lavrenti marlakelizepress.tsu.ge/data/image_db_innova/disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf ·...

245
ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti iuridiuli fakulteti lavrenti maRlakeliZe ganzraxva da marTlwinaaRmdegobis Segneba qarTuli da germanuli sisxlis samarTlis mixedviT (SedarebiT-samarTlebrivi analizi) xelmZRvaneli: merab turava samarTlis doqtori, profesori TanaxelmZRvaneli: hainer alvarti samarTlis doqtori, profesori sadisertacio naSromi wardgenilia samarTlis doqtoris akademiuri xarisxis mosapoveblad Tbilisi 2012 avtoris stili daculia

Upload: others

Post on 11-Jan-2020

13 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo

universiteti

iuridiuli fakulteti

lavrenti maRlakeliZe

ganzraxva da marTlwinaaRmdegobis Segneba

qarTuli da germanuli sisxlis samarTlis

mixedviT

(SedarebiT-samarTlebrivi analizi)

xelmZRvaneli: merab turava

samarTlis doqtori,

profesori

TanaxelmZRvaneli: hainer alvarti

samarTlis doqtori,

profesori

sadisertacio naSromi wardgenilia samarTlis

doqtoris akademiuri xarisxis mosapoveblad

Tbilisi 2012

avtoris stili daculia

Page 2: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

2

s a r C e v i

gamoyenebuli abreviatura ____________________________________ 7

zogadi Sesavali ____________________________________________11

kari I. ganzraxvis cneba da marTlwinaaRmdegobis Segneba

germanuli sisxlis samarTlis mixedviT ______________________ 14

1. ganzraxva da marTlwinaaRmdegobis Segneba danaSaulis

sxvadasxva moZRvrebebis mixedviT

(mokle istoriuli eqskursi) _______________________________ 14

1.1. Sesavali ____________________________________________ 14

1.2. bralis fsiqologiuri Teoria da ganzraxvis

adgili danaSaulis sistemaSi ____________________________ 15

1.3. bralis kompleqsur-fsiqologiuri Teoria da ganzraxva,

rogorc bralis niSani __________________________________ 20

1.4. brali, rogorc gasakicxaoba da ganzraxva, rogorc qmedebis

subieqturi Semadgenlobis niSani _________________________ 26

1.5. Sejameba ____________________________________________ 29

2. ganzraxva germanul sisxlis samarTalSi _________________ 30

2.1. sakiTxis mokle mimoxilva ____________________________ 30

2.2. problemis dasma _____________________________________ 32

2.3. ganzraxva, rogorc qmedebis Semadgenlobis

ganxorcielebis codna da nebeloba _______________________ 33

2.3.1. codnis elementi __________________________________ 33

2.3.1.1. ganzraxvis cnebaSi aqtualuri da pasiuri codnis

arsebobis problema _________________________________ 34

2.3.1.1.1. Tanacnobierebis Teoria ______________________ 35

2.3.1.1.2. mudmivad Tanmdevi codnis Teoria _____________ 39

2.3.1.2. qmedebis faqtobrivi garemoebebis socialur-

samarTlebrivi bunebis Secnoba _______________________ 41

2.3.1.3. codnis arsebobis problema afeqturi da refleqsuri

danaSaulebis Cadenis dros ___________________________ 43

2.3.1.3.1. afeqtur danaSaulebSi faqtobrivi garemoebebis

Secnobis problema ________________________________ 43

2.3.1.3.2. refleqsur da avtomatizebul qmedebebSi

faqtobriv garemoebaTa Secnobis problema ___________ 45

2.3.1.4. codnis komponentis gansazRvra danaSaulis

aRwerilobiTi da SefasebiTi niSnebis mimarT __________ 47

Page 3: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

3

2.3.1.4.1. codnis komponenti danaSaulis deskrifciuli

niSnebis mimarT ____________________________________ 47

2.3.1.4.2. codnis komponenti danaSaulis normatiuli

niSnebis mimarT ____________________________________ 50

2.3.2. nebelobis elementi _______________________________ 55

2.3.2.1. nebelobis elementis problema pirdapiri

ganzraxvis dros ____________________________________ 56

2.3.2.2. nebelobis elementi arapirdapiri

ganzraxvis dros ____________________________________ 58

2.3.2.2.1. pozicia, romelic arapirdapir ganzraxvaSi

nebelobis elementis mniSvnelobas ar aRiarebs _______ 61

2.3.2.2.2. nebelobis elementis mniSvnelobis uaryofis

kritika ___________________________________________ 63

2.3.2.2.3. germaniis uzenaesi sasamarTlos pozicia

ganzraxvaSi nebelobis elementis Sesaxeb_____________ 67

2.4. Sejameba ____________________________________________ 69

3. marTlwinaaRmdegobis Segneba germanul sisxlis

samarTalSi ______________________________________________ 70

3.1. sakiTxis mokle mimoxilva ____________________________ 70

3.2. problemis dasma _____________________________________ 71

3.2.1. marTlwinaaRmdegoba germanul sisxlis samarTalSi __ 72

3.2.1.1. formaluri da materialuri marTlwinaaRmdegoba __ 76

3.2.1.2. moZRvreba qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis

Sesaxeb _____________________________________________ 77

3.2.1.3. marTlwinaaRmdegobis dasabuTeba klasikuri da

blanketuri Semadgenlobebis dros ____________________ 78

3.2.2. marTlwinaaRmdegobis Segnebis arsi da misi

Sinaarsobrivi mxare ___________________________________ 82

3.2.2.1. marTlwinaaRmdegobis Segnebis arsi da misi adgili

bralis erTian sistemaSi _____________________________ 82

3.2.2.2. marTlwinaaRmdegobis Segnebis Sinaarsobrivi

mxare ______________________________________________ 84

3.2.3. marTlwinaaRmdegobis Segnebis dadgena klasikur da

blanketur deliqtebSi ________________________________ 87

3.2.4. danaSaulTa erTobliobis dros marTlwinaaRdegobis

Segneba da germaniis uzenaesi sasamarTlos pozicia ______ 89

3.2.5. marTlwinaaRmdegobis Segneba ganzraxi danaSaulis

Cadenis dros _________________________________________ 92

3.2.5.1. marTlwinaaRmdegobis aqtualuri da potenciuri

Segneba _____________________________________________ 92

Page 4: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

4

3.2.5.2. marTlwinaaRmdegobis arapirdapiri Segneba _______ 97

3.2.6. marTlwinaaRmdegobis Segneba gaufrTxileblobiTi

danaSaulis Cadenis dros ______________________________ 98

3.3. Sejameba ____________________________________________ 102

4. moZRvreba Secdomis Sesaxeb. akrZalvaSi Secdoma da

marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdoma __ 102

4.1. Sesavali ____________________________________________ 102

4.2. samarTlebrivi (akrZalvaSi) Secdoma germanuli sisxlis

samarTalis mixedviT ____________________________________ 103

4.2.1. germaniis uzenaesi sasamaTlos pozicia akrZalvaSi

Secdomis Sesaxeb _____________________________________ 106

4.2.2. ganzraxvis Teoria ________________________________ 108

4.2.2.1. ganzraxvis mkacri Teoria _______________________ 108

4.2.2.2. ganzraxvis SezRuduli Teoria __________________ 110

4.2.2.3. ganzraxvis modificirebuli Teoria Tanamedrove

germanul iuridiul dogmatikaSi ______________________ 111

4.2.3. bralis Teoria ___________________________________ 114

4.3. germanul sisxlis samarTalSi marTlwinaaRmdegobis etapze

daSvebuli Secdoma _____________________________________ 118

4.3.1. sakiTxis dasma ____________________________________ 118

4.3.2. problemis arsi ___________________________________ 118

4.3.3. ganzraxvisa da bralis Teoriebis mixedviT

marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis

interpretacia ________________________________________ 119

4.3.3.1. problemis ganxilva ganzraxvis Teoriis mixedviT _ 119

4.3.3.2. problemis ganxilva bralis Tanamimdevruli (mkacri)

Teoriis mixedviT ___________________________________ 121

4.3.3.3. problemis ganxilva bralis SezRuduli

Teoriis mixedviT ___________________________________ 124

4.3.3.3.1. problemis ganxilva qmedebis Semadgenlobis

negatiuri niSnebis moZRvrebis mixedviT ______________ 126

4.3.3.3.2. samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis

SezRuduli Teoria da ganzraxvis ormagi funqcia_____ 130

4.3.3.3.3. samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis

SezRuduli Teoriis kritikuli analizi _____________ 134

4.3.3.3.3.1. ganzraxvis bralis gamomricxveli

modificirebuli SezRuduli Teoria _______________ 136

4.3.3.3.3.2. problemis gadaWra sakanonmdeblo cvlilebis

gziT ___________________________________________ 139

4.4. Sejameba ____________________________________________ 140

Page 5: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

5

kari II. ganzraxva da marTlwinaaRmdegobis Segneba qarTuli

sisxlis samarTlis dogmatikis mixedviT (mokle istoriuli

eqskursi) __________________________________________________ 142

1. Sesavali ______________________________________________ 142

2. ganzraxva da marTlwinaaRmdegobis Segneba qarTuli sabWoTa

sisxlis samarTlis mixedviT ______________________________ 142

2.1. qarTvel mecnierTa Sexedulebani bralis Sesaxeb

moZRvrebebTan dakavSirebiT ______________________________ 142

2.2. sabWoTa mecnierTa Sexedulebebi sazogadoebrivi

saSiSroebis Segnebasa da umarTlobis SegnebasTan

dakavSirebiT ___________________________________________ 149

3. ganzraxva da marTlwinaaRmdegobis Segneba Tanamedrove

qarTuli sisxlis samarTlis mixedviT ______________________ 154

4. Sejameba _______________________________________________ 158

kari III. qarTuli `sisxlissamarTlebrivi ganzraxvisa~ da

`marTlwinaaRmdegobis Segnebis~ kategorebis interpretacia

germanuli iuridiuli dogmatikisa da sasamarTlo praqtikis

gamoyenebiT ________________________________________________ 159

1. Sesavali ______________________________________________ 159

2. sisxlissamarTlebrivi ganzraxvis Sinaarsobrivi mxare

qarTuli sisxlis samarTlis mixedviT ______________________ 159

2.1. problemis dasma _____________________________________ 160

2.2. ganzraxvis inteleqtualuri da nebelobiTi mxaris

zogierTi problema sisxlis samarTlis dogmatikaSi _______ 161

2.2.1. pirdapiri ganzraxvis inteleqtualuri da nebelobiTi

mxare ________________________________________________ 164

2.2.2. arapirdapiri ganzraxvis kognitiuri da voluntatiuri

niSani _______________________________________________ 166

2.2.3. marTlwinaaRmdegobis Segnebis problema Tanamedrove

qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi ________________ 172

2.2.3.1. marTlwinaaRmdegobis cneba qarTul iuridiul

doqtrinaSi _________________________________________ 173

2.2.3.2. marTlwinaaRmdegobis Segnebis mniSvneloba ganzraxi

da gaufrTxileblobiTi danaSaulis Cadenis dros ______ 178

2.2.3.2.1. ganzraxi danaSaulis Cadenis dros

marTlwinaaRmdegobis aqtualuri an potenciuri

Segneba ___________________________________________ 179

2.2.3.2.2. gaufrTxileblobiTi danaSaulis Cadenis dros

marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segneba ____________ 181

Page 6: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

6

3. samarTlebrivi (akrZalvaSi) Secdoma qarTuli sisxlis

samarTlis dogmatikis mixedviT ____________________________ 184

3.1. sakiTxis mokle mimoxilva ____________________________ 184

3.2. problemis dasma _____________________________________ 184

3.2.1. problemis ganxilva ganzraxvis Teoriis mixedviT ____ 186

3.2.2. problemis ganxilva bralis Teoriis mixedviT _______ 187

3.2.3. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos praqtika akrZalvaSi

Secdomis Sesaxeb _____________________________________ 188

3.2.4. akrZalvaSi Secdomis normis axleburad ganmartebis

mcdeloba qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi _______ 196

4. marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdoma ___________ 198

4.1. sakiTxis mokle mimoxilva ____________________________ 198

4.2. problemis dasma _____________________________________ 198

4.2.1. problemis ganxilva ganzraxvis Teoriis mixedviT ____ 198

4.2.2. problemis ganxilva bralis SezRuduli Teoriis

mixedviT _____________________________________________ 199

4.2.3. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos praqtika

marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis

Sesaxeb ______________________________________________ 201

4.3.4. marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi

Secdomis interpretacia qarTul sisxlis samarTlis

dogmatikaSi _________________________________________ 203

5. Sejameba ______________________________________________ 204

kari IV. samarTlebrivi interpretacia da zogierTi mosazreba

`ganzraxvisa~ da `marTlwinaaRmdegobis Segnebis~ kategoriebis

srulyofisaTvis qarTul sisxlis samarTalSi _______________ 206

1. ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis

interpretacia ___________________________________________ 206

1.1. saqarvelos ssk-is me-9 muxlis interpretacia da ganzraxvis

ormagi funqcia ________________________________________ 206

2.2. saqarTvelos ssk-is 36-e muxlis interpretacia. akrZalvaSi

Secdomisa da marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli

faqtobrivi Secdomis problemis regulacia ______________ 209

2.2.1. akrZalvaSi Secdoma ______________________________ 209

2.2.2. marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdoma _____ 210

2. sakiTxis sakanonmdeblo srulyofisaTvis saqarTvelos

sisxlis samarTlis kodeqsSi (de lege ferenda) __________________ 211

daskvna ___________________________________________________ 215

gamoyenebuli literatura _________________________________ 220

Page 7: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

7

gamoyenebuli abreviatura

qarTuli:

a.S.

_ ase Semdeg

gv.

_ gverdi

dasax. naSr.

_ dasaxelebuli naSromi

e.w.

_ egreT wodebuli

e.i.

zogadi nawili

_ ese igi

_ sisxlis samarTlis zogadi nawili

ix.

_ ixileT

laT.

_ laTinurad

red.

_ gamocemis redaqtori

rsfsr

saqarTvelos

ssr

uzenaesi

sasamarTlo

_ ruseTis sabWoTa federaluri socialisturi

respublika

_ saqarTvelos sabWoTa socialisturi

respublika

_ saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo

ssk

sxv.

Sdr.

_ sisxlis samarTlis kodeqsi

_ sxva

_ SeadareT

Page 8: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

8

AT

(Allgemeiner Teil)

BayObLG

(Bayerisches Oberstes

Landesgericht) BGH

(Bundesgerchtshof) BGHSt

(Entscheidungen des

Bundesgerichtshofes in

Strafsache)

BVerfG

(Bundesverfassungs-

gericht)

BVerfGE

(Entscheidungen

des Bundes-

verfassungsgerichts)

ff

(folgende)

FG

(Festgabe)

FS

(Festschrift)

GA

(Goltdammer`s Archiv

für Strafrecht)

GS

(Gedächtnisschrift,

Gedenkenschrift)

Hrsg.

(Herausgeber)

germanuli:

_ germaniis sisxlis samarTlis zogadi nawili

_ baiernis miwis umaRlesi sasamarTlo

_ germaniis federaluri sasamarTlo

_ germaniis federaluri sasamarTlos gadawyvetilebebi sisxlis samarTlis saqmeebze _ germaniis federaluri sakonstitucio sasamarTlo _ germaniis federaluri sakonstitucio sasamarTlos gadawyvetilebebi (krebuli) _ Semdegi _ saiubileo gamocema (krebuli) _ saiubileo gamocema (krebuli) _ Teodor goltdamis arqivi sisxlis samarTlisaTvis (Jurnali) _ saiubileo gamocema (krebuli) _ gamomcemeli redaqtori

Page 9: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

9

JA

(Juristische

Arbeitsblätter)

JuS

(Juristische Schulung)

Jura

(Juristische Ausbildung)

JZ

(Juristenzeitung) NJW

(Neue Juristische

Wochenschrift) NStZ

(Neue Zeitschrift für

Strafrecht)

OLG

(Oberlandesgericht)

ÖstZStr

(Österreichische

Zeitschrift für Strafrecht)

RGSt

(Entscheidungen des

Reichsgerichts in

Strafsachen)

Rn

(Randnummer)

SJZ

(Süddeutsche Juristen-

Zeitung) StGB

(Strafgesetzbuch)

VRS

(Verkehrsrechts-

Sammlung)

_ iuridiuli samuSao furclebi _ iuridiuli swavleba (Jurnali) _ iuridiuli ganaTleba (Jurnali) _ iuristTa gazeTi (Jurnali) _ axali iuridiuli yovelkvireuli Jurnali _ axali Jurnali sisxlis samarTlisaTvis _ miwis umaRlesi sasamarTlo _ avstriuli Jurnali sisxlis samarTlisaTvis _ germaniis raixis sasamarTlos

gadawyvetilebebi sisxlis samarTlis saqmeebze

_ gverdiTi nomeri

_ samxreTgermanuli iuristTa gazeTi

_ germaniis sisxlis samarTlis kodeqsi _ satransporto samarTlis krebuli

Page 10: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

10

ZStW

(Zeitschrift für die

gesamte

Strafrechtswissenschaft) (ZfRV)

(Zeitschrift für Rechtsvergleichung)

_ Jurnali sisxlis samarTlis

mecnierebisaTvis

_ Jurnali SedarebiTi samarTlisaTvis

Page 11: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

11

zogadi Sesavali

kvlevis aqtualoba. ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis urTierTmimarTebis sakiTxi sisxlis samarTlis dogmatikis erT-erTi umniSvnelovanesi problemaa, romelsac, TeoriulTan erTad, aseve didi praqtikuli mniSvneloba aqvs rogorc samarTalSemoqmedebis, ise samarTalgamoyenebis procesSi.

saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis germanuli sisxlissamarTlebrivi azrovnebis zegavlenas. amiT aixsneba is faqti, rom saqarTvelos moqmed sisxlis samarTlis kodeqsSi mocemulia danaSaulis samsafexuriani sistema, sadac erT-erTi gadamwyveti adgili ganzraxvis cnebas ukavia. swored ganzraxvis cnebis definiciam gamoiwvia didi diskusia ara marto qarTul, aramed aseve evropis qveynebis sisxlis samarTlis samecniero wreebSi. dRemde ar arsebobs am problemasTan dakavSirebiT erTiani pozicia. azrTa sxvadasxvaoba gamowveulia danaSaulis samsafexurian sistemaSi ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis adgilisa da bunebis, bralis arsisa da daniSnulebis Sesaxeb radikalurad gansxvavebuli interpretaciis SesaZleblobis arsebobiT.

aqedan gamomdinare, qarTul iuridiul literaturaSi ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis problema aqtualuri, Tumca saTanadod daumuSavebeli da sakamaToa. swored amitom, winamdebare sadisertacio naSromSi Teoriuli da praqtikuli TvalsazrisiT gaanalizebulia danaSaulis sistemis, kerZod, qmedebis subieqturi Semadgenlobisa da bralis niSnebi. konkretul SemTxvevaSi ki saqme exeba imas, Tu rogor damokidebulebaSia erTmaneTTan iseTi elementebi, rogoricaa: qmedebaze warmodgena (codna), nebeloba da marTlwinaaRmdegobis Segneba, ra adgili ukavia an unda ekavos am mimarTebaSi sisxlissamarTlebriv ganzraxvis cnebas. ufro naTlad rom iTqvas, gasarkvevia, arsebobs Tu ara marTlwinaaRmdegobis Segneba ganzraxvis cnebisagan damoukideblad. xazgasasmelia, rom diskusiebi saanalizo sakiTxze dRemde mimdinareobs qarTul sisxlis samarTlis moZRvrebaSi.

swored amitom, sadisertacio naSromSi gakeTebuli SedarebiT-samarTlebrivi analizi moicavs qarTul da germanul sisxlis samarTals, rac kidev ufro sainteresosa da mravalferovans xdis am problemis mecnieruli kvlevis process. aqedan gamomdinare, Tema metad aqtualuria rogorc qarTuli, ise germanuli sisxlis samarTlisaTvis.

miuxedavad naSromTa simravlisa saanalizo Temis calkeul sakiTxze, disertaciaSi kompleqsurad aris gadmocemuli ZiriTadi, principuli debulebebi. Temis mravalaspeqtianobis gamo, yvela problemis zedmiwevniT detaluri ganxilva erTi disertaciis farglebSi SeuZlebelia, Tumca, problemis analizi aRniSnuli

Page 12: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

12

sakiTxiT dainteresebul pirebs garkveulwilad gauadvilebs am mimarTulebiT mecnieruli da praqtikuli saqmianobis ufro orientirebulad da detalurad warmarTvas; warmodgenili kvleva-Zieba xels Seuwyobs mecnieruli winadadebebis SemuSavebas sisxlis samarTlis kanonmdeblobis srulyofisaTvis.

disertaciis mecnierul siaxleze saubrisas xazi unda gaesvas Semdegs:

(1) disertacia aris mcdeloba imisa, axleburad iqnes gaazrebuli ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis arsi da erToblivad warmoCndes maTi sisxlissmarTlebrivi funqciebi danaSaulis Cadenis dros. es ki gaaadvilebs qmedebis danaSaulad kvalifikaciis sakiTxSi ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis mniSvnelobis ufro mkafiod gagebas;

(2) qarTul iuridiul literaturaSi naklebadaa damuSavebuli umarTlobis subieqturi elementebi. am mxriv, udavoa, rom gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces ganzraxvis Sinaarssa da mis funqcias danaSaulis sistemis sxvadasxva etapze. kerZod, am SemTxvevaSi saubaria ganzraxvis ormag bunebaze, ra drosac qmedebis Semadgenlobis ganzraxva, calkeul viTarebaSi, gavlenas axdens e.w. `ganzraxvis bralze~ da, piriqiT, `ganzraxvis bralis~ gamoricxvam SesaZloa, qmedebis Semadgenlobis Secvla _ ganzraxvidan gaufrTxileblobaze gadasvla gamoiwvios. aRniSnuli problemis garkveva ki, Tavis mxriv, saSualebas mogvcems amsruleblobisas da Tanamonawileobisas sworad ganvsazRvroT damnaSaveTa pasuxismgeblobis sakiTxic;

(3) disertaciaSi axleburad aris gaazrebuli ganzraxvaSi nebelobis elementis arsebobis problemac, rac qarTul sisxlis samarTlis mecnierebaSi davis sagans warmoadgens;

(4) disertaciis siaxles Seadgens aseve marTlwinaaRmdegobis Segnebis dasabuTeba gaufrTxilebelobiTi danaSaulebis Cadenis dros.

sadisertaciao naSromi nawilobriv Seavsebs arsebul qarTul iuridiul literaturas. garda amisa, aRniSnuli naSromi xels Seuwyobs qarTul iuridiul mecnierebaSi danaSaulis sistemis, kerZod, qmedebis subieqturi Semadgenlobis niSnebis sworad gagebas.

kvlevis mizani. rogorc zemoT iTqva, ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis kategoriebs gadamwyveti roli eniWeba qmedebis marTlsawinaaRmdegod an marTlzomierad miCnevisaTvis, amsruleblobisa da Tanamonawileobis pasuxismgeblobis farglebis marTebulad gansazRvrisaTvis, romelic mniSvnelovania Teoriuli da praqtikuli TvalsazrisiT. sadisartacio kvlevis mizania ganzraxvis, rogorc qmedebis Semadgenlobis subieqturi niSnis, bunebis axsna saTanado iuridiuli, fsiqologiuri da filosofiuri literaturisa da sasamarTlo praqtikis analizis safuZvelze. amasTan, aRniSnuli naSromis mizania, warmoaCinos ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis

Page 13: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

13

Segnebis garkveuli Taviseburebani da maTi funqciebi sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis dasabuTebisaTvis.

ufro konkretulad rom iTqvas, kvlevis mizania, gairkves: _ ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis adgili

danaSaulis sxvadasxva sistemis mixedviT; _ Tu ra niSnebiT xasiaTdeba ganzraxvis cneba, kerZod: (a) ra moculobiTa da intensiurobiT unda arsebobdes masSi

inteleqtualuri elementi – aqtualuri Tu potenciuri formiT; (b) rogor unda dadgindes ganzraxvis kognitiuri elementi

afeqturi, refleqsuri da avtomatizebuli danaSaulebis Cadenis dros;

(g) rogor unda ganisazRvros codnis komponenti danaSaulis Semadgenlobis aRwerilobiTi da normatiuli niSnebis mimarT;

(d) saWiroa Tu ara ganzraxvaSi saerTod voluntatiuri elementis dasabuTeba;

(e) rogor unda iqnes gaanalizebuli ganzraxvis inteleqtualuri da nebelobiTi komponenti umarTlobis SegnebasTan urTierTkavSirSi;

_ marTlwinaaRmdegobis Segnebis mniSvneloba da misi funqcia ganzraxi da gaufrTxilebeli danaSaulebis ganxorcielebis dros; sxvagvarad: dasadgenia, arsebobs Tu ara marTlwinaaRmdegobis aqtualuri an potenciuri Segneba rogorc ganzrax, ise gaufrTxileblobiT Cadenili deliqtebisas;

_ akrZalvaSi Secdomisa da marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis mniSvneloba sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis dasabuTebis dros.

yovelive amis safuZvelze sadisertacio TemaSi SemuSavebulia rekomendaciebi da winadadebebi qarTuli sisxlis samarTlis kanonmdeblobis srulyofisaTvis.

kvlevis meTodologiuri safuZveli. dasmuli problemis kvlevisas gamoyenebulia rogorc istoriuli, formalur-logikuri da dogmaturi, ise formalur-iuridiuli da SedarebiT-samarTlebrivi meTodebi.

disertaciis struqtura da moculoba. naSromi Sedgeba Sesavlis, oTxi karis, 15 Tavis, 26 qveTavis, 27 paragrafis, 21 qveparagrafis, daskvnisa da gamoyenebuli literaturis nusxisagan. naSromis moculoba sul Seadgens 220 gverds, romelsac Tan erTvis gamoyenebuli literaturis 24-gverdiani nusxa.

Page 14: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

14

kari I. ganzraxvis cneba da marTlwinaaRmdegobis Segneba

germanuli sisxlis samarTlis mixedviT 1. ganzraxva da marTlwinaaRmdegobis Segneba danaSaulis

sxvadasxva moZRvrebebis mixedviT

(mokle istoriuli eqskursi)

1.1. Sesavali

ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis urTierTmimarTebis sakiTxi germanul sisxlis samarTlis dogmatikaSi danaSaulis Sesaxeb arsebuli moZRvrebebis mier wlebis ganmavlobaSi gansxvavebulad ganixileboda. maTi adgili da funqcia danaSaulis erTian sistemaSi sxvadasxva dros sxvadasxvagvarad iyo gagebuli.

rogorc ganzraxvam, ise marTlwinaaRmdegobis Segnebam ganviTarebis garkveuli istoriuli etapebi gaiara. ganzraxvis cnebam Camoyalibeba jer kidev adreul periodSi _ Zveli romis samarTalSi daiwyo.1 ganzraxva aq erTi sityviT _ ,,dolus’’-iT moixsenieboda da misi saxelwodebac swored aqedan momdinareobs.2

ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis cnebebis Semdgomi ganviTareba sisxlis samarTlis dogmatikis ganviTarebis paralelurad mimdinareobda. Tavdapirvelad is danaSaulis erT-erTi elementis _ bralis Semadgenel damoukidebel niSans warmoadgenda, rac ganpirobebuli iyo bralis fsiqologiuri Teoriis arsebobiT. aRniSnuli Teoria me-20 saukunis dasawyisamde germanul iuridiul literaturaSi gabatonebul Sexedulebad iTvleboda. mogvianebiT, misi kritikis Sedegad, sisxlis samarTlis dogmatikaSi ganviTareba pova bralis axalma moZRvrebam, romelic iuridiul samecniero literaturaSi bralis normatiul-fsiqologiuri Teoriis saxelwodebiT aris cnobili3.

ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis cnebebis ganviTarebis Semdgomi etapi bralis normatiul Teorias ukavSirdeba, romelic rogorc germanul, ise Tanamedrove qarTul iuridiul azrovnebaSi Seadgens gabatonebul moZRvrebas.

TiToeuli es Teoria ki naSromSi warmodgenili iqneba cal-calke qveTavebad.

1 ix. Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 292. 2 iqve. 3 ix. Hirsch, ZStW 93 (1982), gv. 831-863.

Page 15: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

15

1.2. bralis fsiqologiuri Teoria da ganzraxvis

adgili danaSaulis sistemaSi

bralis fsiqologiuri Teoria ganviTarebis saTaves danaSaulis klasikur sistemaSi iRebs4. Tavad klasikuri sistema ki me-19 saukunis filosofiuri naturalizmis zegavlenas ganicdis, ris gamoc mas xSirad naturalisturi moZRvrebiTac moixsenieben5.

klasikuri sistemis mTavari monapovaria danaSaulis kauzaluri da bralis fsiqologiuri Teoria. aRniSnuli cnebebis erTmaneTisgan gamijvnas safuZveli erT-erTma pirvelma m. v. burma Cauyara.6 yuradRebis sferos ki am SemTxvevaSi bralis fsiqologiuri Teoria da masSi moazrebuli ganzraxva da marTlwinaaRmdegobis Segneba warmoadgens.

bralis fsiqologiuri Teoriis fuZemdeblad (iseve, rogorc qmedebis kauzalobis moZRvrebisa), f. v. listi7 da e. belingi8 iTvlebian9. g. radbruxi brals ,,fsiqologiuri Seracxvis cnebiT’’ moixseniebs,10 xolo h. r. buSi ase gansazRvravs mas: ,,damnaSavis fsiqikuri damokidebuleba mis mier ganxorcielebuli qmedebisadmi warmodgenilia ganzraxviT an gaufrTxileblobiT.~ avtori iqve uTiTebs, rom `ganzraxva da gaufrTxilebloba bralis formebi, anu saxeebia, Seracxadoba ki _ maTi winapiroba.~11

ase rom, ganzraxva iseve, rogorc gaufrTxilebloba, bralis fsiqologiuri TeoriiT gagebulia rogorc bralis erT-erTi damoukidebeli niSani. Tumca ganzraxvis calkeul elementebTan mimarTebiT am skolis warmomadgenelTa Soris azrTa sxvadasxvaobaa. kerZod, f. v. listi Tavis moZRvrebaSi ganzraxi danaSaulebrivi qmedebis dasjadobis winapirobad mxolod or moments gamoyofs; saxeldobr: (1) codnas faqtobrivi garemoebebis Sesaxeb da (2) codnas qmedebis antisocialur mniSvnelobasTan dakavSirebiT.

12

(1) faqtobrivi garemoebebis codnis amosavali wertili listis moZRvrebaSi aris qmedebis cneba, romelic ganzraxvis dasabuTebis dros Sefasebulia rogorc marTlsawinaaRmdego qceva; Tavad ganzraxva ki moicavs nebelobiTi qmedebis Secnobas, romelic gulisxmobs Sedegisa da mizezobrivi kavSiris gaTvaliswinebas.13

4 danaSaulis klasikuri sistemis Sesaxeb ix. Jescheck, ZStW 73 (1961), gv. 179-190. 5 ix.: Walter (2006), gv. 108; Roxin, AT I (2006), gv. 241, 855-856. 6 ix.: Buri (1873), gv. 9; Buri (1995), gv. 70-89. 7 ix. List (1919), gv. 163-172. 8 ix. Beling (1906), gv. 10. 9 iuridiul literaturaSi am Teorias listi-belingis Teoriis saxelwodebiTac moixsenieben. amis Sesaxeb ix. Stratenwerth, Kuhlen, AT (2004), gv. 189. 10 ix.: Radbruch, Frank FG I (1969), gv. 167; Busch (1949), gv. 4. 11 ix. Busch (1949), gv. 4. 12 ix. List (1919), gv. 164. 13 iqve.

Page 16: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

16

aRniSnulis safuZvelze SeiZleba iTqvas, rom f. v. listi e.w. Semecnebis Teoriis upiratesobas aRiarebs da swored am mizeziT aris gamowveuli ganzraxvis cnebaSi, nebelobis elementTan SedarebiT, kognitiuri elementis prioritetuloba. gamomdinare aqedan, ganzraxva, listis TeoriiT, maSin aris mocemuli, roca damnaSaves Sedegi gamiznuli aqvs da igi mis dadgomas danamdvilebiT iTvaliswinebs (pirdapiri ganzraxva) an SesaZleblad Tvlis (eventualuri ganzraxva).14

(2) sisxlissamarTlebrivad relevanturia ganzraxva maSinac, roca damnaSaves misi, rogorc antisocialuri movlenis, mniSvneloba Secnobili aqvs15

; Tumca am ukanasknel niSanTan dakavSirebiT SesaZlebelia daibados SekiTxva: xom ar gulisxmobs avtori qmedebis antisocialuri mniSvnelobis SecnobaSi marTlwinaaRmdegobis Segnebas an xom ar warmoadgens aRniSnuli cnebebi (rogorc qmedebis antisocialuri mniSvnelobis Secnoba, ise marTlwinaaRmdegobis Segneba) erTi da imave Sinaarsis matarebel kategorias? pasuxi am kiTxvaze uaryofiTia, radgan listi marTlwinaaRmdegobis Segnebas ganzraxvas ar miakuTvnebs16 da mas bralis etapze calke ganixilavs. Tumca, unda aRiniSnos, rom avtori, am skolis sxva warmomadgenlebisgan gansxvavebiT, marTlwinaaRmdegobis Segnebas ar Tvlis arc bralis saxed da arc mis formad17. mecnieri mas, iseve rogorc `marTlwinaaRmdegobas~, wminda obieqtur kategoriad miiCnevs.18

qmedebis antisocialuri mniSvnelobis Secnoba sxva araferia, Tu ara `marTlwinaaRmdegobis Segneba~, romelic Tavis TavSi gulisxmobs, ra Tqma unda, qmedebis, rogorc antisocialuri qcevis mniSvnelobis Secnobasac, amitom, listis pozicia marTlwinaaRmdegobis SegnebasTan mimarTebiT ar aris gasaziarebeli.

f. v. listis moZRvrebaSi aseve yuradsaRebia Sexeduleba sisxlissamarTlebrivi da arasisxlisamarTlebrivi Secdomis erTmaneTisgan urTierTgamijvnasTan dakavSirebiT. avtori am SemTxvevaSi, sxva mecnierebisgan gansxvavebiT, arasisxlissamarTlebriv Secdomasa da faqtobriv Secdomas identurad ganixilavs da maT dogmaturad arc ki asxvavebs,19 rac, udavod, mraval kiTxvas badebs. kerZod, zemoaRniSnuli mosazrebidan gamomdinare, sakiTxavia, rogorc sisxlissamarTlebrivi, ise arasisxlissamarTlebrivi Secdomis dros romeli kategoriis

14 iqve, aseve ix. Buri (1995), gv. 344. 15 ix. List (1919), gv. 164, 167. f. listis am mosazrebas akritikebs e. h. rozenfeldi, romelic, Tavis mxriv, bralSi SefasebiTobis moments aRiarebs. ix. Rosenfeld, ZStW 32

(1911), gv. 466, 487. 16 ix. List (1919), gv. 172. 17 iqve, gv. 172-175, aseve ix.: Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 203; Turava (1998), gv. 60. 18 ix. List (1919), gv. 172-174. 19 ix. List (1919), gv. 169.

Page 17: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

17

gamoricxva unda moxdes _ ganzraxvisa, Tu marTlwinaaRmdegobis Segnebisa. f. v. listi am SemTxvevaSi problemas, erTi SexedviT, martivad wyvets. saxeldobr, vinaidan igi faqtobriv Secdomasa da akrZalvaSi Secdomas ar ganasxvavebs, amitom Secdomis orive saxes ganzraxvasTan urTierTkavSirSi ganixilavs.20 es niSnavs imas, rom aseTi Secdomebis SemTxvevaSi SesaZloa mxolod ganzraxva gamoiricxos. aRniSnul mosazrebas ki avtori im garemoebiT asabuTebs, rom SecdomaTa saxeebis amgvar diferenciacias kanonmdebeli saerTod ar iTvaliswinebs21, ris gamoc, aseT dayofas Tavad kategoriulad uaryofs.22

maSasadame, f. v. listis moZRvrebiT, rogorc faqtobrivi, ise arasisxlissamarTlebrivi Secdoma SesaZlebelia iyos ganzraxvis gamoricxvis safuZveli, maSin, roca sisxlissamarTlebrivi Secdoma, misi azriT, yovelTvis irelevanturad unda iqnes miCneuli (error iuris

nocet).23

rac Seexeba Tavad marTlwinaaRmdegobis Segnebas, f. v. listi,

klasikuri skolis sxva warmomadgenelTagan gansxvaveviT, rogorc zemoT aRiniSna, ganzraxvis Semadgenel elementad ar miiCnevs. umarTlobis Segnebas igi mxolod maSin Tvlis gansaxilvelad, roca piri aramarTlsawinaaRmdego qmedebas SecdomiT marTlsawinaaRmdegod aRiqvams, e.i. e.w. ,,moCvenebiTi danaSaulis~ SemTxvevaSi. amgvar viTarebas avtori mTlianad dasjadobis gamomricxav garemoebad aRiarebs da piris sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobas gaufrTxileblobiTi danaSaulisaTvisac ki uaryofs, rac, udavod, sworia; sapirispiro viTarebaSi ki (e.i. maSin, roca damnaSave marTlsawinaaRmdego qmedebas aramarTlsawinaRmdegod CaTvlis) mecnieri aseT SemTxvevas sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis winapirobad ganixilavs da amgvar Secdomas irelevanturad miiCnevs.

maSasadame, f. v. listi, erTi mxriv, qmedebis antisocialisturi mniSvnelobis Secnobas ganzraxvis Semadgenel elementad, xolo, meore mxriv, marTlwinaaRmdegobis Segnebas ganzraxvisgan damoukideblad gansaxilvel kategoriebad acxadebs.

marTlwinaaRmdegobis SegnebasTan dakavSirebiT gansxvavebuli pozicia aqvs lists im SemTxvevaSi, roca Tavad kanonmdebeli qmedebis calkeul SemadgenlobaSi pirdapir mianiSnebs am qmedebis `marTlwinaaRmdegobaze~24, kerZod, rodesac danaSaulis Semadgenloba sisxlis samarTlis kanonSi isea definirebuli, rom

20 iqve, gv. 172- 175. 21 germaniis raixis sisxlis samarTlis kodeqsi, gansxvavebiT dRes moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsisgan, cal-calke normebiT ar awesrigebda samarTlebrivi Secdomisa da faqtobrivi Secdomis problemebs, ris gamoc Secdomis es saxeebi kanonmdeblobiT erTnairad regulirdeboda. Sdr. Kaufmann (1985), gv. 47. 22 ix. List (1919), gv. 168-172. 23 iqve. 24 iqve, gv. 174.

Page 18: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

18

masSi uSualod aris miTiTebuli qmedebis marTlsawinaaRmdego xasiaTi. aseT viTarebaSi avtors miaCnia, rom ganzraxva mxolod am gamonaklis SemTxvevaSi unda moicavdes marTlwinaaRmdegobis Segnebasac25; magaliTad, qurdobisas, romelsac kanonmdebeli ganmartavs rogorc sxvisi nivTis marTlsawinaaRmdego misakuTrebas, vinaidan aq cneba ,,marTlwinaaRmdegoba~ (e.w. formaluri marTlwinaaRmdegoba) qmedebis Semadgenlobis niSania, misi Segnebac, listis mosazrebiT, ganzraxvas unda miekuTvnebodes26.

maSasadame, avtori e.w. ,,formaluri marTlwinaaRmdegobis~ Secnobadobas ganzraxvis elementad aRiarebs da am niSnis ararsebobis SemTxvevaSi piris dasjadobas gamoricxavs.

listis am Sexedulebis mixedviT, gaugebaria `marTlwinaaRmdegobis~ cnebis amgvari diferenciacia. Tavidanve unda iTqvas, rom qurdobisa da mizniT dafuZnebul sxva analogiur SemadgenlobebSi `marTlwinaaRmdegobaze~ miniSneba aris kanonmdeblobis zogadi miTiTeba, romelsac qmedebis Semadgenlobis dadgenisaTvis araviTari mniSvneloba ara aqvs27. marTlwinaaRmdegoba danaSaulis meore elementia da sistemurad SeuZlebelia qmedebis SemadgenlobaSi iyos moxseniebuli. qurdoba (iseve, rogorc mkvleloba da sxv.), rogorc wesi, marTlsawinaaRmdego qmedebaa, amitom am an sxva saxis deliqtebis qmedebis SemadgenlobaSi ,,marTlwinaaRmdegobis~ damoukidebel niSnad miTiTeba sruliad zedmetia. igulisxmeba, rom sisxlis samarTlis kanonis kerZo nawilSi mocemuli deliqtebi, rogorc wesi, marTlsawinaaRmdegoa; gamomdinare aqedan, aseTi saxis danaSaulebSi marTlwinaaRmdegobisa da, Sesabamisad, misi Segnebis Sesaxeb calke msjeloba da mxolod am gamonaklis SemTxvevebSi ganzraxvisadmi mikuTvneba, swori ar aris. marTlwinaaRmdegobis Segneba an ganzraxvas unda miekuTvnebodes (e.w. ganzraxvis Teoria), miuxedavad imisa, `marTlwinaaRmdegoba~ kanonmdeblis mier qmedebis SemadgenlobaSi pirdapir gansazRvrulia Tu ara, an kidev misi adgili yovelTvis bralSi unda iyos ganzraxvisgan damoukideblad (e.w. bralis Teoria).

k. bindigi, f. v. listis analogiuriad, brals ganmartavs rogorc qmedebisadmi fsiqikur kavSirs, Tumca, am ukanasknelisgan gansxvavebiT, igi `qmedebis antisocialuri mniSvnelobis Segnebas~ uwodebs normisadmi `winaaRmdegobis Segnebas~ da mas, iseve rogorc listi, ganzraxvis sferoSi moiazrebs.28

marTlwinaarmdegobis Segnebis Sesaxeb gansxvavebuli Sexeduleba aqvs e. belings, romelic am niSans ganzraxvas

25 iqve. 26 iqve, gv. 174-175. 27 analogiur pozicias iziarebs qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi araerTi qarTveli mecnieri, ase magaliTad, m. turava, i. dvaliZe. amis Sesaxeb ix. turava (2011), gv. 340; dvaliZe, zogadi nawili (2007), gv. 276. 28 Sdr. Binding II (1991), gv. 403.

Page 19: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

19

miakuTvnebs da mas, ganzraxvasTan erTad, bralis etapze amowmebs29. igi iseve, rogorc k. bindingi, marTlwinaaRmdegobis SegnebaSi gulisxmobs ara codnas sisxlis samarTlis kanonis konkretuli normis akrZalulobis Sesaxeb, aramed samarTliT zogadad dauSvebeli qmedebis Secnobas30. misi amgvari Tvalsazrisi dasabuTebulia im garemoebiT, rom e. belings, k. bindingis msgavsad, `marTlwinaaRmdegobis SegnebaSi~ mocemuli cneba _ `marTlwinaaRmdegoba~ esmis ara viwrod, rogorc sisxlissamarTlebrivi normebisadmi winaaRmdegoba, aramed farTod, rogorc mTlianad marTlwesrigis winaaRmdeg mimarTuli qmedeba.31

maSasadame, zemoaRniSnuli msjelobidan gamomdinare, erTiani pozicia rogorc ganzraxvis, ise marTlwinaaRmdegobis Segnebis cnebis garSemo bralis fsiqologiuri Teoriis mimdevarTa Soris ar arsebobs32.

bralis fsiqologiuri Teoriis ganviTarebaSi Tavisi wvlili Seitana agreTve, cnobilma germanelma mecnierma v. naukem33, romelic aRniSnavs, rom brali Semdegi niSnebisgan Sedgeba:

a) bralunarianobisgan, romlis qveS avtori moiazrebs Seracxadobas rogorc asakis, ise sulieri mdgomarebis gamo;

b) ganzraxvisa da gaufrTxileblobisgan, rac imas niSnavs, rom qmedebis Semadgenlobis ganxorcieleba mxolod bralis sxvadasxva formiT aris SesaZlebeli. amasTan, v. naukes mosazrebiT, ganzraxva gulisxmobs codnasa da nebelobas, xolo rac Seexeba umarTlobis Segnebas, avtori mas bralis damoukidebel komponentad miiCnevs;

g) miznisa da sxva specialuri subieqturi niSnebisgan _ am SemTxvevaSi v. nauke aRniSnul niSnebs bralis Semadgenel nawilebad moiazrebs; magaliTad, qurdobisTvis damaxasiaTebeli mizani, aseve, mkvlelobis dros angarebis motivi da sxv.

d) sapatiebeli garemoebebisgan, romlis qveS igulisxmeba, magaliTad, sapatiebeli ukiduresi aucilebloba, Tavidan aucilebadi Secdoma da sxv.34

amrigad, bralis fsiqologiuri Teoriis mixedviT, brali gagebulia rogorc damnaSavis fsiqikuri damokidebuleba Cadenili qmedebisa da damdgari Sedegis mimarT35, rac imas niSnavs, rom piris mier ganxorcielebuli danaSaulebrivi qmedeba obieqturad umarTlobis, xolo subieqturad bralis etapze mowmdeba. gamomdinare aqedan, brali aris mxolod wminda subieqturi, xolo

29 iqve, gv. 182. 30 iqve. 31 iqve, gv. 147. 32 Sdr. Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 203. 33 ix. Naucke (2002), gv. 288, 302, 310. 34 iqve, gv. 310. 35 ix. Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 202-203.

Page 20: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

20

umarTloba _ obieqturi, yovelgvari subieqturi elementisagan Tavisufali kategoria. Sesabamisad, ganzraxvac, iseve rogorc gaufrTxilebloba, bralis formebs an kidev mis saxeebs warmoadgens36. rac Seexeba marTlwinaaRmdegobis Segnebas, avtorTa erTi nawili mas ganzraxvas miakuTvnebs, xolo meore nawili ganzraxvisgan damoukidebel niSnad aRiarebs bralis etapze.

1.3. bralis kompleqsur-fsiqologiuri Teoria da ganzraxva, rogorc

bralis niSani

bralis ideisa da masTan erTad ganzraxvis cnebis ganviTarebis

Semdgomi etapi germanul sisxlis samarTlis moZRvrebaSi 1907 wlidan iwyeba. kerZod, iuridiul dogmatikaSi iqmneba bralis fsiqologiuri Teoriis sapirispiro _ kompleqsur-fsiqologiuri Teoria, romelsac normatiul-fsiqologiuri Teoriis saxelwodebiTac moixsenieben. aRniSnuli dogmatikis fuZemdeblad germaneli mecnieri r. franki iTvleba37, romelmac Tavis moZRvrebaSi pirvelad gamoiyena formula: ,,brali, rogorc gasakicxaoba’’38. Aamis Semdgom Zalian male termini ,,gasakicxaoba~ sisxlis samarTlis literaturaSi farTod gavrcelda. mis dogmatikaSi damkvidrebas zogierTi avtori, `garegnulad~ garkveuli saxelcvlilebiT, Tumca, Sinarsobrivad ucvlelad, mainc Seecada,39 ase magaliTad, germanelma mecnierma i. goldSmitma, romelsac ar surda frankiseuli es formula Tavisad gaesaRebina, Teza _ ,,brali, rogorc gasakicxaoba’’ _ ganavrco formulaSi: ,,brali, rogorc movaleobisadmi winaaRmdegoba’’.40 avtori aRniSnavs: ,,mavalebeli normebi SesaZlebelia pirma daarRvios ise, rom igi moqmedebdes bralis gareSe, ramdenadac mas sapatiebeli garemoebis gamowveva am mavalebeli normebis ugulebelyofiTac SeuZlia.~41

neoklasikuri sistemis prioritetuloba klasikur sistemasTan mimarTebiT gamoixateba imaSi, rom neoklasikuri sistemiT qmedebis Semadgenloba da marTlwinaaRmdegoba aRar warmoadgens mxolod wminda obieqtur-formalur kategorias. am moZRvrebiT, qmedebis marTlwinaaRmdegobis etapze arsebul obieqtur kriteriumebTan erTad, aseve aRiarebul iqna subieqturi momentebic.42 garda amisa, aRniSnulmaNTeoriam qmedebis SemadgenlobaSi pirvelad Semoitana iseTi subieqturi elementi, rogoric aris mizani43. ase magaliTad,

36 ix. Turava (1998), gv. 29. 37 ix.: Frank, FS (1907), gv. 11; Jescheck, Weigend, AT (1996), me-20 sqolio, gv. 420. 38 ix.: frankis dasax. naSr., 23-e, me-14, 519-e, 529-e sqolio; Roxin, AT I (2006), gv. 857. 39 Sdr. Safferling (2008), gv. 51. 40 amis Sesaxeb ix.: Goldschmidt, Frank FS I (1969), gv. 428; Goldschmidt, ÖstZStr (1913), gv. 17, 34. 41 ix. Goldschmidt, ÖstZStr (1913), gv. 34. 42 ix. Baumann, Weber, AT (1985), gv. 283-284. 43 Sdr. Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 206.

Page 21: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

21

universitetis studenti, gamocdaze rom droulad gamocxaddes, Tavisi megobris kuTvnil velosipeds mesakuTris nebarTvis gareSe waiyvans, gamocdis dasrulebis Semdeg ki mas ukan daabrunebs. germanuli sisxlis samarTlis kodeqsis Tanaxmad, aseT SemTxvevaSi, misakuTrebis miznis ararsebobis gamo, qurdobis Semadgenloba ar aris ganxorcielebuli.44

am magaliTidan gamomdinare, bralis kompleqsur-fsiqologiuri Teoriis warmomadgnelebma daaskvnes, rom qurdobis tipuri umarTloba Zalian hgavs nivTis droebiTi gamoyenebis umarTlobas, magram gansxvaveba damnaSavis ,,mizanSia~. kerZod, qurdoba Cadenilia mxolod maSin, roca damnaSaves sxvis sakuTrebaze zegavlena (igulisxmeba am nivTiT sargebloba, sxvisTvis gadacema, gasxviseba da a.S.) gamiznuli aqvs xangrZlivi periodiT da ara droebiT. swored amitom, mxolod wminda obieqturi garemoebebis mxedvelobaSi miReba da yvela subieqturi elementis bralSi gadatana, rasac danaSaulis klasikuri sistema iTvaliswinebs, msgavsi saxis deliqtebis erTmaneTisgan gansxvavebis dros warmoSobil problemebs ver gadawyvets45. aqedan gamomdinare, am Teoriis mxardamWerTa mier sruliad marTebulad iqna miCneuli qmedebis obieqturi Semadgenlobis etapze subieqturi niSnebis gaTvaliswinebac.

rac Seexeba brals, rogorc zemoT aRiniSna, neoklasikuri sistemiT brali gaxda iseTi fsiqikuri damokidebuleba SedegTan, romelic gakicxvas imsaxurebs46. anu am moZRvrebam bralis cnebaSi Sefasebis momenti SemoiRo da Sedegad brali ganisazRvra rogorc piris gasakicxi fsiqikuri damokidebuleba qmedebisa da damdgari Sedegis mimarT47. swored, r. franki iyo erT-erTi pirveli, romelic cdilobda daesabuTebina fsiqologiuri Teoriis gamouyenebloba bralis gamomricxveli garemoebebis arsebobis dros.48 kerZod, Tuki damnaSave sapatiebeli ukiduresi aucileblobis mdgomareobaSi

44 iqve. am poziciisgan gansxvavebiT, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo aviTarebs nivTis droebiT misakuTrebis cnebas. sasamarTlos ganmartebiT: ,,is faqti, rom sisxlis samarTlis kodeqsis 184-e muxlis dispoziciaSi ar aris mocemuli marTlsawinaaRmdego misakuTrebis mizani, ar niSnavs imas, rom damnaSavis mier am muxliT gaTvaliswinebuli danaSaulis Cadenis dros ar arsebobs am nivTis marTlsawinaaRmdego misakuTrebis ganzraxva droebiT, ra drosac damnaSave, Tavisi SexedulebiT, mxolod droebiT, angarebiTi motiviT Tavis sasargeblod gamoiyenebs sxvis sakuTrebas _ avtotransports, radgan marTlsawinaaRmdego misakuTreba niSnavs imas, rom damnaSaves eZleva SesaZlebloba flobdes da gankargos sxvisi qoneba, rogorc sakuTari.~ amis Sesaxeb ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos didi palatis gadawyvetilebebSi gamoyenebul normaTa ganmartebani, 2008, gv. 129-132. aRniSnul sakiTxze dasabuTebuli kritika gamoTqves m. turavam da o. gamyreliZem. am avtorebis azriT, normis aseTi interpretacia arasworia, radgan ,,misakuTreba~, rogorc aseTi, ,,droebiT~ ar xdeba. amis Sesaxeb ix. turava (2011), gv. 130-132. 45 Sdr. Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 206. 46 ix.: Baumann, Weber, AT (1985), gv. 369; Radbruch, Frank FG I (1969), gv. 167-168. 47 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 856. 48 iqve.

Page 22: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

22

Caidens marTlsawinaaRmdego qmedebas, miuxedavad misi fsiqikuri kavSirisa qmedebasa da SedegTan, sakiTxi sabolood bralis ararsebobis dasabuTebiT unda gadawydes, vinaidan igi misatevebel viTarebaSi imyofeba.49

r. frankis imdroindel pozicias kidev ufro amyarebda me-19 saukuneSi inglisSi momxdari erT-erTi SemTxveva: `gemis CaZirvis Semdeg cocxlad mxolod ori piri gadarCa. oriveni wylis zedapirze motivtive ficarze acocdnen da ise daaRwies Tavi wyalSi daxrCobas, Tumca, didi xnis SimSili maT gardauval daRupvas mainc uqadda, ris gamoc erT-erTma mezRvaurma meore gadarCenili, magram dauZlurebuli mezRvauri jer mokla, Semdeg ki SeWama da am gziT SeZlo Tavis gadarCena~50. am SemTxvevam, rogorc inglisel, ise germanel mecnierebs Soris didi diskusia gamoiwvia. sasamarTlom msjavrdebulis gamarTlebisgan Tavi Seikava, radgan miiCnia, rom sicocxle absolutur sikeTes warmoadgens da amis gamo udanaSaulo piris mokvla, Tundac amgvar gamouval situaciebSi, ar SeiZleboda nebadarTulad CaTvliliyo. sabolood, sikvdilmisjili piri inglisis dedofal viqtorias mier Sewyalebis Sedegad mxolod eqvsi Tve aRmoCnda gisosebs miRma51; mecnierebs Soris ki gadamwyveti mniSvneloba Tavad am faqtis dogmaturma Sinaarsma SeiZina, rac Semdeg klasikuri skolis kritikisTvis kargad gamoiyenes neoklasikuri skolis warmomadgenlebma.

bralis kompleqsur-fsiqologiuri Teoriis aqtiurma damcvelebma CaTvales, rom Tuki analogiur SemTxvevas germanul sasamarTlo praqtikaSic eqneboda adgili, qmedebis Camdeni piri, miuxedavad ganxorcielebuli ganzraxi marTlsawinaaRmdego qmedebisa, mainc sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisgan unda gaTavisuflebuliyo bralis gamomricxveli sapatiebeli garemobis arsebobis gamo. arsebuli samarTlebrivi wesrigi aseT situaciebSi myofi pirisgan, roca mas sxvagvarad moqmedebis SesaZlebloba warTmeuli hqonda, gmirobis Cadenas ar moiTxovda.52 gamomdinare aqedan, miuxedavad bralunarianobisa da ganzraxvisa, am piris samarTlebrivi gakicxva ar iqneboda mizanSewonili53. amitom, aRniSnuli Teoriis mimdevarTa mtkicebiT, bralSi ara marto fsiqologiuri, aramed normatiuli elementic unda moazrebuliyo54.

49 ix. Baumann, Weber, AT (1985), gv. 369. 50 Sdr.: Radbruch (1958), gv. 69 ff; Welzel, JuS (1966), gv. 421; Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 195.

qarTul iuridiul literaturaSi aRniSnuli SemTxveva aseve ganxiluli aqvs m. turavas. ix. turava (2011), gv. 481. 51 ix. Welzel, JuS (1966), gv. 421. 52 Sdr. Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 207. 53 iqve. 54 iqve. bralis sapatiebeli garemoeba mogvianebiT germaniis raixis sasamarTlos mier iqna aseve aRiarebuli. amis Sesaxeb ix. RGSt 61, gv. 242-255.

Page 23: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

23

swored amgvari kombinaciis gamo ewoda SemdgomSi bralis am Teorias kompleqsur-fsiqologiuri Teoria.55

r. frankis Teoriis mixedviT, akrZaluli marTlsawinaaRmdego qmedebis gakicxvis winapirobebia:

a) Seracxvisunarianoba; b) marTlsawinaaRmdego qmedebisadmi damnaSavis konkretuli fsiqikuri damokidebuleba an aseTi damokidebulebis SesaZlebloba (ganzraxva an gaufrTxilebloba); g) garemoebaTa normaluri mimdinareoba, romelTa pirobebSic moqmedebda damnaSave.56

maSasadame, ganzraxva, am moZRvrebis mixedviT kvlav bralis etapze mowmdeba, magram igi, rogorc fsiqikuri damokidebuleba, Sefasebis paralelurad ganagrZobs arsebobas57. es ki niSnavs imas, rom fsiqikuri momentebi, normatiul momentebTan erTad, kvlav ucvleli rCeba. gamomdinare aqedan, brali, klasikuri sistemisgan gansxvavebiT, ara marto fsiqologiur, aramed normatiul elemetsac Seicavs58; Tumca am SemTxvevaSi xazgasasmelia, rogori urTierTdamokidebuleba arsebobs Tavad ganzraxvasa da brals Soris. kerZod, gasarkvevia ganzraxvis, rogorc fsiqologiuri Sinaarsis mqone institutis, mimarTeba bralTan, rogorc danaSaulis SefasebiT kategoriasTan.59

calkeul mecnierTa mier es urTierTkavSiri bralis cnebasa da ganzraxvas Soris interpretirebulia, rogorc kavSiri gvareobiT-mTlian niSansa (brali) da mis saxeebs (ganzraxva da gaufrTxilebloba) Soris60. amgvar urTierTdamokidebulebas ki kategoriulad uaryofs r. franki da amaSi igi bralis fsiqologiuri moZRvrebis erT-erT umTavres Secdomas xedavs. is miiCnevs, rom ganzraxvisa da gaufrTxileblobis bralis saxeebad gamocxadebiT fsiqologizma gadaulaxavi barieri warmoqmna, vinaidan ,,ganzraxvasa da gaufrTxileblobaze yovelTvis ver iTqmis is, rac iTqmis bralze.~61 kerZod, ganzraxva moicavs mxolod da mxolod damnaSavis fsiqikur kavSirs qmedebisadmi da ara normatiul momentebs. swored amitom, r. franki uaryofs maT bralis saxeebad gamocxadebas da Semoaqvs bralis elementis cneba.

maSasadame, r. franki ganzraxvas, iseve rogorc gaufrTxileblobas, rogorc bralis cnebis alternatiul Semadgenel elementebs, erTmaneTis gverdigverd ganixilavs. mas

55 ix. Maurach, Zipf, AT I (1992), gv. 420. 56 ix.: Frank, FS (1907), me-12 da 23-e sqolio; Roxin, AT (2006), gv. 856-857; Turava (1998), gv. 62. msgavs pozicias aviTarebs i. baumanic. amis Sesaxeb ix. Baumann, Weber, AT (1985), gv. 372-373. 57 ix. Frank, FS (1907), gv. 519, 528. 58 ix. Mayer, ZStW 26 (1911), gv. 492, 503, 509 ff. 59 ix. List, Schmidt (1927), gv. 217. 60 Sdr. Safferling (2008), gv. 53. 61 ix. Frank, FS (1907), gv. 519, 528.

Page 24: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

24

bralis, rogorc gvareobiTi cnebis, gansazRvra mizanSeuwonlad miaCnia.62

r. frankis am mosazrebas SemdgomSi mravali momxre gamouCnda. Tanamedrove normatiul-fsiqologiuri Teoriis warmomadgenlebi bralis, rogorc gasakicxaobis, konstruirebas SeuZleblad miiCneven, Tuki masSi ganzraxva da gaufrTxilebloba calke elementebad ar iqneba gamoyofili. ase magaliTad, i. baumanic Tavis moZRvrebaSi, amgvarad ganmartavs bralis cnebis Sinaarss: ,,brali Semdeg elementebs moicavs: 1) damnaSavis fsiqikuri damokidebuleba mis mier Cadenili qmedebisadmi, anu is, ris gamoc ikicxeba piri (qmedebis gaTvaliswineba da nebeloba _ ganzraxva, an gaTvaliswinebis SesaZlebloba _ gaufrTxilebloba); 2) Seracxvisunarianoba; 3) bralis gamomricxveli garemoebebi~63.

bralis cnebis am konstruqciidan gamomdinareobs, rom ganzraxva da gaufrTxilebloba bralis elementebia da ara misi formebi an kidev saxeebi, rogorc es bralis fsiqologiuri moZRvrebiT iyo gansazRvruli.A

rac Seexeba marTlwinaaRmdegobis Segnebas, igi ganzraxvis Semadgeneli erT-erTi niSania codnasa da nebelobasTan erTad da rogorc klasikur sistemaSi, am SemTxvevaSic bralis etapze dgindeba.64 aRniSnuli moZRvrebiT, ,,ganzraxva aris qmedebis TiTqmis yvela subieqturi faqtoris ganTavsebis adgili, romelSic aseve asaxuli unda iyos qmedebis obieqturi mxarec (maT Soris marTlwinaaRmdegobac)~.65 am pozicias iziarebs germaniis raixis sasamarTloc, romelic miuTiTebs, rom ,,ganzraxvaSi, upirveles yovlisa, saWiroa, aisaxos marTlwinaaRmdegobis Segnebac, rogorc ganzraxvis aucilebeli da saWiro niSani~66.

mecnierebs Soris azrTa sxvadasxvaobaa Tavad termin `marTlwinaaRmdegobis Segnebis” garSemo, radgan zogierTi avtori mas `movaleobisadmi winaaRmdegobis~, zogic `socialuri zianis miyenebis~ Secnobadobas uwodebs, Tumca es ar cvlis saerTo suraTs marTlwinaaRmdegobis SegnebasTan mimarTebiT. umarTlobis Segnebas uwindeburad isev da isev bralis etapze ukavia Tavisi adgili.67

Tuki termin `marTlwinaaRmdegobis SegnebasTan~ _ dakavSirebiT mecnierTa Soris erTgvari `uTanxmoebaa~, mis Sinaarsobriv mxares es problema naklebad exeba; bralis kompleqsur-fsiqologiuri Teoriis warmomadgenelTa Soris davas ar iwvevs is faqti, rom individualuri gasakicxaobisTvis sakmarisi araa mxolod qmedebis faqtobrivi garemoebebis codna; saWiroa, aseve, codna qmedebis

62 iqve. 63 ix. Baumann, Weber, AT (1985), gv. 372-373. 64 ix. Nagler, Binding FS (1911), gv. 273, 343. 65 ix.: Frank, FS (1907), gv. 519, 537; Achenbach (1974), gv. 99. 66 ix.: RGSt 20, gv. 393; RGSt 26, gv. 265. 67 ix. Achenbach (1974), gv. 99.

Page 25: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

25

akrZalulobis Sesaxebac. amasTan, damnaSaves ar moeTxoveba sisxlis samarTlis kanonis normebis dawvrilebiTi Secnoba.

bralis fsiqologiuri Teoriis mimdevarTa Sexedulebebisgan gansxavebiT, bralis kompleqsur-fsiqologiuri moZRvrebis aqtiuri damcvelebi, marTlwinaaRmdegobis aqtualuri Segnebis nacvlad, ganzraxvis dasasabuTeblad, sul mcire, am niSnis potenciuri Segnebis arsebobiTac kmayofildebian. ase magaliTad, gasakicxaobisTvis sakmaris winapirobad m. e. maieri Tvlis movaleobisadmi winaaRmdegobis SesaZlo (potenciur) Segnebulobas68. igi am SemTxvevaSi ar iziarebs Tavis adrindel pozicias, roca ganzraxvis dasamtkiceblad movaleobisadmi winaaRmdegobis aqtualur Segnebas moiTxovda da ganzraxvisTvis am niSnis SesaZlo-potenciuri formiT arsebobas sjerdeba69.

ase rom, neoklasikuri Teoriis mixedviT, fsiqikuri damokidebuleba normatiulTan erTad Seadgens ukve bralis cnebis mxolod erT-erT elements da ara mis mTlian Sinaarss.70 es normatiuli elementi mogvianebiT cnobilma germanelma mecnierma b. froidentalma erTi saerTo niSnis qveS moaqcia da mas sxvagvarad moqmedebis Sesrulebis moTxovnis SesaZlebloba uwoda.71 avtoris mosazrebiT, brali arsebobs maSin, roca pirs hqonda normis Sesamabisi moqmedebis Sesrulebis SesaZlebloba.72

rac Seexeba Seracxadobas, Tuki klasikuri sistemis warmomadgenelTaTvis is iyo ganzraxi da gaufrTxileblobiTi bralis winapiroba, am skolis mimdeverebisTvis Seracxadoba ukve bralis erT-erTi niSania73. amis Sesaxeb r. franki miuTiTebs: ,,Seracxadoba unda iyos ara bralis winapiroba, aramed misi adgili bralSia.~74

zemoaRniSnulidan gamomdinare, SeiZleba iTqvas, rom neoklasikurma sistemam SeZlo sisxlis samarTlis moZRvrebaSi novaciuri elementebis Semotana. umarTlobis normatiuli da subieqturi niSnebisa da bralis kompleqsur-normatiuli moZRvrebis aRiareba marTlac rom warmoadgens wingadadgmul nabijs sisxlis samarTlis dogmatikis ganviTarebisTvis, Tumca man mainc ver moaxerxa dawyebuli saqmis bolomde miyvana, rac gulisxmobs ganzraxvis gamocxadebas umarTlobis subieqtur niSnad. garda amisa, aRniSnuli moZRvrebis erT-erT kritikul punqts warmoadgens is, rom igi Sefasebis obieqtsa da Sefasebas orives erToblivad bralis

68 ix. Mayer, ZStW 26 (1911), gv. 492. 69 ix.: Mayer (1901), gv. 114; Mayer (1903), gv. 81. 70 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 857. 71 ix.: Freudenthal (1922), gv. 7; Roxin, AT I (2006), gv. 857; turava (2011), gv. 408. 72 ix.: Freudenthal (1922), gv. 7; Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 421. 73 ix. Frank, FS (1907), 23-e, me-9 sqolio. 74 iqve, 23-e, me-9 sqolio, aseve ix.: Roxin, AT I (2006), gv. 856; Baumann, Weber, AT (1985), gv. 370.

Page 26: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

26

cnebis qveS aerTianebs.75 swored es momenti iyo finaluri moZRvrebis kritikis amosavali wertili76, ramac saboloo jamSi neoklasikuri sistemis rRvevas daudo safuZveli.

1.4. brali, rogorc gasakicxaoba da ganzraxva, rogorc qmedebis

subieqturi Semadgenlobis niSani

ganzraxvis cnebisa da bralis ideis ganviTarebis mesame etaps warmoadgens bralis wminda normatiuli Teoria, romelic germaneli mecnierebis g. c. donasa77 da h. velcelis78 saxelebs ukavSirdeba79. Tumca, aqve xazgasasmelia isic, rom aRniSnul moZRvrebas gza gaukvala im filosofiurma mimdinareobam, romelic mecnierebaSi antifsiqologizmis saxelwodebiTaa cnobili. am ukanasknelis fuZemdeblad ki iTvleba n. Hhartmani Tavisi moZRvrebiT adamianuri moqmedebis finalobis sakiTxze.80 avtori qmedebis subieqtur mxares Semdegi sami aqtis erTobliobad warmogvidgens:

(1) gonebaSi miznis dasaxva, rogorc momavlis winaswar ganWvreta (anticipacia);

(2) gonebaSi xerxTa SerCeva dasaxuli miznis misaRwevad; (3) dasaxuli miznis realizeba SerCeul xerxTa gamoyenebiT.81 swored n. hartmanis am Teoriaze dayrdnobiT mogvianebiT h.

velcelma ganaviTara mosazreba, rom adamianis moqmedeba yovelTvis mizanmimarTulia, finaluria, e.i. raime Sedegzea orientirebuli82. es niSnavs imas, rom arsebobs ara nebelobiTi moqmedeba zogadad, aramed mkvlelobis moqmedeba, qurdobis moqmedeba da a.S.83 gamomdinare aqedan, fsiqikuri kavSiris gareSe, calke aRebuli moqmedeba ar arsebobs, vinaidan adamianis moqmedeba misi fsiqikisgan ganuyreli nawilia da misgan damoukideblad ar SeiZleba iyos warmodgenili.

maSasadame, h. velcelis dogmatikiT, moqmedeba yovelTvis dakavSirebuli unda iyos piris nebelobiT aqtTan, romelic

75 swored amis gamo bralis es Teoria pirvelad mwvaved germanelma mecnierma g. c. donam gaakritika. amis Sesaxeb ix. Dohna (1950), gv. 22, 40. 76 ix.: Baumann, Weber, AT (1985), gv. 370; Maurach, Zipf, AT I (1992), gv. 422; Turava (1998), gv. 66. 77 ix. Dohna (1950), gv. 46-47. 78 ix. Welzel (1949), gv. 22-29. 79 finaluri moZRvrebas TavianTi naSromebi miuZRvnes aseve germanuli dogmatikis sxva warmomadgenlebmac, magaliTad: v. hardvigi, h. veberi, r. mauraxi, r. buSi da sxva. amis Sesaxeb ix.: Hardwig (1957), gv. 187-189; Weber (1948), gv. 63-64; Maurach, AT (1954);

Busch (1949), gv. 11-13. 80 ix.: Hartmann (1962), gv. 195; Hartmann (1951), gv. 2-3, 17, 68; Ulrich, Emge FS (1960), gv. 33-40;

Welzel, JuS (1966), gv. 423. 81 ix.: Hartmann (1962), gv. 195; Ulrich, Emge FS (1960), gv. 34-35. 82 Sdr. Welzel, JuS (1966), gv. 421-425. 83 Sdr. Welzel (1969), gv. 64, 185-186.

Page 27: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

27

SesaZlebelia, ganzraxvaSi an kidev gaufrTxileblobaSi gamoixatos84. am mosazrebis Sedegad sistemuri cvlilebebi daiwyo bralis cnebaSi. ganzraxva da, aseve, gaufrTxilebloba tradiciulad gagebuli bralis fsiqologiuri cnebidan moqmedebis cnebaSi gadavida da brali ganisazRvra rogorc wminda gasakicxaoba. h. velceli amis Sesaxeb wers: ,,Tuki brali aris moqmedebis braleuli neba, anu Sefasebis obieqtisa da Sefasebis erToblioba, maSin ganzraxva brals unda mivakuTnoT, magram, ramdenadac brals ganvsazRvravT rogorc mxolod moqmedebis nebis Sefasebas, anu rogorc Sefasebas Sefasebis obieqtis gareSe, ganzraxvis adgili bralis cnebaSi verasodes iqneba.~85

aRsaniSnavia, rom h. velcelis es Sexeduleba ideis doneze pirvelad swored g. c. donam Camoayaliba. man ganzraxva bralis cnebidan gamoitana da CaTvala, rom misi adgili bralSi ar unda yofiliyo.

86 avtori amis Sesaxeb uTiTebs: ,,saWiroa, mkacrad

gaimijnos erTmaneTisgan Sefaseba (gasakicxaoba) da Sefasebis obieqti (ganzraxva)~.87 Tumca g. c. donas moZRvrebis sisuste aris is, rom man, marTalia, ganzraxva bralis cnebidan gamoitana, magram am ukanasknels adgili danaSaulis vercerT niSanSi ver mouZebna, ris gamoc igi ,,haerSi gamokidebuli~, rogorc h. velceli miuTiTebs, ,,uTavSesafrod’’ datova.88

mogvianebiT is, rac g. c. donam ver moaxerxa, swored h. velcelma SeZlo. man ganzraxvas ,,TavSesafari~ upova da igi qmedebis subieqtur SemadgenlobaSi ,,daabinava’’. amiT man bralis cneba mTlianad ,,gawminda’’ fsiqologiuri elementebisgan89. h. velceli amis Sesaxeb aRniSnavs: ,,Tu erTma adamianma meores esrola, imis dadgena, es moqmedeba mkvlelobis mcdelobaa Tu sxeulis dazianebis mcdeloba, an mxolod nebadaurTav adgilas gasrola, _HSeiZleba mxolod moqmedis ganzraxvis mixedviT gadawydes. ganzraxva udavod Semadgenlobis niSania, uromlisodac SeuZlebelia dadgindes, Seesabameba Tu ara garegani qmedeba qmedebis Semadgenlobas. amgvarad, ganzraxva mcdelobis dros umarTlobis subieqturi elementia, xolo radgan ganzraxva mcdelobisas ekuTvnis ara brals, aramed marTlsawinaaRmdego qmedebas, man es funqcia im SemTxvevaSic unda SeinarCunos, rodesac moqmedeba mcdelobis statiidan damTavrebuli danaSaulis stadiaSi gadava’’.90 gamomdinare aqedan, h. velcelma ganzraxva upirobod qmedebis Semadgenlobis elementad gamoacxada, xolo brali wminda SefasebiT kategoriad gadaaqcia.

84 Sdr. Welzel (1961), gv. 42-43. 85 Sdr. Welzel (1949), gv. 24. 86 ix. Dohna (1950), gv. 42. 87 iqve. 88 ix.: Welzel (1969), gv. 140; Welzel, JuS (1966), gv. 421-425. 89 ix.: Welzel (1961), gv. 28; Roxin, AT I (2006), gv. 202-203. 90 ix.: Welzel (1961), gv. 228-229; Welzel, JuS (1966), gv. 422.

Page 28: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

28

bralis cnebidan qmedebis subieqturi Semadgenlobis cnebaSi gadatanili ganzraxva aRar aris tradiciulad gagebuli ,,boroti ganzraxva’’ (dolus malus), romelic mudam uaryofiTad xasiaTdeboda, aramed igi qmedebis cnebaSi ganixileba, rogorc bunebrivi,

araboroti ganzraxva, romelic yovelgvari Sefasebisgan Tavisufalia.91 es ki niSnavs imas, rom qmedebis Semadgenlobis etapze ganzraxva warmodgenilia mxolod inteleqtualuri da voluntatiuri elementebis saxiT. avtoris azriT, nebelobis komponentTan erTad, ganzraxvas moeTxoveba aseve: 1) faqtobrivi garemoebebis Sesaxeb codnis arseboba; 2) savaraudo Sedegis dadgomis Secnoba da 3) mizezobrivi kavSiris savaraudo mimdinareobis Sesaxeb codna.

rac Seexeba marTlwinaaRmdegobis Segnebas, h. velcelis SexedulebiT, is ukve ganzraxvis problema aRar aris da igi ganzraxvisgan damoukideblad unda iqnes ganxiluli.92

maSasadame, marTlwinaaRmdegobis Segneba, romelic klasikuri da neoklasikuri Teoriebis mixedviT, ,,boroti ganzraxvis’’ Semadgenel elements warmoadgenda, finaluri skolis mimdevarTa mosazrebiT, saWiroa, bralis sferoSi bunebrivi ganzraxvisgan damoukideblad dasabuTdes93.

germaneli mecnieri h. h. ieSeki Tavis saxelmZRvaneloSi miuTiTebs finalizmis Semdeg sam Tvisebaze:

a) qmedeba viwro da SezRuduli gagebiT aris adamianuri mizanmimarTuli saqmianoba;

b) ganzraxva ekuTvnis ara brals, aramed qmedebas; g) ganzraxi da gaufrTxileblobiTi deliqtebi SeiZleba

erTmaneTisgan gaimijnon ukve umarTlobis Semadgenlobis etapzeve94. ase rom, finalizmis Tanaxmad, ganzraxva iseve, rogorc

gaufrTxilebloba, Seadgens qmedebis Semadgenlobis subieqtur niSnebs, xolo marTlwinaaRmdegobis Segneba warmodgenlia bralSi, rogorc bralis erT-erTi damoukidebeli niSani, romelsac e.w. `bunebriv ganzraxvasTan~ kavSiri ara aqvs.

maSasadame, finaluri moZRvrebis mixedviT, ganzraxva ukve aris qmedebis obieqturi Semadgenlobis ganxorcielebisken mimarTuli codnisa da nebelobisgan Semdgari erTi mTliani elementi; marTlwinaaRmdegobis Segneba ki bralis sferoSi inarCunebs damoukidebel adgils, rogorc misi Semadgeneli erT-erTi niSani95.

91 ix. Welzel (1969), gv. 64-77. 92 iqve, gv. 77. 93 ix.: Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 212; Turava (1998), gv. 69. 94 ix. Jescheck, ZStW (1981), gv. 16. 95 ix. Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 212.

Page 29: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

29

1.5. Sejameba istoriuli ganviTarebis is etapebi, romlebic zemoT iqna

ganxiluli, me-19, me-20 saukuneebis germanuli iuridiuli azrovnebis nayofi iyo.

bralis fsiqologiuri Teoriis nakli aris is, rom brali ganimarteba, rogorc adamianis fsiqikuri damokidebuleba qmedebisa da, aseve, damdgari Sedegisadmi; am logikiT ki aucilebeli mogeriebis viTarebaSi myof pirsac unda hqondes brali. qmedebis Camdeni aseT SemTxvevaSi iTvaliswinebs, rom azianebs Tavdamsxmels da aqvs kidec aseTi dazianebis nebeloba.

daudevroba aris, aseve, bralis fsiqologiur Teoriis mTavari gadauWreli problema, radgan am dros fsiqikuri kavSiri ar arsebobs da arc SeiZleba arsebobdes. swored am mizezTa gamo, bralis fsiqologiur Teorias problema Seeqmna da man kraxi ganicada.

rac Seexeba bralis kompleqsur-fsiqologiuri Teorias, mis erT-erT kritikul punqts warmoadgens is, rom igi Sefasebis obieqtsa da Sefasebas orives erToblivad bralis cnebis qveS aerTianebs. brali an fsiqologiur kategoriad unda darCes, an mxolod Sefasebis obieqtad iqces. gamomdinare aqedan, ganzraxva an mTlianad unda amoiricxos bralis cnebidan, an kidev bralSi darCes, magram normatiuli buneba Camoscildes.

garda amisa, am moZRvrebis sisusteze metyvelebs aseve is faqtic, rom danaSaulis mcdeloba warmoadgens subieqturi komponentebiT agebul deliqtis tips: magaliTad, mkvlelobis mcdelobis dros ganzraxva afuZnebs qmedebis umarTlobas, maSin, rodesac imave danaSaulis damTavrebis SemTxvevaSi igi bralis niSnad iqceva da umarTloba mxolod wminda obieqturi niSniT aigeba. gamomdinare aqedan, gaugebaria, Tu mkvlelobis ganzraxva mcdelobis dros umarTlobas ekuTvnis, rogor SeiZleba, igive subieqturi niSani am deliqtis damTavrebis SemTxvevaSi ara umarTlobis, aramed bralis damafuZnebeli niSani gaxdes. aRniSnul kiTxvaze damajarebel pasuxs ver scemen dasaxelebuli moZRvrebis warmomadgenelebi. am problemasTan dakavSirebiT ki saWiroa calsaxad iTqvas, rom danaSaulis orive stadiaze erTsa da imave subieqtur komponents umarTlobis erTi da igive damafuZnebeli mniSvneloba unda mieniWos. Sesabamisad, ganzraxvas damTavrebuli deliqtebis SemTxvevaSi igive mniSvneloba unda hqondes, rac mas mcdelobis stadiaze gaaCnia.

ase rom, verc bralis fsiqologiuri da verc bralis kompleqsur-fsiqologiuri Teoria ganzraxvis problemas racionalurad ver wyvets. ganxiluli moZRvrebebidan udavod gasaziarebelia finaluri sistemis warmomadgenlTa is Sexedulebebi, romelTa mixedviT ganzraxva qmedebis subieqtur SemadgenlobaSia

Page 30: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

30

warmodgenili da igi codnisa da nebelobis saxiT mowmdeba danaSaulis am etapze.

am moZRvrebis mimdevarTa Sexedulebis marTebuloba ki dasabuTebulia imiT, rom calke aRebuli moqmedeba fsiqikuri kavSiris gareSe ar arsebobs. adamianis moqmedeba misi fsiqikis ganuyreli nawilia da misgan damoukideblad ar SeiZleba iyos warmodgenili. ase magaliTad, roca erTi piri meores esvris, SeiZleba es garegani kauzaluri qceva mkvlelobis mcdeloba, janmrTelobis dazianebis mcdeloba an kidev sxva qmedeba iyos, imisda mixedviT, Tu ra ganizraxa pirma. swored amitom, SeuZlebelia, mcdelobis dros, piris subieqturi mizandasaxulobis gareSe, wminda obieqturad dadgindes qmedebis Tu romeli Semadgenloba iqna ganxorcielebuli. Sesabamisad, ganzraxva yovelTvis qmedebis Semadgenlobis damafuZnebel kategorias unda warmoadgendes. maSasadame, igi unda iyos ara bralis, aramed ufro adreul stadiaze qmedebis Semadgenlobis niSani. swored am mosazrebidan gamomdinare, marTebulia, naSromSi gamosakvlevi institutebi gaanalizdes finaluri moZRvrebis mixedviT.

2. ganzraxva germanul sisxlis samarTalSi

2.1. sakiTxis mokle mimoxilva

sisxlis samarTalis dogmatika icnobs rogorc ganzraxvis (pirdapiri da arapirdapiri), ise gaufrTxileblobis (TviTimedovneba da daudevroba) or-or saxes. maTi erTmaneTisagan gamijvna ki, erTi mxriv, aucilebelia danaSaulis swori kvalifikaciisTvis, xolo, meore mxriv, sasjelis daniSvnis dasabuTebisTvis. kontinentalur-evropuli da, maT Soris, germanuli sisxlis samarTlis kanonmdebloba awesebs pasuxismgeblobas rogorc ganzraxi, ise gaufrTxileblobiTi qmedebisaTvis.

germaniis moqmedi sisxlis samarTlis kanoni, Sveicariisa96 da avstriis97 sisxlis samarTlis kodeqsebisgan gansxvavebiT, ganzraxvis cnebis Sinaarss saerTod ar gansazRvravs. misi me-15 paragrafi Seicavs mxolod zogad ganmartebas imis Sesaxeb, rom is qmedebis Semadgenlobebi, romlebic mocemulia kanonis kerZo nawilSi, SesaZlebelia, mxolod ganzrax iqnes Cadenili, Tuki maTi gaufrTxileblobisTvis dasjadoba pirdapir ar iqneba kodeqsSi gaTvaliswinebuli. gamomdinare aqedan, kanonmdebeli aRniSnuli sakiTxis gadawyvetas andobs sisxlis samarTlis dogmatikasa da sasamarTlo praqtikas.

96 ix. Sveicariis ssk-is me-12 muxli. 97 ix. avstriis ssk-is me-5 muxli.

Page 31: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

31

ganzraxvis cneba Tanamedrove germanul iuridiul literaturaSi Semdegi saxiT ganisazRvreba: `ganzraxva es aris codniTa da nebelobiT ganxorcielebuli qmedebis Semadgenloba~98

. Tavidanve unda iTqvas, rom ganzraxvis cnebis amgvari

formulireba ar aris zusti da srulyofili99, Tumca, misi aseTi saxiT arsebobas istoriuli safuZveli aqvs. kerZod, ganzraxvis aRniSnuli cneba germanuli sisxlis samarTlis mecnierebaSi saTaves me-18 saukunis 30-iani wlebidan iRebs. germanelma filosofosma k. volfma Tavis naSromSi ganzraxva Semdegnairad ganmarta: `ganzraxi qmedeba imis mier aris Cadenili, vinc moqmedebas icnobs da moqmedebis Cadenis nebeloba aqvs~100. msgavs gansazRvrebas akeTebs, agreTve filosofosi i. g. dariesi. igi miuTiTebs, rom ,,vinc ganzrax moqmedebs, moqmedebs codniTa da nebelobiT~.101 Tumca, aqve xazgasasmelia, rom rogorc volfis, ise dariesis SexedulebebSi ganzraxva, rogorc dolus malus – anu rogorc boroti ganzraxva, isea definirebuli. es ki niSnavs imas, rom am cnebaSi, aseve, marTlwinaaRmdegobis Segnebac moiazreba da misi adgili mxolod bralSia102.

mogvianebiT, me-20 saukunis dasawyisSi, ganzraxvas marTlwinaaRmdegobis Segneba calke gamoeyo da mxolod ori komponentiT gaagrZela arseboba, saxeldobr, rogorc codniTa da nebelobiT ganxorcielebuli qmedebis Semadgenlobam.103 ganzraxvis cnebis amgvar formulirebas Seicavda, aseve, 1962 wlis germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis alternatiuli proeqtic. mis me-17 paragrafSi miTiTebulia: ,,ganzrax moqmedebs is, vinc kanoniT gaTvaliswinebuli qmedebis Semadgenlobas codniTa da nebelobiT ganaxorcielebs~.104 Tumca, kanonmdebelma ganzraxvis definiciis sakanonmdeblo doneze regulireba mizanSewonilad ar CaTvala da am problemis gadawyveta sisxlis samarTlis mecnierebasa da samarTalSemoqmedebiT saqmianobas miando.

maSasadame, ganzraxva germanul iuridiul literaturaSi definirebulia rogorc codniTa da nebelobiT ganxorcielebuli danaSaulis Semadgenloba. igi qmedebis Semadgenlobis etapze mxolod ori _ kognitiuri da voluntatiuri _ niSniT dgindeba.

98 aRniSnulis Sesaxeb ix.: BGHSt 19, gv. 295-298; BGHSt 36, gv. 1-10; Roxin, AT I (2006), gv. 436-437; Welzel (1969), gv. 64; Satzger, Jura (2008), gv. 112-113; MüKo-Joecks I (2011), gv. 762;

Hruschka, Roxin FS (2001), gv. 443; Otto, Jura (1996), gv. 468. 99 Sdr.: Otto, Jura (1996), gv. 468; Satzger, Jura (2008), gv. 113. 100 laT.: Actio dolosa committitur a sciente & volente. amis Sesaxeb ix. Wolf (1738), §705. _ miTiTebulia wignSi: Hruschka, Roxin FS (2001), gv. 443. 101 laT.: Qui dolose agit, ille sciens & volens agit dolose. amis Sesaxeb ix. Daries (1740), §196. _ miTiTebuli wignSi: Hruschka, Roxin FS (2001), gv. 443. 102 ix. Hruschka, Roxin FS (2001), gv. 443-444. 103 iqve. 104 ix. Schmidhäuser (1968), gv. 6.

Page 32: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

32

2.2. problemis dasma

qmedebis subieqtur SemadgenlobaSi ganzraxvis gadatana da

misi amgvari formiT Camoyalibeba ukavSirdeba danaSaulis Sesaxeb arsebul e.w. finalur moZRvrebas. kerZod, h. velcelis mier bralis cnebidan qmedebis Semadgenlobis etapze bunebrivi ganzraxvis gadatanis idea mogvianebiT gabatonebul Sexedulebad iqca germanul sisxlis samarTlis dogmatikasa da praqtikaSi. amaze miuTiTebs sasamarTlos is gadawyvetilebebic, romlebic ganzraxvas qmedebis Semadgenlobis niSnad aRiarebs. jer kidev raixis uzenaesi sasamarTlo calsaxad uWerda mxars finaluri moZRvrebis mier damkvidrebuli bunebrivi ganzraxvis cnebas105. ganzraxva, rogorc qmedebis Semadgenlobis subieqturi niSani, aseve dasabuTebul iqna germaniis federaluri sasamarTlos ganaCenebSic106. uzenaesma sasamarTlom erT-erT sisxlis samarTlis saqmeze miuTiTa: `ganzraxva es aris danaSaulis Semadgenlobis nebelobiTi ganxorcieleba yvela misi faqtobrivi garemoebis SecnobiT~107.

ganzraxvis cnebis amgvari saxiT arseboba niSnavs imas, rom obieqturi Semadgenlobis yvela niSani ,,codniTa da nebelobiT~ kumulaciurad unda ganxorcieldes108. Tumca, rogorc inteleqtualuri, ise nebelobiTi elementis mimarT germanul iuridiul literaturaSi araerTgvarovani Sexedulebaa. es ki, ganpirobebulia, upirveles yovlisa, ganzraxvis misamarTiT arsebuli ramdenime problemuri SekiTxviT, kerZod, (1) ra moculobiTa da intensiurobiT unda arsebobdes ganzraxvaSi inteleqtualuri elementi – aqtualuri Tu potenciuri formiT; (2) rogor unda dadgindes ganzraxvis kognitiuri elementi afeqturi, refleqsuri da avtomatizebuli danaSaulebis Cadenis dros; (3) rogor unda ganisazRvros codnis komponenti danaSaulis Semadgenlobis aRwerilobiTi da normatiuli niSnebis mimarT; (4) saWiroa Tu ara ganzraxvaSi saerTod voluntatiuri elementis dasabuTeba.

aRniSnul kiTxvebze pasuxis gasacemad ki mizanSewonilia am problemebis gamokvleva da maTi urTierTmimarTebis sakiTxis garkvevis Semdeg Tavad ganzraxvis Sinaarsobrivi mxaris dogmaturi gaanalizeba.

105 Sdr.: RGSt 44, gv. 325-327; RGSt 51, gv. 305-311; Schmidhäuser (1968), gv. 6; Hruschka, Roxin FS

(2001), gv. 444. 106 ix.: BGHSt 19, gv. 295-298; BGHSt 36, gv. 1-10; BGHSt 51, gv. 100-119. 107 ix. BGHSt 19, gv. 289, aseve Sdr. Hruschka, Roxin FS (2001), gv. 444. 108 ix.: Heinrich AT I (2010), gv. 101; Satzger, Jura (2008), gv. 113.

Page 33: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

33

2.3. ganzraxva, rogorc qmedebis Semadgenlobis

ganxorcielebis codna da nebeloba

2.3.1. codnis elementi

sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis dasasabuTeblad, rogorc zemoT aRiniSna, saWiroa, pirma qmedebis obieqtur SemadgenlobasTan erTad subieqturi Semadgenlobac ganaxorcielos. konkretulad rom iTqvas, aseT SemTxvevaSi, upirveles yovlisa, dasadgenia, qmedebis Camden pirs deliqtebSi mocemuli qmedebis Semadgenlobis obieqturi niSnebi Secnobili hqonda Tu ara109. es, Tavis mxriv, niSnavs imas, rom aucilebelia ganzraxvis inteleqtualuri komponentis Sinaarsobrivi mxaris saTanado damtkiceba110. amaze miuTiTebs calsaxad germaniis ssk-is me-16 paragrafic, sadac aRniSnulia, rom, Tuki piri ar icnobs qmedebis faqtobriv garemoebebs, mas ganzraxi danaSaulisTvis pasuxismgebloba ar daekisreba. garda amisa, zogierT danaSaulSi, saWiroa, aseve, codnis, rogorc arsebiTi niSnis detaluri Semowmebac. gansakuTrebiT, es exeba iseT danaSaulebs, sadac calkeul deliqtebSi kanonmdebeli pirdapir mianiSnebs kognitiuri elementis arsebobis aucileblobaze. ase magaliTad, germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis 109-e paragrafis me-2 abzaci (sabotaJis danaSauli); kodeqsis 187-e paragrafi (ciliswameba) da sxv.111 Tumca, amgvari saxis danaSaulebSi problemas Seadgens swored imis dasabuTeba, ra moculobiT unda iqnes ,,codnis~ elementi masSi warmodgenili.

inteleqtualur elements ganzraxvis cnebaSi erT-erTi mniSvnelovani adgili ukavia. zogierTi mecnieri mas upiratesobasac ki aniWebs nebelobis elementTan SedarebiT112.

ganzraxvaSi ,,codnis~ Semowmebis aucilebloba dasabuTebulia im garemoebiT, rom ganzrax Cadenil yvela deliqtSi saWiroa, upirveles yovlisa, dadgindes, hqonda Tu ara damnaSaves faqtobrivi garemoebebi gacnobierebuli da mxolod Semdeg unda Semowmdes, moqmedebda Tu ara igi nebelobiT113. rogorc pirveli (kognitiuri), ise meore (voluntatiuri) elementis ararseboba ki niSnavs ganzraxvis avtomaturad gamoricxvas.114

cnobilia, rom ganzraxvis dasamtkiceblad damnaSaves ar moeTxoveba faqtobrivi garemoebebis zusti da dawvrilebiTi

109 ix. Heinrich, AT I (2010), gv. 102. 110 Sdr.: BGHSt 19, gv. 295-298; Warda, Jura (1979), gv. 1-5; Bloy, JuS (1989), gv. L1-L4. 111 Sdr. Roxin, AT I (2006), gv. 437. 112 ix. Satzger, Jura (2008), gv. 113. 113 iqve. 114 ix. Welzel (1969), gv. 64.

Page 34: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

34

codna115. iuridiul literaturaSi msjelobis sagans Seadgens, sakmarisia Tu ara ganzraxvis dasadgenad garemoebebis potenciuri Secnoba da xom ar aris yovelTvis saWiro misi aqtualuri formiT warmodgena. gamomdinare aqedan, unda gairkves, ramdenad dasabuTebulia ganzraxvis cnebaSi qmedebis faqtobrivi garemoebebis mimarT aqtualuri an pasiuri codnis arseboba.

2.3.1.1. ganzraxvis cnebaSi aqtualuri da pasiuri codnis arsebobis

problema

sisxlis samarTlis mecnierebaSi gabatonebuli SexedulebiT, aucilebelia, piris codna qmedebis Semadgenlobis etapze arsebobdes aqtualuri formiT116, rac niSnavs imas, rom damnaSaves danaSaulis Cadenis dros faqtobrivi garemoebebi `aSkarad~ Secnobili unda hqondes, konkretulad Tvalwin unda edgas117. amaze miuTiTebs, garkveulwilad, germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis me-16 paragrafi, romelic eZRvneba faqtobrivi xasiaTis Secdomas. am normis pirvel nawilSi miTiTebulia: ,,is, vinc qmedebis ganxorcielebis dros ar icnobs garemoebas, romelic kanoniT gansazRvrul qmedebis Semadgenlobas miekuTvneba, ganzrax ar moqmedebs. Sesabamisad, piri SeiZleba, daisajos mxolod gaufrTxileblobisaTvis~.

maSasadame, kanonmdebeli, erTi SexedviT, calsaxad saubrobs ganzraxvaSi aqtualur codnaze da misi ararsebobis SemTxvevaSi pirs pasuxismgeblobas gaufrTxileblobiTi danaSaulisTvis akisrebs118. aqve aRsaniSnavia isic, rom ganzraxva aseT viTarebaSi, rogorc danaSaulis Cadenis ubralo gadawyvetileba, sisxlissamarTlebrivad irelevanturia, radgan sisxlis samarTali marto azrs ar sjis. relevanturi aseTi azri maSin gaxdeba, roca igi qmedebaSi iqneba gamoxatuli, e.i., roca piri qmedebas ganaxorcielebs da masze ,,ibatonebs.~119 Tumca, am msjelobidan gamomdinare, gasarkvevia, sakmarisia Tu ara ganzraxvis dasasabuTeblad garemoebebis mimarT pasiuri codnis arseboba?

aRniSnul problemasTan dakavSirebiT saintereso mosazreba aqvs gamoTqmuli avstriel mecniers v. platcgumers120, romelmac sisxlis samarTlis dogmatikaSi ganaviTara Segnebulobis ori damoukidebeli qvesaxe. kerZod: (1) Tanacnobiereba (Mitbewusstsein); (2)

115 ix.: Roxin, AT I (2006), gv. 497; BGHSt, NStZ (2004), gv. 201; BGHSt (2004), gv. 79-81; Kühl, AT

(2008), gv. 106; Satzger, Jura (2008), gv. 115. 116 Sdr. Schmidhäuser, JuS (1980), gv. 241. 117 ix.: Welzel (1969), gv. 65; MüKo-Joecks I (2011), gv. 762, 765-767. 118 ix. Schmidhäuser, JuS (1980), gv. 241. 119 ix. Welzel (1969), gv. 64. 120 Sdr. Platzgummer (1964), gv. 83-84.

Page 35: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

35

mudmivad Tanmdevi codna (ständiges Begleitwissen)121. gamomdinare aqedan, Segnebulobis am or damoukidebel formas cal-calke ganvixilavT.

2.3.1.1.1. Tanacnobierebis Teoria

v. platcgumeri Tanacnobierebis Teoriis dasabuTebisas miuTiTebs imaze, rom ganzraxvis kognitiuri elementi, faqtobrivi garemoebebis codnasTan erTad, agreTve, unda moicavdes qmedebis im garemoebebis codnasac, romelTa Sesaxeb, marTalia, damnaSaves danaSaulis Cadenis dros konkretulad ar ufiqria, magram isini mis SegnebaSi arsebobda122. kerZod, am SemTxvevaSi saqme exeba Segnebulobis iseT formas, romelic aSkarad ar aris asaxuli adamianis cnobierebaSi, magram igi, sxva garemoebebis SegnebulebasTan erTad, mis fsiqikaSi Tanaarsebobs _ e.w. Tanacnobierebis Teoria123. Kkonkretulad, aq saqme exeba iseT mniSvnelovan garemoebeaTa Sesaxeb codnas, romelic relevanturia ganzraxvis dasasabuTeblad124. am msjelobis gasamyareblad ki, v. platcgumers Semdegi magaliTi mohyavs:Aa.-m nebayoflobiTi seqsualuri kavSiri daamyara ToTxmet wels miuRwevel gogonasTan, riTac Caidina germaniis ssk-is 176-e paragrafiT (bavSvebTan seqsualuri kavSiri) gaTvaliswinebuli danaSauli.125 aRniSnul viTarebaSi, Tuki damnaSaves rodesme, erTxel mainc, Tundac SemTxveviT, hqonda miRebuli codna bavSvis asakis Sesaxeb, miuxedavad imisa, rom qmedebis ganxorcielebis momentSi mas am garemoebis Sesaxeb arc ki ufiqria, v. platcgumeris mtkicebiT, amgvari informacia Tanacnobierebis Teoriidan gamomdinare, damnaSavis SegnebaSi ,,dafarulad~ arsebobda, amitom pirs ganzraxvis kognitiuri elementis arseboba mainc usabuTdeba126.

maSasadame, v. platcgumeri sakuTari mosazrebidan gamomdinare, ar eTanxmeba codnis, rogorc ganzraxvis cnebis aucilebeli elementis, tradiciul gagebas da gamosavals xedavs e.w. ,,Tanacnobierebis TeoriaSi~. aRniSnuli Teoriis mixedviT ki igi cdilobs qmedebis obieqtur garemoebaTa codnisadmi wayenebuli moTxovnebi Seamciros swored pasiuri codnis moTxovniT127.

121 iqve. am moZRvrebis Sesaxeb aseve ix.: Roxin, AT I (2006), gv. 498; Frisch, GS für Kaufmann

(1989), gv. 313. 122 Sdr.: Platzgummer (1964), gv. 83-84; Roxin, ZStW 78 (1966), gv. 250-261; Frisch, GS für Kaufmann

(1989), gv. 315. 123 Sdr. Platzgummer (1964), gv. 83-84, aseve ix. Frisch, GS für Kaufmann (1989), gv. 313. 124 Sdr. Roxin, AT I (2006), gv. 498-500. 125 analogiuri magaliTi ix. Roxin, AT I (2006), gv. 500, aseve Sdr. Frisch, GS für Kaufmann

(1989), gv. 315-317. 126 ix. Platzgummer (1964), gv. 84. 127 ix.: Otto, Jura (1996), gv. 468; Roxin, ZStW 78 (1966), gv. 255-256.

Page 36: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

36

avtoris es mosazreba originaluria, Tumca, e.w. ,,Tanacnobierebis Teoriis~ yvela SemTxvevisTvis gamoyeneba ar aris marTebuli. kerZod ki zemoT moyvanil magaliTSi128 SesaZlebelia, sakamaTo gaxdes is garemoeba, ratom unda hqondes moqmeds aseTi informacia yovelTvis Segnebuli maSin, rodesac mas bavSvis asakis Sesaxeb sadRac, Tundac, didi xnis win `yurmokvriT~ hqonda gagebuli.

v. platcgumeris mtkicebiT, yvela is informacia, rac pirovnebas danaSaulis Cadenamde `SemTxveviT~ aqvs mosmenili, avtomaturad mis mexsierebaSi rCeba da igi cnobierebis garkveul nawilSi `inaxeba~. gamomdinare aqedan, bavSvTan seqsualuri kontaqtis damyarebisas, Tuki damnaSaves adre gagonili hqonda misi asakis Sesaxeb, moqmedis mxridan am informaciis ,,daviwyebis‘‘ mtkiceba sasamarTlosTvis irelevanturad unda iqnes miCneuli.129

es mosazreba swori ar aris, radgan am dros SesaZlebelia, sxva problemamac iCinos Tavi. saxeldobr, sakiTxavia, xom ar ewinaaRmdegeba avtoris es Sexeduleba, erT SemTxvevaSi, qmedebis Cadenis dros garemoebebis mimarT aqtualuri `codnis~ princips, xolo, meore SemTxvevaSi, danaSaulis mimdinareobisas ganzraxvis uwyvetad arsebobis moTxovnas (e.w. `Tanxvedris, simulantobis principi~)130.

Tanamedrove iuridiul literaturaSi aRiarebulia, rom ganzraxva danaSaulis Cadenis yvela etapze uwyvetad da konkretulad unda arsebobdes131. swored amitom, rogorc e.w. winmswrebi (dolus antecedens), ise e.w. SemdgomSi aRmocenebuli ganzraxva (dolus subsequens) ar SeiZleba gaxdes piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis dasasabuTeblad sakmarisi safuZveli132. amasTan, ganzraxva unda moicavdes ara marto qmedebasa da Sedegs, aramed aseve maT Soris mizezobrivi kavSiris ganviTarebis yvela etapze codnasac133. gamomdinare aqedan, gaugebaria, ratom unda hqondes zemoT moyvanil magaliTSi damnaSaves bavSvis asaki yovelTvis gacnobierebuli maSin, roca mas qmedebis Cadenis dros aRniSnuli makvalificirebeli niSani, SesaZloa, marTlac arc ki hqonoda Secnobili. aSkaraa, rom am SemTxvevaSi, erTi mxriv, irRveva qmedebis mimarT aqtualuri codnis, xolo, meore mxriv, danaSaulis mimdinareobisas amave codnis uwyvetad arsebobis moTxovnis principi

128 es magaliTi kritikulad aqvT ganxiluli aseve k. roqsinsa da k. qiuls. amis Sesaxeb ix.: Roxin, ZStW 78 (1966), gv. 255; Kühl, AT (2008), gv. 106. 129 ix. Platzgummer (1964), gv. 84, aseve Sdr. Frisch, GS für Kaufmann (1989), gv. 313. 130 ix.: BGHSt 23, gv. 123-135; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 81. 131 Sdr. Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 81. 132 iqve. 133 ix. Safferling (2008), gv. 155.

Page 37: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

37

(e.w. `Tanxvedri, simulantobis principi~). amasTan, ganzraxvis farglebi am TeoriiT farTod aris warmodgenili134.

araerTi avtori marTebulad miuTiTebs imis Sesaxeb, rom dauSvebelia ganzraxvis sferoSi qmedebis Camdenis mier ama Tu im garemoebis gaucnobierebloba Seicvalos im faqtiT, rom mas SeeZlo anda srulad unda gaecnobierebina Sesabamisi viTarebis arseboba (e.w. potenciuri an pasiuri codna)135. ase magaliTad, Tuki piri, romelic saWesTan zis da maRal xmaze musikas usmens, avtomanqanis parkirebisas sxva avtomanqanas daazianebs ise, rom xmamaRali musikis gamo amas ver gaigebs da Semdeg SemTxvevis adgils datovebs136, sisxlissamarTlebrivad pasuxi ar unda agos137. aq inteleqtualuri elementi ar aris aqtualuri formiT mocemuli. aseT viTarebaSi imis dasabuTeba, rom mZRols SeeZlo musikis dabal xmaze mosmenis SemTxvevaSi meore avtomanqanasTan mciredi Sejaxebis xmis gagoneba (e.w. potenciuri, pasuri codna), ar aris sakmarisi winapiroba ganzraxvis dasamtkiceblad138.

zemoaRniSnuli mosazrebis garda, amsruleblis gonebaSi adre arsebuli, magram SemdgomSi `miviwyebuli~ codna arc maSin unda gaxdes ganzraxvis dasasabuTeblad sakmarisi safuZveli, roca misi aRdgena mexsierebis daZabvis Sedegad SesaZlebeli iqneboda139. swored amitom, qmedebis faqtobrivi garemoebebis mimarT pasiuri an Tundac potenciuri Segnebis Sesaxeb msjeloba mizanSeuwonelia. winaaRmdeg SemTxvevaSi ramdenime problema iCens Tavs, kerZod, (1) ganzraxvaSi aqtualuri Segnebis uaryofa saerTod waSlis zRvars ganzraxvasa da gaufrTxileblobas Soris, radgan am ukanasknelis dasabuTeba potecniuri codnis arsebobiT aris SesaZlebeli.140 amaze miuTiTebs h. velcelic, romelic aRniSnavs, rom `ganzraxvis cnebaSi qmedebis Semadgenlobis garemoebaTa aqtualur Segnebaze uaris TqmiT waiSleba zRvari ganzraxvasa da gaufrTxileblobas Soris~141. analogiur pozicias iziarebs aseve i. baumani, roca igi ganzraxvaSi potenciuri codnis arsebobas akritikebs142. avtori aRniSnavs: ,,is, rom damnaSaves SeeZlo qmedebis garemoebebis Secnoba, aris ara ganzraxvis, aramed gaufrTxileblobisTvis damaxasaiTebeli~143; (2)

134 v. platcgumeris moZRvrebis kritikis Sesaxeb aseve ix.: Schroth (1998), gv. 89-90; Roxin,

AT I (2006), gv. 500. 135 Sdr.: Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 90-91; Satzger, Jura (2008), gv. 115. 136 germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis 142-e paragrafis 1-li abzaci danaSaulad miiCnevs SemTxvevis adgilidan unebarTvod gauCinarebas. 137 germaniis sisxlis samarTlis kanoni nivTis gaufrTxileblobiT dazianebis Semadgenlobas saerTod ar iTvaliswinebs. 138 ix. Satzger, Jura (2008), gv. 115. 139 Sdr. Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 91. 140 ix.: Welzel (1969), gv. 65; Roxin, ZStW 78 (1966), gv. 256; Baumann, Weber, AT (1985), gv. 390. 141 ix. Welzel (1969), gv. 65. 142 Sdr. Baumann, Weber, AT (1985), gv. 390. 143 iqve.

Page 38: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

38

ganzraxvaSi potenciuri codnis aRiarebis SemTxvevaSi faqtobrivi Secdoma samarTlebrivi Sedegis TvalsazrisiT daemsgavseba germanul akrZalvaSi Secdomas. saxeldobr, faqtobrivi Secdomis daSvebis dros piris mxridan aqtualuri codnis ararseboba SesaZloa, yovelTvis potenciuri codnis dadgeniT Seicvalos da am argumentiT damnaSavis sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba isev ganzraxi danaSaulisTvis dadasturdes. ase magaliTad, monadires hgonia, rom klavs daTvs, sinamdvileSi sibneleSi tyvias moaxvedrebs meore monadires da mas moklavs. am situaciaSi monadirem faqtobrivi Secdoma dauSva, ris gamoc germaniis ssk-is me-16 paragrafidan (faqtobrivi Secdoma) gamomdinare, saWiroa, ganzraxva gamoiricxos da piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis sakiTxi gaufrTxileblobis farglebSi gadawydes. germaneli kanonmdebeli faqtobrivi Secdomisas miuTiTebs imaze, rom damnaSaves am dros Secnobili ar unda hqondes qmedebis faqtobrivi garemoebebi, maSasadame, mas aqtualuri codna ar unda gaaCndes144.

ganzraxvaSi potenciuri codnis aRiarebis SemTxvevaSi ki sul sxva samarTlebriv Sedegs miviRebT. kerZod, monadires sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba ukve ara gaufrTxileblobisTvis, aramed isev ganzraxi danaSaulis CadenisTvis daekisreba. mas, marTalia, faqtobrivi garemoebebis mimarT aqtualuri codna ar hqonda, Tumca, potenciuri codnis SesaZlo arsebobidan gamomdinare, igi mainc ganzraxi danaSaulis CadenisTvis daisjeboda. es ki niSnavs imas, rom faqtobrivi Secdoma, praqtikuli Tu iuridiuli TvalsazrisiT, daemsgavseboda germanul akrZalvaSi Secdomas. saxeldobr, germanuli samarTlebrivi Secdomis viTarebaSi damnaSave, marTlwinaaRmdegobis aqtualuri Segnebis ararsebobis miuxedavad, marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segnebis dasabuTebis SemTxvevaSi isev ganzraxi danaSaulisTvis isjeba. ufro naTlad rom iTqvas, germaniis ssk-is me-17 paragrafSi saubaria akrZalvaSi Secdomaze. masSi calsaxad aris miTiTebuli, rom Tuki pirs marTlwinaaRmdegobis Segneba (marTlwinaaRmdegobis aqtualuri Segneba) ar aqvs da aseTi Secdoma Tavidan acilebadia _ e.i. pirs SeeZlo, rom Secdoma Tavidan aecilebina (umarTlobis potenciuri Segneba) _ sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba qmedebis Camdens ara gaufrTxileblobis, aramed ganzraxi danaSaulisTvis daekisreba.

germaniis ssk-is me-17 paragrafSi (`akrZalvaSi Secdoma~) mocemuli es debuleba, Tuki aseve, analogiurad, gaziarebuli iqneba kodeqsis me-16 paragrafTan (`faqtobrivi Secdoma~) mimarTebiTac, maSin aRniSnuli Sexeduleba ukve Tavad am ukanaskneli normis Sinaarsobriv mxaresTan mova winaaRmdegobaSi. kanonmdebeli kodeqsis me-16 paragrafSi, rogorc zemoT aRiniSna, calsaxad uTiTebs imaze, rom damnaSaves aseTi Secdomis SemTxvevaSi aqtualuri codna ar

144 Sdr. Schmidhäuser, JuS (1980), gv. 241.

Page 39: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

39

unda hqondes, xolo misi pasiuri formiT arsebobas igi irelevanturad miiCnevs145. swored am mosazrebiT aris gamowveuli is, rom faqtobrivi Secdomis SemTxvevaSi, yovelTvis, rogorc wesi, aqtualuri codnis ararsebobis gamo, ganzraxva gamoiricxeba da piris sisxlisamarTlebrivi pasuxismgeblobis sakiTxi ukve gaufrTxileblobis sferoSi wydeba.

zemoaRniSnulidan gamomdinare, damnaSavis mxridan faqtobrivi garemoebebis potenciuri Secnoba ganzraxvis dasasabuTeblad sakmarisi winapiroba ar aris146. marTebulad miuTiTebs k. roqsini Tanacnobierebis Teoriis kritikisas imis Sesaxeb, rom Segnebulobis es forma ,,unda gamoiyenebodes mxolod saeWvo viTarebebSi, e.i. konkretuli situaciidan gamomdinare. winaaRmdeg SemTxvevaSi SeiZleba, am Teoriam SecdomaSi Segviyvanos, radgan, Tuki piri raime mniSvnelovan informacias erTxel mainc gaigebs da mas amis Sesaxeb latenturad ecodineba, Tanacnobierebis Teoriis daxmarebiT codna da, Sesabamisad, ganzraxva martivad dasabuTdeba.~147 amiT ki, avtoris azriT, ganzraxvis sazRvrebi gafarTovdeba da misi moqmedebis masStabi, aseve, gaufrTxileblobazec gavrceldeba148.

2.3.1.1.2. mudmivad Tanmdevi codnis Teoria

gansxvavebuli situaciaa mocemuli Segnebulobis meore formis _ ,,mudmivad Tanmdevi codnis‘‘dros149. kerZod, am SemTxvevaSi saubaria iseTi garemoebis Segnebaze, romelic damnaSavis cnobierebaSi, misi profesiidan gamomdinare, mudmivad arsebobs150. msjeloba ufro naTeli rom gaxdes, moviyvanT magaliTs: eqimma Tavisi pacientis mkurnalobisas Seityo, rom es ukanaskneli sxva ukurnebeli seniT iyo daavadebuli. aRniSnuli informacia man ramdenime dReSi sajarod, masobrivi informaciis saSualebebis meSveobiT gaavrcela, ris gamoc dRis wesrigSi dadga eqimis sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis sakiTxi germaniis ssk-is 203-e paragrafis (piradi saidumloebis xelyofa) mixedviT. aseT SemTxvevaSi mtkiceba imisa, rom am informaciis gaxmaurebisas eqims daaviwyda pacientis piradi informaciis konfidencialobis dacvis valdebuleba, mxedvelobaSi ar miiReba. aRniSnul Tanamdebobis pirs Tavisi profesiuli

145 iqve. 146 ix.: Welzel (1969), gv. 65; BGHSt, NStZ (2004), gv. 201; BGHSt (2004), gv. 79-81; Otto, Jura (1996),

gv. 468. 147 ix. Roxin, ZStW 78 (1966), gv. 255-256, aseve Sdr.: Roxin, AT I (2006), gv. 500; Blei (1983), gv. 125-126. 148 ix. Roxin, ZStW 78 (1966), gv. 255-256, aseve Sdr. Roxin, AT I (2006), gv. 500. 149 ix.: Platzgummer (1964), gv. 89; Roxin, ZStW 78 (1966), gv. 254. 150 ix.: Platzgummer (1964), gv. 89; Roxin, ZStW 78 (1966), gv. 254.

Page 40: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

40

saqmianobis Sesrulebisas mudmivad unda hqondes imis codna, rom eqims am tipis informaciebis gavrceleba kanoniT ekrZaleba151.

,,mudmivad Tanmdevi codnis‘‘ Sesaxeb Sexedulebis marTebulobas adasturebs sxva magaliTic: tabeluri iaraRiT aRWurvili policieli saiuveliro maRaziaSi Sevida da Zvirad Rirebuli saaTi moipara. policiels am qmedebis ganxorcielebisas ar hqonda gacnobierebuli is garemoeba, rom mas Tan tabeluri iaraRi hqonda152.

germaniis sisxlis samarTlis kodeqsSi aseTi qmedeba miCneulia kvalificiur qurdobad, e.i. qurdobad, romelic Cadenilia iaraRiT. germaneli kanonmdebeli amgvari danaSaulisaTvis, miuxedavad imisa, Tu vis (policielis Tu ubralo moqalaqis) mier aris igi Cadenili, ufro mkacr sasjels iTvaliswinebs, vidre es e.w. martivi qurdobisas aris gansazRvruli. aqve xazgasasmelia isic, rom aRniSnuli deliqti, rogorc Teoriuli, ise praqtikuli TvalsazrisiT, gansxvavdeba yaCaRobis Semadgenlobisgan. kerZod, iaraRiT qudrobisas damnaSavisTvis iaraRis mxolod Tanqona (rogorc abstraqtuli safrTxis wyaro) da ara am iaraRis gamoyeneba aris sakmarisi safuZveli imis mtkicebisaTvis, rom aseTi qmedeba Sefasdes damamZimebel garemoebaSi Cadenil qurdobad153.

zemoT moyvanil magaliTSi, miuxedavad imisa, rom policiels danaSaulis Cadenisas Tannaqoni iaraRis Sesaxeb konkretulad marTlac ar ufiqria, profesiidan gamomdinare, mas iaraRis mimarT ,,mudmivi Tanmdevi codna~ mainc gaaCnda.154 swored amitom, policielis qmedeba unda Sefasdes ara martiv, aramed damamZimebel garemoebaSi Cadenil qurdobad (germaniis ssk-is 244-e paragrafi, qurdoba iaraRiT).

ase rom, zemoaRniSnul viTarebebSi piris mier aqtiurad Secnobilad unda CaiTvalos Semadgenlobis yvela is garemoeba (maT Soris, kvalificiuri garemoebac), romlis Sesaxeb codna mas mudmivad `Tan sdevs~, miuxedavad imisa, rom damnaSaves danaSaulis Cadenisas, SesaZloa, es garemoebani arc ki gaxsenebia.

Aamrigad, rogorc eqims, ise policiels, advokats Tu nebismieri sxva profesiis warmomadgenels, samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis dRidan, sakuTar profesiasTan dakavSirebuli movaleobebis Segneba mudmivad unda gaaCndes155. `Tanacnobierebis~ Teoria ar unda iqnes gaigivebuli e.w. `mudmivad Tanmdevi codnis~ TeoriasTan, am ukanasknel SemTxvevaSi saubaria mxolod specialuri subieqtis mier Cadenil danaSaulze, ra drosac aucilebelia, rom moqmeds Tavisi profesiuli saqmianobidan

151 ix.: Platzgummer (1964), gv. 89; Roxin, ZStW 78 (1966), gv. 254. 152 ix. Satzger, Jura (2008), gv. 115. 153 ix.: Leipziger Kommentar (2007), gv. 1067-1076; Eser, Bosch, Schönke/Schröder (2010), gv. 2192-2203. 154 ix. Satzger, Jura (2008), gv. 115. 155 ix. Frisch, GS für Kaufmann (1989), gv. 311-331.

Page 41: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

41

gamomdinare, sakuTar profesiasTan dakavSirebuli movaleobebis Segneba mudmivad hqondes.

2.3.1.2. qmedebis faqtobrivi garemoebebis socialur-samarTlebrivi

bunebis Secnoba

v. platcgumeris mosazreba Segnebulobis or damoukidebel

formasTan dakavSirebiT mogvianebiT kidev ufro ganavrco e. Smidhoizerma, romelmac codnis ori gansxvavebuli gamovlinebis problemas calke monografia miuZRvna156. aRniSnul naSromSi igi erTmaneTisgan ganasxvavebs qmedebis garemoebaTa sityvier gagebasa da qmedebis socialuri bunebis gaazrebas157

; amgvari diferenciacia ki, Tavis mxriv, gulisxmobs imas, rom damnaSaves danaSaulis Cadenis dros ar sWirdeba garemoebebis sityvasityviTi formulirebis codna (ase magaliTad, is, rom mosapari nivTi sxvisia), aramed sakmarisia, pirs qmedebis socialuri buneba hqondes gaazrebuli158.

maSasadame, e. Smidhoizeris TeoriiT, ganzraxvisTvis damaxasiaTebeli kognitiuri elementi, rogorc danaSaulis faqtobrivi garemoebebis mimarT aqtiuri codna, gulisxmobs, aseve, qmedebis socialuri arsis gaazrebasac159, romelic, rogorc Sinaarsobrivad, ise sistemuri TvalsazrisiT, gansxvavdeba marTlwinaaRmdegobis Segnebisgan. es ukanaskneli niSani bralis etapze mowmdeba da niSnavs mxolod qmedebis akrZalulobis Secnobadobas.

e. Smidhoizeris am mosazrebas kidev ufro aviTarebs germaneli mecnieri h. oto. igi sisxlis samarTlis mecnierebas qmedebis Segnebulobis cnebis nacvlad sTavazobs cnebas _ materialuri umarTlobis Segneba. avtori mas aseve uwodebs moqmedebis socialurad saSiSi xasiaTis Secnobadobas da am ukanasknels ganzraxvis sferoSi _ codnasa da nebelobasTan erTad _ aanalizebs160, formalur umarTlobis Segnebas ki, germaniis ssk-is me-17 paragrafidan (akrZalvaSi Secdoma) gamomdinare, ganzraxvisgan damoukideblad bralis etapze ganixilavs.161

formalur umarTlobis SegnebaSi (marTlwinaaRmdegobis Segneba, rogorc bralis niSani), avtoris azriT, igulisxmeba ara sisxlis samarTlis kanoniT, aramed samarTliT zogadad akrZaluli qmedebis Secnobadoba.162 am SemTxvevaSi mniSvneloba ara aqvs,

156 ix. Schmidhäuser, Mayer FS (1966), gv. 317-338. 157 iqve. 158 iqve. 159 ix.: BayObLG, NJW (1974), gv. 1432; Kühl, AT (2008), gv. 107. 160 ix.: Otto (2000), gv. 89-93; Lesch, JA (1996), gv. 346-352. 161 ix. Otto (2000), gv. 90-91. 162 iqve, gv. 89.

Page 42: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

42

samarTlis Tu romeli dargis mixedviT CaTvala pirma mis mier ganxorcielebuli qmedeba akrZalulad.

qmedebis Semadgenlobis etapze mocemul umarTlobis materialur SegnebaSi ki igi gulisxmobs konkretuli danaSaulis umarTlobis Segnebas, e.i., sisxlis samarTlis kodeqsis konkretuli normidan gamomdinare, marTlwinaaRmdegobis Segnebas163.

maSasadame, h. oto umarTlobis Segnebas, erTi mxriv, ganzraxvis Semadgenel elementad (materialuri umarTlobis Segneba), xolo, meore mxriv, bralis ganuyofel kategoriad (formaluri umarTlobis Segneba) acxadebs. amasTan, rac yvelaze mniSvnelovania, ganzraxvas qmedebis subieqturi Semadgenlobis etapze ganixilavs.

h. otos es Sexeduleba ar unda iqnes gaziarebuli Semdeg garemoebaTa gamo:

(1) germanelma kanonmdebelma umarTlobis Segneba ssk-is me-17 paragrafSi (akrZalvaSi Secdoma) calsaxad bralis damoukidebel niSnad gamoacxada da ara ganzraxvis erT-erT elementad;

(2) Tu ganzraxva qmedebis subieqturi Semadgenlobis niSnad iqneba miiCneuli, masSi qmedebis marTlwinaaRmdegobis CarTva iqneba gaurkveveli, radgan Tavad marTlwinaaRmdegoba, rogorc zemoT aRiniSna, sistemuri TvalsazrisiT, swored qmedebis Semadgenlobis dasabuTebis Semdeg dgindeba. h. otos SexedulebiT ki gamodis, rom marTlwinaaRmdegobis (Tundac materialuri marTlwinaaRmdegobis) Semowmeba qmedebis Semadgenlobis subieqtur etapzeve unda moxdes, rac ar aris swori; umarTloba mxolod maSin arsebobs, roca qmedebis Semadgenloba da marTlwinaaRmdegobaa ganxorcielebuli.164 gamomdinare aqedan, umarTloba Tavis TavSi moicavs rogorc ganzraxvas, ise qmedebis marTlwinaaRmdegobasac, amitom ganzraxva, rogorc umarTlobis Semadgeneli erT-erTi nawili, ar SeiZleba, rom Tavad umarTlobis, rogorc mTlianis, Secnobadobas gulisxmobdes. Sesabamisad, umarTlobis Segneba Tu Seugnebloba mxolod mas Semdeg saWiroebs Semowmebas, roca Tavad umarTlobis arseboba dadasturdeba da ara piriqiT. swored amitom, umarTlobis Segnebis adgili yovelTvis bralSia da ara qmedebis Semadgenlobis etapze.

h. otos am Sexedulebisgan gansxavavebiT, e. Smidhoizeris mosazrebam imis Sesaxeb, rom ganzraxvis dasasabuTeblad aseve qmedebis socialuri bunebis Secnobadobis Semowmebac aris saWiro, samarTlianad moipova saTanado aRiareba germanul iuridiul

163 iqve, gv. 90. 164 Sdr. Safferling (2008), gv. 136.

Page 43: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

43

literaturaSi165. igi mogvianebiT aseve gabatonebul Sexedulebadac ki iqca sasamarTlo praqtikaSic166.

amrigad, ganzraxvis inteleqtualuri elementis arsis gansazRvrisaTvis sakmarisad ar miiCneva marto qmedebis Semadgenlobis garemoebebis aqtualuri codna, aramed qmedebis Camdens aseve Secnobili unda hqondes maTi socialur _ samarTlebrivi bunebac167.

2.3.1.3. codnis arsebobis problema afeqturi da refleqsuri

danaSaulebis Cadenis dros

2.3.1.3.1. afeqtur danaSaulebSi faqtobrivi garemoebebis Secnobis

problema

qmedebis faqtobrivi garemoebebis Sesaxeb codna gansakuTrebiT problemuria afeqturi danaSaulis Cadenis dros168. cnobilia, rom msgavsi kategoriis deliqtebis ganxorcielebis SemTxvevaSi faqtobrivi garemoebebis Segnebuloba damnaSaves SesaZloa saerTod ar hqondes an kidev hqondes, magram igi naklebi intensiurobiT iyos warmodgenili mis fsiqikaSi. Tumca, meore mxriv, isic naTelia, rom afeqturi danaSaulebi mxolod ganzrax, mizanmimarTulad, xorcieldeba. am msjelobidan gamomdinare ki ibadeba kiTxva: ratom eracxeba damnaSaves aseTi ganzraxva maSin, roca mas qmedebis ganxorcielebis dros faqtobrivi garemobebis Segnebuloba aSkarad, konkretulad ar aqvs? an aqvs, magram `defeqturad~ arsebobs igi piris gonebaSi?

aseT SemTxvevaSi zogierTi avtori miiCnevs, rom ,,amgvari Seugnebeli mizanmimarTuleba ganzraxvis dasabuTebisTvis sruliad sakmarisi piroba unda iyos169‘‘. avtorTa meore nawili ki ,,qmedebis garemoebebis Segnebis gareSe arsebul ganzraxvas~ germaniis ssk-is me-16 paragrafTan (faqtobrivi Secdoma) Znelad SesaTavseblad Tvlis.170

ramdenad SeiZleba ganzraxva qmedebis Segnebulobis gareSe arsebobdes, es davis sagans ar unda warmoadgendes, radgan Tuki

165 e. Smidhoizeris am pozicias iziarebs aseve germanuli mecnieri k. roqsini. misi azriT, ganzraxvis inteleqtualuri elementis arsis gansazRvrisaTvis sakmarisi ar aris mxolod qmedebis Semadgenlobis garemoebebis codna, aramed qmedebis Camdens Secnobili unda hqondes saqmis garemoebebis socialur-samarTlebrivi mniSvnelobac. amis Sesaxeb ix. Roxin, ZStW 74 (1962), gv. 548. 166 ix.: Satzger, Jura (2008), gv. 115; Jakobs, AT (1991), gv. 263. 167 ix. Roxin, ZStW 74 (1962), gv. 548. 168 ix.: BGHSt 18, gv. 23; BGHSt 6, gv. 329; BGHSt, NStZ (2001), gv. 86; Jakobs, AT (1991), gv. 264;

Schewe (1972), gv. 107-108; Stratenwerth, Welzel FS (1974), gv. 304-305. 169 ix. Schewe (1972), gv. 101. 170 ix. Stratenwerth, Welzel FS (1974), gv. 304.

Page 44: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

44

pirs ar aqvs faqtobrivi garemoebebi gacnobierebuli, ,,codnac~ da, Sesabamisad, ganzraxvac gamoricxulia. swored amaze miuTiTebs kanonmdebeli germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis me-16 paragrafis (faqtobrivi Secdoma) pirvel abzacSi, sadac aRniSnulia, rom vinc danaSaulis ganxorcielebis dros ar icnobs qmedebis garemoebebs, moqmedebs ganzraxvis gareSe. gamomdinare aqedan, Tu am msjelobas logikurad mivyvebiT, maSin afeqturi danaSauli, erTi SexedviT, saerTod dausjeli unda darCes. am dros ganzraxvis kognitiuri elementi TiTqmis ar aris mocemuli an kidev arasrulfasovnad arsebobs, ramac, Tavis mxriv, SesaZloa, mTlianad ganzraxvis arsebobis uaryofa gamoiwvios. gaufrTxileblobiTi danaSaulisTvis pasuxismgebloba ki SeuZlebelia dRis wesrigSi dadges. gaufrTxileblobiTi afeqti, rogorc aseTi, gabatonebuli SexedulebiT ar arsebobs da, Sesabamisad, arc sisxlis samarTlis kodeqsi iTvaliswinebs msgavsi qmedebis dasjadobas.

am problemidan gamosavali zogierTma avtorma martivad ipova. kerZod, k. roqsini miiCnevs, rom is, rac kanonmdebelma me-16 paragrafSi (faqtobrivi Secdoma) _ ,,garemoebebis codnaSi‘‘ _ igulisxma, pirdapiri mniSvnelobiT ar unda iqnes gagebuli.171 avtori calsaxad miuTiTebs, rom afeqturi danaSaulis Cadenis dros damnaSavis ubralo gadawyvetilebisa da qmedebis ganxorcielebis erTmaneTisadmi damTxveva ganzraxvis, rogorc ,,gegmis ganxorcielebis~, princips ar ewinaaRmdegeba.172 aseT SemTxvevaSi mis dasasabuTeblad sruliad sakmarisia qmedebis garemoebebis ubralo Secnoba mxolod `Tvalis erTi gadavlebiT~ moxdes.173 kerZod, ,,afeqturi qmedebis dros damnaSave xedavs msxverpls, xedavs, aseve, Tavis iaraRs da surs kidec msxverplis sikvdili, winaaRmdeg SemTxvevaSi, mkvleloba ar Sesruldeba.174 gamomdinare aqedan, afeqtSi Cadenilma danaSaulma SesaZloa, gamoricxos ara qmedebis Segnebuloba da, Sesabamisad, ganzraxva, aramed bralunarianoba. swored amitom, aRniSnuli problema bralSi unda iqnes ganxiluli da ara qmedebis Semadgenlobis etapze~175.

k. roqsinis am Sexedulebas ar SeiZleba, ar daeTanxmo. afeqturi danaSaulebi dauSvebelia rom gaxdes sisxlissamarTlebrivi umarTlobis gamoricxvis safuZveli. igi udavod bralis problemaa. piris pasuxismgeblobis Semsubuqeba aq emyareba ara umarTlobis, aramed bralis Semcirebul xarisxs. afeqturi danaSauli SeiZleba iTqvas, rom aris Semcirebuli anu SezRuduli Seracxadobis nairsaxeoba. swored am safuZvliT iTvleba aRniSnuli kategoriis deliqtebi rogorc germanul, ise

171 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 501. 172 iqve. 173 iqve, aseve Sdr.: BGHSt 6, gv. 121; BGHSt 6, gv. 331; BGHSt 23, gv. 121. 174 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 501. 175 iqve, gv. 501, 891-896, aseve ix. Schewe (1972), gv. 107.

Page 45: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

45

qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi bralis Semamsubuqebel (e.w. fiziologiuri afeqti) an kidev mTlianad mis gamomricxvel (e.w. paTologiuri afeqti) garemoebad.

maSasadame, afeqturi danaSaulebis Cadenis dros faqtobrivi garemoebebis Sesacnobad sakmarisia am garemoebebis ubralo aRqma da ara maTi siRrmiseuli gacnobiereba.

2.3.1.3.2. refleqsur da avtomatizebul qmedebebSi faqtobriv

garemoebaTa Secnobis problema

codnis dasabuTeba problemuria, aseve, e.w. avtomatizebuli, refleqsuri qmedebebis Cadenis dros176. ase magaliTad, 90 km/sT siCqariT moZravi avtomanqanis gamocdili mZRoli, romelic quCaSi wesebis sruli dacviT gadaadgildeba, uecrad gzaze morbenal ZaRls dainaxavs. mZRoli aseT SemTxvevaSi moZraobis wesebis Sesabamisad imoqmedebs da avtomanqanis saWes ,,ukidures marjvena mxares~ mimarTavs. avtomanqana mocurdeba da iqve arsebul ganaTebis boZs daejaxeba, Sedegad ki mZRolis gverdiT mjdomi mgzavri daiRupeba177.

aRniSnul magaliTSi avtomanqanis mZRolis mier avtoavariis Tavidan acilebis aseTi reaqcia gamowveulia e.w. ,,avtomatizebuli moqmedebiT~, romelic garkveuli gamocdilebis Sedegad mis fsiqikaSi Camoyalibda da am konkretul viTarebaSi, yovelgvari gaazrebis gareSe, qmedebaSi, e.i. SejaxebaSi, aisaxa178.Aanu, ufro zustad rom iTqvas, am SemTxvevaSi, piris mier avtomanqanis ukiduresi marjvena mxaris mimarTulebiT wayvana ganpirobebulia ara am moqmedis SegnebulobiT, aramed avtomaturi daufiqrebeli qceviT, rac efuZneba avtomanqanis marTvis didi xnis gamocdilebas. amitom aseT situaciaSi mZRols sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba ar unda daekisros. sworad miuTiTebs amis Sesaxeb k. roqsini, roca igi e.w. avtomatur qmedebebze saubrobs. avtori aRniSnavs, rom ,,xSirad ganmeorebadi moqmedebebi, rogoricaa, magaliTad, avtomanqanis damuxruWeba, saavario situaciebSi saWis ukidures marjvena mxares mimarTva, aris adamianebis gonebaSi mniSvnelovnad avtomatizebuli, ris gamoc mZRoli calkeul konkretul viTarebaSi Seugneblad da, maSasadame, araganzrax moqmedebs~.179

zemoaRniSnuli mosazreba ar niSnavs imas, rom aseTi pozicia nebismier SemTxvevaze gavrceldeba. iuridiul literaturaSi gabatonebuli SexedulebiT, yovel konkretul viTarebaSi ganzraxvis

176 ix.: Jakobs, AT (1991), gv. 264; Roxin, AT I (2006), gv. 267, 501. 177 analogiur SemTxvevas adgili hqonda germaniis sasamarTlo praqtikaSi. amis Sesaxeb ix. OLG Frankfurt 28 (1965), gv. 364. 178 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 267-268. 179 iqve, gv. 268.

Page 46: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

46

dasasabuTeblad saWiroa yuradRebis gamaxvileba imaze, Tu ramdenad iyo piris Segnebuloba moculi qmedebis im obieqturi garemoebebiT, romelTac konkretul SemTxvevaSi SeeZloT mZime Sedegis gamowveva. zogierTi avtoris azriT ki ganzraxvaze calkeul situaciebSi mxolod im dros SeiZleba saubari, Tu dadasturdeba, rom qmedebis mizani damnaSavis SegnebulobiT iyo moculi, anu igi Segnebulad da mizandasaxulad moqmedebda180. ase magaliTad, wvimian amindSi Sua qalaqSi moZravi avtomanqanis mZRoli dainaxavs, rom quCaze ZaRli gadadis, romelsac ukan ZaRlis patroni, misive mezobeli mihyveba. mZRoli siCqares moumatebs ZaRlis dajaxebis mizniT, radgan am ukanasknelma ramdenime dRis win igi msubuqad dakbina. aseT viTarebaSi avtomanqana ucabedad mocurdeba da sinamdvileSi ara ZaRls, aramed ZaRlis patrons daejaxeba, Sedegad ki, mZRolis mezobeli gardaicvleba.

germanul sasamarTlo praqtikaSi analogiur situaciebSi xSirad rTulia erTmaneTisgan gamijno arapirdapiri ganzraxva da TviTimedovneba. aRniSnuli problemis gadawyveta, upirveles yovlisa, damokidebulia imaze, ramdenad aqvs damnaSaves faqtobrivi garemoebebi Secnobili. am konkretul SemTxvevaSi ki, is faqti, rom mZRols ara aqvs aqtualuri codna imis Sesaxeb, rom mis moqmedebas realurad sxva mZime Sedegi mohyveba, ar aris TviTimedovnebis dasabuTebis sakmarisi safuZveli. aq damnaSave, marTalia, amis Sesaxeb konkretulad ar fiqrobs, Tumca, faqtobriv garemoebebs igi aSkarad aRiqvams. kerZod, man icis, rom wvimiani amindia da SesaZloa, avtomanqana mocurdes, xedavs imasac, rom ZaRls misive mezobeli aseirnebs. piris mxridan yvela am garemoebis aRqma aris sakmarisi winapiroba imisa, rom aRniSnul viTarebaSi arapirdapiri ganzraxvis arseboba dasabuTdes.

im SemTxvevaSi, Tu mZRoli Sokuri gancdebiT isea aforiaqebuli, rom saWes ver daimorCilebs da Sedegad ubedur SemTxvevas gamoiwvevs, ganzraxvis arsebobaze saubari gaumarTlebeli iqneboda181. ase magaliTad, Tuki manqanis mocureba gamowveulia ara gadaWarbebuli siCqariT, aramed mweris mizeziT, romelic mZRols TvalSi ucabedad Seufrinda da amis gamo man mosaxvevSi avtosagzao SemTxveva moaxdina182, ganzraxvis dasabuTeba mizanSeuwonlad miiCneva. mZRols movlenebis amgvari ganviTarebis Sesaxeb araTu codna, aramed qmedebaze `nebis batonobis~ SesaZleblobac warTmeuli hqonda.183 aseTi moqmedeba SesaZlebelia, arc ki Sefasdes rogorc

180 Sdr.: Jakobs, AT (1991), gv. 263; Roxin, AT I (2006), gv. 502. 181 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 502. 182 ix. OLG Hamm, NJW (1975), gv. 657, aseve Sdr. Roxin, AT I (2006), gv. 267. qarTul literaturaSi aRniSnuli SemTxveva aseve ganxiluli aqvs m. turavas, romelic aseT viTarebaSi miuTiTebs individualuri bralis gamoricxvaze. amis Sesaxeb ix. turava (2011), gv. 593. 183 ix. Schewe (1972), gv. 71, 73-74.

Page 47: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

47

nebelobiT qmedeba184. moqmedeba aris, upirveles yovlisa, yvelaferi is, rac adamians, rogorc fsiqikur-inteleqtualuri moqmedebis centrs, SeiZleba miekuTvnos185. amitom vinc refleqsurad an avtomaturad moqmedebs, rogorc wesi, ar axorcielebs sisxlissamarTlebriv qcevas, Sesabamisad, aseTi qceva ar warmoadgens piris personalurobis gamoxatulebas. gamomdinare aqedan, aseTi moqmedeba ar SeiZleba Seeracxos am subieqtis fsiqikur-inteleqtualuri sferos (individis personalurobis gamoxatulebas)186. am pozicias marTebulad iziarebs, aseve, germaniis erT-erTi miwis sasamarTloc187. ase rom, qmedebis Segnebuloba arsebobs yovelTvis iq, sadac ganzraxvis kognitiuri elementi sruli moculobiTaa warmodgenili da, Sesabamisad, moqmedic qmedebis garemoebebs sworad da zustad aRiqvams.

maSasadame, ganzraxvis inteleqtualuri elementis Sinaarsidan gamomdinare, yvelaze metad masSi sayuradReboa codnis aqtualuroba, misi intensiuroba da konkretuloba. kognitiuri elementis amosavali principia im garemoebebis Secnoba, romlebic kanoniT gansazRvruli danaSaulis Semadgenlobas miekuTvneba.188 iuridiul literaturaSi am mxriv erTmaneTisgan ganasxvaveben qmedebis Semadgenlobis deskrifciul (aRwerilobiT) da normatiul (SefasebiT) niSnebs189. swored amitom, mizanSewonilia maTi analizi inteleqtualur elementTan urTierTkavSirSi ganxorcieldes.

2.3.1.4. codnis komponentis gansazRvra danaSaulis aRwerilobiTi da SefasebiTi niSnebis mimarT

2.3.1.4.1. codnis komponenti danaSaulis deskrifciuli

niSnebis mimarT

sisxlis samarTlis mecnierebaSi erTmaneTisgan ganasxvaveben qmedebis Semadgenlobis deskrifciul da normatiul niSnebs. danaSaulis deskrifciuli niSnebis zustad gansazRvra xSir SemTxvevaSi rTulia.190 iuridiul dogmatikaSi am problemasTan mimarTebiT erTiani azri ar arsebobs,191 Tumca, aRniSnuli cnebaSi

184 am pozicias iziarebs germaneli mecnieri g. Seve, amis Sesaxeb ix. Seves dasax. naSr,. gv. 71, 73-74. 185 ix. Roxin, Radbruch FS (1968), gv. 262. 186 germanulad: Persönlichkeitsäußerung. amis Sesaxeb ix. Roxin, AT I (2006), gv. 256, 267. analogiur termins iyenebs aseve qarTveli mecnieri m. turava. amis Sesaxeb ix.

turava (2011), gv. 176. 187 ix. OLG Hamm, NJW (1975), gv. 657. 188 ix. Safferling (2008), gv. 125. 189 ix.: Dopslaff, GA (1987), gv. 1-3; ieSekisa da vaigendis dasax. naSr., gv. 269-270. 190 ix. Bloy, JuS (1989), gv. L1-L4. 191 ix. Safferling (2008), gv. 126.

Page 48: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

48

SesaZlebelia vigulisxmoT iseTi niSnebi, romlebic mxolod aRwerilobiTi xasiTisaa da romelTa aRqmac grZnobis organoebis meSveobiT SeiZleba.192

qmedebis Semadgenlobis deskrifciuli niSnebis SecnobisTvis saWiro ar aris iuridiuli ganaTleba193. ase magaliTad, qurdobis SemTxvevaSi Semadgenlobis aRwerilobiT niSans warmoadges ,,nivTi~. imis gasagebad, Tu ra igulisxmeba ,,nivTis~ cnebaSi, pirovnebas ar moeTxoveba specialuri codna194. igive SeiZleba iTqvas ganzrax mkvlelobis SemTxvevaSi cneba ,,adamianis~ Sesaxeb, romelic aRwerilobiTi xasaTisaa da mis Sesacnobad aucilebeli ar aris, rom moqmeds gaaCndes iuridiuli codna195.

deskrifciuli niSnebis sapirispirod, normatuli niSnebi, romlebic qvemoT iqneba ganxiluli, SefasebiTia da maT dasadgenad garkveul SemTxvevebSi saWiroa pirovnebis mxridan samarTlebrivi ganmartebebi196.

danaSaulis Semadgenlobis niSnebis amgvari diferenciaciis miuxedavad, xSirad rTulia erTgvari zRvris gavleba deskrifciul da normatiul niSnebs Soris,197 radgan calkeuli aRwerilobiTi niSnebis dasadgenad SesaZlebelia, aseve, saWiro gaxdes maTi Sefasebac.198 aRniSnuli Sexedulebis dasasabuTeblad SeiZleba moviyvanoT Semdegi magaliTi: a.-m Tavisive mezoblis _ b.-s avtomanqanis saburavidan haeri gamouSva da saburavi dauSva, ris gamoc, b.-m avtomanqaniT samsaxurSi wasvla droulad veRar SeZlo. ismis kiTxva: dasjadia Tu ara a.-s qmedeba germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis 303-e paragrafis (nivTis dazianeba) mixedviT?199

germanul iuridiul literaturaSi nivTis dazianebad iTvleba piris mier masze iseTi zemoqmedeba, ris Sedegadac nivTis gamoyeneba, Tundac droebiT, SeuZlebelia200.

qarTuli sisxlis samarTlis kodeqsis 187-e muxlisgan (nivTis ganzrax dazianeba an ganadgureba) gansxvavebiT, germanuli kanonmdebloba mniSvnelobas ar aniWebs nivTis Rirebulebas. a.-m aRniSnul SemTxvevaSi qmedebis Semadgenlobis yvela obieqturi winapiroba ganaxorciela da, Sesabamisad, mas es garemoebebic Secnobili hqonda. gamomdinare aqedan, damnaSaves am konkretul viTarebaSi ar SeuZlia daasabuTos, rom nivTis dazianebis mizniT masze zemoqmedebisas igi varaudobda sagnis mxolod amortizebas Tu

192 ix. Heinrich, AT I (2010), gv. 49. 193 iqve. 194 ix. Bloy, JuS (1989), gv. L3. 195 ix. Heinrich, AT II (2010), gv. 109-110. 196 iqve, gv. 49. 197 ix. Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 49. 198 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 308. 199 analogiuri kazusi ix. Roxin, AT I (2006), gv. 486. 200 ix.: BGHSt 13, gv. 207; BGHSt 29, gv. 129-133; BGHSt 44, gv. 34-38.

Page 49: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

49

sulac mTlianad ganadgurebas. ganzraxvis dasamtkiceblad sruliad sakmarisia a.-s mier faqtobrivi garemoebebis ubralo Secnoba. kerZod, imis gacnobiereba, rom manqanis saburavidan haeris gamoSvebis Sedegad avtomaqanis mZRoli droulad gadaadgilebas veRar SeZlebs, da ara codna imis Sesaxeb, Tu rogor aris `nivTis dazianeba~ iuridiulad formulirebuli.201

am magaliTidan naTlad Cans, rom qmedebis Semadgenlobis obieqturi niSani _ ,,dazianeba~ mxolod wminda aRwerilobiTi bunebisa ar aris. kanonmdebeli rogorc normatiul, ise deskrifciul ganmartebas aseve moiTxovspiris mxridan Sinauri cxovelis ganadgurebis drosac; aseT SemTxvevaSi dasasabuTebelia, Sinauri cxoveli aris Tu ara moZravi nivTi.

adamianis mkvlelobis SemadgenlobaSi, imisaTvis rom ganisazRvros, rodis aris adamiani sisxlisamarTlebrivi dacvis obieqti, unda dadgindes misi sicocxlis dasawyisi da dasasruli.202

Tumca, miuxedavad aRniSnulisa, ganzraxvis dasamtkiceblad danaSaulis Semadgenlobis niSnebis amgvari saxiT dayofas rogorc Teoriuli, ise praqtikuli mniSvneloba eniWeba. saxeldobr, piris mier daSvebulma iseTma Secdomam, romelic erT SemTxvevaSi mimarTulia normatiuli, xolo meore SemTxvevaSi deskrifciuli niSnebis mimarT, SesaZloa, danaSaulis kvalifikaciaze moaxdinos gavlena. gamomdinare aqedan, codnis elementis dasabuTeba am ori gansxvavebuli garemoebis dros sxvadasxvagvarad xdeba. kerZod, Tuki deskrifciuli niSnebis Sesaxeb sakmarisia damnaSavis mxridan mxolod ,,martivi codna~, normatiul niSnebTan dakavSirebiT aucilebelia specialuri codnis arseboba. konkretulad rom iTqvas, ganzraxvis kognitiuri elementi erT SemTxvevaSi gulisxmobs qmedebis Semadgenlobis aRwerilobiTi garemoebebis arsobriv aRqmas, xolo meore SemTxvevaSi _ Semadgenlobis SefasebiTi niSnebis inteleqtualur (fsiqologiur) gaazrebas.

203 amgvari msjelobis miuxedavad, sisxlis samarTlis mecnierebaSi

saerTo mosazreba ar arsebobs imis Sesaxeb, ra moculobiT an ra sixSiriT unda iqnes warmodgenili aseT viTarebaSi kognitiuri elementi ganzraxvis sferoSi. dRes gabatonebuli pozicia irCevs Sualedur gzas. kerZod, ganzraxvis dasasabuTeblad is, erTi mxriv, saqmis garemoebis zedapiruli codniT ar kmayofildeba, xolo, meore mxriv, pirovnebisgan arc imas moiTxovs, rom man Tavis gonebaSi qmedebis zusti subsumcia moaxdinos. rogorc germaneli mecnieri e. Smidti miuTiTebs, damnaSaves ar moeTxoveba samarTlebrivi definiciebis zusti codna, radgan ,,subsumciis gakeTeba xelewifeba mxolod iurists, romelic icnobs samarTlebrivi silogizmis wess

201 ix. Safferling (2008), gv. 127. 202 ix.: Heinrich, AT I (2010), gv. 49; Satzger, Jura (2008), gv. 114. 203 Sdr. Engisch, Mezger FS (1954), gv. 127-162.

Page 50: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

50

da swored amgvarad axdens qmedebis Semadgenlobis subsumcias~204. amave pozicias iziarebs aseve, h. h. ieSeki. igi aRniSnavs, rom sisxlis samarTlis kanoni ar moiTxovs damnaSavis mier iuridiuli terminebis zust, detalur codnas, sakmarisia, mas hqondes warmodgena imis Sesaxeb, Tu saqmis romel garemoebebze unda kanonmdebels gaavrcelos sisxlis samarTlis normis dacvis funqcia. winaaRmdeg SemTxvevaSi, danaSaulis Cadenas mxolod iuristebi SeZlebdnen205.

amrigad, SeiZleba iTqvas, rom danaSaulis aRwerilobiT niSnebis mixedviT ganzraxvis dasabuTeba SedarebiT martivia. pirovnebas aseT dros ar moeTxoveba garemoebebis mimarT samarTlebrivi Sefaseba, mTavaria, man es niSnebi elementarulad, martivad aRiqvas206. im viTarebaSi ki, roca damnaSave Secdomas dauSvebs am garemoebebTan dakavSirebiT, SesaZloa, ganzraxvis erT-erTi elementi _ codna _ gamoiricxos. Tumca, iuridiul literaturaSi gabatonebuli SexedulebiT, danaSaulis deskrifciul niSnebTan dakavSirebuli Secdoma, rogorc wesi, irelevanturad iTvleba da piri mainc ganzraxi danaSaulis CadenisaTvis isjeba.207

2.3.1.4.2. codnis komponenti danaSaulis normatiuli

niSnebis mimarT

qmedebis Semadgenlobis normatiuli niSnebi, rogorc zemoT iTqva, grZnobis organoebiT ar aRiqmeba da swored amitom, ar aris faqtobrivi xasiaTis208. aseT SemTxvevaSi qmedebis Camden pirs, erTi SexedviT, aRniSnuli garemoebebis mimarT unda moeTxovos ara zedapiruli, aramed specialuri codna. magaliTad, qurdobisas, cneba ,,sxvisi nivTi~ warmoadgens normatiul niSans da mis dasasabuTeblad saWiroa samoqalaqo kodeqsis calkeuli normebis codna (germaniis samoqalaqo kodeqsis 929-e paragrafi)209.Aaseve Semadgenlobis normatiuli niSania germaniis ssk-is 267-e paragrafSi (dokumentebis gayalbeba) mocemuli niSani ,,mowmoba~, romelic, agreTve, moiTxovs samarTlebriv ganmartebas.210 sakiTxavia, Tu ra intensiurobiT aris saWiro damnaSaveSi amgvari saxis ,,codnis~ arseboba; miTumetes, rom yvela adamians, maT Soris, qmedebis Camdens, ar moeTxoveba sisxlissamarTlebriv terminTa ganmartebis mTeli sizustiT codna.

204 ix. Schmidt (1927), gv. 240. 205 ix. Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 295. analogiur mosazrebas gamoTqvams aseve qarTveli mecnieri m. turava. amis Sesaxeb ix. turava (2011), gv. 270. 206 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 485. 207 ix. Jakobs, AT (1991), gv. 290. 208 ix. Baumann, Weber, Mitsch, AT (2003), gv. 498. 209 iqve, aseve ix.: Haft, JA (1981), gv. 281-285; Haft, JuS (1980), gv. 588-592. 210 ix. Heinrich, AT I (2010), gv. 49.

Page 51: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

51

sisxlis samarTlis dogmatikaSi arsebuli gabatonebuli SexedulebiT, sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis dasabuTebisTvis aucilebeli ar aris piris mier normatiuli niSnebis zusti interpretireba, sakmarisia, mas am niSnebis `socialuri mniSvneloba~ zogadad mainc hqondes Secnobili.211 maSasadame, visac gacnobierebuli ara aqvs, rom nivTi, romelsac igi iRebs, sxvis sakuTrebas warmoadgens, ganzrax ar moqmedebs. aq ganzraxvis komponenti _ codna ar aris srulfasovnad warmodgenili212. aseT SemTxvevaSi Secdomis es saxec, Semadgenlobis deskrifciuli niSnebis mimarT daSvebuli Secdomis msgavsad, SesaZloa, ganzraxvis gamomricxveli garemoeba iyos213, Tumca, mxolod im gamonaklis SemTxvevaSi, roca moqmedi piri arasworad afasebs qmedebis normatiul niSnebs214. ase magaliTad, Tu piri qurdobis SemTxvevaSi arasworad ganmartavs cnebas _ ,,sxvisi nivTi~, maSin aseTi Secdoma SesaZloa, gaxdes ganzraxvis gamoricxvis safuZveli. danaSaulis Semadgenlobis normatiul niSnebTan dakavSirebuli Secdoma ganxilul unda iqnes rogorc faqtobrivi Secdoma. misi gaanalizeba aucilebelia ganxorcieldes germaniis ssk-is me-16 paragrafis (faqtobrivi Secdoma) farglebSi.

maSasadame, qmedebis Semadgenlobis normatiuli niSnebis `inteleqtualuri gaazreba~ ar niSnavs imas, rom damnaSavem Tavis TavSi aucileblad iuridiuli Sefaseba gaukeTos mis mier ganxorcielebuli qmedebis Semadgenlobis calkeul niSans, aramed sakmarisia, man am niSnebiT aRwerili cnebebis socialur-samarTlebrivi mniSvneloba gaiazros. Tumca, sakiTxavia, aseT SemTxvevaSi rogor unda ganisazRvros Tavad ganzraxvis codnis elementis arsebobis dadgenis masStabi, misi dasabuTebis samarTlebrivi winapiroebebi.

qmedebis Semadgenlobis normatiuli niSnebis mimarT daSvebuli Secdoma saWiroa, iuridiulad gaanalizebul iqnes ara im piris mier gakeTebuli Sefasebebidan gamomdinare, romelmac es Secdoma dauSva, aramed igive socialuri mdgomareobisa da SesaZleblobis mqone obieqturi pirovnebis Tvalsazrisis mixedviT215. sxvagvarad: damnaSave `saSualo adamianis~ doneze mainc sworad unda acnobierebdes qmedebis Semadgeneli garemoebis socialur-samarTlebrivi mniSvnelobis Sinaarss (e.w. `saSualo adamianis~ mier gakeTebuli

211 ix.: Heinrich, FS für Roxin (2011), gv. 449 ff; Roxin, AT I (2006), gv. 485. 212 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 485. 213 Sdr.: Heinrich, FS für Roxin (2011), gv. 449 ff; Heinrich, AT I (2010), gv. 49; Darnstädt, JuS (1978),

gv. 441-447; Haft, JuS (1980), gv. 588-592. 214 ix.: Heinrich, FS für Roxin (2011), gv. 449 ff; Heinrich, AT II (2010), gv. 106; Roxin, AT I (2006), gv. 486. 215 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 485.

Page 52: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

52

paraleluri Sefaseba)216. ase magaliTad, damnaSavis mier dokumentebis ganadgurebis an misi gayalbebis SemTxvevaSi mas ar moeTxoveba imis codna, rogor aris ganmartebuli kanonSi ,,dokumenti’’ an ,,sabuTi’’, magram, `saSualo adamianis~ SesaZleblobidan gamomdinare, aucileblad unda icodes, rom Tavisi qmedebiT zogadsamarTlebrivi normiT dacul obieqts azianebs. aseTi Secdoma gamoricxavs qmedebis Semadgenlobis niSnis socialuri mniSvnelobis Secnobadobas da, maSasadame, ganzraxvas.217

amrigad, qmedebis Semadgenlobis normatiuli niSnebTan dakavSirebuli Secdomis SemTxveva, ise, rogorc qmedebis Semadgenlobis aRwerilobiTi niSnebTan mimarTebiT daSvebuli Secdoma, gabatonebuli SexedulebiT, saWiroa ganixilebodes rogorc faqtobrivi Secdoma. am dros SesaZloa, uaryofil iqnes ganzraxvis erT-erTi komponenti _ codna, rasac Sedegad unda mohyves mTlianad ganzraxvis gamoricxva.218

qmedebis Semadgenlobis normatiul niSnebTan dakavSirebuli Secdoma aucilebelia gaimijnos e.w. subsumciaSi daSvebuli Secdomisgan219, radgan Secdomis es saxe iuridiul literaturaSi miiCneva rogorc akrZalvaSi Secdoma220.

subsumciaSi daSvebuli Secdoma germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis me-17 paragrafSi (akrZalvaSi Secdoma) moiazreba da piris pasuxismgeblobis sakiTxic, swored, aRniSnuli normis farglebSi gadawydeba221. saxeldobr, akrZalvaSi Secdomis msgavsad, subsumciaSi daSvebuli Tavidan aucilebadi Secdomis SemTxvevaSi gamoiricxeba marTlwinaaRmdegobis Segneba da, Sesabamisad, bralic, ris gamoc piri pasuxismgeblobisgan gaTavisufldeba. amgvari Secdomis Tavidan acilebadobis viTarebaSi ki marTlwinaaRmdegobis Segneba potenciurad mainc dasabuTdeba, rac, saboloo jamSi, gamoiwvevs piris ganzraxi danaSaulisaTvis pasuxismgeblobis dakisrebas.

216 amis Sesaxeb ix.: BGHSt 3, gv. 248; BGHSt 4, gv. 347; BGHSt 8, gv. 321; Schroth (1998), gv. 65;

Mezger (1949), gv. 328, 331. ,,paraleluri Sefaseba damnaSavis SegnebaSi (Parallelbeurteilung

im Täterbewusstsein)~ _ ase uwodebs aRniSnul formaluras h. velceli. amis Sesaxeb ix. Welzel, JZ (1953), gv. 120. ix. aseve: imave JurnalSi, gv. 266; Welzel, JZ (1954), gv. 276-278. qarTveli mecnieri m. turava am termins uwodebs ,,paralelur gansjas~, rac Sinaarsobrivad igivea. ix. turava (2011), gv. 270. aRsaniSnavia, rom germanul iuridiul literaturaSi e.w. `paraleluri Sefasebis~ kategorias zogierTi germaneli mecnieri uaryofs, ase magaliTad, i. pupe, u. qindhoizeri, Tumca aRniSnuli avtorebis am Tvalsazrisma iuridiul literaturaSi saTanado aRiareba ver moipova. i. pupesa da u. qindhoizeris mosazrebebis Sesaxeb ix.: Puppe, GA (1990),

gv. 145; Kindhäuser, GA (1990), gv. 407. 217 ix. Herzberg, JuS (1999), gv. 1073. 218 ix.: BGHSt 48, gv. 322-328; BGHSt 8, gv. 321-323; Rönnau, Faust, Fehling, JuS (2004), gv. 667-670. 219 Sdr.: Herzberg, JuS (1999), gv. 1073; Haft, JA (1981), gv. 281-285; Haft, JuS (1980), gv. 588-592. 220 ix.: BGHSt 9, gv. 341-347; BGHSt 13, gv. 135-138; BGHSt 15, gv. 332-338; Baumann, Weber, Mitsch,

AT (2003), gv. 500; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 91; Roxin, AT I (2006), gv. 485; turava (2011), gv. 533-534. 221 Sdr. ieSekisa da vaigendis dasax. naSroms, gv. 282.

Page 53: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

53

Secdomis aRniSnuli saxeebis erTmaneTisgan gamijvnis dros warmoSobili problemis gadaWris gansxvavebul gzas gvTavazobs germaneli mecnieri f. hafti. igi erTmaneTisgan ganasxvavebs (1) ,,saganTan dakavSirebul~ Secdomas, romelic ganzraxvas gamoricxavs da (2) ,,cnebasTan dakavSirebul~ Secdomas, romelic subsumciaSi daSvebul Secdomad ganixileba da aseT SemTxvevaSi marTlwinaaRmdegobis Segneba gamoiricxeba222. magaliTad, Tu moqmedi fiqrobs imas, rom ,,dokumentaciis’’ cnebaSi mxolod saidumlo informaciis Semcvleli sabuTebi igulisxmeba da ara moqalaqisTvis mniSvnelovani oficialuri dokumentebi, maSin saxeze gvaqvs Secdoma subsumciaSi, e.i. ,,cnebasTan dakavSirebuli~ Secdoma. aq damnaSave arasworad axdens ,,dokumentis~, e.i. cnebis definicias223. sxva analogiur viTarebaSi, Tuki sxvisi Sinauri cxovelis ganadgurebis an qurdobis SemTxvevaSi cneba `Sinauri cxoveli~ damnaSavis mxridan gagebul iqneba rogorc uZravi nivTi, maSin aseTma Secdomam, misi Tavidan aucilebadobis SemTxvevaSi, SeiZleba, gamoricxos ara qmedebis Semadgenlobis ganzraxva, aramed marTlwinaaRmdegobis Segneba224. am poziciis marTebuloba ki SesaZlebelia, dasabuTdes im garemoebiT, rom nivTis definicia gansazRvrulia ara sisxlis samarTlis kanonSi, aramed germaniis samoqalaqo kodeqisis 90-e paragrafSi225. am normis mixedviT, nivTSi mxolod materialuri faseulobis mqone sagani igulisxmeba226.Aaqedan gamomdinare, sruliad dasaSvebia, rom braldebulma nivTis zusti definicia marTlac ar icodes. amitom, akrZalvaSi Secdomis msgavsad, Secdomis es saxec, misi misateveblobis SemTxvevaSi, avtoris azriT, marTlwinaaRmdegobis Segnebisa da, Sesabamisad, bralis uaryofas unda iwvevdes.227

rac Seexeba ,,saganTan dakavSirebul~ Secdomas, mas f. hafti ukavSirebs iseT SemTxvevebs, ra drosac saWiro ar aris garkveuli sakanonmdeblo definiciebis gakeTeba. ,,yoveli Secdoma, romelic SesaZloa, gagebul iqnes ara sakanonmdeblo definiciidan gamomdinare, unda CaiTvalos `saganTan dakavSirebul~ Secdomad~228 _ aRniSnavs igi. ase magaliTad, Tuki vinme sxvis nivTs imitom daazianebs (ssk-is 303-e paragrafi, nivTis dazianeba), rom SecdomiT Tavisad CaTvlis, miiCneva ara ,,cnebasTan dakavSirebul~, aramed `saganTan dakavSirebul~ Secdomad.229 aseT dros SesaZlebelia,

222 ix.: Haft, JA (1981), gv. 281-285; Haft, JuS (1980), gv. 588-592. 223 ix.: Haft, JA (1981), gv. 284; Haft, JuS (1980), gv. 591. 224 Sdr. ieSekisa da vaigendis dasax. naSroms, gv. 282-283. 225 Sdr.: Schroth (1998), gv. 29; Roxin, AT I (2006), gv. 487. 226 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 487. 227 ix.: Haft, JA (1981), gv. 284; Haft, JuS (1980), gv. 591. 228 ix. Haft, JA (1981), gv. 284. 229 iqve, gv. 281-285, aseve ix. Haft, JuS (1980), gv. 588-592.

Page 54: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

54

gamoiricxos qmedebis Semadgenlobis ganzraxva da piri pasuxismgeblobisgan sabolood gaTavisufldes230.

Tumca, gabatonebuli SexedulebiT, rogorc qmedebis Semadgenlobis normatiul niSnebTan dakavSirebiT, ise subsumciisas daSvebuli Secdoma, rogorc wesi, sisxlissamarTlebrivad irelevanturia231. amgvar viTarebebSi damnaSavem nivTis zusti definicia SesaZloa, marTlac ar icodes, magram sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis dasabuTebisTvis sruliad sakmarisi iyos imis dadgena, rom pirs cxenis, Zroxis, ZaRlis da a.S. qurdobis an ganadgurebis dros maTi, rogorc materialuri faseulobis mqone sagnis, daniSnuleba da mniSvneloba zogadad gaazrebuli hqonda232. maSasadame, ,,nivTis~ cnebis araswori ganmarteba subsumciaSi daSvebuli SecdomisTvis, rogorc wesi, umniSvneloa.233

zemoaRniSnulidan gamomdinare, SeiZleba iTqvas, rom, erTi SexedviT, Zalze rTulia, erTi mxriv, qmedebis Semadgenlobis deskrifciuli da normatiuli, xolo, meore mxriv, qmedebis Semadgenlobis normatiuli niSnebisa da subsumciisas daSvebuli Secdomebis urTierTgamijvna234. TiTqmis yvela aseT SemTxvevaSi saWiroa damnaSavis mxridan Sefasebebis gakeTeba. garda amisa, yvela es Secdoma praqtikuli TvalsazrisiT, ZiriTadad, irelevanturad miiCneva da piri mainc ganzraxi qmedebis CadenisTvis isjeba. calsaxad imis Tqma, rom nebismieri araswori samarTlebrivi Sefaseba yovelTvis niSnavs subsumciaSi Secdomas, gaumarTlebelia.235 zustad romelia qmedebis normatiul da aRwerilobiT niSnebSi an kidev subsumciaSi daSvebuli Secdoma, damokidebulia mxolod konkretul garemoebebze da calkeul SemTxvevebze.

maSasadame, ganxilul iqna ganzraxvis erT-erTi _ kognitiuri _ elementi, romlis dasasabuTeblad aucilebelia, rom igi danaSaulis mimdinareobisas aqtualuri da uwyveti formiT iqnes warmodgenili. amasTan, is unda moicavdes:

a) konkretuli qcevis yvela ZiriTad niuanss; b) gansaxorcielebeli qmedebis SemadgenlobisTvis mniSvnelovan

garemoebebs; g) qmedebis Semadgenlobis Sesabamisi Sedegis dadgomis

winaswar ganWvretas; d) movlenis kauzaluri ganviTarebis arsobriv monaxazs; e) umarTlobis obieqturi Semadgenlobis yvela sxva niSans;

230 germaniis sisxlis samarTlis kodeqsi, rogorc zemoT aRiniSna, nivTis gaufrTxileblobiT dazianebis Semadgenlobis dasjadobas ar iTvaliswinebs. 231 ix. Baumann, Weber, Mitsch, AT (2003), gv. 498. 232 Sdr. Roxin, AT I (2006), gv. 486. 233 iqve, gv. 487. 234 ix. Welzel, JZ (1954), gv. 279. 235 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 489.

Page 55: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

55

v) qmedebis garemoebebis socialur bunebas. Tumca, rogorc zemoT aRiniSna, mxolod codnis elementis

warmodgena ganzraxvis arsebobisTvis sakmarisi ar aris; saWiroa, aseve, misi meore, mniSvnelovani _ voluntatiuri _ komponentis dasabuTebac.

2.3.2. nebelobis elementi

kognitiuri elementis ganxilvis Semdeg, mniSvnelovania

yuradReba amjerad ganzraxvis meore elementze _ nebelobaze iqnes gamaxvilebuli. gabatonebuli SexedulebiT, ganzraxvaSi, inteleqtualuri momentis gverdiT, yovelTvis moiazreba nebelobiTi momentic. swored amitom mis dasasabuTeblad saWiroa am niSnebis kumulaciuri arseboba236. marTalia, germaniis sisxlis samarTlis kanoni, zogierT SemadgenlobaSi kognitiuri elementisgan gansxvavebiT, voluntatiuri komponentis Sesaxeb arafers ambobs, magram es imas ar niSnavs, rom misi saTanado gamokvleva da gaanalizeba saWiro ar aris237.

rogorc zemoT aRiniSna, ganzraxvis dasadgenad aucilebelia rogorc codnis, ise nebelobis Semowmeba.238 aqedan gamomdinare, problemis kvlevac swored am mimarTulebiT unda warimarTos. saxeldobr, unda dasabuTdes danaSaulis Cadenis SemTxvevaSi, erTi mxriv, garemoebebis mimarT codnis arseboba, xolo, meore mxriv, nebeloba. rac ufro didi moculobiTaa ganzraxvaSi kognitiuri elementi warmodgenili, miT ufro naklebi intensiurobiT aris saWiro nebelobis elementis arseboba da piriqiT239. ase magaliTad, mizniT determinirebul ganzraxvaSi nebelobis elementi ufro meti internsiurobiT arsebobs, vidre codnis komponenti. am SemTxvevaSi voluntatiur elements aZlierebs damatebiT kidev erTi komponenti _ mizani, romelic arapirdapiri ganzraxvisTvis, rogorc aseTi, damaxasiaTebeli ar aris.240 aqedan gamomdinare, ibadeba logikuri SekiTxva: ganzraxvis cnebaSi romel niSans aqvs upiratesi mniSvneloba _ inteleqtualurs Tu nebelobiTs?

aRniSnul kiTxvaze pasuxis calsaxad gacema SeuZlebelia. Tu romeli elementia prioritetuli ganzraxvis cnebaSi, gadamwyveti ar unda iyos. upirveles yovlisa, dasadgenia, ganzraxvis romeli formiT aris danaSauli Cadenili. mizniT determinirebul ganzraxvaSi mis pirdapirobas swored nebelobiTi momenti gansazRvravs, rac imas niSnavs, rom masSi nebelobiTi komponenti

236 Sdr.: Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 80-81; Roxin, AT I (2006), gv. 437. 237 Sdr. Satzger, Jura (2008), gv. 115. 238 Sdr.: RGSt 44, gv. 324-327; RGSt 51, gv. 305-311; BGHSt 19, gv. 79-80; Jescheck, Weigend, AT

(1996), gv. 293; Otto, Jura (1996), gv. 468; MüKo-Joecks I (2011), gv. 762, 769-770. 239 ix. Schroth (1998), gv. 3. 240 Sdr. ieSekisa da vaigendis dasax. naSroms, gv. 297-298.

Page 56: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

56

ufro didi moculobiTaa warmodgenili, vidre codnis elementi241. konkretulad rom iTqvas, pirdapir ganzraxvaSi qmedeba imdenad aris deliqturi Sedegisken pirdapir mimarTuli, ramdenadac subieqts es Sedegi surs. arapirdapiri ganzraxvis dros ki qmedeba mxolod iribad miimarTeba marTlsawinaaRmdego Sedegisaken, rac ganpirobebulia imiT, rom subieqti eswrafvis sxva, gansazRvrul da ara konkretul marTlsawinaaRmdego Sedegs.

am msjelobidan gamomdinare, SeiZleba davaskvnaT, rom orive komponents ganzraxvis cnebaSi Tanabari mniSvneloba eniWeba. sxva sakiTxia, ganzraxvis romel formaSi (pirdapirSi Tu iribSi) ra moculobiTaa aRniSnuli elementebi warmodgenili, rac maT erTmaneTisadmi prioritetulobas ki ar gansazRvravs, aramed mxolod imas mianiSnebs, Tu ganzraxvis romeli formiT (pirdapiriT, Tu arapirdapiriT) aris qmedeba Cadenili. aRniSnuli sakiTxis gasarkvevad ki aucilebelia, pirvel rigSi, damnaSavis codnis komponentis dasabuTeba da mxolod am niSnis dadgenis Semdeg aris SesaZlebeli, vimsjeloT nebelobis elementze. sruliad dasaSvebia, kognitiuri elementi arsebobdes nebelobis gareSe (magaliTad, TviTimedovnebis dros), magram piriqiT, mxolod nebelobis arseboba da codnis elementis gamoricxva _ SeuZlebelia242. aqedan daskvna: ganzraxvaSi meore (nebelobis) elements pirveli (kognitiuri) elementis gareSe arseboba ar SeuZlia243. Tumca, rogorc zemoT aRiniSna, nebelobis elementi gansxvavebuli moculobiTa da intensiurobiT arsebobs rogorc pirdapir, ise arapirdapir ganzraxvaSi. gamomdinare aqedan, marTebulia problemis analizic swored am kuTxiT warimarTos.

2.3.2.1. nebelobis elementis problema pirdapiri

ganzraxvis dros

nebelobiTi elementis dadgenas pirdapir ganzraxvaSi udidesi

mniSvneloba eniWeba. swored, nebelobis elementis safuZvelze aris SesaZlebeli pirveli da meore xarisxis pirdapiri ganzraxvis erTmaneTisgan urTierTgamijvnis sakiTxis garkveva. kerZod, pirveli xarisxis pirdapir ganzraxvaSi gansakuTrebuli intesiurobiT voluntatiuri elementi gamoirCeva, radgan mas miznis arseboba aZlierebs, xolo meore xarisxis pirdapiri ganzraxvis dros mizani, rogorc aseTi, ar aris mocemuli da, Sesabamisad, nebelobac aq naklebi xarisxiT arsebobs.

rac Seexeba pirdapir ganzraxvaSi Tavad nebelobis elementis Sinaarss, zogierTi germaneli mecnieris (magaliTad, i. pupe, h. oto)

241 Sdr. Satzger, Jura (2008), gv. 116. 242 ix. Schroth (1998), gv. 3-4. 243 ix.: Ziegert (1987), gv. 69; Schmidhäuser (1968), gv. 10.

Page 57: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

57

SexedulebiT, `nebeloba” (wollen) aseT SemTxvevaSi ori _ deskrifciul-fsiqologiuri da normatiul-SeracxviTi mniSvnelobiT gamoiyeneba244.

nebelobis deskrifciul-fsiqologiuri gageba niSnavs ,,Sedegis dadgomisken mimarTuli mizniT determinirebul nebelobas~, e.i. nebeloba aq miznis identuria da, gamomdinare aqedan, fsiqologiurad aris gagebuli.245 nebelobis normatiul-SeracxviTi gageba ki gulisxmobs imas, rom pirs Sedegi, marTalia, gamiznulad ar surs, magram mis dadgomas gardauvlad miiCnevs. damnaSaves aseT SemTxvevaSi ar SeuZlia Tavis gamarTleba im argumentiT, rom mas fsiqologiuri gagebiT Sedegis dadgomis nebeloba saerTod ar hqonda, Sedegis dadgomis survili saerTod ar amoZravebda.246 swored amitom, saWiroa, am SemTxvevaSi nebeloba dasabuTdes ara fsiqologiurad, aramed normatiulad.247

maSasadame, Tuki qmedebis Camden pirs Sedegi gamiznulad ar unda, magram misi dadgomis gardauvlobaSi darwmunebulia, maSin SeiZleba dadasturdes e.w. meore xarisxis pirdapiri ganzraxva,248 romelic pirveli xarisxis pirdapiri ganzraxvisgan mxolod imiT gansxvavdeba, rom nebeloba mizniT ar aris ganpirobebuli. gamomdinare aqedan, SeiZleba iTqvas, rom mizani mxolod pirveli xarisxis pirdapiri ganzraxvis ZiriTadi elementia.249 ase magaliTad, Tu piri Tavis politikur konkurents, romlis mokvlac mas gamiznulad surs, missave kuTvnil avtomanqanaSi aafeTqebs, es pirveli xarisxis pirdapiri ganzraxva iqneba, xolo Tu damnaSaves Tavisi qmedebiT politikosis Tanmxlebi pirebis mokvla gamiznulad ar surda, Tumca maTi sikvdilis gardauvalobaSi darwmunebuli iyo, maSin sxva pirTa mimarT, SesaZloa, meore xarisxis pirdapiri ganzraxva dasabuTdes250. miuxedavad politikosis Tanmxleb pirTa mokvlis miznis ararsebobisa, qmedebis Camdeni maT sikvdils gardauvlad miiCnevda, amitom mas Sedegisadmi nebelobac, nebelobis normatiul-Seracxvadi gagebiT, daumtkicdeba. am SemTxvevaSi, meore xarisxis pirdapir ganzraxvaSi nagulisxmevi sityvebi _ ,,ar surda~ _ unda gavigoT ara deskrifciul-fsiqologiuri, aramed normatiul-SeracxviTi mniSvnelobiT251. Sedegis dadgomis gardauvlad daSveba sxva araferia, Tu ara pirdapir ganzraxvaSi nebelebiTi momentis aRiareba.

244 Sdr.: Puppe, Nomos Kommentar I (2010), gv. 604; Otto, Jura (1996), gv. 470. 245 amis Sesaxeb ix.: Puppe, Nomos Kommentar I (2010), gv. 604; Otto, Jura (1996), gv. 470. 246 Sdr.: Puppe, Nomos Kommentar I (2010), gv. 604; Otto, Jura (1996), gv. 470. 247 Sdr. Otto, Jura (1996), gv. 470. 248 ix. Puppe, Nomos Kommentar I (2010), gv. 604. 249 iqve. 250 iqve, aseve Sdr. Otto, Jura (1996), gv. 470-471. 251 ix. Puppe, Nomos Kommentar I (2010), gv. 604.

Page 58: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

58

am Sexedulebidan gamomdinare, ibadeba logikuri SekiTxva: xom ar gulisxmobs ganzraxvaSi zogadad nebelobis amgvari gageba Tavad ganzraxvis, rogorc wminda fsiqologiuri kategoriis uaryofas?

am problemas qvemoT ganvixilavT, Tumca aqve unda aRiniSnos: nebelobisadmi normatiuli xarisxis miniWeba, Tavis mxriv, niSnavs imas, rom saWiroa `ganzraxva” gagebul iqnes ara marto wminda fsiqologiurad, aramed normatiuladac.

meore xarisxis pirdapir ganzraxvasTan dakavSirebiT i. pupesa da h. otos pozicias iziarebs aseve, k. roqsini. igi miuTiTebs: `pirdapir ganzraxvaSi igulisxmeba ara marto is Sedegi, riskenac damnaSave iswrafvis, aramed is Sedegic, romlisken damnaSavis mizani, marTalia, pirdapir ar aris mimarTuli, magram darwmunebiT iTvaliswinebs misi dadgomis albaTobas da, Sesabamisad, es Sedegi damnaSaves unda kidec~.252 ase rom, mizani da ,,nebelobis faqtori~ pirveli xarisxis pirdapir ganzraxvaSi, codnis elementTan SedarebiT, ufro metad dominirebs.253 am msjelobidan gamomdinare ki, SeiZleba iTqvas, rom rodesac damnaSaulis Camdeni piri Sedegis dadgomisTvis iRvwis, pirdapiri ganzraxviT danaSaulis kvalifikaciisTvis mniSvneloba ara aqvs im garemoebas, igi qmedebis Semadgenlobis ganxorcielebas mxolod gardauvlad miiCnevs, Tu darwmunebulia movlenaTa aseTi saxiT ganviTarebaSi.254

germaniis uzenaesma sasamarTlom erT-erTi sisxlis samarTlis saqmis ganxilvisas sworad ganmarta pirdapiri ganzraxva; man calsaxad miuTiTa, rom `Sedegi, romlis dadgomisTvis piri yvelafers akeTebs, yovelTvis gamiznulia (Absicht), Tuki qmedebis Camdens aseTi Sedegis ganxorcieleba danamdvilebiT an gardauvlad miaCnda, miuxedavad imisa, surda es Sedegi, Tu Sinaganad nanobda kidec amis gamo~255.

2.3.2.2. nebelobis elementi arapirdapiri

ganzraxvis dros

nebelobis elementis arsebobis dasabuTeba eventualur ganzraxvaSi mecnierTa Soris azrTa sxvadasxvaobas iwvevs.256 germanul sisxlis samarTlis dogmatikaSi gabatonebuli SexedulebiT, eventualuri ganzraxva (dolus eventualis) mxolod maSin aris mocemuli, rodesac amsrulebeli iTvaliswinebs kanoniT

252 Sdr. Roxin, AT I (2006), gv. 436-437. 253 Sdr. ieSekisa da vaigendis dasax. naSroms, gv. 297. 254 ix. Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 83. 255 ix.: BGHSt 21, gv. 283; BGHSt 9, gv. 143; BGHSt 13, gv. 219. 256 Sdr. Safferling (2008), gv. 170-171.

Page 59: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

59

gansazRvruli qmedebis Semadgenlobis ganxorcielebas da urigdeba an Sinaganad iwonebs mas257.

cnobilia, rom arapirdapiri ganzraxva, misi calkeuli elementebis Sinaarsidan gamomdinare, xSirad Zalian emsgavseba Segnebul gaufrTxileblobas. am dros, iseve rogorc arapirdapiri ganzraxvisas, pirs gacnobierebuli aqvs Tavisi qmedeba, aseve iTvaliswinebs Sedegis dadgomis SesaZleblobas da, rac mTavaria, am viTarebaSi ar surs Sedegis dadgoma. gamomdinare aqedan, rogorc arapirdapiri ganzraxvis, ise Segnebuli gaufrTxileblobis dros, amsrulebeli abstraqtulad erTnairad uwevs angariSs imis albaTobas, rom kanonSi gansazRvruli garemoebebi SesaZloa ganxorcieldes da misi qceva Sedegis dadgomis winapiroba gaxdes258. es ki, Tavis mxriv, gulisxmobs qmedebis am or sruliad gansxvavebul subieqtur niSanSi inteleqtualur aspeqtTa TiTqmis identurobas. aRniSnul mosazrebas erTgvarad aZlierebs TviT arapirdapiri ganzraxvis alternatiuli saxelwodebac _ eventualuri.

sityva `eventualuris~ (frangulad: ,,SesaZlo”) alternatiul terminad gamoyeneba ganpirobebulia imiT, rom aqcenti aq gadaitaneba Sedegis SesaZlo dadgomis gaTvaliswinebaze, e.i. inteleqtualur momentze. Tumca, Sedegis dadgomis gaTvaliswinebis abstraqtuli SesaZlebloba Segnebuli gaufrTxileblobis SemTxvevaSic aseve mocemulia.

maSasadame, gamodis, rom inteleqtualuri elementi subieqturi Semadgenlobis or sxvadasxva gamovlinebaSi TiTqmis erTnairad aris warmodgenili. swored amitom, ismis kiTxva: romeli niSnis _ inteleqtualuris Tu nebelobiTis _ safuZvelze unda moxdes arapirdapiri ganzraxvisa da Segnebuli gaufrTxileblobis erTmaneTisgan urTierTgamijvna? ufro konkretulad rom iTqvas, gasarkvevia, saerTod aris Tu ara mocemuli nebelobis elementi gaufrTxileblobiTi deliqtebis Cadenis dros, vinaidan, rogorc aRmoCnda, inteleqtualur aspeqtebSi isini faqtobrivad TiTqmis identuria.

sakiTxi, rogor ganisazRvreba arapirdapiri ganzraxvis Sinaarsi da ra kriteriumebiT unda moxdes misi Segnebuli gaufrTxileblobisgan gamijvna _ metad problemuria ara marto germanul sasamarTlo praqtikaSi, aramed sisxlis samarTlis dogmatikaSic259. am mizniT, sisxlis samarTlis mecnierebaSi Camoyalibda e.w. Semcenebisa da nebelobis Teoriebi. maTi arsi SemdegSi mdgomareobs:

a) Semecnebis anu warmosaxvis TeoriisTvis (Wissenstheorie) amosavalia is, rom eventualuri ganzraxvis arsebobis aucilebeli winapirobaa piris garkveuli warmodgena safrTxis Sesaxeb qmedebis

257 ix.: Baumann, Weber, Mitsch, AT (2003), gv. 486; Kühl, AT (2008), gv. 70; Bloy, JuS (1989), gv. L3. 258 ix. Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 84-85. 259 Sdr. Schmidhäuser, JuS (1980), gv. 242-243.

Page 60: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

60

Semadgenlobis ganxorcielebisas, xolo nebelobiTi momenti am SemTxvevaSi saWiro araa.260 es ki niSnavs imas, rom eventualuri ganzraxva da Segnebuli gaufrTxilebloba erTmaneTisgan gansxvavdeba mxolod qmedebis Semadgenlobis ganxorcielebis codnis sferoSi;261

b) nebelobis Teoriis (Willenstheorie) mixedviT, eventualur ganzraxvas aqvs ori damoukidebeli niSani _ qmedebis ganxorcielebis codna da neba262. Segnebuli gaufrTxileblobisgan igi mxolod nebelobis elementis arsebobiT gansxvavdeba. gamomdinare aqedan, nebismieri saxiT Cadenili ganzraxi danaSauli yovelTvis nebelobiTia, xolo gaufrTxileblobiT Cadenili _ nebis gareSe ganxorcielebuli. Tumca, es ar gulisxmobs imas, rom gaufrTxilebloba zogadad aranebelobiTi qmedebaa, aq, upirveles yovlisa, saubaria Sedegisadmi piris mxridan nebelobis ararsebobaze da ara qmedebis aranebelobiT ganxorcielebaze. winaaRmdeg SemTxvevaSi, miviRebT rogorc aranebelobiT qmedebas, ise aranebelobiT Sedegs, rac, saboloo jamSi, piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisgan saerTod gaTavisuflebas gamoiwvevs. yoveli dasjadi qmedeba nebelobiTi xasiaTisa unda iyos; amitom sisxlis samarTalsac mxolod nebelobiTi qmedeba ainteresebs da ara e.w. instiqturi an refleqsuri moqmedebebi263. amis Sesaxeb germanul iuriduli literaturaSi araerTi avtori marTebulad miuTiTebs: ,,ganzraxva warmoadgens ama Tu im qmedebis Cadenis gziT samarTlebrivi sikeTis dazianebis Taobaze piris personalur gadawyvetilebas, romelic qmnis moqmedebis umarTlobis birTvs~.264 gamomdinare aqedan, moqmedeba aris nebelobiTo aqti, nebeloba ki, upirveles yovlisa, emsaxureba sisxlissamarTlebrivad relevantur moqmedebaTa dadgenas, magram, am funqciis garda, igi ar kargavs Tavis mniSvnelobas ganzraxvisa da bralis etapze. nebelobis Sinaarsi maT arsebobaze msjelobis dros dgindeba.265

swored Semecnebisa da nebelobis Teoriebidan gamomdinare, avtorTa erTi nawili miiCnevs, rom nebelobis elementis Semowmeba danaSaulis Cadenis SemTxvevaSi iseTive aucilebeli winapirobaa, rogoric kognitiuri elementis ganxilva266. mecnierTa meore nawili

260 ix. Morkel, NStZ (1981), gv. 177-179. 261 iqve. 262 ix. Heinrich, AT I (2010), gv. 114. 263 ix. Wolff, Gallas FS (1973), gv. 242, 264 Sdr.: Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 293; Kühl, AT (2008), gv. 68, aseve Sdr. turava (2011), gv. 289-290. 265 Sdr. turava (2011), 289-290. 266 Sdr.: Hippel (1903), gv. 45-46; Blei (1983), gv. 115-116; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 84-87;

Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 293; Heinrich, AT I (2010), gv. 102-106; Spendel, Lackner FS (1987),

gv. 167-171; Bloy, JuS (1989), gv. L1-L4.

Page 61: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

61

ki, ganzraxvaSi nebelobiTi elementis mniSvnelobas uaryofs da mxolod kognitiur komponents aRiarebs267.

aseT SemTxvevaSi erTgvarad aradamajerebeli Cans im avtorTa Sexeduleba, romlebic ganzraxvaSi nebelobis elementis arsebobas ar iziareben268. Tuki damnaSave Sedegis dadgomis SesaZleblobas uSvebs da mas egueba an kidev Sinaganad iwonebs, gadaWriT imis Tqma, rom am Sedegis nebeloba mas ara aqvs, cota ar iyos, gaugebaria. deliqturi Sedegis Segnebuli daSveba, rogorc qmedebis nebelobiTi aspeqti da aseTi Sedegis dadgomis SesaZleblobis gaTvaliswineba, rogorc amave qmedebis inteleqtualuri mxare _ swored rom arapirdapiri ganzraxvis imanenturi momentia. Tumca, isic xazgasasmelia, rom aRniSnuli Sexedulebis sawinaaRmdego pozicias aranakleb avtoritetuli mecnierebi emxrobian. gamomdinare aqedan, mizanSewonilia am avtorTa poziciebis calke ganxilva-gaanalizeba.

2.3.2.2.1. pozicia, romelic arapirdapir ganzraxvaSi nebelobis

elementis mniSvnelobas ar aRiarebs

germanul sisxlis samarTlis mecnierebaSi avtorTa erTi nawili arapirdapir ganzraxvaSi nebelobis elementis relevanturobas, marTalia, aRiarebs, Tumca arsebiT mniSvnelobas mainc piris codnas aniWebs. es ki, Tavis mxriv, imaze mianiSnebs, rom am mosazrebis warmomadgenlebi ufro metad ganzraxvis inteleqtualuri mxaris prioritetulobas emxrobian. mecnierTa meore nawili ganzraxvaSi voluntatiuri komponentis relevanturobas saerTod uaryofs da mTeli yuradReba mis kognitiur mxareze gaadaqvs.

avtorTa pirvel jgufs miekuTvnebian germaneli profesorebi: v. friSi da i. pupe, xolo mecnierTa meore jgufis warmomadgenelia e. Smidhoizeri.

v. friSi Tavis vrcel monografiul naSromSi miuTiTebs: ,,nebelobis elementis arseboba arapirdapir ganzraxvaSi imiT konmpesirdeba, rom qmedebaa nebelobiTi. sxva SemTxvevaSi ki isic sakmarisia, pirs Sedegis ganxorcielebis safrTxe zogadad hqondes Secnobili.~269 maSasadame, v. friSi ganzraxvis dasasabuTeblad ara nebelobis, aramed Semecnebis Teorias emxroba da aseT viTarebaSi

267 Sdr.: Frank, ZStW 10 (1890), gv. 169-185; Herzberg, JuS (1986), gv. 249; Frisch (1983), gv. 57 ff,

111 ff, 196 ff, 255-257; Lesch, JA (1997), gv. 802-809; Schlehofer, NJW (1989), gv. 2017-2026;

Schmidhäuser (1968), gv. 14-18, 21-25; Puppe, Nomos Kommentar I (2010), gv. 604; Kindhäuser, ZStW

96 (1984), gv. 1-35; Maurer (2007), gv. 50-52. 268 nebelobis Teoriis kritikis Sesaxeb ix.: Roxin, JuS (1964), gv. 53-58; Freund, AT (2009),

gv. 279; Frisch (1983), gv. 57, 111, 196, 255-257. 269 ix. Frisch (1983), gv. 486. arapirdapir ganzraxvaSi nebelobiT elements uaryofs aseve i. hruSka. amis Sesaxeb ix. Hruschka (1988), gv. 437.

Page 62: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

62

sakmaris pirobad miiCnevs mxolod Sedegis ganxorcielebis safrTxis Secnobadobas.

v. friSis am pozicias kidev ufro aviTarebs i. pupe. igi, v. friSis msgavsad, arapirdapiri ganzraxvis dros nebelobis elementis mniSvnelobas ar aRiarebs da mas mniSvnelobas mxolod pirdapiri ganzraxvis dros aniWebs270. is aRniSnavs: ,,ganzraxva es aris konkretuli (kvalificiuri) safrTxis Secnobadoba‘‘. saxeldobr, piris qceva mxolod maSin SeiZleba iqces sisxlissamarTlebrivad dasjad qmedebad, roca konkretulma safrTxem, romelic damnaSavem gacnobierebulad an savaraudod ,,albaTobis maRali xarisxiT Seqmna‘‘, samarTlebrivi sikeTis dazianeba gamoiwvia. am SemTxvevaSi, avtoris azriT, arapirdapiri ganzraxviT kvalifikaciisTvis mniSvneloba ar aqvs im garemoebas, damnaSavem es safrTxe `seriozulad aRiqva~, Tu mis ,,bednier dasasruls~ imedovnebda271.

amiT ki i. pupe, rogorc Cans, cdilobs ganzraxvasa da Segnebul gaufrTxileblobas Soris zRvari gaavlos damnaSavis mier safrTxis, ufro sworad, riskis Secnobadobasa Tu aseTi riskis saerTod ararsebobaSi. misi azriT, arapirdapiri ganzraxva mxolod maSin aris mocemuli, roca damnaSaves konkretuli Sedegis dadgomis SesaZlebloba ,,maRali xarisxis albaTobiT‘‘ Secnobili aqvs272.

i. pupesgan gansxvavebiT, ufro kategoriuli pozicia ukavia e. Smidhoizers, romelic nebelobiTi momentis mniSvnelobas aramarto arapirdapir, aramed pirdapir ganzraxvaSic (meore xarisxis pirdapiri ganzraxva) uaryofs273. mas miaCnia, rom tradiciulad gagebuli ganzraxvis cnebidan saWiroa nebelobis elementis calke gamoyofa da am ukanasknelis aRiareba mxolod qmedebis imanentur momentad.274 avtoris azriT, am SemTxvevaSi nebeloba warmoadgens, rogorc ganzraxviT, ise gaufrTxileblobiT Cadenili moqmedebis da ara Tavad ganzraxvis an gaufrTxileblobis Semadgenel elements.

maSasadame, nebeloba e. Smidhoizeris TeoriiT, danaSaulebrivi qmedebis damaxasiaTebeli momentia. Tavad ganzraxva ki, mecnieris azriT, brals ganekuTvneba da igi mxolod kognitiuri niSniT fuZndeba.275 SeiZleba iTqvas, rom amiT e. Smidhoizeri gvevlineba bralis fsiqologiuri Teoriis damcvelad. swored amitom, igi ganzraxvis, rogorc qmedebis subieqturi niSnis, arsebobis mizanSewonilobas eWqveS ayenebs.

270 ix.: Puppe, Nomos Kommentar I (2010), gv. 604; Puppe, ZStW 103 (1991), gv. 1-42. 271 ix.: Puppe, ZStW 103 (1991), gv. 41; Puppe, AT I (2002), gv. 312-320. 272 i. pupes moZRvrebis kritikis Sesaxeb ix. Roxin, AT I (2006), gv. 458. 273 ix. Schmidhäuser (1968), gv. 14-18, 21-25. 274 ix. Schmidhäuser, AT (1984), gv. 63, 201-202. e. Smidhoizeris am mosazrebas iziereben aseve sxva avtorebic, amis Sesaxeb ix.: Herzberg, JZ (1988), gv. 576; Kindhäuser, ZStW 96

(1984), gv. 21. 275 ix. Schmidhäuser, AT (1984), gv. 63, 201-202.

Page 63: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

63

amrigad, germanel mecnierTa erTi nawili eventualur ganzraxvaSi nebelobis elementis mniSvnelobas ar aRiarebs da upiratesobas inteleqtualur moments aniWebs.

2.3.2.2.2. nebelobis elementis mniSvnelobis uaryofis kritika

zemoT miTiTebul aRniSnul avtorTa Sexedulebebi arapirdapir

ganzraxvaSi nebelobis elementis relevanturobis uaryofis Sesaxeb gaziarebuli ar unda iqnes, ris gamoc saWiroa, maTi mosazrebebis cal-calke, TanamivdevrobiT gaanalizeba:

(1) v. friSis Sexeduleba imis Sesaxeb, rom ganzraxvaSi nebelobis elementis dasabuTeba ar aris aucilebeli, gamomdinare iqidan, rom qmedebaa aseT SemTxvevaSi nebelobiTi da amitom problema TiTqosda mxolod Sedegis ganxorcielebis Sesaxeb safrTxis SecnobiT unda gadawydes276, swori ar aris. nebelobiTi qmedeba aramarto ganzraxvis, aramed gaufrTxileblobis SemTxvevaSic arsebobs. maT Soris gansxvaveba ki is aris, rom Sedegis mimarT aseTi nebeloba gaufrTxileblobis dros saerTod ar aris warmodgenili, xolo ganzraxvis SemTxvevaSi igi inteleqtualuri elementis gverdiT aris mocemuli. winaaRmdeg SemTxvevaSi arapirdapiri ganzraxva gaufrTxileblobas daemsgavseboda;

(2) i. pupes mosazreba eventualur ganzraxvasTan mimarTebaSi nebelobiTi elementis mniSvnelobis uaryofis Sesaxeb samarTlian kritikas imsaxurebs. safrTxis Secnobadoba, marTalia, Segnebuli gaufrTxileblobis SemTxvevaSi ara konkretulad, magram abstraqtulad udavod arsebobs. ase magaliTad, rodesac avtomanqanis mZRoli satransporto saSualebas daSvebuli siCqaris nacvlad gadaWarbebuli siCqariT marTavs, mas abstraqtulad safrTxis arseboba Secnobili aqvs, Tumca darwmunebulia, rom mis amgvar qmedebas konkretul situaciaSi mZime Sedegi ar mohyveba277. gamomdinare aqedan, konkretuli Tu abstraqtuli safrTxis mxolod Secnobadobis safuZvelze ganzraxvisa da gaufrTxileblobis erTmaneTisgan urTierTgamijvnis sakiTxis am formiT gadawyveta aRniSnuli problemidan racionaluri gamosavali ar aris;

(3) calke aRniSvnas imsaxurebs e. Smidhoizeris mosazreba arapirdapir ganzraxvasTan dakavSirebiT. igi, rogorc Cans, uaryofs nebelobis momentis mniSvnelobas ganzraxvis sferoSi. avtoris Sexeduleba imis Sesaxeb, rom nebeloba mxolod qmedebis cnebaSi unda ganixilebodes, ar aris argumentirebuli Semdeg garemoebaTa gamo:

(a) ganzraxvaSi nebelobis gamoricxva faqtobrivad niSnavs voluntatiuri elementis saerTod ignorirebas da mxolod

276 ix. Frisch (1983), gv. 486. 277 ix. Schmidhäuser, JuS (1980), gv. 245.

Page 64: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

64

kognitiuri momentis aRiarebas, rac, Tavis mxriv, ganzraxvis sxvadasxva formiT Cadenili qmedebis uaryofasac gulisxmobs. kerZod, aseT SemTxvevaSi SeuZlebeli gaxdeba mizniT determinirebuli ganzraxva ganvasxvavoT miznis gareSe Cadenili moqmedebisgan. mizani mxolod da mxolod nebelobiT moments ukavSirdeba da mizniT Cadenil deliqtebSi igi nebelobiTi elementis damatebiT komponents warmoadgens;

(b) ganzraxvis cnebaSi nebelobis elementis mniSvnelobis uaryofa problemas Seqmnis, aseve, arapirdapiri ganzraxvisa da Segnebuli gaufrTxileblobis urTierTgamijvnis sakiTxis garkvevisas.278 kerZod, adamians SeuZlia, gaacnobieros Tavisi qmedebis Sedegad zianis dadgomis SesaZlebloba (kognitiuri elementi), magram mas SeiZleba ar surdes igi. Sedegis SesaZlo dadgomis mxolod gacnobiereba eventualuri ganzraxvis dasadastureblad sakmarisi winapiroba ar aris. sakiTxisadmi amgvari midgoma niSnavs Segnebuli gaufrTxileblobis sferoSi ganzraxvis `SeWras~279, vinaidan arapirdapiri ganzraxvisa da Segnebuli gaufrTxileblobis inteleqtualuri mxare, rogorc zemoT aRiniSna, TiTqmis identuria.

gamomdinare aqedan, aucilebelia, rom dadgindes nebelobis elementi rogorc pirdapiri, ise arapirdapiri ganzraxvis SemTxvevaSic. sworad miuTiTebs amis Sesaxeb h. oto, rodesac igi ganzraxvis nebelobiT momentze saubrobs. avtori aRniSnavs, rom ganzraxvis inteleqtualuri da nebelobiTi mxare warmoadgens ganzraxvis erTi da imave kompleqsur-fsiqologiuri faqtobrivi viTarebis sxvadasxva elements: ,,movlenaTa socialurad saSiSi, socialurad saziano ganviTarebis ubralod codna ganzraxvis dasadgenad sisxlssamarTlebrivad irelevanturia, Tu mas Tan ar axlavs nebeloba.~280

arapirdapiri ganzraxvisa da gaufrTxileblobis erTmaneTisgan gamijvnasTan dakavSirebiT warmoSobili problemis gansxvavebulad gadaWris gzas gvTavazobs k. roqsini281. man jer kidev gasuli saukunis 60-ian wlebSi gamoTqva mosazreba imis Sesaxeb, rom arapirdapiri ganzraxvis arsebobisTvis gadamwyvetia ara imdenad nebelobiTi momentis dasabuTeba, aramed ufro imis Semowmeba, hqonda Tu ara damnaSaves aseT SemTxvevaSi ,,samarTlebrivi sikeTis

278 ix. Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 81. igive pozicias aviTarebs qarTul iuridiul literaturaSi m. turavac. amis Sesaxeb ix. turava (2011), gv. 283-298. 279 ix.: Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 81; Krüger, Helmke, JA (1989), gv. 71-77; Küpper, ZStW 100

(1988), gv. 758; Otto, Jura (1996), gv. 468-476. 280 ix. Otto, Jura (1996), gv. 471. h. otos am pozicias iziarebs aseve m. turava. ix. turava (2011), gv. 273. 281 ix. Roxin, JuS (1964), gv. 53-58.

Page 65: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

65

dazianebis gadawyvetileba miRebuli~.282 konkretulad rom iTqvas, am Sexedulebis mixedviT, arapirdapiri ganzraxvis dros qmedebis Camden pirs samarTlebrivi sikeTis xelyofa Sinaganad gadawyvetili aqvs, xolo TviTimedovnebisas amgvari gadawyvetileba ar arsebobs283.

maSasadme, avtori am SemTxvevaSi, marTalia, nebelobis elementis arsebobas calsaxad ar uaryofs, magram mas mainc arasakmaris winapirobad Tvlis da ganzraxvis dasasabuTeblad damatebiT kidev erTi kriteriumis _ damnaSavis mier samarTlebrivi sikeTis dazianebis Sesaxeb miRebuli gadawyvetilebis _ Semowmebas moiTxovs.

aRniSnuli mosazreba nawilobriv misaRebia. kerZod ki im nawilSi, sadac k. roqsini miiCnevs arapirdapiri ganzraxvis dros damnaSavis mxridan ,,samarTlebrivi sikeTis dazianebis Sesaxeb gadawyvetilebis~ arsebobis dadgenas. am poziciis mizanSewonilobis warmosaCenad SesaZlebelia Semdegi magaliTis moyvana: Tu piri vaznebiT datenil iaraRs amoiRebs, magram gadawyvetili ara aqvs mopirdapire mxares mdgom pirovnebas esrolos Tu mxolod daemuqros, aseTi qmedeba ganzraxvas ar afuZnebs. am SemTxvevaSi arc mcdelobis kvalifikacia SeiZleba, radgan mas samarTlebrivi sikeTis dazianeba an ganadgureba Sinaganad gadawyvetili jer kidev ara aqvs.284

k. roqsinis zemoaRniSnuli Sexedulebis sawinaaRmdegod SeiZleba gamoiTqvas kritikuli mosazrebac; saxeldobr, samarTlebrivi sikeTis dazianebis gadawyvetileba pirs miRebuli aqvs meore xarisxis pirdapiri ganzraxvis SemTxvevaSic. meore xarisxis pirdapiri ganzraxvis drosac piri Sedegisken, marTalia, mizanmimarTulad ar iswrafvis, magram Sedegis dadgomis, anu samarTlebrivi sikeTis dazianebis SesaZleblobas gardauvlad miiCnevs. gamomdinare aqedan, marto am niSanze dayrdnobiT, SesaZloa, arapirdapiri ganzraxva, erTi mxriv, marTlac gaimijnos Segnebuli gaufrTxileblobisgan, xolo, meore mxriv, arc is aris gamoricxuli, rom misi `aRreva~ ukve pirdapir ganzraxvaSi moxdes. amitom, arapirdapir ganzraxvaSi mxolod `samarTlebrivi sikeTis dazianebis Sesaxeb gadawyvetilebis~ arsebobis Semowmeba sakmarisi winapiroba ar unda iyos mis dasasabuTeblad. saWiroa, aseve, dadgindes damdgari Sedegisadmi piris nebelobiTi momentic da swored rogorc nebelobiTi elementis, ise ,,samarTlebrivi sikeTis dazianebis Sesaxeb gadawyvetilebis~ kumulaciurad arsebobis

282 iqve, aseve ix. Roxin (1973), gv. 226-234. ganzraxvis dasasabuTeblad k. roqsinis am formulas iyenebs aseve germaneli mecnieri v. hazameri. amis Sesaxeb ix. Hassemer, GS

für Kaufmann (1989), gv. 295. 283 ix.: Roxin (1973), gv. 232-233; Maurer (2007), gv. 108; Hassemer, GS für Kaufmann (1989), gv. 295,

309. 284 ix.: Roxin, AT I (2006), gv. 447; Sternberg-Lieben, Schönke/Schröder (2010), gv. 262.

Page 66: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

66

dasabuTebiT SesaZlebeli gaxdeba, rom arapirdapiri ganzraxva gaimijnos Segnebuli gaufrTxileblobisgan.

maSasadame, rogorc aRmoCnda, ganzraxvisa da TviTimedovnebis erTmaneTisgan gamijvnas yvelaze argumentirebulad da dasabuTebulad nebelobis Teoria axdens. am moZRvrebis mixedviT, gansazRvruli arapirdapiri ganzraxva udavod imsaxurebs aRiarebas. amsrulebeli ganzraxi qmedebis ganxorcielebis dros, Tundac is arapirdapiri formiT iyos gamoxatuli, danaSaulis Cadenis gadawyvetilebas `Sinaganad iwonebs~ da, Sesabamisad, ganzraxvac nebelobiTia285. gaufrTxileblobisas ki pirs darwmunebiT miaCnia, rom misi qceva marTlsawinaaRmdego Sedegs ar gamoiRebs da arc aqvs amgvari Sedegis dadgomis nebeloba.

am poziciis sawinaaRmdegod, Tuki davuSvebT Semecnebis Teoriis marTebulobas da miviCnevT, rom ganzraxva SeiZleba ganimartos mxolod inteleqtualur niSanze miTiTebiT, maSin mecnierTa garkveuli nawili iZulebuli gaxdeba agreTve arapirdapiri ganzraxvisa da TviTimedovnebis igiveobac aRiaros. subeqturi Semadgenlobis es ori gansxvavebuli qvesaxe, rogorc aRmoCnda, swored, erTsa da imave inteleqtualur elementzea agebuli: saxeldobr, iribi ganzraxvis dros, iseve, rogorc TviTimedovnebis SemTxvevaSi, subieqti iTvaliswinebs danaSaulebrivi Sedegis dadgomis SesaZleblobas. is rom, piri arapirdapiri ganzraxvisas Segnebulad uSvebs aramarTlzomieri Sedegis dadgomas da Sinaganad iwonebs kidec mas, sxva araferia Tu ara masSi nebelobiTi momentis arsebobis aRiareba. Tavad nebeloba ki aseT viTarebaSi warmoadgens SefasebiT kategorias da saWiroa igi gagebul iqnes ara wminda fsiqologiuri TvalsazrisiT, aramed normatiulad, iseve rogorc es xdeba meore xarisxis pirdapiri ganzraxvis dros. kerZod, am SemTxvevaSi Sesamowmebelia, hqonda Tu ara pirs Sedegisadmi nebeloba, anu dasadgenia, damnaSaves damdgari Sedegi saerTod undoda Tu ara. Tuki dasabuTda, rom qmedebis Camdeni piri samarTlebrivi sikeTis dazianebas Sinaganad urigdeba da aseTi Sedegis dadgomas egueba, maSin mas Sedegisadmi nebelobac da, Sesabamisad, arapirdapiri ganzraxvac daudasturdeba.

gamomdinare aqedan, imis mtkiceba, rom arapirdapiri ganzraxvis dros nebelobiTi elementi saerTod ar aris mocemuli, gaumarTlebelia.

maSasadame, arapirdapir ganzraxvaSi voluntatiuri komponenti yovelTvis unda dasabuTdes; Tumca, am dros iseve, rogorc meore xarisxis pirdapir ganzraxvis SemTxvevaSi, problemuria swored nebisa (wollen) da survilis (wünsche) urTierTmimarTebis sakiTxis garkveva, romelic arsebiT rols TamaSobs aRniSnul cnebebSi. es

285 Sdr.: BGHSt 5, gv. 149-152; BGHSt 21, gv. 14-17; Roxin, AT I (2006), gv. 452-454; Müller, NJW

(1980), gv. 2390.

Page 67: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

67

problema ki germaniis uzenaesma sasamarTlom gasuli saukunis 50-ian wlebSi, SeiZleba iTqvas, rom racionalurad gadawyvita.

2.3.2.2.3. germaniis uzenaesi sasamarTlos pozicia ganzraxvaSi

nebelobis elementis Sesaxeb

nebisa da survilis urTierTgamijvnis sakiTxis garkvevas

Seecada germaniis uzenaesi sasamarTlo erT-erTi gaxmaurebuli saqmis ganxilvis dros, romlis arsi SemdegSi mdgomareobs286: ,,k.-sa da a.-s surdaT m.-is dayaCaReba. isini Tavidanve gegmavdnen tyavis qamriT mis gakoWvasa da ise gaTiSvas, rom ugono mdgomareobaSi CaegdoT da Semdgom misgan nivTebi gaetacaT. Tumca, damnaSaveebi imasac fiqrobdnen, rom am moqmedebas SesaZlebelia, m.-is sikvdili mohyoloda, rac maT namdvilad ar surdaT. swored amitom, Tavdapirveli gegma Secvales da gadawyvites m.-sTvis Tavze tomara CamoecvaT da ise gaeTiSaT. gegmis ganxorcielebis dros, tomris Camocmisas k.-sa da a.-s didi winaaRmdegoba SexvdaTMm.-is mxridan, ris gamoc isini iZulebuli gaxdnen, isev Tavdapirvel gegmas dabrunebodnen da m.-is `gasaneitraleblad~ tyavis qamari gamoeyenebinaT, romelic, yoveli SemTxvevisTvis, Tan hqondaT wamoRebuli. maTMm.-s yelze tyavis qamari Semoaxvies, gaukeTes maryuJi da, misi gaTiSvis mizniT, orive mxridan moqaCes. qaCavdnen manam, sanam m.-ma moZraoba ar Sewyvita, ris Semdegadac daeuflnen mis qonebas. wasvlisas k.-s da a.-s gaaxsendaT, rom m.-i SesaZlebelia, gaguduliyo, amitom ukan mobrundnen da dazaralebuls yelidan qamari moxsnes. ugono mdgomareobaSi myofi m.-is gonze moyvanas damnaSaveebi ramdenime wuTis ganmavlobaSi cdilobdnen, Tumca amaod, igi ukve gardacvlili iyo~287.

es konkretuli SemTxveva ganzrax mkvlelobaa Tu gaufrTxileblobiT sicocxlis mospoba, erTi SexedviT, SesaZloa sadavo gaxdes288. kerZod, aRniSnul magaliTSi ganzraxvis arsebobis dasabuTebis argumentia is, rom damnaSaveebs msxverplis sikvdilis SesaZlebloba `konkretulad Tvalwin edgaT~, xolo ganzraxvis arsebobis sawinaaRmdegod metyvelebs is garemoeba, rom maT msxverplis sikvdili saerTod ar surdaT. gamosavali am problemidan ki SeiZleba iyos imis dadgena, ganzraxvis romel komponentze – codnaze Tu nebelobaze _ unda gakeTdes ZiriTadi aqcenti.

germaniis uzenaesma sasamarTlom am SemTxvevaSi arapirdapir ganzraxvis arsebobas dauWira mxari da piris sisxlissamarTlebrivi

286 Sdr.: Roxin, AT I (2006), gv. 445; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 85-86. 287 ix.: BGHSt 7, gv. 369; Roxin, AT I (2006), gv. 445. 288 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 445.

Page 68: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

68

pasuxismgebloba nebelobis TeoriiT, ufro sworad ki, misi erT-erTi saxis e.w. mowonebis TeoriiT (die Einwilligungstheorie) daasabuTa.289 man aRniSnul ganaCenSi Semdegi miTiTeba gaakeTa: ,,arapirdapiri ganzraxva SeiZleba maSinac iyos mocemuli, roca damnaSavisTvis damdgari Sedegi arasasurvelia.~290 sasamarTlom am SemTxvevaSi CaTvala: Tu damnaSave Sedegis dadgomas Sinaganad iwonebs da mas egueba, es imas niSnavs, rom pirs Sedegis nebeloba (wollen), miuxedavad aseTi Sedegis dadgomis misTvis SesaZlo arasasurvelobisa.291.

ase rom, aRniSnuli ganaCeniT sasamarTlo cdilobs ganzraxvis cnebaSi arsebul or komponents _ nebelobasa da survils Soris erTgvari zRvari gaavlos292. kerZod, Tuki Sedegis dadgoma pirs gamiznulad ar surs, magram es Sedegi aris sxva miznis miRwevis saSualeba, mas aucileblad qmedebis Semadgenlobis ganxorcielebis nebelobac aqvs maSinac ki, roca am qmedebis Sedegi misTvis SeiZleba marTlac arasasurveli aRmoCndes.293 sasamarTlos am gadawyvetilebam, Tavis mxriv, safuZveli sxva analogiuri dasabuTebis mqone ganaCenebsac daudo, romelTa mixedviT, nebelobis elementis Semowmeba eventualuri ganzraxvis arsebobis SemTxvevaSi saWirod iqna miCneuli.294

maSasadame, aRniSnuli gadawyvetilebis mixedviT, SeiZleba iTqvas: survili da nebeloba295 erTmaneTisgan imiT gansxvavdeba, rom survilSi mxolod mizanmimarTuli moqmedeba moiazreba, xolo nebelobaSi _ rogorc mizanmimarTuli, ise aramizanmimarTuli qmedeba. gamomdinare aqedan, `nebeloba~ zogadad ufro farTo mniSvnelobis cnebaa, vidre Tavad cneba ,,survili~. analogiuri azri gamomdinareobs nebelobis cnebis etimologiuri gagebidanac. kerZod, termini `nebeloba~ (wollen) literaturaSi ganmartebulia aseve rogorc survili, Tumca piriqiT, survili nebelobis identurad ar aris moazrebuli. amaze miuTiTebs agreTve araerTi germaneli mecnieric. ase magaliTad, profesori p. bieri aRniSnavs, rom ,,Tuki vinmes raRacis nebeloba aqvs, es niSnavs ubralod imas, rom pirovnebaSi erTdrouladaa mocemuli survilis, darwmunebis, mofiqrebisa da mzadyofnis erTgvari monaxazi da swored es Sinagani struqtura aris piris qmedebisTvis pasuxismgebeli.~296 survili aseT SemTxvevaSi gulisxmobs ufro abstraqtul, zogad kategorias, maSin

289 ix. BGHSt 7, gv. 369, aseve Sdr.: Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 85-86; Heinrich, AT I (2010), gv. 114. sasamarTlos aRniSnuli gadawyvetilebis kritikis Sesaxeb ix. Schmidhäuser, JuS

(1980), gv. 245-246. 290 ix. BGHSt 7, gv. 369. 291 amis Sesaxeb ix. BGHSt 7, gv. 369. 292 ix. Safferling (2008), gv. 172. 293 ix.: BGHSt 7, gv. 369; BGHSt 19, gv. 101; MüKo-Joecks I (2011), gv. 769, 776. 294 ix.: BGHSt 36, gv. 1, BGHSt 36, gv. 362-367; BGHSt, NStZ (2000), gv. 583; BGHSt, NStZ (2006), gv. 100; MüKo-Joecks I (2011), gv. 776. 295 swored am termins ukavSirdeba termini _ nebis Tavisufleba. 296 amis Sesaxeb ix. Bieri (2005), gv. 40.

Page 69: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

69

rodesac nebeloba faqtobrivia da niSnavs piris Sinagan gadawyvetilebas, raTa qmedeba realurad ganxorcieldes.297 ufro konkretulad rom iTqvas, Tuki pirs vinmes mokvlis mxolod survili aqvs, marto survilis arseboba sisxlissamarTlebrivad irelevanturia, mTavaria, am survils qmediTi nabijebi mohyves, raTa igi nebelobiT da, Sesabamisad, dasjad qcevad iqces298. am pozicias emxroba aseve, germaneli profesori h. blaic. mecnieri Tavis naSromSi299 miuTiTebs, rom ,,iq, sadac damnaSaves Sedegis dadgoma mxolod surs, es jer kidev ar niSnavs imas, rom ganzraxvaa ganxorcielebuli, amitom mxolod survili nebeloba ar aris.~300 aRniSnuli mosazrebis gasamyareblad avtors Semdegi magaliTi mohyavs: ,,Tu piri Tavis memkvidres saseirnod tyeSi gauSvebs im imediT, rom mas iq mexi daecema da mokvdeba, mkvlelobis ganzraxva ar iqneba mocemuli. damnaSaves aseT SemTxvevaSi ar SeeZlo movlenebis mimdinareobaze raime zegavlenis moxdena... Sesabamisad, mxolod survili arafers niSnavs, Tu igi nebelobiT qmedebaSi ar aisaxa.~301

amrigad, ganzraxvaSi sintagma ,,ar surda~ ar gulisxobs imas, rom Sedegis dadgoma ar iyo piris nebis gamoxatuleba. aranebelobiTi ganzraxi moqmedeba sisxlis samarTlis kanonis mixedviT dasjadobas ar eqvemdebareba. braleuli pasuxismgeblobis principidan gamomdinare ki sisxlis samarTals mxolod nebelobiTi qceva ainteresebs da ara e.w. instiqturi, Tu impulsuri moqmedeba302. swored amitom, arapirdapiri ganzraxva, rogorc danaSaulis Cadenis Sesaxeb piris Sinagani Tanxmoba da samarTlebrivi sikeTis dazianebis mowoneba303

, yovelTvis gulisxmobs aseve nebelobiTi elementis arsebobasac. Tumca, nebeloba amgvar viTarebaSi, iseve rogorc meore xarisxis pirdapiri ganzraxvis dros, gagebul unda iqnes ara wminda fsiqologiurad, aramed normatiulad. es kiniSnavs imas, rom nebeloba^arapirdapir ganzraxvaSi fiqciis saxiT304, e.w. `pirobadebulad~305 arsebobs. winaaRmdeg SemTxvevaSi, nebelobis elementis dasabuTeba sisxlis samarTalSi, romelic normatiuli (SefasebiTi) mecnierebaa, mxolod wminda fsiqologiurad SeuZlebeli iqneboda.

nebelobis normatiuli buneba gansakuTrebiT naTlad Cans qarTuli sisxlis samarTlis kodeqsis me-9 muxlis definiciaSi,

297 Sdr. Maurer (2007), gv. 11-12. 298 ix. Welzel (1969), gv. 64. 299 ix. Blei (1983), gv. 114. 300 iqve. 301 iqve. 302 Sdr. Maurer (2007), gv. 11-12. 303 ix.: Müller, NJW (1980), gv. 2390; Hippel (1903); Hippel (1932), gv. 132-136. 304 ix. Schroth (1998), gv. 3. 305 Sdr.: Spendel, Lackner FS (1987), gv. 174; Stuckenberg (2007), gv. 256-257.

Page 70: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

70

romlis Sinaarsobriv mxaresTan dakavSirebiT analizi qvemoT iqneba warmodgenili.

2.4. Sejameba

amrigad, ganzraxva germanul sisxlis sisxlis samarTlis dogmatikaSi niSnavs codniTa da nebelobiT qmedebis Semadgenlobis ganxorcielebas. misi arsi mdgomareobs SemdegSi:

(1) igi warmoadgens qmedebis Semadgenlobis subieqtur niSans da moicavs rogorc inteleqtualur, ise nebelobiT momentebs, ris gamoc, ganzraxva marTlwinaaRmdegobis Segnebisgan damoukidebelad ganixileba;

(2) ganzraxvis dasasabuTeblad saWiroa aqtualuri codnis arseboba, xolo misi potenciurad warmodgena sakmarisi ar aris. amasTan, damnaSaves calkeul SemTxvevebSi aseve moeTxoveba, rom qmedebis socialur-samarTlebrivi bunebac Secnobili hqondes;

(3) ganzraxva danaSaulis Cadenis yvela etapze uwyvetad da konkretulad unda arsebobdes (e.w. `Tanxvedris principi~). swored amitom, rogorc e.w. winmswrebi, ise e.w. SemdgomSi aRmocenebuli ganzraxva ar SeiZleba gaxdes piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis dasabuTebis safuZveli;

(4) ganzraxvaSi fsiqologiuri komponentis dasabuTeba afeqturi danaSaulebis Cadenis dros, gansxvavebiT afeqtis gareSe Cadenili deliqtisgan, Semdegi formiT unda xdebodes: afeqtur danaSaulebSi faqtobrivi garemoebebis Sesacnobad sakmarisi unda iyos am garemoebaTa ubralo aRqma da ara maTi siRrmiseuli gacnobiereba;

(5) danaSaulis Semadgenlobis normatiuli niSnebis mimarT ganzraxvis codnis elementis arsebobis dadgenis masStabi unda iyos ara konkretuli qmedebis Camdeni piris Sefasebis unari, aramed ,,paraleluri Sefaseba~ saSualo adamianis SesaZleblobidan gamomdinare;

(6) ganzraxva, bralis kategoriisagan gansxvavebiT, romelic mxolod SefasebiTia, aris wminda fsiqologiuri (pirveli xarisxis pirdapiri ganzraxva) an normatiuli (meore xarisxis pirdapiri da eventualuri ganzraxva).

3. marTlwinaaRmdegobis Segneba germanul sisxlis samarTalSi

3.1. sakiTxis mokle mimoxilva

sisxlis samarTlis dogmatikaSi marTlwinaaRmdegobis Segnebis

problema erT-erTi umniSvnelovanesi sakiTxia. germanul sisxlis samarTlis mecnierebaSi Tavdapirvelad es cneba, rogorc zemoT aRiniSna, uSualod dakavSirebuli iyo ganzraxvis problemasTan da

Page 71: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

71

mis Semadgenel erT-erT aucilebel niSans warmoadgenda.306 Tumca, ganzraxvis cneba `marTlwinaaRmdegobis Segnebis~ Sinaarssa da mniSvnelobas saTanadod ver xsnida, ris gamoc saWiro gaxda am problemis ara ganzraxvasTan mimarTebiT, aramed misgan damoukideblad gaanalizeba.

danaSaulis Sesaxeb arsebuli moZRvrebebi (klasikuri, neoklasikuri da finaluri) ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis urTierTmimarTebis sakiTxs, rogorc cnobilia, gansxvavebulad ganixilaven. am TeoriebSi problemas Seadgens rogorc Tavad marTlwinaaRmdegobis Segnebis Sinaarsobrivi mxare, ise misi adgili da mniSvneloba danaSaulis sistemaSi. mecnierTa da praqtikos iuristTa Soris wlebis ganmavlobaSi xangrZlivi diskusiis sagans warmoadgens, Tu danaSaulis sistemis romel safexurs ekuTvnis es samarTlebrivi kategoria.307

cnobilia, rom sisxlis samarTlis mecnierebaSi erTmaneTisgan mijnaven religiur, moralur da samarTlebriv brals.308 sakiTxi, Tu riT gansxvavdeba aRniSnuli bralis cnebebi erTmaneTisgan, jer kidev Riad rCeba.309 marTlwinaaRmdegobis Segnebis problema rom uSualod samarTlebriv brals ukavSirdeba, es udavoa, vinaidan marTlwinaaRmdegobis Segnebis Semowmeba, arc meti da arc naklebi, istoriulad da logikuradac yovelTvis bralis etapze xdeba.

3.2. problemis dasma

qmedebis Camdens sisxlissamarTlebrivi umarTloba rom srulad Seeracxos saWiroa, man danaSaulebrivi qmedebis arsi da misi akrZaluloba Seicnos, magram gasarkvevia:

(1) ras niSnavs is, rom pirs Tavisi umarTloba Segnebuli unda hqondes? aseT SemTxvevaSi, damnaSaves moeTxoveba sisxlis samarTlis kanonis konkretuli muxliT gaTvaliswinebuli danaSaulis mxolod dasjadobis codna, Tu sakmarisia aRniSnul pirs qmedebis samarTlebrivi akrZaluloba, e.i. qmedebis marTlwinaaRmdegoba zogadad hqondes Secnobili?

(2) ramdenad SeiZleba, rom qmedebis Camdens sisxlissamarTlebrivi umarTloba Seeracxos maSin, roca igi qmedebis akrZalvas ar icnobs?

(3) SeiZleba Tu ara marTlwinaaRmdegobis Segnebis arsebobis dasabuTeba gaufrTxileblobiTi danaSaulebis ganxorcielebis dros?

am kiTxvebze pasuxis gacemamde, upirveles yovlisa, saWiroa, gairkves, Tu ras gulisxmobs Tavad cneba `marTlwinaaRmdegoba~ da

306 ix. Kaufmann (1985), gv. 21. 307 Sdr. Spendel, Tröndle FS (1989), gv. 89-90. 308 ix. Kaufmann (1961), gv. 128. 309 iqve, aseve ix. Kaufmann (1985), gv. 21.

Page 72: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

72

rogor unda iqnes igi gagebuli ,,marTlwinaaRmdegobis Segnebis~ dros. gamomdinare aqedan, problemis kvlevac swored aRniSnuli sakiTxis ganxilviTa da misi dogmaturi analiziT unda daiwyos.

3.2.1. marTlwinaaRmdegoba germanul sisxlis samarTalSi

qmedeba mxolod maSin aris dasjadi, roca is marTlsawinaaRmdego da braleulia310. es ki imas niSnavs, rom danaSaulis Casadenad saWiroa kumulaciurad samive niSnis _ qmedebis Semadgenlobis, marTlwinaaRmdegobisa da bralis arseboba. marTlwinaaRmdegoba sistemurad yovelTvis qmedebis Semadgenlobis dadgenis Semdeg mowmdeba.

danaSaulis samwevrian da sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis gamomricxvel garemoebaTa orkvalian sistemas iTvaliswinebs germanuli sisxlis samarTali311. aRsaniSnavia is, rom termini `marTlwinaaRmdegoba~, calkeul SemTxvevebSi specialurad miTiTebulia sisxlis samarTlis kanonis zogierT SemadgenlobaSi, ase magaliTad, germaniis ssk-is 240-e (iZuleba), 303-e (nivTis dazianeba) paragrafebi.

Tavad cneba `marTlwinaaRmdegoba~ iuridiul literaturaSi me-19 saukunis bolos Camoyalibda.312 misi Seqmna cnobili germaneli mecnieris k. bindingis saxels ukavSirdeba, romelmac Tavis moZRvrebaSi ,,normaTa Teoria~ pirvelad Camoayaliba Teoria marTlwinaaRmdegobis Sesaxeb.313 k. bindingis moZRvrebis arsi SemdegSi mdgomareobs:

`sisxlis samarTali ar aregulirebs urTierTobebs adamianebs Soris. es urTierTobebi mowesrigebulia samarTlis sxva dargebis mier. sisxlis samarTlis funqcia amoiwureba imiT, rom igi uzrunvelyofs normis sawinaaRmdego qmedebis dasjadobas, xolo qmedebis marTlsawinaaRmdego xasiaTi sisxlis samarTlis kanoniT ar dgindeba.~314 amis Semdeg avtori iqve ganmartavs, rom danaSaulis Cadenis dros damnaSave arRvevs ara sisxlis samarTlis kanons, aramed normas, romelic sisxlis samarTlis kanonis gareT arsebobs.315 misi azriT, danaSaulis Camdeni piri moqmedebs ara sisxlis samarTlis kanonis winaaRmdeg, aramed mis Sesabamisad.316 maSasadame, avtoris SexedulebiT, `norma qmnis marTlsawinaaRmdego,

310 ix. Baumann, Weber, Mitsch, AT (2003), gv. 300. 311 Sdr.: Beling (1906), gv. 7; Roxin, AT I (2006), gv. 199-211; BGHSt 1, gv. 132; BGHSt 2, gv. 195;

BGHSt 9, gv. 375. 312 Sdr. Günther (1983), gv. 9. 313 iqve, gv. 10-11. 314 ix.: Binding I (1991), gv. 4-7; Mezger (1949), gv. 162; Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 201. 315 ix. Binding I (1991), gv. 4 ff. 316 iqve.

Page 73: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

73

xolo sisxlis samarTalis kanoni _ danaSaulebriv qmedebas~317. Tavad norma ki, k. bindingis TeoriiT, sajaro samarTals ekuTvnis.

k. bindingis msgavsad, e. belingic Tavis moZRvrebaSi miuTiTebs, rom danaSaulis Semadgenloba, romelic aRwerilia sisxlis samarTlis kodeqsis konkretul normebSi, ar afuZnebs qmedebis marTlsawinaaRdego xasiaTs318. Tumca, k. bindingisgan gansxvavebiT, e. belingis dogmatikaSi yvelaze metad TvalsaCinoa qmedebis Semadgenlobisa da marTlwinaaRmdegobis urTierTgamijvnis Sesaxeb ideis ganviTareba. swored, e. belingis damsaxurebad unda CaiTvalos qmedebis Semadgenlobidan marTlwinaaRmdegobis, rogorc danaSaulis damoukidebeli elementis, calke `gatana~319.

avtoris azriT, marTlwinaaRmdegoba qmedebis Semadgenlobisgan damoukidebelad arsebuli elementia da igi mxolod SefasebiT kategorias warmoadgens.320 aRniSnuli Sexedulebis dasasabuTeblad mas Semdegi magaliTi mohyavs: adamianis mokvla, rogorc cnobilia, SeiZleba, Cadenil iqnes, aseve, aucilebeli mogeriebis dros an saomar pirobebSi. imis gasarkvevad, aris Tu ara danaSaulis Semadgenlobis Sesabamisi qmedeba amave dros marTlsawinaaRmdego, saWiroa swored Sefasebis gamoyeneba. gamomdinare aqedan, marTlwinaaRmdegoba mxolod wminda SefasebiTi msjelobaa da mas araferi aqvs saerTo qmedebis SemadgenlobasTan321.

e. belingis moZRvrebaSi xazgasasmelia isic, rom k. bindingisgan gansxvavebiT, igi marTlsawinaaRmdegod Tvlis iseT qmedebas, romelic ewinaaRmdegeba ara marto sisxlis samarTlis kanonis gareT arsebul calkeul samarTlebriv normebs, aramed mTlianad marTlwesrigs, rogorc sxvadasxva samarTlebriv normaTa erTobliobas.

rac Seexeba Tavad danaSaulis Semadgenlobis mniSvnelobas, avtoris azriT, qmedebis Semadgenloba mosamarTlis yuradRebas amaxvilebs mxolod imaze, rom misi arsebobis Semdeg dadgenil iqnes marTlwinaaRmdegoba. igi am SemTxvevaSi iyenebs iuridiul literaturaSi dRes ukve damkvidrebul da cnobil formulas: `qmedebis Semadgenloba aris marTlwinaaRmdegobis arsebobis varaudi~322. piris moqmedebaSi Semadgenlobis niSnebis arseboba warmoadgens mxolod varauds imis Sesaxeb, rom qmedeba marTlsawinaaRmdegoa.

maSasadame, e. belingis Teoriis mixedviT, danaSaulis Semadgenlobis arseboba miuTiTebs imaze, rom moqmedeba ewinaaRmdegeba samarTlis normebs, e.i. calkeul abstraqtul

317 iqve. 318 ix. Beling (1906), gv. 6, 147. 319 Sdr. Kaufmann (1985), gv. 65. 320 ix. Beling (1906), gv. 6, 147. 321 iqve, gv. 6, 147. 322 Sdr.: Haft, AT (2004), gv. 65; Heinrich, AT I (2010), gv. 119; Gropp, AT (2005), gv. 179.

Page 74: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

74

akrZalvebi, romlebic sisxlis samarTlis kanonis gareT arsebobs. Tumca, aqve unda iTqvas, rom e. belingis mier Seqmnili es formula Tanamedrove iuridiul literaturaSi ar aris gabatonebuli. piris mier Cadenili qmedeba mxolod maSin CaiTvleba marTlsawinaaRmdegod, Tu igi ar imoqmedebs marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli erT-erTis viTarebaSi.

daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom e. belingis moZRvrebam sisxlis samarTlis mecnierebaSi safuZveli Cauyara dRes ukve gabatonebuli danaSaulis samsafexuriani sistemis Camoyalebebas, romelic Semdgom wlebSi Sinaarsobrivad kidev ufro gaizarda da daixvewa.

k. bindingisa da e. belingis mosazrebebs ganavrcobs germaneli mecnieri m. e. maieri. igi marTlwinaaRmdegobas gansazRvravs rogorc `kulturis normebis~ darRvevas.323 avtoris azriT, marTlwinaaRmdegoba ar warmoadgens moqmedebis da, masTan erTad, danaSaulis Semadgenlobis elements, `igi ar xorcieldeba arc gare samyaroSi, arc Sinagan samyaroSi. marTlwinaaRmdegoba aris msjeloba, SefasebiTi procesi, is xorcieldeba mosamarTlis Sinagan samyaroSi.~324

m. e. maieric, k. bindingisa da e. belingis msgavsad, normaTa Teorias efuZneba. TviT normas ki, romelsac arRvevs damnaSave da romlis darRvevac aqcevs mis moqmedebas marTlsawinaaRmdegod, avtori sisxlis samarTlis kanonis `gareT eZebs~. Tumca, am mxriv, igi ufro Sors midis, vidre k. bindingi da e. belingi. kerZod, Tu am ukanasknelTaTvis norma, romelsac arRvevs qmedebis Camdeni piri, mainc pozitiuri samarTlis normasac Seadgens, m. e. maieris moZRvrebaSi igi ara marto pozitiuri, aramed dauwereli samarTlis normasac warmoadgens.325 avtori calsaxad uTiTebs, rom `marTlsawinaaRmdegoa iseTi qmedeba, romelic saxelmwifos mier aRiarebul kulturis normebs ar Seesabameba~326. Tavad `kulturis normebs~ ki, romlebsac m. e. maieri safuZvlad udebs msjelobas marTlwinaaRmdegobis Sesaxeb, avtori Semdegnairad gansazRvravs: `kultura~ aris `adamianis yovelgvari saqmianoba, mimarTuli bunebis dauflebis, adamianTa miswrafebisa da moTxovnilebis dakmayofilebis mimarT~327. igi aRniSnavs, rom ,,kulturis normebi warmoiSoba saerTo sazogadoebrivi interesebis niadagze da warmoadgnen akrZalvebsa da brZanebebs, romelTa meSveobiT sazogadoeba moiTxovs misi interesebisaTvis Sesatyvisi moqmedebis

323 ix. Mayer (1903), gv. 17. 324 iqve, aseve ix. Mayer, AT (1915), gv. 9-10. 325 ix.: Mayer (1903), gv. 17; Mayer, AT (1915), gv. 179. 326 ix.: Mayer, AT (1915), gv. 180; Mayer (1903), gv. 17-26. 327 ix. Mayer, AT (1915), gv. 180.

Page 75: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

75

Sesrulebas.328 isini im masalas warmoadgenen, saidanac kanonmdebeli qmnis samarTlis, kerZod, sisxlis samarTlis normebs~329.

maSasadame, rogorc m. e. maieris moZRvrebidan Cans, `marTlwinaaRmdegoba~ avtoris mier Seqmnil sistemaSi, k. bindingisa da e. belingis Teoriisgan gansxvavebiT, ufro farTod aris gagebuli da igi amjerad ganmartebulia rogorc ,,kulturis normebisadmi~ winaaRmdegoba. aRniSnuli moZRvrebiT, danaSaulis Semadgenloba, e.i. sisxlis samarTlis kanoni, ar wyvets sakiTxs marTlwinaaRmdegobis Sesaxeb, rac marTebulia.

k. bindingis, e. belingisa da m. e. maieris moZRvrebebi safuZvlad daedo germanul sisxlis samarTalSi mTeli rigi Teoriebis Seqmnas. maT hyavs bevri mimdevari, romlebmac zemoT miTiTebuli avtorebis mier gamoTqmuli ZiriTadi debulebani ganaviTares da maTgan logikuri daskvnebi gaakeTes.

Tanamedroveobis erT-erTi gamoCenili mecnieri h. h. ieSeki Tavis saxelmZRvaneloSi marTlwinaaRmdegobis Sesaxeb msjelobisas k. bindingis mier Seqmnil Tezas _ `marTlwinaaRmdegoba niSnavs samarTlis winaaaRmdegobas~ _ iyenebs da mas Semdegnairad gansazRvravs: kanonmdebeli sazogadoebaSi adgens adamianTa Tanacxovrebis dacvisaTvis aucilebel qcevis wesebs, romlebsac samarTlis normebi ewodebaT330. es normebi SeiZleba iyos rogorc mavalebeli (magaliTad, ubedurebis SemTxvevaSi, dauxmarebloba, germaniis ssk-is $323 paragrafi), ise amkrZalavi xasiaTisa (magaliTad, adamianis ganzrax mkvleloba, 212-e paragrafi). Tavad marTlwinaaRmdegobis arsi ki mdgomareobs imaSi, rom moqmedeba arRvevs samarTlis normaSi dadgenil moqmedebis an umoqmedobis valdebulebas.331

maSasadame, zemoT miTiTebul avtorTa moZRvrebaze dayrdnobiT, SeiZleba iTqvas, rom marTlwinaaRmdegoba niSnavs samarTlisadmi winaaRmdegobas, romelSic igulisxmeba rogorc pozitiuri, ise bunebiTi samarTali, rac gamoixateba samarTlis normaSi mocemuli moqmedebis an umoqmedebis valdebulebis darRvevaSi.

328 ix.: Mayer (1903), gv. 17-26; Mayer, AT (1915), gv. 44. 329 ix.: Mayer, AT (1915), gv. 49; Mayer (1903), gv. 17-26. 330 ix. Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 233. h. h. ieSekis msgavsad, aRniSnul Tezas sxva cnobili germaneli mecnierebic iyeneben. am sakiTxTan dakavSirebiT ix.: Dohna (1905),

gv. 18, 54; Roxin, AT I (2006), gv. 601; Nagler, Frank FS (1930), gv. 339; Heinrich, AT I (2010), gv. 118; Haft, AT (2004), gv. 65. am Sexedulebisgan gansxvavebul pozicias aviTarebs germaneli mecnieri h. l. giunteri, romelic miiCnevs, rom cneba _ sisxlissamarTlebrivi winaaRmdegoba (Die Strafrechtswidrigkeit) ufro Seesabameba sisxlis samarTlis dogmatikas, vidre cneba _ marTlwinaaRmdegoba, vinaidan sisxlis samarTali mxolod dasjadi umarTlobis kriminalizacias axdens. Tumca, avtori sisxlissamarTlebriv winaaRmdegobas sabolood mainc qmedebis SemadgenlobasTan aigivebs: amis Sesaxeb ix. Günther (1983), gv. 247. 331 ix. Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 233.

Page 76: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

76

3.2.1.1. formaluri da materialuri marTlwinaaRmdegoba

iuridiul literaturaSi erTmaneTisgan ori saxis

marTlwinaaRmdegobas _ formalursa da materialurs _ ganasxvaveben.332 Tumca, sakiTxavia, Tu ra praqtikuli da Teoriuli mniSvneloba aqvs aRniSnul diferenciacias `marTlwinaaRmdegobis~ cnebis gansazRvrisaTvis. am kiTxvaze pasuxis gacemis mizniT marTebuli iqneba, Tuki msjeloba Tavdapirvelad formaluri marTlwinaaRmdegobis Sesaxeb warimarTeba.

sisxlis samarTlis mecnierebaSi aRiarebulia, rom piris mier qmedebis Semadgenlobis Sesruleba jer kidev ar niSnavs imas, rom es qmedeba marTlsawinaaRdegoa. Tumca arsebobs imis varaudi, rom igi SeiZleba akrZaluli da, maSasadame, marTlsawinaaRmdegoc iyos. amgvari prezumfciis safuZvels sisxlis samarTlis kanoniT gaTvaliswinebuli qmedebis Cadena iZleva, romelic TavisTavad aris an akrZalvis darRveva an kidev valdebulebis Seusrulebloba. es ki, Tavis mxriv, gulisxmobs imas, rom sisxlis samarTlis kodeqsiT gaTvaliswinebuli qmedebis Semadgenlobis ganxorcieleba niSnavs formaluri marTlwinaaRmdegobis dadgenas.333 sxva sityvebiT rom iTqvas: qmedebis Semadgenloba aris aseve, formaluri marTlwinaaRmdegobis arsebobis varaudic334. gamomdinare aqedan, qmedebis SemadgenlobaSi gamoxatuli akrZalvis darRveva an valdebulebis Seusrulebloba warmoadgens formalur marTlwinaaRmdegobas.335

rac Seexeba materialur marTlwinaaRmdegobas, formaluri marTlwinaaRmdegobis dasabuTebis Semdgom, e.i. mas Semdeg, rac piri qmedebis obieqtur da subieqtur Semadgenlobas ganaxorcielebs, saWiroa, gairkves, xom ar aris es qmedeba marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli romelime garemoebis viTarebaSi Cadenili336. Tu dadgindeba, rom piris moqmedeba arc erT gamamarTlebel garemoebas ar Seesabameba, maSin materialuri marTlwinaaRmdegobis arsebobac dadasturebulad miiCneva.

ase rom, materialuri marTlwinaaRmdegoba mxolod maSin aris mocemuli, roca ar arsebobs marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli arc erTi garemoeba337 (marTlwinaaRmdegobis cnebis e.w. negatiuri ganmarteba). maSasadame, roca uproblemod sruldeba rogorc qmedebis Semadgenloba, ise danaSaulis meore niSani _

332 iqve, gv. 234. 333 iqve, gv. 233, aseve ix. Baumann, Weber, AT(1985), gv. 256-257. 334 Sdr.: Haft, AT (2004), gv. 65; Heinrich, AT I (2010), gv. 119; Gropp, AT (2005), gv. 179. 335 ix. Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 233. 336 ix. Baumann, Weber, AT (1985), gv. 256. 337 formalur da materialuri marTlwinaaRmdegobis urTierTgamijvnis sakiTxis Sesaxeb ix. Roxin, AT I (2006), gv. 601-605. qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi formaluri da materialur marTlwinaaRmdegobas aRiarebs aseve m. turava. amis Sesaxeb, ix.: turava (2010), gv. 177-178; turava (2011), gv. 325.

Page 77: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

77

marTlwinaaRmdegobac, e.i. roca saxezea sisxlissamarTlebrivi umarTloba.338 es ukanaskneli cneba ki gulisxmobs Tavad marTlsawinaaRmdegod Sefasebul qmedebas339, maSasadame, materialur marTlwinaaRmdegobas340. gamomdinare aqedan, danaSaulis ori niSnis _ qmedebis Semadgenlobisa da marTlwinaaRmdegobis erTobliobaSi ganxorcieleba niSnavs sisxlissamarTlebriv umarTlobas341 da igi arsebobs mxolod maSin, roca mocemulia materialuri marTlwinaaRmdegoba342.

marTlwinaaRmdegobis formalur da materialur marTlwinaaRmdegobad dayofas, Tavis mxriv, mniSvneloba eniWeba Tavad ,,marTlwinaaRmdegobis SegnebaSi~ mocemuli cnebis ,,marTlwinaaRmdegobis~ gansazRvrisaTvis. kerZod, sakiTxavia, masSi (umarTlobis SegnebaSi) `marTlwinaaRmdegobis formaluri~ gageba moiazreba, Tu am cnebis `materialuri~ mniSnvneloba. es problema, uSualod kavSirSia marTlwinaaRmdegobis Segnebis Sinaarsobriv mxaresTan, romlis analizic qvemoT iqneba warmodgenili, Tumca aqve unda iTqvas, rom marTlwinaaRmdegobis Segnebis dasasabuTeblad mxolod formaluri marTlwinaaRmdegobis Segnebis arseboba sakmarisi winapiroba ar aris.

marTlwinaaRmdegobis cnebis amgvar diferenciacias ar aRiarebs moZRvreba ,,qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis Sesaxeb~. es Teoria iuridiul literaturaSi mogvianebiT, `marTlwinaaRmdegobis~ cnebis Seqmnis Semdeg ganviTarda da man calkeul mecnierTa mxridan garkveuli aRiareba moipova.

3.2.1.2. moZRvreba qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis Sesaxeb

marTlwinaaRmdegobis cnebis formalur da materialur marTlwinaaRmdegobad dayofas ar iziarebas moZRvreba `qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis~ Sesaxeb da, Sesabamisad, am problemasac erTgvarad gansxvavebulad wyvets343. saxeldobr, Tavad cnebas _ `marTlwinaaRmdegoba~ aRniSnuli Teoria qmedebis Semadgenlobis Semadgenel nawilad, mis erT-erT elementad acxadebs. es ki imas niSnavs, rom marTlwinaaRmdegoba aris ara danaSaulis damoukidebeli, rogorc es mocemulia danaSaulis samsafexurian

338 Sdr.: ieSekisa da vaigendis dasax. naSroms, gv. 233; Heinrich, AT I (2010), gv. 118; Roxin,

AT I (2006), gv. 601. qarTul samecniero literaturaSi umarTlobis cnebaze ix.: gamyreliZe (1989), gv. 124-138; turava (2010), gv. 177-178, 275. 339 ix.: ieSekisa da vaigendis dasax. naSr., gv. 233; Otto, ZStW 87 (1975), gv. 562. 340 ix. Leipziger Kommentar I (2007), gv. 783. 341 ix.: Heinrich, AT I (2010), gv. 38-39, 118; Safferling (2008), gv. 216. 342 ix. Leipziger Kommentar I (2007), gv. 783. 343 am moZRvrebis Sesaxeb ix.: Kaufmann (1985), gv. 66; Kühl, AT (2008), gv. 109; Hirsch (1960),

gv. 311-344; Schünemann, Greco, GA (2006), gv. 777-792; Stratenwerth, Kuhlen, AT I (2004), gv. 186.

Page 78: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

78

sistemaSi, aramed uSualod qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSani.344

am TeoriiT, qmedebis Semadgenloba Sedgeba ara marto pozitiuri niSnebisgan, romlebic pirdapir gansazRvrulia sisxlis samarTlis kanoniT, aramed negatiuri niSnebisganac, romlebic, marTalia, SemadgenlobaSi pirdapir miTiTebuli ar aris, magram masSi `dafarulad~ igulisxmeba345. aseTi negatiuri niSnebia swored marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli garemoebani, romlebic qmedebis SemadgenlobaSi moiazreba negatiurad.346 yovelive es niSnavs imas, rom aucilebeli mogeriebis an ukiduresi aucileblobis dros unda gamoiricxos ara marto marTlwinaaRmdegoba, aramed aseve, qmedebis Semadgenlobac347, rac swori ar aris. am logikiT marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdoma, romlis dros aRniSnuli moZRvrebiT qmedebis ganzraxva iricxeba, samarTlebrivi Tu praqtikuli TvalsazrisiT gauTanabrdeba marTlwinaaRmdegobis gamomricxvel garemoebas. ufro konkretulad rom iTqvas, moZRvreba `qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis~ Sesaxeb miiCnevs, rom marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis SemTxvevaSi unda gamoiricxos ara brali, rogorc es xdeba gabatonebuli moZRvrebis mixedviT, aramed, germaniis ssk-is me-16 paragrafis (faqtobrivi Secdoma) analogiurad, qmedebis Semadgenlobis ganzraxva da, Sesabamisad, mTlianad umarTlobac. aucilebeli mogeriebisas ki, marTalia, unda gamoiricxos marTlwinaaRmdegoba, Tumca, am SemTxvevaSic aseve, umarTlobac, vinaidan, marTlwinaaRmdegoba qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSania. am msjelobidan gamomdinare, SeiZleba Semdegi daskvnis gamotana: rogorc aucilebeli mogeriebis, ise moCvenebiTi mogeriebis viTarebaSi, Tu es Secdoma misateveblad CaiTvleba, moxdeba sisxlissamarTlebrivi umarTlobis uaryofa da samarTlebrivi Sedegis TvalsazrisiT orive es kategoria _ aucilebeli mogerieba da moCvenebiTi mogerieba _ erTi da igive mniSvnelobisa iqneba. kerZod, orive SemTxvevaSi gamoiricxeba umarTloba da piri pasuxismgeblobisgan sabolood gaTavisufldeba.

gabatonebuli SexedulebiT, marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli garemoebis dros piri marTldeba da yovelgvari samarTlebrivi pasuxismgeblobisgan Tavisufldeba, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomisas ki damnaSaves aseTi qmedeba an epatieba da samoqalaqosamarTlebrivad

344 ix.: Kaufmann (1985), gv. 66; Kindhäuser, AT (2011), gv. 235-236; Rengier, AT (2009), gv. 275-276;

Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 248-251. 345 ix. Kaufmann (1985), gv. 66. 346 Sdr.: ieSekisa da vaigendis dasax. naSroms, gv. 250; Baumann, Weber, Mitsch, AT (2003),

gv. 315-317; Kaufmann, JZ (1955), gv. 37; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 47-48; Jakobs, AT (1991), gv. 156-158. 347 Sdr.: Kühl, AT (2008), gv. 416; Kaufmann (1985), gv. 66.

Page 79: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

79

SesaZloa, zianis anazRaureba daekisros, an kidev ar epatieba da gaufrTxileblobisTvis daisjeba. `qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis~ Sesaxeb moZRvrebis mixedviT, rogorc Cans, es zRvari samarTlebrivad gansxvavebul am or kategorias Soris faqtobrivad iSleba. marTebulad miuTiTebs aRniSnuli moZRvrebis kritikisas h. velceli, rom qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis Sesaxeb Teoriis mixedviT, ,,adamianis mkvleloba aucilebeli mogeriebis mdgomareobaSi samarTlebrivad imave mniSvnelobisaa, rac mweris ganadgureba.~348 swored amitom, es Teoria TavSive unda iqnes uaryofili.

aRniSnuli problema kidev erTxel kritikulad qvemoT iqneba ganxiluli. Tumca, amasTan dakavSirebiT unda iTqvas, rom moZRvreba `qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis~ Sesaxeb sruliad samarTlianad iqna uaryofili Tanamedrove iuridiul literaturaSi, ris gamoc sisxlis samarTlis dogmatikaSi Semdgomi ganviTareba veRar pova.349

3.2.1.3. marTlwinaaRmdegobis dasabuTeba klasikuri da blanketuri

Semadgenlobebis dros

iuridiul literaturaSi arsebobs mosazreba imis Sesaxeb, rom marTlwinaaRmdegobis cnebis dasabuTeba gansxvavebuli wesiT unda xdebodes klasikur da blanketur deliqtebSi350.

klasikuri deliqtis dros marTlwinaaRmdegoba farTod ganimarteba, rogorc winaaRmdegoba zogadad samarTlis mimarT351. blanketur SemadgenlobebSi ki saWiroa marTlwinaaRmdegobis viwrod interpretireba352. Tumca, miuxedavad amisa, pasuxismgelobis gamomricxveli garemoebebis sistema am SemTxvevaSic iseve moqmedebs, rogorc klasikur SemadgenlobebSi353. maSasadame, blanketur deliqtebSi marTlwinaaRmdegoba or etapad saWiroebs Semowmebas, pirvel etapze igi ganimarteba viwrod, rogorc winaaRmdegoba samarTlis konkretuli normis mimarT (marTlwinaaRmdegobis pozitiuri dasabuTeba), meore etapze ki unda Semowmdes arsebobs Tu ara marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli romelime garemoeba (marTlwinaaRmdegobis negatiuri dasabuTeba).

348 ix. Welzel (1969), gv. 18. 349 ix.: ieSekisa da vaigendis dasax. naSr., gv. 250; Baumann, Weber, Mitsch, AT (2003), gv. 315-317; Kaufmann, JZ (1955), gv. 37; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 47-48; Jakobs, AT (1991), gv. 156-158. 350 ix. Welzel (1961), gv. 24-26. qarTul iuridiul mecnierebaSi msgavsi Sexeduleba aqvs gamoTqmuli o. gamyreliZes. amis Sesaxeb ix. gamyreliZe (2008), gv. 83-86. 351 Sdr.: Amelung, JuS (1993), gv. 637; Dreier, JZ (1997), gv. 426. 352 Sdr.: Welzel (1961), gv. 24-26; Heinrich, AT I ( 2010), gv. 231. 353 ix. Welzel (1961), gv. 24-26.

Page 80: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

80

klasikur deliqtebSi marTlwinaaRmdegobis dadgena, rogorc wesi, ar moiTxovs pozitiur dasabuTebas, aramed negatiuri procesiT unda iqnes gamokvleuli. saWiroa dadgindes, rom ar aris saxeze marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli arcerTi garemoeba.

ase rom, marTlwinaaRmdegoba klasikur deliqtebSi niSnavs winaaRmdegobas ara marto pozitiuri, aramed dauwereli samarTlis normebis mimarTac354. blanketur SemadgenlobebSi, piriqiT, SesaZloa, zepozitiuri samarTlis normebi arc ki irRveodes. gamomdinare aqedan, marTlwinaaRmdegobis farTo gageba aseT dros ar gamoiyeneba. ase magaliTad, transportis moZraobis usafrTxoebis anda frenis saerTaSoriso wesebis darRveviT zepozitiuri samarTalis normebi, rogorc wesi, ki ar irRveva, aramed adgili aqvs konkretuli kanonis moTxovnebis an kidev akrZalvebis ugulebelyofas.

sakiTxavia, Tu ras gulisxmobs marTlwinaaRmdegobis dadgena blanketur deliqtebSi?

blanketur SemadgenlobebSi marTlwinaaRmdegobis dadgena niSnavs imas, rom saxelmwifos Sesabamisi samarTaldamcavi organo unda eyrdnobodes saxelmwifos mier dadgenil im qcevis wess, romelic qmedebis Camdenma daarRvia. ase magaliTad, transportis moZraobis usafrTxoebis wesebis darRvevis SemTxvevaSi, rasac mZime Sedegi (adamianis janmrTelobis an sicocxlis xelyofa) mohyva, samarTaldamcavi organo pirvel etapze unda adgendes moZraobis romeli wesis darRveviT moqmedebda mZRoli (e.w. formaluri marTlwinaaRmdegoba). meore etapze ki, unda Semowmdes, xom ar aris mZRolis aseTi moqmedeba marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli romelime garemoebiT gamarTlebuli. marTebulad miuTiTebs amis Sesaxeb h. velceli, rom calkeul danaSaulebriv qmedebebSi, erTi mxriv, saWiroa marTlwinaaRmdegobis pozitiuri dadgena, xolo, meore mxriv, imis dasabuTebac, moqmedebda Tu ara piri marTlwinaaRmdegobis gamomricxvel romelime garemoebaSi (marTlwinaaRmdegobis negatiuri dadgena)355.

klasikur da blanketur Semadgenlobebad deliqtebis dayofas didi mniSvneloba eniWeba akrZalvaSi Secdomis dros Sesamowmebeli ,,marTlwinaaRmdegobis Segnebis~ Sinaarsobrivi mxaris gasarkvevad. kerZod, Tu blanketur deliqtebSi `marTlwinaaRmdegoba~ ganimarteba viwrod, maSin amgvar danaSaulebSi arsebuli ,,marTlwinaaRmdegobis Segnebis~ farglebSi mocemuli cneba `marTlwinaaRmdegobac~

354 marTlwinaaRmdegobis cneba farTod germaniis uzenaesma sasamarTlom araerTxel ganmarta. ase magaliTad, e.w. ,,berlinis kedlis damcvelTa~ saqmeze, mesazRvreebis qmedeba sasamarTlom saerTaSoriso CveulebiTi samarTlis normebis uxeS darRvevad Seafasa, miuxedavad imisa, rom mesazRvreebs pozitiuri (dawerili) samarTliT sasikvdilo srolis ufleba hqondaT. amis Sesaxeb, ix.: BGHSt 2, gv. 34;

BGHSt 3, gv. 357; BGHSt 39, gv. 1-31; BGHSt 40, gv. 218-236; Amelung, JuS (1993), gv. 637; Dreier, JZ (1997), gv. 426. 355 iqve.

Page 81: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

81

gagebul unda iqnes aseve viwrod356, saxeldobr, rogorc qmedebis winaaRmdegoba ara zogadad samarTlisadmi an kulturis normebisadmi, aramed im kanonis konkretuli normisadmi, romlis moTxovna an akrZalvac damnaSavem daarRvia. es problema kidev erTxel qvemoT iqneba ganxiluli.

marTlwinaaRmdegobis cnebis gansxvavebuli dasabuTeba klasikur da blanketur SemadgenlobebSi pirdapir kavSirSia erTiani marTlwesrigis principTan357. am principis Tanaxmad, dauSvebelia, sisxlisamarTlebrivad marTlsawinaaRmdego qmedeba marTlzomierad CaiTvalos samoqalaqo, administraciuli an samarTlis sxva dargSi358 iseve, rogorc ar SeiZleba, sisxlis samarTlis sferoSi marTlsawinaaRmdegod da aramarTlzomierad Sefasdes iseTi qmedeba, romelic samoqalaqo an administraciuli samarTlis normebis Sesabamisad, gamonaklisis saxiT, warmoadgens marTlzomiers.359

maSasadame, arasisxlissamarTlebrivi marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli garemoebebis sisxlissamarTlebrivi mniSvnelobis aRiareba gamomdinareobs swored samarTlebrivi sistemis erTianobis principidan, rasac aseve Seesabameba marTlwinaaRmdegobis ara viwro, aramed farTo, zogadsamarTlebrivi kategoriis saxiT warmodgena.

miuxedavad amgvari msjelobisa, es sulac ar niSnavs imas, rom samoqalaqosamarTlebrivad an administraciulsamarTlebrivad marTlsawinaaRmdego yvela moqmedeba an umoqmedoba imavdroulad sisxlissamarTlebrivadac aris akrZaluli.360 ase magaliTad, mTvral mdgomareobaSi avtomanqanis marTva, Tu mas ar mohyva mZime Sedegi (adamianis janmrTelobis an sicocxlis xelyofa), saqarTvelos administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsis mixedviT, rogorc wesi, warmoadgens marTlsawinaaRmdego qmedebas. igive qmedeba sisxlissamarTlebrivadac marTlsawinaaRmdegod ar iTvleba. msgavs Semadgenlobas saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsi ar iTvaliswinebs. garda amisa, marTlwinaaRmdegobas, gansxvavebiT umarTlobisgan, arc xarisxebi gaaCnia361, ar xdeba misi mZime an msubuq marTlwinaaRmdegobad daxarisxeba, radgan qmedeba an ewinaaRmdegeba samarTals, an ara. dauSvebelia, rom erTi qmedeba naklebad ewinaaRmdegebodes samarTals, xolo meore qmedeba _ metad.

zemoaRniSnulidan gamomdinare, germanul sisxlis samarTlis dogmatikaSi marTlwinaaRmdegoba klasikur deliqtebSi SeiZleba gagebul iqnes rogorc samarTlis normebisadmi winaaRmdegoba da ara sisxlis samarTlis konkretuli normisadmi winaaRmdegoba. marTlsawinaaRmdego qmedeba, qurdobis, mkvlelobis, gaupatiurebis

356 Sdr. Heinrich, AT I (2010), gv. 231. 357 ix. RGSt 61, gv. 242; BGHSt 11, gv. 241; Roxin, AT I (2006), gv. 613. 358 ix.: Krey, AT I (2008), gv. 149; Haft, AT (2004), gv. 65. 359 Sdr.: RGSt 61, gv. 242-247; BGHSt 11, gv. 241; Roxin, AT I (2006), gv. 601. 360 Sdr.: Heinrich, AT I (2010), gv. 118-119; Haft, AT (2004), gv. 65. 361 ix. Baumann, Weber, AT (1985), gv. 257-258.

Page 82: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

82

da a.S. SemTxvevaSi ewinaaRmdegeba ara mxolod pozitiuri samarTlis, aramed dauwereli samarTlis normebsac.

blanketur SemadgenlobebSi marTlwinaaRmdegoba niSnavs im kanonis konkretuli normisadmi winaaRmdegobas, romlis moTxovna an akrZalvac damnaSavis mier iqna darRveuli, da ara zogadad samarTlis normis winaaRmdegobas. blanketur SemadgenlobebSi SesaZloa, zepozitiuri samarTlis normebis darRvevas arc ki hqondes adgili.

gamomdinare aqedan, SeiZleba iTqvas, rom `marTlwinaaRmdegobis Segnebis~ swori gagebisTvis mizanSewonilia jer Tavad `marTlwinaaRmdegobis~ cnebis Seswavla, xolo problemas, Tu rogor unda iqnes es cneba ,,marTlwinaaRmdegobis Segnebis~ dros gagebuli, naSromis momdevno qveTavSi ganvixilavT.

3.2.2. marTlwinaaRmdegobis Segnebis arsi da misi Sinaarsobrivi mxare

3.2.2.1. marTlwinaaRmdegobis Segnebis arsi da misi adgili bralis

erTian sistemaSi

qmedebis Semadgenlobis etapze codnisa da nebelobis, e.i.

ganzraxvis arseboba jer kidev ar niSnavs imas, rom pirs Cadenili sisxlissamarTlebrivi umarTloba nebismier SemTxvevaSi Seeracxeba. amisTvis saWiroa, mas aseve Secnobili hqondes mis mier ganxorcielebuli qmedebis marTlwinaaRmdegobac.362 iuridiul literaturaSi damnaSavis mier qmedebis marTlwinaaRmdegobis Secnobas umarTlobis Segnebas uwodeben.363 igi SesaZlebelia, agreTve `marTlwinaaRmdegobis Segnebis~ saxelwodebiTac iqnes moxseniebuli. saanalizo cnebebis identurobasTan dakavSirebiT sisxlis samarTlis mecnierebaSi azrTa sxvadasxvaobaa. mecnierTa erTi nawili Tvlis, rom umarTlobis Segneba iyofa qmedebis Semadgenlobis Segnebad da marTlwinaaRmdegobis Segnebad, meore nawili mas ganixilavs am elementTa ganuyofel erTobad, sadac umarTlobis Segneba mTlianad moicavs qmedebis akrZalvasa da akrZalul qmedebas; sxvani ki miiCneven, rom umarTlobis Segneba marTlwinaaRmdegobis Segnebaa.364 am sakiTxze gamoTqmuli Sexedulebebidan ufro misaRebad mecnierTa bolo pozicia unda CaiTvalos365, vinaidan sinamdvileSi orive es termini erTi da imave Sinaarss gamoxatavs366.

362 Sdr. Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 160. 363 Sdr. iqve. 364 ix. Leipziger Kommentar I (2007), gv. 783. 365 am cnebebs aseve identuri mniSvnelobiTY iyenebs germaneli mecnieri: f. hafti, ix. Haft, AT (2004), gv. 134, aseve h. h. ieSeki, ix. ieSekisa da vaigendis dasax. naSr., gv. 452-453, da sxva cnobili avtorebi. 366 Tumca, es imas ar niSnavs, rom `marTlwinaaRmdegoba~ da `umarTloba~ erTi da imave Sinaarsis matarebeli terminebia. am Sexedulebis sawinaaRmdego pozicia aqvs

Page 83: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

83

marTlwinaaRmdegobis SegnebasTan dakavSirebiT germaniis uzenaesma sasamarTlom ganmarta, rom ,,umarTlobis Segneba arsebobs maSin, roca moqmeds konkretuli qmedebis SemadgenlobiT moculi specifikuri samarTlebrivi sikeTis dazianeba, rogorc umarTloba, Secnobili aqvs~367. am gadawyvetilebidan gamomdinare, marTlwinaaRmdegobis Segneba ara abstraqtulad, aramed qmedebis konkretul SemadgenlobasTan, konkretul samarTlebriv sikeTis dazianebasTan mimarTebaSi unda arsebobdes.368

cnobilia, rom `umarTlobis Segneba~ sistemurad Tanamedrove germanul sisxlis samarTlis dogmatikaSi ganixileba, rogorc bralis damoukidebeli niSani.369 misi dadgena bralis erTian sistemaSi yovelTvis piris bralunarianobis dasabuTebis Semdgom xdeba370. es niSnavs imas, rom qmedebis Camdenis Seuracxaobis gamovlenis Semdeg aRniSnuli niSani Semowmebas ukve aRar saWiroebs. samarTlebrivi Sedegi ki aseT SemTxvevaSi aris is, rom piri, sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis asaks miuRwevlobis gamo, an mTlianad gaTavisufldeba pasuxismgeblobisgan, an, fsiqikis droebiTi aSlilobis an qronikuli fsiqikuri mdgomareobs gamo, mis mimarT gamoyenebul iqneba samedicino xasiaTis iZulebiTi RonisZieba. gamomdinare aqedan, ismis kiTxva: ratom xdeba bralSi `marTlwinaaRmdegobis Segnebis~ Semowmeba yovelTvis piris bralunarianobis dadgenis Semdeg?

bralSi piris bralunarianobis Semowmebis Semdeg marTlwinaaRmdegobis Segnebis ganxilva, upirveles yovlisa, dasabuTebulia im garemoebiT, rom, rogorc Seuracxaoba, ise umarTlobis Segneba ukavSirdeba pirovnebis nebis Tavisuflebas371, mis unars Tavisuflad SeZlos marTlsawinaaRmdego da marTlzomieri qmedebis Sefaseba. nebis Tavisufleba mdgomareobs swored adamianis unarsa da SesaZleblobaSi, gaakeTos arCevani moqmedebis ama Tu im SesaZlo variantebidan da imoqmedos am

e. mecgers, romelic miCnevs, rom `marTlwinaaRmdegoba~ da `umarTloba~ msgavsi Sinaarsis mqone cnebebia da isini erTmaneTis sinonimebia. amis Sesaxeb ix. Mezger (1949), gv. 163. 367 ix. BGHSt 15, gv. 377. 368 ix. Safferling (2008), gv. 216. 369 ix.: Freund, AT (2009), gv. 287; Blei (1983), gv. 196-199; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 160; BGHSt 2, gv. 194. am Sexedulebisgan gansxvavebiT, sxva pozicia aqvs germanel mecnier g. Spendels, romelic miiCnevs, rom umarTlobis Segneba miekuTvneba qmedebis subieqtur Semadgenlobas da, gamomdinare aqedan, Tavidan aucilebadi Secdomac qmedebis Semadgenlobis gamoricxvas unda iwvevdes. akrZalvaSi Secdoma, misi azriT, aris Sefasebis obieqti, amitom igi umarTlobas unda miekuTvnebodes, maSin rodesac, brali mxolod carieli Sefasebaa, orive erTad ki (Sefaseba da Sefasebis obieqti) qmnian pasuxismgeblobis gamomricxvel safuZvlebs. amasTan dakavSirebiT ix.: Spendel, Tröndle FS (1989), gv. 89-105; Roxin, AT I (2006), me-5 sqolio, gv. 929. 370 ix.: Heinrich, AT I (2010), gv. 231; turava (2010), gv. 74. 371 ix. Rudolphi (1969), gv. 32-33.

Page 84: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

84

arCevanis Sesabamisad. Seuracxad pirTa did nawils ki, ara mxolod ar Seswevs unari, imoqmedos sakuTari nebis Sesabamisad, aramed arc nebis Camoyalibebis fsiqikuri SesaZlebloba moepoveba. amaze miuTiTebs, swored, germaniis ssk-is me-20 paragrafi, sadac aRniSnulia, rom bralis gareSe moqmedebs is, visac fsiqikuri daavadebis gamo ar SeeZlo gaecnobierebina Tavisi qmedebis marTlwinaaRmdegoba.

gamomdinare aqedan, Tuki piri braluunaroa, e.i. Tu mas ar aqvs Tavisi moqmedebis kontrolirebis SesaZlebloba, situaciis adekvaturad aRqmis an situaciis Sesaferisi moqmedebis arCevis unari, maSin, rogorc wesi, igulisxmeba, rom aRniSnul pirovnebas marTlwinaaRmdegobis Segnebac ar gaaCnia.

miuxedavad amgvari msjelobisa, SesaZlebelia, daisvas ramdenime SekiTxva. kerZod, Tu marTlwinaaRmdegobis Segneba da Seuracxadoba ukavSirdeba erTsa da imave problemas _ nebis Tavisuflebas _ maSin, ra saWiroa erTi da imave sakiTxis (bralunarianobisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis) orjer Semowmeba? niSnavs Tu ara piris bralunarianobis dasabuTeba amave dros marTlwinaaRmdegobis Segnebis dadgenasac? am kiTxvebze pasuxi mocemulia germaniis ssk-is Sesabamis muxlebSi, sadac kanonmdebels cal-calke normebiT aqvs gansazRvruli rogorc Seracxvisunarianobis problema (germaniis ssk-is me-20 paragrafi), ise marTlwinaaRmdegobis Segnebis mniSvnelobac (germaniis ssk-is me-17 paragrafi).

aRniSnuli paragrafebis mixedviT, umarTlobis Segnebis winapiroba yovelTvis piris bralunarianobaa. es imas niSnavs, rom qmedebis Camdeni SesaZlebelia iyos bralunariani, magram ar hqondes marTlwinaaRmdegobis Segneba, magaliTad, imyofebodes akrZalvaSi Secdomis mdgomareobaSi. swored amitom, umarTlobis Segneba, marTalia, pirdapir kavSirSia bralunarianobasTan, magram yovelTvis misi Semdgomi ganxilvis etapia sisxlissamarTlebrivi bralis dasadgenad da, saboloo jamSi, pirisTvis marTlsawinaaRmdego qmedebis Sesaracxad.

3.2.2.2. marTlwinaaRmdegobis Segnebis Sinaarsobrivi mxare

marTlwinaaRmdegobis Segnebis Sinaarsobriv mxaresTan dakavSirebiT germanul iuridiul literaturaSi sxvadasxva Sexeduleba arsebobs.

jer kidev me-19 saukunis dasawyisSi germanelma mecnierma a. foierbaxma wamoayena Teza imis Sesaxeb, rom ,,mas, vinc kanons ar icnobs, arc Tavisi qmedebis umarTlobis Secnoba SeuZlia372~. Tumca,

372 ix.: Feuerbach (1801), §93, aseve ix.: am wignis axali gamocema (1986), gv. 163; Kaufmann

(1985), gv. 38; Baumann, Weber, Mitsch, AT (2003), gv. 513.

Page 85: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

85

a. foierbaxi marto ,,kanonis winaaRmdegobis Secnobas~ bralis damadasturebel sakmaris winapirobad ar miiCnevda da meore punqtad, aseve, piris mxridan mis mier Cadenili qmedebis dasjadobis Sesaxeb codnasac moiTxovda.373

maSasadame, a. foierbaxis moZRvrebis mixedviT, piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis dasasabuTeblad subieqts ori piroba waeyeneba: (1) pirma unda icodes kanoni, romelic mis qmedebas krZalavs; (2) mas aseve Secnobili unda hqondes, rom misi saqcieli dasjad qmedebas warmoadgens.

a. foierbaxis mier Seqmnili es formula Tanamedrove literaturaSi ar sargeblobs mxardaWeriT. Tumca sxva germanelma avtorebma aRniSnuli Tvalsazrisi SemdgomSi kidev ufro daxvewes da ganaviTares. magaliTad, p. alfeldi374 da e. belingi375 Tvlian, rom marTlwinaaRmdegobis Segnebis arsebobisTvis sakmaria damnaSavis mxridan mxolod imis codna, rom qmedeba akrZalulia da araviTari mniSvneloba ar eniWeba im garemoebas, saidan icis aRniSnuli akrZalvis Sesaxeb qmedebis Camdenma pirma. ufro Sors midis k. bindingi, romelic Tavis moZRvrebaSi aRniSnavs, rom ganzraxva, romelic Sedgeba codnis, nebelobisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebisgan, mxolod maSin aris mocemuli, roca pirma, erTi mxriv, icis da aqvs akrZaluli qmedebis Cadenis nebeloba, xolo, meore mxriv, mas aseve qmedebis ,,normis winaaRmdegobac~ aqvs Secnobili376. misi azriT, `samarTlis normis winaaRmdegobis Secnobadoba~ am SemTxvevaSi sxva araferia, Tu ara qmedebis marTlwinaaRmdegobis Segneba, radgan mxolod norma adgens aseTi moqmedebis Tu umoqmedobis akrZalvas an nebadarTulobas377.

zemoaRniSnul avtorTa Sexedulebebisgan gansxvavebiT, mecnierTa meore nawilis (g. c. dona378, e. kolrauSi379, p. merkeli380) azriT, marTlwinaaRmdegobis SegnebaSi moiazreba e.w. ,,valdebulebawinaaRmdegobis Segneba~381. Tumca, aseT viTarebaSi sakiTxavia, Tu risi valdebulebis Secnoba igulisxmeba e.w. ,,valdebulebis sawinaaRmdego moqmedebaSi~ _ samarTlebrivi, socialur-eTikuri, moraluri Tu yvela am sferoSi erTad moazrebuli valdebuleba, misi yovelgvari dakonkretebis gareSe? am SemTxvevaSi zemodasaxelebul avtorTa SexedulebebSi es sakiTxi gaurkvevelia. ufro metic, zogierTi mecnieri, magaliTad, h. vainbergi miiCnevs, rom damnaSavis mxridan qmedebis, rogorc mxolod

373 ix. Kaufmann (1985), gv. 38. 374 ix. Allfeld (1922), gv. 166. 375 ix. Beling (1906), gv. 180. 376 ix.: Binding I (1991), gv. 90; Kaufmann (1985), gv. 43. 377 ix.: Binding II (1991), gv. 403; Kaufmann (1985), gv. 43. 378 ix. Dohna (1905), gv. 68-69. 379 ix. Kohlrausch I (1903), gv. 24. 380 ix. Merkel, ZStW 43 (1922), gv. 229-351. 381 germanulad: Bewußtsein der Pflichtswidrigkeit.

Page 86: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

86

antimoralur-zneobrivi saqcielis Segnebaa saWiro bralis dasadgenad382.

e. kolrauSisa da p. merkelisgan gansxvavebiT, piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis dasasabuTeblad e.w. ,,socialuri zianis Secnobadobis~383 arsebobas moiTxoven g. radbruxi384 da v. zaueri385. aRniSnuli avtorebi ,,socialuri zianis Segnebis~ dadgenis masStabad iyeneben e.w. ,,saSualo adamianis~ mier gakeTebul paralelur Sefasebas386. es niSnavs imas, rom damnaSave aseT SemTxvevaSi `saSualo adamianis~ doneze mainc sworad unda acnobierebdes danaSaulebrivi qmedebis, rogorc socialuri zianis mniSvnelobis Sinaarss. Tumca, am mecnierTa mier Seqmnili es formula mogvianebiT sisxlis samarTlis dogmatikosebma gamoiyenes ara marTlwinaaRmdegobis Segnebis, aramed ganzraxvis dasasabuTeblad, kerZod ki qmedebis Semadgenlobis normatiul niSnebTan mimarTebiT daSvebuli Secdomis dros, romlis Sesaxebac saubari zemoT, ganzraxvis ganxilvisas iyo.

Tanamedrove germanuli dogmatika ki e.w. Sualedur pozicias irCevs. g. Stratenverti, k. roqsini, h. h. ieSeki da sxva Tanamedrove cnobili mecnierebi Tvlian, rom marTlwinaaRmdegobis SegnebaSi, erTi mxriv, pirdapir ar moiazreba sisxlis samarTlis normebis an ama Tu im qmedebis ,,dasjadobis~ Segnebuloba, xolo, meore mxriv, mis dasasabuTeblad arc marto imis Secnobaa sakmarisi, rom qmedeba mxolod moralurad an socialur-eTikurad aris akrZaluli.387 `umarTlobis Segneba~, erTi mxriv, ar gulisxmobs qmedebis Semadgenlobis yvela niSnis samarTlebrivi bunebis zedmiwevniT zust codnas, anu e.w. formaluri marTlwinaaRmdegobis Segnebas, xolo, meore mxriv, masSi arc marto imis Segneba moiazreba, rom Cadenili moqmedeba an umoqmedeba socialurad saSiSia an eTikurad miuRebelia.388 erTi qveynis samarTlis sistemis mier dasjadad Sefasebuli amoraluri qmedeba SesaZloa sxva saxelmwifos kanonmdeblobiT arc ki iyos sisxlissamarTlebrivad gasakicxi.389 ase

382 ix. Weinberg (1928), gv. 42 ff. 383 germanulad: Bewußtsein der Sozialschädlichkeit. 384 ix. Radbruch (1947), gv. 55. 385 ix. Sauer (1921), gv. 541, 588. 386 ix. Mezger (1933), gv. 331 ff. 387 ix.: Haft, AT (2004), gv. 134; Roxin, AT I (2006), gv. 932-933. ,,moralur-zneobrivi normebis darRvevis Segnebas ar SeuZlia, Secvalos umarTlobis Segneba~, _ miuTiTebs g. Stratenverti da iqve aRniSnavs, rom isini SesaZloa, calkeul SemTxvevebSi erTmaneTs arc ki daemTxves. avtoris aRniSnuli mosazreba sruliad argumentirebulia, radgan sisxlissamarTlebrivi brali arsebiTad gansxvavdeba rogorc zneobrivi, ise religiuri bralisagan. amasTan, isic unda aRiniSnos, rom es problema iuridiul literaturaSi sakmaod sadavo xasiaTisaa da is calke, damoukidebel kvlevas moiTxovs. am sakiTxTan dakavSirebiT ix. Stratenwerth, Kuhlen, AT

I (2004), gv. 215. 388 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 932-933. 389 iqve.

Page 87: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

87

magaliTad, axlo naTesavebs Soris nebayoflobiTi seqsualuri kavSiri, romelic, Tavis mxriv, amoraluri saqcielia, germaniis ssk-is 173-e paragrafis mixedviT, dasjad qmedebas warmoadgens, xolo saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsi msgavsi Semadgenlobis danaSauls saerTod ar iTvaliswinebs. am msjelobidan gamomdinare ki, SeiZleba iTqvas, rom damnaSavis mxridan marto mis mier ganxorcielebuli qmedebis amoralurobis Secnoba sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis dasasabuTeblad sakmarisi winapiroba ar aris. aseT SemTxvevaSi saWiroa, qmedebis Camden pirs aseve Secnobili hqondes isic, rom misma saqcielma SesaZloa samarTlebrivi gakicxva daimsaxuros.

maSasadame, marTlwinaaRmdegobis Segneba gulisxmobs damnaSavis mier mxolod imis gacnobierebas, rom misi qceva konkretuli danaSaulis ganxorcilebis dros sazogadoebrivi wes-wyobilebiT dadgenil moTxovnebs ewinaaRmdegeba da amitom aseTi qmedebis Cadena samarTlebrivad akrZalulia.390 amgvar viTarebaSi irelevanturad iTvleba, samarTlis Tu romeli dargis (sisxlis, samoqalaqo Tu administraciuli) mixedviT miiCnia pirma Tavisi qmedeba dauSveblad.391 3.2.3. marTlwinaaRmdegobis Segnebis dadgena klasikur da blanketur

deliqtebSi

marTlwinaaRmdegobis dadgena klasikur da blanketur

deliqtebSi, rogorc zemoT iTqva, gansxvavebuli wesiT xorcieldeba392. Tuki klasikuri deliqtis Cadenis SemTxvevaSi xdeba misi farTod ganmarteba, blanketur SemadgenlobebSi saWiroa marTlwinaaRmdegobis viwrod gageba. gamomdinare aqedan, marTlwinaaRmdegobis Segnebis dadgenac am ori gansxvavebuli saxis danaSaulSi sxvadasxvagvarad xorcieldeba.

klasikuri deliqtebis dros Sesamowmebel `marTlwinaaRmdegobis SegnebaSi~ mocemuli cneba _ `marTlwinaaRmdegoba~ saWiroa gagebul iqnes farTod, rogorc samarTlis normebisadmi winaaRmdegoba da igi blanketur danaSaulebSi mocemuli ,,marTlwinaaRmdegobis Segnebis~ Sinaarsobrivi mxarisgan gansxvavebuli wesiT unda dasabuTdes. Tumca ismis kiTxva, ratom unda dadgindes am or sxvadasxva tipis deliqtSi marTlwinaaRmdegobis Segneba sxvadasxvagvarad da raSi mdgomareobs es gansxvaveba.

390 ix.: ieSekisa da vaigendis dasax. naSr., gv. 453-454; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 160; Küper, JZ (1989), gv. 617, 621; Neumann, JuS (1993), gv. 793; Safferling (2008), gv. 216; Kühl, AT (2008),

gv. 408; Haft, AT (2004), gv. 134; Roxin, AT I (2006), gv. 932; Baumann, Weber, AT (1985), gv. 421. 391 ix.: Baumann, Weber, AT (1985), gv. 421; Otto (2000), gv. 212; BGHSt 11, gv. 263-266. 392 ix. Welzel (1961), gv. 24-26. qarTul iuridiul moZRvrebaSi analogiuri mosazreba aqvs gamoTqmuli o. gamyreliZes. amis Sesaxeb ix. gamyreliZe (2008), gv. 83-86.

Page 88: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

88

iseTi klasikuri deliqtebis ganxorcieleba, rogoricaa: mkvleloba, qurdoba, yaCaRoba, gaupatiureba da a.S., Tavis mxriv, niSnavs imas, rom maTi Cadena amave dros ewinaaRmdegeba dauwereli, maT Soris, bunebiTi samarTlis normebs. gamomdinare aqedan, klasikuri danaSaulebis ganxorcielebisas, rogorc danaSaulis meore elementSi _ `marTlwinaaRmdegobaSi~, ise bralis erT-erT niSanSi _ ,,marTlwinaaRmdegobis SegnebaSi~ mocemuli cneba `marTlwinaRmdegoba~ gagebul unda iqnes rogorc samarTlis normebisadmi winaaRmdegoba da ara rogorc sisxlis samarTlis kanonisadmi winaaRmdegoba. am ori sxvadasxva cnebis _ `marTlwinaaRmdegobisa~ da `marTlwinaaRmdegobis Segnebis~ _ amgvari interpretacia ki emsaxureba mxolod im mizans, rom, erTi mxriv, garkveulwilad gaadvildes sisxlissamarTlebrivi Secdomis mdgomareobaSi myofi piris pasuxismgeblobis dasabuTeba, xolo, meore mxriv, aseT SemTxvevaSi daSvebuli Secdomac irelevanturad iqnes miCneuli393. konkretulad rom iTqvas, damnaSaves klasikur deliqtebSi daSvebuli samarTlebrivi Secdomis dros ar SeuZlia, Tavi imarTlos imiT, rom igi danaSaulis Cadenisas ar icnobda sisxlis samarTlis kanonis im normas, romelic kacis mkvlelobasa Tu qurdobas krZalavs da, Sesabamisad, mas ar hqonda es moTxovna Secnobili. aseTi Secdoma samarTlebrivad yovelTvis umniSvnelod miiCneva _ kanonis ucodinroba aseT SemTxvevaSi pirs pasuxismgeblobisgan ar aTavisuflebs (laT.: error iuris criminalis nocet)394. swored am debulebas daeyrdno germaniis uzenaesi sasamarTlo sisxlissamarTlebrivi saqmeebis ganxilvisas im mesazRvreTa winaaRmdeg, romlebsac araerTi moqalaqe hyavdaT adgilze daxvretili or nawilad gayofili germaniis pirobiTi sazRvris gadakveTis dros. sasamarTlom yvela is moqmedeba, romelic ,,adamianis uflebebs uxeSad da aSkarad xelyofda~, marTlsawinaaRmdegod da, Sesabamisad, akrZalvaSi Tavidan acilebad Secdomad CaTvala395. es problema kidev ufro dawvrilebiT qvemoT iqneba ganxiluli.

rac Seexeba blanketur deliqtebs, masSi erTgvarad gansxvavebulad xdeba rogorc Tavad danaSaulis erT-erTi elementis _ `marTlwinaaRmdegobis~, ise bralis erT-erTi niSnis _ ,,marTlwinaaRmdegobis Segnebis~ dadgena. kerZod, amgvar danaSaulebSi mocemuli danaSaulis meore elementi _ `marTlwinaaRmdegoba~, rogorc zemoT iqna aRniSnuli, ganimarteba viwrod, e.i. winaaRmdegoba kanonis im normisadmi, romlis moTxovna Tu akrZalvac damnaSavis mier iqna darRveuli. gamomdinare aqedan, ,,marTlwinaaRmdegobis Segnebis~ farglebSi mocemuli cneba _ `marTlwinaaRmdegobac~ aseT viTarebaSi aseve viwrod unda

393 Sdr. Jakobs, AT (1991), gv. 544. 394 Sdr.: Kaufmann (1985), gv. 51; Roxin, AT I (2006), gv. 928. 395 Sdr.: BGHSt 39, gv. 35; BGHSt 39, gv. 190; Gropp, Triffterer FS (1996), gv. 120.

Page 89: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

89

ganimartos. amgvari mosazreba, Tavis mxriv, argumentirebulia imiT, rom blanketuri normebis darRveviT SesaZloa imavdroulad arc ki irRveodes dauwereli samarTlis normebi.396 amitom, aseTi deliqtebis mimarT arsebuli samarTlebrivi Secdoma yovelTvis miiCneva relevanturad. saxeldobr, erT SemTxvevaSi, Tuki igi Tavidan aucilebadia, gamoiricxeba piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba, xolo, meore SemTxvevaSi, Tu Secdoma miutevebelia, germaniis ssk-is Sesabamisad, damnaSaves mxolod sasjeli Seumsubuqdeba397.

maSasadame, zemoaRniSnuli analizidan gamomdinare, `umarTlobis Segneba~ blanketur deliqtebSi niSnavs im samarTlebrivi normebis Segnebas, romlebsac qmedebis Camdeni piri arRvevs, xolo klasikur danaSaulebSi igi gulisxmobs qmedebis zogadsamarTlebrivi akrZalulobis Secnobas. am ukanasknel SemTxvevaSi masSi ar moiazreba danaSaulis Semadgenlobis niSnebis Segneba (e.w. formaluri marTlwinaaRmdegoba).

klasikuri deliqtebis Cadenisas pirs ar moeTxoveba sisxlis samarTlis normis Sinaarsis zusti codna, sakamarisia, man icodes, rom igi samarTlis (igulisxmeba rogorc pozitiuri, ise dauwereli samarTali) romelime normiT dadgenil akrZalvas arRvevs.398 amgvar pozicias iziarebs aseve, germaniis uzenaesi sasamarTloc, romelmac erT-erT sisxlis samarTlis saqmeze ganmarta, rom piris umarTlobis Segnebis dasabuTebisTvis sakmarisia, ,,damnaSaves danaSaulis SemadgenlobiT moculi specifikuri samarTlebrivi sikeTis dazianeba, rogorc umarTloba, Secnobili hqondes~399. imave sasamarTlom sxva saqmeze aRniSna: ,,marTlwinaaRmdegobis Segnebis dadgenis dros qmedebis dasjadobis codna aucilebeli ar aris~400. maSasadame, germanul iuridiul doqtrinasa da sasamarTlo praqtikaSi gabatonebuli SexedulebiT, klasikuri deliqtebis Camden pirs ar moeTxoveba, rom mis mier ganxorcielebuli qmedebis dasjadoba hqondes Secnobili, aramed sakmarisia, amgvari qmedebis zogadsamarTlebrivi akrZalulobis codna (e.w. materialuri marTlwinaaRmdegobis Segneba)401.

396 Sdr. turava (2010), gv. 230. 397 germanuli sisxlis samarTlis kodeqsisgan gansxvavebiT, qarTuli sisxlis samarTlis kodeqsis 36-e muxlis mixedviT, pirs sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba ekisreba gaufrTxileblobisTvis im SemTxvevaSi, Tuki Secdoma Tavidan acilebadia (miutevebili Secdoma), xolo Secdomis Tavidan aucilebadobis dros (misatevebeli Secdoma), igi sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisgan Tavisufldeba. 398 Sdr. Baumann, Weber, Mitsch, AT (2003), gv. 515. 399 ix.: BGHSt 15, gv. 377, 383; Kühl, AT (2008), gv. 408. 400 ix.: BGHSt 45, gv. 97; Börger, NStZ (2000), gv. 31-32. 401 ix.: ieSekisa da vaigendis dasax. naSr., gv. 453-454; Safferling (2008), gv. 216-217.

Page 90: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

90

3.2.4. danaSaulTa erTobliobis dros marTlwinaaRdegobis Segneba da

germaniis uzenaesi sasamarTlos pozicia

marTlwinaaRmdegobis Segneba danaSaulTa erTobliobis dros sxvadasxva periodSi sxvadasxvagvarad iyo gagebuli. germanul sisxlis samarTlis mecnierebaSi dRes gabatonebuli SexedulebiT, ramdenime danaSaulis Semadgenlobis ganxorcielebis SemTxvevaSi, marTlwinaaRmdegobis Segneba TiToeuli am danaSaulisTvis cal-calke mowmdeba402. magaliTad, Tu ganxorcielebulia germaniis ssk-is 212-e paragrafis pirveli abzaciTa (mkvleloba) da 216-e paragrafis pirveli abzaciT (mkvleloba msxverplis TxovniT) gaTvaliswinebuli danaSaulis Semadgenloba, aseT dros marTlwinaaRmdegobis Segneba mowmdeba rogorc 212-e, ise 216-e paragrafis mimarT. Tumca, aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT, germaniis uzenaesma sasamarTlom sxvadasxva dros ori erTmaneTisgan gansxvavebuli gadawyvetileba gamoitana403. kerZod, 1952 wlis 9 dekemberis gadawyvetilebaSi sasamarTlom erT-erT sisxlis samarTlis saqmeze aRniSna, rom `umarTlobis Segneba danaSaulTa erTobliobis dros cal-calke ar mowmdeba~. es mosazreba ki daasabuTa imiT, rom damnaSavis mier msgavsi an erTi da imave samarTlebrivi sikeTis xelyofis dros, rac saboloo jamSi iwvevs danaSaulTa erTobliobiT kvalifikacias, TiToeuli danaSaulisaTvis umarTlobis Segnebulobis cal-calke Semowmeba saWiro ar aris. Tu erT danaSaulSi dadasturda marTlwinaaRmdegobis Segneba, igulisxmeba, rom igi meore danaSaulSic aseve arsebobs. ase magaliTad, roca Cadenilia 172-e paragrafiTa (ormagi qorwineba) da 173-e paragrafis meore abzaciT (axlo naTesavebs Soris seqsualuri kavSiri) gaTvaliswinebuli danaSauli da Tu damnaSaves erT-erTi danaSaulis ganxorcielebis umarTlobis Segneba daumtkicdeba, es imas niSnavs, rom marTlwinaaRmdegobis Segneba, aseve, meore danaSaulSic avtomaturad iqneba mocemuli404.

sasamarTlos es gadawyvetileba mogvianebiT kritikis obieqti gaxda iuridiul samecniero wreebSi, ris gamoc imave sasamarTlom daaxloebiT analogiur saqmeze wina gadawyvetilebisgan gansxvavebuli ganaCeni gamoitana405. kerZod, sasamarTlom 1956 wlis 6 dekembris gadawyvetilebaSi calsaxad miuTiTa, rom ,,damnaSaves aucilebelia marTlwinaaRmdegobis Segneba danaSaulis Cadenis dros gaaCndes da igi danaSaulTa erTobliobis dros cal-calke unda Sefasdes‘‘. ganaCenSi moyvanili saqmis garemoebebi ki Semdeg SemTxvevas efuZneboda:

402 ix.: BGHSt 10, gv. 35; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 160; Kühl, AT (2008), gv. 337; Haft, AT

(2004), gv. 134-135. 403 Sdr. Roxin, AT I (2006), gv. 935. 404 ix. BGHSt 3, gv. 342-344. 405 ix. BGHSt 10, gv. 35.

Page 91: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

91

`braldebulma, romelic warmoSobiT belgradidan iyo da 1941 wlidan msaxurobda germaniis samxedro ZalebSi, germaniis teritoriaze iZulebiTi sqesobrivi kavSiri daamyara 17 wliT umcros qaliSvilTan, riTac ganaxorciela germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis 174-e paragrafis pirveli abzaciTa (gaupatiureba) da 173-e paragrafis meore abzaciT (axlo naTesavebs Soris seqsualuri kavSiri) gaTvaliswinebuli danaSauli. germaniis uzenaesi sasamarTlos didi senatis mier eWqveS ar damdgara 174-e paragrafiT (gaupatiureba) gaTvaliswinebuli danaSaulis kvalifikaciis sakiTxi. aseT SemTxvevaSi damnaSaves srulad hqonda Secnobili iZulebiTi seqsualuri kavSiris akrZaluloba arasrulwlovan gerTan, magram sxva viTareba iyo mocemuli kodeqsis 173-e paragrafTan (axlo naTesavebs Soris seqsualuri kavSiri)406 mimarTebiT. kerZod, qmedebis Camden pirs warmodgena ar hqonda imis Sesaxeb, rom axlo naTesavebs Soris seqsualuri kavSiri germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis mixedviT warmoadgenda dasjad qmedebas. es argumenti da aseve is, rom damnaSave ar iyo germaniis ,,samarTlis gavlenis qveS aRzrdili‘‘, sakmarisi piroba aRmoCnda sasamarTlosaTvis, rom aRniSnuli qmedeba akrZalvaSi Secdomad CaeTvala. am gadawyvetilebis dasabuTebas ki warmoadgenda is, rom damnaSaves danaSaulis Cadenis dros Tavisi qmedebis (axlo naTesavebs Soris seqsualuri kavSiri) akrZalulobis Segneba ar gaaCnda~.407

maSasadame, uzenaesi sasamarTlos bolo gadawyvetilebiT, romelmac SemdgomSi dogmatikaSic mowoneba daimsaxura, danaSaulTa nebismieri erTobliobis SemTxvevaSi, Tundac es iyos msgavsi xasiaTis qmedebebi, marTlwinaaRmdegobis Segnebis cal-calke Semowmeba TiToeuli qmedebisTvis aucilebelia408.

sasamarTlos am ganaCenidan gamomdinare, ibadeba logikuri kiTxva, ramdenad saWiroa danaSaulis amgvari erTobliobis dros umarTlobis Segnebis cal-calke Semowmeba maSin, roca damnaSavem erT-erTi danaSaulis Cadenisas danamdvilebiT icis, rom misi qmedeba zogadad akrZalulia.

aRniSnul kiTxvaze pasuxis gacema SesaZlebeli gaxdeba im SemTxvevaSi, Tuki sasamarTlo praqtikasa da dogmatikaSi aRiarebuli iqneba bralis individualuroba da misi personaluroba. is, rom sisxlissamarTlebrivi brali individualuria da TiToeuli pirovnebisaTvis, TiToeuli danaSaulisaTvis cal-calke mowmdeba, Tanamedrove iuridiul literaturaSi ukve davis sagans aRar warmoadgens. aqedan gamomdinare, Tu germaniis uzenaesi sasamarTlo Tavis bolo gadawyvetilebaSic, wina ganaCenis msgavsad, kvlav mxars dauWerda mosazrebas: nebismieri danaSaulis erTobliobis

406 analogiuri qmedebis dasjadoba arc saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsiT aris gaTvaliswinebuli. 407 ix. BGHSt 10, gv. 35. 408 ix.: Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 160; Kühl, AT (2008), gv. 337; Haft, AT (2004), gv. 134-135.

Page 92: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

92

SemTxvevaSi marTlwinaaRmdegobis Segneba cal-calke ar mowmdeba _ maSin sasamarTlo am poziciiT, garkveulwilad, bralis individualurobis fundamentur princips uaryofda. es ki, faqtobrivad, niSnavs imas, rom mas momavalSi Tanamonawileebic, aseve, erTiani braleulobis principis mixedviT unda daesaja. Tanamonawileebic erTian umarTlobas (magaliTad, mkvlelobis, gaupatiurebis umarTloba) axorcieleben, magram swored maTi bralia erTmaneTisgan gansxvavebuli da, Sesabamisad, maTi umarTlobis Segnebac _ sxvadasxxva. amitom uzenaesma sasamarTlom bolo gadawyvetilebaSi, erTi mxriv, arapirdapir aRiara bralis individualurobis principi, xolo, meore mxriv, danaSaulTa erTobliobis dros marTlwinaaRmdegobis Segnebis cal-calke Semowmebis aucileblobac daasabuTa.

amrigad, daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom germanul iuridiul doqtrinaSi umarTlobis Segneba, garkveul SemTxvevebSi, gulisxmobs ara danaSaulis Semadgenlobis niSanTa Segnebas, aramed imis Segnebulobas, rom piris mier Cadenili marTlsawinaaRmdego moqmedeba an umoqmedoba pozitiuri samarTliT an dauwereli samarTlis normebiT akrZalulia da danaSaulTa nebismieri erTobliobis dros igi cal-calke mowmdeba.

3.2.5. marTlwinaaRmdegobis Segneba ganzraxi danaSaulis

Cadenis dros

3.2.5.1. marTlwinaaRmdegobis aqtualuri da potenciuri Segneba

germanul sisxlis samarTlis dogmatikaSi erTmaneTisgan

ganasxvaveben marTlwinaaRmdegobis e.w. aqtualur da e.w. potenciur Segnebas.409 ganzraxi danaSaulis Cadenis dros pirs, rogorc wesi, danaSaulis umarTloba, umetes SemTxvevaSi, gacnobierebuli aqvs (marTlwinaaRmdegobis e.w. aqtualuri Segneba)410. qmedebis Semadgenlobis codniTa da nebelobiT ganxorcieleba gulisxmobs varauds, rom marTlwinaaRmdegobis Segnebac arsebobs. aRniSnuli niSani ki mocemulia, upirveles yovlisa, iseT deliqtebSi, romlebic momzadebisa da mcdelobis stadiebs gadian411.

aRsaniSnavia, rom marTlwinaaRmdegobis Segnebis aseTi diferenciacia yovelTvis ar iyo miRebuli germanul iuridiul moZRvrebaSi. ase magaliTad, e.w. `Tanamimdevruli (mkacri) ganzraxvis Teoria~412 ganzraxvis cnebaSi, codnasa da nebelobasTan erTad,

409 ix.: Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 160; Kühl, AT (2008), gv. 336; Schmidhäuser, Mayer FS (1966),

gv. 317-338. 410 ix.: BGHSt 15, gv. 377; Heinrich, AT I (2010), gv. 232; ieSekisa da vaigendis dasax. naSr., gv. 455. 411 ix. Schmidhäuser, AT (1984), gv. 214-215. 412 iqve, gv. 220, aseve ix.: Blei (1983), gv. 197; Schünemann, NJW (1980), gv. 738.

Page 93: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

93

moiazrebs aseve umarTlobis aqtualur Segnebas413, xolo marTlwinaaRmdegobis potenciur Segnebas igi saerTod ar icnobs414.

ganzraxvis Teoriis sawinaaRmdegod, e.w. `bralis Teoria~, romelic germanul iuridiul literaturaSi gabatonebul moZRvrebas warmoadgens, iTvaliswinebs umarTlobis rogorc aqtualur, ise potenciur Segnebas da mas ganzraxvisgan damoukideblad bralis etapze ganixilavs.415 aRniSnuli Teoriis Tanaxmad, marTlwinaaRmdegobis Segnebis dasasabuTeblad sakmarisia, damnaSaves umarTlobis ganxorcielebis dros SeeZlos Tavisi qmedebis akrZalulobis Secnoba (marTlwinaaRmdegobis e.w. potenciuri Segneba).416 germaneli mecnieri e.Smidhoizeri aRniSnavs, rom,,bralis Teoria moiTxovs mxolod qmedebis subieqtis mier qmedebis akrZalvis Segnebis unars~417. maSasadame, bralis TeoriiT, marTlwinaaRmdegobis Segneba ganzraxvisgan damoukideblad aris warmodgenili bralis erTian sistemaSi.418 aRniSnuli moZRvreba umetes SemTxvevaSi aseve gamoiyeneba sasamarTlo praqtikaSic.

sasamarTlos mier Secdomis Tavidan acilebadobis dasabuTeba, rasac xSirad mimarTavs germaniis uzenaesi sasamarTlo, niSnavs garkveulwilad damnaSavisTvis marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segnebis dadgenas. es gulisxmobs imas, rom piri saboloo jamSi ganzraxi danaSaulis CadenisaTvis miecema pasuxisgebaSi. gaufrTxileblobisTvis pasuxismgebloba ki, bralis TeoriiT, mxolod faqtobrivi Secdomis SemTxvevaSi dgeba, Tu qmedebis Semadgenlobis etapze ganzraxvis ori elementidan erT-erTi _ codna an nebeloba ar iqneba Sesrulebuli. marTlwinaaRmdegobis aqtualuri da potenciuri Segnebis urTierTgamijvnisas 60-iani wlebis germanul iuridiul literaturaSi xSirad ibadeba SekiTxva: ramdenad aris sakmarisi sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis dasasabuTeblad marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segnebis arseboba da xom ar aris

413 ix.: Schmidhäuser, Mayer FS (1966), gv. 317; Schmidhäuser, AT (1984), gv. 214. 414 ix. Schmidhäuser, AT (1984), gv. 214. 415 iqve, gv. 215, 220, aseve Sdr.: Bockelmann, Volk, AT (1987), gv. 120; Krey, AT I (2008), gv. 149, 255- 265. 416 ix.: BGHSt 21, gv. 18-20; Kaufmann (1985), gv. 143; Kühl, AT (2008), gv. 336; Wessels, Beulke, AT

(2011), gv. 160. aRsaniSnavia, rom ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis (potenciuri) erTmaneTisgan urTierTgamijvnis idea erT-erT pirvels ekuTvnis p. merkels. man 1927 wels Tavis saxelmZRvaneloSi aRniSna, rom ganzraxva da umarTlobis potenicuri Segneba ganxilul unda iqnes ara rogorc erTiani elementi, aramed erTmaneTis gverdigverd arsebuli kategoriebi. ganzraxva, avtoris azriT, ekuTvnis faqtobrivi garemoebebis sferos (Tatsachensphäre), xolo umarTlobis Segneba _ Sefasebis sferos (Wertsphäre), ris Semdegac igi iqve miuTiTebs, rom umarTlobis Secnobadoba, misi SefasebiTobidan gamomdinare, ganekuTneba brals da ara ganzraxvas. ix. Merkel (1927), gv. 92-93, 113, 114-116, 142-144. 417 ix. Schmidhäuser, Mayer FS (1966), gv. 319. 418 ix. Schewe (1967), gv. 22-23.

Page 94: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

94

saWiro misi aqtualuri formiT warmodgena.419 pasuxi aRniSnul SekiTxvaze mogvianebiT calsaxad germaniis uzenaesma sasamarTlom gasca420, romelmac erT-erT sisxlis samarTlis saqmeze saerTod uaryo ganzraxvis Teoria da upiratesoba bralis Teorias mianiWa421. am ukanaskneli moZRvrebis mixedviT, damnaSaves ar moeTxoveba umarTlobis aqtualuri Segnebis arseboba, aramed pasuxismgeblobisTvis sruliad sakmarisia, dadgindes, rom qmedebis ganxorcielebis dros pirs SeeZlo hqonoda marTlwinaaRmdegobis Segneba. swored msgavisi poziciaa gatarebuli uzenaesi sasamarTlos zemoT aRniSnul gadawyvetilebaSi, sadac xazgasmulia: ,,damnaSaves, rom Seqmnil viTarebaSi ,,keTilsindisierad‘‘ emoqmeda, Secdomas ar dauSvebda~422. maSasadame, umarTlobis aqtualuri Segneba yovelTvis dakavSirebulia qmedebis Semadgenlobis niSnebis SegnebasTan, romelic danaSaulis subieqturi Semadgenlobis etapze mowmdeba da ganzraxvis dadgenas niSnavs.

rac Seexeba marTlwinaaRmdegobis potenciur Segnebas, igi qmedebis Semadgenlobis Segnebulobas ki ar ukavSirdeba, aramed misgan damoukideblad ganagrZobs arsebobas bralis etapze. mis dasasabuTeblad sakmarisia, damnaSaves daudgindes is, rom mas danaSaulis Cadenis dros SeeZlo hqonoda marTlwinaaRmdegobis Segneba.423

marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segnebis arsebobis mniSvneloba germaniis uzenaesma sasamarTlom araerTxel daasabuTa gasul saukuneSi ganxorcielebuli ramdenime gaxmaurebuli danaSaulebrivi qmedebis ganxilvis dros. am mxriv ki, gansakuTrebiT yuradsaRebia im pirTa sasamarTlo procesebi, romlebic gasamarTldnen meore msoflio omis periodSi ebraelTa da sxva adamianebis winaaRmdeg mimarTuli saerTaSoriso danaSaulebis (masobrivi mkvlelobebi, deportacia da sxva saxis mZime danaSaulebi) CadenisaTvis.424 aRniSnul procesebze braldebulebis mier micemuli Cvenebebi imis Sesaxeb, rom isini mxolod brZanebebs asrulebdnen da, Sesabamisad, maT ar hqondaT qmedebis marTlsawinaaRmdego buneba realurad Secnobili, sasamarTlosTvis irelevanturi aRmoCnda.425

419 ix. Schmidhäuser, Mayer FS (1966), gv. 317. 420 ix. BGHSt 2, gv. 197. 421 v. nauke Tavis naSromSi aRniSnuli sasamarTlo gadawyvetilebis Sesaxeb aRniSnavs: ,,saxelmwifos politika, rom upiratesoba mieniWebina bralis TeoriisaTvis, SesaZlebelia, gamarTlebuli iqnes mxolod erTi garemoebiT, raTa ar moxdes dasjadobis Sesusteba da e.w. ,,gonieri damnaSavis‘‘ pasuxismgeblobisgan gaTavisufleba‘‘. ix. Naucke, Roxin FS (2001), gv. 503. 422 ix.: BGHSt 2, gv. 194-211; Schmidhäuser, Mayer FS (1966), gv. 319; ieSekisa da vaigendis dasax. naSr., gv. 414, 458. 423 Sdr.: Schmidhäuser, AT (1984), gv.215; Schmidhäuser, Mayer FS (1966), gv. 319-338; Wessels,

Beulke, AT (2011), gv. 160. 424 Sdr.: Forschner (2003), gv. 34; Kaufmann (1985), gv. 214-220. 425 ix.: BGHSt 2, gv. 34; BGHSt 3, gv. 357; BGHSt 39, gv. 1-31; BGHSt 40, gv. 218-236.

Page 95: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

95

aseT SemTxvevaSi uzenaesma sasamarTlom e.w. g. radbruxis formuliT ixelmZRvanela.426 germaneli samarTlis filosofosis g. radbruxis formulis arsi ki imaSi mdgomareobs, rom samarTlis norma SesaZlebelia ar Sesruldes maSin, rodesac pozitiuri kanoni aSkarad usamarTloa, ris gamoc kanonma, rogorc `aramarTalma~ samarTalma samarTlianobas unda dauTmos adgili427. Tumca, es mosazreba ar niSnavs imas, rom g. radbruxi pozitiuri samarTlis mniSvnelobas uaryofs. samarTlianobasa da samarTlebriv usafrTxoebas Soris konfliqtis dros, romelic Sinaarsobrivad dawerili samarTlis usamarTlobasa da mizanSeuwonlobaSi gamoixateba, prioriteti pozitiur samarTals mieniWeba. mxolod im SemTxvevaSi, `roca dawerili kanonis winaaRmdegoba samarTlianobasTan iseT autanel xasiaTs atarebs, rom kanonma, rogorc ,,aramarTalma samarTalma~ samarTlianoba uxeSad fexqveS gaTela, pozitiuri samarTali iuridiuli Zalis armqoned miiCneva da upiratesoba bunebiTi samarTlis gamoyenebas eniWeba~.428

gamomdinare aqedan, braldebul pirebs, rogorc brZanebis uSualo amsruleblebs, deliqtebis ganxorcielebis dros unda scodnodaT is, rom zepozitiuri samarTlis normiT akrZalul qmedebas Cadiodnen (marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segneba), miuxedavad imisa, rom maT Seqmnil viTarebaSi SesaZloa, marTlac ar hqonodaT realurad Secnobili TavianTi qmedebis marTlwinaaRmdegoba (marTlwinaaRmdegobis aqtualuri Segnebis ararseboba)429.

analogiuri gadawyvetileba gamoitana germaniis uzenaesma sasamarTlom im mesazRvreTa winaaRmdeg, romlebmac sxvadasxva simZimis mkvlelobebi Caidines germaniis federaciulsa da demokratiul respublikebs Soris arsebul sazRvarze mSvidobiani moqalaqeebis mier sazRvris gadakveTis dros.430 or nawilad gayofili germaniis gaerTianebis Semdeg dRis wesrigSi dadga im pirTa sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis sakiTxi, romlebic moqalaqeebs sazRvris gadakveTis SemTxvevaSi cecxls uxsnidnen.431

sasamarTlo procesebze mklelobebSi braldebuli pirebis advokatebi Seecadnen daemtkicebinaT, rom aseTi qmedebebis Cadenisas

426 ix. Forschner (2003), gv. 34. 427 ix. Radbruch (1973), gv. 345 428 iqve, gv. 339-345. qarTul enaze amis Sesaxeb aseve ix. turava (2011), gv. 31-32. 429 msgavsi dasabuTeba gaakeTa aseve frankfurtis sasamarTlom e.w. ,,evTanaziis procesSi~ monawile eqimebis gasamarTlebis dros. sasamarTlom meore msoflio omis periodSi Cadenili qmedebebi, romlebic im periodSi nebadarTul qmedebebs warmoadgena, zepozitiuri samarTlis winaaRmdeg mimarTul moqmedebebad Seafasa da aRniSnul procesSi braldebuli pirebi damnaSaveebad gamoacxada. amis Sesaxeb ix. Kaufmann (1985), gv. 214-217. 430 Sdr.:GGropp, Triffterer FS (1996), gv. 120; Roxin, AT I (2006), gv. 957-958; Forschner (2003), gv. 36-67; Amelung, JuS (1993), gv. 637; Dreier, JZ (1997), gv. 426. 431 ix.: BGHSt 39, gv. 35; BGHSt 39, gv. 190.

Page 96: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

96

maT ar SeeZloT rogorc Tavad uSualo meTaurTa brZanebebis kanonierebis sakiTxis, ise im kanonis normis (germaniis demokratiuli respublikis sazRvris Sesaxeb kanonis 27-e paragrafi) eWqveS dayeneba432, romlis mixedviT, mesazRvreebs ufleba eZleodaT, moqalaqeebisTvis cecxli gaexsnaT sazRvris gadakveTisas433. gamomdinare iqedan, rom isini mxolod TavianT samsaxurebriv movalebas asrulebdnen da fiqrobdnen, rom nebismier brZanebas upirobod unda damorCilebodnen, braldebuli pirebis damcvelebi cdilobdnen imis dasabuTebas, rom maTi dacvis qveS myof mesazRvreebs aseT SemTxvevaSi ar SeiZleboda scodnodaT Cadenili qmedebis marTlwinaaRmdegoba. Tumca, sasamarTlom aRniSnuli argumenti ar gaiziara da amgvari saxis qmedebebic zepozitiuri samarTlis normebis winaaRmdeg mimarTul danaSaulebad aRiara434.

germaniis uzenaesi sasamarTlos orive es gadawyvetileba niSnavs imas, rom aseTi kategoriis danaSaulebSi (e.w. klasikuri deliqtebi) marTlwinaaRmdegobis aqtualuri Segnebis ararseboba, rogorc wesi, ar unda iwvevdes samarTlebriv SefasebebSi cvlilebas da, Sesabamisad, am saxis Secdoma irelevanturad unda iqnes miCneuli. amgvar viTarebaSi moqmed pirs umarTlobis Segneba, marTlwinaaRmdegobis aqtualuri Segnebis ararsebobis miuxedavad, potecniurad yovelTvis usabuTdeba.

amrigad, ganzraxi danaSaulis Cadenis dros aucilebelia dadgindes marTlwinaaRmdegobis aqtualuri an potenciuri Segnebis arseboba.435 ganzrax deliqtebSi mocemuli qmedebis subieqturi Semadgenlobis ganxorcieleba iZleva imis varaudis safuZvels, rom umarTlobis aqtualuri Segneba arsebobs. rac Seexeba umarTlobis potenciur Segnebas, misi dasabuTeba mxolod maSin aris saWiro, roca pirs marTlwinaaRmdegobis aqtualuri Segneba ver umtkicdeba, e.i., roca adgili aqvs samarTlebriv an kidev marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebul iuridiul Secdomas. aseT SemTxvevaSi, sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisTvis sruliad sakmarisia qmedebis Camdens dausabuTdes, rom mas danaSaulis Cadenis dros SeeZlo hqonoda umarTlobis Segneba.

432 ix.: Forschner (2003), gv. 36-37; Amelung, JuS (1993), gv. 637; Dreier, JZ (1997), gv. 426. 433 Sdr.:GGropp, Triffterer FS (1996), gv. 120; Heinrich, AT II (2010), gv. 192; Amelung, JuS (1993), gv. 637; Dreier, JZ (1997), gv. 426. 434 Sdr.: BGHSt 39, gv. 1; Roxin, AT I (2006), gv. 163; Zippelius (2006), gv. 40; Heinrich, AT II

(2010), gv. 191-192. aseve ix. am wignis qarTuli Targmani: cipeliusi (2009), gv. 49, agreTve, ix. xubua (2004), gv. 32-39. zepozitiuri samarTlis upiratesoba pozitiur samarTalTan mimarTebaSi aseve aRiara germaniis sakonstitucio sasamarTlom. am sakiTxTan dakavSirebiT ix.: BVerfGE 3, gv. 232; BVerfGE 95, gv. 96-114. 435 ix.: BGHSt 10, gv. 35; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 160; Kühl, AT (2008), gv. 337; Haft, AT

(2004), gv. 134-135; Roxin, AT I (2006), gv. 935.

Page 97: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

97

3.2.5.2. marTlwinaaRmdegobis arapirdapiri Segneba

iuridiul literaturaSi umarTlobis aqtualuri da

potenciuri Segnebisgan ganasxvaveben umarTlobis e.w. arapirdapir Segnebas. am dros piri SesaZleblad miiCnevs imas, rom mis mier ganxorcielebuli moqmedeba an umoqmedoba SeiZleba samarTlebrivad akrZalul qmedebas warmoadgendes, TumcaamaSi bolomde darwmunebuli ar iyos.436 gamomdinare aqedan, marTlwinaaRmdegobis Segneba, aseT SemTxvevaSi arsebobs ara aqtualuri an potenciuri, aramed arapirdapiri formiT. ismis kiTxva, SeiZleba Tu ara marTlwinaaRmdegobis arapirdapiri Segnebis miCneva akrZalvaSi Secdomis arsebobis winapirobad.

sisxlis samarTlis dogmatikaSi gabatonebuli SexedulebiT, umarTlobis amgvari Segneba ar iTvleba akrZalvaSi Secdomis arsebobis damadasturebel argumentad.437 amave pozicias iziarebs aseve, germanuli sasamarTlo praqtikac da marTlwinaaRmdegobis arapirdapir Segnebas igi ganixilavs ara akrZalvaSi Secdomis, aramed damTavrebuli danaSaulis farglebSi438, Tu mocemulia danaSaulis sistemis sxva elementebic. ,,visac warmodgena aqvs imis Sesaxeb, rom misi qmedeba SesaZlebelia marTlsawinaaRmdego iyos da am SesaZleblobas piri nebelobiT axorcielebs, es niSnavs imas, rom mas umarTlobis Segnebac gaaCnia.~439 _ aseTi ganmarteba gaakeTa germaniis uzenaesma sasamarTlom erT-erT saqmeze marTlwinaaRmdegobis arapirdapiri Segnebis Sesaxeb msjelobisas.

SedarebiT problemuria umarTlobis Segnebis dadgena im dros, roca qmedebis Camdenma pirma ori alternatiuli qmedebidan zustad ar icis, Tu romelia akrZaluli an daSvebuli. magaliTad, mesazRvre darwmunebuli ar aris imaSi, ramdenad SeuZlia, an valdebulia Tu ara esrolos gaqceul damnaSaves sazRvris ukanonod gadakveTis SemTxvevaSi.440 aseT situaciaSi germaneli mecnieri k. roqsini miiCnevs, rom Tuki pirma araswori gadawyvetileba miiRo da alternatiuli qmedebidan im qmedebaze gaakeTa arCevani, romlis ganxorcielebac akrZalulia, maSin igi bralis gamomricxveli erT-erTi sapatiebeli garemoebiT unda gaTavisufldes sasjelisgan. aseT viTarebaSi qmedebis Camdens ar SeeZlo sxvagvarad emoqmeda.441 amgvari SemTxveva saWiroa, ganxilul iqnes rogorc Tavidan aucilebadi, misatevebeli akrZalvaSi Secdoma, rac niSnavs piris

436 Sdr.: Roxin, AT I (2006), gv. 941; Safferling (2008), gv. 218. 437 ix. Baumann, Weber, Mitsch, AT (2003), gv. 512. 438 iqve. 439 ix. BGHSt 4, gv. 4. 440 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 941. 441 iqve.

Page 98: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

98

sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisgan sabolood gaTavisuflebas.442

3.2.6. marTlwinaaRmdegobis Segneba gaufrTxileblobiTi danaSaulis

Cadenis dros

iuridiul literaturaSi gaufrTxileblobiTi danaSaulis SemTxvevaSi marTlwinaaRmdegobis Segnebis arseboba azrTa sxvadasxvaobas iwvevs. mecnierTa erT nawils misi dasabuTeba mizanSeuwonlad miaCnia443, meore nawili ki mas mxolod TviTimedovnebis dros uSvebs444.

ganzraxi danaSaulis SemTxvevaSi, rogorc zemoT iqna aRniSnuli, aucilebelia umarTlobis Segnebis aqtualuri an potenciuri formiT dadgena. sakiTxavia, ramdenad aris igi saWiro gaufrTxileblobiTi deliqtebis ganxorcielebisas.

rogorc cnobilia, gaufrTxileblobiTi deliqtebis Cadenisas, danaSaulis TiToeuli elementis Semowmeba imave TanmimdevrobiT xdeba, rogorc es xorcieldeba ganzraxi danaSaulebis dros445. Tumca gaufrTxilebelobis SemTxvevaSi danaSaulis samwevriani sistemis pirveli da mesame elementis (qmedebis Semadgenloba da brali) Sinaarsobrivi mxare garkveulwilad gansxvavebulia ganzraxi deliqtis dros mocemuli am elementebis Sinaarsobrivi mxarisgan. es gansxvaveba ki vlindeba rogorc TviTimedovnebiT, ise daudevrobiT Cadenili danaSaulebisas. kerZod, Tu ganzraxi danaSaulis SemTxvevaSi bralis etapze mowmdeba bralunarianoba, bralis specialuri niSnebi, umarTlobis Segneba da a.S., gaufrTxileblobiTi (TviTimedovnebis) danaSaulebis dros qmedebis Semadgenlobis etapze dgindeba zogadad obieqturi gaufrTxilebloba, xolo bralSi _ individualuri gaufrTxilebloba446, romelsac win uZRvis bralunarianobisa da

442 iqve. 443 Sdr.: Schmidhäuser, AT (1984), gv. 214; Kaufmann (1985), gv. 73-77. 444 ix.: Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 274-255, 354; ieSekisa da vaigendis dasax. naSr., gv. 593; Roxin, AT I (2006), gv. 1102. 445 ix. Safferling (2008), gv. 262. 446 Tanamedrove germanul iuridiul literaturaSi gabatonebuli SexedulebiT, gaufrTxileblobiTi (rogorc Segnebuli, ise Seugnebeli gaufrTxilebloba) deliqtebis dros ar arsebobs qmedebis Semadgenlobis diferenciacia obieqtur da subieqtur Semadgenlobebad, aramed qmedebis Semadgenlobis SigniT arsebobs mxolod obieqturi gaufrTxilebloba, rogorc windaxedulobis normis obieqturi darRveva. bralis etapze ki, dgindeba subieqturi gaufrTxilebloba, rogorc windaxedulobis normis darRvevis Tavidan acilebis individualuri SesaZlebloba. Sdr.: Heinrich, AT II (2010), gv. 73-74; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 354; ieSekisa da vaigendis dasax. naSroms, gv. 596. am Sexedulebisgan gansxvavebuli pozicia aqvs k. roqsins, romelic miiCnevs, rom rogorc ganzraxvis, ise Segnebuli gaufrTxileblobis dros aris SesaZlebeli, arsebobdes qmedebis Semadgenlobis subieqturi Semadgenloba, vinaidan windaxedulobis normiT akrZaluli qmedebis gacnobiereba

Page 99: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

99

marTlwinaaRmdegobis Segnebis Semowmeba. maSasadame, TviTimedovnebiT an daudevrobiT Cadenili dasjadi qmedebisas danaSaulis samwevriani sistemis elementebis Sinaarsobrivi mxare erTgvarad gansxvavebulia ganzraxi deliqtis samwevriani sistemis elementebis Sinaarsobrivi mxarisgan da es gansxvaveba exeba, maT Soris, marTlwinaaRmdegobis Segnebasac.

Segnebuli gaufrTxileblobis dros cnobilia, rom pirs umeteswilad mis mier windaxedulobis normiT akrZaluli qmedeba da marTlsawinaaRmdego Sedegis dadgomis SesaZlebloba gacnobierebuli aqvs, Tumca usafuZvlod imedovnebs am Sedegis Tavidan acilebas.447 marTlwinaaRmdegobis Segnebas aseT SemTxvevaSi garkveuli mniSvneloba eniWeba. kerZod, Tuki aRmoCnda, rom damnaSavem icoda qmedebis obieqturi Semadgenlobis garemoebebi, romlebic mis qmedebas obieqturad windaxedulobis normis sawinaaRmdegod aqceven448 (am SemTxvevaSi igulisxmeba TviTimedovnebis dros qmedebis subieqturi Semadgenlobis arseboba), maSin mas bralis etapze SesaZlebelia, aseve, winadaxedulobis normebiT dadgenili moTxovnebis Segnebulobac dausabuTdes. amasTan, problemuria, Tu ra formiTa da moculobiT unda iqnes umarTlobis Segneba (aqtualuri Tu potenciuri formiT) aseT viTarebaSi bralis etapze warmodgenili.

germanul iuridiul literaturaSi gabatonebuli SexedulebiT, Segnebuli gaufrTxileblobis dasasabuTeblad sruliad sakmarisia, qmedebis ganmaxorcielebel pirs gaaCndes e.w. umarTlobis potenciuri Segneba.449 misi Semowmeba TviTimedovnebisas imave wesiT xdeba, rogorc es mocemulia ganzraxi danaSaulis Cadenis dros akrZalvaSi Secdomis SemTxvevaSi.450 gamomdinare aqedan, Segnebuli

da marTlsawinaaRmdego Sedegis dadgomis SesaZleblobis gaTvaliswineba niSnavs Segnebul moqmedebas. ix. Roxin, AT I (2006), gv. 1089-1091. k. roqsinis msgavsad, TviTimedovnebis dros qmedebis subieqtur Semadgenlobas aRiarebs, agreTve, f. hafti. amis Sesaxeb ix. Haft, AT (2004), gv. 170, 262-263. rac Seexeba daudevrobisas subieqturi Semadgenlobis arsebobas, am SemTxvevaSi mecnierTa Soris azrTa sxvadasxvaoba TiTqmis ar arsebobs, avtorTa udidesi nawili miiCnevs, rom daudevrobis dros subieqturi Semadgenloba saerTod ar arsebobs, radgan pirs obieqturi Semadgenlobis niSnebi da garemoebebi Tavis warmosaxvaSi ara aqvs. Sdr. Roxin, AT I (2006), gv. 1089-1090. am Sexedulebisgan sawinaaRmdego pozicia aqvs germanel mecniers e. Struenzees, romelic danaSaulis subieqtur Semadgenlobas aRiarebs aramarto TviTimedovnebisas, aramed daudevrobis SemTxvevaSic. aRniSnulis Sesaxeb ix.: Struensee, JZ (1987), gv. 53-63; Struensee, JZ (1987), gv. 541-543.

aRsaniSnavia, rom qarTul iuridiul moZRvrebaSi TviTimedovnebis dros qmedebis subieqtur Semadgenlobas aRiarebs aseve m. turava. amis Sesaxeb ix.: turava (2010), gv. 166-167; turava (2011), gv. 555-556, 558-561. 447 ix. Sternberg-Lieben, Schönke/Schröder (2010), gv. 306. 448 Sdr.: Roxin, AT I (2006), gv. 1089-1091; turava (2010), gv. 166-167. 449 ix.: Sternberg-Lieben, Schönke/Schröder (2010), gv. 306; Heinrich, AT II (2010), gv. 77; Wessels,

Beulke, AT (2011), gv. 274, 354; Kindhäuser, AT (2011), gv. 229; Momsen, StGB (2009), gv. 141. 450 ix. Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 274.

Page 100: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

100

gaufrTxileblobis viTarebaSi damnaSave, rogorc wesi, iTvaliswinebis qmedebis ganxorcielebis SesaZleblobas da, Sesabamisad, SeuZlia Tavisi qmedebis akrZlulobis Secnobac.

maSasadame, pirs TviTimedovnebiT Cadenili danaSaulis dros Segnebuli unda hqondes an unda SeeZlos imis Secnoba, rom Tavisi moqmedebiT an umoqmedobiT winadaxedulobis normebi irRveva da amiT igi dadgenil marTlwesrigs upirispirdeba (e.w. umarTlobis potenciuri Segneba).451

Segnebul gaufrTxileblobisas akrZalvaSi Secdomis daSvebis SemTxvevaSi, Tuki es Secdoma Tavidan aucilebadia, cnobili germaneli avtorebi umarTlobis Segnebis gamoricxvis aucileblobaze miuTiTeben.452 ase magaliTad, gaufrTxileblobis dros akrZalvaSi Secdomis arsebobis dasasabuTeblad, germanel mecniers h. rudolfs Semdegi kazusi mohyavs: ,,eqimAa.-s RamiT daureka pacientma, romelic uecrad avad gaxda. miuxedavad imisa, rom eqimi darwmunebulia, avadmyofis sicocxles safrTxe ar emuqreba, igi mainc nasvam mdgomareobaSi avtomanqanze dajda da didi siCqariT pacientis saxlisken gaemarTa. gzaSi igi SemTxveviT mopirdapire mxares moZrav avtomanqanas daejaxa. Sejaxebis Sedegad ori adamiani daiRupa. aseT SemTxvevaSiAa.-s ubeduri SemTxvevis dadgomis SesaZlebloba gaTvaliswinebuli hqonda, Tumca sjeroda, rom mis Tavidan acilebas SeZlebda. amasTan, TukiAa.-s miaCnda, rom misi moqmedeba (avtoavaria) SesaZlebelia gamarTlebuli yofiliyo ukiduresi aucileblobis mdgomareobiT, maSin eqimis qmedeba akrZalvaSi Secdomis farglebSi unda iqnes ganxiluli, ramac, SesaZloa, germanuli sisxlis samarTlis kanonidan gamomdinare, brali mTlianad gamoricxos an Seamsubuqos~.453 maSasadame, aRniSnul magaliTSi avtori cdilobs marTlwinaaRmdegobis Segnebis praqtikuli mniSvneloba aseve daasabuTos Segnebuli gaufrTxileblobis arsebobisas.

TviTimedovnebis dros umarTlobis Segnebis aucileblobaze saubrobs germaneli profesori f. haftic. mas miaCnia, rom gaufrTxileblobiTi danaSaulis Cadenisas bralis dasasabuTeblad umarTlobis Segnebis dadgena iseTive aucilebeli winapirobaa, rogoric ganzraxi danaSaulis SemTxvevaSi.454 avtori aRniSnavs, rom TviTimedovnebis dros akrZalvaSi Secdomis arseboba mxolod maSin aris SesaZlebeli, roca damnaSaves, marTalia, windaxedulobis normebiT gansazRvruli movaleobis darRveva gacnobierebuli aqvs (e.i. roca igi asrulebs gaufrTxileblobis subieqtur Semadgenlobas), magram hgonia, rom es valdebuleba ar aris

451 Sdr. Safferling (2008), gv. 262-264. 452 ix.: Herzberg, Jura (1984), gv. 411; Sternberg-Lieben, Schönke/Schröder (2010), gv. 306; Roxin, AT I (2006), gv. 1102; Haft, AT (2004), gv. 262-263. 453 Sdr.: Rudolphi (1969), gv. 173; Roxin, AT I (2006), gv. 1102-1103. 454 ix. Haft, AT (2004), gv. 263.

Page 101: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

101

samarTlebrivi valdebuleba.455 amis sailustraciod mas Semdegi kazusi mohyavs: a.-s, romelic nasvam mdgomareobaSi didi siCqariT marTavs avtomanqanas da sxvis janmrTelobasa da sicocxles gaufrTxileblobiT safrTxes uqmnis (germaniis ssk-is 315-e paragrafis me-3 nawilis me-2 abzaci), miaCnia, rom aseTi moqmedeba sisxlissamarTlebrivad ki ar aris dasjadi, aramed mxolod sportuli temperamentis gamovlinebaa.456 f. hafti Tvlis, rom am dros saxezea akrZalvaSi Secdoma. man SesaZloa, ganzraxi danaSaulis msgavsad, gamoiwvios gaufrTxileblobis dros marTlwinaaRmdegobis Segnebis gamoricxva, ramac saboloo jamSi germaniis ssk-is me-17 paragrafidan (akrZalvaSi Secdoma) gamomdinare, unda migviyvanos bralis mTlianad uaryofamde an kidev mxolod sasjelis Semsubuqebamde.457

maSasadame, rogorc ganzraxi, ise Segnebuli gaufrTxileblobiTi danaSaulis Cadenis dros akrZalvaSi Secdomis arsebobis SemTxvevaSi, germanel mecnierTa ganmartebiT, gamoyenebul unda iqnes kodeqsis me-17 paragrafi.458 aRniSnuli norma ki, rogorc aRiniSna, ukavSirdeba akrZalvaSi Secdomas da misi Sinaarsi mdgomareobs SemdegSi: `Tu qmedebis Camden pirs qmedebis Cadenis dros Secnobili ara aqvs umarTloba, aseT SemTxvevaSi, igi moqmedebs arabraleulad, Tuki mas ar SeeZlo am Secdomis acileba. im SemTxvevaSi ki, Tu pirs SeeZlo Secdomis Tavidan acileba, maSin mas, 49-e paragrafis pirveli abcazidan gamomdinare, SeiZleba sasjeli Seumsubuqdes~.

amrigad, akrZalvaSi Secdomis dros germaniis ssk-is me-17 paragrafiTsamarTlebrivi Sedegi dgeba e.w. `bralis Teoriis~ mixedviT. es ki niSnavs imas, rom, Tu akrZalvaSi Secdoma Tavidan acilebadia, pirs mxolod sasjeli umsubuqdeba, xolo Tu aucilebadia, maSin mTlianad brali gamoiricxeba da piri pasuxismgeblobisgan Tavisufldeba. gamomdinare aqedan, aRniSnuli norma SesaZlebelia Tanabrad iqnes gamoyenebuli rogorc ganzraxi, ise gaufrTxileblobiTi deliqtis dros daSvebuli e.w. `akrZalvaSi Secdomis” farglebSi.459

daudevrobisas umarTlobis Segneba, germanul iuridiul literaturaSi gabatonebuli SexedulebiT460, saerTod ar aris mocemuli. aseT SemTxvevaSi piri ar iTvaliswinebs Tavisi qmedebiT

455 iqve. 456 iqve. 457 iqve. 458 ix.: Roxin, AT I (2006), gv. 1103; MüKo-Joecks I (2011), gv. 820-821; Haft, AT (2004), gv. 263;

Momsen, StGB (2009), gv. 141. 459 Sdr. MüKo-Joecks I (2011), gv. 821. 460 Sdr.: Haft, AT (2004), gv. 135, 263; Roxin, AT I (2006), gv. 1103; MüKo-Joecks I (2011), gv. 821;

Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 593.

Page 102: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

102

windaxedulobis normis darRvevis ganxorcielebis SesaZleblobas da, Sesabamisad, mas arc umarTlobis Segneba aqvs.461

3.3. Sejameba

maSasadame, daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom piris

sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis dasasabuTeblad `marTlwinaaRmdegobis Segnebis~ dadgena da misi funqciis garkveva danaSaulis erTian sistemaSi iseTive gadamwyveti mniSvnelobisaa, rogorc qmedebis Semadgenlobis subieqturi niSnebis dadastureba. germanuli sisxlis samarTlis dogmatikis mixedviT, umarTlobis Segneba aris ara ganzraxvis Semadgeneli nawili, aramed misgan damoukideblad arsebuli niSani, romelic calke, ganzraxvis gareSe arsebobs bralis etapze.

Tavad marTlwinaaRmdegobis Segneba ki klasikuri da blanketuri deliqtebis dros niSnavs qmedebis akrZalulobis Secnobas, e.i. piris mxridan imis Sefasebas, rom mis mier Cadenili marTlsawinaaRmdego moqmedeba an umoqmedoba pozitiuri an dauwereli samarTliT akrZalulia. gamomdinare aqedan, umarTlobis Segneba mxolod SefasebiTi kategoriaa da Tavisufalia yovelgvari fsiqologiuri momentebisgan. misi dadgena aqtualuri an potenciuri formiT saWiroa nebismier SemTxvevaSi ganzraxi danaSaulis ganxorcielebis dros. Segnebuli gaufrTxileblobisas ki mas, germanuli dogmatikis mixedviT, Teoriul mniSvnelobasTan erTad, praqtikuli daniSnulebac aqvs. gabatonebuli SexedulebiT, TviTimedovnebiT Cadenili danaSaulis dros, misi mxolod `potenciurad~ arsebobaa aucilebeli, xolo daudevrobis SemTxvevaSi igi saerTod ar aris mocemuli.

4. moZRvreba Secdomis Sesaxeb. akrZalvaSi Secdoma da

marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdoma

4.1. Sesavali

ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis

urTierTmimarTebis problema umeteswilad Secdomis sxvadasxva saxiT arsebobis dros vlindeba. rogorc cnobilia, danaSaulis sistemis samive _ qmedebis Semadgenlobis, marTlwinaaRmdegobisa da bralis _ etapze SesaZlebelia pirma Secdoma dauSvas. TiToeuli am

461 am Sexedulebisgan gansxvavebuli pozicia aqvs g. arcts, romelic daudevrobis dros `marTlwinaaRmdegobis Segnebas~ aRiarebs da amgvar deliqtebSi daSvebul akrZalvaSi Secdomis SemTxvevaSi mis gamoricxvaze miuTiTebs. ix. Arzt, ZStW 91 (1979),

gv. 883-884. daudevrobis dros umarTlobis Segnebas aRiareben aseve a. kaufmani, ix. Kaufmann, ZfRV (1964), gv. 51 da r. d. hercbergi, ix.: Herzberg, JuS (2008), gv. 391; Herzberg,

Jura (1984), gv. 412.

Page 103: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

103

saxis Secdomis daSveba ki dakavSirebulia, erTi mxriv, ganzraxvasTan, xolo, meore mxriv, marTlwinaaRmdegobis Segnebis ararsebobasTan. qvemoT warmodgenil qveTavebSi rogorc dogmaturi, ise praqtikuli TvalsazriT gaanalizebul iqneba umarTlobisa da bralis462 etapze daSvebuli Secdomebi, vinaidan swored amgvari Secdomebis dros xdeba problemuri ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis dasabuTeba.

4.2. samarTlebrivi (akrZalvaSi) Secdoma germanuli sisxlis

samarTalis mixedviT

Tanamedrove germanul sisxlis samarTlis dogmatikaSi

samarTlebrivi (akrZalvaSi) Secdoma faqtobrivi Secdomisgan damoukideblad ganixileba. faqtobrivi Secdoma, romelic SeiZleba pirma qmedebis obieqturi Semadgenlobis deskrifciul da normatiul niSnebTan mimarTebaSi dauSvas, ganzraxvasTanaa dakavSirebuli da niSnavs piris mcdar warmodgenas qmedebis faqtobriv garemoebebze. rac Seexeba akrZalvaSi Secdomas, igi bralis etapze mowmdeba da dakavSirebulia marTlwinaaRmdegobis Segnebis arsebobis problemasTan463.

faqtobrivi Secdomisa da samarTlebrivi Secdomis istoriuli ganviTareba saTaves jer kidev Zveli romis samarTlidan iRebs _ ,,kanonisa da faqtis arcodna pirs pasuxismgeblobisgan ar aTavisuflebs~464, Tumca sakamaToa, Zveli romis samarTalis warmomadgenlebi am formulis gamoyenebas sisxlis samarTalSi gulisxmoben Tu samoqalaqo samarTalSi. mogvianebiT mecnierebma es Teza sisxlis samarTlis dogmatikaSi ganavrces Semdegi principiT: samarTlebrivi Secdoma irelevanturia, faqtobrivi Secdoma ar aris irelevanturi465. aqve xazgasasmelia is, rom cneba `samarTlebrivi (iuridiuli) Secdoma” am SemTxvevaSi farTo mniSvnelobiT gamoiyeneboda. saxeldobr, aRniSnul SecdomaSi aseve moiazreboda Secdoma marTlwinaaRmdegobis gamomricxvel faqtobriv garemoebebTan dakavSirebiT da igi, samarTlebrivi Sedegis TvalsazrisiT, imave efeqtis gamomwvevi iyo, risac faqtobrivi Secdoma _ orive SemTxvevaSi Secdoma irelevanturad iTvleboda.

samarTlebrivi Secdomisa da faqtobrivi Secdomis ganviTarebam Tavisi asaxva pova aseve germanul sisxlis samarTlis kanonmdeblobaSic. 1871 wlis raixis sisxlis samarTlis kodeqsis 59-e

462 igulisxmeba mxolod samarTlebrivi Secdoma da ara bralis sapatiebel garemoebebTan dakavSirebiT daSvebuli Secdomebi. 463 ix.: Roxin, AT I (2006), gv. 932; Zaczyk, NJW (1989), gv. 1744. 464 laT.: Regula est iuris quidem ignorantiam cuique nocere, facti vero ignorantiam non nocere. amis Sesaxeb ix.: Honsel (2010), gv. 45; Kaufmann (1985), gv. 47. 465 laT.: error iuris nocet, error facti non nocet. amis Sesaxeb ix.: Honsel (2010), gv. 45; Kaufmann

(1985), gv. 47.

Page 104: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

104

paragrafi iTvaliswinebda mxolod faqtobrivi xasiaTis Secdomas, rogorc ganzraxvis gamomricxvel garemoebas, xolo samarTlebrivi Secdomis problemas kanoni calke normiT ar awesrigebda466. es ukanaskneli faqtobrivi Secdomis farglebSi moiazreba da amgvari Secdomis arsebobisasgamonaklis SemTxvevebSi (Tavidan aucilebeli Secdoma) ganzraxvis uaryofa xdeba. mogvianebiT raixis uzenaesma sasamarTlom, ssk-is 59-e paragrafis (Secdoma) safuZvelze, erTgvari diferenciacia gaakeTa samarTlebriv da faqtobriv SecdomaTa Soris467. man faqtobrivi Secdoma ganzraxvis gamomricxvel garemoebad aRiara,468 xolo samarTlebrivi Secdoma sisxlissamarTlebriv da arasisxlissamarTlebriv Secdomebad dayo.

raixis uzenaesi sasamarTlos aRniSnuli gadawyvetilebiT, sisxlissamarTlebrivi Secdoma umetes SemTxvevaSi irelevanturad miiCneva, rac gulisxmobs, Tavis mxriv, kvalifikaciis ucvlelad datovebas. sakiTxis amgvari gadawyveta ki, upirveles yovlisa, ganpirobebulia imiT, rom sasamarTlo masSi moiazrebs ara samarTlis sxva dargebSi arsebul Secdomas, aramed Secdomas mxolod sisxlis samarTalis normebTan, mis cnebebTan dakavSirebiT.469 sxvagvarad rom iTqvas, yoveli Secdoma, romelic ar aris faqtobrivi da arasisxlissamarTlebrivi, niSnavs sisxlissamarTlebriv Secdomas da, rogorc wesi, piris ganzraxi danaSaulisTvis pasuxismgeblobis dakisrebas.470

rac Seexeba arasisxlissamarTlebriv Secdomas, sasamarTlo masSi gulisxmobs ukve samarTlis sxvadasxva dargSi mocemuli normebis mimarT daSvebul Secdomas da igi, faqtobrivi Secdomis msgavsad, SeiZleba, gaxdes ganzraxvis gamomricxveli garemoeba.471 ase magaliTad, Tu damnaSave qurdobis Cadenis dros sxvis `moZrav nivTTan’’ mimarTebiT dauSvebs Secdomas, sasamarTlo mas arasisxlissamarTlebrivad CaTvlis, vinaidan nivTis definicia mocemulia samoqalaqo samarTlis kodeqsis Sesabamis normebSi472.

raixis uzenaesi sasamarTlos aseTi pozicia dausabuTebelia da igi marTebulad ar unda CaiTvalos473. am logikiT gamodis, rom Secdoma ukidures aucilebelobis mdgomareobasTan dakavSirebiT aseve miCneul unda iqnes arasisxlissamarTlebriv Secdomad da, Sesabamisad, ganzraxvis gamomricxvelad. ukiduresi aucilebelobis mdgomareobas iTvaliswinebs germaniis samoqalaqo samarTlis kodeqsi. aucilebel mogeriebasTan mimarTebiT Secdoma ki, piriqiT, unda CaiTvalos sisxlissamarTlebriv Secdomad da, gamomdinare

466 ix.: Blei (1983), gv. 197; Roxin, AT I (2006), gv. 928. 467 Sdr. Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 173. 468 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 928. 469 ix. Kaufmann (1985), gv. 47-48. 470 ix.: RGSt 2, gv. 269; RGSt 15, gv. 159; RGSt 57, gv. 406; Kaufmann (1985), gv. 48. 471 ix.: Roxin, AT I (2006), gv. 928; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 173. 472 ix.: RGSt 50, gv. 183; Blei (1983), gv. 197. 473 Sdr.: Blei (1983), gv.197; Roxin, AT I (2006), gv. 928.

Page 105: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

105

aqedan, arasapatiebel Secdomad, vinaidan misi definicia mocemulia sisxlis samarTlis kodeqsSi.474 problemis amgvari saxiT gaanalizeba Tavis mxriv, niSnavs bralisa da kanonierebis fundamenturi principebis darRvevas475. aseT SecdomebSi moqmedi pirebis pasuxismgeblobis sakiTxi, sasamarTlos aRniSnuli poziciiT, sxvadasxvagvarad saWiroebs gadawyvetas.

mogvianebiT aRniSnuli xarvezis aRmosafxvrelad germanul iuridiul mecnierebasa da sasamarTlo praqtikaSi gamoiTqva mosazreba imis Sesaxeb, rom samarTlebrivi Secdoma (igulisxmeba, rogorc sisxlissamarTlebrivi, ise arasisxlissamarTlebrivi), sul mcire, im SemTxvevaSi unda miCneuliyo sapatiebel Secdomad, Tuki sasamarTlo mas Tavidan aucilebadad CaTvlida.476 amitom, sisxlis samarTlis sareformo komisiam 1975 wels sisxlis samarTlis kodeqsSi cvlilebebis ganxorcielebis mizniT, mTeli rigi sakanonmdeblo iniciativebi warmoadgina477, rac gulisxmobda aseve samarTlebrivi Secdomis Sesaxeb normis axleburad interpretaciasac478.

moqmedma sisxlis samarTlis kodeqsma gaiziara warsuli gamocdileba da samarTlebrivi Secdoma faqtobrivi Secdomisgan damoukideblad, calke normiT gansazRvra (germaniis ssk-is me-16 paragrafi eZRvneba faqtobriv, xolo me-17 paragrafi akrZalvaSi Secdomas)479. saxeldobr, axali samarTlebrivi regulaciiT, faqtobrivi Secdoma yovelTvis ganzraxvasTan kavSirSi moiazreba da gulisxmobs damnaSavis mcdar warmodgenas qmedebis faqtobriv garemoebebze480. samarTlebrivi Secdoma ki, bralis etapze mowmdeba da masSi moiazreba ukve sisxlissamarTlebrivi, ise arasisxlissamarTlebrivi Secdoma. garda amisa, Secdomis es saxe uSualod ukavSirdeba mxolod marTlwinaaRmdegobis Segnebis problemas da ara ganzraxvas, rogorc amas germanuli sisxlis samarTlis Zveli kodeqsi gansazRvravda481. amaze miuTiTebs swored germaniis moqmedi sisxlis samarTlis kanonis me-17 paragrafi (akrZalvaSi Secdoma), romlis normaSi kanonmdebeli calsaxad ganmartavs, rom Tu qmedebis Camden pirs qmedebis Cadenis dros Secnobili ara aqvs umarTloba, aseT SemTxvevaSi, igi moqmedebs arabraleulad, Tuki mas ar SeeZlo am Secdomis Tavidan acileba. im

474 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 928-929. 475 iqve, gv. 929. 476 iqve. 477 ix. ieSekisa da vaigendis dasax. naSr., gv. 452. 478 iqve, aseve ix. Roxin, AT I (2006), gv. 929. 479 ix.: Blei (1983), gv. 196; Heinrich, AT II (2010), gv. 104. 480 ix.: Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 93; Blei (1983), gv. 196; Heinrich, AT II (2010), gv. 104; Zaczyk,

NJW (1989), gv. 1744. 481 ix.: Zaczyk, NJW (1989), gv. 1744; Roxin, AT I (2006), gv. 932; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 160;

Freund, AT (2009), gv. 287; Blei (1983), gv. 196-199.

Page 106: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

106

SemTxvevaSi, Tu pirs SeeZlo Secdomis Tavidan acileba, mas SeiZleba sasjeli Seumsubuqdes.

maSasadame, dRes moqmedi ssk-is me-17 paragrafis mixedviT, akrZalvaSi Secdomas qmedebis ganzraxvis arsebobaze gavlenis moxdena ar SeuZlia. igi, ganzraxvisgan damoukideblad, bralis etapze mowmdeba da dakavSirebulia marTlwinaaRmdegobis Segnebis problemasTan.482

samarTlianoba moiTxovs, aRiniSnos, rom akrZalvaSi Secdomis Sesaxeb mecnieruli diskusia gansakuTrebiT mas Semdeg gaaqtiurda, rac germaniis uzenaesma sasamarTlom 1952 wels sisxlis samarTlis dogmatikisTvis epoqaluri gadawyvetileba miiRo483. swored am gadawyvetilebis safuZvelze, SemdgomSi Zireulad Seicvala akrZalvaSi Secdomis Sesaxeb manamde gabatonebuli Sexeduleba da masTan dakavSirebuli samarTlebrivi Sedegic484.

gamomdinare aqedan, mizanSewonilia gaanalizdes germaniis uzenaesi sasamarTlos mier gamotanili es gadawyvetileba, radgan swored amgvari sasamarTlo praqtikis Sedegad Camoyalibda akrZalvaSi Secdomis axali sakanonmdeblo regulacia.

4.2.1. germaniis uzenaesi sasamarTlos pozicia akrZalvaSi

Secdomis Sesaxeb

germanul samarTlebriv moZRvrebaSi marTlwinaaRmdegobis

Segnebis sakiTxi, rogorc zemoT iqna aRniSnuli, jer kidev gasuli saukunis 70-ian wlebSi sakanonmdeblo cvlilebebis Sedegad gadaiWra485. manamde germaniis uzenaesma sasamarTlom 1952 wlis 18 martis gadawyvetilebaSi ganmarta, rom ,,marTlwinaaRmdegobis Segneba niSnavs piris mier Tavisi qmedebis marTlsawinaaRmdego xasiaTis gacnobierebas~486. Tumca, sasamarTlom iqve miuTiTa, rom ,,aRniSnuli cneba ar gulisxmobs iseTi garemoebebis arsebobis Segnebas, romlebic kanonSi mocemul qmedebis Semadgenlobis niSans miekuTvneba, magaliTad, `sxvisi nivTi~ qurdobis SemTxvevaSi da a.S. Tu damnaSavem ar icis, rom sxvis nivTs iparavs, maSin es gamoricxavs ganzraxvas, romelic qmedebis Semadgenlobis etapze mowmdeba. gaufrTxileblobisTvis pasuxismgebloba ki dRis wesrigSi dadgeba, Tu am qmedebis dasjadoba gaTvaliswinebulia sisxlis samarTlis kanonSi~487.

rac Sexeeba Tavad akrZalvaSi Secdomis problemas, am SemTxvevaSi, pirma, marTalia, icis rasac akeTebs, magram cdeba imaSi,

482 Sdr. Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 173-174. 483 Sdr. Walter (2006), gv. 302-303. 484 ix. ieSekisa da vaigendis dasax. naSr., gv. 452. 485 iqve. 486 ix. BGHSt 2, gv. 194-202. 487 iqve, gv. 197.

Page 107: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

107

rom mas es nebadarTuli hgonia. am dros saxeze gvaqvs Secdoma akrZalvaSi. es ukanaskneli SesaZlebelia pirobiTad gamoixatos sisxlis samarTlis kanonis normis an mis gareT arsebuli blanketuri normis arcodniT. pirvel SemTxvevaSi sasamarTlos misi arseboba umniSvnelod miaCnia da kvalifikaciaze amgvar Secdomas gavlenis moxdena ar SeuZlia. meore SemTxvevaSi ki pirs pasuxismgebloba SesaZloa gaufrTxileblobisTvis daekisros, Tu kanonmdeblobiT misi dasjadoba gaTvaliswinebulia488.

amave gadawyvetilebis mixedviT, sasamarTlom ganmarta, rom iuridiul dogmatikasa da sasamarTlo praqtikaSi arsebobs samarTlebriv normaSi daSvebuli Secdomis problemis gadawyvetis ori gza, romlebic cnobilia e.w. ganzraxvisa da bralis Teoriebis saxelwodebiT.489

ganzraxvis Teoria miiCnevs, rom marTlwinaaRmdegobis Segneba warmoadgens ganzraxvis Semadgenel nawils. am dros, marTlwinaaRmdegobis Segneba, kognitiur da voluntatiur elementebTan erTad, bralis sferoSi moiazreba rogorc ganzraxvis Semadgenlobis erT-erTi elementi. marTlwinaaRmdegobis Segnebis ararseboba ki, iwvevs mTlianad ganzraxvis gamoricxvas da SesaZlebelia gaufrTxileblobisTvis pirisaTvis pasuxismgeblobis dakisreba490.

bralis Teoriis mixedviT, ganzraxva, marTlwinaaRmdegobis Segnebisgan damoukideblad, qmedebis subieqtur SemadgenlobaSi mowmdeba, xolo Tavad marTlwinaaRmdegobis Segneba, bralis etapze ganixileba. es niSnavs imas, rom akrZalvaSi Secdomis SemTxvevaSi, Tu Secdoma Tavidan acilebadia, piri sisxlisamarTlebrivi pasuxismgeblobisgan ar gaTavisufldeba da mas mxolod sasjeli Seumcirdeba, xolo Tu Secdoma Tavidan aucilebadi iqneba, maSin es bralis gamomricxveli garemoeba gaxdeba491. gamomdinare aqedan, aseT viTarebaSi marTlwinaaRmdegobis Segneba aris ukve ara ganzraxvis, aramed bralis damoukidebeli niSani.

germaniis uzenaesma sasamarTlom swored bralis Teorias dauWira mxari, rac SemdgomSi sakanonmdeblo donezec ssk-is me-17 paragrafis definiciaSi aisaxa492. aRniSnuli gadawyvetilebiT, sasamarTlom praqtikulad uaryo ganzraxvis Teoria da bralis Teoriis upiratesoba daasabuTa493. Tumca, manamde rogorc ganzraxvis,

488 iqve. 489 iqve, gv. 204-205. 490 iqve, gv. 204. 491 iqve, gv. 205. 492 ix. ieSekisa da vaigendis dasax. naSr., gv. 452. 493 ,,moqmedma samarTalma principulad aRiara bralis Teoria da uaryo ganzraxvis Teoria,’’ _ acxadebs g. Stratenverti. amis Sesaxeb ix. Stratenwerth, Kuhlen, AT I (2004), gv. 213, aseve Sdr.: Zaczyk, NJW (1989), gv. 1744; Zaczyk, JuS (1990), gv. 893. garda amisa, bralis Teoria aRiarebul iqna sameurneo sisxlis samarTlis Tanamedrove moZRvrebaSic. amis Sesaxeb ix. Tiedemann (2007), gv. 66.

Page 108: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

108

ise bralis Teoriebma garkveuli ganviTarebis istoriuli etapebi ganvles da dRemde moaRwies modificirebuli Tu sxvadasxva saxecvlilebis saxiT. mizanSewonilia am Teoriebis Camoyalibebisa da ganviTarebis etapebis gaanalizeba.

4.2.2. ganzraxvis Teoria

ganzraxvis Teoriis (Vorsatztheorie) Camoyalibeba, romelic

germanul samarTlebriv mecnierebaSi me-20 saukunis 30-ian wlebSi iyo gabatonebuli494, ukavSirdeba k. bindigis saxels495. igi amgvarad gadmogvcems ganzraxvis Teoriis zogad deficinias: `ganzraxvis TeoriisaTvis amosavalia mtkiceba imis Sesaxeb, rom marTlwinaaRmdegobis Segneba ekuTvnis sisxlissamarTlebriv ganzraxvas. es niSnavs imas, rom marTlwinaaRmdegobis an danaSaulis sxva garemoebaTa Seucnoblobis SemTxvevaSi xdeba ganzraxvis uaryofa. aseT viTarebaSi subieqti unda gaTavisufldes sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisgan an, SesaZloa, daisajos danaSaulis gaufrTxileblobiTYCadenisaTvis.~496

maSasadme, k. bindigi marTlwinaaRmdegobis Segnebas sisxlissamarTlebrivi ganzraxvis erT-erT komponentad acxadebs. Tumca aqve unda aRiniSnos, rom rogorc k. bindigi, ise sxva avtorebi (i. baumani497, h. Sroideri498 da a.S.) emxrobian ganzraxvis Teoriis mxolod im mimarTulebas, romelic iuridiul literaturaSi cnobilia ganzraxvis mkacri Teoriis saxelwodebiT (strenge

Vorsatztheorie).499

4.2.2.1. ganzraxvis mkacri Teoria

ganzraxvis mkacri Teoria iTvaliswinebs umarTlobis ,,aqtiur‘‘

Segnebas rogorc ganzraxi danaSaulis dasjadobisTvis erT-erT aucilebel winapirobas500. ganzraxvis dasabuTebisTvis saWiroa ,,realuri‘‘, ,,namdvili‘‘, `aqtualuri~ umarTlobis Segnebis arseboba501. aRniSnuli Teoria ganzraxvas axasiaTebs, rogorc

494 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 215. 495 ,,visac qmedebis SemadgenlobasTan erTad misi marTlwinaaRmdegobac Secnobili aqvs, imsaxurebs ganzraxvisTvis gakicxvas,‘‘ _ aRniSnavs k. bindingi, ix. Binding II (1991), gv. 267 ff, aseve Sdr. Mezger, AT (1948), gv. 139-142. 496 ix. Binding (1919), gv. 132. 497 ix. Baumann, AT (1968), gv. 420-422. 498 ix. Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 452. 499 Sdr.: Schünemann, NJW (1980), gv. 738; Blei (1983), gv. 197. 500 ix. Schmidhäuser, AT (1984), gv. 220. 501 ,,ganzraxvaSi umarTlobis Segnebulobis arseboba sakmarisi ar aris marto ,,codnis‘‘ formiT rom iyos warmodgenili, aramed saWiroa mxolod misi namdvili,

Page 109: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

109

faqtobrivi garemoebebis codnas, nebelobasa da marTlwinaaRmdegobis Segnebas. gamomdinare aqedan, ganzraxvis cneba Tavis TavSi moicavs ara marto kognitiur da voluntatiur elementebs, aramedmarTlwinaaRmdegobis Segnebasac. amasTan, am Teoriis mixedviT, ganzraxvis adgili danaSaulis sistemaSi aris bralSi502. Tu ar arsebobs am sami niSnidan erT-erTi, Sesabamisad, ar arsebobs ganzraxvac. sakiTxi imis Sesaxeb, gaufrTxileblobiTi danaSaulisTvis pasuxismgebloba daekisros Tu ara damnaSaves, unda gadawydes imis gaTvaliswinebiT, SeeZlo Tu ara mas Secdomis Tavidan acileba503.

amrigad, ganzraxvis mkacri Teoria nebismieri Secdomis SemTxvevaSi, iqneba es faqtobrivi, iuridiuli, Tu Secdoma marTlwinaaRmdegobis gamomricxvel faqtobriv garemoebebSi, ganzraxvis mTlian gamoricxvas gulisxmobs504. unda aRiniSnos isic, rom am SexedulebiT ganzraxva gagebulia rogorc boroti ganzraxva (dolus malus) da misi dadgena bralis etapze umniSvnelovanes sakiTxs warmoadgens505.

ganzraxvis mkacri Teoria bevr pasuxgaucemel kiTxvas tovebs. kritikis obieqts warmoadgens is, rom aRniSnuli moZRvrebiT SeuZlebelia, e.w. `sindisis patimris~506 SemTxvevaSi marTlwinaaRmdegobis aqtualuri Segnebis dasabuTeba. amgvar viTarebaSi moqmedi piris dasjadobis sakiTxi SesaZloa uaryofiTad gadawydes507. ase magaliTad, e.w. rwmeniT an sindisiT moqmed damnaSaves, romelic sxvadasxva simZimis danaSauls Caidens, marTlwinaaRmdegobis aqtualuri Segneba SesaZlebelia ar hqondes. mas, Tavisi religiuri rwmenis safuZvelze, SesaZlebelia ganxorcielebuli qmedeba saerTod arc ki miaCndes marTlsawinaaRmdegod. gamodis, rom aseTi piri marTlwinaaRmdegobis aqtualuri Segnebis ararsebobis gamo sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisgan unda gaTavisufldes.

garda amisa, mkacri ganzraxvis Teoria SesabamisobaSi ar modis aseve germaniis moqmed ssk-is me-17 paragrafTan, romelic, raixis ssk-is 59-e paragrafisgan gansxvavebiT, sxvagvarad aregulirebs samarTlebriv Secdomis SemTxvevas. kerZod, Tu adre moqmedi kodeqsis 59-e paragrafi ukavSirdeboda mxolod faqtobriv Secdomas,

aqtualuri formiT arseboba‘‘. ganzraxvis Teoriis am debulebis Sesaxeb ix. Welzel

(1969), gv. 159-160, romelic, Tavis mxriv, aviTarebs bralis Teorias. 502 iqve, gv. 215. 503 ix. Stratenwerth, Kuhlen, AT I (2004), gv. 212-213. 504 ix. germaniis raixis 1871 wlis kodeqsis 59-e paragrafi. 505 ix.: Schmidhäuser, AT (1984), gv. 220; Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 452-453; Roxin, AT I

(2006), gv. 215, 927. 506 piri, romelic Cadis dasjad qmedebas mxolod imitom, rom Tavisi religiuri, politikuri an sxva saxis rwmenis an sindisis safuZvelze Tavs uflebamosilad an valdebulad Tvlis ganaxorcielos esa Tu is qmedeba. 507 Sdr. Geerds, Jura (1990), gv. 429.

Page 110: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

110

moqmedi kodeqsis me-16 (faqtobrivi Secdoma) da me-17 (Secdoma akrZalvaSi) paragrafebi diferenciacias akeTeben `faqtobriv Secdomasa~ da `samarTlebriv Secdomas~ Soris, rac sxvadasxva samarTlebrivi Sedegis dadgomaSic gamoixateba508. swored amgvari kritikuli Sefasebebis gamo igi mogvianebiT `SezRuduli~ formiT ganviTarda germanul iuridiul moZRvrebaSi509.

4.2.2.2. ganzraxvis SezRuduli Teoria

ganzraxvis SezRuduli (eingeschränkte Vorsatztheorie) Teoria,

romlis erT-erTi mimdevria germaneli mecnieri e. mecgeri510, ganzraxvisTvis moiTxovs marTlwinaaRmdegobis ukve ara marto aqtualur, aramed aseve, potenciur Segnebasac.511 am moZRvrebis Tanaxmad, e.w. `samarTlebrivi sibrmavis~ mdgomareobaSi myofi piris an kidev `sindisis patimris~ mier ganxorcielebuli deliqti dasjadad unda CaiTvlos imis gamo, rom subieqti, miuxedavad imisa, rom uSualod ar acnobierebs Tavisi qcevis akrZalulobas, marTlwinaaRmdegobis Segnebas ,,potenciurad~ mainc flobs.512

ase rom, aRniSnuli Teoriis mimdevrebi cdiloben, marTlwinaaRmdegobis Segneba da, Sesabamisad, ganzraxva, amgvar viTarebaSi moqmedi piris mimarTac daasabuTon.513 Tumca, miuxedavad amisa, ganzraxvis SezRuduli Teoria mainc ver gamodis ganzraxvis mkacri Teoriis mier gansazRvruli CarCoebidan. kerZod, isic, ganzraxvis mkacri Teoriis msgavsad, marTlwinaaRmdegobis Segnebis problemas ganzraxvis farglebSi ganixilavs.

maSasadame, rogorc ganzraxvis mkacri, ise SezRuduli Teoria umarTlobis Segnebas ganzraxvis sferoSi moiazrebs. maT Soris gansxvaveba isaa, rom ganzraxvis mkacri Teoria `samarTlebrivi sibrmavis~ mdgomareobaSi myofi piris an `sindisis patimris~ mimarT sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobas saTanadod ver asabuTebs. ganzraxvis SezRuduli Teoria ki cdilobs aseT SemTxvevaSi ganzraxva ar gamoricxos da igi ucvlelad datovos. ganzraxvis SezRudulma Teoriam Tavisi funqcia arc Tanamedrove germanul iuridiul literaturaSi dakarga, rac misi modificirebuli saxiT ganviTarebaSi gamoixata.

508 ix. ieSekisa da vaigendis dasax. naSr., gv. 453. 509 aRniSnuli Teoriis ganviTarebas safuZveli a. kaufmanma da e. Smidhoizerma Cauyares. amis Sesaxeb ix. Kaufmann (1949), gv. 143. 510 Sdr.: Mezger, Kohlrausch FS (1944), gv. 180; Blei (1983), gv. 197. 511 Sdr.: Mezger, Kohlrausch FS (1944), gv. 180; Blei (1983), gv. 197. 512 Sdr. Geerds, Jura (1990), gv. 429. 513 iqve.

Page 111: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

111

4.2.2.3. ganzraxvis modificirebuli Teoria Tanamedrovegermanul

iuridiul dogmatikaSi

ganzraxvasa da marTlwinaaRmdegobis Segnebas zogierTi

Tanamedrove avtori (h. oto514, d. geerdsi515, e. Smidhoizeri516...) modificirebuli formiT gvTavazobs.517 es mecnierebi cdiloben dRes moqmedi germanuli sisxlis samarTlis kodeqsis me-16 (faqtobrivi Secdoma) da me-17 paragrafebis (Secdoma akrZalvaSi) interpretacias ganzraxvis modificirebuli Teoriis gamoyenebiT. am mxriv gansakuTrebiT aRsaniSnavia h. otos moZRvreba, romelic, rogorc aRvniSneT, erTmaneTis ganasxvavebs materialur da formalur marTlwinaaRmdegobis Segnebas518.

h. otos Sexedulebis Tanaxmad, materialuri marTlwinaaRmdegobis Segneba (moqmedebis socialuri zianis Segnebuloba) aris ganzraxvis Semadgeneli nawili, romelic, Tavis mxriv, qmedebis subieqtur Semadgenlobas ganekuTvneba519. Tavad ganzraxva ki Sedgeba faqtobrivi garemoebebis codnis, ganwyobis uRirsobisa da moqmedebis socialuri zianis Segnebulobisgan _ materialuri marTlwinaaRmdegobis Segneba520. ase rom, ganzraxva am SemTxvevaSic gagebulia rogorc e.w. `boroti ganzraxva” (dolus

malus).521 rac Seexeba formaluri marTlwinaaRmdegobis Segnebas, igi

bralis etapze mowmdeba da mxolod me-17 paragrafis (akrZalvaSi Secdoma) farglebSi moiazreba. h. oto miuTiTebs, rom am muxlis gamoyeneba unda xdebodes nebismieri samarTlebrivi normis Seugneblobis SemTxvevaSi, iqneba es sisxlissamarTlebrivi Tu arasisxlissamarTlebrivi. amave pozicias emxroba germaniis uzenaesi sasamarTloc Tavis erT-erT gadawyvetilebaSi522.

mecnieris aRniSnuli Sexeduleba gamomdinareobs art. kaufmanis im Tezidan, sadac es ukanaskneli acxadebs, rom ,,umarTlobis aqtualuri Segnebuloba aris ganzraxvis, xolo marTlwinaaRmdegobis Segneba _ bralis Semadgeneli nawili‘‘.

maSasadame, h. oto marTlwinaaRmdegobis Segnebas formaluri da materialuri marTlwinaaRmdegobis Segnebis saxiT warmogvidgens, romlebic, misi ganmartebiT, ara identuri, aramed paralelurad, erTmaneTisgan damoukidebelad arsebuli gansxvavebuli kategoriebia.

514 ix. Otto, Jura (1990), gv. 647, agreTve Sdr. Geerds, Jura (1990), gv. 421 ff. 515 ix. Geerds, Jura (1990), gv. 429-430. 516 ix. Schmidhäuser, JZ (1979), gv. 368-369. 517 iqve. 518 ix. Geerds, Jura (1990), gv. 429. 519 iqve, aseve ix.: Otto (2000), gv. 225;Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 174-175. 520 ix.: Otto (2000), gv. 225; Geerds, Jura (1990), gv. 429. 521 ix. Geerds, Jura (1990), gv. 429. 522 Sdr. BGHSt 11, gv. 266.

Page 112: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

112

h. otos es pozicia arasworia, radgan sinamdvileSi orive cneba _ formaluri da materialuri marTlwinaaRmdegobis Segneba _ erTi da imave Sinaarsis gamomxatvelia. garda amisa, amgvar diferenciacias arc germaniis sisxlis samarTlis moqmedi kodeqsi aRiarebs. kerZod, misi me-17 paragrafi (akrZalvaSi Secdoma), rogorc aRiniSna, marTlwinaaRmdegobis anu umarTlobis Segnebas ganzraxvisgan damoukideblad bralis etapze ganixilavs da am cnebis arseboba-ararsebobas qmedebis subieqtur Semadgenlobas saerTod ar ukavSirebs. analogiuri mosazreba gamomdinareobs kodeqsis me-16 paragrafidanac, romelic faqtobriv Secdomas eZRvneba. kanonmdebeli aq ganzraxvas qmedebis subieqturi Semadgenlobis etapze warmoadgens da mis Sinaarsobriv mxareSi marTlwinaaRmdegobis Segnebas ganzraxvis erT-erT elementad ar moiazrebs.

ase rom, germaneli kanonmdeblis am poziciis mixedviT, arc materialuri da arc formaluri marTlwinaaRmdegobis Segneba arc erT SemTxvevaSi ar aris ganzraxvis Semadgeneli nawili. garda amisa, h. otos aRniSnuli Sexeduleba dogmaturi TvalsazrisiTac dausabuTebelia. misi es mosazreba sruliad argumentirebulad iqna zemoT gakritikebuli da aRniSnul sakiTxs am SemTxvevaSi aRar mivubrundebiT.

h. otos moZRvrebisgan erTgvarad gansxvavdeba ganzraxvis Teoriis germaneli mecnieris _ e. Smidhoizeriseuli523 interpretacia. igi ganzraxvis nebelobiT mxares, rogorc zemoT iTqva, qmedebis imanentur momentad acxadebs. ,,ganzraxulobaSi‘‘ (Vorsätzlichkeit) ki, romelic bralis niSans warmoadgens, avtori mxolod kognitiur niSansa da umarTlobis aqtualur Segnebas moiazrebs524. msgavs pozicias iziarebs v. langeric525. igi cnebaSi ,,ganzraxuloba~

523 e. Smidhoizeri aRniSnavs, rom ssk-is me-16 paragrafis pirveli abzaci da mTlianad me-17 paragrafi gagebul unda iqnes ganzraxvis TeoriiT, ,,vinaidan kanonmdeblis mier me-16 paragrafis pirvel abzacSi mocemuli definicia: faqtobrivi garemoebebis ,,arcodna (Nichtkennen)‘‘ gulisxmobs ara marto qmedebis, aramed umarTlobis arcodnasac. gamomdinare aqedan, nebismieri Secdoma saWiroa, mis farglebSi ganixilebodes da ganzraxvis gamoricxvas unda iwvevdes. rac Seexeba me-17 paragrafs, misi gamoyeneba mxolod danaSaulis gaufrTxileblobiT dasjadobis SemTxvevaSi unda xdebodes, kerZod, maSin, roca me-16 paragrafis pirveli abzacis meore winadadebiT ganzraxva gamoiricxeba da sakiTxi gaufrTxileblobiT sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobaze gadava. me-17 paragrafis meore winadadeba ki, romelic sasjelis Semsubuqebas iTvaliswinebs, misi azriT, gulisxmobs ara ganzraxi, aramed gaufrTxileblobiTi danaSaulis SemTxvevaSi sajelis Semcirebas‘‘. amis Sesaxeb ix. Schmidhäuser, JZ (1979), gv. 361-369, aseve misi am statiis mimarT v. kramerisa da m. tritelis kritikaze ix. Schmidhäuser,

JZ (1980), gv. 396, aseve Sdr.: Roxin, AT I (2006), gv. 932; Baumann, Weber, Mitsch, AT (2003), gv. 510; turava (2011), me-2 sqolio, gv. 446. 524 ix. Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 174-175. 525 ix. Langer, GA (1976), gv. 193 ff.

Page 113: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

113

umarTlobis Segnebulobas ganixilavs, ,,moqmedebis Segnebulobas~ ki umarTlobis subieqturi Semadgenlobis niSnad miiCnevs526.

ganzraxvis Teoriis SenarCunebiT qmedebis Semadgenlobis etapze subieqturi Semadgenlobis elementad ganzraxvis nacvlad `moqmedebis Segnebulobis~ dasabuTeba sxva araferia, Tu ara ganzraxvis aRiareba qmedebis subieqturi Semadgenlobis niSnad. es ki, Tavis mxriv, niSnavs, rom masSi aseve, voluntatiuri momentic moiazreba da ara mxolod formaluri an Tundac materialuri umarTlobis Segneba. swored amitom, am SemTxvevaSi rogorc h. otosa da e. Smidhoizeris, ise v. langeris pozicias aRniSnul problemasTan dakavSirebiT ver gaviziarebT. marTebulad miuTiTebs amis Sesaxeb h. velceli, romelic miiCnevs, rom `qmedebis Segnebuloba~ an `qmedebis Cadenis gadawyvetileba~ es igivea, rac ganzraxva.527

zemoaRniSnulidan gamomdinare, SeiZleba iTqvas, rom ganzraxvis modificirebuli Teoriis warmomadgenlebi, miuxedavad ganzraxvis cnebis sxvadasxvagvari intrepretaciisa, ganzraxvas mainc umarTlobis SegnebasTan erTad aanalizeben. sxva Tanamedrove avtorebisgan gansxvavebiT, am moZRvrebis mimdevrebi diferneciacias ukeTeben ZiriTadad marTlwinaaRmdegobis Segnebas da mas formaluri da materialuri gagebiT gvTavazoben. aRniSnuli TeoriiT, materialuri umarTlobis Segneba aris `socialuri zianis Segnebuloba~. igi am SemTxvevaSi warmoadgens ganzraxvis erT-erT elements da, ganzraxvasTan erTad, umarTlobis Semadgeneli nawilia. maSasadame, ganzraxva ganzraxvis modificirebuli TeoriiT kvlav rCeba borot ganzraxvad anu dolus malus-ad528.

ganzraxvis modificirebulma Teoriam Tanamedrove germanul literaturaSi samarTlianad ver moikida fexi. garda amisa, es dogmatika aseve uZluria daasabuTos marTlwinaaRmdegobis Segneba gaufrTxileblobis dros529, romlis dadgenac amgvar deliqtebSi sisxlissamarTlebriv mecnierebaSi ukve eWvs aRar iwvevs.

h. velceli530 ganzraxvis Teoriis kritikisas sworad miuTiTebs, rom ganzraxva aris ara braleuli gakicxvis Semadgeneli nawili, aramed sagani da amitom ganzraxva moqmedebas, kerZod, umarTlobas unda ekuTvnodes. marTlwinaaRmdegobis Segneba ki bralis etapze unda ganixilebodes, radgan igi gasakicxaobis Semadgeneli erT-erTi damoukidebeli komponentia.531

marTlac, marTlwinaaRmdegobis Segneba piris gakicxvis winapiroba ki ara, mxolod erT-erTi mizezia. damnaSaves swored imitom kicxavs mosamarTle, rom mas SeeZlo Seecno

526 ix. Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 174-175. 527 ix. Welzel (1961), gv. 7. 528 ix. Geerds, Jura (1990), gv. 429. 529 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 1102. 530 ix. Welzel (1961), gv. 62-63. 531 iqve.

Page 114: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

114

marTlwinaaRmdegoba da, Sesabamisad, uari eTqva mis mier ganxorcielebul marTlsawinaaRmdego qmedebaze532. gamomdinare aqedan, umarTlobis Segneba nebismier SemTxvevaSi ganzraxvis Semadgeneli nawili ki ar unda iyos, aramed mxolod gasakicxaobis elementi, amitom igi mxolod bralSi saWiroebs Semowmebas.

ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis urTierTmimarTebis problemis garSemo diskusias saboloo wertili, SeiZleba iTqvas, rom germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis me-17 paragrafis (akrZalvaSi Secdoma) SemoRebam dausva. am normis Sinaarsma saboloo jamSi bralis Teoriis Camoyalibeba da misi ganviTareba ganapiroba.

bralis Teoriis mixedviT, `umarTlobis Segnebis~ ararseboba iwvevs ara ganzraxvis gamoricxvasa da gaufrTxileblobisTvis pasuxismgeblobis dRis wesrigSi dayenebas, aramed mTlianad bralis uaryofas, gaufrTxileblobisTvis piris dasjadobis Sesaxeb msjelobis gareSe533. swored amgvar ganmartebas daeyrdno germaniis uzenaesi sasamarTlo 1952 wlis 18 martis gadawyvetilebaSi da, amiT, calsaxad aRiara samosamarTleo praqtikaSi bralis Teoriis upiratesoba, ganzraxvis TeorisTan SedarebiT534.

4.2.3. bralis Teoria

bralis Teoria (Schuldtheorie), romelic meore msoflio omis

Semdeg germanul dogmatikaSi ganviTarda da finalur moZRvrebasTan asocirdeba, ganzraxvis Teoriisagan gansxvavebiT, marTlwinaaRmdegobis Segnebas, rogorc ganzraxvis Semadgenel elements uaryofs da mas damoukidebel statuss aniWebs bralis etapze535. ganzraxvas ki, rogorc codnasa da nebelobas, qmedebis subieqtur SemadgenlobaSi ganixilavs536.

cnobili germaneli mecnieri g. Seve bralis Teorias ase ganmartavs: `ganzraxvis Teoriis sapirispirod, bralis Teoria miiCnevs, rom marTlwinaaRmdegobis Segneba aris ara ganzraxvis Semadgeneli komponenti, aramed bralis suverenuli elementi. am Teoriis mixedviT, umarTlobis Sesaxeb Secdoma ar gamoricxavs ganzraxvas.~537

h. velceli aseve, marTebulad miiCnevs bralidan ganzraxvis qmedebis SemadgenlobaSi ,,dabinavebas~. winaaRmdeg SemTxvevaSi, misi azriT, SeuZlebeli iqneboda danaSaulis mcdelobis dasjadobis

532 iqve, aseve Sdr. turava (2011), gv. 444-445. 533 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 108. 534 ix. Baumann, Weber, Mitsch, AT (2003), gv. 509-512. 535 ix.: Schmidhäuser, AT (1984), gv. 220; Bockelmann, Volk, AT (1987), gv. 120; Kaufmann (1949), gv. 143. 536 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 215. 537 ix. Schewe (1967), gv. 22-23.

Page 115: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

115

dasabuTeba. es ukanaskneli mxolod piris ganzraxvis mimarTulebis mixedviT SeiZleba dadgindes.538 swored amitom, h. velceli erT-erTi pirvelTagania, vinc bralis Teoria aRiara da misi marTebuloba daasabuTa.

gamomdinare aqedan, bralis TeoriiT, marTlwinaaRmdegobis Segneba bralis erT-erT damoukidebel elements warmoadgens, rac imas niSnavs, rom aRniSnuli moZRvreba Secdomis problemasac sxvagvarad wyvets539. kerZod, faqtobrivi Secdomis SemTxvevaSi (germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis me-16 paragrafi), e.i maSin, roca damnaSave ar icnobs qmedebis faqtobriv garemoebebs, xdeba ganzraxvis mTlianad gamoricxva da piris gaufrTxileblobiTi pasuxismgeblobis dRis wesrigSi dayeneba, Tuki am qmedebis dasjadoba gaTvaliswinebulia kodeqsiT. akrZalvaSi Secdomis dros (kodeqsis me-17 paragrafi) ki, e.i. maSin, rodesac damnaSave ar icnobs Tavisi qmedebis marTlwinaaRmdegobas, gamoiricxeba ara ganzraxva, aramed marTlwinaaRmdegobis Segneba, rogorc bralis damoukidebeli niSani da, Sesabamisad, bralic (aucilebadi Secdomis mdgomareoba). rac Seexeba ganzraxvas, igi ucvleli rCeba, Tu damnaSaves qmedebis Semadgenlobis etapze faqtobrivi garemoebebis codna da nebeloba gaaCnia540.

im SemTxvevaSi, Tu dadgindeba, rom moqmeds akrZalvaSi Secdomis Tavidan acileba SeeZlo541, maSin pasuxismgebloba mas daekisreba ara gaufrTxileblobiTi danaSaulisTvis, rogorc amas asabuTebs ganzraxvis Teoria, aramed isev ganzraxi danaSaulisTvis, Tumca es iqneba bralisa da, Sesabamisad, sasjelis Semsubuqebis safuZveli542.

amrigad, bralis Teoriis mixedviT, marTlwinaaRmdegobis Segneba warmoadgens ganzraxvisgan gancalkavebul bralis erT-erT damoukidebel niSans. e.w. boroti ganzraxva (dolus malus) ki, romelic Tavis TavSi moicavs aseve umarTlobis Segnebasac, am moZRvrebaSi arsebobas wyvets da igi bunebriv, anu araborot ganzraxvad

538 ix. Welzel (1961), gv. 8-9. 539 ix. Stratenwerth, Kuhlen, AT I (2004), gv. 213. 540 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 215. 541 roca saubari exeba Secdomis Tavidan acilebadobas, mecnierebi samarTlianad davoben im kriteriumebis gansazRvris garSemo, riTac unda dadgindes is, Tu ramdenad SeuZlia konkretul viTarebaSi damnaSaves Secdomis Tavidan acileba. misi dadgenis masStabi igive unda iyos, riTac xdeba gaufrTxileblobis dros damnaSavis mier ,,Tavisi movaleobisadmi damokidebulebis Semowmeba‘‘. damnaSavis codnis kriteriumSi unda veZeboT is gasaRebi, romliTac xdeba damnaSavis damokidebulebis gansazRvra dadgenil marTlwesrigTan. Tu dadgindeba, rom piri ,,keTilsindiserad‘‘ moqmedebda qmedebis ganxorcielebis dros, Secdoma CaiTvleba Tavidan aucilebadad, anu sisxlissamarTlebriv gakicxvas daimsaxurebs is piri, vinc arakeTilsindisieri damokidebulebiT imoqmedebs samarTlebrivad daculi sikeTis mimarT. am sakiTxTan dakavSirebiT ix. BGHSt 2, gv. 194-211. 542 ix.: Sternberg-Lieben, Schönke/Schröder (2010), gv. 342-343; Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 458.

Page 116: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

116

warmogvidgeba qmedebis Semadgenlobis etapze.543 swored amitom, germanuli bralis Teoriis nebismieri mimarTulebisTvis, (iqneba es bralis Tanamimdevruli (mkacri), Tu SezRuduli Teoria) e.w. ,,boroti ganzraxvis~ idea miuRebelia. dolus malus-i arsebobs mxolod im moZRvrebaSi, romelic ganzraxvasa da marTlwinaaRmdegobis Segnebas ganixilavs rogorc erT mTlian, erTmaneTisgan ganuyofel kategorias544. bralis Teoria ki maT cal-calke warmoadgens danaSaulis erTian sistemaSi.

bralis moZRvrebis ganviTarebasa da mis dasabuTebas safuZveli daudo, rogorc zemoT aRiniSna, germaniis uzenaesi sasamarTlos 1952 wlis 18 martis cnobilma gadawyvetilebam. amiT, germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis me-17 paragrafs (akrZalvaSi Secdoma) axali interpretacia mieca545. saxeldobr, Tu Secdoma Tavidan acilebadia, pirs SeiZleba, mxolod sasjeli Seumsubuqdes, xolo Tu Secdoma aucilebadia, igi SesaZlebelia, pasuxismgeblobisgan mTlianad gaTavisufldes546.

ismis kiTxva, ramdenad samarTliania faqtobrivi da samarTlebrivi Secdomis dros sxvadasxva samarTlebrivi Sedegis dadgoma da, Sesabamisad, damnaSavis, erT SemTxvevaSi, ufro mkacrad (Tavidan acilebadi akrZalvaSi Secdomis dros mxolod sasjelis Semsubuqeba) dasja, xolo, meore SemTxvevaSi, faqtobrivi Secdomis dros, kvalifikaciis Secvla da piris gaufrTxileblobiTi qmedebis CadenisTvis pasuxisgebaSi micema?

swored am argumentiT, germaniis qalaq pinebergis miwis sasamarTlom CaTvala, rom faqtobrivi da samarTlebrivi Secdomebis sxvadasxvagvarad gadawyveta da, gamomdinare aqedan, pirisaTvis gansxvavebuli samarTlebrivi Sedegis dakisreba (pirvelSi ganzraxva gamoiricxeba, meoreSi mxolod sasjelis Semsubuqeba xdeba), SesaZloa, erTgvar winaaRmdegobaSi yofiliyo germaniis konstituciis me-3 muxlTan (kanonis winaSe Tanasworobis principi)547. am safuZvliT 1975 wels germaniis sakonstitucio sasamarTloSi Setanil iqna sarCeli. sakonstitucio sasamarTlom miiCnia, rom es sakiTxi ar ewinaaRmdegeboda germaniis konstituciis Sesabamis normebs. sasamarTlom me-17 paragrafSi mocemuli sakiTxis gadawyveta Secdomis Tavidan acilebadobis SemTxvevaSi sasjelis Semsubuqebis Sesaxeb konstituciis Sesabamisad miiCnia548.

sakonstitucio sasamarTlos es gadawyvetileba mogvianebiT calkeulma avtorebma gaakritikes,549 Tumca aman bralis Teoriis

543 ix. Hruschka, Roxin FS (2001), gv. 442. 544 iqve, gv. 442-443. 545 ix. Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 452, 458. 546 ix. MüKo I (2011), gv. 800-801. 547 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 930. 548 ix. BVerfGE 41, gv. 121-126. 549 ix. Schmidhäuser, JZ (1979), gv. 361-369.

Page 117: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

117

Semdgom ganviTarebasa da mis dogmatikaSi damkvidrebas xeli ver SeuSala. mogvianebiT Seiqmna bralis Teoriis sxvadasxva variantebi, romelTac qvemoT ganvixilavT. aqve ki, daskvnis saxiT unda aRiniSnos, bralis TeoriiT, Tu damnaSaves daumtkicda, rom Secdomis Tavidan acileba SeeZlo, pasuxismgebloba mainc ganzraxi danaSaulisTvis daekisreba (e.w. marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segnebis arseboba) da sabolood mxolod sasjeli Seumsubuqdeba. piri ki aseT SemTxvevaSi ganzraxi danaSaulis Camdenad CaiTvleba.

maSasadame, ganzraxvisa da bralis Teoriebi gansxvavebulad ganixilaven akrZalvaSi Secdomis problemas da masTan dakavSirebul samarTlebriv Sedegs. pirveli moZRvreba marTlwinaaRmdegobis Segnebas ganzraxvis farglebSi moiazrebs da mas, ganzraxvasTan erTad, mTlianad bralis etapze amowmebs. meore Teoria ki umarTlobis Segnebas bralis erTiani sistemis ganuyofel nawilad miiCnevs da ganzraxvisgan damoukideblad mxolod bralis etapze ganixilavs.

ganzraxvis Teoriisgan gansxvavebiT, bralis Teoria ufro metad imsaxurebs mxardaWeras. am moZRvrebis mimdevarTa mosazreba imis Sesaxeb, rom ganzraxva da marTlwinaaRmdegobis Segneba erTmaneTisgan damoukideblad danaSaulis samwevrian sistemaSi cal-calke unda gaanalizdes, sworia. amgvari daskvnis gakeTebis safuZvels ki is pozicia iZleva, rom, erT SemTxvevaSi, SeuZlebelia calke aRebuli moqmedebis fsiqikuri kavSiris gareSe (ganzraxva) dasabuTeba, xolo, meore SemTxvevaSi, marTlwinaaRmdegobis anu umarTlobis Segneba ganzraxvisgan gancalkevebiT, swored rom bralSi unda gairkves. Tu ganzraxva qmedebis subieqturi Semadgenlobis erT-erT elementad miiCneva, masSi qmedebis marTlwinaaRmdegoba TavisTavad ver moiazreba. umarTloba, mxolod maSin arsebobs, roca qmedebis Semadgenloba da marTlwinaaRmdegobaa ganxorcielebuli.550 gamomdinare aqedan, umarTlobis Segneba mxolod mas Semdeg saWiroebs Semowmebas, rac Tavad umarTlobis arseboba utyuarad dadasturdeba. swored amitom, marTlwinaaRmdegobis Tu umarTlobis Segnebis adgili yovelTvis bralSi unda iyos da ara qmedebis Semadgenlobis etapze. am msjelobis mixedviT ki logikuria, ratom isjeba Tavidan acilebadi samarTlebrivi Secdomisas piri isev ganzraxi danaSaulisTvis da ara gaufrTxileblobiTi deliqtis CadenisTvis. am viTarebaSi, Tu marTlwinaaRmdegobis Segneba gamoiricxeba, ganzraxva qmedebis Semadgenlobis etapze ucvleli, xelSeuxebeli rCeba. aseT SemTxvevaSi marTlwinaaRmdegobis Segnebas qmedebis Semadgenlobis ganzraxvasTan arc pirdapiri da arc iribi kavSiri ara aqvs.

zemoaRniSnulidan gamomdinare, bralis Teoria gabatonebul Sexedulebas warmoadgens rogorc iuridiul dogmatikaSi, ise

550 Sdr.: Baumann, Weber, Mitsch, AT (2003), gv. 300; Blei (1983), gv. 129-130; Roxin, AT I (2006), gv. 600-610.

Page 118: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

118

sasamarTlo praqtikaSi da akrZalvaSi Secdomis problemac swored am Teoriis mixedviT ganixileba.

4.3. germanul sisxlis samarTalSi marTlwinaaRmdegobis etapze

daSvebuli Secdoma

4.3.1. sakiTxis mokle mimoxilva

akrZalvaSi Secdomis analizis Semdeg yuradRebas amjerad

marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebul Secdomis mniSvnelobaze SevaCerebT. Secdomis es saxec SesaZlebelia, aseve, marTlwinaaRmdegobis Segnebis problemas ukavSirdebodes da isic, akrZalvaSi Secdomis msgavsad, bralis sferoSi saWiroebdes ganxilvas551.

germaniis sisxlis samarTlis dogmatikaSi dResac aqtiurad grZeldeba diskusia akrZalvaSi Secdomisa da marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdomis urTerTgamijvnis sakiTxis garSemo. Tavidanve unda iTqvas, rom es problema germaniis sisxlis samarTlis kodeqsSi calsaxad ar aris mowesrigebuli.

4.3.2. problemis arsi

marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdomis klasikur magaliTs warmoadgens moCvenebiTi mogerieba (e.w. putatiuri mogerieba).552 am dros damnaSave marTlwinaaRmdegobis gamomricxvel faqtobriv garemoebebSi cdeba.553 kerZod, pirs hgonia, rom masze ganxorcielebuli Tavdasxma aris realuri, xolo sinamdvileSi aseTi ram ar xdeba. amgvar mdgomareobaSi myof subieqts, marTalia, gaaCnia faqtobrivi garemoebebis codna da Tavdacvis an sxvisi gadarCenis mizniT samarTlebrivi sikeTis dazianebis an ganadgurebis nebeloba, magram, miuxedavad amisa, mas Tavisi qmedebis marTlsawinaaRmdego xasiaTi bolomde mainc ara aqvs Secnobili554. gamomdinare aqedan, ibadeba ramdenime logikuri SekiTxva: (1) ukavSirdeba Tu ara Secdomis es saxec aseve marTlwinaaRmdegobis Segnebis ararsebobas da (2) danaSaulis sistemis romel etapze unda gadawydes aRniSnuli problema. saxeldobr, sakiTxavia, xom ar unda ganixilebodes moCvenebiTi mogerieba struqturulad bralis gareT arsebuli danaSaulis sistemis sxva romelime elementSi, radgan bralSi, rogorc wesi, SefasebebSi daSvebuli Secdoma mowmdeba.

551 ix. Frister, AT (2009), gv. 169-171. 552 iqve, aseve Sdr. Stratenwerth, Kuhlen, AT I (2004), gv. 185. 553 ix. BGHSt 45, gv. 378-384. 554 Sdr.: Haft, AT (2004), gv. 257-259; Heinrich, AT II (2010), gv. 126-128.

Page 119: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

119

faqtobrivi garemoebebis mimarT arsebuli Secdomis dasabuTeba ki yovelTvis qmedebis Semadgenlobis etapze xdeba.555

4.3.3. ganzraxvisa da bralis Teoriebis mixedviT

marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis

interpretacia

moCvenebiTi mogeriebis problema germanul iuridiul

literaturaSi aqtiuri gansjis sagania da mecnierebs Soris kvlav sadavo Temad iTvleba556. erTiani azri am sakiTxis Sesaxeb ar arsebobs. garda amisa, amas emateba isic, rom Secdomis es saxe, rogorc zemoT iTqva, germanuli sisxlis samarTlis kodeqsSi sakanonmdeblo doneze ar aris mowesrigebuli557. Tumca, amis mcdeloba jer kidev gasuli saukunis 60-ian wlebSi arsebobda. kerZod, 1962 wlis sisxlis samarTlis kodeqsis Tavdapirveli proeqtis me-20 paragrafi ukavSirdeboda moCvenebiTi mogeriebis SemTxvevas; aRniSnuli normis Sinaarsi ki, Semdegi formiT iyo Camoyalibebuli: `is, vinc qmedebis Cadenis dros garemoebebs, romlebic am qmedebas gaamarTlebda, SecdomiT aRiqvams, ganzraxi danaSaulisTvis ar daisjeba. igi gaufrTxileblobiTi deliqtisTvis mxolod im SemTxvevaSi daisjeba, Tu Secdoma gasakicxia da kanoni am konkretuli qmedebis gaufrTxileblobiT CadenisTvis sasjels awesebs~.

germaniis sakanonmdeblo organom moqmed kodeqsSi es wesi ar gaiTvaliswina da am sakiTxis gadaWra mecnierebasa da sasamarTlo praqtikas miando. swored amitom, moCvenebiTi mogeriebis ganxilvas Teoretikosebi germaniis ssk-is me-16 (faqtobrivi Secdoma) Tu me-17 (akrZalvaSi Secdoma) paragrafebis mixedviT, ganzraxvisa da bralis Teoriebis SemadgenlobaSi Seqmnili ramdenime Tvalsazrisis meSveobiT cdiloben. avtorTa erTi nawili am problemas bralis, xolo meore nawili qmedebis Semadgenlobis etapze wyvets. aqedan gamomdinare, marTebulia, moCvenebiTi mogeriebis dros marTlwinaaRmdegobis SegnebasTan dakavSirebiT arsebuli sakiTxebi sxvadasxva Tvalsazrisebis ganxilvis gziT iqnes gaanalizebuli.

4.3.3.1. problemis ganxilva ganzraxvis Teoriis mixedviT

ganzraxvis Teoriis mixedviT, ganzraxva ganixileba, rogorc boroti ganzraxva (dolus malus) _ codna, nebeloba, marTlwinaaRmdegobis Segneba _ da igi yovelTvis bralSi mowmdeba558.

555 Sdr. Safferling (2008), gv. 206. 556 iqve, gv. 205, aseve Sdr. Heinrich, AT II (2010), gv. 126. 557 ix.: Udo, AT (2001), gv. 156; Heinrich, AT II (2010), gv. 126. 558 ix. Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 174, 176.

Page 120: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

120

am Teoriis mixedviT, germanuli sisxlis samarTlis kodeqsis me-16 paragrafis (faqtobrivi Secdoma) interpretaciisas, moCvenebiTi mogeriebis dros gamoiricxeba ganzraxvis erT-erTi komponenti _ marTlwinaaRmdegobis Segneba, rasac Sedegad mTlianad ganzraxvis uaryofa mohyveba. damnaSaves ki pasuxisxmgebloba SeiZleba mxolod gaufrTxileblobisTvis daekisros559.

Tumca, Tavidanve unda iTqvas rom, ganzraxvis Teoria germaniis ssk-is me-16 paragrafTan SeuTavsebadia da aRniSnuli moZRvrebiT am normis interpretacia ar aris swori560. saxeldobr, kodeqsis me-16 paragrafi, faqtobrivi Secdomis SemTxvevaSi, mianiSnebs mxolod ganzraxvis, rogorc qmedebis subieqturi Semadgenlobis, gamoricxvis aucileblobaze561. moCvenebiTi mogeriebis mdgomareobaSi myofi piri ki qmedebis Semadgenlobis subieqtur niSnebs _ codnasa da nebelobas problemis gareSe asrulebs.

maSasadame, ganzraxvis TeoriiT, germaniis ssk-is me-16 paragrafis ganmarteba ar unda iyos mizanSewonili.

rac Seexeba ganzraxvis TeoriiT ssk-is me-17 paragrafis (akrZalvaSi Secdoma) interpretirebas, rogorc zemoT iqna miTiTebuli, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdoma, rogorc pirdapir, ise arapirdapir, SesaZlebelia ukavSirdebodes marTlwinaaRmdegobis Segnebas. umarTlobis Segneba germaniis moqmedi ssk-is me-17 paragrafis mixedviT, ganzraxvisgan damoukideblad bralSi moiazreba. Tumca, kanonmdeblis amgvari pozicia ukve Tavad ganzraxvis Teoriis arss ewinaaRmdegeba, radgan am ukanasknelis mixedviT, ganzraxva ganimarteba rogorc codna, nebeloba da marTlwinaaRmdegobis Segneba. maSasadame, ganzraxvis TeoriiT, ganzraxva samkomonentiani kategoriaa. ufro konkretulad rom iTqvas, e.w. ganzraxvis TeoriisaTvis miuRebelia danaSaulis sistemis sxvadasxva etapze ganzraxvis TiToeuli am niSnis erTmaneTisgan damoukideblad ganxilva.

garda amisa, kanonmdebeli ssk-is me-17 paragrafSi, Tavidan acilebadi samarTlebrivi Secdomis dros, yuradRebas amaxvilebs mxolod sasjelis Semsubuqebaze maSin, rodesac analogiur SemTxvevaSi ganzraxvis Teoria mTlianad kvalifikaciis Secvlaze miuTiTebs562. saxeldobr, am moZRvrebis mixedviT, akrZalvaSi miutevebeli Secdomis SemTxvevaSi pirs sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba ara isev ganzraxi, aramed gaufrTxileblobiTi deliqtis CadenisaTvis ekisreba, Tu, ra Tqma unda, am danaSaulis gaufrTxileblobiT Cadena kanoniT isjeba.

maSasadame, ganzraxvis Teoriis Sesabamisad, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis dros

559 ix. Heinrich, AT II (2010), gv. 129-130. 560 ix.: Kindhäuser, AT (2011), gv. 233-234; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 176. 561 ix.: Kindhäuser, AT (2011), gv. 233-234; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 176. 562 ix. Heinrich, AT II (2010), gv. 129-130.

Page 121: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

121

rogorc pirdapir, ise analogiiT verc ssk-is me-17 paragrafis gamoyeneba iqneba mizanSewonili.

4.3.3.2. problemis ganxilva bralis Tanamimdevruli (mkacri) Teoriis

mixedviT

bralis Tanamimdevruli (mkacri) Teoria (strenge Schuldtheorie)563

ganzraxvas qmedebis Semadgenlobis etapze ganixilavs da marTlwinaaRmdegobis Segnebas misgan ,,mkacrad‘‘ mijnavs (h. velceli)564. aRniSnuli moZRvrebiT, ganzraxvis ori komponenti _ codna da nebeloba qmedebis subieqturi Semadgenlobis niSnebad warmogvidgeba marTlwinaaRmdegobis Segneba ki bralSi inarCunebs damoukidebel adgils565.

marTlwinaaRmdegobis Segnebis ararsebobasTan dakavSirebulia Secdomis iseTi saxeebi, rogoricaa Secdoma akrZalvaSi da Secdoma aucilebeli mogeriebis faqtobriv da iuridiul mxareSi566. aRniSnuli pozicia dasabuTebulia im garemoebiT, rom am Teoriis warmomadgenlebs (magaliTad, h. velcels)567, sxva avtorebisgan gansxvavebiT, akrZalvaSi Secdoma esmiT ara marto samarTlebrivi normis arcodnad, e.i. viwrod, aramed aseve marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli faqtobrivi garemoebebis arcodnad, maSasadame, farTod. es ki niSnavs imas, rom, bralis Tanamimdevruli TeoriiT, sul erTia, piri Secdomas uSvebs samarTlis mier aRiarebuli erT-erTi aseTi garemoebis obieqtur winapirobebTan an samarTlebriv farglebTan mimarTebiT Tu SecdomiT iseT garemoebas Tvlis marTlwinaaRmdegobis gamomricxvelad, romelic samarTlis mier ar aris aseTad aRiarebuli568. ase rom, yvela amgvar viTarebaSi piri Secdomas uSvebs qmedebis marTlwinaaRmdegobasTan mimarTebiT da, swored amitom, marTlwinaaRmdegobis gamomricxvel garemoebebTan

563 am Teoriis fuZemdeblad h. velceli iTvleba, romelmac marTlwinaaRmdegobis Segneba bralis damoukidebel niSnad gamoacxada da marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdomis dros, akrZalvaSi Secdomis msgavsad, misi gamoricxvis aucileblobaze miuTiTa. amis Sesaxeb ix. Welzel (1969), gv. 168. aRniSnul moZRvrebas mxars uWers aseve germanali mecnieri p. bokelmani. amis Sesaxeb ix. Bockelmann, AT

(1978), gv. 129. 564 ix.: Hruschka, Roxin FS (2001), gv. 446; Kindhäuser, AT (2011), gv. 233-234; Wessels, Beulke, AT

(2011), gv. 176-177. 565 ix. Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 176-177. 566 swored amitom ewoda am Teorias bralis Tanamimdevruli, mkacri Teoria, vinaidan igi Secdomis yvela saxes, faqtobrivi Secdomis garda, marTlwinaaRmdegobis Segnebis elementis ararsebobas ukavSirebs. 567 ix. Welzel (1961), gv. 69. 568 iqve. am moZRvrebasTan dakavSirebiT qarTul enaze ix.: turava (2011), gv. 525-526; maRlakeliZe, `samarTlis Jurnali~, #2 (2009), gv. 94-109.

Page 122: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

122

dakavSirebuli yvela SemTxveva, h. velcelis bralis mkacri Teoriis mixedviT, erTnairad warmoadgens akrZalvaSi Secdomas.569

aqedan gamomdinare, SeiZleba iTqvas: aRniSnuli moZRvrebiT, faqtobrivi Secdoma, romelic germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis me-16 paragrafSi moiazreba, imiT gansxvavdeba sxva danarCeni Secdomebisagan, rom damnaSavis mier faqtobrivi garemoebebis arcodna ganzraxvis gamoricxvis safuZvels iZleva. samarTlebrivi Secdomisa da moCvenebiTi mogeriebis dros ki, germaniis ssk-is me-17 paragrafidan gamomdinare, xdeba marTlwinaaRmdegobis Segnebis da, Sesabamisad, bralis uaryofa, Tu Secdoma Tavidan aucilebadad miiCneva (e.w. marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segnebis ararseboba).570

maSasadame, am Teoriis mixedviT, me-17 paragrafis interpretacia gulisxmobs nebismieri Secdomis SemTxvevaSi, garda faqtobrivi Secdomisa, mxolod umarTlobis Segnebis upirobod gamoricxvas da piris mimarT sasjelis Semsubuqebas ssk-is 49-e paragrafze (kanoniT gaTvaliswinebuli gansakuTrebuli Semamsubuqebeli garemoebebi) miTiTebiT571. aRniSnuli msjelobidan gamomdinare ki SeiZleba davaskvnaT, rom msgavsi xasiaTis Secdomebi, romlebic bralis etapze ganixileba, ar gamoricxavs ganzraxvas, aramed mxolod marTlwinaaRmdegobis Segnebas da isic im SemTxvevaSi, roca Secdoma Tavidan aucilebadia (marTlwinaaRmdegobis rogorc aqtualuri, ise potenciuri Segnebis ararseboba).572

miuxedavad amgvari mosazrebisa, ismis kiTxva, ramdenad samarTliania nebismieri Secdomis dros(garda faqtobrivisa) warmoSobili problemis identurad gadawyveta da xom ar ewinaaRmdegeba aRniSnuli wesi kanonis winaSe Tanasworobis konstituciur princips? ufro konkretulad rom iTqvas, aq mxedvelobaSi gvaqvs marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomisa da akrZalvaSi Secdomis urTerTgamijvnis problema, ra drosac moqmedi, erT SemTxvevaSi, Secdomas uSvebs mxolod marTlwinaaRmdegobis faqtobrivi garemoebebis arsebobasTan dakavSirebiT, xolo, meore SemTxvevaSi _ samarTalSi573. samarTlebrivi Sedegi ki mas orive viTarebaSi identurad eracxeba, orive situaciaSi damnaSave isjeba isev ganzraxi danaSaulis CadenisTvis, Tu es Secdoma Tavidan acilebadad miiCneva574.

bralis Tanamimdevruli Teoriis mixedviT, moCvenebiT mogeriebaSi myofi piris sisxlissamarTlebirivi pasuxismgeblobis sakiTxis amgvarad gadawyveta gaumarTlebelia. dauSvebelia,

569 ix. Welzel (1961), gv. 69. 570 ix.: Kühl, AT (2008), gv. 336; Heinrich, AT II (2010), gv. 131-132; Hruschka, Roxin FS (2001), gv. 446. 571 ix. Heinrich, AT II (2010), gv. 131-132, 149. 572 ix.: Schmidhäuser, AT (1984), gv. 220; Roxin, AT I (2006), gv. 625. 573 ix. Scheffler, Jura (1993), gv. 617-620. 574 ix. Dieckmann, Jura (1994), gv. 178-185.

Page 123: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

123

damnaSave marTlwinaaRmdegobis faqtobriv garemoebebTan dakavSirebiT daSvebuli SecdomisTvis imgvaradve daisajos, rogorc Tavidan acilebadi akrZalvaSi Secdomis SemTxvevaSi. sakiTxis amgvari wesiT gadawyveta SeiZleba winaaRmdegobaSi movides samarTlianobisa da kanonis winaSe Tanasworobis principebTan575. moCvenebiTi mogeriebis mdgomareobaSi myofi piri `samarTlisadmi yovelTvis erTgulia~576 akrZalvaSi Secdomis viTarebaSi moqmedi ki, rogorc wesi, pozitiuri samarTlis normebis damrRvevad gvevlineba. gamomdinare aqedan, Secdomis am ori gansxvavebuli mdgomareobis arsebobis SemTxvevaSi piris samarTlebrivi sakiTxic sxvadasxvagvarad unda gadawydes.

garda zemoaRniSnuli argumentisa, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis dros damnaSave mxolod marTlwinaaRmdegobis faqtobriv garemoebebSi cdeba da ara mis samarTlebriv mxareSi577. swored amitom, am viTarebaSi saqme exeba ara uSualod marTlwinaaRmdegobis Segnebas, aramed faqtobrivi garemoebebis Sesaxeb codnis ararsebobas578. umarTlobis Segneba, rogorc aRmoCnda, uSualod dakavSirebulia damnaSavis mxridan mis mier ganxorcielebuli qmedebis SefasebasTan (igulisxmeba araiuristis mier gakeTebuli Sefaseba). saxeldobr, piri aseT SemTxvevaSi sakuTar gonebaSi axdens imis Sefasebas, Cadenili qmedeba marTlzomieria Tu marTlsawinaaRmdego. moCvenebiTi mogeriebis mdgomareobaSi myofi piri ki faqtobrivi garemoebebis mimarT arsebul codnaSi cdeba da ara aseTi qmedebis dasaSvebadobaSi an kidev mis akrZalulobaSi.579 am ukanasknel viTarebaSi moqmeds eWvi ar epareba imaSi, rom igi realur Tavdamsxmels igeriebs.

marTlwinaaRmdegobis etapze warmodgenili faqtobrivi garemoebebis mimarT codna, erTi mxriv, saWiroa, ganvasxvavoT qmedebis Semadgenlobis etapze mocemuli bunebrivi ganzraxvis kognitiuri elementisgan, romelic, aseve, aucilebeli mogeriebis SemTxvevaSi arsebobs, xolo, meore mxriv, misi aRreva arc umarTlobis SegnebaSi unda moxdes. iuridiul mecnierebaSi marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomisas Sesamowmebel am codnas xSirad `marTlwinaaRmdegobis ganzraxvis~ saxelwodebiTac moixsenieben580. Tumca, gasarkvevia swored is, danaSaulis sistemis Tu romel etapze unda moxdes am niSnis Semowmeba581.

575 ix.: Wentzell, Jura (2001), gv. 30-34; Heinrich, AT II (2010), gv. 109. 576 amis Sesaxeb ix.: Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 177-178; Heinrich, AT II (2010), gv. 128, 131; BGHSt 3, gv. 107; Kühl, AT (2008), gv. 415. 577 ix. Udo, AT (2001), gv. 157. 578 iqve. 579 ix. Safferling (2008), gv. 206. 580 ix. Heinrich, AT II (2010), gv. 133. 581 iqve.

Page 124: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

124

am problemidan gamosavali, germanelma Teoretikosebma, erTi SexedviT, martivad, bralis SezRuduli Teoriis SeqmnaSi ipoves. aRniSnuli moZRvrebis farglebSi Seqmnili ,,samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis SezRuduli Teoria~ dResdReobiT gabatonebul Sexedulebad iTvleba germaniis iuridiul dogmatikasa da sasamarTlo praqtikaSi, Tumca, sanam uSualod am TeoriasganvixilavdeT, saWiroa, Tavad `bralis SezRuduli Teoria~ gaanalizdes.

4.3.3.3. problemis ganxilva bralis SezRuduli

Teoriis mixedviT

germanul iuridiul literaturaSi arsebobs bralis

SezRuduli Teoriis (eingeschränkte Schuldtheorie) ramdenime varianti, romlebic sxvadasxvagvarad ganixilaven marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebul faqtobriv Secdomas582.

aRniSnuli moZRvrebis warmomadgenelTa erTi nawili (magaliTad, k. roqsini583, q. qiuli584, u. eberti585 da sxv.) miiCnevs, rom moCvenebiTi mogeriebis SemTxvevaSi qmedebis subieqturi Semadgenloba unda gamoiricxos da pirs pasuxismgebloba me-16 paragrafis (faqtobrivi Secdoma) analogiis Sesabamisad, gaufrTxileblobisTvis unda daekisros586.

am Sexedulebis mimdevarTa poziciiT, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis dros, ssk-is me-16 paragrafis (faqtobrivi Secdoma) pirveli nawilis analogiiT, uaryofil iqneba qmedebis ganzraxva, Sesabamisad _ ganzraxi danaSaulis qmedebis subieqturi Semadgenlobac. moqmedis dasjadobis sakiTxi ki, faqtobrivi Secdomis msgavsad, gaufrTxileblobis farglebSi gadawydeba587. zemodasaxelebul avtorTa amgvari Tvalsazrisi dasabuTebulia im garemoebiT, rom germaniis ssk-is me-16 paragrafis pirvel nawilSi (,,is vinc ar icnobs qmedebis ganxorcielebis dros garemoebas, romelic kanoniT gansazRvrul qmedebis Semadgenlobas miekuTvneba, ganzrax ar moqmedebs~) gaTvaliswinebuli ganzraxvis kognitiuri elementi gulisxmobs rogorc qmedebis faqtobrivi garemoebebis mimarT, ise marTlwinaaRmdegobis faqtobriv garemoebebTan dakavSirebiT arsebul codnasac588. swored amitom,

582 ix.: Hruschka, Roxin FS (2001), gv. 441-456; Heinrich, AT II (2010), me-15 sqolio, gv. 131. 583 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 624, 626-632. 584 ix. Kühl, AT (2008), gv. 414-416. 585 ix.Udo, AT (2001), gv. 156-158. 586 ix.: Stratenwerth, Kuhlen, AT I (2004), gv. 185-188; Baumann, Weber, Mitsch, AT (2003), gv. 493, 511-

512; Hruschka, Roxin FS (2001), gv. 441-456. 587 Sdr. Heinrich, AT II (2010), gv. 132. 588 Sdr. Roxin, AT I (2006), gv. 629.

Page 125: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

125

ganzraxvis codnis komponenti uaryofil unda iqnes faqtobrivi Secdomisa da moCvenebiTi mogeriebis dros.

mecnierTa meore nawili (art. kaufmani589, b. Sunemani590 da sxv.) Tvlis, rom aseTi Secdomis SemTxvevaSi saWiroa ssk-is me-16 paragrafis ara analogiiT, aramed pirdapiri wesiT gamoyeneba. am viTarebaSic mizanSewonilia, gamoiricxos qmedebis subieqturi Semadgenloba, e.i. ganzraxva, ris Semdegac pirs pasuxismgebloba gaufrTxileblobisTvis unda daekisros.

mecnierTa mesame nawili, ase magaliTad, (h. h. ieSeki, i. veselsi, v. galasi...) marTlwinaaRmdegobis Segnebas, marTalia, bralis damoukidebel elementad acxadebs, magram Secdomis problemebs gansxvavebulad wyvets591. kerZod, samarTlebriv Secdomasa da marTlwinaaRmdegobis gamomricxvel samarTlebriv mxaresTan dakavSirebul Secdomas dasaxelebuli avtorebi marTlwinaaRmdegobis Segnebis sferoSi moiazreben. es ki, niSnavs imas, rom aRniSnuli Secdomis saxeebi ssk-is me-17 paragrafidan (akrZalvaSi Secdoma) gamomdinare, gamoricxavs mxolod umarTlobis Segnebas, rogorc bralis damoukidebel niSans592. rac Seexeba marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebul faqtobriv Secdomas, mecnierebi aseT dros uaryofen mxolod e.w. ganzraxvis brals, e.i. ganzraxvas, rogorc bralis damoukidebel niSans593. avtorTa es Sexeduleba eyrdnoba, erTi mxriv, debulebas imis Sesaxeb, rom amgvar SecdomaSi moqmedi samarTlisadmi yovelTvis erTgulia594, anu damnaSave aq cdeba mxolod marTlwinaaRmdegobis gamomricxvel faqtobriv garemoebebSi da ara samarTalSi, xolo, meore mxriv, im arguments, romlis mixedviTac moCvenebiT mogeriebaSi myofi piri ufro naklebad unda imsaxurebdes gakicxvas, vidre es akrZalvaSi SecdomiTaa gaTvaliswinebuli595. xatovnad aRwers am SemTxvevas i. veselsi, roca moCvenebiTi mogeriebis mdgomareobaSi moqmeds Semdegnairad axasiaTebs: _ aq damnaSave aris `boTe~ da ara `aramzada~596.

maSasadame, zemoaRniSnul avtorTa Sexedulebebi, rogorc aRmoCnda, erTmaneTisgan mkveTrad gansxvavebulia. TiToeul am mosazrebas ki Tavisi dogmaturi dasabuTeba aqvs:

589 ix. Kaufmann, JZ (1954), gv. 653-659. 590 ix. Schünemann, Greco, GA (2006), gv. 777-792. 591 ix.: Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 177-180; ieSekisa da vaigendis dasax. naSr., gv. 462-466; Heinrich, AT II (2010), gv. 132-136; Gallas, Bockelmann FS (1979), gv. 170-179; Gallas (1969), gv. 56-58, aseve Sdr. Herzberg, FS (2000), gv. 51-82. 592 ix. Kühl, AT (2008), gv. 415-416. 593 ix. Turava (1998), gv. 257. 594 ix.: Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 177-178; Heinrich, AT II (2010), gv. 128, 131; BGHSt 3, gv. 107;

Kühl, AT (2008), gv. 415. 595 ix. Kelker, Jura (2006), gv. 591-597. 596 germanulad: Der Täter ist ein Schussel und kein Schurke. amis Sesaxeb ix. Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 177-178.

Page 126: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

126

mecnierTa pirveli nawili, romelic moCvenebiT mogeriebisas, germaniis ssk-is me-16 paragrafis analogiidan gamomdinare, qmedebis subieqturi Semadgenlobis gamoricxvas emxroba, SeiZleba, CaiTvalos e.w. bralis wminda SezRuduli Teoriis warmomdgenelad (bralis Teoriis viwro gageba). es avtorebi, erTi mxriv, ganzraxvas qmedebis Semadgenlobis subieqtur niSnad aRiareben, xolo, meore mxriv, aseTi Secdomis dros warmoSobil problemas faqtobrivi Secdomis analogiurad wyveten;

mecnierTa meore nawili, romelic moCvenebiTi mogeriebis SemTxvevaSi germaniis ssk-is me-16 paragrafis pirdapir gamoyenebas mizanSewonilad miiCnevs, iTvleba qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis Sesaxeb moZRvrebis mxardamWerad;

avtorTa mesame jgufi ki, romelTa Tvalsazrisic erTgvarad gansxvavebulia mecnierTa wina ori Sexedulebisgan da gulisxmobs aseTi Secdomis mdgomareobaSi ara qmedebis subieqturi Semadgenlobis, aramed bralis gamoricxvas, miekuTvneba e.w. samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis SezRuduli Teoriis warmomadgenelTa wres.

mizanSewonilia yuradRebis SeCereba im mecnierTa Sexedulebebze, romlebic erT SemTxvevaSi qmedebis subieqturi Semadgenlobis, xolo meore SemTxvevaSi bralis gamoricxvas aRiareben. avtorTa (k. roqsini, q. qiuli, u. eberti) is mosazreba ki, romlis mixedviTac, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomisas xdeba me-16 paragrafis (faqtobrivi Secdoma) analogiis wesiT gamoyeneba da umarTlobis ganzraxvis uaryofa, calke gaanalizebas ar saWiroebs. maTi Sexedulebebi Sinaarsobrivad, garkveulwilad, emsgavseba qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis Sesaxeb moZRvrebis mimdevarTa mier gamoTqmul Tvalsazriss, rac gulisxmobs aseve am SemTxvevaSic ganzraxi danaSaulis qmedebis subieqturi Semadgenlobis upirobod gamoricxvas. gamomdinare aqedan, momdevno qveTavebSi ganvixilavT mxolod moZRvrebas qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis Sesaxeb da samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis SezRudul Teorias.

4.3.3.3.1. problemis ganxilva qmedebis Semadgenlobis

negatiuri niSnebis moZRvrebis mixedviT

qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis Sesaxeb moZRvrebis mixedviT, moCvenebiTi mogeriebis dros piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis sakiTxi bralis e.w. wminda SezRuduli Teoriis analogiurad wydeba597. Tumca, es moZRvreba am Sedegamde sul sxva

597 am moZRvrebis Sesaxeb ix.: Kaufmann (1984), gv. 66; Hirsch (1960), gv. 311-344; Schünemann,

Greco, GA (2006), gv. 777-792; Stratenwerth, Kuhlen, AT I (2004), gv. 186; Mayr (1992), gv. 54.

Page 127: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

127

gziT midis. kerZod, igi, marTalia, ganzraxvas qmedebis subieqtur Semadgenlobas akuTvnebs, magram qmedebis Semadgenlobasa da danaSaulis meore elements _ marTlwinaaRmdegobas, rogorc erT mTlians ise ganixilavs da am ukanasknels qmedebis Semadgenlobis Semadgenel nawilad acxadebs598. es niSnavs imas, rom marTlwinaaRmdegoba aris ukve ara danaSaulis damoukidebeli, aramed uSualod qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSani599.

Tavad `qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis Sesaxeb~ moZRvrebis arsi ki, rogorc aRiniSna, mdgomareobs imaSi, rom qmedebis Semadgenloba mocavs ara marto pozitiur, aramed, aseve, negatiur niSnebsac, romlebic, marTalia, SemadgenlobaSi pirdapir miTiTebuli ar aris, magram masSi `uxilavad~ moiazreba600. maSasadame, am TeoriiT, moCvenebiTi mogeriebis dros iseve, rogorc aucilebeli mogeriebis an ukiduresi aucileblobis SemTxvevaSi, unda gamoiricxos ara marto qmedebis subieqturi Semadgenloba, aramed danaSaulis mTliani Semadgenlobac601.

amrigad, aRniSnuli Tvalsazrisis mixedviT, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomisas pirdapir moxdeba me-16 paragrafis (faqtobrivi Secdoma) gamoyeneba, ris Sedegadac, faqtobrivi Secdomis analogiurad, gamoiricxeba qmedebis subieqturi Semadgenloba _ ganzraxva da pirs pasuxismgebloba gaufrTxileblobisTvis daekisreba.602

es Sexeduleba TavSive unda iqnes uaryofili, vinaidan, jer erTi, moCvenebiTi mogeriebis SemTxvevaSi, iseve, rogorc aucilebeli mogeriebis dros, piri qmedebis rogorc obieqturi, ise subieqturi Semadgenlobis niSnebs eWvgareSe axorcielebs, meorec, amgvari Secdomis viTarebaSi moqmed TanamonawileTa dasjadobis dasabuTeba, am Teoriis mixedviT, SeuZlebelia. TvalsaCinoebisTvis SeiZleba, Semdegi magaliTis moyvana:

Aa.-m Tavis megobar b.-s Sarvlis ukana jibidan xumrobiT mobiluri telefoni farulad amoacala da igi Tavis zurgCanTaSi damala. roca b. mixvda, rom telefoni jibeSi aRar hqonda, a.-m iqve mimaval mis Tanakursel c.-ze, rogorc misi mobiluris qurdze, miuTiTa. ganrisxebuli b. maSinve mivarda c.-sTan sakuTari telefonis ukan dasabruneblad (romelic sinamdvileSi ara c.-s, aramedAa.-s hqonda) da mas xelic gaartya. am `faqts~ Tavis mxriv, Tvalyurs adevnebda aseve, a.-s megobari d.-e, romelmac realurad icoda, rac moxda, Tumca igi b.-s mainc fsiqologiurad amxnevebda da

598 ix. Kindhäuser, AT (2011), gv. 235-236. 599 iqve, aseve ix. Rengier, AT (2009), gv. 275-276. 600 Sdr.: ieSekisa da vaigendis dasax. naSroms, gv. 250; Baumann, Weber, Mitsch, AT (2003),

gv. 315-317; Kaufmann, JZ (1955), gv. 37; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 47-48; Jekobs, AT (1991), gv.

156-158. 601 Sdr.: Kühl, AT (2008), gv. 416; Heuchemer (2005), gv. 159-160. 602 iqve, aseve ix. Roxin, AT I (2006), gv. 630.

Page 128: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

128

SeZaxilebiT c.-s cemisken mouwodebda. igi Tavadac iyo ganawyenebuli c.-ze da misi cema didi xnis win hqonda gadawyvetili. c. xelis gartymis gamo miwaze waiqca. amis Semdeg a.-m b.-s mobiluri telefoni daubruna603.

zemoT moyvanil kazusSi, rogorc Cans, adgili aqvs moCvenebiT mogeriebas, anu marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebul faqtobriv Secdomas. Tumca, sakiTxavia, rogor unda gadawydes rogorc amsruleblis _ b.-s, ise am qmedebaSi monawile a.-sa da d.-s sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis sakiTxi.

am SemTxvevisTvis, Tuki gamoyenebuli iqneba moZRvreba `qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis Sesaxeb~, maSin amsruleblis, anu b.-s mimarT, gamoiricxeba rogorc qmedebis Semadgenloba, ise marTlwinaaRmdegobac, e.i. mTlianad ganzraxi danaSaulis umarTloba da mas pasuxismgebloba SeiZleba gaufrTxileblobisTvis daekisros. moCvenebiTi mogeriebis SemTxvevas aRniSnuli moZRvreba qmedebis Semadgenlobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis analogiurad wyvets. es, Tavis mxriv, niSnavs imas, rom am viTarebaSi wamqezeblis _ a.-sa da fsiqologiuri damxmaris _ d.-s sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis sakiTxi negatiurad unda gadawydes604, vinaidan Tanamonawileoba aqcesoruli xasiaTisaa da maTi dasjadobis sakiTxi damokidebulia swored amsrulebis pasuxismgeblobaze. gaufrTxilebelobiTi Tanamonawileoba ki ar arsebobs605. amaze miuTiTebs germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis 26-e (wamqezebloba) da 27-e (daxmareba) paragrafebic, sadac kanonmdebeli mxolod ganzrax danaSaulSi monawile wamqezebelisa da damxmaris dasjadobaze mianiSnebs.

maSasadame, am Teoriis Tanaxmad, mocemul SemTxvevaSi amsrulebelma _ b.-m gaufrTxileblobiTi danaSaulisTvis unda agos pasuxi, xolo wamqezebeli _ a. da fsiqologiuri damxmare _ d. sisxlisamarTlebrivi pasuxismgeblobisgan unda gaTavisufldnen.

miuxedavad amgvari kritikuli msjelobisa, `qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis Sesaxeb~ moZRvrebis warmomadgenlebi cdiloben zemoT moyvanil analogiur SemTxvevebSi a.-s mimarT ara wamqezebloba, aramed SualobiTi amsrulebloba daasabuTon, xolo fsiqologiuri damxmaris _ d.-s mimarT sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba am Teoriis momxreTa mier ar aris argumentirebuli. sabolood, amsruleblis mimarT ganzraxi danaSaulis umarTloba gamoiricxeba, xolo damxmaris, rogorc SualobiTi amsruleblis pasuxisgebaSi micema, dogmaturad dausabuTebelia. es ukanaskneli SualobiTi amsruleblis funqcias ar axorcielebs, aramed mxolod fsiqologiur daxmarebas uwevs

603 analogiuri tipis kazusi Tavis saxelmZRvaneloSi moyvanili aqvs aseve germanel profesors b. hainrixs. aRniSnulis Sesaxeb ix. Heinrich, AT II (2010), gv. 136. 604 iqve, gv. 138. 605 Sdr.: ieSekisa da vaigendis dasax. naSroms, gv. 654-655; Welzel (1969), gv. 99.

Page 129: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

129

amsrulebels. maSasadame, aRniSnuli moZRvrebiT, fizikuri Tu fsiqikuri damxmare saboloo jamSi mainc dausjeli unda darCes. am msjelobidan gamomdinare ki SeiZleba iTqvas, rom es Teoria rogorc amsruleblis, ise TanamonawileTa pasuxismgeblobis sakiTxs racionalurad ver wyvets606.

`qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis Sesaxeb~ moZRvrebiT, Tanamonawileobis dasjadobis dasabuTeba gansakuTrebiT problemuria aseve deliqtebis im tipSi, romelic SesaZlebelia, Cadenil iqnes mxolod `sakuTari xeliT~. am SemTxvevaSi igulisxmeba iseTi saxis danaSaulebi, romelTa ganxorcielebac mxolod specialur subieqts SeuZlia da aseT dros SualobiTi amsruleblobis dadgena ver xerxdeba. ase magaliTad, a.-m Tavisi Tanasofleli b. waaqeza, raTa am ukanasknels sasamarTloSi a.-s axlo naTesavis sasargeblod cru Cveneba mieca. amasTan, a.-m b. imaSic daarwmuna, rom amgvari moqmedeba ar warmoadgenda samarTlebrivad akrZalul qmedebas. b.-m marTlac misca sasamarTloSi cru Cveneba. b. darwmunebuli iyo imaSi, rom misi saqcieli ar iyo kanonsawinaaRmdego.

am viTarebaSi, a. SualobiTi amsrulebeli ver iqneba. mas, rogorc aRniSnuli danaSaulisTvis araspecialur subieqts ar SeuZlia cru Cvenebis Semadgenlobis ganxorcieleba. amitom, es ukanaskneli pasuxismgeblobisgan sruliad usafuZvlod unda gaTavisufldes, rac swori ar unda iyos. am situaciidan erTaderTi gamosavali aris TanamonawileobiT Cadenili danaSaulis dasabuTeba, romelic gulisxmobs a.-s wamqezeblis statusiT dasjas, xolo b.-s, rogorc arabraleulad moqmedi amsruleblis (man am SemTxvevaSi Tavidan aucilebadi samarTlebrivi Secdoma dauSva), pasuxismgeblobisgan gaTavisuflebas. `qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis Sesaxeb~ moZRvrebas ki, rogorc aRmoCnda, sakiTxis amgvari wesiT gadawyveta ar ZaluZs. problemidan yvelaze optimalur gadaWris gzas aseT SemTxvevaSi samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis SezRuduli Teoria gvTavazobs. am ukanasknelis mixedviT, SesaZlebelia, msgavsi saxis danaSaulebriv qmedebaSi, erTi mxriv, amsruleblobis sakiTxis samarTlianad gadawyveta, xolo, meore mxriv, Tanamonawileebis dasjadobis damtkicebac, Tanamonawileobis limitirebuli aqcesoruli Teoriidan gamomdinare.607

amrigad, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis dros qmedebis subieqturi Semadgenlobis ganzraxvis gamoricxva ar unda xdebodes. amgvar viTarebaSi piri qmedebis subieqturi Semadgenlobis yvela niSans, iseve rogorc aucilebeli mogeriebis dros, uproblemod asrulebs608. kerZod, damnaSavem

606 ix. Heinrich, AT II (2010), gv. 138. 607 iqve, gv. 136-138. 608 ix.: Heinrich, AT II (2010), gv. 133; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 179.

Page 130: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

130

moCvenebiTi mogeriebisas icis, rom adamians klavs da amis nebeloba aqvs kidec. swored amitom, gaziarebul ar unda iqnes rogorc qmedebis Semadgenlobis negatiuri niSnebis Sesaxeb moZRvrebis mimdevarTa, ise e.w. bralis wminda SezRuduli Teoriis warmoadgenelTa (k. roqsinis, u. eberti da sxv.) is mosazreba, romelic gulisxmobs am saxis Secdomis dros qmedebis subieqturi Semadgenlobis mTlianad gamoricxvas. aseT SemTxvevaSi mxardaWeras ufro metad ieSekisa da veselsis Tvalsazrisi imsaxurebs. maTi SexedulebiT, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomisas saWiroa qmedebis Semadgenlobis etapze jer `bunebrivi ganzraxvis~ dadgena, xolo Semdeg e.w. `ganzraxvis bralis~ Semowmeba, romelic amgvari Secdomisas SeiZleba gamoiricxos609.

miuxedavad aseTi msjelobisa, Cndeba ramdenime problema: (1) sakiTxavia, Tu ra funqciisa da Sinaarsis matarebelia e.w. `ganzraxvis brali~; (2) gasarkvevia, Tu ra kavSiri aqvs mas qmedebis Semadgenlobis ganzraxvasTan. amasTan, sakiTxi aucileblad germaniis ssk-is me-17 paragrafis (akrZalvaSi Secdoma) gareT saWiroebs gadawyvetas, radgan, am normiT damnaSavis samarTlebrivi mdgomareoba Tavidan acilebadi iuridiuli Secdomis dros faqtobrivad ar icvleba da piris mimarT mxolod sasjelis Semsubuqeba xdeba610.

aRniSnul kiTxvebze pasuxis misaRebad saWiroa samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis SezRuduli Teoriis sagangebod gaanalizeba.

4.3.3.3.2. samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis SezRuduli

Teoria da ganzraxvis ormagi funqcia

samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis SezRuduli

Teoria (rechtsfolgenverweisende oder rechtsfolgenbeschränkte Schuldtheorie), dResdReobiT gabatonebul Sexedulebad iTvleba germanul sisxlis samarTlis dogmatikasa da sasamarTlo praqtikaSi. es moZRvreba ganzraxvas sxadasxva `funqcias~ aniWebs qmedebisa da bralis etapebze. Tavidanve unda iTqvas, rom ganzraxvis ormagi bunebis arsebobis idea, romelic SemdgomSi v. galasma611 sul sxva kuTxiT warmoaCina, h. velcels ekuTvnis.612 es ukanaskneli Tavis saxelmZRvaneloSi xasgasmiT uTiTebs, rom `Tuki ganzrax deliqtebSi ganzraxva dgindeba qmedebis subieqturi Semadgenlobis etapze,

609 ix.: Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 52-54, 177; ieSekisa da vaigendis dasax. naSr., gv. 243, 430, 447, 462-466; Dreher, Heinitz FS (1972), gv. 224-225; Hürenfeld, ZStW 93 (1982), gv. 1000-1004. 610 ix. Heinrich, AT II (2010), gv. 109. 611 Sdr.: Gallas, Bockelmann FS (1979), gv. 170; Gallas, ZStW (1955), gv. 1-15; Gallas (1968), gv. 57, aseve ix.: Hürenfeld, ZStW 93 (1982), gv. 1000-1004; Moos, ZStW 93 (1982), gv. 1017-1043. 612 Sdr. Welzel (1961), gv. 59-60.

Page 131: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

131

bralSi is ukve mniSvnelovania swored personaluri gasakicxaobis kuTxiT~613.

h. velcelis mixedviT, gasakicxaobis kriteriumebi ar amoiwureba mxolod subieqturi niSnebiT, aramed gasakicxaobis sagans warmoadgens aseve yvela is garegani da Sinagani (am SemTxvevaSi subieqturi) garemoebac, romelic calkeul moqmedebas konkretuli droisaTvis axasiaTebs.614 am sakiTxTan dakavSirebiT avtors mohyavs Semdegi magaliTi: molare bankis salarodan yoveldRiurad farulad fuls iTvisebs. mecnieris azriT, misi ganzraxi moqmedebis bralis xarisxis gansazRvrisa da gasakicxaobisTvis didi mniSvneloba eniWeba imis garkvevas, molare am qmedebas axorcielebs ubralod imis gamo, rom fuli sWirdeba megobar qalTan erTad mogzaurobisTvis, Tu unda, rom filtvebis anTebiT daavadebuli meuRle gaagzavnos sanatoriumSi dasasveneblad.615

maSasadame, h. velceli ganzraxvas, erTi mxriv, qmedebis subieqtur Semadgenlobis etapze ganixilavs, xolo, meore mxriv, mis mniSvnelobas bralSi, personaluri gasakicxaobis kuTxiTac aRiarebs. es ki imas miuTiTebs, rom ganzraxvas danaSaulis sawyissa (qmedebis Semadgeblobis) da saboloo (bralis) etapze sxvadasxva funqcia eniWeba.

ganzraxvis ormagi funqciis idea, rogorc zemoT aRiniSna, v. galasma sul sxva kuTxiT warmoaCina da igi ufro gamokveTilad gamoxata Tavis samecniero publikaciaSi616. misi moZRvrebis mixedviT, ganzraxva mxolod sakuTriv qmedebis subieqtur SemadgenlobaSi rodia mocemuli, aramed arsebobs agreTve bralis sferoSi, sadac is `ganzraxvis bralis~ gamomxatvel cnebad ganisazRvreba617. es imas niSnavs, rom arsebiTad Cven winaSea ganzraxvis ori saxe: ,,bunebrivi~, romelic wamodgenilia qmedebis Semadgenlobis farglebSi da `ganzraxvis brali~, romelic bralis Sinaarsis ganmsazRvrel cnebad gvevlineba618. aseTi ormagi funqciis safuZvelze, ganzraxva, erTi mxriv, bralis sferoSi xdeba e.w. `ganwyobis uRirsobis~619 matarebeli movlena, xolo, meore mxriv, qmedebis Semadgenlobis

613 iqve, aseve ix.: Herzberg, FS (2000), gv. 51-82; turava (2011), gv. 437-438. 614 Sdr.: Welzel (1961) gv. 59-60; turava (2011), gv. 437-438. 615 Sdr. Welzel (1961), gv. 59. analogiuri magaliTi aseve ix. turava (2011), gv. 437-438. 616 Sdr.:ÖGallas, ZStW (1955), gv. 1-15; Gallas, Bockelmann FS (1979), gv. 170. igive naSromi ix. wignSi: Gallas (1968), gv. 57, aseve Sdr.: Herzberg, FS (2000), gv. 51-82; Dreher, Heinitz FS (1972),

gv. 224-225; Moos, ZStW 93 (1982), gv. 1017-1043; Hürenfeld, ZStW 93 (1982), gv. 1000-1004. 617 Sdr.: Gallas, Bockelmann FS (1979), gv. 170; Kindhäuser, AT (2011), gv. 233-237. 618 ix.: Gallas, Bockelmann FS (1979), gv. 170; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 52-54, 177; ieSekisa da vaigendis dasax. naSr., gv. 243, 430, 447, 462-466, agreTve Sdr. Herzberg, FS (2000), gv. 51-82. am Teoriis kritikis Sesaxeb ix.: Krey, AT

2 I (2008), gv. 245; Heuchemer (2005), gv. 182. 619 germanulad: Gesinnungsunwert.

Page 132: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

132

etapze damnaSavis mier qmedebisadmi fsiqikuri damokidebulobis amsaxveli aqti620.

analogiur pozicias aviTarebs aseve i. veselsi. igi amis Sesaxeb miuTiTebs: ,,qmedebis Semadgenlobis etapze ganzraxva aris qcevis forma, qmedebis samarTlebriv-socialuri mniSvnelobiT gamoxatuli, romelic mxolod damnaSavis fsiqikur kavSirs gulisxmobs qmedebasTan. bralis sferoSi ki ganzraxva aris bralis forma, rogorc ganwyobis uRirsobis matarebeli, romelic gakicxvis sagans warmoadgens~.621

`samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis SezRuduli moZRvrebis~ amosavali debuleba aris, rom qmedebis Semadgenlobis etapze arsebuli ganzraxva, rogorc qcevisadmi fsiqikuri damokidebulebis gamomxatavi da umarTlobis subieqturi niSani `kavSirSi~ unda iyos e.w. `ganzraxvis bralTan~. ufro konkretulad rom iTqvas, qmedebis SemadgenlobaSi mocemuli ,,bunebrivi~ ganzraxva danaSaulis Cadenis dros saWiroa, SesabamisobaSi modiodes bralSi warmodgenil `ganzraxvasTan~622. bunebrivi ganzraxvis dadgena ki aseT SemTxvevaSi unda iZleodes imis varaudis safuZvels, rom `ganzraxvis bralic~ arsebobs. `ise, rogorc qmedebis Semadgenlobis ganxorcieleba miuTiTebs qmedebis marTlwinaaRmdegobaze, qmedebis Semadgenlobis ganzraxvac, rogorc umarTlobis subieqturi niSani, miuTiTebs ganzraxi bralis arsebobaze~ _ aRniSnavs i. veselsi623. Tumca, aseTi indicia iseT atipiur situaciebSi, rogoricaa moCvenebiT mogerieba, Zalas kargavs. maSasadame, aRniSnuli cnebebis erTmaneTTan Tanxvedra gamoiricxeba mxolod maSin, roca damnaSave qmedebis gamamarTlebel garemoebebs SecdomiT aRiqvams (e.w. moCvenebiTi mogeriebis dros). am ukanasknel SemTxvevaSi moxdeba `ganzraxvis bralis~ arsebobis uaryofa da mTeli yuradReba gadaitaneba gaufrTxileblobaze624.

analogiur mosazrebas aviTarebs aseve, h. h. ieSekic625. igi iziarebs ganzraxvis ormagi bunebis ideas da amasTan dakavSirebiT miuTiTebs: ,,ganzraxva, rogorc qcevis wammarTveli faqtori, aris qmedebis Semadgenlobis Sesabamisi moqmedebis umarTlobis birTvi, magram, saboloo jamSi, rogorc piris brals mikuTvnebuli nebis warmoqmnis procesis warmmarTveli, aseve bralis Semadgeneli

620 ix. ieSekisa da vaigendis dasax. naSr., gv. 430, 465. 621 ix. veselsisa da boilkes dasax. naSr., gv. 52-54. 622 iqve. 623 iqve. 624 Sdr.: veselsisa da boilkes dasax. naSroms, gv. 52-54; Gallas, ZStW (1955), gv. 1-15;

Gallas, Bockelmann FS (1979), gv. 170; ieSekisa da vaigendis dasax. naSroms gv. 243, 430, 447,

460; Haft, AT (2004), gv. 133-134; Hürenfeld, ZStW 93 (1982), gv. 1000-1004; Herzberg, FS (2000), gv. 51-82. 625 Sdr. ieSekisa da vaigendis dasax. naSroms, gv. 243.

Page 133: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

133

nawili, radgan bralSi aisaxeba swored Cadenili umarTlobis saxe da simZime~626.

am moZRvrebas emxroba, agreTve, germaneli profesori f. hafti. igi aRniSnavs, rom ,,marto erT SemTxvevaSi, marTlwinaaRmdegobis faqtobrivi Secdomis dros, gvWirdeba ganzraxi bralis Semowmeba, romelic ganzraxvisormagi funqciis debulebas eyrdnoba.‘‘627

ganzraxvis ormag bunebas mxars uWers aseve avstrieli mecnieri r. moosi,628 romelic, Tavis mxriv, uTiTebs ganzraxvis ormagi funqciis Sesaxeb avstriul sisxlis samarTalSi ufro adre f. novakovskis mier ganviTarebul Tvalsazrisze629.

r. moosis mosazrebiT, avstriul dogmatikaSi aRniSnul sakiTxs mxolod marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis dros unda mieniWos mniSvneloba. mecnieris es pozicia gamomdinareobs avstriis ssk-is me-8 paragrafidan, romelic marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebul faqtobriv Secdomas ukavSirdeba.

Secdomis es saxe avstrielma kanonmdebelma, germaneli kanonmdeblisgan gansxvavebiT, sisxlis samarTlis kodeqsSi calke normis saxiT gansazRvra da amiT praqtikulad sakanonmdeblo doneze Seecada aRniSnuli problemis daregulirebas. avstriis ssk-is me-8 paragrafis Sinaarsi ki SemdegSi mdgomareobs: `is, vinc faqtobriv garemoebebs, romlebic am qmedebis marTlwinaaRmdegobas gamoricxavda, SecdomiT aRiqvams, SeiZleba, ganzraxi danaSaulisTvis ar daisajos. piri gaufrTxileblobiTi deliqtisTvis mxolod im SemTxvevaSi daisjeba, Tuki Secdoma gaufrTxileblobiT deliqts afuZnebs da kanoni am konkretuli qmedebis gaufrTxileblobiT CadenisTvis sasjels awesebs.‘‘

r. moosi Tvlis, rom moCvenebiTi mogeriebis dros warmoSobili problema SesaZlebelia, ganzraxvis ormagi funqciis gamoyenebiT gadaiWras. saxeldobr, aseT SemTxvevaSi unda moxdes e.w. ,,ganzraxvis bralis~ uaryofa da, samarTlebrivi Sedegis TvalsazrisiT, pirs pasuxismgebloba SeiZleba gaufrTxileblobisTvis daekisros630. qmedebis ganzraxva ki, mecnieris azriT, xelSeuxebeli unda rCebodes631.

amrigad, samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis SezRuduli TeoriiT, ganzraxvas axasiaTebs ormagi buneba da amiT gansxvavdeba igi ganzraxvis cnebis tradiciuli gagebisgan. Tumca, rogorc zemoT aRiniSna, es problema aucileblad germaniis ssk-is me-17 paragrafis (akrZalvaSi Secdoma) farglebs gareT unda

626 iqve, aseve ix. turava (2011), gv. 434-435. 627 ix. Haft, AT (2004), gv. 133-134. 628 Sdr. Moos, ZStW 93 (1982), gv. 1017-1043. 629 iqve. 630 iqve, gv. 1037. 631 iqve.

Page 134: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

134

gadaiWras, radgan aRniSnuli norma samarTlebriv Secdomas ukavSirdeba da mxolod marTlwinaaRmdegobis Segnebis arseboba-ararsebobaze miuTiTebs da ara e.w. `ganzraxvis bralze~.

samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis SezRuduli Teoriis warmomadgenlebma am SemTxvevaSi Semdegi saxis gamosavali ipoves: mecnierebs miaCniaT, rom sasamarTlom aseTi Secdomis dros unda gamoiyenos ara germaniis ssk-is me-17 paragrafi (akrZalvaSi Secdoma), aramed mxolod me-16 paragrafis (faqtobrivi Secdoma) analogia miuTiTos, romlis Sinaarsic faqtobrivi Secdomis problemas aregulirebs. es norma ki, rogorc araerTxel iTqva, gulisxmobs amgvari Secdomisas mTlianad ganzraxvis uaryofasa da problemis gaufrTxileblobis sferoSi gadawyvetas, miuxedavad imisa, aseTi Secdoma Tavidan acilebadi iyo Tu ara632.

maSasadame, germaniis sisxlis samarTlis mecnierebaSi ganzraxvis ormagi funqcia mxolod marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli faqtobrivi garemoebebis dros daSvebuli Secdomisas aris aqtualuri da sakiTxis gaanalizeba germaniis ssk-is me-16 paragrafis analogiis meSveobiT xdeba. kanonis analogia ki, aseT SemTxvevaSi gamarTlebulia. braldebuls sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba, Tavidan acilebadi akrZalvaSi Secdomis dros dadgenili pasuxismgeblobisgan gansxvavebiT, SedarebiT umsubuqdeba, rac mis mier gaufrTxileblobiT Cadenili qmedebis dasjadobaSi gamoixateba.633

samarTlebriv Sedegze orientirebulma bralis SezRudulma Teoriam mogvianebiT farTo gavrceleba pova ara marto dogmatikaSi, aramed sasamarTlo praqtikaSic.634

4.3.3.3.3. samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis SezRuduli

Teoriis kritikuli analizi

samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis SezRuduli Teoriidan gamomdinare, SesaZlebelia, dRis wesrigSi ramdenime problemuri sakiTxi dadges635. kerZod, am moZRvrebis analizisas, erTi SexedviT, rTulia imis garkveva, e.w. ,,ganzraxvis brali~ bunebrivi ganzraxvis Semadgenel erT-erT elements warmoadgens, Tu, piriqiT, igi bunebrivi ganzraxvisgan damoukideblad arsebuli bralis niSania636. aRniSnuli sakiTxis gadawyvetas udidesi

632 ix.: Heinrich, AT II (2010), gv. 134; Kühl, AT (2008), gv. 416. 633 ix. Heinrich, AT II (2010), gv. 132. 634 Sdr.: BGHSt 3, gv. 105-107; BGHSt 3, gv. 357-364; BGHSt 31, gv. 264-288; BGHSt 45, gv. 219-

224; BGHSt 23, gv. 356; BGHSt 94, gv. 304. 635 am Teoriis kritikis Sesaxeb aseve ix. Heuchemer (2005), gv. 183-187. 636 iqve, gv. 186.

Page 135: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

135

mniSvneloba eniWeba piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis dasasabuTeblad. saxeldobr:

erT SemTxvevaSi, Tuki miiCneva, rom e.w. `ganzraxvis brali~ warmoadgens `bunebrivi ganzraxvis~ Semadgenel erT-erT elements, romelic mxolod da mxolod bralis etapze ganixileba, maSin am ukanaskneli niSnis uaryofisas, TiTqosda, logikurad bunebrivi ganzraxvac unda gamoiricxos bralis ganzraxvisa da bunebrivi ganzraxvis erTiani cnebidan, maTi erTianobis principidan gamomdinare. es saboloo jamSi, marTalia, amsruleblis pasuxismgeblobas gaufrTxileblobiTi danaSaulisTvis gamoiwvevs, magram aseT qmedebaSi Tanamonawileni dausjeli darCebian. saxeldobr, amsruleblis SemTxvevaSi e.w. ganzraxvis bralis gamoricxviT aseve qmedebis ganzraxvac da, maSasadame, ganzraxi danaSaulis umarTlobac unda gamoiricxos, gaufrTxileblobiT danaSaulSi Tanamonawileobis ararsebobis gamo ki, wamqezebeli da damxmare sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisgan unda gaTavisufldnen;

meore SemTxvevaSi, Tu aRiarebul iqneba `ganzraxvis brali~, rogorc `bunebrivi ganzraxvis~ damoukidebeli kategoria, problema SesaZlebelia ukve sxva kuTxiT warmoiSvas. kerZod: moCvenebiTi mogeriebis dros moxdeba `ganzraxvis bralis~ uaryofa, `bunebrivi ganzraxva~ ki, vinaidan igi `ganzraxvis bralisgan~ damoukideblad arsebobs, qmedebis Semadgenlobis etapze ucvleli darCeba637. Sedegad, germaniis moqmedi ssk-is me-16 paragrafidan (faqtobrivi Secdoma) gamomdinare, piri ara ganzraxi danaSaulisTvis, aramed gaufrTxileblobiTi deliqtis CadenisTvis daisjeba maSin, roca ganzraxi danaSaulis qmedebis obieqturi da subieqturi Semadgenloba iqneba Sesrulebuli638. gamodis, rom am Teoriis mixedviT, samarTlebrivi Sedegi, yovelgvari dogmaturi dasabuTebis gareSe, `haerSi gamokidebuli rCeba~639.

garda amisa, problema, aseve, SesaZlebelia Tavad germaniis ssk-is me-16 paragrafTan mimarTebiTac warmoiSvas. misi Sinaarsi miuTiTebs mxolod qmedebis ganzraxvis da ara e.w. `ganzraxvis bralis~ gamoricxvaze.

swored amitom, zemoaRniSnuli msjelobebidan gamomdinare, ibadeba ramdenime SekiTxva: (1) warmoadgens Tu ara e.w. `ganzraxvis brali~ e.w. `bunebrivi ganzraxvis” Semadgenel erT-erT niSans codnasa da nebelobasTan erTad; (2) Tu `ganzraxvis brali~ `bunebrivi ganzraxvisgan~ damoukidebelad arsebuli bralis erT-erTi niSania, am ukanasknelis uaryofis SemTxvevaSi ratom isjeba qmedebis Camdeni gaufrTxileblobiTi danaSaulisTvis; (3) rogor unda moxdes aseT SemTxvevaSi me-16 paragrafis (faqtobrivi Secdoma)

637 amis Sesaxeb ix.: Heuchemer (2005), gv. 182; Paeffgen, Kaufmann FS (1989), gv. 399-400. 638 Sdr.: Schmidhäuser (1968), gv. 11-12; Heuchemer (2005), gv. 182. 639 amis Sesaxebix. Heinrich, AT II (2010), gv. 134.

Page 136: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

136

gamoyeneba maSin, roca kanonmdebeli am normaSi qmedebis ganzraxvis da ara e.w. `ganzraxvis bralis~ gamoricxvaze miuTiTebs.

am problemis gadaWris ori gza arsebobs: (a) ssk-is me-16 paragrafi saWiroa ise iqnes interpretirebuli, rom igi, erTi mxriv, samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis SezRuduli Teoriis ZiriTad principebTan winaaRmdegobaSi ar movides, xolo, meore mxriv, amiT arc moCvenebiT mogeriebaSi myofi piris samarTlebrivi mdgomareoba gauaresdes; (b) sakanonmdeblo doneze am mimarTulebiT Sesabamisi sakanonmdeblo cvlilebebi unda ganxorcieldes, rac axali normis SemoRebas gulisxmobs; es ki Secdomis aseT saxeebs sakanonmdeblo regulaciiT samarTlebrivad `moawesrigebs~. ganvixiloT problemis gadawyvetis aRniSnuli Tvalsazrisebi cal-calke.

4.3.3.3.3.1. ganzraxvis bralis gamomricxveli modificirebuli

SezRuduli Teoria

moCvenebiTi mogeriebis SemTxvevaSi, germaniis ssk-is me-16 paragrafisa (faqtobrivi Secdoma) da samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis SezRuduli Teoriis gamoyenebis dros warmoSobili problemis gadawyveta, upirveles yovlisa, damokidebulia `bunebrivi anu araboroti ganzraxvisa~ da `ganzraxvis bralis~ urTierTmimarTebis sakiTxis garkvevaze.

`ganzraxvis brali~ aseT viTarebaSi saWiroa, bralis etapze ara qmedebis ganzraxvisgan damoukideblad an kidev Tundac masTan `urTierTkavSirSi~, aramed rogorc misi erT-erTi Semadgeneli elementi ise gaanalizdes da mxolod amgvari Secdomis dros gaxdes sasamarTlosTvis relevanturi. saxeldobr, aq ganzraxva gagebul unda iqnes ukve ara rogorc orkomponentiani, aramed samkomponentiani kategoria. ganzraxvis am sami komponentidan pirveli ori saWiroa qmedebis Semadgenlobis etapze, xolo mesame komponenti e.i. `ganzraxvis brali~, bralis etapze Semowmdes. es mosazreba argumentirebulia imiT, rom codna da nebeloba faqtobrivi garemoebebisadmi aqvs ara marto damnaSaves, aramed masac, vinc moqmedebs marTlzomierad, magaliTad, vinc imyofeba aucilebeli mogeriebis mdgomareobaSi.

qmedebis Semadgenlobis araboroti ganzraxva bralis etapze mxolod maSin iqceva e.w. ,,ganzraxvis bralad~, roca pirovnebas sworad aqvs Segnebuli, rom is ar moqmedebs marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli erT-erTi garemoebis viTarebaSi. Tu piri Secdomas uSvebs da hgonia, rom masze ganxorcielebuli Tavdasxma aris realuri, sinamdvileSi ki asear xdeba, am SemTxvevaSi bralis etapze ganzraxvis mesame komponentis gamoricxviT gamoiricxeba e.w. ,,ganzraxvis brali~ da mTlianad ganzraxva. moqmedis sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis sakiTxi ki gadawydeba

Page 137: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

137

faqtobrivi Secdomis analogiiT, germaniis ssk-is me-16 paragrafis safuZvelze.640

moCvenebiTi mogeriebisas e.w. `ganzraxvis bralis~ gamoricxviT, marTalia, pirs sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba ganzraxi danaSaulis CadenisTvis ar daekisreba, magram mis mier danaSaulis faqtobrivi garemoebebis codna da misi ganxorcielebis nebeloba qmedebis Semadgenlobis etapze xelSeuxebeli darCeba. swored amitom, mizanSewonilia, am Teorias ewodos ,,ganzraxvis bralis gamomricxveli modificirebuli SezRuduli Teoria~641 da amiT gaimijnos e.w. `umarTlobis ganzraxvis gamomricxveli SezRuduli Teoriisgan~642.

ganzraxvis mesame komponentis uaryofa ar niSnavs imavdroulad danaCreni ori elementis _ codnisa da nebelobis _ gamoricxvas, magram niSnavs ganzraxvis, rogorc mTlianis, uaryofas da piris gaufrTxileblobiTi deliqtisaTvis pasuxismgeblobis dakisrebis SesaZleblobas643.

winaaRmdeg SemTxvevaSi, Tuki miiCneva, rom qmedebis Semadgenlobis etapze ganzraxva mxolod codnisa da nebelobis saxiT dgindeba, xolo ,,ganzraxvis brali~ _ rogorc bunebrivi ganzraxvisgan damoukidebeli kategoria, maSin problema ukve sxva kuTxiT iCens Tavs. saxeldobr, garTuldeba moCvenebiTi mogeriebisas piris gaufrTxileblobiTi pasuxismgeblobis dasabuTeba, maSin, rodesac qmedebis subieqturi Semadgenlobis ganzraxva yovelgvari problemis gareSe dasabuTdeba. garda amisa, kiTxvebi gaCndeba aseve, ,,ganzraxvis bralTan~ mimarTebaSic. gasarkvevi iqneba, ratom unda iwvevdes `ganzraxvis bralis~ gamoricxva danaSaulis kvalifikaciaSi cvlilebas (igulisxmeba ganzraxvidan gaufrTxileblobaze gadasvla). logikurad, aseT viTarebaSi kvalifikaciaSi cvlileba ar unda xdebodes da piri, germanuli akrZalvaSi Secdomis msgavsad, Tuki es Secdoma miuteveblad miiCneva, isev ganzraxi danaSaulis CadenisaTvis unda isjebodes. swored amitom, aq ganzraxva gagebul unda iqnes rogorc samkomponentiani da ara rogorc orkomponentiani kategoria. pirveli ori _ codna da nebeloba _ saWiroa qmedebis Semadgenlobis, xolo ,,ganzraxvis brali~ bralis etapze Semowmdes.

ismis kiTxva: niSnavs Tu ara es mosazreba e.w. ganzraxvis Teoriis aRiarebas? am SekiTxvaze pasuxi uaryofiTia Semdeg garemoebaTa gamo: (1) ganzraxvis Teoria e.w. `borot ganzraxvas~

640 analogiur Sexedulebas aviTarebs qarTveli mecnieri m. turava qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi. am sakiTxTan dakavSirebiT ix. turava (2011), gv. 537. 641 germanulad: Vorsatzschuldauschließende eingeschränkte Schuldtheorie. amis Sesaxeb ix.: Heuchemer (2005), gv. 182; Paeffgen, Kaufmann FS (1989), gv. 400. 642 germanulad: Vorsatzunrechtlauschließende eingeschränkte Schuldtheorie. amis Sesaxeb ix.: Heuchemer (2005), gv. 182; Paeffgen, Kaufmann FS (1989), gv. 400. 643 Sdr.: Gallas, Bockelmann FS (1979), gv. 170-179; Gallas (1969), gv. 56-58; Bockelmann, Volk, AT

(1987), gv. 126.

Page 138: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

138

mTlianad bralSi ganixilavs misi yovelgvari gamonaklisisa da konkretizaciis gareSe; (2) `ganzraxvis~ cnebaSi ganzraxvis Teoria gulisxmobs, codnasa da nebelobasTan erTad, agreTve, marTlwinaaRmdegobis Segnebasac. zemoT warmodgenili poziciis mixedviT ki, ganzraxvis samkomponentiani gageba niSnavs wina orkomponentTan erTad, ara umarTlobis Segnebis, aramed ,,ganzraxvis bralis~ aRiarebas, romelic, marTalia, aseve bralis etapze dgindeba, magram sul sxva Sinaarsisa da funqciis matarebelia, vidre Tavad marTlwinaaRmdegobis Segneba.

bralis etapze e.w. ,,ganzraxvis bralis~ anu `boroti ganzraxvis~ dadgena, rogorc wesi, ar moiTxovs gansakuTrebul Semowmebas. qmedebis Semadgenlobis etapze ganzraxvis arseboba, ZiriTadad, gulisxmobs ,,ganzraxvis bralis~ arsebobasac. bralis etapze ganzraxvis specialurad dadgenis erTaderTi SemTxvevaa moCvenebiTi mogerieba an marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli sxva moCvenebiTi garemoebani.

maSasadame, am msjelobiT, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis dros `ganzraxvis bralis~ anu `boroti ganzraxvis~ gamoricxviT qmedebis codna da nebeloba yovelTvis xelSeuxebuli rCeba. swored, ganzraxvis amgvari formulirebisa da misi struqturis gamo, es Teoria gansxvavebulia rogorc samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis SezRuduli, ise e.w. klasikuri ganzraxvis Teoriisgan.

rac Seexeba uSualod germaniis ssk-is me-16 paragrafis (faqtobrivi Secdoma) ganmartebas, igi moCvenebiTi mogeriebisas ara gramatikuli, sityvasityviTi, aramed obieqtur-Teleologiuri (ratio

legis) gziT unda iqnes interpretirebuli. es ki gulisxmobs imas, rom amgvar viTarebaSi mTeli aqcenti gadaitaneba aRniSnul normaSi aRweril samarTlebriv Sedegze. ufro konkretulad rom iTqvas, am Teoriis Tanaxmad, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdoma mxolod samarTlebrivi SedegiT emsgavseba qmedebis Semadgenlobis etapze daSvebul faqtobriv Secdomas maSin, roca dogmaturad orive es Secdoma danaSaulis sistemis sxvadasxva etapze gansxvavebulad ganixileba.

ganzraxvis bralis gamomricxveli modificirebuli SezRuduli Teoria aseve argumentirebulad asabuTebs moCvenebiTi mogeriebis mdgomarebaSi myofi piris TanamonawileTa pasuxismgeblobasac.

saxeldobr, Tuki zemoT moyvanili magaliTi am moZRvrebis mixedviT gaanalizdeba, maSinBSesaZlebeli gaxdeba rogorc amsruleblis, ise TanamonawileTa pasuxismgeblobis sakiTxis dasabuTebac. moCvenebiTi mogeriebis dros amsrulebeli, e.i. b., gaufrTxileblobiTi danaSaulis CadenisaTvis daisjeba. mis SemTxvevaSi, me-16 paragrafis (faqtobrivi Secdoma) analogiidan gamomdinare, gamoiricxeba e.w. `ganzraxvis brali~ (da ara qmedebis subieqturi Semadgenlobis ganzraxva) da msjeloba uSualod

Page 139: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

139

gaufrTxileblobis farglebSi warimarTeba. xolo rac Seexeba qmedebaSi monawile sxva pirTa, kerZod, a.-sa da d.-s mimarT sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis sakiTxis gadawyvetas, am TeoriiT, SesaZlebelia pasuxismgebloba pirvels, anu a.-s daekisros rogorc ganzraxi danaSaulis wamqezebels, xolo meores, e.i.Dd.-s, rogorc fsiqikur daxmares. aRniSnuli Sexedulebis marTebuloba ki im garemoebiT dasabuTdeba, romAamsrulebeli aseT viTarebaSi sisxlissamarTlebriv umarTlobas uproblemod axorcielebs. mis SemTxvevaSi moxdeba mxolod bralis (e.w. `ganzraxvis bralis~ ararseboba) da ara umarTlobis gamoricxva, xolo wamqezebloba da daxmareba germanuli sisxlis samarTlis dogmatikaSi, Tanamonawileobis limitirebuli aqcesoruli Teoriis Tanaxmad, swored rom erTian sisxlissamarTlebriv umarTlobaSi aris SesaZlebeli.

4.3.3.3.3.2. problemis gadaWra sakanonmdeblo cvlilebis gziT

marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis dros warmoSobili problema SesaZlebelia, aseve sakanonmdeblo cvlilebebis gziT gadaiWras. ufro marTebuli iqneboda es sakiTxi iseve, rogorc akrZalvaSi Secdomis SemTxveva, sisxlis samarTlis kodeqsis calke normaSi asaxuliyo. kanonmdebels aseT viTarebaSi unda gaeTvaliswinebina im avtorTa Sexedulebebi, romlebic Tavis droze moqmed sisxlis samarTlis kanonSi aRniSnuli Secdomis sakanonmdeblo regulirebis iniciativiT gamodiodnen. saxeldobr, saubaria 1962 wlis sisxlis samarTlis kodeqsis Tavdapirveli proeqtis me-20 paragrafze, romelic ukavSirdeboda swored moCvenebiTi mogeriebis SemTxvevas da igi Semdegi SinarsiT iyo Camoyalibebuli644:

`is, vinc qmedebis Cadenis dros garemoebebs, romlebic am qmedebas gaamarTlebda..., SecdomiT aRiqvams, ganzraxi danaSaulisTvis ar daisjeba. piri gaufrTxileblobiTi deliqtisTvis mxolod im SemTxvevaSi daisjeba, Tuki Secdoma gasakicxia da kanoni am konkretuli qmedebis gaufrTxileblobiT CadenisTvis sasjels awesebs~.

aRniSnuli normis Sinaarsi zemoT ganxilul problemur sakiTxs racionalurad da samarTlianobis farglebSi wyvets. es paragrafi, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomisas, erT SemTxvevaSi, amsruleblis pasuxismgeblobas swored rom gaufrTxileblobisTvis awesebs, xolo, meore SemTxvevaSi, igi amgvari Secdomis gasakicxaobazec miuTiTebs, rac udavod aucilebeli da savaldebulo winapirobaa saboloo jamSi piris dasjadobis dasasabuTeblad. Tumca, kanonmdebelma calkeul

644 Sdr.: Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 177; Roxin, AT I (2006), gv. 622-623.

Page 140: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

140

mecnierTa es Tvalsazrisi ar gaiziara da am problemis gadawyveta sisxlis samarTlis dogmatikasa da sasamarTlo praqtikas `gadaumisamarTa~.

4.4. Sejameba

maSasadame, akrZalvaSi Secdomisa da marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdomis urTierTgamijvnis problema germanul sisxlis samarTlis dogmatikaSi kvlav sadavo sakiTxad rCeba. Tu sisxlis samarTlis kodeqsSi akrZalvaSi Secdomis kategoria kanonmdeblobiTaa daregulirebuli da dogmatikaSic mis garSemo naklebad mimdinareobs diskusia, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdomis SemTxveva kvlav aqtiuri gansjis sagania. faqtobrivad, verc erTi moZRvreba am problemas garkveuli winaaRmdegobebis gareSe ver agvarebs. aseT viTarebaSi yvelaze swor pozicias e.w. ganzraxvis bralis gamomricxveli modificirebuli SezRuduli Teoria aviTarebs, romelic marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis sakiTxs originalurad wyvets. igi ganzraxvas qmedebis Semadgenlobisa da bralis etapze sxvadasxva mniSvnelobas aniWebs da mas samkomponentian elementad aRiarebs.

aRniSnuli moZRvreba, sxva TeoriebTan SedarebiT, problemidan yvelaze optimalur gamosavals gvTavazobs. kerZod, is, erTi mxriv, moCvenebiTi mogeriebis SemTxvevas swored bralSi amowmebs, xolo, meore mxriv, aseT dros igi ara marTlwinaaRmdegobis Segnebas an qmedebis ganzraxvas, aramed e.w. `ganzraxvis brals~ gamoricxvas. es ukanaskneli niSani ki saWiroa gaanalizdes ara qmedebis ganzraxvisgan damoukideblad, aramed masTan erTad. saxeldobr, ganzraxva, aseT SemTxvevaSi, ukve unda gaxdes ara orkomponentiani, aramed samkomponentiani kategoria. misi pirveli ori elementi _ codna da nebeloba _ qmedebis Semadgenlobis etapze, xolo mesame _ bralSi unda Semowmdes.

bunebrivi ganzraxva bralis ganzraxvis dadasturebis SemTxvevaSi iqceva e.w. ,,ganzraxvis bralad~. `ganzraxvis bralis~ gamoricxviT ki, marTalia, ganzraxi danaSaulisTvis piris pasuxismgebloba gamoiricxeba, magram qmedebis codna da nebeloba ucvleli darCeba. ganzraxvis mesame komponentis uaryofa ar niSnavs danarCeni ori komponentis _ codnisa da nebelobis gamoricxvas, magram niSnavs mTlianad ganzraxvis uaryofas da pirisTvis gaufrTxileblobiTi qmedebis Cadenis gamo pasuxismgeblobis dakisrebas, Tu es Secdoma, ra Tqma unda, Tavidan acilebadad miiCneva.

Secdomis Tavidan aucilebadobis SemTxvevaSi ki, moqmedma arc gaufrTxileblobiTi danaSaulis CadenisTvis unda agos pasuxi.

rac Seexeba marTlwinaaRmdegobis etape daSvebuli faqtobrivi Secdomis dros germaniis ssk-is me-16 paragrafis (faqtobrivi

Page 141: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

141

Secdoma) interpretirebas, aseT viTarebaSi aRniSnuli norma obieqtur-Teleologiuri gziT unda iqnes ganmartebuli, rac gulisxmobs mTeli yuradRebis gadatanas mxolod samarTlebriv Sedegze.

maSasadame, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdoma mxolod samarTlebrivi SedegiT emsgavseba qmedebis Semadgenlobis etapze daSvebul faqtobriv Secdomas, maSin rodesac dogamaturad isini gansxvavebulad ganixileba.

ganzraxvis bralis gamomricxveli modificirebuli SezRuduli TeoriiT, SesaZlebelia moCvenebiT mdgomareobaSi myofi piris Tanamonawileebis pasuxismgeblobis sakiTxis argumentirebulad dasabuTebac. swored amitom, es moZRvreba, sxva TeoriebTan SedarebiT, ufro metad imsaxurebs mxardaWeras.

Page 142: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

142

kari II. ganzraxva da marTlwinaaRmdegobis Segneba

qarTuli sisxlis samarTlis dogmatikis mixedviT (mokle istoriuli eqskursi)

1. Sesavali

qarTuli sisxlis samarTlis dogmatikaSi ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis problema, tradiciulad, samecniero diskusiis sagans warmoadgens. qarTvel dogmatikosebs Soris am institutis Sinaarsobriv mxaresTan dakavSirebiT erTiani pozicia ar arsebobs. es ganpirobebulia, upirveles yovlisa, sxvadasxva periodSi moRvawe qarTvel mecnierTa mier Camoyalibebuli da Semdgom sisxlis samarTlis literaturaSi damkvidrebuli araerTgvarovani Sexedulebebis simravliT. gamomdinare aqedan, marTebulia, ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis adgili da mniSvneloba danaSaulis erTian sistemaSi sxvadasxva periodis mixedviT gaanalizdes.

2. ganzraxva da marTlwinaaRmdegobis Segneba qarTuli sabWoTa

sisxlis samarTlis mixedviT

2.1. qarTvel mecnierTa Sexedulebani bralis Sesaxeb moZRvrebebTan

dakavSirebiT

qarTul sabWoTa sisxlis samarTlis dogmatikaSi sazogadoebrivi saSiSroebis Segneba (marTlwinaaRmdegobis Segneba) ganixileboda rogorc ganzraxvis erT-erTi komponenti, xolo ganzraxva, rogorc bralis erT-erTi forma. amaze miuTiTebs swored 1960 wlis saqarTvelos ssr sisxlis samarTlis kodeqsis me-3 muxli, sadac aRniSnulia rom `sisxlis samarTlis pasuxismgebloba ekisreba da sasjeli edeba mxolod im pirs, visac brali miuZRvis danaSaulis CadenaSi, ese igi, vinc ganzrax an gaufrTxileblobiT Caidina sisxlis samarTlis kanoniT gaTvaliswinebuli sazogadoebrivad saSiSi qmedeba~. amave kodeqsis me-9 muxli ki Tavad ganzraxvis definicias ayalibebs. kerZod, danaSauli ganzrax Cadenilad iTvleba, ,,Tu mis Camden pirs Segnebuli hqonda moqmedebis an umoqmedobis sazogadoebrivad saSiSi xasiaTi, iTvaliswinebda mis sazogadoebrivad saSiS Sedegebs da surda es Sedegebi an Segnebulad uSvebda maT dadgomas.~

maSasadame, adre moqmedi ssk-is mixedviT, ganzraxva gansazRvrulia rogorc bralis erT-erTi forma da igi Tavis TavSi moicavs faqtobrivi garemoebebis codnas, nebelobasa da sazogadoebrivi saSiSroebis Segnebas645.

645 ix.: wereTeli, ,,sabWoTa samarTali~, #2 (1966), gv. 37; Макашвили (1957), gv. 11-12.

Page 143: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

143

kanonmdeblis aRniSnul pozicias iziarebs qarTuli sabWoTa sisxlis samarTlis dogmatikac. saxeldobr, am Sexedulebis momxreebad gvevlinebian: T. wereTeli646, v. mayaSvili647 da m. ugrexeliZe648. es avtorebi TavianT naSromebSi, marTalia, garkveuli gansxvavebebiT, magram mainc aqtiurad uWeren mxars ganzraxvis, rogorc bralis erT-erTi formis arsebobis ideas. ase magaliTad, T. wereTlis moZRvrebaSi mniSvnelovani adgili ukavia bralis problemis Seswavlas. avtori aRniSnavs, rom brali aris ,,realuri sinamdvilis gamovlenis forma, romelic mosamarTlis Sefasebisgan damoukideblad arsebobs’’649. anu, SeiZleba iTqvas, rom T. wereTlis moZRvrebaSi brali gagebulia rogorc piris iseTi fsiqikuri kavSiri mis mier Cadenil sazogadoebrivad saSiS qmedebasTan, romelic zneobisa da moralur-politikuri poziciidan imsaxurebs gakicxvas (e.w. normatiul-fsiqologiuri Teoria)650. am sakiTxTan dakavSirebiT igi miuTiTebs: ,,brali es iseTi fsiqikuri damokidebulebaa qmedobasTan da SedegTan, romelic imsaxurebs zneobriv gakicxvas socialisturi sazogadoebis mxriv.~651

gamomdinare aqedan, T. wereTlis es mosazreba gansxvavdeba bralis rogorc fsiqologiuri, ise normatiuli Teoriis mimdevarTa Sexedulebebisgan.

fsiqologiuri Teoriis kritikisas T. wereTeli aRniSnavs, rom ,,fsiqologiuri Teoriis warmomadgenlebi ar cdiloben bralis cnebis materialuri Sinaarsis garkvevas, aramed maSinve gadadian bralis formebze, romlebsac ganasxvaveben fsiqikuri damokidebulebis specifikurobis mixedviT (ganzraxva _ Sedegis gaTvaliswineba da misi survili an daSveba, gaufrTxilebloba _ Sedegis acdenis dausabuTebeli imedi an misi gauTvaliswinebloba, roca pirs SeeZlo da unda gaeTvaliswinebina igi)~652.

gansakuTrebiT kritikulia T. wereTeli Seugnebeli gaufrTxileblobis dros amgvari fsiqikuri kavSiris ararsebobis Sesaxeb msjelobisas: ,,rac Seexeba gaufrTxileblobas, gansakuTrebiT, Seucnobel gaufrTxileblobas, aseT dros subieqti araTu uSvebs mavne Sedegs, aramed arc iTvaliswinebs misi ganxorcielebis SesaZleblobas.~653 gamomdinare aqedan, mecnieris azriT, is Teoretikosebi, romlebic bralis sakiTxebis Seswavlisas

646 ix.: wereTeli, `macne~, #1 (1960), gv. 128-129; wereTeli, tyeSeliaZe (1969), gv. 53-55, 60; Церетели, Макашвили, ,,macne” (1986), gv. 71-86. 647 ix.: Макашвили (1957), gv. 55-57; mayaSvili, kodeqsis komentarebi (1976), gv. 47-63; Makaschwili (1984), gv. 99 648 ix.: ugrexeliZe (1982), gv. 7-8. 649 Sdr. Церетели, ,,macne”, #1 (1960), gv. 128-144. 650 ix.: wereTeli, `macne~, #1 (1960), gv. 128-129; wereTeli, tyeSeliaZe (1969), gv. 53-55, 60; Церетели, Макашвили, ,,macne” (1986), gv. 71-86. 651 ix. wereTeli, tyeSeliaZe (1969), gv. 60. 652 ix. wereTeli, ,,sabWoTa samarTali~, #6 (1974), gv. 3-4. 653 iqve, gv. 4.

Page 144: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

144

tradiciul fsiqologias emyarebian da fsiqikisa da cnobierebis igiveobas aRiareben, ver axerxeben fsiqikuri damokidebulebis dasabuTebas Seucnobeli gaufrTxileblobis dros.654

T. wereTlis am mosazrebas ar SeiZleba ar daeTanxmo. marTlac, bralis fsiqologiuri Teoriis krizisi swored maSin daiwyo, roca daudevrobis dros fsiqikuri kavSiri qmedebisa da Sedegis mimarT ver dadasturda655. garda amisa, rogorc zemoT iTqva, am doqtrinas ar SeuZlia daasabuTos agreTve, ratom gamoiricxeba ganzrax moqmedi pirovnebis brali, rodesac is misatevebeli ukiduresi aucileblobis mdgomareobaSi imyofeba.656 kerZod, Tuki brali aris adamianis fsiqikuri damokidebuleba damdgar SedegTan, maSin sapatiebeli ukiduresi aucileblobis viTarebaSi moqmed adamiansac unda hqondes brali, vinaidan piri iTvaliswinebs, rom azianebs Tavdamsxmels da surs kidec es657.

gamomdinare aqedan, bralis fsiqologiuri Teoriis kritikisas SesaZlebelia, pirobiTad oTxi ZiriTadi problema gamoiyos:

1) aucilebeli mogerieba, romlis drosac aris Sedegis mimarT fsiqikuri damokidebuleba, Tumca es imas ar niSnavs, rom piri moqmedebs braleulad; 2) sapatiebeli ukiduresi aucilebloba, radgan aseTi ukiduresi aucileblobis dros moqmed pirsac aqvs Sedegis mimarT fsiqikuri damokidebuleba da e.i. igi moqmedebs braleulad; 3) Seracxvisunarianoba, romelic bralis fsiqologiuri Teoriis mixedviT aris bralis, anu ganzraxvisa da gaufrTxileblobis winapiroba, maSin, roca, igi aris ara bralis winapiroba, aramed miekuTvneba uSualod brals. suliT avadmyofsac SeiZleba danaSaulis Cadenis dros hqondes codna da nebeloba; 4) daudevroba, ra drosac bralis fsiqologiuri Teoriis mixedviT, fsiqikuri kavSiris dadgena SeuZlebelia. marTalia, daudevrobis dros fsiqikuri kavSiris arsebobis

dasabuTeba qmedebasTan bralis fsiqologiuri Teoriis warmomadgenlebma ver moaxerxes, magram mis sxvagvar interpretacias bevri maTgani mainc Seecada. ase magaliTad, germaneli mecnieri e. kolrauSi miiCnevs, rom Seugnebeli gaufrTxilebloba saerTod ar aris bralis forma, aramed igi bralisgan damoukidebel kategorias warmoadgens. misi dasjadobis dasabuTeba ki, avtoris azriT, e.w. ,,sasjelis gafrTxilebis prevenciis’’ principis arsebobiT unda

654 iqve. 655 ix. Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 420. 656 ix. Roxin, AT I (2006), gv. 856, qarTul enaze aseve ix. veselsi, boilke (2010), gv. 223. 657 ix. gamyreliZe, ,,adamiani da konstitucia‘‘, #4 (2002), gv. 78.

Page 145: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

145

moxdes658. amgvar pozicias iziarebs g. hegelic, Tumca igi SedarebiT Sors midis da miaCnia, rom sisxlis samarTalma mxolod ganzraxi danaSaulisTvis unda daawesos sisxlisamarTlebrivi pasuxismgebloba, gaufrTxileblobisaTvis ki aseTi pasuxismgeblobis dadgena saWiro ar aris.659

h. r. buSi gaufrTxileblobis Sesaxeb msjelobisas aRniSnavs: ,,bralis fsiqologiur cnebas realurad ar ZaluZs erTmaneTTan daakavSiros ganzraxva da gaufrTxilebloba, rogorc danaSaulis alternatiuli niSnebi. fsiqikuri damokidebuleba moipoveba mxolod ganzraxvaSi, xolo gaufrTxilebloba Seicavs ara fsiqikur damokidebulebas, aramed fsiqikuri damokidebulebis SesaZleblobas.~

h. r. buSis amgvari poziciis miuxedavad, realuri fsiqikuri da SesaZlo, anu potenciuri fsiqikuri damokidebulebis erTmaneTisgan gamijvnis mcdeloba uSedegoa da TiTqmis verafers cvlis. fsiqikuri damokidebuleba, rogorc aseTi, gaufrTxileblobis drosac (TviTimedovnebis SemTxvevaSi) aris mocemuli.

ase rom, verc e. kolrauSis, verc g. hegelisa da h. r. buSis Sexedulebebma samarTlianad ver moikides fexi maSindel germanul da qarTul iuridiul azrovnebaSi da, miuxedavad amgvari mcdelobisa, bralis fsiqologiurma Teoriam Semdgomi ganviTareba veRar pova.

bralis fsiqologiuri Teoriis kritikis garda, T. wereTeli aseve ar iziarebs bralis normatiuli Teoriis momxreTa Sexedulebebsac660. finaluri moZRvrebis mier bralidan moqmedebis sferoSi gadatanili ganzraxva, avtoris azriT, marTebulad ver CaiTvleba. igi miiCnevs, rom ,,moqmedebis sferoSi gadatanili ganzraxva yovelgvar eTikur moments moklebul, indiferentul cnebad iqca.~661 mecnieri am SemTxvevaSi ar eTanmxeba ganzraxvis velceliseul ganmartebas da emxroba e. mecgeris Sexedulebas, romelic SeniSnavs, rom ,,bunebrivi ganzraxva da bunebrivi gaufrTxilebloba arabunebrivi da maxinji cnebebia.~662 msgavsi poziciaa ganviTarebuli T. wereTlis sxva naSromebSic663. ase magaliTad, mis erT-erT samecniero publikaciaSi vkiTxulobT: ,,mankieria, upirveles yovlisa, finalistebis mtkiceba, rom ganzraxva da gaufrTxilebloba gadatanil unda iqnen moqmedebis sferoSi da

658 ix.: Kohlrausch I (1903), gv. 23-37; Welzel (1969), gv. 139. kolrauSis moZRvrebis kritikis Sesaxeb aseve ix. wereTeli, ,,sabWoTa samarTali~, #6 (1974), gv. 5, agreTve Sdr.: Jakobs, AT (1991), me-6 sqolio, gv. 470; Turava (1998), gv. 62. 659 ix. Hegel, Rechtsphilophie, §115-128. miTiTebulia wignidan: Welzel (1969), gv. 128. 660 Sdr.: wereTeli, tyeSeliaZe (1969), gv. 134-137; wereTeli (1966), gv. 35-44. 661 ix.: wereTeli, ,,sabWoTa samarTali~, #6 (1974), gv. 17; wereTeli, ,,sabWoTa samarTali~, #2 (1966), gv. 26-37. 662 ix.: wereTeli, ,,sabWoTa samarTali~, #6 (1974), gv. 17; Mezger (1950), gv. 34. 663 Sdr. wereTeli, tyeSeliaZe (1969), gv. 134-137.

Page 146: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

146

gamoZevebeli bralis sferodan.~664 avtori iqve ganagrZobs msjelobas: ,,Tu ganzraxvaze kidev SeiZleba iTqvas, rom TavisTavad aRebuli igi moklebulia Sefasebis moments da amitom SeiZleba gaTanabrebul iqnes finalurobasTan, amasve ver vityviT gaufrTxileblobaze imis gamo, rom gaufrTxileblobis cneba Tavis TavSi Seicavs Sefasebis moments. ganzrax SeiZleba gaakeTo kargi saqmec da cudi saqmec. SeiZleba keTili ganzraxva da boroti ganzraxvac, magram ar SeiZleba iyos kargi gaufrTxilebloba. gaufrTxilebloba yovelTvis gulisxmobs uaryofiT msjelobas.~665 amis Semdeg T. wereTeli svams ritorikul kiTxvas: ,,rogor SeiZleba es cneba miekuTvnos moqmedebis cnebas, e.i. iseT cnebas, romelic TviT finalistebis miTiTebiT, moklebulia samarTlebrivi Sefasebis normatiulobis moments da win uswrebs samarTlebriv Sefasebas, rogorc ontologiuri cneba.~666 misi Rrma rwmeniT, ganzraxva iseve, rogorc gaufrTxilebloba, saWiroa miekuTvnebodes mxolod brals. Tumca, avtoris azriT, aman arc meore ukiduresoba unda gamoiwvios. kerZod, brali ar SeiZleba gaxdes mxolod wminda fsiqologiuri kategoria, aramed aucilebelia masSi gasakicxaobis momentebic iqnes Setanili. amis Sesaxeb T. wereTeli miuTiTebs: ,,danaSauli ori ZiriTadi mxarisagan Sedgeba: erTi _ es aris danaSaulis obieqturi mxare, e.i. adamianis qceva, rogorc adamianis nebisyofis garegani gamovlineba, am qcevis sazogadoebrivi saSiSi Sedegi da mizezobrivi kavSiri maT Soris. meore _ danaSaulis subieqturi mxare, brali, e.i. pirovnebis gasakicxi fsiqikuri damokidebuleba sazogadeobrivad saSiS qmedobasTan da mis SedegTan, rac ganzraxvis an gaufrTxileblobis saxiT vlindeba~667.

bralis normatiul-fsiqologiur Teorias emxroba aseve v. mayaSvilic. avtori akritikebs ra normatiul Teorias, uTiTebs: `normativistebis Secdoma isaa, rom isini SefasebiTi msjelobisas Tavidan icileben Sefasebis sagans, e.i. im gansazRvrul faqts, romelic danaSaulis Camdenis fsiqikaSi arsebobs. swored individis fsiqikuri cxovrebis am realur faqtebSi udevs safuZveli brals da ara SiSvel SefasebiT msjelobaSi. es ukanaskneli aris mxolod rezultati, mxolod Cveni daskvna imis Taobaze, rom danaSaulis Cadenis momentSi piris fsiqikuri mdgomareoba imsaxurebs moralur-politikur msjavrs da gakicxvas, da amitom piri sasjelis Rirsia.~668

maSasadame, T. wereTeli da v. mayaSvili kategoriulad emijnebian bralis fsiqologiur da normatiul moZRvrebas. maTi

664 ix.: wereTeli, ,,sabWoTa samarTali~, #2 (1966), gv. 36; wereTeli (1966), gv. 35-43. 665 ix.: wereTeli, ,,sabWoTa samarTali~, #2 (1966), gv. 36; wereTeli (1966), gv. 35-43. 666 ix.: wereTeli, ,,sabWoTa samarTali~, #2 (1966), gv. 36; wereTeli (1966), gv. 35, 43-44. 667 ix.: wereTeli (1953), gv. 163-164; Макашвили, ВЮЗИ (1948), gv. 92; Церетели (1963), gv. 304; Церетели, ,,macne”, #1 (1960), gv. 128. 668 ix.: Макашвили (1957), gv. 55-57; surgulaZe (1997), gv. 181; mayaSvili, kodeqsis komentarebi (1976), gv. 47-63; Makaschwili (1984), gv. 99.

Page 147: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

147

Sexedulebebi, SeiZleba iTqvas, rom efuZneba bralis e.w. normatiul-fsiqologiuri doqtrinis im warmomadgenelTa mosazrebebs, romlebic brals ganmartaven fsiqologiurad an normatiulad669. ufro zustad rom iTqvas, am moZRvrebis qarTveli mimdevrebi TavianT naSromebSi akeTeben bralis fsiqologiur da normativistul cnebaTa `sinTezs~670. kerZod, fsiqikuri damokidebulebisadmi gasakicxaobis damateba maT moZRvrebaSi bralis Sesaxeb msjelobisas amosavali principia. Tumca, am Teoriis germanel warmomadgenelTa Sexedulebebisgan gansxvavebiT, brali rogorc T. wereTelTan, ise v. mayaSvilTan ara mosamarTlis poziciidan gasakicxi fsiqikuri damokidebulebaa671, aramed mosamarTlis Sefasebisgan damoukideblad arsebuli eTikurad, zneobisa da moralur-politikuri poziciidan gasakicxi fsiqikuri damokidebuleba672.

bralis amgvari ganmartebis miuxedavad, ganzraxva da gaufrTxilebloba, aRniSnuli moZRvrebis mixedviT, kvlav bralis etapze mowmdeba. saxeldobr, ganzraxva, danaSaulis klasikuri da finaluri moZRvrebebisgan gansxvavebiT, rogorc fsiqikuri damokidebuleba, Sefasebis paralelurad ganagrZobs arsebobas bralis sferoSi da orive es momenti _ fsiqikuri damokidebuleba da gasakicxaoba _ bralis cnebis damoukidebeli, gansxvavebuli kategoriebia. swored amiT gansxvavdeba es moZRvreba rogorc bralis wminda fsiqologiuri, iseBBbralis wminda normatiuli Teoriisgan. amis Sesaxeb v. mayaSvili aRniSnavs: bralis cneba ori ZiriTadi niSniT xasiaTdeba. pirveli es aris fsiqikuri damokidebuleba Sedegisadmi, xolo meorea _ bralis SefasebiTi momenti, romelic ganuyreladaa dakavSirebuli piris fsiqikur damokidebulebasTan da migvaniSnebs mis gasakicx xasaiTze.673

fsiqikuri damokidebulebisa da gasakicxaobis urTierTobaSi xedavs am gansxvavebas m. ugrexeliZec674. amis Sesaxeb igi aRniSnavs: ,,amJamad gabatonebulad SeiZleba CaiTvalos azri, rom brali wminda fsiqologiuri cneba ki ar aris, aramed socialiur-eTikuri kategoria, romelic Tavis ganuyofel niSnad gulisxmobs sakuTari qcevisadmi subieqtis fsiqikuri damokidebulebis gasakicxaobas. amasTan, gasakicxaobis momenti meoradia da igi realuri fsiqikuri damokidebulebidan warmodgeba. fsiqologiurma faqtebma da maT Sinaarsma unda gansazRvros, namdvilad gasakicxia Tu ara realurad mocemuli qceva. ukeT rom vTqvaT, amosavalia debuleba, rom

669 ix.: Baumann, Weber, AT (1985), gv. 369; Radbruch, Frank FS I (1930), gv. 167-168. 670 Sdr. kutalia (2000), gv. 310. 671 e. h. rozenfelds ekuTvnis cnobili gamoTqma, romlis mixedviT, brali unda iyos ara damnaSavis, aramed mosamarTlis TavSi. amis Sesaxeb ix.: Rosenfeld, ZStW 32

(1911), gv. 469; Baumann, Weber, AT (1985), gv. 369; turava (2011), gv. 408. 672 bralis amgvari ganmarteba gakritikebulia l. g. kutalias mier. am sakiTxTan mimarTebaSi ix. kutalias dasax. naSr., gv. 310-312. 673 ix.: Макашвили (1957), gv. 55-57; Церетели, Макашвили, ,,macne” (1986), gv. 71-86. 674 Sdr.: ugrexeliZe (1982), gv. 7-8; kutalias dasax. naSroms, gv. 318.

Page 148: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

148

moralur-politikuri gasakicxaoba garedan ki ar Seitaneba vinmes mier fsiqikur damokidebulebaSi, aramed, piriqiT, fsiqikuri damokidebulebis Sinaarsidan gamoitaneba Sesabamisi daskvna. amiT bralis sabWouri Teoria principulad emijneba bralis idealistur normativistul Teorias.’’675

maSasadame, is garemoeba, rom mxolod fsiqikuri damokidebuleba srulyofilad ver gadmogvcems bralis Sinaarss da rom brali mxolod fsiqikuri damokidebuleba ar aris, ukve sakmarisi safuZvelia imis mtkicebisa, rom m. ugrexeliZe bralis normatiul-fsiqologiur bunebas aRiarebs676.

bralSi fsiqikuri damokidebulebisa da SefasebiTobis aucileblobaze saubrobs al. vaCeiSvilic. avtori miuTiTebs, rom brali yovelTvis gulisxmobs am ori nawilis (faqtobrivi da SefasebiTi) arsebobas. igi aucileblad faqtiuri da SefasebiTi elementebis sinTezs warmoadgens, amitom, mecnieris azriT, marTebulad ver CaiTvleba is Sexeduleba, romelic amtkicebs, rom brali mxolod fsiqikuri damokidebulebaa danaSaulebriv qmedebasTan da misi Sinaarsi marto am fsiqikuri damokidebulebiT amoiwureba.677

bralis fsiqologiuri bunebis axsnas cdilobs Tavis monografiul naSromSi b. xaraziSvilic. igi ganzraxvas, rogorc pirdapirs, ise arapirdapirs, bralis sferoSi moiazrebs.678

avtori, marTalia, ganzraxvas brals akuTvnebs, magram sxva avtorebisgan gansxvavebiT, igi bralis normatiul xasiaTze TiTqmis ar saubrobs da mxolod mis fsiqologiur momentze amaxvilebs Tavis yuradRebas. es ki, Tavis mxriv, imaze miuTiTebs, rom b. xaraziSvili ara bralis normatiul-fsiqologiuri, aramed fsiqologiuri moZRvrebis mimdevarTa Sexedulebebs iziarebs.

amrigad, istoriuli ganviTarebis is etapi, romelic zemoT mokled iqna warmodgenili, me-20 saukunis qarTuli iuridiuli azrovnebis nayofi iyo, romelmac Tavisi asaxva im dros moqmed sisxlis samarTlis kanonSic pova. kerZod, 1960 wlis saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsma ganzraxva, iseve rogorc gaufrTxilebloba, bralis formad gamoacxada.

danaSaulis sistemaSi Tuki ganzraxvis adgilmdebareobasTan dakavSirebiT imdroindel sisxlissamarTlebriv mecnierebaSi naklebad mimdinareobda diskusia, mis calkeul niSnebTan mimarTebiT arsebobda azrTa sxvadasxvaoba. kerZod, am SemTxvevaSi mxedvelobaSi gvaqvs marTlwinaaRmdegobis Segnebis problema, romelic sxvadasxva TeoretikosTangansxvavebulad aris gagebuli. aRniSnuli sakiTxi,

675 ix. ugrexeliZe (1982), gv. 7-8. 676 Sdr. kutalias dasax. naSroms, gv. 318-319. 677 ix. vaCeiSvili (1957), gv. 192. 678 ix. Хорнабуджели (1981), gv. 25-40.

Page 149: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

149

misi gansakuTrebuli mniSvnelobis gamo, mizanSewonilia calke gaanalizdes.

2.2. sabWoTa mecnierTa Sexedulebebi sazogadoebrivi saSiSroebis

Segnebasa da umarTlobis SegnebasTan dakavSirebiT

marTlwinaaRmdegobis Segnebis problemasTan dakavSirebiT

sabWoTa iuridiul literaturaSi ramdenime gansxvavebuli mosazreba arsebobda. zogierTi avtori marTlwinaaRmdegobis Segnebas sazogadoebrivi saSiSroebis SegnebasTan aigivebda da am niSnebs ganzraxvis cnebaSi moiazrebda, sxvani ki aRniSnul cnebebs erTmaneTisagan izolirebulad ganixilavdnen: sazogadoebrivi saSiSroebis Segnebasganzraxvis komponentad miiCneven, marTlwinaaRmdegobis Segnebas ki _ bralis damoukidebel elementad. SeiZleba iTqvas, rom imJamindel sisxlis samarTlis mecnierebaSi sazogadoebrivi saSiSroebis Segnebisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis urTierTmimarTebasTan dakavSirebiT arsebobda sami gansxvavebuli pozicia:

(1) gabatonebuli SexedulebiT, sazogadoebrivi saSiSroebis Segneba da marTlwinaaRmdegobis Segneba identuri cnebebia da isini, faqtobrivad, erTmaneTisgan arc ki gansxvavdeboda679. ase magaliTad, sabWoTa rusi mecnieris _ a. piontkovskis poziciiT, sazogadoebrivi saSiSroebis Segneba da marTlwinaaRmdegobis Segneba erTi da imave Sinaarss gadmocems da amitom igi yovelTvis ganzraxvis aucilebeli elementi unda iyos. misi gamoricxviT ki moqmeds pasuxismgebloba gaufrTxileblobiTi danaSaulis CadenisTvis unda ekisrebodes680.

maSasadame, roca a. piontkovski sazogadoebrivi saSiSroebis mimarT fsiqikur damokidebulebaze saubrobs, masSi marTlwinaaRmdegobis Segnebasac gulisxmobs. is acxadebs, rom sazogadoebrivi saSiSroebis Segneba aris danaSaulis arsebiTi materialuri elementi da mis gareSe sisxlissamarTlebriv marTlwinaaRmdegobaze saubari SeuZlebelia. avtoris azriT, imisaTvis, rom piri ganzraxi danaSaulisTvis daisajos, saWiroa mas hqondes ara marto faqtobrivi garemoebebis Segneba, aramed Cadenili qmedebis sazogadoebrivi saSiSroebis Segnebac da, Sesabamisad, marTlwinaaRmdegobis Segnebac.

a. piontkovskis SexedulebiT, nebismieri Seracxadi piri, romelic ganzrax danaSauls Caidens, sasamarTlos mxridan marTlwinaaRmdegobis Segnebis calke Semowmebas ar saWiroebs. igulisxmeba, rom moqmeds am niSnis Segnebac danaSaulis Cadenis dros TavisTavad aqvs. amgvari Tvalsazrisi ki, mecnieris azriT, efuZneba Semdeg arguments: nebismieri axali kanoni (mxedvelobaSi aqvs blanketuri normebi), romelic ZalaSi Seva, igulisxmeba, rom

679 ix. Курс II (1970), gv. 300. amis Sesaxeb aseve ix. Turava (1998), gv. 197. 680 ix. Курс II (1970), gv. 300.

Page 150: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

150

yoveli moqalaqisTvis ukve cnobilia da amitom piris patieba samarTlebrivi Secdomis SemTxvevaSi gamoiricxeba681. Tumca es wesi, avtoris SexedulebiT, ar unda gavrceldes sisxlis samarTlis procesze. am normebTan dakavSirebiT arsebul akrZalvaSi Secdomisas sakiTxi Secdomis acilebiTa Tu aracilebiT unda gadawydes682;

(2) v. mayaSvilisa da T. wereTelis SexedulebiT, marTlwinaaRmdegoba da sazogadoebrivi saSiSroeba gagebulia rogorc ori urTierTgansxvavebuli cneba. Sesabamisad, am poziciiT, sazogadoebrivi saSiSroebisadmi fsiqikuri damokidebuleba marTlwinaaRmdegobisadmi fsiqikuri damokidebulebisgan damoukideblad aris ganxiluli683. amis Sesaxeb v. mayaSvili aRniSnavs, rom yoveli marTlsawinaaRmdego qmedeba Seicavs garkveulwilad sazogadoebrivi saSiSroebis sxvadasxva xarisxs. amitom, ar SeiZleba, rac sazogadoebrivad saSiSia usaTuod iyos aseve marTlsawinaaRmdegoc. avtoris azriT, es ori sxvadasxva cnebaa da, gamomdinare aqedan, maTdami fsiqikuri damokidebulebis erT cnebaze dayvanac dauSvebelia684.

v. mayaSvilis am pozicias iziarebs aseve l. surgulaZe, romelic miuTiTebs, rom `qmedebis sazogadoebrivi saSiSroebis Segneba ar SeiZleba gaTanabrebul iqnes marTlwinaaRmdegobis, anu qmedebis sisxlis samarTlis kanoniT akrZalvis SegnebasTan. umravles SemTxvevaSi ganzraxi danaSaulis Camdens Segnebuli aqvs Tavisi moqmedebis marTlsawinaaRmdego xasiaTi, magram ar aris gamoricxuli, rom ganzraxi danaSauli Cadenili iqnes marTlwinaaRmdegobis Segnebis gareSec. zogjer kanonmdebeli pirdapir miuTiTebs Cadenili qmedebis ukanonobis winaswari Secnobis momentze, rogorc sisxlis samarTlis pasuxismgeblobis aucilebel pirobaze. aseT SemTxvevaSi qmedeba ganzrax Cadenilad mxolod misi marTlwinaaRmdegobis Segnebis pirobiT CaiTvleba.~685

marTlwinaaRmdegobisa da sazogadoebrivi saSiSroebis erTmaneTisgan gamijvnis Sesaxeb saubrobs sabWoTa rusi mecnieri filanovskic. igi aRniSnavs, rom sazogadoebrivi saSiSroebis Segnebisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis erTmaneTSi aRreva yovlad dauSvebelia, radgan sabWoTa sisxlis samarTalSi is, rac marTlsawinaaRmdegoa, aris sazogadoebrivad saSiSic, magram is rac sazogadoebrivad saSiSia, SeiZleba, arc iyos marTlsawinaaRmdego.686

am pozicias emxroba aseve sabWoTa rusi mecnieri n. durmanovi. igi miuTiTebs, rom sazogadoebrivi saSiSroeba danaSaulis Semadgenlobis erT-erTi niSania. misi azriT, sisxlissamarTlebrivi 681 iqve, gv. 299. 682 ix. Курс II (1970), gv. 300. 683 iqve, aseve ix. Курс I (1968), gv. 413-415, aseve Sdr.: Церетели, ,,macne”, #1 (1960), gv. 128-144; Макашвили (1957), gv. 38. 684 ix. Makaschwili (1984), gv. 102. 685 ix. surgulaZe (1997), gv. 189. 686 ix. Курс I (1968), gv. 413-415.

Page 151: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

151

marTlwinaaRmdegobis gverdiT arsebobs aseve sxva samarTlis dargebic Sesabamisi marTlwinaaRmdegobiT, amitom sisxlissamarTlebrivi marTlwinaaRmdegoba gansxvavdeba samoqalaqo an administraciuli marTlwinaaRmdegobisgan687. gamomdinare aqedan, sazogadoebrivi saSiSroebisadmi fsiqikuri damokidebuleba da marTlwinaaRmdegobisadmi fsiqikuri damokidebuleba sxvadasxva kategoriebia.

aRniSnul mosazrebas eTanxmeba a. vaCeiSvilic, romelic im debulebidan gamodis, rom marTlwinaaRmdegoba ufro farTo zogadi cnebaa, vidre sazogadoebrivi saSiSroeba.688 igi amis Sesaxeb aRniSnavs: `sisxlis samarTlis umarTloba sxva monaTesave movlenebisgan gansxvavdeba am ZiriTadi TvisebiT: igi sazogadoebrivad saSiSia.~689

zemoaRniSnul mecnierTa es pozicia ar aris gasaziarebeli, radgan marTlwinaaRmdegoba dauSvebelia gagebul iqnes calkeuli dargebis mixedviT. Tuki ama Tu im qmedebas sakonstitucio, samoqaloqo an administraciuli samarTali marTlzomierad acxadebs, ar SeiZleba igive qmedeba sisxlis samarTlis TvalsazrisiT marTlsawinaaRmdego iyos.690 aRniSnuli debuleba ki, rogorc zemoT iTqva, gamomdinareobs samarTlebrivi sistemis erTianobis principidan.

rac Seexeba sazogadoebrivi saSiSroebis Segnebisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis kavSirs Tavad ganzraxvis cnebasTan, sabWoTa sisxlis samarTlis TeoriaSi am sakiTxzec araerTgvarovani mosazreba arsebobs:

(a) Tavdapirveli poziciiT iTvleboda, rom marTlwinaaRmdegobis Segneba da sazogadoebrivi saSiSroebis Segneba ar SeiZleba iyos ganzraxvis Semadgeneli komponenti. es ki imiT aris ganpirobebuli, rom am elementis ararsebobam SesaZloa mTlianad ganzraxvis gamoricxva gamoiwvios da Sedegad `socialurad saSiSi~ damnaSave saerTod dausjeli darCes. aRniSnuli mosazreba im droisaTvis sruliad gasageb Tezas warmoadgenda, vinaidan analogiis institutis gamoyenebas sisxlis samarTalSi maSin bevri momxre hyavda691;

(b) mogvianebiT es Sexeduleba calkeul mecnierTa naSromebSi axleburad iqna gaazrebuli. kerZod, sazogadoebrivi

687 ix. Дурманов (1948), gv. 131. 688 ix. vaCeiSvili (1957), gv. 261-263. 689 iqve, gv. 262. 690 ix.: Krey, AT I (2008), gv. 149; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 102-103; Haft, AT (2004), gv. 65;

Heinrich, AT I (2010), gv. 119; turava (2010), gv. 104-124. 691 ix. Трайнин (1946), gv. 141. Tumca Semdgom a. traininma Secvala Tavisi Sexeduleba da miuTiTa, rom ,,piris saqcielis sazogadoebriv-moraluri gakicxva uazroba iqneba, Tu am piris mier ar iqneba Segnebuli am qmedebis sazogadoebrivi saSiSroeba, romelic warmoadgens bralis niSans~. amis Sesaxeb ix. Трайнин (1951), gv. 126. aseve Sdr.: Turava (1998), gv. 197-202; saria (2001), gv. 166-167.

Page 152: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

152

saSiSroebis Segneba da marTlwinaaRmdegobis Segneba gaxda ganzraxvis erT-erTi damoukidebeli elementi692;

(g) am orive poziciis sawinaaRmdegod, mesame Sexeduleba gulisxmobs, rom marTlwinaaRdegobis Segneba, rogorc damoukidebeli niSani, bralSi unda iqnes ganxiluli da mxolod qmedebis sazogadoebrivi saSiSroebis xasiaTTan dakavSirebuli Tavidan aucilebadi Secdomis SemTxvevaSi saWiroa misi da, Sesabamisad, bralis gamoricxva693. rac Seexeba sazogadoebrivi saSiSroebis Segnebas, am niSnis ararseboba wminda samarTlebrivi Secdomis dros unda gaxdes ganzraxvis gamoricxvis safuZveli.

analogiur pozicias iziareben aseve T. wereTeli da v. mayaSvili. maT naSromebSi sazogadoebrivi saSiSroebis Segneba aris ganzraxvis elementi, magram marTlwinaaRmdegobis Segneba – ara. marTlwinaaRmdegobis Segnebas es avtorebi aniWeben mxolod damoukidebel mniSvnelobas piris moraluri gakicxvisa da bralis xarisxis damZimebisTvis, magram ara ganzraxvisa da gaufrTxileblobis arsebobis dasasabuTeblad694. amis Sesaxeb T. wereTeli aRniSnavs, rom `bralisaTvis sisxlissamarTlebrivi marTlwinaaRmdegobisadmi fsiqikuri damokidebulebis moTxovna zedmetia~695. is aseT SemTxvevaSi miuTiTebs sisxlis samarTlis moqmedi kanonis im normaze, romelSic bralis formebis daxasiaTeba amoiwureba mxolod sazogadoebrivi saSiSroebisadmi fsiqikuri damokidebulobis niSniT, marTlwinaaRmdegobis Segneba an amgvari Segnebis SesaZlebloba ki ar aris moxseniebuli bralis elementad.696 ase rom, T. wereTeli sakuTari poziciis gasamyareblad mimarTavs kanonis SezRudul ganmartebas da im normaze mianiSnebs, sadac ganzraxvis Sesaxeb aris saubari. kerZod, saqarTvelos 1960 wlis sisxlis samarTlis kodeqsis me-9 muxlSi aRniSnulia, rom ,,danaSauli ganzrax Cadenilad CaiTvleba, Tu mis Camden pirs Segnebuli hqonda Tavisi moqmedebis an umoqmedobis sazogadoebrivad saSiSi xasiaTi, iTvaliswinebda mis sazogadoebriv saSiS Sedegebs da surda es Sedegebi an Segnebulad uSvebda maT dadgomas.~ maSasadame, rogorc T. wereTeli, ise v. mayaSvili bralis arsebobisaTvis sazogadoebrivi saSiSroebis Segnebas ufro did mniSvnelobas aniWeben, vidre marTlwinaaRmdegobis Segnebas. fsiqikuri damokidebuleba marTlsawinaaRmdego qmedebisadmi aris bralis xarisxis ganmsazRvreli da ara misi dadgenis winapiroba. Tumca, roca v. mayaSvili sazogadoebrivi saSiSroebis Segnebulobaze, rogorc ganzraxvis elementze saubrobs, gamodis

692 ix. Кириченко (1952), gv. 36-37. aseve Sdr. Turava (1998), gv. 197-202. 693 Sdr. Макашвили (1957), gv. 175-183. 694 Sdr. Turava (1998), gv. 199. 695 ix. Церетели, ,,macne”, #1 (1960), gv. 128. 696 iqve, gv. 131.

Page 153: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

153

iqidan, rom es Segneba ara marto maSin unda iyos saxeze, roca damnaSaves ar hqonda igi, aramed maSinac, roca mas unda hqonoda anu SeeZlo amis gaTvaliswineba. amasTan, mecnieri miuTiTebs, rom ganzraxvis sxva elementebi: codna da survili mainc rCeba, miuxedavad imisa, arsebobs Tu ara sazogadoebrivi saSiSroebis Segneba. amrigad, v. mayaSvili gazraxvaSi aRiarebs ara marto sazogadoebrivi saSiSroebis aqtualur, aramed potenciur Segnebasac, rac, udavod, swori poziciaa; Tumca gasaziarebeli ar aris avtoris naSromebSi warmodgenili Sexeduleba ganzraxvis adgilTan dakavSirebiT, romlis mixedviT, ganzraxva bralis Semadgenel erT-erT formad aris miCneuli.

maSasadame, mecnierTa am SexedulebebSi, rogorc aRmoCnda, bralTan dakavSirebuli Teoriebidan yvelaze didi mniSvneloba normatiul-fsiqologiur Teorias eniWeba. SeiZleba iTqvas, rom imJamindel qarTul iuridiul dogmatikaSi aRniSnul moZRvrebas Rrmad hqonda fesvebi gadgmuli da sabWoTa sisxlissamarTlebrivi azrovnebis specifikur gamoxatulebas warmoadgenda. Tumca, miuxedavad amisa, bralis normatiul-fsiqologiur moZRvrebasac aqvs Tavisi uaryofiTi mxareebi. mis erT-erT kritikul punqts warmoadgens is, rom igi Sefasebis obieqtsa da Sefasebas erToblivad bralis cnebis qveS aerTianebs. gasakicxaoba da fsiqikuri damokidebuleba sxvadasxva sinamdvilis movlenebia da maT erT cnebaSi moTavseba SeuZlebelia.697 ,,gasakicxaoba _ aRniSnavs o. gamyreliZe _ RirebulebiTi sinamdvilis elementia, xolo fsiqikuri damokidebuleba realuri sinamdvilis movlena, romelic mizezSedegobriv kanonzomierebas emorCileba.~698 amitom, avtoris azriT, Sefaseba da Sefasebis obieqti erT cnebaSi ar unda moiazrebodes699.

aqedan gamomdinare, SeiZleba iTqvas, rom iseve rogorc fsiqologiuri, normatiul-fsiqologiuri Teoriac ganzraxvasa da gaufrTxileblobas bralis farglebSi ganixilavs. marTalia, wminda fsiqologiuri Teoriisgan gansxvavebiT, bralis normatiul-fsiqologiuri moZRvrebis warmomadgenlebi brals ara marto fsiqologiurad, aramed aseve normatiuladac ganmartaven, magram es saqmis viTarebas arsebiTad ar cvlis. swored am safuZvliT bralis es ukanaskneli Teoria mogvianebiT finalistebma gaakritikes700, ris Sedegadac igi Tanamedrove qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi,

697 ix. gamyreliZe, ,,adamiani da konstitucia‘‘, #4 (2002), gv. 83. 698 iqve. 699 analogiur pozicias iziarebs aseve l. g. kutalia. amis Sesaxeb ix. kutalias dasax. naSr., gv. 289. 700 bralis kompleqsur-fsiqologiurma Teoriam pirvelad kritika ganicada g. c. donas moZRvrebaSi, amis Sesaxeb ix.: Dohna (1950); Baumann, Weber, AT (1985), gv. 370.

Page 154: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

154

iseve rogorc germanul mecnierebaSi, bralis normatiuli TeoriiT Seicvala da dResdReobiT angariSgasawev Sexedulebad iqca701.

normatuli moZRvrebis qarTvelma warmomadgenlebma sruliad marTebulad miiCnies, rom brali, rogorc Tavad Sefaseba ar SeiZleba Seicavdes Sefasebis obieqts _ ganzraxvas _ rogorc fsiqikur kategorias702. igi an fsiqologiur kategoriad unda darCes, an marto SefasebiT kategoriad iqces. es ki imas niSnavs, rom ganzraxva an mTlianad gamoricxul unda iqnes bralis Semadgenlobidan, an kidev bralSi ganTavsdes, magram normatiuli buneba Camoscildes.703 fsiqologiuri da normatiuli momentebis erT cnebaSi moTavseba SeuZlebelia, isini sxvadasxva sinamdvilis movlenebia704. Tumca, miuxedavad amgvari msjelobisa, bralis normatiul-fsiqologiur Teorias Tavisi gavlena arc Tanamedrove qarTul sisxlissamarTlebriv moZRvrebaSi daukargavs da zogierTi mecnieris mier igi dResac kvlav aRiarebulia.

3. ganzraxva da marTlwinaaRmdegobis Segneba Tanamedrove

qarTuli sisxlis samarTlis mixedviT

Tanamedrove qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi

ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis Sesaxeb samecniero msjeloba kvlavac aqtualuria. sisxlis samarTlis qarTul doqtrinaSi am cnebebTan mimarTebiT dRemde ar arsebobs erTiani pozicia. qarTvel iuristebs Soris azrTa sxvadasxvaobas iwvevs am cnebebis adgili da Sinaarsi danaSaulis erTian sistemaSi. marTalia, Sinaarsobrivi TvalsazrisiT, dRes moqmed sisxlis samarTlis kodeqsSi mocemuli normebi erTgvarad gansxvavdeba adre moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis analogiuri normebisgan, magram es cvlileba, SeiZleba iTqvas, rom ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis urTierTmimarTebis sakiTxsa da maT adgils danaSaulis sistemaSi naklebad exeba. moqmedi kodeqsis me-7 muxli, romelic eZRvneba danaSaulis zogad cnebas, saqarTvelos 1960 wlis sisxlis samarTlis kodeqsis me-3 muxlisgan (`sisxlis samrTlis pasuxismgeblobis safuZvlebi~) gansxvavebiT, marTalia, ganzraxvas bralis formad aRar moixseniebs, magram am normaSi arc imazea pirdapiri miTiTeba, rom igi qmedebis Semadgenlobis subieqtur niSans ganekuTvneba. swored es aZlevT calkeul mecnierebs imis safuZvels, rom ganzraxva, iseve rogorc gaufrTxilebloba, kvlav bralis sferoSi moiazron.

701 ix. Turava (1998), gv. 66. 702 ix.: Baumann, Weber, AT (1985), gv. 370; Maurach, Zipf, AT I (1992), gv. 422; Turava (1998), gv. 66. 703 ix. Maurach, Zipf, AT I (1992), gv. 422-423. 704 ix. Welzel (1969), gv. 140.

Page 155: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

155

Tanamedrove qarTul iuridiul dogmatikaSi SeiZleba, gamoiyos avtorTa ori jgufi, romelic am problemas gansxvavebulad aanalizebs. mecnierTa pirveli nawili ganzraxvas bralSi moiazrebs, meore nawili ki qmedebis Semadgenlobis etapze ganixilavs. avtorTa pirvel jgufs miekuTvnebian g. tyeSeliaZe, g. naWyebia, l. g. kutalia. avtorTa meore jgufs ki _ m. turava, o. gamyreliZe, i. dvaliZe.

g. tyeSeliaZe ganzraxvas, iseve, rogorc gaufrTxileblobas, moqmedi kodeqsis Sesabamisi normebidan gamomdinare, brals akuTvnebs da am ukanasknels normatiul funqciasac aniWebs. ,,bralis cneba Seicavs ara marto Sesabamis fsiqikur niSnebs (bralis aRwerilobiTi momenti), aramed piris Sefasebis anu gakicxvis moments (normatiuli momenti)~705, _ aRniSnavs avtori da iqve ganagrZobs: `am ori momentis sinTezis safuZvelze, bralis cneba SeiZleba, ase ganisazRvros: brali aris piris gasakicxi fsiqikuri damokidebuleba qmedebisa da misi Sedegisadmi.~706 maSasadame, mecnieri aRniSnuli msjelobiT, bralis normatiul-fsiqologiur Teorias iziarebs da am Sexedulebis marTebulobas moqmedi kanonmdeblis poziciidan gamomdinare asabuTebs.

g. naWyebias mosazrebiT, brali aris ,,marTlzomieri qmedebis valdebulebisadmi subieqtis upasuxismgeblo damokidebuleba“, romelic ,,araa mowyvetili qmedebisa da misi Sedegebisadmi subieqtis fsiqikur damokidebulebas“, magram arc ,,am fsiqikur damokidebulebaze daiyvaneba“. ganzraxva da gaufrTxilebloba ki am upasuxismgeblobis, e.i. bralis formebia707.

l. g. kutalia ganzraxvas, iseve rogorc gaufrTxileblobas, bralis etapze ganixilavs. amis Sesaxeb avtori uTiTebs: ,,sisxlissamarTlebrivi brali aris sisxlissamarTlebrivi movaleobis nebismierad anu ganzrax an gaufrTxileblobiT darRveva, rogorc sisxlis samarTlis kanoniT gaTvaliswinebuli saziano Sedegis an safrTxis subieqturi mizezi~708.

zemoaRniSnul avtorTa Sexedulebis sawinaaRmdegod, m. turava ganzraxvas qmedebis Semadgenlobis etapze ganixilavs709. igi ganzraxvis calkeul elementebs danaSaulis sistemaSi gansxvavebulad anawilebs. kerZod, mis or komponents _ codnasa da nebelobas qmedebis Semadgenlobis, xolo marTlwinaaRmdegobis Segnebas bralis sferoSi moiazrebs710.

misi TvalsazrisiT, ganzraxvis sami komponentidan pirveli ori unda dadgindes qmedebis subieqturi Semadgenlobis etapze, radgan,

705 ix.: tyeSeliaZe, zogadi nawili (2007), gv. 128; tyeSeliaZe (2003), gv. 326. 706 ix.: tyeSeliaZe, zogadi nawili (2007), gv. 128 tyeSeliaZe (2003), gv. 326. 707 Sdr.: naWyebia, zogadi nawili (2007), gv. 25-26; naWyebia (2011), gv. 378-390; naWyebia (2001), gv. 290-296; naWyebia, ,,samarTlis Jurnali~, #1 (2009), gv. 26-34; naWyebia, ,,samarTlis Jurnali~, #2 (2009), gv. 26-33. 708 ix. kutalias dasax. naSr., gv. 575. 709 ix.: turava (2010), gv. 124-126; turava (2011), gv. 262-263. 710 ix.: turava (2010), gv. 126-132, 229-236; turava (2011), gv. 265-266.

Page 156: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

156

avtoris poziciiT, faqtobrivi garemoebebis codna da nebeloba aqvs ara marto moCvenebiTi mogeriebis mdgomareobaSi moqmed pirs, aramed masac, vinc moqmedebas marTlzomierad711. umarTlobis Segneba ki, qmedebis ganzraxvisgan damoukideblad, bralis etapze unda Semowmdes.

m. turavas es pozicia dasabuTebulia. adamianis qceva misi fsiqikisgan ganuyrelia. Sesabamisad, adamianis qcevisgan ganzraxvis gaTiSva da misi bralis cnebaSi gadatana gaumarTlebelia. garda amisa, brali, rogorc Tavad Sefaseba, ar SeiZleba Seicavdes Sefasebis obieqts _ ganzraxvas _ rogorc fsiqikur kategorias. igi an fsiqologiur kategoriad unda darCes, an marto SefasebiT kategoriad iqces. swored am mosazrebidan gamomdinare, araboroti ganzraxva, udavod, qmedebis Semadgenlobas unda ekuTvnodes.

rac Seexeba marTlwinaaRmdegobis Segnebas, mecnieri mas ase ganmartavs: ,,ganzraxvis cnebis sakanonmdeblo normaSi (ssk-is me-9 muxli) mocemul definiciaSi ,,marTlwinaaRmdegobis Segneba~ ar moiazrebs wminda samarTlebriv Secdomas, anu igi ar exeba Secdomas akrZalvaSi, romelic ganzraxvisgan damoukidebeli bralis calke komponentia (ssk-is 36-e muxli), aramed ganzraxvis mesame komponentia marTlwinaaRmdegobis Segneba farTo gagebiT.~712

maSasadame, m. turavas Sexedulebis mixedviT, marTlwinaaRmdegobis Segneba farTo gagebiT, romelic gamomdinareobs ssk-is me-9 muxlidan, da ssk-is 36-e muxlSi mocemuli samarTlebrivi Secdoma, bralis ori damoukidebeli problemaa, romlebic mxolod samarTlebrivi Sedegis TvalsazrisiT aris erTmaneTis msgavsi.

umarTlobis Segnebis aseTi diferenciacia sworia, vinaidan aRniSnuliT SesaZlebelia akrZalvaSi Secdomisa da marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdomis erTmaneTisgan urTierTgamijvna. es sakiTxi ufro dawvrilebiT qvemoT iqneba gaanalizebuli.

calke aris yuradsaRebi m. turavas Tvalsazrisi gaufrTxileblobis Taobaze. avtori aseT SemTxvevaSi emxroba germanel mecnierTa umciresobis im pozicias, romlis mixedviT, qmedebis subieqturi Semadgenloba arsebobs aseve TviTimedovnebis drosac.713 amasTan dakavSirebiT avtori miuTiTebs: ,,TviTimedovnebis dros qmedebis subieqturi Semadgenlobis Sinaarss gansazRvravs piris mier qmedebis obieqturi Semadgenlobis garemoebebis codna, romlebic mis qmedebas obieqturad windaxedulobis normis sawinaaRmdegod aqcevs.~714 gamomdinare aqedan, obieqturi gaufrTxilebloba mowmdeba qmedebis obieqtur SemadgenlobaSi,

711 ix. turava (2011), gv. 266. 712 iqve, gv. 265. 713 iqve, gv. 443. 714 iqve, gv. 581.

Page 157: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

157

subieqturi gaufrTxilebloba (TviTimedovnebis dros) _ qmedebis subieqtur SemadgenlobaSi, xolo individualuri gaufrTxilebloba _ bralis etapze.

m. turavasgan gansxvavebiT, o. gamyreliZe qmedebis Semadgenlobis subieqtur elementad mxolod ganzraxvas miiCnevs, gaufrTxileblobas ki bralSi ganixilavs. ,,ganzraxva, rogorc qmedebis Semadgenlobis subieqturi mxare..., yovelgvari Sefasebisagan Tavisufali unda iyos~715, _ aRniSnavs avtori. igi, iseve rogorc m. turava, ganzraxvis or komponents _ codnasa da nebelobas _ qmedebis subieqturi Semadgenlobis komponentebad aRiarebs, xolo marTlwinaaRmdegobis Segnebas bralis damoukidebel erT-erT niSnad acxadebs. amis Sesaxeb o. gamyreliZe miuTiTebs: ,,Secnobili hqonda Tu ara moqmeds misi qmedebis marTlwinaaRmdegobis xasiaTi, es bralze msjelobis dros unda gairkves, roca Cadenili umarTloba fasdeba da brali dgindeba~.716

ase rom, o. gamyreliZe, m. turavas msgavsad, saqarTvelos ssk-is me-9 muxlis analogiur interpretacias akeTebs da ganzraxva bralis cnebidan qmedebis Semadgenlobis etapze gadaaqvs.

rac Seexeba gaufrTxileblobas, mecnieri amis Sesaxeb aRniSnavs, rom gaufrTxilebloba Tavis Tavad ukve gakicxvaa, raRacis uaryofiTi Sefasebaa. Sesabamisad, am cnebis adgili ukve bralSia.717 maSasadame, SeiZleba iTqvas, rom o. gamyreliZe T. wereTlis im pozicias aviTarebs718, romlis mixedviT gaufrTxilebloba marto Sefasebaa da misi adgili yovelTvis bralSi unda iyos.719

o. gamyreliZis es ukanaskneli mosazreba ar imsaxurebs mxardaWeras. disertaciaSi ganviTarebuli poziciiT, qmedebis subieqturi Semadgenloba arsebobs TviTimedovnebis drosac, xolo daudevrobis SemTxvevaSi mxolod qmedebis obieqturi Semadgenlobaa mocemuli.

ganzraxvas, ormag funqcias aRiarebs aseve i. dvaliZec. amis Sesaxeb igi aRniSnavs: `sisxlis samarTlis kodeqsis me-9 muxlSi mocemuli ganzraxvis orive saxis gansazRvrebis mixedviT, ganzraxva bralis formad gvevlineba, radgan pirdapiri ganzraxvisa da arapirdapiri ganzraxvis gansazRvrebebSi miTiTebulia marTlwinaaRmdegobis gacnobierebaze. es ki imas niSnavs, rom amgvari ganzraxva ukve uaryofiTi niSniTaa daRdasmuli da ganzraxva bralis

715 ix. gamyreliZe (2008), gv. 99, aseve Sdr. o. gamyreliZis alternatiuli proeqtis me-10 muxls. amis Sesaxeb ix.: gamyreliZe (1998), gv. 274; gamyreliZe, ,,adamiani da konstitucia‘‘, #4 (2002), gv. 72-90. 716 iqve, aseve ix. o. gamyreliZis alternatiuli proeqtis me-10 muxli. amis Sesaxeb ix. gamyreliZe (1998), gv.274. 717 ix. gamyreliZe (2008), gv. 116. 718 ix. wereTeli (1966), gv. 43-44. 719 iqve, gv. 43-44.

Page 158: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

158

formaa.~720 Tumca, avtori arc qcevas tovebs ganzraxvis gareSe, rac logikurad iqidan gamomdinareobs, rom nebismieri qceva motivisa da miznis gareSe ar arsebobs, e.i. sadac motivi da mizania, iq aucileblad ganzraxvac moiazreba.

maSasadame, i. dvaliZe ganzraxvas qmedebisa da bralis etapze sxvadasxva funqcias aniWebs: ganzraxva qmedebis Semadgenlobis etapze aris qcevis forma, xolo bralis etapze igi warmoadgens bralis formas.

4. Sejameba

maSasadame, ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis

urTierTmimarTebis problemis Sesaxeb rogorc sabWoTa, ise Tanamedrove qarTul iuridiul literaturaSi erTiani azri ar arsebobs. mecnierTa erTi nawilis Tvalsazrisis mixedviT, ganzraxva qmedebis subieqtur sferoSi moiazreba, xolo meore nawilis Tanaxmad, es cneba bralSi saWiroebs ganixilvas. zemoT mocemuli sxvadasxva poziciis analizis safuZvelze SeiZleba iTqvas, rom mxardaWeras ufro avtorTa is Sexeduleba imsaxurebs, romlis mixedviT, ganzraxva qmedebis Semadgenlobis etapzea warmodgenili. kerZod, ganzraxva, rogorc qmedebis obieqturi Semadgenlobis ganxorcielebis codna da nebeloba, saWiroa, Semowmdes swored qmedebis subieqturi Semadgenlobis etapze. faqtobrivi garemoebebis mimarT fsiqikuri damokidebuleba aqvs ara marto moCvenebiTi mogeriebis mdgomareobaSi moqmed damnaSaves, aramed masac, vinc imyofeba aucilebeli mogeriebis mdgomareobaSi, e.i. vinc moqmedebs marTlzomierad. swored amitom, ganzraxvis inteleqtualuri da nebelobiTi mxare bralis etapamde, qmedebis subieqtur SemadgenlobaSi unda iqnes dadgenili.

am poziciis marTebulobis dasasabuTeblad ki mizanSewonilad mimaCnia qarTuli sisxlissamarTlebrivi ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis Sinaarsobrivi mxaris germanuli dogmatikisa da sasamarTlo praqtikis gamoyenebiT gaanalizeba. rogorc aRmoCnda, aRniSnul problemasTan dakavSirebiT, germanul iuridiul doqtrinaSi qarTuli sisxlis samarTlis dogmatikisa da samarTalSemoqmedebiTi saqmianobisTvis metad sayuradRebo Teoriuli Tu praqtikuli debulebebi arsebobs. amasTan, isic gasaTvaliswinebelia, rom moqmedi qarTuli materialuri sisxlis samarTlis kodeqsi da, Sesabamisad, mecnierebac, ZiriTadad germanuli sisxlis samarTlis dogmatikazea orientirebuli. amitom marTebulia, qarTul sisxlis samarTlis kodeqsSi gansazRvruli ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis sakiTxi swored rom germanul iuridiul mecnierebaSi arsebuli sxvadasxva Teoriebis mixedviTac gaanalizdes.

720 ix. dvaliZe (2008), gv. 101.

Page 159: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

159

kari III. qarTuli `sisxlissamarTlebrivi ganzraxvisa~ da

`marTlwinaaRmdegobis Segnebis~ kategorebis interpretacia

germanuli iuridiuli dogmatikisa da sasamarTlo

praqtikis gamoyenebiT

1. Sesavali

Tanamedrove qarTul iuridiul dogmatikaSi, rogorc aRiniSna, diskusiis sagans warmoadgens ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis urTierTmimarTebis sakiTxi. kerZod, problemuria, unda moiazrebodes Tu ara ganzraxvis cnebaSi, codnasa da nebelobasTan erTad, agreTve, marTlwinaRmdegobis Segnebac. swored amitom, ganzraxvis Sinaarsobriv mxaresTan dakavSirebiT, iuridiul literaturaSi araeTgvarovani Sexedulebebi arsebobs.

araerTi qarTveli mecnieri, gansakuTrebiT, m. turava da o. gamyreliZe, TavianT naSromebSi sxvadasxva sisxlissamarTlebrivi problemis gadaWrisas xSirad iyenebs germanul sisxlis samarTalSi Camoyalibebul da SemdgomSi ganviTarebul Teoriebs. aRniSnuli tradicia grZeldeba am naSromSic, ris gamoc gansaxilveli sakiTxebi germanuli sisxlis samarTlis dogmatikisa da kanonmdeblobis mixedviT gaanalizdeba, ris Semdegac SesaZlebeli gaxdeba, gairkves, danaSaulis sistemis romel etaps miekuTvneba ganzraxva da marTlwinaaRmdegobis Segneba.

2. sisxlissamarTlebrivi ganzraxvis Sinaarsobrivi mxare

qarTuli sisxlis samarTlis mixedviT

disertaciis pirvelive karSi miTiTebulia, rom danaSaulis

Sesaxeb arsebuli moZRvrebebidan (klasikuri, neoklasikuri da finaluri) viziarebT finaluri ,,skolis’’ warmomadgenlTa im Sexedulebas, romlis mixedviT ganzraxva qmedebis subieqtur Semadgenlobas ekuTvnis. am Tvalsazriss iziarebs aseve qarTuli sasamarTlo praqtikac. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos erT-erT gadawyvetilebaSi vkiTxulobT: ,,...pirveli instaciis sasamarTlos ganaCenSi msjeloba z.-s mier Cadenili qmedebis subieqturi mxaris Taobaze bundovani da gaurkvevelia, saidanac Znelia gamoitano daskvna: z.-m qmedeba Caidina pirdapiri, Tu eventualuri ganzraxviT~721. maSasadame, qarTul sasamarTlo praqtikaSi ganzraxva aRiarebulia rogorc qmedebis subieqturi Semadgenlobis nawili.

gamomdinare aqedan, qarTul sisxlis samarTlis kodeqsSi mocemuli ganzraxvis calkeuli niSnebi swored danaSaulis

721 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi, 2009, gv. 27-30.

Page 160: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

160

finaluri moZRvrebis mixedviT unda iqnes interpretirebuli. am poziciis praqtikuli upiratesobis Sesaxeb saubari kidev erTxel qvemoT, Secdomis problemis ganxilvis dros gveqneba, Tumca aqve unda aRiniSnos, rom qmedebis SemadgenlobaSi codnisa da nebelobis aRiarebas aseve Tavisi Teoriuli dasabuTebac aqvs.

saxeldobr, adamianis moqmedeba, romelic sisxlis samarTlis kanoniTaa gaTvaliswinebuli, rogorc cnobilia, realuri sinamdvilis movlenaa da mizezSedegobriv kanonzomierebas emorCileba. aseTive movlenaa adamianis fsiqikuri damokidebuleba Tavisi moqmedebisa da Sedegisadmi722. adamianis moqmedeba misi fsiqikisgan ganuyrelia, misgan damoukideblad ar arsebobs. Sesabamisad, adamianis moqmedebisgan ganzraxvis gaTiSva da misi bralis cnebaSi gadatana yovlad gaumarTlebelia.

am mosazrebas emxroba aseve m. turavac. igi amis Sesaxeb miuTiTebs: `danaSaulis kauzaluri sistemisgan gansxvavebiT, umarTlobis personalur moZRvrebaSi moqmedeba da ganzraxva erTmaneTisgan ar aris mowyvetili. ufro metic, ganzraxva warmoadgens ama Tu im qmedebis Cadenis gziT samarTlebrivi sikeTis dazianebis Taobaze piris personalur gadawyvetilebas, romelic qmnis moqmedebis umarTlobis birTvs.~723

bralis fsiqologiuri moZRvreba, iseve rogorc normatiul-fsiqoliuri, xelovnurad xleCs moqmedebasa da mis Sinaarss. rogorc o. gamyreliZe amis Sesaxeb miuTiTebs, `es usamarTlobaa, amitom aucilebelia, aRdges samarTlianoba da ganzraxva daubrundes Tavis bunebriv adgils~724. adreuli Sexedulebebisgan gansxvavebiT, man bralidan swored qmedebis Semadgenlobis cnebaSi unda gadainacvlos.

2.1. problemis dasma

qarTuli sisxlis samarTlis kanonidan gamomdinare, ismis

kiTxva: saqarTvelos ssk-is me-9 muxlSi mocemuli ganzraxva ise unda iqnes gagebuli, rogorc `bunebrivi ganzraxva~, Tu rogorc e.w. `boroti ganzraxva~?

moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis me-9 muxlSi gansazRvrulia pirdapiri da arapirdapiri ganzraxvis cnebebi, romlis mixedviTac:

`qmedeba pirdapiri ganzraxviTaa Cadenili, Tu pirs gacnobierebuli hqonda Tavisi qmedebis marTlwinaaRmdegoba, iTvaliswinebda marTlsawinaaRmdego Sedegis dadgomis SesaZleblobas da surda es Sedegi, an iTvaliswinebda aseTi Sedegis ganxorcielebis gardauvalobas.

722 ix. gamyreliZe, ,,adamiani da konstitucia‘‘, #4 (2002), gv. 84. 723 ix. turava (2011), gv. 289-290. 724 ix. gamyreliZe, ,,adamiani da konstitucia‘‘, #4 (2002), gv. 84.

Page 161: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

161

qmedeba arapirdapiri ganzraxviTaa Cadenili, Tu pirs gacnobierebuli hqonda Tavisi qmedebis marTlwinaaRmdegoba, iTvaliswinebda marTlsawinaaRmdego Sedegis dadgomis SesaZleblobas da ar surda es Sedegi, magram Segnebulad uSvebda an gulgrilad ekideboda mis dadgomas.~

maSasadame, kodeqsiseuli am definiciidan gamomdinare, erTi SexedviT, TiTqos aSkaraa, rom sisxlissamarTlebrivi ganzraxvaganmartebulia rogorc boroti ganzraxva da igi erTdroulad ramdenime elements moicavs, esenia: (1) inteleqtualuri; (2) nebelobiTi; (3) marTlwinaaRmdegobis Segneba. Tumca gasarkvevia, aseTi ganzraxva am sami komponentisgan Semdgar erT mTlian cnebas warmoadgens, Tu SesaZlebelia misi dayofa or nawilad: borot da araborot ganzraxvad? garda amisa, sakiTxavia, ganzraxva am SemTxvevaSi mxolod fsiqologiurad unda iqnes gagebuli, Tu aseve saWiroa misi normatiuli dasabuTebac? amasTan, dasadgenia pirveli ori niSnis (inteleqtualuri da nebelobiTi) urTierTmimarTeba marTlwinaaRmdegobis SegnebasTan. yvela es sakiTxi ki, Tavisi mniSvnelobis gamo, cal-calke unda iqnes ganxiluli.

2.2. ganzraxvis inteleqtualuri da nebelobiTi mxaris zogierTi

problema sisxlis samarTlis dogmatikaSi

qarTul fsiqologiur literaturaSi ganzraxva ganmartebulia, rogorc ,,gadawyvetilebis Sedegad adamianSi aRmocenebuli mzaoba, romelSic ukve winaswar aris gansazRvruli met-naklebi sicxadiT, Tu sad ra unda gakeTdes.~725 maSasadame, ganzraxva aseT SemTxvevaSi warmodgenilia wminda fsiqologiuri gagebiT da mis dasasabuTeblad ZiriTadi aqcenti ganzraxvis inteleqtualur momentebze keTdeba.726

Tu ramdenad misaRebia ganzraxvis amgvari ganmarteba sisxlis samarTlis mecnierebaSi, es calke msjelobis sagania, radgan arapirdapiri ganzraxva, rogorc ,,arapirdapiri gadawyvetileba~, SeuZlebelia fsiqologiurad arsebobdes. ufro konkretulad rom iTqvas, Tuki arapirdapiri ganzraxva sityvasityviT ganimarteba, SesaZloa, erTi SexedviT, arazustic aRmoCndes. qmedebis Semadgenlobis ganzraxvis nebismieri saxe, iqneba es pirdapiri Tu arapirdapiri, upirobod unda akmayofilebdes qmedebisadmi piris mxridan nebelobis arsebobis moTxovnas727. arapirdapiri nebeloba ki, rogorc piris Sinagani gadawyvetilebis miuReblobis gamoxatuleba, ganzraxviT Cadenil danaSauls ar qmnis. aranebelobiTi ganzraxva sisxlis samarTals ar ainteresebs da, Sesabamisad, arc

725 ix.: yvavilaSvili, ,,macne~ (1992), gv. 43; naWyebia (2011), gv. 377. 726 Sdr.: yvavilaSvili, ,,macne~ (1992), gv. 43; naWyebia (2011), gv. 377-378. 727 Sdr. Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 84.

Page 162: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

162

pasuxismgeblobas awesebs728. marTebulad miuTiTebs b. xaraziSvili, roca arapirdapiri ganzraxvis fsiqologiur dasabuTebas gaumarTleblad miiCnevs.729 msgavs mosazrebas iziarebs aseve, g. naWyebiac, igi aRniSnavs: ,,..Tu iqidan amovalT, rom ganzraxva wminda fsiqologiurad gadawyvetilebis sinonimia, maSin aSkaraa, rom ,,eventualuri gadawyvetileba~ rogorc eventualuri ganzraxvis gamoxatuleba, fsiqologiurad marTlac SeuZlebelia, radgan gadawyvetileba fsiqologiurad yovelTvis miiReba pirdapir da ara eventualurad, arapirdapir.~730 swored amitom, zogierTi germaneli avtori, ase magaliTad, e. Smidhoizeri mas e.w. ,,qmedebis gaurkveveli gacnobierebis~731 saxelwodebiT moixseniebs da mTeli yuradReba aseT SemTxvevaSi ganzraxvis inteleqtualur momentze aqvs gadatanili732.

sityva ,,arapirdapiri~ aq etimologiurad ki ar unda iqnes gagebuli, aramed mTavari aqcenti unda gakeTdes mis Sinaarsobriv mxareze. kerZod, ganzraxvis aRniSnul formaSi ,,arapirdapirobaSi~ igulisxmeba is, rom damnaSavis nebelobiTi qmedeba iribad miimarTeba marTlsawinaaRmdego Sedegisaken. es ki ganpirobebulia imiT, rom damnaSave eswrafvis sxva, gansazRvrul da ara am konkretul marTlsawinaaRmdego Sedegs. ufro naTlad rom iTqvas, aseT SemTxvevaSi arapirdapiri ganzraxvis nebelobiTi Sinaarsi gamoixateba sxva miznebisaken mimarTul qmedebaSi. magaliTad, saprotesto aqciis msvlelobis dros, xalxis mimarTulebiT umisamarTo srolisas damnaSavis moqmedebis mizani aris ara konkretuli pirovnebis mokvla, aramed saprotesto aqciis monawileTa daSineba, raTa demonstraciis monawileebi daiSalon733. amgvar viTarebaSi Tundac erTi moqalaqis daRupvac ki, niSnavs imas, rom damnaSavem, rogorc minimum, arapirdapiri ganzraxviT Cadenili qmedebisTvis pasuxi unda agos, Tu igi uSvebda aseTi Sedegis dadgomis SesaZleblobas an gulgrilad ekideboda mas. pirs, romelic ,,danaSaulebriv Sedegs gamoiwvevs ara `gaZlierebuli surviliT~, aramed `susti surviliT~, maSin, rodesac mas SeeZlo aseTi Sedegis Tavidan acileba, arcerT SemTxvevaSi ar SeuZlia, amtkicos is, rom es Sedegi mas saerTod ar surda.~734

maSasadame, arapirdapiroba niSnavs ara arapirdapir gadawyvetilebas, aramed damnaSavis moqmedebis irib mizanswrafulobas arakonkretuli marTlsawinaaRmdego Sedegisken.

728 Sdr.: RGSt 70, gv. 201; Roxin, AT I (2006), gv. 447; Sternberg-Lieben, Schönke/Schröder (2010), gv. 262. 729 ix. Хорнабуджели (1981), gv. 30-31. 730 ix.: naWyebia (2011), gv. 383; naWyebia (2001), gv. 294-295. 731 germanulad: unsicheres Tatbewußtsein. 732 ix. Schmidhäuser, JuS (1980), gv. 250-252. 733 analogiuri magaliTi aqvs aseve Tavis sadisertacio naSromSi ganxiluli i. dvaliZes. amis Sesaxeb ix. dvaliZe (2008), gv. 84. 734 Sdr.: BGHSt 7, gv. 363-369; Baumann, Weber, Mitsch, AT (2003), gv. 486.

Page 163: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

163

am msjelobidan gamomdinare ki, ibadeba logikuri SekiTxva, Tu arapirdapiri ganzraxva fsiqologiurad ar arsebobs, xom ar arsebobs igi normatiulad? am kiTxvaze pasuxi dadebiTia. Tumca es ar niSnavs imas, rom es cneba marto wminda normatiuli xasiaTisaa, misi arsebobisaTvis saWiroa aseve fsiqologiuri momentebis dasabuTebac. es mosazreba Tavad eventualuri ganzraxvis zemoaRniSnuli sakanonmdeblo formulidanac gamomdinareobs. kerZod, qarTveli kanonmdebeli eventualuri ganzraxvis definiciisas, calsaxad uTiTebs moqmedis mier marTlsawinaaRmdego Sedegis dadgomis SesaZleblobis `gaTvaliswinebaze~. saxeldobr, ssk-is me-9 muxlis meore nawilSi vkiTxulobT: qmedeba arapirdapiri ganzraxviTaa Cadenili, ,,...Tu piri iTvaliswinebda marTlsawinaaRmdego Sedegis dadgomis SesaZleblobas da surda es Sedegi...~ maSasadame, arapirdapiri ganzraxvis mTlianad fsiqologiuri elementisgan mowyvetiT gageba swori ar iqneboda.

msgavs pozicias iziarebs g. naWyebiac, romelic Tvlis, rom ,,ganzraxvis dasabuTebaSi daZleulia fsiqologizmi, roca ganzraxva esmiT wminda fsiqologiurad, motivisa da miznis ganxorcielebis Sesabamisi xerxebisa da maTi Sefasebebis gareSe; aseve daZleulia normativizmic, roca ganzraxva gagebulia rogorc wminda normatiulad, ganzraxvis fsiqologiuri Sinaarsisgan mowyvetiT~. Tumca, avtoris amgvari Sexeduleba gaziarebuli ar unda iqnes im nawilSi, sadac igi miuTiTebs, rom, radgan arapirdapiri ganzraxva normatiul niSansac Seicavs, amitom TiTqosda misi adgili yovelTvis bralSi unda iyos.735

g. naWyebia am SemTxvevaSi qmedebis subieqtur SemadgenlobaSi nebismieri SefasebiTi niSnis Setanas kategoriulad ewinaaRmdegeba da qmedebis Semadgenlobas wminda fsiqologiurad ganmartavs. amis Sesaxeb igi wers: ,,qmedebis Semadgenlobis subieqturi mxaris struqturaSi Sedis subieqtis qcevis motivi da mizani..~, xolo ganzraxva, rogorc pirdapiri, ise arapirdapiri, brals ekuTvnis736. rac Seexeba Tavad motivsa da mizans, avtoris azriT, motivi da mizani fsiqologiuri cnebebia. igi mianiSnebs: ,,motivi da mizani, rogorc adamianis qcevis fsiqologiuri mxaris ori arsebiTi elementi, danaSaulebrivi qmedebis fsiqikur sazriss gamoxataven da amitom qmedebis danaSaulad kvalifikaciisa da sasjelis individualizaciis saqmeSi erT-erT arsebiT kriteriums warmoadgenen~737.

maSasadame, arapirdapiri ganzraxva, qarTul iuridiul literaturaSi gagebulia ara rogorc wminda fsiqologiuri, aramed aseve, rogorc normatiuli kategoriac, rac sworia. Tumca, danaSaulis sistemaSi mis adgilTan dakavSirebiT, gaziarebul ar

735 ix.: naWyebia (2011), gv. 383; naWyebia (2001), gv. 294-295. 736 ix. naWyebia (2001), gv. 285. 737 iqve, gv. 281-295.

Page 164: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

164

unda iqnes arc bralis fsiqologiuri da arc bralis normatiul-fsiqologiuri Teoriis qarTvel momxreTa Sexedulebebi. aseT SemTxvevaSi marTebulad unda CaiTvalos bralis normatiuli Teoriis mimdevarTa mosazrebebi im nawilSi, sadac arapirdapiri ganzraxvis codna da nebeloba, iseve rogorc pirdapiri ganzraxvis es niSnebi, qmedebis Semadgenlobis etapzea warmodgenili da nebeloba normatiulad aris gagebuli.

Tumca, am msjelobidan gamomdinare, sakiTxavia, Tu raSi gamoixateba arapirdapiri ganzraxvis normatiuli buneba da ras gulisxmobs misi amgvari xasiaTi. aRniSnul kiTxvaze pasuxis gasacemad mizanSewonilia, problemis ganxilva pirdapiri ganzraxvis cnebis garkveviT daiwyos. SeuZlebelia, eventualuri ganzraxvis nebelobiT momentze isaubro, Tuki jer pirdapiri ganzraxvis voluntatiuri elementi ar iqneba saTanadod gaanalizebuli.

2.2.1. pirdapiri ganzraxvis inteleqtualuri da nebelobiTi mxare

pirdapiri ganzraxvisTvis damaxasiaTebelia is, rom pirs

gacnobierebuli aqvs Tavisi qmedebis marTlwinaaRmdegoba, iTvaliswinebs marTlsawinaaRmdego Sedegis dadgomas da surs es Sedegi, an iTvaliswinebs aseTi Sedegis dadgomis gardauvalobas (ssk-is me-9 muxlis me-2 nawili). kanonmdeblis amgvari formulirebidan gamomdinare, naTlad Cans, rom pirdapiri ganzraxva fsiqologiuri da nebelobiTi momentebis erTobliobiT aris warmodgenili. masSi aucileblad saWiroa, arsebobdes rogorc kognitiuri, ise voluntatiuri elementic. sakiTxavia, rogor unda dasabuTdes meore xarisxis pirdapir ganzraxvaSi voluntatiuri momenti.

meore xarisxis pirdapir ganzraxvaSi `Sedegis ganxorcielebis gardauvalobis~ arseboba, Tavis mxriv, am cnebaSi nebelobiTi momentis arsebobas miuTiTebs738. is garemoeba, rom samarTlebrivi sikeTis dazianeba, e.i. Sedegis dadgoma pirisTvis arasasurvelia, meore xarisxis pirdapiri ganzraxvis dros ar gamoricxavs nebelobis elements.739 analogiur pozicias iziarebs aseve b. xaraziSvili, romelic SeniSnavs, rom pirdapiri ganzraxva es aris fsiqologiuri qcevis dawyebis uzrunvelyofa (romelsac aqvs sakuTari mizani da motivi), sazogadoebrivad miuRebeli, SeuTavsebeli dasjadi Sedegebis dadgomis kategoriuli gaTvaliswineba. piri, aseT SemTxvevaSi, dasaxuli miznis misaRwevad antisazogadoebrivi dasjadi Sedegebis dadgomas aucileblad, gardauvlad miiCnevs, miuxedavad imisa, surs Tu ara maTi dadgoma.740

738 ix.: turava (2010), gv. 128-129; turava (2011), gv. 271, 280. 739 Sdr.: Otto, Jura (1996), gv. 472; turava (2011), gv. 271, 280; naWyebia, `saxelmwifo da samarTali~ (1990), gv. 20-29. 740 ix. Хорнабуджели (1981), gv. 107.

Page 165: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

165

marTlac, magaliTad, sisxlis aRebis niadagze Cadenili mkvlelobis SemTxvevaSi subieqts surs msxverplis sikvdili, maSin roca angarebiT mkvlelobis dros subieqts ar surs dazaralebulis sikvdili, rogorc aseTi, aramed surs misi qonebis daufleba, an misive valisgan Tavis daRweva, ris gamoc am miznis misaRwevad msxverplis sikvdilis dadgomas gardauvlad miiCnevs.741

aqve aRsaniSnavia is garemoebac, rom saqarTvelos 1960 wlis sisxlis samarTlis kodeqsis me-9 muxli ar iTvaliswinebda ganzraxvis cnebaSi Sedegis ganxorcielebis gardauvalobis momentis arsebobas, rac araerTi mecnieris mxridan sruliad safuZvlian kritikas iwvevda. Tumca, dRes moqmedi kodeqsis analogiur normaSi es xarvezi ukve aRmofxvrilia da xazgasmulia marTlsawinaaRmdego Sedegis gardauvlad dadgomis Segneba, roca es Sedegi SeiZleba, sruliadac arasasurveli iyos damnaSavisaTvis, magram igi mainc moqmedebdes pirdapiri ganzraxviT. amiT ki, Tavis mxriv, `Tavidanaa acilebuli adamianis cnobierebis inteleqtualuri aspeqtis dayvana nebelobiT aspeqtze an pirvelis meoresgan mowyveta.~742

sruliad marTebulad miuTiTeben germaneli profesorebi (i. pupe, h. oto) aseT SemTxvevaSi nebelobis elementis arsebobis aucileblobaze. saxeldobr, cneba `nebeloba”, rogorc zemoT aRiniSna, meore xarisxis pirdapir ganzraxvaSi ori mniSvnelobiT _ deskrifciul-fsiqologiuri da normatiul-SeracxviTi gagebiT unda iqnes gamoyenebuli743. nebelobis deskrifciul-fsiqologiuri gageba pirdapir ganzraxvaSi niSnavs ,,Sedegis dadgomisken mimarTul mizniT determinirebul nebelobas~.744 nebelobis normatiul-SeracxviTi gageba ki gulisxmobs imas, rom pirs Sedegis dadgoma, marTalia, gamiznulad ar surs, magram mis dadgomas gardauvlad miiCnevs745. aq nebeloba ara fsiqoligiurad, aramed normatiulad unda dasabuTdes.

qarTveli mecnieri o. gamyreliZe pirdapiri ganzraxvis Sesaxeb msjelobisas miuTiTebs: ,,marTalia, arapirdapiri ganzraxvis drosac moqmeds ar surs Sedegi, magram igi iTvaliswinebs, rom Sedegi SeiZleba ganxorcieldes da SeiZleba ar ganxorcildes. magram iq sadac Sedegis ganxorcielebis gardauvalobaa warmodgenili, ver vityviT, rom es aris arapirdapiri ganzraxva. aq survili Tumca pirdapir ar aris gamoxatuli, magram imasac ver vityviT, rom moqmeds am Sedegis ganxorcieleba ar undoda. Tu ar aris survili, samagierod aris ndoma (не желание, а хотение)~.746

741 Sdr. naWyebia (2011), gv. 386. 742 iqve. 743 Sdr.: Puppe, Nomos Kommentar I (2010), gv. 604; Otto, Jura (1996), gv. 470. 744 amis Sesaxeb ix.: Puppe, Nomos Kommentar I (2010), gv. 604; Otto, Jura (1996), gv. 470. 745 Sdr.: Puppe, Nomos Kommentar I (2010), gv. 604; Otto, Jura (1996), gv. 470. 746 ix. gamyreliZe (2008), gv. 105.

Page 166: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

166

maSasadame, meore xarisxis pirdapir ganzraxvaSi rogorc kognitiuri, ise voluntatiuri elementi erToblivad unda iqnes warmodgenili, Tumca araTanabari intensiurobiT.

2.2.2. arapirdapiri ganzraxvis kognitiuri da voluntatiuri

niSani

arapirdapir ganzraxvis problemis garSemo qarTvel mecnierebs Soris erTiani Sexeduleba ar arsebobs. jer kidev me-20 saukunis 60-ian wlebSi v. mayaSvili eventualuri ganzraxvis dros ,,nebelobis“ mniSvnelobaze amaxvilebda yuradRebas. mecnieris SexedulebiT, eventualuri ganzraxvis Sinaarsi ar amoiwureba mxolod inteleqtualuri procesebiT da saWiroa, aseve, ,,subieqtis nebis“ arsebobac qmedebisa da Sedegisadmi, ris gamoc arapirdapiri ganzraxvis arsi swored rom nebis `mankier warmarTvaSi~ unda gamoixatos. aseTi neba ki, avtoris azriT, imsaxurebs gakicxvas. igi sruliad samarTlianad miuTiTebs, rom pirdapiri ganzraxvisgan eventualuri ganzraxva nebis ararsebobiT ki ar gansxvavdeba, aramed mxolod imiT, rom ,,eventualuri ganzraxviT moqmedi piri ar miiswrafvis aseTi sazogadoebrivad saSiSi Sedegisaken“, mas ,,am Sedegis mimarT raime emociuri gancdebi ara aqvs“, misi ganxorcieleba ,,araviTar siamovnebas ar gvris“.747 v. mayaSvilis ganmartebiT, eventualuri ganzraxvis definiciam unda gansazRvros mxolod ZiriTadi gezi, romelsac unda gahyves sasamarTlo praqtika da sisxlis samarTlis mecniereba748.

msgavs pozicias aviTarebs m. turavac. avtori calsaxad aRniSnavs, rom pirdapiri ganzraxvisgan gansxvavebiT, arapirdapiri ganzraxva rogorc codnis, aseve nebelobis dabali xarisxiT xasiaTdeba.749 misi azriT, `eventualuri ganzraxvisa da TviTimedovnebis definiciebze dayrdnobiT, SeiZleba iTqvas, rom aseTi gamijvnisTvis aucilebelia nebelobiT momentze dayrdnoba~.750

Sesabamisad, ar aris gasaziarebeli Tvalsazrisi imis Sesaxeb, rom TiTqos qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi, germanulisagan gansxvavebiT, ganzraxvas ver ganvmartavT rogorc qmedebis ganxorcielebis codnasa da survils, radgan eventualuri ganzraxvis sakanonmdeblo definicia Sedegis dadgomis survilis arqonaze amaxvilebs yuradRebas. garda amisa, mxardaWeras ar imsaxurebs mosazreba imis Sesaxeb, rom TiTqos eventualur ganzraxvaSi susti survilis arsebobis dasadastureblad nebelobis dogmatikuri figuris Semotana aRniSnul problemas ver gadaWris.751

747 Sdr.: mayaSvili, ,,sabWoTa samarTali~ (1965), gv. 4, 19; turava (2011), gv. 271, 280-290. 748 ix.: mayaSvili, ,,sabWoTa samarTali~ (1965), gv. 27; turava (2011), gv. 283-285. 749 ix.: turava (2010), gv. 129; turava (2011), gv. 271, 285-286. 750 ix.: turava (2010), gv. 142; turava (2011), gv. 271, 285-286. 751 ix.: mWedliSvili-hedrixi (2010), gv. 89-91; mWedliSvili-hedrixi (2011), gv. 70-84.

Page 167: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

167

am mosazrebis sawinaaRmdegod, sruliad marTebulad miuTiTebs m. turava, rom ,,nebelobis dogmatikuri figuris SemotaniT susti survilis arsebobaze miTiTeba aris erTaderTi gza eventualuri ganzraxvis Sinaarsis gasarkvevad, winaaRmdeg SemTxvevaSi, ganzraxvis am formas xelidan gamoecleba voluntatiuri elementi, romelic ganzraxvis yvela formisTvis aucilebeli komponentia~. avtoris azriT, `aseTi dogmatikuri figuris arsebobas xels ver SeuSlis eventualuri ganzraxvis qarTul sakanonmdeblo definiciaSi (ssk-is me-9 muxlis me-3 nawili) Sedegis dadgomis survilis arqonis Taobaze miTiTeba. samagierod kanonmdebeli iqve uTiTebs Sedegis dadgomis SesaZleblobis Segnebulad daSvebaze an Sedegis dadgomisadmi gulgril damokidebulebaze~752.

marTlac, rogorc zemoT aRiniSna, germanul sisxlis samarTlis kodeqsSi, marTalia, ar aris gansazRvruli ganzraxvis cneba, Tumca, mecnierebaSi Camoyalibebulia misi zogadi ganmarteba: `ganzraxva es aris codniTa da nebelobiT ganxorcielebuli qmedebis Semadgenloba”753. ganzraxvis aseTi definicia ar warmoadgens ganzraxvis zust ganmartebas, magram aris misi mokle ,,formula”, romelic Tavis TavSi moicavs rogorc pirdapir, ise arapirdapir ganzraxvas. maSasadame, germanuli sisxlis samarTalis doqtrinaSi ganzraxvis amgvari zogadi formula gamoiyeneba imisda miuxedavad, damnaSaves surda Tu ara Sedegis ganxoricieleba. rogorc samecniero literaturaSi sworad aris miTiTebuli, es zogadi formula gamoyenebul unda iqnes frTxilad da garkveuli daTqmebiT754. sisxlis samarTlis dogmatikaSi TiTqmis erTxmadaa aRiarebuli, rom ganzraxvis aseTi formulireba arazusti, arakonkretuli cnebaa, ris gamoc saWiroebs dazustebas.755

amgvari dakonkretebis erT-erT mcdelobas warmoadgens m. turavas mier SemoTavazebuli ganzraxvis cneba, romelic germanuli ganzraxvis zogadi formulis analogia qarTul sisxlis samarTlis TeoriaSi. avtoriseuli interpretaciiT, ganzraxva es aris ,,codna imisa, rasac vakeTeb, nebeloba imisa, rasac vakeTeb“.756 mecnieri am SemTxvevaSi yuradRebas amaxvilebs ganzraxvis or _ inteleqtualur da nebelobiT _ komponentze da mas axasiaTebs mxolod am niSnebiT, miuxedavad imisa, qmedeba pirdapiri ganzraxviTaa Cadenili, Tu arapirdapir.

m. turavas aRniSnuli Sexedulebis sapirispirod q. mWedliSvili-hedrixi, erTi mxriv, ewinaaRmdegeba ganzraxvaSi nebelobiTi momentis arsebobas, Tumca, meore mxriv, am cnebaSi 752 Sdr. turava (2011), gv. 286. 753 ix.: BGHSt 19, gv. 295, 298; BGHSt 36, gv. 1, 10; BGHSt 51, gv. 100, 119; BGHSt 36, gv. 1-11, aseve Sdr.: Kühl, AT (2008), gv. 68; Wessels, Beulke, AT (2011), gv. 80-81; Frisch (1983), gv. 255;

Schroth (1998), gv. 3-4; Satzger, Jura (2008), gv. 113; Hruschka, Roxin FS (2001), gv. 443. 754 ix.: Otto, Jura (1996), gv. 468; turava (2011), gv. 285. 755 Sdr.: Satzger, Jura (2008), gv. 113; Otto, Jura (1996), gv. 468; turava (2011), gv. 285. 756 ix.: turava (2010), gv. 127; turava (2011), gv. 266-268.

Page 168: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

168

Sedegisadmi ,,gulgril damokidebulebaze~ saubrobs. kerZod, avtori acxadebs, rom: ,,eventualuri ganzraxvis dros nebelobiTi elementi moicavs Sedegis dadgomis survilis arqonas, mis Segnebulad daSvebas an misdami gulgril damokidebulebas“.757

Sedegisadmi gulgrili damokidebuleba warmoadgens eventualuri ganzraxvis nebelobiTi moments. Tuki eventualuri ganzraxvisas nebelobis momenti ar arsebobs, maSin ratom uTiTebs kanonmdebeli am cnebis sakanonmdeblo definiciaSi `gulgril damokidebulebaze~? pasuxi aRniSnul kiTxvaze calsaxaa. arapirdapir ganzraxvaSi Sedegisadmi `gulgrili damokidebuleba~ sxva araferia, Tu ara masSi nebelobiTi momentis aRiareba. Tumca, nebeloba aseT SemTxvevaSi normatiulad unda iqnes gagebuli.

eventualuri ganzraxvis am erT-erT damaxasiaTebel niSanze (gulgrilobaze) mianiSnebda jer kidev gasulis saukunis 60-ian wlebSi ssr kavSiris sasamarTlo praqtikac. ssr kavSiris umaRlesi sasamarTlos plenumis 1960 wlis 4 ivnisis dadgenilebaSi aRniSnuli iyo: ,,Tu... sasamarTlo daadgens, rom damnaSave iTvaliswinebda sikvdilis dadgomis SesaZleblobas da gulgrilad ekideboda aseT Sedegs, damnaSavis qmedoba unda CaiTvalos Cadenilad arapirdapiri ganzraxviT da dakvalificirdes rogorc ganzrax mkvleloba~.758 maSasadame, aq eventualuri ganzraxva ganmartebulia normatiulad.

rsfsr-is umaRlesi sasamarTlos sisxlis samarTlis saqmeTa sasamarTlo kolegiam e.-s moqmedeba daakvalificira rogorc eventualuri ganzraxviT Cadenili mkvleloba. saqmis arsi ki SemdegSi mdgomareobda: e.-m gaaupatiura ugonod mTvrali m., Semdeg gaitana oTaxidan da daagdo iatakze derefanSi, sadac 24 gradusi yinva iyo. dazaralebuli sxeulis gayinvisagan gardaicvala. kolegiam sworad miuTiTa, rom, rodesac e.-m dazaralebuli ugrZnob mdgomareobaSi civ derefanSi datova, igi Segnebulad uSvebda sikvdilis SesaZleblobas.759 marTalia, iuridiul literaturaSi im dros gabatonebuli SexedulebiT, arapirdapiri ganzraxva rogorc bralis forma ganixileboda, Tumca, misi normatiul niSani mecnierebs Soris eWvs ar iwvevda. maSasadame, arc Tanamedrove sisxlis samarTlis dogmatikasa da praqtikaSi unda gaxdes sadavo eventualuri ganzraxvis normatiuli buneba, miuxedavad imisa, rom igi qmedebis subieqtur Semadgenlobas ganekuTvneba.

analogiuri ganaCeni daadgina, Tbilisis saapelacio sasamarTlom erT-erTi sisxlis samarTlis saqmeze, romelic exeboda ganzrax mkvelobis SemTxvevas.

757 Sdr.: mWedliSvili-hedrixi (2010), gv. 92; mWedliSvili-hedrixi (2011), gv. 70-84. 758 sabWoTa kavSiris umaRlesi sasamarTlos plenumis gadawyvetilebis Sesaxeb ix. kodeqsis komentarebi (1976), gv. 59. 759 rsfsr umaRlesi sasamarTlos gadawyvetilebis Sesaxeb ix. kodeqsis komentarebi (1976), gv. 60.

Page 169: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

169

faqtobrivi garemoebebidan gamomdinare, sasamarTlo Tavis gadawyvetilebaSi, SeiZleba iTqvas, erTi mxriv, sworad uTiTebs arapirdapiri ganzraxvis arsebobaze, Tumca, meore mxriv, misi dasabuTeba `bundovani da gaurkvevelia~. kerZod, roca saapelacio palata ganaCenSi msjelobs mkvlelobis nawilSi msjavrdebulis qmedebis subieqturi mxaris Taobaze, orazrovnad ganmartavs, rom z. m. marTlsawinaaRmdego qmedebis ganxorcielebisas, ,,Segnebulad uSvebda an gulgrilad ekideboda m. a.-s sikvdilis dadgomas~. gamomdinare aqedan, SeuZlebelia daskvnis gamotana imis Sesaxeb, ratom CaTvala aseTi SemTxveva sasamarTlom arapirdapir ganzraxvad. marTebuli iqneboda saapelacio palatas amgvar viTarebaSi yuradReba arapirdapiri ganzraxvis calkeuli elementebis dasabuTebaze gaemaxvilebina da msjeloba swored am mimarTulebiT waremarTa. aRniSnuli argumentiT, saqarTvelos uzenaesma sasamarTlom es ganaCeni gaauqma da sisxlis samarTlis saqme xelaxali ganxilvisaTvis daabruna.760

maSasadame, arapirdapir ganzraxvaSi Sedegisadmi gulgrili damokidebuleba gulisxmobs am cnebaSi nebelobiTi momentis aRiarebas. Tumca, aseT SemTxvevaSi, iseve rogorc meore xarisxis pirdapiri ganzraxvis dros, nebeloba ganmartebuli unda iqnes normatiul-SeracxviTi gagebiT. es niSnavs imas, rom damnaSaves Sedegis dadgoma fsiqologiuri gagebiT ar surs, ara aqvs gamiznuli, magram normatiulad aqvs aseTi Sedegis dadgomis nebeloba. aqedan gamomdinareobs voluntatiuri elementis orgvari mniSvnelobac: ,,nebeloba Sedegis surviliT“ (pirdapiri ganzraxva) da ,,nebeloba Sedegis survilis gareSe“ (arapirdapiri ganzraxva)Cadenili aqtis subieqturi gamoxatuleba.761

sworad miuTiTebs amasTan dakavSirebiT m. turava, rom ,,arapirdapiri ganzraxvis dros pirs deskrifciul-fsiqologiurad ar surs Sedegis dadgoma, magram normatiul-SeracxviTi mniSvnelobiT aqvs Sedegis dadgomis nebeloba. sisxlis samarTali, rogorc normatiuli mecniereba, arapirdapiri ganzraxvis dros danaSaulis mcdelobis dasjadobisas efuZneba swored normatiulad gagebuli ganzraxvis voluntatiuri elementis kategorias.~762

am mosazrebis sawinaaRmdegod SesaZlebelia daisvas SekiTxva: SeiZleba Tu ara, rom qmedebis subieqtur SemadgenlobaSi fsiqologiur elementebTan erTad Setanil iqnes aseve normatiuli momentebic (msgavsi pozicia gamoiTqva agreTve meore xarisisxis pirdapiri ganzraxvis dasabuTebis drosac). swored es iyo bralis normatiul-fsiqologiuri Teoriis kritikis sagani finalistebis mier, roca bralis normatiul-fsiqologiuri doqtrinis

760 amis Sesaxeb ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi, 2009, gv. 27-30. 761 Sdr.: Otto, Jura (1996), gv. 470; turava (2011), gv. 283-290. 762 Sdr. turava (2011), gv. 283-290.

Page 170: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

170

warmomadgenlebma ori sxvadasxva sinamdvile (SefasebiToba da fsiqikuri damokidebuleba) erT cnebaSi _ bralSi moiazres.

qmedebis SemadgenlobaSi normatiulobis momentis Setana ar aris ucxo Tanamedrove iuridiul doqtrinaSi. amis klasikur magaliTs ki warmoadgens obieqturi Seracxva, romelic mizezobrivi kavSiris dadgenis Semdgomi etapia. cnobilia, rom sisxlis samarTlis dogmatikaSi obieqturi Seracxva ganixileba, rogorc normatiuli kategoria da misi mniSvneloba dRes ukve eWvs aRar iwvevs. gamomdinare aqedan, Tu qmedebis obieqtur SemadgenlobaSi SeiZleba Sefasebis momentis Setana, es ratom unda iyos SeuZlebeli qmedebis subieqtur SemadgenlobaSi? pasuxi am SekiTxvaze dadebiTia. amis naTel magaliTs Seadgens eventualur ganzraxvaSi mocemuli `Sedegis Segnebuli daSveba~, `Sedegisadmi gulgrili damokidebuleba~ an kidev `Sedegis mowoneba~, romlebic aseve, nebelobiT momentebze daiyvaneba da Sefasebas niSnavs. damnaSave yvela am SemTxvevaSi erTnairad urigdeba Sedegis dadgomis SesaZleblobas. garda amisa, isic aSkaraa, rom iuridiul literaturaSi TandaTan SeiniSneba ganzraxvaSi normatiuli elementebis Semotanis mcdelobis tendencia ara marto im mecnierTa SexedulebebSi, romlebic nebelobiTi komponentis dasabuTebas mizanSewonilad miiCneven, aramed, agreTve, im avtorTa mosazrebebSic, romlebic eventualur ganzraxvaSi nebelobis momentis mniSvnelobas pirdapir ar aRiareben. ase magaliTad, germaneli profesori g. iakobsi, romelic, Tavis mxriv, ganzraxvaSi mxolod inteleqtualur elements aniWebs mniSvnelobas763, Tavis naSromSi h. velcelis mier damkvidrebul fsiqologiuri ganzraxvis ideas ar eTanxmeba. am mosazrebis sawinaaRmdegod, igi aRniSnavs, rom ,,ganzraxva es aris ara fsiqikuri faqtebisgan Semdgari Seracxaobis xelovnuri kavSiri, aramed damoukidebeli, normatiuli SeracxviTi kategoria~.764 ,,eventualuri ganzraxvisa da Segnebuli gaufrTxileblobis erTmaneTisgan urTierTgamijvna normatiuli Sefasebis masStabis dadgenis gareSe rTulia~, _ aRniSnavs k. roqsini765. misi azriT, ganzraxva ar aris SiSveli fsiqikuri mdgomareoba, aramed aris, aseve, normatiuli, SefasebiTi kategoriac.766

aseT SemTxvevaSi, ufro marTebuli iqneboda, rom ganzraxvis cnebaSi nebelobis deskrifciul-fsiqologiuri kategoria migveCnia

763 ix.: Jakobs, AT (1991), gv. 269-270; Jakobs, ZStW (1989), gv. 516-530; Jakobs, ZStW (2002), gv. 584-599. 764 amis Sesaxeb ix. Jakobs, Rudolphi FS (2004), gv. 107-109. 765 ix.: Roxin, Rudolphi FS (2004), gv. 257; Maurer (2007), gv. 109. 766 aRsaniSnavia, rom k. roqsini Tavis wina naSromebSi (ix.: Roxin, JuS (1964), gv. 53-58;

Roxin (1973), gv. 226-234) ara Tu nebelobis elementis normativizacias, aramed ganzraxvaSi nebelobis elementis mniSvnelobasac uaryofda. mogvianebiT man es pozicia Seicvala da arapirdapir ganzraxvaSi nebelobis, rogorc normatiuli niSnis dasabuTeba scada. amis Sesaxeb ix.: Roxin Rudolphi FS (2004), gv. 257; Roxin, AT I (2006), gv. 449.

Page 171: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

171

rogorc am cnebis damoukidebeli `dawerili~ niSani, xolo nebelobis normatiul-SeracxviTi gageba _ ara rogorc ganzraxvis erT-erTi Semadgeneli komponenti, aramed qmedebis subieqturi Semadgenlobis dauwereli SefasebiTi niSani.

germanul dogmatikasa da sasamarTlo praqtikaSi, rogorc zemoT aRiniSna, eventualur ganzraxvaSi Sedegis dadgomis survilis ararsebobaze xSirad mianiSneben. swored amis damasturebelia federaluri uzenaesi sasamarTlos 1955 wlis 22 aprilis gadawyvetileba, sadac calsaxadaa xazgasmuli, rom eventualuri ganzraxva arsebobs maSinac, roca qmedebis Camdeni pirisTvis Sedegis dadgoma arasasurvelia.767 gamomdinare aqedan, nebismieri ganzraxi moqmedeba nebelobiTi aqtia768, Sesabamisad, eventualuri ganzraxvis dros piris damokidebuleba moqmedebasa da Sedegisadmi nebelobiTia. Tuki germanuli sisxlis samarTalis dogmatika da sasamarTlo praqtika aRiarebs eventualuri ganzraxvis dros voluntatiuri elementis arsebobas, ratom unda gamoiricxos igi qarTuli sisxlis samarTlis mixedviT? rogorc marTebulad miiCnevs m. turava, evenetualur ganzraxvaSi inteleqtualur komponentTan erTad aseve, saWiroa voluntatiuri elementic dasabuTdes, winaaRmdeg SemTxvevaSi eventualuri ganzraxvis cnebaSi darCeba mxolod inteleqtualuri mxare (codna), rac ar iqneba sakmarisi. nebelobis (susti survilis) uaryofiTa da mxolod inteleqtualuri elementis gamoyenebiT iSleba zRvari eventualur ganzraxvasa da TviTimedovdebas Soris, radgan maTi codnis elementi erTmaneTs emTxveva da gansxvaveba Sedegis nebelobis sferoSi ikveTeba769.

dausabuTebelia imaze miTiTeba, TiTqos nebeloba mxolod sisxlissamarTlebrivad relevantur da ararelevantur qmedebaTa urTierTgamijvnis kriteriums warmoadgens770. rogorc m. turava aRniSnuli mosazrebis sawinaaRmdegod miuTiTebs, moqmedeba, marTalia, aris nebelobiTi aqti da nebeloba udavod emsaxureba sisxlissamarTlebrivad relevantur moqmedebaTa dadgenas, Tumca, am funqciis garda, igi ar kargavs Tavis mniSvnelobas aseve ganzraxvisa da bralis etapze. nebelobis Sinaarsi swored maT arsebobaze msjelobis dros dgindeba.771

maSasadame, qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi, iseve rogorc germanul doqtrinaSi, ganzraxva gulisxmobs rogorc inteleqtualuri, ise nebelobiTi momentebis arsebobas, miuxedavad imisa, qmedeba Cadenilia pirdapiri Tu arapirdapiri ganzraxviT.

767 ix.: BGHSt 7, gv. 369; Schlüchter (1983), gv. 31. 768 ix. Spendel, Lackner FS (1987), gv. 171. 769 Sdr. turava (2011), gv. 283-290. 770 Sdr. mWedliSvili-hedrixi (2010), gv. 91-92. q. mWedliSvili-hedrixis am mosazrebis kritikis Sesaxeb aseve ix. turava (2011), gv. 283-290. 771 Sdr. turava (2011), gv. 283-290. nebelobisa da nebelobis Sinaarss erTmaneTisgan asxvavebs agreTve o. gamyreliZec. amis Sesaxeb ix. gamyreliZe (2006), gv. 43. am problemasTan dakavSirebiT aseve Sdr. giorgiZe (2008), gv. 45-53.

Page 172: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

172

eventualuri ganzraxva _ es aris Sedegis dadgomis SesaZleblobis ara marto ubralo gaTvaliswineba da Sedegisadmi gulgrili damokidebuleba anda Sedegis Segnebuli daSveba, aramed, survilis ararsebobis miuxedavad, qmedebis Camdeni piris mier Sedegis dadgomis Sinagani mowonebac, rac, Tavis mxriv, mis nebelobiT momentze miuTiTebs.

am problemis ganxilvis Semdeg ki, gasarkvevia, Tu rogor urTmimarTebaSia ganzraxvis es ori mniSvnelovani elementi Tavad marTlwinaaRmdegobis SegnebasTan. aRniSnuli sakiTxi Secdomis problematikasTan damokidebulebaSi unda gairkves. Tumca manamde marTebulia Tavad marTlwinaaRmdegobis Segnebis mniSvneloba da misi funqcia gaanalizdes.

2.2.3. marTlwinaaRmdegobis Segnebis problema Tanamedrove

qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi

Tanamedrove qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi

marTlwinaaRmdegobis Segnebis problemas mniSvnelovani adgili ukavia. mecnierTa erTi nawili, rogorc zemoT iTqva, miiCnevs, rom dRes moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis me-9 muxlSi mocemuli samkomponentiani ganzraxvispirveli ori komponenti _ codna da nebeloba, qmedebis subieqturi Semadgenlobis etapze, xolo mesame komponenti _ bralis etapze unda Semowmdes.772 mecnierTa meore nawili ki, Tvlis, rom am SemTxvevaSi ganzraxva pirdapir, rogorc es kodeqsis me-9 muxlSia formulirebuli, ise unda iqnes gagebuli da misi erTianoba ar unda dairRves. es imas niSnavs, rom ganzraxva da, Sesabamisad, marTlwinaaRmdegobis Segneba saWiroa, ara qmedebis Semadgenlobis etapze, aramed 36-e muxlidan gamomdinare, mTlianad bralis sferoSi ganixilebodes.773

m. turavas Sexeduleba warmoadgens am problemisadmi gansxvavebul midgomas. igi Tavisi wignis bolo gamocemebSi calsaxad miuTiTebs, rom marTlwinaaRmdegobis Segneba (viwro gagebiT) ara ganzraxvis, aramed bralis damoukidebeli niSania da is qmedebis Semadgenlobis ganzraxvisgan mowyvetiT calke ganagrZobs bralis sferoSi arsebobas.774

yvela zemoT aRniSnuli poziciis dadebiTi da uaryofiTi mxareebi kidev erTxel qvemoT iqneba ganxiluli, Tumca aqve unda aRiniSnos, rom mxardaWeras imsaxurebs im avtorTa mosazreba, romlis mixedviTac, umarTlobis Segnebis problema bralSia gansaxilveli. saxeldobr, ssk-is me-9 muxlSi mocemuli ganzraxvis,

772 ,,qmedebis marTlwinaaRmdegobis gacnobiereba ganzraxvis ki ara bralis niSania‘‘, _ acxadebs o. gamyreliZec. amis Sesaxeb ix. gamyreliZe (2008), gv. 98-99. 773 ix.: naWyebia (2001), gv. 290-291; kutalia (2000), gv. 632-645; dvaliZe (2008), gv. 101. 774 ix. turava (2010), gv. 127, 229-236, aseve ix. am wignis me-7 gamocema da Sdr. turava (2011), gv. 266-268, 283-290, 449-452.

Page 173: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

173

romelic samkomponentiania, pirveli ori komponenti _ codna da nebeloba qmedebis subieqturi SemadgenlobaSi, xolo mesame komponenti _ bralis etapze unda iqnes Semowmebuli.

garda amisa, gasaziarebelia m. turavas mier SemoTavazebuli Tvalsazrisi marTlwinaaRmdegobis Segnebis viwrod da farTod diferenciaciis Sesaxeb. amgvari dayofa akrZalvaSi Secdomis problemasa da moCvenebiTi mogeriebis SemTxvevas sxvadasxva Teoriul mniSvnelobas aniWebs, romlebic erTmaneTs mxolod samarTlebrivi Sedegis TvalsazrisiT emsgavsebian. Tumca aRniSnuli sakiTxis gaanalizebamde gasarkvevia Tavad `marTlwinaaRmdegobis~ cnebis mniSvneloba.

2.2.3.1. marTlwinaaRmdegobis cneba qarTul iuridiul

doqtrinaSi

Tanamaderove qarTuli sisxlis samarTlis kanonmdebloba da

moZRvreba, germanuli dogmatikis analogiurad, sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis gamomricxvel garemoebaTa orkvalian sistemas iTvaliswinebs, rac uSualod mocemulia sisxlis samarTlis kodeqsis zogad nawilSi, me-8 (,,marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli garemoebebi~) da me-9 (,,bralis gamomricxveli da Semamsubuqebeli garemoebebi~) Tavebis saxiT. aseTi dayofa ucxo iyo rogorc manamde moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsisTvis, ise qarTuli sisxlis samarTlis mecnierebisTvis.775 sabWouri sisxlis samarTlis kodeqsi da dogmatika marTlwinaaRmdegobis cnebis nacvlad iyenebda cnebas `sazogadoebrivi saSiSroeba”.776 o. gamyreliZe amis Sesaxeb aRniSnavs: ,,sabWour sisxlis samarTalSi miRebuli iyo, rom marTlwinaaRmdegobas, rogorc formalur niSans, danaSaulis niSnad aRiarebda egreT wodebuli burJuaziuli samarTali~777, ris gamoc mas kategoriulad uaryofda maSindeli sisxlis samarTlis mecniereba da sasamarTlo praqtika. yovelive es ki, avtoris mtkicebiT, ganpirobebuli iyo am mecnieruli problemis zedmeti politizebiTa da imdroindeli ideologiiT.778 gamomdinare aqedan, `marTlwinaaRmdegoba~ rogorc sabWour, ise Tanamedrove qarTul sisxlis samarTlis mecnierebaSi monografiulad saTanadod daumuSavebeli problemaa. Tumca, zogierTi Tanamedrove qarTveli mecnieri mainc Seecada mis samarTlebriv interpretacias. ase

775 ix. turava (2010), gv. 177. 776 ix.: SavguliZe, surgulaZe (1988); wereTeli (2006), gv. 100-109; wereTeli (2010), gv. 31-126; futkaraZe (2006), gv. 123-130. n. saria amis Sesaxeb miuTiTebs: ,,sazogadeobrivi saSiSroeba danaSaulis cnebis ganmsazRvreli niSania~. ix. saria (2001), gv. 165. Tumca avtori angariSs ar uwevs imas, rom am termins kanonmdebeli dRes moqmedi kodeqsis arc me-7 da arc 36-e muxlSi aRar iyenebs. 777 ix. gamyreliZe (2008), gv. 85-86. 778 iqve, gv. 85-86.

Page 174: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

174

magaliTad, m. turava Tavis saxelmZRvaneloSi aRniSnavs, rom `marTlwinaaRmdegoba~ es aris ,,piris mier Cadenili qmedebis winaaRmdegoba kulturis normebisadmi da ara viwrod gagebuli sisxlissamarTlebrivi marTlwinaaRmdegoba~779.

maSasadame, m. turava, m. e. maieris msgavsad, marTlwinaaRmdegobas ganmartavs, rogorc kulturis normebisadmi winaaRmdegobas da ara rogorc sisxlis samarTlis kanonisadmi winaaRmdegobas. Tumca, am SemTxvevaSi avtori ar akonkretebs Tu ra igulisxmeba `kulturis normebSi~ da rogor unda iqnes igi gagebuli marTlwinaaRmdegobis dadgenis dros.

analogiur mosazrebas gamoTqvams aseve o. gamyreliZe, romelic miiCnevs, rom marTlwinaaRmdegoba niSnavs ara sisxlissamarTlebrivi normebisadmi, aramed mis farglebs gareT arsebuli zogadsamarTlebrivi normebisadmi qmedebis winaaRmdegobas.780

ase rom, rogorc m. turavas, aseve o. gamyreliZis SexedulebiT, marTlwinaaRmdegoba ganmartebulia ara viwrod, rogorc sisxlissamarTlebrivi normisadmi winaaRmdegoba, aramed farTod, rogorc samarTlis normebisadmi (igulisxmeba rogorc pozitiuri, ise dauwereli samarTali) winaaRmdegoba, rac, udavod, sworia.

Sesabamisad, ar veTanxmebi T. wereTlis Sexedulebas, sadac igi mkacrad akritikebs marTlwinaaRmdegobis amgvar ganmartebas da miiCnevs, rom marTlwinaaRmdegobis aseTi gageba TiTqosda mosamarTlis subiqtivizmis gafarToebas iwvevs.781 sakuTari poziciis gasamyareblad mecniers im kerZo sawarmos mesakuTris magaliTi mohyavs, romelic pasuxismgeblobisgan gaTavisufldeba ,,ubeduri SemTxvevebisaTvis~ mxolod im mizeziT, rom danaSaulebrivi Sedegi ar ewinaaRmdegeba marTlwesrigs, ar ewinaaRmdegeba kulturis normebs da amitom, TiTqosda, ar aris marTlsawinaaRmdego782.

g. naWyebias marTlwinaaRmdegoba gagebuli aqvs rogorc sisxlis samarTlis normebisadmi winaaRmdegoba. avtori aRniSnul cnebas, marTalia, wminda SefasebiT kategorias uwodebs, Tumca, mas ara farTod, aramed viwrod ganmartavs. ,,Tu qmedebis Semadgenloba, rogorc wesi, aRwerilobiTi, faqtis msjelobaa, marTlwinaaRmdegoba, piriqiT, aris RirebulebiTi (SefasebiTi) msjeloba, radgan is qmedebis uaryofiT samarTlebriv Sefasebas gamoxatavs,~783 _ aRniSnavs mecnieri. igi iqve ganagrZobs, rom ,,marTlwinaaRmdegoba gamoxatavs qmedebis winaaRmdegobas samarTlis im normasTan, romelic qmedebis mocemul, konkretul, Semadgenlobas iTvaliswinebs~784.

779 turava (2010), gv. 56. 780 ix. gamyreliZe (2008), gv. 85-86. 781 ix.: wereTeli (2006), gv. 111; wereTeli (2010), gv. 110. 782 ix.: wereTeli (2006), gv. 111; wereTeli (2010), gv. 110. 783 ix. naWyebia (2011), gv. 296. 784 iqve.

Page 175: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

175

maSasadame, rogorc T. wereTlis, ise g. naWyebias moZRvrebaSi marTlwinaaRmdegoba ganmartebulia ara farTod, rogorc samarTlis, aramed viwrod, rogorc sisxlis samarTlis normebisadmi winaaRmdegoba785. swored amitom, orive es avtori sisxlissamarTlebrivi marTlwinaaRmdegobis mniSvnelobasac ar uaryofs. amis Sesaxeb g. naWyebia wers: ,,danaSauli, ra Tqma unda, arRvevs sisxlis samarTlis kanonamde da mis gareT arsebul normebsac, maT Soris bibliur akrZalvasac, zneobriv normebsac, raki danaSauli moralur-politikur Sedegebsac moicavs, magram aqedan ar gamomdinareobs daskvna, rom amitom sisxlissamarTlebrivi marTlwinaaRmdegoba ar arsebobs.~786 mas miaCnia: `vinaidan sisxlis samarTals samarTlis sistemaSi sul bolo, damamTavrebeli adgili uWiravs, amitom sisxlis samarTali danaSaulebrivi xelyofisgan icavs mis winare normebsa da maT Sesatyvis urTierTobebs, rac swored imas amtkicebs, rom sisxlis samarTalSi samarTlebriv RirebulebaTa gadanawilebebis TvalsazrisiT minimaluri moTxovnaa gamoxatuli.~787

sisxlis samarTali, g. naWyebias mtkicebiT, moiTxovs mkvlelobis, yaCaRobis, qurdobis da a.S. qmedebaTagan TavSekavebas an aqtiur marTlzomier moqmedebas (magaliTad, daxmarebis aRmoCena), romlis `qvemoT~ samarTlebrivi moTxovna SeuZlebelia. aqedan gamomdinare, misi azriT, danaSaulebrivi qmedeba, marTalia, ewinaaRmdegeba mis winare arsebul normebsac, magram danaSauli aris ukiduresi samarTaldarRveva, ramdenadac igi arRvevs swored im minimalur moTxovnebs, rac sisxlis samarTlis kanonSia gamoxatuli. aRniSnuli mosazrebis dasasabuTeblad ki mas Semdegi magaliTi mohyavs: iaraRis usafrTxod gamoyenebis wesebis darRvevis gareSe cecxlsasroli iaraRis daudevrad Senaxvis danaSaulis Cadena SeuZlebelia, magram sisxlissamarTlebrivi marTlwinaaRmdegoba iwyeba im momentidan, rodesac am wesebis darRvevas gaufrTxileblobiT adamianis sicocxlis mospoba an sxva mZime Sedegi mohyveba. sisxlissamarTlebrivi marTlwinaaRmdegoba rom ar arsebobdes, maSin iaraRis daudevrad Senaxvis danaSauli mxolod administraciul gadacdomad unda migveCnia, rac, ra Tqma unda, swori ar iqneboda788.

ar viziarebT. wereTlisa da g. naWyebias789 Sexedulebas marTlwinaaRmdegobasTan dakavSirebiT Semdeg garemoebaTa gamo:

(1) Tuki marTlwinaaRmdegoba gagebuli iqneba, rogorc sisxlis samarTlis konkretuli normisadmi winaaRmdegoba, maSin am

785 g. naWyebias es pozicia sruliad marTebulad aqvs aseve gakritikebuli o. gamyreliZes. amis Sesaxeb ix. gamyreliZe (2008), 143-e sqolio, gv. 254. 786 ix. naWyebia (2002), gv. 110-115. 787 iqve. 788 iqve. 789 g. naWyebias am poziciis kritikis Sesaxeb aseve ix. gamyreliZe, ,,almanaxi~, #13 (2000), gv. 7-21.

Page 176: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

176

msjelobidan logikurad gamova is daskvna, rom piri aseT SemTxvevaSi danaSauls ver Caidens. sworad miuTiTebs amis Sesaxeb o. gamyreliZe: ,,danaSaulis ganxorcielebisas damnaSave moqmedebs ara sisxlis samarTlis kanonis winaaRmdeg, aramed piriqiT, asrulebs mas~790. marTlsawinaaRmdego da braleuli qmedeba niSnavs imas, rom qmedebis Camdeni axorcielebs sisxlis samarTlis kodeqsis kerZo nawilSi mocemuli konkretuli Semadgenlobis deskrifciul da normatiul niSnebs erToblivad da ara am niSnebis winaaRmdeg moqmedebs. o. gamyreliZe amis Taobaze aRniSnavs: ,,qmedebis samarTlebrivi Sefasebis dros mxedvelobaSia misaRebi am qmedebis Cadenis akrZalva, romelic sisxlis samarTlis kanons gareTaa. marTlwinaaRmdegoba niSnavs imis dadgenas, daarRvia Tu ara pirma akrZalva. damnaSave asrulebs sisxlis samarTlis kanons, anu qmedebis Semadgenlobas da arRvevs normas, akrZalvas, romelic sisxlis samarTlis kanons gareTaa.~791

o. gamyreliZis am pozicias ar iziarebs n. Todua. mas miaCnia, rom aseT SemTxvevaSi kanoni gaigivebulia dispoziciasTan.792 mecnieris azriT, damnaSavis qmedeba Seesabameba dispozicias da ara kanons.793 aRniSnuli Sexedulebis sawinaaRmdegod unda iTqvas, rom piris mier Cadenili qmedebis konkretuli normis dispoziciasTan Sesabamisoba niSnavs formaluri marTlwinaaRmdegobis dadgenas da ara materialuri marTlwinaaRmdegobis gansazRvras. saxeldobr, akrZalvebi da valdebulebebi qmedebis SemadgenlobaTa formiT mocemulia sisxlis samarTlis kodeqsis kerZo nawilSi794. swored am SemadgenlobaTa ganxorcieleba, maSasadame, maTi Sesabamisi qmedebis Sesruleba warmoadgens formalur marTlwinaaRmdegobas. mkvlelobis, qurdobis da sxva deliqtebis SemadgenlobaTa ganxorcieleba gulisxmobs damnaSavis mier Cadenili qmedebis Sesabamisobas kanoniT gaTvaliswinebuli normis dispoziciasTan, magram es ar niSnavs imas, rom marTlwinaaRmdegoba gagebul unda iqnes viwrod, rogorc sisxlis samarTlis kanonis konkretuli normisadmi winaaRmdegoba. sisxlis samarTlis norma, romelsac damnaSave arRvevs da sisxlis samarTlis kanoni erTi da igive ar aris. sisxlis samarTlis kanoni ki ar krZalavs qmedebas, aramed sjis ukve akrZaluli qmedebis Camden pirs795. swored amitommaterialuri marTlwinaaRmdegoba aseT SemTxvevaSi gulisxmobs winaaRmdegobas samarTlis normebisadmi (normebSi SesaZlebelia, moazrebul iqnes rogorc pozitiuri, ise dauwereli samarTali), radgan klasikuri danaSaulebis Cadenisas, rogorc

790 ix.: gamyreliZe (2008), gv. 83-84; gamyreliZe, ,,almanaxi~, #13 (2000), gv. 7-21. 791 ix. gamyreliZe (2008), gv. 83-84. 792 Sdr. Todua, zogadi nawili (2007), gv. 310, me-2 sqolio. 793 iqve. 794 Sdr. turava (2011), gv. 325. 795 Sdr. gamyreliZe (2008), gv. 255.

Page 177: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

177

wesi796, zepozitiuri samarTlis normebis darRvevasac yovelTvis aqvs adgili;

(2) blanketuri normis darRvevis SemTxvevebSi marTlwinaaRmdegobis dadgena, gansxvavebiT klasikuri deliqtebisgan, sxagvarad xdeba. kerZod, imisaTvis, rom pirma ganaxorcielos iaraRis daudevrad Senaxvis (saqarTvelos ssk-is 238-e muxli) an kidev samuSaos warmoebisas usafrTxoebis wesis darRvevis Semadgenloba (saqarTvelos ssk-is 240-e muxli), aucilebelia, upirveles yovlisa, imis dasabuTeba, daarRvia Tu ara damnaSavem amgvar viTarebaSi es wesebi. aRniSnuli wesebi ki mocemulia ara sisxlis samarTlis kodeqsSi, aramed gansazRvrulia specialur blanketur normebSi.

gamomdinare aqedan, Tuki klasikuri deliqtis dros xdeba marTlwinaaRmdegobis farTod interpretireba, blanketur SemadgenlobebSi saWiroa am cnebis viwrod ganmarteba. kerZod, e.w blanketuri danaSaulebis Cadenis dros, pirvel etapze, saxelmwifos Sesabamisi samarTaldamcavi organo marTlwinaaRmdegobis dadgenisas unda eyrdnobodes im qcevis wess, romelic qmedebis Camdenma daarRvia (marTlwinaaRmdegobis e.w. pozitiuri dasabuTeba, anu formaluri marTlwinaaRmdegoba)797. amis Semdeg, meore etapze, unda Semowmdes, xom ar aris saxeze marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli romelime garemoeba (marTlwinaaRmdegobis negatiurad dadgena). am msjelobis safuZvelze ki, SeiZleba iTqvas, rom marTlwinaaRmdegoba blanketur SemadgenlobebSi viwrod unda iqnes gagebuli. blanketuri normebis darRveviT, SesaZloa, imavdroulad arc ki irRveodes bunebiTi samarTlis normebi798, xolo klasikuri danaSaulebis Cadenisas, rogorc wesi, zepozitiuri samarTlis normebis darRvevas yovelTvis aqvs adgili.

aqedan gamomdinare, T. wereTlis pozicia imis Sesaxeb, rom marTlwinaaRmdegobis farTod gageba ,,ubeduri SemTxvevebisaTvis~ sawarmos mepatronis pasuxismgeblobisgan gaTavisuflebas mxolod im mizeziT gamoiwvevs, rom danaSaulebrivi Sedegi ar ewinaaRmdegeba kulturis normebs da amitom, TiTqosda, ar aris marTlsawinaaRmdego799, arguments moklebulia. marTlwinaaRmdegoba blanketur SemadgenelobebSi viwrod unda iqnes ganmartebuli, xolo iseT klasikur deliqtebSi, rogoricaa mkleloba, qurdoba, yaCaRoba da a.S., igi yovelTvis gagebul unda iqnes rogorc kulturis

796 gamonaklisi SeiZleba iyos evTanaziis (ssk-is 110-e muxli) SemTxveva. misi Camdeni SeiZleba, SecdomiT fiqrobdes, rom aseTi qmedeba sisxlis samarTalSi warmoadgens marTlwinaaRmdegobis gamomricxvel dauwerel zekanonur garemoebas. amgvari Secdoma SeiZleba gamowveuli iyos imiT, rom igi, magaliTad, evrosabWos yvela wevr saxelmwifoSi ar warmoadgens danaSauls. amis Sesaxeb ix. turava (2011), gv. 451. 797 iqve, gv. 84. 798 ix. turava (2010), gv. 230. 799 ix.: wereTeli (2006), gv. 111; wereTeli (2010), gv. 110.

Page 178: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

178

normebisadmi (kulturis normebSi SesaZlebelia moazrebul iqnes rogorc pozitiuri, ise dauwereli samarTali) da ara sisxlis samarTlis konkretuli normisadmi winaaRmdegoba. mkvlelobis, qurdobis Tu sxva analogiur klasikur deliqtebSi, am danaSaulebis Cadenis akrZalvebi mocemulia aseve sisxlis samarTlis kanonis gareT arsebul bunebiTi samarTlis normebSic.

amrigad, daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom marTlwinaaRmdegoba aris SefasebiTi msjeloba. is qmedebis uaryofiT samarTlebriv Sefasebas gamoxatavs da unda ganimartos rogorc kulturis normebSi gamoxatuli Rirebulebebisadmi winaaRmdegoba da ara mxolod sisxlissamarTlebrivi normebisadmi winaaRmdegoba.

2.2.3.2. marTlwinaaRmdegobis Segnebis mniSvneloba ganzraxi da

gaufrTxileblobiTi danaSaulis Cadenis dros

mas Semdeg rac ganisazRvra marTlwinaaRmdegobis Sinaarsi, unda gairkves, Tu ra aris marTlwinaaRmdegobis Segneba, aris es mxolod fsiqikuri procesi, Tu gulisxmobs aseve SefasebiT momentsac?

rogorc cnobilia, adamiani gadawyvetilebis miRebamde mraval faqtors unda iTvaliswinebdes, maT Soris, sazogadoebaSi damkvidrebuli pozitiuri samarTlis Tu kulturis normebisadmi mis mier arCeuli qmedebebis winaaRmdegobas. adamianis Segneba, cxadia, fsiqikur procesebzea damokidebuli, magram unda gaimijnos praqtikuli azrovneba (rac gulisxmobs gare sinamdvilisadmi praqtikul-samomxmareblo damokidebulebas) da SefasebiTi damokidebuleba800.

wminda fsiqologiuri gagebiT, fsiqikuri damokidebuleba ar aris SefasebiTi, aramed gamoxatavs obieqturad arsebuli fsiqikuri procesebis Sedegs. am pozicias iziarebs aseve finalistTa didi nawili, maT Soris, h. velcelic. igi wminda fsiqologiur kategoriad mxolod ganzraxvas miiCnevs. marTlwinaaRmdegobis Segnebas ki SefasebiT momentebs ukavSirebs, Tavisufals yovelgvari fsiqologiuri komponentebisgan.801

aRniSnuli problemis xazgasma imitomac gaxda aucilebeli, rom marTlwinaaRmdegobis Segnebas iuridiul literaturaSi inteleqtualur elementad aRiqvamen (magaliTad, T. wereTlisa da sxva qarTvel mecnierTa SexedulebebSi). Tavidanve unda gaimijnos es cneba im inteleqtualuri momentisagan, rac qmedebis Semadgenlobis etapze ganzraxvis saxiT vlindeba. aq inteleqtualuri momenti

800 Sdr. saria (2001), gv. 87-88. 801 Sdr. Welzel (1969), gv. 64-65, 77.

Page 179: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

179

moicavs yvela im faqtobrivi garemoebis codnas, rac axasiaTebs umarTlobas formalurad.

qmedebis ganzraxvaSi Tuki inteleqtualur elements zogadad ganvmartavT, maSin igi warmoadgens fsiqikurad faqtobrivi garemoebebis codnas, magram masSi ar unda moiazrebodes subieqtis mier Tavisi qcevis marTlwinaaRmdegobis gacnobierebac. winaaRmdeg SemTxvevaSi miviRebT Semdeg logikur daskvnas: qmedebis Semadgenlobis ganzraxva moicavs rogorc codnasa da nebelobas, ise marTlwinaaRdegobis Segnebasac. es mosazreba ki TavSive saWiroebs uaryofas. rogorc araerTxel iqna aRniSnuli, marTlwinaaRmdegobis gacnobiereba Tu misi gaucnobierebloba qmedebis Semadgenlobis etapze ver dadgindeba. Tavad marTlwinaaRmdegoba swored rom qmedebis Semadgenlobis dasabuTebis Semdeg mtkicdeba, amitom misi gacnobierebac qmedebis Semadgenlobis arsebobis Semdgom unda Semowmdes.

gamomdinare aqedan, umarTlobis Segneba inteleqtualur da, Sesabamisad, fsiqologiur momentebze ar daiyvaneba.

iuridiulad marTlwinaaRmdegobis Segnebis dadgenisaTvis Sefasebis kriteriumi unda iyos ara inteleqtualuri procesi, aramed piris SefasebiTi damokidebuleba mis mier ganxorcielebul Tu momavalSi Casaden qmedebasTan. swored amitom, marTlwinaRmdegobis Segneba _ es aris normatiuli, SefasebiTi niSani da misi ganxilvis adgili yovelTvis bralSia. Tumca sakiTxavia, am SemTxvevaSi rogor unda iyos marTlwinaaRmdegobis Segneba bralis etapze warmodgenili. kerZod, gasarkvevia, Tu ra formiT _ aqtualuriT Tu potenciuriT _ unda arsebobdes igi.

2.2.3.2.1. ganzraxi danaSaulis Cadenis dros marTlwinaaRmdegobis

aqtualuri an potenciuri Segneba

qarTuli sisxlis samarTlis dogmatikaSi danaSaulis Cadenis dros marTlwinaaRmdegobis Segnebis aqtualuri an potenciuri formiT dasabuTeba raime sirTuleebs ar ukavSirdeba. aseTi daskvnis safuZvels ki Semdegi Tvalsazrisi gvaZlevs: rogorc cnobilia, sisxlis samarTlis kodeqsis 108-e muxliT gaTvaliswinebulia pasuxismgebloba mkvelobisTvis. mkvleloba, Tavis mxriv, klasikuri deliqtebis kategorias ganekuTvneba802. mkvleli aseT SemTxvevaSi arRvevs normas _ `ara kac hkla~, iseve rogorc qurdobis akrZalva gamoixateba normiT _ ,,ara iparo~803. gamomdinare aqedan, mkvlelobis deliqtSi Sesamowmebeli `marTlwinaaRmdegobis Segnebis~ farglebSi mocemuli cneba _ `marTlwinaaRmdegoba~ gagebul unda iqnes rogorc kulturis normebisadmi winaaRmdegoba. aRniSnuli Sexeduleba ki,

802 ix.: gamyreliZe (2008), gv. 255; turava (2010), gv. 229. 803 ix. gamyreliZe (2008), gv. 255.

Page 180: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

180

Tavis mxriv, niSnavs imas, rom amgvar danaSaulebSi daSvebulma Secdomam samarTlebriv Sefasebebze gavlena ar unda moaxdinos. am mosazrebas iziarebs aseve n. Todua. igi miuTiTebs: `klasikuri deliqtebis Camdeni Tavs ver gaimarTlebs imiT, rom man ar icoda am qmedebis akrZalvis Sesaxeb. mis aseT Cvenebas aravin gaiziarebs, radgan adamiani dabadebidan iRebs informacias am qmedebis akrZalvis Sesaxeb.~804 ase magaliTad, Tu piri ssk-is 108-e muxliT gaTvaliswinebul mkvlelobis umarTlobas ganaxorcielebs da Semdeg samarTaldamcavi organoebis winaSe Seecdeba imis damtkicebas, rom mas danaSaulis Cadenis dros aqtualurad Secnobili ar hqonda qmedebis marTlwinaaRmdegoba (marTlwinaaRmdegobis aqtualuri Segnebis ararseboba), aseTi Secdoma mainc irelevanturad CaiTvleba. pirovnebas, zogadi cxovrebiseuli gamocdilebidan gamomdinare, rogorc wesi, yovelTvis unda hqondes Secnobili im qmedebis akrZaluloba, romelic e.w. kulturis, bunebiTi samarTlis normebs ewinaaRmdegeba (marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segneba). swored amitom, gavrcelebuli gamoTqma _ ,,kanonis ar codna ar aTavisuflebs adamians pasuxismgeblobisgan~ exeba mxolod sisxlis samarTlis kanonSi mocemul klasikur danaSaulebs da ara blanketur deliqtebs805. aqedan SeiZleba logikurad davaskvnaT, rom ssk-is 36-e muxliT gaTvaliswinebuli `Secdoma~ niSnavs qmedebis akrZalvis Seugneblobas da ara im sisxlis samarTlis kanonis arcodnas, romliTac am akrZalvis darRveva iwvevs pasuxismgeblobas.806 es Tvalsazrisi ki aSkaras xdis im faqts, rom samarTlebrivi valdebulebebi da moTxovnebi ar aris warmoSobili mxolod pozitiuri samarTlis normebidan, aramed arsebobs aseve dauwerel, kulturis normebSic. gamomdinare aqedan, ar aris normis zedmiwevniT codna aucilebeli imisaTvis, raTa qmedebis subieqtma gaacnobieros normisadmi misi qmedebis winaaRmdegoba. yovel pirs aqvs garkveuli warmodgena imaze, Tu rogori marTlwesrigi arsebobs saxelwifosa da sazogadoebaSi, ra saxis qmedebebia miRebuli am marTlwesrigis SesanarCuneblad da ra _ ara. Tu subieqti, rogorc sociumis wevri, acnobierebs, rom misi qceva ewinaaRmdegeba sazogadoebaSi Camoyalibebul sxvadasxva RirebulebiT warmodgenebs807, es sakmarisi pirobaa imisaTvis, raTa igi marTlwinaaRmdegobis SegnebiT moqmedebdes808 (marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segneba).

imis mixedviT, Tu ra saxis valdebuleba irRveva, gansxvavdeba marTlwinaaRmdegobis Segnebac. ufro zustad rom iTqvas, Tuki sisxlis samarTlis normebi irRveva Segnebulad, ganzrax, maSin

804 ix. Todua, zogadi nawili (2007), gv. 310. 805 Sdr. turava (2010), gv. 231. 806 Sdr. gamyreliZe (2008), gv. 255. 807 Sdr. saria (2001), gv. 99-101, 102-107. 808 Sdr. Todua, zogadi nawili (2007), gv. 309.

Page 181: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

181

arsebobs piris mier imis Segnebac, rom misi qmedeba sazogadoebaSi arsebul Rirebulebebs ewinaaRmdegeba. gaufrTxileblobisas ki, piriqiT, pirovneba ar acnobierebs windaxedulobis valdebulebis darRvevas, magram SeuZlia amis gakeTeba. Tumca, am ukanaskneli msjelobidan gamomdinare, ibadeba logikuri kiTxva, qarTuli sisxlis samarTlis kodeqsis mixedviT, gaufrTxileblobiTi deliqtebis Cadenis dros arsebobs Tu ara marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segneba.809

2.2.3.2.2. gaufrTxileblobiTi danaSaulis Cadenis dros

marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segneba

Tanamedrove qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi

gaufrTxileblobiT ganxorcielebuli danaSaulisas umarTlobis potenciuri Segnebis dasabuTeba SesaZlebelia, rogorc TviTimedovnebiT810, ise daudevrobiT Cadenili deliqtebis dros811.

Segnebuli gaufrTxileblobis SemTxvevebSi problema advilad gadasawyvetia. unda iTqvas, rom iuridiul dogmatikaSi amis Taobaze urTierTsawinaaRmdego mosazrebebia gamoTqmuli. ase magaliTad, sabWoTa rusi mecnieri k. tixonovi Tvlis, rom Segnebuli gaufrTxileblobisas pirs Segnebuli aqvs sazogadoebrivad saSiSi Sedegis dadgomis SesaZlebloba, ara aqvs Segnebuli Tavisi qmedebis saSiSroeba, magram aqvs amis SesaZlebloba812. maSasadame, k. tixonovi TviTimedovnebisas aRiarebs marTlwinaaRmdegobis potenciur Segnebas. a. gercenzoni miuTiTebs, rom `TviTimedovnebis aucilebeli niSania qmedebis sazogadoebrivi saSiSroebis Segneba, rac gulisxmobs sazogadoebrivad saSiSi Sedegis Segnebasac.~813 am mosazrebis sawinaaRmdegod, m. ugrexeliZe aRniSnavs: ,,danaSaulis sazogadoebrivi saSiSroebis Segnebis aucilebloba TviTimedovnebis cnebaSi ar unda Caidos, e.w. ,,samarTlebrivi gaufrTxilebloba~ TviTimedovnebis dros gamoricxulia.~814

m. ugrexeliZis es mosazreba gaziarebul ar unda iqnes, radgan Segnebuli gaufrTxileblobisas pirs gacnobierebuli aqvs, rom ,,nebadarTuli riskis farglebs gareT moqmedebs, riTac SesaZlebelia, ganxorcieldes qmedebis Semadgenloba, magram

809 aRniSnuli Sexeduleba germanuli `bralis Teoriidan~ momdinareobs, marTlwinaaRmdegobis potenciur Segnebaze ix.: turava (2011), gv. 438-442, 449-452;

maRlakeliZe, ,,samarTlis Jurnali~, #1/2 (2010), gv. 245-251. 810 Sdr.: saria (2001), gv. 107-114; turava (2011), gv. 590. 811 rogorc TviTimedovnebisas, ise daudevrobisas marTlwinaaRmdegobis Segnebis arsebobas iziarebs aseve profesori m. turava. Sdr.: turava (2010), gv. 164; turava (2011), gv. 589-592. aseve ix. maRlakeliZe, ,,samarTlis Jurnali~, #1/2 (2010), gv. 245-251. 812 Sdr. Тихонов, `Прововедение~, #3 (1963), gv. 87. 813 Sdr. Герцензон (1948), gv. 339. 814 ix. Угрехелидзе (1976), gv. 111.

Page 182: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

182

usafuZvlod imedovnebs, rom Sedegi ar dadgeba an misi moqmedeba samarTlebrivad gamarTlebulia.~815 am pozicias iziarebs aseve n. sariac. igi miuTiTebs: `Tu vixelmZRvanelebT debulebiT, rom sazogadoebrivi saSiSroebis Segnebis SesaZlebloba is minimaluri moTxovnaa, romlis gareSe qmedeba ver Seeracxeba bralad pirovnebas, maSin unda vaRiaroT, rom sazogadoebrivi saSiSroebis Segnebis SesaZlebloba TviTimedovnebisas aucilebelia.~816

marTlac, Segnebuli gaufrTxileblobis SemTxvevaSi pirs umeteswilad mis mier windaxedulobis normebiT akrZaluli qmedeba da marTlsawinaaRmdego Sedegis dadgomis SesaZlebloba gacnobierebuli aqvs, Tumca usafuZvlod imedovnebs am Sedegis Tavidan acilebas.817 Tu dadginda, rom damnaSavem icoda qmedebis obieqturi Semadgenlobis garemoebebi, romlebic mis qmedebas obieqturad windaxedulobis normis sawinaaRmdegod aqceven,818 maSin mas SesaZlebelia, bralis etapze winadaxedulobis normebiT dadgenili moTxovnebis Segnebulobac dausabuTdes (marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segneba). gamomdinare aqedan, TviTimedovnebisas marTlwinaaRmdegobis Segnebis Semowmeba aucilebelia.

rac Seexeba marTlwinaaRmdegobis Segnebis arsebobis sakiTxs daudevrobis dros, rogorc cnobilia, akrZalvaSi Secdomis problemas eZRvneba saqarTvelos ssk-is 36-e muxli. masSi xazgasmulia, rom ,,is, vinc ar icis, rom qmedeba, romelsac sCadis, akrZalulia, ar daisjeba mxolod im SemTxvevaSi, roca Secdoma misatevebelia~. iqve kanonmdebeli ganmartavs, rom `Secdoma misatevebelia, Tu Seqmnil viTarebaSi pirma ar icoda da arc SeiZleba scodnoda, rom sCadioda akrZalul qmedebas~. germanulisgan gansxvavebiT, qarTuli sisxlis samarTlis kodeqsiT, roca Secdoma misatevebeli ar aris, pirs SeiZleba, sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba daekisros mxolod gaufrTxileblobisaTvis. marTlwinaaRmdegobis Segnebas ki aseT SemTxvevaSi rogorc dogmaturi, ise praqtikuli mniSvneloba aqvs. kerZod, mas Semdeg, rac akrZalvaSi Secdomisas moxdeba ganzraxi danaSaulidan gaufrTxileblobaze gadasvla819, amgvari Secdomis misateveblobis sakiTxi swored daudevrobiT Cadenil deliqtSi mocemuli umarTlobis Segnebis farglebSi unda gadawydes. es imas niSnavs, rom marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segnebis sferoSi saWiroa imis dadgena, epatios Tu ara pirs mis mier daSvebuli Secdoma820. Tuki dadasturda, moqmedma ar icoda da arc SeiZleboda

815 ix. turava (2011), gv. 590. 816 Sdr. saria (2001), gv. 113. 817 ix. Sternberg-Lieben, Schönke/Schröder (2010), gv. 306. 818 Sdr.: Roxin, AT I (2006), gv. 1089-1091; turava (2010), gv. 166-167. 819 Sdr. gamyreliZe (2008), gv. 255-256. 820 Sdr. turava (2011), gv. 592.

Page 183: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

183

scodnoda, rom sCadioda marTlsawinaaRmdego qmedebas, maSin mas aseTi saxis Secdoma mieteveba da igi dauyonebliv gaTavisufldeba sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisgan. Secdomis miuteveblobis SemTxvevaSi, qmedebis Camdens pasuxismgebloba gaufrTxileblobisTvis da, kerZod, daudevrobisTvis daekisreba, Tu mis mier ganxorcielebuli qmedebis gaufrTxileblobiT Cadena isjeba sisxlis samarTlis kanoniT.

zemoaRniSnuli Tvalsazrisis damadasturebel argumentad SesaZlebelia, Semdegi magaliTis moyvana: eqimma a.-m, romelic aris holandiis moqalaqe, saqarTveloSi stumrobisas ganukurnebeli seniT daavadebul megobar b.-s sicocxle aqtiuri evTanaziis gziT mouspo. rogorc gamoZiebiT dadginda, a.-s am SemTxvevaSi egona, rom iseve, rogorc holandiaSi821, saqarTveloSic aqtiuri evTanazia (saqarTvelos ssk-is 110-e muxli) warmoadgenda marTlzomier qmedebas. maSasadame, kazusidan gamomdinare, a.-m Secdoma dauSva marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli garemoebis samarTlebriv mxaresTan dakavSirebiT822. saxeldobr, igi SecdomiT fiqrobda, rom mkvleloba msxverplis TxovniT saqarTveloSi ar iyo sisxlissamarTlebrivad dasjadi. aseTi saxis Secdoma ki, Tavis mxriv, ganxilul unda iqnes akrZalvaSi Secdomis analogiurad saqarTvelos ssk-is 36-e muxliT dadgenili wesiT823. es imas niSnavs, rom a.-s pasuxismgebloba nebismier SemTxvevaSi gamoiricxeba ganzraxi danaSaulis CadenisTvis. mas ganzraxi deliqtis ganxorcielebisas marTlwinaaRmdegobis aqtualuri Segneba ar gaaCnda. gaufrTxileblobiTi danaSaulisTvis pasuxismgeloba aseT dros damokidebulia imaze, ramdenad misatevebelia amgvari Secdoma. es ukanaskneli sakiTxi swored daudevrobiT danaSaulSi mocemuli umarTlobis Segnebis sferoSi unda gadaiWras. saxeldobr, Tu dadasturdeba, rom a.-m ar icoda da arc SeiZleboda scodnoda, rom sCadioda marTlsawinaaRmdego qmedebas, maSin mas aseTi saxis Secdoma mieteveba da igi dauyonebliv gaTavisufldeba sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisgan. Secdomis miuteveblobis SemTxvevaSi eqimi gaufrTxileblobiT da, kerZod, ssk-is 116-e muxliT gaTvaliswinebuli danaSaulis daudevrobiT CadenisTvis daisjeba.

maSasadame, qarTuli dogmatikis mixedviT, marTlwinaaRmdegobis Segneba (maT Soris potenciuri) unda arsebobdes rogorc ganzraxvis, ise gaufrTxileblobis SemTxvevaSi824.

821 holandiis sisxlis samarTlis kodeqsis 293-e paragrafis me-2 nawiliT, aqtiuri evTaniizis Cadenisas piri im SemTxvevaSi Tavisufldeba sisxlis samarTlis pasuxismgeblobisgan, Tuki qmedeba Cadenilia eqimis mier da isic mxolod garkveuli pirobebis arsebobisas. aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT ix. Grundmann

(2004), gv. 85-87. 822 Sdr.: Haft, AT (2004), gv. 259; Heinrich, AT II (2010), gv. 138; turava (2010), gv. 232. 823 ix. turava (2010), gv. 232. 824 ix.: maRlakeliZe, ,,samarTlis Jurnali~, #1/2 (2010), gv. 245-251; turava (2011), gv. 449-452, 589-592.

Page 184: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

184

ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis urTierTmimarTebis problema, rogorc zemoT aRiniSna, yvelaze ufro naTlad warmoCindeba xolme akrZalvaSi Secdomisa da marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdomis urTierTgamijvnis sakiTxis garkvevis dros. Tuki ganzraxvaSi kognitiuri da voluntatiuri elementebis arseboba aucilebelia, meore etapze saWiroa, gairkves, xom ar gulisxmobs qarTuli sisxlissamarTlebrivi ganzraxva, am elementebTan erTad, aseve marTlwinaaRmdegobis Segnebasac da ra gavlenas axdens misi uaryofa aseTi Secdomebis dros Tavad kognitiuri da voluntatiuri elementebis arsebobaze.

3. samarTlebrivi (akrZalvaSi) Secdoma qarTuli sisxlis samarTlis

dogmatikis mixedviT

3.1. sakiTxis mokle mimoxilva

qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi, iseve rogorc germanul doqtrinaSi, akrZalvaSi Secdoma faqtobrivi Secdomisgan damoukideblad ganixileba. faqtobrivi Secdoma, romelic SeiZleba pirma qmedebis obieqturi Semadgenlobis niSnebTan mimarTebaSi dauSvas, ganzraxvasTanaa dakavSirebuli, xolo akrZalvaSi Secdoma, bralis etapze mowmdeba da exeba marTlwinaaRmdegobis Segnebis arsebobis problemas825.

germanulisgan gansxvavebiT, qarTuli sisxlis samarTlis kodeqsiT, roca Secdoma misatevebeli ar aris, pirs SeiZleba daekisros pasuxismgebloba mxolod gaufrTxileblobisaTvis, Tu am qmedebis gaufrTxileblobiT Cadena isjeba sisxlis samarTlis kodeqsiT.

maSasadame, akrZalvaSi Secdoma qarTul iuridiul doqtrinaSi xasiaTdeba specifikuri niSan-TvisebiT. kerZod, germanuli samarTlis mixedviT, Tu Secdoma Tavidan acilebadia, pirs SeiZleba, sasjeli mxolod Seumsubuqdes. qarTuli sisxlis samarTlis kodeqsis Sesabamisad ki analogiur viTarebaSi qmedebis Camdens pasuxismgebloba SeiZleba gaufrTxileblobiTi danaSaulisaTvis daekisros.

3.2. problemis dasma

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 36-e muxlis

Sinaarsidan gamomdinare, piri SeiZleba sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisgan gaTavisufldes, Tu mocemuli iqneba Semdegi ori winapiroba: (1) moqmedma danaSaulis Cadenis dros ar unda icodes Tavisi qmedebis marTlwinaaRmdegoba; (2) es Secdoma unda

825 ix.: turava (2010), gv. 229-232; turava (2011), gv. 525-530; gamyreliZe (2008), gv. 253-254.

Page 185: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

185

iyos misatevebeli. am orive pirobis kumulaciurad arsebobis SemTxvevaSi ki damnaSave pasuxismgeblobisgan Tavisufldeba. magram sakiTxi arc ise martivia, rogorc es erTi SexedviT Cans. kerZod, problemuria pirveli winapirobis dasabuTeba, roca pirs danaSaulis Cadenis dros Segnebuli ara aqvs Tavisi qmedebis marTlwinaaRmdegoba.

Tu 36-e muxli, misi kanonSi ganTavsebis adgilis mixedviT, sistemuri axsna-ganmartebis meTodis safuZvelze iqneba ganxiluli, maSin aSkaraa, rom akrZalvaSi Secdoma bralis gamomricxvel garemoebas afuZnebs. es ki, imas niSnavs, rom amgvari Secdoma udavod bralis etapze eqvemdebareba gaaanalizebas da problemac swored mis farglebSi saWiroebs gadaWras. gamomdinare aqedan, akrZalvaSi misatevebeli Secdoma, rogorc bralis gamomricxveli erT-erTi garemoeba, uSualo kavSirSia piris marTlwinaaRmdegobis Segnebis ararsebobasTan. aqedan warmoiSoba logikuri daskvnac imis Sesaxeb, rom samarTlebrivi Secdomis dros, Tu is misatevebelia, gamoricxulia marTlwinaaRmdegobis Segneba, rac iwvevs bralis uaryofas, xolo saboloo jamSi danaSaulis gamoricxvasa da piris sasjelisgan gaTavisuflebas. magram mTavari problema swored aq Cndeba: kerZod, 36-e muxlSi mocemuli marTlwinaaRmdegobis Segneba aris bralis damoukidebeli niSani, Tu ganzraxvis Semadgeneli erT-erTi kompenenti?

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis me-9 muxli, romelic ganzraxvis cnebas gansazRvravs, calsaxad miuTiTebs, rom marTlwinaaRmdegobis Segneba, danarCen or niSanTan _ codnasa da nebelobasTan erTad, ganzraxvis TanabarmniSvnelovani niSania826. orive am muxlis sistemuri analizis Sedegad ki gamodis, rom me-9 muxlSi mocemuli marTlwinaaRmdegobis Segneba ganzraxvis Semadgeneli nawilia, xolo 36-e muxlSi nagulisxmevi marTlwinaaRmdegobis Segneba _ bralis. es niSnavs imas, rom kodeqsSi erTi da igive cneba _ marTlwinaaRmdegobis Segneba _ or gansxvavebul konteqstSia warmodgenili. garda amisa, es ori sxvadasxva muxli, samarTlebrivi Sedegebis TvalsazrisiTac, identurad wyvets faqtobrivi da akrZalvaSi Secdomis sakiTxs. kerZod, pirvel SemTxvevaSi, faqtobrivi garemoebebis arcodna gamoricxavs ganzraxvis erT-erT komponents _ codnas da, Sesabamisad, ganzraxvas, ris Semdegac dRis wesrigSi piris gaufrTxileblobisTvis pasuxismgebloba dgeba. meore SemTxvevaSi, roca akrZalvaSi Secdoma miutevebelia, gamoiricxeba marTlwinaaRmdegobis Segneba da moqmedi am viTarebaSic SeiZleba gaufrTxileblobisTvis daisajos. gamomdinare aqedan, ismis kiTxva: aris Tu ara ssk-is me-9 da 36-e muxlebSi mocemuli `marTlwinaaRmdegobis Segneba~ erTi da imave Sinaarsis Semcveli kategoria? ufro konkretulad rom iTqvas, am or gansxvavebul

826 ix. turava (2010), gv. 126-132.

Page 186: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

186

muxlSi moazrebuli umarTlobis Segneba erTi da imave mniSvnelobisaa, Tu mas sxvadasxva Sinaarsi aqvs?

problemis arsis ukeT warmosaCenad marTebulia, qarTuli akrZalvaSi Secdoma germanul dogmatikasa da sasamarTlo praqtikaSi am sakiTxTan dakavSirebiT arsebuli sxvadasxva Teoriebis mixedviT iqnes gaanalizebuli.

3.2.1. problemis ganxilva ganzraxvis Teoriis mixedviT

ganzraxvis Teoriis mixedviT, ganzraxva ganixileba rogorc boroti ganzraxva da igi yovelTvis bralSi mowmdeba. cnobilia, rom es moZRvreba nebismieri Secdomis SemTxvevaSi, iqneba es faqtobrivi, iuridiuli, Tu Secdoma marTlwinaaRmdegobis gamomricxvel faqtobriv garemoebebSi, bralis etapze ganzraxvis mTlian gamoricxvas gulisxmobs da dRis wesrigSi gaufrTxileblobisTvis pasuxismgeblobis sakiTxs ayenebs.

saqarTvelos ssk-is 36-e muxli, rogorc zemoT aRiniSna, exeba akrZalvaSi Secdomas. kanonmdebeli am normaSi pirdapir ar uTiTebs, aseT viTarebaSi umarTlobis SegnebasTan erTad qmedebis ganzraxvac unda gamoiricxos Tu ara.

36-e muxlis analogiur samarTlebriv Sedegze miuTiTebs kanonmdebeli me-9 muxlSic. aRniSnul normaSic ganzraxvis gamoricxviT piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba SeiZleba gaufrTxileblobisTvis dadges, Tu, ra Tqma unda, am qmedebis gaufrTxileblobiT CadenisaTvis pasuxismgebloba gaTvaliswinebulia sisxlis samarTlis kodeqsiT.

maSasadame, rogorc me-9, ise 36-e muxli, nebismieri Secdomis dros warmoSobil samarTlebriv Sedegs identurad adgens. gamomdinare aqedan, SeiZleba gakeTdes daskvna, rom orive es norma, erTi SexedviT, Secdomis problemas TiTqos ganzraxvis Teoriis mixedviT wyvets, rac niSnavs imas, rom ganzraxva mTlianad bralis sferoSi unda Semowmdes. Tumca, aRniSnuli Sexeduleba ar aris problemidan yvelaze swori gamosavali, radgan es ewinaaRmdegeba Tavad kanonmdeblis istoriul nebasa da mis arss. kerZod, Tu kanonmdebels surda ganzraxvis bralis formad gamocxadeba, maSin ratom ar ganaTavsa me-9 muxli im TavSi, sadac igi bralis gamomricxvel an mis Semamsubuqebel garemoebebze saubrobs? garda amisa, kanonmdebelma moqmed sisxlis samarTlis kanonSi, 1960 wlis sisxlis samarTlis kodeqsisgan gansxvavebiT, ganzraxva da gaufrTxilebloba ara bralis formebad, aramed misgan damoukidebel kategoriebad gamoacxada me-9 da me-10 muxlebis saxiT.

gamomdinare aqedan, ganzraxvis Teoriis mixedviT, ganzraxvis cnebis gansazRvra ar aris problemis gadawyvetis saukeTeso gza. Tumca, am Teoriis mimdevrebs aqvT argumentebi TavianTi poziciis dasasabuTeblad. qarTuli sisxlis samarTlis kodeqsis ori muxli

Page 187: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

187

samarTlebriv Sedegs swored germanuli ganzraxvis Teoriis analogiurad adgens. saxeldobr, rogorc me-9, ise 36-e muxli nebismieri Secdomis SemTxvevaSi, Tuki es Secdoma miutevebelia, gamoricxavs ganzraxvas da SesaZleblad miiCnevs piris pasuxismgeblobas gaufrTxileblobiTi danaSaulis CadenisTvis.

3.2.2. problemis ganxilva bralis Teoriis mixedviT

bralis Teoriis mixedviT me-9 muxlisa da 36-e muxlis

interpretirebas rac Seexeba, am SemTxvevaSic ar aris sakiTxi martivad. rogorc cnobilia, bralis Teoria calsaxad aRiarebs marTlwinaaRmdegobis Segnebas, rogorc bralis damoukidebel niSans. ganzraxvas ki, qmedebis subieqturi Semadgenlobis elementad acxadebs mxolod codnisa da nebelobis saxiT.

Tu 36-e muxli bralis Teoriis mixedviT ganimarteba, maSin ganzraxva, me-9 muxlidan gamomdinare, unda `daiSalos~. kerZod, ganzraxvis ori komponenti _ codna da nebeloba qmedebis Semadgenlobis, xolo marTlwinaaRmdegobis Segneba bralis etapze unda dadgindes. Tumca is samarTlebrivi Sedegi, rasac 36-e muxli iTvaliswinebs (miutevebeli Secdomisas, ganzraxvis gamoricxva da piris gaufrTxileblobisTvis pasuxisgebaSi micema) SesabamisobaSi ar modis bralis Teoriis klasikur gagebasTan.

saxeldobr, germanuli bralis Teoriis Tanaxmad, akrZalvaSi Secdomis dros, roca es Secdoma miutevebelia, piris pasuxismgebloba ar icvleba da qmedebis Camdeni isev ganzraxi danaSaulisTvis isjeba. amaze miuTiTebs swored germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis me-17 paragrafic (akrZalvaSi Secdoma), romlis definiciaSi miTiTebuli samarTlebrivi Sedegi akrZalvaSi Secdomis Tavidan acilebadobisas, ganzraxi danaSaulisTvis ucvlelia. aRniSnuli debuleba ki eyrdnoba imas, rom ganzraxva marTlwinaaRmdegobis Segnebisgan damoukideblad arsebobs danaSaulis sistemaSi. Tu marTlwinaaRmdegobis Segneba bralSi gamoiricxeba, ganzraxva qmedebis Semadgenlobis etapze xelSeuxebeli rCeba da piri isev ganzraxi danaSaulis CadenisTvis isjeba.

germaneli kanonmdeblis es pozicia am SemTxvevaSi sruliad dasabuTebulia. brals qmedebis subieqtur SemadgenlobasTan araviTari Semxebloba ara aqvs. maSasadame, verc bralis Teoriis debulebebis uSualo gamoyeneba agvarebs zemoT ganxiluli muxlebis dros warmoSobil problemas. akrZalvaSi Secdomis dros miRebuli samarTlebrivi Sedegi, qarTuli ssk-is mixedviT, ara germanuli bralis Teoriis, aramed ganzraxvis Teoriis analogiurad dgeba.

Page 188: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

188

3.2.3. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos praqtika akrZalvaSi

Secdomis Sesaxeb

sasamarTlo praqtikis ganxilvamde unda iTqvas, rom

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis normebi, iseve rogorc germanuli sisxlis samarTlis kodeqsis normebi, iyofa or nawilad: klasikur da damatebiT normebad. pirveli maTgani warmoadgens iseT klasikur deliqtebs, rogoricaa: mkleloba, qurdoba da a.S. normaTa meore jgufi ki aerTianebs yvela im danaSaulis Semadgenlobas, romelsac blanketuri Sinaarsi aqvs. am SemadgenlobebTan mimarTebiT xSirad saWiroa specialuri ganaTleba, rom normis adresati normis Sinaarss Cawvdes.827 es mosazreba, Tavis mxriv, niSnavs imas, rom swored blanketuri normebis arcodna SeiZleba iyos akrZalvaSi Secdoma da, Sesabamisad, samarTlebrivi mniSvnelobis mqone. klasikur deliqtebTan mimarTebaSi ki, amgvari Secdoma, rogorc wesi, irelevanturia828.

saqarTvelos uzenaesma sasamarTlom erT-erT sisxlis samarTlis saqmeze sagadasaxado kodeqsis calkeuli normebis Sinaarsis arcodna akrZalvaSi Secdomad CaTvala da gadasaxadisaTvis Tavis aridebaSi (ssk-is 160-e muxli, 1998 wlis 28 noembris redaqcia) msjavrdebuli piri sabolood gaamarTla829.

sakasacio palatis mier dadgenil ganCinebaSi vkiTxulobT: saqmeze TandarTuli mtkicebulebebis analizisa da mowmeTa Cvenebebis safuZvelze, sasamarTlos `aseT viTarebaSi sruliad SeuZleblad miaCnia saubari imaze, rom msjavrdebul a. t.-s ganzraxuli hqonda, daemala mogeba da sxva sagadasaxado obieqti, ris gareSec ar arsebobs ssk-is 160-e muxlis pirveli da me-2 nawilebiT (1998 wlis 28 noembris redaqcia) gaTvaliswinebuli qmedebis Semadgenloba. ukidures SemTxvevaSi SeiZleba mxolod imis varaudi, rom a. t.-s, Tavisi mcdari warmodgenis gamo, arajerovan samarTlebriv safuZvelze axorcielebda Tavis urTierTobas iuridiul firma `kvadrosTan~, sabaJo da sagadasaxado organoebTan, magram sisxlis samarTlis kodeqsis 36-e muxlis me-3 nawilis mixedviT, roca Secdoma misatevebeli ar aris, pirs SeiZleba daekisros pasuxismgebloba mxolod gaufrTxileblobisaTvis, Tuki dasjadia am qmedebis gaufrTxileblobiT Cadena.~830

sasamarTlom ganCinebis samotivacio nawilSi miuTiTa, rom `saqarTvelos ssk-is 160-e muxlis pirveli da me-2 nawilebiT (1998 wlis 28 noembris redaqcia) gaTvaliswinebuli qmedebis Cadena SesaZlebelia mxolod pirdapiri ganzraxviT, roca piris qmedeba mizanmimarTul xasiaTs atarebs Sesabamisi Sedegis misaRwevad. aseTi

827 Sdr. turava (2011), gv. 528. 828 iqve. 829 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi, 2004, gv. 2223-2227. 830 iqve, gv. 2225-2226.

Page 189: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

189

ganzraxva ki, sasamarTlos mtkicebiT, ,,msjavrdebul a. t.-s qmedebaSi ver dadginda~. amas `udavod adasturebs im faqtobrivi garemoebebis obieqturi analizi da Sefaseba moqmed kanonmdeblobasTan SejerebiT, romlebic a. t.-s braldebis saqmeSi figurirebs.~831

zemoaRniSnuli garemoebebidan gamomdinare, uzenaesma sasamarTlom qveda instanciis sasamarTlos ganaCeni a. t.-s msjavrdebis Taobaze gaauqma rogorc ukanono, xolo mis mimarT sisxlis samarTlis saqme sabolood Sewyvita im safuZvliT, rom mas ar hqonda Cadenili sisxlis samarTlis kanoniT gaTvaliswinebuli qmedeba.

sasamarTlos es gadawyvetileba, SeiZleba iTqvas, rom sworia, Tumca, dogmaturad ar aris dasabuTebuli. kerZod, bundovania, ratom aris es Secdoma miutevebeli an ratom unda moxdes aseT SemTxvevaSi piris ganzraxi danaSaulisaTvis pasuxismgeblobis gamoricxva. garda amisa, sasamarTlo Tavis ganCinebaSi, ZiriTadad, ganzraxvis arseboba-ararsebobaze msjelobs da ara marTlwinaaRmdegobis Segnebis Sesaxeb, romelic swored akrZalvaSi Secdomas ukavSirdeba.

gamomdinare aqedan, sasamarTlos am poziiciT, gaurkvevelia, ssk-is 36-e muxlSi mocemuli marTlwinaaRmdegobis Segneba bralis damoukidebeli niSania, Tu ganzraxvis Semadgeneli erT-erTi kompenenti. aseT SemTxvevaSi marTebuli iqneboda palatas meti yuradReba marTlwinaaRmdegobis Segnebis problemis mimarT gaemaxvilebina da mis Sesaxeb gamokveTilad emsjela.

am gadawyvetilebisgan gansxvavebiT, uzenaesma sasamarTlom erT-erT sisxlis samarTlis saqmeze saxelmwifo saidumloebas mikuTvnebuli informaciis arcodna akrZalvaSi Secdomad ar miiCnia da jaSuSobaSi (saqarTvelos ssk-is 314-e muxlis pirveli nawili) msjavrdebuli piris mimarT qveda instanciis sasamarTlos mier gamotanili ganaCeni ucvlelad datova832.

saqmeSi arsebuli garemoebebiT irkveva, rom a.-m ucxo qveynisaTvis gadacemis mizniT, daudgenel viTarebaSi Seagrova saqarTvelos saxelmwifo saidumloebas mikuTvnebuli informacia, kerZod, saqarTvelos sazRvao flotis SemadgenlobaSi Semavali, foTis akvatoriaSi dislocirebuli samxedro daniSnulebis gemebis raodenobis, saxeobis, sabrZolo mdgomareobisa da sxva teqnikuri maxasiaTeblebis Sesaxeb. aRniSnuli monacemebi ki warmoadgens saxelmwifo saidumloebas mikuTvnebul informacias.

danaSaulebrivi ganzraxvis sisruleSi mosayvanad, a.-m mopovebuli informacia, werilis saxiT, saaxalwlo misaloc baraTTan erTad, gaagzavna ruseTiSi vinme b.-s saxelze.

831 iqve. 832 sasamarTlos am gadawyvetilebis Sesaxeb ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi, 2007, gv. 82-84.

Page 190: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

190

aRniSnuli qmedebisaTvis a.-s msjavri daedo ssk-is 314-e muxlis 1-li nawiliT.

msjavrdebulis interesebis damcvelis mier wardgenil saCivarSi, advokati cdilobda daesabuTebina Tavisi dacvis qveS myofis udanaSauloba. misi mtkicebiT, msjavrdebulma ar icoda im konkretuli normatiuli aqtis arsebobis Sesaxeb, romliTac dadgenilia saidumloebas mikuTvnebul informaciaTa nusxa. Sesabamisad, a.-s Secnobili ar hqonda Tavisi qmedebis akrZaluloba. mas ar gaaCnda marTlwinaaRmdegobis Segneba, amitom aRniSnuli SemTxveva bralis gamomricxvel erT-erT garemoebad _ akrZalvaSi misatevebel Secdomad unda miCneuliyo.

uzenaesma sasamarTlom, saqmeSi arsebuli mtkicebulebebis safuZvelze, advokatis es moTxovna ar daakmayofila da msjavrdebulis mimarT gamotanili ganaCeni ucvleli datova.

palatam saerTod ar imsjela imis Sesaxeb, ratom ar hqonda adgili aseT viTarebaSi akrZlavaSi Secdomas, maSin rodesac mas misatevebeli Secdomis ararseboba dogmaturad unda daesabuTebina.

calkeuli situaciebidan gamomdinare, SesaZloa, pirs qmedebis ganxorcielebisas ar hqondes marTlwinaaRmdegobis aqtualuri Segneba. am konkretul magaliTSi, erTi SexedviT, sruliad dasaSvebia is faqti, rom pirma marTlac ar icodes im blanketuri normis zusti Sinaarsi, romelic gansazRvravs saxelmwifo saidumloebas mikuTvnebul informaciis nusxas. Tumca umarTlobis SegnebisTvis sakmarisia, moqmeds Segnebuli hqondes mis mier Cadenili qmedebis socialuri arsi, rom misi qceva ewinaaRmdegeba konkretuli danaSaulis ganxorcilebis dros sazogadoebrivi wes-wyobilebiT dadgenil moTxovnebs, sazogadoebaSi gabatonebul samarTlebriv warmodgenebs.833

samxedro daniSnulebis gemebis raodenobis, saxeobis, sabrZolo mdgomareobisa da sxva teqnikuri maxasiaTeblebis Sesaxeb informaciis mopoveba im mizniT, rom Semdgom es informacia gadaeces ucxo qveynis moqalaqes an organizacias, zogadad dauSvebeli saqmianobaa. amisaTvis pirs ar sWirdeba calkeuli kanonis Tu sxva normatiuli aqtis konkretuli codna, aramed sruliad sakmarisia damnaSavis mxridan imis Segneba, rom mis mier Cadenil qmedebas SesaZloa samarTlebrivi gakicxva mohyves. amgvar viTarebaSi irelevanturad iTvleba, pirma samarTlis romeli dargis mixedviT miiCnia Tavisi qmedeba dauSveblad.834

gamomdinare aqedan, sasamarTlos swored am kuTxiT unda emsjela akrZalvaSi Secdomis problemaze da zemoaRniSnuli argumentiT uari eTqva msjavrdebulisa da misi advokatis saCivaris dakmayofilebaze.

833 ix.: Roxin, AT I (2006), gv. 932; Baumann, Weber, AT (1985), gv. 421; Küper, JZ (1989), gv. 617,

621; Neumann, JuS (1993), gv. 793. 834 ix.: Baumann, Weber, AT (1985), gv. 421; Otto (2000), gv. 212; BGHSt 11, gv. 263-266.

Page 191: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

191

analogiuri ganaCeni daadgina sasamarTlom aseve erT-erTi sisxlis samarTlis saqmeze, sadac adgili hqonda ganzrax mklelobis (ssk-is 108-e muxli) faqts835.

sasamarTlo procesze advokati iTxovda misi dacvis qveS myofi piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisgan gaTavisuflebas. saqmis garemoebebi ki Semdeg SemTxvevas efuZneboda:

m. WoxoneliZis meuRlem _ m. papazovam 2001 wlidan daiwyo alkoholuri sasmelebis sistematuri miReba da daavadda alkoholizmiT. 2003 wlis 3 dekembers, daaxloebiT 20 saaTsa da 30 wuTze, rodesac m. WoxoneliZe dabrunda saxlSi, mTvrali meuRle mZinare daxvda. m. WoxoneliZem ivaxSma da meuRlesTan dawva. daaxloebiT 23 saaTsa da 30 wuTze m. papazovam gaiRviZa da dauwyo Cxubi im motiviT, rom TiTqosda m. WoxoneliZis dedam r. managaZem gvian aWama saWmeli. Semdeg adga, gavida foieSi, qurTukis jibidan amoiRo jayva-dana da daemuqra ojaxis wevrebis daxocviT. m. WoxoneliZem gamoarTva jayva-dana da iqve, komodze, dado, Tan sTxova, Seewyvita misi da ojaxis wevrebis usafuZvlo lanZRva. m. papazovam ar Seismina misi Txovna da sacemad gaiwia, razedac ganawyenda m. WoxoneliZe da m. papazovas sxeulis dazianebis mizniT xsenebuli `baboCkis~ tipis jayva-dana erTxel daartya zurgSi, riTac mas miayena janmrTelobis msubuqi xarisxis dazianeba. amis Semdeg m. papazovam Sewyvita misi fizikuri Seuracxyofa, dawynarda da daiZina836.

daaxloebiT 03:00 saaTze m. papazovam gaiRviZa da kvlav ganagrZo m. WoxoneliZis sityvieri Seuracxyofa. meuRlis qmedebiT ganawyenebulma m. WoxoneliZem, SurisZiebis motiviT, ganizraxa m. papazovas mokvla, iatakidan aiRo igive jayva-dana da muclis wina marjvena naxevarSi miayena janmrTelobis mZime xarisxis dazianeba. miRebuli dazianebis Sedegad ki g. papazovam goni dakarga da gardaicvala.

Cadenili qmedebisaTvis sasamarTlom braldebuli m. WoxoneliZe damnaSaved scno.

aRniSnuli ganaCeni msjavrdebul m. WoxoneliZis damcvelma gaasaCivra uzenaes sasamarTloSi. saCivarSi momCivani iTxovda msjavrdebul m. WoxoneliZis mimarT qveda instanciis sasamarTlos mier gamotanili gamamtyunebeli ganaCenis gauqmebas da mis nacvlad gamamarTlebeli ganaCenis dadgenas im motiviT, rom ,,mas ar hqonda m. papazovas mokvlis ganzraxva, aramed man dauSva misatevebeli Secdoma misi moqmedebis SesaZlo Sedegebis Taobaze~837. damcvelis mtkicebiT, m. WoxoneliZe SecdomiT fiqrobda, rom aseTi qmedeba samarTlebrivad nebadarTuli iqneboda, radgan igi am SemTxvevaSi

835 sasamarTlos am gadawyvetilebis Sesaxeb ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi, 2004, gv. 523-525. 836 iqve. 837 iqve.

Page 192: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

192

mxolod sakuTari Tavisa da dedis dacvas cdilobda. `meuRlis mokvla ki, rom ndomeboda, roca mas eZina, maSin moklavda~, _ miuTiTa advokatma.838

uzenaesma sasamarTlom ar gaiziaria damcvelis es moTxovna da qveda instaciis sasamarTlos mier gamotanili ganaCeni ucvlelad datova839.

uzenaesi sasamarTlos es pozicia sworia. klasikur deliqtebSi akrZalvaSi Secdomis praqtikuli mniSvneloba, rogorc wesi, Zalze dabalia da, miTumetes, irelevanturad unda iqnes igi miCneuli e.w. martivi mkvlelobis ganxorcielebis SemTxvevaSi.

klasikuri deliqtebis Cadenisas, pirovnebas, zogadi cxovrebiseuli gamocdilebidan gamomdinare, yovelTvis unda hqondes Secnobili im qmedebis akrZaluloba, romelic e.w. bunebiTi samarTlis normebs ewinaaRmdegeba (marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segneba). aseT dros igulisxmeba, rom pirs yovelTvis aqvs Segnebuli qmedebis marTlwinaaRmdegoba, e.i. saWiroa ara aqtiuri, aramed sakmarisia e.w. marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segneba.

Tavidan aucilebadi Secdomis instituti ki, romelic brals gamoricxavs, rogorc wesi, mxolod e.w. damatebiT sisxlis samarTalSi SeiZleba iqnes gamoyenebuli.

gamomdinare aqedan, advokatis moTxovna ganzrax mkvlelobaSi msjavrdebuli piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisgan saerTod gaTavisuflebis Sesaxeb, dausabuTebelia.

rogorc zemoT aRiniSna, qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi gaufrTxileblobiTi danaSaulisas umarTlobis Segnebis dasabuTeba SesaZlebelia rogorc TviTimedovnebiT, ise daudevrobiT Cadenili deliqtebis dros840.

germanulisgan gansxvavebiT, qarTuli sisxlis samarTlis kodeqsiT, roca Secdoma misatevebeli ar aris, pirs SeiZleba, sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba daekisros mxolod gaufrTxileblobisaTvis. marTlwinaaRmdegobis Segnebas ki aseT SemTxvevaSi rogorc dogmaturi, ise praqtikuli mniSvneloba aqvs. aRniSnulis sailustraciod SesaZlebelia qarTuli sasamarTlo praqtikidan erTi SemTxvevis moyvana:

uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebaSi arsebuli saqmis garemoebebis mixedviT, T. nadiraZes msjavri edeboda samsaxurebrivi movaleobis arajerovnad SesrulebisaTvis misdami daudevari damokidebulebis gamo, ramac iuridiuli piris uflebisa da saxelmwifos kanonieri interesis arsebiTi darRveva gamoiwvia

838 sasamarTlos am gadawyvetilebis Sesaxeb ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi, 2004, gv. 523-525. 839 iqve. 840 Sdr.: turava (2010), gv. 164; turava (2011), gv. 589-592.

Page 193: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

193

(samsaxurebrivi gulgriloba, ssk-is 342-e muxlis pirveli nawili)841. aRniSnuli ki gamoixata SemdegSi:

`omisa da samxedro Zalebis veteranebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-9 muxliT ganisazRvra saqarTvelos teritoriuli mTlianobis, Tavisuflebisa da damoukideblobisaTvis sabrZolo moqmedebebis veteranebi da maTTan gaTanabrebuli pirebi. am kanonis Tanaxmad ki aseT pirebad miiCnevian is samoqalaqo pirebi, romlebic afxazeTis raionebis da qalaqebis dacvisas muSaobdnen warmoebebSi, maT Soris, sarkinigzo dawesebulebebSi da maTi samsaxurebrivi saqmianoba uSualod dakavSirebuli iyo sabrZolo moqmedebebTan, an dainvaliddnen sabrZolo moqmedebebis Sedegad. aRniSnuli kanonis Sesabamisad, aseTi pirebisTvis 2004 wlidan ganisazRvra SeRavaTebi. am kanonis realizaciis mizniT, Tavdacvis saministrom direqtiuli weriliT daavala samxedro komisariatebs kanonSi miTiTebuli kategoriis pirebisaTvis `cnobebis Jurnalis~ gaxsna da saqmis warmoebis erTi pirisaTvis Cabareba842.

T. nadiraZem, romelic muSaobda xaSuris raionis samxedro komisrad, veteranTa saqmeebis warmoeba daavala komisariatis wamyvan specialist l. tarans, Tumca aRniSnuli brZanebis Sesrulebaze ar ganaxorciela saTanado kontroli. am saqmianobas axorcielebda komisariatis sxvadasxva TanamSromeli, romlebic ar icnobdnen kanonis am moTxovnas. isini aRricxvaze myof yvela pirs, rogorc omis monawileebs, ise masTan gaTanabrebul pirebsac miiCnevdnen omis monawileebad. aRniSnul moqalaqeebze gacemul cnobebs ki xelmoweriTa da beWdiT adasturebda T. nadiraZe.

T. nadiraZemam wesiT,rogorc afxazeTis omis monawileebze, cnobebi gasca xaSuris salokomotivo depos 17 TanamSromelze, romlebic afxazeTSi muSaobdnen rkinigzis aRdgeniT samuSaoze da saomar moqmedebebSi monawileoba ar hqondaT miRebuli. amis gamo, maTze arasworad gavrcelda SeRavaTebi da saxelmwifo biujetidan ukanonod gaica garkveuli odenobis Tanxa.

sakasacio saCivriT T. nadiraZe iTxovda ganaCenis gauqmebas da saqmis warmoebis Sewyvetas. saCivarSi igi, marTalia, ar uaryofda xaSuris raionis salokomotivo depos TanamSromlebze cnobebis gacemas, magram uTiTebda, rom kanonSi `omisa da samxedro Zalebis veteranebis~ Sesaxeb ar iyo gamijnuli, vin unda CaTvliliyo omis monawiled da vin _ masTan gaTanabrebul pirad. misi Secdoma iyo swored is, rom veteranis nacvlad cnobebSi miuTiTebda omis monawiles. T. nadiraZe Tvlida, rom es qmedeba ar warmoadgenda danaSauls. swored amitom, msjavrdebulis advokatis mtkicebiT, mis dacvis qveS myofs qmedebis Cadenisas ar gaaCnda

841 amis Sesaxeb ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi, 2004, gv. 517-518. 842 iqve.

Page 194: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

194

marTlwinaaRmdegobis Segneba. Sesabamisad, aq adgili unda hqonoda akrZalvaSi misatevebel Secdomas843.

sakasacio palatam saqmis masalebis ganxilvis safuZvelze, saCivari ar daakmayofila. sasamarTlom CaTvala, rom msjavrdebul T. nadiraZis marTlsawinaaRmdego qmedebas swori samarTlebrivi Sefaseba hqonda micemuli sasamarTlos qveda instaciebSi.

ismis kiTxva: SesaZlebelia, Tu ara es konkretuli SemTxveva miCeneuli iqnes rogorc akrZalvaSi Secdoma?

cnobilia, rom samsaxurebrivi gulgriloba gaufrTxileblobiTi deliqtebis kategorias miekuTvneba. saxeldobr, misi ganxorcieleba SesaZlebelia rogorc TviTimedovnebiT, ise daudevrobiT. sakiTxavia, rogor unda gadawydes am deliqtis CadenisasAarsebuli akrZalvaSi Secdomis problema.

saqmis garemoebebis mixedviT, T. nadiraZe, roca Tavis Secdomaze amaxvilebs yuradRebas, uTiTebs `omisa da samxedro Zalebis veteranebis~ kanonis im muxlze, romlis mixedviTac ar aris gamijnuli, vin unda CaiTvalos omis monawiled da vin _ masTan gaTanabrebul pirad. Sesabamisad, man ar icis am muxlis zusti Sinaarsi, igi arasworad axdens aRniSnuli normis interpretacias. gamomdinare aqedan, T. nadiraZes ar aqvs marTlwinaaRmdegobis aqtualuri Segneba. amdenad, igi unda moqmedebdes samarTlebrivi Secdomis mdgomarebaSi.

gaufrTxileblobis dros akrZalvaSi Secdomas ar uSvebs is, visac aqvs marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segneba.844 Segnebuli gaufrTxileblobis SemTxvevaSi es problema advilad gadasawyvetia. am dros pirs gacnobierebuli aqvs, rom nebarTuli riskis farglebs gareT moqmedebs, riTac SesaZlebelia, ganxorcieldes qmedebis Semadgenloba, magram usafuZvlod imedovnebs, rom Sedegi ar dadgeba an misi moqmedeba samarTlebrivad gamarTlebulia845. daudevrobis dros ki damnaSaves, Seqmnili safrTxis mdgomareobidan gamomdinare, unda SeeZlos mis mier Cadenili umarTlobis gaTvaliswineba (e.w. marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segneba).

T. nadiraZem, rogorc es sasamarTlos ganaCenSia miTiTebuli, marTlsawinaaRmdego qmedeba Seugnebeli gaufrTxileblobiT Caidina. saxeldobr, windaxedulobis normis daudevrobiT darRveva gamoixata imaSi, rom man brZanebis Sesrulebaze ar ganaxorciela saTanado kontroli, ramac saxelmwifos kanonieri interesis arsebiTi darRveva gamoiwvia, xolo mis qmedebaSi akrZalvaSi Secdomis damadasturebelia is, rom man `omisa da samxedro Zalebis veteranebis~ kanonis Sesabamisi muxli arasworad ganmarta.

843 iqve. 844 ix.: turava (2010), gv. 164; turava (2011), gv. 589-592; maRlakeliZe, ,,samarTlis Jurnali~, #1/2 (2010), gv. 245-251. 845 amis Sesaxeb ix: Herzberg, Jura (1984), gv. 411; Sternberg-Lieben, Schönke/Schröder (2010), gv. 304-306; turava (2011), gv. 589-590.

Page 195: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

195

gamomdinare aqedan, sasamarTlos es SemTxveva akrZalvaSi Secdomad (ssk-is 36-e muxli) unda mieCnia da msjavrdebulis sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis sakiTxic swored mis farglebSi gadaewyvita. kerZod, Tu sasamarTlo am Secdomas Tavidan acilebadad CaTvlida, e.i. Tu T. nadiraZes SeeZlo amis gaTvaliswineba (marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segneba), maSin palatas msjavrdebulis mimarT qveda instanciis sasamarTlos mier gamotanili gamamtyunebeli ganaCeni ucvlelad unda daetovebina. Secdomis Tavidan aucilebadobis SemTxvevaSi ki sasamarTlos T. nadiraZis braleuloba saerTod unda gamoericxa.

uzenaesma sasamarTlom T. nadiraZis advokatis sakasacio saCivari ar daakmayofila. palatam mis mimarT gamotanili ganaCeni, marTalia, ucvlelad datova, magram am Sedegamde sul sxva gziT mivida. aseT SemTxvevaSi mas Secdomis Sesaxeb saerTod ar umsjelia.

bralis principze agebuli sisxlis samarTali brmad ar awesebs sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobas principiT: ,,kanonis arcodna ar aTavisuflebs pirs pasuxismgeblobisgan~, aramed sasjelis dakisrebis dros marTlsawinaaRmdego qmedebis bralad Seracxvis erT-erT ZiriTad momentad umarTlobis Segnebis arsebobis dadgenas miiCnevs.846

fsiqotropul nivTierebasTan da narkotikul saSualebasTan mimarTebaSi zogjer mniSvneloba aqvs marTlwinaaRmdegobis Segnebis arsebobis dadgenas. am mosazrebis saiulustraciod ki ganvixilavT SemTxvevas, romelsac qarTul sasamarTlo praqtikaSi hqonda adgili847: a., romelic ramdenime wlis ganmavlobaSi sazRvargareT cxovrobda, daakaves Tbilisis saerTaSoriso aeroportSi. mas CanTaSi aRmoaCnda fsiqotropuli nivTiereba, romelic sazRvargareT SeiZina legalurad. man ar icoda, rom saqarTvelos kanonmdeblobiT am nivTierebis SeZena, Senaxva, gadazidva, Semotana da a.S. danaSauls warmoadgenda.848

saqarTvelos uzenaesma sasamarTlom es SemTxveva akrZalvaSi misatevebel Secdomad CaTvala. pirs aseT viTarebaSi ar hqonda marTlwinaaRmdegobis Segneba. am mosazrebis dasabuTeba ki aris is, rom ar SeiZleba yvela adamians mosTxovo blanketuri normis Sinaarsis codna, iseve rogorc ar SeiZleba, dasajo principiT _ ,,kanonis arcodna ar aTavisuflebs pirs pasuxismgeblobisagan.~849

gamomdinare aqedan, sruliad SesaZlebelia, a.-s ar scdonoda saqarTvelos kanonmdeblobis is norma, romelic adgens narkotikul saSualebaTa Tu fsiqotropul nivTierebaTa nusxas. swored amitom,

846 ix. turava (2011), gv. 529. 847 qarTuli sasamarTlo praqtikidan es magaliTi Tavis saxelmZRvaneloSi moyvanili aqvs m. turavas. amis Sesaxeb ix. turava (2011), gv. 529. 848 iqve. 849 iqve.

Page 196: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

196

sasamarTlom a., bralis ararsebobis gamo, sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisgan gaaTavisufla (ssk-is 36-e muxli).

am wesisgan gansxvavebiT, im narkotikuli saSualebebis mimarT, romlebic TavianTi dasaxelebebidan gamomdinare, sayovelTaod cnobilia (magaliTad, heroini an kokaini), piri, rogorc wesi, ver moaxdens akrZalvaSi Secdomaze miTiTebas. aseT SemTxvevaSi sruliad sakmarisia marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segnebis arseboba.850

maSasadame, qarTuli sasamarTlo praqtikis analizis safuZvelze, SeiZleba iTqvas, rom sasamarTlo umetes SemTxvevaSi saqmis garemoebebs swor samarTlebriv Sefasebas aZlevs. Tumca zemoganxiluli ganaCenebi dogmaturad ar aris dasabuTebuli. gamomdinare aqedan, SeuZlebelia daskvnis gamotana imis Sesaxeb, marTlwinaaRmdegobis Segneba ganzraxvis Semadgeneli komponentia, Tu misgan damoukideblad arsebuli bralis erT-erTi niSani. amasTan, am gadawyvetilebebSi aseve ar aris saTanadod dasabuTebuli isic, ratom miiCnevs sasamarTlo, erT SemTxvevaSi, blanketur normebTan mimarTebiT daSvebul Secdomas sisxlissamarTlebrivi mniSvnelobis mqoned, xolo, meore SemTxvevaSi, ratom Tvlis igi analogiur Secdomas irelevanturad.

3.2.4. akrZalvaSi Secdomis normis axleburad ganmartebis mcdeloba

qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis me-9 da 36-e muxlebis analizi adasturebs, raoden rTulia ganzraxvisa da bralis Teorebis pirdapiri gamoyenebis gziT akrZalvaSi Secdomis bunebis garkveva. problemis gadaWra verc sasamarTlos praqtikis ganxilvis safuZvelze xerxdeba. aRniSnulis gaTvaliswinebiT, zogierTi qarTveli mecnieri Seecada am sakiTxis axleburad gadawyvetas. am mxriv ki, calke gamosayofia o. gamyreliZisa da m. turavas gansxvavebuli poziciebi dasaxelebul problemasTan dakavSirebiT.

sakiTxi upirvelesad ganxilul unda iqnes m. turavas Sexedulebis mixedviT, radgan ganzraxvis cnebis gansxvavebuli interpretacia qarTuli sisxlis samarTlis dogmatikaSi swored man ganaviTara.851

m. turavas Tavdapirveli, adrindeli mosazrebiT, vinaidan ganzraxva SeiZleba iyos rogorc araboroti, ise boroti, qmedebis Semadgenlobis etapze mxolod codna da nebeloba, anu araboroti ganzraxva unda dadgindes, xolo bralis etapze, marTlwinaaRmdegobis Segnebis arsebobis SemTxvevaSi, aRniSnuli araboroti ganzraxva ukve borot ganzraxvad (dolus malus) SeiZleba

850 Sdr. turava (2011), gv. 529. 851 Sdr. Turava (1998), gv. 256-257.

Page 197: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

197

iqces. maSasadame, ganzraxva, me-9 muxlidan gamomdinare, or nawilad saWiroebs dayofas, pirveli ori _ codna da nebeloba, qmedebis Semadgenlobis, xolo ganzraxvis mesame komponenti _ marTlwinaaRmdegobis Segneba _ bralis etapze unda iqnes ganxiluli852. es ki, imas niSnavs, rom ganzraxvas ormagi funqcia mieniWeba qmedebis Semadgenlobisa da bralis sferoSi. Tumca, m. turavas dRevandeli pozicia nawilobriv gansxvavebulia rogorc Tavad am avtoris wina, ise sxva qarTveli mecnierebis Sexedulebebisgan. kerZod, Tu igi Tavisi wignis adrindel gamocemebSi853 akrZalvaSi Secdomis drosac ganzraxvis ormag bunebaze saubrobda, bolo gamocemebSi Sexedulebas ganzraxvis ormagi funqciis Sesaxeb mxolod marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebul faqtobriv SecdomasTan mimarTebaSi aviTarebs. akrZalvaSi Secdomis SemTxvevaSi ki, mecnieri Tvlis, rom am drosac marTlwinaaRmdegobis Segneba unda gamoiricxos, romelic bunebrivi ganzraxvisgan damoukideblad arsebobs bralis etapze da mxolod samarTlebrivi Sedegis TvalsazrisiT emsgavseba marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebul faqtobriv Secdomas854.

ganzraxvis ormag funqcias aRiarebs aseve o. gamyreliZec. mecnieri miiCnevs, rom ,,ganzraxva, rogorc qmedebis Semadgenlobis subieqturi mxare, yovelgvari Sefasebisagan Tavisufali unda iyos~.855 marTlwinaaRmdegobis Segnebis problemas rac Seexeba, igi iqve miuTiTebs, rom ,,Secnobili hqonda Tu ara moqmeds misi qmedebis marTlwinaaRmdegobis xasiaTi, es bralze msjelobis dros unda gairkves, roca Cadenili umarTloba fasdeba da brali dgindeba~.856

ase rom, zemoaRniSnuli mecnierebi TavianT naSromebSi saubroben ganzraxvis ormag bunebaze, oRond im gansxvavebiT, rom o. gamyreliZe aseT ormag funqcias akrZalvaSi Secdomis drosac aRiarebs857, m. turava ki mas mniSvnelobas mxolod marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli faqtobrivi Secdomis SemTxvevaSi aniWebs. akrZalvaSi Secdomisas, avtori, marTalia, ar miuTiTebs ganzraxvis ormag funqciaze, magram yuradRebas amaxvilebs marTlwinaaRmdegobis Segnebis gamoricxvis aucileblobaze.

mecnierTa am mosazrebebis analizis safuZvelze ki ismis kiTxva: saqarTvelos ssk-is 36-e muxlidan gamomdinare, moiazreba Tu ara ganzraxvis SemadgenelobaSi, sxva danarCen komponentebTan erTad, aseve marTlwinaaRmdegobis Segnebac? Tu es ukanaskneli ganzraxvisgan damoukideblad arsebuli bralis problemaa?

852 ix. turava (2006), gv. 57-62. 853 am problemis Sesaxeb ix. m. turavas zogadi nawilis 1-li, me-2, me-3, me-4, me-5, me-6 gamocemebi. 854 ix.: turava (2010), gv. 229-236; turava (2011), gv. 525-530. 855 ix. gamyreliZe (2008), gv. 99. 856 iqve, aseve ix. o. gamyreliZis alternatiuli proeqtis me-10 muxli. amis Sesaxeb ix. gamyreliZe (1998), gv. 274. 857 ix. gamyreliZe (2008), gv. 98-100.

Page 198: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

198

am kiTxvaze pasuxis gacemamde, Tavidanve unda aRiniSnos, rom ganzraxva aseT SemTxvevaSi saWiroa gagebul iqnes, rogorc samkomponentiani kategoria. misi priveli ori komponenti qmedebis Semadgenlobis, xolo marTlwinaaRmdegobis Segneba bralis etapze unda Semowmedes.

winaaRmdeg SemTxvevaSi, Tu miiCneva, rom kanonmdebeli saqarTvelos ssk-is 36-e muxlSi marto marTlwinaaRmdegobis Segnebis gamoricxvaze miuTiTebs da ganzraxvas qmedebis Semadgenlobis etapze ucvlelad tovebs, maSin ukve sxva problema warmoiSoba, kerZod:

(1) kodeqsis 36-e muxli `winaaRmdegobaSi~ mova me-9 muxlis debulebasTan, vinaidan aRniSnuli norma ganzraxvis erTian cnebaze miuTiTebs. es ki, Tavis mxriv, niSnavs imas, rom miutevebeli samarTlebrivi Secdomis SemTxvevaSi, marTlwinaaRmdegobis Segnebis ar arsebobis gamo, logikurad, qmedebis ganzraxvac unda gamoiricxos;

(2) marTlwinaaRmdegobis Segnebis bunebrivi ganzraxvisgan damoukideblad ganxilvis SemTxvevaSi, sakiTxavia, rogor unda moxdes piris gaufrTxileblobisTvis pasuxismgeblobis dasabuTeba, maSin rodesac qmedebis subieqturi niSnebi _ codna da nebeloba uproblemod Sesruldeba. gamodis, rom damnaSave, romelic miutevebel samarTlebriv Secdomas dauSvebs, SeiZleba gaufrTxileblobisTvis daisajos, miuxedavad imisa, rom qmedebis Semadgenlobis etapze ganzraxvas uproblemod axorcielebs;

(3) marTlwinaaRmdegobis Segnebis ganzraxvisgan damoukideblad aRiarebis SemTxvevaSi, sakiTxavia, marTlwinaaRmdegobis Segnebis gamoricxva ratom unda iZleodes imis safuZvels, rom danaSaulis kvalifikaciac Seicvalos (igulisxmeba, miutevebeli Secdomisas, ganzraxvidan gaufrTxileblobaze gadasvla)? Tu umarTlobis Segneba ganzraxvisgan damoukideblad arsebuli bralis problemaa, logikurad, am saxis Secdomisas, ganzraxva ucvlelad unda rCebodes da piri isev ganzraxi danaSaulisTvis isjebodes, rogorc es xdeba germanuli akrZalvaSi Secdomisas, da ara gaufrTxileblobisTvis ekisrebodes pasuxismgebloba.

yvela es problemuri sakiTxi, romlebic calke msjelobasa da analizs moiTxovs, qvemoT iqneba warmodgenili, Tumca manamde mizanSewonilia, ganxilul iqnes marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdoma da swored amis Semdeg moxdes am normebis interpretacia.

4. marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdoma

4.1. sakiTxis mokle mimoxilva

akrZalvaSi Secdomis Semdeg yuradReba amjerad marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebul Secdomaze iqneba

Page 199: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

199

gamaxvilebuli. Secdomis es saxe, qarTul iuridiul dogmatikaSi gabatonebuli SexedulebiT, swored marTlwinaaRmdegobis Segnebis problemasTan aris dakavSirebuli da isic, akrZalvaSi Secdomis msgavsad, bralis sferoSi saWiroebs ganxilvas. unda iTqvas, rom qarTuli sisxlis samarTlis mecnierebaSi es sakiTxi metad aqtualuria, radgan aRniSnuli Secdomis regulacia saqarTvelos moqmed kanonmdeblobaSi pirdapir ar aris gaTvaliswinebuli.

4.2. problemis dasma

marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis

dros damnaSave cdeba marTlwinaaRmdegobis gamomricxvel faqtobriv garemoebebSi.858 mecnierTa nawili mas 36-e muxlis analogiiT ganixilavs, vinaidan sakiTxi uSualod marTlwinaaRmdegobis Segnebas ukavSirdeba859; Tumca dogmaturad Tu romeli Teoriis gamoyenebiT unda gadawydes es problema, calke ganxilvas moiTxovs860. saxeldobr, sakiTxavia, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdoma ganzraxvis TeoriiT unda iqnes iterpretirebuli, Tu, aseT SemTxvevaSi, mizanSewonilia e.w. bralis Teoriis gamoyeneba? amasTan, mniSvnelovania aseve qarTuli sasamarTlos poziciac am sakiTxTan dakavSirebiT. swored amitom, momdevno qveTavebSi moCvenebiTi mogeriebis SemTxveva dasaxelebuli Teoriebisa da sasamarTlo praqtikis mixedviT iqneba gaanalizebuli.

4.2.1. problemis ganxilva ganzraxvis Teoriis mixedviT

ganzraxvis Teoriis mixedviT, umarTlobis Segneba aris ganzraxvis Semadgeneli nawili. marTlwinaaRmdegobis Segnebis arsebobis SemTxvevaSi ganzraxva gadaiqceva borot ganzraxvad (dolus

malus). es Teoria, rogorc aRmoCnda, ganzraxvas miiCnevs mTlianad

bralis niSnad, romelic, qmedebis Semadgenlobis ganxorcielebis codnasa da nebelobasTan erTad, Tavis TavSi marTlwinaaRmdegobis Segnebasac moicavs. nebismieri am komponentis ararseboba ki ganzraxvis gamomricxvelia.

gamomdinare aqedan, Tuki saqarTvelos ssk-is me-9 muxli ganzraxvis Teoriis mixedviT ganimarteba, moCvenebiTi mogeriebis SemTxvevaSi, ganzraxvis erT-erTi komponenti _ marTlwinaaRmdegobis Segneba _ gamoiricxeba, rasac Sedegad mTlianad ganzraxvis gamoricxva mohyveba da damnaSaves pasuxismgebloba SeiZleba, daekisros gaufrTxileblobisTvis.

858 ix.: BGHSt 45, gv. 378-384; BGH, NStZ (2001), gv. 590. 859 ix.: turava (2010), gv. 232-236; turava (2011), gv. 536-541. 860 Sdr. maRlakeliZe, `samarTlis Jurnali~, #2 (2009), gv. 94-109.

Page 200: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

200

igive Sedegi dadgeba kodeqsis 36-e muxlis interpretaciisas. es muxli, marTalia, mxolod samarTlebriv Secdomaze miuTiTebs, magram rogorc araerTi qarTveli mecnieri aRniSnavs, am ukanaskneli normis analogiis meTodiT gamoyeneba braldebulis sasargeblod sruliad dasaSvebia. TeoretikosTa mtkicebiT, es principi ar ewinaaRmdegeba ssk-is 36-e muxlis mizans.861

maSasadame, ganzraxvis Teoriis mixedviT, ganzraxva bralis elementia. marTlwinaaRmdegobis Segnebis gamoricxviT gamoiricxeba mTlianad ganzraxva da sakiTxi avtomaturad gaufrTxileblobisTvis pasuxismgeblobaze gadainacvlebs.

aq warmodgenli Tvalsazrisi ki uaryofs e.w. ,,ganzraxvis Teoriis~ pirdapir gamoyenebas qarTul sisxlis samarTalSi. es pocizia kidev erTxel, ufro dawvrilebiT qvemoT iqneba dasabuTebuli. Tumca, aqve unda aRiniSnos, rom naSromSi ganviTarebuli Sexeduleba, ssk-is me-9 muxlSi germanuli sisxlis samarTlis dogmatikis ganzraxvis cnebisgan gansxvavebuli definiciis arsebobis miuxedavad, am normis interpretacias axdens bralis Tanamedrove, modificirebuli Teoriis mixedviT, romelic, mxolod samarTlebrivi Sedegis TvalsazrisiT, aris e.w. `ganzraxvis Teoriis~ msgavsi862.

4.2.2. problemis ganxilva bralis SezRuduli Teoriis mixedviT

bralis germanuli SezRuduli Teoria marTlwinaaRmdegobis Segnebas bralis damoukidebel elementad acxadebs, Tumca Secdomis problemebs gansxvavebulad wyvets. kerZod, rogorc zemoT iTqva, samarTlebriv Secdomasa da Secdomas marTlwinaaRmdegobis gamomricxvel iuridiul mxaresTan dakavSirebiT igi marTlwinaaRmdegobis Segnebis sferoSi moiazrebs. es ki, niSnavs imas, rom aRniSnuli Secdomis saxeebi gamoricxaven mxolod umarTlobis Segnebas, rogorc bralis damoukidebel niSans.863

rac Seexeba marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebul faqtobriv Secdomas, es Teoria germanul sisxlis samarTalSi gamoricxavs e.w. ganzraxvis brals, e.i. ganzraxvas, rogorc bralis damoukidebel niSans.

Tanamedrove qarTuli sisxlis samarTlis dogmatikis zogierTi warmomadgeneli, ase magaliTad, m. turava864, am problemis gadaWrisas swored `bralis SezRudul Teorias~ iyenebs. qarTveli mecnieris es Sexeduleba calke ganxilvas moiTxovs, Tumca, manamde

861 ix.: naWyebia, zogadi nawili (2007), gv. 17-20; turava (2010), gv. 329-330. 862 analogiur mosazrebas aviTarebs aseve qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi m. turava. amis Sesaxeb ix.: turava (2010), gv. 232-236; turava (2011), gv. 536-541. 863 ix. Kühl, AT (2008), gv. 415-416. 864 ix.: Turava (1998), gv. 257; turava (2010), gv. 232-236; turava (2011), gv. 536-541.

Page 201: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

201

mizanSewonilia, am sakiTxTan dakavSirebiT gaanalizdes saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos pozicia.

4.2.3. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos praqtika

marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis

Sesaxeb

arsebobs qarTuli sasamarTlo praqtika moCvenebiTi mogeriebis Sesaxeb. erT-erT aseT SemTxvevas warmoadgens saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos ganCineba d. xizaniSvilis sisxlis samarTlis saqmeze865. qveda instanciis sasamarTlosgan gansxvavebiT, aRniSnuli SemTxveva uzenaesma sasamarTlom ar miiCnia moCvenebiT mogeriebad da saqme daabruna xelaxali arsebiTi ganxilvisaTvis.

ganaCenSi miTiTebuli saqmis garemoebebi aseTi iyo: d. xizaniSvils brali edeboda damamZimebel garemoebaTa gareSe ganzrax mkvlelobis CadenaSi. kerZod, d. xizaniSvili iyo saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros dacvis policiis departamentis inspeqtori da Senaxvis uflebiT flobda „zig-zaueris“ sistemis pistolets, romelsac inaxavda Tavis sacxovrebel saxlSi, mcxeTis raionis erT-erT sofelSi. 2004 wlis 12 maiss, daaxloebiT Ramis 3 saaTze, amave sofelSi mcxovrebi e. siWinava Sevida misi saxlis ezoSi da mivida pirvel sarTulze mdebare im oTaxis fanjarasTan, sadac eZina d. xizaniSvilis das _ q. xizaniSvils. gamoZiebebiT dadginda, rom q. xizaniSvili da e. siWinava didi xnis Seyvarebulebi iyvnen da swored Seyvarebulis mosanaxuleblad Sevida igi xizaniSvilebis saxlis ezoSi. ZaRlebis yefisa da Siferis mtvrevis xmaze gamoRviZebulma msjavrdebulis mamam _ i. xizaniSvilma, Tavis mxriv, gaaRviZa d. xizaniSvili. am ukanasknelma ifiqra. rom namdvilad yaCaRebi cdilobdnen saxlSi SeRwevas da Sevida Tavisi dis saZinebel oTaxSi. mas am dros xelT hqonda kuTvnili pistoleti. darwmunebuli, rom fanjris miRma idga yaCaRi, romelic cdilobda binaSi SeRwevas da sacaa SeaRwevda kidec, dadga fanjris marjvena mxares da masze Camofarebuli fardis gverdidan gaisrola.gasrolisas fanjris mina gatyda, ris Semdegac d. xizaniSvilma kidev moaxdina sami gasrola. erT-erTi gasrolis Sedegad e. siWinavam miiRo sxeulis mZime xarisxis dazianeba, ris gamoc mogvianebiT saavadmyofoSi gardaicvala866.

d. xizaniSvilis qmedeba winaswari gamoZiebis etapze dakvalificirda saqarTvelos ssk-is 108-e muxliT da saqme arsebiTad gansaxilvelad warimarTa sasamarTloSi.

sasamarTlom d. xizaniSvilis qmedeba Seafasa ara rogorc ganzraxi mkvleloba, aramed gaufrTxileblobiT sicocxlis mospoba

865 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi, 2005, gv. 29-32. 866 iqve, gv. 30.

Page 202: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

202

(ssk-is 116-e muxlis pirveli nawili). aseT SemTxvevaSi sasamarTlom miiCnia, rom `d. xizaniSvils ar Caudenia saqarTvelos ssk-is 108-e muxliT gaTvaliswinebuli danaSauli~. es iyo miutevebeli Secdoma, ris gamoc braldebulis qmedeba gadakvalificirda kodeqsis 116-e muxlis pirvel nawilze da miesaja Tavisuflebis aRkveTa 4 wlis vadiT. sasamarTlos mier gamotanili ganaCenis dasabuTeba ki iyo is, rom konkretul SemTxvevaSi d. xizaniSvils gacnobierebuli ar hqonda Tavisi qmedebis marTlwinaaRmdegoba da, gamomdinare aqedan, ar iTvaliswinebda marTlsawinaaRmdego Sedegis dadgomis SesaZleblobas, Tumca, SeeZlo amis gaTvaliswineba. igi darwmunebuli iyo, rom mis ojaxs Tavs daesxnen yaCaRebi, amitom d. xizaniSvili, Tavisi warmodgeniT, Tavs icavda Tavdamsxmelisagan. aRniSnuli ki, sasamarTlos mtkicebiT, `msjavrdebulis cnobierebaSi gamoricxavs qmedebis marTlsawinaaRmdego xasiaTs da aqcevs mis qmedebas marTlzomierebis farglebSi~867.

sasamarTlos es gadawyvetileba sworia, Tumca, saqarTvelos uzenaesma sasamarTlom igi ar gaiziara da saqme xelaxali arsebiTi ganxilvisaTvis daabruna qveda instanciis sasamarTloSi.

sasamarTlos ganaCenSi gamoxatuli pozicia imis Sesaxeb, rom `d. xizaniSvilis mier Cadenili qmedeba msjavrdebulis cnobierebaSi gamoricxavs qmedebis marTlsawinaaRmdego xasiaTs da aqcevs mis qmedebas marTlzomierebis farglebSi~, uzenasma sasamarTlom araTanmimdevrul da dausabuTebel msjelobad Seafasa. man miiCnia, rom sasamarTlom ganaCenSi arsebuli am mosazrebiT, TiTqosda, faqtobrivad gamoricxa d. xizaniSvilis mier Cadenili `qmedebis marTlsawinaaRmdego xasiaTi, magram mainc dasaja igi gaufrTxileblobiT sicocxlis mospobisaTvis~868.

uzenaesi sasamarTlos es pozicia arasworia. sakasacio palatas mxedvelobidan gamorCa qvemdgomi sasamarTlos ganaCenSi mocemuli erTi umTavresi garemoeba, kerZod, sasamarTlom qmedebis marTlsawinaaRmdego xasiaTi obieqturad ki ar gamoricxa, aramed miuTiTa, rom aseT SemTxvevaSi d. xizaniSvils Segnebuli ar hqonda marTlsawinaaRmdego qmedebis Cadenis faqti, CaTvala, rom d. xizaniSvilis mier ganxrocielebuli moqmedeba `msjavrdebulis cnobierebaSi gamoricxavs qmedebis marTlsawinaaRmdego xasiaTs da aqcevs mis qmedebas marTlzomierebis farglebSi~.

marTlac, d. xizaniSvili SecdomiT Tvlida, rom igi realur Tavdamsxmels igeriebda. es ki, moCvenebiTi mogeriebis arsebobis erT-erTi aucilebeli winapirobaa. saxeldobr, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomisas pirs hgonia, rom masze ganxorcielebuli Tavdasxma aris realuri, xolo sinamdvileSi ase ar aris. maSasadame, amgvar mdgomareobaSi myof subieqts, Tavisi qmedebis marTlsawinaaRmdego xasiaTi Secnobili ara aqvs. piri

867 iqve. 868 iqve.

Page 203: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

203

swored Tavis cnobierebaSi axdens faqtobrivi garemoebebis araswor Sefasebas da miiCnevs, rom aseTi qmedeba nebadarTulia da, e.i. marTlzomieria.

amdenad, qvemdgomma sasamarTlom es SemTxveva sworad Seafasa rogorc moCvenebiTi mogerieba. uzenaesi sasamarTlos mier miRebuli gadawyvetileba ki dausabuTebeli da arasworia.

4.3.4. marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis

interpretacia qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi

marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis problemasTan dakavSirebiT zogierTi qarTveli mecnieri, magaliTad, m. turava, Tvlis, rom am dros unda gamoiricxos marTlwinaaRmdegobis Segneba (e.w. ganzraxvis brali), oRond _ farTo gagebiT, da, Sesabamisad, mTliani ganzraxvac (e.w. boroti ganzraxva). ganzraxvis cnebis amgvari interpretacia ki, misi azriT, Tavad me-9 muxlis dispoziciidan gamomdinareobs da igi bralis damoukidebel problemas afuZnebs.869 Tavad Secdomis es saxe, akrZalvaSi Secdomis SemTxvevas mxolod samarTlebrivi Sedegis TvalsazrisiT emsgavseba.870

amis Sesaxeb m. turava miuTiTebs: `qarTuli sisxlis samarTlis mixedviT, ganzraxvis brali warmoadgens marTlwinaaRmdegobis Segnebis problemas farTo gagebiT.~ mecnieri iqve aRniSnavs, rom ,,sisxlis samarTlis kodeqsis me-9 muxlis mixedviT, ganzraxva aris samkomponentiani. e.i. ganzraxva aris:

(1) faqtobrivi garemoebebis codna: (2) nebeloba, gamoxatuli Sedegis dadgomis survilSi,

gardauvalobis Segnebasa da Segnebulad daSvebaSi; (3) ganzraxvis brali _ marTlwinaaRmdegobis Segneba farTo

gagebiT (marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli garemoebebis faqtobrivi mxaris codna).

bralis etapze swored ganzraxvis es mesame komponenti aris mniSvnelovani~.871

m. turavas Sexedulebis mixedviT, qmedebis Semadgenlobis etapze ganzraxva dgindeba mxolod araboroti ganzraxvis saxiT. bralis etapze ki boroti ganzraxvis saxiT dgindeba ganzraxvis mesame komponenti, anu marTlwinaaRmdegobis Segneba farTo gagebiT. es imas niSnavs, rom qmedebis Semadgenlobis ganzraxva mxolod maSin iqceva e.w. borot ganzraxvad, roca pirovnebas sworad aqvs Segnebuli, rom is ar moqmedebs marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli erT-erTi garemoebis viTarebaSi.

869 ix.: turava (2010), gv. 232-236; turava (2011), gv. 536-541. 870 ix.: turava (2010), gv. 232-236; turava (2011), gv. 536-541. 871 ix.: turava (2011), gv. 536.

Page 204: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

204

Tu piri Secdomas uSvebs marTlwinaaRmdegobis gamomricxvel faqtobriv garemoebebTan dakavSirebiT da hgonia, rom masze ganxorcielebuli Tavdasxma aris realuri, sinamdvileSi ki, aseTs adgili ara aqvs, am SemTxvevaSi gamoiricxeba bralis etapze ganzraxvis mesame komponenti _ marTlwinaaRdegobis Segneba (e.w. ganzraxvis brali) da, Sesabamisad, boroti ganzraxva; piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis sakiTxi ki gadawydeba samarTlebrivi Secdomis analogiiT, ssk-is 36-e muxlis safuZvelze872.

aqve aRsaniSnavia, rom m. turava borot ganzraxvas (dolus malus), Tavisi wignis me-6 da misi wina gamocemebisgan gansxvavebiT, mxolod marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli faqtobrivi garemoebebis dros daSvebuli Secdomis SemTxvevaSi aniWebs mniSvnelobas, araborot ganzraxvas ki, qmedebis Semadgenlobis elementad acxadebs. ase rom, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis problemas ganzraxvis ormagi bunebis mixedviT ganixilavs.

ormagi funqcia aqvs mis moZRvrebaSi aseve marTlwinaaRmdegobis Segnebasac. saxeldobr, akrZalvaSi Secdomis SemTxvevaSi igi gamoricxavs marTlwinaaRmdegobis Segnebas, oRond viwro gagebiT, xolo moCvenebiTi mogeriebisas uaryofs, aseve, marTlwinaaRmdegobis Segnebas farTo gagebiT (bralis ganzraxva) da mas me-9 muxlis Sinaarsidan gamomdinare ganmartavs.

marTlwinaaRmdegobis Segnebis aseTi diferenciacia sworia, vinaidan aRniSnuliT SesaZlebelia, akrZalvaSi Secdomisa da marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdomis erTmaneTisgan urTierTgamijvna. amasTan, es mosazreba, Tavad me-9 muxlis dispoziciidanac gamomdinareobs, romelic ganzraxvas, rogorc borot ganzraxvas, ise gansazRvravs. rac Seexeba 36-e muxls, kanonmdebeli am SemTxvevaSi saubrobs mxolod samarTlebriv Secdomaze, ra drosac marTlwinaaRmdegobis Segnebis ararseboba bralis gamoricxvis saSualebas iZleva. Tavad es marTlwinaaRmdegobis Segneba ki Sinaarsobrivi da dogmaturi TvalsazrisiT gansaxvavebulia me-9 muxlSi mocemuli marTlwinaaRmdegobis Segnebisgan.

maSasadame, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdomis dros warmoSobili problemis gadaWrisas ganzraxvis sam komponentad warmodgena Seesabameba naSromSi ganviTarebul Sexedulebas, oRond aq warmodgenili TvalsazrisiT, ganzraxvis mesame komponenti moicavs rogorc moCvenebiTi mogeriebis, ise samarTlebrivi Secdomis SeTxvevebs.

ganzraxva, aris codna, nebeloba da marTlwinaaRmdegobis Segneba. akrZalvaSi Secdomisas saWiroa umarTlobis Segnebis viwrod interpretireba, xolo marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis SemTxvevaSi _ am cnebis farTod gageba.

872 iqve.

Page 205: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

205

5. Sejameba

amrigad, ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis adgili danaSaulis samwevrian sistemaSi da maTi urTierTmimarTeba erT-erTi mniSvnelovani problemaa qarTul sisxlis samarTlis dogmatikaSi. zemoganxiluli mosazrebebidan gamomdinare, udavod gasaziarebelia finaluri skolis warmomadgenelTa is Sexeduleba, romlis mixedviT, ganzraxvis ori komponenti _ codna da nebeloba _ qmedebis subieqturi SemadgenlobaSi mowmdeba. rac Seexeba marTlwinaaRmdegobis Segnebas, igi SefasebiTi kategoriaa da niSnavs piris damokidebulebas samarTlebrivi Rirebebulebebisadmi, romlebic asaxulia rogorc pozitiuri samarTlis, ise kulturis normebSi.

akrZalvaSi Secdomisa da marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis ganxilvisas, rogorc problemis kvlevam aCvena, qarTvel mecnierTa Sexedulebebi erTmaneTs ar emTxveva. TeoretikosTa erTi nawili Secdomis am saxeebs e.w. ganzraxvis ormagi bunebis mixedviT aanalizebs, xolo meore nawili, am ukanasknels mniSvnelobas mxolod marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomisas aniWebs.

ganzraxvis ormagi funqciis Sesaxeb germanuli Teoriis analizisas aRmoCnda, Tu ra faqtorebma ganapirobes misi damkvidreba germanul mecnierebasa da sasamarTlo praqtikaSi. saxeldobr, igi SemoRebul iqna mxolod im mizniT, raTa moCvenebiT mogeriebaSi myofi piris gaufrTxileblobisTvis dasjadobis dasabuTeba momxdariyo; Tumca germanel dogmatikosebs Soris dRemde mimdinareobs diskusia imis Sesaxeb, Tu ramdenad mizanSewonilia aseT SemTxvevaSi germaniis ssk-is me-16 paragrafis (faqtobrivi Secdoma) analogiis gamoyeneba. es norma faqtobrivi Secdomisas qmedebis ganzraxvis gamoricxvaze miuTiTebs. moCvenebiTi mogeriebisas ki ganzraxva, rogorc aseTi, uproblemod sruldeba.

analogiur viTarebasTan gvaqvs saqme qarTul kanonmdeblobaSi mocemul akrZalvaSi Secdomis SemTxvevaSic. marTalia, amgvari miutevebeli Secdomis dros pirs ssk-is 36-e muxlis safuZvelze pasuxismgebloba gaufrTxileblobisTvis ekisreba, magram rogor unda moxdes am normiT misi dasjadobis dasabuTeba, Tuki ganzraxi qmedebis subieqturi Semadgenloba sruldeba, gaurkvevelia. swored amitom, aRniSnuli problemis gadawyvetis ori gza arsebobs: (a) moqmedi nomrebis axleburi interpretacia an (b) am mizniT sisxlis samarTlis kodeqsSi sakanomdeblo cvlilebis ganxorcieleba.

Page 206: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

206

kari IV. samarTlebrivi interpretacia da zogierTi

mosazreba `ganzraxvisa~ da `marTlwinaaRmdegobis

Segnebis~ kategoriebis srulyofisaTvis qarTul sisxlis

samarTalSi

1. ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis interpretacia

qarTuli sisxlis samarTlis dogmatikisa da sasamarTlo praqtikis analizis safuZvelze, SeiZleba iTqvas, rom, erTi SexedviT, calsaxad ar Cans, ganzraxva bralis niSania, Tu qmedebis subieqturi Semadgenlobis erT-erTi elementi. aRniSnuli problema interpretaciis gziT saWiroebs gadaWras, amitom mniSvnelovania ssk-is me-9 da 36-e muxlebis Sinaarsis swori interpretacia.

1.1. saqarvelos ssk-is me-9 muxlis interpretacia da ganzraxvis

ormagi funqcia

saqarTvelos ssk-is me-9 muxlidan gamomdinare, ganzraxvis

dros codna da nebeloba qmedebis subieqtur Semadgenlobas unda iqnes mikuTvnebuli, rac niSnavs imas, rom aRniSnuli niSnebi _ umarTlobis, xolo ganzraxvis mesame komponenti _ marTlwinaaRmdegobis Segneba bralis etapze unda Semowmdes. es Tvalsazrisi dasabuTebulia imiT, rom Tavad `marTlwinaaRmdegoba~ danaSaulis sistemaSi sisxlissamarTlebrivi deliqtis meore etapia, Sesabamisad, misi Segnebac `marTlwinaaRmdegobis~, e.i. danaSaulis meore etapis arsebobis dadasturebis Semdeg unda gairkvevs.

maSasadame, aq warmodgenili Tvalsazrisis mixedviT, romelic gamomdinareobs moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis me-9 muxlis interpretaciidan, ganzraxvis ori komponenti _ codna da nebeloba unda Semowmdes qmedebis Semadgenlobis etapze, xolo umarTlobis Segneba, romelic aseve warmoadgens ganzraxvis erT-erT niSans, unda ganxilul iqnes bralis sferoSi. am Sexedulebis marTebulebasTan dakavSirebiT, SeiZleba Semdegi argumentebis moyvana:

(a) moqmedi kodeqsi, romelic pasuxismgeblobisgan gaTavisuflebis orkvalian sistemas iTvaliswinebs, bralis gamomricxvel da Semamsubuqebel garemoebaTa Sesabamis TavSi ganzraxvaze, rogorc bralis formaze, saerTod ar miuTiTebs;

(b) saqarTvelos ssr 1960 wlis sisxlis samarTlis kodeqsis me-3 muxlisgan gansxvavebiT, romelic ganzraxvasa da gaufrTxileblobas bralis formad aRiarebda, dRes moqmedi kodeqsi msgavsi Sinaarsis mqone normas aRar iTvaliswinebs. kerZod, adre moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis me-3 muxlis analogiur dRes moqmed me-7 muxlSi vkiTxulobT: ,,sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis safuZvelia danaSauli, ese igi am kodeqsiT

Page 207: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

207

gaTvaliswinebuli marTlsawinaaRmdego da braleuli qmedeba.~ maSasadame, aRniSnul normaSi ganzraxvaze, rogorc bralis erT-erT formaze, aRar aris saubari.

garda Tavad kanonmdeblis aseTi poziciisa, dogmaturi TvalsazrisiTac bralis rogorc fsiqologiuri, ise normatiul- fsiqologiuri Teoria ar aris dasabuTebuli. am mosazrebis damadastureblad CaiTvleba SemTxveva, roca adamians fsiqikuri damokidebuleba Sedegisadmi aqvs, Tumca braleulad ar moqmedebs. aq, upirveles yovlisa, igulisxmeba mcirewlovnis moqmedeba.

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 33-e muxlis Tanaxmad, am kanoniT gaTvaliswinebuli marTlsawinaaRmdego qmedeba ar Seeracxeba bralad imas, visac qmedebis Cadenamde ar Sesrulebia ToTxmeti weli. ase rom, mcirewlovani Seuracxia, e.i. Cadenili umarTloba bralad ar Seeracxeba, Tumca, qmedebisa da Sedegisadmi fsiqikuri damokidebuleba mas gaaCnia.873

garda amisa, kodeqsis 34-e muxli saubrobs Cadenili umarTlobis Seuracxaobaze fsiqikuri daavadebis gamo. fsiqikuri avadmyofoba sulac ar niSnavs imas, rom adamians Cadenili umarTlobisa da marTlsawinaaRmdego Sedegisadmi fsiqikuri damokidebuleba ara aqvs874. am dros, rogorc o. gamyreliZe aRniSnavs, ,,SeimCneva normaluri fsiqikisagan gadaxra, magram fsiqika mainc fsiqikaa, fsiqikuri damokidebuleba Sedegisadmi mainc gvaqvs. miuxedavad amisa, bralze aq laparakic zedmetia~875.

maSasadame, rogorc dogmaturi TvalsazrisiT, ise kanonmdeblobis arsidan gamomdinare, ganzraxvis ori komponenti: codna da nebeloba qmedebis Semadgenlobis etapze unda iqnes Semowmebuli.

rac Seexeba marTlwinaaRmdegobis Segnebas da mis urTierTmimarTebas codnasa da nebelobasTan, am SemTxvevaSi marTebuli iqneba, Tuki es komponenti, kognitiur da voluntatiur niSnebTan erTad, erTi saerTo cnebis _ ganzraxvis qveS gaerTiandeba. es ki niSnavs imas, rom ganzraxva gagebul unda iqnes rogorc samkoponentiani kategoria: codna, nebeloba da marTlwinaaRmdegobis Segneba.

qmedebis Semadgenlobis etapze ganzraxva dgindeba mxolod pozitiurad (e.w. araboroti ganzraxva), anu faqtobrivi garemoebebisadmi piris fsiqikuri damokidebuleba. aseTi ganzraxva arsebobs aseve aucilebeli mogeriebis SemTxvevaSic, vinaidan am dros pirs aqvs faqtobrivi garemoebebis codna da Tavdacvis an sxvisi gadarCenis mizniT samarTlebrivi sikeTis dazianebis an ganadgurebis nebeloba876. bralis etapze ki boroti ganzraxvis saxiT

873 Sdr. gamyreliZe, ,,adamiani da konstitucia‘‘, #4 (2002), gv. 82. 874 Sdr. giorgiZe (2008), gv. 44, 64. 875 iqve, gv. 83. 876 ix. turava (2011), gv. 536-537.

Page 208: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

208

dgindeba ganzraxvis mesame komponenti _ marTlwinaaRmdegobis Segneba.

qmedebis Semadgenlobis araboroti ganzraxva bralis etapze mxolod maSin iqceva e.w. borot ganzraxvad, roca pirovnebas sworad aqvs Segnebuli, rom is ar moqmedebs marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli erT-erTi garemoebis viTarebaSi an ar uSvebs akrZalvaSi Secdomas. maSasadame, am mosazrebis mixedviT, ganzraxvas ormagi funqcia eniWeba qmedebis Semadgenlobisa da bralis etapze.

Tu piri Secdomas uSvebs marTlwinaaRmdegobis gamomricxvel erT-erT garemoebasTan an mis samarTlebriv mxaresTan dakavSirebiT, maSin bralis etapze ganzraxvis mesame komponentis gamoricxviT gamoiricxeba e.w. boroti ganzraxva. Tumca, qmedebis codna da nebeloba ucvleli darCeba. ganzraxvis mesame komponentis uaryofa ar niSnavs danaCreni ori komponentis gamoricxvas, magram niSnavs ganzraxvis, rogorc mTlianis, saerTod ugulebelyofas da piris gaufrTxileblobiTi qmedebis CadenisTvis pasuxismgeblobis dakisrebis SesaZleblobas.

gaugebrobis Tavidan asacileblad unda aRiniSnos, rom, terminologiuri msgavsebis miuxedavad, disertaciaSi warmodgenili ,,boroti ganzraxvis~ (dolus malus) gageba gansxvavdeba germanuli sisxlis samarTlis mixedviT ,,boroti ganzraxvis~ gagebisagan. saxeldobr, germanul sisxlis samarTlis TeoriaSi, rogorc aRmoCnda, e.w. boroti ganzraxvis cneba sxva mniSvnelobiT gamoiyeneba. danaSaulis klasikuri da neoklasikuri sistemebis e.w. ganzraxvis Teoriis mixedviT, Tavidan aucilebadi samarTlebrivi Secdomis daSvebis SemTxvevaSi, bralis etapze mTlianad gamoiricxeba ganzraxva. naSromSi ganviTarebuli Tvalsazrisis mixedviT ki akrZalvaSi miutevebeli Secdomisa da marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Tavidan aucilebadi faqtobrivi Secdomis dros gamoiricxeba mxolod marTlwinaaRmdegobis Segneba, Tumca, qmedebis Semadgenlobis ganzraxva ucvleli rCeba.

aq ganviTarebuli TvalsazrisiT, ganzraxvis mesame komponenti moicavs, rogorc akrZalvaSi Secdomis, ise marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis SemTxvevebs. es Sexeduleba nawilobriv gansxvavdeba m. turavas dRevandeli poziciisgan. misi mosazrebis mixedviT, ganzraxvis mesame komponenti moicavs mxolod marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli faqtobrivi garemoebebis codnas, xolo umarTlobis Segneba warmoadgens ara ganzraxvis, aramed bralis damoukidebel komponents877. avtori ganzraxvas, rogorc or komponentian kategorias, mxolod samarTlebrivi Secdomis SemTxvevaSi aRiarebs. marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomisas ki ganzraxvas ormag funqcias aniWebs da mas sami komponentisgan Semdgar kategoriad ganixilavs.

877 iqve, gv. 265, 449.

Page 209: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

209

maSasadame, aq warmodgenli gansxvavebuli mosazrebis mixedviT, ganzraxvas aqvs ormagi funqcia rogorc akrZalvaSi Secdomis, ise marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis dros. es ki, niSnavs imas, rom ganzraxva, saqarTvelos ssk-is me-9 muxlidan gamomdinare, calke aRebuli, danaSaulis sistemaSi erTdroulad warmoadgens rogorc qcevis formas _ qmedebis Semadgenlobis etapze, aseve bralis formas e.w. `ganzraxvis bralis~ saxiT. ,,ganzraxva, rogorc qcevis warmmarTveli faqtori, aris qmedebis Semadgenlobis Sesabamisi moqmedebis umarTlobis birTvi, magram saboloo jamSi, rogorc piris brals mikuTvnebuli nebis warmoqmnis procesis warmmarTveli, aseve bralis Semadgeneli nawili.~878 gamomdinare aqedan, SeiZleba iTqvas, rom ganzraxva gansazRvravs rogorc umarTlobis, aseve piris bralis Sinaarss.

aq warmodgenli Tvalsazrisisgan gansxvavebiT, germanul sisxlis samarTlis dogmatikaSi ganzraxvis ormagi funqcia ar gamomdinareobs ganzraxvis samkomponentiani cnebidan. ganzraxva germanul sisxlis samarTalSi Sedgeba mxolod ori komponentisgan: qmedebis obieqturi Semadgenlobis niSnebis ganxorcielebis codna da nebeloba. miuxedavad amisa, ganzraxvis meore funqcia, germanuli e.w. samarTlebriv Sedegze orientirebuli bralis SezRuduli TeoriiT, qmedebis Semadgenlobis ganzraxvis gareT, bralis cnebaSi arsebobs,879 rasac aseve iziarebs naSromSi warmodgenili poziciac.

2.2. saqarTvelos ssk-is 36-e muxlis interpretacia. akrZalvaSi

Secdomisa da marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi

Secdomis problemis regulacia

2.2.1. akrZalvaSi Secdoma

saqarTvelos ssk-is 36-e muxli Seicavs mxolod akrZalvaSi Secdomis normas da warmoadgens marTlwinaaRmdegobis Segnebis problemas880. am normis mixedviT, samarTlebrivi Secdoma niSnavs imas, rom pirma Caidina marTlsawinaaRmdego qmedeba, magram mas ar hqonda umarTlobis Segneba, anu dauSva samarTlebrivi Secdoma. marTlwinaaRmdegobis Segnebis ararseboba, garkveuli pirobebis arsebobisas, bralis gamomricxveli garemoeba SeiZleba iyos (e.w. misatevebeli Secdoma). miutevebelma Secdomam ki, SeiZleba gamoiwvios pasuxismgebloba gaufrTxileblobisaTvis, Tu am qmedebis gaufrTxileblobiT Cadena isjeba.

marTlwinaaRmdegobis Segneba aseT SemTxvevaSi warmoadgens ganzraxvis Semadgenel erT-erT komponents. Tumca, codnisa da

878 Sdr. ieSekisa da vaigendis dasax. naSroms, gv. 243. analogiur pozicias iziarebs aseve m. turava. amis Sesaxeb ix. turava (2011), gv. 434-435. 879 analogiuri pozicia ix. aseve turava (2011), gv. 435. 880 iqve, gv. 527.

Page 210: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

210

nebelobisgan gansxvavebiT, igi bralis sferoSi saWiroebs dadgenas. umarTlobis Segnebis gamoricxviT qmedebis codna da nebeloba ucvleli darCeba, vinaidan marTlwinaaRmdegobis Segnebis uaryofa ar niSnavs am ori elementis avtomaturad gamoricxvas, magram niSnavs ganzraxvis saerTod uaryofasa da pirisaTvis gaufrTxileblobiTi qmedebis CadenisTvis pasuxismgeblobis dakisrebis SesaZleblobas.

maSasadame, saqarTvelos ssk-is 36-e muxli Seicavs akrZalvaSi Secdomis normas da warmoadgens marTlwinaaRmdegobis Segnebis problemas viwro gagebiT. es ukanaskneli mxolod terminologiurad aris me-9 muxlSi mocemuli umarTlobis Segnebis (farTo gagebiT) identuri, Tumca, Sinaarsobrivad gansxvavebulia 36-e muxlis dispoziciidan gamomdinare analogiuri cnebisgan.

ssk-is 36-e muxli gansxvavdeba germanuli sisxlis samarTlis kodeqsis analogiuri normisgan (ssk-is me-17 paragrafi) samarTlebrivi Sedegis TvalsazrisiT. saxeldobr, Tu samarTlebrivi Secdomis Tavidan acileba SeuZlebeli iyo, maSin germanuli samarTliT brali gamoiricxeba, xolo maSin, roca akrZalvaSi Secdomis acileba SesaZlebeli iyo, saxezea Semcirebuli brali, romelic iwvevs mxolod sasjelis Semsubuqebas.

maSasadame, germanuli samarTlis aseTi midgomisgan gansxvavebiT, qarTuli sisxlis samarTlis mixedviT, umarTlobis Segnebis ararseboba, misi acilebis SesaZleblobis SemTxvevaSi, bralis etapze ara ubralod amcirebs bralis xarisxs, aramed gamoricxavs ganzraxvas (e.w. boroti ganzraxvis ararseboba) da SesaZlebels xdis gaufrTxileblobisaTvis pasuxismgeblobas.

2.2.2. marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdoma

marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebul faqtobrivi Secdomis

dros gamoiricxeba aseve marTlwinaaRmdegobis Segneba. es mosazreba me-9 muxlis dispoziciidan gamomdinareobs. am normaSi mocemuli ,,marTlwinaaRmdegobis Segneba~ ar gulisxmobs wminda samarTlebriv Secdomas, anu igi ar exeba Secdomas akrZalvaSi, aramed ukavSirdeba marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli garemoebis faqtobrivi mxaris codnas881. swored amitom, ssk-is me-9 muxlSi mocemuli `marTlwinaaRmdegobis Segneba~ unda ganvasxvavoT ssk-is 36-e muxlSi moazrebuli ,,umarTlobis Segnebisgan~, romelic mxolod terminologiurad aris identuri am normaSi moazrebuli `marTlwinaaRmdegobis Segnebisa~.

marTlwinaaRmdegobis Segneba aseT SemTxvevaSic iseve, rogorc samarTlebrivi Secdomis dros, warmoadgens ganzraxvis Semadgenel erT-erT komponents da bralis sferoSi saWiroebs dadgenas.

881 iqve, gv. 265-266.

Page 211: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

211

ase rom, ssk-is me-9 muxlSi arsebuli ganzraxvis mesame komponentia marTlwinaaRmdegobis Segneba farTo gagebiT da igi, ganzraxvis pirveli ori komponentisgan gansxvavebiT, dgindeba ara qmedebis subieqtur SemadgenlobaSi, aramed bralSi.

swored amitom, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdomis mimarT mizanSewonilia ara ssk-is 36-e, aramed ssk-is me-9 muxlis analogiis gamoyeneba. moCvenebiTi mogerieba da sxva msgavsi garemoebebis dros daSvebuli Secdoma faqtobrivi xasiaTisaa, amitom ar aris marTebuli problemis gadawyveta im normis (36-e muxli) mixedviT, romelic wminda samarTlebriv (akrZalvaSi) Secdomas eZRvneba.

yovelive zemoaRniSnulidan gamomdinare, aq ganviTarebuli Tvalsazrisis mixedviT, marTlwinaaRmdegobis Segneba arsebobs viwro da farTo gagebiT damoukideblad da cal-calke aRebuli afuZnebs e.w. borot ganzraxvas. umarTlobis Segneba farTo gagebiT, romelic gamomdinareobs ssk-is me-9 muxlidan da ssk-is 36-e muxlSi mocemuli wminda samarTlebrivi Secdoma (marTlwinaaRmdegobis Segneba viwro gagebiT) bralis ori damoukidebeli problemaa, romlebic mxolod samarTlebrivi Sedegis TvalsazrisiT arian erTmaneTis msgavsi. marTlwinaaRmdegobis Segnebis amgvari diferenciaciiT ki SesaZlebelia akrZalvaSi Secdomisa da marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdomis erTmaneTisgan urTierTgamijvna.

2. sakiTxis sakanonmdeblo srulyofisaTvis saqarTvelos

sisxlis samarTlis kodeqsSi (de lege ferenda)

sakiTxis srulyofis mizniT, marTebulia, moqmed sisxlis samarTlis kodeqsSi sakanonmdeblo cvlilebebis gziT moxdes rogorc ganzraxvis, ise Secdomis problemis axleburi regulacia: muxli 9. ganzraxi danaSauli

1. ganzrax moqmedebs is, vinc sisxlis samarTlis kanoniT

gaTvaliswinebul qmedebis Semadgenlobas codniTa da nebelobiT ganaxorcielebs.

2. qmedeba pirdapiri ganzraxviTaa Cadenili, Tu piri iTvaliswinebda Sedegis dadgomis SesaZleblobas da gamiznulad surda Sedegi, anda iTvaliswinebda aseTi Sedegis ganxorcielebis gardauvalobas.

3. qmedeba arapirdapiri ganzraxviTaa Cadenili, Tu piri iTvaliswinebda Sedegis dadgomis SesaZleblobas da gamiznulad ar surda es Sedegi, magram Sinaganad egueboda an gulgrilad ekideboda mis dadgomas.

Page 212: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

212

komentari:

am muxlis pirvel nawilSi, ganzraxvis zogadi cnebis amgvari saxiT gansazRvra mizanSewonilia Semdeg garemoebaTa gamo:

(1) ganzraxva qmedebis Semadgenlobis etapze ori komponentiT _ codniTa da nebelobiT unda ganisazRvros. moqmedeba da ganzraxva erTmaneTisgan ar aris mowyvetili, amitom ganzraxva, rogorc `araboroti ganzraxva~ qmedebis subieqtur Semadgenlobas unda miekuTvnos;

(2) faqtobrivi garemoebebis codna da nebeloba aqvs ara marto moCvenebiTi mogeriebis mdgomareobaSi moqmed pirs, aramed imasac, vinc moqmedebs marTlzomierad;

(3) ganzraxvis sakanonmdeblo definicia ar unda Seicavdes marTlwinaaRmdegobis Segnebaze miTiTebas. igi bralis damoukidebel komponents unda warmoadgendes da, Sesabamisad, qmedebis Semadgenlobis ganzraxvasTan Semxebloba ar unda hqondes.

sisxlis samarTlis kodeqsSi ganzraxvis pirdapiri da arapirdapiri882 formiT arseboba bevri problemis Tavidan acilebis SesaZleblobas iZleva. ganzraxva, iqneba es pirdapiri, Tu arapirdapiri formiT gamoxatuli, nebismier SemTxvevaSi unda gulisxmobdes rogorc kognitiuri, ise voluntatiuri niSnebis arsebobas. swored amitom, ganzraxvis orive am formaSi codnisa da nebelobis elementis Semowmeba Tanabrad aucilebelia. muxli 36. Secdoma akrZalvaSi

Tu qmedebis Camden pirs qmedebis Cadenis dros Secnobili ara aqvs am qmedebis umarTloba, aseT SemTxvevaSi igi moqmedebs arabraleulad, Tu mas ar SeeZlo am Secdomis Tavidan acileba. im SemTxvevaSi, Tu pirs SeeZlo akrZalvaSi Secdomis Tavidan acileba, maSin mas SeiZleba mxolod sasjeli Seumsubuqdes. komentari:

`samarTlebrivi Secdomis~ amgvari interpretacia sworia, radgan marTlwinaaRmdegobis Segnebis ararseboba qmedebis kvalifikaciaze gavlenas ar unda axdendes. es ki niSnavs imas, rom Secdomis Tavidan acilebadobis SemTxvevaSi, pirs pasuxismgebloba ara gaufrTxileblobis, aramed isev ganzraxi danaSaulis CadenisTvis unda daekisros, Tumca, es SeiZleba gaxdes bralisa da, Sesabamisad, sasjelis Semcirebis safuZveli.

882 k. roqsinis Tvlis, rom sisxlis samarTlis kodeqsi unda Seicavdes minimum eventualuri ganzraxvis ganmartebas, rom sakanonmdeblo doneze SesaZlebeli iyos Segnebuli gaufTxileblobisagan misi gamijvna. amis Sesaxeb ix. Roxin, JuS (1973), gv. 201. am pozicias iziarebs aseve h. h. ieSeki. ix. Jescheck, Weigend, AT (1996), gv. 292.

Page 213: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

213

am argumentis garda, akrZalvaSi Secdomis amgvari definiciiT SesaZlebelia aseve piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis dasabuTeba blanketur deliqtebSi daSvebuli samarTlebrivi Secdomis SemTxvevaSic.

ufro konkretulad rom iTqvas, dRes moqmedi kodeqsis 36-e muxlis mixedviT, Tu amsrulebelma blanketuri deliqtebis dros ganzrax ganaxorciela marTlsawinaaRmdego qmedeba, anu ganzrax daarRvia blanketuri normis moTxovna an akrZalva883, magram mas ar hqonda umarTlobis Segneba, e.i. dauSva akrZalvaSi Secdoma da es Secdoma sasamarTlom Tavidan acilebadad miiCnia, piri saboloo jamSi pasuxismgeblobisgan Tavisufldeba, miuxedavad imisa, rom Secdoma miutevebelia. amis dasabuTeba ki aris is, rom blanketuri Semadgenlobis gaufrTxileblobiT Cadena kodeqsSi ar aris gaTvaliswinebuli. igive Sedegi dgeba misatevebeli Secdomis SemTxvevaSic.

am mosazrebis sailustraciod gamodgeba Semdegi magaliTi: saqarTvelos moqalaqe, romelic warsulSi nasamarTlevi iyo narkotikuli nivTierebis moxmarebis gamo (ssk-is 273-e muxli) da garkveuli drois periodSi imyofeboda sazRvargareT, daakaves Tbilisis saerTaSoriso aeroportSi. mas Cxrekisas aRmoaCnda fsiqotropuli nivTiereba, romelic sazRvargareT SeiZina legalurad. man ar icoda, rom qarTuli kanonmdeblobiT am nivTierebis SeZena, Senaxva, gadazidva, Semotana da a.S. danaSauls warmoadgenda.

sasamarTlom es SemTxveva akrZalvaSi miutevebel Secdomad CaTvala, e.i. piris mier marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segneba sakmarisad miiCnia. ismis kiTxva, rogor unda gadawydes misi sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis sakiTxi?

saqarTvelos ssk-is 36-e muxlis mixedviT, akrZalvaSi Secdoma gamoricxavs brals, roca igi misatevebelia. misatevebelia Tavidan aucilebadi Secdoma, magram Secdoma maSin ar aris misatevebeli, Tu igi Tavidan acilebadia da kodeqsi am qmedebis gaufrTxileblobiT CadenisTvis sasjels awesebs.

zemoaRniSnul SemTxvevaSi, rogorc aRmoCnda, adgili hqonda akrZalvaSi Tavidan acilebad, e.i. miutevebel Secdomas, ris gamoc piri gaufrTxileblobisTvis unda daisajos; Tumca problema swored isaa, rom sisxlis samarTlis kodeqsi amgvari qmedebis gaufrTxileblobiT Cadenas saerTod ar iTvaliswinebs.

arc am Secdomis misateveblobis SemTxvevaSi daekisreboda qmedebis Camdens pasuxismgebloba, radgan aseT dros misi braleuloba mTlianad gamoiricxeboda.

883 magaliTad, fsiqotropul nivTierebebTan an sagadasaxado kodeqsis calkeul normebTan dakavSirebiT, romelTa darRvevac, garkveul SemTxvevebSi, iwvevs sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobas.

Page 214: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

214

maSasadame, moqmedi kodeqsis mixedviT, orive viTarebaSi, rogorc Tavidan acilebadi, ise Tavidan aucilebadi Secdomisas piri sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisgan sabolood Tavisufldeba.

aRniSnuli msjelobis Sedegad ki logikurad gamodis daskvna, rom saqarTvelos ssk-is 36-e muxlSi mocemuli is samarTlebrivi Sedegi (gaufrTxileblobisaTvis piris pasuxsimgebloba), romelic dgeba blanketuri deliqtebisas akrZalvaSi miutevebeli Secdomis dros, umetes SemTxvevaSi ararealizebadia. klasikur deliqtebSi ki akrZalvaSi Secdoma, rogorc wesi, arasdros iwvevs ganzraxvisa da bralis gamoricxvas, radgan igi irelevanturad miiCneva.

am problemis Tavidan acileba SesaZlebelia, Tu pirs pasuxismgebloba, Secdomis miuteveblobis SemTxvevaSi, isev ganzraxi danaSaulis CadenisaTvis daekisreba. Tumca, es SeiZleba gaxdes bralisa da, Sesabamisad, sasjelis Semcirebis safuZveli.

muxli 36I. marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdoma

is, vinc ganzraxi danaSaulis Cadenis dros garemoebebs,

romlebic am qmedebas gaamarTlebda, SecdomiT aRiqvams, ganzraxvisTvis ar daisjeba. piri gaufrTxileblobiTi deliqtis CadenisTvis mxolod im SemTxvevaSi agebs pasuxs, Tu Secdoma miutevebelia da kodeqsi am qmedebis gaufrTxileblobiT CadenisTvis sasjels awesebs. komentari:

marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis amgvarad formulireba mizanSewonilia, radgan moCvenebiTi mogeriebis mdgomareobaSi myofi piri `samarTlisadmi yovelTvis erTgulia~. akrZalvaSi Secdomis viTarebaSi moqmedi ki, rogorc wesi, pozitiuri samarTlis normebis damrRvevad gvevlineba. gamomdinare aqedan, sisxlis samarTlis kodeqsSi Secdomis am ori gansxvavebuli formiT arsebobis SemTxvevaSi piris samarTlebrivi pasuxismgeblobis sakiTxic sxvadasxvagvarad unda gadawydes.

aRniSnul muxlSi mocemuli samarTlebrivi SedegiT, Secdomis es saxe faqtobrivi Secdomis analogiuria, ra drosac piris pasuxismgebloba SesaZlebelia aseve gaufrTxileblobisTvis dadges;Tumca faqtobrivi Secdomisgan moCvenebiTi mogerieba gansxvavdeba Sinaarsobrivi da dogmaturi TvalsazrisiT.

maSasadame, aseT viTarebaSi, amsruleblis sisxlisamarTlebrivi pasuxismgebloba, Tuki Secdoma Tavidan acilebadia, saWiroa, swored rom gaufrTxileblobiTi danaSaulis CadenisaTvis ganisazRvros.

Page 215: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

215

daskvna ganzraxvisa da marTlwinaaRmdegobis Segnebis

urTierTmimarTebis problemas, rogorc aRmoCnda, TeoriulTan erTad, aseve didi praqtikuli mniSvnelobac aqvs. Tu germanul sisxlis samarTlis mecnierebaSi marTlwinaaRmdegobis Segneba ganzraxvisgan damoukideblad arsebuli bralis niSania, saqarTveloSi, mecnierTa erTi nawilis mosazrebiT, igi ganzraxvis bralis elementia, xolo avtorTa meore nawilis Sexedulebis Tanaxmad, umarTlobis Segneba ganzraxvisgan damoukideblad arsebuli bralis niSania.

aq Camoyalibebuli TvalsazrisiT marTlwinaaRmdegobis Segneba sisxlissamarTlebrivi ganzraxvis Semadgeneli komponentia, romelic bralis sferoSi saWiroebs dadgenas. maSasadame, ganzraxva, rogorc samkomponentiani kategoria, ise aris gagebuli.

ganzraxvis am sami komponentidan pirveli ori saWiroa qmedebis Semadgenlobis etapze dadgindes, radgan codna da nebeloba faqtobrivi garemoebebisadmi aqvs ara marto damnaSaves, aramed masac, vinc moqmedebs marTlzomierad, xolo mesame komponenti bralis etapze unda Semowmdes. e.w. `bunebrivi ganzraxva~ marTlwinaaRmdegobis Segnebis dadasturebis SemTxvevaSi, iqceva `borot ganzraxvad~ da piri damTavrebuli ganzraxi danaSaulis Cadenis gamo daisjeba.

bralis etapze boroti ganzraxvis dadgena, ZiriTadad, ar moiTxovs gansakuTrebul Semowmebas. qmedebis Semadgenlobis etapze ganzraxvis arseboba, rogorc wesi, gulisxmobs boroti ganzraxvis arsebobis varauds. bralis etapze ganzraxvis specialurad dadgenis SemTxvevaa moCvenebiTi mogerieba da akrZalvaSi Secdoma.

ase rom, am msjelobis mixedviT, ganzraxvas ormagi funqcia eniWeba qmedebis Semadgenlobisa da bralis etapze. es ki niSnavs imas, rom ganzraxva, calke aRebuli, danaSaulis sistemaSi erTdroulad warmoadgens rogorc qcevis formas, aseve bralis formas e.w. `ganzraxvis bralis~ saxiT; e.i. ganzraxva gansazRvravs rogorc umarTlobis, aseve individis bralis Sinaarss.

qmedebis Semadgenlobis ganzraxva aseT SemTxvevaSi aris subieqtis faqtobriv garemoebebTan fsiqikuri urTierToba, rac qmedebis subieqtur niSans warmoadgens; es ar niSnavs imas, rom ganzraxva bralis etapze yovelgvar mniSvnelobas kargavs. bralis sferoSi ganzraxva aris bralis forma, rogorc ganwyobis uRirsobis matarebeli, romelic gakicxvis sagans warmoadgens da piris bralis Sinaarss gansazRvravs.

gamomdinare aqedan, ganzraxvis erTiani, samkomponentiani cneba, romelic mocemulia ssk-is me-9 muxlSi da TiTqos, erTi SexedviT, garegnulad moiTxovs germanuli e.w. ganzraxvis TeoriiT intrepretacias, saWiroa dogmaturad or nawilad daiyos da

Page 216: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

216

ganimartos e.w. bralis modificirebuli Teoriis mixedviT. es ukanaskneli moZRvreba ki ar aris germanuli bralis Teoriis identuri. saxeldobr, naSromSi ganviTrebuli mosazreba:

(1) ganzraxvis or komponents (codna da nebeloba) adgens qmedebis Semadgenlobis, xolo umarTlobis Segnebas _ bralis etapze;

(2) ganzraxvis am mesame komponents warmoadgens germanuli sisxlis samarTlisagan gansxvavebulad. kerZod, masSi gulisxmobs marTlwinaaRmdegobis Segnebas, romelSic, Tavis mxriv, moiazrebs marTlwinaaRdegobis gamomricxveli faqtobrivi garemoebebis codnasa da marTlsawinaaRmdego qmedebis samarTlebrivi mxaris Secnobas, xolo misi arsebobis Segnebas uwodebs `borot ganzraxvas”. ,,boroti ganzraxvis~ (dolus malus) amgvari gageba ki, terminologiuri zegavlenisa da msgavsebebis miuxedavad, gansxvavdeba germanuli sisxlis samarTlis mixedviT ,,boroti ganzraxvis~ klasikuri gagebisagan.

maSasadame, disertaciaSi ganviTarebuli Tvalsazrisi uaryofs ,,ganzraxvis Teoriis~ pirdapir gamoyenebas da ssk-is normebis interpretacias axdens germanuli sisxlis samarTlisgan gansxvavebuli, bralis, konkretulad ki, e.w. ganzraxvis bralis gamomricxveli modificirebuli SezRuduli Teoriis mixedviT. es ukanaskneli moZRvreba mxolod samarTlebrivi Sedegis TvalsazrisiT aris e.w. ,,ganzraxvis Teoriis~ msgavsi.

,,ganzraxi Teoriis~ Uuaryofa da e.w. ,,bralis Teoriis~ aRiareba gamomdinareobs aseve sxva im qarTveli avtorebis (m. turava, o. gamyreliZe) naSromebidanac, romlebmac ganzraxva bralis cnebidan qmedebis Semadgenlobis etapze gadaitanes, xolo ,,marTlwinaaRmdegobis Segneba~ bralis elementad aRiares.

akrZalvaSi misatevebeli Secdomisa da marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Tavidan aucilebadi faqtobrivi Secdomis dros gamoiricxeba marTlwinaaRmdegobis Segneba. es ukanaskneli Tavis TavSi aerTianebs marTlwinaaRmdegobis Segnebas rogorc viwro, aseve farTo gagebiT. pirvel SemTxvevaSi, anu samarTlebrivi Secdomisas moxdeba marTlwinaaRmdegobis Segnebis viwro gagebiT, xolo meore SemTxvevaSi, e.i. marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomisas am cnebis farTo gagebiT (bralis ganzraxva) uaryofa. aRniSnuli mosazreba ki ssk-is me-9 muxlis dispoziciidan gamomdinareobs. am normaSi mocemuli ,,marTlwinaaRmdegobis Segneba~ ar gulisxmobs wminda samarTlebriv Secdomas, anu igi ar exeba Secdomas akrZalvaSi, aramed ukavSirdeba marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli garemoebis faqtobrivi mxaris codnas.

maSasadame, ssk-is me-9 muxlSi mocemuli `marTlwinaaRmdegobis Segneba~ unda ganvasxvavoT ssk-is 36-e muxlSi moazrebuli ,,umarTlobis Segnebisgan~, romelic mxolod terminologiurad hgavs akrZalvaSi Secdomisas Sesamowmebel `marTlwinaaRmdegobis Segnebas~.

Page 217: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

217

swored am Sexedulebidan gamomdinare, marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdomis mimarT mizanSewonilia, gamoyenebul iqnes ara ssk-is 36-e, aramed ssk-is me-9 muxlis analogia. aRniSnuli poziciis dasabuTeba ki aris is, rom ssk-is me-9 muxlSi miTiTebuli `marTlwinaaRmdegobis Segneba~, rogorc zemoT iTqva, ar ukavSirdeba wminda samarTlebriv Secdomas. garda amisa, moCvenebiTi mogerieba da sxva msgavsi garemoebebis dros daSvebuli Secdoma faqtobrivi xasiaTisaa, Sesabamisad, ar aris marTebuli problemis gadawyveta im normis (36-e muxli) mixedviT, romelic wminda samarTlebriv Secdomas eZRvneba.

umarTlobis Segnebis amgvari diferenciaciiT SesaZlebelia akrZalvaSi Secdomisa da marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli Secdomis urTierTgamijvnis problemis gadawyveta. orive Secdomisas marTlwinaaRmdegobis Segnebis gamoricxviT qmedebis codna da nebeloba, e.i. bunebrivi ganzraxva ucvleli rCeba. ganzraxvis mesame komponentis uaryofa ar niSnavs danaCreni ori komponentis _ codnisa da nebelobis gamoricxvas, magram niSnavs ganzraxvis, rogorc mTlianis, saerTod uaryofasa da pirisaTvis gaufrTxileblobiTi qmedebis CadenisTvis pasuxismgeblobis dakisrebas.

ganzraxvis samkomponentiani gageba SesaZlebelia, aseve analogiurad gamoyenebul iqnes germanul sisxlis samarTlSic. konkretulad ki, _ marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli faqtobrivi Secdomis dros.

Secdomis am saxis arsebobis SemTxvevaSi, e.w. `ganzraxvis bralis~ gamoricxviT, marTalia, pirs pasuxismgebloba gaufrTxileblobisTvis daekisreba, Tumca, qmedebis codna da nebeloba ucvleli darCeba. maSasadame, am viTarebaSic, iseve, rogorc qarTuli samarTlebrivi Secdomisa da moCvenebiTi mogeriebis dros, ganzraxva gagebul unda iqnes rogorc samkomponentiani kategoria (e.w. ganzraxvis bralis gamomricxavi modificirebuli SezRuduli Teoria).

rac Seexeba Tavad qmedebis ganzraxvis niSnebis Sinaarsobriv mxares, ganzraxvaSi:

(1) inteleqtualuri komponentis arseboba gulisxmobs imas, rom igi danaSaulis mimdinareobisas aqtualuri da uwyveti formiT unda iqnes warmodgenili, ris gamoc misi potenciurad arseboba sakmarisi ar aris; amasTan kognitiuri elementi saWiroa moicavdes:

(a) konkretuli qcevis yvela ZiriTad niuanss; (b) gansaxorcielebeli qmedebis SemadgenlobisTvis

mniSvnelovan garemoebebs; (g) qmedebis Semadgenlobis Sesabamisi Sedegis dadgomis

winaswar ganWvretas; (d) movlenis kauzaluri ganviTarebis arsobriv monaxazs; (e) umarTlobis obieqturi Semadgenlobis yvela sxva niSans; (v) qmedebis garemoebebis socialuri bunebis mniSvnelobas;

Page 218: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

218

(2) codnis elementi danaSaulis Cadenis yvela etapze uwyvetad da konkretulad unda arsebobdes;

(3) inteleqtualuri elementis arsebobis dadgenis masStabi danaSaulis Semadgenlobis normatiuli niSnebis mimarT unda iyos ara konkretuli qmedebis Camdeni piris Sefasebis unari, aramed ,,paraleluri Sefaseba~, saSualo adamianis SesaZleblobidan gamomdinare;

(4) fsiqologiuri komponentis dasabuTeba afeqturi danaSaulebis Cadenis dros, gansxvavebiT afeqtis gareSe Cadenili deliqtisgan, Semdegi formiT unda xdebodes: afeqtur danaSaulebSi faqtobrivi garemoebebis Sesacnobad sakmarisi unda iyos am garemoebaTa ubralo aRqma da ara maTi siRrmiseuli gacnobiereba;

(5) nebelobiTi komponentis arseboba niSnavs imas, rom ganzraxva gagebuli unda iqnes rogorc fsiqologiurad (pirveli xarisxis pirdapiri ganzraxva), ise normatiulad (meore xarisxis pirdapiri da eventualuri ganzraxva). kerZod, rogorc meore xarisxis pirdapir, ise arapirdapir ganzraxvaSi saWiroa, nebeloba dasabuTdes ara deskrifciul-fsiqologiurad, aramed normatiul-SeracxviTi gagebiT.

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis Sesabamisad, aseT SemTxvevaSi marTebulia, ganzraxvis nebelobis deskrifciul-fsiqologiuri kategoria miviCnioT rogorc am cnebis damoukidebeli `dawerili~ niSani, xolo nebelobis normatiul-SeracxviTi gageba _ ara rogorc ganzraxvis erT-erTi Semadgeneli komponenti, aramed rogorc qmedebis subieqturi Semadgenlobis SefasebiTi dauwereli kategoria.

maSasadame, naSromSi warmodgenili Tvalsazrisis mixedviT, ganzraxva germanul da qarTul iuridiul dogmatikaSi, bralisagan gansxvavebiT, romelic mxolod SefasebiTia, aris rogorc wminda fsiqologiuri, ise normatiuli-SefasebiTi kategoria.

rac Seexeba Tavad marTlwinaaRmdegobis Segnebas, igi klasikuri da blanketuri deliqtebis dros niSnavs qmedebis akrZalulobis Secnobas, e.i. imis Segnebas, rom piris mier Cadenili marTlsawinaaRmdego moqmedeba an umoqmedoba pozitiuri an dauwereli samarTliT akrZalulia. misi dadgena ganzraxi danaSaulis ganxorcielebisas aqtualuri an potenciuri formiT saWiroa nebismier SemTxvevaSi.

gaufrTxileblobiT deliqtebSi germanuli sisxlis samarTalSi marTlwinaaRmdegobis Segnebas mniSvneloba mxolod TviTimedovnebiT Cadenili danaSaulebis dros eniWeba. saxeldobr, Segnebuli gaufrTxileblobis dasasabuTeblad sruliad sakmarisia, qmedebis ganmaxorcielebel pirs gaaCndes e.w. umarTlobis potenciuri Segneba. misi Semowmeba ki TviTimedovnebisas imave wesiT xdeba, rogorc es mocemulia ganzraxi danaSaulis Cadenis dros arsebuli akrZalvaSi Secdomis SemTxvevaSi.

Page 219: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

219

daudevrobisas umarTlobis Segneba, germanuli sisxlis samarTlis dogmatikis Tanaxmad, saerTod ar aris mocemuli. aseT viTarebaSi piri ar iTvaliswinebs Tavisi qmedebiT windaxedulobis normis darRvevis ganxorcielebis SesaZleblobas da, Sesabamisad, mas arc umarTlobis Segneba aqvs.

qarTuli sisxlis samarTlis mixedviT ki umarTlobis Segnebis dadgena SesaZlebelia rogorc Segnebuli, ise Seugnebeli gaufrTxileblobiTi danaSaulis ganxorcielebis dros.

TviTimedovnebis SemTxvevaSi pirs gacnobierebuli aqvs, rom nebadarTuli riskis farglebs gareT moqmedebs, riTac SesaZlebelia, ganxorcieldes qmedebis Semadgenloba, magram usafuZvlod imedovnebs, rom Sedegi ar dadgeba an misi moqmedeba samarTlebrivad gamarTlebuli iqneba.

rac Seexeba marTlwinaaRmdegobis Segnebis arsebobis sakiTxs daudevrobisas, qarTuli sisxlis samarTlis mixedviT, mas, dogmaturTan erTad, aseve praqtikuli mniSvnelobac aqvs. saxeldobr, mas Semdeg, rac akrZalvaSi Secdomisas moxdeba ganzraxi danaSaulidan gaufrTxileblobaze gadasvla, amgvari Secdomis misateveblobis sakiTxi daudevrobiT Cadenil deliqtSi mocemuli umarTlobis Segnebis farglebSi unda gadawydes. es imas niSnavs, rom marTlwinaaRmdegobis potenciuri Segnebis sferoSi saWiroa imis garkveva, epatios Tu ara pirs mis mier daSvebuli Secdoma. Tuki dadasturda, moqmedma ar icoda da arc SeiZleboda scodnoda, rom sCadioda marTlsawinaaRmdego qmedebas, maSin mas aseTi saxis Secdoma mieteveba da igi gaTavisufldeba sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisgan. Secdomis miuteveblobis SemTxvevaSi, qmedebis Camdens pasuxismgebloba gaufrTxileblobisTvis da, kerZod, daudevrobisTvis daekisreba, Tu mis mier ganxorcielebuli qmedebis gaufrTxileblobiT Cadena isjeba sisxlis samarTlis kanoniT

Page 220: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

220

gamoyenebuli literatura

∗∗∗

qarTulenovani literatura:

gamyreliZe (1998).

_ gamyreliZe o., brZola samarTlebrivi

saxelmwifosaTvis, Tbilisi, 1998.

gamyreliZe (2008).

giorgiZe (2008).

_ gamyreliZe o., saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis ganmarteba, Tbilisi, 2008.

_ giorgiZe a., SezRuduli Seracxadoba, sisxlissamarTlebriv _ kriminologiuri da fsiqiatriuli aspeqtebi, Tbilisi, 2008.

dvaliZe (2008).

_ dvaliZe i., motivisa da miznis zegavlena

danaSaulis kvalifikaciasa da

sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobaze,

Tbilisi, 2008.

vaCeiSvili (1957).

_ vaCeiSvili al., danaSaulis subieqturi mxare

sabWoTa sisxlis samarTalSi, Tbilisi, 1957.

veselsi, boilke (2010).

Todua, zogadi nawili (2007).

_ veselsi i., boilke v., (qarTuli Targmani), sisxlis samarTlis zogadi nawili, qarTuli gamocemis red. dvaliZe i., 38-e gamocema, Tbilisi, 2010. _Todua n., wignSi: sisxlis samarTlis zogadi

nawili, red.: naWyebia g., dvaliZe i., Tbilisi,

2007.

kutalia (2000).

_ kutalia l. g., brali sisxlis samarTalSi, Tbilisi, 2000.

mWedliSvili-hedrixi (2010).

_ mWedliSvili-hedrixi q., kazusebis amoxsnis meTodika sisxlis samarTalSi, me-2 gamocema,

Tbilisi, 2010.

mWedliSvili-hedrixi (2011).

_ mWedliSvili-hedrixi q., sisxlis samarTali,

danaSauli gamovlinebis calkeuli formebi,

Tbilisi, 2011.

Page 221: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

221

naWyebia (2001).

_ naWyebia g., brali, rogorc socialuri filosofiis kategoria, Tbilisi, 2001.

naWyebia (2002).

naWyebia, zogadi nawili (2007).

naWyebia (2011).

saria (2001).

surgulaZe (1997).

turava,

(2010).

turava

(2011). tyeSeliaZe, zogadi

nawili(2007).

ugrexeliZe (1982).

SavguliZe, surgulaZe (1988).

cipeliusi (2009).

wereTeli (1953).

_ naWyebia g., sisxlissamarTlebrivi urTier-

Toba da danaSaulis cneba, Tbilisi, 2002.

_ naWyebia g., wignSi: sisxlis samarTlis zogadi

nawili, red.: naWyebia g., dvaliZe i., Tbilisi,

2007.

_ naWyebia g., sisxlis samarTali, zogadi nawili, Tbilisi, 2011. _ saria n., Secdomis cneba da mniSvneloba

sisxlis samarTalSi, Tbilisi, 2001.

_ surgulaZe l., sisxlis samarTali, danaSauli,

Tbilisi, 1997.

_ turava m., sisxlis samarTali, zogadi nawilis mimoxilva, me-8 gamocema, Tbilisi, 2010.

_ turava m., sisxlis samarTali, danaSaulis moZRvreba, Tbilisi, 2011. _ tyeSeliaZe g., wignSi: sisxlis samarTlis

zogadi nawili, red.: naWyebia g., dvaliZe i.,

Tbilisi, 2007.

_ ugrexeliZe m., brali safrTxis deliqtebSi, Tbilisi, 1982. _ SavguliZe T., surgulaZe l., sazogadoebrivi saSiSroebis gamomricxveli garemoebani sisxlis samarTlis kanonmdeblobaSi, Tbilisi, 1988. _ cipeliusi r., (qarTuli Targmani), iuridiuli

meTodebis moZRvreba, samecniero red. turava m.,

me-10 gamocema, miunxeni, 2009.

_ wereTeli T., pasuxismgeblobis safuZvlebi

sabWoTa sisxlis samarTlis mixedviT, stalinis

Page 222: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

222

∗∗∗ qarTulenovani Jurnal-krebulebi:

wereTeli (1966). wereTeli, tyeSeliaZe (1969).

wereTeli (2006).

wereTeli (2010). xubua (2004).

saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis

Sromebi, tomi 51, Tbilisi, 1953.

_ wereTeli T., danaSaulebrivi qmedoba da misi Sedegi, Tbilisi, 1966. _wereTeli T., tyeSeliaZe g., moZRvreba danaSaulze, Tbilisi, 1969.

_wereTeli T., sazogadoebrivi saSiSroeba da marTlwinaaRmdegoba sisxlis samarTalSi, Tbilisi, 2006. _ wereTeli T., sisxlis samarTlis problemebi, tomi IV, Tbilisi, 2010. _ xubua g., samarTlis Teoria, Tbilisi, 2004.

gamyreliZe, ,,almanaxi~, #13 (2000).

gamyreliZe, ,adamiani da konstitucia‘‘, #4 (2002). gamyreliZe

(2006).

mayaSvili, ,,sabWoTa samarTali~ (1965).

_ gamyreliZe o., daskvna docent g. naWyebias sadoqtoro disertaciaze ,,sisxlis samarTlis mecnierebis sagani~, JurnalSi: ,,almanaxi~, #13, 2000.

_ gamyreliZe o., Seracxvis problema sisxlis samarTalSi da bralis normatiuli cnebis dasabuTebis cda (gagrZeleba), JurnalSi: ,,adamiani da konstitucia‘‘ #4, 2002. _ gamyreliZe o., Seracxvis problema sisxlis samarTalSi da bralis normatiuli cnebis dasabuTebis cda, krebulSi: Tamaz SavguliZis dabadebis 75-e wlisTavisadmi miZRvnili krebuli), 2006. _ mayaSvili v., eventualuri ganzraxvis sakiTxisaTvis, JurnalSi: ,,sabWoTa samarTali, 1965.

Page 223: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

223

maRlakeliZe,

`samarTlis

Jurnali~, #2

(2009).

maRlakeliZe, ,,samarTlis

Jurnali~, #1/2

(2010).

naWyebia, `saxelmwifo da samarTali~ (1990).

naWyebia, `samarTlis Jurnali~, #1 (2009). naWyebia, `samarTlis Jurnali~, #2 (2009). tyeSeliaZe (2003).

futkaraZe (2006).

yvavilaSvili, ,,macne~, (1992). wereTeli, ,,macne~, #1 (1960).

wereTeli, ,,sabWoTa samarTali~, #2 (1966).

_ maRlakeliZe l., samarTlebrivi Secdomisa da

marTlwinaaRmdegobis etapze daSvebuli

Secdomis urTierTgamijvnis sakiTxisaTvis,

JurnalSi: `samarTlis Jurnali~, #2, 2009.

_ maRlakeliZe l., marTlwinaaRmdegobis

Segnebis mniSvneloba ganzraxi da

gaufrTxileblobiTi deliqtebis dros,

JurnalSi: ,,samarTlis Jurnali~, #1/2, 2010.

_ naWyebia g., pirdapiri ganzraxvisa da sasjelis logikuri kavSiris fsiqologiuri dasabuTebis problema, JurnalSi: `saxelmwifo da samarTali~, 1990. _ naWyebia g., danaSauli bralis ori formiT, JurnalSi: `samarTlis Jurnali~, #1, 2009. _ naWyebia g., bralis xarisxis zogierTi sakiTxi sisxlis samarTalSi, JurnalSi: `samarTlis Jurnali~, #2, 2009. _ tyeSeliaZe g., brali SefasebiTi cnebaa, saxelmwifosa da samarTlis aqtualuri problemebi, saiubileo krebulSi: miZRvnili Tbilisis saxelmwifo universitetisiuridiuli fakultetis 80 wlisTavisadmi, Tbilisi, 2003. _ futkaraZe e., marTlwinaaRmdegobis sakiTxisaTvis, krebulSi: sisxlis samarTlis Tanamedrove problemebi, 2006. _ yvavilaSvili l., ganwyoba da nebismieri qceva, filosofiisa da fsiqologiis seria, JurnalSi: ,,macne~, 1992. _ wereTeli T., bralis cnebis sakiTxi, JurnalSi: ,,macne~, #1, 1960. _ wereTeli T., finaluri Teoria burJuaziul sisxlis samarTalSi da misi kritika, JurnalSi: ,,sabWoTa samarTali~, #2, 1966.

Page 224: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

224

∗∗∗

germanulenovani literatura:

wereTeli, ,,sabWoTa samarTali~, #6 (1974).

_ wereTeli T., Tanamedrove burJuaziuli kriminalistTa moZRvreba bralze da misi kritika, cnebis sakiTxi, JurnalSi: ,,sabWoTa samarTali~, #6, 1974.

Allfeld (1922).

Achenbach (1974).

Baumann, AT (1968).

Baumann, Weber, AT

(1985).

Baumann, Weber,

Mitsch, AT (2003).

Beling (1906).

Buri (1873).

Buri (1995).

Busch (1949).

Binding (1919).

Binding I (1991).

_ Allfeld P., Lehrbuch des deutschen Strafrechts, me-8 gamocema, Leipzig, 1922.

_ Achenbach H., Historische und dogmatische Grundlagen der

strafrechtssystematischen Schullehre, me-12 tomi, Berlin,

1974.

_ Baumann J., Strafrecht, Allgemeiner Teil, me-5 gamocema, Bielefeld, 1968.

_ Baumann J., Weber U., Strafrecht, Allgemeiner Teil, me-9 gamocema, Bielefeld, 1985.

_ Baumann J., Weber U., Mitsch W., Strafrecht, Allgemeiner

Teil, me-11 gamocema, Bielefeld, 2003.

_ Beling E., Die Lehre vom Verbrechen, Tübingen, 1906.

_ Buri M. v., Ueber Causalität und deren Verantwortung,

Leipzig, 1873.

_ Buri M. v., Theorie des Strafrechts, Liepzig, 1995.

_ Busch H. R., Moderne Wandlungen der Verbrechenslehre,

Tübingen, 1949.

_ Binding K., Die Schuld im deutschen Strafrecht, Leipzig,

1919.

_ Binding K., Die Normen und ihre Übertretung, tomi I, me-4 gamocema, Leipzig, 1991.

Page 225: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

225

Binding II (1991).

Bieri (2005).

Blei (1983).

Bockelmann, AT (1978).

Bockelmann, Volk, AT

(1987).

Dohna (1905).

Dohna (1950).

Freudenthal (1922).

Frisch (1983).

Freund, AT

(2009).

Frister, AT

(2009).

Forschner (2003).

Feuerbach (1986).

_ Binding K., Die Normen und ihre Übertretung, tomi II, me-2 gamocema, Leipzig, 1991.

_ Bieri P., Das Handwerk der Freiheit, Über die Entdeckung

des eigenen Willens, me-3 gamocema, Frankfurt, 2005.

_ Blei H., Strafrecht, me-18 gamocema, München, 1983.

_ Bockelmann P., Strafrecht, Allgemeiner Teil, me-3 gamocema, München, 1978.

_ Bockelmann P., Volk K., Strafrecht, Allgemeiner Teil, me-4 gamocema, München, 1987.

_ Dohna A. Graf zu, Die Rechtswidrigkeit als

allgemeingültiges Merkmal im Tatbestande strafbarer

Handlungen, Halle, 1905.

_ Dohna A. Graf zu, Aufbau der Verbrechenslehre, me-4 gamocema, Bonn, 1950.

_ Freudenthal B., Schuld und Vorwurf im geltenden

Strafrecht, Tübingen, 1922.

_ Frisch W., Vorsatz und Risiko, Köln, 1983.

_ Freund G., Strafrecht, Allgemeiner Teil, me-2 gamocema, Berlin-Heidelberg, 2009.

_ Frister H., Strafrecht, Allgemeiner Teil, me-4 gamocema, München, 2009.

_ Forschner S., Die Radbruchsche Formel in den

Höchstrichterlichen ,,Mauerschützenurteilen~, Tübingen, 2003. _ Feuerbach P. J. A. v., Lehrbuch des gemeinen in

Deutschland gültigen peinlichen Rechts, me-14 gamocema, Aalen, 1986.

Page 226: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

226

Gallas (1969). Günther

(1983).

Gropp, AT (2005).

Grundmann (2004).

Haft, AT (2004).

Hartmann (1951).

Hartmann (1962).

Honsel (2010).

Heinrich, AT I

(2010).

Heinrich, AT II

(2010).

Heuchemer (2005).

Hippel (1903).

Hippel (1932).

Hruschka (1988).

Hirsch (1960).

Jakobs, AT (1991).

Jescheck, Weigend,

AT (1996).

_ Gallas W., Beiträge zur Verbrechenslehre, Berlin, 1969.

_ Günther H. L., Strafrechtswidrigkeit und

Strafunrechtsausschluß, Köln, 1983.

_ Gropp W., Strafrecht, Allgemeiner Teil, me-3 gamocema, Berlin-Heidelberg, 2005.

_ Grundmann A., Das niederländische Gesetz über die Prüfung

von Lebensbeendigung auf Verlangen und Beihilfe zur

Selbsttötung, Aachen, 2004.

_ Haft F., Strafrecht, Allgemeiner Teil, me-9 gamocema, München, 2004.

_ Hartmann N., Teleologisches Denken, Berlin, 1951.

_ Hartmann N., Ethik, me-4 gamocema, Berlin, 1962.

_ Honsel H., Römisches Recht, me-7 gamocema, Berlin-

Heidelberg, 2010.

_ Heinrich B., Strafrecht, Allgemeiner Teil I, me-2 gamocema, Stuttgart, 2010.

_ Heinrich B., Strafrecht, Allgemeiner Teil II, me-2 gamocema, Stuttgart, 2010.

_ Heuchemer M., Erlaubnistatbestandsirrtum, Berlin, 2005.

_ Hippel R., Die Grenze von Vorsatz und Fahrlässigkeit,

Leipzig, 1903.

_ Hippel R. v., Lehrbuch des Strafrechts, Berlin, 1932.

_ Hruschka J., Strafrecht nach logisch-analytischer Methode,

me-2 gamocema, Berlin - New York, 1988.

_ Hirsch H. J., Die Lehre von den negativen

Tatbestandsmerkmalen, Bonn, 1960.

_ Jakobs G., Strafrecht, Allgemeiner Teil, me-2 gamocema, Berlin - New York, 1991.

_ Jescheck H. H., Weigend T., Lehrbuch des Strafrechts,

Allgemeiner Teil, me-5 gamocema, Berlin, 1996.

Page 227: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

227

Kaufmann (1961). Kaufmann (1982).

Kaufmann (1985).

Kohlrausch I (1903).

Kühl, AT

(2008).

Krey, AT I (2008).

Kindhäuser, AT

(2011).

List (1919).

List, Schmidt

(1927).

Maurach, AT

(1954).

Maurach, Zipf, AT I (1992).

Maurer (2007).

Mayer (1901).

Mayer (1903).

_ Kaufmann Arth., Das Schuldprinzip, Eine strafrechtlich-

rechtsphilosopische Untersuchung, Heidelberg, 1961.

_ Kaufmann Arth., Die Parallelwertung in der Laiensphäre,

Ein sprachphilosophischer Beitrag zur allgemeinen

Verbrechenslehre, Bayerische Akademie der Wissenschaften,

München, 1982.

_ Kaufmann Arth., Das Unrechtsbewußtsein in der

Schuldlehre des Strafrechts, Aalen, 1985.

_ Kohlrausch E., Irrtum und Schuldformen im Strafrecht,

tomi I, Berlin, 1903.

_ Kühl K., Stafrecht, Allgemeiner Teil, me-6 gamocema, München, 2008.

_ Krey V., Deutsches Strafrecht, Allgemeiner Teil, tomi I, me-2 gamocema, Stuttgart, 2008.

_ Kindhäuser U., Strafrecht, Allgemeiner Teil, me-5 gamocema, 2011.

_ List F. v., Lehrbuch des deutschen Strafrechts, 21/22-e gamocema, Berlin-Leipzig, 1919.

_ List F., Schmidt E., Lehrbuch des deutschen Strafrechts, 25-e gamocema, Berlin, 1927.

_ Maurach R., Deutsches Strafrecht, Allgemeiner Teil,

Karlsruhe, 1954.

_ Maurach R., Zipf H., Strafrecht, Allgemeiner Teil, tomi I, Heidelberg, 1992.

_Maurer R., Das voluntative Element des Vorsatzes als

Beweisthema vor Gericht, Saarbrücken, 2007.

_ Mayer M. E., Die schuldhafte Handlung und ihre Arten im

Strafrecht, Leipzig, 1901.

_ Mayer M. E., Rechtsnormen und Kulturnormen, Leipzig,

1903.

Page 228: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

228

Mayer, AT (1915).

Mayr (1992).

Mezger, AT

(1948).

Mezger (1949).

Mezger (1950).

Naucke (2002).

Otto (2000).

Platzgummer (1964).

Puppe, AT I

(2002).

Radbruch (1947).

Radbruch (1958).

Rohracher

(1965).

Radbruch

(1973).

Roxin

(1973).

Roxin, AT II (2003).

Roxin, AT I (2006).

_ Mayer M. E., Der Allgemeine Teil des deutschen Strafrechts,

Heidelberg, 1915.

_ Mayr J., Error in persona vel obiecto und aberratio ictus der

Notwehr, Frankfurt am Main, 1992.

_ Mezger E., Strafrecht, Allgemeiner Teil, me-2 gamocema,

München, 1948.

_ Mezger E., Strafrecht, Ein Lehrbuch, me-3 gamocema, Berlin, 1949.

_ Mezger E., Moderne Wege der Strafrechtsdogmatik, Berlin-

München, 1950.

_ Naucke W., Strafrecht, Eine Einführung, me-7 gamocema, Frankfurt am Main, 2002.

_ Otto H., Grundkurs, Strafrecht, me-6 gamocema, Berlin,

2000.

_ Platzgummer W., Die Bewußtseinsform des Vorsatzes, Eine

strafrechtsdogmatische Untersuchung auf psychologischer

Grundlage, Wien, 1964.

_ Puppe I., Strafrecht Allgemeiner Teil I, Baden-Baden, 2002.

_ Radbruch G., Vorschule der Rechtsphilosophie, 1-li gamocema, Göttingen, 1947.

_ Radbruch G., Der Geist des englischen Rechts, me-4 gamocema, Göttingen, 1958.

_ Rohracher H., Einführung in die Psychologie, me-9 gamocema, Wien, 1965.

_ Radbruch G., Rechtsphilosophie, me-8 gamocema, Stuttgart,

1973.

_ Roxin C., Strafrechtliche Grundlagenprobleme, Berlin, 1973.

_ Roxin C., Strafrecht, Allgemeiner Teil, tomi II, me-4 gamocema, München, 2003.

_ Roxin C., Strafrecht, Allgemeiner Teil, tomi I, me-4 gamocema, München, 2006.

Page 229: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

229

Rengier, AT

(2009). Rudolphi (1969).

Sauer (1921).

Safferling (2008).

Schmidt (1927).

Stratenwerth,

Kuhlen,

AT I (2004).

Schmidhäuser (1968).

Schmidhäuser, AT

(1984).

Schroth (1998).

Schewe (1967).

Schewe

(1972).

Stuckenberg (2007).

Tiedemann (2007).

Turava (1998).

_ Rengier R., Strafrecht, Allgemeiner Teil, München, 2009.

_ Rudolphi H. J., Unrechtsbewusstsein, Verbotsirrtum und

Vermeidbarkeit des Verbotsirrtums, Göttingen, 1969.

_ Sauer W., Grundlagen des Strafrechts nebst Umriß einer

Rechts-und Staatsphilosophie, Berlin, 1921.

_ Safferling C., Vorsatz und Schuld, Tübingen, 2008.

_ Schmidt E., Lehrbuch des deutschen Strafrechts, 25-e gamocema, Berlin, 1927.

_ Stratenwerth G., Kuhlen L., Strafrecht, Allgemeiner Teil I,

Die Straftat, me-5 gamocema, Köln, 2004.

_ Schmidhäuser E., Vorsatzbegriff und Begriffsjurisprudenz

im Strafrecht, Tübingen, 1968.

_ Schmidhäuser E., Strafrecht, Allgemeiner Teil, me-2 gamocema, Tübingen, 1984.

_ Schroth U., Vorsatz und Irrtum, München, 1998.

_ Schewe G., Bewußtsein und Vorsatz, Berlin, 1967.

_ Schewe G., Reflexbewegung, Handlung, Vorsatz,

Strafrechtsdogmatische Aspekte des Willensproblems aus

medizinisch-psychologischer Sicht, Berlin, 1972.

_ Stuckenberg C. F., Vorstudien zu Vorsatz und Irrtum im

Völkerstrafrecht, Berlin, 2007.

_ Tiedemann K., Wirtschaftsstrafrecht, Einführung und

Allgemeiner Teil mit wichtigen Rechtstexten, me-2 gamocema, Köln, 2007.

_ Turava M., Straftatsysteme in rechtsvergleichender Sicht

unter besonderer Berücksichtigung des Shuldbegriffs, Berlin,

1998.

Page 230: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

230

∗∗∗

germanulenovani Jurnal-krebulebi:

Udo, AT (2001).

Walter (2006).

Weber (1948).

Welzel (1949).

Welzel (1961).

Welzel

(1969).

Wessels, Beulke,

AT (2011).

Weinberg (1928).

Ziegert (1987).

Zippelius (2006).

_ Udo E., Strafrecht, Allgemeiner Teil, me-3 gamocema, Heidelberg, 2001.

_ Walter T., Der Kern des Strafrechts, Tübingen, 2006.

_ Weber H., Grundriß des deutschen Strafrechts, me-2 gamocema, Bonn, 1948.

_ Welzel H., Um die Finale Handlungslehre, Tübingen, 1949.

_ Welzel H., Das neu Bild des Strafrechtssystems, Eine

Einführung in die finale Handlungslehre, me-4 gamocema, Göttingen, 1961.

_ Welzel H., Das deutsche Strafrecht, me-11 gamocema, Berlin,

1969.

_ Wessels J., Beulke W., Strafrecht, Allgemeiner Teil, 41-e gamocema, Heidelberg, 2011.

_ Weinberg H., Der Verbotsirrtum, Bonn, 1928.

_ Ziegert U., Vorsatz, Schuld und Vorverschulden, Berlin,

1987.

_ Zippelius R., Juristische Methodenlehre, me-10 gamocema,

München, 2006.

Amelung, JuS (1993).

Arzt, ZStW 91

(1979).

_ Amelung K., Strafbarkeit von ,,Mauerschütze~, JurnalSi:

JuS, 1993.

_ Arzt G., Zum Verbotsirrtum beim Fahrlässigkeitsdelikt,

JurnalSi: ZStW 91, 1979.

Page 231: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

231

Bloy, JuS (1989).

Börger, NStZ (2000). Dreher, Heinitz FS

(1972),

Darnstädt, JuS

(1978).

Dieckmann, Jura

(1994).

Dreier, JZ (1997).

Dopslaff, GA (1987).

Engisch, Mezger FS

(1954).

Frank, ZStW 10

(1890).

Frank, FS

(1907).

Frisch, Kaufmann GS

(1989).

_ Bloy R., Funktion und Elemente des subjektiven Tatbestands

im Deliktsaufbau, JurnalSi: JuS, 1989.

_ Börger H., Strafvereitelung durch Ausländer – Fall

Schneider, JurnalSi: NStZ, 2000. _ Dreher E., Irrtun über Rechtfertigungsgründe, krebulSi: Festschrift für Ernst Heinitz zum 70. Geburtdtag, 1972.

_ Darnstädt T., Der Irrtum über normative

Tatbestandsmerkmale im Strafrecht, JurnalSi: JuS, 1978.

_ Dieckmann A., Plädoyer für die eingeschränkte Schuldtheorie

beim Irrtum über Rechfertigungsgründe, JurnalSi: Jura,

1994.

_ Dreier H., Gustav Radbruch und die Mauerschützen,

JurnalSi: JZ, 1997.

_ Dopslaff U., Plädoyer für einen Verzicht auf die

Unterscheidung in deskriptive und normative

Tatbestandsmerkmale, JurnalSi: GA, 1987.

_ Engisch K., Die normativen Tatbestandselemente im

Strafrecht, krebulSi: Festschrift für Edmund Mezger, 1954.

_ Frank R., Vorstellung und Wille in der modernen Doluslehre,

JurnalSi: ZStW 10, 1890.

_ Frank R., Über den Aufbau des Schuldbegriffs, krebulSi:

Festschrift für die juristische Fakultät der Universität Gießen,

1907.

_ Frisch W., Vorsatz und Mitbewußtsein-Strukturen des

Vorsatzes, Zur normativen Relevanz psychologischer Befunde

im Strafrecht, krebulSi: Gedächtnisschrift für Armin

Kaufmann, 1989.

Page 232: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

232

Gallas, ZStW

(1955).

Gallas, Bockelmann FS

(1979).

Gropp, Triffterer FS

(1996).

Goldschmidt, Frank

FS I (1930).

Goldschmidt, ÖstZStr

(1913).

Haft, JuS

(1980).

Haft, JA

(1981).

Hassemer, GS (1989).

Hirsch, ZStW 93

(1982).

Hruschka, Roxin FS

(2001).

Herzberg, Jura

(1984).

Herzberg, JuS (1986).

Herzberg, JZ (1988).

_ Gallas W., Zum gegenwärtigen Stand der Lehre vom

Verbrechen, JurnalSi: ZStW, 1955.

_ Gallas W., Zur Struktur des strafrechtlichen Unrechtsbegriffs,

krebulSi: Festschrift für Paul Bockelmann, 1979.

_ Gropp W., Naturrecht oder Rückwirkungsverbot? – Zur

Strafbarkeit der Berliner ,,Mauerschützen~, krebulSi: Festschrift für Otto Triffterer zum 65. Geburtstag, 1996.

_ Goldschmidt J., Normativer Schuldbegriff, krebulSi:

Festschrift für Reinhard von Frank, tomi I, 1930.

_ Goldschmidt J., Der Notstand, ein Schuldproblem,

JurnalSi: ÖstZStr, 1913.

_ Haft F., Der doppelte Irrtum im Strafrecht, JurnalSi: JuS,

1980.

_ Haft F., Grenzfälle des Irrtums über normative

Tatbestandsmerkmale im Strafrecht, JurnalSi: JA, 1981.

_ Hassemer W., Kennzeichen des Vorsatzes, krebulSi: Gedächtnisschrift für Armin Kaufmann, 1989.

_ Hirsch H. J., Der Streit um Handlings - und Unrechtslehre,

JurnalSi: ZStW (93), 1982.

_ Hruschka J., Wieso ist eigentlich die ,,eingeschränkte

Schuldtheorie~ eingeschränkt? krebulSi: Festschrift für

Claus Roxin, 2001.

_ Herzberg R. D., Die Schuld beim Fahrlässigkeitsdelikt,

JurnalSi: Jura, 1984.

_ Herzberg R. D., Die Abgrenzung von Vorsatz und bewusster

Fahrlässigkeit – ein Problem des objektiven Tatbestandes,

JurnalSi: JuS, 1986.

_ Herzberg R. D., Das Wollen beim Vorsatzdelikt und dessen

Unterscheidung vom bewußt fahrlässigen Verhalten,

JurnalSi: JZ, 1988.

Page 233: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

233

Herzberg, Hardtung,

JuS (1999).

Herzberg, FS

(2000).

Herzberg, JuS (2008).

Heinrich, Roxin FS

(2011).

Hürenfeld, ZStW 93

(1982).

Jakobs, ZStW

(1989).

Jakobs, ZStW (2002).

Jakobs, Rudolphi FS

(2004).

Jescheck, ZStW 73

(1961).

Jescheck, ZStW (1981).

Kaufmann, JZ

(1955).

_ Herzberg R. D., Hardtung B., Grundfälle zur Abgrenzung

von Tatumstandsirrtum und Verbotsirrtum, JurnalSi: JuS,

1999.

_ Herzberg R. D., Der Vorsatz als ,,Schuldform~, als ,,aliud~

zur Fahrlässigkeit und als ,,Wissen und Wollen, krebulSi:

50 Jahre Bundesgerichshof, Festgabe aus der Wissenschaft,

2000.

_ Herzberg R. D., Vorsatzausschließende Rechtsirrtümer,

JurnalSi: JuS, 2008.

_ Heinrich B., Der Irrtum über Normative

Tatbestandsmerkmale, krebulSi: FS für Claus Roxin zu 80.

Geburtstag, 2011.

_ Hürenfeld P., Zum Stand der deutschen Verbrechenslehre

aus der Sicht einer gemeinrechtlichen Tradition in Europa

JurnalSi: ZStW (93), 1982.

_ Jakobs G., Über die Behandlung von Wollensfehlen und von

Wissensfehlen, JurnalSi: ZStW, 1989.

_ Jakobs G., Gleichgültigkeit als dolus indirectus, JurnalSi:

ZStW, 2002.

_ Jakobs G., Dolus malus, krebulSi: Festschrift für Hans-

Joachim Rudolphi, 2004.

_ Jescheck H. H., Die Entwicklung des Verbrechensbegriffs in

Deutschland seit Beling im Vergleich mit der österreichischen

Lehre, JurnalSi: ZStW 73, 1961.

_ Jescheck H. H., Grundfragen der Dogmatik und

Kriminalpolitik, JurnalSi: ZStW, 1981.

_ Kaufmann Arm., Tatbestandseinschränkung und

Rechtfertigung, JurnalSi: JZ, 1955.

Page 234: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

234

Kaufmann, ZfRV

(1964).

Kaufmann, JZ

(1954).

Kaufmann, Lackner FS

(1987).

Kelker, Jura (2006).

Küpper, ZStW 100

(1988).

Küper, JZ

(1989).

Krüger, Helmke, JA

(1989).

Kindhäuser, ZStW 96

(1984).

Langer,GA

(1976).

Lesch, JA (1996).

Lesch, JA

(1997).

Makaschwili

(1984).

_ Kaufmann Arm., Das fahrlässige Delikt, JurnalSi: ZfRV,

1964.

_ Kaufmann Arth., Zur Lehre von den negativen

Tatbestandsmerkmalen, JurnalSi: JZ, 1954. _ Kaufmann Arth., Eine Anmerkungen zu den Irrtümern über

den Irrtum, krebulSi: Festschrift für Karl Lackner, 1987.

_ Kelker B., Erlaubnistatumstands - und Erlaubnisirrtum - eine

systematische Erörterung, JurnalSi: Jura, 2006.

_ Küpper G., Zum Verhältnis von dolus eventualis,

Gefährdungsvorsatz und bewußter Fahrlässigkeit, JurnalSi:

ZStW 100, 1988.

_ Küper W., Die dämonische Macht des ,,Katzenkönigs~ oder:

Probleme des Verbotsirrtums und Putativsnotstandes an den

Grenzen strafrechtlicher Begriff, JurnalSi: JZ, 1989.

_ Krüger R., Helmke R., ,,Nötlüge~, JurnalSi: JA, 1989.

_ Kindhäuser U., Der Vorsatz als Zurechnungskriterium,

JurnalSi: ZStW 96, 1984.

_ Langer W., Vorsatztheorie und strafgesetzliche

Irrtumsregelung, - Zur Kompetenzabgrenzung von

Strafgesetzgebung, Verfassungsgerichtsbarkeit und

Strafrechtswissenschaft, JurnalSi: GA, 1976.

_ Lesch H. H., Dogmatische Grundlagen zur Behandlung des

Verbotsirrtums, JurnalSi: JA, 1996.

_ Lesch H. H., Dolus directus, indirectus und eventualis,

JurnalSi: JA, 1997.

_ Makaschwili W. G., Schuldprinzip in der sowjetischen

Strafgesetzgebung, krebulSi: Zweites deutsch-sowjetisches

Kolloquium über Strafrecht und Kriminologie, 1984.

Page 235: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

235

Mayer, ZStW 26

(1911).

Merkel, ZStW 43

(1922).

Mezger, Kohlrausch FS

(1944).

Müller, NJW (1980).

Moos, ZStW

93 (1982).

Morkel, NStZ

(1981).

Nagler, Binding FS

(1911).

Nagler, Frank FG

(1930).

Naucke, Roxin

FS (2001).

Neumann, JuS

(1993).

Otto, ZStW 87

(1975).

Otto, Jura

(1990).

Otto, Jura (1996).

_ Mayer M. E., Glossen zur Schuldlehre, JurnalSi: ZStW

26, 1911.

_ Merkel P., Die Bestimmungen des Strafgesetzentwurfes von

1919 über die Straftat, JurnalSi: ZStW (43), 1922.

_ Mezger E., Rechtsirrtum und Rechtsblindheit, krebulSi:

Festschrift für Eduard Kohlrausch, 1944.

_ Müller I., Der Vorsatz der Rechtsbeugung, JurnalSi:

NJW, 1980.

_ Moos R., Zum Stand der österreichischen Verbrechenslehre, JurnalSi: ZStW (93), 1982.

_ Morkel D. W., Abgrenzung zwischen vorsätzlicher und

fahrlässiger Straftat, JurnalSi: NStZ, 1981.

_ Nagler J., Der heutige Stand der Lehre von der

Rechtswidrigkeit, krebulSi: Festschrift für Karl Binding,

1911.

_ Nagler J., Der Begriff der Rechtswidrigkeit, krebulSi:

Festgabe für Reinhard von Frank, 1930.

_ Naucke W., Staatstheorie und Verbotsirrtum, krebulSi:

Festschrift für Claus Roxin, 2001.

_ Neumann U., Der Verbotsirrtum (§17 StGB), JurnalSi:

JuS, 1993.

_ Otto H., Personales Unrecht, Schuld und Strafe, JurnalSi:

ZStW 87, 1975.

_ Otto H., Verbotsirrtum, JurnalSi: Jura, 1990.

_ Otto H., Der Vorsatz, JurnalSi: Jura, 1996.

Page 236: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

236

Paeffgen, Arm.

Kaufmann FS (1989).

Puppe, GA

(1990).

Puppe, ZStW 103

(1991).

Radbruch, ZStW

(1904).

Radbruch, SJZ

(1946).

Radbruch, Frank FG I

(1969).

Rosenfeld, ZStW 32

(1911).

Roxin,

ZStW 74 (1962).

Roxin, JuS

(1964).

Roxin,

ZStW 78 (1966).

Roxin, Radbruch FS

(1968).

Roxin, Jus (1973).

_ Paeffgen H. U., Anmerkungen zum

Erlaubnistatbestandsirrtum, krebulSi: Gedächtnisschrift für

Armin Kaufmann, 1989.

_ Puppe I., Tatirrtum, Rechtsirrtum, Subsumtionsirrtum,

JurnalSi: GA, 1990.

_ Puppe I., Der Vorstellungsinhalt des dolus eventualis,

JurnalSi: ZStW 103, 1991.

_ Radbruch G., Über den Schuldbegriff, JurnalSi: ZStW,

1904.

_ Radbruch G., Gesetzliches Unrecht und übergesetzliches

Recht, JurnalSi: SJZ, 1946.

_ Radbruch G., Zur Systematik der Verbrechenslehre,

krebulSi: Festgabe für Reinhard von Frank, tomi I, 1969.

_ Rosenfeld E. H., Schuld und Vorsatz im v. Lisztschen

Lehrbuch, JurnalSi: ZStW (32), 1911.

_ Roxin C., Zur Kritik der finale Handlungslehre, JurnalSi:

ZStW 74, 1962.

_ Roxin C., Zur Abgrenzung von bedingtem Vorsatz und

bewußter Fahrlässigkeit-BGHSt 7, 363, JurnalSi :JuS, 1964.

_ Roxin C., Literaturbericht, JurnalSi: ZStW 78, 1966.

_ Roxin C., Einige Bemerkungen zum Verhältnis von

Rechtsidee und Rechtsstoff in der Systematik unseres

Strafrechts, krebulSi: Gedächtnisschrift für Gustav

Radbruch, 1968.

_ Roxin C., Unterlassung, Vorsatz und Fahrlässigkeit,

Versuch und Teilnahme im neuen Strafgesetzbuch,

JurnalSi: JuS, 1973.

Page 237: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

237

Roxin, Rudolphi FS

(2004).

Satzger, Jura

(2008).

Spendel, Lackner FS

(1987).

Spendel, Tröndle FS

(1989).

Scheffler, Jura

(1993).

Scheffler, Jura

(1995).

Schmidhäuser, Mayer

FS (1966).

Schmidhäuser, JZ

(1979).

Schmidhäuser, JuS

(1980).

Schünemann, NJW

(1980).

Schünemann, Greco,

GA (2006).

_ Roxin C., Zur Normativierung des dolus eventualis und zur

Lehre von der Vorsatzgefahr, krebulSi: Festschrift für

Hans-Joachim Rudolphi, 2004.

_ Satzger H., Der Vorsatz - einmal näher betrachtet,

JurnalSi: Jura, 2008.

_ Spendel G., Zum Begriff des Vorsatzes, krebulSi:

Festschrift für Karl Lackner, 1987.

_ Spendel G., Das Unrechtsbewußtsein in der

Verbrechenssystematik, krebulSi: Festschrift für Hebert

Tröndle, 1989.

_ Scheffler U., Der Erlaubnistatbestandsirrtum und seine

Umkehrung, das Fehlen subjektiver Rechtfertigungselemente,

JurnalSi: Jura, 1993.

_ Scheffler U., J. S. F. von Böhmer (1704-1772) und der dolus

eventualis, JurnalSi: Jura, 1995.

_ Schmidhäuser E., Über Aktualität und Potentialität des

Unrechtsbewußstseins, krebulSi: Festschrift Hellmuth

Mayer, 1966.

_ Schmidhäuser E., Der Verbotsirrtum und das Strafgesetz

($16 I Satz 1 und $17), JurnalSi: JZ, 1979.

_ Schmidhäuser E., Die Grenze zwischen vorsätzlicher und

fahrläsiger Straftat (,,dolus eventualis~ und ,,bewußte

Fahrlässigkeit~), JurnalSi: JuS, 1980.

_ Schünemann H. W., Verbotsirrtum und faktische

Verbotskenntnis, JurnalSi: NJW, 1980.

_ Schünemann B., Greco L., Der Erlaubnistatbestandsirrtum

und das Strafrechtssystem, oder: Das Peter-Prinzip in der

Strafrechtsdogmatik? JurnalSi: GA, 2006.

Page 238: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

238

Struensee, JZ

(1987).

Struensee, JZ

(1987).

Schlehofer, NJW

(1989). Stratenwerth, Welzel

FS (1974).

Ulrich, Emge FS

(1960).

Warda, Jura

(1979).

Welzel, JZ (1953).

Welzel, JZ

(1954).

Welzel, JuS (1966).

Wolff, Gallas FS

(1973).

Wentzell, Jura

(2001).

Zaczyk, NJW

(1989).

_ Struensee E., Der Subjektive Tatbestand des Fahrlässigen

Delikts, JurnalSi: JZ, 1987.

_ Struensee E., ,,Objektives~ Risiko und subjektiver

Tatbestand, JurnalSi: JZ, 1987.

_ Schlehofer H., Risikovorsatz und zeitliche Reichweite der

Zurechnung beim ungeschützten Geschlechtsverkehr des HIV-

Infizierten, JurnalSi: NJW, 1989.

_ Stratenwerth G., Unbewußte Finalität? krebulSi: Festschrift für Hans Welzel, 1974.

_ Ulrich K., Der Hadlungsbegriff des Finalismus als

methodisches Problem, krebulSi: Festschrift Carl August

Emge, 1960.

_ Warda G., Grundzüge der strafrechtlichen Irrtumslehre,

JurnalSi: Jura, 1979.

_ Welzel H., Arten des Verbotsirrtums, JurnalSi: JZ, 1953.

_ Welzel H., Der Parteiverrat und die Irttumlslehre

(Tatabestands –, Verbots – und Subsumtionsirrtum),

JurnalSi: JZ, 1954.

_ Welzel H., Die deutsche strafrechtliche Dogmatik der letzten

100 Jahre und die finale Handlungslehre, JurnalSi: JuS,

1966.

_ Wolff E. A., Die Grenzen des dolus eventualis und der

willentlichen Verletzung, krebulSi: Festschrift für Wilhelm

Gallas, 1973.

_ Wentzell T., Grenzen der Rechtfertigung und

Erlaubnistatbestandsirrtum, JurnalSi: Jura, 2001.

_ Zaczyk R., Der verschuldete Verbotsirrtum-BayObLG,

JurnalSi: NJW, 1989.

Page 239: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

239

∗∗∗

rusulenovani literatura:

Дурманов (1948). _ Дурманов Н. Д., Понятие преступления, Москва, 1948.

Герцензон (1948). _ Герцензон А. А., Уголовное право, часть обшая,

Москва, 1948.

Курс I (1968). _ Курс советского уголовного права, часть общая,

Издательство Ленинградского Университета, tomi I,

Ленинград, 1968.

Курс II (1970). _ Курс советского уголовного права, часть общая,

редактор: Пионтковский А. А., tomi II, Москва, 1970.

Кириченко (1952). _ Кириченко В. Ф., Значение о шибки по советскому уголовному праву, Москва, 1952. Макашвили (1957). _ Макашвили В. Г.,Уголовная Ответственность за

неосторожность, Москва, 1957.

Трайнин (1946). _ Трайнин А. Н., Учение о составе преступлений,

Москва, 1946.

Трайнин (1951). _ Трайнин А. Н., Состав в преступлении по советскому

уголовному праву, Москва, 1951.

Угрехелидзе (1976). _ Угрехелидзе М. Г., Проблемы неосторожной вины,

Тбилиси, 1976.

Хорнабуджели (1981). _ Хорнабуджели Б., Психологическая сторона

Церетели

(1963).

вины, Тбилиси, 1981.

_ Церетели Т. В., Причинная связь в уголовном праве, Москва, 1963.

Page 240: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

240

∗∗∗

rusulenovani Jurnal-krebulebi:

Макашвили, _ Макашвили В. Г., Вина и сознание противоправности,

ВЮЗИ (1948). krebulSi: Методические материалы ВЮЗИ, me-2

gamocema, 1948.

Тихонов, _ Тихонов К. Ф., К вопросу о разграничении форм

`Прововедение~, виновности в советском уголовном праве, JurnalSi:

#3 (1963). `Прововедение~, #3, 1963.

∗∗∗ sisxlis samarTlis kodeqsis komentarebi

qarTuli:

Церетели, ,,macne”,

#1 (1960).

Церетели, Макашвили, ,,macne” (1986).

_ Церетели Т. В., К вопросу о понятии вины, JurnalSi:

,,macne”, #1, 1960.

_ Церетели Т. В., Макашвили В. Г., Понятие вины в

уголовном праве, JurnalSi: ,,macne”, 1986.

kodeqsis kometarebi (1976).

mayaSvili, kodeqsis kometarebi (1976).

_ saqarTvelos ssr sisxlis samarTlis

kodeqsis komentarebi, red.: wereTeli T.,

tyeSeliaZe g., Tbilisi, 1976.

_ mayaSvili v., wignSi: saqarTvelos ssr sisxlis

samarTlis kodeqsis komentarebi, red.: wereTeli

T., tyeSeliaZe g., Tbilisi, 1976.

Page 241: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

241

∗∗∗

sasamarTlos gadawyvetilebebi:

qarTuli:

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi, 2004, gv. 517-518.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi, 2004, gv. 523-525.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi, 2004, gv. 2223-

2227.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi, 2005, gv. 29-32.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi, 2007, gv. 82-84. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos didi palatis gadawyvetilebebSi gamoyenebul normaTa ganmartebani, 2008, gv. 129-132.

MüKoI

(2011).

MüKo-Joecks I

(2011).

Leipziger

Kommentar I (2007).

Momsen, Strafgesetzbuch

(2009).

Puppe, Nomos

Kommentar I (2010).

germanuli: _ Strafgesetzbuch, Münchener Kommentar, Joecks W.,

Miebach K., (Hrsg.), tomi I, me-2 gamocema, München,

2011.

_ Joecks W., wignSi: Strafgesetzbuch, Münchener

Kommentar, Joecks W., Miebach K., (Hrsg.), tomi I, me-2 gamocema, München, 2011.

_ Strafgesetzbuch, Leipziger Kommentar, Laufhütte H. W.,

Rissing-van Saan R., Tiedemann K., (Hrsg.), tomi I, me-12 gamocema, Berlin, 2007. _ Momsen C., wignSi: Strafgesetzbuch, Kommentar, Satzger

H., Schmitt B., Widmaier G., Köln, 2009.

_ Puppe I., wignSi: Strafgesetzbuch, Nomos Kommentar,

Kindhäuser U., Neumann U., Paeffgen H. U., (Hrsg.), tomi I, me-3 gamocema, Baden-Baden, 2010.

Sternberg-Lieben,

Schönke/Schröder

(2010).

Eser, Bosch,

Schönke/Schröder

(2010).

_ Sternberg-Lieben D., wignSi: Strafgesetzbuch, Schönke

A., Schröder H., (Hrsg.), Kommentar, 28-e gamocema, München, 2010.

_ Eser A., Bosch N., wignSi: Strafgesetzbuch, Schönke A.,

Schröder H., (Hrsg.), Kommentar, 28-e gamocema, München,

2010.

Page 242: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

242

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi, 2009, gv. 27-30. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi, 2009, gv. 304-311.

germanuli:

miwis umaRlesi sasamarTlos gadawyvetilebebi:

BayObLG, NJW (1974), gv. 1342.

OLG Frankfurt, Verkehrsrechts-Sammlung 28 (1965), gv. 364.

OLG Hamm, JurnalSi: NJW (1975), gv. 657.

sakonstitucio sasamarTlos gadawyvetilebebi:

BVerfGE 3, gv. 232.

BVerfGE 95, gv. 96-114.

uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi:

BGHSt 1, gv. 132.

BGHSt 2, gv. 34.

BGHSt 2, gv. 194-197.

BGHSt 3, gv. 105-107.

BGHSt 3, gv. 248.

BGHSt 3, gv. 342-344.

BGHSt 3, gv. 355-356.

BGHSt 4, gv. 4.

BGHSt 4, gv. 347.

BGHSt 5, gv. 149-152.

BGHSt 6, gv. 121.

BGHSt 6, gv. 329-331.

BGHSt 7, gv. 363-369.

BGHSt 8, gv. 321.

BGHSt 9, gv. 143.

BGHSt 9, gv. 341-347.

BGHSt 9, gv. 370-375.

BGHSt 10, gv. 35.

BGHSt 11, gv. 241.

Page 243: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

243

BGHSt 11, gv. 263-266.

BGHSt 13, gv. 135-138.

BGHSt 13, gv. 207-219.

BGHSt 15, gv. 332-338.

BGHSt 15, gv. 377, 383.

BGHSt 18, gv. 23.

BGHSt 19, gv. 101.

BGHSt 19, gv. 289-298.

BGHSt 21, gv. 14-20.

BGHSt 21, gv. 283.

BGHSt 23, gv. 121.

BGHSt 23, gv. 356.

BGHSt 29, gv. 129-133.

BGHSt 31, gv. 264-288.

BGHSt 36, gv. 1-11.

BGHSt 36, gv. 362-367.

BGHSt 39, gv. 1-35.

BGHSt 39, gv. 190.

BGHSt 40, gv. 218-236.

BGHSt 41, gv. 121-126.

BGHSt 44, gv. 34-38.

BGHSt 45, gv. 97.

BGHSt 45, gv. 219-224.

BGHSt 45, gv. 378-384.

BGHSt 48, gv. 322-328.

BGHSt 51, gv. 100-119.

BGH 94, gv. 304.

BGHSt, JurnalSi: NStZ (2000), gv. 583.

BGHSt, JurnalSi: NStZ (2001), gv. 86.

BGHSt, JurnalSi: NStZ (2001), gv. 590. BGHSt, JurnalSi: NStZ (2004), gv. 201.

BGHSt, JurnalSi: NStZ (2006), gv. 100.

raixis sasamarTlos gadawyvetilebebi:

RGSt 15, gv. 159.

RGSt 20, gv. 393.

RGSt 26, gv. 265.

Page 244: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

244

RGSt 44, gv. 325-327.

RGSt 50, gv. 183.

RGSt 51, gv. 305-311.

RGSt 57, gv. 406.

RGSt 61, gv. 242-255.

RGSt 70, gv. 201.

∗∗∗

normatiuli masala: saqarTvelos ssr sisxlis samarTlis kodeqsi. saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsi (2012 wlis 1 ianvris mdgomareobiT). germaniis konstitucia (2012 wlis 1 ianvris mdgomareobiT). germaniis sisxlis samarTlis kodeqsi (2012 wlis 1 ianvris mdgomareobiT). germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis proeqti. germaniis samoqalaqo samarTlis kodeqsi (2012 wlis 1 ianvris mdgomareobiT). avstriis sisxlis samarTlis kodeqsi (2012 wlis 1 ianvris mdgomareobiT). Sveicariis sisxlis samarTlis kodeqsi (2012 wlis 1 ianvris mdgomareobiT). holandiis sisxlis samarTlis kodeqsi (2012 wlis 1 ianvris mdgomareobiT).

Page 245: lavrenti maRlakeliZepress.tsu.ge/data/image_db_innova/Disertaciebi/lavrenti_maglakelidze.pdf · saqarTvelos moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawili, garkveulwilad, ganicdis

245

naSromi Sesrulebulia Cems mier, ar gamomiyenebia literatura saTanado miTiTebis gareSe da vacnobiereb siyalbis gamovlenis SemTxvevaSi Cemi Sedegis baTilad cnobisa da Sesabamisi programidan aRdgenis uflebis gareSe garicxvis realobas.

lavrenti maRlakeliZe