geweten: knevel of kompas?
DESCRIPTION
Presentatie op een minisymposium over Gewetensbezwaren op de werkvloer, Erasmus MC, 25 september 2014/TRANSCRIPT
![Page 1: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/1.jpg)
Geweten: knevel of kompas?
Paul Lieverse, anesthesioloog−pijnspecialist 25 september 2014
![Page 2: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/2.jpg)
8th World Congress on Pain, 1996
![Page 3: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/3.jpg)
Collega die in de fout gaat
Politie Directie Inspectie
![Page 4: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/4.jpg)
Algemene rechtsregel
Niemand is verplicht om in strijd met zijn geweten te handelen …de medewerker [heeft] het recht op grond van ernstige gewetensbezwaren het uitvoeren van bepaalde opdrachten te weigeren. De medewerker is verplicht het bevoegd gezag hiervan terstond in kennis te stellen met vermelding van zijn bezwaren (cao umc’s).
![Page 5: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/5.jpg)
Geweten – huidige visie
Juridisch een louter subjectief fenomeen Vrijheid van geweten problematisch Diversiteit van religies en ideologieën
Concreet, ernstig protest tegen het verrichten dan wel niet verrichten van handelingen
![Page 6: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/6.jpg)
Vaccinatie verplichting
Vaccinatie-risico nihil Beeldvorming: Moedwillig ziek laten worden Zwartgekousd, vreugdeloos,
afhankelijk van dominee
Vaccinatie-risico niet 0 en dat bij gezond kind…
Ongezonde levensstijl ouders belangrijker
Ongezonde gewoontes wel vrij
Wanneer sprake van bemoeizucht
60% wel ingeënt
![Page 7: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/7.jpg)
Gewetensbezwaar op basis van religie “Religie is primitief” “Religie leidt tot geweld” “Religie verdraagt zich niet met wetenschap”
![Page 8: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/8.jpg)
Futile treatment vs. over-behandelen
Bezuiniging, focus op rechtvaardige verdeling Gezondheidswinst soms onduidelijk
Voorbeelden: Bloedtransfusie weigeren – scenario’s Resuscitatie ieders recht? of zelfs plicht?
![Page 9: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/9.jpg)
Rangorde van plichten
Geweten Wettelijke bepalingen Cao Dienstopdracht Aanwijzing van werkgever
Richtlijn (evidence based en practice based) = zorginhoudelijk advies
Zorgstandaard (koppelt zorginhoud aan de organisatie van de zorg)
Protocol (input van richtlijn: lokale details rondom wat, wanneer, hoe en door wie)
http://www.venvn.nl/Dossiers/Richtlijnenenprotocollen.aspx
![Page 10: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/10.jpg)
Wet WGBO
De hulpverlener moet bij zijn werkzaamheden de zorg van een goed hulpverlener in acht nemen en handelt daarbij in overeenstemming met de op hem rustende verantwoordelijkheid, voortvloeiende uit de voor hulpverleners voortvloeiende standaard.
Wet BIG minder expliciet: de zorg die hij in die zorg behoort te betrachten het belang van een goede uitoefening van
individuele gezondheidszorg
![Page 11: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/11.jpg)
Richtlijn Zorgstandaard Protocol Checklist
![Page 12: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/12.jpg)
Beroepscode voor verpleegkundigen en verzorgenden (2015)
Abvakabo FNV CGMV CNV Zorg en Welzijn HCF NU’91 RMU Sector Gezondheidszorg & Welzijn ‘Richtsnoer’ V&VN
![Page 13: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/13.jpg)
Hfdst. 2 …in relatie tot de zorgvrager Recht om te weigeren om mee te werken aan (be)handelingen die mij in ernstig conflict brengen met mijn levensovertuiging of persoonlijk waarden- en normenbesef
Dat betekent onder andere dat ik mijn gewetensbezwaren, waar mogelijk, tijdig kenbaar maak de zorg gemotiveerd teruggeef aan mijn leidinggevende of
aan één van mijn collega’s als zelfstandig werkende, mijn gewetensbezwaren meld aan de
zorgvrager en zorg verleen totdat die overgenomen wordt wel de zorg verleen, die niet direct in relatie staat tot de
handeling of ingreep waartegen ik gewetensbezwaren heb, tenzij die zorg ook door een collega wordt overgenomen.
![Page 14: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/14.jpg)
Wanneer géén succesvol beroep
Bezwaar berust op een overtuiging die strijdig is met fundamentele rechtsbeginselen
Gewetensbezwaren het gevolg van omstandigheden waarin de bezwaarde zichzelf gebracht heeft
Tussen bezwaren en opgelegde werkzaamheden slechts een ver verwijderd verband
Naar: Martin Buijsen, Recht van de Gezondheidszorg, EUR
![Page 15: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/15.jpg)
Geweten, verdient positief beeld
Intern moreel kompas dat wijst naar een objectieve werkelijkheid buiten zichzelf
Ge-weten: con-science, Ge-wissen
Geweten gaat steeds om je eigen gedrag
Gewoonlijk ongunstig voor eigenbelang
Liefst wel ondersteund met begrijpelijke argumenten
Moet rekening houden met vervelende gevolgen
![Page 16: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/16.jpg)
Conflict van plichten & belangen 1/2
Euthanasie? Nee, leven beschermen
Vaccinatieplicht? Nee, autonomie van personeel
Vaccinatiedwang? Nee, vrijheid van levensstijl
Euthanasie? Ja, lijden verlichten
Vaccinatieplicht? Ja, bescherming van patiënt
Vaccinatiedwang? Ja, bescherming klein kind
![Page 17: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/17.jpg)
Conflict van plichten & belangen 2/2
Abortus? Ja, autonomie van de zwangere moeder
Besnijdenis van jongetjes? Ja, autonomie van ouders
Abortus? Nee, zwakke beschermen
Besnijdenis van jongetjes? Nee, niet therapeutisch
Allerlei complexe problemen die zich niet af laten doen met een simpel ‘ja’ of ‘nee’
![Page 18: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/18.jpg)
‘Warm’ en ‘koud’ management
Verzakelijking van de zorg Meer doen in minder tijd Machteloosheid Burn-out Compassie-moeheid Dis-engagement Afstomping
![Page 19: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/19.jpg)
‘Warm’ en ‘koud’ management
Ethische betrokkenheid Bezieling van de professional Zien van ellende woede Ruimte voor ongehoorzaamheid Ruimte voor reflectie Emoties zijn ‘professioneel’ Ruimte voor ‘kleine goedheid’
![Page 20: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/20.jpg)
Janusz Korczak (1878−1942)
Henryk Goldszmit
Kinderarts
Auteur van kinderboeken
Pedagoog
Als de bossen in brand staan, dient men zich rozen te herinneren
![Page 21: Geweten: knevel of kompas?](https://reader033.vdocument.in/reader033/viewer/2022042813/5492fe63b47959604d8b4721/html5/thumbnails/21.jpg)
Wat zijn kerncompetenties van een goede arts? Volgens een omschrijving uit het oude Rome:
VIR BONUS SANANDI PERITUS
Hand-out vanaf morgen te downloaden op www.paullieverse.nl/cv.html en op www.slideshare.net/paullieverse