kultura_media_teologia-r2011-t7-s25-39 4

7/21/2019 Kultura_Media_Teologia-r2011-t7-s25-39 4

http://slidepdf.com/reader/full/kulturamediateologia-r2011-t7-s25-39-4 1/16



Bukasz +aczmarczyk

Tożsamość i kultura w Unii Europejskiej

w świetle zasady jedności w różnorodnościThe Identity and the Culture in European Union in the Light of the Principle "United in Diversity".

4.:C4AEAC&)C=

CELEM ARTYKUŁU JEST ANALIZA REALIZACJI ZASADY JEDNOŚCI W RÓŻNORODNOŚCI W KONTEKŚCIE TOŻSAMOŚCI

I RÓŻNORODNOŚCI KULTUROWEJ U NII EUROPEJSKIEJBRAK KONSENSU CO DO AKSJOLOGICZNYCH KORZENI

LEŻĄCYCH U PODSTAW DZIEDZICTWA STAREGO K ONTYNENTU PROWADZI Z JEDNEJ STRONY DO

RELATYWIZACJI WARTOŚCI UZNANYCH ZA ELEMENTY KONSTYTUUJĄCE EUROPEJSKĄ TOŻSAMOŚĆ, Z DRUGIEJ ZAŚ

DO PRZESUNIĘCIA AKCENTÓW W DZIAŁANIACH KULTUROWYCH NA POSZANOWANIE I PODTRZYMYWANIE

KULTUROWEJ RÓŻNORODNOŚCI #ORMĄ AKCEPTACJI HETEROGENICZNEJ KONCEPCJI EUROPEJSKIEJ TOŻSAMOŚCI

JEST RÓWNIEŻ WŁĄCZENIE WYMIARU KULTUROWEGO W REALIZACJĘ SPOŁECZNO(GOSPODARCZYCH CELÓW UE,

CO SPRZYJA TWORZENIU PŁASZCZYZN DIALOGU MIĘDZYKULTUROWEGO I RELATYWNIE SZEROKIE

WSPIERANIE RÓŻNORODNYCH PARTYKULARNYCH TOŻSAMOŚCI W EUROPIE, BEZ KONIECZNOŚCI

DETERMINOWANIA KIERUNKU DZIAŁA! W S#ERZE KULTURY W ŚWIETLE PYTA! DOTYCZĄCYCH WARTOŚCI

4B? 5 +>3EA? C=

TOŻSAMOŚĆ EUROPEJSKA, RÓŻNORODNOŚĆ,U NIA EUROPEJSKA, KULTURA

5W4.:5E.=

THE AIM O# THE ARTICLE IS TO ANALYSE THE PRINCIPLE O# UNITY IN DI%ERSITY IN THE CONTE'T O# EUROPEAN IDENTITY AND CULTURAL DI%ERSITY BECAUSE O# CONTRO%ERSY O%ER THE A'IOLOGICAL ROOTS O# EUROPEAN HERITAGE, WE CAN OBSER%E #ROM ONE SIDE THE RELATI%IZATION O# %ALUES REGARDED AS #UNDAMENTAL #OR THE EUROPEAN IDENTITY, #ROM THE OTHER SIDE ) THE SHI#T O# EMPHASIS IN CULTURAL ACTI%ITY O# EUROPEAN U NION TO MAINTAINING EU$S CULTURAL DI%ERSITY O NE O# THE WAYS THE HETEROGENEOUS CONCEPT O# EUROPEAN IDENTITY HAS BEEN ACCEPTED IS THE INCLUSION O# CULTURE INTO THE MEETING THE EU$S SOCIAL(ECONOMIC GOALS, WHICH IS TREATED AS A PLAT#ORM O# INTERCULTURAL DIALOGUE IN

EU AND A METHOD O# SUPPORTING THE PARTICULAR IDENTITIES IN EUROPE WHAT MAKES IT SO INTERESTING IS THAT IT ENABLES TO A%OID TAKING O# POSSIBLE CULTURAL ACTIONS IN LINE WITH SPECI#IC A'IOLOGICAL CONCEPTS

+C@ ?:<4=

EUROPEAN IDENTITY, DI%ERSITY, EUROPEAN U NION,CULTURE

Kultura – Media – Teologia 7/2011 25

Kultura – Media – Teologia0122 nr H, s. 0J'6G.



.?L45-?YZ ) C K3&<5-C&.@

ak !łosi o#wiadczenie ko;cowe konferencji 3&C4E? w -eksyku 72GF0 r.8= ożsa'mo#ć kulturowa stanowi żywe j%dro osobowo#ci indywidualnej i zbiorowej, jest onażywotn% norm% inspiruj%c% decyzje, zachowania i czyny uważane za najautentycz'

niejsze/2, uciele#niaj%c zespół warto#ci, które 78 poma!aj% uporz%dkować kosmiczny

chaos, nadać sens życiu jednostkowemu i zbiorowemu, zaprowadzić harmoni", dokonaćhierarchizacji celów i bytów/0. Adaniem A. aumana sprawa tożsamo#ci znalazła si" w ostatnich latach w centrum uwa!i nauk społecznych i dyskursu publiczne!o/6 przede wszystkim ze wz!l"du na jej niejednolity charakter, bowiem tożsamo#ć warunkowana jest poczuciem wewn"trzne!o polimorfizmu, złożono#ci% zespołu wzorów i warto#cioraz obecno#ci% tre#ci, które uznać możemy za rdzenne i centralne \. Warto wskazać nadialektyczny charakter tożsamo#ci, która konstytuowana jest zarówno przez poczucie

wi"zi z pewn% formowan% wokół okre#lonej aksjolo!ii !rup%, jak i wyakcentowanie swo'iste!o rodzaju dystansu wobec innych, deklaruj%cych przywi%zanie do odmiennych pa'rady!matówJ. ? spójno#ci tożsamo#ci decyduj% zatem nie tylko elementy wspólnotowe,ale również poczucie różnicy i odr"bno#ci, które wpisane jest w przekonanie o posiada'niu wła#ciwych wył%cznie nam cech.

Dialektyczny charakter tożsamościożsamo#ć Q jak zauważa M.. -uszy;ski Q to pozostanie tym samym 74elbi!keit 8 mimozmieniaj%cych si" warunków zewn"trznych, odmiennych sytuacji bytowych oraz upły'

waj%ce!o czasu. ej konstytutywne elementy formowane s% w ramach post"powania na'znaczone!o wyborami moralnymi 74ittlichkeit 8, spektrum przyj"tych zasad aksjolo!icz'

nych, samo#wiadomo#ci w kontek#cie sensu życia 74innbestimmun! 8 oraz braku posta' wy konformistycznej wobec wpływów z zewn%trz, czy wywodzone!o z afirmacji własnejprzeszło#ci kreowania kształtu indywidualne!o losu[. (oj"cie tożsamo#ci nie może za'tem funkcjonować bez odniesie; do kate!orii wierno#ci pewnym warto#ciom i ideom,

2 -eìco Eity <eclaration on Eultural (olicies , World Eonference on Eultural (olicies, -eìco Eity, 0[uly Q [ 5u!ust 2GF0, http=IIportal.unesco.or!IcultureIenIfilesI6J2GHI22G2G\211[2meìcoen.pdfIme'ìcoen.pdf 7dost"p 06.22.01228, s. 0.

0 5. Dwiazda, Curopa Q historia symbolu, w= ożsamo#ć 4tare!o +ontynentu i przyszło#ć projektu euro' pejskie!o , <. (ietrzyk':eeNes 7red.8, Warszawa 011H, s. 2H.

6

A. auman, ożsamo#ć Q jak była, jest, i po co], w= Wokół problemów tożsamo#ci , 5. awłowska 7red.8, Warszawa 0112, s. F.\ W. +wa#niewicz 7red.8, Cncyklopedia socjolo!ii. 5neks , hasło= Wielokulturowo#ć 7.. 4molicz8, Warsza'

wa 011J.J 5. arska, ożsamo#ć Q perspektywa wielokulturowa i transkulturowa. (rzypadek -a!hrebu, w= Wielo'

kulturowo#ć Q mi"dzykulturowo#ć Q transkulturowo#ć w perspektywie europejskiej i pozaeuropejskiej , 5. arska, -. +orzeniowski 7red.8, ?pole 011H, s. 2[.

[ Kormuła ta dotyczy tożsamo#ci zarówno jednostek, których przywi%zanie do pewnych wzorców realizu' je si" poprzez #wiadomo#ć i #wiadectwo, jak i instytucji czy społeczno#ci, przyjmuj%c postać tożsamo#cizbiorowej. M.. -uszy;ski, Curopa ducha. Ehrze#cija;ska wizja fundamentów jedno#ci europejskiej ,Dniezno 0110, s. JJ n.

26 Kultura – Media – Teologia 7/2011



B. +aczmarczyk, ożsamo#ć i kultura w 3nii Curopejskiej...

które wyrażaj% si" w szeroko poj"tej kulturze społecznej, obejmuj%cej rozmaite formy e!'zystowania wspólnoty, od obyczajów po wyznanie reli!ijneH.

Kakt, iż poj"cie tożsamo#ci jest naturalnie zwi%zane z pewnym okre#leniem si", od'!raniczeniem, a zatem z rezy!nacj% z wybranych warto#ci na rzecz innych, które uznaje'

my za własne, le!ł u podstaw obecne!o w dyskursie europejskim przekonania, że tożsa'mo#ć powinna zostać zast%piona takimi poj"ciami, jak= dialo!/, otwarcie/, tolerancja/,nieposiadaj%cymi separatystycznych konotacjiF. (ostulat ten nabiera szcze!ólne!o znacze'nia w społecze;stwach europejskich, charakteryzuj%cych si" hiper'różnorodno#ci%/, cokomplikuje podejmowanie działa; kulturowych wył%cznie w oparciu o kryteria narodo'

wo#ciowe i etniczne. Adaniem 4ukhNinder +aur'4tubbs, multikulturowo#ć doma!a si"odej#cia od za!adnie; tożsamo#ci i dziedzictwa kulturowe!o w formułowaniu zada; poli'tyki kulturowej, !dyż kultura rozumiana w kate!oriach wyznania, tradycji lub podłożaetniczne!o nie jest czynnikiem determinuj%cym możliwo#ć prowadzenia dialo!u mi"dzy'kulturowe!o/, uwypuklaj%c jednocze#nie problematyk" dyskryminacji i uczestnictwa

w kulturze, cz"stokroć powi%zan% z warunkami bytowymi ludno#ciG.

Korzenie kulturowej jedności Europyłem wła#ciwej dla 3nii Curopejskiej refleksji nad relacjami pomi"dzy tożsamo#ci%a kultur% w kontek#cie zasady jedno#ci w różnorodno#ci jest także tocz%ca si" wci%ż de'

bata nad istot% korzeni europejskiej tożsamo#ci. Warto zauważyć cztery !łówne nurty in'terpretacyjne dotycz%ce źródeł europejskie!o ducha.

(ierwszy z nich dostrze!a fundamentalny dla tożsamo#ci 4tare!o +ontynentu wkład tradycji tzw. trzech wz!órz= 5kropolu, +apitolu i Dol!oty, uciele#niaj%cych trady'

cje filozoficzne starożytnej Drecji, dziedzictwo prawne starożytne!o :zymu oraz reli!ij'ne implikacje wydarze; maj%cych miejsce na Dol!ocie21. A uwa!i na fakt, że w ramachchrze#cija;stwa dokonała si" synteza filozoficznej tradycji Drecji, prawnej :zymu, jaki reli!ijnej erozolimy 22, należy uznać je za źródło charakterystycznej dla kultury euro'

H amże, s. J[.F (. >isicki, ) sesja= tożsamo#ć 4tare!o +ontynentu, w= <. (ietrzyk':eeNes 7red.8, dz. cyt., s. 0JG.G 4. +aur'4tubbs, Cn!a!ed Curope= he role of intercultural dialo!ue in deNelopin! full, free and eual

participation, (latform for )ntercultural Curopean <iscussion, (aper 0121 nr 0, s. \J n.21 (or. W. +awecki, +o#ciół i kultura w dialo!u 7od >eona ))) do ana (awła ))8 , +raków 011F, s. 02H n. <ys'

persja warto#ci istotnych dla kultury europejskiej w skali !lobu dla . Mabermasa i . <erridy jest równo'znaczna z zanikiem specyfiki europejskiej mentalno#ci i kryzysem sfery aksjolo!icznej tradycyjnie koja'rzonej z dziedzictwem trzech wz!órz/= (onieważ chrze#cija;stwo i kapitalizm, nauki przyrodniczei technika, prawo rzymskie i +odeks &apoleona, mieszcza;ski sposób życia, demokracja i prawa człowie'ka, sekularyzacja pa;stwa i społecze;stwa rozprzestrzeniły si" na inne kontynenty, zdobycze te nie sta'nowi% już proprium 7tj. istoty8 Curopy/. . <errida, . Mabermas, Curopa, jaka #ni si" filozofom, Dazeta Wyborcza/, 21.1[.0116 r.

22 +orzeni współ!ry powyższych czynników w parady!macie kultury europejskiej &. >obkowicz upatruje w tkwi%cej w chrze#cija;stwie inklinacji do przyswajania elementów kultury po!a;skiej. W takim teżkluczu każe postrze!ać zawarte w <ziejach 5postolskich opowiadanie o pojawiaj%cym si" w #nie #w.(awła -acedo;czyku, który przez wezwanie= (rzepraw si" do -acedonii i pomóż nam/ 7<z 2[,G8, mi'




.?L45-?YZ ) C K3&<5-C&.@

pejskiej koncepcji osoby i jej niezbywalnej !odno#ci, dzi"ki czemu powstać mo!ła nietylko idea praw człowieka, ale również poczucie indywidualizmu, a także wyrastaj%cez do#wiadczenia autonomii władzy #wieckiej i ko#cielnej społecze;stwo obywatelskie,czy pa;stwo prawa, w którym władza podporz%dkowana została normom prawnym,

wreszcie podbudowana chrze#cija;sk% teleolo!i% #wiadomo#ć linearne!o ukierunkowa'nia dziejów, na której funduje si" poj"cie post"pu 20. Adaniem (. Palerye!o przenikaniesi" różnorodnych czynników stworzyło specyficzn% kultur" 4tare!o +ontynentu, co wy'raził w słowach= am, !dzie imiona Eezara, rajana, i Wer!iliusza, tam !dzie imiona-ojżesza i Ywi"te!o (awła, tam, !dzie imiona 5rystotelesa, (latona i Cuklidesa maj%równoczesne znaczenie i moc autorytetu, tam jest Curopa. +ażda rasa i każda ziemia,która została zromanizowana, pozyskana dla chrze#cija;stwa i poddana dyscyplinieDreków w sferze ducha, jest niew%tpliwie europejska/26.

<ru!a z interpretacji opiera si" na przekonaniu, iż modus NiNendi krystalizacjieuropejskiej tożsamo#ci zasadza si" na sprzeciwie wobec przepełnione!o złem dziedzic'

twa wojen, stanowi%ce!o wynik rozwoju tendencji nacjonalistycznych, które ł%czonoz procesami powstawania partykularnych tożsamo#ci narodowych. o wła#nie poczucie

mowolnie wydaje si" prosić= :atuj nas, kultur" (latona i tworz%ce!o w -acedonii 5rystotelesa, poprzezzachowanie jej dla przyszło#ci w chrze#cija;stwie/. +ulturowo'filozoficzne różnice powyższych o#rod'ków nie stan"ły bowiem na przeszkodzie wyrażania tej samej prawdy chrze#cija;skiej, ubo!acaj%c jejprzekaz i konstytuuj%c parady!maty istotnej dla funkcjonowania +o#cioła zasady jedno#ci w różnorod'no#ci. (or. &. >obkowicz, Curopa jako rzeczywisto#ć kulturowa . Aałożenia i problemy , w= Curopa. Kun' damenty jedno#ci , 5. <ylus 7red.8, Warszawa 2GGF, s. 0G.

20 D. Dórny, Curopa, chrze#cija;stwo, o#wiecenie , w= <. (ietrzyk':eeNes 7red.8, dz. cyt., s. 26J n.26 Eyt. za= tamże, s. 20\.


Postnarodowy charakter zjednoczonej Europy mabowiem stanowić odniesienie do homogenicznej

natury oświeceniowych korzeni projektueuropejskiego, opartego na – uznawanej za trzonwyobrażeń o europejskiej tożsamości – laickiejproweniencji. Unia Europejska zrywająca ze złąprzeszłością to nomen omen ucieleśnieniekantowskiego posthistorycznego porządkuwiecznego trwania w pokoju, którego

zwieńczeniem ma być powstanie federacjiwolnych republik poddanych zasadomuniwersalnego rozumu.




narodowych odr"bno#ci obarczano odpowiedzialno#ci% za nienawi#ć i zbrodnie, jakichdo#wiadczyła Curopa w minionym wieku. &awi%zania do owej koncepcji znajdujemym.in. w opinii 5laina Kinkielkrauta, który zauważa, że 78 dzi# znaczna cz"#ć najbar'dziej przekonanych zwolenników Curopy mówi, iż lud europejski może być stworzony

wył%cznie przez autokrytyk" pami"ci narodowej. Le wszystkie narody musz% odrzucićsw% przeszło#ć Q ich zdaniem zreszt% kryminaln% Q a odrzucenie własnej tożsamo#ci b"'dzie w pewnym sensie autoproklamacj% zupełnie nowej europejskiej tożsamo#ci/ 2\.

(owyższe postulaty prowadz% bezpo#rednio do idei federalizmu, wyrosłej na!runcie postrze!ania wspólnot narodowych w kate!oriach potencjalne!o zarzewia na'cjonalizmu i ksenofobii. ?we nurty Q zdaniem zwolenników takie!o postrze!ania źródełeuropejskiej tożsamo#ci Q decyduj% o post"puj%cej erozji pa;stwa narodowe!o, z jednejstrony ewoluuj%c w sferze polityki w kierunku ponadnarodowo#ci i ponadpa;stwowo'#ci, na co wskazuje przykład inte!racji politycznej w ramach 3nii Curopejskiej, z dru!iejza# Q podkre#laj%c, że proces europejskie!o zjednoczenia to 78 wielki sukces w prze'zwyci"żaniu dziedzictwa wojen prowadzonych przez europejskie narody na przestrzenisetek lat, w tym przede wszystkim dwóch wojen #wiatowych, które poci%!n"ły za sob%cierpienia ludzkie oraz zniszczenia o skali przerastaj%cej niesko;czenie wszelkie zbrod'nie popełnione wcze#niej w historii/2J. ryumf nad potencjalnym za!rożeniem ze stro'ny nacjonalizmu doma!a si" jednak systematyczne!o o!raniczania kompetencji pa;stwnarodowych na rzecz wzrostu znaczenia ciał ponadnarodowych2[.

4woiste uzupełnienie powyżej przedstawionej koncepcji stanowi nurt czerpi%cyz zapocz%tkowanej w ?#wieceniu tendencji przełamywania bezrefleksyjnej rytualno#cioraz odej#cia od !loryfikacji partykularnych form tożsamo#ci na rzecz samoistnie rodz%'

cej si" tożsamo#ci posthistorycznej 7a także postchrze#cija;skiej2H

8 i funduj%cej si" naprzekonaniu o ko;cu historii/, której urzeczywistnieniem jest inte!ruj%ca si" Curopa,zmierzaj%ca ku bramom ponowoczesne!o raju/2F. (ostnarodowy charakter zjednoczo'nej Curopy ma bowiem stanowić odniesienie do homo!enicznej natury o#wieceniowych

2\ 5. Kinkielkraut, Curopa nie narodziła si" w 5uschwitz , Curopa. y!odnik idei/ 011J nr [H.2J <. Dawin, Dranice europejskiej tożsamo#ci , w= <. (ietrzyk':eeNes 7red.8, dz. cyt., s. [F n.2[ 4zcze!ólnym rzecznikiem tak poj"te!o podej#cia aksjolo!iczne!o do inte!racji jest . Mabermas, który

we wspomnianym już tek#cie z 0116 r., napisanym wspólnie z . <errid%, zawarł nast"puj%ce uwa!i= Wo' jenna przeszło#ć wci%!ała wszystkie narody europejskie w krwawe wa#nie. A do#wiadcze; wymierzonej

w innych mobilizacji militarnej i duchowej wyci%!n"ły one po )) wojnie #wiatowej t" nauk", iż należyrozwijać nowe ponadnarodowe formy współpracy. 78 <zisiejsza Curopa jest naznaczona do#wiadcze'niami 'wiecznych reżimów totalitarnych i Molocaustem Q prze#ladowaniem i za!ład% europejskich Ly'dów, w któr% reżim nazistowski uwikłał społecze;stwa podbitych krajów. 4amokrytyczne debaty nad t%przeszło#ci% przypominały o moralnych podstawach polityki/. . <errida, . Mabermas, dz. cyt.

2H <. Dawin utożsamia niech"ć do chrze#cija;stwa z o#wieceniowym postulatem supremacji rozumu/nad zabobonem/ charakterystycznym zwłaszcza dla kontynentalnych 7francuskich8 my#licieli o#wiece'nia. radycja ta może tłumaczyć niech"ć, z jak% przyj"to postulat wł%czenia )nNocatio <ei do preambuły+arty (raw (odstawowych oraz opór zwi%zany z uznaniem roli chrze#cija;skich korzeni Curopy. <. Da' win, dz. cyt., s. HF.

2F (or. :. +a!an, (ot"!a i raj. 5meryka i Curopa w nowym porz%dku #wiata , Warszawa 0116.




.?L45-?YZ ) C K3&<5-C&.@

korzeni projektu europejskie!o, oparte!o na Q uznawanej za trzon wyobraże; o europej'skiej tożsamo#ci Q laickiej proweniencji2G. 3nia Curopejska zrywaj%ca ze zł% przeszło#ci%to nomen omen uciele#nienie kantowskie!o posthistoryczne!o porz%dku wieczne!otrwania w pokoju01, które!o zwie;czeniem ma być powstanie federacji wolnych repu'

blik poddanych zasadom uniwersalne!o rozumu02

. +rokiem ku realizacji ładu kosmo'polityczne!o oparte!o na prawie mi"dzynarodowym/ ma być przekształcenie b"d%cychraison d être wieczne!o niepokoju/ i anta!onizmów działa; zewn"trznych/ w we'

wn"trzn%/ aktywno#ć struktur obejmuj%cych cał% ludzko#ć, dzi"ki czemu polityka mi"'dzynarodowa ze sfery konfliktu i wojny stanie si" narz"dziem budowy racjonalne!o po'rz%dku o!ólnoludzkie!o00.

)stot% czwarte!o z nurtów jest prze#wiadczenie o istnieniu pierwotnej warstwykulturowej, transcenduj%cej historyczne inkarnacje europejskie!o ducha i w konkretnejprzestrzeni !eo!raficznej przyjmuj%cej kształt dziedzictwa hellenitas , romanitas czyEhristianitas . +oncepcja ta opiera si" na przekonaniu, że można wskazać tradycj", któranie jest zwykł% sum% nast"puj%cych po sobie w chronolo!icznym porz%dku awatarówkultury europejskie j06, ani też wypadkow% niejednolitych tożsamo#ci konstytuuj%cych j%

wspólnot, lecz jawi si" jako 78 fakt pierwotny, fundamentalny i transhistoryczny, którypod wpływem różnorodnych czynników wciela si" w rozmaite byty etniczne i politycz'ne/0\. ożsamo#ć ta nie może być zatem identyczna ani z nurtem o#wieceniowym, aniteż z ide% imperializmu, chrze#cija;skie!o humanizmu0J czy praw człowieka. ak bo'

wiem uzasadnia 5. Dwiazda Q wyraża si" ona w starożytnym micie, który dał pocz%tekelementom kształtuj%cym europejsk% dusz"= indywidualizmowi przepełnionemu hero'izmem, harmonii mi"dzy wspólnotowym a indywidualnym wymiarem ludzkie!o życia,

szcze!ólnemu statusowi kobiety w społecze;stwie, ciekawo#ci ukierunkowanej ku in'nemu/, zwrotowi ku przyszło#ci przy jednoczesnym prowadzeniu refleksji nad prze'

2G <. Dawin, dz. cyt., s. [H.01 &awi%zania do owej koncepcji znajdujemy m.in. w cytowanym powyżej manife#cie . Mabermasa oraz .

<erridy= Wszyscy mamy przed oczyma obraz Curopy pokojowej, !otowej do współpracy, otwartej wo' bec innych kultur i zdolnej do dialo!u. +łaniamy si" Curopie, która w dru!iej połowie w. znalazłamodelowe rozwi%zania dwóch problemów. 3nia Curopejska już dzi# przedstawia si" jako forma rz%dówponad pa;stwem narodowym, która mo!łaby znaleźć na#ladowców w układzie postnarodowym. 78<lacze!o Curopa, uporawszy si" z dwoma problemami tej miary, nie miałaby podj%ć kolejne!o wyzwa'nia, jakim jest obrona ładu kosmopolityczne!o oparte!o na prawie mi"dzynarodowym przed konkuren'cyjnymi projektami oraz dalsze doskonalenie takie!o ładu]/. . <errida, . Mabermas, dz. cyt.

02 (odstawy owej teorii +ant wyłożył w dziele ? wiecznym pokoju= zarys filozoficzny .00 <. Dawin, dz. cyt., s. H[n.06 -ożna wymienić w#ród nich #wiat !reckich polis , tradycje celtyckie, )mperium :omanum, cesarstwo

+arolin!ów, #redniowieczn% :espublica Ehristiana , powstałe po pokoju westfalskim pluriNersum kon'certu mocarstw, obecny stan Curopy &arodów in statu nascendi itd.

0\ 5. Dwiazda, dz. cyt., s. 06.0J 4imone Weil stwierdza z przekonaniem, że 78 żaden tekst 4tare!o estamentu nie pobrzmiewa po'

równywalnie z !reck% epopej%/. 4. Weil, L’Iliade ou le poème de la force, w= >a 4ource !recue , (aris2GJ6.





szło#ci% etc.0[ +wintesencj% takowe!o po!l%du na europejsk% tożsamo#ć mo!% być słowa, jakie &ietzsche wkłada w usta (indara w prolo!u do Aaratustry/= <la Curopejczykażyć z!odnie ze sw% tradycj% zakłada uprzednie przebudzenie #wiadomo#ci, pra!nienieprawdziwej duchowo#ci 78. Lyć wedłu! tradycji to dostosować si" do uosabiane!o przez

ni% ideału, odnaleźć swe korzenie, przekazać dziedzictwo, być solidarnym ze swoimi.?znacza to także, że należy wyp"dzić nihilizm choćby i przy jednoczesnym oficjalnymprzestrze!aniu norm hołduj%ce!o mu społecze;stwa. Aakłada to również pewne umiar'kowanie, by wyzwolić si" z ła;cuchów konsumpcji, oraz powrót do poetyckiej percepcjisacrum w przyrodzie, miło#ci, rodzinie, rozrywce i działaniu/0H.

Działania Unii Europejskiej na rzecz wspierania tożsamości i różnorodności kulturowej Europy4fera kultury stała si" przedmiotem zainteresowania 3C dopiero na pocz%tku latosiemdziesi%tych poprzednie!o wieku, z uwa!i na rosn%ce zaan!ażowanie 3nii

w wielu dziedzinach życia społeczno'polityczne!o europejskich społecze;stw 0F, bo' wiem do te!o czasu za słuszn% uznawano teori" neofunkcjonalizmu, z!odnie z któr%78 jednoczenie Curopy należy realizować przede wszystkim poprzez !ospodark"i dla celów !ospodarczych/0G, za# skutecznej i korzystnej współpracy w sferze ekono'mii automatycznie 7poprzez tzw. efekt spill'oNer 8 b"dzie towarzyszył spontanicznyprzepływ idei i warto#ci, sprzyjaj%cy dialo!owi kulturowemu pomi"dzy pa;stwamiczłonkowskimi61. 5bstrahowano tym samym od re!ulacji za!adnie; kulturowych napoziomie wspólnotowym, pomijaj%c również aspekt współpracy pa;stw członkow'skich w wymiarze ponadnarodowym. :efleksja na temat wspólnych warto#ci i prze'kona; przybierała pocz%tkowo formy stricte deklaratywne, terminowi kultura/ za#

0[ (or. 5. Dwiazda, dz. cyt., s. 61.0H Eyt za= tamże, s. 61 n.0F E. arnett, Eulture, policy, and subsidiarity in the Curopean 3nion. Krom symbolic identity to the !o'

Nernmentalisation of culture , (olitical Deo!raphy/ 0112 nr 017\8, s. \1J.0G -. <udek, (olityka kulturalna a proces inte!racji europejskiej , 4połecze;stwo i (olityka/ 011F nr

072J8, s. F6.61 A. 4okolewicz, +ultura szans% dla 3nii Curopejskiej 7uwa!i na mar!inesie polityki kulturalnej8 , w= Cu'

ropa Q szansa dla kultury. (olskie do#wiadczenia z korzystania ze #rodków 3C dla kultury , (unkt +on'taktowy do 4praw +ultury, -inisterstwo +ultury, Warszawa 011J, s. F.


Refleksja na temat wspólnych wartościi przekonań przybierała początkowo formy stricte

deklaratywne, terminowi „kultura” zaśprzypisywano zróżnicowane znaczenia, co niesprzyjało podejmowaniu zinstytucjonalizowanychdziałań w sferze kultury.



.?L45-?YZ ) C K3&<5-C&.@

przypisywano zróżnicowane znaczenia, co nie sprzyjało podejmowaniu zinstytucjo'nalizowanych działa; w sferze kultury.

uż w momencie konstruowania pierwszych re!ulacji dotycz%cych działa; kul'turowych Curopejskiej Wspólnoty Dospodarczej 7CWD8 stało si" oczywiste, iż wraz

z ekspansj% kompetencji poziomu ponadnarodowe!o narastać b"d% napi"cia doma'!aj%ce si" rozstrzy!ni"cia, w jakim stopniu działania Wspólnoty w sferze kultury po' winny nawi%zywać do tradycji europejskich pa;stw narodowych, pod%żaj%c za mo 'delem zwartych tożsamo#ci narodowych/ 7thick/ models of shared national iden' tity 8, na ile za# wspierać mniej ekskluzywistyczn%, a pod%żaj%c% w stron" multikultu'ralizmu, koncepcj" relacji pomi"dzy tożsamo#ci% narodow% a europejskim obywatel'stwem62. 5naliza prawno'polityczne!o podłoża działa; 3C w sferze kultury, przed'stawione!o w kolejnych traktatach, wskazuje jednak, że koncepcja tożsamo#ci euro'pejskiej Q oparta na tzw. warto#ciach europejskich 60 Q stanowiła prób" wzmocnieniaidentyfikacji obywateli z symbolami europejskiej jedno#ci/, co starano si" osi%!n%ćzarówno poprzez odniesienia do podtrzymywania i rozwoju tożsamo#ci narodo'

wych, jak i ustanowienie obywatelstwa europejskie!o, które miało przyczynić si" doskuteczne!o korzystania z praw obywatelskich oraz wzmocnienia poczucia przyna'leżno#ci do wspólnej europejskiej tradycji 66.

W #wietle nawi%za; do europejskiej tożsamo#ci, konstytuowanej przez różnorod'no#ć tożsamo#ci narodowych, należy także interpretować subsydiarny charakter działa;3C w sferze kultury, co wyrażono m.in. w art. 2J2 ust. 2 raktatu ustanawiaj%ce!o

Wspólnot" Curopejsk% 7WC8, stanowi%cym, iż Wspólnota 78 przyczynia si" do rozkwi'tu kultur pa;stw członkowskich, w poszanowaniu różnorodno#ci narodowej i re!ional'

nej, równocze#nie podkre#laj%c znaczenie wspólne!o dziedzictwa kulturowe!o/6\

. akłatwo zauważyć, poszanowanie kultur pa;stw członkowskich/6J okazuje si" niewystar'czaj%ce, bowiem kultura i tożsamo#ć maj% również charakter celu polityczne!o Wspól'

62 (or. m.in. 3.+. (reu, Eitizenship and )dentity= aspects of a political theory of citizenship , w= <emocra' cy and Eonstitutional Eulture in the 3nion of Curope , :. ellamy, . Kacchi, <. Easti!lione 7eds.8, >on'don 2GGJ, s. 21H'201.

60 +atalo! tzw. warto#ci europejskich przedstawiono m.in. w art. 0 raktatu o 3nii Curopejskiej 73C8, któ'ry stanowi, że 3nia opiera si" na warto#ciach poszanowania !odno#ci osoby ludzkiej, wolno#ci, demo'kracji, równo#ci, pa;stwa prawne!o, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób nale'

ż%cych do mniejszo#ci. Warto#ci te s% wspólne pa;stwom członkowskim w społecze;stwie opartym napluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwo#ci, solidarno#ci oraz na równo#ci m"żczyzni kobiet/. (omimo zadeklarowane!o przywi%zania do powyżej wymienione!o zespołu warto#ci, credo3C nie nawi%zuje do ich metafizycznych uzasadnie;, sankcjonuj%c je w oparciu o społeczno'historycznykontekst rozwoju 4tare!o +ontynentu.

66 5. Wiener, :ethinkin! citizenship= the uest for place'oriented participation in the C3 , ?`ford )nterna'tional :eNiew/ 2GG[ nr H, s. \J.

6\ raktat ustanawiaj%cy Wspólnot" Curopejsk% , w= (rzewodnik po raktacie z >izbony. raktaty stano' wi%ce 3ni" Curopejsk%. 4tan obecny oraz teksty skonsolidowane w brzmieniu raktatu z >izbony , .arcz, Warszawa 011F, s. 2GF.

6J (or. (reambuła raktatu o 3nii Curopejskiej , w= tamże, s. 21[.





noty, !dyż została ona zobli!owana do podejmowania działania na rzecz rozkwitu kul'tur/, czyni%c zado#ć zasadzie jedno#ci w różnorodno#ci i pozostaj%c 78 w stałym napi"'ciu pomi"dzy afirmacj% te!o, co wspólne Q scalaj%ce, a te!o, co różnicuj%ce/6[. (owyższere!ulacje przekonuj%, że 3nia nie d%ży do stworzenia uniwersalnej eurokultury/, b"d%'

cej wynikiem harmonizacji kultur narodowych, lecz przede wszystkim ukierunkowujesi" na wsparcie polityk kulturalnych poszcze!ólnych krajów, z czym koresponduje art.2J2 ust. 0 WC stanowi%cy, iż Wspólnota zmierza do 78 zach"cania do współpracy mi"'dzy pa;stwami członkowskimi oraz Q je#li to niezb"dne Q do wspierania i uzupełnianiaich działa; w nast"puj%cych dziedzinach=

po!ł"biania wiedzy oraz upowszechniania kultury i historii narodów europejskich,

zachowania i ochrony dziedzictwa kulturowe!o o znaczeniu europejskim, niehandlowej wymiany kulturalnej,

twórczo#ci artystycznej i literackiej, wł%cznie z sektorem audiowizualnym/6H.ożsamo#ć kulturowa Curopy widziana poprzez pryzmat 3nii jawi si" jako prze '

strze; niejednolita, o ci%!le zmieniaj%cym si", lecz istotnym dla życia europejskichspołecze;stw charakterze. ak zadeklarowano w jednym z dokumentów (arlamentuCuropejskie!o= kultur" postrze!amy jako dynamiczne, stopniowe wzbo!acanie życiacodzienne!o. 3nia Curopejska przyczyniała si" i wci%ż przyczynia do jej rozwoju po'przez poszukiwanie harmonii, z której czerpie życie różnorodno#ć, a co osi%!a w ra'mach intensyfikacji kontaktów, porównywania, ł%czenia i konfrontowania rozmaitychtradycji kulturowych i podzielanych warto#ci, stymulowania wzajemne!o zrozumie'

nia oraz eliminacji uprzedze; mi"dzy ludźmi. Curopejski model kulturowy nie macharakteru ekskluzywistyczne!o ani też kulturowe!o ty!la, lecz konstytuuje !o dale 'ko posuni"ta, multietniczna różnorodno#ć kultur, których poł%czenie wzbo!aca po'szcze!ólne tradycje kulturowe/6F.

4topniowej atrofii refleksji nad korzeniami i istot% wła#ciwej Curopie sfery aksjo'lo!icznej sprzyjaj% nie tylko kontrowersje zwi%zane z pochodzeniem warto#ci europej'skich, co może determinować ich interpretacj", ale także post"puj%ca w instytucjach eu'ropejskich akceptacja hetero!eniczne!o spojrzenia na kultur", znamionowane!o przez

6[ -. Dierycz, Ehrze#cija;stwo i 3nia Curopejska. :ola reli!ii w procesie inte!racji europejskiej , +raków' Warszawa 011F, s. 0[6.

6H amże.6F Curopean (arliament of the Curopean 3nion, 5dditional opinion on a fresh boost for culture in the

Curopean Eommunity , ?fficial ournal of the Curopean Eommunities/ &o E [0, 26.6.2GG1, s. 0Fn. +.:ief zadaje w tym kontek#cie istotne dla kształtu europejskich działa; kulturalnych pytanie, czy 78 ist'nieje w 3C wystarczaj%ca polityczna, !ospodarcza i kulturalna !otowo#ć do akceptacji wpływów innychkultur, które Q mimo braku przynależno#ci do !łównych europejskich tradycji Q wci%ż obecne s% w na'szych społecze;stwach]/..(or. +. :ief, Eultural EonNer!ence and Eultural <iNersity as Kactors inCuropean )dentity , w= Curopean )dentity and the 4earch for >e!itimacy , 4. Darca 7ed.8, >ondon 2GG6,s. 2J2.




.?L45-?YZ ) C K3&<5-C&.@

#wiadomo#ć złożono#ci i fra!mentarycznej natury europejskich tożsamo#ci. ożsamo#ćrozumiana w kate!oriach przynależno#ci reli!ijnej czy etnicznej została przeciwstawio'na różnorodno#ci i dialo!owi mi"dzykulturowemu, znajduj%c si" na obrzeżach dyskur'su europejskie!o jako za!rożenie dla chronione!o przez zasad" jedno#ci w różnorodno'

#ci pluralizmu kulturowe!o. (rzykłady substytucji odniesie; do tożsamo#ci przez reto'ryk" podporz%dkowan% różnorodno#ci znajdujemy m.in. w pro!ramach +ultura 0111oraz +ultura 011H , !dzie na rzecz okre#le; zwi%zanych z dialo!iem mi"dzykulturowymzrezy!nowano z bezpo#rednich odniesie; do tożsamo#ci6G.

Zasada jedności w różnorodności w świetle społeczno-gospodarczego zaangażowania kultury w UE(aralelnie do aktywno#ci w sferze symbolicznej, której przypisywano niekiedy miano in'żynierii dotycz%cej jednolitej tożsamo#ci europejskiej/, podejmowano próby multiplikacjikorzy#ci zwi%zanych z wł%czeniem kultury w realizacj" społeczno'!ospodarczych celów3C\1. A uwa!i na brak formalnych przesłanek podejmowania działa; kulturowych w po'cz%tkowej fazie procesów inte!racyjnych, uzasadnie; dla interwencji wspólnotowych po'szukiwano w sferze !ospodarczej\2, realizuj%c wi"kszo#ć projektów kulturalnych w ra'mach ukierunkowanych na wspieranie procesów społeczno'!ospodarczej konwer!encji

w 3C funduszy strukturalnych. uż w przyj"tym przez +omisj" Curopejsk% 7+C8 w 2GFHroku (ro!ramie ramowym na rzecz działa; kulturalnych w latach 2GFF'2GG0/ kultur"zdefiniowano jako medium, które ma wspoma!ać społeczne przyzwolenie na dalsz% !o'spodarcz% i monetarn% inte!racj"= sens bycia cz"#ci% europejskiej kultury jest jedn%z przesłanek poczucia solidarno#ci, istotne!o w poszukiwaniu poparcia dla stworzeniaduże!o rynku i !runtownych zmian w warunkach życia obywateli Curopy/\0.

+onieczno#ć wł%czenia za!adnie; kulturowych w inne obszary polityki 3C stałasi" przyczynkiem do podj"cia problemu szersze!o definiowania kultury w raporcie +o'misji z 2GG[ roku dotycz%cym inte!racji kultury oraz innych aspektów aktywno#ci 3C,!dzie czytamy= W istocie, poj"cie kultury ma charakter niejednoznaczny i różnicuje si"

w mno!o#ci teorii, szkół naukowych, społecze;stw, czy kontekstów czasowych. -ożeono obejmować sztuki pi"kne, literatur", itd., lecz także wszelkie!o autoramentu wie'dz", cechy wła#ciwe danemu społecze;stwu, jak i sposoby rozumienia przez nie#wiata/\6. 3wypuklenie rosn%cej pojemno#ci poj"cia kultury oraz brak z!ody co do jej

6G

E. arnett, dz. cyt, s. 66.\1 amże, s. 22.\2 (odstaw" prawn% dla przedsi"wzi"ć kulturowych w okresie poprzedzaj%cym wprowadzenie raktatu

z -aastricht tworzył art. 06J WC, stanowi%cy, iż pa;stwa członkowskie mo!% podejmować działanianiere!ulowane w traktacie, jeżeli maj% na celu realizacj" postanowie; traktatu. (or. A. 4okolewicz, +ul' tura w procesie inte!racji europejskiej , w= Curopeistyka w zarysie , A. &owak, <. -ilczarek 7red.8, War'szawa 011[, s. 60[.

\0 Eommission of the Curopean Eommunities, 5 Kresh oost for Eulture in the Curopean Eommunity ,E?- 7FH8 [16 Kinal, russels, 2\.20.2GFH, s. 2.

\6 Eommission of the Curopean Eommunities, Kirst :eport on the Eonsideration of Eultural 5ction in Cu' ropean Eommunity 5ction, E?-7G[8 2[1 Kinal, russels, 2H.\.2GG[, s. 6.





aksjolo!icznych podstaw stały si" dla +omisji pretekstem do porzucenia refleksji nadnatur% owe!o poj"cia, co sprzyjało rozwojowi podej#cia pra!matyczne!o/, w ramach

które!o zacz"to dostrze!ać kultur" w tych obszarach, które stanowiły naonczas sfery za'interesowa; polityki 3C, a zatem m.in. w kwestii praw autorskich, re!ulacji podatko' wych, wolne!o przepływu pracowników, wyzwa; stoj%cych przed polityk% re!ionaln%,turystyk% czy ochron% #rodowiska, a ostatecznie polityki audiowizualnej i relacji 3Cz krajami trzecimi\\.

Wspomniany powyżej raport +C można uznać za przykład podejmowanej przez+omisj" próby po!odzenia imperatywów kultury i ekonomii, a e!zemplifikacj" owejz!odno#ci stanowić ma harmonizacja praw autorskich oraz polityka audiowizualna,

w których lo!ika rynkowej inte!racji spotyka si" z promocj% różnorodno#ci kulturowej po'przez !warancje udzielone konsumentom w zakresie swobodne!o wyrażania własnych

preferencji\J. Eo istotne, +omitet :e!ionów\[ konsekwentnie przeciwstawiał si" wła#ciwej+C instrumentalnej konceptualizacji kultury= +omitet chce zaznaczyć, że tradycj% przy'szło#ci s% zróżnicowane sposoby prowadzenia codzienne!o życia we współczesnej Curo'pie. e#li ochrona owych tradycji z!odnie z zasad% subsydiarno#ci jest nieosi%!alna w ob'r"bie 3C z uwa!i na uprzywilejowan% rol" przemysłu i handlu, pewien rodzaj wspólnejtożsamo#ci europejskiej stanie si" możliwy wył%cznie kosztem różnorodno#ci oraz indy'

widualno#ci/\H. <la +omitetu było bowiem jasne, iż prezentowane przez +C w%skie podej'

\\ E. arnett, dz. cyt., s. 02.

\J Eommission of the Curopean Eommunities, 5udioNisual policy of the Curopean 3nion, ECE5'ECC'ECC5, russels 2GGH$ (. 4chlesin!er, D. <oyle, Eontradictions of Cconomy and Eulture= he Curopean3nion and the )nformation 4ociety , Curopean ournal of Eultural (olicy/ 2GGJ nr 0, s. 0J'\0. AdaniemE. arnetta relacje pomi"dzy ekonomi% a kultur% w 3C prowadz% nie tyle do przeciwstawienia w%skiej,zinstrumentalizowanej definicji kultury okre#leniom uwz!l"dniaj%cym jej wewn"trzn% warto#ć 7intrin' sic Nalue 8, co zderzaj% ze sob% różne sposoby wykorzystania kultury w sferze !ospodarki. E. arnett, dz.cyt., s. 00.

\[ +omitet :e!ionów został powołany wraz z wej#ciem w życie raktatu z -aastricht w 2GG6 r.\H Eommittee of the :e!ions of the Curopean 3nion, ?pinion on the Curopean Eommissions Kirst :eport

on the Eonsideration of Eultural 5ction in Curopean Eommunity 5ction, E?-7G[8 2[1, Ed: 7G[8 01[,russels 2GGH, s. [.


„W istocie, pojęcie kultury ma charakterniejednoznaczny i różnicuje się w mnogości teorii,

szkół naukowych, społeczeństw, czy kontekstówczasowych. Może ono obejmować sztuki piękne,literaturę, itd., lecz także wszelkiego autoramentuwiedzę, cechy właściwe danemu społeczeństwu, jak i sposoby rozumienia przez nie świata”.



.?L45-?YZ ) C K3&<5-C&.@

#cie pra!matyczne/ w ocenie miejsca kultury w innych sferach polityki 3C to jedyniesposób unikni"cia refleksji nad sposobem, w jaki sfera kultury mo!łaby zostać rozszerzo'na na te obszary zainteresowania 3C, które dotychczas z kultur% nie były wi%zane.

+omitet :e!ionów w naturalny sposób preferował zatem szerok% definicj" kultu'

ry= kultura powinna zostać zdefiniowana jako sposób życia wła#ciwy danej wspólnocie,poprzez który każda kultura lokalna uczestniczy w kulturze poj"tej w szerszym, uo!ólnio'nym sensie/\F, co pozwalało na postrze!anie kwestii tożsamo#ci oraz autentyczno#ci kul 'tury w kate!oriach przynależno#ci do o!raniczonej terytorialnie wspólnoty warto#ci \G,

jednocze#nie wskazuj%c władze i or!anizacje re!ionalne jako koniecznych uczestnikówprocesów formułowania i implementacji działa; kulturowych na poziomie europejskim.>okalny charakter wszelkiej kultury sprawia bowiem, że 78 władze lokalne i re!ionalnepełni% !łówn% rol" w promowaniu wzajemne!o rozumienia, tolerancji oraz szacunku

w relacjach z innymi kulturami i subkulturami. 4t%d też musz% one nieustannie nawi%zy' wać kontakt z !rupami społecznymi i kulturalnymi działaj%cymi na ich obszarze tak, by wykorzystywać ów ubo!acaj%cy efekt spotkania kultur, oddziałuj%cy pozytywnie na at'mosfer" innowacyjno#ci, w której może również rozwijać si" przedsi"biorczo#ć/J1.

(odobny charakter wykazuj% kulturowe inicjatywy podejmowane na wspólnoto' wym rynku pracy, które stały si" polem do#wiadczalnym/ w zakresie harmonizacji sze're!u instrumentów obj"tych niejednoznacznym terminem kultura/. <ziałania kultu'ralne Q jak zauważamy w dokumentach różnych instytucji 3C Q mo!% bowiem służyć nietylko podtrzymywaniu kulturowej różnorodno#ci 3C oraz rozwojowi rozmaitych formekspresji w ramach tożsamo#ci, ale także mo!% zostać wł%czone w 78 redukcj" dyspro'porcji rozwojowych pomi"dzy re!ionami 3C, zwi"kszenie !ospodarczej i społecznej

spójno#ci, popraw" możliwo#ci zatrudnieniowych na rynku wewn"trznym 3C, elimina'cji wykluczenia społeczne!o oraz wzrostu jako#ci życia obywateli 3C/J2.

Podsumowanie 5naliza realizacji zasady jedno#ci w różnorodno#ci w kontek#cie tożsamo#ci i różnorod'no#ci kulturowej 3nii Curopejskiej prowadzi do wniosku, iż brak konsensu co do aksjo'lo!icznych korzeni leż%cych u podstaw dziedzictwa 4tare!o +ontynentu prowadzi z jed'nej strony do relatywizacji warto#ci uznanych za elementy konstytuuj%ce europejsk% toż'samo#ć, z dru!iej za# do przesuni"cia akcentów w działaniach kulturowych na poszano'

wanie i podtrzymywanie kulturowej różnorodno#ci. Korm% akceptacji hetero!enicznejkoncepcji europejskiej tożsamo#ci jest również wł%czenie wymiaru kulturowe!o w reali'

\F C*++--.. */ -0. R.1*23 */ -0. E45*6.72 U2*2, Opinion on the European Commission’s First

Report 8, 9: ;<-, 3 =\G S H7>>, Culture, Communit, !ation, ?C4>-457> S-49.3@ 25 , 3 (=J1 C*++--.. */ -0. R.1*23 */ -0. E45*6.72 U2*2, Culture and cultural differences and their

si"nificance for the future of Europe, C9R F , B5433.>3 , 3 J2 C*++33*2 */ -0. E45*6.72 C*++42-.3, Culture, the Cultural Industries and Emploment ,SECF , B5433.>3 , 3 2





zacj" społeczno'!ospodarczych celów 3C, co sprzyja tworzeniu płaszczyzn dialo!u mi"'dzykulturowe!o i relatywnie szerokie wspieranie różnorodnych partykularnych tożsa'mo#ci w Curopie, bez konieczno#ci determinowania kierunku działa; w sferze kultury

w #wietle pyta;, jakie stawiano w 3C w czasie debaty nad zasadno#ci% umieszczenia )n'

Nocatio <ei w raktacie z >izbony. &

W)W>)?D:5K)5

• arnett E., Eulture, policy, and subsidiarity in the Curopean 3nion. Krom sym' bolic identity to the !oNernmentalisation of culture , (olitical Deo!raphy/ 0112nr 01 7\8, s. \1J'\0[$

• arska 5., ożsamo#ć Q perspektywa wielokulturowa i transkulturowa. (rzypa' dek -a!hrebu , w= Wielokulturowo#ć Q mi"dzykulturowo#ć Q transkulturowo#ć

w perspektywie europejskiej i pozaeuropejskiej , 5. arska, -. +orzeniowski7red.8, ?pole 011H$

• auman A., ożsamo#ć Q jak była, jest, i po co] , w= Wokół problemów tożsamo#ci , 5. awłowska 7red.8, Warszawa 0112$

• Eommittee of the :e!ions of the Curopean 3nion, Eulture and cultural differen' ces and their si!nificance for the future of Curope , Ed: 7GH8 \\H, russels 2GGF$

• Eommittee of the :e!ions of the Curopean 3nion, ?pinion on the CuropeanEommissions Kirst :eport on the Eonsideration of Eultural 5ction in CuropeanEommunity 5ction, E?- 7G[8 2[1, Ed: 7G[8 01[, russels 2GGH$

• Eommission of the Curopean Eommunities, 5 Kresh oost for Eulture in the Cu' ropean Eommunity , E?- 7FH8 [16 Kinal, russels, 2\.20.2GFH$

• Eommission of the Curopean Eommunities, 5udioNisual policy of the Curopean3nion, ECE5'ECC'ECC5, russels 2GGH$

• Eommission of the Curopean Eommunities, Eulture, the Eultural )ndustriesand Cmployment , 4CE 7GF8 F6H, russels 2GGF$

• Eommission of the Curopean Eommunities, Kirst :eport on the Eonsiderationof Eultural 5ction in Curopean Eommunity 5ction. E?- 7G[8 2[1 Kinal, rus'sels, 2H.\.2GG[$

• <errida ., Mabermas ., Curopa, jaka #ni si" filozofom, Dazeta Wyborcza/ 21czerwca 0116$

• <udek -., (olityka kulturalna a proces inte!racji europejskiej , 4połecze;stwoi (olityka/ 011F nr 0 72J8, s. F6'GG$

• Curopean (arliament of the Curopean 3nion, 5dditional opinion on a freshboost for culture in the Curopean Eommunity , ?fficial ournal of the CuropeanEommunities/, &o E [0, 26.6.2GG1$

• Kinkielkraut 5., Curopa nie narodziła si" w 5uschwitz , Curopa. y!odnik idei/011J nr [H.




.?L45-?YZ ) C K3&<5-C&.@

• Dawin <., Dranice europejskiej tożsamo#ci , w= ożsamo#ć 4tare!o +ontynentui przyszło#ć projektu europejskie!o , <. (ietrzyk':eeNes 7red.8, Warszawa 011H$

• Dierycz -., Ehrze#cija;stwo i 3nia Curopejska. :ola reli!ii w procesie inte!racjieuropejskiej , +raków'Warszawa 011F$

• Dórny D., Curopa, chrze#cija;stwo, o#wiecenie , w= ożsamo#ć 4tare!o +onty' nentu i przyszło#ć projektu europejskie!o , <. (ietrzyk':eeNes 7red.8, Warszawa011H$

• Dwiazda 5., Curopa Q historia symbolu , ożsamo#ć 4tare!o +ontynentui przyszło#ć projektu europejskie!o , w= <. (ietrzyk':eeNes 7red.8, Warszawa011H$

• Mall 4., Eulture, Eommunity, &ation, Eultural 4tudies/ 2GG6 nr H, s. 6\G'6[6$• +a!an :., (ot"!a i raj. 5meryka i Curopa w nowym porz%dku #wiata , Warszawa

0116$•

+aur'4tubbs 4., Cn!a!ed Curope= he role of intercultural dialo!ue in deNelop' in! full, free and eual participation, (latform for )ntercultural Curopean <is'cussion, (aper 0I0121$

• +awecki W., +o#ciół i kultura w dialo!u 7od >eona ))) do ana (awła ))8 , +raków011F$

• +wa#niewicz W. 7red.8, Cncyklopedia socjolo!ii. 5neks , hasło= Wielokulturowo#ć7.. 4molicz8, Warszawa 011J$

• >isicki (., ) sesja= tożsamo#ć 4tare!o +ontynentu , w= ożsamo#ć 4tare!o +onty' nentu i przyszło#ć projektu europejskie!o , <. (ietrzyk':eeNes 7red.8, Warszawa

011H$• >obkowicz &., Curopa jako rzeczywisto#ć kulturowa. Aałożenia i problemy , w=

Curopa. Kundamenty jedno#ci , 5. <ylus 7red.8, Warszawa 2GGF$• -eìco Eity <eclaration on Eultural (olicies , World Eonference on Eultural (oli'

cies, -eìco Eity, 0[ uly Q [ 5u!ust 2GF0,http=IIportal.unesco.or!IcultureIenIfilesI6J2GHI22G2G\211[2meìcoen.pdfImeìcoen.pdf g06.22.0122$

• -uszy;ski M.., Curopa ducha. Ehrze#cija;ska wizja fundamentów jedno#ci eu' ropejskiej , Dniezno 0110$

• (reambuła raktatu o 3nii Curopejskiej , w= (rzewodnik po raktacie z >izbony.raktaty stanowi%ce 3ni" Curopejsk%. 4tan obecny oraz teksty skonsolidowanew brzmieniu raktatu z >izbony , . arcz, Warszawa 011F$

• (reu 3.+., Eitizenship and )dentity= aspects of a political theory of citizenship , w= <emocracy and Eonstitutional Eulture in the 3nion of Curope , :. ellamy, .Kacchi, <. Easti!lione 7eds.8, >ondon 2GGJ, s. 21H'201$

• :ief +., Eultural EonNer!ence and Eultural <iNersity as Kactors in Curopean)dentity , w= Curopean )dentity and the 4earch for >e!itimacy , 4. Darca 7ed.8,>ondon 2GG6, s. 262'2J6$





• 4okolewicz A., +ultura szans% dla 3nii Curopejskiej 7uwa!i na mar!inesie poli' tyki kulturalnej8 , w= Curopa Q szansa dla kultury. (olskie do#wiadczenia z korzy' stania ze #rodków 3C dla kultury , (unkt +ontaktowy do 4praw +ultury, -ini'sterstwo +ultury, Warszawa 011J$

• 4okolewicz A., +ultura w procesie inte!racji europejskiej , w= Curopeistyka w za' rysie , A. &owak, <. -ilczarek 7red.8, Warszawa 011[$

• 4chlesin!er (., <oyle D., Eontradictions of Cconomy and Eulture= he Curopean3nion and the )nformation 4ociety , Curopean ournal of Eultural (olicy/ 2GGJnr 0, s. 0J'\0$

• raktat ustanawiaj%cy Wspólnot" Curopejsk% , w= (rzewodnik po raktacie z >i' zbony. raktaty stanowi%ce 3ni" Curopejsk%. 4tan obecny oraz teksty skonsoli' dowane w brzmieniu raktatu z >izbony , . arcz, Warszawa 011F$

• Weil 4., L’Iliade ou le poème de la force, w= >a 4ource !recue , (aris 2GJ6$•

Wiener 5., :ethinkin! citizenship= the uest for place'oriented participation inthe C3 , ?`ford )nternational :eNiew/ 2GG[ nr H, s. \\'J2.

? 53.?:AC=

!r Bukasz +acz arczyk

' urodzony w 4andomierzu, absolwent 4zkoły DłównejMandlowej na kierunkach Ckonomia oraz -etody )lo#ciowe w Ckonomii, a także 3+4Wna uko;czonym z wyróżnieniem kierunku eolo!ia ?!ólna. ?becnie doktorant w +ole' !ium Dospodarki Ywiatowej 4DM oraz w )nstytucie Wiedzy o +ulturze 3+4W. Aaintere' sowania autora koncentruj% si" wokół wybranych aspektów funkcjonowania 3nii Curo'

pejskiej, ze szcze!ólnym uwz!l"dnieniem problematyki kulturowej.


kultura_media_teologia-r2011-t7-s25-39 4

Documents