information for tourists & businesspeople with map spring ... fileurząd miasta kielce 25-303,...

ISSN 1644-289X

information for tourists & businesspeople with map spring 1/2016

Urząd Miasta Kielce25-303, Rynek 1 www.um.kielce.pl, www.itv.kielce.eu

Biuro Obsługi Interesantatel. 48 41 36 76 009 (099), (509)

Regionalne Centrum Informacji Turystycznej25-007 Kielce, ul. Sienkiewicza 29tel. 48 41 348 00 60www.swietokrzyskie.travele-mail: [email protected]

Centrum Obsługi InwestoraUrząd Miasta Kielce25-659, ul. Strycharska 6tel/fax. 48 41 36 76 557tel 48 41 36 76 356e-mail: [email protected]/business

Kielce City Hall25-303, Rynek 1 www.um.kielce.pl, www.itv.kielce.eu

Customer Servicesphone 48 41 36 76 009 (099), (509)

Regional Centre for Tourist Information25-007 Kielce, ul. Sienkiewicza 29phone 48 41 348 00 60www.swietokrzyskie.travele-mail: [email protected] Investor Assistance CentreKielce City Hall25-659, ul. Strycharska 6phone/fax 48 41 36 76 557phone 48 41 36 76 356e-mail: [email protected]/business

Urząd Miasta KielceSzanowni Państwo,

Kielce, stolica województwa świętokrzyskiego, to nowoczesna metropolia, dynamicznie się rozwijająca, otwarta na turystów. To miejsce, o którym goście mówią, że jest perłą wśród miast południowo-wschodniej Polski. W ciągu kilku lat w Kielcach powstało wiele nowych obiektów, takich jak Wzgórze Zamkowe, Kielecki Park Technologiczny czy Centrum Geoedukacji. Zdecydowanie poprawiła się estetyka miasta, głównie dzięki rewitalizacji centrum. Kielce wyrabiają sobie markę stolicy mody poprzez Międzynarodowy Konkurs dla Projektantów i Entuzjastów Mody Off Fashion.

Jedną z najlepszych wizytówek naszego miasta są od lat Targi Kielce, drugi ośrodek wystawienniczy w Europie Środkowo-Wschodniej i jeden z dwóch liderów targowych w Polsce. Targi przyczyniają się do rozwoju gospodarczego całego regionu. Dzięki nim powstają nowe hotele i restauracje, wzbogaca się oferta kulturalna. Spółka, której właścicielem jest miasto, to miejsce branżowych spotkań największych firm krajowych i zagranicznych. To właśnie tu zawiera się wielomilionowe kontrakty. Do najpopular-niejszych i najczęściej odwiedzanych imprez zaliczają się: MSPO – Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego, Międzynarodowe Targi Budownictwa Drogowego AUTOSTRADA-POLSKA, znane w całej Europie Międzynarodowe Targi Przetwórstwa Tworzyw Sztucznych i Gumy PLASTPOL czy Międzynarodowa Wystawa Budownictwa i Wyposażenia Kościołów, Sztuki Sakralnej i Dewocjonaliów SACROEXPO.

Dążąc do nowoczesności, w Kielcach troskliwie pielęgnujemy bogate tradycje historyczne. Ich ślady zobaczyć można na każdym niemal kroku. Polecam Państwu zwiedzenie kieleckich muzeów i galerii, skorzystanie z interesującej oferty placówek kultury. Wierzę, że pobyt w naszym mieście będzie niezapomnianym, pełnym wrażeń przeżyciem.

Wojciech Lubawski Prezydent Kielc

Ladies and Gentlemen,

Kielce, the capital of Świętokrzyskie Voivodeship, is a modern metropolis. Its develop-ment is rapid and its openness to tourists – impressive. This is a place which visitors have called the pearl of south-eastern Poland. Over the past few years, Kielce has seen the rise of several new facilities, such as Castle Hill, the Kielce Park of Technology or the Centre for Geoeducation. Recently, the visual appeal of the city has also much improved, mainly because of the city centre’s revitalisation. In addition, Kielce is earning a reputation as a fashion capital thanks to the Off Fashion International Competition for Designers and Fashion Enthusiasts.

For years, the landmarks of our city have included Kielce Trade Fairs, Central-Eastern Europe’s second biggest exhibition centre, and one of Poland’s two leaders in the field. Trade Fairs contributes to the dynamic development of the entire region: thanks to this company, new hotels and restaurants keep cropping up, and the range of cultural events continues to grow. Owned by the city, the trade fair company is the venue of industrial events for largest Polish and international companies. It is here that multi-million contracts are concluded. The most popular and most visited events include the MSPO International Defence Exhibition, AUTOSTRADA–POLSKA International Fair of Road Construction Industry, PLASTPOL International Fair of Plastics and Rubber Processing, popular in Europe, or the SACROEXPO International Exhibition of Church Construction, Church Fittings, and Furnishings, and Religious Art.

Notwithstanding its pursuit of modernity, Kielce is careful to cherish its rich historical tradition. Its traces can be seen at almost every corner. I do recommend visiting Kielce’s museums and galleries, and enjoying a range of our culture facilities. I do hope that a stay in our city will prove to be a memorable experience, one of a kind.

Wojciech Lubawski President of Kielce

Magazyn „Kielce wczoraj, dziś, jutro” WIOSNA 20164

Kielce

W numerze:

6

8

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

26

Wydawca:Drukarnia DUET, Kielce ul. Górna 11a

Redaktor naczelna:Maria Malinowska, tel. 601 466 408

Redaktor:Agnieszka Gołębiowska

Redaguje zespół

Tłumaczenie: Magdalena Ożarska

Adres redakcji: ul. Kościuszki 11, 25-310 Kielcee-mail: [email protected], [email protected] www.magazynkielce.pl

Projekt graficzny i skład: Studio Reklamy 300dpi [email protected]

Druk: Drukarnia Duet, Kielce, ul. Górna 11anakład: 15000 egz.

Distributed free of charge at Business Centres in Kielce (Kielce Trade Fairs); major hotels in Kielce (Uroczysko, Best Western, Echo, Leśny Dwór, Pod Złotą Różą, Qubus, Kameralny, Kongresowy, Tęczowy Młyn, Ibis); Malinowy Zdrój at Solec Zdrój;

Tourist Information Centres; Staropolska Chamber of Industry and Commerce, Świętokrzyskie Regional Development Agency; Cultural Centres (National Museum in Kielce); Świętokrzyskie Voivodeship Office, Jan Kochanowski University, Kielce University of Technology.

Copyright by Drukarnia DUET Kielce ul. Górna 11a

All rights reserved

Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczanych ogłoszeń.The Publisher takes no responsibility for the content of advertisements.

Szanowni Państwo,

Kielce wiosną oferują nie tylko bogaty program imprez w Targach Kielce, ale również zapraszają

na spotkanie z pięknem przyrody i zabytków. Przyjeżdżając na spotkanie biznesowe, można

też zwiedzić Kielce jako muzeum geologiczne pod gołym niebem, spotkać się z najnowszą

sztuką w BWA, a w pobliskich Chęcinach zobaczyć wkomponowany w otoczenie budynek

Europejskiego Centrum Edukacji Geologicznej czy odrestaurowane ruiny średniowiecznego

zamku. Kielce oferują jak najlepsze warunki młodym ludziom do przekształcania ich

pomysłów w firmy, o czym przekonuje dyrektor Kieleckiego Parku Technologicznego Szymon

Mazurkiewicz.

Maria Malinowska

redaktor naczelna


In spring, Kielce has to offer not only a wide range of trade fair events at Targi Kielce. The city

also invites close encounters with the beauties of nature and historical monuments. Even if

coming here for a business meeting, one can visit Kielce as an open-air geological museum,

experience modern art at the BWA Art Exhibition Centre, go to the nearby town of Chęciny to

see the European Centre for Geological Education integrated into its natural backdrop, or the

restored ruins of a medieval castle. What is more, Kielce provides the best possible conditions

in which young entrepreneurs can transform their ideas into businesses, as the Director of the

Kielce Park of Technology, Szymon Mazurkiewicz, tells us.

Maria Malinowska

Editor-in-Chief

Okładka:Aleja SławFot. Paweł Małecki

Cover: The Walk of Fame Photo: Paweł Małecki

Świat znowu oniemieje

Another Déjà Vu

Promocja gospodarcza województwaświętokrzyskiego w perspektywiefinansowej 2014-2020

Business promotion of Świętokrzyskie Voivodeship in the 2014-2020 Financial Perspective

Kielecki Park Technologicznyw pilotażowym programiedla młodych przedsiębiorców

The Kielce Park of Technologyin a Pilot Programme for Young Entrepreneurs

Zaczęło się w Kielcach... Jubileusz 200-lecia utworzeniapierwszej polskiej uczelni technicznej

It began in Kielce: the Bicentenaryof Poland’s First School of Technology

Sztuka w centrum

Art in the City Centre

Aleją Sław na Kadzielnię

Taking the Walk of Fame to Kadzielnia

Dwieście lat tradycji wyższego szkolnictwa technicznego na ziemiach polskich – Szkoła Akademiczno-Górnicza w Kielcach

Two Centuries of Higher Educationin Technology in Polish Lands:The Academic School of Mining in Kielce

ŚCITT na Targach Odnawialnych Źródeł Energii / RCITT at the Fair of Renewable Sources of Energy

Mały jubileusz Funduszu Pożyczkowego Województwa ŚwiętokrzyskiegoA Small Jubilee of the ŚwiętokrzyskieVoivodeship’s Loan Fund

”Kielce yesterday, today, tomorrow” Magazine SPRING 2016 5

Kielce

Szanowni Państwo,

Województwo Świętokrzyskie to region, który nie tylko zachwyca niezwykłą przyrodą – malowniczymi Górami Świętokrzyskimi z Puszczą Jodłową czy krajobrazami Ponidzia, ale też fascynuje historią, wspaniałymi zabytkami architektury i sztuki, ciekawostkami geologicznymi i najstarszymi w kraju tradycjami przemysłowymi. Ziemia Świętokrzyska to wyjątkowe, pełne niezwykłej mocy miejsce, gdzie tradycja harmonijnie łączy się ze współczesnością, a światowej rangi zabytkom towarzyszy nowoczesna infrastruktura turystyczna i dynamicznie rozwijające się firmy. Niezwykłych wrażeń dostarczą Państwu unikalne zabytki architektury Sandomierza, Kielc, Opatowa, Pińczowa czy Wiślicy, odrestaurowane ruiny zamków w Chęcinach czy Ujeździe oraz pałace (Pałac Biskupów Krakowskich w Kielcach, sienkiewiczowski Oblęgorek, Kurozwęki). Prawdziwą perłą jest neolityczna kopalnia krzemienia pasiastego w Krzemionkach koło Ostrowca Świętokrzyskiego, która ma szansę wkrótce znaleźć się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. W poszukiwaniu sił duchowych warto odbyć wędrówkę na Święty Krzyż, do sanktuarium w Kałkowie-Godowie czy do Pustelni Złotego Lasu w Rytwianach. Ale Świętokrzyskie to także prężnie rozwijający się region, który – dzięki funduszom unijnym – sprawnie wykorzystuje swoje potencjały, wspierając tradycje przemysłowe, zwłaszcza metalurgiczne i budowlane, rozwój nowoczesnego rolnictwa i przetwórstwa oraz wzmacniając branżę uzdrowiskową, która poprzez uzdrowiska Busko-Zdrój i Solec-Zdrój, staje się naszą marką „eksportową”. Wszystko to jedynie namiastka świętokrzyskich atrakcji i możliwości, które niesie ze sobą wizyta w naszym województwie. Wierzę, że odkryją Państwo ten region dla siebie. Jestem przekonany, że Świętokrzyskie to miejsce, które Państwa zaczaruje i wrócicie do nas, aby odkrywać jego tajemnice i realizować przedsięwzięcia biznesowe.

Adam Jarubas Marszałek Województwa Świętokrzyskiego


Świętokrzyskie Voivodeship is a region which not only delights with its remarkable natural scenery, such as the picturesque Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains and the Fir Tree Primeval Woodland, or the landscapes of the Ponidzie land. It also boasts a fascinating history, impressive monuments of architecture and art, geological highlights and the country’s oldest industrial traditions. The Świętokrzyskie land is a very special destination, full of magical allure, where tradition and modernity mingle effortlessly, and world-class historical sights are complemented with a modern tourist infrastructure and rapidly growing businesses. You will certainly enjoy seeing the unique historical architecture of Sandomierz, Kielce, Opatów, Pińczów or Wiślica, restored castle ruins at Chęciny and Ujazd, or palaces – the Palace of Krakow Bishops in Kielce, the palace at Oblęgorek (donated by the nation to nineteenth-century novelist Henryk Sienkiewicz), or the palace at Kurozwęki. A real gem is the Neolithic striped flint mine, located at Krzemionki near Ostrowiec Świętokrzyski, which stands a chance of becoming a UNESCO world heritage site. Those looking for spiritual sustenance will find it worthwhile to make a pilgrimage to the Święty Krzyż monastery, to the Kałków-Godów sanctuary, or to the Golden Forest Hermitage at Rytwiany. But Świętokrzyskie is also a dynamically developing region, which – thanks to EU funding – has been effectively enhancing its potential. Local industrial traditions, particularly those related to metalworks and construction, have been resumed; state-of-the-art agriculture and food processing facilities have been revived; the holiday industry has been upgraded, too, with its flagship spas of Busko-Zdrój and Solec-Zdrój, and is becoming our trademark. All of this is but a handful of Świętokrzyskie attractions and opportunities which a visit to our voivodeship will offer. I do hope that you will discover this region for yourselves, and that Świętokrzyskie will charm you so that you keep coming back to discover more of it, and to do business here.

Adam Jarubas Marshal of Świętokrzyskie Voivodeship

Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego25-516 KielceAl. IX Wieków Kielc 3 www.sejmik.kielce.pl

Biuro Obsługi Interesantówtel. 48 41 342 15 30

Departament Polityki RegionalnejUrząd MarszałkowskiWojewództwa Świętokrzyskiegoul. Sienkiewicza 63 (wejście główne od ul. Wspólna 4) 25-002 Kielcetel. 48 41 365 81 70www.rpo-swietokrzyskie.pl

Regionalne Centrum Informacji Turystycznej25-007 Kielce ul. Sienkiewicza 29tel. 48 41 348 00 60www.swietokrzyskie.travele-mail: [email protected]

Marshal’s Offices of Świętokrzyskie Voivodeship25-516 KielceAl. IX Wieków Kielc 3 www.sejmik.kielce.pl

Customer Services Centrephone 48 41 342 15 30

Department for Regional PolicyMarshal’s Offices of Świętokrzyskie Voivodeshipul. Sienkiewicza 63 25-002 Kielcephone 48 41 365 81 70www.rpo-swietokrzyskie.pl

Regional Centre for Tourist Information25-007 Kielce ul. Sienkiewicza 29phone 48 41 348 00 60www.swietokrzyskie.travele-mail: [email protected]

Urząd

Marszałkowski

Województwa

Świętokrzyskiego


Kielce

Świat znowu oniemiejeWładze Kielc po negocjacjach porozumiały się w sprawie zakupu dworca autobusowego ze spółką PKS 2. Na tę decyzję czekało wielu kielczan, którzy nie zgadzali się na to, by kultowy obiekt architektoniczny zniknął z krajobrazu miasta. Miasto zapłaci za budynek i teren prawie 20 mln zł. Na zakup zgodzili się już kieleccy radni. Dworzec zostanie gruntownie wyremontowany dzięki środkom unijnym i będzie pełnił funkcje kompleksowego centrum komunikacyjnego. Z prezydentem Kielc Wojciechem Lubawskim o dworcu autobusowym rozmawia Agnieszka Gołębiowska

Panie prezydencie, jaki obiekt architek-toniczny w Kielcach – pańskim zdaniem – najbardziej inspiruje artystów?

Rozczaruję panią: plotkarka.

A ja mam wrażenie, że najbardziej ins- pirujący jest dworzec autobusowy ze swoim niezwykłym kształtem.

Dworzec, który nas olśnił, przeszedł do historii. Przecież 10 lat temu nikt się nim nie interesował, nie pamiętał, że on tam stoi. Idea dworca odżyła, dopiero gdy ktoś chciał go zburzyć czy zabudo- wać, wtedy obiekt stał się powszech-nym problemem. Dziś dworzec jest wyzwaniem. Mam nadzieję, że gdy go wyremontujemy, to dopiero świat znowu oniemieje i powie: jaka piękna archi-tektura! Bo to jest bardzo ładny obiekt. Są w Kielcach dwa takie budynki z czasów PRL-u: dworzec autobusowy i budynek urzędu wojewódzkiego, który – moim zdaniem – jest wybitnym przy- kładem architektury, niestety troszecz- kę zepsuty przez ostatni remont.

Radni zgodzili się na kupno dworca, procedury jeszcze trwają.

Na 31 marca jest przewidziany dzień zakupu. Obiekt żyje, musimy szczegóło- wo ustalić warunki przejęcia, zbudować komórkę, która zajmie się funkcjono-waniem dworca. Sensownie jest, żeby 1 kwietnia – i to nie jest primaaprilisowa data – dworzec stał się miejski.

Jaki jest stan budynku?

Stan techniczny dworca jest kiepski. Nie dotyczy to żelbetowej bryły. Być

może wszystko będziemy musieli ro- zebrać, zostanie tylko bryła, i dobudu-jemy wszystko od nowa dookoła, oczy- wiście w takim samym kształcie. Tam jest jeden tylko problem, mianowicie te daszki, bardzo ważne w bryle, już nie mieszczą najnowszych autobusów, które są bardzo wysokie. Ale mamy na to sposób – po prostu obniżymy drogę o 20-30 cm i wtedy wszystkie autobusy się zmieszczą. Ale samej bryły nie ruszymy.

To na pewno uspokoi miłośników dworca, którzy na wieść o tym, że będzie ogłoszony konkurs architektoniczny, za- stanawiają się, czy remont nie oznacza za dużej ingerencji w budowlę.

Zewnętrzny wygląd będzie identyczny. Ale wewnątrz tę funkcję trzeba zmie- nić, bo ona już nie jest współczesna. Trzeba wprowadzić inną organizację, zmodernizować przejście podziemne, itd. To wymaga nowej dokumentacji i nowej wizji tego miejsca.

Projektant dworca pan Edward Modrze-jewski ubolewał m.in., że zabudowano wnętrze dworca sklepikami, bo założe-nie było takie, że podróżny ze środka widzi, czy przyjechał jego autobus. Czy sklepiki znikną?

Zostawmy to architektom. My nie mamy interesu w tym, żeby zwiększać komercyjne funkcje dworca, bo chcemy z funduszy unijnych otrzymać najwyższe możliwe dofinansowanie na remont.

Jedna ze studentek architektury w swo- jej pracy magisterskiej zaproponowała, żeby pod kopułą dworca stworzyć

restaurację, która miałaby szansę stać się kultową.

Wszystko jest możliwe, ale to architekci będą wiedzieli, w jakim kierunku może- my pójść przy modernizacji dworca. Będzie konkurs dla architektów, w którym każdy może wystartować. Kto nas zachwyci swoją propozycją, z tym podpiszemy umowę.

Jaki harmonogram prac pan przewiduje? Jakie będą koszty inwestycji i skąd miasto pozyska środki na remont?

Zakładamy, że do końca roku gotowa będzie dokumentacja, a w 2017 roku zrobimy kompletny remont dworca. Na zimę 2017/2018 obiekt powinien być gotowy. Koszt będzie nie mniejszy niż 30 mln zł. Pozyskamy te pieniądze oczywiście ze środków unijnych, z Prog- ramu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej, z którego finansowane są projekty dotyczące komunikacji publicznej. Cały projekt komunikacyjny wart będzie 200 mln zł, możemy sobie wtedy odliczyć koszt zakupu dworca.

Kiedyś był pomysł połączenia między dworcem autobusowym a kolejowym.

Planujemy takie połączenie, ale wszystko zależy od architektów. Moim zdaniem należy połączyć tunel dworca kolejowego z tunelem dworca autobusowego za pomocą przejścia, być może nawet zadaszonego, jak to się robi przy lotniskach, przez ulicę Czarnowską i wzdłuż hotelu. Nie da się tego inaczej zrobić, bo wybudowana dzięki środkom unijnym ulica Gosiewskiego wymaga zachowania


Kielce

trwałości projektu i przez kilka lat nie możemy jej rozgrzebywać. Można myś- leć też o innych rozwiązaniach, ale są one bardziej kosztowne. Może w tune- lu dworca kolejowego schody powinny być ruchome, a może kawałek rucho-mego chodnika warto zaprojektować? Zobaczymy, co zaproponują architekci.

Myślał pan kiedyś też o tym, żeby miasto włączyło się w modernizację dworca kolejowego.

Rozmowy trwają, ale trzeba chyba przy- spieszyć ruchy polityczne. Wiele dwor- ców kolejowych zostało już odnowio-

Dworzec autobusowy w Kielcach ma kształt latającego spod- ka UFO, przez co stał się architektoniczną wizytówką miasta. Budowa obiektu rozpoczęła się w 1975 roku, a do użytku od- dano go 20 lipca 1984 roku. Był to wówczas najnowocześniejszy dworzec w Polsce. Kilka miast, m.in. Radom i Białystok, chciało powtórzyć ten oryginalny projekt u siebie, co nie było możliwe, bo nie dysponowały kwadratowymi działkami.

Zastosowane w Kielcach wyspowe, bezpieczne dla podróżnych i pojazdów, rozwiązanie komunikacyjne nadal nie ma sobie równych. Wyjątkowy projekt powstał w kieleckim Miasto-projekcie. Dworzec zaprojektowali arch. Edward Modrzejewski, inż. Jerzy Radkiewicz i inż. Mieczysław Kubala (odpowiedzialny za komunikację). Jak tłumaczył Modrzejewski, konstrukcja

trzymająca dach ma formę pająka, a na wspornikach została osadzona kopuła – chodziło o to, żeby nie było podpór w środku, by wnętrze kopuły było jednoprzestrzenne i nie- poprzegradzane. Perony zostały usytuowane naokoło budynku.

Kłopoty finansowe kieleckiego PKS-u spowodowały, że za- niedbany dworzec stał się własnością spółki PKS 2, która zamierzała stworzyć w tym miejscu galerię handlową. Oburzyło to wielu mieszkańców, a władze Kielc zapobiegły przekształceniu obiektu – radni uchwalili odpowiednie zapisy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Dzięki temu, że budynek znów stał się własnością publiczną, może teraz odzyskać dawny blask.

nych. W tej chwili jest rozbieżność poglądów – PKP chce remontować dworzec, a nie chce zrobić parkingu. My uważamy, że robienie dworca bez parkingu nie ma najmniejszego sensu. Nawet sami moglibyśmy wybudować parking, na początek na 500 miejsc. To jest absolutna konieczność, nie odstąpimy od tego.

W tej chwili podróżny, który w Kielcach przesiada się na przykład, jadąc do Buska-Zdroju, nie wie, gdzie szukać busa, bo przewoźnicy ruszają z różnych miejsc. Kielczanie też miewają problem ze zlokalizowaniem swojego autobusu.

Czy po wyremontowaniu dworca będzie nam łatwiej podróżować?

To się zmieni z bardzo prostej przy- czyny. Po pierwsze zakażemy stawać tam, gdzie nie trzeba, a po drugie cena będzie o tym decydować, bo w tej chwili my możemy wziąć tylko zło- tówkę za wjazd autobusu, a do tej pory przewoźnik płacił 14 zł.

Możemy więc obiecać kielczanom, że będzie jedno miejsce, z którego będą odjeżdżały wszystkie autobusy i busy?

Tak.

W latach osiemdziesiątych dworzec tętnił życiem. Fot. z archiwum Krzysztofa LorkaIn the 1980s, the coach station was a bustling place. Photo courtesy Krzysztof Lorek.


Kielce

Another Déjà VuThe Kielce authorities, following negotiations, have reached a consensus with the PKS 2 company regarding the purchase of the coach station. The decision was eagerly awaited by many residents of Kielce who opposed the threat of the city's signature landmark being demolished. The Kielce city councillors have already agreed to pay almost PLN 20 million for the premises. The station will be thoroughly refurbished thanks to EU funds and will serve as a complex communications centre. Agnieszka Gołębiowska talks to Wojciech Lubawski, the President of Kielce, about the coach station.

Po modernizacji dworzec znów stanie się centrum komunikacyjnym. Fot. z archiwum UM KielceFollowing modernisation, the station will once again become a transport hub. Photo courtesy Kielce City Hall.

Mr President, which architectural site in Kielce do you think artists find the most inspiring?

You’ll be disappointed: the Plotkarka tower.

And I think that the most inspiring is the coach station with its remarkable form.

The coach station which we used to be impressed with is a thing of the past. Even ten years ago, nobody was interested in it and nobody remembered that it was there at all. The idea of the coach station was revived when- ever plans appeared for it to be demolished or built up, and at such mo- ments the facility became the focus of public attention. Today, the station is a real challenge. I do hope that when it is refurbished, this will be like

another déjà vu and people will ap- preciate its breathtaking architecture. The building has a lot of visual appeal indeed. Kielce has two buildings like this that go back to the times of the People’s Republic of Poland: the coach station and the building of the voivodeship’s office, which in my view represents outstanding architecture, un- fortunately somewhat degraded by the latest renovation works.

The councillors have agreed to buy the station, and the procedures are in progress.

March 31 is the date of the purchase. The facility is alive, so takeover conditions must be carefully specified, and a dedicated unit must be formed to attend to the station’s operations. It makes sense for the station to become

municipal property on April 1 – and I don’t mean this as an April Fools’ hoax.

What is the condition of the building?

Rather poor, I’m afraid, apart from the reinforced concrete shell. It’s quite like- ly that we’ll have to demolish everything around it, with only the shell remaining, and then the rest will be rebuilt around, with the form preserved, of course. There is only one problem: the roofing, so important in the shell, can no longer hold modern buses which are rather tall. But there is a way to deal with this: the road level can be lowered by 20-30 cm and then any bus will fit in. But we certainly won’t be altering the shell.

I’m sure this will put coach station fans at ease. When they learnt about the architecture competition concerning


Kielce

At present, when a traveller who changes in Kielce to go to Busko-Zdrój for example has no idea of where to find the right minibus because they leave from a number of different places. Even the residents of Kielce find it difficult to locate their minibus or coach. Will the refurbishment make it easier for us to travel?

The reason why all this will change is very simple. First of all, we will no longer allow them to stop where they shouldn’t, and secondly, the final argument will be the prices: we can offer to charge one Zloty per coach entry into the station, while until now they’ve been paying PLN 14.

So can we promise the inhabitants of Kielce that there will be just one place from which all minibuses and coaches will leave?

Yes.

the station, they started worrying that refurbishment works might mean too much intervention into the building.

The outer appearance will remain the same. But inside, the function will be different – it will have to be updated. New arrangements will have to be introduced, underground passages will have to be modernised, and the like. All this calls for new documentation and a new vision of the site.

The station’s designer, Mr Edward Modrzejewski, lamented the fact that the inside had become full of retail outlets, because his idea was that passengers could see their coaches from the inside. Will the retail outlets disappear?

Let’s leave it to architects. We have no business in enhancing the commercial potential of the station because what we’re after is the highest possible EU funding for the refurbishment works.

In her Master’s thesis, an architecture student suggested making a restaurant under the station’s dome, a restaurant which would stand a chance of becoming Kielce's go-to place.

There’s nothing that cannot be done, but it is for the architects to decide which way to take when modernising the station. There’ll be a competition for architects and anyone will be able to take part. The one who amazes us will secure the contract.

So what is the works schedule? What are the refurbishment costs and how will the city get the necessary funding?

We assume that, by the end of this year, the documentation will be complete, and that in 2017 the station’s thorough

overhaul will be carried out. The station should be ready for the 2017-2018 winter. It will cost no less than PLN 30 million. We will of course be getting the money from EU funds, from the Development of Eastern Poland Operational Programme. The entire communications project will be worth PLN 200 million, and then the cost of the station’s purchase may be deducted.

There were some plans to link the coach with the railway station.

We keep this in mind, but everything is up to architects. I think that the railway station’s underground passage should be joined with that of the coach station, and perhaps roofed – like at airports – crossing Czarnowska Street, and then along the hotel building. This is the only way because Gosiewskiego Street, built with EU funds, cannot be modified over a couple of years. Other solutions can be considered, but they are more expensive. Perhaps the railway station’s underground passage ought to have an escalator, or some moving walkway? Let’s see what architects come up with.

Once you suggested that the city ought to participate in the modernisation of the railway station.

The talks are underway, but political movements must be quickened. Many railway stations have already been modernised. At this moment, we and the PKP railway company cannot agree about one thing: they want to refurbish the railway station, but without a car park. Our view is that a railway station without a car park makes no sense. We could build the car park ourselves, to hold 500 cars to begin with. A car park is a must, and we’re going to stick to this.

The coach station in Kielce has the form of a flying saucer, which has made it the city’s architectural landmark. Construction works began in 1975, and the building was commissioned on July 20, 1984. At the time, it was Poland’s most modern station. Some cities, like Radom or Białystok, wanted to copy the design but it was not possible because they did not have square pieces of land at their disposal.

The Kielce solution relied on an island model, safe for passengers and for vehicles, and a design unsurpassed until today. This unique vision originated from the Kielce Miastoprojekt architectural agency. The station was designed by architect Edward Modrzejewski, and engineers Jerzy Radkiewicz and Mieczysław Kubala (responsible for the communications).

As Modrzejewski explained, the roofing form resembles a spider, the dome resting on supports so that no indoor supports were needed and the inside of the dome was single-space and open-plan. Bus bays were situated around the building.

The financial problems of the Kielce branch of the PKS coach company caused the dilapidated station to become the property of the PKS 2 company which had plans to create a shopping centre on the premises. This outraged many residents of Kielce, but the city authorities have finally saved the facility from this kind of redevelopment: the councillors passed requisite alterations to the local spatial development plan. At last, the building is public property again and can be restored to its former glory.

Na dworcu miały powstać pierwsze w Kielcach ruchome schody.

Plany pokrzyżował stan wojennyThe coach station was to have had Kielce’s first escalator. The plan never materialised

due to Martial Law.


Kielce

Niska atrakcyjność inwestycyjna woje- wództwa i ograniczony potencjał eksportowy regionalnych przedsiębior-stw są czynnikami wpływającymi na całą gospodarkę województwa, a tym samym na powstawanie nowych miejsc pracy, wysokość zarobków i na jakość życia mieszkańców. Przyciąganie inwes- torów, tworzenie nowych miejsc pracy oraz pozytywne trendy w kwestii za- robków w przedsiębiorstwach wpłyną na powstrzymanie młodych ludzi przed wyjazdem z województwa i zahamują wyludnianie regionu. Dlatego koniecz- ne jest podejmowanie działań zmierza-jących do promocji gospodarczej woje- wództwa świętokrzyskiego, zarówno na

Promocja gospodarcza województwa świętokrzyskiego w perspektywie finansowej 2014-2020Projekt promocji gospodarczej województwa świętokrzyskiego pod nazwą „Świętokrzyskie – hard to pronounce, easy to do business in” ma na celu wzmocnienie pozycji gospodarczej naszego regionu.

poziomie krajowym, jak i międzynaro-dowym. W związku z tym zaplanowano szereg przedsięwzięć, mających na celu poprawę istniejącej sytuacji. Zostały one zidentyfikowane na podstawie an- kiet i dotychczasowych doświadczeń Centrum Obsługi Inwestora i Przed-siębiorczości oraz poprzez bezpośrednią analizę potrzeb przedsiębiorców w zakresie rozwoju, przede wszystkim na rynkach zagranicznych.

Zaplanowano następujące działania:r organizację serii proeksportowych

konferencji krajowych,r organizację serii proinwestycyjnych

spotkań informacyjnych za granicą,

r organizację serii branżowych spotkań matchmakingowych pomiędzy przedsiębiorcami krajowymi i zagranicznymi,

r organizację kilkunastu przyjazdowych misji gospodarczych i wizyt studyjnych,

r organizację kilkunastu wyjazdowych misji gospodarczych,

r medialną kampanię promocyjną,r organizację przyjazdowych misji

dziennikarzy branżowych,r opracowanie cyklicznych raportów

branżowych ukierunkowanych na kluczowe branże regionalne,

r promocję województwa podczas Wystawy Światowej EXPO 2017 w Kazachstanie,

r opracowanie platformy internetowej B2B.

Działania te przyczynią się do dalszej promocji strategicznych branż naszego regionu w kraju i za granicą, co w kolejnych latach przełoży się na wzrost rozpoznawalności świętokrzyskiej gospodarki na rynkach międzynarodowych.

Osoby zainteresowane dodatkowymi informacjami na temat projektu zapraszamy do kontaktu:

Centrum Obsługi Inwestora i Przedsiębiorczości, Departament Polityki Regionalnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego

tel. 48 41 365 81 90e-mail: [email protected]

Przedsiębiorca handlowy z Egiptu Mohamed A. Rostom (po lewej) oraz marszałek województwa świętokrzyskiego Adam Jarubas w Sandomierzu podczas konferencji „Potencjał gospodarczy sektora

przetwórstwa owocowo-warzywnego Ziemi Sandomierskiej” / Egyptian entrepreneur, Mohamed A. Rostom (left), and Marshal of Świętokrzyskie Voivodeship, Adam Jarubas, at the Sandomierz conference on

“The Economic Potential of Sandomierz Region’s Fruit and Vegetable Processing Sector”


Kielce

Świętokrzyskie economy in internatio-nal markets.

For more information about the project, please contact the Centre for Investor Services and Entrepreneurship at the Department of Regional Policy of the Świętokrzyskie Voivodeship Marshal’s Office:

Centrum Obsługi Inwestora i Przedsiębiorczości, Departament Polityki Regionalnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego

tel. 48 41 365 81 90e-mail: [email protected].

The Voivodeship’s low investment-related attraction factor as well as its limited export potential affect the entire Świętokrzyskie economy, and in consequence – the formation of new workplaces, the average wage and the overall living standards of local inhabitants. Attracting investors, providing new workplaces as well as increasing the wages are hoped to help keep the young in the Voivodeship and thus prevent the region’s depopulation. That is why it is essential to take actions aimed at business promotion of Święto- krzyskie Voivodeship, both at national and international levels. Consequently, several activities have been designed to improve the current situation. The major objectives have been iden- tified basing on questionnaires and up-to-now experience of the Centre for Investor Services and Entrepre-neurship, as well as direct analysis of entrepreneurs’ development-related needs, primarily those concerning foreign markets.

In consequence, the following have been planned:r organization of a series of national

pro-export conferences,r organization of a series

of pro-investment informational meetings abroad,

r organization of a series of matchmaking industrial meetings between Polish and foreign entrepreneurs,

r organization of several inbound trade missions and study visits,

Promocja gospodarcza ma zwiększyć potencjał eksportowy świętokrzyskich przedsiębiorców

Business promotion is expected to enhance the export potential of Świętokrzyskie entrepreneurs.

Członek zarządu województwa świętokrzyskiego Marek SzczepanikMember of the Świętokrzyskie Voivodeship’s Board, Marek Szczepanik

Business promotion of Świętokrzyskie Voivodeship in the 2014-2020 Financial PerspectiveThe plan for the business promotion of Świętokrzyskie Voivodeship, “Świętokrzyskie – hard to pronounce, easy to do business in”, aims to enhance the economic status of our region.

r organization of several outbound trade missions,

r a media promotional campaign,r organization of industrial journalists’

inbound visits,r development of regular industrial

reports focused on the region’s key branches of industry,

r promotion of the Voivodeship during the EXPO 2017 World Exposition in Kazakhstan,

r development of a B2B internet platform.

These actions will contribute to further promotion of our region’s strategic industries in Poland and abroad, which in subsequent years is expected to trans- late into enhanced recognition of


Kielce

Na stronie internetowej www.platformystartowe.gov.pl trzy platformy wybrane przez panel ekspertów pod przewodnictwem Polskiej Agencji Roz- woju Przedsiębiorczości prowadzą rek- rutację młodych (do 35 roku życia) pomysłodawców. Dzięki wypracowaniu unikalnej formuły wsparcia przedsię-biorczości, każda z nich buduje w regio-nie biznesowe i społeczne partnerstwo, sprzyjające realizacji innowacyjnych po- mysłów. Efektem inicjatywy, której za- kończenie planowane jest na kwiecień 2017 r., będzie przygotowanie ponad stu start-upów gotowych do wejścia na rynek.

Platformy powstały dzięki współpracy wielu partnerów. TechnoparkBiznesHub jednoczy siły i doświadczenie ośrodków innowacji, jednostek samorządu teryto- rialnego, uczelni wyższych, dużych przedsiębiorstw i instytucji otoczenia biznesu z województw świętokrzyskie- go i podkarpackiego. Dzięki szerokie- mu zasięgowi działania jest w stanie za- pewnić jak najlepsze warunki młodym ludziom do przekształcania ich po-

mysłów w firmy, a także stymulowania współpracy świata nauki ze światem biznesu. Każdy z partnerów specjalizuje się w konkretnej branży, co pozwoli platformie świadczyć rzetelne i profes- jonalne usługi na rzecz start-upów. Animatorem jest Kielecki Park Techno-logiczny, a partnerami, którzy świadczą usługi inkubacji dla firm typu start-up wraz z KPT, są Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Centrum – Podkarpacki Park Naukowo Techno- logiczny „Aeropolis” oraz Inkubator Technologiczny Sp. z o.o. ze Stalowej Woli. Partnerem projektu są również Akademickie Inkubatory Przedsiębior-czości, które będą odpowiedzialne za promocję projektu.

Szerokie wsparcie oferowane w ramach inkubacji start-upu obejmuje m.in. ob- sługę księgową, prawną i doradztwo po- datkowe, pomoc technologiczną i mar- ketingową, wsparcie w kształtowaniu wizji przedsiębiorstwa, budowaniu zes- połu i strategii rozwoju, przestrzeń do pracy, monitoring i coaching.

Bardzo ważnym elementem funkcjono-wania platformy jest współpraca z men- torami. Ich zadaniem jest inspirowanie, doradzanie, a także dzielenie się doś- wiadczeniem teoretycznym i praktycz-nym w prowadzeniu i rozwijaniu dzia- łalności gospodarczej. Mentorzy posia- dają rozległą sieć kontaktów, co oznacza, że mogą pomóc pozyskać pierwszych klientów lub partnerów biznesowych.

W ramach programu pomysłodawca uzyska także pomoc specjalistyczną. Obszary tych usług mogą obejmować: wsparcie techniczne, technologiczne, inżynierskie, informatyczne oraz wzor- nicze; wsparcie w zakresie zarządzania i przedsiębiorczości pod kątem roz- wijanego pomysłu; wsparcie w zakresie analiz potrzeb klienta; wsparcie w zakresie projektowania graficznego, two- rzenia nazw i znaków firmowych, w tym wizualne kreowanie marki, tworzenie systemów identyfikacji oraz wspomaga-nia sprzedaży. Nad sprawnym prze- biegiem prac nad rozwojem pomysłu czuwać będą opiekunowie start-upów.

Mając dopracowany innowacyjny pro- dukt lub usługę i przygotowany model biznesowy, przedsiębiorca będzie mógł ubiegać się o bezzwrotną dotację na wejście na rynek i początkową fazę funkcjonowania start-upu. Wsparcie finansowe związane z rozwinięciem działalności finansowej udzielane bę- dzie przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości w ramach pod- działania 1.1.2 „Rozwój startupów w Polsce Wschodniej”, będącego natural- ną kontynuacją poddziałania 1.1.1 „Plat- formy startowe dla nowych pomysłów”.

Nabór do programu prowadzony jest za pomocą formularza zamieszczone- go na stronie internetowej www.platformystartowe.gov.pl. Na tej stronie przedsiębiorca znajdzie też wszystkie informacje na temat warunków udziału w programie.

Więcej informacji o pilotażowym programie można uzyskać też, dzwoniąc pod nr tel. 41 27 87 211, 41 27 87 242, 41 27 87 225 oraz pisząc na adres [email protected]

Kielecki Park Technologiczny w pilotażowym programie dla młodych przedsiębiorcówStworzone przez Kielecki Park Technologiczny konsorcjum Technopark-BiznesHub jest jedną z trzech platform startowych uczestniczących w pilotażowej inicjatywie, dzięki której otwiera się szansa przed młodymi przedsiębiorcami w Polsce wschodniej. Nabór do programu „Platformy startowe dla nowych pomysłów” ruszył 1 marca. W pilotażu do wy-korzystania jest 20 mln euro z Programu Operacyjnego Polska Wschodnia.

Kielecki Park Technologiczny / Kielce Park of Technology


Kielce

The Kielce Park of Technology in a Pilot Programme for Young EntrepreneursSet up by the Kielce Park of Technology, the TechnoparkBiznesHub consortium is one of three start-up platforms participating in the pilot initiative aimed at providing opportunities to young entrepreneurs in eastern Poland. Applications for the “Start-Up Platforms for New Ideas” programme have been invited since March 1. The pilot programme offers Euro 20 million under the Eastern Poland Operational Programme.

Kadra Kieleckiego Parku Technologicznego zaprasza do udziału w programie „Platformy startowe dla nowych pomysłów” / The Kielce Park of Technology staff invite applications for the “Start-Up Platforms for New Ideas”.

The www.platformystartowe.gov.pl website features three platforms selected by a panel of experts, headed by the Polish Agency for Enterprise Development, which are recruiting young people (up to 35 years of age) with new ideas. Thanks to their own unique formulas for entrepreneurship support, each of them is contributing to regional business and social collaboration, thus fos- tering implementation of innovative ideas. The results of the initiative, whose completion is scheduled for April 2017, will be the preparation of over one hundred start-up businesses to enter the market.

The platforms have been formed thanks to co-operation of several partners. TechnoparkBiznesHub is drawing on the strengths and experience of innovation centres, territorial self-government units, institutions of higher education, as well as large companies and business-re-lated institutions of Świętokrzyskie and Podkarpackie (Sub-Carpathian) Voivo- deships. Due to its impact, the consortium is capable of providing best possible conditions for young people in which to transform their ideas into business, as well as boosting co- operation between the world of science and the world of business. Each partner specialises in a particular industry, which enables the platform to provide reliable, professional services to benefit start-ups. The initiative’s animator is the Kielce Park of Tech- nology, and the partners who provide start-up incubation services, together with the Kielce Park of Technology, are the Rzeszów Regional Development Agency plc., Centrum-Aeropolis Sub- Carpathian Park of Science and Techno- logy, and the Incubator of Technology Ltd. of Stalowa Wola. Another partner to the project is the Academic Incubators of Entrepreneurship, responsible for the project’s promotion.

The project’s wide range of start-up incubation support activities includes accounting and legal services, tax con- sultancy, technological and marketing assistance, support with the shaping of the business’s image, team and development strategy building, work space, monitoring and coaching.

A major element of platform activity is co-operation with mentors. It is their task to inspire, advise, as well as sharing theoretical and practical experience of

business development. Mentors have a large number of contacts, which means that they can help with the acquisition of first customers or business partners.

Under the programme, those with new ideas will also receive specialised assistance. This may include services such as technical, technological, engineering, IT or design-related support; manage-ment and entrepreneurship support geared at implementation of their ideas; customer needs analysis support; graphic design support, as well as brand name and logo development, including visual brand development, identification system creation and sales enhancement. The smooth running of the works aimed at developing the idea will be monitored by start-up tutors.

With well-developed innovative pro- ducts or services, and carefully designed business models, young entrepreneurs will be able to apply for non-refundable subsidies for entry into the market and

the initial stage of start-up operation. Funding related to financial business development will be granted by the Polish Agency for Enterprise Development under Sub-Action 1.1.2 “Start-Up Development in Eastern Poland”, which is a natural follow-up to Sub-Action 1.1.1 “Start-Up Platforms for New Ideas”.

Applications to participate in the programme are being invited: the applica-tion form is available from www.platformystartowe.gov.pl. The website offers all necessary information concerning participation in the programme.

For more information about the pilot programme, call 41 27 87 211, 41 27 87 242, 41 27 87 225, or e-mail: [email protected]


Kielce

20 lutego 1816 roku władze Królestwa Polskiego podjęły decyzję o powołaniu w Kielcach Głównej Dyrekcji Górniczej oraz Szkoły Akademiczno-Górniczej, siódmej w Europie i pierwszej w Polsce wyższej uczelni technicznej. Założona z inicjatywy Stanisława Staszica szkoła funkcjonowała w Kielcach dziesięć lat i położyła podwaliny pod rozwój wyż- szego szkolnictwa technicznego w Pol- sce. Do jej tradycji nawiązuje zarów- no Politechnika Warszawska, Akademia Górniczo-Hutnicza, jak i istniejąca w Kielcach od 1965 roku Politechnika Świętokrzyska.

kadra naukowo-dydaktyczna Szkoły Akademiczno-Górniczej. Regionalista dr Cezary Jastrzębski przedstawił oko- liczności, w jakich doszło do utworze-nia kieleckiej szkoły, a rektorzy prezen-towali osiągnięcia własnych uczelni. Uroczystości w pałacu poprzedziła msza święta celebrowana przez ks. biskupa ordynariusza diecezji kieleckiej dra Jana Piotrowskiego.

Jubileusz odbywa się pod patronatem honorowym wiceprezesa Rady Minist-rów, ministra nauki i szkolnictwa wyż- szego Jarosława Gowina.

edukacja

Zaczęło się w Kielcach... Jubileusz 200-lecia utworzenia pierwszej polskiej uczelni technicznej25 lutego 2016 roku w Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach odbyło się uroczyste posiedzenie senatów trzech uczelni technicznych: Politechniki Warszawskiej, Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica i Politechniki Świętokrzyskiej. To bezprecedensowe wydarzenie wpisuje się w jubileusz 200-lecia utworzenia Szkoły Akademiczno-Górniczej w Kielcach – pierwszej wyższej uczelni technicznej na ziemiach polskich.

– To było wydarzenie historyczne nie- znane w Polsce. Dopiero niedawno za- częliśmy szeroko informować o tym, że początek wyższego szkolnictwa technicz-nego miał miejsce w Kielcach – mówił podczas uroczystości prof. Stanisław Adamczak, rektor Politechniki Święto-krzyskiej.

Wspólne posiedzenie senatów trzech uczelni było wyrazem szacunku dla wspólnych tradycji tych szkół. Wśród wielu znakomitych gości nie zabrakło przedstawicieli uniwersytetu Technicz- nego we Freibergu, z którego pochodziła

Pamiątkowe zdjęcie przed Bazyliką Katedralną w Kielcach / Memorial photo in front of the Kielce Cathedral


Kielceeducation

It began in Kielce: the Bicentenary of Poland’s First School of TechnologyOn February 25, 2016, at the Palace of Krakow Bishops in Kielce, a ceremonial session of the Senates of three technical universities was held. The three were the Warsaw University of Technology, the Stanisław Staszic AGH University of Science and Technology and the Kielce University of Technology. This unprecedented event was part of bicentenary celebrations of the Academic School of Mining in Kielce, the very first institution of higher technical education in Polish lands.

Siedzibą Szkoły Akademiczno-Górniczej był Pałac Biskupów Krakowskich / The Academic School of Mining was located at the Palace of Krakow Bishops.

“This was a historical event largely un- known in Poland. It was only recently that we began to speak about the fact that Poland’s technical education began in Kielce,” said Professor Stanisław Adamczak, Rector of the Kielce Univer-sity of Technology, during the session.

The joint session of the three Senates was a token of respect towards the shared tradition of these three Univer- sities. The distinguished guests included representatives of the University of Technology in Freiberg, which was where the teaching staff for the Academic School of Mining originated from. Dr Cezary Jastrzębski, a regiona-

list, outlined the circumstances in which the Kielce School was formed; the rec- tors presented the achievements of their institutions. The Palace festivities were preceded by a holy mass officiated by the Bishop Ordinary for the Kielce Diocese, Dr Jan Piotrowski.

The Jubilee celebrations are being held under the honorary patronage of Jaros-ław Gowin, Deputy Prime Minister and the Minister of Science and Higher Education.

It was on February 20, 1816, that the authorities of the Kingdom of Poland took the decision to establish in Kielce

the Main Mining Board as well as the Academic School of Mining, Europe’s seventh and Poland’s first higher institution of technical education. Estab-lished on the initiative of Stanisław Staszic, the School operated for a de- cade in Kielce, thus providing the foundation for the development of Polish higher technical education. The Warsaw University of Technology, the AGH University of Science and Technology as well as the Kielce University of Technology (since 1965) all draw upon that tradition.


Kielce

BWA w Kielcach powstało dzięki sta- raniom środowiska plastycznego w mar- cu 1965 roku, ale przez kilkanaście lat istniało bez galerii wystawienniczej i własnej siedziby. Wystawy prezento-wano nawet w zakładowych domach kultury na terenie województwa. Do- piero w roku 1979 zaczęto organizo-wać wystawy w lokalu przy ul. Leśnej 7, gdzie instytucja prowadziła działalność wystawienniczą przez 35 lat. Wreszcie przyszedł czas na zmiany. – W starej siedzibie nie mieliśmy warunków do przyjmowania wystaw, staliśmy w miejscu – wspomina dyrektor BWA Stanisława Zacharko-Łagowska.

Od marca 2014 roku BWA zaprasza miłośników sztuki do reprezentacyjnej siedziby przy Kapitulnej. Nowoczesna przestrzeń wystawiennicza to w sumie około 450 metrów kwadratowych. Galeria Górna to największa sala na piętrze, gdzie prezentowane są insta-lacje przestrzenne, duże rzeźby, ma-

larstwo. W Galerii Dolnej, w piwni-cach, powstało kilka pomieszczeń wystawienniczych o różnej kubaturze, gdzie w intymnych warunkach widz może kontemplować sztukę wideo, fotografię czy grafikę. Galeria Mała to przestrzeń kawiarni.

– Poszerzyły się znacznie nasze możli-wości techniczne i na przykład dzięki temu mogliśmy zorganizować Międzynaro- dowy Konkurs Litograficzny LITHO-KIELCE 2015, w którym uczestniczyli artyści z całej Europy, a także z Japonii, Chin, Tajwanu, Indii, USA i Kanady. W pięknych przestrzeniach możemy pre- zentować twórczość artystów, dla których poprzednia galeria była za mała, np. Natalii LL, która oceniła naszą wystawę swoich prac wyżej, niż tę w Zamku Ujazdowskim – mówi dyrektor.

Działalność w nowym miejscu za- inaugurowała wystawa „Kapitał sztuki”, która pokazała, jak bogata jest kolek-

Sztuka w centrum Kilka kroków od deptaka i tuż przy placu – nomen omen – Artystów pod adresem Kapitulna 2 mieści się Biuro Wystaw Artystycznych w Kielcach. Warto zapamiętać ten adres i zajrzeć do zabytkowego budynku, żeby obcować z nowoczesną sztuką.

cja zgromadzona przez BWA. To 652 obrazy, 366 grafik, 120 rysunków, 69 rzeźb i 59 prac w innych tech- nikach, a także ok. 2100 fotografii – zwłaszcza artystów słynnej Kieleckiej Szkoły Krajobrazu.

Instytucja współpracuje z lokalnym środowiskiem plastycznym, m.in. poprzez organizację dorocznych wystaw prac artystów zrzeszonych w kieleckich oddziałach związków twórczych. Od 38 lat realizuje interdyscyplinarny konkurs „Przedwiośnie”, promujący najcenniejsze osiągnięcia plastyków związanych z regionem.

Aktualnie w Galerii Małej oglądać można ekspozycję „Prima Aprilis” Krzysztofa Zająca z nowego cyklu „Foto-notatki na temat” (do 6 maja). Od połowy kwietnia do 6 maja przestrzeń Galerii Górnej i Dolnej wypełnią dzieła zgromadzone na inter- dyscyplinarnej wystawie artystów sku- pionych wokół projektu Pracownia Otwarta. Od 13 do 29 maja na Kapitulnej swoje instalacje prezento-wać będzie Marcin Berdyszak, a malar-stwo i rysunek – Istvan Burai z Węgier.

Galeria jest otwarta od wtorku do niedzieli w godz. 11 – 18.

Agnieszka Gołębiowska

Od marca 2014 roku BWA zaprasza do reprezentacyjnej siedziby przy ulicy Kapitulnej From March 2014, the BWA has been inviting visitors to its representative building in Kapitulna Street.

Fot. Bogdan Ptak


Kielce

Art in the City Centre Just a couple of steps away from Kielce’s high street, next to Plac Artystów (Artists’ Square – you couldn’t find a better name for it, could you?), at 2 Kapitulna Street, you will find the BWA Art Exhibition Centre. The address is well worth remembering – the historic building is the place to pop in and delve into contemporary art.

Istvan Burai będzie prezentował swoje malarstwo i rysunek na Kapitulnej od 13 do 29 maja / Istvan Burai will be presenting his paintings and drawings in Kapitulna Street from May 13 to May 29.

Kielce’s BWA was established on the initiative of local visual artists in March 1965, but for more than ten years, it had no exhibition gallery or its own premises. At the time, art exhibitions were presented at industrial plants’ community centres of the entire voivodeship. It was not until 1979 that exhibitions began to be organised at 7 Leśna Street, where the institution conducted its exhibition activities for 35 years. Finally, the time for change came. “Our old premises provided no proper conditions in which to exhibit art”, reminisces BWA’s Director, Stanisława Zacharko-Łagowska.

Since March 2014, BWA has been inviting art lovers to its new home in Kapitulna Street. The modern exhibi-tion space comprises ca. 450 square meters. The Upper Gallery is the largest hall on the floor, where spatial installations, large-scale sculptures and paintings are displayed. The Lower Gallery, in the cellars, holds several exhibition rooms which vary in size, providing intimate conditions in which to contemplate video, photography

or graphic arts. The Small Gallery is a cafeteria space.

“Our technical capacity has radically expanded, and due to this fact we could for instance organise the LITHO-KIELCE 2015 International Lithography Competition, in which artists from all over Europe, as well as Japan, China, Taiwan, India, the USA and Canada participated. We can use our beautiful space to display the works of artists who had found our previous location to be too cramped. One of them is Natalia LL, who has appreciated our exhibition of her work more than that at the Ujazdów Castle”, the Director tells us.

The new premises were launched with the “Art’s Capital” exhibition, which showed the riches of the BWA collections. It includes 652 paintings, 366 graphic works, 120 drawings, 69 sculptures and 59 works using other techniques, as well as ca. 2,100 photographs – mainly by artists representing the famous Kielce Landscape School.

The institution co-operates with the local visual artists, for instance by

organising the yearly exhibitions of works by artists who are members of the Kielce divisions of artists’ associations. For 38 years, it has been holding the “Przedwiośnie” (“Early Spring”) interdisciplinary competition which promotes the greatest achieve-ments of the region’s visual artists.

At the moment, the Small Gallery holds the “Prima Aprilis” exhibition by Krzysztof Zając, from a new cycle titled “Photo-Notes on a Subject” (until May 6). Between mid-April and May 6, the spaces of the Upper and Lower Galleries will be filled with works collected in an interdisciplinary exhibition by artists linked with the Open Work project. Between May 13 and 29, the Kapitulna Street premises will become the venue for the presentation of Marcin Berdyszak’s installations, as well as paintings and drawings by Istvan Burai from Hungary.

The Gallery is open Tuesday through Sunday, from 11am to 6pm.


Ekspozycję „Prima Aprilis” Krzysztofa Zająca można oglądać w Galerii Małej do 6 maja The “Prima Aprilis” exhibition of Krzysztof Zając's work can be seen at the Small Gallery until May 6.


Kielce

Spacer na Kadzielnię rozpoczynamy w centrum, na placu Artystów, przy którym znajduje się Regionalne Cen- trum Informacji Turystycznej (tel. 41 348 00 60, e-mail: [email protected]). Wędrujemy przez Park Miejski im. Stanisława Staszica, mijając po lewej pomnik dzika i galerię BWA, a po prawej kino Moskwa. Idąc alejką poniżej muru okalającego ogród Pałacu Biskupów Krakowskich, dochodzimy do źródełka Biruty, czyli rzeźby Przysięga Miłości. Mijając po lewej stronie ulicę Zamkową i muszlę amfiteatru, a po prawej staw, dochodzimy do ulicy Ogro- dowej, którą przekraczamy przy rondzie Giedroycia. W tym miejscu pod ulicą powstało ciekawe rozwiązanie, czyli bród rowerowy w poprzek rzeki Silnicy.

Dalej idziemy przez Skwer Szarych Szeregów, mijając Aleję Sław – 46 rzeźb postaci z XX wieku ważnych dla kultury. Zobaczymy tu m.in. popiersie Edith Piaf, Jimiego Hendrixa, Witka-cego, Witolda Gombrowicza, Karola Szymanowskiego, Marilyn Monroe, Franza Kafki, Johna Lennona, Tamary

Aleją Sław na Kadzielnię

Jeśli zapytać kielczan, które miejsce w mieście najchętniej pokazują swoim gościom, najczęściej bez wahania odpowiadają: Kadzielnię. Zlokalizowany nieopodal centrum miasta nieczynny kamieniołom jest ulubionym miejscem niedzielnych spacerów.

Łempickiej, Andy Warhola czy Leszka Kołakowskiego.Dochodzimy do ulicy Krakowskiej, po przejściu której jesteśmy u celu. Ka- dzielnia (295 m n.p.m.) wchodzi w skład wapiennego Pasma Kadzielniań-skiego. Najwyższe wzniesienie to Skałka Geologów objęta od 1962 roku och- roną jako geologiczny rezerwat ścisły. Ze szczytu rozciąga się rozległy widok na górę Karczówkę z budynkiem klasz-toru, Pasmo Zgórskie i Posłowickie oraz masyw góry Telegraf.

Kamieniołom na Kadzielni istniał od XVIII w., dostarczając surowca m.in. do wypalania wapna. Wydobycie przez 200 lat surowca stało się przyczyną powstania głębokiego wyrobiska, na najniższym poziomie zalewanego wo- dami podziemnymi. Wzgórze zbudowa- ne jest głównie z górnodewońskiego wapienia skalistego zawierającego szcząt- ki fauny morskiej. Ważnym aspektem geologii rezerwatu są zjawiska kraso- we, a wśród nich jaskinie, których na Kadzielni jest ponad 20. Od 2004 prowadzono prace nad ich udostępnie-

niem i połączono trzy z nich: Jaskinię Odkrywców, Prochownię i Szczelinę. Podziemna trasa turystyczna ma dłu- gość 140 m. Jaskinie zwiedzać można od 1 kwietnia do 31 października, od wtorku do piątku w godz. 10-16, a w sobotę i niedzielę od godz. 11 do 17. Konieczna rezerwacja telefoniczna (tel. 695 213 381) lub mailowa ([email protected]) z minimum jednodniowym wyprzedzeniem. Bilety w cenie 10 i 8 zł.

U stóp ściany skalnej kamieniołomu powstał park rekreacyjny z amfiteatrem. W niezwykłej scenerii odbywają się m.in. główne koncerty Harcerskiego Festiwalu Kultury Młodzieży Szkolnej i Sabat Czarownic. W lipcu 2014 roku Kadzielnia gościła uczestników Europejskiego Festiwalu Miłośników Kultury Ludowej Europeada.

Kadzielnia jest jednym z pięciu rezer-watów w mieście, które dzięki swej ciekawej budowie geologicznej bywa nazywane muzeum geologicznym pod otwartym niebem.

opracowała Agnieszka Gołębiowska

Z placu Artystów wędrujemy na Kadzielnię przez park...A footpath from Artists' Square takes you to Kadzielnia across the park...

… i Aleję Sław… and then follows the Walk of Fame.


Kielce

The walk towards Kadzielnia begins in the city centre, in Artystów Square, in front of the Regional Tourist Informa-tion Centre (tel. 41 348 00 60, e-mail: [email protected]). Please continue through the City Park, named after Stanisław Staszic, leaving the statue of the wild boar and the BWA Art Exhibition Centre on your left, and on your right – the Moskwa cinema. Following a footpath which circles the garden wall around the Palace of Krakow Bishops, you will reach the Biruta spring, decorated with the Oath of Love sculpture. With Zamkowa Street and the amphitheatre on your left, and the park lake on your right, you will come to Ogrodowa Street, which must be crossed at the Giedroyć Roundabout. Here, below street level, an interesting feature has been built: a cyclists’ tunnel crossing the Silnica river.

Next, you cross Szarych Szeregów Square, and follow the Walk of Fame with its 46 busts of twentieth-century major cultural icons. They include Edith Piaf, Jimi Hendrix, Witkacy, Witold Gombrowicz, Karol Szymanowski, Mari- lyn Monroe, Franz Kafka, John Lennon, Tamara Łempicka, Andy Warhol and Leszek Kołakowski. Upon reaching Krakowska Street and crossing over, you will see your destination. Kadzielnia Hill (295m above sea level) is part of the limestone Kadzielnia Mountain Range. Its highest peak is Skałka Geo- logów (The Geologists’ Rock), since 1962 under protection as a strict geological reserve. From the top,

Taking the Walk of Fame to Kadzielnia

If you asked inhabitants of Kielce which place in town they most often show their guests, the most popular answer would be “Kadzielnia”. Situated not far away from the city centre, the former stone exploitation site is a most favourite Sunday walk destination.

you will get an extensive view over Karczówka Hill, its monastery building, the Zgórsko Range and Telegraf Hill.

The stone quarry operated at Kadziel-nia since the eighteenth century, providing materials to be used in lime kilns. Stone excavation continued for over two hundred years and caused the appearance of a deep exploitation hollow, its lowest level flooded with underground water. The hill is built mostly of upper-Devonian craggy limestone which contains some remains of sea fauna. A major feature of the reserve’s geology is karst formations, including caves – Kadzielnia has more than twenty of those. Since 2004, work aimed at making them accessible to the public has been in progress, and as a result three caves have been joined: these are Odkrywców (Discoverers’), Prochownia (Gunpowder Store) and Szczelina (Cranny) caves. The under-ground tourist route is 140m long.

The caves are open to visitors between April 1 and October 31, Tuesday through Friday, from 10am to 4pm, and at weekends from 11am to 5pm. Telephone (695 213 381) or email ( jaskiniakadzie lnia@gmai l .com) booking is required at least one day prior to the visit date. Tickets cost PLN 10 and 8 (concessions).

At the foot of the quarry’s rock wall, a leisure park complete with an amphi-theatre is located. The remarkable scenery serves as a perfect backdrop to the concerts of the Scout Festival of School Students’ Culture, or the Wit- ches’ Sabbath. In July 2014, Kadzielnia hosted the participants in the EURO- PEADE European Festival of Folk Culture Enthusiasts. Kadzielnia is one of the five natural reserves in the city of Kielce which, due to its unique geological build, has been called an open-air geological museum.


… i Aleję Sław… and then follows the Walk of Fame.

Najwyższe wzniesienie Pasma Kadzielniańskiego to Skałka GeologówThe highest peak of the Kadzielnia Range is the Geologists' Rock.


Kielcewczoraj

technicznego. Na bazie tradycji Szkoły Akademiczno-Górniczej w Kielcach po- wstała Politechnika Warszawska, która po II wojnie światowej miała wpływ na powstanie Szkoły Inżynierskiej NOT w Radomiu. Tradycje staszicowskiej szko- ły kieleckiej zostały również przeniesio- ne do Krakowa. Na ich bazie powstała Akademia Górniczo-Hutnicza, która zorganizowała wraz z Politechniką Krakowską Ośrodek Studiów Wieczoro-wych w Kielcach. Dopiero w roku 1965, łącząc ten ośrodek ze Szkołą Inżynier-ską w Radomiu, powołano Kielecko-Radomską Wieczorową Szkołę Inżynier- ską, która była zalążkiem Politechniki Świętokrzyskiej. To przykład na to, że his- toria lubi zataczać koła, bo to, co wy- ruszyło z Kielc do Warszawy i Krakowa, wróciło po prawie 150 latach do tych samych Kielc.

Głównym inicjatorem i pomysłodawcą powołania w Kielcach Szkoły Akade-miczno-Górniczej, a także jej organiza-torem był Stanisław Staszic, dlatego w wielu publikacjach przyjmuje się nazwę Staszicowska Szkoła Akademiczno-Gór- nicza. Staszicowi przypisuje się, że jest ojcem polskiego wyższego szkolnictwa technicznego. Dlatego z okazji jubile-uszu 50-lecia powołania Politechniki Świętokrzyskiej, na kampusie uczelni został zbudowany i odsłonięty posąg Stanisława Staszica, który upamiętnia wielkie zasługi tego uczonego na niwie powstania i rozwoju wyższego szkol-nictwa technicznego.

prof. dr hab. inż. Stanisław Adamczak, dr h.c.rektor Politechniki Świętokrzyskiej

Artykuł w całości ukazał się w „Forum Akademickim”

Problemy górnictwa, hutnictwa i tech- niki zostały zauważone przez władze państwowe, które powołały w 1782 roku Komisję Kruszcową i wprowadziły zaję- cia dydaktyczne z geologii, mineralogii i metalurgii w Szkole Głównej Koron-nej (obecnie Uniwersytet Jagielloński). Namiestnik Królestwa Polskiego gen. Józef Zajączek 20 lutego 1816 roku podjął decyzję o utworzeniu Głównej Dyrekcji Górniczej, w ramach której powołał szkołę górniczą o charakterze akademickim. Instytucje te funkcjono-wały w Kielcach, a ich siedzibą był dawny pałac biskupów krakowskich.

Już 1 października 1816 roku rozpoczął się pierwszy rok akademicki w Szkole Akademiczno-Górniczej w Kielcach. Kadrę naukowo-dydaktyczną tworzyli głównie młodzi absolwenci Akademii Górniczej we Freibergu, Saksończycy i Polacy: Johann Ehrenhold Ullmann (wykładał prawo górnicze), Georg Gott- lieb Pusch (chemia ogólna i hutnictwo), Jan Jakub Graff (inżynieria górnicza, rysunek techniczny, prawo górnicze),

Friedrich Wilhelm Lempe (matematyka teoretyczna i stosowana, fizyka, maszyno- znawstwo górnicze), Johann Carl Kaden (prawo górnicze), Jan Józef Tomaszewski (mineralogia i geologia), Marceli Królikie- wicz (górnictwo), Aleksander Spleszyński (rysunek techniczny). W latach działal-ności uczelni 1816-1826 studiowało na niej łącznie ok. stu studentów, a ponad 40 ukończyło studia, uzyskując upraw-nienia do działalności w dziedzinie górnictwa, metalurgii i obróbki metali. O poziomie edukacji może świadczyć okazały – jak na tamte czasy – księgo- zbiór uczelni, który liczył 637 opracowań z mineralogii i geologii, matematyki, dziejopisarstwa górniczego, górnictwa i hutnictwa, fizyki i chemii.

Po zmianie koncepcji funkcjonowania przemysłu na ziemiach polskich i zmia- nach w kierownictwie organizacji pańs- twowych zarządzających rozwojem prze- mysłu (Franciszek Drucki-Lubecki zas- tąpił Stanisława Staszica) szkoła została przeniesiona w 1827 roku do Warsza- wy. Nie podjęła już działalności, miała jednak duży wpływ – dzięki przenie- sionym nauczycielom – na powstanie i funkcjonowanie Szkoły Przygotowaw-czej do studiów technicznych, która da- ła początek Politechnice Warszawskiej. Doświadczenia uczelni zostały przenie- sione też do Szkoły Głównej Krakow- skiej (obecnie Uniwersytet Jagielloń-ski), w której w XIX wieku realizowano program nauczania geologii, górnictwa i hutnictwa. Dało to podstawy do po- wołania w 1913 roku Akademii Gór- niczej w Krakowie (obecnie Akademia Górniczo-Hutnicza).

Ciekawostka dziejowa wynika z drzewa genealogicznego polskiego szkolnictwa

Dwieście lat tradycji wyższego szkolnictwa technicznego na ziemiach polskich – Szkoła Akademiczno-Górnicza w KielcachW XVIII-wiecznej Europie wzrosło znaczenie górnictwa i przemysłu metalurgicznego. Zaczęto organizować wyższe szkoły techniczne – pierwszą była Szkoła Górnicza otworzona w Joachimov w Czechach na podstawie zezwolenia cesarza Monarchii Austro-Węgierskiej Karola VI. Szkoła ta została w 1762 roku przeniesiona, dając początek Politechnice Praskiej. Jedną z pierwszych inicjatyw było utworzenie w 1765 roku w Saksonii Akademii Górniczej we Freibergu. Uczelnia ta miała szczególne znaczenie dla rozwoju polskiego szkolnictwa technicznego – w drugiej połowie XVIII wieku studiowało tam 14 Polaków, wśród nich Stanisław Okraszewski, nadworny chemik Stanisława Augusta.

Tablica pamiątkowa, północne skrzydło Pałacu Biskupów / Memorial plaque, the northern wing of the Bishops’ Palace


Kielceyesterday

why many publications use the name of the Staszic Academic School of Mining, Staszic being credited with the status of the father of Polish higher technical education. Hence on the fiftieth anniversary of the establishment of the Kielce University of Technology, the University’s campus received a statue of Stanisław Staszic, commemorating this scientist’s enor- mous contribution to the foundation and development of higher technical education in Poland.

Professor Stanisław Adamczak, Ph.D. habil. Eng., Dr h.c.

Rector of the Kielce University of TechnologyThe full text of this article can be read

in “Forum Akademickie”.

Two Centuries of Higher Education in Technology in Polish Lands: The Academic School of Mining in Kielce

Eighteenth-century Europe saw a significant growth of mining and metal industries. Consequently, schools which offered higher technical education were being established. The first of those was the School of Mining opened at the Czech Joachimov on the basis of the permission from the Emperor of the Austro-Hungarian Monarchy, Charles VI. In 1762, the School was relocated and formed the foundations for the Prague University of Technology. Other early initiatives included the 1765 foundation of the Mining Academy in Freiberg, Saxony. This institution was of special significance for the development of Polish technical education: in the second half of the eighteenth century, as many as fourteen Poles studied there, including Stanisław Okraszewski – the court chemist of King Stanislaus Augustus.

Issues related to mining, metallurgy and technology were appreciated by the state government who founded the Natural Resources Board in 1782 and intro-duced classes in geology, mineralogy and metallurgy at the Crown’s Main School (today’s Jagiellonian University in Kra- kow). On February 20, 1816, the Vice- roy of the Kingdom of Poland, General Józef Zajączek took the decision concerning the establishment of the Main Mining Board, within which an academic school of mining was to be founded. These institutions were based in Kielce, at the former place of Krakow bishops.

As early as October 1, 1816, the first academic year was inaugurated at the Academic School of Mining in Kielce. The teachers were mainly the young graduates of the Freiberg Mining Aca- demy, of both Saxon and Polish ori- gin. They included Johann Ehrenhold Ullmann (mining law), Georg Gottlieb Pusch (general chemistry and metal-lurgy), Jan Jakub Graff (mining engineering, technical drawing, mining law), Friedrich Wilhelm Lempe (theoretical and applied mathematics, physics, mining machinery), Johann Carl Kaden (mining law), Jan Józef Tomaszewski (mineralogy and geology), Marceli Króli- kiewicz (mining) and Aleksander Sple- szyński (technical drawing). Between the years 1816 and 1826, the School had a total of ca. one hundred students, with over forty graduating with quali-fications for mining, metallurgy and metalworking. The quality of the education provided at the School was reflected in its extensive library, which held as many as 637 books on mineralogy and geology, mathematics, mining history, mining and metallurgy, physics and chemistry.

Following changes to the management concepts of industry and state organi-sations which controlled industrial development in the Polish lands (with Stanisław Staszic being replaced with Franciszek Drucki-Lubecki), the School was moved to Warsaw in 1827. It ceased operation, but continued to be influential thanks to the lecturers who followed on to the new location: it spawned the Preparatory School for Technical Subjects, later transformed into the Warsaw University of Techno-logy. This institution’s original experience also benefited the Krakow Main School (today’s Jagiellonian University), which in the nineteenth century taught courses in geology, mining and metallurgy. These were the origins of the Krakow School of Mining, established in 1913 – today’s AGH University of Science and Technology.

An interesting obser-vation can be made when analysing the origins of Polish technical education. Basing on the tradition of the Academic School of Mining in Kielce, the Warsaw University of Technology was established, which in turn effected the foundation of the Main Tech- nical Organisation’s School of Engineer-ing in Radom after WW2. The Staszic tradition of the Kielce School also made its way to Krakow, giv- ing rise to the Aca- demy of Mining and Metallurgy, which – in co-operation with the Krakow University of Techno-logy – started the Centre for Evening Studies in Kielce. It was not until 1965 that the Centre was combined with the Radom School of Engineering. The Kielce and Radom Evening School of Engineering was then formed, which was in due time to become the Kielce University of Technology (Politechnika Świętokrzyska). This is a good illus-tration of history’s circular motion: what came to Warsaw and Krakow from Kielce was to come back to Kielce almost 150 years later.

The first initiative and idea for the establishment of the Academic School of Mining in Kielce came from Sta- nisław Staszic – its first organiser. This is

22 Magazyn „Kielce wczoraj, dziś, jutro” WIOSNA 2016

Kielce

ŚCITT na Targach Odnawialnych Źródeł EnergiiŚwiętokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii jak co roku uczestniczyło w Targach Odnawialnych Źródeł Energii ENEX – Nowa Energia podczas, których odbyła się XIV Świętokrzyska Giełda Kooperacyjna Nowych Technologii Energii Odnawialnej.

Tegoroczna giełda tematycznie związana była z nowymi technologiami z dziedzin efektywnego wykorzystania energii (EWE) i odnawialnych źródeł energii (OZE).

Giełdzie towarzyszyła konferencja „W trosce o klimat – efektywność energetyczna, energia ze źródeł odnawialnych. Doświadczenia oraz możliwości rozwoju w nowej perspektywie”, zorganizowana wspólnie przez ŚCITT oraz Woje-

RCITT at the Fair of Renewable Sources of Energy As every year, the Regional Centre for Innovation and Technology Transfer (RCITT) participated in the ENEX – New Energy Fair of Renewable Sources of Energy, during which the Fourteenth Świętokrzyskie Co-Operative Exchange of New Technologies for Renewable Energy was held.

The theme of this year’s Exchange focused on new technologies of efficient energy use (EEU) and renewable energy sources (RES). The Exchange was accompanied by the conference on “Caring for the Climate: Energy Efficiency and Renewable Energy Sources. Experience and Development Opportunities in the New Perspective”, co-organised by RCITT

wódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Kielcach. Uczestnicy konferencji poznali odpowiedzi na pytania dotyczące efektywności energetycznej w przed-siębiorstwie, zastosowania EWE i OZE w budownictwie, najnowszych uregulowań prawnych związanych z rynkiem energii w Polsce, sposobów pozyskania energii z biomasy oraz możliwości finansowania inwestycji w nowej perspektywie finansowej.

Podczas giełdy po raz kolejny zorganizowany został konkurs dla wystawców ENEX „Technologia Przyszłości”, w ramach którego wyłoniono technologie rokujące największe szanse na dynamiczny rozwój.

ŚCITT aktywnie uczestniczyło w wydarzeniach targowych zarówno poprzez organizację stoiska wystawowego, jak i poprzez liczne spotkania merytoryczne.

Już dziś zapraszamy na przyszłoroczną edycję Świętokrzyskiej Giełdy Kooperacyjnej Nowych Technologii Energii Odnawialnej.

and the Voivodeship’s Environmental Protection and Water Management Fund in Kielce. Conference participants were given answers to questions concerning corporate energy efficiency, the applications of EEU and RES in building, the latest legal regulations in Poland’s energy market, methods for energy obtention from biomass, as well as opportunities for investment project financing in the new financial perspective.

During the Exchange, another edition of the ENEX exhibitor competition, “Technology of the Future”, was held to help select the technologies with largest development potential.

RCITT was an active participant in the Fair events, with an exhibition stall as well as many industry-related meetings.

Please accept our invitation to next year’s Świętokrzyskie Co-Operative Exchange of New Technologies for Renewable Energy.

Konferencja „W trosce o klimat”„Caring for the Climate” Conference


Kielce

Basic Statistical Data

The Voivodeshipis divided into13 districts (poviats) + city of Kielce(city with poviat rights)and 102 municipalities (gminas)

1,259,900 inhabitants (3.4% of Poland’s population)

11,691 km²(3.7% of Poland’s total area)

The region’s unemployment rate is 13.1 %

180 km away from Warsaw - the capital of Poland

The capital of the regionis the city of Kielce,located within the distance of 120-180 kmfrom Poland’s other major cities- Kraków, Katowice and Łódź.

Kielce (the region’s capital) is inhabited by 200,000 people

Świętokrzyskie Voivodeship Office:

25-516 Kielce, Al. IX Wieków Kielc 3phone/fax: +48 41 342 13 33www.kielce.uw.gov.ple-mail: [email protected]

Municipality of Kielce:

Rynek 1, 25-303 Kielcephone +48 41 367 61 06 fax +48 41 344 27 63www.um.kielce.pl, e-mail [email protected]

Marshal’s Offices of Świętokrzyskie Voivodeship:

25-516 Kielce, Al. IX Wieków Kielc 3 phone+48 41 342 18 78fax +48 41 344 52 65 www.sejmik.kielce.pl

Świętokrzyskie Voivodeship

Gość Targowy

Trade Fair Guest

Informacja Turystyczna Tourist Information

Regionalne Centrum Informacji Turystycznej

25-007 Kielce, ul. Sienkiewicza 29tel. 48 41 348 00 60www.swietokrzyskie.travele-mail: [email protected]

Punkt Informacji Turystycznej Świętokrzyski Oddział PTTK

25-008 Kielce, ul. Sienkiewicza 29tel. 48 41 344 77 43, fax 48 41 344 59 14www.pttkkielce.pl

Punkt Informacji Turystycznej Oddział PTTK im. A. Patkowskiego

27-600 Sandomierz, Rynek 12 tel. 48 15 832 23 05, 832 26 82 www.pttk-sandomierz.pl

Punkt Informacji Turystycznej - Dworek Mikołaja Reja

28-362 Nagłowice, ul. Kacpra Walewskiego 7 tel. 48 41 381 45 70 www.naglowice.glt.pl

Punkt Informacji Turystycznej

26-006 Nowa Słupia, ul. Świętokrzyska 18 tel. 48 41 317 76 26, 317 70 13 www.nowaslupia.pl

Centrum Informacji Turystycznej

26-004 Bieliny, ul. Partyzantów 17 tel. 48 41 302 50 89 www.bieliny.pl

Muzeum Lat SzkolnychStefana Żeromskiego(Novelist Stefan Żeromski’s Museum)

25-013 Kielce, ul. Jana Pawła II tel. 48 41 344 57 92www.mnki.pl

Czynne: pon. - pt. 8 -16niedziela 8-16Ceny biletów: normalny 5 zł, ulgowy 3 zł.Dzień wstępu wolnego: niedziela.Ekspozycja stała: Wystawa materiałów biograficznych i literackich z młodzieńczych lat pisarza.

Open: Mon-Fri 8-16, Sun. 8-16Admission: adults PLN 5, students PLN 3. Permanent exhibition: Biographical and literary documents of the novelist’s youth.

Galeria Współczesnej Sztuki Sakralnej „Dom Praczki”(“Dom Praczki” Gallery of Contemporary Ecclesiastical Art)

25-009, Kielce ul. Zamkowa 5/7tel. 48 41 360 00 02 e-mail: [email protected]; www.dompraczki.pl

Czynne: wtorek- piątek 11-18, sobota-niedziela 10-17. Ceny biletów: 2 zł. We wtorki wstęp bezpłatny. W zbiorach galerii znajdują się prace wybitnych polskich twórców, takich jak m.in.: Tadeusz Kantor, Władysław Hasior, Jerzy Nowosielski, Marian Czapla, Adam Myjak. Można tu oglądać rzeźby, obrazy, instalacje i fotografie.

Open:Tue-Fri 11-18, Sat-Sun 10-17.Admission: PLN 2, Tue - free.

Muzeum Zabawek i Zabawy (Museum of Toys and Games)

25-367 Kielce, pl. Wolności 2tel.: 48 41 34 440 78tel./fax: 48 41 344 48 19www.muzeumzabawek.eue-mail: [email protected]

Muzeum czynne wtorek - niedziela w godz. 9-17Ceny biletów: normalny - 10 zł; ulgowy - 6 złRezerwacja dla grup zorganizowanych:tel.: 48 41 343 37 06

Open: Tue-Sun 9-17Admission: adults PLN 10, students PLN 6.Group visit reservation:tel.: 48 41 343 37 06

Dworek Laszczyków(The Laszczyk Family’s Manor House)

25-025 Kielce ul. Jana Pawła II 6

Muzeum czynne wtorek-niedziela 9-17Ceny biletów: normalny - 5 zł; ulgowy - 2 złSobota - bezpłatnie

Open: Tue-Sun 9-17Admission: adults PLN 5, students PLN 2.Sat - free entry to permanent exhibitions.

MUZEAMUSEUMS

Muzeum Narodowe w Kielcach Pałac Biskupów Krakowskich (National Museum in Kielce - The Krakow Bishops’ Palace)

25-010 Kielce, pl. Zamkowy 1tel. 48 41 344 40 14kasa biletowa: tel. 48 41 344 23 18www.mnki.ple-mail: [email protected] Czynne: wtorek-niedziela 9-17,Ceny biletów: normalny 10 zł, ulgowy 8 złDzień wolnego wstępu na stałe ekspozycje: niedziela.Galeria malarstwa polskiego i europejskiej sztukizdobniczej; Dawne uzbrojenie europejskiei wschodnie; Sanktuarium Marszałka Józefa Piłsudskiego, ogród włoski.

Open: Tue-Sun 9-17.Admission: adults PLN 10, students PLN 8 Sun - free entry to permanent exhibitions.Gallery of Polish painting and European decorative art; historic European and Eastern weaponry; Sanctuary of Marshal Józef Piłsudski; Italian-style garden.

Muzeum Historii Kielc (Kielce History Museum)

25-303 KIELCE, ul. Św. Leonarda 4tel. 48 41 340 55 20 www.muzeumhistoriikielc.pl

Czynne: wtorek, czwartek, piątek 8-16, środa 8-17,sobota, niedziela 9-16.Ceny biletów: normalny 7 zł, ulgowy 4 zł,rodzinny (do 4 osób) 11 zł.W środę wstęp bezpłatny.Wystawa stała: Z dziejów Kielc

Open: Tue, Thu, Fri 8-16, Wed 9-18, Sat, Sun, 9-16 Admission: adults PLN 7, students PLN 4, family PLN 11, Wed - free.

Pałacyk Henryka Sienkiewiczaw Oblęgorku (Novelist Henryk Sienkiewicz’s ManorHouse at Oblęgorek)

26-067 Strawczyntel. 48 41 303 04 26www.mnki.pl/sienkiewicz

wtorek-niedziela 9-16Ceny biletów: normalny-8 zł; ulgowy-4 złW niedzielę wstęp bezpłatny

Open: Tue-Sun 9-16 Admission: adults PLN 8, students PLN 4, Sun - free.

Muzeum Wsi Kieleckieji Park Etnograficzny w Tokarni(Tokarnia Heritage Park)

25-025 Kielce, ul. Jana Pawła II 6tel. 48 41 344 92 97, 48 41 344 50 06 www.mwk.com.ple-mail: [email protected] Park Etnograficzny Muzeum Wsi KieleckiejTokarnia 303, 26-060 Chęcinytel. 48 41 315 41 71

kwiecień: wtorek - niedziela 9-17 maj, czerwiec: poniedziałek - niedziela 9-18

cena biletu normalny 12 zł, ulgowy 6 zł

The Heritage Park, located in the village of Tokarnia,contains monuments of 18th and 19th century architectureof Świętokrzyskie Mountains region.Open: April Tue-Sun 9-17May-June Mon-Sun 9-18Admission (Nov-March 31): adults PLN 12, students PLN 6.

Pomnik Mauzoleum w Michniowie(26-130 Suchedniów, tel. 48 41 254 51 62)kwiecień: poniedziałek - piątek 8-16 maj - wrzesień: poniedziałek - niedziela 8-16 zwiedzanie po uprzedniej rezerwacji telefonicznej.

Wstęp bezpłatny cały rok

Muzeum Misyjne Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej na Świętym Krzyżu (Oblate Fathers’ Mission Museum at Święty Krzyż)

26-004 Bieliny, gm. Nowa Słupiatel. 48 41 317 70 21www.swietykrzyz.pl

Otwarte: poniedziałek - sobota 9-17, niedziela 12.30-17 (nieczynne w czasie nabożeństw). Opłata dobrowolna,bilet wstępu do krypty: normalny 2 zł, ulgowy 1 zł.

Open: Mon-Sat 9-17, Sun 12.30-17(closed during church services), voluntary donation.Admission to vault: adults PLN 2, students PLN 1.

Geopark Kielce - Centrum Geoedukacji25-202 Kielce, ul. Daleszycka 21 tel. 48 41 36 76 800 www.centrum-geoedukacji.pl

Czynne: wtorek - piątek 10-17, sobota - niedziela 12-18ostatnie wejście na godz. przed zamknięciem.

Open: Tue-Fri 10-17Sat-Sun 12-18Last admission one hour befor closing time.

Galeria Sztuki Współczesnej WINDA (“Winda” Gallery of Modern Art)

25-334 Kielcepl. St. Moniuszki 2btel. 48 41 344 40 32 w. 262 www.galeriawinda.pl

Czynne: poniedziałek-piątek 10-18, niedziela 12-16 - wstęp wolny

Open: Mon-Fri 10-18, Sun 12-16 Admission: free

TEATR THEATRE

Teatr im. Stefana Żeromskiego (The Stefan Żeromski Theatre)

Dyrektor Teatru - Michał Kotański25-507 Kielce, ul. Sienkiewicza 32tel. 48 41 344 75 00, 48 41 344 47 6548 41 344 60 48 w. 31- impresariatwww.teatr-zeromskiego.com.ple-mail: [email protected]

Filharmonia Świętokrzyskaim. Oskara Kolberga (The Oscar Kolberg Świętokrzyskie Music Hall)

25-369 Kielce, ul. Żeromskiego 12Dyrektor Jacek Rogala

tel. 48 41 368 11 40kasa biletowa 41 365 54 83

www.filharmonia.kielce.com.pl,e-mail: [email protected]

Teatr Lalki i Aktora Kubuś(The “Kubuś” Puppet and Actor Theatre)

25-304 Kielce, ul. Duża 9tel. 48 41 344 58 36, 48 41 368 02 93

www.teatrkubus.ple-mail: [email protected]

Kasa czynna:wtorek-piątek 8-13 i na godzinę przed spektaklem,tel. 48 41 344 58 36, 48 41 368 02 93

W podziemiach teatru czynna jest Kawiarnia Teatralna JAZZ.

Dom Środowisk Twórczych- Pałac Tomasza Zielińskiego(The Artists’ House - Tomasz Zieliński’s Palace)

25-009 Kielce, ul. Zamkowa 5tel./fax. 48 41 367 67 70, 48 41 367 67 71 www.palacykzielinskiego.pl

Kieleckie Centrum Kultury (The Kielce Culture Centre)

25-334 Kielce, pl. St. Moniuszki 2btel. 48 41 344 40 32www.kck.com.pl, [email protected]

Kielecki Teatr Tańca (Kielce Dance Theatre)

25-334 Kielce, Plac Moniuszki 2 B, www.ktt.ple-mail: [email protected]; [email protected]./fax 48 41 361 27 46, 48 41 341 51 77

TURYSTYKATOURISMRegionalne Centrum Naukowo-Technologiczne

Podzamcze 45, 26-060 Chęciny, Tel. 48 41 343 40 50 Fax. 48 41 307 44 74

Centrum Nauki czynne: wtorek-piątek 10-17 sobota-niedziela 12-18 Ceny biletów:Normalny 15 zł, ulgowy 9 zł.Grupowy normalny 10 zł, grupowy ulgowy 5 zł.Honorujemy Kartę Dużej Rodziny.

Regional Centre for Science and TechnologyOpen: Tue-Fri 10-17; Sat-Sun 12-18Admission: adults PLN 15, students PLN 9.Group ticket: PLN 10; group student ticket: PLN 5.Large Family Card concessions.

Kryte pływalnie (Indoor Swimming Pools)

Pływalnia „Delfin”25-029 Kielce, ul. Krakowska 2 tel. 48 41 366 90 10/11/13, fax 48 41 366 90 20Pływalnia „Orka”25-344 Kielce, ul. Kujawska 18 tel. 48 41 342 00 50/51/53, fax 48 41 342 00 60otwarte: poniedziałek - niedziela 7-22Pływalnia „Mors”, 25-549 Kielce, ul. Toporowskiego 96, tel. 48 41 362 74 71Open: Mon-Sun 7-22.

Muzeum Dialogu KulturKamienica pod Trzema Herbami(The Dialogue of Cultures Museum at the Three Crest Tenement House)

25-303 Kielce, ul. Rynek 3 tel. 48 41 344 60 96 www.mnki.pl

czynne pn-środa 7.30 -15.30; czwartek i piątek 11-19 niedziela 10-18, cena biletu 5 zł. ulgowy 3 zł.

Open: Mon-Wed 7.30-15.30, Thu-Fri 11-19, Sun 10-18Admission: adults PLN 5, students PLN 3

Ośrodek Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej (Centre for Patriotic and Civic Thought)

Wzgórze Zamkowe25-009 Kielce, ul. Zamkowa 3www.ompio.pl czynne wtorek- niedziela 10-17poniedziałek nieczynneceny biletów normalny 5 zł, ulgowy 2 zł,rodzinny 9 zł.

Open: Tue-Sun 10-17; Mon closedAdmission: adults PLN 5, students PLN 2, family PLN 9

GALERIEART GALLERIES

Galeria Sztuki Współczesnej Biuro Wystaw Artystycznych(BWA Contemporary Art Gallery)

25-011 Kielce, ul. Kapitulna 2www.bwakielce.art.pltel.48 41 36 76 447

Czynna: wt - niedziela 11-18poniedziałki nieczynnaCeny biletów: normalny 3 zł, ulgowy 2 zł

Open: Tuesday-Sunday 11-18, Monday closed.

26 Magazyn „Kielce wczoraj, dziś, jutro” WIOSNA 2016

Kielce

Mały jubileusz Funduszu Pożyczkowego Województwa Świętokrzyskiego Fundusz Pożyczkowy Województwa Świętokrzyskiego od mo- mentu powstania wpisał się w przestrzeń świętokrzyskiego biznesu jako stabilny partner i doskonała alternatywa w pozys- kiwaniu finansowania na cele inwestycyjne i obrotowe.

Przez pięć lat instytucja wsparła ponad 320 przedsięwzięć na łączną kwotę prze- kraczającą 105 mln zł. Tym samym ponad dwukrotnie przekroczono wskaźnik realizacji przyjęty przez Unię Europejską dla projektu „Rozwój funduszy pożyczkowych i poręczeniowych”.

Ponad 66 procent pożyczkobiorców to firmy z sektora mikro, mające najtrudniejsze warunki do startu i często pozbawione komercyjnego finansowania. W tej kategorii co ósmy to podmiot z kategorii start-up funkcjonujący na rynku krócej niż rok. Dzięki naszym środkom utworzono wiele nowych miejsc pracy.

Warto przypomnieć, że nasze finanso-wanie obejmuje wyłącznie pożyczkę obro- tową na okres do 36 miesięcy lub inwestycyjną do 60 miesięcy. Pożyczki mają charakter celowy i muszą się wpisywać w uzasadnione potrzeby rozwoju pod- miotu. Fundusz nie finansuje należności przeterminowanych, podmiotów w trudnej sytuacji finansowej oraz zagrożonych upadłością. Każda transakcja jest indywidualnie rozpatrywana z uwzględnieniem specyfiki działalności naszych pożyczkobiorców, a poza wymogami formalnymi brak jest innych, niż te, wynikające ze spłaty zobowiązań. Ponieważ dysponujemy środkami zwrotnymi, wszystkie przychody odsetkowe zasilają pulę pożyczkową wykorzystywaną do kolejnych finansowań. To podstawowy wyróżnik oferowanego wsparcia.

Pomysły na biznes, z jakimi się spotykamy, utwierdzają nas w przekonaniu, że innowacyjności i przedsiębiorczości miesz-kańcom Świętokrzyskiego nie brakuje. Wspieramy każdą możliwą działalność, która rokuje na przyszłość i zawiera się w ramach naszych przepisów. Przy naszym udziale rozwinęło się wiele małych firm, które z powodzeniem radzą sobie na dzisiejszym trudnym rynku, a ich choćby najmniejszy sukces jest dla nas wielką satysfakcją. Prowadzimy na szeroką skalę również kampanię edukacyjną.

Siedziba Funduszu mieści się w Kielcach przy ul. Św. Leonarda 1/14, obok pomnika Sienkiewicza. Podstawowe źródło informacji o Funduszu Pożyczkowym znajduje się na stronie internetowej www.fpws.eu, a pytania można kierować mailowo na adres [email protected] lub telefonicznie +48 41 36 00 280. Wszyscy zainteresowani mogą liczyć na indywidualne wsparcie doradcy.

A Small Jubilee of the Świętokrzyskie Voivodeship’s Loan FundThe Świętokrzyskie Voivodeship’s Loan Fund has already made a reputation in Świętokrzyskie business circles as a reliable partner providing excellent services to entities seeking funding for investment- or turnover-related purposes.

Over five years of operation, the institution has provided support to more than 320 enterprises, totalling over PLN 105 million. Thus the implementation indicator was twice as high as the value assumed by the European Union for the “Development of Loan and Trust Funds” projects.

More than 66 per cent of loan recipients are micro businesses, experiencing the hardest conditions in which to start and frequent- ly unable to obtain commercial funding elsewhere. In this category, every eighth entity is a start-up business, for less than twelve months in the market. Thanks to our funds many new workplaces have been formed.

It should also be noted that our financing covers working capital facilities for up to

36 months or investment loans for up to 60 months exclusively. The loans are target-based and must be contained within justifiable requirements for the business’s development. The Loan Fund does not provide funding for overdue receivables, businesses in dire financial circumstances or those threatened with bankruptcy. Each transaction is considered on an individual basis with a focus on the uniqueness of the loanees. Apart from formal requirements to be met, there are no others beyond the repayment of the liabilities incurred. Because we have the returns at our disposal, all interest-generated income is added to the loan total to be distributed among subsequent loanees: this is how our financial support procedures operate.

The business ideas which we encounter on a daily basis have led us to believe that the inhabitants of Świętokrzyskie Voivodeship are innovative and enterprising people. We offer support to almost any business activity which has good prospects for the future and remains consistent with our regulations. It was thanks to our support that many small businesses have grown and succeeded in today’s difficult market. Their smallest success brings us great satisfaction and is ample reward for our efforts. We are also running a large-scale educational campaign.

The Loan Fund is located in Kielce, at 1/14 Św. Leonarda Street, next to the statue of Henryk Sienkiewicz. For information about the Loan Fund, visit www.fpws.eu. Queries can be emailed to [email protected], or discussed over the phone at +48 41 36 00 280. Anyone interested will receive personal assistance from our consultants.

…dla rozwoju Województwa Świętokrzyskiego...

WELCOME TO KIELCE

Kielce is a city with a nine-century-long

history. Located in central Poland,

the city covers 109 sq. km and has

about 200,000 inhabitants.

Kielce is the capital

of the Świętokrzyskie region

and a centre of administration,

commerce, services and culture.

It is also a vibrant university

town with twelve institutions

of higher education and about

11,000 yearly graduates in

a variety of fields. Kielce also has

thirty-four language schools.

Distance from Kielce to Poland’s major cities (km)

Distance from Kielce to major border crossings (km)

Kraków 114 Slovakia 195

Łódź 140 Czech Republic 196

Katowice 156 Ukraine 250

Warszawa 181 Russia 440

Wrocław 300 Germany 457

Poznań 354


Kielce

Centrum Geoedukacji funkcjonujące w ramach jed-

nostki Urzędu Miasta Kielce – Geoparku Kielce,

to miejsce, w którym poprzez przygodę i zabawę

możemy poznać historię zapisaną w skałach wapien-

nych regionu świętokrzyskiego. Obiekt położony jest

w sąsiedztwie dawnego kamieniołomu wapieni dewoń-

skich, a obecnie rezerwatu przyrody nieożywionej

Wietrznia, zlokalizowanego w południowo-wschodniej

części Kielc, przy ul. Daleszyckiej 21. Dwa najważniejsze

elementy Centrum to: Galeria Ziemi i Klub Miłośników Geologii.

W Galerii Ziemi możemy zobaczyć rekonstrukcje dna

dewońskiego morza z niezwykłymi organizmami, które

je zamieszkiwały, spotkać się oko w oko z naj-

większym drapieżcą dewońskiego morza - rybą pancerną

oraz udać się w niezwykłą ,,Podróż do wnętrza Ziemi’’

za pomocą kapsuły-symulatora 5D. Osoby zaintereso-

wane zgłębianiem tajemnic podziemnych światów,

mogą odbyć wirtualną wycieczkę do najdłuższej,

poza Tatrami, jaskini w Polsce – Chelosiowej Jamy.

Wystawa urozmaicona jest panelami multimedialnymi,

które w przystępny sposób prezentują wiedzę o prze-

szłości geologicznej regionu.

W Klubie Miłośników Geologii będziemy mogli wcielić

się w rolę szlifierza skał i minerałów, który za po-

mocą prostych narzędzi wydobędzie ,,piękno zaklęte

w kamieniu''. Dowiemy się jak powstają skały i mine-

rały, i jak niezwykłe informacje możemy z nich wy-

czytać. To tu możemy ,,poczuć - dotknąć - zrozumieć''

niezwykłą historię Ziemi zapisaną w skałach i ska-

mieniałościach w nich zawartych.

Informacje dotyczące godzin otwarcia oraz warunków rezerwacji

znajdują się na oficjalnej stronie internetowej Centrum Geoedukacji

pod linkiem: www.centrum-geoedukacji.pl

Rezerwacji można dokonywać telefonicznie lub mailowo:e-mail: [email protected] tel. 41 36 76 800

Klub Miłośników Geologii

Centrum Geoedukacji - Galeria Ziemi

Centrum Geoedukacji - Galeria Ziemi

fot. P

iotr M

end

ucki

information for tourists & businesspeople with map spring ... fileurząd miasta kielce 25-303,...

Documents