdû aûeò aûeòYú aûeúYòZéZúdû aûeòYû aûeòbýûcþ aûeòbòüPZê[ðú aûeòùY aûeòbýûcþ aûeòbýü_ocú aûeòYü aûeòbýûcþ aûeòbýühÂú aûeòYü aûeòùYûü aûeúYûcþi¯cú aûeòYò aûeòùYûü aûeòhêiù´û]^ (_â[cû) ùj aûùe ! / ùj aûeò ! ùj aûeòYú ! ùj aûeúYò !AKûeû«- ^_êõiK fòw-aòùghY g±cû^ue c¤ aûeòg±_eò eì_ jêG ö

C\ûjeY :_û_û_jûeò \êeòZûeò Zew]ûeòùg÷k_âPûeò MòeòeûRMêjûaò\ûeòöSuûeKûeò jeò_û\eùRû$_jûeòMûwõ_ê^ûZê iZZõ gêbKûeò aûeò ûû

48AKûeû« Käúafòw- @lò-(@ûLô)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû @lò @lòYú @lúYò\ßòZúdû @lò @lòYú @lúYòZéZúdû @Ðû @lòbýûcþ @lòbòüPZê[ðú @ùÐ @lòbýûcþ @lòbýü_ocú @Ðü @lòbýûcþ @lòbýühÂú @Ðü @ùÐûü @Ðûcþi¯cú @Ðò/@lYò @ùÐûü @lòhêiù´û]^ (_â[cû) ùj @ùl/ @lò ! ùj @lòYú ! ùj @lúYò !Gjò_eò iKò[ (Deê) \]ô, @iÚò g±e eì_ ùja ö @lòg±e ù~CñVûùe Y @Qò ùiVûùe _ìùaðûq g±e

^ ejòa ö@býûiü

@]É^ aûùKýhê AKûeû«^_êõiK_\û^ò ^òeì_dZ ö(K) A\õ _û_jûeò gêbKûeò aûeò cûõ _ê ûZê ö(L) @ù^^ Mûùw^ aûeòYû cc geúeõ òcðkõ baZê ö(M) @iý MûwaûeòYü _ûa^_âbûaü @iûcû^ýü ö(N) @iàûZþ NUûZþ MûwaûeòYü cjýõ KòoôZþ ù\jò ö(O) iü MwûaûeòYò @û_û\cÉKõ iÜûZò ö(P) @iý aûkKiý jé\dõ gêPò ö(Q) @^ùdûü aûkKùdûü c^iú gêPò ú ö

C�ÿeûYò :(K) (L) (M) (N) (O) (P) (Q)

BKûeû« Èúfòw ^\ú

aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû ^\ú ^ù\ýø ^\ýü\ßòZúdû ^\úcþ ^ù\ýø ^\úüZéZúdû ^\ýû ^\úbýûcþ ^\úbòüPZê[ðú ^ù\ý÷ ^\úbýûcþ ^\úbýü_ocú ^\ýûü ^\úbýûcþ ^\úbýühÂú ^\ýûü ^ù\ýûü ^\ú^ûcþi¯cú ^\ýûcþ ^ù\ýûü ^\úhêiù´û]^ (_â[cû) ùj ^\ò ! ùj ^ù\ýø ! ùj ^\ýü !

49ù\aú, _ZÜú, aûYú, iZú, ecYú, ùgâYú, aò\êhú, MêYò ú, gâúcZú, R^^ú, @Uaú, KVò ú (LWÿò),

_\aú, cjú, ~ûcò ú _âbéZò B-Kûeû« Èúfòw g± ^\ú g±e eì_Zêfý ö GZ\þ aýZúZ Mz«ú, _V«ú,KêaðZú, \\Zú, ~êaZú, B\égú, Zû\égú, cû\égú, baZú AZýû\òe eì_ ^\ú g±eì_ _eò ùja ö ùKùZKEKûeû« _êõfòw g±e Èúfòw eú-Kûeû« ùjûA ^\ú g±e eì_ _eò jêG ~[û- K�ÿ ðâú, ]ûZâú, \ûZâú ö flàúg±e _â[cû GKaP^ùe �flàúü�- Gjò aòiMð~êq _\ eùj I @^ýZâ ^\ú g±e eì_ _eò eì_ jêG ö

BKûeû«- ^ûeú - (cjòkû/ Èú)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû ^ûeú ^ûù~ðýø ^û~ðýü\ßòZúdû ^ûeúcþ ^ûù~ðýø ^ûeúüZéZúdû ^û~ðýû ^ûeúbýûcþ ^ûeúbòüPZê[ðú ^ûù~ðý÷ ^ûeúbýûcþ ^ûeúbýü_ocú ^û~ðýûü ^ûeúbýûcþ ^ûeúbýühÂú ^û~ðýûü ^ûù~ðýûü ^ûeúYûcþi¯cú ^û~ðýûcþ ^ûù~ðýûü ^ûeúhêiù´û]^ (_â[cû) ùj ^ûeò ! ùj ^ûù~ýøð ! ùj ^û~ðýü !aò.\â. - ^Meú, Kêcûeú, ùMøeú, iê¦eú, _êeú _âbéZò g±e eì_ ^ûeú g±_eò jêG ö^\ú g±eì_ûYûõ _âùdûMû þ _gý ö(K) Adõ ~cê û^\ú @Éò ö (O) cjòkûü ^\ýûü Rkcþ @û^d«ò ö(L) @jõ ^\úõ Mzûcò ö (P) ^\ýûü ZUõ iê¦ecþ ö(M) @dõ cûMðü ^\ýû ij ~ûZò ö (Q) Zßõ ^\ýûõ iÜû^õ Kùeûhò ö(N) iü ^ù\ý÷ _ê¿ûYò ic_ðdZò ö (R) ùj ^\ò ! Zßõ _ìR^údû ö

@býûiü

1ö �bMò^ú� g±iý C_~êq aòbqò eìù_÷ü gì^ýiÚû^û^ò _ìedZ ö(K) cc GKû ùRýÂû @Éò ö eùcgiý ù\ß K òùÂ Éü ö @jõ

ij iõÄéùZ^ @ûk_ûcò ö R à\òù^ @jcþ C_jûeû þ \\ûcò ö jeòü iÜòjýZò ö ùj , ~ìdõ MúZûõ _VZ ö

2ö C\ûjeYû^êiûeõ eòqiÚû^û^ò _ìedZ öC\ûjeYcþ- Adõ flàúü @Éò ö flàýûü jùÉ Kckcþ @Éò ö(K) Adõ ieÊZú @Éò ö jùÉ aúYû @Éò ö(L) Adõ cjûKûkú @Éò ö jùÉ LWÓü @Éò ö(M) Adõ MéjòYú @Éò ö jùÉ iÚûfú @Éò ö

503ö ^òù�ðgû^êiûeõ aòbqò eì_ûYò fòLZ ö

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^(K) _êZâú � _â[cû :(L) R^^ú � \ßòZúdû :(M) ^Meú � ZéZúdû :(N) aûùsaú � PZê[ðú :(O) aò\êhú � _ocú :(P) Kêcûeú � hÂú :(Q) ùgâYú � i¯cú :

CKûeû« _êõfòw bû^ê (iì~ðý)

aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû bû êü bû ì bû^aü\ßòZúdû bû êcþ bû ì bû ì þZéZúdû bû ê û bû êbýûcþ bû êbòüPZê[ðú bû^ùa bû êbýûcþ bû êbýü_ocú bûù^ûü bû êbýûcþ bû êbýühÂú bûù^ûü bûù ßûü bû ì ûcþþi¯cú bûù^ø bûù^ßûü bû^êhêiù´û]^ (_â[cû) ùj bûù^û ! ùj bû ì ! ùj bû^aü !Mêeê, iû]ê, gògê, fNê, aò¾ê, aûdê, a§ê, _gê, EZê, c]ê (ai«), gZâê, eò_ê, ùeYê, aò¦ê, iò§ê, A¦ê,

aò¾ê aUê (aâjàPûeú) _âbéZò C-Kûeû« _êõfòw g±e eì_ bû ê g±eì_ _eò öMêeêg±e hÂú I i¯cú \ßòaP^ùe �Mêùaðûü� jêG ö @iê (_âûY) g±e GKaP^û« I \ßòaP^û«

eì_ ^ûjó ö Gjû òZý ajêaP^û« ~[û- @iaü, @iì þ AZýû\ò ö

@ù]ûfòLôZùgæûùKø _VZ ö(K) Mêeêaðâjàû Mêêeêaòð¾êMêðeêù\ðùaû cùjgßeü ö

Mêeêü iûlûZþ _eõaâjà Zùià÷ gâúMêeùa ^cü ûû(L) @mû^Zòcòeû§iý mû^û¬^gkûKdû ö

Plêeê àúkòZõ ù~^ Zùià÷ gâúMêeùa ^cü ûû

51

@býûiü

1ö C-Kûeû«cìkg±û^þ ^òeì_dZ ö(K) ùj aùUû ! Zù_ûaù^ _gaü jòõiûõ ^ Kêað«ò ö ( )(L) ZZâ bûù^ûü _âKûgü baZò ö ( )(M) ùZ iùað iû]aü ö ( )(N) adõ _eÆeõ a§aü Aa ZòÂûcü ö ( )(O) R«aü ceYgúkûü ö ( )

2ö eòqiÚû^û ò _ìedZ öGKaP^ \ßòaP^ ajêaP^

(K) _â[cû (aUê) aUêü aUaü(L) \ßòZúdû (Mêeê) Mêeì þ(M) ZéZúdû (bû ê) bû ê û(N) PZê[ðú (\dûkê) \dûkêbýûcþ(O) _ocú (a§ê) a§êbýü(P) hÂú (gâ¡ûkê) gâ¡ûùkûü(Q) i¯cú (\úâ§ê) \úâù§ßûü(R) iù´û]^ (eò_ê) ùj eòù_û !

(L) C-Kûeû« Èúfòw ù] êaòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû ù]^êü ù]^ì ù]âü\ßòZúdû ù]^êcþ ù]^ì ù] ìüZéZúdû ù]^ßû ù] êbýûcþ ù] êbòüPZê[ðú ù]ù ß÷, ù]^ùa ù] êbýûcþ ù] êbýü_ocú ù] ßûü, ù]ù^ûü ù] êbýûcþ ù] êbýühÂú ù]^ßûü, ù]ù^ûü ù]ù^ßûü ù]^ì^ûcþi¯cú ù]^ßûcþ, ù]ù^ø ù]ù^ßûü ù]^êhêiù´û]^ (_â[cû) ùj ù]ù^û ! ùj ù] ì ! ùj ù]âü !Z^ê (geúe) e{ê (\CWÿò), ùeYê I iÜûdê _âbéZò C-Kûeû« Èúfòw g±e eì_ ù]^ê g±eì_ _eò

ùja ö

52@ù]ûfòLôZû^ò aûKýû^ò _VZ öAdõ cc ù] êü ö @jcþ Acûõ ù] êõ ùiÜùj^ _ûkdûcò ö ù] ßû _eòaûe i\iýûü iêiÚûü ö @jõ

ù]^ùa _âPêeõ ZéYõ \\ûcò ö ù] ßûü _âPêeõ \êMÛõ _âûù_Üûcò ö ù] ßûü MZòü \gð údû @Éò ö @jõ ù] ßûcþ@Zúa iÜòjýûcò ö ùj ù]ù^û ! Zßõ cc \ßòZúdû cûZû ö(M) C-Kûeû« Käúafòw c]ê

aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû c]ê c]ê^ú c]ì^ò\ßòZúdû c]ê c]ê^ú c]ì^òZéZúdû c]ê^û c]êbýûcþ c]êbòüPZê[ðú c]êù^ c]êbýûcþ c]êbýü_ocú c]ê ü cê]êbýûcþ c]êbýühÂú c]ê^ü c]êù^ûü c]ì^ûcþi¯cú c]ê^ò c]êù^ûü c]êhêiù´û]^ (_â[cû) ùj c]ê / cù]û ! ùj c]ê ú ! ùj c]ì ò !Rû ê, @gî, \ûeê, aiê, gàgî, Zûkê, @ ê AZýû\ò icÉ CKûeû« _êõiKfòw g±e eì_ c]êg±eì_ _eò ö@ù]ûfòLôZû^ò aûKýû^ò _VZ öcjûgd baZü ! iKûùg c]ê @Éò Kòcþ ? @jõ KòoôZþ c]ê Azûcò ö c]ê û ij Jh]õ Lû\òhýûcò ö

@ùZû$jõ c]êù^ @Zâ @ûMZü ö c]ê ü \ìùe M«êõ c]ê_ü ^ AzZò ö c]ê ü Êû\ü @]ôKü ö c]ê ò ajaüMêYûü i«ò ö ùj c]ê ! Zßcþ @Zúa jòZKûeò ö

@býûiü

1ö @]ü _êõfòw-^_êõiKfòwg±û^ûõ cògâYõ a�ÿðùZ ö _é[Kþ KêeêZ öc]ê, iû]ê, Mêeê, aiê, @gî, aÉê, a§ê, @ ê, gògê_êõfòwg±^_êõiKfòwg±

2ö ^òcÜiÚòZaòùghY_\ùdûü ~[û^òù�ðgcþ C�ÿeõ ù\jò öajê, Êû\ê _êõfòw ajêaP^ ^_êõiK ajêaP^

~[û : _â[cû- ajaü, Êû\aü ajì ò Êû\ì ò\ßòZúdû- ajì^þ, Êû\ì^þ ZéZúdû- ajêbòü, Êû\êbòü

53PZê[ðú- ajêbýü, Êû\êbýü _ocú- ajêbýü, Êû\êbýü hÂú- ajì ûcþ, Êû\ì ûcþ i¯cú- ajêhê, Êû\êhê

(N) D-Kûeû« Èúfòw a]ìaòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû a]ìü aù]ßø a]ßü\ßòZúdû a]ìcþ aù]ßø a]ìüZéZúdû a]ßû a]ìbýûcþ a]ìbòüPZê[ðú aù]ß÷ a]ìbýûcþ a]ìbýü_ocú a]ßûü a]ìbýûcþ a]ìbýühÂú a]ßûü aù]ßûü a]ì^ûcþi¯cú a]ßûcþ aù]ßûü a]ìhêiù´û]^ ùj a]ê ! ùj aù]ßø ! ùj a]ßü !Pcì, Poì, Z ì (geúe), _êZâa]ì, gßgï, ie~ì _âbéZò D-Kûeû« Èúfòwg±e eì_ a]ì g±eì_ _eò ö

_âiì g±e eì_ \ßòZúdû GKaP^ I ajêaP^ùe ~[ûKâùc �_âiìcþ� I �_âiìü� jêG öaûKý_âùdûMü öAdõ aa]ìü f{ûgúkû ö Acûõ aa]ìõ \âÁêcþ @\ý Èòdü @ûMZûü ö @^dû aa]ßû ij Zûü ajêKûkõ

ù^hý«ò ö @ùiý÷ âaù]ß÷ Zûiê Kû½^ C_jûeû þ \ûiý«ò ö Zûü iaðûü âa]ßûü còÁû Üõ _âû¯aZýü ö @iýûüâa]ßûü eì_cþ @Zúa iê¦ecþ ö @iýûõ âa]ßûõ iùaðhûõ _âúZòü Mbúeû ö ùj âa]ê !, _eòaûùe iùaðhêiûc¬iýõ _âZòÂû_d öE-Kûeû« _êõfòw _òZé

aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû _òZû _òZùeø _òZeü\ßòZúdû _òZecþ _òZùeø _òZé é þZéZúdû _òZâû _òZébýûcþ _òZébòüPZê[ðú _òùZâ _òZébýûcþ _òZébýü_ocú _òZêü _òZébýûcþ _òZéébýühÂú _òZêü _òùZâûü _òZé éYûcþi¯cú _òZeò _òùZâûü _òZéhêiù´û]^ (_â[cû) ùj _òZü ! ùj _òZùeø ! ùj _òZeü !

54bâûZé, ù\aé, RûcûZé, é-GA ùKùZûUò g±e eì_ _òZé g±e eì__eò ö ùKak � é�g±e hÂú

ajêaP^ùe \êA_âKûe eì_ jêG ö ~[û- é éYûcþ I éYûcþ ö ( é - ^e)_òZû cûZû ^^û¦û ^û iùaýÁé-bâûZé-cûZeü öRûcûZû \êjòZû ù\aû ^ Zé «û Aùc \g ûû

GA \gUò g±e _â[cû \ßòaP^Vûeê PûeòùMûUò aòbqò eì_ùe @«ý EKûee aé¡ò (@ûeþ) jêG ^ûjó öGjû c¤ùe cûZé, ^^û¦é, ~ûZé I \êjòZé g± Èúfòw, aûKòZK _êõfòw ö

\ûZéaòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû \ûZû \ûZûùeø \ûZûeü\ßòZúdû \ûZûecþ \ûZûùeø \ûZé é þZéZúdû \ûZâû \ûZébýûcþ \ûZébòüPZê[ðú \ûùZâ \ûZébýûcþ \ûZébýü_ocú \ûZêü \ûZébýûcþ \ûZébýühÂú \ûZêü \ûùZâûü \ûZé éYûcþi¯cú \ûZeò \ûùZâûü \ûZéhêiù´û]^ (_â[cû) ùj \ûZü ! ùj \ûZûùeø ! ùj \ûZûeü !]ûZé, aò]ûZé, K�ÿéð, ùgâûZé, ù^Zé, iaòZé, _âùYZé, gòldòZé, eldòZé, @]ôÂûZé I j�ÿðé _âbéZò E Kûeû«

_êõfòw g±e eì_ \ûZég±e eì__eò öaûKý_âùdûMü öcc _òZû \ûZû @Éò ö @jõ cc \ûZûeõ _òZeõ ^cûcò ö cc \ûZâû _òZâû \û^õ \údùZ ö cc \ûùZâ

_òùZâ @^ýZþ Kòc_ò ùeûPùZ ö iü cc \ûZêü _òZêü \û^õ ÊúKùeûZò ö iùað cc \ûZêü _òZêü iàeYõ Kêað«ò ö_êZâü \ûZeò _òZeò iû]êü ö ùj \ûZü _òZü, baû þ cjû þ Lkê ö

@býûiü

1ö ùeLûuòZ iÚûù^hê _òZég±iý ~[û[ðeìù_÷ü _ê^ùfðL^õ KêeêZ ö\ge[ü eûciý R^Kü @ûiúZþ ö iü R^Kiý @ûmdû a^õ MZaû þ ö Ziý R^ùK gâ¡û @ûiúZþ öR^ùK^ \�ÿü @ûù\gü _ûk^údü ö

2ö aûKýiÚòZû^ûõ ùeLûuòZ_\û^ûõ cìkg±õ aòbqòõ aP^õ P ^òeì_dZ ö(K) _òZû Jh]ûkdõ MzZò ö ( )(L) eûcü \ûZûeõ ^cZò ö ( )(M) ù\ûMÛû ùMû_ûk^¦^ü ö ( )(N) eûcdYiý ePdòZêü ^ûc Kòcþ ? ( )

55(O) @Zâ iùað aòùKâZûeü ö ( )(P) aùqâ Kòõ \ûiýiò ? ( )(Q) b�ÿðe ò cc aògßûiü @Éò ö ( )(R) ùZ ù^Zêü Pyðûõ Kêað«ò ö ( )

3ö C\ûjeYû^êiûeõ aûKý_eòa�ÿð^õ KêeêZ ö~[û- b�ÿðûeü _âi Üûü i«ò ö

b�ÿðû _âi Üü @Éò ö(K) _òZeü bâûZébýü ~z«ò ö (L) gâcòKûü K�ÿðébýü ]^û ò ^d«ò ö (M) _òZébýü ^cü ö (N) R^ûü ù^Zébòü ij Mz«ò ö (O) ùfûKûü aqé éYûõ aP^û ò _ûkd«ò ö

4ö ùgäûK\ßdõ iàeZ ö(K) _òZû ]cðü _òZû ÊMðü _òZû jò _ecõ Z_ü ö

_òZeò _âúZòcû_ù Ü _âúdù« iaðù\aZûü ûû(L) _òZûjciý RMùZû cûZû ]ûZû _òZûcjü ö

ùa\ýõ _aòZâùcûuûe EKþiûc ~Rêùea P ûû (MúZû- 9.17)

5ö ùKûÂKiÚ g±iý CPòZõ eì_õ _â~êRý gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö(K) ù\ùaû ù\aú P ^ü iaðiêLiý (\ûZé- _â[cû)(L) bMaùZ ^cü ö (_ec\ûZé- 4[ðú)(M) _ec\ûZeò @aòPkû P iýûZþ @iàûKõ bqòü ö (aò]ûZé- 7cú)(N) ù\aû þ iað\û iàeûcü ö (\ûZé- 2dû)

E-Kûeû« Èúfòw cûZé (cû)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû cûZû cûZùeø cûZeü\ßòZúdû cûZecþ cûZùeø cûZé éüZéZúdû cûZâû cûZébýûcþ cûZébòüPZê[ðú cûùZâ cûZébýûcþ cûZébýü_ocú cûZêü cûZébýûcþ cûZébýü

56hÂú cûZêü cûùZâûü cûZé éYûcþi¯cú cûZeò cûùZâûü cûZéhêiù´û]^ (_â[cû) ùj cûZü ! ùj cûZùeø ! ùj cûZeü !

Èúfòw EKûeû« g± ùcûUùe _ûoUò- \êjòZé, cûZé, ~ûZé, ^û¦é I Êié ö cûZé g±eì_ _eò \êjòZé, ~ûZéI ^^û¦é g±eì_ jêG ö Êié g±e eì_ \ûZé g±eì_ _eò cûZâ Gjûe \ßòZúdû ajêaP^ùe �ÊiÚ é éü� jêG ö

cûZéÊié/cûZéhßié (cûCiú) I _òZéißié/_òZéhßié (_òCiú) g±e eì_ Êié (bCYú) g±e eì_ _eò ö

@býûiü

1ö @ù]ûfòLôZaûKýû^ûõ cûZébûhdû @^êaû\õ KêeêZ ögâúeûcP¦âiý Zòiâü cûZeü @ûi þ öR àbìcòü @iàûKcþ @_eû cûZû öiü \ßûbýûõ cûZébýûõ _ûkòZü öiü cûZébýü @ûgòhü _âûù_ÜûZò öùj cûZùeø !, adõ ~êaûõ ^ aòiàeûcü öùj cûZeü !, ~êhàû þ adõ òZýõ ^cûcü ögògêü cûZêü @ùu C_aògZò öcûZâû bûMaZõ _VòZcþ ö

2ö _òZég±iÚûù^ cûZég±eì_ûYûõ _âùdûMõ KêeêZ ö(K) Za _òZêü ^ûc Kòcþ ? (L) Zßõ Kòõ _òZâû ij Mziò ? (M) @jõ _òùZâ ùbûR^cþ @û^dûcò ö (N) iü _òZêü gûiù^ ZòÂZò ö (O) cc _òZeò bqòü @Éò ö

I-Kûeû« _êõfòw/ Èúfòw ùMûaòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû ùMøü Mûùaø Mûaü\ßòZúdû Mûcþ Mûùaø MûüZéZúdû Maû ùMûbýûcþ ùMûbòüPZê[ðú Mùa ùMûbýûcþ ùMûbýü_ocú ùMûü ùMûbýûcþ ùMûbýühÂú ùMûü Mùaûü Maûcþ

57i¯cú Maò Mùaûü ùMûhêiù´û]^ (_â[cû) ùMøü ! Mûùaø ! Mûaü !ùMû g± MûBKê aêSûC[ôùf Èúfòw jêG ö ~[û- Adõ ùMøü Ké¾û ö aéhb @[ðùe �@dõ ùMøü Ké¾ü� öùMû g± icûiû« ùjùf �Maú� jêG ö ~[û- ù\aMaú ö Gjûe eì_ ^\ú g±_eò jêG öaûKý_âùdûMü (_gýZ- _VZ) ö(K) Mûaü ùlùZâ Pe«ò ö(L) ùMû_ûkü Mûü PûedZò ö(M) iü i\û ùMûbòü ij ZòÂZò ö(N) ùMûbýü _âRûbýü P ÊÉò ö(O) ùMûbýü ZéYû ò ù\jò ö(P) adõ ùMûbýü \êMÛõ _âû_Üëcü ö(Q) Maûcþ cù¤ aiûcýjcþ ö(R) Maûõ ùMûhê aû Ké¾û ajêlúeû ö(S) bûeZúdûü ùMûhê cûZéaZþ bqòõ Kêað«ò ö

58

aý¬^û« g±eì_eûR^þ (@^þ-bûMû« _êõfòw) (eûRû)

aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû eûRû eûRûù^ø eûRû^ü\ßòZúdû eûRû^cþ eûRûù^ø eûmüZéZúdû eûmû eûRbýûcþ eûRbòüPZê[ðú eûùm eûRbýûcþ eûRbýü_ocú eûmü eûRbýûcþ eûRbýühÂú eûmü eûùmûü eûmûcþi¯cú eûmò / eûR ò eûùmûü eûRiêiù´û]^ (_â[cû) eûR^þ ! eûRûù^ø ! eûRû^ü !cjû þ eûRû = cjûeûRü (Kcð]ûedü) ö Kkòwû^ûõ eûRû = KkòweûRü (hÂúZZþ _êeêhü) ö Gjò_eò

ù\aeûR, cM]eûR, _gêeûR AZýû\ò eûRû« g±MêWÿòKe eì_ aûkK g±eì_ _eò ùja ùaûfò cù^eLôaûKêùja ö

@û�^þ- (@û�û/ Êdcþ)

aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû @û�û @û�ûù^ø @û�û^ü\ßòZúdû @û�û^cþ @û�ûù^ø @û�^üZéZúdû @û�^û @û�býûcþ @û�bòüPZê[ðú @û�ù^ @û�býûcþ @û�býü_ocú @û�^ü @û�býûcþ @û�býühÂú @û�^ü @û�ù^ûü @û�^ûcþi¯cú @û� ò @û�ù^ûü @û�iêiù´û]^ (_â[cû) @û� þ ! @û�ûù^ø ! @û�û^ü !aâjà þ, KéZKcð þ, _ecû� þ, Rúaû� þ, ]cðû� þ, cjû� þ, Ké¾a�ð þ (@MÜò), \ßòR à þ _âbéZò g±e eì_

@û� þ g±eì_ _eò ö �gß þ� aýZúZ ù~Cñ g±e �@ þ� _ìaðiÚ iõ~êq a�ðe @«ùe �c� Kò û �a� [ûG öùiiaê @û� þ _eò eì_ jê@«ò ö

591ö aûKý _âùdûMü ö

GKü eûRû @ûiúZþ ö_âRûü Zõ eûRû^õ ù\acþ AZò _ìRd«ò öùi^û_Zòü eûmû ij @MzZþ öZùià÷ eûùm iZýaP^õ ùeûPùZ öZiàûZþ eûmü _âRûü iûjû~ýõ fbù« öZiý eûmü ^ûc cêùL cêùL a�ÿðùZ öZiý eûmü Kú�ÿòðü iùað÷ü MúdùZ öZiàò þ eûmò iùaðhûõ _âúZòü a�ÿ ðùZ öùj eûR þ !, cdò \dûõ Kêeê ö

2ö @ù]ûfòLôZaûKýû ò _VZ ö@dcþ @û�û aâjà ö ~ü @û�û^õ Rû^ûZò, iü Kòc_ò Rû^ûZò ö @û�û^cþ @û�^û Rû^újò û @û�ù^ iaðõ

Kêeê ö gû«òü @û�^ü Ga C\þbaZò ö @û�û Ga @û�^ü a§êü ö @Zü @û� ò aûiõ Kêeê ö ùj @û� þ, ùcûj ò\âûõ_eòje ö

(A þ-bûMû« _êõfòw) MêYò þ (MêYaû þ/ MêYú)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû MêYú MêYòù^ø MêYò ü\ßòZúdû MêYò^cþ MêYòù^ø MêYò^üZéZúdû MêYò^û MêYòbýûcþ MêYòbòüPZê[ðú MêYòù^ MêYòbýûcþ MêYòbýü_ocú MêYò ü MêYòbýûcþ MêYòbýühÂú MêYò^ü MêYòù^ûü MêYò^ûcþi¯cú MêYò^ò MêYòù^ûü MêYòhêiù´û]^ (_â[cû) MêYò þ ! MêYòù^ø ! MêYò ü !@[òð þ, GKûKò þ, KéZò þ, mû ò þ, ] ò þ, Z_Êò þ, akò þ, cªò þ, ùc]ûaò þ, ùeûMò þ, Êûcò þ, c^Êò þ,

_û_ò þ, ù~ûMò þ, iûlò þ _âbéZò A þ-bûMû« _êõfòw g±e eì_ MêYò þ g±e eì__eò öaûKý_âùdûMü ö

(K) @dõ R^ü MêYú @Éò ö Acõ MêYò õ R^õ iùað C_Mz«ò ö @ùià÷ MêYòù^ R^ûd ùZ C_jûeû þ~z«ò ö @iý MêYò ü R^iý òRû_eaê¡òü ^ûÉò ö @iàò þ MêYòù^ Rù^ iùað Æjý«ò ö MêYò üR^ûZþ iZþ_eûcgðü fbýùZ ö MêYò û ibû aòbûZò ö

60@býûiü

�MêYú� AZýiý Èúfòweì_õ �MêYò ú� baZò ö Ziý eì_ûYò �^\ú� aZþ ba«ò ö @ù]ûfòLôZg±û^ûõÈúfòweì_õ Kòõ bùaZþ ?

C\ûjeY - MêYú- MêYò^úùeûMú- ùeûMòYú

mû^ú ùa÷eúùc]ûaú iûlújÉú MéjúGKûKú cªúKêgkú ~ªú]^ú C_KûeúZ_Êú c^úhú_âZòùagú jòZûKûOþlú\ìe\gðú cé\êbûhúiZýaû\ú \îZPûeú

_[ô^þ (A^þ-bûMû« _êõfòw) (aûU/ cûMð)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû _^Úûü _^Úûù^ø _^Úû^ü\ßòZúdû _^Úû^cþ _^Úûù^ø _[üZéZúdû _[û _[ôbýûcþ _[ôbòüPZê[ðú _ù[ _[ôbýûcþ _[ôbýü_ocú _[ü _[ôbýûcþ _[ôbühÂú _[ü _ù[ûü _[ûcþþi¯cú _[ô _ù[ûü _[ôhêiù´û]^ (_â[cû) _^Úûü ! _^Úûù^ø ! _^Úû^ü !c[ô þ (c Ú -\�) g±e eì_ _[ô þ g±e eì__eò öaûKý_âùdûMü ömû^õ aò û QûZâûYûõ ^û^ýü _ Úûü @Éò ö ZiàûZþ Gaõ _ Úû^õ QûZâûü icûgâd«ê ö @ù^^ _[û bMaZüC_f²òü i¸ùaZþ ö @ùià÷ _ù[ @û�ic_ðYcþ @ûagýKcþ ö @iàûZþ _[ü aòPêýZòü cû bùaZþ ö @iý _[üfx^õ jû òKûeKcþ ö Z[û_ò @iàò þ _[ô cjû þ @û^¦ü @Éò ö

61@Zþ _âZýdû«-MzZþ (_êõfòw) (~ûC[ôaû, ~ûC~ûC)

aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû Mz^þ Mzù«ø Mz«ü\ßòZúdû Mz«cþ Mzù«ø MzZüZéZúdû MzZû Mznýûcþ MznòüPZê[ðú MzùZ Mznýûcþ Mznýü_ocú MzZü Mznýûcþ MznýühÂú MzZü MzùZûü MzZûcþi¯cú MzZò MzùZûü Mz�êiù´û]^ (_â[cû) Mz^þ ! Mzù«ø ! Mz«ü !KeòhýZþ, \ûiýZþ, _VòhýZþ, baòhýZþ, PkZþ, MûdZþ, AzZþ, KêaðZþ, ]ûaZþ, ZòÂZþ, a\Zþ, ¤ûdZþ,

fòLZþ, _VZþ, RúaZþ, jiZþ, _âbéZò @Zþ-_âZýdû«g±e eì_ MzZþ g±e eì__eò öKæúafòw MzZþ g±e _â[cû, \ßòZúdû Gaõ iù´û]^ùe MzZþ, MzZú I Mz«ò eì_ ùjûA[ûG ö

Èúfòw MzZþ g±e eì_ ^\ú g±e eì__eò ~[û- Mz«ú, Mzù«ýø, Mz«ýü AZýû\ò öaZþ-_âZýdû«-baZþ (_êõfòw) (@û_Y)

Gjû �MzZþ� g±_eò eì_ jêG ö _âùb\ ùKak GZòKò ù~ Gjûe _â[cû GKaP^ùe ^-Kûe_ìaða�ÿðú @-Kûe iÚû^ùe @û-Kûe jêG ö _â[cû GKaP^ - baû^þ ö iù´û]^ (_â[cû) ba þ !

@ûdêhàZþ, ùRýûZòhàZþ, \ú¯òcZþ, ]úcZþ, gâúcZþ, aê¡òcZþ, j^êcZþ, cì�ÿòðcZþ, bMaZþ, akaZþ,aò\ýûaZþ, jòcaZþ, aòaÊZþ, KòdZþ, ZûaZþ, ~ûaZþ, MZaZþ, gîZaZþ, KéZaZþ, iÚòZaZþ, CqaZþ AZýû\òcZê_þ-qaZê _âZýdû«g±e eì_ baZþ g±e eì__eò jêG ö

C\ûjeYcþ :(1) \ú ò + cZê_þ Ú cZþ = \ú òcZþ (\ú òcû þ - \ú òcù«ø - \ú òc«ü)

aê¡ò + cZê_þ Ú cZþ = aê¡òcZþ (aê¡òcû þ - aê¡òcù«ø - aê¡òc«ü)j ê + cZê_þ Ú cZþ = j êcZþ (j êcû þ - j êcù«ø - j êc«ü)@ûdêiþ + cZê_þ Ú cZþ = @ûdêhàZþ (@ûdêhàû þ - @ûdêhàù«ø - @ûdêhà«ü)ak + cZê_þ Ú aZê_þ Ú aZþ = akaZþ (akaû þ - akaù«ø - aka«ü)bM + cZê_þ Ú aZê_þ Ú aZþ = bMaZþ (bMaû þ - bMaù«ø - bMa«ü)aòò\ýû + cZê_þ Ú aZê_þ Ú aZþ = aò\ýûaZþ (aò\ýûaû þ - aò\ýûaù«ø - aò\ýûa«ü)_Vþ + qaZê = _VòZaZþ (_VòZaû þ - _VòZaù«ø - _VòZa«ü)Mcþ + qaZê = MZaZþ (MZaû þ- MZaù«ø - MZa«ü)mû + qaZê = mûZaZþ (mûZaû þ - mûZaù«ø - mûZa«ü)

62(2)(K) ù^÷a Kòo ôZ þ KùeûcúZò ~ êùqû cù^ýZ Z�ÿ ßa òZ þ ö

_gý^þ-géYß^þ Æég^þ - RòNâ^þ- @gÜ^þ-Mz^þ-Ê_^þ-gßi^þ ûû MúZû- 5.8(L) Æég^Ü_ò MùRû j«ò RòNâ^Ü_ò bêRwcü ö

ji^Ü_ò ^éù_û j«ò cû^d^Ü_ò \êRð^ü ûû

@býûiü

1ö aûKý_âùdûMü öbaû^þ KêZâ MzZò ö@jõ ba«õ _ézûcò öùKgaü CaZû ij aò\ýûkdcþ @MzZþ öiü baùZ _êÉKû ò @û^dZò öbaZü EùZ cc ùKû$_ò ijûdü ^ûÉò öKêZâ baZü Méjcþ ?cc aògßûiü baZò @Éò ö

2ö �baZþ� AZýiý g±iý \ßòaP^-ajêaP^-eìù_÷ü aûKýû^ò _ê^fòðLZ öiþ-Kûeû« _êõfòw g±

aò\ßiþ - (aò\ßû^þ)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû aò\ßû^þ aò\ßûõùiø aò\ßûõiü\ßòZúdû aò\ßûõicþ aò\ßûõùiø aò\êhüZéZúdû aò\êhû aò\ß\þbýûcþ aò\ß\þbòüPZê[ðú aò\êùh aò\ß\þbýûcþ aò\ß\þbýü_ocú aò\êhü aò\ß\þbýûcþ aò\ß\þbýühÂú aò\êhü aò\êùhûü aò\êhûcþi¯cú aò\êhò aò\êùhûü aò\ß�êiù´û]^ (_â[cû) aò\ß þ ! aò\ßûõùiø ! aò\ßûõiü !( òùh\òaiþ, ZiÚòaiþ, ù_Pòaiþ AZýû\ò ùKùZK aiþ-bûMû«g±e aò\ßiþ g±_eò eì_ jêG ö)aûKý_âùdûMü öÊù\ùg _ìRýùZ eûRû, aò\ßû^þ iaðZâ _ìRýùZ öR^ûü bqýû aò\ßûõiõ _ìRd«ò

63aò\êhû i´§ü Kû~ðýü öaò\êùh eûRû ]^û ò \\ûZò öaò\êhü mû^õ fbÊ öaò\êhü aP^õ _ûkd öZa gâ¡û aò\êhò ZòÂZê öùj aò\ß^þ ! Zßõ ùc _òâdü ö@iþ-bûMû« Kæúafòw g±

_diþ (lúe, Rk)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû _dü _diú _dûõiò\ßòZúdû _dü _diú _dûõiòZéZúdû _diû _ùdûbýûcþ _ùdûbòüPZê[ðú _dùi _ùdûbýûcþ _ùdûbýü_ocú _diü _ùdûbýûcþ _ùdûbýühÂú _diü _dùiûü _diûcþi¯cú _diò _dùiûü _düiêiù´û]^ _dü ! _diú ! _dûõiò !@diþ (fêjû), @ûMiþ (_û_), ùPZiþ, Q¦iþ, Z_iþ, Zciþ, ùZRiþ, cîþ, ~giþ, adiþ, ieiþ

(_êÃeòYú), ùiâûZiþ _âbéZò @iþ bûMû« Käúafòw g±e eì_ _diþ g±e eì__eò ö@býûiü

1ö iõÄéùZ^ @^êaû\õ KêeêZ öc^ jó iêL \êüLe KûeY öZêùc c^ùe cû�uê iàeY Ke öcê @^ý ^ûc cûî öc^ùe ajê_âKûe aòPûe @ûùi öùj c^, Zêùc gû« jê@ ö

2ö C}kbûhdû @^êaû\õ KêeêZ ö_âKûgü _diû I\^õ Lû\Zò ö_dü_û^õ bêRwû^ûõ ùKakõ aòha¡ð cþ ö

64Zciûdûü @^ûaòkõ _dü \éÁßû cê òü i«êÁü @baZþ öRúaù^ K\ûPòZþ Mwûdûü _diò iÜû^õKêeê öZiàûZþ _diü KòoôZþ _òa ö

3ö ùeLûuòZ_\û^ûõ cìkg±õ aòbqòaP^ òeì_Yõ P ~ù[û\ûjeYõ KêeêZ ö~[û : ùj _[ôK, Rúa^þ ^eü Ga KfýûYõ _âûù_ÜûZò ö Rúa þ- _â[cû aòbqòü GKaP^cþ

@dõ Zê aò\ßû^þ öMz«õ cûõ Kòõ _âÁêcòzZò baû þ ?aò\ßûõiü Kú\égõ aýajûecþ Az«ò ?@û�^ü _âZòKìkû ò _ùehûõ ^ icûPùeZþ öcû^ü jò cjZûõ ]^cþ öC¡ùeZþ @û�^û @û�û^cþ öùj gâúcù«ø, @dùca icêPòZü aýajûeü ö

4ö gì ýiÚû^û ò _ìedZ öGKaP^ \ßòaP^ ajêaP^

baZþ _â[cû baù«øeûR^þ \ßòZúdû eûRû^cþMzZþ ZéZúdû Mz\þbòü@û� þ PZê[ðú @û�býûcþMêYò þ _ocú MêYòbýüaò\ßiþ hÂú aò\êhüRúaZþ i¯cú RúaùZûü

5ö ~[û ò�òðÁeì_ûYò fòLZ ö(K) eûR þ hÂú GKaP^ -(L) baZþ i¯cú \ßòaP^-(M) @û� þ _ocú ajêaP^-(N) aò\ßiþ PZê[ðú \ßòaP^ -(O) MzZþ ZéZúdû GKaP^ -(P) _[ô þ \ßòZúdû ajêaP^-(Q) MêYò þ i¯cú \ßòaP^-(R) _diþ hÂú GKaP^-

65iað^ûc g± :

eì_e ùa÷flYý @ êiûùe iað ûc g± iKk (33Uò) _ûoUò ùgâYúùe aòbq ö ~[û- iaðû\ò, @^ýû\ò,_ìaðû\ò, ~\û\ò Gaõ A\cû\ò, Z à¤eê 7Uò g± _ûVýKâce @«MðZ ö

1. iað (icÉ, iaê) (_êõfòw)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû iaðü iùaðø iùað\ßòZúdû iaðcþ iùaðø iaðû þZéZúdû iùaðY iaðûbýûcþ iùa÷ðüPZê[ðú iaðùià÷ iaðûbýûcþ iùaðbýü_ocú iaðiàûZþ iaðûbýûcþ iùaðbýühÂú iaðiý iaðùdûü iùaðhûcþþi¯cú iaðiàò þ iaðùdûü iùaðhêiù´û]^ (_â[cû) iað ! iùaðø ! iùað !

iað (Èúfòw)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû iaðû iùað iaðûü\ßòZúdû iaðûcþ iùað iaðûüZéZúdû iaðdû iaðûbýûcþ iaðûbòüPZê[ðú iaðùiý÷ iaðûbýûcþ iaðûbýü_ocú iaðiýûü iaðûbýûcþ iaðûbýühÂú iaðiýûü iaðùdûü iaðûiûcþþi¯cú iaðiýûcþ iaðùdûü iaðûiêiù´û]^ iùað ! iùað ! iaðûü !

iað (Käúafòw)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû iaðcþ iùað iaðûYò\ßòZúdû iaðcþ iùað iaðûYòiù´û]^ (_â[cû) iað ! iùað ! iaðûYò !@^ý aòbqòùe _êõfòw iaðg±e eì_ _eò ö iað, aògß, Cb, Cbd, GK, GKZc-GA Q@Uò g±e eì_

GKû_eò ö

66iaðg±e _êõfòw GKaP^ _âùdûM- ^jò iaðü iaðõ ùa�ÿò ö\ßòaP^ _âùdûM- iùaðø @iêeaû^ùeø jùZø öajêaP^ _âùdûM- iùað i«ê òeûcdûü ö

\âÁaý :1. iað I aògß g± iKk @[ð aêSûAùf iað^ûc jêG ö @^ý[û Gjûe @Kûeû« g±_eò eì_ jêG ö

aòùghý ùjùf iaðg±e @[ð gòa I aògß g±e @[ð RMZþ jêG ö2. Cb g± \ßòaP^û« Kò«ê Cbd g±e GKaP^ I ajêaP^ jêG ö ~[û Cùbø aûkùKø

(\ßòaP^), Cbùdû cê^òü (GKaP^), Cbùd ù\ac^êhýûü (ajêaP^) ö3. GK g± iõLýûùe GKaP^û«; Kò«ê ùKjò ùKjò @[ðùe iaêaP^ùe aýajéZ jêG ö ùiùZùaùk

Gjû iað^ûc ùaûfûG ö4. iað _âbéZò g± @_â]û^ ùjùf iað^ûc jêG ^ûjó ö ~[û- _òâdü iaðü ~iý iü _òâdiaðü

(ajêaâújò) @ZòKâû«ü iaðcþ @Zòiaðü (ZZþ_êeêh) G MêWÿòKe @Kûeû« g±_eò eì_ ùja ö

2. Z\þ (_êõfòw) ùi / Zûjûaòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû iü ùZø ùZ\ßòZúdû Zcþ ùZø Zû^þZéZúdû ùZ^ Zûbýûcþ ùZ÷üPZê[ðú Zùià÷ Zûbýûcþ ùZbýü_ocú ZiàûZþ Zûbýûcþ ùZbýühÂú Ziý Zùdûü ùZhûcþi¯cú Ziàò þ Zùdûü ùZhê1. Z\þ, ~\þ, GZ\þ, A\cþ, Kòcþ, @\iþ, ~êhà\þ I @ià\þ g±e iù´û]^ùe aýajûe ^ûjó ö

Z\þ (Èúfòw)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû iû ùZ Zûü\ßòZúdû Zûcþ ùZ ZûüZéZúdû Zdû Zûbýûcþ ZûbòüPZê[ðú Zùiý÷ Zûbýûcþ Zûbýü_ocú Ziýûü Zûbýûcþ ZûbýühÂú Ziýûü Zùdûü Zûiûcþi¯cú Ziýûcþþ Zùdûü Zûiê

67Z\þ (Kæúafòw)

aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû ZZþ ùZ Zû^ò\ßòZúdû ZZþ ùZ Zû^òZéZúdûVûeê i¯cú _~ðý« eì_ _êõfòw Z\þ g±e eì__eò ö

3. ~\þ (_êõfòw) ù~ /~ûjûaòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû ~ü ù~ø ù~\ßòZúdû ~cþ ù~ø ~û^þZéZúdû ù~^ ~ûbýûcþ ù~÷üPZê[ðú ~ùià÷ ~ûbýûcþ ù~býü_ocú ~iàûZþ ~ûbýûcþ ù~býühÂú ~iý ~ùdûü ù~hûcþi¯cú ~iàò þ ~ùdûü ù~hê

~\þ (Èúfòw)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû ~û ù~ ~ûü\ßòZúdû ~ûcþ ù~ ~ûüZéZúdû ~dû ~ûbýûcþ ~ûbòüPZê[ðú ~ùiý÷ ~ûbýûcþ ~ûbýü_ocú ~iýûü ~ûbýûcþ ~ûbýühÂú ~iýûü ~ùdûü ~ûiûcþi¯cú ~iýûcþþ ~ùdûü ~ûiê

~\þ (Kæúafòw)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû ~Zþ ù~ ~û^ò\ßòZúdû ~Zþ ù~ ~û^ò~\þ g± Käúafòwùe ZéZúdûVûeê i¯cú aòbqò _~ðý« Zòò ò aP^ùe _êõfòw ~\þ g±e eì__eò ö

684.Kòcþ (_êõfòw) KòG, K�Y

aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû Kü ùKø ùK\ßòZúdû Kcþ ùKø Kû^þZéZúdû ùK^ Kûbýûcþ ùK÷üPZê[ðú Kùià÷ Kûbýûcþ ùKbýü_ocú KiàûZþ Kûbýûcþ ùKbýühÂú Kiý Kùdûü ùKhûcþi¯cú Kiàò þ Kùdûü ùKhê

Kòcþ (Èúfòw)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû Kû ùK Kûü\ßòZúdû Kûcþ ùK KûüZéZúdû Kdû Kûbýûcþ KûbòüPZê[ðú Kùiý÷ Kûbýûcþ Kûbýü_ocú Kiýûü Kûbýûcþ KûbýühÂú Kiýûü Kùdûü Kûiûcþi¯cú Kiýûcþþ Kùdûü Kûiê

Kcþ (Kæúafòw)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû Kòcþ ùK Kû^ò\ßòZúdû Kòcþ ùK Kû ò@agòÁ eì_ _êõfòw Kòcþ g±e eì_ _eò ö

5. A\cþ (_êõfòw) Gjû, Gjòaòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû @dcþ Aùcø Aùc\ßòZúdû Accþ Aùcø Acû^þZéZúdû @ù^^ @ûbýûcþ GbòüPZê[ðú @ùià÷ @ûbýûcþ Gbýü

69_ocú @iàûZþ @ûbýûcþ GbýühÂú @iý @^ùdûü Ghûcþi¯cú @iàò þ @^ùdûü Ghê

A\cþ (Èúfòw)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû Adcþ Aùc Acûü\ßòZúdû Acûcþ Aùc AcûüZéZúdû @^dû @ûbýûcþ @ûbòüPZê[ðú @ùiý÷ @ûbýûcþ @ûbýü_ocú @iýûü @ûbýûcþ @ûbýühÂú @iýûü @^ùdûü @ûiûcþi¯cú @iýûcþþ @^ùdûü @ûiê

A\cþ (Kæúafòw)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû A\cþ Aùc Acû^ò\ßòZúdû A\cþ Aùc Acû^ò@agòÁ eì_ _êõfòw A\cþ g±e eì_ _eò ö

6. @ià\þ (cêñ, @ûù¸)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû @jcþ @ûaûcþ adcþ\ßòZúdû cûcþ, cû @ûaûcþ, ù^ø @iàû þ, üZéZúdû cdû @ûaûbýûcþ @iàûbòüPZê[ðú cjýcþ, ùc @ûaûbýûcþ, ù^ø @iàbýcþ, ü_ocú cZþ @ûaûbýûcþ @iàZþhÂú cc, ùc @ûaùdûü, ù^ø @iàûKcþ, ^üi¯cú cdò @ûaùdûü @iàûiê

7. ~hà\þ (Zê, Zêù¸)aòbqò GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[cû Zßcþ ~êaûcþ ~ìdcþ\ßòZúdû Zßûcþ, Zßû ~êaûcþ, aûcþ ~êhàû þ, aüZéZúdû Zßdû ~êaûbýûcþ ~êhàûbòü

70PZê[ðú Zêbýcþ, ùZ ~êaûbýûcþ, aûcþ ~êhàbýcþ, aü_ocú ZßZþ ~êaûbýûcþ ~êhàZþhÂú Za, ùZ ~êaùdûü, aûcþ ~hàûKcþ,aüi¯cú Zßdò ~êaùdûü ~êhàûiê~êhà\þ I @ià\þ g±e Zò òfòwùe icûêì_ jêG ö

(K) Zßû, ùZ _âbéZò GKûle aòKÌ eì_ MêWÿòK aûKýe _âûe¸ùe, (L) ùgæûK_û\e _âûe¸ùe, (M) P-aû-Ga ijòZ _âùdûM Kûkùe, (N) @_âZýl mû^Kê aêSûC[ôaû ]ûZê ù~ûMùe, (O) iõùaû]^ _\e@aýajòZ _ùe _âùdûM jê@«ò ûjó ö ùijò iÚkùe ò�òðÁ aòbqò aP^ùe _â[c _â\�ÿ eì_ MâjYúd ö

C\ûjeY :(K) @gê¡- ùZ Méjõ KêZâ ? gê¡- Za Méjõ KêZâ ?

@gê¡- ùc _êÉKõ ù\jò ö gê¡- cc _êÉKõ ù\jò ö(L) @gê¡- Zßû i elZò ~ùZÜ ö gê¡- Zßûõ i elZò ~ùZÜ ö

cû i ù\ßÁò òe«ecþ ö cûõ i ù\ßÁò òe«ecþ ö(M) @gê¡- Mêeêü Ké_dû Zßû cû P C_\ògZò ö gê¡- Zßûõ cûõ P C_\ògZò ö

ùZù ÷aõ KòâdcûùY ùaû ^½ Kû jû òü ? ~êhàûKciàûKõ P Kû jû òü ö(N) @gê¡- eûcü cîû Zßû _gýZò ö gê¡- eûcü cîû Zßûõ _gýZò ö(O) @gê¡- ù\a ! cû el ö gê¡- ù\a ! cûõ el öùgæûK_âùdûMü ö (@ià\þ, ~êhà\þ, Z\þ, ~\þ _âbéZò g± aýajûe ijòZ)(K) ~ûõ Pò«dûcò iZZõ cdò iû aòeqû ö

iû_ý^ýcòzZò R^õ iRù^û$^ýiqü ö@iàZþKéùZ P _eòZêhýZò KûPò\^ýû]ôKþZûõ P Zõ P c\^õ ]ôMòcûõ P cûõ P ûû (^úZògZKcþ)

(L) ~ìdõ adõ adõ ~ìdcòZýûiú þ cZòeûaùdûü öKòõ RûZc]ê û ù~^ ~ìdõ ~ìdõ adõ adcþ ûû (ùa÷eûMýgZKcþ)

(M) iaðiý Pûjõjé\ò i ÜòaòÁüc�ÿü iáZòmðû^cù_ûj^õ P ö MúZû-15.15

aûKý_âùdûMü ö_â[cûaòbqò GKaP^-Z\þ- iü cc bâûZû, ZZþ cc _êÉKcþ, iû ic bMò ú ö~\þ- ~ü aò\ýûkdõ MzZò iü ùc còZâcþ ö

ZajùÉ ~Z þ aò\ýùZ ZZþ PòZâcþ ö

71~û Méùj ZòÂZò iû cc cûZû ö

Kòcþ- ZZâ Kü MzZò?aûkKiý cêùL Kòcþ @Éò ?iû aûkòKû Kû ?

A\cþ- @dõ aûkKü PZêeü öA\õ PòZâõ cù^ûjecþ öAdõ ù\aú i\þMêY~êqû ö

@ià\þ- @jõ gòlKiý @bò_âûdõ Rû^ûcò ö~êhà\þ- Zßõ ù\aûkdõ Mz ö

_â[cû aòbqò \ßòaP^-Z\þ- ùZø aûkùKø MzZü ö

ùZ _êÉùK Méùj ZòÂZü ö (ùijò \êAUò)ùZ fùZ _ê¿òùZ ö (ùijò \êAUò)

~\þ- ùZø cc bâûZùeø ù~ø aò\ýûkdõ MzZü öùZ Ga aûkûd ùeûùPÿùZ ù~ PòùZâ iê¦ùe Éü ö (ùijò \êAUò _òfûKê bf fûMêQò)ù~ aûkòùK ibûdûõ ^ ZòÂZü ùZ ò¦^úùd ö

Kòcþ- eûùcY ij ùKø a^õ MùZø ?ùK ZZâ ZòÂ«ò ?ùK aûkòùK ZZâ MùZ ? (ùKCñ \êAUò Sò@ ùiVûKê ~ûA[ôùf)

A\cþ- Aùcø aûkùKø ù^Zûùeø baòhýZü öAùc `ùk c]êùe Éü öAùc cûùk eûcûdûü ö (Gjò \êAUò cûkû eûcûe)

@ià\þ- @ûaûcþ @Zâ @ûMcòhýûaü ö~êhà\þ- ~êaûõ Kòõ _V[ü ?

_â[cû aòbqò ajêaP^-Z\þ- ùZ ùcûj^iý _êZâûü i«ò ö

Zû ò cû]aiý _êÉKû ò i«ò öZûü Èòdü ^\úõ Mz«ò ö

~\þ- ù~ _eògâcõ Kêað«ò ùZ i`kûü ba«ò ö~û^ò _êÉKû ò _ûVûMûùe i«ò Zû ò ìZ^û ò ö

72~ûü ^\ýü iê ûaýûü Zûü _ìRýûü ö

Kòcþ, A\cþ- Aùc iùað ùK i«ò ?Acû^ò iaðûYò Kû^ò ?Acûü iaðûü Kûü ?

@ià\þ- adõ Zßûõ iû\eõ ^cûcü ö~êhà\þ- ~ìdõ bûeZahðiý ùiaûõ KêeêZ ö

\ßòZúdû aòbqò -Z\þ- iü Zõ aûkKõ K[õ ^ Rû^ûZò ?

Zßõ ZZþ _Zâcþ @û^d öZûõ fZûõ QûMü Lû\Zò ö

~\þ- ~õ _éziò Zõ Rû^ûiò Kòcþ ?~Zþ KòõPòZþ ]^õ ù\jò ö~ûõ aûkòKûõ _gýiò iû eûciý bMò ú ö

Kòcþ- Kõ aûkKcþ @ûjßdiò ?Kõ `kcþ Aziò ?Kûõ ù\aúõ _ìRdiò ?

A\cþ- Acõ aûkKõ ^ a\ öA\õ `kcþ @û^d öAcûõ ^ûeúõ _éz ö

@ià\þ- iü cûõ ^dZò ö~êhà\þ- @jõ Zßûõ _ézûcò ö

ZéZúdû aòbqò -Z\þ- iü ùZ^ ij aiZò ö

ùZ^ _ûùZâY ij A\õ _ûZâc_ò ]ûed ö@jõ Zdû ij C_a^õ Mcòhýûcò ö

~\þ- ù~^ _êùZâY iêLõ ^ûÉò ùZ^ ùKû fûbü ?ù~^ mûù^^ cêqò ðûÉò ZZþ Kòõ mû^cþ ö_\ aò ýûicûùZâY ~dû ^û_jéZõ c^ü öZdû KaòZdû Kòõ aû Zdû a òZdû$[aû ûû

Kòcþ- ùK^ A\õ _Zâõ fòLôZcþ ö

73ùK^ KûeùY^ Zßõ Méùj ^ ZòÂiò ?Kdû bûhdû Zßõ _âùgÜû�ÿeõ Kùeûhò ?

A\cþ- @ù^^ aûkùK^ ij còZâZûõ Kêeê ö@ù^^ còùZâY ij aû�ÿðûkû_õ Kêeê ö@^dû eP^dû Kòõ _âùdûR^cþ ?

@ià\þ- cdû K[ôZcþ ö~êhà\þ- Zßdû jiòZcþ ö

PZê[ðú aòbqò -Z\þ- Zùià÷ gâúMêeùa ^cü ö

Zùià÷ Kê�kûd iêa�ðcþ @û^d öZùiý÷ ù\ùaý÷ òùa\dûcò ö

~\þ, Kòcþ- ~ùià÷ Kùià÷Pò\þ \ûZêcòzûcò ö~ùiý÷ Kùiý÷Pò\þ ùfLôZêcòzûcò ö

Kòcþ- Kùià÷ ù\aûd jaòhû aòù]c öKùiý÷ ùcû\Kõ ùeûPùZ ?

A\cþ- @ùià÷ Kòõ ùeûPùZ ?@ùiý÷ @jõ ]^û ò \ûiýûcò ö

@ià\þ- cjýõ _êÉKõ ù\jò ö~êhà\þ- Zêbýõ ùcû\Kcþ @û^dûcò ö

_ocú aòbqò -Z\þ- ZiàûZþ Zßõ cjýõ Kê_ýiò ö

Ziýûü aò û cc Rúa^õ \êüL\cþ ö~\þþ- ~iàûZþ ùjùZûü iü ^ûMzZò Z\jõ Rû^ûcò ö

~iýûü EùZ Zßõ Pò«ûKêkü @ûiúZþ iû bêaù^gßùe a�ÿðùZ öKòcþ- Zßõ KiàûZþ KûeYûZþ \ìe\gð ~ªõ ^ KâúYûiò ?

Kiýûü ^\ýûü Zßõ Rkcþ @û^diò ?A\cþ- @iàûZþ aò\ýûkdûZþ ajòü aûkKûü KâúWÿ«ò ö

@iýûü Zßõ _êÉKõ ^d ö@ià\þ- cZþ \ìeõ ZòÂ ö~êhà\þ- ZßZþ Zê cc ùiaKü aê¡òc�ÿeü ö

74hÂú aòbqò -

Z\þ- iü Ziý _êZâü @Éò öZiý còZâiý \g^õ iê¦ecþ öZiýûü R^^ýûü _êZâü ù\gbqü ö

~\þþ- ~iý _eògâcü Ziý iêLcþ ö~iýûü icúù_ aò\ýû @Éò iû ]^ýû ö

Kòcþ- Kiý Méùj ù·÷eü _âaòÁü ?Kiýûü ^\ýûü Rkõ _aòZâcþ ?

A\cþ- @iý mû^õ ùcûl_â\cþ @Éò ö@iýûü jé\dõ òcðkõ a�ÿðùZ ö

@ià\þ- cc cûZû MéjòYú @Éò ö~êhà\þ- Za _òZû cûõ Rû^ûZò ö

i¯cú aòbqò -Z\þ- Ziàò þ Ziýûõ aû ^ ùKû$_ò aògßiòZò ö~\þþ- ~iàò þ ~iýûõ aû Ziý @Pkû bqòü iü iû aû @Zâ aò\ýùZ öKòcþ- Kiàò þ Kiýûõ aû Za c^ü ecùZ öA\cþ- @iàò þ @iýûõ aû cc c^ü ecùZ ö@ià\þ, ~êhà\þ- gòlKü cdò Zßdò aû @ êeûMõ iìPdZò ö

@býûiü

(1) Z\þ g±eìù_÷ü gì^ýiÚû^û^ò _ìedZ ö(K) ~ü R^K_êeúcþ @ûMZü Ga eûcü ö(L) ~õ ~õ _gýiò \ú^õ aPü cû K[d ö(M) cjûRù^û ù~^ MZü _ Úûü ö(N) ~ùià÷ Zßõ ~ziò Ga gZîü baòhýZò ö(O) ~iàûZþ _Viò i¹û^õ Kêeê ö(P) ~iàò þ `kùK Zßõ fòLiò gýûc_�ü @Éò ö

(2) GKaP^û«û^ûõ _êeZü ajêaP^û«_\û^ò fòLZ öC\ûjeYcþ- ~ü/ iü ù~/ ùZ ö(K) ~û / iû /

75(L) ~Zþ / ZZþ (M) ~cþ / Zcþ (N) ù~^ / ùZ^ (O) ~ùià÷ / Zùià÷ (P) ~iàûZþ / ZiàûZþ (Q) ~iý / Ziý (R) ~iàò þ / Ziàò þ

(3) C\ûjeYû^êiûeõ _âgÜaûPKiað^ûc_\û^ûõ _êeZü ZZþ g±eì_ûYò fòLZ öC\ûjeYcþ- Kü/ Kû / Kòcþ iü / iû / ZZþ ö(K) Kcþ / Kûcþ / Kòcþ (L) ùK^ / Kdû / ùK^ (M) Kùià÷ / Kùiý÷ / Kùià÷ (N) KiàûZþ / Kiýûü / KiàûZþ (O) Kiý / Kiýûü / Kiý (P) Kiàò þ / Kiýûcþ/ Kiàò þ

(4) ùKûÂKc¤ûZþ icêPòZ_\õ ^òeì_ý gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö(K) i\ûPûeú, Ga iêLú ö (iü/ ~ü)(L) @[ðKeú, Ga _V^údû ö (~û/ iû)(M) ÊûiÚý_â\cþ, Mâûjýcþ ö (~Zþ/ ZZþ)(N) _âmû ^ûÉò, gûÈõ KùeûZò Kòcþ ? (~iý/ Ziý)(O) ùgâÂü @ûPeZò, AZeü R^ü Ga KùeûZò ö (ZZþ ZZþ/ ~Zþ ~Zþ)(P) ù\ùg ^û~ðý _ìRýù«, ù\aû ecù« ö (~iàò þ/ Ziàò þ)(Q) aò\ýû ^ûÉò, bêaò bûebìZûü i«ò ö (ù~hûcþ/ ùZ)(R) Kú\égü _òZû, aûkü ^ _ûVòZü ? (ù~^/ iü)(S) ^eûü ]^ýûü, geúeûYò ù\gjòZûd ic_òðZû ò ö (ù~hûcþ/ ùZ)(T) Rkcþ Ga ajêcìfýcþ, ceêbìcýûõ fbýùZ ö (~Zþ/ ZZþ )

(5) ùKûÂKûZþ Kòõ g±iý ~[û[ðeì_õ gì^ýiÚûù^ fòLZ ö(K) ^\ú ^\úZcû c^ýùZ ? (Kü, Kû, Kûcþ)(L) gâû«ü ò\âûcþ AzZò ? (Kü, Kû, Kòcþ)

76(M) bûa^dû Zßõ cûõ _gýiò ? (Kdû, ùK^, Kiý)(N) \ge[ü @]ôKü _òâdü @ûiúZþ ? (Kiý, Kiýûü, Kdû)(O) ^M~ðýûõ Za òaûiü ? (Kiàò þ, Kiýûcþ, Kùià÷)(P) iû _â[cû baZò ? (ùKhê, Kûiê, ùK^)

(6) ùKûÂKûZþ icêPòZ_\Pd^õ KéZßû gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö (A\cþ g±iý)(K) ù\a\�ÿü ö (Adcþ/ @dcþ)(L) bâûZû ùiûc\�ÿü ö (@iý/ @iàò þ)(M) ^Mùe ù·÷eü ^ûÉò ö (@iàò þ/ @iý)(N) aûkòKûdûü ^ûc aòRdû ö (@iý/ @iýûü)(O) Kckû ò ZWÿûùMhê aòKi«ò ö (Aùc/ Acû ò)(P) Èòdü _ZòaâZûü ö (Aùc/ Acûü)

(7) ~êhà\þ g±eìù_÷ü gì^ýiÚû^û^ò _ìedZ ö(K) cc jùÉ ùfL^ú @Éò, jùÉ Kòcþ @Éò ?(L) cdû _âgõiû _âû¯û, Kòõ _âû¯cþ ?(M) cjýõ \]ô ùeûPùZ, Kòõ ùeûPùZ ?(N) cdò QûZâûü @ êeqûü, ùK @ êeqûü ?(O) Zßõ cûõ iàeiò, @jc_ò iàeûcò AZò iZýcþ ö

iõLýûaûPK g± :GK ( òZý GKaP^û«) _êõfòwùe iaðg±, Èúfòwùe iaðûg± I Kæúafòwùe iaðg±e GKaPê

eì__eò Gjûe eì_ ö iõLýûbò Ü @[ðùe GK g± \ßòaP^û« I ajêaP^û« c¤ jêG ö ~[û- GùKø = @ù^ýø,GùKhûcþ = _â]û^û^ûcþ AZýû\ò ö

GùKû$^ýûù[ð _â]ûù^ P _â[ùc ùKaùk Z[û öiû]ûeYicûù^$ùÌ iõLýûdûõ P _â~êRýùZ ûû

\ßò ( òZý \ßòaP^û«), ZòâVûeê @Áû\g þ _~ðý« òZý ajêaP^û« ö DâòõgZò _âbéZò icÉ iõLýûaûPKg± iað\û GKaP^û« Kò«ê Gcûûe aòùghý ajêaP^û« jêG ö Gcûû c¤eê AKûeû« MêWÿòKe cZò IZþ Kûeû« MêWÿòKe bìbéZþ g±_eò Gaõ @Kûeû« MêWÿòKe `k g± _eò eì_ jêG ö

cìkg± _êõfòw Käúafòw ÈúfòwGK GKü GKcþ GKû\ßò ù\ßø ù\ß ù\ßZòâ Zâdü ZâúYò Zòiâü

77PZêeþ PZßûeü PZßûeò PZiâü_o^þ _o _o _ohhþ hUþ hUþ hUþ

aòbqòü _êõfòw ^_êõiKfòw Èúfòw_â[cû GKü, ù\ßø, Zâdü, PZßûeü, _o GKcþ, ù\ß, ZâúYò, PZßûeò, _o GKû, ù\ß, Zòiâü, PZiâü, _o\ßòZúdû GKcþ, ù\ßø, Zâú þ, PZêeü, _o GKcþ, ù\ß, ZâúYò, PZßûeò, _o GKû, ù\ß, Zòiâü, PZiâü, _oZéZúdû GùK^, \ßûbýûcþ, Zòâbòü, (ZéZúdûVûeê i¯cú _~ðý« eì_ GKdû, \ßûbýûcþ, Zòiébòü,

PZêbòðü, _obòü _êõfòw eì_ ijòZ icû^) PZiébòü, _obòüPZê[ðú GKùià÷, \ßûbýûcþ, Zòâbýü, GKùiý÷, \ßûbýûcþ, Zòiébýü,

PZêbðýü, _obýü PZiébýü, _obýü_ocú GKiàûZþ, \ßûbýûcþ, Zòâbýü, GKiýûü, \ßûbýûcþ, Zòiébýü,

PZêbðýü, _obýü PZiébýü, _obýühÂú GKiý, \ßùdûü, ZâdûYûcþ, GKiýûü, \ßùdûü, ZòiéYûcþ,

PZê�ðûcþ, _oû^ûcþ PZiéYûcþ, _oû^ûcþi¯cú GKiàò þ, \ßùdûü, Zòâhê, GKiýûcþ, \ßùdûü, Zòiéhê,

PZêhêð, _oiê PZiéhê, _oiêhhþ I @Á þ g±e Zò ò fòwùe _â[cû Vûeê iù´û]^ _~ðý« ~[ûKâùc Gjò_eò eì_ jêG ö hhþ- hUþ,

hUþ, hWþbòü, hWþbýü, hWþbýü, h�ûcþ, hUþiê, hUþ ö @Á þ- @Á / @ùÁø, @Á / @ùÁø, @Ábòü / @Áûbòü,@Ábýü / @Áûbýü, @Ábýü / @Áûbýü, @Áû^ûcþ, @Áiê / @Áûiê, @Á / @ùÁø ö

GKVûeê @Áû\g þ _~ðý« g±MêWÿòK aòùghY ùjûA aýajéZ jê@«ò ö ~[û- GKü ^eü, GKû ^ûeú,GKõ `kcþ, ù\ßø ^ùeø, ù\ß ^ûù~ðýø, ù\ß `ùk AZýû\ò ö i¯ þ, ^a þ, \g þ, GKû\g þ, \ßû\g þ,Zâùdû\g þ, PZê\ðg þ, _o\g þ, ùhûWÿg þ, i¯\g þ I @Áû\g þ g±e eì_ _o þ g±eì__eò ö

_ìeYaûPK g±_êõfòw Èúfòw Käúafòw_â[cü _â[cû _â[ccþ\ßòZúd \ßòZúdû \ßòZúdcþZéZúdü ZéZúdû ZéZúdcþPZê[ðü PZê[ðú PZê[ðcþ_ocü _ocú _occþhÂü hÂú hÂcþi¯cü i¯cú i¯ccþ@Ácü @Ácú @Áccþ

78âcü âcú âccþ\gcü \gcú \gccþGKû\gü GKû\gú GKû\gcþ

DâòõgZòVûeê _oûgZþ _~ðý« iõLýûaûPK g±(_âûZò_\òK)

19- DâòõgZò, GùKûâòõgZò, â\g þ, 20- aòõgZò, 21- GKaòõgZò, 22- \ßûaòõgZò,23- ZâùdûaòõgZò, 24- PZêaòðõgZò, 25- _oaòõgZò, 26- hWþaòõgZò, 27- i¯aòõgZò, 28- @ÁûaòõgZò,29- aaòõgZò, GùKû^ZòâõgZþ, D^ZòâõgZþ, 30- ZòâõgZþ, 31- GKZòâõgZþ, 32- \ßûZòâõgZþ, 33- ZâdÈòõgZþ,34- PZêÈòõgZþ, 35- _oZâòõgZþ, 36- hUþZòâõgZþ, 37- i¯ZòâõgZþ, 38- @ÁZòâõgZþ, 39- âZòâõgZþ,GùKû^PZßûeòõgZþ, D^PZßûeòõgZþ, 40- PZßûeòõgZþ, 41- GKPZßûeòõgZþ, 42- \ßòPZßûeòõgZþ,43- Zâd½ZßûeòõgZþ, 44- PZê½ZßûeòõgZþ, 45- _oPZßûeòõgZþ, 46- hUþPZßûeòõgZþ, 47- i¯PZßûeòõgZþ,48- @ÁPZßûeòõgZþ, 49- âPZßûeòõgZþ, GùKû^_oûgZþ, 50- _oûgZþ, 60- hÁò, 70- i¯Zò,80- @gúZò, 90- âZò, 100- gZcþ ö

100eê 200 aû 300eê 400 c¤a�ÿðú @uMêWÿòKê iõÄéZùe @ êaû\ KeòaûKê ùjùf @]ôK aûC�ÿe g± fMûA Keû~ûG ö ~[û-101- GùKû�ÿegZcþ aû GKû]ôKgZcþ ö1892- \ßò aZý]ôKûÁgZû]ôKijiâcþ AZýû\ò ö

iõLûaûPK aòùghYMêWÿòK GKaP^û« ùjùf c¤ Gcûûe aòùghý ajêaP^û« jê@«ò ö ~[û-aòõgZòü aûkKûü öZòâõgZþ `kû ò ögZcþ @gßûü ö\êAMêY aû ajêMêY aêSûAùf iõLýûaûPK g± \ßòaP^û« aû ajêaP^û« jêG ö ~[û-ù\ßaòõgZú, Zòiâü aòõgZdü, ù\ß gùZ,PZßûeògZû ò, _o ijiâûYò AZýû\ò ö

@býûiü

1ö ùKûÂKc¤ûZþ C_~êq_\õ ^òeì_ý gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö(K) Méùj aûkòùK _VZü ö (ù\ßø / ù\ß)(L) @Zâ ùfLù^ýø Éü ö (ù\ßø / ù\ß)(M) aéùl aû^ùeø ZòÂZü ö (ù\ßø / ù\ß)(N) aûkKûü KâúWÿ«òö (Zâdü / ZâúYò)

79(O) ^\ýü aj«ò ö (PZßûeò / PZiâ)(P) cc còZâûYò Mz«ò ö (Zòiâü / ZâúYò)

2ö ùKûÂKc¤ûZþ gê¡_\õ ^òaðûPdZö(K) ZZâ cê dü ai«ò ö (PZßûeü, PZiâü)(L) ZZâ fZûü aòki«ò ö (_o / _oûü)(M) ZZâ `kû ò i«ò ö (_o / _oû ò)

3ö @ù]ûfòLôZaûKýû^ò iõùgû]dZ ö(K) @jcþ GKõ K^ýûõ _gýûcò ö(L) \ge[iý PZßûeò _êZâûü @ûi þ ö(M) @ûcâcþ, aòfßcþ, ^ûeòùKkcþ AZò Zòiâü `kû ò ö

4ö gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö(K) \òaùi iù§ý baZü, _âûZü iûdõ P ö (\ßò)(L) GKiàò þ jùÉ @wêÂü baZò ö (GK)(M) Kûkò\ûiiý cjûKûùaý Éü ö (\ßò)(N) Kûkò\ûiiý ^ûUKû ò i«ò ö (Zòâ)(O) ùa\ûü i«ò ö (PZêeþ)(P) cûùi _ùlø baZü, gêKæü Ké¾ü P ö (\ßò)(Q) jùÉ @wêfýü i«ò ö (_o þ)(R) a�ÿðcû^-bìZ-baòhýZþ AZò Kûkûü ö (Zòâ)(S) GKaP^cþ-\ßòaP^cþ-ajêaP^cþ AZò aP^û ò i«ò ö (Zòâ)(T) _â[c_êeêhü, c¤c_êeêhü, C�ÿc_êeêhü AZò _êeêhûü ba«ò ö (Zòâ)(U) cû^aiý jùÉø Éü ö (\ßò)

l l l

80

]ûZê _eòPd :aûKýUòG iû]ûeYZü �K�ÿðû� I �Kòâdû�Kê ù^A MVòZ ùjûA[ûG ö aûKýùe ùKøYiò �Kû~ðý� Keòaû aû

ùjaû aêSû_Wÿòùf, ùijò Kû~ðýKê aêSûC[ôaû �_\�Kê Kòâdû_\ Kêjû~ûG ö ~[û :- aûkKü _VZò ö GVûùe�_VZò� aûkKe _V^ Kû~ðýKê aêSûC[ôaûeê aûKýùe �Kòâdû_\� @ùU ö

iõÄéZ aýûKeYùe Kòâdûe cìkeì_Kê �]ûZê� Kêjû~ûG ö ùZYê C_~êðýq aûKýùe �_Vþ� ]ûZêe _âùdûMùjûAQò ùaûfò Kjòaû ö ùijò_eò Ké-Keòaû, bì-ùjaû, Mcþ-~òaû I iÚû-ejòaû _âbéZò 2115Uò �]ûZê� ejòQò öcìk]ûZêùe Zò_þ, Ziþ, Sò @û\ò _âZýd ù~ûM Keò @ûùc _Vþ + Zò_þ = _VZò, _Vþ + Ziþ = _VZü I _Vþ+ Sò = _V«ò _âbéZò Kòâdû_\ _ûA[ûC ö Gjò _âZýdMêWÿòK _âZò fKûeùe _eùià÷_\ú ]ûZêùe _êeêh I aP^Kâcùe 9Uò I @ûZàù^_\ú ]ûZêùe c¤ 9Uò ö Gjò_eò _âZýdMêWÿòKe iõLýû 18 ö

_â[c _âZýd �Zò_þ�e �Zò� Vûeê ùgh _âZýd �cjòOþ�e �Oþ� _~ðý« �ZòOþ� _âZýûjûe @ùU öcìk]ûZêùe �ZòOþ� _âZýd ù~ûMKeò @ûùc Kòâdû_\Uò _ûA[ûC ö ùZYê _eùià÷_\ú I @ûZàù^_\ú Kòâdû_\MêWÿòKêiõÄéZùe �ZòO«� @U«ò ö1

C\ûjeY : _Vþ + Zò_þ = _VZò öùiaþ + cjòOþ = ùiaûcùj AZýû\ò ö

KòâdûaûPK _âKéZò (cìk)Kê �]ûZê� Kêjû~ûG ö iõÄéZbûhûùe aýajéZ �]ûZê�MêWÿòK (1) _eùià÷_\ú,(2) @ûZàù^_\ú I (3) Cbd_\ú Kâcùe 3 bûMùe aòbq ö(1) _eùià÷_\ú :

Kòâdûe `k �_eùià÷� @[ðûZþ @^ý _ûAñ C�òÁ ùjùf, ]ûZêKê _eùià÷_\ú Kêjû~ûG ö ~[û :- aâûjàYüeûùm ~RZò aû _ûPKü @ Üõ _PZò ö GVûùe ~me `k K�ÿðû aâûjàYe Kò û @ Ü_ûKe `k K�ÿðû _ûPK_ûAñC�òÁ êùjñ ö Gjû ~[ûKâùc eûRûu _ûAñ Kò û _ûPKe Êûcú_ûAñ C�òÁ ö ùZYê GVûùe �_eùià÷_\ú�]ûZêe _âùdûM ùjûAQò ö(2) @ûZàù^_\ú :

ù~CñVûùe Kòâdûe `k K�ÿðû òùR ùbûMKùe, ùi iÚû^ùe ]ûZê @ûZàù^_\ú ùjûA[ûG ö ~[û :-ùiaKü ùiaùZ Kò û kõ ùeûPùZ ö GVûùe �ùiaû� Kû~ðý ùiaKe Êû[ðiû]^ òcò�ÿ C�òÁ I �eêPòaû�Kòâdû `k LûC[ôaû aýqò_ûAñ C�òÁ ö ùZYê �ùiaþ� I �eêPþ� _âbéZò �@ûZàù^_\ú� ]ûZê @U«ò ö(3) Cbd_\ú :

ùKùZK �]ûZê� C_~êðýq Cbd_âKûùe c¤ aýajéZ ùjûA[û«ò ö Gcû^uê �Cbd_\ú� ]ûZê Kêjû~ûG öK�ÿðû @^ý_ûAñ I òR_ûAñ Kû~ðý Kùf �Kòâdû� Cbd_\ú ùjûA[ûG ö ~[û :-

(1) cûZû @ Üõ _PZò ö(2) ecû @ Üõ _PùZ ö

]ûZê _âKeY

1. �iê_þZòO«õ _\cþ� ö

81GVûùe �_Pþ� ]ûZêUò _â[ùc _eùià÷_\ú I _ùe @ûZàù^_\ú bûaùe _âùdûM ùjûAQò ö ùZYê Gjû

GK �Cbd_\ú� ]ûZê @ùU öiõÄéZbûhûùe C_faþ] icÉ ]ûZêKê �\g� ùMûUò �MY�ùe2 aòbq Keû~ûAQò ö cjhòð _ûYò òu

]ûZê_ûVùe \gùMûUò MYe CùfäL ejòQò ö GMêWÿòK ùjfû :- bßû\ò, @\û\ò, RêùjûZýû\ò, \òaû\ò, Êû\ò,Zê\û\ò, eê]û\ò, Z^û\ò, Kâýû\ò I Pêeû\òMY ö _âùZýK MYe ^ûc, Zû�e _â[c ]ûZê ij �@û\ò� aû _âbéZòKêù^A ^ûcòZ ö ~[û :- �bßû\ò� Kjòùf �bì� @ûù\ø aû @ûe¸ùe ~ûjûe ö Gjò_eò iÚû, _û, Mcþ I aiþ _âbéZò]ûZêKê aêSûA[ûG ö

bßû\ò, \òaû\ò, Zê\û\ò I Pêeû\ò - Gjò 4Uò MYùe 1876Uò ]ûZê [ôaûùaùk @^ý 6ùMûUò MYùe cûZâ239Uò ]ûZêe CùfäL ù\LôaûKê còùk öfKûe :

iõÄéZ aýûKeYùe aòbò Ü Kûk (Tenses) I @aiÚû (Mood) Kê �fKûe� Kêjû~ûG ö icê\ûd 11UòfKûe c¤eê ùMûUòG ùKak ùa÷\òK iõÄéZùe I @^ý 10Uò fKûe ùa÷\òK I ùføKòK iõÄéZùe _âùdûMùjûA[ôaûe ù\Lû~ûG ö GMêWÿòKe _â[c @le �f� ùjûA[ôaûeê, Gcû^uê �fKûe� Kêjû~ûG ö GMêWÿòK c¤eêa�ÿðcû^ cûZâ 5Uò fKûee _âùdûM ùjC[ôaûe ù\Lû~ûG ö ùi[ôeê fUþ, fOþ I féUþKê Kûk fKûe (Tenses)

Kêjû~ûG Gaõ ùfûUþ I aò]ôfòOþ fKûe 2UòKê @[ð fKûe (Moods) ùaûfò Kêjû~ûA[ûG ö Gjò fKûeMêWÿòKêòùcÜûq PòjÜMêWÿòK iûjû~ýùe ijRùe RûYòjêG ö

fKûe @[ð PòjÜòaûe iùuZfUþ a�ÿðcû^ Kûk Q, Qò, Qê, Qêñ, Q«òfOþ @ZúZ Kûk f, fû, fò, fê, ùfféUþ baòhýZ Kûk a, aû, aò, aê, ùaùfûUþ @ûù\g / @ êmû @[ðùe @, C, «êaò]ôfòOþ CPòZ / i¸ûa^û @[ðùe _ûùe, _ûeê, _ûe«ò, CPòZ

_êeêh :iõÄéZùe _êeêh Zòù^ûUò ö ~[û :- C�ÿc_êeêh, c¤c_êeêh I _â[c_êeêh ö _âùZýK Kòâdû @ ê~ûdú

aòbò Ü _êeêh aýajûe Keû~ûG ö @ià\þ g± (@jcþ, @ûaûcþ, adcþ) K�ÿðû ùjùf Kòâdû C�ÿc_êeêh, ~êhà\þ g±(Zßcþ, ~êaûcþ, ~ìdcþ) K�ÿðû ùjùf Kòâdû c¤c_êeêh Gaõ @ià\þ ~êhà\þ g± aýZúZ @^ý ù~ùKøYiò g±K�ÿ ðû ùjùf Kòâdû _â[c_êeêh @«MðZ ùjûA[ûG ö ~êhà\þe icû^ @[ðKê aêSûC[ôaû baZþ g± (baû þ,baù«ø, ba«ü Gaõ baZú, baùZýø, baZýü) c¤ _â[c_êeêhe Kòâdûeì_Kê MâjY Kùe ö

2. �bßû\ý\û\ú RêùjûZýû\ò\òðaû\òü Êû\òùea P öZê\û\ò½ eê]û\ò½ Z^-Kâýû\ò-Pêeû\dü öö�

82cùêL :1ö ùMûUòG aûKýùe c¤c_êeêh I C�ÿc_êeêh Kòâdûe K�ÿðû cògòKeò [ôùf, Kòâdû C�ÿc_êeêhe eì_ MâjY

Kùe ö ~[û :- Zêùc I cêñ _Xÿòaû - Zßcþ @jõ P _Vòhýûaü Kò û �@ûaûcþ _Vòhýûaü� ö Gjò _âKûùe@ êaû\ ùja ö

2ö ùijò_eò aûKýùe C�ÿc_êeêh I _â[c_êeêh Kòâdûe K�ÿðû [ôùf, Kòâdû C�ÿc_êeêhe eì_ MâjY Keòa ö~[û :- @jõ iü P _Vûaü Kò û @ûaûõ _Vûaü (@ûùc\êùjñ _XÿêQê) ö

3ö aûKýùe C�ÿc_êeêh, c¤c_êeêh I _â[c_êeêh Kòâdûe K�ÿðû còkòZ bûaùe [ôùf �Kòâdû� C�ÿc_êeêheeì_ MâjY Kùe ö ~[û :- @jõ Zßõ iü P _Vûcü ö cêñ Zêùc I ùi cògò @ûù¸cûù^ @[ðKê _âKûgKeê@Qò ö ùZYê GVûùe �adcþ� @[ðùe Kòâdû_\ C�ÿc_êeêh ajêaP^ jêG ö

4ö ùMûUòG aûKýùe c¤c_êeêh I _â[c_êeêh Kòâdûe K�ÿðû ejò[ôùf �Kòâdû� c¤c_êeêhe eì_ MâjYKùe ö ~[û :- ~êaûõ ~\êü P _V[ (Zêùc \êùjñ I ~\ê _XÿêQ) ö GVûùe Zêùc \êùjñ I ~\ê cògò,Zêù¸cûù^ (~ìdcþ) @[ðKê _âKûg Keê[ôaûeê Kòâdû_\ c¤c_êeêhe eì_ MâjY KeòQò ö Gjû \êARYeê@]ôKKê aêSûC[ôaûeê ajêaP^ùe _âùdûM ùjfû ö

aP^ :�aP^� g±e @[ð iõLýû ö K�ÿðûe GKaP^, \ßòaP^ I ajêaPê _âùdûM [ôaûeê Kòâdû_\e c¤

GKaP^, \ßòaP^ I ajêaPêì_ jêG ö K�ÿðû RùY aû ùMûUòGKê aêSûAùf Kòâdûe GKaP^, \êAUòKêaêSûC[ôùf \ßòaP^ I \êAeê @]ôKKê aêSûC[ôùf ajêaPê _âùdûM jêG ö ùZYê aûKýùe ~[û[ð Kòâdû_\UòGaýajûe KeòaûKê ùjùf ]ûZê, fKûe, _êeêh I aP^MêWÿòKê RûYòaû òjûZò \eKûe ö ~[û :- Zêùc\êùjñ_XÿêQ ö GVûùe �_XÿêQ� Kòâdû_\ _ûAñ @ûcKê _â[ùc RûYòaûKê ùja ù~ K�ÿ ðû �~êaûcþ� c¤c_êeêh\ßòaP^ùe @Qò Gaõ Gjû �a�ÿðcû^ Kûk� @[ðùe fUþfKûe MâjY Keòa ö _Xÿòaû Kòâdû _ûAñ iõÄéZùe �_Vþ�]ûZêe _âùdûM jêG ö iêZeûõ _Vþ ]ûZê, fUþ fKûe, c¤c_êeêh I \ßòaP^ùe �_V[ü� GVûùe ~[û[ðKòâdû_\ @ùU ö ùZYê aûKýUò �~êaûõ _V[ü� Gjò_eò ùjûA[ûG ö

ùijò_eò :�_Vþ� ]ûZê, fUþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^

_â[c_êeêh aûkKü _VZò aûkùKø _VZü aûkKûü _V«ò

c¤c_êeêh Zßõ _Viò ~êaûõ _V[ü ~ìdõ _V[

C�ÿc_êeêh @jõ _Vûcò @ûaûõ _Vûaü adõ _Vûcü

83

fUþfKûe (a�ÿðcû^Kûk)a�ÿðcû^ bò Ü bò Ü �]ûZê�cû^ue fUþfKûeùe _âùdûM ù\Lôaû ö

(K) ùKøYiò Kû~ðýe @ûe¸ ùjûA _eòicû ò ùjûA^[ôùf, ùijò �Kûk�Kê �a�ÿðcû^Kûk� Kêjû~ûG ö _ê ½ù~Cñ Kû~ðý @býûiMZ bûaùe Keû~ûG aû ùjûA[ûG Kò û HZòjûiòK NUYûKê aêSûA[ûG, ùiVûùec¤ a�ÿðcû^ Kûk @[ðùe fUþ fKûee _âùdûM ù\Lû~ûG ö ùeLûuòZ Kòâdû_\MêWÿòKê flý Ke ö(K) _âùcû\ü _VZò ö (L) iúZû éZýZò ö(M) KéhKü MzZò ö (N) aâûjàYü _ìRdZò ö(O) _a^ü ajZò ö (P) ùKûKòkü KìRZò ö(Q) gògêü jiZò ö (R) @jõ Lû\ûcò ö(S) Zßõ fòLiò ö (T) ~êaûõ Kâ¦[ü ö(U) @ûaûõ ZòÂûaü ö (V) ~ìdõ ba[ öGVûùe _VZò, éZýZò, MzZò, _ìRdZò, ajZò, KìRZò, jiZò, Lû\ûcò, fòLiò, Kâ¦[ü, ZòÂûaü Gaõ

ba[ _âbéZò fUþfKûee Kòâdû_\ @U«ò ö(L) a�ÿðcû^e òKU baòhýZ Kûk Kò û @ZúZ KûkKê aêSûAaû _ûAñ c¤ fUþfKûee _âùdûM jêG ö

~[û :-(K) Zßõ K\û Mcòhýiò ? - Gh Mzûcò ö(L) Kòõ _ûVõ _Vòhýiò ? - Gh _Vûcò ö(M) K\û @ûMùZû$iò ? - Gh @ûMzûcò ö(N) K\û @û^úZû ò GZû ò `kû ò ? - Gh @û^dûcò ö(O) KêZâ MZü QûZâü ? - Gùhû$iàò ö

(M) �~ûaZþ� @aýde _âùdûMùe c¤ ùaùkùaùk Kòâdû fUþfKûeùe ùjûA[ûG ö ~[û :-(K) ~ûa\jcûMzûcò ZûaZþ @Zâ ZòÂ ö(L) _âùbû ! MéjûY GZZþ ~ûa\ûMzûcò ö

(N) �~\ò G_eò jêG� - AZýû\ò C_aûKý _âùdûM iÚkùe c¤ fUþ fKûee aýajûe ù\Lû~ûG ö ~[û :-(K) còÁû Üõ ~ziò ùPZþ, gêbicûPûeõ alýûcò ö(L) ~\ò aéÁòü baZò, KéhKûü aúRû ò a_þiý«ò ö(M) ~\ò g~ýûdûõ _Viò, gúNâõ Ê_þiýiò ö

* �a�ÿðcûù^ fUþ�

84@býûiü

1ö É¸ùck^õ KêeêZ ö�K� �L�gògaü _VZü öZßõ KìRZò ö

~êaûõ ]ûaZò öiúZû MúZû P a\[ü ö

ùKûKòkü jiiò öjeòYü Lû\«ò ö

2ö a§^ú c¤ûZþ ]ûZì^ûõ ~[û[ð-eì_ûYò fòLôZßû gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö~[û :- cc cûZû _âûZü _oaû\ù^ C�ÿòÂZò ö(K) iû Ziýûü òZýKcðûYò ö(L) iû ù\aûkùd ù\aû þ ö(M) Z\^«eõ iû ùbûR^õ ö(N) iû aò\ýûkùd QûZâû þ ö(O) iû QûZâûYûõ _âgÜû þ ö(P) iû @û_YûZþ `kû ò ö(Q) eûùZâø iû Jh]õ ö(R) gd^Kûùk iû cc _òZûcjõ ö

(KùeûZò, _ìRdZò, _ûVdZò, @û^dZò, géùYûZò, Lû\Zò, ùiaùZ, _PZò)

3ö a§^ú c¤iÚiý ]ûùZûü fUþfKûùe _âùdûMõ KêeêZ ö_òZû : _êZâ ! Kòcþ @ûMùZû$iò ?_êZâü : @ûcþ, Gh ö (@û + Mcþ)_òZû : ZûaZþ @Zâ Ga ZòÂ, ~ûaZþ @jõ i{ü ö (bì)_êZâü : _òZü ! KêZâ Mcòhýûaü ?_òZû : Kòõ Zßõ (aò + ià é) ? ì õ �ùMûUò_ê@ éZýõ� \âÁêùca ö_êZâü : @iàò þ éùZý KZò_dûü ^�ÿðKûü ö ( éZþ)_òZû : ù\ßø aûkùKø Ga, Kòõ Zßõ ^ ? (mû)_êZâü : éùZý^ ij ùZø MúZõ Kòcþ ? (ùM÷)_òZû : @ûcþ, GKü MúZõ MûdZò, @_eü Zcþ (@ ê + Ké) ö

85_êZâü : Adõ éZý_eµeû iõ_âZò KêZâ ? (@iþ)_òZû : _êeúõ òKhû eNêeûR_êe AZò Mâûùc Adõ éZý_eµeû @\ýû_ò ö (_â + Pkþ)(@ûMzûcò, baûcò, aòiàeiò, éZý«ò, Rû^ûiò, MûdZü, @ êKùeûZò, @Éò, _âPkZò)

*fOþfKûe (@ZúZKûk)(K) ù~Cñ Kû~ðý [ùe @ûe¸ ùjûA icû¯ ùjûAiûeò[ûG Gaõ a�ÿ ðcû^ _~ðý« Zû�e ùKøYiò _âbûa [ûG,

ùijò KòâdûKê @ZúZ Kûkùe _âùdûM Keû~ûG ö @ZúZ aû bìZ Kûkùe �fOþfKûe� jêG ö òcÜfòLôZaûKýMêWÿòKê flý Ke :(K) _âùcû\ü @_VZþ ö (L) iúZû @ éZýZþ ö(M) KéhKü @MzZþ ö (N) aâûjàYü @_ìRdZþ ö(O) _a^ü @ajZþ ö (P) ùKûKòkü @KìRZþ ö(Q) gògêü @jiZþ ö (R) @jcþ @Lû\cþ ö(S) Zßcþ @fòLü ö (T) ~êaûcþ @Kâ¦Zcþ ö(U) @ûaûcþ @ZòÂûa ö (V) ~ìdcþ @baZ öGVûùe _âùcû\e _V^, iúZûe éZý, KéhKe Mc^ _âbéZò Kû~ðýe icû ò ùjûA[ôaû iìPòZ ùjûA[ôaûeêKòâdûMêWÿòK fOþfKûeùe _âùdûM ùjûAQ«ò ö

(L) fOþfKûee Kòâdû_\ òcðûY Kfûùaùk �]ûZê� _ìaðùe _âûdZü �@� a�ð ù~ûM Keû~ûA[ûG ö1

a�ÿðcû^ Kûkùe (fUþfKûùe) MzZò I @ZúZ Kûkùe (fOþfKûùe) @MzZþ ö_Vûcò @_Vcþ öiàeiò @iàeü ö_òa«ò @_òa þ ö

ùiaùZ @ùiaZ ö~ûPùZ @~ûPZ öfbùZ @fbZ ö

(M) ]ûZêUò C_iMð~êq ùjùf, _â[ùc cìk]ûZêe eì_ Keò Zû� _ìaðùe �C_iMð� fMû~ûG ö ~[û :-_â + aògþ = _â + @aògZþ = _âûaògZþ ö@ ê + ]ûaþ = @ ê + @]ûaZþ = @ ß]ûaZþ ö_â + ^cþ = _â + @^cZþ = _âûYcZþ AZýû\ò ö(K) gòlKü aò\ýûkùd _âûaògZþ ö(L) gòhýûü gòlKcþ @ ß]ûa þ ö(M) gòlKõ ùZ _âûYc þ ö

�@^\ýZù^ fOþ� ö ~ûjû @\ýZ^ êùjñ ö1ö �\òaû aû aUþ� AZò iìùZâY ö

86

(N) a�ÿðcû^ Kûke Kòâdû_\ùe �ià� ù~ûMKùf, Gjû @ZúZKûkKê aêSûG ö ~[û :-(K) M�KúZúùe jòeYýKü _âZòaiZò ià / _âZýaiZþ ö(L) gòhýü @ûgâùc _VZò ià / @_VZþ ö(M) Mâûùc KéhKûü ZòÂ«ò ià / @ZòÂ þ öKò«ê G_eò �ià� \ßûeû @ZúZKûk Keòaû _âûdZü \ìe @ZúZKê aêSûA[ûG ö iað\û Gjûe _âùdûM

MâjYúd êùjñ ö

@býûiü

1ö @]É^aûùKýhê a�ÿðcû^KûkZü @ZúZKûùk Kâòdû_\û^ûõ _eòa�ÿð^õ KêeêZ ö~[û :- iü KUùK _VZò/ @_VZþ ö

(K) @jõ Zßûõ _gýûcò / ö(L) Zßõ KêZâ Mziò / ö(M) eûaYü iúZûcþ @_jeZò / ö(N) ~ìdõ Kû~ðýõ Kêeê[ / ö(O) _òZùeø _êZâiý @wû ò ÆégZü / ö

(@Mzü, @_gýcþ, @KêeêZ, @ÆégZûcþ, @_ûjeZþ)2ö @]É^ aûùKýhê Kâòdû_\û^ûcþ @ZúZKûkZü a�ÿðcû^Kûùk _eòa�ÿð^õ KêeêZ ö

~[û :- QûZâûü ÊÊKû~ðýcþ @Kêað þ / Kêað«ò ö(K) gòhýü _âgÜû þ @_ézZþ / ö(L) aûfàúKòü eûcûdYcþ @ePdZþ / ö(M) ~êaûõ bùd^ @a\Zcþ / ö(N) adõ eûcûdYcþ @_Vûc / ö(O) @ûaûõ _ûVcþ @iàeûa / ö

87

féUþfKûe (baòhýZþ Kûk)ù~Cñ Kû~ðý (Kòâdû) @ûMûcú icdùe ùja, Zûjû baòhýZþKûk @ùU ö Gjò baòhýZþ Kûk @[ðùe

�féUþfKûe� ùjûA[ûG ö ~[û :-(K) _âùcû\ü _VòhýZò ö (Q) gògêü jiòhýZò ö(L) iúZû ^�ÿòðhýZò (R) @jõ Lû\òhýûcò ö(M) KéhKü McòhýZò ö (S) Zßõ ùfLôhýiò ö(N) aâûjàYü _ìRdòhýZò ö (T) @ûaûõ iÚûiýûaü ö(O) _a^ü alýZò ö (U) ~êaûõ \âlý[ü ö(P) ùKûKòkü KìRòhýZò ö (V) ~ìdõ baòhý[ öGVûùe _âùcû\e _V^, iúZûe éZý, KéhKe Mc^ _âbéZò Kòâdû baòhýZùe ùja, Gjò @[ð _âKûgòZ

Keê[ôaûeê _Vþ, Mcþ I éZþ _âbéZò Kòâdûe féUþfKûeùe _âùdûM ùjûAQò ö]ûZêcûû c¤eê ùKùZK �ùiUþ� I ùKùZK ]ûZê �@ òUþ� @U«ò ö ù~Cñ ]ûZê I _âZýd c¤ùe

AUþ (A) @ûMc jêG, ùicûûê ùiUþ ]ûZê Kj«ò ö ~[û :- bì + AUþ + Zò_þ = baòhýZò ö ùijò_eòMcòhýZò, _VòhýZò, a\òhýZò AZýû\ò ö ù~Cñ ]ûZê I _âZýd c¤ùe AUþ (A) @ûMc jêG ^ûjó, ùicûûê�@ òUþ� ]ûZê Kj«ò ö ~[û :- _û + Zò_þ = _ûiýZò, \ûiýZò, KéhýZò AZýû\ò ö

(i) fUþ fKûe (a�ÿðcû^Kûk) _ûAñ ]ûZêùe ù~Cñ _âZýd fûùM, féUþ fKûe (baòhýZKûk) _ûAñùijòiaê (Zò_þ, Ziþ, Sò) _âZýd fûMò[ûG ö

(ii) �ùiUþ� ]ûZêcûûe ]ûZê I _âZýd c¤ùe �Ahý� @ûiò[ûG ö ~[û :-Mcþ + Ahý + Zò_þ = McòhýZòbì + Ahý + Zò_þ = baòhýZò AZýû\ò ö

(iii) Kò«ê �@ òUþ� ]ûZêcûûe ]ûZê I _âZýd c¤ùe ùKak �iý� fûMò[ûG ö~[û :- _û + iý + Zò_þ = _ûiýZò \û + iý + iò_þ = \ûiýiò AZýû\ò ö

@býûiü

1ö i¸ûhYõ _VZ ö ZZâ ùeLûuòZû^ûõ Kòâdû_\û^ûcþ C\ûjeYeúZýû aMðúKeYõ KêeêZ ö_êZâü : _òZü ! Hhcü bâcòZêõ KêZâ Mcòhýûaü ?_òZû : @jõ Zßûcþ C}k_âù\gõ ù^hýûcò ö ZZâ bMaZü RM Üû[iý c¦òeõ \âlýûaü ö_êZâü : K\û ?

88

_òZû : eaòaûiùe Mcòhýûcü ö Za cûZû$_ò ~ûiýZò ö_êZâü : C}k_âù\ùg adõ KêZâ iÚûiýûcü, Kòõ \âlýûc½ ö_òZû : ZZâ eûR]û^ýûõ bêaù^gßùe iÚòZûü adõ ùKûYûKðc¦òeõ, ¦^Kû^îý Rúùaû\ýû^õ, KUKiý

aûeaûUú-\êMðõ P Mcòhýûcü ö_êZâü : _âbêü RM Üû[ü C}kiý Kêkù\aü ö ZZâ gâúcZü gueûPû~ðýiý ùMûa¡ð cViý \gð õ

baòhýZò ö RM Üû[\gð û^«eõ cùjû\ù]ø ~\ò iÜû^õ Keòhýiò, Zjòð Rúaîý @L�`kõ_âû_þiýiò ö

Kâòdû_\cþ ]ûZêü fKûeü _êeêhü aP^cþ~[û :- Mcòhýûaü Mcþ féUþ C�ÿc \ßòaP^cþ

ù^hýûcò ^ú\âlýûaü \égþ~ûiýZò ~ûiÚûiýûcü iÚû_âlýûcü _âzþMcòhýûcü McþbaòhýZò bìKeòhýiò Ké_âû_þiýiò _â + @û_þ

2ö ^òcÜfòLôùZhê _ù\ýhê fUþfKûeKòâdû_\û^ò féUþfKûeKòâdû_\û^ò P ^òeì_dZ ö(K) @ù Ü i\égõ \û^õ ^ bìZõ ^ baòhýZò ö

Ziàû\ Üõ aòùgùhY \ûZêcòz«ò cûâûü öö(L) lcûgÈõ Kùe ~iý \ê{ð ü Kòõ KeòhýZò ö

@ZéùY _ZòùZû ajÜòü Êdùcùaû_gûcýZò öö(M) ^ K½ò\_ò Rû^ûZò Kòõ Kiý ùgßû baòhýZò ö

@Zü gßü KeYúdû ò KùeûZýù\÷ýa aê¡òcû þ öö(N) ùKâû]ûZþ baZò iù¹ûjü iù¹ûjûZþ iáZòaòbâcü ö

iáZòbâõgû\þ aê¡ò ûùgû aê¡ò ûgûZþ _âYgýZò öö

89

ùfûUþfKûe (@ûù\g / @^êmû @[ðùe)ùfûUþfKûe ùKøYiò KûkKê aêSûG ûjó ö Gjû @ûù\g, @ êmû, C_ù\g, òcªY, _âû[ð û I @ûgúaðû\

@[ðùe (Mood) _âùdûM ùjûA[ûG ö ~[û :-(1) @ûù\g @[ðùe : Zßõ gúNâcþ @ûMz ö(2) @ êmû @[ðùe : baû þ cûõ elZê ö(3) C_ù\g @[ðùe : iZýõ a\, ]cðõ Pe ö(4) òcªY @[ðùe : cc Méùj ùbûR^õ KùeûZê ö(5) _âû[ð û @[ðùe : cûZü ! bòlûõ ù\jò ö(6) @ûgúaðû\ @[ðùe : @ûdêhàû þ ba ö

(K) ^òcÜfòLôùZhê ùgæûùKhê ùfûUþfKûùe _â~êqû^ò ùeLûuòZû^ò Kòâdû_\û^ò _VZ öZé¾ûõ Qò§ò bR lcûõ Rjò c\õ _ûù_ eZòõ cû Ké[ûüiZýõ aïjý ê~ûjò iû]ê_\aúõ ùiaÊ aò\ß{^cþ öcû^ýû þ cû^d aò\ßòùhû$_ý ê d _âLýû_d Êû þ MêYû þKú�ÿ òðõ _ûkd \êüLôùZ Kêeê \dûùcZZþ iZûõ ùPÁòZcþ öö

(L) iùað ba«ê iêLô ü iùað i«ê òeûcdûü öiùað b\âûYò _gý«ê cû ^eûü i«ê \êüLôZûü öö

@býûiü

a§^úc¤ûZþ ~[û[ðKòâdû_\õ aýajéZý gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö~[û :- bR iû]ê-icûMccþ ö(K) baû þ Méjcþ ö(L) Zßõ _gý, @jõ ö(M) Za cwkõ ö(N) _âûZü gúZkõ Rkõ ö(O) ùj ZûZ ! cûõ ö(P) ^eûü \êüLôZûü cû ö

(_òa, _gýû ò, el, i«ê, MzZê, baZê)

90

aò]ôfòOþfKûe (CPòZ / i¸ûa^û @[ðùe)(K) ùfûUþfKûe _eò aò]ôfòOþfKûe ùKøYiò KûkKê aêSûA^[ûG ö ùKak aò]ô (JPòZý) I i¸ûa^û @[ðùe

(Mood) Gjûe _âùdûM jêG ö1

(1) aò]ô (CPòZ) @[ðùe ~[û :- iZýõ aù\Zþ, ]cðõ PùeZþ ö(2) i¸ûa^û @[ðùe ~[û :- ùgßZü @gßü \îZõ ]ûùaZþ ö @\ý aéÁòü bùaZþ AZýû\ò ö

(L) Azû @[ðùe c¤ aò]ôfòOþfKûe _âùdûM ùjaûe ù\Lû~ûG ö ~[û :-(1) baû þ gúNâõ ^úùeûùMû bùaZþ ö(2) adõ _âûZü Bgßeõ iàùec ö

@býûiü

1ö a§^úc¤ûZþ ~[û[ð - Kòâdû_\û^ò ^òeì_ý gì^ýiÚû^û^ò _ìedZ ö~[û :- @ûKûgü ùcNûz Üü, @\ý aéÁòü bùaZþ ö(K) cûMðü K�ðcûqü, aûkKûü ö(L) iõ_âZò Zßõ Za cZõ ö(M) i @Zúa aé¡ü, @Zü _âûYû þ ö(N) _eúlûcê�ÿú~ðý ùZ i¸aZü aýû_ûeùca ö(O) @\ý @aKûg\òaiü, adõ c¦òeõ ö

(aù\ü, Kê~êðýü, Mùzc, _ùZdêü, ZýùRZþ)2ö gì^ýiÚûù^hê ]ûZê-fKûeûYûcþ CùfäLü @Éò, ~[û[ð eìù_Y gì^ýiÚû^û^ò _ìedZ ö

iõÄéZõ _êeû bûeZúdû^ûõ ùfûK_òâdû R^bûhû (@iþ - fOþ) ö iõÄéZiý mû^ûZþ Ga_âû«údbûhûYûõ icýMþ mû^õ (bì - fUþ) ö Adõ bûhû eûùÁâ÷Kýiý iû]ôKû (@iþ -fUþ) ö bûeZahðiý iað_âù\giÚûü ùfûKûü iõÄéZõ (mû - fUþ) ö iõÄéZõ _âZò ^ Kiýû_ò ùKû$_òiù¦jü (@iþ - aò]ôfòOþ) ö iõÄéZ-aýûKeYcþ @Zêk^údcþ AZò iùað (a\þ - fUþ) öiõÄéZ-_Vù^^ adõ bûeZahðiý AZòjûiõ (mû - féUþ) ö @]ê û aòùgß ùa÷\òKMYòZiý cjZúõPyðûõadõ (\égþ - fUþ) ö ^ýûdiûõLýû\ò\gðù^ iõMYKiý C_ù~ûMõ K�ÿðêõ ba«ü (@û +Mcþ - ùfûUþ) ö ùj QûZâûü ! _ecû\ùeY ~ìdõ iõÄéZõ (_Vþ - ùfûUþ) ö ~Zü iõÄéZõ aò ûbûeùZ R à òe[ðKcþ AZò CPýùZ ö

(@ûiúZþ, baZò, @Éò, Rû^«ò, iýûZþ, a\«ò, mûiýûcü, _gýûcü, @ûMz«ê, _VZ)

1ö �aò]ôi¸ûa^ùdûü fòOþ� - iìZâ ö

91

]ûZêeì_ (ZòO«)iõÄéZ aýûKeYùe �]ûZê� icìjKê �\g�Uò MYùe aòbq Keû~ûAQò ö GK[û Gjò @¤ûde _âûe òK

bûMùe iìP^û \ò@û~ûAQò ö ùZùa Kâòdûe aòbò Ü @aiÚûKê ÆÁeìù_ _âKûg Keòaû_ûAñ �]ûZê�e eì_Kê �\g�fKûeùe _âKûg Keû~ûA_ûùe ö @ûagýKZû \éÁòeê GVûùe cûZâ _ìað @ûùfûPòZ fUþ, fOþ, féUþ, ùfûUþ Iaò]ôfòOþ ^ûcK _ûoùMûUò fKûeKê aòPûeKê ò@û~ûA aòbò Ü ]ûZêcû^ue ùijò ùijò fKûe eì_ _â\û^Keû~ûAQò ö

bßû\òMY(_eùià÷_\ú)

�bì� ]ûZê (ùjaû)fUþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh baZò baZü ba«òc¤c_êeêh baiò ba[ü ba[C�ÿc_êeêh baûcò baûaü baûcü

fOþfKûeGKaP^ \ßòaP^ ajêaP^

_â[c_êeêh @baZþ @baZûcþ @ba þc¤c_êeêh @baü @baZcþ @baZC�ÿc_êeêh @bacþ @baûa @baûc

féUþfKûeGKaP^ \ßòaP^ ajêaP^

_â[c_êeêh baòhýZò baòhýZü baòhý«òc¤c_êeêh baòhýiò baòhý[ü baòhý[C�ÿc_êeêh baòhýûcò baòhýûaü baòhýûcü

ùfûUþfKûeGKaP^ \ßòaP^ ajêaP^

_â[c_êeêh baZê baZûcþ ba«êc¤c_êeêh ba baZcþ baZC�ÿc_êeêh baû ò baûa baûc

92aò]ôfòOþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh bùaZþ bùaZûcþ bùadêüc¤c_êeêh bùaü bùaZcþ bùaZC�ÿc_êeêh bùadcþ bùaa bùac

@ ê - bì (@ êba Keòaû) iêLcþ @ êbaZò; _eû - bì (_eûba _ûAaû) _û_ûZþ _eûbaZò ö _â - bì(C_ô�ÿò aû iûc[ðý @[ðùe) @ceK+KûZþ cjû^\ú _âbaZò ö eûcü @iêùehê _âbaZò ö icþ - bì (i¸a ùjaûaû RûZùjaû) i¸aûcò ~êùM ~êùM ö

_Vþ ]ûZê (_Xÿòaû)fUþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh _VZò _VZü _V«òc¤c_êeêh _Viò _V[ü _V[C�ÿc_êeêh _Vûcò _Vûaü _Vûcü


_â[c_êeêh @_VZþ @_VZûcþ @_V^þc¤c_êeêh @_Vü @_VZcþ @_VZC�ÿc_êeêh @_Vcþ @_Vûa @_Vûc


_â[c_êeêh _VòhýZò _VòhýZü _Vòhý«òc¤c_êeêh _Vòhýiò _Vòhý[ü _Vòhý[C�ÿc_êeêh _Vòhýûcò _Vòhýûaü _Vòhýûcü


_â[c_êeêh _VZê _VZûcþ _V«êc¤c_êeêh _V _VZcþ _VZC�ÿc_êeêh _Vû^ò _Vûa _Vûc

93aò]ôfòOþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh _ùVZþ _ùVZûcþ _ùVdêüc¤c_êeêh _ùVü _ùVZcþ _ùVZC�ÿc_êeêh _ùVdcþ _ùVa _ùVc

òcÜfòLôZ ]ûZêMêWÿòKe eì_ �_Vþ� ]ûZê _eò ùjûA[ûG ö ò¦þ ( ò¦û Keòaû), a\þ (Kjòaû), KìRþ (KìR^Keòaû), Kâ¦þ (Kû¦òaû), KâúWÿþ (ùLkòaû), Lû\þ (LûAaû), MRð (MRð Keòaû), Paðþ (ùPûaûAaû) Rßkþ(Rkòaû), ¦þ (Lêiòùjaû), aâRþ (~òaû), Peþ (aêfòaû, Peòaû), _Zþ (_Wÿòaû), kþ (`kòaû), bâcþ (aêfòaû),

êfäþ (aòKgòZ ùjaû), k_þ (Kjòaû), fêY× þþ (ùPûeòKeòaû), jiþ (jiòaû), L þ (ùLûkòaû), Rúaþ (aoôaû),elþ (elûKeòaû), cìzðþ (cìzòðZ ùjaû)...... AZýû\ò ö

iÚû (@aiÚûù^, ejòaû @[ðùe)fUþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh ZòÂZò ZòÂZü ZòÂ«òc¤c_êeêh ZòÂiò ZòÂ[ü ZòÂ[C�ÿc_êeêh ZòÂûcò ZòÂûaü ZòÂûcü


_â[c_êeêh @ZòÂZþ @ZòÂZûcþ @ZòÂ þc¤c_êeêh @ZòÂü @ZòÂZcþ @ZòÂZC�ÿc_êeêh @ZòÂcþ @ZòÂûa @ZòÂûc


_â[c_êeêh iÚûiýZò iÚûiýZü iÚûiý«òc¤c_êeêh iÚûiýiò iÚûiý[ü iÚûiý[C�ÿc_êeêh iÚûiýûcò iÚûiýûaü iÚûiýûcü


_â[c_êeêh ZòÂZê ZòÂZûcþ ZòÂ«êc¤c_êeêh ZòÂ ZòÂZcþ ZòÂZC�ÿc_êeêh ZòÂû^ò ZòÂûa ZòÂûc

94aò]ôfòOþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh ZòùÂZþ ZòùÂZûcþ ZòùÂdêüc¤c_êeêh ZòùÂü ZòùÂZcþ ZòùÂZC�ÿc_êeêh ZòùÂdcþ ZòùÂa ZòùÂc

@]ô - iÚû (ejòaû @[ðùe) - gòaü ùK÷kûicþ @]ôZòÂZò ö@a - iÚû (ù]÷~ðýe ij ejòaû) - @aZòÂùZ (@ûZàù^_\ú) ö@û - iÚû (@ûgâd Keòaû) - iõ~ùc ~ZÜcþ @ûZòùÂZþ öC\þ - iÚû (CZþ[û^ / RûMeY @[ðùe) - C�ÿòÂZ, RûMâZ öicþ - iÚû (iÚòe ejòaû @[ðùe) - iü ÊiÚû^õ iõZòÂùZ ö

_û (_òAaû @[ðùe)fUþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh _òaZò _òaZü _òa«òc¤c_êeêh _òaiò _òa[ü _òa[C�ÿc_êeêh _òaûcò _òaûaü _òaûcü


_â[c_êeêh @_òaZþ @_òaZûcþ @_òa þc¤c_êeêh @_òaü @_òaZcþ @_òaZC�ÿc_êeêh @_òacþ @_òaûa @_òaûc


_â[c_êeêh _ûiýZò _ûiýZü _ûiý«òc¤c_êeêh _ûiýiò _ûiý[ü _ûiý[C�ÿc_êeêh _ûiýûcò _ûiýûaü _ûiýûcü


_â[c_êeêh _òaZê _òaZûcþ _òa«êc¤c_êeêh _òa _òaZcþ _òaZC�ÿc_êeêh _òaû^ò _òaûa _òaûc

95aò]ôfòOþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh _òùaZþ _òùaZûcþ _òùadêüc¤c_êeêh _òùaü _òùaZcþ _òùaZC�ÿc_êeêh _òùadcþ _òùaa _òùac

Mcþ (~òaû)fUþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh MzZò MzZü Mz«òc¤c_êeêh Mziò Mz[ü Mz[C�ÿc_êeêh Mzûcò Mzûaü Mzûcü


_â[c_êeêh @MzZþ @MzZûcþ @Mz þc¤c_êeêh @Mzü @MzZcþ @MzZC�ÿc_êeêh @Mzcþ @Mzûa @Mzûc


_â[c_êeêh McòhýZò McòhýZü Mcòhý«òc¤c_êeêh Mcòhýiò Mcòhý[ü Mcòhý[C�ÿc_êeêh Mcòhýûcò Mcòhýûaü Mcòhýûcü


_â[c_êeêh MzZê MzZûcþ Mz«êc¤c_êeêh Mz MzZcþ MzZC�ÿc_êeêh Mzû^ò Mzûa Mzûc

aò]ôfòOþfKûeGKaP^ \ßòaP^ ajêaP^

_â[c_êeêh MùzZþ MùzZûcþ Mùzdêüc¤c_êeêh Mùzü MùzZcþ MùzZC�ÿc_êeêh Mùzdcþ Mùza Mùzc

96@]ô - Mcþ (_âû ò aû mû^@[ðùe) : iü gû«òcþ @]ôMzZò ö@ ê - Mcþ (@ êMc^ Keòaû) : _êZâü cûZecþ @ êMzZò ö@a - Mcþ (mûù^ / aêSòaû @[ðùe) : iùað ]cðiý ejiýcþ @aMz«ê ö@û - Mcþ (@ûiòaû @[ðùe) : QûZâü aò\ýûkdûZþ @ûMzZò ö MéjûZþ aò\ýûkdcþ @ûMzZò ö_âZò + C\þ - Mcþ (_ûùQûUò @ûYòaû) : _âZêý\þMzZò cû^ýû þ öicþ - Mcþ (còkòZ ùjaû) : iû]êü iû]ì þ iõMzZò öicþ - Mcþ (iwZ ùjaû @[ðùe- @ûZàù^_\ú) : A\õ Kû~ðýõ Zßdò iõMzùZ ö

^ú (ù^aû)fUþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh ^dZò ^dZü ^d«òc¤c_êeêh ^diò ^d[ü ^d[C�ÿc_êeêh ^dûcò ^dûaü ^dûcü


_â[c_êeêh @^dZþ @^dZûcþ @^d^þc¤c_êeêh @^dü @^dZcþ @^dZC�ÿc_êeêh @^dcþ @^dûa @^dûc


_â[c_êeêh ù^hýZò ù^hýZü ù^hý«òc¤c_êeêh ù^hýiò ù^hý[ü ù^hý[C�ÿc_êeêh ù^hýûcò ù^hýûaü ù^hýûcü


_â[c_êeêh ^dZê ^dZûcþ ^d«êc¤c_êeêh ^d ^dZcþ ^dZC�ÿc_êeêh ^dû^ò ^dûa ^dûc

97aò]ôfòOþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh ^ùdZþ ^ùdZûcþ ^ùddêüc¤c_êeêh ^ùdü ^ùdZcþ ^ùdZC�ÿc_êeêh ^ùddcþ ^ùda ^ùdc

@û - ^ú (@ûYòaû @[ðùe) : ù\ß `ùk @û^dZê ö aò - ^ú (aò úZ Keòaû / _âû[ð û _ìaðK RYûAaû /gévkòZ Keòaû) : fOþfKûeùe aý^dZþ, aý^dZûcþ, aý^d þ AZýû\ò ùja : iaðûü _âRûü eûmü _êeüaý^d þ ö

\égþ (ù\Lôaû)fUþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh _gýZò _gýZü _gý«òc¤c_êeêh _gýiò _gý[ü _gý[C�ÿc_êeêh _gýûcò _gýûaü _gýûcü


_â[c_êeêh @_gýZþ @_gýZûcþ @_gý þc¤c_êeêh @_gýü @_gýZcþ @_gýZC�ÿc_êeêh @_gýcþ @_gýûa @_gýûc


_â[c_êeêh \âlýZò \âlýZü \âlý«òc¤c_êeêh \âlýiò \âlý[ü \âlý[C�ÿc_êeêh \âlýûcò \âlýûaü \âlýûcü


_â[c_êeêh _gýZê _gýZûcþ _gý«êc¤c_êeêh _gý _gýZcþ _gýZC�ÿc_êeêh _gýû ò _gýûa _gýûc

98aò]ôfòOþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh _ùgýZþ _ùgýZûcþ _ùgýdêüc¤c_êeêh _ùgýü _ùgýZcþ _ùgýZC�ÿc_êeêh _ùgýdcþ _ùgýa _ùgýc

\égþ c¤ mû^û[ðK / ùaû]û[ðK ]ûZê : ~[û :-(K) Mûaü _gý«ò Mù§^ ö(L) _gý, Kú\égõ aúYû ^\Zò ö

ùKùZK ]ûZêe gòÁ _âùdûMùijò_eò �@Uþ� ]ûZê (bâcùY) : Ké¾ü @UZò Kê¬aù^ ö@yðþ (_ìRûKeòaû) : QûZâûü MùYgcþ @yð«ò ö@Rðþ (@Rðù^) : ]^cþ @Rð«ò aYòRü ö@\ðþ (cûMòaû / _úWÿûù\aû) : PûZKü ge\þN^õ ^û\ðZò ö@jðþð (ù~ûMý / _ìRù^) : Zßõ iõÄéZõ _VòZêcþ @jðiò ö@aþ (elû Keòaû / _âi Ü Keòaû) : cûcþ @aZê öZ_þ (Zû_ ù\aû) : MâúhàKûùk iì~ðýü _âakõ Z_Zò ö\ þgþ (\õg^ Keòaû) : cgKü \gZò öià é (iàeY Keòaû) : gògêü cûZeõ iàeZò öZé (_ûeùjaû) : R^ûü ù^øKdû ^\úõ Ze«ò öRò (Rd Keòaû) : aê¡òcû þ iaðZâ RdZò ö\jþ (\j^ Keòaû) : ùeø\âZû_ü @wû ò \jZò ö_Pþ (_ûK ùjaû) : @ Üõ _PZò ö\û (\û^ ù\aû) : eûRû aò_âûd ]^õ \\ûZò öajþ (aj^ Keòaû / ajòaû) : _a^ü c¦õ ajZò öaiþ (aûi Keòaû) : aûêü aéùl aiZò öleþ (Seòaû) : c]ê le«ò iò§aü öùLkþ (ùLkòaû) : aûkKûü _âû«ùe ùLk«ò öMê¬þ (Mê¬^ Keòaû) : bâceü @dõ Mê¬Zò öPkþ (~òaû / Kµòaû) : a� ! C�ÿòÂ, Méjõ Pk öÛþ ( éZý Keòaû) : ùK^ ij ÛZò Ûaeü ?^\þ (g± Keòaû) : aiù« _lòYü ^\«ò öcúkþ (aêRò ùjûA~òaû / òùch) : Plêü _aù^^ cúkZò ö

99eêjþ (R àòaû) : Zeêü Qòù Üû$_ò ùeûjZò ö@û - eêjþ (@ûùeûjY Keòaû) : iü KùÁ^ CÁâcþ @ûùeûjZò ö_â - eêjþ (R àòaû) : _aðùZ ^kò ú ^ _âùeûjZò öfMþ - (fûMòaû) : IùÂ @]eü fMZò öÅkþ - (Liò_Wÿòaû) : Åk«ò PeYûü bìùcø öiî - (iâaòaû) : ò ûZþ c]ê ^ iâùaZþ öÊ þ - (g±Keòaû) : Ê^«ò aõgûü _aù^^ _ì�ðûü ö

(@ûZàù^_\ú)fbþ (fûbKeòaû)

fUþfKûeGKaP^ \ßòaP^ ajêaP^

_â[c_êeêh fbùZ fùbùZ fbù«c¤c_êeêh fbùi fùbù[ fbù]ßC�ÿc_êeêh fùb fbûaùj fbûcùj


_â[c_êeêh @fbZ @fùbZûcþ @fb«c¤c_êeêh @fb[ûü @fùb[ûcþ @fb]ßcþC�ÿc_êeêh @fùb @fbûajò @fbûcjò


_â[c_êeêh f_þiýùZ f_þùiýùZ f_þiýù«c¤c_êeêh f_þiýùi f_þùiýù[ f_þiýù]ßC�ÿc_êeêh f_þùiý f_þiýûaùj f_þiýûcùj


_â[c_êeêh fbZûcþ fùbZûcþ fb«ûcþc¤c_êeêh fbÊ fùb[ûcþ fb]ßcþC�ÿc_êeêh fùb÷ fbûaùj÷ fbûcùj÷

100


_â[c_êeêh fùbZ fùbdûZûcþ fùbe þc¤c_êeêh fùb[ûü fùbdû[ûcþ fùb]ßcþC�ÿc_êeêh fùbd fùbajò fùbcjò

@û + fbþ - @ûfbùZ (_ûAaû, ÆgðKeòaû, jòõiûKeòaû) : ~ùZÜ KéùZ$_ò ^ûfbZ öC_ + @û - fbþ - C_ûfbùZ (b�ð û Keòaû) Êù~øa^cþ C_ûfbÊ, iLô ! ^ cûcþ öC_ + fbþ - C_fbùZ (_ûAaû, @ êba Keòaû, RûYòaû) : iùað Kcð kcþ C_fbù« öaò + _â - fbþ - aò_âfbùZ (_âZûeYû Keòaû) : ùKûKòkü KûKõ aò_âfbùZ ö

ùiaþ (ùiaûKeòaû / C_ùbûM Keòaû / @ûgâd Keòaû)fUþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh ùiaùZ ùiùaùZ ùiaù«c¤c_êeêh ùiaùi ùiùaù[ ùiaù]ßC�ÿc_êeêh ùiùa ùiaûaùj ùiaûcùj


_â[c_êeêh @ùiaZ @ùiùaZûcþ @ùia«c¤c_êeêh @ùia[ûü @ùiùa[ûcþ @ùia]ßcþC�ÿc_êeêh @ùiùa @ùiaûajò @ùiaûcjò


_â[c_êeêh ùiaòhýùZ ùiaòùhýùZ ùiaòhýù«c¤c_êeêh ùiaòhýùi ùiaòùhýù[ ùiaòhýù]ßC�ÿc_êeêh ùiaòùhý ùiaòhýûaùj ùiaòhýûcùj


_â[c_êeêh ùiaZûcþ ùiùaZûcþ ùia«ûcþc¤c_êeêh ùiaÊ ùiùa[ûcþ ùia]ßcþC�ÿc_êeêh ùiùa÷ ùiaûaùj÷ ùiaûcùj÷

101


_â[c_êeêh ùiùaZ ùiùadûZûcþ ùiùae þc¤c_êeêh ùiùa[ûü ùiùadû[ûcþ ùiùa]ßcþC�ÿc_êeêh ùiùad ùiùaajò ùiùacjò

òcÜfòLôZ ]ûZêMêWÿòKe eì_ �ùiaþ� ]ûZê _eò ùja - aòbò^Ü ]ûZêe ùKùZK gòÁ _âùdûM\dþ (\dû Keòaû) : \eò\âõ \dÊ ö NUþ (NUòaû) : \êNðU^û @NUZ ö aû]þ (aû]ûù\aû) :

]ûù^ýbýü Mûõ aû]Ê ö gòlþ (gòLôaû) : gòùlZ aò\ýûcþ ö a¦þ (a¦^û Keòaû) : aù¦ cûZecþ ö Blþ(ù\Lôaû) : BlùZ ù\ûhû þ ö guþ (@ûguû Keòaû) : K[cþ @ûguùi ? f þ (f òaû) : cûMðü f´ùZ öZâ_þ (fûRKeòaû) : ^aa]ìü Zâ_ùZ ö Zßeþ (ZeZe ùjaû) : Zßeù« QûZâûü ö bòlþ (bòlû Keòaû) : akòüaiê]ûõ bòlùZ ö flþ (flý Keòaû) : KêZâ flýùZ ö ijþ (ijòaû) : iü \êüLû ò ijùZ ö Mûjþ (Mûù]ûAaû): Mwûdûõ MûjÊ ö bûhþ (Kjòaû) : iü iû]ê bûhùZ ö Kµþ (Kµòaû) : aé¡ü KµùZ ö ~Zþ (~ZÜKeòaû) :_Vù^ ~ùZZ ö ùPÁþ (ùPÁûKeòaû) : aûeõ aûeõ ùPÁÊ ö

@dþ (~òaû), _eû - @dþ (_kûAaû) : cìhòKûü _kûdù« ö Blþ (ù\Lôaû) @_ - Blþ (@ù_lûKeòaû), C_ - Blþ (@amû Keòaû), òeþ - Blþ ( òeúlY Keòaû), _eò - Blþ (_eúlû Keòaû), _âZò - Blþ(_âZúlû Keòaû), _â - Blþ (bfbûaùe ù\Lôaû), icþ - Blþ - (icúlû Keòaû), Kcþ- (Kûc^û Keòaû)KûcdùZ, lcþ - (ic[ð ùjaû / lcû Keòaû) : Zßûõ Kü lùcZ ? lcÊ _eùcgße! ö

@û - ebþ (@ûe¸ Keòaû) : iü Kû~ðýcþ @ûebùZ ö Kûgþ (ùgûbû _ûAaû) : @ûKûùg KûgùZ P¦âü öKé_þ (ù~ûMý ùjaû / _eòYc^ ùjaû) : bqòü mû^ûd KÌùZ ö eêPþ (eêPòaû) : gògùa KâúWÿû ùeûPùZ ö aéZþ(ejòaû @[ðùe) : ZZâ jòcûkdü a�ÿ ðùZ ö ùa_þ (Kµòaû) : ùa_ùZ ùc geúecþ ö gêbþ (ùgûbû_ûAaû) :C\ýûù^ _ê¿ûYò ùgûbù« öùKùZK Cbd_\ú ]ûZê :

]ûaþ (ù\øWÿòaû) - ]ûaZò / ]ûaùZ ö _Pþ (eû§òaû) _PZò / _PùZ ö bRþ (ùiaû Keòaû I fûbKeòaû) - bRZò (ùiaû) I bRùZ (fûbKeòaû) (_ûAaû) ö ~ûPþ (cûMòaû) ~ûPZò / ~ûPùZ ö ùjß (Æ]ðûùe@ûjßû^ Keòaû) - jßdZò / jßdùZ; @ûjßdùZ cfäü cfäûd ö

eûRþ (ùgûbû_ûAaû) eûRZò / eûRùZ : eûmü Kú�ÿòðü eûRùZ, @ûKûùg iì~ðýü eûRZò / eûRùZ ö]é (]ûeY Keòaû) - ]eZò / ]eùZ : ]eùZ / ]eZò Lkê aò_ Üü ö a_þ (aêYòaû / cê�^ Keòaû) -

a_Zò / a_ùZ ö~û\égõ a_ùZ aúRõ Zû\égõ fbùZ `kcþ ö a_Zò KéhKü aúRcþ, a_Zò cÉKõ ^û_òZü ö

@býûiü1ö ~[û^òù�ðgõ ]ûZêeìù_Y gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö

~[û :- iùað b\âûYò _gý«ê (\égþ - ùfûUþ)(K) @jõ ]^cþ (fbþ - fOþ) ö(L) bòlêKü bòlûõ (~ûPþ - fUþ) ö

102(M) Zßõ iû]êü (bì - féUþ) ö(N) aûkKü _ûVõ (_Vþ - aò]ôfòOþ) ö(O) iùað Mâûùc (iÚû - ùfûUþ) ö(P) @ûaûõ gúZkõ Rkõ (_û - fUþ) ö(Q) QûZâü aò\ýûkdõ (Mcþ - féUþ) ö(R) _òZû _êZâûd _êÉKcþ (^ú - fOþ) ö(S) ~êaûõ ^ûUKõ ö (\égþ - féUþ)(T) Zßõ Kú\égõ aúYû ^\Zò (\égþ - ùfûUþ)(U) flàúü RM Üû[õ ö (ùiaþ - fUþ)(V) ~ìdõ ]^õ ö (fbþ - féUþ)

2ö �K� É¸iý K�ÿ ðé_ù\÷ü ij �L� É¸iý Kòâdû_\û^ò ù~ûRdZ ö�K� �L�gòhýü ^ùdZcþiùað ZòÂ«ê@ûaûõ \âlý«òZéhû�ÿ ðü _òùaZþ~ìdõ @_VZþadõ KìR«ò

aûkùKø Mcòhýûaü~êaûõ fùbcjòQûZâûü MzZêùZø _gýZûcþ

ùKûKòkûü ùiùa]ßcþKéhKü baòhýZü

3ö iõÄéùZ^ @^êaû\ü Kû~ðýü ö(K) a�ÿðcû^ QûZâcûù^ iõÄéZ _XÿêQ«ò ö(L) ùicûù^ GKûVò QûZâûaûiùe ejêQ«ò ö(M) _òfûcûù^ ùi÷ òK ùjùa ö(N) aêXÿûcûù^ \ê] _òAaû CPòZ ö(O) @û_Ycûù^ \eò\âcû^uê \dû Ke«ê ö

103(P) KéhK MûB\êAUò jûUKê ù^A[ôfû ö(Q) _�òZcûù^ ù\ge iaê@ûùWÿ i¹û^ _ûAùa ö(R) bûeZúdcûù^ aòù\g Mùf ö(S) Gjò `keê ei Seò_WÿêQò ö(T) Sò@cûù^ fûR Ke«ò ö(U) gògê cû@û @ûWÿKê ]ûCñ@Qò ö(V) @ûc ù\gùe jòcûkd ùgûbû_ûCQò ö(W) ùcûùZ KûjóKò @~[ûùe Mûkò ù\CQ ?(X) geZþKûke @ûKûgùe P¦â ùgûbû_ûG ö(Y) céMcûù^ GùYùZùY _kûAùf ö

(L) @\û\ò (_eùià÷_\ú)j^þ ]ûZê (jZýû Keòaû / cûeòaû)


_â[c_êeêh j«ò jZü NÜ«òc¤c_êeêh jõiò j[ü j[C�ÿc_êeêh j àò j ßü j àü


_â[c_êeêh @j þ @jZûcþ @NÜ þc¤c_êeêh @j þ @jZcþ @jZC�ÿc_êeêh @j^cþ @j ß @j à


_â[c_êeêh j òhýZò j òhýZü j òhý«òc¤c_êeêh j òòhýiò j òòhý[ü j òòhý[C�ÿc_êeêh j^òòhýûcò j^òòhýûaü j^òòhýûcü

104ùfûUþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh j«ê jZûcþ NÜ«êc¤c_êeêh Rjò jZcþ jZC�ÿc_êeêh j^û^ò j^ûa j^ûc


_â[c_êeêh j^ýûZþ j^ýûZûcþ j êýüc¤c_êeêh j^ýûü j^ýûZcþ j^ýûZC�ÿc_êeêh j^ýûcþ j^ýûa j^ýûc

@_ - j þ (\ìeKeòaû) : ù\aMYûü cc \êeòZcþ @_NÜ«ê ö@bò - j þ (@ûNûZ Keòaû) : ùZ ^ @bòNÜ«ê ö@û - j þ (@ûNûZ ù\aû, _âjûe Keòaû) : aýû]ü céMcþ @ûj«ò öò - j þ ( òjZ Keòaû) : ùZ Za aòNÜõ òNÜ«ê ö

@iþ (i�ÿûdûcþ) (ejòaû, ùjaû, [ôaû)fUþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh @Éò Éü i«òc¤c_êeêh @iò iÚü iÚC�ÿc_êeêh @iàò Êü iàü


_â[c_êeêh @ûiúZþ @ûÉûcþ @ûi þc¤c_êeêh @ûiúü @ûÉcþ @ûÉC�ÿc_êeêh @ûicþ @ûÊ @ûià


_â[c_êeêh baòhýZò baòhýZü baòhý«òc¤c_êeêh baòhýiò baòhý[ü baòhý[C�ÿc_êeêh baòhýûcò baòhýûaü baòhýûcü

105ùfûUþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh @Éê Éûcþ i«êc¤c_êeêh G]ô Écþ ÉC�ÿc_êeêh @iû ò @iûa @iûc


_â[c_êeêh iýûZþ iýûZûcþ iêýüc¤c_êeêh iýûü iýûZcþ iýûZC�ÿc_êeêh iýûcþ iýûa iýûc

@býûiü

1ö ~[û^òù�ðgõ ]ûZêeìù_Y gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö~[û :- gòlKü aò\ýûkùd @ûiúZþ ö (@iþ - fOþ)(K) iü fMêùWÿ i_ðcþ ö (j þ - fOþ)(L) _ûUkú_êZâõ ^ûc ^Mecþ ö (@iþ - fUþ)(M) cjûaûùjû ! gZï þ ö (j þ - ùfûUþ)(N) Zßõ _�òZü ö (@iþ - ùfûUþ)(O) aýû]ü aù^ céMû þ ö (j þ - fUþ)(P) ù\ßø QûùZâø aò\ýûkùd ö (@iþ - fOþ)(Q) aýûNâü ì õ aûkKõ ö (j þ - féUþ)(R) iü GK\û gûiKü ö (@iþ - féUþ)(S) ùZ gZï þ ö (j þ - aò]ôfòOþ)(T) @\ý aéÁòü ^ ö (@iþ - aò]ôfòOþ)

2ö ^òcÜfòLôZ Kòâdû_\û^ò aýajéZý _é[Kþ aûKýû^ò ePdZ ö(K) j«ò - (P) i«ò -(L) Rjò - (Q) G]ô -(M) j^ýûZ - (R) iýûü -(N) @j^cþ - (S) @ûià -(O) j òhýûaü - (T) baòhý[ -

1063ö iõÄéùZ^ @^êaû\ü Kû~ðýü ö

(K) aûYê@ûcûù^ aYùe jeòYcû^uê cûe«ò ö(L) Gjò QûZâcûù^ QûZâûaûiùe [ôùf ö(M) ^\úKìkùe aWÿ RûcêMQUòG [ûG ö(N) _gêcû^uê jZýû Keòaû CPòZ êùjñ ö(O) @û_Yue icÉ Kêgk ùjC ö(P) cêñ K�Y Zêc PûKe @ùU ?(Q) Gjò ù_ûLeúùe ajêZ cûQ @Q«ò ?(R) Zêc bûAue Mað ^ûjó ö(S) KòG Gjò jûZúUòKê cûeòfû ?

(M) jßû\ò (_eùià÷_\ú)\û (\û^ @[ðùe, ù\aû)


_â[c_êeêh \\ûZò \�ÿü \\Zòc¤c_êeêh \\ûiò \Zþ[ü \Zþ[C�ÿc_êeêh \\ûcò \\ßü \\àü


_â[c_êeêh @\\ûZþ @\�ÿûcþ @\\êüc¤c_êeêh @\\ûü @\�ÿcþ @\�ÿC�ÿc_êeêh @\\ûcþ @\\ß @\\à


_â[c_êeêh \ûiýZò \ûiýZü \ûiý«òc¤c_êeêh \ûiýiò \ûiý[ü \ûiý[C�ÿc_êeêh \ûiýûcò \ûiýûaü \ûiýûcü


_â[c_êeêh \\ûZê \�ÿûcþ \\Zêc¤c_êeêh ù\jò \�ÿcþ \�ÿC�ÿc_êeêh \\û^ò \\ûa \\ûc

107aò]ôfòOþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh \\ýûZþ \\ýûZûcþ \\êýüc¤c_êeêh \\ýûü \\ýûZcþ \\ýûZC�ÿc_êeêh \\ýûcþ \\ýûa \\ýûc

\û (@ûZàù^_\ú)fUþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh \ù�ÿ \\ûùZ \\ùZc¤c_êeêh \ù� \\ûù[ \\þù]ßC�ÿc_êeêh \ù\ \\þaùj \\þcùj


_â[c_êeêh @\�ÿ @\\ûZûcþ @\\Zc¤c_êeêh @\Zþ[ûü @\\û[ûcþ @\\þ]ßcþC�ÿc_êeêh @\\ò @\\þajò @\\þcjò


_â[c_êeêh \ûiýùZ \ûùiýùZ \ûiýù«c¤c_êeêh \ûiýùi \ûùiýù[ \ûiýù]ßC�ÿc_êeêh \ûùiý \ûiýûaùj \ûiýûcùj


_â[c_êeêh \�ÿûcþ \\ûZûcþ \\Zûcþc¤c_êeêh \�ß \\û[ûcþ \\þ]ßcþC�ÿc_êeêh \ù\÷ \\ûaùj÷ \\ûcùj÷


_â[c_êeêh \\úZ \\údûZûcþ \\úe^þc¤c_êeêh \\ú[ûü \\údû[ûcþ \\ú]ßcþC�ÿc_êeêh \\úd \\úajò \\úcjò

108@û - \û (MâjY Keòaû) : QûZâü _êeÄûecþ @û\ù�ÿ ö_â - \û (_â\û^ Keòaû) : eûRû ]^õ _âû\\ûZþ öicþ + _â - \û (iõ_â\û^ Keòaû) : ]^ú \eò\âûd ]^õ iõ_â\\ûZò ö]û (]ûeY Keòaû, ù_ûhY Keòaû, iÚû_^ Keòaû) : _é[ôaú ùfûKû þ \]ûZò ö (_eùià÷_\ú) ö KûPü

Kûo^ iõiMðûZþ ]ù�ÿ cûeKZúõ \êýZòcþ (@ûZàù^_\ú) ö

bú (bd Keòaû)(_eùià÷_\ú)


_â[c_êeêh aòùbZò aòbúZü aòbýZòc¤c_êeêh aòùbhò aòbú[ü aòbú[C�ÿc_êeêh aòùbcò aòbúaü aòbúcü


_â[c_êeêh @aòùbZþ @aòbúZûcþ @aòbdêüc¤c_êeêh @aòùbü @aòbúZcþ @aòbúZC�ÿc_êeêh @aòbdcþ @aòbúa @aòbúc


_â[c_êeêh ùbhýZò ùbhýZü ùbhý«òc¤c_êeêh ùbhýiò ùbhý[ü ùbhý[C�ÿc_êeêh ùbhýûcò ùbhýûaü ùbhýûcü


_â[c_êeêh aòùbZê aòbúZûcþ aòbýZêc¤c_êeêh aòbújò aòbúZcþ aòbúZC�ÿc_êeêh aòbdû^ò aòbdûa aòbdûc


_â[c_êeêh aòbúdûZþ aòbúdûZûcþ aòbúdêüc¤c_êeêh aòbúdûü aòbúdûZcþ aòbúdûZC�ÿc_êeêh aòbúdûcþ aòbúdûa aòbúdûc

fUþ - fOþ I aò]ôfòOþ fKûeùe aòKÌùe �bú� iÚû^ùe �bò� jêG öjû (ZýûM Keòaû) RjûZò, RjúZü, RjZò, @RjûZþ, jûiýZò, RjûZê, RjýûZþ öjê (ja^ Keòaû) RêùjûZò, RêjêZü, RêjßZò : @RêùjûZþ, ùjûhýZò, RêùjûZê, RêjêdûZþ ö aâûjàYûü @ùMÜø

RêjßZò ö

109

@býûiü1ö ~[û ^òù�ðgõ ]ûZêeìù_Y gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö

(K) _â]û^gòlKü QûùZâbýü _êeÄûeû þ ö (\û - fUþ)(L) aûkKü i_ðûZþ ö (bú - fUþ)(M) aâûjàYûü @ùMÜø ö (jê - fUþ)(N) iùað \eòù\âbýü ]^õ ö (\û - ùfûUþ)(O) iû]aü KiàûZþ ^ ö (bú - aò]ôfòOþ)(P) adõ bòlêKûd bòlûõ ö (\û - fOþ)(Q) Zßõ aûkùKbýü còÁû Üõ ö (\û - féUþ)(R) cìLðü @Ìiý ùjùZûü ajì þ ö (jû - fUþ)(S) ùPøeûü elòbýü ö (bú - fUþ)(T) eûR_êZâü iêa�ðKuYõ ö (bé - fUþ)

2ö ^òcÜfòLôZaûKýû^ò iõùgû]dZ ö(K) ùZ cjýõ aòbý«ò ö (P) gògaü ì õ ùbhýZò ö(L) ùZ ù\aZûùd÷ _ê¿õ \\«ê ö (Q) ba«ü ùZbýü \\«ê ö(M) Zßõ KiàûZþ ^ @aòùbZþ ö (R) iû]êü \êùÁbýü aòbúdûZ ö(N) adõ ]^õ @\\ûZþ ö (S) cûZü ! aê¡òõ \\Zê ö(O) gòlKûü _êeÄûeû þ \\«ò ö (T) @jõ Zêbýõ Kòõ \\ýûZþ ö

3ö iõÄéùZ^ @^êaû\ü Kû~ðýü ö(K) ]^úcûù^ \eò\âuê ]^ ù\aû CPòZ ö (P) Zêùc iû_Kê bd Keòa Kò ?(L) Ké_Y KòQò \òG ^ûjó ö (Q) QûZâcûù^ gòlKuê bd Keòaû CPòZ êùjñ ö(M) _òfûcûù^ KûjóKò We«ò ? (R) @ûRòKûfò ùKjò KûjûKê bd Keê ûjñû«ò ö(N) cêñ \eò\âcû^uê aÈ \òG ö (S) òfäð{ @_cû^Kê bd Keòa ^ûjó ö(O) ]ûcòðK _û_Kê bd Kùe ö

(N) Êû\ògî (_eùià÷_\ú) (gêYòaû)


_â[c_êeêh géùYûZò géYêZü géYß«òc¤c_êeêh géùYûhò géYê[ü géYê[C�ÿc_êeêh géùYûcò géYêaü/géYßü géYêcü/géYàü

110fOþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh @géùYûZþ @géYêZûcþ @géYß þc¤c_êeêh @géùYûü @géYêZcþ @géYêZC�ÿc_êeêh @géYacþ @géYêa/@géYß @géYêc/@géYà


_â[c_êeêh ùgâûhýZò ùgâûhýZü ùgâûhý«òc¤c_êeêh ùgâûhýiò ùgâûhý[ü ùgâûhý[C�ÿc_êeêh ùgâûhýûcò ùgâûhýûaü ùgâûhýûcü


_â[c_êeêh géùYûZê géYêZûcþ géYß«êc¤c_êeêh géYê géYêZcþ géYêZC�ÿc_êeêh géYaû ò géYaûa géYaûc


_â[c_êeêh géYêdûZþ géYêdûZûcþ géYêdêüc¤c_êeêh géYêdûü géYêdûZcþ géYêdûZC�ÿc_êeêh géYêdûcþ géYêdûa géYêdûc

@û - gî, _âZò - gî (_âZògéZò ù\aû / _âZòmû Keòaû) : @ûgéùYûZò, _âZògéùYûZò öùKùZK _âPkòZ ]ûZêe (Êû\òMYúd) fUþ, fOþ, féUþ, ùfûUþ I aò]ôfòOþfKûe _â[c_êeêh GKaP^e

eì_ \ò@ûMfû ö@û_þ (_ûAaû) : @ûù_ÜûZò, @ûù_ÜûZþ, @û_þiýZò, @ûù_ÜûZê, @û_ÜëdûZþ ö_â - @û_þ : (fûb Keòaû) _âûù_ÜûZò, _âûù_ÜûZþ, _âû_þiýZò, _âûù_ÜûZê, _âû_ÜëdûZþ ögKþ (ic[ð ùjaû) : gùKÜûZò, @gùKÜûZþ, glýZò, gùKÜûZê, gKÜëdûZþ öPò (iõMâj Keòaû / ùZûkòaû) : Pòù^ûZò, @Pòù^ûZþ, ùPhýZò, Pòù^ûZê, Pò êdûZþ öaé (aeY Keòaû - _eùià÷_\ú) : aéùYûZò, @aéùYûZþ, aeòhýZò, aéùYûZê, aéYêdûZþ ö(@ûZàù^_\ú) : aéYêùZ, @aéYêZ, aeòhýùZ, aéYêZûcþ, aéYßúZûcþ ö

ùKùZK gòÁ _âùdûMÉé (Xûuòaû / aòQûAaû) : _ê¿ûlùZ÷ü _úViÚû^õ ÉéùYûZò ö@û - Éé (@ûÉeY Keòaû) : _ê¿û\òbòü g~ýûcþ @ûÉéùYûZò ö\ê (i«û_òZ Keòaû / \êüL ù\aû) : \ûeò\âýõ \êù^ûZò ùPZü ö

111

(O) Zê\û\ò_âzþ (_eùià÷_\ú) - (_Pûeòaû)


_â[c_êeêh _ézZò _ézZü _éz«òc¤c_êeêh _éziò _éz[ü _éz[C�ÿc_êeêh _ézûcò _ézûaü _ézûcü


_â[c_êeêh @_ézZþ @_ézZûcþ @_éz þc¤c_êeêh @_ézü @_ézZcþ @_ézZC�ÿc_êeêh @_ézcþ @_ézûa @_ézûc


_â[c_êeêh _âlýZò _âlýZü _âlý«òc¤c_êeêh _âlýiò _âlý[ü _âlý[C�ÿc_êeêh _âlýûcò _âlýûaü _âlýûcü


_â[c_êeêh _ézZê _ézZûcþ _éz«êc¤c_êeêh _éz _ézZcþ _ézZC�ÿc_êeêh _ézû^ò _ézûa _ézûc


_â[c_êeêh _éùzZþ _éùzZûcþ _éùzdêüc¤c_êeêh _éùzü _éùzZcþ _éùzZC�ÿc_êeêh _éùzdcþ _éùza _éùzc

@û + _âzþ (@ûcªY aû i¸ûhY Keòaû) @ûZàù^_\ú jêG ö @û_ézùZ ö ùKùZK _âPkòZ ]ûZêe~[ûKâùc fUþ, fOþ, féUþ, ùfûUþ I aò]ôfòOþ fKûee _â[c _êeêh GKaP^ùe eì_ òcÜùe _â\�ÿ ùjfû öAhþ (Azû Keòaû) : AzZò, HzZþ, GhòhýZò, AzZê, AùzZþ öfòLþ (ùfLôaû) : fòLZò, @fòLZþ, ùfLôhýZò, fòLZê, fòùLZþ ölò_þ (ù`û_ûWÿòaû) : lò_Zò, @lò_Zþ, ùl_þiýZò, lò_Zê, lòù_Zþ öiòPþ (Qòoôaû) : iòoZò, @iòoZþ, ùilýZò, iòoZê, iòùoZþ öiéRþ (iéÁòKeòaû) : iéRZò, @iéRZþ, iâlýZò, iéRZê, iéùRZþ öCZþ - iéRþ (ZýûM Keòaû) : C�éRZò, C\iéRZþ, CZþiâlýZò, CZþiéRZê, CZþiéùRZþ ö _û_]^cþ C�éùRZþ öcêPþ - (ùcûP^ Keòaû) : cêoZò, @cêoZþ, ùcûlýZò, cêoZê, cêùoZþ ö

112@û - ùjß (WûKòaû) : @ûjßdZò, @ûjßdZþ, @ûjßdòhýZò, @ûjßdZê, @ûjßùdZþ ö@û - ùjß (@ûÇûk^ @[ðùe @ûZàù^_\ú jêG) : aúeü aúecþ @ûjßdùZ öÆégþ - (Ægð Keòaû) : ÆégZò, @ÆégZþ, ÆâlýZò / ÆlðýZò, ÆéùgZþ ÆégZê ö@û- \é (@û\e Keòaû) : (@ûZàù^_\ú) - @û\âòdùZ, @û\òâdZ, @û\eòhýùZ, @û\âòdZûcþ, @û\âòùdZ ö iû]êü]cðcþ @û\âòdùZ öC_ - \ògþ (C_ù\g ù\aû) : C_\ògZò, C_û\ògZþ, C_ù\lýZò, C_\ògZê, C_\òùgZþ ö ba«ü @iàû þC_\òg«ê öòeþ - \ògþ ( òù�ðg ù\aû) : ò\òðgZò, òe\ògZþ, òù�ðlýZò, ò�òðgZê, ò�òðùgZþ ö baû þ cûMðõ ò�òðgZê ö

cé - (ceòaû) : fUþ - còâdùZ, còâùdùZ, còâdù« ....., féUþùe ceòhýZò, ceòhýZü, ceòhý«ò jêG öZê\þ (Cbd_\ú - KÁù\aû @[ðùe) fUþ Zê\Zò / Zê\ùZ, féUþùe ùZûZþiýZò / ùZûZþiýùZ Gjò_eò eì_ jêG öùKùZK Cbd_\ú ]ûZê -lò_þ (ù`û_ûWÿòaû) fUþ : lò_Zò / lò_ùZ, féUþ ùl_þiýZò / ùl_þiýùZ ö@]ô - lò_þ (ZòeÄûe @[ðùe) : Kòc[ðõ cjýcþ @]ôlò_Zò / @]ôlò_ùZ ö@û - lò_þ (ù\ûhù\aû) : GZ\þ \ìhYõ cdò cû @ûlò_ / @ûlò_Ê öicþ - lò_þ (iõùl_ Keòaû) : iõlò_Zê / iõlò_Zûõ baZü K[ûcþ ö

@býûiü1ö ^òcÜfòLôZKòâdû_\û^ò aýajéZý _é[Kþ aûKýû^ò ePdZ ö

(K) géYß«ò - (P) iâlýZò -(L) géYêdûZ - (Q) @û\ògZê -(M) @ûù_ÜûZê - (R) iõlò_Zûcþ -(N) @Pòù^ûZþ - (S) @ûjßdZê -(O) _éziò - (T) _âlýûcü -

2ö bâciõùgû]^õ KêeêZ ö(K) ~ìdõ Zõ _éz«ê ö (P) Zéhû�ÿðü Rkõ Aùzdêü ö(L) @jõ còZâõ _âzòhýûcò ö (Q) ùZø _êeûYcþ @géùYûü ö(M) ùZ MúZõ géYêdûZþ ö (R) iü ~gü _âû_Üëjò ö(N) @jõ ]^õ _âû_Üëa þ ö (S) adõ _ê¿ûYò ùPhý[ ö(O) @ûaûõ K[ûõ géYê[ü ö (T) ùZ MúZõ géYêdûZþ ö

3ö iõÄéùZ^ @^êaû\ü Kû~ðýü ö(K) @û_Y _êeûY gêY«ê ö (P) iõiûeùe KòG aû ~g Azû Kùe ö(L) _òfûcûù^ @ûMâjùe K[û gêYêQ«ò ö (Q) Bgße RMZKê iéÁò KeòQ«ò ö(M) \êÁcûù^ ^úZòaûKý gêYòùa ^ûjó ö (R) Zêùc ùcûùZ K�Y _PûeêQ ?(N) cjZþ ùfûKu C_ù\g iað\û gêYòaû CPòZ ö (S) aò\ßû þ cû^uê icùÉ @û\e Ke«ò ö(O) @ûù¸cûù^ ùgâYúùe _ûV gêYê ö

113

(P) Z^û\òKé (Keòaû) (_eùià÷_\ú)


_â[c_êeêh KùeûZò KêeêZü Kêað«òc¤c_êeêh Kùeûhò Kêeê[ü Kêeê[C�ÿc_êeêh Kùeûcò Kêaðü Kêcðü


_â[c_êeêh @KùeûZþ @KêeêZûcþ @Kêað þc¤c_êeêh @Kùeûü @KêeêZcþ @KêeêZC�ÿc_êeêh @Keacþ @Kêað @Kêcð


_â[c_êeêh KeòhýZò KeòhýZü Keòhý«òc¤c_êeêh Keòhýiò Keòhý[ü Keòhý[C�ÿc_êeêh Keòhýûcò Keòhýûaü Keòhýûcü


_â[c_êeêh KùeûZê KêeêZûcþ Kêað«êc¤c_êeêh Kêeê KêeêZcþ KêeêZC�ÿc_êeêh KeaûYò Keaûa Keaûc


_â[c_êeêh Kê~ðýûZþ Kê~ðýûZûcþ Kê~êðýüc¤c_êeêh Kê~ðýûü Kê~ðýûZcþ Kê~ðýûZC�ÿc_êeêh Kê~ðýûcþ Kê~ðýûa Kê~ðýûccù^eL :

(1) �Ké� ]ûZêe _eùià÷_\ú I @ûZàù^_\ú eì_ c¤eê ùMûUòG cù^eLôùf @^êaû\ _âbéZòKeòùja ö ù~ùjZê _eùià÷_\úe ajêk aýajûe ù\Lû~ûG, ùZYê GVûùe ùKak_eùià÷_\úe eì_ \ò@ûMfû ö �~ðýû� iÚû^ùe �~ðû� c¤ MâjYúd ö

114

(2) @ êaû\ ùlZâùe �Ké� ]ûZêe @ûagýKZû aòùgh bûaùe ù\Lû~ûG ö ùKøYiò ]ûZêe eì_cù^ ^[ôùf, ]ûZêùe fêýUþ (@^) aû bûaaûPK _âZýd Keò, Ké ]ûZê iûjû~ýùe @ êaû\Keû~ûA_ûeòa öcûZâ Kcð (2dû) iÚû^ùe 6Âú aòbqò jêG ö~[û :- (K) _òfûUò Kû¦êQò - gògêü Kâ¦^õ KùeûZò / gògêü Kâ¦Zò ö eûcü Mâûcõ MzZò ö eûcü

Mâûciý Mc^õ KùeûZò ö (L) _ê@ @Zò[ôuê ùiaû KeêQò - _êZâü @Zòù[ü ùiaûõ KùeûZò / @Zò[ôõ ùiaùZ ö

(3) �Ké� ]ûZê _ìaðùe C_iMð Kò û C__\ ejòùf ]ûZêe @[ð bò Ü bò Ü _âKûe ùjûA[ûG ö ~[û:-@ ê - Ké (@ êKeY Keòaû) : QûZâü gòlKcþ @ êKùeûZò ö@_ - Ké (@_Kûe Keòaû) : \êRð ü i{^õ _âZò @_KùeûZò öC_ - Ké (C_Kûe Keòaû) : Jh]ôü geúecþ C_KùeûZò öicþ - Ké (gê¡ Keòaû) : Z_iýû Pò�ÿõ iõÄùeûZò ö_eû - Ké (_âZýûLýû^ Keòaû) : gòlKü QûZâiý @ûùa\^õ _eûKùeûZò öaò - Ké (aòKéZ Keòaû) : ùKâû]ü Pò�ÿõ aòKùeûZò ö@]ô - Ké (@]ôKûe Keòaû) : ùa÷ù\gòKûü bûeZahðcþ @]ôKêað«ò ià ö_eò + Ké (_eòÃûe Keòaû) : ùiaKü ùgâYúMéjõ _eòÃùeûZò ö_êeiþ + Ké (_êeÄûe ù\aû) : eûÁâ_Zòü ùi÷ òKû þ _êeÄùeûZò öZòeiþ + Ké (ZòeÄûe Keòaû) : iû]êü _û_õ ZòeÄùeûZò öòeþ + @û - Ké ( òeûKeY Keòaû) : iaðKûeü @bûaõ òeûKùeûZò ö

@ûaòiþ - Ké (@ûaòÃûe Keòaû) : ùa÷mû òKûü C_ûdû þ @ûaòÃêað«ò ö^ciþ - Ké (^cÄûe Keòaû) : QûZâûü gòlKû þ ^cÄêað«ò öajòiþ - Ké (aûjûe Keòaû) : ùi÷ òKü ù\gûZþ gZîõ ajòÃùeûZò ö@kcþ - Ké (@kõKéZ Keòaû) : _�òZûü ibûcþ @kõKêað«ò ö\ìeþ - Ké (\ìeKeòaû) : Zßõ \êüLõ \ìeúKêeê ö bMaû þ \êüLõ \ìeúKùeûZò öiÚòe - Ké (iÚòeKeòaû) : iü _êZâiý aòaûjõ iÚòeúKeòhýZò öiZþ - Ké (iZþKûe Keòaû) : bûeZúdûü @Zò[ú þ iZþKêað«ò ö_âZò - Ké (_âZòKûe Keòaû) : PòKò�Kü ùeûMõ _âZòKùeûZò ö

(4) GZ\þ bò^Ü- Z^þ (aòÉûe Keòaû) : (Zù^ûZò) eaòü @ûZ_õ Zù^ûZò ö UúKûcþ Z^êùZ(aýûLýûKê aòÉûe KeêQò) öc þ (c^^ Keòaû) : ajê c êùZ Za icûMccþ ö@û - Z þ (aýû_òaû) : @û Zù^ûZò Méjõ ]ìcRûkü ö

115

(Q) Kâýû\òmû (RûYòaû, ùaû] Keòaû) (_eùià÷_\ú eì_)


_â[c_êeêh Rû^ûZò Rû^úZü Rû^«òc¤c_êeêh Rû^ûiò Rû^ú[ü Rû^ú[C�ÿc_êeêh Rû^ûcò Rû^úaü Rû^úcü


_â[c_êeêh @Rû^ûZþ @Rû^úZûcþ @Rû^^þc¤c_êeêh @Rû^ûü @Rû^úZcþ @Rû^úZC�ÿc_êeêh @Rû^ûcþ @Rû^úa @Rû^úc


_â[c_êeêh mûiýZò mûiýZü mûiý«òc¤c_êeêh mûiýiò mûiý[ü mûiý[C�ÿc_êeêh mûiýûcò mûiýûaü mûiýûcü


_â[c_êeêh Rû^ûZê Rû^úZûcþ Rû^«êc¤c_êeêh Rû^újò Rû^úZcþ Rû^úZC�ÿc_êeêh Rû^û^ò Rû^ûa Rû^ûc


_â[c_êeêh Rû^údûZþ Rû^údûZûcþ Rû^údêüc¤c_êeêh Rû^údûü Rû^údûZcþ Rû^údûZC�ÿc_êeêh Rû^údûcþ Rû^údûa Rû^údûc(1) mû ]ûZê C_iMð~êq ùjùf bò Ü bò Ü @[ð _âKûg Kùe ö

@ ê - mû (@ êcZò ù\aû) : cûõ Mc^ûd @ êRû^újò ö@bò - mû (cù^_KûAaû / PòjÜòaû) : cê\òâKdû \êhý«ü gKê«kûcþ @býRû^ûZþ ö@a - mû (@^û\e Keòaû) : Kc_ò cû @aRû^újò ö_âZò - mû (_âZòmû Keòaû) : QûZâü iZýõ aqêõ _âZòRû^ûZò ö

(2) mû ]ûZêe @ûZàù^_\ú eì_ : Rû^úùZ, @Rû^úZ, mûiýùZ, Rû^úZûcþ, Rû^úZ ö(3) @^ý ùKùZK _âPkòZ ]ûZêcû^ue eì_ -

@gþ (LûAaû @[ðùe) : fUþ @gÜûZò, féUþùe @gòhýZò ö gògêü \òaiiý Zâòü @gÜûZò öa§þ (aû§òaû @[ðùe) : iû ùKg_ûgõ a]ÜûZò öMâ Úþ (Mê Úòaû, Mâ ÚeP^û Keòaû) : aûkòKû cûkûõ Mâ[ÜûZò ö iü Kûaýõ Mâ[ôhýZò ö�fì� (ùQ\^ Keòaû, Qòù�Aaû) : fê ûZò / fê úùZ, faòhýZò / faòhýùZ, Kû^^õ fê újò ö KéhKü

giýõ fê ûZò ö AZýû\ò ö

116

(R) Pêeû\òPêeû\ò MYúd ]ûZêe ^òR @[ðùe (Êûù[ð) YòPþ (A) _âZýd jêG ö

Pêeþ + YòPþ (A) = ùPûeò + @ + Zò_þ = ùPûedZò (ùPûeò Keòaû)

_ìRþ (_ìRûKeòaû) (_eùià÷_\ú)fUþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^

_â[c_êeêh _ìRdZò _ìRdZü _ìRd«òc¤c_êeêh _ìRdiò _ìRd[ü _ìRd[C�ÿc_êeêh _ìRdûcò _ìRdûaü _ìRdûcü


_â[c_êeêh @_ìRdZþ @_ìRdZûcþ @_ìRd^þc¤c_êeêh @_ìRdü @_ìRdZcþ @_ìRdZC�ÿc_êeêh @_ìRdcþ @_ìRdûa @_ìRdûc


_â[c_êeêh _ìRdòhýZò _ìRdòhýZü _ìRdòhý«òc¤c_êeêh _ìRdòhýiò _ìRdòhý[ü _ìRdòhý[C�ÿc_êeêh _ìRdòhýûcò _ìRdòhýûaü _ìRdòhýûcü


_â[c_êeêh _ìRdZê _ìRdZûcþ _ìRd«êc¤c_êeêh _ìRd _ìRdZcþ _ìRdZC�ÿc_êeêh _ìRdû^ò _ìRdûa _ìRdûc

117aò]ôfòOþfKûe

GKaP^ \ßòaP^ ajêaP^_â[c_êeêh _ìRùdZþ _ìRùdZûcþ _ìRùddêüc¤c_êeêh _ìRùdü _ìRùdZcþ _ìRùdZC�ÿc_êeêh _ìRùddcþ _ìRùda _ìRùdc

ùKùZK _âPkòZ ]ûZêe _â[c _êeêh GKaP^ùe eì_ òcÜùe \ò@ûMfû-Pêeþ (ùPûeòKeòaû) : ùPûedZò, @ùPûedZþ, ùPûedòhýZò, ùPûedZê, ùPûeùdZþ ölûkþ (ù]ûAaû) : lûkdZò, @lûkdZþ, lûkdòhýZò, lûkdZê, lûkùdZþ ölûkþ _ìaðùe _âûdZü �_â� C_iMð fûMò[ûG ö _âlûkdZò AZýû\ò öZWþ (ZWÿòù\aû / @ûNûZ Keòaû) : ZûWÿdZò, @ZûWÿdZþ, ZûWÿdòhýZò, ZûWdZê, ZûWùdZþ ö_â + Beþ (ù_âeY Keòaû) : ù_âedZò, ù_â÷edZþ, ù_âedòhýZò, ù_âedZê, ù_âeùdZþ öùijò_eò blþ (blY Keòaû), PòZâ (PòZâ Keòaû), @Rð (@Rð Keòaû), MYþ (MY^û Keòaû), \�þ

(\�ù\aû), cûMðþ (ùLûRòaû), ePþ (eP^û Keòaû), iìPþ (iìP^û ù\aû), _ìeþ (_ìeY Keòaû), Pò«þ (Pò«ûKeòaû), _ûkþ (_ûk^ Keòaû), @yð - (_ìRûyð û Keòaû), cògâ - (cògûAaû), a+þ (aû+òaû), Æéjþ - (ÆéjûKeòaû), _úWþ (_úWÿûù\aû), a�ðþ (eùwAaû), cû þ - (i¹û^ù\aû), @û-Ê\þ (@ûÊû\^ Keòaû), fxþ(fx^ Keòaû), aoþ- _âZûeYû Keòaû _âbéZò ]ûZêMêWÿòKe eì_ _ìRþ ]ûZêe eì_ _eò ùjûA[ûG ö

Pêeû\ò MYúd ùKùZK ]ûZêe @ûZàù^_\ú _â[c_êeêh GKaP^ùe eì_ òcÜùe _â\�ÿ ùjûAQò-_ìRþ - _ìRdùZ, @_ìRdZ, _ìRdòhýùZ, _ìRdZûcþ, _ìRùdZ öcªþ - cªdùZ, @cªdZ, cªdòhýùZ, cªdZûcþ, cªùdZ öaoþ - aodùZ, @aodZ, aodòhýùZ, aodZûcþ, aoùdZ ö_âû[ðþ - _âû[ðdùZ, _âû[ðdZ, _âû[ðdòhýùZ, _âû[ðdZûcþ, _âû[ðùdZ öb�ðþ - b�ðdùZ, @b�ðdZ, b�ðdòhýùZ, b�ðdZûcþ, b�ðùdZ AZýû\ò ö

@býûiü

1ö ~[û^òù�ðgõ ]ûZêeìù_Y gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö~[û :- cû Kêeê ]^-R^-ù~øa^Maðcþ ö (Ké - ùfûUþ)(K) eûRû _�òZibûcþ ö (Ké - fOþ)(L) cìLðûü iõiûùe Kòc_ò ^ ö (mû - fUþ)

118

(M) QûZâûü _Vù^ gâcõ ö (Ké - aò]ôfòOþ)

(N) C}kúdûü RM Üû[õ gâ¡dû ö (_ìRþ - fUþ)

(O) iõ_âZò QûZâûü iaðûõ aò\ýûõ ö (mû - aò]ôfòOþ)

(P) ùZ A\cþ @^ûdûùi^ ö (Ké - féUþ)

(Q) iùað iaðõ ö (mû - ùfûUþ)(R) QûZâûü Mêeì þ ö (_ìRþ - aò]ôfòOþ)(S) iû ^\ýûõ aÈõ ö (_â + lûkþ - fUþ)(T) aû^eûü cû^aû þ ö (@ ê + Ké - fUþ)

2ö ^òcÜfòLôZKòâdû_\û^ò aýajéZý _é[Kþ aûKýû^ò ePdZ ö(K) Rû^újò - (P) @gÜûZò -(L) Kêcðü - (Q) aòmû_dZò -(M) _ìRùdü - (R) Rû^ûZê -(N) ZòeÄêað«ò - (S) _ìRd«ê -(O) ZûWdZê - (T) @Kùeûü -

3ö ^òcÜfòLôZaûKýû^ò iõùgû]dZ ö

(K) adõ `kû ò a+dûaü ö (P) @jõ Zßûõ mûiýiò ö

(L) Zßõ iZýõ Rû^ûZê ö (Q) iû _êZâõ @ù_âedZþ ö

(M) c^ü \êüLõ c[ÜûZò ö (R) Ké_Yûü ]^õ ÆéjdZò ö

(N) KûkKâùcY iü iaðõ @Rû^úZþ ö (S) @jõ KaòZûõ ePòhýûcò ö

(O) baû þ aélùeû_Yõ Kêeê ö (T) _V^ûZþ _âûKþ Bgßeõ _ìùRZþ ö

4ö iõÄéùZ^ @^êaû\ü Kû~ðýü ö

(K) cêñ Zûuê bfbûùa RûùY ö (P) GKcûZâ ]cð c êhýKê bìhòZ Kùe ö

(L) cû� bûZùe Nò@ cògûCQ«ò ö (Q) cêñ ùijò ù\aúuê ^cÄûe KeêQò ö

(M) i Üýûiúcûù^ _ecûZàûuê _ìRû Ke«ò ö (R) céMcûù^ Rk_û^ Ke«ê ö

(N) gae aYùe Rûf aòÉûe KeêQò ö (S) ]^ _âZò ùfûb Keòa ^ûjó ö

(O) Zêùc ùiVûùe Kkj Keòa ^ûjó ö (T) Zêùc K�Y ùcû K[û RûYòQ ?

119

iû]ûeY @ êgúk^ú1ö ~[û òù�ðgõ icêPòZKòâdû_ù\÷ü gì ýiÚû^û ò _ìedZ ö

(K) _êZâûü _òZeõ ö (ùiaþ - aò]ôfòOþ)(L) @jõ ]^cþ ö (fbþ - fOþ)(M) adõ ùi÷ òKûü ö (bì - féUþ)(N) ~ìdõ _êÉKõ ö (^ú - ùfûUþ)(O) Zéhû�ÿðü gúZkRkõ ö (_û - féUþ)(P) @ûaûõ Méjõ ö (Mcþ - fOþ)(Q) aé¡ûü eûcfúkûõ ö (\égþ - féUþ)(R) ~êaûõ gòlùKø ö (@iþ - fUþ)(S) iûdõ QûZâûü QûZâûaûùi ö (@iþ - féUþ)(T) eûcü eûaYõ ö (j þ - fOþ)(U) i_ðûü ^Kêùkbýü ö (bú - fUþ)(V) \ûZûeü ]^õ ö (\û - féUþ)(W) QûZâü C_ù\gõ ö (gî - aò]ôfòOþ)(X) aûkKûü Kû~ðýcþ ö (Ké - fOþ)(Y) @jõ còZâõ ö (_âzþ - féUþ)(Z) Zßõ iaðK[ûü ö (mû - ùfûUþ)([) adõ MùYgõ ö (_ìRþ - aò]ôfòOþ)(\) ~ìdõ Mêeì þ ö (_ìRþ - ùfûUþ)(]) Èòdü ^\ýûü Rkõ ö (@û + ^ú - féUþ)(^) ~êaûõ _ìRûõ ö (Ké - féUþ)(_) @eùYý R«aü ö (iÚû - fUþ)

2ö @]É^aûKýû^ûõ iõùgû]^õ KêeêZ ö(K) @jõ ]^õ f_þiýûcò ö (P) jeòYûü Rkõ _òaZê ö(L) bòlêKü Mâûùc @bòlZþ (Q) Zßõ i\û ]cðgûÈõ géùYûZê ö

120(M) ùZ cc K[ûõ ^ Rû^û«ò ö (R) iü @^ûdûùi^ Kû~ðýcþ @KêeêZ ö(N) @jõ ùZ iêcòÁû ò `kû ò \\û ò, Lû\Zê ö (S) Zßõ MêeêR^û þ ùia ö(O) iZþiwZòü Kòõ ^ Kêað«ò ? (T) gúZù�ÿøð C�ÿeZü gúZk_a^ü ajòhýZò ö

3ö @]ÉâûKýû^ûõ iõÄéùZ^ @^êaû\õ KêeêZ ö(K) aýû]Uò céMcûûê jZýû Kfû ö (U) cêñ MêeêRû C_ù\g gêùY ö(L) MûBMêWÿòK _Wÿò@ûùe Nûi PeêQ«ò ö (V) aê¡òcû þ aýqò bdKùe ^ûjó ö(M) a�ÿðcû^ Kê@ûùWÿ ~û@ ^ûjó ö (W) icùÉ bf _Xÿ«ê ö(N) ùfûKcûù^ iì~ðýuê _ìRû Ke«ò ö (X) Zêùc ùcûùZ _ûoUuû ù\A[ôf ö(O) cjûZàûMû§òuê icùÉ bf bûùa RûY«ò ö (Y) _û�acûù^ ùiùZùaùk @eYýùe [ôùf ö(P) cìLðcûù^ \ê ò@ñûùe K�Y RûYòùa ? (Z) _òfûcûù^ eûZòùe \ê] _òAaû CPòZ ö(Q) gòlK QûZâKê _âgÜ _Pûeòùf ö ([) Êdõ ùiaK icÉue ùiaû Ke«ò ö(R) gae aYùe aêfêQò ö (\) KéhK MûB\êAUòKê MñûKê ù^fû ö(S) @ûùc Gjò KûcUòKê Keòaê ö (]) @ûù¸cûù^ ^¦^Kû^^ ~òaê ö(T) icùÉ c¦òeùe _êeûY gêYòaû CPòZ ö (^) Gahð @^ûaéÁò ùjZê \êbòðl ùjûA_ûùe ö

l l l

121

KûeK I aòbqò(K) KûeKe iûcû^ý mû^ :

^òcÜfòLôZaûKýû^ò _VZ :(K) ù\a\�ÿü aò\ýûkdõ MzZò ö(L) ùiaùKø Kû~ðýõ KêeêZü ö(M) gòlKûü Klûcþ @ûMz«ò öC_~êðýq Zò^òùMûUò aûKýùe �MzZò�, �KêeêZü� I �@ûMz«ò�- Gjò Zò^òùMûUò Kòâdû_\ aýajéZ

ùjûAQò ö Gjò KòâdûMêWÿòKe aûKýùe [ôaû @^ýû^ý _\ ~[û : ù\a\�ÿ, aò\ýûkd, Kû~ðý, Kl AZýû\ò _\ijòZ i´§ ejòQò ö ùZYê _â[c aûKýùe �ù\a\�ÿ� I �aò\ýûkd� _\ Kâòdû_\ �MzZò� ijòZ @ ßòZ aûi´§òZ ùjCQ«ò ö ùZYê Gcûù^ ùMûUòG ùMûUòG �KûeK� @U«ò ö(L) iõmû I _âKûeùb\ :

aûKýùe Kòâdû_\ ijòZ ù~Cñ _\e _âZýl i´§ [ûG, ZûKê �KûeK� Kêjû~ûG ö1 @ZGa ù\a\�ÿü,aò\ýûkdcþ, ùiaùKø, Kû~ðýcþ, gòlKûü I Klûcþ - Gjò _\MêWÿòK �KûeK� @U«ò ö Kòâdû_\ ij aûKýùe[ôaû @^ý_\cûûe bò Ü bò Ü i´§ [ôaûeê KûeKe bò Ü bò Ü _âKûeùb\ ejò@Qò ö ù~_eò _â[c aûKýùe�MzZò� Kòâdû iµû\^ùe �ù\a\�ÿ� ÊZª @ùU ö ùi Kòâdû iµû\K ùjûA[ôaûeê Kòâdû_\ ijòZ Zû�eK�ÿðéi´§ aýq ùjC@Qò ö iêZeûõ �ù\a\�ÿü� aûKýùe K�ÿðéKûeK @ùU ö ùijò_eò �ùiaùKø� I �gòlKûü�c¤ K�ÿéðKûeK @U«ò ö

KûeK Q@ _âKûe ö ~[û- K�ÿðéKûeK, KcðKûeK, KeYKûeK, iõ_â\û^ KûeK, @_û\û^ KûeK I@]ôKeY KûeK ö GZ\þ bò Ü aûKýùe �i´§ _\� c¤ [ûG ö òcÜùe ùMûUòG aûKýùe icÉ Q@ùMûUòKûeK I i´§_\e CùfäL Keû~ûAQò ö

@ù~û¤ûe eûRû \ge[ _âûZüKûkùe cûMê[ôaû ùfûKuê eûRùKûheê @cûZýcûû \ßûeû ]^\û^Keê[ôùf ö1- KòG \û^ Keê[ôùf ? \ge[-\ge[ü-K�ÿðéKûeK I _â[cû aòbqò ö2- K�Y \û^ Keê[ôùf ? ]^-]^cþ-KcðKûeK I \ßòZúdû aòbqò ö3- Kûjû\ßûeû \û^ Keê[ôùf ? @cûZýcûû\ßûeû- @cûùZý÷ü-KeY KûeK I ZéZúdû aòbqò ö4- KûjûKê \û^ Keê[ôùf ? - cûMê[ôaû ùfûKuê -~ûPùKbýü-iõ_â\û^ KûeK I PZê[ðú aòbqò ö5- ùKCñVûeê \û^ Keê[ôùf ? - eûRùKûheê-eûRùKûhûZþ-@_û\û^ KûeK I _ocú aòbqò ö6- ùKùZùaùk \û^ Keê[ôùf ?- _âûZüKûkùe- _âûZüKûùk- @]ôKeY KûeK I i¯cú aòbqò ö7- ùKCñù\ge eûRû ?- @ù~û¤ûe- @ù~û¤ûdûü-i´§_\ I hÂú aòbqò ö

1. �Kòâdû^ßdòZßõ KûeKZßcþ� ö Kòâdû R^KZßõ KûeKZßcþ @[ðûZþ ~òG Kòâdûe R^K ZûKê c¤ �KûeK�Kêjû~ûG ö

122ùZYê -@ù~û¤ûdûü eûRû \ge[ü _âûZüKûùk @cûùZý÷ü eûRùKûhûZþ ~ûPùKbýü ]^cþ @\\ûZþ öGjò_eò KûeK Q@ _âKûe @ùU ö1

(M) aòbqò :(1) iõLýû aû aP^ I KûeK ù~Cñ iõùKZ\ßûeû PòjÜòZ jêG, ùijò iõùKZMêWÿòKê aòbqò Kêjû~ûG ö2

~[û : aûkKü MzZò ö aûkùKø _gý ö aûkùK÷ü McýùZ ö _â[c aûKýùe �iê� \ßûeû �aûkKü�K�ÿðéKûeK I GKaP^, \ßòZúd aûKýùe �J� \ßûeû �aûkùKø� KcðKûeK I \ßòaP^ Gaõ ZéZúdaûKýùe �H� (bòiþ) \ßûeû �aûkùK÷ü� @ êq K�ÿðû I ajêaP^ ùaûfò PòjÜòZ ùjûAQò ö

(2) aòbqò iûZ _âKûe ö ~[û- _â[cû, \ßòZúdû, ZéZúdû, PZê[ðú, _ocú, hÂú I i¯cú ö(3) Cq iûZ_âKûe aòbqò KûeK aòbqò I C__\ aòbqò ùb\ùe \êAbûMùe aòbq ö �Kòâdû�ù~ûMùe

ùjC[ôaû aòbqòKê KûeK aòbqò I �_\� ù~ûMùe ùjC[ôaû aòbqòKê �C__\� aòbqò Kêjû~ûG ö~[û- (1) gòaõ ^cÄêeê ö GVûùe K�ÿðé_\ �Zßcþ� Cjý @Qò ö ùZùa Kòâdû_\ �Kêeê� _ûAñ�gòa� g± �Kcð_\� @ùU ö KûeY Gjû K�ÿðûe B_þiòZZc ö ùZYê KcðKûeKùe KcðVûùe(@ êùq) KcðYò \ßòZúdû iìZâùe \ßòZúdûaòbqò aò]û^ KeûMfû ö Gjû �KûeK aòbqò� @ùU öKò«ê (2) gòaûd ^cü ö GVûùe Kòâdû_\ ^[ôaûeê C__\ aòbqò @ êiûùe �^cü� g±ù~ûùM�gòa� g±ùe PZê[ðú aòbqò aò]û^ ùjfû ö GjûKê �C__\ aòbqò� Kêjû~ûG ö

(4) _âùZýK �KûeK� ùMûUòG ùMûUòG aòbqò MâjY Keò[û�«ò ö Kò«ê �i´§ _\� hÂú aòbqòKêMâjY Kùe ö hÂú aòbqý« _\e �Kòâdû_\� ijòZ _âZýl i´§ ^[ûG ö GVûùe ùMûUòGiõmû_\e @^ý GK iõmû_\ ij i´§ [ûG ö ùZYê hÂú aòbqý« _\ KûeKe @«bêðq jêG^ûjó ö GjûKê �i´§_\� Kêjû~ûG ö ~[û- eûmü _êeêhûü @ûMz«ò- GVûùe �eûmü� i´§_\@ùU ö KûeY Gjûe _âZýl i´§ �_êeêhûü� ijòZ ejòQò, �@ûMz«ò� Kòâdû_\ ijòZ Gjûe_âZýl i´§ iÚû_òZ ùjûA_ûeê ûjó ö

(5) iù´û]^- C_~êðýq aòbqòMêWÿòK aýZúZ GK iù´û]^ _\e eì_ c¤ ejò[ûG ö Gjûe_âùdûM KûjûKê �WûKòaû� ùe @ûagýK jêG ö Gjò iù´û]^ _\e eì_ _â[cû aòbqò _eòùjûA[ûG ö @agý iù´û]^ GKaP^ùe _â[cû aòbqò GKaP^ eì_e @ù^K _eòa�ÿðùjûA~ûG ö Kò«ê \ßòaP^ I ajêaP^ùe eì_ _â[cû aòbqòe @aòKk eì_Kê MâjY Kùe ö ~[û-ùbû aûkK, ùbû aûkùKø, ùbû aûkKûü AZýû\ò ö òcÜùe ùMûUòG _\e icÉ aòbqòùe_âùdûMe C\ûjeY \ò@ûMfû öeûùcû eûRcYòü i\û aòRdùZ eûcõ eùcgõ bùReûùcYûbòjZû ^ògûPePcìü eûcûd Zùià÷ ^cü ûûeûcû^ÜûÉò _eûdYõ _eZeõ eûciý \ûùiû$iàýjõeûùc Pò�ÿfdü i\û baZê ùc ùj eûc ! cûcê¡e ûû

1. �K�ÿ ðû Kcð P KeYõ iõ_â\û^õ Zù[÷a P ö @_û\û^û]ôKeYcþ AZýûjêü KûeKûYò hUþ ûû�

2. �iõLýûKûeKùaû]dòZâú aòbqòü ûû�

123@býûiü

1ö ùKûÂKûZþ ~[û[ð_\õ òeì_ý gì ýiÚû^õ _ìedZ ö_òZû : @dcþ GKü aò\ýûkdü ö @Zâ _V«ò ö_êZâü : Ghü Kü MzZò ?_òZû : @dõ MzZò ö_êZâü : ZZâ aûUòKûdûõ ùK Kû~ðýõ Kêað«ò ?_òZû : ùZ aûUòKûdûõ Kû~ðýõ Kêað«ò ö_êZâü : GùZø ùKø @ûMzZü ?_òZû : aò\ýûkdcþ @ûMzZü ö_êZâü : ZZâ ùK \�ûdcû^ûü i«ò ?_òZû : ZZâ \�ûdcû^ûü i«ò ö(@bòbûaKûü, ùiaKûü, QûZâûü, ù\a\�ÿü, gòlùKø)

2ö �K� É¸iý K�ÿ ðé_\û^ûõ �L� É¸iý Kòâdû_ù\÷ü ij ùck^õ KéZßû �M� Éù¸ aûKýû^ò fòLZ öK L M

~[û : _a^ü ajZò _a^ü ajZò ö^\ýü bû«ò öN^ûü icûgßi«ò öc�ÿMRûü ¤ûd«ò öa^û«ûü éZý«ò ö_òâdûaòjú^ûü ^\«ò ögòLô ü ahð«ò ö_æawûü aj«ò ö

iìP^û : aj«ò ahð«ò ^\«ò bû«ò ¤ûd«ò ^éZý«ò icûgßi«ò ö^ù\ýû N^ûü c�ÿMRûü a^û«ûü _òâdûaòjú^ûü gòLô^ü _æawûü ûû

3ö ùKûÂKûZþ K�ÿðé_\õ òeì_ý gì ýiÚû^õ _ìedZ ö(K) gòlKõ _ézZò ö(L) iûjòZýõ _Viò ö(M) `kõ ù^hýûcü ö(N) Kkjõ cû KêeêZcþ ö(O) Mâûcõ Mzûaü ö

(adcþ, Zßcþ, QûZâü, @ûaûcþ, ~êaûcþ)

124

K�ÿ ð éKûeK I _â[cû aòbqò1ö KòG Kû~ðý KeêQ«ò ?

(K) QûZâü _VZò ö(L) aûkKü _gýZò ö(M) ù\a\�ÿü MzZò öGVûùe QûZâ �_V^� Kû~ðý, aûkK �\gð � Kû~ðý I ù\a\�ÿ �Mc^� Kû~ðý KeêQ«ò ö @[ðûZþ Gcûù^

ùijò ùijò Kòâdû iû]^ _ûAñ ÊZª aû _â]û^ @U«ò ö @ZGa ùicûù^ aûKýùe �K�ÿ ðû� @U«ò ö ùZYê Kòâdûiû]^ _ûAñ ù~ ÊZª aû _â]û^, ZûKê �K�ÿ ðû� Kêjû~ûG ö1

2ö _â]û^ = cêLý = aûPý = Cq - Gjò PûeòùMûUò g± iõÄéZ aýûKeY \éÁòeê _~ðýûdaûPú @U«ò öC_~êðýq aûKýMêWÿòKùe K�ÿðû _â]û^ aû aûPý ùjûA[ôaûeê GMêWÿòK K�ÿðéaûPý @U«ò ö �K�ÿðéaûPý�ùeK�ÿ ðûVûùe _â[cû aòbqò jêG ö Cq K�ÿðûùe _â[cû aòbqòKê iõÄéZùe �Cùq K�ÿðeò _â[cû� Kêjû~ûG ö2

òcÜfòLôZ aûKýMêWÿòKê ù\L ö(K) QûZâü iõÄéZõ _VZò ö(L) aûkKü P¦âõ _gýZò ö(M) ù\a\�ÿü Mâûcõ MzZò öC_~êðýq aûKýMêWÿòKùe �K�ÿðû� _â]û^ aû Cq ùjûA[ôaûeê GMêWÿòK K�ÿðéaûPý ùZYê Cq K�ÿðû �QûZâ�,

�aûkK� I �ù\a\�ÿ�Vûùe �Cùq K�ÿ ðeò _â[cû� aû �K�ÿ ðeò _â[cû� iìZâ \ßûeû _â[cû aòbqò aò]û^KeûMfû ö3ö ^òcÜfòLôZ aûKýMêWÿòKê _Xÿ ö

(K) QûùZâY AZòjûiü _VýùZ ö(L) aûkùK^ P¦âü \égýùZ ö(M) ù\a\ù�ÿ^ Mâûcü McýùZ öC_~êðýq aûKýMêWÿòKùe Kcð_\ �AZòjûiü�, �P¦âü� I �Mâûcü� Cq aû _â]û^ ùjûA[ôaûeê, Gjò

aûKýMêWÿòK KcðaûPýùe @Q«ò ö ùZYê KcðaûPýùe KcðVûùe _â[cû aòbqò ùjûA[ûG ö3

4ö (K) ùj QûZâûü ! @\ý Kòõ _Vòhý[ ?(L) @ùe aûkK ! Za ^ûc Kòcþ ?

1. �ÊZªü K�ÿðû� ö2. �Cùq K�ÿðeò _â[cû�- K�ÿðéaûPýùe K�ÿðû Cq jêG ö Cq K�ÿðûVûùe _â[cû jêG ö @ êq K�ÿðûVûùe

ZéZúdû jêG ö3. Cùq KcðYò _â[cû ö

125GVûùe ùj, @ùe AZýû\ò _\ùe ~[ûKâùc QûZâ, aûkK _âbéZòuê iù´û]^ Keû~ûAQò ö ùZYê

�iù´û]^�Kê aêSûAùf �_â[cû aòbqò� ùjûA[ûG ö iù´û]ê GKaP^ùe eì_e _eòa�ÿð ù\Lû~ûGcûZâ \ßòaP^ I ajêaP^ _â[cû aòbqò _eò ùjûA[ûG ö1

5ö (K) Zßcþ Ga cc _ecü a§êü ö(L) @ûiúZþ _êeû aûfàúKòü ^ûc cjû þ Kaòü ö(M) eûcü AZò aûkKü @Zâ _VZò öGVûùe Ga (ùKak), ^ûc (^ûcK), AZò (ùaûfò) _âbéZò @aýd _\ @U«ò ö �Zßcþ�, aûfàúKòü I

eûcü _âbéZò g±e ù~Cñ _â[cû aòbqò ùjûAQò, Zûjû C_~êðq @aýd _\MêWÿòK ù~ûMùe ùjûAQò ö GjûKê�@aýdù~ûùM _â[cû� Kêjû~ûG ö2

cùêLl Kòâdûiû]^ùe ù~ ÊZª aû _â]û^, ZûKê K�ÿðû Kêjû~ûG öl ù~Cñ aûKýùe K�ÿðû_â]û^, Zûjû K�ÿðéaûPý Gaõ K�ÿðéaûPýùe K�ÿðûVûùe _â[cû aòbqò jêG öl iù´û]^ GK ÊZª aòbqò êùjñ ö Gjû _â[cû aòbqòe @«bêðq öl _â[cû aòbqò GKaP^ aýZúZ iù´û]ê eì_ _â[cû aòbqò i\ég öl iù´û]^Kê aêSûAùf _â[cû abqò jêG öl ùKùZK @aýdù~ûùM c¤ _â[cû aòbqò ùjûA[ûG ö

@býûiü

1ö @ù]ûfòLôZ_\û^ûõ iù´û]ù^ eì_ûYò fòLZ ö ~[û : cûZû- ùj cûZü !(K) ùiøebü ö (P) bâûZû ö(L) ù\aú ö (Q) ^\ýü ö(M) cê òü ö (R) aûkòùK ö(N) _âbêü ö (S) jeòü ö(O) fZû ö (T) _êZâûü ö

2ö @ù]ûfòLôZû ò @aýd_\û ò aýajéZý aûKýû ò ePdZ ö ~[û : Ga - iZýcþ Ga RdùZ öAZò ö@_ò ö^ûc ö

1. �iù´û]ù^ P�2. �KßPò Üò_ûùZ^ @bò]û^cþ� (@aýdù~ûùM _â[cû) ö

1263ö ùKûÂKûZþ ~[û[ð K�ÿ ðé_\û ò aýajéZý gì ýiÚû^õ _ìedZ ö ~[û : QûùZâø aýûKeYõ _VZü ö

(K) Mûõ a]ÜûZò ö (P) ù\gõ el«ò ö(L) jeòõ bRZò ö (Q) aélcþ @ûùeûjZü ö(M) Mêeêõ _âYcûcò ö (R) c¦òeõ Mcòhý[ü ö(N) \êMÛõ _òaZü ö (S) _ûVõ iàeûcü ö(O) PòZâûYò _gý«ò ö (T) KêZâ Mziò ?(adcþ, aûùkø, ùMû_ûkü, aû^ùeø, @jcþ, gògaü, Zßcþ, ùi÷ òKûü, ~êaûcþ, bqü)

4ö ùKûÂKûZþ (Cq) Kcð_\û ò aýajéZý gì ýiÚû^õ _ìedZ ö ~[û : eùcY eûaYü jZü ö(K) QûùZâY _VýùZ ö (P) cûZâû CPýùZ ö(L) bùq^ ùiaýùZ ö (Q) Zßdû \éÁû ö(M) eûùcY McýùZ ö (R) ùK^ KòâdùZ ö(N) cdû Cqü ö (S) aûkòKdû ^údùZ ö(O) eûmû òò�òðgýùZ ö (T) flàýû ùiaýùZ ö(Kû~ðýcþ, Mâûcü, bMaû þ, béZýü, _ûVü, K^ýû, RM Üû[ü, cûZû, Rkcþ, gòlKü)

KcðKûeK I \ßòZúdû aòbqò1ö QûZâü iõÄéZõ _VZò ö

aûkKü PòZâõ _gýZò öZßcþ I\^õ Lû\iò öC_~êðýq aûKýMêWÿòKùe K�ÿðû �QûZâü�, �@jcþ� I �Zßcþ�e cêLý flý ~[ûKâùc �iõÄéZcþ�, �PòZâcþ�

I �I\^cþ� @ùU ö K�ÿðûe ~ûjû B_þiòZZc, Zûjû Kcð ö ùZYê iõÄéZ, PòZâ I I\^ _\MêWÿòK �Kcð_\�@U«ò ö1 GjûKê �KcðYò \ßòZúdû� ùaûfò Kêjû~ûG û aûKýMêWÿòKùe K�ÿðé_\ Cq aû _â]û^ ùjûA[ôaûeê �Kcð�GVûùe @ êq ö @ZGa @ êq KcðVûùe \ßòZúdû (@ êùq KcðYò \ßòZúdû) aòbqò ùjûA@Qò ö2ö jeòü ùa÷KêY×cþ @]ôùgùZ ö

bì_Zòü iòõjûi^cþ @]ôZòÂZò öMêeêü @ûi^cþ @¤ûùÉ öGVûùe �@]ô� C_iMð ~êq gú (gúOþ), iÚû, @ûiþ ]ûZêe _âùdûMùe @]ôKeY iÚû^ùe Kcðiõmû _âû¯

ùjûA ùa÷KêY×, iòõjûi^ I @ûi^ _\ùe \ßòZúdû aòbqò ùjfû ö2

3ö cê dü KêUúecþ C_ai«ò öcéMûü a^cþ @ êai«ò ö

1. K�ÿðêü B_þiòZZcõ Kcð- K�ÿðûe _â]û^ flýKê Kcð Kêjû~ûG ö2. @]ôgúOþiÚûiûõ Kcð

127aòjwü ^úWÿcþ @]ôaiZò öKéhKü Mâûccþ @ûaiZò ö�aiþ� ]ûZê _ìaðùe �C_�, �@ ê�, �@]ô� I �@û� C_iMð ejòùf @]ôKeY KûeK Kcðiõmû _âû¯ jêG3,

Gaõ ùiVûùe \ßòZúdû aòbqòe _âùdûM jêG ö Kò«ê �C_aiZò�e @[ð C_aûi aêSûC[ôùf, @û]ûe Kcð iõmû_âû¯ jêG ^ûjó @[ðûZþ i¯cú iÚû^ùe \ßòZúdû aòbqò jêG ^ûjó ö

~[û- \eò\âûü Méùj C_ai«ò ögâcòKü KêUúùe C_aiZò ö

4ö iû]êü i àûMðcþ @bò òaògùZ ö@bò I ò C_iMð _ìaðK �aògþ� ]ûZêe @û]ûeùe KcðKûeK ùjûA[ûG ö iÚkaòùghùe Gjûe aýZòKâc

c¤ ù\Lû~ûG ö ~[û : aûkKû^ûõ _ûùV @bò òùagü (@ûMâj) @Éò ö5ö jòeYýKü òbðdõ iÚòZü ö

MRü ]úeõ PkZò ö\úNðK�ðü ibdcþ @ûj ögògêü iû½~ðýõ _gýZò öC_~êðýq C\ûjeYMêWÿòKùe � òbðdcþ�, �]úecþ� I �ibdcþ� aûKýe KòâdûKê aòùghòZ Keê[ôaûeê,

Gcûûê Kòâdû aòùghY Kêjû~ûG ö KòâdûaòùghYMêWÿòK \ßòZúdû aòbqò I Käúafòw GKaP^ jê@«ò ö GjûKê�Kòâdû aòùghùY \ßòZúdû� ùaûfò Kêjû~ûG ö6ö @jõ cûiõ aýûKeYõ _Vûcò ö

eûcP¦âü PZê�ðgahðûYò aù^ ZòÂZò ià ö_aðZü ùKâûgõ a�ÿðùZ ö@Zý« iõù~ûM (aýû ò) @[ðùe KûkaûPK �cûi� I �ahð�Vûùe I cûMðaûPK �ùKâûg� g±ùe \ßòZúdû

aòbqò ùjûAQò ö GjûKê �aýû¯ýù[ð \ßòZúdû� Kêjû~ûG ö7ö cûâûü ù\aû þ @ ê ö

\ú^õ _âZò \dûõ Kêeê öcûkûKûeü aélõ aélõ _âZò iòoZò / _eò iòoZò / @ ê iòoZò öGVûùe @ ê, _âZò, _eò _âbéZò ùKùZK C_iMð ÊZª _\eìù_ aýajéZ ùjûA ùMûUòG ùMûUòG

�ÊZª� @[ðKê _âKûg KeêQ«ò ö Gcûûê �Kcð_âaP^úd� Kêjû~ûG ö ùijò Kcð_âaP^úd ù~ûùM �ù\aû þ�,�\ú^õ�, �aélõ� jeòcþ _âbéZò \ßòZúdû aòbqò ùjûA@Qò ö8ö ùMû_ûkü Mûõ _dü ù\ûMÛò ö _dü- cêLýKcð, Mûcþ - ùMøYKcð ö

KéhKü @Rûõ Mâûcõ ^dZò ö @Rûcþ - cêLýKcð, Mâûccþ - ùMøYKcð öaò·e_Zòü ùPøeõ gZõ \�dZò ö ùPøecþ - cêLýKcð, gZcþ - ùMøYKcð ö

3. C_û ß]ýûOþ aiü

128\êjþ, ú I \� _âbéZò ]ûZêMêWÿòK \ßòKcðK @U«ò ö G_eò ]ûZêcû^ue _âùdûMùe ùMøY KcðVûùe @^ý

KûeK iÚû^ùe Kcðiõmû _âû¯ ùjûA[ûG ö GjûKê �@K[ôZõ P� iìZâùe Kcð Kêjû~ûG ö �ùMûü� iÚû^ùe�Mûcþ�, �Mâûùc� iÚû^ùe �Mâûccþ�, �gùZ^� iÚû^ùe �gZcþ� ùjûAQò ö

iõÄéZaýûKeYùe iû]ûeYZü 16ùMûUò \ßòKcðK ]ûZêe aýajûe ù\Lû~ûG ö ~[û : \êjþ, ~ûPþ,_Pþ, \�þ, eê]þ, _âzþ, Pò, aï, gûiþ, Rò, c[þ, cêhþ, ^ú, jé, Kéhþ I ajþ ö Gjò ]ûZêMêWÿòK ù~ûMùe I Z\[ðK]ûZêùe c¤ @K[ôZ ùMøY Kcðe _âùdûM ù\Lû~ûG ö

~[û : akòõ bòlùZ aiê]ûcþ öbòlêKü MéjòYúcþ @ Üõ _âû[ðdùZ öGVûùe �~ûPþ� @[ðùe bòlþ I _âû[ðþ ]ûZêe _âùdûM ùjûAQò ö

9ö ^òcÜfòLôZ _\MêWÿòK ù~ûMùe \ßòZúdû aòbqò jêG öiaðZü- (iaê@ûùWÿ)- ù\gõ iaðZü �iaðgòlû-@bò~û^õ� _âPkZò ö_eòZü- (Pûeò_ûLùe)- aò\ýûkdõ _eòZü _âûPúeõ ùgûbùZ ö@bòZü- (@ûMùe)- cûZecþ @bòZü gògêü KâúWÿZò öCbdZü- (Cbd _ûgßðùe)- ^\úcþ CbdZü aélûü i«ò öC_~êð_eò- (C_eKê C_e)- aûdêc�kcþ C_~êðý_eò Éeùb\ü ö@¤]ô- (C_eKê C_e)- aélcþ @¤]ô gûLûü i«ò ö@ù]û$]ü- (ZkKê Zk)- @ù]û$]ü ùfûKõ _ûZûkü ö@«eû- (c¤ùe)- RM Üû[õ akb\âõ P @«eû iêb\âû aòeûRùZ ö@«ùeY- (aò û)- Rkcþ @«ùeY Rúa^cþ @i¸acþ ö]ôKþ- (]ôKþKûe)- ù·÷eõ ]ôKþ ö~ûaZþ- (_~ðý«)- ^\úõ ~ûaZþ Mz öaò û- (aýZúZ)- _eògâcõ aò û aò\ýû ^ baZò ö (aò û ù~ûùM 3dû / 5cú c¤ jêG)EùZ- (aýZúZ)- ]cðcþ EùZ iêLõ ^ûÉò ö (EùZ ù~ûùM 5cú c¤ jêG)icdû/ òKhû- ( òKUùe)- Mâûcõ icdû/ òKhû ^\ú _âajZò öjû- (\êüLiìPK)- jû ^ûÉòKcþ/ jû- c¦bûMýcþ ö\lòùY^- (\lòYùe)- @iàûKõ aò\ýûkdü eûRcûMðõ \lòùY^ @Éò öC�ÿùeY- (C�ÿeùe)- Za Méjõ aò\ýûkdcþ C�ÿùeY @Éò ö

aò.\â. : @aýdû\ò _\ ù~ûMùe ù~Cñ aòbqò jêG ZûjûKê �C__\ aòbqò� Kêjû~ûG ö

129

cùêL :l K�ÿ ðûe Kòâdû\ßûeû ~ûjû @Zý« B_þiòZ Zûjû KcðKûeK I Gjû \ßòZúdû aòbqý«

ùjûA[ûG öl aiþ ]ûZê _ìaðùe C_, @^ê, @]ô I @û C_iMð ejòùf, @û]ûee Kcðiõmû jêG öl Kòâdûe aòùghYVûùe \ßòZúdû aòbqò jêG Gaõ Zûjû Käúafòw GKaP^ùe _âùdûM

jêG öl CbdZü, _eòZü, icdû, ^òKhû, jû, _âZò, ]ôKþ _âbéZò ùKùZK @aýd_\ ù~ûùM

\ßòZúdû aòbqò ùjûA[ûG öl aò^û ù~ûùM \ßòZúdû, ZéZúdû I _ocú aòbqò jêG ö

@býûiü

1ö a§^úc¤ûZþ ~[û[ð-Kcð_\õ ^òeì_ý gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö~[û : aûkKü aò\ýûkdõ MzZò ö(K) KéhKü ^dZò ö (N) bqûü _ìRd«ò ö(L) _[ôKü _òaZò ö (O) ] òKü \\ûZò ö(M) QûZâü ùiaùZ ö

(Mêeêcþ, @Rûcþ, Rkcþ, ]^cþ, Bgßecþ)2ö a§^úiÚòZû^ûõ g±û^ûõ ~[û[ð-aòbùqø _âùdûMõ KêeêZ ö

~[û : iü ahðõ iõÄéZõ _VòhýZò (ahð) ö(K) @ ê a�û ]ûaZò ö (ùMû)(L) @jõ ^cûcò ö (Mêeê)(M) iü _òaZò ö (c]ê)(N) bqü bRZò ö (jeò)(O) aâûjàYü _ìRdZò ö (ù\a)(P) @gßü ]ûaZò ö (gúNâ)(Q) QûZâûü _ùVdêü ö (_ûV)(R) Zßõ Mziò ö (_ûVgûkû)

3ö aûKýû^ò iõùgû]dZ ö~[û : \úîý _âZò \dû K�ÿðaýû- \ú^õ _âZò \dû K�ÿðaýû ö(K) eûcü @ù~û¤ûdûcþ @¤ûùÉ ö (O) MâûcûZþ @bòZü Mûaü Pe«ò ö(L) _lòYü c]êùeY KìR«ò ö (P) cªòYü \òfäýûcþ C_ai«ò ö(M) _âûKþ beùZ^ AZò eûRû @ûiúZþ ö (Q) cûâûü ù\aû^ûcþ @ ê ö(N) cc _âZò \dûõ Kêeê ö (R) cìhòKûü Mù�ÿð @]ôai«ò ö

1304ö @ù]ûfòLôZû^ò _\û^ò aýajéZý aûKýû^ò ePdZ ö

~[û : @bòZü- cûZecþ @bòZü gògêü KâúWÿZò ö_âZò \òaicþgúNâcþ ]ôKþjû icdû@«eû CbdZü@bò òaòùgùZ C_aiZò

5ö iõÄéùZ^ @^êaû\ü Kû~ðýü ö(K) ùKùZahð ùjfû Zêùc LaeKûMR _XÿêQ ?(L) cêñ GVûùe \ò UòG ejòaò ö(M) eûÉûe Cbd _ûgßðùe MQMêWÿòK @Qò ö(N) ]^ aò û KòG iêLú ùja ö(O) céZêý _~ðý« _eògâc Keòaû CPòZ ö(P) ù\ge iaê@ûùWÿ _âMZò ùjCQò ö(Q) @ûRòKûfò _òfûue _ûVùe @ûMâj ^ûjó ö

6ö ùeLûuòZ_\û^ûõ iKûeYaòbqòõ ^òeì_dZ ö~[û : aò\ýûõ aò û Rúa^õ aé[û ö C�ÿe : aò û ù~ûùM \ßòZúdû ö(K) gògêü cûZecþ @ ê ]ûaZò ö C. ö(L) jùÉø _âlûfý ùbûR^õ KêeêZ ö C. ö(M) i\þbòü KêaðúZ iwZòcþ ö C. ö(N) Za Méjõ _âZò cûMðõ \gðd ö C. ö(O) ]ôKþ Zõ cò[ýûaû\ò cþ ö C. ö

7ö a§^úc¤iÚg±û^ûcþ C_~êqaòbqò_âùdûMõ KéZßû gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö~[û :gòlKü : Zßõ Kòõ _Viò ?QûZâü : @jõ iûjòZýõ _Vûcò ö (iûjòZý)

(K) gòlKü : jýü Zßõ KêZâ @Mzü ?QûZâü : jýü @jõ @Mzcþ ö (cûZêkûkd)

(L) gòlKü : ZZâ Zßõ Kcþ @_gýü ?QûZâü : ZZâ @jõ @_gýcþ ? (icê\â)

(M) gòlKü : gßü aò\ýûkdiý @aKûg-\òaiü öQûZâü : @jõ ^ûMcòhýûcò ö (aò\ýûkd)

(N) gòlKü : Méùj Zßõ Kòõ Keòhýiò ?QûZâü : @jõ Méùj _Vòhýûcò ö (_ûV)

131

KeYKûeK I ZéZúdû aòbqò1ö (K) QûZâü ~ûù^^ aò\ýûkdõ MzZò ö

(L) aýû]ü gùeY céMõ j«ò ö(M) aûkKü jùÉ^ Lû\Zò ö(N) @jõ Kfùc^ fòLûcò ö(O) Zßõ _û\ûbýûõ Méjõ Mziò öGVûùe K�ÿðû �QûZâ�e �Mc^� Kòâdû iû]^ùe �~û^� _â]û^ ijûdK @ùU ö ùijò_eò K�ÿðû �aýû]�e

�cûeY� Kòâdû iµû\^ùe �ge�, _â]û^ ijûdK, aûkKe ùbûR^ Kòâdûùe jÉ, �@jcþ�e ùfL^ KòâdûùeKfc I �Zßcþ�e Mc^Kòâdû iõ_û\^ùe �_û\� _â]û^ ijûdK @ùU ö @ZGa ~û^, ge, jÉ, Kfc I _û\Gcûù^ _âùZýK �KeY KûeK� @U«ò ö KûeY Kòâdû iû]^ùe K�ÿðûe _â]û^ ijûdKKê �KeY� Kêjû~ûG ö1

KeY KûeKùe ZéZúdû aòbqò ùjûA[ûG ö2

2ö (K) aûkùK^ Mâ Úü _VýùZ ö(L) eûùcY aò\ýûkdü McýùZ ö(M) Zßdû fòLýùZ ö(N) cdû K[ýùZ öù~Cñ aûKýùe Kcð cêLý ZûKê �KcðaûPý� I ù~Cñ aûKýùe Kòâdû cêLý ZûKê �bûaaûPý� Kêjû~ûG ö

Gjò \êA_âKûe aûKýùe �K�ÿðû� @_â]û^ aû @ êq @ùU ö Gjò @ êq K�ÿðûVûùe ZéZúdû aòbqò ùjûA[ûG öGjûKê �@ êùq K�ÿðeò ZéZúdû� Kj«ò ö C_~êðýq aûKýMêWÿòKùe aûkùK^, eûùcY, Zßdû I cdû @ êq K�ÿðûùjûA ZéZúd aòbqòùe ejòQ«òö3ö (K) Maûõ _dü _âKéZýû c]êecþ ö

(L) eûcü Êbûùa^ iekü ö(M) _a^ü ùaùM^ ajZò ö(N) \eò\âü \êüùL^ Kûkõ ~û_dZò ö_âKéZò, Êbûa, ùaM I \êüL _âbéZò g± �_âKéZò� MYùe @ûiê[ôaûeê Gjòg±MêWÿòKe ZéZúdû« ùjûA

_âùdûM jêG ö GjûKê �_âKéZýû\òbýü ZéZúdû� ùaûfò Kêjû~ûG ö Gjò _âKéZòMYùe @ûiê[ôaû @^ýg±MêWÿòK~[û- _âûd, ùMûZâ, RûZò, ^ûc, ic, aòhc, @ûKéZò, @afúkû _âbéZò ZéZúdû aòbqý« ùjûA aýajéZ jê@«ò ö4ö (K) RUûbòü Zû_iü ö

(L) C_aúùZ^ aâûjàYü ö(M) ]ßùR^ ù\aûkdü ö

1. iû]KZcõ KeYcþ- Kòâdûiû]^ùe K�ÿðûe _â]û^ ijûdK �KeY KûeK� @ùU ö2. KeùY ZéZúdû ö

132ù~Cñ flY aû PòjÜ\ßûeû ùKøYiò aýqò aû aÉê PòjÜòZ jêG, ùijò PòjÜaûPK g±ùe ZéZúdû aòbqò jêG ö

GVûùe �RUû� \ßûeû Zû_i, C_aúZ \ßûeû aâûjàY I ]ßR \ßûeû ù\aûkd PòjÜòZ ùjûA@Qò ö ùZYê RUû,C_aúZ I ]ßR g±e ZéZúdû aòbqò aò]û^ ùjfû ö GjûKê �C_flùY ZéZúdû� ùaûfò Kêjû~ûG ö5ö (K) Plêhû KûYü ö

(L) K�ðûbýûõ a]ôeü ö(M) _ûù\^ L¬ü öaòKéZ @waûPK g±e ZéZúdû aòbqò jêG ö C_e C\ûjeY MêWÿòKùe Plê, K�ð I _û\ aòKéZ @w

ùjûA[ôaûeê, ùijò ùijò g±ùe ZéZúdû aòbqò ùjfû ö GjûKê �@waòKûùe ZéZúdû� ùaûfò Kêjû~ûG ö6ö (K) aé¡ü gúùZ^ KµùZ ö

(L) @dõ ùgûùK^ Kâ¦Zò ö(M) @¤dù^^ iü KUùK ZòÂZò öùjZê aû KûeY ùaû]K g±ùe ZéZúdû aòbqò jêG ö C_e C\ûjeY MêWÿòKùe �Kµ^� Kòâdûe KûeY

�gúZ�, Kâ¦^ Kòâdûe KûeY �ùgûK� I ejòaû Kâòdûe KûeY �@¤d^� ùjûA[ôaûeê GVûùe ZéZúdû aòbqòùjfû ö GjûKê ùjùZø ZéZúdû Kj«ò ö ùjZê aû KûeYùaû]Kg± _êõfòw aû Käúafòw ùjûA[ôùf, Zû�Vûùe_ocú aòbqò c¤ ùjûA[ûG ö ~[û- �aé¡ü gúZûZþ KµùZ�- G_eò c¤ jêG ö GjûKê ùjùZø _ocú Kj«ò öKò«ê ùjZêùaû]Kg± Èúfòw ùjûA[ôùf, ùKak ZéZúdû aòbqò jêG; _ocú jêG ^ûjó ö ~[û :

(N) iü aê¡ýû cêqü ö(O) aò\ýdû a¡ðùZ aê¡òü ö

7ö (K) i¯bòü \òaùi÷ü ^úùeûMü RûZü ö(L) iü cûùi^ aýûKeYcþ @_VZþ ö(M) aùhðY Méjõ òcòðZõ bùaZþ ö@_aMð aû k_âû ò aêSûAùf KûkaûPK g±ùe aýû¯ýù[ð \ßòZúdû ùjûA �@_aùMð ZéZúdû aòbqò�

aò]û^ Keû~ûG ö C_e fòLôZ C\ûjeY MêWÿòKùe i¯\òai, cûi I ahð g±ùe ZéZúdû aòbqòe _âùdûMùjûAQò ö KûeY iûZ \ò ùe ^úùeûM ùjaû, cûiKùe aýûKeY _Xÿòiûeòaû I ahðKùe Méj òcðûY ùjaûiìPòZ ùjC[ôaûeê Gjû `k_âû ò aû Kû~ðýiò¡òKê aêSûC@Qò ö8ö (K) @ù^^ cûùMðY MzZê ö

(L) ù·÷eü @^dû \ògû MZaû þ ö(M) _obòü cê\âûbòü @jõ Kfcõ KâúZaû þ öcûMðaûPK, \òMaûPK I cìfýaûPK g±ùe ZéZúdû aòbqò ùjûA[ûG ö C_e aûKýMêWÿòKùe cûùMðY,

@^dû \ògû I _obòü cê\âûbòü AZýû\ò g±MêWÿòK cûMð, \òM I cìfý @[ðKê aêSûC[ôaûeê GVûùe ZéZúdû aòbqò_âùdûM ùjûAQò ö

1339ö (K) _òZâû ij _êZâü @û_Yõ MzZò ö

(L) cdû iû¡ðõ Zßcþ @ûMz ö(M) ùK^û_ò iûKõ Kkjõ cû Kêeê ö(N) eûùcY icõ iúZû a^cþ @MzZþ öC_ùe _â\�ÿ C\ûjeY MêWÿòKùe ijû[ðK ij, iû¡ðcþ, iûKcþ I iccþ g± _âùdûMùe ~ûjû ijòZ

aêSûCQò Zû�Vûùe ZéZúdû aòbqò ùjûA@Qò ö GjûKê �ij~êùq @_â]ûù^ ZéZúdû� ùaûfò Kêjû~ûG ö ùaùkùaùk �ij� _âbéZò g± aûKýùe _âùdûM ^ùjûA c¤, ij @[ðKê aêSûA[ûG ö G_eò iÚùk c¤ ZéZúdûaòbqòe _âùdûM jêG ö ~[û-

(O) _òZû _êùZâY MzZò ö(P) cûZâû MzZò gògêü öGjûKê iû]ûeYZü �ijûù[ð ZéZúdû� Kêjû~ûG ö

10ö (K) MâúhàKûùk Rkûgdûü Rùk^ gì ýûü ba«ò ö(L) Kkùj^ @kcþ ö(M) cc aò\ýdû _âùdûR^cþ öD^û[ðK g± D^ü (DYû), jú^ü, gì ýü I ejòZü g±ù~ûùM, aûeYû[ðK ( òùh]) @kcþ, KéZcþ I

Kòcþ g±ù~ûùM Gaõ _âùdûR^û[ðK (@ûagýK) _âùdûR^cþ, @[ðü, fûbü I Kòcþ g±ù~ûùM ZéZúdû aòbqòùjûA[ûG ö ùZYê C_e _â\�ÿ C\ûjeY MêWÿòKùe Rùk^ D^ûù[ð ZéZúdû, Kkùj^ aûeYûù[ð Iaò\ýdû _âùdûR^ûù[ð ZéZúdû aòbqò ùjûA@Qò ö11ö (K) eûùcY i\égü eûRû ^ûÉò ö

(L) ùRýÂbâûZû _òZâû icü ö(M) cdû Zêfýü ùKû$_ò ^ûÉò ö(N) @Rêðù^^ icû^ü aúeü ^ûÉò öZêfýû[ðK i\égü, icü, Zêfýü I icû^ü g±ù~ûùM ~ûjû ijòZ Zêfý Zû�Vûùe ZéZúdû I hÂú aòbqò

aò]û^ Keû~ûG ö GVûùe i\égü g±ù~ûùM eûùcY, icü g±ù~ûùM _òZâû, Zêfýü g±ù~ûùM cdû I icû^üg±ù~ûùM @Rêðù^^ ZéZúdû aòbqý« ùjûA@Qò ö12ö ^òcÜfòLôZ _\MêWÿòK ù~ûMùe ZéZúdû aòbqò jêG ö

^û^û- (aò û)- ]ùcðY ^û^û iêLõ ^ fbýùZ ö_é[Kþ- (@fMû)- Rùk^ _é[Kþ c�ýü ^ RúaZò öaò û- (aýZúZ)- gâùcY aò û aò\ýû ^ baZò ö_ìaðü- (aWÿ)- iü cZþ aùhðY _ìaðü ö@aeü- (iû^)- Zßõ eûcûZþ cûùi^ @aeü ö

134cù^eL :l Kòâdû iû]^ùe K�ÿðûe ~òG _â]û^ ijûdK, ZûKê KeYKûeK Kêjû~ûG Gaõ ùiVûùe ZéZúdû

aòbqò jêG öl @w aòKûe aêSûAùf aòKéZ @waûPK g±ùe ZéZúdû jêG öl `k_âû ò aêSûAùf icd aûPK g± ZéZúdû aòbqý« ùjûA[ûG öl �C_flY� - PòjÜ aêSûAùf, PòjÜaûPK g±Vûùe ZéZúdû jêG öl òùh]û[ðK �@kcþ� ù~ûùM ZéZúdû aòbqò ùjûA[ûG öl iûKcþ, iû¡ðcþ, iccþ I ij g±ù~ûùM ZéZúdû jêG öl ù~Cñ cûMðùe Mc^ Keû~ûG Zû�Vûùe c¤ ZéZúdû aòbqò jêG öl D^, aûeY I _âùdûR^ @[ðùe ZéZúdû aòbqò ùjûA[ûG ö

@býûi1ö a§^ú\�ÿg±û^ûõ ~[û[ðaòbqòõ KéZßû gì ýiÚû^õ _ìedZ ö

~[û : ùZ a§êbòü ij Mz«ò ö (a§ê)(K) aûkKü KâúWÿZò ö (K¦êK)(L) ] òKü LfßûUü (P¦ûùfûK) ö (gòeiþ)(M) cìLðiý Kòcþ ö (Rúa^cþ)(N) ij Zßcþ @ûMz ö (@ià\þ- GKaPù^)(O) gògêü Kâ¦Zò ö (\êüLcþ)(P) cc _âùdûR^cþ @Éò ö (aò\ýû)(Q) icû^ü Kaòü ^ûÉò ö (Kûkò\ûi)

2ö a§^úiÚòùZhê ~[û[ð _ù\^ gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö(K) aò û Rúa^õ aé[û ö (]cðiý, ]cðûZþ, ]ùcðY)(L) aûkû^ûõ _âùdûR^cþ ö (\êMÛûd, \êùMÛ , \êMÛiý)(M) eûR þ ! Za @kcþ ö (gâùcY, gâciý, gâccþ)(N) QûZâü fòLZò ö (Kfciý, Kfùc^, Kfcûd)(O) Ké_Yiý _âùdûR^cþ ? (]^iý, ]^ûd, ]ù^^)(P) eûRK^ýû @ûMzZò ö (fúùk^, fúkdû, fúkûdûü)

3ö ùeLûuòZû^ûõ _\û^ûõ iKûeYaòbqòõ \gðdZ ö~[û- eûcü gùeY eûaYõ jZaû þ ö gùeY- KeùY 3dû ö(K) _âûùdY Mâûcûü KéhùK÷ü ùgûbù« ö

135(L) ùiû_û^-cûùMðY ^\úõ _âaòg ö(M) aûkòKûü Kkùi^ Rkcþ @û^d«ò ö(N) Mâûcaûiò ü Êbûùa^ iekûü ö(O) ]ù^^ jú^ûü \eò\âûü ba«ò ö(P) cdû iûKõ Kü McòhýZò ö(Q) iúZû cZþ aùhðY @aeû ö

4ö a§^úiÚòZ_\û^ûõ ~[û[ð aòbùqø _âùdûMõ KêeêZ ö~[û- ùZ^ \úù_^ Kòõ _âùdûR^cþ ~Zâ ùZ÷kõ ^ûÉò ö (\ú_)

ùZ^ ~ûù^^ ùKû fûbü ~Zþ ^ PkZò ö (~û^)(K) ùZ^ Kòõ ~Zâ ^ McýùZ ö (cûMð)(L) ùZ^ Kòõ ~Zâ ^ \égýùZ cêLcþ ö (\_ðY)(M) ùZ^ Kòõ ~Zþ bâû«òõ R^dZò ö (_êÉK)(N) ùZ^ Kòõ ~Zþ \eòù\âbýü ^ \údùZ ö (]^)(O) ùZ^ Kòõ ù~^ _ejòZõ ^ KâòdùZ ö (Rúa^)(P) ùZ^ Kòõ ~Zþ ^ @ûP~ðýùZ ö (mû^)

5ö @ù]ûfòLôZ_\û^ò aýajéZý _é[KþaûKýû^ò ePdZ ö~[û- Rùk^ aò û c�ýûü ^ Rúa«ò ö^û^û : _é[Kþ : KéZcþ : Kòcþ : @aeû : _ìaðü : iû¡ðcþ : ùÊzdû : D^ü : fúkdû :

6ö aûKýû^ò iõùgû]dZ ö @gê¡ gê¡

~[û- iü RûùZø lZòâdü ö iü RûZýû lZâòdü ö(K) eûRû cªòYûõ iû¡ðõ C_aòÁü ö(L) Mêeêbùqü iü iaðû þ @ZòKâûcZò ö(M) KûYiý Plêhü Kòcþ ?(N) R^ûü _eòaûeõ ij òai«ò ö(O) Kkjiý Kü @[ðü ö(P) @kcþ @Zò aòÉeiý ö(Q) iü ^ûùc^ cû]aü ö

7ö ~[û ^òù�ðgõ gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö~[û- @dõ _êÉKûkdü ö @kõ aû�ÿðûkûù_^ ö (aû�ÿðûkû_)(K) @dõ ù\aûkdü ö @kõ (ùKûkûjk)(L) @dõ cûMðü ö @kõ (Kkj)

136(M) @dõ aò\ýûkdü ö @kõ (aòaû\)(N) Ghû aûUòKû ö @kõ ö (_ê¿ùZâûU^)(O) Ghü PòKò�ûkdü ö @kcþ Cùy÷ü ö (ji^)

8ö �K� É¸ûZþ g±û^þ MéjúZßû �L� É¸iý gù±÷ü ij ùck^õ KéZßû �M� Éù¸ ~[û^ò�òðÁõ fòLZ ö~[û- K L M(K) ^\ýü ^\úbòü ^\ýü ^\úbòü ij _âaj«ò ö(L) PÿUKûü PÿUKûbòü PÿUKûü C_ôZ«ò ö(M) béwûü béùw÷ü béwûü _ê¿ûZþ _ê¿õ bâc«ò ö(N) gêKûü gêùK÷ü gêKûü ijûaiÚû^õ Kûcdù« ö(O) gògaü gògêbòü KâúWÿ«ò ö(P) còZâcþ còùZâ÷ü Mz«ò ö

9ö iõÄéùZ^ @^êaû\ü Kû~ðýü ö(K) ùcû bCYú ùcûVûeê aùhð aWÿ ö(L) ùfûKcûù^ ù^øKûùe ^\ú_ûe jê@«ò ö(M) ùMûeêcûù^ _Wÿò@ûùe òR Azûùe aêfêQ«ò ö(N) Lêiòùe Zêce icd KUò~òa ö(O) cêñ Zêc ijòZ ùckûKê ~òaò ö

lll

137

iµâ\û^KûeK I PZê[ðú aòbqò1ö ^òcÜfòLôZ aûKýMêWÿòKê _Xÿ ö

(K) eûRû aâûjàYûd ]^õ \\ûZò ö(L) bòlêKûd bòlûõ ù\jò ö(M) cûZû _êZâûd P¦âõ \gðdZò öK�ÿðû ù~Cñ aýqòKê ù\aûKê Azû Kùe, ùi iõ_â\û^1 KûeK @ùU ö _â[c \êAUò aûKýùe �aâûjàY�

I �bòlêK� iõ_â\û^ KûeK @U«ò ö \û^ Kòâdûe K�ÿðû eûRû �aâûjàY�uê ù\aû _ûAñ Azû Keê[ôaûeê Zûjûiµâ\û^ KûeK2 @ùU ö _ê ½ K�ÿðû ù~ùKøYiò Kòâdû\ßûeû ~ûjûe i´§ AzûKùe (~ûjûe _âúZò iµû\^Kùe) ùi c¤ iµâ\û^ KûeK3 jêG ö ZéZúd aûKýùe cûZû P¦â \gð Kòâdû\ßûeû _êZâKê Lêiò KeòaûKê aû_âúZò a¡ð^ Keê[ôaûeê �_êZâ�Vûùe iµâ\û^ iõmû ùjfû ö iõ_â\û^ KûeK Vûùe PZê[ðú aòbqò aò]û^Keû~ûG ö GjûKê �iµâ\ûù^ PZê[ðú�4 Kêjû~ûG ö2ö (K) gògùa KâúWÿû ùeûPùZ ö

(L) aûêûd `kû ò Ê\ù« ö(M) iùað ]^ûd Æéjd«ò öeêPò @[ðK (eêPþ I Ê\þ) ]ûZêe _âùdûMùe ~ûjûKê eêùP, Zû�Vûùe iµâ\û^ iõmû ùjûA PZê[ðú aòbqò

ùjûA[ûG ö gògêKê KâúWÿû I aûêKê `k eêPê[ôaûeê �gògê� I �aûê� CbdVûùe iµâ\û^ iõmû ùjûA PZê[ðúaòbqò ùjûAQò5 ö _ê ½ Azû Keòaû @[ðùe Æéjò (Æéjþ + YòPþ Êûù[ð) ]ûZêe _âùdûMùe K�ÿðûe B_þiòZ aÉêiµâ\û^ iõmû _âû¯ùjûA PZê[ðú aòbqò ùjûA[ûG6 ö ZéZúd aûKýùe K�ÿðûe B_þiòZ aÉê �]^�Vûùe iµâ\ûîõmû ùjûA PZê[ðú aòbqò ùjûAQò ö cûZâ @Zý]ôK Æéjû aêSûAùf 2dû aòbqò jêG ö ~[û:- Ké_Yü ]^õÆéjdZò ö3ö (K) Mêeêü gòhýûd ^ Kî¤Zò / Kê_ýZò ö

(L) \êÁü gòÁûd \îjýZò / BhðýZò / @iìdZò öùKâû]û[ðK (Kî]þ I Kê_þ) eûMòaû @[ðùe, ù\âûjû[ðK jòõiû aû @_Kûe @[ðùe, Bhðýû[ðK ijò ^ _ûeòaû

@[ðùe I @iìdû[ðK MêYKê ù\ûh\éÁòùe ù\Lôaû @[ðùe aýajéZ ]ûZêcûûe _âùdûMùe ~ûjû _âZò ùKâû]û\ò_âKûg _ûG, ùiVûùe PZê[ðú aòbqò ùjûA[ûG ö C_eòiÚòZ C\ûjeYùe Mêeêue �gòhý�Vûùe ùKâû] I \êÁe�gòÁ�Vûùe ù\âûj, Bhðýû I @iìdû aýq ùjC[ôaûeê �gòhý� I �gòÁ� _\Vûùe PZê[ðú aòbqò ùjfû7 ö Kò«êKî]þ I \îjþ ]ûZê C_iMð~êq ùjùf iµâ\ûê Kcðiõmû jêG ö ~[û:-

1ö icýKþ _â\údùZ @ùià÷ AZò iµâ\û^cþ ö 5ö eêPÿý[ðû^ûõ _âúdcûYü ö2ö KcðYû ~cbòù_â÷Zò i iµâ\û^cþ ö 6ö Æéùj eú_þiòZü3ö Kòâddû ~cbòù_â÷Zò ùiû$_ò iµâ\û^cþ ö 7ö Kâê]\îùjhðýûiìdû[ðû^ûõ ~õ_âZò ùKû_ü4ö PZê[ðú iµâ\ûù^ ö

138(M) _âbêü béZýõ iõKî¤Zò ö(N) iû]êü Kïecþ @bò\îjýZò ö

4ö (K) aÈûd iìZâcþ ö(L) jûeûd iêa�ðcþ ö(M) ]cðûd _ZÜú öC_e C\ûjeY MêWÿòKùe ~ûjû Cù�gýùe aýqò aû aÉê C�òÁ ùjûAQò, Zû�Vûùe PZê[ðú aòbqò

ùjûAQò ö �aÈ� Cù�gýùe iìZâ C�òÁ ùjûA[ôaûeê �aÈ�Vûùe PZê[ðú ùjfû ö ùijò_eò �jûe� Cù�gýùeiêa�ð I �]cð� Cù�gýùe _ZÜú C�òÁ ùjûA[ôaûeê Cbd �jûe� I �]cð� Vûùe PZê[ðú aòbqò ùjûAQò öGjûKê iû]ûeYZü � òcò�ÿûù[ð PZê[ðú� Kêjû~ûG ö1

5ö (K) cgKûd ]ìcü ö(L) Zû_ûd iÜû^cþ ö(M) @ûZ_ûd QZâcþ öòaé�ÿò aêSûAùf ~ûjûe òaé�ÿò C�òÁ, ùijòVûùe PZê[ðú aòbqò jêG ö C_e C\ûjeYùe �cgK�,

�Zû_� I �@ûZ_�e òaé�ÿò C�òÁ ùjûA[ôaûeê ùijò ùijò g±ùe PZê[ðú aòbqò ùjûAQò2 ö6ö (K) eûcü gýûcûd gZõ eì_ýKûYò ]ûedZò ö

(L) bqòü mû^ûd KÌùZ ö(M) aûZûd K_òkû aò\êýZþ ö�]ûeò� ]ûZêe _âùdûMùe aû ]ûeþ Keòaû @[ðùe ~òG EY\ûZû (C�ÿc�ð) Zû�Vûùe PZê[ðú aòbqò

jêG3 ö _â[c aûKýùe eûc gýûc Vûeê gùj Uuû ]ûe Keò[ôaûeê �gýûc� cjûR^ aû EY\ûZû ö ùZYê�gýûc� Vûùe 4[ðú aòbqò ùjfû ö ùijò_eò KÌùZ, iµ\ýùZ I _eòYcùZ - Gjò KòâdûMêWÿòK _eòYZùjaû @[ðKê aêSûAùf ~ûjû _eòYZ jêG Zûjûe PZê[ðú aòbqò jêG ö GjûKê iµ\ýcûù^ PZê[ðúKêjû~ûG4 ö \ßòZúd aûKýùe bqòeê �mû^� RûZ ùjC[ôaûeê ùiVûùe PZê[ðú aòbqò ùjfû ö ùKøYiò C_ôûZmû_òZ ùjC[ôùf ùijò C_ôûZaûPú g±ùe PZê[ðú aòbqò jêG ö GVûùe K_òka�ðe aòRêkò �aûZ� aû�aûZýû�e iìP^û ù\C[ôaûeê, ùiVûùe PZê[ðú aòbqò ùjfû5 ö7ö aûkùKbýü @ûdêhýõ / c\âõ / b\âõ / KfýûYõ / Kêgkõ / iêLõ / icé¡òü / jòZõ baZê ö

@ûgúaðû\, @ûdêhý, KfýûY, c\â, b\â, KfýûY, Kêgk, @ûùeûMý, iêLû[ðK g±, jòZ _âbéZò _\ù~ûMùe~ûjû _âZò gêbKûc^û Keû~ûG, ùiVûùe PZê[ðú aòbqò ùjûA[ûG ö6 aòKÌùe hÂú aòbqò c¤ jêG ö ~[û:aûkKû^ûcþ @ûdêhýõ....... baZê ö1ö Zû\ù[ðý PZê[ðú aûPýû ö2ö òaéù�ÿø òa�ÿð údûZþ ö3ö ]ûùeeê�ÿc�ðü ö4ö Kæ é_ò iµ\ýcûù^ P ö5ö C_ôûùZ^ mû_òùZ P ö6ö PZê[ðú Pûgòhýûdêhýc\âb\âKêgkiêLû[ðjòùZ÷ü ö

1398ö (K) @jõ Zßûõ ZéYûd / ZéYõ cù^ý ö

(L) iü cûõ KûKõ c^ýùZ ö (^ KûKûd)c^ýùZ Kòâdûe (c þ ]ûZê ù~ûùM) @^û\e ùaû]K Kcð @_âûYúaûPK g± ùjùf Zû�Vûùe \ßòZúdû

I PZê[ðú aòbqò ùjûA[ûG ö Kò«ê @^û\e ùaû]K Kcð _âûYúaûPK ùjùf ùKak \ßòZúdû aòbqò jêG, PZê[ðújêG ^ûjó ö1

9ö (K) _òZû _êZâûd KâúWÿ Kõ _âZògéùYûZò ö(L) eûRû aâûjàYûd ]^cþ @ûgéùYûZò ö_âZò / @û C_iMð~êq �gî� ]ûZê ù~ûMùe ~ûjûKê _âZògîZò \ò@û~ûG, ZûjûVûùe PZê[ðú aòbqò jêG ö

C_~ðêq C\ûjeY \ßdùe _êZâKê _òZû I aâûjàYuê eûRû _âZògîZò ù\A[ôaûeê _êZâ I aâûjàY g±ùe PZê[ðú aòbqòùjûAQò ö2

10ö (K) aûkòKû Rkûd (Rkcþ @ûù^Zêcþ) ^\úõ MzZò ö(L) QûZâü (_VòZêcþ) _V^ûd aò\ýûkdõ MzZò ö_â[c aûKýùe �Zêcê þ� _âZýdû« _\ Djý[ôaûeê Kcð (Rk) Vûùe PZê[ðú aòbqò ùjfû ö3 \ßòZúd

aûKýùe �Zêcê þ� _âZýd _eòaù�ÿð ]ûZêUò KòâdûaûPK aòùghý (_V^) ùjûA PZê[ðú aòbqò ùjfû ö4

11ö KéhKü Mâûcõ/ Mâûcûd MzZò öbqü c^iû ùa÷KêY×õ MzZò ö (^ ùa÷KêY×ûd)iü cûMðõ MzZò ö (^ cûMðûd)geúe\ßûeû Mc^ aýû_ûe aêSûC[ôùf, MZý[ð]ûZêcû^ue (~[û- Mcþ, Pkþ I ~û _âbéZò) KcðiÚû^ùe

aòKÌùe PZê[ðú aòbqò ùjûA[ûG ö5 @]ßaûPK (cûMð) g± Kcð ùjûA[ôùf PZê[ðú ^ùjûA ùKak \ßòZúdûùja ö _â[c aûKýùe MZý[ðK �Mcþ� ]ûZê ù~ûùM Kcð �Mâûc�Vûùe aòKÌùe PZê[ðú ùjûA �Mâûcûd�ùjfû ö Kò«ê \ßòZúd aûKýùe �Mc^� Kòâdûe geúe \ßûeû Mc^ aýû_ûe (ùPÁû Kò´û cûMð @ZòKâc)aêSûC^[ôaûeê Kcðe aòKÌùe PZê[ðú ùjfû^ûjó ö _ê ½ ZéZúdaûKýùe @]ßaûPK (cûMð) g± Kcð ùjûA[ôaûeêPZê[ðú ^ùjûA ùKak \ßòZúdû ùjfû ö12ö (K) gòlKûd ^cü ö

(L) _âRûbýü ÊÉò baZê ö(M) @MÜùd Êûjû ö(N) _òZébýü Ê]û ö

1ö c^ýKcðYý^û\ùe aòbûhû @_âûYòhê ö2ö _âZýûOþbýûõ gîaü _ìaðiý K�ÿðû ö3ö Kòâdûù[ðû__\iý P KcðYò iÚû ò ü :4ö Zêc[ðûy bûaaP^ûZþ :5ö MZý[ðKcðYò \ßòZúdû PZêù[ðýø ùPÁûdûc^]ß ò :

140(O) búcü \êügûi^ûd @kcþ ö(P) A¦âûd _ê¿ûYò ahUþ ö^cü (^cÄûe), ÊÉò (cwk), Êûjû (ù\aZûu Cù�gýùe), Ê]û (_òZéu Cù�gýùe ic_ðY),

@kcþ (ic[ðaûPK), ahUþ (ic_ðYaûPK)- Gjò g±cû^u ù~ûMùe PZê[ðú aòbqò ùjûA[ûG ö1 Kò«ê�^cü� Kòâdû~êq ùjùf, ^cü g± ù~ûùM PZê[ðú ^ùjûA \ßòZúdû aòbqò jêG ö KûeY C__\ ù~ûMê ù~Cñaòbqò jêG, Zû�Vûeê Kòâdûù~ûùM ùjC[ôaû aòbqòe MêeêZß ùagò ö ~[û :-

(Q) gòlKõ ^cÄêeê ö (^cü + Kêeê = ^cÄêeê Gjû Kòâdû_\)(R) bqü Bgßeõ ^cÄùeûZò ö (^cü + KùeûZò = ^cÄùeûZò Gjû Kòâdû_\)C_~êðýq aûKý\ßdùe �KcðYò \ßòZúdû� iìZâùe �gòlK� I �Bgße� g±ùe \ßòZúdû aòbqò ùjfû ö KûeY

C__\ aòbqòVûeê KûeKaòbqòe ak ùagò ö2 ^cü - C__\ cûZâ ^cÄêeê, ^cÄùeûZò Kòâdû_\ öcù^eL :l K�ÿðû ù~Cñ aýqòKê ù\aûKê AzûKùe @[aû Kòâdû\ßûeû ~ûjûe i´§ AzûKùe (~ûjûe _âúZò

iµû\^ Kùe) ùi iµâ\û^ KûeK jêG öl KÌùZ, iµ\ýùZ, RûdùZ I baZò- Gjò KòâdûMêWÿòK ù~ûMùe ~ûjû �RûZ� jêG, Zû�e

PZê[ðú aòbqò jêG öl ~ûjûKê eêùP, Zû�Vûùe PZê[ðú aòbqò öl ^cü, ÊÉò, Êûjû, Ê]û, @kcþ (iûc[ðýû[ðK), ahUþ ù~ûùM PZê[ðú öl Kî]þ, \îj, Bhðþ I @iìd _âbéZò ]ûZê ù~ûùM ~ûjûVûùe ùKâû], ù\âûj, Zû�Vûùe PZê[ðú öl �Zêcê þ� _âZýd ùfû_ Kùf, PZê[ðú aòbqò jêG ö

@býûi

1ö a§^úc¤iÚ g±û^ûõ ~[û[ðaòbqòõ KéZßû gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö~[û- @jõ Zêbýcþ \òaýPlêü \\ûcò ö (~êhà\þ)(K) gòlKü _êeÄûeõ \\ûZò ö (QûZâ)(L) Jh]õ ^ ùeûPùZ ö (gògê)(M) béZýü ZéYû ò @û^dZò ö (@gß)(N) _òZû KâúWÿ Kõ _âZògéùYûZò ö (_êZâ)(O) iùað Æéjd«òò ö (]^)(P) eûRû Kî¤Zò ö (gZî)(Q) \ßùdûaòðaû\ü ZéZúdiý baZò ö (fûb)

1ö ^cü-ÊÉò-Êûjû-Ê]ûkõ ahUþ ù~ûMûy :2ö C__\aòbùqü KûeKaòbqòü akúdiú :

1412ö a§^úiÚòZ~[û[ð_ù\^ gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö

~[û- _e]^ûd cû Æéjd ö (_e]ù^^, _e]^ûd, _e]^ûZþ)(K) `kû ò Ê\ù« ö (aû^eûd, aû^ùeY, aû^ecþ)(L) @jõ ^ ]ûedûcò ö (ùK^, KiàûZþ, Kùià÷)(M) cûRðûeûü Æéjd«òò ö (c�ýcþ, cù�ý^, c�ýûd)(N) _òòZû \\ûZò ö (_êùZâY, _êZâcþ, _êZâûd)(O) bqü ^cÄùeûZòò ö (Bgßeûd, Bgßecþ, BgßùeY)(P) _ê¿ûYò ahUþ ö (MùYgcþ, MùYgûd, MùYùg^)(Q) ùi÷ òKûü @Mz þ ö (~ê¡cþ, ~êù¡^, ~ê¡ûd)

3ö ùeLûuòZ_\û^ûõ iKûeYaòbqòõ \gðdZ ö~[û- aûkòKûü _êù¿býü Æéjd«ò ö �Æéjò� ]ûZê ù~ûùM PZê[ðú ö(K) mû^ûd aò\ýûcþ @]úùZ ö (O)gòhýûü Mêeì þ ^cÄêað«ò ö(L) gògùa \êMÛõ ùeûPùZ ö (P)eùcgü _ûVûd MzZò ö(M) gaeú `kûd ~ûZò ö (Q)@jõ Zêbýcþ ^ Bhðýûcò ö(N) QûùZâbýü ÊÉò baZê ö

4ö a§^úc¤iÚ]ûZì^ûõ KòâdûaûPKaòùghý_ù\^ gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö~[û- aûkKü _V^ûd ~ûZò ö (_Vþ)(K) aé¡ûü c¦òeõ Mz«ò ö (bRþ)(L) Èòdü Mz«ò ö (iÜû)(M) _ûPKü ùPÁùZ ö (_Pþ)(N) lê]û�ÿðü ~ûZò ö (bêRþ)(O) ]^cþ @Rðd ö (\û)(P) ù·÷eü KûeûMûeûZþ AzZò ö (Mcþ)(Q) bqü c¦òeiý aýMâü baZò ö (\égý)

5ö ^òcÜfòLôZ_\û^ò aýajéZý _é[Kþ aûKýû^ò ePdZ ö~[û- ahUþ : A¦âûd _ê¿ûYò ahUþ ö\\Zò : ùeûPùZ :@iìdZò : ^cÄê~ðýûZþ :ÊÉò : @kcþ :Êûjû : Ê]û :@ûgéùYûZò : iµ\ýùZ :c^ýùZ : jòZcþ :

1426ö @]É^aûKýû^ò iõùgû]dZ ö

~[û- @jõ gòlKûd ^cÄùeûcò ö @jõ gòlKõ ^cÄùeûcò ö(K) Zßõ cûõ KûKûd c^ýùi ö (O) Êûcú béZýûd @bòKî¤Zò ö(L) gòlKü QûZâõ @ûgéùYûZò _êÉKcþ ö (P) _âRû^ûõ ÊÉò baZò ö(M) jûeiý Ê�ðõ _âù\dcþ ö (Q) eûcü gýûcûZþ gZõ eì_ýKûYò ]ûûedZò ö(N) cûZeõ \êMðûõ ^cü ö

7ö @ù]ûfòLôùZhê aûùKýhê PZê[ðý«_\û^ò ùeLûuòZû^ò KêeêZ ö~[û : \êRð ûü i{ù^býü \êâjý«ò ö(K) ^cü gòaûd ö (O) iùaðbýü _âûYòbýü ÊÉò baZê ö(L) Mêeùa ^cü ö (P) gqòü _ùehûõ _eò_úWÿ ûd ö(M) aûkòKû _ê¿ûd ÆéjdZò ö (Q) _ùeû_Kûeü _êYýûd _û_ûd _e_úWÿ cþ ö(N) Kü ]^õ ùÊzdû Kùià÷ \\ûZò ö

8ö ~[û^òù�ðgõ gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö~[û : búcü ~ê¡ûd @kcþ ö (~ê¡)(K) ùMûaò¦ü @kcþ ö (ZKð) (N) \êMÛõ @kcþ ö (gògê)(L) _ûPKü @kcþ ö (_ûK/_ûP^) (O) eûcü @kcþ ö (eûaY)(M) gòhýü @kcþ ö (ùa\_V^) (P) GZZþ ùaZ^õ @kcþ ö (béZý)

9ö iõÄéùZ^ @^êaû\ü Kû~ðýüö(K) cêñ _ê@Kê ajòUòG ù\aò ö (P) cìLðcûù^ _�òZuê Bhðýû Ke«ò ö(L) aMKê cûQ bf fûùM ö (Q) Leû_ûAñ QZû ò@ ö(M) gòlK QûZâKê _êÉK _âZògîZò ù\CQ«ò ö (R) ùi÷ òKcûù^ ~ê¡ KeòaûKê Mùf ö(N) ùeûMúKê Jh] eêùP ^ûjó ö (S) ùicûù^ @ûcKê Nûibkò cù^ Ke«ò ö(O) bf_òfûcûù^ mû^_ûAñ _Xÿ«ò ö (T) Zêce cwk ùjC ö

lll

143

@_û\û^KûeK I _ocú aòbqò

1ö (K) aélûZþ `kõ _ZZò ö(L) _âûiû\ûZþ aûkKü @_ZZþ ö(M) aò\ýûkdûZþ QûZâûü @ûMz«ò öC_eòfòLôZ C\ûjeY MêWÿòKùe aéleê `k, _âûiû\eê aûkK I aò\ýûkdeê QûZâcû^ue aòùz\

NUêQò ö ~ûjûVûeê aÉê aû aýqòe aòùz\ jêG, Zûjû �@_û\û^ KûeK� @ùU ö1 GVûùe _ocú aòbqò jêG ö2GjûKê �@_û\ûù^ _ocú� Kêjû~ûG ö aélûZþ, _âûiû\ûZþ I aò\ýûkdûZþ _\MêWÿòK @_û\û^ KûeK I ùiMêWÿòK_ocú aòbqý« ùjûAQ«ò ö2ö (K) céMü aýûNâûZþ aòùbZò ö

(L) QZâcþ @ûZ_ûZþ ZâûdùZ / elZò ö�bú� ]ûZê bdKeòaû I �ùZ÷â� ]ûZê elûKeòaû @[ðùe aýajéZ jê@«ò ö Gjò @[ðKê aêSûC[ôaû ]ûZêe

_âùdûMùe bde KûeY Vûùe _ocú aòbqò jêG ö3 GVûùe bde KûeY �aýûNâ� I �@ûZ_� g±ùe _ocúaòbqò ùjfû ö3ö (K) ]ûcòðKü _û_ûZþ _eûRdùZ ö

(L) @¤d^ûZþ _eûRdùZ Rûfàü ö Rûfàü (VK, cìLð)_eû + Rò (_eûRdùZ) ]ûZêù~ûMùe ~ûjûKê ijòjêG ^ûjó, Zûjû @_û\û^ iõmK ùjûA[ûG ö4

iêZeûõ �_û_ûZþ� I �@¤d^ûZþ� Vûùe @_û\û^ iõmû ùjûA _ocú aòbqò ùjfû ö Kò«ê �_eûRdùZ�jeûAaû @[ðùe _â~êq ùjùf ~òG _eûRòZ jêG, ùiVûùe Kcð iõmû ùjûA[ûG ö ~[û-cM]õ _eûRdùZ Kkòwü ö4ö (K) ]ûù^ýbýü Mûõ aûed ö

(L) _òZû _êZâõ PkyòZâ\gð ûZþ aûedZò öaûeYû[ðK ]ûZê ù~ûMùe òaû~ðýcûYe @bòkhòZ @_û\û^KûeK ùjûA[ûG ö5 C_~êðýq C\ûjeY

\ßdùe �]û^ý� I PkyòZâ \gð eê ~[ûKâùc MûB I _êZâKê aûeY Keû~ûC[ôaûeê aûeYe B_þiòZ �]û^ý�I �PkyòZâ\gð � Vûùe @_û\û^ iõmû ùjûA _ocú aòbqò ùjfû ö

1ö �]îac_ûùd$_û\û^cþ� ö ]îacþ- @ûgâd (iÚòe aû MZògúk), @_ûùd - aòùzù\ ö2ö �aòùgæhûaù]ø _ocú� ö aòùgæh- aòPêýZ, @a]ô- @ûgâdiÚk ö3ö �búZâû[ðû^ûõ bdùjZêü� ö4ö �_eûùReùiûXÿü� ö5ö �aûeYû[ðû^ûcú_þiòZü� ö

1445ö (K) ù·÷eü elòYü òfúdùZ ö

(L) Ké¾ü cûZêü òfúdùZ öò + fú ( òfúdùZ) @[ðûZþ fêPòaû ö ùKøYiò aýa]û^ùe ejò ~ûjûVûeê òRKê fê·A eLòaûKê

AzûKùe, ùi @_û\û^KûeK jêG ö1 ù·e ù_ûfòiþVûeê I Ké¾ cû�uVûeê òRKê fê·A eLêQ«ò, ùZYê elúI cûZûVûùe @_û\û^ iõmû ùjfû ö6ö (K) KûcûZþ ùKâû]ü @bòRûdùZ ö

(L) â^úZûZþ NéZcþ C_ô\ýùZ ö(M) @ceK+KûZþ cjû^\ú _âbaZò öRûZ aû C_ô�ÿò ùjaû @[ðùe R àe cìkKûeYVûùe2 Gaõ _â + bì ]ûZê _âùdûMùe aêSûC[ôaû _â[c

@ûaòbðûaiÚkùe @_û\ûîõmû jêG ö3 Kûc^ûeê ùKâû]e R à I â^úZeê NéZe C_ô�ÿò ùjûA[ôaûeê �Kûc� Iâ^úZ, ~[ûKâùc ùKâû] I NéZ C_ô�ÿ òe cììkKûeY @ùU Gaõ @_âKûgòZ �cjû^\ú�e �@ceK+K�C_ô�ÿòiÚk (_â[c @ûaòbðûa iÚk) ùjûA[ôaûeê ùijòiÚkùe @_û\ûîõmû ùjûAQò ö7ö (K) iû]êü _û_ûZþ RêMê_þiùZ ö

(L) QûZâü _V^ûZþ aòecZò ö(M) ]cðûZþ ^ _âc\òZaýcþ ö QûZâü @¤d^ûZþ _âcû\ýZò öRêMê_þiû (NéYû), aòeûc ( òaé�ÿò) I _âcû\ (@â]û^Zû) ùaû]K ]ûZê ù~ûMùe KcðKûeK iÚû^ùe

@_û\û^KûeK jêG ö4

8ö (K) jòcûkdü aò§ýûZþ CyZeü ö(L) mû^õ ]^ûZþ aògòhýùZ ö(M) Lkü i_ðûZþ KïeZeü ö\êAUò c¤eê ùMûUòKe C}hð aû @_Khð aêSûAùf C}éÁ aû òKéÁVûùe _ocú aòbqò jêG ö GjûKê

�@ù_lûù[ð _ocú� ùaûfò Kêjû~ûG ö5 GVûùe jòcûkd I aò§ý c¤eê �aò§ý� CyZûùe jòcûkdVûeê òKéÁ,ùijò_eò ùa÷gòÁý ùlZâùe ]^ I KïeZûùe i_ð òKéÁ ùjûA[ôaûeê, ùiMêWÿòKVûùe _ocú aòbqò ùjfû öùKjò ùKjò GjûKê �Zêfýûù[ð _ocú� ùaûfò c¤ Kj«ò ö GVûùe aò§ý @ù_lû jòcûkd, ]^ @ù_lû mûÎ i_ð @ù_lû Lk ùaûfò aêSòaûKê ùjûA[ûG ö @[ðûZþ \êAUò c¤ùe Zêk^û Keû~ûAQò ö9ö (K) eùcgü (QûZâûaûùi iÚòZßû) QûZâûaûiûZþ _Zâõ fòLZò ö

(L) aûêü (aélcþ @ûeêjý) aélûZþ _gýZò ö

1ö �@«ù¡øð ù~^û\gð còzZò� ö2ö �R òK�ÿêðü _âKéZòü� ö3ö �bêaü _âbaü� ö4ö �RêMê_þiûaòeûc _âcû\û[ðû^ûcê_iõLýû^cþ� ö5ö �_ocú aòbùqü�- ~ûjûVûeê aòbqò aû ùb\ ù\Lû~ûG, ùiVûùe _ocú jêG ö

145�qßû� Gaõ �fý_þ� _âZýdû« _\ aýajûe ^ Keò Cq Kòâdû_\e �Kcð� I �@û]ûe� iÚû^ùe �_ocú

aòbqò� jêG ö GjûKê �fýaþùfûù_ _ocú� Kêjû~ûG ö1 GVûùe �iÚòZßû� I �@ûeêjý� Kòâdû_\Kê Djý Keò@]ôKeY �QûZâûaûi�Vûùe I �Kcð� aélVûùe _ocú aòbqò ùjûAQò ö10ö (K) gòhýü @û·~ðýûZþ gûÈcþ @]úùZ ö

(L) a]ìü gßgêeûZþ f{ùZ öòdc_ìaðK aò\ýûMâjYùe Mêeêuê �@ûLýûZû� Kêjû~ûG ö ùiVûùe @_û\û^ iõmû jêG2 Gaõ f{û

Keòaû @[ðùe ~ûjûKê f{û Keû~ûG ùiVûùe c¤ @_û\û^ iõmû ùjûA _ocú aòbqò jêG ö3 GVûùe@û·~ðýuVûeê òdc _ìaðK gûÈ @¤d^ ùjZê �@û·~ðý� @ûLýûZû I a]ì gßgêeuê fûR Keê[ôaûeê Cbd @û·~ðýI gßgêeVûùe @_û\û^ iõmû ùjfû ö11ö (K) aûkKü \êüùL^ / \êüLûZþ Kâ¦Zò ö

(L) _[ôKü Zéhdû @_ZZþ öÈúfòw bò Ü @^ýfòwe MêYaûPK g± ùjZê aû KûeY @[ðKê aêSûAùf Zû iÚû^ùe ZéZúdû aû _ocú

aòbqò jêG ö ùjZêùaû]K g± Èúfòw ùjûA[ôùf, Zû�Vûùe ùKak ZéZúdû jêG (_ocú jêG ^ûjó) ö Kâ¦^Kòâdûe KûeY �\êüL� Kæúafòw ùjûA[ôaûeê ùjZê @[ðùe _ocú aòbqòùe �\êüLûZþ� ùjûAQò ö @^ý _lùeùjZê @[ðùe ZéZúdû aòbqòùe �\êüùL^� c¤ ùjûAQò ö Kò«ê @_ZZþ- (_Z^ Kâòdû)e KûeY �Zéhû� ÈúfòwùjZê, ùjùZø ZéZúdû ùjûAQò ö4

12ö (K) _êZâü _òZêü _âZò ö(L) ]ûù^ýbýü _âZò~zZò cûhû þ ö_âZò ò]ô I _âZò\û^ @[ðùe aýajéZ ùjC[ôaû �_âZò� ù~ûMùe �_ocú aòbqò� ùjûA[ûG ö5 GVûùe

_êZâ, _òZûe _âZò ò]ô I ]û^ _âZò\û^ùe aòeò ù\C[ôaûeê, _òZé I ]û^ý g±ùe _ocú ùjfû ö13ö (K) @û cìkûZþ ùgâûZêcþ Azûcò ö

(L) @û ùK÷kûiûZþ M«êKûùcû$jcþþ ö(M) @_aòù¾ûü iõiûeü ö(N) _eò a^ûZþ ahðZò ùcNü ö@_, @ûOþ Gaõ _eò ù~ûùM _ocú aòbqò jêG ö c~ðýû\û I @bòaò]ô @[ðùe �@ûOþ� Z[û aRð @[ðùe

�@_� I �_eò� aýajéZ ùjûA[ûG ö6

1ö �fýaþùfûù_ KcðYý]ôKeùY P� ö2ö �@ûLýûùZû_ù~ûùM� ö3ö �Zâ_û[ðû^ûõ ~Zü Zâ_û� ö4ö �ùjùZø aòbûhû MêùY$Èòdûcþ� ö5ö �_âZò ò]ô _âZò\ûù^ P ~iàûZþ� ö6ö �_ocý_ûOþ_eòbòü, @ûOþ c~ðýû\ûaPù^, @__eú aRðù^� ö

14614ö ^òcÜfòLôZ _\cû^u ù~ûMùe _ocú aòbqò jêG ö

~[û :@^ýbò Ü

(@fMû)- eûcûZþ @^ýü / bò Üü / AZeü / _é[Kþ Kü eûaYõ j«êõ ic[ðü ?AZe_é[Kþaò^ûEùZ (aýZúZ)- RkûZþ aò û / FùZ / ^û^û c�ýûü ^ Rúa«ò ö^û^û@ûeûZþ (\ìe aû òKU)-MéjûZþ @ûeûZþ aò\ýûkdü ö_âûKþ

(_ìaðeê)- ùbûR^ûZþ _âûKþ / _ìaðõ jÉõ _âlûkd ö_ìaðcþ1_ecþ2 (_ùe)- _V^ûZþ _eõ / @^«eõ KâúWÿ ö@^«ecþajòü (aûjûùe)- MéjûZþ ajòü aûkKûü KâúWÿ«ò ö@ûebý (@ûe¸Keò)- aûfýûZþ @ûebý iü PZêeü ö_âbéZò cûNûZþ _âbéZò ai«ü baZò öC�ÿeû (C�ÿeùe)- MéjûZþ C�ÿeû / C�ÿeûjò a^cþ @Éò öC�ÿeûjò\lòYû (\lòYùe)- gâúc¦òeûZþ \lòYû / \lòYûjò aùwû_iûMeü ö\lòYûjòKézâ (@ZòKÁùe)- iü KézâûZþ aò_\ü cêqü ö@Ì (@ÌKùe)- gògêü @ÌûZþ \êüLûZþ elòZü öùÉûK (iûcû^ý)- @jõ ùÉûKûZþ aò_\ü cêqü ö(Kézâ / @Ì / ùÉûK g±ùe _ocú aòbqò ~êq ùjûAQò)

cù^eL :l ù~CñVûeê aòùz\ jêG, Zûjû @_û\û^öl ù~Cñ[ôeê KòQò _âû¯ jêG ùiVûùe _ocú jêG öl C}hð I @_Khð aêSûAùf òKéÁe @_û\û^ iõmû öl bd @[ðùe ~ûjûVûeê bd aû ~òG bde KûeY ùiVûùe _ocú jêG öl _ìað-_e ù~ûMùe c¤ _ocú jêG öl ù~CñVûeê @ûe¸ ùiVûùe _ocú öl NéYû-aòeûc-@iûa]û^Zû ù~Cñ aýqòVûùe aÉê aû Kû~ðýùe Keû~ûG ùiVûùe _ocú öl aò û ù~ûùM \ßòZúdû, ZéZúdû I _ocú ö EùZ ù~ûùM \ßòZúdû I _ocú ö @«ùeY ù~ûùM

ùKak \ßòZúdû öl @ûeûZþ ( òKUùe/\ìeùe) ù~ûùM _ocú ö Kò«ê òKhû/ icdû ù~ûùM \ßòZúdû ö

1ö �_ìaðü�- _êõfòwùe c¤ aýajûe gê¡ ö2ö �_eü�- _êõfòwùe aýajûe c¤ gê¡ ö3ö C\ûjeY : c]êcûiûZþ _ìaðü gúZü I gúZûZþ _eü ai«ü ö

}}}

}}

}}

147@býûiü

1ö a§^úc¤ûZþ ~[û[ð_ù\^ gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö~[û- (K) òSðeûü _aðùZbýü iâa«ò ö (O)QûZâü @ûMzZòò ö

(L) bqûü _âZýûa�ÿðù« ö (P)KéhKü @ûdûZò ö(M) aûeò _ZZò ö (Q)Bgßeü elZò ö(N) _ZâûYò _Z«ò ö

(\êüLûZþ, aélûZþ, aò\ýûkdûZþ, c¦òeûZþ, @ûKûgûZþ, MâûcûZþ)

2ö a§^úc¤iÚg±û^ûõ ~[û[ðeìù_÷ü C_~êqKòâdû_ù\÷½ gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö~[û- i_ðü ^KêkûZþ aòùbZò ö (^Kêk)(K) cìhòKü ö (cûRðûe)(L) ù·÷eü ö (elò þ)(M) céMü ö (aýûNâ)(N) géMûkü ö (KêKÑëe)(O) iû]êü ö (\êRð )(P) MéjiÚü ö (ù·÷e)(Q) ]ûcòðKü ö (_û_)

3ö @ù]ûfòLôZõ ùgæûKõ _VòZßû gì^ýiÚû^õ _ìedZ öaò\ýû \\ûZò aò dõ aò dûZþ ~ûZò _ûZâZûcþ ö_ûZâZßû\þ ]^cûù_ÜûZò ]^û\þ ]cðõ ZZü iêLcþ ûû(K) KiàûZþ _ûZâZûõ ~ûZò ? (O) êü KiàûZþ ]cðKû~ðýõ KùeûZò ?(L) _ûZâZûõ ~ûZòö (P) êü ]cðKû~ðýõ KùeûZò ?(M) êü KiàûZþ ]^cûù_ÜûZò ? (Q) KêZü iêLõ fbýùZ ?(N) êü ]^cûù_ÜûZò ö (R) iêLõ fbýùZ ö

4ö Kü KiàûZþ _eü ? Kü KiàûZþ _ìaðü ? GùZ \ßû\gcûiûü ö1. ùP÷Zâü 7. @ûgßò ü2. ùa÷gûLü 8. Kû�ÿòðKü3. ùR÷ýÂü 9. cûMðgúhðü4. @ûhûXÿü 10. ù_øhü5. gâûaYü 11. cûNü6. bû\â_\ü 12. `ûfþMê ü

148~[û : (K) ùP÷Zâü ùa÷gûLûZþ _ìaðü ö ùa÷gûLü ùP÷ZâûZþ _eü ö

(L) ùR÷ýÂü _ìaðü ö @ûhûXÿü _eü ö(M) gâûaYü _ìaðü ö bû\â_\ü _eü ö(N) @ûgßò ü _ìaðü ö Kû�ÿòðKü _eü ö(O) cûMðgúhðü _ìaðü ö ù_øhü _eü ö(P) cûNü _ìaðü ö `ûfþMê ü _eü ö_ê^½ GùZ hWÿþEZaü ö ~[û ^ò�òðÁõ gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö~[û : (K) @ûhûXûZþ @ûebý gâûaY_~ðý«õ ahð�ÿêðü ö(L) @ûebý @ûgßò _~ðý«õ ge\þ ö(M) cûMðgúhð_~ðý«õ ùjc«ü ö(N) cûN_~ðý«õ gògòeü ö(O) `ûfþMê ûZþ ai«ü ö(P) ùa÷gûLûZþ Mâúhàü ö

5ö ~[û^ò�òðÁõ gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö~[û- Êû¤ûdûZþ ^ _âc\òZaýcþ ö (Êû¤ûd)(K) ö (iZý)(L) ö (]cð)(M) ö (Kêgk)(N) ö (ù\aKû~ðý)(O) ö (_òZéKû~ðý)

6ö a§^úiÚòZû^þ g±û^þ aýajéZý gì^ýiÚû^û^ò _ìedZ ö~[û- cc bâûZû KUKûZþ @ûMZü ö (KUK)(K) @jõ ajòü AZÉZü ^ bâcûcò ö (Mâûc)(L) EùZ cc Kü ijûdü ? (Bgße)(M) _ìaðcþ Bgßeõ iàe ö (gd^)(N) _eõ KâúWÿ ö (_V^)(O) @Rêð ü ] êaòð\ýûcþ @gòlZ ö (ù\âûY)(P) iùað RêMê_þiù« ö (Ké_Y)(Q) _êZâü a\Zò ö (gâúùlZâ)(R) aélü RûdùZ ö (aúR)

1497ö @]É^_\û^ûõ aûùKýhê aýajûeõ KêeêZ ö

~[û : aòùbZò : i_ðü ^KêkûZþ aòùbZò ö@^ýü, òfúdùZ, @ûeûZþ, _âûKþ, _é[Kþ, _âbéZò, KézâûZþ, aò û, ajòü, @^«ecþ, û^û, C�ÿeû, \lòYûjò,_âZò

8ö iõùgû]^õ KêeêZ ö~[û : Bgßeiý @^ýü Kü ijûdü ö BgßeûZþ @^ýü Kü ijûdü ö(K) aò\ýûkdiý ajòü aûkKûü KâúWÿ«ò ö(L) aò_\ò ZâûdÊ cûcþ ö(M) ù·eü elòYõ òfúdùZ ö(N) @iý ^Meiý C�ÿeû ^\ú a�ÿðùZ ö(O) ùbûR^iý _âûKþ jÉõ _âlûkùdZþ ö(P) ùRýÂü ùa÷gûLiý _eü cûiü ö(Q) aò diý ~ûZò _ûZâZûcþ ö(R) KUKõ @ûeûZþ cjû^\ú ö(S) R^ûü eûRcûùMð e[õ _gý«ò ö(T) ùMû_ûkü eûciý K^údû þ ö

9ö iõÄéùZ^ @^êaû\ü Kû~ðýü ö~[û : iìù~ðýû\d _ìaðeê cêñ g~ýûZýûM Kùe : iìù~ðýû\dûZþ _âûKþ @jõ g~ýûZýûMõ Kùeûcò ö(K) bqcûù^ aòù\geê _êeú @ûi«ò ö(L) ]^ @bûaeê _òfûUò _Xÿê ûjó ö(M) ^\ú RkVûeê Kì_Rk @]ôK òcðk ö(N) Zêùc @ÌKùe aò_\eê elû _ûAf ö(O) ùfûKcûù^ ùKûVû C_eê ~ûZâû ù\LêQ«ò ö(P) \ìeeê \gð @Zúa cù^ûje ö(Q) cìLðcûù^ _�òZcû^uê NéYû Ke«ò ö(R) ùfûbeê _û_ _û_eê céZêý jêG ö(S) _ìùað cû�cûù^ Sò@uê _Xÿòaûeê aûeY Keê[ôùf ö

l l l

150

i´§_\ I hÂú aòbqò1ö (K) eûciý _êZâü KâúWÿZò ö

(L) eûmü _êeêhûü @ûMz«ò ö(M) bqü Ké¾iý _û\_uRõ bRZò öGVûùe eûciý, eûmü I Ké¾iý _\Zâd hÂú aòbqý« @U«ò ö Gjò _\MêWÿòKe Kòâdû_\ KâúWÿZò,@ûMz«ò I bRZò ijòZ i´§ ^ûjó ö aeõ Gcûûe i´§ aûKýùe [ôaû @^ý aòùghý _\MêWÿòK~[û:- _êZâ _êeêh I _û\_uR ijòZ ejòQò ö Kòâdû ijòZ i´§ ^[ôaûeê hÂú aòbqý« _\e�KûeKZß� i¸a jêG ^ûjó ö ùZYê GjûKê ùKak �i´§_\� ùaûfò Kêjû~ûG ö i´§ _\ùe hÂúaòbqò ùjûA[ûG ö1 ùZYê eûciý, eûmü I Ké¾iý AZýû\ò _\ �i´ù§-hÂú� iìZâùe hÂú aòbqý«ùjùf ö i´§e _âKûe @iõLý ö ùZùa C_~êðýq Zòù^ûUò aûKýùe ~[ûKâùc R^ý-R^K, ÊÊûcòbûaI @adaûadaòbûa (@wûwúbûa) i´§ ù\Lû~ûG öcjhòð _ûYò ò @Áû¤ûdú Mâ Úùe Q@Uò KûeK aòhd @ûùfûP^û Keò _ùe Kjòùf �@ûC ~ûjû ejòfû�(@agòÁ / ùgh) ùijò iÚû^ùe �hÂú aòbqò� ùja ö GjûKê �ùgùh hÂú� ùaûfò Kêjû~ûG ö GjûKê�i´§iûcûù^ý hÂú� ùaûfò aêSòaûKê ùja ö

2ö (K) aù¦ Mêùeûü PeYùdûü ö(L) bqü gueiý _û\ùdûü bRZò ö(M) ZûaZþ bdiý ùbZaýcþ öajêiÚkùe KûeK aòbqòe i¸ûa^û [ôùf c¤ i´§ aòalûùe hÂú aòbqò ùjûA[ûG ö2 C_eòfòLôZaûKýMêWÿòKùe �PeY� _âbéZò Kcðû\ò KûeK iÚkùe �i´§ aòalûùe hÂú� ùjûAQò ö

3ö (K) ]îý ùjùZûü aòù\gõ MzZò ö(L) gúZiý ùjùZûü KµùZ ö(M) @¤dîý ùjùZûü @jõ bêaù^gßùe ZòÂûcò öaûKýùe �ùjZê� g±e iûlûZþ _âùdûM ùjûA[ôùf ùjZê aûPK ( òcò�ÿùaû]K) g±Vûùe hÂú aòbqòjêG ö GVûùe aòù\gMcê KûeY �]^�, [eòaûe KûeY �gúZ� I bêaù^gßeùe ejòaûe KûeY�@¤d^� ùjûA[ôaûeê KûeYaûPú ]^, gúZ I @¤d^ g±ùe hÂú aòbqò ùjfû ö GjûKê �ùjZê_âùdûùMhÂú� ùaûfò Kêjû~ûG ö3

4ö (K) ùK^ ùjZê û @Zâ @ûMziò ?(L) KiàûZþ ùjùZûü aûkKü Kâ¦Zò ?(M) Kiý ùjùZûü iü _kûdòZü ?

1ö �i´ù§ hÂú� ö �hÂú ùgùh� ö 3ö hÂú ùjZê _âùdûùM2ö �Kcðû\ú^ûc_òi´§cûZâ aòalûdûõ hùÂýa� ö

151ùjZê g± ij ~\ò iað^ûc_\cû^ue _âùdûM Keû~ûG, ùZùa Cbd ùjZêaûPú g± I iað ûcaûPúg±eê ZéZúdû, _ocú I hÂú aòbqò jêG ö1 òcò�ÿ I Z\[ðaûPú _~ðýûdg± ù~ûMùe iað ûc Gaõòcò�ÿaûPK g±Vûùe _âûdgü _â[cûVûeê i¯cú _~ðý« icÉ aòbqò _âùdûM ù\Lû~ûG ö2 ~[û-

(N) ùKû ùjZêü / Kõ ùjZêcþ / ùK^ ùjZê û / Kùià÷ ùjZùa / KiàûZþ ùjùZûü / Kiý ùjùZûü / Kiàò þùjùZø ö

5ö (K) _êZâü cûZêü / cûZeõ iàeZò ö(L) \eò\âiý / \eò\âõ \dÊ ö(M) Mâûciý / Mâûccþ BùÁ öià é ]ûZê (iàeYû[ðK) \dþ ]ûZê (\dû Keòaû) Gaõ Bgþ ]ûZê (_âbêZß aòÉûe Keòaû) _âùdûM ùjûA[ôùfKcðKûeKùe aòKÌùe hÂú aòbqò jêG ö

6ö (K) eûciý Mc^cþ (eûcü MzZò) ö(L) ]^iý \û^õ Kêeê (]^õ ù\jò) ö(M) aýûKeYiý _V^õ baZò (aýûKeYõ _VZò) öKé\«_\e K�ÿðû I Kcðe hÂú aòbqò jêG ö3 _â[c aûKýùe Mcþ + fêýUþ = Mc^cþ GK Ké\«_\@ùU ö Gjò Ké\«_\ ù~ûMùe K�ÿðû �eûc� Vûùe hÂú aòbqò ùjfû ö ùijò_eò \û^cþ I _V^cþKé\« _\ _ûAñ �]^� I �aýûKeY� KcðVûùe hÂú aòbqò ùjfû ö GjûKê �Ké\þù~ûùM hÂú� ùaûfòKêjû~ûG ö Ké\« _\e K�ÿðû I Kcð Cbd GK aûKýùe aýajéZ ùjûA[ôùf �Kcð�e jó hÂú aòbqòjêG ö4 ~[û :-(N) gògêü P¦âiý \gð õ KùeûZò (gògêü P¦âõ _gýZò)(O) _[ôKü Rkiý _û^õ KùeûZò (_[ôKü Rkõ _òaZò) ö

7ö (K) gògêü KâúWÿ Kõ _gý þ @jiZþ ö(L) ù\÷Zýû þ NûZêKü jeòü ö(M) aò\ýûkdõ M«êcþ Azûcò ö(N) QûZâü Méjõ MZaû þ ö(O) ]^õ \ûZû ö (]^ ù\aûùe @býÉ)(P) A\õ Kû~ðýõ cdû iêKecþ ö

1ö �iað ûcÜÉéZúdû P� ö2ö � òcò�ÿ _~ðýûd_âùdûùM iaðûiûõ _âûd\gð cþ ö�3ö �K�ÿðéKcðùYûü KéZò� ö4ö �Cbd_âûù¯ø KcðYò� ö

152(gZé, gû^Pþ, q, qaZê, C-CK, qßû, fý_þ, Zêcê þ, Lkþ, Zé þ (gúk aû Êbûa @[ðK) _âbéZò Ké\«_\[ôùf KcðiÚû^ùe Ké\þù~ûùM hÂú jêG ^ûjó ö)1 �_gý þ� Ké\«_\ _âùdûM ùjûA[ôùf c¤ Kcð(KâúWÿ K) _\e hÂú ùjfû ^ûjó ö ùijò_eò �NûZêKü� M«êcþ, MZaû þ I \ûZû AZýû\ò Ké\«_\e_âùdûM [ôùf c¤ ù\÷Zýû þ, aò\ýûkdcþ, Méjcþ I ]^cþ Vûùe hÂú ùjûA^ûjó ö Kò«ê �ZéPþ� _âZýdùjûA Ké\« ùjùf, ùiVûùe Ké\þù~ûùM hÂú aò]û^ ùja ö ~[û :- RMZü K�ÿðû jeòü ö (Ké + ZéPþþ= K�ÿ ðû) ]^iý \ûZû (\û + ZéPþ) Gjû ]^ ù\C[ôaû aýqòKê aêSûCQò ö ùZYê i´ù§ hÂú ö ]^õ\ûZû (\û + Zé þ) ]^ ù\aûùe @býÉ aýqòKê aêSûG ö ùZYê KcðKûeKùe \ßòZúdû ö

8ö (K) A\õ cc cZcþ ö(L) aò\ßû þ iùaðhûõ _ìRòZü ö(M) iü cc aò\òZü öa�ÿðcû^ Kûk @[ðùe �q� _âZýdû« _\ _âùdûM ùjûA[ôùf K�ÿðûVûùe hÂú aòbqò jêG ö2 Kò«êbûaaûPýùe aòjòZ �q� _âZýdû« _\e K�ÿðûVûùe aòKÌùe hÂú jêG ö3

~[û :- cc jiòZcþ, Za RúaòZcþ öGVûùe cdû jiòZcþ I Zßdû RúaòZcþ c¤ ùja ö

9ö (K) aûkKiý / aûkùK^ P¦âü \gð údü ö(L) QûZâiý / QûùZâY _êÉKõ _VòZaýcþ ö(M) bqiý / bùq^ ùiaýü jeòü öKéZý (Zaý, @^úd, ~Zþ, YýZþ, Ký_þ) _âZýdû« _\ù~ûMùe K�ÿðûe aòKÌùe hÂú aòbqò I _ùl�@ êùq K�ÿðeò ZéZúdû� iìZâùe ZéZúdû aòbqò ùjûA[ûG ö4

C_eòfòLôZ C\ûjeY MêWÿòKùe \gð úd - \égþ + @^úd, _VòZaý - _Vþ + Zaý I ùiaý -ùiaþ + ~Zþ ùjûA aýajûe ùjûA[ôaûeê K�ÿðû aûkK, QûZâ I bqVûùe aòKùÌ hÂú I _ùl ZéZúdûùjûAQò ö

10ö (K) eûùcY / eûciý Zêfýü eûRû ^ûÉò ö(L) Za Zêkû / C_cû ^ûÉò öZêfýû[ðK Zêfý, i\ég, icû^, ic _âbéZò g±ù~ûMùe ~ûjû ijòZ Zêfý, Zû�Vûùe aòKÌùe hÂúaòbqò jêG ö5 _ùl ZéZúdû aòbqò c¤ jêG ö Kò«ê Zêfýû[ðK Zêkû I C_cû g±ù~ûMùe ùKak hÂúaòbqò jêG ö (@Zêùkû_cûbýûcþ)

1ö �^ ùfûKûaýd òÂû Lk[ðZé ûcþ� ö f + C + CK + @aýd + òÂû + Lk[ð + Zé þ ö f - gZé,gû^Pþ, Kßiê, Kû^Pþ, iýZé iýcû^, @aýd - qßû, Zêcê þ òÂû-q-qaZê ö Lk[ð - Lkþ _âZýdû« öZé^þ ö

2ö �qiý P a�ÿðcûù^� ö3ö ^_êõiK bûa C_iõLýû^cþ4ö KéZýû^ûõ K�ÿðeòaû5ö Zêfýûù[÷ðeZêùkû_cûbýûõ ZéZúdû^ýZeiýûcþ

15311ö (K) ^\ú^ûõ / ^\úhê Mwû _aòZâZcû ö

(L) _âûYò ûõ / _âûYòhê êûü ùgâÂûü ö(M) MzZûõ / Mz�ê ]ûa þ \îZZcü öù~Cñ icê\ûd aû icÁòeê ùKøYiò RûZò, MêY, Kòâdû aû iõmûaûPK g±\ßûeû ùMûUòKê _é[Kþ Keû~ûG,ùijò icê\ûdùaû]K g±e hÂú I i¯cú aòbqò jêG ö GjûKê ò¡ðûeùY hÂú I i¯cú Kêjû~ûG ö1

^\úcûû c¤eê �Mwû�, _âûYúcûû c¤eê �ê� I Pûfê[ôaû ùfûKcûû c¤eê ù\øWÿê[ôaû ùfûKKê_é[Kþ Keû~ûA[ôaûeê ^\ú, _âûYú I MzZþ g±ùe hÂú I i¯cú ùjfû ö

12ö (K) Mâûciý / MâûcûZþ \ìùe ^\ú ajZò ö(L) Méjiý / MéjûZþ @«òùK ùlZâcþ @Éò ö\ìe I icú_û[ðK g±ù~ûMùe _ocú I hÂú aòbqò jêG ö2

13ö (K) @MÜòü KûÂû^ûõ / KûùÂ÷ü ^ Zé_ýZò ö(L) _[ôKü gúZkRkû^ûõ / gúZkRùk÷ü Zé_ýZòZé ý[ðK _\ù~ûMùe KeY KûeKVûùe aòKÌùe hÂú aòbqò jêG ö3

14ö (K) aûkòKû Rkiý KéùZ MzZò ö(L) Za KéùZ Kòõ Keòhýûcò ?òcò�ÿ @[ðùe �KéùZ� g±e _âùdûM ùjûA[ôùf, hÂú aòbqò jêG ö4

15ö (K) _òZêü eê\Zü / _òZeò eê\Zò _êZâü @MzZþ ö(L) cc _gýZü / cdò _gýZò KûKü _òÁKcþ @^dZþ ö~ûjûKê @amû aû @^û\e Keò Kû~ðý Keû~ûG, ZûjûVûùe hÂú Kò û i¯cú aòbqò jêG ö GjûKê@^û\ùe hÂú / i¯cú ùaûfò Kêj«ò ö5

16ö òcÜfòLôZ _\cûû ù~ûMùe hÂú aòbqò jêG ö_ìaðZü (_ìaðùe) - bûeZiý _ìaðZü MwûiûMeü ö_½òcZü (_½òcùe) - C}kiý _½òcZü QZògMWÿü öC�ÿùeYC�ÿeûZþ (C�ÿeùe) - bûeZiý C�ÿùeY / C�ÿeûZþ / C�ÿeZü jòcûkdü öC�ÿeZü

1ö �~Z½ ò¡ðûeYcþ� ö �RûZò MêYKòâdû iõmûbòü icê\ûdûZþ GKiý _é[Kþ KeYcþ ò¡ðûeYcþ� ö2ö �\ìeû«òKûù[ð÷ü hÂý^ýZeiýûcþ� ö3ö Zé ý[ðû^ûõ aòbûhûKeùY ö4ö KéùZ _âùdûùM 6Âú5ö hÂú Pû^û\ùe

154\lòùY^\lòYûZþ (\lòYùe) - gâúùlZâiý \lòùY^ / \lòYûZþ / \lòYZü iûMeü ùgûbùZ ö\lòYZüC_eò (C_ùe) - GKiý aòhdiý C_eò _âa§õ ePdZ ö@]ü@]ÉûZþ (Zùk) - bìùcü @]ü Rkcþ @Éò ö

aéliý @]ÉûZþ _[ôKü aògâûcõ KùeûZò ö_êeü - cc _êeü Mz ö_êeZü - cûZêü _êeZü gògêü KâúWÿZò ö_êeÉûZþ (@ûMùe) - Mêùeûü _êeÉûZþ C_aòg ö@MâZü - cc @MâZü @ûMz ö_éÂZü (_Qùe) - aò\ýûkdiý _éÂZü KâúWÿû_âû«ecþ @Éò ö\ßòü (\êA[e) - @jõ cûiiý \ßòü Mâûcõ Mzûcò öZâòü (Zò ò[e) - cê dü \òaiiý Zâòü iÜû«ò öPZêü (Pûeò[e) - ahðiý PZêü _êeúõ MùzZþ ö_oKéZßü (_ûo[e) - gògêü \òaiiý _oKéZßü Lû\Zò ö(Gjò_eò hUþKéZßü, i¯KéZßü _âbéZò ù~ûMùe Kûkû]ôKeYùe hÂú aòbqò ùja ö)

cù^eL :l i´§aûPK _\e hÂú aòbqò jêG öl _V^cþ, Mc^cþ _âbéZò bûaaûPK _\ ù~ûùM hÂú öl _êeü, _êeZü, @MâZü AZýû\ò ù~ûùM hÂú öl ù~Cñcû^u c¤eê ò¡ðûeY - icê\ûdVûùe hÂú öl @^û\ùe hÂú öl Zêfý, icû^, ic, i\ég, Zêkû, C_cû _âbéZò ù~ûMùe hÂú öl Ké\«_\ ù~ûùM hÂú ö

}}

}

155@býûiü

1ö C\ûjeYcþ @^êiéZý gì^ýiÚû^û^ò _ìedZ ö~[û :-_êeûYiý gâaùY^ aé¡ûü @û^¦òZûü ba«ò ö (_êeûYcþ)

(K) _Vù^^ mû^õ a¡ðùZ ö (_êÉKû ò)(L) blùY^ ÊûiÚýõ baZò ö (`kû ò)(M) ]ûeùY^ ùgûbû a¡ðùZ ö (ÊzaÈcþ)(N) elùY^ i¹û^ü fbýùZ ö (ù\gü)(O) _ûkù^^ ùZhûõ iõelYõ baZò ö (Rúaûü)(P) \ûù^^ Ziýûü aê¡òü RûdùZ ö (aò\ýû)(Q) _â\ûù^^ _êYýõ fbýùZ ö (]^)

2ö @ù]ûfòLôZû^ûõ _\û^ûõ ijûdZdû ùZhûõ ù~ûùM a§^úiÚòZg±û^ûõ hÂú aòbqòMZ eì_õ KéZßûgì^ýiÚû^û^ò _ìedZ ö

(_êeZü, @]ü, C�ÿeZü, \lòYZü, @MâZü, _ìaðZü, _½òcZü)~[û :- aéliý C_eò aòjwûü KìR«ò ö (aél)(K) RM Üû[_êeú @Éò ö (cùjû\]ô)(L) jòcûkdü aòeûRùZ ö (bûeZ)(M) @û§â_âù\gü @aiÚòZü ö (C}k)(N) eZÜû ò i«ò ö (bìcò)(O) ùi^û_Zòü @Éò ö (ùi÷ òK)(P) \ßûeKû_êeú aZðùZ ö (bûeZahð)(Q) gògêü KâúWÿZò ö (cûZé)

3ö C\ûjeYcþ @^êiéZý gì^ýiÚû^û^ò _ìedZ ö~[û :- aûkKû^ûõ ùgâÂü eaòü ö (aûkK)(K) ùgâÂü eûcü ö ( é_Zò)(L) ùgâÂü j êcû þ ö (bq)(M) ùgâÂû \òfäú ö (^Meú)(N) ùgâÂcþ Kckcþ ö (_ê¿)(O) ùgâÂü cdìeü ö (_lò þ)(P) ùgâÂü cûNü ö (Kûaý)(Q) ùgâÂü Kûkò\ûiü ö (Kaò)

1564ö ùeLûuòZ_\û^ûõ iKûeYõ aòbqòõ ^òeì_dZ ö

~[û :- aò_\ò cûZêü iàeYcþ @û_\þ jeZò ö (Ké\þù~ûùM hÂú)(K) ùj eûc ! \eò\âûYûõ \dÊ ö ( )(L) aûkü cûZêü iàeZò ö ( )(M) lê\âûYûõ _âûYû^ûõ KéùZ @iZýõ cû a\ ö ( )(N) Mâûciý @«òKcþ C_a^cþ @Éò ö ( )(O) _eògâùc iü cûZêü Zêfýü ö ( )(P) @Ìiý ùjùZûü cjZü ZýûMü ^ K�ÿðaýü ö ( )(Q) gòùgûü iàòZjûiýõ _òùZâûü @û^¦Kecþ ö ( )

5ö iõùgû]^õ KêeêZ ö~[û :- aýR^cþ @]ü aûkü ùgùZ ö gê¡ - aýR^iý ö (aýR^ - _vû)(K) cìhòKü cûRðûeõ aòùbZò ö(L) _êeûYõ gâaùY^ _êYýõ baZò ö(M) aýûKeYõ _V^õ @Zúa ijRcþ ö(N) _êùZâY Zêkû Kü _òâdü?(O) Kû~ðýcò\õ Za iêKecþ ö(P) iü cûùi Zòâü PkyòZâõ _gýZò ö

6ö aûùKýhê aýajeZ ö~[û :- Zêfýü - eûùcY Zêfýü eûRû ^ûÉò öK�ÿðaýcþ, cZcþ, i¯KéZßü, Zâòü, \lòYZü, iàe«ò, @«òKcþ, iêLcþ, @]ÉûZþ, _êeü,

7ö iõÄéùZ^ @^êaû\ü Kû~ðýü ö~[û :- aò_\ùe jeòuê iàeY Ke ö C�ÿe - aò_\ò jùeü iàe ö(K) gògêUò \ò ùe Q@[e \ê] _òG ö(L) a§êue C_ù\g Zêce gêYòaû CPòZ ö(M) lcû icû^ MêY ^ûjó ö(N) Zéhû�ÿð [�û_ûYòùe Zé jêG ö(O) ]^ ùjZê Mað Keòaû CPòZ êùjñ ö(P) aûeaûUú \êMð @ûMùe aògûk ùLk_Wÿò@û @Qò ö(Q) Zêce ùiVûKê ~òaû CPòZ êùjñ ö(R) aâûjàY ù\aZûuê _ìRû Ke«ò ö(S) c¦òe @ûMùe K\´MQ @Qò ö

l l l

157

@]ôKeY KûeK I i¯cú aòbqòòcÜfòLôZ ùgæûKUòKê _Xÿ I ùeLûuòZ _\MêWÿòKê flý Ke ö

aò_\ò ù]÷~ðýc[ûbêý\ùd lcû öi\iò aûKþ_UêZû ~ê]ô aòKâcü ö~giò PûbòeêPòaðýi^õ gîùZø ö_âKéZòiò¡cò\õ jò cjûZà ûcþ ö

C_eòfòLôZ ùgæûKUòe ùeLûuòZ _\MêWÿòK i¯cú aòbqòùe ejòQò ö1ö a�ÿðcû^ òcÜfòLôZ aûKýMêWÿòKê _Xÿ ö

(K) KéhKûü Mâûùc ai«ò ö(L) aiù« iKkõ ecýõ baZò ö(M) eû]û^û[ü iõÄéùZ ò_êYü @ûiúZþ öC_eòfòLôZ C\ûjeY aûKýMêWÿòKùe �ai«ò�, �baZò� I �@ûiúZþ� Kòâdû_\ @U«ò ö GVûùeKòâdû_\MêWÿòKe �@û]ûe� bûùa ~[ûKâùc �Mâûc�, �ai«� I �iõÄéZ� _\ aýajéZ ö Kòâdûe �@û]ûe�Kê@]ôKeY KûeK Kêjû~ûG ö1 ùZYê �Mâûc�, �ai«� I �iõÄéZ� Gcûù^ Kòâdûe @û]ûe Gaõ @]ôKeYKûeK @U«ò ö @]ôKeY KûeKùe i¯cú aòbqò jêG ö2 GjûKê @]ôKeùY i¯cú ùaûfò Kêjû~ûG ö_ê ½ �@û]ûe� iû]ûeYZü Zò ò_âKûe ö ùZYê @]ôKeY Zò ò_âKûe ùjûA[ûG ö ~[û - iÚû^û]ôKeY,Kûkû]ôKeY I aòhdû]ôKeY ö C_~êðýq C\ûjeYùe �Mâûc� iÚû^Kê ai« icdKê Gaõ iõÄéZaòhdKê aêSûC[ôaûeê Gcûù^ ~[ûKâùc iÚû^û]ôKeY, Kûkû]ôKeY I aòhdû]ôKeY ùjûA[û«ò ö

2ö (K) gòlùK @ûMùZ QûZâûü C�ÿòÂ«ò ö(L) eûùc MùZ \ge[ü céZü ö(M) @iêùehê _eûùÉhê iêeûü @û^¦òZûü @ba þ öù~Cñ bûa aû Kòâdû\ßûeû _ea�ÿòðú Kû~ðýe iìP^û còùk, ùijò _ìùaðûq bûaaûPú g±ùe i¯cú aòbqòùjûA[ûG ö GVûùe gòlKu @ûiòaû Kòâdû\ßûeû QûZâcû^ue CVòaû Kòâdû, eûcu Mc^ Kòâdû\ßûeû\ge[u ceY Kòâdû Gaõ @iêecû^ue _eûÉ ùjaû Kòâdû\ßûeû ù\aZûu @û^¦ ùjaû Kòâdû flýKeû~ûCQò ö ùZYê icû_òKû KòâdûMêWÿòKe Kûk ù~Cñ ù~Cñ Kòâdû \ßûeû iìPòZ ùjfû Zû�Vûùe i¯cúaòbqò ùjfû ö3 GjûKê �bûùa i¯cú� Kêjû~ûG ö �bûa� @[ð Kòâdû ö bûùa i¯cúùe ùMûUòG _\�aòùghý� Kò û �iað ûc� @^ý Ké\« _\Uò �aòùghY� jêG ö GYê i¯cú aòbqò CbdZâ ù\Lû~ûG öùZYê �gòlùK @ûMùZ�, �eûùc MùZ� I �@iêùehê _eûùÉhê� _âbéZò ùlZâùe i¯cú aòbqò ùjfû ö

1ö �@û]ûùeû$]ôKeYcþ� ö @]ôKòâdùZ @iàò þ AZò @]ôKeYcþ ö @û + ]é + NTþ = @û]ûeü @[ðûZþ ~òG]ûeY Kùe, ùi @û]ûe @ùU ö ù~_eò- ejòaû Kûce @û]ûe �Mâûc� ö

2ö �i¯cý]ôKeùY� ö 3ö �~iý P bûùa^ bûaflYcþ� ö

1583ö (K) PcðYò \ßò_ò õ j«ò ö

(L) \«ùdûü j«ò Kê¬ecþ ö(M) eûRû ~gùi aýûNâõ j«ò öòcò�ÿ aû `ke ~\ò @adaûadaú i´§ùe (@wûwú) ù~ûM ùjûA[ûG, ùijò òcò�ÿ aû `kKê

aêSûC[ôaû g±e i¯cú aòbqò jêG ö C_~êðýq �K� I �L� aûKýùe �Pcð� I �\«�, òcò�ÿùaû]K I@ada (@w) aûPK ö ùZYê ùiVûùe i¯cú aòbqò ùjfû ö GjûKê � òcò�ÿûZþ Kcðù~ûùM i¯cú�ùaûfò Kêjû~ûG ö1 Kò«ê ù~CñVûùe òcò�ÿ aû `ke Kcð ijòZ iõù~ûM i´§ ^[ûG, ùiVûùe i¯cújêG ûjó ö �M� aûKýùe �~gü faþ]êcþ�, Gjò @[ðùe Kòâdûù[ðû__\ AZýû\ò iìZâùe �Zêcê þ� _âZýdû«_\ ùfû_ ùjûA Zûjûe Kcðùe PZê[ðú aòbqò ùjûAQò ö

4ö (K) @§õ Kùe ]éZßû ^d ö(L) Kc_ò cÉùK cû ZûWÿd ö(M) QûZâõ Kù�ð ]éZßû @û^d ögeúee ùKøYiò @õgKê _é[Kþ bûaùe MâjY Keòaû aêSûAùf, ùijò @õgaûPK g±e \ßòZúdû ùjûAi¯cú aòbqò jêG ö GjûKê @aùzù\ i¯cú Kêjû~ûG ö2 @aùz\ geúee @õgaòùgh ö C_eC\ûjeY MêWÿòKùe Ke, cÉK I K�ð _âbéZò geúee ùMûUòG ùMûUòG @õg ùjûA[ôaûeê ùiMêWÿòKei¯cú aòbqò ùjfû ö

5ö (K) Maûõ / ùMûhê Êûcú ö(L) ^eûYûõ / ^ùehê Bgßeü / @]ô_Zòü ö(M) aòaû\iý / aòaûù\ iûlú ö(N) aýajûeiý / aýajûùe _âZòbìü ö(O) Kêkiý / Kêùk \ûdû\ü öÊûcú, Bgße, @]ô_Zò, iûlò þ, _âZòbìü (Rûcò þ / c¤iÚò) \ûdû\ _âbéZò g± ù~ûMùe hÂú I i¯cúaòbqò jêG ö3 Êûcú, Bgße I @]ô_Zò g± aýZúZ Êûcý[ðK @^ý g±ù~ûMùe i¯cú ùja ^ûjó ö~[û :-(P) ^eûYûcþ Bgü / _âbêü ö (GVûùe hÂú ùjfû, ^ùehê ùja ^ûjó)

6ö (K) gâúKé¾ü aõgúaû\ù^ Kêgkü / \lü ö(L) cûZû _ûPù^ ò_êYû / _âaúYû ö(M) gâcòKü Kûù~ðý aýû_éZü / fMÜü / ZZþ_eü ö(N) @ êeû]û ]ûaù^ _Uêü ö

1ö � òcò�ÿûZþ Kcðù~ûùM ö òcò�ÿcþ - `kcþ, ù~ûMü - iõù~ûM i´ù§^ aû icaûd i´ù§^ ö2ö �i¯cú @aùzù\� ö3ö �Êûcúgßeû]ô_Zò\ûdû\iûlò_âZòbì_âiìùZ÷½� ö

159aýû_éZ, fMþ , ZZþ_e, Kêgk, ò_êY, \l, _Uê, _âaúY _âbéZò g±ù~ûMùe i¯cú aòbqò ùjûA[ûG ö1

7ö (K) c êhýü c êùhý aògßùiZþ ö(L) cûZû _êùZâ iÜòjýZò ö(M) Mêùeø gòhýûü @ êeqûü ö(N) _òZû cdò aòeqü RûZü ö(O) @jõ gòlùK bqòõ Kùeûcò ö(P) aûdê~û^iý-@ûùeûjùY Ziý @bòkûhü öaògßûi, ùiÜj, @ êeqò, aòeqò, bqò, @bòkûh _âbéZò @[ð aògòÁ _\ù~ûMùe ~ûjûVûùe aògßûi _âbéZòKeû~ûG, Zû�Vûùe i¯cú aòbqò jêG ö

8ö (K) GZZþ K[õ cdò i¸ûaýùZ ?(L) @ù~û¤ûdûü é_Zßõ eûùc ~êRýùZ ö(M) GZZþ Zßdò ^ C__\ýùZ öi¸ûaýùZ, ~êRýùZ I C__\ýùZ ù~ûMùe ~ûjûVûùe ù~ûMýZû, i¸ûa^û AZýû\ò aêSûA[ûGZûVûùe i¯cú aòbqò jêG ö

cù^eL :l Kòâdûe @û]ûe @]ôKeY öl iÚû^û]ôKeY, Kûkû]ôKeY, aòhdû]ôKeY öl òcò�ÿ Kcðiõù~ûM ùjùf i¯cú jêG öl i¯cú @aùzù\ öl Êûcú, Bgße, @]ô_Zò, iûlò þ _âbéZò g±ù~ûùM hÂú I i¯cú öl ùKøYiò GK Kâòdûe icû òùe, @^ý Kòâdûe @ûe¸ ùjùf, icû¯ Kòâdû I K�ÿ ðûùe i¯cú öl Kêgk, ò_êY, \l, _Uê _âbéZò g±ù~ûùM i¯cú öl aògßûi, ùiÜj, @ êeqò, aòeqò _âbéZò g± aû Kâòdû ù~ûùM i¯cú öl i¸ûaýùZ, ~êRýùZ I C__\ýùZ Kòâdûù~ûùM i¯cú ö

1ö �iû]ê ò_êYûbýûcyðûdûõ i¯cý_âùZü� ö

160@býûiü

1ö ^òcÜfòLôZùgæûùKhê i¯cý«_\û^ò ùeLûuòZû^òõ KêeêZ ö(K) ùg÷ùk ùg÷ùk ^ cûYòKýõ ùcøqòKõ ^ MùR MùR ö

iû]ùaû ^ jò iaðZâ P¦^õ ^ aù^ aù^ öö(L) cùª Zúù[ð \ßòùR ù\ùa ù\÷aùm ùbhùR Mêùeø ö

~û\égú bûa^û ~iý iò¡òü baZò Zû\égú öö(M) aâjàùNÜ P iêeûù_ P ùPøùe bMÜaâùZ gùV ö

òÃéZòü aòjòZû inòü KéZùNÜ ^ûÉò òÃéZòü öö(N) cûZéaZþ _e\ûùehê _e\âùaýhê ùfûÁaZþ ö

@ûZàaZþ iaðbìùZhê ~ü _gýZò i _�òZü öö

2ö C\ûjeYc^êiéZý aûKýû^ò _ìedZ ö~[û :-_òZû iÜòjýZò ö (_êZâ) C�ÿe - _òZû _êùZâ iÜòjýZò ö

(K) \ge[ü @]ôKõ iÜòjýZò ià ö (ùK÷ùKdú)(L) ùKû$_ò ^ aògßùiZþ ö (@aògßÉ)(M) gòlKü aòeqü RûZü ö (QûZâ)(N) @jõ òZeûcþ @ êeqü ö (~êhà\þ)(O) QûZâûü bqòõ Kêað«ò ö (ieÊZú)

3ö C\ûjeYû^êiûeõ aûKýû^ò gì^ýiÚûù^ fòLZ ö~[û :- búcü eûliõ gòeiò @ZûWÿdZþ ö (gòeiþ)(K) @ûelú ùPøeõ MéjúZaû þ ö (jÉ)(L) Kc_ò ^ ZûWÿdòZaýcþ ö (C\e)(M) eûaYü RUûdêõ _âjéZaû þ ö (_l)(N) aûkKü aûkKõ MéjúZaû þ ö (ùKg)(O) @§õ ]éZßû @û^d ö (jÉ)

4ö ^òcÜfòLôZ_\û^ò aýajéZý Ê\ò^P~ðýûõ fòLZ ö_âûZüKûùk, iû¡ði¯aû\ù^, \gaû\ù^, GKaû\ù^, iûdõKûùk, iûdõi¯aû\ù^ , eûùZâø \gaû\ù^

~[û : _âûZüKûùk @jõ hWÿþaû\ù^ g~ýûZýûMõ Kùeûcò ö

1615ö ùKûÂKiÚòZ g±û^ûcþ C_~êq eìù_÷ü gì^ýiÚû^õ _ìedZ ö

(K) cc a§êü ò_êYü ö (KâúWÿû)(L) gâúKé¾ü \lü ö (aõgúaû\^)(M) @iàûKõ gòlKü _Uêü ö (MYòZ)(N) @ êeû]û _âaúYû ö (ùgæûK_V^)(O) cc @ êRü fMÜü ö (eûR^úZò)

6ö ùeLûuòZ_\û^ûõ iKûeYaòbqòõ ^òeì_dZ ö(K) QûZâûü aò\ýûkùd _V«ò ö (O) ù]^aü a�ûiê iÜòjý«ò ö(L) ùPø~ðýõ cdò ^ i¸ûaýùZ ö (P) aûkùK ò\âòùZ cûZû McòhýZò ö(M) cjûZàû eûR^úùZø ò_êYü @ûiúZþ ö (Q) _òZeò cûZeò P bqòõ Kêeê ö(N) ùKùghê Pceúõ j«ò ö (R) Ké¾ü cûZeò iû]êü, cûZêùk @iû]êü ö

7ö bâciõùgû]^õ KêeêZ ö~[û :- ^\úbýü Mwû _aòZâZcû ö(K) K[õ cûõ ^ aògßiòhò ? (O) gâaYKêcûeü cûZeõ iû]êü @ûiúZþ ö(L) R^^ú _êZâûd iÜòjýZò ö (P) iùaðhûõ Kû~ðýûYûõ iü ZZþ_eü ö(M) jÉõ ]éZßû lcûõ ~ûPòZaû þ ö (Q) KcðYü Ga Za @]ôKûeü ö(N) _âbêü ùiaKûd @ êeqü baZò ö

8ö iõÄéùZ^ @^êaû\ü Kû~ðýü ö(K) ^Bùe cûQMêWÿòK @û^¦ùe _jñeêQ«ò ö (P) G iòõjûi^ Zêc _ûAñ ù~ûMý ö(L) ahðûKûkùe cdìeMêWÿòK éZý Ke«ò ö (Q) iûwcûù^ @ûiòùf, cêñ ~òaò ö(M) aé¡ùfûKUòKê jûZ ]eò ò@ ö (R) iuUùaùk a§êuê RûYòa ö(N) ùcûe c^ MYòZùe ejê ^ûjó ö (S) CWÿûRûjûRùe bâcY _ûAñ ùcûe _âak Azû ö(O) ùMûaò¦ eûcKê bûA bkò ùiÜj Kùe ö (T) cêñ Pûjêñ Pûjêñ ùi ùcû KfcUò ù^AMfû ö

lll

162

cògâ aòbqò1ö _é[Kþ, ^û^û I aò û ù~ûMùe 2dû, 3dû I 5cú aòbqò jêG; Kò«ê EùZ ù~ûMùe 2dû I 5cú aòbqò

ùjûA[ûG ö �@«ùeY� ù~ûMùe ùKak 2dû aòbqò jêG ö2ö \lòùY^ I C�ÿùeY _âbéZò G^_þ - _âZýdû« _\ù~ûMùe 2dû I 6Âú jêG ö3ö `k_âû ò ^ aêSûA Kûk I cûMðe @Zý« iõù~ûM aêSûAùf Kûk I cûMðaûPK g±ùe aýû¯ýù[ð 2dû

jêG; Kò«ê `k_âû ò aêSûAùf ùiVûùe @_aùMð 3dû ùjûA[ûG ö4ö iû]ûeYZü �_âZò� ù~ûùM 2dû jêG; Kò«ê _âZò ò]ô I _âZò\û^ aûPK �_âZò� ù~ûMùe 5cú ùjûA[ûG ö5ö aûeYû[ðK �@kcþ� ù~ûMùe 3dû I ic[ðû[ðK �@kcþ� ù~ûMùe 4[ðú jêG ö6ö Mc^û[ðK I K[^û[ðK ]ûZê _âùdûMùe _âûd 2dû I 4[ðú ùjûA[ûG ö7ö Zêfýû[ðK I Zé ý[ðK _\ù~ûMùe 3dû I 6Âú jêG; Kò«ê Zêkû I C_cû g± ù~ûMùe ùKak 6Âú

jêG ö8ö ùjZê @[ðùe 3dû I 5cú jêG; Kò«ê ùjZê g±Uò Èúfòw ùjûA[ôùf ùKak 3dû jêG ö9ö Zaý, @^úd _âbZò KéZý _âZýd ù~ûMùe K�ÿðûVûùe 3dû I 6Âú jêG ö10ö iàeYû[ðK, \dþ I Bgþ ]ûZêù~ûMùe 2dû I 6Âú jêG ö11ö @ûgúaðû\û[ðK g±ù~ûMùe 4[ðú I 6Âú jêG; Kò«ê ÊÉò ù~ûMùe ùKak 4[ðú ùjûA[ûG ö12ö òcò�ÿûù[ð 4[ðú jêG; Kò«ê Kcð ijòZ @adaû\ò i´§ [ôùf 7cú jêG ö13ö �C_aiZò�e @[ð ùKak aûi Keòaû ùjùf @]ôKeY Kcðiõmû _âû¯ ùjûA 2dû jêG; Kò«ê �C_aiZò�

~\ò �C_aûi� @[ðKê aêSûG, ùZùa �@]ôKeùY 7cú� ùjûA[ûG ö14ö Kî]þ I \îjþ ]ûZê ù~ûMùe 4[ðú jêG; Kò«ê Zûjû _ìaðeê C_iMð [ôùf 2dû jêG ö15ö \ìeû[ð I òKUû[ð g±ù~ûMùe 5cú I 6Âú jêG; Kò«ê icdû I òKhû ù~ûMùe 2dû I �@ûeûZþ�

ù~ûMùe ùKak 5cú ùjûA[ûG ö \ìe I @«òKû[ðK g±eê 2dû, 3dû I 5cú jêG ö~[û :- Mâûciý / MâûcûZþ \ìeõ / \ìùeY / \ìeûZþ aò\ýûkdü @Éò ö

16ö ò¡ðûeYûù[ð, @^û\eûù[ð Gaõ Êûcò þ, iûlò þ _âbéZò g±ù~ûMùe 6Âú I 7cú jêG ö17ö òcò�ÿ _~ðýûd ù~ûMùe _âûd iaê aòbqòùe _âùdûM jêG ö ~[û :- Kòõ òcò�ÿcþ, ùK^ òcòù�ÿ^, Kùià÷

òcò�ÿûd, KiàûZþ òcò�ÿûZþ, Kiý òcò�ÿiý, Kiàò þ òcòù�ÿ ö18ö \òaþ ]ûZêù~ûMùe 2dû I 3dû jêG ö ~[û :- @ùl÷ü @lû þ aû \úaýZò (_gûKûVòùe ùLkêQò) ö Kò«ê

\òaþ ]ûZê C_iMð~êq ùjùf 2dû I 6Âú ùjûA[ûG ö ~[û :- gZiý gZõ aû _âZò\úaýZò (gùj UuûfMûA _gû ùLkêQò) ö

19ö @^û\ebûa aêSûAùf c^ý ]ûZêe _âùdûMùe @^û\eùaû]K Kcðe 2dû I 4[ðú jêG; @jõ ZßûõZéYõ / ZéYûd cù^ý ö Kò«ê @^û\eùaû]K g±Uò _âûYúaûPK ùjûA[ôùf, ùiVûùe ùKak 2dûjêG ö ~[û :- iü cûõ KûKõ c^ýùZ ö (^ KûKûd)

20ö jé I Ké ]ûZêe YòR« _âùdûMùe 2dû I 3dû jêG ö ~[û :- jûedZò KûedZò aû béZýõ béùZý^ aûKUcþ (PûKe \ßûeû i_ / ciòYû ù^CQò / KeûCQò) ö

l l l

final sanskrit grammar inner - osepa.odisha.gov.in

Documents