kitaplardan haber

KITAPLARDAN HABER

MET~N AND, Dances of Anatolian Turkey (Dance perspectives). Summer 1959.

Anadolu danslar~n~~ inceliyen bu bro~ür, dini ve yar~-dini danslar~, raks eden o~lanlarla k~zlar~, teatral danslar~, mimik danslar~n~, bölge danslar~n~, grup, hare-

ket ve üslubu, dans vesilelerini ve dans ile ilgili etiketleri, dans müzi~i ile dans elbiselerini, türlü Türk danslar~n~n adlar~n~n manalarm~~ ele almaktad~r. Ba~ta ve sondaki köçek ve çengi resimleri, Jean-Baptiste van Moor'un "Recueil de cent

estampes representant differentes nations du Levant (Paris ~~ 714.)" ~ndan, bölüm ba~lar~ndaki süsler, Celal Esat Arseven'in "Les Arts decoratifs Tures" ünden, ve bro~ürün içindeki bezek motifleri, Topkap~~ Saray~~ Müzesinin kap~lar~~ üstündeki bezeklerden al~nm~~t~r (Tahsin Öz, Topkap~~ Saray~nda Fatih Sultan Mehmet II'ye ait eserler-Ankara 1955). Metnin içinde de ayr~ca fotografiler bulunmak-tad~r.

MET~N AND : Gönlü Yüce Türk (Yüzy~llar boyunca bale eser-lerinde Türkler). Dost Yay~nevi Ankara 1958.

Bayan Ninette de Valois ile Margot Fonteyn'e ithaf edilmi~~ olan bu bro~ür, Avrupa'n~n bale eserlerinde Türklere verilen yerden söz etmektedir. ~lkin neden ötürü Türklerin konu olarak al~nd~~~~ k~saca incelendikten sonra, Fransa'da, ~ talya'-

da, Ingiltere'de Türkleri konu olarak alan baleler gözden geçirilmekte, bundan sonra Türk giyimleri ve bunlar~n özellikleri, Türk danslar~~ incelenmekte, ve konu

ile ilgili tarih olaylar~~ üzerinde durulduktan sonra, bugünkü durum ele al~nmak-tad~r. Eser'de 12 tane metin-d~~~~ resim, kroki, yaz~~ faksimile'si vard~r. Bro~ürün

sonuna Türklerle ilgili birkaç balenin libretto'su ve faydalamlm~~~ olan Avrupa kaynaklar~~ konmu~tur.

EDWARD BACON : Digging for History (A Survey of Recent World Archaeological Discoveries 1945-1959). London 1960.

~kinci Cihan sava~~n~n sona ermesinden 1959 y~l~na kadar yap~lm~~~ arkeolojik

ke~iflerin bir özeti mahiyetinde olan bu eser, ~u memleketlerde yap~lm~~~ olan ar-

keoloji çal~~malar~n~~ incelemektedir: ~ngiltere, Fransa, Kuzey Avrupa, Saar'dan

Balkanlara kadar olan bölge, Portekiz ile ~spanya, Siçilya, Lipari adas~, Sardenya,

~ talya, Yunanistan, Yunan adalar~, K~br~s ve Suriye, Ürdün, ~srail, Türkiye, Iran,

~rak, Pakistan ve Afganistan, Hindistan ve güney-do~u Asya, M~s~r, Sudan, Kuzey

Afrika, Sahra ve güneyi, Amerika (kuzey ve güney), Rusya, Çin.

Bundan ba~ka, kaz~~ yerinde yeni teknikler ile laboratuvarda yeni teknikler

incelenmektedir.

496 KITAPLARDAN HABER

Türkiye'ye 2 bölüm ayr~lm~~t~r. Bu bölümlerde, yurdumuzda 194.5'ten bu

yana ba~ar~lan i~ler hakk~nda genel bilgi verilmekle birlikte, Ingiliz bilginlerinin

pay~n~~ biraz büyütmek gibi bir tarafl~l~k göze çarpmaktad~r.

Kitap bol resimlidir. Levhalar~n say~s~~ 58 dir.

ROBERT J. BRAIDWOOD and LINDA S. BRAIDWOOD : Excavations

in the Plain of Antioch The earlier Assemblages. Phases A-J. The University of Chicago Press, Chicago 196o.

Henri Frankfort, Calvin Wells Mc Ewan ve Henri Seyrig'e ithaf edilmi~~ olan

bu kitap, Chicago Üniversitesi ~arkiyat enstitüsü yay~nlar~n~n 61. cildini te~kil

etmektedir. Eser, Antakya düzlü~ünde yap~lan kaz~lar~n tafsilâtl~~ raporunun birinci

bölümüdür. Içinde metin-d~~~~ 89 resim, metin-içi 386 resim ile harta ve 5 tane

tabelâ. vard~r. Ba~l~ca bölümleri ~unlard~r :

. Genel Giri~ : Meselenin genel fon'u (Çatal Höyük, Tell-el Cüdeyde, Tell

Ya'yinat, Tell Dahab, Tell Kurdu); Malzemenin takdimi

2. A. Devresi: Giri~, Mimari, Çanak, çömlek kilden e~ya, ta~tan e~ya, i~lenmi~~

kemikten e~ya v. b.

B. Devresi (Içindekiler, a~a~~~ yukar~~ aynen tekerrür etmektedir)

Ilk kar~~~k s~ra

C. Devresi

D. Devresi

E. Devresi F: Devresi

G. Devresi

~~ o. H. Devresi ~~ 1. I Devresi 12. J. Devresi

13 Ikinci kar~~~k s~ra ve tipoloji bak~m~ndan eski olan türlü buluntular.

14. Göreli (nisbi) kronoloji ve tefsiri

Ilave I ile Ilave II'de Tell el Cüdeyde ile A. devresinde bulunan buluntular- dan baz~lar~~ üzerinde incelemeler vard~r.

Resimlerin Indeksinde objelerin saha numaralar~~ bulunmaktad~r. Saha numaralar~n~n da ayr~ca bir endeksi vard~r.

EDOUARD BRULEY ve E. H. DANCE : Bir Avrupa Tarihi? (Prof. FEHMI YAvuz'un Consözü ile).- Avrupa'ya bak~~lar; Avrupa bü-tünle~mesi ile ilgili incelemeler Serisinden (A. Serisi, Kültür .No 3). Sythoff, Leyden 196o.

Bu eser, Avrupa milletlerini biribirine yakla~t~r~p kayna~t~rmak için Avrupa

okullar~ndaki tarih kitaplar~n~~ ayarlamak amaciyle Avrupa Konseyinin 1953 ile 1958 y~llar~~ aras~nda tertip etti~i toplant~larda öne sürülen dü~ünceleri özetle-mekte olup ba~l~ca bölümleri ~unlard~r :

KITAPLARDAN HABER

497

Onsöz; Aç~klama; Tarihi giri~.- Edouard Bruley taraf~ndan; Tarih ders kitap-lar~ndaki ve Müfredat programlar~ndaki pe~in hükümler.- E. H. Dance taraf~ndan; Konferanslar~n gayeleri ve çal~~ma tarzlar~ ; incelemenin metot ve s~n~rlar~ ; Genel tarih; Özel devreler: Ortaça~, 16. yüzy~l, 17. ve 18. yüzy~llar, 1789 - 1870 aras~, 1870 - 1950 aras~ ; Ö~retim metotlar~~ ve araçlar~ ; Bilânço.

Ekler: Teknik terimler sözlü~ü; konferanslarda tart~~malara zemin olmak üzere yap~lan tebli~lerin özetleri; ö~retmenlere ve okul ders kitab~~ yazanlara ö~üt-ler; konferanslara i~tirak eden üyelerin listesi.- indeks

Classicisme et Metin culturel dans l'Histoire de l' Islam (Actes du Sym-posium international d'Histoire de la Civilisation musulmane. Bor-dcaux 25-29 Juin ~~ 956) . Organis par R. BRUNSCHVICG et G. E. VON GRUNEBAUM Paris 1957.

Bu kitap, 1956 Haziran~nda Bordeaux ve Chicago Üniversitelerinin himaye-lerinde toplanm~~~ olan Milletleraras~~ ~slam Medeniyeti Tarihi Symposium'unda verilen tebliglerin metinlerini toplamaktad~r. Tebli~ler: "~slam tarihinde klasiklik ve kültür gerilemesi" genel ba~l~~~~ alt~nda toplanm~~t~r. Her tebli~den sonra, tar-t~~malara yer ayr~lm~~ t~r. Tebli~ler ~unlard~r :

G. E. Von Grunebaum: Kültür klasisizmi kavram~. R. Brunschvicg: Gerileme problemi. F. Gabrieli: Islam uygarl~~~nda edebiyat ile sanat aras~nda korrelasyon. H. Terrasse : Islam sanatlar~nda klâsiklik ve gerileme. Ch. Pellat: Do~u Arab memleketlerinde kültür gerilemesinin merhaleleri. L. Gardet: islam'da dinsel dü~ünce nas~l kaskat~la~m~~t~r? H. L Marrou: Klasik Antikitenin gerilemesi. H. S. 11(:),berg: 'Arnr ibn' Ubaid ile !bn al-Rawendi.

J. Schacht: Islam din do~ma's~nda klasiklik, gelenekçilik ve kaskat~la~ma.

H. Ritter: Ortodoks'Iu~un (geni~~ anlamda al~nm~~t~r) gerilemede pay~~ var m~d~r?

H. Bousquet: Dogmatik ö~reti, Islam'~n ekonomik ve sosyal kurumlar~n~n evrimine ne ölçüde engel olmu~tur?

C. Cahen: islam'~n kaskat~la~mas~nda ekonomik ve sosyal faktörler.

F. Meier SufPlik ve kültür gerilemesi.

R. Arnaldez: Islam'da felsefe dü~üncesi nas~l kaskat~~ olmu~tur.?

P. Lemerle : Bizans Imparatorlu~u münasebetiyle gerileme kavram~.

R. BlachPre: Arab edebiyat~nda klasiklik.

W. Hartner : Islam'da bilim kültürü ne zaman ve nas~l durmu~tur?

Mass6 : Iran edebiyat~, ~slam'~n kültür bak~m~ndan yenilenmesini temsil ediyor mu?

J. Lecerf : Islam uygarl~~~nda "halk kültürli"nün yeri

W. Hartner : Çin uygarl~~~nde klasiklik ve kültür gerilemesi.

Bellegen C. XXV, F. 32

498

KITAPLARDAN HABER

GEORGES DUMZ~L : Documents anatoliens sur les Langues et les

Traditions du Caucase (Bibliothque archologique et historique de

l'Institut Français d'Archologie d'Istanbul). Paris 1960

Kafkas dilleri ve gelenekleri ile ilgili Anadolu belgelerini yay~nlayan bu eserde, tan~nm~~~ bilgin Georges D~un&il, gene kuzey-bat~~ Kafkas dillerinin tan~m~~ için çok önemli buldu~u Ibili dili üzerinde durmaktad~r. Böylece Anadolu'da derledi~i yeni Ib~h metinlerini yay~nlad~~~~ gibi, 1955 ile 59 aras~nda yay~nlanm~~~ olan Ib~h metinlerini gözden geçirmektedir. Eser, Istanbul Frans~z Arkeoloji enstitüsünün "Arkeoloji ve Tarih kitapl~~~" serisinde ç~km~~t~r.

HANS ERNST : Die mamlukischen Sultansurkunden des Sinai-Klosters.

Otto Harrassowitz, Wiesbaden 1960.

Asl~nda Hans Ernst, Sina yar~madas~= güneyinde bulunan Aya Katarina manasur~ndaki Arabca ve Türkçe sultan belgelerini tercüme etmi~, aç~klam~~~ ve yarnlam~~t~r. Fakat yazd~~~~ Onsöz ile Giri~, çok derine giden, ciddi bir ara~t~rma oldu~undan, kendisini "yazar" olarak göstermek yerinde olur.

Tercüme edilmi~, aç~klanm~~~ ve yay~nlanm~~~ belgelerin say~s~~ 72'dir. Bun-lar~n tarihini, boyutlar~n~, ne üstüne yaz~ld~klarm~, kim ile ilgili olduklar~n~~ ve ba~-ka özelliklerini bildiren bir liste kitab~n ba~~na konmu~tur. Belgelerin tercümele-rinden sonra aç~klama mahiyetinde notlar ve gayet zengin bir bibliyografya gelmek-tedir.

EMEL Esix : Turkish Miniature Painting, Charles E. Tuttle Com-pany, Rutland (Vermont) and Tokyo (Japan) 1960.

Türk Minyatürlerinin röprodülcsiyonlaruu kapsayan bu eserde, Bayan Emel Esin'in bir giri~inden sonra, ~u 12 minyatür renkli olarak gösterilmi~tir: Adem ile Havva, Dünyan~n (arz~n) canavar~, Peygamber Ezekiel'in ölüme kavu~mas~, Peygamber Muhammed'in do~umu, Muhammed Hira da~~nda, Hatiçe ve Ali ile birlikte dua eden Muhammed, Muhammed'in ölümü, II. Selim'in t•ahta ç~k~~~, Nisan 1578'de Kafkasya seferine ç~kan Türk ordusu, Istanbul'da Eylül 1720'-de yap~lan ~er~liklerden sahne, Marmara denizinde gece safas~, 18. yüzrldan bir Türk bayan~. Bunlardan sonra notlar, seçilmi~~ bir bibliyografya gelmektedir.

Her minyatürün ba~~nda Bayan Emel Esin, o minyatürün nerede bulundu~u ve boyutlar~~ üstünde bilgi vermekte oldu~u gibi, minyatürün kendisini de tasvir et-mekte ve anlam~n~~ anlatmaktad~r.

Bu eser, çok kere haks~z olarak ~ran'a mal edilen Türk Minyatürünün özel-li~i hakk~nda mü~ahhas bilgi vermek bak~m~ndan da çok faydal~d~r.

KITAPLARDAN HABER

499

PIERRE GRIMAL : Dictionnaire des Biographies, Tome premier A â J; Tome second K â Z. Presses Universitaires de France. Paris 1958.

Bu iki ciltlik kitap, biyografiler sözlü~ü olup, Sorbonne profesörlerinden Pierre

Grimal'in yönetiminde 22 bilgin taraf~ndan kaleme al~nm~~t~r. Giri~te bildirildi~i

gibi, sözlükte, Bat~~ uygarl~~~~ ile Bat~~ dü~üncesinin te~ekkülünde pay~~ olmu~~ olan

ki~ilerin hayatlar~~ ve yapt~klar~~ i~lerle bunlar~n ba~ar~lar~~ k~saca anlat~rmaktad~r.

Bat~~ uygarl~~~~ ile dü~üncesi bu sözlükte Yunanistanla ba~lat~rmaktad~r. Sonra,

biyografilerde en büyük yer Fransa'ya ye Fransa ile ilgili memleketlere verilmi~tir.

Son y~llar~daki müspet bilim ve teknik ilerilemelerinden ötürü, bunlarda ad yapm~~~

ki~ilere de ayr~ca geni~~ yer verilmektedir. Eserde birçok kusurlar vard~r. Mesela

M~s~r hidivi Ismail pa~a, Frans~zlar~n M~s~r meselesiyle ilgisi yüzünden olacak,

oldukça geni~~ bir yer alm~~, halbuki, Türkiye'yi Bat~~ uygarl~~~na götüren, yeni Tür-

kiyenin yap~c~s~~ büyük Atatürk, Kemal Atatürk olarak k~saca yaz~lm~~~ ve literatür

olarak sadece Benoist-Wchin'in, hakk~m~zda hiç de dostanP ve objektif olm~yan

eseri verilmi~tir.

Bununla birlikte Bat~l~~ ki~ilerin hal tercümelerini kolayca bulmak bak~m~ndan

faydas~z bir eser de~ildir. Ayr~ca da metin-d~~~~ birçok resmiler ve portreler, bahis

konusu ki~ileri canland~rmaktad~r.

LORD KINROSS : Turkey (218 Photographs by Yan) London 1959.

Türkiye'yi resimlerle tan~tmak amac~n~~ güden bir kitapt~r. ~erhler ve notlar,

Frans~zcadan ingilizceye çevrilmi~tir. Kitapta 303 levha bulunmaktad~r.

Bunlardan :

Levha ~~ - 14 : Istanbul'la Bo~az~,

Levha 15 - 39 : Bizans'tan kal~nt~lar~, Levha 40 - 62 : ~stanbul sokaklar~n~,

Levha 63 - 92 : Anadolu köylülerini,

Levha 93 - ~~ 1 o : Ankara'y~, Levha ~~ ~~~ - 139 : Hittit devletini Levha ~ 4o - 169 : Kappadokya'y~, Levha ~~ 7o - 211 : Türk sanat~n~, Levha 212 - 249 : Türk kad~n~n~,

Levha 250 - 265 : Bozk~r'dan Akdeniz'e kadar olan alan~,

Levha 266 - 295 : Yunan-Roma antikitelerini,

Levha 296 - 303 : Gelenekleri, resimlerle (foto-gravür'lerle) canland~rmaktad~r.

Resimlerin ba~~na, haritalar~n, krokilerin ve planlar~n bir listesi, bundan sonra, Prehistorya ile ba~lamak üzre, Türkiye topraklar~n~n eski ve yeni tarihinin

ba~l~ca olaylar~n~~ gösteren bir levha konmu~tur. Bunun arkas~ndan da Türkiye hakk~nda bir giri~~ yaz~s~~ gelmektedir.

soo KITAPLARDAN HABER

ANTON MOORTGAT : Alt-Vorderasiatische Malerei (Meisterwerke aussereuropffischer Malerei). Safari Verlag Berlin, 1959.

Berlin Hür Üniversitesi On Asya seminerinin direktörü Profesör Dr. Anton Moortgat'~n bu eseri, Avrupa d~~~~ resminin ~aheserleri serisinde Eski Onasya res-mini ele almaktad~r. Daha çok, bir resimler kolleksiyonu olup pek büyük bir dikkat ile bas~lm~~~ olan kitab~n ba~~nda 4. Biny~ldan Milât'tan önce 550 y~l~na kadar olan zaman~n resmini kapsayan bir etüd vard~r. Etüchin hemen arkas~ndan bir krono-loji (zaman) levhas~~ gelmektedir.

Eserde 12 renkli levha, 8 tek renkli levha, metin-içi 6 resimle ~~ harita bulun-maktad~r. En sona konmu~~ olan levhalar listesi, bahis konusu resmin ad~n~, zaman~n~, yüksekli~ini, ~imdi nerede buludu~unu, resmin neyi temsil etti~ini ve hakk~ndaki yay~mlar~~ bildirdi~i için, çok faydal~~ ve ö~reticidir.

DEUTSCHES ARCHAEOLOGISCHES INSTITUT (herausg.): Neue Deutsche

Ausgrabungen im litilittelmeergebiet und im Vorderen Orient herausgeg. von: Verlag Gebr. Mann Berlin 1959.

Bu kitap, Akdeniz bölgesi ile Yak~n Do~u'da Almanlar taraf~ndan son za- manlarda yap~lm~~~ kaz~lar~~ ele alan 18 bilim yaz~s~n~~ toplayan bir dergidir. Kitap, Alman Arkeoloji Enstitüsü taraf~ndan yay~nlanm~~ ; Onsözünü, Alman Arkeoloji enstitüsünün bundan önceki Ba~kan~~ Erich Boehringer kaleme alm~~t~r. Kitab~n içindeki yaz~lar ~unlard~r :

Hanns Stock (Kahire) : M~s~r'da Abusir'de Güne~~ tap~na~~. Heinrich Lenzen (Ba~dad) : 1954 - 1957 Uruk Alman kaz~lar~. Anton Moortgat (Berlin) : Baron von Oppenheim vakf~n~n kuzey Mezopotamya'-

da yapt~rd~~~~ yeni ara~t~rmalar. johannes Kollwitz (Freiburg) : Resafa kaz~lar~. Friedrich Karl Dörner (Münster i. W.) Arsameia'n~n ke~fi ve Kommagene'de

Mithridates Kallinikos'un Hierothesion'unda yap~lan kaz~lar. Kurt Bittel (~stanbul) : Bo~azköy kaz~lar~. Erich Boehringer (Berlin) : Bergama. Gerhard Kleiner (Frankfurt a. M.): Panionion'un ke~fi ve kaz~lmas~ . Carl Weickert (Berlin) : Milet'te yeni kaz~lar. Emri Buschor (Münih) : Sisam 1952 - 1957. Vladimir Milojcic (Heidelberg) : Tesalya'da kaz~lar. Gerda Bruns (Roma) : Beotia'da Thebai yak~n~nda "Kabir" tap~na~~nda kaz~lar. Dieter Ohly (Atina) : Kerameikos. Emil Kunze (Atina) : Olympia. Rudolf Naumann (Roma) : Palinuro Burnunda 1956 ve 1957'de yap~lan kaz~lar. Wilhelm Grünhagen (Madrid) : Munigua'da "Setli tap~nak" ta kaz~lar. Helmut Schlunk (Madrid) : Centcelles'teki ilk H~ristiyanl~k ça~~na ait kabirde

ara~t~rmalar. Kitab~n sonunda Kaz~~ yerlerinin genel plan~~ bulunmaktad~r. Gayet güzel papier coucheye bas~lm~~~ olan kitap, birçok metin-d~~~~ ve metin-

içi resim, kroki ve plânla zenginle~tirilmi~tir.

K~TAPLARDAN HABER 50 x

Oxford Regional Economic Atlas: The Middle East and North Africa,

prepared by: The Economist Intelligence unit Limited and the Cartographic department of the Clarendon Press.- Oxford Univer-

sity Press 1960.

Bu Atlas kitab~nda, ~u memleketlerin ekonomik haritalar~~ bulunmaktad~r:

Iran, ~rak, Türkiye, Suriye, Lübnan, ~srail, Ürdün, K~br~s, Suudi Arabistan,

Basra körfezi devletleri, Maskat ve Umman, Aden, Yemen, Somali protektoras~,

Frans~z Somali'si, Somalia, Habe~istan, Sudan, M~s~r, Libya, Tunus, Cezayir, Fas.

Bu haritalar~, ad~~ geçen memleketlere ait türlü ekonomik istatistikler ve notlar

takip etmektedir. Kitab~n sonunda türlü adlar~n hangi haritada bulundu~unu

gösterir bir cetvel vard~r.

AYDIN SAYILI : Ulu~~ Bey ve Semerkand'deki ilim faaliyeti hakk~nda

G~yasüddin-i K'âsf'nin Mektubu (Ghiyâth al Dfn al Kâshi's Letter on Ulugh

Bey and the Scientific Activity in Samarqand).- (Türk Tarih Kurumu

yay~nlar~ndan VII. Seri - No 39) Ankara 1960.

Bu eserde bahis konusu olan yaz~, Giyasüddin Cem& el Ka~rnin babasma

yazd~~~~ bir mektuptur ve, Ayd~n Say~l~'mn onsözde dedi~i gibi, Ulu~~ Bey (1392-

'449) hakk~nda ve onun himayesi ve te~viki alt~nda Semerkand'deki ilim faaliyeti

hakk~nda birçok yeni ve ilgi çekici tafsilât ile doludur. Yazar, mektubun varl~~~n~,

Iran'~n Ankara Büyükelçili~i Kültür mü~aviri Profesör Minovi'den ö~renmi~tir.

Kitapta ilkin Say~l~'mn Türkçe ve Ingilizce olarak yazm~~~ oldu~u aç~klamalar,

bundan sonra mektubun Farsça metni ve sonunda da mektubun Türkçeye ve In-gilizceye tercümesi gelmektedir. Böylece Türk Bilim Tarihi için de~erli bir metin,

iki dilde tercümesi ve aç~klamalar~yla birlikte yarmlannu~~ oluyor.

PAUL ARTHUR SCHLIPP : (Editor) : Albert Einstein, Philosopher-

Scientist. Tudor Publishing Company. Fourth printing 1957. New York.

"The Library of Living Philosophers" serisinde ç~km~~~ olan bu önemli eser,

Einstein'in kendi kaleminden ç~km~~~ biyografisinden ba~ka, bilim ve felsefe alemi-

nin çok önemli ki~ilerinin Einstein'~~ türlü cephelerden ele alan yaz~lar~~ ile dolu-

dur. ~öyle ki: Arnold Sommerfeld : Albert Einstein'~n 70 inci do~um y~ldönümü münasebetiyle

(eskice bir yaz~d~r).

Louis de Broglie : Albert Einstein'in bilimsel eseri.

~lie Rosenthal-Schneider : Einstein fizi~inde ön-tasanlar ve ön-görüler.

Wolfgang Pauli : Einstein'~n Quantum'lar teorisine getirdikleri.

Max Bora: Einstein'in istatistik teorileri.

Walter Heitler : Modern Fizik'te Klasik dü~ünü~ten uzakla~ma.

Niels Bohr : Atom Fizi~inin meydana koydu~u bilgi teorisi problemleri üstünde

Einsteinla tart~~ma.


H. Mi~rgenau: Einstein'~n gerçeklik görü~ü. Philipp G. Frank: Einstein, Mach ve Mant~kç~~ Pozitivizn. Hans Reichenbach: Görelilik (Rölativite) teorisinin felsefe bak~m~ndan anlam~. H. P. Robertson: Fizi~in bir dal~~ olarak geometri. P. W. Bridgman : Einstein'~n teorisi ve operasyonizm'in görü~ü. Victor F. Lenzen : Einstein'~n Bilgi teorisi. Filmer S. C. Northorp : Einstein'~n bilim görü~ü. E. A. Milne : Genel Rölativite'siz Gravitasyon. Georges Edouard Lemaître : Kozmolojik "sabite" (konstant). Karl Menger : Modern geometri ve Görelilik teorisi. Leopold Infeld: Genel Görelilik ve evrenimizin yap~s~. Max von Laue : Süredurum (atalet) ve enerji. Herbert Dingle : Özel Gorelilik teorisinin içerdi~i bilim ve felsefe meseleleri. Kurt .Gödel : Görelilik teorisi ile idealist felsefe aras~ndaki ba~~nt~~ üstüne bir

mülâhaza. G~~ston Bachelard: Görelilik kavramlar~ndaki felsefe diyalektii. Aloys Wenzel : Einstein'~n Görelilik teorisinin kritik realizm aç~s~ndan incelen-

mesi ve bu teorinin felsefedeki anlam~. Andrew Paul Ushenko : Zaman~m~z felsefesi üzerine Einstein'~n etkisi. Virgil Hinshaw, Jr.: Einstein'~n sosyal felsefesi.

Bunlar~n arkas~ndan, Einstein'~n bu yaz~lara cevab~~ gelmektedir. Sonra, Einstein'~n, ~~ May~s 195~ 'e kadar yaz~lar~n~n hem tahlili hem kronolojik bir bibliyografyas~~ verilmektedir. En sonda da bir endeks vard~r. Ba~~nda Einstein'~n metin-d~~~, imzal~~ bir resmiyle süslti olan kitap, Ingilizce yaz~lm~~ t~r.

La Science Antique et A/lidie'vale (des Origines 1450). Yazarlar~ : R. ARNALDEZ, J. BEAUJEU, G. BEAUJOUAN, R. BLOCH, L. BOURGEY,

P. DUPONT-SOMMER, J. FILLIOZAT, R. FURON, A. HAUDRICOURT,

J. ITARD, R. LABAT, G. LEFEBVRE, L. MASSIGNON, P.-H. MICHEL,

J. NEEDHAM, I. SIMON, G. STRESSER-PEAN, R. TATON, J. THEODO-

RIDES, J. VERCOUTTER, CH. VIROLLAUD. Presses Universitaires de

France, Paris 1957.

Genel Bilim tarihinin ~lk ve Ortaça~lar~n~~ ele alan ve birçok yazar taraf~ndan kaleme al~nan bu eserin genel önsözü, Rene TAToN'undur.

Metin-içi ve metin-d~~~~ 48 resimle süslenmi~~ olan kitab~n içindekiler ~unlard~r:

Do~unun antik bilimi (M~s~r matemati~i ile astronomisi M~s~r'da t~bbi bibli-yografya).

Mezopotamya (Sihir ve Kâhinlik, Listeler bilimi, T~b, Matematik, Astronomi.-

Bibliyografya). Fenike ile Israil (Fenike bilimi, Ibrani bilimi.- Bibliyografya). Antik Hind bilimi (Astronomi, Matematik, T~b.- Bibliyografya). Antik Çin bilimi (Matematik, Astronomi, Fizik ile tabiat bilimleri.- Bibli-

yografya).

KITAPLARDAN HABER 503

Hellen Bilimi I (Thales'ten Demokritos'a kadar Fizik ile Kozmoloji). Hellen Bilimi II (Sokrates'ten Oncekilerde Matematik, Astronomi, Müzik). Hellen Bilimi III (Sofist'ler, Sokrates, Platon'da Matematik, Fizik, Astronomi). Hellen Bilimi IV (Aristoteles ve okulu: Aristoteles ve Bilim, Fizik ile Koz-

moloji, Tabiat bilimleri, IV. yüzy~l sonunda Aristoteles okulu). Hellen Bilimi V (Ba~lang~çlardan Klâsik ça~~n sonuna kadar Yunan tibbi). Hellen Bilimi bölümünün genel bibliyografyas~. Hellenistik ve Roma bilimi I (Çevre, Etruriya ve Bilim, Romal~lar ve Bilim,

Zihniyet ve Metodlar). Hellenistik ve Roma bilimi II (Salt ve uygulamal~~ Matematik: Oklid, Ar-

khimedes, Apollonius, Küre bilimi ve Trigonometri, Geodesia, Akustik, Optik ile Perspektif (manaz~r), Cebir.- Tefsirler).

Hellenistik ve Roma Bilimi III (Astronomi ve Matematik co~rafya: Koper-

nikus'un öncüsü Sisaml~~ Aristarkhos, Arkhimedes'ten Hipparkhos'a, eski Astro-nominin en yüce noktas~- matematik Co~rafya).

Hellenistik ve Roma Bilimi IV (Fizik ve Biyolojik Bilimler). Hellenistik ve Roma Bilimi V (T~b, t~b okullar~, Iskenderiye t~bb~mn ba~lan-

g~c~, Calinos'tan önce Roma t~bbi, Calinos, türlü uzmanl~klar.- antik t~bb~n gerile-

mesi). Antik Bilimin sonu.- (Hellenistik ve Roma Biliminin genel bibliyografyas~). Amerika'da Kolumbus'tan önceki kavimlerde bilim.- Bibliyografya). Islâm bilimi (Bilimsel ara~t~rman~n ~artlar~, Islam biliminin ruhu, islâm

bilimi ça~~~ üzerinde tarihsel özet, müspet bilimler, fizik ve tabiat bilimleri.- Bibliyografya).

Ortaça~~ Hind bilimi (Matematik, Astronomi, Kimya, T~b). Ortaça~'da, Çin'de bilim (Matematik, Astronomi ile Co~rafya, Fizik ve Tabi-

at bilimleri). Bizans bilimi (Müspet bilimler, Fizik ve Tabiat bilimleri, T~b.- Bibliyografya).

Ortaça~~ Yahudi bilimi (Astronomi ve Matematik, Tabiat bilimleri, Farmako-loji ve T~b-Bibliyografya).

H~ristiyan Bat~~ Ortaça~~nda bilim Islâm Biliminin Bat~ya sokulmas~~ Bilim, Iskolastik ve Üniversiteler Ortaça~~ sonlar~nda Bilim ve pratik dü~ünceler (Ortaça~~ tekni~inin yükselmesi,

teknik ile bilim, kartografi ve denizde ke~ifler, t~b). Sonuç.- Bibliyografya.- Ad endeksi, Kavram endeksi vb.

La Science Moderne, (de 1450 ~l 1800) Yazarlar~ : G. ALLARD, E. BAUER,

G. CANGUILEM, J. CHESNEAUX, I. B. COHEN, P. COSTABEL, M. DU-

MAS, A. DAVY DE VIRVILLE, P. DELAUNAY, R. DUGAS, L. DULIEU,

J. FILLIOZAT, R. FURON, E. GUYENOT, J. ITARD, A. KOY1d,, R. LENOBLE, J. LEVY, CH. MORAZE, J. NEEDHAM, J. ROSTAND, J. TATON,

R. TATON, M. - A. TONNELAT, G. WALUSINSKI. Presses Universitaires de France, Paris 1958.


Genel Bilimler Tarihi'nin 2 inci cildini te~kil eden bu kitab~n ba~l~ca bölümleri ~unlard~r: R. TATON taraf~ndan kaleme al~nm~~~ olan Onsözden sonra:

Rönesans: Humanisma ve Ansiklopedizma. Matematik (Matematik çal~~malar~n~n yeniden uyanmas~). 16. Yüzy~l (Retorik cebirden sinkoplu cebre). Kopernikus'un getirdi~i devrim (Humanist'lerin astronomisi, Kopernikus, Kopernikus'un fikirlerinin yay~lmas~, Ticho-Brahe). Fizik (15. yüzy~lda fizik, 16. yüzy~lda fizik). Tabiat bilimleri: Dünyaya ait bilimler; Kimya (Ortaça~dan miras kalan teori ve uygulamalar, Kimya'da ke~fin yeniden canlanmas~ ) ~nsan biyolojisi ve hastal~~~~ iyi etme sanat~. Zooloji, Botanik.- Sonuç: Entellektüel topografya ve Reforma. Bibliyografya.

17 inci Yüzy ~ l: 17. yüzy~l~n bilim devrimi Matematik ve fizik bilimler: Sembolik cebirden sonsuz küçükler hesab~na; yeni bir bilimin do~mas~ : Mekanik Gözlem (mü~ahede) astronomisinin alt~n ça~~ ; Matematik op-ti~in do~mas~~ (~~~n~n ne oldu~u üstünde teoriler, tecrübe teknik-leri, renk teorileri); Manyetizma ile Elektrik, Ilkeler (prensipler) Kimyas~~ (evrensel bir prensibin pe~inde; flogiston teorisi).

Tabiat Bilimleri: Insan ve hayvan biyolojisi; t~b; botanik; jeolojinin do~umu.- Sonuçlar.- Bibliyografya.

18 inci Yüzy ~ l: Merak (tecessüs) yüzy~l~.- Matematik analizin yüksel-mesi ve geometri'nin yenilenmesi (Sonsuz küçükler analizi'nin geli~mesi; cebir desiplinlerinin ilerilemesi; klasik geometri ile analitik geometri, analizin geometri'ye uygulanmas~); Klasik mekani~in te~ekkülü; Güne~~ sistemi üstüne bilgiler. Fizik bilimler (Newton opti~inin yay~lmas~, 16. yüzy~ldan 18. yüzy~la kadar akustik, 16. yüzy~ldan 18. yüzy~la kadar ~s~ ; 18. yüzy~lda elektrik ile magnetizma). Modern kimya= do~mas~. Tabiat bilimleri: Biyolojinin büyük problemleri; hayvan fizyolo-jisi; t~b;, botanik; dünya ile ilgili bilimler (Jeoloji, prehistorya, mineraloji).- Sonuç.- Bibliyografya.

Avrupa d ~~~ nda Bilimler-: Uzak do~uda 16. yüzy~ldan 18. yüzy~la kadar bilimler (Çin, Ja-ponya,- Bibliyografya). 15. yüzy~ldan 18. yüzy~la kadar Hind bilimi (Matematik, As-tronomi, Kimya, T~b, Hind biliminin yay~lmas~). Sömürge olan Amerika'da bilimler (Tarihsel çerçeve, Ispanyol Amerikas~, Portekiz Brezilya's~, Frans~z Kanada's~, Britanya'ya ait kuzey Amerika.- Bibliyografya).

Ad endeksi; Konu endeksi v.b. Eser, 48 plan~'ta toplanm~~~ resimlerle süslüdür.

KITAPLARDAN HABER 505

The Introductory Chapters of rd~~ts Mu'jam al-Buldan, translated and

annotated by: WADIE JWAIDEH. (The George C. Keiser Foundation,

Washington D. C.) E. J. Brill Leiden 1959.

Eserin ba~~na tercüme edenin koymu~~ oldu~u önsözde, Mu'jam al'Buldan'~n

çevresini te~kil eden edebiyat (kitaplar) dünyas~~ ile bu eserin Ortaça~~ Arab lite-

ratüründe tuttu~u önemli yer anlat~lmaktad~r. Ayr~ca da Mu'jam'~n türlü yarm-

lar~~ üzerinde durulmaktad~r. Buradaki tercüme, bildirildi~i gibi, Ferdinand Wüs-

tenfeld'in "Jacut's geographisches Wörterbuch'u (Leipzig 1866-70" ile Amin Khâ-

fiaji'nin "Kitâb Mu'jam al-Buldân'~~ (Kahire ~ 906-7)"na dayanmaktad~r.

Eserin muhteva~~~ :

Mütercimin önsözü; Giri~ ; Bölüm I: Dünyan~n, da~lar~n, denizlerin v. b.

tasviri; Bölüm II: Yedi iklim, bunlar~n mahiyeti hakk~ndaki tart~~malar ve iklim

kelimesinin etimolojisi; Bölüm III: Bu kitapta s~k s~ k zikri geçen terimlerin tefsiri;

Bölüm IV: Türlü hukuk bilginlerinin Fay' Ganimah olan ülkelerin idaresi üzerinde

dü~ünceleri. Bölüm V: Baz~~ memleketlerin say~lmas~.

SERGE A. ZENKOVSKY : Pan- Turkism and Islam in Russia (Rus-

sian Research Center Studies 36). Harvard University Press, Cam-

bridge Mass. 1960.

Rusya'da Pantürkizm ve ~slâml~k problemini ele alan bu kitab~n ba~l~ca bö-

lümleri ~unlard~r :

Rusya Türkleri; Tatarlar~n yeniden canlanmas~ ; Panislâmizm ve ~smail bey

Gasprinski; Milli hareket: 19o5'te partiler ve programlar; Kazak'lar meselesi;

Uzbek liberalleri ve Genç Buharal~lar; Azerbaycan'~n uyanmas~ ; Pantürkistlerle

Tatarist'ler; Birinci Cihan Sava~~~ ve ~g~6'daki Orta - Asya ayaklanmas~ ; 1917

devriminde Rusya islâmlan; ~dil-Ural hulyalar~ ; K~z~l Tataristan'a giden yol;

Validof'un Küçük Ba~k~r~stan'~ ; ~ç Savaç ve Kazak'lar; Orta - Asya vâhalar~nda

devrim; Cedid'Ier ve Komünist partisi; Milli Azerbaycan~n iki y~l~. Sonuç.

Kitap, gayet geni~~ notlar ve büyük bir bibliyografya ile sona ermektedir.