ioannou esthlos anir ef -...

Π325 Εκπαιδευτικά σενάρια και microαθησιακές δραστηριότητες

σύmicroφωνα microε συγκεκριmicroένες προδιαγραφές που αντιστοιχούν σε

30 διδακτικές ώρες ανά τάξη

Αρχαία Ελληνική Γραmicromicroατεία

Β΄ Γυmicroνασίου

Θεmicroατική ενότητα

Οmicroήρου laquoΙλιάδαraquo Π 684-867

Τίτλος

laquoὡς ἔπεσ᾽ ἐσθλὸς ἀνήρ

Μονοmicroαχία και ἀριστεία στην Ιλιάδαraquo

Συγγραφή ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΙΩΑΝΝΟΥ

Εφαρmicroογή ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΙΩΑΝΝΟΥ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ amp ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ amp ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

Θεσσαλονίκη 2014

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Υπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων Πολιτισμού

amp Αθλητισμού

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίων

Β΄ Γυμνασίου laquoὡς ἔπεσrsquo ἐσθλὸς ἀνὴρ - Μονομαχία και άριστεία στην Ἰλιάδαraquo

Σελίδα 2 από 48

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ

ΠΡΑΞΗ laquo∆ηmicroιουργία πρωτότυπης microεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισmicroένων σε ΤΠΕ και

δηmicroιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα microαθήmicroατα της Ελληνικής Γλώσσας στην Αβάθmicroια και

Ββάθmicroια εκπαίδευσηraquo MIS 296579 (κωδ 5175) - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ στους άξονες

προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράmicromicroατος laquoΕκπαίδευση και ∆ια Βίου Μάθησηraquo η

οποία συγχρηmicroατοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταmicroείο) και εθνικούς

πόρους

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Ι Ν ΚΑΖΑΖΗΣ

ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑ∆ΗΣ

ΠΑΡΑ∆ΟΤΕΟ Π321 Εκπαιδευτικά σενάρια και microαθησιακές δραστηριότητες σύmicroφωνα microε

συγκεκριmicroένες προδιαγραφές που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑ∆ΟΤΕΟΥ ∆ΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ

Υπεύθυνοι υπο-οmicroάδας εργασίας αρχαίας ελληνικής γλώσσας δευτεροβάθmicroιας Λάmicroπρος Πόλκας

Κοσmicroάς Τουλούmicroης

ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

httpwwwgreeklanguagegr

Καραmicroαούνα 1 ndash Πλατεία Σκρα ΤΚ 55 132 Καλαmicroαριά Θεσσαλονίκη

Τηλ 2310 459101 Φαξ 2310 459107 e-mail centrekomvosedugr






Α ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Τίτλος

ὡς ἔπεσ᾽ ἐσθλὸς ἀνήρ - Μονοmicroαχία και ἀριστεία στην Ιλιάδα

Εφαρmicroογή

Νεκταρία Ιωάννου

∆ηmicroιουργός


∆ιδακτικό αντικείmicroενο


Τάξη


Χρονολογία

Από 13-05-2014 έως 16-05-2014

Σχολική microονάδα

Γυmicroνάσιο Καστελλάνων Μέσης Κέρκυρας

∆ιδακτική θεmicroατική ενότητα

Οmicroήρου laquoΙλιάδαraquo Π 684-867 laquoΤο κύκνειο άσmicroα και ο θάνατος του Πάτροκλουraquo

∆ιαθεmicroατικό

Ναι

Εmicroπλεκόmicroενα γνωστικά αντικείmicroενα

Ι Φιλολογικής Ζώνης


Νεοελληνική Γλώσσα

Λογοτεχνία

Ιστορία






ΙΙ Άλλα γνωστικά αντικείmicroενα

Πληροφορική

Αισθητική Αγωγή

Χρονική διάρκεια

6 διδακτικές ώρες

Χώρος

Ι Φυσικός χώρος

Εντός σχολείου εναλλακτικά αίθουσα διδασκαλίας εξοπλισmicroένη microε διαδραστικό

πίνακα τέσσερις τουλάχιστον φορητούς υπολογιστές και σύνδεση στο διαδίκτυο

ΙΙ Εικονικός χώρος διαδίκτυο

Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και microαθητή

Το εν λόγω σενάριο προϋποθέτει για την εφαρmicroογή του αυξηmicroένο βαθmicroό εξοικείωσης

των microαθητών microε τη χρήση ΗΥ και αληθινή κατάκτηση και εmicroπέδωση της χρήσης

πολυmicroεσικών εφαρmicroογών και πλοήγησης σε περιβάλλοντα εικονικών κόσmicroων Έτσι

εκτός από τις απαραίτητες γνώσεις βασικών εργαλείων ΤΠΕ (κειmicroενογράφος

λογισmicroικό παρουσίασης έρευνα στο διαδίκτυο) το σενάριο απαιτεί προγενέστερη

εmicroπειρία των microαθητών σε laquoαλληλεπιδραστικά τρισδιάστατα περιβάλλοντα εικονικής

πραγmicroατικότητας όπου microπορεί κάποιος να εmicroβυθιστείraquo (ορισmicroός του Jaron Lanier για

την εικονική πραγmicroατικότητα 1989)

Οι microαθητές θα πρέπει επιπρόσθετα να διαθέτουν εmicroπειρία σε ανοιχτό

microαθησιακό περιβάλλον οmicroαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Η οmicroαδοσυνεργατική

προσέγγιση υλοποιείται από την κινητοποίηση microαθησιακών δραστηριοτήτων microέσα σε

πλαίσια συνεργατικών σχέσεων και αποτελεί ένα αποτελεσmicroατικό σύστηmicroα microάθησης

τόσο για τους προχωρηmicroένους όσο και για τους πιο αδύναmicroους microαθητές

(Ματσαγγούρας 2000) Η προσέγγιση είναι διερευνητική-ανακαλυπτική οι microαθητές

microε την υποστηρικτική καθοδήγηση (η οποία δεν αποκλείεται αλλά απαιτεί ισορροπία

microεταξύ της διδασκαλικής παρεmicroβατικότητας και της microαθητικής αυτενέργειας)






αναζητούν υλικό από το διαδίκτυο το microελετούν και συνθέτουν τα αποτελέσmicroατα της

έρευνάς τους Ο στόχος δεν είναι η αποmicroνηmicroόνευση αλλά η εποικοδοmicroιστική

πρόσληψη της γνώσης microέσω της εmicroπλοκής τους σε διάφορες δραστηριότητες

Απαραίτητη προϋπόθεση για τον εκπαιδευτικό που θα ασχοληθεί microε το

συγκεκριmicroένο σενάριο είναι να έχει ενστερνιστεί και να υποστηρίζει εmicroπράκτως την

αξία της ενεργού microάθησης (ldquoactive learningrdquo) που προφανώς δεν microπορεί να

επιτευχθεί microε την παρακολούθηση της διάλεξης του διδάσκοντος ως αυθεντίας από

καθέδρας (microετωπική δασκαλοκεντρική διδασκαλία) την ανάγνωση του σχολικού

βιβλίου ή την απλή αντικατάσταση της microοναδικής πηγής γνώσης από εναλλακτικά

περιβάλλοντα microάθησης όπως αυτά που προσφέρει ένα κλειστό περιβάλλον ΗΥ O

ρόλος του εκπαιδευτικού είναι περισσότερο καθοδηγητικός εφόσον πρέπει microάλλον

να υποδεικνύει ερmicroηνευτικούς δρόmicroους παρά να επιβάλλει και να προκαθορίζει τα

πορίσmicroατα της έρευνας

Με δεδοmicroένο ότι ο καλύτερος τρόπος να microάθει κανείς κάτι είναι να το

ανακαλύψει microόνος του ο διδάσκων θα πρέπει να προκρίνει τη βιωmicroατική microάθηση

δίνοντας έmicroφαση στον σηmicroαντικό ρόλο που παίζει η εmicroπειρία στη microαθησιακή

διαδικασία και φροντίζοντας για την παροχή ισχυρών κινήτρων προς τους microαθητές

βασικότερο από τα οποία θα πρέπει να είναι το ευχάριστο κλίmicroα επικοινωνίας microεταξύ

ισότιmicroων microελών που εξασφαλίζει η οmicroάδα Το microαθησιακό περιβάλλον θα πρέπει να

είναι microε τέτοιο τρόπο οργανωmicroένο ώστε να ευνοεί την έκφραση και την καλλιέργεια

της ατοmicroικότητας σε σχέση microε την άνωθεν επιβολή της γνώσης να στηρίζεται στην

ελεύθερη δραστηριότητα σε αντίθεση microε την εξωτερική πειθαρχία να προκρίνει

τέλος την κατάκτηση microεmicroονωmicroένων δεξιοτήτων και τεχνικών microέσω microιας

προσπάθειας που προκύπτει από microια χειροπιαστή ζωντανή διαδικασία Ο δάσκαλος

καλείται να οργανώσει έναν εναλλακτικό ανάλαφρο και ευχάριστο τρόπο

διδασκαλίας microε δηmicroιουργική αξιοποίηση των ΤΠΕ που θα κάνει τη microάθηση να






microοιάζει microε παιχνίδι και ψυχαγωγία ώστε να επιτύχει την ενεργό συmicromicroετοχή των

microαθητών

Οπωσδήποτε επιβάλλεται ο εκπαιδευτικός να είναι θεωρητικά καταρτισmicroένος

microε άρτια γνώση των ΤΠΕ και να έχει αφιερώσει αρκετό χρόνο για την κατάλληλη

προεργασία τόσο σε επίπεδο διαχείρισης του υλικού όσο και σε επίπεδο

διεκπεραίωσης υλικοτεχνικών ζητηmicroάτων που ενδέχεται να προκύψουν κατά την

εφαρmicroογή του σεναρίου

Τέλος το σενάριο microπορεί να πραγmicroατοποιηθεί στο εργαστήριο πληροφορικής

της σχολικής microονάδας ή στο χώρο της σχολικής βιβλιοθήκης εφόσον είναι

εξοπλισmicroένος microε ΗΥ Εναλλακτικά για την πραγmicroατοποίησή του προσφέρεται και

σχολική αίθουσα που θα διαθέτει διαδραστικό πίνακα microε απαραίτητη την χρήση

τουλάχιστον τεσσάρων υπολογιστών συνδεδεmicroένων στο διαδίκτυο

Εφαρmicroογή στην τάξη

Το συγκεκριmicroένο σενάριο εφαρmicroόστηκε στην τάξη

Το σενάριο στηρίζεται

Νεκταρία Ιωάννου laquoὡς ἔπεσ᾽ ἐσθλὸς ἀνήρ - Μονοmicroαχία και ἀριστεία στην Ιλιάδαraquo

Αρχαία Ελληνική Γραmicromicroατεία (από microετάφραση) Οmicroηρικά Έπη laquoΙλιάδαraquo Β΄

Γυmicroνασίου 2014

Το σενάριο αντλεί

-

Β ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το σενάριο στηρίζεται στην 15η ενότητα του σχολικού βιβλίου των Οmicroηρικών Επών

laquoΙλιάδαraquo για την Β΄ Γυmicroνασίου που περιλαmicroβάνει ένα εκτενές απόσπασmicroα της

ραψωδίας Π (στίχοι 684-867) το οποίο αναφέρεται στην laquoἀριστείαraquo και τον θάνατο

του Πατρόκλου






Οι microαθητές καλούνται να χωριστούν σε τέσσερις οmicroάδες και να εmicroπλακούν σε

δραστηριότητες που στηρίζονται στη διερεύνηση δύο κοmicroβικών σηmicroείων που

διαγράφουν οmicroόκεντρους νοηmicroατικούς κύκλους στην ενότητα δηλαδή της

laquoἀριστείαςraquo που αποτελεί εξαιρετική έκφανση της ηρωικότερης εκδοχής της microάχης

εκ του συστάδην και αποτελεί εκδήλωση που εντάσσεται στον ευρύτερο κύκλο τη

microονοmicroαχία

Οι δραστηριότητες έχουν κατανεmicroηθεί σε επτά συνολικά Φύλλα Εργασίας Το

πρώτο και το δεύτερο Φύλλο Εργασίας είναι κοινά για τις οmicroάδες Α και Β Γ και ∆

αντίστοιχα Το καθένα περιλαmicroβάνει microια σε βάθος έρευνα των παραπάνω εννοιών το

Φύλλο Α της laquoἀριστείαςraquo ενώ το Φύλλο Β της laquoοπλιτικής φάλαγγαςraquo που

σηmicroατοδοτεί όχι microόνο στρατηγική microετάβαση από τη σύγκρουση microεταξύ των αρίστων

ηρώων στη γενικευmicroένη συmicroπλοκή πολυπληθέστερων στρατιωτικών οmicroάδων αλλά

και σηmicroαίνουσα πολιτική εξέλιξη που συmicroβαδίζει microε πολιτειακές αλλαγές στον

αρχαίο ελληνικό κόσmicroο

Εν συνεχεία οι microαθητές χωρίζονται στις οmicroάδες τους η καθεmicroιά από τις οποίες

φέρει το όνοmicroα ενός διαπρεπούς Αχαιού ήρωα που παρουσιάζεται να αριστεύει στο

ιλιαδικό έπος (∆ιοmicroήδης Αχιλλέας Αγαmicroέmicroνονας Μενέλαος) Η ονοmicroατοδοσία των

οmicroάδων συσχετίζεται microε την πρώτη δραστηριότητα του νέου αυτού Φύλλου

Εργασίας που συνίσταται στη microελέτη και σύγκριση της laquoἀριστείαςraquo του Πάτροκλου

όπως παρουσιάζεται στην εξεταζόmicroενη ενότητα microε αυτή των προαναφερθέντων

ηρώων σε άλλες ραψωδίες του έπους Η εργασία των microαθητών υποβοηθείται από

κατευθυντήριες ερωτήσεις

Επόmicroενη δραστηριότητα στο ίδιο Φύλλο Εργασίας είναι όχι πλέον η

ενδοκειmicroενική σύγκριση αλλά η αντιπαραβολή microε χωρία από άλλα λογοτεχνικά

κείmicroενα που παρουσιάζουν τη σύγκρουση δύο επιφανών microονοmicroάχων ή την

laquoἀριστείαraquo ενός microε στόχο οι microαθητές να κατανοήσουν τους κοινούς διαχρονικά

λογοτεχνικούς τύπους έκφρασης και απόδοσης του microεγαλειωδών κατορθωmicroάτων των






πολεmicroιστών (τέτοιοι είναι microεταξύ άλλων η νοηmicroατική υπερβολή που υποστηρίζεται

συχνά από λεκτικό πληθωρισmicroό οι υπερφυσικές υπεράνθρωπες ιδιότητες που

παρουσιάζονται να έχουν οι ήρωες που αντιπαραβάλλεται microε εξωανθρώπινες

ιδιότητες άγριων ζώων φυσικών φαινοmicroένων κά)

Η τελευταία δραστηριότητα αυτού του Φύλλου Εργασίας περιλαmicroβάνει τη

microετάβαση της ίδια βάσης προβληmicroατισmicroού στον θελκτικότερο κόσmicroο της

οπτικοποίησης που προσφέρει η βιοmicroηχανία θεάmicroατος επιδιώκοντας την παραβολή

microε αποσπάσmicroατα σύγχρονων ταινιών microε τις οποίες οι microαθητές είναι κατά πάσα

πιθανότητα εξοικειωmicroένοι Στόχος εδώ είναι να ανιχνευθεί αν οι microαθητές είναι σε

θέση να αντιληφθούν κατά πόσο η φαντασmicroαγορία των οπτικών εφέ εγκλωβίζει τους

αξιοποιούmicroενους microύθους (ή ιστορικά γεγονότα) στις νόρmicroες και τα κλισέ των ταινιών

δράσης επισήmicroανση αναγκαία για τη microετάβαση στο τελικό κοινό για όλες τις οmicroάδες

Φύλλο Εργασίας που ολοκληρώνει την πραγmicroάτευση των δύο κεντρικών θεmicroάτων

(microονοmicroαχία - laquoἀριστείαraquo) που προαναφέρθηκαν

Πράγmicroατι στο έβδοmicroο και τελευταίο Φύλλο Εργασίας οι microαθητές καλούνται να

γίνουν οι ίδιοι δηmicroιουργοί ενός εικονικού κόσmicroου και να παρουσιάσουν σε αυτόν

τους ήρωες που δίνουν το όνοmicroά τους στην οmicroάδα τους και την άριστη δράση τους

όπως αναφέρεται στο έπος Το εγχείρηmicroα έχει αυξηmicroένες απαιτήσεις από την πλευρά

των microαθητών καθώς η ενασχόληση microε τους εικονικούς κόσmicroους δεν είναι γνώση που

microπορεί να θεωρηθεί δεδοmicroένη σε αυτή την ηλικία

Τέλος το σενάριο προβλέπει microια τελευταία ώρα αφιερωmicroένη στην παρουσίαση

του υλικού που δηmicroιούργησαν οι οmicroάδες στην ολοmicroέλεια κατά τη διάρκεια της

οποίας θα υπάρξει εκατέρωθεν αξιολόγηση αλλά και αυτοαξιολόγηση των οmicroάδων

ώστε να εξαχθούν τα τελικά συmicroπεράσmicroατα






Γ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο

Στο συγκεκριmicroένο σενάριο διαπλέκονται και συγκεφαλαιώνονται προβληmicroατισmicroοί

που προϋπήρχαν ως ψήγmicroατα ατάκτως ερριmicromicroένα στο microυαλό της συντάκτριας για

microεγάλο χρονικό διάστηmicroα Αναmicroφίβολα το microείζονος βαρύτητας έναυσmicroα στάθηκε η

επί σειρά ετών εmicroπειρική παρατήρηση από τη διδασκαλία των επών στις δύο πρώτες

τάξεις του γυmicroνασίου Κατrsquo αρχάς πρέπει να επισηmicroανθεί ότι ο εκάστοτε διδάσκων

προφανώς όχι microόνο δεν απευθύνεται σε ldquotabula rasardquo αποδέκτες αλλά έρχεται

microάλιστα αντιmicroέτωπος microε microια ήδη παγιωmicroένη από την πλευρά των microαθητών του

αντίληψη για τα οmicroηρικά έπη κυριότερος πάροχος της οποίας είναι αναmicroφίβολα όχι η

εγκυκλοπαιδική τους γνώση περί microυθολογίας αλλά οι ποικίλες κινηmicroατογραφικές

ταινίες που έχουν παρακολουθήσει και microε θρησκευτική ευλάβεια αποmicroνηmicroονεύσει ως

και την παραmicroικρή τους λεπτοmicroέρεια κατά το παρελθόν

Το πλέον παράδοξο όλων όmicroως από αυτή την παρατήρηση είναι πως το κείmicroενο

της laquoΙλιάδαςraquo microε την ασφαλώς πιο αρχαιοπρεπή βαριά και περίπλοκη γλώσσα του

Πολυλά αποδεικνύεται τελικά θελκτικότερο λόγω του πλούσιου σε πολεmicroική δράση

περιεχοmicroένου του σε σχέση microε τον φιλειρηνικό και παραmicroυθιακό κόσmicroο που

προβάλλεται στην laquoΟδύσσειαraquo παρατήρηση κοινή τόσο για τα κορίτσια όσο και για

τα αγόρια

Ειδικά τα τελευταία κυριολεκτικά εκστασιάζονται microε τις πολυαναmicroενόmicroενες

(εφόσον η προσπέλασή τους βάσει του χρονοδιαγράmicromicroατος της διδακτέας ύλης

γίνεται microε χαρακτηριστική καθυστέρηση εντός του σχολικού έτους είναι η αλήθεια)

περιγραφές των σκηνών microάχης η διδασκαλία των οποίων συνοδεύεται συνήθως από

ενθουσιώδη επιφωνήmicroατα και συνθήmicroατα επιδοκιmicroασίας που παραπέmicroπουν ευθέως

στην ορολογία και τα συmicroφραζόmicroενα των ηλεκτρονικών παιχνιδιών microε τα οποία

ασχολούνται αρκετά τα παιδιά στον ελεύθερο χρόνο τους






Συνεπώς η ανάγνωση και η πρόσληψη του αρχαίου κειmicroένου microε τους όρους

που αναπόφευκτα διαmicroορφώνει η σύγχρονη αισθητική που διατρέχει τα ηλεκτρονικά

παιχνίδια και τις επικές κινηmicroατογραφικές ταινίες δηmicroιούργησε την επιθυmicroία

εγκόλπωσης γόνιmicroης συνδιαλλαγής και αντιπαράθεσης microε το laquoαντίπαλο δέοςraquo που

συνήθως αντιmicroετωπίζεται αν microη τι άλλο microε καχυποψία από εκπαιδευτικούς και

γονείς Τι θα συνέβαινε αν αντί να δαιmicroονοποιήσουmicroε και διαρρήδην να

εξοβελίσουmicroε τις οπτικοποιηmicroένες νόρmicroες που παρέχει η σύγχρονη κουλτούρα microέσω

των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και των κινηmicroατογραφικών ταινιών εστιάσουmicroε στις

σηmicroαντικές εκπαιδευτικές δυνατότητες που αυτές παρέχουν και τις αξιοποιήσουmicroε ως

εργαλεία microάθησης Με ποιους τρόπους θα microπορούσε να αξιοποιηθεί ο ψηφιακός

κόσmicroος ως υποβοηθητικό microέσο διαmicroορφώνοντας ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον το

οποίο θα οδηγεί σε microια αποτελεσmicroατική microαθησιακή διαδικασία (Μαραγκός amp

Γρηγοριάδου 2006) Αξίζει να σηmicroειωθεί ότι παρόmicroοιες προσπάθειες για ενίσχυση

της microάθησης microέσω της εκmicroετάλλευσης της επίδρασης παραδοσιακών microέσων

ψυχαγωγίας όπως το ραδιόφωνο το φιλmicro η τηλεόραση οι ηχητικές ηχογραφήσεις

κά είχαν καταβληθεί και στο παρελθόν (Saettler 1968) Στους ψηφιακούς κόσmicroους

όmicroως η πρόκληση είναι η υιοθέτηση των κατάλληλων microεθόδων για τη δηmicroιουργία

ενός περιβάλλοντος που συνδυάζει την ψυχαγωγία microε την εκπαίδευση και η

δηmicroιουργία microια microοναδικής εmicroπειρίας η οποία θα βελτιστοποιεί τη συmicroβολή και των

δύο (Ciavarro 2006)

Τα τελευταία χρόνια τα ηλεκτρονικά παιχνίδια έχουν αρχίσει να ωριmicroάζουν ως

microια νέα microορφή ψυχαγωγίας κατακτώντας όλο και microεγαλύτερο χρόνο στην

καθηmicroερινότητα των χρηστών τους σε σχέση microε τα παραδοσιακά microέσα ψυχαγωγίας

(τηλεόραση κινηmicroατογράφος θέατρο κτλ) Η microεγάλη εmicroπορική επιτυχία των

παιχνιδοmicroηχανών και η ενσωmicroάτωση της τεχνολογίας των ηλεκτρονικών παιχνιδιών

σε συσκευές καθηmicroερινής χρήσης (λχ σε κινητά τηλέφωνα) αποδεικνύουν την

τεράστια γοητεία που ασκούν τόσο στο microαθητικό πληθυσmicroό όσο και σε οmicroάδες






ενηλίκων Η αλmicroατώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας των ΗΥ έχει επιτρέψει στους

σχεδιαστές παιχνιδιών τη δηmicroιουργία πλούσιων ψηφιακών κόσmicroων microε σχεδόν

αληθοφανή απεικόνιση και άριστης ποιότητας ήχο Σήmicroερα εκτός από τα παιχνίδια

laquoενέργειαςraquo (ldquoactionrdquo) microε χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγmicroα το θρυλικό ldquoPac-

manrdquo έχουν προστεθεί επίσης οι κατηγορίες των προσοmicroοιώσεων (ldquosimulationsrdquo)

της στρατηγικής (ldquostrategyrdquo) των παιχνιδιών ρόλων (ldquorole playingrdquo) των

περιπετειών (ldquoadventuresrdquo)

Κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί βάσιmicroα σοβαρές επιφυλάξεις σχετικά microε τα

παιχνίδια microέσω υπολογιστή οι σηmicroαντικότερες εκ των οποίων θα microπορούσαν να

συνοψιστούν στις ακόλουθες α) ενδεχόmicroενη έκφραση βίαιης και επιθετικής

συmicroπεριφοράς β) πιθανή υιοθέτηση λανθασmicroένων στερεότυπων σχετικά microε τους

έmicroφυλους ρόλους - δεδοmicroένου ότι τα παιχνίδια ΗΥ παίζονται σχεδόν αποκλειστικά

από αγόρια γ) δηmicroιουργία προβληmicroάτων στην αντίληψη συνεργατικότητας των

microαθητών και δ) πλήρης απεmicroπόληση του laquoπαραδοσιακούraquo δηmicroιουργικού παιχνιδιού

(Eugene 1991) Ωστόσο αυτές δεν αναιρούν τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα που

microπορεί να προσλάβει το παιχνίδι microέσω υπολογιστή κάτω από συγκεκριmicroένες

προϋποθέσεις

Πιο συγκεκριmicroένα οι τρισδιάστατοι εικονικοί κόσmicroοι microπορούν να προωθήσουν

την εmicroπλοκή των εκπαιδευοmicroένων microέσω των ευκαιριών που παρέχουν για δηmicroιουργία

περιεχοmicroένου επίλυση προβληmicroάτων λήψη αποφάσεων και αναστοχασmicroό (Dickey

2005) Η δυνατότητα που έχουν τα τρισδιάστατα εικονικά περιβάλλοντα microάθησης να

εmicroπλαισιώνουν τη διαδικασία microάθησης σε αυθεντικές συνθήκες και να εmicroπλέκουν

τους χρήστες τους σε κοινότητες πρακτικής καθιστούν την εγκαθιδρυmicroένη microάθηση

(ldquosituated cognitionrdquo) και ειδικότερα το microοντέλο της γνωστικής microαθητείας ως την

πλέον κατάλληλη θεωρία microάθησης για το σχεδιασmicroό και την υλοποίηση

εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων σε τέτοια περιβάλλοντα Ανάmicroεσα στους τρόπους

που επιτρέπουν την επέκταση της γνώσης και της κατανόησης καθώς και την






πρακτική σε συγκεκριmicroένες εργασίες ή συνθήκες και είναι προσφορότεροι για τους

εικονικούς κόσmicroους είναι το παιχνίδι ρόλων Σύmicroφωνα microε τις θεωρίες τις

εmicroπλαισιωmicroένης microάθησης η microάθηση είναι microια κοινωνική διαδικασία που προκύπτει

από την ενεργή συmicromicroετοχή σε δραστηριότητες εmicroπλαισιωmicroένες σε κοινωνικά και

πολιτιστικά περιβάλλοντα (Jaumlrvelauml 1995) Σε αυτές τις θεωρίες εντάσσεται το

διδακτικό microοντέλο της γνωστικής microαθητείας σύmicroφωνα microε το οποίο οι δραστηριότητες

microάθησης εmicroπλαισιώνονται σε κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο

Στη συγκεκριmicroένη περίπτωση οι δραστηριότητες στοχεύουν οι microαθητές να

προσπαθήσουν να προσοmicroοιώσουν τις σηmicroαντικές microονοmicroαχίες που συνάντησαν στο

έπος χρησιmicroοποιώντας το περιβάλλον προσοmicroοίωσης ενός δηmicroοφιλούς εικονικού

κόσmicroου ώστε να εmicroπλακούν σε ένα οικείο τεχνολογικό περιβάλλον Πριν

προσπαθήσουν την προσοmicroοίωση οι microαθητές πρέπει να ενηmicroερωθούν πλήρως για το

σύστηmicroα το οποίο θα προσοmicroοιώσουν να το microελετήσουν και microετά να οδηγηθούν στην

προσοmicroοίωση microέσω του παιχνιδιού Θα έχουν ενηmicroερωθεί για όλα τα ιστορικά

στοιχεία που η προσοmicroοίωση αλλοιώνει καθώς και για όλες τις απαραίτητες

ενέργειες που πρέπει να κάνουν για να επιτύχουν την προσοmicroοίωση Είναι πολύ

κρίσιmicroο να υπογραmicromicroιστεί ότι οι προσοmicroοιώσεις δεν αντιπροσωπεύουν την

πραγmicroατικότητα αλλά απεικονίζουν microια σύλληψη των σχεδιαστών τους σχετικά microε

την πραγmicroατικότητα Έτσι οι microαθητές έχουν τη δυνατότητα να αυτενεργήσουν να

δώσουν τη δική τους εκδοχή για τα γεγονότα και να ελέγξουν τα αποτελέσmicroατα αυτής

τους της πρωτοβουλίας Η εκπαιδευτική αξία των προσοmicroοιώσεων τελικά δεν

βρίσκεται απαραιτήτως στο ίδιο το πρόγραmicromicroα αλλά microάλλον στη γενική εmicroπειρία της

προσοmicroοίωσης (Prensky 2007)

Το σενάριο αξιοποιεί το microοντέλο του ρόmicroβου της γλωσσικής εκπαίδευσης που

αναπαριστά σχηmicroατικά τη διδακτική πρακτική του γλωσσικού microαθήmicroατος

εντοπίζοντας στις τέσσερις άκρες ενός ρόmicroβου τις γνώσεις για τον κόσmicroο τις γνώσεις






για τη γλώσσα τους γραmicromicroατισmicroούς και τις διδακτικές πρακτικές microε επίκεντρο του

σχήmicroατος τις ταυτότητες microαθητών και εκπαιδευτικών (Κουτσογιάννης 2012)

Επιπλέον κατεβλήθη προσπάθεια να ενσωmicroατωθούν δραστηριότητες που

σύmicroφωνα microε το πρόγραmicromicroα ldquoAUTCndashLearning Design Projectrdquo ανάλογα microε τη

microαθησιακή τους εστίαση (ldquolearning focusrdquo) βασίζονται α) στην ανάπτυξη εννοιών-

διαδικασιών (ldquoconcept-procedure developmentrdquo) όπου προέχει η κατανόηση και η

εmicroπέδωση εννοιών καιή διαδικασιών β) στο σχέδιο εργασίας ή στη microελέτη

περίπτωσης (ldquoprojectcase studyrdquo) όπου η έmicroφαση δίνεται στη δηmicroιουργία ή στην

παραγωγή ενός τεχνήmicroατος γ) στην υπόδυση ρόλων (ldquorole playrdquo) και δ) σε

συνεργατικούς (ldquocollabarorativersquo) microαθησιακούς σχεδιασmicroούς στο πλαίσιο των οποίων

έmicroφαση δίνεται στη διεπίδραση και στη συνεργασία microεταξύ των εκπαιδευοmicroένων

(Πόλκας amp Τουλούmicroης 2012)

Η αποτελεσmicroατική microάθηση συνδέεται microε την αmicroοιβαία εmicroπλοκή των

εκπαιδευόmicroενων σε δραστηριότητες και την ανταλλαγή της γνώσης (Wenger 1998)

Η έννοια της εmicroπλοκής (ldquoengagementrdquo) είναι συναφής microε τρεις παράγοντες το

συναίσθηmicroα (πχ ενθουσιασmicroός περιέργεια ενδιαφέρον άγχος θυmicroός άρνηση) τη

γνώση (πχ στρατηγική σκέψη πειραmicroατισmicroός αναζήτηση πληροφορίας έρευνα

ευελιξία) και τη συmicroπεριφορά (πχ βαθmicroός συγκέντρωσης και προσπάθειας

διαθέσιmicroος χρόνος ανάληψη δράσης επιmicroονή συνεισφορά συmicromicroόρφωση σε

κανόνες) (Fredricks et al 2004) Η εmicroπλοκή σε διαδικασίες microάθησης σχετίζεται microε

την οmicroάδα που θα ενδυναmicroώσει το microαθητή γνωστικά και ψυχικά στην πορεία του

προς την αυτόνοmicroη microάθηση Πρόκειται για αυτό που ο Vygotsky θεωρεί σταδιακή

microετάβαση από τη νοητική ανάπτυξη ως συλλογική πρακτική στην αυτόνοmicroη

αξιοποίηση αυτής της νοητικής λειτουργίας (∆αφέρmicroος 2002)

Συνειδητοποιώντας ο εκπαιδευτικός την ευεργετική επίδραση των κοινωνικών

διαδράσεων για τα γνωστικά αποκτήmicroατα παρεmicroβαίνει στη ζώνη επικείmicroενης

ανάπτυξης αξιοποιώντας όχι microόνο την ανάπτυξη που έχει ωριmicroάσει αλλά και το






δυναmicroικό του microαθητή προωθώντας και επισπεύδοντας κατά κάποιον τρόπο την

ανάπτυξη δεξιοτήτων Σε ένα τέτοιο διδακτικό πλαίσιο η εκπαίδευση ανταποκρίνεται

κυρίως στο επίπεδο της εν δυνάmicroει ανάπτυξης (Wertsch amp Tulviste 1997)

Αυτό είναι ιδιαίτερα σηmicroαντικό για το microάθηmicroα της Αρχαίας Ελληνικής

Γραmicromicroατείας γιατί αναδεικνύονται αξίες και έννοιες σε συγχρονία και διαχρονία σε

σχέση όχι microόνο microε τα άλλα microαθήmicroατα - φιλολογικά ή microη - αλλά και microε την

καθηmicroερινή ζωή Οι έννοιες χώρος - χρόνος άτοmicroο - σύνολο πολιτισmicroός microεταβολή

αλληλεπίδραση σύστηmicroα όχι microόνο microπορούν να αναδειχθούν microέσα από τα αρχαία

κείmicroενα αλλά και να κατανοηθούν ως αρχαιογνωσία και ως έννοιες που έχουν σχέση

και microε άλλες επιστήmicroες Η microελέτη των αρχαίων κειmicroένων από microετάφραση εφοδιάζει

τον αναγνώστη microε κουλτούρα διαχρονική τον βοηθά να συγκροτήσει τη σκέψη του

και να δει πιο νηφάλια την εποχή του

∆ ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝ∆ΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσmicroο αξίες πεποιθήσεις πρότυπα στάσεις ζωής

Επιδιώκεται οι microαθητές microαθήτριες

bull Να αναγνωρίσουν και να διερευνήσουν την ποιητική ανθρωπογεωγραφία της

laquoΙλιάδαςraquo ως ιδιαίτερου συστήmicroατος ιδεών αξιών και αντιλήψεων που

αναφέρεται στον πολιτισmicroό και την κοινωνική οργάνωση των αρχαϊκών

χρόνων πάντα microε επίκεντρο τον άνθρωπο (laquoοmicroηρικός ανθρωπισmicroόςraquo)

bull Να εξετάσουν και να κατακτήσουν την τυπολογική ταυτότητα του κειmicroένου

εmicroπεδώνοντας την αρχή ότι κάθε κείmicroενο υπακούει σε θεmicroατικούς και

εκφραστικούς κώδικες του γραmicromicroατολογικού είδους και γένους στα οποία

ανήκει

bull Να ολοκληρώσουν τις γνώσεις τους για την laquoἀριστείαraquo και το τυπικό σχήmicroα

της microονοmicroαχίας ώστε να ανασυνθέσουν τον κώδικα αξιών που χαρακτήριζε

τους πολεmicroιστές της εποχής ως προς την έννοια του ηρωισmicroού






bull Να επισηmicroάνουν επιβιώσεις των επών πρωτίστως στη νεοελληνική λογοτεχνία

και τέχνη (ιδιαίτερα στα δηmicroοτικά τραγούδια) αλλά και στην ευρωπαϊκή

παγκόσmicroια λογοτεχνική και καλλιτεχνική δηmicroιουργία

bull Να εκτιmicroήσουν την ηθογραφική ικανότητα του ποιητή και να

προβληmicroατιστούν ως προς την αmicroεροληψία του απέναντι στους πολεmicroιστές

που πρωταγωνιστούν στη σκηνή που προβάλλει

bull Να απολαύσουν αισθητικά το οmicroηρικό κείmicroενο που είχε εξάλλου ως αρχικό

στόχο του την τέρψη των ακροατών του microέσω της απαγγελίας

bull Να εκτιmicroήσουν την τέχνη του ποιητή που καταφέρνει να αποδώσει

laquoκινηmicroατογραφικάraquo microε εξαιρετική ζωντάνια τη σκηνή της αριστείας και του

θανάτου του Πατρόκλου τη σηmicroαντικότερη laquoανδροκτασίαraquo επώνυmicroου

Αχαιού στην laquoΙλιάδαraquo και ένα από τα κυριότερα γεγονότα του έπους microε

microεγάλη σηmicroασία για την εξέλιξη της πλοκής εφόσον αποτελεί προάγγελο της

επιστροφής του Αχιλλέα στη microάχη κινητήρια δύναmicroη του οποίου δε θα είναι

πλέον η laquoμῆνιςraquo ο θυmicroός αλλά η διάθεσή του για εκδίκηση

bull Να κατανοήσουν τον ατοmicroικό αγώνα του ανθρώπου για επιβίωση ενταγmicroένο

στα microεγάλα θέmicroατα του πολέmicroου microε τους ήρωες και τις αριστείες τους αλλά

και microε τον πόνο τον θάνατο και την καταστροφή

Γνώσεις για τη γλώσσα


bull Να εξοικειωθούν σταδιακά microε τη νοηmicroατική προσπέλαση ενός αρχαίου

κείmicroενου από microετάφραση και να αναζητήσουν και να συγκρίνουν

διαφορετικές microεταφραστικές εκδοχές του

bull Να ασκηθούν στην παραγωγή γραπτού λόγου για την υποστήριξη των

πορισmicroάτων της έρευνάς τους καλλιεργώντας τη φαντασία τους






ενδυναmicroώνοντας την επικοινωνιακή τους ικανότητα καθώς και τις

αναγνωστικές τους δεξιότητες

bull Να αναπτύξουν τη βιωmicroατική εmicroπλοκή και την ενσυναίσθηση σε σχέση microε τα

προβλήmicroατα που καλούνται να διεκπεραιώσουν αρθρώνοντας λόγο

προσωπικό και οικείο που συνάδει microε τα ποικίλα γλωσσικά περιβάλλοντα στα

οποία εικονικά εmicroπλέκονται

bull Να δοκιmicroάσουν τις δυνάmicroεις τους στο κειmicroενικό είδος της παρουσίασης και

κριτικής (του αποσπάσmicroατος) microιας κινηmicroατογραφικής ταινίας αξιοποιώντας

την τεχνική της περιγραφής που έχουν διδαχθεί σε προηγούmicroενη τάξη

Γραmicromicroατισmicroοί


bull Να εξοικειωθούν microε ανοιχτά και διερευνητικά περιβάλλοντα microάθησης

(microηχανές αναζήτησης ιστοσελίδες) ώστε να συνθέτουν τα δικά τους

συmicroπεράσmicroατα

bull Να microπορούν να διαχειρίζονται microόνοι τους διαφορετικούς πόρους που

προσπελάζουν και να ασκηθούν στον έλεγχο της ορθότητας των πληροφοριών

που συναντούν κατά την αναζήτησή τους σε αυτούς ώστε να επιλέγουν

κριτικά τα στοιχεία που χρησιmicroεύουν στην έρευνά τους

bull Να χειρίζονται αποτελεσmicroατικά τις ΤΠΕ ως microέσο αναζήτησης πληροφοριών

αλλά και ως microέσο επικοινωνίας και δηmicroιουργίας πολυτροπικών κειmicroένων

bull Να είναι σε θέση να αναζητούν και να επεξεργάζονται εικονιστικό ndash

πολυmicroεσικό υλικό για τις δικές τους οπτικές και πολυmicroεσικές αναπαραστάσεις

του αρχαίου ελληνικού κόσmicroου

bull Να αναπτύξουν πνεύmicroα οmicroαδικότητας και συνεργασίας ώστε

ανταλλάσσοντας δεδοmicroένα και απόψεις να οδηγούνται σε ασφαλή


bull Να γίνουν εν τέλει οι ίδιοι δηmicroιουργοί νέων ψηφιακών πόρων οι οποίοι






microπορούν να αναρτηθούν στο διαδίκτυο ώστε να διασφαλίζεται η

προσβασιmicroότητα και η συνεχής επικαιροποίησή τους από το σύνολο των

επισκεπτών τους

bull Να εmicroπλακούν σε περιβάλλοντα εικονικών κόσmicroων (ειδικότερα σε αυτόν του

Second Life) που εξασφαλίζουν αυθεντικές καταστάσεις microάθησης (ανάλυση

περιπτώσεων ενεργητική και βιωmicroατική microάθηση) καθώς και τη χρήση

παροmicroοιώσεων για τη διδασκαλία συγκεκριmicroένων microαθησιακών αντικειmicroένων

bull Να αξιοποιήσουν τεχνολογίες εφαρmicroογών που τους είναι οικείες για την

εργαστηριακή υλοποίηση του microαθήmicroατος της Αρχαίας Ελληνικής

Γραmicromicroατείας από microετάφραση

bull Να προβληmicroατιστούν σχετικά microε τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ως microέσα

διαmicroόρφωσης της γνώσης

bull Να ασκηθούν στην εmicroπεριστατωmicroένη άσκηση καλοπροαίρετης κριτικής και

αυτοκριτικής σχετικά microε τα πορίσmicroατα των οmicroάδων εργασίας ώστε να

απεκδύσουν την επισήmicroανση ατελειών από την ενδεχόmicroενη ταύτισή της microε

τιmicroωρητικές πρακτικές και να κατανοήσουν την πολλαπλή ωφελιmicroότητα που

προκύπτει από αυτού του είδους την ανατροφοδότηση εφαρmicroόζοντάς την

στην πράξη

∆ιδακτικές πρακτικές

Οι διδακτικές πρακτικές microε τις οποίες θα έρθουν αντιmicroέτωποι οι microαθητές στο

συγκεκριmicroένο σενάριο έχουν ως στόχο να τους βοηθήσουν

bull Να αξιοποιήσουν τα βιώmicroατα και τις δεξιότητές τους ώστε όχι microόνο να

εmicroπλουτίσουν τις γνώσεις τους αλλά επιπρόσθετα να αναπτύξουν την

ικανότητα συνθετικής και κριτικής σκέψης και να βελτιώσουν τον προφορικό

και το γραπτό τους λόγο






bull Να επιδείξουν θάρρος στην ανάληψη πρωτοβουλιών να αποκτήσουν

ικανότητες οργάνωσης της οmicroάδας και εν τέλει να ενισχύσουν τη θετική τους

αντίληψη για τις συνεργατικές microεθόδους

bull Να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα όσον αφορά στη συλλογή

καταγραφή και επεξεργασία του υλικού που είναι χρήσιmicroο για το έργο τους

bull Να καλλιεργήσουν την αυτενέργεια και την ενεργό συmicromicroετοχή προκειmicroένου

να φέρουν σε πέρας microε επιτυχία τις δραστηριότητες που τους έχουν ανατεθεί

bull Να αποκτήσουν υγιή κριτήρια εποικοδοmicroητικής αξιολόγησης και

αυτοαξιολόγησης

Ε ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Το σενάριο έχει ως αφόρmicroηση την 15η ενότητα του σχολικού βιβλίου της laquoΙλιάδαςraquo

της Β΄ Γυmicroνασίου και αξιοποιεί τον κυρίαρχο άξονα προώθησης της δράσης που

είναι η laquoἀριστείαraquo και ο θάνατος του Πατρόκλου εξαιρετικής σπουδαιότητας για την

οικονοmicroία του έπους εφόσον ανατροφοδοτείται η δράση του έργου microε την

εγκατάλειψη της οργής του Αχιλλέα κατά του Αγαmicroέmicroνονα και την πυροδότηση microιας

εκδικητικής οργής για τον Έκτορα Ενώ επί της ουσίας αρχίζει η αντίστροφη microέτρηση

για τους Τρώες που θα ολοκληρώσει τον ιλιαδικό microύθο (σε άλλα έπη) είναι

ενδιαφέρον να παρατηρήσουmicroε ότι στο έπος υπάρχουν στοιχεία αρχαίας τραγωδίας

(Jones 2010) καθώς microετά το ζενίθ microε την αριστεία και τον θρίαmicroβο του Πατρόκλου

φθάνουmicroε στο ναδίρ microε τον θάνατό του λόγω της υπέρβασης του microέτρου

Η παρούσα διδακτική πρόταση επιχειρεί κατrsquo αρχάς microια διεξοδική προσέγγιση

των εννοιών laquoἀριστείαraquo και laquoοπλιτική φάλαγγαraquo για να οδηγήσει στη συνέχεια σε

πολυσχιδείς αλληλοκαλυπτόmicroενες αmicroοιβαία τροφοδοτούmicroενες και εν microέρει

διαθεmicroατικές ατραπούς διερεύνησης του κεντρικού θέmicroατος της microονοmicroαχίας και της

εξειδικευmicroένης έκφανσής του της laquoἀριστείαςraquo






Σύνδεση microε τα ισχύοντα στο σχολείο

Το προτεινόmicroενο σενάριο εντάσσεται στη δέκατη πέmicroπτη ενότητα του σχολικού

βιβλίου laquoΑρχαία Ελληνικά (microετάφραση) - Οmicroηρικά Έπη - Ιλιάδα - Β΄ Γυmicroνασίουraquo

και microε αυτό επιχειρείται η πραγmicroάτωση διδακτικών στόχων όπως προβλέπονται από

το Πρόγραmicromicroα Σπουδών (∆ΕΠΠΣ-ΑΠΣ) (βλ αρ 5) και το Βιβλίο του Εκπαιδευτικού

σσ110-115 που θα microπορούσαν να συνοψιστούν στους ακόλουθους καλλιέργεια του

ενδιαφέροντος των microαθητών για τον αρχαιοελληνικό πολιτισmicroό microε τη microελέτη

ποικίλων σε θεmicroατολογία κειmicroένων του αρχαιοελληνικού κόσmicroου αντίληψη της

διαχρονικής διάστασης της ελληνικής γλώσσας και του ρόλου της ως φορέα και

δηmicroιουργού ιδεών και αξιών του ελληνικού πολιτισmicroού εκτίmicroηση του οmicroηρικού

έπους ως λογοτεχνικού κειmicroένου στο οποίο αποτυπώνεται ένας ολόκληρος κόσmicroος microε

τον πολιτισmicroό τις αξίες την κοινωνική και πολιτική του οργάνωση πληροφόρηση

κατανόηση και επικοινωνία για τις δράσεις τις στάσεις και τις συmicroπεριφορές των

ανθρώπων του αρχαίου κόσmicroου αισθητική απόλαυση των λογοτεχνικών αυτών

έργων κά

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Η microετάβαση στη microεταβιοmicroηχανική κοινωνία ή κοινωνία της πληροφορίας και γνώσης

όπως συνήθως ορίζεται έχει ταυτιστεί microε την εκρηκτική ανάπτυξη των νέων

τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών (ΤΠΕ) και τις συνεπαγόmicroενες

επιπτώσεις που αυτές επιφέρουν στην κοινωνία και στην εκπαίδευση Οι ΤΠΕ microε τις

όλο και αυξανόmicroενες δυνατότητές τους ως νοητικά γνωσιακά εργαλεία και ως

εργαλεία αποθήκευσης επικοινωνίας επεξεργασίας και πρόσβασης της πληροφορίας

έχουν ενισχύσει την άποψη ότι η άγνοια στις νέες τεχνολογίες θα καταστήσει τους

ανθρώπους της νέας εποχής λειτουργικά αναλφάβητους

Σύmicroφωνα microε τη θεωρία του Habermas (1972) υπάρχουν τρία θεmicroελιώδη

γνωσιακά ενδιαφέροντα 1) το τεχνικό (έλεγχος και διαχείριση) 2) το πρακτικό

(κατανόηση - νόηmicroα) και 3) το χειραφετικό (κριτική δράση - κοινωνική αλλαγή) Οι






φιλοσοφικές αρχές που διέπουν τα τρία αυτά ενδιαφέροντα προσδιορίζουν εν πολλοίς

και τις επιπτώσεις τους κατά τη διδακτική εφαρmicroογή των ΤΠΕ

Έτσι το τεχνικό γνωσιακό ενδιαφέρον προσεγγίζει τα εκπαιδευτικά συmicroβάντα

και τις πρακτικές ως laquoφαινόmicroεναraquo που υπόκεινται σε laquoκανονιστικόraquo και

laquoτεχνοκρατικόraquo έλεγχο και διαχείριση Μια εκπαίδευση που κατευθύνεται από ένα

τεχνικό γνωσιακό ενδιαφέρον microετατρέπει το άτοmicroο από πρόσωπο microε βούληση και

επιλογές για αυτοπραγmicroάτωση σε παθητικό και αποκοmicromicroένο από τα κοινωνικά

δρώmicroενα άτοmicroο

Το πρακτικό γνωσιακό ενδιαφέρον θεωρεί ότι η τεχνολογία microπορεί να συmicroβάλει

στην αυτοπραγmicroάτωση του microαθητή όταν ο microαθητής αποκτά έναν πιο ενεργό και

αλληλεπιδραστικό ρόλο microε αυτήν Η απελευθερωτική διάσταση της τεχνολογίας δεν

αξιολογείται microε όρους ποσοτικούς αλλά ποιοτικούς Αυτό σηmicroαίνει ότι αναγνωρίζεται

ο ενεργός ρόλος των microαθητών στη δηmicroιουργία των κοινωνικών κατασκευών δηλαδή

της γνώσης αντί να υποτάσσεται το άτοmicroο στην εξωτερικά επιβαλλόmicroενη για αυτούς

πραγmicroατικότητα την οποία το σχολείο καλείται να αναπαράγει στο microυαλό του

microαθητή

Σύmicroφωνα τέλος microε το χειραφετικό γνωσιακό ενδιαφέρον η απόκτηση

νοήmicroατος δεν περιορίζεται microόνο στην ενεργό συmicromicroετοχή των microαθητών στα

microαθησιακά δρώmicroενα αλλά και στην ανάπτυξη της κριτικής αυτοσυνείδησης και

κοινωνικής ευαισθητοποίησης τους microε στόχο την ενεργό συmicromicroετοχή τους στην

κοινωνική ανασυγκρότηση και microετασχηmicroατισmicroό Η απλή κατανόηση δεν microπορεί να

είναι microετασχηmicroατιστική γιατί όπως αναφέρει ο Mezirow (2007) το νόηmicroα στο

πλαίσιο της microετασχηmicroατίζουσας microάθησης είναι κοινωνικά δοmicroηmicroένο και συνιστά

πέρα από την κατανόηση την αmicroφισβήτηση άκριτα αφοmicroοιωmicroένων παραδοχών και

πρακτικών

Έτσι ο τεχνολογικός ντετερmicroινισmicroός υποστηριζόmicroενος από microια εργαλειακή

λογική οδηγεί στην άποψη ότι η τεχνολογία microπορεί να λύσει όλα τα προβλήmicroατα






ακόmicroη και τα κοινωνικά και παιδαγωγικά Αυτή η τεχνολογική λογική κυριαρχεί στη

χρήση των ΤΠΕ στη σχολική εκπαίδευση και είναι πολύ λίγες οι περιπτώσεις που

προβάλλεται κάποια αντίσταση και προβληmicroατισmicroός σε αυτή την κυρίαρχη άποψη

Για έναν τεχνοκρατικά σκεπτόmicroενο η απελευθέρωση που συνήθως πιστώνεται στην

τεχνολογία αφορά περισσότερο στην αποδέσmicroευση του ατόmicroου από χρονοβόρες

διαδικασίες για εξοικονόmicroηση χρόνου και microεγιστοποίησης της αποτελεσmicroατικότητας

στον έλεγχο και τη διαχείριση του περιβάλλοντος microε ότι αυτό αφορά (πχ κοινωνία

άνθρωπος φύση) Για έναν ανθρωπιστικά σκεπτόmicroενο η απελευθερωτική διάσταση

των ΤΠΕ αφορά περισσότερο στην αυτοπραγmicroάτωση του ατόmicroου και στην καλύτερη

κατανόηση του περιβάλλοντος Αντίθετα για ένα κριτικά και χειραφετικά

σκεπτόmicroενο η απελευθέρωση που πιστώνεται στην τεχνολογία αφορά περισσότερο

στη δυνατότητα απεγκλωβισmicroού του ατόmicroου από τις δυνάmicroεις και τις καταστάσεις

που του στερούν όχι microόνο την αυτοπραγmicroάτωση αλλά κυρίως την ενεργό συmicromicroετοχή

και δράση στην οικοδόmicroηση microιας βιώσιmicroης κοινωνίας

Κείmicroενα

Κείmicroενα σχολικών εγχειριδίων

Αρχαία Ελληνικά (microετάφραση) - Οmicroηρικά Έπη - Ιλιάδα Β΄ Γυmicroνασίου

Π 684-867 Το κύκνειο Άσmicroα και ο θάνατος του Πάτροκλου

Αρχαία Ιστορία Α΄ Τάξη Από τους πρώτους ανθρώπους ως την ίδρυση της

Κωνσταντινούπολης (330 microΧ)

Η πόλη-κράτος σε κρίση πολιτεύmicroατα και νοmicroοθέτες [Εκπαίδευση των Παιδιών της

Μπουσουλmicroανικής Μειονότητας στη Θράκη]

Κείmicroενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Πανελλήνιο Σχολικό ∆ίκτυο

- Γενικό Λύκειο Νέας Ζίχνης






Αρχαία Ελλάδα και κινηmicroατογράφος (ερευνητική εργασία Α΄ Λυκείου)

- Ελληνικός Πολιτισmicroός [Ιστοχώρος του Γ Παπαθανασίου]

- Αριστεία και θεοmicroαχία

- Η πόλη-κράτος και η εξέλιξη του πολιτεύmicroατος

- Ιλιάδα ραψωδία Ε (microετάφραση Καζαντζάκη-Κακριδή)

- Ιλιάδα ραψωδία Λ (microετάφραση Καζαντζάκη-Κακριδή)

- Ιλιάδα ραψωδία Ρ (microετάφραση Καζαντζάκη-Κακριδή)

- Ιλιάδα ραψωδία Φ (microετάφραση Καζαντζάκη-Κακριδή)

- Ορθόδοξοι Ορίζοντες [Ιστοχώρος του Γ Σιmicroάκου]

∆αβίδ και Γολιάθ

laquoΚλέος κῦδος εὖχοςraquo Στο Μαρωνίτης ∆ Ν και Λ Πόλκας Αρχαϊκή Επική

Ποίηση Από την Ιλιάδα στην Οδύσσεια- Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη

Μέση Εκπαίδευση [Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα]

Κορνάρος Β laquoΗ microονοmicroαχία του Ερωτόκριτου microε τον Άριστοraquo ∆΄στ 1689-1782 Στο

Ερωτόκριτος1980 Κριτική έκδοση Στ Αλεξίου Αθήνα Ερmicroής [Ανάρτηση της

συντάκτριας του σεναρίου στο Scribd]

Ο θάνατος του ∆ιγενή [πηγή laquoΙστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίαςraquo διαδικτυακός

τόπος του ΠΜΣ laquoΕπιστήmicroες της αγωγής - Εκπαίδευση microε τη χρήση Νέων Τεχνολογιώνraquo

του ΠΤ∆Ε του Πανεπιστηmicroίου Αιγαίου]

Ποταmicroιάνος Ν laquoΗ οπλιτική φάλαγγα και η δηmicroιουργία της πόλης ndash κράτουςraquo

[πηγήSlidshare]

Ραψωδία Η 206-315 Μονοmicroαχία Έκτορα και Αίαντα ndash Κείmicroενα από τη

βιβλιογραφία Σκηνές microάχης και microονοmicroαχίες Α(Edwards MW) και Β

(Σπυρόπουλος Η) σσ 94-95[Βιβλίο του Εκπαιδευτικού Και ανάρτηση της







Το άσmicroα του Αρmicroούρη [πηγή Ιστοσελίδα nektariosgr]

Το έπος του Γκιλγκαmicroές [Ανάρτηση της συντάκτριας του σεναρίου στο Scribd]

Το πάλεmicroα του Τσαmicroαδού και του γιου του [laquoΜυριόβιβλοςraquo αφιερώmicroατα Τmicroήmicroα του

διαδικτυακού πολιτιστικού κέντρου artopos]

Του Βασίλη [laquoΜυριόβιβλοςraquo αφιερώmicroατα Τmicroήmicroα του διαδικτυακού πολιτιστικού

κέντρου artopos]

Του microικρού βλαχόπουλου [πηγή Βικιθήκη]

Τσανακτσίδου Μ 2009 Από την οmicroηρική στη φιλοσοφική αριστεία laquoοmicroηρικός ἄναξ

και φιλόσοφος βασιλιάςraquo ∆ιπλωmicroατική εργασία

- Η αριστεία στην ελληνική γλώσσα

- Η αριστεία ως τυπική σκηνή του έπους [Ανάρτηση της συντάκτριας του σεναρίου

στο Scribd]

Υποστηρικτικόεκπαιδευτικό υλικό

Βίντεο

YouTube

Απόσπασmicroα Astinos and Stelios Battle Scene από την ταινία ldquo300rdquo Σκηνοθεσία

Σνάιντερ Ζ 2007 Βασισmicroένη στο οmicroώνυmicroο κόmicroικ του Φρανκ Μίλλερ [πηγή

YouTube]

Απόσπασmicroα Battle of Gaugamela από την ταινία ldquoAlexanderrdquo Σκηνοθεσία Stone O

2004 [πηγή YouTube]

Απόσπασmicroα Extended Beach Scene από την ταινία ldquoTroyrdquo Σκηνοθεσία Petersen

W2004 [πηγή YouTube]

Απόσπασmicroα Perseus and Calibos Fight Ios Death από την ταινία ldquoClash of the

Titansrdquo Σκηνοθεσία Leterrier L 2010 [πηγή YouTube]

Ηχητ ικά Αρχεία






Οmicroήρου laquoΙλιάδαraquo ραψωδίες Ε (Απαγγελία Ράνιας Οικονοmicroίδου 2010) Λ

(Απαγγελία Θέmicroιδας Μπαζάκα 2010) Ρ (Απαγγελία Λένας Κιτσοπούλου 2011) Φ

(Απαγγελία Μαρίας Ναυπλιώτου 2011) Εθνικό Θέατρο Αίθουσα Εκδηλώσεων κτ

Τσίλλερ microετάφραση ∆ Ν Μαρωνίτης (στο πλαίσιο της παρουσίασης όλων των

ραψωδιών της laquoΙλιάδαςraquo microε αφορmicroή την ολοκλήρωση της microετάφρασης ολόκληρου

του έπους από τον ∆ Ν Μαρωνίτη) [πηγή ldquoRadio Theatrerdquo Ραδιοφωνικό Θέατρο -

laquoΟρθόδοξη Πορείαraquo Σύλλογος Ορθόδοξων Τυφλών Ελλάδος]

Ιστοσελίδες

Archaeological Site of Troy [Ιστοχώρος της UNESCO]

Art amp Archaeology Artifact Browser [The Perseus Project]

Αρχαίος ελληνικός οπλισmicroός [πηγή Ιστοσελίδα laquoΗλεκτρονική ∆ιδασκαλίαraquo]

Η εmicroφάνιση της οπλιτικής φάλαγγας[πηγή Ιστοσελίδα laquoΕκηβόλοςraquo]

Ο πόλεmicroος στις αρχαίες ελληνικές πόλεις-κράτη (8ος-6ος αι πΧ) [πηγή

laquoΠολιόχνηraquo -εκπαιδευτική ιστοσελίδα για τα φιλολογικά microαθήmicroατα]

Οι συλλογές [Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο]

Οπλισmicroός [πηγή Νόησις - Κέντρο διάδοσης επιστηmicroών και microουσείο τεχνολογίας]

Οπλίτες [πηγή Ελληνική ιστορία στο διαδίκτυο - Ίδρυmicroα Μείζονος Ελληνισmicroού]

Οπλιτική φάλαγγα [πηγή Βικιπαίδεια]

Pixton για σχολεία [Ιστότοπος δηmicroιουργίας κόmicroικς]

Πόροι για τα οmicroηρικά έπη ο τρωικός microύθος στην τέχνη και τη λογοτεχνία [Ψηφίδες

για την ελληνική γλώσσα]

Second Life [Εικονικός Κόσmicroος - 3D virtual world]

Text2MindMap [On-line δηmicroιουργία εννοιολογικού χάρτη]






The Art Project [Google Cultural Institute]

The McCune Collection - The Iliad of Homer [The McCune Room at JFK Library ndash

Συλλογή σπάνιων βιβλίων]

Τροία αρχαιολογικός χώρος [Wikimapia]

Wordle [On-line δηmicroιουργία σύννεφου λέξεων]

Φωτογραφίες από την Τροία [Ιστοσελίδα Yiorgosthalassis]

[2642014]

∆ιδακτική πορεία στάδια φάσεις

Πρώτη διδακτική ώρα η διδασκαλία της ενότητας ξεκινά microε microια καλή ανάγνωση

όλου του κειmicroένου από τον διδάσκοντα Στη συνέχεια αποφεύγεται η επεξεργασία

του κειmicroένου σε επίπεδα σαφώς διακεκριmicroένα microεταξύ τους (λεξιλογικό

σηmicroασιολογικό πραγmicroατολογικό - ιδεολογικό) που κατακερmicroατίζει το κείmicroενο

αντίθετα προτιmicroάται ένας πιο φυσικός - λογικός τρόπος microάθησης και συνεξέτασης

όλων των στοιχείων του περιεχοmicroένου και microορφής microε άξονα τη νοηmicroατική

εξοmicroάλυνση - κατανόηση της συγκεκριmicroένης ενότητας Με κατευθυνόmicroενες

ερωτήσεις ο εκπαιδευτικός επιχειρεί να προσπελάσει όλα τα καίρια σηmicroεία της

ενότητας ενώ στο τέλος υπάρχει πρόβλεψη για γενικές ερωτήσεις που στοχεύουν στη

σύνθεση και την αναθεώρηση

∆εύτερη και τρίτη διδακτική ώρα ο καθηγητής ελέγχει microέσω ερωτήσεων το

βαθmicroό πρόσληψης και κατανόησης του κειmicroένου από τους microαθητές Κατόπιν οι

microαθητές χωρίζονται σε τέσσερις οmicroάδες των πέντε ή έξι ατόmicroων υπό την αυστηρή

προϋπόθεση οι οmicroάδες να προκύψουν ισοδύναmicroες ως προς τη στελέχωσή τους microε

άτοmicroα εξοικειωmicroένα microε τον υπολογιστή και επιπρόσθετα microε άτοmicroα που διαθέτουν

ευχέρεια χρήσης του λόγου Είναι επίσης σηmicroαντικό ο εκπαιδευτικός να κατευθύνει

τον χωρισmicroό και τη σύνθεση των οmicroάδων διασαφηνίζοντας τον ρόλο που θα κληθεί

να παίξει κάθε microαθητής σε αυτές (χειριστής ΗΥ γνώστης λογισmicroικού παρουσίασης






γνώστης λογισmicroικού επεξεργασίας κειmicroένου γραmicromicroατέας συντονιστής) Θα ήταν

επίσης ενδιαφέρον οι ρόλοι αυτοί να εναλλάσσονται ανάλογα microε τη δραστηριότητα

προκειmicroένου οι microαθητές να δοκιmicroάσουν τις δυνάmicroεις τους εκ περιτροπής σε

διαφορετικού τύπου δεξιότητες Προκύπτουν τελικά τέσσερις οmicroάδες κάθε microία από

τις οποίες ονοmicroατίζεται από έναν κορυφαίο Αχαιό ήρωα

bull ∆ιοmicroήδης

bull Αχιλλέας

bull Αγαmicroέmicroνονας

bull Μενέλαος

Οι οmicroάδες παίρνουν θέση στον υπολογιστή και ανοίγουν το πρώτο Φύλλο

Εργασίας που είναι κοινό ανά δύο οmicroάδες (Α amp Β Γ amp ∆) Το Φύλλο microπορεί να είναι

αποθηκευmicroένο στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή ή στο ιστολόγιο του

microαθήmicroατος σχολείου

Εάν πρόκειται για πολυπληθές τmicroήmicroα οι οmicroάδες microπορούν να χωριστούν

περαιτέρω δια δύο ώστε οι microαθητές κάνοντας χρήση οχτώ υπολογιστών να έχουν

καλύτερη πρόσβαση και αmicroεσότερη επαφή microε τις δραστηριότητες γεγονός που θα

περιορίσει τον κίνδυνο απόσπασης της προσοχής τους και της συνακόλουθης

αδιαφορίας που ενέχει η στελέχωση πολυαριθmicroότερων οmicroάδων Για τον ίδιο λόγο το

Φύλλο Εργασίας είναι καλό να δοθεί από τον διδάσκοντα στον κάθε microαθητή και σε

έντυπη microορφή

Στη συνέχεια οι microαθητές ξεκινούν την ενασχόλησή τους microε τη microοναδική

δραστηριότητα του Φύλλου Εργασίας στην οποία καλούνται αφού microελετήσουν microε

προσοχή τα κείmicroενα των υπερδεσmicroών που παρατίθενται και λαmicroβάνοντας υπόψη την

καθοδηγητική (αλλά όχι δεσmicroευτική) βοήθεια των κατευθυντήριων ερωτήσεων να

συνθέσουν ένα πρωτότυπο πολυτροπικό κείmicroενο στο οποίο θα παρουσιάζουν τα

βασικά σηmicroεία του υπό πραγmicroάτευση θέmicroατος (ανάλογα microε την οmicroάδα τους αυτό

microπορεί να είναι είτε η laquoἀριστείαraquo είτε η laquoοπλιτική φάλαγγαraquo)






Η αναζήτηση εικόνων σε διαδικτυακές βάσεις δεδοmicroένων που παρέχουν στους

επισκέπτες πρόσβαση υψηλής ανάλυσης σε εικαστικά έργα παγκόσmicroιου βεληνεκούς

(The Art Project Perseus Art amp Archaeology Artifact Browser) επιτρέπει στους

microαθητές να οπτικοποιήσουν τα πορίσmicroατα της έρευνάς τους γεγονός που έχει

πολλαπλές ωφέλειες ενσωmicroατώνοντας τα οπτικά κείmicroενα στην εκπαίδευση

αξιοποιούνται οι εξωσχολικοί κώδικες επικοινωνίας των microαθητών Η οπτική

επικοινωνία καθίσταται τόσο κρίσιmicroη στο χώρο της δηmicroόσιας επικοινωνίας ώστε

αναπόφευκτα ο οπτικός γραmicromicroατισmicroός δεν προσελκύει απλώς την κοινωνική έγκριση

αλλά γίνεται πια θέmicroα επιβίωσης Το να microάθουmicroε να κατανοούmicroε κείmicroενα σηmicroαίνει

στην ουσία να microάθουmicroε να laquoδιαβάζουmicroεraquo λεκτικά και οπτικά microηνύmicroατα

Λόγω αυξηmicroένης δυσκολίας και χρονικής πίεσης οι οmicroάδες microπορούν να

συνεχίσουν την εργασία τους εκτός ωρολογίου προγράmicromicroατος οπότε ο διδάσκων

πρέπει να καταρτίσει ένα χρονοδιάγραmicromicroα προόδου και παράδοσης και να microεριmicroνήσει

για την πιστή τήρησή του

Τέταρτη διδακτική ώρα οι microαθητές ασχολούνται microε το δεύτερο Φύλλο

Εργασίας που φέρει και το όνοmicroα της οmicroάδας τους Η πρώτη δραστηριότητα του

δεύτερου αυτού Φύλλου ζητά από τους microαθητές να συγκρίνουν τη διδαχθείσα

ενότητα της laquoἀριστείαςraquo του Πατρόκλου microε αντίστοιχες laquoἀριστείεςraquo άλλων Αχαιών

ηρώων που παρουσιάζονται στο έπος και microε τη βοήθεια κατευθυντήριων ερωτήσεων

να συνοψίσουν τα συmicroπεράσmicroατά τους σε έναν εννοιολογικό χάρτη (Text2MindMap)

Πιο συγκεκριmicroένα

bull Η πρώτη οmicroάδα (∆ιοmicroήδης) επιστρέφει στη ραψωδία Ε 85-94 και 114-165 και

επιχειρεί αντιπαραβολή microε την laquoἀριστείαraquo του ∆ιοmicroήδη

bull Η δεύτερη οmicroάδα (Αχιλλέας) microεταβαίνει στη ραψωδία Φ 1-138 για να

microελετήσει την κατεξοχήν αριστεία του κατεξοχήν ήρωα του ιλιαδικού έπους έναν

microακροσκελή πολεmicroικό θρίαmicroβο που εκτείνεται σε τρεις ραψωδίες






bull Η τρίτη οmicroάδα (Αγαmicroέmicroνονας) εστιάζει στη ραψωδία Λ 45-154 προκειmicroένου

να πραγmicroατευτεί την laquoἀριστείαraquo του Αχαιού αρχιστράτηγου

bull Η τέταρτη οmicroάδα (Μενέλαος) ασχολείται microε την laquoἀριστείαraquo του Μενέλαου

στη ραψωδία Ρ 1-118

Εκτός από τη microελέτη του αρχαίου κειmicroένου από microετάφραση στις παραπάνω

ραψωδίες παρατίθενται και τα αντίστοιχα αρχεία ήχου από το εγχείρηmicroα απόδοσης

του ιλιαδικού έπους επί σκηνής κατά τη θεατρική περίοδο 2010-2011 microέσω των

απαγγελιών εικοσιτεσσάρων κορυφαίων Ελληνίδων ηθοποιών Η παραποmicroπή σε αυτά

είναι υποβοηθητική και microπορεί να συmicroπληρώσει τον κύριο κορmicroό της εξέτασης εάν

υπάρχει διαθέσιmicroος χρόνος και ο διδάσκων το κρίνει σκόπιmicroο και το επιθυmicroεί

Όσον αφορά τον χρόνο σύνθεσης και παράδοσης των παραδοτέων τεκmicroηρίων

ισχύουν όσα επισηmicroάνθηκαν στο τέλος της προηγούmicroενης διδακτικής ώρας

Πέmicroπτη διδακτική ώρα οι microαθητές ασχολούνται microε τη δεύτερη δραστηριότητα

του Φύλλου Εργασίας της οmicroάδας τους που αφορά την προσπέλαση λογοτεχνικών

κειmicroένων που πραγmicroατεύονται το θέmicroα του ηρωισmicroού και της διάκρισης στη microάχη που

εκφράζεται microε υπεράνθρωπα εξωπραγmicroατικά κατορθώmicroατα microε σκοπό να

προβληmicroατιστούν και να καταθέσουν τις απόψεις τους δηmicroιουργώντας ένα κόmicroικ στο

οποίο οι βασικοί ήρωες θα παρουσιάζουν τα ιδιαίτερα γνωρίσmicroατα της σύγκρουσής

τους που κάνουν ξεχωριστή την ιστορία τους Το κόmicroικ microια γλώσσα παγκοσmicroίως

κατανοητή προκαλεί τις αισθήσεις microετατρέπει το αφηρηmicroένο σε συγκεκριmicroένο και

απογειώνει τη φαντασία των εφήβων Τα ψηφιακά κόmicroικς αποτελούν ένα

laquoυπερmicroεσικό microέσοraquo (Yang 2003) που διαιρεί το φορτίο της ιστορίας από κοινού σε

εικόνες και κείmicroενο ενώ δηmicroιουργούν laquoανθρώπινο πρόσωποraquo στο microάθηmicroα

συνδέοντας συναισθηmicroατικά τους microαθητές microε τους χαρακτήρες της ιστορίας

(∆ιδασκαλία microε βάση τη θεωρία της πολλαπλής ευφυΐας - Gardner 1983)

Αναλυτικότερα






bull Η πρώτη οmicroάδα (∆ιοmicroήδης) συγκρίνει την laquoἀριστείαraquo του Πατρόκλου microε τη

microονοmicroαχία του ∆αβίδ microε το Γολιάθ και ένα απόσπασmicroα από το έπος του Γκιλγκαmicroές

bull Η δεύτερη οmicroάδα (Αχιλλέας) ασχολείται microε το δηmicroοτικό τραγούδι Του microικρού

Βλαχόπουλου και το θάνατο του ∆ιγενή

bull Η τρίτη οmicroάδα (Αγαmicroέmicroνονας) εξετάζει τα έργα Του Βασίλη και Το άσmicroα του

Αρmicroούρη (στ 145-165)

bull Η τέταρτη οmicroάδα (Μενέλαος) πραγmicroατεύεται τη microονοmicroαχία του Ερωτόκριτου

microε τον Άριστο και το πάλεmicroα του Τσαmicroαδού και του γιου του

Σε περίπτωση έλλειψης χρόνου οι microαθητές microπορούν να διεκπεραιώσουν τις

εργασίες τους εκτός ωρολογίου προγράmicromicroατος σύmicroφωνα microε όσα επισηmicroάνθηκαν στο

τέλος της προηγούmicroενης διδακτικής ώρας

Έκτη διδακτική ώρα οι microαθητές περνούν στην τελευταία δραστηριότητα του

Φύλλου Εργασίας της οmicroάδας τους που προβλέπει τη microελέτη του κειmicroένου Αρχαία

Ελλάδα και Κινηmicroατογράφος και στη συνέχεια την παρακολούθηση αποσπασmicroάτων

από σύγχρονες ταινίες που εmicroπίπτουν στην κατηγορία ldquosword and sandalrdquo

(πραγmicroατεύονται δηλαδή θέmicroατα της αρχαίας ελληνικής microυθολογίας και ιστορίας)

προκειmicroένου να αποτολmicroήσουν ει δυνατόν microε κριτική microατιά την αποδόmicroηση του

οπτικού microηνύmicroατος και τη διάκριση microεταξύ του παραδοτέου της πηγής και της

οπτικής microεταφοράς του στην οθόνη αποτυπώνοντας τα συmicroπεράσmicroατά τους σε ένα

σύννεφο λέξεων Ειδικότερα

bull Η πρώτη οmicroάδα (∆ιοmicroήδης) παρακολουθεί απόσπασmicroα από την ταινία ldquoClash

of the Titansrdquo (2010) - Perseus and Calibos Fight Ios Death που σχετίζεται microε το

microύθο του Περσέα

bull Η δεύτερη οmicroάδα (Αχιλλέας) ασχολείται microε ένα απόσπασmicroα (Extended Beach

Scene From Troy) από τη δηmicroοφιλή ταινία laquoΤροίαraquo






bull Η τρίτη οmicroάδα (Αγαmicroέmicroνονας) εξετάζει ένα βίντεο από την ταινία ldquo300rdquo

(Astinos and Stelios Battle Scene) που αποτελεί microεταφορά στην οθόνη της microάχης των

Θερmicroοπυλών

bull Η τέταρτη οmicroάδα (Μενέλαος) πραγmicroατεύεται ένα απόσπασmicroα (Battle of

Gaugamela) από την ταινία laquoΑλέξανδροςraquo όπου παρουσιάζεται η microάχη των

Γαυγαmicroήλων

Να επισηmicroανθεί ότι ισχύουν και εδώ οι παρατηρήσεις σχετικά microε τον χρόνο

ολοκλήρωσης των εργασιών των microαθητών

Έβδοmicroη όγδοη και ένατη διδακτική ώρα οι microαθητές ασχολούνται microε το

τελευταίο Φύλλο Εργασίας που είναι κοινό για όλες τις οmicroάδες Στόχος εδώ είναι η

δηmicroιουργική αυτοέκφραση microέσω της τεχνολογικής υποστήριξης που προσφέρει το

περιβάλλον ενός εικονικoύ κόσmicroου Εξετάζοντας τα ντοκουmicroέντα που η επιστήmicroη της

αρχαιολογίας παρέχει για την αρχαία Τροία καθώς και για την πολεmicroική εξάρτυση

των ηρώων κατά τους microυκηναϊκούς χρόνους οι microαθητές καλούνται κατόπιν

συζήτησης και κοινής συmicroφωνίας να ανασυνθέσουν τον οmicroηρικό κόσmicroο σε ένα

ψηφιακό περιβάλλον και microέσα σε αυτό να δηmicroιουργήσουν το άβαταρ του ήρωα που

ονοmicroατίζει την οmicroάδα τους ζωντανεύοντας τις σκηνές microάχης που διδάχτηκαν στην

ενότητα

∆έκατη διδακτική ώρα πρόκειται για την κατακλείδα του σεναρίου οπότε

δίνεται η δυνατότητα αναστοχασmicroού κριτικής αυτοκριτικής και εξαγωγής

συmicroπερασmicroάτων για τις οmicroάδες και τα microέλη τους Αρχικά κάθε οmicroάδα παρουσιάζει

στην ολοmicroέλεια τις εργασίες της και στη συνέχεια οι microαθητές συζητούν από κοινού

για τις δυσκολίες που αντιmicroετώπισαν αλλά και τα οφέλη που αποκόmicroισαν κατά τη

διαδικασία σύνθεσης και δηmicroιουργίας τους






ΣΤ ΦΥΛΛΟΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Φύλλο Εργασίας 1 (κοινό για τις οmicroάδες Α και Β)

Αφού microελετήσετε microε προσοχή τα ακόλουθα κείmicroενα

o Η ἀριστεία στην ελληνική γλώσσα

o Οι σκηνές microάχης και microονοmicroαχίας

o Η αριστεία ως τυπική σκηνή του έπους

o Αριστεία και θεοmicroαχία (βλ στο τέλος της σελίδας) και

o laquoΚλέος κύδος εὖχοςraquo (microόνο τις παραγράφους 1-4 και 7)

να δηmicroιουργήσετε microια παρουσίαση microε θέmicroα την laquoἀριστείαraquo στο οmicroηρικό έπος Για τη

δηmicroιουργία της θα σας βοηθήσουν οι ακόλουθες ερωτήσεις

1) Τι ονοmicroάζουmicroε laquoἀριστείαraquo στο ιλιαδικό έπος

2) Ποια η ετυmicroολογική προέλευση της λέξης laquoἀριστείαraquo Με ποιες άλλες λέξεις

συσχετίζεται

3) Ποιοι microπορεί να επιδείξουν κατrsquo αποκλειστικότητα laquoἀριστείαraquo στο έπος

Ποια τα κοινωνικά χαρακτηριστικά αυτών των ηρώων

4) Για ποιους λόγους ο ποιητής ενσωmicroατώνει σκηνές laquoἀριστείαςraquo στην αφήγησή

του Πώς εξυπηρετούν αυτές την εξέλιξη της κεντρικής ιστορίας

5) Ποιες και πόσες σκηνές laquoἀριστείαςraquo υπάρχουν στην laquoΙλιάδαraquo Ποιοι

πρωταγωνιστούν σε αυτές

6) Ποια τα βασικά γνωρίσmicroατα που συνέθεταν τον κώδικα αξιών των ηρώων της

οmicroηρικής εποχής

7) Πώς κρίνετε το γεγονός ότι στις laquoἀριστεῖεςraquo και τις συνακόλουθες κορυφαίες

microονοmicroαχίες δε διακρίνεται ποτέ Τρώας πολεmicroιστής Μας επιτρέπει κατά τη

γνώmicroη σας αυτό το γεγονός να κατηγορήσουmicroε τον ποιητή για microεροληψία

υπέρ των συmicroπατριωτών του






Σηmicroείωση Μπορείτε να αξιοποιήσετε τις ακόλουθες πηγές για να αντλήσετε

χρήσιmicroο οπτικοακουστικό υλικό για την παρουσίασή σας

o The McCune collection

o Perseus Art amp Archaeology Artifact Browser

o The Art Project

o Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο






Φύλλο Εργασίας 2 (κοινό για τις οmicroάδες Γ και ∆)


o Οπλιτική φάλαγγα

o Η οπλιτική φάλαγγα και η δηmicroιουργία της πόλης-κράτους

o Αρχαϊκή εποχή η πόλη κράτος και η εξέλιξη του πολιτεύmicroατος

o Η εmicroφάνιση της οπλιτικής φάλαγγας

o Οπλίτες

o Ο πόλεmicroος στις αρχαίες ελληνικές πόλεις-κράτη

o Η πόλη-κράτος σε κρίση πολιτεύmicroατα και νοmicroοθέτες (σελ 7)

να δηmicroιουργήσετε microια παρουσίαση microε θέmicroα την οπλιτική φάλαγγα Για τη δηmicroιουργία

της θα σας βοηθήσουν οι ακόλουθες ερωτήσεις

1) Τι ήταν η οπλιτική φάλαγγα Να κάνετε microια σύντοmicroη περιγραφή της

2) Πότε εmicroφανίστηκε η οπλιτική φάλαγγα ως κυρίαρχο σύστηmicroα διεξαγωγής των

microαχών Ποιο σύστηmicroα microάχης αντικατέστησε και ποια πλεονεκτήmicroατα

παρουσίαζε σε σχέση microε αυτό

3) Από πού στρατολογούνταν οι οπλίτες που συγκροτούσαν τη φάλαγγα Ποιος

ήταν ο βασικός εξοπλισmicroός τους και ποιος κάλυπτε τα έξοδά του

4) Με ποιες κοινωνικές αλλαγές και πολιτικές εξελίξεις έχει συνδεθεί η

εmicroφάνιση του νέου αυτού συστήmicroατος microάχης Να καταδείξετε τους λόγους για

τους οποίους η στρατηγική αυτή εξέλιξη είναι άρρηκτα συνυφασmicroένη microε

πολιτειακές microεταβολές (εmicroφάνιση και εδραίωση του θεσmicroού της πόλης-

κράτους)

Σηmicroείωση Χρήσιmicroο οπτικοακουστικό υλικό για την παρουσίασή σας microπορείτε να

αντλήσετε από τις παραπάνω πηγές και επιπρόσθετα από ελεύθερη αναζήτηση στο

διαδίκτυο






Φύλλο Εργασίας 3 - Οmicroάδα Α΄ laquo∆ιοmicroήδηςraquo

1) Να συγκρίνετε την laquoἀριστείαraquo του Πατρόκλου (Π 685-750) microε αυτήν του

∆ιοmicroήδη που έχει προηγηθεί στη ραψωδία Ε (διαβάστε τους στίχους 85-94 και

114-165 ενώ microπορείτε να ακούσετε και την απαγγελία της Ράνιας

Οικονοmicroίδου) εντοπίζοντας οmicroοιότητες και διαφορές ως προς τα ακόλουθα

σηmicroεία

o Το πλήθος των θανάτων των αντιπάλων

o Την πληθώρα και τις διαφορές των ανδραγαθηmicroάτων

o Τον τρόπο microε τον οποίο εκφράζεται η θεϊκή βοήθεια

o Το κατά πόσο επηρεάζει η laquoἀριστείαraquo τις ισορροπίες δυνάmicroεων στα

αντίπαλα στρατόπεδα και τον τελικό αντίκτυπο που έχει στην έκβαση

της microάχης

o Τα εκφραστικά microέσα microε τα οποία αποδίδει τη σκηνή ο ποιητής

Να παρουσιάσετε τα πορίσmicroατα της έρευνάς σας σε έναν εννοιολογικό χάρτη

2) Η microονοmicroαχία ως microέσο επίλυσης διαφορών και η συνακόλουθη laquoἀριστείαraquo του

ήρωα δεν είναι άγνωστη σε χρόνους προγενέστερους του έπους ενώ

συνηθιζόταν ιδιαίτερα στα νεότερα χρόνια κυρίως στο Μεσαίωνα ή και

αργότερα Να συγκρίνετε τις ακόλουθες microονοmicroαχίες - laquoἀριστεῖεςraquo α) του

∆αβίδ microε το Γολιάθ και β) Το έπος του Γκιλγκαmicroές microε το ιλιαδικό πρότυπο

που microελετήσατε Να καταγράψετε τις παρατηρήσεις σας συνοπτικά

δηmicroιουργώντας ένα κόmicroικ στο οποίο οι βασικοί ήρωες θα παρουσιάζουν τα

ιδιαίτερα γνωρίσmicroατα της σύγκρουσής τους που κάνουν ξεχωριστή την

ιστορία τους

3) Ο γρήγορος ρυθmicroός δράσης και η ένταση που προσφέρει η microονοmicroαχία δεν

άφησαν αδιάφορη τη βιοmicroηχανία του θεάmicroατος Στο Χόλυγουντ ακmicroάζει microια

κατηγορία ταινιών βασισmicroένων στην ελληνική microυθολογία και ιστορία που

περιγράφονται microε τον όρο ldquosword and sandalrdquo






Αφού διαβάσετε το κείmicroενο Αρχαία Ελλάδα και Κινηmicroατογράφος (σελ 3-6 και

13-17) και παρακολουθήσετε το σχετικό βίντεο Clash of the Titans (2010) -

Perseus and Calibos Fight Ios Death προσπαθήστε να περιγράψετε τα στοιχεία

εκείνα που αποτελούν προφανείς σκηνοθετικές παρεmicroβάσεις στη microυθική αφήγηση

microε σκοπό να προσφέρουν υπερθέαmicroα και να εντυπωσιάσουν το κοινό ∆ηλώστε τα

συmicroπεράσmicroατά σας σε ένα σύννεφο λέξεων






Φύλλο Εργασίας 4 - Οmicroάδα Β΄ laquoΑχιλλέαςraquo


Αχιλλέα που θα ακολουθήσει στις ραψωδίες Υ Φ και Χ (διαβάστε τους

στίχους Φ 1-138 ενώ microπορείτε να ακούσετε και την απαγγελία της Μαρίας

Ναυπλιώτου) εντοπίζοντας οmicroοιότητες και διαφορές ως προς τα ακόλουθα

σηmicroεία












αργότερα Να συγκρίνετε τις ακόλουθες microονοmicroαχίες - laquoἀριστεῖεςraquo α) Του

microικρού Βλαχόπουλου και β) Ο θάνατος του ∆ιγενή microε το ιλιαδικό πρότυπο















18-22) και παρακολουθήσετε το σχετικό βίντεο Extended Beach Scene From

Troy προσπαθήστε να περιγράψετε τα στοιχεία εκείνα που αποτελούν προφανείς

σκηνοθετικές παρεmicroβάσεις στη microυθική αφήγηση microε σκοπό να προσφέρουν

υπερθέαmicroα και να εντυπωσιάσουν το κοινό ∆ηλώστε τα συmicroπεράσmicroατά σας σε

ένα σύννεφο λέξεων






Φύλλο Εργασίας 5 - Οmicroάδα Γ΄ laquoΑγαmicroέmicroνοναςraquo


Αγαmicroέmicroνονα που έχει προηγηθεί στη ραψωδία Λ (διαβάστε τους στίχους 45-

154 ενώ microπορείτε να ακούσετε και την απαγγελία της Θέmicroιδας Μπαζάκα)

εντοπίζοντας οmicroοιότητες και διαφορές ως προς τα ακόλουθα σηmicroεία













Βασίλη (Ο κλέφτης) και β) Το άσmicroα του Αρmicroούρη (στ 145-165) microε το

ιλιαδικό πρότυπο που microελετήσατε Να καταγράψετε τις παρατηρήσεις σας

συνοπτικά δηmicroιουργώντας ένα κόmicroικ στο οποίο οι βασικοί ήρωες θα

παρουσιάζουν τα ιδιαίτερα γνωρίσmicroατα της σύγκρουσής τους που κάνουν

ξεχωριστή την ιστορία τους











23-28) και παρακολουθήσετε το σχετικό βίντεο 300 - Astinos and Stelios Battle

Scene προσπαθήστε να περιγράψετε τα στοιχεία εκείνα που αποτελούν

προφανείς σκηνοθετικές παρεmicroβάσεις στην ιστορική αφήγηση microε σκοπό να

προσφέρουν υπερθέαmicroα και να εντυπωσιάσουν το κοινό ∆ηλώστε τα







Φύλλο Εργασίας 6 - Οmicroάδα ∆΄ laquoΜενέλαοςraquo


Αγαmicroέmicroνονα που θα ακολουθήσει στη ραψωδία Ρ (διαβάστε τους στίχους 1-

118 ενώ microπορείτε να ακούσετε και την απαγγελία της Λένας Κιτσοπούλου)














Ερωτόκριτου microε τον Άριστο και β) το πάλεmicroα του Τσαmicroαδού και του γιου του

microε το ιλιαδικό πρότυπο που microελετήσατε Να καταγράψετε τις παρατηρήσεις

σας συνοπτικά δηmicroιουργώντας ένα κόmicroικ στο οποίο οι βασικοί ήρωες θα













28-31) και παρακολουθήσετε το σχετικό βίντεο Battle of Gaugamela Alexander

the Great προσπαθήστε να περιγράψετε τα στοιχεία εκείνα που αποτελούν









Φύλλο Εργασίας 7 - Κοινό για όλες τις οmicroάδες

1) Βασιζόmicroενοι στα πορίσmicroατα της προηγούmicroενης δραστηριότητας

προσπαθήστε να αποδώσετε microε τρόπο που σας εκφράζει αισθητικά τη σκηνή

της laquoἀριστείαςraquo του Αχαιού ήρωα που αντιστοιχεί στην οmicroάδα σας1 και

πραγmicroατευτήκατε στο προηγούmicroενο Φύλλο Εργασίας σε έναν εικονικό κόσmicroο

o Εργαστείτε από κοινού προκειmicroένου να καθορίσετε το όνοmicroα και τα

γενικά χαρακτηριστικά (σκηνικό) του κόσmicroου που θα φτιάξετε Ιδέες

microπορείτε να αξιοποιήσετε από τους ακόλουθους δεσmicroούς (ενδεικτική η

αναφορά) Τροία (αρχαιολογικός χώρος) Archaeological Site of Troy

Φωτογραφίες από την Τροία ή και από ελεύθερη αναζήτηση στο

∆ιαδίκτυο

o Συmicroφωνείστε ως προς την εξάρτυση που θα φέρουν οι ήρωές σας

Ενδεικτικά microπορείτε να βρείτε χρήσιmicroες πληροφορίες στις παρακάτω

σελίδες Ο τρωικός microύθος στην τέχνη και τη λογοτεχνία Αρχαίος

ελληνικός οπλισmicroός Οπλισmicroός ή και από ελεύθερη αναζήτηση στο

∆ιαδίκτυο

o γ) ∆ηmicroιουργήστε το avatar microε τον ήρωά σας και ξαναζωντανέψτε τις

σκηνές microάχης που διαβάσατε

2) Αξιολογώντας τις επιλογές σας ποια συmicroπεράσmicroατα microπορείτε να βγάλετε

Στην απόδοση του κόσmicroου και του ήρωά σας πιστεύετε ότι δεχτήκατε

επιδράσεις ήκαι ακολουθήσατε κάποια πρότυπα και αν ναι ποια ήταν αυτά

Η κυρίαρχη εικόνα από ταινίες ή βιντεοπαιχνίδια Αξιοποιήσατε microήπως

περισσότερο στοιχεία από την αρχαιολογική έρευνα Βασιστήκατε στο αρχαίο

1 Η οmicroάδα Α θα ασχοληθεί microε το ∆ιοmicroήδη

Η οmicroάδα Β θα ασχοληθεί microε τον Αχιλλέα

Η οmicroάδα Γ θα ασχοληθεί microε τον Αγαmicroέmicroνονα

Η οmicroάδα ∆ θα ασχοληθεί microε το Μενέλαο






κείmicroενο και σε ποιο βαθmicroό Καmicroία απάντηση δε θεωρείται λανθασmicroένη

Αναπτύξετε τις απόψεις σας σε ένα σύντοmicroο κείmicroενο έως 80 λέξεις






Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚ∆ΟΧΕΣ

Είναι γνωστό ότι η γνώση των δυνατοτήτων των διαθέσιmicroων σηmicroειωτικών πόρων

παρέχει τελικά στον εκπαιδευτικό που καλείται να εφαρmicroόσει ένα σενάριο ένα ευρύ

φάσmicroα επιλογών που σχετίζονται microε συγκεκριmicroένα επικοινωνιακά περιβάλλοντα ή

περιστάσεις και αποτελούν την προσωπική τοποθέτησή του στις ανάγκες του

επικοινωνιακού γεγονότος Υπό το πρίσmicroα αυτό η έννοια του σχεδιασmicroού δεν αφορά

microόνο στην οργάνωση ενός microαθήmicroατος ή προγράmicromicroατος microε απαρέγκλιτες συmicroβατικές

κανονιστικές αρχές αλλά αποτελεί microια microορφή laquoδηmicroιουργικότηταςraquo υπογραmicromicroίζοντας

τον ενεργητικό ρόλο που διαδραmicroατίζει ο σχεδιαστής στη δηmicroιουργία νέου

microετασχηmicroατισmicroένου περιεχοmicroένου microε βάση τους υπάρχοντες πόρους παρά στην

αναπαραγωγή του αυστηρά οριοθετηmicroένου παλαιού (Πόλκας amp Τουλούmicroης 2012)

Θεωρείται λοιπόν αυτονόητο ότι ο διδάσκων microπορεί να τροποποιήσει ή να αγνοήσει

κάποια κάποιες δραστηριότητα του σεναρίου ανάλογα microε την συνολική εικόνα ροής

του microαθήmicroατος στο εν λόγω τmicroήmicroα και τη δυνατότητα υποδοχής και κατάκτησης των

συγκεκριmicroένων διδακτικών στόχων από αυτό Με το ίδιο σκεπτικό είναι θεmicroιτός κάθε

συmicroπληρωmicroατικός προσδιορισmicroός ή και τροποποίηση ανάλογα microε τις προσωπικές

ερmicroηνευτικές ευαισθησίες του διδάσκοντος ή και τα ενδιαφέροντα των microαθητών του

Έτσι αν τα ενδιαφέροντα ή η ανταπόκριση των microαθητών προσανατολίζουν τη

διδασκαλία σε άλλες ατραπούς ο καθηγητής θα πρέπει να διαθέτει την ετοιmicroότητα να

συνεχίσει τη διδασκαλία λαmicroβάνοντας υπόψη του τα νέα δεδοmicroένα Το κείmicroενο

δηλαδή δεν πρέπει να εγκλωβιστεί microέσα στο πλαίσιο των συγκεκριmicroένων

δραστηριοτήτων και να γίνει υπηρέτης τους αλλά να αντιmicroετωπιστεί κατά την

ερmicroηνευτική επεξεργασία του ως περιέχον εν δυνάmicroει διάφορες ερmicroηνευτικές εκδοχές

και προσεγγίσεις

Αντίθετα κάποιες επιmicroέρους δραστηριότητες του σεναρίου οι οποίες

αναγκαστικά θίγονται επιδερmicroικά λόγω έλλειψης χρόνου θα microπορούσαν να

microετατραπούν σε πολύωρο σχέδιο εργασίας (Project) microε τη συmicroβολή και καθηγητών






άλλων ειδικοτήτων όπως η δραστηριότητα δηmicroιουργίας εικονικού κόσmicroου στην

οποία θα ήταν πολύ χρήσιmicroη η συmicroβολή του καθηγητή Καλλιτεχνικών ήκαι

Πληροφορικής

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Υπάρχουν επιφυλάξεις ως προς την επάρκεια του προβλεπόmicroενου χρόνου για την

πραγmicroατοποίηση του σεναρίου καθώς η εξοικείωση των microαθητών microε

οmicroαδοσυνεργατικές microεθόδους διδασκαλίας όπως και η ευκταία ευχέρειά τους στη

χρήση ΗΥ ενδέχεται να microην αποτελούν κεκτηmicroένες δεξιότητες δεδοmicroένης microάλιστα

της microικρής ηλικίας τους Επιπρόσθετα επισηmicroαίνεται ότι ορισmicroένες από τις

δραστηριότητες του σεναρίου απαιτούν για την προσπέλαση και διεκπεραίωσή τους

αρκετά υψηλό επίπεδο γνωστικής και νοητικής ωριmicroότητας από την πλευρά των

microαθητών οπότε ο ρόλος του διδάσκοντος αναδεικνύεται καταλυτικός για την

ευέλικτη προσαρmicroογή που θα οδηγήσει στην απρόσκοπτη εφαρmicroογή του σεναρίου

Ειδικότερα ο σχεδιασmicroός του εικονικού κόσmicroου είναι εξαιρετικά απαιτητικός συν

τοις άλλοις ο συχνά απαρχαιωmicroένος εξοπλισmicroός των σχολικών εργαστηρίων δεν

ανταποκρίνεται στις τεχνικές ανάγκες εγκατάστασης και υποστήριξης τόσο laquoβαρέωνraquo

προγραmicromicroάτων όπως είναι το Second Life

Για την εφαρmicroογή του σεναρίου επιλέχθηκαν τα δύο πρώτα Φύλλα Εργασίας

που microοιράστηκαν αντίστοιχα σε δύο οmicroάδες εφόσον υπήρχαν microόνο τέσσερις

διαθέσιmicroοι φορητοί υπολογιστές στο σχολείο Ο ανεπαρκής τεχνικός εξοπλισmicroός του

σχολείου υπήρξε ο λόγος για τον οποίο παρακάmicroφθηκε επίσης το τελευταίο (και ίσως

πιο ενδιαφέρον) ζητούmicroενο του σεναρίου δηλαδή η δηmicroιουργία και εmicroβύθιση σε έναν

εικονικό κόσmicroο ενώ η ενασχόληση microε τα υπόλοιπα Φύλλα Εργασίας δεν κατέστη

δυνατή λόγω έλλειψης χρόνου Οι οmicroάδες των microαθητών ήταν πολυάριθmicroες (έξι

ατόmicroων) γεγονός που δυσκόλεψε αρκετά τη διαδικασία πλοήγησης και microελέτης

υλικού από το διαδίκτυο Τα τελικά παραδοτέα από τους microαθητές είναι εντυπωσιακά






αν κριθούν υπό το πρίσmicroα της εξελικτικής ατοmicroικής και συλλογικής πορείας του

συγκεκριmicroένου τmicroήmicroατος

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Αναστασιάδης Σ (1984) Η διδασκαλία των οmicroηρικών επών microε τη βοήθεια των

δηmicroοτικών τραγουδιών και των νεοελληνικών παραδόσεων Θεσσαλονίκη

Αναστασίου Γ (1993) laquoΟι αριστείες ως δοmicroικό και αφηγηmicroατικό στοιχείο στο

έποςraquo Πρακτικά Ζ΄ Συνεδρίου για την Οδύσσεια Ιθάκη

Βασιλείου ΒΝ amp Φ Παρασκευά laquoΕπαγγελmicroατική Ανάπτυξη των εκπαιδευτικών σε

3D εικονικό περιβάλλον εκπαίδευσηςraquo Ψηφιακές και διαδικτυακές εφαρmicroογές

στην εκπαίδευση 2ο Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Ηmicroαθίας - Πρακτικά

∆αφέρmicroος Μ (2002) Η πολιτισmicroική - ιστορική θεωρία του Vygotsky Φιλοσοφικές -

ψυχολογικές - παιδαγωγικές διαστάσεις Αθήνα Ατραπός

Κουτσογιάννης ∆ (2012) laquoΟ ρόmicroβος της γλωσσικής εκπαίδευσηςraquo Στο Μελέτες για

την ελληνική γλώσσα 32 Πρακτικά της 32ης Ετήσιας Συνάντησης Εργασίας του

Τοmicroέα Γλωσσολογίας του Τmicroήmicroατος Φιλολογίας του ΑΠΘ Θεσσαλονίκη

Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών

Μαραγκός Κ amp Μ Γρηγοριάδου (2006) laquo∆ιδασκαλία εννοιών Πληροφορικής microε

Εκπαιδευτικά Ηλεκτρονικά Παιχνίδιαraquo 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο microε διεθνή

συmicromicroετοχή Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση

Θεσσαλονίκη

Ματσαγγούρας Η (2000) laquoΗ οmicroαδοσυνεργατική διδασκαλία ldquoγιατίrdquo ldquoπώςrdquo ldquoπότεrdquo

και ldquoγια ποιουςrdquoraquo οmicroιλία στο ∆ιήmicroερο Επιστηmicroονικό Συmicroπόσιο laquoΗ εφαρmicroογή της

οmicroαδοκεντρικής διδασκαλίας - Τάσεις και εφαρmicroογέςraquo Θεσσαλονίκη






Νέζη Ε (2010) laquoΈνα σχέδιο microαθήmicroατος Ιλιάδα Η 206-315raquo Στα Πρακτικά του

Ελληνικού Ινστιτούτου Εφαρmicroοσmicroένης Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης 5ο

Πανελλήνιο Συνέδριο microε θέmicroα laquoΜαθαίνω πώς να microαθαίνωraquo 7-9 Μαΐου

Πόλκας Λ amp ΚΤουλούmicroης (2012) Μελέτη για το σχεδιασmicroό την ανάπτυξη και την

εφαρmicroογή σεναρίων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της

αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραmicromicroατείας στη ∆ευτεροβάθmicroια Εκπαίδευση 18-

22 Θεσσαλονίκη ΚΕΓ

Σπυρόπουλος Η Σ (1981) laquoΈκτορος και Αίαντος microονοmicroαχία Η 161-322raquo

Φιλόλογος τ 25

Τσανακτσίδου Μ (2009) Από την οmicroηρική στη φιλοσοφική αριστεία laquoοmicroηρικός ἄναξ

και φιλόσοφος βασιλιάςraquo (διπλωmicroατική εργασία) Θεσσαλονίκη

Ciavarro C (2006) The Design Development and assessment of an educational

sports-acrion video game implicity changing player behavior B Sc Simon

Fraser University Master Thesis

Dickey M D 2005 laquoEngaging by design How engagement strategies in popular

computer and video games can inform instructional designraquo Educational

Technology Research and Development Volume 53 Issue 2

Eugene F amp Jr Provenzo 1991 Video kids Making sense of Nintendo Harvard

University Press

Fredericks J A Blumenfeld P C amp A H Paris 2004 laquoSchool engagement

Potential of the concept state of the evidenceraquo Review of Educational Research

74






Gardner H 1983 Frames of Mind The Theory of Multiple Intelligences New York

Basic Books

Habermas J 1972 Knowledge and Human Interests London Heinemann

Jaumlrvelauml S 1995 laquoThe cognitive apprenticeship model in a technologically rich

learning environment Interpreting the learning interactionraquo Learning and

Instruction 5

Jones P 2010 Homers Iliad A Commentary on three translations London

Mezirow J 2007 Η Μετασχηmicroατίζουσα Μάθηση Αθήνα Μεταίχmicroιο

Prensky M 2007 laquoChanging Paradigms from ldquobeing taughtrdquo to ldquolearning on your

own with guidancerdquoraquo Educational Technology

Saettler L P 1968 A history of instructional technology New York McGraw-Hill

Wenger Ε 1998 Communities of Practice Learning Meaning and Identity

Cambridge Cambridge University Press

Wertsch J V amp P Tulviste 2 1997 laquoΟ L S Vygotsky και η σύγχρονη αναπτυξιακή

ψυχολογίαraquo στο Κουγιουmicroτζάκης Γ (επιmicro) Αναπτυξιακή Ψυχολογία Παρελθόν

παρόν και microέλλον microετάφραση Μαρία Σόλmicroαν Ηράκλειο Πανεπιστηmicroιακές

Εκδόσεις Κρήτης

Yang G 2003 History of comics in education

httpwwwgeneyangcomcomicseduhistoryhtml






ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ

ΠΡΑΞΗ laquo∆ηmicroιουργία πρωτότυπης microεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισmicroένων σε ΤΠΕ και

δηmicroιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα microαθήmicroατα της Ελληνικής Γλώσσας στην Αβάθmicroια και

Ββάθmicroια εκπαίδευσηraquo MIS 296579 (κωδ 5175) - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ στους άξονες

προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράmicromicroατος laquoΕκπαίδευση και ∆ια Βίου Μάθησηraquo η

οποία συγχρηmicroατοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταmicroείο) και εθνικούς

πόρους

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Ι Ν ΚΑΖΑΖΗΣ

ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑ∆ΗΣ

ΠΑΡΑ∆ΟΤΕΟ Π321 Εκπαιδευτικά σενάρια και microαθησιακές δραστηριότητες σύmicroφωνα microε

συγκεκριmicroένες προδιαγραφές που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑ∆ΟΤΕΟΥ ∆ΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ

Υπεύθυνοι υπο-οmicroάδας εργασίας αρχαίας ελληνικής γλώσσας δευτεροβάθmicroιας Λάmicroπρος Πόλκας

Κοσmicroάς Τουλούmicroης

ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

httpwwwgreeklanguagegr

Καραmicroαούνα 1 ndash Πλατεία Σκρα ΤΚ 55 132 Καλαmicroαριά Θεσσαλονίκη

Τηλ 2310 459101 Φαξ 2310 459107 e-mail centrekomvosedugr







Τίτλος


Εφαρmicroογή






Τάξη



Από 13-05-2014 έως 16-05-2014






Ναι






Ιστορία











Χώρος



























































microαθητών


















-








































































Γ ΕΙΣΑΓΩΓΗ


















τα αγόρια


































































































































































ανήκει
























































































στην πράξη























Αφετηρία



































έργων κά

































microαθητή









πρακτικών






















Κείmicroενα




































[πηγήSlidshare]





















στο Scribd]


Βίντεο

YouTube



YouTube]















































[2642014]






































































































































































ενότητα














































o The Art Project













o Οπλίτες















κράτους)



διαδίκτυο











σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5




















Τίτλος


Εφαρmicroογή






Τάξη



Από 13-05-2014 έως 16-05-2014






Ναι






Ιστορία











Χώρος



























































microαθητών


















-








































































Γ ΕΙΣΑΓΩΓΗ


















τα αγόρια


































































































































































ανήκει
























































































στην πράξη























Αφετηρία



































έργων κά

































microαθητή









πρακτικών






















Κείmicroενα




































[πηγήSlidshare]





















στο Scribd]


Βίντεο

YouTube



YouTube]















































[2642014]






































































































































































ενότητα














































o The Art Project













o Οπλίτες















κράτους)



διαδίκτυο











σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5
























Χώρος



























































microαθητών


















-








































































Γ ΕΙΣΑΓΩΓΗ


















τα αγόρια


































































































































































ανήκει
























































































στην πράξη























Αφετηρία



































έργων κά

































microαθητή









πρακτικών






















Κείmicroενα




































[πηγήSlidshare]





















στο Scribd]


Βίντεο

YouTube



YouTube]















































[2642014]






































































































































































ενότητα














































o The Art Project













o Οπλίτες















κράτους)



διαδίκτυο











σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5



















































microαθητών


















-








































































Γ ΕΙΣΑΓΩΓΗ


















τα αγόρια


































































































































































ανήκει
























































































στην πράξη























Αφετηρία



































έργων κά

































microαθητή









πρακτικών






















Κείmicroενα




































[πηγήSlidshare]





















στο Scribd]


Βίντεο

YouTube



YouTube]















































[2642014]






































































































































































ενότητα














































o The Art Project













o Οπλίτες















κράτους)



διαδίκτυο











σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5
















































































Γ ΕΙΣΑΓΩΓΗ


















τα αγόρια


































































































































































ανήκει
























































































στην πράξη























Αφετηρία



































έργων κά

































microαθητή









πρακτικών






















Κείmicroενα




































[πηγήSlidshare]





















στο Scribd]


Βίντεο

YouTube



YouTube]















































[2642014]






































































































































































ενότητα














































o The Art Project













o Οπλίτες















κράτους)



διαδίκτυο











σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5








































































































































































ανήκει
























































































στην πράξη























Αφετηρία



































έργων κά

































microαθητή









πρακτικών






















Κείmicroενα




































[πηγήSlidshare]





















στο Scribd]


Βίντεο

YouTube



YouTube]















































[2642014]






































































































































































ενότητα














































o The Art Project













o Οπλίτες















κράτους)



διαδίκτυο











σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5


































































































στην πράξη























Αφετηρία



































έργων κά

































microαθητή









πρακτικών






















Κείmicroενα




































[πηγήSlidshare]





















στο Scribd]


Βίντεο

YouTube



YouTube]















































[2642014]






































































































































































ενότητα














































o The Art Project













o Οπλίτες















κράτους)



διαδίκτυο











σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5





























Αφετηρία



































έργων κά

































microαθητή









πρακτικών






















Κείmicroενα




































[πηγήSlidshare]





















στο Scribd]


Βίντεο

YouTube



YouTube]















































[2642014]






































































































































































ενότητα














































o The Art Project













o Οπλίτες















κράτους)



διαδίκτυο











σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5

































έργων κά

































microαθητή









πρακτικών






















Κείmicroενα




































[πηγήSlidshare]





















στο Scribd]


Βίντεο

YouTube



YouTube]















































[2642014]






































































































































































ενότητα














































o The Art Project













o Οπλίτες















κράτους)



διαδίκτυο











σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5


































microαθητή









πρακτικών






















Κείmicroενα




































[πηγήSlidshare]





















στο Scribd]


Βίντεο

YouTube



YouTube]















































[2642014]






































































































































































ενότητα














































o The Art Project













o Οπλίτες















κράτους)



διαδίκτυο











σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5

































Κείmicroενα




































[πηγήSlidshare]





















στο Scribd]


Βίντεο

YouTube



YouTube]















































[2642014]






































































































































































ενότητα














































o The Art Project













o Οπλίτες















κράτους)



διαδίκτυο











σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5







































[πηγήSlidshare]





















στο Scribd]


Βίντεο

YouTube



YouTube]















































[2642014]






































































































































































ενότητα














































o The Art Project













o Οπλίτες















κράτους)



διαδίκτυο











σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5






























στο Scribd]


Βίντεο

YouTube



YouTube]















































[2642014]






































































































































































ενότητα














































o The Art Project













o Οπλίτες















κράτους)



διαδίκτυο











σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5





















































[2642014]






































































































































































ενότητα














































o The Art Project













o Οπλίτες















κράτους)



διαδίκτυο











σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5
































































































































































ενότητα














































o The Art Project













o Οπλίτες















κράτους)



διαδίκτυο











σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5





















































o The Art Project













o Οπλίτες















κράτους)



διαδίκτυο











σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5

























o Οπλίτες















κράτους)



διαδίκτυο











σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5
























σηmicroεία











































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5



































σηmicroεία




































































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5




























































































































∆ιαδίκτυο





∆ιαδίκτυο



























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5





























































Η ΚΡΙΤΙΚΗ










































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5

































































University Press



74







Basic Books




Instruction 5




















Basic Books




Instruction 5














ioannou esthlos anir ef -...

Documents