kristian tlangau 1 - · pdf filedaia, suaka leh thangluaia te hian rs. 100 \heuh, chanchinbu a...

68
1 Kristian Tlangau www.mizoramsynod.org

Upload: tranxuyen

Post on 26-Feb-2018

284 views

Category:

Documents


7 download

TRANSCRIPT

1Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

2Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Kum khat lâk man : Rs. 50.00A man pe leh a bu la duh chuan Business Manager, Synod Office First

Floor, Mission Vêng, Aizâwl hriattîr tûr.

Thu chhuahte hi Editor ngaih dân a ni vek kher lo.

A CHHÛNGA THU AWMTE

1 . Editorial 12 . Chibai bûkna 23 . Mizoram Synod 64 . Lâwrkhâwm 155. Zawhna leh Chhânna 196 . Sermon: (1) Thu âwihna 27

(2) Chanchin |ha hi hril rawh u 32(3) Kohhran hlutna 38

7 . Mi sual ngaidamtu Isua 438 . Kan ram mamawh rorêlna \ha leh rorêltu \ha 499 . Sûnna 58

Synod PuipateModerator : Rev. H. LalrinmawiaSecretaries : Upa H. Ronghâka (Sr.)

Rev. Lianhmingthanga Sailo (Jr.)Finance Officers : Rev. P.C. Pachhûnga

Rev. H. RemthangaStatistician : Rev. R. LalchanglianaSr. Executive Secretary : Rev. Lalramliana PachuauExecutive Secretary : Rev. B. Sângthanga

The Organ of the Presbyterian Church, Mizoram

Kum 106-na October 2016 Bu 1,249-na

Editor : Rev. Dr. C. Chawnghmingliana Ph. 2316411(R)Joint Editors : Rev. P.C. Pachhûnga

Upa H. RonghâkaUpa Prof. R.L. ThanmawiaRev. P.B. Mankima

Business Manager : Upa C. LalbiaktluangaSynod Office, First FloorMission Vêng, Aizâwl – 796 001

Office Phone 2324590; e-mail: [email protected]

3Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Editorial

KUM 105 LAI A LO TLING VE TA

Kristian Tlângau chuan a kum 105-na lai a lo thleng ve leh tadêr mai. Chhiartu zawng zawngte chibai kan bûk che u a, duhsaknakan hlân bawk a che u. He chanchinbu a lo pian chhuah theihnatûra sûl lo sûtu leh a hnârkaitute Upa R. Dâla, Zakûnga,Lianhmingthanga, Dohnûna, Thangluaia, Daia, Suaka, Zotuawnga,Thanga, Chawnga leh Kâwlkhûma te kha an lo va fakawm takêm! A lo din tirh khân kohhranin a din a ni lo va, \hian pâwl mi 11-te khian an \hahnemngaihna avâng liau liauva an din a nih avângin achhuahna tûr sum leh pai pawh an neih mai si loh avângin Dohnûna,Daia, Suaka leh Thangluaia te hian Rs. 100 \heuh, Chanchinbu a lointodelh huna lâk lêt leh tûrin an thawh khâwm ta a ni. Khâng hunlai khân Rs. 100 chu a hlu hle ang.

An chhuah tirh chuan Dr. Fraser-a khâwlin an chhu a. Dr.Fraser-a Lakhipur lama a insawn tâk avângin a khâwl kha a kenzêl a \ûl avângin Silchar lamah eng emaw chen an chhuttîr leh a.Thil pawimawh chhutna khâwl kan neih tâk loh thu Bawrsâp Col.G.E. Loch-an a lo hriatin kan Zosâpte hnênah rah bûk khâwl Pound100 man lai a pe ta hlauh mai a. Chu khâwl thar hmang chuan1916 March thla a\angin an chhu leh thei ta a ni. A chhuah tirhacopies 200 vêl lek kha tûnah chuan thla tin hian copies 37,500 kanlo chhu thei ta hi Kristian Tlângau chanchinbuin hma a sâwnziatilangtu a ni âwm e.

Editor hmasa ber chu Upa R. Dâla a ni a. Kum 105 chhûnghian Editor pawh 19 an awm tawh bawk.

4Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

CHIBAI BÛKNA

Kan rama Chanchin bu upa berte zînga miKristian Tlângau hi kum 105 pumhlûm a lo ni tareng mai. Tluang taka kalin hma a sâwn zêl a, achhûng thu leh hmêl hmang tharte kan hmu tazêl bawk a, a va lâwmawm êm!

Kristian Tlângau Editorial Board te, Agenttaima leh \hahnemngai tak tak te, a bu ngaihlua chhiar \hîntuleh thu chhuah tûr thawh \hîntu te, hma a sâwn zêlna tûrarilru leh tha leh sum sêngtu zawng zawngte hnênah lâwm thuka sawi a, duhsakna chibai ka bûk a che u.

Kristian Tlângau hi Pathian malsâwmna hlu tak dawngzêlin, hma lam panin kal zêl rawh se tih hi ka duhsakna a ni e.

Rev. H. LalrinmawiaModerator

Mizoram Synod

CHIBAI BÛKNA

Pathian nung vênna leh kaihhruainain kum2016 October thla a lo her chhuak leh ta a,Kristian Tlangau pawhin kum 105 a lo tling veta reng mai, a va lâwmawm êm. Lawmpuinachibai ka bûk e.

Kristian Tlângau, kohhranho tâna thupawimawh leh sermon \ha tak tak kenga, mite hnêna semdarh leh zêltu, Special Issue tihchhuah huna chibai bûkna thuziak tûra min rawn lam ve hi ka lâwm hle a ni.

5Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Thuziak thiam leh peihte hi anmahni leh an thuziak \hatak takte hi hnam rohlu a ni. Mi \henkhat chu an hmuh lehhriatte mi dang tâna \hahnemngai taka ziaka pho chhuak peihan awm a, hêng mite hi mi dangte tân malsâwmna thlentu anni. Thil \ha kan hmuh leh hriatte mi dangte hnêna pêk chhâwnhi kan mawhphurhna a ni e.

Isua kha a zirtîrte nên kum thum vêl Palestina ram dungleh vângah rawng an bâwl a. A awm lohsan hnuah a thilmaktih leh thil tih dang tam tak mita an hmuh leh benga an hriattekha mite hrilhin an zirtîr \hîn. Amaherawhchu, anmahni pawhan lo thih ve zêl avângin ziak ngeia dah kha \hain an hria a,chûng chu kan Bible-a bu \henkhatte hi a ni a, mi tam tak tânmalsâwmna leh nunna a ni.

Pastor Liangkhaia kha an khua Zâwngin a\angin LowerPrimary exam tûrin a \hian pahnihte nên Aizâwlah an kal a. Athlen inte hnên a\angin Isua chanchin ziakna bu a chhiar fuhhlauh mai a, chuta \ang chuan Isua chu nghet takin a pawmta a ni (Zoram Encyclopedia B. Lalthangliana, 374). Chuvângin,Kristian Tlângau bua thu \ha tak takte pawh hi mi tute emawtân chuan malsâwmna a nih ka ring tlat a ni.

Kristian Tlângau, sermon \ha tak tak, thu bengvârthlâktam tak leh Upa thite chanchin ngaihnawm tak tak fûnkhâwmtu hi keu nawn fo duhawm chi a ni a; chuvângin, alatute hian kan chhiar zawh hnuah pawh dah \hain vawng \hazêl ila, khawi maw lai bawlhhlawh bâwmah emaw paih bomai lovin, kum khat chhuak zêl hi bu khatah chilh khâwm taila, archives-ah emaw, hmun remchâng dangah emaw vawng\ha ta ila, \hangthar lo awm zêl tûr tân a hlu hle dâwn a ni.

Kristian Tlângau dam reng rawh se.

Rev. LalruatthangaKhawzâwl Vêngthar

6Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

LAWMPUINA LEH DUHSAKNA CHIBAI

Kristian Tlângau hi kum 24 chhûng lai ka nitin \hian hnai berte zînga mi a ni \hîn a. Kum1974-ah te kha chuan copy 2500 vêl chauh semchhuah a ni a. Chuta \anga kum 24-ah chuancopy 23,900 laiah a chho ta a, kan lâwm ve hlea ni. Tûnah chuan copy 37,500 lai a lo ni ta a, ahmêl lah a mawi tial tial bawk a, a lâwmawmmang e.

He chanchinbu hmasâwn zêlna hi Pathian hruaina a nihrualin a enkawltute leh ngainatute \anhona rah a ni a,ngaihsânawm ka ti.

Kristian Tlângau kum 105 lai a lo tling ta hi ka lawmpuiinka chhuang a. Hmasâwn zêla \angkai zêl tûrin lawmpuina lehduhsakna chibai ka bûk e.

Upa C. SangzualaFormer Editor

LAWMPUINA LEH CHIBAI BÛKNA

Kristian Tlângau rawngbâwlnain kum 105lai a lo tling ta hi ka lawmpui tak zet a, herawngbâwlna hian Zoram dung leh vâng mai nilovin, Zoram pâwn hmun hla zâwk a tlawh zêltheih nân leh chhiartute tân Pathian malsâwmnaa nih zêl theih nân duhsakna ka hlân e.

Upa C. ChawngauvaChawngtlai

7Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

LAWMPUINA LEH DUHSAKNA CHIBAI

Pathian hruaina leh enkawlna azârah‘KRISTIAN TLÂNGAU’ chuan kum 105 lai a lo tlingta a. A thawktute zawng zawng Pathian hminginlawmpuina chibai ka bûk a che u.

A chhuah tirh ata vawiin thlengin athawktute \hahnemngaihna, inpêkna lehthawhrimna azârah hetiang dinhmun hi thleng thei a ni a. MizoKristiante tân thlarau buhzêm, finna hnâr leh hriatna khurpui,nun kawng dik leh him kawhhmuhtu a nih zêl theih nânduhsakna ka hlân e.

Rev. ThangzauvaEditor

Synod Ramthar

KUM 2016 CHHÛNGA KRISTIAN TLÂNGAU COPY LA TAMZUAL KOHHRAN 20 (TOP 20)-TE

1. Chanmari 4162. Durtlâng 3893. Electric Vêng 3484. Bâwngkâwn 3405. Tuikual 3376. Khatla 3247. Mission Vêng 3238. Bethlehem 3119. Ramhlun North 28610. Kanan 28111. Mission Vengthlang 280

12. Vênghlui 275Bethlehem Vênglai 275

13. Chhînga Vêng 25914. Zârkawt 25415. Zotlâng 24716. Bawngkawn South 240

Armed Vêng 24017. Bûngkâwn 23318. Republic Vêng 22819. Hmunthar 22620. Zemabâwk 222

8Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

– Executive Secretaryi/c Publicity, etc.

1. Synod-in chhawmdâwlnape

Tûn hnaia harsatna hranghrang tâwkte hnênah SynodRelief Fund a\angin hetiang hianchhawmdâwlna pêk a ni:

Damlo chhûngkaw parukhnênah ̀ 35,000, accident tâwkchhûngkaw pakhat hnênah`5,000, in chim chhûngkawpakhat hnênah ̀ 6,000, khawsakharsa chhûngkaw pahnih hnênah`10,000. A vaiin ̀ 56,000.

2. Zin August 1-5, 2016 khân PCI

Executive Committee nei tûrinShillong-ah Rev. LalramlianaPachuau, Senior ExecutiveSecretary, Rev. H. Remthanga,Finance Officer, Rev. Lalzuithanga,Rev. Rualthankhûma, Rev. Dr.Lalchhuanliana, Rev. C. Rosiama,Rev. Zosângliana Colney, Rev. Dr.

P.R Hmuaka leh Upa R.Lalmalsâwma te an kal.

August 1-11, 2016 khânArunachal East, West leh North-ah Field Committee hmanpuiinRev. B. Sângthanga, ExecutiveSecretary, Rev. K.Lalthangmawia leh Upa C.Lalnghâkliana, BEC member tean kal.

August 5 - 7, 2016 khânSunday School Programme-inNorth Hlimen Bialah Rev. P.C.Pachhûnga, Executive Secretarya kal.

August 5-6, 2016 khânInterserve Annual GeneralMeeting-a tel tûrin Pune-ah Rev.K. Lalrinmawia, Secretary,SMB a kal.

August 8-21, 2016chhûng khân Jharkhand, Patna,Lucknow leh Delhi-ah FieldCommittee hmanpuiin Rev. K.Lalrinmawia, Secretary, SMB,Rev. Lalchhuanmawia leh UpaDênghmingthanga, BEC memberte an kal.

August 9-11, 2016 khânPES Programme-in Schoolhawn dîl en fiah leh School

9Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

tlawhin Kawlkulh, Hliappui,Thingsûlthliah leh Selingah teUpa DP Biakkhûma, Supervisorof Schools a kal.

August 13-14, 2016 khânChamphai Kahrawt Bial tlawhleh Champhai Bethel Pastorquarters en fel tûrin Rev.Lalramliana Pachuau, SeniorExecutive Secretary a kal.

August 13-14, 2016 khânThênzâwl Bial Kohhran PavalaiPâwl Meet hman a ni a, hemihmanpui hian Rev. K.Rolungmuana, Director,Revival, Tv. LalthlenglianaPachuau leh Tv. C.Lalramzauva, Revival Speakerte an kal.

August 17 - 26, 2016khân Siliguri, Nepal, Kolkataleh Odhisa Field-ah te FieldCommittee hmanpuiin Rev. B.Sângthanga, Exe. Secretary,Upa H. Ronghâka, SynodSecretary leh Rev. LalremruataRâlte te an kal.

August 19, 2016 khânWest Lungdâr Kohhran tlawhtûr in Rev. LalramlianaPachuau, Senior ExecutiveSecretary a kal.

August 27 & 28, 2016khân N. Hlimen Bialah RamtharCampaign hmangin Rev. K.Lalr inmawia, Secret ary,SMB a kal.

3. Kohhran Hmeichhia August 4, 2016 khân

Women Centre-ah puan \hui zirbatch hmasa ber hawnnaprogramme tawi CentralCommittee-in an hmang a, puan\hui zir tûrte hi mi 40 an ni.

August 5 - 7, 2016 khânVairêngte Bialah LeadershipTraining leh KristianChhûngkaw Campaign buatsaiha ni a, hemi hmanpui hianCentral Kohhran Hmeichhehruaitu Pi Lalbiaki, Pi C.Chawngpuii leh Pi Zothanpâri(Comt. members) te an kal.

August 5 - 7, 2016 khânAmbassa, Tripura-ahLeadership Training leh KristianChhûngkaw Campaign buatsaiha ni a, hemi hmanpui hianCentral Kohhran Hmeichhehruaitu Pi Rinchawii, Chairman,Pi Lalpianthangi leh Pi Lalhliapi(Comt. Members) te an kal.

Women Centre,Phunchawnga hma lâkna hmasa

10Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

atâna puan \hui zir kalpui mêk ani a, puan \hui zir mêktemamawh chi hrang hrang hêngmite hnên a\ang hian dawn a ni:

(1) Pi Rinchawii, Chairman,Kohhran Hmeichhia - Gasthuk lian.

(2) Upa R. Sângkhûma, Khatla- Television

(3) Pu H. Thanga, Bâwngkâwn- Television

(4) Pu Liansânga, Khatla - SolarWater Heater leh Pipe Filling

5. Pi Lalzâmpuii, Aizâwl Vênglai- Tuizem (2000 litres)

4. Campus Ministry July 29 - 31, 2016 khân

Lunglei Vênglai Kohhranah‘Naupang Pual Crusade’buatsaih a ni a. Hemi hunah hianRev. Lalchungnunga, Directorchu Crusade Speaker a ni.

August 5, 2016 khânHealth Worker Training Institute,Hmuntharah hun an hmang.

August 7, 2016 khânDâm vêng Kohhranah SocialFront hma lâknain ‘EducationalCampaign leh Zu AwarenessCampaign’ buatsaih a ni a, hemi

hunah hian Upa Dr. C.Lalremruata, AssociateProfessor, J. Thankima Collegeleh Rev. Lalchungnunga,Director-in hun an hmang.

August 15, 2015 zân khânSaron Vêng Branch K|Pinkhâwmah Zu leh RuihhloAwareness neiin hun an hmanga, August 16, 2016 khân ApolloSchool of Nursing, LuangmualComplex-ah hun an hmangbawk.

August 22, 2016-ahBrighter Higher SecondarySchool, August 25, 2016-ahGovt. Mamawii HigherSecondary School, August 26,2016-ah Chanmari West HighSchool leh August 29, 2016-ahNew Age Academy,Vaivakâwnah te hun an hmang.

5. Mission Board August 2-7, 2016 khân

Aizâwl West I Area MasihiSangati leh Gorkha GospelTeam \ang kawpin RangvamualNepali zîngah Chanchin |habeihpui an thlâk.

August 14, 2016 chawhnuinkhâwmah Zârkawt Kohhran

11Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Biak Inah Missionary TirhchhuahInkhâwm an buatsaih.

August 15, 2016 khânMillenium Centre kawt zâwlah70th Independence Day FoodFestival, 2016 an hmang a,Mizoram Governor Lt. GeneralNirbay Sharma chu Chief Guesta ni. Ei tûr chi hrang hrang,Choir, Live Music, Solo,Traditional Dance hmangte inhun hman a ni.

6. ATCAugust 9-12, 2016 khân

UTC Council Meeting,Bangalore-a neihah Rev. Dr. C.Lalhlîra, Principal a kal.

7. Worship Dept August 6, 2016 khân

Bâktâwng Bial K|P-in VocalTraining an buatsaih a, hemihmanpui hian Tv. H.Lal\hazuala, Instructor a kal.

August 11-12, 2016 khânDârlâwn Kohhranah Seminarbuatsaih a ni a, hemi hmanpuihian Rev. H. Remthanga,Finance Officer leh Rev. R.S.Rokima, Worship Comt.Member te an kal.

August 13, 2016 khânSialsûk Kohhranah Seminarbuatsaih a ni a, hemi hmanpuihian Rev. H. Lalchhanhima lehRev. Thangzauva te an kal.

August 17-18, 2016 khânChhingchhîpah Lêngkhâwm zaiSeminar buatsaih a ni a, hemihmanpui hian Upa F.Lalremthanga, Coordinator,Worship Dept, Pu Lalromawia,Senior Inst ructor, UpaLaldingliana Sailo leh UpaZothanmawia, Comt. Memberte an kal.

8. MSSU August 5 - 7, 2016 khân

N. Hlimen Bialah SundaySchool Zirtîrtu Training buatsaiha ni a, hemi hmanpui hianMSSU Department a\anginthawktute hetiang hian an kal:

N. Hlimen Kohhranah Rev.P.C. Pachhûnga, ExecutiveSecretary leh Upa Lal\hahlunaRâlte, Asst. Coordinator,MSSU.

Saipûm Kohhranah Upa S.Kâpzathanga, Armed VêngSouth, MSSU Trainer leh UpaC. Lalbiaksânga, ZemabâwkNorth, MSSU Trainer.

12Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

August 12-14, 2016 khânSêrchhîp Bethel KohhranahSunday School Zirtîrtu trainingbuatsaih a ni a, hemi hmanpuihian Rev. Zoramsânga leh UpaK. Vânlalnghâka, Ramhlun East(MSSU Trainer) te an kal.

August 20, 2016 khânAizâwl Vênglai KohhranahSunday School Zirtîrtu trainingbuatsaih a ni a, hemi hmanpui hianUpa Lal\hahluna Râlte, Pu JohnLalhruaitluanga, MSSU Asst.Coordinator, Upa Hrilthansânga,Mission Vêngthlang leh Upa B.Lalhmunliana, BethlehemVênglai, MSSU Trainer te an kal.

9. Social Front August 6-7, 2016 khân

E. Lungdâr Bial chuan HIVAIDS Awareness Campaign anbuatsaih a, hemi hmanpui hian PuAlan Lalmuanpuia leh Pu JacobRosângliana te an kal.

August 26-28, 2016 khânSakawrdai Bialah Ruihhlo, SocialMedia & HIV AIDS AwarenessCampaign buatsaih a ni a, hemihmanpui hian Rev. R.Vânlalnghâka leh Pu K.Siamkûnga te an kal.

10. Thawktu hna chanpualsiam rem

Synod Office-a thawktu\henkhatte hna chanpual hetianghian siam rem a ni:

(1) Upa Bonny Lalrindika,Asst. Coordinator chu Archivesa\angin Social Front-ah.

(2) Pu Andrew Varte, Asst.Coordinator chu Social Fronta\angin Archives-ah.

(3) Pi Vânlaldiki, OfficeAssistant chu Revival a\anginPPF Board-ah.

(4) Pu Vânlalhruaia, OfficeAssistant chu General a\anginArchives-ah.

(5) Pu Lalfakzuala, OfficeAssistant chu Archives a\anginFinance-ah.

(6) Pi Lalramengi, OfficeAssistant chu KohhranHmeichhia a\angin Revival-ah.

(7) Tv. H. Vânlalhriata,Office Assistant chu Financea\angin MSSU-ah.

(8) Pi Zothanpuii, OfficeAssistant chu PPF Boarda\angin Service Board-ah.

13Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

(9) Pi Lalhmachhuani,Office Assistant chu Generala\angin Kohhran Hmeichhiaah.

(10) Rev. R. Lalvulluaia,Prison Ministry chu a \ûl angaSL&PB pui tûra tih a ni bawk.

10. Bookroom August 8-13, 2016 khân

Lawngtlai Branch-ah PhysicalChecking neih a ni a, hemi hunahhian Pi B. Lal\hiangi, Foremanleh Tv. Malsâwmdawngliana tean kal.

August 8-13, 2016chhûng khân BâwngkâwnBranch-ah Physical Checkingneih a ni a, hemi hunah hian PuVL Zothanmawia, i/c Branchesleh Tv. Lalhruaitluanga te an kal.

11. K|P August 12, 2016 khân

Sihphîr Vênglai Branch SilverJubilee lawmnaah Rev.Zothansânga, Leader CK|P,T.Upa Ricky LalrammawiaRâlte, Comt. Member lehMizoram Synod Choir te an kal.

KTP General Conferencethurêl Gen. No. 10 bawh zui nânruihhlo ngaite leh hum sual daitepualin August 15, 2016

(Thawh\an) zân inkhâwmahBranch tinin \awng\ai rual hun anhmang. Hemi zâna remchânglote pawhin hun remchângdangah an hmang bawk.

August 25, 2016 khânLêngpui Branch DiamondJubilee lawmnaah UpaRosângliana leh Tv. RobertLalduhzuala Comt. Member tean kal.

August 26-28, 2016 khânKawlkulh Bialah LeadershipTraining buatsaih a ni a, hemihmanpui hian Pu Vânlalpêka,Fin. Secretary leh PuLalhnehzova, Comt. Member tean kal.

12. FinanceAugust 12 - 14, 2016 khân

Pângbâlkâwn Bialah AccountTraining leh Finance Campaignbuatsaih a ni a, hemi hmanpui hianTv. Zaihmingthanga Fanai,Accountant, Upa PC Vânlalrova,O/A leh Pu J. Malsawma, O/A tean kal.

13. SL&PBAugust 26 - 28, 2016 khân

Kâwnpui Bialah LiteratureSeminar buatsaih a ni a, hemi

14Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

hmanpui hian Rev. Dr. C.Chawnghmingliana, Editor,SL&PB, Upa LalrammawiaNgênte, BEC member, Rev.R. Lalvulluaia, Prison Ministryte an kal.

14. ‘Praise On’ IntihsiaknaAugust 9, 2016 zân khân

Synod Information & PublicityDepartment (Synfo) leh InkspotDigiprint Solutions \ang kawpinan buatsaih Praise On chu Rev.Lalramliana Pachuau, SeniorExecutive Secretary-in Pathianhnênah hlanna hun a hmang.

‘Praise On’ hi Pathian fakazaia rawngbâwlna kawngahmasâwnna atân leh kohhranprogramme hrang hrangathinlung taka Pathian faka zai theian lo pun zêl theih nân Mizoramchhûnga K|P Branch tinte Solointihsiakna atâna buatsaih a ni.

Zone hrang hrang Lunglei,Champhai, Mamit, Sêrchhîp,Kolasib leh Aizâwl-ah teAudition Round neih a ni a, teltûra hming pe mi 799 a\angin mi749 an zai a, hêng zîng a\ang hianmi 254-ten second round an lûta ni. Second round hiSeptember 13-16, 2016

chhûngin Bûngkâwn KohhranGolden Jubilee Hall, Aizâwlahneih leh a ni ang.

15. Synod Service BoardCoordinator thar

Kum 2015 SynodInkhâwmpui chuan SynodService Board chu Committeepuitlingah a hlân kai tâk avânginSynod Service BoardCoordinator thar atân PiLalfakmawii (CoordinatorKohhran Hmeichhia) chu a ruata, August 16, 2016 a\ang khâna hna a zawm. Pi Lalfakmawiisawn a nih tâk avângin Pi H.Lalpianthangi, Asst.Coordinator, KohhranHmeichhia chuan thuleh awmhma chuan Coordinator chargea la rih ang.

16. Counselling Training khâr

Mizoram Synod, FamilyGuidance & CounsellingCentre-in August 3, 2016a\anga Kohhran Hruaitute pualaPastoral Care & CounsellingTraining vawi 25-na, SynodConference Centre-a a buatsaihchu August 16 (Thawhleh) zânkhân khâr a ni. He training-ahhian thingtlâng lam Pastor Bial

15Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

pariat a\angin mi 25 an tel a,Synod Moderator Rev. H.Lalrinmawian training khârnahun hi a hmanpui a ni.

Pastoral Care &Counselling Training hi kum tinPastor pual vawi khat lehkohhran hruaitute pual \um hnihbuatsaih \hin a ni. Pastor pualavawi 25 buatsaih tawhah Pastor424 training pêk an ni tawh a.kohhran hruaitute puala kum2002 a\anga vawi 25 neihtawhah mi 502 training pêk anni tawh bawk.

FG&CC hian tûnah hiancentre paruk - Mission Vêng,Chanmari, Vaivakâwn,Champhai, Sêrchhîp lehKolasib-ah te an nei tawh a,pantu (client) mi 17,303 an neitawh a ni.

17. Revival DeptAugust 9-14, 2016 khân

Synod Camping Centre,Neihbâwihah Camping buatsaiha ni a, Speaker Pu R.Lalbiaksânga, KristaThupuangtu team a ni a. Camplût zât, mipa 183 leh hmeichhia23, an vaiin mi 206 an ni a,damlohna leh harsatna dang

avânga awm tluan thei lo tlêmazawng an awm a ni. Securityleh ei rawngbâwl hi BâwngkâwnChhim Vêng Pavalai Pâwlten anbuaipui a ni.

18. MTC August 15, 2016 zîng dâr

sarih khân Independence Daypualin hun an hmang a, hemihunah hian Rev. H. Lalrinmawia,Synod Moderator chu ChiefGuest a ni.

August 19-23, 2016 khânSenate of Serampore CollegeCommission Team-ten MTCAffiliation chungchângah MTCan rawn tlawh a, August 21(Pathianni) khân kohhran hranghrangah hun hmanpui an ni.Commission Team member-techu Rev. Dr. Santanu K. Patro,Senate Registrar leh Dr. K.David Udayakumar, Principal,Gurukul Theological College tean ni.

19. Thawktu tharSynod Hospital, Durtlânga

thawk tûr doctor 2 leh JohnWilliams Hospital, Lungleia thawktûr Staff Nurse palite chu August24, 2016 khân Synod ServiceBoard chuan a la thar a.

16Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

September 1, 2016 a\angin anhna an zawm.

(1) Synod Hospital, Durtlângathawk tûrte:

(a) Dr. Priscilla Zodinpuii,MBBS d/o Zirsângliana,Saikhamakâwn.

(b) Dr. Lalduhawmi Fanai,MBBS d/o Upa F. Lallûra,Electric Vêng, Aizâwl.

(2) John Williams Hospital,Lungleia thawk tûrte:

(a) Zomuanpuii, GNM d/oLalbiakhlua, Lêng.

(b) Lalnuntluangi, GNM d/o Lalthanmawia, East Lungdâr.

(c) Lâwmsângzuali, GNMd/o Lalrinkima, ChhingchhîpVênglai.

(d) Julie K. Lalrinnungi,GNM d/o K. Ronghâka, KhatlaEast.

20. Moderator ProgrammeSynod Moderator Rev. H.

Lalrinmawia chuan hetiang hianhun a hmang:

August 3, 2016 (Nilaini)Sihphîr Kohhran Silver

Jubilee hmanpui

August 6, 2016 (Inrinni)Zân: Ailawng Kohhran

August 7, 2016 (Pathianni)

Chawhma : W. LungdârKohhranChawhnu : W. LungdarKohhranZân : Reiek Kohhran

August 14, 2016 (Pathianni)Zân : Mission Vêng

August 15, 2016 (Thawh\anni)chhûn : Tuikual North KohhranBiak In hawn

August 20, 2016 (Inrinni)

Zân : Lungzarhtum Kohhran

August 21, 2016 (Pathianni)

Chawhma : Meisatla KohhranChawhnu : Saiha TlângkâwnKohhranZân : Saiha

August 27, 2016 (Inrinni)

Zân : Vapâr Kohhran

August 28, 2016 (Pathianni)

Chawhma : Ngûr KohhranChawhnu : Ngûr VêngsângKohhranZân: Zote Kohhran

17Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Pastor thilmak tihtumna lamah hmeichhepakhatin nunna chân

Pastor Lethebo Rabalango,South Africa-a Mount ZionGeneral Assembly dintu leh anPastor chuan Polokwane khua,Limpopo Province-a aninkhâwmna hmunah tui chungaIsua kea a kal chungchâng asawina lamah rinnaah chuan thiltih theih loh a awm lo tih entîr atumna lamah hmeichhe pakhatina nunna a chân phah. Praiseteam zînga mi (a hming târ lanloh) chu ko chhuakin chhuataha muttîr a, he hmeichhe chungahhian sound box (speaker) pound250 (113 kgs) zeta rit an delhtîra, chu chu duh tâwk lovin PastorLethebo chuan a chungah techuangin minute 5 hnuah la sawntûrin a ti a. A thiltih mak entîrtumin hmeichhia chu tho tûrin thua han pe a; mahse, chuhmeichhia chuan eng mah a lohre tawh lo a ni. Usher leh mipuizînga miten an buaipui chuan

hmeichhia chu nikhaw hre lovina lo awm dêr tawh a ni.Hmanhmawh taka damdawi inpanpui a ni na a, a nunna chhanhman a ni ta lo a ni. Hmeichhiahi nakruh tliak leh internalbleeding nasa lutuk vânga boralniin sawi a ni.

Het ih lai hian PastorLethebo chuan inthiam lohnapawh nei chuang lovin hehmeichhia hian rinna a neih tlêmavânga tuar chhuak zo lovah ala puh zui nghe nghe.

African pastor-te hianhetiang hian an rinna chu an kalsualpui nasa hle nia târ lan a nia, pastor hrang hrangin engthilmak emaw tih tumin an che\hîn a, kohhran mipui te chuPathian an hnaih lehzual nânahnim eitîr te, mihring sam eitîr teleh examna-a hman tûr penmalsâwm hralh te leh a dang tamtak te a awm a ni; tûn \umapastor Rabalango thiltih hianthihna hial a thlen avâng hianngaihven a hlawh lehzual a ni.

-DAILYPOST

Kraws pu chunga Isualem chang man a ni

Russia rama Permkhawpuiah lemchan thiam lehfilm siam \hîn Illya Novikov (23)

18Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

chu kraws lem lian tak pu lehkawr fual vâr ha chungakhawlaia a kal kual vêl chu mana ni. A sawi dânin, “Ka \hianpakhatin thing zai min pe a, chumihmang chuan kraws lem ka siama, Isua tawrhna chu ka \âwmpuia ni. Mipuite deusawh, ân khum,nuihzat leh diriam ka tâwk nasaêm êm a; hêng mipuite chezia lehawm dân hian Bible thu hi a dika ni tih a lantîr bâkah, kum 2000chuang hnuah pawh mihringterilru put hmang hi a la danglamchuang lo a ni tih chiang takin alang a ni. Kan \henawmte leh kanbula chêngte chungah rilru \hakan la pu lo va, dawhtheihna kanla tlachham êm êm bawk tihchiang takin a lang a ni,” a ti.

A thiltih hian amah hmututechauh diriam leh sawi chhiat atâwk lo va, kohhran hruaitutephei chuan Pathian zah lohna lehsawi chhiatna ang hialin a thiltihhi an dem a ni. Father IgorAnoufriev, Perm khawpuia St.George Kohhran pastor chuanhe lemchan hi demin, “He thilthleng hi ringtute pawi sawina ani a, Lal Isua an tuma lemchannahi mihringte tân tih chi a ni lo; anichu kan Pathian thianghlim a nisi a,” tiin a sawi a ni.

Kraws lem (T-shape) puchunga kawng sîra kawr fualvâr ha mi pakhat hmui hmul zuahbuk chhum kal chu motor-achuang leh kea kal amah hmututechuan an au nawmnah nasa hlea, a hmutu zînga pakhat chuanmotor khalhtute a tihbuai leh thilpawi zâwk a thlen a hlauh vânginpolice hnênah a report a ni.police pahnih a hmuna rawnthleng nghâlin an rawn man a,station-ah thil awmzia te an zawhfiah hnuin an chhuah leh ta a ni.

-MIRROR

Kum 2008-a tual thihnachungchângah

Kristianten rorêlna dikan phût

Fides News Agency-in atâr lan dânin Supreme Courtchuan Orissa sawrkâr hnênahkum 2008-a Kandhamal thilthleng chhui chiang leh tûrinthupêk an chhuah a ni. Hebuainaah hian Kristian mi zadâwnin nunna an chân a ni.August 25, 2008-a Kandhamal-a an buaina chhan ber hi Hindukulmûkten KristianhovinHindute Kristianah an inlehtîr tiinan puh a, he vâng hian in leh lochênna 5600 vêl an tihchhiat

19Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

bâkah Biak In 300 chuang lehPathian biakna hmun tam tak ansuamsam bawk. Kristian nunnachân zât report-ah hian inhnialnatam tak a chhuak a, sawrkârinofficial-a a târ lan dânin mi 38-in nunna an chân a, chutih laiinKristian group te chuan mi 100dâwnin nunna chân angin an târlang a ni. Indian Catholic Churchte chuan Kandhamal-aKristiante tawrhna leh harsatnate \âwmpui nân leh nunna chântehriat rengna ni kum tin August ni30 chu ‘Martarte Ni’ tiin anhmang \hîn a ni.

NGO Christian SolidarityWorldwide chuan SupremeCourt-in he thubuai chin fel nânahma a la thar leh chu lâwmawman tih thu an târ lang a, Kristiantetualthihna leh tawrhna thlentutechungah hian rorêlna dik tak athlen ngei an phûtin an beisei thuan târ lang a ni, “SupremeCourt-in thubuai ngaihtuah tûraan chhawp chhuak leh hi a bul\anna a ni a, Orissa statesawrkâr hnênah pawh he thilthlenga mawhphurtute chumana, an phu tâwk hremna anhmuh ngei kan beisei a ni.Kandhamal-a thil thleng kha

theihnghilh theih a ni lo va, diktaka rorêlna nên chin fel a nihkan beiseiin kan ngên a ni,” tiinan târ lang a ni.

India rama Kristian pâwlhrang hrangte chuan kum rei takchhûng chu Kandhamal-a khaminia thil thleng kha chiang takachhui tûrin sawrkârah ngenna anthlen char char bawk a ni.Kristian hruaitute chuan Indiaramah hian Kristiantentihduhdahna, buaina leh harsatnate ni tin tâwk mah se, tlâk hniamlam aiin an pung zêl zâwk a ni tiinan târ lang bawk. Cuttack-Bhubaneswar Archbishop JohnBarwa SVD chuan, “Orissarama Kristiante chu tihduhdahnakârah pawh an rinna a nghettawlh tawlh zâwk a ni,” tiin a sawi.

-CHRISTIANPOST

Kristian pitar pakhatinmi dang tân a thin

dawn tûr a kian“Mihringin a \hian aia a nun

a hlan aliama hmangaihna nasazâwk tu man an nei lo,” (Jn15:13) tih thu kan Bible-ah kanhmu a, heti ang taka mahnihmasial lova inpêkna lehngilneihna thiltih lantîrna ropuichu a takin thla kalta mai khân

20Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

nu upa lam, tuchhuan hmêl hmutawh, kum 69 mi chuan ahmêlhriat loh nu pakhat aiah anunna dahkhamin a lantîr.

Dallas, Texas-a khawsaBrenda Jones, thin \ha lo, athlâkna nghâk mêk chuan, a tânathin an pêk chu amah aiamamawh zual zâwka a hriat nunaupang lam kum 23 mi tân ahlân chhâwng.

Pi Jones-i hian kum khat tâltawp natna khuma mu chungina thin thlâkna tûr hi a lo nghâkfan fan tawh a, July 18 khânBaylor University MedicalCenter a\angin chanchinlâwmawm tak dawng nawlhin athin milpui an hmuh thu an hriattîra, a rang a rangin damdawi inchu an pan ta nghâl a.

Mahse, damdawi in an thlenchuan nu naupang tak pakhat,pasal nei hlim hlawt, damdawiina chau taka lo awm ve, AbigailFlores-i chu a tawng ta a,Flores-i hi a thin pum pui a chhetawh a, thlawhtheihnaindamdawi inah an rawn phurthleng a ni. A derdêpin a dinhmuna \ha lo hle a, thin thar pêk vat anih loh chuan ni rei lo tê bâk adam tawh dâwn lo a ni.

Pi Jones-in Flores-idinhmun a hriat chuan akhawngaih ta êm êm a, “Keichuan nghah nân hun ka la ngahzâwk alâwm,” tiin mahni hmasiallo takin a thin dawn tûr ai chu akian ta a ni.

“He hmeichhe naupang tê hilo thihtîr ta ila, ka thinlungchhûngrilah ka thin thar nên hlimtakin ka nung thei chuang lo vang.Tin, kei chuan hun ka la ngahalâwm, lo pe phal lo ta ila mahnihmasial tak ka ni ang,” tiin,hmêlhriat loh tâna a nunna thâpngamtu chuan a sawi.

Mahse, Pathianin Pi Jones-i ngilneihna leh inpêkna chu a hrereng a, ni rei lo tê hnuah doctor-ten a thin milpui mi pakhat hnêna\angin an hmuhsak leh nghâl ani. Flores-i pawh Pathianchungah leh Pi Jones-i chungaha lâwm hle a, “Amah (Jones)vâng chauhva in hmaa \hu thei hika ni,” tiin chanchinbu mitehnênah a sawi a, “Min tihlimzualtu chu, ka pasal nên hianinnei hlim hlawt kan ni a, fanauneiha chhungkaw hlim tak din hikan thlahlel em em a, Pi Jones-ileh Pathianin hun \ha min pe ani,” tiin a lâwm thu a sawi bawk.

-CHRISTIANTODAY

21Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Upa KH Hmingthanga,Kohima zawhnate

Z.1. Kohhrana full member,dân zawhkim ni mêk lai hmundangah kum hnih kum thumemaw testimonial la chuanglovin lo awm bo ta se,kohhran member a nihna hiengtia kalpui tûr nge ni ang?

Ch. Kan kohhran mite, hnathawh vâng emaw, thil dang vângemawa eng emawti chhûng hmundanga awm tûrte chuan a awmnakohhran a\angin TestimonialCertificate a la tûr a ni a, chu aTestimonial Certificate chu a vaawmna tûr kohhranah a theh lûtang. A va lawina tûr kohhranchuan a Testimonial Certificatehmang chuan an lo dawngsawngve ang. Testimonial pawh la lovarei tak tak awm hi a fel tâwk lohle. Testimonial lehkha pawh laduh lo chu, lehkha a lâk hmachuan rawngbâwltuah pawh lohman loh tûr a ni. Hetiang miTestimonial la leh Testimonial

lehkha la lo pawh ni se, pêmlehkha an lâk hma chuan an rawnkal chhuahna TualchhûngKohhranah khân member an lani reng a, an va lawina kohhranahkhân kohhran inchhiarna(statistics)-ah chhiar tel loh tûr ani (Ref. SEC 202:16, App III).

Z.2. Kohhran full member, dânzawhkim ni siin Pathian Biakinkhâwmnaah inkhâwm ngairêng rêng lovin, Pathian ramthilpêk thawh ziah sela, athawhlâwm chu lo pawm zêlmai tûr nge, engtia lodawnsawn tûr nge ni ang?Ch. Pathian tâna an pêk/thawha nih chuan lo hnâwl ngawt chichu a ni lo vang a, lo dawn maitûr a ni ang.

Z.3. Kohhrana full member,dân zawhkim ni si, Pathianbiak inkhâwm ngai rêng rênglote hi lo awm ta se,Tualchhûng Kohhran hianmember a nihna hi engtiakalpui tûr nge ni ang?Ch. Kan kohhrana an awmchhûng chuan kohhran thununnatling khawp sual a ti a nih ngawtloh chuan Dân zawhkim (fullmember) a ni reng ang.

22Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Z.4. Presbyterian Handbook2014 phêk 286 Pastor Biallist-ah hian Zoram pâwnGuwahati, Madanriting,Dibrugarh te an lang si a,Kohima leh Shillong Bial hiengtia lang ve lo nge ni?

Ch. I zawhna hi chhâng fiah taktak tûr chuan sei fê ziak a ngaiang a, tawi têin chhang ta maiila, a fiah thei tho ang chu maw.Kohima leh Shillong Bialte hiZoram Pâwn Mizo Kohhran(ZPMK) hun laia Bial lo dingtawh an ni a. Guwahat i,Madanriting leh Diprugarh te hichu Zoram Pâwn Presbytery(ZPP) lo din hnua kan Synod-inBial a hawn tharte an ni a(Presbyterian Handbook-a Bialhming lo langte hi chu Synod-inBial-a a siam kum an dah vekhi). Chu vâng chuan an rawnhmaih palh a ni ang. Kan Synodhnuaia Pastor Bial ziak chhuahzîngah chuan Shillong lehKohima Bial chu tel ve ngei tûrni âwm tak a ni.

L. Pachuau, Upa Bial V,Aizâwl Vênglai zawhnate

Z.1. KHB No. 351 chângkhatna, tlar tâwp pahnih -

“Chhanchhuaktua’n min kove, An ram sual phuar ata(They call us to deliver/Theirland from error’s chain) tiha“Chhanchhuaktua’n” tih hiZosâpthara hian ‘Chhan-chhuaktu atân’ tih nân ahmang tih a lang a. Hei hipipute zo\awng hman dânpângngai a nih loh bâkah‘Chhanchhuaktua (Isua)chuan min ko ve’ tia ngaih sualtheih a ni a. Hetianga Zosâpte\awng chheh ulh, eg. ‘Vâna’nhetah a lo chhuk...’ tih te kha‘Vân a\angin a lo chhuk...’(KHB 452) tia dah dik a ni daihtawh si a, ‘Chhanchhuak tûrinmin ko ve’ tia dahsak ve mai a\ha lo’m ni?Ch. I rawtna hi a \hain abengvârthlâk hle mai. Kristianhla bu ennawn leh dâwnahrawtna lo thlen ta la, rawtna fingtak a nih ngei a rinawm e.

Z.2. Mizo irâwm chhuak hlatluang \ha leh sak nuam zetmai, KHB No. 144 chângkhatna tlar tâwp, “Kalungngaihna zawng zawnglâwmin a chantîr \hîn” tiha‘lâwmin’ hi ‘lâwmna’ tiadahsak a dik zawk ang em?

23Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Zosâpte an ngaihsânawm a,an \hatna entawn tlâk tam taka awm ang, an \awngkachhuak dik zân lote leh zêlentawn erawh hi chu anmahnizâra ‘Chanchin |ha hre si,enna hmu tate’ hian kan simzâwk tûr a ni lo maw?

Ch. KHB No. 144 “He khawvêldam lai thlalêr...” tih hi chu kanZosâpte \awngka chhuak nipawhin a lang lo, Laidêngaphuah a ni a. A phuahtu phalnalo chuan siam danglam chi-ah anngai lo a ni ang a.

Upa Haukhama,Chhingchhîp Venghlun

zawhnate

Z.1. 2016 Puitling SS zirlai buzirlai 31-naa 3-na, Chanchin|ha hriltu tiha Philipan fanuzâwlnei pali a nei nghe nghetih kha Tirhkohte 21:8-ah‘Fanu pali a nei a, nulathianghlim an ni a, Pathianthu an hril \hîn a,’ tih kan hmua, zâwlnei an nih thu hi hmundangah sawina a awm em ni?Engtia pawm tûr nge?Ch. I zawhna hi zawhna âwmtak a ni e. Tirhkohte Thiltih 21:8“Pathian thu an hril \hîn” tiha,

‘hril’ tih hi a \awng bul GreekBible-ah chuan propheteuo tiha ni a. Greek \awngaPropheteuo chu thil lo thleng tûrsawi lâwk tihna a ni a. Zâwlneitechuan thu an hril lâwk(prophesied) \hîn rêng a. Sâp\awng Bible-ah chuan “And hehad four unmarried daughters,who prophesied” tiin an dah a(RSV,NIV). Hetiang hre chunghian zirlaibu siamtu hian ‘zâwlnei’a ti ta mai a ni ang.

Z.2. Kohhran châwmtu lehZirtîrtu tihah hian ‘Zirtîrtu lehPastor-te hi mi thuhmun angangaih an ni tlângpui’ tihazirtîrtu tih hi tute sawina ngeni? Mizorama kohhranin sikula enkawl laia zirtîrtute khakohhran hnuaia thawk an nia, District Council-in a lâkhmaa mite kha an ni theiem? Heta zirtîrtu a tihte hieng hun laia mite sawinange min han hrilhfiahsakteh. Tute nge an nih?

Ch. A hun thuah chuan kohhranhmasa hun a\anga tûn thleng hia ni tûrah ngai phawt ila. Tutenge tih chu kohhran hmasa huna\anga tûn thlenga kohhranchâwmtu leh Pathian thu

24Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

zirtîrtute hi Thlarau Thianghlimzâra khawngaih rawngbâwl hnathawktute an ni tûrah ngai lehmai ila a \ha mai âwm e.

C. Lalrongûra, NewDiakkâwn, Kolasib

zawhnate

Z.1. Kumin Puitling SS zirlai22-na, phêk 115-ah Babulonsala Judate hruai (586/587BC) an nih kha hruai bângtekhân Juda mi ni lo nupuiah annei a, inneih pawlh a\anga lopiangte chu Samari mite tihan ni ta, a ti a. 2 Lalte 17:6-ah Assuria sawrkârin hmârlam Israel a hneha Israeltechu an ram lamah a hruai a.Anmahni ram lam mi Israelramah a dah ni âwmin a langa. Hei hi 722 BC vêl niin alang a. Tin, 1 Lalte 16:24-ahhian Israel leh Omria chuanSemera Samari tlâng a lei chuSemera hming chawia Samaritih niin a lang a. Hetih lai hianSamari mite tih ni lovin BC586/587-ah hian Samari mitetih an ni chauh em ni? Ahming put chhan pawh hi BC722-ah a ni lo maw? Han sawifiah teh.

Ch. I zawhna a\ang hian Bibleleh a chhui zauna lam chhiar peihtak leh ngaihtuah peih tak i nih arinawm e. I zawhna hi tawi teinchhâng ila ‘han sawi fiah teh’ itih pawh khi a fiah vek maiin karing. Puitling SS zirlaibua‘Babulon sala Judate hruai (586/570 BC)’ tih kha ‘Assuria salaIsraelte hruai (BC 722)’ tih zâwktûr a ni e. Samari mite lo in\annahi sawi dân tlânglâwn berahchuan Assuria sawrkârin Israelram a tihchhiat (BC 722) hnuaIsrael mite sala hruai an nih khâneng emaw zât sala hruai ve lohan awm a. An hruai tâkte hmunruak luah tûrin Assuria lal ramhmun hrang hrang a\angin hnamdang an rawn hruai lût thung a.Chûng hnam dang lo lûtte lehIsrael mi sala hruai ve loh, lachâmbângho inneih pawlhthlahte kha ‘Samari mite’ tih anni.

Z.2. Puitling SS zirlai 28-naahhian thu hlâwm hnihna phêk148-ah a pêk chhuah dânahhian Tirhkohten an lu chungakut nghata an pêk te,\awng\aisakna hmanga anpêkte tih kan hmu a. Thlaraukhahna hi mihringte inpêk

25Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

theih tihna em ni? Tûnlaiahhian Pastor leh Upate hian anpe ve thei mai em?

Ch. ‘Pe’ tih hian min tibuai deuhpawh a ni mai thei a. He lai thuina sawi tum nia lang chu ‘mitenThlarau Thianghlim an chan theihnân tihkohte khân an chungahkut nghatin an \awng\aisak \hîna; tichuan, Thlarau Thianghlimchu an chang \hîn’ tih hi a ni.Samari khuaa ThlarauThianghlim a lo thlen dâwn pawhkhân tirhkohte khân Samarikhuaa mite chungah kut an nghata, an tawngtaisak a; tichuan,Thlarau Thianghlim chu a lothleng ta a nih kha (Tirh 8:14-17). Kut nghah leh \awng\ai hichu a hmanrua chauh a ni a, apetu tak tak chu Pathian a ni.

RL Malsâwma,Bethlehem zawhna

Z. Kan Synod hnuaiainkhâwmpui pêng hranghrang kan neih - Presbyteryleh Bial Inkhâwmpuiah te hiankohhran committee-in palaikal tûrte an ruat \hîn a.Chuvângin, inkhâwmpuipalaia kalte chu an awmnakohhrante hian Chawlhni

chawhma hi chu SundaySchool kai anga dah ni se a\ha lâwm ni. SS kai kim kanduh \heuh si a, palai atânaruat ni ta lo se an inkhâwmngei âwm si a.Ch. I rawt ang hian hmun dangaSunday School huna inkhâwmthote chu kai kima chhiar hi thilâwm tak a nihna chin a awm theiang. Amaherawhchu, SynodInkhâwmpuiin a pawm, SundaySchool inkaihhruaina thar diaikan hmang mêk a, MSSUInkaihhruainaa bung 8:3)(b)-ahchuan, “Inkhâwmpui lehkohhran pawimawha hmundanga inkhâwmte chu kai kimachhiar tûr a ni lo” tih a chuangkalh mai si a, hetianga kal zêl tûrhi a nih hmêl e. Inkaihhruainasiam \hat a nih dâwn khân irawtna ang deuha chhawpchhuah pawh hi a ni nghe nghea; mahse, tûna kan kal mêk dânhi inkhâwmpuiin a pawm dânchu a ni.

A thu hrimah SundaySchool kai kim tih a nih avânginSunday School ni hauh lo,inkhâwmpuinaa inkhâwm chhiartel \âlh tum kha a rem \euh lo ani lo’m ni?

26Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

H. Zaihlîra, E. Lungdârzawhnate

Z.1. Kumin Puitling SS zirlai,July 31-a zir Ephesi 5:19 thua(1) Fakna hla te, (2) Pathianhla te, (3) Thlarau lam hlateainbe tawnin tihte hian kawhbîk a neihte min hrilhfiahsakla ka lâwm ngawt ang.Ch. Fakna hla hi Grik \awnginpalmos an ti a, ‘\ing\ang lehrimawi dangte nêna sak chi hla’sawina a ni. Pathian hla hi Griktawngin humnos a ni a, ‘Pathianemaw, mi huaisen pasal\haemaw, hnehna changtu lal faknahla’ sawina emaw a ni. Thlaraulam hla tih hi Grik \awng chuano-day a ni a, ‘hla chham mi’(hminghmerh neia an phuah)sawina a ni. Pathian biak, fak lehchawimawina atâna hla chihrang hrang sawina mai a ni e, tiila kan lungawi thei mai angemaw chu le?

Z.2. Kumin Puitling SS zirlaiJune ni 26-a mi, Tirhkohte2:46-a Pathian Biak Ina anawm khâwmna kha Solomonatemple niin a lang a. Hêng hunlai hian Pathian Biak In an lonei tawh a nih chuan eng

hunah nge an neiha khawiahnge an din hmasakna ber?Temple kha chu temple an timai si a.

Ch. Solomona Temple kha Mizo\awng Bible kan hman lâr (LehlinThar C.L. ni lo)-ah hi chuan‘Pathian biak in’ tia lehlin a nitlângpui a (Sâp \awng Bible-ahchuan Temple tih a ni). Lal Isualên lai ni pawh khân Pathian biakinah hian a inkhâwm ve \hîn. LalIsua thih hnu pawh khân ahnungzuitu Kristiante pawh khânrei fê chu Pathian biak in hiinkhâwm nân an hmang ve mai\hîn a, an intibuai lêm lo niin alang. Pathian biak ina aninkhâwm loh châng chuan mimal inah an inkhâwm bawk \hîn.

Upa R. Lalrinawma, ITIVêngchhak zawhnate

Z.1. Elijan Elisa hnênah, “Ihnên ata lâk bova ka awmhma hian eng nge ka tihsakang che, min dîl rawh,” a tihkhân Elisa chuan, “I thlarauchan hnih chang ila,” a ti khera (Lehlin tharah phei chuan,“I thlarau chan leh hnihdawng ila ka duh e,” a ti kherbawk a). Elisa khân Elija

27Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

thlarau chan kha a duh tâwklo tihna a ni em?

Ch. Elisa khân Elija thlarau chankha a duh tâwk lo lam ni lovin, angaisângin a dah ropui hle zâwkniin a lang a, duhthawh thilah athlarau chan hnih dawn a duhthu a sawina niin a lang e.

Z.2. Elija khân, “Thil khirhtak i dîl a nih hi; khirh mahsela, i hnên ata lâk bova kaawm lai mi hmuh chuan ichang ang a, mi hmuh lohchuan i chang lo vang,” a tia. Elisa khân a hnên ata Elijalâk bova a awm lai chu a hmuta ngei a. Elija thlarau chanleh hnih chu a dawng ta em?Dawng ni se engtin nge a lan?Nge, a dawng ta lo zâwk?

Ch. Elisa khân Elija chan hnih adawn leh dawn loh kan Biblehian min hrilh lo niin a lang a.Juda-ho ngaih dânah chuannambar pahnih hi nambar kawpkim a ni a, chumi awmzia chutam tak sawina a ni. Elisa khânrei fê Elija hnung a zui a, Elijaawm chhûng khân Elisa khânthilmak a tih âwm rêng kan hrelo va. Mahse, Elija vân lâwn hnulawk a\ang kha chuan Elisa khân

thilmak a ti ve zui nghâl mai a,thilmak ropui tak tak a tih thukan hmu châmchi ta mai zawnga nih kha maw le.

LN Pachuau, Lallenzawhnate

Z.1. ‘Krismas ruai (chaw lehsa) hi Krismas-ah chuan a raulai ber a ni’ tia sawirawngbâwltute pawh an awmta a. A rau lai ber han sawi tache.

Ch. Kohhran rawngbâwlnaahhian a rau lai ber hriat chu a harkhawp ang. A chhan chu ‘rau’tia kan puh a inang lo hlawm êmmai. Taksaah pawh hian apawimawh lai ber a awm chuanglo ang bawk hian kohhranrawngbâwl hnaah hian a rau laiber a awm chuang lo. Kohhranrawngbâwl hna hrang hrangte hia pawimawh dân a inang lo maizâwk a ni, ‘a rau vek mai’ i timai ang hmiang!

Z.2. Kohhran hian zu zawrh,lei leh in te hi kan pawm theingai lo va. Nasa taka kan dochung pawhin zu zawrhnaram kan lo ni ta a. Tûn hmaakan la hriat ngai loh zu leitheihna permit pawh a awm

28Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

ta a. Kan kohranarawngbâwltu zîngah hetiangpermit nei hi an awm chuan,an rawngbâwlna chawlhtîrtûr a ni ang em? Nge,ngawihsan mai mai tûr?Ch. Kum 2015 SynodInkhâwmpui khân hetiang mitehi rawngbâwltuah hman loh ni setiin a rêl chu a nih kha maw le!

Z.3. Genesis 25:23b-ah “Aupa zâwk chuan a naupangzâwk rawng chu a bâwl ang,”tih a ni a. Chuti ni si an paIsakan mal a sâwm dâwnkhân, a upa zâwk Esauva khamalsâwm a tum tlat bawk sia. Tin, a naupang zâwkJakoba hian lemchang lehtihdernain a pa malsâwmna hia dawng niin a lang a. Hansawi fiah teh.Ch. I lungawina tâwk tûr chuankan chhâng thiam lo mai thei e.Sawi fiah tak tak tûr chuan seitâwk tak ziah a ngaih bâkah sawi

fiah tak tak awl-ai lo deuh mai ani. Hetiang chi hi kan Bible-ahhian (a bîk takin Thuthlung Hluilamah hian) a awm nual mai.Hetiang chanchinah hian Pathianmalsâwmna dawng tûr mi chuhan dai pelh deuh that that mahsela lei rem an rap leh vat mai a.Pathian malsâwmna dawng lotûr lam kawng zawhte erawh chuhan dai fuh dâwn \hîn mah se,harsatna eng emaw tak a lothleng leh \hîn. Pathian hian miduhsak bîk leh duhsak loh bîk anei em ni chu aw tih awl tak a ni.Ruat lâwk thurin nên pawhinkaihhnawihna a neih avânginsawi fiah thiam a harsa hle. Sawifiah tum lutuk lah chuan a fiah lotulh tulh duh khawp mai bawk.Eng pawh ni se, ‘kan chunga thillo thleng rêng rêng hi kan \hatnatûra ro min rêlsaktu kan Pathianrorêlna zêla lo thleng a ni e’ ti ilaa fiah thei mai âwm e. A la fiahchiah lo a nih pawhin ‘chuti lamhawi chu a ni e’ i ti mai teh ang.

Minister pakhat hi Professor pakhatin a kâwm a. Inkhâwmchungchâng te, baptisma chungchâng te, Lalpa zanriah chungchângte a sawipui a. Professor chuan, “Kraws-a Isua kianga mi sual thi tûrchhandam pawh kha a inkhâwm lo va, baptisma a chang lo va, Lalpazanriah a ei hek lo,” tiin a chhâng a. Minister chuan, “In danglamnachu ani kha chu rinna nên a thi a. Nang chu nangmahin i thi dâwn ani,” a ti a. Professor chu a kun ta tlawk tlawk a.

29Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

THU ÂWIHNA

- Rev. VânlalzuataChawlhhmun

Thu âwihna hi ringtute nuna thil pawimawhberte zînga mi a ni a, chutih laiin kan tlâkchhamber pakhat a ni bawk. Kan Bible pawh hian thuâwih awmzia te, thu âwih loh pawizia te, tu thu

nge âwih tûr tih te, thu âwihna kawng leh thu âwih hlutziate a sawitam hle. Chumi zûl zui chuan thu âwihna hi lo zir thar leh ila.1. Thu âwih awmzia: Hebrai\awnga Sama an tih leh Grik\awnga Akouo an tih chu thuâwih sawina \awngkam a ni a. Aawmzia chu ‘hria’ tihna emaw,‘ngaithla’ tihna emaw a ni. Aawmze thûk zâwkah chuan thil\ha kan hriat leh ngaihthlâkte chuâwih leh zawm a keng tel. Chuchu sawiin Bible chuan, “Thungaithlatute mai ni lovin,zâwmtute lo ni zâwk rawh u;chuti lo chu mahni inbum in lo nidah ang e,” min ti a (Jak 1:22).Thu \ha kan hriat chu kan nunina zawma a âwih si loh chuanmahni inbum kan ni a, Kristiantezîngah hian mahni leh mahniinbum hi kan tam thei viau lomaw? Mizorama ringtu hmasatekha ring lotuten, “Pathian thuâwihho” tiin an vuah a, an lovuah fuh khawp mai. Pathian thu

âwihah an inziah luh tawh chuanlehlamah an âwih loh tûr kha anâwih lo hmak mai a, zu leh sachen bânsanin kût ni vângthlahlimna pawh an kalsan a, retheihleh tuar an thlang ngam a. An damloh pawhin puithiam thawi damaiin thih mai an thlang zâwk a ni.Khawvêl hlimna an duh lehzâwk chuan Pathian thu âwihhming ziakna bu a\angin an thaichhe leh a, Pathian thu âwih lehâwih lo ramri kha hai rual lohvina chiang a ni.

Pathian thu âwih awmziakan sawi a\ang hian ringtute hianmahni inen fiah a pawimawh hle.Tûnlai ringtute hian Pathian thuâwih awmzia hi kan nunin aphawk fuh em le? Pathian thuhre tak te, sawi thiam tak te,ngaihthla thiam takte chu hmânlaiaiin kan tam daih zâwk a; chutih

30Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

laiin Pathian thu âwih hi kan tlêmmah zâwk ang em? Japan ramahan kal mi pakhat chuan, “Ja-pan ram chu Kristian an ni ve lova; nimahsela, keini aiin Pathianthu an âwih zâwkin ka hria,” tiina sawi a, he thu hian kan ramringtute hi min cho khawp mai.Huan leh in hmun ramri chinahchuan chhûngkaw tinte hi kanchiang hle a, kan ram chin chukan hauh nghet hle bawk a; chutihrual chuan Kristianna lehkhawvêl ramri-ah hian kanchiang hlei thei lo. Pathian thu hihriat tam leh sawi tam a \ha a,chu ai chuan kan hriat leh sawiapiang zawm a \ha lehzual.

2. Tu thu nge âwih tûr?: Thuâwihna hi eng a\anga lo piangchhuak nge kan tih chuanthusawitu a\anga lo piangchhuak a ni, tiin kan chhâng theiang. Thusawitu chu dâwt sawichîng tak a nih chuan a thusawichu tu mahin kan âwih lo va,dâwt sawi ngai lo thusawi erawhchu a sawi rualin kan âwih \hîn.Entîr nân, tlâng hriata mi dawtheitak pakhatin, “Inlârna kadawng,” ti ta sela, tu mahin kanâwihsak lo vang. Chutih laiindâwt sawi ve ngai lo pa pakhatin

a sawi ang chiah kha sawi ta selachuan kan âwihsak thung si ang.Chuti a nih chuan thusawituthusawi chu kan âwih mai a ni lova, amah kan âwihin kan âwihlo hmasa a, chutah a thusawi chukan âwihin kan âwih lo leh a ni.Pathian thu pawh hi âwih lohtheih loh a nih chhan chu amahPathian rin tlâk vâng hi a ni. Biblechuan, “Chu chatuan nunna thuchu Pathian dâwt sawi thei lovachuan chatuan awm hmain a tiama,” a ti a (Tit 1:1). Pathian chudâwt sawi ngai lo a ni mai lo va,dâwt sawi thei lo a ni. AmahPathian kan âwih chuan a thuchu âwih a har tawh lo va, dâwtsawi thei lo Pathian thu kan âwihloh chuan âwih tûr dang a awmtawh lo a ni. Pathian ngei pawhina thu chu âwih tlâk a nihziapuangin, “Ruah leh vûr chu vâna\angin a sûr \hîn a, khi lamahkhian a kîr leh ngai lo va...Chutiang bawkin ka kâa thuchhuakte chu eng mah tih neilovin ka hnênah a kîr ngai lovang,” a ti a (Is 55:10). Doc-tor-ten damlo an enin, “Hei hi eila, i la \hat loh chuan i lo kal lehdâwn nia,” an ti \hîn a; Pathianerawh chu a kamchhuak tinrêng

31Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

hi dam nghâlna a ni. A huat berchu a thu ringhleltute hi an ni a,“Ringhleltu chu tuifinriat fâwn thlichhêm leh vawrh lên ang hi a ni,”tiin Bible-in min hrilh (Jak 1:6).Camping-na hmunah Pathian thuchu kan âwih mai a, Pathian thukan âwih zawm zêl peih lohchinah kan ringhlel leh a,Kristiante zîngah ngei pawh hianringtu aiin ringhleltu hi kan tammah zâwk lo’ng maw? Inen fiahkan mamawh a ni.

Pathian leh a thu hi an awmhrang lo va, Pathian hmu fuhtutechuan a thu an âwih lo thei lovang. Entîr nân, inkhâwm kanpeih loh viau chuan kan biak tûrPathian kan hre chiang lo tihnaa ni a, rawngbâwlnaah kaninthlahdah viau chuanrawngbâwla min kotu Pathian hikan hmu fuh chiah lo a ni ngeiang. Rinna kan ti ngei pawh hirin vak vak lam aiin thu âwihnaa ni ber a, Pathian chu rin tlâkahkan pawm a, a thu chu kan âwihta a, chu chu rinna kan tih chu ani. A nih leh Pathian thu chukhawi a\angin nge kan hriat ang?Bible hi Pathian thu a ni a, rinnaleh thiltih tehna dik lo thei lo anih avângin Bible thu hi âwih tûr

a ni. Mi \henkhatte chuannghapuiin Jona a dawlh tih khaan âwih lo va, Billy Grahamaerawh chuan, “Kei chuan Biblethu a nih phawt chuan ‘Jona’nnghapui a dawlh,’ pawh ti selaka âwih tho tho vang,” a tihmiah mai. Tûnlai khawvêlahhian “Bible-in a sawi,” tih aiin,“Zophei kawnga ka kal laia karilrua lo lang,” tih ang rengte hikan âwih zâwk mah mah ta em?Inlârna rawng kai emaw, kanrilrua lo lang emawte hi Bible thunên a inrem loh chuan âwih lohtawp tûr a ni ang.

3. Thu âwihna kawng: Thuâwihna kawng kan zawhnaahhian Abrahama kha entawn tlâka ni. Pathianin a koh lai khân thilpahnih chiang taka hrilh a ni a,chûngte chu a chhuahsan tûr leha thlen tûr a ni a, a kalna tûrkawng erawh chu hrilh a ni lova. Abrahama chuan khawiilama kal tûr nge tih zâwt nawnlovin a kotu thu âwihna chukawngah a hmang a, a chhuakve tawp mai a, a kotu a rinngamna chen zêlah a kawng chua chiang ta tial tial a. A fapa ahlanna kawng pawh kha abumboh hle a, a chhiahhlawhte

32Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

hnênah khân, “Kei leh naupanghian sawtah sâwn Pathian kanva bia ang a, hetah kan lo kîrleh ang,” a ti a. Ni thum zet kalnatûr Moria tlâng pana ankalkawng kha han chhûtpui ila,pên tina inhlan thar ngaihnakawng a ni a, ke ding lam pênavei lam pên leh kha a sak \alhang. Nimahsela, a kotu thuâwihna avângin chumi kawngchu a zawh chhuak parh a. Tlângan thlen pawh khân a mihringrilruah chuan a fapa aia hlan tûrmelhin a hmanhlel ve ang em le?Nimahsela, Pathian chuan a fapachu a duhna zawng zawnga viha tum hma loh chuan angawihsan tlat a. Chutah a fapaIsaaka chu a phuar hlâwm a,maichâmah a mut a, Isaakahlauthâwng meng phar awn awnchu mitthlain han thlîrpui ila, ramrila pafa inchhaih nân chuan arâpthlâk lutuk deuh a ni. ChutahPathianin a thu a âwih tak zet tiha hmuhin Abrahama chu a be taa, berâm pa a hlantîr ta zâwk a.

Keini chu Pathian thu hikan âwih phut phut a, kan âwihlo leh thut thut bawk a, thuâwihna kawng hi kan zawhchhuak hlei thei \hîn lo a ni.

Pathian biakna kawng hihlimhlawp emaw kan ti a, a tloleh a nghet aiin a nuam leh aawlsam kan zawng fo. Harhnaa lo thlen lai chuan inkhâwmtepawh hi ka pa hawn ber emawtiin a kal hmasaah kan \ang a,harhna boruak a lo tla fîm a,inkhâwm kan thlahthlam leh a,“Ka lo bei nasa lutuk a ni,” tiinkan zak rum rum \hîn. Thuâwihna kawng leh Pathianbiakna kawng hi hut hut leh huauhuau kawng a ni ngawt lo tih hihriat chian a pawimawh hle.Harhna kan dawn chhan pawhhi kohhran a chauh ber laipawha thu âwihna kawnga minkaltîrtu atân a ni si a. Chu kawngchu \ap chunga kraws putnakawng leh tuarna leh chânnakawng a ni a; phûr lo tak chungpawha thu âwihna kawng a ni a,chutah chuan i kal ang u khai.Phûr leh tui tum lutuk apiangtehian phûr leh tui kan thiam lo va,chauh dân pawh kan thiam heklo. Phûr loh lai pawha a tui kangnghâk peih apiangte hi harhna athlen pawhin an tuiin an phûrthiam a, chauh dân pawh anthiam zâwk bawk. Phûr chângchânga Isua zuia phûr loh huna

33Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

bânsan leh mai hi thu âwihnakawng a ni lo.

4. Thu âwih hlutzia: Petera leha \hiante khân rim takinzankhuain lên an dêng a, eng mahan man lo va, anmahni thu chuanan hlawhchham let dêr tawh a,an lênte su faiin an khai ro tawha. Isua a lo kal a, Peteralawngah chuan dingin thu a sawita a, mi hlawhchhamte chuan anngaithla \hap a. Isuan sermon athlâk zawh chuan li thûk lampana lên dêng leh tûrin a hrilh a.A bîk takin Petera khân Lal Isuasermon kha a ei êm avângin, “Ithuin lên ka dêng leh ang e,” tiina hlawhchham tawhna hmunahngei khân a han dêng leh a,sangha chu lawng pahnih khat tlata man ta mai a. Petera chu lâwmavânga au tuar tuar âwm tak anih laiin, “Lalpa mi kalsan rawh,mi sual ka nih hi,” a ti ta daih a,a mak hle mai. Chutah Lal Isuana hnênah, “Hlau suh, tûn hnuahzawng mihring i man tawh ang,”tiin a hrilh zui a (Lk 5:1-11). Hethuah hian thu âwih hlutzia chiangtakin kan hmu thei. Petera chuanIsua thusawi a âwih phawt a,chumi hnuah sangha tam takmanin mi hlawhchham kha a lo

hlawhtling ta a. Chumi hnuahchuan amah Isua kha a manchiang leh ta a, “Mi kalsanrawh, mi sual ka ni,” tiin Isuakhûp kiangah a bawkkhup tathlawp a. Chumi hnuah chuanLal Isuan mihring mantu atân ako leh a; khatiang khawpasangha tam kha ngaihsak zuihauh lovin, engkim kalsaninIsua chu a zui ta a.

Keini pawh kanhlawhchhamna chhan hi LalIsua thu aia kan thua rawngkan bâwl \hin vâng a ni duh hle.Mahni lâwmna khawp pawharawngbâwl hlim zo lote hian,“I thuin rawng ka bâwl ang e,”ti ila kan hlawhtling ngei ang.Lal Isua hi man ila, sangha kanman leh ang a, mihring kan manleh ang a, kan hlawhtlinna aiinmin hlawhtlintîrtu Lal Isua chuengkim kalsanin kan zui vedâwn a ni.

(KT Special Issue pual atânasermon ziak tûra kan beiseiangin Rev. Vânlalzuatan minrawn ziahsak thei a, achungah kan lâwm hle. Rev.Vânlalzuata hi KristianTlângau Editor lo ni tawhtezînga mi a ni. Ed.)

34Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

CHANCHIN |HA HI HRIL RAWH U

- Upa R. ZodinglianaDâwrpui

“Tin, an hnênah, “Khawvêl zawng zawngah kal ula, thilsiamzawng zawng hnênah Chanchin Tha hi hril rawh u,” a ti a(Mk 16:16).

Zoram Kristiante kan vânneih êm êmna pakhat chu kan ramahtuipuirâl a\angin Mingo Pathian thu hriltute an lo kal a, Lal Isuachanchin an rawn hril a, kan pi leh pute ringtu an lo nih khân midang veina neiin, an nih ang tâwk tâwkah Lal Isua chanchin sawia,ringtu ni ve tûrin an sâwm a, “Isua hi lo ring ve rawh u,” an tih maikha Pathianin mal a sâwm a, kum 50 a lo nih meuh chuan Mizotechu ringtu kan lo ni ta vek a. He mi dangte veina leh chumi atânakohhran hmasate thawh rah chu kan seng mêk zêl a nih hi. Chumikal zêlah chuan tûna kan thupui ‘Chanchin |ha hril’ pawh hikohhranhoten kan sawi tam leh kan ngaihthlâk tam berte zîngapakhat niin, he lam kan hawina hi kohhrante min tichaktu ber pakhata ni fan ta rêng a ni.1. Eng nge Chanchin |hachu?: Mi, a duhsâm a lo thleninemaw, a thiltih leh zirna lehkawng hrang hranga hlawhtlinnaa lo hmuh hian a tân chuanchanchin \ha, chanchinlâwmawm a ni ngei mai.Amaherawhchu, chu a tânachanchin \ha leh lâwmawm chuhun rei lo tê atân chauh a ni \hîna, mi zawng zawng huap lo, mimal tân chauha chanchin \ha ani. Kan Pathian thuin Chanchin|ha a tih erawh chu kawng

hrang hranga sawi theih a nihlaiin tawi têa sawi chuan Lal Isuamin chhandamna, Pathian fanihna bosan tawh, chatuanaboral mai tûr, Pathian pawh theitawh lo, a fa kan nih leh theihnâna Lal Isua inhlanna, chatuannunna kan neih lehna tûra atawrhna, Pathian pawh thei tawhlo kan pawh leh theihna tûraleilâwn dawh kaitu, kan harsatnaleh manganna ata min chhanchhuahna, thihna ata nunna kanneih lehna tûra a inpumpêkna,

35Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

thihna hneha kan thawhlehnatûra a thawhlehna, vâna kan tânhmun a siamna hi Chanchin |hachu a ni, tiin sawi ila a \ha maiâwm e. Lal Isua chhandamna hitaksa, rilru leh thlarauchhandamna famkim, khawvêlfinnaa chhui chhuah zawh rualloh, thlaraua hriat fiaha, chan fiahtûr chi, mi zawng zawng tân a nia, rei lo tê atân mai ni lovinchatuan atân a ni. Lal Isua pianavântirhkohten, “Mi tin ta tûrChanchin |ha lâwmawm êm êmka rawn thlen a che u, vawiinahhian in tân Davida khuaahchhandamtu a piang ta, LalKrista chu,” an rawn tih ngei, LalIsua kha chhandamtu, Chanchin|haa chu a ni a, keini chanchin\ha rêng nei tawh lote Lal Isuachanchin \ha chu Pathianin amahringtute kan chanchin atâna minpuansak, mi sualte minchhandamna ropui tak a ni.

2. Engvângin nge Chanchin|ha chu kan hril ang?: Kanchâng târ lan ang khian Lal Isuachhandamna hi chhandamnafamkim, mi zawng zawng tân anih avângin amah Lal Isua ngeihian he chhandamna hi khawvêlhian hria se, mihring mai ni lo,

thilsiam zawng zawngte pawhinnei se a duh êm avângin khawvêla chhuahsan dâwnah pawh azirtîrte hnêna thu a pêk, chumian tih theih nâna awmpui a tiamzui niin, Lal Isua ringtu, Kristiantechuan a thupêk âwiha,chhandamna Chanchin |ha hipuang tûr kan ni.

He Chanchin |ha hi ram lehhnam damna a nih avânginkhawvêl zawng zawngah hianhril tûr kan ni a, amah kan LalIsua hi kawng leh thutak lehnunna a nih miau avângin mitehnêna he thurûk ropui hi puangdarh tûr kan ni. Chumi ti tûra tirhleh koh, kan kova innghat tlat anih avângin he Lal ram Chanchin|ha hi puang tûr kan ni. KanPathian Thu chuan, “Dik takinLalpa Pathian chuan arawngbâwltu, a zâwlneitehnênah a thurûk hrilh lovin engmah a ti lo vang. Sakeibaknei arûm a, tuin nge hlau lo vang?Lalpa Pathian chuan thu a sawia, tuin nge hril lo thei ang?”(Amos 3:7,8) tiin min hrilh a.Pathianin keini ringtu, arawngbâwltu, Thuthlung Tharzâwlneite hnênah hian a thurûkChanchin |ha min hrilh a,

36Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

sakeibaknei rûm mah ahlauhawm chuan lei leh vânathuneihna neitu kan Lalpa IsuanChanchin |ha hril darh tûra thumin pêk hi kan ti lo ngam dâwnem ni? Thupêk rêng rêng hi apetu kan ngaih pawimawh dânazirin kan zâwm \hîn a, Lal Isuahi kan ngaih pawimawh chuanChanchin |ha hi hril mai tûr kanni. Kan khawvêl hun hi kan hrelo, hun khirh zâwkte pawh kantawng thei, kan hrilh theih lai hiankan hrilh vat vat a ngai. Thlaraubo sâng tam tak hremhmuna kaltûr chhan chhuah an ngai a nihhi. Tin, Chanchin |ha hril hiPathian laka kan bat, min tirhna,tihmâkmawh a ni tih pawh kanhriat reng a \ûl a ni.

3. Khawiah nge kan hril ang?:Chanchin |ha dawnga, hriaa,neitu kan nih chuan Krista thuhriltu kan ni tihna a ni a. Chuti anih chuan he Lal Isuachhandamna Chanchin |halâwmawm hi kan Jerusalem -mahni leh chhûngkuaah \an ila,mahni awmna kohhran leh vêngleh khuaah kâng kai zêlin, kanZoram, Lalpa zawn chhuah ramkan tih ngeiah uar lehzualatlângaupuiin, hemi hi duh tâwk

mai lovin kan bul vêlah a niemaw, hmun hla zâwk emawpawh ni se, la hre lote hnênahchatuan nun an lo neih ve theihnân mahni nun hial pawh thâpngama kan hril a \ûl zual ta hlemai. Kan Zoram chhûngah maipawh hian Lal Isua ringlo 13%zet an la awm a, hêng mitehnêna Chanchin |ha hril tûrhian ram dang a\angin tu mahan lo kal dâwn lo, kan mawhliau liau a ni. Zau zâwkngaihtuah pawhin India ramah3% vêl Kristian kan awm a,ram lâk tûr a va la tam êm!

India Hmârchhak Statepasarihah (Mizoram tel lovin)Kristian chu 35% vêl chauh anawm a, a bâk 65 % hi ringlo niin,hêngte hnêna Lal Isua hriattîr hitu mawh dang ni lovin, keiniZoram Kristiante hi kan ni, Lalpahnam thlan kan ni miau si a.Hetih lai hian keini Zoramringtute hi kan dam em?Chanchin |ha hril tûr hian engnge kan dinhmun kan inen fiahfo erawh a \ûl âwm e. Kan lodamlo a nih palh chuan a na laitidam tûrin Krista aia palaihnathawktu chuan kan tih tûrkan tih a ngai a ni. Mi \henkhatin

37Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

‘hmun dang hmun danga kal angai kher hleinêm, mahni hmunahpawh thawh tûr tam tak a awm,’an ti \hîn. Ni, sawi tawh anginmahni hmunah kan thawk ang,kan puan in khen marnatinghetin, kan puan in zâr pharhzêlin, khawvêl zawng zawngLalpa ram a nih hma chuan, hun\ha kan neih lai hian,theihtâwpin kan bei tûr a ni,chumi ti tûra koh leh thlan, hriakthih kan nih kan hriat reng a \ûl.Aizâwl khawpuiah ringawtpawh hian ringlo chu sawi loh,ringtu inti si, Setanan a sal behtlat tam tak chhan chhuah ngaian awm a nih hi, Lal hna hithawh tûr a va tam êm!

4. Engtin nge kan hril ang?:Lal Isua chhandamna Chanchin|ha hi hril dân kawng hranghrang a awm thei âwm e. Tûnlaikhawvêlah Chanchin |ha hrilnaatâna pawimawh ber pakhat chununa hril hi a ni âwm e. Marin,“Kan nunin Lalpa a chawimawia” a tih angin kan nun hian mitethinlungah a \ha lam leh a chhelam zâwngin thu a sawi \hinavângin kan awm dân, kanchezia leh kan \awngka chhuaktinrêng hi kan fîmkhur a ngai.

Thu \ha tak tak te sawiin, thiamtakin sawi \hîn mah ila kan nunhi miten an chhiar tlat avângin kannun leh \awngka chhuakin a zirtlat loh chuan dâr ri mai mai,bengchheng a ni thei a ni.Chuvângin, kan nun kan fîmkhura ngai. Aizâwla kohhran pakhatchuan kum tinin an kohhrana\anga zirna leh hnathawhavânga hmun danga awmte chuan awmna apianga Kristathuhretu nia, an nun leh chêtziatinrênga mi dangte hmuh theihaLal Isua hmêl târ lang tûrin ‘ap-pointment’ an pe \hîn a, hei hiananmahniah nasa takin kori a tu\hîn a ni.

Thilpêk hmangin Chanchin|ha hi kan hril thei bawk a.Mahni kal chhuah kan harsat anih pawhin Pathian hnên atamalsâwmna chhiar sên loh kandawnte hi Lalpa ram zauh nânphal takin kan pe tûr a ni. Mahnimamawh atâna sum leh pai kantheh chhuaha, insênso kan harsatloh viau lai hian Lalpa tân hiankan inphal leh mang lo a nihchuan malsâwmna hnâr hi kanlakah a uikawm mai ang tih ahlauhawm a ni. ThilpêkaChanchin |ha puan chhuahna

38Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

hun \ha kan neih lai hian he hun\ha hi i hmang \angkai ang u. LalIsuan Petera hnêna a eizawnnaaia a hmangaih zâwk leh zâwkloh a zawhna kha min zawhna ani tih hre reng ila. Aizâwlakohhran pakhat kan sawi khianthla tin vawi khat Chanchin |hapuan darh nân Pathianni sa ei aian la khâwm \hîn a, chu chuRamthar Field hrang hrangah anthawn \hîn a, hemi hmang hianthawktuten thlarau bo tam takan man mêk a, kohhranten herawngbâwlna hi anzawngchhang hle a, kohhran nunpawh a tihlim a, entawn atân a\ha mai thei a ni.

Chanchin |ha kan hriltheihna pawimawh ber pakhatchu \awng\aina hi a ni.Thawktute tâna \hahnemngaitaka kan \awng\aina hianthawktute leh an rawngbâwlnaahnasa takin hna a thawk \hîn a.Mahni hmun a\anga kan lo\awng\aina mai hmang hianLalpan a ram a zauh \hîn.Thawktuten an rawngbâwlnaatâna, “Min \awng\aipui rawh u,”an tih lawm lawm lai hian engchenin nge an tân \awng\aina ihlan ve le? Chanchin |ha puan

darh hi tute ko emawa nghat mailova mahni ngei kal chhuah hi a\hain, a hlâwk ber fo.

Kal chhuah vek theih ni lomah sela, kal chhuak thei rengsi, kal chhuah tum lo pawh aawm theih bawk âwm e.Kohhrana rawngbâwltu zîngah,“Kal chhuah kher a ni lo, mahnihmunah pawh rawngbâwlna tûra tam,” tia sawi \hîn; mahse,mahni awmna hmunah pawhrawngbâwl tak tak peih chuangsi lote pawh awm theih a ni,hêng ang mite hian Lalpa kohnaleh thlanna hi an chiang tâwk loa ni fo. Lalpa tâna mi hrâtkhawkhêng Tirhkoh Paulan, “Midang lungphûm chunga remchhoh ka lo nih loh nân,Chanchin |ha chu Krista hminglam tawhna hmunah hril lovin achanchin la hrilhna ngai lohnahmunah hril ka tum zâwk,” (Rom15:20-21) a tih ang khân mahnihmun maia duh tâwk tûr kan nilo . Lal Isua chhandamnaChanchin |ha hi la hre lo leh lanei lote hnênah mahni insêngsongeia kal chhuaka, hril tûr kannih hi tu ma phat rual a ni lo, heihi thlarau bo hmangaihna tak takchu a ni. Tirhkoh Paulan, “Krista

39Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

hmangaihna chuan min tîr lui ani,” a tih ang hian kan ti ngam veem le?

5. Chanchin |ha hi hril ta loila engtin nge ni ang?:Chanchin Tha hril hirawngbâwlna a ni a, Isaia 60:12-ah chuan, “I rawngbâwl duh lohnam leh ram chu a boral dâwnsi a, a ni, chûng hnamte chutihchhiat hlauhin an awm ang,”tih kan hmu a. A thlâwna kanhmuh hi a thlâwna kan pechhuak lo a nih chuan ram lehhnam boralna a ni a, ram lehhnam a boral miau chuan nangleh i chhûngte pawh kha an boraltihna a ni. Chuvângin, Chanchin|ha hril, kohhran hnapui ber hikeiniho hian ngaihthah thei kanni lo. Tirhkoh Paula chuan,“Chanchin |ha hril mah ila,chhuan tûr rêng rêng ka nei silo, tihmâkmawh ka chungah ainnghat a ni si a; Chanchin |hahril suh ila, ka chung a pik dâwnsi a,” tiin a sawi a (1 Kor 9:16).Paula ang hian Chanchin |ha hrilhi tihmâkmawha kan lâka, chu

hna \ha tih loh chu chungpikna anih kan hriat thar leh apawimawh. Chanchin |ha hrilngai pawimawh lo chhûngkuachu chhûngkaw hlim an awmngai lo va, Chanchin |ha hrilngaihthah kohhran, kohhrannung an awm ngai lo.

Tûnlai khawvêlahrawngbâwl a har ta hle mai a,nêk chêpna, tihduhdahna lehintihtûnlainaten min hual vêl a.Hêng kârah Paulan Timotheahnêna, “Thu chu hril rawh, ahunah te, a hun lovah te pawhbei zêl rawh; ...Nang erawh chuengkimah fîmkhur la, hrehawmtuar la, Chanchin |ha hriltu lamhna thawk la, i rawngbâwlna khahlen rawh,” (2 Tim 4:2-5) a tihkha keini Chanchin |ha hria,ênna hmu tate min fuih tharna nise. Khawvêl zawng zawng Lalparam a nih hma chuan i bei zêl ang.Khawvêl zawng zawnga kala,thilsiam zawng zawng hnêna LalIsua chhandamna Chanchin|ha, mi tin ta tûr hril hi kan Lalpathupêk a ni si. Amen.

(Kristian Tlângau Special Issue-a chhuah tûr ‘Chanchin |hahril’ tih thupui hmanga kan ngenna ngai pawimawha sermon\ha tak min ziahsak avângin Upa R. Zodingliana, Dâwrpuichungah Editorial Board-in lâwm thu a sawi e).

40Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

KOHHRAN HLUTNA

-Upa LalêngmawiaSaron Vêng, Aizâwl

“He lungpui chungah hian ka kohhranho ka rem chhoang a…” (Mt 16:18).

“Kohhranho chu bawlhlawh kai lo leh zûr lo leh, chutiangthil rêng pu lovin, thianghlim leh hmêlhem lova awmzâwkin…”(Eph 5:27).

Thuhma: Tûnlai Zoram dinhmun han thlîrin kohhrante kaninpawlhsawpta hle mai. Kohhran kan belh dân pawh a inchen lo tahle, \henkhatin kohhran an ngaihhlut êm êm laiin \henkhatte chuanphawah/kâwrah/inchei nân te kan hmang a, inneih leh thih nia mintuam hlâwmtuah chauh kan ngai ta. Krismas leh kum thar ruai \hehbâk kohhran bêl peih ta lo hi kan va pung chak êm! Kohhran kanhlat tulh tulh chuan Israelho entawn tûr min pe reng a, anni pawhhrem namai lovin a hrem ang khân chu chu kan hmabâk a ni ve tihhre rengin ‘KOHHRAN HLUTNA’ hi Sam phuahtu chuan “I biakin hung chhûng kawtlaia ni khat awm hi, ni sângkhat aiin a \ha zâwksi a...” (Sam 84:10) a tih hian kohhran hlutzia a tihlan chian angachhiartuten kan hmuh ve theih nân lo chhui zui ila:

1. Kohhran: Thuthlung Hluiahkohhran sawi nân ‘Qahal’(Heb)leh ‘Ekklesia’(Grik) tiin anhmang a. A awmzia chu,‘Pathian hmaa Israel mipui pungkhâwmho’ sawina a ni (Deut4:10). Thuthlung Thara Sunagog‘inkhâwmna in’ tia lehlin/hmannên a inang âwm e. PathianinIsrael chhûngkuate a mi ni tûrleh a hna thawk tûrin hnam dang

zîng ata a ko a, chu chu kohhranze dik tak chu a ni. Kohhran tihchiahin Thuthlung Hluiah hianlang lo mah se, a tlukpui chu,‘Pathian mi thlan,’ ‘Pungkhâwmho,’ ‘Israel khua leh tui’tih tein an lo sawi \hîn. Israeltechu kohhran cheiin a chei a, anthlahtu Abrahama Ur khuaa kohchhuah chu chhuitu tam takchuan kohhran hmasa ber a ni,

41Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

an ti. Isaka, Jakoba te leh anthlah kal zêl chu kohhran cheiina chei chho zêl a, an hnênahzâwlneite pein a duh zâwng lehduh loh zâwng a hriattîr a, ansuala thu an âwih loh chuan ahrem a, thu an âwih leh mal asâwm \hîn. Hnam dang ang lotakin a lo buatsaih bîk a ni.

Kohhran tih hming chiah hichu Lal Isuan Petera hnênah,“He lungpui chungah hian kakohhranho ka rem chho anga...” (Mt 16:18) a tih kha‘KOHHRAN’ tih Bible-a kanhmuh hmasakna ber chu niinlang. Thuthlung Hlui lehThuthlung Thara kohhrandanglamna chu Thuthlung Hluiahchuan buatsaihna/a hlimthla a nia, Thuthlung tharah chuan IsuaKrista thisena din a ni. Chumiavâng chuan amah ngeiin “KAKOHHRAN” a ti kher rêng ani. Chu a kohhran din chuthianghlim, bawlhhlawh kai lo,zûr lo, hmêlhem lo leh chatuanazual zêl tûr a ni. Chu mai a la nilo va, thuneihna vâwrtâwp,hremhmun leh vânram chahbihial kawltîr a ni ta. Zirtîrsâwmpahnihten bul \aninThuthlung Thar kohhranah

khûnkhân takin inhlan chhâwn ani ta zêl a ni. A bul leh a tâwptak tak erawh chu amah kanLalpa a ni. Hei tak mai hi kanLalpa tisaa a rawn chan chhanleh a thih kher a ngaihna chu ani. Chuvângin, kohhran hi athûk/ril/ropui tak meuh a, ahlutzia i hre nawn leh mawlh angu. Ama thisena a lei, a mo, ataksa, amah tifamkim tûra a dina ni si a.

2. Kohhran chu pakhat a nia, a thianghlim bawk: Tûnlaikhawvêlah kohhran pâwl tamziachu kan hre \heuh âwm e. Kristakohhran chu pakhat a ni si a.Rinnaa amah zawmtu tak taktehi Kristaah chuan pumkhat kanni. Khawi rama mi pawh, mi ngo,mi hâng, hnam tin, chi tin kandang chuang lo. A pawimawhber chu “Lalpa pakhat, rinnahmun khat, baptisma hmunkhat,” tih kha kan innghahna tûra ni ang.

Thianghlim tih hi Bible\awngkamah chuan \ha famkim,sual nei lo tihna lam a kâwk loniin a lang. Thuthlung Hluiahchuan ‘Thianghlim’ tih chu‘Pathian lama tihhran’ emaw,

42Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

‘Pathian tâna serh’ tihna emawniin a lang. Thuthlung Tharahpawh kawh thuhmun niin‘Pathian pual/Pathian ta/thil serh’Pathian tâna dah hran a nihavângin thianghlim tia sawi a ni(Lev 11:44; 1 Pet 1:16).

3. Lei kohhran leh vânkohhran a inzawm: Kan LalpaIsua Krista kohhran chu lungpuichunga rem chhoh, mitthi khawkulh kawngkhâr pawhin a ngamloh a ni. Lei kohhrante chawkbuaia, pâwl dang hial lo pianchhuah \hin chhante hi pâwn lama\anga beihna avâng a ni ngai lo,a chhûnga chêngte ngei inngeihlohna avânga lo thleng \hîn a ni.Hetih hun takah hian LalnuEstheri anga a hun leh a hmunpawh sawi thei tawh lo Lal hmaading ngam, amah kan Lalpain azirtîrte ke a sil anga tlâwm ngamhruaina hnuaiah kohhran hi a phelngai lo vang. Ruh rote sipai ropuitaka chantîr theitu kha kohhranhi a ni tih hriatna hmuna ThlarauThianghlim a zalên ngat chuanhêng boruak zawng zawng hi abo a, “Keimah ka thiam lo a ni”tih a lo ni tawh ang a, chumihunah zet chuan ThlarauThianghlim hnathawh a lo lang

ang a, vân boruak nuam taknên mit tui hnaptui nênkohhranhote kan lêng za tawhang. Chhandamna bangainhung kohhran a nihna a lolang bawk ang.

Pathian nung kohhran a nihavângin hmun \henkhatah lo \hiatmah se hmun dangah ropui takina din zêl \hîn. Kum sânghnihliam taa kan Lalpain mi tlêm têrinchhana kohhran a phun khatûnah chuan khawvêla sakhawlian ber a lo ni ta. Hneh chungleh hneh zêl tûrin a kal mup mupasin. A kohhranhovah hian i lotel ve lo hlauh ang e. Vânah kanchhawm chho zêl dâwn lehnghâl.Lei chungah eng pawh i phuarapiang vânah phuar a ni ang a,lei chungah eng pawh i phelhapiang vânah phelh a ni ang. Leikohhran leh vân kohhran loinzawm nghehzia hi kohhranropuizia leh hlutzia min va hankawhhmuh chiang êm. Vânkohhrana lawi tûrin tûnah hianlei kohhranah kan awm mêk ani si a.

4. Kohhran chu ThlarauThianghlim chênna a ni:Kohhranho lu chu Krista a ni a(Eph 5:23), kohhran chu Krista

43Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

taksa a ni bawk a (Eph 1:23), athisena a lei a nih avânginThlarau Thianghlim chênchilh ani. Chuvângin, rawngbâwltutepawhin mahni duh dân leh \hatih dâna bâwl mai lovin, Lalpa\ih dêkin fîmkhur takin a rawngi bâwl ang u. “A kotu che u athianghlim angin nangni pawh inchêtzia zawng zawngah lothianghlim zâwk rawh u” (1 Pet1:15). Israel upaho kha mipuihma tawng sânghnihah an kalhmasa ang khân kohhranhruaitute hi mipui hmahruaitu tûrkan nih i hre reng ang u. Hotu nilovin hruaitu nih theihnghilh lovinkan hruai mipuiin min rawn zuimêk a ni t ih hriain kankalkawngte Lalpaah inen fiahreng chungin i kal ang u.

5. Kohhran chu khawvêlhuap, Lalpa chawimawi,rinawm taka a rawngbâwl lehenkawl a ni: Lalpa Isua Kristavâna hruai chhoha a awm dâwnaa thusawi, “Kâwlkil thlengpawhin ka thuhretute in niang”(Tirh 1:8) a tih anginkohhran chuan khawvêl pum puihi a huap a. Amaherawhchu, mizawng zawng erawh chukohhran an ni vek lo thung.

Kohhranhote hi amahchawimawi tûr kan ni. Lalpakhân khawvêl a chhuahsandâwn tih a hre chiang a, zirtîrsâwmpahnihte kum thum vêlchhûng uluk takin kohhran adinte enkawl tûrin a zirtîr.Thlarau zakhamna mai duh tâwklovin thiltihtheihna chi hranghrang pawh a ken teltîr. Kha laiathilmak tak inzep tel ve tlat chukan Lalpa engkim siamtu, neituleh hre vektuin a zirt îrsâwmpahnih zîngah JudaIskariota (Setana tirhkoh) a telhtlat kha a ni. Ngaih dân lehhrilhfiah dân tam tak a awm theiâwm e. Keimaha lo lang lian bererawh chu tûnlai khawvêlah hianSetana hi kohhranah thûk takina rawn inrawlh ve zêl tih hi a ni.Chuvângin, a bîk tak pawhinkohhran khaipa Pastor lehUpaten uluk leh fîmkhur takinLalpa Kohhran hi an vil a ngaitih a chiang a, “Maichâma meichu chhawm nun reng tûr a ni, amit tûr a ni lo” (Lev 6:13).Inkhâwmpui nemnghehrawngbâwlna chelhtuten mahniinman chung zêlin ThlarauThianghlim hruaina hmachhuaninke i pên zêl ang u.

44Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

6. Kohhran chu khawvêlzawng zawnga Chanchin |hapuang darh tûra din a ni (Mt28:19): Kan Lalpa thil tum berNazareth Manifesto an lo tih \hin,“Riangvaite hnênah Chanchin|ha hril tûra mi ruat avânginLalpa Thlarau chu ka chungah aawm…”(Lk 4:18,19) tih hikohhran pawhin kan hna pui bera ni reng tûr a ni. A hmasainkohhranho chu a lungphûm IsuaKristaah a insawh nghet phawtang a, chumi hnuah chuan a hnapui ber, ‘Khawvêla Chanchin|ha puan darh’ hi a ni tâwp mai.Tûnlai hian ‘Tûnlaina’ (Moder-nity) hian kohhran hi a nêk chêptial tial a, Biak In nalh, ropui lehmawiah te kan kal lutuk lek lekta. Biak In a ropui viau ang a,kohhran a ro viau chuan nakinlawkah khawthlangho anginBiak In khâr te a ngai ve theiasin. Chuvângin, Thupuanakohhran pasarih a sawite a eng

ber kha nge in kohhran nênainanga i hriat. Eng nge a demnache ni ang? Lalpan kohhran a dinchhan hi hna pui berah nei ilakohhran nung leh nuam ThlarauThianghlim chênchilh kan ni ang.Kohhran chuan sual lak ata minzalêntîr a, hnehna min tiam a, vâkbote zawng zêlin kan nun Kristakohhran tân i pe zêl ang u.

“Mangana min \anpuitûrin,

Tih theih loh min tihsaktu;Kal sualna laka min

vêngtu,Kohhranho min siamsak a.”

A ropuiin a va hlu êm!Kohhran mipuite pawhinkohhran ropuizia leh hlutziahre chungin kan awmna\heuhah \hahnemngai takinkohhran i bêl tlat ang u.Kohhran chu bawlhhlawh kailo, zûr lo, thianghlim lehhmêlhem lo a ni si a.

(Tûnlai kan ram boruak thlîra kan mamawh tak nia kan hriat,Kristian Tlângau Special Issue-a chhuah tûr ‘Kohhran hlutna’tih thupui hmanga kan ngenna ngai pawimawha sermon \hatak min ziahsak avângin Upa Lalêngmawia, Saron Vêng,Aizâwl chungah Editorial Board-in lâwm thu a sawi e).

45Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

MI SUAL NGAIDAMTU ISUA- Rev. P.C. Pachhûnga

Executive SecretaryZan khat chu ka phone-a sms lo thleng chu ka’n en a, “Ka pu,

Isua hian mi sual ngaihdam theih loh a nei em?” “Nei lo ve, enganga sual pawh ni se, amah pantute chu a lo ngaidam \hin alâwm,engtizia nge chutiang min zawh tâk?” “Mahse, kei chu min ngaidamve duh lovang, ngaihdam tlâk ka ni lo.” “Engvangin maw? Tu nge iniha, engvangin nge a ngaihdam duh lohna chhan tûr che?” “Tu ngeka nih pawh ka sawi ngam lo, mi sual ka ni a, ngaihdam tlâk ka nilo, tu nge ka nih hi ka sawi ngam loh avângin sms-in ka rawn biache a ni, engtin nge ka tih ang…?” “Isua ngaihdam duh loh khawpasual an awm lo asin, amah i pan duh phawt chuan a ngaidam duhem em che a ni.” A va lainatawm tehlul êm ve aw!

Keinin mi sual kan hua a, mifel leh \hate kan lawm laiin thilmak tak chu khawvêla Lal Isualo kal chhan chu mi felte lam tûrni lovin, mi sualte zâwk lam tûralo kal a ni (Mk 2:17,etc.). Mahnipawh fel leh \ha nia inngai,vântlâng pawhin mi \ha leh felaan ngaihte aiin vântlângin ‘misual’ an tih, anmahni ngei pawhinmi sual nia inhriaa inthlahrungtechan a \ha zâwk zêl tih hikhawvêla a lên lai chanchina\angin, kan Bible a\ang ngei hianchiang takin kan hmu a ni.

Vântlâng ngaiha mi suallangsârte chu chhiahkhawntu te,uire leh hmeichhe awm khawlote, etc. an ni âwm e, chutiang mitetân chuan Judate thinlungah

hmun a awm lo a ni ber. Kanramah pawh hian sual langsârtechu ngawlvei, rûkru, zu ruihhmang, hmeichhe awm khawlo,etc. an ni âwm e. |henawmtepuan pho lo seng khalh maichîng, mi mobile phone lâk maichîng, etc. chu inlêngah pawhkan duh lo a ni. Chutih lai chuansawrkâr leh pâwl pawisa nuaitam tak tak ei rute erawh chuanan sualna thupin mi sual anga mihriat an hlawh lo va. A hre rutu,anmahni leh an thurualpuite lahinmi \ha ber ber anga inlantîrin gasbûr khat lek ru pawh mi sualberah an chhuah duh tho si. Kanramah hian rûkru changkâng, mi\ha anga inlantîr nge tam angasual changkâng lo, vântlânghmuhsit hlawhte hi ni ang aw!

46Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Lal Isua hun lai pawh khânmi sual changkângho chuan mi\ha nih an hlawh a; mahse, LalIsua erawh chuan, “…inkawchhung lam erawh chu hlêprûk leh sualin a khat si a ti...”(Lk 11:37-52). An sual zêp ruinmi \ha anga an inngaih tlatavângin an chapo a, Isua hmaahthiam loh an chang \hîn. Mi sualchangkâng loho erawh chu mihmuhsitin an awm a, \henrualzîngah an zak a, an tân nun hi abeidawnthlâk a ni mai thei. Misual an nih an inhriat avângin mizîngah an inthlahrung ngawihngawih a ni âwm e. An sualnaan pawm a, chu chuan atilungngai \hîn a ni. Hetiang mitehian Isua hmaah thiam an changzâwk tlat \hîn hi a makin a ropuihle a ni (LK 18:9-14).

Mi \henkhat chuan an sualnaan pawm a, chhan chhuaktu anmamawh êm êm, an rilru leh nuna rûm tak meuh meuh a. Chutiangmite tân chuan chhandamtu LalIsua hi anmahni ngaidam tûr lehchhandam tûrin a hnai reng a,amah pantu apiang a lo ngaidam\hîn a ni. An sual a nasat êmavânga Lal Isuan a ngaihdam duhloh rêng an awm kan la hre ngailo va, \ha leh fel nia inhre lui tlatte, mahni sualna haidera mahni

thiam inchantîr lui tlatte ai chuanmahni sualna pawma inchhîraamah pantuten Isua ngaihdamnaan chang \hîn a ni.

Lal Isua khawvêla a lo kallai khân Juda sakhaw hruaitutethlîr dân ang lo takin thil a ti a, anngaih dân a inpersan hle âwm e.1. A rawngbawlpui atân misualte a thlang: Thil mak takchu a va ni êm! Khawvêlarawngbâwl a \an dâwn lai khâna rawngbâwlpui tûr mi a sâwmkhâwmte chu (Juda sakhawpuithiamten rawngbâwlpui atânaan duh hauh loh tûr, tûnlai hunahkohhran hruaitute pawhina kanduh loh tûrte pawh an ni ang)mi fak hlawh takte an ni lo a niang, Pharisaite chuan, “Engatinge …chhiahkhawntute leh misualte hnêna a ei le?” tiin anchhâl duh hial a. Mahse, Isuachuan, “Mi chakte chuan doctoran ngai lo va, mi bawrhsâwmtezâwkin an ngai a ni, ...mi fel taktelam tûra lo kal ka ni lo va, misualte zâwk lama simtîr tûra lokal ka ni asin,” a ti (Mt 9:9-13;Mk 2:13-17; Lk 5:27-32). HetaIsua chhânna han hriat meuh hichuan sual vânga lungngaiamangang \hînte tân hian a valâwmawm tehlul êm! Kan sualnahian min tina a, min tilungngai a,

47Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

min tithlaphang a, min tibeidawng\hîn a ni ti rawh u. Chutiang takasual vânga lungngai, mangang lehbeidawngte tân chuan Isuaavângin beiseina kâwl êng aawm e. Tu mahin \hiana an duhloh, inlêng atân leh an vênga awmatân pawha an duh loh pawh nila, \hian atâna duhtu che pakhata awm, Isua chu. “Lalpa, mikalsan rawh, mi sual ka nih hi,”tia bawkkhupa ngên hialtu pawhkha a kalsan lo, a rawngbâwlpui,a \hian, amah hnaih bertuah asiam zâwk a ni (Lk 5:8).2. Duhsaktu mi fel aiinhmeichhe sualin chan \ha achang (Lk 7:36-50): Mi fel,Juda sakhaw hruaitu, PharisaiSimonan Isua leh a team te/a\hiante chaw eiah a sâwm a.Juda Rabbi te chuan mi ina chawan eina hmunah pawh an zirtîra, chaw eia an sâwm ve chiahlohte pawhin Rabbi te thu zirtîran ngaihthlâk ve duh chuan thungaithla tûrin an kal ve mai \hîna ni âwm e.

Simona ina Isua chaw eitûra a kal lai pawh hianhmeichhia, (a chhe zâwnga tlângthang ni ngei tûr a ni, in neitupapawh hian hmeichhe sual a nih ahre chiang êm mai), Isua thu lehhla ngaithla châkin a lo kal ve a,

hmeichhe sual tlâng thang tak eti lovin a kîl hnai hnaiah a \ang a,a mittui chuan Isua ke a far phâkhial a ni. Isua kea a mittui far chua sama hruin Isua ke chu a fâwpta ngawih ngawih mai a. Miinserh leh invawng fel, PharisaiSimona chuan chutia hmeichheawm khawlo takin a mi ngaihsântak a han chûla a han fâwp tahial a hmuh chuan a mit a lo khamta deuh ni ngei tûr a ni, mi hriataa sawi chhuak chiah lo a nihpawhin a thinlung chuan asawisêl fe a ni. “He mi hi Zâwlneia nih chuan a dektu hmeichhiahi tu nge a nih, mi eng ang nge anih hriat âwm tak lah ni, mi suala ni si a,” a lo ti hial a ni.

Chutianga mi sual thiam lohchantîrna rilru a put mêk laichuan Isuan zawhna a han zâwtta a (7:40-43), chu a zawhnabehchhan chuan a chaw kîlpuitehmaah ‘hmeichhe sual’ a lo tihnên ngei mai chuan amah chu ahan khaikhin ta a, “He hmeichhiahi i hmu em? I inah ka lo lût a,nangin ka kephah silna tûr tui mipe lova (Judaten mikhual \ha anneih te an ke an silsak/silna tûrtui an pe \hîn), ani erawh hi chuana mittuiin ka kephah a tihuh a, asamin a hru a ni. Nangin fawhrêng rêng mi fâwp lo (Judatenmikhual an lawm dân chu an

48Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

kuaha an fâwp \hîn), ani erawhhi chuan ka lo luh tirh ata kakephah fawh a bâng lo. Nanginka luah hriak mi thih lo, anierawh hi chuan ka kephahahhriak rimtui a chulh. Ka hrilh ache, a sual tam tak khangaihdamin a awm ta; anipawhin a hmangaih ta êm êm anih hi; amaherawhchu, ngaihdamtlêm chuan tlêmin a hmangaih\hîn,” a tih khum ta bawrhbawrh mai le. Pharisai Simonatân chuan hnâr hmuh lawrhlawrhna tûr a ni. Amah duhsakasum tam tak sênga chaw eiasâwmtu, hmeichhe sual aia alaka chan chhe zâwka a’n dintîrta mai chu Simona tân chuan ana ngei ang le. Mahse, Isuachuan pawi a ti lo, hmeichhe sualhnênah chuan, “I sualtengaihdam a ni ta,” a ti ta deuhdeuh lehnghâl. Isua hmaah chuanfel leh \haa inngai ai chuan sualleh thiam lo nia inhriatenngaihdamna an chang \hîn.

He thu ka ziak lai ngei pawhhian Lunglei lamah court-in thiltisualtu a chhuah zalên thu socialmedia lamah kan hmu a,comment petute chuan lawmpuiahnêkin an va han vawm zuinasa tehlul êm! Court pawhintisual leh tawh lo tûra zilh chungin

a chhuah zalên a ni si a. Chutichunga mipuiin an vawm zuinahan hmuh chuan a va lainatawmtak êm! Ka lainat lutuk chuantawi tein Isua ngaihdamna kaduhsak thu hmangin ka’ncomment ve hrâm a. Hêng ancomment zawng zawng hi amahngei pawhin a la chhiar ang a,khaw êng hmuh ngam a har dâwnmang e! Mihringpuite lakahngaihdamna beisei tûr a awm lohlai pawhin Lal Isua erawh chuanmi sualte a ngaidam si! A va makêm Lal Isua hmangaihna hi!

“Ka sualna zawngzawngte hi, miten hre reng\hîn mah se;

Lalpa nang erawhchuanin i theihnghilh si.”3. Uire hial pawh maw (Jn8:1-11): Mi felte leh fela inngaite, sual inthup avânga mualpholote hian sual vânga mualphotâwkte hi lainat tâk aruangin kandiriam chiam duh khawp a. A nathei ang bera hrem leh vuak kannâp zui fo \hîn.

Vawi khat pawh PathianBiak Inah mi tam takin Isua thuan ngaihthlâk laiin Juda sakhawhruaitu Lehkhaziaktu lehPharisaiten hmeichhe pakhat auire lai an man chu an rawn hnuklût a, Mosia dân anga chu

49Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

hmeichhia chu mualpho takalunga den hlum an duh bâkahamah Isua ngei pawh tihmualphoan tum tel bawk a ni. An rilruahhian mi sual ngaihdamna a vaawm lo tehlul êm! Huatna,diriamna leh tihmualpho duhnamai bâkah lunga den hlum hialduhna thinlung nên an lo kal a niâwm e.

“Dân lehkhabuah Mosianhetiang mi hi lunga den hlum thumin pe, nangin engtin nge ingaih?” tiin Isua chu an zâwt a.Lunga den thuai thuai an châkvâng nge ni an zâwt nawn sek seka. Isua erawh chuan, “In zîngasual nei lo apiangin amah chulungin dêng hmasa rawh se,” a ti.Mi sual mana tihhlum duhtutezîngah pawh chuan sual nei lorêng an lo awm lo va, an relh rubo zo ta. Heta Lal Isua \awngkamhi a va mawi tak êm!“Hmeichhia, khawiah nge anawm tâk? Tu man thiam loh anchantîr na che nge? Kei pawhinthiam loh ka chantîr lova che, kalla, tisual leh tawh suh,” a ti. Apasalin engtin ngai ang maw? Ankhawtlângin engtin ngai angmaw? Lehkhaziaktute lehPharisaite hian engtin ngai zui zêlang maw? Lal Isua erawhzawngin thiam loh a chantîr lo ve.

4. Vântlâng duh loh mi sual angaidam leh tawh (Lk 19:1-10): Vawi khat chu a zin kalinJeriko khua chhûn pelh a tum a.Chu khuaah chuan chhiahkhawnhotu, Zakaia a awm. Romsawrkâr hnuaia chhiah khawntua nih avângin Judate chuan anhaw êm êm a, ‘mi sual’ an ti.

Mizo chu ni se, Lalfela/Lalthianghlima emaw tih tûr a niang. Lalfela ni mah se Judatechuan ‘mi sual’ an ti, a hming apu zo lo hle pawh a ni mahna!Sakhaw rawngbâwltutena anngaihsak hlawh lo khawpaJudaten an thinhrik a nih avânginJudaten mi suala an lo chhiar vethote chhiahkhawntu dangtepawh \hiana siamtu, he thuhriltuhmingthang tak mai hmuh a chakdânah hian a nun khua a har ruhle pawh a ni thei.

Lal Isua chuan a hmuh veleh,thinhrikna tel hauh lovin, “Zakai,lo chhuk rawh, i inah ka thlengdâwn,” a ti nghâl mai si; Zakaiatân chuan a makin a valâwmawm dâwn tehlul êm!Judate erawh chu, “Mi sual inathleng tûrin a luh tâk saw,” tiinan phunnawi nghâl a ni. Mahse,Lal Isua chuan, “Vawinah he inahhian chhandamna a lo thleng ta,ani pawh Abrahama fapa a ni si

50Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

a. Boralte zawnga chhandamtûrin mihring fapa hi a lo kal a nirêng a ni,” a ti hmiah mai.5. Fel inti tak aiin sual ngawihngawiha inhria chhiah-khawntuin thiam a chang lehta (Lk 18:9-14): Mi chapo, felinti, mi dangte hmusit \hînhohnêna Isua ngeiin tehkhin thu asawi a\ang hian a chiang hle mai- vawi khat chu Pharisai lehChhiahkhawntu Pathian biakinah \awng\ai tûrin an kal a.Pharisai chu a dinga heti hian a\awng\ai ta a, ‘Pathian, mi danganga hlêp ru te, fel lo te, uireteka nih loh avâng leh, hechhiahkhawntu ang pawh hi kanih loh avângin i chungah kalâwm e. Chawlhkâr tin vawi hnihchaw ka nghei \hîn a; ka neihapiang sâwma pakhat ka pe\hîn,’ a ti a. |ha a va han intitehlul êm! Chhiahkhawntuerawh chu mi sual tak nia ainhriat avângin a inthlahrung hlea niang, tlar hnung lam hla takaha ding a, amah leh amah a inthiamloh êm avângin vân lam pawh ahawi ngam lo va, ‘Pathian, keimi sual hi mi khawngaih rawh’tiin a âwm a inchûm ta zâwk a.A va khawngaihthlâk êm heti takmaia ama sualnain a delh natavânga inthlahrung ngawihngawiha awm chu! Mahse, Lal

Isuan engtin nge a sawi, Pharisaini lovin he chhiahkhawntu hiLalpa hmaa thiam changa hawta chu a ni. A va mak êm Lalpahmangaihna hi!

“Chu \hian \ha chuan mi athlahthlam ngai em?...

Mi sual a hnarte pawh ihre ngai em?

Vawi khat mah...Chu Chhandamtu ang

chu mi an awm em?...A chhandam zawh loh

mite an awm em?Pakhat mah...!Unau duh tak, i sualna i hre

chhuak \hîn em? Chu chuan atinain a tilungngai \hîn che em?I vêngten i thiltih sual vânga anhmuhsitna te, i chênpuite ngeipawhin an ngaihdam theih lohziate kha i ngaihtuahin i lungngaiadam zêl pawh i thlahlel lo fo \hîna ni em? |hian \ha, mi sualtengaidama \hiana siam \hîntu, LalIsua hi tûn thlengin a lapângngai reng a ni, amah hi panve la, a ngaidamin a lo lâwm vengei ang che.(Rev. PC Pachhûngan kansâwmna ngai pawimawhaarticle \ha tak min ziahsakavângin a chungah EditorialBoard-in lâwm thu a sawi e).

51Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

KAN RAM MAMAWH RORÊLNA|HA LEH RORÊLTU |HA

- Upa R.L.ThanmawiaRamhlun

Rorêlna dik chu lui angin luang sela,Felna chu luipui kang ngai lo angin luang rawh se(Amos 5:24).Mihringte hi thilsiam dangte ang lo takin chêng ho tûra siam

kan ni a. Kan nih phung rêngah inmamawh tawn, nung ho tûrkan nih avângin chhûngkhua kuain kan chêng ho va, chu chuankhawtlâng leh ram a siam a. Political philosopher-te chuansawrkâr lo pian chhuah dân hi chhui dân hrang hrang an nei a;mahse, a bul ber leh pawimawh ber ni reng chu Pathian minsiam hmang avânga zawi zawia inrel chhuak ta a nihna hi a ni.Sawrkâr inrêlbâwl dân hrang hrang a awm a, a naupang ber lehtûnlai miten \ha bera an hriat, khawvêla ram tam berin rorêlnakalpui nâna an hman chu mipui rorêlna, democracy a ni.Democracy hi kum zabi 19-na a\anga khawthlang ramten anchîn \an a ni a. Presbyterian inrêlbâwl dân hi democracykalhmang \ha tak a ni a, democracy aiin a upa fe lawi si a ni.

Eng pawh ni se, rorêlnaatâna democracy hmangtu kannih avângin ram rorêlna \ha apawimawh êm êm a, chumi rualchiah chuan rorêltu \hain ramhmasâwnna atân kori a tu thuiêm êm bawk a ni. Democracyrama sawrkâr \ha tehfung hi hechanchinbu hmun zim têah hiansawi kim sên a ni lo vang a, tawitê têin han sawi hmasa ila:1. Mipui an thlamuang tûr ani: Mipui sawrkâr, mipui siam anih avângin a ram mipuite himna

leh muanna chu a pawimawhhmasa ber \hîn. Sawrkâr \hachuan ram dang a\anga beihnaleh ram chhûnga mi sualte kutlak a\anga mipuite himna a ngaipawimawh a, a mite zalên takleh thlamuang takin a awmtîr thei\hîn a ni.2. Mipui sawrkâr a ni tûr ani: Mipui sawrkâr chu mipuihuapzo tihna a ni ber. Hleihneihna leh mahni party miteinduhsakna uchuak awmna chumipui sawrkâr tia sawi theih a ni

52Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

lo. A phu leh a tling apiangte, adawng tûr âwm mite ngeiin anchanvo tûr dik tak an chantheihna hi rorêlna \ha zia, mipuisawrkâr chu a ni.3. Dân lalna sawrkâr a ni tûra ni: Rorêlna \ha awmna ramapiangah dân a lal a, mipui anzalên \hîn. Sawrkârin mipuitehimna leh ham\hatna atân dân asiam a, sawrkâr vêkin akengkawh a, mipuiin an thlâwp\hîn a ni. Dân \ha kan mamawhtlukin dân kenkawhna \ha kanmamawh a, chu chu sawrkâr\hat leh \hat loh enna sahal khaipawimawh tak a tling.4. Mipui sum lâk luh a pung:Rorêlna \ha leh rorêltu \hatehfung pawimawh tak pakhatchu a ram mipui sum lâk luheng angin nge a pun tih hi a nifo. Ram leilung leh ramhausakna (natural resources) aram mite sum lâk luh hi a sângina sâng lo thei. Amaherawhchu,eng dinhmuna ding pawh lo niteh rêng se, rorêlna \ha leh fela awm chuan a mite sum lâkluh (per capita income)-in a sânphah \hîn a ni.5. Mipuite eizawnna awmzeneia kalpui: Sawrkâr \ha chuanram leilunga innghat eizawnna a

tipung a, ram leilung behchhanthilsiamna (industry) a kalpui\hîn. Chu chuan hnathawh tûrlama harsatna (employmentproblem) nasa takin a tihniama, mipui sum lâk luh a tipung\hîn a ni.6. Thianghlim leh hna thiam:Sawrkâr \ha chu a thianghlim(clean) a, a dik a, hna \ha thawktûrin thiamna (efficiency) a nei\hîn. Thil hrang hrangahhmasâwnna hmuh tûr awm mahse, corruption a tam chuansawrkâr \ha a ni thei lo. Rorêlna\ha chuan sual a ngai thei lo va,sual a do ngam a, sual a zalênthei lo. Dikna a lal a, hlemhlêtnainhmun a chang lo.7. Lang tlang sawrkâr:Sawrkâr \ha tehfung pawimawhtaka khawvêlin a ngaih pakhatchu sawrkâr hnathawh dân chinmipuiin an hriatpui tam theihnahi a ni. Mipui nâwlpui hriat lohchi thil bîk a awm thei; mahse,sawrkâr hma lâkna mipuihriatpui hleih theih loh a tamchuan inrêlbâwlna fel lo a inzeptam a ni duh. Contract hna a niemaw, sawrkâr hna lâk a niemaw, hmasâwnna hna(developmental works) engpawh mipuiten an hriat ve vektheih a \ha ber, chu chuan

53Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

inrintawnna a siam a, hnathiamna (efficiency) thlengin anghawng thei \hîn a ni.

Hêng kan târ lan tâktebâkah hian thil chi hrang hrang aawm thei ang, entîr nân: sawrkârngelnghet a ni tûr a ni tih te,manifesto bawh zui \ha tih te leha dang tam tak a la awm thei ang.Kan ram bîk atân hêngte hi apawimawh zual nia langte kanhan târ lang mai a ni a, kan duhtâwk phawt mai ang.Rorêltu \ha

Rorêltu \ha tih hi sawi \ûltak, sawi tâwk thiam har tak ani a. Rorêltu \ha leh \ha lo inkârhi a hla êm êm a, ram leh mipuihruaitu an nih avângin ansûkthlêk hian ram leh mipuidinhmun a hril thui hle. Rorêltu\ha nihphung tlângpui kan sawiphawt ang a, ram rorêltu \haentawn tlâk \henkhatte kan târlang nual bawk dâwn a ni.Rorêltu \ha tehna hi sawi tûr atam thei hle mai a, mi hranghrangin rorêltu \ha nihna(qualities) nia an sawite hingaihtuah zui tûrin a pointchauhvin han târ lang ila:Huaisenna, Rinawmna,Dawhtheihna (honesty),Inrintawkna (integrity &confidence),Fân theihna

(flexibility), Hriat thiamna(compassion), Tum ruhna(determination), Tih takna(Sincerity & conviction), Ramhmangaihna, Hmathlîr (vision)neih \hat, Remruatna \ha (plan)neih \hat, Inhlanna leh mahniinphatna, A taka bawh zui minih (be practical), Entawn tûrainsiam ngam, Sum leh paiathianghlim (clean). Hêng bâkpawh hi sawi tûr a tam khawpmai; mahse, sawi zui tawh lomai ila.

Rorêltu \ha chu thil \ha titûrin an huaisen \hîn. DavidCameron-a British PrimeMinister a nih khân MargaretThatcher-i chuan, “Tuar \ûl mahse thil \ha ti ngam rawh,” tiin afuih a. “He fuihna thu hi hna \hathawk thei tûra min tichaktu ani,” tiin Cameron-a hian a sawi.Voter hloh phah hlauh vâng te,party worker-te mitmei vênvâng te leh thil dang hlauh vângachhia leh \ha hriatna thiang pawhrâwn ngam loh leh thil \hahuaisen taka tih ngam loh hi aawm thei, rorêltu \ha zia a ni lo.Winston Churchill-a tum ruhnaleh ram a hmangaih burna khânIndopui II-naah khân hnehna achantîr a ni, an ti a; MahatmaGandhi te, Nelson Mandela leh

54Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Aung Sang Suu Kyi te tum ruhnate leh ramhmangaihna chuan anram mipuite zalênna a thlen a;Abraham Lincoln-an ram lehmipui a hmangaihnain Americakhu keh chhe lovin a \hui khâwmniin an sawi \hîn a; RonaldReagan-a economic policy‘Reaganomics’ an tih chuanUSSR a vaw keh a, khawvêl atirâlmuang tiin an sawi bawk \hîn.

Rorêltu \ha tak tak sawi tûran tam thei ang. Kan hnai vaideuh state \henkhata hruaituentawn tlâk tlêm tawi tê têin hantâr lang ila:1. Bihar State: India ram puminmak an tih khawpa khawsakphung inlumlehna state chu Biharhi a ni. Nitish Kumar-a ChiefMinister a nih kum 2005 hmalam zawng kha chuan Bihar statekhu kut hnathawk tûra statedanga chhuak tam ber an ni, anti. ‘Bawlhhlawh leh suamhmangawm khâwmna’ ti hiala sawihlawh \hin Bihar state chuNitish-an Chief Minister hna achelh hnu kum rei lo teah staterâlmuang pâwla sawi a ni thei a,state danga inhlawh tûra chhuaklabour-hote pawh an hawkhâwm nasa hle tawh a ni.Ramin sum a deh chhuah zât tehfung GDP-ah kum nga a CM

chhûngin Bihar chu 15% laiatipungin India ram state-ah apunna rate a sâng ber hman.State corrupt ber zînga sawi \hinBihar chu Nitish-a Chief Ministerterm khat chhûngin corruptiontlâk hniam chakna berah puan ani phâk a ni a, heti chung hian andinhmun a chhiat thui deuh tawhavângin state hmasâwn pâwladah a ni chuang lo.2. Gujarat: India rama statechangtlung bera ngaih theih tûraa bul tumtu chu term hnih chauhChief Minister hna thawk,Narendra Modi a ni. Khawvêlaram hausate \hianah a siam a, astate chhûnga hmasâwnna hnazâtve vêl lai chu foreign sumhmangin din a ni. Kum ngachhûng lekin Gujarat \halai nuaichuangin employment an neihphah. A term hnihnaah khân\halai tân hna thar nuai hnih siambelh leh a tiam a, hun tâwp hmainPrime Minister a ni ta. Kalkawng\ha leh kawlphetha hihmasâwnna hmahruaitu a ni tiha hre chiang a, thingtlâng khawtê ber thlengin motor kawngmâm leh rêl kawng a siam a,khaw hla bera an thil thar pawhkhawpuiah awlsam takin an zuarthei. Kawlphethaah anhnianghnar mai ni lovin, eng lai

55Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

pawhin 7000 MW hralh chhuahtûr an nei reng.3. Tripura: Mi hriat tham lohstate tê leh changkâng lo tak \hînTripura state, mi entawn tlâk asiamtu chu tûna an ChiefMinister ni mêk, Manik Sarkarhi a ni. Inrenchem leh khawsakphung rualkhai a uar a, ramhruaitute incheina man a tlâwma, an car hman pawh man tlâwmtak tak a ni hlawm. Chu chuanofficer-te a hautak zâwngakhawsa tûr a vêng hneh hle.Sawrkâr function-ah chauhkhuallian a ni \hîn a, a cabinetminister-te pawhin hna thawhhun chhûnga hmun danga hunhman an nei tlêm. Ram leilungbehchhan zâwng zêlinhmasâwnna project an chhep a,kut hna thawktute anthlamuangin an taihmâk phahhle. State hmasâwn pâwla chhiara ni ta a ni.4. Andra Pradesh: Bangalorekhua khu ‘India IT khawpui’ tiahriat a ni hman a, ChandrababuNaidu au hla mâwl tê, “Bye byeBangalore, hello Hyderabad” tihchu a takin a bawh zui a, rei lotêah a hmathlîr chu a tak ramaha chantîr a, Hyderabad khawpuichu ‘Hi-Tech City’ tia sawi a ni

ta. IT chu InformationTechnology tihna a ni a, tûnlaiacomputer thiamna lam sawina ani a, hei hian tûnlai hmasâwnnanasa tak a keng tel a ni. Kum2003-2004 kuma software laman thawn chhuah ringawt pawhUS dollar maktaduai 100chuang zu nia le. |halai 320,000laiin IT lamah ringawt hianHyderabad khawpui chhûngahchauh pawh hna an hmuh phahniin an sawi. (Hei hi state in\henhma chungchang a ni).

5. Tamil Nadu: Mi hmasapakhat chauh han târ lang ila.Kum 1954-1963 chhûnga TamilNadu Chief MinisterK.Kamaraj khân kawngengkimah Tamil Naduhmasâwnna tûr ruhrel(development infrustructures) arem fel vek a, tûnlai Tamil Nadukhu ‘Kamaraj duan chhuah’ tiinan sawi \hîn. A khawsak mâwlnaleh a thawhrimna te, a hmathlîrthui takte avângin mi hriat lehngainat a hlawh a. A term thumnaatân Chief Minister atân thlangleh mah se mi dangte a kian tazâwk a ni.

Hêng bâkah hian India ramleh state rorêltu fel leh \ha tak

56Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

tak sawi tûr an awm nual mai.Khawvêl huapa rorêltu ropuiphei chu an tam lehzual ang. Tlêmazâwng kan han târ lan a\anghian mi mal hruaitu \ha avânginramin nasa takin hma a sâwnthei tih a chiang a, chumi lehlamchiahah chuan ram hruaitu \ha loavângin ram hausa tûr mangmang pawh retheihna khurah antlu lût nual bawk a, Israel-hochanchinah a chiang lehzualâwm e.

Mizoram hi mahni sawrkârneia a dinna pawh kum 45 laia lo ni ta a. Hemi chhûng hianhmasâwnna kawng tam takkan nei a, kan hmasâwnna lamngawt thlîr phei chuankeimahni tâwkah lâwmawmtak a ni, ti pawhin a sawi theihang. Tlâng ram a nih avâng lehkan awmna hmun a kilkhâwrdeuh avâng hian hmasâwnchak a har hle. Hemi chhûnghian ram hruaitu chhe lutuk kannei lo va, hruaitu \ha tling pawhkan la nei chuang hek lo. Ramhmasâwnna ngelnghet nei tûraawmze nei taka min kaihruaiturorêltu \ha tak nei ila chuanmipui kan tlêmna leh ziak lehchhiar lama kan sânna hianhmasâwnna rual khai neih a

tiawl thung ang. Ram aia partya len chhûng leh, mipui aiamahni lam invulh duhna a lenchhûng chuan ram hmasâwnnaduhawm tak hi a thleng hlei theidâwn lo niin a lang. Hmathlîrthui tak nei ram rorêltu huaisenleh dik, Pathian zah leh \ih mi,Pathian duh zâwng leh duh lohzâwng pawisa \hîntu nei ilachuan mipui hi chu hruai theihkan ni mai ang a, kan ram hiankum nga chhûng pawhin hmuhtheihin hma a sâwn ngei ang.

Hnam taima tak \hîn kan lothatchhiat viau chhan hingaihtuah chian a hun ta hle.Sawrkâr laipui lam a\angamipuite ko zânna tûr ruahmanna\henkhat tûn hma deuhva EGSte, tûnhnaia ni za inhlawhna tihang chi hian kan rilruahcorruption a hring a, thawkmang lova hlawh lâk duhna ahring ta em ni? Kan ram bîkah athlâwna sum leh thil sem policy-te pawh hi sawrkâr ruahmannachu \ha tak angin lang mah sekan chhiatpui zâwk em tih inenfiah a hun ta hle. Dr. H.Lallungmuanan New ZealandNew chungchâng a sawi hi kaitawi deuhvin han sawi chhâwngila ...kum 1980-85 chho khân

57Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

an GDP a \ha viau mai a...sawrkâr hnathawk awm lohnachhûngkaw harsa deuh chu thlatin sum an pe ta a. Kha kha an\hatpui dâwn emaw an ti a, anlo \hatpui hlek lo va. An nula lehtlangvâlte khân hnathawh lohkha nuam an lo ti ta a... Sawrkârsem kha an nghâk tawp ta maia. Tichuan, an ram pum pui sumdeh chhuah chu a lo tlahniamchho zêl ta mai si a, an mangangta a. Khatih hun laia rorêltulabour party sawrkâr kha amangang ta a. “Kan ti dik hleklo mai. Kan economy a tlahniamzêl a, pachhiat chauh kanhmabâk dâwn kan policy ...hidawngdahna hringtu mai a ni,kan ram a tluchhe dâwn,” an tia. Ngun takin an ngaihtuah a,sawrkâr hnathawk 60,000 deuhthaw an bân a, a thlâwna thil seman titâwp bawk a. Mipui, athlâwna thil lo dawng laklawhtechuan hre thiam lovin an hawkhawp mai a... conservativeparty an thlang tling ta a ni.Mahse, conservative partychuan ngun taka an hanngaihtuahin Labour party-in atlâkpui chu policy dik tak, anram chhan chhuahna tûr niin anhria a, a aia nasa mahin an kalpui

ve ta a. Mipui an phun murmur... rim takin hna an thawk lehta a ni. Ram thil deh chhuah chuthawhrimna avângin a lo pung a,ram ropuiah a lo chang leh ta ani. (Zâwlbuk, August 5, 2016).

Sawrkâr ruahmanna hi demngawt tûr chu an ni lo vang;mahse, thui zâwk thlîrin MIP ani emaw, NLUP a ni emaw, kanram tân a \ha ber em tiin anpolicy-te pawh hi en \hain, a \ûldân azira an insiam \hat ngam apawimawh hle. Zu chungchângakan sawrkâr policy pawh hianmahni ngeiin zir chiangin, nguntakin thlîr lêt se. Kan hnam pumhmakhua thlîrin an ko thlâkngam se a \ha hle.

Singapore-a AsiaCompetitiveness Institute of LeeKuan Yew School of PublicPolicy a\anga India rama state29 leh Union Territory 7-te a zirchianna September ni 2, 2016-a an tihchhuahah chuanMizoram chu India ramahmasâwn zâwnga ke pên lostate zîngah a hmasa bera dah ani. Maharastra chu India ramahmasâwn zâwnga ke pên berstate-ah a puang a, hmasâwnzâwnga ke pen chak dangte chuDelhi, Tamil Nadu, Gujarat,

58Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Karnataka, Uttar Pradesh,Andhra Pradesh, West Bengal,Kerala, Haryana te an ni(Source: economictimes.com).He zir chianna hmunpui(Research Institute ) hmingthangtak, Harvard University, USAnên pawha inzawmna nei hianram leh state te chu economic-aan ngelngheh dân te, sawrkâr lehhnathawk hrang hrang ruaitu(Institutions) kalphung te, sumleh pai, sumdâwnna lehhnathawktute dinhmun te,hmasâwnna ruhrel \han dân(development infrastructure)a\angtein hmasâwn zâwnga kean pên leh pên loh hi an zir chianga, a dik khat tûrah ngai ila, kaninen fiaha, \an kan lâk a \ûl hle.

Bible-in rorêltute chu‘Pathian rawngbâwltu’ a tih angin(Rom 13:4) rorêltute leh Politicsa inhmangte chuan Pathiankohna anga pawma, Pathian duhzâwnga ram rorêlna an kalpuitheih a pawimawh. AbrahamLincoln-a khân hei hi a hre thiamhle, “He ram hi Pathian ta a ni a,

kei hi a chhiahhlawh tlâwm takka ni,” a ti. Politics chu mihringteawmze neia kan nun ho theihnaatâna inrêlbâwlna a ni a, ram leha chhûnga chêng mipuitekhawsak dân tûr ruahmanna ani. Politics chuan ram rorêlna maini lovin, sakhua leh hnamnunphung te, ei leh bâr thil te,zirna leh mi mal nun te a nghawngvek a, ngaihthah theih a ni lo va,ngaihzam chi pawh a ni lo. Paulachuan “Amahah chuan engkimsiam a ni a, vâna awm te, leiaawm te nên, hmuh theih te, hmuhtheih lohte nên, Lal\hutphahtepawh, rorêlnate pawh, lalnatepawh, thuneihnate pawh engkimama siam a ni a, ama ta tûrbawka siam a ni,” a ti (Kol1:16). Paula ngaih dân chuanram rorêlna hi Pathian ram thil ani. He rilru hi neiin, Pathianrawngbâwlna khân pawimawhtak a nihzia hi kan ram Politician-te hian hre chiang lehzual sechuan corruption a tlêm sawt anga, rorêlna \ha a awm phah anga, Mizoram leh mipuiten nasatakin hma kan sâwn ngei ang.

(He article ziaktu Upa Prof. R.L. Thanmawia hi Kristian TlângauJt. Editor a ni a, kan ngenna anga article \ha tak leh \angkaitak tûr, a hun chêp tak kâra a rawn ziak thei hi a chungahEditorial Board-in lâwm thu a sawi e).

59Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

PATHIAN THU ZIR DUH TÂN

Presbyterian Bible School, Mission Vêng, AizâwlahC.Th. (Certificate in Theology) zir tûr lâk a ni leh dâwn a,dîl duh chuan hêngte hi hriat tûr a ni e:

1. Admission form office-ah `10.00-a lei tûr a ni a,November 29, 2016 (Thawhlehni) tlai dâr 3:00 thlengPresbyterian Bible School Office, Mission Vêngah thehluh theih a ni. Dîltu chu Class VII passed/Middle Schoolexam passed, kum 16 aia naupang lo, kohhran dânchhûnga awm a ni tûr a ni.

2. December 1, 2016 (Ningani) zîng dâr 10:00-ahinterview tûr a ni a, January 16, 2017 (Thawh\anni)-ah class \an a ni ang.

3. Zir hun chhûng thla li (i.e. January - April, 2017) a nia, zirlaite hnênah thla khatah stipend `500 pêk an niang. Hre chiang duh tân Phone No. 2317343/2325082/9436198231-ah zawh fiah theih a ni. Hostela awm lo.

Sd/-Rev. Lalneihvûra

PrincipalPresbyterian Bible School

60Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

REV. VÂNLALFAKACHAWNPUI

Rev. Vânlalfaka (72), UpaChalkhûma (L) leh Vânzîngi (L)te fapa hi July ni 10, 1944 khânBiateah a piang a. A pa hnaavângin kum 1946-ahTlângpuiah an pêm a. Kum1968-ah Zahlîri nên an innei a,fa pali an nei.

Zirna lamah pâwl 10 a zirzawh hmain Aizâwlah Pathianthu a zir a. 3 years DiplomaCourse kum 1965-ah zovin kum1966 a\angin Pro. Pastor hna athawk \an a ni. SeramporeMatric kum 1969-ah hnathawkchungin a zir a. Bachelor ofTheology (B.Th.) chu kum 1975khân a zo va. Bachelor ofDivinity (B.D.) kum 1979-ah a

zir zo leh a. Christian CounsellingCentre, Vellore a\angin ChristianCounselling 1984 khân a zobawk.

Kum 1965-ah Synod-inPro. Pastor atân a la a,Thingsûlthliah Bial Bâktâwngahkum 1966-1968 June thleng aawm. June ni 2, 1968-ahSpecial Synod-in Pastor atân anemnghet a, Dârlâwn,Lokicherra (Zâwlnuam),Sêrchhîp leh ChamphaiVêngthlang Bialah te a awmtawh a. Kum 2005 khânpension-in a chhuak ta a ni. Arawngbâwl chhûng hian nupatuak 390 a inneihtîr a, mi 4367Baptisma a chantîr bawk.

Pastor Bial K|P Leader te,Bial Inkhâwmpui Chairman te alo ni tawh \hîn a. Presbytery-ahpawh Moderator leh Secretaryhna vawi eng emaw zât a thawktawh a. Bible hrilhfiahna, Danielabu a ziah bâkah Nilai lehBeihrual thupui bu a ziak tawhbawk. Synod-a mawhphurhnahrang hrang a chelh tawhte chu:Synod Moderator, ExecutiveSecretary, Senior ExecutiveSecretary, PBS Principal,Synod Finance Officer. Hêng

61Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

bâkah hian Synod Committeehrang hrangah a tel bawk \hîn.PCI Executive Committee lehWorking Committee-ah te a lotel tawh bawk.

Kum 2006 vêl a\angin a tha(nerve) lam a sawisêl \an a,Super Specialist râwnin a natnahi Cerebellar Ataxia (thluaknatna chi khat) a ni tih hmuhchhuah a ni. A natna hidamdawia tihdam theih loh, zawizawia nasa telh telh a ni a.Chuvâng chuan damdawi pawha natna timuang thei tûra enkawla ni a. November ni 4, 2015chawhma dâr 10:30 vêlah akhua sikin thâwk harsa a ti a.Damdawi in panpui nghâl a ni a,damdawi in a\anga a chhuahhnuin in lamah theih ang angaenkawl a ni a, han ziaawm deuhchâng nei \hîn mah se \hat chhuahleh awm lovin ni 22.1.2016 khânLalpa hnênah min kalsan ta a ni.

A tûkah amah thlahna hunin lamah Bialtu Pastor, Rev.Lianhmingthanga Sailo-in ahmang a, Biak Inah Rev. H.Remthanga, Synod FinanceOfficer-in a vui a, ui takin kanthlah liam ta a ni.

- Upa H. RonghâkaSynod Secretary Sr.

UPA MANIKASIH|HIANG

Upa Manika (82), PuPaithumrai (Nadula) leh PiSoblati te fapa hi October 1933khân a lo piang a. Kum 1965January thlaah Khulaih (Rinpuii)nên an innei a, fa 10 an nei. Kum1969-ah Sih\hiang KohhranUpa atân KhawthlangPresbytery-in a nemnghet.

Tualchhûng Kohhranahrawngbâwlna hrang hrang - SSzirtîrtu, SS Suptd., KohhranChairman, Secretary, Treasurer(Tualchhûng leh Synod) te a lochelh tawh a. Kawrthah Biala aawm laiin Bial StandingCommittee member-ah a \angtawh a. Ramthar Committeemember a ni bawk.

Kum 1981-ah SynodMission Board-in Evangelistatân a la a. Kum 1990 thlengSih\hiangah a thawk a, kum1991-1993 a pension thlenginTuipuibari-ah a thawk leh a ni.

62Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Ni 7.10.2015 khân luiasangha âwt a chiah en tûra a kalchu tlai lamah a lo haw mai lohavângin khawtlâng huapa zawna ni a, ni 8.10.2015 zîng lam dâr5:00 vêlah a sangha âwt chiahnathlang li-ah thia hmuh a ni. Hemini vêk hian amah thlahna hun inlamah Upa Lalrinpuian a hmanga, Biak Inah Upa Lalbiak-chhûnga, Rengdîlin a vui leh a,Kohhran Zaipâwlin thlahna hlaan sa a, kohhranhoten ui takinkan thlah liam ta a ni.

- Upa LalêngmawiaSih\hiang Kohhran Ziaktu

UPA THANZUALATLÂNGNUAM WEST

Upa Thanzuala (87), PuZachâna leh Pi Thangkûngi tefapa hi ni 15.11.1929 khânTlângnuam, Aizâwlah a lo pianga. Zakhûmi nên ni 7.4.1954-ahan innei a, fa pakua an nei. Anupui hian a thihsan hnuah PiThangliani nên ni 17.4.1978khân an innei leh a ni.

Kum 1974-ah ChhimpheiPresbytery InkhâwmpuiinTlângnuam Kohhran Upa atâna nemnghet a. Tualchhûng lehBialah chanvo pawimawh taktak a chelh tawh. Kum 2010-aTlângnuam West Kohhran aindan khân indanpuitu a ni a,Kohhran Chairman, SS Suptd.,Finance Comt. Chairman lehzîng \awng\ai committeeChairman te a ni tawh bawk.

Kum 2015 a\angin a hrawka sawisêl \an a. A hrawk a cancera ni tih hmuh chhuah a ni a, vawithum a inhem hman a, amahininhem a duh tâk loh avângintheih ang anga enkawl a ni a, ni25.1.2016-ah Lalpa hnênah minkalsan ta a ni.

Hemi ni vêk hian amahthlahna hun in lamah BialtuPastor, Rev. RS Rokiman ahmang a, Biak Inah UpaChhâwnvunga, Aizâwl ChhimPresbytery Moderator-inthlamuanna thuchah a sawi a,Kohhran Zaipâwlin thlahna hlaan sa a, ui takin kan thlah liam taa ni.

- Upa R. LalsânglianaTlângnuam West Kohhran

Ziaktu

63Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

UPA DÂRCHHÂWNABUANGPUI

Upa Dârchhâwna (85), PuEichhia leh Pi Zaikûngi te fapahi September 15, 1932-ahBuangpui khuaah a piang a.January 15, 1955-ah Liansiaminên an innei a, fa paruk an nei.

Kum 1963-ah BuangpuiKohhran Upa atân thlan a ni a,hemi kum vêk hian ChhimpheiPresbytery Inkhâwmpuiin anemnghet a. Kohhran Chairman,Vice Chairman, SS Suptd.,Treasurer (Tualchhûng lehSynod) te a ni tawh a. BialStanding Commit tee lehNomination Committee bâkahPresbytery Standing Committeemember a ni tawh bawk. Azâwnin \um 52 PresbyteryInkhâwmpui a kal thei (1963-2015). Châwl lova KohhranUpa kum 50 a tlin chawimawinahlan a ni tawh a, MSSUchawimawina Jubilee Award adawng tawh bawk.

Kum 2015 tîr lam a\anginkhawsik âwm nâin a tlâk buak\an a, damdawi in hrang hrangahenkawl a ni a, \ha takin a chhuaka, kum 2016 tîr lam a\anginthawhahin a tlâk buak leh a.Damdawi inah leh in lamahtheihtâwpa enkawl a nih laiinJanuary 27, 2016 khân Lalpahnênah min kalsan ta a ni.

Hemi ni vêk hian amahthlahna hun in lamah BialtuPastor, Rev. RolungmuanaZadêngin a hmang a, Biak InahUpa ZD Dêngkûnga, RamlaiPresbytery Moderator-in a vuileh a, Bial Zaipâwlin thlahna hlaan sa a, kohhranhoten ui takinkan thlah liam ta a ni.

- Upa H. ThangnghînglovaBuangpui Kohhran Ziaktu

UPA ZIRKÛNGAPACHUAU

KOLASIB VÊNGTHAR

Upa Zirkûnga Pachuau(63), Upa VL Bêla leh PiBiaksângi te fapa hi kum 1953,

64Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

May ni 16 khân N. Hlimenkhuaah a piang a. Kum 1976March ni 24-ah R. Lalhmangaihinên an innei a, fa paruk an nei.A eizawnna avânga khaw hranghranga an awm kual hnuah kum1988 khân Kolasib-ah sawn ani a, a awm hlen ta a ni.

Kum 2010 khân KolasibVêngthar Kohhran Tual Upaatân thlan a ni a, hemi kum vêkhian Kohhran Upa atân thlan ani leh a, kum 2011 SêrluiPresbytery InkhâwmpuiinKolasib Vêngthar Kohhran Upaatân a nemnghet a. Kohhranahchanvo hrang hrang - Treasurer(Tualchhûng), Asst. Secretary,Asst. Suptd. Puitling lehNaupang, Social FrontCommittee Chairman, BSILocal Committee Chairman tea ni tawh a, kum 2016-ah hianKohhran Secretary leh SS Asst.Suptd. atâna ruat a ni bawk.Bialah Standing Committee, SSCommit tee, Social FrontCommittee leh PresbyterianSchool ManagementCommittee member a ni bawk.

Hun eng emaw a\ang khânke vûng leh nâ a nei \an a, doctorte a râwn \hîn a. Kum 2015 kum

tâwp lamah kal cancer a ni tihhmuh chhuah a ni a, a cancer hia lo nasat deuh tawh avânginenkawl hleih theih a ni tawh lova, in lamah theih ang angainenkawlin February 1, 2016khân Lalpa hnênah min kalsanta a ni.

Hemi ni vêk hian amahthlahna hun in lamah BialtuPastor, Rev. R. Lalremruatan ahmang a, Biak Inah Upa B.Lalremliana, Kolasib PresbyteryModerator-in a vui leh a, BialZaipâwl leh Kohhran zaipâwltenthlahna hla an sa a, ui takin kanthlah liam ta a ni.

Upa K. ZalâwmaKolasib Vêngthar Kohhran

Ziaktu

UPA DR. C. LIANMAWIARAMHLUN NORTH

Upa Dr. C. Lianmawia(80), Pu Tlailiana Chhakchhuakleh Pi Sêlkûngi Hnamte te fapahi ni 22.6.1939 khân

65Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Sêrkâwnah a lo piang a. Ni25.6.1970-ah Lalngûri nên aninnei a, fanu panga an nei. Anupui hian ni 19.6.1998 khân athihsan a, ni 14.4.2001-ah H.Lalzâri nên an innei leh a,harsatna eng emaw avângin aninpumkhat hlen ta lo a ni.Eizawnna avânga hmun hranghranga a awm kual hnuah 1986a\ang khân Ramhlun North-ahin leh lo dinin a inbêngbel a ni.

Kum 1993-ah RamhlunNorth Kohhran Tual Upa atânthlan a ni a, 1994-ah Upa atânthlan zui a ni leh a, kum 1995-ah Aizâwl Hmâr PresbyteryInkhâwmpuiin Ramhlun NorthKohhran Upa atân a nemngheta. Tualchhûng Kohhranahrawngbâwlna pêng hrang hranga chelh a, Bial Chairman,Presbytery Standing Committeemember leh Synod PrescomBoard member-ah a \ang tawh.Tin, MSSU chawimawinaDiploma Certificate a dawngtawh bawk.

Kum 2003 khân thisencancer a ni tih hmuh chhuah a nia, inenkawlin Vellore-ah vawitam tak a kal a. A \ha chho viau

a, December 2015 a\angin aharsatna dangin a tlâk buak leha, \ha chhuak leh mai tûra beiseia nih laiin ni 2.2.2016 khân Lalpahnênah min kalsan ta a ni.

A tûkah amah thlahna hunin lamah Bialtu Pastor, Rev. C.Lalsânglianan a hmang a, BiakInah Rev. Lalchhâwnkima,Aizâwl Bethel PresbyteryModerator-in a vui leh a. BialZaipâwl leh Kohhran Zaipâwlinthlahna hla an sa a,kohhranhoten ui takin kan thlahliam ta a ni.

- Upa H. LalrinawmaRamhlun North Kohhran

Ziaktu

UPA RÂLKÂPTHANGABUARPUI

Upa Râlkâpthanga (72),Upa Chalthanga (L) leh PiLalthangi (L) te fapa hi Ni20.10.1944 khân Buarpuikhuaah a piang a. Kum 1973

66Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

khân Pi Lalringaii nên an innei a,fa pali an nei.

BCM Kohhranah a awm\hîn a, rawngbâwltu leh Non-Mizo Evangelist-ah te a \angtawh \hîn. Kum 2008 khânPresbyterian Kohhranah a lo lûta, kum 2009-ah Kohhran Upaatân nemngheh a ni. A phâk angtâwka Pathian tâna \hahnemngaitaka a rawngbâwl \hîn a ni a. Ahun rei lo tê chhûngin hêngchanvote hi a chelh hman:Presbytery Standing Committeeleh Nomination CommitteeMember, Bial Chairman,Secretary, Treasurer (Synodsum leh Inkhâwmpui sum),Standing Committee Member,Tualchhûng Kohhran Chairman,Secretary, SS Suptd. lehInneihna kawltu te a ni \hîn. Tin,Synod-ah a palai tawh a, kum

2014 khân PCI GeneralAssembly-ah a palai tawh bawk.

Amah hi mi hrisêl lutuk lo ani nain Kohhran Upaa thlan a niha\ang hian Pathian malsâwmnaa dawng nasa êm êm a. Tûn hmaai mahin kohhran lamah a hun ahmang nasa thei zâwk a. Hetia\hahnemngai taka rawng a bâwllai hian kohhran hnatlâng (thinglâk)-ah a chesual palh a, a hliamhi a lo nasat deuh avângin Ni8.2.2016 khân Lalpa hnênah minkalsan ta a ni.

A tûkah amah thlahna hunin lamah Pro. Pastor RichardLalremsiaman a hmang a, BiakInah Bialtu Pastor, Rev. F.Lalrinawman a vui leh a,Kohhran Zaipâwlten thlahna hlaan sa a, ui takin kan thlah liam taa ni.

- Upa C. LalthankimaBuarpui Kohhran Ziaktu

FB Meyer-a chuan a thih dâwn hnaihin a nupui hnênah, “Duhtak, ka dam rei tawh dâwn lo va. He lehkha hian i hnên a thlenghman lo mai thei a. Lalpa hnênah ka lût dâwn ta. Zîngah ka intâwkdâwn nia,” a ti a. London-ah ropui takin an sûn a. Halleluia Cho-rus an sa mup mup a. Kum AD 125-ah khân Publius Aristides-an Kristiante pun chakziaa sawinaah, “An zînga pakhat a thihin Pathian hnênah lâwm thuan sawi a. A ruang chu zai chungin lâwm thu sawina nên an thlaha. Hmun hnai têa insawn tûr ang maiin an sâwngbâwl \hîn,” tiin asawi.

67Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

SYNOD BOOKROOM LEHKHABU THAR

MPF Chanchin: Inthlang ram kan nih avângin inthlannathianghlim, dik leh felfai kan neih zêl theihna kawnga sûlsutu, poli-tics kan thlîr dân kawnga hmasâwnna leh ngaih dân thar min petuMPF lo pian chhuah dân leh a hnathawh hrang hrangte târ lannaDr. Lalbiakmawia Ngênte buatsaih, a man ̀ 200.

Lalpa min pêk hlate: Cancer natnain a tlâk buak mêk laipawha amah kaltlanga Pathianin hla ropui tak tak a pêk chanchin,amaha Pathian inpuanna leh natna kâra Thlarau Thianghlimawmpuina chungchâng Pu R. Lalremruata (Parema) chanchina\anga kan hmu thei hi kan va vânnei êm, a man ̀ 150.

The Revd Chuau\huama: Mi chi hrang hrangten RevdChuau\huama an hmuh dân an ziah dah khâwmna lehkhabu K.Remruatfela, C. Lalbuatsaiha leh Rammuanthanga te buatsaih;chhiar manhla tak mai chu a lo chhuak ta. A man ̀ 100.

Keyboard Chord Bu: Biak In zai hruaitute leh music bêlchiang duhte tâna chhawr hmanhla tak tûr Zothanmawiabuatsaih, a man `100.

Electronic Keyboard: Keyboard thiam tumte leh thiam tawhtetân pawha \angkai tak tûr Zothanmawia buatsaih, a man ̀ 200.

Lo kal ta che, Lalpa Isu: Ringtute tâna chhiar tûr lehkhabu\ha tak tak eng emaw zât ziaktu Chinese Kristian ropui WatchmanNee an Thupuan chhui zauna \ha tak mai a buatsaih Dr. ZohmangaihaIRS(Rtd) lehlin, a man ̀ 200.

Hringnun Hlimthla: Inngaihzâwnna leh \halaite, depressionleh suicide, thutlûkna, in\henna (divorce), hmasâng sakhaw kalphungtih leh article ngaihnawm tak tak mai awmna Johana, Fârkâwnziak, a man ̀ 100.

Thukhawchâng: Lalhmingliana Saiawi Thukhawchâng bungaihnawm tak tak, bu 4-na ̀ 180, bu 5-na ̀ 120, bu 6-na ̀ 150.

68Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org