kobatama na belgique kobatama na belgique
TRANSCRIPT
Kobatama na Belgique
Boku ya kopesa sango na baye basengi kobatama mpe koyambama awa na Belgique.
Kobatama na Belgique
ColoPHon
PublisherJean-Pierre Luxen, Fedasil
This brochure is published byThe Commissioner General for Refugees and Stateless Persons (CGRS) and the Federal Agency for the Reception of Asylum Seekers (Fedasil). This brochure was realised with the support of the European Fund for Refugees.
Legal deposit D/2014/10.053/7
This brochure is also available in Dutch, French, English, Peul, Arabic, Albanian, Russian, Pashtou and Farsi.
Kobatama na Belgique
Ya liboso
Kobatama na Belgique ezali buku oyo ezali kolobela mutu nyonso oyo aye kosenga kobatama na Belgique.
Kobatama na Belgique ezali kolakisa lolenge nini bokosala bino basengi lisalisi : ezali kolobela bino mpo na bolamu na bino mpe na oyo bokoki kosala, elobeli lisusu makambo ndenge na ndenge mpo na kosenga kobatama mpe koyambama. Tango okosenga kobatama, ezali kosenga mpo babatela yo na ndenge ya mibeko ya mokili mobimba awa na Belgique.
Banda ngonga wana, bakonzi ya Belge bakotala kosenga nayo, bakolandela yango ndenge esengeli mpona mutu na mutu na lolenge ya mibeko oyo ekomami ndenge ba yokanaka na Genève mpe oyo etali awa na Belgique.
Soki Belgique andimi kobatela yo, okozwa mikanda ya kovanda awa. Soki bongo te wana okozonga na mboka nayo. Na tango nyonso bakobanda kotala makambo nayo, bakopesa yo lisalisi (esika ya kolala, bilei mpe bilamba ; lisungi ya kolandela makambo nayo mpe na bakisi) ekopesama na esika ya boyambi epayi bakotinda yo.
Kobatama na Belgique ezali mpe na DVD mpo na kolakisi na bakimi tango ba komaka na esika ya boyambi. Buku oyo eye nde kobakisa na oyo esi elobami na DVD.
Buku na DVD esalemi na bituka mibale mpona bakimi : ya liboso, esika bayaka kosenga ko batama (CGRA) esika bakotala bosengi nayo, ya mibale, esika ba koyamba yo (Fédasil) nde akotinda yo mpo te ozwa lisalisi. DVD na buku oyo ezali mpo epesa yo sango mpote oyeba komilengela malamu na ndenge ya kovanda na mboka na biso na tango oyo bazali kotala kosenga kobatama na yo.
Soki olingi koyeba ebele, okoki kotuna na mosalisi na yo (assistant social) to na esika ya kosenga babatela yo (CGRA).
Kosenga kobatama - p 4
Esika ya boyambi - p 13
Bisika ya kotindama - p 8
Kosalisama- p 16
Kobengisama - p 19
Kosamba - p 22
Kovanda elongo n
_ Biteni nakati ya buku
na esika ya boyambi - p 26
Ndako ya yo moko - p 30
Esika ya kotinda mikanda - p 32
Mokano ya kondima - p 33
Mokano ya koboya - p 37
Kozonga - p 45
4
EtEn
i ya
1 :
KosE
ng
a K
ob
ata
ma
Esengeli komilakisa mpo na bosengi na yo. Bakozwa elili nayo, okotia misapi, bakozwa yo mpe elili ya tolo. Esika bayambaka bapaya ezali (OE) ye nde akoloba monoko nini oyo okoloba na tango nyonso oyo ozali kolandela kosenga nayo.Okoloba kombo nayo, okoloba nzela oyo yo olekaki mpe okolakisa mikanda oyo ozali na yango. Okokoma mpe na kasa oyo ba kopesa yo, okoloba na bango mpe esika yo ozali kovanda awa na Belgique. Na tango nyonso ya bosengi nayo, okoki koluka molandeli nayo (avocat).
Okoki kosenga kobatama okoki kosenga kobatama bisika ebele:• NamabeleyabaBelge,nangamboya OE. Esengeli kosala yango nakatiyamikolomwambeoyoelandikokota nayo awa na Belgique. Bakopesa yo kasa oyo elakisi eteosengi kobatama (annexe 26);
• Na ndelo ( ndakisa nalibanda yapepo ) epayi yabakonzi ya ndelo.Bakopesayokasaelakisieteosengikobatama (annexe 25) ;
• Nabolokotonaesikayaboyambioyo ekangami, epayi ya mokonziyaesikayango.Bakopesayokasaoyo elakisi ete osengi kobatama(annexe26).
Tango okosenga kobatama, mutumoko yamosala yaOE akozwa elilinayo. Akozwa mpe misapi nayompote OE aluka koyeba soki osiosengikobatamanambokamosusuya poto to soki okotelaki na potokolekela mboka mosusu. Soki ezalibongo,OEakokikosengaetembokawanamosusuyapotoezwakosengakobatama nayo. Esalama ndengewanampoteboyokanioyoebengamiDublinezali.• Sokimbokawanaendimi kosengakobatama nayo, OE akopesa yomukandaoyookokikotambolanayangotinambokawana;
_ Eteni ya 1: Kosenga kobatama
5
EtEn
i ya
1 :
KosE
ng
a K
ob
ata
ma
• Soki mboka wana eboyi kozwabosenginayo,Belgiquendeakotalampekolandelakobatamanayo.
Bokono bwa kosukosu Mosengi nyonso oyo azali likolo yambula5(kolongolabasiyazemi)bakotala bango mpo na bokono wanaya kosukosu. Nasima ya kosengakobatamanayo, ba kotala yo na tolomponakoyebasokiozalinabokonowana. Ekoki mpe kosalema lisusuna mikolo oyo okozala na esika yaboyambi.Batuoyobazali nabokonowanayakosukosubakokotal’hopitalompeba kozwa kisimpobatomisusubazwabokonowanate.
Kombo na nzelaOEakozwaba kombonayona nzelaolekaki. Okoki kolakisa mikandanyonsoozalinayangompoteesunganyonso okoloba, ndakisa bakombonayo, ozali mutu ya mboka nini,nzela nini olekaki, soki ovandaki na
mbokamosusumpeponaniniosengikobatama. Kobwaka ata mokandamoko te oyo ezali ya motuya, mpoekokikobendelayokokosonatangobakotalakosengayabobataminayo.
Monoko ya kolandela makambo na yoOE akoyebisa monoko nini okolobana tango ozali kolandela makambona yo. Na Belgique, ezali français tonéerlandais. Na minoko wana ndebayebasalakanaOEnabisikamisusubasengakakobatamandebakobandakolobelayo.Ezalimpemonokoyangoba kobanda kokomaka na mikandanyonso ba kobanda kotindelaka yo.Sokimokanoyakoboyaezwamiyopeokoki kokoma mokanda na monokoyango.• Soki olobaka malamu français tonéerlandais, namonoko wana ndemakambo nayo nyonso ekobandakosalama;
• Sokiolobakatefrançaistonéerlandais,okoki kosengamolimboli.Na yango
6
EtEn
i ya
1 :
KosE
ng
a K
ob
ata
ma
OE nde akopona monoko oyomakambonayoekobandakolobama.
Kopona esika ya kovandaBisika oyo batalaka makambo yakobatama esengeli bayeba esikaozalaka na tango nyonso oyo bazalikotala makambo nayo. Mikanda oyoetalikosengabobataminayo,ndakisamokanda ya kobengisa yo mpo nakosamba to mokano mpo na kosenga kobatama nayo esengeli ekomela yoliboso mpe na esika oyo ovandakasolo. Yango wana ezali na motuya,na tango wana bakozwa bosengi nayo ya kobatama,oyebisi naOEesikaozalikovandaawanaBelgique.Yangowanababengikozalanaesikanayo.• Ekokikozalanaesikabayambakiyo,tondakoyayomokotoyamolandelinayo (avocat), soki andimi opesayango;
• Soki osengaki kobatama nayo nandelo(frontière)mpebatindiyonaesika ya boyambi ya kokangama,esika wana nde ekozala neti esikanayo;
• Soki osengaki kobatama nayo naboloko, na boloko wana nde ezalinetiesikanayo.
Lokasa ya kokomaNasima ya kozwa kosenga nayo yakobatama, mosali ya OE akosengayo okoma na lokasa wana. Esengelikokoma yango malamu. Esika yakosamba(CGRA)akotalalokasayangompoamilengelenakosambanayo.• Topesi yo toli okoma na lokasawana na OE, liboso ya mosali ya
OE mpe molimboli. Na sima yakokomayango,bakopesayomokonayango;
• Okoki mpe komema lokasa wanampo na yomoko okoma na kati nayango. Esengeli koyeba ete sokibongomosali yaOE namolimbolibakokikosalisayotempoteokomanakatiyalokasayango.
Nakati ya lokasa yango okoki mpekolobasokiolingimosaliyamobalitoyamwasimpemolimboliyamobalitoyamwasi tangobakosambisayonaCGRA.Mpeokolobaponaninioponindengewana.CGRAakotalasokiekokikosalema bongo. Molimboli azalakanaye mpo na mutu te. Akolimbolanyonso ozali koloba na bisika yakosengampoteobatama.Akolimbolampe nionso mosali azolobela yo.Azaliatana lilobamokoyakolobatenatangomokanoekozwamamponamakambonayoyakobatama.
OE akotinda makambo nayo nyonsompe lokasa wana na CGRA. CGRAakotalakosenganayompoobatama.
Lisungi epayi ya molandeli (avocat)Na ebandeli ya bosengi nayo yakobatama,okokikozwamolandelioyookofutayete(avocat)
(talanaeteniya4-Kosalisama).
Mboka ya solo oyo owuti ezalina na kimiaNa Belgique, ba za na ba kombo yaba mboka oyo bamoni que ya solo
7
EtEn
i ya
1 :
KosE
ng
a K
ob
ata
ma
mindondo eza te. Mboka oyo babengiyasûr,ezaoyobatobazakimia,oyomatataezalaka te tangomolayi.Banyokolakabatote,Bamindondoyabadangersmakasiezate.Po ba loba que mboka na bino ezasûr , batalelaka mibeko ya mboka,
ndenge nini basalelaka mibeko, batalelaka pe ndenge bakonzi bazakotambolisambokayango.Bo ko kuta ba kombo ya ba mbokaoyobabengi‘sûr‘namikolooyonasiteinternetoyohttp://www.cgra.be/fr/Paysd’origine_sûrs
8
EtEn
i ya
1 :
KosE
ng
a K
ob
ata
ma
Mbula nyonsoba talelakaba kombooyombalamokotombalaebele.Peba koki koloba mboka eza kimia tesokimakamboebongwaninambokawana.Soki owuti na mboka oyo ba bengi’sûr’, ba kolandela makambo na yondengebakominamukandaoyo.Namakanisi na bango , lokola owuti namboka oyo ba bengi ya kimia, Okoyebakakateponabangoozanaposababatelayote.Yango wana tango oyo okokendekosamba na CGRA ( bakomi yangonaEteni 6 – KOSAMBA), oko lakisapolele biloko oyo ezo lakisa que namakambooyoekwelakiyo,bakokiteko benga mbokana yo ‘mbokayakimia’.
Kosenga ya mbala ebeleSokiosengakimikandakalamingitenaBelgique, esukakimabe,ebongosoki oza kosenga lisusu, ba bengiyangobosengiyambalaebele.Ponabongobakolandayangoboye:
• Mosali ya OE akoyoka pe kozuamakambonyonsoyasikaoyoolingikoloba, pe po na nini olobelakiyango te na mbala ya liboso.Makambooyoyasikaelakisapolele.ya solo oza koluka kobatama, bapesa yo mikanda ya kobatela yoto kobomba yo tangomokuse. Nasima bakotinda dossier na yo naCGRA.
• Nasimakoyokayo,>Ya yambo, CGRA a kozua libosomokanosokibandimelakosengana yo ya sika to te.Mokanooyo,bazuakayangonasimayakotangamakomami oyo olobaki na OE.Kasi bakoyoka yo naino te. Bakokipekozuamokanobabengisayopoba yoka yopona kotalelamakambonayoyasikalibosobazua mokano mosusu. Koyoka yooyo yambalamosusu ezali kakaponakolobelakakamakamboyasikaoyoebakisami.
>Soki bandimela yo na CGRA,bakobengisa yo po ba yoka yombala mosusu. (Ekomami naEteni6yamokandaoyo).
Soki osengi mikanda ya mbalamosusu( mbala ya mibale to mbalaebelemosusu)FEDASILakokikoboyakopesa yo esika ya kofanda. Po nabongo okozala kaka lisalisi po nanzotonayosokiobeli.Soki CGRA endimeli bosengi na yombala mosusu wana nde ba kokikopesayoesikayakofanda.
Kokoma
10
EtEn
i ya
2 :
bis
iKa
ya
Ko
tin
Da
ma
Na sima ya senga bobatami nayo na eyambeli ya bapaya (OE), okoleka na esika bakabolaka batu (ezali kaka na kati ya ndako yango). Kuna nde ba koponelayo esika okokende, kuna nde okozwa lisalisi ya biloko.
Yo mosengi kobatama, esengeli bayambayona tangooyobazali kotalamakambo ya bosengi nayo. BisikanyonsoyaboyambiekambaminaletaBelge:Fedasil.
Lokola basengi nyonso, ba koponelayo esika ya ko mikomisa (ebengami«code207». Esika ba yambelakaezaliyaFedasiltoyaekulusumotane.Okozwa lisalisi ya biloko: esika yakolala, bilei, bilamba na lisalisi yabakisi mpe mikanda. Ezali 40 bisikabayambakaawanaBelgique.
Atako baponeli yo esika wananamakasi ekoki kopekisa yo teotambolanambokaoyoyaBelgique.Namikolooyookozala,okokikokotampe kobima na esika ba yambi yo
(kasi kotosa nde mibeko ya esikayango).
Kopona esika ya kovandaTango bakopona esika nayo epayibakoyamba yo, esika wana etindakabatuakotalasoki:• Esikayakovandaezalibonimokolowana
• Lolenge ozali, mpo te ozwa esikaoyoekokimponayo.Bakotalampesoki bozali libota, mbula ya bana,soki nzoto nayo ezali ndenge ninito soki oyebi moko ya minoko yaBelgique (français, néerlandais toallemand).
Sokiolingi teokoki kokende teesikabatindaki yo. Kasi soki ozwi mokanoyakokendete,okozwalisalisiwanayabilokote,okozwakakamponabakisimpoteezalimponamutunyonso.
Koyeba evandeli nayo esika ozaliMosalisi wayo (assistant social) (talaeteni ya 4 - Kosalisama ) akobandakolandelamakambo nayo. Kolandela
_ Eteni ya 2: Bisika ya kotindama
11
EtEn
i ya
2 :
bis
iKa
ya
Ko
tin
Da
ma
wanaekosalamanakati yamikolo30na sima ya yo kokende kuna esikanayoya libosoyaboyambemi,mpena tango nyonso okovanda wana,bakotala soki esika wana ebongi ponayo. Soki ezali ndengewana te, bakokikobongiselayoesikayangotobakokikotindayobisikamisusumpobayambayo.
Ekenge ezalaka mpo na batu oyobazali makasi te; ndakisa bana oyobayebangomoko,babotioyobazali
bangomoko na bana na bango, bakoka, batu oyo basi bakomi mikolo,basiyazemi,batuoyobanyokwamakanetibahumbutobatuoyobanyokolibango mpe komonisa bango pasi (psychologique, physique tosexuelle). Batu wana bakoki kozwalisalisi ya ndengemosusu to kotindabangonabisikaoyoebongimponabangompotebalandelabangompebazwalisalisiyabiloko.
Okokimpekosenganasimayasanza4 na esika ya boyambi bapesa yoesika ya yo moko. Bakotala soki natangowanabisikabizali(talaeteniya8-Ndakoyayomoko).
Esikabatindakiyobakokikobongolayangompotebozalaelongonabatoyalibotanayo.Bakokimpekotindayoesikamosusuyaboyambamimponambebaoyoosali,ndakisaozalikotosamibekoteyaesikayango.
12
EtEn
i ya
2 :
bis
iKa
ya
Ko
tin
Da
ma
Batu banyokola bango lokola bahumbuBaoyobanyokwamindengewana(mosengikobatamatomosengite),bakokikozwalisalisiyandengemisusu.
Motooyoanyokwamindengewana(ezalibakomonelayempoazalinamakasite).Bakokikokangayenamakasimpoatekakanzotonaye(kosalakindumba, kosakanananzoto yabanamike) to kosalisa yemosala namakasi (ndakisa kotongisa yebandako, nabandako ya kolamba to namosalayakiboyi).
MibekoyaBelgiqueepesakaetumbunabayebasalabilokoyandengewana.Bakonzibazalikosalanyonsomponakosilisamakamboyandengewana,mpebapesaka lisalisinabayebanyokwama.Sokiozalimotoyandengewana,okozwalisalisinaesikayaboyambamiyandengemosusu.Esikawanaekeseninabisikamisusu.Bakobatelayomponakoboyanayo,esikabakotiyayoekoyebanateekotikalasekele.
Makambo yandengewanaezali namotuyampona kosenganayo yakobatama.Kobangatempoolobelayangomokolookosamba.
Ozalimotooyo anyokwamandengewana?Oyebi to olingi kosalisaoyoanyokwama?Sololanamosalisiwayotookokikobengayomokonabisikaoyo:PAG-ASAnaBruxelles (02-5116464),SüryanaLiège(04-2324030)toPayokenaAnvers(03-2011690)
13
ETEN
IYA3:ES
IKAYABOYA
MBI
Bakovandisa yo na esika oyo ba tindaki yo : esika wana ezali na bokambi ya Fedasil to kulusu ya motane.
Esikayaboyambiezalinayangoesikaya ‘polele’ : okoki nayo kotambolalibandampenakatinayango.
Kovanda elongoEsika ya boyambami, ozali na batomisusu. Okokuta batu ndenge nandenge bauta ba mboka na bamboka, mangomba ya losambona bambula ndenge na ndenge.Mabota na bana, mibali lokola mpebasibangomokotobaoyobavandaelongo. Yango wana yo mpe lokolaesengeli koyokana na baninga, yompe esengeli kobongisaka esika yabinobolalaka.
Ndenge ovandaka wana, esengelikozala na botosi na baninga mpemabota nabango. Na esika yaboyambami,makanisiyayoyampenandengeyalosambonayoekotosama.Mabota basangisi yango: bisika yakovandaezalimponakotosabomoyiyalibota.
Bileyi na bilambaEsika ya boyambi ezalaka na esikabaliaka: kolia ezali mbala misatona mokolo. Bileyi misusu ekokikolambama na ndenge mosusu,
_ Eteni ya 3: Esika ya boyambi
14
ETEN
IYA3:ES
IKAYABOYA
MBI
ndakisa mpo na botosi ya oyoasambelaka.Okozwampe oyo okokikosokola nayango nzoto na bilamba.Esika ya boyambi ezali na ka mwandako kuna okoki kozwa bilamba yatombolabwaka.
Mibeko ya kotosaTango okokoma na esika yaboyambi, moko ya ba oyo basalakakuna akoyebisa yo ndenge nini bavandelaka kuna. Okozwa kasa yamibekoyango,nakatibakoyebisayoeloko nini esengelimpo nayo lokolaovandaka kuna, ndenge ya kotosamibeko yango, mpe bakopesa yoyango na kati ya mokanda (ndakisa,ngonga oyo bafongolaka esika yakoliya to epayi ya munganga) nakombo ya mutu oyo okobandakakotunayesokiozalinalikambo.
Lotomo Soki otosi mibeko wana te, esika yaboyambiakokikopesayolotomomponakobatelabomoyinakimianakatiyaesikayango.
Lotomo ezali ndenge na ndenge,elandani nambebaoyoosalaki. Sokiba pesi yo lotomo, ndako yamosalayaboyambi ekokomela yomokanda.Lotomo ekoki kozala ya kokebisayo, to kolongola yo mwa moke nabamakambomisusu to namisala yakosala elongo na bato misusu, koboyelayompookotanabisikamisusu,kosalela lotomo oyo bakopesa yoto ba koki kotinda yo esika mosusuya boyambi. Yo mpe okoki kokoma
mokandamponamokanoyandengewanamponayo.Mosalisiwayoakokikolembolelayondengeesengeli.
KofundaSoki osepeli te na esika wana yaboyambami (esika ya kolala, bosoto,ndengeosalamakambonayomosusuezali te…) to mpo na mibeko wana,okokikofunda.
Okokikofundaepayiyamokonzioyoazali kokamba esika yango. Okokikosala yango na maloba to kokoma,kotala mpe mibeko oyo balobelakayo na esika ya boyambi. Okoki mpekosenga molandeli makambo nayo(avocat) afunda bango. Nasimaokozwa eyano ya mokambi ya esikayangonakatiyamikolosambobandamokolo wana ofundaka (ndakisaofundaki mokolo ya yambo = eyanompe okozwa mokolo ya yambo yaposo oyo elandi). Kofunda nayobakokikondimayangotompebakokikoboya. Soki bandimi yango ba kokikopesayoeyano.
Soki ozwi eyano na mikolo oyoesengeli te, okoki kofunda epayiya ba konzi ya likolo na kokomelabango mokanda. Mosali wayo akokikolembolelayondengeesengeli.
16
ETEN
IYA4:KO
SALISA
MA
Na esika ya boyambi, esengeli kozala na mosalisi ya yo moko, lisungi mpo na makambo nayo, mpo na ba kisi, mpe soki makanisi ezali malamu te.
Mosalisi mpo na makambo na yoTango okokoma na esika yaboyambami, ba kopesa yo mosalisimpo na mikolo nyonso okozala naesikawanayaboyambami.
Mosalisi wana akobanda kopesakayotolimpekopesayosangomponamakambonayonyonsompemokanooyo yo moko okoki kozwa mpo namakambo nayo. Akosalisa yo mpona makambo ya mikanda ndengena ndenge. Soki okomi na ndengeya pasi, akoki kolakisa yo nzelaya malamo (ndakisa epayi ya oyobabengipsychologue).
Tango okokoma, kasa mokoekofongwamampo nayo. Ekozala namakambo nayo nyonso kuna na kati.Mosalisi wayo nde azali kokengelayango. Soki okeyi esika mosusu ya
boyambi, mikanda nayo nyonso bakotinda yangona esika nayo ya sika.Okokipekosengampobapesayo.
Lisalisi mpo na monoko ya kolobaSokiolobakaatamonokomokoyaawate (français,néerlandais toallamand),okoki kosenga molimboli oyo akokikosalisa yompo tebosololamalamonamosalisiwayo.
Lisalisi mpo na mibekoLokola osengaki kobatama, esengelibapesayolisalisimponamakambonayo. Po ezalaka mobulu makambokosenga mpo na kobatama, ezalimalamu koluka lisalisi liboso. Ezalimalamu mingi molandeli makambonayo (avocat) (ayeba monoko yafrançaistonéerlandaismalamu).
Yomoko okoki kopona ye, kasiesengeli liboso koyokana naye mpona ndenge ya kofuta ye mpo ozwakokosote.Okokipekolukaoyookokikofuta ye te. Yango ozali na lolengemisato :
_ Eteni ya 4: Kosalisama
17
ETEN
IYA4:KO
SALISA
MA
• Tookokikolukayomokomolandeliyango mpe osengi ye soki akokikolobampoteasalisayopamba;
• To okoki kosenga na mosalisi wayonakatiyaesikayaboyambialukelayo;
• Tookokikokendeesikaya«Bureaud'aide juridique» na kati yambokayoozalimpobapesayo.
Tango wana okoloba na esika yaebandeli (OE), okozala na molandelite. Kasi, tango okosamba na CGRA,esengelikozalanaye.
Na ebandeli ya makambo nayo,esengeli kokoma lisolo nayo. Komakokoso oyo ozwa mpe na tina yoolongwa mboka nayo. Soki ozali naeloko oyo ekoki kolakisa to kosungalisolo na yo, esengeli kokoma.Okokikosalaba limbolelayoyangonasimaotindeli yango oyo azali kolandelamakambo mayo mpote alukakomilengelamponalisolonayo.
Molandeli mpo na makambo nayo,mangomba oyo esungaka bayebakima mboka to bakonzi yalingomba ya bakimambokampo namokili mobimba (UnHCR) ba koki koya kotala yoesikaozali na lolengeyamibekoyaesikaoyobayambiyo.
Kozonga nayo mokoNa tango nyonso okozala na esikayaboyambi,okokimpekozonganamboka nayo soki olingi. Batu oyobaponi kozonga mboka na bangoba kopesa bango lisungi: tala naeteniya12'kozonga.
Lisalisi mpo na bakisiBa oyo basalaka mosala yango(dokotolo na minganga) bazali nabisika ya boyambi. Soki nzoto nayoezali malamu te, dokotolo akokikotindayonal’hopitalotoesikamokooyo bakoki kolandela yo ndengeesengeli. Soki ondimi mokano yadokotolo te,okokikokomamokanda.Mosalisi mpo na makambo nayoakolakisa yo ndenge nini esengeliosala.
Nyonsoekosalemaepayiyadokotolobakobombayangoepayibayambakiyo. Okoki kotala to kosenga bapesayo. Soki okeyi esika mosusu yaboyambi, bakotinda makambo nayoyadokotolokuna.
Okokikokendempeepayiyadokotolomosusu,ezalikakateoyobaponeliyo.Kasi soki ya yomoko yo nde okofutambongo.
Lisalisi ya bakisi mpo na baye bavandi na bisika ya boyambi te.Soki oboyi nayo kovanda na esikaoyobaponelakiyo,okobandakozwande lisalisi ya bakisi mpo na mikolonyonso oyo bazali kotala makambonayo.Nayangookokikolukadokotoloto (l’hopitalo) oyo olingi. Epayi yadokotolo esengili kolakisa ye kasanayo oyo bapesa yo na OE (mpona bosengi nayo), mpo balandelayo lokola esengeli. Soki okeyi nal’hopitalo, tuna esika oyo basalisakabatu (mema mpe kasa nayo yaannexe).
18
ETEN
IYA4:KO
SALISA
MA
• Liboso ya bango kosalisa yo,dokotolo akotuna soki Fedasilandimi. Dokotolo akoyeba étéFedasil nde akopesa mosolo namosala oyo ye akosala. Dokotolonayo akoki kotuna Fedasil (nangambo oyo batalelaka bakisi) nanzelaya singa022134325, tonafax 02 213 44 12mpena nzela [email protected].
• Soki olingi okende kozwa kisi nalombango, esalemaka te kasi sokioti molende, dokotolo akokomamokanda oyo esengeli okende naesika yango mpe atindi yango naFedasil.
Lisalili mpo na oyo azali na bobangi (epayi ya psychologue)Okoki kozwa mutu ya kosalisa yona kokoso yango (mpo te omekakolongakokosoyango,stress,pasi…).Dokotolo ya bisika ya koyamba tomosalisiwayoakokikolakisayomututoesikaoyobakokiko talayo.Okokikoloba soki ozali na posa ya lisalisiyango.
19
EtEn
i ya
5 :
Kob
Eng
isa
ma
CGRA akobengisa yo mpo te osamba. Molandeli makambo nayo akoki mpe kozala. Soki okoki kokende yo moko mpo na kosamba te, esengeli koyebisa CGRA mpe kopesa eyano na oyo bakosenga yo.
Mokanda ya kobengisamaCGRAezaliesikamokoyakatikatimpona kosenga kobatama na Belgique.Yango nde ekoki kotala makambonayo ya kobatama. CGRA akotalakosenganayonandengeesengeli.
Na tango azali kolandela makambonayo, CGRA akobengisa yo mbalamoko na bisika naye ezalaka naBruxelles. Kosambisama wana ekokikozalanatongo,tonasimayangongaya zaga. Kasa ya kobengisa yobakotindanaesikaovandaka.• Soki ozali na esika ya boyambi,CGRAakotindakasayakobengisayo na nzela ya (fax) epayi yamokambiyaesikawana.Mokambiwana nde akopesa yo lokasayango;
• Soki ozali na esika ya yomokoovandaka, bakotindela yo kasanayoyakobengisamananzelaoyobatindakamikanda.
Soki ozali na molandeli makambonayo, esengeli ayebisa CGRA ete yemutuazalikolandelamakambonayo.Akobanda kozwamoko ya ba lokasaoyoCGRA akobanda kotindelaka yo,ndakisalokolalokasayakobengisayompoteoyakosamba.CGRAakotindelayokasayakosambalibosoyabaposomisato.
Soki okoki kozala na esika ya kosamba te Ekoki kosalema mokolo ya kosambaokeyinayonaCGRAte,ndakisampoteozalakinal’hopitalo.
Soki ezali bongo, esengeli kotindana CGRA na nzela oyo batindakamikanda, mokanda oyo elakisi eteozwaki kokoso (ndakisa mokanda yadokotolo).Okokimpekobakisalokasamosusu oyo okokoma makambo
_ Eteni ya 5: Kobengisama
20
EtEn
i ya
5 :
Kob
Eng
isa
ma
nayo oyo etali kosenga kobatamanayo (ndakisa mpo na nini okimaki).Ekoki kosalema CgRa atala makambo nayonaoyookomeliyepeabengisayo lisusu te mpo na kosambisa yo.Mokanda yango okotinda yangona CGRA na nzela oyo batindakamikanda,ekozalamalamumingiezalalibosoyayokosambisama.
Yango ekosala CGRA amitungisapamba pamba te mpo na kosamba nayo ( kobengisa molimboleli, etc.),yomutuokoyanayote.
Okokikozwaeyanoyakoboyayo• Soki oyebisi CGRA te nakati yaposo mibale sima ya mokolo oyoosengelakiosambaponaninioyakite;
• Sokiolobiataelokomokotenakatiya sanzaelandina simayamokolooyoesengelakiosamba.
Kokoma
22
EtEn
i ya
6 :
Kosa
mb
a
CGRA akobengisa yo mpo te osamba. Na tango okobanda kosamba, okoloba po na nini olongwaki mboka nayo. Molimboli akolimbola yo mituna ya mosali mpe na biyano nayo. Molandeli makambo nayo to moto oyo otielaka motema akoki kozala wana. Oyo azali kotuna yo mituna, akotala makambo nayo nyonso kolanda na oyo okeyebisa ye. Akotala kosenga nayo soki ekoti na nzela ya boyokani ya Genève mpe akotala lisusu soki ba koki kobatela yo naino. Soki mpe olingi okoki kolongo kosenga nayo liboso bazwa mokano.
Kosambisama ekosalama na CgRa na Bruxelles. Soki ozali na esika yaboyambiyakokangamatonaboloko,mosaliyaCGRAakoyakosambisayokuna.Kosamba ezali tango moko yamotuya mpo na makambo nayo.Natango ozali koloba, okoyebisapona nini olongwaki mboka nayo.Mosali ya CGRA akotuna yo mituna
misusu.Akokimpe kotala eloko ninipenza ozali kobanga soki ozongi nambokanayo.Esengelikolobabosolonatangoozalikosambampekopesaeyanopolelenamitunabakotunayo.
Naebandeliyakosambisayo,mosaliya CGRA akoyebisa yo ndengebasalaka. Esengeli koloba yasolompotesokiolobimakamboyalokutabakokikoboyelayobosengi.Esengelikosala nyonso mpote olakisa ( namikanda ) kombo nayo, ozali mutuya mboka nini, nzela olekelaki namakambooyoozalikoloba.
CGRA akotala makambo nayo oyoozali koloba na tango ya kosambaekotikala sekele.Ndengemokompena mikanda oyo okolakisa: bakotalayango ndenge esengeli mpe napotosinyonso.
Molandelimakambonayoakokikozalana CGRA na tango bazali kosambisayo.Akokikolobaatalikambomokotenatangobazalikosambisayo.Nasima
_ Eteni ya 6: Kosamba
23
EtEn
i ya
6 :
Kosa
mb
a
ya nyonsonde akoki kolobamponaniniokokikozwamikandayabakimitobabatelayonaino.Motooyootiakayenamotemaakokipekozalanatangoozali kosamba. Nayango esengelikosenganzelanaCGRA.
Kosambisama ekolobama na monoko oyo elobamaki na ebandeli yamakambo nayo. CGRA akobengisamolimboleli soki olobaki na oE été olingiazala.• Molimboli azali na likambo ya
kobakisa te mpe akobomba sekele ;• Mosala ya molimboli ezali kakakolimbolela oyo yo olobi na oyomosaliyaCGRAazalikoloba,akokikobakisa te mpe kolongola te ;
• Molimboli akoki kokota namakambonayoyakosengateazaliatanalikambomokoyakolobatenatangomokanoyasukaekozwama.
Mosali ya CGRA akokoma mokandana ndenge atuni mpe na biyanonayo. Yo to molandeli makambonayo bokoki kosenga na CGRAmpote botala oyo nyonso olobakina tango yakosamba mpe kosengamoko ya bakasa bakomaki lisolonayo.Kosambisaekokikozwangongamisato tomine. Soki ekoki te bakokikobengisayo lisusumbalayamibalempoteosamba.
SokiozalinaBelgiquenamobalinayotomwasinayotomutubozalikovandanaye,CGRAakobengisabinomokolomoko mpote bosamba yo na ye.MosaliyaCGRAakosambisabinokasimutunamutunatangonaye.
Mpo na mosala ekende malamo,esengelibanamikebazalate.
24
EtEn
i ya
6 :
Kosa
mb
a
• Sokiozalinabanamike,tosengiyooyanabango te na CgRa mokolo okosamba;
• Sokimokolowanalolengeyakosalaezali te, okoki kotikabangoesikabakengela bana na CGRA, esika banayambulamokotiinazominamibalebakokikozalanatangoozalikosamba.
Kotala kosenga nayo Nasima ya kosamba, CGRA akotalakosenganayompoteobatama.CGRAakolukaayebasoki:1.Oyoozalikolobaezaliyasolo;2.Kosenganayoekokisioyoboyokaniya Genève esengaka mpo ozwalokasa ya bakimi mboka to pobabatelayonaino
Sokioyoolobiezaliyasolo,mosaliwaCGRA akotala soki yasolo olongwakimboka nayo mpo na kokoso mpeobikisabomoyinayo:• Étéozalimwanamboka• Étémponaposonayo• Étémpo namakambo ya losambo
to politiki• Tompo ozalimoto ya ekolomokoboye
Soki kosenga nayo ezali ndengeesengeli te, mosali akotala sokibakoki kobatela yo naino.Wana sokiolakisietesokiozonginambokanayookoki kobungisabomoyi nayo.Wanaezalisoki:
25
EtEn
i ya
6 :
Kosa
mb
a
• Bakateliyolotomoyaliwatokodjembikayo;
• Konyokolayotokobetamanandengeyamabe;
• Mutungisamiyamakasimponaboyinayo, mpo na mobulu to bitumbaezali.
Mosali wa CGRA oyo azali kotalamakambonayoazalinadipolomeyakelasiyalikolompeayebimosalanayendenge esengeli. Ayebi makamboezali kolekananabambokaoyobatubazalikoyakosengampotebabatamaawa.Akotalampesokimikandawanaopesiyeezaliyasolo.Nanyonsooyoazalinayangoakomekakotalanaoyoyoolobina lokolamakamboezalinambokanayo.
Mosali wa CGRA azali na lisalisi yabato oyo bazali kolandela makamboyapolitikinamakamboyamibekonakatiyambokanabino.CGRAakomekakozwa mokano na lombango penza.Akotala ndenge esengeli kosenganayo. Tango mosusu eyano eyakambango tempotebazalinanokolukampotebayebapenzasokiolobibosoloto te. Yango ekoki kosala ba sanzaebelelibosoyakozwaeyanoyaCGRA.
Mosali wa CGRA oyo akosambisayo akolakisa na oyo azali likolo nayemokanu oyo azwi mpo na kosenganayo. Ye akotala ndenge akomi sokiandimi yango akomema epayi yamokonzinabangonyonsotonamokoya babale ba landi ye mpo te atiyaloboko.Bongondebazwakamokanoyasuka.
Kotika kosenga mpo na kobatamaNa tango nyonso ozali kolandelamakambo nayo, okoki kotika nayomakamboyakosenga.Mponayango,okotiya loboko na lokasamokomponakolobaeteotikinayomakamboyakosenga.
Lokasa yango okoki kozwa yango nanzelayaInternetyaCGRA:www.cgra.be.
SokiozonginakolingayayomokonambokanayolibosoyakozwamokamoyaCGRA,tosokibapesiyomukandana tango ozali kolandela makambonayo, CGRA akozwa mokano (sokiyo moko ondimi) oyo elobi ete otikimakamboyakosenga.
26
ETEN
IYA7:KO
vANDAELO
NGONAESIKAYABOYA
MBI
Mpo na kozwa mosala ezali na mwa mibeko ya kolanda. Okoki te mbala moko kosala mosala, kasi okoki kosala misala ya mike mike na katiya ya esika ya boyambi. Okozwa mwa mbongo soki osali. Mwa mike mike ya mokolo mpe ezali. Lokola bana nyonso ya mike awa na Belgique, bana nayo bakokende na kelasi.
Mosala mpe oyo ya mabokoyo mosengi kobatama, okoki kosala mosala oyo mibeko elobi.Kaka ba oyo basi bakotisi kosenga na bango esali sanza sambo,naino ba zwi eyano te,
ba koki kosenga mokanda ya kosala nayango mosala.na tango wana,soki ozali na bisika ya boyambi, ba koki kosenga yo opesa mwa pata (wana bakotala ndenge ozali kozwa). soki mbongo oyo ozali kozwa ezali kamwa mingi, esika ya boyambi bakoki kopesa yo lisusu lisalisi ya biloko te.
mosali wayo akoki ko limbolela yo malamo. Kasi okoki kolanda neti (kotanga minoko, informatique,kotonga, ko lamba to makambo ya technique…).Epesami libanda to na kati ya esika ya boyambi.
_ Eteni ya 7: Kovanda elongo na esika ya boyambi
27
ETEN
IYA7:KO
vANDAELO
NGONAESIKAYABOYA
MBI
Oyo okoki kozwa na mokoloEzali mbongo oyo mibeko elobi mutu nyonso akoki kozwa.
Oyo okozwa na mokolo (to mbongo ya libenga) bakopesa yo mbala moko na poso na moko ya basali kuna esika ya boyambi. bana mpe bango ba kozwa (mpo na bango mbongo ezali ndenge ya mbula oyo bazali na yango,mpe mpo na ko tosa mpo na kelasi na bango).
Lisalisana nakati ya eyambelina esika ye eyambeli,ozali na lolenge ya kosala misala ya mike mike mpo na kosungana mokolo na mokolo,
okoki mpe kozwa mwa lifuta likolo ya mbongo na yo ya libenga.Ezali ndakisa kosokola bisika oyo bo vandelaka (couloirs,esika boleilaka…),kokabola biloko ya koliya,kosalisa bisika misusu (epayi ya kosokola bilamba, esika ya kobomba biloko)…
mosala oyo mpo na lingomba batindaka mutu na makasi te : yo moko okondima. Batu oyo basalaka kuna esika ya boyambi ba bongisaka yango. batalaka mpe mpo ba oyo nyonso bavandaka kuna bazwa musala na kati ya lingomba.
28
ETEN
IYA7:KO
vANDAELO
NGONAESIKAYABOYA
MBI
Ezali na mbongo oyo okoki kozwa soki osali musala yango. mbongo yango eza mpo na sanza, basi ba kangisi yango.
Esengeli bana nyonso bakende kelasibana nyonso ya mbula motoba ti na zomi na mwambe esengeli mpe ba oyo ya zomi na mwambi esegeli bakende kelasi.Kopona kelasi mpo na bango ezali boyokani na baboti.Mateya ezali kotangisama na français, néerlandais to na ki allemand, elandani na esika kelasi ezali. mpo na bana ya mbula
misato ti na ya mitano,bakoki kotinda bango na makasi te kasi bana mingi ya ba belges ba komisa bango.
Wana etali monoko oyo ayebi mpe mayele naye, bana na bino bakoki kokomisa bango soki kelasi esali yango, na kelasi ya boyambi mpo ameka kokolisa mayele naye liboso kelasi ya likolo.
Esika ya boyambi nde ekofuta mosolo nyonso mpo na bana ya kelasi.mbongo wana ezali mpo na (ba buku,bakasa, bilamba ya masano…) na makambo misusu kelasi ekoki kosala (neti koliya,kotambola).
yo moboti,makambo ya kelasi ya bana nayo ezali mpo nayo. Esika bayambi bino ba koki kosunga yo ndenge esengeli. Ndakisa na bisika misusu ya boyambi ba salisaka ba kelasi na ndenge ya kosunga bana na misala na bango ya kelasi.
Kosepelisana bisika ya boyambi, batu oyo basalaka kuna, basalaka masano ndenge na ndenge na mbula mobimba (ndakisa masano ya sport,kobima na bana na ndenge ya culturelles).
30
EtEn
i ya
8 :
nD
aKo
ya
yo
mo
Ko
_ Eteni ya 8: Ndako ya yo moko
Nasima ya sanza mine na kati ya esika bayambaki yo, okoki kosenga ndako ya yo moko.
Lolenge mibale ezali mpo na yakoyamba baye basengi kobatamaawa na Belgique. Ya liboso bakoyamba yo esika bayambaka batunyonso.Nasimayasanzamineokokikosenga batinda yo na ndako nayo.Na ndako nayo, okosala makambonayo yo moko. Ekoki kozala ndakomoko to ebele na biloko nakati.Bandako yandenge wana ezalikokambamanamangombayaletate(ONG) tompe na ndenge yamisalaya leta na mboka ovandi (babengiCPAS na français mpe OCMW nanéerlandais).
Okoki kozwa ndako yango sokiemonanimpeezalipolele.Sokiezalite bakokoma komba nayo nakati yabatuoyobazalikozela.Okokikoponatecommunebakotindayo,kasiokokikoboyaesikabatindiyo.Mpooyebandengeezalisololanamosalisinayo.Bakobanda kosunga yo na bilokoatako oye na ndako nayo. Kasi
bokeseni ekozala ndakisa, esika yakoliyaelongonabatuebeleekozalalisusute,okobandakozwabilokoyakolambatoba'chèques-repas'.Esikabayambaki yo ba kotindamakambonayonyonsoepayi yamosalisiwayoyesika.
Kozwa esika mosusu ya sikaSoki ozwi esikamosusu ya sikampoovanda esengeli koyebisa communeoyo okokende kovanda. Koyebisampe(OEnaCGRA).
Mpo na yango okoki kokoma nalikasa ezali na site ya Internet yaCGRA (koloba ozwi esikamosusu yakovanda,www.cgra.be):• Tootindi lokasa yango (na sima yakokomampekotiyaloboko)naesikabatindakamikandanaOEmpenaCGRA,
• ToyomokooyekotikayangonaOEmpenaCGRAawanaBruxelles.
Soki olobi te esika ozali kovanda,CGRAakolobaétéovandakandenaCGRA. Mikanda nayo nyonso mpona makambo nayo ya kosenga ba
31
EtEn
i ya
8 :
nD
aKo
ya
yo
mo
Ko
kobandakotindakayangonaCGRA.Okobandaka kotala soki mikandanayo ekomi na CGRA. Soki ozali
na mikanda, yo moko esengeli oyakozwayango.
32
ETEN
IYA9:ES
IKAYAKOTINDAM
IKANDA
CGRA akotindela yo mokanda mpo na makambo nayo na esika ovandaka.Nakati bakoloba ndenge bandimi yo to baboyi yo. Mosalisi wayo akoki koyebisa yo oyo ekomami na kati ya mokano bazwi.
Mokano ya CGRA na nzela esika batindaka mikandaCGRA akotinda mokano oyo bazwimpo na kosenga nayo na nzela oyobatindaka mikanda na esika wanaovandaka. Ezali na motuya kozwamokanowananatangompenaesikaoyo esengeli. Soki CGRA atindeli yomokano baboyi yo, ozali na lolengeyakokotisamokandaoyookokomanakatiyamikolotukumisato.• Sokiozalinaesikayaboyambi,kunandebakotindelayomokanoyango.Nandengebasalaka,mokoyabasaliakopesa yo mokanda na mabokoto yo moko okoki kokende kozwayangoesikabatindakamikanda;
• Sokiozalinandakoyayomoko,mutuoyo akabolaka mikanda akolekanampoteapesayonamaboko.Okokikotiya lobokompo na kolakisa étéozwakimukanda nayo. Soki ozalitemutu oyo akabolaka mikanda
akokomela yo makambo mikempote okende kozwa mukandanayo na kati ya poso mibale mpeatii yango na sanduku ya mikandanayo.SokiokeyikozwayangotebakozongisayangonaCGRA.
_ Eteni ya 9: Esika ya kotinda mikanda
33
ETEN
IYA10:M
OKANOYAKONDIM
A
_ Eteni ya 10: Mokano ya kondima
Mokano ya kondima elingi koloba ete bandimi yo lokola mokimi to bandimi yo naino. Oyo ezali malamu mpo na ndenge ya mosala, kosangisa libota, kopesa mpe lisalisi na ndenge okovanda na Belgique.
Kondimama lokola mokimi CGRA akotindela yo mukanda epayiovandaka mpote ayebisa yo étébandimi yo lokola mokimi. Na simayaposomibale,CGRAakotindela yomokanda ya mibale. Akosenga yootindela ye ba kombo nayo nyonso.Ezali penza namotuya opesa eyano.Mokanda wana ekopesa yo nzelaomeka kobongisa ba mbeba moko ya mike mike (ndakisa kombo sokibakomaki mabe, mokolo nayo yambotamatoesikaobotama).
Na sima ya sanza moko ya yokondimama lokola mokimi, CGRAakobengisa yo mpo oya kozwamukanda nayo. Ba kondima ovandaawanaBelgiquemponalibela.Esikaovandaka (commune) ba kokoma yonabukuyabapaya.Sokiozwimikandayaleta(mukandayaelectroniquempo
nabapaya)ezalimponambulamitano.soki esili okoki kosenga babakisa ba mbulamisusunamikandanayo.
Lokolaondimamimokimi,okozalanalolengeyakosalanaBelgiquetoozalamokambiyamosalanayo.Okozalanatina kutu te ya mokanda ya mosalampoteobanda.OkokikosalamosalalokolampebaBelges.
Soki batu ya libota nayo balingikoyaepayiozali,ba koki kosenganandengeyakosangisa libota.EzaliOEatalakamakamboyakosangisalibota.Nasima ya kozwamikanda yabakimiokoki lisusu kosengate na amassadeyamboka na binomikanda (ndakisakasa ya kobotama). Okoki kosengayangonaCGRA.
Okokikoyebamakambonyonsowanasoki ondimami lokolamokimi na siteyaInternetyaCGRA:wwwcgra.be
Kondimama ya mwa mikolosoki okokisi makambo te mpote bandima yo lokola mokimi, CGRAakokikobatelayonainomwamikolo.
34
ETEN
IYA10:M
OKANOYAKONDIM
A
Bakopesa libosoeyanooyobazalikoyebisayomponaninibaboyikondimayo lokola mokimi. Mokanda wanaekoyebisayolisusuetebakobatelayonainomwamikolo.
Sokibabateliyonaino,okokikovandaawa na Belgique kasi mpo na libelate.MponamitindoyaOEnamokanoyaCGRA,esikaovandaka(commune)ba kopesa yo mukanda mpo nambula moko. Kasi ba kokoma yo nabukuyabapaya (bakopesayo lokasaelakisi été basali bongo), bakopesampe mokanda yayo kovanda awa(mukandayaelectronique).Mukandawana na suka ya mbula ba kokikobakisamikolo.
Nasimayambula5,kobandamokolooyo okotisaki kosenga nayo, okozwamukanda mpo na libela awa naBelgique.
MponakosalaawanaBelgiquenakatiya mbula 5 oyo ya liboso, esengelikosenga lokasa ya mosala (carte yamosalaC).Lokasawanaezalimponalibela te.Ezalimponamisalanyonsooyo ba kobandaka kofutaka yo. Naesika ovandaka (commune) ndebakopesayolokasayango.
Soki bandimi yo mpo na libela awanaBelgiqueokozala lisusuna tinayalokasayangotempoosala.
Soki olingi komisalela na ndengeya yomoko, na ndenge ovandi mpo
na libela te, esengeli osenga lokasaya kosala mosala yango na SPFEconomie. Okoki kosenga yango naesikaovandaka(commune).
Na tango ba ndimi yo na Belgiquempo na libela, bato ya libota na yobakoki ko ya epayi ozali. OE ekotalakosenga na bango na ndenge yakosangisalibota.
OkokikoyebamakambonyonsoetalikondimamayamwamikolonasiteyaInternetyaCGRA:www.cgra.be
Suka ya lisalisi mpo na bilokoSoki makambo nayo ekomi na suka,osengelikolongwaesikawanaozalakiya boyambi. Soki bandimi yo lokolamokimitobandimikobatelayonaino,communenayoakopesayomukandampoteovanda.Okokikoponayomokoesika olingi okende kovanda awa naBelgique. Okoki mpe kosenga mwambongo.Mponakozwalisalisiwana,okosengayangonaCPAS/OCMWnaesikaovandaka.
Ba kopesa yomwamikolo liboso yakolongwaesika yaboyambi,mponakozwa ndakompe okende na bilokonayo.Mosalisiwayoakokikosungayonandengeyakolukandako.
Mukanda ya bakimi to ko batela yo naino babotoli yo yangosoki CgRa amoni ete abosanaki apesiyo mukanda ya bakimi to kobatelayonaino,akokikozwamokano
35
ETEN
IYA10:M
OKANOYAKONDIM
A
ya kobotola yo yango. Ndakisa sokibandimakiyonamakamboya lokutaolobaki na mikanda ya mayuyaokotisakiyango.
CGRAakokimpelisusukozwamokanoya ko silisamukandanayo yabokimito ya bobatela naino (ya mukuse).Wanaekokikosalemasokinambokana bino makambo ebongwami mpeozali lisusu na tina tempotebakonziyaBelgiquebabatelayo.
Mokano wana ya kobenda yomukanda nayo ba pesaki, ozali namikolo 30 mpote okoma mokandana (CCE: Conseil du Contentieuxdesétrangers). Sokiozali naesika yakokangama to na boloko, ozali kakana mikolo 15 mpo okoma mokandawana. Esengili kozala na oyo akokikolandelamakambonayo(avocat).
37
EtEn
i ya
11
: mo
Ka
no
ya
Ko
bo
ya
Elingi koloba baboyi kopesa yo mikanda ya bakimi to kobatela yo naino. Mokano wana ekoki kobendela yo kokoso awa na Belgique. Yo mpe okoki kokoma mokanda olobi ete oboyi mokano na bango wana.
Tango CGRA aboyi yo ete yo mpeokomi te, esengeli kolongwa naBelgique mpote ozonga na mbokanayo.OEakopesayokasaazalikolobampoolongwamabelenabango.• Yo moko okozonga na ndengenayo.
• Okokikozualisalisisokiozozonganambokanayooyoowutaki.(EkomaminaEteniya12-KOZONGA).
• Soki ozongi yomoko te namikolooyobayebisakiyo,bakokikozongisayonamakasi
Bakoki kondima te bosengi ya bato oyo bazali (ya ba mboka ya poto).Soki ozali mutu ya mboka ya poto,CGRA akoki kondima te kosenganayo. CGRA akosala ndenge wanasokiamonietebomoyinayoezalina
kokosoteyamakasi.Tinaoyobaboyikosenga nayo bakokoma yango nakatiyamokanobakotindelayo.
Ozali na mikolo 30 mpo te okomamokanda na CCE mpo na mokanowana, to kaka soki ozali na esika yakokangama to na boloko, okozalanamikolo 15mpo okomamokanda.Esengeli ozala na mutu ya kosalisayo (avocat) (tala ne eteni ya 4 –Kosalisama).
Suka ya lisalisi mpo na bilokoSoki okotisi recours te to soki osilisindelo nyonso ya ba recours, bakolandela lisusu makambo na yo te.Okozua‘ordredequitter’bakokomelayo mukanda obima mboka okende.Po na bongo okolongua centre oyobayambakiyo,toesikaoyobapesakiyoponakofanda.
Soki okomi mokanda te na mokanooyo baboyi yo ba kosenga nayoolongwamabelenabango,okolongwaesika ya boyambi. Okozala lisusu tena mosalisi, kaka lisalisi ya kisi soki
_ Eteni ya 11: Mokano ya koboya
38
EtEn
i ya
11
: mo
Ka
no
ya
Ko
bo
ya
obeli,mpona kozwa yangoesengelikokende na CPAS/OCMW na esikaovandaka,libosoyakokendeepayiyadokotolo.
Okoki kozwa lisalisi wana ya bilokoatako kutu baboyeli yo mukanda yabokimi to kobatela yo naino soki bamoni ete esengeli penza ekatana te.Soki bandimi boye okoki kotikala naesikayaboyambi.
Wanaezalimpo:• Libotaezalaelongo• Soki mwasi azali na zemi, banabazalikotanga, lolengeyakozonganambokanayoezalite,ozalitatatomamayamwanaoyoazaliBelge;
• Soki ozali na bokono, mungangaakomimukanda
Mosalisi wa yo akoki koyebisa yo nawana.
Kotala mokanda nayo okomakiNa esika otindaki yango (CCE)Ndenge nini kosala po na kosenga recours soki ba pimeli yo mikanda lokola ngunda to mukanda mosusu ya kofanfa na Belgique.Natangobazalikotalamokandanayookomaki, bakoki kobengana yo namakasi tenamabeleoyo.Okobandakozwakakalisalisiyabiloko.
Mpo na kotinda mokanda wana naCCE, okoyebisa bango mpo na niniondimi mokano wana ya CGRA te.Esengeli kokoma yango ndenge
esengeli mpe malamo. Ekozala mpemalamokozalanamolandeli(avocat).Na sima, bakobenga yo, elongona molandeli wayo mpote okendekosamba na CCE. Molandeli wayoto yo moko esengeli bozala wana.Natango okosamba, molandeli wayotoyomokookokikoloba.• Mosambisi akoki mpe kondimamokano oyo ezwamaki. Elingikoloba mosambisi amoni ete CgRa azwakimokanondengeesengeli.
• AkokikobongolamokanoyaCGRA:>Soki baboyelakiyo mokandaya bakimi na oyo ya kobatelayonaino epayi ya CGRA, na CCEakokikopesayomokoyamikandayango.
>Soki bandimi kobatela yo naino,okoki kokoma mukanda na CCEmpoolingakibapesayomukandaya bakimi. CCE akoki kotalamokano yango ya CGRA mpeapesi yo mokanda ya bakimi,akoki mpe kotikela yo mokandaoyo babateli yo naino to akokimpekoboyelayonyonsomibale.
• Soki na CCE amoni ete akokikondima to koboya te mokano yaCGRAmpobatalakimakambonayona mozindo te ndenge esengeli,to babebisaki, akoki kolongolamokano wana. CCE akozongisamakambo na CgRa mpote atala yango lisusu malamu liboso yakozwamokanoyasika.
Soki baboyi kopesayomokandanasimayarecoursnaCCE,okolongwana
39
EtEn
i ya
11
: mo
Ka
no
ya
Ko
bo
ya
centretonaesikaoyobapesakiyopona kofanda. Kasi soki olingi ba sungayo po na kozonga namboka na yo,FEDASILakopesayoesikayakofandana centre na bango ya FEDASIL.Ozaobliger okende, kasi okoki susu tekofandanacentretonaesikaoyoozali.Sokibazongisi yoeyanoyamabenaCCE,OkokikokendekofandakakanaCentreoyoyaFEDASILlisusu.
Na centre oyo, mosali moko yaFEDASIL akolakisa yo ndenge ninimakamboetambolakakunanacentrewana,pendengeninibasalakaponakozonganambokanayo.Akoyebisayo lolenge nini eza malamu oponakozonga namboka na yo, yomokonamalembe.Yomokomutuokoponasokiolingikozonganambokanayo.
Assistant social akotinda yo namakasi te po ozonga na mboka nayo,kasiakolakisa lolengeninikoponakozonganayo,yomokoezalimalamumingikolekabozongisinamakasioyobasalaka na OE (Office ya bapaya )to ko pona kotikala awa na ndengemibeko ya mboka epekisi. Okokikolekisabaposo 3 to4 te timokolookolongwa na Belgique. Na mikolowana,bakokikotindikayonambokanayonamakasite.NacentrewanamosaliyaOEmokooyoatalakamakamboyakozongisabatoazalakawana.
Soki oponi na yo moko kozonga nambokanayo,okokikozualisalisi(eteniya12–Kosonga).
40
EtEn
i ya
11
: mo
Ka
no
ya
Ko
bo
ya
Lolenge nini bakosala soki ozui mokano ya koboya kolandela kosen-ga mikanda ya mbala ebele.
SokiosengimikandanaBelgiquembalayamibaletomosusulisusu,CGRAakokikozuamokanoyakoboyabosenginayo.Bakokomelayoponaninibaboyikozuabosenginayo.
Ponabongookolekisamikolo15te,ponakokotisarecoursnaCCEponakoboyandengioyobaboyelikolandelamakambonayo.Sokiozanacentretonaprisonokokikolekisamikolo10te.Sokioboyiko-sengamikandayambalayamibaletomosusu.Sokiolingikokotisarecoursokolekelanaavocatponabongo.
SokiosengimikandambalaebelenaCGRAkasibaboyikondimelayo,okokipekolandelamakambonaCCEndengeewutikokomamaawa.Ponayan-goCCEakotalamakambonayonatangoyamolayite.Ekosalemanoki.Natangowana,ndengemibekoelobi,bakokitekotindikayonambokanayonamakasi.
Nabacasmosusu,bakokikozuamokanookendemosikanambokaawa,atakobazolandelanainumikandanayo.Ponakoyebamingikolekabacasoyo,talanasiteyaCGRA(www.cgra.be).
Sokibabengisiyo(namolandelitoavocatnayo)kosambanaCCE ;Avocatnayonayomokobokozalawana.Tangoyakosambayomokotoavocatnayo,bokokikolobaponaninibolingibabatelayo.CCEakotalelayangopeakokata.
•CCEakokikondimelamokanoyaCGRA,kolobaeteezamalamu.•CCEakokipekoboyamokanoyaCGRApekolongolayangopoCGRAatalelakimakambonayonamozindote.Tobakokosomosusuekotaki.CCEakozongisamakambonaCGRApobalandelamakambonayopobazuamokanoyasika.
•CCEakokipekolongolamokanoyaCGRAsokibamonimakamboyasolooyoezosengabapesayomikanda.
•CCEakokipekozuamokanoyakopesayomokandayakobatamatoyakobatelayonaino.
41
EtEn
i ya
11
: mo
Ka
no
ya
Ko
bo
ya
Lolenge nini bakosala soki bazui mokano ya koboya kondimela ma-kambo na yo soki owuti na mboka ya kimia
Sokiowutinamboka ezalinabakombooyobabengimbokayakimia (EteniyaYambo :Kosengamokanda)CGRAakokikozuamokanoyakoboyakolandelamakambonayo.Akokomela yomokandapona kolobaponaninibaboyi kondimelama-kambonayo.Bakolekisamikolo15oyobasalakamisalatepoOEatindamakambonayonaCGRA.
SokiolingikokotisarecourswanaokobengaAvocatpoalandelamakambonayo.Okotangamikolo15elekatepookotisarecoursnaCCE.OkokomanaCCEkolobaoboyikondimamokanoyaCGRA.
SokiowutinambokayaKIMIA,sokipeCGRAeboyikondimelamakambonayo,okokotisa recoursna CCEndenge towutikokomaawa.KasiCCEakotalelamakambona yombangunbangu.Bakoyambayonatangooyoozosengarecours.
•CCEakokikondimelayo.AkokikolobaCGRAazuimokanoyamalonga.•CCEakoki koboyamokano yaCGRApobasalakimosala nabangonamozindo te.Tobasalakimosalanabambebana kati.CCEakozongisamakambonayonaCGRApobakokakolandelayangonasembonyonsopebakokakozuamokanoyasika.
•CCEakokipekolongalamokanoyaCGRAsokibamonibamakamboyasolosolooyoezosengabapesayomikandatokobatelayonaino.
•CCE akoki pe kozuamokano ya kopesa yomikanda ya kobatela yo tomokandayakobombayonainotangomoke.
42
EtEn
i ya
11
: mo
Ka
no
ya
Ko
bo
ya
Ndenge ya kosala soko baboyi kopesa yo mikanda po na kobatela moto oyo awuti na poto (Europe)
Sokimakambonayoezalimalamu tempoozwamikandayabakimimpesokibabateliyonainote,CGRAakopesayomokanoezalikoyebisayomponaninibaboyi.
Ozalinamikolo30mpoteokomamokandanaCCEmponamokanowana,tokakasokiozalinaesikayakokangamatonaboloko.Sokibongo,okozalanamikolo15mpookomamokanda.Esengeliozalanamutualandelakama-kambonayo(avocat).
Okokikokomamukandampotebalongolamokanowana.CCEakolukaaye-ba kaka soki mibeko etosamaki: na CCE bakotala soki CgRa asalaki mosala nayendengeesengelimpesokimokanowanaezwamindengemibekoes-engi.NawanaCCEakotalamakambonayoyakokimatekasiakotalandemibeko.
Natangobakobandakotalamukandanayookomaki,bakokikobenganayonamakasi, kasi soki okomakimpemukandampoteba telemisamokanowana,okokikovandanaesikayaboyambi.
Bakobengisa yonamolandeliwayo (avocat)osamba libosoyaCCE.Mo-landeliwayo toyomokoesengeli kozalawana.Na tangoozali kosamba,molandeliwa yo to yomoko soki likamboya kolobaezali bokoki koloba.CCEakopesanasimaeyano.
NaCCEbakokikondimatokoboyamokanoyaCGRA.SokinaCCEaboyimokanoyaCGRA,elingikolobaeteekozonganaCGRAmpoteazwamo-kanoyasika.SokinaCCEbandimimokanoyaCGRA,elingikolobaetemo-kanoyaCGRAekotikalasebongo.
43
EtEn
i ya
11
: mo
Ka
no
ya
Ko
bo
ya
Makambo nayo ya kosenga ekosukawana na eyano oyo ya CCE. Elingikolobaetesokibamonimakambonayoezali ya solo bandimi yo, mpe bapesiyomokanda.Sokibaboyiyoesengeliolongwamboka(talanalikoloyabuku).
Esika ya suka ya ekateli makambo (Conseil d’Etat - CE)Lokolanabisikanyonsoyamisalayaleta,ozalinalolengeyakokomamukandanaesika ya sukampo na esambelo (CE).NaCE ezali esika ya kosenga ngundate. Kuna mokanda esengeli kokotisanakatiyamikolo30nasimayakozwamokanoyaCCE.Elingikolobanatangobazali kotala makambo nayo bakokikobenganayonamakasi.
CE akotala makambo nayo nalombangopezasokiokokakikokomamokanda yango. Soki ezali bongobakondima mokanda nayo. Okokilisusukozuaesikayakofanda.
yango na CE bakotala kaka soki mokano ya CCE ekokani na mibeko.CE apesakamikanda yabakimi te toyakobatelayonaino.
SokinaCEbamoniétémokanowanaezali malamo te, akolongola yangoazongisimakambonayonaCCEmponamokanoyasika.
Soki CE andimi mokanda nayote, elingi koloba été baboyi yo.Okoki kokoma mokanda mosusu temakambonayonyonsobaboyiekominasuka.
45
ETEN
IYA12:K
OZO
NGA
Soki na CGRA ba boyi yo kasi okomi mukanda te mpo na mokano wana ( to osilisi kokoma mikanda biye nyonso), esengeli kasi kolongwa na Belgique mpo ozonga na mboka nayo.
Kozonga na kimiaOkoki kozua tango nyonso mokanoyakozongakofandanambokanayotangoba zo landelamakambonayoto na suka, soki baboyi kopesa yomikandaponakobatelayo.Soki ondimi yo moko kozonga nambokanayo:Okokikozualisalisi.Batooyobazanamikanda teawanaBelgique, soki balingi kozonga namboka na bango, bakoki pe kozualisalisiponakozongaatakobasengamikandate.
Sokiolingikozonganambokanayo,okosololanaassistantsocial.Sokiozalilisusu na esika bayambelaki yo te,okoki kokende koyebisa na FEDASIL.Pobayebisayondengoninielekaka,
to po na kozua rendez-vous. O kobenga na numéro oyo, okofuta te.080032745.
_ Eteni ya 12: Kozonga
46
ETEN
IYA12:K
OZO
NGA
Okokipekokendekomilakisanaesikabayambakabatooyobalingikozonga.Okokendenabangongaoyobasalakamisala. Elingi koloba banda 9h30 ti16h. Na Chaussée d Anvers n° 57,na1000Bruxelles.EzalipenepenenagareduNord.MosalimokoyaFedasilakozongisa biyano na mituna na yo.Ako sunga yo pe po na kobongisakozonganayo.Ponabongo,esengelikomemamikandanyonsooyoesalinatina.
MobemboKozonga na ba mboka esalamakana pepo, mosusu na bus. Okosalamobembo ya yo na batu mosusu.Natangoyakokende,mosaliyaOIM(OIM Ezali Lisanga ya bakimi pona mokili mobimba: OrganisationInternationale pour les Migrations)akoyambayopeakopesayoticketnayoyapepotoyabus.Akokendenayotinaesikabatalakamikandanandelo.Moto mosusu akoyamba yo, bakosengayokotiyabilokonayonasacyaOIMpobakokakoyebelayango.
Okofuta mbongo po na mobembonayote.Bakopesayoticketyapepoto ya bus. Po na ba mboka mosusuba koki kopesa mua mbongo mukelokolamualisalisiyakozonga.
Lisalisi na mboka ya kozonga Okoki kozua lisalisi po okokakobandela lisusu bomoyi kuna nambokanayo.Mbongoyangoekeseni
namutu namutu. Etalelimboka oyoozali kozonga to situation ozalaki nayango awa na Belgique liboso ozuamokanoyakozonga.MosaliyaFedasiloyoapesakatoliakotalanayololengeninibakokikosalisayo.
Lisungi yango ekozala mbongo namaboko te, ba ko sunga yo po nakolukamosala, toformationmoko,tokofutaminganga,tokosalacommerce,bilokomokoyandengewana…
Kozongisama na makasiSoki ondimi kozonga te na mbokanayo,bakonzi (yaOE)bakotindikayonamakasi.z
Kokoma
Bisika ya kotuna
Commissariaat-generaal voor de
Vluchtelingen en de Staatlozen
(CGVS)
Commissariat général aux réfugiés
et aux apatrides (CGRA)
Esika ya kosenga mpote
babatela yo
WTC II
Boulevard du Roi Albert II, 26 A
1000 BRUSSELS
T +32 2 205 51 11
F +32 2 205 51 15
www.cgra.be
Federaal agentschap voor de
opvang van asielzoekers (Fedasil)
Agence fédérale pour l’accueil des
demandeurs d’asile (Fedasil)
Esika ya kokabola to (Fedasil)
Rue des Chartreux, 21
1000 BRUSSELS
T +32 2 213 44 11
F +32 2 213 44 22
www.fedasil.be
Dispatching Fedasil
Esika ya kokabola
bisika ya boyambi ya Fedasil
Chaussée d’Anvers, 57-59
Première étage
1000 BRUXELLES
T +32 2 793 82 40
F +32 2 203 60 04
Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ)
Office des Étrangers (OE)
Bilo ya koyamba bapaya
World Trade Center, Tour II
Chaussée d’Anvers, 59 B
1000 BRUXELLES
T +32 2 793 95 00
Helpdesk
T +32 2 793 80 00
F +32 2 274 66 91
www.dofi.fgov.be, www.ibz.fgov.be
Raad voor Vreemdelingen-
betwistingen (RvV)
Conseil du Contentieux
des Étrangers (CCE)
Bilo mususu mpo na bapaya
Laurentide
Rue Gaucheret, 92-94
1030 BRUXELLES
T +32 2 791 60 00
F +32 2 791 62 26
www.rvv-cce.be
Raad van State (RvS)
Conseil d’ État (CE)
Bilo ya suka mpo na ngunda
Rue de la Science, 33
1040 BRUXELLES
T +32 2 234 96 11
www.raadvst-consetat.be
IOM (Internationale organisatie
voor migratie)
OIM (Organisation Internationale
pour les Migrations)
Lisanga ya bakimi mpo na
mokili mobimba
Rue Montoyer 40
1000 BRUXELLES
T +32 2 287 70 00
F +32 2 287 70 06
www.belgium.iom.int
Rode Kruis Vlaanderen
Ekulusu ya mutani na Vlaanderen
Motstraat 40
2800 MECHELEN
T +32 15 44 35 40
F +32 15 44 33 06
www.rodekruis.be
Croix-Rouge francophone
Département Accueil des
demandeurs d’asile (ADA)
Ekolusu ya mutani na Wallonie
Ndako yakoyamba baye
basengi kobatama
Rue de Durbuy 140
6990 MELREUX
T +32 84 36 00 82
F +32 84 36 00 88
www.croix-rouge.be
Caritas
Rue de la Charité 43
1210 BRUXELLES
T 02 229 36 11
F 02 229 36 25
www.caritas-int.be
Kobatama na Belgique
Boku ya kopesa sango na baye basengi kobatama mpe koyambama awa na Belgique.
OFFICE OF THE COMMISSIONER GENERAL
FOR REFUGEES AND STATELESS PERSONS
This project was realized with the support of the European Refugee Fund
Kobatama na Belgique