lenin 44 bia - tulieuvankien.dangcongsan.vn

V« s¶n tÊt c¶ c¸c n−íc, ®oµn kÕt l¹i !

V.I. Lª-Nin Toµn tËp

44

V.I. Lª-Nin

Toµn tËp

TËp 44

Th¸ng S¸u 1921 - th¸ng Ba 1922

Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi - 2006

Nh÷ng t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin trong tËp nµy in theo b¶n dÞch cña Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi

Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, 1978

10102084 Л014(01)78 790 77

Lêi nhµ xuÊt b¶n

Kh¼ng ®Þnh chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t− t−ëng Hå ChÝ Minh lµ nÒn t¶ng t− t−ëng vµ kim chØ nam hµnh ®éng lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c ®èi víi çch m¹ng ViÖt Nam; lµ b−íc ph¸t triÓn vÒ nhËn thøc vµ t− duy lý luËn cña §¶ng ta trong c«ng cuéc ®æi míi, quyÕt t©m x©y dùng ®Êt n−íc theo con ®−êng x· héi chñ nghÜa.

Nh÷ng thµnh tùu mäi mÆt do c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc mang l¹i trong nh÷ng n¨m qua thËt ®¸ng tr©n träng vµ khÝch lÖ, ®ång thêi ®ßi hái toµn §¶ng, toµn d©n ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu, ph¸t triÓn lý luËn çch m¹ng khoa häc cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn ®ang ®Æt ra trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc trong giai ®o¹n hiÖn nay.

Víi tinh thÇn ®ã, viÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu cã hÖ thèng vµ vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng t− t−ëng, nh÷ng tinh hoa cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin lµ v« cïng quan träng vµ cÊp thiÕt ®èi víi chóng ta hiÖn nay.

§¸p øng nhu cÇu häc tËp, nghiªn cøu lý luËn cña ®«ng ®¶o b¹n ®äc, ®Æc biÖt lµ cña çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, çc nhµ khoa häc, çc nhµ nghiªn cøu, gi¶ng viªn vµ sinh viªn çc tr−êng ®¹i häc, nh©n dÞp kû niÖm 135 n¨m ngµy sinh cña Vla®imia IlÝch Lªnin (22-4-1870 ― 22-4-2005), Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia xuÊt b¶n Bé s¸ch quý V. I. Lªnin - Toµn tËp gåm 55 tËp vµ 2 tËp Tra cøu.

VI

Bé s¸ch V. I. Lªnin - Toµn tËp ra m¾t b¹n ®äc lÇn nµy ®−îc xuÊt b¶n theo ®óng nguyªn b¶n cña Bé V. I. Lªnin - Toµn tËp, tiÕng ViÖt, do Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ Néi hîp t¸c víi Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, xuÊt b¶n vµo nh÷ng n¨m 70-80 thÕ kû XX.

* * *

TËp 44 cña Bé s¸ch V. I. Lªnin Toµn tËp gåm çc t¸c phÈm viÕt tõ th¸ng S¸u 1921 ®Õn th¸ng Ba 1922. Néi dung ®Ò cËp ®Õn t×nh h×nh ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña Nhµ n−íc x«viÕt, tæng kÕt kinh nghiÖm thùc tiÔn cña viÖc v¹ch ra vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, vÊn ®Ò x©y dùng §¶ng, cñng cè nhµ n−íc, v.v..

Néi dung nh÷ng t¸c phÈm chÝnh trong tËp nµy ®−îc ph©n tÝch kh¸ toµn diÖn trong phÇn Lêi tùa in ë ®Çu s¸ch, do ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lªnin (Liªn X«) viÕt cho lÇn xuÊt b¶n b»ng tiÕng ViÖt.

PhÇn Phô lôc vµ çc B¶n chØ dÉn (víi nh÷ng sè trang t−¬ng øng cña phÇn néi dung trong tËp) ë cuèi s¸ch ®−îc tr×nh bµy hÕt søc khoa häc vµ chuÈn x¸c; ®©y lµ phÇn tra cøu rÊt bæ Ých, gãp phÇn lµm s¸ng tá nhiÒu vÊn ®Ò trong néi dung t¸c phÈm, gióp b¹n ®äc hiÓu s©u s¾c h¬n t− t−ëng cña V. I. Lªnin.

Chó thÝch cuèi trang b»ng dÊu (*) lµ cña V. I. Lªnin; Chó thÝch b»ng ch÷ sè ArËp (1)) lµ cña ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lªnin trùc thuéc Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn X« (tr−íc ®©y).

Hy väng Bé s¸ch sÏ lµ tµi liÖu nghiªn cøu vµ tham kh¶o bæ Ých cÇn thiÕt cho b¹n ®äc.

Th¸ng 3 - 2006 Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia

VII

Lêi tùa TËp 44 trong V. I. Lª-nin Toµn tËp gåm çc t¸c phÈm viÕt

tõ th¸ng S¸u 1921 ®Õn th¸ng Ba 1922. Trong çc t¸c phÈm nµy, V. I. Lª-nin ph©n tÝch t×nh h×nh ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña Nhµ n−íc x«-viÕt, tæng kÕt nh÷ng kÕt qu¶ ®Çu tiªn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Çc t¸c phÈm nµy cho ta thÊy râ khèi l−îng c«ng viÖc lín lao mµ V. I. Lª-nin ®· tiÕn hµnh khi l·nh ®¹o c«ng cuéc x©y dùng ®¶ng, nhµ n−íc vµ kinh tÕ, chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña n−íc Céng hßa x«-viÕt.

Lª-nin nhËn ®Þnh r»ng hoµn c¶nh quèc tÕ ®ang h×nh thµnh "®· chøng minh r»ng nh÷ng dù kiÕn cña chóng ta vµ sù tÝnh to¸n cña chóng ta vÒ c¨n b¶n lµ ®óng" (xem tËp nµy, tr. 360). MÆc dï mäi cè g¾ng cña thÕ lùc ph¶n ®éng trong vµ ngoµi n−íc, ChÝnh quyÒn x«-viÕt ®· chiÕn th¾ng. Lª-nin chØ ra hai nguyªn nh©n chÝnh cña th¾ng lîi cña chóng ta: mét lµ, ®¶ng ®· dùa vµo sù ñng hé cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n lao ®éng lµ nh÷ng ng−êi hiÓu r»ng m×nh ®Êu tranh cho chÝnh quyÒn cña m×nh, cho ruéng ®Êt cña m×nh, cho mét cuéc sèng tèt ®Ñp h¬n cña b¶n th©n vµ con çi m×nh; hai lµ, giai cÊp v« s¶n quèc tÕ, ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô quèc tÕ cña m×nh, ®· ñng hé m¹nh mÏ n−íc Nga çch m¹ng. Sù cïng tån t¹i hßa b×nh gi÷a nhµ n−íc v« s¶n vµ çc n−íc t− b¶n ®· lµ sù thËt, vµ mèi quan t©m chñ yÕu cña ChÝnh phñ x«-viÕt trong çc quan hÖ quèc tÕ lµ duy tr× hßa b×nh, kh«ng ®Ó x¶y ra mét cuéc chiÕn tranh míi. Trong b¸o ço t¹i §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga, Lª-nin ®· tuyªn bè r»ng

Lêi tùa VIII

"chóng ta sÏ tiÕp tôc ®em hÕt c¶ søc m×nh ®Ó b¶o vÖ hßa b×nh" (tr. 366).

Çc t¸c phÈm in trong tËp nµy ®· luËn chøng cho ®−êng lèi chung vÒ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña ChÝnh phñ x«-viÕt - chÝnh s¸ch cïng tån t¹i hßa b×nh vµ thi ®ua kinh tÕ gi÷a hai hÖ thèng, tøc lµ kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé, t«n träng chñ quyÒn vµ toµn vÑn l·nh thæ, thiÕt lËp nh÷ng quan hÖ kinh tÕ vµ v¨n hãa víi tÊt c¶ çc n−íc trªn c¬ së cïng cã lîi, h÷u nghÞ víi tÊt c¶ çc d©n téc. Lª-nin coi chÝnh s¸ch cïng tån t¹i hßa b×nh lµ mét h×nh thøc ®Æc biÖt cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp gi÷a chñ nghÜa x· héi vµ chñ nghÜa t− b¶n.

Chóng ta ― Lª-nin chØ râ ― sÏ dïng søc m¹nh cña viÖc nªu g−¬ng ®Ó l«i cuèn çc d©n téc kh¸c ®i theo l¸ cê cña chñ nghÜa x· héi vµ chñ nghÜa céng s¶n, sÏ lÊy nh÷ng thµnh tùu thùc tÕ cña c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ cña chóng ta ®Ó chøng minh tÝnh h¬n h¼n cña chñ nghÜa x· héi so víi chñ nghÜa t− b¶n. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1922, çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa ch−a thËt muèn thiÕt lËp nh÷ng quan hÖ kinh tÕ bÒn v÷ng víi n−íc Nga x«-viÕt, hä vÉn cßn hy väng vµo mét sù ph¸ s¶n kh«ng xa cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt. Dùa vµo nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan, V. I. Lª-nin ®· nãi lªn lßng tin t−ëng v÷ng ch¾c r»ng råi ®©y nh÷ng quan hÖ kinh tÕ nhÊt ®Þnh sÏ ph¸t triÓn: "Cã mét søc m¹nh lín h¬n nguyÖn väng, ý chÝ vµ sù quyÕt t©m cña bÊt cø chÝnh phñ hay giai cÊp thï ®Þch nµo, søc m¹nh ®ã lµ nh÷ng quan hÖ kinh tÕ chung cña toµn thÕ giíi, chóng b¾t buéc hä ph¶i tiÕp xóc víi chóng ta" (tr. 374).

Mét sè v¨n kiÖn nãi vÒ cuéc héi nghÞ kinh tÕ vµ tµi chÝnh quèc tÕ ®−îc chuÈn bÞ häp ë Giª-n¬ ("Dù th¶o chØ thÞ cho phã tr−ëng ®oµn vµ tÊt c¶ çc ®oµn viªn cña ph¸i ®oµn ®i dù Héi nghÞ Giª-n¬" vµ çc v¨n kiÖn kh¸c) ®· ph¶n ¸nh c«ng viÖc lín lao mµ Lª-nin tiÕn hµnh nh»m chuÈn bÞ ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng, x¸c ®Þnh th¸i ®é cña ph¸i ®oµn

Lêi tùa

IX

x«-viÕt t¹i héi nghÞ nµy. Lª-nin ®· chØ ra r»ng nhiÖm vô cña ph¸i ®oµn lµ ®Êu tranh cho hßa b×nh vµ thiÕt lËp nh÷ng quan hÖ giao dÞch bu«n b¸n gi÷a n−íc Nga x«-viÕt vµ çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa. Lª-nin cho r»ng viÖc thiÕt lËp nh÷ng quan hÖ ®óng ®¾n víi çc chÝnh phñ t− s¶n cã mét ý nghÜa rÊt lín. Ng−êi ®ßi hái ph¶i cã mét th¸i ®é linh ho¹t ®èi víi çc tÇng líp kh¸c nhau trong giai cÊp t− s¶n. Ch¼ng h¹n, trong v¨n kiÖn ®−îc c«ng bè lÇn ®Çu tiªn trong tËp nµy – "Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ nh÷ng nhiÖm vô cña ph¸i ®oµn x«-viÕt t¹i Giª-n¬" – Ng−êi ®· viÕt r»ng cÇn ph¶i "lµm tÊt c¶ nh÷ng çi cã thÓ lµm ®−îc vµ thËm chÝ c¶ nh÷ng çi kh«ng thÓ lµm ®−îc ®Ó t¨ng c−êng çnh hßa b×nh chñ nghÜa trong giai cÊp t− s¶n" (tr. 500). Lª-nin ®· v¹ch ra mét ch−¬ng tr×nh cô thÓ vÒ viÖc thiÕt lËp quan hÖ kinh tÕ gi÷a tÊt c¶ çc n−íc. Nh÷ng v¨n kiÖn in trong tËp nµy cho thÊy râ lµ Lª-nin vµ ®¶ng ta ®· tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh triÖt ®Ó cho hßa b×nh; ®ã lµ ®−êng lèi bÊt di bÊt dÞch cña chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i x«-viÕt. §ång thêi V. I. Lª-nin còng ®ßi hái ph¶i c¶nh gi¸c, ph¶i ch¨m lo ®Õn "kh¶ n¨ng quèc phßng cña n−íc ta vµ cña Hång qu©n ta nh− ch¨m lo ®Õn con ng−¬i trong m¾t m×nh" (tr. 368).

Trong nhiÒu t¸c phÈm viÕt trong n¨m ®Çu cña c«ng cuéc hßa b×nh x©y dùng kinh tÕ vµ in trong tËp nµy ("§Ò c−¬ng b¸o ço vÒ s¸ch l−îc cña §¶ng céng s¶n Nga", çc b¸o ço t¹i §¹i héi II toµn Nga çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ vµ Héi nghÞ VII ®¶ng bé tØnh M¸t-xc¬-va, bµi b¸o "VÒ t¸c dông cña vµng hiÖn nay vµ sau khi chñ nghÜa x· héi hoµn toµn th¾ng lîi", "Dù th¶o luËn c−¬ng vÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng ®oµn trong ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi", b¸o ço t¹i §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga "VÒ chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña n−íc Céng hßa" vµ çc v¨n kiÖn kh¸c), V. I. Lª-nin tiÕp tôc nghiªn cøu mét çch khoa häc nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh vÒ x©y dùng chñ

Lêi tùa X

nghÜa x· héi, vÒ vai trß vµ ý nghÜa cña chuyªn chÝnh v« s¶n, vÒ çc giai cÊp vµ ®Êu tranh giai cÊp trong thêi kú qu¸ ®é, vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ cña nhµ n−íc v« s¶n. V. I. Lª-nin d¹y r»ng trong thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi, chuyªn chÝnh v« s¶n lµ cÇn thiÕt tr−íc hÕt ®Ó trÊn ¸p sù ph¶n kh¸ng cña çc tµn d− cña çc giai cÊp bãc lét vµ còng lµ ®Ó thu hót quÇn chóng lao ®éng vµo c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi. §ång thêi, Lª-nin còng nhÊn m¹nh r»ng nhiÖm vô chñ yÕu cña chuyªn chÝnh v« s¶n lµ ho¹t ®éng tæ chøc vµ s¸ng t¹o.

Khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, §¶ng céng s¶n ®· v¹ch ra nh÷ng h×nh thøc vµ ph−¬ng ph¸p x©y dùng chñ nghÜa x· héi, cã tÝnh ®Õn tÝnh chÊt cña nÒn kinh tÕ qu¸ ®é, ®Õn sù bøc thiÕt ph¶i kiÕn lËp nh÷ng quan hÖ ®óng ®¾n gi÷a nÒn c«ng nghiÖp x· héi chñ nghÜa vµ nÒn kinh tÕ hµng hãa nhá cña n«ng d©n, nh÷ng quan hÖ b¶o ®¶m cho viÖc x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi b»ng sù nç lùc chung cña giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n lao ®éng. Thùc chÊt cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi – Lª-nin nãi – lµ sù liªn minh gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n, thùc chÊt ®ã lµ sù liªn minh gi÷a ®éi tiªn phong, gi÷a giai cÊp v« s¶n víi çc tÇng líp n«ng d©n ®«ng ®¶o. Trong ®iÒu kiÖn hßa b×nh, liªn minh Êy cÇn ph¶i dùa vµo c¬ së kinh tÕ v÷ng ch¾c – liªn minh kinh tÕ gi÷a c«ng nghiÖp lín x· héi chñ nghÜa víi kinh tÕ n«ng d©n: "C¬ së vËt chÊt duy nhÊt cña chñ nghÜa x· héi chØ cã thÓ lµ nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o c¶ n«ng nghiÖp" (tr. 11).

Trªn c¬ së tæng kÕt kinh nghiÖm thùc tiÔn cña viÖc v¹ch ra vµ ¸p dông nh÷ng nguyªn t¾c cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, trong bµi "VÒ t¸c dông cña vµng hiÖn nay vµ sau khi chñ nghÜa x· héi hoµn toµn th¾ng lîi", Lª-nin ®· ®−a ra nh÷ng c¨n cø chøng minh luËn ®iÓm cho r»ng th−¬ng nghiÖp lµ mèi liªn hÖ kinh tÕ duy nhÊt cã thÓ thùc hiÖn ®−îc gi÷a hµng chôc triÖu tiÓu n«ng vµ nÒn c«ng nghiÖp lín. Trong

Lêi tùa

XI

çc dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng vµ ChÝnh phñ x«-viÕt, do Lª-nin viÕt, Ng−êi ®· ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p thùc tiÔn nh»m x©y dùng th−¬ng nghiÖp x«-viÕt, chÊn chØnh tµi chÝnh, cñng cè hÖ thèng tiÒn tÖ v.v..

§¶ng céng s¶n ®· triÖt ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ cña Lª-nin nh»m ra søc ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa, h¹n chÕ vµ g¹t bá nh÷ng thµnh phÇn t− b¶n chñ nghÜa, giµnh th¾ng lîi cho chñ nghÜa x· héi trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong ®iÒu kiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, trªn mÆt trËn kinh tÕ ®· diÔn ra mét cuéc ®Êu tranh quyÕt liÖt gi÷a chñ nghÜa x· héi ®ang ®−îc x©y dùng vµ chñ nghÜa t− b¶n ®ang phôc håi trªn c¬ së chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Lª-nin ®· chØ râ r»ng ®ã lµ cuéc ®Êu tranh v× vËn mÖnh cña nh÷ng thµnh tùu x· héi chñ nghÜa, v× nh÷ng triÓn väng ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc theo con ®−êng x· héi chñ nghÜa, lµ cuéc ®Êu tranh theo nguyªn t¾c "ai th¾ng ai". Dùa vµo nh÷ng m¹ch m¸u kinh tÕ chñ yÕu (c«ng nghiÖp lín, ng©n hµng, giao th«ng vËn t¶i vµ çc ngµnh kh¸c), nhµ n−íc v« s¶n ®· giµnh ®−îc th¾ng lîi cho chñ nghÜa x· héi trong cuéc thi ®ua kinh tÕ víi chñ nghÜa t− b¶n.

Trong hµng lo¹t t¸c phÈm in trong tËp nµy ("VÒ t¸c dông cña vµng hiÖn nay vµ sau khi chñ nghÜa x· héi hoµn toµn th¾ng lîi", "Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn", vµ çc t¸c phÈm kh¸c). Lª-nin ®· phª ph¸n bän men-sª-vÝch vµ çc nhµ t− t−ëng t− s¶n vµ tiÓu t− s¶n kh¸c khi hä tuyªn bè r»ng chÝnh s¸ch kinh tÕ míi lµ "sù rêi bá çc vÞ trÝ" vµ "sù thó nhËn sù ph¸ s¶n" cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Lª-nin còng ®· phª ph¸n c¶ nh÷ng luËn ®iÖu mÞ d©n cña çc ®¹i biÓu cña çi gäi lµ ph¸i "®èi lËp c«ng nh©n", nh÷ng luËn ®iÖu cho r»ng h×nh nh− chÝnh s¸ch kinh tÕ míi lµ sù rêi bá nh÷ng nguyªn t¾c cña chñ nghÜa céng s¶n vµ më ®−êng cho sù phôc håi cña chñ nghÜa t− b¶n.

Lª-nin ®Æc biÖt coi träng sù kiÓm so¸t cña nhµ n−íc v« s¶n ®èi víi khu vùc kinh tÕ t− b¶n t− nh©n. Trong tËp nµy

Lêi tùa XII

cã nh÷ng v¨n kiÖn viÕt nh©n dÞp so¹n bé d©n luËt cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga, trong ®ã V. I. Lª-nin ®· ®ßi hái: " § õ n g n ª n c h i Ò u t h e o " c h © u ¢ u " , m µ p h ¶ i t i Õ n x a h ¬ n n ÷ a t r o n g v i Ö c n h µ n−í c t ¨ n g c−ê n g s ù c a n t h i Ö p v µ o " c ¸ c m è i q u a n h Ö t− p h ¸ p " , v µ o c ¸ c v i Ö c d © n s ù " (tr. 507). Trong th− göi bé tr−ëng Bé d©n ñy t− ph¸p §. I. Cuèc-xki ngµy 20 th¸ng Hai 1922, lÇn ®Çu tiªn ®−îc c«ng bè toµn v¨n trong tËp nµy, Lª-nin ®· ®Æc biÖt nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i th−êng xuyªn hµng ngµy kiÓm so¸t nghiªm ngÆt ho¹t ®éng cña çc chñ xÝ nghiÖp t− nh©n.

Khi xem xÐt nh÷ng triÓn väng cña cuéc thi ®ua kinh tÕ gi÷a hai hÖ thèng – x· héi chñ nghÜa vµ t− b¶n chñ nghÜa, – Lª-nin ®Æc biÖt coi träng nhÞp ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n x«-viÕt. §iÒu ®ã ®−îc thÓ hiÖn trong khÈu hiÖu cña Lª-nin: "tranh thñ thêi gian cã nghÜa lµ th¾ng lîi vÒ tÊt c¶ mäi mÆt" (tr. 59). Tu©n theo nh÷ng chØ thÞ cña Lª-nin, nh©n d©n x«-viÕt ®· giµnh ®−îc th¾ng lîi lÞch sö cho chñ nghÜa x· héi ë trong n−íc, vµ ®ang thi ®ua th¾ng lîi trªn mÆt trËn kinh tÕ víi çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn nhÊt.

Trong mét lo¹t t¸c phÈm, Lª-nin ®· nhÊn m¹nh ý nghÜa quèc tÕ cña kinh nghiÖm x«-viÕt trong c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Con ®−êng cña chóng ta ®óng ®¾n, sím hoÆc muén, çc n−íc kh¸c nhÊt ®Þnh còng sÏ ®i tíi con ®−êng Êy, Lª-nin ®· nãi nh− vËy t¹i §¹i héi IX çc X«-viÕt. Ng−êi ®· nh×n thÊy tr−íc r»ng con ®−êng tiÕn tíi chñ nghÜa x· héi, do chÝnh s¸ch kinh tÕ míi v¹ch ra, råi sÏ ®−îc çc n−íc kh¸c vËn dông. NhiÖm vô mµ chóng ta hiÖn ®ang gi¶i quyÕt, Lª-nin nãi, "hiÖn nay t¹m thêi hoµn thµnh mét çch ®¬n ®éc", cã vÎ nh− lµ thuÇn tóy Nga, song thùc ra ®ã lµ nhiÖm vô sÏ ®−îc ®Ò ra cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa... NhÊt ®Þnh sÏ cã mét x· héi míi, lÊy c«ng n«ng liªn minh lµm c¬ së. Sím hay muén, sím lªn 20 n¨m

Lêi tùa

XIII

hay muén ®i 20 n¨m, x· héi ®ã sÏ ®Õn, vµ khi chóng ta ¸p dông chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña chóng ta lµ chóng ta ®ang gióp ®ì v¹ch ra nh÷ng h×nh thøc liªn minh c«ng n«ng cho x· héi míi ®ã" (tr. 404 – 405). NhiÖm vô x©y dùng chñ nghÜa x· héi hÕt søc khã kh¨n Êy, Lª-nin chØ râ, sÏ ®−îc ®Ò ra tr−íc tÊt c¶ çc n−íc, kinh nghiÖm trong viÖc v¹ch ra vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ë n−íc Nga "sÏ bæ Ých cho çc cuéc çch m¹ng v« s¶n sau nµy" (tr. 50). Cuéc sèng ®· hoµn toµn x¸c nhËn lêi tiªn ®o¸n Êy.

§Ó gi¶i quyÕt th¾ng lîi nh÷ng nhiÖm vô phøc t¹p vµ khã kh¨n trong c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi, ®iÒu cÇn thiÕt tr−íc hÕt lµ ph¶i cñng cè ®¶ng – lùc l−îng l·nh ®¹o cña chuyªn chÝnh v« s¶n. Mét sè l−îng lín v¨n kiÖn in trong tËp nµy ("VÒ vÊn ®Ò thanh ®¶ng", "Th− göi P. A. Da-lu-tx¬-ki, A. A. X«n-tx¬ vµ tÊt c¶ çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ vÒ vÊn ®Ò thanh ®¶ng vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kÕt n¹p vµo ®¶ng", "Nh÷ng nhËn xÐt vÒ dù th¶o nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ XI cña §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc thanh ®¶ng" vµ çc v¨n kiÖn kh¸c) bµn vÒ viÖc cñng cè sù thèng nhÊt cña ®¶ng, vÒ viÖc c¶i tiÕn c«ng t¸c lùa chän ®¶ng viªn míi. Lª-nin chØ râ lµ cÇn ph¶i thanh trõ ra khái ®¶ng nh÷ng phÇn tö ngÉu nhiªn, kh«ng céng s¶n, h¸m danh cÇu lîi, ph¶i cñng cè sù thèng nhÊt cña ®¶ng, mét ®¶ng "ph¶i tr¶i qua 25 n¨m trêi, vµ nhê hµnh ®éng cña m×nh, míi giµnh ®−îc vai trß, lùc l−îng vµ danh hiÖu "®éi tiÒn phong" cña giai cÊp duy nhÊt çch m¹ng" (tr. 130).

Lª-nin nhÊn m¹nh vai trß ngµy cµng lín cña ®¶ng trong viÖc l·nh ®¹o c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ, chØ ra sù cÇn thiÕt ph¶i ph©n bè l¹i lùc l−îng cña ®¶ng, cö mét bé phËn −u tó nhÊt trong çc lùc l−îng Êy sang lµm c«ng t¸c kinh tÕ, còng nh− trong nh÷ng n¨m néi chiÕn, ®¶ng ®· ph¸i nh÷ng lùc l−îng −u tó nhÊt cña m×nh vµo Hång qu©n. Nh÷ng ng−êi céng s¶n, víi t− çch lµ mét ®¶ng n¾m chÝnh quyÒn, ph¶i ®¶m nhËn tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖc kh«i

Lêi tùa XIV

phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n, "v× chóng ta ®ang l·nh ®¹o vµ cÇn ph¶i l·nh ®¹o c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ" (tr. 268). Lª-nin ®ßi hái çc tæ chøc ®¶ng ph¶i chó ý ®Õn çc vÊn ®Ò kinh tÕ, ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ th−¬ng nghiÖp, kªu gäi nh÷ng ng−êi céng s¶n häc çch qu¶n lý kinh tÕ.

Lª-nin cho r»ng ph¸t triÓn viÖc phª b×nh nh÷ng khuyÕt ®iÓm trong c«ng t¸c cña çc c¬ quan ®¶ng, nhµ n−íc vµ kinh tÕ cã mét ý nghÜa quan träng: "...NÕu chóng ta kh«ng sî nãi th¼ng çi sù thËt dï lµ rÊt cay ®¾ng vµ nÆng nÒ, th× ch¾c ch¾n vµ nhÊt ®Þnh chóng ta sÏ häc ®−îc çch chiÕn th¾ng tÊt c¶ mäi khã kh¨n" (tr. 260).

Trong hµng lo¹t t¸c phÈm (çc th− göi A. §. Txi-u-ru-pa vÒ viÖc tæ chøc míi c«ng viÖc cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, "VÒ nh÷ng nhiÖm vô cña Ban thanh tra c«ng n«ng, vÒ viÖc nhËn thøc vµ chÊp hµnh nh÷ng nhiÖm vô ®ã" v.v.), Lª-nin ®· nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò bøc thiÕt vÒ cñng cè nhµ n−íc c«ng n«ng, t¨ng c−êng vai trß tæ chøc - kinh tÕ cña nã, ®· ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p c¶i tiÕn c«ng t¸c cña çc c¬ quan chÝnh quyÒn nhµ n−íc trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng, ph¸t triÓn nÒn d©n chñ x«-viÕt, ®Êu tranh chèng chñ nghÜa quan liªu, tæ chøc sù kiÓm so¸t vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn.

§iÒu chñ yÕu, Lª-nin chØ râ lµ " lùa chän ng−êi , thiÕt lËp chÕ ®é tr¸ch nhiÖm ç nh©n ®èi víi c«ng viÖc ®ang lµm; kiÓm tra c«ng viÖc thùc tÕ . NÕu kh«ng nh− thÕ, th× kh«ng thÓ tho¸t ®−îc ra khái chñ nghÜa quan liªu vµ bÖnh giÊy tê ®ang bãp nghÑt chóng ta" (tr. 452). Lª-nin chó ý nhiÒu ®Õn viÖc c¶i tiÕn ho¹t ®éng cña Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng, phª ph¸n nh÷ng thiÕu sãt nghiªm träng trong c«ng t¸c cña bé d©n ñy nµy, håi ®ã do I. V. Xta-lin ®øng ®Çu. Trong tËp nµy còng c«ng bè nh÷ng nhËn xÐt cña Lª-nin ®èi víi dù th¶o nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vÒ c«ng t¸c cña Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng trong ®iÒu kiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi.

Lêi tùa

XV

Nh÷ng ®iÒu kiÖn míi cña c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi ®ßi hái ph¶i x©y dùng l¹i hÖ thèng qu¶n lý vµ kÕ ho¹ch hãa nÒn kinh tÕ quèc d©n. Lª-nin viÕt: "Chóng ta sÏ cßn ph¶i lµm nhiÒu lÇn: lµm xong råi l¹i söa ®i, råi l¹i lµm l¹i tõ ®Çu. Qua mçi mét giai ®o¹n, mçi b−íc tiÕn cña lùc l−îng s¶n xuÊt vµ nÒn v¨n hãa cña ta, chóng ta l¹i ph¶i hoµn thiÖn vµ söa ®æi chÕ ®é x«-viÕt cña ta" (tr. 278). ViÖc x©y dùng l¹i lµ nh»m thùc hiÖn triÖt ®Ó nh÷ng nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ: t¨ng c−êng sù l·nh ®¹o nÒn kinh tÕ quèc d©n mét çch tËp trung vµ cã kÕ ho¹ch vµ më réng nh÷ng c¬ së d©n chñ trong viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt, sù tham gia cña nh÷ng ng−êi lao ®éng vµo c«ng t¸c qu¶n lý. Trong çc t¸c phÈm ®−îc in trong tËp nµy ("Nh÷ng ®iÒu suy nghÜ vÒ "kÕ ho¹ch" kinh tÕ nhµ n−íc" vµ v.v.), Lª-nin ®· x¸c ®Þnh nh÷ng biÖn ph¸p ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn viÖc kÕ ho¹ch hãa nÒn kinh tÕ quèc d©n.

§ång thêi trong çc v¨n kiÖn cña Lª-nin còng nªu lªn nh÷ng biÖn ph¸p nh»m ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña çc c¬ quan ®Þa ph−¬ng trong c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ, nh»m ®Èy m¹nh sù tham gia tÝch cùc cña quÇn chóng vµo viÖc qu¶n lý vµ kÕ ho¹ch hãa kinh tÕ. Lª-nin ®ßi hái ph¶i ®Ó cho çc ®Þa ph−¬ng cã nhiÒu s¸ng kiÕn h¬n n÷a, tù chñ h¬n n÷a, ph¶i ph¸i vÒ çc ®Þa ph−¬ng nhiÒu nh©n lùc h¬n n÷a, ph¶i chó ý nhiÒu h¬n n÷a ®Õn kinh nghiÖm thùc tÕ cña çc ®Þa ph−¬ng. Theo ý cña Lª-nin, th× çc c«ng ®oµn ph¶i ®ãng mét vai trß rÊt to lín trong viÖc nµy.

Lª-nin cho r»ng mÆt quan träng cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi lµ nh÷ng ph−¬ng ph¸p míi trong kinh doanh, trong tæ chøc s¶n xuÊt vµ lao ®éng. Trong bµi "§Ó kû niÖm lÇn thø t− cuéc Çch m¹ng th¸ng M−êi", Ng−êi ®· chØ ra r»ng tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kh¸ch quan cña çch m¹ng ®· chøng minh tÇm quan träng sèng cßn cña viÖc kÕt hîp nh÷ng nh©n tè kÝch thÝch vÒ tinh thÇn vµ vÒ vËt chÊt. X©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ chñ nghÜa céng s¶n "víi nhiÖt t×nh do

Lêi tùa XVI

cuéc çch m¹ng vÜ ®¹i sinh ra, b»ng çch khuyÕn khÝch lîi Ých ç nh©n, b»ng sù quan t©m thiÕt th©n cña ç nh©n, b»ng çch ¸p dông chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ" (tr. 189) – nguyªn t¾c kinh doanh quan träng nhÊt ®· ®−îc Lª-nin nªu lªn nh− vËy. Trong çc t¸c phÈm in trong tËp nµy cã nªu lªn nh÷ng ®Ò nghÞ cô thÓ vÒ çc biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vËt chÊt ®èi víi nh÷ng ng−êi lµm kinh tÕ vµ nh÷ng tËp thÓ çc xÝ nghiÖp nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, vÒ nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng thua lç vµ ®¹t ®−îc sù kinh doanh cã l·i cña mçi xÝ nghiÖp, tæ chøc viÖc dïng ®ång róp ®Ó kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña çc xÝ nghiÖp.

RÊt nhiÒu v¨n kiÖn in trong tËp nµy vµ ®−îc c«ng bè lÇn ®Çu tiªn trong Toµn tËp, nãi lªn c«ng viÖc to lín vµ nhiÒu mÆt cña V. I. Lª-nin nh»m trùc tiÕp l·nh ®¹o c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi. §ã lµ nh÷ng dù th¶o çc quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, cña TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy. C«ng cuéc kh«i phôc c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, viÖc ph¸t triÓn vïng than §«n-b¸t vµ kh«i phôc çc nhµ m¸y luyÖn kim ë miÒn Nam, c«ng nghiÖp dÖt tØnh I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬ vµ çc nhµ m¸y ®−êng ë U-cra-i-na, viÖc x©y dùng çc nhµ m¸y ®iÖn vµ kh«i phôc giao th«ng vËn t¶i – nh÷ng viÖc Êy vµ nhiÒu vÊn ®Ò kinh tÕ cÊp b¸ch kh¸c ®· ®−îc Lª-nin ch¨m lo hµng ngµy. Kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n to lín, ®¶ng vµ nh©n d©n ®· giµnh ®−îc trong n¨m ®Çu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi mét sè thµnh tÝch trong viÖc kh«i phôc kinh tÕ.

Çc v¨n kiÖn cña Lª-nin còng ph¶n ¸nh ®−êng lèi kiªn quyÕt trong lÜnh vùc chÝnh s¸ch kü thuËt: nÒn kinh tÕ quèc d©n x· héi chñ nghÜa ph¶i dùa trªn kü thuËt tiªn tiÕn, sù tiÕn bé kü thuËt ph¶i lµ vÊn ®Ò ®−îc Nhµ n−íc x«-viÕt th−êng xuyªn ch¨m lo. Lª-nin kªu gäi nh÷ng ng−êi lµm kÕ ho¹ch vµ çc çn bé kinh tÕ trong khi v¹ch kÕ ho¹ch x©y

Lêi tùa

XVII

dùng kinh tÕ ph¶i tÝnh ®Õn nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc, kü thuËt x«-viÕt vµ n−íc ngoµi vµ ph¶i ¸p dông nh÷ng thµnh tùu ®ã vµo s¶n xuÊt. Ch¨m chó theo dâi sù ph¸t triÓn cña kü thuËt vµ khoa häc, Lª-nin khuyÕn khÝch vµ ñng hé mçi mét ph¸t minh khoa häc lín vµ mçi mét sù hoµn thiÖn vÒ kü thuËt.

C«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ trong n¨m ®Çu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®· ®−îc triÓn khai trong nh÷ng ®iÒu kiÖn hÕt søc khã kh¨n cña t×nh tr¹ng hçn lo¹n sau chiÕn tranh, mét t×nh tr¹ng mµ n¹n mÊt mïa vµ n¹n ®ãi t¹i vïng s«ng V«n-ga vµ ë miÒn Nam U-cra-i-na ®· lµm cho gay g¾t thªm. Trong tËp nµy cã nhiÒu v¨n kiÖn bµn vÒ cuéc ®Êu tranh chèng n¹n ®ãi ("ý kiÕn vÒ nh÷ng biÖn ph¸p chèng ®ãi vµ vÒ viÖc t¨ng c−êng c«ng t¸c kinh tÕ", "Lêi kªu gäi giai cÊp v« s¶n quèc tÕ", "Lêi kªu gäi n«ng d©n U-cra-i-na" vµ çc v¨n kiÖn kh¸c). Trong b¸o ço cña chÝnh phñ t¹i §¹i héi IX çc X«-viÕt, Lª-nin ®· t−êng tr×nh vÒ sù gióp ®ì lín lao cña nhµ n−íc v« s¶n ®èi víi n«ng d©n çc vïng bÞ ®ãi.

NhiÖm vô çch m¹ng v¨n hãa, nhiÖm vô n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa cña nh©n d©n ®· ®−îc Lª-nin ®Æt mét çch réng r·i trong mèi liªn hÖ kh¨ng khÝt víi nh÷ng nhiÖm vô cña c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi. NhiÖm vô n©ng cao v¨n hãa ®· ®−îc ®Ò ra thµnh mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng nhÊt. Th¾ng lîi cña c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi, Lª-nin chØ râ, tïy thuéc phÇn lín vµo tr×nh ®é v¨n hãa cña nh÷ng ng−êi lao ®éng. Ng−êi nãi r»ng chóng ta cÇn hÕt søc n©ng cao v¨n hãa, cÇn t¹o ra trong mét thêi h¹n ng¾n nh÷ng çn bé chuyªn gia vÒ mäi lÜnh vùc, xuÊt th©n tõ c«ng nh©n vµ n«ng d©n. Lª-nin dµnh cho ngµnh v« tuyÕn ®iÖn vµ ®iÖn ¶nh mét vai trß quan träng trong viÖc ph¸t triÓn v¨n hãa vµ gi¸o dôc chÝnh trÞ ®èi víi quÇn chóng nh©n d©n. Trong "§Ò nghÞ lªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc ®Çu t−

Lêi tùa XVIII

vèn cho phßng thÝ nghiÖm v« tuyÕn ®iÖn Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt", Ng−êi ®· chØ râ tÇm quan träng to lín cña ngµnh v« tuyÕn ®iÖn. "Nh÷ng chØ thÞ vÒ c«ng t¸c ®iÖn ¶nh" cña Lª-nin bao gåm ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn ®iÖn ¶nh x«-viÕt trong hµng mÊy chôc n¨m.

Lª-nin rÊt chó ý ®Õn cuéc ®Êu tranh chèng hÖ t− t−ëng t− s¶n. Trong "Th− göi G. Mi-a-xni-cèp", Ng−êi kiªn quyÕt ®Êu tranh chèng l¹i ®Ò nghÞ c¬ héi chñ nghÜa ®ßi ®Ó cho giai cÊp t− s¶n ®−îc h−ëng quyÒn tù do b¸o chÝ trong n−íc x«-viÕt. §iÒu ®ã, Lª-nin viÕt, cã nghÜa lµ gióp ®ì kÎ thï giai cÊp, lµ t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho viÖc tuyªn truyÒn hÖ t− t−ëng t− s¶n thï ®Þch. Lª-nin ®ßi hái ph¶i trõng trÞ nghiªm kh¾c çc nhµ b¸o nµo ®· ph¹m téi ®Ó cho bøc ®iÖn qu¶ng ço cuèn s¸ch nhá cña tªn ph¶n béi P¸c-vu-x¬ xuÊt hiÖn trªn çc b¸o x«-viÕt. Håi ®ã cuéc ®Êu tranh chèng ¶nh h−ëng xa l¹ cña bän men-sª-vÝch, bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ bän v« chÝnh phñ trong çc c«ng ®oµn cã mét ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng. Lª-nin ®Ò nghÞ ®Èy m¹nh c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ trong quÇn chóng, chó ý "nhiÒu h¬n n÷a ®Õn cuéc ®Êu tranh t− t−ëng chèng nh÷ng ¶nh h−ëng, xu h−íng vµ lÖch l¹c tiÓu t− s¶n trong çc c«ng ®oµn" (tr. 431).

Lª-nin d¹y r»ng cÇn ph¶i g¾n liÒn ho¹t ®éng cæ ®éng, tuyªn truyÒn cña çc tæ chøc ®¶ng, gi¸o dôc chÝnh trÞ vµ c«ng ®oµn víi ®êi sèng cña quÇn chóng c«ng nh©n vµ n«ng d©n, víi nh÷ng nhiÖm vô x©y dùng chñ nghÜa x· héi, cñng cè kû luËt lao ®éng, th¸i ®é x· héi chñ nghÜa ®èi víi quyÒn së h÷u v.v.. Ng−êi nãi r»ng nh÷ng kÕt qu¶ cña c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ chØ cã thÓ ®o ®−îc b»ng viÖc c¶i thiÖn kinh tÕ. Nh÷ng chØ thÞ ®ã cã mét ý nghÜa thêi sù c¶ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn hiÖn nay.

Lª-nin cho r»ng b¸o chÝ x«-viÕt cã mét tÇm quan träng lín trong c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Trong "Th− göi ban biªn tËp b¸o "§êi sèng kinh tÕ"", Lª-nin ®· chØ râ r»ng tê b¸o ph¶i trë thµnh c¬ quan chiÕn ®Êu, kh«ng nh÷ng

Lêi tùa

XIX

cung cÊp nh÷ng tin tøc ®Òu ®Æn vµ ch©n thùc vÒ nÒn kinh tÕ cña chóng ta, mµ cßn ph©n tÝch nh÷ng tin tøc Êy, nghiªn cøu chóng mét çch khoa häc ®Ó cã ®−îc nh÷ng kÕt luËn ®óng ®¾n nh»m môc ®Ých qu¶n lý c«ng nghiÖp. Tê b¸o ph¶i thóc ®Èy nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c kinh tÕ, tuyªn truyÒn cho c«ng t¸c th¾ng lîi vµ ®−a ra c«ng luËn xÐt xö nh÷ng çn bé cÈu th¶, l¹c hËu, kÐm chuyªn m«n. Lª-nin ®· khuyªn lµ trªn tê b¸o nªn dµnh nhiÒu chç h¬n cho çc tµi liÖu tõ çc nhµ m¸y, hÇm má, ®o¹n ®Çu m¸y, çc n«ng tr−êng quèc doanh v.v. göi ®Õn.

Nh÷ng t¸c phÈm chuyªn bµn vÒ çc vÊn ®Ò cña phong trµo c«ng nh©n vµ céng s¶n quèc tÕ chiÕm mét vÞ trÝ ®¸ng kÓ trong tËp nµy. Trong tËp nµy cã nh÷ng tµi liÖu vÒ §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n, lµ ®¹i héi ®· ®ãng mét vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn cña phong trµo céng s¶n quèc tÕ. N¨m 1921 lµ n¨m ®¸nh dÊu b−íc ngoÆt trong lÞch sö ph¸t triÓn cña cuéc khñng ho¶ng çch m¹ng sau chiÕn tranh, khi giai cÊp c«ng nh©n mét sè n−íc T©y ¢u (ý, TiÖp-kh¾c, §øc) vÊp ph¶i thÊt b¹i trong çc cuéc vËt lén gi÷a hä vµ giai cÊp t− s¶n ®éc quyÒn ®· chuyÓn sang tiÕn c«ng. Trong thêi kú nµy, bªn c¹nh nguy c¬ h÷u khuynh vµ chñ nghÜa ph¸i gi÷a vèn tån t¹i trong phong trµo céng s¶n quèc tÕ, nguy c¬ "t¶ khuynh" còng t¨ng lªn – chñ nghÜa gi¸o ®iÒu vµ chñ nghÜa bÌ ph¸i. Nh÷ng sai lÇm "t¶ khuynh" mµ Lª-nin kiªn quyÕt chèng trong thêi kú §¹i héi II Quèc tÕ céng s¶n, ®· trë nªn nguy hiÓm h¬n trong t×nh h×nh ®· thay ®æi cña n¨m 1921. Lª-nin chØ ra r»ng viÖc ph¸i "t¶" ®¸nh gi¸ kh«ng ®óng t×nh h×nh h×nh thµnh trªn thÕ giíi tr−íc ngµy häp §¹i héi III, ®· ®Èy çc ®¶ng céng s¶n vµo con ®−êng xa rêi quÇn chóng, con ®−êng phiªu l−u chñ nghÜa. §Õn thêi kú nµy th× bÖnh Êu trÜ "t¶ khuynh" trong phong trµo céng s¶n ®· trë thµnh mét nguy c¬ hÕt søc nghiªm träng. "NÕu ®¹i héi kh«ng tiÕn c«ng kiªn quyÕt chèng nh÷ng sai lÇm nh− thÕ, – Lª-nin ®· nãi t¹i §¹i héi III, – chèng nh÷ng

Lêi tùa XX

®iÒu ngu xuÈn "t¶" nh− vËy, th× toµn bé phong trµo sÏ kh«ng tr¸nh khái bÞ tan vì" (tr. 27).

Nh÷ng v¨n kiÖn in trong tËp nµy ("§Ò c−¬ng b¸o ço vÒ s¸ch l−îc cña §¶ng céng s¶n Nga", "DiÔn v¨n vÒ vÊn ®Ò ý" ngµy 28 th¸ng S¸u, "DiÔn v¨n b¶o vÖ s¸ch l−îc cña Quèc tÕ céng s¶n" ngµy 1 th¸ng B¶y, "B¸o ço vÒ s¸ch l−îc cña §¶ng céng s¶n Nga" ngµy 5 th¸ng B¶y, "Çc bµi nãi t¹i héi nghÞ çc ®oµn ®¹i biÓu §øc, Ba-lan, TiÖp-kh¾c, Hung-ga-ri vµ ý t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n" ngµy 11 th¸ng B¶y vµ çc t¸c phÈm kh¸c) ph¶n ¸nh c«ng t¸c to lín mµ Lª-nin ®· tiÕn hµnh ®Ó chuÈn bÞ cho nh÷ng nghÞ quyÕt chñ yÕu cña ®¹i héi vµ ®Ó l·nh ®¹o c«ng viÖc ®¹i héi, nh»m ®Ëp tan bän "t¶ khuynh" vÒ mÆt t− t−ëng. Trong çc t¸c phÈm Êy, Ng−êi ®· th¶o ra nh÷ng nguyªn t¾c chñ yÕu cña chiÕn l−îc vµ s¸ch l−îc cña phong trµo céng s¶n quèc tÕ, ®· ph¸t triÓn mét çch s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c, khoa häc vËn dông chñ nghÜa M¸c vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mét thêi ®¹i cô thÓ cña mét n−íc cô thÓ.

Trong çc v¨n kiÖn chuyªn nãi vÒ §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n vµ trong bµi "Thêi ®¹i míi, sai lÇm cò d−íi mét h×nh thøc míi", mét bµi b¸o g¾n liÒn víi çc v¨n kiÖn Êy, Lª-nin ®· ®Þnh nghÜa "khuynh h−íng t¶" lµ "chñ nghÜa çch m¹ng tiÓu t− s¶n, nghe ®¸ng sî trong lêi nãi, ®Çy vÎ ng¹o m¹n vµ tù phô, nh−ng thùc tÕ th× rçng tuÕch vÒ néi dung, t¶n m¹n, vôn vÆt, ng©y ng« ®Õn ngu xuÈn" (tr. 121). Cuéc ®Êu tranh th¾ng lîi cña Lª-nin chèng sù xuyªn t¹c chñ nghÜa M¸c theo tinh thÇn chñ nghÜa c¬ héi t¶ khuynh ®· cã ¶nh h−ëng quyÕt ®Þnh ®Õn toµn bé sù ph¸t triÓn sau nµy cña phong trµo céng s¶n.

Çc v¨n kiÖn trong tËp nµy ®· v¹ch ra ý nghÜa quyÕt ®Þnh cña viÖc çc ®¶ng céng s¶n tranh thñ vÒ phÝa m×nh nh÷ng quÇn chóng bÞ mª hoÆc bëi nh÷ng lêi nãi theo tinh thÇn ph¸i gi÷a cña çc l·nh tô Quèc tÕ II vµ II 2

1 . "Chç dùa chÝnh cña chñ nghÜa t− b¶n trong nh÷ng n−íc t− b¶n cã

Lêi tùa

XXI

nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn – Lª-nin chØ râ – chÝnh lµ bé phËn giai cÊp c«ng nh©n ®−îc tæ chøc thuéc Quèc tÕ II vµ II 1/2" (tr. 45). CÇn ph¶i t¸ch nh÷ng phÇn tö çch m¹ng ra khái çc ®¶ng vµ çc c«ng ®oµn ph¸i gi÷a b»ng çch ho¹t ®éng trong quÇn chóng, tranh thñ hä ®øng vÒ phÝa chñ nghÜa céng s¶n, lËp mÆt trËn thèng nhÊt ®Ó ®Êu tranh chèng l¹i cuéc tiÕn c«ng cña t− b¶n.

Çc v¨n kiÖn ®−îc c«ng bè lÇn ®Çu tiªn trong tËp nµy nh− "Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ s¸ch l−îc mÆt trËn thèng nhÊt", "Th− göi çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga kÌm theo nh÷ng nhËn xÐt vÒ b¶n dù th¶o nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ më réng lÇn thø nhÊt cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n vÒ viÖc tham gia héi nghÞ cña ba Quèc tÕ" vµ çc v¨n kiÖn kh¸c ®Òu do Lª-nin viÕt mÊy th¸ng sau khi §¹i héi III kÕt thóc c«ng viÖc vµ lµ sù thùc hiÖn trong thùc tÕ khÈu hiÖu "®i vµo quÇn chóng" do ®¹i héi th«ng qua. S¸ch l−îc mÆt trËn thèng nhÊt cã ý nghÜa to lín trong toµn bé sù ph¸t triÓn sau nµy cña çc ®¶ng céng s¶n, ®· ®−îc thùc hiÖn th«ng qua cuéc ®Êu tranh chèng xu h−íng "t¶ khuynh". V. I. Lª-nin chØ râ r»ng kh«ng nªn "®Ó háng c¶ mét c«ng viÖc thùc tÕ quan träng chØ v× mÊy ng−êi Êu trÜ vÒ chÝnh trÞ, nh÷ng ng−êi mµ mai ®©y sÏ ch÷a khái ®−îc çi bÖnh Êu trÜ cña hä" (tr. 496 – 497). ý kiÕn chØ ®¹o cña Lª-nin vÒ viÖc ph¶i c«ng t¸c trong quÇn chóng, sù gÇn gòi quÇn chóng vµ viÖc ®Êu tranh ®Ó tranh thñ quÇn chóng còng ®−îc ph¶n ¸nh c¶ trong nh÷ng bøc th− göi O. V. Cu-u-xi-nen, nh÷ng bøc th− cã liªn quan ®Õn viÖc nghiªn cøu v¹ch ra nh÷ng luËn c−¬ng cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n vÒ viÖc x©y dùng vÒ mÆt tæ chøc çc ®¶ng céng s¶n, vÒ nh÷ng ph−¬ng ph¸p vµ néi dung c«ng t¸c cña çc ®¶ng ®ã.

Lª-nin ®· nghiªn cøu hÕt søc cÈn thËn t×nh h×nh trong çc ®¶ng céng s¶n anh em, ®· ch¨m chó l¾ng nghe ý kiÕn

Lêi tùa XXII

cña çc ®¶ng çc n−íc Êy. Çc tµi liÖu in trong tËp nµy – th− "Göi ®ång chÝ T«-m¸t Ben", "Th− göi nh÷ng ng−êi céng s¶n §øc", "Th− göi nh÷ng ng−êi céng s¶n Ba-lan", "Çc luËn c−¬ng vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt cña §¶ng céng s¶n Ph¸p", “Nh÷ng ®Ò nghÞ vÒ b¶n dù th¶o "LuËn c−¬ng vÒ vÊn ®Ò s¸ch l−îc"" tr×nh §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n, "Nh÷ng lêi ghi chó vµ dµn bµi çc b¶n tham luËn t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n" vµ nh÷ng v¨n kiÖn kh¸c – lµ b»ng chøng nãi lªn sù quan t©m s©u s¾c cña Lª-nin ®èi víi sù ph¸t triÓn cña çc ®¶ng céng s¶n Anh, Ph¸p, TiÖp-kh¾c, §øc, Ba-lan, ý, Hung-ga-ri vµ çc ®¶ng céng s¶n kh¸c vµ ®èi víi viÖc gióp ®ì çc ®¶ng Êy.

Khi v¹ch ra nh÷ng triÓn väng ph¸t triÓn cña cuéc ®Êu tranh çch m¹ng, Lª-nin ®· ®Æc biÖt nhÊn m¹nh ý nghÜa ngµy cµng lín cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc cña quÇn chóng lao ®éng çc n−íc thuéc ®Þa; nÕu ®−îc sù l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n quèc tÕ, th× phong trµo nµy cã thÓ ®ãng vai trß çch m¹ng to lín.

Trong tËp nµy cã bµi "Nãi chuyÖn víi ®oµn ®¹i biÓu n−íc Céng hßa nh©n d©n M«ng-cæ", trong ®ã cã nh÷ng chØ dÉn cña V. I. Lª-nin vÒ nh÷ng con ®−êng ph¸t triÓn lªn chñ nghÜa x· héi cña çc n−íc cã chÕ ®é x· héi tiÒn t− b¶n chñ nghÜa, vÒ nh÷ng ®Æc ®iÓm trong s¸ch l−îc cña çc ®¶ng çch m¹ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña çc n−íc Êy. Tr¶ lêi c©u hái cña ®oµn ®¹i biÓu M«ng-cæ hái r»ng ®èi víi hä th× çi g× lµ chñ yÕu, V. I. Lª-nin nãi r»ng "con ®−êng duy nhÊt ®óng ®èi víi bÊt cø ng−êi lao ®éng nµo cña ®Êt n−íc çc ®ång chÝ lµ ®Êu tranh cho ®éc lËp quèc gia vµ ®éc lËp kinh tÕ trong sù liªn minh víi c«ng nh©n vµ n«ng d©n cña n−íc Nga x«-viÕt. Kh«ng thÓ tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh nµy mét çch ®¬n ®éc..." (tr. 287). Lª-nin tá ý tin t−ëng r»ng tõ nh÷ng hßn ®¶o nhá cña thµnh phÇn kinh tÕ míi sÏ h×nh thµnh "hÖ thèng kinh tÕ míi, phi t− b¶n chñ nghÜa cña n−íc M«ng-cæ a-r¸t" (tr. 289). Vµ lêi tiªn ®o¸n Êy cña Lª-nin

Lêi tùa

XXIII

®· thµnh sù thËt. QuÇn chóng lao ®éng n−íc Céng hßa nh©n d©n M«ng-cæ d−íi sù l·nh ®¹o cña ®¶ng m×nh, ®−îc sù gióp ®ì cña nh©n d©n x«-viÕt, ®ang v÷ng b−íc tiÕn theo con ®−êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi.

* *

*

Trong tËp 44 lÇn ®Çu tiªn c«ng bè 13 v¨n kiÖn: "Nh÷ng nhËn xÐt s¬ bé ®èi víi luËn c−¬ng vÒ s¸ch l−îc cña Quèc tÕ céng s¶n", "Nh÷ng lêi ghi chó vµ dµn bµi çc b¶n tham luËn t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n", "QuyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc tæ chøc thèng kª çc kho¶n quyªn gãp cña c«ng nh©n ë ch©u ¢u", "Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc chi dïng quü vµng", "Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc ph¸i A. G. Sli-¸p-ni-cèp sang c«ng t¸c l−¬ng thùc", "Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc qu¶n lý ngµnh c«ng nghiÖp b«ng v¶i sîi", "Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga" ngµy 8 th¸ng M−êi mét 1921, "Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ s¸ch l−îc mÆt trËn thèng nhÊt", "Dù th¶o chØ thÞ cho phã tr−ëng ®oµn vµ tÊt c¶ çc ®oµn viªn cña ph¸i ®oµn ®i dù Héi nghÞ Giª-n¬", "Th− göi çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga kÌm theo nh÷ng nhËn xÐt vÒ b¶n dù th¶o nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ më réng lÇn thø nhÊt cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n vÒ viÖc tham gia héi nghÞ cña ba Quèc tÕ", "Th− göi V. M. M«-l«-tèp ®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga kÌm theo dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ c«ng hµm göi n−íc ý", "QuyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ

Lêi tùa XXIV

Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 11 th¸ng Ba 1922", "Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ nh÷ng nhiÖm vô cña ph¸i ®oµn x«-viÕt t¹i Giª-n¬".

Ngoµi ra, tËp nµy lÇn ®Çu tiªn c«ng bè trän vÑn 6 t¸c phÈm: "Th− göi A. § Txi-ru-pa kÌm theo dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ th− göi çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ", "Th− göi I. V. Xta-lin kÌm theo dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ vÊn ®Ò thµnh lËp mét liªn bang çc n−íc céng hßa Da-çp-ca-d¬", "DiÔn v¨n t¹i §¹i héi I n«ng nghiÖp tØnh M¸t-xc¬-va ngµy 29 th¸ng M−êi mét 1921", "Dù th¶o chØ thÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga cho ph¸i ®oµn x«-viÕt ®i dù Héi nghÞ Giª-n¬", "Th− göi G. V. Tsi-tsª-rin vÒ nh÷ng chØ thÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga cho ph¸i ®oµn x«-viÕt t¹i Héi nghÞ Giª-n¬", "VÒ nh÷ng nhiÖm vô cña Bé d©n ñy t− ph¸p trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Th− göi §. I. Cuèc-xki".

LÇn ®Çu tiªn "Dù th¶o luËn c−¬ng vÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng ®oµn trong ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi", ®−îc c«ng bè ®óng theo b¶n viÕt tay.

C¬ cÊu chÝnh cña tËp nµy gåm h¬n 90 v¨n kiÖn tr−íc ®©y ®· ®−îc in chñ yÕu trong çc V¨n tËp Lª-nin vµ ch−a ®−îc ®−a vµo V. I. Lª-nin Toµn tËp.

Trong môc "Çc tµi liÖu chuÈn bÞ" cã 20 v¨n kiÖn: çc dµn bµi b¸o ço vµ ph¸t biÓu t¹i çc ®¹i héi vµ héi nghÞ ®¹i biÓu, dµn bµi çc bµi b¸o vµ çc cuèn s¸ch nhá, nh÷ng nhËn xÐt ®èi víi quyÕt ®Þnh vµ nh÷ng nghÞ quyÕt quan träng nhÊt cña çc c¬ quan ®¶ng vµ x«-viÕt, çc dù th¶o luËn c−¬ng "VÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng ®oµn trong ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi", "Nh÷ng ®iÓm ghi chó trong khi nãi chuyÖn víi A. M. Goãc-ki" vµ çc v¨n kiÖn kh¸c. Trõ "Dµn bµi b¸o ço t¹i §¹i héi II toµn Nga çc

Lêi tùa

XXV

ban gi¸o dôc chÝnh trÞ", çc v¨n kiÖn ®ã ®Òu ®−îc c«ng bè lÇn ®Çu trong V. I. Lª-nin Toµn tËp.

Trong phÇn "Phô lôc" cã "Tê khai cho ®ît ®¨ng ký toµn Nga çc ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n (b) Nga" ®· ®−îc V. I. Lª-nin ®iÒn vµo ngµy 13 th¸ng Hai 1922.

ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng

§¶ng céng s¶n Liªn-x«

V. I. Lª-nin 1920

0

1

®¹i héi III quèc tÕ céng s¶n1

22 th¸ng s¸u – 12 th¸ng b¶y 1921

V . I . L ª - n i n

2

3

1 §Ò c−¬ng b¸o ço vÒ s¸ch l−îc

cña ®¶ng céng s¶n nga

1. t×nh h×nh quèc tÕ cña n−íc céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa X«-viÕt nga

§Æc ®iÓm t×nh h×nh quèc tÕ cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga, trong lóc nµy, lµ ë mét thÕ c©n b»ng nhÊt ®Þnh nµo ®ã, thÕ c©n b»ng nµy, dï hÕt søc kh«ng æn ®Þnh, nh−ng còng ®· t¹o ra mét t×nh thÕ ®Æc biÖt trªn côc diÖn chÝnh trÞ thÕ giíi.

§Æc ®iÓm nµy lµ ë chç, mét mÆt, giai cÊp t− s¶n quèc tÕ, thï ®Þch vµ c¨m ghÐt ®iªn cuång n−íc Nga x«-viÕt, lu«n lu«n s½n sµng nh¶y vµo bãp chÕt n−íc Nga. MÆt kh¸c, tÊt c¶ nh÷ng ©m m−u can thiÖp b»ng qu©n sù, ®· lµm cho giai cÊp t− s¶n ®ã tèn hµng tr¨m triÖu phr¨ng, th× nay ®· thÊt b¹i hoµn toµn, tuy ChÝnh quyÒn x«-viÕt lóc ®ã ch−a ®−îc m¹nh nh− ngµy nay, cßn bän ®Þa chñ vµ bän t− b¶n Nga vÉn cßn cã nh÷ng ®éi qu©n nguyªn vÑn trªn l·nh thæ n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. Trong tÊt c¶ çc n−íc t− b¶n, viÖc ph¶n ®èi cuéc chiÕn tranh chèng n−íc Nga x«-viÕt ®· t¨ng lªn ®Õn tét ®é, ®· nu«i d−ìng phong trµo çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n vµ thu hót ®−îc rÊt ®«ng ®¶o quÇn chóng thuéc ph¸i d©n chñ tiÓu t− s¶n. Sù xung ®ét vÒ quyÒn lîi gi÷a çc n−íc ®Õ quèc ®· trë nªn gay g¾t vµ ngµy cµng gay g¾t h¬n. Phong trµo çch m¹ng ph¸t triÓn m¹nh mÏ phi th−êng trong hµng tr¨m triÖu ng−êi thuéc çc d©n téc bÞ ¸p bøc ë ph−¬ng §«ng. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn Êy ®· lµm cho chñ nghÜa ®Õ quèc quèc tÕ, dï lµ m¹nh h¬n n−íc Nga x«-viÕt rÊt nhiÒu,

V . I . L ª - n i n

4

còng kh«ng thÓ bãp chÕt ®−îc n−íc Nga x«-viÕt vµ buéc ph¶i t¹m thêi thõa nhËn n−íc Nga x«-viÕt hoÆc chØ thõa nhËn mét nöa, ký hiÖp −íc th−¬ng m¹i víi n−íc Nga x«-viÕt.

Do ®ã mµ cã mét thÕ c©n b»ng, tuy cùc kú bÊp bªnh, cùc kú kh«ng æn ®Þnh thËt ®Êy, nh−ng còng cho phÐp n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa cã thÓ tån t¹i � ®−¬ng nhiªn kh«ng ph¶i lµ l©u dµi � trong vßng v©y t− b¶n.

2. quan hÖ so s¸nh lùc l−îng giai cÊp trªn ph¹m vi quèc tÕ

Do t×nh h×nh thùc tÕ ®ã mµ quan hÖ so s¸nh lùc l−îng giai cÊp trªn ph¹m vi quèc tÕ ®· h×nh thµnh nh− sau:

V× bÞ mÊt kh¶ n¨ng tiÕn hµnh cuéc chiÕn tranh c«ng khai chèng n−íc Nga x«-viÕt nªn giai cÊp t− s¶n quèc tÕ ®µnh chê ®îi, r×nh thêi c¬ thuËn lîi ®Ó l¹i tiÕp tôc cuéc chiÕn tranh ®ã.

Kh¾p n¬i, trong çc n−íc t− b¶n tiªn tiÕn, giai cÊp v« s¶n ®· thµnh lËp ®éi tiªn phong cña m×nh, tøc lµ çc ®¶ng céng s¶n, çc ®¶ng nµy ®ang ph¸t triÓn vµ kh«ng ngõng tiÕn tíi tranh thñ ®−îc ®a sè trong giai cÊp v« s¶n ë mçi n−íc, b»ng çch tiªu diÖt ¶nh h−ëng cña bän quan liªu c«ng liªn chñ nghÜa cò vµ cña çc tÇng líp trªn trong giai cÊp c«ng nh©n ¢u – Mü ®· bÞ nh÷ng ®Æc quyÒn ®Æc lîi ®Õ quèc chñ nghÜa lµm cho ®åi b¹i.

Trong çc n−íc t− b¶n, ph¸i d©n chñ tiÓu t− s¶n, – mµ ®¹i biÓu cña bé phËn tiªn tiÕn cña nã lµ bän Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II 1/2 – hiÖn nay lµ chç dùa chñ yÕu cña chñ nghÜa t− b¶n, v× ph¸i Êy cßn cã ¶nh h−ëng trong ®¹i ®a sè hoÆc mét phÇn lín c«ng nh©n vµ nh©n viªn ngµnh c«ng nghiÖp vµ th−¬ng nghiÖp, lµ nh÷ng ng−êi sî r»ng, trong tr−êng hîp næ ra çch m¹ng, hä sÏ mÊt cuéc sèng tiÓu thÞ d©n t−¬ng ®èi d− dËt do nh÷ng ®Æc quyÒn ®Æc lîi ®Õ quèc chñ nghÜa mµ cã ®−îc. Nh−ng cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ

§¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n

5

ngµy cµng t¨ng, ®ang lµm cho ®êi sèng cña qu¶ng ®¹i quÇn chóng kh¾p mäi n¬i trë nªn trÇm träng; hoµn c¶nh nµy, céng víi sù thËt ngµy cµng hiÓn nhiªn lµ chÕ ®é t− b¶n mµ cßn ®−îc b¶o tån, th× kh«ng thÓ nµo tr¸nh khái nh÷ng cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa míi, hoµn c¶nh nµy l¹i cµng lµm cho chç dùa nãi trªn ngµy cµng thªm bÊp bªnh.

QuÇn chóng cÇn lao ë çc n−íc thuéc ®Þa vµ nöa thuéc ®Þa, chiÕm ®¹i ®a sè d©n c− trªn tr¸i ®Êt, ®Òu ®· thøc tØnh vµ tham gia sinh ho¹t chÝnh trÞ ngay tõ ®Çu thÕ kû XX, nhÊt lµ nhê çc cuéc çch m¹ng ë Nga, Thæ-nhÜ-kú, Ba-t− vµ Trung-quèc. Cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa 1914 – 1918 vµ ChÝnh quyÒn x«-viÕt ë Nga ®· biÕn h¼n nh÷ng quÇn chóng ®ã thµnh mét nh©n tè tÝch cùc trong côc diÖn chÝnh trÞ thÕ giíi vµ trong viÖc tiªu diÖt chñ nghÜa ®Õ quèc b»ng çch m¹ng, mÆc dï bän tiÓu t− s¶n trÝ thøc ë ch©u ¢u vµ ch©u Mü, kÓ c¶ nh÷ng thñ lÜnh cña Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II 1/2 2, cø cè t×nh kh«ng chÞu nhËn thÊy ®iÒu ®ã. DÉn ®Çu çc n−íc Êy lµ Ên-®é thuéc Anh; ë ®Êy, mét mÆt giai cÊp v« s¶n c«ng nghiÖp vµ giai cÊp v« s¶n ngµnh ®−êng s¾t mµ ngµy cµng trë nªn ®«ng ®¶o h¬n, vµ mÆt kh¸c, ng−êi Anh mµ khñng bè ngµy cµng tµn khèc h¬n vµ t¨ng gÊp béi nh÷ng vô tµn s¸t (ë Am-rÝt-xa) 3, nh÷ng cuéc ®¸nh ®Ëp c«ng khai v.v., th× çch m¹ng cµng lªn cao.

3. Quan hÖ so s¸nh lùc l−îng giai cÊp ë Nga

§Æc ®iÓm cña t×nh h×nh chÝnh trÞ trong n−íc Nga x«-viÕt lµ ë chç ®Çu tiªn trong lÞch sö thÕ giíi, trong nhiÒu n¨m, chóng ta thÊy ë ®Êy chØ cã hai giai cÊp: giai cÊp v« s¶n, – ®· ®−îc mét nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ tuy rÊt non trÎ nh−ng hiÖn ®¹i båi d−ìng trong hµng chôc n¨m, – vµ giai cÊp tiÓu n«ng chiÕm tuyÖt ®¹i ®a sè d©n c−.

V . I . L ª - n i n

6

Bän ®Þa chñ vµ bän t− b¶n vÉn ch−a biÕn mÊt ë Nga, nh−ng chóng ®· bÞ t−íc ®o¹t hÕt tµi s¶n vµ, víi t− çch lµ mét giai cÊp, chóng ®· bÞ ®Ëp tan hoµn toµn vÒ mÆt chÝnh trÞ, nh÷ng tµn d− cña chóng ®ang Èn n¸u trong sè çc nh©n viªn c¬ quan nhµ n−íc cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt. Bän chóng ®· b¶o tån ®−îc tæ chøc giai cÊp cña chóng ë n−íc ngoµi: ®ã lµ sè l−u vong −íc cã tõ mét triÖu r−ëi ®Õn hai triÖu ng−êi, chóng cã h¬n n¨m m−¬i tê b¸o hµng ngµy thuéc tÊt c¶ çc ®¶ng t− s¶n vµ "x· héi chñ nghÜa" (nghÜa lµ tiÓu t− s¶n), cã nh÷ng tµn d− cña qu©n ®éi vµ cã nhiÒu mèi liªn hÖ víi giai cÊp t− s¶n quèc tÕ. Bän l−u vong ®ã ®ang dèc hÕt søc vµ dïng ®ñ mäi çch ®Ó tiªu diÖt ChÝnh quyÒn x«-viÕt vµ kh«i phôc l¹i chñ nghÜa t− b¶n ë Nga.

4. Giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n nga

§øng tr−íc t×nh h×nh trong n−íc nh− vËy, nhiÖm vô chñ yÕu hiÖn nay cña giai cÊp v« s¶n Nga, víi t− çch lµ giai cÊp thèng trÞ, lµ ph¶i ®Þnh ra cho ®óng vµ thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó l·nh ®¹o n«ng d©n, ®Ó liªn minh v÷ng ch¾c víi n«ng d©n, ®Ó b»ng mét lo¹t nh÷ng b−íc qu¸ ®é tuÇn tù mµ tiÕn tíi nÒn n«ng nghiÖp tËp thÓ c¬ giíi hãa ®¹i quy m«. §ã lµ mét nhiÖm vô ®Æc biÖt khã kh¨n ë n−íc Nga, v× n−íc Nga chóng t«i cßn l¹c hËu, h¬n n÷a l¹i bÞ b¶y n¨m chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa vµ néi chiÕn lµm cho kiÖt quÖ. Nh−ng ngay c¶ kh«ng kÓ ®Æc ®iÓm Êy n÷a, th× nhiÖm vô ®ã còng vÉn lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô khã kh¨n nhÊt trong sù nghiÖp x©y dùng x· héi chñ nghÜa, nh÷ng nhiÖm vô mµ tÊt c¶ çc n−íc t− b¶n sÏ gÆp ph¶i, cã lÏ chØ trõ cã n−íc Anh. Song ngay c¶ ®èi víi n−íc Anh n÷a, th× còng kh«ng nªn quªn r»ng tuy giai cÊp nh÷ng tiÓu n«ng t¸ ®iÒn ë ®ã rÊt Ýt, nh−ng tr¸i l¹i, l¹i cã mét tû lÖ hÕt søc cao nh÷ng c«ng nh©n vµ viªn chøc ®ang sèng theo kiÓu tiÓu


7

t− s¶n, nhê sù n« dÞch mµ trªn thùc tÕ hµng tr¨m triÖu ng−êi trong çc thuéc ®Þa "thuéc" Anh ®· ph¶i chÞu.

Cho nªn, xÐt theo quan ®iÓm ph¸t triÓn cña çch m¹ng v« s¶n thÕ giíi, víi tÝnh çch lµ mét qu¸ tr×nh thèng nhÊt, th× ý nghÜa cña thêi ®¹i mµ n−íc Nga ®ang tr¶i qua, lµ ë chç kh¶o nghiÖm vµ kiÓm nghiÖm trªn thùc tiÔn chÝnh s¸ch mµ giai cÊp v« s¶n n¾m chÝnh quyÒn thi hµnh ®èi víi quÇn chóng tiÓu t− s¶n.

5. liªn minh qu©n sù cña giai cÊp v« s¶n

víi n«ng d©n ë céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa X«-viÕt nga

C¬ së cña nh÷ng quan hÖ ®óng ®¾n gi÷a giai cÊp v« s¶n víi n«ng d©n n−íc Nga x«-viÕt ®· ®−îc x©y dùng trong thêi kú 1917 - 1921 lµ thêi kú mµ cuéc tiÕn c«ng cña bän t− b¶n vµ bän ®Þa chñ, ®−îc sù ñng hé cña toµn bé giai cÊp t− s¶n thÕ giíi vµ cña tÊt c¶ çc ®¶ng thuéc ph¸i d©n chñ tiÓu t− s¶n (x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ men-sª-vÝch), ®· t¹o ra, cñng cè vµ hoµn chØnh khèi liªn minh qu©n sù cña giai cÊp v« s¶n víi n«ng d©n ®Ó b¶o vÖ ChÝnh quyÒn x«-viÕt. Néi chiÕn lµ h×nh thøc kÞch liÖt nhÊt cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp; mµ cuéc ®Êu tranh giai cÊp ®ã cµng kÞch liÖt th× cµng tiªu hñy nhanh chãng trong ngän löa ®Êu tranh tÊt c¶ nh÷ng ¶o t−ëng vµ tÊt c¶ nh÷ng thiªn kiÕn tiÓu t− s¶n, th× thùc tÕ cµng chøng tá hiÓn nhiªn cho ngay c¶ nh÷ng tÇng líp l¹c hËu nhÊt trong n«ng d©n thÊy r»ng chØ cã chuyªn chÝnh v« s¶n míi cã thÓ cøu ®−îc hä; r»ng bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ bän men-sª-vÝch thùc ra chØ lµ nh÷ng tªn ®Çy tí cña bän ®Þa chñ vµ bän t− b¶n mµ th«i.

Nh−ng nÕu sù liªn minh qu©n sù gi÷a giai cÊp v« s¶n víi n«ng d©n ®· lµ – vµ ®· kh«ng thÓ kh«ng lµ – h×nh thøc

V . I . L ª - n i n

8

®Çu tiªn cña sù liªn minh v÷ng ch¾c gi÷a hai giai cÊp ®ã, th× sù liªn minh ®ã cã lÏ kh«ng thÓ nµo tån t¹i ®−îc, dï chØ trong vµi tuÇn lÔ, nÕu kh«ng cã mét sù liªn minh kinh tÕ nhÊt ®Þnh gi÷a hai giai cÊp Êy. N«ng d©n ®· ®−îc nhµ n−íc c«ng nh©n trao cho toµn bé ruéng ®Êt vµ ®−îc b¶o vÖ chèng l¹i bän ®Þa chñ, bän cu-l¾c; c«ng nh©n ®· ®−îc n«ng d©n cho vay s¶n phÈm n«ng nghiÖp, trong lóc chê ®îi kh«i phôc l¹i nÒn ®¹i c«ng nghiÖp.

6. viÖc chuyÓn sang nh÷ng quan hÖ kinh tÕ ®óng ®¾n gi÷a

giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n

ChØ khi nµo ngµnh vËn t¶i vµ nÒn ®¹i c«ng nghiÖp, ®· hoµn toµn ®−îc kh«i phôc, khiÕn giai cÊp v« s¶n cã thÓ cung cÊp cho n«ng d©n, nh»m ®æi lÊy s¶n phÈm n«ng nghiÖp, tÊt c¶ nh÷ng vËt phÈm c«ng nghiÖp mµ n«ng d©n cÇn dïng cho b¶n th©n hä vµ ®Ó c¶i tiÕn kinh tÕ cña hä, th× khi ®ã, ®øng vÒ quan ®iÓm x· héi chñ nghÜa mµ nãi, sù liªn minh gi÷a nh÷ng ng−êi tiÓu n«ng vµ giai cÊp v« s¶n míi trë nªn hoµn toµn ®óng ®¾n vµ v÷ng ch¾c. V× ®Êt n−íc bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ, nªn chóng ta kh«ng thÓ nµo thùc hiÖn ngay ®−îc viÖc ®ã. §èi víi mét nhµ n−íc tæ chøc ch−a ®−îc hoµn bÞ, th× tr−ng thu l−¬ng thùc thõa lµ mét biÖn ph¸p thÝch ®¸ng nhÊt ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng trong cuéc chiÕn ®Êu v« cïng gian khæ chèng bän ®Þa chñ. MÊt mïa vµ n¹n thiÕu cá cho gia sóc n¨m 1920 ®· lµm cho sinh ho¹t vèn ®· qu¸ − nghÌo tóng cña n«ng d©n, trë nªn ®Æc biÖt nghiªm träng h¬n, vµ lµm cho viÖc chuyÓn ngay sang chÝnh s¸ch thuÕ l−¬ng thùc trë thµnh tuyÖt ®èi cÇn thiÕt.

ThuÕ l−¬ng thùc võa ph¶i th× lËp tøc lµm cho ®êi sèng n«ng d©n ®−îc c¶i thiÖn tr«ng thÊy, ®ång thêi lµm cho n«ng d©n quan t©m ®Õn viÖc t¨ng diÖn tÝch gieo trång vµ c¶i tiÕn c«ng viÖc canh t¸c.


9

ThuÕ l−¬ng thùc ®¸nh dÊu b−íc chuyÓn tõ chÕ ®é tr−ng thu tÊt c¶ sè lóa m× thõa cña n«ng d©n sang chÕ ®é trao ®æi s¶n phÈm cã tÝnh chÊt x· héi chñ nghÜa, tiÕn hµnh mét c¸ch ®óng ®¾n, gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp.

7. ý nghÜa vµ ®iÒu kiÖn cña viÖc chÝnh quyÒn X«-viÕt

dung n¹p chñ nghÜa t− b¶n vµ chÕ ®é t« nh−îng

Cè nhiªn, thuÕ l−¬ng thùc cã nghÜa lµ n«ng d©n ®−îc tù do sö dông phÇn l−¬ng thùc cßn thõa sau khi ®· nép ®ñ thuÕ. V× nhµ n−íc kh«ng thÓ cung cÊp ®−îc cho n«ng d©n nh÷ng s¶n phÈm cña c«ng x−ëng x· héi chñ nghÜa ®Ó ®æi lÊy tÊt c¶ nh÷ng l−¬ng thùc thõa Êy, cho nªn viÖc tù do b¸n nh÷ng l−¬ng thùc thõa nh− vËy tÊt nhiªn cã nghÜa lµ sù tù do ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n.

Tuy nhiªn, trong nh÷ng giíi h¹n ®· quy ®Þnh râ ë trªn th× ®iÒu ®ã hoµn toµn kh«ng cã g× ®¸ng sî ®èi víi chñ nghÜa x· héi c¶, chõng nµo mµ ngµnh vËn t¶i vµ nÒn ®¹i c«ng nghiÖp vÉn n»m trong tay giai cÊp v« s¶n. Tr¸i l¹i, trong mét n−íc tiÓu n«ng ®· bÞ cùc kú tµn ph¸ vµ qu¸ ®çi l¹c hËu, th× sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n do nhµ n−íc v« s¶n kiÓm so¸t vµ ®iÒu tiÕt (tøc lµ chñ nghÜa t− b¶n "nhµ n−íc" hiÓu theo nghÜa Êy) lµ cã lîi vµ cÇn thiÕt (cè nhiªn chØ trong mét møc ®é nhÊt ®Þnh th«i) v× sù ph¸t triÓn ®ã cã thÓ ®Èy nhanh sù ph¸t triÓn ngay tøc kh¾c cña nÒn n«ng nghiÖp n«ng d©n. §èi víi chÕ ®é t« nh−îng, l¹i cµng ®óng nh− thÕ: kh«ng hÒ tiÕn hµnh xãa bá quèc h÷u hãa, nhµ n−íc c«ng nh©n cho bän t− b¶n n−íc ngoµi thuª nh÷ng hÇm má, nh÷ng khu rõng, nh÷ng giÕng dÇu nµo ®ã, v.v., bän nµy sÏ cung cÊp thªm cho nhµ n−íc c«ng nh©n mét sè thiÕt bÞ vµ m¸y mãc khiÕn cã thÓ ®Èy m¹nh viÖc kh«i phôc l¹i nÒn ®¹i c«ng nghiÖp x«-viÕt.

V . I . L ª - n i n

10

§Ó cho nh÷ng ng−êi ®−îc t« nh−îng h−ëng mét phÇn nh÷ng tµi nguyªn quý gi¸ ®ã, lµm nh− thÕ lµ nhµ n−íc c«ng nh©n râ rµng ®· ph¶i tr¶ cho giai cÊp t− s¶n thÕ giíi mét cèng vËt. Kh«ng cÇn che giÊu sù thËt ®ã, chóng ta cÇn ph¶i hiÓu râ r»ng n¹p cèng vËt nh− vËy lµ cã lîi cho ta, miÔn sao kh«i phôc nÒn ®¹i c«ng nghiÖp cña chóng ta ®−îc nhanh chãng h¬n vµ c¶i thiÖn ®êi sèng c«ng n«ng ®−îc nhiÒu.

8. nh÷ng thµnh tÝch trong chÝnh s¸ch l−¬ng thùc cña chóng t«i

ChÝnh s¸ch l−¬ng thùc mµ n−íc Nga x«-viÕt ®· thùc hµnh tõ 1917 ®Õn 1921, ch¾c ch¾n lµ mét chÝnh s¸ch rÊt th« s¬ vµ kh«ng hoµn thiÖn; chÝnh s¸ch ®ã ®· g©y ra nhiÒu sù qu¸ l¹m. Khi thùc hµnh chÝnh s¸ch ®ã, ng−êi ta ®· ph¹m mét sè sai lÇm. Nh−ng nãi chung th× trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lóc Êy, ®ã lµ chÝnh s¸ch duy nhÊt cã thÓ thùc hµnh ®−îc. ChÝnh s¸ch ®ã ®· hoµn thµnh nhiÖm vô lÞch sö cña nã: nã ®· cøu v·n nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n trong mét n−íc bÞ tµn ph¸ vµ l¹c hËu. Mét sù thËt kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc lµ chÝnh s¸ch ®ã ®· ®−îc hoµn thiÖn dÇn dÇn. Trong n¨m ®Çu sau khi chóng t«i n¾m toµn bé chÝnh quyÒn (tõ 1. VIII. 1918 ®Õn 1. VIII. 1919), nhµ n−íc ®· thu ®−îc 110 triÖu pót lóa m×; n¨m thø hai – 220, n¨m thø ba – h¬n 285 triÖu pót. Ngµy nay, nhê nh÷ng kinh nghiÖm thùc tÕ ®· thu ®−îc, chóng t«i ®Þnh cho m×nh nhiÖm vô ph¶i thu vµ tÝnh sÏ thu ®−îc 400 triÖu pót (riªng thuÕ l−¬ng thùc – 240 triÖu pót). ChØ khi nµo thËt sù cã ®−îc mét sè dù tr÷ l−¬ng thùc ®Çy ®ñ, th× khi ®ã nhµ n−íc c«ng nh©n míi ®øng v÷ng ®−îc vÒ mÆt kinh tÕ, míi cã thÓ b¶o ®¶m ®−îc sù kh«i phôc tuy r»ng chËm ch¹p nh−ng kh«ng ngõng cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp, vµ míi cã thÓ x©y dùng ®−îc mét chÕ ®é tµi chÝnh ®óng ®¾n.


11

9. c¬ së vËt chÊt cña chñ nghÜa x· héi vµ kÕ ho¹ch ®iÖn khÝ hãa n−íc nga

C¬ së vËt chÊt duy nhÊt cña chñ nghÜa x· héi chØ cã thÓ lµ nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o c¶ n«ng nghiÖp. Nh−ng kh«ng thÓ chØ ®ãng khung ë nguyªn lý chung ®ã. CÇn ph¶i cô thÓ hãa nguyªn lý ®ã. Mét nÒn ®¹i c«ng nghiÖp ë vµo tr×nh ®é kü thuËt hiÖn ®¹i vµ cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o n«ng nghiÖp, ®ã lµ ®iÖn khÝ hãa c¶ n−íc. Chóng t«i ®· ph¶i tiÕn hµnh c«ng t¸c khoa häc ®Ó dù th¶o kÕ ho¹ch ®iÖn khÝ hãa n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. HiÖn nay chóng t«i ®· lµm xong råi. C«ng tr×nh ®ã, cã sù tham gia cña h¬n 200 nhµ b¸c häc, kü s− vµ chuyªn gia n«ng häc th«ng th¹o nhÊt cña n−íc Nga, ®· ®−îc hoµn thµnh vµ tr×nh bµy trong mét cuèn s¸ch dµy, vµ trªn ®¹i thÓ, ®· ®−îc §¹i héi VIII çc X«-viÕt toµn Nga häp th¸ng Ch¹p 1920, phª chuÈn. Giê ®©y, viÖc triÖu tËp mét ®¹i héi toµn Nga çc çn bé kü thuËt ®iÖn ®ang ®−îc chuÈn bÞ, ®¹i héi nµy sÏ häp vµo th¸ng T¸m 1921 vµ sÏ nghiªn cøu t−êng tËn c«ng tr×nh Êy, vµ sau ®ã c«ng tr×nh Êy sÏ ®−îc nhµ n−íc phª chuÈn cuèi cïng4. Nh÷ng c«ng tr×nh ®iÖn khÝ hãa ®ît ®Çu sÏ hoµn thµnh trong 10 n¨m; nh÷ng c«ng tr×nh ®ã sÏ cÇn gÇn 370 triÖu ngµy c«ng.

N¨m 1918, chóng t«i ®· x©y dùng ®−îc 8 nhµ m¸y ph¸t ®iÖn (víi c«ng suÊt 4 757 kw); n¨m 1919 con sè nhµ m¸y ph¸t ®iÖn ®· x©y dùng t¨ng lªn thµnh 36 nhµ m¸y (víi c«ng suÊt 1 648 kw) vµ n¨m 1920, thµnh 100 nhµ m¸y (víi c«ng suÊt 8 699 kw).

§èi víi ®Êt n−íc réng lín cña chóng t«i, çi b−íc ®Çu ®ã thËt lµ nhá bÐ, nh−ng c«ng viÖc ®· ®−îc b¾t ®Çu, nã ®ang ®−îc tiÕn hµnh vµ tiÕn hµnh ngµy cµng tèt. Sau cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, sau khi mét triÖu ng−êi bÞ b¾t lµm tï binh ë §øc ®· biÕt ®−îc kü thuËt hiÖn ®¹i tiªn tiÕn, sau kinh nghiÖm gay go, nh−ng cã tÝnh chÊt t«i

V . I . L ª - n i n

12

luyÖn ng−êi ta, cña ba n¨m néi chiÕn, th× ng−êi n«ng d©n Nga kh«ng cßn lµ ng−êi n«ng d©n håi x−a n÷a. Mçi th¸ng tr«i qua cµng chØ cho hä hiÓu râ rµng vµ minh b¹ch h¬n r»ng chØ cã sù l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n míi cã thÓ gi¶i phãng quÇn chóng tiÓu n«ng tho¸t khái chÕ ®é n« lÖ t− b¶n vµ dÉn hä tíi chñ nghÜa x· héi.

10. vai trß cña ph¸i "d©n chñ thuÇn tóy", cña quèc tÕ ii vµ quèc tÕ ii 1/2,

cña bän x· héi chñ nghÜa – çch m¹ng vµ bän men-sª-vÝch,

nh÷ng ®ång minh cña t− b¶n

Chuyªn chÝnh v« s¶n kh«ng cã nghÜa lµ kÕt thóc ®Êu tranh giai cÊp, mµ lµ tiÕp tôc ®Êu tranh giai cÊp d−íi mét h×nh thøc míi vµ b»ng nh÷ng c«ng cô míi. Chõng nµo mµ çc giai cÊp x· héi cßn tån t¹i, chõng nµo mµ giai cÊp t− s¶n míi chØ bÞ ®¸nh ®æ trong mét n−íc, cßn ®ang t¨ng gÊp béi nh÷ng cuéc tÊn c«ng cña chóng chèng l¹i chñ nghÜa x· héi trong ph¹m vi quèc tÕ, th× chõng Êy cßn cÇn ph¶i cã chuyªn chÝnh v« s¶n. Giai cÊp tiÓu n«ng kh«ng thÓ kh«ng dao ®éng trong thêi kú qu¸ ®é. Nh÷ng khã kh¨n cña hoµn c¶nh qu¸ ®é vµ ¶nh h−ëng cña giai cÊp t− s¶n ®Òu kh«ng tr¸nh khái thØnh tho¶ng l¹i g©y ra nh÷ng dao ®éng trong t©m tr¹ng cña sè quÇn chóng Êy. Giai cÊp v« s¶n, – ®· yÕu ®i vµ mÊt tÝnh giai cÊp ®Õn mét møc ®é nµo ®ã v× c¬ së sinh ho¹t cña nã, tøc nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ bÞ ph¸ hñy, – ph¶i g¸nh v¸c mét nhiÖm vô lÞch sö rÊt khã kh¨n nh−ng vÜ ®¹i nhÊt lµ: ph¶i ®øng v÷ng, bÊt chÊp nh÷ng sù ng¶ nghiªng dao ®éng Êy, vµ hoµn thµnh tèt sù nghiÖp cña m×nh lµ gi¶i phãng lao ®éng khái ¸ch cña t− b¶n.

VÒ mÆt chÝnh trÞ, nh÷ng sù dao ®éng cña giai cÊp tiÓu t− s¶n biÓu hiÖn ra ë chÝnh s¸ch cña çc ®¶ng d©n chñ tiÓu t− s¶n, tøc lµ cña çc ®¶ng gia nhËp Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ


13

II 21 nh− çc ®¶ng "x· héi chñ nghÜa – çch m¹ng" vµ men-

sª-vÝch ë Nga. §ång thêi víi viÖc hiÖn cã bé tham m−u vµ çc b¸o chÝ cña m×nh ë n−íc ngoµi, çc ®¶ng nµy trªn thùc tÕ ®ang nhËp côc víi tÊt c¶ bän t− s¶n ph¶n çch m¹ng vµ ®ang phôc vô trung thµnh bän Êy.

Nh÷ng thñ lÜnh th«ng minh cña giai cÊp ®¹i t− s¶n Nga, ®øng ®Çu lµ Mi-li-u-cèp, thñ lÜnh cña ®¶ng "d©n chñ – lËp hiÕn" ®Òu ®· ®¸nh gi¸ mét çch hoµn toµn râ rµng, chÝnh x¸c vµ th¼ng th¾n vai trß ®ã cña ph¸i d©n chñ tiÓu t− s¶n, tøc lµ bän x· héi chñ nghÜa – çch m¹ng vµ bän men-sª-vÝch. Khi cã cuéc næi lo¹n ë Cr«n-st¸t, trong ®ã ng−êi ta thÊy bän men-sª-vÝch, bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ bän b¹ch vÖ hîp lùc víi nhau, th× Mi-li-u-cèp t¸n thµnh khÈu hiÖu: "Çc X«-viÕt kh«ng cã nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tham gia" (b¸o "Sù thËt", sè 64, 1921, trÝch dÉn trong b¸o "Tin giê chãt"5 ë Pa-ri). Khi ph¸t triÓn ý kiÕn nµy, h¾n ®· viÕt: "vinh dù vµ ®Þa vÞ" ph¶i dµnh cho nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ men-sª-vÝch, v× chÝnh hä ph¶i g¸nh v¸c nhiÖm vô sau ®©y: b−íc ®Çu xª dÞch chÝnh quyÒn khái tay nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Mi-li-u-cèp, thñ lÜnh cña giai cÊp ®¹i t− s¶n, ®· hoµn toµn chó ý ®Õn nh÷ng bµi häc cña tÊt c¶ çc cuéc çch m¹ng, mµ tÊt c¶ cuéc çch m¹ng ®ã ®Òu chøng tá r»ng ph¸i d©n chñ tiÓu t− s¶n kh«ng cã kh¶ n¨ng gi÷ ®−îc chÝnh quyÒn, r»ng bao giê ph¸i ®ã còng chØ ®−îc dïng ®Ó ngôy trang cho chuyªn chÝnh cña giai cÊp t− s¶n, r»ng bao giê ph¸i ®ã còng chØ lµ çi bËc thang dÉn ®Õn quyÒn hµnh tuyÖt ®èi cña giai cÊp t− s¶n mµ th«i.

Çch m¹ng v« s¶n ë Nga, mét lÇn n÷a, l¹i x¸c nhËn kinh nghiÖm ®ã cña nh÷ng n¨m 1789 – 1794 vµ 1848 – 1849; cuéc çch m¹ng ®ã x¸c nhËn nh÷ng lêi mµ Ph. ¡ng-ghen ®· viÕt trong mét bøc th− ngµy 11. XII. 1884 göi Bª-ben:

"… Ph¸i d©n chñ thuÇn tóy… vµo lóc çch m¹ng sÏ cã ®−îc trong thêi gian ng¾n ngñi mét tÇm quan träng nhÊt thêi… lµ lµm çi neo cøu m¹ng cuèi cïng cña toµn bé nÒn

V . I . L ª - n i n

14

kinh tÕ t− s¶n vµ c¶ phong kiÕn n÷a… Còng gièng nh− n¨m 1848, tÊt c¶ çi ®¸m quan liªu phong kiÕn tõ th¸ng Ba ®Õn th¸ng ChÝn, ®Òu ñng hé ph¸i tù do ®Ó b¾t quÇn chóng çch m¹ng ph¶i tu©n theo m×nh… Dï sao ®i n÷a th× trong thêi kú khñng ho¶ng vµ ngµy h«m sau cña cuéc khñng ho¶ng ®ã, kÎ thï duy nhÊt cña chóng ta vÉn sÏ lµ tÊt c¶ çi khèi ph¶n ®éng tËp hîp xung quanh ph¸i d©n chñ thuÇn tóy; vµ t«i cho r»ng ®ã lµ ®iÒu dï sao còng kh«ng ®−îc bá qua" (®¨ng b»ng tiÕng Nga trªn b¸o "Lao ®éng céng s¶n chñ nghÜa" 6, 1921, sè 360 ngµy 9. VI. 1921, trong bµi cña ®ång chÝ V. A-®«-r¸t-xki: "M¸c vµ ¡ng-ghen bµn vÒ d©n chñ". In b»ng tiÕng §øc, trong tËp s¸ch cña Phri-®rÝch ¡ng-ghen: "Lêi di chóc chÝnh trÞ", BÐc-lanh, 1920; sè 12. "Tñ s¸ch quèc tÕ cña thanh niªn", tr. 19) 7.

N. Lª-nin

M¸t-xc¬-va, Crem-li, 13. VI. 1921.

In xong n¨m 1921 t¹i M¸t-xc¬-va, thµnh s¸ch riªng, do Ban b¸o chÝ cña Quèc tÕ céng s¶n xuÊt b¶n

Theo ®óng b¶n th¶o


15

2 th− göi o. v. cu-u-xi-nen

vµ nh÷ng nhËn xÐt b¶n dù th¶o "luËn c−¬ng vÒ

viÖc x©y dùng vÒ mÆt tæ chøc çc ®¶ng céng s¶n,

vÒ nh÷ng ph−¬ng ph¸p vµ néi dung c«ng t¸c

cña çc ®¶ng céng s¶n"8

Göi ®ång chÝ C u - u - x i - nen

K h È n. §Þa chØ : t¹ i trô së cña

nh÷ng ng−êi céng s¶n PhÇn-lan hoÆc t¹i Quèc tÕ céng s¶n.

10/VI. §ång chÝ Cu-u-xi-nen! T«i rÊt lÊy lµm hµi lßng khi ®äc luËn v¨n (3 ch−¬ng) vµ

luËn c−¬ng cña ®ång chÝ. T«i xin cã ý kiÕn nhËn xÐt cña t«i vÒ luËn c−¬ng. T«i khuyªn ®ång chÝ: t×m ngay mét ®ång chÝ n g−ê i § ø c

(ng−êi §øc thùc thô), ®ång chÝ nµy sÏ ph¶i söa ch÷a v¨n b¶n b»ng tiÕng §øc (cña luËn v¨n vµ luËn c−¬ng). Cã thÓ lµ ®ång chÝ Êy sÏ theo sù ñy nhiÖm cña ®ång chÝ, ®äc luËn v¨n cña ®ång chÝ víi tÝnh çch lµ b¸o ço t¹i §¹i héi III (®èi víi çc ®¹i biÓu mµ nghe ng−êi §øc ®äc th× sÏ tiÖn h¬n rÊt nhiÒu) 9.

V . I . L ª - n i n

16

Lêi khuyªn cña t«i: g¹ch bá ®o¹n cuèi (cña luËn c−¬ng). Nãi thËt chi tiÕt h¬n n÷a vÒ tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng – ®Æc biÖt lµ vÒ b¸o chÝ, nh−ng còng nãi c¶ vÒ tuyªn truyÒn

miÖng n÷a. Theo ý t«i, ®ång chÝ nhÊt ®Þnh ph¶i t ù ® ¶ m n h Ë n b¸o

ço t¹i ®¹i héi nµy. H«m nay t«i sÏ viÕt vÒ ®iÒu ®ã cho Di-n«-vi-Ðp.

Lêi chµo tèt ®Ñp nhÊt! Lª-nin cña ®ång chÝ

LuËn c−¬ng

(LuËn c−¬ng 6 hoÆc) § 6, ®o¹n 2, c©u cuèi ph¶i nh− thÕ nµy: "...kh«ng tr¸nh khái kÕ thõa cña... m«i tr−êng... xu h−íng

nµy trªn mét møc ®é nhÊt ®Þnh" Vµ c©u tiÕp ph¶i nh− thÕ nµy: "...§¶ng céng s¶n ph¶i th¾ng xu h−íng Êy b»ng c«ng t¸c

tæ chøc cã hÖ thèng, ngoan c−êng, vµ b»ng nhiÒu lÇn kiÖn toµn vµ uèn n¾n...”

(LuËn c−¬ng 7 hoÆc) § 7: CÇn tr×nh bµy mét çch tØ mØ h¬n, r»ng trong ®a sè çc

®¶ng hîp ph¸p ë ph−¬ng T©y chÝnh l¹i kh«ng cã ®−îc t×nh h×nh Êy. Kh«ng cã ®−îc mét c«ng t¸c hµng ngµy (c«ng t¸c çch m¹ng) cña t õ n g ®¶ng viªn.

§©y lµ çi bÖnh chÝnh. Thay ®æi cho ®−îc t×nh tr¹ng nµy lµ mét khã kh¨n lín

nhÊt. M µ ® © y l ¹ i l µ ® i Ò u q u a n t r ä n g n h Ê t. § 10. Mét çch tØ mØ nhiÒu h¬n n÷a. §−a ra nhiÒu chi tiÕt h¬n n÷a.


17

Çc thÝ dô. Vai trß cña b¸o. Tê b¸o "cña chóng ta" so víi mét tê b¸o t− s¶n th«ng

th−êng. C«ng viÖc cho tê b¸o "cña chóng ta". ThÝ dô: çc b¸o Nga trong nh÷ng n¨m 1912 – 1913. §Êu tranh víi çc b¸o t− s¶n. V¹ch trÇn tÝnh chÊt båi bót, sù dèi tr¸ cña çc b¸o ®ã vµ v.v.. Ph©n ph¸t truyÒn ®¬n. Cæ ®éng ë nhµ. Nh÷ng cuéc d¹o ch¬i chñ nhËt vµ v.v.. ThËt nhiÒu chi tiÕt h¬n n÷a.

§ 11 – còng cÇn cã thËt nhiÒu chi tiÕt h¬n n÷a.

§ 13. Tr×nh bµy çc b¶n b¸o ço vµ viÖc th¶o luËn çc b¶n b¸o ço ë "çc chi bé".

Çc b¶n b¸o ço vÒ nh÷ng tæ chøc thï ®Þch vµ ®Æc biÖt vÒ nh÷ng tæ chøc tiÓu t− s¶n (Labour Party 1) çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa vµ v.v.).

H·y nãi tØ mØ h¬n n÷a vÒ nhiÖm vô trong sè quÇn chóng v« s¶n ch−a ®−îc tæ chøc l¹i vµ ë trong tæ chøc c«ng ®oµn vµng (trong ®ã kÓ c¶ ë trong Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II 1/2), còng nh− trong çc tÇng líp lao ®éng kh«ng ph¶i v« s¶n.

§§ 26 vµ 27. Çi nµy kh«ng thuéc vµo ®©y. §©y kh«ng ph¶i lµ "vÊn ®Ò tæ chøc". Tèt nhÊt h·y viÕt l¹i ®Ò tµi nµy thµnh mét bµi ®Æc biÖt

®Ó ®¨ng trªn t¹p chÝ "Quèc tÕ céng s¶n" 10, ch¼ng h¹n: “Nh÷ng vÊn ®Ò tæ chøc trong çc thêi kú çch m¹ng" hoÆc lµ v.v..

1) – C«ng ®¶ng ë Anh

V . I . L ª - n i n

18

Hay lµ: "VÒ vÊn ®Ò cuéc çch m¹ng ®ang b¾t ®Çu vµ vÒ nh÷ng nhiÖm vô t−¬ng øng cña chóng ta" (trªn c¬ së kinh nghiÖm cña Nga vµ cña PhÇn-lan).

ViÕt xong ngµy 10 th¸ng S¸u 1921

§¨ng lÇn ®Çu n¨m 1958 trªn t¹p chÝ "Nh÷ng vÊn ®Ò hßa b×nh vµ chñ nghÜa x· héi", sè 3

Theo ®óng b¶n th¶o DÞch tõ tiÕng §øc


19

3 diÔn v¨n vÒ vÊn ®Ò ý 1 1

ngµy 28 th¸ng s¸u

Th−a çc ®ång chÝ! T«i chñ yÕu muèn tr¶ lêi ®ång chÝ L¸t-xa-ri. §ång chÝ Êy nãi: "H·y nªu ra nh÷ng sù viÖc cô thÓ, kh«ng nªn nãi su«ng". Tèt l¾m. Nh−ng nÕu chóng ta theo dâi sù ph¸t triÓn cña khuynh h−íng c¶i l−¬ng vµ c¬ héi chñ nghÜa ë ý, th× nh− thÕ lµ thÕ nµo – lêi nãi su«ng hay sù viÖc? Trong nh÷ng bµi diÔn v¨n cña çc ®ång chÝ vµ trong tÊt c¶ chÝnh s¸ch cña çc ®ång chÝ, çc ®ång chÝ quyªn mÊt mét ®iÒu rÊt cã ý nghÜa ®èi víi phong trµo x· héi chñ nghÜa ë ý lµ: ch¼ng nh÷ng çi khuynh h−íng ®ã, mµ c¶ çi nhãm c¬ héi vµ c¶i l−¬ng chñ nghÜa còng tån t¹i ®· kh¸ l©u råi. T«i vÉn cßn nhí rÊt râ thêi kú mµ BÐc-stanh b¾t ®Çu viÖc tuyªn truyÒn cã tÝnh chÊt c¬ héi chñ nghÜa cña h¾n, viÖc tuyªn truyÒn nµy ®· kÕt thóc b»ng chñ nghÜa x· héi - yªu n−íc, b»ng sù ph¶n béi vµ sù ph¸ s¶n cña Quèc tÕ II. Ngay tõ håi ®ã, chóng ta biÕt Tu-ra-ti ch¼ng nh÷ng qua tªn tuæi cña h¾n mµ cßn qua viÖc h¾n tuyªn truyÒn trong ®¶ng ý vµ trong phong trµo c«ng nh©n ý mµ Tu-ra-ti ®· ph¸ ho¹i trong suèt 20 n¨m qua. V× thêi gian Ýt ái nªn t«i kh«ng thÓ nghiªn cøu kü l−ìng nh÷ng tµi liÖu cã liªn quan ®Õn ®¶ng ý, nh−ng t«i cho r»ng mét trong nh÷ng tµi liÖu quan träng nhÊt lµ b¶n t−êng thuËt vÒ cuéc héi nghÞ cña Tu-ra-ti vµ çc b¹n h¾n ë RÕt-gi-« - £-mi-li 12, ®· ®−îc ®¨ng trªn mét trong nh÷ng tê b¸o t− s¶n ý – t«i còng kh«ng cßn nhí lµ tê "Stam-pa" 1 3 hay ë tê

V . I . L ª - n i n

20

"Corriere della Sera" 14. T«i ®· so s¸nh b¶n t−êng thuËt ®ã víi bµi ®−îc ®¨ng trªn tê "Avanti!" 15. §ã ch¼ng ph¶i lµ mét b»ng chøng ®Çy ®ñ hay sao? Sau §¹i héi II Quèc tÕ céng s¶n, trong cuéc tranh luËn víi Xe-ra-ti vµ çc b¹n cña ®ång chÝ ®ã, chóng t«i ®· c¨n cø vµo quan ®iÓm cña chóng t«i mµ nãi víi çc ®ång chÝ ®ã mét çch c«ng khai vµ chÝnh x¸c r»ng t×nh h×nh cña çc ®ång chÝ ®ã nh− thÕ nµo. Chóng t«i ®· tuyªn bè víi çc ®ång chÝ ®ã lµ chõng nµo mµ ®¶ng ý cßn gi÷ trong hµng ngò m×nh nh÷ng ng−êi nh− Tu-ra-tin, th× ®¶ng ý kh«ng thÓ trë thµnh ®¶ng céng s¶n ®−îc.

§ã lµ g×? Lµ nh÷ng sù viÖc chÝnh trÞ hay vÉn chØ lµ nh÷ng lêi nãi su«ng? Vµ sau §¹i héi II Quèc tÕ céng s¶n, khi chóng t«i c«ng khai tuyªn bè víi giai cÊp v« s¶n ý: "§õng thèng nhÊt víi bän c¶i l−¬ng chñ nghÜa, víi Tu-ra-ti", vµ khi Xe-ra-ti b¾t ®Çu ®¨ng trªn b¸o chÝ ý mét lo¹t bµi chèng l¹i Quèc tÕ céng s¶n vµ triÖu tËp mét cuéc héi nghÞ ®Æc biÖt cña bän c¶i l−¬ng chñ nghÜa 16, – th× tÊt c¶ nh÷ng viÖc ®ã ®Òu lµ lêi nãi su«ng c¶ ch¨ng? Çi ®ã cßn nghiªm träng h¬n sù ph©n liÖt, çi ®ã ®· lµ sù thµnh lËp mét ®¶ng míi. ChØ cã mï míi kh«ng thÊy ®iÒu ®ã. V¨n kiÖn ®ã cã mét ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi vÊn ®Ò Êy. Ph¶i khai trõ ra khái ®¶ng tÊt c¶ nh÷ng kÎ ®· tham gia héi nghÞ ë RÕt-gi-« - £-mi-li: hä lµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, – kh«ng ph¶i lµ men-sª-vÝch Nga, mµ lµ men-sª-vÝch ý. L¸t-xa-ri nãi: "Chóng t«i biÕt râ t©m lý cña nh©n d©n ý". Riªng t«i, t«i ch¼ng d¸m nãi qu¶ quyÕt nh− thÕ vÒ nh©n d©n Nga, – nh−ng ®iÒu ®ã kh«ng quan träng. L¸t-xa-ri nãi: "Nh÷ng ng−êi x· héi ý hiÓu râ tinh thÇn cña nh©n d©n ý". Cã thÓ thÕ, t«i kh«ng b¸c bá ®iÒu ®ã. Nh−ng nÕu xÐt nh÷ng tµi liÖu cô thÓ, vµ viÖc ngoan cè kh«ng muèn triÖt tËn gèc chñ nghÜa men-sª-vÝch ý th× cã thÓ nãi lµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ý kh«ng biÕt râ chñ nghÜa men-sª-vÝch ý. Chóng ta buéc ph¶i nãi: dÉu r»ng phiÒn muén ch¨ng n÷a, còng ph¶i


21

x¸c nhËn nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh cña chóng ta lµ ®óng. Quèc tÕ céng s¶n kh«ng thÓ thu nhËn çi ®¶ng vÉn ®Ó trong hµng ngò m×nh nh÷ng kÎ c¬ héi vµ c¶i l−¬ng nh− Tu-ra-ti.

§ång chÝ L¸t-xa-ri hái: "§æi tªn ®¶ng ®Ó lµm g×? Tªn ®ã ch¼ng ®· lµ rÊt tèt råi −?". Chóng ta kh«ng thÓ ®ång ý víi quan ®iÓm nh− vËy ®−îc. Chóng ta biÕt lÞch sö cña Quèc tÕ II, sù suy sôp vµ ph¸ s¶n cña nã. Ph¶i ch¨ng chóng ta kh«ng râ lÞch sö ®¶ng §øc? Vµ ph¶i ch¨ng chóng ta kh«ng biÕt r»ng ®iÒu bÊt h¹nh lín nhÊt ®èi víi phong trµo c«ng nh©n §øc lµ ë chç ®· kh«ng ph©n liÖt ngay tõ tr−íc chiÕn tranh? §iÒu ®ã ®· lµm thiÖt m¹ng 2 v¹n c«ng nh©n mµ bän Sai-®ª-man vµ bän ph¸i gi÷a ®· nép cho chÝnh phñ §øc, v× bän nµy ®· c«ng kÝch vµ kªu ca vÒ nh÷ng ng−êi céng s¶n §øc 17.

Vµ ph¶i ch¨ng lµ ngµy nay, chóng ta còng thÊy vÉn çi c¶nh nh− thÕ ë ý ®ã sao? §¶ng ý ch−a bao giê lµ mét ®¶ng thËt sù çch m¹ng. §iÒu bÊt h¹nh lín nhÊt cña nã lµ ë chç nã kh«ng ®o¹n tuyÖt víi bän men-sª-vÝch vµ bän c¶i l−¬ng ngay tõ tr−íc chiÕn tranh vµ vÉn tiÕp tôc ®Ó cho bän chóng ë trong ®¶ng. §ång chÝ L¸t-xa-ri nãi: "Chóng t«i hoµn toµn c«ng nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i ®o¹n tuyÖt víi bän c¶i l−¬ng; ®iÓm bÊt ®ång ý kiÕn duy nhÊt lµ ë chç chóng t«i kh«ng cho r»ng cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn viÖc ®o¹n tuyÖt ®ã trong cuéc ®¹i héi ë Li-voãc-n«". Nh−ng sù thËt l¹i chøng tá kh¸c. Kh«ng ph¶i lÇn ®Çu tiªn, chóng ta th¶o luËn vÊn ®Ò chñ nghÜa c¶i l−¬ng ë ý. N¨m ngo¸i, khi tranh luËn víi Xe-ra-ti vÒ vÊn ®Ò nµy, chóng t«i ®· hái ®ång chÝ ®ã: "Xin lçi ®ång chÝ, v× sao sù ph©n liÖt trong ®¶ng ý kh«ng thÓ lµm ngay b©y giê, v× sao ph¶i ho·n l¹i?". Xe-ra-ti ®· tr¶ lêi chóng t«i nh− thÕ nµo? – Ch¼ng tr¶ lêi g× c¶. Vµ khi trÝch dÉn bµi b¸o cña Phrèt-xa nãi lµ "cÇn ph¶i mÒm dÎo vµ kh«n ngoan", cã lÏ ®ång chÝ L¸t-xa-ri thÊy ®ã lµ mét luËn cø biÖn hé cho ®ång chÝ Êy vµ ph¶n ®èi chóng t«i.

V . I . L ª - n i n

22

T«i nghÜ r»ng ®ång chÝ ®ã lÇm. Ng−îc l¹i, ®ã lµ mét luËn cø rÊt tèt biÖn hé cho chóng t«i vµ ph¶n ®èi ®ång chÝ L¸t-xa-ri. Khi ®ång chÝ ®ã buéc ph¶i gi¶i thÝch cho c«ng nh©n ý vÒ hµnh vi vµ sù rót lui cña m×nh th× hä sÏ nãi sao? NÕu hä c«ng nhËn s¸ch l−îc cña chóng t«i lµ mÒm dÎo vµ kh«n ngoan h¬n nh÷ng lèi quanh co cña çi gäi lµ céng s¶n çnh t¶, – çi çnh t¶ nµy kh«ng ph¶i bao giê còng ®¬n thuÇn lµ céng s¶n mµ th−êng gièng víi chñ nghÜa v« chÝnh phñ nhiÒu h¬n, – th× ®ång chÝ sÏ tr¶ lêi hä ra sao?

Xe-ra-ti vµ ®¶ng cña ®ång chÝ Êy nãi r»ng ng−êi Nga chØ muèn ng−êi kh¸c b¾t ch−íc m×nh, – nh÷ng lêi nãi bÞa ®Æt Êy cã nghÜa g×? Chóng t«i ®ßi hái chÝnh ®iÒu ng−îc l¹i. Thuéc lßng nh÷ng nghÞ quyÕt céng s¶n vµ bÊt kú lóc nµo còng dïng ®Õn nh÷ng lèi nãi çch m¹ng, nh− thÕ kh«ng ®ñ. Nh− thÕ ch−a ®ñ, vµ tõ tr−íc, chóng t«i ®· ph¶n ®èi nh÷ng ng−êi céng s¶n häc thuéc lßng nghÞ quyÕt nµy hay nghÞ quyÕt kh¸c. §iÒu kiÖn ®Çu tiªn cña chñ nghÜa céng s¶n ch©n chÝnh lµ ®o¹n tuyÖt víi chñ nghÜa c¬ héi. §èi víi nh÷ng ng−êi céng s¶n t¸n thµnh ®iÒu kiÖn ®ã, chóng t«i sÏ nãi chuyÖn hoµn toµn tù do vµ th¼ng th¾n víi hä vµ chóng t«i hoµn toµn cã quyÒn vµ dòng c¶m nãi víi hä r»ng: "Çc anh ®õng lµm ®iÒu g× ngu xuÈn, h·y kh«n ngoan vµ khÐo lÐo". Nh−ng chóng t«i sÏ chØ nãi nh− thÕ víi nh÷ng ng−êi céng s¶n nµo ®· ®o¹n tuyÖt víi bän c¬ héi, cßn ®èi víi çc ®ång chÝ th× kh«ng thÓ nãi r»ng çc ®ång chÝ ®· ®o¹n tuyÖt. Vµ v× thÕ, t«i xin nh¾c l¹i: t«i hy väng r»ng ®¹i héi sÏ th«ng qua nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh. §ång chÝ L¸t-xa-ri nãi: "Chóng t«i ®ang ë trong thêi kú chuÈn bÞ". §ã hoµn toµn lµ sù thËt. Çc ®ång chÝ ®ang ë trong thêi kú chuÈn bÞ. Giai ®o¹n ®Çu tiªn cña thêi kú ®ã, lµ ®o¹n tuyÖt víi bän men-sª-vÝch, còng gièng nh− chóng t«i ®· ®o¹n tuyÖt víi bän men-sª-vÝch ë n−íc chóng t«i n¨m 1903. Vµ do viÖc ®¶ng §øc kh«ng ®o¹n tuyÖt víi bän men-sª-vÝch nªn trong lÞch sö çch m¹ng §øc, toµn bé giai cÊp c«ng nh©n §øc ®·


23

ph¶i chÞu ®ùng suèt c¶ mét thêi kú dµi, vÊt v¶ sau chiÕn tranh.

§ång chÝ L¸t-xa-ri nãi lµ ®¶ng ý ®ang tr¶i qua thêi kú chuÈn bÞ. T«i hoµn toµn ®ång ý. Vµ giai ®o¹n ®Çu tiªn lµ viÖc c¾t ®øt víi bän c¶i l−¬ng mét çch nghiªm chØnh, triÖt ®Ó, râ rµng vµ døt kho¸t. Vµ lóc ®ã th× quÇn chóng sÏ hoµn toµn ñng hé chñ nghÜa céng s¶n. Giai ®o¹n thø hai tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ nh¾c l¹i nh÷ng khÈu hiÖu çch m¹ng. Giai ®o¹n ®ã sÏ lµ th«ng qua nh÷ng nghÞ quyÕt s¸ng suèt vµ khÐo lÐo cña chóng ta, nh÷ng nghÞ quyÕt ®ã bao giê còng sÏ nh− sau ®©y vµ bao giê còng sÏ nh¾c l¹i: nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña çch m¹ng ph¶i thÝch hîp víi nh÷ng ®Æc ®iÓm cña çc n−íc kh¸c nhau.

Çch m¹ng ë ý sÏ diÔn ra kh¸c ë Nga. Nã sÏ b¾t ®Çu mét çch kh¸c. Çch nµo? Çc ®ång chÝ, còng nh− chóng t«i, ®Òu kh«ng biÕt. Nh÷ng ng−êi céng s¶n ý kh«ng ph¶i bao giê còng lµ nh÷ng ng−êi hoµn toµn céng s¶n. ë ý, trong thêi gian chiÕm gi÷ çc c«ng x−ëng, ®· cã mét ng−êi céng s¶n nµo xuÊt hiÖn ch−a? 18 Ch−a, lóc ®ã ë ý ch−a cã chñ nghÜa céng s¶n; cã thÓ nãi ®Õn mét chñ nghÜa v« chÝnh phñ nµo ®ã, nh−ng quyÕt kh«ng thÓ nãi ®Õn chñ nghÜa céng s¶n m¸c-xÝt ®−îc. ChØ cã th«ng qua kinh nghiÖm ®Êu tranh çch m¹ng míi cã thÓ s¸ng lËp ®−îc chñ nghÜa céng s¶n m¸c-xÝt vµ lµm cho nã thÊm s©u vµo quÇn chóng c«ng nh©n. Vµ b−íc ®Çu tiªn trªn con ®−êng ®ã, lµ viÖc ®o¹n tuyÖt vÜnh viÔn víi bän men-sª-vÝch, bän ®· céng t¸c vµ lµm viÖc víi chÝnh phñ t− s¶n suèt h¬n 20 n¨m. RÊt cã thÓ lµ M«-®i-li-a-ni – mµ t«i ®· cã dÞp theo dâi ®«i chót ë Héi nghÞ Xim-mÐc-van vµ Héi nghÞ Ki-en-tan – lµ mét nhµ chÝnh trÞ kh¸ gi¶o ho¹t nªn ®· kh«ng tham gia vµo chÝnh phñ t− s¶n mµ ë l¹i trong trung −¬ng §¶ng x· héi chñ nghÜa, ë ®ã h¾n cã thÓ lµm lîi cho giai cÊp t− s¶n nhiÒu h¬n. Nh−ng tÊt c¶ lËp tr−êng lý luËn, tÊt c¶ c«ng t¸c tuyªn truyÒn, cæ ®éng cña nhãm Tu-ra-ti vµ çc b¹n cña h¾n ®Òu ®· lµ sù

V . I . L ª - n i n

24

hîp t¸c víi giai cÊp t− s¶n råi. RÊt nhiÒu nh÷ng lêi dÉn chøng trong diÔn v¨n cña Gien-na-ri ch¼ng ®· chøng tá ®iÒu ®ã hay sao? §óng, ®ã chÝnh lµ mÆt trËn thèng nhÊt mµ Tu-ra-ti ®· chuÈn bÞ thµnh lËp. Cho nªn t«i ph¶i nãi víi ®ång chÝ L¸t-xa-ri r»ng: nh÷ng bµi diÔn v¨n nh− bµi diÔn v¨n cña ®ång chÝ hoÆc nh− bµi diÔn v¨n mµ ®ång chÝ Xe-ra-ti ®äc ë ®©y, kh«ng gióp vµo viÖc chuÈn bÞ çch m¹ng mµ cßn ph¸ ho¹i çch m¹ng. (C ã t i Õ n g h «: "Hoan h«!". V ç t a y.)

ë Li-voãc-n«, çc ®ång chÝ chiÕm ®¹i ®a sè. Çc ®ång chÝ ®−îc 98 000 phiÕu, bän c¶i l−¬ng ®−îc 14 000 phiÕu vµ nh÷ng ng−êi céng s¶n ®−îc 58 000 phiÕu. Trong b−íc ®Çu cña mét phong trµo thuÇn tóy céng s¶n ë mét n−íc nh− n−íc ý víi nh÷ng truyÒn thèng nhÊt ®Þnh cña nã vµ kh«ng cã sù chuÈn bÞ ®Çy ®ñ cho viÖc ph©n liÖt, th× con sè nãi trªn lµ mét th¾ng lîi lín ®èi víi nh÷ng ng−êi céng s¶n.

§ã lµ mét th¾ng lîi lín, mét b»ng chøng ®¸ng kÓ, minh häa râ ®iÒu nµy lµ: phong trµo c«ng nh©n ë ý sÏ ph¸t triÓn nhanh h¬n phong trµo cña chóng t«i ë Nga; thËt ra nÕu çc ®ång chÝ biÕt râ nh÷ng con sè vÒ phong trµo cña chóng t«i th× çc ®ång chÝ ®Òu thÊy r»ng, håi th¸ng Hai 1917, sau khi chÕ ®é Nga hoµng sôp ®æ vµ trong thêi kú n−íc céng hßa t− s¶n, chóng t«i h·y cßn lµ thiÓu sè so víi bän men-sª-vÝch. §Êy lµ ®· qua 15 n¨m ®Êu tranh tµn khèc vµ ph©n liÖt. ë n−íc chóng t«i, çnh h÷u kh«ng ph¸t triÓn, nh−ng ®iÒu ®ã còng kh«ng ph¶i ®¬n gi¶n nh− çc ®ång chÝ nghÜ, khi nãi ®Õn n−íc Nga víi mét giäng miÖt thÞ. NhÊt ®Þnh lµ ë ý sù ph¸t triÓn sÏ diÔn ra hoµn toµn kh¸c h¼n. Sau 15 n¨m ®Êu tranh víi bän men-sª-vÝch vµ sau khi lËt ®æ chÕ ®é Nga hoµng, chóng t«i b¾t tay ho¹t ®éng trong t×nh tr¹ng sè ng−êi ñng hé chóng t«i Ýt h¬n nhiÒu. HiÖn nay çc ®ång chÝ cã 58 ngh×n c«ng nh©n cã khuynh h−íng céng s¶n, so víi 98 ngh×n phÇn tö ph¸i gi÷a liªn minh, kh«ng cã lËp tr−êng râ rÖt. §ã lµ b»ng chøng, lµ sù thËt nhÊt ®Þnh ph¶i thuyÕt phôc ®−îc tÊt c¶ nh÷ng ai kh«ng muèn nh¾m


25

m¾t tr−íc phong trµo quÇn chóng c«ng nh©n ý. TÊt c¶ kh«ng ph¶i sÏ ®Õn ngay mét lóc. Nh−ng viÖc ®ã ®· chøng minh r»ng quÇn chóng c«ng nh©n ñng hé chóng ta – kh«ng ph¶i nh÷ng l·nh tô cò, bän quan liªu, bän gi¸o s−, bän nhµ b¸o ñng hé chóng ta, mµ giai cÊp thùc sù bÞ bãc lét, ®éi tiÒn phong cña nh÷ng ng−êi bÞ bãc lét ñng hé chóng ta. Vµ ®iÒu ®ã còng chøng tá sai lÇm lín mµ çc ®ång chÝ ®· m¾c ph¶i ë Li-voãc-n«. §ã lµ mét sù thËt. Çc ®ång chÝ chØ ®−îc 98 ngh×n phiÕu, nh−ng çc ®ång chÝ l¹i thÝch liªn hîp víi 14 ngh×n phÇn tö c¶i l−¬ng chèng l¹i 58 ngh×n ng−êi céng s¶n. Ngay c¶ khi nh÷ng ng−êi céng s¶n ®ã ch−a ph¶i lµ nh÷ng ng−êi céng s¶n ch©n chÝnh, ngay c¶ khi hä chØ lµ nh÷ng ng−êi ñng hé Boãc-®i-ga, – trªn thùc tÕ kh«ng ®óng nh− vËy, v× sau §¹i héi II, Boãc-®i-ga ®· tuyªn bè rÊt trung thùc r»ng ®ång chÝ ®ã sÏ tõ bá mäi chñ nghÜa v« chÝnh phñ vµ chñ nghÜa ph¶n ®èi chÕ ®é nghÞ viÖn, – çc ®ång chÝ còng vÉn ph¶i ®i víi hä. Çc ®ång chÝ ®· lµm g×? Çc ®ång chÝ ®· thÝch liªn hîp víi 14 ngh×n phÇn tö c¶i l−¬ng vµ c¾t ®øt víi 58 ngh×n ng−êi céng s¶n, – vµ ®ã lµ chøng cí râ rÖt nhÊt tá râ r»ng chÝnh s¸ch cña Xe-ra-ti lµ ®iÒu bÊt h¹nh cho n−íc ý. Chóng t«i kh«ng bao giê muèn r»ng Xe-ra-ti ë ý b¾t ch−íc theo çch m¹ng Nga. Nh− thÕ lµ ngu xuÈn. Chóng t«i cã ®ñ trÝ kh«n vµ mÒm dÎo ®Ó tr¸nh ®iÒu ngu xuÈn ®ã. Nh−ng Xe-ra-ti ®· chøng tá r»ng chÝnh s¸ch cña ®ång chÝ ®ã ë ý lµ sai. RÊt cã thÓ lµ ®ång chÝ ®ã ®· ph¶i tïy c¬ øng biÕn. §ã lµ c©u nãi mµ mét n¨m tr−íc ®ång chÝ ®ã th−êng nh¾c ®i nh¾c l¹i nhiÒu nhÊt ë ®©y. §ång chÝ ®ã nãi: "Chóng t«i biÕt tïy c¬ øng biÕn, chóng t«i kh«ng muèn b¾t ch−íc mét çch n« lÖ. B¾t ch−íc nh− thÕ lµ ngu ngèc. Chóng t«i sÏ ph¶i tïy c¬ øng biÕn ®Ó ®i ®Õn chç t¸ch khái chñ nghÜa c¬ héi. Çc ®ång chÝ, nh÷ng ng−êi Nga, çc ®ång chÝ kh«ng biÕt lµm nh− thÕ. Chóng t«i, nh÷ng ng−êi ý, chóng t«i cã kh¶ n¨ng h¬n vÒ mÆt nµy. Råi chóng ta sÏ thÊy". Chóng ta ®· thÊy g×? Xe-ra-

V . I . L ª - n i n

26

ti ®· tïy c¬ øng biÕn mét çch tuyÖt diÖu. §ång chÝ ®ã ®o¹n tuyÖt víi 58 ngh×n ng−êi céng s¶n. Vµ ngµy nay çc ®ång chÝ ®Õn ®©y vµ nãi: "NÕu çc ®ång chÝ ®Èy chóng t«i ra th× quÇn chóng sÏ bèi rèi kh«ng hiÓu thÕ nµo c¶". Kh«ng, çc ®ång chÝ ¹, çc ®ång chÝ ®· lÇm. ChÝnh hiÖn nay quÇn chóng c«ng nh©n ë ý ®ang bèi rèi kh«ng hiÓu thÕ nµo c¶, vµ nÕu chóng ta nãi víi hä thÕ nµy th× sÏ cã lîi cho hä: "Çc ®ång chÝ c«ng nh©n ý, çc ®ång chÝ h·y lùa chän ®i, hoÆc theo Quèc tÕ céng s¶n, çi Quèc tÕ kh«ng bao giê ®ßi hái çc ®ång chÝ ph¶i b¾t ch−íc ng−êi Nga mét çch n« lÖ, hoÆc theo bän men-sª-vÝch mµ chóng t«i ®· biÕt râ qua 20 n¨m nay vµ kh«ng bao giê chÞu coi lµ ng−êi b¹n l¸ng giÒng trong Quèc tÕ céng s¶n ch©n chÝnh çch m¹ng". Chóng ta sÏ nãi nh− thÕ víi c«ng nh©n ý. KÕt qu¶ sÏ kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a. QuÇn chóng c«ng nh©n sÏ theo chóng ta. (T ¸ n t h µ n h n h i Ö t l i Ö t.)

T−êng thuËt ®¨ng ngµy 1 th¸ng B¶y 1921 trªn b¸o "Sù thËt", sè 141 vµ "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga”, sè 141

§¨ng toµn v¨n ngµy 4 th¸ng B¶y 1921 trªn "B¶n tin cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n”, sè 8

Theo b¶n in cña cuèn s¸ch "§¹i héi III toµn thÕ giíi cña Quèc tÕ céng s¶n. T−êng thuËt tèc ký". Pª-t¬-r«-gr¸t, 1922


27

4 diÔn v¨n b¶o vÖ s¸ch l−îc

cña quèc tÕ céng s¶n ngµy 1 th¸ng b¶y

Th−a çc ®ång chÝ! RÊt ®¸ng tiÕc lµ t«i ph¶i giíi h¹n ë viÖc tù vÖ. (C ã t i Õ n g c − ê i.). T«i nãi rÊt ®¸ng tiÕc, v× sau khi ®−îc nghe bµi diÔn v¨n cña ®ång chÝ Te-ra-si-ni vµ nh÷ng ®iÓm söa ®æi cña ba ®oµn ®¹i biÓu, t«i rÊt muèn b−íc vµo thÕ tiÕn c«ng, v× thËt ra ®Ó chèng l¹i nh÷ng quan ®iÓm mµ ®ång chÝ Te-ra-si-ni vµ ba ®oµn ®¹i biÓu ®ã ñng hé th× tÊt ph¶i cã nh÷ng hµnh ®éng tiÕn c«ng 19. NÕu ®¹i héi kh«ng tiÕn c«ng kiªn quyÕt chèng nh÷ng sai lÇm nh− thÕ, chèng nh÷ng ®iÒu ngu xuÈn "t¶" nh− vËy, th× toµn bé phong trµo sÏ kh«ng tr¸nh khái bÞ tan vì. T«i tin t−ëng s©u s¾c nh− vËy. Nh−ng chóng ta lµ nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt cã tæ chøc vµ cã kû luËt. Chóng ta kh«ng thÓ tháa m·n víi nh÷ng bµi diÔn v¨n chèng l¹i ç nh©n mét sè ®ång chÝ nµo. Nh÷ng ng−êi Nga chóng t«i ®· ch¸n ngÊy nh÷ng c©u nãi t¶ Êy råi. Chóng ta lµ nh÷ng ng−êi cã tæ chøc. Khi th¶o ra kÕ ho¹ch cña chóng ta, chóng ta ph¶i th¶o mét çch cã tæ chøc vµ cè t×m ra mét ®−êng lèi ®óng ®¾n. Cè nhiªn lµ ai nÊy ®Òu biÕt r»ng nh÷ng luËn c−¬ng cña chóng ta lµ mét sù tháa hiÖp. Mµ v× sao l¹i kh«ng thÓ nh− thÕ ®−îc? §èi víi nh÷ng ng−êi céng s¶n ®· häp ®¹i héi lÇn thø ba råi vµ ®· ®Þnh ra nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n nhÊt ®Þnh, th× trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, nh÷ng sù tháa hiÖp lµ cÇn thiÕt. Nh÷ng luËn c−¬ng cña chóng t«i do ®oµn ®¹i biÓu Nga ®Ò xuÊt, ®· ®−îc nghiªn cøu vµ chuÈn bÞ mét çch hÕt søc cÈn

V . I . L ª - n i n

28

thËn vµ lµ kÕt qu¶ cña sù suy nghÜ l©u dµi vµ cña nh÷ng cuéc héi ý víi nhiÒu ®oµn ®¹i biÓu. Nh÷ng luËn c−¬ng ®ã nh»m môc ®Ých x¸c lËp ®−êng lèi c¬ b¶n cña Quèc tÕ céng s¶n, vµ ®Æc biÖt ngµy nay, sau khi chóng ta ch¼ng nh÷ng ®· chÝnh thøc lªn ¸n nh÷ng kÎ thuéc ph¸i gi÷a thùc thô mµ cßn khai trõ chóng ra khái ®¶ng, th× nh÷ng luËn c−¬ng ®ã l¹i cµng cÇn thiÕt. Sù thËt lµ nh− thÕ. T«i tÊt ph¶i b¶o vÖ nh÷ng luËn c−¬ng Êy. Vµ ngµy nay, khi Te-ra-si-ni ®Õn häp vµ ph¸t biÓu r»ng chóng ta ph¶i tiÕp tôc ®Êu tranh chèng bän ph¸i gi÷a vµ sau ®ã kÓ r»ng ng−êi ta ®Þnh tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh ®ã nh− thÕ nµo, th× t«i xin nãi r»ng nÕu nh÷ng ®iÒu söa ®æi ®ã biÓu hiÖn mét khuynh h−íng nhÊt ®Þnh th× cÇn thiÕt ph¶i ®Êu tranh th¼ng tay chèng khuynh h−íng Êy, nÕu kh«ng, sÏ kh«ng cã chñ nghÜa céng s¶n vµ kh«ng cã Quèc tÕ céng s¶n. T«i lÊy lµm l¹ r»ng §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc 20 l¹i kh«ng ký tªn d−íi nh÷ng ®Ò nghÞ söa ®æi ®ã. (C ã t i Õ n g c − ê i .) Çc ®ång chÝ h·y nghe ®iÒu mµ Te-ra-si-ni b¶o vÖ vµ ®iÒu mµ nh÷ng b¶n söa ®æi ®ã nãi lªn. B¾t ®Çu nh− thÕ nµy: "ë trang 1, cét 1, dßng thø 19, nªn g¹ch bá ch÷: "§a sè..."". §a sè! Çi ®ã ®Æc biÖt nguy hiÓm! (C ã t i Õ n g c − ê i .) Råi ®Õn: nªn thay nh÷ng ch÷ "nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n" b»ng nh÷ng ch÷ "nh÷ng môc ®Ých". Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n vµ nh÷ng môc ®Ých lµ hai ®iÒu kh¸c nhau: vÒ môc ®Ých th× ngay c¶ bän v« chÝnh phñ còng ®ång ý víi chóng ta, v× chóng còng t¸n thµnh tiªu diÖt sù bãc lét vµ nh÷ng sù kh¸c biÖt giai cÊp.

Trong ®êi t«i, t«i ®· gÆp vµ nãi chuyÖn víi Ýt ng−êi v« chÝnh phñ chñ nghÜa th«i, nh−ng dï sao còng ®· hiÓu hä ®Çy ®ñ. §«i khi t«i còng tháa thuËn ®−îc víi hä vÒ môc ®Ých, nh−ng kh«ng bao giê tháa thuËn ®−îc vÒ mÆt nguyªn t¾c. Nh÷ng nguyªn t¾c – ®ã kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých, kh«ng ph¶i lµ c−¬ng lÜnh, kh«ng ph¶i lµ s¸ch l−îc vµ kh«ng ph¶i lµ lý luËn. S¸ch l−îc vµ lý luËn – ®ã kh«ng ph¶i lµ nguyªn t¾c. VÒ mÆt nguyªn t¾c th× chóng ta vµ bän v« chÝnh phñ


29

kh¸c nhau ë chç nµo? Nh÷ng nguyªn t¾c cña chñ nghÜa céng s¶n lµ ë chç thiÕt lËp nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n vµ ë chç ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p c−ìng b¸ch cña nhµ n−íc trong giai ®o¹n qu¸ ®é. §ã lµ nh÷ng nguyªn t¾c cña chñ nghÜa céng s¶n, nh−ng ®ã kh«ng ph¶i môc ®Ých cña chñ nghÜa céng s¶n. Vµ çc ®ång chÝ nªu ra ®Ò nghÞ Êy ®· ph¹m sai lÇm.

Thø hai, lµ nãi: "G¹ch bá ch÷ "®a sè"". Çc ®ång chÝ h·y ®äc tÊt c¶ ®o¹n ®ã:

"§¹i héi III cña Quèc tÕ céng s¶n tiÕn hµnh xÐt l¹i çc vÊn ®Ò s¸ch l−îc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lµ: ë nhiÒu n−íc t×nh h×nh kh¸ch quan trë nªn gayg¾t theo ý nghÜa çch m¹ng, c¶ mét lo¹t ®¶ng céng s¶n cã tÝnh chÊt quÇn chóng ®· ®−îc thµnh lËp, nh−ng ch−a cã ë n¬i nµo nh÷ng ®¶ng ®ã ®· n¾m ®−îc quyÒn thùc tÕ l·nh ®¹o ®a sè giai cÊp c«ng nh©n trong cuéc ®Êu tranh çch m¹ng thùc sù cña hä".

ThÕ mµ ng−êi ta muèn g¹ch bá ch÷ "®a sè" ®i. NÕu chóng ta kh«ng thÓ tháa thuËn víi nhau vÒ nh÷ng chuyÖn gi¶n ®¬n nh− thÕ, th× t«i kh«ng hiÓu lµm sao chóng ta l¹i cã thÓ lµm viÖc chung vµ dÉn d¾t giai cÊp v« s¶n ®Õn th¾ng lîi ®−îc. Nh− thÕ th× còng kh«ng cã g× l¹, nÕu chóng ta kh«ng thÓ ®i ®Õn tháa thuËn víi nhau vÒ vÊn ®Ò nguyªn t¾c. Çc ®ång chÝ h·y chØ cho t«i biÕt ®¶ng nµo ®· n¾m ®−îc ®a sè giai cÊp c«ng nh©n. Te-ra-si-ni còng kh«ng nghÜ ®Õn viÖc dÉn chøng mét vÝ dô nµo ®Êy c¶. Nh−ng lµm g× cã çi vÝ dô nh− thÕ kia chø.

VËy lµ: thay nh÷ng ch÷ "nh÷ng nguyªn t¾c" b»ng nh÷ng ch÷ "nh÷ng môc ®Ých" vµ g¹ch bá ch÷ "®a sè" ®i. Xin hÕt søc ®a t¹! Chóng t«i sÏ kh«ng lµm nh− thÕ. Ngay c¶ ®¶ng §øc – mét trong nh÷ng ®¶ng kh¸ nhÊt – còng kh«ng ®−îc ®a sè giai cÊp c«ng nh©n ñng hé. §ã lµ sù thËt. §øng tr−íc cuéc ®Êu tranh hÕt søc gian khæ, chóng ta kh«ng sî nãi lªn sù thËt ®ã; thÕ mµ ë ®©y cã ba ®oµn ®¹i biÓu muèn b¾t ®Çu tõ mét viÖc kh«ng ®óng sù thËt, v× nÕu ®¹i héi g¹ch bá ch÷ "®a sè" ®i th× nh− vËy lµ ®¹i héi tá ra

V . I . L ª - n i n

30

muèn mét viÖc kh«ng ®óng sù thËt. §iÒu ®ã hoµn toµn râ rµng.

TiÕp ®ã ®Õn ®iÓm söa ®æi nµy: "ë trang 4, cét 1, dßng thø 10, "cÇn ph¶i g¹ch bá" nh÷ng ch÷ "Th− ngá", v.v." 21. H«m nay, t«i ®· ®−îc nghe mét bµi diÔn v¨n trong Êy còng nªu çi ý ®ã. Bµi diÔn v¨n Êy cã çi ý nh− thÕ, ®iÒu ®ã lµ hoµn toµn tù nhiªn th«i. §ã lµ bµi diÔn v¨n cña ®ång chÝ Hem-pen, ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc. §ång chÝ ®ã nãi: ""Th− ngá" lµ mét hµnh ®éng c¬ héi chñ nghÜa". ThËt rÊt ®¸ng tiÕc vµ ®¸ng hæ thÑn cho t«i, lµ t«i ®· ®−îc nghe ng−êi ta nãi riªng víi t«i nh÷ng quan ®iÓm t−¬ng tù nh− vËy. Nh−ng trong héi nghÞ, sau nh÷ng cuéc tranh luËn kÐo dµi ®Õn nh− vËy mµ cßn tuyªn bè "Th− ngá" lµ mét hµnh ®éng c¬ héi chñ nghÜa, th× thËt lµ hæ thÑn vµ nhôc nh·! ThÕ råi ®ång chÝ Te-ra-si-ni xuÊt hiÖn vµ nh©n danh ba ®oµn ®¹i biÓu l¹i yªu cÇu xãa ch÷ "Th− ngá" ®i. ThÕ th× ®Êu tranh víi §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc ®Ó lµm g×? "Th− ngá" lµ mét hµnh ®éng kiÓu mÉu vÒ chÝnh trÞ. Trong çc luËn c−¬ng cña chóng t«i cã nãi nh− vËy. Chóng ta ph¶i b¶o vÖ ®iÒu ®ã mét çch v« ®iÒu kiÖn. Th− ngá lµ mét hµnh ®éng kiÓu mÉu, v× ®ã lµ b−íc ®Çu tiªn cña mét ph−¬ng ph¸p thùc tÕ ®Ó tranh thñ ®a sè giai cÊp c«ng nh©n. Ai kh«ng hiÓu r»ng ë ch©u ¢u – n¬i mµ hÇu hÕt v« s¶n ®Òu ®· ®−îc tæ chøc, – chóng ta ph¶i tranh thñ ®a sè giai cÊp c«ng nh©n, th× ®èi víi phong trµo céng s¶n ng−êi ®ã lµ kÎ bá ®i, ng−êi ®ã ch¼ng bao giê cã thÓ häc ®−îc g× c¶, nÕu trong ba n¨m çch m¹ng vÜ ®¹i mµ vÉn kh«ng häc ®−îc ®iÒu ®ã.

Te-ra-si-ni nãi r»ng ë Nga chóng t«i ®· chiÕn th¾ng mÆc dï ®¶ng cßn rÊt nhá. §ång chÝ ®ã kh«ng hµi lßng víi nh÷ng ®iÓm trong luËn c−¬ng nãi vÒ TiÖp-kh¾c. Cã 27 ®iÒu söa ®æi, vµ nÕu t«i cã ý ®Þnh phª b×nh nh÷ng ®iÒu ®ã, th× còng gièng nh− mét sè diÔn gi¶, t«i ph¶i nãi Ýt nhÊt lµ ba tiÕng ®ång hå... ë ®©y cã ng−êi ®· tuyªn bè r»ng §¶ng


31

céng s¶n TiÖp-kh¾c cã tõ 30 ®Õn 40 v¹n ®¶ng viªn, r»ng cÇn ph¶i tranh thñ ®a sè, t¹o ra mét lùc l−îng v« ®Þch vµ tiÕp tôc tranh thñ thªm quÇn chóng c«ng nh©n. Te-ra-si-ni ®· s½n sµng tÊn c«ng. §ång chÝ ®ã nãi: nÕu trong ®¶ng ®· cã 40 v¹n c«ng nh©n th× cßn cÇn thªm lµm g× n÷a? Ph¶i g¹ch bá ®i! (C ã t i Õ n g c − ê i.) §ång chÝ ®ã sî ch÷ "quÇn chóng" vµ muèn xãa bá ch÷ ®ã ®i. §ång chÝ Te-ra-si-ni kh«ng hiÓu g× mÊy vÒ çch m¹ng Nga.

ë Nga, tr−íc kia chóng t«i lµ mét ®¶ng nhá, nh−ng chóng t«i cßn cã sù ñng hé cña ®a sè çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ n«ng d©n trong c¶ n−íc. (C ã t i Õ n g n ã i: "§óng!"). ë n−íc çc ®ång chÝ cã thÕ kh«ng? Chóng t«i cßn cã sù ñng hé cña gÇn mét nöa qu©n ®éi lóc ®ã Ýt nhÊt còng cã ®Õn 10 triÖu ng−êi. Ph¶i ch¨ng ®a sè qu©n ®éi ®· theo çc ®ång chÝ? H·y nªu cho t«i thÊy mét n−íc nµo nh− thÕ ®i! NÕu nh÷ng quan ®iÓm ®ã cña ®ång chÝ Te-ra-si-ni mµ cßn ®−îc ba ®oµn ®¹i biÓu t¸n thµnh, th× trong Quèc tÕ, kh«ng ph¶i viÖc g× còng æn tháa c¶! Nh− thÕ th× chóng ta ph¶i nãi: "H·y ngõng l¹i! Ph¶i ®Êu tranh quyÕt liÖt! NÕu kh«ng th× Quèc tÕ céng s¶n sÏ bÞ tan vì". (T r o n g p h ß n g h ä p x « n x a o.)

Dùa trªn nh÷ng kinh nghiÖm ç nh©n cña t«i, t«i ph¶i nãi – dï t«i ®ang ®øng ë thÕ phßng ngù (c ã t i Õ n g c − ê i) – r»ng môc ®Ých vµ nguyªn t¾c cña bµi diÔn v¨n cña t«i lµ b¶o vÖ nghÞ quyÕt vµ nh÷ng luËn c−¬ng do ®oµn ®¹i biÓu chóng t«i ®Ò nghÞ. DÜ nhiªn nÕu nãi r»ng trong nh÷ng b¶n ®ã kh«ng thÓ thay ®æi ®−îc mét ch÷ nµo th× thËt lµ cÇu kú rëm. T«i ®· ®−îc ®äc nhiÒu b¶n nghÞ quyÕt vµ t«i biÕt râ r»ng ng−êi ta cã thÓ nªu ra nhiÒu ®iÓm söa ®æi tèt cho mçi mét dßng ch÷ ë ®Êy. Nh−ng nh− thÕ sÏ lµ cÇu kú rëm. Tuy vËy, nÕu b©y giê t«i vÉn tuyªn bè r»ng, vÒ mÆt chÝnh trÞ, kh«ng thÓ thay ®æi mét ch÷ nµo trong çc b¶n luËn c−¬ng, th× lµ v× t«i thÊy r»ng nh÷ng ®iÓm söa ®æi ®ã ®Òu mang mét tÝnh chÊt chÝnh trÞ hoµn toµn râ rµng,

V . I . L ª - n i n

32

lµ v× nh÷ng ®iÓm söa ®æi Êy sÏ dÉn ®Õn mét con ®−êng cã h¹i vµ nguy hiÓm cho Quèc tÕ céng s¶n. V× vËy, t«i, còng nh− tÊt c¶ ®oµn ®¹i biÓu Nga, chóng t«i ph¶i ®ßi cho kú ®−îc gi÷ nguyªn kh«ng thay ®æi mét ch÷ nµo trong nh÷ng luËn c−¬ng ®ã. Ch¼ng nh÷ng chóng t«i chØ lªn ¸n nh÷ng phÇn tö ph¸i h÷u trong ®¶ng chóng t«i, mµ chóng t«i cßn khai trõ hä n÷a. Nh−ng nÕu lÊy cuéc ®Êu tranh chèng nh÷ng phÇn tö h÷u mµ lµm thµnh mét trß ch¬i nh− Te-ra-si-ni ®· lµm, th× chóng t«i ph¶i nãi: "§ñ råi! NÕu kh«ng th× nguy c¬ sÏ trë nªn qu¸ trÇm träng!".

Te-ra-si-ni ®· b¶o vÖ lý luËn vÒ ®Êu tranh tÊn c«ng 22. VÒ vÊn ®Ò nµy, nh÷ng ®iÓm söa ®æi næi tiÕng ®· nªu ra mét c«ng thøc dµi hai ba trang. Chóng ta ch¼ng cÇn ph¶i ®äc. Chóng ta ®· biÕt trong ®ã viÕt nh÷ng g× råi. Te-ra-si-ni ®· nãi hÕt søc râ ®ã lµ vÊn ®Ò g×. §ång chÝ ®ã b¶o vÖ lý luËn tÊn c«ng, nªu ra çi "khuynh h−íng n¨ng ®éng" vµ viÖc "chuyÓn tõ tiªu cùc sang tÝch cùc". ë Nga, chóng t«i ®· cã kh¸ nhiÒu kinh nghiÖm chÝnh trÞ trong cuéc ®Êu tranh chèng bän ph¸i gi÷a. 15 n¨m tr−íc ®©y, chóng t«i ®· tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng bän c¬ héi vµ bän ph¸i gi÷a trong n−íc chóng t«i, vµ c¶ bän men-sª-vÝch n÷a, vµ chóng t«i ch¼ng nh÷ng ®· th¾ng bän men-sª-vÝch mµ còng ®· th¾ng c¶ bän nöa v« chÝnh phñ chñ nghÜa.

NÕu chóng t«i kh«ng lµm ®−îc nh− thÕ th× ch¼ng nh÷ng ®· kh«ng thÓ gi÷ ®−îc chÝnh quyÒn trong ba n¨m r−ìi mµ ngay ®Õn ba tuÇn lÔ r−ìi còng kh«ng gi÷ næi, vµ ®· kh«ng thÓ triÖu tËp ®−îc ë ®©y nh÷ng cuéc ®¹i héi cña Quèc tÕ céng s¶n. "Khuynh h−íng n¨ng ®éng", "chuyÓn tõ tiªu cùc sang tÝch cùc", tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã ®Òu lµ nh÷ng lêi nãi su«ng mµ bän x· héi chñ nghÜa – çch m¹ng çnh t¶ dïng ®Ó chèng chóng t«i. Ngµy nay, bän chóng ®· ngåi trong çc nhµ tï, ë ®Êy chóng ®ang b¶o vÖ "nh÷ng môc ®Ých cña chñ nghÜa céng s¶n" vµ suy nghÜ vÒ viÖc "chuyÓn tõ tiªu cùc sang tÝch cùc" (C ã t i Õ n g c−ê i .) Kh«ng thÓ lËp luËn nh−


33

trong nh÷ng ®iÒu söa ®æi ®· ®Ò nghÞ v× nh÷ng ®iÒu ®ã kh«ng cã g× lµ m¸c-xÝt, còng kh«ng cã kinh nghiÖm chÝnh trÞ, kh«ng cã sù lËp luËn nµo hÕt. Ph¶i ch¨ng trong nh÷ng b¶n luËn c−¬ng cña chóng t«i, chóng t«i ®· ph¸t triÓn mét lý luËn chung vÒ sù tÊn c«ng cã tÝnh chÊt çch m¹ng? Ph¶i ch¨ng Ra-®Õch hay mét ng−êi kh¸c nµo ®Êy trong sè chóng t«i ®· lµm ®iÒu ngu xuÈn ®ã? Chóng t«i chØ nãi ®Õn lý luËn tÊn c«ng ®èi víi mét n−íc nhÊt ®Þnh vµ ®èi víi mét thêi kú nhÊt ®Þnh.

Chóng t«i cã thÓ lÊy tõ trong cuéc ®Êu tranh cña chóng t«i chèng bän men-sª-vÝch nh÷ng vÝ dô chøng tá r»ng ngay tõ tr−íc cuéc çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt, ®· cã nh÷ng ng−êi cßn nghi hoÆc kh«ng cho r»ng ®¶ng çch m¹ng ph¶i tiÕn hµnh tÊn c«ng. NÕu mét ng−êi d©n chñ - x· héi nµo – lóc ®ã tÊt c¶ chóng t«i ®Òu gäi nhau nh− vËy – mµ nghi hoÆc nh− vËy, th× chóng t«i ®Êu tranh víi ng−êi Êy vµ nãi r»ng ®ã lµ mét kÎ c¬ héi, r»ng ng−êi ®ã kh«ng hiÓu g× vÒ chñ nghÜa M¸c vµ vÒ phÐp biÖn chøng cña ®¶ng çch m¹ng. LiÖu ®¶ng cã thÓ tranh luËn xem nãi chung cã thÓ tiÕn hµnh sù tiÕn c«ng cã tÝnh chÊt çch m¹ng, hay kh«ng? ë n−íc chóng t«i nÕu muèn cã nh÷ng vÝ dô t−¬ng tù, ph¶i quay trë l¹i kho¶ng 15 n¨m vÒ tr−íc. NÕu cã kÎ ph¸i gi÷a hoÆc lµ ph¸i gi÷a ngôy trang nµo mµ b¸c bá lý luËn tÊn c«ng th× ph¶i lËp tøc khai trõ nh÷ng kÎ ®ã. VÊn ®Ò ®ã kh«ng thÓ ®−a ®Õn tranh luËn ®−îc. Nh−ng ngµy nay, sau ba n¨m cã Quèc tÕ céng s¶n, nÕu chóng ta h·y cßn tranh c·i nhau vÒ nh÷ng "khuynh h−íng n¨ng ®éng", vÒ viÖc "chuyÓn tõ tiªu cùc sang tÝch cùc", th× thËt lµ ®¸ng hæ thÑn vµ nhôc nh·.

Gi÷a chóng t«i vµ ®ång chÝ Ra-®Õch lµ ng−êi cïng víi chóng t«i th¶o ra nh÷ng luËn c−¬ng ®ã, chóng t«i kh«ng cã ý kiÕn bÊt ®ång vÒ vÊn ®Ò nµy. ë §øc, khi cuéc tÊn c«ng thùc tÕ cßn ch−a ®−îc chuÈn bÞ mµ ®· më ®Çu nh÷ng cuéc th¶o luËn vÒ lý luËn tÊn c«ng cã tÝnh chÊt çch m¹ng, th× cã thÓ lµ kh«ng hoµn toµn ®óng. DÉu sao cuéc ®Êu tranh

V . I . L ª - n i n

34

håi th¸ng Ba còng lµ mét b−íc tiÕn lín, mÆc dï nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cã sai lÇm 23. Nh−ng kh«ng sao. Hµng v¹n c«ng nh©n ®· ®Êu tranh anh dòng. Dï §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc ®· ®Êu tranh dòng c¶m nh− thÕ nµo ®i n÷a ®Ó chèng bän t− s¶n, chóng ta vÉn ph¶i nãi còng çi ®iÒu mµ ®ång chÝ Ra-®Õch ®· nãi vÒ H«n-tx¬ trong mét bµi b¸o Nga. NÕu mét ng−êi nµo, dï lµ v« chÝnh phñ chñ nghÜa, mµ ®Êu tranh anh dòng chèng giai cÊp t− s¶n, th× ®ã dÜ nhiªn lµ mét sù viÖc rÊt lín, nh−ng nÕu hµng v¹n ng−êi ®Êu tranh chèng sù khiªu khÝch ®ª tiÖn cña bän x· héi - ph¶n béi vµ cña giai cÊp t− s¶n, th× ®ã lµ mét b−íc tiÕn thùc sù.

Cã mét th¸i ®é phª ph¸n ®èi víi nh÷ng sai lÇm cña m×nh lµ ®iÒu rÊt quan träng. Chóng t«i b¾t ®Çu tõ viÖc lµm nh− thÕ. NÕu sau cuéc ®Êu tranh cã hµng v¹n ng−êi tham gia, ai chèng l¹i cuéc ®Êu tranh ®ã vµ hµnh ®éng nh− Lª-vy, th× ph¶i khai trõ ng−êi ®ã. Vµ ®iÒu ®ã ®· ®−îc thùc hiÖn. Nh−ng tõ ®ã, chóng ta ph¶i rót ra mét bµi häc: ph¶i ch¨ng chóng ta ®· chuÈn bÞ tÊn c«ng? (R a - ® Õ c h: "Chóng ta còng ch¼ng chuÈn bÞ ngay c¶ phßng ngù n÷a"). ThËt vËy, tÊn c«ng míi chØ ®−îc nãi trong çc bµi b¸o th«i. Lý luËn ®ã ¸p dông vµo cuéc ®Êu tranh håi th¸ng Ba 1921 ë §øc, lµ kh«ng ®óng, – chóng ta ph¶i thõa nhËn nh− vËy; nh−ng nãi chung, lý luËn vÒ tÊn c«ng çch m¹ng th× tuyÖt nhiªn kh«ng sai.

Chóng t«i th¾ng lîi ë Nga, vµ h¬n n÷a l¹i th¾ng lîi mét çch dÔ dµng nh− thÕ, lµ v× chóng t«i ®· chuÈn bÞ cuéc çch m¹ng cña chóng t«i trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc. §ã lµ ®iÒu kiÖn thø nhÊt. Mét chôc triÖu c«ng nh©n vµ n«ng d©n ë n−íc chóng t«i ®−îc vò trang, vµ khÈu hiÖu cña chóng t«i lóc ®ã lµ: dï sao còng ph¶i cã hßa b×nh ngay lËp tøc. Chóng t«i ®· th¾ng lîi, v× quÇn chóng n«ng d©n réng r·i nhÊt ®Òu ng¶ theo çch m¹ng, chèng bän ®¹i ®Þa chñ. Vµo th¸ng M−êi mét 1917, bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng – bän ñng hé Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II 2

1 – lµ mét ®¶ng n«ng d©n lín. Chóng ®ßi hái ph¶i cã


35

nh÷ng thñ ®o¹n çch m¹ng, nh−ng lµ nh÷ng nh©n vËt nßng cèt chÝnh cèng cña Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II 1/2, chóng kh«ng ®ñ can ®¶m ®Ó hµnh ®éng çch m¹ng. Vµo th¸ng T¸m vµ th¸ng ChÝn 1917, chóng t«i nãi r»ng: "VÒ mÆt lý luËn, chóng ta vÉn ®Êu tranh chèng bän x· héi chñ nghÜa – çch m¹ng nh− tr−íc ®©y, nh−ng trªn thùc tÕ, chóng ta s½n sµng chÊp nhËn c−¬ng lÜnh cña hä, v× chØ cã chóng ta míi cã thÓ thùc hiÖn ®−îc c−¬ng lÜnh ®ã". Nãi nh− thÕ nµo chóng t«i ®· lµm nh− thÕ Êy. Nh÷ng n«ng d©n, sau khi çch m¹ng th¸ng M−êi mét 1917 th¾ng lîi, cßn ph¶n ®èi chóng t«i vµ cßn bÇu ra mét ®a sè x· héi chñ nghÜa – çch m¹ng vµo trong Quèc héi lËp hiÕn – nh÷ng n«ng d©n ®ã, chóng t«i ®· tranh thñ ®−îc hä, nÕu kh«ng ph¶i trong vµi ngµy, nh− tr−íc kia t«i ®· trï tÝnh vµ dù ®o¸n sai, th× còng lµ trong vµi tuÇn th«i. Sù chªnh lÖch kh«ng lín l¾m. Çc ®ång chÝ h·y chØ cho t«i biÕt mét n−íc nµo ë ch©u ¢u ®· cã thÓ tranh thñ ®−îc ®a sè n«ng d©n trong mét kho¶ng thêi gian vµi tuÇn lÔ? N−íc ý ch¨ng? (Cã tiÕng c−êi.). NÕu ng−êi ta nãi r»ng chóng t«i ®· chiÕn th¾ng ë n−íc Nga dï ë n−íc chóng t«i ®¶ng kh«ng lín, th× nh− thÕ chØ chøng tá r»ng ng−êi ta kh«ng hiÓu çch m¹ng Nga vµ hoµn toµn kh«ng hiÓu ph¶i chuÈn bÞ çch m¹ng nh− thÕ nµo.

B−íc ®Çu cña chóng ta lµ thµnh lËp mét ®¶ng céng s¶n ch©n chÝnh ®Ó biÕt râ r»ng chóng ta ph¶i ®èi phã víi ai vµ cã thÓ hoµn toµn tÝn nhiÖm ai. KhÈu hiÖu cña §¹i héi I vµ §¹i héi II lµ: "§¶ ®¶o bän ph¸i gi÷a!". NÕu trªn mäi trËn tuyÕn vµ ë trªn toµn thÕ giíi, chóng ta kh«ng c¾t ®øt víi bän ph¸i gi÷a vµ bän nöa ph¸i gi÷a, mµ ë Nga chóng t«i gäi lµ bän men-sª-vÝch, th× nh− thÕ lµ ngay c¶ nh÷ng ®iÒu th−êng thøc vÒ chñ nghÜa céng s¶n, chóng ta còng ®· kh«ng hiÓu næi. NhiÖm vô ®Çu tiªn cña chóng ta lµ thµnh lËp mét ®¶ng çch m¹ng ch©n chÝnh vµ c¾t ®øt víi bän men-sª-vÝch. Nh−ng ®ã chØ lµ giai ®o¹n chuÈn bÞ. Chóng ta ®· triÖu tËp §¹i héi III, thÕ mµ ®ång chÝ Te-ra-si-ni vÉn

V . I . L ª - n i n

36

cø nh¾c ®i nh¾c l¹i nh− cò r»ng nhiÖm vô cña giai ®o¹n chuÈn bÞ lµ ®uæi cæ, tÇm n· vµ v¹ch mÆt bän ph¸i gi÷a vµ bän nöa ph¸i gi÷a. Xin hÕt søc ®a t¹! ViÖc ®ã chóng ta ®· lµm kh¸ ®ñ råi. Chóng ta ®· nãi ë §¹i héi II r»ng bän ph¸i gi÷a lµ kÎ thï cña chóng ta. Nh−ng hiÖn nay cÇn ph¶i tiÕn lªn. Giai ®o¹n thø hai sÏ lµ ë chç: sau khi ®· tæ chøc thµnh ®¶ng th× ph¶i häc tËp çch chuÈn bÞ çch m¹ng. ë nhiÒu n−íc, chóng ta vÉn ch−a häc ®−îc ngay c¶ çch n¾m quyÒn l·nh ®¹o. Chóng t«i th¾ng ë Nga ch¼ng nh÷ng v× tuyÖt ®¹i ®a sè giai cÊp c«ng nh©n ®øng vÒ phÝa chóng t«i (trong kú bÇu cö n¨m 1917, tuyÖt ®¹i ®a sè c«ng nh©n ®øng vÒ phÝa chóng t«i chèng l¹i bän men-sª-vÝch) mµ cßn v× mét nöa qu©n ®éi – ngay sau khi chóng t«i giµnh ®−îc chÝnh quyÒn – vµ 10

9 quÇn chóng n«ng d©n – trong kho¶ng vµi tuÇn lÔ sau ®ã – ®· ng¶ vÒ phÝa chóng t«i; chóng t«i ®· th¾ng v× chóng t«i chÊp nhËn c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt kh«ng ph¶i cña chóng t«i mµ lµ cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ chóng t«i ®· thùc sù thùc hiÖn c−¬ng lÜnh ®ã. Th¾ng lîi cña chóng t«i chÝnh lµ ë chç chóng t«i ®· thùc hiÖn c−¬ng lÜnh cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng; v× vËy mµ th¾ng lîi ®ã míi dÔ dµng nh− thÕ. Ph¶i ch¨ng ë T©y ¢u, çc ®ång chÝ cã thÓ cã nh÷ng ¶o t−ëng nh− vËy? ThËt ®¸ng tøc c−êi! §ång chÝ Te-ra-si-ni vµ tÊt c¶ çc ®ång chÝ ®· ký tªn vµo b¶n ®Ò nghÞ söa ®æi, çc ®ång chÝ h·y so s¸nh nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ cô thÓ. MÆc dï ®a sè ®øng vÒ phÝa chóng t«i mét çch nhanh chãng nh− vËy, nh−ng sau th¾ng lîi, tr−íc m¾t chóng t«i cã nh÷ng khã kh¨n rÊt lín. Dï sao chóng t«i còng ®· v−ît qua tÊt c¶ nh÷ng khã kh¨n ®ã, v× chóng t«i ch¼ng nh÷ng kh«ng quªn nh÷ng môc ®Ých mµ còng kh«ng quªn c¶ nh÷ng nguyªn t¾c cña chóng t«i vµ v× chóng t«i kh«ng dung n¹p trong ®¶ng chóng t«i nh÷ng phÇn tö kh«ng nãi g× ®Õn nh÷ng nguyªn t¾c mµ l¹i nãi ®Õn nh÷ng môc ®Ých, ®Õn nh÷ng "khuynh h−íng n¨ng ®éng" vµ viÖc "chuyÓn tõ tiªu cùc sang tÝch cùc". Cã thÓ cã ng−êi buéc téi chóng


37

t«i lµ thÝch giam çc ngµi ®ã trong tï. Nh−ng kh«ng thÕ th× kh«ng thÓ thùc hµnh ®−îc chuyªn chÝnh. Chóng t«i ph¶i chuÈn bÞ thùc hµnh chuyªn chÝnh vµ ®iÒu ®ã lµ ë chç ®Êu tranh chèng nh÷ng lêi trèng rçng t−¬ng tù nh− vËy vµ nh÷ng ®iÓm söa ®æi t−¬ng tù nh− vËy. (C ã t i Õ n g c−ê i .) Kh¾p mäi chç trong luËn c−¬ng cña chóng t«i, ®Òu cã nãi ®Õn quÇn chóng. Nh−ng th−a çc ®ång chÝ, còng cÇn ph¶i hiÓu thÕ nµo lµ quÇn chóng. §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc, nh÷ng ®ång chÝ ph¸i t¶ ®· h¬i qu¸ l¹m dông tõ ®ã. Nh−ng ®ång chÝ Te-ra-si-ni vµ tÊt c¶ çc ®ång chÝ ký tªn d−íi nh÷ng ®iÓm söa ®æi ®ã còng ®Òu kh«ng biÕt cÇn ph¶i hiÓu tõ "quÇn chóng" nh− thÕ nµo.

T«i nãi ®· qu¸ l©u, v× vËy t«i chØ muèn nãi ®«i c©u vÒ kh¸i niÖm "quÇn chóng". Kh¸i niÖm "quÇn chóng" lµ cã thÓ thay ®æi tïy theo sù thay ®æi tÝnh chÊt cña ®Êu tranh. Lóc ®Çu cña cuéc ®Êu tranh, chØ cÇn vµi ngh×n c«ng nh©n thùc sù çch m¹ng lµ ®· cã thÓ nãi ®ã lµ quÇn chóng råi. NÕu ®¶ng cã thÓ l«i cuèn ch¼ng nh÷ng çc ®¶ng viªn cña m×nh vµo cuéc ®Êu tranh, mµ cßn cã thÓ lay ®éng ®−îc c¶ nh÷ng ng−êi ngoµi ®¶ng n÷a, th× nh− thÕ còng ®· lµ b−íc ®Çu tranh thñ ®−îc quÇn chóng. Trong çc cuéc çch m¹ng cña chóng t«i, cã nh÷ng tr−êng hîp mµ mét vµi ngh×n c«ng nh©n còng ®· cã thÓ gäi lµ quÇn chóng ®−îc. Trong lÞch sö cña phong trµo chóng t«i, trong lÞch sö ®Êu tranh cña chóng t«i chèng bän men-sª-vÝch, çc ®ång chÝ sÏ thÊy rÊt nhiÒu vÝ dô nh− thÕ, trong mét thµnh phè chØ cÇn cã mét vµi ngh×n c«ng nh©n lµ phong trµo nµy ®· cã tÝnh chÊt quÇn chóng râ rÖt. NÕu mét vµi ngh×n c«ng nh©n ngoµi ®¶ng, th−êng sèng mét cuéc ®êi tÇm th−êng, c¬ cùc, ch−a bao giê ®−îc nghe nãi vÒ chÝnh trÞ, mµ ®· b¾t ®Çu hµnh ®éng çch m¹ng, nh− thÕ th× tr−íc mÆt çc ®ång chÝ, ®ã lµ quÇn chóng ®Êy. NÕu phong trµo lan réng vµ t¨ng c−êng, th× dÇn dÇn nã trë thµnh mét cuéc çch m¹ng thùc sù. Chóng t«i ®· thÊy ®iÒu ®ã n¨m 1905 vµ 1917, trong thêi kú ba cuéc çch m¹ng, vµ

V . I . L ª - n i n

38

sau nµy çc ®ång chÝ còng sÏ cã dÞp ®Ó thÊy râ ®iÒu ®ã. Khi çch m¹ng ®· ®−îc chuÈn bÞ ®Çy ®ñ th× kh¸i niÖm "quÇn chóng" còng sÏ kh¸c ®i: mét vµi ngh×n c«ng nh©n kh«ng cßn gäi lµ quÇn chóng ®−îc n÷a. Tõ Êy b¾t ®Çu cã mét nghÜa kh¸c. Kh¸i niÖm quÇn chóng sÏ thay ®æi theo çi nghÜa ng−êi ta hiÓu quÇn chóng lµ ®a sè, vµ h¬n n÷a ch¼ng nh÷ng chØ lµ ®a sè c«ng nh©n, mµ lµ ®a sè tÊt c¶ nh÷ng ng−êi bÞ bãc lét; ng−êi çch m¹ng kh«ng thÓ hiÓu kh¸c thÕ ®−îc; bÊt kú mét nghÜa nµo kh¸c cña ch÷ ®ã còng trë thµnh kh«ng thÓ hiÓu ®−îc. Cã thÓ lµ mét ®¶ng nhá, vÝ dô nh− ®¶ng Anh hay ®¶ng Mü, do nghiªn cøu kü l−ìng qu¸ tr×nh ph¸t triÓn chÝnh trÞ vµ do hiÓu biÕt ®êi sèng vµ tËp qu¸n cña quÇn chóng ngoµi ®¶ng, mµ ph¸t ®éng ®−îc mét phong trµo çch m¹ng vµo mét thêi c¬ thuËn tiÖn (®ång chÝ Ra-®Õch ®· nªu mét vÝ dô rÊt hay vÒ b·i c«ng cña c«ng nh©n má 24). NÕu trong thêi c¬ nh− vËy, ®¶ng Êy biÕt nªu nh÷ng khÈu hiÖu cña m×nh vµ l«i kÐo ®−îc hµng triÖu c«ng nh©n theo m×nh, nh− thÕ lµ çc ®ång chÝ ®· ®øng tr−íc mét phong trµo quÇn chóng ®Êy. T«i tuyÖt ®èi kh«ng phñ nhËn r»ng mét ®¶ng rÊt nhá cã thÓ ph¸t ®éng çch m¹ng vµ ®−a çch m¹ng ®Õn th¾ng lîi. Nh−ng cÇn ph¶i biÕt dïng ph−¬ng ph¸p nµo ®Ó tranh thñ quÇn chóng. Muèn lµm ®−îc viÖc ®ã, cÇn cã mét sù chuÈn bÞ ®Çy ®ñ cho çch m¹ng. Nh−ng cã nh÷ng ®ång chÝ tuyªn bè: lËp tøc tõ bá ngay yªu cÇu ®ßi hái ph¶i tranh thñ quÇn chóng "®«ng ®¶o". CÇn ph¶i ®Êu tranh víi çc ®ång chÝ ®ã. Kh«ng ë mét n−íc nµo, çc ®ång chÝ cã thÓ giµnh ®−îc th¾ng lîi, nÕu kh«ng cã sù chuÈn bÞ ®Çy ®ñ. Mét ®¶ng hÕt søc nhá còng ®ñ ®Ó l«i kÐo quÇn chóng theo m×nh. Trong nh÷ng thêi kú nhÊt ®Þnh, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã nh÷ng tæ chøc lín.

Nh−ng ®Ó giµnh ®−îc th¾ng lîi, cÇn ph¶i cã sù ®ång t×nh cña quÇn chóng. Kh«ng ph¶i lóc nµo còng cÇn ph¶i cã ®a sè tuyÖt ®èi; nh−ng ®Ó giµnh ®−îc th¾ng lîi, ®Ó gi÷ ®−îc chÝnh quyÒn th× ch¼ng nh÷ng cÇn cã ®a sè giai cÊp


39

c«ng nh©n – t«i dïng tõ "giai cÊp c«ng nh©n" ë ®©y theo nghÜa th−êng dïng ë T©y ¢u, tøc lµ theo nghÜa lµ v« s¶n c«ng nghiÖp – mµ cßn cÇn cã ®a sè nh÷ng ng−êi bÞ bãc lét vµ lao ®éng ë n«ng th«n. Çc ®ång chÝ cã nghÜ ®Õn ®iÒu ®ã kh«ng? Trong bµi diÔn v¨n cña Te-ra-si-ni, chóng ta cã thÊy mét tÝ chót ý nghÜ nµo t−¬ng tù nh− vËy kh«ng? Trong bµi diÔn v¨n ®ã, chØ thÊy nãi ®Õn çi "khuynh h−íng n¨ng ®éng", ®Õn viÖc "chuyÓn tõ tiªu cùc sang tÝch cùc". §ång chÝ Êy cã nãi mét ch÷ nµo ®Õn vÊn ®Ò l−¬ng thùc kh«ng? Trong khi ®ã th× c«ng nh©n ®ßi hái ph¶i cã çi ¨n, mÆc dï hä cã thÓ chÞu gian khæ vµ chÞu ®ãi ®−îc nhiÒu nh− chóng ta ®· thÊy, ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh, ë n−íc Nga. V× vËy chóng ta ph¶i l«i kÐo vÒ phÝa m×nh, ch¼ng nh÷ng ®a sè giai cÊp c«ng nh©n mµ c¶ ®a sè nh©n d©n lao ®éng vµ bÞ bãc lét ë n«ng th«n n÷a. Çc ®ång chÝ ®· chuÈn bÞ lµm nh− vËy ch−a? HÇu nh− kh«ng thÊy ë ®©u ®· lµm nh− vËy c¶.

Bëi vËy, t«i nh¾c l¹i: t«i ph¶i b¶o vÖ nh÷ng luËn c−¬ng cña chóng t«i mét çch v« ®iÒu kiÖn, vµ coi ®ã lµ nhiÖm vô cña m×nh. Chóng t«i ch¼ng nh÷ng lªn ¸n bän ph¸i gi÷a, mµ cßn khai trõ hä ra khái ®¶ng. B©y giê, chóng t«i ph¶i chèng l¹i mét mÆt kh¸c mµ chóng t«i cho lµ còng nguy hiÓm. Chóng t«i ph¶i nãi sù thËt víi çc ®ång chÝ mét çch thËt hÕt søc lÞch thiÖp (vµ çc b¶n luËn c−¬ng cña chóng t«i ®· nãi lªn sù thËt nµy, mét çch nh· nhÆn vµ cã lÔ ®é), sao cho kh«ng ai c¶m thÊy bÞ xóc ph¹m; tr−íc m¾t chóng ta, cã nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c, quan träng h¬n lµ viÖc s¨n ®uæi bän ph¸i gi÷a. ViÖc nµy, chóng ta lµm thÕ lµ ®ñ råi. Nã ®· lµm cho chóng ta h¬i ngÊy råi. Thay vµo viÖc ®ã, cã lÏ çc ®ång chÝ ph¶i häc tËp tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh çch m¹ng thùc sù. C«ng nh©n §øc ®· b¾t tay lµm ®iÒu ®ã. ë ®Êy, hµng v¹n v« s¶n ®· chiÕn ®Êu anh dòng. CÇn ph¶i lËp tøc khai trõ ngay tÊt c¶ nh÷ng ai chèng l¹i cuéc ®Êu tranh ®ã. Nh−ng sau ®ã th× kh«ng nªn ba hoa thiªn ®Þa, mµ cÇn ph¶i lËp tøc b¾t ®Çu häc tËp, häc tËp trong nh÷ng sai lÇm

V . I . L ª - n i n

40

®· ph¹m ph¶i, ®Ó tæ chøc cuéc ®Êu tranh cho tèt h¬n. Chóng ta kh«ng nªn che giÊu sai lÇm cña chóng ta tr−íc kÎ thï. Ai sî ®iÒu ®ã, ng−êi Êy kh«ng ph¶i ng−êi çch m¹ng. Tr¸i l¹i, nÕu chóng ta tuyªn bè c«ng khai víi c«ng nh©n: "Ph¶i, chóng t«i ®· ph¹m sai lÇm", nh− thÕ cã nghÜa lµ tõ nay vÒ sau chóng ta kh«ng t¸i ph¹m nh÷ng sai lÇm ®ã n÷a vµ chóng ta sÏ biÕt lùa chän thêi c¬ mét çch tèt h¬n. NÕu ngay trong cuéc ®Êu tranh mµ ®a sè nh©n d©n lao ®éng ®øng vÒ phÝa chóng ta, – ch¼ng nh÷ng ®a sè c«ng nh©n, mµ ®a sè tÊt c¶ nh÷ng ng−êi bÞ bãc lét vµ bÞ ¸p bøc, – th× lóc ®ã chóng ta thËt sù sÏ chiÕn th¾ng. (V ç t a y n h i Ö t l i Ö t k Ð o d µ i .)

T−êng thuËt ®¨ng ngµy 5 th¸ng B¶y 1921 trªn b¸o "Sù thËt", sè 144 vµ trªn tê "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 144

§¨ng toµn v¨n ngµy 8 th¸ng B¶y 1921 trªn "B¶n tin cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n", sè 11

Theo ®óng b¶n in trong cuèn s¸ch "§¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n. T−êng thuËt tèc ký". Pª-t¬-r«-gr¸t, 1922


41

5 b¸o ço vÒ s¸ch l−îc cña

®¶ng céng s¶n nga ngµy 5 th¸ng b¶y

Th−a çc ®ång chÝ! Nãi thËt ra, t«i kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó chuÈn bÞ chu ®¸o b¶n b¸o ço nµy. TÊt c¶ nh÷ng çi mµ t«i cã thÓ chuÈn bÞ mét çch cã hÖ thèng ®−îc, ®ã lµ viÖc dÞch tËp s¸ch nhá cña t«i nãi vÒ thuÕ l−¬ng thùc 1) vµ nh÷ng luËn c−¬ng vÒ s¸ch l−îc cña §¶ng céng s¶n Nga 2). VÒ nh÷ng tµi liÖu ®ã, t«i chØ muèn nãi thªm mét sè ®iÓm gi¶i thÝch vµ nhËn xÐt.

T«i nghÜ r»ng, ®Ó luËn chøng cho s¸ch l−îc cña ®¶ng chóng t«i, ph¶i b¾t ®Çu tõ viÖc tr×nh bµy râ t×nh h×nh thÕ giíi. Chóng ta ®· bµn luËn tØ mØ vÒ t×nh h×nh kinh tÕ cña chñ nghÜa t− b¶n trong ph¹m vi quèc tÕ, vµ ®¹i héi ®· th«ng qua nh÷ng nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò ®ã 25. Trong nh÷ng luËn c−¬ng cña t«i, t«i chØ nãi mét çch rÊt v¾n t¾t ®Õn vÊn ®Ò ®ã vµ nãi thuÇn tóy vÒ ph−¬ng diÖn chÝnh trÞ. T«i kh«ng nãi ®Õn c¬ së kinh tÕ, nh−ng t«i nghÜ r»ng, c¨n cø vµo hoµn c¶nh quèc tÕ cña n−íc céng hßa chóng t«i, th× vÒ mÆt chÝnh trÞ ph¶i chó ý ®Õn sù thËt nµy lµ ngµy nay râ rµng ®· cã sù c©n b»ng nµo ®ã gi÷a nh÷ng lùc l−îng ®· tiÕn hµnh víi nhau mét cuéc ®Êu tranh vò trang c«ng khai, ®Ó giµnh quyÒn thèng trÞ cho mét giai cÊp l·nh ®¹o nµy hay mét giai

1) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va,

1977, t. 43, tr. 244 - 296. 2) Xem tËp nµy, tr. 3 - 14.

V . I . L ª - n i n 42

cÊp l·nh ®¹o kh¸c; ®· cã mét sù c©n b»ng gi÷a mét bªn lµ x· héi t− s¶n, toµn bé giai cÊp t− s¶n quèc tÕ víi mét bªn kh¸c lµ n−íc Nga x«-viÕt. Nh−ng ®−¬ng nhiªn ®ã lµ sù c©n b»ng hiÓu theo mét ý nghÜa h¹n chÕ. ChØ vÒ mÆt cuéc ®Êu tranh qu©n sù Êy t«i míi kh¼ng ®Þnh r»ng ®· cã sù c©n b»ng nhÊt ®Þnh trong t×nh h×nh quèc tÕ. DÜ nhiªn ph¶i nhÊn m¹nh r»ng ë ®©y, chØ nãi ®Õn mét sù c©n b»ng t−¬ng ®èi, ®Õn mét sù c©n b»ng hÕt søc kh«ng æn ®Þnh. NhiÒu vËt dÉn löa ®· ®−îc chÊt chøa trong nh÷ng n−íc t− b¶n chñ nghÜa còng nh− trong nh÷ng n−íc mµ tõ tr−íc ®Õn nay chØ ®−îc coi lµ kh¸ch thÓ cña lÞch sö chø kh«ng ph¶i lµ chñ thÓ cña lÞch sö, tøc lµ trong nh÷ng n−íc thuéc ®Þa vµ nöa thuéc ®Þa; cho nªn hoµn toµn rÊt cã thÓ lµ trong nh÷ng n−íc ®ã, sím hay muén, vµ hoµn toµn bÊt ngê, çc cuéc khëi nghÜa, çc cuéc chiÕn ®Êu vÜ ®¹i vµ çch m¹ng sÏ bïng næ. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, chóng ta ®· thÊy cuéc ®Êu tranh trùc tiÕp cña giai cÊp t− s¶n quèc tÕ chèng l¹i n−íc céng hßa v« s¶n ®Çu tiªn. Cuéc ®Êu tranh ®ã lµ trung t©m cña toµn bé t×nh h×nh chÝnh trÞ thÕ giíi, vµ chÝnh vÒ mÆt ®ã, hiÖn nay ®· cã sù thay ®æi. V× ©m m−u cña giai cÊp t− s¶n quèc tÕ ®Þnh bãp chÕt n−íc céng hßa chóng t«i kh«ng thµnh c«ng, nªn míi cã mét sù c©n b»ng, – ®−¬ng nhiªn lµ rÊt kh«ng æn ®Þnh.

DÜ nhiªn, chóng t«i hiÓu râ rµng giai cÊp t− s¶n quèc tÕ hiÖn nay m¹nh h¬n n−íc céng hßa chóng t«i rÊt nhiÒu, vµ còng hiÓu r»ng chØ nhê cã mét t×nh thÕ ®Æc biÖt nªn chóng míi kh«ng tiÕp tôc cuéc chiÕn tranh chèng l¹i chóng t«i. Ngay trong nh÷ng tuÇn lÔ gÇn ®©y, chóng ta còng l¹i cã thÓ theo dâi thÊy ë ViÔn §«ng cã ©m m−u më l¹i cuéc tÊn c«ng chóng t«i 26, vµ kh«ng nghi ngê g× n÷a, nh÷ng ©m m−u t−¬ng tù sÏ cßn diÔn ra n÷a. VÒ ®iÓm nµy, trong ®¶ng chóng t«i kh«ng cã chót nghi ngê nµo c¶. §iÒu quan träng ®èi víi chóng t«i lµ ph¶i x¸c ®Þnh r»ng hiÖn giê ®ang cã mét sù c©n b»ng bÊp bªnh vµ chóng t«i ph¶i lîi dông thêi gian


43

t¹m ngõng chiÕn nµy, chó ý ®Õn nh÷ng ®Æc ®iÓm cña t×nh h×nh hiÖn t¹i, ¸p dông s¸ch l−îc cña chóng t«i cho hîp víi nh÷ng ®Æc ®iÓm cña t×nh h×nh ®ã, vµ ®ång thêi kh«ng mét phót nµo ®−îc l·ng quªn r»ng cã thÓ bÊt ngê l¹i cÇn ®Õn ®Êu tranh vò trang n÷a. Tæ chøc Hång qu©n, t¨ng c−êng lùc l−îng cña Hång qu©n vÉn lµ nhiÖm vô cña chóng t«i nh− tr−íc ®©y. VÒ vÊn ®Ò l−¬ng thùc, chóng t«i vÉn ph¶i nghÜ tr−íc hÕt ®Õn Hång qu©n, nh− tr−íc ®©y. Trong t×nh h×nh quèc tÕ hiÖn t¹i, khi chóng t«i vÉn cßn bÞ nh÷ng cuéc tÊn c«ng míi vµ ©m m−u x©m l−îc míi cña giai cÊp t− s¶n quèc tÕ uy hiÕp, chóng t«i kh«ng thÓ ®i theo con ®−êng kh¸c ®−îc. Cßn ®èi víi chÝnh s¸ch thùc tÕ cña chóng t«i, th× viÖc ®· cã sù c©n b»ng nµo ®ã trong t×nh h×nh quèc tÕ cã mét ý nghÜa nhÊt ®Þnh, nh−ng chØ theo ý nghÜa lµ chóng t«i ph¶i thõa nhËn r»ng phong trµo çch m¹ng tuy râ rµng lµ ®· tiÕn lªn, nh−ng sù ph¸t triÓn cña çch m¹ng quèc tÕ trong n¨m nay kh«ng tiÕn theo mét con ®−êng th¼ng nh− chóng t«i ®· hy väng.

Håi chóng t«i b¾t ®Çu lµm cuéc çch m¹ng quèc tÕ, chóng t«i lµm viÖc ®ã kh«ng ph¶i do tin r»ng cã thÓ lµm cho çch m¹ng quèc tÕ ph¸t triÓn tr−íc ®i ®−îc, mµ v× nhiÒu t×nh huèng thóc ®Èy chóng t«i ph¶i b¾t ®Çu cuéc çch m¹ng ®ã. Chóng t«i nghÜ r»ng: hoÆc çch m¹ng thÕ giíi sÏ ñng hé chóng t«i, nÕu thÕ th× th¾ng lîi cña chóng t«i hoµn toµn ®−îc b¶o ®¶m; hoÆc chóng t«i sÏ lµm çi c«ng t¸c çch m¹ng nhá bÐ cña chóng t«i víi ý thøc lµ trong tr−êng hîp bÞ thÊt b¹i th× dÉu sao chóng t«i còng phôc vô cho sù nghiÖp çch m¹ng, vµ kinh nghiÖm cña chóng t«i sÏ cã lîi cho çc cuéc çch m¹ng kh¸c. Chóng t«i hiÓu râ r»ng kh«ng cã sù ñng hé cña çch m¹ng quèc tÕ cña thÕ giíi th× th¾ng lîi cña çch m¹ng v« s¶n lµ kh«ng thÓ cã ®−îc. Tr−íc çch m¹ng vµ c¶ sau çch m¹ng, chóng t«i ®Òu nghÜ r»ng: hoÆc lµ ngay b©ygiê, hay Ýt ra th× còng rÊt chãng th«i, çch m¹ng sÏ næ ra ë nh÷ng n−íc t− b¶n ph¸t triÓn h¬n; hoÆc ng−îc

V . I . L ª - n i n 44

l¹i, lµ chóng t«i sÏ bÞ tiªu diÖt. MÆc dï nghÜ nh− vËy, chóng t«i vÉn lµm tÊt c¶ ®Ó trong mäi hoµn c¶nh vµ dï thÕ nµo ®i n÷a còng ph¶i b¶o vÖ cho b»ng ®−îc chÕ ®é x«-viÕt, v× chóng t«i biÕt r»ng chóng t«i kh«ng ph¶i chØ lµm cho riªng m×nh mµ cßn lµm cho çch m¹ng quèc tÕ n÷a. Chóng t«i ®· biÕt nh− thÕ; chóng t«i ®· nhiÒu lÇn ph¸t biÓu niÒm tin ®ã cña chóng t«i tr−íc vµ ngay sau cuéc Çch m¹ng th¸ng M−êi vµ c¶ trong thêi kú ký kÕt hßa −íc BrÐt - Li-tèp-xc¬. Vµ nãi chung th× ®iÒu ®ã ®óng.

Nh−ng trong thùc tÕ, phong trµo kh«ng tiÕn theo con ®−êng th¼ng nh− chóng t«i t−ëng. Trong nh÷ng n−íc lín kh¸c, nh÷ng n−íc t− b¶n ph¸t triÓn h¬n, ®Õn b©y giê, çch m¹ng vÉn ch−a næ ra. §óng, çch m¹ng ®ang ph¸t triÓn trªn toµn thÕ giíi, – chóng t«i rÊt hµi lßng kh¼ng ®Þnh ®iÒu ®ã; vµ chÝnh còng chØ v× thÕ mµ giai cÊp t− s¶n quèc tÕ, tuy m¹nh h¬n chóng t«i gÊp tr¨m lÇn vÒ ph−¬ng diÖn kinh tÕ vµ qu©n sù, nh−ng vÉn kh«ng thÓ bãp chÕt ®−îc chóng t«i. (V ç t a y .)

Trong § 2 cña nh÷ng luËn c−¬ng, t«i ®· ph©n tÝch xem t×nh h×nh ®ã ®· h×nh thµnh nh− thÕ nµo vµ chóng t«i ph¶i rót ra tõ ®ã nh÷ng kÕt luËn g×. T«i xin nãi thªm r»ng kÕt luËn cuèi cïng mµ chóng t«i cã thÓ rót ra tõ ®ã lµ: sù ph¸t triÓn cña çch m¹ng quèc tÕ mµ chóng t«i ®· dù ®o¸n, ®ang tiÕn lªn. Nh−ng b−íc tiÕn ®ã kh«ng th¼ng nh− chóng t«i t−ëng. Tho¹t nh×n còng thÊy râ lµ trong nh÷ng n−íc t− b¶n kh¸c, sau khi ký hßa −íc, dï cho hßa −íc ®ã tÖ h¹i ®Õn thÕ nµo ®i n÷a, çch m¹ng còng vÉn ch−a næ ra ®−îc, mÆc dï nh÷ng triÖu chøng çch m¹ng, nh− chóng ta ®· biÕt, th× cã rÊt nhiÒu vµ rÊt quan träng, thËm chÝ nhiÒu h¬n vµ quan träng h¬n chóng ta ®· t−ëng rÊt nhiÒu. HiÖn nay, ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn nh÷ng cuèn s¸ch nhá nãi râ r»ng, trong nh÷ng n¨m vµ th¸ng gÇn ®©y, çc triÖu chøng çch m¹ng ®ã ë ch©u ¢u ®· cã rÊt nhiÒu h¬n chóng ta t−ëng. ThÕ th× chóng ta ph¶i lµm g× b©y giê? B©y giê cÇn ph¶i chuÈn bÞ


45

kü l−ìng cuéc çch m¹ng vµ nghiªn cøu kü l−ìng sù ph¸t triÓn cô thÓ cña cuéc çch m¹ng ®ã ë nh÷ng n−íc t− b¶n tiªn tiÕn. §ã lµ bµi häc thø nhÊt mµ chóng ta ph¶i rót ra tõ t×nh h×nh quèc tÕ. §èi víi n−íc Céng hßa Nga cña chóng t«i, chóng t«i ph¶i lîi dông thêi gian t¹m ngõng chiÕn ng¾n ngñi ®ã ®Ó lµm cho s¸ch l−îc cña chóng t«i phï hîp víi con ®−êng quanh co ®ã cña lÞch sö. VÒ mÆt chÝnh trÞ th× sù c©n b»ng nãi trªn lµ hÕt søc quan träng, v× chóng t«i thÊy râ r»ng, ë nhiÒu n−íc T©y ¢u, trong ®ã ®«ng ®¶o quÇn chóng c«ng nh©n vµ rÊt cã thÓ lµ tuyÖt ®¹i ®a sè nh©n d©n ®· ®−îc tæ chøc, th× chç dùa chÝnh cña giai cÊp t− s¶n lµ çc tæ chøc c«ng nh©n thï ®Þch thuéc Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II 2

1 . §iÒu nµy t«i ®· nãi trong § 2 cña nh÷ng luËn c−¬ng, vµ t«i nghÜ r»ng ë ®©y chØ cÇn nªu ra 2 ®iÓm ®· ®−îc tr×nh bµy râ trong nh÷ng b¶n tham luËn cña chóng t«i vÒ vÊn ®Ò s¸ch l−îc. Thø nhÊt lµ: giµnh ®a sè giai cÊp v« s¶n. Giai cÊp v« s¶n ë trong mét n−íc t− b¶n ph¸t triÓn cµng ®−îc tæ chøc bao nhiªu th× lÞch sö l¹i cµng ®ßi hái chóng ta ph¶i chuÈn bÞ çch m¹ng triÖt ®Ó bÊy nhiªu vµ l¹i cµng ph¶i tranh thñ ®a sè giai cÊp c«ng nh©n mét çch triÖt ®Ó bÊy nhiªu. Thø hai lµ: chç dùa chÝnh cña chñ nghÜa t− b¶n trong nh÷ng n−íc t− b¶n cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, chÝnh lµ bé phËn giai cÊp c«ng nh©n ®−îc tæ chøc thuéc Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II 1/2. NÕu giai cÊp t− s¶n quèc tÕ kh«ng dùa ®−îc vµo bé phËn ®ã cña c«ng nh©n, vµo nh÷ng phÇn tö ph¶n çch m¹ng ®ã ë trong giai cÊp c«ng nh©n, th× giai cÊp t− s¶n quèc tÕ hoµn toµn kh«ng thÓ ®øng v÷ng ®−îc. (V ç t a y .)

ë ®©y, t«i còng muèn nhÊn m¹nh ®Õn ý nghÜa cña phong trµo ë çc n−íc thuéc ®Þa. VÒ mÆt nµy, chóng ta thÊy, trong tÊt c¶ çc ®¶ng cò, trong tÊt c¶ çc ®¶ng c«ng nh©n cã tÝnh chÊt t− s¶n vµ tiÓu t− s¶n cña Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II 2

1 ®Òu cã çc tµn d− cña nh÷ng quan ®iÓm cò cã tÝnh chÊt t×nh c¶m: nghe ®©u hä cã c¶m t×nh chan chøa víi çc d©n téc

V . I . L ª - n i n 46

thuéc ®Þa vµ nöa thuéc ®Þa bÞ ¸p bøc. Ng−êi ta chØ coi phong trµo ë çc n−íc thuéc ®Þa lµ mét phong trµo d©n téc kh«ng ®¸ng kÓ vµ hoµn toµn cã tÝnh chÊt hßa b×nh. Nh−ng sù thËt kh«ng ph¶i thÕ. Tõ ®Çu thÕ kû XX, vÒ mÆt nµy, ®· cã nhiÒu sù biÕn ®æi lín, ®ã lµ: hµng triÖu vµ hµng tr¨m triÖu ng−êi – thùc tÕ lµ tuyÖt ®¹i ®a sè d©n c− trªn tr¸i ®Êt – ngµy nay ®ang hµnh ®éng nh− nh÷ng nh©n tè çch m¹ng ®éc lËp vµ tÝch cùc. Hoµn toµn râ rµng lµ sau nµy trong nh÷ng cuéc chiÕn ®Êu quyÕt ®Þnh cña çch m¹ng thÕ giíi, phong trµo cña ®a sè nh©n d©n trªn thÕ giíi, tho¹t ®Çu lµ nh»m gi¶i phãng d©n téc, sÏ quay sang chèng chñ nghÜa t− b¶n vµ chñ nghÜa ®Õ quèc, vµ rÊt cã thÓ sÏ ®ãng mét vai trß çch m¹ng quan träng nhiÒu h¬n chóng ta t−ëng. CÇn ph¶i nhÊn m¹nh r»ng lÇn ®Çu tiªn trong Quèc tÕ cña chóng ta, chóng ta ®· b¾t tay vµo viÖc chuÈn bÞ cho cuéc ®Êu tranh ®ã. DÜ nhiªn lµ trong lÜnh vùc réng lín nµy, sÏ cßn cã rÊt nhiÒu khã kh¨n, nh−ng dÉu sao phong trµo còng tiÕn vÒ phÝa tr−íc, vµ quÇn chóng lao ®éng, n«ng d©n ë çc n−íc thuéc ®Þa, mÆc dï ngµy nay hä vÉn cßn l¹c hËu, sÏ ®ãng mét vai trß çch m¹ng rÊt lín trong nh÷ng giai ®o¹n s¾p tíi cña cuéc çch m¹ng thÕ giíi. (T ¸ n t h µ n h n h i Ö t l i Ö t .)

Cßn nãi vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ trong n−íc cña n−íc céng hßa chóng t«i, t«i ph¶i b¾t ®Çu tõ viÖc nghiªn cøu tØ mØ nh÷ng quan hÖ giai cÊp. Trong nh÷ng th¸ng gÇn ®©y, vÒ mÆt nµy, ®· cã nh÷ng sù thay ®æi, v× chóng t«i thÊy cã nh÷ng tæ chøc míi cña giai cÊp bãc lét nh»m chèng l¹i chóng t«i, ®−îc thµnh lËp. NhiÖm vô cña chñ nghÜa x· héi lµ xãa bá giai cÊp. §øng ®Çu giai cÊp bãc lét lµ bän ®¹i ®Þa chñ vµ bän t− b¶n c«ng nghiÖp. VÒ mÆt nµy, viÖc tiªu diÖt th× t−¬ng ®èi dÔ vµ cã thÓ hoµn thµnh trong vµi th¸ng, cã khi lµ trong vµi tuÇn lÔ hay trong vµi ngµy. ë n−íc Nga, chóng t«i ®· t−íc ®o¹t bän bãc lét, bän ®¹i ®Þa chñ còng nh− bän t− b¶n. Trong thêi gian chiÕn tranh, bän chóng kh«ng cã tæ chøc riªng cña chóng vµ bän chóng chØ hµnh


47

®éng víi tÝnh çch lµ tay sai cña nh÷ng lùc l−îng qu©n sù cña giai cÊp t− s¶n quèc tÕ. Ngµy nay, sau khi chóng t«i ®· ®¸nh lui cuéc tÊn c«ng cña lùc l−îng ph¶n çch m¹ng quèc tÕ th× çc tæ chøc cña giai cÊp t− s¶n Nga vµ cña nh÷ng ®¶ng ph¶n çch m¹ng Nga ®−îc thµnh lËp ë n−íc ngoµi. ¦íc tÝnh cã chõng mét triÖu r−ëi hay hai triÖu ng−êi Nga l−u vong r¶i r¸c ë kh¾p çc n−íc. ë hÇu hÕt çc n−íc mµ hä l−u vong, hä ®Òu xuÊt b¶n b¸o hµng ngµy, vµ tÊt c¶ çc ®¶ng ®Þa chñ hay tiÓu t− s¶n, kÓ c¶ nh÷ng ®¶ng cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ bän men-sª-vÝch, ®Òu cã rÊt nhiÒu mèi liªn hÖ víi nh÷ng phÇn tö t− s¶n ngo¹i quèc, tøc lµ hä nhËn ®−îc ®ñ tiÒn ®Ó cã thÓ ra b¸o chÝ cña hä. Chóng t«i thÊy ë n−íc ngoµi cã sù phèi hîp hµnh ®éng gi÷a tÊt c¶ nh÷ng ®¶ng ph¸i chÝnh trÞ cò, kh«ng lo¹i trõ ®¶ng nµo, ë n−íc chóng t«i tr−íc ®©y, vµ chóng t«i thÊy r»ng b¸o chÝ "tù do" cña Nga ë n−íc ngoµi, tõ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, bän men-sª-vÝch cho ®Õn bän b¶o hoµng tèi ph¶n ®éng, ®· bªnh vùc chÕ ®é ®¹i chiÕm h÷u ruéng ®Êt. §iÒu ®ã lµm cho nhiÖm vô cña chóng t«i ®−îc dÔ dµng h¬n trong mét chõng mùc nµo ®ã, v× chóng t«i cã thÓ dÔ nh×n thÊy lùc l−îng cña kÎ thï, t×nh h×nh tæ chøc vµ nh÷ng trµo l−u chÝnh trÞ trong phe cña chóng. MÆt kh¸c, dÜ nhiªn lµ ®iÒu ®ã còng g©y khã kh¨n thªm cho c«ng t¸c cña chóng t«i, v× nh÷ng bän l−u vong Nga ph¶n çch m¹ng Êy dïng ®ñ mäi ph−¬ng tiÖn ®Ó chuÈn bÞ cuéc ®Êu tranh chèng l¹i chóng t«i. Cuéc ®Êu tranh ®ã, mét lÇn n÷a l¹i chøng minh r»ng, nãi chung vµ xÐt vÒ toµn bé, th× b¶n n¨ng giai cÊp vµ ý thøc giai cÊp cña çc giai cÊp thèng trÞ h·y cßn cao h¬n ý thøc gi¸c ngé cña nh÷ng giai cÊp bÞ ¸p bøc, mÆc dï vÒ mÆt nµy, çch m¹ng Nga ®· lµm ®−îc nhiÒu h¬n tÊt c¶ nh÷ng cuéc çch m¹ng tr−íc ®©y. ë n−íc Nga, kh«ng cã mét lµng nµo mµ nh©n d©n, mµ nh÷ng ng−êi bÞ ¸p bøc l¹i kh«ng bÞ lay ®éng. Tuy nhiªn, nÕu chóng ta b×nh tÜnh ®¸nh gi¸ tÝnh tæ chøc vµ tÝnh chÊt râ rµng cña

V . I . L ª - n i n 48

nh÷ng quan ®iÓm chÝnh trÞ cña bän ph¶n çch m¹ng Nga hiÖn nay ë n−íc ngoµi, th× chóng ta sÏ thÊy r»ng ý thøc giai cÊp cña giai cÊp t− s¶n h·y cßn cao h¬n ý thøc giai cÊp cña nh÷ng ng−êi bÞ bãc lét vµ bÞ ¸p bøc. Bän nµy dïng ®ñ mäi thñ ®o¹n, vµ khÐo lÐo lîi dông mäi c¬ héi ®Ó cã thÓ b»ng h×nh thøc nµy hay h×nh thøc kh¸c tÊn c«ng vµo n−íc Nga x«-viÕt vµ chia c¾t n−íc ®ã ra. NÕu theo dâi mét çch th−êng xuyªn nh÷ng ý ®å chñ yÕu nhÊt, nh÷ng thñ ®o¹n chiÕn thuËt chñ yÕu nhÊt, nh÷ng ph¸i quan träng nhÊt cña bän ph¶n çch m¹ng Nga ®ã, th× thËt rÊt bæ Ých, – vµ t«i nghÜ r»ng çc ®ång chÝ n−íc ngoµi sÏ lµm viÖc ®ã. Bän ph¶n çch m¹ng Nga ho¹t ®éng chñ yÕu ë n−íc ngoµi; ®èi víi çc ®ång chÝ n−íc ngoµi th× theo dâi sù ho¹t ®éng cña chóng kh«ng cã g× lµ ®Æc biÖt khã kh¨n. VÒ mét sè ph−¬ng diÖn nµo ®ã, chóng t«i ph¶i häc tËp kÎ thï ®ã. Bän l−u vong ph¶n çch m¹ng ®ã rÊt th¹o tin, rÊt cã tæ chøc. Chóng lµ nh÷ng nhµ chiÕn l−îc cã tµi vµ t«i nghÜ r»ng viÖc so s¸nh mét çch cã hÖ thèng, nghiªn cøu mét çch cã hÖ thèng xem bän chóng ®−îc tæ chøc nh− thÕ nµo, xem bän chóng lîi dông dÞp nµy hay dÞp kh¸c ra sao, cã thÓ ¶nh h−ëng lín ®Õn giai cÊp c«ng nh©n vÒ mÆt tuyªn truyÒn. §ã kh«ng ph¶i lµ lý luËn chung, ®ã lµ chÝnh s¸ch thùc tÕ, vµ tõ ®ã ta thÊy r»ng kÎ thï ®· häc ®−îc g×. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, giai cÊp t− s¶n Nga ®· thÊt b¹i th¶m h¹i. Mét c©u ng¹n ng÷ cò nãi r»ng mét ®éi qu©n b¹i trËn th× häc ®−îc nhiÒu 27. §éi qu©n ph¶n ®éng b¹i trËn ®· häc ®−îc nhiÒu, ®· häc ®−îc ra trß. Nã häc rÊt say s−a, vµ thùc sù nã ®· thu ®−îc nh÷ng thµnh tÝch to lín. Thêi kú mµ chóng t«i chØ hÝch mét çi lµ giµnh ngay ®−îc chÝnh quyÒn, th× giai cÊp t− s¶n Nga ch−a cã tæ chøc, ch−a ph¸t triÓn vÒ mÆt chÝnh trÞ. T«i cho r»ng ngµy nay giai cÊp t− s¶n Nga ®· ë vµo møc ph¸t triÓn hiÖn ®¹i cña T©y ¢u. Chóng t«i ph¶i tÝnh ®Õn ®iÒu ®ã vµ ph¶i hoµn thiÖn çc tæ chøc vµ ph−¬ng ph¸p cña chÝnh chóng t«i, vµ chóng t«i sÏ


49

®em toµn lùc ra lµm viÖc ®ã. §èi víi chóng t«i, vµ t«i thiÕt nghÜ r»ng ®èi víi tÊt c¶ çc cuéc çch m¹ng kh¸c, viÖc chiÕn th¾ng hai giai cÊp bãc lét ®ã lµ mét viÖc t−¬ng ®èi dÔ dµng.

Nh−ng ngoµi hai giai cÊp bãc lét ®ã, th× ë hÇu hÕt çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa, – cã thÓ chØ trõ n−íc Anh, – cßn cã giai cÊp nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt nhá vµ nh÷ng ng−êi tiÓu n«ng. B©y giê ®©y, vÊn ®Ò chÝnh cña çch m¹ng lµ ®Êu tranh chèng hai giai cÊp nµy. Muèn tho¸t khái hä, th× ph¶i dïng nh÷ng ph−¬ng ph¸p kh¸c víi nh÷ng ph−¬ng ph¸p dïng ®Ó ®Êu tranh chèng bän ®¹i ®Þa chñ vµ bän t− b¶n. §èi víi bän ®¹i ®Þa chñ vµ bän t− b¶n ®ã, chóng t«i cã thÓ chØ ®¬n thuÇn t−íc ®o¹t hä vµ ®uæi hä ®i, – vµ chóng t«i ®· lµm nh− vËy. Nh−ng ®èi víi nh÷ng giai cÊp t− b¶n cuèi cïng, ®èi víi nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt nhá vµ tiÓu t− s¶n mµ n−íc nµo còng ®Òu cã, th× chóng t«i kh«ng thÓ lµm nh− vËy ®−îc. Trong ®a sè çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa, nh÷ng giai cÊp ®ã bao gåm mét thiÓu sè rÊt lín, kho¶ng tõ 30 ®Õn 45% d©n sè. NÕu tÝnh c¶ nh÷ng phÇn tö tiÓu t− s¶n trong giai cÊp c«ng nh©n th× cã khi l¹i gåm ®Õn h¬n 50% d©n sè. Kh«ng thÓ t−íc ®o¹t hä hay ®uæi hä ®i ®−îc, – ë ®©y ph¶i tiÕn hµnh ®Êu tranh mét çch kh¸c. §øng vÒ quan ®iÓm quèc tÕ mµ xÐt, th× ý nghÜa cña giai ®o¹n mµ hiÖn nay n−íc Nga b¾t ®Çu b−íc vµo, – nÕu coi cuéc çch m¹ng quèc tÕ lµ mét qu¸ tr×nh thèng nhÊt, – vÒ thùc chÊt lµ ë chç chóng t«i thùc tÕ ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò th¸i ®é cña giai cÊp v« s¶n ®èi víi giai cÊp t− b¶n cuèi cïng ë Nga. VÒ mÆt lý luËn, tÊt c¶ nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt ®· gi¶i quyÕt ®−îc tèt vÊn ®Ò ®ã mét çch dÔ dµng, nh−ng lý luËn vµ thùc tiÔn lµ hai viÖc kh¸c nhau, vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã vÒ mÆt thùc tiÔn hay vÒ mÆt lý luËn, hai çi ®ã hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ mét. Chóng t«i biÕt râ r»ng chóng t«i ®· ph¹m ph¶i nh÷ng sai lÇm lín. §øng vÒ quan ®iÓm quèc tÕ mµ xÐt th× viÖc chóng t«i cè g¾ng x¸c ®Þnh th¸i ®é cña giai cÊp v« s¶n ®· n¾m chÝnh quyÒn nhµ n−íc, ®èi víi giai cÊp t− b¶n cuèi cïng,

V . I . L ª - n i n 50

®èi víi c¬ së hÕt søc s©u xa cña chñ nghÜa t− b¶n, ®èi víi chÕ ®é tiÓu t− h÷u, ®èi víi ng−êi s¶n xuÊt nhá, lµ mét b−íc tiÕn rÊt lín. §èi víi chóng t«i, hiÖn nay vÊn ®Ò ®ã ®· ®−îc ®Æt ra vÒ mÆt thùc tiÔn. T«i nghÜ r»ng chóng t«i cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc nhiÖm vô ®ã. DÉu sao th× kinh nghiÖm mµ chóng t«i ®ang thu ®−îc sÏ bæ Ých cho çc cuéc çch m¹ng v« s¶n sau nµy, nh÷ng cuéc çch m¹ng ®ã sÏ biÕt çch chuÈn bÞ tèt h¬n vÒ mÆt kü thuËt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã.

Trong nh÷ng luËn c−¬ng cña t«i, t«i ®· cè g¾ng ph©n tÝch vÊn ®Ò th¸i ®é cña giai cÊp v« s¶n ®èi víi n«ng d©n. LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö cã mét nhµ n−íc trong ®ã chØ cã hai giai cÊp Êy: giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n. Giai cÊp thø hai nµy bao gåm tuyÖt ®¹i ®a sè d©n c−. DÜ nhiªn lµ giai cÊp ®ã rÊt l¹c hËu. Trong thùc tiÔn, th¸i ®é cña giai cÊp v« s¶n cÇm quyÒn ®èi víi n«ng d©n biÓu hiÖn ra nh− thÕ nµo trong sù ph¸t triÓn cña çch m¹ng? H×nh thøc ®Çu tiªn lµ liªn minh, liªn minh chÆt chÏ. §ã lµ mét nhiÖm vô rÊt khã kh¨n, nh−ng dÉu sao còng lµ mét nhiÖm vô cã thÓ lµm ®−îc vÒ mÆt kinh tÕ vµ chÝnh trÞ.

Trong thùc tÕ, chóng t«i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã nh− thÕ nµo? Chóng t«i ®· liªn minh víi n«ng d©n. Chóng t«i hiÓu sù liªn minh ®ã nh− thÕ nµy: giai cÊp v« s¶n gi¶i phãng n«ng d©n khái ¸ch bãc lét cña giai cÊp t− s¶n, khái sù l·nh ®¹o vµ ¶nh h−ëng cña giai cÊp t− s¶n, vµ kÐo n«ng d©n ®øng vÒ phÝa m×nh ®Ó cïng nhau chiÕn th¾ng bän bãc lét.

Bän men-sª-vÝch lËp luËn nh− sau: n«ng d©n bao gåm ®a sè, mµ chóng ta l¹i lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ thuÇn tóy, vËy th× ®a sè ph¶i quyÕt ®Þnh. Nh−ng v× n«ng d©n kh«ng thÓ ®øng ®éc lËp ®−îc, nªn trong thùc tÕ, nh− thÕ chØ cã nghÜa lµ phôc håi l¹i chñ nghÜa t− b¶n. Còng vÉn khÈu hiÖu: liªn minh víi n«ng d©n. Khi chóng t«i ®Ò ra khÈu hiÖu ®ã th× chóng t«i hiÓu ®ã lµ t¨ng c−êng vµ cñng cè giai cÊp v« s¶n. Chóng t«i ®· cè g¾ng thùc hiÖn sù liªn minh ®ã gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n, giai ®o¹n thø nhÊt cña sù liªn


51

minh ®ã lµ liªn minh qu©n sù. Ba n¨m néi chiÕn ®· g©y ra nh÷ng khã kh¨n rÊt lín, nh−ng vÒ mét mÆt nµo ®ã, còng lµm cho nhiÖm vô cña chóng t«i ®−îc dÔ dµng h¬n. Cã lÏ ®iÒu ®ã nghe cã vÎ kú l¹, nh−ng thùc lµ nh− thÕ. §èi víi n«ng d©n, chiÕn tranh kh«ng ph¶i çi g× míi l¹; mét cuéc chiÕn tranh chèng bän bãc lét, chèng bän ®¹i ®Þa chñ lµ ®iÒu hoµn toµn dÔ hiÓu ®èi víi hä. Qu¶ng ®¹i quÇn chóng n«ng d©n ®· ®øng vÒ phÝa chóng t«i. Dï cã kho¶ng çch rÊt lín, dï ®a sè quÇn chóng n«ng d©n ë n−íc chóng t«i kh«ng biÕt ®äc, kh«ng biÕt viÕt, song hä còng tiÕp thu ®−îc rÊt dÔ dµng néi dung tuyªn truyÒn cña chóng t«i. §iÒu ®ã chøng tá r»ng ®«ng ®¶o quÇn chóng – còng nh− ë nh÷ng n−íc tiªn tiÕn nhÊt – häc tËp ®−îc qua kinh nghiÖm thùc tÕ cña hä dÔ dµng h¬n nhiÒu so víi viÖc häc trong s¸ch vë. Cßn ë n−íc chóng t«i n«ng d©n l¹i cµng dÔ dµng cã ®−îc kinh nghiÖm thùc tÕ h¬n do chç n−íc Nga réng lín vµ nh÷ng khu vùc kh¸c nhau cña n−íc Nga cã thÓ trong cïng mét thêi gian tr¶i qua nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau.

ë Xi-bi-ri vµ U-cra-i-na, bän ph¶n çch m¹ng cã thÓ t¹m thêi th¾ng v× ë ®ã giai cÊp t− s¶n dùa ®−îc vµo n«ng d©n, v× n«ng d©n chèng l¹i chóng t«i. N«ng d©n ®· nhiÒu lÇn tuyªn bè: "Chóng t«i lµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, nh−ng kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ng−êi céng s¶n. Chóng t«i ñng hé nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch v× hä ®uæi cæ bän ®Þa chñ ®i, nh−ng chóng t«i kh«ng ñng hé nh÷ng ng−êi céng s¶n v× hä chèng l¹i nÒn kinh tÕ ç thÓ". Vµ trong mét thêi gian nµo ®ã, bän ph¶n çch m¹ng cã thÓ giµnh ®−îc th¾ng lîi ë Xi-bi-ri vµ ë U-cra-i-na, v× giai cÊp t− s¶n ®· thµnh c«ng trong cuéc ®Êu tranh ®Ó giµnh lÊy ¶nh h−ëng trong n«ng d©n; nh−ng còng chØ cÇn mét kho¶ng thêi gian kh«ng l©u l¾m ®Ó cã thÓ l¹i lµm cho n«ng d©n s¸ng m¾t ra. Trong mét kho¶ng thêi gian ng¾n, hä ®· thu thËp ®−îc kinh nghiÖm thùc tÕ vµ ch¼ng bao l©u hä l¹i nãi r»ng: "Ph¶i, nh÷ng

V . I . L ª - n i n 52

ng−êi b«n-sª-vÝch lµ nh÷ng ng−êi còng kh¸ khã chÞu, chóng t«i kh«ng yªu g× hä, nh−ng dÉu sao hä còng tèt h¬n bän b¹ch vÖ vµ Quèc héi lËp hiÕn". Trong n«ng d©n th× Quèc héi lËp hiÕn lµ mét tiÕng dïng ®Ó nguyÒn rña. Kh«ng ph¶i chØ trong nh÷ng ng−êi céng s¶n gi¸c ngé, mµ cßn trong c¶ n«ng d©n n÷a. §êi sèng thùc tÕ d¹y cho n«ng d©n biÕt r»ng Quèc héi lËp hiÕn vµ bän b¹ch vÖ chØ lµ mét, vµ theo sau bän thø nhÊt, nhÊt ®Þnh sÏ cßn bän thø hai. Bän men-sª-vÝch còng ®ang lîi dông viÖc liªn minh qu©n sù víi n«ng d©n, nh−ng kh«ng nghÜ r»ng nÕu chØ cã mét sù liªn minh ®ã th× ch−a ®ñ. Liªn minh qu©n sù kh«ng thÓ tån t¹i ®−îc, nÕu kh«ng cã liªn minh kinh tÕ. V× chóng ta sèng kh«ng ph¶i chØ b»ng kh«ng khÝ; khèi liªn minh cña chóng t«i víi n«ng d©n kh«ng thÓ ®øng v÷ng ®−îc trong mét thêi gian l©u dµi nÕu kh«ng cã kinh tÕ lµm nÒn t¶ng, tøc lµ c¬ së cña chiÕn th¾ng cña chóng t«i trong cuéc chiÕn tranh chèng l¹i giai cÊp t− s¶n ë n−íc chóng t«i ®· liªn kÕt víi toµn thÓ giai cÊp t− s¶n quèc tÕ.

§−¬ng nhiªn lµ c¬ së cña khèi liªn minh kinh tÕ gi÷a chóng t«i víi n«ng d©n th× rÊt gi¶n ®¬n, thËm chÝ l¹i th« s¬ n÷a. Chóng t«i giao tÊt c¶ ruéng ®Êt cho n«ng d©n vµ ñng hé n«ng d©n chèng l¹i bän ®¹i ®Þa chñ. Cßn chóng t«i ph¶i ®−îc cung cÊp l−¬ng thùc. §ã lµ mét lo¹i liªn minh hoµn toµn míi vµ kh«ng dùa trªn nh÷ng mèi quan hÖ th«ng th−êng gi÷a nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt hµng hãa vµ nh÷ng ng−êi tiªu thô. N«ng d©n n−íc chóng t«i hiÓu ®iÒu ®ã mét çch râ rµng h¬n nhiÒu so víi nh÷ng tay anh hïng cña Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II 1/2. N«ng d©n tù nghÜ: "Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch lµ nh÷ng nhµ l·nh ®¹o nghiªm kh¾c, nh−ng dÉu sao hä còng lµ ng−êi cña chóng ta". DÉu sao th× nh− vËy chóng t«i còng ®· x©y dùng ®−îc c¬ së cña khèi liªn minh kinh tÕ míi. N«ng d©n cung cÊp s¶n phÈm cña m×nh cho Hång qu©n vµ ®−îc Hång qu©n gióp ®ì trong viÖc b¶o vÖ c¬ nghiÖp cña m×nh. Çc tay anh hïng cña Quèc tÕ II lu«n


53

lu«n quªn ®iÒu ®ã, bän nµy, nh− bän èt-t« Bau-¬ hoµn toµn kh«ng hiÓu t×nh thÕ hiÖn nay. Chóng t«i thõa nhËn r»ng h×nh thøc liªn minh ®Çu tiªn ®ã hÕt søc lµ th« s¬ vµ chóng t«i ®· ph¹m rÊt nhiÒu sai lÇm. Nh−ng chóng t«i ph¶i hµnh ®éng thËt hÕt søc mau lÑ vµ chóng t«i ph¶i tæ chøc cho b»ng ®−îc viÖc cung cÊp l−¬ng thùc cho qu©n ®éi. Trong thêi gian néi chiÕn, chóng t«i bÞ c¾t ®øt liªn l¹c víi tÊt c¶ nh÷ng vïng s¶n xuÊt lóa m× ë n−íc Nga. T×nh c¶nh cña chóng t«i hÕt søc nguy ngËp, vµ hÇu nh− mét viÖc kú l¹ lµ d©n téc Nga vµ giai cÊp c«ng nh©n Nga kh«ng cã mét çi g× c¶ ngoµi ý chÝ kiªn quyÕt chiÕn th¾ng, mµ l¹i cã thÓ chÞu ®ùng ®−îc nhiÒu ®au khæ, nhiÒu thiÕu thèn vµ c¶nh cïng khèn ®Õn nh− vËy. (N h i Ö t l i Ö t t ¸ n t h µ n h v µ v ç t a y .)

Sau néi chiÕn, nhiÖm vô cña chóng t«i dÉu sao còng ®· thay ®æi. NÕu ®Êt n−íc kh«ng bÞ tµn ph¸ ®Õn møc ®é nh− sau b¶y n¨m chiÕn tranh liªn miªn, th× cã lÏ cã thÓ chuyÓn mét çch dÔ dµng h¬n sang mét h×nh thøc liªn minh míi gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n. Nh−ng mÊt mïa, thiÕu thøc ¨n cho gia sóc v.v. lµm cho hoµn c¶nh ë trong n−íc ®· khã kh¨n, l¹i phøc t¹p thªm. Do ®ã c¶nh thiÕu thèn cña n«ng d©n trë nªn kh«ng thÓ chÞu ®−îc n÷a. Chóng t«i ph¶i tá râ cho ®«ng ®¶o quÇn chóng n«ng d©n thÊy ngay r»ng chóng t«i s½n sµng – víi ®iÒu kiÖn lµ kh«ng ®i chÖch ra khái con ®−êng çch m¹ng – thay ®æi chÝnh s¸ch cña chóng t«i ®Ó n«ng d©n cã thÓ tù nãi r»ng: nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch muèn c¶i thiÖn cho b»ng ®−îc vµ ngay lËp tøc t×nh c¶nh kh«ng sao chÞu ®ùng næi n÷a cña chóng ta.

Nh− vËy, chÝnh s¸ch kinh tÕ cña chóng t«i cã sù thay ®æi: thay thÕ cho chÕ ®é tr−ng thu lµ thuÕ hiÖn vËt. Kh«ng ph¶i ngay mét lóc mµ nghÜ ra ®−îc ®iÒu ®ã. Trªn çc b¸o chÝ b«n-sª-vÝch, trong nhiÒu th¸ng, çc ®ång chÝ cã thÓ thÊy ®¨ng nhiÒu kiÕn nghÞ, nh−ng ng−êi ta ch−a nghÜ ra ®−îc ph−¬ng s¸ch nµo cã thÓ thùc sù b¶o ®¶m sù thµnh c«ng.

V . I . L ª - n i n 54

Song ®iÒu ®ã kh«ng quan träng. §iÒu quan träng lµ ë chç viÖc chóng t«i thay ®æi chÝnh s¸ch kinh tÕ lµ hoµn toµn c¨n cø vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc tÕ vµ sù tÊt yÕu do hoµn c¶nh thùc tÕ ®Ò ra. MÊt mïa, thiÕu thøc ¨n cho gia sóc, thiÕu chÊt ®èt, nh÷ng çi ®ã dÜ nhiªn lµ cã ¶nh h−ëng quyÕt ®Þnh ®Õn nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ®Õn c¶ nÒn kinh tÕ cña n«ng d©n. NÕu n«ng d©n ngõng c«ng viÖc th× chóng t«i kh«ng cã cñi ®èt. NÕu chóng t«i kh«ng cã cñi ®èt th× c«ng x−ëng ph¶i ngõng ho¹t ®éng. Nh− vËy lµ, do mÊt mïa lín vµ thiÕu thøc ¨n cho gia sóc, nªn cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ mïa xu©n 1921 ®· cã mét ph¹m vi rÊt réng lín. TÊt c¶ nh÷ng çi ®ã lµ hËu qu¶ cña ba n¨m néi chiÕn. CÇn ph¶i chøng tá cho n«ng d©n thÊy r»ng chóng t«i cã thÓ vµ muèn thay ®æi nhanh chãng chÝnh s¸ch cña chóng t«i ®Ó gi¶m nhÑ ngay lËp tøc nh÷ng thiÕu thèn cña hä. Chóng t«i th−êng nãi – trong §¹i héi II còng cã nãi nh− vËy – lµ çch m¹ng ®ßi hái ph¶i hy sinh. Cã ®ång chÝ, khi tuyªn truyÒn ®· lËp luËn nh− sau: chóng t«i s½n sµng lµm çch m¹ng, nh−ng çch m¹ng ®ã kh«ng ®−îc khæ cùc qu¸. NÕu t«i kh«ng lÇm th× quan ®iÓm ®ã lµ do ®ång chÝ Smª-ran nªu ra trong bµi diÔn v¨n cña ®ång chÝ ®ã ®äc ë ®¹i héi ®¶ng TiÖp-kh¾c 28. T«i ®−îc ®äc ®iÒu ®ã trong bµi t−êng thuËt cña b¸o "Vorwarst" 1) ë R©y-khen-bÐc. H×nh nh− ë ®ã cã ®«i chót t¶. Do ®ã kh«ng thÓ coi tµi liÖu Êy lµ hoµn toµn ch©n thùc ®−îc. Nh−ng dÉu sao t«i còng ph¶i tuyªn bè r»ng nÕu Smª-ran nãi nh− vËy th× kh«ng ®óng. Sau Smª-ran, mét vµi diÔn gi¶ ®· ph¸t biÓu trong ®¹i héi ®ã r»ng: "Ph¶i, chóng t«i ®ång ý víi Smª-ran, v× nh− vËy lµ chóng ta tr¸nh ®−îc néi chiÕn" (C ã t i Õ n g c − ê i.) NÕu tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã lµ cã thËt, th× t«i ph¶i tuyªn bè r»ng tuyªn truyÒn nh− vËy lµ kh«ng céng s¶n mµ còng kh«ng çch m¹ng. LÏ tù nhiªn lµ mçi mét cuéc çch m¹ng ®Òu sÏ ®em l¹i nh÷ng

1) – "TiÕn lªn"


55

hy sinh rÊt lín cho giai cÊp nµo tiÕn hµnh cuéc çch m¹ng ®ã. Çch m¹ng kh¸c víi nh÷ng cuéc ®Êu tranh th−êng, ë chç sè ng−êi tham gia phong trµo ®«ng gÊp hµng chôc, hµng tr¨m lÇn, vµ v× vËy, mçi mét cuéc çch m¹ng ®Òu cã nghÜa lµ nh÷ng sù hy sinh kh«ng nh÷ng ®èi víi mét sè ng−êi nµo, mµ ®èi víi c¶ mét giai cÊp n÷a. Chuyªn chÝnh v« s¶n ë n−íc Nga ®· b¾t giai cÊp thèng trÞ, tøc lµ giai cÊp v« s¶n, ph¶i chÞu nh÷ng sù hy sinh, nh÷ng sù thiÕu thèn vµ c¶nh cïng khèn ch−a tõng cã trong lÞch sö, vµ rÊt cã thÓ lµ trong bÊt kú n−íc nµo kh¸c, t×nh h×nh còng sÏ hoµn toµn nh− vËy.

Mét vÊn ®Ò ®Æt ra lµ chóng t«i ph©n phèi sù thiÕu thèn ®ã nh− thÕ nµo? Chóng t«i n¾m chÝnh quyÒn nhµ n−íc. Trong mét møc ®é nµo ®ã, chóng t«i cã kh¶ n¨ng ph©n phèi sù thiÕu thèn ®ã, buéc mét sè giai cÊp ph¶i chÞu nh÷ng sù thiÕu thèn ®ã, vµ do ®ã lµm cho t×nh c¶nh cña mét sè tÇng líp nµo ®ã trong nh©n d©n ®−îc t−¬ng ®èi dÔ chÞu h¬n. Nh−ng chóng t«i ph¶i hµnh ®éng c¨n cø theo nguyªn t¾c nµo? Theo nguyªn t¾c c«ng b»ng hay ®a sè? Kh«ng. Chóng t«i ph¶i hµnh ®éng mét çch thiÕt thùc. Chóng t«i ph¶i ph©n phèi thÕ nµo ®Ó b¶o tån ®−îc chÝnh quyÒn cña giai cÊp v« s¶n. §ã lµ nguyªn t¾c duy nhÊt cña chóng t«i. Trong thêi kú ®Çu cña çch m¹ng, giai cÊp c«ng nh©n ph¶i chÞu nh÷ng sù thiÕu thèn kh«ng t−ëng ®−îc. Ngµy nay, t«i nhËn thÊy r»ng chÝnh s¸ch l−¬ng thùc cña chóng t«i thu ®−îc nh÷ng th¾ng lîi mçi n¨m mét to lín h¬n. Vµ nãi chung th× kh«ng nghi ngê g× n÷a, t×nh h×nh ®· ®−îc c¶i thiÖn. Nh−ng còng kh«ng nghi ngê g× n÷a lµ ë Nga, trong cuéc çch m¹ng n«ng d©n ®· ®−îc h−ëng nhiÒu h¬n giai cÊp c«ng nh©n. §iÒu ®ã kh«ng thÓ nghi ngê g× n÷a. VÒ mÆt lý luËn, dÜ nhiªn lµ ®iÒu ®ã chøng tá r»ng cuéc çch m¹ng cña chóng t«i, ë mét møc ®é nµo ®ã, lµ çch m¹ng t− s¶n. Khi Cau-xky ®em lËp luËn ®ã ®Ó chèng l¹i chóng t«i, th× chóng t«i ®· ph¶i ph× c−êi. DÜ nhiªn lµ nÕu kh«ng t−íc ®o¹t bän ®¹i

V . I . L ª - n i n 56

®Þa chñ, nÕu kh«ng tèng cæ bän ®¹i ®Þa chñ ®i vµ kh«ng chia ruéng ®Êt cho n«ng d©n, th× çch m¹ng chØ lµ çch m¹ng t− s¶n, chø kh«ng ph¶i lµ çch m¹ng x· héi chñ nghÜa. Tuy vËy, chóng t«i lµ ®¶ng duy nhÊt ®· biÕt tiÕn hµnh cuéc çch m¹ng t− s¶n ®Õn cïng vµ lµm cho cuéc ®Êu tranh v× çch m¹ng x· héi chñ nghÜa ®−îc dÔ dµng h¬n. ChÝnh quyÒn x«-viÕt vµ chÕ ®é x«-viÕt lµ nh÷ng thÓ chÕ cña nhµ n−íc x· héi chñ nghÜa. Chóng t«i ®· cã nh÷ng thÓ chÕ Êy, nh−ng vÊn ®Ò nh÷ng quan hÖ kinh tÕ gi÷a n«ng d©n vµ giai cÊp v« s¶n vÉn ch−a ®−îc gi¶i quyÕt. Cßn ph¶i lµm nhiÒu viÖc n÷a, vµ kÕt qu¶ cña cuéc ®Êu tranh ®ã sÏ phô thuéc vµo viÖc chóng t«i cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc nhiÖm vô ®ã hay kh«ng. Nh− vËy lµ trong thùc tÕ, viÖc ph©n phèi nh÷ng sù thiÕu thèn lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô khã kh¨n nhÊt. Nãi chung, ®êi sèng cña n«ng d©n cã ®−îc c¶i thiÖn, mµ giai cÊp c«ng nh©n cßn ph¶i chÞu ®ùng nh÷ng nçi gian khæ – chÝnh lµ v× giai cÊp c«ng nh©n thùc hiÖn nÒn chuyªn chÝnh cña m×nh.

T«i ®· nãi r»ng t×nh tr¹ng thiÕu thøc ¨n cho gia sóc vµ mÊt mïa lµm cho n«ng d©n, chiÕm ®a sè trong n−íc chóng t«i, bÞ nghÌo tóng ®Õn tét ®é trong mïa xu©n 1921. NÕu kh«ng cã quan hÖ tèt víi quÇn chóng n«ng d©n, chóng t«i kh«ng thÓ tån t¹i ®−îc. Do ®ã nhiÖm vô cña chóng t«i lµ ph¶i gióp ®ì hä ngay lËp tøc. T×nh c¶nh cña giai cÊp c«ng nh©n còng hÕt søc khã kh¨n. C«ng nh©n khæ cùc hÕt søc. Tuy nhiªn nh÷ng phÇn tö gi¸c ngé chÝnh trÞ nhÊt ®Òu hiÓu r»ng, v× nÒn chuyªn chÝnh cña giai cÊp c«ng nh©n, chóng t«i ph¶i cã nh÷ng cè g¾ng lín lao nhÊt ®Ó gióp ®ì n«ng d©n b»ng bÊt cø gi¸ nµo. §éi tiÒn phong cña giai cÊp c«ng nh©n ®· hiÓu ®iÒu ®ã, nh−ng trong ®éi tiÒn phong ®ã h·y cßn cã nh÷ng ng−êi kh«ng hiÓu ®−îc ®iÒu ®ã, hä qu¸ mÖt mái nªn kh«ng hiÓu ®−îc ®iÒu ®ã. Hä cho ®ã lµ mét sai lÇm, vµ b¾t ®Çu dïng tõ chñ nghÜa c¬ héi. Hä nãi r»ng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch mµ l¹i ®i gióp n«ng d©n. §Êy,


57

n«ng d©n bãc lét chóng ta th× l¹i ®−îc nhËn tÊt c¶ çi g× hä muèn, cßn c«ng nh©n th× bÞ ®ãi. Nh−ng thÕ cã ph¶i lµ chñ nghÜa c¬ héi kh«ng? Chóng t«i gióp ®ì n«ng d©n, v× nÕu kh«ng liªn minh víi n«ng d©n th× kh«ng thÓ cã ®−îc chÝnh quyÒn cña giai cÊp v« s¶n, kh«ng thÓ nghÜ ®−îc ®Õn viÖc duy tr× chÝnh quyÒn ®ã. §èi víi chóng t«i th× lý do cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh lµ sù hîp lý chø kh«ng ph¶i lµ sù ph©n phèi c«ng b»ng. Chóng t«i gióp ®ì n«ng d©n, v× nh− vËy lµ hoµn toµn cÇn thiÕt ®Ó chóng t«i gi÷ ®−îc chÝnh quyÒn. Nguyªn t¾c cao nhÊt cña chuyªn chÝnh lµ duy tr× khèi liªn minh gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n ®Ó giai cÊp v« s¶n cã thÓ gi÷ ®−îc vai trß l·nh ®¹o vµ chÝnh quyÒn nhµ n−íc.

Ph−¬ng s¸ch duy nhÊt mµ chóng t«i ®· t×m ra ®−îc ®Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých Êy lµ viÖc chuyÓn sang thuÕ hiÖn vËt, çi ®ã lµ kÕt qu¶ tÊt nhiªn cña cuéc ®Êu tranh. N¨m tíi ®©y, chóng t«i sÏ ¸p dông thø thuÕ ®ã lÇn ®Çu tiªn. Nguyªn t¾c ®ã ch−a ®−îc kh¶o nghiÖm trong thùc tiÔn. Tõ liªn minh qu©n sù, chóng t«i ph¶i chuyÓn sang liªn minh kinh tÕ, vµ vÒ mÆt lý luËn th× c¬ së duy nhÊt cña liªn minh kinh tÕ nµy chØ cã thÓ lµ viÖc thùc hµnh chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn v©t. VÒ mÆt lý luËn, ®ã chÝnh lµ kh¶ n¨ng duy nhÊt ®Ó tiÕn tíi mét c¬ së kinh tÕ thËt sù v÷ng ch¾c cña x· héi x· héi chñ nghÜa. C«ng x−ëng x· héi hãa sÏ cung cÊp s¶n phÈm cña m×nh cho n«ng d©n vµ n«ng d©n sÏ cung cÊp l¹i lóa m×. §ã lµ h×nh thøc tån t¹i duy nhÊt cã thÓ ®−îc cña x· héi x· héi chñ nghÜa, lµ h×nh thøc duy nhÊt ®Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi trong mét n−íc mµ tiÓu n«ng chiÕm ®a sè hay Ýt ra còng lµ mét thiÓu sè rÊt ®¸ng kÓ. N«ng d©n sÏ nép mét phÇn s¶n phÈm d−íi h×nh thøc thuÕ, cßn mét phÇn kh¸c th× sÏ ®æi lÊy s¶n phÈm cña c«ng x−ëng x· héi chñ nghÜa, hoÆc th«ng qua trao ®æi hµng hãa.

ë ®©y, chóng t«i gÆp ph¶i vÊn ®Ò khã kh¨n nhÊt. DÜ nhiªn thuÕ hiÖn vËt cã nghÜa lµ cã tù do bu«n b¸n. Sau khi ®· nép ®Çy ®ñ thuÕ hiÖn vËt, n«ng d©n cã quyÒn tù do

V . I . L ª - n i n 58

trao ®æi sè lóa m× cßn l¹i cña anh ta. Tù do trao ®æi nh− vËy cã nghÜa lµ tù do cña chñ nghÜa t− b¶n. Chóng t«i c«ng khai nãi ®iÒu ®ã vµ nhÊn m¹nh ®iÒu ®ã. Chóng t«i hoµn toµn kh«ng giÊu giÕm ®iÒu ®ã. T×nh h×nh cña chóng t«i sÏ kh«ng ®−îc tèt, nÕu chóng t«i t×m çch giÊu giÕm ®iÒu ®ã. Tù do bu«n b¸n cã nghÜa lµ tù do cña chñ nghÜa t− b¶n, nh−ng ®ång thêi l¹i lµ mét h×nh thøc míi cña chñ nghÜa t− b¶n. Nh− thÕ cã nghÜa lµ, trong mét møc ®é nµo ®ã, chóng t«i lËp l¹i chñ nghÜa t− b¶n. Chóng t«i lµm viÖc ®ã mét çch hoµn toµn c«ng khai. §ã lµ chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc. Nh−ng chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc ë trong mét n−íc mµ chÝnh quyÒn thuéc vÒ t− b¶n vµ chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc ë trong mét nhµ n−íc v« s¶n – ®ã lµ hai kh¸i niÖm kh¸c nhau. Trong nhµ n−íc t− b¶n chñ nghÜa chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc lµ do nhµ n−íc c«ng nhËn vµ kiÓm so¸t mét çch cã lîi cho giai cÊp t− s¶n, chèng l¹i v« s¶n. Trong nhµ n−íc v« s¶n th× còng nh− vËy, nh−ng lµ ®Ó lµm lîi cho giai cÊp c«ng nh©n, nh»m ®Ó cho giai cÊp c«ng nh©n chèng l¹i ®−îc giai cÊp t− s¶n h·y cßn m¹nh vµ nh»m ®Êu tranh chèng l¹i giai cÊp ®ã. DÜ nhiªn lµ chóng t«i ph¶i t« nh−îng cho giai cÊp t− s¶n ngo¹i quèc, cho t− b¶n ngo¹i quèc. Kh«ng hÒ xãa bá quèc h÷u hãa mét chót nµo, chóng t«i giao nh÷ng hÇm má, rõng ró, má dÇu cho nh÷ng bän t− b¶n ngo¹i quèc ®Ó nhËn cña hä nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp, nh÷ng m¸y mãc v.v., vµ nh− vËy phôc håi nÒn c«ng nghiÖp cña n−íc chóng t«i.

Trong vÊn ®Ò vÒ chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc, dÜ nhiªn kh«ng ph¶i ngay mét lóc mµ tÊt c¶ chóng t«i ®Òu ®· ®ång ý víi nhau. Nh−ng vÒ vÊn ®Ò nµy, chóng t«i cã thÓ rÊt vui mõng nhËn thÊy r»ng n«ng d©n cña chóng t«i ®· tiÕn bé, hä ®· hoµn toµn hiÓu râ ý nghÜa lÞch sö cña cuéc ®Êu tranh mµ hiÖn nay chóng t«i ®ang tiÕn hµnh. Nh÷ng ng−êi n«ng d©n b×nh th−êng tõ nh÷ng miÒn xa x«i nhÊt ®Õn hái chóng t«i r»ng: "ThÕ nµo? Chóng ta ®· tèng cæ nh÷ng tªn t−


59

b¶n nãi tiÕng Nga ë n−íc chóng ta ®i, mµ ngµy nay l¹i ®Ó bän t− b¶n ngo¹i quèc ®Õn n−íc chóng ta µ?". Ph¶i ch¨ng c©u nãi ®ã kh«ng chøng minh sù tiÕn bé cña n«ng d©n n−íc chóng t«i −? §èi víi nh÷ng c«ng nh©n hiÓu biÕt vÒ kinh tÕ th× kh«ng cÇn ph¶i gi¶i thÝch t¹i sao ®iÒu ®ã lµ cÇn thiÕt. Cuéc chiÕn tranh kÐo dµi b¶y n¨m ®· tµn ph¸ ®Êt n−íc chóng t«i nhiÒu ®Õn nçi viÖc phôc håi nÒn c«ng nghiÖp cña n−íc chóng t«i ®ßi hái ph¶i mÊt nhiÒu n¨m. Chóng t«i ph¶i tr¶ gi¸ cho sù l¹c hËu, cho sù kÐm cái cña chóng t«i, ph¶i tr¶ tiÒn vÒ ®iÒu mµ hiÖn nay chóng t«i ®ang häc, vÒ ®iÒu mµ chóng t«i cÇn ph¶i häc. Ng−êi nµo muèn häc th× ng−êi ®ã ph¶i tr¶ häc phÝ. Chóng t«i ph¶i gi¶i thÝch cho tÊt c¶ vµ cho tõng ng−êi hiÓu râ ®iÒu ®ã vµ nÕu trong thùc tÕ chóng t«i chøng minh ®−îc ®iÒu ®ã th× ®«ng ®¶o quÇn chóng n«ng d©n vµ c«ng nh©n sÏ ®ång ý víi chóng t«i, v× nh− vËy chóng t«i sÏ c¶i thiÖn ®−îc ngay lËp tøc t×nh c¶nh cña hä, v× ®iÒu ®ã ®¶m b¶o kh¶ n¨ng phôc håi l¹i nÒn c«ng nghiÖp cña chóng t«i. Çi g× ®· buéc chóng t«i ph¶i lµm nh− vËy? Kh«ng ph¶i trªn thÕ giíi chØ cã mét m×nh chóng t«i th«i. Chóng t«i tån t¹i trong mét hÖ thèng çc n−íc t− b¶n... 29. Mét bªn lµ çc n−íc thuéc ®Þa, hä ch−a thÓ gióp ®ì chóng t«i ®−îc; bªn kh¸c lµ nh÷ng n−íc t− b¶n, hä lµ kÎ thï cña chóng t«i. HiÖn ®· cã mét sù c©n b»ng nµo ®ã, thùc ra, lµ hÕt søc bÊp bªnh. Nh−ng chóng t«i ph¶i tÝnh ®Õn s− thËt ®ã. NÕu chóng t«i muèn tån t¹i th× chóng t«i kh«ng thÓ bá qua sù thËt ®ã. HoÆc lµ chiÕn th¾ng toµn bé giai cÊp t− s¶n ngay lËp tøc, hoÆc ph¶i nép cèng vËt.

Chóng t«i hoµn toµn c«ng khai thõa nhËn, chóng t«i kh«ng giÊu giÕm r»ng t« nh−îng trong chÕ ®é t− b¶n nhµ n−íc cã nghÜa lµ nép cèng vËt cho chñ nghÜa t− b¶n. Nh−ng chóng t«i tranh thñ ®−îc thêi gian, mµ tranh thñ thêi gian cã nghÜa lµ th¾ng lîi vÒ tÊt c¶ mäi mÆt, ®Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n c©n b»ng lùc l−îng, trong lóc mµ çc ®ång chÝ cña chóng t«i ë çc n−íc kh¸c ®ang chuÈn bÞ

V . I . L ª - n i n 60

m¹nh mÏ nh÷ng cuéc çch m¹ng cña hä. Vµ sù chuÈn bÞ ®ã cµng m¹nh mÏ bao nhiªu th× th¾ng lîi cµng ch¾c ch¾n bÊy nhiªu. Nh−ng tõ nay ®Õn lóc ®ã, chóng t«i vÉn ph¶i nép cèng vËt.

Mét vµi lêi vÒ chÝnh s¸ch l−¬ng thùc cña chóng t«i. Kh«ng nghi ngê g× n÷a, chÝnh s¸ch l−¬ng thùc ®ã võa th« s¬, võa kh«ng tèt. Nh−ng chóng t«i còng cã ®−îc mét vµi thµnh tÝch. Nh©n ®©y, mét lÇn n÷a t«i ph¶i nhÊn m¹nh r»ng c¬ së kinh tÕ duy nhÊt cã thÓ cã ®−îc cña chñ nghÜa x· héi lµ nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ. Ai quªn ®iÒu ®ã, ng−êi ®ã kh«ng ph¶i lµ ng−êi céng s¶n. Chóng t«i ph¶i nghiªn cøu cô thÓ vÊn ®Ò ®ã. Chóng t«i kh«ng thÓ ®Æt vÊn ®Ò nh− bän lý luËn gia cña chñ nghÜa x· héi cò ®−îc. Chóng t«i ph¶i ®Æt vÊn ®Ò mét çch thùc tiÔn. §¹i c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i lµ thÕ nµo? §¹i c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i cã nghÜa lµ ®iÖn khÝ hãa toµn n−íc Nga. Thôy-®iÓn, §øc vµ Mü ®· gÇn lµm ®−îc viÖc ®ã, mÆc dï nh÷ng n−íc ®ã h·y cßn lµ nh÷ng n−íc t− s¶n. Mét ®ång chÝ ë Thôy-®iÓn kÓ l¹i cho t«i r»ng mét bé phËn ®¸ng kÓ cña c«ng nghiÖp Thôy-®iÓn ®· ®−îc ®iÖn khÝ hãa, vµ 30% nÒn n«ng nghiÖp còng ®· ®−îc ®iÖn khÝ hãa. ë §øc vµ ë Mü lµ nh÷ng n−íc t− b¶n ph¸t triÓn h¬n, chóng ta thÊy ®iÖn khÝ hãa ®−îc thùc hiÖn trªn quy m« réng lín h¬n. §¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ chØ cã nghÜa lµ ®iÖn khÝ hãa toµn quèc. Chóng t«i ®· chØ ®Þnh mét ñy ban ®Æc biÖt gåm nh÷ng nhµ kinh tÕ häc vµ nh÷ng lùc l−îng kü thuËt kh¸ nhÊt. Thùc ra th× hÇu hÕt tÊt c¶ nh÷ng ng−êi nµy ®Òu cã th¸i ®é chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt. TÊt c¶ nh÷ng chuyªn gia ®ã ®Òu sÏ ®i tíi chñ nghÜa céng s¶n, nh−ng kh«ng ph¶i gièng nh− chóng t«i lµ nh÷ng ng−êi, tr¶i qua 20 n¨m c«ng t¸c bÝ mËt, ®· kh«ng ngõng häc tËp, kh«ng ngõng «n tËp vµ l¾p ®i l¾p l¹i nh÷ng ®iÒu th−êng thøc cña chñ nghÜa céng s¶n.

HÇu hÕt tÊt c¶ çc c¬ quan ChÝnh quyÒn x«-viÕt ®Òu t¸n thµnh viÖc chóng t«i nhê tíi çc chuyªn gia. Nh÷ng kü s−


61

chuyªn gia sÏ theo chóng t«i khi chóng t«i chøng minh trong thùc tiÔn r»ng nhê çch ®ã lùc l−îng s¶n xuÊt cña ®Êt n−íc ®−îc n©ng cao. ChØ chøng minh cho hä thÊy ®iÒu ®ã vÒ mÆt lý luËn th«i th× kh«ng ®ñ. Chóng t«i ph¶i chøng minh cho hä ®iÒu ®ã vÒ mÆt thùc tiÔn n÷a. Vµ chóng t«i sÏ l«i kÐo ®−îc nh÷ng ng−êi ®ã vÒ phÝa chóng t«i, nÕu chóng t«i biÕt ®Æt vÊn ®Ò mét çch kh¸c, chø kh«ng ph¶i ®Æt vÊn ®Ò trªn c¬ së viÖc tuyªn truyÒn chñ nghÜa céng s¶n vÒ mÆt lý luËn. Chóng t«i nãi: ®¹i c«ng nghiÖp lµ biÖn ph¸p duy nhÊt ®Ó cøu n«ng d©n ra khái c¶nh nghÌo tóng vµ ®ãi khã. Mäi ng−êi ®Òu ®ång ý. Nh−ng lµm ®iÒu ®ã nh− thÕ nµo? Phôc håi c«ng nghiÖp trªn c¬ së cò ®ßi hái nhiÒu c«ng søc lao ®éng vµ nhiÒu thêi gian. Chóng t«i ph¶i lµm cho c«ng nghiÖp ®−îc hiÖn ®¹i h¬n, tøc lµ chuyÓn sang ®iÖn khÝ hãa. §iÒu ®ã ®ßi hái Ýt thêi gian h¬n nhiÒu. Nh÷ng kÕ ho¹ch ®iÖn khÝ hãa ®· ®−îc th¶o xong. H¬n 200 chuyªn gia ― hÇu hÕt ®Òu lµ nh÷ng ng−êi chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt ― ®· tham gia th¶o ra kÕ ho¹ch ®ã mét çch hµo høng, mÆc dï hä kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ng−êi céng s¶n. Nh−ng ®øng vÒ ph−¬ng diÖn khoa häc kü thuËt mµ nãi th× hä buéc ph¶i thõa nhËn r»ng ®iÖn khÝ hãa lµ con ®−êng ®óng ®¾n duy nhÊt. DÜ nhiªn tõ kÕ ho¹ch ®Õn viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®ã cßn çch nhau xa. Nh÷ng chuyªn gia thËn träng nãi r»ng ®ît c«ng tr×nh ®Çu tiªn ®ßi hái Ýt nhÊt lµ m−êi n¨m. Gi¸o s− Ban-lèt ®· tÝnh r»ng chØ cÇn tõ ba ®Õn bèn n¨m lµ ®iÖn khÝ hãa ®−îc n−íc §øc. §èi víi n−íc chóng t«i, muèn ®iÖn khÝ hãa th× m−êi n¨m còng h·y cßn qu¸ Ýt. Trong nh÷ng luËn c−¬ng cña t«i, t«i cã nªu nh÷ng sè liÖu ®Ó çc ®ång chÝ thÊy r»ng cho ®Õn nay, vÒ mÆt nµy, chóng t«i vÉn cßn lµm ®−îc qu¸ Ýt. Nh÷ng con sè do t«i nªu ra nhá ®Õn nçi ng−êi ta thÊy ngay lµ chóng cã ý nghÜa tuyªn truyÒn h¬n lµ cã ý nghÜa khoa häc. Nh−ng chóng t«i ph¶i b¾t ®Çu b»ng viÖc tuyªn truyÒn. Ng−êi n«ng d©n Nga nµo ®· tham gia cuéc chiÕn tranh thÕ giíi vµ sèng vµi n¨m bªn n−íc §øc

V . I . L ª - n i n 62

®Òu thÊy râ r»ng cÇn ph¶i lµm ¨n theo lèi hiÖn ®¹i nh− thÕ nµo ®Ó cã thÓ chiÕn th¾ng ®−îc n¹n ®ãi. Chóng t«i ph¶i tuyªn truyÒn réng r·i vÒ mÆt ®ã. B¶n th©n nh÷ng kÕ ho¹ch ®ã vÉn chØ cã ý nghÜa thùc tiÔn nhá bÐ, thÕ nh−ng ý nghÜa cæ ®éng cña chóng l¹i hÕt søc lín lao.

Ng−êi n«ng d©n thÊy r»ng ph¶i t¹o ra mét çi g× míi mÎ. Ng−êi n«ng d©n hiÓu r»ng kh«ng ph¶i tõng ng−êi mét mµ lµ c¶ n−íc ph¶i lµm viÖc ®ã. Khi cßn lµ tï binh ë §øc, ng−êi n«ng d©n ®· ®−îc nh×n thÊy vµ ®· ®−îc biÕt râ thÕ nµo lµ c¬ së thùc sù cña ®êi sèng, mét ®êi sèng cã v¨n hãa. 12 ngh×n ki-l«-o¸t, ®ã lµ mét b−íc khëi ®Çu hÕt søc Ýt ái. Cã thÓ lµ ng−êi ngo¹i quèc nµo ®· biÕt viÖc ®iÖn khÝ hãa ë Mü, ë Thôy-®iÓn hay ë §øc sÏ mØm c−êi chÕ nh¹o con sè ®ã. Nh−ng kÎ c−êi ®óng nhÊt lµ kÎ c−êi sau cïng. ThËt thÕ, ®ã lµ b−íc khëi ®Çu Ýt ái. Nh−ng n«ng d©n ®· b¾t ®Çu hiÓu lµ ph¶i tiÕn hµnh nh÷ng c«ng t¸c míi mÎ trªn mét quy m« réng lín, vµ hä ®· b¾t ®Çu lµm nh÷ng c«ng t¸c ®ã. SÏ cßn ph¶i v−ît qua nh÷ng khã kh¨n hÕt søc lín lao n÷a. Chóng t«i sÏ cè g¾ng ®Æt quan hÖ víi çc n−íc t− b¶n. Kh«ng nªn tiÕc r»ng chóng t«i ®· giao cho bän t− b¶n mét vµi tr¨m triÖu ki-l«-gam dÇu víi ®iÒu kiÖn lµ chóng gióp chóng t«i ®iÖn khÝ hãa n−íc chóng t«i.

B©y giê, cuèi cïng, t«i cã mét vµi ý kiÕn vÒ ph¸i "d©n chñ thuÇn tóy". T«i trÝch dÉn ®iÒu mµ ¡ng-ghen viÕt trong bøc th− göi cho Bª-ben ngµy 11 th¸ng Ch¹p 1884:

"Ph¸i d©n chñ thuÇn tóy, trong thêi gian çch m¹ng sÏ cã mét t¸c dông víi t− çch lµ ®¶ng t− s¶n cùc ®oan nhÊt, nh− nã ®· biÓu hiÖn ra ë Phran-pho lµ çi neo cøu m¹ng cña toµn bé nÒn kinh tÕ t− s¶n vµ thËm chÝ phong kiÕn n÷a... ChÝnh v× vËy mµ n¨m 1848, tÊt c¶ ®¸m quan liªu, tõ th¸ng Ba ®Õn th¸ng ChÝn, ®Òu ñng hé ph¸i tù do ®Ó ®µn ¸p qu©n chóng çch m¹ng... Dï sao th× trong thêi kú khñng ho¶ng vµ trong nh÷ng ngµy tiÕp sau cuéc khñng ho¶ng ®ã, kÎ thï duy nhÊt cña chóng ta vÉn sÏ lµ tÊt c¶ çc thÕ lùc ph¶n


63

®éng tËp hîp xung quanh ph¸i d©n chñ thuÇn tóy, vµ t«i cho r»ng dï sao, còng kh«ng ®−îc bá qua ®iÒu ®ã" 30.

Chóng t«i kh«ng thÓ ®Æt vÊn ®Ò cña chóng t«i nh− nh÷ng nhµ lý luËn th−êng lµm. TÊt c¶ bän ph¶n ®éng, kh«ng riªng g× t− s¶n mµ c¶ phong kiÕn n÷a, ®Òu tËp hîp xung quanh ph¸i "d©n chñ thuÇn tóy". Çc ®ång chÝ §øc hiÓu h¬n nh÷ng ng−êi kh¸c, thÕ nµo lµ ph¸i "d©n chñ thuÇn tóy", v× Cau-xky vµ nh÷ng l·nh tô kh¸c cña Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II 1/2 ®Òu b¶o vÖ ph¸i "d©n chñ thuÇn tóy" ®ã chèng l¹i nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®éc ¸c. NÕu chóng ta xÐt bän x· héi chñ nghÜa – çch m¹ng Nga vµ bän men-sª-vÝch Nga, kh«ng ph¶i c¨n cø vµo lêi nãi cña chóng mµ vµo viÖc lµm cña chóng, th× chóng ta thÊy bän chóng kh«ng ph¶i lµ lo¹i ng−êi nµo kh¸c, mµ lµ ®¹i biÓu cña ph¸i "d©n chñ thuÇn tóy" tiÓu t− s¶n. Trong cuéc çch m¹ng cña chóng t«i, v« luËn lµ trong thêi gian khñng ho¶ng gÇn ®©y, hay trong nh÷ng ngµy b¹o ®éng ë Cr«n-st¸t, bän chóng ®· chøng minh mét çch hoµn toµn râ rµng ph¸i d©n chñ thuÇn tóy lµ g×. N«ng d©n hÕt søc x«n xao, c«ng nh©n còng bÊt m·n. Hä ®· bÞ mÖt mái vµ kiÖt søc. ThËt vËy, søc lùc cña con ng−êi ta còng cã h¹n. Hä ®· bÞ ®ãi trong ba n¨m, nh−ng kh«ng thÓ chÞu ®ãi trong bèn hay n¨m n¨m. TÊt nhiªn n¹n ®ãi cã ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn tÝnh tÝch cùc chÝnh trÞ. Bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ bän men-sª-vÝch ®· lµm g× tr−íc t×nh h×nh ®ã? Bän chóng lóc nµo còng ng¶ nghiªng vµ do ®ã lµm cho giai cÊp t− s¶n thªm m¹nh. ViÖc tæ chøc tÊt c¶ nh÷ng ®¶ng Nga ë n−íc ngoµi ®· chøng tá t×nh h×nh hiÖn nay nh− thÕ nµo. Bän l·nh tô kh«n ngoan nhÊt cña bän ®¹i t− b¶n Nga tù nhñ r»ng: "Chóng ta kh«ng thÓ th¾ng ngay ®−îc ë n−íc Nga. Cho nªn khÈu hiÖu cña chóng ta ph¶i lµ "Çc X«-viÕt kh«ng cã nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tham gia"". L·nh tô cña bän d©n chñ - lËp hiÕn lµ Mi-li-u-cèp, b¶o vÖ ChÝnh quyÒn x«-viÕt chèng l¹i bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. §iÒu ®ã nghe hÕt søc l¹ lïng. Nh−ng biÖn chøng cña

V . I . L ª - n i n 64

thùc tiÔn – mµ trong cuéc çch m¹ng cña chóng t«i, chóng t«i ®· häc ®−îc b»ng mét ph−¬ng ph¸p ®Æc thï, tøc lµ häc trong thùc tiÔn ®Êu tranh cña chóng t«i vµ thùc tiÔn ®Êu tranh cña nh÷ng kÎ chèng l¹i chóng t«i – lµ nh− thÕ ®ã. Bän d©n chñ - lËp hiÕn b¶o vÖ "Çc X«-viÕt kh«ng cã nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tham gia", v× chóng hiÓu rÊt râ t×nh thÕ vµ v× chóng hy väng r»ng nh− thÕ chóng sÏ tranh thñ ®−îc mét bé phËn d©n chóng. Nh÷ng tªn d©n chñ - lËp hiÕn kh«n ngoan ®Òu nãi nh− vËy. DÜ nhiªn, kh«ng ph¶i tÊt c¶ bän d©n chñ - lËp hiÕn ®Òu kh«n ngoan c¶, nh−ng mét sè trong bän chóng th× kh«n ngoan vµ ®· rót ®−îc mét sè kinh nghiÖm ë cuéc çch m¹ng Ph¸p. KhÈu hiÖu ngµy nay lµ: ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch b»ng bÊt cø gi¸ nµo, dï thÕ nµo mÆc lßng. Toµn bé giai cÊp t− s¶n ngµy nay ®ang gióp ®ì bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. Bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ bän men-sª-vÝch ngµy nay lµ ®éi tiªn phong cña tÊt c¶ çc lùc l−îng ph¶n ®éng. Mïa xu©n n¨m nay, chóng t«i ®· cã dÞp ®−îc biÕt kÕt qu¶ cña viÖc hîp t¸c ph¶n çch m¹ng ®ã 31.

V× vËy chóng t«i ph¶i tiÕp tôc ®Êu tranh kiªn quyÕt chèng l¹i nh÷ng phÇn tö ®ã. Chuyªn chÝnh lµ mét t×nh tr¹ng chiÕn tranh gay g¾t. Chóng t«i ®ang ë trong chÝnh t×nh tr¹ng ®ã. HiÖn nay kh«ng cã cuéc tÊn c«ng qu©n sù. Nh−ng chóng t«i bÞ c« lËp. MÆt kh¸c, chóng t«i kh«ng ph¶i lµ hoµn toµn bÞ c« lËp, v× toµn thÓ giai cÊp t− s¶n quèc tÕ hiÖn nay kh«ng cã ®iÒu kiÖn tiÕn hµnh chiÕn tranh c«ng khai chèng l¹i chóng t«i, v× toµn bé giai cÊp c«ng nh©n, mÆc dï cho ®a sè c«ng nh©n ®ã ch−a lµ céng s¶n, còng ®· gi¸c ngé ®Õn møc lµ hä sÏ kh«ng ®Ó x¶y ra sù can thiÖp vò trang. Giai cÊp t− s¶n buéc ph¶i tÝnh ®Õn t©m tr¹ng ®ã cña quÇn chóng, tuy thùc ra t− t−ëng cña quÇn chóng ®ã ch−a hoµn toµn ë vµo tr×nh ®é céng s¶n chñ nghÜa. V× vËy mµ giai cÊp t− s¶n hiÖn nay kh«ng thÓ tÊn c«ng chóng t«i, tuy r»ng ®iÒu ®ã kh«ng ph¶i lµ hoµn toµn kh«ng thÓ x¶y ra ®−îc. Trong khi


65

ch−a cã kÕt qu¶ chung cuèi cïng th× t×nh tr¹ng chiÕn tranh khñng khiÕp vÉn cø tån t¹i liªn tôc. Vµ chóng t«i nãi r»ng: "Trong chiÕn tranh, chóng t«i sÏ hµnh ®éng theo kiÓu qu©n sù: chóng t«i kh«ng høa hÑn bÊt kú tù do vµ bÊt kú d©n chñ nµo c¶". Chóng t«i tuyªn bè hoµn toµn c«ng khai víi n«ng d©n r»ng hä ph¶i lùa chän: hoÆc lµ theo chÝnh quyÒn b«n-sª-vÝch, vµ lóc ®ã th× chóng t«i sÏ nh©n nh−îng hä tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ ®−îc, víi ®iÒu kiÖn chóng t«i vÉn cã thÓ gi÷ v÷ng ®−îc chÝnh quyÒn, råi sau ®ã chóng t«i sÏ dÉn hä tíi chñ nghÜa x· héi; hoÆc lµ hä sÏ theo chÝnh quyÒn t− s¶n. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kh¸c chØ lµ dèi tr¸, lµ mÞ d©n hoµn toµn. Ph¶i ®Êu tranh hÕt søc quyÕt liÖt chèng l¹i sù dèi tr¸, sù mÞ d©n ®ã. Quan ®iÓm cña chóng t«i nh− sau: chóng t«i t¹m thêi tiÕn hµnh nh÷ng sù nh−îng bé lín vµ ph¶i hÕt søc thËn träng, chÝnh lµ v× ®· cã mét sù c©n b»ng nµo ®ã, chÝnh lµ v× chóng t«i cßn yÕu h¬n nh÷ng kÎ thï ®· liªn hîp l¹i cña chóng t«i, v× c¬ së kinh tÕ cña chóng t«i qu¸ yÕu vµ chóng t«i cÇn cã c¬ së kinh tÕ m¹nh mÏ h¬n.

§ã lµ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu mµ t«i muèn nãi víi çc ®ång chÝ vÒ s¸ch l−îc cña chóng t«i, vÒ s¸ch l−îc cña §¶ng céng s¶n Nga. (V ç t a y k Ð o d µ i .)

T−êng thuËt ®¨ng ngµy 9 th¸ng B¶y 1921, trªn b¸o "Sù thËt", sè 144

§¨ng toµn v¨n ngµy 14 th¸ng B¶y 1921 trªn "B¶n tin cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n", sè 17

Theo ®óng b¶n in trong cuèn s¸ch "§¹i héi III toµn thÕ giíi cña Quèc tÕ céng s¶n. T−êng thuËt tèc ký". Pª-t¬-r«-gr¸t, 1922

V . I . L ª - n i n 66

6 nh÷ng ®Ò nghÞ vÒ b¶n dù th¶o

"luËn c−¬ng vÒ vÊn ®Ò s¸ch l−îc"

1) G¹ch bá ®o¹n nªu tªn Smª-ran vµ toµn bé phÇn cuèi cña ®o¹n v¨n;

2) ñy nhiÖm cho TiÓu ban (hoÆc ExÐcutive 1)) th¶o mét bøc th− t−êng tËn göi ®¶ng TiÖp, phª b×nh mét çch thiÕt thùc, chÝnh x¸c vµ cã nh÷ng trÝch dÉn, ®èi víi nh÷ng g× kh«ng ®óng trong lËp tr−êng cña Smª-ran vµ nªu râ nh÷ng ®iÓm mµ çc biªn tËp viªn cña Reichenberger "Vorwärts" ph¶i thËn träng h¬n 32.

ViÕt xong th¸ng B¶y 1921, chËm nhÊt lµ ngµy 9



1) – Ban chÊp hµnh


67

7 th− göi o. v. cu-u-xi-nen

vµ v. c¬-nen 1 )

Göi çc ®ång chÝ Cu-u-xi-nen vµ C¬-nen

9/VII. 1921..

Çc ®ång chÝ th©n mÕn!

T«i rÊt hµi lßng ®äc b¶n dù th¶o luËn c−¬ng cña çc ®ång chÝ vÒ vÊn ®Ò tæ chøc. Theo ý t«i, t¸c phÈm rÊt thµnh c«ng. T«i chØ muèn ®Ò nghÞ hai ®iÓm bæ sung:

1) héi ®ång – thµnh lËp trong tÊt c¶ çc ®¶ng nh÷ng ban kiÓm so¸t gåm nh÷ng c«ng nh©n −u tó, ®· ®−îc thö th¸ch vµ cã kinh nghiÖm;

2) vÒ bän ®Æc vô – mét môc ®Æc biÖt g¾n liÒn víi vÊn ®Ò c«ng t¸c bÊt hîp ph¸p. Néi dung ®¹i ®Ó nh− sau: giai cÊp t− s¶n sÏ kh«ng khái ®−a nh÷ng tªn ®Æc vô vµ nh÷ng tªn khiªu khÝch vµo çc tæ chøc bÊt hîp ph¸p. CÇn ph¶i tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh ngoan c−êng nhÊt vµ cã chuÈn bÞ hÕt søc chu ®¸o chèng l¹i t×nh h×nh ®ã vµ ®Æc biÖt lµ cÇn ph¶i ®Ò nghÞ thùc hiÖn – víi tÝnh çch lµ ph−¬ng tiÖn trong cuéc ®Êu tranh Êy – viÖc khÐo lÐo kÕt hîp c«ng t¸c

1) Xem tËp nµy, tr. 15 - 18

V . I . L ª - n i n 68

hîp ph¸p víi c«ng t¸c bÊt hîp ph¸p, viÖc kiÓm tra (xem cã thÝch hîp víi c«ng t¸c bÊt hîp ph¸p kh«ng) th«ng qua c«ng t¸c hîp ph¸p l©u dµi 33.

Göi lêi chµo céng s¶n Lª-nin cña çc ®ång chÝ




69

8 çc bµi nãi t¹i héi nghÞ

çc ®oµn ®¹i biÓu ®øc, ba-lan, tiÖp-kh¾c, hung-ga-ri vµ ý

ngµy 11 th¸ng b¶y

1

H«m qua t«i ®· ®äc trªn tê "Sù thËt" mét vµi tin tøc khiÕn t«i tin ch¾c r»ng giai ®o¹n tiÕn c«ng cã thÓ gÇn h¬n lµ chóng ta trï tÝnh t¹i ®¹i héi, vµ vÒ ®iÒu ®ã çc ®ång chÝ trÎ tuæi ®· chØ trÝch chóng ta rÊt d÷. Nh−ng vÒ nh÷ng tin Êy t«i sÏ nãi sau, b©y giê t«i ph¶i nãi r»ng cuéc tæng tiÕn c«ng cµng tíi gÇn h¬n th× chóng ta cµng ph¶i hµnh ®éng "c¬ héi" h¬n. B©y giê tÊt c¶ çc ®ång chÝ h·y vÒ n−íc vµ nãi víi c«ng nh©n r»ng chóng ta ®· kh«n ngoan thËn träng h¬n tr−íc khi häp §¹i héi III. Çc ®ång chÝ chí nªn lóng tóng, çc ®ång chÝ h·y nãi r»ng chóng ta ®· ph¹m nh÷ng sai lÇm vµ b©y giê ®©y chóng ta muèn hµnh ®éng mét çch thËn träng h¬n; lµm nh− vËy chóng ta sÏ tranh thñ ®−îc quÇn chóng tõ ®¶ng d©n chñ - x· héi vµ ®¶ng d©n chñ - x· héi ®éc lËp, nh÷ng quÇn chóng – kh¸ch quan mµ nãi – ®ang bÞ toµn bé tiÕn tr×nh cña sù viÖc ®Èy vÒ phÝa chóng ta nh−ng vÉn sî chóng ta. Qua vÝ dô cña chóng t«i, t«i muèn chøng minh r»ng cÇn ph¶i hµnh ®éng mét çch thËn träng h¬n.

Thêi kú ®Çu chiÕn tranh nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chóng t«i chØ gi÷ v÷ng mét khÈu hiÖu: néi chiÕn vµ h¬n n÷a tiÕn hµnh néi chiÕn mét çch th¼ng tay kh«ng th−¬ng xãt. BÊt cø kÎ nµo kh«ng ñng hé néi chiÕn chóng t«i ®Òu lªn ¸n lµ kÎ ph¶n béi. Nh−ng ®Õn th¸ng Ba 1917 khi chóng t«i trë vÒ

V . I . L ª - n i n 70

n−íc Nga, chóng t«i thay ®æi hoµn toµn lËp tr−êng cña m×nh. Khi chóng t«i ®· trë vÒ Nga vµ nãi chuyÖn víi c«ng nh©n vµ n«ng d©n, chóng t«i thÊy r»ng tÊt c¶ hä ®Òu chñ tr−¬ng b¶o vÖ tæ quèc, nh−ng ®−¬ng nhiªn lµ hoµn toµn theo mét ý nghÜa kh¸c víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, vµ chóng t«i kh«ng thÓ gäi nh÷ng c«ng nh©n vµ n«ng d©n b×nh th−êng Êy lµ ®å bá ®i vµ kÎ ph¶n béi. Chóng t«i nhËn ®Þnh ®ã lµ "khuynh h−íng vÖ quèc cã thiÖn chÝ". VÒ ®iÒu ®ã nãi chung th× t«i muèn viÕt mét bµi luËn v¨n dµi vµ c«ng bè tÊt c¶ mäi tµi liÖu. Ngµy 7 th¸ng T−, t«i ®· cho in çc luËn c−¬ng trong ®ã nãi vÒ sù thËn träng vµ kiªn tr×1). LËp tr−êng ban ®Çu cña chóng t«i håi ®Çu chiÕn tranh lµ ®óng ®¾n, håi ®ã cÇn ph¶i t¹o nªn mét h¹t nh©n nhÊt ®Þnh, kiªn quyÕt. LËp tr−êng vÒ sau cña chóng t«i còng vÉn ®óng. Nã xuÊt ph¸t tõ chç cÇn ph¶i tranh thñ quÇn chóng. Håi ®ã chóng t«i ®· chèng l¹i t− t−ëng cho r»ng cÇn ph¶i lËt ®æ ngay ChÝnh phñ l©m thêi. T«i ®· viÕt: "Chóng ta ph¶i lËt ®æ chÝnh phñ v× nã lµ chÝnh phñ cña mét nhóm ®Çu sá chø kh«ng ph¶i lµ chÝnh phñ cña nh©n d©n, v× nã kh«ng thÓ ®em l¹i cho chóng ta b¸nh m× vµ hßa b×nh. Nh−ng kh«ng thÓ lËt ®æ nã ngay ®−îc v× nã dùa vµo çc X«-viÕt c«ng nh©n vµ hiÖn vÉn ®−îc c«ng nh©n tÝn nhiÖm. Chóng ta kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i Bl¨ng-ki, chóng ta kh«ng muèn cÇm quyÒn víi mét thiÓu sè giai cÊp c«ng nh©n chèng l¹i ®a sè" 2). Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, vèn lµ nh÷ng chÝnh kh¸ch tinh tÕ, ®· nhËn thÊy ngay m©u thuÉn gi÷a lËp tr−êng cò vµ lËp tr−êng míi cña chóng t«i vµ ®· gäi chóng t«i lµ nh÷ng kÎ gi¶ nh©n gi¶ nghÜa. Nh−ng v× ®ång thêi hä cßn gäi chóng t«i lµ bän gi¸n ®iÖp, bän ph¶n béi, bän khèn n¹n vµ nh÷ng tªn tay sai cña §øc, cho nªn dï cã gäi chóng t«i lµ kÎ gi¶ nh©n gi¶ nghÜa nh− lóc ®Çu còng kh«ng g©y

1) Xem Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 31, tr. 113 - 118. 2) Xem Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 31, tr. 147.


71

®−îc mét Ên t−îng nµo c¶. Ngµy 20 th¸ng T− næ ra cuéc khñng ho¶ng ®Çu tiªn. Bøc th«ng ®iÖp cña Mi-li-u-cèp vÒ §¸c-®a-nen ®· v¹ch mÆt chÝnh phñ lµ mét chÝnh phñ ®Õ quèc chñ nghÜa. TiÕp theo viÖc ®ã, quÇn chóng binh lÝnh vò trang ®· kÐo vÒ tßa nhµ chÝnh phñ vµ ®· lËt ®æ Mi-li-u-cèp. §øng ®Çu hä lµ mét Lin-®ª nµo ®ã, mét ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i. Phong trµo ®ã kh«ng ph¶i do ®¶ng tæ chøc. Håi ®ã chóng t«i ®· ®¸nh gi¸ phong trµo ®ã nh− sau: nã lín h¬n biÓu t×nh vò trang mét chót vµ nhá h¬n khëi nghÜa vò trang mét chót. T¹i cuéc héi nghÞ cña chóng t«i ngµy 22 th¸ng T−, ph¸i t¶ ®ßi lËt ®æ ngay chÝnh phñ. Ban chÊp hµnh trung −¬ng th× ng−îc l¹i, ph¶n ®èi khÈu hiÖu néi chiÕn, vµ chóng t«i ®· chØ thÞ cho tÊt c¶ çn bé tuyªn truyÒn cæ ®éng t¹i çc tØnh ph¶i b¸c bá luËn ®iÖu dèi tr¸ v« l−¬ng t©m cho r»ng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch mong muèn néi chiÕn. Ngµy 22 th¸ng T− t«i ®· viÕt r»ng khÈu hiÖu "®¶ ®¶o ChÝnh phñ l©m thêi" lµ sai lÇm, v× nÕu kh«ng cã ®a sè nh©n d©n ®i theo m×nh th× khÈu hiÖu Êy sÏ trë thµnh hoÆc lµ c©u nãi su«ng hoÆc lµ sù phiªu l−u 1).

Tr−íc mÆt kÎ thï cña chóng t«i, chóng t«i ®· kh«ng ngÇn ng¹i gäi ph¸i t¶ cña chóng t«i lµ "nh÷ng kÎ phiªu l−u chñ nghÜa". Bän men-sª-vÝch ®· ®¾c chÝ vÒ viÖc ®ã vµ ®· nãi ®Õn sù ph¸ s¶n cña chóng t«i. Nh−ng chóng t«i ®· nãi r»ng mçi mét m−u toan muèn t¶ h¬n mét chót, dï chØ lµ chót xÝu th«i, so víi Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®Òu lµ mét sù ngu xuÈn vµ ai mµ ®øng lËp tr−êng t¶ h¬n Ban chÊp hµnh trung −¬ng, th× kÎ ®ã ®· mÊt hÕt lÏ ph¶i th«ng th−êng. Chóng t«i kh«ng ®Ó cho ng−êi ta lÊy viÖc kÎ thï vui mõng tr−íc nh÷ng lçi lÇm cña chóng t«i, ®Ó uy hiÕp chóng t«i.

ChiÕn l−îc duy nhÊt cña chóng t«i hiÖn nay lµ h·y trë nªn m¹nh h¬n vµ do ®ã th«ng minh h¬n, kh«n ngoan h¬n,

1) Xem Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 31, tr. 319.

V . I . L ª - n i n 72

"c¬ héi h¬n", vµ chóng t«i ph¶i nãi ®iÒu ®ã víi quÇn chóng. Nh−ng sau khi chóng t«i tranh thñ ®−îc quÇn chóng nhê sù kh«n ngoan cña chóng t«i, th× chóng t«i sÏ vËn dông s¸ch l−îc tiÕn c«ng, hiÓu ®óng theo ý nghÜa chÆt chÏ nhÊt cña tõ Êy.

B©y giê nãi vÒ ba çi tin: 1) Cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n tßa thÞ chÝnh BÐc-lanh.

C«ng nh©n tßa thÞ chÝnh ®a sè lµ nh÷ng ng−êi b¶o thñ, thuéc ®¶ng d©n chñ - x· héi ph¸i ®a sè vµ ®¶ng d©n chñ - x· héi ®éc lËp, cã mét ®êi sèng rÊt kh¸ gi¶, nh−ng hä buéc ph¶i b·i c«ng 34.

2) Cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n dÖt t¹i Lin-l¬ 35. 3) ViÖc thø ba lµ viÖc quan träng nhÊt. ë R«-ma ®· cã

cuéc mÝt-tinh ®Ó tæ chøc ®Êu tranh chèng ph¸t-xÝt; tham gia cuéc mÝt-tinh nµy cã 50 000 c«ng nh©n – ®¹i diÖn cña tÊt c¶ çc ®¶ng ph¸i – nh÷ng ng−êi céng s¶n, nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa vµ c¶ nh÷ng ng−êi céng hßa. TiÕp viÖn cho cuéc mÝt-tinh nµy cßn cã 5 000 ng−êi ®· tõng tham gia chiÕn tranh vµ bËn qu©n phôc, nªn kh«ng mét tªn ph¸t-xÝt nµo d¸m lã ®Çu ra ®−êng phè 36. §iÒu ®ã chøng tá r»ng ë ch©u ¢u cã nhiÒu chÊt dÔ ch¸y h¬n lµ chóng ta t−ëng. L¸t-xa-ri ®· ca tông nghÞ quyÕt vÒ s¸ch l−îc cña chóng ta. §ã lµ mét thµnh tùu lín cña ®¹i héi cña chóng ta. NÕu nh− L¸t-xa-ri c«ng nhËn nã, th× hµng ngh×n c«ng nh©n hiÖn ®ang ®i theo L¸t-xa-ri ch¾c ch¾n sÏ ®Õn víi chóng ta, vµ çc l·nh tô cña hä sÏ kh«ng thÓ lµm cho hä khiÕp sî chóng ta. "Il faut reculer, pour mieux sauter" (cÇn ph¶i lïi l¹i ®Ó nh¶y xa h¬n). Vµ b−íc nh¶y ®ã lµ kh«ng tr¸nh khái v× vÒ kh¸ch quan t×nh h×nh ®ang trë nªn kh«ng thÓ chÞu næi ®−îc n÷a.

Nh− vËy lµ chóng ta b¾t ®Çu ¸p dông s¸ch l−îc míi cña chóng ta. Kh«ng nªn nãng véi, chóng ta kh«ng thÓ chËm trÔ, mµ nãi cho ®óng h¬n th× cã thÓ b¾t ®Çu qu¸ sím, vµ nÕu çc ®ång chÝ hái liÖu n−íc Nga cã thÓ ®øng v÷ng ®−îc


73

l©u kh«ng, th× chóng t«i tr¶ lêi r»ng hiÖn chóng t«i ®ang tiÕn hµnh chiÕn tranh víi giai cÊp tiÓu t− s¶n, víi n«ng d©n, mét cuéc chiÕn tranh kinh tÕ, mét cuéc chiÕn tranh nguy hiÓm cho chóng t«i h¬n rÊt nhiÒu so víi cuéc chiÕn tranh tr−íc. Nh−ng theo Clau-dª-vi-tx¬, häa chiÕn tranh lµ mét nguy c¬ vµ kh«ng mét phót nµo chóng t«i ®øng ngoµi nguy c¬. T«i tin r»ng nÕu chóng t«i hµnh ®éng thËn träng h¬n, nÕu chóng t«i cã nh÷ng nh−îng bé kÞp thêi, chóng t«i còng sÏ chiÕn th¾ng c¶ trong cuéc chiÕn tranh nµy, cho dï nã cã kÐo dµi ®Õn h¬n ba n¨m ®i n÷a.

T«i xin tãm t¾t: 1) TÊt c¶ chóng ta sÏ nhÊt trÝ nãi víi toµn ch©u ¢u r»ng

chóng ta sÏ ¸p dông s¸ch l−îc míi, vµ b»ng çch ®ã chóng ta sÏ tranh thñ ®−îc quÇn chóng.

2) Phèi hîp tiÕn c«ng t¹i çc n−íc quan träng nhÊt: §øc, TiÖp-kh¾c, ý. ë ®©y cÇn ph¶i cã sù chuÈn bÞ, ph¶i cã sù phèi hîp hµnh ®éng th−êng xuyªn. Ch©u ¢u ®ang thai nghÐn çch m¹ng, nh−ng kh«ng thÓ nµo so¹n lÞch çch m¹ng tr−íc ®−îc. Chóng t«i ë Nga, chóng t«i sÏ ®øng v÷ng kh«ng ph¶i n¨m n¨m mµ h¬n thÕ n÷a. ChiÕn l−îc duy nhÊt ®óng lµ chiÕn l−îc mµ chóng ta ®· th«ng qua. T«i tin ch¾c r»ng chóng ta sÏ giµnh ®−îc cho çch m¹ng nh÷ng vÞ trÝ mµ khèi §ång minh sÏ kh«ng thÓ lÊy g× ®Ó ®èi lËp l¹i, vµ ®ã sÏ lµ më ®Çu cña th¾ng lîi trªn quy m« thÕ giíi.

2

Smª-ran cã vÎ hµi lßng vÒ bµi nãi cña t«i, nh−ng «ng ta gi¶i thÝch nã mét çch phiÕn diÖn. Trong tiÓu ban t«i ®· nãi r»ng ®Ó t×m ra mét ®−êng lèi ®óng ®¾n, Smª-ran ph¶i b−íc ba b−íc sang phÝa t¶, cßn Cr©y-bÝch th× mét b−íc vÒ phÝa h÷u. Song tiÕc thay Smª-ran kh«ng nãi g× vÒ viÖc «ng ta sÏ thùc hiÖn nh÷ng b−íc Êy. ¤ng ta còng kh«ng hÒ nãi xem «ng h×nh dung t×nh h×nh ra sao. VÒ nh÷ng khã

V . I . L ª - n i n 74

kh¨n Smª-ran chØ nh¾c l¹i çi cò chø kh«ng hÒ nãi ®−îc g× míi. Smª-ran nãi r»ng t«i ®· xua tan ®−îc nçi lo ©u cña «ng ta. Trong mïa xu©n, «ng ta lo r»ng ban l·nh ®¹o céng s¶n ®ßi hái «ng ta mét hµnh ®éng kh«ng ®óng lóc, nh−ng çc sù kiÖn ®· ®¸nh tan mèi lo Êy. Nh−ng nay th× mét vÊn ®Ò kh¸c lµm chóng ta lo ©u, Êy lµ vÊn ®Ò: cã thËt ë TiÖp-kh¾c t×nh h×nh còng ®ang dÉn ®Õn viÖc chuÈn bÞ tiÕn c«ng hay lµ chØ giíi h¹n ë trong nh÷ng sù bµn b¹c vÒ nh÷ng khã kh¨n. Sai lÇm t¶ khuynh còng chØ lµ mét sai lÇm th«ng th−êng, nã kh«ng lín vµ còng dÔ söa ch÷a. Cßn nh− sai lÇm cã liªn quan tíi viÖc quyÕt ®Þnh tÊn c«ng, th× ®ã tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ sai lÇm nhá mµ lµ mét sù ph¶n béi. Nh÷ng sai lÇm Êy kh«ng thÓ so s¸nh ®−îc. Çi lý luËn cho r»ng chóng ta lµm çch m¹ng nh−ng chØ sau khi nh÷ng ng−êi kh¸c ®· lµm, - lý luËn ®ã sai vÒ c¨n b¶n.

3

B−íc lïi trong ®¹i héi nµy, theo t«i, nªn ®em nã so s¸nh víi nh÷ng hµnh ®éng cña chóng t«i n¨m 1917 ë Nga vµ do ®ã chøng minh r»ng b−íc lïi ph¶i lµ ®Ó chuÈn bÞ cho viÖc tiÕn c«ng. KÎ thï sÏ nãi r»ng h«m nay chóng ta nãi kh«ng ph¶i nh÷ng ®iÒu mµ chóng ta ®· nãi tr−íc ®©y. Bän chóng kh«ng rót ra tõ ®ã ®−îc g× nhiÒu gäi lµ bæ Ých, nh−ng quÇn chóng c«ng nh©n sÏ hiÓu chóng ta nÕu chóng ta nãi cho hä râ víi ý nghÜa nµo th× cuéc ®Êu tranh håi th¸ng Ba cã thÓ coi lµ th¾ng lîi vµ t¹i sao chóng ta phª ph¸n nh÷ng sai lÇm cña cuéc ®Êu tranh Êy vµ nãi r»ng tõ nay vÒ sau chóng ta ph¶i chuÈn bÞ tèt h¬n. T«i ®ång ý víi Te-ra-si-ni khi ®ång chÝ Êy nãi r»ng nh÷ng sù gi¶i thÝch cña Smª-ran vµ Bu-ri-an kh«ng ®óng. NÕu hiÓu sù phèi hîp theo nghÜa lµ chóng ta ph¶i chê ®îi cho ®Õn khi cã mét n−íc kh¸c, giµu h¬n vµ ®«ng d©n h¬n b−íc vµo ®Êu tranh, th× ®ã kh«ng ph¶i lµ mét sù gi¶i thÝch céng s¶n chñ nghÜa mµ lµ mét


75

sù lõa bÞp thËt sù. Sù phèi hîp ph¶i lµ lµm thÕ nµo ®Ó çc ®ång chÝ ë çc n−íc kh¸c biÕt ®−îc nh÷ng yÕu tè nµo lµ quan träng. Sù gi¶i thÝch quan träng nhÊt vÒ sù phèi hîp lµ: b¾t ch−íc mét çch tèt h¬n vµ nhanh h¬n nh÷ng tÊm g−¬ng tèt. TÊm g−¬ng cña c«ng nh©n R«-ma lµ mét tÊm g−¬ng tèt.

§¨ng lÇn ®Çu n¨m 1958: bµi nãi thø nhÊt in toµn v¨n, bµi nãi thø hai vµ thø ba theo b¶n tèc ký rót gän ®¨ng trªn t¹p chÝ "Nh÷ng vÊn ®Ò lÞch sö §¶ng céng s¶n Liªn-x«", sè 5

In toµn v¨n lÇn ®Çu theo b¶n ghi tèc ký DÞch tõ tiÕng §øc

V . I . L ª - n i n 76

Nh÷ng ®iÓm bæ sung dù th¶o quyÕt ®Þnh cña

héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ viÖc tr¶ c«ng tËp thÓ

cho lao ®éng cña viªn chøc

trong çc c¬ quan X«-viÕt 3 7

§iÓm "A"

ñy nhiÖm cho TiÓu ban n¨m ng−êi thu thËp nh÷ng tµi liÖu ®Çy ®ñ nhÊt ®Ó tÝnh to¸n nh÷ng kho¶n tiÒn c«ng thùc tÕ tr¶ b»ng hiÖn vËt ®−îc ¸p dông hiÖn nay t¹i çc c¬ quan trung −¬ng cña M¸t-xc¬-va còng nh− møc tiÒn c«ng thùc tÕ tr¶ b»ng tiÒn mÆt, bao gåm hÕt th¶y mäi lo¹i tiÒn c«ng, kh«ng cã bÊt cø mét sù khÊu trõ nµo, kÓ c¶ çc kho¶n chi vÒ vËn t¶i v.v..

§iÓm "D"

ViÖc cung cÊp tËp thÓ cho c«ng nh©n còng nh− viªn chøc chØ ®−îc ¸p dông ®i ®«i víi viÖc tu©n thñ nh÷ng thÓ lÖ sau ®©y:

1) mäi xÝ nghiÖp ®−îc ¸p dông viÖc cung cÊp tËp thÓ, ®Òu ký mét hîp ®ång ®Æc biÖt víi chÝnh phñ;

2) c¨n cø theo hîp ®ång Êy xÝ nghiÖp (®¹i diÖn lµ ban qu¶n trÞ vµ nh÷ng ng−êi ®−îc ®Æc cö) cã nhiÖm vô ph¶i kh«ng ngõng gi¶m sè l−îng c«ng nh©n vµ viªn chøc, n©ng cao n¨ng suÊt cña hä vµ t¨ng c−êng kû luËt lao ®éng

Nh÷ng ®iÓm bæ sung dù th¶o quyÕt ®Þnh

77

®Õn møc b×nh th−êng. T−¬ng øng víi xÝ nghiÖp trong c«ng nghiÖp lµ ban hoÆc lµ tiÓu ban v.v. ®èi víi çc viªn chøc x«-viÕt;

3) kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång th× sÏ bÞ ph¹t cho ®Õn møc hñy bá mäi sù cung cÊp.


In lÇn ®Çu n¨m 1932 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XX


78

Nh÷ng ®iÒu suy nghÜ vÒ "kÕ ho¹ch" kinh tÕ nhµ n−íc

§iÒu sai lÇm chñ yÕu cña tÊt c¶ chóng ta cho ®Õn nay lµ chóng ta ®Æt hy väng vµo çi tèt nhÊt; v× vËy, chóng ta ®· r¬i vµo nh÷ng ®iÒu kh«ng t−ëng quan liªu chñ nghÜa. Mét phÇn rÊt nhá cña kÕ ho¹ch cña chóng ta ®· ®−îc thùc hiÖn. Cuéc sèng thùc tÕ ®· nh¹o b¸ng kÕ ho¹ch cña chóng ta vµ tÊt c¶ mäi ng−êi còng vËy.

CÇn ph¶i thay ®æi hoµn toµn ®iÒu ®ã. Ph¶i tÝnh ®Õn chuyÖn xÊu nhÊt. Chóng ta ®· cã kinh

nghiÖm, tuy Ýt, nh−ng lµ kinh nghiÖm thùc tÕ. L−¬ng thùc −? Phrum-kin nãi: ®iÒu lý t−ëng lµ 150 triÖu

pót b»ng thuÕ + 50 triÖu pót b»ng trao ®æi + 40 triÖu pót cña U-cra-i-na = 240 triÖu pót.

CÇn ph¶i tÝnh to¸n tÊt c¶ ®−îc 2 0 0 triÖu pót mçi n¨m. Lµm thÕ nµo víi con sè rÊt nhá ®ã, con sè chÕt ®ãi ®ã?

200 : 12 = 16 2/3. (α) LÊy sè thÊp nhÊt cho qu©n ®éi, nghÜa lµ tÝnh khÈu

phÇn cho qu©n sè tèi thiÓu. (β) §−a mét çch khiªm tèn, hÕt søc khiªm tèn, viÖc

qu©n ®éi tham gia c«ng t¸c kinh tÕ vµo trong kÕ ho¹ch. 1 ngµy thø b¶y céng s¶n cho 60% qu©n ®éi (nh÷ng ng−êi

tham gia). 1 trong 3 ngµy thø b¶y céng s¶n, 50% ng−êi tham gia

(50% qu©n ®éi) v.v.. (γ) §èi víi viªn chøc – gi¶m biªn chÕ thËt m¹nh.

Nh÷ng ®iÒu suy nghÜ vÒ "kÕ ho¹ch” kinh tÕ nhµ n−íc

79

(δ) C«ng nh©n. Ngay b©y giê, lËp danh s¸ch c ¸ c x Ý n g h i Ö p tèt nhÊt

(b¾t buéc ph¶i lµ çc xÝ nghiÖp) theo tõng ngµnh c«ng nghiÖp.

§ãng cöa tõ 1/2 vµ 4/5 nh÷ng xÝ nghiÖp hiÖn cã. Cho çc xÝ nghiÖp cßn l¹i ho¹t ®éng lµm hai kÝp. ChØ lµm

nh− vËy ®èi víi çc xÝ nghiÖp cã ®Çy ®ñ n h i ª n l i Ö u vµ l ó a m × , ngay c¶ khi chóng ta chØ cã ®−îc sè thÊp nhÊt vÒ lóa m× (200 triÖu pót) vµ nhiªn liÖu (?) trong c¶ n¨m.

ViÕt p h ¸ c ®iÒu nµy ra, víi tÝnh çch lµ −íc l−îng b−íc ®Çu, lµm ngay lËp tøc, chËm nhÊt lµ trong thêi h¹n mét th¸ng.

Cã nhiªn liÖu. Cã Bé d©n ñy giao th«ng. Kh«ng nªn ®i s©u hay cô thÓ hãa vÊn ®Ò l−¬ng thùc: quy

®Þnh lµ 200 triÖu pót. § ¨ n g k ý m é t c ¸ c h c ù c k ú n h a n h c h ã n g c«ng

nghiÖp theo ngµnh vµ theo tØnh (t u y Ö t n h i ª n k h « n g ®−î c t r × h o · n c h o ® Õ n k h i c ã ®−î c " t o µ n b é " ).

vµ ®iÒu chñ yÕu lµ b¾t 70% nh©n viªn trong ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc ph¶i

lµm viÖc 14 giê mét ngµy (mÆc cho chuyªn viªn ph¶i chÞu ®ùng mét chót: hä ®· ®−îc h−ëng khÈu phÇn cao, th× ph¶i b¾t hä lµm viÖc).

§Ó cho ng−êi nµo còng hoµn thµnh nhiÖm vô ç nh©n cña m×nh vÒ viÖc "tæng gi¸m s¸t" (h×nh nh− trong b¶n §iÒu lÖ cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc gäi nh− thÕ th× ph¶i?) xÝ nghiÖp nµy hoÆc xÝ nghiÖp nä.

Cø cho lµ chóng ta ph¶i (vµ cã thÓ ngay c¶ trong t×nh thÕ kh«ng thuËn lîi nhÊt, tøc lµ chØ cã 200 triÖu pót lóa m× hµng n¨m) tæ chøc vµ cho ch¹y liªn tôc, tõ I. X.1921 ®Õn I. X. 1922, 7 0 0 c¬ së lín, xÝ nghiÖp, x−ëng (xe löa), n«ng tr−êng quèc doanh v.v. vµ v.v..

700 çi : 35 nh©n viªn cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc = 20 çi.

V . I . L ª - n i n 80

Cho lµ 30 çi (kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ çc nh©n viªn trong ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc sÏ lµm c«ng viÖc th−êng xuyªn hµng ngµy).

Çc ®ång chÝ h·y chÞu khã gi¸m s¸t, kh«ng lóc nµo ng¬i 30 çi ®ã. Çc ®ång chÝ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc ®ã.

Ngoµi ra, ®èi víi tõ 30 ®Õn 70 çi kh¸c, kh«ng quan träng th× l−ít qua th«i vµ kh«ng nhÊn m¹nh, kh«ng ph¶i gi¸m s¸t, nh−ng ®«i khi vµ thØnh tho¶ng t×m hiÓu t×nh h×nh.

Gi¸m s¸t kh«ng lóc nµo ng¬i, cã nghÜa lµ lÊy ®Çu m×nh mµ b¶o ®¶m viÖc sö dông hîp lý sè nhiªn liÖu vµ lóa m×, b¶o ®¶m dù tr÷ tíi møc tèi ®a c¶ hai thø ®ã, viÖc chuyÓn ®Õn tíi møc tèi ®a, b¶o ®¶m viÖc tiÕt kiÖm nhiªn liÖu (trong c«ng nghiÖp, ®−êng s¾t, v.v.), b¶o ®¶m viÖc tiÕt kiÖm l−¬ng thùc (c h Ø nu«i nh÷ng ng−êi lao ®éng tèt t h « i), b¶o ®¶m viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, v.v..

TÊt c¶ nh÷ng çi cßn l¹i th× cho thuª, hoÆc ®em cho ai còng ®−îc, hoÆc ®ãng cöa hay "bá r¬i", quªn ®i cho ®Õn lóc t ×nh h×nh ®−îc c¨n b¶n c¶i thiÖn khiÕn chóng ta cã thÓ tuyÖt ®èi dùa vµo kh«ng ph¶i 200 triÖu pót lóa m× + X triÖu pót nhiªn liÖu, mµ vµo 300 triÖu pót lóa m× + 150% X nhiªn liÖu.

§ã lµ nh÷ng ý nghÜa cña t«i vÒ ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc.

H·y suy nghÜ kü vÒ nh÷ng ®iÒu ®ã. Chóng ta sÏ nãi chuyÖn l¹i vÒ vÊn ®Ò nµy.

4/VII. Lª-nin

ViÕt xong ngµy 4 th¸ng B¶y 1921

§¨ng lÇn ®Çu ngµy 29 th¸ng N¨m 1924 trªn b¸o "Lao ®éng", sè 120


81

kiÕn nghÞ göi bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng

®¶ng céng s¶n (b) nga vÒ viÖc khen th−ëng çc

xÝ nghiÖp 3 8

T«i ®Ò nghÞ Bé chÝnh trÞ

Th−ëng mét kho¶n cã thÓ lªn tíi 10 000 róp vµng cho çc nhãm xÝ nghiÖp, ban, c¬ quan nµo cã ®−îc mét tæ chøc kiÓu mÉu vÒ ph−¬ng diÖn bu«n b¸n.

8. VII. 1921 Lª-nin



82

ý kiÕn vÒ nh÷ng biÖn ph¸p chèng ®ãi vµ

vÒ viÖc t¨ng c−êng c«ng t¸c kinh tÕ 3 9

NÕu vïng bÞ mÊt mïa vµ bÞ ®ãi lµ mét vïng l·nh thæ cã 25 triÖu d©n, th× nªn ch¨ng ¸p dông hµng lo¹t biÖn ph¸p çch m¹ng nhÊt ®Ó lÊy thanh niªn cña vïng Êy ®−a vµo qu©n ®éi víi sè l−îng kho¶ng 500 ngh×n tay sóng? (vµ thËm chÝ cã thÓ lªn ®Õn 1 triÖu).

Môc ®Ých: gióp ®ì d©n c− mét phÇn nµo, v× chóng ta sÏ nu«i mét bé phËn ng−êi bÞ ®ãi vµ cã thÓ lµ th«ng qua viÖc cho phÐp göi lóa m× vÒ nhµ, chóng ta sÏ gióp ®ì ®−îc mét phÇn nµo cho nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi. Thø nhÊt lµ nh− vËy. Cßn thø hai lµ: ph¸i 1/2 triÖu Êy ®Õn U-cra-i-na ®Ó hä gióp vµo viÖc ®Èy m¹nh c«ng t¸c l−¬ng thùc, hä vèn hÕt søc quan t©m thiÕt tha ®Õn c«ng t¸c nµy v× hä nhËn thøc vµ c¶m thÊy ®Æc biÖt râ rµng r»ng lßng tham cña nh÷ng n«ng d©n giµu cã ë U-cra-i-na lµ kh«ng chÝnh ®¸ng.

Ng−êi ta −íc l−îng (Ra-cèp-xki) thu ho¹ch mïa mµng ë U-cra-i-na vµo kho¶ng 550 - 650 triÖu pót. TÝnh khÊu trõ 150 triÖu pót vµo lóa gièng vµ 300 (15x20=300) vµo l−¬ng thùc ®Ó nu«i gia ®×nh vµ gia sóc, chóng ta cã sè l−¬ng thùc cßn l¹i (550 – 450 = 1 0 0 ; 650 – 450 = 2 0 0 ) trung b×nh lµ gÇn 150 tr iÖu pót. NÕu ®iÒu ®Õn U-cra-i-na mét ®éi qu©n tõ çc tØnh bÞ ®ãi, th× cã thÓ thu ®−îc sè l−¬ng thùc cßn l¹i Êy (b»ng thuÕ + trao ®æi hµng hãa + nh÷ng kho¶n tr−ng thu ®Æc biÖt lÊy cña kÎ giµu ®Ó gióp cho nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi) mét çch ®Çy ®ñ.

ý kiÕn vÒ nh÷ng biÖn ph¸p chèng ®ãi

83

T¹i çc tØnh bÞ ®ãi ngay b©y giê ph¶i t¨ng c−êng nh÷ng biÖn ph¸p nh»m thu nguyªn liÖu (da, mãng ch©n gia sóc, sõng gia sóc, l«ng gia sóc, v.v. vµ v.v.), ®Æt thµnh qui t¾c lµ kh«ng cung cÊp mét pót lóa m× cøu tÕ nµo dï lµ ®Ó lµm gièng, dï lµ ®Ó lµm l−¬ng ¨n mµ kh«ng b¾t tr¶ b»ng mét lo¹i nguyªn liÖu, nhiªn liÖu nµy hoÆc mét lo¹i kh¸c t−¬ng tù

1). §Ó xóc tiÕn c«ng t¸c cña çc héi ®ång kinh tÕ çc tØnh,

huyÖn vµ quËn cña Pª-t¬-r«-gr¸t, M¸t-xc¬-va, I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬ vµ mét sè Ýt trung t©m c«ng nghiÖp hÕt søc quan träng çch hai thñ ®« kh«ng xa, nªn ch¨ng ®−a vµo çc héi ®ång kinh tÕ Êy 2 - 4 çn bé phô tr¸ch rót tõ çc côc, vô trung −¬ng? Çc nhãm Êy, gåm 4 ng−êi ch¼ng h¹n, cã thÓ phèi hîp víi nhau v× hä vèn lµ nh÷ng ng−êi ®−îc cö ra tõ nh÷ng çn bé cña cïng mét c¬ quan trung −¬ng hoÆc tõ nh÷ng ng−êi tõng biÕt râ nhau, vµ cã thÓ cïng lµm viÖc víi nhau mét çch liªn tôc t¹i çc héi ®ång kinh tÕ Êy, mçi ng−êi mçi ngµy mét giê, tøc lµ 3 - 4 giê ch¼ng h¹n?

ViÖc chuyÓn hoµn toµn hoÆc mét bé phËn çn bé cña çc bé d©n ñy kh«ng lµm c«ng t¸c kinh tÕ sang lµm c«ng t¸c kinh tÕ cã thÓ kÌm theo biÖn ph¸p sau ®©y: nh÷ng ng−êi ®−îc chuyÓn nh− vËy giao ®Õn 3/4- ®Õn 9/10 c«ng viÖc ë bé d©n ñy cña m×nh cho nh÷ng ng−êi gióp viÖc b×nh th−êng, tù m×nh chØ lµm çi viÖc quan s¸t nh÷ng ng−êi nµy.

ë M¸t-xc¬-va (vµ sau ®ã c¶ ë çc ®Þa ph−¬ng kh¸c) huy ®éng tÊt c¶ çc çn bé ®¶ng cã träng tr¸ch sang lµm c«ng t¸c kinh tÕ d−íi h×nh thøc thÕ nµy:

mçi mét çn bé ®¶ng cã träng tr¸ch ë mét bé d©n ñy kh«ng lµm c«ng t¸c kinh tÕ, sÏ ®¶m nhiÖm mét c«ng t¸c c¬ së, k i n h t Õ ë ®Þa ph−¬ng, vµ ®Ó lµm viÖc ®ã, cÇn tham gia vµo mét ñy ban c«ng x−ëng nµo ®ã (hoÆc ñy ban phô tr¸ch tõng nhµ hoÆc ñy ban ®−êng phè), – vµo mét tæ chøc kh«ng

1) Trong b¶n th¶o viÕt tay Lª-nin xãa bá ®o¹n nµy.

V . I . L ª - n i n 84

cao h¬n tæ chøc cÊp Êy (®Ó lµm viÖc tõ c¬ së) vµ cã nhiÖm vô dµnh cho c«ng t¸c ®ã Ýt nhÊt lµ hai giê mçi ngµy. §Æt lªn hµng ®Çu c«ng t¸c ph©n phèi l−¬ng thùc, n©ng cao lÜnh vùc kinh tÕ nµy vµ c«ng t¸c cung øng nhiªn liÖu.

CÇn quy ®Þnh chÝnh x¸c nh÷ng nhiÖm vô cho tõng çn bé.

Nªn ch¨ng tiÕn hµnh ë M¸t-xc¬-va (vµ cã lÏ lµ c¶ ë Pª-t¬-r«-gr¸t?), ®ång thêi víi viÖc ®¨ng ký çc çn bé ®¶ng cã träng tr¸ch, trong ngµy 1. VII. 1921 viÖc ®¨ng ký tÊt c¶ çc ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n Nga? Thu hót ban thèng kª tØnh vµo viÖc nµy. Thu thËp nh÷ng sè liÖu chÝnh x¸c vÒ ®¶ng 1).


In lÇn ®Çu n¨m 1959 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXXVI


1) Trong b¶n th¶o viÕt tay V. I. Lª-nin xãa bá ®o¹n nµy.

85

th− chµo mõng ®¹i héi ®¹i biÓu liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp

t¸c x· tiªu dïng 4 0

Thay mÆt Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Nga, t«i göi lêi chµo mõng héi nghÞ ®¹i biÓu Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng. T«i rÊt tiÕc lµ kh«ng thÓ tíi dù héi nghÞ vµ ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ çc nhiÖm vô rÊt phøc t¹p ®ang ®Æt ra cho nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c hîp t¸c x·.

T«i kh«ng nghi ngê viÖc trao ®æi kinh nghiÖm vÒ c«ng t¸c ®· hoµn thµnh sÏ cho phÐp gi¶i quyÕt çc nhiÖm vô ®ã theo mét tinh thÇn phï hîp víi kÕ ho¹ch x©y dùng kinh tÕ chung cña n−íc nhµ. Sù thµnh c«ng cña c«ng t¸c thùc tiÔn sau nµy sÏ tïy thuéc mét phÇn lín vµo viÖc x¸c ®Þnh mét çch ®óng ®¾n trong l−u th«ng hµng hãa mèi quan hÖ gi÷a c«ng nghiÖp thµnh thÞ vµ kinh tÕ n«ng th«n, vµo kh¶ n¨ng cña çc hîp t¸c x· trong viÖc lo¹i trõ, b»ng mét cuéc ®Êu tranh triÖt ®Ó vµ kiªn tr×, tÊt c¶ çc trë ng¹i cho sù ph¸t triÓn cña trao ®æi hµng hãa, vµ trong viÖc chiÕm vÞ trÝ hµng ®Çu trong lÜnh vùc nµy, vµo kh¶ n¨ng cña çc hîp t¸c x· trong viÖc tËp hîp çc gi¸ trÞ hµng hãa r¶i r¸c kh¾p n¬i vµ lµm n¶y sinh thªm çc gi¸ trÞ míi. ViÖc gi¶i quyÕt mét çch thùc tÕ çc vÊn ®Ò ®ã lµ ph−¬ng ph¸p tèt nhÊt ®Ó cuèi cïng chóng ta ®¹t ®−îc çc môc tiªu: kh«i phôc l¹i n«ng nghiÖp, vµ trªn c¬ së ®ã, t¨ng c−êng vµ ph¸t triÓn ®¹i c«ng nghiÖp.

Mïa mµng xÊu, mµ ta cã thÓ thÊy tõ b©y giê ë mét sè tØnh, lµm cho çc nhiÖm vô ®ã thªm hÕt søc phøc t¹p. Trong

V . I . L ª - n i n 86

c«ng viÖc cña m×nh, héi nghÞ ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn tai häa míi ®ã, vµ tÝnh ®Õn çc hËu qu¶ cña nã, khi gi¶i quyÕt tÊt c¶ çc vÊn ®Ò hµng ngµy.

T«i tin ch¾c r»ng dï cho kinh nghiÖm c«ng t¸c trong çc ®iÒu kiÖn míi cã Ýt ái ®i n÷a, çc hîp t¸c x· x«-viÕt còng sÏ tÝch cùc tham gia vµo c«ng t¸c chung ®Ó chÊm døt c¶nh tµn ph¸ vµ ®em hÕt søc lùc cña m×nh ra ®Êu tranh chèng l¹i c¶nh tµn ph¸ ®ã.

ViÕt xong ngµy 16 th¸ng B¶y 1921 §¨ng ngµy 17 th¸ng B¶y 1921 trªn tê "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 155 vµ ngµy 19 th¸ng B¶y 1921 trªn b¸o "Sù thËt", sè 156

Theo ®óng b¶n in trªn b¸o "Sù thËt"

87

th− chµo mõng ®¹i héi i quèc tÕ çc c«ng ®oµn

çch m¹ng vµ s¶n xuÊt 4 1

18/VII.

§ång chÝ R−-cèp!

T«i tha thiÕt ®Ò nghÞ ®ång chÝ chuyÓn nh÷ng ®iÒu d−íi ®©y tíi çc ®¹i biÓu cña §¹i héi quèc tÕ çc c«ng ®oµn:

T«i thµnh t©m c¶m ¬n çc ®¹i biÓu ®· nhê ®ång chÝ mêi t«i ®Õn dù ®¹i héi. T«i rÊt tiÕc kh«ng thÓ nhËn lêi mêi ®−îc v× t×nh tr¹ng søc kháe cña t«i kh«ng cho phÐp; theo lÖnh cña b¸c sÜ, t«i ph¶i rêi M¸t-xc¬-va ®i nghØ trong mét th¸ng.

T«i ®Ò nghÞ ®ång chÝ chuyÓn tíi çc ®¹i biÓu lêi chµo mõng cña t«i vµ nhiÖt liÖt chóc ®¹i héi thµnh c«ng. Khã mµ t×m ®−îc nh÷ng danh tõ thËt ®óng ®Ó diÔn t¶ tÊt c¶ ý nghÜa cho §¹i héi quèc tÕ çc c«ng ®oµn. Çc t− t−ëng cña chñ nghÜa céng s¶n ®ang th©m nhËp mét çch kh«ng g× chèng l¹i næi vµo çc ®oµn viªn c«ng ®oµn ë tÊt c¶ çc n−íc vµ trªn kh¾p thÕ giíi. Çc t− t−ëng ®ã th©m nhËp vµo hä mét çch kh«ng ®óng quy t¾c, kh«ng chÝnh quy, kh«ng ®ång ®Òu, v−ît qua hµng ngµn khã kh¨n, nh−ng nã vÉn tiÕn kh«ng g× ng¨n c¶n næi. §¹i héi quèc tÕ çc c«ng ®oµn sÏ ®Èy m¹nh sù vËn ®éng ®ã. Chñ nghÜa céng s¶n sÏ th¾ng

V . I . L ª - n i n 88

lîi trong çc c«ng ®oµn. Kh«ng mét lùc l−îng nµo trªn thÕ giíi cã thÓ ng¨n c¶n ®−îc sù ph¸ s¶n cña chñ nghÜa t− b¶n vµ viÖc giai cÊp c«ng nh©n chiÕn th¾ng giai cÊp t− s¶n.

Xin göi lêi chµo nång nhiÖt vµ lßng tin vµo th¾ng lîi ch¾c ch¾n cña chñ nghÜa céng s¶n.

N. Lª-nin

ViÕt xong ngµy 18 th¸ng B¶y 1921 In n¨m 1921 trong cuèn "§¹i héi I quèc tÕ çc c«ng ®oµn çch m¹ng vµ s¶n xuÊt. T−êng thuËt tèc ký". M¸t-xc¬-va, do Ban b¸o chÝ cña ®¹i héi xuÊt b¶n


89

th− göi l. b. ca-mª-nÐp ®Ò ra nh÷ng ®iÓm bæ sung

vµo b¶n dù th¶o ®Ò c−¬ng vÒ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch

kinh tÕ míi 4 2

Göi ®ång chÝ Ca-mª-nÐp

T«i ®Ò nghÞ nh÷ng ®iÓm bæ sung sau ®©y vµo b¶n s¬ th¶o ®Ò c−¬ng cña ®ång chÝ vÒ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ:

1. – Trong tiÓu môc thø nhÊt thay tõ "cã tÝnh chÊt tai häa" (t×nh h×nh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n) b»ng tõ "nghiªm träng".

2. – Còng trong tiÓu môc Êy thay tõ "tÝnh chÊt tai häa" (trong c©u tiÕp sau ®ã) b»ng tõ "t×nh h×nh nghiªm träng".

3. – Trong tiÓu môc thø hai, ®iÓm nhá "A", sau tõ "do hoµn c¶nh chiÕn tranh ba n¨m liÒn" thªm mÊy tõ "vµ ®Êt n−íc bÞ tµn ph¸ cùc ®é".

4. – Còng trong tiÓu môc Êy, ë ®iÓm nhá "E", thªm vµo tõ "cung øng" çc tõ "vÒ l−¬ng thùc còng nh− vÒ quÇn ¸o th−êng vµ quÇn ¸o b¶o hé lao ®éng" ®Æt trong ngoÆc ®¬n.

5. – ë cuèi tiÓu môc thø 5, thay thÕ çc tõ "chuyÓn sang chÕ ®é cung cÊp chung hiÖn hµnh cña toµn quèc" b»ng çc tõ "chuyÓn sang çc c«ng t¸c kh¸c".

6. – Trong tiÓu môc thø 6, thay thÕ tõ "mét çch b×nh tÜnh" b»ng tõ "mét çch ®óng ®¾n", trong ®iÓm nhá thø nhÊt.

V . I . L ª - n i n 90

7. – Trong tiÓu môc thø 8, sau nh÷ng tõ "nh÷ng lîi Ých ®ßi hái", sau tõ "lîi Ých", nªn nãi thªm "cña viÖc kh«i phôc nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung vµ cña l−u th«ng tiÒn tÖ nãi riªng".

21. VII. 1921

Chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy V. U-li-a-nèp (Lª-nin)

§äc qua ®iÖn tho¹i In lÇn ®Çu n¨m 1932 trong V¨n tËp Lª-nin, t . XX

Theo b¶n ghi cña th− ký

91

®Ò nghÞ göi Ban chÊp hµnh trung −¬ng

®¶ng céng s¶n (b) nga 4 3

§Ò nghÞ: 1) t¹m thêi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò (ngay h«m nay, 28/VII) cã

lîi cho Côc Xi-bi-ri; 2) quyÕt ®Þnh khiÓn tr¸ch Côc Xi-bi-ri vÒ viÖc vi ph¹m

tr¾ng trîn nghÜa vô ®¶ng, sù vi ph¹m thÓ hiÖn ë chç Côc Xi-bi-ri ®· kh«ng göi ®ång thêi cïng mét lóc v¨n b¶n nh÷ng ®Ò nghÞ cña c¶ hai trµo l−u kh¸c. LÏ ra Côc Xi-bi-ri ph¶i chÝnh thøc vµ kÞp thêi ®ßi c¶ hai trµo l−u kh¸c göi v¨n b¶n nh÷ng ®Ò nghÞ cña hä cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng;

3) ®¸nh ®iÖn tõ ¤m-xc¬ ®ßi c¸c ®¹i biÓu cña c¶ hai trµo l−u ph¶i tøc kh¾c tr×nh bµy v¾n t¾t nh÷ng ®Ò nghÞ cña hä;

4) ho·n héi nghÞ ®¶ng ®Õn ngµy 15/8; 5) cè t×m mét ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Ó cö

®Õn dù héi nghÞ ngµy 15/8. 28/7.

ViÕt xong ngµy 28 th¸ng B¶y 1921 In lÇn ®Çu n¨m 1959 trong V¨n tËp Lª-nin, t .XXXVI


92

lêi kªu gäi giai cÊp v« s¶n quèc tÕ 4 4

NhiÒu tØnh ë Nga ®ang l©m vµo mét n¹n ®ãi h×nh nh−

kh«ng kÐm g× tai häa n¨m 1891. §ã lµ hËu qu¶ nÆng nÒ cña t×nh tr¹ng l¹c hËu cña n−íc

Nga vµ cña b¶y n¨m chiÕn tranh, tr−íc hÕt lµ chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, råi ®Õn néi chiÕn, mµ bän ®Þa chñ vµ bän t− b¶n ë tÊt c¶ çc n−íc ®· buéc c«ng nh©n vµ n«ng d©n ph¶i tiÕn hµnh.

Chóng t«i cÇn ®−îc viÖn trî. N−íc Céng hßa x«-viÕt c«ng n«ng chê ®îi sù viÖn trî ®ã cña nh©n d©n lao ®éng, cña c«ng nh©n c«ng nghiÖp vµ nh÷ng ng−êi tiÓu n«ng.

B¶n th©n quÇn chóng c«ng nh©n vµ n«ng d©n còng ®Òu bÞ chñ nghÜa t− b¶n vµ chñ nghÜa ®Õ quèc ¸p bøc ë kh¾p n¬i, nh−ng chóng t«i tin ch¾c r»ng, mÆc dï t×nh c¶nh cña chÝnh hä cã khã kh¨n do n¹n thÊt nghiÖp vµ gi¸ sinh ho¹t ngµy cµng ®¾t ®á g©y ra, nh−ng hä sÏ h−ëng øng lêi kªu gäi cña chóng t«i.

B¶n th©n ng−êi nµo, trong suèt cuéc ®êi m×nh, ®· ph¶i chÞu çi ¸ch cña t− b¶n, sÏ hiÓu râ t×nh c¶nh cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n Nga; hä sÏ hiÓu hoÆc do b¶n n¨ng cña ng−êi lao ®éng vµ ng−êi bÞ bãc lét mµ c¶m thÊy lµ cÇn thiÕt ph¶i gióp ®ì n−íc Céng hßa x«-viÕt, n−íc ®Çu tiªn ph¶i ®¶m nhiÖm nhiÖm vô cao quý nh−ng khã kh¨n lµ lËt ®æ chñ nghÜa t− b¶n. V× lÏ ®ã mµ bän t− b¶n ë tÊt c¶ çc n−íc ®ang tr¶ thï n−íc Céng hßa x«-viÕt. V× lÏ ®ã mµ chóng ®ang

Lêi kªu gäi giai cÊp v« s¶n quèc tÕ

93

chuÈn bÞ çc kÕ ho¹ch tÊn c«ng míi, nh÷ng kÕ ho¹ch can thiÖp vµ ©m m−u ph¶n çch m¹ng.

Chóng t«i tin ch¾c r»ng, víi mét nghÞ lùc ngµy cµng cao vµ mét tinh thÇn hy sinh ngµy cµng lín, c«ng nh©n vµ tiÓu n«ng ë tÊt c¶ çc n−íc, sèng b»ng lao ®éng cña m×nh sÏ gióp ®ì chóng t«i.

2. VIII. 1921 N. Lª-nin

B¸o "Sù thËt", sè 172, ngµy 6 th¸ng T¸m 1921

Theo ®óng b¶n in trªn b¸o "Sù thËt", cã ®èi chiÕu víi b¶n th¶o

94

lêi kªu gäi n«ng d©n u-cra-i-na N¨m nay, vïng h÷u ng¹n U-cra-i-na ®· thu ho¹ch ®−îc

mét mïa rÊt tèt. C«ng nh©n vµ n«ng d©n ë vïng s«ng V«n-ga bÞ ®ãi kÐm hiÖn ®ang chÞu mét tai häa kh«ng kÐm g× tai häa khñng khiÕp n¨m 1891, ®ang tr«ng chê sù gióp ®ì cña n«ng d©n U-cra-i-na. CÇn ph¶i cã mét sù gióp ®ì nhanh chãng. CÇn ph¶i cã mét sù gióp ®ì thËt nhiÒu. TÊt c¶ n«ng d©n, kh«ng trõ mét ai, h·y chia sÎ lóa m× thõa cho n«ng d©n bÞ ®ãi ë vïng s«ng V«n-ga hiÖn kh«ng cã c¶ gièng ®Ó gieo n÷a.

Mçi mét huyÖn cã ®Çy ®ñ lóa m× h·y göi Ýt nhÊt hai hoÆc ba ®¹i biÓu n«ng d©n ®Õn vïng s«ng V«n-ga, ®Ó mang lóa m× ®Õn ®ã vµ tËn m¾t tr«ng thÊy quy m« cña tai häa, cña sù nghÌo khæ vµ ®ãi kÐm, vµ ®Ó khi trë vÒ, sÏ nãi víi ®ång bµo cña m×nh vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i gióp ®ì khÈn cÊp.


M¸t-xc¬-va, Crem-li. 2. VIII. 1921

B¸o "Sù thËt", sè 172, ngµy 6 th¸ng T¸m 1921

Theo ®óng b¶n in trªn b¸o "Sù thËt", cã ®èi chiÕu víi b¶n th¶o

95

th− göi g. mi-a-xni-cèp 4 5

5/VIII, 1921.

§ång chÝ Mi-a-xni-cèp! Cho ®Õn h«m nay t«i míi ®äc h a i bµi cña ®ång chÝ. Çc

b¶n tham luËn cña ®ång chÝ t¹i tæ chøc PÐc-m¬ (h×nh nh− t¹i tæ chøc PÐc-m¬?) nh»m nãi g×, vµ sù xung ®ét víi tæ chøc ®ã lµ vÒ ®iÓm g×, t«i ®Òu kh«ng biÕt. T«i kh«ng thÓ nãi g× vÒ viÖc ®ã. Bé tæ chøc, theo nh− t«i ®−îc biÕt, ®· chØ ®Þnh mét ñy ban ®Æc biÖt vµ sÏ nghiªn cøu viÖc ®ã.

NhiÖm vô cña t«i l¹i kh¸c: t«i ph¶i ®¸nh gi¸ çc bøc th− cña ®ång chÝ vÒ mÆt lµ nh÷ng tµi liÖu v¨n häc vµ chÝnh trÞ.

§ã lµ nh÷ng tµi liÖu bæ Ých! Theo t«i, bµi "Nh÷ng vÊn ®Ò nan gi¶i" ®· nãi lªn mét

çch ®Æc biÖt râ rµng sai lÇm c¬ b¶n cña ®ång chÝ. Vµ t«i thiÕt t−ëng cÇn ph¶i t×m mäi çch ®Ó thuyÕt phôc ®ång chÝ.

Trong phÇn ®Çu cña bµi, ®ång chÝ ¸p dông ®óng ®¾n phÐp biÖn chøng. §óng, nh÷ng ai kh«ng hiÓu r»ng khÈu hiÖu "néi chiÕn" ph¶i nh−êng chç cho khÈu hiÖu "hßa b×nh giai cÊp" ®Òu lè bÞch, nÕu kh«ng h¬n thÕ n÷a. §óng, ë chç nµy, ®ång chÝ nãi ®óng.

Vµ chÝnh v× ë chç nµy ®ång chÝ nãi ®óng, nªn t«i míi ng¹c nhiªn lµ trong phÇn kÕt luËn, ®ång chÝ l¹i quªn phÐp biÖn chøng mµ chÝnh ®ång chÝ ®· ¸p dông rÊt ®óng ®¾n.

"... Tù do b¸o chÝ cho tõ bän b¶o hoµng ®Õn bän v« chÝnh phñ..." Hay l¾m! Nh−ng xin ®ång chÝ thø lçi cho, tÊt c¶

V . I . L ª - n i n 96

nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt vµ tÊt c¶ nh÷ng c«ng nh©n ®· tõng suy nghÜ vÒ bèn n¨m kinh nghiÖm çch m¹ng cña chóng ta sÏ nãi: h·y xem ®ã lµ thø tù do b¸o chÝ nµo? ®Ó lµm g×? cho giai cÊp nµo?

Chóng t«i kh«ng tin "nh÷ng çi tuyÖt ®èi". Chóng t«i chÕ giÔu nÒn "d©n chñ thuÇn tuý".

KhÈu hiÖu "tù do b¸o chÝ" ®· cã ý nghÜa lín lao trªn toµn thÕ giíi tõ cuèi thêi trung cæ ®Õn thÕ kû XIX. T¹i sao? V× nã nãi lªn tÝnh chÊt tiÕn bé cña giai cÊp t− s¶n, tøc lµ nãi lªn cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp nµy chèng bän thÇy tu, bän vua chóa, bän phong kiÕn vµ bän chóa ®Êt.

Kh«ng cã mét n−íc nµo trªn thÕ giíi ®· lµm vµ ®ang lµm nhiÒu nh− n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga ®Ó gi¶i tho¸t quÇn chóng khái ¶nh h−ëng cña bän thÇy tu vµ bän ®Þa chñ. H¬n tÊt c¶ çc n−íc kh¸c trªn thÕ giíi, chóng ta ®· thùc hiÖn vµ ®ang thùc hiÖn çi nhiÖm vô "tù do b¸o chÝ" ®ã.

Trong tÊt c¶ çc n−íc cã bän t− b¶n, tù do b¸o chÝ lµ tù do mua b¸o chÝ, tù do mua çc nhµ v¨n, tù do mua chuéc, tù do mua vµ chÕ t¹o ra "d− luËn" cã lîi cho giai cÊp t− s¶n.

§ã lµ mét sù thËt. Kh«ng ai cã thÓ b¸c bá ®−îc sù thËt ®ã. Cßn ë n−íc ta th× sao? Ai cã thÓ kh«ng cho r»ng giai cÊp

t− s¶n ®· bÞ ®¸nh b¹i, nh−ng ch−a bÞ tiªu diÖt? r»ng chóng ®ang chê thêi c¬? Kh«ng thÓ phñ nhËn ®−îc ®iÒu ®ã.

Trong n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga ®ang bÞ bän t− s¶n thï ®Þch toµn thÕ giíi bao v©y, tù do b¸o chÝ sÏ lµ tù do tæ chøc chÝnh trÞ cña giai cÊp t− s¶n vµ çc tªn ®Çy tí trung thµnh nhÊt cña chóng, bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng.

§ã lµ mét sù thËt kh«ng thÓ b¸c bá ®−îc. Lóc nµy giai cÊp t− s¶n (toµn thÕ giíi) cßn m¹nh h¬n

chóng ta, vµ m¹nh h¬n rÊt nhiÒu. Cho nã thªm mét vò khÝ

Th− göi G. Mi-a-xni-cèp

97

nh− tù do tæ chøc chÝnh trÞ (= tù do b¸o chÝ, v× b¸o chÝ lµ trung t©m vµ c¬ së cña tæ chøc chÝnh trÞ), nghÜa lµ lµm cho nhiÖm vô cña kÎ thï ®−îc dÔ dµng, lµ gióp ®ì kÎ thï giai cÊp.

Chóng ta kh«ng muèn tù s¸t, nªn chóng ta kh«ng lµm viÖc ®ã.

Chóng ta thÊy râ sù thËt nµy: "tù do b¸o chÝ" thËt ra cã nghÜa lµ giai cÊp t− s¶n quèc tÕ sÏ mua chuéc ngay lËp tøc hµng tr¨m vµ hµng ngµn nhµ v¨n d©n chñ – lËp hiÕn, x· héi chñ nghÜa – çch m¹ng vµ men-sª-vÝch, cã nghÜa lµ tæ chøc sù tuyªn truyÒn vµ cuéc ®Êu tranh cña chóng chèng l¹i chóng ta.

§ã lµ mét sù thËt. "Chóng" giµu h¬n chóng ta vµ chóng sÏ mua mét "lùc l−îng" lín h¬n gÊp m−êi lÇn lùc l−îng hiÖn cã cña chóng ta.

Kh«ng. Chóng ta kh«ng lµm viÖc ®ã, chóng ta kh«ng gióp giai cÊp t− s¶n quèc tÕ.

Lµm sao ®ång chÝ l¹i cã thÓ tõ viÖc ®¸nh gi¸ toµn bé çc giai cÊp, nghÜa lµ tõ quan ®iÓm ®¸nh gi¸ çc quan hÖ gi÷a t Ê t c ¶ çc giai cÊp, r ¬ i vµo viÖc ®¸nh gi¸ theo t×nh c¶m tiÓu t− s¶n? §ã lµ mét ®iÒu khã hiÓu ®èi víi t«i.

Trong vÊn ®Ò "hßa b×nh giai cÊp hay néi chiÕn", trong vÊn ®Ò xem chóng ta lµm thÕ nµo mµ ®· tranh thñ ®−îc vµ sÏ tiÕp tôc "tranh thñ" ®−îc n«ng d©n (vÒ phÝa giai cÊp v« s¶n), trong hai vÊn ®Ò chñ yÕu, c¬ b¶n vµ cã tÝnh chÊt thÕ giíi ®ã (= ®ông ch¹m ®Õn néi dung chÝnh trÞ thÕ giíi) (c¶ hai bµi cña ®ång chÝ ®Òu nãi ®Õn çc vÊn ®Ò ®ã), ®ång chÝ ®· biÕt ¸p dông quan ®iÓm m¸c-xÝt, chø kh«ng ph¶i quan ®iÓm tiÓu t− s¶n, t×nh c¶m. §ång chÝ ®· biÕt x e m x Ð t mét çch nghiªm chØnh vµ s¸ng suèt nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a tÊt c¶ çc giai cÊp.

ThÕ mµ ®ét nhiªn ®ång chÝ r¬i vµo vùc th¼m cña chñ nghÜa t×nh c¶m.

"...ë n−íc ta ®· x¶y ra hµng ®èng sù viÖc tÖ h¹i vµ léng quyÒn: tù do b¸o chÝ sÏ tè gi¸c çc sù viÖc ®ã..."

V . I . L ª - n i n 98

XÐt theo hai bµi cña ®ång chÝ, th× ®ã lµ ®iÒu ®ång chÝ ®· m¬ hå vÊp ph¶i. §ång chÝ ®· ®Ó cho mét sè sù viÖc ®¸ng buån vµ chua xãt ¸p ®¶o m×nh, vµ ®ång chÝ ®· mÊt kh¶ n¨ng xÐt çc lùc l−îng mét çch s¸ng suèt.

Tù do b¸o chÝ sÏ t¨ng c−êng lùc l−îng cña giai cÊp t− s¶n thÕ giíi. §ã lµ mét sù thËt. "Tù do b¸o chÝ" sÏ kh«ng gióp vµo viÖc lo¹i trõ khái §¶ng céng s¶n Nga çc nh−îc ®iÓm, çc sai lÇm, çc tai häa, çc bÖnh tËt (cã hµng ®èng bÖnh tËt, ®iÒu nµy kh«ng ai chèi c·i ®−îc), v× giai cÊp t− s¶n thÕ giíi kh«ng muèn thÕ; tù do b¸o chÝ sÏ trë thµnh mét thø vò khÝ trong tay giai cÊp t− s¶n thÕ giíi ®ã. Giai cÊp nµy ch−a chÕt. Nã vÉn sèng. Nã ë c¹nh chóng ta vµ ®ang r×nh chóng ta. Nã ®· tuyÓn dông Mi-li-u-cèp, ®−îc TsÐc-nèp vµ M¸c-tèp phôc vô mét çch sèt s¾ng vµ trung thµnh (mét phÇn v× ngu xuÈn, mét phÇn v× thï h»n bÌ ph¸i ®èi víi chóng ta, nh−ng chñ yÕu lµ v× çi l«-gÝch kh¸ch quan cña lËp tr−êng d©n chñ tiÓu t− s¶n cña hä).

ThËt lµ "®Þnh mét ®»ng, ®i mét nÎo". §ång chÝ muèn ch÷a bÖnh cho ®¶ng céng s¶n, vµ ®ång

chÝ ®· t×m thø thuèc nhÊt ®Þnh sÏ lµm chÕt ng−êi, tÊt nhiªn lµ lµm chÕt ng−êi ë ®©y, kh«ng ph¶i lµ ®ång chÝ, mµ lµ giai cÊp t− s¶n thÕ giíi (+ Mi-li-u-cèp + TsÐc-nèp + M¸c-tèp).

§ång chÝ quªn mÊt mét chi tiÕt, mét chi tiÕt rÊt nhá tøc lµ: giai cÊp t− s¶n thÕ giíi vµ “quyÒn tù do" cña nã mua çc b¸o chÝ phôc vô cho nã, mua çc trung t©m tæ chøc chÝnh trÞ phôc vô cho nã.

Kh«ng. Chóng ta kh«ng ®i theo con ®−êng ®ã. Trong m é t n g h × n c«ng nh©n gi¸c ngé, t h × c h Ý n tr¨m ng−êi kh«ng ®i vµo con ®−êng ®ã.

BÖnh cña chóng ta rÊt nhiÒu. Nh÷ng sai lÇm (nh÷ng sai lÇm c h u n g cña chóng ta, mäi ng−êi ®Òu nhÇm lÉn, c¶ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, lÉn Ban chÊp hµnh trung −¬ng), nh− trong viÖc ph©n phèi nhiªn liÖu vµ l − ¬ n g t h ù c vµo mïa thu vµ mïa ®«ng 1920


99

(nh÷ng sai lÇm to lín!!) ®· lµm cho t×nh h×nh n−íc ta trÇm träng thªm.

Sù cïng khæ vµ çc tai häa thËt to lín. N¹n ®ãi n¨m 1921 ®· lµm cho sù cïng khæ vµ çc tai häa

®ã thªm nghiªm träng ghª gím. Chóng ta sÏ rÊt chËt vËt míi tho¸t khái c¶nh ®ã, nh−ng

chóng ta sÏ tho¸t ®−îc. Chóng ta ®· b¾t ®Çu tho¸t khái c¶nh ®ã.

Chóng ta sÏ tho¸t khái c¶nh ®ã, v× chÝnh s¸ch cña chóng ta cã mét c¬ së ®óng ®¾n, chÝnh s¸ch nµy tÝnh ®Õn tÊt c¶ çc lùc l−îng giai cÊp trªn ph¹m vi quèc tÕ. Chóng ta sÏ tho¸t khái c¶nh ®ã, v× chóng ta kh«ng t« vÏ thªm cho t×nh c¶nh cña chóng ta. Chóng ta biÕt tÊt c¶ çc khã kh¨n. Chóng ta nh×n thÊy t Ê t c ¶ c ¸ c bÖnh ho¹n. Chóng ta ch÷a çc bÖnh ®ã mét çch triÖt ®Ó, kiªn tr×, kh«ng ho¶ng hèt.

§ång chÝ ®· ®Ó cho m×nh bÞ ho¶ng hèt vµ ®ång chÝ ®· tr−ît trªn çi dèc ®ã cho tíi chç thµnh lËp mét çi g× ®¹i lo¹i nh− mét ®¶ng míi, hay lµ tù s¸t.

Kh«ng nªn ®Ó cho m×nh bÞ ho¶ng hèt. Nh÷ng chi bé céng s¶n t¸ch rêi ®¶ng? Cã çc chi bé nh−

vËy. §ã lµ mét ®iÒu xÊu, mét tai n¹n, mét bÖnh ho¹n. Cã çc chi bé nh− vËy. BÖnh trÇm träng. Chóng ta thÊy bÖnh nµy. CÇn ph¶i ch÷a bÖnh nµy b»ng çc biÖn ph¸p v« s¶n vµ

cña ®¶ng chø kh«ng ph¶i b»ng "sù tù do" (cho giai cÊp t− s¶n).

§o¹n ®ång chÝ nãi vÒ kh«i phôc kinh tÕ, vÒ "cµy m¸y" v.v., vÒ ®Êu tranh giµnh "¶nh h−ëng" trong n«ng d©n v.v., cã rÊt nhiÒu ý kiÕn ®óng vµ bæ Ých.

T¹i sao ®ång chÝ kh«ng chó ý h¬n ®Õn çc ý kiÕn ®ã? Chóng ta sÏ hiÓu nhau vµ th©n ¸i lµm viÖc víi nhau trong mét ®¶ng. Lîi Ých sÏ rÊt to lín, nh−ng kh«ng cã ngay lËp tøc, mµ rÊt tõ tõ.

CÇn ph¶i ®Èy m¹nh ho¹t ®éng cña çc X«-viÕt, thu hót nh÷ng ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i, lµm cho nh÷ng ng−êi

V . I . L ª - n i n 100

k h « n g ® ¶ n g p h ¸ i kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña çc ®¶ng viªn, – ®ã lµ ®iÒu tuyÖt ®èi ®óng. ChÝnh ë chç nµy cßn khèi c«ng viÖc ph¶i lµm. Mét çnh ®ång réng lín cßn bá hoang.

T¹i sao ®ång chÝ kh«ng ph¸t triÓn t Ê t c ¶ n h ÷ n g ® i Ò u ® ã m é t c ¸ c h c ô t h Ó ? trong mét cuèn s¸ch nhá dµnh cho ®¹i héi?

T¹i sao ®ång chÝ kh«ng b¾t tay vµo viÖc ®ã? T¹i sao ®ång chÝ l¹i ho¶ng sî tr−íc c«ng viÖc k h ã n h ä c

Êy (th«ng qua Ban kiÓm tra trung −¬ng 46, th«ng qua b¸o chÝ cña ®¶ng, b¸o "Sù thËt", truy n· çc sù l¹m dông)? Ng−êi nµo kh«ng tin vµo c«ng viÖc khã nhäc, chËm ch¹p, khã kh¨n vµ gian khæ, th× sÏ r¬i vµo sù ho¶ng hèt vµ t×m mét gi¶i ph¸p "dÔ dµng": "tù do b¸o chÝ" (c h o g i a i c Ê p t− s ¶ n ).

T¹i sao ®ång chÝ l¹i cø kh− kh− gi÷ sai lÇm cña m×nh, mét sai lÇm hiÓn nhiªn, gi÷ khÈu hiÖu "tù do b¸o chÝ" ph¶n v« s¶n vµ tr¸i víi çc nguyªn t¾c cña ®¶ng? T¹i sao ®ång chÝ kh«ng b¾t tay vµo mét c«ng viÖc kÐm "chãi läi" (chãi ¸nh t− s¶n), vµo mét c«ng t¸c khã nhäc, vµo viÖc thiÕt thùc lo¹i trõ nh÷ng sù l¹m dông, thiÕt thùc ®Êu tranh chèng nh÷ng sù l¹m dông ®ã, thiÕt thùc gióp ®ì nh÷ng ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i?

Cã khi nµo ®ång chÝ b¸o cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng biÕt mét sù l¹m dông cô thÓ? vµ mét b i Ö n p h ¸ p cô thÓ ®Ó söa ch÷a, lo¹i trõ sù l¹m dông ®ã?

Ch−a cã lÇn nµo. Ch−a cã lÊy mét lÇn. §ång chÝ ®· nhËn thÊy cã rÊt nhiÒu tai häa vµ bÖnh tËt,

®ång chÝ ®i tíi chç thÊt väng vµ r¬i vµo trong tay nh÷ng kÎ kh¸c, vµo tay giai cÊp t− s¶n ("tù do b¸o chÝ" cho giai cÊp t− s¶n). T«i khuyªn ®ång chÝ ®õng ®i tíi chç thÊt väng hay ho¶ng hèt.

Chóng ta vµ nh÷ng ng−êi ®ång t×nh víi chóng ta, c«ng nh©n vµ n«ng d©n, chóng ta cßn cã nh÷ng lùc l−îng v« tËn. Chóng ta cßn rÊt sung søc.


101

Chóng ta kh«ng ch¹y ch÷a kü çc bÖnh cña chóng ta. Chóng ta ®· thùc hµnh kh«ng tèt khÈu hiÖu: h·y ®Ò b¹t

nh÷ng ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i, h·y lµm cho nh÷ng ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i kiÓm tra c«ng t¸c cña çc ®¶ng viªn.

Nh−ng trong lÜnh vùc ®ã, chóng ta hiÖn cã thÓ lµm vµ sÏ lµm gÊp tr¨m lÇn ngµy h«m nay.

T«i mong r»ng, sau khi suy nghÜ chÝn ch¾n, ®ång chÝ sÏ kh«ng v× tù ¸i kh«ng ®óng chç mµ cø kh− kh− çi sai lÇm chÝnh trÞ hiÓn nhiªn cña m×nh ("tù do b¸o chÝ"), vµ sau khi ®· æn ®Þnh tinh thÇn vµ ®¸nh b¹i ®−îc sù ho¶ng hèt, ®ång chÝ sÏ b¾t tay vµo mét c«ng t¸c cô thÓ: t¨ng c−êng mèi liªn hÖ víi nh÷ng ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i, gióp ®ì nh÷ng ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i kiÓm tra c«ng t¸c cña çc ®¶ng viªn.

VÒ mÆt nµy, cßn khèi c«ng viÖc ph¶i lµm. ChÝnh cã lµm nh− thÕ, chóng ta míi cã thÓ (vµ ph¶i) ch÷a ®−îc bÖnh dÇn dÇn, nh−ng cã hiÖu qu¶, chø kh«ng ®Ó cho ®Çu ãc bÞ tèi t¨m víi çi "tù do b¸o chÝ", çi con ma tr¬i "chãi läi" ®ã.

Göi lêi chµo céng s¶n Lª-nin

In n¨m 1921 trong cuèn "Tµi liÖu th¶o luËn (LuËn c−¬ng cña ®ång chÝ Mi-a-xni-cèp, th− cña ®ång chÝ Lª-nin, th− tr¶ lêi cho Ng−êi, quyÕt ®Þnh cña Bé tæ chøc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ nghÞ quyÕt cña nhãm M«-t«-vi-li-kha)". M¸t-xc¬-va


102

Nh÷ng ®Ò nghÞ vÒ nh÷ng kÕt luËn

cña ph. e. ®giÐc-gin-xki vÒ t×nh h×nh ngµnh vËn t¶i 4 7

§ 1. Chó ý nhiÒu h¬n n÷a ®Õn viÖc t×m biÖn ph¸p vµ v.v., 2 – 4 Bé tæ chøc víi sù tham gia cña ®ång chÝ Rót-du-t¸c ph¶i xem xÐt çc vÊn ®Ò trong mét thêi h¹n ng¾n nhÊt. 5 – Nghiªn cøu vµ thùc hiÖn qua con ®−êng chÝnh quyÒn. 6 – VÒ nh÷ng biÖn ph¸p ph¸t triÓn ngµnh vËn t¶i vµ vÒ viÖc t¨ng c−êng mèi liªn hÖ gi÷a bé m¸y ®¶ng vµ ngµnh ®−êng s¾t. ViÕt xong ngµy 8 th¸ng T¸m 1921



103

göi ®ång chÝ t«-m¸t ben

§ång chÝ th©n mÕn! T«i nhiÖt liÖt çm ¬n ®ång chÝ vÒ bøc th− ngµy 7 th¸ng

T¸m cña ®ång chÝ. V× èm vµ bËn qu¸ nhiÒu viÖc, nªn trong nh÷ng th¸ng gÇn ®©y, t«i kh«ng ®äc g× vÒ phong trµo ë Anh c¶.

Tin tøc cña ®ång chÝ rÊt lµ bæ Ých. ë Anh, cã thÓ ®ã lµ b−íc ®Çu cña mét phong trµo v« s¶n cã tÝnh chÊt quÇn chóng thËt sù, theo ý nghÜa céng s¶n chñ nghÜa. T«i e r»ng cho ®Õn nay, ë Anh, chØ cã mét vµi nhãm nhá tuyªn truyÒn cho chñ nghÜa céng s¶n th«i (kÓ c¶ §¶ng céng s¶n Anh 48), nh−ng kh«ng cã phong trµo céng s¶n cã tÝnh chÊt quÇn chóng thËt sù.

NÕu ngµy 24 th¸ng B¶y, Liªn ®oµn c«ng nh©n má miÒn Nam Oen-x¬, ®· quyÕt ®Þnh, víi ®a sè phiÕu (120 phiÕu so víi 63), gia nhËp Quèc tÕ III, th× cã thÓ ®ã lµ b−íc ®Çu cña mét kû nguyªn míi. (ë Anh cã bao nhiªu c«ng nh©n má? H¬n 500 000 −? ë miÒn Nam Oen-x¬ cã bao nhiªu? 25 000 −? Cã bao nhiªu c«ng nh©n má thùc sù cã ®¹i biÓu ë Çc-®Ýp-ph¬ ngµy 24 th¸ng B¶y 1921?)

NÕu nh÷ng c«ng nh©n má ®ã ®¹i diÖn cho mét thiÓu sè kh«ng qu¸ Ýt ái, nÕu hä b¾t tay th©n thiÖn víi binh sÜ vµ b¾t ®Çu tiÕn hµnh mét cuéc "chiÕn tranh giai cÊp" thùc sù, th× chóng ta ph¶i lµm tÊt c¶ mäi viÖc ®Ó cho phong trµo ®ã ph¸t triÓn vµ ®−îc cñng cè.

V . I . L ª - n i n 104

Nh÷ng biÖn ph¸p kinh tÕ (®¹i lo¹i nh− çc c¨ng-tin c«ng céng) ®Òu tèt, nh−ng hiÖn nay, tr−íc khi çch m¹ng v« s¶n th¾ng lîi ë Anh th× nã kh«ng quan träng l¾m. §iÒu quan träng nhÊt hiÖn nay lµ ®Êu tranh chÝnh trÞ.

Bän t− b¶n Anh th× gian ngoan, tinh kh«n vµ x¶o quyÖt. Chóng sÏ ñng hé (trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp) nh÷ng c¨ng-tin c«ng céng nh»m ®¸nh l¹c h−íng ®Ó cho ng−êi ta kh«ng chó ý ®Õn çc môc tiªu chÝnh trÞ.

§iÒu quan träng (nÕu t«i kh«ng nhÇm) lµ: 1) Thµnh lËp t¹i miÒn ®ã cña n−íc Anh mét ®¶ng céng

s¶n thËt tèt, thËt sù v« s¶n vµ thËt sù cã tÝnh chÊt quÇn chóng, nghÜa lµ mét ®¶ng thËt sù lµ lùc l−îng l·nh ®¹o toµn bé phong trµo c«ng nh©n t¹i miÒn ®ã cña n−íc Anh (¸p dông trong vïng ®ã cña n−íc ®ång chÝ, nghÞ quyÕt ®· ®−îc ®¹i héi III th«ng qua vÒ tæ chøc vµ c«ng t¸c cña ®¶ng).

2) B¾t ®Çu xuÊt b¶n mét tê b¸o c«ng nh©n hµng ngµy cho giai cÊp c«ng nh©n ë miÒn ®ã cña n−íc Anh.

B¾t ®Çu tiÕn hµnh viÖc Êy kh«ng ph¶i ®Ó kinh doanh th−¬ng nghiÖp (nh− th«ng th−êng trong b¸o chÝ çc n−íc t− b¶n), kh«ng ph¶i víi mét sè vèn lín, kh«ng theo thÓ thøc th«ng th−êng, mµ coi ®ã lµ mét c«ng cô kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña q u Ç n c h ó n g trong cuéc ®Êu tranh cña hä.

HoÆc lµ c«ng nh©n má vïng ®ã cã kh¶ n¨ng gãp nöa pen-ni mçi ngµy (®Ó b¾t ®Çu, tïy ®ång chÝ, mçi tuÇn mét lÇn) cho tê b¸o hµng ngµy (hay hµng tuÇn) c ñ a h ä (dï tê b¸o ®ã rÊt nhá bÐ, ®iÒu ®ã kh«ng quan träng), hoÆc lµ phong trµo céng s¶n thËt sù cã tÝnh chÊt quÇn chóng ch−a b¾t ®Çu ë miÒn ®ã cña n−íc Anh.

NÕu ®¶ng céng s¶n kh«ng cã thÓ thu ®−îc trong vïng ®ã mét vµi b¶ng Anh ®Ó hµng ngµy xuÊt b¶n nh÷ng tê b¸o nhá, ®Ó råi cã thÓ ph¸t triÓn thµnh mét tê b¸o céng s¶n thËt sù v« s¶n, nÕu t×nh h×nh l¹i nh− vËy, nÕu mçi c«ng nh©n má kh«ng gãp tiÒn cho tê b¸o nhá ®ã, th× nh− vËy

Göi ®ång chÝ T«-m¸t Ben

105

cã nghÜa lµ viÖc gia nhËp Quèc tÕ III võa kh«ng nghiªm chØnh, võa kh«ng ch©n chÝnh.

ChÝnh phñ Anh sÏ ¸p dông tÊt c¶ nh÷ng thñ ®o¹n tµi t×nh nhÊt ®Ó bãp chÕt mäi s¸ng kiÕn thuéc lo¹i nh− vËy. Cho nªn chóng ta ph¶i (trong b−íc ®Çu) hÕt søc thËn träng. Lóc ®Çu, tê b¸o kh«ng ®−îc qu¸ çch m¹ng. NÕu ®ång chÝ muèn cã ba biªn tËp viªn, th× Ýt nhÊt mét ng−êi trong sè ®ã kh«ng ph¶i lµ céng s¶n. Ýt nhÊt hai ng−êi ph¶i lµ c«ng nh©n chÝnh cèng. NÕu 10

9 c«ng nh©n kh«ng mua b¸o vµ nÕu

32

+ 63120

120kh«ng bá tiÒn ra (ch¼ng h¹n mçi tuÇn mét

pen-ni) ®ãng gãp ®Æc biÖt cho tê b¸o cña hä, th× tê b¸o ®ã sÏ kh«ng ph¶i lµ mét tê b¸o c«ng nh©n.

T«i rÊt sung s−íng nÕu nhËn ®−îc vµi dßng vÒ vÊn ®Ò Êy, vµ mong ®ång chÝ thø lçi cho v× t«i viÕt tiÕng Anh kÐm.

Göi lêi chµo céng s¶n

Lª-nin

ViÕt xong ngµy 13 th¸ng T¸m1921

§¨ng lÇn ®Çu ngµy 21 th¸ng Giªng 1927 b»ng tiÕng Anh trªn tê "Workers’ Weekly" 1), sè 205

§¨ng lÇn ®Çu b»ng tiÕng Nga ngµy 27 th¸ng Giªng 1927 trªn tê "Sù thËt", sè 21

Theo ®óng b¶n th¶o DÞch tõ tiÕng Anh

1) – "TuÇn b¸o c«ng nh©n"

106

th− göi nh÷ng ng−êi céng s¶n ®øc

Çc ®ång chÝ kÝnh mÕn!

Tr−íc ®©y, t«i cã ý ®Þnh tr×nh bµy trong mét bµi dµi, ý kiÕn cña t«i vÒ çc bµi häc rót ra ®−îc tõ §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n. TiÕc thay, cho ®Õn nay, bÖnh tËt ®· ng¨n c¶n kh«ng cho t«i lµm viÖc ®ã. §¹i héi ®¶ng cña çc ®ång chÝ, "§¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc" (V. K. P. D.) 49 ®−îc triÖu tËp häp vµo ngµy 22 th¸ng T¸m, nªn t«i ph¶i véi vµng viÕt bøc th− nµy cho xong trong mét vµi giê ®Ó kÞp göi sang §øc.

Theo t«i nhËn ®Þnh th× t×nh h×nh §¶ng céng s¶n §øc lµ ®Æc biÖt khã kh¨n. §iÒu nµy còng dÔ hiÓu.

Tr−íc hÕt vµ chñ yÕu lµ t×nh h×nh quèc tÕ cña n−íc §øc, tõ cuèi n¨m 1918, ®· lµm cho cuéc khñng ho¶ng çch m¹ng trong n−íc trë nªn gay g¾t mét çch hÕt søc nhanh chãng vµ kÞch liÖt, thóc ®Èy ®éi tiªn phong cña giai cÊp v« s¶n giµnh ngay lÊy chÝnh quyÒn. §ång thêi, giai cÊp t− s¶n §øc vµ toµn bé giai cÊp t− s¶n quèc tÕ, ®−îc vò trang vµ tæ chøc rÊt chu ®¸o, häc tËp ®−îc "kinh nghiÖm Nga", ®· tÊn c«ng giai cÊp v« s¶n çch m¹ng §øc víi mét mèi h»n thï ®iªn cuång. Hµng v¹n nh©n d©n §øc, nh÷ng ng−êi −u tó nhÊt, nh÷ng c«ng nh©n çch m¹ng §øc, ®· bÞ giÕt h¹i vµ hµnh h¹ bëi giai cÊp t− s¶n, bëi nh÷ng tay h¶o h¸n cña nã, N«-xkª vµ bÌ lò, bëi nh÷ng tªn ®Çy tí thùc thô cña nã, Sai-®ª-man vµ ®ång bän, bëi nh÷ng tªn tßng ph¹m gi¸n

Th− göi nh÷ng ng−êi céng s¶n §øc

107

tiÕp vµ "sµnh sái" (v× lÏ ®ã nªn ®Æc biÖt quý gi¸ ®èi víi chóng), bän hiÖp sÜ −¬n hÌn, lõng chõng, th«ng th¸i rëm vµ tiÓu t− s¶n cña "Quèc tÕ II 1/2". Giai cÊp t− s¶n ®−îc vò trang ®· ®¸nh bÉy c«ng nh©n kh«ng cã vò khÝ, giÕt h¹i hä hµng lo¹t, ¸m s¸t çc l·nh tô cña hä b»ng çch r×nh mét çch cã hÖ thèng ng−êi nµy ®Õn ng−êi kh¸c, b»ng çch lîi dông tµi t×nh nh÷ng lêi hß hÐt ph¶n çch m¹ng cña bän d©n chñ – x· héi thuéc ®ñ mäi mµu s¾c: Sai-®ª-man vµ Cau-xky. Mµ trong thêi gian khñng ho¶ng, c«ng nh©n §øc kh«ng cã mét chÝnh ®¶ng thËt sù çch m¹ng, v× sù ph©n liÖt ch−a x¶y ra, v× c«ng nh©n §øc cßn chÞu ¸p lùc cña çi truyÒn thèng "thèng nhÊt" ®¸ng nguyÒn rña víi bän t«i tí vô lîi (Sai-®ª-man, Lª-ghin, §a-vÝt vµ ®ång bän) vµ −¬n hÌn (Cau-xky, Hin-phÐc-®inh vµ ®ång bän) cña t− b¶n. Mçi c«ng nh©n trung thùc vµ gi¸c ngé, tøc lµ nh÷ng ng−êi ®· tiÕp nhËn b¶n Tuyªn ng«n Ba-l¬ n¨m 1912 50, chø kh«ng coi nã lµ mét "tê giÊy lén" cña bän ®ª tiÖn thuéc lo¹i "II" vµ "II1/2", ®Òu c¶m thÊy trong lßng m×nh, dËy lªn mét mèi c¨m thï s©u s¾c phi th−êng ®èi víi chñ nghÜa c¬ héi cña §¶ng d©n chñ – x· héi §øc cò. Mèi c¨m thï ®ã, – çi t×nh c¶m cao th−îng nhÊt vµ ®Ñp nhÊt cña nh÷ng ng−êi −u tó trong quÇn chóng bÞ ¸p bøc vµ bãc lét, – lµm cho nhiÒu ng−êi mª muéi, kh«ng lËp luËn mét çch b×nh tÜnh, kh«ng ®Ò ra ®−îc mét s¸ch l−îc ®óng ®¾n ®Ó ®èi phã víi çi s¸ch l−îc cõ kh«i cña bän t− b¶n thuéc khèi §ång minh, ®−îc vò trang, cã tæ chøc, häc tËp ®−îc "kinh nghiÖm Nga", ®−îc Ph¸p, Anh vµ Mü ñng hé. ChÝnh lßng c¨m thï ®ã ®· ®Èy hä tíi çc cuéc khëi nghÜa qu¸ sím.

V× vËy tõ cuèi n¨m 1918, phong trµo c«ng nh©n çch m¹ng §øc ®· ph¸t triÓn theo mét con ®−êng ®Æc biÖt gian khæ vµ ®au th−¬ng. Nh−ng phong trµo ®ã ®· tiÕn lªn vµ ®ang tiÕn lªn kh«ng ngõng. ViÖc quÇn chóng c«ng nh©n, – tøc lµ ®a sè thËt sù nh÷ng ng−êi lao ®éng vµ bÞ bãc lét ë §øc, kÓ c¶ nh÷ng ®oµn viªn cña çc c«ng ®oµn men-sª

V . I . L ª - n i n 108

vÝch cò (nghÜa lµ phôc vô giai cÊp t− s¶n) lÉn nh÷ng ng−êi kh«ng hoÆc hÇu nh− kh«ng cã tæ chøc, – chuyÓn dÇn dÇn sang t¶ lµ mét sù thËt kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc. Kh«ng ®−îc mÊt b×nh tÜnh vµ tÝnh tù chñ; triÖt ®Ó söa ch÷a çc sai lÇm ®· m¾c ph¶i; bÒn bØ tiÕp tôc giµnh lÊy ®a sè quÇn chóng c«ng nh©n c¶ trong çc c«ng ®oµn lÉn ë ngoµi; kiªn tr× x©y dùng mét ®¶ng céng s¶n m¹nh vµ s¸ng suèt, cã kh¶ n¨ng l·nh ®¹o thËt sù ®−îc quÇn chóng, dï cho çc sù kiÖn biÕn chuyÓn nh− thÕ nµo; ®Ò ra mét chiÕc l−îc cã tr×nh ®é ngang víi chiÕn l−îc quèc tÕ tèt nhÊt cña giai cÊp t− s¶n tiªn tiÕn cã "häc vÊn" nhÊt (do kinh nghiÖm l©u ®êi nãi chung vµ do "kinh nghiÖm Nga", nãi riªng), ®ã lµ viÖc mµ giai cÊp v« s¶n §øc ph¶i lµm vµ ®ã lµ viÖc mµ hä sÏ lµm, ®ã lµ ®iÒu b¶o ®¶m th¾ng lîi cña hä.

MÆt kh¸c, trong giê phót nµy, t×nh h×nh cña §¶ng céng s¶n §øc l¹i cµng khã kh¨n thªm do viÖc nh÷ng ng−êi céng s¶n tÇm th−êng çnh t¶ ("§¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc", K. A. P. D.) vµ çnh h÷u (P«n Lª-vy vµ tê t¹p chÝ nhá cña y: "Con ®−êng cña chóng ta" hay "X«-viÕt" 51) rêi bá ®¶ng.

Tõ §¹i héi II Quèc tÕ céng s¶n ®Õn nay, chóng ta, trªn vò ®µi quèc tÕ, ®· nhiÒu lÇn c¶nh ço nh÷ng ng−êi "çnh t¶" hay nh÷ng ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc. Chõng nµo ch−a thµnh lËp ®−îc, Ýt nhÊt trong çc n−íc chñ yÕu nhÊt, nh÷ng ®¶ng céng s¶n kh¸ m¹nh, cã kinh nghiÖm vµ cã ¶nh h−ëng th× chóng ta cßn ph¶i dung n¹p sù cã mÆt cña nh÷ng phÇn tö nöa v« chÝnh phñ t¹i çc ®¹i héi quèc tÕ cña chóng ta; thËm chÝ sù cã mÆt ®ã cßn cã Ých tíi mét møc nhÊt ®Þnh nµo ®ã. Cã Ých lµ v× çc phÇn tö ®ã lµ mét "çi g−¬ng ®¸ng sî" cô thÓ cho nh÷ng ng−êi céng s¶n kh«ng cã kinh nghiÖm vµ v× b¶n th©n nh÷ng phÇn tö ®ã cßn cã thÓ häc hái ®−îc. Trªn kh¾p thÕ giíi, chñ nghÜa v« chÝnh phñ ®ang ph©n liÖt – kh«ng ph¶i tõ h«m qua, mµ tõ khi b¾t ®Çu cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa 1914 - 1918 – thµnh hai trµo l−u: th©n x«-viÕt vµ chèng


109

x«-viÕt, t¸n thµnh hay chèng l¹i chuyªn chÝnh v« s¶n. CÇn ph¶i ®Ó cho qu¸ tr×nh ®ã chÝn vµ ®i ®Õn chç chÝn muåi h¼n. ë T©y ¢u hÇu nh− kh«ng cßn l¹i mét ng−êi nµo ®· chøng kiÕn mét cuéc çch m¹ng ®«i chót lín; ë ®ã, kinh nghiÖm çc cuéc çch m¹ng to lín hÇu nh− bÞ hoµn toµn l·ng quªn; ®i tõ lßng mong muèn trë thµnh ng−êi çch m¹ng, tõ çc lêi nãi (vµ nghÞ quyÕt) vÒ çch m¹ng tíi hµnh ®éng çch m¹ng thËt sù, lµ mét viÖc rÊt khã kh¨n, l©u dµi vµ ®au khæ.

Cè nhiªn, nh÷ng phÇn tö nöa v« chÝnh phñ chØ cã thÓ vµ chØ ®−îc dung n¹p ®Õn mét møc nµo ®ã th«i. ë §øc, chóng ta ®· dung n¹p hä rÊt l©u. §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n ®· göi cho hä mét tèi hËu th− quy ®Þnh mét thêi h¹n cô thÓ. NÕu ngµy nay, hä tù ý rêi bá Quèc tÕ céng s¶n, th× cµng hay. Thø nhÊt, hä ®· tr¸nh cho ta khái mÊt c«ng tèng cæ hä ra. Thø hai, tÊt c¶ nh÷ng c«ng nh©n cßn do dù, tÊt c¶ nh÷ng ng−êi cßn thiªn vÒ chñ nghÜa v« chÝnh phñ v× c¨m thï chñ nghÜa c¬ héi cña ®¶ng d©n chñ - x· héi cò, ®Òu ®· ®−îc nh÷ng sù viÖc cô thÓ chøng minh hÕt søc tØ mØ vµ hÕt søc râ rµng r»ng Quèc tÕ céng s¶n ®· tá ra kiªn nhÉn, r»ng Quèc tÕ kh«ng hÒ ®uæi ngay vµ v« ®iÒu kiÖn nh÷ng ng−êi v« chÝnh phñ, r»ng Quèc tÕ ®· chó ý nghe hä vµ gióp ®ì hä häc tËp.

Ngµy nay, kh«ng cÇn ph¶i chó ý nhiÒu ®Õn nh÷ng ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc. Bót chiÕn víi chóng, th× chØ lµ qu¶ng ço cho chóng th«i. Chóng ch¼ng th«ng minh chót nµo; coi träng chóng lµ kh«ng ®óng; ch¼ng cÇn ph¶i bùc m×nh víi chóng, chóng kh«ng cã vµ sÏ kh«ng cã ¶nh h−ëng trong quÇn chóng, nÕu b¶n th©n chóng ta kh«ng ph¹m sai lÇm. Cø ®Ó cho çi trµo l−u nhá bÐ ®ã chÕt mét çch ªm ¶; c«ng nh©n sÏ tù m×nh hiÓu lµ trµo l−u ®ã Ýt v÷ng ch¾c ®Õn chõng nµo. Chóng ta h·y tuyªn truyÒn ®Çy ®ñ h¬n, h·y chÊp hµnh mét çch thùc tÕ nh÷ng nghÞ quyÕt vÒ tæ chøc vµ s¸ch l−îc cña §¹i héi III Quèc tÕ céng

V . I . L ª - n i n 110

s¶n, vµ h·y Ýt qu¶ng ço cho nh÷ng ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc h¬n b»ng çch Ýt bót chiÕn víi chóng. Phong trµo cµng lín lªn th× bÖnh Êu trÜ t¶ khuynh cµng mÊt dÇn vµ sÏ mÊt h¼n.

HiÖn nay còng vËy, chóng ta ®· gióp ®ì P«n Lª-vy mét çch v« Ých, chóng ta ®· qu¶ng ço cho y mét çch v« Ých b»ng çch bót chiÕn víi y. Y kh«ng yªu cÇu g× h¬n lµ ®−îc tranh luËn víi chóng ta. Sau khi ®· cã nghÞ quyÕt cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n, chóng ta cÇn ph¶i quªn y ®i, vµ ®em tÊt c¶ sù chó ý vµ tÊt c¶ søc lùc cña chóng ta vµo c«ng t¸c tÝch cùc, cô thÓ, yªn æn (kh«ng tranh c·i, kh«ng bót chiÕn vµ kh«ng nh¾c l¹i nh÷ng chuyÖn c·i v· ®· qua), theo tinh thÇn çc nghÞ quyÕt cña §¹i héi III cña chóng ta. T«i cho r»ng bµi cña ®ång chÝ C. Ra-®Õch nhan ®Ò "§¹i héi III toµn thÕ giíi bµn vÒ ho¹t ®éng trong th¸ng Ba vµ s¸ch l−îc sau nµy" (®¨ng trªn b¸o "Cê ®á" 52, c¬ quan trung −¬ng cña §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc, trong çc sè ra ngµy 14 vµ 15 th¸ng B¶y 1921) cã nhiÒu chç tr¸i víi b¶n nghÞ quyÕt chung vµ nhÊt trÝ ®ã cña §¹i héi III. Bµi b¸o Êy, mµ mét ®ång chÝ trong çc nhãm céng s¶n Ba-lan göi cho t«i, ®¶ kÝch, mét çch kh«ng cÇn thiÕt vµ thËm chÝ cßn cã h¹i cho sù nghiÖp n÷a, kh«ng nh÷ng P«n Lª-vy (®iÒu nµy kh«ng nghiªm träng l¾m) mµ c¶ Cla-ra TxÐt-kin n÷a. Mµ Cla-ra TxÐt-kin th× ®· ký kÕt, t¹i M¸t-xc¬-va, trong thêi gian §¹i héi III, mét "hßa −íc" víi Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc, cam kÕt cïng nhau lµm viÖc víi mét tinh thÇn kh«ng bÌ ph¸i! TÊt c¶ chóng ta ®Òu ®· t¸n thµnh hßa −íc Êy. Trong c¬n nhiÖt t×nh bót chiÕn kh«ng ®óng lóc l¾m, ®ång chÝ C. Ra-®Õch ®· ®i ®Õn chç nãi lªn mét ®iÒu hiÓn nhiªn kh«ng ®óng sù thËt lµ ®· g¸n cho Cla-ra TxÐt-kin cã ý nghÜ "tr× ho·n" (verlegt 1)) "mäi ho¹t ®éng cña ®¶ng" (jede allgemeine Aktion der Partei 1)) "cho

1) – tiÕng §øc trong nguyªn b¶n


111

tíi ngµy mµ ®«ng ®¶o quÇn chóng sÏ næi dËy" (auf den Tag, wo die grossen Massen aufste hen werden 1)). Cè nhiªn, nh− thÕ lµ ®ång chÝ C. Ra-®Õch ®· gióp P«n Lª-vy mét viÖc tèt h¬n viÖc mµ y cã thÓ mong ®îi. P«n Lª-vy kh«ng ®ßi hái g× h¬n lµ çc cuéc tranh luËn nh− thÕ cø kÐo dµi v« tËn, lµ cµng cã nhiÒu ng−êi bÞ l«i cuèn vµo cuéc tranh luËn ®ã, lµ ng−êi ta ra søc t¸ch Cla-ra TxÐt-kin ra khái ®¶ng, do vi ph¹m, b»ng çch dïng nh÷ng cuéc bót chiÕn nh− vËy, çi "hßa −íc" mµ chÞ ®· ký kÕt vµ ®· ®−îc toµn thÓ Quèc tÕ céng s¶n t¸n thµnh. Víi bµi b¸o cña m×nh, ®ång chÝ C. Ra-®Õch ®· cung cÊp mét çi mÉu tuyÖt ®Ñp vÒ sù gióp ®ì cña "çnh t¶" ®èi víi P«n Lª-vy.

ë ®©y, t«i cÇn ph¶i nãi ®Ó çc ®ång chÝ §øc râ v× sao ë §¹i héi III t«i ®· bµo ch÷a rÊt l©u cho P«n Lª-vy. Tr−íc hÕt, v× t«i biÕt Lª-vy, qua Ra-®Õch håi 1915 hay 1916 ë Thôy-sÜ. Lóc ®ã, Lª-vy ®· lµ ng−êi b«n-sª-vÝch. T«i kh«ng thÓ kh«ng cã th¸i ®é hoµi nghi nµo ®ã ®èi víi nh÷ng ng−êi chØ ñng hé chñ nghÜa b«n-sª-vÝch sau khi chñ nghÜa nµy ®· th¾ng lîi ë Nga vµ ®· th¾ng lîi mét lo¹t trªn vò ®µi quèc tÕ. §−¬ng nhiªn, lý do ®ã còng kh«ng ph¶i lµ chñ yÕu l¾m, v× dï sao ç nh©n t«i rÊt Ýt biÕt P«n Lª-vy. Lý do thø hai th× v« cïng quan träng h¬n, chÝnh lµ Lª-vy thËt ra ®· nãi ®óng vÒ rÊt nhiÒu ®iÓm khi phª b×nh hµnh ®éng th¸ng Ba 1921 ë §øc (cè nhiªn lµ kh«ng ph¶i khi y cho r»ng hµnh ®éng ®ã lµ mét cuéc "b¹o ®éng": lêi kh¼ng ®Þnh ®ã cña P«n Lª-vy lµ mét ®iÒu phi lý).

§óng vËy, Lª-vy ®· lµm tÊt c¶ çi g× cã thÓ lµm ®−îc vµ kh«ng thÓ lµm ®−îc ®Ó lµm yÕu vµ lµm háng bµi phª b×nh cña m×nh, ®Ó tù ng¨n c¶n m×nh vµ ng¨n c¶n nh÷ng ng−êi kh¸c hiÓu thùc chÊt cña vÊn ®Ò khi ®−a ra rÊt nhiÒu chi tiÕt qua ®ã thÊy râ rµng lµ y ®· sai lÇm. Lª-vy ®· ®Ó bµi phª b×nh cña m×nh d−íi mét h×nh thøc kh«ng thÓ dung

1) – tiÕng §øc trong nguyªn b¶n

V . I . L ª - n i n 112

n¹p ®−îc vµ cã h¹i. Lµ ng−êi chñ tr−¬ng mét chiÕn l−îc kh«n khÐn vµ chÝn ch¾n, y ®· tá ra d¹i dét h¬n bÊt cø ®øa trÎ nµo, khi x«ng vµo cuéc chiÕn ®Êu mét çch qu¸ sím, qu¸ véi vµng, qu¸ ®Çn ®én, qu¸ khinh suÊt, qu¸ ngu xuÈn, nªn ch¾c ch¾n y ph¶i thua "trËn" (lµm háng viÖc hay lµm cho nã thªm phøc t¹p trong nhiÒu n¨m), mÆc dï lµ cã thÓ vµ ph¶i th¾ng "trËn" ®ã. Lª-vy ®· hµnh ®éng nh− mét ng−êi "trÝ thøc v« chÝnh phñ chñ nghÜa" (nÕu t«i kh«ng nhÇm th× tiÕng §øc gäi lµ Edelanarchist), chø kh«ng hµnh ®éng nh− mét thµnh viªn cã tæ chøc cña Quèc tÕ céng s¶n v« s¶n. Y ®· vi ph¹m kû luËt.

Do mét lo¹t sai lÇm ngu d¹i kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc nh− vËy, Lª-vy kh«ng thÓ tËp trung chó ý vµo thùc chÊt cña vÊn ®Ò ®−îc. Mµ thùc chÊt cña vÊn ®Ò, – tøc lµ viÖc ®¸nh gi¸ vµ söa ch÷a rÊt nhiÒu sai lÇm cña §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc trong hµnh ®éng th¸ng Ba 1921, – ®· cã vµ ®ang cã mét ý nghÜa to lín. Muèn gi¶i thÝch vµ söa ch÷a çc sai lÇm ®ã (mµ cã ng−êi ca ngîi lµ kiÖt t¸c vÒ s¸ch l−îc m¸c-xÝt) cÇn ph¶i ®øng vÒ phÝa çnh h÷u t¹i §¹i héi III cña Quèc tÕ céng s¶n. Kh«ng thÕ th× ®−êng lèi cña Quèc tÕ céng s¶n cã thÓ sÏ sai lÇm.

T«i ®· bµo ch÷a vµ ®· ph¶i bµo ch÷a cho Lª-vy, v× tr−íc m¾t t«i, cã nh÷ng ®Þch thñ cña Lª-vy chØ kªu gµo su«ng vÒ ph¸i "men-sª-vÝch" vµ vÒ ph¸i "gi÷a", mµ kh«ng chÞu thõa nhËn nh÷ng sai lÇm cña hµnh ®éng th¸ng Ba vµ sù cÇn thiÕt ph¶i gi¶i thÝch vµ söa ch÷a çc sai lÇm Êy. Nh÷ng ng−êi ®ã ®· biÕn chñ nghÜa M¸c çch m¹ng thµnh bøc vÏ ch©m biÕm vµ biÕn cuéc ®Êu tranh chèng ph¸i "gi÷a" thµnh mét m«n thÓ thao lè bÞch. Nh÷ng ng−êi ®ã cã thÓ g©y tæn h¹i rÊt to lín cho toµn bé sù nghiÖp, v× "kh«ng mét ai trªn thÕ giíi nµy cã thÓ lµm mÊt ®−îc uy tÝn cña nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt çch m¹ng nÕu hä kh«ng tù lµm mÊt uy tÝn cña hä".

T«i ®· nãi víi nh÷ng ng−êi ®ã: gi¶ sö r»ng Lª-vy ®· trë thµnh men-sª-vÝch. V× b¶n th©n t«i Ýt biÕt y, nªn t«i


113

kh«ng cè chÊp nÕu ng−êi ta chøng minh cho t«i thÊy ®iÒu ®ã. Nh−ng trong lóc nµy, ®iÒu ®ã ch−a ®−îc chøng minh. §iÒu ®· ®−îc chøng minh lóc nµy, lµ y ®· mÊt trÝ. ChØ cã çi lý do ®ã mµ tuyªn bè r»ng ng−êi nµy ng−êi nä lµ men-sª-vÝch th× thËt lµ chuyÖn trÎ con. §µo t¹o nh÷ng l·nh tô cã kinh nghiÖm vµ cã uy tÝn cña ®¶ng lµ mét c«ng viÖc l©u dµi vµ khã kh¨n. Song kh«ng lµm nh− vËy, th× chuyªn chÝnh v« s¶n, "sù thèng nhÊt ý chÝ" cña giai cÊp v« s¶n, chØ lµ c©u nãi su«ng. ë n−íc Nga chóng t«i, ®· cÇn ®Õn 15 n¨m (1903 – 1917) míi ®µo t¹o ®−îc nhãm l·nh tô, 15 n¨m ®Êu tranh chèng ph¸i men-sª-vÝch, 15 n¨m khñng bè cña Nga hoµng, 15 n¨m, trong ®ã cã nh÷ng n¨m cña cuéc çch m¹ng thø nhÊt (1905), cña cuéc çch m¹ng vÜ ®¹i vµ hïng m¹nh. Tuy thÕ, còng ®· cã nh÷ng tr−êng hîp ®¸ng buån lµ cã nh÷ng ®ång chÝ −u tó nhÊt "®· mÊt trÝ". NÕu çc ®ång chÝ ë T©y ¢u t−ëng t−îng r»ng hä ch¾c ch¾n kh«ng gÆp çc "tr−êng hîp ®¸ng buån" ®¹i lo¹i nh− vËy, th× hä chØ tá ra lµ cã mét çch nghÜ Êu trÜ mµ ta kh«ng thÓ kh«ng ®Êu tranh l¹i.

Lª-vy ®¸ng ph¶i bÞ khai trõ v× vi ph¹m kû luËt. §¸ng lÏ ph¶i x¸c ®Þnh s¸ch l−îc trªn c¬ së nghiªn cøu tØ mØ çc sai lÇm cña hµnh ®éng th¸ng Ba 1921 vµ söa ch÷a çc sai lÇm Êy. NÕu sau khi lµm nh− vËy, Lª-vy cßn muèn xö sù nh− tr−íc, th× ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ y ®· x¸c nhËn r»ng khai trõ lµ ®óng, ®iÒu ®ã sÏ chøng tá m¹nh mÏ h¬n vµ hiÓn nhiªn h¬n cho nh÷ng c«ng nh©n do dù hoÆc hoµi nghi, thÊy r»ng nh÷ng quyÕt nghÞ cña §¹i héi III liªn quan ®Õn P«n Lª-vy lµ hoµn toµn ®óng ®¾n.

Vµ ë ®¹i héi t«i cµng thËn träng khi ®¸nh gi¸ çc sai lÇm cña Lª-vy th× ngµy h«m nay t«i cµng cã thÓ qu¶ quyÕt r»ng Lª-vy ®· nhanh chãng x¸c nhËn nh÷ng gi¶ ®Þnh xÊu nhÊt vÒ m×nh. Tr−íc mÆt t«i lµ tê t¹p chÝ nhá cña y: "Con ®−êng cña chóng ta", sè 6 (ra ngµy 15. VII. 1921). Bµi x· luËn ®¨ng ë ngay trang ®Çu t¹p chÝ chøng tá r»ng P«n Lª-

V . I . L ª - n i n 114

vy cã biÕt çc nghÞ quyÕt cña §¹i héi III. Y ®¸p l¹i nh÷ng nghÞ quyÕt ®ã nh− thÕ nµo? §ã lµ nh÷ng lêi lÏ men-sª-vÝch vÒ "®¹i rót phÐp th«ng c«ng" (grosser Bann), vÒ "quyÒn cña gi¸o héi" (kanonisches Recht), vÒ ®iÒu y sÏ "nghiªn cøu" çc nghÞ quyÕt ®ã mét çch "hoµn toµn tù do" (in volistandiger Freiheit). Kh«ng thÓ cã ®−îc thø tù do to lín h¬n thÕ n÷a v× y kh«ng cßn danh hiÖu lµ ®¶ng viªn vµ lµ thµnh viªn cña Quèc tÕ céng s¶n n÷a! Vµ çc ®ång chÝ thÊy chø, viÕt thay cho Lª-vy sÏ lµ nh÷ng ®¶ng viªn giÊu tªn!

Tr−íc hÕt, y ch¬i kh¨m ®¶ng, ©m m−u mét çch hÌn nh¸t vµ ph¸ háng c«ng viÖc cña ®¶ng.

Sau y míi bµn vÒ néi dung cña çc nghÞ quyÕt cña ®¹i héi.

ThËt lµ tuyÖt. Nh− vËy, Lª-vy chØ vÜnh viÔn tù lµm h¹i m×nh. P«n Lª-vy muèn kÐo dµi cuéc bót chiÕn. Tháa m·n ý muèn Êy sÏ lµ mét sai lÇm hÕt søc to lín vÒ

mÆt chiÕn l−îc. T«i muèn khuyªn çc ®ång chÝ §øc h·y ng¨n cÊm kh«ng cho bót chiÕn víi Lª-vy vµ tê t¹p chÝ nhá cña y, trªn b¸o chÝ hµng ngµy cña ®¶ng. Kh«ng ®−îc lµm qu¶ng ço cho y. Kh«ng ®−îc ®Ó cho y lµm cho mét ®¶ng ®ang ®Êu tranh l¹i chuyÓn sù chó ý cña m×nh tõ çc vÊn ®Ò quan träng sang çc vÊn ®Ò kh«ng quan träng. Cïng qu¸ th× cã thÓ bót chiÕn trªn çc tuÇn san, nguyÖt san hay çc cuèn s¸ch nhá, mµ cè g¾ng t×m mäi çch kh«ng t¹o cho çc ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc lÉn P«n Lª-vy çi thÝch thó thÊy nãi ®Õn tªn m×nh; chØ nãi ®Õn "mét sè nhµ phª b×nh kh«ng th«ng minh l¾m ®ang cè tù cho m×nh lµ nh÷ng ng−êi céng s¶n".

T«i ®−îc biÕt lµ t¹i phiªn häp gÇn ®©y cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng më réng (Ausschuss), ngay c¶ Phri-xl¨ng, ng−êi ñng hé çnh t¶, còng buéc ph¶i kÞch liÖt ®¶ kÝch Ma-xlèp, lµ ng−êi ®ang ch¬i çi trß t¶ khuynh vµ muèn ch¬i çi m«n thÓ thao "c«ng kÝch ph¸i gi÷a". Sù thiÕu th«ng minh


115

(t«i muèn nãi cho cã lÔ ®é) trong viÖc xö sù cña anh chµng Ma-xlèp ®ã còng thÓ hiÖn c¶ ë ®©y, ë M¸t-xc¬-va. ThËt ra th× §¶ng céng s¶n §øc ph¶i göi sang n−íc Nga x«-viÕt, trong mét hoÆc hai n¨m, çi anh chµng Ma-xlèp Êy vµ hai hay ba m«n ®å vµ chiÕn h÷u cña y, lµ nh÷ng ng−êi râ rµng kh«ng muèn t«n träng b¶n "hßa −íc" vµ tá ra cã sù nhiÖt t×nh kh«ng ®óng ®¾n. Chóng t«i cã thÓ t×m cho hä mét c«ng viÖc cã Ých. Chóng t«i cã thÓ c¶m hãa hä ®−îc. Ch¾c ch¾n lµ nh− vËy sÏ cã lîi cho phong trµo quèc tÕ, còng nh− cho phong trµo §øc.

BÊt luËn nh− thÕ nµo, nh÷ng ng−êi céng s¶n §øc còng ph¶i chÊm døt çc cuéc xung ®ét néi bé, ph¶i g¹t ra khái hµng ngò m×nh nh÷ng phÇn tö hay sinh sù thuéc c¶ hai phe, ph¶i quªn P«n Lª-vy vµ çc ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc ®i, ph¶i thËt sù b¾t tay vµo viÖc.

C«ng viÖc th× kh«ng thiÕu ®©u.

Theo ý t«i th× nh÷ng nghÞ quyÕt vÒ s¸ch l−îc vµ tæ chøc cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n ®¸nh dÊu mét b−íc tiÕn lín cña phong trµo. Ph¶i dèc hÕt søc lùc ra ®Ó thËt sù thùc hiÖn hai nghÞ quyÕt ®ã. ViÖc nµy khã, nh−ng cã thÓ vµ ph¶i lµm.

Tr−íc hÕt, nh÷ng ng−êi céng s¶n ph¶i tuyªn bè tr−íc toµn thÕ giíi çc nguyªn lý cña m×nh. ViÖc nµy ®· ®−îc tiÕn hµnh t¹i §¹i héi I. §ã lµ b−íc thø nhÊt.

B−íc thø hai lµ tæ chøc Quèc tÕ céng s¶n vµ th¶o ra çc ®iÒu kiÖn gia nhËp Quèc tÕ, çc ®iÒu kiÖn ®o¹n tuyÖt thËt sù víi ph¸i gi÷a, víi bän tay ch©n trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp cña giai cÊp t− s¶n trong phong trµo c«ng nh©n. ViÖc nµy còng ®· ®−îc tiÕn hµnh t¹i §¹i héi II.

T¹i §¹i héi III, cÇn ph¶i tiÕn hµnh mét c«ng t¸c nghiªm chØnh, tÝch cùc, ph¶i quyÕt ®Þnh mét çch cô thÓ, – cã chó ý ®Õn kinh nghiÖm thùc tiÔn cña cuéc ®Êu tranh cho chñ nghÜa céng s¶n ®· b¾t ®Çu, – xem sau nµy ph¶i lµm viÖc nh−

V . I . L ª - n i n 116

thÕ nµo vÒ mÆt s¸ch l−îc vµ vÒ mÆt tæ chøc. B−íc thø ba nµy, chóng ta còng ®· tiÕn hµnh. Chóng ta cã mét ®¹o qu©n céng s¶n trªn kh¾p thÕ giíi. §¹o qu©n nµy t«i luyÖn ch−a tèt, tæ chøc ch−a tèt. Quªn mÊt hay sî kh«ng d¸m thõa nhËn sù thËt ®ã, sÏ hÕt søc tai h¹i cho sù nghiÖp cña chóng ta. CÇn ph¶i t«i luyÖn ®¹o qu©n ®ã mét çch thiÕt thùc, cÇn ph¶i tù kiÓm tra vµ nghiªn cøu mét çch hÕt søc tØ mØ vµ hÕt søc nghiªm tóc kinh nghiÖm cña phong trµo cña chÝnh chóng ta, nghiªn cøu xem huÊn luyÖn nh− thÕ nµo, tæ chøc nh− thÕ nµo ®¹o qu©n ®ã, vµ thö th¸ch nã trong çc cuéc tËp d−ît, çc cuéc chiÕn ®Êu, çc trËn tÊn c«ng vµ phßng ngù. Kh«ng cã t«i luyÖn l©u dµi vµ gian khæ nh− vËy, kh«ng thÓ cã th¾ng lîi ®−îc.

"MÊu chèt" cña t×nh h×nh trong phong trµo céng s¶n quèc tÕ vµo mïa hÌ 1921 lµ mét vµi bé phËn trong sè nh÷ng bé phËn −u tó vµ cã uy tÝn nhÊt trong Quèc tÕ céng s¶n ®· kh«ng hiÓu thÊu ®¸o nhiÖm vô ®ã, ®· h¬i phãng ®¹i "cuéc ®Êu tranh chèng ph¸i gi÷a", ®· h¬i ®i qu¸ çi giíi h¹n, mµ qua ®ã th× cuéc ®Êu tranh trë thµnh mét m«n thÓ thao, b¾t ®Çu lµm nguy h¹i ®Õn chñ nghÜa M¸c çch m¹ng.

§ã lµ "mÊu chèt" cña c«ng viÖc cña §¹i héi III. Sù phãng ®¹i ®ã kh«ng lín l¾m. Nh−ng nã nguy hiÓm

lín. §Êu tranh chèng l¹i sù phãng ®¹i ®ã thËt khã kh¨n v× nã lµ s¶n phÈm cña çc phÇn tö thËt sù −u tó vµ trung thµnh nhÊt, mµ kh«ng cã çc phÇn tö nµy th× Quèc tÕ céng s¶n cã lÏ ®· kh«ng tån t¹i ®−îc. Trong nh÷ng ®iÓm söa ®æi vÒ s¸ch l−îc ®¨ng trªn b¸o "M¸t-xc¬-va" 53 b»ng tiÕng §øc, tiÕng Ph¸p, tiÕng Anh, cã ch÷ ký cña çc ®oµn ®¹i biÓu §øc, ¸o vµ ý, sù phãng ®¹i ®ã ®· biÓu lé rÊt râ rÖt, cµng râ rÖt h¬n n÷a lµ nh÷ng ®iÒu söa ®æi nãi vÒ mét b¶n dù th¶o nghÞ quyÕt ®· ®−îc th¶o ra (sau khi ®· ®−îc chuÈn bÞ l©u dµi vµ tØ mØ). ViÖc b¸c bá çc ®iÒu söa ®æi ®ã lµ sù uèn n¾n l¹i ®−êng lèi cña Quèc tÕ céng s¶n, lµ viÖc ®¸nh b¹i sù nguy hiÓm do sù phãng ®¹i g©y ra.


117

NÕu kh«ng söa ch÷a sù phãng ®¹i ®ã, th× nã ch¾c ch¾n sÏ lµm cho Quèc tÕ céng s¶n ph¶i ®i ®Õn chç tiªu vong. V× "kh«ng mét ai trªn thÕ giíi nµy cã thÓ lµm mÊt ®−îc uy tÝn cña nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt çch m¹ng nÕu hä kh«ng tù lµm mÊt uy tÝn cña hä". Kh«ng mét ai trªn thÕ giíi nµy cã thÓ ng¨n c¶n ®−îc nh÷ng ng−êi céng s¶n chiÕn th¾ng Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II 1/2 (nghÜa lµ trong çc ®iÒu kiÖn hiÖn nay ë T©y ¢u vµ ë Mü trong thÕ kû XX, sau cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø nhÊt, kh«ng mét ai cã thÓ ng¨n c¶n ®−îc viÖc chiÕn th¾ng giai cÊp t− s¶n), nÕu kh«ng ph¶i lµ chÝnh b¶n th©n nh÷ng ng−êi céng s¶n.

Mµ phãng ®¹i, dï lµ ®«i chót th«i, còng lµ ng¨n c¶n sù chiÕn th¾ng.

Phãng ®¹i cuéc ®Êu tranh chèng ph¸i gi÷a cã nghÜa lµ cøu ph¸i gi÷a, cñng cè ®Þa vÞ vµ ¶nh h−ëng cña ph¸i ®ã ®èi víi c«ng nh©n.

Trong thêi gian gi÷a §¹i héi II vµ III, chóng ta ®· biÕt çch ®Êu tranh th¾ng lîi chèng ph¸i gi÷a trªn ph¹m vi quèc tÕ. §iÒu ®ã ®· ®−îc thùc tÕ chøng minh. Chóng ta sÏ tiÕp tôc cuéc ®Êu tranh ®ã ®Õn cïng (khai trõ Lª-vy vµ ®¶ng cña Xe-ra-ti).

Nh−ng ®iÒu mµ chóng ta cßn ch−a biÕt çch lµm trªn ph¹m vi quèc tÕ, lµ ®¸nh b¹i nh÷ng sù phãng ®¹i sai lÇm trong cuéc ®Êu tranh chèng ph¸i gi÷a. Tuy nhiªn, chóng ta còng ®· thÊy khuyÕt ®iÓm Êy, nh− qu¸ tr×nh vµ kÕt qu¶ çc c«ng viÖc cña §¹i héi III ®· chøng tá. V× chóng ta ®· nhËn thøc ®−îc khuyÕt ®iÓm Êy, nªn chóng ta sÏ vøt bá ®−îc nã.

Vµ lóc ®ã chóng ta sÏ v« ®Þch, v× giai cÊp t− s¶n T©y ¢u vµ Mü kh«ng thÓ gi÷ ®−îc chÝnh quyÒn nÕu kh«ng cã chç dùa trong néi bé giai cÊp v« s¶n (th«ng qua bän tay ch©n t− s¶n trong Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II 1/2).

ChuÈn bÞ chu ®¸o h¬n n÷a, nghiªm chØnh h¬n n÷a, cho çc cuéc chiÕn ®Êu míi, ngµy cµng quyÕt liÖt h¬n, c¶ vÒ tÊn

V . I . L ª - n i n 118

c«ng lÉn phßng ngù, – ®ã lµ néi dung c¬ b¶n vµ chñ yÕu cña çc nghÞ quyÕt cña §¹i héi III.

"...ë ý chñ nghÜa céng s¶n sÏ trë thµnh mét lùc l−îng quÇn chóng, nÕu §¶ng céng s¶n ý, trong khi kh«ng ngõng ®Êu tranh chèng chÝnh s¸ch c¬ héi chñ nghÜa cña ph¸i Xe-ra-ti, l¹i ®ång thêi cã kh¶ n¨ng liªn hÖ víi quÇn chóng v« s¶n ë çc c«ng ®oµn, trong çc cuéc b·i c«ng, trong çc cuéc ®Êu tranh chèng çc tæ chøc ph¸t-xÝt ph¶n çch m¹ng, cã kh¶ n¨ng kÕt hîp ®−îc tÊt c¶ çc phong trµo cña tÊt c¶ çc tæ chøc cña giai cÊp c«ng nh©n, cã kh¶ n¨ng biÕn nh÷ng hµnh ®éng tù ph¸t cña giai cÊp c«ng nh©n thµnh nh÷ng cuéc chiÕn ®Êu ®−îc chuÈn bÞ chu ®¸o..."

"...§¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc sÏ cµng cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh tèt ®Ñp çc hµnh ®éng quÇn chóng, nÕu sau nµy ®¶ng biÕt lµm cho çc khÈu hiÖu chiÕn ®Êu cña m×nh thÝch nghi tèt h¬n víi t×nh h×nh thùc tÕ, biÕt nghiªn cøu hÕt søc tØ mØ t×nh h×nh ®ã, thùc hiÖn ®−îc tíi møc tèi ®a sù nhÊt trÝ vµ kû luËt trong çc hµnh ®éng ®ã..."

§ã lµ nh÷ng ®o¹n chñ yÕu trong nghÞ quyÕt cña §¹i héi III nãi vÒ s¸ch l−îc.

Tranh thñ ®−îc ®¹i ®a sè giai cÊp v« s¶n ®øng vÒ phÝa chóng ta, – ®ã lµ "nhiÖm vô chñ chèt" (®Çu § 3 cña nghÞ quyÕt vÒ s¸ch l−îc).

TÊt nhiªn, chóng ta kh«ng hiÓu sù tranh thñ ®¹i ®a sè ®ã mét çch h×nh thøc, nh− bän hiÖp sÜ cña ph¸i "d©n chñ" tiÓu t− s¶n trong Quèc tÕ II 1/2 th−êng hiÓu. Khi ë R«-ma, vµo th¸ng B¶y 1921, toµn bé giai cÊp v« s¶n ®· ®i theo nh÷ng ng−êi céng s¶n chèng l¹i bän ph¸t-xÝt, kÓ c¶ nh÷ng ng−êi v« s¶n c¶i l−¬ng chñ nghÜa ë çc c«ng ®oµn vµ nh÷ng ng−êi ph¸i gi÷a thuéc ®¶ng cña Xe-ra-ti, th× ®ã lµ viÖc tranh thñ ®−îc ®a sè giai cÊp c«ng nh©n vÒ phÝa chóng ta.

Sù tranh thñ Êy cßn xa, cßn rÊt xa míi cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh, ®ã míi chØ lµ mét sù tranh thñ cã tÝnh chÊt côc bé, t¹m thêi, ®Þa ph−¬ng. Nh−ng ®ã lµ sù tranh thñ ®a sè. Sù tranh thñ Êy vÉn cã thÓ tiÕn hµnh ®−îc ngay c¶ trong


119

khi ®a sè giai cÊp v« s¶n vÒ h×nh thøc ®i theo nh÷ng l·nh tô cña giai cÊp t− s¶n hay nh÷ng l·nh tô thùc hµnh mét chÝnh s¸ch t− s¶n (tÊt c¶ nh÷ng l·nh tô cña Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II 1/2 ®Òu nh− vËy), hoÆc ngay c¶ trong lóc ®¹i ®a sè giai cÊp v« s¶n cßn do dù. Sù tranh thñ ®ã tiÕn triÓn kh«ng ngõng ë tÊt c¶ çc n−íc trªn thÕ giíi b»ng mäi h×nh thøc. Chóng ta ph¶i chuÈn bÞ sù tranh thñ ®ã chu ®¸o h¬n n÷a vµ kiªn quyÕt h¬n n÷a, chóng ta kh«ng ®−îc bá lì mét c¬ héi thuËn tiÖn nµo khi giai cÊp t− s¶n buéc giai cÊp v« s¶n ph¶i ®øng dËy ®Êu tranh, chóng ta ph¶i biÕt x¸c ®Þnh ®óng ®¾n lóc mµ quÇn chóng v« s¶n kh«ng thÓ kh«ng næi lªn cïng víi chóng ta ®−îc.

Khi ®ã th¾ng lîi sÏ ®−îc ®¶m b¶o, dï cho nh÷ng thÊt b¹i ç biÖt vµ nh÷ng sù thay ®æi ç biÖt trong cuéc tiÕn qu©n vÜ ®¹i cña chóng ta, cã khã kh¨n ®Õn ®©u ch¨ng n÷a.

Nh÷ng ph−¬ng ph¸p s¸ch l−îc vµ chiÕn l−îc cña chóng ta cßn l¹c hËu (®øng vÒ ph¹m vi quèc tÕ mµ xÐt) so víi chiÕn l−îc tuyÖt diÖu cña giai cÊp t− s¶n lµ giai cÊp ®· häc tËp ®−îc kinh nghiÖm cña n−íc Nga vµ sÏ kh«ng ®Ó "bÞ bÊt ngê". Nh−ng chóng ta cã nhiÒu lùc l−îng h¬n nã, v« cïng nhiÒu lùc l−îng h¬n nã, chóng ta ®ang häc s¸ch l−îc vµ chiÕn l−îc; chóng ta ®· lµm cho "khoa häc" ®ã tiÕn lªn nhê çc bµi häc rót ra ®−îc tõ çc sai lÇm m¾c ph¶i håi th¸ng Ba 1921. Chóng ta sÏ thÊu triÖt hoµn toµn "khoa häc" Êy.

Trong tuyÖt ®¹i ®a sè çc n−íc, çc ®¶ng cña chóng ta cßn xa, cßn rÊt xa míi lµ nh÷ng ®¶ng céng s¶n thËt sù, çc ®éi tiÒn phong thËt sù cña giai cÊp duy nhÊt thËt sù çch m¹ng, trong ®ã tÊt c¶ çc ®¶ng viªn, kh«ng trõ mét ai, ®Òu tham gia vµo cuéc ®Êu tranh, vµo phong trµo, vµo sinh ho¹t hµng ngµy cña quÇn chóng. Chóng ta biÕt khuyÕt ®iÓm cña chóng ta, chóng ta ®· nªu khuyÕt ®iÓm ®ã ra mét çch hÕt søc râ rµng trong nghÞ quyÕt cña §¹i héi III nãi vÒ c«ng t¸c ®¶ng. Vµ chóng ta sÏ kh¾c phôc khuyÕt ®iÓm ®ã.

V . I . L ª - n i n 120

Çc ®ång chÝ céng s¶n §øc! Cho phÐp t«i kÕt thóc th− nµy b»ng lêi chóc ®¹i héi ®¶ng cña çc ®ång chÝ häp ngµy 22 th¸ng T¸m, sÏ vÜnh viÔn chÊm døt mét çch c−¬ng quyÕt cuéc ®Êu tranh nhá nhen chèng bän ph©n liÖt t¶ vµ h÷u. Nh÷ng cuéc ®Êu tranh trong néi bé ®¶ng ®· ®ñ råi! §¶ ®¶o tÊt c¶ nh÷ng kÎ muèn trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp kÐo dµi cuéc ®Êu tranh ®ã. B©y giê chóng ta biÕt nhiÖm vô cña chóng ta mét çch râ rµng h¬n, cô thÓ h¬n, rµnh rät h¬n tr−íc ®©y; chóng ta kh«ng sî c«ng khai ph¬i bµy çc sai lÇm cña chóng ta ®Ó söa ch÷a. B©y giê chóng ta ®em tÊt c¶ çc lùc l−îng cña ®¶ng ®Ó c¶i tiÕn tæ chøc cña ®¶ng, n©ng cao chÊt l−îng vµ néi dung c«ng t¸c cña ®¶ng, t¹o ra mét sù liªn hÖ chÆt chÏ h¬n n÷a víi quÇn chóng, th¶o ra mét s¸ch l−îc vµ mét chiÕn l−îc ngµy cµng ®óng ®¾n vµ chÝnh x¸c cña giai cÊp c«ng nh©n.


N. Lª-nin 14 th¸ng T¸m 1921

§¨ng b»ng tiÕng §øc ngµy 22 th¸ng T¸m 1921 trªn b¸o "Die Rote Fahne", sè 384

§¨ng b»ng tiÕng Nga ngµy 21 th¸ng M−êi 1921 trªn "B¶n tin cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n", sè 3


121

thêi ®¹i míi, sai lÇm cò d−íi mét h×nh thøc míi

Mçi b−íc ngoÆt ®Æc biÖt cña lÞch sö ®Òu lµm cho nh÷ng sù dao ®éng tiÓu t− s¶n cã mét sè thay ®æi nµo ®ã vÒ h×nh thøc, nh÷ng sù dao ®éng nµy lu«n lu«n diÔn ra bªn c¹nh giai cÊp v« s¶n vµ lu«n lu«n th©m nhËp ®Õn mét chõng mùc nµo ®ã vµo hµng ngò cña giai cÊp v« s¶n.

Chñ nghÜa c¶i l−¬ng tiÓu t− s¶n tøc lµ ®Çu ãc n« lÖ t«i ®ßi ®èi víi giai cÊp t− s¶n, ®−îc che ®Ëy d−íi nh÷ng lêi lÏ d©n chñ vµ d©n chñ - "x· héi" hay ho vµ nh÷ng −íc mong nhu nh−îc; vµ chñ nghÜa çch m¹ng tiÓu t− s¶n, nghe ®¸ng sî trong lêi nãi, ®Çy vÎ ng¹o m¹n vµ tù phô, nh−ng thùc tÕ th× rçng tuÕch vÒ néi dung, t¶n m¹n, vôn vÆt, ng©y ng« ®Õn ngu xuÈn, – ®ã lµ hai "trµo l−u" cña nh÷ng sù dao ®éng Êy. Chõng nµo mµ nh÷ng gèc rÔ s©u xa nhÊt cña chñ nghÜa t− b¶n ch−a bÞ triÖt bá, th× nhÊt thiÕt nh÷ng sù dao ®éng ®ã vÉn cßn diÔn ra. Ngµy nay, sau khi cã sù chuyÓn biÕn trong chÝnh s¸ch kinh tÕ cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt, th× nh÷ng sù dao ®éng ®ã thay h×nh ®æi d¹ng.

Lý lÏ chñ yÕu cña nh÷ng ng−êi theo phe men-sª-vÝch lµ nh− thÕ nµy: "Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· quay lïi trë l¹i chñ nghÜa t− b¶n, ®ã lµ chç diÖt vong cña hä. ThÕ th× çch m¹ng, kÓ c¶ cuéc Çch m¹ng th¸ng M−êi, chØ lµ mét cuéc çch m¹ng t− s¶n mµ th«i! ChÕ ®é d©n chñ mu«n n¨m! Chñ nghÜa c¶i l−¬ng mu«n n¨m!". Dï cho ®iÒu ®ã ®−îc diÔn t¶ theo lèi thuÇn tóy men-sª-vÝch hay theo lèi x· héi chñ

V . I . L ª - n i n 122

nghÜa - çch m¹ng, theo tinh thÇn cña bän Quèc tÕ II hay cña bän Quèc tÕ II 1/2, néi dung còng vÉn lµ mét.

Lý lÏ chñ yÕu cña bän nöa v« chÝnh phñ, nh− "§¶ng c«ng nh©n céng s¶n" §øc, hoÆc mét bé phËn nä cña nhãm ®èi lËp c«ng nh©n ë n−íc kia, tøc lµ nhãm ®· rêi bá ®¶ng hoÆc ®ang tho¸t ly ®¶ng, lµ nh− thÕ nµy: "Ngµy nay, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch kh«ng cßn tin t−ëng ë giai cÊp c«ng nh©n n÷a!". Råi, tõ lý lÏ ®ã, bän chóng ®−a ra nh÷ng khÈu hiÖu Ýt nhiÒu gièng nh− nh÷ng khÈu hiÖu ë "Cr«n-st¸t" håi mïa xu©n 1921.

NhiÖm vô cña nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt ph¶i lµ: ®em nh÷ng sù viÖc hiÓn nhiªn kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc vµ sù tÝnh to¸n çc lùc l−îng giai cÊp thùc tÕ ®Ó ®èi lËp mét çch s¸ng suèt vµ chÝnh x¸c nhÊt víi nh÷ng lêi rªn rØ th¶m thiÕt vµ t©m tr¹ng kinh ho¶ng cña nh÷ng ng−êi phi-li-xtanh c¶i l−¬ng chñ nghÜa vµ nh÷ng ng−êi phi-li-xtanh çch m¹ng chñ nghÜa.

Nªn nhí l¹i nh÷ng giai ®o¹n chÝnh trong cuéc çch m¹ng cña chóng ta. Giai ®o¹n thø nhÊt, cã thÓ nãi lµ giai ®o¹n thuÇn tóy chÝnh trÞ diÔn ra tõ ngµy 25 th¸ng M−êi ®Õn mång 5 th¸ng Giªng, tøc lµ ®Õn ngµy gi¶i t¸n Quèc héi lËp hiÕn. Trong vßng m−êi tuÇn, chóng ta ®· lµm gÊp tr¨m lÇn nhiÒu h¬n ®Ó thùc sù xãa bá ®Õn tËn gèc nh÷ng tµn d− cña chÕ ®é phong kiÕn ë Nga, ®iÒu mµ bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng kh«ng hÒ lµm ®−îc, trong t¸m th¸ng (tõ th¸ng Hai ®Õn th¸ng M−êi 1917) chóng n¾m chÝnh quyÒn. Bän men-sª-vÝch, bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ, ë ngo¹i quèc, tÊt c¶ çc tay anh hïng trong Quèc tÕ II 1/2, lóc bÊy giê, ®Òu lµ bän tay sai hÌn h¹ cña thÕ lùc ph¶n ®éng. Cßn nh÷ng ng−êi v« chÝnh phñ th× hoÆc lµ hä lóng tóng ®øng ra ngoµi, hoÆc lµ hä gióp ®ì chóng ta. Çch m¹ng håi ®ã cã ph¶i lµ çch m¹ng t− s¶n kh«ng? §−¬ng nhiªn, ®ã lµ çch m¹ng t− s¶n, v× lóc ®ã hoµn tÊt cuéc çch m¹ng d©n chñ t− s¶n lµ c«ng viÖc cña chóng ta

Thêi ®¹i míi, sai lÇm cò d−íi mét h×nh thøc míi

123

hoµn thµnh, vµ v× lóc ®ã ch−a cã ®Êu tranh giai cÊp trong néi bé "n«ng d©n". Nh−ng, còng trong lóc ®ã, chóng ta ®· lµm ®−îc v« sè viÖc v−ît qu¸ cuéc çch m¹ng t− s¶n, ®Ó phôc vô, cho cuéc çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, çch m¹ng v« s¶n: (1) H¬n bao giê hÕt, chóng ta ®· vËn dông ®−îc nh÷ng lùc l−îng cña giai cÊp c«ng nh©n, ®Ó lµm cho giai cÊp nµy sö dông ®−îc chÝnh quyÒn nhµ n−íc. (2) Chóng ta ®· gi¸ng mét ®ßn vang ®éng trªn toµn thÕ giíi, vµo nh÷ng b¸i vËt cña ph¸i d©n chñ tiÓu t− s¶n, vµo Quèc héi lËp hiÕn vµ vµo nh÷ng "quyÒn tù do" t− s¶n, nh− quyÒn tù do b¸o chÝ dµnh riªng cho bän nhµ giµu. (3) Chóng ta ®· x©y dùng nhµ n−íc kiÓu x«-viÕt, tøc lµ ®· thùc hiÖn ®−îc mét b−íc tiÕn phi th−êng sau nh÷ng n¨m 1793 vµ 1871.

Giai ®o¹n thø hai, Hßa −íc BrÐt. Giäng l−ìi çch m¹ng su«ng ®−îc tung ra d÷ déi chèng l¹i hßa −íc, – trong bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ bän men-sª-vÝch, giäng l−ìi Êy cã tÝnh chÊt nöa yªu n−íc, cßn trong mét bé phËn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, th× l¹i cã tÝnh chÊt "t¶ khuynh". V× kinh ho¶ng hoÆc v× mét niÒm vui ®Çy ¸c ý, bän phi-li-xtanh lÆp ®i lÆp l¹i: "Hä ®· gi¶ng hßa víi chñ nghÜa ®Õ quèc, tÊt nhiªn hä ph¶i bÞ diÖt vong". Nh−ng bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ bän men-sª-vÝch ®· gi¶ng hßa víi chñ nghÜa ®Õ quèc, v× bän chóng ®· nhóng tay cïng víi giai cÊp t− s¶n c−íp bãc c«ng nh©n. Cßn chóng ta, chóng ta ®· "gi¶ng hßa" b»ng çch giao l¹i cho bän c−íp bãc mét phÇn tµi s¶n cña chóng ta, ®Ó cøu lÊy chÝnh quyÒn cña c«ng nh©n, ®Ó gi¸ng nh÷ng ®ßn m¹nh mÏ h¬n vµo ®Çu bän c−íp bãc. ThÕ mµ lóc ®ã, ng−êi ta cø l¶i nh¶i m·i bªn tai chóng ta r»ng chóng ta "kh«ng tin t−ëng ë nh÷ng lùc l−îng cña giai cÊp c«ng nh©n"; nh−ng nh÷ng c©u nãi ®ã kh«ng ®¸nh lõa ®−îc chóng ta.

Giai ®o¹n thø ba. Thêi kú néi chiÕn tõ lóc chèng qu©n ®oµn TiÖp-kh¾c vµ ph¸i "Quèc héi lËp hiÕn", cho ®Õn lóc chèng Vran-ghen, tøc lµ tõ n¨m 1918 ®Õn 1920. Khi chiÕn

V . I . L ª - n i n 124

tranh míi b¾t ®Çu, Hång qu©n cña chóng ta ch−a ra ®êi. Cho ®Õn c¶ ngµy nay n÷a, vÒ ph−¬ng diÖn lùc l−îng vËt chÊt, lùc l−îng Hång qu©n còng kh«ng ®¸ng kÓ vµo ®©u, nÕu ®em so s¸nh víi bÊt cø qu©n ®éi cña n−íc nµo trong khèi §ång minh. Tuy vËy, chóng ta ®· chiÕn th¾ng trong cuéc ®Êu tranh chèng khèi §ång minh cã tiÕng hïng m¹nh trªn toµn thÕ giíi. Sù liªn minh gi÷a n«ng d©n vµ c«ng nh©n d−íi sù l·nh ®¹o cña chÝnh quyÒn nhµ n−íc v« s¶n, ®· ®−îc ®Ò cao ®Õn møc ch−a tõng thÊy, nh− lµ mét thµnh qu¶ cña lÞch sö toµn thÕ giíi, Bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®· ®ãng vai trß nh÷ng kÎ phôc dÞch cho chÕ ®é qu©n chñ, hoÆc c«ng khai (bän bé tr−ëng, çc tay tæ chøc, tuyªn truyÒn), hoÆc giÊu giÕm (lËp tr−êng "tÕ nhÞ" nhÊt vµ ti tiÖn nhÊt cña bän TsÐc-nèp vµ bän M¸c-tèp, nh÷ng kÎ gi¶ vê nh− lµ nh÷ng ng−êi ngoµi cuéc, nh−ng thËt ra chóng cÇm bót chèng l¹i chóng ta). Nh÷ng ng−êi v« chÝnh phñ còng cã ho¹t ®éng, nh−ng bÊt lùc: mét bé phËn gióp ®ì chóng ta, mét bé phËn kh¸c lµm háng c«ng viÖc, v× nh÷ng tiÕng gµo thÐt chèng l¹i kû luËt qu©n sù, hoÆc v× th¸i ®é hoµi nghi cña hä.

Giai ®o¹n thø t−. Khèi §ång minh b¾t buéc ph¶i chÊm døt (cã ®−îc l©u kh«ng?) sù can thiÖp vµ phong táa. §Êt n−íc chóng ta bÞ tµn ph¸ ®Õn cïng cùc, võa míi b¾t ®Çu ®−îc phôc håi; chØ cã trong lóc nµy, nã míi nhËn thÊy ®−îc hÕt ph¹m vi v« cïng réng lín cña tai häa, nã ®ang tr¶i qua mét hoµn c¶nh nguy khèn khñng khiÕp nhÊt; c«ng nghiÖp ®×nh trÖ, mïa mµng thÊt b¸t, n¹n ®ãi, bÖnh dÞch.

ThÕ lµ chóng ta ®· ®i ®Õn ®iÓm cao nhÊt, vµ ®ång thêi còng lµ ®iÓm khã kh¨n nhÊt, trong cuéc ®Êu tranh cã ý nghÜa lÞch sö toµn thÕ giíi cña chóng ta. §óng vµo lóc nµy, trong kho¶ng thêi gian hiÖn nay, kÎ thï kh«ng cßn ph¶i lµ kÎ thï ngµy h«m qua n÷a. KÎ thï kh«ng cßn ph¶i lµ nh÷ng ®¸m thæ phØ b¹ch vÖ d−íi quyÒn chØ huy cña bän ®Þa


125

chñ, ®−îc sù ñng hé cña tÊt c¶ bän men-sª-vÝch, bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ cña toµn bé giai cÊp t− s¶n quèc tÕ. KÎ thï, chÝnh lµ çi c¶nh ®×nh ®èn hµng ngµy cña nÒn kinh tÕ trong mét n−íc tiÓu n«ng mµ ®¹i c«ng nghiÖp ®· bÞ tµn ph¸. KÎ thï, chÝnh lµ thÕ lùc tù ph¸t tiÓu t− s¶n ®ang bao v©y chóng ta nh− kh«ng khÝ vµ th©m nhËp nÆng nÒ vµo hµng ngò cña giai cÊp v« s¶n. ThÕ mµ giai cÊp v« s¶n l¹i bÞ mÊt tÝnh giai cÊp, nghÜa lµ bÞ l¹c ra khái quÜ ®¹o giai cÊp cña m×nh. Çc c«ng x−ëng vµ nhµ m¸y ®Òu ®×nh ®èn, thÕ lµ giai cÊp v« s¶n bÞ suy yÕu, ph©n t¸n vµ kh«ng cã søc lùc. Cßn thÕ lùc tù ph¸t tiÓu t− s¶n trong n−íc th× l¹i ®−îc sù ñng hé cña toµn bé giai cÊp t− s¶n quèc tÕ mµ thÕ lùc vÉn cßn m¹nh mÏ trªn toµn thÕ giíi.

ThÕ th× kh«ng ®¸ng sî hay sao? NhÊt lµ ®èi víi nh÷ng tay anh hïng thuéc lo¹i nh− bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, nh− nh÷ng hiÖp sÜ trong Quèc tÕ II 1/2, nh− nh÷ng ng−êi v« chÝnh phñ bÊt lùc, nh− nh÷ng ng−êi th−êng hay thÝch dïng nh÷ng c©u nãi "t¶ khuynh". "Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch quay vÒ víi chñ nghÜa t− b¶n. ThÕ lµ xong ®êi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch; c¶ ®Õn cuéc çch m¹ng cña hä còng kh«ng v−ît khái ®−îc khu«n khæ cña mét cuéc çch m¹ng t− s¶n". Nh÷ng tiÕng kªu than ®ã, chóng ta ®· nghe ®ñ l¾m råi.

Nh−ng chóng ta còng ®· quen tai víi nh÷ng tiÕng kªu than nh− thÕ råi.

Chóng ta kh«ng coi th−êng nguy c¬ ®©u. Chóng ta nh×n th¼ng vµo nã. Chóng ta nãi víi c«ng nh©n vµ n«ng d©n nh− sau: nguy c¬ qu¶ lµ to lín; ph¶i ®oµn kÕt h¬n n÷a, ph¶i kiªn c−êng h¬n n÷a, ph¶i b×nh tÜnh h¬n n÷a; h·y khinh bØ mµ ®uæi ra khái hµng ngò çc ®ång chÝ bän ng−êi ®i theo phe men-sª-vÝch, phe x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, bän ng−êi gieo hoang mang, bän ng−êi la ho¶ng.

V . I . L ª - n i n 126

Nguy c¬ qu¶ lµ to lín. KÎ thï m¹nh h¬n chóng ta rÊt nhiÒu vÒ mÆt kinh tÕ, còng nh− ngµy h«m qua chóng m¹nh h¬n chóng ta rÊt nhiÒu vÒ mÆt qu©n sù. Chóng ta biÕt nh− thÕ, vµ søc m¹nh cña chóng ta chÝnh lµ chç ®ã. Sau khi chóng ta ®· ®em hÕt cè g¾ng phi th−êng ra ®Ó gi¶i phãng n−íc Nga khái chÕ ®é phong kiÕn, ®Ó ph¸t triÓn tÊt c¶ çc lùc l−îng cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n, ®Ó phôc vô cho cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa ®Õ quèc trong ph¹m vi toµn thÕ giíi, còng nh− ®Ó phôc vô cho phong trµo v« s¶n quèc tÕ ®· trõ bá ®−îc nh÷ng hµnh vi ®ª tiÖn vµ hÌn h¹ cña bän Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II 1/2 th× nh÷ng tiÕng kªu gµo v× khiÕp sî kh«ng cßn cã ¶nh h−ëng g× ®èi víi chóng ta n÷a. Ho¹t ®éng çch m¹ng cña chóng ta, chóng ta ®· "chøng thùc" mét çch ®Çy ®ñ, thËm chÝ, qu¸ ®Çy ®ñ n÷a lµ kh¸c: chóng ta ®· chøng tá b»ng sù viÖc thùc tÕ cho toµn thÕ giíi thÊy tinh thÇn çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n – tinh thÇn ®ã kh¸c víi "nÒn d©n chñ men-sª-vÝch - x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ kh¸c víi chñ nghÜa c¶i l−¬ng b¹c nh−îc, Èn nÊp d−íi nh÷ng c©u nãi huyªnh hoang rçng tuÕch – cã kh¶ n¨ng ®Õn nh− thÕ nµo.

KÎ nµo lo sî thÊt b¹i tr−íc khi b−íc vµo mét trËn ®¸nh lín, th× kÎ ®ã chØ cã thÓ tù x−ng lµ ng−êi x· héi chñ nghÜa ®Ó chÕ nh¹o c«ng nh©n mµ th«i.

ChÝnh v× chóng ta kh«ng sî nh×n th¼ng vµo nguy hiÓm, cho nªn chóng ta sö dông lùc l−îng cña chóng ta mét çch ®¾c lùc h¬n ®Ó tiÕn hµnh ®Êu tranh, chóng ta c©n nh¾c lîi h¹i mét çch s¸ng suèt h¬n, thËn träng h¬n, kü cµng h¬n; chóng ta tiÕn hµnh tÊt c¶ nh÷ng sù nh−îng bé cã thÓ gióp cho chóng ta t¨ng c−êng lùc l−îng cña chóng ta vµ chia rÏ lùc l−îng cña kÎ thï (ngµy nay, tÊt c¶ mäi ng−êi, cho ®Õn kÎ ngu ngèc nhÊt, còng ®Òu hiÓu r»ng "hßa −íc BrÐt" lµ mét sù nh−îng bé ®· gióp chóng ta t¨ng c−êng lùc l−îng, vµ ®· chia rÏ lùc l−îng cña chñ nghÜa ®Õ quèc quèc tÕ).


127

Bän men-sª-vÝch gµo thÐt r»ng thuÕ l−¬ng thùc, quyÒn tù do th−¬ng nghiÖp, viÖc ban hµnh chÕ ®é t« nh−îng vµ viÖc cho phÐp thùc hiÖn chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc, cã nghÜa lµ chñ nghÜa céng s¶n ®· bÞ ph¸ s¶n. Phô häa víi bän men-sª-vÝch ®ã, ë n−íc ngoµi cã Lª-vy, mét cùu ®¶ng viªn céng s¶n; ®èi víi anh chµng Lª-vy nµy, ®¸ng lÏ nªn biÖn hé cho anh ta, chõng nµo ng−êi ta cßn cã thÓ t×m çch gi¶i thÝch nh÷ng lçi lÇm cña anh ta nh− lµ mét sù ph¶n øng chèng l¹i nh÷ng sai lÇm mµ nh÷ng ng−êi céng s¶n "çnh t¶" ®· ph¹m ph¶i ë §øc, nhÊt lµ håi th¸ng Ba 1921. Nh−ng ng−êi ta kh«ng cßn biÕt lµm thÕ nµo ®Ó biÖn hé cho anh chµng Lª-vy nµy n÷a, bëi v× ®¸ng lÏ ph¶i nh×n nhËn lçi lÇm cña m×nh, anh ta l¹i hoµn toµn ng¶ theo ®−êng lèi cña chñ nghÜa men-sª-vÝch.

Chóng ta chØ cÇn nh¾c l¹i cho bän men-sª-vÝch la ho¶ng h·y nhí ®Õn sù viÖc nµy: nh÷ng ng−êi céng s¶n, ngay tõ mïa xu©n 1918, ®· tuyªn bè vµ bªnh vùc çi ý kiÕn vÒ viÖc liªn kÕt, liªn minh víi chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc ®Ó chèng l¹i thÕ lùc tù ph¸t tiÓu t− s¶n. ViÖc ®ã ®· x¶y ra çch ®©y ba n¨m råi! Ngay trong nh÷ng th¸ng ®Çu tiªn, khi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch võa míi chiÕn th¾ng! Ngay lóc bÊy giê, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· tá ra s¸ng suèt. Vµ tõ ®Êy, kh«ng mét ai cã thÓ b¸c bá ®−îc sù ®óng ®¾n cña viÖc chóng ta ®¸nh gi¸ mét çch s¸ng suèt nh÷ng lùc l−îng hiÖn diÖn.

Anh chµng Lª-vy ®· ng¶ theo chñ nghÜa men-sª-vÝch ®ã l¹i khuyªn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch (®ång thêi "tiªn ®o¸n" r»ng chñ nghÜa t− b¶n sÏ chiÕn th¾ng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, còng nh− tÊt c¶ nh÷ng ng−êi tiÓu t− s¶n, d©n chñ, d©n chñ - x· héi v.v., ®· tiªn ®o¸n r»ng chóng ta sÏ thÊt b¹i, trong tr−êng hîp chóng ta gi¶i t¸n Quèc héi lËp hiÕn!) nªn kªu gäi sù gióp ®ì cña toµn bé giai cÊp c«ng nh©n! Bëi v× cho ®Õn nay, çc ng−êi cã thÊy kh«ng, hä chØ ®−îc sù gióp ®ì cña mét bé phËn cña giai cÊp c«ng nh©n th«i!

V . I . L ª - n i n 128

ë ®©y, th¸i ®é cña Lª-vy ¨n khíp mét çch l¹ th−êng víi th¸i ®é cña bän nöa v« chÝnh phñ vµ bän la ho¶ng, vµ cña mét bé phËn trong nhãm "®èi lËp c«ng nh©n" cò lµ bän thÝch tuyªn bè trÞnh träng r»ng ngµy nay nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch "kh«ng tin t−ëng ë nh÷ng lùc l−îng cña giai cÊp c«ng nh©n n÷a". Bän men-sª-vÝch vµ nh÷ng kÎ ®i theo bän v« chÝnh phñ biÕn kh¸i niÖm "lùc l−îng cña giai cÊp c«ng nh©n" Êy thµnh mét thø b¸i vËt, v× bän hä kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó suy nghÜ ®Õn néi dung thùc tÕ, cô thÓ cña kh¸i niÖm Êy. §¸ng lÏ ph¶i nghiªn cøu vµ ph©n tÝch néi dung ®ã th× ng−êi ta l¹i nãi nh÷ng lêi khoa tr−¬ng.

Çc ngµi trong Quèc tÕ II 21 muèn tù x−ng lµ nh÷ng nhµ

çch m¹ng, nh−ng, thùc ra, cø mçi lÇn cã mét t×nh h×nh nghiªm träng diÔn ra, lµ mét lÇn hä tá ra lµ nh÷ng ng−êi ph¶n çch m¹ng, bëi v× hä sî dïng b¹o lùc ®Ó ph¸ ho¹i bé m¸y nhµ n−íc cò, vµ hä kh«ng tin t−ëng ë nh÷ng lùc l−îng cña giai cÊp c«ng nh©n. Khi chóng ta ®· nãi nh− thÕ vÒ ph¸i x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ ®ång bän, th× ®ã kh«ng ph¶i lµ mét c©u nãi su«ng. TÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu biÕt r»ng cuéc Çch m¹ng th¸ng M−êi thùc tÕ ®· ®−a lªn hµng ®Çu nh÷ng lùc l−îng míi, mét giai cÊp míi; r»ng hiÖn giê, nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn −u tó cña giai cÊp v« s¶n ®ang qu¶n lý n−íc Nga; hä ®· lËp ra qu©n ®éi, hä ®· chØ huy qu©n ®éi, hä ®· x©y dùng chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, v.v., hä l·nh ®¹o c«ng nghiÖp vµ cßn lµm nhiÒu c«ng viÖc kh¸c n÷a. Vµ nÕu nh÷ng hµnh vi sai lÖch quan liªu chñ nghÜa biÓu hiÖn ra trong bé m¸y chÝnh quyÒn, th× chóng ta ch¼ng nh÷ng kh«ng che giÊu tÖ h¹i ®ã, mµ cßn tè gi¸c nã, ®Êu tranh chèng l¹i nã. Nh÷ng ng−êi nµo v× ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng hµnh vi sai lÖch trong chÕ ®é míi, mµ quªn mÊt néi dung cña chÕ ®é ®ã, quªn mÊt r»ng giai cÊp c«ng nh©n ®· lËp ra vµ l·nh ®¹o mét nhµ n−íc kiÓu x«-viÕt, th× nh÷ng ng−êi Êy chØ lµ nh÷ng ng−êi kh«ng biÕt suy nghÜ, nh÷ng lêi cña hä chØ lµ nh÷ng lêi nãi vu v¬.


129

Nh−ng "nh÷ng lùc l−îng cña giai cÊp c«ng nh©n" kh«ng ph¶i lµ v« h¹n. NÕu ngµy nay, nh÷ng lùc l−îng míi cña giai cÊp v« s¶n d©ng lªn cßn yÕu ít, ®«i khi l¹i qu¸ yÕu ít; nÕu mÆc dÇu ®· cã tÊt c¶ nh÷ng s¾c lÖnh, lêi kªu gäi, c«ng t¸c cæ ®éng, mÆc dÇu ®· cã tÊt c¶ nh÷ng mÖnh lÖnh vÒ viÖc "®Ò b¹t nh÷ng ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i", nh−ng çc lùc l−îng Êy d©ng lªn vÉn cßn yÕu ít, mµ cø t×m lèi tho¸t b»ng nh÷ng lêi khoa tr−¬ng vÒ sù "kh«ng tin t−ëng ë nh÷ng lùc l−îng cña giai cÊp c«ng nh©n", tøc lµ sa vµo mét lèi nãi rçng tuyÕch.

NÕu kh«ng cã mét thêi gian "t¹m nghØ" nhÊt ®Þnh, th× nh÷ng lùc l−îng míi ®ã sÏ kh«ng bao giê cã; nh÷ng lùc l−îng ®ã chØ tÝch lòy l¹i dÇn dÇn; vµ chØ cã trªn c¬ së cña mét nÒn ®¹i c«ng nghiÖp ®· ®−îc kh«i phôc (nghÜa lµ, nãi mét çch chÝnh x¸c h¬n vµ cô thÓ h¬n, trªn c¬ së cña c«ng cuéc ®iÖn khÝ hãa), nh÷ng lùc l−îng Êy míi cã thÓ xuÊt hiÖn ®−îc. Chø kh«ng cã çch nµo kh¸c.

Sau nh÷ng sù cè g¾ng khÈn tr−¬ng ®Õn cao ®é, ch−a tõng cã trªn thÕ giíi, giai cÊp c«ng nh©n cña n−íc tiÓu n«ng bÞ tµn ph¸ nµy, giai cÊp c«ng nh©n ®· bÞ tæn thÊt rÊt nhiÒu v× ®· bÞ mÊt tÝnh giai cÊp cña m×nh, cÇn cã mét kho¶ng thêi gian ®Ó cho nh÷ng lùc l−îng míi cã thÓ lín lªn, cè kÕt l¹i, ®Ó cho nh÷ng lùc l−îng ®· hao mßn vµ suy nh−îc cã thÓ "lÊy l¹i søc". ViÖc t¹o lËp ra bé m¸y qu©n sù vµ bé m¸y nhµ n−íc, bé m¸y ®· cã thÓ ®−¬ng ®Çu vµ th¾ng çc cuéc thö th¸ch trong nh÷ng n¨m 1917 - 1921, lµ mét c«ng viÖc vÜ ®¹i ®· sö dông, thu hót vµ lµm kiÖt "nh÷ng lùc l−îng" thùc tÕ (chø kh«ng ph¶i nh÷ng lùc l−îng mµ bän ng−êi la ho¶ng ®· nãi ®Õn trong nh÷ng lêi khoa tr−¬ng cña hä) "cña giai cÊp c«ng nh©n". CÇn ph¶i hiÓu ®iÒu ®ã vµ ph¶i chó ý r»ng sù tr−ëng thµnh tõ tõ tõng b−íc cña nh÷ng lùc l−îng míi cña giai cÊp c«ng nh©n lµ ®iÒu tÊt yÕu, hay nãi cho ®óng h¬n, lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái.

V . I . L ª - n i n 130

Nh÷ng lêi gµo thÐt cña bän men-sª-vÝch nãi r»ng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· ®i theo "chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬" (chóng b¶o r»ng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch dùa vµo qu©n ®éi vµ bé m¸y nhµ n−íc, ®Ó chèng l¹i ý chÝ cña ph¸i "d©n chñ"), ®· hoµn toµn nãi lªn çi s¸ch l−îc cña giai cÊp t− s¶n, nªn Mi-li-u-cèp ñng hé s¸ch l−îc ®ã, ñng hé nh÷ng khÈu hiÖu ë "Cr«n-st¸t" (mïa xu©n 1921) lµ ph¶i lÏ. Giai cÊp t− s¶n nhËn thÊy râ r»ng "nh÷ng lùc l−îng" thùc tÕ "cña giai cÊp c«ng nh©n", ngµy nay, gåm cã ®éi tiÒn phong hïng m¹nh cña giai cÊp Êy (tøc lµ §¶ng céng s¶n Nga lµ ®¶ng kh«ng ph¶i mét sím mét chiÒu, mµ ph¶i tr¶i qua hai m−¬i l¨m n¨m trêi, vµ nhê hµnh ®éng cña m×nh, míi giµnh ®−îc vai trß, lùc l−îng vµ danh hiÖu "®éi tiÒn phong" cña giai cÊp duy nhÊt çch m¹ng), céng víi nh÷ng thµnh phÇn ®· bÞ suy yÕu nhiÒu nhÊt v× ®· bÞ mÊt tÝnh giai cÊp vµ dÔ bÞ ¶nh h−ëng cña nh÷ng th¸i ®é dao ®éng cña bän men-sª-vÝch vµ bän v« chÝnh phñ.

D−íi khÈu hiÖu: "H·y tin t−ëng ë lùc l−îng cña giai cÊp c«ng nh©n h¬n n÷a", ng−êi ta hiÖn giê, trong thùc tÕ, ®ang cè g¾ng t¨ng c−êng ¶nh h−ëng cña bän men-sª-vÝch vµ bän v« chÝnh phñ: håi mïa xu©n 1921, sù biÕn ë Cr«n-st¸t ®· chØ râ vµ chøng minh ®iÒu ®ã mét çch hoµn toµn râ rÖt. BÊt cø ng−êi c«ng nh©n gi¸c ngé nµo còng ®Òu cã bæn phËn ph¶i lét mÆt n¹ vµ ®uæi cho xa nh÷ng kÎ nµo la ã lªn lµ chóng ta "kh«ng tin t−ëng ë nh÷ng lùc l−îng cña giai cÊp c«ng nh©n", bëi v× bän ng−êi la ho¶ng ®ã, thùc ra, lµ bän phôc dÞch cho giai cÊp t− s¶n vµ bän ®Þa chñ, chóng cè søc lµm suy yÕu giai cÊp v« s¶n b»ng çch më réng ph¹m vi ¶nh h−ëng cña bän men-sª-vÝch vµ bän v« chÝnh phñ, ®Ó lµm lîi cho giai cÊp t− s¶n vµ bän ®Þa chñ.

"MÊu chèt cña vÊn ®Ò" chÝnh lµ ë chç ®ã, nÕu ng−êi ta suy nghÜ mét çch s¸ng suèt vÒ néi dung thËt sù cña kh¸i niÖm "lùc l−îng cña giai cÊp c«ng nh©n"!


131

Nµy, çc anh b¹n ¬i, ®©u lµ viÖc lµm cña çc anh, çc anh ®· lµm g× ®Ó ®Ò b¹t thùc sù nh÷ng ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i vµo "mÆt trËn" quan träng nhÊt ngµy nay, tøc lµ mÆt trËn kinh tÕ, ®Ó cho hä tham gia vµo c«ng cuéc x©y dùng nÒn kinh tÕ quèc d©n? §ã lµ c©u hái mµ nh÷ng ng−êi c«ng nh©n gi¸c ngé ph¶i ®Æt ra cho bän ng−êi la ho¶ng. §ã lµ çch mµ ng−êi ta bao giê còng cã thÓ vµ cÇn ph¶i lét mÆt n¹ bän ng−êi la ho¶ng, vµ v¹ch râ r»ng, trong thùc tÕ, ch¼ng nh÷ng hä ®· kh«ng gióp ®ì, mµ l¹i cßn lµm trë ng¹i c«ng cuéc kiÕn thiÕt kinh tÕ; r»ng ch¼ng nh÷ng hä ®· kh«ng gióp ®ì, mµ l¹i cßn lµm trë ng¹i qu¸ tr×nh tiÕn triÓn cña cuéc çch m¹ng v« s¶n; r»ng hä lµ nh÷ng kÎ ®i gieo r¾c nh÷ng khuynh h−íng kh«ng cã chót g× lµ v« s¶n, mµ lµ tiÓu t− s¶n; r»ng hä phôc vô cho mét giai cÊp kh«ng ph¶i lµ giai cÊp chóng ta.

KhÈu hiÖu cña chóng ta lµ: ®¶ ®¶o bän la ho¶ng! ®¶ ®¶o bän phôc dÞch cho tôi b¹ch vÖ mét çch v« ý thøc, chóng ®ang t¸i ph¹m nh÷ng lçi lÇm cña nh÷ng kÎ ®ª tiÖn ®· tham gia vµo cuéc næi lo¹n ë Cr«n-st¸t, håi mïa xu©n 1921! H·y b¾t tay vµo c«ng t¸c thùc tiÔn vµ nghiªm chØnh, vµ h·y chó ý ®Õn ®Æc ®iÓm vµ çc nhiÖm vô cña t×nh h×nh hiÖn t¹i! Chóng ta cÇn ®Õn nh÷ng hµnh ®éng cô thÓ, chø kh«ng ph¶i nh÷ng c©u nãi su«ng!

ViÖc s¸ng suèt ®¸nh gi¸ nh÷ng ®Æc ®iÓm Êy vµ nh÷ng lùc l−îng giai cÊp hiÖn thùc, chø kh«ng ph¶i h− t−ëng, cho chóng ta thÊy r»ng:

- Sau mét thêi kú ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu ch−a tõng cã vÒ mÆt ho¹t ®éng s¸ng t¹o cña giai cÊp v« s¶n trªn lÜnh vùc qu©n sù, hµnh chÝnh vµ chÝnh trÞ, th× mét thêi kú tr−ëng thµnh chËm ch¹p h¬n nhiÒu cña nh÷ng lùc l−îng míi ®· më ra, - më ra kh«ng ph¶i mét çch ngÉu nhiªn, mµ lµ tÊt nhiªn, kh«ng ph¶i do lçi lÇm cña çc ç nh©n hay cña çc chÝnh ®¶ng, mµ lµ do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan. Trong lÜnh vùc kinh tÕ, c«ng t¸c kiÕn thiÕt nhÊt ®Þnh

V . I . L ª - n i n 132

ph¶i khã kh¨n h¬n, chËm ch¹p h¬n, tuÇn tù h¬n; ®ã lµ do chÝnh ngay b¶n chÊt cña c«ng t¸c Êy, nÕu nh− ng−êi ta ®em so s¸nh víi c«ng t¸c qu©n sù, hµnh chÝnh vµ chÝnh trÞ. §ã lµ do nh÷ng khã kh¨n ®Æc biÖt cña c«ng t¸c kiÕn thiÕt vµ do ë chç lµ ®Êt ®ai trång trät, nÕu cã thÓ nãi nh− thÕ, ®ang cßn n»m ë d−íi mét líp ®Êt s©u h¬n.

V× vËy, chóng ta sÏ cè g¾ng x¸c ®Þnh mét çch hÕt søc chu ®¸o, chu ®¸o gÊp ba lÇn, nhiÖm vô cña chóng ta trong giai ®o¹n míi vµ cao nhÊt nµy cña cuéc ®Êu tranh. Chóng ta nªn x¸c ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô Êy mét çch khiªm tèn h¬n, chóng ta cø thùc hiÖn nhiÒu h¬n n÷a nh÷ng sù nh−îng bé, tÊt nhiªn lµ trong ph¹m vi nh÷ng ®iÒu mµ giai cÊp v« s¶n cã thÓ nh©n nh−îng ®−îc, ®ång thêi vÉn gi÷ v÷ng ®Þa vÞ lµ giai cÊp thèng trÞ; thu thuÕ l−¬ng thùc theo møc ph¶i ch¨ng, cµng nhanh cµng tèt; më réng cao ®é quyÒn tù do ®Ó ph¸t triÓn, t¨ng c−êng vµ phôc håi nÒn kinh tÕ n«ng d©n; chóng ta sÏ giao nh÷ng xÝ nghiÖp kh«ng tuyÖt ®èi cÇn thiÕt ®èi víi chóng ta cho nh÷ng ng−êi nµo muèn thuª, kÓ c¶ nh÷ng t− b¶n t− nh©n trong n−íc vµ nh÷ng ng−êi ngo¹i quèc l·nh thÇu t« nh−îng. Chóng ta cÇn cã mét sù liªn kÕt, hoÆc mét sù liªn minh gi÷a nhµ n−íc v« s¶n vµ chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc, ®Ó chèng l¹i thÕ lùc tù ph¸t tiÓu t− s¶n. CÇn ph¶i thùc hiÖn sù liªn minh ®ã mét çch khÐo lÐo theo c©u ch©m ng«n: "B¶y lÇn ®o, mét lÇn c¾t". Chóng ta sÏ gi÷ l¹i cho b¶n th©n chóng ta mét ®Þa bµn c«ng t¸c nhá bÐ h¬n, nghÜa lµ chØ gi÷ l¹i çi g× ®ã tuyÖt ®èi cÇn thiÕt cho chóng ta mµ th«i. Chóng ta sÏ tËp trung vµo çi ®Þa bµn nhá bÐ nh÷ng lùc l−îng ®· suy yÕu cña giai cÊp c«ng nh©n, nh−ng ng−îc l¹i, chóng ta sÏ cñng cè lùc l−îng v÷ng ch¾c h¬n, sÏ tù kiÓm tra m×nh kh«ng ph¶i mét, hai lÇn mµ nhiÒu lÇn b»ng kinh nghiÖm thùc tÕ. Tõ tõ tõng b−íc mét, tõng tý mét, nÕu kh«ng th× ngµy nay, trªn mét con ®−êng khã kh¨n nh− thÕ, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn gay go nh− thÕ, gi÷a nh÷ng hiÓm häa nh− thÕ, mét "®éi qu©n" nh− ®éi qu©n cña


133

chóng ta kh«ng thÓ nµo tiÕn lªn ®−îc. Nh÷ng kÎ nµo cho r»ng c«ng t¸c ®ã "ch¸n", "kh«ng høng thó", "khã hiÓu", nh÷ng kÎ nµo cau mµy khã chÞu, hoÆc sinh ra ho¶ng hèt, nh÷ng kÎ nµo dÔ bÞ quyÕn rò bëi nh÷ng tiÕng la ã lµ thiÕu "®µ phÊn khëi tr−íc kia", thiÕu "sù hµo høng tr−íc kia" v.v., - nh÷ng kÎ ®ã, tèt h¬n hÕt lµ nªn "gi¶i phãng" hä "khái c«ng t¸c", vµ ®em bá hä vµo së l−u tr÷, ®Ó lµm cho hä kh«ng thÓ g©y tai h¹i ®−îc n÷a, v× hä kh«ng muèn hoÆc kh«ng biÕt suy nghÜ xem çi g× lµ ®Æc thï trong giai ®o¹n hiÖn t¹i, trong thêi kú hiÖn t¹i cña cuéc ®Êu tranh.

ChÝnh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña mét n−íc bÞ tµn ph¸ ®Õn cïng kiÖt vµ lùc l−îng cña giai cÊp v« s¶n ë ®ã ®· kiÖt søc v× ph¶i thùc hiÖn nh÷ng sù cè g¾ng gÇn nh− qu¸ søc chÞu ®ùng cña con ng−êi, mµ chóng ta ®¶m ®−¬ng lÊy sù nghiÖp khã kh¨n h¬n hÕt: ®Æt c¬ së cho mét nÒn kinh tÕ thËt sù x· héi chñ nghÜa, tæ chøc viÖc trao ®æi hîp lý nh÷ng hµng hãa (hay nãi cho ®óng h¬n: viÖc trao ®æi s¶n phÈm) gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp. KÎ thï vÉn cßn m¹nh h¬n chóng ta nhiÒu; lèi trao ®æi hµng hãa v« chÝnh phñ, ®Çu c¬, ç thÓ, ph¸ hñy tõng b−íc trong c«ng t¸c cña chóng ta. Chóng ta thÊy râ nh÷ng khã kh¨n vµ chóng ta sÏ kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n ®ã mét çch bÒn bØ vµ cã hÖ thèng. Chóng ta cø ®Ó cho çc c¬ quan ®Þa ph−¬ng ph¸t huy h¬n n÷a ãc s¸ng kiÕn, tÝnh ®éc lËp, chóng ta dµnh riªng cho çc c¬ quan Êy nhiÒu lùc l−îng h¬n n÷a, chóng ta chó ý nhiÒu h¬n n÷a ®Õn kinh nghiÖm thùc tiÔn cña hä. Giai cÊp c«ng nh©n cã thÓ hµn g¾n l¹i ®−îc çc vÕt th−¬ng cña m×nh, phôc håi ®−îc "lùc l−îng giai cÊp" v« s¶n cña m×nh; giai cÊp n«ng d©n cã thÓ t¨ng thªm tÝn nhiÖm ®èi víi sù l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n, nh−ng chØ trong chõng mùc lµ nÒn c«ng nghiÖp sÏ thùc sù ®−îc phôc håi thµnh c«ng vµ nhµ n−íc sÏ tæ chøc ®−îc nh÷ng viÖc trao ®æi s¶n phÈm hîp lý, cã lîi cho c¶ n«ng d©n lÉn c«ng nh©n. ChÝnh theo møc

V . I . L ª - n i n 134

®é ®¹t ®−îc cña nh÷ng thµnh tùu ®ã mµ chóng ta cã ®−îc nh÷ng lùc l−îng míi d©ng lªn, cã lÏ ®iÒu ®ã sÏ diÔn ra kh«ng ®−îc nhanh chãng nh− tÊt c¶ chóng ta mong muèn, nh−ng ch¾c ch¾n nã sÏ ®Õn víi chóng ta.

Chóng ta h·y tiÕn lªn lµm mét c«ng t¸c, tuy kh«ng ®−îc nhanh chãng nh− tr−íc, nh−ng thËn träng h¬n, c−¬ng quyÕt h¬n vµ bÒn bØ h¬n.

Ngµy 20 th¸ng T¸m 1921

"Sù thËt", sè 190, ngµy 28 th¸ng T¸m 1921 Ký tªn: N. Lª-nin

Theo ®óng b¶n in trªn b¸o "Sù thËt", cã ®èi chiÕu víi nh÷ng b¶n in thö do Lª-nin söa ch÷a

135

®Ò nghÞ lªn bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng

®¶ng céng s¶n (b) nga vÒ viÖc ®−a un-ghÐc-n¬ ra tßa 5 4

T«i ®Ò nghÞ nªn chó ý nhiÒu h¬n n÷a ®Õn vô nµy, cÇn

kiÓm tra xem lêi buéc téi cã x¸c ®¸ng hay kh«ng vµ nÕu cã chøng cí thËt ®Çy ®ñ, râ rµng kh«ng cßn cã thÓ nghi ngê g×, th× më phiªn tßa c«ng khai, tiÕn hµnh xÐt xö nhanh ®Õn møc tèi ®a vµ xö b¾n.

§äc qua ®iÖn tho¹i ngµy 26th¸ng T¸m 1921

In lÇn ®Çu n¨m 1945 trong V¨ntËp Lª-nin, t. XXXV

Theo ®óng b¶n ®¸nh m¸y

136

göi tiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy 5 5

KÝnh göi ®ång chÝ Ki-xª-lÐp hoÆc quyÒn chñ tÞch TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy

27 th¸ng T¸m 1921

§ång chÝ Ki-xª-lÐp!

Hµng lo¹t lêi tuyªn bè cho thÊy r»ng viÖc ¸p dông chÕ ®é tr¶ c«ng (vÒ nh÷ng sù phôc vô v.v.) th−êng ®Æt c«ng nh©n vµo mét t×nh c¶nh kh«ng thÓ chÞu næi.

CÇn cö ra mét tiÓu ban gåm: 1) 2 ng−êi cña Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn

Nga 2) 2 ®¹i diÖn cña X«-viÕt ®¹i biÓu Pª-t¬-r«-gr¸t vµ M¸t-

xc¬-va, mçi n¬i mét ®¹i diÖn 3) 2 ñy viªn cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy 4) chñ tÞch TiÓu héi ®ång (®ång chÝ Ki-xª-lÐp) lµm chñ

tÞch tiÓu ban nµy. NhiÖm vô cña tiÓu ban lµ: chuÈn bÞ mét çch toµn diÖn vÊn ®Ò (vµ nh÷ng s¾c lÖnh

t−¬ng øng) lµm thÕ nµo cho chÕ ®é tr¶ c«ng ®−îc ¸p dông phï hîp víi tiÒn c«ng tr¶ cho c«ng nh©n vµ t×nh c¶nh cña hä nãi chung (nh÷ng kho¶n tiÒn trÝch cho c«ng nh©n vµ

Göi tiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy

137

v.v.. hoÆc mét çi g× thuéc lo¹i ®ã, thêi h¹n vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña viÖc ¸p dông chÕ ®é tr¶ c«ng v.v.).


P. S. TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò nµy chØ th«ng qua §¹i héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy.

In lÇn ®Çu n¨m 1945 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXXV


138

th− göi ban biªn tËp b¸o "®êi sèng kinh tÕ" 5 6

1/IX

ViÖc chuyÓn tê "§êi sèng kinh tÕ" thµnh c¬ quan ng«n luËn cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng 57 kh«ng thÓ coi nh− lµ mét viÖc lµm hoµn toµn h×nh thøc.

Tê b¸o ph¶i trë thµnh mét c¬ quan chiÕn ®Êu, mét lµ kh«ng nh÷ng nã sÏ cung cÊp nh÷ng tµi liÖu ®Òu ®Æn vµ x¸c thùc vÒ nÒn kinh tÕ cña ta, mµ hai lµ nã sÏ cßn ph©n tÝch nh÷ng tµi liÖu Êy, chØnh lý tµi liÖu Êy mét çch khoa häc, ®Ó rót ra nh÷ng kÕt luËn ®óng ®¾n gióp cho viÖc qu¶n lý c«ng nghiÖp, v.v.; vµ sau hÕt, ba lµ, nã sÏ cßn thóc ®Èy toµn thÓ nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c trªn mÆt trËn kinh tÕ, nã phÊn ®Êu ®Ó thùc hiÖn mét chÕ ®é b¸o ço chÝnh x¸c kÞp thêi; nã biÓu d−¬ng nh÷ng c«ng viÖc lµm tèt vµ ®−a ra cho c«ng chóng phª ph¸n nh÷ng ng−êi lµm viÖc ch©y l−êi, chËm tiÕn hay kÐm cái ë xÝ nghiÖp nµy hoÆc c¬ quan nä, hay ë ngµnh kinh tÕ kia v. v..

HiÖn nay, tê b¸o cung cÊp nhiÒu tµi liÖu rÊt quý gi¸, trong ®ã cã nh÷ng tµi liÖu thèng kª vÒ nÒn kinh tÕ cña ta. Nh−ng nh÷ng tµi liÖu ®ã m¾c hai khuyÕt ®iÓm: nã cã tÝnh chÊt ngÉu nhiªn, kh«ng ®Çy ®ñ, kh«ng cã hÖ thèng, vµ h¬n n÷a, ch−a ®−îc chØnh lý, ch−a ®−îc ph©n tÝch.

§Ó cho râ h¬n, t«i xin lÊy vµi vÝ dô. Bµi "Khu má M¸t-xc¬-va håi th¸ng B¶y" (sè 188) lµ mét

trong nh÷ng bµi kh¸ nhÊt, v× nã cã ph©n tÝch çc sè liÖu vµ

Th− göi ban biªn tËp b¸o "§êi sèng kinh tÕ"

139

so s¸nh nh÷ng sè liÖu nµy víi tr−íc kia vµ víi tõng xÝ nghiÖp. Nh−ng viÖc ph©n tÝch ch−a ®−îc ®Çy ®ñ. Kh«ng gi¶i thÝch v× sao xÝ nghiÖp nµy (má T«-v¸c-c«-v«, hoµn thµnh nhiÖm vô cßn xÝ nghiÖp kh¸c th× kh«ng. Kh«ng rót ra ®−îc kÕt luËn thùc tiÔn. Kh«ng cã so s¸nh víi çc sè liÖu hµng n¨m.

Trong sè b¸o 190, ë trang 2, cã mét trµng tµi liÖu thèng kª chi tiÕt, nh− tê b¸o th−êng lµm, nh−ng nh÷ng tµi liÖu thèng kª chi tiÕt ®ã hoµn toµn "ch−a ®−îc tiªu hãa"; chóng vÉn cßn mang tÝnh chÊt ngÉu nhiªn, méc m¹c, ch−a qua mét sù ph©n tÝch nµo c¶, còng kh«ng cã so s¸nh g× hÕt (víi qu¸ khø vµ víi çc xÝ nghiÖp kh¸c), v.v..

Muèn cho tê b¸o ― trªn thùc tÕ, chø kh«ng ph¶i chØ trªn lêi nãi ― trë thµnh c¬ quan ng«n luËn cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, th× cÇn ph¶i cã nh÷ng sù thay ®æi nh− sau:

1) Gi¸m s¸t nghiªm kh¾c h¬n n÷a nh÷ng sù chËm trÔ hay thiÕu sãt trong viÖc göi b¸o ço cho çc c¬ quan h÷u quan vµ ®¶ kÝch nh÷ng kÎ ch©y l−êi, ®ång thêi p h Ê n ® Ê u ®Ó thùc hiÖn (th«ng qua bé d©n ñy h÷u quan hay V¨n phßng Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng) mét chÕ ®é b¸o ço chÝnh x¸c kÞp thêi.

2) HÖ thèng hãa mét çch chÆt chÏ h¬n n÷a, tøc lµ mét çch chu ®¸o vµ t−êng tËn h¬n n÷a, tÊt c¶ çc tµi liÖu thèng kª ®· ®−îc c«ng bè, lu«n lu«n t×m tßi çc sè liÖu ®Ó so s¸nh, lu«n lu«n dÉn ra çc sè liÖu vÒ çc n¨m, th¸ng tr−íc kia v.v., lu«n lu«n tËp hîp tµi liÖu ®Ó ph©n tÝch vµ gi¶i thÝch n h ÷ n g n g u y ª n n h © n cña mét sù thÊt b¹i, ®Ó b i Ó u d−¬ n g nh÷ng xÝ nghiÖp cã thµnh tÝch, hay Ýt ra, tiªn tiÕn h¬n çc xÝ nghiÖp kh¸c v.v..

3) Tæ chøc mét mµng l−íi th«ng tÝn viªn ë c¬ së, cã c¶ nh÷ng ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i lÉn nh÷ng ®¶ng viªn céng s¶n, vµ dµnh nhiÒu chç h¬n ®Ó ®¨ng nh÷ng tin cña çc ®Þa ph−¬ng, çc nhµ m¸y, çc hÇm má, çc n«ng tr−êng quèc doanh, çc kho vµ c«ng x−ëng ®−êng s¾t v.v..

V . I . L ª - n i n 140

4) §¨ng trªn nh÷ng phô tr−¬ng ®Æc biÖt nh÷ng b¶n th«ng b¸o vÒ tÊt c¶ çc vÊn ®Ò chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ n−íc ta. Çc th«ng b¸o nhÊt thiÕt ph¶i ®−îc chØnh lý vµ ph¶i cã kÌm theo mét sù ph©n tÝch s©u s¾c mäi mÆt, còng nh− cã rót ra nh÷ng kÕt luËn thùc tiÔn.

V× thiÕu giÊy nªn cÇn tiÕt kiÖm giÊy. Ch¾c lµ còng cã thÓ thùc hiÖn ®−îc. Ch¼ng h¹n, ta cã thÓ rót sè b¶n tõ 44 000 xuèng 30 000 (ph©n phèi hîp lý th× con sè nµy lµ hoµn toµn ®ñ, nÕu ta tÝnh 2 b¶n cho mçi tæng trong sè 10 000 tæng, 4 b¶n cho mçi huyÖn trong sè 1 000 huyÖn, 10 b¶n cho mçi tØnh trong sè 100 tØnh vµ thªm 5 000 b¶n n÷a chØ ®Ó göi cho çc th− viÖn, cho çc ban biªn tËp vµ cho mét sè Ýt c¬ quan). Nh− thÕ chóng ta sÏ dµnh ra ®−îc ®ñ giÊy ®Ó in mçi th¸ng 8 tê phô tr−¬ng (mçi tê 2 trang).

Nh− vËy còng lµ ®ñ cho çc th«ng b¸o hµng th¸ng vÒ c¶ mét lo¹t vÊn ®Ò quan träng nhÊt (nhiªn liÖu; c«ng nghiÖp, tõ 2 ®Õn 3 phô tr−¬ng; vËn t¶i; l−¬ng thùc; n«ng tr−êng quèc doanh v.v.).

Nh÷ng tê phô tr−¬ng ®ã ph¶i ®−a ra ®−îc mét b¶n thèng kª tæng hîp vÒ çc mÆt quan träng nhÊt cña nÒn kinh tÕ, mét b¶n thèng kª tæng hîp ®· ®−îc chØnh lý, cã ph©n tÝch vµ cã rót ra ®−îc nh÷ng kÕt luËn thùc tiÔn.

Trong tê b¸o hµng ngµy, toµn bé tµi liÖu thèng kª, ― rÊt phong phó nh−ng cùc kú t¶n m¹n, ― cÇn ph¶i ®−îc ®−a vµo nh÷ng b¶n th«ng b¸o hµng th¸ng Êy vµ ph¶i ®−îc lo¹i bá nh÷ng çi chi tiÕt, vôn vÆt, v.v..

V× vÒ nhiÒu vÊn ®Ò, nh÷ng nguån tµi liÖu cña b¸o "§êi sèng kinh tÕ" vµ cña Côc thèng kª trung −¬ng ®Òu cïng lµ mét, nªn nh÷ng tê phô tr−¬ng ®ã cÇn thay thÕ (t¹m thêi) cho nh÷ng xuÊt b¶n phÈm cña Côc thèng kª trung −¬ng.

5) Toµn bé tµi liÖu thèng kª th−êng ngµy cÇn ®−îc ph©n phèi cho: (a) çc céng t¸c viªn cña b¸o "§êi sèng kinh tÕ", (b) çc ñy viªn ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc vµ (c) çc ñy viªn hoÆc nh©n viªn Côc thèng kª trung −¬ng, sao cho mçi

Th− göi ban biªn tËp b¸o "§êi sèng kinh tÕ"

141

ng−êi ®Òu "qu¶n lý" mét ngµnh kinh tÕ quèc d©n vµ chÞu t r ¸ c h n h i Ö m .

(aa) vÒ viÖc tiÕp nhËn kÞp thêi çc b¸o ço vµ nh÷ng t− liÖu b¸o ço; vÒ "viÖc ®Êu tranh" cã kÕt qu¶ ®Ó cã ®−îc b¸o ço vµ t− liÖu b¸o ço; vÒ viÖc ®«n ®èc ®ßi nh÷ng çi ®ã, v.v.;

(bb) vÒ viÖc tæng hîp vµ ph©n tÝch çc sè liÖu; (cc) vÒ viÖc rót ra nh÷ng kÕt luËn thùc tiÔn. 6) §èi víi çc xÝ nghiÖp t« nh−îng vµ c h o t h u ª , b¸o

"§êi sèng kinh tÕ" ph¶i theo dâi c¶ vÒ mÆt b¸o ço thèng kª lÉn vÒ mÆt gi¸m s¸t vµ kÕt luËn, ® ó n g n h− ®èi víi çc xÝ nghiÖp kh¸c.

T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ nhãm häp mét héi nghÞ gåm cã: mét biªn tËp viªn b¸o "§êi sèng kinh tÕ", mét ñy viªn Côc thèng kª trung −¬ng vµ mét ñy viªn ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc ®Ó th¶o luËn vÒ çc vÊn ®Ò ®ã vµ çc biÖn ph¸p ®ã. §Ò nghÞ çc ®ång chÝ cho t«i biÕt çc quyÕt nghÞ cña héi nghÞ.

Chñ tÞch Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng Lª-nin

P. S. T«i ®Ò nghÞ héi nghÞ ®ã còng bµn c¶ vÊn ®Ò lËp mét index-number (b¶ng chØ sè) ®Ó x¸c ®Þnh t×nh h×nh chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n cña ta. "B¶ng chØ sè" ®ã cÇn ®−îc c«ng bè hµng th¸ng.

ViÕt xong ngµy 1 th¸ng ChÝn 1921

§¨ng lÇn ®Çu trªn b¸o "§êi sèng kinh tÕ", sè 31, ngµy 6 th¸ng M−êi mét 1923


142

quyÕt ®Þnh cña bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng

®¶ng céng s¶n (b) nga vÒ viÖc tæ chøc thèng kª

çc kho¶n quyªn gãp cña c«ng nh©n ë ch©u ©u 5 8

ngµy 2 th¸ng chÝn 1921 a) ñy nhiÖm cho çc ñy viªn ng−êi Nga trong Ban chÊp

hµnh th«ng qua Quèc tÕ céng s¶n mµ ®Æt vÊn ®Ò vÒ viÖc tæ chøc thèng kª chÝnh x¸c hµng ngµy nh÷ng kho¶n quyªn gãp cña c«ng nh©n ë ch©u ¢u cho nh÷ng ng−êi bÞ n¹n ®ãi ë n−íc Nga vµ vÒ viÖc th−êng xuyªn c«ng bè nh÷ng tin tøc vÒ nh÷ng kho¶n quyªn gãp Êy.

b) Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Æc biÖt chó ý tíi viÖc xóc tiÕn c«ng t¸c cæ ®éng trong c«ng nh©n ch©u ¢u cho viÖc trÝch mét ngµy l−¬ng, coi ®ã lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc hîp lý nhÊt ®Ó gióp nh÷ng ng−êi bÞ n¹n ®ãi.

c) §Ò nghÞ çc ñy viªn ng−êi Nga trong Quèc tÕ céng s¶n trong vßng hai tuÇn lÔ ®Ö tr×nh lªn Bé chÝnh trÞ b¶n b¸o ço vÒ tiÕn tr×nh cña c«ng t¸c tuyªn truyÒn Êy.

In lÇn ®Çu, theo ®óng biªn b¶n ®¸nh m¸y

143

th− göi v. m. m«-l«-tèp vµ dù th¶o quyÕt ®Þnh

cña bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng

®¶ng céng s¶n (b) nga vÒ c«ng hµm göi nu-l¨ng-x¬

§ång chÝ M«-l«-tèp!

Nu-l¨ng-x¬ tr¾ng trîn ®Õn lè bÞch. T«i ®Ò nghÞ mét dù th¶o nghÞ quyÕt ®Ó tr¶ lêi. NÕu ®ång chÝ kh«ng ®ång ý, t«i yªu cÇu triÖu tËp häp toµn thÓ Bé chÝnh trÞ ngµy mai; lóc ®ã t«i sÏ tíi. ë ®©y kh«ng thÓ nµo nh©n nh−îng.

4/IX Lª-nin

T«i ®Ò nghÞ v¨n b¶n nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ:

"ñy nhiÖm cho Tsi-tsª-rin th¶o tr¶ lêi Nu-l¨ng-x¬ mét c«ng hµm kh−íc tõ, víi nh÷ng lêi lÏ kÞch liÖt nhÊt theo kiÓu mét b¶n tuyªn ço chèng giai cÊp t− s¶n vµ chèng chñ nghÜa ®Õ quèc, ®Æc biÖt nhÊn m¹nh vai trß ph¶n çch m¹ng cña b¶n th©n Nu-l¨ng-x¬, ®Æc biÖt chØ râ tÝnh chÊt nh¹o b¸ng tr¾ng trîn cña ý kiÕn ®Ò nghÞ ph¸i ®Õn ― tr−íc khi cã bÊt cø hiÖp ®Þnh nµo ― mét ñy ban gåm gi¸n ®iÖp d−íi çi tªn gäi lµ ñy ban chuyªn gia, ®Æc biÖt chÕ giÔu ý nghÜ ®ßi ta néi ngµy 4. IX. ph¶i göi ®Õn ñy ban çc b¶n ®iÒu tra vÒ t×nh h×nh gieo h¹t vô ®«ng, ®iÒu mµ tù chóng ta ®· lµm kÞp thêi h¹n, ®Æc biÖt chÕ giÔu 7 ®iÓm vµ tuyªn bè r»ng chóng ta hoÆc lµ sÏ chØ nãi chuyÖn víi çc chÝnh phñ µ la §øc

V . I . L ª - n i n 144

hoÆc lµ dùa trªn c¬ së nh÷ng hiÖp nghÞ s¬ bé chÝnh x¸c, ®−¬ng nhiªn kh«ng ph¶i víi nh÷ng con ng−êi kiÓu Nu-l¨ng-x¬. §Æc biÖt nhÊn m¹nh r»ng chóng ta kh«ng mét phót nµo cã thÓ tin vµo lßng mong muèn gióp ®ì cña c¸c ngµi Nu-l¨ng-x¬ k h i h ä c ã m é t t h ¸ i ® é n h− v Ë y ® è i v í i c « n g v i Ö c " 59.




145

nh÷ng ®iÓm bæ sung dù th¶o quyÕt ®Þnh


®¶ng céng s¶n (b) nga vÒ nh÷ng chØ thÞ

göi bé d©n ñy l−¬ng thùc 6 0 Thªm: (1) gi¶m sè ng−êi ®−îc nu«i d−ìng (nhËn lóa m× cña

nhµ n−íc) trong c¸c xÝ nghiÖp; (2) kh«ng t¨ng cÊp ph¸t lóa m× nÕu kh«ng cã giÊy phÐp

®Æc biÖt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng.

ViÕt xong ngµy 5 hoÆc 6 th¸ng ChÝn 1921



146

dù th¶o quyÕt ®Þnh cña bé chÝnh trÞ

Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng céng s¶n (b) nga

vÒ viÖc chi dïng quü vµng §Ò nghÞ Bé chÝnh trÞ quyÕt ®Þnh: ñy nhiÖm §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc

X«-viÕt toµn Nga: 1) B·i bá quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ

viÖc xuÊt 5 1/4 triÖu cho nh÷ng ®¬n ®Æt hµng víi h·ng ¸c-m¬-xt¬-r«ng.

2) §×nh chØ viÖc thùc hiÖn ®¬n ®Æt hµng 10,9 triÖu mua xi-tÐc, ñy nhiÖm cho Cuèc-xki kiÓm tra viÖc chi tiªu ®ã trong thêi h¹n mét tuÇn lÔ, xÐt xem cã phï hîp hay kh«ng víi tÊt c¶ nh÷ng quyÕt ®Þnh tr−íc cña Bé chÝnh trÞ cã liªn quan ®Õn quü vµng.

3) ñy nhiÖm cho Cuèc-xki còng tiÕn hµnh kiÓm tra nh− vËy ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng lÖnh chi b»ng vµng, kÓ tõ th¸ng T¸m 1921.

4) §Ò nghÞ An-xki nghiªn cøu v¹ch ra mét h×nh thøc ®óng ®¾n - ®øng trªn quan ®iÓm nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ mµ nãi - vÒ chÕ ®é b¸o ço ®Æc biÖt vÒ viÖc chi dïng quü vµng vµ mét h×nh thøc ®óng ®¾n vÒ viÖc kiÓm tra ®Æc biÖt ®èi víi mçi kho¶n chi (cïng víi M«-l«-tèp).

5) ñy nhiÖm cho Cuèc-xki c¨n cø vµo çc tµi liÖu ®Ých th©n t×m hiÓu xem lÖnh chi cho çc ®¬n ®Æt hµng víi ¸c-

Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ vÒ viÖc chi dïng quü vµng

147

m¬-xt¬-r«ng ®· b¾t ®Çu thùc hiÖn ch−a, vµ nÕu nh− ®· b¾t ®Çu råi th× t×nh h×nh vÒ mÆt ph¸p lý sÏ ra sao sau khi b·i bá nghÞ quyÕt cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ ®×nh chØ sù thùc hiÖn ®ã.

Lª-nin

ViÕt xong ngµy 7 th¸ng ChÝn 1921 In lÇn ®Çu, theo ®óng b¶n ®¸nh m¸y

148

dù th¶o quyÕt ®Þnh cña

bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng

®¶ng céng s¶n (b) nga vÒ viÖc b¸n tù do nh÷ng s¸ch

hiÖn ®−îc l−u tr÷ t¹i çc kho s¸ch M¸t-xc¬-va 6 1

1) ñy nhiÖm cho X«-viÕt ®¹i biÓu M¸t-xc¬-va vµ Tæng

côc gi¸o dôc chÝnh trÞ cïng nhau tiÕn hµnh viÖc kiÓm kª s¸ch trong çc kho ë M¸t-xc¬-va.

2) §Ó cho Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ lÊy ë çc kho M¸t-xc¬-va nh÷ng cuèn s¸ch cÇn thiÕt cho çc th− viÖn, víi ®iÒu kiÖn lµ khi ph©n phèi çc s¸ch ®ã cÇn chiÕu cè ®Çy ®ñ ®Õn nh÷ng lîi Ých cña M¸t-xc¬-va; muèn thÕ, Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ cã nhiÖm vô t¹o kh¶ n¨ng cho Ban gi¸o dôc chÝnh trÞ tØnh M¸t-xc¬-va cã thÓ t×m hiÓu vµ trong h¹n ba ngµy cã thÓ khiÕu n¹i quyÕt ®Þnh cña Tæng côc.

3) Trong sè nh÷ng s¸ch ®−a ra b¸n tù do t¹i M¸t-xc¬-va, thu håi nh÷ng s¸ch b¸o khiªu d©m vµ nh÷ng cuèn s¸ch cã néi dung thÇn häc giao cho Tæng côc c«ng nghiÖp giÊy ®Ó chÕ biÕn l¹i lÊy giÊy.

4) Cho phÐp b¸n tù do s¸ch n−íc ngoµi.




149


Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng céng s¶n (b) nga6 2

ñy nhiÖm cho ®ång chÝ B«-g®a-nèp thùc hiÖn ngay viÖc

thµnh lËp mét t¬-rít quèc doanh gåm çc nhµ m¸y vµ çc më RÝt-®e-r¬, E-ki-ba-xtu-d¬ vµ tÊt c¶ nh÷ng nhµ m¸y vµ nh÷ng má nµo g¾n liÒn vÒ kinh tÕ víi çc nhµ m¸y, çc má nãi trªn, trªn nguyªn t¾c tù chñ, ®éc lËp tíi møc cao nhÊt vÒ tµi chÝnh vµ kinh tÕ ®èi víi chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, Xi-bi-ri, KiÕc-ghi-di-a v©n v©n vµ trùc thuéc Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao.




150

th− göi v. m. m«-l«-tèp kÌm theo ®Ò nghÞ tr×nh lªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng

®¶ng céng s¶n (b) nga


Tõ kh¾p n¬i t«i nghe nãi ng−êi ta b¶o lÜnh (nh©n viÖc thanh ®¶ng 63) mét çch rÊt tïy tiÖn theo c¶m t×nh.

T«i ®Ò nghÞ c«ng bè th«ng t− cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng (víi sù tháa thuËn vµ cã ch÷ ký cña Ban kiÓm tra trung −¬ng vµ ñy ban thÈm tra):

"ChØ nh÷ng ng−êi Ýt ra ®· mét n¨m ®Ých th©n theo dâi c«ng t¸c cña ng−êi ®−îc b¶o lÜnh, cïng lµm viÖc víi ng−êi ®ã trong ®¶ng bé nµy hoÆc ®¶ng bé kh¸c, th× míi ®−îc phÐp ®øng ra b¶o lÜnh" 64.

15/IX. Lª-nin ViÕt xong ngµy 15 th¸ng ChÝn 1921

§¨ng lÇn ®Çu n¨m 1939 trªn t¹p chÝ "Çch m¹ng v« s¶n", sè 1


151

vÒ vÊn ®Ò thanh ®¶ng Râ rµng lµ vÊn ®Ò thanh ®¶ng ®· trë thµnh mét c«ng

t¸c nghiªm chØnh vµ v« cïng quan träng. Cã nh÷ng n¬i, ng−êi ta tiÕn hµnh c«ng t¸c thanh

®¶ng b»ng çch dùa chñ yÕu vµo kinh nghiÖm vµ lêi chØ dÉn cña nh÷ng c«ng nh©n ngoµi ®¶ng, b»ng çch dùa vµo ý kiÕn cña hä, b»ng çch coi träng ý kiÕn cña nh÷ng ®¹i diÖn cña quÇn chóng v« s¶n ngoµi ®¶ng. §ã lµ ®iÒu quý b¸u nhÊt, quan träng nhÊt. NÕu chóng ta cã thÓ thùc sù tiÕn hµnh viÖc thanh ®¶ng nh− thÕ, tõ cÊp l·nh ®¹o tèi cao ®Õn tËn c¬ së, mµ "kh«ng vÞ nÓ ç nh©n", th× ®ã sÏ lµ mét thµnh qu¶ thËt sù to lín cña çch m¹ng.

Bëi v×, ngµy nay nh÷ng thµnh qu¶ cña çch m¹ng kh«ng thÓ nµo gièng víi nh÷ng thµnh qu¶ tr−íc kia n÷a. TÊt nhiªn, nh÷ng thµnh qu¶ ®ã ph¶i thay ®æi tÝnh chÊt, v× mÆt trËn qu©n sù ®· nh−êng chç cho mÆt trËn kinh tÕ, v× chóng ta ®ang chuyÓn sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, v× nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ßi hái chóng ta, tr−íc nhÊt, ph¶i n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, ph¶i t¨ng c−êng kû luËt lao ®éng. Trong mét thêi kú nh− thÕ, thµnh qu¶ chÝnh cña çch m¹ng lµ ë viÖc c¶i thiÖn néi t¹i, nã kh«ng næi bËt l¾m, kh«ng hiÓn hiÖn tr−íc m¾t, nh×n tho¸ng qua th× kh«ng thÓ thÊy ®−îc, tøc lµ c¶i thiÖn lao ®éng, c¶i thiÖn viÖc tæ chøc lao ®éng vµ kÕt qu¶ cña lao ®éng; c¶i thiÖn hiÓu theo nghÜa ®Êu tranh chèng nh÷ng ¶nh h−ëng cña thÕ lùc tù ph¸t tiÓu t− s¶n vµ tiÓu

V . I . L ª - n i n 152

t− s¶n v« chÝnh phñ lµ nh÷ng ¶nh h−ëng cã t¸c dông lµm tan r· giai cÊp v« s¶n vµ ®¶ng. §Ó thùc hiÖn viÖc c¶i thiÖn ®ã, ph¶i g¹t bá ra khái ®¶ng nh÷ng phÇn tö xa rêi quÇn chóng (cè nhiªn kh«ng cÇn nãi ®Õn nh÷ng phÇn tö lµm « danh ®¶ng tr−íc quÇn chóng). DÜ nhiªn, chóng ta sÏ kh«ng nghe theo tÊt c¶ nh÷ng ý kiÕn cña quÇn chóng, v× quÇn chóng còng ®«i khi ― nhÊt lµ trong nh÷ng n¨m hä bÞ mÖt mái phi th−êng, bÞ kiÖt søc v× nh÷ng g¸nh nÆng vµ nh÷ng nçi ®au khæ qu¸ søc chÞu ®ùng ― bÞ l«i kÐo bëi nh÷ng t− t−ëng kh«ng cã chót g× lµ tiªn tiÕn c¶. Song, ®èi víi viÖc ®¸nh gi¸ ng−êi vµ g¹t bá nh÷ng kÎ "chui vµo ®¶ng", bän "lµm quan", bän ®· bÞ "quan liªu hãa", th× nh÷ng lêi chØ dÉn cña quÇn chóng v« s¶n ngoµi ®¶ng vµ trong nhiÒu tr−êng hîp th× c¶ nh÷ng lêi chØ dÉn cña quÇn chóng n«ng d©n ngoµi ®¶ng n÷a, rÊt lµ quý b¸u. Víi mét sù nh¹y c¶m rÊt tµi t×nh, quÇn chóng cÇn lao n¾m ®−îc sù kh¸c nhau gi÷a nh÷ng ®¶ng viªn céng s¶n trung thùc, tËn tôy vµ nh÷ng kÎ ®ang lµm cho nh÷ng ng−êi sinh sèng b»ng må h«i n−íc m¾t cña m×nh, nh÷ng ng−êi kh«ng cã chót ®Æc quyÒn ®Æc lîi, kh«ng cã "®−êng th¨ng quan tiÕn chøc", ph¶i ch¸n ghÐt.

Thanh ®¶ng b»ng çch chó träng ®Õn nh÷ng lêi chØ dÉn cña nh÷ng ng−êi lao ®éng ngoµi ®¶ng lµ mét viÖc lín. C«ng viÖc ®ã sÏ mang l¹i cho chóng ta nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ. Nã sÏ lµm cho ®¶ng trë thµnh mét ®éi tiÒn phong cña giai cÊp v« s¶n v÷ng m¹nh h¬n tr−íc nhiÒu; nã sÏ lµm cho ®¶ng trë thµnh mét ®éi tiÒn phong cã liªn hÖ v÷ng ch¾c h¬n víi giai cÊp Êy, cã kh¶ n¨ng h¬n ®Ó ®−a giai cÊp Êy ®i ®Õn th¾ng lîi, gi÷a v« vµn khã kh¨n vµ nguy hiÓm.

VÒ vÊn ®Ò thanh ®¶ng, t«i muèn nªu ra mét nhiÖm vô ®Æc biÖt, tøc lµ nhiÖm vô thanh trõ nh÷ng phÇn tö men-sª-vÝch cò ra khái ®¶ng. Theo t«i, trong tÊt c¶ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch tham gia ®¶ng tõ sau thêi gian ®Çu n¨m 1918, ta cã thÓ l−u l¹i trong ®¶ng, ch¼ng h¹n, nhiÒu l¾m lµ mét

VÒ vÊn ®Ò thanh ®¶ng

153

phÇn tr¨m; vµ còng cßn sÏ ph¶i thÈm tra tõng ng−êi mét trong sè nh÷ng ng−êi ®−îc l−u l¹i ®ã, ba hay bèn lÇn. T¹i sao vËy? V× r»ng trong thêi kú tõ 1918 ®Õn 1921, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®øng vÒ mÆt trµo l−u chÝnh trÞ mµ nãi, th× hä ®· biÓu lé râ hai ®Æc tÝnh cña hä: mét lµ kh«n khÐo thÝch øng, "chui" vµo trµo l−u ®ang thÞnh hµnh trong c«ng nh©n; hai lµ hÕt lßng hÕt d¹ phôc vô bän b¹ch qu©n mét çch cßn kh«n khÐo h¬n n÷a, vµ thùc tÕ phôc vô bän b¹ch qu©n, mµ miÖng th× cø tuyªn bè lµ tõ bá bän chóng. Hai ®Æc tÝnh ®ã ®Òu do tõ trong toµn bé lÞch sö cña chñ nghÜa men-sª-vÝch mµ ra: chØ cÇn nhí l¹i çi "®¹i héi c«ng nh©n" cña ¸c-xen-rèt, th¸i ®é cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®èi víi bän d©n chñ - lËp hiÕn (vµ ®èi víi chÕ ®é qu©n chñ) trªn lêi nãi vµ trong viÖc lµm, v.v. vµ v.v., lµ ®ñ râ. Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch "chui" vµo §¶ng céng s¶n Nga, kh«ng nh÷ng vµ thËm chÝ còng kh«ng ph¶i lµ do chñ nghÜa Ma-ki-a-ven-li 65(dï r»ng nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· chøng tá tõ n¨m 1903 r»ng hä rÊt thµnh th¹o vÒ thñ ®o¹n ngo¹i giao t− s¶n) mµ ®óng h¬n lµ do "kh¶ n¨ng thÝch øng" cña hä. BÊt cø mét ng−êi c¬ héi chñ nghÜa nµo còng ®Òu cã kh¶ n¨ng thÝch øng nh− vËy (nh−ng kh«ng ph¶i bÊt cø mét kh¶ n¨ng thÝch øng nµo còng ®Òu lµ chñ nghÜa c¬ héi), vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, víi t− çch lµ nh÷ng ng−êi c¬ héi chñ nghÜa, th× cã thÓ nãi lµ "vÒ nguyªn t¾c" hä thÝch øng víi trµo l−u thÞnh hµnh trong c«ng nh©n, hä thay mµu ®æi s¾c ®Ó Èn nÊp ®−îc dÔ dµng h¬n, nh− con thá rõng, vÒ mïa ®«ng, thay l«ng thµnh mµu tr¾ng. CÇn ph¶i hiÓu râ vµ chó ý ®Õn ®Æc ®iÓm Êy cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. Mµ chó ý ®Õn ®iÒu ®ã, chung quy l¹i, cã nghÜa lµ ph¶i thanh trõ ra khái ®¶ng ®é chõng chÝn m−¬i chÝn phÇn tr¨m nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· tham gia §¶ng céng s¶n Nga sau n¨m 1918, nghÜa lµ trong lóc mµ th¾ng lîi cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· ®i tõ chç gÇn nh− ch¾c ch¾n ®Õn chç hoµn toµn ch¾c ch¾n.

V . I . L ª - n i n 154

CÇn ph¶i ®uæi ra khái ®¶ng nh÷ng kÎ gian gi¶o, nh÷ng ®¶ng viªn céng s¶n ®· quan liªu hãa, kh«ng trung thùc, nhu nh−îc, vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, tuy "bÒ ngoµi" ®· ®−îc phñ mét líp s¬n míi, nh−ng trong t©m hån th× vÉn lµ men-sª-vÝch.

Ngµy 20 th¸ng ChÝn 1921

"Sù thËt", sè 210, ngµy 21 th¸ng ChÝn 1921 Ký tªn: N. Lª-nin


155

th− göi v. v. quy-b−-sÐp vµ dù th¶o lêi cam kÕt cña nh÷ng c«ng nh©n tõ ch©u mü sang nga 6 6

§ång chÝ Quy-b−-sÐp!

T«i göi ®ång chÝ dù th¶o b¶n cam kÕt mµ Rót-ghÐc-x¬ vµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi cña «ng ta, cho ®Õn tõng ng−êi c«ng nh©n ph¶i nép (trong tr−êng hîp hîp ®ång ®−îc ký kÕt).

NÕu ®ång chÝ ®ång ý th× ®Ò nghÞ víi hä. §ång chÝ h·y t×m (cho tÊt c¶ c¸c cuéc héi ®µm) m é t

n g − ê i p h i ª n d Þ c h ®¸ng tin cËy biÕt t h µ n h t h ¹ o c ¶ h a i thø tiÕng.

Hîp ®ång lµ cÇn thiÕt vµ ph¶i rÊt chÝnh x¸c. CÇn ph¶i cã nhµ luËt häc cña m×nh (®¶ng viªn céng s¶n)

®Ó biªn so¹n hîp ®ång. Theo ý t«i, nªn gäi ®ã lµ hîp ®ång vÒ v i Ö c g i a o c h o

q u ¶ n l ý mét sè nhµ m¸y v.v.. PhÇn chuyªn m«n kü thuËt ph¶i cã ch÷ ký cña X t i - u n -

k e n vµ mét vµi chuyªn gia v÷ng kh¸c n÷a.


LiÖu nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o vµ tæ chøc c«ng viÖc nµy cã

®ång ý ký tªn m×nh vµ lµm cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi tõ ch©u Mü sang n−íc Nga ký tªn m×nh vµo d−íi lêi cam kÕt nh− sau:

V . I . L ª - n i n 156

1. Chóng t«i cam kÕt thùc hiÖn ®iÒu nµy vµ t Ë p t h Ó chÞu tr¸ch nhiÖm ®¶m b¶o sao cho viÖc ®i sang Nga chØ nh÷ng ng−êi cã n¨ng lùc vµ s½n sµng chÞu ®ùng mét çch tù gi¸c rÊt nhiÒu nh÷ng sù thiÕu thèn nghiªm träng g¾n liÒn mét çch tÊt nhiªn víi viÖc kh«i phôc c«ng nghiÖp trong mét n−íc hÕt søc l¹c hËu vµ bÞ tµn ph¸ ch−a tõng thÊy.

2. Nh÷ng ng−êi sang Nga cam kÕt sÏ lµm viÖc khÈn tr−¬ng ®Õn møc tèi ®a vµ víi n¨ng suÊt lao ®éng vµ kû luËt cao nhÊt, v−ît møc cña chñ nghÜa t− b¶n, v× nÕu kh«ng th× n−íc Nga kh«ng thÓ v−ît vµ thËm chÝ còng kh«ng thÓ ®uæi kÞp chñ nghÜa t− b¶n ®−îc.

3. Chóng t«i cam kÕt lµ trong hÕt th¶y mäi tr−êng hîp xung ®ét, bÊt kÓ lµ xung ®ét thuéc lo¹i nµo, xin tu©n theo sù quyÕt ®Þnh cuèi cïng cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt tèi cao cña n−íc Nga vµ hÕt lßng chÊp hµnh tèt mäi quyÕt ®Þnh cña chÝnh quyÒn Êy.

4. Chóng t«i cam kÕt kh«ng quªn t©m tr¹ng hÕt søc bùc tøc cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n Nga tóng ®ãi vµ khæ nhôc ®èi víi c«ng viÖc cña chóng t«i vµ cam kÕt t×m mäi çch gióp ®ì hä, ®Ó kiÕn t¹o nh÷ng quan hÖ h÷u nghÞ, ®Ó kh¾c phôc sù hoµi nghi vµ ghen tÞ.


§¨ng lÇn ®Çu ngµy 20 th¸ng Giªng 1929 trªn "B¸o c«ng th−¬ng", sè 17


157

vÒ nh÷ng nhiÖm vô cña ban thanh tra c«ng n«ng,

vÒ viÖc nhËn thøc vµ chÊp hµnh nh÷ng nhiÖm vô ®ã 6 7 Ban thanh tra c«ng n«ng kh«ng chØ cã nhiÖm vô, thËm

chÝ còng kh«ng ph¶i nhiÖm vô chñ yÕu, "tãm b¾t" vµ "v¹ch mÆt" (®ã lµ c«ng viÖc cña t− ph¸p; Ban thanh tra c«ng n«ng cã quan hÖ mËt thiÕt víi t− ph¸p, nh−ng tuyÖt nhiªn kh«ng ®ång nhÊt víi nã), mµ ®óng h¬n lµ cã nhiÖm vô biÕt söa ch÷a.

Söa ch÷a mét çch chÝnh x¸c vµ kÞp thêi, ®ã lµ nhiÖm vô chÝnh cña Ban thanh tra c«ng n«ng.

Muèn biÕt söa ch÷a, tr−íc hÕt, ph¶i nghiªn cøu vµ biÕt tiÕn tr×nh c«ng viÖc cña mét c¬ quan, mét xÝ nghiÖp, mét ban nµy nä, v.v.; thø hai lµ ph¶i kÞp thêi tiÕn hµnh nh÷ng sù thay ®æi thùc tiÔn cÇn thiÕt, ph¶i thùc hiÖn nh÷ng thay ®æi ®ã mét çch thùc tÕ.

Trong ph−¬ng ph¸p qu¶n lý cña çc xÝ nghiÖp, c¬ quan, c«ng së, v.v., thuéc ®ñ mäi lo¹i cã nhiÒu ®iÓm gièng nhau vµ gièng nhau vÒ c¨n b¶n. Dùa trªn kinh nghiÖm thùc tiÔn, Ban thanh tra c«ng n«ng cã nhiÖm vô ®µo t¹o ®−îc mét nhãm nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cã kinh nghiÖm vµ cã tµi n¨ng, cã thÓ ®Æt ®−îc vÊn ®Ò (khi mµ çc vÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra mét çch chÝnh x¸c vµ ®óng ®¾n, th× ngay viÖc ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò ®ã còng quyÕt ®Þnh sù th¾ng lîi cña viÖc kiÓm so¸t vµ còng ®em l¹i kh¶ n¨ng söa ch÷a), ― h−íng dÉn ®−îc viÖc kiÓm so¸t vµ viÖc thanh tra, ― kiÓm nghiÖm ®−îc sù söa ch÷a, v.v..

V . I . L ª - n i n 158

ViÖc tæ chøc chÕ ®é b¸o ço, ch¼ng h¹n, lµ mét ®iÒu chñ yÕu trong tÊt c¶ çc c«ng së vµ c¬ quan, ngay c¶ nh÷ng c«ng së vµ c¬ quan hÕt søc kh¸c nhau. Ban thanh tra c«ng n«ng ph¶i hiÓu vµ nghiªn cøu kü c«ng t¸c ®ã; nã ph¶i biÕt tiÕn hµnh kiÓm tra trong mét thêi gian hÕt søc ng¾n (b»ng çch cö ng−êi ®Õn bµn giÊy h÷u quan trong kho¶ng nöa giê hay mét giê) xem chÕ ®é b¸o ço ®· ®−îc tæ chøc ch−a, cã lµm ®−îc ®óng ®¾n kh«ng, cã nh÷ng khuyÕt ®iÓm g×, lµm thÕ nµo ®Ó söa ch÷a nh÷ng khuyÕt ®iÓm ®ã v.v..

Nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó tæ chøc chÕ ®é b¸o ço, ®Ó trõng ph¹t nh÷ng lçi lÇm, ®Ó "truy lïng" nh÷ng vô lõa bÞp, ®Ó kiÓm tra t×nh h×nh chÊp hµnh thùc tiÔn, ― tÊt c¶ nh÷ng biÖn ph¸p ®ã, Ban thanh tra c«ng n«ng cÇn ®em nghiªn cøu, tËp hîp vµ hÖ thèng hãa l¹i. Ban thanh tra c«ng n«ng cÇn cã mét b¶ng danh s¸ch çc c¬ quan, çc c«ng së vµ çc tØnh nµo ®· tæ chøc ®−îc mét chÕ ®é b¸o ço kha kh¸: dï chØ cã 1 trong 100 vµ thËm chÝ 1 trong 1 000 ®¬n vÞ lµm ®−îc nh− thÕ, th× còng kh«ng can g×, miÔn lµ ng−êi ta tiÕn hµnh, mét çch cã hÖ thèng vµ kh«ng ngõng, mét cuéc ®Êu tranh bÒn bØ vµ ngoan c−êng, ®Ó më réng ph¹m vi noi theo nh÷ng tÊm g−¬ng tèt. Ban thanh tra c«ng n«ng cÇn cã mét b¶ng theo dâi hµng ngµy, chØ râ sù tiÕn triÓn cña cuéc ®Êu tranh ®ã, nh÷ng thµnh c«ng vµ thÊt b¹i cña chóng ta trong cuéc ®Êu tranh ®ã.

Sau khi xem b¶n s¬ th¶o b¸o ço vÒ sù ho¹t ®éng cña

çc c¬ quan cung cÊp nhiªn liÖu vµ vÒ cuéc khñng ho¶ng (nhiªn liÖu) ngµy cµng t¨ng trong mïa thu 1921, t«i tin r»ng c¬ së c«ng t¸c ë Ban thanh tra c«ng n«ng ®· kh«ng ®−îc tæ chøc tèt. B¶n s¬ th¶o ®ã kh«ng nãi g× ®Õn c¶ viÖc nghiªn cøu c«ng viÖc, lÉn ph−¬ng ph¸p söa ch÷a sai lÇm.

Ng−êi ta so s¸nh, ch¼ng h¹n, ba tuÇn trong n¨m 1921 víi ba tuÇn trong n¨m 1920. Ng−êi ta chØ ®¬n thuÇn lÊy

VÒ nh÷ng nhiÖm vô cña Ban thanh tra c«ng n«ng

159

con sè tæng kª. So s¸nh nh− thÕ kh«ng ®óng, v× ng−êi ta kh«ng tÝnh ®Õn: (1) chç kh¸c nhau trong c«ng t¸c tiÕp tÕ l−¬ng thùc (mïa xu©n 1921 vµ suèt c¶ 6 th¸ng ®Çu n¨m ®ã ®Òu ë trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt do viÖc chuyÓn sang chÕ ®é thuÕ l−¬ng thùc), còng kh«ng tÝnh ®Õn (2) viÖc n¨m 1921 bÞ mÊt mïa.

§a-ni-sÐp-xki nªu lªn: nh÷ng tØnh kh«ng bÞ mÊt mïa, th× n¨m 1921, ®· hoµn thµnh kÕ ho¹ch ba tuÇn víi møc trªn 100%; nh÷ng tØnh bÞ mÊt mïa, th× bÞ hôt rÊt nhiÒu.

Trong b¸o ço kh«ng cã mét sù nghiªn cøu nµo c¶. Nh÷ng khuyÕt ®iÓm trong chÕ ®é b¸o ço cña Tæng côc

l©m nghiÖp râ rµng ®· ®−îc nªu lªn mét çch ®óng ®¾n trong b¶n b¸o ço s¬ bé cña Ban thanh tra c«ng n«ng. ChÝnh §a-ni-sÐp-xki còng thõa nhËn nh− thÕ. §iÒu ®ã ®· ®−îc chøng thùc. ChÕ ®é b¸o ço kÐm.

Nh−ng chÝnh vÒ vÊn ®Ò chñ yÕu nµy, Ban thanh tra c«ng n«ng kh«ng thÓ chØ ®−a ra trong b¶n b¸o ço s¬ bé cña m×nh çi "luËn ®iÓm" lµ: "chÕ ®é b¸o ço kÐm, kh«ng cã chÕ ®é b¸o ço". VËy çc ®ång chÝ trong Ban thanh tra c«ng n«ng ®· lµm g× ®Ó söa ch÷a viÖc tæ chøc chÕ ®é b¸o ço? NhiÒu çn bé chñ chèt trong Ban thanh tra c«ng n«ng ®· ®Ých th©n ®i dù, håi mïa ®«ng vµ mïa xu©n 1921, kh«ng biÕt bao nhiªu héi nghÞ vµ tiÓu ban bµn vÒ vÊn ®Ò khñng ho¶ng nhiªn liÖu. ChÝnh mïa xu©n 1921 (h×nh nh− håi th¸ng Ba 1921 th× ph¶i) ®· cã sù thay ®æi çn bé l·nh ®¹o cña Tæng côc l©m nghiÖp. Nh− vËy lÏ ra ë Tæng côc l©m nghiÖp ®· ph¶i tæ chøc l¹i chÕ ®é b¸o ço theo çch thøc míi, håi th¸ng Ba 1921.

§a-ni-sÐp-xki ®· lµm viÖc nµy. Nh−ng lµm kh«ng ®−îc chu ®¸o. ChÕ ®é b¸o ço cña ®ång chÝ Êy kÐm. Râ rµng lµ §a-ni-sÐp-xki cã lçi.

Nh−ng t×m thÊy ng−êi ph¹m lçi ë chÝnh ng−êi l·nh ®¹o, ®ã míi chØ lµ phÇn rÊt nhá cña c«ng viÖc.

Ban thanh tra c«ng n«ng cã lµm trßn nhiÖm vô vµ bæn phËn cña m×nh kh«ng? Nã cã hiÓu râ nhiÖm vô cña nã

V . I . L ª - n i n 160

kh«ng? §ã lµ vÊn ®Ò chñ yÕu. Vµ ®èi víi vÊn ®Ò nµy, ng−êi ta ®· buéc ph¶i tr¶ lêi r»ng: kh«ng.

§· biÕt râ t×nh h×nh nhiªn liÖu thËt khÈn cÊp, ®· biÕt r»ng cñi lµ träng yÕu, ®· biÕt r»ng d−íi thêi ban l·nh ®¹o cò cña Tæng côc l©m nghiÖp (L«-mèp), chÕ ®é b¸o ço tåi, th× lÏ ra Ban thanh tra c«ng n«ng ®· ph¶i

håi th¸ng Ba 1921, ®−a ra mét ý kiÕn chÝnh thøc, b»ng c«ng v¨n, nãi râ nªn tæ chøc chÕ ®é b¸o ço nh− thÕ nµy, nh− thÕ kia;

håi th¸ng T− 1921, kiÓm tra xem ban l·nh ®¹o míi (§a-ni-sÐp-xki ®· tæ chøc chÕ ®é b¸o ço ra sao, vµ nªn l¹i ®−a ra mét ý kiÕn chÝnh thøc n÷a, b»ng c«ng v¨n, nãi râ nªn söa l¹i nh÷ng chç nµy, nh÷ng chç kia, nÕu kh«ng, c«ng viÖc sÏ kh«ng ch¹y;

håi th¸ng N¨m 1921, kiÓm tra l¹i mét lÇn n÷a vµ cø lµm nh− thÕ hµng th¸ng.

cho ®Õn khi chÕ ®é b¸o ço tiÕn hµnh ®−îc tèt. ChÝnh vµo håi mïa xu©n 1921, lÏ ra Ban thanh tra c«ng

n«ng nªn cö mét viªn thanh tra (tèt nhÊt lµ nªn cö mét ng−êi, chø kh«ng ph¶i mét "®éi", mÆc dï ch¾c ch¾n lµ trªn thùc tÕ Ban thanh tra c«ng n«ng ®· cã c¶ mét "®éi" lµm nhiÖm vô kiÓm so¸t hay thanh tra vÒ cñi hoÆc vÒ nhiªn liÖu nãi chung), ®Ó theo dâi chÕ ®é b¸o ço cña Tæng côc l©m nghiÖp, ®Ó n g h i ª n c ø u chÕ ®é b¸o ço ®ã, ®Ó hµng th¸ng lµm mét b¶n b¸o ço cho mét ñy viªn nµo ®ã cña ban l·nh ®¹o, hay ®Ó ra çc b¶n th«ng b¸o (bao nhiªu tØnh ®· cã chÕ ®é b¸o ço kh¸; danh s¸ch nh÷ng tØnh ®ã; bao nhiªu tØnh kh«ng lµm ®−îc, v.v.. §· dïng nh÷ng biÖn ph¸p g×? Cã b¸o ço lªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Nga kh«ng? Cã b¸o ço lªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga kh«ng? KÕt qu¶ cña nh÷ng biÖn ph¸p ®ã?).


161

§a-ni-sÐp-xki cã lçi v× ®· tæ chøc chÕ ®é b¸o ço kÐm. Ban thanh tra c«ng n«ng, nghÜa lµ mét viªn kiÓm tra hay

mét viªn thanh tra cã tr¸ch nhiÖm nµo ®ã mµ t«i kh«ng biÕt tªn, còng cã lçi v× tõ th¸ng Ba 1921 ®Õn nay, ®· kh«ng lµm bæn phËn cña m×nh.

VÊn ®Ò thùc tiÔn, cô thÓ, kh«ng quan liªu lµ: söa ch÷a chÕ ®é b¸o ço cña Tæng côc l©m nghiÖp nh− thÕ nµo?

V× kh«ng t×m thÊy lêi gi¶i ®¸p cho vÊn ®Ò (quan träng nhÊt) ®ã trong b¸o ço s¬ bé cña Ban thanh tra c«ng n«ng ― mµ lÏ ra b¸o ço nµy ph¶i gi¶i ®¸p vÊn ®Ò ®ã, ― nªn t«i tù t×m lÊy c©u gi¶i ®¸p, nh−ng t«i cã thÓ dÔ nhÇm, v× t«i ®· kh«ng ®−îc nghiªn cøu vÊn ®Ò ®ã. D−íi ®©y lµ nh÷ng ®Ò nghÞ cña t«i; nÕu ng−êi ta cho t«i nh÷ng ®Ò nghÞ tèt h¬n, th× t«i rÊt vui lßng söa ®æi:

1) göi b¸o ço (2 tuÇn mét lÇn) kh«ng ph¶i göi qua ®−êng b−u ®iÖn nh− hiÖn nay, mµ b»ng ®iÖn tÝn;

2) nh− vËy, cÇn ®Æt ra mét thø "mËt m·", gåm tõ 7 ®Õn 9 ch÷ sè vµ nh÷ng ch÷ çi, ®Ó cã thÓ chØ b»ng vµi dßng mµ cung cÊp ®−îc mét b¶n tæng kÕt (®· dù tr÷ ®−îc bao nhiªu xa-gien khèi cñi; ®· göi ®i ®−îc bao nhiªu; ®· thu vµo vµ ph©n phèi ®i bao nhiªu lóa m×, bao nhiªu thøc ¨n cho gia sóc, v.v.);

3) hoÆc lµ ra ®¹o luËt cho §a-ni-sÐp-xki cã quyÒn b¾t giam nh÷ng ai kh«ng nép b¸o ço kÞp thêi,

hoÆc lµ (nÕu nh− ®iÒu nµy kh«ng thÓ lµm ®−îc, nÕu nh− lµm thÕ kh«ng æn v× mét lý do nµo ®ã) ®Ò nghÞ lªn §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng toµn Nga xin phÐp b¾t giam vÒ téi kh«ng b¸o ço; ®Ò nghÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Nga ra chØ thÞ vÒ viÖc ®ã; kiÓm tra viÖc chÊp hµnh;

4) nh÷ng biÖn ph¸p ®Ých th©n vµ trùc tiÕp kiÓm tra t¹i chç cã ®−îc thi hµnh kh«ng? thi hµnh nh− thÕ nµo? khã kh¨n ë chç nµo?

V . I . L ª - n i n 162

§a-ni-sÐp-xki nãi ®· cö ®i kh¾p n−íc Nga nh÷ng viªn kiÓm tra l−u ®éng; nh÷ng viªn kiÓm tra nµy ®· ®Õn tÊt c¶ çc tØnh, ®· xuèng tËn c¬ së, ®«n ®èc nh÷ng tØnh lµm chËm vµ ®· ®«n ®èc ®−îc nhiÒu tØnh råi.

Cã ®óng thÕ kh«ng? §a-ni-sÐp-xki bÞ çc viªn chøc cña m×nh lõa dèi ch¨ng?

RÊt cã thÓ nh− thÕ l¾m. ThÕ cßn Ban thanh tra c«ng n«ng? Ban thanh tra c«ng

n«ng cÇn nghiªn cøu vµ biÕt râ viÖc ®ã. ThÕ mµ trong b¶n b¸o ço s¬ bé, l¹i kh«ng cã mét lêi nµo ®¶ ®éng ®Õn viÖc ®ã c¶. Çc viªn kiÓm tra l−u ®éng ®· ®−îc cö ®i khi nµo? Hä cã bao nhiªu ng−êi? Tr×nh ®é hä ra sao? KÕt qu¶ c«ng t¸c cña hä thÕ nµo? C«ng viÖc ch−a ®−îc tæ chøc tèt, th× söa ch÷a nh− thÕ nµo? §ã lµ ®iÒu chñ yÕu; song chÝnh ®iÒu chñ yÕu nµy, viªn kiÓm tra cña Ban thanh tra c«ng n«ng l¹i kh«ng hÒ nãi ®Õn.

T«i nh¾c l¹i: vÊn ®Ò tæ chøc chÕ ®é b¸o ço lµ mét vÊn ®Ò c¬ b¶n. Ban thanh tra c«ng n«ng ®· kh«ng nghiªn cøu vÊn ®Ò ®ã. Ban thanh tra c«ng n«ng ®· kh«ng lµm - vµ thËm chÝ l¹i hiÓn nhiªn lµ ®· kh«ng hiÓu râ - çi nhiÖm vô nµy: theo dâi, kiÓm tra viÖc tæ chøc chÕ ®é b¸o ço, ra søc c¶i tiÕn nã.

Ban thanh tra c«ng n«ng ph¶i biÕt - th«ng qua Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga, th«ng qua Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Nga, b»ng ®ñ mäi çch - "®−a" vÊn ®Ò lªn tËn çc c¬ quan tèi cao cña ®¶ng vµ x«-viÕt vµ thu ®−îc nh÷ng söa ch÷a trong viÖc tæ chøc chÕ ®é b¸o ço.

T«i ®· nãi rÊt kü vÒ mét vÊn ®Ò quan träng nhÊt (vµ ®¬n gi¶n nhÊt) lµ: vÊn ®Ò tæ chøc chÕ ®é b¸o ço, nh−ng sau ®ã cßn cã nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c còng quan träng vµ l¹i khã kh¨n h¬n, ch¼ng h¹n nh− vÊn ®Ò tæ chøc chÕ ®é lµm kho¸n (kiÓm tra t×nh h×nh chÊp hµnh; b¸o ço thèng kª, v.v.) vµ v.v..


163

Mét vÊn ®Ò ®Æc biÖt ®¸ng chó ý ®· tho¸ng ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong b¶n s¬ th¶o b¸o ço mµ còng chØ ®−îc ®Ò cËp tho¸ng qua th«i, chø ch−a ®−îc ®Ò ra mét çch cô thÓ. T¸c gi¶ b¶n s¬ th¶o viÕt: "Çc çn bé l·nh ®¹o chñ chèt th× nhiÒu c«ng viÖc ®Õn tèi m¾t tèi mòi, cßn nh÷ng bé m¸y nghiÖp vô cña çc c¬ quan phô thuéc (dÉn chøng: çc Tæng côc c«ng nghiÖp than, Tæng côc l©m nghiÖp thuéc Tæng côc c«ng nghiÖp nhiªn liÖu) th× ®Çy ¾p nh÷ng viªn chøc ngåi kh«ng".

T«i ch¾c r»ng ®ã lµ mét nhËn xÐt quý b¸u vµ tuyÖt ®èi ®óng, vµ kh«ng nh÷ng ®óng ®èi víi Tæng côc c«ng nghiÖp nhiªn liÖu, mµ cßn ®óng ®èi víi tÊt c¶ hoÆc 99% çc c¬ quan vµ c«ng së n÷a.

§©u ®©u còng cã tÖ h¹i ®ã. LÏ ra, håi th¸ng Ba, khi bé m¸y (míi) ®ang ®−îc thµnh

lËp, hoÆc chËm l¾m lµ vµo th¸ng T−, khi bé m¸y ®· ®−îc thµnh lËp xong, Ban thanh tra c«ng n«ng nªn ®Ò nghÞ chÝnh thøc vµ b»ng c«ng v¨n nãi râ:

h·y söa ch÷a nh− thÕ nµy, nh− thÕ kia. ViÖc ®ã, ng−êi ta ®· kh«ng lµm. CÇn söa ch÷a tÖ h¹i ®ã nh− thÕ nµo? T«i kh«ng biÕt ®−îc ®iÒu Êy, dï chØ lµ biÕt ®¹i kh¸i th«i.

Ban thanh tra c«ng n«ng cÇn ph¶i biÕt ®iÒu Êy, v× c«ng viÖc cña nã lµ nghiªn cøu çi ®ã, lµ so s¸nh gi÷a çc c«ng së kh¸c nhau, lµ ®−a ra nh÷ng ®Ò nghÞ thùc tiÔn, lµ lÊy thùc tÕ ®Ó kiÓm nghiÖm l¹i nh÷ng ®Ò nghÞ Êy, v.v..

Nãi ®Õn "Ban thanh tra c«ng n«ng" lµ tr−íc hÕt t«i nghÜ ®Õn t¸c gi¶ b¶n s¬ th¶o b¸o ço kia. Nh−ng t«i thÊy râ lµ çi ®ã kh«ng ph¶i chØ quan hÖ ®Õn mét m×nh t¸c gi¶ nµy.

Trong Ban thanh tra c«ng n«ng, cÇn lùa chän lÊy vµi ba çn bé tuyÖt ®èi trung thùc, tinh t−êng vµ cã nhiÒu kinh nghiÖm, Ýt ra lµ 2 hay 3 ng−êi (ch¾c ch¾n lµ sÏ t×m ®−îc th«i) vµ b¶o hä v¹ch ra mét kÕ ho¹ch c«ng t¸c hîp lý cña çc viªn kiÓm tra, ®Ó Ýt ra lµ b¾t ®Çu tiÕn hµnh viÖc

V . I . L ª - n i n 164

tæ chøc chÕ ®é b¸o ço. Tèt h¬n lµ nªn lµm Ýt th«i, nh−ng lµm cho ®Õn n¬i ®Õn chèn.

T¸c gi¶ b¶n s¬ th¶o ®Ò cËp s¬ qua ®Õn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò, nh−ng nh÷ng vÊn ®Ò ®ã ®· kh«ng ®−îc nghiªn cøu; chóng ®−îc thu thËp mét çch véi vµng, kh«ng ®©u vµo ®©u c¶. Ng−êi ta ch¬i çi kiÓu "b¸o ço nghÞ tr−êng". Çi mµ ng−êi ta cÇn cã ®©u ph¶i lµ çi Êy, mµ lµ mét sù söa ch÷a trong thùc tiÔn.

T×nh tr¹ng thiÕu ®i s©u nghiªn cøu thÓ hiÖn, ch¼ng h¹n, ë vÊn ®Ò 52 (39): chØ chän ®éc nh÷ng má g−¬ng mÉu. TiÓu ban ®iÒu tra cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng (Xmin-ga vµ Ram-din), sau khi ®i th¨m vïng má §«n-b¸t håi th¸ng ChÝn 1921, còng ®· kÕt luËn nh− thÕ. ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc còng ®· kÕt luËn nh− thÕ.

T¹i sao t«i l¹i biÕt ®−îc c«ng viÖc cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc vµ cña tiÓu ban ®iÒu tra cña Xmin-ga, cßn viªn kiÓm tra ®Æc biÖt phô tr¸ch viÖc b¸o ço vÒ Tæng côc c«ng nghiÖp nhiªn liÖu l¹i kh«ng biÕt?

§ã lµ tæ chøc tåi. §Ó kÕt luËn thùc tiÔn, t«i ®Ò nghÞ: 1) Ýt nhÊt lµ nªu riªng vÊn ®Ò tæ chøc chÕ ®é b¸o ço vµ

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã ®Õn n¬i ®Õn chèn; 2) giao c«ng t¸c nµy cho nh÷ng çn bé ®−îc ®Ých danh

chØ ®Þnh vµ cho t«i biÕt tªn çc çn bé ®ã; 3) cho t«i biÕt tªn viªn kiÓm tra, phô tr¸ch vÒ Côc l©m

nghiÖp.

27. IX. 1921. Lª-nin §¨ng lÇn ®Çu ngµy 6 th¸ng Hai 1927 trªn b¸o "Sù thËt", sè 30 vµ trªn b¸o "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 30


165



vÒ vÊn ®Ò n−íc céng hßa viÔn ®«ng

§Ò nghÞ ®ång ý víi Tsi-tsª-rin vµ ñy nhiÖm cho ®ång chÝ Êy th¶o mét chØ thÞ chÝnh x¸c, ng¾n gän, d−íi d¹ng dù th¶o nghÞ quyÕt, vÒ n−íc Céng hßa ViÔn §«ng 68.

Lª-nin

ViÕt xong ngµy 7 hoÆc 8 th¸ng M−êi 1921

C«ng bè lÇn ®Çu n¨m 1959 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXXVI


166

vÒ dù th¶o quyÕt ®Þnh cña héi nghÞ toµn thÓ


Nghiªn cøu vÊn ®Ò thµnh phÇn cña çc çn bé phô tr¸ch lµ ®¶ng viªn céng s¶n, xÐt vÒ mÆt hä cã hay kh«ng cã n¨ng lùc ®¶m ®−¬ng c«ng t¸c cã quy m« kh¸c nhau vµ thuéc çc lo¹i kh¸c nhau, Ýt ra th× lóc ®Çu ë thµnh phè M¸t-xc¬-va vµ trong mét tØnh 69.

ViÕt xong ngµy 8 th¸ng M−êi 1921



167

göi ®oµn chñ tÞch ®¹i héi viii toµn nga

cña ngµnh kü thuËt ®iÖn 7 0

T«i rÊt tiÕc kh«ng thÓ th©n hµnh ®Õn chµo mõng ®¹i héi ®−îc.

T«i ®· cã dÞp nhiÒu lÇn nãi ®Õn ý nghÜa cña cuèn "KÕ ho¹ch ®iÖn khÝ hãa", vµ nhÊt lµ vÒ ý nghÜa cña b¶n th©n vÊn ®Ò ®iÖn khÝ hãa 1). NÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ vµ viÖc vËn dông nã vµo n«ng nghiÖp lµ c¬ së kinh tÕ duy nhÊt cña chñ nghÜa x· héi, lµ c¬ së duy nhÊt ®Ó ®Êu tranh th¾ng lîi nh»m gi¶i phãng loµi ng−êi tho¸t khái ¸ch t− b¶n, nh»m tr¸nh cho hµng chôc triÖu ng−êi khái bÞ giÕt chãc vµ tµn phÕ, ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kÎ nµo sÏ th¾ng trong cuéc ph©n chia thÕ giíi, tªn kÎ c−íp Anh hay §øc, tªn kÎ c−íp NhËt hay Mü, v.v..

Céng hßa x«-viÕt c«ng n«ng ®· b¾t ®Çu tiÕn hµnh ®iÖn khÝ hãa n−íc ta mét çch cã hÖ thèng vµ cã kÕ ho¹ch. MÆc dÇu nh÷ng b−íc ®Çu cña chóng ta qu¸ nhá bÐ, qu¸ Ýt ái, mÆc dÇu nh÷ng khã kh¨n cña c«ng cuéc ®iÖn khÝ hãa ®ã thËt cùc kú to lín ®èi víi mét n−íc bÞ bän ®Þa chñ vµ bän t− b¶n tµn ph¸ qua bèn n¨m chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa vµ ba n¨m néi chiÕn, ®èi víi mét n−íc mµ giai cÊp t− s¶n toµn thÕ giíi ®ang nhßm ngã, muèn bãp chÕt vµ biÕn lµm thuéc ®Þa cña chóng, mÆc dÇu c«ng cuéc ®iÖn khÝ hãa ë ta tiÕn

1) Xem V. I. Lª-nin, Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé,

M¸t-xc¬-va, t. 42, tr. 192 – 198; t. 43, tr. 345 - 347.

V . I . L ª - n i n 168

hµnh qu¸ − chËm ch¹p, nh−ng nã vÉn tiÕn triÓn. Víi sù gióp ®ì cña ®¹i héi cña çc ®ång chÝ, víi sù gióp ®ì cña toµn thÓ çc nhµ kü thuËt ®iÖn ë n−íc Nga vµ cña nhiÒu nhµ khoa häc tiªn tiÕn −u tó toµn thÕ giíi vµ nhê cã sù phÊn ®Êu anh dòng cña ®éi tiÒn phong cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n lao ®éng, chóng ta nhÊt ®Þnh hoµn thµnh ®−îc nhiÖm vô ®ã, chóng ta nhÊt ®Þnh thùc hiÖn ®−îc viÖc ®iÖn khÝ hãa n−íc ta.

T«i chµo mõng §¹i héi VIII toµn Nga cña çc çn bé kü thuËt ®iÖn vµ chóc ®¹i héi thu ®−îc rÊt nhiÒu kÕt qu¶ trong c«ng viÖc.



§¨ng ngµy 11 th¸ng M−êi 1921 trªn "B¶n tin cña §¹i héi VIII toµn Nga cña ngµnh kü thuËt ®iÖn", sè 3


169

dù th¶o chØ thÞ cña bé chÝnh trÞ


vÒ viÖc khoanh vïng ®Êt trång cñ c¶i ®−êng ë u-cra-i-na 7 1

ChØ thÞ

Cña Bé chÝnh trÞ vÒ vÊn ®Ò dµnh ®Êt ®ai ë U-cra-i-na cho çc nhµ m¸y trång cñ c¶i ®−êng vµ vÒ viÖc n«ng d©n ë çc vïng l©n cËn víi çc nhµ m¸y ®−êng ph¶i phôc tïng chÕ ®é lu©n canh b¾t buéc vµ nh÷ng tiªu chuÈn canh t¸c nhÊt ®Þnh.

1. TiÕn hµnh toµn bé cuéc c¶i çch nµy mét çch hÕt søc thËn träng, kh«ng thùc hiÖn mét biÖn ph¸p nµo nÕu ch−a cã sù kiÓm tra trong thùc tiÔn, sao cho viÖc trång cñ c¶i ®−êng ph¶i ®−îc tæ chøc víi ®iÒu kiÖn lµ hoµn toµn b¶o ®¶m mét nÒn kinh tÕ hîp lý vµ ®¶m b¶o mét sù quan t©m trùc tiÕp cña n«ng d©n trong vÊn ®Ò nµy.

2. Dµnh cho çc nhµ m¸y 400 000 ®ª-xi-a-tin 1) sau khi ®· thÈm tra xem con sè nµy cã thËt sù cÇn thiÕt hay kh«ng cho viÖc b¶o ®¶m mét sù kinh doanh ®¹i quy m« theo kiÓu c«ng nghiÖp thùc sù ®−îc tæ chøc hîp lý.

Giao cho çc nhµ m¸y ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc ®Êt ®ai trao cho çc nhµ m¸y ®ã sÏ ®−îc canh t¸c mét çch hîp lý vµ ®−îc sö dông cho çc nhµ m¸y.

3. ¸p dông chÕ ®é lu©n canh b¾t buéc trªn çc ruéng ®Êt cña n«ng d©n vµ chØ ®èi víi çc ruéng ®Êt Êy b¾t n«ng d©n tu©n theo nh÷ng tiªu chuÈn canh t¸c trong tr−êng hîp

1) mÉu Nga = 1,092 hÐc-ta

V . I . L ª - n i n 170

viÖc trång cñ c¶i ®−êng trªn çc ruéng ®Êt Êy ®· ®−îc tiÕn hµnh tõ l©u.

4. Theo dâi chÆt chÏ, sao cho quan hÖ gi÷a çc nhµ m¸y ®−êng vµ nh÷ng n«ng d©n trång cñ c¶i ®−êng ®−îc x©y dùng theo nguyªn t¾c tháa thuËn thËt sù tù nguyÖn, trong ph¹m vi ®Êt ®ai b¾t buéc ph¶i trång cñ c¶i ®−êng trªn mét quy m« nhÊt ®Þnh nµo ®ã.




171

dù th¶o quyÕt ®Þnh cña bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng

®¶ng céng s¶n (b) nga vÒ b¶o hiÓm x· héi 7 2

ñy nhiÖm cho §oµn chñ tÞch Héi ®ång trung −¬ng çc

c«ng ®oµn toµn Nga cïng víi Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, Bé d©n ñy y tÕ vµ Bé d©n ñy b¶o hiÓm x· héi nghiªn cøu vÊn ®Ò b¶o hiÓm ®èi víi c«ng nh©n nh©n cã chÝnh s¸ch kinh tÕ míi.




172

th− göi a. x. ki-xª-lÐp kÌm theo dù th¶o quyÕt ®Þnh

cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy 7 3

Göi ®ång chÝ Ki-xª-lÐp, chñ tÞch TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy Çc b¶n sao göi: chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao chñ tÞch Tæng côc c«ng nghiÖp dÖt Bé d©n ñy l−¬ng thùc ®ång chÝ C«-l«-ti-lèp, chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ tØnh I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬

10. X. 1921

Héi ®ång kinh tÕ tØnh I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬ khÈn kho¶n xin Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng dµnh cho nã 40 000 khÈu phÇn l−¬ng thùc vµ 4 tû róp mçi th¸ng, nh»m ®−a 22 xÝ nghiÖp dÖt vµo ho¹t ®éng vµ nh»m s¶n xuÊt 80.9 triÖu ¸c-sin 1) v¶i th« + 127.9 triÖu ¸c-sin thµnh phÈm.

Do tÇm quan träng ®Æc biÖt cña ®¹i c«ng nghiÖp tØnh I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬ xÐt theo quan ®iÓm kinh tÕ còng nh− xÐt theo quan ®iÓm chÝnh trÞ mµ nãi, cÇn ph¶i cè g¾ng ®Õn møc tèi ®a ®Ó tháa m·n yªu cÇu cña Héi ®ång kinh tÕ tØnh I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬, dï cã thiÖt cho çc khu vùc kh¸c ®i n÷a.

1) ― 1 ¸c-sin = 0,711 m

Th− göi A. X. Ki-xª-lÐp

173

Yªu cÇu ®ång chÝ triÖu tËp ngµy mai, d−íi sù chñ täa cña ®ång chÝ, mét héi nghÞ cã sù tham gia cña Tæng côc c«ng nghiÖp dÖt (víi sù ®ång ý cña §oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao) vµ cña Bé d©n ñy l−¬ng thùc vµ cña c¶ çc ®¹i biÓu cña Héi ®ång kinh tÕ tØnh I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬, vµ trong tr−êng hîp cÇn thiÕt cã thÓ triÖu tËp c¶ ®¹i biÓu cña Bé d©n ñy tµi chÝnh ®Ó trong ngµy mai 11/X. ®−a vÊn ®Ò ra §¹i héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy. Chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy V. U-li-a-nèp (Lª-nin)

In lÇn ®Çu n¨m 1933 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXIII


174

th− göi çc ñy viªn bé chÝnh trÞ

Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng céng s¶n (b) nga 7 4

KhÈn! T«i ®Ò nghÞ hoÆc lµ biÓu quyÕt ngay b»ng th−

hoÆc lµ triÖu tËp Bé chÝnh trÞ häp nöa giê. T«i ®Ò nghÞ: ®ång ý cö M¸c-khlÐp-xki vµ Pay-ke-x¬ (ai

®i §¹i-liªn, ai ®i Tsi-ta, h·y ®Ó cho Tsi-tsª-rin quyÕt ®Þnh). I-a-r«-xl¸p-xki sÏ kh«ng ®i dù héi nghÞ ë Oa-sinh-t¬n.

Mª-sª-ri-a-cèp - k h « n g h î p l ¾ m . T«i ®Ò nghÞ: ñy nhiÖm cho Bé d©n ñy ngo¹i giao vµ Ban tæ chøc t×m kiÕm (24 giê) thªm ng−êi ®Ó tiÕn cö.

11/ X. Lª-nin




175

th− göi v. m. m«-l«-tèp

kÌm theo dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ


vÒ vÊn ®Ò tháa thuËn víi nhãm rót-ghÐc-x¬ 7 5

12. X. 1921.


T«i göi kÌm ®©y nh÷ng tµi liÖu vÒ vô Rót-ghÐc-x¬. Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ph¶i gi¶i quyÕt. T«i ®Ò nghÞ lóc ®Çu gi¶i quyÕt ë Ban chÊp hµnh trung

−¬ng: ®©y lµ mét vÊn ®Ò chÝnh trÞ. Vµ Bé chÝnh trÞ cã tr¸ch nhiÖm ph¶i can thiÖp v× ®©y lµ viÖc chi dïng v µ n g .

T«i yªu cÇu ®ång chÝ giao cho th− ký gäi d©y nãi cho tÊt c¶ çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ ®Ó mçi ng−êi dµnh ra mét giê vµ trong mét giê ®ã cã thÓ xem xong çc tµi liÖu nµy tr−íc ngµy thø s¸u. Mçi ng−êi ®Òu ph¶i xem ®Ó quyÕt ®Þnh trong ngµy thø s¸u.

H·y ®Ó cho ng−êi th− ký ghi giê vµ chuyÓn cho tõng ñy viªn Bé chÝnh trÞ ®Ó ®äc.

VÊn ®Ò khã kh¨n: t¸n thµnh: nÕu ng−êi Mü thùc hiÖn lêi høa, sÏ cã lîi rÊt

lín. ThÕ th× kh«ng tiÕc 600 000 róp vµng. ph¶n ®èi: liÖu hä cã sÏ thùc hiÖn kh«ng? H©y-vót lµ

con ng−êi nöa v« chÝnh phñ. Con ng−êi t×nh c¶m h¬n lµ thiÕt thùc. Rót-ghÐc-x¬ ― lµm thÕ nµo mµ l¹i kh«ng r¬i vµo

V . I . L ª - n i n 176

thiªn h−íng t¶. Can-víc ― cùc kú ba hoa. Chóng ta kh«ng cã mét ®¶m b¶o thùc tÕ nµo c¶. Trong bÇu kh«ng khÝ thÊt nghiÖp, nh÷ng con ng−êi h¨ng say sÏ tËp hîp nhãm "nh÷ng ng−êi phiªu l−u m¹o hiÓm" lµ nhãm ng−êi sÏ kÕt thóc b»ng mét sù xÝch mÝch c·i cä nhau. Cßn chóng ta lóc ®ã th× ®· mÊt mét phÇn cña 600 000 róp vµng mµ ta trao cho hä (bëi v×, ®−¬ng nhiªn, ng−êi ta sÏ lµm háng vµ mÊt s¹ch mét phÇn) vµ cã c¬ mÊt thªm ®Õn 1 triÖu róp vµng bëi v× theo § 8 (phÇn cuèi) th× chóng ta cam kÕt.

"tr¶ l¹i b»ng vËt ngang gi¸ ®Ó båi th−êng nh÷ng chi phÝ cho m¸y mãc vµ c«ng cô lao ®éng do ng−êi di c− ®ã mang ®Õn".

M ¹ o h i Ó m k h « n g n h á . T¸n thµnh: XmiÕc-nèp I. N. vµ M¸c-xi-mèp (ng−êi U-

ran) lµ ng−êi së t¹i, vµ hä t¸n thµnh. Ph¶n ®èi: M¸c-ten-x¬ ¾t ph¶i hiÓu râ ng−êi Mü, vµ anh

ta ph¶n ®èi.

Lª-nin

T«i yªu cÇu ra chØ thÞ lµ trong ngµy thø s¸u tõ 12 - 16 giê tÊt c¶ çc ñy viªn §oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao ®Òu liªn l¹c b»ng d©y nãi víi bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng, phßng khi triÖu tËp lªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng.

P. S. T«i còng yªu cÇu ph©n ph¸t th− nµy cho tÊt c¶ çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ.



177

th− göi çc ñy viªn

bé chÝnh trÞ kÌm theo dù th¶o

çc quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng

®¶ng céng s¶n (b) nga vµ Héi ®ång lao ®éng

vµ quèc phßng bµn vÒ nh÷ng ®Ò nghÞ cña

x. rót-ghÐc-x¬

Theo ý t«i, hiÖn nay kh«ng thÓ chÊp nhËn nh÷ng ®Ò nghÞ cña Rót-ghÐc-x¬, d−íi h×nh thøc hiÖn t¹i. Song t«i muèn thö thÕ nµy: buéc «ng Êy ph¶i thay ®æi nhãm (Rót-ghÐc-x¬ + H©y-vót + Can-víc). Vµ thay ®æi nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ tµi chÝnh. NÕu nh− gi¶i quyÕt thÕ nµy:

khi b¸c bá nh÷ng ®Ò nghÞ cña ®ång chÝ Rót-ghÐc-x¬ d−íi h×nh thøc hiÖn t¹i, tøc lµ nh÷ng ®Ò nghÞ cña ®ång chÝ B«-g®a-nèp vµ cña çc ñy viªn §oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao cïng biÓu quyÕt víi ®ång chÝ Êy,

Ban chÊp hµnh trung −¬ng (vµ sau ®ã Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ®øng vÒ mÆt chÝnh quyÒn) nãi lªn lßng mong muèn thiÕt tha lµ nhãm cña ®ång chÝ Rót-ghÐc-x¬ kh«ng coi sù tõ chèi ®ã lµ tõ chèi døt kho¸t mµ sÏ lµm l¹i nh÷ng ®Ò nghÞ cña m×nh theo nh÷ng nguyªn t¾c sau ®©y: α) thay ®æi thµnh phÇn cña nhãm, nhãm c¬ b¶n gåm nh÷ng ng−êi thñ

V . I . L ª - n i n 178

x−íng, b»ng çch bæ sung cho nã tõ 5 ®Õn 8 ®¹i biÓu cã tªn tuæi cña phong trµo c«ng ®oµn Mü hoÆc cña çc tæ chøc c«ng nh©n kh¸c; β) rót çc kho¶n chi cña chÝnh phñ ta xuèng ®Õn 300 000 $ 1) maximum; γ) gi¶m vµ quy ®Þnh râ çc kho¶n chi cña chóng ta trong tr−êng hîp hîp ®ång bÞ ph¸ hñy 76.

Lª-nin

ViÕt xong gi÷a ngµy 12 vµ 15 th¸ng M−êi 1921



1) - ®«-la

179

®Ó kû niÖm lÇn thø t− cuéc çch m¹ng th¸ng m−êi

Kû niÖm lÇn thø t− ngµy 25 th¸ng M−êi ( 7 th¸ng M−êi

mét) s¾p ®Õn n¬i råi. Çi ngµy vÜ ®¹i Êy cµng çch xa chóng ta, th× ý nghÜa

cña cuéc çch m¹ng v« s¶n ë Nga cµng trë nªn râ rÖt, chóng ta còng cµng suy nghÜ s©u vÒ toµn bé kinh nghiÖm thùc tiÔn cña c«ng t¸c cña chóng ta.

NÕu muèn tr×nh bµy mét çch ®¹i c−¬ng, hÕt søc ng¾n gän ― vµ ®−¬ng nhiªn nh− vËy th× rÊt kh«ng ®Çy ®ñ vµ kh«ng cô thÓ râ rµng ― vÒ ý nghÜa ®ã vµ kinh nghiÖm ®ã, ta cã thÓ nãi nh− sau.

NhiÖm vô trùc tiÕp vµ cÊp b¸ch cña cuéc çch m¹ng ë Nga lµ mét nhiÖm vô d©n chñ t− s¶n: xãa bá nh÷ng tµn d− cña thêi trung cæ, vÜnh viÔn tiªu diÖt nh÷ng tµn d− Êy, quÐt s¹ch khái n−íc Nga çi hiÖn t−îng d· man, çi « nhôc Êy, çi ®· hÕt søc k×m h·m mäi v¨n hãa, mäi tiÕn bé trong ®Êt n−íc ta.

Vµ chóng ta cã quyÒn tù hµo lµ, ®øng vÒ mÆt ¶nh h−ëng ®èi víi quÇn chóng nh©n d©n, ®èi víi ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n mµ xÐt, th× so víi §¹i çch m¹ng Ph¸p çch ®©y 125 n¨m, chóng ta ®· lµm cuéc tÈy röa ®ã mét çch kiªn quyÕt, nhanh chãng vµ m¹nh d¹n h¬n nhiÒu, cã kÕt qu¶ vµ s©u réng h¬n nhiÒu.

C¶ bän v« chÝnh phñ lÉn bän d©n chñ tiÓu t− s¶n (tøc lµ bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, víi

Trang ®Çu b¶n th¶ocña V.I.Lª-nin:

”§Ó kû niÖm lÇn thø t− cuéc C¸ch m¹ng th¸ng M−êi”. -

14 th¸ng M−êi 1921 ¶nh thu nhá

V . I . L ª - n i n 180

t− çch lµ nh÷ng ®¹i biÓu ng−êi Nga cña çi lo¹i h×nh x· héi quèc tÕ Êy) ®Òu ®· nãi vµ ®ang tiÕp tôc nãi kh«ng biÕt bao nhiªu ®iÒu hÕt søc hå ®å vÒ mèi quan hÖ gi÷a cuéc çch m¹ng d©n chñ t− s¶n vµ cuéc çch m¹ng x· héi chñ nghÜa (tøc lµ çch m¹ng v« s¶n). Tõ bèn n¨m nay, sù thËt ®· hoµn toµn chøng thùc r»ng quan niÖm cña chóng ta vÒ ®iÓm ®ã, çch thøc mµ chóng ta sö dông kinh nghiÖm cña nh÷ng cuéc çch m¹ng ®· qua, lµ ®óng ®¾n. H¬n ai hÕt, chóng ta ®· tiÕn hµnh triÖt ®Ó cuéc çch m¹ng d©n chñ t− s¶n. Chóng ta tiÕn b−íc mét çch hoµn toµn tù gi¸c, kiªn ®Þnh vµ v÷ng vµng tíi çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, biÕt r»ng kh«ng cã mét bøc V¹n lý tr−êng thµnh nµo ng¨n çch cuéc çch m¹ng x· héi chñ nghÜa víi cuéc çch m¹ng d©n chñ t− s¶n c¶, r»ng chØ cã ®Êu tranh míi quyÕt ®Þnh ®−îc b−íc tiÕn mµ (råi rèt cuéc) chóng ta sÏ ®¹t ®−îc, quyÕt ®Þnh ®−îc çi phÇn nhiÖm vô v« cïng lín lao mµ chóng ta sÏ ph¶i thùc hiÖn, quyÕt ®Þnh ®−îc çi phÇn th¾ng lîi mµ chóng ta sÏ cñng cè. §iÒu ®ã, sau nµy, chóng ta sÏ thÊy. Nh−ng ngay giê ®©y chóng ta còng ®· thÊy r»ng mét khèi l−îng c«ng viÖc cùc kú to lín - ®èi víi mét n−íc bÞ tµn ph¸, kiÖt quÖ, l¹c hËu - ®· ®−îc hoµn thµnh trong c«ng cuéc c¶i t¹o x· héi theo chñ nghÜa x· héi.

Tuy nhiªn, chóng ta kh«ng nãi vÒ çi néi dung d©n chñ t− s¶n cña cuéc çch m¹ng cña ta n÷a. Nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt tÊt ph¶i hiÓu néi dung ®ã lµ g×. §Ó minh häa, chóng ta h·y lÊy vµi vÝ dô thùc tiÔn.

Néi dung d©n chñ t− s¶n cña cuéc çch m¹ng, tøc lµ trõ bá nh÷ng tËp qu¸n thêi trung cæ, trõ bá chÕ ®é n«ng n«, trõ bá chÕ ®é phong kiÕn trong çc mèi quan hÖ x· héi (çc luËt lÖ, çc thiÕt chÕ).

Nh÷ng biÓu hiÖn, nh÷ng tµn d− vµ di tÝch chñ yÕu cña chÕ ®é n«ng n« ë Nga, ngay tr−íc n¨m 1917, lµ nh÷ng g×? Lµ chÕ ®é qu©n chñ, chÕ ®é ®¼ng cÊp, chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt vµ quyÒn sö dông ruéng ®Êt, ®Þa vÞ cña phô n÷, t«n gi¸o, sù ¸p bøc d©n téc. H·y lÊy bÊt cø mét çi nµo

§Ó kû niÖm lÇn thø t− cuéc Çch m¹ng th¸ng M−êi

181

trong sè nh÷ng "chuång ngùa ¸p-ghi"1) ®ã, nh÷ng "chuång ngùa ¸p-ghi" mµ nh©n ®©y xin nãi thªm lµ trong mét chõng mùc rÊt lín, tÊt c¶ nh÷ng quèc gia tiªn tiÕn ®Òu ch−a quÐt t−íc ®−îc hoµn toµn s¹ch sÏ, trong khi hä tiÕn hµnh nh÷ng cuéc çch m¹ng d©n chñ t− s¶n cña hä, çch ®©y 125 n¨m, 250 n¨m vµ l©u h¬n n÷a (1649, ë Anh), ― h·y lÊy bÊt cø çi nµo trong sè nh÷ng "chuång ngùa ¸p-ghi" ®ã mµ xem, çc ®ång chÝ còng sÏ thÊy lµ chóng ta ®Òu ®· quÐt hoµn toµn s¹ch sÏ. Trong kho¶ng thêi gian ng¾n ngñi cã m−êi tuÇn, tõ 25 th¸ng M−êi (7 th¸ng M−êi mét) 1917 ®Õn khi gi¶i t¸n Quèc héi lËp hiÕn (5 th¸ng Giªng 1918), trong lÜnh vùc nµy, chóng ta ®· lµm ®−îc nhiÒu h¬n gÊp ngh×n lÇn so víi viÖc mµ c¶ bän d©n chñ t− s¶n vµ tù do t− s¶n (bän d©n chñ - lËp hiÕn) lÉn bän d©n chñ tiÓu t− s¶n (bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng) ®· lµm trong t¸m th¸ng chóng n¾m chÝnh quyÒn.

Bän nh¸t gan ®ã, bän ba hoa ®ã, nh÷ng anh chµng N¸c-txÝt tù khen m×nh Êy vµ nh÷ng anh chµng H¨m-lÐt nh·i ranh Êy, chóng khoa thanh kiÕm giÊy ― nh−ng ngay c¶ ®Õn chÕ ®é qu©n chñ, chóng còng kh«ng thñ tiªu ®−îc! H¬n ai hÕt vµ h¬n bao giê hÕt, chóng ta ®· quÐt s¹ch ®èng r¸c qu©n chñ. Chóng ta ®· ph¸ tan tµnh, ®Ëp vôn n¸t çi l©u ®µi cò ngh×n n¨m lµ chÕ ®é ®¼ng cÊp (cho ®Õn ngµy nay, nh÷ng n−íc tiªn tiÕn nhÊt nh− Anh, Ph¸p, §øc còng ch−a thñ tiªu hÕt nh÷ng tµn d− cña chÕ ®é ®¼ng cÊp!). Nh÷ng gèc rÔ s©u xa nhÊt cña chÕ ®é ®ã, tøc lµ: nh÷ng tµn d− phong kiÕn vµ n«ng n« trong chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt, chóng ta ®Òu ®· nhæ s¹ch. "Ng−êi ta cã thÓ tranh luËn" (ë ngo¹i quèc, kh«ng thiÕu g×

1) Chuång ngùa ¸p-ghi ― theo thÇn tho¹i Hy-l¹p, ®ã lµ mét d·y

chuång ngùa cña vua ¸p-ghi ë E-li-®a, trong vßng nhiÒu n¨m kh«ng ®−îc quÐt dän vµ ®· ®−îc anh hïng Hª-ra-cl¬ dän s¹ch trong mét ngµy.

Thµnh ng÷ "chuång ngùa ¸p-ghi" dïng nghÜa bãng ®Ó chØ t×nh tr¹ng cùc kú hçn lo¹n, lén xén vµ bÈn thØu.

V . I . L ª - n i n 182

nh÷ng nhµ tr−íc t¸c, nh÷ng bän d©n chñ lËp hiÕn, men-sª-vÝch vµ x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng s½n sµng ®i vµo nh÷ng cuéc tranh luËn nh− thÕ) vÒ vÊn ®Ò xÐt xem nh÷ng cuéc c¶i çch ruéng ®Êt cña Çch m¹ng th¸ng M−êi vÜ ®¹i "rèt cuéc" sÏ ®−a l¹i nh÷ng kÕt qu¶ g×. Ngµy nay, chóng ta kh«ng h¬i ®©u mµ mÊt th× giê v« Ých vµo nh÷ng cuéc tranh luËn nh− thÕ, v× chóng ta dïng ®Êu tranh ®Ó gi¶i quyÕt cuéc tranh luËn ®ã vµ gi¶i quyÕt c¶ mét lo¹t nh÷ng cuéc tranh luËn g¾n liÒn víi nã. Nh−ng ng−êi ta kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc çi sù thËt lµ: trong suèt t¸m th¸ng rßng bän d©n chñ tiÓu t− s¶n ®· "tháa hiÖp" víi bän ®Þa chñ lµ nh÷ng kÎ vÉn duy tr× nh÷ng truyÒn thèng chÕ ®é n«ng n«, cßn chóng ta th× chØ vµi tuÇn lµ ®ñ ®Ó vÜnh viÔn quÐt s¹ch khái ®Êt n−íc Nga c¶ nh÷ng tªn ®Þa chñ ®ã lÉn tÊt c¶ nh÷ng truyÒn thèng cña chóng.

H·y lÊy vÝ dô vÊn ®Ò t«n gi¸o, hay viÖc phô n÷ kh«ng cã quyÒn, hay viÖc çc d©n téc kh«ng ph¶i Nga bÞ ¸p bøc vµ kh«ng ®−îc b×nh ®¼ng vÒ quyÒn lîi. BÊy nhiªu vÊn ®Ò ®Òu thuéc ph¹m vi çch m¹ng d©n chñ t− s¶n. Nh÷ng nh©n vËt bÊt tµi thuéc ph¸i d©n chñ tiÓu t− s¶n ®· bµn su«ng vÒ chñ ®Ò ®ã trong suèt t¸m th¸ng rßng; trong sè nh÷ng n−íc tiªn tiÕn nhÊt trªn thÕ giíi, kh«ng cã lÊy mét n−íc nµo ®· gi¶i quyÕt ®−îc mét çch triÖt ®Ó nh÷ng vÊn ®Ò Êy theo néi dung d©n chñ t− s¶n c¶. ë n−íc ta, nh÷ng vÊn ®Ò Êy ®· ®−îc ph¸p luËt ban bè sau Çch m¹ng th¸ng M−êi gi¶i quyÕt triÖt ®Ó råi. Chóng ta ®· vµ ®ang thËt sù ®Êu tranh chèng t«n gi¸o. Chóng ta ®· ®Ó cho tÊt c¶ çc d©n téc kh«ng ph¶i Nga thµnh lËp nh÷ng n−íc céng hßa hay khu tù trÞ riªng cña hä. ë n−íc Nga chóng ta kh«ng cßn cã çi hiÖn t−îng hÌn h¹, « nhôc vµ bØ æi lµ: phô n÷ kh«ng cã quyÒn vµ kh«ng ®−îc b×nh ®¼ng ― çi tµn d− ®¸ng c¨m ghÐt cña chÕ ®é n«ng n« vµ cña thêi trung cæ, mµ ë tÊt c¶ çc n−íc trªn tr¸i ®Êt, kh«ng trõ mét n−íc nµo, giai cÊp t− s¶n tham lam vµ giai cÊp tiÓu t− s¶n ®Çn ®én vµ khiÕp nh−îc ®· nhµo nÆn t« vÏ l¹i.


183

§Êy lµ néi dung cña çch m¹ng d©n chñ t− s¶n. Çch ®©y mét tr¨m n¨m m−¬i n¨m vµ hai tr¨m n¨m m−¬i n¨m, nh÷ng l·nh tô tiªn tiÕn cña cuéc çch m¹ng ®ã (hay cña nh÷ng cuéc çch m¹ng ®ã, nÕu ta muèn nãi ®Õn cuéc çch m¹ng cña tõng d©n téc thuéc cïng mét lo¹i h×nh) ®· høa víi nh©n d©n lµ sÏ gi¶i tho¸t nh©n lo¹i khái nh÷ng ®Æc quyÒn thêi trung cæ, khái çi t×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng cña phô n÷, khái çi t×nh tr¹ng nhµ n−íc ban cho t«n gi¸o nµy hoÆc t«n gi¸o kia (hay "cho t− t−ëng t«n gi¸o", cho "tÝn ng−ìng t«n gi¸o", nãi chung) nh÷ng ®Æc quyÒn ®Æc lîi, vµ khái çi t×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng gi÷a çc d©n téc. Lêi høa Êy, hä ®· kh«ng gi÷ ®−îc. Hä kh«ng thÓ gi÷ ®−îc, v× sù "t«n träng" ― ― ― çi "chÕ ®é t− h÷u thiªng liªng" ®· ng¨n c¶n hä. Cuéc çch m¹ng v« s¶n cña ta kh«ng cã çi chuyÖn "t«n träng" ®¸ng nguyÒn rña ®ã ®èi víi nh÷ng tµn d− thêi trung cæ ®¸ng nguyÒn rña gÊp ba lÇn kia vµ ®èi víi çi "chÕ ®é t− h÷u thiªng liªng" kia.

Nh−ng muèn cñng cè, v× lîi Ých cña çc d©n téc ë Nga, nh÷ng thµnh qu¶ cña cuéc çch m¹ng d©n chñ t− s¶n, chóng ta cÇn ph¶i tiÕn lªn, vµ thËt sù chóng ta ®· tiÕn lªn. Trªn b−íc ®−êng ®i, chóng ta ®· nh©n tiÖn gi¶i quyÕt lu«n c¶ nh÷ng vÊn ®Ò cña çch m¹ng d©n chñ t− s¶n, coi ®ã lµ mét "s¶n phÈm phô" cña c«ng t¸c chñ yÕu vµ thËt sù cña chóng ta, tøc lµ c«ng t¸c çch m¹ng v« s¶n x· héi chñ nghÜa. Chóng ta th−êng nãi r»ng nh÷ng cuéc c¶i çch lµ mét s¶n phÈm phô cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp çch m¹ng. Chóng ta ®· tõng nãi vµ ®· lÊy hµnh ®éng ®Ó chøng minh r»ng nh÷ng cuéc c¶i çch d©n chñ t− s¶n lµ mét s¶n phÈm phô cña çch m¹ng v« s¶n, nghÜa lµ cña çch m¹ng x· héi chñ nghÜa. Nh©n ®©y, còng nãi thªm r»ng tÊt c¶ nh÷ng bän Cau-xky, Hin-phÐc-®inh, M¸c-tèp, TsÐc-nèp, Hin-quýt, L«ng-ghª, M¸c - §«-nan, Tu-ra-ti vµ nh÷ng tay anh hïng kh¸c cña chñ nghÜa M¸c "II1/2" ®· kh«ng thÓ hiÓu ®−îc mèi quan hÖ ®ã gi÷a çch m¹ng d©n chñ t− s¶n vµ çch m¹ng x· héi chñ nghÜa v«

V . I . L ª - n i n 184

s¶n. Cuéc çch m¹ng thø nhÊt chuyÓn thµnh cuéc çch m¹ng thø hai. Cuéc çch m¹ng thø hai, nh©n tiÖn, gi¶i quyÕt lu«n c¶ nh÷ng vÊn ®Ò cña cuéc çch m¹ng thø nhÊt. Cuéc çch m¹ng thø hai cñng cè sù nghiÖp cña cuéc çch m¹ng thø nhÊt. §Êu tranh vµ chØ cã ®Êu tranh míi quyÕt ®Þnh ®−îc trong chõng mùc nµo cuéc çch m¹ng thø hai v−ît ®−îc cuéc çch m¹ng thø nhÊt.

ChÕ ®é x«-viÕt chÝnh lµ mét trong nh÷ng çi x¸c minh hoÆc biÓu hiÖn rÊt râ rµng viÖc chuyÓn biÕn ®ã tõ cuéc çch m¹ng nµy thµnh cuéc çch m¹ng kia. ChÕ ®é x«-viÕt lµ chÕ ®é d©n chñ ë møc cao nhÊt cho c«ng nh©n vµ n«ng d©n; ®ång thêi, nã cã nghÜa lµ sù ®o¹n tuyÖt víi chÕ ®é d©n chñ t− s¶n vµ sù xuÊt hiÖn, trong lÞch sö thÕ giíi, mét chÕ ®é d©n chñ kiÓu míi, tøc lµ chÕ ®é d©n chñ v« s¶n hay lµ chuyªn chÝnh v« s¶n.

MÆc cho bän chã lîn cña giai cÊp t− s¶n ®ang hÊp hèi vµ cña ph¸i d©n chñ tiÓu t− s¶n theo ®u«i giai cÊp t− s¶n, ra søc nguyÒn rña, chöi bíi, chÕ giÔu chóng ta vÒ nh÷ng thÊt b¹i vµ sai lÇm cña chóng ta trong khi x©y dùng chÕ ®é x«-viÕt cña chóng ta. Kh«ng lóc nµo chóng ta quªn r»ng chóng ta ®· m¾c vµ cßn m¾c ph¶i v« sè nh÷ng thÊt b¹i vµ sai lÇm n÷a. Trong mét sù nghiÖp míi mÎ nh− thÕ trªn lÞch sö thÕ giíi, tøc lµ sù nghiÖp s¸ng t¹o ra mét kiÓu chÕ ®é nhµ n−íc x−a nay ch−a tõng cã, lµm sao mµ tr¸nh khái thÊt b¹i vµ sai lÇm ®−îc! Chóng ta sÏ kiªn quyÕt ®Êu tranh ®Ó söa ch÷a nh÷ng thÊt b¹i vµ sai lÇm cña chóng ta, ®Ó c¶i tiÕn viÖc vËn dông - hiÖn cßn rÊt thiÕu sãt ― nh÷ng nguyªn t¾c x«- viÕt vµo ®êi sèng thùc tÕ. Nh−ng chóng ta cã quyÒn tù hµo vµ qu¶ thËt chóng ta tù hµo lµ ®· cã çi h©n h¹nh ®−îc b¾t ®Çu viÖc x©y dùng nhµ n−íc x«-viÕt vµ do ®ã, më ®Çu mét thêi ®¹i míi trong lÞch sö thÕ giíi, thêi ®¹i thèng trÞ cña mét giai cÊp míi, giai cÊp bÞ ¸p bøc trong tÊt c¶ çc n−íc t− b¶n vµ ë kh¾p n¬i ®Òu ®ang tiÕn tíi mét cuéc ®êi míi, tíi chç chiÕn th¾ng giai cÊp t− s¶n, tíi chç thµnh lËp chuyªn


185

chÝnh v« s¶n, tíi chç gi¶i phãng nh©n lo¹i khái ¸ch t− s¶n, khái nh÷ng cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa.

VÊn ®Ò nh÷ng cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, vÊn ®Ò chÝnh s¸ch quèc tÕ cña t− b¶n tµi chÝnh, thø chÝnh s¸ch hiÖn ®ang thèng trÞ trªn toµn thÕ giíi, ― thø chÝnh s¸ch kh«ng tr¸nh khái g©y ra nh÷ng cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa míi vµ tÊt nhiªn ph¶i dÉn ®Õn t×nh tr¹ng mét nhóm nh÷ng c−êng quèc "tiªn tiÕn" t¨ng c−êng tíi møc ch−a tõng thÊy sù ¸p bøc d©n téc, c−íp bãc vµ bãp chÕt nh÷ng d©n téc nhá yÕu vµ chËm tiÕn, ― vÊn ®Ò Êy, tõ n¨m 1914, ®· trë thµnh vÊn ®Ò c¬ b¶n trong toµn bé chÝnh s¸ch cña tÊt c¶ çc n−íc trªn tr¸i ®Êt. §Êy lµ mét vÊn ®Ò sèng chÕt ®èi víi hµng chôc triÖu con ng−êi. §Êy lµ vÊn ®Ò xÐt xem trong cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa s¾p tíi mµ giai cÊp t− s¶n ®ang chuÈn bÞ tr−íc m¾t chóng ta, mµ chóng ta thÊy xuÊt hiÖn ra tõ trong chñ nghÜa t− b¶n, ph¶i ch¨ng lµ sÏ cã 20 triÖu ng−êi bÞ s¸t h¹i (chø kh«ng ph¶i 10 triÖu ng−êi nh− trong cuéc chiÕn tranh 1914 - 1918 vµ trong nh÷ng cuéc chiÕn tranh "nhá" kÌm theo ®ã mµ m·i ®Õn nay vÉn ch−a chÊm døt); ph¶i ch¨ng lµ trong cuéc chiÕn tranh kh«ng thÓ tr¸nh khái (trong tr−êng hîp chñ nghÜa t− b¶n cßn ®−îc duy tr×) s¾p tíi ®ã, sÏ cã 60 triÖu ng−êi bÞ tµn phÕ (chø kh«ng ph¶i lµ 30 triÖu ng−êi bÞ tµn phÕ nh− trong cuéc chiÕn tranh 1914 - 1918. Còng trong vÊn ®Ò nµy, Çch m¹ng th¸ng M−êi cña ta ®· më ra mét thêi ®¹i míi trong lÞch sö thÕ giíi. Bän t«i tí cña giai cÊp t− s¶n vµ bän xu nÞnh giai cÊp nµy ― cô thÓ lµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ bän men-sª-vÝch vµ toµn thÓ ph¸i d©n chñ tiÓu t− s¶n gi¶ danh "x· héi chñ nghÜa" trªn toµn thÕ giíi - ®· chÕ nh¹o khÈu hiÖu "biÕn cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thµnh néi chiÕn". Song, khÈu hiÖu ®ã l¹i lµ sù thËt duy nhÊt, ― mét sù thËt tuy r»ng khã nghe, tµn nhÉn, kh«ng óp më, chua ch¸t, ― nh−ng lµ mét sù thËt gi÷a çi ®¸m m©y mï nh÷ng lêi dèi tr¸ hÕt søc tinh vi, cã tÝnh chÊt s«-vanh vµ hßa b×nh chñ nghÜa. Nh÷ng lêi dèi tr¸

V . I . L ª - n i n 186

®ã ®ang sôp ®æ. Hßa −íc BrÐt ®· ®−îc bãc trÇn. Mçi ngµy cµng lµm lé râ thªm mét çch tµn nhÉn ý nghÜa vµ nh÷ng hËu qu¶ cña mét hßa −íc cßn tÖ h¹i h¬n hßa −íc BrÐt nhiÒu, tøc lµ hßa −íc VÐc-x©y. Vµ hµng triÖu vµ hµng triÖu ng−êi ®ang suy nghÜ vÒ nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn cuéc chiÕn tranh võa qua vµ vÒ cuéc chiÕn tranh s¾p tíi nay mai; hä sÏ nhËn thøc ®−îc râ rµng h¬n, cô thÓ chÝnh x¸c h¬n vµ bøc thiÕt h¬n, çi ch©n lý khñng khiÕp nµy: quyÕt kh«ng thÓ tho¸t khái cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa vµ tho¸t khái çi thÕ giíi ®Õ quèc chñ nghÜa (nÕu chóng ta cßn gi÷ lèi chÝnh t¶ cò, th× ë ®©y cã lÏ t«i ph¶i dïng c¶ hai tõ "Mup" 1) víi c¶ hai nghÜa cña nã), çi thÕ giíi nhÊt ®Þnh ph¶i ®Î ra chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, ― quyÕt kh«ng thÓ tho¸t khái çi ®Þa ngôc ®ã b»ng çch nµo kh¸c h¬n lµ b»ng mét cuéc ®Êu tranh b«n-sª-vÝch vµ mét cuéc çch m¹ng b«n-sª-vÝch.

MÆc cho giai cÊp t− s¶n vµ bän hßa b×nh chñ nghÜa, bän t−íng lÜnh vµ bän tiÓu t− s¶n, bän t− b¶n vµ bän phi-li-xtanh, mÆc cho tÊt c¶ nh÷ng tÝn ®å ®¹o Thiªn chóa vµ tÊt c¶ nh÷ng tay hiÖp sÜ trong Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II1/2 ®iªn cuång ®¶ kÝch cuéc çch m¹ng ®ã. Dï chóng cã tu«n ra nh÷ng lêi ®éc ®Þa, vu khèng vµ dèi tr¸ nh− thÕ nµo, th× còng kh«ng thÓ lµm lu mê ®−îc çi sù thËt cã ý nghÜa lÞch sö toµn thÕ giíi nµy lµ: tõ hµng tr¨m, hµng ngµn n¨m nay, ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn mµ ®Ó ®¸p l¹i cuéc chiÕn tranh gi÷a bän chñ n«, nh÷ng ng−êi n« lÖ ®· c«ng khai c«ng bè khÈu hiÖu: chóng ta h·y biÕn cuéc chiÕn tranh ®ã gi÷a bän chñ n« nh»m ph©n chia chiÕn lîi phÈm thµnh mét cuéc chiÕn tranh cña nh÷ng ng−êi n« lÖ thuéc tÊt c¶ çc d©n téc chèng bän chñ n« thuéc tÊt c¶ çc d©n téc.

Tõ hµng tr¨m, hµng ngµn n¨m nay, ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn mµ khÈu hiÖu nµy tõ chç lµ mét sù mong ®îi m¬ hå vµ bÊt

1) Mup ― tiÕng Nga, cã hai nghÜa: hßa b×nh vµ thÕ giíi.


187

lùc, ®· trë thµnh mét c−¬ng lÜnh chÝnh trÞ râ rµng vµ chÝnh x¸c, thµnh mét cuéc ®Êu tranh thùc tÕ cña hµng triÖu ng−êi bÞ ¸p bøc d−íi sù l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n; khÈu hiÖu nµy ®· trë thµnh th¾ng lîi ®Çu tiªn cña giai cÊp v« s¶n, th¾ng lîi ®Çu tiªn cña hä trong cuéc ®Êu tranh ®Ó xãa bá chiÕn tranh, ®Ó ®oµn kÕt c«ng nh©n tÊt c¶ çc n−íc chèng l¹i sù liªn minh gi÷a giai cÊp t− s¶n çc n−íc, çi giai cÊp t− s¶n mµ v« luËn lµ chóng hßa víi nhau hay chóng ®¸nh nhau, chóng ®Òu còng hy sinh lîi Ých cña nh÷ng ng−êi n« lÖ cho t− b¶n, hy sinh lîi Ých cña c«ng nh©n lµm thuª, hy sinh lîi Ých cña n«ng d©n, hy sinh lîi Ých cña nh÷ng ng−êi lao ®éng.

Th¾ng lîi ®Çu tiªn ®ã ch−a ph¶i lµ mét th¾ng lîi cuèi cïng, vµ cuéc Çch m¹ng th¸ng M−êi cña chóng ta giµnh ®−îc th¾ng lîi ®ã, lµ do ®· tr¶i qua bao nhiªu khã kh¨n vµ gian khæ ch−a tõng thÊy, bao nhiªu ®au th−¬ng kh«ng t¶ xiÕt, sau khi chóng ta ®· tr¶i qua rÊt nhiÒu thÊt b¹i vµ sai lÇm to lín. Mét d©n téc l¹c hËu lµm sao l¹i kh«ng ph¶i tr¶i qua thÊt b¹i vµ kh«ng ph¹m sai lÇm, mµ ®¸nh b¹i ®−îc nh÷ng cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa tiÕn hµnh bëi nh÷ng n−íc hïng c−êng nhÊt vµ tiªn tiÕn nhÊt trªn thÕ giíi. Chóng ta kh«ng sî ph¶i thõa nhËn nh÷ng sai lÇm cña chóng ta, chóng ta sÏ nh×n sai lÇm ®ã mét çch tØnh t¸o ®Ó t×m çch söa ch÷a. Nh−ng sù thËt vÉn lµ sù thËt: tõ hµng tr¨m, hµng ngµn n¨m nay, ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn mµ lêi høa "®¸p l¹i" cuéc chiÕn tranh gi÷a bän chñ n« b»ng mét cuéc çch m¹ng cña nh÷ng ng−êi n« lÖ chèng bän chñ n« ®ñ çc lo¹i, lêi høa Êy ®· ®−îc thùc hiÖn mét çch triÖt ®Ó ― ― ― vµ ®ang tiÕp tôc ®−îc thùc hiÖn bÊt chÊp mäi khã kh¨n.

ChÝnh chóng ta ®· b¾t ®Çu sù nghiÖp Êy. Bao giê vµ trong thêi h¹n nµo th× nh÷ng ng−êi v« s¶n n−íc nµo sÏ hoµn thµnh ®−îc sù nghiÖp Êy, ®iÒu ®ã kh«ng quan träng. §iÒu quan träng, chÝnh lµ b¨ng ®· tan, ®−êng ®· më, lèi ®· v¹ch ra råi.

Hìi çc ngµi t− b¶n ë tÊt c¶ çc n−íc, çc ngµi "b¶o vÖ tæ quèc" NhËt-b¶n chèng tæ quèc Mü, b¶o vÖ tæ quèc Mü

V . I . L ª - n i n 188

chèng tæ quèc NhËt-b¶n, b¶o vÖ tæ quèc Ph¸p chèng tæ quèc Anh vµ v©n v©n, çc ngµi cø viÖc tiÕp tôc çi thãi gi¶ nh©n nghÜa cña çc ngµi ®i! Hìi çc ngµi hiÖp sÜ trong Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II1/2 cïng tÊt c¶ çc ngµi tiÓu t− s¶n vµ phi-li-xtanh hßa b×nh chñ nghÜa trªn toµn thÕ giíi, çc ngµi cø viÖc tiÕp tôc tung ra nh÷ng b¶n "Tuyªn ng«n Ba-l¬" míi (theo kiÓu b¶n Tuyªn ng«n Ba-l¬ n¨m 1912) ®Ó "®¸nh trèng l¶ng kh«ng nãi ®Õn" vÊn ®Ò nh÷ng biÖn ph¸p ®Êu tranh chèng çc cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa! Cuéc çch m¹ng b«n-sª-vÝch ®Çu tiªn ®· cøu tho¸t ®−îc tr¨m triÖu ng−êi ®Çu tiªn trªn tr¸i ®Êt ra khái cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, ra khái çi thÕ giíi ®Õ quèc chñ nghÜa. Nh÷ng cuéc çch m¹ng b«n-sª-vÝch sau nµy sÏ cøu tho¸t toµn thÓ nh©n lo¹i ra khái nh÷ng cuéc chiÕn tranh Êy vµ ra khái çi thÕ giíi Êy.

Mét nhiÖm vô cuèi cïng, quan träng nhÊt vµ khã kh¨n nhÊt vµ ®−îc hoµn thµnh Ýt nhÊt, lµ c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ, lµ viÖc ®Æt nÒn mãng kinh tÕ cho tßa nhµ míi, tßa nhµ x· héi chñ nghÜa, ®Ó thay thÕ cho tßa nhµ phong kiÕn ®· bÞ ph¸ hñy, vµ cho tßa nhµ t− b¶n chñ nghÜa ®· bÞ ph¸ hñy mét nöa. ChÝnh ë chç nµy, ë chç lµm nhiÖm vô quan träng nhÊt vµ khã kh¨n nhÊt nµy, mµ chóng ta ®· gÆp nhiÒu thÊt b¹i nhÊt vµ m¾c nhiÒu sai lÇm nhÊt. B¾t tay vµo mét sù nghiÖp míi cã ý nghÜa toµn thÕ giíi th× lµm sao mµ kh«ng thÊt b¹i, kh«ng sai lÇm ®−îc! Nh−ng chóng ta ®· b¾t tay vµo sù nghiÖp ®ã. Chóng ta ®ang theo ®uæi sù nghiÖp ®ã. ChÝnh ngµy nay, b»ng "chÝnh s¸ch kinh tÕ míi" cña chóng ta, chóng ta ®ang söa ch÷a c¶ mét chuçi nh÷ng sai lÇm cña chóng ta, chóng ta ®ang häc tËp xem nªn tiÕp tôc c«ng cuéc x©y dùng çi tßa nhµ x· héi chñ nghÜa, trong mét n−íc tiÓu n«ng nh− thÕ nµo mµ kh«ng ph¹m nh÷ng sai lÇm Êy n÷a.

Khã kh¨n lín v« cïng. Chóng ta ®· quen kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n to lín phi th−êng. Kh«ng ph¶i v« cí mµ kÎ thï cña chóng ta b¶o chóng ta lµ "r¾n nh− ®¸" vµ gäi chóng ta lµ ®¹i biÓu cña mét "chÝnh s¸ch ®¸nh sôn c¶ x−¬ng".


189

Nh−ng chóng ta còng ®· häc ®−îc ― Ýt nhÊt còng ®Õn mét chõng mùc nµo ®ã ― mét nghÖ thuËt kh¸c cÇn thiÕt trong çch m¹ng: ®ã lµ nghÖ thuËt mÒm dÎo, biÕt tÝnh ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan ®· thay ®æi mµ nhanh chãng vµ ®ét nhiªn thay ®æi s¸ch l−îc, chän mét con ®−êng kh¸c ®Ó ®i tíi ®Ých cña chóng ta, nÕu con ®−êng cò, trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh nµo ®ã, xem ra kh«ng thÝch hîp n÷a, kh«ng ®i theo ®−îc n÷a.

§−îc cao trµo nhiÖt t×nh l«i cuèn, chóng ta, nh÷ng ng−êi ®· tõng thøc tØnh nhiÖt t×nh cña nh©n d©n, ― tr−íc hÕt lµ vÒ mÆt chÝnh trÞ, råi sau vÒ mÆt qu©n sù, ― chóng ta ®· tÝnh lµ cã thÓ dùa vµo nhiÖt t×nh ®ã mµ trùc tiÕp thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ còng to t¸t nh− nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ chung, nh− nh÷ng nhiÖm vô qu©n sù. Chóng ta ®· tÝnh – hay cã lÏ nãi nh− thÕ nµy ®óng h¬n: chóng ta ch−a tÝnh to¸n ®Çy ®ñ mµ ®· t−ëng lµ ― cã thÓ trùc tiÕp dïng ph¸p lÖnh cña nhµ n−íc v« s¶n, ®Ó tæ chøc theo kiÓu céng s¶n chñ nghÜa, trong mét n−íc tiÓu n«ng, viÖc nhµ n−íc s¶n xuÊt vµ ph©n phèi s¶n phÈm. §êi sèng thùc tÕ ®· v¹ch râ sai lÇm cña chóng ta. §Ó chuÈn bÞ ― b»ng mét c«ng t¸c l©u dµi hµng bao nhiªu n¨m ― viÖc chuyÓn sang chñ nghÜa céng s¶n, th× cÇn thiÕt ph¶i cã mét lo¹t nh÷ng b−íc qu¸ ®é nh− chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc vµ chñ nghÜa x· héi. Trong mét n−íc tiÓu n«ng, tr−íc hÕt çc ®ång chÝ ph¶i b¾c nh÷ng chiÕc cÇu nhá v÷ng ch¾c, ®i xuyªn qua chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc, tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi, kh«ng ph¶i b»ng çch trùc tiÕp dùa vµo nhiÖt t×nh, mµ lµ víi nhiÖt t×nh do cuéc çch m¹ng vÜ ®¹i sinh ra, b»ng çch khuyÕn khÝch lîi Ých ç nh©n, b»ng sù quan t©m thiÕt th©n cña ç nh©n, b»ng çch ¸p dông chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ. NÕu kh«ng, çc ®ång chÝ sÏ kh«ng tiÕn ®Õn chñ nghÜa céng s¶n ®−îc; nÕu kh«ng, çc ®ång chÝ sÏ kh«ng dÉn ®−îc hµng chôc vµ hµng chôc triÖu ng−êi ®Õn chñ nghÜa céng s¶n. §êi sèng thùc tÕ ®· chØ râ cho chóng ta nh− vËy. B−íc tiÕn kh¸ch quan cña çch m¹ng ®· chØ râ cho chóng ta nh− vËy.

V . I . L ª - n i n 190

Vµ chóng ta, nh÷ng ng−êi trong ba, bèn n¨m nay ®· häc ®−îc chót Ýt vÒ çch tiÕn hµnh nh÷ng b−íc ngoÆt ®ét ngét (khi b¾t buéc ph¶i tiÕn hµnh mét b−íc ngoÆt ®ét ngét), chóng ta ®· b¾t ®Çu nghiªn cøu mét çch h¨ng say, ch¨m chó vµ chuyªn cÇn (tuy cßn ch−a ®−îc h¨ng say, ch¨m chó vµ chuyªn cÇn ®óng møc) b−íc ngoÆt míi, tøc lµ "chÝnh s¸ch kinh tÕ míi". Nhµ n−íc v« s¶n ph¶i trë thµnh mét "chñ nh©n" thËn träng, chu ®¸o vµ kh«n khÐo, trë thµnh mét nhµ bu«n sØ? ®óng møc – nÕu kh«ng, nhµ n−íc v« s¶n kh«ng thÓ kh«i phôc ®−îc n−íc tiÓu n«ng nµy vÒ mÆt kinh tÕ. Ngµy nay, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i, bªn c¹nh ph−¬ng T©y t− b¶n chñ nghÜa (lóc nµy vÉn cßn lµ t− b¶n chñ nghÜa), chóng ta kh«ng thÓ tiÕn lªn chñ nghÜa céng s¶n b»ng con ®−êng nµo kh¸c ®−îc. Mét nhµ bu«n sØ, çi ®ã cã vÎ nh− mét lo¹i ®iÓn h×nh kinh tÕ, çch xa chñ nghÜa céng s¶n ch¼ng kh¸c nµo ®Êt víi trêi. Nh−ng trong thùc tÕ sinh ®éng, chÝnh ®ã l¹i lµ mét trong nh÷ng mèi m©u thuÉn sÏ dÉn chóng ta tõ nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi, th«ng qua chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc. Sù quan t©m thiÕt th©n cña ç nh©n cã t¸c dông n©ng cao s¶n xuÊt; tr−íc hÕt chóng ta cÇn ph¶i ®Èy m¹nh s¶n xuÊt cho b»ng ®−îc. Th−¬ng nghiÖp b¸n bu«n cã thÓ liªn kÕt, vÒ mÆt kinh tÕ, hµng triÖu tiÓu n«ng l¹i víi nhau, b»ng çch lÊy lîi Ých mµ khuyÕn khÝch hä, b»ng çch lµm cho hä cã quan hÖ g¾n bã víi nhau, d¾t dÉn hä lªn giai ®o¹n cao h¬n, tøc lµ: çc h×nh thøc hîp t¸c vµ liªn hîp chÝnh ngay trong s¶n xuÊt. Chóng ta ®· b¾t ®Çu tiÕn hµnh viÖc c¶i tæ cÇn thiÕt trong chÝnh s¸ch kinh tÕ cña chóng ta. HiÖn nay, trong lÜnh vùc nµy, chóng ta còng ®· thu ®−îc nh÷ng th¾ng lîi nhÊt ®Þnh, tuy kh«ng lín l¾m, thËt thÕ, vµ míi chØ lµ nh÷ng th¾ng lîi bé phËn nh−ng vÉn lµ nh÷ng th¾ng lîi kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc. Trong lÜnh vùc cña "khoa häc" míi nµy, ta ®· häc xong líp dù bÞ råi. ChÝnh lµ nhê kiªn quyÕt vµ nhÉn n¹i häc tËp, nhê dïng kinh nghiÖm ®· thu ®−îc ®Ó kiÓm tra l¹i mçi b−íc ®i


191

cña chóng ta, kh«ng sî ph¶i lµm l¹i nhiÒu lÇn nh÷ng çi chóng ta ®· b¾t ®Çu, kh«ng sî ph¶i söa ch÷a sai lÇm; chÝnh lµ nhê hiÓu s©u ý nghÜa cña nh÷ng sai lÇm ®ã, ― mµ chóng ta sÏ lªn nh÷ng líp cao h¬n. Chóng ta nhÊt ®Þnh sÏ theo trän "khãa häc" mÆc dï nh÷ng ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thÕ giíi cã lµm cho khãa häc ®ã kÐo dµi thªm nhiÒu vµ gay go h¬n nhiÒu, so víi sù mong muèn cña chóng ta. B»ng bÊt cø gi¸ nµo, dï cho nh÷ng khæ cùc cña thêi kú qu¸ ®é, nh÷ng tai −¬ng, nh÷ng c¶nh ®ãi kh¸t vµ nh÷ng sù tµn ph¸ cã nÆng nÒ ®Õn ®©u ch¨ng n÷a, chóng ta còng sÏ kh«ng sên lßng n¶n chÝ vµ chóng ta nhÊt ®Þnh sÏ ®−a sù nghiÖp cña chóng ta ®Õn th¾ng lîi cuèi cïng.

14. X. 1921.

"Sù thËt", sè 234, 18 th¸ng M−êi 1921 Ký tªn: N. Lª-nin


192



vÒ viÖc ph¸i a. g. sli-¸p-ni-cèp sang c«ng t¸c l−¬ng thùc 7 7

X¸c nhËn nghÞ quyÕt cña Ban tæ chøc: mét lÇn n÷a chØ râ

hµnh vi hoµn toµn sai lÇm cña ®ång chÝ Sli-¸p-ni-cèp khi tuyªn bè t¹i Ban tæ chøc r»ng ®ång chÝ Êy kh«ng phôc tïng; yªu cÇu Ban thÈm tra nh©n sù trung −¬ng cña ®¶ng vµ Ban kiÓm tra trung −¬ng cho biÕt ®Õn bao giê th× cã thÓ ®Ó ®ång chÝ Sli-¸p-ni-cèp chuyÓn sang c«ng t¸c l−¬ng thùc mµ kh«ng thiÖt h¹i cho c«ng t¸c cña Ban thÈm tra nh©n sù trung −¬ng cña ®¶ng.


In lÇn ®Çu, theo ®óng b¶n th¶o

193


Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng céng s¶n (b) nga 7 8

1) Gäi ngay Gu-x©y-nèp vµ A-khun-®èp vÒ. 2) §ßi ph¶i chÊm døt hoµn toµn vµ triÖt ®Ó cuéc ®Êu

tranh bÌ ph¸i ë Ba-cu vµ A-giÐc-bai-gian. 3) Kh¼ng ®Þnh r»ng ai ®Êu tranh bÌ ph¸i sÏ bÞ khai trõ ra

khái ®¶ng. 4) Giao cho c¸c ®ång chÝ ®−îc ph¸i tõ Céng hßa liªn

bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga ®Õn A-giÐc-bai-gian kiÓm tra viÖc thùc hiÖn.

5) Giao cho Xta-lin th¶o xong tr−íc ngµy thø hai b¶n dù th¶o chØ thÞ vÒ viÖc thi hµnh chÝnh s¸ch d©n téc cña §¶ng céng s¶n ë A-giÐc-bai-gian.

6) VÒ vÊn ®Ò Ba-t− kh¼ng ®Þnh ngay mét c¸ch thËt hÕt søc kiªn quyÕt.


§¨ng lÇn ®Çu n¨m 1958 trªn t¹p chÝ "Nh÷ng vÊn ®Ò lÞch sö §¶ng céng s¶n Liªn-x«", sè 2


194

chÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ nh÷ng nhiÖm vô

cña çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ b ¸ o c ¸ o t ¹ i ® ¹ i h é i i i t o µ n n g a

c ¸ c b a n g i ¸ o d ô c c h Ý n h t r Þ n g µ y 1 7 t h ¸ n g m−ê i 1 9 2 1 7 9

Th−a çc ®ång chÝ! T«i muèn dµnh b¶n b¸o ço nµy, hay

nãi ®óng h¬n, dµnh buæi nãi nµy ®Ó nãi vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ nh÷ng nhiÖm vô cña çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ 80, theo çch hiÓu cña t«i, trong t×nh h×nh cã chÝnh s¸ch ®ã. T«i nghÜ r»ng khi b¸o ço vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng thuéc ph¹m vi mét ®¹i héi nµo ®ã, mµ chØ giíi h¹n ë viÖc th«ng b¸o t×nh h×nh chung trong ®¶ng hay trong n−íc Céng hßa x«-viÕt kh«ng th«i, th× rÊt sai lÇm.

mét b−íc ngoÆt ®ét ngét

cña chÝnh quyÒn X«-viÕt vµ cña ®¶ng céng s¶n nga

T«i kh«ng hÒ phñ nhËn Ých lîi cña viÖc th«ng b¸o nh− thÕ, còng kh«ng phñ nhËn Ých lîi cña nh÷ng cuéc héi nghÞ vÒ ®ñ mäi vÊn ®Ò, nh−ng t«i vÉn thÊy r»ng khuyÕt ®iÓm chñ yÕu trong c«ng viÖc cña phÇn lín çc ®¹i héi cña ta lµ thiÕu mét sù liªn hÖ th¼ng vµ trùc tiÕp víi nh÷ng nhiÖm vô thùc tiÔn ®Ò ra cho ®¹i héi. Vµ t«i muèn nãi Ýt lêi vÒ nh÷ng khuyÕt ®iÓm ®ã, nh©n cã chÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ nh©n bµn vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi.

T«i nãi nh÷ng nÐt s¬ l−îc vµ ®¹i c−¬ng vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Çc ®ång chÝ, sè rÊt ®«ng trong çc ®ång chÝ ë ®©y lµ ®¶ng viªn céng s¶n, vµ dï trong ®ã cã mét sè ng−êi

ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ nh÷ng nhiÖm vô

195

cßn rÊt trÎ tuæi, nh−ng çc ®ång chÝ ®Òu lµ nh÷ng ®¶ng viªn céng s¶n ®· tõng lµm ®−îc mét khèi l−îng c«ng t¸c lín trong c«ng t¸c chÝnh trÞ nãi chung cña chóng ta trong nh÷ng n¨m ®Çu cña çch m¹ng cña ta. Lµ nh÷ng ng−êi ®· tõng lµm mét phÇn lín c«ng t¸c ®ã, çc ®ång chÝ kh«ng thÓ kh«ng thÊy r»ng: ChÝnh quyÒn x«-viÕt cña ta vµ ®¶ng céng s¶n cña ta ®· thùc hiÖn mét b−íc ngoÆt ®ét ngét nh− thÕ nµo, khi chuyÓn sang çi chÝnh s¸ch kinh tÕ mµ ng−êi ta gäi lµ "míi", míi so víi chÝnh s¸ch kinh tÕ cña ta tr−íc kia.

Nh−ng vÒ thùc chÊt, trong chÝnh s¸ch ®ã cã nhiÒu çi cò h¬n chÝnh s¸ch kinh tÕ tr−íc kia cña ta.

V× sao thÕ? V× chÝnh s¸ch kinh tÕ tr−íc kia cña ta, nÕu nh− kh«ng thÓ nãi lµ ®· dù tÝnh (bëi v× trong t×nh h×nh lóc ®ã, nãi chung, chóng ta Ýt dù tÝnh), th× Ýt ra, trªn mét chõng mùc nµo ®ã, ®· gi¶ ®Þnh (vµ cã thÓ nãi lµ ®· gi¶ ®Þnh mét çch v« b»ng) r»ng: nÒn kinh tÕ Nga cò sÏ trùc tiÕp chuyÓn sang nÒn s¶n xuÊt quèc doanh vµ sang viÖc ph©n phèi theo nh÷ng nguyªn t¾c céng s¶n chñ nghÜa.

NÕu chóng ta nhí l¹i nh÷ng tr−íc t¸c vÒ kinh tÕ cña chóng ta tr−íc kia, nÕu chóng ta håi t−ëng l¹i xem nh÷ng ng−êi céng s¶n ®· viÕt nh÷ng g× tr−íc khi giµnh ®−îc chÝnh quyÒn ë Nga vµ ngay sau khi míi giµnh ®−îc chÝnh quyÒn, ch¼ng h¹n nh− håi ®Çu n¨m 1918, khi mµ cuéc tÊn c«ng chÝnh trÞ ®Çu tiªn vµo n−íc Nga cò ®· kÕt thóc víi nh÷ng th¾ng lîi vÜ ®¹i, khi mµ n−íc Céng hßa x«-viÕt ®· ®−îc thµnh lËp, khi mµ n−íc Nga ®· tho¸t ra khái cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, ®−¬ng nhiªn lµ bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ, nh−ng dï sao còng ®· tho¸t ra khái cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa ®ã, vµ tho¸t khái mét çch Ýt bÞ tµn ph¸ h¬n lµ nÕu cø tiÕp tôc "b¶o vÖ tæ quèc" theo lêi khuyªn b¶o cña bän ®Õ quèc vµ bän men-sª-vÝch c©u kÕt víi bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, – nÕu chóng ta nhí l¹i th× chóng ta sÏ thÊy r»ng: trong thêi kú thø nhÊt, khi chóng ta võa míi lµm xong viÖc ®Çu tiªn cña c«ng cuéc x©y dùng ChÝnh quyÒn x«-

V . I . L ª - n i n 196

viÕt vµ võa míi tho¸t ra khái cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, th× chóng ta ®· nãi ®Õn nh÷ng nhiÖm vô x©y dùng kinh tÕ cña ta mét çch thËn träng vµ cÈn thËn h¬n nhiÒu so víi nöa cuèi n¨m 1918 vµ suèt trong nh÷ng n¨m 1919 vµ 1920.

B a n c h Ê p h µ n h t r u n g −¬ n g c ¸ c X « - v i Õ t t o µ n n g a v Ò

v a i t r ß c ñ a n « n g d © n h å i n ¨ m 1 9 1 8 NÕu nh− trong sè çc ®ång chÝ cã nh÷ng ng−êi håi ®ã

ch−a ph¶i lµ nh÷ng ng−êi ho¹t ®éng tÝch cùc cña ®¶ng vµ cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt, th× dï sao çc ®ång chÝ còng cã thÓ t×m hiÓu vµ cè nhiªn lµ ®· t×m hiÓu nh÷ng nghÞ quyÕt nh− nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga håi cuèi th¸ng T− 1918 81. NghÞ quyÕt ®ã v¹ch râ sù cÇn thiÕt ph¶i chó ý ®Õn nÒn kinh tÕ n«ng d©n; nghÞ quyÕt ®ã ®· dùa vµo mét b¶n b¸o ço cã tÝnh ®Õn vai trß cña chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc trong viÖc x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë mét n−íc n«ng d©n; dùa vµo mét b¶n b¸o ço ®· nhÊn m¹nh ý nghÜa cña tr¸ch nhiÖm ç nh©n, tr¸ch nhiÖm cña mçi ng−êi, nhÊn m¹nh t¸c dông cña nh©n tè nµy trong viÖc qu¶n lý n−íc nhµ, kh¸c víi nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ vÒ thiÕt lËp chÝnh quyÒn vµ nh÷ng nhiÖm vô qu©n sù.

sai lÇm cña chóng ta §Çu n¨m 1918, chóng ta ®· ®Æt hy väng lµ sÏ cã ®−îc

mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh c«ng cuéc kiÕn thiÕt hßa b×nh. Sau khi ký hßa −íc BrÐt, nguy c¬ h×nh nh− ®· ®−îc ®Èy lïi; ng−êi ta cã thÓ b¾t tay vµo viÖc kiÕn thiÕt hßa b×nh. Nh−ng chóng ta ®· bÞ ®¸nh lõa, v× n¨m 1918, chóng ta ®· l©m vµo mét nguy c¬ thËt sù vÒ qu©n sù, – víi viÖc qu©n ®oµn TiÖp næi dËy vµ cuéc néi chiÕn b¾t ®Çu næ ra, cuéc néi chiÕn nµy kÐo dµi ®Õn tËn n¨m 1920. Mét phÇn do nh÷ng nhiÖm vô qu©n sù dån dËp ®Ì lªn vai chóng ta,


197

vµ do chç khi cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa kÕt thóc, n−íc céng hßa chóng ta lóc ®ã ®øng tr−íc mét t×nh h×nh c¬ hå nh− tuyÖt väng, – do nh÷ng t×nh huèng Êy vµ nhiÒu t×nh huèng kh¸c, nªn chóng ta ®· ph¹m mét sai lÇm ®· quyÕt ®Þnh chuyÓn ngay sang viÖc s¶n xuÊt vµ ph©n phèi céng s¶n chñ nghÜa. Lóc ®ã, chóng ta cho r»ng, víi chÕ ®é tr−ng thu l−¬ng thùc thõa, n«ng d©n sÏ cung cÊp cho chóng ta sè l−¬ng thùc cÇn thiÕt, cßn chóng ta sÏ ®em ph©n phèi cho çc nhµ m¸y vµ c«ng x−ëng vµ, nh− vËy, chóng ta sÏ thùc hiÖn ®−îc viÖc s¶n xuÊt vµ ph©n phèi céng s¶n chñ nghÜa.

T«i kh«ng thÓ nãi r»ng chóng ta ®· v¹ch ®−îc cho m×nh kÕ ho¹ch ®ã mét çch cô thÓ vµ râ rµng nh− thÕ, nh−ng ®¹i thÓ chóng ta ®· hµnh ®éng víi tinh thÇn Êy. §¸ng tiÕc r»ng ®Êy l¹i lµ mét sù thËt. T«i nãi ®¸ng tiÕc v× mét cuéc thÝ nghiÖm kh«ng l©u l¾m ®· cho chóng ta thÊy râ r»ng çch lµm nh− vËy lµ sai, lµ tr¸i víi nh÷ng ®iÒu tr−íc kia chóng ta ®· viÕt vÒ b−íc qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi; håi ®ã, chóng ta cho r»ng nÕu kh«ng cã mét thêi kú kiÓm kª vµ kiÓm so¸t x· héi chñ nghÜa, th× ngay giai ®o¹n thÊp cña chñ nghÜa céng s¶n, chóng ta còng kh«ng thÓ ®¹t tíi ®−îc. KÓ tõ n¨m 1917, khi nhiÖm vô n¾m chÝnh quyÒn ®−îc ®Ò ra vµ ®−îc nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch nãi râ cho toµn thÓ nh©n d©n biÕt, th× çc t¸c phÈm lý luËn cña ta ®· nhÊn m¹nh mét çch râ rµng r»ng: tÊt yÕu ph¶i cã mét thêi kú qu¸ ®é l©u dµi vµ phøc t¹p tõ x· héi t− b¶n chñ nghÜa (x· héi ®ã cµng Ýt ph¸t triÓn, th× thêi kú ®ã cµng dµi), qu¸ ®é th«ng qua viÖc thùc hiÖm kiÓm kª vµ kiÓm so¸t x· héi chñ nghÜa sang dï chØ lµ mét trong nh÷ng b−íc ®Çu tiªn tiÕn lªn x· héi céng s¶n chñ nghÜa.

rót lui cã tÝnh chÊt chiÕn l−îc

§ã lµ ®iÒu cã thÓ nãi lµ chóng ta ®· quªn mÊt, khi mµ trong hoµn c¶nh néi chiÕn diÔn ra d÷ déi, chóng ta b¾t

V . I . L ª - n i n 198

buéc ph¶i thi hµnh nh÷ng biÖn ph¸p cÇn thiÕt trong viÖc kiÕn thiÕt. Vµ thùc chÊt cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña ta, chÝnh lµ ë chç vÒ ®iÓm ®ã chóng ta ®· bÞ thÊt b¹i nÆng nÒ, nªn chóng ta ®· b¾t ®Çu thùc hiÖn mét b−íc rót lui cã tÝnh chÊt chiÕn l−îc: "Trong khi hä ch−a ®¸nh b¹i h¼n ®−îc chóng ta, chóng ta h·y rót lui vµ x©y dùng l¹i tÊt c¶, nh−ng mét çch ch¾c ch¾n h¬n". Nãi r»ng chóng ta ®· bÞ thÊt b¹i rÊt nÆng nÒ trªn mÆt trËn kinh tÕ, ®ã lµ ®iÒu kh«ng thÓ nghi ngê g× n÷a ®èi víi nh÷ng ng−êi céng s¶n, mét khi hä ®· tù gi¸c nªu lªn vÊn ®Ò chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Vµ dÜ nhiªn kh«ng thÓ tr¸nh khái cã mét sè ng−êi sÏ sinh ra hÕt søc ñ ª, c¬ hå nh− hoang mang; cßn trong tr−êng hîp rót lui th× nh÷ng ng−êi ®ã ®©m ra hoang mang. §Êy lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái. ChÝnh khi Hång qu©n rót lui, th× Hång qu©n ®· b¾t ®Çu th¾ng lîi ngay c¶ khi nã tr¸nh kh«ng chiÕn ®Êu víi ®Þch, vµ cø mçi lÇn nh− vËy, trªn mçi mÆt trËn ®Òu cã mét sè ng−êi l¹i ®©m ra hoang mang mÊt mét d¹o. Nh−ng cø mçi lÇn, – bÊt cø trªn mÆt trËn chèng C«n-st¾c hay trªn mÆt trËn chèng §ª-ni-kin, trªn mÆt trËn chèng I-u-®ª-nÝch, trªn mÆt trËn chèng Ba-lan hay trªn mÆt trËn chèng Vran-ghen – cø mçi lÇn l¹i thÊy cã t×nh h×nh lµ: sau khi bÞ nÖn mét trËn nªn th©n, cã lóc thËm chÝ bÞ nhiÒu trËn, th× chóng ta l¹i thÊy c©u tôc ng÷ "mét ng−êi ®· bÞ nÖn mét trËn, th× b»ng hai ng−êi ch−a bÞ nÖn trËn nµo" qu¶ lµ kh«ng sai. Sau khi ®· bÞ thua mét lÇn råi, th× chóng ta b¾t ®Çu tiÕn c«ng mét çch tõ tõ, cã hÖ thèng vµ thËn träng.

§−¬ng nhiªn, nh÷ng nhiÖm vô trªn mÆt trËn kinh tÕ cßn khã kh¨n h¬n gÊp béi nh÷ng nhiÖm vô trªn mÆt trËn qu©n sù, nh−ng nãi chung nh÷ng nÐt ®¹i c−¬ng c¬ b¶n vÒ chiÕn l−îc l¹i cã chç gièng nhau. Trªn mÆt trËn kinh tÕ, v× ®Þnh chuyÓn lªn chñ nghÜa céng s¶n, nªn mïa xu©n 1921, chóng ta ®· vÊp ph¶i mét thÊt b¹i nÆng nÒ h¬n bÊt cø mét thÊt b¹i nµo cña ta khi ®¸nh nhau víi C«n-ts¾c, §ª-ni-kin hay Pin-xót-xki, mét thÊt b¹i nghiªm träng h¬n nhiÒu, lín h¬n nhiÒu vµ


199

nguy hiÓm h¬n nhiÒu. ThÊt b¹i ®ã ®· biÓu hiÖn ë chç lµ chÝnh s¸ch kinh tÕ cña ta l©m vµo t×nh tr¹ng, ë phÝa th−îng tÇng cña nã, bÞ t¸ch rêi c¬ së vµ kh«ng dÉn ®Õn viÖc ph¸t triÓn lùc l−îng s¶n xuÊt mµ c−¬ng lÜnh ®¶ng ta coi lµ nhiÖm vô c¬ b¶n vµ bøc thiÕt nhÊt.

ChÕ ®é tr−ng thu l−¬ng thùc thõa ë n«ng d©n, çch gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô x©y dùng ë thµnh thÞ mét çch trùc tiÕp theo chñ nghÜa céng s¶n nh− thÕ, ®· lµm trë ng¹i cho viÖc ph¸t triÓn lùc l−îng s¶n xuÊt, vµ ®· tá ra lµ nguyªn nh©n chñ yÕu g©y nªn cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ s©u s¾c mµ chóng ta vÊp ph¶i håi mïa xu©n 1921. Cho nªn, ®øng vÒ mÆt ®−êng lèi vµ chÝnh s¸ch cña chóng ta mµ xÐt, cÇn ph¶i cã çi mµ ng−êi ta kh«ng thÓ gäi mét çch nµo kh¸c h¬n lµ mét sù thÊt b¹i rÊt nÆng nÒ vµ mét sù rót lui rÊt nghiªm träng. H¬n n÷a, kh«ng thÓ nãi r»ng sù rót lui ®ã gièng nh− sù rót lui cña Hång qu©n ®−îc tiÕn hµnh rÊt cã trËt tù vÒ nh÷ng vÞ trÝ ®· ®−îc chuÈn bÞ tr−íc. Sù thËt th× çc vÞ trÝ còng cã ®−îc chuÈn bÞ tr−íc. Cã thÓ kiÓm tra ®−îc ®iÒu ®ã b»ng çch ®em so s¸nh nh÷ng quyÕt ®Þnh cña ®¶ng ta håi mïa xu©n 1921 víi nghÞ quyÕt håi th¸ng T− 1918 mµ t«i ®· nãi ë trªn. Çc vÞ trÝ ®· ®−îc chuÈn bÞ tr−íc, nh−ng viÖc rót lui vÒ nh÷ng vÞ trÝ Êy ®· tiÕn hµnh (vµ ë nhiÒu ®Þa ph−¬ng cña çc tØnh, hiÖn giê vÉn ®ang tiÕn hµnh) mét çch rÊt mÊt trËt tù, vµ thËm chÝ qu¸ − mÊt trËt tù.

ý nghÜa cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi

ChÝnh ë ®©y nhiÖm vô cña çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ ®Êu tranh víi hiÖn t−îng mÊt trËt tù ®ã ®−îc ®Æt lªn hµng ®Çu. §øng vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi mµ xÐt, vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ ë chç biÕt nhanh chãng lîi dông t×nh thÕ ®· h×nh thµnh.

V . I . L ª - n i n 200

ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi cã nghÜa lµ thay chÕ ®é tr−ng thu l−¬ng thùc thõa b»ng chÕ ®é thu thuÕ, lµ chuyÓn sang viÖc kh«i phôc chñ nghÜa t− b¶n trªn mét møc ®é lín. Kh«i phôc ®Õn møc ®é nµo, chóng ta ch−a thÓ biÕt ®−îc. T« nh−îng cho çc nhµ t− b¶n ngo¹i quèc (thËt ra, hiÖn giê sè hîp ®ång t« nh−îng rÊt Ýt, nhÊt lµ so víi nh÷ng ®Ò nghÞ cña chóng ta), cho çc nhµ t− b¶n t− nh©n thuª, viÖc ®ã chÝnh lµ trùc tiÕp kh«i phôc l¹i chñ nghÜa t− b¶n, vµ viÖc ®ã g¾n liÒn víi nguån gèc cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. V× xãa bá chÕ ®é tr−ng thu l−¬ng thùc thõa cã nghÜa lµ n«ng d©n ®−îc tù do mua b¸n nh÷ng n«ng s¶n thõa sau khi ®· nép thuÕ, mµ thuÕ l−¬ng thùc th× chØ chiÕm mét phÇn rÊt nhá çc s¶n phÈm. N«ng d©n chiÕm tuyÖt ®¹i bé phËn trong tæng sè d©n c− vµ trong toµn bé nÒn kinh tÕ, v× vËy chñ nghÜa t− b¶n kh«ng thÓ kh«ng ph¸t triÓn trªn miÕng ®Êt tù do mËu dÞch ®ã.

§Êy lµ ®iÒu s¬ ®¼ng c¬ b¶n nhÊt vÒ kinh tÕ, vÉn ®−îc d¹y trong çc s¸ch s¬ cÊp vÒ khoa häc kinh tÕ, vµ h¬n n÷a ë ta, l¹i cßn ®−îc d¹y bëi bän con bu«n ®Çu c¬ n÷a, lµ bän ng−êi ®· d¹y cho chóng ta hoµn toµn biÕt lµm kinh tÕ mµ kh«ng cÇn ®Õn khoa häc kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. XÐt vÒ mÆt chiÕn l−îc th× vÊn ®Ò c¨n b¶n lµ: ai sÏ lîi dông ®−îc t×nh h×nh míi nµy nhanh h¬n hÕt? Toµn bé vÊn ®Ò lµ ë chç n«ng d©n sÏ ®i theo ai? §i theo giai cÊp v« s¶n ®ang ra søc x©y dùng x· héi x· héi chñ nghÜa hay ®i theo bän t− b¶n ®ang nãi: "Chóng ta h·y quay l¹i ®i th«i, nh− thÕ Ýt nguy hiÓm h¬n çi thø chñ nghÜa x· héi mµ ng−êi ta ®· bÞa ra".

ai sÏ th¾ng: nhµ t− b¶n hay ChÝnh quyÒn X«-viÕt?

Toµn bé cuéc chiÕn tranh hiÖn nay cã thÓ tãm t¾t trong c©u hái: Ai sÏ th¾ng? Ai sÏ ®−îc lîi tr−íc nhÊt? – Nhµ t− b¶n – mµ chÝnh chóng ta ®ang më ra cho nã mét cæng


201

hay thËm chÝ nhiÒu cæng (còng nh− nhiÒu cæng ®−îc më mµ chóng ta còng kh«ng biÕt, mµ chóng ta kh«ng ®ång ý vµ ng−îc c¶ l¹i ý muèn cña chóng ta n÷a) – hay lµ chÝnh quyÒn cña nhµ n−íc v« s¶n? VÒ mÆt kinh tÕ, chÝnh quyÒn nhµ n−íc v« s¶n cã thÓ dùa vµo çi g×? Mét mÆt, sÏ dùa vµo viÖc c¶i thiÖn t×nh h×nh sinh ho¹t cña nh©n d©n. VÒ ®iÓm nµy, chóng ta nªn nhí ®Õn n«ng d©n. Mét ®iÒu tuyÖt ®èi kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc vµ hiÓn nhiªn ®èi víi mäi ng−êi, lµ dï cã mét tai n¹n ghª gím nh− lµ n¹n ®ãi, nh−ng t×nh h×nh sinh ho¹t cña nh©n d©n, – trõ tai n¹n ®ã ra kh«ng nãi, – chÝnh lµ ®· ®−îc c¶i thiÖn víi sù thay ®æi chÝnh s¸ch kinh tÕ cña chóng ta.

MÆt kh¸c, nÕu chñ nghÜa t− b¶n ®−îc lîi thÕ, th× s¶n xuÊt c«ng nghiÖp còng sÏ t¨ng lªn vµ giai cÊp v« s¶n còng theo ®ã mµ lín m¹nh lªn. Bän t− b¶n sÏ ®−îc lîi vÒ chÝnh s¸ch cña chóng ta vµ sÏ t¹o ra mét giai cÊp v« s¶n c«ng nghiÖp; ë n−íc ta, giai cÊp nµy, v× chiÕn tranh, v× bÞ ph¸ s¶n, vµ bÞ tµn ph¸ ghª gím, nªn ®· bÞ mÊt tÝnh giai cÊp, nghÜa lµ ®· bÞ ®Èy ra ngoµi con ®−êng tån t¹i giai cÊp cña m×nh, vµ kh«ng cßn tån t¹i víi t− çch lµ giai cÊp v« s¶n n÷a. Giai cÊp v« s¶n lµ mét giai cÊp s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt trong çc xÝ nghiÖp cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp t− b¶n chñ nghÜa. V× nÒn ®¹i c«ng nghiÖp t− b¶n chñ nghÜa ®· bÞ tµn ph¸, çc c«ng x−ëng vµ nhµ m¸y bÞ ngõng ho¹t ®éng, nªn giai cÊp v« s¶n còng kh«ng cßn. §«i khi vÒ h×nh thøc, nã ®· ®−îc coi lµ giai cÊp v« s¶n, nh−ng nã kh«ng cã gèc rÔ kinh tÕ.

NÕu chñ nghÜa t− b¶n ®−îc kh«i phôc l¹i, th× còng cã nghÜa lµ sÏ kh«i phôc l¹i giai cÊp v« s¶n lµ giai cÊp s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt cã Ých cho x· héi vµ lµm viÖc trong çc c«ng x−ëng c¬ khÝ lín, chø kh«ng ph¶i lµm çi viÖc ®Çu c¬, kh«ng ph¶i chÕ t¹o ra nh÷ng chiÕc bËt löa ®Ó b¸n, vµ lµm nh÷ng "viÖc" kh¸c n÷a kh«ng cã Ých l¾m, nh−ng l¹i lµ nh÷ng viÖc hoµn toµn kh«ng thÓ tr¸nh khái, trong t×nh h×nh nÒn c«ng nghiÖp cña ta bÞ tµn ph¸.

V . I . L ª - n i n 202

Toµn bé vÊn ®Ò lµ ë chç ai sÏ v−ît ai? HoÆc lµ bän t− b¶n sÏ tæ chøc nhau ®−îc tr−íc, chóng sÏ ®uæi nh÷ng ng−êi céng s¶n ®i, vµ nh− thÕ th× cßn nãi g× ®−îc n÷a. CÇn nh×n nh÷ng çi ®ã mét çch tØnh t¸o: ai sÏ th¾ng ai? LiÖu chÝnh quyÒn nhµ n−íc v« s¶n, dùa vµo n«ng d©n, cã sÏ tá ra cã kh¶ n¨ng khèng chÕ ®−îc çc ngµi t− b¶n mét çch thÝch ®¸ng, ®Ó h−íng chñ nghÜa t− b¶n ®i theo ®óng ph−¬ng h−íng mµ nhµ n−íc ®· v¹ch ra vµ t¹o ra mét thø chñ nghÜa t− b¶n phôc tïng nhµ n−íc vµ phôc vô nhµ n−íc kh«ng? CÇn ®Æt vÊn ®Ò nµy mét çch tØnh t¸o. VÒ ph−¬ng diÖn nµy, mäi hÖ t− t−ëng, mäi nghÞ luËn vÒ çc quyÒn tù do chÝnh trÞ ®Òu lµ nh÷ng nghÞ luËn mµ ta cã thÓ thÊy rÊt nhiÒu, nhÊt lµ nÕu ta nh×n vµo çi n−íc Nga ngoµi n−íc, çi n−íc Nga sè hai, lµ n¬i xuÊt b¶n hµng chôc tê b¸o hµng ngµy cña tÊt c¶ çc chÝnh ®¶ng, vµ lµ n¬i mµ tÊt c¶ nh÷ng thø tù do Êy ®ang ®−îc ca ngîi b»ng tÊt c¶ çc giäng vµ tÊt c¶ çc ®iÖu nh¹c hiÖn cã trªn trÇn gian. TÊt c¶ nh÷ng çi ®ã chØ lµ ba hoa rçng tuÕch. CÇn biÕt vøt bá nh÷ng lêi ba hoa rçng tuÕch ®ã ®i.

c u é c ® Ê u t r a n h s Ï c ß n ¸ c l i Ö t h ¬ n n ÷ a

Bèn n¨m nay, chóng ta ®· chiÕn ®Êu nhiÒu trËn gay go vµ chóng ta ®· häc ®−îc mét ®iÒu lµ chiÕn ®Êu gay go lµ mét viÖc, mµ nãi ba hoa vÒ cuéc chiÕn ®Êu gay go l¹i lµ mét viÖc kh¸c, nhÊt lµ lêi ba hoa cña nh÷ng kÎ ®øng ngoµi cuéc. CÇn biÕt vøt bá tÊt c¶ çi hÖ t− t−ëng Êy ®i, vøt bá çi thãi ba hoa Êy ®i, mµ nh×n vµo thùc chÊt cña sù viÖc. Vµ thùc chÊt sù viÖc lµ: hiÖn nay cuéc ®Êu tranh ®ang diÔn ra, vµ nã sÏ cßn kÞch liÖt h¬n, ¸c liÖt h¬n cuéc ®Êu tranh chèng C«n-ts¾c vµ §ª-ni-kin. Së dÜ nh− thÕ lµ v× ®Êu tranh qu©n sù lµ mét viÖc lµm quen thuéc. Ng−êi ta ®· tõng ®¸nh nhau tõ hµng tr¨m, hµng ngh×n n¨m nay råi, tõ mu«n thuë råi. VÒ nghÖ thuËt giÕt ng−êi trong chiÕn tranh, ng−êi ta ®· cã nh÷ng thµnh tùu rÊt lín.


203

Cè nhiªn lµ tr−íc kia trong ®¹i b¶n doanh cña hÇu hÕt mäi tªn ®Þa chñ, ®Òu cã nh÷ng tªn x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ nh÷ng tªn men-sª-vÝch ®· tõng lín tiÕng la ã vÒ d©n quyÒn, vÒ Quèc héi lËp hiÕn, vµ buéc téi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch lµ ®· xãa bá tÊt c¶ mäi quyÒn tù do.

Gi¶i quyÕt mét nhiÖm vô qu©n sù dï sao còng dÔ h¬n lµ gi¶i quyÕt çi nhiÖm vô giê ®©y ®ang ®Æt ra tr−íc m¾t chóng ta; cã thÓ gi¶i quyÕt nhiÖm vô qu©n sù b»ng mét cuéc tÊn c«ng, b»ng mét trËn xung phong tËp kÝch, b»ng nhiÖt t×nh, b»ng çch sö dông trùc tiÕp ngay søc lùc cña ®«ng ®¶o c«ng nh©n vµ n«ng d©n v× lóc ®ã hä nh×n thÊy tªn ®Þa chñ ®ang tÊn c«ng hä. B©y giê th× kh«ng cßn cã nh÷ng tªn ®Þa chñ c«ng khai n÷a. Bän Vran-ghen, bän C«n-ts¾c vµ bän §ª-ni-kin, th× mét bé phËn ®· ®i theo Ni-c«-lai R«-ma-nèp, vµ mét bé phËn Èn n¸u ë nh÷ng n¬i an toµn ë n−íc ngoµi. B©y giê nh©n d©n kh«ng nh×n thÊy kÎ thï ra mÆt h¼n hoi, nh− tr−íc kia nh×n thÊy tªn ®Þa chñ vµ tªn t− b¶n. Râ rµng lµ kÎ thï ®· ë ngay trong chóng ta vµ còng vÉn lµ kÎ thï ®ã, çch m¹ng ®ang ë bªn bê çi vùc th¼m mµ tÊt c¶ çc cuéc çch m¹ng tr−íc kia ®· vÊp ph¶i vµ ®Òu ®· lïi b−íc, – ®iÒu ®ã nh©n d©n kh«ng thÓ quan niÖm ®−îc v× hä tèi t¨m vµ mï ch÷ rÊt nÆng. Ph¶i bao nhiªu l©u n÷a, çc ban ®Æc biÖt thuéc ®ñ mäi lo¹i míi thanh to¸n ®−îc n¹n tèi t¨m mï ch÷ ®ã b»ng ph−¬ng s¸ch ®Æc biÖt 82, – ®iÒu Êy thËt khã nãi.

Lµm thÕ nµo mµ nh©n d©n cã thÓ nhËn thøc ®−îc r»ng kÎ thï thÕ ch©n cho C«n-ts¾c, Vran-ghen vµ §ª-ni-kin, ®ang ë chÝnh ngay trong chóng ta ®©y vµ ®· tõng lµm thÊt b¹i tÊt c¶ çc cuéc çch m¹ng tr−íc kia? Bëi v×, nÕu bän t− b¶n th¾ng ta, nh− thÕ cã nghÜa lµ quay l¹i chÕ ®é cò, nh− kinh nghiÖm cña tÊt c¶ çc cuéc çch m¹ng tr−íc kia ®· chøng thùc. NhiÖm vô cña ®¶ng ta lµ lµm cho mäi ng−êi ®Òu nhËn thøc ®−îc r»ng kÎ thï ë ngay trong chóng ta lµ chñ nghÜa t− b¶n v« chÝnh phñ vµ viÖc trao ®æi hµng hãa mét çch v« chÝnh phñ. CÇn hiÓu râ thùc chÊt ®ã cña cuéc ®Êu tranh,

V . I . L ª - n i n 204

vµ lµm cho quÇn chóng c«ng n«ng hÕt søc ®«ng ®¶o ®Òu biÕt râ thùc chÊt ®ã cña cuéc ®Êu tranh: "Ai th¾ng ai? Ai sÏ th¾ng?". Chuyªn chÝnh v« s¶n lµ mét cuéc ®Êu tranh quyÕt liÖt nhÊt, gay go nhÊt, trong ®ã giai cÊp v« s¶n ph¶i chiÕn ®Êu víi toµn thÕ giíi, v× toµn thÕ giíi ®· chèng chóng ta vµ ñng hé C«n-ts¾c vµ §ª-ni-kin.

HiÖn giê giai cÊp t− s¶n toµn thÕ giíi ®ang gióp ®ì giai cÊp t− s¶n Nga; chóng vÉn m¹nh gÊp mÊy chóng ta. Nh−ng kh«ng ph¶i v× thÕ mµ chóng ta ho¶ng sî, v× tr−íc ®©y lùc l−îng qu©n sù cña chóng còng m¹nh h¬n chóng ta, nh−ng çi ®ã ch−a ®ñ ®Ó ®Ì bÑp ®−îc chóng ta trong chiÕn tranh, mÆc dï trong chiÕn tranh víi lùc l−îng ph¸o binh vµ kh«ng qu©n v« cïng m¹nh h¬n ta, chóng ®· cã thÓ ®Ì bÑp chóng ta mét çch dÔ dµng h¬n rÊt nhiÒu. Cã lÏ chØ cÇn chóng huy ®éng kÞp thêi vµi qu©n ®oµn cña mét trong nh÷ng c−êng quèc t− b¶n chñ nghÜa ®i ®¸nh chóng ta, vµ chóng ®õng tiÕc rÎ vµi triÖu ®ång vµng ®Ó cho C«n-ts¾c vay, lµ ®ñ ®Ó ®Ì bÑp ®−îc chóng ta.

Nh−ng ®iÒu ®ã ®· kh«ng gióp g× cho chóng, v× ý thøc cho chóng lµ phi nghÜa, ta lµ chÝnh nghÜa ®· ¨n s©u vµo quÇn chóng binh sÜ Anh bÞ ®iÒu ®Õn ¸c-khan-ghen-xc¬ vµ còng ®· ¨n s©u vµo quÇn chóng binh sÜ h¶i qu©n ®· tõng buéc h¹m ®éi Ph¸p ph¶i rêi khái ¤-®Ðt-xa. HiÖn giê, chèng l¹i chóng ta vÉn lµ nh÷ng lùc l−îng hïng m¹nh h¬n chóng ta. Vµ lÇn nµy muèn giµnh ®−îc th¾ng lîi, th× ph¶i dùa vµo çi nguån lùc l−îng cuèi cïng. Nguån lùc l−îng cuèi cïng ®ã lµ quÇn chóng c«ng n«ng, lµ tr×nh ®é gi¸c ngé vµ tæ chøc cña hä.

HoÆc lµ thiÕt lËp ®−îc chÝnh quyÒn v« s¶n cã tæ chøc, – c«ng nh©n tiªn tiÕn vµ mét bé phËn nhá nh÷ng n«ng d©n tiªn tiÕn sÏ hiÓu nhiÖm vô ®ã vµ sÏ tæ chøc ®−îc phong trµo nh©n d©n chung quanh hä, – nh− thÕ chóng ta sÏ giµnh ®−îc th¾ng lîi.

HoÆc lµ chóng ta kh«ng lµm ®−îc viÖc ®ã, - nh− thÕ kÎ thï cã lùc l−îng m¹nh h¬n vÒ mÆt kü thuËt, nhÊt ®Þnh sÏ ®¸nh b¹i ®−îc chóng ta.


205

® · p h ¶ i l µ t r Ë n c u è i c ï n g c h−a ?

Chuyªn chÝnh v« s¶n lµ mét cuéc chiÕn tranh quyÕt liÖt. Giai cÊp v« s¶n ®· th¾ng lîi trong mét n−íc, nh−ng trong ph¹m vi quèc tÕ th× vÉn yÕu h¬n. Giai cÊp v« s¶n ph¶i ®oµn kÕt chung quanh m×nh toµn thÓ c«ng nh©n vµ toµn thÓ n«ng d©n, lµm cho hä nhËn thøc s©u s¾c r»ng trËn chiÕn ®Êu ch−a kÕt thóc. Khi chóng ta h¸t: "§Êu tranh nµy lµ trËn cuèi cïng", th× ®¸ng tiÕc r»ng c©u h¸t Êy cã ®iÓm ch−a ®−îc ®óng, – ®¸ng tiÕc r»ng ®©y ch−a ph¶i lµ trËn chiÕn ®Êu cuèi cïng cña chóng ta. HoÆc lµ çc ®ång chÝ sÏ tËp hîp ®−îc c«ng nh©n vµ n«ng d©n trong cuéc chiÕn ®Êu nµy, hoÆc lµ çc ®ång chÝ sÏ kh«ng giµnh ®−îc th¾ng lîi.

Trong lÞch sö, ch−a tõng cã cuéc ®Êu tranh nµo nh− cuéc ®Êu tranh mµ ta ®ang thÊy hiÖn nay; nh−ng kÓ tõ nh÷ng thêi ®¹i ®Çu tiªn cña chÕ ®é n« lÖ ®Õn nay, trong lÞch sö ®· tõng nhiÒu lÇn x¶y ra nh÷ng cuéc chiÕn tranh cña n«ng d©n chèng l¹i bän ®Þa chñ. Nh÷ng cuéc chiÕn tranh nh− thÕ ®· nhiÒu lÇn x¶y ra, nh−ng mét cuéc chiÕn tranh cña mét chÝnh quyÒn nhµ n−íc chèng giai cÊp t− s¶n n−íc m×nh vµ chèng giai cÊp t− s¶n tÊt c¶ çc n−íc liªn hiÖp víi nhau, mét cuéc chiÕn tranh nh− vËy th× x−a nay ch−a tõng cã.

Chóng ta liÖu cã tæ chøc ®−îc tÇng líp tiÓu n«ng l¹i trªn c¬ së ph¸t triÓn lùc l−îng s¶n xuÊt tiÓu n«ng hay kh«ng, cã dïng chÝnh quyÒn v« s¶n mµ gióp ®ì cho sù ph¸t triÓn ®ã ®−îc kh«ng, hay lµ bän t− b¶n sÏ chinh phôc ®−îc tÇng líp tiÓu n«ng? Cuéc ®Êu tranh sÏ kÕt thóc nh− thÕ nµo lµ do ®iÒu ®ã quyÕt ®Þnh. MÊy m−¬i cuéc çch m¹ng tr−íc kia ®Òu nh− thÕ, nh−ng mét cuéc chiÕn tranh nh− hiÖn nay th× thÕ giíi ch−a tõng thÊy. Nh©n d©n ch−a thÓ cã kinh nghiÖm vÒ nh÷ng cuéc chiÕn tranh nh− thÕ. B¶n th©n chóng ta ph¶i s¸ng t¹o ra kinh nghiÖm ®ã; vµ s¸ng t¹o ra kinh nghiÖm nh− thÕ, th× chóng ta chØ cã thÓ dùa vµo sù gi¸c

V . I . L ª - n i n 206

ngé cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n. §ã lµ ph−¬ng ch©m vµ lµ khã kh¨n lín nhÊt cña nhiÖm vô nµy.

chóng ta chí tr «ng mong chuyÓn ngay l ª n c h ñ n g h Ü a c é n g s ¶ n ®−îc

Chóng ta chí tr«ng mong chuyÓn ngay lªn chñ nghÜa céng s¶n ®−îc. Ph¶i lÊy sù quan t©m thiÕt th©n cña ç nh©n ng−êi n«ng d©n lµm c¬ së. Ng−êi ta b¶o chóng ta r»ng: "Sù quan t©m thiÕt th©n cña ç nh©n ng−êi n«ng d©n, ®ã cã nghÜa lµ phôc håi chÕ ®é t− h÷u". Kh«ng, chóng ta ch−a hÒ xãa bá quyÒn së h÷u t− nh©n vÒ vËt phÈm tiªu dïng vµ vÒ c«ng cô ®èi víi n«ng d©n bao giê. Chóng ta ®· xãa bá quyÒn t− h÷u vÒ ruéng ®Êt, cßn tr−íc ®©y n«ng d©n kh«ng cã quyÒn t− h÷u vÒ ruéng ®Êt, mµ còng ®· kinh doanh n«ng nghiÖp, ch¼ng h¹n nh− trªn m¶nh ruéng ®Êt ®i thuª. ChÕ ®é ®ã ®· tån t¹i ë rÊt nhiÒu n−íc. ë ®©y, vÒ mÆt kinh tÕ, kh«ng cã g× lµ kh«ng thÓ lµm ®−îc. Çi khã lµ ë chç t¹o ra ®−îc mét sù quan t©m thiÕt th©n cña ç nh©n. Còng cÇn ph¶i lµm cho mçi chuyªn gia cã høng thó khiÕn hä thiÕt tha víi viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt.

Chóng ta ®· biÕt lµm ®−îc ®iÒu nµy ch−a? Ch−a, chóng ta ch−a biÕt lµm! Tr−íc ®©y, chóng ta nghÜ r»ng viÖc s¶n xuÊt vµ ph©n phèi cã thÓ tiÕn hµnh theo mÖnh lÖnh céng s¶n ë mét n−íc mµ giai cÊp v« s¶n ®· bÞ mÊt tÝnh giai cÊp. B©y giê chóng ta cÇn söa ®æi ®i, bëi v× nÕu kh«ng, th× chóng ta kh«ng thÓ lµm cho giai cÊp v« s¶n thÊy râ ®−îc b−íc qu¸ ®é ®ã. Nh÷ng nhiÖm vô nh− thÕ, trong lÞch sö, ch−a hÒ ®−îc ®Ò ra bao giê c¶. Chóng ta ®· thö t×m çch gi¶i quyÕt nhiÖm vô Êy b»ng con ®−êng trùc tiÕp, cã thÓ nãi lµ b»ng mét cuéc tÊn c«ng chÝnh diÖn, nh−ng chóng ta ®· thÊt b¹i. Trong tÊt c¶ çc cuéc chiÕn tranh ®Òu cã nh÷ng sai lÇm nh− vËy, vµ ng−êi ta kh«ng coi ®Êy lµ nh÷ng sù sai lÇm. Mét khi cuéc tÊn c«ng chÝnh diÖn ®· kh«ng thµnh c«ng, th× b©y giê


207

chóng ta h·y ®i ®−êng vßng, chóng ta h·y dïng çch ®¸nh bao v©y vµ ®¸nh b»ng hÇm hµo.

n g u y ª n t ¾ c q u a n t © m t h i Õ t t h © n c ñ a c ¸ n h © n v µ t i n h t h Ç n t r ¸ c h n h i Ö m

Chóng ta nãi r»ng ph¶i x©y dùng mäi ngµnh kinh tÕ quèc d©n quan träng trªn c¬ së sù quan t©m thiÕt th©n cña ç nh©n. Th¶o luËn th× th¶o luËn chung, nh−ng tr¸ch nhiÖm lµ cña tõng ng−êi. V× kh«ng biÕt vËn dông nguyªn t¾c nµy nªn cø mçi b−íc ®i, chóng ta l¹i bÞ khèn ®èn. Toµn bé chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®ßi hái ph¶i ph©n biÖt hai çi ®ã hÕt søc râ rµng, hÕt søc chÝnh x¸c. Khi nh©n d©n b−íc vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ míi, hä ®· th¶o luËn s«i næi ®Ó xÐt xem lµm nh− thÕ sÏ ®−a ®Õn kÕt qu¶ g×, vµ ph¶i x©y dùng theo ph−¬ng thøc míi nh− thÕ nµo. Kh«ng qua nh÷ng cuéc th¶o luËn chung th× kh«ng thÓ b¾t tay vµo bÊt cø viÖc g×, v× hµng chôc, hµng tr¨m n¨m nay, nh©n d©n ®· bÞ cÊm ®o¸n kh«ng ®−îc th¶o luËn bÊt cø viÖc g×, mµ çch m¹ng th× kh«ng thÓ ph¸t triÓn ®−îc nÕu kh«ng tr¶i qua mét thêi kú mµ mäi ng−êi cïng nhau th¶o luËn réng r·i vÒ tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò.

Do ®ã mµ nhiÒu ®iÓm cßn m¬ hå. §óng lµ nh− thÕ, kh«ng sao tr¸nh khái ®−îc; tuy nhiªn cÇn ph¶i nãi r»ng çi ®ã kh«ng cã g× lµ nguy hiÓm c¶. NÕu chóng ta kÞp thêi biÕt ph©n biÖt ®−îc çi g× lµ cÇn thiÕt cho çc cuéc héi häp th¶o luËn vµ çi g× lµ cÇn thiÕt cho viÖc qu¶n lý, th× nh− thÕ chóng ta míi n©ng cao ®−îc ®Þa vÞ cña n−íc Céng hßa x«-viÕt lªn møc mong muèn. §¸ng tiÕc lµ chóng ta ch−a biÕt lµm nh− thÕ, vµ phÇn lín çc cuéc ®¹i héi ®Òu ®· ®−îc tiÕn hµnh mét çch rÊt kh«ng thùc tÕ.

So víi tÊt c¶ çc n−íc trªn thÕ giíi th× chóng ta chiÕm kû lôc vÒ sè l−îng ®¹i héi. Kh«ng mét n−íc céng hßa d©n chñ nµo l¹i häp nhiÒu ®¹i héi nh− n−íc ta; v¶ l¹i hä còng kh«ng cho phÐp häp nhiÒu ®¹i héi nh− thÕ.

V . I . L ª - n i n 208

Chóng ta cÇn nhí r»ng n−íc ta lµ mét n−íc ®· bÞ thiÖt h¹i nhiÒu, mét n−íc l©m vµo c¶nh khæ cùc, cÇn lµm cho nã biÕt çch héi häp nh− thÕ nµo ®Ó kh«ng lÉn lén – nh− t«i ®· nãi – nh÷ng çi g× lµ cÇn thiÕt cho çc cuéc héi häp th¶o luËn víi nh÷ng çi g× lµ cÇn thiÕt cho viÖc qu¶n lý. Cø viÖc héi häp th¶o luËn, nh−ng qu¶n lý th× kh«ng hÒ ®−îc m¶y may dao ®éng, h·y qu¶n lý mét çch kiªn quyÕt h¬n bän t− b¶n tr−íc kia. NÕu kh«ng, chóng ta sÏ kh«ng chiÕn th¾ng ®−îc bän chóng. Chóng ta h·y nhí r»ng qu¶n lý cßn ph¶i chÆt chÏ h¬n tr−íc n÷a, kiªn quyÕt h¬n tr−íc n÷a.

Trong Hång qu©n, sau nhiÒu th¸ng héi häp th¶o luËn, kû luËt ®· kh«ng thua g× kû luËt cña qu©n ®éi cò. Trong Hång qu©n, ng−êi ta ®· ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p nghiªm kh¾c, cøng r¾n, cho ®Õn c¶ xö b¾n n÷a, nh÷ng biÖn ph¸p ch−a tõng thÊy ngay c¶ ë thêi chÝnh phñ tr−íc. Bän tiÓu t− s¶n viÕt vµ la Çm lªn: "K×a xem, çc «ng b«n-sª-vÝch ®· thi hµnh xö b¾n". Chóng ta cÇn nãi r»ng: "§óng thÕ, chóng t«i ®· thi hµnh xö b¾n vµ thi hµnh mét çch hoµn toµn tù gi¸c".

Chóng ta cÇn chØ râ r»ng: hoÆc lµ nh÷ng kÎ muèn tiªu diÖt chóng ta ph¶i bÞ tiªu diÖt, vµ chóng ta cho r»ng chóng ph¶i bÞ tiªu diÖt; nh− thÕ, n−íc Céng hßa x«-viÕt cña ta sÏ tiÕp tôc sèng; hoÆc lµ, tr¸i l¹i, chÝnh bän t− b¶n sÏ tiÕp tôc sèng mµ n−íc céng hßa sÏ bÞ diÖt vong. Trong çi n−íc bÞ cïng khæ nµy, th× hoÆc lµ nh÷ng kÎ kh«ng v−¬n lªn næi sÏ bÞ diÖt vong, hoÆc lµ toµn bé n−íc céng hßa c«ng n«ng sÏ bÞ diÖt vong. ë ®©y, kh«ng cã vµ kh«ng thÓ cã sù lùa chän ®−îc, còng nh− kh«ng thÓ cã thø t×nh c¶m ñy mÞ nµo c¶. T×nh c¶m ñy mÞ còng téi lçi kh«ng kÐm g× sù hÌn nh¸t trong chiÕn tranh. HiÖn giê, ai vi ph¹m trËt tù, kû luËt, th× ng−êi ®ã ®Ó cho kÎ ®Þch lät vµo hµng ngò cña m×nh.

Cho nªn t«i nãi r»ng chÝnh s¸ch kinh tÕ míi còng cã ý nghÜa vÒ mÆt gi¸o dôc n÷a. ë ®©y, çc ®ång chÝ bµn xem nªn d¹y dç nh− thÕ nµo. Çc ®ång chÝ ph¶i lµm sao ®i ®Õn chç ®Ó nãi ®−îc r»ng ë n−íc ta kh«ng cßn cã chç cho nh÷ng


209

ng−êi kh«ng chÞu häc tËp ®Õn n¬i ®Õn chèn. ChØ khi nµo ®Õn chñ nghÜa céng s¶n th× viÖc häc tËp sÏ dÔ dµng h¬n. Nh−ng hiÖn giê t«i xin nãi r»ng, viÖc häc tËp kh«ng thÓ kh«ng gay go gian khæ, d−íi sù uy hiÕp cña n¹n diÖt vong.

c h ó n g t a c ã b i Õ t c ¸ c h l µ m v i Ö c c h o c h Ý n h c h ó n g t a ®−îc kh«ng?

Tr−íc kia, trong qu©n ®éi, chóng ta cã nh÷ng kÎ ®µo ngò vµ trªn mÆt trËn lao ®éng còng thÕ: v× tr−íc kia ®ång chÝ lµm viÖc cho bän t− b¶n, cho bän bãc lét, cho nªn ®ång chÝ lµm viÖc kh«ng tèt, çi ®ã còng dÔ hiÓu, nh−ng b©y giê ®ång chÝ lµm viÖc cho chÝnh m×nh, cho chÝnh quyÒn c«ng n«ng. H·y nhí r»ng c©u hái mµ hiÖn nay cÇn ph¶i gi¶i ®¸p døt kho¸t lµ: chóng ta cã biÕt çch lµm viÖc cho chÝnh chóng ta ®−îc kh«ng? NÕu kh«ng – t«i xin nh¾c l¹i – n−íc céng hßa cña ta sÏ bÞ diÖt vong. Vµ chóng ta nãi, còng nh− chóng ta ®· tõng nãi trong qu©n ®éi: tÊt c¶ nh÷ng kÎ nµo muèn tiªu diÖt chóng ta ®Òu ph¶i bÞ tiªu diÖt vµ ë ®ã chóng ta sÏ ¸p dông nh÷ng h×nh ph¹t kû luËt hÕt søc nghiªm kh¾c, nh− thÕ, chóng ta sÏ cøu v·n ®−îc ®Êt n−íc, vµ n−íc céng hßa cña ta sÏ sèng cßn.

§−êng lèi cña chóng ta ph¶i lµ nh− vËy ®ã; ®Êy lµ lÏ v× sao (ngoµi nhiÒu lÏ kh¸c n÷a) chóng ta cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch kinh tÕ míi.

TÊt c¶ çc ®ång chÝ ®Òu ph¶i lµm kinh tÕ. Bªn c¹nh çc ®ång chÝ sÏ cã çc nhµ t− b¶n, còng sÏ cã çc nhµ t− b¶n n−íc ngoµi, nh÷ng ng−êi ®−îc t« nh−îng vµ nh÷ng nhµ tr−ng thÇu; hä sÏ qu¬ cña çc ®ång chÝ nh÷ng mãn lîi nhuËn lªn tíi hµng tr¨m phÇn tr¨m; hä sÏ lµm giµu bªn c¹nh çc ®ång chÝ. Cø ®Ó cho hä lµm giµu; cßn çc ®ång chÝ th× sÏ häc ®−îc ë bän hä çch qu¶n lý kinh tÕ, chØ cã nh− thÕ, çc ®ång chÝ míi x©y dùng ®−îc n−íc céng hßa céng s¶n chñ nghÜa. §øng vÒ mÆt cÇn thiÕt ph¶i häc tËp thËt nhanh mµ

V . I . L ª - n i n 210

xÐt, th× mäi sù l¬ lµ ®Òu lµ téi lçi rÊt nÆng. Cho nªn cÇn lao vµo khoa häc ®ã, mét khoa häc thËt khã kh¨n, gian khæ vµ ®«i khi cßn kh¾c nghiÖt n÷a, v× kh«ng nh− thÕ th× kh«ng cã con ®−êng nµo tho¸t c¶.

Çc ®ång chÝ cÇn nhí r»ng ®Êt n−íc x«-viÕt chóng ta bÞ l©m vµo c¶nh cïng khæ sau bao nhiªu n¨m chÞu ®ùng gian khæ, mµ xung quanh n−íc ta l¹i kh«ng ph¶i lµ mét n−íc Ph¸p x· héi chñ nghÜa vµ mét n−íc Anh x· héi chñ nghÜa sÏ ®em kü thuËt hiÖn ®¹i vµ c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i cña hä ra ®Ó gióp chóng ta ®©u. Kh«ng! Chóng ta cÇn nhí r»ng hiÖn nµy toµn bé nÒn kü thuËt hiÖn ®¹i cña hä vµ toµn bé nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i cña hä ®Òu n»m trong tay bän t− b¶n ®ang ho¹t ®éng chèng chóng ta.

Chóng ta cÇn nhí r»ng chóng ta ph¶i ®em hÕt søc m×nh vµo trong lao ®éng hµng ngµy, nÕu kh«ng chóng ta sÏ kh«ng tr¸nh khái bÞ diÖt vong.

Do t×nh thÕ hiÖn nay, toµn thÕ giíi ®Òu ph¸t triÓn nhanh h¬n chóng ta. Trong khi ph¸t triÓn th× ®ång thêi thÕ giíi t− b¶n dèc toµn lùc ®Ó chèng l¹i chóng ta. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ nh− vËy ®Êy! §ã lµ lÏ v× sao cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn cuéc ®Êu tranh nµy.

V× tr×nh ®é v¨n hãa cña chóng ta thÊp kÐm, chóng ta kh«ng thÓ tiªu diÖt chñ nghÜa t− b¶n b»ng mét cuéc tÊn c«ng chÝnh diÖn ®−îc. NÕu tr×nh ®é v¨n hãa cña ta kh«ng ph¶i nh− thÕ nµy, th× chóng ta cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc nhiÖm vô ®ã mét çch trùc tiÕp h¬n, vµ cã lÏ çc n−íc kh¸c sÏ gi¶i quyÕt nh− vËy, khi mµ mai ®©y giê kiÕn thiÕt n−íc céng hßa céng s¶n chñ nghÜa cña hä sÏ ®iÓm. Nh−ng chóng ta kh«ng thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò b»ng con ®−êng th¼ng ®−îc.

Nhµ n−íc ph¶i häc çch bu«n b¸n ®Ó sao cho c«ng nghiÖp tháa m·n ®−îc n«ng d©n, cßn n«ng d©n th× nhê cã th−¬ng nghiÖp mµ tháa m·n ®−îc nhu cÇu cña m×nh. Ph¶i tæ chøc nh− thÕ nµo ®Ó mçi ng−êi lao ®éng ®em ®−îc hÕt søc m×nh ra cñng cè nhµ n−íc c«ng n«ng. ChØ cã nh− thÕ míi cã thÓ x©y dùng ®−îc mét nÒn ®¹i c«ng nghiÖp.


211

Ph¶i lµm cho ý thøc nµy ¨n s©u vµo trong quÇn chóng, vµ kh«ng nh÷ng lµm cho nã ¨n s©u vµo quÇn chóng, mµ cßn ph¶i lµm cho nã ®−îc cñng cè thªm b»ng nh÷ng hµnh ®éng thùc tiÔn n÷a. T«i cho r»ng nhiÖm vô cña Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ chÝnh lµ ph¶i xuÊt ph¸t tõ chç ®ã. Sau mçi lÇn cã çch m¹ng s©u s¾c vÒ chÝnh trÞ, nh©n d©n cÇn cã nhiÒu thêi gian ®Ó hiÓu ®−îc cuéc çch m¹ng Êy. Vµ ë ®©y mét c©u hái ®−îc ®Æt ra: nh©n d©n ®· nhËn thøc râ nh÷ng bµi häc ®· d¹y cho hä ch−a? RÊt ®¸ng tiÕc, ta cã thÓ tr¶ lêi r»ng ch−a. NÕu nh− hä ®· lÜnh héi ®−îc nh÷ng bµi häc Êy, th× chóng ta cã lÏ sÏ x©y dùng ®−îc nÒn ®¹i c«ng nghiÖp nhanh h¬n nhiÒu, vµ b»ng nh÷ng con ®−êng ng¾n h¬n nhiÒu.

Sau khi ®· hoµn thµnh cuéc çch m¹ng chÝnh trÞ lín nhÊt ch−a tõng thÊy trªn thÕ giíi, th× nh÷ng nhiÖm vô kh¸c l¹i ®Æt ra cho chóng ta, nh÷ng nhiÖm vô vÒ v¨n hãa mµ ng−êi ta cã thÓ gäi lµ "nh÷ng c«ng viÖc cán con". Cuéc çch m¹ng chÝnh trÞ ®ã, ta cÇn tiªu hãa ®−îc nã, cÇn lµm cho quÇn chóng nh©n d©n cã thÓ hiÓu ®−îc nã, lµm sao cho nã kh«ng dõng ë chç chØ lµ mét b¶n tuyªn ng«n th«i.

n h ÷ n g p h−¬ n g p h ¸ p ® · l ç i t h ê i

Tr−íc kia, nh÷ng tuyªn bè, tuyªn ço, tuyªn ng«n vµ s¾c lÖnh nh− thÕ lµ cÇn thiÕt. Nh÷ng thø Êy, chóng ta ®· cã ®ñ råi. Tr−íc kia, nh− thÕ lµ cÇn thiÕt ®Ó chØ cho nh©n d©n thÊy chóng ta muèn x©y dùng nh− thÕ nµo vµ x©y dùng çi g×, nh÷ng çi g× míi mÎ, x−a nay ch−a tõng thÊy. Nh−ng liÖu cã thÓ cø tiÕp tôc chØ m·i cho nh©n d©n thÊy chóng ta muèn x©y dùng çi g× ®−îc kh«ng? Kh«ng thÓ ®−îc! Nh− thÕ, ng−êi c«ng nh©n chÊt ph¸c nhÊt còng sÏ c−êi chóng ta. Anh ta sÏ nãi: "T¹i sao anh cø nãi m·i lµ anh muèn x©y dùng nh− thÕ nµo; h·y cho chóng t«i thÊy cô thÓ lµ anh biÕt çch x©y dùng nh− thÕ nµo, th× h¬n. NÕu anh kh«ng biÕt

V . I . L ª - n i n 212

x©y dùng, th× chóng ta sÏ kh«ng thÓ cïng ®i víi nhau ®−îc, anh h·y ®i ®i cho r¶nh!". Vµ anh ta nãi nh− thÕ lµ ®óng.

Çi thêi kú cÇn ph¶i bµy tá nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ lín lao nay ®· qua råi, vµ ®· ®Õn lóc cÇn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô Êy trong thùc tiÔn. HiÖn giê, tr−íc m¾t chóng ta lµ nh÷ng nhiÖm vô v¨n hãa; cÇn ph¶i lÜnh héi kinh nghiÖm chÝnh trÞ, cÇn ph¶i ¸p dông vµ cã thÓ ¸p dông ®−îc kinh nghiÖm ®ã. HoÆc lµ tÊt c¶ nh÷ng thµnh tùu vÒ mÆt chÝnh trÞ cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt sÏ tiªu tan mÊt, hoÆc lµ ph¶i lµm cho nh÷ng thµnh tùu Êy ®øng v÷ng trªn mét c¬ së kinh tÕ. C¬ së nµy hiÖn nay ch−a cã. §Êy chÝnh lµ c«ng viÖc mµ chóng ta cÇn b¾t tay vµo lµm.

N©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô bøc thiÕt nhÊt. Vµ ®ã chÝnh lµ nhiÖm vô cña ban gi¸o dôc chÝnh trÞ, nÕu nã biÕt lµm trßn nhiÖm vô "gi¸o dôc chÝnh trÞ" nh− lµ çi tªn mµ ban ®ã ®· tù ®Æt cho m×nh. Tù ®Æt cho m×nh mét çi tªn th× kh«ng cã g× lµ khã, song h·y xÐt xem viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô Êy nh− thÕ nµo? Mong r»ng sau ®¹i héi nµy, chóng ta sÏ cã nh÷ng tµi liÖu chÝnh x¸c vÒ vÊn ®Ò ®ã. ñy ban xãa n¹n mï ch÷ ®· ®−îc thiÕt lËp ngµy 19 th¸ng B¶y 1920. Tr−íc khi ®Õn ®¹i héi nµy, t«i ®· cè ý ®äc b¶n s¾c lÖnh vÒ viÖc thiÕt lËp ñy ban ®ã. ñy ban xãa n¹n mï ch÷ toµn Nga... H¬n n÷a, l¹i lµ ñy ban ®Æc biÖt vÒ xãa n¹n mï ch÷. Mong r»ng sau ®¹i héi nµy, chóng ta sÏ cã ®−îc nh÷ng sè liÖu cho thÊy r»ng vÒ mÆt nµy ng−êi ta ®· lµm ®−îc nh÷ng g× vµ trong bao nhiªu tØnh, vµ mong r»ng chóng ta sÏ nhËn ®−îc mét b¸o ço chÝnh x¸c. Nh−ng chÝnh çi viÖc cÇn ph¶i thµnh lËp mét ñy ban ®Æc biÖt vÒ xãa n¹n mï ch÷ còng chøng tá r»ng chóng ta lµ nh÷ng ng−êi (nãi nh− thÕ nµo cho dÔ nghe h¬n nhØ?) cã thÓ nãi lµ nöa d· man; v× trong mét n−íc kh«ng cã nh÷ng ng−êi nöa d· man, mµ l¹i thµnh lËp mét ñy ban cã ý xãa n¹n mï ch÷ th× thËt ®¸ng xÊu hæ, – ë mét n−íc nh− vËy, ng−êi ta xãa n¹n mï ch÷ ë çc tr−êng häc. Çc n−íc ®ã cã nh÷ng tr−êng


213

häc h¼n hoi vµ ng−êi ta d¹y ngay ë nh÷ng tr−êng ®ã. D¹y g×? Tr−íc hÕt lµ d¹y cho biÕt ®äc, biÕt viÕt. Nh−ng nÕu çi nhiÖm vô s¬ ®¼ng ®ã ch−a lµm xong, mµ l¹i ®i bµn ®Õn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi th× thËt ®¸ng tøc c−êi.

® i Ò u k ú d i Ö u l í n n h Ê t

Bµn ®Õn chÝnh s¸ch míi ë ®©y lµm g×? NÕu nh− chóng ta ph¶i dïng ®Õn nh÷ng biÖn ph¸p ®Æc biÖt ®Ó xãa bá n¹n mï ch÷, th× cÇu trêi h·y ®Ó cho chóng ta gi÷ chÝnh s¸ch cò ®·. §iÒu Êy thËt râ rµng. Nh−ng cßn râ rµng h¬n n÷a lµ chóng ta ®· lµm ®−îc nh÷ng ®iÒu kú diÖu vÒ mÆt qu©n sù vµ vÒ çc mÆt kh¸c. Trong sè nh÷ng ®iÒu kú diÖu ®ã, t«i nghÜ r»ng cã lÏ ®iÒu kú diÖu lín nhÊt sÏ lµ thanh to¸n hoµn toµn chÝnh ngay çi ñy ban xãa n¹n mï ch÷ ®i. Vµ ®õng cã nh÷ng ®Ò ¸n muèn t¸ch rêi nã víi Bé d©n ñy gi¸o dôc n÷a, nh− t«i ®· nghe nãi ®Õn ë ®©y. NÕu qu¶ thËt nh− vËy, nÕu çc ®ång chÝ suy nghÜ mét chót vÒ ®iÒu nµy, th× çc ®ång chÝ sÏ ®ång ý lµ cã lÏ ph¶i thµnh lËp mét ban ®Æc biÖt ®Ó thanh to¸n mét sè ®Ò ¸n tåi.

Kh«ng ph¶i chØ cã thÕ th«i. ChØ xãa bá n¹n mï ch÷ kh«ng th«i vÉn ch−a ®ñ, cßn ph¶i x©y dùng nÒn kinh tÕ x«-viÕt; nh−ng muèn thÕ, mµ chØ cã biÕt ®äc, biÕt viÕt kh«ng th«i, th× kh«ng ®ñ. Chóng ta cßn ph¶i n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa lªn thËt nhiÒu. Ph¶i lµm cho ng−êi ta thùc tÕ dïng ®−îc çi kh¶ n¨ng biÕt ®äc, biÕt viÕt cña m×nh, ph¶i lµm cho hä cã çi ®Ó ®äc, cã b¸o chÝ vµ nh÷ng s¸ch tuyªn truyÒn nhá; nh÷ng thø ®ã ph¶i ®−îc ph©n phèi thÝch ®¸ng vµ ®Õn tËn tay nh©n d©n, ®õng r¬i v·i däc ®−êng, ®Õn nçi chØ cßn kh«ng ®Çy nöa sè b¸o chÝ vµ s¸ch nhá ®ã ®Ó ®äc th«i, cßn th× çc v¨n phßng dïng lµm viÖc g× ®ã kh«ng biÕt n÷a, vµ ®Õn tay nh©n d©n cã lÏ ch−a ®−îc phÇn t−. Chóng ta ph¶i biÕt sö dông sè cña c¶i nghÌo nµn Ýt ái mµ chóng ta cã.

Cho nªn nh©n dÞp chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, ta cÇn tuyªn truyÒn kh«ng biÕt mÖt mái t− t−ëng sau ®©y: viÖc gi¸o dôc

V . I . L ª - n i n 214

chÝnh trÞ ®ßi hái chóng ta, dï thÕ nµo ®i n÷a, còng ph¶i n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa lªn. CÇn lµm sao cho çi kh¶ n¨ng biÕt ®äc, biÕt viÕt ®−îc dïng ®Ó n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa, lµm sao cho n«ng d©n cã thÓ vËn dông kh¶ n¨ng biÕt ®äc, biÕt viÕt ®ã ®Ó c¶i thiÖn kinh tÕ cña m×nh vµ nhµ n−íc cña m×nh.

Ph¸p luËt x«-viÕt rÊt tèt, v× nh÷ng ph¸p luËt nµy ®· ®em l¹i cho mäi ng−êi çi kh¶ n¨ng ®Êu tranh chèng bÖnh quan liªu vµ bÖnh lÒ mÒ, çi kh¶ n¨ng mµ ë bÊt cø mét n−íc t− b¶n nµo, c«ng nh©n vµ n«ng d©n còng ®Òu kh«ng cã. ThÕ nh−ng cã ai sö dông kh¶ n¨ng ®ã kh«ng? HÇu nh− kh«ng cã mét ai! Kh«ng nh÷ng n«ng d©n, mµ chÝnh c¶ mét sè rÊt lín ®¶ng viªn céng s¶n còng kh«ng biÕt dïng ph¸p luËt x«-viÕt ®Ó ®Êu tranh chèng bÖnh lÒ mÒ vµ bÖnh quan liªu, hoÆc ngay c¶ çi hiÖn t−îng thËt sù ®iÓn h×nh cña n−íc Nga lµ n¹n hèi lé. Çi g× ng¨n c¶n cuéc ®Êu tranh chèng hiÖn t−îng Êy? Ph¸p luËt cña ta −? ViÖc tuyªn truyÒn cña ta −? Tr¸i l¹i! Ph¸p luËt th× ng−êi ta ®· th¶o ra nhiÒu vµ thõa n÷a lµ kh¸c! VËy v× sao cuéc ®Êu tranh Êy kh«ng cã kÕt qu¶? V× cuéc ®Êu tranh Êy kh«ng thÓ chØ ®éc cã dùa vµo tuyªn truyÒn mµ ®−îc; chØ khi nµo ®−îc b¶n th©n quÇn chóng nh©n d©n gióp ®ì th× cuéc ®Êu tranh Êy míi cã thÓ hoµn thµnh ®−îc. §¶ng viªn céng s¶n chóng ta, Ýt ra cã ®Õn mét nöa, kh«ng biÕt ®Êu tranh, ®Êy lµ ch−a nãi tíi nh÷ng ng−êi c¶n trë cuéc ®Êu tranh. ThËt vËy 99% trong sè çc ®ång chÝ lµ ®¶ng viªn céng s¶n, nªn çc ®ång chÝ ®Òu biÕt r»ng ®èi víi h¹ng ®¶ng viªn céng s¶n ®ã, hiÖn giê chóng ta ®ang thi hµnh nh÷ng biÖn ph¸p mµ ñy ban thanh ®¶ng ®ang lµm, vµ hy väng lµ sÏ thanh trõ ra khái ®¶ng ta 10 v¹n ng−êi. Cã nh÷ng ng−êi nãi sÏ thanh trõ 20 v¹n ng−êi, vµ nh÷ng ng−êi ®ã lµm t«i l¹i cµng mõng h¬n n÷a.

T«i rÊt mong chóng ta cã thÓ ®uæi ra khái ®¶ng tõ 10 v¹n ®Õn 20 v¹n ng−êi ®· len lái vµo ®¶ng vµ ®· kh«ng nh÷ng kh«ng biÕt ®Êu tranh chèng bÖnh giÊy tê cïng n¹n hèi lé, mµ cßn c¶n trë cuéc ®Êu tranh nµy n÷a.


215

nhiÖm vô cña nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh tr Þ

Thanh trõ ra khái ®¶ng ta 10 hay 20 v¹n ng−êi lµ mét viÖc cã Ých, nh−ng ®ã chØ lµ mét phÇn nhá trong c«ng t¸c chóng ta ph¶i lµm mµ th«i. Nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ ph¶i h−íng toµn bé c«ng t¸c cña m×nh vµo môc ®Ých Êy. Chèng n¹n mï ch÷ lµ cÇn, nh−ng chØ biÕt ®äc, biÕt viÕt kh«ng th«i vÉn ch−a ®ñ, cÇn ph¶i cã mét nÒn v¨n hãa ®Ó gi¸o dôc ng−êi ta chèng bÖnh giÊy tê vµ n¹n hèi lé n÷a. §ã lµ mét çi ung nhät mµ ng−êi ta kh«ng thÓ dïng mét th¾ng lîi qu©n sù vµ mét c¶i çch chÝnh trÞ nµo ®Ó ch÷a khái ®−îc. Trªn thùc chÊt kh«ng thÓ dïng nh÷ng th¾ng lîi qu©n sù vµ nh÷ng c¶i çch chÝnh trÞ ®Ó ch÷a khái çi ung nhät Êy mµ chØ cã n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa lªn míi cã thÓ ch÷a khái ®−îc. Vµ nhiÖm vô nµy, chÝnh lµ cña nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ.

Nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ cÇn hiÓu nhiÖm vô cña m×nh kh«ng ph¶i theo kiÓu nh÷ng viªn chøc, nh− ta vÉn rÊt th−êng thÊy, khi ng−êi ta th¶o luËn vÒ vÊn ®Ò xÐt xem cã nªn ®−a mét ®¹i biÓu cña ban gi¸o dôc chÝnh trÞ tØnh tham gia héi ®ång kinh tÕ tØnh ®−îc kh«ng

83? Xin lçi çc ®ång chÝ, kh«ng nªn ®−a çc ®ång chÝ tham gia vµo ®©u c¶, mµ çc ®ång chÝ chØ nªn hoµn thµnh nhiÖm vô cña m×nh víi t− çch lµ nh÷ng c«ng d©n b×nh th−êng th«i. Khi çc ®ång chÝ lµ viªn chøc, çc ®ång chÝ sÏ trë thµnh quan liªu; nh−ng nÕu çc ®ång chÝ liªn hÖ víi nh©n d©n vµ gi¸o dôc chÝnh trÞ cho hä, th× kinh nghiÖm sÏ chØ cho çc ®ång chÝ thÊy r»ng: trong nh©n d©n ®· ®−îc gi¸o dôc chÝnh trÞ th× kh«ng thÓ cã n¹n hèi lé, nh−ng ë n−íc ta hiÖn nay, n¬i nµo còng cã hèi lé. Ng−êi ta sÏ hái çc ®ång chÝ: muèn tiªu diÖt n¹n hèi lé, muèn lµm cho mét ng−êi nµo ®ã trong ban chÊp hµnh çc X«-viÕt kh«ng ¨n hèi lé, th× ph¶i lµm g×? B¶o cho chóng t«i biÕt víi. Vµ nÕu çc nhµ gi¸o dôc chÝnh trÞ tr¶

V . I . L ª - n i n 216

lêi r»ng: "§ã kh«ng ph¶i lµ viÖc cña chóng t«i", "VÒ vÊn ®Ò nµy ë n−íc chóng ta ®· xuÊt b¶n nh÷ng tËp s¸ch nhá vµ nh÷ng b¶n th«ng ço", th× nh©n d©n sÏ b¶o çc ®ång chÝ: "Çc anh thËt lµ nh÷ng ®¶ng viªn xÊu: ®µnh r»ng ®ã kh«ng ph¶i lµ viÖc cña çc anh, ®ã lµ viÖc cña Ban thanh tra c«ng n«ng, nh−ng chÝnh çc anh còng lµ ®¶ng viªn kia mµ". Çc ®ång chÝ ®· chän lÊy danh hiÖu lµ nh÷ng nhµ gi¸o dôc chÝnh trÞ. Khi çc ®ång chÝ tù ®Æt cho m×nh çi tªn nµy, ng−êi ta ®· nãi tr−íc víi çc ®ång chÝ lµ ®õng qu¸ huyªnh hoang víi danh hiÖu nµy, nªn lÊy mét danh hiÖu khiªm tèn h¬n. Nh−ng çc ®ång chÝ ®· muèn lÊy danh hiÖu lµ nh÷ng nhµ gi¸o dôc chÝnh trÞ; mµ çi danh hiÖu Êy l¹i mang rÊt nhiÒu néi dung. ThËt vËy, çc ®ång chÝ ®· kh«ng tù gäi m×nh lµ nh÷ng ng−êi d¹y a, b, c cho nh©n d©n, mµ ®· lÊy danh hiÖu lµ nhµ gi¸o dôc chÝnh trÞ. Ng−êi ta cã thÓ b¶o çc ®ång chÝ: "D¹y cho nh©n d©n biÕt ®äc, biÕt viÕt, biÕt tiÕn hµnh cuéc vËn ®éng kinh tÕ lµ rÊt tèt; tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã rÊt tèt, nh−ng ®ã kh«ng ph¶i lµ gi¸o dôc chÝnh trÞ, v× gi¸o dôc chÝnh trÞ cã nghÜa lµ ®óc kÕt tÊt c¶ mäi thø".

ViÖc tuyªn truyÒn chèng sù d· man vµ chèng nh÷ng çi ung nhät nh− n¹n hèi lé, th× chóng ta ®ang tiÕn hµnh, vµ t«i mong r»ng çc ®ång chÝ còng tiÕn hµnh; nh−ng gi¸o dôc chÝnh trÞ kh«ng ph¶i chØ dõng l¹i ë c«ng t¸c tuyªn truyÒn nµy, nã cã nghÜa lµ nh÷ng kÕt qu¶ thùc tiÔn, nã cã nghÜa lµ: chØ dÉn cho nh©n d©n lµm thÕ nµo ®Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých Êy vµ chØ cho ng−êi kh¸c thÊy nh÷ng tÊm g−¬ng ®ã, kh«ng ph¶i víi t− çch lµ nh÷ng ñy viªn ban chÊp hµnh çc X«-viÕt, mµ víi t− çch ng−êi c«ng d©n b×nh th−êng, v× ®· ®−îc gi¸o dôc vÒ chÝnh trÞ h¬n nh÷ng ng−êi kh¸c, nªn kh«ng nh÷ng chØ biÕt tr¸ch cø mäi chøng quan liªu lÒ mÒ – chøng nµy ë ta rÊt phæ biÕn – mµ cßn biÕt chØ râ çch lµm thÕ nµo ®Ó thùc sù kh¾c phôc ®−îc chøng bÖnh nµy. §ã lµ mét nghÖ thuËt rÊt khã; nÕu kh«ng n©ng cao v¨n hãa mét çch réng kh¾p, nÕu kh«ng lµm cho quÇn chóng c«ng n«ng cã


217

tr×nh ®é v¨n hãa cao h¬n hiÖn giê th× kh«ng thÓ ®¹t ®−îc nghÖ thuËt ®ã! Vµ chÝnh vÒ nhiÖm vô ®ã mµ t«i muèn ®Æc biÖt l−u ý Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ.

T«i xin tãm t¾t tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nãi trªn vµ rót ra nh÷ng kÕt luËn thùc tiÔn vÒ nh÷ng nhiÖm vô ®ang ®−îc ®Æt ra tr−íc nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ ë çc tØnh.

ba kÎ thï chÝnh

Theo t«i, hiÖn giê cã ba kÎ thï chÝnh ®ang ®øng tr−íc mçi ng−êi, bÊt kÓ ng−êi ®ã lµm viÖc g×, ë c−¬ng vÞ nµo, vµ tr−íc mçi ng−êi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ, nÕu ng−êi ®ã lµ mét ®¶ng viªn céng s¶n (mµ ®¹i ®a sè nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ ®Òu lµ ®¶ng viªn). Tr−íc mÆt hä, ba kÎ thï chÝnh Êy lµ: kÎ thï thø nhÊt – tÝnh kiªu ng¹o céng s¶n chñ nghÜa; kÎ thï thø hai – n¹n mï ch÷; kÎ thï thø ba – n¹n hèi lé.

k Î t h ï t h ø n h Ê t – t Ý n h k i ª u n g ¹ o c é n g s ¶ n c h ñ n g h Ü a

TÝnh kiªu ng¹o céng s¶n chñ nghÜa, cã nghÜa lµ mét ng−êi ë trong ®¶ng céng s¶n, vµ ch−a bÞ thanh trõ ra khái ®¶ng, t−ëng r»ng chØ b»ng nh÷ng ph¸p lÖnh céng s¶n lµ cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc tÊt c¶ mäi nhiÖm vô cña m×nh. Khi hä lµ ®¶ng viªn mét ®¶ng chÊp chÝnh vµ lµ nh©n viªn c«ng t¸c ë mét c¬ quan nhµ n−íc nµo ®ã, th× trªn c¬ së ®ã hä nghÜ r»ng ®iÒu ®ã lµm cho hä cã thÓ nãi ®Õn nh÷ng kÕt qu¶ cña c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ. Hoµn toµn kh«ng ph¶i thÕ! §Êy chØ lµ tÝnh kiªu ng¹o céng s¶n chñ nghÜa mµ th«i. Häc tËp lµm c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ, vÊn ®Ò lµ ë ®Êy, nh−ng chóng ta ch−a häc ®−îc ®iÒu ®ã, vµ chóng ta cßn ch−a cã mét ph−¬ng ph¸p ®óng ®¾n ®Ó lµm c«ng t¸c ®ã.

V . I . L ª - n i n 218

k Î t h ï t h ø h a i – n ¹ n m ï c h ÷

VÒ kÎ thï thø hai – n¹n mï ch÷ – t«i cã thÓ nãi r»ng chõng nµo ë n−íc ta cßn cã mét hiÖn t−îng nh− n¹n mï ch÷, th× rÊt khã cã thÓ nãi ®Õn gi¸o dôc chÝnh trÞ. §ã kh«ng ph¶i lµ mét nhiÖm vô chÝnh trÞ, ®ã lµ mét ®iÒu kiÖn mµ nÕu thiÕu, th× kh«ng thÓ nãi ®Õn chÝnh trÞ ®−îc. Mét ng−êi kh«ng biÕt ch÷ lµ ng−êi ®øng ngoµi chÝnh trÞ; tr−íc hÕt ph¶i d¹y a, b, c cho hä ®·. Kh«ng thÕ, th× kh«ng thÓ cã chÝnh trÞ; kh«ng thÕ, th× chØ cã nh÷ng tin ®ån ®¹i, nh÷ng chuyÖn nh¶m nhÝ, nh÷ng chuyÖn hoang ®−êng, nh÷ng thiªn kiÕn, chø kh«ng ph¶i lµ chÝnh trÞ.

k Î t h ï t h ø b a – n ¹ n h è i l é

Cuèi cïng, nÕu cßn cã mét hiÖn t−îng nh− n¹n hèi lé, nÕu cßn cã thÓ hèi lé ®−îc, th× còng kh«ng thÓ nãi ®Õn chÝnh trÞ ®−îc. Trong tr−êng hîp nµy, thËm chÝ còng kh«ng thÓ nãi ®Õn lµm chÝnh trÞ ®−îc, v× mäi biÖn ph¸p ®Òu sÏ l¬ löng trªn kh«ng trung, sÏ hoµn toµn kh«ng mang l¹i kÕt qu¶ g× c¶. Mét ®¹o luËt chØ cã thÓ ®−a ®Õn kÕt qu¶ xÊu h¬n, nÕu trªn thùc tiÔn nã ®−îc ®em ¸p dông trong ®iÒu kiÖn n¹n hèi lé cßn ®−îc dung thø vµ ®ang thÞnh hµnh. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã, kh«ng thÓ lµm ®−îc mét thø chÝnh trÞ nµo hÕt; ng−êi ta kh«ng cã c¸i ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó cã thÓ lµm chÝnh trÞ ®−îc. §Ó cã thÓ ph¸c häa cho nh©n d©n thÊy nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ cña chóng ta, ®Ó cã thÓ nãi víi quÇn chóng nh©n d©n: "§ã lµ nh÷ng nhiÖm vô mµ chóng ta ph¶i tiÕn tíi" (mµ chÝnh ®ã l¹i lµ ®iÒu lÏ ra chóng ta ph¶i lµm!), th× cÇn hiÓu r»ng ph¶i n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa cña quÇn chóng lªn. Ta ph¶i ®¹t tíi tr×nh ®é v¨n hãa cÇn thiÕt ®ã. NÕu kh«ng th× kh«ng thÓ thËt sù thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô cña chóng ta ®−îc.


219

Sù kh¸c nhau gi÷a nhiÖm vô qu©n sù vµ nhiÖm vô v¨n hãa

NhiÖm vô v¨n hãa kh«ng thÓ thùc hiÖn nhanh ®−îc nh− nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ nhiÖm vô qu©n sù. CÇn hiÓu r»ng hiÖn giê ®iÒu kiÖn tiÕn lªn kh«ng gièng nh− tr−íc kia. Trong mét thêi kú khñng ho¶ng gay g¾t, trong vßng vµi tuÇn cã thÓ giµnh ®−îc th¾ng lîi vÒ chÝnh trÞ. Trong mét cuéc chiÕn tranh, trong vµi th¸ng cã thÓ giµnh ®−îc th¾ng lîi, nh−ng trong lÜnh vùc v¨n hãa th× trong thêi gian nh− thÕ, kh«ng thÓ giµnh ®−îc th¾ng lîi; v× do chÝnh ngay b¶n chÊt cña sù viÖc, nªn cÇn ph¶i mét thêi gian dµi h¬n, vµ ph¶i thÝch øng víi thêi gian dµi h¬n ®ã, ph¶i tÝnh to¸n c«ng viÖc cña m×nh, ph¶i tá ra hÕt søc kiªn quyÕt, bÒn bØ vµ cã hÖ thèng. Kh«ng cã nh÷ng ®øc tÝnh ®ã, th× ngay viÖc gi¸o dôc chÝnh trÞ còng kh«ng thÓ lµm ®−îc. Vµ chØ cã c¨n cø vµo viÖc c¶i thiÖn vÒ kinh tÕ, míi cã thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ cña viÖc gi¸o dôc chÝnh trÞ. Kh«ng nh÷ng chóng ta cÇn tiªu diÖt n¹n mï ch÷, tiªu diÖt n¹n hèi lé ®ang tån t¹i trªn m¶nh ®Êt cña n¹n mï ch÷, mµ cßn cÇn lµm cho viÖc tuyªn truyÒn cña ta, nh÷ng s¸ch gi¸o khoa cña ta vµ nh÷ng cuèn s¸ch nhá cña ta ®−îc nh©n d©n thùc sù hÊp thô, vµ kÕt qu¶ cña c«ng t¸c ®ã ph¶i lµ viÖc c¶i thiÖn nÒn kinh tÕ quèc d©n.

§Êy lµ nh÷ng nhiÖm vô cña Ban gi¸o dôc chÝnh trÞ nh©n cã chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña chóng ta vµ t«i mong r»ng, nhê ®¹i héi cña chóng ta, chóng ta sÏ thu ®−îc th¾ng lîi lín h¬n vÒ mÆt nµy.

"§¹i héi II toµn Nga c¸c ban gi¸o dôc chÝnh trÞ. B¶n tin cña ®¹i héi", sè 2, ngµy 19 th¸ng M−êi 1921

Theo ®óng nh÷ng b¶n in thö cña b¶n tin do Lª-nin söa ch÷a

220

d ù t h ¶ o q u y Õ t ® Þ n h c ñ a b é c h Ý n h t r Þ

B a n c h Ê p h µ n h t r u n g −¬ n g ® ¶ n g c é n g s ¶ n ( b ) n g a

v Ò v i Ö c t h µ n h l Ë p m é t t i Ó u b a n t h è n g n h Ê t v Ò c ¸ c t « n h−î n g Do ®Ò nghÞ cña çc nhµ t− b¶n çc n−íc trung lËp vÒ viÖc

chuyÓn thµnh t« nh−îng cho hä mét phÇn çc nhµ m¸y vµ çc ngµnh c«ng nghiÖp cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga, ñy quyÒn cho tiÓu ban, cho çc ®ång chÝ T¬-rèt-xki, B«-g®a-nèp vµ Tx−-pª-r«-vÝch (TØnh ñy Pª-t¬-r«-gr¸t cã quyÒn thay thÕ ®ång chÝ nµy b»ng mét ng−êi kh¸c) chuÈn bÞ mét nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ viÖc hñy bá tÊt c¶ çc tiÓu ban tr−íc kia vÒ vÊn ®Ò nµy vµ thµnh lËp mét tiÓu ban l·nh ®¹o thèng nhÊt chØ ®¹o toµn bé c«ng viÖc nµy víi ®Çy ®ñ khèi l−îng cña nã 81.




221

t h− g ö i v . m . m i - k h a i - l è p k Ì m t h e o d ù t h ¶ o q u y Õ t ® Þ n h

c ñ a B a n c h Ê p h µ n h t r u n g −¬ n g ® ¶ n g c é n g s ¶ n ( b ) n g a

v Ò h i Ö p n g h Þ k ý k Õ t v í i n h ã m r ó t - g h Ð c - x ¬ 8 5

19. X.

§ång chÝ Mi-khai-lèp!

T«i göi kÌm ®©y th− cña nhãm Rót-ghÐc-x¬ tr¶ lêi nghÞ quyÕt cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng (tøc lµ nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng).

Theo ý t«i, nh− thÕ cã nghÜa lµ nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn cña chóng ta.

V× vËy t«i göi kÌm theo ®©y dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ yªu cÇu lu©n chuyÓn cµng nhanh cµng tèt cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ. R Ê t k h È n .

Göi lêi chµo céng s¶n Lª-nin Do viÖc nhãm khëi x−íng (çc ®ång chÝ Rót-ghÐc-x¬,

H©y-vót vµ Can-víc) ®· nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn ®−îc ®Ò ra trong quyÕt nghÞ cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ngµy 17. X., Ban chÊp hµnh trung −¬ng quyÕt ®Þnh vµ ñy quyÒn cho Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng quyÕt ®Þnh.

Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng quyÕt ®Þnh: 1) coi hîp ®ång víi nhãm lµ ®· ®−îc ký kÕt; 2) ®Ò nghÞ ®ång chÝ B«-g®a-nèp chuÈn bÞ ngay vµ ®¸nh

®i bøc ®iÖn do chñ tÞch Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng

V . I . L ª - n i n 222

ký víi nh÷ng lÖnh hÕt søc khÈn cÊp vÒ viÖc chuÈn bÞ cñi, gç, v.v.;

3) ñy nhiÖm cho §oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao h¹n trong hai ngµy so¹n th¶o v¨n b¶n cuèi cïng cña hîp ®ång ®· ®−îc söa ®æi ®Ó Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng phª chuÈn vµo thø s¸u, 21. X. 1921;

4) cÊp ph¸t cho ®ång chÝ Rót-ghÐc-x¬ trong ngµy thø b¶y, 22. X., 5 000 $ 1), theo hîp ®ång, ngay sau khi hîp ®ång nµy ®−îc phª chuÈn t¹i Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ngµy 21. X.

TiÕp ®Êy, tuy kh«ng ghi ®iÒu nµy thµnh quyÕt nghÞ cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, Ban chÊp hµnh trung −¬ng ñy nhiÖm cho ®ång chÝ B«-g®a-nèp, tiÓu ban cña Quy-b−-sÐp vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ®−a nh÷ng ®iÓm söa ®æi vµo hîp ®ång nh− thÕ nµo ®ã ®Ó (1) cho Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng cã quyÒn tham gia vµo viÖc ®Ò cö nh÷ng øng cö viªn bæ sung vµo "Bé tæ chøc" t r − í c k h i vµ c h o viÖc phª chuÈn cuèi cïng danh s¸ch Êy; (2) ®Ó tæng sè cña t Ê t c ¶ v µ b Ê t c ø kho¶n chi nµo cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt kh«ng v−ît qu¸ 300 000 $; (3) ®Ó trong tr−êng hîp hîp ®ång bÞ xÐ th× ChÝnh quyÒn x«-viÕt kh«ng g¸nh chÞu bÊt cø nghÜa vô nµo vÒ tµi chÝnh (hoÆc chØ g¸nh chÞu nh÷ng nghÜa vô nµo mµ tßa ¸n n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga hoÆc B a n c h Ê p h µ n h t r u n g −¬ n g c ¸ c X « - v i Õ t cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga sÏ thõa nhËn lµ hîp ph¸p).

Lª-nin ViÕt xong ngµy 19 th¸ng M−êi 1921



1) – ®«-la

223

n h ÷ n g ® Ò n g h Þ v Ò v ¨ n b ¶ n d ù t h ¶ o h i Ö p n g h Þ k ý k Õ t v í i c ¬ q u a n

q u ¶ n l ý v i Ö n t r î m ü v Ò v i Ö c t æ c h ø c n h ÷ n g c h u y Õ n

g ö i l−¬ n g t h ù c s a n g n g a 8 6

§ång ý. 19/X Lª-nin (nÕu thËm chÝ môc ®Ých lµ bu«n b¸n th× chóng ta còng ph¶i lµm cuéc thÝ nghiÖm nµy, bëi v× ng−êi ta cho chóng ta lîi nhuËn rßng cho nh÷ng ng−êi ®ang bÞ n¹n ®ãi vµ quyÒn kiÓm so¸t; vµ quyÒn tõ chèi trong vßng 3 th¸ng. Do ®ã kh«ng nªn nh©n tiÒn tr¶ c«ng chuyªn chë vµ tiÒn thuª kho). §Ò cö, víi sù phª chuÈn cña Bé chÝnh trÞ, mét kiÓm so¸t viªn cña chóng ta vµo C¬ quan qu¶n lý v iÖn t rî Mü ®Ó kiÓm so¸t c«ng viÖc nµy, ng−êi ®ã ph¶i võa lµ mét ng−êi ®¸ng tin cËy, võa lµ mét ng−êi cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t t Ê t c ¶ .




224

t h− g ö i n h ÷ n g n g−ê i c é n g s ¶ n b a - l a n

19. X. 1921.


XÐt theo nh÷ng mÈu tin lÎ tÎ lät vµo çc tê b¸o hµng ngµy cña chóng t«i vÒ sù ph¸t triÓn cña phong trµo céng s¶n ë Ba-lan, vµ (nhÊt lµ) xÐt theo nh÷ng tin tøc cña mét vµi ®ång chÝ Ba-lan cã tªn tuæi nhÊt, th× çch m¹ng ®ang chÝn muåi ë Ba-lan.

Cuéc çch m¹ng c«ng nh©n ®ang chÝn muåi: sù ph¸ s¶n hoµn toµn cña PPS 1) (bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ bän men-sª-vÝch theo kiÓu Nga; Quèc tÕ II vµ II 1/2, theo kiÓu ch©u ¢u). ViÖc çc c«ng ®oµn lÇn l−ît chuyÓn sang phÝa nh÷ng ng−êi céng s¶n. Sù ph¸t triÓn cña çc cuéc biÓu t×nh v.v.. Sù ph¸ s¶n s¾p tíi vµ kh«ng tr¸nh khái vÒ mÆt tµi chÝnh. Sù thÊt b¹i to lín cña phong trµo d©n chñ t− s¶n (vµ cña giai cÊp tiÓu t− s¶n) ë Ba-lan víi cuéc c¶i çch ruéng ®Êt, mét sù thÊt b¹i ®· chÝn muåi, kh«ng thÓ tr¸nh khái, nhÊt thiÕt sÏ ®Èy ®a sè d©n c− n«ng th«n – tÊt c¶ bé phËn n«ng d©n nghÌo nhÊt - ®i theo nh÷ng ng−êi céng s¶n.

Do sù ph¸ s¶n vÒ tµi chÝnh vµ do viÖc t− b¶n cña khèi §ång minh (Ph¸p vµ çc n−íc kh¸c) c−íp bãc Ba-lan mét çch v« liªm sØ nªn nh÷ng ¶o t−ëng ®¹i c−êng quèc vµ ¶o

1) - §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan

Th− göi nh÷ng ng−êi céng s¶n Ba-lan

225

t−ëng d©n téc ®· b¾t ®Çu thùc sù bÞ v¹ch trÇn, mét sù v¹ch trÇn mµ quÇn chóng, ng−êi c«ng nh©n b×nh th−êng, ng−êi mu-gÝch b×nh th−êng ai còng thÊy ®−îc mét çch râ rµng, cô thÓ.

NÕu nh− tÊt c¶ ®Òu thÕ, th× çch m¹ng (x«-viÕt) ë Ba-lan ¾t ph¶i th¾ng lîi vµ kh«ng bao l©u n÷a. Mét khi ®· nh− vËy th× kh«ng ®−îc ®Ó cho chÝnh phñ vµ giai cÊp t− s¶n bãp chÕt çch m¹ng th«ng qua sù trÊn ¸p ®Ém m¸u mét cuéc khëi nghÜa non. §õng ®Ó bÞ khiªu khÝch. H·y chê cho ®Õn khi cã mét lµn sãng thËt m¹nh mÏ: lµn sãng ®ã sÏ quÐt b¨ng ®i tÊt c¶ vµ sÏ ®em l¹i th¾ng lîi cho nh÷ng ng−êi céng s¶n.

NÕu giai cÊp t− s¶n giÕt h¹i 100 – 300 ng−êi, th× còng ch−a bãp chÕt ®−îc sù nghiÖp. Nh−ng nÕu nh− sau khi g©y ra vô th¶m s¸t, chóng giÕt h¹i ®−îc 10 – 30 ngh×n c«ng nh©n, th× ®iÒu ®ã cã thÓ k×m h·m çch m¹ng thËm chÝ c¶ ®Õn mÊy n¨m.

NÕu ®èi víi chÝnh phñ, tiÕn hµnh bÇu cö vµo Quèc héi lµ mét ®iÒu quan träng, th× cÇn ph¶i h−íng mäi cè g¾ng lµm thÕ nµo cho lµn sãng çch m¹ng c«ng nh©n vµ lµn sãng bÊt m·n cña n«ng d©n trµn vµo Quèc héi.

§õng ®i ®Õn khiªu khÝch. Dï thÕ nµo ®i n÷a còng ph¶i n u « i l í n çch m¹ng

®Õn møc chÝn muåi h o µ n t o µ n cña mét tr¸i c©y. Th¾ng lîi cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt tõ bªn trong ë Ba-lan, – ®ã lµ th¾ng lîi q u è c t Õ khæng lå. Theo quan ®iÓm cña t«i, nÕu hiÖn nay ChÝnh quyÒn x«-viÕt giµnh th¾ng lîi quèc tÕ ®−îc 20 – 30%, th× víi th¾ng lîi cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt tõ bªn trong ë Ba-lan, th¾ng lîi quèc tÕ cña çch m¹ng céng s¶n chñ nghÜa sÏ lµ 40% – 50%, vµ thËm chÝ cã thÓ lµ 51%. Bëi v× Ba-lan n»m bªn c¹nh çc n−íc §øc, TiÖp-kh¾c, Hung-ga-ri, vµ n−íc Ba-lan x«-viÕt sÏ ph¸ hñy toµn bé çi chÕ ®é ®· ®−îc x©y dùng trªn c¬ së hßa −íc VÐc-x©y.

V× vËy nh÷ng ng−êi céng s¶n Ba-lan cã tr¸ch nhiÖm ®èi

V . I . L ª - n i n 226

víi thÕ giíi: cÇm l¸i con tµu cña m×nh cho v÷ng; ®õng ®Ó bÞ khiªu khÝch.

LiÖu cã nªn tr¶ ®òa viÖc §a-sin-xki vµ ®ång bän ®¸nh ®Ëp hµnh hung §«m-ban kh«ng? NÕu tr¶ ®òa th× còng chØ b»ng çch ®¸nh ®Ëp §a-sin-xki mµ kh«ng b¾n giÕt, kh«ng g©y th−¬ng tÝch, chØ thÕ th«i. Cã thÓ lµ nªn lµm nh− thÕ nÕu kÕt qu¶ lµ c«ng nh©n cho tªn xÊc l¸o kia mét bµi häc ®Ých ®¸ng, tinh thÇn cña c«ng nh©n ®−îc n©ng cao vµ chØ cã 5 – 10 c«ng nh©n hy sinh (bÞ tï hoÆc bÞ b¾n giÕt). Nh−ng còng cã thÓ lµ kh«ng nªn lµm nh− thÕ ch¨ng, nã sÏ cã lîi h¬n cho viÖc cæ ®éng, tuyªn truyÒn trong n«ng d©n r»ng §«m-ban cña chóng ta ®· bÞ hµnh hung d· man? Cã thÓ lµ nh− vËy sÏ tranh thñ ®−îc sù ®ång t×nh cña n«ng d©n l ¹ c h Ë u ®èi víi chóng ta mét çch tèt h¬n lµ ®¸nh vµo mâm §a-sin-xki ch¨ng? CÇn ph¶i c©n nh¾c kü l−ìng h¬n.


§¨ng lÇn ®Çu ngµy 22 th¸ng T− 1962 trªn b¸o "Sù thËt", sè 112


227


B a n c h Ê p h µ n h t r u n g −¬ n g ® ¶ n g c é n g s ¶ n ( b ) n g a 8 7

Bµn vÒ § 4: ñy nhiÖm cho Bé d©n ñy tµi chÝnh vµ Ban tµi chÝnh cïng

tÊt c¶ nh÷ng ®ång chÝ cã liªn quan ®Õn çc vÊn ®Ò néi th−¬ng, lùa chän trong thêi h¹n ng¾n nhÊt mét nhãm gåm nh÷ng ng−êi cã mét thêi gian lµm c«ng t¸c thùc tiÔn t−¬ng ®èi l©u vµ cã kinh nghiÖm trong th−¬ng nghiÖp t− b¶n chñ nghÜa ®Ó lµm cè vÊn çc vÊn ®Ò vÒ l−u th«ng tiÒn tÖ. H¹n trong hai ngµy ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ Êy cã th− cho biÕt liÖu cã thÓ thùc hiÖn ®−îc sù ñy nhiÖm nµy hay kh«ng vµ ®é bao l©u th× lµm xong.




228

d ù t h ¶ o q u y Õ t ® Þ n h c ñ a h é i ® å n g l a o ® é n g v µ

q u è c p h ß n g v Ò c ¸ c m ¸ y c µ y " p h a u - l ¬ " 8 8

1. Giao cho tr−ëng ban kim khÝ thuéc Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao ®ång chÝ M¸c-ten-x¬ chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn nh÷ng quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ nh÷ng m¸y cµy Phau-l¬.

2. §Ò nghÞ ®ång chÝ M¸c-ten-x¬ trong vßng mét tuÇn lÔ tr×nh lªn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng mét b¶n ®Ò nghÞ vÒ kÕ ho¹ch tæ chøc çc c«ng viÖc vµ vÒ nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó c«ng viÖc ®i ®Õn thµnh c«ng.

3. B·i bá tiÓu ban ®Æc biÖt ba ng−êi, giao cho hä tr¸ch nhiÖm trong vßng mét tuÇn lÔ ph¶i bµn giao l¹i c«ng viÖc cho ®ång chÝ M¸c-ten-x¬ vµ tr×nh b¶n b¸o ço vÒ c«ng viÖc cña m×nh.

4. ñy nhiÖm cho Bé d©n ñy t− ph¸p tiÕn hµnh ®iÒu tra trong vßng mét tuÇn lÔ t×nh tr¹ng quan liªu giÊy tê, hçn ®én vµ th¸i ®é kh«ng ®óng cña ban kim khÝ, sau n÷a ®Æc biÖt lµ cña tiÓu ban ®Æc biÖt ba ng−êi còng nh− cña çc c¬ quan kh¸c ®èi víi viÖc nµy.

Tr×nh b¸o ço lªn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng.




229

q u y Õ t ® Þ n h c ñ a h é i ® å n g l a o ® é n g v µ q u è c p h ß n g

v Ò v Ê n ® Ò b ¸ o c ¸ o v µ b i Ó u ® å t r × n h l ª n

h é i ® å n g l a o ® é n g v µ q u è c p h ß n g 8 9

n g µ y 2 1 t h ¸ n g m−ê i 1 9 2 1

ñy nhiÖm cho tiÓu ban gåm cã çc ®ång chÝ Goãc-bu-nèp, Xm«-li-a-ni-nèp, A-va-nª-xèp (®−îc quyÒn thay thÕ) vµ Cru-min, cïng víi Côc thèng kª trung −¬ng, ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc vµ çc c¬ quan h÷u quan

h¹n trong vßng mét tuÇn lÔ tr×nh lªn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ viÖc tÊt c¶ çc c¬ quan hµng th¸ng ph¶i cung cÊp çc sè liÖu thèng kª vµ çc biÓu ®å cho Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng 90, ®Æc biÖt lµ vÒ ®Æc ®iÓm ®êi sèng kinh tÕ, vÒ viÖc nghiªn cøu çc b¶n b¸o ço, xem xÐt çc b¸o ço ®ã vµ rót ra nh÷ng kÕt luËn thùc tÕ.

ViÖc triÖu tËp häp vµ b¸o ço lªn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng do ®ång chÝ Goãc-bu-nèp hoÆc Xm«-li-a-ni-nèp ®¶m nhiÖm.


Theo ®óng biªn b¶n ®¸nh m¸y

230

t h− g ö i g . v . t s i - t s ª - r i n v µ

n h ÷ n g n h Ë n x Ð t t r ª n b ¶ n d ù t h ¶ o t u y ª n b è c ñ a

c h Ý n h p h ñ X « - v i Õ t v Ò v i Ö c t h õ a n h Ë n c ¸ c m ã n n î 9 1

Ngµy 24 th¸ng M−êi

®ång chÝ Tsi-tsª-rin! T«i göi tíi ®ång chÝ nh÷ng ®iÓm söa ®æi cña t«i vµ yªu cÇu tr¶ l¹i kÌm theo ý kiÕn cña ®ång chÝ.

№ 1) chóng ta cã kh«ng ph¶i 150 triÖu mµ lµ 1 3 0, kÓ c¶ n−íc Céng hßa ViÔn §«ng.

№ 2) Kh«ng ph¶i "nh−îng bé", mµ lµ cã hµng lo¹t sù nh−îng bé.

№ 3) §iÒu chñ yÕu: cÇn ph¶i nãi mét çch võa t Õ n h Þ võa chÝnh x¸c vÒ nh÷ng yªu cÇu c ñ a c h ó n g t a ®èi víi hä.


Lª-nin

Dù th¶o tuyªn bè

Theo tin tøc cña b¸o chÝ T©y ¢u th× Héi nghÞ Bruy-xen cña ®¹i diÖn çc c−êng quèc ®· lÊy viÖc chÝnh phñ Nga ph¶i thõa nhËn nh÷ng mãn nî cña çc chÝnh phñ Nga tr−íc kia ®Æt thµnh ®iÒu kiÖn cho viÖc cÊp nh÷ng kho¶n tÝn dông cho chÝnh phñ Nga ®Ó cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ n¹n ®ãi. Cho ®Õn nay chÝnh phñ Nga kh«ng hÒ ®−îc th«ng b¸o g× vÒ nh÷ng quyÕt ®Þnh cña héi nghÞ nµy. Nh−ng ®øng tr−íc quÇn chóng nh©n d©n bÞ ®ãi, chÝnh phñ Nga kh«ng c©u nÖ nh÷ng sù tÕ nhÞ cña nghi thøc ngo¹i giao vµ cho r»ng nghÜa vô kh«ng thÓ thiÕu ®−îc cña m×nh lµ ph¶i lËp tøc tuyªn bè râ th¸i ®é cña m×nh ®èi

Th− göi G. V. Tsi-tsª-rin vµ nh÷ng nhËn xÐt

231

víi nh÷ng nghÞ quyÕt Bruy-xen. Ngµi L«-Ýt Gioãc-gi¬, thñ t−íng Anh, trong bµi diÔn v¨n ®äc ngµy 16 th¸ng T¸m t¹i nghÞ viÖn Anh, ®· gäi viÖc ®Ò nghÞ lîi dông n¹n ®ãi ë Nga ®Ó buéc n−íc Nga ph¶i thõa nhËn nh÷ng mãn nî cña chÝnh phñ Nga hoµng, lµ mét quû kÕ. Tuy nhiªn, Héi nghÞ Bruy-xen hoµn toµn hiÓu râ r»ng do quy m« cña n¹n ®ãi ë n−íc Nga nªn ChÝnh phñ x«-viÕt kh«ng ®ñ søc tù lùc cøu d©n c− bÞ ®ãi tho¸t khái çi chÕt, vµ héi nghÞ ®· lÊy viÖc ChÝnh phñ x«-viÕt ph¶i thõa nhËn nh÷ng mãn nî cò ®Æt thµnh ®iÒu kiÖn ®Ó cÊp cho n−íc Nga nh÷ng kho¶n tÝn dông mµ nÕu kh«ng cã nã th× kh«ng thÓ nµo thËt sù cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi ®−îc.

Trong khi lµm cho quÇn chóng tÊt c¶ çc n−íc vµ tÊt c¶ nh÷ng c«ng d©n cã lßng quý träng nh÷ng lý do vÒ t×nh yªu nh©n lo¹i, chó ý ®Õn nh÷ng hµnh ®éng Êy cña Héi nghÞ Bruy-xen, chÝnh phñ Nga ®ång thêi l¹i tuyªn bè r»ng ý kiÕn ®Ò nghÞ thõa nhËn, trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, nh÷ng mãn nî cò, ý kiÕn Êy hiÖn nay phï hîp víi nh÷ng ý ®Þnh cña chÝnh m×nh. Ngay tõ buæi ®Çu tån t¹i cña m×nh, ChÝnh phñ x«-viÕt ®· ®Æt viÖc hîp t¸c kinh tÕ víi çc c−êng quèc kh¸c thµnh mét trong nh÷ng môc tiªu chñ yÕu trong chÝnh s¸ch cña m×nh. Bao giê ChÝnh phñ x«-viÕt còng tuyªn bè s½n sµng dµnh kh¸ nhiÒu lîi nhuËn cho çc nhµ t− b¶n n−íc ngoµi nµo gióp nã trong viÖc khai th¸c tµi nguyªn cña n−íc Nga vµ trong viÖc kh«i phôc bé m¸y kinh tÕ cña nã. HiÖn nay ChÝnh phñ x«-viÕt nhËn thÊy r»ng trong nh÷ng lêi tuyªn bè chÝnh thøc cña tæng thèng Hoa-kú còng nh− cña çc bé tr−ëng n−íc Anh vÉn th−êng xuyªn nãi lªn çi t− t−ëng cho r»ng trong vßng ba n¨m sau khi chiÕn tranh thÕ giíi kÕt thóc vÉn ch−a cã hßa b×nh thËt sù, sù tóng thiÕu cña quÇn chóng nh©n d©n ®ang trë nªn ngµy mét trÇm träng thªm, çc mãn nî cña nhµ n−íc t¨ng lªn vµ t×nh tr¹ng bÞ tµn ph¸ còng t¨ng lªn.

Hoµn toµn râ rµng lµ kh«ng thÓ nµo nghÜ ®Õn viÖc thiÕt lËp mét nÒn hßa b×nh ®Çy ®ñ mµ kh«ng cã n−íc Nga víi 150 triÖu d©n, kh«ng thÓ nµo chèng ®−îc t×nh tr¹ng bÞ tµn ph¸ nÕu cø ®Ó mÆc n−íc Nga trong c¶nh ®æ n¸t, vµ nÕu kh«ng cã sù tháa thuËn víi ChÝnh phñ x«-viÕt th× kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò nh÷ng mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a n−íc Nga vµ çc n−íc kh¸c trªn thÕ giíi, mét vÊn ®Ò thÕ giíi quan träng bËc nhÊt. §øng vÒ mÆt lîi Ých l©u dµi vµ nhu cÇu th−êng xuyªn cña tÊt c¶ çc quèc gia vµ çc d©n téc mµ xÐt th× viÖc kh«i phôc kinh tÕ n−íc Nga lµ mét tÊt yÕu hµng ®Çu kh«ng ph¶i chØ ®èi víi n−íc Nga mµ lµ ®èi víi tÊt c¶ çc quèc gia vµ d©n téc. Kh«ng cã sù t¸c ®éng qua l¹i vÒ kinh tÕ víi çc n−íc kh¸c, th× nhiÖm vô phôc h−ng kinh tÕ cña n−íc Nga sÏ trë nªn cùc kú khã kh¨n vµ viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô ®ã sÏ ph¶i kÐo thªm mét thêi gian dµi h¬n rÊt nhiÒu.

№ 1 130

V . I . L ª - n i n 232

ChÝnh phñ c«ng n«ng cã thÓ thùc hiÖn nhiÖm vô ®ã tèt h¬n bÊt cø chÝnh phñ nµo kh¸c. Nh÷ng lîi Ých tham lam cña mét sè tËp ®oµn t− b¶n kh«ng thÓ c¶n trë ChÝnh phñ x«-viÕt trong viÖc kh«i phôc nÒn kinh tÕ quèc d©n. Lîi Ých cña quÇn chóng nh©n d©n ®«ng ®¶o nhÊt – vÒ thùc chÊt cã nghÜa lµ lîi Ých cña toµn bé x· héi – trùc tiÕp chØ ®¹o chÝnh quyÒn c«ng n«ng. Tù ®Æt cho m×nh môc tiªu tháa m·n lîi Ých cña toµn thÓ nh©n d©n lao ®éng Nga, chÝnh quyÒn c«ng n«ng ®· v−ît qua mét çch th¾ng lîi nh÷ng thö th¸ch ch−a tõng thÊy cña cuéc néi chiÕn vµ t¹o kh¶ n¨ng cho s¸ng kiÕn t− nh©n vµ t− b¶n cã thÓ hîp t¸c víi chÝnh quyÒn cña c«ng n«ng trong viÖc khai th¸c nh÷ng tµi nguyªn cña n−íc Nga. ChÝnh phñ x«-viÕt ®· kh«i phôc th−¬ng nghiÖp t− nh©n, quyÒn së h÷u t− nh©n ®èi víi çc xÝ nghiÖp nhá, quyÒn t« nh−îng vµ cho thuª ®èi víi çc xÝ nghiÖp lín.

ChÝnh quyÒn x«-viÕt dµnh cho t− b¶n n−íc ngoµi mét phÇn lîi nhuËn kh¸ lín ®Ó tháa m·n nh÷ng lîi Ých cña nã, nh»m thu hót nã tham gia vµo c«ng viÖc kinh tÕ ë n−íc Nga. Theo con ®−êng Êy, ChÝnh phñ x«-viÕt ®ang cè ®i ®Õn nh÷ng hiÖp nghÞ kinh tÕ víi tÊt c¶ çc c−êng quèc; xÐt cho cïng, muèn lµm ®−îc nh− thÕ th× cÇn ph¶i ký kÕt hßa −íc chÝnh thøc gi÷a n−íc Nga vµ çc quèc gia kh¸c. Trong khi tù ®Æt cho m×nh nhiÖm vô Êy, ChÝnh quyÒn x«-viÕt l¹i tiÕp ®−îc tõ phÝa çc c−êng quèc kh¸c yªu s¸ch ®ßi ph¶i thõa nhËn nh÷ng mãn nî cò cña chÝnh phñ Nga hoµng.

ChÝnh phñ x«-viÕt kiªn quyÕt kh¼ng ®Þnh r»ng kh«ng mét d©n téc nµo ph¶i tr¶ gi¸ cho nh÷ng xiÒng xÝch mµ b¶n th©n nã ®· ph¶i chÞu ®ùng hµng bao thÕ kû. Nh−ng víi quyÕt t©m kh«ng g× lay chuyÓn næi lµ ®i ®Õn tháa thuËn hoµn toµn víi çc c−êng quèc kh¸c, chÝnh phñ Nga s½n sµng nh−îng bé trong vÊn ®Ò hÕt søc quan träng nµy. Nh− vËy lµ ChÝnh phñ x«-viÕt ®¸p øng lßng mong mái cña nhiÒu chñ nî nhá cña nhµ n−íc Nga, ®Æc biÖt lµ ë Ph¸p; ®èi víi çc chñ nî nµy th× viÖc chÝnh phñ Nga thõa nhËn nh÷ng mãn nî cña Nga hoµng lµ lîi Ých c¨n b¶n. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do Êy, chÝnh phñ Nga tuyªn bè s½n sµng nhËn tr¸ch nhiÖm tr−íc çc quèc gia vµ c«ng d©n cña çc nhµ n−íc ®ã lµ sÏ tr¶ çc mãn nî nhµ n−íc mµ chÝnh phñ Nga hoµng ®· ký vay tr−íc n¨m 1914, víi ®iÒu kiÖn ph¶i dµnh cho nã nh÷ng ®iÒu kiÖn −u ®·i b¶o ®¶m cho nã cã kh¶ n¨ng thùc tÕ

№ 2cã nhiÒu sùnh−îng bé

hÕt søc quan träng

Th− göi G. V. Tsi-tsª-rin vµ nh÷ng nhËn xÐt

233

trong viÖc thùc hiÖn nh÷ng nghÜa vô Êy. §−¬ng nhiªn, mét ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ

thiÕu cña sù thõa nhËn ®ã lµ çc c−êng quèc còng ®ång thêi cã nghÜa vô ph¶i chÊm døt tuyÖt ®èi mäi hµnh ®éng ®e däa ®Õn nÒn an ninh cña çc n−íc Céng hßa x«-viÕt vµ ®Õn tÝnh chÊt bÊt kh¶ x©m ph¹m cña biªn giíi çc n−íc ®ã. Nãi mét çch kh¸c, n−íc Céng hßa x«-viÕt chØ cã thÓ ®¶m nhËn nh÷ng nghÜa vô Êy trong tr−êng hîp nÕu çc c−êng quèc ký víi Céng hßa x«-viÕt mét hßa −íc chung chÝnh thøc vµ nÕu nh− chÝnh phñ cña nã sÏ ®−îc çc c−êng quèc kh¸c c«ng nhËn.

Nh»m ®¹t ®−îc môc ®Ých Êy, ChÝnh phñ x«-viÕt ®Ò nghÞ triÖu tËp sím nhÊt mét cuéc héi nghÞ quèc tÕ ®Ó nghiªn cøu nh÷ng nhiÖm vô nãi trªn, ®Ó xem xÐt nh÷ng yªu s¸ch cña hai bªn: cña çc c−êng quèc kh¸c Λ vµ cña chÝnh phñ Nga V vµ th¶o ra gi÷a hai bªn mét hßa −íc chÝnh thøc. ChØ sau khi triÖu tËp ®−îc héi nghÞ Êy th× míi cã thÓ ®¹t ®−îc sù yªn æn chung toµn thÕ giíi. V« luËn thÕ nµo ®iÒu ®ã còng kh«ng thÓ ®¹t ®−îc t¹i Héi nghÞ Oa-sinh-t¬n, v× nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ Êy sÏ kh«ng ®−îc n−íc Céng hßa Nga, lµ n−íc ®· kh«ng ®−îc mêi tham gia héi nghÞ Êy, thõa nhËn.

MÊy ngµy n÷a sÏ kû niÖm lÇn thø t− ngµy ChÝnh phñ x«-viÕt tån t¹i, ®Õn ngµy ®ã tÊt c¶ sÏ buéc ph¶i nhËn thÊy r»ng mäi sù cè g¾ng cña v« sè thï trong giÆc ngoµi chØ cµng lµm cho chÝnh quyÒn c«ng n«ng ë n−íc Nga ®−îc cñng cè thªm víi t− çch lµ ng−êi b¶o vÖ thËt sù vµ ng−êi ®¹i diÖn ch©n chÝnh cho lîi Ých cña quÇn chóng lao ®éng n−íc Nga vµ nÒn ®éc lËp cña n−íc Nga. Nh÷ng ©m m−u can thiÖp míi chèng l¹i n−íc Nga x«-viÕt, lé râ qua v« sè nh÷ng lêi tuyªn bè cña çc c¬ quan l·nh ®¹o b¸o chÝ çc n−íc thuéc khèi §ång minh, sÏ chØ cµng cñng cè h¬n n÷a mèi liªn hÖ kh¨ng khÝt gi÷a quÇn chóng lao ®éng n−íc Nga vµ chÝnh quyÒn c«ng n«ng, ng−êi ®¹i diÖn cho ý chÝ cña hä, nh−ng

VΛ

№ 3 nh÷ng yªu cÇu cña hai bªn ®èi víi nhau cña n−íc nµy ®èi víi

n−íc kh¸c, ®èi víi

çc c−êng quèc kh¸c

V . I . L ª - n i n 234

nh÷ng sù cè g¾ng nh»m thùc hiÖn nh÷ng ©m m−u Êy cã thÓ lµm t¨ng thªm h¬n n÷a nh÷ng nçi ®au khæ cña quÇn chóng lao ®éng vµ lµm tr× ho·n thêi kú kh«i phôc kinh tÕ cña n−íc Nga, vµ do ®ã gi¸ng mét ®ßn vµo c¶ nh÷ng lîi Ých kinh tÕ cña tÊt c¶ çc d©n téc kh¸c.

§Ò nghÞ mµ chÝnh phñ Nga ®−a ra lµ b»ng chøng tèt nhÊt nãi lªn nguyÖn väng cña nã muèn hßa b×nh víi tÊt c¶ çc quèc gia vµ thiÕt lËp víi çc n−íc ®ã nh÷ng quan hÖ kinh tÕ kh«ng g× ph¸ næi. ViÖc thùc hiÖn ®Ò nghÞ ®ã ®¸p øng lîi Ých cña tÊt c¶ çc quèc gia vµ d©n téc.

ChÝnh phñ Nga bµy tá niÒm tin v÷ng ch¾c r»ng do kÕt qu¶ cña ®Ò nghÞ cña m×nh, trong mét t−¬ng lai gÇn ®©y nhÊt çc mèi quan hÖ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ gi÷a n−íc Nga vµ çc quèc gia kh¸c sÏ ®−îc ®iÒu hßa mét çch triÖt ®Ó.

ViÕt xong ngµy 24 th¸ng M−êi 1921 In lÇn ®Çu n¨m 1945 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXXV

In: Th− vµ nh÷ng nhËn xÐt cña V. I. Lª-nin – theo ®óng b¶n th¶o, dù th¶o tuyªn bè theo b¶n ®¸nh m¸y

235

D ù t h ¶ o q u y Õ t ® Þ n h c ñ a b é c h Ý n h t r Þ

B a n c h Ê p h µ n h t r u n g −¬ n g ® ¶ n g c é n g s ¶ n ( b ) n g a v Ò v i Ö c q u ¶ n l ý n g µ n h c « n g n g h i Ö p b « n g v ¶ i

s î i 9 2 ñy nhiÖm ®ång chÝ B«-g®a-nèp cïng víi ®ång chÝ Ca-

mª-nÐp lµm l¹i hai b¶n dù th¶o theo h−íng lµ g¹t bá s¹ch mäi ®iÓm cã tÝnh chÊt quan liªu giÊy tê ë trong hai b¶n dù th¶o vµ qui ®Þnh tèc ®é tiÕn hµnh mäi c«ng viÖc sao cho thùc sù phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn bu«n b¸n.

XÕp c¶ hai b¶n ®Ò nghÞ l¹i víi nhau ®Ó ®èi chiÕu vµ göi cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ.



236

t h− g ö i v . m . m i - k h a i - l è p k Ì m t h e o d ù t h ¶ o

b ø c ® i Ö n g ö i l . b . c r a - x i n 9 3

28/X.

§ång chÝ Mi-khai-lèp! Yªu cÇu k h È n c Ê p göi lu©n chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ (nÕu Bé chÝnh trÞ t¸n thµnh th× cÇn tháa thuËn víi B«-g®a-nèp vµ Tsi-tsª-rin vµ göi ngay h«m nay).

NhËn thÊy ®iÒu hÕt søc quan träng lµ lµm thÕ nµo cho Cra-xin kÞp ®i Mü tr−íc ngµy Héi nghÞ Oa-sinh-t¬n häp;

– nhËn thÊy r»ng lµm cho t− b¶n Mü quan t©m ®Õn dÇu má cña chóng ta còng lµ mét ®iÒu kh«ng kÐm phÇn quan träng, t«i ®Ò nghÞ göi cho Cra-xin ngay h«m nay bøc ®iÖn tr¶ lêi sau ®©y (®−¬ng nhiªn lµ b»ng mËt m·):

"§ång ý xuÊt chi tíi m−êi v¹n ®«-la ®Ó tr¶ c«ng cho nh÷ng cuéc th¨m dß cña C«ng ty Pha-un-®©y-s¬n víi ®iÒu kiÖn lµ ph¶i cã sù tham gia cña çc çn bé vµ çc chuyªn gia cña chóng ta vµ ph¶i cung cÊp cho chóng ta mäi chi tiÕt cña nh÷ng cuéc th¨m dß. Chóng ta cho r»ng ®iÒu hÕt søc quan träng lµ thu hót t− b¶n Mü vµo viÖc x©y dùng nhµ

Th− göi V. M. Mi-khai-lèp kÌm theo dù th¶o bøc ®iÖn

237

m¸y läc pa-ra-phin vµ ®−êng èng dÉn dÇu ë Gr«-d¬-n−i. Yªu cÇu ®Èy m¹nh viÖc nµy víi tèc ®é vµ nghÞ lùc tèi ®a, bëi v× chuyÕn ®i cña ®ång chÝ tr−íc khi Héi nghÞ Oa-sinh-t¬n häp lµ ®iÒu ®Æc biÖt quan träng".

Lª-nin




V . I . L ª - n i n 238

239

h é i n g h Þ v i i ® ¶ n g b é t Ø n h M ¸ t - x c ¬ - v a 9 4

29 – 31 th¸ng M−êi 1921

§¨ng trªn b¸o "Sù thËt", sè 248 vµ 249, ngµy 3 vµ 4 th¸ng M−êi mét 1921


V . I . L ª - n i n 240

241

1 b¸o ço vÒ chÝnh s¸ch

kinh tÕ míi ngµy 29 th¸ng m−êi

Çc ®ång chÝ! Tr−íc khi b¸o ço vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, t«i cÇn tr−íc hÕt nãi r»ng t«i hiÓu vÊn ®Ò nµy mét çch cã lÏ kh«ng gièng nh− nhiÒu ®ång chÝ cã mÆt t¹i ®©y ®ang tr«ng ®îi; hay nãi cho ®óng h¬n, ë ®©y t«i chØ cã thÓ bµn ®Õn mét phÇn nhá cña vÊn ®Ò nµy. DÜ nhiªn lµ trong lÜnh vùc nµy, ®iÒu cã thÓ lµm ng−êi ta chó ý h¬n c¶ lµ viÖc t×m hiÓu vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng ®¹o luËt vµ quyÕt ®Þnh gÇn ®©y cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Sè l−îng çc quyÕt ®Þnh Êy cµng nhiÒu, viÖc chØnh lý, tæng kÕt vµ phª chuÈn çc quyÕt ®Þnh Êy trë nªn ngµy cµng bøc thiÕt, th× viÖc ng−êi ta chó ý ®Õn vÊn ®Ò ®ã l¹i cµng chÝnh ®¸ng. ThÕ mµ, theo nh− t«i cã thÓ thÊy ®−îc, c¨n cø vµo nh÷ng nhËn xÐt cña t«i ë Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, th× hiÖn nay viÖc ®ã l¹i cµng qu¸ − bøc thiÕt. Mét ®iÒu còng kh«ng kÐm phÇn chÝnh ®¸ng lµ lßng mong muèn biÕt çc sù viÖc vµ çc con sè ®· cã, nãi lªn nh÷ng kÕt qu¶ cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. §−¬ng nhiªn, sè l−îng nh÷ng sù viÖc ®· ®−îc x¸c minh vµ ®−îc kiÓm tra l¹i ®ã h·y cßn rÊt Ýt, nh−ng dï sao vÉn cã. Vµ cè nhiªn lµ muèn hiÓu râ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi th× tuyÖt ®èi cÇn thiÕt ph¶i theo dâi vµ ph¶i cè tæng kÕt çc sù viÖc Êy l¹i. Song c¶ hai vÊn ®Ò nµy t«i ®Òu kh«ng thÓ bµn tíi, vµ nÕu çc ®ång chÝ thÝch chó ý ®Õn, th× t«i tin r»ng çc ®ång chÝ sÏ t×m ®−îc nh÷ng b¸o ço viªn chuyªn vÒ çc vÊn ®Ò nµy. Cßn t«i, t«i chó ý ®Õn mét vÊn ®Ò kh¸c: vÊn ®Ò s¸ch

V . I . L ª - n i n 242

l−îc, hay cã thÓ nãi, vÊn ®Ò chiÕn l−îc çch m¹ng mµ chóng ta ¸p dông do chç chÝnh s¸ch cña chóng ta chuyÓn biÕn vµ vÊn ®Ò x¸c ®Þnh xem, mét mÆt, chÝnh s¸ch Êy phï hîp tíi møc nµo víi çi quan niÖm chung cña chóng ta vÒ nhiÖm vô cña chóng ta, vµ mÆt kh¸c, xem hiÖn nay sù hiÓu biÕt vµ ý thøc cña ®¶ng thÝch øng víi tÝnh tÊt yÕu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®Õn møc nµo. §Êy lµ vÊn ®Ò ®Æc biÖt vµ duy nhÊt mµ t«i muèn nãi ®Õn.

§iÒu thø nhÊt mµ t«i chó ý ®Õn, lµ khi nhËn ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña chóng ta, th× xÐt xem theo ý nghÜa nµo ta cã thÓ nãi chÝnh s¸ch kinh tÕ tr−íc kia cña chóng ta lµ sai lÇm; coi chÝnh s¸ch ®ã lµ mét chÝnh s¸ch sai lÇm th× cã ®óng kh«ng; vµ sau hÕt, nÕu ®óng th× theo ý nghÜa nµo ta cã thÓ coi viÖc nhËn ®Þnh nh− thÕ lµ cã Ých vµ cÇn thiÕt?

Theo t«i, vÊn ®Ò Êy cã ý nghÜa quan träng ®Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ xem giê ®©y, trong ®¶ng, chóng ta ®· nhÊt trÝ víi nhau ®Õn møc ®é nµo vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¨n b¶n nhÊt cña chÝnh s¸ch kinh tÕ hiÖn nay cña chóng ta.

HiÖn nay ®¶ng cã nªn chØ chó ý ®Õn mét sè vÊn ®Ò cô thÓ do chÝnh s¸ch kinh tÕ Êy ®Ò ra kh«ng, hay lµ ®¶ng cÇn chó ý – Ýt nhÊt lµ thØnh tho¶ng – ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ nh÷ng ®iÒu kiÖn chung cña chÝnh s¸ch Êy vµ ®Õn vÊn ®Ò xem xÐt ®èi víi çc ®iÒu kiÖn chung Êy, th× sù chó ý cña ®¶ng, ý thøc cña ®¶ng vµ sù quan t©m cña ®¶ng ®· t−¬ng xøng ch−a? T«i cho r»ng hiÖn giê, chÝnh lµ quÇn chóng ®«ng ®¶o trong ®¶ng vÉn ch−a hiÓu ®−îc râ l¾m chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña chóng ta, vµ nÕu chóng ta kh«ng nhËn thÊy râ çi sai lÇm trong chÝnh s¸ch kinh tÕ tr−íc kia cña chóng ta, th× chóng ta kh«ng thÓ nµo hoµn thµnh tèt nhiÖm vô cña chóng ta lµ t¹o c¬ së cho chÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ x¸c ®Þnh cho nã mét ph−¬ng h−íng râ rµng chÝnh x¸c.

§Ó lµm râ ý cña t«i vµ theo t«i, ®Ó tr¶ lêi c©u hái lµ theo ý nghÜa nµo ta cã thÓ vµ cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng chÝnh

Héi nghÞ VII ®¶ng bé tØnh M¸t-xc¬-va

243

s¸ch kinh tÕ tr−íc kia cña chóng ta lµ sai lÇm, t«i xin phÐp lÊy mét chuyÖn trong chiÕn tranh Nga – NhËt lµm thÝ dô; t«i nghÜ r»ng chuyÖn nµy sÏ gióp cho chóng ta cã ®−îc mét ý niÖm chÝnh x¸c h¬n vÒ mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a çc ph−¬ng thøc vµ biÖn ph¸p chÝnh trÞ kh¸c nhau trong mét cuéc çch m¹ng nh− cuéc çch m¹ng ë n−íc ta. Çi thÝ dô mµ t«i muèn nªu ra lµ chuyÖn viªn t−íng NhËt N«-ghi ®¸nh chiÕm c¶ng L÷-thuËn. §iÒu mµ t«i chó ý h¬n c¶ trong thÝ dô nµy lµ viÖc ®¸nh chiÕm c¶ng L÷-thuËn ®· tr¶i qua hai giai ®o¹n kh¸c h¼n nhau. Giai ®o¹n thø nhÊt lµ nh÷ng ®ît xung phong d÷ déi nh−ng ®Òu bÞ thÊt b¹i, khiÕn cho viªn danh t−íng NhËt ph¶i tæn thÊt rÊt nhiÒu ng−êi. Giai ®o¹n thø hai b¾t ®Çu tõ khi b¾t buéc ph¶i tiÕn hµnh cuéc bao v©y ph¸o ®µi theo ®óng çc quy t¾c cña nghÖ thuËt qu©n sù; cuéc bao v©y nµy cùc kú khã kh¨n, gian khæ vµ chËm ch¹p, nh−ng sau mét thêi gian bao v©y nh− vËy, th× nhiÖm vô ®¸nh chiÕm ph¸o ®µi ®· ®−îc gi¶i quyÕt. Khi xem xÐt nh÷ng sù viÖc nµy, trong ãc ta tù nhiªn nÈy ra c©u hái: theo ý nghÜa nµo ta cã thÓ nãi r»ng chiÕn thuËt thø nhÊt cña viªn t−íng NhËt ®Ó ®¸nh chiÕm ph¸o ®µi L÷-thuËn lµ sai lÇm? Nh÷ng ®ît xung phong cña «ng ta vµo ph¸o ®µi cã ph¶i lµ sai lÇm kh«ng? Vµ nÕu nh÷ng cuéc tÊn c«ng ®ã lµ mét sai lÇm, th× cÇn ph¶i nh×n nhËn sai lÇm ®ã trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo ®Ó qu©n ®éi NhËt cã thÓ hoµn thµnh tèt nhiÖm vô cña m×nh, vµ cÇn ph¶i thõa nhËn sai lÇm Êy víi møc ®é nµo?

§−¬ng nhiªn, tho¹t ®Çu ta t−ëng chõng nh− tr¶ lêi c©u hái ®ã còng hÕt søc ®¬n gi¶n th«i. Mét khi nhiÒu ®ît xung phong vµo c¶ng L÷-thuËn ®· bÞ thÊt b¹i, – ®ã lµ mét sù thËt, – mét khi nh÷ng ng−êi xung phong µo lªn tÊn c«ng ®· bÞ hy sinh qu¸ nhiÒu, - ®ã còng lµ mét sù thËt kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc, – th× hiÓn nhiªn lµ ch¼ng cÇn ph¶i chøng minh còng thÊy r»ng chiÕn thuËt xung phong trùc tiÕp vµ chÝnh diÖn vµo ph¸o ®µi L÷-thuËn lµ sai lÇm. Nh−ng mÆt kh¸c, còng dÔ thÊy r»ng ®øng tr−íc mét bµi to¸n cã nhiÒu Èn sè,

V . I . L ª - n i n 244

th× khã mµ cã thÓ quyÕt ®Þnh ®−îc mét çch tuyÖt ®èi chÝnh x¸c, hay Ýt ra còng t−¬ng ®èi chÝnh x¸c, xem nªn dïng çch nµo ®Ó tÊn c«ng vµo ph¸o ®µi ®Þch, nÕu ng−êi ta ch−a cã ®−îc kinh nghiÖm thùc tiÔn cÇn thiÕt. Kh«ng thÓ quyÕt ®Þnh ®−îc xem nªn dïng çch nµo, nÕu kh«ng tr¶i qua cuéc thö th¸ch tr−íc trong thùc tiÔn xem lùc l−îng cña ph¸o ®µi nµy nh− thÕ nµo, søc m¹nh cña çc c«ng sù cña nã ra sao, t×nh h×nh qu©n ®éi cña nã ®ãng ë ®ã nh− thÕ nµo, v.v.. NÕu kh«ng cã nh÷ng tµi liÖu ®ã, th× ngay ®Õn mét viªn t−íng cã tµi nhÊt – vµ ch¾c ch¾n lµ t−íng N«-ghi còng thuéc vÒ sè nµy – còng kh«ng thÓ chän ®−îc mét chiÕn thuËt tèt ®Ó ®¸nh chiÕm ph¸o ®µi. MÆt kh¸c, môc ®Ých vµ ®iÒu kiÖn cña viÖc kÕt thóc th¾ng lîi toµn bé cuéc chiÕn tranh ®ßi hái vÊn ®Ò ®ã ph¶i ®−îc gi¶i quyÕt mét çch hÕt søc nhanh chãng; ®ång thêi rÊt cã thÓ lµ, dï cã ph¶i chÞu tæn thÊt nÆng ®Ó xung phong chiÕm ph¸o ®µi nh−ng nh÷ng tæn thÊt ®ã sÏ ®−îc ®Òn bï l¹i h¬n nhiÒu. Nã sÏ lµm cho qu©n ®éi NhËt cã thÓ ®−îc r¶nh tay ®Ó hµnh ®éng trªn çc mÆt trËn kh¸c, nã sÏ hoµn thµnh ®−îc mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng nhÊt tr−íc khi ®èi ph−¬ng, tøc lµ qu©n ®éi Nga, cã th× giê ®iÒu ®−îc mét sè qu©n tiÕp viÖn lín ®Õn mÆt trËn xa x«i, cã th× giê huÊn luyÖn sè qu©n ®éi ®ã chu ®¸o h¬n vµ cã thÓ trë nªn m¹nh h¬n qu©n ®éi NhËt rÊt nhiÒu.

Nh×n vµo sù ph¸t triÓn cña toµn bé chiÕn dÞch qu©n sù vµ nh×n vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña qu©n ®éi NhËt, ta cã thÓ kÕt luËn lµ nh÷ng cuéc xung phong tÊn c«ng vµo c¶ng L÷-thuËn kh«ng nh÷ng ®· chøng tá çi tinh thÇn hÕt søc anh dòng cña mét ®éi qu©n ®· kh«ng qu¶n nh÷ng sù hy sinh hÕt søc lín, mµ cßn chøng tá lµ trong ®iÒu kiÖn lóc ®ã, nghÜa lµ khi chiÕn sù b¾t ®Çu, chØ cã thÓ dïng chiÕn thuËt Êy, chiÕn thuËt duy nhÊt cã lîi vµ cÇn thiÕt; nÕu kh«ng ®−îc kiÓm nghiÖm trong thùc tiÔn xem qu©n ®éi cã kh¶ n¨ng xung phong tÊn c«ng ®¸nh chiÕm ®−îc ph¸o ®µi hay kh«ng, nÕu


245

kh«ng thö th¸ch søc ®Ò kh¸ng cña ®èi ph−¬ng, th× kh«ng cã c¨n cø ®Ó tiÕn hµnh mét cuéc chiÕn ®Êu l©u dµi h¬n vµ gian khæ h¬n, mµ cuéc chiÕn ®Êu Êy chØ v× l©u dµi nªn chøa ®ùng nh÷ng nguy hiÓm thuéc mét lo¹i kh¸c. §øng vÒ mÆt toµn bé chiÕn dÞch mµ xÐt, th× ph¶i coi çi phÇn thø nhÊt cña chiÕn dÞch, gåm nh÷ng mÆt trËn xung phong vµ tÊn c«ng lµ cÇn thiÕt, lµ cã lîi, bëi v×, t«i nh¾c l¹i, nÕu kh«ng cã cuéc thÝ nghiÖm Êy th× qu©n ®éi NhËt ®· kh«ng thÓ hiÓu biÕt ®−îc ®Çy ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña cuéc chiÕn ®Êu. T×nh h×nh cña qu©n ®éi Êy nh− thÕ nµo khi giai ®o¹n xung phong tÊn c«ng ph¸o ®µi ®Þch kÕt thóc? Hµng ngh×n, hµng v¹n ng−êi ®· bÞ hy sinh, vµ sÏ cßn hy sinh hµng ngh×n, hµng v¹n ng−êi n÷a, nh−ng kh«ng ph¶i v× thÕ mµ cã thÓ chiÕm ph¸o ®µi b»ng çch ®ã ®−îc, – ®Êy lµ t×nh h×nh khi mét bé phËn hay ®¹i bé phËn trong qu©n ®éi ®· ph¶i thõa nhËn lµ cÇn bá lèi xung phong vµ tiÕn hµnh cuéc bao v©y. Mét khi ®· thÊy chiÕn thuËt ®ã lµ sai lÇm th× ph¶i chÊm døt sai lÇm ®ã, vµ ph¶i thõa nhËn r»ng tÊt c¶ nh÷ng çi g× dÝnh lÝu ®Õn sai lÇm ®ã ®Òu g©y trë ng¹i cho sù ho¹t ®éng cÇn ®−îc thay ®æi: cÇn ph¶i chÊm døt çc cuéc xung phong vµ b¾t ®Çu cuéc bao v©y, bè trÝ l¹i qu©n ®éi vµ ®iÒu chØnh l¹i vò khÝ, ®Êy lµ ch−a nãi ®Õn nh÷ng hµnh ®éng vµ biÖn ph¸p ®Æc biÖt. Cho nªn cÇn ph¶i thõa nhËn mét çch hÕt søc râ rµng, hÕt søc døt kho¸t vµ hÕt søc kiªn quyÕt r»ng tr−íc ®©y m×nh ®· sai lÇm, ®Ó tr¸nh nh÷ng trë ng¹i cho sù triÓn khai cña chiÕn l−îc vµ chiÕn thuËt míi, cho sù ph¸t triÓn cña nh÷ng cuéc hµnh qu©n giê ®©y ph¶i tiÕn hµnh theo mét çch thøc kh¸c h¼n, vµ nh− chóng ta biÕt, nh÷ng cuéc hµnh qu©n ®· kÕt thóc mét çch th¾ng lîi, tuy r»ng ph¶i mÊt mét thêi gian l©u dµi h¬n lµ ng−êi ta dù liÖu rÊt nhiÒu.

T«i nghÜ r»ng thÝ dô nµy cã thÓ dïng lµm cho ng−êi ta hiÓu ®−îc r»ng cuéc çch m¹ng cña ta ë vµo mét t×nh h×nh nh− thÕ nµo khi nã ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô x· héi chñ nghÜa trong lÜnh vùc kiÕn thiÕt kinh tÕ. VÒ mÆt nµy,

V . I . L ª - n i n 246

ng−êi ta cã thÓ ph©n biÖt rÊt râ hai thêi kú. Mét lµ, thêi kú tõ kho¶ng ®Çu n¨m 1918 cho ®Õn mïa xu©n 1921, vµ hai lµ, thêi kú tõ mïa xu©n 1921 cho ®Õn nay.

NÕu çc ®ång chÝ nhí l¹i nh÷ng lêi tuyªn bè, chÝnh thøc hoÆc kh«ng chÝnh thøc, cña ®¶ng ta, tõ cuèi n¨m 1917 ®Õn ®Çu n¨m 1918, çc ®ång chÝ sÏ thÊy r»ng ngay khi Êy chóng ta còng ®· nhËn thÊy r»ng cuéc çch m¹ng, cuéc ®Êu tranh còng cã thÓ ph¸t triÓn theo mét con ®−êng t−¬ng ®èi ng¾n vµ còng cã thÓ theo mét con ®−êng rÊt dµi vµ rÊt gian khæ. Nh−ng khi ®¸nh gi¸ con ®−êng ph¸t triÓn cã thÓ ®¹t ®−îc, phÇn nhiÒu chóng ta – t«i còng kh«ng nhí cã trõ ai kh«ng – ®Òu pháng theo gi¶ thiÕt lµ chuyÓn th¼ng ngay sang c«ng cuéc x©y dùng x· héi chñ nghÜa; gi¶ thiÕt nµy cã lÏ kh«ng ph¶i lóc nµo ng−êi ta còng c«ng khai nãi ra ®©u, nh−ng th−êng th−êng lµ ng−êi ta hiÓu ngÇm nh− vËy. T«i ®· cã ý ®äc l¹i nh÷ng ®iÒu chóng ta ®· viÕt, ch¼ng h¹n nh− håi th¸ng Ba vµ th¸ng T− 1918, vÒ nh÷ng nhiÖm vô cña cuéc çch m¹ng cña ta trong lÜnh vùc x©y dùng x· héi chñ nghÜa, vµ t«i tin ch¾c r»ng håi Êy gi¶ thiÕt ®ã cã thËt.

§ã chÝnh lµ thêi kú mµ chóng ta ®· gi¶i quyÕt xong mét nhiÖm vô chñ yÕu, – vµ ®øng vÒ mÆt chÝnh trÞ mµ nãi, th× ®Êy lµ mét nhiÖm vô nhÊt ®Þnh ph¶i gi¶i quyÕt tr−íc: ®ã lµ nhiÖm vô giµnh lÊy chÝnh quyÒn, thiÕt lËp ra chÕ ®é nhµ n−íc x«-viÕt ®Ó thay cho chÕ ®é nhµ n−íc ®¹i nghÞ t− s¶n tr−íc kia; vµ sau ®ã lµ nhiÖm vô rót ra khái cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa; v¶ l¹i, nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt, chóng ta ®· ph¶i chÞu nh÷ng hy sinh hÕt søc nÆng nÒ míi tho¸t ra khái ®−îc cuéc chiÕn tranh Êy, chóng ta ®· ph¶i ký hßa −íc BrÐt, mét thø hßa −íc hÕt søc nhôc nh·, víi nh÷ng ®iÒu kiÖn hÇu nh− kh«ng thÓ nµo chÞu næi. Sau viÖc ký hßa −íc nµy th× ®Õn thêi kú tõ th¸ng Ba ®Õn mïa hÌ 1918, lµ mét thêi kú mµ nh÷ng nhiÖm vô qu©n sù tùa hå nh− ®· gi¶i quyÕt xong. Nh−ng vÒ sau, çc sù biÕn cho thÊy r»ng kh«ng ph¶i nh− thÕ, r»ng håi th¸ng Ba 1918 mét khi ®· tho¸t ra khái cuéc


247

chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, chóng ta l¹i b−íc vµo mét thêi kú néi chiÕn; thêi kú nµy b¾t ®Çu diÔn ra ngµy cµng râ nÐt, tõ lóc qu©n ®oµn TiÖp-kh¾c b¾t ®Çu næi dËy vµo mïa hÌ 1918. Håi ®ã, vµo th¸ng Ba hay th¸ng T− 1918, khi nãi ®Õn nh÷ng nhiÖm vô cña chóng ta, chóng ta ®· kh«ng ®−a ra nh÷ng ph−¬ng ph¸p qu¸ ®é dÇn dÇn, mµ ®−a ra nh÷ng biÖn ph¸p nh− biÖn ph¸p ®Êu tranh nh»m chñ yÕu t−íc ®o¹t bän ®i t−íc ®o¹t; nh÷ng ph−¬ng ph¸p nµy lµ ®Æc tr−ng chñ yÕu cña nh÷ng th¸ng ®Çu çch m¹ng, nghÜa lµ håi cuèi n¨m 1917 vµ ®Çu n¨m 1918. Ngay tõ håi ®ã, chóng ta ®· nãi r»ng c«ng t¸c cña chóng ta vÒ mÆt tæ chøc kiÓm kª vµ kiÓm so¸t tiÕn chËm h¬n c«ng t¸c t−íc ®o¹t bän ®i t−íc ®o¹t rÊt nhiÒu. Nh− thÕ cã nghÜa lµ chóng ta ®· t−íc ®o¹t nhiÒu h¬n lµ chóng ta ®· cã thÓ kiÓm kª, kiÓm so¸t, qu¶n lý, v.v.. Cho nªn cÇn ph¶i chuyÓn tõ nhiÖm vô t−íc ®o¹t, tõ chç ®Ëp tan çi chÝnh quyÒn cña bän bãc lét vµ bän ®i t−íc ®o¹t, sang nhiÖm vô tæ chøc kiÓm kª vµ kiÓm so¸t, sang nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ cã thÓ nãi lµ tÇm th−êng v« vÞ cña c«ng cuéc x©y dùng bøc thiÕt. Ngay tõ håi ®ã, vÒ nhiÒu ®iÓm, chóng ta ®· ph¶i ®i giËt lïi. VÝ dô, håi th¸ng Ba, th¸ng T− 1918, mét vÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra, ®ã lµ vÊn ®Ò tr¶ l−¬ng cho çc chuyªn gia theo çc tiªu chuÈn phï hîp víi quan hÖ t− s¶n, chø kh«ng ph¶i víi quan hÖ x· héi chñ nghÜa, nghÜa lµ vÊn ®Ò tr¶ l−¬ng cho çc chuyªn gia kh«ng c¨n cø vµo nh÷ng khã kh¨n hay nh÷ng ®iÒu kiÖn lao ®éng ®Æc biÖt nÆng nÒ, mµ c¨n cø vµo nh÷ng tËp qu¸n t− s¶n vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña x· héi t− s¶n. ViÖc tr¶ l−¬ng ®Æc biÖt cao Êy, cao theo chÕ ®é t− s¶n, lóc ®Çu kh«ng n»m trong kÕ ho¹ch cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt vµ kh«ng phï hîp ngay c¶ víi rÊt nhiÒu s¾c lÖnh ban hµnh vµo håi cuèi n¨m 1917. Nh−ng ®Õn ®Çu n¨m 1918, ®¶ng ta ®· nãi râ lµ vÒ mÆt nµy chóng ta ph¶i ®i giËt lïi mét b−íc, vµ ph¶i thõa nhËn mét "sù tháa hiÖp" nhÊt ®Þnh (t«i dïng nh÷ng tiÕng ®· dïng håi Êy). Mét nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga ngµy

V . I . L ª - n i n 248

29 th¸ng T− 1918 ®· thõa nhËn lµ cÇn ph¶i cã sù thay ®æi ®ã trong toµn bé chÕ ®é l−¬ng bæng 95.

Håi ®ã, khi ®Æt c«ng t¸c x©y dùng kinh tÕ lªn hµng ®Çu, chóng ta ®· chØ ®øng trªn mét gãc ®é mµ nh×n th«i. Håi ®ã, chóng ta ®Þnh chuyÓn th¼ng lªn chñ nghÜa x· héi kh«ng qua çi thêi kú më ®Çu ®Ó lµm cho nÒn kinh tÕ cò thÝch øng víi nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa. Chóng ta nghÜ r»ng sau khi thiÕt lËp chÕ ®é s¶n xuÊt quèc doanh vµ chÕ ®é nhµ n−íc ph©n phèi, lµ chóng ta ®· b¾t ®Çu mét chÕ ®é kinh tÕ míi vÒ s¶n xuÊt vµ ph©n phèi, kh¸c víi chÕ ®é tr−íc. Chóng ta nghÜ r»ng c¶ hai chÕ ®é – chÕ ®é s¶n xuÊt vµ ph©n phèi quèc doanh vµ chÕ ®é s¶n xuÊt vµ ph©n phèi t− doanh – sÏ ®Êu tranh víi nhau trong nh÷ng ®iÒu kiÖn khiÕn chóng ta cã thÓ thiÕt lËp ®−îc chÕ ®é s¶n xuÊt vµ ph©n phèi quèc doanh b»ng çch lÊn dÇn tõng b−íc chÕ ®é ®èi ®Þch. Chóng ta nãi r»ng nhiÖm vô cña chóng ta b©y giê lµ kiÓm kª, kiÓm so¸t, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng c−êng kû luËt, h¬n lµ t−íc ®o¹t bän ®i t−íc ®o¹t. §Êy lµ chóng ta nãi vµo håi th¸ng Ba, th¸ng T− 1918, nh−ng chóng ta tuyÖt nhiªn kh«ng nªu ra vÊn ®Ò: nÒn kinh tÕ cña ta sÏ cã quan hÖ nh− thÕ nµo víi thÞ tr−êng, víi mËu dÞch. NÕu nh− nh©n cuéc luËn chiÕn víi mét sè ®ång chÝ ph¶n ®èi viÖc ký hßa −íc BrÐt, chóng ta ®· nªu ra håi mïa xu©n 1918, ch¼ng h¹n vÊn ®Ò chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc, th× vÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra kh«ng ph¶i lµ chóng ta thôt lïi vÒ chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc, mµ lµ t×nh h×nh cña chóng ta sÏ dÔ dµng h¬n, nh÷ng nhiÖm vô x· héi chñ nghÜa sÏ chãng ®−îc gi¶i quyÕt h¬n, nÕu chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc lµ mét chÕ ®é kinh tÕ chiÕm ®Þa vÞ thèng trÞ ë Nga. §ã lµ ®iÓm t«i muèn ®Æc biÖt l−u ý çc ®ång chÝ, v× t«i cho r»ng ®iÓm ®ã rÊt cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ hiÓu ®−îc néi dung cña sù thay ®æi trong chÝnh s¸ch kinh tÕ cña ta vµ hiÓu ®−îc çch ®¸nh gi¸ sù thay ®æi ®ã.

T«i sÏ dÉn ra mét thÝ dô cã thÓ nãi lªn mét çch cô thÓ h¬n vµ râ h¬n vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn trong ®ã ®· diÔn ra cuéc


249

®Êu tranh cña chóng ta. GÇn ®©y, ë M¸t-xc¬-va, t«i ®· cã dÞp tr«ng thÊy mét tê "Qu¶ng ço" 96 cña t− nh©n. Sau ba n¨m thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ tr−íc ®©y, tê "Qu¶ng ço" nµy ®· lµm cho t«i thÊy h×nh nh− ®©y lµ mét çi g× hÕt søc kh¸c th−êng, hÕt søc míi l¹ vµ kú qu¸i. Nh−ng ®øng vÒ phÝa nh÷ng ph−¬ng ph¸p chung cña chÝnh s¸ch kinh tÕ cña ta mµ xÐt, th× chóng ta thÊy ®ã kh«ng cã g× lµ kú qu¸i c¶. Khi xÐt çi vÝ dô nhá nh−ng kh¸ ®Æc biÖt nµy, cÇn nhí l¹i xem håi ®ã cuéc ®Êu tranh ®· diÔn ra nh− thÕ nµo, xem trong toµn bé cuéc çch m¹ng cña ta, nh÷ng nhiÖm vô vµ ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh ra sao. Mét trong nh÷ng s¾c lÖnh ®Çu tiªn ban hµnh vµo cuèi n¨m 1917 lµ s¾c lÖnh vÒ nhµ n−íc gi÷ ®éc quyÒn qu¶ng ço. S¾c lÖnh Êy cã ý nghÜa g×? Nã cã nghÜa lµ giai cÊp v« s¶n, sau khi giµnh ®−îc chÝnh quyÒn nhµ n−íc, ®· chñ tr−¬ng thiÕt lËp nh÷ng quan hÖ x· héi vµ kinh tÕ míi vµ thùc hiÖn b−íc qu¸ ®é ®ã mét çch hÕt søc tõ tõ: giai cÊp v« s¶n chñ tr−¬ng kh«ng ph¶i lµ thñ tiªu b¸o chÝ t− nh©n, mµ lµ b¾t b¸o chÝ t− nh©n ph¶i chÞu mét sù kiÓm so¸t nµo ®Êy cña nhµ n−íc, vµ lµ l¸i nã vµo con ®−êng chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc. S¾c lÖnh quy ®Þnh viÖc nhµ n−íc n¾m ®éc quyÒn qu¶ng ço cã nghÜa lµ trong n−íc vÉn cßn cã b¸o chÝ t− nh©n nh− hiÖn t−îng th«ng th−êng, cã nghÜa lµ vÉn cßn cã chÝnh s¸ch kinh tÕ ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng qu¶ng ço t− nh©n, vÉn cßn chÕ ®é t− h÷u, vÉn cßn c¶ mét lo¹t nh÷ng xÝ nghiÖp t− nh©n cÇn rao hµng vµ qu¶ng ço. ý nghÜa cña s¾c lÖnh quy ®Þnh viÖc ®éc quyÒn qu¶ng ço lµ nh− vËy vµ còng chØ cã thÓ hiÓu nh− vËy. Nh÷ng s¾c lÖnh vÒ çc ng©n hµng ®¹i kh¸i còng nh− vËy; nh−ng ®Ó cho thÝ dô khái r¾c rèi thªm, nªn t«i sÏ kh«ng nãi ®Õn ®iÓm ®ã n÷a.

Sè phËn cña s¾c lÖnh vÒ ®éc quyÒn qu¶ng ço ban bè vµo nh÷ng tuÇn ®Çu cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt, ra sao? Sè phËn cña nã lµ: ch¼ng bao l©u nã ®· bÞ hoµn toµn xãa bá. B©y giê nhí l¹i sù ph¸t triÓn cña cuéc ®Êu tranh vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn trong ®ã cuéc ®Êu tranh ®· ®−îc tiÕn hµnh tõ khi Êy, th×

V . I . L ª - n i n

250

thÊy lµ ®¸ng buån c−êi: chóng ta thËt kh¸ ng©y th¬, nªn míi thi hµnh håi cuèi n¨m 1917 chÕ ®é nhµ n−íc n¾m ®éc quyÒn qu¶ng ço ®èi víi t− nh©n. Trong çi thêi kú ®Êu tranh ¸c liÖt nµy, lµm sao cã qu¶ng ço t− nh©n ®−îc! KÎ thï, nghÜa lµ thÕ giíi t− b¶n, ®· tr¶ lêi s¾c lÖnh Êy cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt b»ng çch tiÕp tôc cuéc ®Êu tranh vµ ®−a cuéc ®Êu tranh ®Õn møc c¨ng th¼ng tét bËc, b»ng çch tiÕn hµnh ®Êu tranh ®Õn cïng. S¾c lÖnh cho r»ng ChÝnh quyÒn x«-viÕt, chuyªn chÝnh v« s¶n, ®· ®−îc cñng cè ®Õn møc lµ kh«ng thÓ cã mét chÕ ®é kinh tÕ nµo kh¸c ngoµi çi chÕ ®é kinh tÕ do chÕ ®é míi ®· thiÕt lËp ra, tÊt c¶ çc nhµ kinh doanh t− nh©n vµ çc chñ ®Òu thÊy rÊt râ lµ nhÊt thiÕt cÇn ph¶i phôc tïng chÕ ®é kinh tÕ míi ®ã, nªn hä sÏ b»ng lßng tiÕp tôc cuéc ®Êu tranh trªn çi miÕng ®Êt mµ chóng ta, – chÝnh quyÒn nhµ n−íc, – ®· dµnh cho cuéc ®Êu tranh Êy. Håi ®ã, chóng ta b¶o hä: çc anh vÉn ®−îc gi÷ viÖc xuÊt b¶n t− nh©n, vÉn cã quyÒn kinh doanh t− nh©n, vÉn ®−îc tù do ®¨ng nh÷ng qu¶ng ço cÇn thiÕt ®Ó phôc vô cho çc xÝ nghiÖp Êy, nhµ n−íc chØ ®Æt ra mét thø thuÕ vÒ nh÷ng qu¶ng ço Êy, chØ tËp trung viÖc qu¶ng ço Êy trong tay nhµ n−íc th«i; cßn chÕ ®é qu¶ng ço ®èi víi t− nh©n th× kh«ng nh÷ng kh«ng bÞ hñy bá ®i, mµ tr¸i l¹i cßn ®em l¹i cho çc anh mét vµi çi lîi do viÖc qu¶ng ço ®−îc tËp trung l¹i mét çch ®óng ®¾n. Nh−ng trªn thùc tÕ, chóng ta ®· buéc ph¶i tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh trªn mét lÜnh vùc hoµn toµn kh¸c. KÎ thï, nghÜa lµ giai cÊp t− b¶n, ®· tr¶ lêi s¾c lÖnh nµy cña chÝnh quyÒn nhµ n−íc ta b»ng çch hoµn toµn phñ nhËn chÝnh quyÒn nhµ n−íc Êy. Lóc nµy kh«ng cßn cã thÓ nãi ®Õn mét thø qu¶ng ço nµo n÷a c¶, bëi v× tÊt c¶ nh÷ng çi g× thùc sù lµ t− s¶n vµ t− b¶n cßn l¹i trong chÕ ®é cña chóng ta, ngay khi Êy, ®Òu ®· dèc toµn lùc ra ®Êu tranh ®Ó giµnh lÊy chÝnh ngay nh÷ng c¬ së cña chÝnh quyÒn. Chóng ta ®Ò nghÞ víi çc nhµ t− b¶n: "Çc anh h·y phôc tïng sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n−íc, h·y phôc tïng chÝnh quyÒn nhµ n−íc, vµ ®¸ng lÏ


251

ph¶i thñ tiªu hoµn toµn nh÷ng ®iÒu kiÖn thÝch øng víi nh÷ng lîi Ých cò, víi çc tËp qu¸n vµ quan ®iÓm cò cña d©n c−, th× chóng t«i sÏ dÇn dÇn thay ®æi tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã b»ng con ®−êng ®iÒu tiÕt cña nhµ n−íc". Bän t− b¶n ®· tr¶ lêi chóng ta b»ng çch lµm nguy h¹i ®Õn chÝnh ngay sù sèng cßn cña chóng ta. S¸ch l−îc cña giai cÊp t− b¶n lµ ®Èy chóng ta vµo mét cuéc ®Êu tranh sèng m¸i vµ ¸c liÖt ®· buéc chóng ta ph¶i ®Ëp tan çc quan hÖ cò mét çch d÷ déi nhiÒu h¬n møc chóng ta dù ®Þnh.

S¾c lÖnh thiÕt lËp chÕ ®é ®éc quyÒn qu¶ng ço ®èi víi t− nh©n kh«ng ®em l¹i kÕt qu¶ g× hÕt; nã vÉn lµ m¶nh giÊy lén, cßn cuéc sèng thùc tÕ, nghÜa lµ sù ph¶n kh¸ng cña giai cÊp t− b¶n, th× ®· buéc chÝnh quyÒn nhµ n−íc cña ta ph¶i chuyÓn cuéc ®Êu tranh sang mét lÜnh vùc hoµn toµn kh¸c, kh«ng ph¶i ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò v« vÞ, nhá nhÆt ®Õn tøc c−êi mµ håi cuèi n¨m 1917 chóng ta ®· ng©y th¬ bËn t©m ®Õn, mµ lµ ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: mÊt hay cßn, ®Ëp tan sù ph¸ ho¹i cña tÊt c¶ giíi viªn chøc, ®¸nh bËt qu©n ®éi b¹ch vÖ ®−îc giai cÊp t− s¶n thÕ giíi ñng hé ra khái ®Êt n−íc.

T«i cho r»ng, c©u chuyÖn nµy vÒ b¶n s¾c lÖnh ®éc quyÒn qu¶ng ço cho ta nh÷ng ®iÒu chØ dÉn bæ Ých ®èi víi vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ: s¸ch l−îc cò cña chóng ta sai lÇm hay kh«ng sai lÇm? §−¬ng nhiªn, giê ®©y, khi chóng ta nh×n vµo triÓn väng cña sù ph¸t triÓn lÞch sö mµ ®¸nh gi¸ çc sù kiÖn, chóng ta kh«ng thÓ kh«ng thÊy r»ng s¾c lÖnh Êy lµ ng©y th¬ vµ – xÐt vÒ mét mÆt nµo ®ã – lµ sai lÇm. Nh−ng ®ång thêi nã còng ®óng ë chç lµ: nhµ n−íc, tøc giai cÊp v« s¶n, ®· thö chuyÓn sang nh÷ng quan hÖ x· héi míi b»ng çch cã thÓ nãi lµ hÕt søc t×m çch thÝch øng víi nh÷ng quan hÖ x· héi tån t¹i khi Êy, hÕt søc t×m çch tiÕn hµnh tõ tõ vµ kh«ng qu¸ m¹nh. Nh−ng kÎ thï, tøc lµ giai cÊp t− s¶n, ®· dïng ®ñ mäi thñ ®o¹n ®Ó ®Èy chóng ta vµo mét cuéc ®Êu tranh ¸c liÖt vµ sèng m¸i. §øng vÒ ph−¬ng diÖn kÎ ®Þch mµ xÐt, th× vÒ mÆt chiÕn l−îc lµm nh− thÕ cã ®óng kh«ng? DÜ nhiªn lµ ®óng, v× ch−a

V . I . L ª - n i n 252

®−îc ®ä søc trong mét cuéc vËt lén trùc tiÕp, th× lµm thÕ nµo giai cÊp t− s¶n l¹i cã thÓ bçng nhiªn chÞu phôc tïng mét chÝnh thÓ hoµn toµn míi, chÝnh thÓ v« s¶n ®Çu tiªn trong lÞch sö? Giai cÊp t− s¶n ®· tr¶ lêi chóng ta thÕ nµy: "Xin lçi çc ngµi, chóng t«i nãi chuyÖn víi çc ngµi ®©y, nh−ng quyÕt kh«ng ph¶i vÒ vÊn ®Ò qu¶ng ço. Chóng t«i sÏ xem trong hµng ngò chóng t«i cã cßn t×m thÊy mét Vran-ghen, mét C«n-ts¾c, mét §ª-ni-kin nµo n÷a kh«ng, vµ giai cÊp t− s¶n quèc tÕ cßn gióp ®ì hä kh«ng, ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò quan träng kh¸c h¬n lµ vÊn ®Ò çc ngµi sÏ cã mét ng©n hµng nhµ n−íc hay kh«ng". VÒ vÊn ®Ò Ng©n hµng nhµ n−íc, còng nh− vÒ vÊn ®Ò qu¶ng ço, håi cuèi n¨m 1917, chóng ta ®· cho ra bao nhiªu lµ v¨n kiÖn mµ phÇn nhiÒu vÉn chØ lµ m¶nh giÊy lén.

Håi ®ã, giai cÊp t− s¶n ®· tr¶ lêi chóng ta b»ng mét chiÕn l−îc ®óng, ®øng vÒ mÆt lîi Ých cña chóng mµ xÐt: "Tr−íc hÕt, chóng t«i h·y ®Êu tranh ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¨n b¶n, tøc lµ vÊn ®Ò xÐt xem çc anh cã ph¶i thËt sù lµ chÝnh quyÒn kh«ng, hay çc anh chØ t−ëng nh− thÕ th«i; cßn vÊn ®Ò nµy dÜ nhiªn sÏ ®−îc gi¶i quyÕt kh«ng ph¶i b»ng s¾c lÖnh, mµ b»ng chiÕn tranh, b»ng b¹o lùc; ch¾c ch¾n lµ cuéc chiÕn tranh ®ã kh«ng nh÷ng sÏ do chóng t«i, nh÷ng nhµ t− b¶n bÞ ®uæi ra khái n−íc Nga, tiÕn hµnh, mµ cßn do tÊt c¶ nh÷ng ng−êi quan t©m ®Õn viÖc duy tr× chÕ ®é t− b¶n tiÕn hµnh. Vµ nÕu c¶ çi thÕ giíi cßn l¹i ®Òu quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn viÖc duy tr× chÕ ®é t− b¶n, th× chóng t«i, nh÷ng nhµ t− b¶n Nga, chóng t«i sÏ ®−îc giai cÊp t− s¶n quèc tÕ ñng hé". Giai cÊp t− s¶n ®· hµnh ®éng ®óng khi ®Æt vÊn ®Ò nh− vËy, nÕu ®øng vÒ mÆt lîi Ých cña chóng mµ xÐt. Chõng nµo giai cÊp t− s¶n cßn cã dï chØ mét tia hy väng máng manh ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ b¶n b»ng mét ph−¬ng tiÖn cã hiÖu lùc m¹nh nhÊt, tøc lµ chiÕn tranh, th× giai cÊp t− s¶n kh«ng thÓ nµo vµ còng kh«ng cÇn ph¶i chÞu nhËn nh÷ng sù nh−îng bé côc bé mµ ChÝnh quyÒn x«-viÕt dµnh cho chóng nh»m chuyÓn mét


253

çch hÕt søc tuÇn tù sang chÕ ®é míi. "Kh«ng chuyÓn g× hÕt, còng kh«ng cã chÕ ®é míi nµo c¶!" – ®ã lµ c©u tr¶ lêi cña giai cÊp t− s¶n.

V× vËy t×nh h×nh ®· ph¸t triÓn nh− chóng ta thÊy ngµy nay. Mét mÆt, nhµ n−íc v« s¶n ®· giµnh ®−îc th¾ng lîi trong mét cuéc ®Êu tranh vÜ ®¹i nãi lªn ®Æc ®iÓm cña suèt c¶ thêi kú 1917 – 1918, trong hoµn c¶nh nh©n d©n v« cïng phÊn khëi; mÆt kh¸c, ChÝnh quyÒn x«-viÕt chñ tr−¬ng thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch kinh tÕ nh»m tr−íc tiªn thi hµnh mét lo¹t nh÷ng sù thay ®æi dÇn dÇn, nh»m chuyÓn mét çch thËn träng sang chÕ ®é míi, nh− t«i ®· nªu lªn qua thÝ dô nhá trªn ®©y. Nh−ng ChÝnh quyÒn x«-viÕt ®· nhËn ®−îc cña phe ®Þch mét lêi tuyªn chiÕn ®Ó ®¸p l¹i chñ tr−¬ng ®ã; kÎ ®Þch muèn tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh quyÕt liÖt ®Ó xem thö ChÝnh quyÒn x«-viÕt, víi t− çch lµ mét nhµ n−íc, cã thÓ ®øng v÷ng ®−îc trong hÖ thèng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ hay kh«ng. VÊn ®Ò Êy chØ cã thÓ gi¶i quyÕt b»ng mét cuéc chiÕn tranh; vµ cuéc chiÕn tranh nµy v× lµ mét cuéc néi chiÕn, nªn nã còng cùc kú khèc liÖt. Cuéc ®Êu tranh cµng trë nªn khã kh¨n th× cµng cã Ýt kh¶ n¨ng thùc hiÖn mét b−íc qu¸ ®é thËn träng ®−îc. Trªn ®©y, t«i ®· nãi r»ng trong cuéc ®Êu tranh ®ã, giai cÊp t− s¶n ®· hµnh ®éng mét çch hÕt søc l«-gÝch vµ phï hîp víi lîi Ých cña chóng. Cßn chóng ta th×, håi Êy, chóng ta ®· cã thÓ nãi g×? "Th−a çc ngµi t− b¶n, çc ngµi kh«ng lµm cho chóng t«i sî ®©u. C¶ trong lÜnh vùc nµy, chóng t«i còng sÏ ®¸nh b¹i çc ngµi mét lÇn n÷a, nh− chóng t«i ®· tõng ®¸nh b¹i çc ngµi trªn lÜnh vùc chÝnh trÞ, n¬i mµ çc ngµi ®· tõng bÞ thÊt b¹i víi çi Quèc héi lËp hiÕn cña çc ngµi". Chóng ta kh«ng thÓ hµnh ®éng kh¸c thÕ ®−îc. BÊt cø mét çch hµnh ®éng nµo kh¸c, vÒ phÝa chóng ta, ®Òu cã nghÜa lµ hoµn toµn ®Çu hµng.

Çc ®ång chÝ h·y nhí l¹i nh÷ng ®iÒu kiÖn trong ®ã cuéc ®Êu tranh cña chóng ta ®· diÔn ra, th× çc ®ång chÝ sÏ hiÓu t¹i sao l¹i cã sù thay ®æi ph−¬ng ph¸p cã vÎ nh− kh«ng

V . I . L ª - n i n 254

®óng vµ ngÉu nhiªn nh− thÕ; çc ®ång chÝ sÏ hiÓu t¹i sao, dùa vµo nhiÖt t×nh cña toµn thÓ nh©n d©n vµ sau khi ®· cñng cè sù thèng trÞ chÝnh trÞ cña chóng ta, chóng ta ®· cã thÓ gi¶i t¸n ®−îc Quèc héi lËp hiÕn mét çch dÔ dµng, vµ t¹i sao khi Êy chóng ta ®· ph¶i t×m çch dïng mét lo¹t biÖn ph¸p nh»m chuyÓn dÇn tõng b−íc vµ thËn träng sang nh÷ng cuéc c¶i t¹o kinh tÕ; vµ, sau hÕt, çc ®ång chÝ sÏ hiÓu t¹i sao çi l«-gÝch cña cuéc ®Êu tranh vµ sù ph¶n kh¸ng cña giai cÊp t− s¶n ®· buéc chóng ta ph¶i ¸p dông trong suèt thêi gian néi chiÕn – cuéc néi chiÕn nµy ®· lµm cho n−íc Nga bÞ ph¸ s¶n trong ba n¨m – nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh hÕt søc g¾t gao, hÕt søc tµn khèc vµ hÕt søc quyÕt liÖt.

Mïa xu©n 1921, chóng ta thÊy râ r»ng chóng ta ®· thÊt b¹i trong çi ý ®Þnh dïng ph−¬ng ph¸p "xung phong", nghÜa lµ dïng con ®−êng ng¾n nhÊt, nhanh nhÊt, trùc tiÕp nhÊt ®Ó thùc hiÖn viÖc s¶n xuÊt vµ ph©n phèi theo nguyªn t¾c x· héi chñ nghÜa. Mïa xu©n 1921, t×nh h×nh chÝnh trÞ cho chóng ta thÊy r»ng trong mét sè vÊn ®Ò kinh tÕ, chóng ta cÇn rót lui vÒ nh÷ng vÞ trÝ cña chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc, cÇn ph¶i chuyÓn tõ "xung phong" sang "bao v©y".

NÕu sù thay ®æi chiÕn thuËt Êy cã lµm cho mét sè ng−êi phµn nµn, than khãc, ch¸n n¶n, bùc däc, th× cÇn b¶o hä r»ng: bÞ mét phen thÊt b¹i kh«ng nguy hiÓm b»ng kh«ng d¸m thõa nhËn sù thÊt b¹i, kh«ng d¸m rót ë ®ã ra tÊt c¶ nh÷ng kÕt luËn. Cuéc ®Êu tranh qu©n sù gi¶n ®¬n h¬n nhiÒu so víi cuéc ®Êu tranh cña chñ nghÜa x· héi chèng chñ nghÜa t− b¶n; chóng ta ®· chiÕn th¾ng bän C«n-ts¾c vµ bÌ lò, v× chóng ta ®· kh«ng sî thõa nhËn nh÷ng thÊt b¹i cña chóng ta, kh«ng sî rót ra ë ®ã nh÷ng bµi häc, kh«ng sî lµm ®i lµm l¹i nhiÒu lÇn nh÷ng çi lµm dë dang hay lµm ch−a tèt.

Còng cÇn ph¶i hµnh ®éng nh− thÕ trong lÜnh vùc ®Êu tranh phøc t¹p vµ khã kh¨n h¬n nhiÒu cña nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa chèng nÒn kinh tÕ t− b¶n chñ nghÜa. Kh«ng nªn sî thõa nhËn nh÷ng thÊt b¹i cña m×nh. Ph¶i rót ra nh÷ng


255

bµi häc cña mçi cuéc thÊt b¹i. Nh÷ng viÖc g× ®· lµm kh«ng tèt th× ph¶i lµm l¹i chu ®¸o h¬n, thËn träng h¬n vµ cã hÖ thèng h¬n. NÕu chóng ta cho r»ng thõa nhËn mét thÊt b¹i còng gièng nh− bá mét vÞ trÝ, sÏ g©y ra t©m tr¹ng ch¸n n¶n vµ lµm nhôt chÝ ®Êu tranh, th× ph¶i nãi r»ng nh÷ng nhµ çch m¹ng nh− thÕ kh«ng ®¸ng gi¸ mét ®ång xu.

T«i hy väng r»ng, trõ mét vµi tr−êng hîp ç biÖt ra, kh«ng ai cã thÓ nãi nh− thÕ vÒ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· ®−îc t«i luyÖn b»ng kinh nghiÖm cña ba n¨m néi chiÕn. Søc m¹nh cña chóng ta ®· vµ lu«n lu«n sÏ lµ nh×n nhËn nh÷ng thÊt b¹i nÆng nÒ nhÊt mét çch hoµn toµn tØnh t¸o, vµ rót ra tõ nh÷ng thÊt b¹i Êy nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ®Ó xem cÇn söa ®æi nh÷ng g× trong ho¹t ®éng cña chóng ta. V× vËy cÇn nãi th¼ng ra kh«ng quanh co óp më. §iÒu ®ã lµ bæ Ých vµ quan träng kh«ng nh÷ng vÒ mÆt ch©n lý lý luËn, mµ c¶ vÒ mÆt thùc tiÔn n÷a. H«m nay chóng ta sÏ kh«ng bao giê häc ®−îc çch gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô cña m×nh b»ng nh÷ng ph−¬ng ph¸p míi, nÕu nh− kinh nghiÖm ngµy h«m qua ®· kh«ng më m¾t cho chóng ta thÊy nh÷ng sai lÇm cña nh÷ng ph−¬ng ph¸p cò.

ViÖc chuyÓn sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi chÝnh lµ do chç: sau cuéc thÝ nghiÖm trùc tiÕp x©y dùng x· héi chñ nghÜa trong nh÷ng ®iÒu kiÖn khã kh¨n ch−a tõng thÊy, trong ®iÒu kiÖn néi chiÕn, trong ®iÒu kiÖn giai cÊp t− s¶n buéc chóng ta ph¶i tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh ¸c liÖt, th× ®Õn mïa xu©n 1921, chóng ta ®· nhËn thÊy râ lµ ch−a nªn x©y dùng trùc tiÕp chñ nghÜa x· héi, mµ trong nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ chóng ta cÇn ph¶i lïi vÒ chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc, tõ bá biÖn ph¸p tÊn c«ng chÝnh diÖn vµ b¾t ®Çu mét cuéc bao v©y l©u dµi, kh«ng thÝch thó, khã kh¨n vµ gian khæ, ®ßi hái ph¶i rót lui trªn hµng lo¹t vÊn ®Ò. Muèn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kinh tÕ, nghÜa lµ muèn ®¶m b¶o b−íc qu¸ ®é vÒ mÆt kinh tÕ lªn ph−¬ng thøc x· héi chñ nghÜa, th× cÇn ph¶i biÕt lµm nh− thÕ.

V . I . L ª - n i n 256

H«m nay, t«i kh«ng thÓ dÉn ra con sè, nh÷ng kÕt qu¶ hay nh÷ng sù viÖc ®Ó çc ®ång chÝ thÊy r»ng chÝnh s¸ch quay vÒ chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc ®· ®em l¹i cho chóng ta nh÷ng g×. T«i chØ nªu ra mét thÝ dô nhá mµ th«i. Çc ®ång chÝ biÕt r»ng vïng má than §«n-b¸t lµ mét trong nh÷ng trung t©m kinh tÕ chñ yÕu cña ta. Çc ®ång chÝ biÕt r»ng ë ®Êy, chóng ta cã nh÷ng xÝ nghiÖp lín nhÊt, tr−íc kia lµ cña t− b¶n, ngang hµng víi çc xÝ nghiÖp t− b¶n ë T©y ¢u. Çc ®ång chÝ còng biÕt r»ng nhiÖm vô cña chóng ta ë vïng má than nµy lµ, tr−íc hÕt, kh«i phôc l¹i nh÷ng xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp lín: víi mét sè Ýt c«ng nh©n, chóng ta cã thÓ b¾t tay vµo viÖc kh«i phôc l¹i c«ng nghiÖp cña vïng §«n-b¸t mét çch dÔ dµng h¬n. Nh−ng hiÖn giê ta thÊy g× ë ®ã, sau khi thay ®æi chÝnh s¸ch cña chóng ta vµo håi mïa xu©n võa qua? ë ®Êy, chóng ta thÊy çi hiÖn t−îng ng−îc l¹i lµ: chÝnh ë nh÷ng hÇm má nhá cho n«ng d©n thuª, s¶n xuÊt l¹i ®Æc biÖt ph¸t triÓn. Chóng ta thÊy nh÷ng quan hÖ cña chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc ®−îc ph¸t triÓn. Çc hÇm má ®ã ho¹t ®éng tèt vµ cung cÊp cho nhµ n−íc, d−íi h×nh thøc nép t«, gÇn 30% sè than khai th¸c ®−îc. S¶n xuÊt ë vïng má §«n-b¸t ph¸t triÓn chøng tá r»ng t×nh h×nh chung tèt lªn râ rµng so víi t×nh tr¹ng nguy ngËp håi mïa hÌ võa qua; t×nh h×nh tèt lªn nµy mét phÇn lín lµ do viÖc s¶n xuÊt ë çc hÇm má nhá ®· tèt h¬n lªn v× ®−îc khai th¸c theo nguyªn t¾c chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc. ë ®©y, t«i kh«ng thÓ ph©n tÝch ®−îc tÊt c¶ çc sè liÖu vÒ vÊn ®Ò ®ã, nh−ng thÝ dô mµ t«i võa nªu ra còng ®ñ ®Ó çc ®ång chÝ thÊy râ mét sè kÕt qu¶ thùc tiÔn cña chÝnh s¸ch míi. ViÖc phôc håi l¹i sù ho¹t ®éng kinh tÕ, – ®iÒu nµy rÊt cÇn thiÕt ®èi víi chóng ta; viÖc n©ng cao n¨ng suÊt, – ®iÒu nµy còng rÊt cÇn thiÕt ®èi víi chóng ta, tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã ®ang b¾t ®Çu thùc hiÖn nhê ë mét phÇn ®· lïi l¹i chÕ ®é t− b¶n nhµ n−íc. KÕt qu¶ sÏ tiÕp tôc tèt nÕu chóng ta biÕt khÐo lµm, nÕu sau nµy chóng ta biÕt chÊp hµnh ®óng ®¾n chÝnh s¸ch Êy.


257

B©y giê, t«i trë l¹i ý kiÕn chÝnh cña t«i. Mïa xu©n n¨m nay, chóng ta chuyÓn sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, chóng ta ®· lïi l¹i, dïng nh÷ng biÖn ph¸p, ph−¬ng ph¸p ho¹t ®éng cña chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc, – nh− thÕ liÖu ®· ®ñ ch−a ®Ó sau khi ngõng rót lui, chóng ta cã thÓ b¾t ®Çu chuÈn bÞ tÊn c«ng? Ch−a, nh− thÕ vÉn ch−a ®ñ. V× lý do sau ®©y. NÕu trë l¹i sù so s¸nh mµ lóc ®Çu t«i ®· nãi ®Õn (vÝ dô vÒ xung phong vµ bao v©y trong chiÕn tranh), th× chóng ta vÉn ch−a lµm xong viÖc bè trÝ l¹i qu©n ®éi vµ ®iÒu chØnh l¹i vò khÝ, v.v., – nãi tãm l¹i, chóng ta vÉn ch−a chuÈn bÞ xong cho çc trËn ®¸nh míi mµ hiÖn nay, do viÖc ¸p dông mét chiÕn l−îc vµ chiÕn thuËt míi, nªn cÇn cã mét tÝnh chÊt kh¸c. Mét khi, giê ®©y chóng ta ®ang chuyÓn sang chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc, th× thö hái chóng ta cã ph¶i lµm nh÷ng ®iÒu cÇn thiÕt sao cho nh÷ng ph−¬ng ph¸p ho¹t ®éng phï hîp víi chÝnh s¸ch kinh tÕ cò, sÏ kh«ng trë ng¹i cho sù ho¹t ®éng hiÖn nay cña chóng ta kh«ng? Cè nhiªn – vµ kinh nghiÖm cña chóng ta ®· cho thÊy râ – lµ chóng ta ph¶i lµm nh− vËy. Håi mïa xu©n, chóng ta ®· nãi r»ng chóng ta sÏ kh«ng sî viÖc lïi l¹i chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc vµ chóng ta ®· nãi ®Õn nhiÖm vô cña chóng ta chÝnh lµ ®iÒu tiÕt viÖc trao ®æi hµng hãa. C¶ hµng lo¹t s¾c lÖnh vµ quyÕt ®Þnh, rÊt nhiÒu bµi viÕt, tÊt c¶ c«ng t¸c tuyªn truyÒn, tÊt c¶ c«ng t¸c lËp ph¸p, tõ mïa xu©n 1921, ®Òu nh»m ®Èy m¹nh viÖc trao ®æi hµng hãa. Kh¸i niÖm ®ã nghÜa lµ g×? Kh¸i niÖm ®ã, nÕu cã thÓ nãi nh− thÕ, bao hµm mét kÕ ho¹ch kiÕn thiÕt nh− thÕ nµo? Håi Êy, ng−êi ta chñ tr−¬ng tæ chøc trong c¶ n−íc viÖc trao ®æi çc s¶n phÈm c«ng nghiÖp lÊy s¶n phÈm n«ng nghiÖp, Ýt nhiÒu theo ph−¬ng thøc x· héi chñ nghÜa, vµ nhê viÖc trao ®æi nµy mµ kh«i phôc nÒn ®¹i c«ng nghiÖp lµ c¬ së duy nhÊt cña mét c¬ cÊu x· héi chñ nghÜa. KÕt qu¶ nh− thÕ nµo? KÕt qu¶ lµ - nh− thùc tÕ ®· cho çc ®ång chÝ hoµn toµn thÊy râ vµ tÊt c¶ b¸o chÝ cña ta còng ®· nãi râ – viÖc trao ®æi hµng hãa ®· bÞ thÊt b¹i: thÊt b¹i ë chç viÖc trao ®æi hµng hãa ®· biÕn

V . I . L ª - n i n 258

thµnh viÖc mua b¸n. B©y giê chóng ta b¾t buéc ph¶i thõa nhËn ®iÒu ®ã, nÕu nh− chóng ta kh«ng muèn vïi ®Çu d−íi çnh, nÕu nh− chóng ta kh«ng muèn gi¶ vê kh«ng nh×n thÊy sù thÊt b¹i cña m×nh, nÕu nh− chóng ta kh«ng sî nh×n th¼ng vµo nguy hiÓm. Chóng ta ph¶i thõa nhËn r»ng rót lui nh− vËy lµ ch−a ®ñ, cÇn kÐo dµi cuéc rót lui n÷a, rót lui xa h¬n n÷a, ®Ó chuyÓn tõ chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc sang chç thiÕt lËp chÕ ®é nhµ n−íc ®iÒu tiÕt viÖc mua b¸n vµ l−u th«ng tiÒn tÖ. Lèi trao ®æi hµng hãa ®· kh«ng ®i ®Õn mét kÕt qu¶ thiÕt thùc nµo, thÞ tr−êng t− nh©n m¹nh h¬n chóng ta, vµ viÖc trao ®æi hµng hãa ®· biÕn thµnh sù mua b¸n, thµnh sù mËu dÞch th«ng th−êng.

Çc ®ång chÝ h·y cè g¾ng thÝch øng víi c«ng t¸c th−¬ng nghiÖp, nÕu kh«ng, tÝnh tù ph¸t cña mËu dÞch vµ l−u th«ng tiÒn tÖ sÏ ®¸nh bËt çc ®ång chÝ!

§ã lµ lý do t¹i sao chóng ta b¾t buéc cßn ph¶i rót lui n÷a ®Ó cã thÓ råi ®©y sÏ chuyÓn sang tÊn c«ng. §ã lµ lý do t¹i sao lóc nµy, mäi ng−êi cÇn ph¶i thõa nhËn r»ng çc ph−¬ng ph¸p cña chÝnh s¸ch kinh tÕ cña chóng ta tr−íc kia lµ sai lÇm. Chóng ta cÇn hiÓu ®iÒu ®ã ®Ó cã thÓ thÊy râ hiÖn nay mÊu chèt cña t×nh h×nh lµ ë chç nµo, ®Æc ®iÓm cña b−íc chuyÓn biÕn tr−íc m¾t chóng ta lµ g×. HiÖn nay tr−íc m¾t chóng ta lµ nh÷ng nhiÖm vô ®èi ngo¹i kh«ng cÊp b¸ch l¾m. Nh÷ng vÊn ®Ò qu©n sù còng vËy. HiÖn nay tr−íc m¾t chóng ta, chñ yÕu lµ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ, vµ chóng ta cÇn nhí r»ng b−íc chuyÓn s¾p tíi cña chóng ta kh«ng thÓ lµ b−íc chuyÓn trùc tiÕp sang c«ng cuéc kiÕn thiÕt x· héi chñ nghÜa.

Trong vßng 3 n¨m, chóng ta vÉn ch−a cã thÓ gi¶i quyÕt xong ®−îc nhiÖm vô cña chóng ta (nhiÖm vô kinh tÕ). Trong hoµn c¶nh nghÌo khæ, bÞ tµn ph¸ vµ v¨n hãa l¹c hËu nh− ë n−íc ta, kh«ng thÓ gi¶i quyÕt nhiÖm vô ®ã trong mét thêi gian ng¾n nh− vËy ®−îc. Nh−ng nãi chung, cuéc xung phong tr−íc ®©y kh«ng ph¶i lµ v« Ých, nã cã ®Ó l¹i nh÷ng dÊu vÕt.


259

HiÖn nay, chóng ta ë vµo t×nh thÕ cßn ph¶i rót lui thªm mét chót n÷a, kh«ng nh÷ng lui vÒ chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc mµ cßn lui vÒ chÕ ®é nhµ n−íc ®iÒu tiÕt th−¬ng nghiÖp vµ l−u th«ng tiÒn tÖ n÷a. ChØ cã b»ng con ®−êng ®ã, con ®−êng l©u dµi h¬n chóng ta t−ëng, chóng ta míi cã thÓ kh«i phôc l¹i ®êi sèng kinh tÕ ®−îc. CÇn kh«i phôc l¹i mét hÖ thèng quan hÖ kinh tÕ ®óng ®¾n, kh«i phôc l¹i nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng, kh«i phôc vµ tù lùc ph¸t triÓn nÒn ®¹i c«ng nghiÖp. NÕu kh«ng, chóng ta sÏ kh«ng thÓ tho¸t ra khái t×nh tr¹ng khñng ho¶ng. Kh«ng cßn lèi tho¸t nµo kh¸c c¶; nh−ng chóng ta vÉn cßn ch−a nhËn thøc ®ñ râ rÖt sù cÇn thiÕt cña chÝnh s¸ch kinh tÕ Êy. Ch¼ng h¹n, khi anh nãi: Chóng ta ph¶i lµm sao cho nhµ n−íc trë thµnh mét ng−êi b¸n bu«n hoÆc biÕt çch b¸n bu«n, ®ã lµ mét nhiÖm vô bu«n b¸n, – th× ng−êi ta thÊy ®iÒu ®ã thËt lµ l¹ lïng vµ mét sè ng−êi l¹i cßn thÊy khñng khiÕp n÷a. Hä b¶o: "NÕu nh÷ng ng−êi céng s¶n ®· ®i ®Õn chç ®Æt nh÷ng nhiÖm vô bu«n b¸n, nh÷ng nhiÖm vô th«ng th−êng, hÕt søc ®¬n gi¶n, hÕt søc tÇm th−êng, hÕt søc nhá män, lªn hµng ®Çu, – th× nh− vËy ch¼ng cßn g× mÊy lµ chñ nghÜa céng s¶n n÷a? Çi ®ã h¸ ch¼ng khiÕn cho ng−êi ta ®©m ra thÊt väng vµ tù nhñ r»ng: th«i, háng s¹ch råi! ®ã sao?". NÕu nh×n kü chung quanh ta, ta thÊy qu¶ thËt cã t©m tr¹ng nµy, mµ t©m tr¹ng nµy hÕt søc nguy hiÓm, v× nÕu nã lan réng ra th× cã thÓ lµm cho nhiÒu ng−êi mï qu¸ng, ng¨n c¶n kh«ng cho hiÓu râ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña chóng ta. Tù che giÊu m×nh, che giÊu giai cÊp c«ng nh©n, che giÊu quÇn chóng kh«ng cho biÕt r»ng suèt tõ håi mïa xu©n 1921 cho ®Õn c¶ hiÖn nay n÷a, tøc lµ thu ®«ng 1921 – 1922, chóng ta vÉn lu«n lu«n tiÕp tôc rót lui, – nh− thÕ lµ tù giam m×nh vµo chç hoµn toµn kh«ng gi¸c ngé, lµ kh«ng cã can ®¶m nh×n th¼ng vµo t×nh h×nh. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− vËy, lµm sao mµ tiÕn hµnh c«ng t¸c vµ ®Êu tranh ®−îc.

NÕu nh− ®éi qu©n, sau khi ®· tin ch¾c r»ng m×nh kh«ng thÓ chiÕm mét ph¸o ®µi b»ng ph−¬ng ph¸p xung phong, mµ

V . I . L ª - n i n 260

l¹i nãi lµ kh«ng ®ång ý bá nh÷ng vÞ trÝ cò, tõ chèi kh«ng chiÕm nh÷ng vÞ trÝ míi vµ kh«ng dïng nh÷ng ph−¬ng ph¸p chiÕn ®Êu míi, – th× ng−êi ta sÏ nãi vÒ ®éi qu©n ®ã nh− sau: kÎ nµo chØ biÕt tÊn c«ng, mµ kh«ng biÕt rót lui khi t×nh thÕ nghiªm träng, kÎ ®ã sÏ kh«ng kÕt thóc chiÕn tranh mét çch th¾ng lîi ®−îc. Trong lÞch sö thÕ giíi ch−a tõng cã nh÷ng cuéc chiÕn tranh nµo l¹i b¾t ®Çu vµ kÕt thóc b»ng nh÷ng cuéc tÊn c«ng lu«n lu«n th¾ng lîi c¶, hoÆc nÕu cã th× ®Êy lµ nh÷ng tr−êng hîp ngo¹i lÖ. §ã lµ chóng ta nãi vÒ nh÷ng cuéc chiÕn tranh th«ng th−êng. Cßn trong mét cuéc chiÕn tranh quyÕt ®Þnh vËn mÖnh cña c¶ mét giai cÊp, quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò: chñ nghÜa x· héi hay chñ nghÜa t− b¶n, – th× thö hái cã c¨n cø x¸c ®¸ng nµo ®Ó gi¶ ®Þnh r»ng nh©n d©n, lÇn ®Çu tiªn gi¶i quyÕt mét nhiÖm vô nh− vËy, l¹i cã thÓ lËp tøc t×m ra ®−îc mét biÖn ph¸p duy nhÊt ®óng ®¾n, kh«ng cã sai lÇm, hay kh«ng? C¨n cø vµo ®©u ®Ó gi¶ ®Þnh nh− vËy? Kh«ng cã c¨n cø nµo c¶! Kinh nghiÖm ®· chøng minh ng−îc l¹i. Trong sè nh÷ng nhiÖm vô mµ chóng ta ph¶i gi¶i quyÕt, ch−a cã mét nhiÖm vô nµo mµ chóng ta kh«ng ph¶i gi¶i quyÕt hai lÇn. Sau mçi lÇn thÊt b¹i chóng ta l¹i nghiªn cøu l¹i vÊn ®Ò mét lÇn n÷a, chóng ta l¹i lµm l¹i tÊt c¶, chóng ta xem cã thÓ gi¶i quyÕt nhiÖm vô mµ chóng ta quan t©m ®Õn b»ng çch nµo, nÕu kh«ng gi¶i quyÕt ®−îc mét çch hoµn toµn ®óng ®¾n, th× Ýt ra còng gi¶i quyÕt ®−îc mét çch t−¬ng ®èi tèt, – chóng ta ®· lµm nh− vËy, vµ sau nµy còng ph¶i lµm nh− vËy. NÕu ®øng tr−íc çi tiÒn ®å ®ang më ra tr−íc mÆt chóng ta, mµ trong hµng ngò chóng ta kh«ng cã sù nhÊt trÝ, th× ®ã lµ mét dÊu hiÖu hÕt søc ®¸ng buån cho ta thÊy r»ng trong ®¶ng ta ®· cã t©m tr¹ng ch¸n n¶n cùc kú nguy hiÓm. Vµ ng−îc l¹i, nÕu chóng ta kh«ng sî nãi th¼ng çi sù thËt dï lµ rÊt cay ®¾ng vµ nÆng nÒ, th× ch¾c ch¾n vµ nhÊt ®Þnh chóng ta sÏ häc ®−îc çch chiÕn th¾ng tÊt c¶ mäi khã kh¨n.

Chóng ta ph¶i ®øng trªn miÕng ®Êt cña nh÷ng mèi quan hÖ t− b¶n chñ nghÜa hiÖn cã. Chóng ta cã sî nhiÖm vô nµy


261

kh«ng? Hay chóng ta sÏ b¶o ®©y kh«ng ph¶i lµ mét nhiÖm vô céng s¶n? Nh− vËy cã nghÜa lµ kh«ng hiÓu cuéc ®Êu tranh çch m¹ng, kh«ng hiÓu tÝnh chÊt cña cuéc ®Êu tranh ®ã, mét cuéc ®Êu tranh hÕt søc ¸c liÖt vµ g¾n liÒn víi nh÷ng b−íc ngoÆt hÕt søc ®ét ngét mµ bÊt cø trong tr−êng hîp nµo chóng ta còng kh«ng thÓ lÈn tr¸nh ®−îc.

B©y giê t«i xin tæng kÕt mét sè vÊn ®Ò. T«i sÏ nãi tíi mét vÊn ®Ò mµ nhiÒu ®ång chÝ quan t©m

®Õn. NÕu hiÖn nay, thu ®«ng 1921, chóng ta cßn rót lui thªm n÷a, thÕ th× ®Õn khi nµo nh÷ng cuéc rót lui ®ã míi chÊt døt? C©u hái nµy, trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp, chóng ta vÉn th−êng nghe. Nã lµm t«i nhí ®Õn mét c©u hái t−¬ng tù nh− thÕ mµ ng−êi ta ®· ®Æt ra håi ký hßa −íc BrÐt. Khi chóng ta ký hßa −íc BrÐt, ng−êi ta hái chóng t«i: "NÕu çc ®ång chÝ ®· nh−îng bé chñ nghÜa ®Õ quèc §øc vÒ ®iÓm nµy vµ vÒ ®iÓm nä, thÕ th× ®Õn khi nµo nh÷ng sù nh−îng bé ®ã míi chÊm døt vµ cã çi g× ®¶m b¶o r»ng mét ngµy kia nh÷ng sù nh−îng bé ®ã sÏ chÊm døt? Vµ nh−îng bé nh− vËy, çc ®ång chÝ h¸ ch¼ng lµm cho t×nh h×nh nguy hiÓm thªm −?". §−¬ng nhiªn chóng ta lµm cho t×nh h×nh cña chóng ta trë nªn nguy hiÓm h¬n, nh−ng kh«ng nªn quªn nh÷ng quy luËt c¬ b¶n cña mäi cuéc chiÕn tranh. ChiÕn tranh vèn lµ nguy hiÓm. Trong chiÕn tranh, kh«ng cã mét phót nµo mµ ng−êi ta l¹i kh«ng ë trong vßng nguy hiÓm. Mµ chuyªn chÝnh v« s¶n lµ g×? ChÝnh lµ mét cuéc chiÕn tranh, nh−ng lµ mét cuéc chiÕn tranh ¸c liÖt h¬n nhiÒu, l©u dµi h¬n nhiÒu vµ dai d¼ng h¬n nhiÒu so víi bÊt cø mét cuéc chiÕn tranh nµo tr−íc ®©y. ë ®©y, mçi b−íc ®i cña chóng ta ®Òu cã thÓ gÆp nguy hiÓm.

Çi t×nh h×nh do chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña chóng ta t¹o ra, tøc lµ sù ph¸t triÓn cña çc xÝ nghiÖp th−¬ng nghiÖp nhá, viÖc cho tr−ng thÇu nh÷ng xÝ nghiÖp cña nhµ n−íc, v.v., – tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã lµ sù ph¸t triÓn cña çc quan hÖ t− b¶n chñ nghÜa, vµ kh«ng nhËn thÊy ®iÓm nµy th× cã nghÜa lµ ®· hoµn toµn mÊt trÝ. DÜ nhiªn, viÖc t¨ng c−êng nh÷ng quan

V . I . L ª - n i n 262

hÖ t− b¶n chñ nghÜa, tù b¶n th©n nã ®· lµm t¨ng thªm mèi nguy hiÓm lªn råi. Nh−ng trong çch m¹ng, liÖu çc ®ång chÝ cã thÓ chØ cho t«i mét con ®−êng nµo, mét giai ®o¹n nµo vµ mét s¸ch l−îc nµo mµ l¹i kh«ng cã nguy hiÓm kh«ng? Khi nµo kh«ng cßn nguy hiÓm n÷a, th× cã nghÜa lµ chiÕn tranh kÕt thóc, chuyªn chÝnh v« s¶n chÊm døt; nh−ng dÜ nhiªn, trong lóc nµy, kh«ng mét ai trong chóng ta m¬ −íc ®Õn ®iÒu Êy c¶. Mçi b−íc tiÕn lªn trong chÝnh s¸ch kinh tÕ míi nµy ®Òu mang theo c¶ mét lo¹t nguy hiÓm. Håi mïa xu©n, khi chóng ta tuyªn bè r»ng chóng ta thay chÕ ®é tr−ng thu b»ng thuÕ l−¬ng thùc vµ ra s¾c lÖnh tù do bu«n b¸n çc n«ng s¶n thõa cña n«ng d©n sau khi ®· nép thuÕ l−¬ng thùc, th× nh− vËy lµ chóng ta ®· ®Ó cho chñ nghÜa t− b¶n tù do ph¸t triÓn. Kh«ng biÕt ®Õn sù thËt nµy, tøc lµ sÏ hoµn toµn kh«ng thÓ hiÓu ®−îc nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ c¬ b¶n, lµ kh«ng thÓ thÊy râ ®−îc ph−¬ng h−íng vµ kh«ng thÓ nµo hµnh ®éng ®óng ®−îc. §−¬ng nhiªn, mét khi çc ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh ®· thay ®æi, th× tÝnh chÊt cña mèi nguy hiÓm còng thay ®æi. Tr−íc kia, khi ta gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ChÝnh quyÒn x«-viÕt, vÊn ®Ò gi¶i t¸n Quèc héi lËp hiÕn, th× lóc ®ã lµ mèi nguy hiÓm vÒ mÆt chÝnh trÞ. Mèi nguy hiÓm ®ã kh«ng ®¸ng kÓ. Cßn ®Õn thêi kú cuéc néi chiÕn mµ bän t− b¶n toµn thÕ giíi ñng hé, th× l¹i xuÊt hiÖn mèi nguy hiÓm vÒ mÆt qu©n sù vµ mèi nguy hiÓm ®ã cßn ®¸ng sî h¬n. Sau khi chóng ta thay ®æi chÝnh s¸ch kinh tÕ, th× mèi nguy hiÓm l¹i cµng lín h¬n n÷a, v× c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ bao gåm mét khèi l−îng rÊt lín nh÷ng nhiÖm vô vôn vÆt, nh÷ng nhiÖm vô th−êng ngµy, mµ th−êng th−êng lµ ng−êi ta ®· quen råi vµ kh«ng chó ý tíi, c«ng cuéc ®ã ®ßi hái chóng ta ph¶i hÕt søc chó ý vµ ph¶i dèc toµn lùc ra, vµ nã nªu ra mét çch ®Æc biÖt bøc thiÕt lµ chóng ta cÇn ph¶i häc tËp nh÷ng ph−¬ng ph¸p thÝch hîp ®Ó kh¾c phôc mèi nguy hiÓm ®ã. Chñ nghÜa t− b¶n phôc håi l¹i, giai cÊp t− s¶n ph¸t triÓn lªn, nh÷ng quan hÖ t− s¶n më réng ra trªn c¬ së th−¬ng nghiÖp, v.v., – ®Êy lµ mèi nguy


263

hiÓm vèn cã cña c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ cña chóng ta hiÖn nay, cña çi ph−¬ng ph¸p thËn träng cña chóng ta ®Ó gi¶i quyÕt mét nhiÖm vô cßn khã kh¨n nhiÒu h¬n nh÷ng nhiÖm vô tr−íc kia. VÒ vÊn ®Ò nµy, kh«ng nªn cã m¶y may lÇm lÉn nµo c¶.

Chóng ta cÇn hiÓu r»ng t×nh h×nh cô thÓ hiÖn nay ®ßi hái ph¶i thi hµnh chÕ ®é nhµ n−íc ®iÒu tiÕt th−¬ng nghiÖp vµ l−u th«ng tiÒn tÖ, vµ chóng ta ph¶i tá râ tµi n¨ng cña m×nh ë chÝnh trong lÜnh vùc nµy. §êi sèng kinh tÕ cña chóng ta hiÖn nay cã nhiÒu m©u thuÉn h¬n tr−íc khi cã chÝnh s¸ch kinh tÕ míi: ®êi sèng cña mét sè tÇng líp d©n c−, kh«ng nhiÒu l¾m, ®· h¬i ®−îc c¶i thiÖn mét phÇn nµo; mÆt kh¸c l¹i cã t×nh tr¹ng hoµn toµn mÊt c©n ®èi gi÷a kh¶ n¨ng kinh tÕ vµ nhu cÇu thiÕt yÕu cña çc tÇng líp kh¸c chiÕm ®¹i ®a sè trong d©n c−. M©u thuÉn ®· trë nªn nhiÒu h¬n. Vµ dÜ nhiªn lµ chõng nµo chóng ta cßn ®ang tr¶i qua mét thêi kú cã nh÷ng chuyÓn biÕn kÞch liÖt, th× chóng ta kh«ng thÓ nµo g¹t bá ngay nh÷ng m©u thuÉn Êy ®i ®−îc.

§Ó kÕt thóc, t«i muèn nhÊn m¹nh ba ®iÓm chÝnh trong b¸o ço cña t«i. §iÓm thø nhÊt, ®ã lµ mét vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt chung: theo ý nghÜa nµo, chóng ta ph¶i thõa nhËn chÝnh s¸ch kinh tÕ cña ta trong thêi kú tr−íc khi thi hµnh chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, lµ sai lÇm? T«i ®· lÊy mét cuéc chiÕn tranh lµm vÝ dô, ®Ó gi¶i thÝch sù cÇn thiÕt ph¶i tõ bá lèi ®¸nh xung phong ®Ó chuyÓn sang lèi ®¸nh bao v©y, sù cÇn thiÕt ph¶i xung phong lóc b¾t ®Çu cuéc chiÕn ®Êu, nh−ng sau khi xung phong bÞ thÊt b¹i, th× cÇn thiÕt ph¶i thÊy râ ý nghÜa cña nh÷ng ph−¬ng ph¸p chiÕn ®Êu míi.

TiÕp ®ã, bµi häc thø nhÊt vµ giai ®o¹n thø nhÊt mµ chóng ta ®· tr¶i qua håi mïa xu©n 1921, ®ã lµ sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc trªn con ®−êng míi. §øng vÒ mÆt nµy mµ xÐt, chóng ta ®¹t ®−îc mét sè thµnh qu¶, nh−ng còng ®ang vÊp ph¶i nh÷ng m©u thuÉn ch−a tõng thÊy. Chóng ta ch−a n¾m v÷ng ®−îc lÜnh vùc nµy.

V . I . L ª - n i n 264

Thø ba lµ: sau khi b¾t buéc ph¶i rót lui vµo håi mïa xu©n 1921, tõ c«ng cuéc x©y dùng x· héi chñ nghÜa chuyÓn sang chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc, chóng ta nhËn thÊy r»ng b©y giê nhµ n−íc cÇn ph¶i ®iÒu tiÕt th−¬ng nghiÖp vµ l−u th«ng tiÒn tÖ; tuy r»ng chóng ta thÊy lÜnh vùc th−¬ng nghiÖp cã vÎ nh− rÊt çch xa chñ nghÜa céng s¶n, nh−ng chÝnh trong lÜnh vùc nµy, mét nhiÖm vô ®Æc biÖt l¹i ®ang ®−îc ®Ò ra cho chóng ta. ChØ sau khi gi¶i quyÕt xong nhiÖm vô ®ã, chóng ta míi cã thÓ tháa m·n ®−îc nh÷ng nhu cÇu kinh tÕ tuyÖt ®èi bøc thiÕt, vµ míi cã thÓ ®¶m b¶o ®−îc viÖc kh«i phôc l¹i nÒn ®¹i c«ng nghiÖp b»ng mét con ®−êng dµi h¬n, nh−ng ch¾c ch¾n h¬n vµ, h¬n n÷a, hiÖn nay lµ con ®−êng duy nhÊt cã thÓ ®i theo ®−îc ®èi víi chóng ta.

VÒ vÊn ®Ò chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, ®©y lµ ®iÒu chñ yÕu mµ chóng ta kh«ng nªn quªn l−u ý tíi. Trong khi gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò do chÝnh s¸ch ®ã ®Ò ra, cÇn nh×n thÊy râ nh÷ng ®−êng lèi ph¸t triÓn c¬ b¶n, ®Ó cã thÓ thÊy râ h−íng ®i gi÷a çi t×nh h×nh d−êng nh− lén xén mµ hiÖn nay chóng ta nhËn thÊy trong çc mèi quan hÖ kinh tÕ, vµ trong ®ã bªn c¹nh çi cò ®· bÞ ph¸ hñy, chóng ta nhËn thÊy nh÷ng mÇm mèng h·y cßn non yÕu cña chÕ ®é míi, trong ®ã chóng ta th−êng nhËn thÊy r»ng nh÷ng ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c cña chóng ta kh«ng phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn míi. Mét khi ®· ®Ò ra cho m×nh nhiÖm vô n©ng cao lùc l−îng s¶n xuÊt vµ kh«i phôc l¹i nÒn ®¹i c«ng nghiÖp, c¬ së duy nhÊt cña x· héi x· héi chñ nghÜa, th× chóng ta ph¶i hµnh ®éng sao cho gi¶i quyÕt nhiÖm vô ®ã mét çch ®óng ®¾n vµ dï thÕ nµo còng ph¶i gi¶i quyÕt cho b»ng ®−îc nhiÖm vô ®ã.


265

2 diÔn v¨n kÕt thóc

ngµy 29 th¸ng m−êi

Th−a çc ®ång chÝ! Tr−íc khi tr¶ lêi nh÷ng ý kiÕn viÕt tay cña çc ®ång chÝ, t«i muèn nãi mét vµi lêi ®¸p l¹i mÊy ®ång chÝ ®· ph¸t biÓu ë ®©y. T«i thÊy cÇn nªu lªn mét ®iÓm hiÓu lÇm trong lêi ph¸t biÓu cña ®ång chÝ La-rin. HoÆc lµ t«i ®· nãi kh«ng ®−îc râ, hoÆc lµ ®ång chÝ Êy hiÓu lÇm, khi ®ång chÝ Êy g¾n liÒn vÊn ®Ò ®iÒu tiÕt mµ t«i ®· nãi, víi vÊn ®Ò ®iÒu tiÕt c«ng nghiÖp. Nh− thÕ râ rµng lµ kh«ng ®óng. T«i ®· nãi ®Õn viÖc ®iÒu tiÕt th−¬ng nghiÖp vµ l−u th«ng tiÒn tÖ, ®ång thêi so s¸nh vÊn ®Ò Êy víi viÖc trao ®æi hµng hãa. Vµ b©y giê cÇn nãi thªm lµ: nÕu nh− chóng ta muèn cho chÝnh s¸ch cña chóng ta, çc quyÕt nghÞ cña chóng ta, c«ng t¸c tuyªn truyÒn cæ ®éng cña chóng ta gãp phÇn c¶i tiÕn c«ng t¸c tuyªn truyÒn Êy, c¶i tiÕn çch cæ ®éng vµ nh÷ng s¾c lÖnh cña chóng ta, th× kh«ng nªn coi th−êng nh÷ng kÕt qu¶ cña cuéc thÝ nghiÖm míi ®©y. Mïa xu©n 1921, chóng ta ®· nãi tíi viÖc trao ®æi hµng hãa, cã ®óng nh− vËy kh«ng? DÜ nhiªn lµ ®óng nh− vËy, tÊt c¶ çc ®ång chÝ ®Òu biÕt viÖc ®ã. HiÖn nay chÕ ®é trao ®æi hµng hãa ®· tá ra kh«ng phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ; t×nh h×nh thùc tÕ ®· ®−a chóng ta ®Õn chç kh«ng ph¶i lµ trao ®æi hµng hãa mµ l¹i lµ l−u th«ng tiÒn tÖ, mua b¸n b»ng tiÒn mÆt, – cã ®óng nh− vËy kh«ng? §iÒu nµy còng kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, sù thËt ®· chøng minh ®iÒu ®ã. T«i còng cÇn ph¶i tr¶ lêi çc ®ång chÝ Xtu-cèp vµ X«-rin nh− vËy, v× hai ®ång chÝ nµy nãi r»ng t«i ®· nÆn ra sai

V . I . L ª - n i n 266

lÇm. Çc ®ång chÝ thÊy ®ã lµ mét sù thËt hiÓn nhiªn vÒ sù sai lÇm kh«ng thÓ chèi c·i, chø kh«ng ph¶i bÞa ®Æt g× c¶.

ViÖc ®em thÝ nghiÖm chÝnh s¸ch kinh tÕ cña chóng ta trong thêi gian võa qua, b¾t ®Çu tõ mïa xu©n, ®· chøng tá r»ng håi mïa xu©n 1921, kh«ng cã ai ph¶n ®èi chÝnh s¸ch kinh tÕ míi c¶, vµ toµn ®¶ng, v« luËn lµ t¹i çc ®¹i héi, t¹i çc héi nghÞ, hay trªn b¸o chÝ còng ®Òu hoµn toµn nhÊt trÝ t¸n thµnh chÝnh s¸ch Êy. Nh÷ng cuéc tranh luËn tr−íc kia ®· kh«ng m¶y may ¶nh h−ëng ®Õn quyÕt nghÞ míi ®· ®−îc nhÊt trÝ th«ng qua nµy. C¬ së t− t−ëng cña quyÕt nghÞ ®ã lµ: th«ng qua viÖc trao ®æi hµng hãa, chóng ta cã thÓ chuyÓn sang c«ng cuéc x©y dùng x· héi chñ nghÜa mét çch trùc tiÕp h¬n. B©y giê chóng ta thÊy râ lµ vÒ mÆt nµy, ta cßn cÇn ph¶i qua mét con ®−êng quanh co, tøc lµ th«ng qua th−¬ng nghiÖp.

Çc ®ång chÝ Xtu-cèp vµ X«-rin ®· hÕt søc than phiÒn vµ b¶o: ®Êy ng−êi ta nãi tíi sai lÇm, song ng−êi ta h¸ l¹i kh«ng cã thÓ th«i ®õng bÞa ®Æt ra sai lÇm n÷a sao? DÜ nhiªn, nÕu bÞa ®Æt ra sai lÇm th× thËt lµ kh«ng tèt tÝ nµo. Nh−ng nÕu l¹i lÈn tr¸nh kh«ng nãi ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn, nh− ®ång chÝ G«-nÝch-man ®· lµm, th× l¹i hoµn toµn kh«ng ®óng. §ång chÝ G«-nÝch-man ®· ®äc c¶ mét bµi diÔn v¨n vÒ çi chñ ®Ò: "HiÖn t−îng lÞch sö kh«ng thÓ diÔn ra mét çch nµo kh¸c h¬n lµ çch mµ nã ®· diÔn ra". §ã lµ mét ®iÒu hoµn toµn kh«ng cßn ph¶i bµn c·i g× n÷a, ®ã lµ mét ®iÒu th−êng thøc c¬ b¶n cña chñ nghÜa céng s¶n, cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö vµ chñ nghÜa M¸c mµ tÊt c¶ chóng ta ®Òu ®· biÕt. Vµ ®©y lµ mét thø lËp luËn ®óng theo ph−¬ng ph¸p ®ã. Lêi ph¸t biÓu cña ®ång chÝ Xem-cèp cã ph¶i lµ mét hiÖn t−îng lÞch sö hay kh«ng? T«i kh¼ng ®Þnh r»ng ®Êy còng lµ mét hiÖn t−îng lÞch sö. NÕu nh− hiÖn t−îng lÞch sö nµy ®· kh«ng thÓ diÔn ra mét çch nµo kh¸c h¬n lµ çch mµ nã ®· diÔn ra, th× chÝnh çi ®ã chøng minh r»ng ®©u cã ph¶i lµ chuyÖn bÞa ®Æt ra sai lÇm, còng kh«ng ph¶i lµ mét ý muèn sai lÇm hoÆc lµ


267

mét sù dung tóng sai lÇm ®Ó cho nh÷ng ®¶ng viªn ®©m ra ch¸n n¶n, bèi rèi vµ bi quan. Çc ®ång chÝ Xtu-cèp vµ X«-rin rÊt lo ng¹i r»ng dï sao th× thõa nhËn mét sai lÇm còng lµ cã h¹i, mÆc dï lµ thõa nhËn b»ng çch nµy hay çch kh¸c, thõa nhËn hoµn toµn hay mét nöa, trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp, v× nh− thÕ lµ gieo r¾c t©m tr¹ng ch¸n n¶n vµ g©y ra bi quan. T«i ®−a nh÷ng thÝ dô chÝnh lµ ®Ó chøng minh r»ng thùc chÊt cña vÊn ®Ò lµ ë chç: hiÖn nay, viÖc thõa nhËn sai lÇm cã mét ý nghÜa thùc tiÔn nµo kh«ng? Sau khi sù viÖc ®· x¶y ra vµ tÊt yÕu ph¶i x¶y ra nh− vËy, th× giê ®©y cã nªn cã mét sù thay ®æi nµo kh«ng? Tho¹t ®Çu chóng ta ®· xung phong, vµ chØ sau ®ã chóng ta míi tiÕn hµnh bao v©y; ®iÒu nµy mäi ng−êi ®Òu biÕt. HiÖn nay, ®iÒu ®· lµm trë ng¹i viÖc thùc hµnh chÝnh s¸ch kinh tÕ cña chóng ta, lµ viÖc ¸p dông mét çch sai lÇm nh÷ng ph−¬ng ph¸p cã lÏ lµ rÊt tèt ë trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c, nh−ng trong lóc nµy th× l¹i lµ cã h¹i. HÇu nh− tÊt c¶ çc ®ång chÝ ®· ph¸t biÓu ®Òu kh«ng nãi tíi vÊn ®Ò ®ã, thÕ mµ thùc chÊt cña vÊn ®Ò l¹i lµ ë ®ã, vµ chØ ë ®ã mµ th«i. ë chç nµy, ng−êi ®ång minh tèt nhÊt cña t«i l¹i chÝnh lµ ®ång chÝ Xem-cèp, v× ®ång chÝ ®· ph« bµy râ khuyÕt ®iÓm Êy ra. NÕu nh− h«m nay ®ång chÝ Xem-cèp kh«ng ®Õn häp, hay kh«ng ph¸t biÓu, th× qu¶ thËt, ng−êi ta cã thÓ cã çi c¶m gi¸c lµ: çi «ng Lª-nin nµy l¹i bÞa ®Æt ra sai lÇm ch¨ng? ThÕ nh−ng ®ång chÝ Xem-cèp ®· nãi rÊt râ r»ng: "Lµm sao mµ nãi ®Õn th−¬ng nghiÖp quèc doanh ®−îc! Trong tï kh«ng ai d¹y chóng ta bu«n b¸n c¶". §ång chÝ Xem-cèp ¹, ®óng lµ trong tï kh«ng ai d¹y chóng ta bu«n b¸n c¶! ThÕ cßn viÖc tiÕn hµnh chiÕn tranh th× trong tï cã ai d¹y chóng ta kh«ng? Cßn viÖc qu¶n lý nhµ n−íc th× trong tï cã ai d¹y chóng ta kh«ng? Cßn viÖc hßa gi¶i mäi sù tranh chÊp gi÷a çc bé d©n ñy, phèi hîp sù ho¹t ®éng gi÷a çc bé Êy, – çi viÖc ch¼ng lÊy g× lµm thÝch thó nµy, – th× cã bao giê vµ cã n¬i nµo ng−êi ta d¹y cho chóng ta kh«ng? Kh«ng cã n¬i nµo ng−êi ta d¹y chóng ta nh÷ng çi ®ã c¶.

V . I . L ª - n i n 268

Nãi cho ®óng ra, trong tï còng kh«ng cã ai d¹y cho chóng ta g× c¶, nh−ng chóng ta ®· tù häc lÊy chñ nghÜa M¸c, lÞch sö cña phong trµo çch m¹ng, v.v.. §øng vÒ mÆt nµy mµ nãi, th× ®èi víi rÊt nhiÒu ng−êi, thêi gian ngåi tï ®· kh«ng ph¶i lµ v« Ých. Khi cã ng−êi b¶o chóng t«i: "Trong tï kh«ng ai d¹y chóng ta bu«n b¸n c¶", th× chÝnh qua lêi nãi ®ã, cã thÓ thÊy r»ng hä ®· cã mét quan niÖm sai lÇm vÒ nh÷ng nhiÖm vô thùc tiÔn cña cuéc ®Êu tranh cña ta hiÖn nay vµ vÒ nh÷ng nhiÖm vô thùc tiÔn cña sù ho¹t ®éng cña ®¶ng. Vµ sai lÇm chÝnh lµ ë chç ®· bª nh÷ng ph−¬ng ph¸p thÝch hîp trong cuéc "xung phong" vµo thêi kú "bao v©y". §ång chÝ Xem-cèp ®· ph¬i trÇn mét sù sai lÇm ®ang tån t¹i trong hµng ngò cña ®¶ng ta. Sai lÇm ®ã, ta cÇn nhËn thøc râ vµ söa ch÷a ®i.

NÕu nh− chóng ta ®· cã thÓ dùa vµo nhiÖt t×nh qu©n sù vµ chÝnh trÞ, vèn râ rµng lµ mét lùc l−îng lÞch sö to lín ®· cã mét t¸c dông lín lao vµ sÏ cã ¶nh h−ëng l©u dµi ®Õn chÝnh ngay phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ, nÕu nhiÖt t×nh Êy, kÕt hîp víi mét tr×nh ®é v¨n hãa nhÊt ®Þnh, vµ chØ cÇn lµ nh÷ng nhµ m¸y cña ta cßn t−¬ng ®èi nguyªn vÑn, gióp ta cã thÓ trùc tiÕp chuyÓn sang c«ng cuéc x©y dùng x· héi chñ nghÜa, th× chóng ta ®· kh«ng ph¶i lµm çi viÖc ch¸n ngÊy lµ h¹ch to¸n th−¬ng nghiÖp vµ nghÖ thuËt bu«n b¸n. NÕu nh− vËy chóng ta ®· ch¼ng cÇn ph¶i lµm viÖc Êy. Nh−ng hiÖn nay chóng ta l¹i ®ang ph¶i lµm viÖc Êy. V× sao? V× chóng ta ®ang l·nh ®¹o vµ cÇn ph¶i l·nh ®¹o c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ. C«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ ®· khiÕn cho chóng ta kh«ng nh÷ng ph¶i dïng ®Õn nh÷ng biÖn ph¸p ch¼ng thÝch thó g×, nh− t« nh−îng, mµ cßn ph¶i lµm c¶ çi viÖc còng ch¼ng thÝch thó g×, tøc lµ viÖc bu«n b¸n. Cã thÓ thÊy tr−íc ®−îc r»ng çi t×nh h×nh ®¸ng buån bùc nh− thÕ ®ang khiÕn cho mét sè ng−êi ®©m ra bi quan vµ ch¸n n¶n. Nh−ng lçi t¹i ai? Cã ph¶i lçi t¹i nh÷ng ng−êi mµ ta thÊy ch¸n n¶n, mÊt tinh thÇn nh− thÕ kh«ng? NÕu ®êi sèng kinh tÕ cña chóng ta, do


269

toµn bé nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, quèc tÕ vµ trong n−íc Nga t¹o ra, l¹i ®i ®Õn chç lµ sù l−u th«ng tiÒn tÖ ®· trë thµnh mét sù thËt, chø l¹i kh«ng ph¶i lµ viÖc trao ®æi hµng hãa; nÕu chóng ta ph¶i ®Ò ra cho m×nh nhiÖm vô ®iÒu tiÕt viÖc bu«n b¸n hiÖn nay, viÖc l−u th«ng tiÒn tÖ xÊu xa hiÖn nay, th× liÖu nh÷ng ng−êi céng s¶n chóng ta cã nãi ®−îc r»ng çi ®ã kh«ng bËn g× ®Õn chóng ta c¶ kh«ng? §Êy lµ mét sù bi quan hÕt søc nguy h¹i, mét t©m tr¹ng hoµn toµn thÊt väng, khiÕn chóng ta sÏ kh«ng lµm næi viÖc g× c¶.

Hoµn c¶nh c«ng t¸c cña chóng ta hiÖn nay kh«ng ph¶i chØ do chóng ta t¹o ra: nã cßn lµ do c¶ cuéc ®Êu tranh kinh tÕ, lÉn nh÷ng mèi quan hÖ víi çc n−íc kh¸c quyÕt ®Þnh. Nh÷ng sù kiÖn ®ã ®· ®−a ®Õn chç lµ mïa xu©n n¨m nay, chóng ta ph¶i ®Ò ra vÊn ®Ò t« nh−îng, vµ b©y giê chóng ta l¹i cßn ph¶i ®Ò ra vÊn ®Ò bu«n b¸n vµ vÊn ®Ò l−u th«ng tiÒn tÖ. Nãi "trong tï kh«ng ai d¹y chóng ta bu«n b¸n c¶", ®Ó l¶ng tr¸nh vÊn ®Ò ®ã, tøc lµ ®· r¬i vµo mét t©m tr¹ng bi quan kh«ng thÓ dung thø ®−îc, tøc lµ kh«ng lµm trßn nhiÖm vô kinh tÕ cña chóng ta. NÕu cã thÓ dïng çch xung phong mµ chiÕm lÜnh ®−îc trËn ®Þa cña th−¬ng nghiÖp t− b¶n chñ nghÜa, th× thËt lµ dÔ chÞu h¬n nhiÒu vµ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh (nhµ m¸y kh«ng bÞ ph¸ ho¹i, tr×nh ®é kinh tÕ vµ v¨n hãa cao) th× chñ tr−¬ng dïng çch ®¸nh "xung phong", tøc lµ thiÕt lËp th¼ng ngay chÕ ®é trao ®æi hµng hãa, kh«ng cã g× lµ sai lÇm c¶. Nh−ng sai lÇm hiÖn nay chÝnh lµ ë chç: chóng ta kh«ng muèn hiÓu r»ng nhÊt thiÕt cÇn ph¶i hµnh ®éng mét çch kh¸c. §ã kh«ng ph¶i lµ mét sai lÇm bÞa ®Æt ra, kh«ng ph¶i lµ mét sai lÇm trong lÜnh vùc lÞch sö, mµ lµ mét bµi häc gióp chóng ta hiÓu ®óng ®¾n r»ng hiÖn nay ta cã thÓ vµ ph¶i lµm g×. NÕu khi ®Ò cËp ®Õn nhiÖm vô cña m×nh mµ ®¶ng cø lËp luËn theo kiÓu "trong tï kh«ng ai d¹y chóng ta bu«n b¸n c¶", chóng ta cÇn g× ®Õn h¹ch to¸n th−¬ng nghiÖp, th× liÖu ®¶ng cã thÓ gi¶i quyÕt tèt nhiÖm vô cña m×nh ®−îc kh«ng? Cã nhiÒu çi chóng ta kh«ng ®−îc häc trong

V . I . L ª - n i n 270

tï, vµ sau çch m¹ng chóng ta ®· thÊy cÇn ph¶i häc; chóng ta ®· häc nh÷ng çi ®ã vµ häc mét çch rÊt cã kÕt qu¶.

T«i nghÜ r»ng häc ®Ó biÕt çch lo liÖu trong nh÷ng mèi quan hÖ bu«n b¸n vµ çch bu«n b¸n, ®ã lµ mét nghÜa vô cña chóng ta, vµ chØ khi nµo chóng ta biÕt ®Ò cËp th¼ng nhiÖm vô Êy th× chóng ta míi cã thÓ b¾t ®Çu häc tËp mét çch cã kÕt qu¶ vµ míi cã thÓ häc ®Õn hiÓu ®−îc. Chóng ta ®· buéc ph¶i lïi trë l¹i ®Õn møc ®é lµ vÊn ®Ò th−¬ng nghiÖp ®· trë thµnh mét vÊn ®Ò thùc tiÔn cña ®¶ng, thµnh mét vÊn ®Ò cña c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ. Çi g× buéc ta ph¶i chuyÓn sang nh÷ng nguyªn t¾c th−¬ng nghiÖp? Hoµn c¶nh xung quanh vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i. Së dÜ cÇn ph¶i chuyÓn nh− thÕ, lµ ®Ó cho nÒn ®¹i c«ng nghiÖp chãng ®−îc kh«i phôc, vµ chãng kÕt hîp víi n«ng nghiÖp, ®Ó thùc hiÖn ®óng ®¾n viÖc trao ®æi s¶n phÈm. Trong mét n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn h¬n, tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã sÏ lµm ®−îc nhanh h¬n nhiÒu; cßn ë n−íc ta, th× ph¶i tr¶i qua mét con ®−êng dµi vµ khóc khuûu, nh−ng råi cuèi cïng môc ®Ých mµ chóng ta nh»m ®i tíi, còng vÉn sÏ ®¹t ®−îc. Vµ giê ®©y chóng ta cÇn ph¶i c¨n cø vµo nh÷ng nhiÖm vô mµ hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai gÇn ®©y ®ang ®Ò ra cho chóng ta vµ cho ®¶ng ta lµ ng−êi cã nhiÖm vô l·nh ®¹o toµn bé nÒn kinh tÕ cña nhµ n−íc. HiÖn nay kh«ng thÓ nãi ®Õn viÖc trao ®æi hµng hãa ®−îc n÷a, v× viÖc trao ®æi hµng hãa, vÒ ph−¬ng diÖn lµ mét miÕng ®Êt ®Ó ®Êu tranh, th× chóng ta ®· bÞ c−íp ®i mÊt råi. §ã lµ mét sù thËt kh«ng cßn cã thÓ nghi ngê g× n÷a, mÆc dï lµ mét sù thËt kh«ng thÝch thó g× cho chóng ta. ThÕ nµo, liÖu chóng ta cã nªn nãi r»ng chóng ta ch¼ng cßn cã viÖc g× lµm n÷a kh«ng? Hoµn toµn kh«ng nªn. Chóng ta ph¶i häc tËp. Chóng ta ph¶i häc tËp çch ®iÒu tiÕt nh÷ng quan hÖ bu«n b¸n trªn ph¹m vi c¶ n−íc, ®ã lµ mét nhiÖm vô khã kh¨n, nh−ng quyÕt kh«ng ph¶i lµ kh«ng thÓ lµm ®−îc. Vµ chóng ta sÏ gi¶i quyÕt ®−îc nhiÖm vô Êy, v× chóng ta ®· tõng gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô còng kh«ng kÐm phÇn míi mÎ, cÊp thiÕt vµ


271

gay go. Th−¬ng nghiÖp hîp t¸c x· lµ mét nhiÖm vô khã kh¨n; nh−ng quyÕt kh«ng ph¶i lµ mét nhiÖm vô kh«ng thÓ nµo lµm ®−îc: chØ cÇn lµ nhËn thøc râ nhiÖm vô ®ã vµ b¾t tay vµo c«ng viÖc mét çch nghiªm chØnh. ChÝnh s¸ch míi cña chóng ta chung quy l¹i lµ nh− vËy. HiÖn nay, mét sè Ýt xÝ nghiÖp ®· chuyÓn sang chÕ ®é h¹ch to¸n th−¬ng nghiÖp, tr¶ tiÒn c«ng lao ®éng cho c«ng nh©n theo gi¸ thÞ tr−êng tù do, lÊy vµng lµm b¶n vÞ trong çc viÖc thanh to¸n. Nh−ng sè l−îng nh÷ng xÝ nghiÖp nh− vËy cßn rÊt Ýt; trong ®a sè xÝ nghiÖp vÉn cßn t×nh tr¹ng lén xén, tiÒn l−¬ng vµ ®iÒu kiÖn sinh ho¹t hoµn toµn kh«ng phï hîp nhau; mét sè xÝ nghiÖp kh«ng dùa ®−îc vµo sù cung cÊp cña nhµ n−íc n÷a, mét sè xÝ nghiÖp kh¸c vÉn cßn dùa mét phÇn vµo sù cung cÊp cña nhµ n−íc. Lµm thÕ nµo ®Ó tho¸t ra khái t×nh tr¹ng ®ã? ChØ cã b»ng çch chóng ta hy väng häc ®−îc, thÝch øng ®−îc, gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng nhiÖm vô Êy mét çch tháa ®¸ng, nghÜa lµ c¨n cø vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ.

Trªn ®©y t«i ®· tr¶ lêi mÊy ®ång chÝ ®· ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ bµi nãi chuyÖn cña t«i h«m nay, vµ b©y giê t«i sÏ tr¶ lêi v¾n t¾t vµi ý kiÕn viÕt tay mµ t«i ®· nhËn ®−îc.

Trong ®ã cã ý kiÕn nãi: "§ång chÝ lÊy chuyÖn L÷-thuËn lµm vÝ dô, nh−ng ®ång chÝ cã nghÜ r»ng chÝnh chóng ta bÞ giai cÊp t− s¶n thÕ giíi bao v©y, chóng ta còng cã thÓ trë thµnh mét L÷-thuËn kh«ng?".

§óng thÕ çc ®ång chÝ ¹, t«i ®· nªu ra r»ng chiÕn tranh vèn lµ nguy hiÓm, vµ kh«ng nªn b¾t ®Çu mét cuéc chiÕn tranh nÕu kh«ng tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng thÊt b¹i. NÕu chóng ta bÞ thÊt b¹i, th× dÜ nhiªn lµ chóng ta sÏ l©m vµo çi t×nh c¶nh bi th¶m cña c¶ng L÷-thuËn. Trong suèt bµi nãi chuyÖn cña t«i, t«i cã ý muèn nãi ®Õn c¶ng L÷-thuËn cña chñ nghÜa t− b¶n quèc tÕ, c¶ng nµy bÞ bao v©y, vµ kh«ng ph¶i chØ bÞ qu©n ®éi cña ta bao v©y mµ th«i. Trong lßng mçi n−íc t− b¶n, ®éi qu©n bao v©y çi c¶ng L÷-thuËn cña chñ nghÜa t− b¶n quèc tÕ ®ã ®ang ngµy cµng lín m¹nh.

V . I . L ª - n i n 272

Mét ý kiÕn hái: "NÕu trong mét, hai n¨m n÷a, cuéc çch m¹ng x· héi næ ra, th× ngay sau khi cuéc çch m¹ng ®ã næ ra, s¸ch l−îc cña chóng ta sÏ thÕ nµo?". NÕu nh− cã thÓ tr¶ lêi ®−îc nh÷ng c©u hái nh− thÕ, th× ch¶ hãa ra lµm çch m¹ng thËt qu¸ dÔ dµng −, vµ nh− vËy chóng ta sÏ lµm ®−îc v« sè nh÷ng cuéc çch m¹ng ë kh¾p mäi n¬i. Kh«ng thÓ nµo tr¶ lêi nh÷ng c©u hái nh− thÕ ®−îc, v× ®õng nãi chØ trong mét, hai n¨m mµ ngay c¶ trong s¸u th¸ng n÷a, nh÷ng chuyÖn g× sÏ x¶y ra, chóng ta còng kh«ng thÓ nãi tr−íc ®−îc. Nªu ra nh÷ng c©u hái nh− thÕ còng h·o huyÒn nh− viÖc muèn biÕt r»ng trong hai bªn ®ang ®¸nh nhau, bªn nµo sÏ l©m vµo çi c¶nh bi th¶m cña ph¸o ®µi L÷-thuËn. Chóng ta chØ biÕt mét ®iÒu lµ rót côc th× çi ph¸o ®µi L÷-thuËn quèc tÕ nhÊt ®Þnh sÏ bÞ chiÕm lÜnh, v× nh÷ng lùc l−îng sÏ h¹ çi thµnh tr× ®ã hiÖn nay ®ang lín m¹nh trong tÊt c¶ çc n−íc. Nh−ng ë ta th× vÊn ®Ò c¬ b¶n l¹i lµ vÊn ®Ò lµm thÕ nµo ®Ó, mÆc dï trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n nhÊt cña chóng ta hiÖn nay, ta vÉn cã thÓ kh«i phôc ®−îc nÒn ®¹i c«ng nghiÖp. Chóng ta kh«ng ®−îc phÐp lÈn tr¸nh h¹ch to¸n th−¬ng nghiÖp. Chóng ta cÇn hiÓu r»ng, chØ cã trªn c¬ së ®ã, ta míi cã thÓ t¹o ra ®−îc nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt, lµm cho c«ng nh©n ®−îc tháa m·n vÒ mÆt tiÒn l−¬ng hay vÒ mÆt sè l−îng c«ng viÖc, v.v.. ChØ cã trªn c¬ së h¹ch to¸n th−¬ng nghiÖp, ta míi cã thÓ x©y dùng ®−îc nÒn kinh tÕ. §iÒu trë ng¹i, chÝnh lµ nh÷ng thiªn kiÕn vµ nh÷ng ký øc vÒ çi ®· qua råi. NÕu chóng ta kh«ng tÝnh ®Õn t×nh h×nh ®ã, th× sÏ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc tèt chÝnh s¸ch kinh tÕ míi.

Cßn cã nh÷ng ý kiÕn hái thuéc lo¹i nµy: "Chóng ta lïi ®Õn ®©u th× th«i?" Mét sè ý kiÕn hái theo kiÓu nh− thÕ: chóng ta cßn cã thÓ lïi ®Õn ®©u n÷a? T«i còng ®· thÊy tr−íc lµ cã thÓ cã nh÷ng c©u hái nh− thÕ, nªn ®· cã nãi s¬ qua vÒ vÊn ®Ò Êy trong bµi nãi chuyÖn ®Çu tiªn cña t«i. C©u hái nµy biÓu hiÖn mét çi t©m tr¹ng bi quan, thÊt väng nµo ®ã, vµ hoµn toµn kh«ng cã c¨n cø. Lóc ký kÕt hßa −íc BrÐt, chóng ta


273

còng ®· nghe nh÷ng c©u hái nh− thÕ. Çch ®Æt c©u hái nh− thÕ kh«ng ®óng, v× chØ cã qu¸ tr×nh tiÕp tôc thùc hiÖn chÝnh s¸ch míi cña chóng ta, míi cho phÐp chóng ta cã thÓ tr¶ lêi c©u hái ®ã ®−îc. Chóng ta sÏ vÉn cßn lïi chõng nµo chóng ta ch−a häc ®−îc, vµ chõng nµo chóng ta ch−a s½n sµng ®Ó chuyÓn sang mét cuéc tÊn c«ng v÷ng ch¾c. §èi víi c©u hái ®ã, ta kh«ng thÓ tr¶ lêi g× h¬n ®−îc. Lïi th× thËt ch¼ng thÝch thó tý nµo c¶, nh−ng khi bÞ ®¸nh th× ch¼ng cã ai l¹i ®i ®Æt vÊn ®Ò thÝch thó hay kh«ng thÝch thó; qu©n ®éi rót lui vµ kh«ng ai lÊy lµm ng¹c nhiªn c¶. Bµn luËn vÒ viÖc chóng ta lïi ®Õn bao giê th× ngõng, ch¼ng cã Ých g×. T¹i sao chóng ta l¹i ®i nÆn ra tr−íc cho chóng ta nh÷ng t×nh huèng kh«ng lèi tho¸t? §¸ng lÏ chóng ta nªn b¾t tay vµo c«ng t¸c cô thÓ. Ph¶i nghiªn cøu tØ mØ nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ vµ t×nh h×nh; ph¶i x¸c ®Þnh xem ta cã thÓ b¸m chÆt vµo çi g× – con s«ng, qu¶ nói, çi ®Çm, hoÆc nhµ ga nµo ®ã – v× chØ khi nµo chóng ta cã thÓ b¸m chÆt vµo mét çi g× th× chóng ta míi cã thÓ chuyÓn sang tÊn c«ng ®−îc. Vµ chí nªn bi quan thÊt väng, còng kh«ng nªn dïng nh÷ng lêi h« hµo cæ ®éng ®Ó trèn tr¸nh vÊn ®Ò; h« hµo cæ ®éng ®óng chç th× rÊt cã gi¸ trÞ, nh−ng trong vÊn ®Ò nµy, ngoµi t¸c h¹i ra, nã sÏ ch¼ng mang l¹i ®−îc çi g× c¶.

274

vÒ t¸c dông cña vµng hiÖn nay vµ sau khi chñ nghÜa x· héi

hoµn toµn th¾ng lîi

Çch tèt nhÊt ®Ó kû niÖm cuéc çch m¹ng vÜ ®¹i lµ tËp trung sù chó ý vµo nh÷ng nhiÖm vô ch−a hoµn thµnh cña çch m¹ng. Çch kû niÖm nµy lµ tháa ®¸ng vµ cÇn thiÕt, nhÊt lµ khi cßn cã nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n mµ çch m¹ng ch−a gi¶i quyÕt xong, vµ ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, th× ph¶i thÊm nhuÇn ®−îc mét çi g× míi (nh×n theo ph−¬ng diÖn nh÷ng çi mµ cho tíi nay çch m¹ng ®· thùc hiÖn ®−îc råi).

Çi míi hiÖn nay ®èi víi cuéc çch m¹ng cña ta lµ trong nh÷ng vÊn ®Ò c¨n b¶n cña c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ ph¶i dïng ®Õn nh÷ng ph−¬ng ph¸p hµnh ®éng "c¶i l−¬ng", tõ tõ tõng b−íc, thËn träng vµ theo ®−êng vßng. Çi "míi" Êy g©y ra nh÷ng vÊn ®Ò, nh÷ng th¾c m¾c, nh÷ng hoµi nghi c¶ vÒ mÆt lý luËn lÉn vÒ mÆt thùc tiÔn.

VÊn ®Ò lý luËn lµ: lµm thÕ nµo gi¶i thÝch ®−îc hiÖn t−îng lµ sau mét lo¹t nh÷ng hµnh ®éng hÕt søc çch m¹ng ng−êi ta chuyÓn sang nh÷ng hµnh ®éng hÕt søc "c¶i l−¬ng" trong ®iÒu kiÖn çch m¹ng, nãi chung, trªn toµn bé, vÉn tiÕn triÓn th¾ng lîi? §ã ph¶i ch¨ng lµ "rêi bá trËn ®Þa", lµ "thõa nhËn thÊt b¹i", hoÆc mét çi g× t−¬ng tù nh− thÕ? KÎ thï cña chóng ta, tõ bän ph¶n ®éng thuéc lo¹i nöa phong kiÕn, cho ®Õn bän men-sª-vÝch, hoÆc nh÷ng tay hiÖp sÜ kh¸c cña Quèc tÕ II 1/2, dÜ nhiªn ®Òu cho lµ ®óng nh− thÕ. ChÝnh v× hä lµ kÎ thï, cho nªn, víi ®ñ mäi lý do hay kh«ng cÇn lý do nµo c¶, hä còng cø tung ra nh÷ng lêi rªu rao nh− thÕ. Sù nhÊt

VÒ t¸c dông cña vµng

275

trÝ xóc ®éng trong vÊn ®Ò nµy cña tÊt c¶ çc ®¶ng ph¸i, tõ bän phong kiÕn cho ®Õn bän men-sª-vÝch, l¹i mét lÇn n÷a chøng minh r»ng, ®øng tr−íc cuéc çch m¹ng v« s¶n, tÊt c¶ nh÷ng ®¶ng ph¸i ®ã thùc tÕ ®· häp thµnh mét "khèi ph¶n ®éng duy nhÊt" (xin nãi thªm lµ ¡ng-ghen còng ®· tiªn ®o¸n nh− thÕ, trong nh÷ng bøc th− cña Ng−êi göi cho Bª-ben n¨m 1875 vµ 1884) 97.

Nh−ng ngay trong çc b¹n h÷u cña chóng ta, còng cã... mét "sù th¾c m¾c" nµo ®ã.

Chóng ta sÏ phôc håi nÒn ®¹i c«ng nghiÖp vµ tæ chøc viÖc trao ®æi trùc tiÕp nh÷ng s¶n phÈm cña ®¹i c«ng nghiÖp víi tiÓu n«ng nghiÖp cña n«ng d©n, ®ång thêi gióp ®ì nÒn tiÓu n«ng ®i vµo con ®−êng tËp thÓ hãa. §Ó phôc håi ®¹i c«ng nghiÖp, ta h·y vay cña n«ng d©n mét sè l−¬ng thùc vµ nguyªn liÖu nµo ®ã b»ng çch tr−ng thu l−¬ng thùc vµ nguyªn liÖu thõa. §ã lµ kÕ ho¹ch (hay ph−¬ng ph¸p, chÕ ®é) mµ chóng ta ®· ¸p dông trong h¬n ba n¨m nay, cho ®Õn mïa xu©n 1921. §ã lµ mét biÖn ph¸p çch m¹ng, víi ý nghÜa lµ trùc tiÕp vµ hoµn toµn ®Ëp tan chÕ ®é cò vµ thay thÕ nã b»ng mét chÕ ®é x· héi vµ kinh tÕ míi.

Tõ ®Çu xu©n 1921, chóng ta thay thÕ gi¶i ph¸p ®ã, kÕ ho¹ch ®ã, ph−¬ng ph¸p ®ã, chÕ ®é ho¹t ®éng ®ã (chóng ta ch−a "thay thÕ xong", chóng ta cßn ®ang "thay thÕ" vµ ch−a hoµn toµn cã ý thøc vÒ viÖc nµy) b»ng mét ph−¬ng ph¸p hoµn toµn kh¸c, theo kiÓu c¶i l−¬ng lµ: kh«ng ®Ëp tan çi c¬ cÊu kinh tÕ vµ x· héi cò, th−¬ng nghiÖp, tiÓu n«ng, c«ng nghiÖp nhá, chñ nghÜa t− b¶n; mµ lµ chÊn h−ng th−¬ng nghiÖp, c«ng nghiÖp nhá, chñ nghÜa t− b¶n, b»ng çch cè g¾ng n¾m v÷ng nh÷ng çi ®ã mét çch thËn träng vµ tõng b−íc, hoÆc b»ng çch nhµ n−íc ®iÒu tiÕt nh÷ng çi ®ã, nh−ng chØ trong chõng mùc lµm cho chóng sÏ ®−îc phôc håi l¹i.

§Êy lµ mét gi¶i ph¸p hoµn toµn kh¸c. So víi gi¶i ph¸p tr−íc, gi¶i ph¸p çch m¹ng, th× ®Êy

lµ mét gi¶i ph¸p c¶i l−¬ng (çch m¹ng lµ cuéc ®¶o lén

V . I . L ª - n i n

276

®Ëp tan nh÷ng çi g× lµ chñ yÕu nhÊt, c¬ b¶n nhÊt, trong trËt tù cò cña sù vËt, chø kh«ng ph¶i lµ lµm l¹i trËt tù cò mét çch thËn träng, tõ tõ, tõng b−íc vµ cè g¾ng ph¸ hñy hÕt søc Ýt).

VÊn ®Ò ®Æt ra lµ: nÕu, sau khi thÝ nghiÖm nh÷ng ph−¬ng ph¸p çch m¹ng råi, çc b¹n nhËn thÊy nh÷ng ph−¬ng ph¸p nµy thÊt b¹i vµ chuyÓn sang nh÷ng ph−¬ng ph¸p c¶i l−¬ng, th× ®ã ph¶i ch¨ng lµ mét b»ng chøng r»ng, nãi chung, çch m¹ng, theo çc b¹n, lµ mét sai lÇm? §ã ph¶i ch¨ng lµ mét b»ng chøng r»ng, nãi chung, kh«ng nªn b¾t ®Çu b»ng çch m¹ng, mµ ph¶i b¾t ®Çu b»ng nh÷ng cuéc c¶i çch vµ chØ tiÕn hµnh nh÷ng cuéc c¶i çch th«i?

Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vµ ®ång bän ®Òu rót ra mét kÕt luËn nh− thÕ. Nh−ng kÕt luËn nµy, nÕu kh«ng ph¶i lµ mét lèi ngôy biÖn vµ mét sù bÞp bîm ®¬n thuÇn cña nh÷ng kÎ, vÒ chÝnh trÞ ®· "tr¶i phong s−¬ng", th× còng lµ mét sù Êu trÜ cña nh÷ng ng−êi "ch−a tõng tr¶i qua" nh÷ng thö th¸ch thùc sù. §èi víi mét ng−êi çch m¹ng ch©n chÝnh th× mèi nguy hiÓm lín nhÊt, thËm chÝ cã thÓ lµ mèi nguy hiÓm duy nhÊt, lµ phãng ®¹i tinh thÇn çch m¹ng, lµ quªn mÊt nh÷ng giíi h¹n vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña mét sù vËn dông cã kÕt qu¶ vµ tháa ®¸ng nh÷ng ph−¬ng ph¸p çch m¹ng. ChÝnh ®Êy lµ chç mµ nh÷ng ng−êi çch m¹ng ch©n chÝnh dÔ bÞ thÊt b¹i nhÊt, nÕu nh− hä b¾t ®Çu viÕt danh tõ "çch m¹ng" b»ng ch÷ hoa, b¾t ®Çu ®Ò cao "çch m¹ng" lªn thµnh mét çi g× gÇn nh− lµ thÇn th¸nh, b¾t ®Çu mÊt trÝ, mÊt kh¶ n¨ng suy nghÜ mét çch hÕt søc b×nh tÜnh vµ tØnh t¸o, mÊt kh¶ n¨ng c©n nh¾c vµ kiÓm nghiÖm xem ®Õn lóc nµo, trong nh÷ng tr−êng hîp nµo vµ trong lÜnh vùc ho¹t ®éng nµo, th× ph¶i biÕt hµnh ®éng theo ph−¬ng thøc çch m¹ng, vµ ®Õn lóc nµo, trong tr−êng hîp nµo vµ trong lÜnh vùc ho¹t ®éng nµo, th× ph¶i biÕt chuyÓn sang nh÷ng hµnh ®éng c¶i l−¬ng. Nh÷ng ng−êi çch m¹ng ch©n chÝnh chØ sÏ bÞ diÖt vong (kh«ng ph¶i lµ hiÓu theo nghÜa hä bÞ thÊt b¹i bªn ngoµi, mµ lµ hiÓu


277

theo nghÜa sù nghiÖp cña hä bÞ ph¸ s¶n bªn trong), nÕu nh− – nh−ng lóc ®ã th× nhÊt ®Þnh hä sÏ bÞ diÖt vong – hä mÊt hÕt ®Çu ãc tØnh t¸o vµ t−ëng t−îng r»ng bÊt kú trong tr−êng hîp nµo vµ trong tÊt c¶ mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng, cuéc çch m¹ng "vÜ ®¹i, thÕ giíi, th¾ng lîi" còng ®Òu cã thÓ vµ cÇn thiÕt ph¶i gi¶i quyÕt tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò b»ng ph−¬ng ph¸p çch m¹ng.

Ng−êi nµo "t−ëng t−îng" nh− thÕ, nhÊt ®Þnh sÏ bÞ diÖt vong, v× h¾n ®· t−ëng t−îng ra mét ®iÒu ngu xuÈn trong mét vÊn ®Ò chñ chèt; thÕ mµ, trong mét cuéc chiÕn tranh ¸c liÖt (çch m¹ng lµ mét cuéc chiÕn tranh ¸c liÖt h¬n c¶), ngu xuÈn sÏ bÞ trõng ph¹t b»ng thÊt b¹i.

C¨n cø vµo ®©u mµ nãi r»ng cuéc çch m¹ng "vÜ ®¹i, thÕ giíi, th¾ng lîi" chØ cã thÓ vµ chØ nªn dïng nh÷ng ph−¬ng ph¸p çch m¹ng? Kh«ng cã c¨n cø nµo c¶. §ã chØ lµ sai lÇm vµ tuyÖt ®èi sai lÇm. NÕu c¨n cø vµo nh÷ng nguyªn lý lý luËn thuÇn tóy mµ kh«ng rêi bá lËp tr−êng chñ nghÜa M¸c, th× ta sÏ thÊy r»ng lêi kh¼ng ®Þnh Êy tù nã ®· râ rµng lµ sai. Kinh nghiÖm cña cuéc çch m¹ng cña ta còng x¸c nhËn r»ng lêi kh¼ng ®Þnh Êy lµ sai. VÒ mÆt lý luËn: trong thêi kú çch m¹ng còng nh− trong bÊt cø lóc nµo, ng−êi ta ®Òu m¾c nh÷ng ®iÒu ngu xuÈn, – ¡ng- ghen ®· nãi nh− thÕ 98, – vµ ®· nãi ®óng. CÇn cè g¾ng lµm sao ®Ó m¾c thËt Ýt nh÷ng ®iÒu ngu xuÈn, vµ söa ch÷a hÕt søc nhanh chãng nh÷ng ®iÒu ngu xuÈn ®· m¾c ph¶i, b»ng çch nhËn ®Þnh hÕt søc tØnh t¸o xem nh÷ng vÊn ®Ò nµo vµ vµo lóc nµo th× cã thÓ hay kh«ng cã thÓ gi¶i quyÕt b»ng ph−¬ng ph¸p çch m¹ng. §©y lµ kinh nghiÖm b¶n th©n cña chóng ta: hßa −íc BrÐt lµ mét thÝ dô hµnh ®éng tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ çch m¹ng, mµ lµ mét hµnh ®éng c¶i l−¬ng, hay cßn tÖ h¬n c¶i l−¬ng n÷a, v× ®Êy lµ mét hµnh ®éng thôt lïi; cßn, th«ng th−êng, nh÷ng hµnh ®éng c¶i l−¬ng ®−îc tiÕn hµnh mét çch tõ tõ, thËn träng, tõng b−íc nh−ng kh«ng thôt lïi. S¸ch l−îc cña chóng ta trong viÖc ký hßa −íc BrÐt lµ ®óng, – ®iÒu ®ã ngµy nay ®· ®−îc x¸c minh;

V . I . L ª - n i n 278

mäi ng−êi ®Òu ®· thÊy râ vµ ®Òu ®· c«ng nhËn råi, ®Õn nçi còng ch¼ng cÇn ph¶i phÝ thêi giê ®Ó chøng minh n÷a.

Trong cuéc çch m¹ng cña ta, çi ®· hoµn toµn lµm xong chØ míi lµ sù nghiÖp d©n chñ t− s¶n cña nã mµ th«i. Vµ chóng ta cã quyÒn hÕt søc chÝnh ®¸ng ®Ó tù hµo vÒ ®iÒu ®ã. Sù nghiÖp v« s¶n hoÆc x· héi chñ nghÜa cña çch m¹ng, chung quy, cã ba ®iÓm chÝnh d−íi ®©y: 1) Ra khái cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi b»ng con ®−êng çch m¹ng; tè ço vµ chÆn ®øng cuéc chÐm giÕt do hai nhãm t− b¶n tham tµn trªn thÕ giíi g©y ra; ®iÒu nµy, vÒ phÝa chóng ta, chóng ta ®· lµm xong; nh−ng chØ cã cuéc çch m¹ng trong nhiÒu n−íc tiªn tiÕn míi cã thÓ hoµn thµnh nèt sù nghiÖp ®ã. 2) ThiÕt lËp chÕ ®é x«-viÕt, mét h×nh thøc thùc hiÖn nÒn chuyªn chÝnh cña giai cÊp v« s¶n. Mét b−íc ngoÆt cã ý nghÜa toµn thÕ giíi ®· diÔn ra. Thêi kú chÕ ®é ®¹i nghÞ d©n chñ t− s¶n ®· chÊm døt. Mét ch−¬ng míi ®ang më ra trong lÞch sö thÕ giíi: thêi ®¹i chuyªn chÝnh v« s¶n. Song ph¶i nhiÒu n−íc míi cã thÓ c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn chÕ ®é x«-viÕt vµ çc h×nh thøc kh¸c nhau cña chuyªn chÝnh v« s¶n. Trong lÜnh vùc nµy, chóng ta cßn nhiÒu, rÊt nhiÒu viÖc ch−a lµm xong. Kh«ng nhËn thÊy ®iÒu ®ã lµ mét khuyÕt ®iÓm kh«ng thÓ tha thø ®−îc. Chóng ta sÏ cßn ph¶i lµm nhiÒu lÇn: lµm xong råi l¹i söa ®i, råi l¹i lµm l¹i tõ ®Çu. Qua mçi mét giai ®o¹n, mçi b−íc tiÕn cña lùc l−îng s¶n xuÊt vµ nÒn v¨n hãa cña ta, chóng ta l¹i ph¶i hoµn thiÖn vµ söa ®æi chÕ ®é x«-viÕt cña ta; thÕ mµ tr×nh ®é kinh tÕ vµ v¨n hãa cña ta l¹i rÊt thÊp. Chóng ta cßn cã nhiÒu viÖc ph¶i lµm l¹i, vµ nÕu chóng ta "bèi rèi" v× çi viÔn c¶nh Êy, th× ®Êy lµ mét ®iÒu hÕt søc phi lý (nÕu kh«ng ph¶i lµ tÖ h¹i nhÊt). 3) X©y dùng nh÷ng c¬ së kinh tÕ cña chÕ ®é x· héi chñ nghÜa. Trong lÜnh vùc nµy, ®iÒu chñ yÕu, ®iÒu c¨n b¶n, ch−a ®−îc lµm xong. ThÕ mµ ®ã l¹i lµ mét sù nghiÖp ®óng ®¾n nhÊt cña chóng ta, ®óng ®¾n nhÊt xÐt c¶ vÒ mÆt nguyªn t¾c lÉn vÒ mÆt thùc


279

tiÔn, c¶ vÒ mÆt n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga hiÖn nay lÉn vÒ mÆt quèc tÕ.

Mét khi ®iÒu chñ yÕu Êy ch−a hoµn thµnh ®−îc vÒ c¨n b¶n, th× ph¶i tËp trung tÊt c¶ mäi sù chó ý cña chóng ta vµo mÆt ®ã. Çi khã vÒ mÆt nµy lµ ë h×nh thøc qu¸ ®é.

Håi th¸ng T− 1918, trong cuèn "Nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt", t«i ®· viÕt: "Lµm mét nhµ çch m¹ng, mét ng−êi t¸n thµnh chñ nghÜa x· héi, hay mét ng−êi céng s¶n nãi chung, nh− thÕ ch−a ®ñ. Trong mçi thêi kú ®Æc biÖt, cÇn ph¶i biÕt t×m cho ra çi m¾t xÝch ®Æc biÖt mµ ng−êi ta ph¶i ®em toµn lùc ra n¾m lÊy ®Ó gi÷ v÷ng ®−îc toµn bé çi xÝch vµ chuÈn bÞ ®Ó chuyÓn v÷ng ch¾c sang m¾t xÝch kÕ bªn; h¬n n÷a tr×nh tù nèi tiÕp, h×nh thøc, mèi liªn hÖ cña çc m¾t xÝch vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau cña m¾t xÝch nµy víi m¾t xÝch kh¸c trong çi xÝch nh÷ng sù biÕn lÞch sö, ®Òu kh«ng ®¬n gi¶n, vµ còng kh«ng ph¶i s¬ sµi nh− trong çi xÝch th−êng do bµn tay ng−êi thî rÌn lµm ra" 1).

HiÖn nay trong lÜnh vùc ho¹t ®éng mµ ta ®ang bµn ®Õn, çi m¾t xÝch ®ã, chÝnh lµ viÖc ®Èy m¹nh néi th−¬ng, theo sù ®iÒu tiÕt (sù chØ ®¹o) ®óng ®¾n cña nhµ n−íc. Th−¬ng nghiÖp ®ã lµ çi "m¾t xÝch" trong çi d©y xÝch nh÷ng sù biÕn lÞch sö, trong nh÷ng h×nh thøc qu¸ ®é cña c«ng cuéc x©y dùng x· héi chñ nghÜa cña chóng ta vµo nh÷ng n¨m 1921 – 1922, ®ã lµ "m¾t xÝch" mµ chóng ta, chÝnh quyÒn cña nhµ n−íc v« s¶n, mµ chóng ta, ®¶ng céng s¶n ®ang n¾m quyÒn l·nh ®¹o, – "chóng ta ph¶i ®em toµn lùc ra n¾m lÊy". NÕu ngµy nay chóng ta "n¾m" ®−îc kh¸ chÆt m¾t xÝch ®ã, th× ch¾c ch¾n lµ trong mét ngµy rÊt gÇn ®©y, chóng ta sÏ lµm chñ ®−îc toµn bé çi d©y xÝch. B»ng kh«ng, chóng ta sÏ kh«ng lµm chñ ®−îc toµn bé çi d©y xÝch, chóng ta sÏ kh«ng ®Æt ®−îc nÒn mãng cña nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ vµ x· héi trong x· héi x· héi chñ nghÜa.


t. 36, tr. 252.

V . I . L ª - n i n 280

§iÒu nµy cã vÎ kú qu¸i. Chñ nghÜa céng s¶n vµ th−¬ng nghiÖp?! Qu¶ thËt ch¼ng ¨n nhËp g× víi nhau c¶, thËt lµ kú côc, thËt lµ xa çch nhau! Nh−ng nÕu ta ®øng vÒ mÆt kinh tÕ mµ suy xÐt, th× chñ nghÜa céng s¶n víi th−¬ng nghiÖp còng kh«ng xa g× nhau, h¬n lµ chñ nghÜa céng s¶n víi nÒn tiÓu n«ng, gia tr−ëng cña n«ng d©n.

Khi nµo chóng ta ®· chiÕn th¾ng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi, t«i thiÕt nghÜ, chóng ta sÏ ®em vµng ra lµm nh÷ng nhµ tiªu c«ng céng ë nh÷ng ®−êng phè cña mét vµi thµnh phè lín nhÊt thÕ giíi. §Êy lµ çch sö dông vµng "chÝnh ®¸ng" nhÊt, cã ý nghÜa gi¸o dôc nhÊt ®èi víi nh÷ng thÕ hÖ cßn ch−a quªn r»ng v× vµng mµ ng−êi ta ®· tµn s¸t m−êi triÖu ng−êi vµ lµm cho ba m−¬i triÖu ng−êi bÞ tµn phÕ trong cuéc chiÕn tranh "gi¶i phãng vÜ ®¹i" vµo nh÷ng n¨m 1914 – 1918, cuéc chiÕn tranh g©y ra ®Ó gi¶i quyÕt çi vÊn ®Ò to lín lµ xem trong hai hßa −íc, hßa −íc BrÐt vµ hßa −íc VÐc-x©y, çi nµo tÖ h¹i nhÊt; vµ vÉn ch−a quªn r»ng còng v× vµng nµy mµ ch¾c ch¾n lµ ng−êi ta s¾p söa tµn s¸t hai m−¬i triÖu ng−êi vµ lµm cho s¸u m−¬i triÖu ng−êi bÞ tµn phÕ trong mét cuéc chiÕn tranh sÏ næ ra, vµo kho¶ng n¨m 1925 hay 1928, hoÆc gi÷a NhËt vµ Mü, hoÆc gi÷a Anh vµ Mü, hay ®¹i lo¹i nh− thÕ.

Nh−ng çch dïng vµng trªn ®©y dï lµ "chÝnh ®¸ng", cã Ých, nh©n ®¹o, song chóng ta còng sÏ nãi r»ng: muèn ®i ®Õn chç ®ã, chóng ta cßn ph¶i lµm viÖc trong vµi chôc n¨m n÷a, còng víi mét møc ®é khÈn tr−¬ng vµ còng ph¶i ®¹t ®−îc th¾ng lîi nh− håi nh÷ng n¨m 1917 – 1921, nh−ng trong mét ph¹m vi réng lín h¬n nhiÒu. Cßn nh− giê ®©y, ë n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga, th× chóng ta ph¶i tiÕt kiÖm vµng, b¸n vµng víi gi¸ cµng ®¾t cµng tèt, vµ dïng vµng ®ã ®Ó mua hµng hãa víi gi¸ cµng rÎ cµng tèt. Sèng trong bÇy lang sãi th× ph¶i gµo thÐt nh− lang sãi; cßn nh− viÖc tiªu diÖt tÊt c¶ bän lang sãi, ®iÒu cÇn ph¶i lµm trong mét x· héi hîp lý cña loµi ng−êi, th× chóng ta


281

h·y n¾m v÷ng c©u tôc ng÷ kh«n ngoan cña Nga: "§õng véi khoe khoang tr−íc khi ra trËn, h·y ®îi ®Õn lóc trë vÒ"...

NÕu... nÕu bªn c¹nh hµng chôc triÖu ng−êi tiÓu n«ng kh«ng cã mét nÒn ®¹i c«ng nghiÖp m¹nh, c¬ khÝ hãa víi mét hÖ thèng d©y ®iÖn, mét nÒn c«ng nghiÖp mµ nhê kü thuËt cao, còng nh− nhê nh÷ng tæ chøc hîp thµnh "kiÕn tróc th−îng tÇng" cña nÒn c«ng nghiÖp ®ã vµ nhê nh÷ng nh©n tè g¾n liÒn víi th−îng tÇng Êy, nã cã kh¶ n¨ng cung cÊp cho ng−êi tiÓu n«ng nhiÒu h¬n vµ mau chãng h¬n nh÷ng s¶n phÈm tèt h¬n vµ rÎ h¬n tr−íc, – th× trong tr−êng hîp ®ã, th−¬ng nghiÖp lµ mèi liªn hÖ kinh tÕ duy nhÊt cã thÓ cã gi÷a hµng chôc triÖu tiÓu n«ng víi nÒn ®¹i c«ng nghiÖp. §iÒu "gi¶ ®Þnh" Êy ®· ®−îc thùc hiÖn trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi råi, ®iÒu kiÖn Êy ®· cã råi; nh−ng mét n−íc riªng rÏ, h¬n n÷a lµ mét trong nh÷ng n−íc t− b¶n chñ nghÜa l¹c hËu nhÊt, ®· t×m çch thùc hiÖn, sö dông, tæ chøc vÒ mÆt thùc tiÔn mét çch trùc tiÕp vµ ngay mét lóc mèi liªn hÖ míi nµy gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, mµ ®· kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®−îc nhiÖm vô ®ã b»ng mét cuéc "tÊn c«ng ®ét kÝch", th× hiÖn nay, n−íc ®ã ph¶i gi¶i quyÕt nhiÖm vô Êy, b»ng mét lo¹t nh÷ng hµnh ®éng "bao v©y", tõ tõ, tõng b−íc vµ thËn träng.

ChÝnh quyÒn nhµ n−íc v« s¶n cã thÓ n¾m v÷ng ®−îc th−¬ng nghiÖp, chØ ®¹o nã, vµ ®Æt nã vµo nh÷ng khu«n khæ nhÊt ®Þnh. §©y lµ mét vÝ dô nhá, rÊt nhá: ë vïng má §«n-b¸t, hiÖn nay ng−êi ta thÊy cã mét sù phôc håi kinh tÕ, tuy cßn yÕu, rÊt yÕu, nh−ng kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc, – sù håi phôc nµy, mét phÇn lµ do n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng trong nh÷ng hÇm má lín cña nhµ n−íc, vµ mét phÇn còng lµ do ®· cho n«ng d©n bao thÇu nh÷ng hÇm má nhá. Do ®ã, chÝnh quyÒn cña nhµ n−íc v« s¶n thu thªm ®−îc mét sè l−îng nhá than (®èi víi çc n−íc tiªn tiÕn, th× ch¼ng lµ bao, nh−ng ®èi víi t×nh tr¹ng nghÌo nµn cña chóng ta th× ®Êy còng lµ mét con sè ®¸ng kÓ) víi gi¸ thµnh, ch¼ng h¹n lµ 100%;

V . I . L ª - n i n 282

chÝnh quyÒn b¸n sè than thu thËp ®−îc ®ã cho çc c«ng së víi gi¸ lµ 120%, vµ cho t− nh©n víi gi¸ 140%. (Xin chó thÝch thªm r»ng ®©y chØ hoµn toµn lµ nh÷ng con sè ®Æt ra ®Ó cã mét ý niÖm ®¹i kh¸i th«i, tr−íc hÕt v× t«i kh«ng biÕt nh÷ng con sè chÝnh x¸c, vµ sau n÷a, nÕu t«i biÕt, t«i còng kh«ng ®−a ra c«ng khai b©y giê). Tuy møc ®é cßn thÊp, nh−ng ng−êi ta còng sÏ nãi r»ng chóng ta b¾t ®Çu n¾m v÷ng ®−îc viÖc trao ®æi gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, n¾m v÷ng ®−îc viÖc b¸n bu«n, gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò: n¾m v÷ng ®−îc nÒn c«ng nghiÖp nhá l¹c hËu nh− t×nh tr¹ng hiÖn nay cña nã, hoÆc n¾m v÷ng ®−îc nÒn c«ng nghiÖp lín tuy lµ ®· bÞ suy yÕu vµ tµn ph¸; chÊn h−ng ®−îc th−¬ng nghiÖp trªn c¬ së kinh tÕ hiÖn nay; lµm cho trung n«ng, cho ng−êi n«ng d©n th−êng (tøc lµ ng−êi cña quÇn chóng c¬ së, ng−êi ®¹i biÓu cña quÇn chóng, ng−êi thÓ hiÖn cho çc lùc l−îng tù ph¸t) c¶m thÊy cã sù phôc håi kinh tÕ ®ã; lîi dông ®iÒu nµy ®Ó tiÕn hµnh mét c«ng t¸c cã hÖ thèng h¬n vµ bÒn bØ h¬n, réng r·i h¬n vµ cã kÕt qu¶ h¬n, nh»m kh«i phôc nÒn ®¹i c«ng nghiÖp.

Chóng ta ®õng ®Ó bÞ chi phèi bëi çi "chñ nghÜa x· héi t×nh c¶m", hay bëi çi t©m tr¹ng gia tr−ëng, kiÓu Nga cæ, kiÓu nöa l·nh chóa, nöa n«ng d©n, coi khinh th−¬ng nghiÖp mét çch v« lý. Ta cã thÓ vµ ta cÇn biÕt sö dông tÊt c¶ mäi h×nh thøc kinh tÕ, qu¸ ®é, cã thÓ cã, v× ®ã lµ ®iÒu cÇn thiÕt ®Ó t¨ng c−êng mèi liªn hÖ gi÷a n«ng d©n vµ giai cÊp v« s¶n, ®Ó phôc h−ng ngay nÒn kinh tÕ quèc d©n trong mét n−íc bÞ tµn ph¸ vµ kiÖt quÖ, ®Ó kh«i phôc c«ng nghiÖp, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p míi, réng r·i h¬n vµ s©u s¾c h¬n, nh− ®iÖn khÝ hãa.

ChØ cã chñ nghÜa M¸c míi quy ®Þnh ®−îc mét çch chÝnh x¸c vµ ®óng ®¾n mèi quan hÖ gi÷a c¶i l−¬ng vµ çch m¹ng; h¬n n÷a, tr−íc kia M¸c chØ cã thÓ xÐt mèi quan hÖ nµy vÒ cã mét mÆt, tøc lµ chØ cã thÓ xÐt mèi quan hÖ nµy trong nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ giai cÊp v« s¶n cßn ch−a giµnh ®−îc th¾ng lîi


283

®Çu tiªn Ýt nhiÒu v÷ng ch¾c, Ýt nhiÒu l©u dµi, Ýt ra lµ ë trong mét n−íc. Lóc bÊy giê, mèi quan hÖ ®óng ®¾n ®ã dùa trªn nguyªn lý sau ®©y: c¶i çch lµ s¶n phÈm phô cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n. §èi víi toµn bé thÕ giíi t− b¶n, mèi quan hÖ ®ã lµ c¬ së cña s¸ch l−îc çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n, lµ ®iÒu th−êng thøc s¬ ®¼ng mµ nh÷ng l·nh tô bÞ mua chuéc cña Quèc tÕ II vµ nh÷ng tay hiÖp sÜ nöa th«ng th¸i rëm, nöa kiÓu çch cña Quèc tÕ II 1/2 xuyªn t¹c vµ lµm lu mê ®i. Sau khi giai cÊp v« s¶n ®· giµnh ®−îc th¾ng lîi Ýt ra lµ ë trong mét n−íc, th× trong mèi quan hÖ gi÷a c¶i l−¬ng vµ çch m¹ng ®· xuÊt hiÖn mét yÕu tè míi. VÒ nguyªn t¾c, vÉn kh«ng cã g× kh¸c tr−íc c¶, nh−ng vÒ h×nh thøc, cã mét sù thay ®æi mµ håi ®ã b¶n th©n M¸c còng kh«ng thÓ dù kiÕn ®−îc, nh−ng chØ cã c¨n cø vµo triÕt häc vµ chÝnh trÞ häc cña chñ nghÜa M¸c, ng−êi ta míi cã thÓ nhËn thøc ®−îc sù thay ®æi Êy. T¹i sao chóng ta cã thÓ vËn dông mét çch ®óng ®¾n biÖn ph¸p lïi b−íc trong viÖc ký hßa −íc BrÐt? V× chóng ta ®· tiÕn kh¸ xa nªn ®· cã mét ®Þa thÕ kh¸ réng ®Ó cã thÓ lïi b−íc ®−îc. Trong vßng cã vµi tuÇn, tõ ngµy 25 th¸ng M−êi 1917 ®Õn ngµy ký hßa −íc BrÐt, chóng ta ®· x©y dùng ®−îc nhµ n−íc x«-viÕt, chóng ta ®· tho¸t ra khái cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa b»ng biÖn ph¸p çch m¹ng, chóng ta ®· hoµn thµnh cuéc çch m¹ng d©n chñ t− s¶n, – tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã ®Òu ®−îc thùc hiÖn mét çch v« cïng nhanh chãng, ®Õn nçi ngay c¶ b−íc lïi lín ®ã (hßa −íc BrÐt) còng vÉn cßn ®Ó l¹i cho chóng ta ®Çy ®ñ ®Þa thÕ, ®Ó chóng ta cã thÓ lîi dông viÖc "t¹m nghØ" mµ tiÕn hµnh mét cuéc tiÕn qu©n th¾ng lîi chèng bän C«n-ts¾c, §ª-ni-kin, I-u-®ª-nÝch, Pin-xót-xki, Vran-ghen.

Tr−íc khi giai cÊp v« s¶n giµnh ®−îc th¾ng lîi, th× c¶i l−¬ng lµ mét s¶n phÈm phô cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp çch m¹ng. Sau khi giµnh ®−îc th¾ng lîi, nÕu qu¶ nh÷ng n−íc giµnh ®−îc th¾ng lîi ph¶i tr¶i qua mét thêi gian ®Êu tranh hÕt søc khÈn tr−¬ng, mµ thùc lùc râ rµng lµ kh«ng ®ñ n÷a

V . I . L ª - n i n 284

®Ó dïng thñ ®o¹n çch m¹ng ®Æng v−ît qua mét giai ®o¹n qu¸ ®é nµo ®Êy, th× c¶i l−¬ng (vÒ ph−¬ng diÖn quèc tÕ vÉn lµ "s¶n phÈm phô") cßn lµ mét thñ ®o¹n tÊt yÕu vµ chÝnh ®¸ng ®Ó giµnh lÊy mét thêi c¬ t¹m nghØ. Th¾ng lîi ®em l¹i cho ta mét "søc dù tr÷" khiÕn ta cã thÓ ®øng v÷ng ®−îc ngay c¶ khi b¾t buéc ph¶i rót lui, – vµ ®øng v÷ng ®−îc c¶ vÒ mÆt vËt chÊt còng nh− vÒ mÆt tinh thÇn. §øng v÷ng vÒ mÆt vËt chÊt, cã nghÜa lµ b¶o toµn ®−îc mét −u thÕ ®Çy ®ñ khiÕn cho kÎ thï kh«ng thÓ ®¸nh quþ ®−îc chóng ta. §øng v÷ng vÒ mÆt tinh thÇn cã nghÜa lµ kh«ng ®Ó mÊt tinh thÇn, kh«ng ®Ó bÞ rèi lo¹n, lµ gi÷ ®−îc sù s¸ng suèt trong viÖc nhËn ®Þnh t×nh h×nh; lµ gi÷ v÷ng tinh thÇn dòng c¶m vµ chÝ kiªn quyÕt; lµ lïi l¹i, lïi xa nÕu cÇn, nh−ng cã chõng mùc, lµ lïi l¹i nh−ng ph¶i lïi nh− thÕ nµo ®Ó cã thÓ khi cÇn th× kÞp thêi dõng l¹i vµ l¹i chuyÓn sang tÊn c«ng.

Chóng ta ®· lïi vÒ chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc. Nh−ng lïi cã chõng mùc. Ngµy nay, chóng ta ®ang lïi tíi chç nhµ n−íc ®iÒu tiÕt th−¬ng nghiÖp. Nh−ng chóng ta sÏ lïi cã chõng mùc. HiÖn nay ®· cã nh÷ng triÖu chøng cho thÊy r»ng cuéc lïi b−íc Êy s¾p chÊm døt; r»ng chóng ta sÏ cã thÓ chÊm døt cuéc lïi b−íc Êy trong mét t−¬ng lai kh«ng xa l¾m n÷a. Chóng ta cµng tiÕn hµnh cuéc lïi b−íc cÇn thiÕt ®ã mét çch cã ý thøc, mét çch ¨n nhÞp, vµ cµng Ýt m¾c thµnh kiÕn, th× chóng ta cµng cã thÓ chÊm døt ®−îc cuéc lïi b−íc Êy mét çch nhanh chãng; vµ sau ®ã th× b−íc tiÕn th¾ng lîi cña chóng ta sÏ cµng v÷ng ch¾c, nhanh chãng vµ réng r·i h¬n n÷a.

Ngµy 5 th¸ng M−êi mét 1921

"Sù thËt", sè 251, ngµy 6 vµ 7 th¸ng M−êi mét 1921 Ký tªn: N. Lª-nin


285

dù th¶o çc quyÕt ®Þnh cña héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy

vÒ kÕ ho¹ch tµi chÝnh vµ kÕ ho¹ch ph¸t hµnh giÊy b¹c

n¨m 1922 9 9

1

1) ñy nhiÖm cho Ban tµi chÝnh ®Õn ngµy thø ba, 15. XI. tr×nh b¶n quyÕt to¸n tÝnh b»ng róp vµng, gép tÊt c¶ mäi lo¹i thu nhËp l¹i, kÓ c¶ thuÕ l−¬ng thùc, nhiªn liÖu, v.v. vµ v.v., – tr×nh b¶n quyÕt to¸n tÝnh b»ng róp vµng, viÖc ph©n

phèi ng©n s¸ch chi tiªu cho çc bé d©n ñy (con sè tuyÖt ®èi) – so s¸nh víi çc con sè t−¬ng tù tr−íc chiÕn tranh (tÝnh b×nh qu©n trong 5 n¨m hoÆc 10 n¨m) vµ víi nh÷ng con sè −íc l−îng çc n¨m 1919 vµ 1920.

2) Tr×nh 2 ph−¬ng ¸n: quy m« ph¸t hµnh 240 triÖu vµ 300 triÖu róp vµng.

3) §èi chiÕu viÖc ph©n phèi çc phÇn cña ng©n s¸ch chung (c¶ vÒ vËt t− vµ vÒ tiÒn mÆt) víi viÖc ph©n phèi çc khÈu phÇn theo kÕ ho¹ch l−¬ng thùc cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng.

4) B¾t ®Çu ngay viÖc x©y dùng ng©n s¸ch trªn c¬ së mét kÕ ho¹ch nhÊt ®Þnh (víi ph−¬ng ¸n ph¸t hµnh 240 triÖu róp vµng).

5) NhiÖm vô trao cho ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc? cho Côc thèng kª trung −¬ng? hay lµ cho ban më réng?

6) H¹n – 20. XII.

V . I . L ª - n i n 286

7) LiÖu cã nªn c«ng bè mét lo¹t nh÷ng c¨n cø cña Ban tµi chÝnh kh«ng?

®Æc biÖt lµ tÝnh to¸n (thµnh hµng hãa) ®ång róp tr−íc chiÕn tranh, v.v..

ViÕt xong ngµy 5 th¸ng M−êi mét 1921



2

1) ñy nhiÖm cho Ban tµi chÝnh vµ ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc hoµn thµnh viÖc tÝnh to¸n çc kho¶n thu chi trªn nh÷ng nguyªn t¾c chung, - çc kho¶n nµy ®· ®−îc Ban tµi chÝnh th«ng qua, - vµ hoµn thµnh c¶ nh÷ng sù ®èi chiÕu ®· ®−îc Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ñy nhiÖm trong quyÕt ®Þnh ra ngµy 5 th¸ng M−êi mét.

2) Tr×nh bµy nh÷ng sù tÝnh to¸n Êy d−íi d¹ng b¶n ghi chÐp tæng qu¸t, coi ®ã lµ nh÷ng sè liÖu s¬ bé ®Ó luËn chøng cho ng©n s¸ch nhµ n−íc n¨m 1922 100.




287

n ã i c h u y Ö n v í i ® o µ n ® ¹ i b i Ó u n−í c c é n g h ß a n h © n d © n

m « n g - c æ

ngµy 5 th¸ng m−êi mét 1921 1 0 1

C©u hái thø nhÊt cña ®oµn ®¹i biÓu M«ng-cæ: "Th−a ®ång chÝ Lª-nin, ®ång chÝ nghÜ g× vÒ viÖc thµnh lËp ë n−íc chóng t«i mét ®¶ng nh©n d©n çch m¹ng vµ ®èi víi chóng t«i th× çi g× lµ chñ yÕu?".

§ång chÝ Lª-nin ®· gi¶i thÝch cho ®oµn ®¹i biÓu chóng t«i hiÓu t×nh h×nh quèc tÕ cña ®Êt n−íc chóng t«i vµ chØ ra r»ng do vÞ trÝ ®Þa lý cña n−íc Céng hßa nh©n d©n M«ng-cæ nªn khi næ ra chiÕn tranh th× çc c−êng quèc ®Õ quèc chñ nghÜa sÏ cè chiÕm lÊy ®Êt n−íc chóng t«i vµ biÕn nã thµnh bµn ®¹p cho nh÷ng hµnh ®éng qu©n sù chèng n−íc kh¸c. V× vËy, ®ång chÝ Lª-nin nãi, con ®−êng duy nhÊt ®óng ®èi víi bÊt cø ng−êi lao ®éng nµo cña ®Êt n−íc çc ®ång chÝ lµ ®Êu tranh cho ®éc lËp quèc gia vµ ®éc lËp kinh tÕ trong sù liªn minh víi c«ng nh©n vµ n«ng d©n cña n−íc Nga x«-viÕt. Kh«ng thÓ tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh nµy mét çch ®¬n ®éc, v× vËy viÖc thµnh lËp ®¶ng cña nh÷ng ng−êi a-r¸t 1) M«ng-cæ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó giµnh th¾ng lîi cho cuéc ®Êu tranh cña hä.

C©u hái thø hai cña ®oµn ®¹i biÓu M«ng-cæ: "Cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc cã sÏ giµnh ®−îc th¾ng lîi kh«ng?".

Tr¶ lêi cña ®ång chÝ Lª-nin: "B¶n th©n t«i ®· tham gia phong trµo çch m¹ng 30 n¨m

vµ qua kinh nghiÖm b¶n th©n t«i biÕt râ r»ng ®èi víi bÊt cø 1) – n«ng d©n ch¨n nu«i

V . I . L ª - n i n 288

d©n téc nµo th× viÖc gi¶i phãng m×nh khái nh÷ng kÎ n« dÞch trong n−íc vµ ngoµi n−íc, còng lµ mét c«ng viÖc khã kh¨n. Nh−ng mÆc dï M«ng-cæ lµ n−íc chuyªn nghÒ ch¨n nu«i, vµ tuyÖt ®¹i bé phËn d©n c− lµ nh÷ng ng−êi ch¨n cõu du môc, nã vÉn ®¹t ®−îc trong cuéc çch m¹ng cña m×nh nh÷ng thµnh tÝch to lín, mµ ®iÒu chñ yÕu lµ cñng cè nh÷ng thµnh tÝch Êy b»ng viÖc x©y dùng ®¶ng nh©n d©n çch m¹ng cña m×nh, mét ®¶ng cã nhiÖm vô trë thµnh mét ®¶ng quÇn chóng vµ kh«ng ®Ó bÞ b«i nhä bëi nh÷ng phÇn tö xa l¹".

C©u hái thø ba cña ®oµn ®¹i biÓu M«ng-cæ: "§¶ng nh©n d©n çch m¹ng liÖu cã nªn trë thµnh ®¶ng céng s¶n kh«ng?".

Tr¶ lêi cña ®ång chÝ Lª-nin: "T«i kh«ng khuyªn lµm viÖc ®ã bëi v× mét ®¶ng "trë

thµnh" mét ®¶ng kh¸c lµ kh«ng thÓ ®−îc". Sau khi gi¶i thÝch vÒ b¶n chÊt cña ®¶ng céng s¶n lµ ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n, ®ång chÝ Lª-nin ®· nãi: "Nh÷ng ng−êi çch m¹ng sÏ ph¶i cßn lµm nhiÒu viÖc cho c«ng cuéc x©y dùng nhµ n−íc, kinh tÕ vµ v¨n hãa cña m×nh, cho ®Õn khi tõ nh÷ng ng−êi lµm nghÒ ch¨n nu«i sÏ t¹o nªn quÇn chóng v« s¶n lµ nh÷ng ng−êi vÒ sau sÏ gióp ®¶ng nh©n d©n çch m¹ng "trë thµnh" ®¶ng céng s¶n. Sù thay ®æi chiªu bµi mét çch gi¶n ®¬n lµ cã h¹i vµ nguy hiÓm.

§ång chÝ Lª-nin ®· ph¸t triÓn réng r·i cho ®oµn ®¹i biÓu chóng t«i t− t−ëng vÒ kh¶ n¨ng vµ tÝnh tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn phi t− b¶n chñ nghÜa cña n−íc Céng hßa nh©n d©n M«ng-cæ, ®ång thêi ®· nãi râ r»ng ®iÒu kiÖn chñ yÕu ®¶m b¶o viÖc chuyÓn sang con ®−êng ph¸t triÓn phi t− b¶n chñ nghÜa lµ viÖc t¨ng c−êng c«ng t¸c cña ®¶ng nh©n d©n çch m¹ng vµ cña chÝnh phñ nh©n d©n çch m¹ng ®Ó nhê kÕt qu¶ cña c«ng t¸c Êy vµ cña sù t¨ng c−êng ¶nh h−ëng cña ®¶ng vµ chÝnh quyÒn mµ çc hîp t¸c x· sÏ lín m¹nh lªn, çc h×nh thøc míi vÒ kinh doanh vµ v¨n hãa d©n téc sÏ ®−îc ¸p dông, ®Ó tÇng líp n«ng d©n a-r¸t ®oµn kÕt l¹i xung quanh ®¶ng vµ chÝnh phñ v× sù ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ vµ v¨n hãa

Nãi chuyÖn víi ®oµn ®¹i biÓu n−íc Céng hßa nh©n d©n M«ng-cæ

289

cña ®Êt n−íc. ChÝnh chØ tõ nh÷ng ®¶o nhá cña c¬ cÊu kinh tÕ míi ®−îc thµnh lËp d−íi ¶nh h−ëng cña ®¶ng vµ chÝnh phñ mµ h×nh thµnh lªn hÖ thèng kinh tÕ míi phi t− b¶n chñ nghÜa cña n−íc M«ng-cæ a-r¸t.

In lÇn ®Çu n¨m 1934 trong cuèn "§¹i héi IX §¶ng nh©n d©n çch m¹ng M«ng-cæ (28 th¸ng ChÝn – 5 th¸ng M−êi 1934)".U-lan - Ba-to, Nhµ xuÊt b¶n"N−íc M«ng-cæ hiÖn ®¹i"

Theo ®óng b¶n in trong s¸ch

290

d i Ô n v ¨ n t ¹ i ® ¹ i h é i c « n g n h © n n h µ m ¸ y d Ö t p r « - k h « - r è p - x c a i - a n h © n d Þ p k û n i Ö m l Ç n t h ø t− c u é c c ¸ c h m ¹ n g t h ¸ n g m−ê i

n g µ y 6 t h ¸ n g m−ê i m é t 1 9 2 1 1 0 2 t−êng thuËt ng¾n trªn b¸o

(T o µ n t h Ó h é i t r−ê n g ® ø n g d Ë y . V ç t a y h å i

l © u ). NÕu chóng ta nh×n l¹i bèn n¨m qua, chóng ta sÏ thÊy r»ng trõ giai cÊp v« s¶n Nga, kh«ng mét giai cÊp v« s¶n nµo trªn thÕ giíi ®· hoµn toµn chiÕn th¾ng giai cÊp t− s¶n. Së dÜ chóng ta ®· giµnh ®−îc th¾ng lîi, chØ lµ v× n«ng d©n vµ c«ng nh©n ®Òu biÕt r»ng hä ®Êu tranh ®Ó giµnh lÊy ruéng ®Êt vµ chÝnh quyÒn vÒ tay hä. Cuéc chiÕn tranh chèng §ª-ni-kin, Vran-ghen vµ C«n-ts¾c lµ cuéc chiÕn tranh ®Çu tiªn trong lÞch sö mµ trong ®ã nh÷ng ng−êi lao ®éng ®· ®Êu tranh th¾ng lîi chèng nh÷ng kÎ ¸p bøc hä. Nguyªn nh©n thø hai khiÕn chóng ta ®· giµnh ®−îc th¾ng lîi lµ: phe §ång minh ®· kh«ng thÓ cã ®−îc mét sè l−îng ®Çy ®ñ qu©n ®éi trung thµnh ®Ó tung vµo cuéc tÊn c«ng n−íc Nga, bëi v× binh lÝnh Ph¸p vµ thñy thñ Anh ®· kh«ng muèn ®i ®µn ¸p nh÷ng ng−êi anh em cña hä.

Bèn n¨m qua ®ã ®· ®em l¹i cho chóng ta mét viÖc kú diÖu ch−a tõng cã: mét n−íc bÞ ®ãi kÐm, suy yÕu, bÞ tµn ph¸ ®Õn mét nöa, thÕ mµ ®¸nh b¹i ®−îc nh÷ng kÎ thï cña m×nh lµ nh÷ng n−íc t− b¶n hïng m¹nh.

Chóng ta ®· giµnh ®−îc mét ®Þa vÞ quèc tÕ v÷ng ch¾c ch−a tõng thÊy, mµ tr−íc ®©y kh«ng ai ®· dù ®o¸n ®−îc. HiÖn nay, cßn mét nhiÖm vô to lín n÷a lµ: chÊn chØnh nÒn

DiÔn v¨n t¹i §¹i héi c«ng nh©n nhµ m¸y dÖt Pr«-kh«-rèp-xcai-a

291

kinh tÕ quèc d©n. TÊt c¶ nh÷ng c¸i mµ chóng ta ®· ®¹t ®−îc chøng minh r»ng chóng ta ®ang dùa vµo mét søc m¹nh kú diÖu nhÊt thÕ giíi: søc m¹nh cña c«ng n«ng. §iÒu ®ã cho chóng ta tin ch¾c r»ng sang n¨m chóng ta sÏ ¨n mõng ngµy kû niÖm víi thµnh tÝch th¾ng lîi trªn mÆt trËn lao ®éng.

"Sù thËt", sè 252 vµ "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng c¸c X«-viÕt toµn Nga, sè 251, ngµy 9 th¸ng M−êi mét 1921


292

diÔn v¨n t¹i héi nghÞ nam n÷ c«ng nh©n,

chiÕn sÜ hång qu©n vµ thanh niªn quËn kha-mèp-ni-ki,

nh©n dÞp kû niÖm lÇn thø t− cuéc çch m¹ng th¸ng m−êi ngµy 7 th¸ng m−êi mét 1921

(B a n n h ¹ c c ö b µ i " Q u è c t Õ c a " . V ç t a y v a n g d é i ). Th−a çc ®ång chÝ, t«i kh«ng thÓ thuËt l¹i cho çc ®ång chÝ nghe nh÷ng kû niÖm còng bæ Ých vµ lý thó nh− nh÷ng kû niÖm cña nh÷ng ®ång chÝ ®· tham gia cuéc çch m¹ng ë M¸t-xc¬-va vµ ®· ®Ých th©n tiÕn hµnh mét trËn ®¸nh nµo ®Êy. Håi ®ã, t«i kh«ng cã mÆt ë M¸t-xc¬-va, cho nªn giê ®©y t«i nghÜ chØ nªn nãi mÊy lêi chµo mõng ng¾n gän.

Mét trong nh÷ng ®ång chÝ lªn nãi tr−íc t«i, ®· kÕt thóc bµi diÔn v¨n cña m×nh b»ng çch kªu gäi c«ng nh©n h·y tù m×nh tÝch cùc c«ng t¸c trong çc c¬ quan c«ng ®oµn vµ x«-viÕt, vµ h·y ®em hÕt søc m×nh vµo ®ã; t«i rÊt t¸n thµnh lêi kªu gäi Êy.

Çc ®ång chÝ, trong bèn n¨m nay, chóng ta ®· tr¶i qua mét cuéc ®Êu tranh ch−a tõng thÊy. NÕu bèn n¨m tr−íc ®©y, cã ng−êi nãi víi chóng ta r»ng c«ng nh©n n−íc ngoµi cßn l©u míi ®i tíi cuéc çch m¹ng thÕ giíi, vµ chóng ta cÇn ph¶i tiÕn hµnh mét cuéc néi chiÕn gian khæ trong ba n¨m n÷a, th× lóc ®ã ch¼ng cã ai tin r»ng chóng ta sÏ chÞu ®ùng næi cuéc chiÕn tranh Êy. Nh−ng mÆc dï bÞ tÊn c«ng kh¾p çc mÆt, chóng ta còng ®· chèng l¹i ®−îc cuéc tÊn c«ng ®ã vµ, së dÜ chóng ta ®· chèng l¹i ®−îc cuéc tÊn c«ng ®ã, kh«ng ph¶i lµ do ®· cã mét sù thÇn kú nµo (bëi v× nh÷ng ng−êi cã lý trÝ

DiÔn v¨n nh©n dÞp kû niÖm lÇn thø t− cuéc Çch m¹ng th¸ng M−êi

293

kh«ng tin nh÷ng chuyÖn thÇn kú); chóng ta ®· chèng l¹i ®−îc, v× nh÷ng qu©n ®éi ®−a sang ®¸nh chóng ta lµ nh÷ng qu©n ®éi kh«ng tin cËy ®−îc. Vµ, nÕu nh− qu©n Anh ®· kh«ng rêi khái ¸c-khan-ghen-xc¬, nÕu nh− thñy thñ Ph¸p ®· kh«ng rêi khái ¤-®Ðt-xa, vµ nÕu nh− ng−êi c«ng nh©n ngo¹i quèc, mÆc ¸o lÝnh vµ bÞ ®−a ®i ®¸nh chóng ta, ®· kh«ng trë thµnh ng−êi cã c¶m t×nh víi ChÝnh quyÒn x«-viÕt, th× giê ®©y chóng ta ch−a ch¾c ®· tr¸nh khái kh¶ n¨ng bÞ tÊn c«ng. Nh−ng çi ®ã kh«ng lµm cho chóng ta sî, v× chóng ta biÕt r»ng trong mçi n−íc, b¹n ®ång minh cña chóng ta ®Òu ®«ng. Cho nªn, ë ®©y võa råi mét ®ång chÝ ®· kªu gäi çc ®ång chÝ h·y cïng kÒ vai s¸t çnh lµm viÖc lµ rÊt cã lý, vµ t«i hoµn toµn t¸n thµnh ý kiÕn ®ång chÝ Êy, v× çc ®ång chÝ biÕt r»ng chóng ta bÞ n¹n ®ãi vµo gi÷a lóc khã kh¨n nhÊt, vµ bän t− b¶n toµn thÕ giíi ®ang t×m çch lîi dông n¹n ®ãi nµy ®Ó ®Æt l¹i ¸ch thèng trÞ cña chóng lªn ®Çu lªn cæ chóng ta. Nh−ng nhê cã quÇn chóng c«ng nh©n nªn chóng ta cã kh¶ n¨ng chèng l¹i chóng.

H·y lÊy vÝ dô viÖc gióp ®ì gièng m¸ cho n«ng d©n. Çc ®ång chÝ biÕt r»ng viÖc tr−ng thu l−¬ng thùc thõa ®· ®−îc thay thÕ b»ng thuÕ l−¬ng thùc, vµ hiÖn nay çc ®ång chÝ cã thÓ thÊy r»ng thuÕ l−¬ng thùc vµ viÖc cho vay h¹t gièng ®Òu tiÕn hµnh tèt.

Nh÷ng ngµy gÇn ®©y, chóng t«i ®· th¶o luËn vÊn ®Ò gióp ®ì n«ng d©n nh÷ng ®Þa ph−¬ng bÞ n¹n ®ãi gieo gièng mïa xu©n vµ chóng t«i thÊy r»ng sè l−îng h¹t gièng mµ nhµ n−íc hiÖn cã cßn xa míi ®ñ ®Ó gieo ®−îc mét diÖn tÝch Ýt ra còng b»ng diÖn tÝch n¨m 1921. §Ó lµm viÖc ®ã, nhµ n−íc cÇn cã 30 triÖu pót lóa m×; thÕ mµ thuÕ l−¬ng thùc sÏ chØ cung cÊp cho chóng ta 15 triÖu pót th«i, vµ chóng ta sÏ ph¶i mua 15 triÖu pót kia ë n−íc ngoµi. Thêi gian gÇn ®©y, chóng ta thÊy r»ng giai cÊp t− s¶n Anh vËn ®éng ®Ó xÐ bá hiÖp −íc bu«n b¸n víi n−íc Nga x«-viÕt, nh−ng c«ng nh©n Anh ®· chèng l¹i. Ta biÕt r»ng hiÖn nay nh÷ng hiÖp ®Þnh ®· ®−îc

V . I . L ª - n i n 294

ký kÕt víi nh÷ng n−íc kh¸c vµ viÖc mua 15 triÖu pót lóa m× tuy lµ cã khã kh¨n, nh−ng chóng ta vÉn sÏ mua ®−îc.

ë tÊt c¶ çc n−íc ngoµi, ta ®Òu thÊy cã nh÷ng cuéc khñng ho¶ng c«ng nghiÖp vµ mét n¹n thÊt nghiÖp rÊt lín. N−íc §øc bÞ çi hiÖp −íc VÐc-x©y ®¸ng sØ nhôc ®Ì nÐn, nªn ®· mÊt ®Þa vÞ quèc tÕ cña nã mét çch l©u dµi. Nã ®· bÞ hßa −íc VÐc-x©y bãp nghÑt ®Õn nçi kh«ng thÓ nµo bu«n b¸n ®−îc. Çc n−íc ®ång minh ®· cïng nhau ký çi hßa −íc VÐc-x©y x−a nay ch−a tõng thÊy, nh−ng mÆc dÇu vËy, chÝnh b¶n th©n chóng còng bÞ tiªu vong.

T×nh h×nh kinh tÕ cña ta ngµy cµng ®−îc c¶i thiÖn. §iÒu yªu cÇu cña t«i lµ çc ®ång chÝ h·y h−ëng øng lêi

kªu gäi cña ®ång chÝ ®· nãi tr−íc t«i, vµ h·y ®Èy m¹nh c«ng t¸c ë trong n−íc chóng ta. CÇn hiÓu râ tÊt c¶ sù cÇn thiÕt cña ®iÒu ®ã, v× chóng ta ®· lµm viÖc ®Ó c¶i thiÖn nÒn kinh tÕ n«ng d©n, vµ muèn thÕ th× cÇn ph¶i bá ra cùc kú nhiÒu n¨ng lùc h¬n tr−íc kia, vµ chóng ta tin ch¾c r»ng chóng ta sÏ lµm ®−îc nh− thÕ. (V ç t a y. B a n n h ¹ c c ö b µ i " Q u è c t Õ c a".)

In lÇn ®Çu n¨m 1950 trong V. I. Lª-nin, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø 4, t. 33

Theo ®óng biªn b¶n ®¸nh m¸y

295

diÔn v¨n t¹i ®¹i héi c«ng nh©n nhµ m¸y "®iÖn lùc" sè 3

(tr−íc kia lµ nhµ m¸y "®i-na-m«") nh©n dÞp kû niÖm lÇn thø t−

cuéc çch m¹ng th¸ng m−êi ngµy 7 th¸ng m−êi mét 1921 1 0 3

t−êng thuËt ng¾n trªn b¸o §ång chÝ Lª-nin lÊy nh÷ng thÝ dô râ rµng ®Ó chøng minh

r»ng nh©n d©n lao ®éng ngµy cµng nhËn thøc râ ý nghÜa cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt vµ hä tin t−ëng v÷ng ch¾c r»ng mét chÝnh quyÒn nh− vËy lµ chÝnh quyÒn cña b¶n th©n nh©n d©n lao ®éng.

§ång chÝ Lª-nin nãi: "QuÇn chóng lao ®éng coi ng−êi cÇm sóng tr−íc kia thËt lµ ®¸ng sî, nh−ng ngµy nay th× kh«ng cã g× ®¸ng sî n÷a, v× anh ta lµ ng−êi tiªu biÓu cho Hång qu©n vµ lµ ng−êi b¶o vÖ quÇn chóng lao ®éng". (T r µ n g v ç t a y v a n g d é i ¸ t c ¶ n h ÷ n g l ê i c u è i c ï n g c ñ a ® å n g c h Ý L ª - n i n ).

"Sù thËt", sè 254 vµ "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 253, ngµy 11 th¸ng M−êi mét 1921


296



Thõa nhËn nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ I toµn Nga vÒ c«ng

t¸c v¨n hãa – gi¸o dôc cña çc c«ng ®oµn lµ kh«ng phï hîp víi nghÞ quyÕt cña §¹i héi X §¶ng céng s¶n Nga vÒ Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ trong mèi quan hÖ qua l¹i víi Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga (§ 2) 104.

DuyÖt y nãi chung nghÞ quyÕt cña ®¹i héi çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ tØnh 105, uû nhiÖm cho Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ, theo sù tháa thuËn víi Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga, trong thêi h¹n mét th¸ng ph¶i v¹ch ra chØ thÞ thùc tÕ chi tiÕt trong ®ã x¸c ®Þnh mét çch cô thÓ nhÊt nh÷ng h×nh thøc "thèng nhÊt" c«ng t¸c cña hai c¬ quan vµ nh÷ng h×nh thøc mµ th«ng qua ®ã çc c«ng ®oµn vµ c¬ quan cña nã "sö dông" "bé m¸y vµ lùc l−îng" cña Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ.



297

th− göi v. m. mi-khai-lèp kÌm theo


Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng céng s¶n (b) nga 1 0 6

§ å n g c h Ý M i - k h a i - l è p ! §Ò nghÞ lu©n chuyÓn göi

cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ. ý kiÕn ç nh©n cña t«i: b ¸ c b á toµn bé kÕ ho¹ch cña

V. Mi-li-u-tin, coi ®ã lµ mét kÕ ho¹ch v« dông, hoµn toµn kh«ng cã c¨n cø.

§Ò nghÞ: b¸c bá.

Lª-nin 9/XI.




298

th− göi v. m. mi-khai-lèp kÌm theo dù th¶o quyÕt ®Þnh


®¶ng céng s¶n (b) nga vÒ c«ng t¸c l−¬ng thùc

t¹i u-cra-i-na 1 0 7 9/XI.

§ång chÝ Mi-khai-lèp!

Yªu cÇu lu©n chuyÓn göi cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ vµ göi tr¶ l¹i cho t«i.

T«i ®Ò nghÞ quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ. Bé chÝnh trÞ chØ cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng

céng s¶n U-cra-i-na thÊy r»ng viÖc thu ®Çy ®ñ l−¬ng thùc ë U-cra-i-na, tøc lµ 100%, cã mét ý nghÜa v¨n b¶n tuyÖt ®èi ®èi víi Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. C¶ viÖc cung øng cho chóng t«i 57 triÖu pót còng vËy. ñy nhiÖm: v¹ch ngay mét lo¹t biÖn ph¸p kiªn quyÕt nhÊt ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu Êy vµ th«ng b¸o vÒ tÊt c¶ çc gi¶i ph¸p.

VÒ tiÕn tr×nh thu vµ xuÊt l−¬ng thùc sang Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga, cø mçi th¸ng hai lÇn th«ng b¸o b»ng ®iÖn tho¹i cho biÕt tãm t¾t çc tæng sè.

Lª-nin




299

nghÞ quyÕt trªn bøc th− cña g. v. tsi-tsª-rin 1 0 8

Tr×nh lªn Bé chÝnh tr Þ .

Còng ®−îc ®ång ý, nÕu nh− chóng ta sÏ nhËn ®−îc çc thø thuèc kh«ng kÌm theo nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ chÊp nhËn ®−îc.

12/XI Lª-nin




300

vÒ quan hÖ qua l¹i gi÷a çc c¬ quan ®¶ng

vµ çc c¬ quan thÈm tra cña tßa ¸n 1 0 9

th− göi v. m. m«-l«-tèp

1

§ång chÝ M«-l«-tèp! ViÖc nµy ra sao? §§ 4 vµ 5, theo ý t«i, cã h¹i. Xin ®ång chÝ göi tr¶ l¹i t«i th− nµy víi vµi lêi gãp ý.

Lª-nin

14/XI.


2

19. XI. 1921.


T«i sÏ chuyÓn vÊn ®Ò nµy cho Bé chÝnh trÞ. Nãi chung nh÷ng vÊn ®Ò nh− thÕ mµ gi¶i quyÕt ë Bé tæ

chøc th× kh«ng ®óng: ®©y lµ vÊn ®Ò chÝnh trÞ ®¬n thuÇn, hoµn toµn lµ chÝnh trÞ.

Vµ cÇn ph¶i gi¶i quyÕt nã mét çch kh¸c. Yªu cÇu giao cho chÞ th− ký ghi l¹i v¨n b¶n cò vµ míi

trªn mét tê giÊy. (1) Theo ý t«i cÇn bá § 4.

VÒ quan hÖ qua l¹i gi÷a çc c¬ quan ®¶ng vµ çc c¬ quan thÈm tra

301

(2) – t¨ng c−êng tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng ng−êi céng s¶n ®èi víi c«ng t¸c xÐt xö.

(3) chØ chÊp nhËn "nh÷ng sù ph¸n xÐt" cña cÊp ñy ®¶ng khi nã ®−îc göi lªn trung −¬ng v µ c ã s ù t h È m t r a c ñ a B a n k i Ó m t r a t r u n g −¬ n g .

Lª-nin



302

bµn vÒ dù th¶o s¾c lÖnh "vÒ nh÷ng sù trõng ph¹t téi

tè gi¸c l¸o" 1 1 0

T«i ®Ò nghÞ bæ sung b»ng biÖn ph¸p t¨ng møc trõng ph¹t

α) Ýt nhÊt lµ bao nhiªu n¨m ®Êy β) vÒ viÖc lµm chøng hoÆc tr¶ lêi mét c¸ch dèi tr¸ b»ng v¨n b¶n (hoÆc lÈn tr¸nh kh«ng chÞu tr¶ lêi trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh), theo kiÓu Meineid 1) ë §øc, nh−ng kh«ng cã Eid 2).

Lª-nin

ViÕt xong gi÷a ngµy 14 vµ 24 th¸ng M−êi mét 1921



1) – vi ph¹m lêi thÒ 2) – thÒ nguyÒn

303

nhËn xÐt dù th¶o s¾c lÖnh "vÒ vÊn ®Ò ¸p dông

viÖc tr¶ tiÒn mua b¸o"

CÇn ph¶i bæ sung hoÆc lµ ®Æt c¹nh nhau §§ vÒ sù kiÓm

so¸t ( c h Æ t c h Ï ) ®èi víi chÕ ®é miÔn tr¶ tiÒn b¸o, hoÆc lµ ®Æt thµnh nhiÖm vô b»ng mét chØ thÞ ®Æc biÖt

(mét § vÒ chÕ ®é ®ã) 111.

15/XI Lª-nin




304

l ê i t ù a c u è n " b µ n v Ò c h Ý n h s ¸ c h k i n h t Õ m í i

( h a i b µ i b ¸ o c ò v µ m é t l ê i b ¹ t c ß n c ò h ¬ n n ÷ a ) " 1 1 2

Mïa xu©n 1919, t«i cã dÞp b¸o ço tr−íc c«ng nh©n Pª-

t¬-r«-gr¸t. B¶n b¸o ço ®ã, nh− th−êng lÖ, ®· ®−îc ghi l¹i. Nh− th−êng lÖ, nã ®· ®−îc ghi l¹i rÊt tåi, hay cã lÏ kh«ng ph¶i lµ ng−êi ta ®· ghi tåi ®Õn nçi nh− thÕ ®©u, mµ chÝnh lµ t«i, nh− th−êng lÖ, ®· nãi tåi. Dï ghi tåi hay nãi tåi, th×, nh− th−êng lÖ, b¶n b¸o ço ®ã còng ®· ®−îc xuÊt b¶n.

V× biÕt qu¸ râ vµ c¶m thÊy rÊt s©u s¾c tÊt c¶ nh÷ng çi "tåi" ®ã vµ tÊt c¶ nh÷ng çi "nh− th−êng lÖ" ®ã, nªn khi Êy t«i ®· göi ngay ®Õn çc ®ång chÝ ë Pª-t¬-r«-gr¸t "lêi b¹t" d−íi ®©y, viÕt cho b¶n b¸o ço cña t«i (nÕu t«i nhí kh«ng lÇm, th× b¶n b¸o ço Êy ®· ®−îc xuÊt b¶n d−íi nhan ®Ò "Nh÷ng thµnh tùu vµ khã kh¨n cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt 1)):

"Lêi b¹t

Sau khi ®· bá ra kh¸ nhiÒu c«ng søc ®Ó söa ch÷a b¶n ghi l¹i bµi diÔn v¨n cña t«i, t«i ®· buéc ph¶i khÈn cÊp yªu cÇu tÊt c¶ çc ®ång chÝ muèn ghi l¹i nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña t«i ®Ó cho ®¨ng.


t. 38, tr. 47 – 90.

Lêi tùa cuèn "Bµn vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi"

305

T«i yªu cÇu lµ kh«ng bao giê nªn tin vµo mét b¶n ghi l¹i nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña t«i, dï lµ ghi b»ng tèc ký hay b»ng mét çch nµo kh¸c; kh«ng bao giê nªn ch¹y theo nh÷ng b¶n ghi ®ã; kh«ng bao giê nªn in nh÷ng b¶n ®ã c¶.

Kh«ng nªn in nh÷ng b¶n ghi l¹i; nÕu cÇn th× in nh÷ng bµi t−êng thuËt. T«i ®· tõng ®−îc thÊy trªn çc b¸o nh÷ng bµi t−êng thuËt kh¸ tèt nh÷ng diÔn v¨n cña t«i. Nh−ng ch−a hÒ mét lÇn nµo t«i ®−îc thÊy mét b¶n ghi l¹i t−¬ng ®èi tèt bµi diÔn v¨n cña t«i. T«i còng ch−a xÐt xem çi ®ã lµ do ®©u, do t«i nãi qu¸ nhanh, do çch cÊu t¹o nh÷ng bµi nãi chuyÖn cña t«i cã khuyÕt ®iÓm, hay cßn do çi g× kh¸c n÷a, nh−ng sù thËt lµ nh− vËy. Trong sè nh÷ng bµi ph¸t biÓu cña t«i, ch−a bao giê t«i thÊy ®−îc lÊy mét b¶n ghi l¹i nµo kha kh¸ c¶, dï lµ ghi b»ng tèc ký, hay b»ng mét çch g× kh¸c.

ThÕ lµ mét bµi t−êng thuËt tèt cßn h¬n lµ mét b¶n ghi l¹i tåi. V× vËy, t«i ®Ò nghÞ: kh«ng bao giê in bÊt cø mét b¶n ghi l¹i nµo nh÷ng bµi diÔn v¨n cña t«i c¶. 17. IV. 1919. N. Lª-nin".

T«i ®· göi lêi b¹t nµy ®Õn Pª-t¬-r«-gr¸t vµ kÌm theo c©u nµy: "T«i tha thiÕt ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ ë Pª-t¬-r«-gr¸t cho in nh÷ng ý kiÕn nµy lµm lêi tùa hay lêi b¹t bµi diÔn v¨n cña t«i, dï lµ in b»ng ch÷ rÊt nhá còng ®−îc 17. IV. Lª-nin"

§éc gi¶ thÊy lµ t«i ®· ®Ò nghÞ mét çch thËn träng nh− thÕ nµo vµ b»ng mét giäng gÇn nh− cÇu khÈn nh− thÕ nµo víi çc ®ång chÝ ë Pª-t¬-r«-gr¸t ®Ó çc ®ång chÝ Êy in cho mÊy dßng ®ã, "dï lµ in b»ng ch÷ rÊt nhá còng ®−îc". Nh− th−êng lÖ, çc ®ång chÝ ë Pª-t¬-r«-gr¸t, ®øng ®Çu lµ ®ång chÝ Di-n«-vi-Ðp (nãi thÕ nµo cho ªm dÞu nhØ?), ®· "ch¬i kh¨m" t«i mét vè. Nh− th−êng lÖ, çc ®ång chÝ ë Pª-t¬-r«-gr¸t cø thÝch tá ra cho b»ng ®−îc lµ ta ®©y cã tÝnh tù chñ vµ ®éc lËp, thËm chÝ kh−íc tõ c¶ lêi yªu cÇu

V . I . L ª - n i n 306

cña mét t¸c gi¶, mét yªu cÇu mµ kh«ng mét ng−êi nµo l¹i cã thÓ kh−íc tõ ®−îc, dï ng−êi ®ã lµ mét ®ång chÝ hay mét c«ng d©n, trong tÊt c¶ çc n−íc vµ tÊt c¶ çc n−íc céng hßa, ngay c¶ n−íc céng hßa x«-viÕt (trõ çi Pª-t¬-r«-gr¸t ®éc lËp). Khi nhËn thÊy çc ®ång chÝ ë Pª-t¬-r«-gr¸t ®· kh−íc tõ ®iÒu yªu cÇu cña m×nh, t«i cay ®¾ng phµn nµn víi ®ång chÝ Di-n«-vi-Ðp, th× ®ång chÝ nµy, nh− th−êng lÖ, ®· tr¶ lêi t«i: "ViÖc ®· råi, kh«ng thÓ ch÷a l¹i ®−îc n÷a, v¶ ch¨ng chóng t«i lµm thÕ nµo mµ cã thÓ cho in mét lêi b¹t trong ®ã anh l¹i chª bai cuèn s¸ch cña anh". ThÕ lµ, ngoµi çi "tÝnh ®éc lËp" ra l¹i cßn cã thªm c¶... çi thñ ®o¹n gi¶o quyÖt n÷a vµ rót côc, t«i ®· bÞ lõa.

GÇn ®©y, mét lÇn n÷a, l¹i x¶y ra çi chuyÖn nh÷ng bµi nãi tåi, hoÆc (nh−ng còng cã thÓ lµ "vµ") bÞ ghi l¹i tåi: ®©y lµ nãi vÒ nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña t«i t¹i §¹i héi II toµn Nga cña çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ vµ t¹i Héi nghÞ ®¶ng bé tØnh M¸t-xc¬-va 1). V× ®· cã mét bµi häc kinh nghiÖm cay ®¾ng, nªn b©y giê t«i quyÕt ®Þnh lµm theo mét çch Ýt "khÈn cÇu" h¬n. T«i ®· t×m l¹i trong ®èng hå s¬ l−u tr÷ cña t«i lêi tùa cò cña t«i viÕt ngµy 17. IV. 1919 vµ t«i ®· cho in lµm lêi tùa cho hai bµi b¸o cña t«i. T«i kh«ng cho in l¹i hai bµi diÔn v¨n ®· nªu trªn, v× lý do ®· nãi ë trªn kia.

Sù thËt ph¶i th¾ng; thµ chËm cßn h¬n kh«ng. Vµ sù thËt sÏ th¾ng ë nhiÒu mÆt: mét mÆt, çc ®ång chÝ ë Pª-t¬-r«-gr¸t sÏ bÞ trõng ph¹t v× çi "tÝnh ®éc lËp" qu¸ qu¾t cña hä vµ v× çi thñ ®o¹n quû quyÖt cña hä, tuy r»ng sù trõng ph¹t còng ë møc nhÑ th«i, v× lçi cña hä kh«ng lín l¾m; mÆt kh¸c, cuèi cïng råi ®éc gi¶ còng sÏ thÊy ®−îc mét çch hÕt søc chÝnh x¸c, hÕt søc râ rµng vµ hÕt søc cô thÓ lµ nh÷ng b¶n ghi l¹i çc bµi diÔn v¨n cña t«i tåi tíi møc nµo; sau hÕt, nh÷ng ai quan t©m ®Õn nh÷ng ý kiÕn cña

1) Xem tËp nµy, tr. 194 – 219, 241 – 264.

Lêi tùa cuèn "Bµn vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi"

307

t«i vÒ mét trong nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu hiÖn nay trong lÜnh vùc "chÝnh s¸ch kinh tÕ míi" cña chóng ta, th× sÏ cã ®−îc çi v¨n b¶n hoµn toµn s¸t ®óng víi nh÷ng ®iÒu mµ t«i ®· thùc sù muèn nãi vµ t«i ®· thùc sù nãi.

N. Lª-nin 16. XI. 1921.

In lÇn ®Çu vµo nh÷ng n¨m 1930 – 1931 trong Toµn tËp cña V. I. Lª-nin, xuÊt b¶n lÇn thø 2 – 3, tËp XXVII

Theo ®óng b¶n in thö do V. I. Lª-nin ®· söa ch÷a

308

m é t c u è n s ¸ c h ® Ç y t µ i n ¨ n g §©y lµ nãi ®Õn cuèn "Hµng t¸ l−ìi dao ®©m vµo l−ng

çch m¹ng", cña mét tªn b¹ch vÖ, ¸c-ca-®i A-vÐc-tsen-c«, mµ lßng c¨m thï ®· khiÕn h¾n gÇn nh− ph¸t ®iªn lªn; cuèn s¸ch ®ã xuÊt b¶n ë Pa-ri, n¨m 1921. Nªn xem xem lßng c¨m thï ®Õn cùc ®é ®· khiÕn cho cuèn s¸ch ®Çy tµi n¨ng Êy võa cã nh÷ng ®o¹n hÕt søc dë, l¹i võa cã nh÷ng ®o¹n cùc kú hay nh− thÕ nµo. Khi h¾n viÕt nh÷ng truyÖn vÒ mét ®Ò tµi mµ h¾n kh«ng am hiÓu, th× thËt kh«ng cã mét tÝ g× lµ nghÖ thuËt c¶. Ch¼ng h¹n nh− c©u truyÖn kÓ vÒ ®êi t− cña Lª-nin vµ T¬-rèt-xki. ThËt lµ ®Çy ¸c ý; song ch¼ng cã g× lµ gièng c¶, ng−êi c«ng d©n th©n mÕn A-vÐc-tsen-c« ¹! T«i cÇn nãi ®Ó «ng biÕt r»ng: trong toµn bé cuéc ®êi cña hä – kÓ c¶ ®êi t− cña hä n÷a – Lª-nin vµ T¬-rèt-xki ®Òu cã nhiÒu khuyÕt ®iÓm. Song muèn miªu t¶ mét çch cã nghÖ thuËt, th× ph¶i hiÓu biÕt nh÷ng khuyÕt ®iÓm ®ã. ThÕ mµ «ng l¹i kh«ng hiÓu biÕt nh÷ng ®iÒu ®ã.

Tr¸i l¹i, mét phÇn lín cuèn s¸ch lµ viÕt vÒ nh÷ng ®Ò tµi mµ ¸c-ca-®i A-vÐc-tsen-c« hoµn toµn am hiÓu, nh÷ng ®Ò tµi mµ b¶n th©n h¾n ®· tõng thÓ nghiÖm, ®· tõng nghiÒn ngÉm, ®· tõng nÕm tr¶i. Cho nªn nh÷ng c¶m nghÜ vµ t©m tr¹ng cña mét tªn ®¹i biÓu cho n−íc Nga cò, n−íc Nga cña bän chóa ®Êt vµ chñ x−ëng, çi n−íc Nga giµu cã, ph× nén vµ no say, – ®· ®−îc thÓ hiÖn mét çch hÕt søc tµi t×nh. Nh÷ng ®¹i biÓu cña çc giai cÊp thèng trÞ tÊt ®·

Mét cuèn s¸ch ®Çy tµi n¨ng

309

ph¶i nh×n nhËn çch m¹ng ®óng nh− thÕ ®Êy. Sù c¨m thï s«i sôc ®«i khi vµ thËm chÝ rÊt nhiÒu khi khiÕn cho nh÷ng truyÖt kÓ cña A-vÐc-tsen-c« sinh ®éng l¹ th−êng. Cã nh÷ng ®iÒu thËt lµ tuyÖt, ch¼ng h¹n nh− bµi "Cá bÞ giµy xÐo d−íi gãt giµy bèt", nãi vÒ t©m lý cña çc trÎ em ®· tõng sèng vµ hiÖn cßn ®ang sèng trong c¶nh néi chiÕn.

Nh−ng t¸c gi¶ chØ thËt sù ®¹t tíi møc thèng thiÕt lµ khi h¾n nãi vÒ chuyÖn ¨n uèng, khi h¾n kÓ chuyÖn bän giµu cã ë n−íc Nga x−a kia ®· ¨n uèng nh− thÕ nµo, chóng ®· dïng b÷a ¨n ®ªm nh− thÕ nµo ë Pª-t¬-r«-gr¸t – kh«ng, kh«ng ph¶i ë Pª-t¬-r«-gr¸t mµ lµ ë Pª-tÐc-bua, – víi 14 róp r−ìi hay víi 50 róp, v.v.. T¸c gi¶ m« t¶ çi ®ã mét çch thËt lµ kho¸i tr¸: ®ã lµ çi mµ h¾n am hiÓu, çi mµ h¾n ®· tõng thÓ nghiÖm vµ tõng nÕm tr¶i, ®ã lµ çi mµ h¾n kh«ng thÓ nhÇm lÉn ®−îc. ë ®©y, sù ch©n thùc vµ sù am hiÓu thËt lµ v« song.

C©u chuyÖn cuèi cïng "Nh÷ng m¶nh vôn cña mét vËt ®· bÞ vì tan tµnh", m« t¶ mét cùu th−îng nghÞ sÜ ë Xª-va-xt«-p«n, xø Cr−m – "tr−íc kia, «ng ta giµu cã, hµo phãng vµ giao thiÖp réng" – "hiÖn nay, «ng ta lµm c«ng nhËt trong mét kho ph¸o binh, bèc vµ chän nh÷ng ®¹n tr¸i ph¸", vµ mét viªn cùu gi¸m ®èc "mét nhµ m¸y luyÖn kim lín, ®−îc coi lµ mét nhµ m¸y quan träng nhÊt trong quËn V−-boãc-g¬. HiÖn nay, «ng ta lµ nh©n viªn mét cöa hµng b¸n ®å cò; vµ nh÷ng thêi gian gÇn ®©y, «ng l¹i cßn cã ®−îc mét sè kinh nghiÖm trong viÖc ®Þnh gi¸ nh÷ng ¸o t¾m cò cña ®µn bµ vµ nh÷ng con gÊu b»ng nhung, do ng−êi ta ®−a l¹i ®Ó b¸n ¨n hoa hång".

Hai l·o giµ hÌn män håi t−ëng l¹i thêi x−a, nh÷ng buæi chiÒu ë Pª-tÐc-bua, nh÷ng ®−êng phè, nh÷ng r¹p h¸t ë ®ã vµ cè nhiªn lµ håi t−ëng c¶ nh÷ng b÷a tiÖc ë çc tiÖm "Con gÊu", "Viªn" vµ "Ng−êi TiÓu I-a-r«-xl¸p" v.v.. Vµ nh÷ng ký øc cña hä bÞ ®øt qu·ng bëi nh÷ng lêi o¸n th¸n: "Ta ®· lµm g× hä kia chø! Ta ®· lµm trë ng¹i g× ®Õn ai kia chø?"...

V . I . L ª - n i n 310

"TÊt c¶ nh÷ng çi ®ã ®· lµm phiÒn g× hä kia chø?"... "T¹i sao hä l¹i nh− thÕ ë n−íc Nga?"…

¸c-ca-®i A-vÐc-tsen-c« kh«ng thÓ hiÓu ®−îc lµ t¹i sao. Nh−ng c«ng n«ng th× râ rµng lµ ®· hiÓu ®−îc mét çch ch¼ng khã kh¨n g× vµ kh«ng cÇn ph¶i gi¶i thÝch.

Theo ý t«i, mét sè truyÖn ®ã ®¸ng ®−îc in l¹i. CÇn ph¶i khuyÕn khÝch tµi n¨ng.

"Sù thËt", sè 263, ngµy 22 th¸ng M−êi mét 1921 Ký tªn: N. Lª-nin


311

g ö i b a n k i n h t Õ h é i ® å n g b é t r−ë n g d © n ñ y

23. XI. 1921.

Göi L. B. Ca-mª-nÐp Sao göi ®ång chÝ Khin-tsóc

H«m qua Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®· chuyÓn ®Õn ban cña çc ®ång chÝ vÊn ®Ò vÒ hîp ®ång víi Stanh-bÐc 113. H«m nay, trªn tê "Tin tøc", Goãc-xki tÝnh ra r»ng Stanh-bÐc cø 100 000 ki-l« xa-ca-rin th× sÏ kiÕm ®−îc 194 t û róp x«-viÕt («ng ta sÏ ®−îc 600 000 róp ki-l«, tøc lµ cø 100 000 ki-l« th× sÏ ®−îc 600 000 triÖu = 60 tû; % cña lîi nhuËn nh− vËy lµ 194 : 60 = 323%).

NÕu nh− Goãc-xki tÝnh ®óng th× lîi nhuËn rÊt lín. H×nh nh−, n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga cã mét phÇn cña siªu lîi nhuËn, nÕu tÝnh siªu lîi nhuËn lµ lîi nhuËn trªn 250%?

Nªn ch¨ng (1) th−¬ng l−îng ®Ó chóng ta cã ®−îc mét phÇn ®Æc biÖt

cña siªu lîi nhuËn, nÕu tÝnh siªu lîi nhuËn 100% hoÆc 200%?

(2) ®Æc biÖt b¶o ®¶m cho m×nh kh¶ n¨ng d¹y cho ng−êi cña chóng ta (®Æc biÖt lµ trong Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng) vÒ nh÷ng thñ ®o¹n vµ vÒ viÖc tæ chøc bu«n b¸n?

V . I . L ª - n i n 312

(3) ®Æc biÖt b¶o ®¶m cho ta kh¶ n¨ng xÐ bá tr−íc hîp ®ång, khi chóng ta, nh÷ng th»ng ngèc, ®· häc tËp ®−îc ng−êi th«ng minh.

Theo ý t«i, sau khi ®· th−¬ng l−îng, mÆc c¶ ®Õn mét tr¨m lÇn vµ kiÓm tra mét tr¨m lÇn, dï sao vÉn ph¶i ký kÕt hîp ®ång, bëi v× nh÷ng th»ng ngèc cÇn ph¶i tr¶ gi¸ cao cho chi phÝ häc tËp.

Yªu cÇu tr¶ lêi.




313

t h− g ö i v . m . m « - l « - t è p k Ì m t h e o n h ÷ n g ® Ò n g h Þ l ª n

b é c h Ý n h t r Þ B a n c h Ê p h µ n h t r u n g −¬ n g ® ¶ n g

c é n g s ¶ n ( b ) n g a

§Ó tr−ng cÇu ý kiÕn (göi lu©n chuyÓn)

26. XI. 1921.

§ång chÝ M«-l«-tèp! Nªn ch¨ng thö qua ®iÖn tho¹i mµ gi¶i quyÕt ë Bé chÝnh trÞ 2 vÊn ®Ò:

1) ChØ ®Þnh X«-c«n-ni-cèp vµo ban l·nh ®¹o Bé d©n ñy tµi chÝnh kiªm ñy viªn Ban tµi chÝnh víi ®iÒu kiÖn lµ vÉn gi÷ chøc chñ tÞch Ban th−êng vô Tuèc-ke-xtan vµ cã nhiÖm vô ph¶i ®i Tuèc-ke-xtan khi cÇn thiÕt, cho ®Õn khi ë ®Êy ®−îc hoµn toµn æn ®Þnh. (NÕu kh«ng ®−îc ®a sè ®ång ý, t«i buéc ph¶i ®−a ra cho toµn thÓ Bé chÝnh trÞ th¶o luËn).

2) H«m nay chóng ta ®· véi v· b¸c bá ®Ò nghÞ cña t«i 114, vµ t«i còng ®ång ý rót lui ®Ò nghÞ ®ã. Nh−ng, b©y giê t«i l¹i thÊy thÕ lµ hÊp tÊp nªn t«i ®Ò nghÞ l¹i mét lÇn n÷a:

Giao nhiÖm vô cho 1) Pi-a-ta-cèp; 2) Ru-khi-m«-vÝch; 3) B«-g®a-nèp (hoÆc ng−êi phã cña ®ång chÝ Êy lµ Xmin-ga) – néi trong hai tuÇn lÔ ph¶i tr×nh lªn Bé chÝnh trÞ kÕ ho¹ch (hoÆc ®iÒu lÖ, hoÆc ®Ò c−¬ng) vÒ nh÷ng quan hÖ qua l¹i gi÷a héi ®ång kinh tÕ tØnh vµ c¸c xÝ nghiÖp lín n»m trong tØnh Êy vµ trùc thuéc trung t©m ë M¸t-xc¬-va.

V . I . L ª - n i n 314

[Tù chóng ta kh«ng th¶o ra nã. §ã lµ vÊn ®Ò chung. SÏ ph¶i hái ý kiÕn cña tÊt c¶ çc bé d©n ñy. Ph¶i lµm sím. B¾t ®Çu tõ Héi ®ång kinh tÕ tØnh §«n-nª-tx¬.]

Lª-nin



315

t h− g ö i a . ® . t x i - u - r u - p a k Ì m t h e o d ù t h ¶ o q u y Õ t ® Þ n h

c ñ a B a n c h Ê p h µ n h t r u n g −¬ n g c ¸ c X « - v i Õ t t o µ n n g a

v µ t h− g ö i c ¸ c ñ y v i ª n b é c h Ý n h t r Þ


28/XI.

§ång chÝ Txi-u-ru-pa! KÕ ho¹ch cña t«i ®· chÝn muåi: Thªm vµo chøc phã chñ tÞch Héi ®ång lao ®éng vµ quèc

phßng mµ R−-cèp ®ang ®¶m nhiÖm (cã quyÒn biÓu quyÕt trong Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy), nay ®Æt thªm chøc phã chñ tÞch thø hai cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, cã quyÒn h¹n ngang víi phã chñ tÞch thø nhÊt. ChØ ®Þnh Txi-u-ru-pa rót ra khái Bé d©n ñy l−¬ng thùc ®Ó ®¶m nhËn chøc vô trªn.

QuyÒn h¹n cña çc phã chñ tÞch Êy: quyÒn biÓu quyÕt trong Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ trong H é i ® å n g l a o ® é n g v µ q u è c p h ß n g ; chñ täa trong tr−êng hîp chñ tÞch v¾ng mÆt. TÊt c¶ çc quyÒn cña chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy trong viÖc tham gia vµo tÊt c¶ çc ban l·nh ®¹o vµ çc c¬ quan vµ (trong sè çc quyÒn Êy) quyÒn ra nh÷ng chØ thÞ cÇn ph¶i ®−îc chÊp hµnh ngay vÒ c«ng t¸c thùc tÕ cho çc bé tr−ëng d©n ñy vµ çc ñy viªn ban l·nh ®¹o v.v. (çc bé tr−ëng d©n ñy ph¶i th«ng tri cho çc

V . I . L ª - n i n 316

côc h÷u quan) vÒ çc vÊn ®Ò thèng nhÊt vµ chØ ®¹o c«ng t¸c cña çc bé d©n ñy kinh tÕ.

§©y lµ suy nghÜ cña t«i vÒ nghÞ quyÕt chÝnh thøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga 115.

NhiÖm vô: thèng nhÊt trªn thùc tÕ, t¨ng c−êng vµ c¶i tiÕn c«ng t¸c kinh tÕ vÒ toµn bé, ®Æc biÖt lµ t r o n g s ù l i ª n h Ö v µ t h « n g q u a N g © n h µ n g n h µ n − í c (th−¬ng nghiÖp) vµ ñ y b a n k Õ h o ¹ c h n h µ n − í c .

§Ých th©n t×m hiÓu nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ c«ng t¸c cña tÊt c¶ çc bé tr−ëng d©n ñy kinh tÕ vµ t Ê t c ¶ c ¸ c ñ y v i ª n çc ban l·nh ®¹o cña hä vµ hµng lo¹t (10 – 100) çn bé cao nhÊt cña çc ®Þa ph−¬ng vµ çc tØnh trong lÜnh vùc nµy.

§Ých th©n tham dù çc phiªn häp q u a n t r ä n g cña çc ban l·nh ®¹o çc bé d©n ñy t−¬ng øng, cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc, cña Ng©n hµng nhµ n−íc, cña Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng vµ v.v. vµ ® Ý c h t h © n kiÓm tra, tïy theo sù lùa chän cña çc phã chñ tÞch cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, nh÷ng chøc n¨ng q u a n t r ä n g n h Ê t hoÆc ®Æc biÖt cÊp b¸ch.

Nh÷ng chøc vô nµy sÏ ®−îc duy tr× trong bao l©u, chóng ta sÏ xÐt xem": cã thÓ lµ 3 – 4 n¨m, cã thÓ lµ 30 n¨m.

Mét trong nh÷ng môc tiªu: ®µo t¹o kiÓu thanh tra – chØ ®¹o viªn cã tr×nh ®é nghiÖp vô cao ®Ó kiÓm tra vµ t æ c h ø c toµn bé c«ng t¸c kinh tÕ, trong tÊt c¶ çc c¬ quan kinh tÕ kÓ tõ trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng.

Çc phã chñ tÞch tiÕn hµnh c«ng t¸c cña m×nh th«ng qua bé m¸y cña çc bé d©n ñy hiÖn cã, ®ång thêi chØ cã V ¨ n p h ß n g c ñ a H é i ® å n g l a o ® é n g v µ q u è c p h ß n g lµm c¬ quan cña m×nh (4 - 5 çn bé phô tr¸ch v¨n phßng cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, víi 1 - 2 trî lý, víi 1 - 2 th− ký cho mçi trî lý).

Th− göi A. §. Txi-u-ru-pa kÌm theo dù th¶o quyÕt ®Þnh

317

Çn bé phô tr¸ch v¨n phßng cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, çc trî lý vµ th− ký cña ®ång chÝ ®ã t¹o nªn bé m¸y thèng nhÊt vµ duy nhÊt cña toµn bé H é i ® å n g l a o ® é n g v µ q u è c p h ß n g vµ cña hai phã chñ tÞch H é i ® å n g l a o ® é n g v µ q u è c p h ß n g .

§Ò nghÞ tr¶ lêi t«i chËm l¾m lµ Thø t−. X i n g ö i t r ¶ l ¹ i b ¶ n n µ y c h o t « i .


Göi çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ: vÒ kÕ ho¹ch s¬ bé nµy t«i ®· tháa thuËn víi A. §. Txi-u-ru-pa vµ yªu cÇu tÊt c¶ çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ ®äc. T«i muèn ®−a ra Bé chÝnh trÞ ngµy mai, 1. XII.

30. XI. Lª-nin

ViÕt xong ngµy 28 vµ 30 th¸ng M−êi mét 1921

In kh«ng ®Çy ®ñ lÇn ®Çu n¨m 1933 trong V¨n tËp Lª-nin,t. XXIII

In toµn v¨n lÇn ®Çu, theo ®óng b¶n th¶o

318

t h− g ö i I . v . x t a - l i n k Ì m t h e o d ù t h ¶ o q u y Õ t ® Þ n h

c ñ a b é c h Ý n h t r Þ B a n c h Ê p h µ n h t r u n g −¬ n g

® ¶ n g c é n g s ¶ n ( b ) n g a v Ò v Ê n ® Ò t h µ n h l Ë p

l i ª n b a n g c ¸ c n−í c c é n g h ß a d a - c ¸ p - c a - d ¬ 1 1 6

28/XI.

§ång chÝ Xta-lin! VÒ c¬ b¶n t«i ®ång ý víi ®ång chÝ. Nh−ng t«i nghÜ nªn diÔn ®¹t h¬i kh¸c mét tÝ.

1) Thõa nhËn r»ng mét liªn bang çc n−íc céng hßa Da-çp-ca-d¬ lµ hoµn toµn ®óng trªn nguyªn t¾c vµ tuyÖt ®èi ph¶i thùc hiÖn, nh−ng thùc hiÖn ngay lËp tøc lµ qu¸ sím, nghÜa lµ cÇn ph¶i cã mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó th¶o luËn, tuyªn truyÒn vµ ®Ó cho çc x«-viÕt c¬ së c«ng nhËn;

2) ®Ò nghÞ çc Ban chÊp hµnh trung −¬ng Gru-di-a, ¸c-mª-ni-a, A-dÐc-bai-gian (th«ng qua Côc Çp-ca-d¬) tiÕn hµnh th¶o luËn réng r·i h¬n n÷a vÊn ®Ò liªn bang trong ®¶ng vµ trong q u Ç n c h ó n g c « n g n h © n v µ n « n g d © n , tiÕn hµnh mét cuéc tuyªn truyÒn m¹nh mÏ cho chÕ ®é liªn bang vµ lµm cho çc ®¹i héi çc X«-viÕt cña mçi n−íc céng hßa ®Òu thõa nhËn chÕ ®é liªn bang; trong tr−êng hîp cã sù

Th− göi I. V. Xta-lin kÌm theo dù th¶o quyÕt ®Þnh

319

ph¶n ®èi m¹nh, th× kÞp thêi göi mét b¶n b¸o ço chÝnh x¸c lªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Nga.

Lª-nin

ViÕt xong ngµy 28 vµ 30 th¸ng M−êi mét 1921

In kh«ng ®Çy ®ñ lÇn ®Çu n¨m 1923 trong cuèn "§¹i héi XII §¶ng céng s¶n (b«n-sª-vÝch) Nga. 17 – 25 th¸ng T− 1923. B¶n tin". M¸t-xc¬-va, do Phßng biªn tËp xuÊt b¶n cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga xuÊt b¶n


320

d i Ô n v ¨ n t ¹ i ® ¹ i h é i i n « n g n g h i Ö p t Ø n h M ¸ t - x c ¬ - v a n g µ y 2 9 t h ¸ n g m−ê i m é t 1 9 2 1 1 1 7

Çc ®ång chÝ, tr−íc hÕt cho phÐp t«i nh©n danh Héi

®ång bé tr−ëng d©n ñy chµo mõng ®¹i héi cña çc ®ång chÝ. T«i rÊt tiÕc kh«ng thÓ tr×nh bµy tr−íc ®¹i héi mét b¶n b¸o ço t−êng tËn mµ lÏ ra ph¶i cã, vµ còng kh«ng thÓ tham dù ®¹i héi ®Ó nghe ngay t¹i ®©y nh÷ng b¶n b¸o ço vµ ®Æc biÖt lµ nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña ®¹i biÓu çc ®Þa ph−¬ng, nh÷ng ng−êi trùc tiÕp lµm c«ng t¸c kinh tÕ, trùc tiÕp quan t©m ®Õn viÖc ®Èy m¹nh n«ng nghiÖp vµ cã kh¶ n¨ng ®−a ra nh÷ng chØ dÉn thùc tiÔn quan träng. V× vËy bªn c¹nh lêi chµo mõng chung, t«i ®µnh chØ giíi h¹n ë nh÷ng chØ dÉn ng¾n gän vÒ tÇm quan träng lín lao cña c«ng viÖc cña ®¹i héi.

Çc ®ång chÝ ai còng biÕt r»ng vÊn ®Ò c¬ b¶n do toµn bé hoµn c¶nh ®Ò ra trong sè nh÷ng vÊn ®Ò quan träng bËc nhÊt cña chÝnh s¸ch ®èi néi còng nh− ®èi ngo¹i cña n−íc céng hßa chóng ta, lµ vÊn ®Ò ®Èy m¹nh nÒn kinh tÕ cña chóng ta nãi chung vµ tr−íc hÕt lµ ®Èy m¹nh n«ng nghiÖp. TÊt c¶ mäi dÊu hiÖu ®Òu cho thÊy r»ng, sau nh÷ng n¨m chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa gian khæ vµ sau th¾ng lîi cña cuéc néi chiÕn, trong quÇn chóng n«ng d©n ®ang diÔn ra mét b−íc ngoÆt hÕt søc s©u s¾c. Çi ý thøc cho r»ng kh«ng thÓ lµm ¨n theo lèi cò, ®· thÊm hÕt søc s©u vµo quÇn chóng n«ng d©n. NhiÖm vô chñ yÕu tr−íc m¾t chóng ta hiÖn nay lµ lµm thÕ nµo ®Ó tÊt c¶ nh÷ng g× mµ mét sè Ýt n«ng d©n

DiÔn v¨n t¹i §¹i héi I n«ng nghiÖp tØnh M¸t-xc¬-va

321

®· lµm ®−îc tõ tr−íc ®Õn nay, còng nh− tÊt c¶ nh÷ng kiÕn thøc mµ v× ngµnh n«ng häc ë n−íc ta cßn non yÕu nªn kh«ng ®−îc truyÒn b¸ trong quÇn chóng n«ng d©n mét çch ®Çy ®ñ, – lµm thÕ nµo ®Ó tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã thËt sù trë thµnh tµi s¶n cña hµng chôc triÖu con ng−êi. HiÖn cã c¶ mét lo¹t dÊu hiÖu chøng tá r»ng ngµy nay ng−êi n«ng d©n ®· c¶m thÊy – mét çch s©u s¾c, réng r·i vµ m¹nh mÏ h¬n bao giê hÕt – tha thiÕt muèn x©y dùng l¹i nÒn kinh tÕ, ®Èy m¹nh ngµnh n«ng nghiÖp, vµ nhiÖm vô chñ yÕu cña chóng ta lµ lµm sao cho nh÷ng ®¹i héi n«ng nghiÖp t−¬ng tù nh− ®¹i héi nµy cña çc ®ång chÝ ®−îc tæ chøc th−êng xuyªn h¬n, lµm sao cho kÕt qu¶ cña çc ®¹i héi Êy ®−îc thÓ hiÖn trªn thùc tÕ trong mét t−¬ng lai gÇn nhÊt.

Tai häa lín nhÊt gi¸ng vµo ®Çu chóng ta n¨m nay, ®ã lµ n¹n ®ãi ë nhiÒu tØnh, ®ã lµ n¹n h¹n h¸n lµ çi râ rµng cã thÓ ®e däa chóng ta nÕu kh«ng ph¶i trong n¨m tíi th× còng lµ trong nh÷ng n¨m s¾p tíi. Do ®ã, nhiÖm vô chñ yÕu cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n chø kh«ng ph¶i chØ cña ngµnh n«ng nghiÖp, lµ: ph¶i ®¹t b»ng ®−îc mét ®iÒu hÕt søc quan träng vµ cÇn ph¶i thùc hiÖn ngay trong thùc tiÔn lµ c¶i thiÖn vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. ChØ cã thÓ lµm ®−îc viÖc ®ã trong tr−êng hîp nÕu nh− sù nhËn thøc vÒ tÝnh tÊt yÕu ph¶i ®Èy m¹nh kinh tÕ sÏ thÊm s©u vµo b¶n th©n quÇn chóng n«ng d©n kinh doanh n«ng nghiÖp. NÕu nh÷ng sù c¶i thiÖn mµ ng−êi ta ®· b¾t ®Çu tiÕn hµnh trªn nh÷ng quy m« rÊt lín, nÕu nh÷ng sù c¶i thiÖn Êy ®−îc tiÕn hµnh ë kh¾p çc tØnh, kh«ng trõ mét tØnh nµo, chØ trong tr−êng hîp Êy chóng ta míi cã thÓ kh¾c phôc, chiÕn th¾ng ®−îc n¹n ®ãi vµ c¶i thiÖn ®−îc nÒn kinh tÕ n«ng d©n. C«ng viÖc cña mét sè nhµ n«ng häc, mét sè Ýt ái, kh«ng ®¸ng kÓ so víi c¶ ®¸m quÇn chóng n«ng d©n ®«ng ®¶o, kh«ng thÓ tiÕn hµnh mét çch cã hiÖu qu¶, nÕu kh«ng g¾n liÒn víi nh÷ng nhiÖm vô thùc tÕ cña n«ng nghiÖp. Nh÷ng ®¹i héi nh− ®¹i héi nµy cña çc ®ång chÝ cÇn ®−îc tæ chøc ë tÊt c¶ çc tØnh vµ cÇn g©y ®−îc

V . I . L ª - n i n 322

¶nh h−ëng trong quÇn chóng n«ng d©n. HiÖn nay ®ã lµ ®iÒu chñ yÕu nhÊt, vµ thËm chÝ t«i cã thÓ nãi ®ã lµ mét tÊt yÕu chÝnh trÞ, bëi v× khi t×nh h×nh quèc tÕ cña chóng ta ®· ®−îc c¶i thiÖn th× tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò chÝnh trÞ ®Òu h−íng vÒ mét phÝa: v« luËn thÕ nµo còng ph¶i n©ng cao b»ng ®−îc n¨ng suÊt n«ng nghiÖp. ViÖc n©ng cao n¨ng suÊt n«ng nghiÖp nhÊt ®Þnh ph¶i kÐo theo viÖc c¶i thiÖn c«ng nghiÖp vµ c¶i thiÖn sù cung cÊp cho nÒn kinh tÕ n«ng d©n mäi vËt phÈm cÇn thiÕt cho tiªu dïng ç nh©n còng nh− nh÷ng c«ng cô s¶n xuÊt, m¸y mãc mµ nÕu thiÕu th× kh«ng thÓ nµo ®¶m b¶o ®−îc cuéc sèng cña quÇn chóng c«ng n«ng.

Th−a çc ®ång chÝ, çc ®ång chÝ ®· ®−îc nghe ë ®©y b¶n b¸o ço cña ®ång chÝ ¤-xin-xki vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ chung vµ, nh− ng−êi ta ®· nãi l¹i víi t«i, b¶n b¸o ço cña ®ång chÝ Mª-xi-a-txÐp vÒ nh÷ng vÊn ®Ò quy ho¹ch ruéng ®Êt. T«i xin nh¾c l¹i, ®iÒu hÕt søc quý ®èi víi chóng ta lµ nh÷ng ®Ò nghÞ thùc tÕ s¾p nªu ra cña nh÷ng ng−êi trùc tiÕp lµm c«ng t¸c kinh tÕ, cña nh÷ng ®¹i biÓu cña nÒn kinh tÕ n«ng d©n. §èi víi chóng ta ®iÒu cùc kú quan träng vµ quý gi¸ lµ nh÷ng kinh nghiÖm mµ çc ®ång chÝ mang tíi ®¹i héi, nh÷ng kinh nghiÖm mµ quÇn chóng n«ng d©n ®«ng ®¶o nhÊt cã thÓ tiÕp thô ®−îc. TØnh M¸t-xc¬-va dï sao còng gi÷ mét vÞ trÝ hÇu nh− ®Æc biÖt bëi v× ë ®©y, ng−êi n«ng d©n tØnh M¸t-xc¬-va cã kh¶ n¨ng vµ còng dÔ tiÕn hµnh trao ®æi kinh nghiÖm víi ®¹i biÓu cña chÝnh quyÒn trung −¬ng vµ çc nhµ n«ng häc; tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu mµ ®¹i héi th¶o ra, tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu mµ ®¹i héi ®em l¹i, ®Òu cã mét ý nghÜa v−ît xa ph¹m vi tØnh M¸t-xc¬-va. Mèi nguy c¬ ®¸ng sî nhÊt sÏ n¶y ra nÕu Ýt tranh thñ sù gióp ®ì cña çc nhµ n«ng häc, vµ do ®ã cÇn ph¶i lµm thÕ nµo cho nh÷ng ng−êi d©n cµy tØnh M¸t-xc¬-va, cho n«ng d©n tØnh M¸t-xc¬-va coi nh÷ng kinh nghiÖm cña hä vµ nh÷ng thµnh tùu cña hä trong viÖc c¶i thiÖn n«ng nghiÖp lµ nh÷ng b−íc ®Çu tiªn trªn con ®−êng ®ã vµ giíi thiÖu cho toµn thÓ n«ng d©n biÕt nh÷ng b−íc ®Çu tiªn ®ã.

DiÔn v¨n t¹i §¹i héi I n«ng nghiÖp tØnh M¸t-xc¬-va

323

ChÝnh ®ã lµ ®iÒu mµ t«i muèn l−u ý çc ®ång chÝ ®Ó lµm thÕ nµo cho nh÷ng kinh nghiÖm vµ nh÷ng kÕt luËn mµ çc ®ång chÝ rót ra ®−îc ë ®©y kh«ng nh÷ng sÏ gióp çc ®ång chÝ tiÕp tôc nh÷ng b−íc tiÕn lªn trong c«ng viÖc lµm ¨n cña m×nh, mµ cßn chia sÎ nh÷ng kinh nghiÖm cña m×nh vµ nh÷ng ý kiÕn cña m×nh víi n«ng d©n çc tØnh xa x«i, hÎo l¸nh nhÊt.

TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò ®−îc nªu lªn ë ®©y: nh÷ng vÊn ®Ò vÒ çc kho¶nh c«ng ®iÒn cÊp cho n«ng d©n, nãi tãm l¹i, tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò g¾n liÒn víi viÖc quy ho¹ch ruéng ®Êt, ®Òu cã ý nghÜa ®èi víi mét lÜnh vùc réng lín h¬n rÊt nhiÒu, vµ biÕt râ ®−îc ý kiÕn cña çc ®ång chÝ vÒ vÊn ®Ò ®ã – ®Æc biÖt lµ ®èi víi chóng t«i, ®èi víi nh÷ng ®¹i biÓu cña trung −¬ng – lµ ®iÒu hÕt søc quan träng. Chóng t«i cã ý ®Þnh ®Ò cËp ®Õn çc vÊn ®Ò Êy c¨n cø vµo kinh nghiÖm thùc tÕ. §iÒu chñ yÕu nhÊt vµ c¬ b¶n nhÊt lµ lµm thÕ nµo cho quÇn chóng n«ng d©n cña chóng ta nhËn thøc ®−îc sù cÇn thiÕt ph¶i c¶i thiÖn nÒn kinh tÕ n«ng d©n vµ çc ®ång chÝ ph¶i tù m×nh xem xÐt nghiªn cøu vÒ mäi mÆt nh÷ng b−íc tiÕn thùc tÕ ®· ®−îc tiÕn hµnh. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu mµ çc ®ång chÝ sÏ nãi ra ë ®©y, chóng t«i sÏ chó ý ®Õn, vµ khi thi hµnh nh÷ng biÖn ph¸p thùc tÕ chóng t«i sÏ chó ý ®Õn kinh nghiÖm cña çc ®ång chÝ. §ång thêi, t«i xin nh¾c l¹i, kinh nghiÖm ®ã cña çc ®ång chÝ ph¶i ®−îc nh÷ng tØnh xa trung −¬ng nhÊt còng biÕt ®Õn. Trong çc c«ng viÖc cña çc ®ång chÝ, ®ã lµ ®iÒu ®Æc biÖt quan träng ®èi víi chóng t«i.

§Ó kÕt thóc, mét lÇn n÷a chuyÓn lêi chµo mõng cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, t«i xin chóc çc ®ång chÝ thµnh c«ng trong mäi c«ng viÖc cña m×nh. (V ç t a y.)

T−êng thuËt ng¾n ®¨ng ngµy 30 th¸ng M−êi mét 1921 trªn b¸o "Sù thËt", sè 270

In toµn v¨n lÇn ®Çu, theo ®óng b¶n tèc ký, cã ®èi chiÕu víi b¶n ®¨ng trªn b¸o

324

® i Ó m s ö a ® æ i c ¸ c ® Ò n g h Þ v Ò v i Ö c t h µ n h l Ë p

b a n c h u y ª n t r ¸ c h v Ê n ® Ò q u y ® Þ n h c ¸ c q u ü t i Ò n l−¬ n g 1 1 8

T«i ®Ò nghÞ ®iÓm söa ®æi nh− sau:

trong § 11 (1) ®o¹n ®Çu viÕt l¹i nh− thÕ nµy: "Ban l−¬ng ®−îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ngµy 10. XI. (Ca-mª-nÐp, SmÝt, Prª-«-bra-gien-xki) vÉn ®−îc gi÷ l¹i, sau khi giao cho nã viÖc kiÓm so¸t ban chuyªn tr¸ch c¸c quü tiÒn l−¬ng... (vµ tiÕp ®ã, nh− trong v¨n b¶n)... Kh«ng ®−îc Ban l−¬ng cho phÐp th× kh«ng ®−îc t¨ng l−¬ng".

29/XI. Lª-nin




325

s ¬ t h ¶ o d ù ¸ n q u y Õ t ® Þ n h c ñ a b é c h Ý n h t r Þ


v Ò ñ y b a n ® Æ c b i Ö t t o µ n n g a 1 1 9

§iÓm mét: thu hÑp thÈm quyÒn

§iÓm hai: quyÒn b¾t ng−êi hÑp h¬n n÷a

§iÓm ba: thêi h¹n < 1 th¸ng

§iÓm bèn: t¨ng c−êng c¸c tßa ¸n hoÆc chØ ®−a ra tßa

§iÓm n¨m: tªn gäi

§iÓm s¸u: th«ng qua B a n c h Ê p h µ n h t r u n g − ¬ n g c ¸ c X « - v i Õ t t o µ n N g a > nh÷ng sù gi¶m nhÑ ®¸ng kÓ.

ViÕt xong ngµy 1 th¸ng Ch¹p 1921



326



v Ò s ¸ c h l−î c m Æ t t r Ë n t h è n g n h Ê t 1 2 0

a) T¸n thµnh ®−êng lèi do Di-n«-vi-Ðp, Ra-®Õch vµ Bu-kha-

rin ®Ò ra, mét ®−êng lèi thÓ hiÖn trong nhiÒu ®Ò nghÞ cña çc ®¶ng céng s¶n trong Quèc tÕ céng s¶n vÒ nh÷ng hµnh ®éng chung víi c«ng nh©n cña Quèc tÕ II. ñy nhiÖm cho çc ®ång chÝ ®ã trong thêi h¹n 2 ngµy ph¶i tr×nh bµy mét çch chÝnh x¸c ®−êng lèi Êy trong dù th¶o nghÞ quyÕt sÏ ®−îc göi cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ.

b) ñy nhiÖm cho ®ång chÝ Bu-kha-rin viÕt vµ tr×nh lªn Bé chÝnh trÞ mét luËn v¨n tæng kÕt kinh nghiÖm cña §¶ng céng s¶n Nga vÒ cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chèng bän men-sª-vÝch vµ vÒ cuéc ®Êu tranh trong çc khèi liªn minh gi÷a hä víi nhau.



327

n h ÷ n g ý k i Õ n n h Ë n x Ð t v Ò l Þ c h s ö ® ¶ n g c é n g s ¶ n n g a

t h− g ö i n . i . b u - k h a - r i n

§ång chÝ Bu-kha-rin! Nh©n ®Ò tµi mµ h«m nay Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®·

ñy nhiÖm cho ®ång chÝ, t«i göi ®ång chÝ nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt cña m×nh. T«i ®· suy nghÜ nhiÒu vÒ ®Ò tµi nµy vµ dù kiÕn ®Ò c−¬ng:

(α) liÖt kª nh÷ng ®Ò môc ®−a ®Õn tranh luËn, bÊt ®ång ý kiÕn vµ ph©n liÖt.

(β) sù thay thÕ nhau gi÷a thêi kú chia rÏ vµ thêi kú thèng nhÊt.

(γ) sù thay thÕ nhau gi÷a thêi kú ®a sè thuéc vÒ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vµ thêi kú ®a sè thuéc vÒ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch (cã lÏ, cã thÓ tr×nh bµy b»ng mét biÓu ®å?)

Xin cho biÕt ý kiÕn cña ®ång chÝ. Lª-nin

1. XII.

Cã thÓ lÊy ®©y lµm c¬ së cho bµi viÕt cña ®ång chÝ ®−îc ch¨ng? Hay lµ mét çi g× ®¹i lo¹i nh− vËy?

V . I . L ª - n i n 328

l i Ö t k ª ( t h e o t h ø t ù t h ê i g i a n ) n h ÷ n g ® Ò m ô c ®−a ® Õ n b Ê t ® å n g ý k i Õ n

1903. X. VÊn ®Ò tæ chøc: § 1 cña §iÒu lÖ. 1904. "VËn ®éng héi ®ång ®Þa ph−¬ng". 1905. V. Th¸i ®é ®èi víi çch m¹ng, ®èi víi ®Êu tranh

b·i c«ng, ®èi víi khëi nghÜa vò trang. 1905. VIII. TÈy chay §u-ma nhµ n−íc, hay lµ tham gia? 1905. X. 1905. XII. Khëi nghÜa. 1906. I - III. TÈy chay §u-ma nhµ n−íc, hay lµ tham gia? 1906. IV - V. Th¸i ®é ®èi víi §u-ma nhµ n−íc I. 1906. VII. Th¸i ®é ®èi víi khëi nghÜa vò trang. " IX. " " ®Êu tranh du kÝch. 1907. I - II. BÇu cö vµo §u-ma II: liªn minh çnh t¶ hay lµ

víi ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn? 1907. IV. §u-ma nhµ n−íc II. 1909 - 1910. Ph¸i thñ tiªu. 1911. Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng.

Thèng nhÊt hay lµ ph©n liÖt? 1912. Ph©n liÖt (Ph¸i thñ tiªu.) 1913. "Cao trµo b·i c«ng" v.v.. 1913. Th¸i ®é ®èi víi §u-ma nhµ n−íc III 1) 1914. Th¸i ®é ®èi víi chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa. 1917. II - III. Th¸i ®é ®èi víi Çch m¹ng th¸ng Hai. 1917. V. Néi çc liªn hiÖp. 1917. VII. §¹i héi I çc X«-viÕt 2). 1917. IX. Vô phiÕn lo¹n Coãc-ni-lèp vµ Héi nghÞ d©n chñ. 1917. X. ChÝnh quyÒn x«-viÕt khñng bè 1) Cã lÏ, ®©y lµ nãi vÒ §u-ma nhµ n−íc IV. 2) §¹i héi I toµn Nga çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ binh sÜ häp

tõ ngµy 3 ®Õn ngµy 24 th¸ng S¸u (16 th¸ng S¸u - 7 th¸ng B¶y) 1917.

Nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt vÒ lÞch sö §¶ng céng s¶n Nga

329

hßa −íc BrÐt nh÷ng vô ©m m−u vµ néi chiÕn. 1918. Néi chiÕn. Th¸i ®é cña bän men-sª-vÝch. 1919. " " " " 1920. 1921.

Cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chèng bän men-sª-vÝch

(sù thay ®æi quan hÖ so s¸nh vÒ sè l−îng) 20 1903. §¹i héi 44 phiÕu (mét ®¶ng). 24 1905. Hai ®¹i héi. Za (Zirka = vµo kho¶ng) (hai ®¶ng). 1906. §¹i héi Xtèc-kh«n. Mét çch chÝnh x¸c (sè phiÕu)

m é t ®¶ng. 1907. §¹i héi Lu©n-®«n. Mét çch chÝnh x¸c (sè phiÕu)

m é t ® ¶ n g . (Çc ®¶ng ®oµn trong çc §u-ma nhµ n−íc). 1911 – 1912. N h ÷ n g c u é c q u y ª n g ã p c ñ a c « n g

n h © n (tõ cuèn s¸ch nhá nãi vÒ ph¸i thñ tiªu) 121 (mét vµ hai ®¶ng).

1917. VI. §¹i héi I çc X«-viÕt toµn Nga. 1917. XI. 11/2 (?) triÖu. B Ç u c ö 9 triÖu Q u è c h é i l Ë p h i Õ n .

11/2 triÖu

9 triÖu


§¨ng lÇn ®Çu n¨m 1924 trªnt¹p chÝ "Ng−êi b«n-sª-vÝch", sè 7-8


{

330

t h− g ö i c ¸ c ñ y v i ª n b é c h Ý n h t r Þ


2/XII.

Göi çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ

Giê ®©y sau khi ®· ®äc xong toµn bé c−¬ng lÜnh "Chóng ta lµ nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa tËp thÓ" (nh÷ng ng−êi theo ph¸i "TiÕn lªn", ph¸i B«-g®a-nèp, nh÷ng ng−êi thuéc nhãm V¨n hãa v« s¶n v.v.) 122, t«i ®i ®Õn kÕt luËn døt kho¸t r»ng ®iÒu tuyÖt ®èi bæ Ých vµ cÇn thiÕt ®èi víi chóng ta lµ in nã thµnh mét tËp s¸ch nhá kho¶ng 2 - 3 ngh×n b¶n cã kÌm theo lêi phª ph¸n h Õ t s ø c t Ø m Ø c Æ n k Ï , phô thªm nh÷ng bµi viÕt çc tham luËn chÝnh trÞ cña B«-g®a-nèp trong n¨m 1917 v.v..

T«i ®Ò nghÞ ®Æt h µ n g l o ¹ t t ¸ c g i ¶ viÕt cuèn s¸ch nµy d−íi quyÒn chñ biªn cña Bu-kha-rin, ñy nhiÖm Bu-kha-rin ph©n cho çc t¸c gi¶, trong vßng hai tuÇn lÔ ph¶i cã b¶n th¶o viÕt tay cña hä, ® ã n g t h µ n h t Ë p v µ t r × n h l ª n B é c h Ý n h t r Þ . (ViÖc nµy còng cÇn thiÕt c¶ ë n− í c n g o µ i .)

1) Nh÷ng th«ng tri cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ tæ chøc V¨n hãa v« s¶n.

Th− göi çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ BCHT¦ §CS (b) Nga

331

2) "Chóng ta lµ nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa tËp thÓ". 3) LuËn v¨n cña Bu-kha-rin rót tõ b¸o "Sù thËt". 4) Thªm hµng lo¹t bµi ph©n tÝch c−¬ng lÜnh.

Lª-nin




332

d ù t h ¶ o q u y Õ t ® Þ n h c ñ a h é i ® å n g l a o ® é n g

v µ q u è c p h ß n g v Ò b a n s ö d ô n g

c ¸ c n g u å n v Ë t t− 1 2 3 a) ChÊp nhËn lÊy dù th¶o cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ

n−íc lµm c¬ së vµ ñy nhiÖm cho ñy ban ®ã trong vßng mét tuÇn lÔ ph¶i tr×nh dù th¶o ®· ®−îc biªn so¹n l¹i cã söa ch÷a §§ 2 vµ 3, vµ c¶ nh÷ng kÕt qu¶ cña c«ng t¸c ®· ®−îc ®Ò ra trong § 5.




333

t h− v Ò v i Ö c ¸ p d ô n g p h−¬ n g p h ¸ p " l i ª n h Ö s è n g "

Göi çc ®ång chÝ £-nu-kÝt-dª, Çc-pin-xki,

§giÐc-gin-xki, Da-lu-tx¬-ki, Mi-khai-lèp, M«-l«-tèp

§ång chÝ th©n mÕn!

Kinh nghiÖm cña Phßng kh¸ch cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy phô tr¸ch tiÕp nhËn ®¬n tõ khiÕu n¹i, ®· cho ta thÊy râ, trong nh÷ng tr−êng hîp ®Æc biÖt nghiªm träng vµ cÊp b¸ch, Ých lîi cña viÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸p "liªn hÖ sèng", tøc lµ ph−¬ng ph¸p hái riªng tõng ®ång chÝ ®¶ng viªn cã mét vÞ trÝ t−¬ng ®èi cã ¶nh h−ëng ë ®Þa ph−¬ng. B»ng çch ®ã ng−êi ta ®· rót ng¾n ®−îc nh÷ng sù chËm trÔ kh«ng tr¸nh khái trªn con ®−êng b×nh th−êng chuyÓn theo tõng cÊp, vµ nãi chung n©ng cao ®−îc t¸c dông cÇn ph¶i cã.

Cã thÓ lÊy vÝ dô vô khñng bè cña çi "æ" cu-l¾c ®· chui vµo ChÝnh quyÒn x«-viÕt vµ chui vµo ®¶ng, ë huyÖn E-lan-xk¬ (míi), tØnh Xa-ra-tèp. Trong vßng 10 ngµy ®· nhËn ®−îc ®iÖn cña viªn ®¹i diÖn toµn quyÒn cña ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga ë vïng s«ng V«n-ga – ng−êi ®−îc hái theo con ®−êng "®ång chÝ" nh− vËy – tr¶ lêi r»ng "tÊt c¶ nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó ph¸t hiÖn çc téi ph¹m ®Òu ®· ®−îc ¸p dông". Trong çc tr−êng hîp kh¸c kÕt qu¶ còng nh− vËy.

Nh−ng chØ cã thÓ ph¸t triÓn viÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸p ®ã víi ®iÒu kiÖn t×m hiÓu kh¸ ®Çy ®ñ thµnh phÇn thËt sù

V . I . L ª - n i n 334

cña çc çn bé phô tr¸ch ë ®Þa ph−¬ng. V× vËy yªu cÇu: gÊp rót lËp vµ göi ®Õn Phßng kh¸ch cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, phè V«-d¬-®vi-gien-ca, 4, nh÷ng danh s¸ch t−¬ng øng nh÷ng ®ång chÝ ®¸ng tin cËy cã tuæi ®¶ng cao trong sè çc ñy viªn ban chÊp hµnh, ñy ban ®Æc biÖt tØnh v.v., mçi tØnh 1 - 2 ng−êi, nh÷ng ng−êi mµ ®ång chÝ cho lµ ®Æc biÖt thÝch hîp cho mét "søc Ðp" nh− vËy.


P.S. CÇn ph¶i cã sù b¶o ®¶m hÕt søc ®Çy ®ñ vÒ tinh thÇn tËn tôy, trung thùc cña çc ®ång chÝ ®ã, cô thÓ lµ: ph¶i biÕt thËt hÕt søc tØ mØ vÒ tuæi ®¶ng vµ tuæi ho¹t ®éng x«-viÕt, ph¶i cã sù b¶o ®¶m ç nh©n cña mét sè ®¶ng viªn l©u n¨m vÒ lßng trung thùc tuyÖt ®èi.

3/XII. 1921 V. U-li-a-nèp (Lª-nin)


Theo ®óng b¶n ®¸nh m¸y do V. I. Lª-nin ký

335

t h− g ö i b é d © n ñ y n g o ¹ i t h−¬ n g , b é d © n ñ y t µ i c h Ý n h ,

h é i ® å n g k i n h t Õ q u è c d © n t è i c a o ,

b é d © n ñ y g i ¸ o d ô c

Ngµy 5 th¸ng Ch¹p 1921

Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng – ®ång chÝ Lª-gia-va Bé d©n ñy tµi chÝnh – ®ång chÝ An-xki Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao – ®ång chÝ B«-g®a-nèp Bé d©n ñy gi¸o dôc – ®ång chÝ LÝt-ken-x¬

®ång chÝ V«-ª-v«-®in

§ång chÝ Ca-r«-ti, ®¶ng viªn céng s¶n ®¹i diÖn toµn quyÒn cña c«ng ty ®iÖn ¶nh ý Tsi-t« - Tsi-nª-ma ®· ®Õn M¸t-xc¬-va; ®ã lµ ng−êi mµ c¬ quan ®¹i diÖn cña chóng ta ë ý ®· cã nh÷ng cuéc th−¬ng l−îng s¬ bé vÒ viÖc t« nh−îng quay phim vµ mua phim ë n−íc Nga vµ kinh doanh nh÷ng phim Êy ë ý.

C¬ së cña çc cuéc th−¬ng l−îng víi ®ång chÝ Ca-r«-ti cã thÓ lµ b¶n dù th¶o hîp ®ång mµ ®ång chÝ Êy hiÖn gi÷, b¶n dù th¶o nµy dµnh mét ®Þa bµn réng r·i cho nh÷ng sù thay ®æi cÇn thiÕt.

Theo tin cña ®¹i diÖn toµn quyÒn cña Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng t¹i ý th× c«ng ty Tsi-t« - Tsi-nª-ma lµ mét xÝ nghiÖp ®iÖn ¶nh lín cña ý, nã ®−îc Ng©n hµng thanh to¸n ý ®µi thä tµi chÝnh vµ vÒ c«ng ty nµy ¾t ph¶i cã tµi liÖu h−íng dÉn t¹i Vô kÕ to¸n - tµi chÝnh Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng.

V . I . L ª - n i n 336

T«i cho r»ng viÖc nµy v« cïng quan träng vµ cÊp b¸ch. T«i ñy nhiÖm tiÕn hµnh ngay cuéc häp ®Ó xÐt ®Ò nghÞ

cña ®ång chÝ Ca-r«-ti, ®Ó lµm s¸ng tá toµn bé c«ng viÖc vµ th¶o quyÕt ®Þnh t−¬ng øng cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng.

ViÖc triÖu tËp héi nghÞ vµ ®äc b¸o ço t¹i Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng trong ngµy thø t−, 7 th¸ng Ch¹p, – giao cho ®ång chÝ V«-ª-v«-®in.



Theo ®óng b¶n ®¸nh m¸y do V. I. Lª-nin ký

337

b µ n v Ò d ù t h ¶ o q u y Õ t ® Þ n h c ñ a b é c h Ý n h t r Þ

B a n c h Ê p h µ n h t r u n g −¬ n g ® ¶ n g c é n g s ¶ n ( b ) N g a 1 2 5

ñy nhiÖm cho Bé d©n ñy l−¬ng thùc gi÷ mét nhãm

chuyªn gia chñ yÕu l¹i ®Ó qu¶n lý çc nhµ m¸y xay (theo ý kiÕn chØ dÉn cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao) vµ thùc hiÖn d−íi sù kiÓm so¸t cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, ch−¬ng tr×nh tu söa çc nhµ m¸y xay lín.




338

n h Ë n x Ð t l u Ë n c−¬ n g v Ò m Æ t t r Ë n t h è n g n h Ê t

§ång chÝ Di-n«-vi-Ðp!

T«i ®· ®äc b¶n ph¸c th¶o luËn c−¬ng vµ kh«ng cã g× ph¶n ®èi.

Nªn bæ sung vµ thay ®æi mét phÇn trong ®o¹n nãi vÒ lÞch sö cña chñ nghÜa b«n-sª-vÝch. Nãi r»ng sù ph©n liÖt chØ x¶y ra n¨m 1910 lµ kh«ng ®óng. CÇn ph¶i nãi r»ng nh÷ng sù ph©n liÖt chÝnh thøc víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, x¶y ra vµo mïa xu©n 1905 vµ trong th¸ng Giªng 1912, ®· ®−îc thay thÕ b»ng nh÷ng sù nöa thèng nhÊt vµ thèng nhÊt trong nh÷ng n¨m 1906 vµ 1907, vµ sau n÷a lµ n¨m 1910 kh«ng nh÷ng do çc sù biÕn cña cuéc ®Êu tranh mµ cßn do søc Ðp cña çc tÇng líp bªn d−íi ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng sù thö th¸ch kiÓm tra b»ng kinh nghiÖm b¶n th©n 126.

T«i nghÜ r»ng nãi mét çch chÝnh x¸c h¬n vµ cô thÓ h¬n vÒ ®iÒu ®ã trong mét trang lµ ®iÒu cÇn thiÕt.

6/XII. Lª-nin



Theo ®óng b¶n sao ®¸nh m¸y

339

b µ n v Ò l u Ë n c−¬ n g r u é n g ® Ê t c ñ a ® ¶ n g c é n g s ¶ n p h ¸ p

VÒ l u Ë n c−¬ n g r u é n g ® Ê t ®¨ng trªn b¸o "TiÕng

nãi n«ng d©n" ("La Voix Paysanne"), sè 95, ngµy 19. XI. 1921, d−íi ký tªn: "Ban chÊp hµnh trung −¬ng (Le comitÐ directeur) §¶ng céng s¶n Ph¸p", t«i cã thÓ nãi nh− sau:

T«i thÊy r»ng nh÷ng t− t−ëng c¬ b¶n cña luËn c−¬ng Êy lµ hoµn toµn ®óng, phï hîp víi nh÷ng nghÞ quyÕt cña çc ®¹i héi cña Quèc tÕ céng s¶n, vµ ®· ®−îc tr×nh bµy mét çch rÊt ®¹t, nh÷ng t− t−ëng ®ã lµ: (1) cÇn cã mét cuéc çch m¹ng, ®Ó tr¸nh nh÷ng cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa míi; (2) t− t−ëng hßa b×nh chñ nghÜa vµ t− t−ëng Uyn-x¬n bÞ ph¸ s¶n; (3) vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, cÇn ph¶i bøc thiÕt x©y dùng mét "c−¬ng lÜnh qu¸ ®é" (un programme transitoire) lªn chñ nghÜa céng s¶n, thÝch hîp víi b−íc chuyÓn tù nguyÖn cña n«ng d©n lªn tËp thÓ hãa n«ng nghiÖp, vµ ®ång thêi cã kh¶ n¨ng c¶i thiÖn ngay ®−îc t×nh c¶nh cña tuyÖt ®¹i ®a sè d©n c− n«ng th«n, cña nh÷ng c«ng nh©n lµm thuª vµ cña tiÓu n«ng; (4) tÞch thu ngay lËp tøc, nghÜa lµ t−íc ®o¹t kh«ng båi th−êng (sans indemnitÐ) nh÷ng ruéng ®Êt cã thÓ trång trät ®−îc bÞ bá hãa (les terres arables en friche) cïng nh÷ng ruéng ®Êt ®· do søc lao ®éng cña nh÷ng ng−êi di d©n, cña çc t¸ ®iÒn, hay nh÷ng c«ng nh©n lµm thuª, khai khÈn ra (les terres mises en valeur par les colons, fermiers ou salariÐs); (5) giao nh÷ng ruéng ®Êt nµy cho toµn thÓ nh÷ng c«ng nh©n hiÖn ®ang canh t¸c ®Ó hä thµnh lËp

V . I . L ª - n i n 340

"nh÷ng hîp t¸c x· s¶n xuÊt" (coopÐratives de production), theo nh− quy ®Þnh trong luËt ruéng ®Êt míi; (6) tuyÖt ®èi ®¶m b¶o cho "nh÷ng ng−êi t− h÷u nhá tù canh" (les petits propriÐtaires exploitant eux-mªmes) quyÒn ®−îc sö dông vÜnh viÔn (vµ kÕ thõa) nh÷ng ruéng ®Êt cña hä; (7) cÇn ®¶m b¶o cho "viÖc s¶n xuÊt" trong n«ng nghiÖp "®−îc tiÕn hµnh liªn tôc vµ ngµy cµng t¨ng" ("continuitÐ et augmentation de la production"); (8) cÇn cã mét lo¹t biÖn ph¸p nh»m tiÕn hµnh mét çch cã hÖ thèng "viÖc gi¸o dôc céng s¶n chñ nghÜa cho giai cÊp n«ng d©n"("Ðducation communiste de la classe paysanne").

T«i hoµn toµn ®ång ý víi nh÷ng t− t−ëng c¬ b¶n ®ã; vÒ luËn c−¬ng nãi chung t«i chØ cã thÓ nªu mét vµi nhËn xÐt nh− sau:

1. PhÇn thø nhÊt cña luËn c−¬ng nãi vÒ vÊn ®Ò "chiÕn tranh hay çch m¹ng". Trong phÇn nµy, cã ®o¹n nãi – mµ l¹i nãi rÊt ®óng – r»ng "çc sù biÕn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· tiªu diÖt çi t− t−ëng hßa b×nh chñ nghÜa vµ çi t− t−ëng Uyn-x¬" ("les ÐvÐnements des derniÌres annÐes ont tuÐ l’idÐologie pacifiste et wilsonienne").

Muèn ®Ëp tan h¼n nh÷ng ¶o t−ëng hßa b×nh chñ nghÜa, theo t«i, kh«ng nh÷ng ta cÇn nãi vÒ chiÕn tranh nãi chung, mµ cßn cÇn nãi ®Õn tÝnh chÊt ®Æc biÖt ®Õ quèc chñ nghÜa c¶ cña cuéc chiÕn tranh 1914 – 1918, lÉn cña cuéc chiÕn tranh hiÖn nay ®ang ®−îc chuÈn bÞ gi÷a Mü vµ NhËt, vµ ch¾c h¼n lµ cã sù tham gia cña Anh vµ Ph¸p.

Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, chØ cã cuéc çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n míi cã thÓ chÊm døt vµ nhÊt ®Þnh sÏ chÊm døt ®−îc hÕt th¶y mäi cuéc chiÕn tranh nãi chung. Nh−ng nÕu t−ëng r»ng cuéc çch m¹ng th¾ng lîi cña giai cÊp v« s¶n ë trong chØ mét n−íc th«i, ë Ph¸p ch¼ng h¹n, l¹i cã thÓ chÊm døt ngay lËp tøc vµ mét çch ch¾c ch¾n tÊt c¶ çc cuéc chiÕn tranh, th× ®ã lµ mét ¶o t−ëng hßa b×nh chñ nghÜa.

Kinh nghiÖm n−íc Nga ®· b¸c bá mét çch cô thÓ ¶o t−ëng Êy. Kinh nghiÖm nµy ®· cho thÊy r»ng ng−êi ta chØ cã thÓ tho¸t ra khái cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa

Bµn vÒ luËn c−¬ng ruéng ®Êt cña §¶ng céng s¶n Ph¸p

341

b»ng çch m¹ng, r»ng c«ng nh©n vµ n«ng d©n Nga ®· ®−îc lîi rÊt lín trong cuéc çch m¹ng cña m×nh mÆc dÇu ®· x¶y ra cuéc néi chiÕn do bän t− b¶n tÊt c¶ çc n−íc buéc hä ph¶i tiÕn hµnh. Çc cuéc chiÕn tranh ph¶n ®éng, ®Æc biÖt lµ nh÷ng cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa (vµ cuéc chiÕn tranh 1914 – 1918 do n−íc Ph¸p tiÕn hµnh còng lµ mét cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa: hßa −íc VÐc-x©y ®· chøng minh ®iÒu ®ã mét çch hÕt søc râ) lµ nh÷ng cuéc chiÕn tranh hÕt søc téi lçi vµ tai h¹i, tr¸i l¹i çc cuéc chiÕn tranh çch m¹ng lµ nh÷ng cuéc chiÕn tranh chÝnh ®¸ng vµ chÝnh nghÜa, bëi v× nh÷ng cuéc chiÕn tranh nµy nh»m b¶o vÖ çc giai cÊp bÞ ¸p bøc chèng l¹i bän t− b¶n, b¶o vÖ nh÷ng d©n téc bÞ bän ®Õ quèc chñ nghÜa cña mét sè Ýt n−íc ¸p bøc, chèng l¹i bän ®i ¸p bøc, b¶o vÖ çch m¹ng x· héi chñ nghÜa chèng l¹i ngo¹i x©m. QuÇn chóng c«ng nh©n vµ n«ng d©n Ph¸p cµng nhËn thøc râ ®iÒu ®ã, th× nh÷ng m−u toan tÊt nhiªn cña bän t− b¶n Ph¸p, Anh vµ çc n−íc kh¸c, muèn dïng chiÕn tranh ®Ó ®Ì bÑp çch m¹ng cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n Ph¸p, sÏ cµng Ýt cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®−îc, vµ sÏ cµng chãng chÊm døt. ë ch©u ¢u ngµy nay, sau khi n−íc Nga x«-viÕt chiÕn th¾ng tÊt c¶ nh÷ng n−íc t− b¶n ®· ñng hé §ª-ni-kin, C«n-ts¾c, Vran-ghen, I-u-®ª-nÝch vµ Pin-xót-xki, – ë ch©u ¢u ngµy nay, khi mµ hßa −íc VÐc-x©y ®ang th¼ng tay bãp nghÑt n−íc §øc mét çch kh«ng th−¬ng tiÕc, th× cuéc néi chiÕn cña bän t− b¶n Ph¸p chèng l¹i mét cuéc çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¾ng lîi ë Ph¸p sÏ chØ cã thÓ lµ rÊt ng¾n th«i, vµ sÏ mét ngh×n lÇn Ýt gian khæ ®èi víi c«ng nh©n vµ n«ng d©n Ph¸p h¬n lµ cuéc néi chiÕn tr−íc ®©y ®èi víi ng−êi Nga. Nh−ng tuyÖt ®èi cÇn ph©n biÖt râ nh÷ng cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa nh»m chia nhau nh÷ng cña mµ bän t− b¶n ®· c−íp ®−îc, nh»m bãp nghÑt çc d©n téc nhá yÕu víi nh÷ng cuéc chiÕn tranh çch m¹ng nh»m tù vÖ chèng l¹i bän t− b¶n ph¶n çch m¹ng, nh»m cëi bá çi ¸ch cña chóng.

V . I . L ª - n i n 342

V× nh÷ng lý do trªn ®©y, t«i thÊy nªn thay çi ®o¹n trong luËn c−¬ng nãi vÒ "chiÕn tranh hay çch m¹ng" b»ng nh÷ng c©u ®¹i kh¸i nh− sau, th× cã lÏ chÝnh x¸c h¬n:

Nh÷ng sù biÕn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· v¹ch trÇn tÊt c¶ tÝnh chÊt dèi tr¸, lõa g¹t cña çi t− t−ëng hßa b×nh chñ nghÜa vµ t− t−ëng Uyn-x¬n. CÇn døt kho¸t ®Ëp tan sù dèi tr¸ ®ã. Cuéc chiÕn tranh 1914 - 1918 lµ mét cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, ph¶n ®éng vµ ¨n c−íp, kh«ng nh÷ng ®øng vÒ phÝa n−íc §øc mµ nãi, mµ c¶ ®øng vÒ phÝa n−íc Ph¸p n÷a; ®ã lµ ®iÒu mµ hßa −íc VÐc-x©y, – mét hßa −íc cßn tµn b¹o vµ ®ª tiÖn h¬n c¶ hßa −íc BrÐt - Li-tèp-xc¬, – ®· cho ta thÊy rÊt râ. Cuéc chiÕn tranh míi hiÖn ®ang ®−îc chuÈn bÞ gi÷a Mü vµ NhËt (hoÆc Anh), vµ lµ mét cuéc chiÕn tranh kh«ng thÓ tr¸nh khái ®−îc nÕu chñ nghÜa t− b¶n vÉn cßn tån t¹i, – nhÊt ®Þnh sÏ l«i cuèn c¶ n−íc Ph¸p t− b¶n chñ nghÜa, bëi v× n−íc nµy ®· tõng v−íng vµo tÊt c¶ çc téi ¸c, çc viÖc tµn b¹o vµ çc viÖc ®ª tiÖn cña chñ nghÜa ®Õ quèc ë thêi ®¹i ®Õ quèc chñ nghÜa chóng ta. C«ng nh©n vµ n«ng d©n Ph¸p kh«ng cã con ®−êng nµo kh¸c c¶: hoÆc lµ mét cuéc chiÕn tranh míi vµ mét lo¹t chiÕn tranh ®Ó "b¶o vÖ" chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p, hoÆc lµ çch m¹ng x· héi chñ nghÜa. C«ng nh©n vµ n«ng d©n Ph¸p sÏ kh«ng ®Ó cho bän t− b¶n ph¶n çch m¹ng lµm cho nhôt chÝ, khi chóng nªu lªn tÝnh chÊt gian khæ cña cuéc néi chiÕn mµ chóng ®· buéc n−íc Nga x«-viÕt ph¶i tiÕn hµnh. C«ng nh©n vµ n«ng d©n Ph¸p ®· biÕt tiÕn hµnh mét cuéc chiÕn tranh çch m¹ng, chÝnh ®¸ng vµ chÝnh nghÜa, chèng bän phong kiÕn n−íc hä ®· tõng t×m çch bãp chÕt cuéc §¹i çch m¹ng Ph¸p håi thÕ kû XVIII. C«ng nh©n vµ n«ng d©n Ph¸p sÏ biÕt tiÕn hµnh mét cuéc chiÕn tranh çch m¹ng, còng chÝnh ®¸ng vµ chÝnh nghÜa nh− thÕ, chèng bän t− b¶n Ph¸p, khi bän nµy trë thµnh nh÷ng kÎ l−u vong vµ tæ chøc mét cuéc can thiÖp cña n−íc ngoµi chèng l¹i n−íc céng hßa x· héi chñ nghÜa Ph¸p. C«ng nh©n vµ n«ng d©n Ph¸p cµng sÏ


343

dÔ dµng ®Ì bÑp ®−îc bän bãc lét hä, khi mµ toµn thÓ ch©u ¢u, bÞ çi hßa −íc VÐc-x©y bØ æi chia xÐ, hµnh h¹ vµ ban-c¨ng hãa, ®Òu sÏ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ®øng vÒ phÝa hä.

2. T«i thÊy r»ng lêi kh¼ng ®Þnh sau ®©y, trong phÇn tiÕp sau cña luËn c−¬ng, lµ sai: "Cuéc çch m¹ng mµ chóng ta ph¶i tiÕn hµnh ë Ph¸p nµy (cette rÐvolution que nous devons faire)... cã thÓ nãi sÏ lµ mét cuéc çch m¹ng næ non" (sera en quelque sorte une rÐvolution avant terme), vµ c¶ nhËn ®Þnh nµy n÷a còng vËy:

"Sù tËp trung tµi s¶n mµ çc nhµ lý luËn cña chñ nghÜa M¸c ®· nãi ®Õn, ®· kh«ng diÔn ra mét çch ®Òu ®Æn trong n«ng nghiÖp" (La concentration de la propriÐtÐ annoncÐe par les thÐoriciens du marxisme ne s’est pas produite avec rÐgularitÐ dans l’agriculture).

§iÒu ®ã lµ kh«ng ®óng. Vµ ®Êy kh«ng ph¶i lµ quan ®iÓm cña M¸c, cña chñ nghÜa M¸c, mµ lµ quan ®iÓm cña nh÷ng "nhµ lý luËn" m¹o x−ng "chñ nghÜa M¸c" ®· ®−a Quèc tÕ II ®Õn chç ph¸ s¶n nhôc nh· håi n¨m 1914. §ã lµ quan ®iÓm cña bän gi¶ danh m¸c-xÝt, lµ nh÷ng kÎ tõ n¨m 1914 ®· ch¹y sang phÝa giai cÊp t− s¶n d©n téc "cña n−íc hä", vµ lµ nh÷ng kÎ mµ chÝnh b¶n th©n Giuy-l¬ Ghe-®¬ tr−íc ®©y ®· chÕ nh¹o mét çch rÊt tµi t×nh, khi «ng ta viÕt ®Ó ®¶ kÝch Min-l¬-r¨ng, r»ng nh÷ng phÇn tö Min-l¬-r¨ng cña t−¬ng lai sÏ ch¹y sang phÝa bän t− b¶n "n−íc hä" trong cuéc chiÕn tranh t−¬ng lai ®Ó chia nh÷ng cña mµ bän t− b¶n c−íp ®−îc.

M¸c kh«ng nhËn ®Þnh çc h×nh th¸i cña qu¸ tr×nh tËp trung trong n«ng nghiÖp mét çch gi¶n ®¬n vµ th¼ng tuét. QuyÓn III cña bé "T− b¶n" lµ mét b»ng chøng. Bµi cña ¡ng-ghen viÕt vµo nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû tr−íc phª ph¸n c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña Ph¸p 127 håi ®ã lµ mét b»ng chøng. M¸c kh«ng nhËn ®Þnh r»ng chØ víi ®iÒu kiÖn lµ khi nµo n«ng d©n ®· bÞ t−íc ®o¹t ®Õn ng−êi cuèi cïng, th× khi Êy míi cã thÓ coi cuéc çch m¹ng v« s¶n lµ "tiÕn hµnh ®óng lóc". Chóng ta h·y ®Ó çi viÖc gi¶i thÝch quan ®iÓm cña M¸c theo

V . I . L ª - n i n 344

çch ®ã cho Hen-®man, R¬-n«-®en, Van-®Ðc-van-®¬, Duy-®¬-cum, cho çc ngµi Tu-ra-ti vµ Xe-ra-ti.

T«i ®Ò nghÞ vøt bá nh÷ng ®iÒu kh¼ng ®Þnh ®ã ®i, v× kh«ng chÝnh x¸c, kh«ng cÇn thiÕt, vµ cã thÓ xóc ph¹m ®Õn nh÷ng ng−êi céng s¶n Ph¸p. Kh«ng cÇn thiÕt ph¶i dïng ®Õn nh÷ng lêi kh¼ng ®Þnh ®ã ®Ó chøng minh cho çi t− t−ëng c¬ b¶n cña nh÷ng ng−êi céng s¶n Ph¸p, t− t−ëng träng yÕu vµ ®óng ®¾n c¶ vÒ mÆt thùc tiÔn lÉn vÒ mÆt lý luËn, tøc lµ t− t−ëng nhËn ®Þnh r»ng: trong ®iÒu kiÖn mét nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng, mµ ®· l¹i ®em thùc hiÖn ngay lËp tøc (l’application immÐdiate) chñ nghÜa céng s¶n toµn vÑn, lµ mét viÖc hÕt søc sai lÇm (kh«ng ph¶i chØ ®èi víi n−íc Ph¸p th«i, mµ ®èi víi tÊt c¶ çc n−íc cã nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng còng ®Òu nh− vËy).

§¸ng lÏ kh«ng nªn ®−a ra nh÷ng ®iÒu kh¼ng ®Þnh sai lÇm ®ã, mµ nªn nãi thËt râ xem t¹i sao viÖc lµm giµu cña n«ng d©n Ph¸p trong chiÕn tranh kh«ng v÷ng ch¾c g×; t¹i sao ®ång tiÒn cña nh÷ng ng−êi n«ng d©n nay kiÕm ®−îc trong chiÕn tranh ®ang bÞ mÊt gi¸; t¹i sao çi ¸ch cña çc ng©n hµng lín ®ang ®Ì nÆng lªn c¶ c«ng nh©n lÉn n«ng d©n Ph¸p; t×nh tr¹ng nµy biÓu hiÖn ra nh− thÕ nµo, v©n v©n vµ v©n v©n.

3. LuËn c−¬ng cßn nãi tiÕp r»ng, theo thèng kª tr−íc chiÕn tranh, th× ë Ph¸p cã 5 700 000 n«ng hé (exploitations rurales), trong ®ã: 4 850 000 lµ n«ng hé nhá (cã 10 hÐc-ta trë xuèng) vµ 850 000 lµ n«ng hé cã 10 hÐc-ta trë lªn. LuËn c−¬ng nãi r»ng nh÷ng con sè nµy chøng tá t×nh h×nh ruéng ®Êt ph©n phèi kh«ng ®ång ®Òu ë Ph¸p. "Nh−ng nh÷ng con sè ®ã kh«ng cho ta biÕt ®−îc mét çch chÝnh x¸c cô thÓ g× c¶ ("mais ils (ces chiffres) ne fournissent aucune prÐcision"...) vÒ çi tû lÖ gi÷a diÖn tÝch ruéng ®Êt do ng−êi së h÷u tù canh t¸c lÊy, víi ruéng ®Êt lµ çi nguån ®Î ra lîi nhuËn t− b¶n chñ nghÜa" ("...sur le rapport qui existe entre l’Ðtendue des terres travaillÐes par leurs propriÐtaires et des terres source de profit capitaliste").


345

Mét lµ, ë Ph¸p (còng nh− ë bÊt cø mét n−íc t− b¶n chñ nghÜa nµo), ngay c¶ nh÷ng ruéng ®Êt do ng−êi së h÷u tù canh t¸c lÊy còng lµ "mét çi nguån ®Î ra lîi nhuËn t− b¶n chñ nghÜa". Trong luËn c−¬ng cña §¶ng céng s¶n Ph¸p, lÏ ra nªn nãi vÒ çc h×nh thøc cña lîi nhuËn ®ã, th× vÒ mÆt lý luËn còng ®óng h¬n vµ vÒ mÆt thùc tiÔn còng Ých lîi h¬n lµ ®i kh¼ng ®Þnh r»ng sù tËp trung tµi s¶n kh«ng diÔn ra "mét çch ®Òu ®Æn" ("avec rÐgularitÐ") trong n«ng nghiÖp.

Hai lµ, nãi r»ng thèng kª ruéng ®Êt cña Ph¸p lµm kÐm, tåi h¬n thèng kª cña §øc, Mü, Thôy-sÜ vµ §an-m¹ch; nã kh«ng nãi lªn mét çch chÝnh x¸c cô thÓ sè diÖn tÝch ruéng ®Êt do bän t− b¶n kinh doanh, – nãi nh− thÕ lµ ®óng. ë ®o¹n d−íi, luËn c−¬ng cßn nãi: cã khi cã nh÷ng n«ng trang d−íi 10 hÐc-ta l¹i thuª c«ng nh©n lµm, nh−ng còng cã khi cã nh÷ng ng−êi n«ng d©n chñ ruéng l¹i tù m×nh canh t¸c lÊy "nh÷ng n«ng trang 20, 30 hÐc-ta vµ h¬n thÕ n÷a" ("des fermes de 20, 30 hectares et au-dessus"), – ®iÒu nµy còng ®óng.

Tuy nhiªn, nÕu nh− ch−a thËt lµ hoµn toµn chÝnh x¸c, th× c¨n cø vµo thèng kª ruéng ®Êt cña Ph¸p, ng−êi ta vÉn cã thÓ cã ®−îc mét ý niÖm gÇn s¸t ®óng vÒ sè diÖn tÝch ruéng ®Êt do bän t− b¶n kinh doanh. HiÖn giê t«i kh«ng cã trong tay cuèn s¸ch cña C«m-pe-r¬ - M«-ren, còng kh«ng cã tµi liÖu nµo kh¸c, nh−ng t«i nhí r»ng thèng kª cña Ph¸p ®· xÕp riªng nh÷ng n«ng hé cã 40 hÐc-ta trë lªn. DÉn l¹i nh÷ng con sè ®ã lµ rÊt cã Ých, ®Ó chØ cho nh÷ng ng−êi tiÓu n«ng Ph¸p thÊy ®−îc râ h¬n r»ng bän t− b¶n vµ ®Þa chñ Ph¸p ®· chiÕm ®o¹t cña hä (cña nh÷ng ng−êi c«ng nh©n lµm thuª vµ cña chÝnh nh÷ng ng−êi tiÓu n«ng) bao nhiªu ruéng ®Êt. Trong luËn c−¬ng ruéng ®Êt, ng−êi ta cã thÓ (vµ, theo t«i, cÇn ph¶i) chøng minh mét çch râ rµng h¬n n÷a, b»ng nh÷ng sè liÖu thèng kª ruéng ®Êt cña Ph¸p (vµ nh÷ng sè liÖu cña C«m-pe-r¬ - M«-ren, håi l·o ta cßn lµ mét ng−êi x· héi chñ nghÜa, chø kh«ng ph¶i lµ kÎ biÖn hé cho bän t−

V . I . L ª - n i n 346

b¶n vµ cho cuéc chiÕn tranh ¨n c−íp n¨m 1914 – 1918 cña chóng, còng nh− cho çi hßa −íc VÐc-x©y ¨n c−íp cña chóng), r»ng tuyÖt ®¹i ®a sè d©n c− n«ng th«n Ph¸p sÏ hÕt søc cã lîi ngay lËp tøc trong cuéc çch m¹ng v« s¶n nµy.

4. §iÒu nhËn xÐt cuèi cïng cña t«i thuéc vÒ çi phÇn trong luËn c−¬ng nãi vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, vÒ ý nghÜa cña m¸y mãc hiÖn ®¹i (des machines modernes), nhÊt lµ çc lo¹i m¸y nh− m¸y ®Ëp (les batteuses), m¸y cµy (les charrues µ tracteur), v. v..

TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nªu ra ®ã trong luËn c−¬ng ®Òu hoµn toµn ®óng vµ cÇn thiÕt vÒ mÆt thùc tiÔn. Tuy nhiªn, theo t«i, chóng ta kh«ng nªn chØ ®øng trong ph¹m vi nh÷ng çi ®· hÕt søc quen thuéc cña nÒn kü thuËt t− b¶n chñ nghÜa, mµ nªn tiÕn lªn mét b−íc n÷a. CÇn ph¶i nãi vµi lêi vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ®iÖn khÝ hãa mét çch cã kÕ ho¹ch vµ hoµn toµn kh¾p n−íc Ph¸p, vÒ sù tuyÖt ®èi kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc viÖc ®iÖn khÝ hãa cã lîi cho c«ng nh©n vµ n«ng d©n, nÕu kh«ng lËt ®æ chÝnh quyÒn cña giai cÊp t− s¶n, nÕu giai cÊp v« s¶n kh«ng giµnh ®−îc chÝnh quyÒn. S¸ch b¸o Ph¸p cã kh«ng Ýt tµi liÖu nãi vÒ ý nghÜa cña viÖc ®iÖn khÝ hãa ®èi víi n−íc Ph¸p. T«i chØ biÕt r»ng mét sè tµi liÖu ®ã ®· ®−îc trÝch dÉn vµo trong cuèn s¸ch do chÝnh phñ n−íc chóng t«i ñy nhiÖm viÕt, cuèn kÕ ho¹ch ®iÖn khÝ hãa n−íc Nga; r»ng tõ sau chiÕn tranh, sù chuÈn bÞ vÒ mÆt kü thuËt cho viÖc ®iÖn khÝ hãa ®· tiÕn rÊt m¹nh ë Ph¸p.

Theo t«i, ®iÒu hÕt søc quan träng, c¶ vÒ mÆt lý luËn lÉn vÒ mÆt tuyªn truyÒn thùc tiÔn, lµ ph¶i nãi trong luËn c−¬ng (vµ nãi chung lµ ph¶i nhÊn m¹nh trong s¸ch b¸o céng s¶n) r»ng nÒn kü thuËt hiÖn ®¹i nhÊt thiÕt ®ßi hái ph¶i tiÕn hµnh viÖc ®iÖn khÝ hãa c¶ n−íc – vµ mét lo¹t çc n−íc l¸ng giªng – theo mét kÕ ho¹ch thèng nhÊt; r»ng nh÷ng c«ng cuéc nµy, giê ®©y, hoµn toµn cã thÓ thùc hiÖn ®−îc; r»ng n«ng nghiÖp vµ nhÊt lµ n«ng d©n sÏ cã lîi h¬n c¶ trong nh÷ng c«ng cuéc nµy; r»ng chõng nµo chñ nghÜa t− b¶n vµ chÕ ®é


347

t− h÷u vÒ t− liÖu s¶n xuÊt cßn tån t¹i, th× viÖc ®iÖn khÝ hãa c¶ mét n−íc vµ mét lo¹t n−íc kh«ng thÓ tiÕn hµnh nhanh chãng vµ cã kÕ ho¹ch ®−îc; sau n÷a, viÖc ®iÖn khÝ hãa ®ã kh«ng thÓ l¹i cã lîi cho c«ng nh©n vµ n«ng d©n ®−îc. D−íi chÕ ®é t− b¶n, viÖc ®iÖn khÝ hãa nhÊt ®Þnh sÏ dÉn ®Õn chç lµ çi ¸ch cña çc ng©n hµng lín sÏ ®Ì nÆng lªn c¶ c«ng nh©n lÉn n«ng d©n. Ngay håi tr−íc chiÕn tranh, chÝnh Li-dÝt, kÎ hiÖn nay ®ang cói ®Çu ngoan ngo·n tr−íc bän t− b¶n, chø kh«ng ph¶i mét "ng−êi m¸c-xÝt cã tÇm m¾t thiÓn cËn" nµo ®ã ®©u, ®· tõng chøng minh r»ng n−íc Ph¸p trªn thùc tÕ lµ mét nhãm tµi phiÖt.

VÒ mÆt ®iÖn khÝ hãa, n−íc Ph¸p cã nh÷ng kh¶ n¨ng rÊt lín. NÕu giai cÊp v« s¶n th¾ng lîi ë Ph¸p, th× nhÊt lµ tiÓu n«ng, lµ tÇng líp sÏ cã lîi rÊt lín trong viÖc ®iÖn khÝ hãa ®−îc tiÕn hµnh mét çch cã kÕ ho¹ch vµ kh«ng cÇn chiÕu cè g× ®Õn tµi s¶n t− h÷u cña bän ®Þa chñ vµ bän t− b¶n. NÕu chÝnh quyÒn cña bän t− b¶n cßn tån t¹i, th× nhÊt ®Þnh viÖc ®iÖn khÝ hãa sÏ kh«ng thÓ lµm mét çch cã kÕ ho¹ch vµ nhanh chãng ®−îc; mµ nÕu nh− viÖc ®iÖn khÝ hãa cã ®−îc thùc hiÖn ch¨ng n÷a, th× ®ã sÏ l¹i lµ mét sù n« dÞch míi ®èi víi n«ng d©n, mét t×nh tr¹ng n« lÖ míi cña n«ng d©n bÞ "bän tµi phiÖt" bãc lét.

§Êy lµ mÊy ý kiÕn mµ t«i cã thÓ ph¸t biÓu vÒ luËn c−¬ng ruéng ®Êt cña §¶ng céng s¶n Ph¸p, luËn c−¬ng mµ nãi chung, theo t«i, lµ hoµn toµn ®óng.

N. Lª-nin

Ngµy 11. XII. 1921.

§¨ng lÇn ®Çu n¨m 1922 trªn t¹p chÝ "Quèc tÕ céng s¶n", sè 20Ký tªn: N g− ê i c é n g s ¶ n N g a


348

t h− g ö i h é i ® å n g t u y ª n t r u y Ò n v µ h µ n h ® é n g

c ñ a c ¸ c d © n t é c p h−¬ n g ® « n g 1 2 8


NhiÖt liÖt chµo mõng Ên phÈm s¾p ra ®êi cña çc ®ång chÝ. RÊt tiÕc do t×nh h×nh søc kháe kÐm nªn t«i kh«ng thÓ viÕt bµi cho b¸o. T«i hy väng r»ng nhê tê b¸o cña çc ®ång chÝ, chóng ta sÏ thu hót ®−îc çc ®¹i diÖn −u tó cña nh÷ng ng−êi lao ®éng ph−¬ng §«ng mét çch nhanh chãng h¬n vµ réng r·i h¬n. HiÖn nay vËn mÖnh cña toµn bé nÒn v¨n minh ph−¬ng T©y tïy thuéc rÊt nhiÒu vµo viÖc l«i cuèn quÇn chóng lao ®éng ph−¬ng §«ng vµo ®êi sèng chÝnh trÞ.

Xin göi nh÷ng lêi chóc mõng vµ lêi chµo tèt ®Ñp nhÊt.

Chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga Lª-nin

§äc qua ®iÖn tho¹i vµo th¸ng Ch¹p, sím nhÊt lµ ngµy 17, 1921 §¨ng lÇn ®Çu ngµy 22 th¸ng T− 1957 trªn b¸o "Sù thËt", sè 112

Theo ®óng b¶n ghi cña th− ký

349

t h− g ö i p . a . d a - l u - t x ¬ - k i , A . A . x « n - t x ¬

v µ t Ê t c ¶ c ¸ c ñ y v i ª n b é c h Ý n h t r Þ

v Ò v Ê n ® Ò t h a n h ® ¶ n g v µ n h ÷ n g ® i Ò u k i Ö n k Õ t n ¹ p v µ o

® ¶ n g 1 2 9

Göi çc ®ång chÝ Da-lu-tx¬-ki, X«n-tx¬ vµ tÊt c¶ çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ

VÒ vÊn ®Ò thanh ®¶ng, t«i thÊy lµ nh÷ng sù viÖc ®· ®−îc c«ng bè chøng minh mét çch ®Çy ®ñ r»ng c«ng t¸c thanh ®¶ng, nh×n toµn bé mµ nãi, ®· thu ®−îc mét th¾ng lîi v« cïng to lín mÆc dÇu cã kh¸ nhiÒu sai lÇm ç nh©n. T«i thÊy lµ sau héi nghÞ ®¶ng, nªn nhÊn m¹nh hai ®iÓm ®ã. Theo ý t«i, kh«ng cÇn ph¶i Ên ®Þnh ®Õn bao giê th× l¹i thanh ®¶ng n÷a, ®Ó khái bÞ bã tay vÒ bÊt cø mÆt nµo.

T«i ®Ò nghÞ héi nghÞ th«ng qua mét nghÞ quyÕt quy ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn kÕt n¹p ®¶ng viªn chÆt chÏ h¬n, ®−a thêi gian dù bÞ lªn 1 n¨m r−ìi ®èi víi mét c«ng nh©n (®−îc coi lµ c«ng nh©n, ng−êi nµo tr−íc ®©y ®· lµ c«ng nh©n lµm thuª b×nh th−êng trong nÒn ®¹i c«ng nghiÖp Ýt ra lµ 10 n¨m vµ hiÖn nay ®ang lµm viÖc trong nÒn ®¹i c«ng nghiÖp tõ 2 ®Õn 3 n¨m), vµ 3 n¨m ®èi víi nh÷ng ng−êi kh¸c.

Trong nh÷ng tr−êng hîp ®Æc biÖt, thêi gian dù bÞ nµy cã thÓ gi¶m xuèng mét nöa, khi mµ lßng trung thµnh víi ®¶ng vµ tinh thÇn kiªn c−êng céng s¶n chñ nghÜa ®· ®−îc chøng minh ®Çy ®ñ vµ ®−îc chøng nhËn trong çc héi nghÞ cña ®¶ng, víi mét ®a sè lµ 4/5 sè phiÕu cã quyÒn biÓu quyÕt.

V . I . L ª - n i n 350

Trõ tr−êng hîp bÞ khai trõ cã thêi h¹n, vµ trõ tr−êng hîp bÞ khai trõ v× mét lçi « nhôc ra, ― nh÷ng ng−êi nµo bÞ khai trõ trong lÇn thanh ®¶ng nµy, mµ l¹i ®−îc kÕt n¹p lµm ®¶ng viªn dù bÞ, th× thêi gian dù bÞ còng quy ®Þnh nh− thÕ.

T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ ®−a bøc th− nhá nµy cho çc ®ång chÝ ë gÇn nhÊt xem vµ, nÕu nh− kh«ng lµm phiÒn cho çc ®ång chÝ, th× ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ göi cho t«i, qua Ph«-ti-ª-va, biÕt ý kiÕn cña çc ®ång chÝ, v¾n t¾t th«i, dï chØ lµ g¹ch d−íi trong bøc th− nµy nh÷ng ®iÒu g× çc ®ång chÝ ®ång ý vµ nh÷ng ®iÒu g× çc ®ång chÝ kh«ng ®ång ý.

Lª-nin

§äc qua ®iÖn tho¹i ngµy 19 th¸ng Ch¹p 1921 In lÇn ®Çu n¨m 1945 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXXV


351

n h ÷ n g n h Ë n x Ð t v Ò d ù t h ¶ o n g h Þ q u y Õ t

c ñ a h é i n g h Þ x i ® ¶ n g c é n g s ¶ n ( b ) n g a v Ò v i Ö c t h a n h ® ¶ n g 1 3 0

VÒ b¶n dù th¶o nghÞ quyÕt cña Da-lu-tx¬-ki vÒ viÖc

thanh ®¶ng, t«i muèn nªu lªn hai nhËn xÐt. 1) VÒ phÇn 3, § a Da-lu-tx¬-ki ®Ò nghÞ t¹m thêi ®×nh chØ

viÖc kÕt n¹p ®¶ng trong 6 th¸ng. T«i nghÜ r»ng lµm thÕ lµ sai. VÒ phÝa m×nh, t«i muèn ®Ò nghÞ – kh«ng t¹m thêi ®×nh chØ viÖc kÕt n¹p mµ nªn ®Æt ra nh÷ng ®iÒu kiÖn nghiªm ngÆt h¬n, cô thÓ lµ: thêi gian dù bÞ dµi h¬n. NÕu thÊy r»ng thêi h¹n mét n¨m r−ìi lµ qu¸ dµi ®èi víi nh÷ng c«ng nh©n thùc thô, th× cã thÓ gi¶m vµ nãi chung cã thÓ chÊp nhËn viÖc gi¶m thêi h¹n ®ã xuèng 3/4 n¨m vµ thËm chÝ xuèng nöa n¨m, nh− T¬-rèt-xki ®Ò nghÞ. Nh−ng theo ý t«i, víi thêi h¹n ng¾n nh− vËy th× ®ßi hái ph¶i cã ®a sè tuyÖt ®èi trong çc tËp thÓ biÓu quyÕt viÖc kÕt n¹p, vÝ dô, ®ßi hái ph¶i cã ®a sè Ýt nhÊt lµ 4/5 ®Ó thêi h¹n kÕt n¹p ®−îc gi¶m bít, ®ång thêi kh«ng ph¶i chØ ®ßi hái çi ®a sè 4/5 Êy ë mét tËp thÓ ®¶ng (chi bé c¬ së tiÕn hµnh viÖc kÕt n¹p), mµ lµ ë mét vµi tËp thÓ ®Ó kiÓm tra lÉn nhau (vÝ dô, ngoµi chi bé c¬ së cßn cã tØnh ñy v.v.). T«i còng sÏ kh«ng ph¶n ®èi chót nµo vÊn ®Ò lµm dÔ dµng viÖc kÕt n¹p nh÷ng c«ng nh©n ch©n chÝnh vµo ®¶ng, nh−ng nÕu nh− kh«ng ®Æt nh÷ng ®iÒu kiÖn hÕt søc chÆt chÏ x¸c ®Þnh râ ai lµ ng−êi cã thÓ ®−îc coi lµ c«ng nh©n ®¹i c«ng nghiÖp, th× lËp tøc sÏ cã v« sè nh÷ng phÇn tö xÊu chui qua lç hæng ®ã. §èi víi çc chiÕn sÜ Hång qu©n th×, theo ý t«i, ph¶i cã nh÷ng ®iÒu

B¶n tù khai cña ®¹i biÓu Héi nghÞ XI toµn Nga §¶ng céng s¶n (b) Nga do V. I. Lª-nin ®iÒn. -Th¸ng Ch¹p 1921

V . I . L ª - n i n 352

kiÖn chÆt chÏ h¬n, bëi v×, thø nhÊt, phÇn lín hä lµ n«ng d©n, chø kh«ng ph¶i lµ c«ng nh©n, vµ thø hai, ®ã lµ nh÷ng ng−êi cßn qu¸ trÎ, cßn cÇn ph¶i ®−îc kiÓm tra qua kinh nghiÖm.

2) Trong phÇn 4, § a Da-lu-tx¬-ki ®Ò nghÞ xÐt l¹i çc kÕ ho¹ch c«ng t¸c trong §oµn thanh niªn céng s¶n. T«i thÊy r»ng vÒ ®iÓm nµy cÇn ph¶i quy ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn chÆt chÏ h¬n vµ kiÓm tra ®Ó x¸c ®Þnh lµ çc ®oµn viªn thanh niªn céng s¶n ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng, thø nhÊt, ®· häc tËp thËt sù nghiªm tóc vµ ®· häc tËp ®−îc mét çi g× ®Êy, vµ thø hai, ®· tr¶i qua mét thêi gian dù bÞ dµi lµm nh÷ng c«ng t¸c thùc tÕ nghiªm tóc (kinh tÕ, v¨n hãa, v.v.).

Lª-nin

§äc qua ®iÖn tho¹i ngµy 22 th¸ng Ch¹p 1921 In lÇn ®Çu n¨m 1959 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXXVI

Theo ®óng b¶n ghi cña th− ký (b¶n ®¸nh m¸y)

353

t h− g ö i b é c h Ý n h t r Þ v Ò n g h Þ q u y Õ t c ñ a ® ¹ i h é i i x

c ¸ c X « - v i Õ t t o µ n n g a v Ò t × n h h × n h q u è c t Õ 1 3 1

T«i ®Ò nghÞ th¶o luËn xem cã nªn ®−a ra ®¹i héi çc X«-viÕt th«ng qua mét nghÞ quyÕt ®Æc biÖt ph¶n ®èi çi chÝnh s¸ch phiªu l−u cña Ba-lan, PhÇn-lan vµ Ru-ma-ni (cßn NhËt-b¶n th× tèt h¬n lµ kh«ng nªn nãi ®Õn, v× nhiÒu lÏ). Trong nghÞ quyÕt cÇn gi¶i thÝch t−êng tËn lµ trõ ChÝnh phñ x«-viÕt ra, ch−a tõng cã mét chÝnh phñ nµo ë Nga ®· thõa nhËn vµ ®· cã thÓ thõa nhËn tÝnh chÊt téi lçi cña çi chÝnh s¸ch ®Õ quèc chñ nghÜa mµ chÝnh phñ Nga hoµng còng nh− ChÝnh phñ l©m thêi, ®−îc bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ñng hé, ®· thi hµnh ®èi víi çc vïng biªn khu cña ®Õ quèc Nga cò. CÇn tr×nh bµy mét çch t−êng tËn lµ chóng ta ®· tá ra, b»ng nh÷ng hµnh ®éng, r»ng chóng ta t«n träng tíi møc nµo quyÒn tù quyÕt cña çc d©n téc còng nh− nh÷ng quan hÖ hßa b×nh víi nh÷ng n−íc x−a kia n»m trong ®Õ quèc Nga. CÇn nãi mét çch t−êng tËn r»ng chóng ta hoµn toµn tr«ng cËy vµo th¸i ®é hßa b×nh kh«ng nh÷ng cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n tÊt c¶ çc n−íc nãi trªn, mµ c¶ cña mét sè ®«ng ®¹i biÓu biÕt ®iÒu trong giai cÊp t− s¶n vµ trong çc chÝnh phñ. Cßn ®èi víi nh÷ng phÇn tö phiªu l−u, th× kÕt thóc b»ng mét lêi c¶nh ço hÕt søc nghiªm kh¾c: nÕu chóng kh«ng chÊm døt nh÷ng ©m m−u phiªu l−u cÊu kÕt víi nh÷ng bän phØ, ®¹i lo¹i nh− bän phØ Xa-vin-cèp tr−íc ®©y, nÕu chóng cßn tiÕp tôc g©y trë ng¹i cho c«ng cuéc lao ®éng hßa b×nh cña

V . I . L ª - n i n 354

chóng ta, th× chóng ta sÏ tiÕn hµnh mét cuéc chiÕn tranh toµn d©n, vµ nh÷ng kÎ tham gia vµo çc cuéc phiªu l−u vµ çc hµnh ®éng kÎ c−íp sÏ bÞ tiªu diÖt ®Õn tªn cuèi cïng.

ñy nhiÖm cho T¬-rèt-xki vµ Tsi-tsª-rin dù th¶o b¶n nghÞ quyÕt nµy.

NghÞ quyÕt cña ®¹i héi víi mét néi dung nh− vËy, nÕu cã thÓ ®em phæ biÕn réng r·i b»ng tÊt c¶ çc thø tiÕng, th× l¹i cµng tiÖn lîi h¬n.

Lª-nin

§äc qua ®iÖn tho¹i ngµy 22 th¸ng Ch¹p 1921

In kh«ng ®Çy ®ñ lÇn ®Çu n¨m 1945 trong V¨n tËp Lª-nin t. XXXV

In toµn v¨n lÇn ®Çu n¨m 1950 trong V. I. Lª-nin, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø 4, t. 33

Theo ®óng b¶n ghi cña th− ký (b¶n sao ®¸nh m¸y)

355

® ¹ i h é i i x c ¸ c X « - v i Õ t t o µ n n g a

23 – 28 th¸ng ch¹p 1921 132

357

1 vÒ chÝnh s¸ch ®èi néi vµ

®èi ngo¹i cña n−íc céng hßa b ¸ o c ¸ o c ñ a B a n c h Ê p h µ n h t r u n g −¬ n g

c ¸ c X « - v i Õ t t o µ n n g a v µ c ñ a h é i ® å n g b é t r−ë n g d © n ñ y t ¹ i ® ¹ i h é i i x c ¸ c X « - v i Õ t t o µ n n g a

n g µ y 2 3 t h ¸ n g c h ¹ p

(H o a n h « n h i Ö t l i Ö t . H « t o : "Hoan h«!", "§ång chÝ Lª-nin, l·nh tô cña chóng ta mu«n n¨m!", "§ång chÝ Lª-nin, l·nh tô cña giai cÊp v« s¶n quèc tÕ mu«n n¨m!" (V ç t a y h å i l © u k h « n g n g í t ). Th−a çc ®ång chÝ, t«i xin b¸o ço vÒ t×nh h×nh ngoµi n−íc vµ trong n−íc cña n−íc céng hßa. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn t«i ph¶i lµm mét b¶n b¸o ço nh− thÕ trong mét t×nh h×nh lµ tõ suèt mét n¨m nay, bän t− b¶n Nga vµ n−íc ngoµi kh«ng g©y ra mét vô x©m ph¹m nµo, ― Ýt ra lµ còng kh«ng g©y ra mét vô x©m ph¹m lín nµo, ― chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt cña ta c¶. §©y lµ n¨m ®Çu tiªn chóng ta ®−îc nghØ ng¬i mét chót, tuy r»ng trªn mét møc ®é rÊt kh«ng ®Çy ®ñ, vµ lµ n¨m ®Çu tiªn chóng ta ®· cã thÓ dµnh Ýt ra lµ mét phÇn c«ng søc cña chóng ta ®Ó gi¶i quyÕt çi nhiÖm vô chñ yÕu, c¨n b¶n cña chóng ta lµ: kh«i phôc nÒn kinh tÕ ®· bÞ mÊy cuéc chiÕn tranh tµn ph¸, hµn g¾n nh÷ng vÕt th−¬ng do çc giai cÊp bãc lét thèng trÞ ®· g©y ra cho n−íc Nga, vµ ®Æt c¬ së cho c«ng cuéc x©y dùng x· héi chñ nghÜa.

Tr−íc hÕt, khi bµn ®Õn t×nh h×nh quèc tÕ cña n−íc céng hßa chóng ta, t«i cÇn kh¼ng ®Þnh l¹i ®iÒu mµ t«i ®· tõng cã dÞp nãi ®Õn, tøc lµ hiÖn nay trong quan hÖ quèc tÕ ®· h×nh thµnh mét thÕ c©n b»ng nµo ®ã, cè nhiªn lµ cùc kú kh«ng v÷ng ch¾c, nh−ng dÉu sao còng lµ mét thÕ c©n b»ng. HiÖn nay, chóng ta thÊy cã thÕ c©n b»ng ®ã. Trong chóng ta cã

V . I . L ª - n i n

358

nh÷ng ng−êi ®· tõng tham gia çch m¹ng ngay tõ ®Çu, ®· tõng nÕm tr¶i, vµ ®· tõng trùc tiÕp nh×n thÊy nh÷ng nçi khã kh¨n cùc kú ghª gím cña chóng ta khi chäc thñng trËn tuyÕn ®Õ quèc, mµ giê ®©y l¹i thÊy sù vËt ®· diÔn ra nh− vËy th× lÊy lµm hÕt søc kú l¹. DÜ nhiªn, lóc ®ã ai cã ngê r»ng vµ còng kh«ng thÓ ngê r»ng t×nh h×nh sÏ diÔn ra nh− ngµy nay.

Håi ®ã, chóng ta h×nh dung sù ph¸t triÓn sau nµy d−íi mét h×nh thøc gi¶n ®¬n h¬n vµ trùc tiÕp h¬n lµ thùc tÕ ®· diÔn ra (t«i nghÜ b©y giê nh¾c l¹i ®iÒu nµy kh«ng ph¶i lµ v« Ých, v× nã sÏ gióp Ých cho chóng ta trong nh÷ng kÕt luËn thùc tiÔn cña chóng ta vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ chñ yÕu). Håi ®ã, chóng ta tù nhñ, chóng ta nãi víi giai cÊp c«ng nh©n, chóng ta nãi víi tÊt c¶ nh÷ng ng−êi lao ®éng ë Nga còng nh− ë çc n−íc kh¸c r»ng: ngoµi con ®−êng çch m¹ng ra, kh«ng cã con ®−êng nµo kh¸c ®Ó tho¸t khái cuéc tµn s¸t ®Õ quèc chñ nghÜa, ®¸ng nguyÒn rña vµ ®Çy téi ¸c c¶, vµ khi chóng ta dïng çch m¹ng ®Ó më mét ®ét ph¸ khÈu vµo cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, tøc lµ chóng ta më cho nh©n d©n çc n−íc çi lèi tho¸t duy nhÊt khái cuéc tµn s¸t ®Çy téi ¸c Êy. Håi ®ã, chóng ta t−ëng (vµ còng kh«ng thÓ t−ëng kh¸c thÕ ®−îc) r»ng con ®−êng nµy s¸ng sña, th¼ng t¾p vµ dÔ dµng h¬n c¶. Nh−ng thËt ra, nh©n d©n çc n−íc kh¸c ®· kh«ng thÓ b−íc vµo ― Ýt ra còng ®· kh«ng thÓ b−íc vµo nhanh nh− tr−íc ®©y chóng ta t−ëng ― con ®−êng th¼ng t¾p ®ã, con ®−êng duy nhÊt ®· gi¶i tho¸t chóng ta ra khái nh÷ng rµng buéc ®Õ quèc chñ nghÜa, ra khái nh÷ng téi ¸c ®Õ quèc chñ nghÜa vµ ra khái cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa ®ang tiÕp tôc ®e däa phÇn thÕ giíi cßn l¹i. ThÕ nh−ng, nÕu giê ®©y chóng ta thÊy t×nh h×nh l¹i diÔn ra nh− vËy, nÕu chóng ta thÊy n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa x«-viÕt duy nhÊt tån t¹i trong vßng v©y cña mét lo¹t c−êng quèc ®Õ quèc ®iªn cuång thï ghÐt nã, th× chóng ta tù hái: nh− thÕ nµo mµ t×nh h×nh l¹i ®· cã thÓ diÔn ra nh− vËy?

§¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga

359

Ta cã thÓ tr¶ lêi kh«ng ngoa mét chót nµo r»ng: t×nh h×nh ®· diÔn ra nh− vËy, v× vÒ c¨n b¶n chóng ta ®· hiÓu ®óng çc sù biÕn, v× vÒ c¨n b¶n chóng ta ®· ®¸nh gi¸ ®óng cuéc tµn s¸t ®Õ quèc chñ nghÜa vµ çi t×nh tr¹ng lén xén x¶y ra gi÷a çc c−êng quèc ®Õ quèc chñ nghÜa. §©y lµ lý do duy nhÊt gi¶i thÝch v× sao l¹i cã çi côc diÖn l¹ lïng, l¹i cã çi thÕ c©n b»ng kh«ng v÷ng ch¾c, kh«ng thÓ lý gi¶i ®−îc, nh−ng dï sao trªn møc ®é nµo ®ã còng lµ mét ®iÒu kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc, çi thÕ c©n b»ng mµ chóng ta thÊy hiÖn nay vµ cã thÓ tãm t¾t nh− sau: mÆc dÇu chóng ta bÞ bao v©y tø phÝa bëi nh÷ng c−êng quèc v« cïng m¹nh h¬n chóng ta c¶ vÒ mÆt kinh tÕ lÉn vÒ mÆt qu©n sù vµ lu«n lu«n c«ng khai tá ra thï ghÐt chóng ta tíi møc ®iªn cuång, nh−ng chóng ta thÊy r»ng chóng vÉn kh«ng ®¹t ®−îc çi môc tiªu mµ suèt trong ba n¨m chóng ®· tèn bao nhiªu søc cña søc ng−êi ®Ó thùc hiÖn, tøc lµ: trùc tiÕp bãp chÕt ngay tøc kh¾c n−íc Nga x«-viÕt. Khi chóng ta tù hái: lµm sao mµ t×nh h×nh l¹i ®· cã thÓ diÔn ra nh− vËy, lµm sao mµ mét n−íc, râ rµng lµ mét trong nh÷ng n−íc l¹c hËu nhÊt vµ suy yÕu nhÊt, gÆp ph¶i sù thï ®Þch c«ng khai cña nh÷ng c−êng quèc lín nhÊt thÕ giíi, ®· cã thÓ ®−¬ng ®Çu ®−îc víi cuéc tÊn c«ng chèng l¹i nã, ― khi chóng ta suy nghÜ vÒ c©u hái nµy, chóng ta thÊy râ ngay r»ng: së dÜ nh− vËy lµ v× vÒ c¨n b¶n chóng ta ®óng. Chóng ta ®· dù kiÕn ®óng vµ tÝnh to¸n ®óng. Tuy chóng ta ®· kh«ng cã sù ñng hé nhanh chãng, trùc tiÕp vµ ngay lËp tøc cña quÇn chóng lao ®éng toµn thÕ giíi, sù ñng hé mµ tr−íc ®©y chóng ta vÉn ®Æt hy väng vµo vµ ®· lÊy ®ã lµm c¬ së cho toµn bé chÝnh s¸ch cña chóng ta, nh−ng chóng ta l¹i cã mét thø ñng hé kh¸c, kh«ng trùc tiÕp, còng kh«ng nhanh chãng, nh−ng víi mét møc ®é lµ chÝnh sù ñng hé nµy, chÝnh sù ®ång t×nh nµy cña quÇn chóng lao ®éng ― c¶ quÇn chóng c«ng nh©n lÉn quÇn chóng n«ng d©n ― trªn toµn thÕ giíi vµ ngay c¶ trong nh÷ng c−êng quèc thï ghÐt chóng ta

V . I . L ª - n i n

360

nhÊt, ― chÝnh sù ñng hé nµy, sù ®ång t×nh nµy ®· lµ nguån gèc cuèi cïng, quyÕt ®Þnh nhÊt, lµ nguyªn nh©n quyÕt ®Þnh, khiÕn cho tÊt c¶ mäi cuéc tiÕn qu©n chèng l¹i chóng ta ®Òu ®i ®Õn thÊt b¹i, khiÕn cho sù liªn minh cña nh÷ng ng−êi lao ®éng tÊt c¶ çc n−íc, sù liªn minh mµ chóng ta ®· tõng tuyªn bè, ®· tõng x¸c ®Þnh vµ ®· ®−îc thùc hiÖn trong ph¹m vi cña n−íc céng hßa chóng ta, cã ¶nh h−ëng ®èi víi tÊt c¶ çc n−íc. Sù ñng hé ®ã tuy cßn yÕu, – cßn yÕu chõng nµo chñ nghÜa t− b¶n cßn tån t¹i trong çc n−íc kh¸c (®iÒu nµy, dÜ nhiªn chóng ta cÇn thÊy râ vµ cÇn th¼ng th¾n thõa nhËn), ― sù ñng hé ®ã tuy cßn yÕu, nh−ng ph¶i nãi r»ng giê ®©y, ng−êi ta ®· cã thÓ tr«ng cËy vµo nã ®−îc. Sù ®ång t×nh vµ ñng hé Êy ®· cã t¸c dông lµ: cuéc x©m l−îc mµ chóng ta ®· ph¶i chÞu ®ùng trong ba n¨m vµ nã ®· ®em l¹i cho chóng ta nh÷ng c¶nh tµn ph¸ vµ ®au khæ ch−a tõng thÊy, ― cuéc x©m l−îc ®ã giê ®©y kÎ thï cña chóng ta tuy kh«ng ph¶i lµ sÏ kh«ng thÓ ph¸t ®éng ®−îc (vÒ ®iÓm nµy, ph¶i rÊt thËn träng vµ cÈn thËn), nh−ng dÉu sao muèn ph¸t ®éng ®−îc th× còng v« cïng khã kh¨n h¬n. Vµ xÐt cho cïng, ®ã lµ nguyªn nh©n v× sao l¹i cã çi côc diÖn mµ chóng ta nh×n thÊy hiÖn nay, mét çi côc diÖn l¹ lïng, tho¹t nh×n th× kh«ng thÓ hiÓu ®−îc.

NÕu chóng ta nhËn ®Þnh mét çch tØnh t¸o sù ®ång t×nh víi chñ nghÜa b«n-sª-vÝch vµ çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, nÕu chóng ta nhËn ®Þnh t×nh h×nh quèc tÕ, chØ vÒ mÆt ®¸nh gi¸ lùc l−îng th«i, ch¼ng kÓ lµ nh÷ng lùc l−îng nµy ñng hé mét sù nghiÖp chÝnh nghÜa hay phi nghÜa, ñng hé giai cÊp bãc lét hay quÇn chóng lao ®éng (chóng ta kh«ng cÇn chó ý ®Õn ®iÓm ®ã, mµ h·y thö ®¸nh gi¸ xem trªn ph¹m vi quèc tÕ, nh÷ng lùc l−îng nµy ®−îc s¾p xÕp nh− thÕ nµo), ― th× chóng ta sÏ thÊy r»ng çch s¾p xÕp cña nh÷ng lùc l−îng nµy ®· chøng minh r»ng nh÷ng dù kiÕn cña chóng ta vµ sù tÝnh to¸n cña chóng ta vÒ c¨n b¶n lµ ®óng: chñ nghÜa t− b¶n ®ang tan r·, vµ sau chiÕn tranh, ― cuéc chiÕn tranh


361

®−îc kÕt thóc b»ng hßa −íc BrÐt - Li-tèp-xc¬, råi sau b»ng hßa −íc VÐc-x©y (t«i thËt ch¼ng biÕt trong hai hßa −íc nµy, çi nµo tåi tÖ h¬n çi nµo), ― cµng ngµy ng−êi ta cµng c¨m thï vµ ch¸n ghÐt chiÕn tranh, ngay c¶ ë nh÷ng n−íc chiÕn th¾ng còng vËy. ChiÕn tranh cµng lui vµo dÜ v·ng, th× kh«ng chØ nh÷ng ng−êi lao ®éng mµ trªn nh÷ng qui m« lín vµ rÊt lín, c¶ giai cÊp t− s¶n ë nh÷ng n−íc chiÕn th¾ng ®Òu còng ngµy cµng thÊy râ r»ng chñ nghÜa t− b¶n ®ang tan r·, r»ng cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ®· t¹o ra trªn toµn thÕ giíi mét t×nh thÕ kh«ng thÓ nµo chÞu ®−îc, r»ng kh«ng thÓ cã lèi tho¸t, mÆc dï tÊt c¶ nh÷ng th¾ng lîi ®· giµnh ®−îc. Bëi vËy, chóng ta tuy v« cïng yÕu h¬n tÊt c¶ çc c−êng quèc kh¸c, c¶ vÒ çc mÆt kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ qu©n sù, nh−ng chóng ta vÉn m¹nh h¬n, bëi v× chóng ta biÕt râ vµ chóng ta ®¸nh gi¸ ®óng tÊt c¶ nh÷ng çi g× ®ang x¶y ra vµ tÊt nhiªn ph¶i x¶y ra tõ çi t×nh tr¹ng hçn lo¹n ®Õ quèc chñ nghÜa ®ã, tõ çi t×nh tr¹ng tranh chÊp ®Ém m¸u ®ã vµ tõ nh÷ng m©u thuÉn (nh− vÊn ®Ò tiÒn tÖ ch¼ng h¹n, chø ®õng nãi chi nh÷ng çi kh¸c) trong ®ã çc c−êng quèc ®ang bÞ sa lÇy vµ ngµy cµng bÞ sa lÇy, kh«ng t×m thÊy lèi tho¸t.

Cho nªn giê ®©y ta thÊy cã mét sù ®æi giäng trong nh÷ng giíi t− s¶n «n hßa nhÊt, hoµn toµn xa l¹ víi mäi t− t−ëng vÒ chñ nghÜa x· héi nãi chung (chø ®õng nãi chi ®Õn "çi chñ nghÜa b«n-sª-vÝch khñng khiÕp nä"); ngay c¶ nh÷ng ng−êi nh− nhµ v¨n næi tiÕng Kªn-x¬ còng ®æi giäng, cuèn s¸ch cña «ng ta ®· ®−îc dÞch ra çc thø tiÕng, b¶n th©n «ng ta ®· tham gia cuéc ®µm ph¸n VÐc-x©y, «ng ta vèn lµ ng−êi hÕt søc trung thµnh víi çi chÝnh phñ cña n−íc m×nh; chÝnh «ng ta vÒ sau còng ph¶i bá con ®−êng ®ã, ®· kh«ng ®i theo con ®−êng ®ã n÷a, tuy r»ng «ng ta vÉn tiÕp tôc nguyÒn rña chñ nghÜa x· héi. T«i nh¾c l¹i: «ng ta kh«ng nãi ®Õn vµ thËm chÝ còng ch¼ng buån nghÜ ®Õn chñ nghÜa b«n-sª-vÝch; «ng ta nãi víi thÕ giíi t− b¶n: "Nh÷ng viÖc çc anh lµm ®ang dÉn çc anh ®Õn con ®−êng bÕ t¾c",

V . I . L ª - n i n

362

vµ «ng ta thËm chÝ cßn ®Ò nghÞ víi hä mét ®iÒu ®¹i lo¹i nh− lµ xãa bá tÊt c¶ çc kho¶n nî.

Tèt qu¸, th−a çc ngµi! LÏ ra çc ngµi nªn theo g−¬ng chóng t«i tõ l©u råi.

Míi çch ®©y vµi h«m, chóng t«i thÊy çc b¸o cã ®¨ng mét tin ng¾n nãi r»ng mét vÞ ®øng ®Çu mét chÝnh phñ t− b¶n, mét trong sè nh÷ng ng−êi cã kinh nghiÖm nhÊt vµ kh«n khÐo nhÊt, lµ L«-Ýt Gioãc-gi¬, h×nh nh− còng ®· ®Ò nghÞ mét biÖn ph¸p t−¬ng tù nh− thÕ, song n−íc Mü h×nh nh− muèn tr¶ lêi «ng ta r»ng: xin lçi, chóng t«i, th× chóng t«i muèn ®ßi l¹i ®−îc ®ñ sè nî cña chóng t«i. Khi xem tin nµy, chóng t«i tù nhñ: sau chiÕn tranh ®· ngÇn Êy n¨m råi, mµ nh÷ng n−íc tiªn tiÕn rÊt hïng m¹nh nµy vÉn cßn bµn c·i vÒ mét biÖn ph¸p ®¬n gi¶n nh− vËy, th× c«ng viÖc cña hä còng kh«ng thÞnh v−îng g×. §èi víi chóng ta, kh«ng g× dÔ h¬n ®iÒu ®ã, ― chóng ta ®· kh¾c phôc ®−îc nhiÒu khã kh¨n kh¸c n÷a kia! (V ç t a y.) NÕu vÒ mét vÊn ®Ò nh− thÕ mµ chóng ta thÊy hä cø ngµy cµng lÉn lén m·i, th× tuy kh«ng hÒ quªn mèi nguy hiÓm ®ang v©y quanh chóng ta, vµ tuy vÒ çc mÆt kinh tÕ vµ qu©n sù chóng ta yÕu h¬n bÊt cø mét n−íc nµo trong sè tÊt c¶ nh÷ng n−íc ®ang cïng nhau c«ng khai tá ra thï ghÐt chóng ta, chóng ta vÉn nãi r»ng chóng ta kh«ng sî g× sù tuyªn truyÒn Êy. ThÕ mµ, khi chóng ta nãi râ nh÷ng quan ®iÓm h¬i kh¸c vÒ tÝnh hîp lý cña sù tån t¹i cña bän ®Þa chñ vµ bän t− b¶n th× hä l¹i kh«ng võa lßng vµ coi nh÷ng quan ®iÓm Êy lµ mét viÖc tuyªn truyÒn ®Çy téi lçi. §ã lµ ®iÒu mµ t«i thÊy kh«ng thÓ hiÓu ®−îc, v× mét viÖc tuyªn truyÒn t−¬ng tù nh− thÕ ®ang ®−îc tiÕn hµnh mét çch hîp ph¸p trong tÊt c¶ nh÷ng n−íc kh«ng cïng quan ®iÓm vµ quan niÖm vÒ kinh tÕ víi chóng ta. Nh−ng viÖc tuyªn truyÒn qu¶ quyÕt r»ng chñ nghÜa b«n-sª-vÝch lµ mét ®iÒu khñng khiÕp, mét téi ¸c, mét sù tho¸n nghÞch (ng−êi ta kh«ng ®ñ tõ ®Ó miªu t¶ con qu¸i vËt Êy), ― viÖc tuyªn truyÒn ®ã ®−îc c«ng khai tiÕn hµnh trong tÊt


363

c¶ çc n−íc Êy. Míi ®©y t«i cã dÞp gÆp Cri-xtªn-xªn, ng−êi ®· nh©n danh §¶ng c«ng n«ng Mü ra øng cö tæng thèng n−íc nµy. Chí cã bÞ lõa vÒ çi tªn ®ã, çc ®ång chÝ ¹. Nã hoµn toµn ch¼ng gièng g× víi çi mµ ng−êi ta gäi lµ ®¶ng c«ng n«ng ë n−íc Nga chóng ta c¶. ë Mü, ®ã lµ mét ®¶ng thuÇn tóy t− s¶n, thï ®Þch c«ng khai vµ døt kho¸t víi mäi chñ nghÜa x· héi, vµ ®−îc tÊt c¶ çc ®¶ng t− s¶n coi lµ hoµn toµn tèt. Mét ng−êi Mü gèc §an-m¹ch ― mét ng−êi ®· ®−îc tíi mét triÖu l¸ phiÕu trong cuéc bÇu cö tæng thèng (ë Mü, thÕ còng lµ kh¸ l¾m råi) ― ®· kÓ cho t«i nghe c©u chuyÖn cña «ng ta ë §an-m¹ch: mét lÇn nãi chuyÖn tr−íc mét c«ng chóng "¨n vËn còng nh− t«i" ― theo lêi nãi cña «ng ta, mµ «ng ta th× ¨n vËn rÊt lÞch sù, theo ®óng mèt t− s¶n ― «ng ta muèn kh¼ng ®Þnh r»ng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch kh«ng ph¶i lµ nh÷ng kÎ ph¹m téi ¸c th× nh− «ng ta ®· nãi: "t«i suýt bÞ ®¸nh chÕt". Ng−êi ta ®Ëp l¹i «ng ta r»ng: bän b«n-sª-vÝch lµ nh÷ng con qu¸i vËt, lµ nh÷ng kÎ tho¸n nghÞch; gi÷a mét x· héi lÞch sù lµm sao l¹i cã thÓ nghÜ ®Õn chuyÖn nãi ®Õn h¹ng ng−êi ®ã ®−îc? §Êy, çi lo¹i tuyªn truyÒn ®ang bao quanh chóng ta lµ nh− vËy ®Êy.

Tuy nhiªn, chóng ta thÊy giê ®©y ®· h×nh thµnh mét thÕ c©n b»ng nµo ®ã. §Êy lµ mét t×nh h×nh chÝnh trÞ kh¸ch quan, kh«ng phô thuéc vµo nh÷ng th¾ng lîi cña chóng ta; nã chøng tá r»ng chóng ta ®· biÕt ®¸nh gi¸ tÊt c¶ çi tÝnh chÊt s©u s¾c cña nh÷ng m©u thuÉn g¾n liÒn víi cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc, vµ ®¸nh gi¸ mét çch ®óng ®¾n h¬n bao giê hÕt, ®óng ®¾n h¬n c¶ çc c−êng quèc kh¸c lµ nh÷ng n−íc, mÆc dÇu tÊt c¶ nh÷ng th¾ng lîi cña hä vµ mÆc dÇu tÊt c¶ lùc l−îng cña hä, cho tíi nay vÉn kh«ng t×m ra ®−îc vµ hiÖn nay còng vÉn ch−a t×m ra ®−îc lèi tho¸t. §Êy lµ mÊu chèt cña t×nh h×nh quèc tÕ; nã gi¶i thÝch t¹i sao l¹i cã çi côc diÖn mµ chóng ta thÊy hiÖn nay. Chóng ta ®ang ®øng tr−íc mét thÕ c©n b»ng nµo ®ã, tuy cùc kú kh«ng v÷ng ch¾c,

V . I . L ª - n i n

364

nh−ng dÉu sao còng hiÓn nhiªn, kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc. T×nh thÕ ®ã cã ®−îc l©u kh«ng? T«i kh«ng biÕt vµ t«i nghÜ r»ng còng kh«ng thÓ biÕt ®−îc. Cho nªn, chóng ta cÇn hÕt søc thËn träng. Vµ çi ph−¬ng ch©m thø nhÊt cña chÝnh s¸ch cña ta, çi bµi häc thø nhÊt rót ra tõ sù ho¹t ®éng cña chÝnh phñ ta trong mét n¨m, bµi häc mµ tÊt c¶ mäi c«ng nh©n vµ n«ng d©n ®Òu ph¶i thÊm nhuÇn, lµ chóng ta ph¶i c¶nh gi¸c, ph¶i nhí r»ng xung quanh chóng ta lµ nh÷ng ng−êi, nh÷ng giai cÊp vµ nh÷ng chÝnh phñ ®ang c«ng khai tá ra cùc kú c¨m thï chóng ta. Kh«ng nªn quªn r»ng nguy c¬ bÞ x©m l¨ng lu«n lu«n ë s¸t n¸ch chóng ta. Chóng ta sÏ lµm hÕt søc m×nh ®Ó phßng ngõa tai häa ®ã. Chóng ta ®· chÞu ®ùng nh÷ng gian khæ cña cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa cã lÏ cßn nÆng nÒ h¬n bÊt cø nh©n d©n mét n−íc nµo kh¸c. Sau ®ã, chóng ta l¹i ph¶i chÞu ®ùng nh÷ng gian khæ cña cuéc néi chiÕn mµ nh÷ng ®¹i biÓu cña çc giai cÊp thèng trÞ, ― nh÷ng kÎ b¶o vÖ çi n−íc Nga cña bän l−u vong, çi n−íc Nga cña bän ®Þa chñ, çi n−íc Nga cña bän t− b¶n, ― ®· buéc chóng ta ph¶i tiÕn hµnh. Chóng ta biÕt, chóng ta biÕt qu¸ râ r»ng chiÕn tranh ®em l¹i cho c«ng nh©n vµ n«ng d©n nh÷ng tai häa nh− thÕ nµo. Cho nªn vÒ ®iÓm nµy chóng ta cÇn hÕt søc thËn träng vµ cÈn thËn. Chóng ta chÞu nh−îng bé vµ chÞu nh÷ng sù hy sinh hÕt søc lín, – chóng ta chÞu nh− thÕ chØ lµ ®Ó g×n gi÷ lÊy nÒn hßa b×nh mµ chóng ta ®· ph¶i ®æi b»ng mét gi¸ rÊt ®¾t. Chóng ta chÞu nh−îng bé vµ chÞu nh÷ng sù hy sinh hÕt søc lín, nh−ng kh«ng ph¶i lµ bÊt cø sù nh−îng bé vµ sù hy sinh nµo chóng ta còng chÞu ®©u, vµ còng kh«ng ph¶i lµ chÞu mét çch v« cïng tËn; nh÷ng ®¹i biÓu (còng may mµ sè nµy kh«ng ®«ng l¾m) cña çc ®¶ng hiÕu chiÕn vµ cña çc tËp ®oµn x©m l−îc ë PhÇn-lan, Ba-lan vµ Ru-ma-ni, ®ang lÊy ®ã lµm mét çi trß ®Ó xoay xë, h·y nhí râ nh− thÕ. (V ç t a y.)

Ai suy nghÜ mét çch cã lý trÝ vµ thËn träng ®«i chót, nh− mét ng−êi lµm chÝnh trÞ, còng ®Òu sÏ nãi r»ng, trõ


365

ChÝnh phñ x«-viÕt ra, th× ë Nga x−a nay ch−a tõng cã vµ còng kh«ng thÓ cã chÝnh phñ nµo ®· cã thÓ nh−îng bé vµ hy sinh nh− vËy ®èi víi nh÷ng d©n téc vèn n»m trong n−íc ta, còng nh− ®èi víi nh÷ng d©n téc tr−íc kia bÞ s¸p nhËp vµo ®Õ quèc Nga. Ngoµi chÝnh phñ cña chóng ta ra th× kh«ng cã vµ kh«ng thÓ cã mét chÝnh phñ nµo kh¸c ®· nhËn thÊy ®−îc râ nh− thÕ vµ ®· tuyªn bè mét çch râ rµng nh− thÕ tr−íc thÕ giíi r»ng th¸i ®é cña n−íc Nga cò, n−íc Nga Nga hoµng, n−íc Nga cña çc ®¶ng hiÕu chiÕn, ®èi víi nh÷ng d©n téc ë trªn l·nh thæ n−íc Nga lµ mét th¸i ®é téi lçi, r»ng nh÷ng mèi quan hÖ ®ã lµ kh«ng thÓ dung thø ®−îc, vµ nã khiÕn cho nh÷ng d©n téc bÞ ¸p bøc ph¶n kh¸ng vµ phÉn né mét çch hÕt søc chÝnh ®¸ng. Kh«ng cã vµ kh«ng thÓ cã mét chÝnh phñ nµo kh¸c ®· cã thÓ thõa nhËn t×nh h×nh ®ã mét çch c«ng khai nh− thÕ, ®· cã thÓ tiÕn hµnh viÖc tuyªn truyÒn ®ã, viÖc tuyªn truyÒn chèng chñ nghÜa s«-vanh, nªu lªn nh÷ng téi lçi cña n−íc Nga cò, n−íc Nga Nga hoµng vµ n−íc Nga cña Kª-ren-xki; kh«ng cã vµ kh«ng thÓ cã mét chÝnh phñ nµo kh¸c ®· cã thÓ tiÕn hµnh tuyªn truyÒn chèng viÖc s¸p nhËp çc d©n téc kh¸c vµo n−íc Nga b»ng b¹o lùc. §ã kh«ng ph¶i lµ lêi nãi su«ng; ®ã lµ mét sù kiÖn chÝnh trÞ gi¶n ®¬n, ai còng thÊy râ, vµ hoµn toµn kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc. Chõng nµo mét d©n téc kh«ng tiÕn hµnh nh÷ng ©m m−u chèng chóng ta, nh÷ng ©m m−u khiÕn cho hä bÞ n« dÞch, bÞ trãi buéc vµo chñ nghÜa ®Õ quèc, chõng nµo hä kh«ng trë thµnh mét çi bµn ®¹p ®Ó bãp chÕt chóng ta, th× chóng ta kh«ng cã c©u nÖ g× vÒ nh÷ng vÊn ®Ò thuÇn tóy h×nh thøc c¶. Chóng ta sÏ kh«ng quªn r»ng chóng ta lµ nh÷ng ng−êi çch m¹ng. (V ç t a y). Nh−ng cã nh÷ng sù viÖc chøng minh mét çch hïng hån, kh«ng thÓ b¸c bá ®−îc r»ng ë çi n−íc Nga ®· ®¸nh b¹i bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, th× mét d©n téc nhá bÐ nhÊt, kh«ng cã mét thø vò khÝ nµo vµ dï yÕu ®Õn ®©u ch¨ng n÷a, còng vÉn cã thÓ vµ cÇn ph¶i ®−îc tuyÖt

V . I . L ª - n i n

366

®èi yªn t©m: ®èi víi hä, chóng ta kh«ng cã ý ®Þnh g× kh¸c ngoµi nh÷ng ý ®Þnh hßa b×nh; chóng ta tiÕp tôc ®Èy m¹nh viÖc tuyªn truyÒn chèng çi chÝnh s¸ch cò ®Çy téi ¸c cña çc chÝnh phñ cò, kh«ng g× lay chuyÓn næi çi nguyÖn väng cña chóng ta lµ dï cã ph¶i chÞu nh÷ng sù hy sinh vµ nh−îng bé lín lao, còng quyÕt gi÷ b»ng ®−îc hßa b×nh víi tÊt c¶ nh÷ng d©n téc tr−íc kia n»m trong ®Õ quèc Nga, nh−ng ®· kh«ng muèn ë l¹i víi chóng ta n÷a. Chóng ta ®· chøng minh ®iÒu ®ã. Vµ dï cho tø phÝa ng−êi ta cã nguyÒn rña chóng ta thËm tÖ ®Õn ®©u ch¨ng n÷a, chóng ta còng vÉn sÏ chøng minh ®iÒu ®ã. Chóng ta thÊy lµ chóng ta ®· hoµn toµn chøng minh ®iÒu ®ã, vµ tr−íc ®¹i héi ®¹i biÓu c«ng n«ng toµn Nga nµy, tr−íc hµng triÖu quÇn chóng c«ng n«ng Nga, chóng ta tuyªn bè r»ng chóng ta sÏ tiÕp tôc ®em hÕt c¶ søc m×nh ®Ó b¶o vÖ hßa b×nh, chóng ta sÏ kh«ng ng¹i ph¶i chÞu nh÷ng sù nh−îng bé vµ hy sinh to lín ®Ó b¶o vÖ hßa b×nh.

Tuy nhiªn, còng cã mét giíi h¹n kh«ng thÓ v−ît qu¸. Chóng ta quyÕt kh«ng ®Ó cho çc hßa −íc bÞ chµ ®¹p, chóng ta quyÕt kh«ng dung thø nh÷ng m−u toan ph¸ ho¹i c«ng cuéc lao ®éng hßa b×nh cña chóng ta. Dï nh− thÕ nµo chóng ta còng quyÕt kh«ng dung thø ®iÒu ®ã, vµ chóng ta sÏ ®øng lªn, mu«n ng−êi nh− mét, b¶o vÖ sù sèng cßn cña chóng ta. (V ç t a y.)

Çc ®ång chÝ, nh÷ng ®iÒu t«i võa nãi víi çc ®ång chÝ lµ hoµn toµn râ rµng, dÔ hiÓu, vµ çc ®ång chÝ kh«ng thÓ tr«ng chê ®iÒu g× kh¸c ë bÊt kú mét ng−êi nµo lªn b¸o ço víi çc ®ång chÝ vÒ chÝnh s¸ch cña chóng ta. Çc ®ång chÝ ®· biÕt r»ng chÝnh s¸ch cña chóng ta lµ nh− thÕ vµ chØ nh− thÕ mµ th«i. §¸ng tiÕc lµ hiÖn nay trªn thÕ giíi cã hai thÕ giíi: thÕ giíi cò, tøc lµ chñ nghÜa t− b¶n, ®ang bÞ lóng tóng sa lÇy, nh−ng nã sÏ kh«ng bao giê lïi b−íc, vµ thÕ giíi míi ®ang lín lªn, hiÖn nay cßn rÊt non yÕu, nh−ng nã sÏ lín m¹nh, v× nã lµ v« ®Þch. Çi thÕ giíi cò nµy cã çi


367

lèi ngo¹i giao cò cña nã, mµ kh«ng sao tin ®−îc r»ng ng−êi ta l¹i cã thÓ nãi th¼ng th¾n vµ c«ng khai ®−îc. Lèi ngo¹i giao cò Êy cho r»ng: ngo¹i giao th× ph¶i cã m¸nh khãe g× ®©y. (V ç t a y v µ c − ê i.) Khi çi thÕ giíi cò nµy, rÊt m¹nh vÒ çc mÆt kinh tÕ vµ qu©n sù, cö mét ®¹i biÓu cña chÝnh phñ Mü lµ Bun-lÝt ®Õn gÆp chóng t«i ― viÖc nµy çch ®©y ®· l©u ― ®Ó ®Ò nghÞ chóng ta gi¶ng hßa víi C«n-ts¾c vµ §ª-ni-kin víi nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt bÊt lîi cho chóng ta, vµ khi chóng t«i nãi víi Bun-lÝt r»ng: m¸u cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n ®æ ra ë Nga ®· tõ l©u råi, chóng t«i rÊt quý m¸u Êy, cho nªn chóng t«i s½n sµng ký hßa −íc, mÆc dï hßa −íc nµy cùc kú bÊt lîi cho chóng t«i, v× chóng t«i ch¾c ch¾n lµ chÝnh quyÒn cña C«n-ts¾c vµ §ª-ni-kin tù nã sÏ tan r·; khi chóng t«i nãi nh− thÕ mét çch thµnh thËt, kh«ng hÒ dïng ®Õn çi giäng cÇu kú cña ngo¹i giao, th× hä l¹i nghÜ ngay r»ng nhÊt ®Þnh lµ chóng t«i t×m çch lõa g¹t hä. Vµ ngay sau cuéc täa ®µm ®Çy thiÖn ý gi÷a chóng t«i víi Bun-lÝt, khi Bun-lÝt trë vÒ n−íc m×nh, «ng ta ®· ®−îc ng−êi ta tiÕp ®ãn víi mét th¸i ®é miÖt thÞ, buéc «ng ph¶i xin tõ chøc,vµ t«i lÊy lµm l¹ lµ «ng ta vÉn ch−a bÞ ®−a ®i tï khæ sai ― theo nh− thãi th−êng cña ®Õ quèc ― v× ®· bÝ mËt ®ång t×nh víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. (C − ê i. V ç t a y.) Vµ kÕt qu¶ lµ: sau khi ®Ò nghÞ mét hßa −íc bÊt lîi cho chóng ta h¬n, b©y giê chóng ta l¹i ®¹t ®−îc çi hßa −íc víi nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt h¬n. §Êy lµ mét bµi häc nho nhá. T«i biÕt r»ng chóng ta sÏ kh«ng thÓ häc tËp ®−îc lèi ngo¹i giao cò còng nh− chóng ta kh«ng thÓ thay x−¬ng ®æi x¸c b¶n th©n m×nh ®−îc, nh−ng nh÷ng bµi häc chóng ta ®−a ra trong thêi kú ®ã vÒ mÆt ngo¹i giao vµ ®· ®−îc çc c−êng quèc kh¸c tiÕp thu, dÉu sao nh÷ng bµi häc Êy còng kh«ng ph¶i lµ mÊt ®i kh«ng ®Ó l¹i dÊu vÕt g×; ch¾c h¼n lµ cã ng−êi còng h·y cßn nhí. (C − ê i.) Vµ v× vËy lêi tuyªn bè th¼ng th¾n cña chóng t«i nãi r»ng c«ng nh©n vµ n«ng d©n Nga hÕt søc tr©n träng nh÷ng lîi Ých cña hßa b×nh, nh−ng

V . I . L ª - n i n

368

hä chØ sÏ nh−îng bé trong lÜnh vùc nµy tíi mét møc ®é nµo th«i, ― lêi tuyªn bè Êy ®· ®−îc ng−êi ta hiÓu theo çi nghÜa lµ c«ng nh©n vµ n«ng d©n Nga kh«ng mét gi©y phót nµo quªn nh÷ng hy sinh ®· ph¶i chÞu ®ùng trong cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa vµ trong cuéc néi chiÕn. §iÒu mµ giê ®©y chóng ta nh¾c nhë l¹i nµy, vµ t«i tin ch¾c r»ng nã sÏ ®−îc toµn thÓ ®¹i héi, toµn thÓ quÇn chóng c«ng n«ng, toµn thÓ n−íc Nga, ph¸t biÓu lªn vµ thõa nhËn ― ®iÒu ®ã, mÆc dÇu ng−êi ta nh×n nhËn nã theo çch nh− thÕ nµo, vµ mÆc dÇu theo tËp qu¸n ngo¹i giao cò, ng−êi ta nghi ngê r»ng nã mang mét m−u m« ngo¹i giao g× ®ã, nh−ng t«i tin ch¾c r»ng nã sÏ kh«ng mÊt ®i mµ kh«ng ®Ó l¹i dÊu vÕt g×, r»ng Ýt ra nã còng sÏ cã mét t¸c dông nµo ®ã.

Çc ®ång chÝ, vÒ t×nh h×nh quèc tÕ cña ta, ®Êy lµ ®iÒu t«i thÊy cÇn ph¶i nãi ®Õn. Mét thÕ c©n b»ng kh«ng v÷ng ch¾c ®· ®−îc thùc hiÖn tíi mét møc ®é nµo ®ã. §øng vÒ mÆt vËt chÊt mµ nãi th× chóng ta hÕt søc yÕu vÒ kinh tÕ vµ qu©n sù; nh−ng ®øng vÒ mÆt tinh thÇn mµ nãi, th× chóng ta lµ nh÷ng kÎ m¹nh nhÊt, dÜ nhiªn nÕu ng−êi ta hiÓu kh¸i niÖm ®ã kh«ng ph¶i vÒ mÆt tinh thÇn trõu t−îng, mµ hiÓu nã lµ mèi t−¬ng quan lùc l−îng thùc tÕ gi÷a tÊt c¶ çc giai cÊp trong tÊt c¶ çc n−íc. §iÒu nµy ®· ®−îc chøng minh trªn thùc tÕ, ®iÒu nµy ®· ®−îc chøng minh b»ng nh÷ng viÖc lµm chø kh«ng ph¶i b»ng lêi nãi su«ng; ®iÒu nµy ®· cã lÇn ®−îc chøng minh vµ t«i nghÜ r»ng nÕu lÞch sö ph¸t triÓn theo mét h−íng nµo ®ã, th× nã sÏ cßn ®−îc chøng minh nhiÒu lÇn n÷a. Cho nªn chóng ta nãi: mét khi chóng ta ®· b¾t tay vµo c«ng cuéc hßa b×nh kiÕn thiÕt cña chóng ta, th× chóng ta sÏ ®em hÕt søc m×nh ra ®Ó tiÕp tôc tiÕn hµnh c«ng cuéc ®ã kh«ng ngõng. §ång thêi, çc ®ång chÝ ¹, h·y ®Ò phßng, h·y ch¨m lo ®Õn kh¶ n¨ng quèc phßng cña n−íc ta vµ cña Hång qu©n ta nh− ch¨m lo ®Õn con ng−¬i trong m¾t m×nh, vµ h·y nhí r»ng chóng ta kh«ng ®−îc phÐp l¬ lµ mét gi©y phót nµo trong viÖc b¶o vÖ c«ng nh©n vµ


369

n«ng d©n cña ta vµ b¶o vÖ nh÷ng thµnh qu¶ cña hä. (V ç t a y.)

Çc ®ång chÝ, sau khi ®· tr×nh bµy v¾n t¾t nh− thÕ vÒ vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong t×nh h×nh quèc tÕ cña ta, b©y giê t«i sÏ nãi ®Õn vÊn ®Ò nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ cña n−íc ta víi T©y ¢u, tøc lµ víi çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa, ®ang b¾t ®Çu ®−îc kiÕn lËp nh− thÕ nµo. Tr−íc kia, ®iÒu khã kh¨n lín nhÊt lµ ë chç: nÕu kh«ng cã mét sè quan hÖ nµo ®ã gi÷a ta víi çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa, th× ta kh«ng thÓ kiÕn lËp ®−îc nh÷ng quan hÖ kinh tÕ bÒn v÷ng. Giê ®©y, nh÷ng sù biÕn chøng tá hÕt søc râ rµng: c¶ hä n÷a, hä còng kh«ng thÓ kiÕn lËp ®−îc. Nh−ng hiÖn nay, chóng ta kh«ng ®Õn nçi qu¸ thiªn vÒ chñ nghÜa vÞ tha nh− thÕ, mµ chóng ta ph¶i suy nghÜ lµ mét khi çc c−êng quèc kh¸c cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi chóng ta, th× chóng ta cã thÓ tiÕp tôc tån t¹i nh− thÕ nµo.

ThÕ nh−ng, sù tån t¹i cña mét n−íc céng hßa x· héi chñ nghÜa ë gi÷a vßng v©y cña chñ nghÜa t− b¶n, lµ ®iÒu, nãi chung, cã thÓ quan niÖm ®−îc kh«ng? §øng vÒ mÆt chÝnh trÞ vµ vÒ mÆt qu©n sù mµ nãi, ®iÒu ®ã tr−íc kia h×nh nh− kh«ng thÓ quan niÖm ®−îc. Nh−ng giê ®©y, vÒ çc mÆt chÝnh trÞ vµ qu©n sù, ta l¹i thÊy chuyÖn ®ã lµ cã thÓ cã ®−îc. §Êy lµ mét ®iÓm ®· ®−îc chøng minh, ®Êy lµ mét sù viÖc ®· cã thËt råi. Cßn vÒ mÆt bu«n b¸n? Cßn vÒ mÆt trao ®æi kinh tÕ? Cßn vÒ mÆt kiÕn lËp quan hÖ, hç trî, trao ®æi c«ng viÖc gi÷a n−íc Nga n«ng nghiÖp, l¹c hËu vµ bÞ tµn ph¸ víi tËp ®oµn çc c−êng quèc t− b¶n chñ nghÜa giµu m¹nh, cã c«ng nghiÖp tiªn tiÕn, ― th× liÖu cã thÓ ®−îc kh«ng? Ng−êi ta h¸ ch¼ng ®· ®e däa chóng ta lµ sÏ bao v©y chóng ta b»ng mét l−íi d©y thÐp gai, ®Ó cho kh«ng mét thø quan hÖ kinh tÕ nµo cã thÓ lät qua ®−îc ®ã −? "Mét khi hä ®· kh«ng sî chiÕn tranh, th× chóng ta sÏ dïng çch phong táa ®Ó th¾ng hä".

Çc ®ång chÝ, trong bèn n¨m qua chóng ta ®· tõng nghe nh÷ng lêi ®e däa, vµ nh÷ng lêi ®e däa khñng khiÕp ®Õn nçi

V . I . L ª - n i n

370

kh«ng mét lêi ®e däa nµo cã thÓ lµm chóng ta khiÕp sî c¶. Cßn vÒ viÖc phong táa, th× kinh nghiÖm ®· cho thÊy r»ng kh«ng biÕt nã bÊt lîi cho ai h¬n c¶, cho ng−êi bÞ phong táa hay cho kÎ phong táa. Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, kinh nghiÖm ®· cho thÊy r»ng trong n¨m nay, n¨m mµ lÇn ®Çu tiªn t«i cã thÓ coi nh− lµ mét thêi kú nghØ h¬i, Ýt ra lµ t−¬ng ®èi, kh«ng cã b¹o lùc tµn khèc, ng−êi ta kh«ng thõa nhËn chóng ta, ng−êi ta g¹t chóng ta ra, ng−êi ta tuyªn bè lµ kh«ng cã nh÷ng mèi quan hÖ víi chóng ta (ta cø t¹m cho lµ kh«ng cã, theo nh− luËt lÖ t− s¶n); thÕ nh−ng sù thËt lµ nh÷ng mèi quan hÖ Êy vÉn tån t¹i. T«i nghÜ cã quyÒn b¸o ço víi çc ®ång chÝ, mµ kh«ng cã chót g× qu¸ ®¸ng, r»ng ®Êy lµ mét trong nh÷ng kÕt qu¶ chñ yÕu cña n¨m 1921 nµy.

T«i kh«ng biÕt h«m nay ng−êi ta ®· ®−a cho çc ®ång chÝ ch−a, hay sau ®©y ng−êi ta míi ®−a cho çc ®ång chÝ b¶n b¸o ço cña Bé d©n ñy ngo¹i giao t¹i §¹i héi IX çc X«-viÕt. Theo ý t«i, v¨n kiÖn ®ã cã çi khuyÕt ®iÓm lµ qu¸ dµi vµ ng−êi ta khã mµ ®äc cho ®Õn hÕt ®−îc. Nh−ng cã lÏ ®©y lµ nh−îc ®iÓm riªng cña t«i th«i, vµ t«i kh«ng nghi ngê g× r»ng b¶n b¸o ço ®ã sÏ ®−îc tuyÖt ®¹i ®a sè çc ®ång chÝ, còng nh− bÊt cø ng−êi nµo cã quan t©m ®Õn chÝnh trÞ, nÕu kh«ng ph¶i lµ ®äc ngay tøc kh¾c th× råi còng sÏ ®äc. Vµ ngay nh− nÕu ng−êi ta kh«ng ®äc b¶n b¸o ço ®ã tõ ®Çu ®Õn cuèi, nÕu ng−êi ta chØ xem phít qua vµ chØ dë l−ít tê nµy qua tê kh¸c th«i, ng−êi ta còng vÊn thÊy ®−îc r»ng n−íc Nga cã dµy ®Æc c¶ mét mµng l−íi ― nÕu cã thÓ nãi nh− vËy ®−îc ― nh÷ng mèi quan hÖ bu«n b¸n, nh÷ng c¬ quan ®¹i diÖn th−¬ng nghiÖp, nh÷ng ®iÒu −íc bu«n b¸n, v.v., th−êng xuyªn vµ kh¸ ®Òu ®Æn. Cè nhiªn lµ trªn ph¸p lý chóng ta vÉn ch−a ®−îc ng−êi ta thõa nhËn, vµ çi ®ã cã ý nghÜa cña nã, bëi v× nguy c¬ lµ thÕ c©n b»ng kh«ng v÷ng ch¾c sÏ bÞ tan vì, nh÷ng ý ®å x©m l−îc míi sÏ x¶y ra, – nguy c¬ ®ã ngµy cµng t¨ng, nh− trªn kia t«i ®· nãi, nh−ng sù thËt vÉn lµ sù thËt.


371

N¨m 1921, ― n¨m ®Çu tiªn trao ®æi bu«n b¸n víi n−íc ngoµi, ― chóng ta ®· tiÕn mét b−íc hÕt søc lín. KÕt qu¶ ®ã mét phÇn lµ do vÊn ®Ò vËn t¶i, cã lÏ vËn t¶i lµ c¬ së chñ yÕu, hay lµ mét trong nh÷ng c¬ së chñ yÕu nhÊt cña toµn bé nÒn kinh tÕ cña ta. KÕt qu¶ ®ã g¾n liÒn víi viÖc xuÊt nhËp khÈu hµng hãa. VÒ vÊn ®Ò nµy, t«i xin phÐp dÉn ra vµi con sè hÕt søc ng¾n gän th«i. TÊt c¶ nh÷ng khã kh¨n hÕt søc kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc cña chóng ta, tÊt c¶ träng t©m, mÊu chèt cña nh÷ng khã kh¨n cña chóng ta lµ do vÊn ®Ò nhiªn liÖu vµ l−¬ng thùc; tÊt c¶ nh÷ng khã kh¨n cña chóng ta lµ do nÒn kinh tÕ n«ng d©n, n¹n ®ãi vµ nh÷ng tai häa mµ chóng ta ®· gÆp ph¶i g©y ra. Chóng ta biÕt râ r»ng tÊt c¶ nh÷ng khã kh¨n ®ã ®Òu g¾n liÒn víi vÊn ®Ò vËn t¶i, cÇn nãi lªn ®iÒu nµy vµ tÊt c¶ çc ®ång chÝ ®¹i biÓu ®Þa ph−¬ng cÇn ph¶i biÕt râ ®iÒu nµy vµ cÇn lu«n lu«n nh¾c nhë tÊt c¶ çc ®ång chÝ ë c¬ së r»ng chóng ta ph¶i ®em hÕt n¨ng lùc cña m×nh ra ®Ó chiÕn th¾ng n¹n khñng ho¶ng l−¬ng thùc vµ nhiªn liÖu. Ph−¬ng tiÖn vËn t¶i cña ta ― c«ng cô vËt chÊt ®Ó liªn hÖ víi n−íc ngoµi ― v× thÕ vÉn cßn gÆp khã kh¨n.

N¨m nay, vÒ mÆt tæ chøc, nh÷ng tiÕn bé cña ngµnh vËn t¶i cña ta lµ ®iÒu kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc. N¨m 1921, vËn t¶i ®−êng s«ng cña ta v−ît n¨m 1920 rÊt nhiÒu. TÝnh b×nh qu©n, n¨m 1921, vËn t¶i ®−êng s«ng cña ta ®¹t ®−îc 1 000 pót/vÐc-xta, chø kh«ng ph¶i lµ 800 pót/vÐc-xta nh− n¨m 1920. TiÕn bé vÒ mÆt tæ chøc lµ kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc. CÇn nãi r»ng ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn chóng ta b¾t ®Çu nhËn ®−îc gióp ®ì cña n−íc ngoµi: chóng ta ®· ®Æt mua hµng ngh×n ®Çu m¸y xe löa vµ chóng ta ®· nhËn ®−îc nh÷ng ®Çu m¸y ®Çu tiªn, 13 ®Çu m¸y cña Thôy-®iÓn vµ 37 ®Çu m¸y cña §øc. §ã lµ mét b−íc ®Çu rÊt nhá bÐ, nh−ng dÉu sao còng ®· cã mét b−íc ®Çu. Chóng ta ®· ®Æt mua hµng tr¨m toa chë dÇu, vµ n¨m 1921, chóng ta ®· nhËn ®−îc gÇn 500 chiÕc. Chóng ta mua tÊt c¶ nh÷ng thø ®ã víi mét gi¸ rÊt ®¾t,

V . I . L ª - n i n

372

thËm chÝ qu¸ ®¾t n÷a, nh−ng dÉu sao viÖc mua ®−îc nh− vËy còng nãi lªn r»ng ®¹i c«ng nghiÖp cña çc n−íc tiªn tiÕn gióp chóng ta; nã nãi lªn r»ng ®¹i c«ng nghiÖp cña çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa gióp chóng ta kh«i phôc l¹i nÒn kinh tÕ cña n−íc ta, mÆc dï tÊt c¶ çc n−íc nµy ®Òu do bän t− b¶n thèng trÞ, mµ chóng th× hÕt søc c¨m ghÐt chóng ta. CÇm ®Çu çc n−íc nµy ®Òu lµ nh÷ng chÝnh phñ vÉn ®ang tiÕp tôc bµn c·i trªn b¸o chÝ cña hä vÒ vÊn ®Ò thõa nhËn n−íc Nga x«-viÕt vÒ mÆt ph¸p lý vµ vÊn ®Ò xÐt xem chÝnh phñ b«n-sª-vÝch cã hîp ph¸p hay kh«ng. Vµ sau khi ®· dµy c«ng nghiªn cøu, hä thÊy r»ng chÝnh phñ ®ã rÊt hîp ph¸p, nh−ng l¹i kh«ng thÓ c«ng nhËn ®−îc. Sù thËt ®¸ng buån lµ ng−êi ta vÉn ch−a c«ng nhËn chóng ta, ― t«i kh«ng cã quyÒn ®−îc giÊu sù thËt nµy, nh−ng t«i cÇn ph¶i nãi víi çc ®ång chÝ r»ng tuy vËy, nh÷ng quan hÖ bu«n b¸n cña chóng ta vÉn ph¸t triÓn.

T×nh thÕ cña tÊt c¶ çc n−íc t− b¶n ®ã ®i ®Õn chç lµ mét mÆt hä bãc lét chóng ta, hä b¾t chóng ta ph¶i tr¶ ®¾t gÊp ba lÇn, nh−ng mÆt kh¸c hä vÉn gióp ®ì nÒn kinh tÕ cña ta. T¹i sao l¹i nh− vËy? T¹i sao hä l¹i hµnh ®éng tr¸i ng−îc víi ý chÝ cña hä, tr¸i ng−îc víi nh÷ng ®iÒu mµ b¸o chÝ cña hä vÉn th−êng nhai ®i nhai l¹i, mµ b¸o chÝ cña hä th× kh«ng thÓ ®em so víi b¸o chÝ cña ta ®−îc: sè l−îng ph¸t hµnh cña nã rÊt lín, thÕ lùc cña nã rÊt m¹nh vµ nã rÊt c¨m ghÐt chóng ta. Hä gäi chóng ta lµ nh÷ng kÎ träng téi, thÕ nh−ng hä l¹i gióp søc cho chóng ta. Vµ rót côc l¹i, hä ®· cã quan hÖ víi chóng ta vÒ mÆt kinh tÕ. Rót côc l¹i, nh− t«i ®· nãi víi çc ®ång chÝ, ®øng trªn mét ph¹m vi réng lín mµ xÐt, nh÷ng nhËn ®Þnh cña chóng ta ®· tá ra ®óng ®¾n h¬n nh÷ng nhËn ®Þnh cña hä. Vµ nh− thÕ kh«ng ph¶i lµ v× hä thiÕu nh÷ng ng−êi biÕt nhËn ®Þnh ®óng ®¾n ®©u (tr¸i l¹i, hä cã nhiÒu h¬n chóng ta), nh−ng ®©y lµ v× ng−êi ta kh«ng thÓ nµo nhËn ®Þnh ®óng ®¾n ®−îc khi ®ang ë trªn con ®−êng suy vong. V× vËy, ®Ó bæ sung, t«i muèn nãi


373

cho çc ®ång chÝ biÕt mét vµi con sè chøng tá sù ph¸t triÓn cña ngµnh ngo¹i th−¬ng cña ta. T«i chØ xin dÉn nh÷ng con sè cÇn thiÕt th«i ®Ó cho dÔ nhí. NÕu tÝnh c¶ ba n¨m 1918, 1919 vµ 1920, th× nhËp khÈu cña ta chØ ®−îc h¬n 17 triÖu pót mét chót th«i; thÕ mµ n¨m 1921 ®¹t ®−îc 50 triÖu pót, tøc lµ gÊp h¬n ba lÇn c¶ n¨m tr−íc gép l¹i. XuÊt khÈu cña c¶ ba n¨m ®Çu ®−îc hai triÖu r−ìi pót; thÕ mµ riªng n¨m 1921 ®¹t ®−îc 111/2 triÖu pót. §Êy lµ mét con sè ch¼ng cã nghÜa lý g×, mét con sè th¶m h¹i, nhá bÐ ®Õn tøc c−êi; bÊt cø mét ng−êi nµo am hiÓu vÊn ®Ò còng ®Òu thÊy r»ng ®Êy lµ mét dÊu hiÖu hiÓn nhiªn cña sù nghÌo nµn. Nh÷ng con sè Êy cho ta thÊy nh− vËy ®ã. Nh−ng dï sao ®Êy còng lµ mét b−íc ®Çu. Trong bao nhiªu n¨m, ng−êi ta chØ muèn bãp chÕt chóng ta; ng−êi ta däa sÏ ng¨n chÆn b»ng ®ñ çch mäi sù liªn hÖ víi chóng ta, chõng nµo chóng ta vÉn cø nh− ngµy nay, ― nh−ng mÆc dï nh− vËy, chóng ta l¹i thÊy r»ng ®· cã ng−êi m¹nh h¬n c¶ nh÷ng sù ®e däa Êy. MÆc dï nh− vËy, chóng ta l¹i thÊy r»ng nhËn ®Þnh cña hä vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ lµ sai, cßn nhËn ®Þnh cña chóng ta lµ ®óng. Giê ®©y b−íc ®Çu ®· cã. Giê ®©y tÊt c¶ sù chó ý cña chóng ta, tÊt c¶ sù nç lùc cña chóng ta vµ tÊt c¶ sù ch¨m lo cña chóng ta lµ ph¶i lµm sao cho sù ph¸t triÓn Êy kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n mµ cø tiÕp tôc m·i.

T«i xin dÉn mét thÝ dô nhá n÷a ®Ó thÊy râ n¨m 1921 chóng ta ®· tiÕn bé nh− thÕ nµo. NhËp khÈu trong quý mét n¨m 1921 ®¹t vµo kho¶ng 3 triÖu pót, trong quý hai – 8 triÖu, vµ quý ba ― 24 triÖu. Dï sao chóng ta còng cã tiÕn. Nh÷ng con sè nµy rÊt thÊp, nh−ng nã t¨ng lªn dÇn dÇn. Vµ chóng ta thÊy nã ®· t¨ng lªn trong n¨m 1921, mét n¨m khã kh¨n ch−a tõng thÊy. Çc ®ång chÝ biÕt sù tai h¹i cña n¹n ®ãi nh− thÕ nµo, hiÖn nay nã ®ang tiÕp tôc g©y ra cho toµn bé nÒn n«ng nghiÖp, cho nÒn c«ng nghiÖp vµ cho toµn bé ®êi sèng cña ta nh÷ng gian khæ ch−a tõng thÊy nh− thÕ nµo. MÆc dï tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã, mÆc dï chóng ta lµ mét n−íc ®·

V . I . L ª - n i n

374

bÞ chiÕn tranh tµn ph¸ rÊt nÆng nÒ nh− thÕ, mét n−íc ®· tõng chÞu ®ùng nh÷ng tai häa khñng khiÕp nh− thÕ do hËu qu¶ cña chiÕn tranh cïng sù chuyªn chÕ cña bän Nga hoµng vµ bän t− b¶n, ― mÆc dï tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã, giê ®©y chóng ta ®ang b−íc vµo mét con ®−êng më ra cho chóng ta thÊy triÓn väng lµ t×nh h×nh cña chóng ta sÏ c¶i thiÖn, dï cho ng−êi ta vÉn kh«ng ngõng tá ra thï ghÐt chóng ta. §Êy lµ nh©n tè c¬ b¶n. §Êy lµ lÏ t¹i sao míi ®©y, khi chóng ta xem nh÷ng tin tøc vÒ Héi nghÞ Oa-sinh-t¬n 133, khi chóng ta ®−îc biÕt r»ng mïa h¹ nµy çc c−êng quèc thï ®Þch víi ta sÏ b¾t buéc ph¶i triÖu tËp mét héi nghÞ thø hai, cã mêi §øc vµ Nga tham dù, ®Ó th¶o luËn vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña mét hßa −íc thËt sù, th× chóng ta nãi: nh÷ng ®iÒu kiÖn cña chóng t«i rµnh m¹ch vµ râ rµng, chóng t«i ®· tr×nh bµy vµ c«ng bè råi 134. Chóng ta sÏ cßn ph¶i ®−¬ng ®Çu víi bao nhiªu sù c¨m thï n÷a? VÒ ®iÓm nµy chóng ta kh«ng cã ¶o t−ëng. Nh−ng chóng ta biÕt r»ng t×nh h×nh kinh tÕ cña nh÷ng n−íc phong táa chóng ta kh«ng ph¶i lµ v÷ng vµng g×. Cã mét søc m¹nh lín h¬n nguyÖn väng, ý chÝ vµ sù quyÕt t©m cña bÊt cø chÝnh phñ hay giai cÊp thï ®Þch nµo, søc m¹nh ®ã lµ nh÷ng quan hÖ kinh tÕ chung cña toµn thÕ giíi, chóng b¾t buéc hä ph¶i tiÕp xóc víi chóng ta. Hä cµng tiÕn s©u vµo con ®−êng nµy, th× çi mµ h«m nay ®©y, trong b¶n b¸o ço nµy vÒ n¨m 1921, t«i chØ cã thÓ miªu t¶ b»ng nh÷ng con sè cùc kú nhá bÐ, ― sÏ cµng biÓu hiÖn réng r·i vµ nhanh chãng h¬n n÷a.

B©y giê t«i ph¶i bµn sang t×nh h×nh kinh tÕ trong n−íc ta. ë ®©y, vÊn ®Ò chñ yÕu cÇn ph¶i nãi tíi tr−íc tiªn lµ vÊn ®Ò chÝnh s¸ch kinh tÕ cña chóng ta. C«ng t¸c chñ yÕu cña chóng ta trong c¶ n¨m 1921 lµ chuyÓn sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®ã, tiÕn hµnh nh÷ng b−íc ®Çu tiªn trªn con ®−êng ®ã, häc tËp tiÕn hµnh nh÷ng b−íc ®ã, lµm cho c«ng t¸c lËp ph¸p, c«ng t¸c hµnh chÝnh cña chóng ta thÝch øng víi t×nh h×nh ®ã. Qua b¸o chÝ, çc ®ång chÝ ®Òu biÕt ®−îc


375

rÊt nhiÒu sù thùc, nhiÒu tin tøc, cho ta thÊy râ c«ng t¸c cña chóng ta, vÒ mÆt nµy, ph¸t triÓn nh− thÕ nµo råi. DÜ nhiªn ë ®©y, çc ®ång chÝ sÏ kh«ng yªu cÇu t«i ph¶i dÉn chøng thªm nh÷ng sù thùc hoÆc ph¶i nªu ra nh÷ng con sè n÷a. ChØ cÇn lµm s¸ng tá çi nh©n tè c¬ b¶n, lµ çi h¬n tÊt c¶ mäi çi kh¸c ®· lµm chóng ta ®oµn kÕt l¹i vµ lµ çi quan träng nhÊt xÐt vÒ vÊn ®Ò träng yÕu nhÊt, c¨n b¶n nhÊt cña toµn bé cuéc çch m¹ng cña chóng ta vµ cña tÊt c¶ çc cuéc çch m¹ng x· héi chñ nghÜa t−¬ng lai (nÕu xÐt nh÷ng cuéc çch m¹ng ®ã trªn ph¹m vi thÕ giíi nãi chung).

VÊn ®Ò c¨n b¶n nhÊt, then chèt nhÊt, lµ vÊn ®Ò th¸i ®é cña giai cÊp c«ng nh©n ®èi víi n«ng d©n, lµ sù liªn minh cña giai cÊp c«ng nh©n víi n«ng d©n, lµ viÖc nh÷ng ng−êi c«ng nh©n tiªn tiÕn, ®· tr¶i qua tr−êng häc l©u dµi gian khæ, song còng bæ Ých trong çc xÝ nghiÖp lín, cã kh¶ n¨ng l«i kÐo vÒ phÝa m×nh nh÷ng quÇn chóng n«ng d©n bÞ chñ nghÜa t− b¶n chµ ®¹p, bÞ bän ®Þa chñ chµ ®¹p, bÞ nÒn kinh tÕ cò nghÌo nµn vµ quÉn b¸ch cña m×nh chµ ®¹p, khiÕn cho hä thÊy r»ng chØ cã liªn minh víi c«ng nh©n, dï trªn con ®−êng ®ã sÏ ph¶i gÆp nh÷ng khã kh¨n nh− thÕ nµo ®i n÷a, ― mµ khã kh¨n th× nhiÒu vµ chóng ta kh«ng thÓ nh¾m m¾t tr−íc nh÷ng khã kh¨n ®ã, ― chØ cã liªn minh víi c«ng nh©n, n«ng d©n míi cã thÓ tho¸t khái ¸ch thèng trÞ l©u ®êi cña bän ®Þa chñ vµ bän t− b¶n ®−îc. ChØ cã cñng cè khèi liªn minh c«ng n«ng th×, nãi chung, nh©n lo¹i míi cã thÓ tho¸t khái nh÷ng tai häa nh− cuéc chÐm giÕt võa qua cña chñ nghÜa ®Õ quèc, tho¸t khái nh÷ng m©u thuÉn khñng khiÕp mµ hiÖn nay chóng ta thÊy trong thÕ giíi t− b¶n, trong ®ã mét sè nhá, mét nhóm c−êng quèc hÕt søc giµu cã ®ang ngét ng¹t trong ®èng cña c¶i dåi dµo cña m×nh, cßn tuyÖt ®¹i ®a sè d©n c− trªn tr¸i ®Êt th× sèng khæ cùc, kh«ng ®−îc h−ëng nÒn v¨n hãa vµ nh÷ng nguån cña c¶i to lín tuy hiÖn cã ®Êy, nh−ng kh«ng ®−îc sö dông v× kh«ng cã trao ®æi.

V . I . L ª - n i n

376

ThÊt nghiÖp lµ tai häa tåi tÖ nhÊt cña nh÷ng n−íc ph¸t triÓn. §Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ã, kh«ng cßn con ®−êng nµo kh¸c ngoµi sù liªn minh v÷ng ch¾c cña n«ng d©n víi giai cÊp c«ng nh©n, lµ giai cÊp ®· tr¶i qua tr−êng häc gian khæ nh−ng l¹i lµ tr−êng häc duy nhÊt v÷ng vµng vµ nghiªm chØnh, tr−êng häc cña c«ng x−ëng, cña sù bãc lét trong c«ng x−ëng, cña sù ®oµn kÕt trong c«ng x−ëng. Chóng ta ®· thÓ nghiÖm sù liªn minh ®ã vÒ mÆt chÝnh trÞ vµ qu©n sù trong nh÷ng n¨m gian khæ nhÊt cña n−íc céng hßa chóng ta. N¨m 1921, lÇn ®Çu tiªn chóng ta ®· tr¶i qua sù liªn minh ®ã vÒ mÆt kinh tÕ. VÒ mÆt nµy, chóng ta lµm h·y cßn rÊt tåi. Ph¶i c«ng khai nãi ®iÒu ®ã ra. Ph¶i nh×n th¼ng vµo thiÕu sãt ®ã, chø kh«ng ®−îc t« ®iÓm cho nã; ph¶i hÕt søc kh¾c phôc thiÕu sãt ®ã vµ ph¶i cè g¾ng hiÓu r»ng ®ã lµ c¬ së cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña chóng ta. Muèn ®Æt quan hÖ gi÷a giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n cho ®óng, chØ cã thÓ cã hai con ®−êng. NÕu nÒn ®¹i c«ng nghiÖp ®−îc phån thÞnh, nÕu nÒn c«ng nghiÖp ®ã cã thÓ cung cÊp ngay ®−îc sè s¶n phÈm cho ng−êi tiÓu n«ng mét çch ®Çy ®ñ hoÆc nhiÒu h¬n tr−íc vµ do ®ã x©y dùng ®−îc nh÷ng tû lÖ ®óng ®¾n gi÷a sè n«ng s¶n phÈm do n«ng d©n b¸n ra vµ sè s¶n phÈm c«ng nghiÖp, th× lóc ®ã n«ng d©n sÏ hoµn toµn tháa m·n; trong tr−êng hîp ®ã n«ng d©n, qu¶ng ®¹i quÇn chóng n«ng d©n ngoµi ®¶ng, tù nhiªn sÏ ph¶i thõa nhËn r»ng chÕ ®é míi nµy tèt h¬n chÕ ®é t− b¶n. NÕu nãi tíi nÒn ®¹i c«ng nghiÖp phån thÞnh cã thÓ lËp tøc tháa m·n n«ng d©n vÒ tÊt c¶ nh÷ng s¶n phÈm cÇn thiÕt, th× ®iÒu kiÖn nµy ®· cã; nÕu ®øng vÒ ph¹m vi thÕ giíi mµ xÐt vÊn ®Ò, th× trªn tr¸i ®Êt còng ®· cã nÒn ®¹i c«ng nghiÖp phån thÞnh ®ã, cã thÓ cung cÊp cho thÕ giíi tÊt c¶ mäi s¶n phÈm; nh−ng ng−êi ta kh«ng biÕt sö dông nã mét çch nµo kh¸c ngoµi viÖc ®em chÕ t¹o ®¹i b¸c, ®¹n vµ nh÷ng thø vò khÝ kh¸c ®· ®−îc ®em sö dông rÊt cã hiÖu qu¶ trong nh÷ng n¨m 1914 - 1918. Håi ®ã, c«ng nghiÖp ®· phôc vô chiÕn tranh vµ ®· cung cÊp


377

cho loµi ng−êi mét çch dåi dµo ®Õn nçi rèt cuéc l¹i ®· cã Ýt nhÊt lµ 10 triÖu ng−êi chÕt vµ Ýt nhÊt lµ 20 triÖu ng−êi tµn phÕ. Chóng ta ®· thÊy ®iÒu ®ã; chiÕn tranh ë thÕ kû XX kh¸c víi nh÷ng cuéc chiÕn tranh håi tr−íc.

Sau cuéc chiÕn tranh ®ã, ngay c¶ ë nh÷ng n−íc chiÕn th¾ng, trong sè nh÷ng ng−êi thï ®Þch nhÊt vµ xa l¹ nhÊt ®èi víi bÊt cø chñ nghÜa x· héi nµo, trong sè nh÷ng ng−êi ghÐt cay ghÐt ®¾ng bÊt kú mét chót t− t−ëng x· héi chñ nghÜa nµo, ― trong sè nh÷ng ng−êi ®ã ®· cã hÕt søc nhiÒu ý kiÕn nãi râ r»ng, ngay nh− nÕu trªn thÕ giíi kh«ng cã nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tai ¸c, th× vÞ tÊt ®· cã thÓ ®Ó x¶y ra mét cuéc chiÕn tranh nh− thÕ n÷a. §ã lµ ý kiÕn cña nh÷ng ng−êi ®¹i biÓu cho çc n−íc giµu cã nhÊt. Sù nghiÖp cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp giµu cã vµ tiªn tiÕn ®ã lµ nh− thÕ ®Êy. Nã ®· phôc vô viÖc chÕ t¹o ra nh÷ng con ng−êi tµn phÕ, vµ nã kh«ng cßn thêi giê ®Ó cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp cho n«ng d©n. Tuy vËy, chóng ta vÉn cã quyÒn nãi r»ng, trªn ph¹m vi thÕ giíi, cã mét nÒn c«ng nghiÖp nh− vËy. Trªn thÕ giíi cã nh÷ng n−íc ®· cã nÒn ®¹i c«ng nghiÖp tiªn tiÕn, ®ñ ®Ó cung cÊp ngay lËp tøc cho hµng tr¨m triÖu n«ng d©n l¹c hËu. Chóng ta lÊy ®ã lµm c¬ së cho nh÷ng tÝnh to¸n cña chóng ta. Do thÊy ®iÒu ®ã trong cuéc sèng hµng ngµy, nªn çc ®ång chÝ biÕt râ h¬n ai hÕt r»ng nÒn ®¹i c«ng nghiÖp vèn yÕu ít cña chóng ta ®· ®Ó l¹i nh÷ng g×. ThÝ dô ë vïng §«n-b¸t, c¬ së chÝnh cña ®¹i c«ng nghiÖp, ®· cã biÕt bao nhiªu sù ph¸ ho¹i trong cuéc néi chiÕn vµ ®· ph¶i tr¶i qua bao nhiªu chÝnh phñ ®Õ quèc chñ nghÜa (xø U-cra-i-na ®· ph¶i tr¶i qua bao nhiªu thø chÝnh phñ ®ã råi!), nªn tÊt nhiªn nÒn ®¹i c«ng nghiÖp cña chóng ta chØ cßn ®Ó l¹i nh÷ng m¶nh vôn th¶m h¹i. NÕu thªm vµo ®ã çi tai häa mÊt mïa n¨m 1921, th× çc ®ång chÝ sÏ thÊy r»ng chóng ta kh«ng thùc hiÖn ®−îc ý ®Þnh lÊy s¶n phÈm cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp ®· thuéc vµo tay nhµ n−íc ®Ó cung cÊp cho n«ng d©n. Mét khi ý ®Þnh ®ã kh«ng thùc hiÖn ®−îc, th× gi÷a n«ng

V . I . L ª - n i n

378

d©n vµ c«ng nh©n, tøc lµ gi÷a n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp, kh«ng thÓ cã sù liªn hÖ kinh tÕ nµo kh¸c, ngoµi viÖc trao ®æi, bu«n b¸n. Thùc chÊt cña vÊn ®Ò lµ ë ®ã. Thay thÕ chÕ ®é tr−ng thu l−¬ng thùc thõa b»ng thuÕ l−¬ng thùc, ― ®ã lµ thùc chÊt cña chÝnh s¸ch kinh tÕ cña chóng ta, thùc chÊt ®ã cùc kú ®¬n gi¶n. NÕu kh«ng cã mét nÒn ®¹i c«ng nghiÖp phån thÞnh cã thÓ ®−îc tæ chøc lµm sao ®Ó tháa m·n ngay nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp cho n«ng d©n, th× kh«ng cßn çch nµo kh¸c ®Ó dÇn dÇn ph¸t triÓn khèi liªn minh m¹nh mÏ gi÷a c«ng nh©n vµ n«ng d©n, h¬n lµ bu«n b¸n vµ dÇn dÇn ®−a n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp lªn cao h¬n tr×nh ®é hiÖn nay, d−íi sù l·nh ®¹o vµ kiÓm so¸t cña nhµ n−íc c«ng nh©n, ― kh«ng cã con ®−êng nµo kh¸c c¶. Chóng ta ®i theo con ®−êng ®ã do mét sù tÊt yÕu tuyÖt ®èi. C¬ së vµ thùc chÊt cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña chóng ta chØ lµ ë ®ã.

Trong thêi kú mµ sù chó ý chñ yÕu vµ lùc l−îng chñ yÕu ph¶i dån vµo çc nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ qu©n sù, chóng ta kh«ng thÓ hµnh ®éng mét çch nµo kh¸c ngoµi çch hµnh ®éng hÕt søc nhanh chãng, lao lªn phÝa tr−íc víi ®éi tiªn phong, vµ biÕt r»ng ®éi tiªn phong ®ã sÏ ®−îc ñng hé. Trong lÜnh vùc nh÷ng c¶i çch vÜ ®¹i vÒ chÝnh trÞ, trong lÜnh vùc cña sù nghiÖp cùc kú vÜ ®¹i mµ chóng ta ®· tiÕn hµnh trong ba n¨m, khi x«ng vµo vßng chiÕn chèng nh÷ng c−êng quèc ®øng ®Çu thÕ giíi, trong nh÷ng lÜnh vùc ®ã, chóng ta cã ®−îc khèi liªn minh n«ng d©n vµ c«ng nh©n, lµ thuÇn chØ nhê vµo nhiÖt t×nh chÝnh trÞ vµ qu©n sù, v× mçi mét n«ng d©n ®Òu biÕt, c¶m thÊy vµ nhËn thÊy r»ng kÎ thï mu«n ®êi chèng l¹i hä lµ bän ®Þa chñ, ®−îc bän ®¹i biÓu çc ®¶ng kh¸c gióp ®ì b»ng çch nµy hay çch kh¸c. Vµ v× thÕ khèi liªn minh ®ã ®· ®−îc v÷ng ch¾c vµ v« ®Þch.

VÒ mÆt kinh tÕ, khèi liªn minh cÇn ph¶i ®−îc x©y dùng trªn nh÷ng c¬ së kh¸c. ë ®©y, cÇn ph¶i thay ®æi thùc chÊt vµ h×nh thøc cña khèi liªn minh. NÕu trong ®¶ng céng s¶n, trong c«ng ®oµn hoÆc trong sè nh÷ng ng−êi chØ cã c¶m t×nh


379

víi ChÝnh quyÒn x«-viÕt th«i, mµ cã nh÷ng ng−êi quªn mÊt sù thay ®æi cÇn thiÕt vÒ thùc chÊt vµ h×nh thøc cña khèi liªn minh ®ã th× mÆc hä. Trong çch m¹ng mµ thiÕu s¸ng suèt nh− thÕ lµ kh«ng ®−îc. Sù cÇn thiÕt ph¶i thay ®æi h×nh thøc xuÊt ph¸t tõ chç chóng ta kh«ng thÓ chØ kÐo dµi liªn minh chÝnh trÞ vµ qu©n sù mét çch gi¶n ®¬n sang lÜnh vùc kinh tÕ ®−îc, khi mµ chóng ta ch−a cã nÒn ®¹i c«ng nghiÖp, khi mµ nÒn ®¹i c«ng nghiÖp ®· bÞ tµn ph¸ bëi mét cuéc chiÕn tranh ch−a hÒ cã tõ tr−íc ®Õn nay. ThËt thÕ, hiÖn nay, ngay c¶ ë nh÷ng n−íc v« cïng giµu cã h¬n chóng ta vµ ®· thu ®−îc lîi chø kh«ng bÞ tæn thÊt do chiÕn tranh, c«ng nghiÖp còng vÉn ch−a kh«i phôc l¹i ®−îc. Thay ®æi h×nh thøc vµ thùc chÊt cña khèi liªn minh c«ng n«ng lµ cÇn thiÕt. Trong thêi kú chÝnh trÞ vµ qu©n sù, chóng ta ®· tiÕn lªn qu¸ xa, so víi møc mµ sù liªn minh c«ng n«ng vÒ kinh tÕ trùc tiÕp cho phÐp. §Ó chiÕn th¾ng qu©n thï, chóng ta ®· ph¶i lµm nh− vËy vµ chóng ta cã quyÒn lµm nh− vËy. Chóng ta ®· lµm viÖc ®ã cã kÕt qu¶, v× chóng ta ®· chiÕn th¾ng kÎ thï cña chóng ta trªn lÜnh vùc lóc ®ã, tøc lµ lÜnh vùc chÝnh trÞ vµ qu©n sù; nh−ng trong lÜnh vùc kinh tÕ, chóng ta ®· bÞ c¶ mét lo¹t thÊt b¹i. Kh«ng nªn sî ph¶i thõa nhËn nh÷ng thÊt b¹i, mµ ng−îc l¹i míi ®óng; chØ khi nµo chóng ta kh«ng sî thõa nhËn nh÷ng thÊt b¹i vµ nh÷ng thiÕu sãt cña m×nh, chØ khi nµo chóng ta nh×n th¼ng vµo sù thËt, dï lµ sù thËt ®¸ng buån nhÊt ®i n÷a, ― chØ khi ®ã chóng ta míi häc ®−îc çch chiÕn th¾ng. Chóng ta cã quyÒn tù hµo víi nh÷ng thµnh tÝch cña chóng ta trong lÜnh vùc thø nhÊt, lÜnh vùc chÝnh trÞ vµ qu©n sù. Nh÷ng thµnh tÝch ®ã ®· ®−îc ghi vµo lÞch sö nh− lµ nh÷ng th¾ng lîi cã ý nghÜa thÕ giíi, t¸c dông cña th¾ng lîi nµy sÏ cßn biÓu hiÖn trong hÕt th¶y mäi lÜnh vùc. Nh−ng trong lÜnh vùc kinh tÕ th×, trong n¨m ho¹t ®éng mµ t«i hiÖn ph¶i b¸o ço víi çc ®ång chÝ, chóng ta míi chØ b−íc vµo con ®−êng chÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ chóng ta ®· tiÕn lªn ®−îc mét b−íc vÒ h−íng

V . I . L ª - n i n

380

®ã. V¶ l¹i, trong lÜnh vùc nµy chóng ta míi chØ b¾t ®Çu häc tËp vµ ë ®©y chóng ta l¹i m¾c qu¸ nhiÒu sai lÇm h¬n, v× chóng ta nh×n l¹i ®»ng sau, say mª víi kinh nghiÖm ®· qua; kinh nghiÖm ®· qua lµ tuyÖt trÇn, cao quý, vÜ ®¹i, cã ý nghÜa quèc tÕ, song kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®−îc nhiÖm vô cã tÝnh chÊt kinh tÕ mµ hiÖn nay chóng ta ph¶i gi¶i quyÕt trong ®iÒu kiÖn mét n−íc bÞ tµn ph¸ vÒ mÆt ®¹i c«ng nghiÖp, trong ®iÒu kiÖn ®ßi hái chóng ta tr−íc hÕt ph¶i häc tËp çch nèi l¹i nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ tÊt yÕu vµ kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc hiÖn nay. Mèi quan hÖ ®ã lµ th−¬ng m¹i. §èi víi nh÷ng ng−êi céng s¶n, ®ã lµ mét ph¸t hiÖn rÊt khã chÞu. ThËt vËy, rÊt cã thÓ ®ã lµ mét ph¸t hiÖn hÕt søc khã chÞu; thËm chÝ ®iÒu ®ã nhÊt ®Þnh lµ khã chÞu n÷a. Nh−ng nÕu chóng ta chØ xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ý nghÜ dÔ chÞu hay khã chÞu th«i, th× chóng ta sÏ r¬i xuèng møc cña nh÷ng ng−êi "hÇu nh−" x· héi chñ nghÜa mµ chóng ta ®· thÊy qu¸ râ trong thêi ®¹i ChÝnh phñ l©m thêi Kª-ren-xki råi. T«i kh«ng nghÜ r»ng nh÷ng ng−êi "x· héi chñ nghÜa" lo¹i nµy cßn cã ®−îc chót uy tÝn nµo ®ã trong n−íc céng hßa chóng ta. Mµ çi ®· khiÕn chóng ta lu«n lu«n cã søc m¹nh lµ n¨ng lùc tÝnh ®Õn nh÷ng quan hÖ so s¸nh thùc tÕ vµ kh«ng sî nh÷ng quan hÖ so s¸nh ®ã, dï cã khã chÞu ®Õn thÕ nµo ®i n÷a.

Khi ®· cã nÒn ®¹i c«ng nghiÖp trªn ph¹m vi thÕ giíi, th× ch¾c ch¾n cã thÓ chuyÓn th¼ng lªn chñ nghÜa x· héi ®−îc; vµ kh«ng mét ai cã thÓ b¸c bá sù thùc ®ã, còng nh− kh«ng mét ai cã thÓ phñ nhËn ®−îc r»ng nÒn ®¹i c«ng nghiÖp ®ã hoÆc bÞ nghÑt thë vµ g©y ra n¹n thÊt nghiÖp ë nh÷ng n−íc chiÕn th¾ng phån vinh vµ giµu cã nhÊt, hoÆc chØ biÕt chÕ t¹o ra ®¹n d−îc ®Ó giÕt ng−êi. Vµ nÕu ë ta, v× chóng ta l¹c hËu, v× çch m¹ng cña ta næ ra trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− vËy, nªn hiÖn nay chóng ta ch−a cã ®−îc møc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cÇn thiÕt, th× chóng ta nghÜ sao ― th«i ch¨ng? ch¸n n¶n ch¨ng? Kh«ng. Chóng ta sÏ chuyÓn sang


381

mét c«ng viÖc gian khæ, v× con ®−êng chóng ta ®ang theo lµ ®óng ®¾n. Kh«ng nghi ngê g× c¶, con ®−êng liªn minh quÇn chóng nh©n d©n lµ con ®−êng duy nhÊt lµm cho lao ®éng cña n«ng d©n vµ cña c«ng nh©n sÏ lµ lao ®éng cho m×nh, chø kh«ng ph¶i lao ®éng cho kÎ bãc lét. Vµ ®Ó thùc hiÖn ®−îc môc ®Ých ®ã trong hoµn c¶nh n−íc ta, th× cÇn ph¶i cã nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ ― nh÷ng mèi quan hÖ duy nhÊt cã thÓ cã ®−îc ― tøc lµ nh÷ng mèi quan hÖ th«ng qua çc ho¹t ®éng kinh tÕ.

§ã lµ lý do chóng ta ph¶i lïi b−íc, ®ã lµ lÏ v× sao chóng ta ph¶i lïi vÒ chÕ ®é t− b¶n nhµ n−íc, lïi vÒ chÕ ®é t« nh−îng, lïi vÒ th−¬ng m¹i. Chóng ta ë trong hoµn c¶nh kinh tÕ bÞ tµn ph¸, nÕu kh«ng lïi b−íc nh− vËy th× chóng ta kh«ng thÓ nµo kh«i phôc ®−îc mèi quan hÖ thÝch ®¸ng víi n«ng d©n. NÕu kh«ng lïi b−íc nh− vËy, chóng ta sÏ cã nguy c¬ lµ ®éi tiÒn phong cña çch m¹ng ®i qu¸ xa ®Õn nçi nã sÏ t¸ch khái quÇn chóng n«ng d©n. Sù liªn minh gi÷a ®éi tiÒn phong cña çch m¹ng ®ã víi quÇn chóng n«ng d©n sÏ kh«ng thùc hiÖn ®−îc, mµ nh− vËy lµ çch m¹ng sÏ tiªu vong. Chóng ta ph¶i nhËn ®Þnh ®iÒu nµy mét çch ®Æc biÖt tØnh t¸o v× çi mµ chóng ta gäi lµ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, tr−íc hÕt vµ chñ yÕu lµ xuÊt ph¸t tõ ®ã mµ ra. §ã lµ lÏ v× sao chóng ta ®· nhÊt trÝ nãi r»ng, chóng ta sÏ tiÕn hµnh chÝnh s¸ch ®ã mét çch nghiªm tóc vµ l©u dµi, nh−ng tÊt nhiªn ― nh− chóng ta ®· nãi mét çch ®óng ®¾n ― kh«ng ph¶i lµ vÜnh viÔn. ChÝnh s¸ch ®ã do t×nh tr¹ng n−íc ta bÞ nghÌo khæ, bÞ tµn ph¸, vµ do nÒn ®¹i c«ng nghiÖp cña ta bÞ hÕt søc suy yÕu, mµ ra.

B©y giê t«i cã thÓ ®em vµi con sè hÕt søc nhá bÐ ®Ó chøng minh r»ng, dï nh÷ng khã kh¨n vµ nh÷ng sai lÇm cña chóng ta cã nhiÒu ®Õn ®©u ®i n÷a (chóng ta ®· ph¹m rÊt nhiÒu sai lÇm), c«ng viÖc vÉn cø ph¸t triÓn. Th−a çc ®ång chÝ, t«i kh«ng cã nh÷ng sè liÖu tæng qu¸t vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn cña néi th−¬ng; t«i sÏ chØ nªu lªn con sè kinh doanh

V . I . L ª - n i n

382

cña Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng trong ba th¸ng. Trong th¸ng ChÝn, con sè ®ã lµ 1 triÖu róp vµng, trong th¸ng M−êi lµ 3 triÖu, trong th¸ng M−êi mét lµ 6 triÖu. Mét lÇn n÷a, nÕu xÐt vÒ mÆt con sè tuyÖt ®èi, nh÷ng con sè ®ã vÉn lµ nh÷ng con sè rÊt nhá bÐ, nh÷ng con sè th¶m h¹i; ph¶i thõa nhËn th¼ng th¾n ®iÒu ®ã, v× nÕu cã nh÷ng ¶o t−ëng vÒ mÆt nµy, th× sÏ cã h¹i h¬n. §ã lµ nh÷ng con sè th¶m h¹i, nh−ng trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ n−íc ta bÞ tµn ph¸, nh÷ng con sè ®ã hiÓn nhiªn ®· chøng tá r»ng ®· cã mét sù chuyÓn biÕn ®i lªn, r»ng chóng ta cã thÓ b¸m lÊy c¬ së kinh tÕ ®ã. Dï chóng ta ― c¶ c«ng ®oµn lÉn ®¶ng céng s¶n, vµ bé m¸y qu¶n lý ― ®· ph¹m nhiÒu sai lÇm ®Õn ®©u ®i n÷a, chóng ta còng vÉn tin r»ng chóng ta cã thÓ kh¾c phôc ®−îc nh÷ng sai lÇm ®ã vµ chóng ta ®ang dÇn dÇn kh¾c phôc, r»ng v« luËn thÕ nµo chóng ta còng ®i theo con ®−êng khiÕn chóng ta sÏ kh«i phôc ®−îc mèi quan hÖ gi÷a n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp. NÕu viÖc kh«i phôc ®¹i c«ng nghiÖp khã kh¨n ®Õn thÕ th×, dï chØ lµ trªn quy m« kinh tÕ tiÓu n«ng vµ lóc nµy lµ trªn c¬ së nÒn tiÓu c«ng nghiÖp, chóng ta còng cã thÓ ph¶i ph¸t triÓn ®−îc lùc l−îng s¶n xuÊt. Chóng ta ph¶i ®¹t ®−îc kÕt qu¶ vµ chóng ta ®ang b¾t ®Çu ®¹t ®−îc, nh−ng ph¶i nhí r»ng vÒ mÆt nµy, tèc ®é vµ hoµn c¶nh c«ng t¸c cã kh¸c, r»ng ë ®©y, khã giµnh ®−îc th¾ng lîi h¬n. ë ®©y, chóng ta kh«ng thÓ ®¹t tíi nh÷ng môc tiªu cña chóng ta mét çch nhanh chãng nh− chóng ta ®· ®¹t ®−îc vÒ mÆt chÝnh trÞ vµ qu©n sù. ë ®©y, kh«ng thÓ tÝnh ®Õn nh÷ng b−íc tiÕn nhanh, tiÕn vät ®−îc, vµ nh÷ng thêi h¹n ®Òu kh¸c: thêi h¹n ®ã kÐo dµi hµng chôc n¨m. §ã lµ nh÷ng thêi h¹n cÇn thiÕt ®Ó chóng ta giµnh lÊy th¾ng lîi trong cuéc chiÕn tranh kinh tÕ, trong hoµn c¶nh çc n−íc l¸ng giÒng kh«ng gióp ®ì mµ thï ®Þch víi chóng ta.

Nh−ng con ®−êng cña chóng ta lµ con ®−êng ®óng, v× ®ã lµ con ®−êng mµ sím hay muén çc n−íc kh¸c nhÊt ®Þnh


383

còng sÏ ®i theo. Chóng ta ®· b¾t ®Çu ®i theo con ®−êng ®óng ®¾n ®ã. ChØ cÇn ph¶i c©n nh¾c thËn träng tõng b−íc nhá, chó ý tíi mçi sai lÇm hÕt søc nhá cña m×nh, vµ nh− vËy lµ chóng ta sÏ th¾ng trªn con ®−êng ®ã.

Çc ®ång chÝ, b©y giê t«i cÇn nãi vµi lêi vÒ ngµnh kinh tÕ chñ yÕu cña ta, tøc ngµnh n«ng nghiÖp. Nh−ng t«i nghÜ r»ng vÒ vÊn ®Ò nµy, çc ®ång chÝ sÏ nghe mét b¶n b¸o ço ®Çy ®ñ h¬n nhiÒu vµ chi tiÕt h¬n nhiÒu mµ t«i cã thÓ lµm ®−îc, vµ sÏ ®−îc nghe c¶ b¶n b¸o ço vÒ n¹n ®ãi mµ ®ång chÝ Ca-li-nin sÏ tr×nh bµy víi çc ®ång chÝ.

Çc ®ång chÝ, çc ®ång chÝ ®Òu biÕt rÊt râ lµ n¨m 1921 chóng ta ®· bÞ mét n¹n ®ãi kinh khñng nh− thÕ nµo. Nh÷ng tai häa Êy cña n−íc Nga cò tÊt nhiªn ph¶i gi¸ng lªn ®Çu chóng ta, v× thÕ con ®−êng tho¸t duy nhÊt khái t×nh tr¹ng ®ã chØ lµ phôc håi çc lùc l−îng s¶n xuÊt, phôc håi kh«ng ph¶i trªn c¬ së cò, chËt hÑp, th¶m h¹i, mµ trªn mét c¬ së míi, c¬ së c«ng nghiÖp lín vµ ®iÖn khÝ hãa. §ã lµ ph−¬ng s¸ch duy nhÊt ®Ó chóng ta tho¸t ra khái c¶nh khæ cùc, c¶nh ®ãi kÐm liªn miªn; mµ ®èi víi c«ng t¸c nµy, ai còng thÊy ngay lµ tuyÖt nhiªn kh«ng thÓ hoµn thµnh trong nh÷ng thêi h¹n nh− thêi h¹n ®Ó giµnh nh÷ng th¾ng lîi cña chóng ta vÒ chÝnh trÞ vµ qu©n sù ®−îc. Tuy nhiªn, dï bÞ çc n−íc thï ®Þch bao v©y, chóng ta vÉn bÎ gÉy ®−îc cuéc phong táa ®ã: mÆc dï sù viÖn trî thËt qu¸ Ýt ái, nh−ng chóng ta còng ®· cã ®−îc chót ®Ønh. TÝnh gép tÊt c¶, sè viÖn trî ®−îc 2 1/2 triÖu pót. §ã lµ toµn bé sè viÖn trî mµ chóng ta ®· nhËn ®−îc cña çc n−íc ngoµi, sè viÖn trî mµ v× lßng tõ thiÖn çc n−íc ngoµi ®· cã thÓ gióp ®ì cho n−íc Nga ®ãi kÐm. Sè tiÒn quyªn tÆng chóng ta lµ 600 000 róp vµng. §ã lµ mét con sè qu¸ nhá bÐ, vµ nã cho chóng ta thÊy r»ng giai cÊp t− s¶n ch©u ¢u ®· ®èi xö víi n−íc Nga bÞ ®ãi kÐm mét çch vô lîi nh− thÕ nµo. Cã lÏ tÊt c¶ çc ®ång chÝ ®Òu biÕt r»ng håi ®Çu, khi ®−îc tin cã n¹n ®ãi, çc

V . I . L ª - n i n

384

chÝnh kh¸ch cã thÕ lùc ®· tuyªn bè trÞnh träng vµ v¨n hoa r»ng cã thÓ lîi dông n¹n ®ãi nµy mµ ch¬i mét vè thËt ¸c, lµ nªu vÊn ®Ò çc mãn nî cò lªn. T«i kh«ng biÕt con quû cã ghª gím h¬n chñ nghÜa ®Õ quèc hiÖn ®¹i kh«ng. Nh−ng t«i biÕt r»ng trªn thùc tÕ ®· cã chuyÖn nh− thÕ nµy: mÆc dï cã n¹n ®ãi, ng−êi ta ®· ®Þnh ®ßi l¹i çc mãn nî cò víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt nÆng. Chóng ta kh«ng vç nî vµ chóng ta trÞnh träng tuyªn bè r»ng chóng ta s½n sµng nãi chuyÖn cô thÓ vÒ çc mãn nî ®ã. Nh−ng kh«ng bao giê, ch¼ng khi nµo chóng ta l¹i ®Ó cho ng−êi ta nh©n dÞp nµy n« dÞch chóng ta, mµ kh«ng ®Õm xØa g× ®Õn nh÷ng yªu cÇu cã ®i cã l¹i, kh«ng hÒ xem xÐt vÊn ®Ò mét çch cô thÓ ― tÊt c¶ çc ®ång chÝ ®Òu biÕt r»ng vÒ ®iÓm nµy kh«ng thÓ cã g× ph¶i nghi ngê c¶.

T«i cÇn b¸o ®Ó çc ®ång chÝ biÕt r»ng, trong nh÷ng ngµy gÇn ®©y, dï sao chóng ta còng ®· thu ®−îc mét th¾ng lîi rÊt ®¸ng kÓ trong cuéc ®Êu tranh chèng n¹n ®ãi. Ch¾c çc ®ång chÝ ®· thÊy çc b¸o ®¨ng tin lµ ë Mü ng−êi ta ®· dµnh 20 triÖu ®«-la ®Ó gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi ë Nga, víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ®¹i kh¸i gièng nh− nh÷ng ®iÒu kiÖn cña C¬ quan qu¶n lý viÖn trî Mü, mét tæ chøc cña Mü ®Ó cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ n¹n ®ãi. Çch ®©y vµi ngµy, chóng t«i ®· nhËn ®−îc mét bøc ®iÖn cña Cra-xin b¸o tin r»ng chÝnh phñ Mü chÝnh thøc ®Ò nghÞ b¶o ®¶m trong ba th¸ng sÏ giao xong sè l−¬ng thùc vµ gièng m¸ trÞ gi¸ 20 triÖu ®«-la ®ã nÕu chóng ta b»ng lßng còng bá ra 10 triÖu ®«-la (20 triÖu róp vµng) ®Ó tiªu vµo nh÷ng môc ®Ých nµy. Chóng t«i ®· chÊp thuËn ngay vµ ®· chuyÓn ®iÒu ®ã ®i b»ng ®iÖn tÝn. Nh− thÕ th× cã thÓ nãi r»ng trong ba th¸ng ®Çu, chóng ta sÏ cung cÊp cho nh÷ng ng−êi bÞ n¹n ®ãi mét sè l−¬ng thùc vµ gièng m¸ trÞ gi¸ 30 triÖu ®«-la, b»ng 60 triÖu róp vµng. Cè nhiªn, nh− thÕ lµ Ýt; nh− thÕ kh«ng thÊm vµo ®©u ®èi víi tai häa khñng khiÕp ®· gi¸ng xuèng ®Çu chóng ta. TÊt c¶ çc ®ång chÝ ®Òu hiÓu rÊt râ ®iÒu ®ã. Nh−ng dï


385

sao, ®Êy còng lµ mét sù gióp ®ì; ch¾c ch¾n nã sÏ cã t¸c dông vµ sÏ lµm gi¶m bít nçi khæ cùc khñng khiÕp vµ n¹n ®ãi khñng khiÕp. Vµ nÕu trong mïa thu, chóng ta ®· cã thÓ ®¹t ®−îc mét thµnh tÝch nhÊt ®Þnh trong viÖc cung cÊp gièng m¸ cho çc ®Þa ph−¬ng ®ãi kÐm vµ trong viÖc më réng diÖn tÝch gieo trång nãi chung, th× chóng ta hy väng r»ng ®Õn mïa xu©n chóng ta sÏ thu ®−îc mét kÕt qu¶ cßn kh¶ quan h¬n n÷a.

ë n−íc ta, ng−êi ta ®· gieo ®−îc chõng 75% diÖn tÝch lóa thu trong nh÷ng tØnh bÞ n¹n ®ãi, 102% trong nh÷ng tØnh mµ mïa mµng bÞ thÊt b¸t phÇn nµo, 123% trong nh÷ng tØnh s¶n xuÊt, vµ 126% trong nh÷ng tØnh tiªu dïng. §iÒu ®ã, bÊt luËn thÕ nµo còng chøng tá r»ng mÆc dï ®iÒu kiÖn n−íc ta hÕt søc gay go, nh−ng chóng ta còng ®· gióp ®ì n«ng d©n ®−îc phÇn nµo trong viÖc më réng diÖn tÝch gieo trång vµ trong cuéc ®Êu tranh chèng n¹n ®ãi. Do nh÷ng ®iÒu kiÖn ®· xuÊt hiÖn, giê ®©y chóng ta cã quyÒn hy väng, ― mµ hy väng nh− thÕ kh«ng cã g× lµ qu¸ ®¸ng vµ còng kh«ng sî lµ m¾c ph¶i sai lÇm, ― r»ng chóng ta sÏ gióp ®ì ®−îc n«ng d©n kh¸ nhiÒu ®Ó b¶o ®¶m viÖc canh t¸c trong vô xu©n. Sù gióp ®ì Êy, t«i xin nh¾c l¹i, cßn xa míi ®−îc ®Çy ®ñ. §−¬ng nhiªn lµ chóng ta sÏ kh«ng cã ®ñ ph−¬ng tiÖn ®Ó ®èi phã víi tÊt c¶ c¶nh khæ cùc. Ph¶i nãi thËt nh− vËy. Chóng ta cµng ph¶i nç lùc h¬n n÷a ®Ó t¨ng c−êng sù gióp ®ì ®ã.

VÒ vÊn ®Ò nµy, t«i thÊy cÇn th«ng b¸o nh÷ng sè liÖu tæng kÕt vÒ c«ng t¸c cña chóng ta trong c«ng t¸c l−¬ng thùc. Nãi chung chÕ ®é thuÕ l−¬ng thùc ®· gi¶m nhÑ g¸nh nÆng cho toµn thÓ quÇn chóng n«ng d©n. §iÒu ®ã kh«ng cÇn ph¶i chøng minh n÷a. VÊn ®Ò kh«ng ph¶i chØ lµ ë sè l−îng lóa m× ®· lÊy cña n«ng d©n, mµ cßn ë chç ng−êi n«ng d©n c¶m thÊy an t©m h¬n víi chÕ ®é thuÕ l−¬ng thùc vµ cã nhiÖt t×nh s¶n xuÊt h¬n. Cïng víi viÖc søc s¶n xuÊt ®−îc t¨ng lªn, chÕ ®é thuÕ l−¬ng thùc ®· më cho ng−êi n«ng d©n

V . I . L ª - n i n

386

siªng n¨ng mét con ®−êng thªnh thang h¬n. KÕt qu¶ viÖc thu thuÕ l−¬ng thùc trong n¨m qua khiÕn chóng ta ph¶i nãi r»ng: chóng ta cÇn hÕt søc cè g¾ng ®Ó kh«ng bÞ vÊp v¸p.

§©y lµ nh÷ng kÕt qu¶ chung mµ t«i cã thÓ, d−íi h×nh thøc hÕt søc ng¾n gän, th«ng b¸o víi çc ®ång chÝ, theo nh÷ng sè liÖu míi nhÊt cña Bé d©n ñy l−¬ng thùc. Chóng ta cÇn Ýt nhÊt lµ 230 triÖu pót, trong ®ã 12 triÖu dµnh cho nh÷ng ng−êi bÞ n¹n ®ãi, 37 triÖu lµm lóa gièng vµ 15 triÖu cho quü dù tr÷; thÕ mµ chóng ta cã thÓ thu ®−îc 109 triÖu pót do thuÕ l−¬ng thùc, 15 triÖu do c«ng xay bét, 12 2

1 triÖu do thu håi sè lóa gièng cho vay, 13 2

1 triÖu do trao ®æi hµng hãa, 27 triÖu thu cña U-cra-i-na vµ 38 triÖu pót nhËp cña n−íc ngoµi (38 triÖu nÕu cho r»ng chóng ta sÏ nhËn ®−îc 30 triÖu b»ng çch mµ t«i võa nãi víi çc ®ång chÝ, vµ chóng ta sÏ mua thªm 8 triÖu pót). Tæng céng: 215 triÖu pót. Dï sao còng cßn thiÕu hôt vµ kh«ng cã mét pót dù tr÷ nµo. VÒ vÊn ®Ò ta cßn cã thÓ mua thªm mét pót nµo cña n−íc ngoµi kh«ng, th× kh«ng biÕt ®−îc. KÕ ho¹ch l−¬ng thùc cña chóng ta hiÖn nay ®−îc tÝnh to¸n s¸t ®óng ®Ó hÕt søc gi¶m nhÑ çi g¸nh nÆng ®ang ®Ì lªn n«ng d©n, n¹n nh©n cña n¹n ®ãi. Suèt mét thêi gian dµi ë trong çc c¬ quan x«-viÕt ë trung −¬ng, chóng ta ®· dèc mäi cè g¾ng ®Ó cho kÕ ho¹ch l−¬ng thùc ®−îc ph©n phèi ®Õn møc tèi ®a. NÕu n¨m 1920, cã 38 triÖu ng−êi do nhµ n−íc ph¶i nu«i, th× ngµy nay, chóng ta ®· rót con sè ®ã xuèng 8 triÖu. VÒ mÆt nµy chóng ta ®· gi¶m xuèng nh− thÕ ®ã. Nh−ng tõ nh÷ng ®iÒu ®· nãi trªn ®©y, ta chØ ®i ®Õn mét kÕt luËn duy nhÊt lµ: thuÕ l−¬ng thùc ph¶i thu cho ®−îc 100%, nghÜa lµ ph¶i thu hÕt cho b»ng ®−îc. Chóng ta tuyÖt nhiªn kh«ng quªn r»ng ®ã lµ mét g¸nh rÊt nÆng cho n«ng d©n ®· tõng bÞ ®au khæ nhiÒu råi. T«i biÕt rÊt râ r»ng nh÷ng ®ång chÝ ë ®Þa ph−¬ng lµ nh÷ng ng−êi tù b¶n th©n m×nh ®· tõng biÕt tÊt c¶ çi g¸nh nÆng cña c«ng


387

t¸c l−¬ng thùc ®ã, ®Òu hiÓu râ h¬n t«i nhiÖm vô ®ã cã nghÜa lµ thÕ nµo: ph¶i thu ®−îc 100% thuÕ l−¬ng thùc, vµ nhÊt thiÕt ph¶i thu cho b»ng ®−îc trong lóc nµy. Nh−ng nh©n danh chÝnh phñ, t«i cÇn ph¶i nãi víi çc ®ång chÝ, vµ ®©y còng lµ kÕt luËn cña b¶n b¸o ço c«ng t¸c n¨m 1921 cña chóng ta: çc ®ång chÝ, nhiÖm vô ®ã ph¶i ®−îc thùc hiÖn; khã kh¨n ®ã ph¶i ®−îc v−ît qua vµ trë ng¹i ®ã ph¶i ®−îc kh¾c phôc. NÕu kh«ng, çi c¬ b¶n, çi s¬ ®¼ng nhÊt trong ngµnh vËn t¶i vµ ngµnh c«ng nghiÖp cña chóng ta sÏ kh«ng ®−îc b¶o ®¶m; nÕu kh«ng, ng©n quü tèi thiÓu nhÊt, tuyÖt ®èi cÇn thiÕt, sÏ kh«ng ®−îc b¶o ®¶m; mµ kh«ng cã ng©n quü nµy, th× kh«ng sao tån t¹i ®−îc trong hoµn c¶nh cña chóng ta hiÖn nay ®ang bÞ çc kÎ thï bao v©y, vµ thªm vµo ®ã lµ thÕ c©n b»ng trªn côc diÖn quèc tÕ l¹i cùc kú bÊp bªnh.

Kh«ng cã nh÷ng cè g¾ng kh«ng bê bÕn th× kh«ng cã con ®−êng nµo tho¸t vµ kh«ng thÓ cã con ®−êng nµo tho¸t khái hoµn c¶nh cña chóng ta, nh÷ng ng−êi ®· bÞ cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa vµ cuéc néi chiÕn lµm cho c¬ cùc, ®· bÞ giai cÊp thèng trÞ ë tÊt c¶ çc n−íc quÊy nhiÔu cho mÖt löa; v× thÕ cÇn ph¶i nãi thËt râ chø kh«ng sî sù thËt cay ®¾ng, vµ còng nh©n danh ®¹i héi mµ kh¼ng ®Þnh tr−íc tÊt c¶ nh÷ng ng−êi cã tr¸ch nhiÖm ë ®Þa ph−¬ng r»ng: "Çc ®ång chÝ, tÊt c¶ sù sèng cßn cña n−íc Céng hßa x«-viÕt, toµn bé çi kÕ ho¹ch rÊt khiªm tèn cña chóng ta vÒ phôc håi ngµnh vËn t¶i vµ c«ng nghiÖp, ®Òu dùa c¶ vµo viÖc thùc hiÖn çc kÕ ho¹ch chung cña chóng ta vÒ l−¬ng thùc. V× vËy thu ®−îc 100% thuÕ l−¬ng thùc lµ mét ®iÒu tuyÖt ®èi cÇn thiÕt".

Nãi ®Õn kÕ ho¹ch, t«i muèn nãi ®Õn t×nh h×nh kÕ ho¹ch nhµ n−íc cña chóng ta trong thùc tiÔn hiÖn nay ra sao. Tr−íc tiªn, t«i muèn nãi ®Õn nhiªn liÖu, nã lµ b¸nh m× cña c«ng nghiÖp, lµ c¬ së cña toµn bé sù ho¹t ®éng cña chóng ta trong lÜnh vùc nµy. Ch¾c lµ h«m nay çc ®ång chÝ ®Òu ®·

V . I . L ª - n i n

388

nhËn ®−îc nh÷ng tµi liÖu vÒ ho¹t ®éng cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc; nÕu kh«ng th× trong nh÷ng ngµy gÇn ®©y çc ®ång chÝ còng sÏ nhËn ®−îc. Çc ®ång chÝ sÏ nhËn ®−îc b¶n b¸o ço vÒ ®¹i héi çc çn bé kü thuËt ®iÖn; b¶n b¸o ço ®· cung cÊp nh÷ng tµi liÖu hÕt søc quan träng vµ hÕt søc phong phó, ®· nªu lªn nh÷ng ý kiÕn thÈm tra kÕ ho¹ch ®ã cña çc nhµ b¸c häc vµ çc nhµ kü thuËt −u tó nhÊt ë n−íc Nga, mét kÕ ho¹ch duy nhÊt ®−îc kh¶o nghiÖm mét çch khoa häc, mét kÕ ho¹ch kh«i phôc nÒn ®¹i c«ng nghiÖp cña ta mét çch gi¶n yÕu nhÊt vµ bøc thiÕt nhÊt, vµ ®ßi hái Ýt ra còng ph¶i mÊt tõ 10 - 15 n¨m. T«i ®· nãi vµ t«i sÏ cßn nh¾c ®i nh¾c l¹i m·i r»ng nh÷ng thêi h¹n mµ chóng ta cÇn ph¶i tÝnh trong c«ng t¸c thùc tiÔn cña chóng ta b©y giê kh¸c víi nh÷ng thêi h¹n mµ tr−íc kia chóng ta ®· thÊy trong lÜnh vùc qu©n sù vµ chÝnh trÞ. RÊt nhiÒu ®ång chÝ l·nh ®¹o cña ®¶ng céng s¶n vµ cña c«ng ®oµn ®· hiÓu râ ®iÒu nµy, nh−ng ph¶i lµm sao cho tÊt c¶ mäi ng−êi còng ®Òu hiÓu. Nh©n tiÖn xin nãi lµ trong cuèn s¸ch nhá cña ®ång chÝ Cr¬-gi-gia-nèp-xki ― b¸o ço vÒ ho¹t ®éng cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc ― mµ ngµy mai sÏ ph¸t cho çc ®ång chÝ, çc ®ång chÝ sÏ thÊy r»ng theo ý kiÕn tËp thÓ cña çc kü s− vµ çc nhµ n«ng häc, vÊn ®Ò kÕ ho¹ch cña chóng ta trªn ®¹i thÓ ®· ®−îc ®Æt ra nh− thÕ nµo. Çc ®ång chÝ sÏ thÊy çc kü s− vµ çc nhµ n«ng häc ®· ®Ò cËp vÊn ®Ò nh− thÕ nµo, kh«ng ph¶i theo nh÷ng quan ®iÓm th«ng th−êng cña chóng ta vÒ chÝnh trÞ hay vÒ kinh tÕ nãi chung, mµ lµ ®øng trªn gãc ®é kinh nghiÖm tËp thÓ, ngoµi ra cã xÐt ®Õn nh÷ng giíi h¹n mµ chóng ta cã thÓ lïi l¹i. Qua cuèn s¸ch nhá Êy, çc ®ång chÝ sÏ thÊy ®−îc lêi gi¶i ®¸p cho c©u hái ®ã theo quan ®iÓm cña çc kü s− vµ çc nhµ n«ng häc, vµ ®iÒu cµng quý gi¸ h¬n n÷a lµ çc ®ång chÝ sÏ thÊy ®−îc, qua cuèn s¸ch nhá ®ã, c¬ quan kÕ ho¹ch nhµ n−íc cña chóng ta ®· quan niÖm vÊn ®Ò vËn t¶i c«ng nghiÖp nh− thÕ nµo, ― quan niÖm ®ã lµ kÕt qu¶ cña c«ng t¸c cña c¬ quan nµy trong n¨m qua.


389

§−¬ng nhiªn, ë ®©y t«i kh«ng thÓ tr×nh bµy víi çc ®ång chÝ néi dung cña c«ng t¸c ®ã ®−îc.

T«i chØ muèn nãi rÊt v¾n t¾t vÒ t×nh h×nh kÕ ho¹ch nhiªn liÖu ra sao th«i, v× vÒ mÆt nµy, ®Çu n¨m 1921, chóng ta ®· gÆp ph¶i nh÷ng thÊt b¹i hÕt søc nÆng nÒ. ChÝnh ngay trªn ®Þa h¹t nµy, c¨n cø vµo nh÷ng chuyÓn biÕn tèt cña cuèi n¨m 1920, chóng ta ®· m¾c mét sai lÇm hÕt søc nghiªm träng vµ ®· g©y ra cho ngµnh vËn t¶i mét cuéc khñng ho¶ng lín trong mïa xu©n 1921, ― mét cuéc khñng ho¶ng kh«ng nh÷ng do chç vËt t− thiÕu thèn g©y nªn, mµ cßn do chç chóng ta ®· kh«ng tÝnh to¸n ®óng ®¾n tèc ®é ph¸t triÓn. Sai lÇm mµ chóng ta ®· m¾c ph¶i v× ®· ®em ¸p dông kinh nghiÖm trong thêi kú ®Êu tranh qu©n sù vµ chÝnh trÞ vµo lÜnh vùc kinh tÕ, ®· s¶n sinh t¸c h¹i cña nã; ®ã lµ mét sai lÇm nghiªm träng nhÊt, mét sai lÇm c¨n b¶n, mµ ë mçi b−íc ®i, chóng ta vÉn cßn tiÕp tôc m¾c ph¶i, çc ®ång chÝ ¹. HiÖn nay chóng ta cã nhiÒu sai lÇm; vµ cÇn nãi r»ng nÕu chóng ta kh«ng nhËn thøc ®−îc nh÷ng sai lÇm ®ã vµ kh«ng söa ch÷a nh÷ng sai lÇm ®ã cho kú ®−îc, th× kh«ng lµm sao c¶i thiÖn nÒn kinh tÕ cña chóng ta mét çch v÷ng ch¾c ®−îc. Sau bµi häc ®ã, chóng ta v¹ch kÕ ho¹ch nhiªn liÖu cho 6 th¸ng cuèi n¨m 1921 mét çch rÊt thËn träng, chóng ta nhËn thÊy r»ng chØ h¬i c−êng ®iÖu mét chót trong vÊn ®Ò nµy còng kh«ng thÓ dung thø ®−îc, vµ chóng ta ®· ®Êu tranh víi çi ®ã b»ng mäi çch. Nh÷ng con sè nhËn ®−îc håi cuèi th¸ng Ch¹p do ®ång chÝ Xmin-ga, ng−êi l·nh ®¹o tÊt c¶ çc c¬ quan thu mua nhiªn liÖu cña chóng ta, b¸o ço víi t«i, tuy ch−a ®−îc ®Çy ®ñ l¾m, song còng ®· cho thÊy r»ng vÒ mÆt nµy chóng ta ®· bÞ thiÕu hôt, nh−ng kh«ng nhiÒu l¾m, ― sè thiÕu hôt ®ã chøng tá r»ng c¬ cÊu bªn trong cña dù to¸n nhiªn liÖu cña chóng ta ®· cã sù c¶i thiÖn; ®©y lµ vÊn ®Ò kho¸ng s¶n hãa nhiªn liÖu, nh− çc nhµ kü thuËt th−êng nãi, ― nãi mét çch kh¸c, trong viÖc cung cÊp nhiªn liÖu kho¸ng s¶n cña n−íc Nga ®· cã mét tiÕn bé lín; vµ chØ

V . I . L ª - n i n

390

cã nhiªn liÖu kho¸ng s¶n míi cã thÓ ®¶m b¶o ®−îc sù ph¸t triÓn cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng lµm c¬ së cho x· héi x· héi chñ nghÜa.

Trong thêi gian ®Çu cña 6 th¸ng cuèi n¨m 1921, kÕ ho¹ch nhiªn liÖu cña chóng ta ®−îc dù tÝnh nh− sau. Víi 2 700 000 xa-gien khèi 1) gç cñi, nÕu ta chuyÓn thµnh nh÷ng ®¬n vÞ quy −íc lµ 7 000 ca-lo, ― nh− chóng ta vÉn th−êng tÝnh vµ nh− Cr¬-gi-gia-nèp-xki còng ®· tÝnh nh− vËy ë trang 40 cña cuèn s¸ch nhá mµ ngµy mai sÏ ph¸t cho çc ®ång chÝ, ― th× chóng ta dù tÝnh cã thÓ thu ®−îc 297 triÖu pót. Song ngµy nay, nh÷ng con sè cho thÊy r»ng chóng ta ®· thu ®−îc gÇn 234 triÖu pót. Nh− vËy lµ cã mét sù thiÕu hôt rÊt lín mµ t«i cÇn l−u ý çc ®ång chÝ. Trong n¨m qua chóng ta hÕt søc chó ý theo dâi c«ng t¸c thu mua gç cñi cña çc c¬ quan nhiªn liÖu. Nh−ng chÝnh c«ng t¸c nµy l¹i cã quan hÖ hÕt søc mËt thiÕt ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ cña n«ng d©n. ChÝnh trong vÊn ®Ò nµy, tÊt c¶ g¸nh nÆng ®Òu ®æ lªn vai ng−êi n«ng d©n vµ con ngùa cña hä. ë ®©y, t×nh tr¹ng thiÕu nhiªn liÖu vµ thiÕu ¨n, v.v., ®· ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn c«ng t¸c. Sù thiÕu hôt ®· x¶y ra lµ v× thÕ ®ã. Cho nªn, h«m nay, b¾t ®Çu vµo chiÕn dÞch mïa ®«ng vÒ nhiªn liÖu, t«i ®· b¾t buéc ph¶i nh¾c l¹i: çc ®ång chÝ, h·y phæ biÕn vÒ çc ®Þa ph−¬ng çi khÈu hiÖu kªu gäi mäi ng−êi h·y dèc toµn lùc ra trong lÜnh vùc nµy. Cßn vÒ dù to¸n nhiªn liÖu cña chóng ta, chóng ta ®· rót xuèng møc thÊp nhÊt nh÷ng çi thËt tuyÖt ®èi cÇn thiÕt ®Ó kh«i phôc c«ng nghiÖp, nh−ng víi møc tèi thiÓu nµy, chóng ta tuyÖt ®èi ph¶i lµm cho b»ng ®−îc, dï khã kh¨n nh− thÕ nµo.

Chóng ta bµn tiÕp. Chóng ta dù tÝnh cã thÓ khai th¸c ®−îc 143 triÖu pót than; thÕ mµ chóng ta ®· ®¹t ®−îc 184 triÖu pót; ®ã lµ mét th¾ng lîi, mét tiÕn bé trong viÖc kho¸ng

1) ― th−íc khèi Nga cò, tÝnh theo mçi chiÒu 2,1336 mÐt


391

s¶n hãa nhiªn liÖu cña chóng ta, mét tiÕn bé cña má than §«n-b¸t vµ cña çc c¬ quan kh¸c, trong ®ã nhiÒu ®ång chÝ ®· lao ®éng quªn m×nh vµ ®· thu ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ thùc tiÔn trong viÖc c¶i thiÖn nÒn c«ng nghiÖp lín. T«i xin dÉn mét vµi con sè vÒ má than §«n-b¸t, v× ®ã lµ c¬ së, lµ trung t©m lín cña toµn bé nÒn c«ng nghiÖp n−íc ta. VÒ dÇu löa, chóng ta dù tÝnh cã thÓ khai th¸c ®−îc 80 triÖu, tÝnh thµnh ®¬n vÞ quy −íc vÒ nhiªn liÖu, th× ®−îc 120 triÖu. VÒ than bïn, chóng ta dù tÝnh cã thÓ ®−îc 40 triÖu (tøc lµ 19 triÖu tÝnh theo ®¬n vÞ quy −íc vÒ nhiªn liÖu) vµ chóng ta ®· thu ®−îc 50 triÖu. Tæng céng l¹i, chóng ta ®· dù tÝnh sè khai th¸c ®−îc 579 triÖu pót, nh−ng ch¾c lµ con sè ®¹t ®−îc sÏ kh«ng v−ît qu¸ 562 triÖu. Nh×n chung, thÕ lµ cã thiÕu nhiªn liÖu. §µnh r»ng sè thiÕu hôt nµy kh«ng lín l¾m, cã lÏ 3 – 4%, nh−ng dï sao còng vÉn lµ thiÕu. MÆc dï nh− thÕ nµo còng ph¶i thõa nhËn r»ng tÊt c¶ çi ®ã lµ mét nguy c¬ hiÓn nhiªn cho nÒn c«ng nghiÖp lín, v× møc tèi thiÓu ®· dù tÝnh còng sÏ kh«ng ®¹t ®−îc hoµn toµn. Qua vÝ dô nµy, t«i nghÜ lµ tr−íc hÕt t«i ®· cho çc ®ång chÝ thÊy r»ng çc c¬ quan kÕ ho¹ch cña chóng ta ®· kh«ng uæng c«ng lµm viÖc, r»ng giê phót thùc hiÖn çc kÕ ho¹ch cña chóng ta s¾p ®Õn, vµ sau n÷a, thÝ dô ®ã còng chøng minh r»ng chóng ta chØ võa míi phôc håi l¹i th«i, vµ vÒ mÆt nµy t×nh h×nh kinh tÕ cña chóng ta cßn hÕt søc khã kh¨n vµ hÕt søc nÆng nÒ, cho nªn khÈu hiÖu chñ yÕu, khÈu hiÖu chiÕn ®Êu chñ yÕu, lêi kªu gäi chñ yÕu, lêi kªu gäi mµ ®¹i héi cña chóng ta ph¶i qu¸n triÖt trong khi tiÕn hµnh vµ hoµn thµnh çc c«ng t¸c cña m×nh, lêi kªu gäi mµ ®¹i héi cÇn ph¶i tung vÒ çc ®Þa ph−¬ng lµ lêi kªu gäi sau ®©y: trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp còng nh− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, chóng ta cßn cÇn ph¶i dèc søc cè g¾ng h¬n n÷a, dï cã khã kh¨n nh− thÕ nµo. VÒ mÆt nµy, kh«ng cã con ®−êng nµo kh¸c ngoµi çch lµm viÖc cËt lùc ®Ó cøu v·n n−íc céng hßa, ®Ó duy tr×, b¶o toµn vµ cñng cè chÝnh quyÒn

V . I . L ª - n i n

392

c«ng n«ng c¶. Chóng ta ®· ®¹t ®−îc nhiÒu kÕt qu¶, ®iÒu nµy ®Æc biÖt ®−îc má than §«n-b¸t chøng minh rÊt râ; ë ®ã, nhiÒu ®ång chÝ ®· lµm viÖc mét çch tËn tôy phi th−êng vµ ®· thµnh c«ng mét çch phi th−êng, nh− ®ång chÝ Pi-a-ta-cèp trong lÜnh vùc ®¹i c«ng nghiÖp, ®ång chÝ Ru-khi-m«-vÝch trong lÜnh vùc tiÓu c«ng nghiÖp; ®ång chÝ nµy lÇn ®Çu tiªn ®· tæ chøc ®−îc tiÓu c«ng nghiÖp mét çch khiÕn nã ®· cung cÊp ®−îc mét sè s¶n phÈm. Trong ®¹i c«ng nghiÖp, n¨ng suÊt cña mét c«ng nh©n khai th¸c than ®· ®¹t ®−îc møc tr−íc chiÕn tranh, ®ã lµ mét sù kiÖn mµ tr−íc ®©y ë n−íc chóng ta ch−a tõng thÊy. N¨m 1920, toµn bé s¶n l−îng cña má than §«n-b¸t lµ 272 triÖu pót. Toµn bé s¶n l−îng ®· ®¹t ®−îc lµ 272 triÖu pót, cßn n¨m 1921 lµ 350 triÖu. Con sè nµy rÊt lµ nhá so víi møc cao nhÊt tr−íc chiÕn tranh, tøc lµ 1700 triÖu pót. Nh−ng dï sao còng lµ ®¸ng kÓ. §iÒu ®ã chøng tá ta ®· tiÕn ®−îc mét b−íc thËt sù. Dï sao ®ã còng lµ mét b−íc tiÕn trong viÖc kh«i phôc ®¹i c«ng nghiÖp, vµ chóng ta còng kh«ng thÓ ng¹i hy sinh ®Ó kh«i phôc nÒn ®¹i c«ng nghiÖp.

T«i xin nãi thªm vµi lêi vÒ c«ng nghiÖp luyÖn kim. VÒ mÆt nµy, t×nh h×nh cña ta ®Æc biÖt gay go. HiÖn giê, chóng ta s¶n xuÊt b»ng kho¶ng 6% tr−íc chiÕn tranh. Cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa vµ néi chiÕn ®· ®−a n−íc Nga ®Õn chç nghÌo khæ vµ bÞ tµn ph¸ nh− thÕ ®ã! Nh−ng nhÊt ®Þnh chóng ta phôc håi ®−îc. Chóng ta ®ang x©y dùng nh÷ng trung t©m nh− Khu gang thÐp miÒn Nam135, ë ®ã ®ång chÝ Mª-gi¬-la-óc còng lµm viÖc hÕt søc tËn tôy. MÆc dï t×nh h×nh cña ta thËt khã kh¨n, ë ®©y chóng ta còng ®· thu ®−îc mét th¾ng lîi rÊt lín. Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 1921, mçi th¸ng chóng ta s¶n xuÊt ®−îc 7 v¹n pót gang, ®Õn th¸ng M−êi ®−îc 13 v¹n pót vµ sang th¸ng M−êi mét ®−îc 27 v¹n pót, tøc lµ gÇn gÊp 4 lÇn. Cho nªn chóng ta kh«ng cã lý do g× mµ ph¶i hoang mang c¶. Chóng ta ch¼ng giÊu giÕm


393

g× r»ng nh÷ng con sè mµ t«i võa dÉn ra biÓu thÞ mét møc qu¸ thÊp, mét møc th¶m h¹i, nh−ng qua ®ã chóng ta vÉn cã thÓ chøng minh ®−îc r»ng mÆc dï cã nh÷ng khã kh¨n trong n¨m 1921, mÆc dï çc giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n ®· gÆp nhiÒu tai häa, chóng ta vÉn ®øng dËy ®−îc, chóng ta ®ang ®i trªn con ®−êng ®óng ®¾n, vµ nÕu dèc toµn lùc ra chóng ta cã thÓ hy väng r»ng b−íc ph¸t triÓn sÏ cßn m¹nh h¬n n÷a.

T«i muèn th«ng b¸o thªm vµi sè liÖu vÒ thµnh tÝch ®iÖn khÝ hãa. §¸ng tiÕc lµ chóng ta vÉn ch−a ®¹t ®−îc mét kÕt qu¶ lín. Tr−íc ®©y t«i t−ëng lµ m×nh cã thÓ chóc mõng §¹i héi IX nh©n dÞp kh¸nh thµnh trung t©m ®iÖn lùc thø hai do ChÝnh quyÒn x«-viÕt x©y dùng: çi thø nhÊt lµ nhµ m¸y ®iÖn Sa-tu-ra; çi thø hai, trung t©m míi lµ nhµ m¸y ®iÖn Ca-si-ra mµ chóng ta ®· dù tÝnh lµ cã thÓ b¾t ®Çu cho ch¹y ®óng vµo håi th¸ng Ch¹p136. B¾t ®Çu, nã sÏ cung cÊp vµ cã thÓ cung cÊp ®−îc 6 000 ki-l«-o¸t; çi ®ã céng thªm víi 18 000 ki-l«-o¸t hiÖn cã ë M¸t-xc¬-va sÏ lµ mét trî lùc quý gi¸. Song, do gÆp nhiÒu trë ng¹i, chóng ta ®· kh«ng thÓ cho nhµ m¸y ch¹y vµo th¸ng Ch¹p 1921 ®−îc. Nã sÏ ®−îc kh¸nh thµnh trong mét thêi gian hÕt søc ng¾n, chËm nhÊt lµ trong vµi tuÇn n÷a. Cã lÏ çc ®ång chÝ ®· chó ý ®Õn b¶n b¸o ço ®¨ng nh÷ng ngµy gÇn ®©y trªn b¸o "§êi sèng kinh tÕ", ký tªn kü s− Lª-vy, mét trong nh÷ng ng−êi cã tr¸ch nhiÖm t¹i §¹i héi VIII toµn Nga cña ngµnh kü thuËt ®iÖn, vµ nãi chung, lµ mét trong nh÷ng chuyªn gia xuÊt s¾c nhÊt cña ta. T«i xin dÉn ë b¸o ço ®ã vµi con sè th«i: n¨m 1918 vµ 1919, chóng ta ®· kh¸nh thµnh ®−îc 51 nhµ m¸y ®iÖn, víi c«ng suÊt lµ 3 500 ki-l«-o¸t. N¨m 1920 vµ 1921, ta ®· kh¸nh thµnh ®−îc 221 nhµ m¸y ®iÖn, víi c«ng suÊt 12 000 ki-l«-o¸t. NÕu so s¸nh nh÷ng con sè nµy víi nh÷ng con sè cña T©y ¢u, th× râ rµng lµ nh÷ng con sè hÕt søc nhá bÐ, hÕt søc th¶m h¹i. Nh−ng nã chøng tá ng−êi ta vÉn cã thÓ tiÕn lªn nh− thÕ nµo, mÆc dï cã nh÷ng khã kh¨n mµ ch−a bao giê mét n−íc nµo

V . I . L ª - n i n

394

gÆp ph¶i. ViÖc x©y dùng nh÷ng nhµ m¸y ®iÖn nhá ë n«ng th«n ®· cã mét t¸c dông kh¸ quan träng. Ph¶i nãi thµnh thËt r»ng ë ®©y th−êng hay cã nhiÒu tr−êng hîp l·ng phÝ, song kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã mét lîi Ých nµo ®ã. Nh÷ng nhµ m¸y ®iÖn nhá nµy ®· cho phÐp thiÕt lËp ®−îc ë n«ng th«n nh÷ng trung t©m c«ng nghiÖp lín hiÖn ®¹i. Tuy sè nh÷ng trung t©m nµy cßn ch−a ®−îc lµ bao, nh−ng chóng còng chøng tá cho n«ng d©n thÊy r»ng n−íc Nga sÏ kh«ng dõng l¹i ë lao ®éng thñ c«ng, sÏ kh«ng gi÷ m·i chiÕc cµy gç cæ x−a, mµ sÏ tiÕn lªn mét thêi ®¹i míi. Vµ dÇn dÇn quÇn chóng n«ng d©n sÏ nhËn thøc râ r»ng chóng ta cÇn ph¶i ®em l¹i cho n−íc Nga mét c¬ së kh¸c vµ chóng ta cã thÓ lµm ®−îc ®iÒu ®ã. Nh− trªn t«i ®· nãi, vÒ viÖc nµy, ph¶i mÊt chõng hµng chôc n¨m, nh−ng c«ng cuéc ®· b¾t ®Çu råi, ý thøc gi¸c ngé cña quÇn chóng n«ng d©n ®· ®−îc n©ng cao h¬n, vµ mét phÇn nhê cã nh÷ng nhµ m¸y ®iÖn nhá ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn nhanh h¬n nh÷ng nhµ m¸y ®iÖn lín. Nh−ng nÕu n¨m 1921, chóng ta ch−a kÞp kh¸nh thµnh mét nhµ m¸y ®iÖn lín, th× tr¸i l¹i ®Õn ®Çu n¨m 1922 chóng ta sÏ cã hai nhµ m¸y ®iÖn lín: ®ã lµ nhµ m¸y ®iÖn Ca-si-ra ë vïng ngo¹i « M¸t-xc¬-va vµ nhµ m¸y ®iÖn ót-ki-na Da-vèt ë ngo¹i « Pª-t¬-r«-gr¸t 137. Cho nªn vÒ mÆt nµy, dï sao chóng ta còng ®ang ë trªn con ®−êng ®¶m b¶o cho sù tiÕn lªn, nÕu chóng ta tiÕp tôc lµm nhiÖm vô cña m×nh víi mét sù nç lùc nh− thÕ.

B©y giê t«i xin nãi vµi lêi vÒ mét thµnh c«ng kh¸c: thµnh c«ng cña chóng ta trong viÖc khai th¸c than bïn. N¨m 1920 ®· ®¹t ®−îc 93 triÖu pót vµ n¨m 1921 ®−îc 139 triÖu pót; cã lÏ ®ã lµ ngµnh duy nhÊt mµ chóng ta v−ît møc tr−íc chiÕn tranh nhiÒu. VÒ than bïn, kh«ng cã mét n−íc nµo giµu nh− n−íc ta. Nh−ng khã kh¨n ®· gÆp còng rÊt lín, vµ hiÖn nay còng vÉn cßn gÆp mét sè khã kh¨n rÊt lín: nãi chung c«ng viÖc nµy vèn cùc kú gian khæ, ë Nga nã l¹i cµng ®Æc biÖt gian khæ. Nhê viÖc ph¸t minh ra ph−¬ng ph¸p khai th¸c than bïn b»ng søc n−íc cña çc ®ång chÝ


395

Rót-tsen-c«, Men-si-cèp vµ M«-r«-dèp ë Tæng côc c«ng nghiÖp than bïn, nªn c«ng viÖc nµy ®· ®−îc gi¶m nhÑ. Trong lÜnh vùc nµy, ta ®· thu ®−îc mét thµnh tÝch rÊt lín. N¨m 1921, míi chØ cã hai chiÕc m¸y hót than bïn ch¹y th«i. §ã lµ nh÷ng chiÕc m¸y ch¹y b»ng søc n−íc, nã gi¶i tho¸t c«ng nh©n khái mét thø lao ®éng khæ dÞch tõ tr−íc tíi nay kh«ng thÓ tr¸nh khái trong viÖc khai th¸c than bïn. HiÖn nay, chóng ta ®· ®Æt mua ë §øc 20 chiÕc m¸y nh− vËy vµ sang n¨m 1922 sÏ nhËn ®−îc. Sù hîp t¸c víi mét n−íc tiªn tiÕn ë ch©u ¢u ®· b¾t ®Çu. Vµ b©y giê chóng ta ®· cã kh¶ n¨ng ®Ó ph¸t triÓn sù hîp t¸c ®ã, sù hîp t¸c mµ ng−êi ta kh«ng thÓ coi nhÑ ®−îc. N−íc Nga cã nhiÒu ®Çm lÇy vµ dù tr÷ than bïn, phong phó h¬n bÊt cø mét n−íc nµo kh¸c. Tr−íc kia chØ cã mét sè Ýt c«ng nh©n chÞu lµm vµ cã thÓ chÞu lµm çi c«ng viÖc khæ sai ®ã, nh−ng ®Õn nay chóng ta ®· cã kh¶ n¨ng biÕn nã thµnh mét thø lao ®éng b×nh th−êng h¬n. HiÖn nay, trªn thùc tiÔn, chóng ta ®· cã sù hîp t¸c víi n−íc §øc, mét n−íc tiªn tiÕn hiÖn ®¹i v× ë §øc ng−êi ta b¾t ®Çu chÕ t¹o lo¹i m¸y lµm gi¶m nhÑ thø lao ®éng Êy, nh÷ng m¸y nµy ch¾c ch¾n ®Õn n¨m 1922 sÏ cho ch¹y ®−îc. Chóng ta cÇn chó ý ®Õn sù kiÖn ®ã. Trong lÜnh vùc nµy, chóng ta cã thÓ lµm ®−îc nhiÒu, rÊt nhiÒu nÕu mäi ng−êi chóng ta ®Òu nhËn thøc ®−îc vµ ®Òu phæ biÕn çi t− t−ëng lµ chóng ta cã kh¶ n¨ng v−ît ra khái cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ë Nga h¬n bÊt cø mét n−íc nµo kh¸c, miÔn lµ chóng ta ®em hÕt søc m×nh ra vµ c¬ khÝ hãa lao ®éng.

Vµ b©y giê vÒ ph−¬ng diÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ, t«i cßn muèn nhÊn m¹nh mét mÆt n÷a cña vÊn ®Ò. Khi ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña ta, mµ chØ chó ý tíi çi g× ch¾c ch¾n lµ ®Æc biÖt quan träng th«i, th× ch−a ®ñ. DÜ nhiªn, thùc chÊt cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña ta lµ sù liªn minh cña giai cÊp v« s¶n víi n«ng d©n, lµ sù liªn minh gi÷a ®éi tiªn phong cña giai cÊp v« s¶n víi qu¶ng ®¹i quÇn chóng n«ng

V . I . L ª - n i n

396

d©n. Nhê cã chÝnh s¸ch kinh tÕ míi nªn viÖc kh«i phôc lùc l−îng s¶n xuÊt ®· b¾t ®Çu, viÖc nµy ph¶i lµm cho kú ®−îc vµ ph¶i cÊp tèc lµm ngay. ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi cßn cã mét mÆt n÷a lµ ®iÒu kiÖn ®Ó häc tËp. ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi lµ mét h×nh thøc ho¹t ®éng ®Ó chóng ta cã thÓ thËt sù b¾t ®Çu häc tËp qu¶n lý kinh tÕ quèc d©n; mµ vÒ mÆt nµy, th× cho ®Õn b©y giê chóng ta vÉn cßn lµm rÊt kÐm. TÊt nhiªn, ng−êi ®¶ng viªn céng s¶n l·nh ®¹o hay ng−êi ®oµn viªn c«ng ®oµn l·nh ®¹o quÇn chóng lao ®éng khã mµ h×nh dung ®−îc r»ng, ngµy nay th−¬ng m¹i lµ hßn ®¸ thö vµng cña sinh ho¹t kinh tÕ cña chóng ta, lµ sù liªn kÕt duy nhÊt cã thÓ cã gi÷a ®éi tiÒn phong cña giai cÊp v« s¶n víi n«ng d©n, lµ sù cè kÕt duy nhÊt cã thÓ cã ®Ó cã thÓ b¾t ®Çu thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn mét çch toµn diÖn. BÊt cø mét th−¬ng nh©n nµo ®ang bu«n b¸n d−íi sù kiÓm so¸t cña nhµ n−íc vµ cña tßa ¸n (tßa ¸n c¶ chóng ta lµ tßa ¸n v« s¶n vµ tßa ¸n cña ta cã thÓ theo dâi tõng nhµ kinh doanh t− nh©n ®Ó lµm sao ph¸p luËt ®èi víi hä kh«ng ph¶i nh− ë nh÷ng n−íc t− s¶n; çch ®©y kh«ng l©u ë M¸t-xc¬-va ®· cã mét thÝ dô nh− thÕ 138, vµ tÊt c¶ çc ®ång chÝ ®Òu biÕt rÊt râ r»ng, chóng ta sÏ t¨ng sè thÝ dô nh− thÕ lªn ®Ó nghiªm kh¾c trõng trÞ nh÷ng ý ®Þnh cña nh÷ng nhµ kinh doanh t− nh©n muèn vi ph¹m luËt ph¸p cña ta), bÊt cø th−¬ng nh©n nµo hay nhµ kinh doanh t− nh©n nµo, víi mét tr¨m phÇn tr¨m lîi nhuËn, sÏ cã thÓ lµm ®−îc c«ng viÖc cã Ých ― thÝ dô nh− cung cÊp nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp ― mµ th−êng lµ kh«ng mét ng−êi céng s¶n nµo vµ kh«ng mét çn bé c«ng ®oµn nµo cã thÓ lµm ®−îc. ý nghÜa cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi chÝnh lµ ë chç Êy. H·y häc tËp ®i. ViÖc häc tËp ®ã rÊt nghiªm tóc, tÊt c¶ chóng ta ®Òu ph¶i tr¶i qua viÖc häc tËp ®ã. ViÖc häc tËp ®ã thËt gian khæ. Nã kh«ng gièng mét lo¹t bµi gi¶ng ë nhµ tr−êng vµ kh«ng gièng bÊt cø mét kú thi nµo. §ã lµ vÊn ®Ò cña mét cuéc ®Êu tranh kinh tÕ khã nhäc gian khæ, trong hoµn c¶nh nghÌo tóng, trong hoµn c¶nh


397

cã nh÷ng khã kh¨n, nh÷ng thö th¸ch ch−a tõng cã ― thiÕu b¸nh m×, ®ãi, rÐt ― nh−ng ®ã lµ viÖc häc tËp thËt sù mµ chóng ta cÇn ph¶i tr¶i qua. ë ®©y, bÊt cø mét ý ®Þnh nµo muèn trèn tr¸nh nhiÖm vô ®ã, bÊt cø mét ý ®Þnh nµo muèn nh¾m m¾t bá qua, viÖn cí r»ng çi ®ã kh«ng dÝnh lÝu g× ®Õn m×nh, th× còng ®Òu lµ tÝnh tù cao tù ®¹i, téi lçi nhÊt vµ nguy hiÓm nhÊt, tÝnh tù cao tù ®¹i cña ng−êi céng s¶n vµ cña ng−êi çn bé c«ng ®oµn. Çc ®ång chÝ, tÊt c¶ chóng ta, nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o n−íc Nga x«-viÕt, ®Òu m¾c lçi Êy c¶, chóng ta m¾c nÆng vµ ph¶i hÕt søc th¼ng th¾n c«ng nhËn ®iÒu nµy ®Ó kh¾c phôc thiÕu sãt ®ã.

Chóng ta b¾t tay vµo nhiÖm vô x©y dùng kinh tÕ cña chóng ta trªn c¬ së kinh nghiÖm ngµy h«m qua cña ta, vµ chÝnh ®ã l¹i lµ mét ®iÒu sai lÇm c¨n b¶n cña chóng ta. Nh©n ®©y, t«i muèn nªu ra mét c©u ph−¬ng ng«n Ph¸p nãi r»ng th−êng th−êng tõ −u ®iÓm ®Õn khuyÕt ®iÓm chØ cã mét b−íc th«i. Nh÷ng thiÕu sãt cña con ng−êi d−êng nh− lµ sù tiÕp tôc cña nh÷ng −u ®iÓm cña con ng−êi. Nh−ng nÕu −u ®iÓm cø tån t¹i m·i qu¸ møc cÇn thiÕt, vµ l¹i kh«ng thÓ hiÖn vµo lóc cÇn thiÕt, ë chç cÇn thiÕt, th× lóc ®ã chóng trë thµnh khuyÕt ®iÓm. Cã lÏ phÇn nhiÒu trong chóng ta, nãi chung, ®Òu thÊy ®iÒu ®ã trong cuéc sèng riªng cña b¶n th©n; vµ ngµy nay, trong toµn bé sù ph¸t triÓn cña cuéc çch m¹ng cña chóng ta, cña ®¶ng ta vµ cña c«ng ®oµn chóng ta ― chç dùa chñ yÕu nhÊt cña ®¶ng ― trong toµn bé bé m¸y l·nh ®¹o n−íc Nga x«-viÕt, chóng ta ®Òu thÊy thiÕu sãt ®ã, nã d−êng nh− lµ sù tiÕp tôc cña nh÷ng −u ®iÓm cña ta. ¦u ®iÓm vÜ ®¹i nhÊt cña chóng ta lµ, vÒ mÆt chÝnh trÞ vµ qu©n sù, chóng ta ®· tiÕn ®−îc mét b−íc cã ý nghÜa thÕ giíi, b−íc tiÕn ®ã sÏ ®−îc coi lµ sù thay ®æi thêi ®¹i trong lÞch sö. Dï chóng ta cã cßn ph¶i chÞu nh÷ng sù khæ cùc ®Õn ®©u ®i n÷a, còng vÉn kh«ng mét ai cã thÓ c−íp ®−îc thµnh tùu ®ã cña chóng ta. Chóng ta ®· tho¸t khái cuéc chiÕn

V . I . L ª - n i n

398

tranh ®Õ quèc chñ nghÜa vµ ®· tho¸t khái nh÷ng tai häa cña chóng ta, chÝnh chØ lµ nhê cã cuéc çch m¹ng v« s¶n, chØ lµ nhê ë chç chÕ ®é x«-viÕt ®· thay thÕ chÕ ®é cò. §ã lµ ®iÒu kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc, ®ã lµ −u ®iÓm kh«ng t¶ xiÕt, bÊt kh¶ x©m ph¹m vµ kh«ng thÓ ®ông ch¹m ®Õn ®−îc mµ bÊt cø nh÷ng sù cè g¾ng nµo, bÊt cø mét cuéc tÊn c«ng nµo cña kÎ thï cña chóng ta còng ®Òu kh«ng thÓ ®o¹t ®−îc −u ®iÓm ®ã cña chóng ta; song nÕu cø tiÕp tôc −u ®iÓm ®ã ë n¬i kh«ng thÝch hîp, th× chÝnh nã sÏ trë thµnh thiÕu sãt nguy hiÓm nhÊt.

Cã thÓ gi¶i quyÕt çc nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ qu©n sù b»ng çch ®Èy m¹nh nhiÖt t×nh, ë mét tr×nh ®é gi¸c ngé nhÊt ®Þnh cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n. TÊt c¶ hä ®Òu hiÓu r»ng cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa giÕt h¹i hä; kh«ng cÇn ph¶i n©ng lªn mét tr×nh ®é gi¸c ngé míi, mét tr×nh ®é tæ chøc míi, hä còng hiÓu ®−îc ®iÒu ®ã. Tinh thÇn h¨ng say, tinh thÇn anh dòng, tinh thÇn xung phong ®· gióp ta gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô ®ã; nh÷ng ®iÒu mµ çch m¹ng sÏ lµm vµ ®· cã thÓ lµm ®−îc, tr−íc kia vµ sau nµy vÜnh viÔn ®Òu ph¶i dùa vµo tinh thÇn ®ã. Chóng ta ®· ®¹t ®−îc nh÷ng th¾ng lîi vÒ chÝnh trÞ vµ qu©n sù b»ng çch nh− thÕ ®ã; nh−ng −u ®iÓm ®ã ngµy nay ®· trë thµnh khuyÕt ®iÓm nguy hiÓm nhÊt cña chóng ta. Chóng ta cø nh×n l¹i ®»ng sau vµ cho r»ng nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ còng cã thÓ gi¶i quyÕt theo çch Êy ®−îc. Nh−ng chÝnh sai lÇm lµ ë chç ®ã: khi t×nh h×nh ®· thay ®æi vµ chóng ta ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô thuéc lo¹i kh¸c, th× kh«ng nªn nh×n l¹i ®»ng sau vµ sö dông nh÷ng ph−¬ng ph¸p cña ngµy h«m qua. Çc ®ång chÝ ®õng t×m çch lµm nh− vËy ― kh«ng gi¶i quyÕt ®−îc ®©u! Chóng ta ph¶i c«ng nhËn tÝnh chÊt sai lÇm ®ã. Lµ nh÷ng çn bé ®¶ng viªn céng s¶n vµ nh÷ng çn bé c«ng ®oµn trªn c−¬ng vÞ lµ nh÷ng çn bé x«-viÕt hoÆc lµ nh÷ng cùu chiÕn sÜ, çc ®ång chÝ rÊt th−êng hay l¶ng tr¸nh vµ thê ¬ víi c«ng t¸c kinh tÕ, mét c«ng t¸c khã kh¨n, l©u


399

dµi, ch¸n ng¸n, mét c«ng t¸c ®ßi hái nh÷ng thö th¸ch gian lao, nh÷ng cè g¾ng l©u dµi, tÝnh tù chñ, tÝnh chÝnh x¸c vµ lßng kiªn nhÉn, viÖn cí lµ tr−íc ®©y chóng ta ®· lµm ®−îc nh÷ng viÖc vÜ ®¹i; çc ®ång chÝ lµm t«i nhí tíi c©u chuyÖn ngô ng«n vÒ nh÷ng con ngçng ®· khoe khoang r»ng chóng "®· cøu ®−îc thµnh La-m·", nh−ng ®· bÞ b¸c n«ng d©n gi¬ thanh cñi lªn vµ bÎ l¹i: "Th«i h·y g¸c chuyÖn «ng cha ngµy x−a l¹i, vµ h·y nãi xem chóng mµy ®· lµm ®−îc c«ng çn g× ch−a?". Kh«ng ai cã thÓ b¸c bá ®−îc r»ng: trong nh÷ng n¨m 1917 - 1918 - 1919 - 1920 chóng ta ®· gi¶i quyÕt çc nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ qu©n sù mét çch anh dòng vµ cã kÕt qu¶, nhê ®ã chóng ta ®· më ®Çu mét kû nguyªn míi trong lÞch sö toµn thÕ giíi. §iÒu ®ã thuéc vÒ chóng ta, vµ c¶ trong ®¶ng lÉn trong c«ng ®oµn kh«ng mét ai l¹i cã ý ®Þnh b¸c bá ®iÒu ®ã cña chóng ta c¶, ― nh−ng tõ nay, tr−íc m¾t çn bé x«-viÕt vµ c«ng ®oµn, cã mét nhiÖm vô kh¸c.

HiÖn nay, çc ®ång chÝ ®ang bÞ çc c−êng quèc t− b¶n chñ nghÜa bao v©y, nh÷ng n−íc nµy sÏ kh«ng gióp ®ì, mµ sÏ c¶n trë çc ®ång chÝ; hiÖn nay çc ®ång chÝ lµm viÖc gi÷a c¶nh nghÌo khæ, tµn ph¸, ®ãi kÐm vµ ho¹n n¹n. HoÆc çc ®ång chÝ ph¶i häc çch lµm viÖc víi mét nhÞp ®é kh¸c, tÝnh to¸n c«ng viÖc trong hµng chôc n¨m, chø kh«ng ph¶i lµ trong hµng mÊy th¸ng, b¸m vµo chÝnh ngay nh÷ng quÇn chóng lao ®éng ®· bÞ kiÖt quÖ vµ kh«ng thÓ lµm viÖc víi nhÞp ®é çch m¹ng vµ anh dòng trong c«ng viÖc hµng ngµy, ― hoÆc çc ®ång chÝ ph¶i häc ®−îc viÖc ®ã, hoÆc ng−êi ta sÏ gäi çc ®ång chÝ lµ nh÷ng con ngçng vµ gäi nh− thÕ lµ chÝnh ®¸ng. BÊt cø mét çn bé chÝnh trÞ hay c«ng ®oµn nµo, khi nãi nh÷ng c©u chung chung r»ng chóng ta, c«ng ®oµn, ®¶ng céng s¶n, chóng ta l·nh ®¹o ®Êy, ― th× nãi nh− vËy lµ tèt. VÒ mÆt chÝnh trÞ vµ qu©n sù, chóng ta ®· lµm ®−îc ®iÒu ®ã rÊt tèt. Nh−ng vÒ mÆt kinh tÕ, ®iÒu ®ã chóng ta lµm kh«ng tèt. Ph¶i c«ng nhËn ®iÒu ®ã vµ lµm cho tèt h¬n. §èi víi bÊt kú mét c«ng ®oµn nµo ®Æt vÊn ®Ò mét çch

V . I . L ª - n i n

400

chung chung lµ xem c«ng ®oµn cã cÇn ph¶i tham gia s¶n xuÊt kh«ng, t«i sÏ b¶o hä: th«i, çc ®ång chÝ ®õng ba hoa n÷a (v ç t a y), tèt h¬n hÕt lµ çc ®ång chÝ h·y tr¶ lêi t«i mét çch thùc tÕ, vµ h·y cho t«i biÕt (nÕu çc ®ång chÝ gi÷ mét c−¬ng vÞ träng tr¸ch, nÕu çc ®ång chÝ cã uy tÝn, nÕu çc ®ång chÝ lµ mét chiÕn sÜ cña ®¶ng céng s¶n hay cña c«ng ®oµn): çc ®ång chÝ ®· tæ chøc tèt viÖc s¶n xuÊt ë n¬i nµo, trong bao nhiªu n¨m, cã bao nhiªu ng−êi d−íi quyÒn çc ®ång chÝ ― mét ngh×n hay mét v¹n? H·y ®−a cho t«i danh s¸ch nh÷ng ng−êi ®−îc çc ®ång chÝ cö lµm mét c«ng t¸c kinh tÕ mµ çc ®ång chÝ ®· hoµn thµnh mü m·n, chø kh«ng ph¶i lµ çc ®ång chÝ x«ng vµo hai chôc viÖc mét lóc ®Ó råi kh«ng cã th× giê nªn kh«ng lµm xong mét viÖc nµo c¶. ë ta, víi nh÷ng tËp qu¸n x«-viÕt, th−êng th−êng l¹i kh«ng ph¶i lµ hoµn thµnh mü m·n mét c«ng viÖc, thu ®−îc kÕt qu¶ trong mét vµi n¨m; ng−êi ta ng¹i häc tËp ë anh th−¬ng nh©n h»ng bá tói 100% lîi nhuËn vµ nhiÒu h¬n thÕ n÷a, nh−ng th−êng l¹i thÝch viÕt mét b¶n nghÞ quyÕt rÊt hay vÒ nguyªn liÖu vµ tù phô víi çi danh vÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng céng s¶n, cña c«ng ®oµn, cña giai cÊp v« s¶n. Xin lçi çc ®ång chÝ. Giai cÊp v« s¶n lµ g×? §ã lµ giai cÊp lµm viÖc trong ®¹i c«ng nghiÖp. Nh−ng ®¹i c«ng nghiÖp ®©u nµo? VËy ®ã lµ giai cÊp v« s¶n nµo? §©u lµ c«ng nghiÖp cña çc ®ång chÝ? T¹i sao nã l¹i kh«ng ho¹t ®éng? V× kh«ng cã nguyªn liÖu ch¨ng? Çc ®ång chÝ ®· biÕt t×m kiÕm ®−îc nguyªn liÖu ch−a? Ch−a. Çc ®ång chÝ sÏ viÕt nghÞ quyÕt ra lÖnh thu thËp nguyªn liÖu, ― thÕ lµ çc ®ång chÝ sÏ lóng tóng; vµ ng−êi ta sÏ b¶o ®ã lµ ®iÒu ngu xuÈn; nh− thÕ lµ çc ®ång chÝ gièng nh− nh÷ng con ngçng nä cã tæ tiªn ®· cøu thµnh La-m·.

Tõ nay lÞch sö ®· trao cho chóng ta mét sø m¹ng: hoµn thµnh cuéc çch m¹ng chÝnh trÞ vÜ ®¹i nhÊt b»ng çch tiÕn hµnh mét c«ng t¸c chËm ch¹p, gian khæ, khã kh¨n trong lÜnh vùc kinh tÕ, n¬i mµ nh÷ng kú h¹n rÊt lµ dµi. Trong lÞch sö,


401

bao giê còng vËy, çc cuéc çch m¹ng chÝnh trÞ vÜ ®¹i ®Òu ph¶i kinh qua mét con ®−êng l©u dµi míi qu¸n triÖt ®−îc. TÊt c¶ çc cuéc çch m¹ng chÝnh trÞ vÜ ®¹i ®Òu ®−îc tiÕn hµnh nhê cã nhiÖt t×nh cña çc ®éi tiÒn phong ®−îc quÇn chóng ch−a hoµn toµn gi¸c ngé ®i theo mét çch tù ph¸t. Kh«ng thÓ cã çch ph¸t triÓn nµo kh¸c trong çi x· héi ®· bÞ bän vua chóa, ®Þa chñ, t− b¶n ®Ì nÐn. Vµ phÇn c«ng t¸c ®ã, tøc lµ çch m¹ng chÝnh trÞ, chóng ta ®· hoµn thµnh tèt ®Õn møc kh«ng ai cã thÓ chèi c·i ®−îc ý nghÜa lÞch sö to¸n thÕ giíi cña nã. Nh−ng sau ®ã, sau cuéc çch m¹ng chÝnh trÞ vÜ ®¹i, l¹i nèi tiÕp mét nhiÖm vô kh¸c mµ ng−êi ta ph¶i hiÓu râ: ph¶i qu¸n triÖt cuéc çch m¹ng ®ã, ph¶i thùc hiÖn nã, kh«ng ®−îc lÈn tr¸nh, viÖn cí r»ng chÕ ®é x«-viÕt kh«ng tèt, cÇn ph¶i c¶i tæ chÕ ®é Êy. Chóng ta cã rÊt nhiÒu nh÷ng ng−êi thÝch c¶i tæ theo ®ñ mäi kiÓu vµ nh÷ng sù c¶i tæ ®ã ®· sinh ra mét tai häa to lín mµ t«i ch−a tõng thÊy trong ®êi t«i. T«i biÕt rÊt râ r»ng chóng ta cã nh÷ng khuyÕt ®iÓm trong bé m¸y tæ chøc quÇn chóng vµ, nÕu bÊt cø ai trong çc ®ång chÝ cã thÓ nªu lªn mét chôc khuyÕt ®iÓm, th× t«i còng cã thÓ nªu thªm ngay lËp tøc mét tr¨m khuyÕt ®iÓm kh¸c n÷a. Nh−ng vÊn ®Ò kh«ng ph¶i lµ ë chç lÊy viÖc c¶i tæ nhanh chãng ®Ó c¶i tiÕn bé m¸y ®ã, mµ vÊn ®Ò lµ ë chç ph¶i qu¸n triÖt cuéc c¶i t¹o chÝnh trÞ ®ã ®Ó ®¹t tíi mét tr×nh ®é kinh tÕ v¨n hãa kh¸c. Çi khã lµ ë ®ã. Kh«ng ph¶i lµ c¶i tæ, mµ ng−îc l¹i lµ ph¶i gãp phÇn söa ch÷a v« sè nh÷ng khuyÕn ®iÓm hiÖn cã trong chÕ ®é x«-viÕt vµ trong toµn bé hÖ thèng qu¶n lý, ®Ó gióp ®ì hµng v¹n vµ hµng triÖu ng−êi. CÇn ph¶i lµm sao ®Ó toµn thÓ quÇn chóng n«ng d©n gióp chóng ta qu¸n triÖt ®−îc thµnh qu¶ chÝnh trÞ vÜ ®¹i nhÊt mµ chóng ta ®· ®¹t ®−îc. VÒ mÆt nµy, cÇn ph¶i tØnh t¸o vµ hiÓu r»ng, tuy ®· giµnh ®−îc thµnh qu¶, nh−ng thµnh qu¶ ®ã ch−a thÊm s©u vµo t©m can cña ®êi sèng kinh tÕ hµng ngµy, vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn sinh sèng cña quÇn chóng. C«ng t¸c ®ã ph¶i mÊt hµng chôc n¨m lao ®éng vµ ph¶i

V . I . L ª - n i n

402

cè g¾ng rÊt nhiÒu. Kh«ng thÓ tiÕn hµnh c«ng t¸c ®ã víi nhÞp ®é, víi tèc ®é vµ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− chóng ta ®· tiÕn hµnh c«ng t¸c qu©n sù.

Tr−íc khi kÕt thóc, t«i l¹i xin vËn dông bµi häc ®ã – tøc lµ bµi häc: ®«i khi nh÷ng khuyÕt ®iÓm l¹i lµ sù tiÕp tôc cña nh÷ng −u ®iÓm cña ta ― vµo mét c¬ quan kh¸c cña chóng ta, cô thÓ lµ: ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga. Çc ®ång chÝ, tÊt nhiªn tÊt c¶ çc ®ång chÝ ®Òu biÕt r»ng c¬ quan nµy ®· g©y lßng c¨m thï khñng khiÕp nh− thÕ nµo trong bän l−u vong Nga vµ trong nhiÒu bän ®¹i biÓu cña çc giai cÊp cÇm quyÒn ë nh÷ng n−íc ®Õ quèc chñ nghÜa mµ bän l−u vong Nga ®ã ®ang sèng. Cßn ph¶i bµn! ― C¬ quan ®ã chÝnh lµ vò khÝ s¾c bÐn cña chóng ta ®Ó chèng l¹i v« sè nh÷ng ©m m−u, v« sè nh÷ng ho¹t ®éng ph¸ ho¹i cña bän ng−êi hÕt søc m¹nh h¬n chóng ta ®Þnh tiªu diÖt ChÝnh quyÒn x«-viÕt. Bän chóng, bän t− b¶n vµ bän ®Þa chñ, ®· n¾m ®−îc tÊt c¶ çc mèi liªn hÖ quèc tÕ, tÊt c¶ sù ñng hé quèc tÕ, sù ñng hé cña nh÷ng n−íc m¹nh h¬n n−íc chóng ta rÊt nhiÒu. Qua lÞch sö çc cuéc ©m m−u ®ã, çc ®ång chÝ ®· biÕt bän chóng hµnh ®éng nh− thÕ nµo. Çc ®ång chÝ biÕt r»ng, ®èi víi nh÷ng cuéc ©m m−u ®ã, kh«ng thÓ tr¶ lêi mét çch nµo kh¸c h¬n lµ ®µn ¸p, ®µn ¸p th¼ng tay, mau lÑ, ngay lËp tøc, dùa vµo sù ®ång t×nh cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n. §ã lµ −u ®iÓm cña ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga cña chóng ta. Chóng ta sÏ cßn nhÊn m¹nh m·i ®iÒu nµy, nÕu chóng ta cßn nghe thÊy, mét çch trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp, nh− chóng ta th−êng nghe thÊy ë n−íc ngoµi, nh÷ng lêi la ã cña bän ®¹i biÓu Nga ®· biÕt dïng danh tõ "ñy ban ®Æc biÖt" b»ng mäi thø tiÕng vµ coi nã lµ ®iÓn h×nh cña sù d· man Nga.

Çc ngµi t− b¶n Nga vµ ngo¹i quèc! Chóng t«i biÕt çc ngµi kh«ng bao giê −a thÝch çi c¬ quan ®ã. Cßn ph¶i bµn! H¬n ai hÕt, c¬ quan ®ã ®· biÕt ®Ëp tan nh÷ng ©m m−u vµ quû kÕ cña çc ngµi trong giê phót çc ngµi bãp cæ chóng t«i,


403

trong giê phót çc ngµi ®em qu©n ®¸nh chóng t«i, trong giê phót çc ngµi tæ chøc çc cuéc ©m m−u trong n−íc vµ kh«ng tõ mét téi ¸c nµo ®Ó ph¸ vì c«ng viÖc hßa b×nh cña chóng t«i. Chóng t«i kh«ng cßn çch tr¶ lêi nµo kh¸c, ngoµi çch tr¶ lêi cña mét c¬ quan cã thÓ biÕt ®−îc tõng hµnh ®éng cña tªn ©m m−u vµ biÕt trõng trÞ ngay lËp tøc, chø kh«ng ph¶i lµ thuyÕt phôc. Kh«ng cã mét c¬ quan nh− thÕ th× chÝnh quyÒn cña nh©n d©n lao ®éng kh«ng thÓ tån t¹i ®−îc, nÕu trªn thÕ giíi h·y cßn bän bãc lét kh«ng muèn d©ng quyÒn ®Þa chñ, quyÒn t− b¶n cña m×nh cho c«ng nh©n vµ n«ng d©n. Chóng ta biÕt rÊt râ ®iÒu ®ã, nh−ng chóng ta còng biÕt r»ng −u ®iÓm cña con ng−êi cã thÓ trë thµnh khuyÕt ®Óm cña hä ®−îc, vµ chóng ta biÕt r»ng hoµn c¶nh cña chóng ta nhÊt quyÕt ®ßi hái ph¶i giíi h¹n c¬ quan ®ã vµo ph¹m vi chÝnh trÞ thuÇn tóy, ph¶i tËp trung sù ho¹t ®éng cña c¬ quan ®ã vµo nh÷ng nhiÖm vô mµ hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn ®Òu thÝch hîp. NÕu ©m m−u cña bän ph¶n çch m¹ng vÉn gièng nh− tõ tr−íc ®Õn nay, ― thÕ mµ chóng ta kh«ng cã b»ng cø ®Ó cho r»ng t©m lý bän thï ®Þch cña ta ®ang thay ®æi vÒ ®iÓm nµy, chóng ta kh«ng cã c¨n cø nµo ®Ó nãi nh− vËy c¶, ― th× chóng ta sÏ biÕt tr¶ lêi mét çch thÝch ®¸ng. Nhµ n−íc x«-viÕt ®Ó cho ®¹i biÓu n−íc ngoµi vµo n−íc m×nh, hä vµo víi lý do lµ gióp ®ì, nh−ng nh÷ng ®¹i biÓu ®ã l¹i gióp ®ì lËt ®æ ChÝnh quyÒn x«-viÕt; kh«ng thiÕu g× nh÷ng tr−êng hîp nh− vËy. N−íc chóng ta sÏ kh«ng chÞu çi sè phËn ®ã, v× chóng ta sÏ coi träng vµ sö dông mét c¬ quan nh− ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga. Chóng ta cã thÓ ®¶m b¶o ®iÒu ®ã víi mäi ng−êi vµ víi bÊt cø ai. Nh−ng ®ång thêi, chóng ta còng tuyªn bè døt kho¸t r»ng, cÇn c¶i tæ ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga, cÇn x¸c ®Þnh chøc n¨ng vµ quyÒn h¹n cña nã vµ giíi h¹n c«ng t¸c cña nã vµo nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ. HiÖn nay chóng ta ph¶i ph¸t triÓn sù trao ®æi cña d©n chóng; chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®ßi hái ®iÒu ®ã, mµ çi ®ã l¹i ®ßi hái ph¶i cã ph¸p chÕ çch m¹ng réng lín h¬n.

V . I . L ª - n i n

404

Ng−êi ta hiÓu r»ng khi bÞ x©m l−îc b»ng qu©n sù, khi ChÝnh quyÒn x«-viÕt bÞ bãp cæ, nÕu lóc ®ã chóng ta l¹i ®Ò ra cho m×nh nhiÖm vô ®ã lªn hµng ®Çu, th× chóng ta lµ nh÷ng kÎ th«ng th¸i rëm, chóng ta ch¬i trß çch m¹ng, chø kh«ng ph¶i lµm çch m¹ng. §iÒu kiÖn cña mét chÝnh quyÒn v÷ng vµng vµ ch¾c ch¾n tiÕn bé, sù trao ®æi cña d©n chóng cµng ph¸t triÓn, th× l¹i cµng ph¶i cÊp b¸ch ®Ò ra khÈu hiÖn kiªn quyÕt ph¶i cã ph¸p chÕ çch m¹ng réng lín h¬n, vµ cµng ph¶i thu hÑp ph¹m vi ho¹t ®éng cña çi c¬ quan chuyªn gi¸ng tr¶ l¹i mçi mét ®ßn cña bän ©m m−u. §ã lµ kÕt qu¶ cña kinh nghiÖm, cña nh÷ng ®iÒu nhËn xÐt vµ cña nh÷ng suy nghÜ, mµ chÝnh phñ ®· rót ra ®−îc trong n¨m qua.

Çc ®ång chÝ, ®Ó kÕt luËn, t«i ph¶i nãi r»ng nhiÖm vô cña n¨m nay, nhiÖm vô mµ cho tíi nay chóng ta gi¶i quyÕt vÉn cßn rÊt kÐm, ― tøc lµ nhiÖm vô ®oµn kÕt c«ng nh©n vµ n«ng d©n thµnh mét khèi liªn minh kinh tÕ v÷ng ch¾c ngay c¶ trong hoµn c¶nh cùc khæ hÕt søc vµ bÞ tµn ph¸, ― th× b©y giê ®©y ®· ®−îc ®Ò ra mét çch ®óng ®¾n; chóng ta ®· ¸p dông mét ®−êng lèi ®óng ®¾n, vµ vÒ ®iÓm nµy, kh«ng thÓ cã mét sù nghi ngê nµo c¶. §ã lµ mét nhiÖm vô kh«ng nh÷ng mang tÝnh chÊt Nga, nã cßn cã tÝnh chÊt thÕ giíi n÷a. (V ç t a y n h i Ö t l i Ö t h å i l © u k h « n g n g í t .)

NhiÖm vô mµ hiÖn nay chóng ta ®ang t¹m thêi hoµn thµnh mét çch ®¬n ®éc, cã vÎ nh− lµ thuÇn tóy Nga, song thùc ra ®ã lµ nhiÖm vô sÏ ®−îc ®Ò ra cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa. Chñ nghÜa t− b¶n ®ang giÉy chÕt; trong khi giÉy chÕt, nã cßn cã thÓ g©y ra nh÷ng sù ®au khæ khñng khiÕp cho hµng chôc vµ hµng tr¨m triÖu ng−êi, song kh«ng mét søc m¹nh nµo trªn thÕ giíi cã thÓ ng¨n c¶n sù sôp ®æ cña nã ®−îc. NhÊt ®Þnh sÏ cã mét x· héi míi, lÊy c«ng n«ng liªn minh lµm c¬ së. Sím hay muén, sím lªn 20 n¨m hay muén ®i 20 n¨m, x· héi ®ã sÏ ®Õn, vµ khi chóng ta ¸p


405

dông chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña chóng ta lµ chóng ta ®ang gióp ®ì v¹ch ra nh÷ng h×nh thøc liªn minh c«ng n«ng cho x· héi míi ®ã. Chóng ta sÏ gi¶i quyÕt ®−îc nhiÖm vô ®ã vµ chóng ta sÏ x©y dùng ®−îc khèi liªn minh c«ng n«ng v÷ng ch¾c ®Õn møc kh«ng mét lùc l−îng nµo trªn tr¸i ®Êt cã thÓ ph¸ vì khèi liªn minh ®ã ®−îc. (V ç t a y n h i Ö t l i Ö t h å i l © u k h « n g n g í t .)

§¨ng ngµy 23 th¸ng Ch¹p 1921 trªn b¶n tin cña "§¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga. T−êng thuËt tèc ký", sè 1

Theo ®óng b¶n in trong cuèn "§¹i héi IX toµn Nga çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n, n«ng d©n, Hång qu©n vµ C«-d¾c. T−êng thuËt tèc ký", M¸t-xc¬-va, do Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga xuÊt b¶n, 1922, cã ®èi chiÕu víi b¶n tèc ký

V . I . L ª - n i n

406

2

lêi ph¸t biÓu t¹i héi nghÞ cña çc ®¹i biÓu

ngoµi ®¶ng dù ®¹i héi ngµy 26 th¸ng ch¹p 1 3 9

1

Th−a çc ®ång chÝ! Sau khi quyÕt ®Þnh tiÕp tôc cuéc nãi chuyÖn cña chóng ta, ― t«i nghÜ r»ng vÒ ®iÒu ®ã chóng ta kh«ng m¶y may cã g× hå nghi c¶, ― t«i chØ muèn nãi r»ng b©y giê gÇn t¸m giê r−ìi, chóng ta cã thÓ tiÕp tôc ®Õn chÝn giê r−ìi vµ thËm chÝ cã thÓ cïng nhau lµm viÖc ë ®©y muén h¬n thÕ n÷a. CÇn ph¶i chän vÊn ®Ò nµo chóng ta quan t©m nhiÒu nhÊt. NÕu ë ®©y cã ®ång chÝ nãi ®ã lµ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, th× t«i ph¶i nãi r»ng: h·y dµnh thêi giê cho nh÷ng vÊn ®Ò nµo cã ý nghÜa nhiÒu h¬n hÕt ®èi víi çc ®ång chÝ. C«ng viÖc cña t«i ë ®©y, theo t«i hiÓu, lµ nghe nhiÒu h¬n vµ ghi chÐp. Nh÷ng ®iÒu mµ t«i muèn nãi th× t«i ®· nãi víi çc ®ång chÝ t¹i ®¹i héi råi. T«i sÏ cè ghi râ tØnh nµo, huyÖn nµo than phiÒn vµ than phiÒn vÒ vÊn ®Ò g× nhiÒu nhÊt. T«i nghÜ nªn ph©n phèi thêi giê nh− thÕ nµo ®Ó khi kÕt thóc vÊn ®Ò vÒ nghÜa vô lao dÞch vµ cung cÊp søc kÐo th× sÏ tÝnh xem cßn cã nh÷ng vÊn ®Ò nµo mµ ng−êi ta cho lµ quan träng nhÊt, ®Ó cho ®¹i biÓu cña çc tØnh kh¸c nhau cã th× giê ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã. C«ng viÖc cña t«i ë ®©y lµ ghi chÐp cµng chi tiÕt cµng tèt, ®Ó biÕt r»ng nh÷ng ng−êi ngoµi ®¶ng nãi g× ë ®©y. Dï sao th× t«i còng rÊt khã gi¶i ®¸p çc vÊn ®Ò nªu ra ë ®©y, bëi v× ë ®©y t«i kh«ng cã tµi liÖu tham kh¶o nªn kh«ng thÓ tr¶ lêi ngay b©y giê ®−îc. V× vËy, t«i ®Ò nghÞ chän nh÷ng vÊn ®Ò nµo ®−îc coi lµ quan träng nhÊt, vµ vÒ çc vÊn ®Ò ®ã chóng ta sÏ ®øng t¹i chç mµ ph¸t biÓu


407

ý kiÕn, nh− chóng ta ®· ph¸t biÓu vÒ nghÜa vô lao dÞch vµ cung cÊp søc kÐo, cßn t«i th× sÏ ghi chÐp tõng ý kiÕn ph¸t biÓu t¹i chç.

2

Çc ®ång chÝ, t«i thÊy rÊt khã mµ nãi vµi lêi vÒ vÊn ®Ò nµy bëi v× tÊt c¶ çc c©u hái ®−îc nªu lªn ë ®©y t«i ®Òu ghi hÕt vµ t«i ghi râ tõ tØnh nµo ng−êi ta chØ ra nh÷ng vÊn ®Ò g×, nh−ng kh«ng cã tµi liÖu tham kh¶o cña c¬ quan h÷u quan nªn t«i kh«ng thÓ gi¶i ®¸p ngay b©y giê nh÷ng c©u hái nªu lªn ë ®©y. Tr¶ lêi ®ång chÝ võa nãi nh©n danh Bé d©n ñy lao ®éng th× còng dÔ th«i, v× ®ång chÝ ®ã cã tr−íc m¾t m×nh ®¹o luËt ®· ®−îc ban hµnh cïng víi lêi gi¶i thÝch nãi râ b»ng çch nµo nhê thi hµnh ®¹o luËt ®ã t×nh h×nh sÏ ®−îc dÔ chÞu h¬n. §èi víi çc c©u hái riªng biÖt nªu lªn ë ®©y, kh«ng cã tµi liÖu tham kh¶o cña bé d©n ñy h÷u quan nªn t«i kh«ng thÓ ®−a ra mét c©u gi¶i ®¸p døt kho¸t nµo c¶.

ë ®©y t«i cßn nhËn ®−îc nhiÒu c©u chÊt vÊn ghi lªn giÊy. Mét ®ång chÝ U-cra-i-na ë Ki-Ðp cã ghi giÊy hái r»ng: t¹i sao t«i ch−a ®Õn U-cra-i-na bao giê c¶? §i U-cra-i-na th× xa. Khã mµ tiÕn hµnh ®−îc mét cuéc ®i xa nh− vËy.

Cã mét ®ång chÝ hái r»ng ai sÏ bá tiÒn ra tr¶ cho nh÷ng con ngùa bÞ chÕt trong nghÜa vô lao dÞch vµ cung cÊp søc kÐo. T«i ®· ghi c©u hái nµy. §ång chÝ ®· cã c©u gi¶i ®¸p chung vÒ c©u hái ®ã.

Sau ®ã cã hai c©u hái ghi giÊy vÒ vÊn ®Ò thuÕ l−¬ng thùc vµ vÒ vÊn ®Ò n«ng d©n nghÌo kh«ng cã kh¶ n¨ng mua s¾m v¶i vãc. HiÓn nhiªn lµ hiÖn nay n«ng d©n ë tÊt c¶ çc tØnh ®Òu gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n thuéc lo¹i ®ã. Kh«ng cã tµi liÖu tham kh¶o cña c¬ quan h÷u quan nªn t«i kh«ng thÓ tr¶ lêi c©u hái nh− vËy ngay b©y giê ®−îc.

LiÖu chóng ta sÏ cã thÓ gióp ®−îc kh«ng vµ gióp ®Õn møc nµo? T«i xin nh¾c l¹i r»ng t«i kh«ng thÓ tr¶ lêi ngay b©y giê

V . I . L ª - n i n

408

®−îc. T«i thÊy r»ng ®iÒu quan träng nhÊt, ®iÒu ®· ®−îc nãi lªn ë ®©y, vÒ vÊn ®Ò nghÜa vô lao dÞch vµ cung cÊp søc kÐo ― theo t«i thÊy khi ®äc l−ít çc c©u hái ― (nh−ng t«i ®· ghi v¾n t¾t tõng ý kiÕn cña çc ®ång chÝ ph¸t biÓu ë ®©y) th× ®ã lµ ®iÒu chñ yÕu nhÊt ― ®ã lµ nh÷ng sù l¹m dông vµ nh÷ng viÖc lµm sai tr¸i cña çc ban khai th¸c vµ cung cÊp gç cho ®−êng s¾t 140. ý kiÕn ®−îc ph¸t biÓu nhiÒu h¬n hÕt lµ ý kiÕn nãi r»ng çc c«ng viÖc do çc ban khai th¸c vµ cung cÊp gç cho ®−êng s¾t chØ ®Þnh lµ nh÷ng c«ng viÖc cùc nhäc, r»ng ng−êi ta hµnh h¹ lµm khæ con ng−êi, r»ng cã v« sè nh÷ng ®iÒu sai tr¸i trong viÖc ph©n phèi vµ c¾t ®Æt c«ng viÖc, ®Æc biÖt lµ ®óng vµo thêi gian mµ nh÷ng c«ng viÖc ®ã qu¶ thËt lµ cã h¹i ®èi víi çc n«ng hé. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã t«i ®· ghi, vµ còng ®· ghi r»ng khi cã çi ®ît ba tuÇn lÔ võa qua th× tÊt c¶ çc ®ång chÝ ë trung −¬ng ®· ®−îc cö vÒ çc ®Þa ph−¬ng. T«i ®· yªu cÇu thu thËp nh÷ng tµi liÖu x¸c thùc vÒ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu sai tr¸i g¾n liÒn víi c«ng t¸c nhiªn liÖu vµ vÒ nh÷ng sù l¹m dông vµ hµng lo¹t nh÷ng b¶n b¸o ço. T«i còng ®· b¾t ®Çu nhËn ®−îc nh÷ng bøc th− vÒ viÖc ®ã, nh−ng trong thêi gian gÇn ®©y, do èm ®©u, cho nªn ngay t¹i ®¹i héi t«i còng buéc ph¶i giíi h¹n ë mét b¶n b¸o ço chung vµ t«i ph¶i nãi r»ng t«i kh«ng thÓ tù m×nh ph©n tÝch nghiªn cøu nh÷ng c©u tr¶ lêi Êy. ViÖc ®ã sÏ giao l¹i cho mét ®ång chÝ kh¸c t¹m thêi thay t«i, nh−ng nhÊt ®Þnh chóng ta sÏ tËp hîp tÊt c¶ nh÷ng sè liÖu ®· thu thËp ®−îc trong thêi gian ba tuÇn qua. Nãi chung, kh«ng nghi ngê g× c¶, t«i cho r»ng nh÷ng ý kiÕn nªu râ nh÷ng viÖc lµm sai tr¸i vµ l¹m dông cña çc ban khai th¸c vµ cung cÊp gç cho ®−êng s¾t, ®Òu lµ ®óng sù thËt. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh khiÕn chóng ta quyÕt ®Þnh ¸p dông thø nghÜa vô lao dÞch vµ cung cÊp søc kÐo, thø nghÜa vô mµ mét ®ång chÝ bªn Bé d©n ñy lao ®éng ®· b¸o ço, lµ ë chç: nÕu kh«ng qui ®Þnh ®óng møc lao ®éng (còng cã thÓ lµm viÖc ®ã: ®¹o luËt cã Ên ®Þnh lµ s¸u ngµy c«ng), nÕu kh«ng cã mét sù qui ®Þnh ®óng ®¾n nh−


409

vËy trong ®¹o luËt th× nh÷ng sù l¹m dông cña çc ban l©m nghiÖp tØnh vµ ban khai th¸c vµ cung cÊp gç cho ®−êng s¾t sÏ lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái, vµ rÊt khã ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng sù l¹m dông ®ã. Nh−ng nÕu trong ®¹o luËt sÏ c«ng bè chÝnh x¸c nh− hiÖn nay lµ ®ßi hái bao nhiªu ngµy lao ®éng, sÏ nªu râ ®iÒu kho¶n qui ®Þnh khèi l−îng vµ sè l−îng c«ng viÖc ph¶i lµm trong sè ngµy ®ã, th× viÖc chèng l¹i nh÷ng sù l¹m dông sÏ ®−îc dÔ dµng h¬n rÊt nhiÒu. §−¬ng nhiªn, t¹i çc tØnh vµ çc huyÖn cã çc ban l©m nghiÖp tØnh vµ çc ban khai th¸c vµ cung cÊp gç cho ®−êng s¾t, ®Æc biÖt lµ khi mµ, nh− mét ®ång chÝ ®· chØ râ, cã nhiÒu kÎ trong sè nh÷ng viªn chøc cò, trong sè nh÷ng tªn ®Þa chñ cò, trong sè nh÷ng viªn kiÓm l©m cò, ®· chui ®−îc vµo çc c¬ quan Êy, th× viÖc ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng sù l¹m dông qu¶ lµ mét viÖc khã. T¹i çc ®Þa ph−¬ng cÇn ph¶i ®Ó m¾t vµo ®iÒu ®ã mét çch chÆt chÏ h¬n, cßn chóng t«i th× ph¶i lµm thÕ nµo cho trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt cã thªm nhiÒu ®ång chÝ lµ nh÷ng n«ng d©n ngoµi ®¶ng, nh÷ng ng−êi mµ ng−êi ta cã thÓ tham kh¶o ý kiÕn, trong tr−êng hîp nÕu nh− lêi khiÕu n¹i kh«ng thÊu, vµ t¹i ®©y, trong phiªn häp cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt, hä sÏ ®Ých th©n nªu lªn vÊn ®Ò ®ã vµ ®ßi ph¶i truy n· nh÷ng hµnh ®éng sai tr¸i. V« luËn thÕ nµo, nh÷ng biÖn ph¸p nh− vËy còng sÏ ®−îc tiÕn hµnh t¹i ®¹i héi nµy. Nh− tÊt c¶ çc ®ång chÝ tham dù ®¹i héi cho t«i biÕt, sè l−îng çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt lµ n«ng d©n ngoµi ®¶ng ch¾c ch¾n sÏ ®−îc t¨ng lªn. B»ng biÖn ph¸p ®ã chó ý lµm thÕ nµo cã thÓ ®Êu tranh mét çch th¾ng lîi h¬n n÷a chèng l¹i nh÷ng sù l¹m dông cña çc ban khai th¸c vµ cung cÊp gç cho ®−êng s¾t, vµ cµng cã nhiÒu ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt lµ n«ng d©n ngoµi ®¶ng, th× sÏ cµng ®−îc dÔ dµng, thuËn lîi h¬n. T«i xin nh¾c l¹i r»ng tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nªu ra t¹i ®©y t«i ®Òu ghi c¶ vµ t«i sÏ viÕt cho bé d©n ñy hoÆc héi ®ång kinh tÕ quèc d©n h÷u quan vÒ tõng ®iÒu ®Ó cã thÓ cã nh÷ng

V . I . L ª - n i n

410

biÖn ph¸p. Kh«ng cã tµi liÖu tham kh¶o cña mét bé d©n ñy h÷u quan th× ®−¬ng nhiªn lµ t«i kh«ng thÓ tr¶ lêi ngay b©y giê vÒ tõng vÊn ®Ò riªng biÖt.

3

T«i xin ®ång chÝ Ca-li-nin dµnh cho t«i vµi phót v× kh«ng muèn cã mét sù hiÓu sai nµo ®ã vÒ lêi nãi cña ®ång chÝ Êy. T«i tin r»ng ®ång chÝ Ca-li-nin kh«ng muèn g¸n cho t«i çi ý ®ã, çi ý nãi d−êng nh− cã lóc nµo ®ã t«i ®· ®Ò nghÞ ®èt hÕt çc s¸ch kinh cÇu nguyÖn. HiÓn nhiªn, t«i ch−a bao giê ®Ò nghÞ nh− vËy vµ còng kh«ng thÓ ®Ò nghÞ nh− vËy. Çc b¹n biÕt ®Êy, theo HiÕn ph¸p cña chóng ta, theo ®¹o luËt c¬ b¶n cña n−íc céng hßa chóng ta, th× quyÒn tù do tÝn ng−ìng vÒ t«n gi¸o ®· ®−îc tuyÖt ®èi b¶o ®¶m cho mäi ng−êi.

Xin nãi thªm vµi lêi víi ®ång chÝ ®· nªu lªn t×nh c¶nh cùc kú khã kh¨n cña mét sè huyÖn thuéc tØnh Vi-¸t-ca. Çc huyÖn nµy n»m trong khu vùc bÞ n¹n ®ãi. HiÖn nay niÒm hy väng chñ yÕu cña chóng ta ®Æt vµo hiÖp nghÞ mµ chÝnh phñ Mü ®Ò nghÞ víi chóng ta. MÊy ngµy s¾p tíi ®©y chóng ta sÏ ký hiÖp nghÞ nµy. Theo hiÖp nghÞ th× chÝnh phñ Mü cho vay 20 triÖu ®«-la. Chóng ta bá ra 10 triÖu, céng tÊt c¶ sÏ lµ 30 triÖu ®«-la ― tøc lµ 60 triÖu róp vµng. Mét sè tiÒn còng kh¸ lín. Chóng ta sÏ cã thÓ gieo h¹t ë mét phÇn lín ®Êt gieo trång vô xu©n, nÕu nh− kh«ng gieo ®−îc toµn bé. Ngoµi ra, chóng ta sÏ ph¸i ng−êi sang Ca-na-®a. ThiÕt nghÜ sÏ cã thÓ rót tõ kho vµng ra ®Ó tiªu thªm mét sè tiÒn vµo viÖc mua h¹t gièng. VÊn ®Ò chñ yÕu nhÊt hiÖn nay ― ®−¬ng nhiªn ®ã lµ n¹n ®ãi, lµ n¹n thiÕu thøc ¨n cho gia sóc. CÇn ph¶i tiÕn hµnh viÖc gieo trång vô xu©n cµng ®Çy ®ñ cµng tèt. Chóng ta sÏ dèc toµn lùc vµo viÖc nµy. (V ç t a y.)


Theo ®óng b¶n tèc ký


411

3 chØ thÞ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò

c«ng t¸c kinh tÕ ®· ®−îc ®¹i héi ix

çc X«-viÕt toµn nga th«ng qua ngµy 28 th¸ng ch¹p 1 4 1

§¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga, sau khi ®· nghiªn cøu çc b¸o ço vµ b¸o ço tæng kÕt cña çc bé d©n ñy vÒ sù ho¹t ®éng kinh tÕ trong n¨m qua, ®Ò ra nh÷ng chØ thÞ sau ®©y, nh»m bæ sung vµ kh¸i qu¸t nh÷ng nghÞ quyÕt cña ®¹i héi vÒ çc vÊn ®Ò c«ng t¸c kinh tÕ ― yªu cÇu tÊt c¶ çc c¬ quan x«-viÕt ë trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng triÖt ®Ó thùc hiÖn:

1. §¹i héi çc X«-viÕt chØ thÞ cho tÊt c¶ çc c¬ quan kinh tÕ ph¶i coi môc tiªu chñ yÕu vµ bøc thiÕt cña sù ho¹t ®éng cña m×nh lµ: trong mét thêi gian ng¾n nhÊt ph¶i ®¹t cho kú ®−îc nh÷ng thµnh tÝch thùc tÕ v÷ng ch¾c trong viÖc cung cÊp cho n«ng d©n nhiÒu vËt phÈm cÇn thiÕt ®Ó ®Èy m¹nh n«ng nghiÖp vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cña quÇn chóng n«ng d©n lao ®éng.

2. Môc tiªu ®ã ― môc tiªu quan träng nhÊt ― ph¶i ®−îc tÊt c¶ çc c¬ quan qu¶n lý c«ng nghiÖp th−êng xuyªn chó ý, nh÷ng c¬ quan nµy ®−¬ng nhiªn lµ còng kh«ng ®−îc tha thø mét chót l¬ lµ nµo trong çi c«ng t¸c nh»m tháa m·n 100% nh÷ng nhu cÇu cña Hång qu©n; nhiÖm vô nµy ph¶i ®Æt lªn hµng ®Çu ®Ó g×n gi÷ kh¶ n¨ng quèc phßng cña n−íc Céng hßa x«-viÕt.

3. ViÖc c¶i thiÖn ®êi sèng cña c«ng nh©n còng ph¶i phô thuéc vµo môc tiªu ®ã, theo ý nghÜa lµ tÊt c¶ çc tæ chøc c«ng nh©n (vµ tr−íc hÕt lµ çc c«ng ®oµn) ®Òu cã nghÜa vô ph¶i quan t©m ®Õn viÖc tæ chøc c«ng nghiÖp, ®Ó sao cho tháa

V . I . L ª - n i n

412

m·n ®−îc nhanh chãng vµ ®Çy ®ñ nh÷ng nhu cÇu cña n«ng d©n; v× thÕ, viÖc t¨ng tiÒn c«ng cho c«ng nh©n c«ng nghiÖp vµ viÖc c¶i thiÖn nh÷ng ®iÒu kiÖn sinh ho¹t cña hä ph¶i phô thuéc trùc tiÕp vµo nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc trong lÜnh vùc nµy.

4. Sù ho¹t ®éng cña Bé d©n ñy tµi chÝnh còng ph¶i phô thuéc vµo môc tiªu ®ã. §¹i héi IX çc X«-viÕt quy ®Þnh cho bé nµy nhiÖm vô ph¶i thùc hiÖn, mét çch hÕt søc c−¬ng quyÕt vµ hÕt søc nhanh chãng, viÖc gi¶m bít ph¸t hµnh, vµ sau ®ã ®×nh chØ ph¸t hµnh tiÒn tÖ vµ kh«i phôc l¹i mét nÒn l−u th«ng tiÒn tÖ lµnh m¹nh trªn c¬ së lÊy ®ång tiÒn vµng lµm b¶n vÞ. CÇn kiªn quyÕt thùc hiÖn viÖc thu thuÕ thay cho viÖc ph¸t hµnh tiÒn tÖ, vµ kh«ng ®−îc lÒ mÒ quan liªu chót nµo.

5. TÊt c¶ çc c¬ quan vµ c«ng së phô tr¸ch néi th−¬ng vµ ngo¹i th−¬ng nh− Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng, Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng v.v., còng ®Òu ph¶i ®Æt môc tiªu ®ã lªn nhiÖm vô hµng ®Çu. §¹i héi çc X«-viÕt sÏ ®¸nh gi¸, vµ giao cho çc bé m¸y l·nh ®¹o ChÝnh quyÒn x«-viÕt tr¸ch nhiÖm ®¸nh gi¸ nh÷ng thµnh tÝch cña çc c¬ quan ®ã, c¨n cø duy nhÊt vµo nh÷ng kÕt qu¶ thùc tiÔn ®· ®¹t ®−îc mét çch nhanh chãng trong viÖc ph¸t triÓn trao ®æi gi÷a n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp. §Æc biÖt ®¹i héi çc X«-viÕt chØ thÞ lµ ph¶i dùa mét çch réng r·i h¬n n÷a vµo çc xÝ nghiÖp t− nh©n ®Ó thu thËp çc nguyªn liÖu, ®Ó vËn chuyÓn çc nguyªn liÖu ®ã vµ ®Ó ph¸t triÓn th−¬ng nghiÖp b»ng mäi çch; trong khi lµm nh− thÕ, ph¶i hiÓu vai trß cña çc c¬ quan nhµ n−íc lµ vai trß gi¸m s¸t vµ chØ ®¹o, vµ ph¶i trõng trÞ th¼ng tay tÖ quan liªu vµ giÊy tê d−íi mäi h×nh thøc ®ang lµm trë ng¹i cho c«ng t¸c thiÕt thùc.

6. §¹i héi IX çc X«-viÕt yªu cÇu tÊt c¶ çc c¬ quan vµ c«ng së lµm c«ng t¸c kinh tÕ ph¶i chó ý vµ nç lùc rÊt nhiÒu h¬n n÷a so víi tr−íc ®©y ®Ó thu hót tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö Ýt nhiÒu −u tó trong c«ng nh©n vµ n«ng d©n ngoµi ®¶ng tham gia vµo c«ng t¸c nhµ n−íc, trong lÜnh vùc cña bé m«n m×nh.


413

§¹i héi nhËn ®Þnh r»ng vÒ ®iÓm nµy chóng ta cßn l¹c hËu: vÒ mÆt nµy, ng−êi ta ch−a tá ra cã mét tinh thÇn triÖt ®Ó ®Çy ®ñ vµ mét sù kiªn tr× ®Çy ®ñ; v× vËy mµ vÒ mÆt nµy viÖc t¨ng c−êng çn bé l·nh ®¹o kinh tÕ vµ l·nh ®¹o nhµ n−íc lµ mét sù cÇn thiÕt tuyÖt ®èi vµ cÊp b¸ch; cho nªn mäi thµnh tÝch trong c«ng cuéc kh«i phôc kinh tÕ cÇn ph¶i ®−îc khen th−ëng th−êng xuyªn h¬n, b»ng Hu©n ch−¬ng cê lao ®éng, còng nh− b»ng tiÒn mÆt.

§¹i héi çc X«-viÕt l−u ý tÊt c¶ çc c¬ quan kinh tÕ vµ tÊt c¶ mäi tæ chøc x· héi kh«ng cã tÝnh chÊt chÝnh phñ thuÇn tóy vÒ sù cÇn thiÕt tuyÖt ®èi cña mét c«ng t¸c cßn kiªn tr× h¬n n÷a nh»m thu hót çc chuyªn gia tham gia c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ, – ®−îc coi lµ chuyªn gia, nh÷ng nhµ b¸c häc vµ nhµ kü thuËt, còng nh− nh÷ng ng−êi do ho¹t ®éng thùc tiÔn cña hä mµ cã ®−îc kinh nghiÖm vµ nh÷ng tri thøc trong lÜnh vùc th−¬ng nghiÖp, lÜnh vùc tæ chøc çc xÝ nghiÖp lín, lÜnh vùc gi¸m s¸t çc ho¹t ®éng kinh tÕ, v.v.. Çc c¬ quan trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga ph¶i th−êng xuyªn quan t©m ®Õn viÖc c¶i thiÖn ®êi sèng cña çc chuyªn gia vµ ®Õn viÖc ®µo t¹o ― d−íi sù chØ ®¹o cña çc chuyªn gia ― nh÷ng çn bé c«ng nh©n vµ n«ng d©n ®«ng ®¶o.

7. §¹i héi IX çc X«-viÕt yªu cÇu Bé d©n ñy t− ph¸p h·y tá ra c−¬ng quyÕt nhiÒu h¬n n÷a vÒ c¶ hai h−íng:

mét lµ, çc tßa ¸n nh©n d©n cña n−íc céng hßa ph¶i gi¸m s¸t nghiªm ngÆt sù ho¹t ®éng cña çc nhµ c«ng th−¬ng nghiÖp t− doanh, mµ kh«ng lµm trë ng¹i chót nµo cho sù ho¹t ®éng cña hä, nh−ng ®ång thêi ph¶i trõng ph¹t mét çch hÕt søc nghiªm ngÆt bÊt cø mét m−u toan nhá nµo ®Þnh vi ph¹m luËt ph¸p cña n−íc céng hßa, vµ gi¸o dôc nh÷ng quÇn chóng c«ng nh©n vµ n«ng d©n ®«ng ®¶o ®Ó cho tù hä tham gia, mét çch nhanh chãng vµ cã hiÖu qu¶, vµo viÖc gi¸m s¸t sù t«n träng ph¸p chÕ;

hai lµ, çc tßa ¸n nh©n d©n cÇn chó ý nhiÒu h¬n n÷a ®Õn viÖc dïng ph¸p luËt ®Ó trõ tÖ quan liªu, giÊy tê, hiÖn t−îng

V . I . L ª - n i n

414

l¬ lµ vÒ mÆt kinh tÕ. Nh÷ng vô xÐt xö thuéc lo¹i nµy lµ cÇn thiÕt, võa lµ ®Ó n©ng cao tr¸ch nhiÖm ®èi víi mét tÖ h¹i rÊt khã trõ khö trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña ta, võa lµ ®Ó lµm cho c«ng nh©n vµ quÇn chóng n«ng d©n chó ý ®Õn vÊn ®Ò quan träng nhÊt nµy, võa lµ ®Ó ®¹t çi môc tiªu thùc tiÔn cña chóng ta lµ: giµnh nh÷ng th¾ng lîi kinh tÕ to lín h¬n n÷a.

§¹i héi IX nhËn ®Þnh r»ng trong thêi kú míi, nhiÖm vô cña Bé d©n ñy gi¸o dôc lµ ®µo t¹o ra trong nh÷ng thêi h¹n hÕt søc ng¾n nh÷ng çn bé chuyªn m«n trong tÊt c¶ mäi lÜnh vùc, xuÊt th©n tõ n«ng d©n vµ c«ng nh©n; ®¹i héi ®Ò nghÞ t¨ng c−êng h¬n n÷a mèi liªn hÖ gi÷a viÖc gi¸o dôc t¹i tr−êng vµ ngoµi nhµ tr−êng víi nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ cÊp b¸ch, cã quan hÖ ®Õn toµn bé n−íc céng hßa, còng nh− ®Õn mét vïng nhÊt ®Þnh, hay mét ®Þa ph−¬ng nhÊt ®Þnh. §Æc biÖt, §¹i héi IX çc X«-viÕt nhËn ®Þnh r»ng quyÕt nghÞ cña §¹i héi VIII çc X«-viÕt vÒ viÖc tuyªn truyÒn cho kÕ ho¹ch ®iÖn khÝ hãa n−íc Nga ®· kh«ng ®−îc chÊp hµnh ®Çy ®ñ, rÊt kh«ng ®Çy ®ñ; v× vËy ®¹i héi yªu cÇu ph¶i huy ®éng tÊt c¶ mäi lùc l−îng s½n cã ®Ó tæ chøc th−êng xuyªn t¹i mçi nhµ m¸y ®iÖn nh÷ng buæi nãi chuyÖn, nh÷ng buæi diÔn thuyÕt vµ nh÷ng buæi thùc tËp ®Ó lµm cho c«ng nh©n vµ n«ng d©n hiÓu vÒ ®iÖn, vÒ tÇm quan träng cña ®iÖn vµ vÒ kÕ ho¹ch ®iÖn khÝ hãa; trong nh÷ng huyÖn ch−a cã nhµ m¸y ®iÖn nµo, th× cÇn ph¶i x©y dùng hÕt søc nhanh chãng nh÷ng nhµ m¸y ®iÖn dï lµ nhá th«i, ― nh÷ng nhµ m¸y ®iÖn nhá nµy ph¶i trë thµnh trung t©m ®Þa ph−¬ng cña c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc vµ khuyÕn khÝch tÊt c¶ mäi s¸ng kiÕn trong lÜnh vùc nµy.


§¨ng ngµy 30 th¸ng Ch¹p 1921 trªn tê "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 295


415

vÒ chÝnh s¸ch cña c«ng ®¶ng anh

(Göi ®ång chÝ Tsi-tsª-rin, sao göi ®ång chÝ Ra-®Õch vµ toµn thÓ çc ñy viªn

Bé chÝnh trÞ)

Bøc ®iÖn nãi vÒ C«ng ®¶ng Anh chøng tá Cra-xin ng©y th¬ hÕt søc. Theo ý kiÕn t«i, b©y giê ta nªn hµnh ®éng theo hai h−íng: 1) ®¨ng trªn b¸o mét lo¹t bµi, ký tªn kh¸c nhau, ®Ó ch©m biÕm nh÷ng quan ®iÓm cña çi gäi lµ ph¸i d©n chñ ch©u ¢u vÒ vÊn ®Ò Gru-di-a; 2) giao ngay cho mét nhµ b¸o cã lèi viÕt thËt chua ch¸t nhiÖm vô th¶o mét bøc c«ng hµm cùc kú lÞch sù cho Tsi-tsª-rin ®Ó tr¶ lêi C«ng ®¶ng Anh. Trong bøc c«ng hµm nµy, gi¶i thÝch mét çch hÕt søc kiªn quyÕt r»ng lêi ®Ò nghÞ rót qu©n ®éi ta ra khái Gru-di-a vµ tæ chøc ë ®ã mét cuéc tr−ng cÇu d©n ý, cã thÓ lµ ®iÒu hoµn toµn ®óng ®¾n vµ ®−îc coi nh− lµ lêi nãi cña nh÷ng kÎ kh«ng mÊt trÝ vµ kh«ng bÞ phe §ång minh mua chuéc, nÕu nh− lêi ®Ò nghÞ ®ã ®−îc ¸p dông réng r·i cho tÊt c¶ çc d©n téc trªn tr¸i ®Êt; ®Æc biÖt lµ ®Ó khiÕn cho çc nhµ l·nh ®¹o C«ng ®¶ng Anh ph¶i suy nghÜ xem, trong chÝnh s¸ch quèc tÕ, nh÷ng mèi quan hÖ ®Õ quèc chñ nghÜa hiÖn ®¹i nghÜa lµ g×, chóng ta ®Ò nghÞ C«ng ®¶ng Anh h·y xem xÐt mét çch cã thiÖn chÝ: mét lµ, viÖc rót qu©n ®éi Anh ra khái Ai-r¬-len vµ tæ chøc ë ®ã mét cuéc tr−ng cÇu d©n ý; hai lµ còng viÖc ®ã ®èi víi Ên-®é; ba lµ còng viÖc ®ã ®èi víi qu©n ®éi NhËt ë TriÒu-tiªn; bèn lµ, còng viÖc ®ã ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng n−íc cã qu©n ®éi cña mét n−íc ®Õ quèc lín ®ãng. Nªu lªn trong bøc c«ng hµm, víi lêi lÏ hÕt søc lÞch sù, çi ý kiÕn lµ nh÷ng ai muèn suy nghÜ vÒ çc lêi ®Ò nghÞ cña chóng ta trªn ®©y vµ vÒ çi hÖ

V . I . L ª - n i n

416

thèng nh÷ng mèi quan hÖ ®Õ quèc chñ nghÜa trong chÝnh s¸ch quèc tÕ, ®Òu cã thÓ tá ra r»ng hä cã kh¶ n¨ng hiÓu ®−îc çi tÝnh chÊt "bæ Ých" cña çc lêi ®Ò nghÞ mµ chóng ta ®−a ra cho C«ng ®¶ng Anh. Nãi chung, b¶n dù th¶o c«ng hµm ph¶i ch©m biÕm, víi mét lêi v¨n cùc kú lÞch sù vµ hÕt søc dÔ hiÓu (mét ®øa trÎ 10 tuæi còng cã thÓ hiÓu ®−îc), nh÷ng l·nh tô ngu ngèc cña C«ng ®¶ng Anh.

T«i ®Ò nghÞ Bé chÝnh trÞ xÐt xem cã nªn göi mét b¶n sao bøc th− nµy cho Cra-xin kh«ng. Riªng t«i, t«i thÊy nªn.

Lª-nin

§äc qua ®iÖn tho¹i ngµy 27 th¸ng Ch¹p 1921

§¨ng lÇn ®Çu ngµy 21 th¸ng Giªng 1930 trªn b¸o "Sù thËt", sè 21


417

dù th¶o luËn c−¬ng vÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña

c«ng ®oµn trong ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi 1 4 2

Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng

s¶n Nga häp ngµy 28. XII. 1921 ®· nghiªn cøu vÊn ®Ò vÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña çc c«ng ®oµn trong thêi kú chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Héi nghÞ ®· nghe çc b¸o ço cña çc ®ång chÝ Rót-du-t¸c, An-®rª-Ðp, Sli-¸p-ni-cèp (theo kÕ ho¹ch th× cßn cã b¸o ço cña ®ång chÝ Lu-t«-vi-nèp, nh−ng héi nghÞ kh«ng triÖu tËp kÞp ®ång chÝ nµy). Sau khi th¶o luËn, héi nghÞ quyÕt nghÞ giao nh÷ng b¶n dù th¶o ®Çu tiªn cña hai ®ång chÝ Rót-du-t¸c vµ An-®rª-Ðp cho mét tiÓu ban gåm cã hai ®ång chÝ nµy, cã thªm ®ång chÝ Lª-nin; vµ tiÓu ban nµy ®−îc ñy nhiÖm v¹ch ra dù th¶o luËn c−¬ng ®Ó tr×nh lªn Bé chÝnh trÞ phª chuÈn.

(Sau khi b¶n dù th¶o ®· ®−îc th«ng qua ë tiÓu ban vµ Bé chÝnh trÞ, sÏ bæ sung thªm vµi dßng vµo ®Êy.)

d ù t h ¶ o

1 . c h Ý n h s ¸ c h k i n h t Õ m í i v µ c ¸ c c « n g ® o µ n

ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®em l¹i mét lo¹t nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n trong t×nh h×nh giai cÊp v« s¶n, vµ do ®ã, c¶ trong t×nh h×nh çc c«ng ®oµn n÷a. Nh÷ng sù thay ®æi Êy lµ do ë

V . I . L ª - n i n

418

chç: trong toµn bé chÝnh s¸ch vÒ b−íc qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi, ®¶ng céng s¶n vµ ChÝnh quyÒn x«-viÕt hiÖn nay ®ang ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p thuéc mét lo¹i ®Æc biÖt ®Ó b¶o ®¶m b−íc qu¸ ®é ®ã; vÒ nhiÒu mÆt, ®¶ng vµ ChÝnh quyÒn x«-viÕt hµnh ®éng b»ng nh÷ng ph−¬ng ph¸p kh¸c nh÷ng ph−¬ng ph¸p x−a kia; ®¶ng vµ ChÝnh quyÒn x«-viÕt ®ang ®¸nh chiÕm mét lo¹t vÞ trÝ, cã thÓ nãi lµ b»ng mét "lèi ®¸nh vßng quanh míi"; ®¶ng vµ ChÝnh quyÒn x«-viÕt ®ang lïi mét b−íc ®Ó cã thÓ trë l¹i tÊn c«ng chñ nghÜa t− b¶n, sau khi ®· ®−îc chuÈn bÞ chu ®¸o h¬n. §Æc biÖt ngµy nay, th−¬ng nghiÖp tù do vµ chñ nghÜa t− b¶n ®−îc phÐp tån t¹i vµ ph¸t triÓn nh−ng ph¶i phôc tïng sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n−íc; vµ mÆt kh¸c, nh÷ng xÝ nghiÖp nhµ n−íc, th× chuyÓn sang çi gäi lµ h¹ch to¸n kinh tÕ, nghÜa lµ trªn thùc chÊt nh÷ng xÝ nghiÖp ®ã trªn mét møc ®é lín ph¶i theo nh÷ng nguyªn t¾c bu«n b¸n vµ nh÷ng nguyªn t¾c t− b¶n chñ nghÜa.

2 . c h ñ n g h Ü a t− b ¶ n n h µ n−í c t r o n g n h µ n−í c v « s ¶ n v µ c ¸ c c « n g ® o µ n

Muèn kh«ng thay ®æi b¶n chÊt cña m×nh, nhµ n−íc v« s¶n chØ cã thÓ thõa nhËn cho th−¬ng nghiÖp tù do vµ cho chñ nghÜa t− b¶n ®−îc ph¸t triÓn trong mét chõng mùc nµo ®ã vµ chØ víi ®iÒu kiÖn lµ th−¬ng nghiÖp t− nh©n vµ t− b¶n t− nh©n ph¶i phôc tïng sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n−íc (gi¸m s¸t, kiÓm tra, quy ®Þnh çc h×nh thøc, trËt tù, v.v.). Thµnh c«ng cña sù ®iÒu tiÕt Êy kh«ng ph¶i chØ do chÝnh quyÒn nhµ n−íc quyÕt ®Þnh, mµ cßn do møc ®é tr−ëng thµnh cña giai cÊp v« s¶n vµ cña quÇn chóng lao ®éng nãi chung, sau n÷a do tr×nh ®é v¨n hãa, v.v., quyÕt ®Þnh nhiÒu h¬n. Nh−ng dï sù ®iÒu tiÕt Êy cã thµnh c«ng hoµn toµn ch¨ng n÷a, th× sù ®èi lËp vÒ lîi Ých giai cÊp cña lao ®éng vµ cña t− b¶n nhÊt ®Þnh vÉn cßn tån t¹i. Nh− vËy, mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng

Dù th¶o luËn c−¬ng vÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng ®oµn

419

nhÊt cña c«ng ®oµn lµ tõ nay trë ®i ph¶i b¶o vÖ, trong mäi lÜnh vùc vµ b»ng mäi çch, nh÷ng lîi Ých giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n trong cuéc ®Êu tranh cña hä chèng t− b¶n. NhiÖm vô ®ã ph¶i ®−îc c«ng khai ®Æt lªn hµng ®Çu, bé m¸y c«ng ®oµn do ®ã ph¶i ®−îc tæ chøc l¹i, söa ®æi hay bæ sung, nh÷ng quü b·i c«ng, v.v., ph¶i ®−îc thµnh lËp, hay nãi cho ®óng h¬n, ph¶i ®−îc thµnh lËp dÇn dÇn.

3 . n h ÷ n g x Ý n g h i Ö p n h µ n−í c c h u y Ó n s a n g c ¸ i g ä i l µ h ¹ c h t o ¸ n k i n h t Õ

v µ c ¸ c c « n g ® o µ n

ViÖc çc xÝ nghiÖp nhµ n−íc ¸p dông chÕ ®é gäi lµ h¹ch to¸n kinh tÕ th× tÊt nhiªn vµ mËt thiÕt g¾n liÒn víi chÝnh s¸ch kinh tÕ míi; kiÓu xÝ nghiÖp ®ã, trong mét t−¬ng lai gÇn ®©y, nhÊt ®Þnh sÏ chiÕm −u thÕ, nÕu kh«ng ph¶i lµ duy nhÊt. ThËt ra, nh− thÕ cã nghÜa lµ, khi viÖc tù do bu«n b¸n ®−îc phÐp tån t¹i vµ ph¸t triÓn, th× trong mét chõng mùc kh¸ quan träng, çc xÝ nghiÖp nhµ n−íc ®−îc ®Æt trªn c¬ së bu«n b¸n, c¬ së t− b¶n chñ nghÜa. T×nh h×nh ®ã ― do sù cÇn thiÕt ph¶i gÊp rót t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, ph¶i lµm sao cho mçi xÝ nghiÖp nhµ n−íc kh«ng ®−îc lç mµ ph¶i cã l·i; do nh÷ng lîi Ých tÊt nhiªn vÒ mÆt qu¶n lý vµ do sù sèt s¾ng th¸i qu¸ vÒ mÆt qu¶n lý, ― t×nh h×nh ®ã nhÊt ®Þnh ph¶i g©y ra mét sù ®èi lËp nµo ®ã vÒ lîi Ých gi÷a quÇn chóng c«ng nh©n víi nh÷ng ng−êi gi¸m ®èc, nh÷ng ng−êi qu¶n lý çc xÝ nghiÖp nhµ n−íc hay víi nh÷ng c¬ quan qu¶n lý mµ nh÷ng xÝ nghiÖp Êy phô thuéc. Bëi vËy, ®èi víi nh÷ng xÝ nghiÖp nhµ n−íc, çc c«ng ®oµn tuyÖt ®èi ph¶i cã nghÜa vô ®Êu tranh víi nh÷ng ng−êi tuyÓn c«ng nh©n vµo lµm viÖc ®Ó b¶o vÖ lîi Ých giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n vµ cña quÇn chóng lao ®éng.

V . I . L ª - n i n

420

4 . s ù k h ¸ c n h a u c ¨ n b ¶ n g i ÷ a c u é c ® Ê u t r a n h g i a i c Ê p c ñ a g i a i c Ê p v «

s ¶ n t r o n g m é t n h µ n−í c m µ q u y Ò n t− h ÷ u v Ò r u é n g ® Ê t , v Ò c ¸ c n h µ m ¸ y , v . v . ,

®−î c t h õ a n h Ë n v µ c h Ý n h q u y Ò n n » m t r o n g t a y g i a i c Ê p t− b ¶ n ,

v í i c u é c ® Ê u t r a n h g i a i c Ê p c ñ a g i a i c Ê p v « s ¶ n t r o n g m é t n h µ n−í c

m µ q u y Ò n t− h ÷ u v Ò r u é n g ® Ê t , v Ò p h Ç n l í n n h ÷ n g x Ý n g h i Ö p l í n ,

k h « n g ®−î c t h õ a n h Ë n v µ c h Ý n h q u y Ò n n » m t r o n g t a y g i a i c Ê p v « s ¶ n

Chõng nµo giai cÊp cßn tån t¹i, th× ®Êu tranh giai cÊp lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Trong giai ®o¹n qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi, sù tån t¹i cña çc giai cÊp lµ kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc, vµ c−¬ng lÜnh cña §¶ng céng s¶n Nga ®· chØ hÕt søc râ rµng r»ng chóng ta míi chØ b−íc nh÷ng b−íc ®Çu tiªn ®Ó chuyÓn tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi. Bëi vËy c¶ ®¶ng céng s¶n, c¶ ChÝnh quyÒn x«-viÕt, còng nh− çc c«ng ®oµn, ph¶i c«ng khai thõa nhËn r»ng ®Êu tranh giai cÊp vÉn cßn vµ kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc, chõng nµo ch−a hoµn thµnh xong, Ýt nhÊt lµ vÒ c¨n b¶n, viÖc ®iÖn khÝ hãa c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, chõng nµo v× vËy mµ tÊt c¶ nh÷ng gèc rÔ cña nÒn s¶n xuÊt nhá vµ cña sù thèng trÞ cña thÞ tr−êng ch−a bÞ c¾t ®øt hÕt. Tõ ®ã rót ra kÕt luËn lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay bÊt kú thÕ nµo chóng ta còng kh«ng thÓ tõ bá ®Êu tranh b·i c«ng vµ vÒ nguyªn t¾c kh«ng thÓ chÊp nhËn ®¹o luËt thay thÕ b·i c«ng b»ng sù trung gian cã tÝnh chÊt b¾t buéc cña nhµ n−íc.

MÆt kh¸c, dÜ nhiªn lµ môc ®Ých cuèi cïng mµ ®Êu tranh b·i c«ng d−íi chñ nghÜa t− b¶n ph¶i nh»m ®¹t ®−îc, lµ ph¸ hñy bé m¸y nhµ n−íc, lËt ®æ chÝnh quyÒn cña giai cÊp cÇm


421

quyÒn. Cßn trong nhµ n−íc v« s¶n kiÓu qu¸ ®é nh− nhµ n−íc cña ta, th× môc ®Ých cuèi cïng cña cuéc ®Êu tranh b·i c«ng chØ cã thÓ lµ cñng cè nhµ n−íc v« s¶n vµ chÝnh quyÒn nhµ n−íc do giai cÊp v« s¶n n¾m, b»ng çch ®Êu tranh chèng nh÷ng lÖch l¹c quan liªu chñ nghÜa cña nhµ n−íc ®ã, chèng nh÷ng sai lÇm vµ nh−îc ®iÓm cña nã, chèng lßng tham lam v« ®é cã tÝnh chÊt giai cÊp cña nh÷ng tªn t− b¶n mµ nã ch−a kiÓm so¸t ®−îc, v.v.. Bëi vËy ®¶ng céng s¶n, còng nh− ChÝnh quyÒn x«-viÕt, còng nh− çc c«ng ®oµn, ®Òu tuyÖt ®èi kh«ng thÓ quªn vµ kh«ng ®−îc che giÊu kh«ng cho c«ng nh©n vµ quÇn chóng lao ®éng biÕt r»ng viÖc dïng ®Õn ®Êu tranh b·i c«ng trong mét n−íc mµ chÝnh quyÒn thuéc vÒ giai cÊp v« s¶n chØ cã thÓ gi¶i thÝch vµ biÖn hé duy nhÊt b»ng, mét mÆt, nh÷ng sù lÖch l¹c quan liªu chñ nghÜa cña nhµ n−íc v« s¶n vµ mäi thø tµn d− cña qu¸ khø t− b¶n chñ nghÜa trong çc c¬ quan cña nhµ n−íc v« s¶n, vµ mÆt kh¸c, b»ng tr×nh ®é chÝnh trÞ cña quÇn chóng lao ®éng cßn thÊp kÐm vµ tr×nh ®é v¨n hãa cña hä cßn l¹c hËu mµ th«i. V× nÕu çc tßa ¸n vµ çc c¬ quan nhµ n−íc kh¸c ®Òu do b¶n th©n nh÷ng ng−êi lao ®éng x©y dùng trªn c¬ së giai cÊp sau khi ®· g¹t bá giai cÊp t− s¶n ra khái sè cö tri, th× viÖc quÇn chóng lao ®éng trùc tiÕp nhê ®Õn çc c¬ quan nhµ n−íc ngµy cµng ph¶i trë thµnh mét ph−¬ng ph¸p b×nh th−êng ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng cuéc xung ®ét gi÷a lao ®éng vµ t− b¶n, gi÷a ng−êi lµm thuª vµ ng−êi thuª.

5 . k h « i p h ô c l ¹ i n g u y ª n t ¾ c t ù n g u y Ö n

g i a n h Ë p c « n g ® o µ n

ViÖc c−ìng b¸ch ghi tªn tÊt c¶ c«ng nh©n vµo c«ng ®oµn lµ kh«ng phï hîp víi tr×nh ®é thùc sù ®· ®¹t ®−îc trong viÖc x· héi hãa c«ng nghiÖp còng nh− tr×nh ®é ph¸t triÓn cña quÇn chóng. Ngoµi ra viÖc c−ìng b¸ch gia nhËp c«ng ®oµn ®· g©y ra, trong mét chõng mùc nµo ®ã, nh÷ng sù lÖch l¹c quan

V . I . L ª - n i n

422

liªu chñ nghÜa trong çc c«ng ®oµn. CÇn ph¶i hÕt søc kiªn quyÕt trë l¹i nguyªn t¾c tù nguyÖn gia nhËp c«ng ®oµn trong mét thêi gian kh¸ dµi. TuyÖt nhiªn kh«ng thÓ ®ßi hái çc ®oµn viªn c«ng ®oµn ph¶i cã nh÷ng quan ®iÓm chÝnh trÞ nhÊt ®Þnh nµo ®ã; vÒ mÆt nµy, còng nh− vÒ mÆt th¸i ®é ®èi víi t«n gi¸o, çc c«ng ®oµn ph¶i cã tÝnh chÊt kh«ng ®¶ng ph¸i. Trong nhµ n−íc v« s¶n, chØ nªn ®ßi hái çc ®oµn viªn c«ng ®oµn cã ý thøc vÒ kû luËt h÷u ¸i vµ vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i ®oµn kÕt çc lùc l−îng c«ng nh©n ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña nh÷ng ng−êi lao ®éng vµ cã th¸i ®é trung thùc ®èi víi chÝnh quyÒn cña nh÷ng ng−êi lao ®éng, nghÜa lµ ChÝnh quyÒn x«-viÕt. Nhµ n−íc v« s¶n ph¶i khuyÕn khÝch viÖc tæ chøc çc c«ng nh©n vµo trong c«ng ®oµn, c¶ vÒ mÆt ph¸p lý còng nh− vÒ mÆt vËt chÊt. Nh−ng ®èi víi c«ng ®oµn th× kh«ng bao giê cã quyÒn lîi mµ l¹i kh«ng cã nghÜa vô.

6 . c « n g ® o µ n v µ v i Ö c q u ¶ n l ý c ¸ c x Ý n g h i Ö p

Mét khi chiÕm ®−îc chÝnh quyÒn nhµ n−íc, giai cÊp v« s¶n cã mét lîi Ých c¨n b¶n nhÊt, sèng cßn nhÊt, lµ ph¶i t¨ng sè l−îng s¶n phÈm, ph¶i n©ng cao theo nh÷ng quy m« réng lín søc s¶n xuÊt cña x· héi. NhiÖm vô Êy, ®−îc nªu râ trong c−¬ng lÜnh cña §¶ng céng s¶n Nga, hiÖn ®ang ®−îc ®Æt ra ë n−íc ta mét çch hÕt søc bøc thiÕt, sau sù suy ®åi, n¹n ®ãi vµ sù tµn ph¸ do chiÕn tranh g©y ra. Bëi vËy kh«ng cã mét thµnh c«ng thËt nhanh vµ hÕt søc v÷ng ch¾c trong viÖc kh«i phôc nÒn ®¹i c«ng nghiÖp th× kh«ng sao thùc hiÖn ®−îc viÖc gi¶i phãng lao ®éng khái ¸ch t− b¶n, vµ còng kh«ng thÓ cã sù th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi ®−îc. ThÕ mµ trong t×nh h×nh hiÖn nay cña n−íc Nga, mét thµnh c«ng nh− thÕ l¹i ®ßi hái tuyÖt ®èi ph¶i tËp trung toµn quyÒn vµo çc c¬ quan qu¶n lý xÝ nghiÖp. Nh÷ng c¬ quan qu¶n lý nµy ®−îc x©y dùng theo mét nguyªn t¾c chung lµ chÕ ®é thñ tr−ëng, ph¶i tù m×nh


423

quy ®Þnh møc tiÒn c«ng, ph©n phèi tiÒn b¹c, khÈu phÇn, quÇn ¸o lµm viÖc vµ nh÷ng vËt phÈm cÊp ph¸t kh¸c; ®ång thêi ph¶i gi÷ cho m×nh ®−îc hÕt søc tù do ho¹t ®éng, ph¶i kiÓm tra chÆt chÏ nh÷ng thµnh tÝch thùc tÕ vÒ mÆt t¨ng s¶n l−îng nh−ng kh«ng thua lç mµ cã lêi, ph¶i lùa chän mét çch rÊt thËn träng nh÷ng ng−êi qu¶n lý cã tµi nhÊt vµ cã kinh nghiÖm nhÊt, v.v..

Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− thÕ, mäi sù can thiÖp trùc tiÕp cña c«ng ®oµn vµo viÖc qu¶n lý çc xÝ nghiÖp ph¶i coi lµ tuyÖt ®èi kh«ng thÓ chÊp nhËn ®−îc vµ cã h¹i.

Nh−ng tõ çi ch©n lý kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc ®ã mµ l¹i ®i ®Õn kÕt luËn lµ çc c«ng ®oµn kh«ng ®−îc tham gia vµo viÖc tæ chøc x· héi chñ nghÜa ngµnh c«ng nghiÖp vµ vµo viÖc qu¶n lý c«ng nghiÖp nhµ n−íc th× hoµn toµn sai. ViÖc tham gia ®ã lµ cÇn thiÕt, theo nh÷ng h×nh thøc ®· ®−îc quy ®Þnh râ rµng, tøc lµ nh÷ng h×nh thøc sau ®©y.

7 . v a i t r ß v µ s ù t h a m g i a c ñ a c « n g ® o µ n v µ o c ¸ c c ¬ q u a n k i n h t Õ

v µ h µ n h c h Ý n h c ñ a n h µ n−í c v « s ¶ n

Giai cÊp v« s¶n lµ c¬ së giai cÊp cña nhµ n−íc thùc hµnh b−íc qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi. Giai cÊp v« s¶n chØ cã thÓ hoµn thµnh thµnh c«ng nhiÖm vô ®ã, trong mét n−íc mµ tÇng líp tiÓu n«ng chiÕm mét ®a sè to lín, víi ®iÒu kiÖn lµ ph¶i thùc hiÖn mét çch hÕt søc khÐo lÐo, thËn träng vµ tuÇn tù, sù liªn minh víi tuyÖt ®¹i ®a sè n«ng d©n. C«ng ®oµn ph¶i lµ ng−êi céng t¸c gÇn nhÊt, cÇn thiÕt nhÊt cña chÝnh quyÒn nhµ n−íc, do ®éi tiÒn phong gi¸c ngé cña giai cÊp c«ng nh©n, tøc lµ ®¶ng céng s¶n l·nh ®¹o toµn bé sù ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cña nã. C«ng ®oµn, nãi chung, lµ tr−êng häc chñ nghÜa céng s¶n, th× nãi riªng ph¶i lµ tr−êng häc qu¶n lý c«ng nghiÖp x· héi chñ nghÜa (råi dÇn dÇn qu¶n lý n«ng nghiÖp) cho tÊt c¶ quÇn chóng c«ng nh©n, råi cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi lao ®éng.

V . I . L ª - n i n

424

XuÊt ph¸t tõ nh÷ng luËn ®iÓm cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c ®ã, chóng ta nªn Ên ®Þnh nh÷ng h×nh thøc chñ yÕu cña sù tham gia cña c«ng ®oµn vµo çc c¬ quan kinh tÕ vµ hµnh chÝnh cña nhµ n−íc v« s¶n nh− sau:

(1) C«ng ®oµn tham gia viÖc thµnh lËp tÊt c¶ mäi c¬ quan kinh tÕ vµ mäi c¬ quan nhµ n−íc cã quan hÖ víi kinh tÕ, hä ®Ò cö nh÷ng ng−êi cña hä vµ ®ãng gãp ý kiÕn; c«ng ®oµn tham gia vµo çc c¬ quan nµy, nh−ng kh«ng trùc tiÕp, mµ th«ng qua nh÷ng ñy viªn do hä ®Ò cö vµ ®· ®−îc ®¶ng céng s¶n vµ ChÝnh quyÒn x«-viÕt th«ng qua: nh÷ng ñy viªn trong çc c¬ quan nhµ n−íc tèi cao, trong çc ban l·nh ®¹o kinh tÕ, trong çc c¬ quan qu¶n lý nhµ m¸y (ë n¬i nµo cã chÕ ®é l·nh ®¹o tËp thÓ), nh÷ng ng−êi qu¶n lý vµ nh÷ng trî lý cña hä v.v..

(2) Mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng nhÊt cña c«ng ®oµn lµ ®Ò b¹t vµ ®µo t¹o nh÷ng ng−êi qu¶n lý trong c«ng nh©n vµ nãi chung trong quÇn chóng lao ®éng. NÕu hiÖn nay trong c«ng nghiÖp, chóng ta cã hµng chôc ng−êi qu¶n lý giái vµ hµng tr¨m ng−êi kh¸c t−¬ng ®èi tèt, th× mai ®©y chóng ta ph¶i cã hµng tr¨m ng−êi giái vµ hµng ngh×n ng−êi kh¸c t−¬ng ®èi tèt. ViÖc ®iÒu tra mét çch cã hÖ thèng tÊt c¶ nh÷ng c«ng nh©n vµ n«ng d©n cã kh¶ n¨ng lµm ®−îc c«ng t¸c ®ã, vµ viÖc kiÓm tra tØ mØ, toµn diÖn vµ thùc tiÔn sù thµnh c«ng trong viÖc hä häc hái nghÖ thuËt qu¶n lý ph¶i ®−îc c«ng ®oµn thùc hiÖn mét çch cÈn thËn vµ kiªn nhÉn h¬n b©y giê nhiÒu.

(3) Mét c«ng t¸c kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ sù tham gia cña c«ng ®oµn vµo tÊt c¶ nh÷ng c¬ quan kÕ ho¹ch cña nhµ n−íc v« s¶n. Trong khi gãp phÇn vµo toµn bé c«ng t¸c v¨n hãa vµ gi¸o dôc vµ vµo viÖc tuyªn truyÒn s¶n xuÊt, th× ®ång thêi c«ng ®oµn còng ph¶i l«i cuèn ngµy cµng s©u réng giai cÊp c«ng nh©n


425

vµ quÇn chóng lao ®éng vµo toµn bé sù nghiÖp x©y dùng kinh tÕ quèc d©n, b»ng çch lµm cho hä quen víi toµn bé ®êi sèng kinh tÕ, toµn bé ho¹t ®éng c«ng nghiÖp, tõ viÖc thu mua nguyªn liÖu ®Õn viÖc b¸n s¶n phÈm, b»ng çch lµm cho hä cã mét ý niÖm ngµy cµng cô thÓ vÒ kÕ ho¹ch kinh tÕ x· héi chñ nghÜa thèng nhÊt cña nhµ n−íc, còng nh− vÒ lîi Ých thùc tiÔn cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n trong viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®ã.

(4) ViÖc thiÕt lËp nh÷ng biÓu l−¬ng vµ nh÷ng tiªu chuÈn cung cÊp, v.v., lµ mét trong nh÷ng phÇn cè h÷u vµ kh«ng thÓ thiÕu cña ho¹t ®éng c«ng ®oµn trong sù nghiÖp kiÕn thiÕt x· héi chñ nghÜa vµ cña viÖc c«ng ®oµn tham gia qu¶n lý c«ng nghiÖp. §Æc biÖt lµ nh÷ng héi ®ång kû luËt ph¶i kh«ng ngõng cñng cè kû luËt lao ®éng vµ nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh b»ng v¨n hãa ®Ó t¨ng c−êng kû luËt vµ t¨ng n¨ng suÊt, nh−ng kh«ng ®−îc xen vµo nh÷ng chøc n¨ng cña tßa ¸n nh©n d©n nãi chung vµ vµo chøc n¨ng qu¶n lý.

B¶n liÖt kª nµy vÒ nh÷ng chøc n¨ng chñ yÕu nhÊt cña c«ng ®oµn trong sù nghiÖp x©y dùng kinh tÕ x· héi chñ nghÜa tÊt nhiªn ph¶i ®−îc nh÷ng c¬ quan cã thÈm quyÒn cña c«ng ®oµn vµ cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt th¶o ra mét çch tØ mØ. §iÒu quan träng nhÊt lµ c«ng ®oµn ph¶i tõ bá mét çch tù gi¸c vµ c−¬ng quyÕt viÖc can thiÖp mét çch trùc tiÕp, kh«ng chuÈn bÞ cÈn thËn, kh«ng cã thÈm quyÒn, vµ v« tr¸ch nhiÖm vµo c«ng viÖc qu¶n lý, ― mét sù can thiÖp ®· tõng g©y ra kh«ng Ýt t¸c h¹i, ― vµ b¾t tay mét çch cã ý thøc vµ kiªn quyÕt vµo mét c«ng t¸c gi¸o dôc kiªn nhÉn, thiÕt thùc vµ l©u dµi, ®Ó lµm cho c«ng nh©n vµ tÊt c¶ mäi ng−êi lao ®éng häc ®−îc mét çch thùc tiÔn çch qu¶n lý kinh tÕ quèc d©n trong c¶ n−íc.

V . I . L ª - n i n

426

8 . l i ª n h Ö v í i q u Ç n c h ó n g l µ ® i Ò u k i Ö n c ¨ n b ¶ n

c ñ a m ä i h o ¹ t ® é n g c « n g ® o µ n

Liªn hÖ víi quÇn chóng, nghÜa lµ víi tuyÖt ®¹i ®a sè c«ng nh©n (råi víi tÊt c¶ nh÷ng ng−êi lao ®éng) lµ ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt, c¨n b¶n nhÊt cho mäi ho¹t ®éng c«ng ®oµn thµnh c«ng. Tõ c¬ së lªn ®Õn ®Ønh cña tæ chøc çc c«ng ®oµn vµ cña bé m¸y nh÷ng c«ng ®oµn Êy, ph¶i x©y dùng c¶ mét hÖ thèng nh÷ng ®ång chÝ cã tr¸ch nhiÖm ― nhÊt thiÕt kh«ng ph¶i chØ gåm cã ®¶ng viªn céng s¶n ― vµ ®−a çc ®ång chÝ Êy ra thö th¸ch trong thùc tiÔn, b»ng kinh nghiÖm cña nhiÒu n¨m; nh÷ng ®ång chÝ nµy ph¶i sèng s©u vµo ®êi sèng c«ng nh©n, ph¶i biÕt t−êng tËn ®êi sèng c«ng nh©n, biÕt x¸c ®Þnh mét çch ch¾c ch¾n, bÊt cø trong vÊn ®Ò nµo, trong lóc nµo, t©m tr¹ng cña quÇn chóng, nh÷ng nhu cÇu, nh÷ng nguyÖn väng, nh÷ng ý nghÜ thËt sù cña hä; biÕt nhËn ®Þnh ®−îc râ ― mµ kh«ng m¶y may lý t−ëng hãa ― tr×nh ®é gi¸c ngé cña hä vµ søc m¹nh ¶nh h−ëng cña nh÷ng thiªn kiÕn hay cña nh÷ng tµn d− nµo ®ã cña qu¸ khø; biÕt chiÕm ®−îc lßng tin cËy v« bê bÕn cña quÇn chóng b»ng mét th¸i ®é h÷u ¸i ®èi víi hä, b»ng çch quan t©m tháa m·n nh÷ng nhu cÇu cña hä. §èi víi ®¶ng céng s¶n hiÖn cßn yÕu vÒ sè l−îng, víi t− çch lµ ®éi tiÒn phong cña giai cÊp c«ng nh©n ®ang l·nh ®¹o mét n−íc réng mªnh m«ng, ®ang thùc hiÖn (lóc nµy ch−a cã sù ñng hé trùc tiÕp cña çc n−íc tiªn tiÕn h¬n) b−íc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, th× mét trong nh÷ng nguy hiÓm lín nhÊt vµ ®¸ng sî nhÊt lµ tù c¾t ®øt liªn hÖ víi quÇn chóng; nguy hiÓm thÊy ®éi tiÒn phong ch¹y qu¸ nhanh mµ kh«ng "chØnh ®èn l¹i trËn tuyÕn", kh«ng gi÷ ®−îc mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi tÊt c¶ ®éi qu©n lao ®éng, nghÜa lµ víi tuyÖt ®¹i ®a sè quÇn chóng c«ng nh©n vµ n«ng d©n. Còng nh− mét c«ng x−ëng tèt nhÊt ®−îc trang bÞ mét m¸y ph¸t ®éng rÊt tèt vµ nh÷ng m¸y mãc h¹ng nhÊt sÏ ngõng ch¹y nÕu bé m¸y chuyÓn


427

lùc tõ m¸y ph¸t ®éng ®Õn çc m¸y mãc bÞ háng, viÖc x©y dùng x· héi chñ nghÜa cña chóng ta còng sÏ kh«ng tr¸nh khái tai häa, nÕu bé m¸y chuyÓn lùc tõ ®¶ng céng s¶n ®Õn quÇn chóng ― tøc lµ c«ng ®oµn ― bÞ xéc xÖch hoÆc ch¹y kh«ng tèt. Ch©n lý ®ã, nÕu chØ gi¶i thÝch, chØ nh¾c l¹i, chØ x¸c nhËn th«i, th× ch−a ®ñ; nã ph¶i g¾n chÆt mét çch h÷u c¬ vµo toµn bé c¬ cÊu cña c«ng ®oµn vµ vµo sù ho¹t ®éng hµng ngµy cua c«ng ®oµn.

9 . n h ÷ n g m © u t h u É n t r o n g c h Ý n h n g a y t × n h h × n h c ñ a c ¸ c c « n g ® o µ n

d−í i n Ò n c h u y ª n c h Ý n h v « s ¶ n

Do nh÷ng ®iÒu ®· nãi trªn, n¶y ra mét lo¹t nh÷ng m©u thuÉn gi÷a nh÷ng nhiÖm vô kh¸c nhau cña c«ng ®oµn. Mét mÆt, ph−¬ng ph¸p ho¹t ®éng chñ yÕu cña c«ng ®oµn lµ thuyÕt phôc, gi¸o dôc; mÆt kh¸c, víi t− çch lµ ng−êi tham gia chÝnh quyÒn nhµ n−íc, c«ng ®oµn kh«ng thÓ kh«ng tham gia c−ìng bøc ®−îc. Mét mÆt, nhiÖm vô chñ yÕu cña c«ng ®oµn lµ b¶o vÖ lîi Ých cña quÇn chóng lao ®éng, theo nghÜa trùc tiÕp nhÊt vµ chÝnh x¸c nhÊt cña danh tõ ®ã; mÆt kh¸c, víi t− çch lµ ng−êi tham gia chÝnh quyÒn nhµ n−íc vµ x©y dùng toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung, c«ng ®oµn kh«ng thÓ kh«ng dïng ¸p lùc. Mét mÆt, c«ng ®oµn ph¶i c«ng t¸c theo ph−¬ng thøc qu©n sù, v× chuyªn chÝnh v« s¶n lµ mét cuéc chiÕn tranh giai cÊp gay go nhÊt, dai d¼ng nhÊt, quyÕt liÖt nhÊt; mÆt kh¸c, chÝnh c«ng ®oµn l¹i lµ n¬i mµ nh÷ng ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt qu©n sù Ýt cã thÓ ¸p dông ®−îc nhÊt. Mét mÆt, c«ng ®oµn ph¶i biÕt thÝch øng víi quÇn chóng, víi tr×nh ®é hiÖn thêi cña quÇn chóng; mÆt kh¸c, c«ng ®oµn tuyÖt ®èi kh«ng ®−îc nu«ng chiÒu nh÷ng thµnh kiÕn vµ t− t−ëng l¹c hËu cña quÇn chóng, tr¸i l¹i ph¶i kh«ng ngõng ®−a quÇn chóng lªn mét tr×nh ®é ngµy cµng cao h¬n. V©n v©n vµ v©n v©n.

V . I . L ª - n i n

428

Nh÷ng m©u thuÉn ®ã kh«ng ph¶i lµ ngÉu nhiªn mµ cã vµ kh«ng thÓ lo¹i bá ®−îc trong vßng mÊy chôc n¨m. V×, thø nhÊt, ®ã lµ nh÷ng m©u thuÉn vèn cã cña mäi tr−êng häc. Mµ c«ng ®oµn l¹i lµ tr−êng häc cña chñ nghÜa céng s¶n. Trong vßng vµi chôc n¨m n÷a ch−a cã thÓ nghÜ r»ng ®a sè nh÷ng ng−êi lao ®éng cã thÓ ®¹t tíi mét tr×nh ®é ph¸t triÓn cao nhÊt ®Ó cã thÓ vøt bá tÊt c¶ nh÷ng dÊu vÕt vµ nh÷ng ký øc vÒ mét "tr−êng häc" cho ng−êi lín. Thø hai lµ chõng nµo cßn nh÷ng tµn d− cña chñ nghÜa t− b¶n vµ cña nÒn s¶n xuÊt nhá, th× trong toµn bé trËt tù x· héi kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc nh÷ng m©u thuÉn gi÷a nh÷ng vÕt tÝch ®ã víi nh÷ng mÇm non cña chñ nghÜa x· héi.

Do ®ã, cã hai kÕt luËn thùc tiÔn. KÕt luËn thø nhÊt: muèn cho çc c«ng ®oµn cã thÓ c«ng t¸c thµnh c«ng, th× c«ng ®oµn hiÓu ®óng nhiÖm vô cña m×nh còng ch−a ®ñ; c¬ cÊu cña c«ng ®oµn hîp lý còng ch−a ®ñ, mµ c«ng ®oµn cßn ph¶i cã mét sù kh«n khÐo ®Æc biÖt, ph¶i biÕt gÇn gòi quÇn chóng mét çch ®Æc biÖt trong tõng tr−êng hîp riªng biÖt cô thÓ, ®Ó ®−a quÇn chóng lªn mét tr×nh ®é cao h¬n vÒ ph−¬ng diÖn v¨n hãa, kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, mµ chØ va ch¹m hÕt søc Ýt th«i.

KÕt luËn thø hai: nh÷ng m©u thuÉn nãi trªn tÊt nhiªn sÏ g©y ra nh÷ng xung ®ét, nh÷ng bÊt hßa, nh÷ng va ch¹m v.v.. Ph¶i cã mét cÊp cã thÈm quyÒn cao h¬n, cã ®ñ uy tÝn ®Ó cã thÓ gi¶i quyÕt ngay nh÷ng çi ®ã. CÊp cã thÈm quyÒn ®ã lµ ®¶ng céng s¶n vµ liªn hiÖp quèc tÕ çc ®¶ng céng s¶n cña tÊt c¶ çc n−íc ― Quèc tÕ céng s¶n.

1 0 . c « n g ® o µ n v µ c ¸ c c h u y ª n g i a

Nh÷ng nguyªn t¾c c¨n b¶n cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nµy ®· ®−îc nªu ra trong c−¬ng lÜnh cña §¶ng céng s¶n Nga. Nh−ng nã chØ sÏ lµ nh÷ng ch÷ chÕt nÕu ng−êi ta kh«ng lu«n lu«n ®Ó ý ®Õn nh÷ng sù viÖc chøng tá r»ng nã ®· ®−îc ¸p dông ®Õn mét chõng mùc nµo. Ýt l©u nay, nh÷ng sù viÖc


429

®ã lµ: thø nhÊt, viÖc çc kü s− bÞ c«ng nh©n çc má ®· x· héi hãa giÕt chÕt, kh«ng nh÷ng ë U-ran mµ c¶ trong vïng má §«n-b¸t n÷a; thø hai, viÖc kü s− tr−ëng V. V. ¤n-®en-boãc-ghe t¹i Nhµ m¸y n−íc M¸t-xc¬-va tù tö *.

Sai lÇm ë ®©y, ®¶ng céng s¶n vµ ChÝnh quyÒn x«-viÕt, xÐt trong toµn bé, ph¶i chÞu phÇn tr¸ch nhiÖm v« cïng lín h¬n çc c«ng ®oµn. Nh−ng b©y giê, kh«ng ph¶i lµ lóc ®Þnh phÇn tr¸ch nhiÖm chÝnh trÞ thuéc vÒ ai, mµ lµ ph¶i rót ra nh÷ng kÕt luËn chÝnh x¸c vÒ chÝnh trÞ. NÕu tÊt c¶ nh÷ng c¬ quan l·nh ®¹o cña chóng ta, nghÜa lµ ®¶ng céng s¶n, ChÝnh quyÒn x«-viÕt, vµ çc c«ng ®oµn kh«ng thÓ nµo mµ gi÷ g×n ®−îc, nh− con ng−¬i cña m¾t m×nh, tÊt c¶ nh÷ng chuyªn gia nµo cã kh¶ n¨ng, cã lßng yªu nghÒ cña hä vµ lµm viÖc mét çch ch©n thµnh, ― dï vÒ mÆt t− t−ëng, hä cßn hoµn toµn xa l¹ ®èi víi chñ nghÜa céng s¶n ch¨ng n÷a, ― th× kh«ng cã thÓ nãi ®Õn mét thµnh c«ng quan träng nµo cho sù nghiÖp kiÕn thiÕt x· héi chñ nghÜa ®−îc. Chóng ta sÏ ch−a cã thÓ lµm chãng v¸nh ngay ®−îc, nh−ng dï sao chóng ta còng ph¶i lµm cho nh÷ng chuyªn gia, ― mét h¹ng ng−êi ®Æc biÖt Êy cña x· héi, vµ h¹ng ng−êi nµy vÉn cßn nh− thÕ m·i cho ®Õn khi ®¹t tíi giai ®o¹n ph¸t triÓn cao nhÊt cña x· héi céng s¶n, ― sèng d−íi chÕ ®é x· héi chñ nghÜa ®−îc sung s−íng h¬n d−íi chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa vÒ ph−¬ng diÖn vËt chÊt, ph¸p lý, vÒ mÆt hîp t¸c anh em víi c«ng n«ng, vµ vÒ mÆt tinh thÇn, nghÜa lµ lµm cho hä ®−îc tháa m·n víi c«ng t¸c cña hä vµ cã ý thøc r»ng b¶n th©n c«ng t¸c ®ã cã Ých cho x· héi, v× ®· ®−îc gi¶i phãng khái nh÷ng lîi Ých tham lam cña giai cÊp t− b¶n. Mét c¬ quan qu¶n lý kh«ng quan t©m mét çch cã kÕ ho¹ch vµ cã hiÖu qu¶ ®Õn viÖc cung cÊp mäi nhu cÇu cho chuyªn gia, ®Õn viÖc khuyÕn khÝch nh÷ng chuyªn gia tèt nhÊt trong sè nh÷ng ng−êi ®ã, ®Õn viÖc b¶o

* B¸o "Sù thËt", sè ra ngµy 3. 1. 1922 ®· th«ng b¸o vÒ vô nµy: ((toµn v¨n b¶n th«ng b¸o ®−îc in trong môc "Thêi sù", tr. 4)) 143.

V . I . L ª - n i n

430

vÖ vµ bªnh vùc lîi Ých cña hä, v.v., th× ch¼ng ai thõa nhËn ®ã lµ mét c¬ quan qu¶n lý ®−îc tæ chøc t−¬ng ®èi chu ®¸o. C«ng ®oµn ph¶i lµm trßn tÊt c¶ nh÷ng nhiÖm vô kh¸c nhau ®ã (hay tham gia mét çch cã hÖ thèng vµo c«ng t¸c cña nh÷ng c¬ quan qu¶n lý phô tr¸ch tõng nhiÖm vô ®ã) kh«ng ph¶i vÒ ph−¬ng diÖn lîi Ých cña mét c¬ quan qu¶n lý nµo, mµ vÒ ph−¬ng diÖn lîi Ých cña c«ng t¸c vµ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, c¶ hai xÐt vÒ toµn bé. Cßn vÒ vÊn ®Ò çc chuyªn gia, th× mét nhiÖm vô khã kh¨n nhÊt, nÆng nÒ nhÊt ®èi víi çc c«ng ®oµn lµ: hµng ngµy ph¶i t¸c ®éng ®Õn qu¶ng ®¹i quÇn chóng lao ®éng ®Ó t¹o ra nh÷ng quan hÖ ®óng ®¾n gi÷a hä víi çc chuyªn gia. ChØ mét c«ng t¸c nh− thÕ míi cã thÓ ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ thùc tÕ thËt sù quan träng.

1 1 . c « n g ® o µ n v µ n h ÷ n g ¶ n h h−ë n g t i Ó u t− s ¶ n t r o n g g i a i c Ê p c « n g n h © n

C«ng ®oµn chØ lµ søc m¹nh thËt sù khi nã tËp hîp ®−îc nh÷ng líp hÕt søc réng r·i nh÷ng c«ng nh©n ngoµi ®¶ng. Do ®ã, nhÊt lµ trong mét n−íc mµ n«ng d©n chiÕm mét ®a sè, th× mét ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc lµ chÝnh ngay trong çc c«ng ®oµn, nh÷ng ¶nh h−ëng chÝnh trÞ, th−îng tÇng kiÕn tróc cña nh÷ng vÕt tÝch cña chñ nghÜa t− b¶n vµ cña nÒn s¶n xuÊt nhá, vÉn cßn tån t¹i t−¬ng ®èi dai d¼ng. §ã lµ nh÷ng ¶nh h−ëng tiÓu t− s¶n, nghÜa lµ mét mÆt, cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ men-sª-vÝch (mét lo¹i nh÷ng ®¶ng cña Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II 2

1 ë n−íc Nga); mÆt kh¸c, cña bän v« chÝnh phñ. ChÝnh lµ chØ trong nh÷ng giíi ®ã, míi cßn cã mét sè ng−êi b¶o vÖ chñ nghÜa t− b¶n, kh«ng ph¶i v× nh÷ng lý do vÒ quyÒn lîi giai cÊp, mµ lµ vÒ mÆt ý thøc t− t−ëng, hä vÉn tiÕp tôc tin t−ëng r»ng "d©n chñ", "b×nh ®¼ng", "tù do" nãi chung, mµ hä tuyªn truyÒn, lµ kh«ng cã tÝnh chÊt giai cÊp.

Chóng ta nªn gi¶i thÝch çi tµn d− (®«i khi lµ sù phôc håi) cña nh÷ng t− t−ëng tiÓu t− s¶n nh− thÕ trong çc c«ng


431

®oµn n−íc ta b»ng chÝnh nguyªn nh©n kinh tÕ vµ x· héi ®· nãi trªn, chø kh«ng ph¶i b»ng vai trß cña nh÷ng nhãm nµo ®ã, còng kh«ng ph¶i b»ng vai trß cña mét sè ç nh©n nµo ®ã. Bëi vËy, ®¶ng céng s¶n vµ nh÷ng c¬ quan x«-viÕt ®ang tiÕn hµnh sù nghiÖp v¨n hãa vµ gi¸o dôc, vµ tÊt c¶ nh÷ng ®¶ng viªn céng s¶n trong çc c«ng ®oµn, ph¶i chó ý nhiÒu h¬n n÷a ®Õn cuéc ®Êu tranh t− t−ëng chèng nh÷ng ¶nh h−ëng, xu h−íng vµ lÖch l¹c tiÓu t− s¶n trong çc c«ng ®oµn ― nhÊt lµ v× chÝnh s¸ch kinh tÕ míi kh«ng thÓ kh«ng lµm cho chñ nghÜa t− b¶n m¹nh lªn mét phÇn nµo. Hµnh ®éng ®èi phã l¹i ®iÒu ®ã b»ng çch t¨ng c−êng ®Êu tranh chèng nh÷ng ¶nh h−ëng tiÓu t− s¶n trong giai cÊp c«ng nh©n lµ hÕt søc cÇn thiÕt.

H Õ t

Chóng ta h·y th¶o luËn cïng víi nh÷ng b¶n luËn c−¬ng. ChuyÓn b¶n dù th¶o nµy cho ®ång chÝ M«-l«-tèp, kh«ng

chÐp l¹i. §Õn ®©y kÕt thóc b¶n luËn c−¬ng cÇn ®−a ra c«ng bè,

tøc lµ b¶n dù th¶o luËn c−¬ng ®Ó ®−a ra tiÓu ban vµ sau ®ã ®Ö tr×nh lªn Bé chÝnh trÞ.

T«i ®Ò nghÞ lÊy quyÕt ®Þnh trong b¶n dù th¶o cña ®ång chÝ Rót-du-t¸c ― hiÖu ®Ýnh l¹i nh− sau ®©y ― lµm quyÕt ®Þnh ®Æc biÖt cña Bé chÝnh trÞ: Bé chÝnh trÞ ñy nhiÖm cho Bé tæ chøc thµnh lËp mét tiÓu ban ®Æc biÖt trùc thuéc Bé tæ chøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Ó kiÓm tra vµ ®æi míi nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o (vµ nÕu cã thÓ ®−îc th× tÊt c¶ çc çn bé céng s¶n n÷a) cña phong trµo c«ng ®oµn nh»m ®Èy m¹nh cuéc ®Êu tranh chèng mäi ¶nh h−ëng vµ khuynh h−íng tiÓu t− s¶n, x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ― men-sª-vÝch vµ v« chÝnh phñ

Kh«ng ®−îc c«ng

bè

V . I . L ª - n i n

432

chñ nghÜa. TiÓu ban nµy ph¶i hoµn thµnh (Ýt ra lµ mét phÇn lín) c«ng t¸c cña m×nh tr−íc §¹i héi XI, ®¹i héi th−êng kú cña §¶ng céng s¶n Nga, vµ lµm b¸o ço tr−íc ®¹i héi ®¶ng vÒ c«ng t¸c cña nã 144.

4. 1. 1922. Lª-nin

ViÕt xong gi÷a ngµy 30 th¸ng Ch¹p 1921 vµ 4 th¸ng Giªng 1922

§¨ng ngµy 17 th¸ng Giªng 1922, víi mét sè ®iÓm thay ®æi, trªn b¸o "Sù thËt", sè 12


433

th− göi v. m. m«-l«-tèp ®Ó chuyÓn lªn bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng

®¶ng céng s¶n (b) nga kÌm theo çc dù th¶o

quyÕt ®Þnh

G ö i ® å n g c h Ý M « - l « - t è p ®Ó chuyÓn lªn Bé chÝnh trÞ

Do tÝnh chÊt hoµn toµn kh«ng ®Çy ®ñ (hoÆc do ch−a cã sù tháa thuËn?) cña bµi viÕt trªn b¸o "Sù thËt", sè ra ngµy 3. 1. 1922 vÒ vô tù s¸t cña ¤n-®en-boãc-ghe vµ viÖc ®iÒu tra vô nµy

t«i ®Ò nghÞ Bé chÝnh trÞ ra quyÕt ®Þnh: 1) ñy nhiÖm cho X«-viÕt M¸t-xc¬-va b¸o ço lªn §oµn

chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga xin ®−a tÊt c¶ nh÷ng ng−êi cã tªn trong phÇn kÕt luËn cña tiÓu ban ra tßa;

2) ñy nhiÖm cho §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga tháa m·n ngay ®Ò nghÞ Êy vµ

3) ― c«ng bè viÖc nµy trªn toµn bé b¸o chÝ x«-viÕt; 4) ñy nhiÖm cho Bé d©n ñy t− ph¸p tiÕn hµnh viÖc nµy

(do ®Ých th©n ®ång chÝ Cuèc-xki vµ mét c«ng tè ñy viªn ®−îc chØ ®Þnh, chÞu tr¸ch nhiÖm) mét çch ®Æc biÖt chu ®¸o, khÐo lÐo vµ trang nghiªm;

5) ñy nhiÖm cho Bé tæ chøc thµnh lËp mét tßa ¸n ®Æc biÖt cña ®¶ng. §−a ra tr−íc tßa ¸n nµy toµn bé chi bé céng s¶n ë Nhµ m¸y n−íc. (Khai trõ khái ®¶ng vÜnh viÔn hoÆc cã thêi h¹n mét bé phËn, cßn ®èi víi bé phËn cßn l¹i th× tïy

V . I . L ª - n i n

434

theo møc téi nÆng nhÑ mµ thi hµnh kû luËt nghiªm minh.) TiÕn hµnh xÐt xö mét çch trang nghiªm, c«ng khai.

+ 6) ChØ thÞ cho tê "Tin tøc" vµ tê "Sù thËt": lµm s¸ng râ vô ¸n ®¸ng phÉn né nµy trong mét lo¹t bµi viÕt m¹nh mÏ.

4. 1. 1922 Lª-nin

Thªm mét dù th¶o nghÞ quyÕt n÷a:

VÒ tÊt c¶ çc tr−êng hîp ¸m s¸t çc kü s− (vµ çc chuyªn gia) t¹i çc xÝ nghiÖp x«-viÕt ph¶i b¸o ço lªn Bé chÝnh trÞ kÌm theo nh÷ng kÕt qu¶ ®iÒu tra ((Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga v.v., th«ng qua Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng)) 145.

P. S. Mét vô ¸n ®¸ng phÉn né: cÇn ph¶i c«ng bè réng r·i cho mäi ng−êi biÕt.



435

dù th¶o chØ thÞ cña bé chÝnh trÞ vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi 1 4 6

D ù t h ¶ o

Bé chÝnh trÞ chØ cho tÊt c¶ çc c¬ quan kinh tÕ biÕt r»ng giê ®©y, sau héi nghÞ th¸ng Ch¹p 1921 147 cña ®¶ng vµ sau §¹i héi IX cña çc X«-viÕt, chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®· ®−îc quy ®Þnh døt kho¸t vµ râ rµng.

VËy cÇn ph¶i ra søc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®ã thËt hÕt søc nhanh chãng vµ réng r·i. TÊt c¶ çc cuéc th¶o luËn chung chung, mäi cuéc suy lý vµ mäi cuéc bµn c·i vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®Òu ph¶i ®−îc ®−a vµo çc c©u l¹c bé tranh luËn vµ mét phÇn ®−a lªn b¸o chÝ. Kiªn quyÕt lo¹i trõ tÊt c¶ nh÷ng chuyÖn nh− thÕ ë Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, ë Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ ë tÊt c¶ çc c¬ quan kinh tÕ. Ph¶i gi¶m mäi thø ñy ban xuèng møc tèi thiÓu nhÊt, thay thÕ c«ng viÖc cña ñy ban b»ng çch ®ßi hái tÊt c¶ çc c«ng së h÷u quan trong mét thêi gian ng¾n nhÊt (1 – 2 ngµy) ph¶i cã v¨n b¶n vÒ nh÷ng ý kiÕn ®Ò nghÞ söa ®æi hay nh÷ng dù th¶o míi. Ph¶i lµm cho ñy ban kinh tÕ tèi cao trë thµnh mét c¬ quan chuyªn biªn so¹n luËt vµ tËp hîp çc v¨n th− kinh tÕ cña chÝnh phñ vµ nÕu cã thÓ ®−îc th× hoµn toµn lo¹i bá mäi çi gäi lµ "th¶o luËn cña ñy ban". ñy ban kinh tÕ tèi cao ph¶i xóc tiÕn tiÕn tr×nh chung cña c«ng viÖc, chø kh«ng ®−îc lµm cho nã tr× trÖ.

Bé chÝnh trÞ ®Ò nghÞ Bé d©n ñy tµi chÝnh tËp trung tÊt c¶ søc lùc vµo viÖc t¨ng rÊt nhanh sè l−îng çc thø thuÕ vµ t¨ng thu çc thuÕ ®ã, còng nh− vµo nh÷ng söa ®æi thùc

V . I . L ª - n i n

436

tiÔn vµ cô thÓ cho b¶n tæng ng©n s¸ch. TÊt c¶ çc cuéc tranh luËn vÒ çc vÊn ®Ò chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, vÒ viÖc thay thuÕ l−¬ng thùc b»ng thuÕ tiÒn, v.v., ®Òu ph¶i mét phÇn ®−a vµo çc c©u l¹c bé tranh luËn vµ mét phÇn ®−a lªn b¸o chÝ.

Bé chÝnh trÞ tuyÖt ®èi yªu cÇu tÊt c¶ çc bé tr−ëng d©n ñy ph¶i tuyÖt ®èi hÕt søc nhanh chãng, c−¬ng quyÕt, vøt bá thãi quan liªu giÊy tê trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi; Bé chÝnh trÞ tuyÖt ®èi yªu cÇu thi hµnh chÕ ®é th−ëng cho çc nh©n viªn phô tr¸ch ― cµng cã nhiÒu ng−êi ®−îc th−ëng cµng tèt ― ®· cã tinh thÇn khÈn tr−¬ng, ®· t¨ng møc s¶n xuÊt vµ më réng th−¬ng nghiÖp, c¶ néi th−¬ng lÉn ngo¹i th−¬ng. Tr−íc hÕt, ®ã lµ yªu cÇu ®èi víi Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng, råi ®Õn Ng©n hµng nhµ n−íc (nhÊt lµ bé phËn phô tr¸ch vÒ th−¬ng nghiÖp cña c¬ quan nµy), Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng vµ Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao.

Sau khi ®−îc Bé chÝnh trÞ th«ng qua, th× göi cho tÊt c¶ çc ñy viªn çc ban l·nh ®¹o thuéc tÊt c¶ çc bé d©n ñy vµ cho tÊt c¶ çc ñy viªn trong §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga.

ViÕt xong kho¶ng gi÷a ngµy 9 vµ 10 th¸ng Giªng 1922

In lÇn ®Çu n¨m 1942 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXXIV

Theo ®óng b¶n th¶o vµ b¶n ®¸nh m¸y

437


®¶ng céng s¶n (b) nga vÒ viÖc ®Çu t− vèn cho

phßng thÝ nghiÖm v« tuyÕn ®iÖn ni-gi¬-ni nèp-g«-rèt 1 4 8

(VÒ ®¬n cña §«-vga-lÐp-xki xin ®Çu t− 50 000 róp vµng

cho phßng thÝ nghiÖm v« tuyÕn ®iÖn Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt.) T«i ñng hé vµ yªu cÇu ®ång chÝ M«-l«-tèp ®−a ra Bé

chÝnh trÞ ®Ó biÓu quyÕt. T«i yªu cÇu çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ chó ý ®Õn tÇm quan träng ®Æc biÖt cña phßng thÝ nghiÖm v« tuyÕn ®iÖn Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt, nh÷ng c«ng lao to lín cña nã vµ çi lîi lín mµ nã cã thÓ ®em l¹i cho chóng ta trong mét t−¬ng lai gÇn ®©y nhÊt, c¶ trong c«ng t¸c qu©n sù còng nh− trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn.

Lª-nin

§äc qua ®iÖn tho¹i ngµy 12 th¸ng Giªng 1922



438

göi nh÷ng ng−êi lao ®éng ®a-ghe-xtan 1 4 9

T«i ®· nhËn ®−îc tÆng phÈm cña çc ®ång chÝ, kÕt qu¶

cña tinh thÇn s¸ng t¹o cña quÇn chóng lao ®éng §a-ghe-xtan; xin c¶m ¬n çc ®ång chÝ.

T«i chóc çc ®ång chÝ thµnh c«ng trong sù nghiÖp khã kh¨n kh«i phôc nÒn kinh tÕ cña xø §a-ghe-xtan.

Chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy n−íc Céng hßa l iªn bang x· héi

chñ nghÜa x«-viÕt Nga Lª-nin


§¨ng ngµy 14 th¸ng Giªng 1922 trªn tê "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 10


439

chØ thÞ vÒ c«ng t¸c ®iÖn ¶nh 1 5 0 Bé d©n ñy gi¸o dôc ph¶i tæ chøc viÖc theo dâi gi¸m s¸t

tÊt c¶ çc buæi chiÕu phim vµ hÖ thèng hãa viÖc nµy. TÊt c¶ çc phim chiÕu ë n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga ®Òu ph¶i ®¨ng ký vµ ®¸nh sè t¹i Bé d©n ñy gi¸o dôc. §èi víi mçi ch−¬ng tr×nh chiÕu phim cÇn ph¶i quy ®Þnh mét tû lÖ nhÊt ®Þnh:

a) çc phim vui chuyªn dïng ®Ó qu¶ng ço vµ ®Ó cã thu nhËp (®−¬ng nhiªn, kh«ng cã nh÷ng phim d©m « vµ ph¶n çch m¹ng) vµ

b) d−íi ®Ò môc "§êi sèng nh©n d©n tÊt c¶ çc n−íc" ― nh÷ng phim víi néi dung chuyªn vÒ tuyªn truyÒn ch¼ng h¹n nh−: chÝnh s¸ch thuéc ®Þa cña Anh ë Ên-®é, c«ng viÖc cña Héi quèc liªn, nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi ë BÐc-lanh, v.v. vµ v.v.. Kh«ng nh÷ng cÇn ph¶i chiÕu phim mµ cßn ph¶i chiÕu c¶ nh÷ng ¶nh bæ Ých cho viÖc tuyªn truyÒn cã kÌm theo nh÷ng chó thÝch t−¬ng øng. CÇn ph¶i lµm thÕ nµo cho çc r¹p chiÕu bãng thuéc quyÒn së h÷u t− nh©n còng ®em l¹i thu nhËp kh¸ cho nhµ n−íc d−íi h×nh thøc tiÒn thuÕ, cho phÐp çc nhµ kinh doanh t¨ng sè l−îng phim vµ ®em chiÕu nh÷ng phim míi, nh−ng ph¶i cã sù kiÓm duyÖt kh«ng thÓ thiÕu ®−îc cña Bé d©n ñy gi¸o dôc vµ víi ®iÒu kiÖn lµ ph¶i gi÷ tû lÖ c©n ®èi gi÷a nh÷ng phim vui vµ nh÷ng phim mang tÝnh chÊt tuyªn truyÒn d−íi tªn gäi "§êi sèng nh©n d©n tÊt c¶ çc n−íc" nh»m lµm sao cho çc nhµ kinh doanh thiÕt tha víi viÖc x©y

V . I . L ª - n i n

440

dùng vµ s¶n xuÊt nh÷ng phim míi. Trong nh÷ng khu«n khæ Êy cÇn ph¶i ®Ó cho hä ®−îc chñ ®éng, s¸ng t¹o réng r·i. CÇn ph¶i ®Ó cho nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt vµ çc nhµ v¨n cã kinh nghiÖm kiÓm tra çc phim mang tÝnh chÊt tuyªn truyÒn vµ gi¸o dôc ®Ó cho khái t¸i diÔn ë ta nh÷ng sù viÖc r¾c rèi ®¸ng buån ®· tõng x¶y ra nhiÒu lÇn, khi mµ c«ng t¸c tuyªn truyÒn l¹i ®¹t ®Õn nh÷ng môc tiªu tr¸i ng−îc l¹i. §Æc biÖt chó ý tíi viÖc tæ chøc nh÷ng r¹p chiÕu bãng ë n«ng th«n vµ ë ph−¬ng §«ng, lµ n¬i phim cßn lµ ®iÒu míi l¹ vµ v× vËy lµ n¬i mµ c«ng t¸c tuyªn truyÒn cña chóng ta sÏ ®Æc biÖt thµnh c«ng.

§äc ngµy 17 th¸ng Giªng 1922

§¨ng lÇn ®Çu n¨m 1925 trªn t¹p chÝ "TuÇn san ®iÖn ¶nh", sè 4

Theo ®óng b¶n ghi cñaN. P. Goãc-bu-nèp (b¶n ®¸nh m¸y)

441

çc th− göi v. m. m«-l«-tèp ®Ó chuyÓn lªn


®¶ng céng s¶n (b) nga vÒ viÖc cho stanh-bÐc h−ëng

t« nh−îng

1 17. I. 1922

Göi ®ång chÝ M«-l«-tèp ®Ó tr×nh lªn Bé chÝnh trÞ

T«i göi kÌm ®©y b¶n t−êng tr×nh cña Lª-gia-va vÒ viÖc cho Stanh-bÐc h−ëng t« nh−îng.

T«i yªu cÇu ®−a vÊn ®Ò nµy ra Bé chÝnh tr Þ vµo thø n¨m ®Ó ®Õn thø s¸u th× Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®−a nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ra thi hµnh kÌm theo con ®−êng nhµ n−íc 151.

Cö cho Bé chÝnh trÞ hai b¸o ço viªn vÒ vÊn ®Ò nµy: A. §. Txi-u-ru-pa vµ mét ®¹i biÓu cña ®a sè trong Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy.

ViÖc nµy quan träng, vµ t«i hÕt søc lo ng¹i r»ng ®a sè Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy (ng−îc l¹i víi Txi-u-ru-pa) l¹i ph¹m sai lÇm theo tinh thÇn "kiªu ng¹o céng s¶n chñ nghÜa": hä sî ®em l¹i thu nhËp cho mét th−¬ng nh©n biÕt bu«n b¸n, vµ hä sèt s¾ng ch¨m lo mét ®iÒu lµ giµnh ®a sè cho nh÷ng ng−êi céng s¶n, nh÷ng ng−êi nµy phÇn lín ®µn h¸t h¬i chèi tai mét tÝ, nh−ng ®−îc çi lµ kh«ng uèng r−îu 1).

1) C©u nµy Lª-nin lÊy trong chuyÖn ngô ng«n cña I. A. Cr−-lèp: "Çc

nh¹c c«ng" (1808).

V . I . L ª - n i n

442

T«i l−u ý tíi § 5: ba ng−êi céng s¶n (nh÷ng kÎ dèt n¸t trong viÖc bu«n b¸n? t«i chØ biÕt cã hai ng−êi céng s¶n tá ra biÕt çch bu«n b¸n: Bª-lèp (B¸ch hãa tæng hîp quèc gia) vµ XÐc-g©y Ma-l−-sÐp) sÏ d¹y çch bu«n b¸n cho hai th−¬ng nh©n.

T«i e r»ng "®a sè" ®ã sÏ gièng nh− nh÷ng bµ ®ì ®Î trong chuyÖn cña Sª-®rin.

Cã lÏ, thay ®æi § 5 nh− sau: ®èi víi Stanh-bÐc, víi t− çch lµ ®¹i diÖn th× ®−îc quyÒn gi¶i quyÕt mäi viÖc theo chÕ ®é thñ tr−ëng, cßn ®èi víi ®a sè trong ban qu¶n trÞ th× chØ ®−îc quyÒn biÕt mäi viÖc vµ khiÕu n¹i víi chóng ta vÒ nh÷ng viÖc lµm cña Stanh-bÐc, kh«ng ®×nh chØ nh÷ng viÖc lµm Êy (tøc lµ vÒ h×nh thøc th× ®a sè 3 trªn 2 gi÷ quyÒn hñy bá nh÷ng quyÕt ®Þnh cña Stanh-bÐc, nh−ng chóng ta sÏ nãi víi «ng ta r»ng nÕu kh«ng cã quyÕt ®Þnh ®Æc biÖt cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng th× chóng ta sÏ kh«ng hñy bá).

Cßn ®èi víi bé ba nh÷ng ng−êi céng s¶n th× th«ng qua mét nghÞ quyÕt ®Æc biÖt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, chóng ta sÏ giao cho hä nhiÖm vô ph¶i häc tËp vµ häc cho b»ng ®−îc trong vßng ba n¨m, nÕu kh«ng chóng ta sÏ th¶i håi mét çch nhôc nh·.

Lª-nin



2 Göi ®ång chÝ M«-l«-tèp

(®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ) Göi ®ång chÝ Txi-u-ru-pa vµ ®ång chÝ Lª-gia-va

®ång thêi yªu cÇu cho kÕt luËn H«m nay cã phiªn häp toµn thÓ cña Héi ®ång lao ®éng vµ

quèc phßng. Cã lÏ, ®Ó cho c«ng viÖc khái bÞ tr× ho·n, còng

Çc th− göi V. M. M«-l«-tèp ®Ó chuyÓn lªn Bé chÝnh trÞ BCHT¦

443

cã thÓ th«ng qua b»ng ®iÖn tho¹i theo ý kiÕn ®Ò nghÞ sau ®©y vÒ t« nh−îng ®èi víi Stanh-bÐc (quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ b¾t buéc ph¶i thi hµnh ®èi víi Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng): "Th«ng qua ®Ò nghÞ cña tiÓu ban Lª-gia-va cã bæ sung nh− sau: Stanh-bÐc, víi t− çch lµ ®¹i biÓu cña ban qu¶n trÞ ®−îc hµnh ®éng theo chÕ ®é thñ tr−ëng; cßn nh÷ng quyÕt ®Þnh cña ®a sè trong ban qu¶n trÞ (3 ®¹i diÖn cña ban qu¶n trÞ, I – Stanh-bÐc, I – nhµ t− b¶n) th× kh«ng lµm mÊt hiÖu lùc lÖnh cña Stanh-bÐc vµ chØ cã thÓ chuyÓn sang cho Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng" 152.

§iÓm bæ sung ®ã ph¶i ®−îc th«ng qua t¹i Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, nh−ng kh«ng ghi vµo ®iÒu lÖ cña ban qu¶n trÞ. Nh− vËy, sau khi chóng ta ®· cho Stanh-bÐc biÕt vÒ quyÕt ®Þnh nµy, mét mÆt, chóng ta t¹o kh¶ n¨ng tiÕn hµnh c«ng viÖc kinh doanh bu«n b¸n thËt sù cho mét con ng−êi biÕt c«ng viÖc bu«n b¸n kh«ng ph¶i lµ qua nh÷ng cuèn s¸ch nhá céng s¶n chñ nghÜa vµ mÆt kh¸c, trong tr−êng hîp Stanh-bÐc ph¹m téi th× chóng ta còng ®¶m b¶o cã kh¶ n¨ng b·i bá nghÞ quyÕt cña m×nh th«ng qua Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng mµ kh«ng cã bÊt cø nh÷ng sù thay ®æi nµo trong ®iÒu lÖ cña Héi. T«i nghÜ r»ng mét sù ®¶m b¶o nh− vËy lµ hoµn toµn ®ñ.

Lª-nin




444

vÒ viÖc x©y dùng l¹i c«ng t¸c

cña héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ

tiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy n h ÷ n g b ø c t h− g ö i a . ® . t x i - u - r u - p a 1 5 3

1 24. 1. 1922. §ång chÝ Txi-u-ru-pa! Nh©n c©u chuyÖn trao ®æi h«m qua gi÷a chóng ta b»ng

®iÖn tho¹i vµ nh©n viÖc ®ång chÝ høa sÏ nghiªm tóc tu©n theo chÕ ®é ch÷a bÖnh, chóng ta cÇn ph¶i nãi ®Õn n¬i ®Õn chèn vÒ toµn bé chÕ ®é c«ng t¸c vµ suy nghÜ thÊu ®¸o vÒ chÕ ®é ®ã.

KhuyÕt ®iÓm c¨n b¶n nhÊt cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng lµ thiÕu sù kiÓm tra viÖc thùc hiÖn. Chóng ta bÞ vòng lÇy quan liªu chñ nghÜa ®¸ng nguyÒn rña cuèn hót vµo viÖc th¶o c«ng v¨n, bµn b¹c s¾c lÖnh, so¹n th¶o s¾c lÖnh, vµ c«ng t¸c sinh ®éng bÞ ch×m ngËp trong çi biÓn giÊy tê Êy.

Nh÷ng tªn ph¸ ho¹i ngÇm th«ng minh cè t×nh l«i cuèn chóng ta vµo çi vòng lÇy giÊy tê Êy. §a sè çc bé tr−ëng d©n ñy vµ çc quan chøc cao cÊp kh¸c ®ang "tù treo cæ m×nh" mét çch v« ý thøc.

§èi víi ®ång chÝ, cÇn ph¶i thùc hiÖn mét chÕ ®é ch÷a bÖnh nghiªm ngÆt ®Ó b»ng bÊt cø gi¸ nµo còng sÏ ®o¹n tuyÖt ®−îc víi çi c¶nh hçn ®én, lén xén, çi bÖnh ban bÖ, çi c¶nh bï ®Çu bµn b¹c vµ so¹n th¶o c«ng v¨n, ®o¹n tuyÖt h¼n,

VÒ viÖc x©y dùng l¹i c«ng t¸c cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy

445

suy tÝnh kü l−ìng vÒ chÕ ®é c«ng t¸c vµ x © y d ù n g l ¹ i c h Õ ® é Ê y m é t c ¸ c h t r i Ö t ® Ó .

Träng t©m c«ng t¸c cña ®ång chÝ chÝnh lµ chÊn chØnh l¹i c«ng viÖc ®ang quan liªu ®Õn ghª tëm cña chóng ta, lµ ®Êu tranh chèng bÖnh quan liªu giÊy tê, lµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn.

KiÓm tra viÖc thùc hiÖn, kiÓm tra xem çi g× diÔn ra trong thùc tÕ, ― ®ã lµ nhiÖm vô chñ yÕu vµ nhiÖm vô chÝnh cña ®ång chÝ; ®Ó lµm viÖc ®ã cÇn lËp ra mét bé m¸y nhá (4 - 6 ng−êi) gåm nh÷ng ng−êi trî thñ hÕt søc tõng tr¶i vµ ®· ®−îc thö th¸ch (ch¸nh v¨n phßng, nh÷ng trî lý cña ch¸nh v¨n phßng, th− ký v.v.).

§Ó lµm ®−îc viÖc ®ã, theo ý t«i, cÇn: 1) San bít c«ng viÖc cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ

Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, chuyÓn tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò nhá sang cho TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ çc phiªn häp trï bÞ cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng.

ViÖc ®ã ®· b¾t ®Çu. Nh−ng nÕu kh«ng theo dâi, kh«ng ®«n ®èc, kh«ng kiÓm tra, kh«ng quÊt cho vµi roi th× víi nh÷ng tËp qu¸n l−êi nh¸c ®¸ng nguyÒn rña, kiÓu ¤-bl«-mèp, 1) cña chóng ta, chØ trong hai tuÇn lÔ viÖc ®ã sÏ "láng lÎo" ngay.

Ch¸nh v¨n phßng ph¶i quen (còng nh− ban th− ký cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng) theo dâi hÕt søc chÆt chÏ, sao cho nh÷ng vÊn ®Ò vôn vÆt kh«ng lät vµo Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ nãi chung tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò ®Òu ®−îc thanh läc tõ ®Çu ba lÇn (chÊt vÊn çc bé d©n ñy h÷u quan; tr¶ lêi khÈn cÊp cña çc bé d©n ñy ®ã; vµ c¶ cña ban so¹n luËt v.v. vµ v.v.).

1) ¤-bl«-mèp ― nh©n vËt chÝnh trong tiÓu thuyÕt cïng tªn cña nhµ

v¨n Nga I. A. G«n-tsa-rèp. LÒ thãi kiÓu ¤-bl«-mèp nghÜa lµ th¸i ®é thê ¬, tÝnh nhu nh−îc, sù bÊt lùc vµ l−êi biÕng.

V . I . L ª - n i n

446

CÇn ph¶i cïng víi Goãc-bu-nèp* biªn so¹n thµnh v¨n b¶n quy chÕ vÒ viÖc ®Ò xuÊt vµ tiÕn hµnh çc c«ng viÖc vµ ®Ých th©n ®ång chÝ ph¶i kiÓm tra, Ýt nhÊt mçi th¸ng mét lÇn, xem quy chÕ ®ã cã ®−îc t«n träng kh«ng, cã ®¹t ®−îc môc tiªu hay kh«ng, tøc lµ: gi¶m bít bÖnh quan liªu giÊy tê, t¨ng c−êng sù suy nghÜ, n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña çc bé tr−ëng d©n ñy, thay thÕ nh÷ng s¾c lÖnh ®−îc dù th¶o mét çch véi véi vµng vµng b»ng çch tiÕn hµnh kiÓm tra thËn träng, l©u dµi vµ thiÕt thùc viÖc thùc hiÖn vµ kiÓm tra kinh nghiÖm, b»ng çch x¸c lËp tr¸ch nhiÖm ç nh©n (ë ta t×nh tr¹ng v« tr¸ch nhiÖm ë çc cÊp trªn, trong çc bé d©n ñy, trong çc ban cña çc bé d©n ñy lµ ®iÒu hoµn toµn cã thùc, vµ bän ph¸ ho¹i ngÇm lîi dông t×nh tr¹ng ®ã mét çch rÊt cõ; kÕt qu¶ lµ ― tÖ l−êi nh¸c kiÓu ¤-bl«-mèp, lµm h¹i c«ng viÖc).

T«i biÕt r»ng ®©y lµ mét viÖc hÕt søc khã. Nh−ng chÝnh v× nã khã nªn ®ång chÝ ph¶i dèc t o µ n t © m t o µ n ý vµo viÖc nµy.

V× vËy 2) Ýt héi häp ®Õn møc tèi thiÓu. §Þnh møc lµ mçi tuÇn 1

lÇn häp Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy + 1 lÇn häp Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, mçi lÇn häp kho¶ng hai giê.

3) ñy ban kinh tÕ tèi cao. H·y mau mau ®ãng cöa tÊt c¶ çc tiÓu ban cña nã, thay thÕ chóng b»ng viÖc ®ßi hái çc bé tr−ëng d©n ñy ph¶i cã (mçi bé tr−ëng d©n ñy ph¶i cã) nh÷ng ng−êi phô tr¸ch so¹n th¶o ra çc dù ¸n, bé tr−ëng d©n ñy th«ng qua çc dù ¸n ®ã, tù m×nh tiÕn hµnh trong mét thêi h¹n n g ¾ n n h Ê t cã sù tháa thuËn víi tÊt c¶ çc bé tr−ëng d©n ñy "h÷u quan" vµ sau ®ã ®−a lªn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng hoÆc Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy.

ñy ban kinh tÕ tèi cao c h Ø lµ ®Ó phèi hîp (viÖc so¹n luËn) vµ kiÓm tra nhanh gän nhÊt (con dÊu) cña ®ång chÝ vµ cña Ca-mª-nÐp.

* + çn bé so¹n luËt + 1 ng−êi cña TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy.


447

ChØ lµ ®Ó lµm nh− vËy. Kh«ng ph¶i ®Ó bµn su«ng. Kh«ng ph¶i ®Ó th¶o luËn. 4) §ång chÝ kh«ng ®−îc tham gia vµo mét ban nµo, døt

kho¸t kh«ng ®−îc tham gia vµo mét ban nµo ngoµi ñy ban kinh tÕ tèi cao.

5) §Êu tranh chèng çi tÖ cã qu¸ nhiÒu ban bÖ, thay thÕ çc ban Êy b»ng sù ®ßi hái ph¶i ph¶n ¸nh b»ng v¨n b¶n trong nh÷ng thêi h¹n ng¾n nhÊt.

6) Nh− vËy lµ ®ång chÝ ph¶i tù gi¶i phãng m×nh khái çi c¶nh hçn ®én lén xén ®ang lµm h¹i tÊt c¶ chóng ta, b¶o ®¶m cho m×nh kh¶ n¨ng suy nghÜ mét çch yªn tÜnh vÒ toµn bé c«ng viÖc ―

― ― ― vµ, ®iÒu chñ yÕu, ph¶i tËp trung vµo viÖc kiÓm tra sù thùc hiÖn, vµo viÖc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa quan liªu vµ bÖnh giÊy tê.

Yªu cÇu ®ång chÝ suy nghÜ vÒ toµn bé vÊn ®Ò nµy vµ viÕt cho t«i.


§¨ng lÇn ®Çu kh«ng ®Çy ®ñ ngµy 16 th¸ng Giªng 1927 trªn "B¸o ®á", sè 14

In toµn v¨n lÇn ®Çu n¨m 1928 trong V¨n tËp Lª-nin, t. VIII


2

Ngµy 15 th¸ng Hai 1922 §ång chÝ Txi-u-ru-pa! T«i nghÜ lµ ®ång chÝ nãi ®óng. CÇn ®−îc sù ®ång ý cña Bé chÝnh trÞ vµ b¾t ®Çu "rót

gän" 154:

V . I . L ª - n i n

448

1) thµnh phÇn: n¨m ng−êi do ®ång chÝ ®Ò cö, céng víi 2 kh«ng thuéc çc bé, ban (Bª-lèp + ?) = 7.

2) çc kinh phÝ, do ng©n s¸ch quèc gia dù trï, tr−íc hÕt göi lªn Bé d©n ñy tµi chÝnh vµ Ban thanh tra c«ng n«ng; göi lªn TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy chØ lµ ®Ó

khiÕu n¹i; phÇn cßn l¹i th× nh− ý kiÕn cña ®ång chÝ. Suy nghÜ kü thªm mét lÇn n÷a vµ tr×nh bµy thµnh v¨n

b¶n nh÷ng nguyªn t¾c nµy cña viÖc tinh gi¶n TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, lÊy ý kiÕn cña chñ tÞch TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, ®−a nh÷ng nguyªn t¾c nµy ra th«ng qua t¹i Bé chÝnh trÞ vµ lóc ®ã sÏ nhanh chãng biªn so¹n thµnh mét quy chÕ míi.

Cã lÏ, h¹n chÕ çc tiÓu ban h¬n n÷a? t¨ng c−êng vai trß trong viÖc kiÓm tra thùc tÕ? ®Æt toµn bé c«ng t¸c d−íi sù chi phèi trùc tiÕp h¬n n÷a cña çc phã chñ tÞch Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng?




3 20. II.

§ång chÝ Txi-u-ru-pa! L¹i bµn thªm vÒ ®Ò tµi lµm viÖc theo lèi míi. T«i thö tr×nh bµy ch−¬ng tr×nh lµm viÖc nh− sau: (1) xiÕt chÆt gÊp m−êi lÇn Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ

Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng theo h−íng lµm sao cho çc bé tr−ëng d©n ñy kh«ng d¸m ®−a nh÷ng vÊn ®Ò vôn vÆt ra tr−íc çc c¬ quan ®ã n÷a, mµ sÏ tù m×nh quyÕt ®Þnh vµ tù m×nh chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ çc vÊn ®Ò Êy;

§¹i®Ó


449

(2) lµm cho bé m¸y cña ch¸nh v¨n phßng Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy (hiÖn nay th× cã ®Õn 3/4 kh«ng lµm viÖc) ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc ®ã, tiÕn hµnh viÖc ®ã;

(3) còng lµm nh− vËy ®èi víi TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy céng víi viÖc lµm cho nã hÕt søc tinh gi¶n;

(4) lÊy mét bé phËn ñy viªn trong TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ trong bé m¸y cña nã vµ c¶ trong bé m¸y cña ch¸nh v¨n phßng Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, ®Æt d−íi sù chØ huy cña b¶n th©n ®ång chÝ ®Ó tiÕn hµnh kiÓm tra viÖc thùc hiÖn trong thùc tÕ (®ång chÝ h·y giao cho mét ng−êi nµo ®ã: h·y ®i, xem xÐt, ®äc, kiÓm tra, anh ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mäi sù bª trÔ).

(5) T r − í c h Õ t ®ång chÝ (vµ R−-cèp) ph¶i dµnh mét, hoÆc, nÕu nh− søc kháe cho phÐp, hai giê mçi ngµy ®Ó ®Ých th©n kiÓm tra c«ng viÖc: triÖu tËp (hoÆc tù m×nh t×m ®Õn) kh«ng ph¶i nh÷ng «ng quan mµ lµ nh÷ng ñy viªn cña çc ban l·nh ®¹o vµ thÊp h¬n n÷a, nh÷ng çn bé thùc hiÖn cña çc bé d©n ñy X, Y, Z, ― vµ kiÓm tra c«ng viÖc, t×m cho ra thùc chÊt cña sù viÖc, rÌn cÆp, d¹y b¶o, quÊt thËt sù vµo. Nghiªn cøu con ng−êi, t×m nh÷ng çn bé cã b¶n lÜnh. HiÖn nay ®ã lµ then chèt; nÕu kh«ng thÕ th× tÊt c¶ mäi mÖnh lÖnh vµ quyÕt ®Þnh sÏ chØ lµ mí giÊy lén.

H·y tr¶ lêi cho t«i. Chóng ta suy nghÜ kü, xin ý kiÕn cña çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ nhanh chãng x ¸ c ® Þ n h ch−¬ng tr×nh nµy (hoÆc mét ch−¬ng tr×nh kh¸c).

Lª-nin cña ®ång chÝ

P. S. Cßn Bri-u-kha-nèp th× kh«ng hîp. CÇn t×m ng−êi kh¸c. Nªn ch¨ng t¹m thêi cø lËp ra ë ®©y mét "bé ba", nh−ng ph¶i lµ mét bé ba v÷ng ch¾c.

ViÕt xong ngµy 20 th¸ng Hai 1922

In lÇn ®Çu n¨m 1928 trong V¨n tËp Lª-nin, t. VIII


V . I . L ª - n i n

450

4 §ång chÝ Txi-u-ru-pa! T«i göi ®ång chÝ ®o¹n bæ sung cña

t«i. T«i khuyªn ®ång chÝ lÊy cho ®−îc tr−íc thø n¨m ý kiÕn v¾n t¾t cña tÊt c¶ çc bé tr−ëng d©n ñy vµ cña tÊt c¶ çc ñy viªn TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy.


B»ng mét quyÕt ®Þnh bæ sung ®Æc biÖt chØ râ: NhiÖm vô chñ yÕu cña TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy

lµ theo dâi chÆt chÏ sao cho çc bé d©n ñy: 1) t«n träng çc ®¹o luËt; 2) kh«ng lÈn tr¸nh tr¸ch nhiÖm b»ng çch lµ khi kh«ng cÇn thiÕt còng ®em chuyÓn v« sè nh÷ng vÊn ®Ò phô sang cho TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy gi¶i quyÕt, mµ tù m×nh gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò, hoÆc chÞu tr¸ch nhiÖm tù m×nh gi¶i quyÕt lÊy hoÆc gi¶i quyÕt theo sù tháa thuËn cña hai bé d©n ñy hoÆc nhiÒu h¬n n÷a theo th−êng lÖ; 3) kiÓm tra tÝnh chÊt ph¸p lÖnh, tÝnh hîp lý vµ møc ®é nhanh nhËy cña tõng mÖnh lÖnh vµ hµnh ®éng cña çc bé d©n ñy; ®Êu tranh chèng bÖnh quan liªu vµ bÖnh giÊy tê b»ng çch thùc hiÖn sù kiÓm tra nh− vËy vµ kh«ng ngõng gi¶m con sè çc «ng quan 155.

ViÕt xong ngµy 20 – 21 th¸ng Hai 1922



5

§ång chÝ Txi-u-ru-pa! H×nh nh− gi÷a chóng ta vÉn cßn cã sù bÊt ®ång c¨n b¶n156. Theo ý t«i, ®iÒu chñ yÕu lµ chuyÓn träng t©m tõ viÖc so¹n th¶o çc s¾c lÖnh vµ mÖnh lÖnh (®Êy lµ chóng ta u mª ®Õn ngu xuÈn) sang viÖc l ù a c h ä n n g − ê i v µ k i Ó m t r a s ù t h ù c h i Ö n. §ã lµ vÊn ®Ò then chèt.


451

TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy kh«ng lµm næi viÖc nµy ch¨ng? Cø cho lµ nh− vËy ®i. VËy th× ® å n g c h Ý v µ R − -c è p ph¶i dµnh 9/10 thêi giê cho viÖc nµy (thËt nùc c−êi nÕu mong ®îi lµ Ban thanh tra c«ng n«ng vµ ch¸nh v¨n phßng sÏ cßn lµm ®−îc nhiÒu h¬n n÷a chø kh«ng ph¶i chØ thùc hiÖn nh÷ng viÖc ® ¬ n g i ¶ n ®−îc giao). ë ta mäi viÖc ®Òu ch×m ngËp trong vòng lÇy quan liªu chñ nghÜa d¬ bÈn çc "côc" vµ "vô". Uy tÝn lín, khèi ãc, bµn tay, ― ®ã lµ nh÷ng çi cÇn thiÕt cho cuéc ®Êu tranh hµng ngµy chèng l¹i t×nh tr¹ng ®ã. Côc, vô lµ nh÷ng thø bá ®i; s¾c lÖnh còng lµ thø bá ®i. T×m ng−êi, kiÓm tra c«ng viÖc, ― tÊt c¶ lµ ë ®ã. NÕu ®ång chÝ + R−-cèp bá ®Õn 9/10 thêi gian vµo viÖc ®ã; cßn ®èi víi ch¸nh v¨n phßng (cã khi c¶ nh÷ng ñy viªn cña TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy) th× lµm cho hä trë thµnh nh÷ng ng−êi trî thñ cña m×nh, ― nÕu nh− vËy cã lÏ còng cßn t¹m ®−îc.

H·y göi cho t«i mét lÇn n÷a dù th¶o vÒ TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy.

Lª-nin




6

Göi A. §. Txi-u-ru-pa

Dù th¶o chØ thÞ vÒ c«ng viÖc cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, vµ c¶ cña TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy

KhuyÕt ®iÓm chÝnh cña çc c¬ quan nãi trªn lµ bï ®Çu bï tai vµo nh÷ng vÊn ®Ò vôn vÆt. Do ®ã, ®¸ng lÏ ®Êu tranh chèng chñ nghÜa quan liªu th× çc c¬ quan Êy l¹i ch×m ngËp trong chñ nghÜa quan liªu.

V . I . L ª - n i n

452

Nh÷ng nguyªn nh©n cña çi tÖ ®ã lµ: 1) ch¸nh v¨n phßng non yÕu; 2) çc bé tr−ëng d©n ñy kh«ng cã kh¶ n¨ng tho¸t ®−îc ra khái vòng bïn nh÷ng c«ng viÖc vôn vÆt vµ nh÷ng ®iÒu chi tiÕt quan liªu chñ nghÜa; 3) çc bé tr−ëng d©n ñy (vµ h¬n thÕ n÷a: nh÷ng kÎ quan liªu ë côc, vô, ®ang kÝch ®Èy çc bé tr−ëng) mong muèn trót tr¸ch nhiÖm cho Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy; 4) ― cuèi cïng vµ chñ yÕu ― çc çn bé phô tr¸ch kh«ng nhËn thøc ®−îc r»ng vÊn ®Ò tr−íc m¾t hiÖn nay lµ ®Êu tranh chèng çi biÓn giÊy tê, lµ ®õng tin ë çi biÓn giÊy tê Êy vµ ë "nh÷ng sù c¶i tæ" mu«n thuë, kh«ng nhËn thøc ®−îc r»ng nhiÖm vô quan träng bËc nhÊt cña giai ®o¹n kh«ng ph¶i lµ ra nh÷ng s¾c lÖnh, tiÕn hµnh çc cuéc c¶i tæ mµ lµ l ù a c h ä n n g − ê i ; thiÕt lËp c h Õ ® é t r ¸ c h n h i Ö m c ¸ n h © n ® è i v í i c « n g v i Ö c ® a n g l µ m ; k i Ó m t r a c « n g v i Ö c t h ù c t Õ . NÕu kh«ng nh− thÕ, th× kh«ng thÓ tho¸t ®−îc ra khái chñ nghÜa quan liªu vµ bÖnh giÊy tê ®ang bãp nghÑt chóng ta.

TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ph¶i hÕt søc tù gi¶i phãng m×nh khái çi mí bßng bong, ®ång thêi gi¸o dôc cho çc bé d©n ñy biÕt tù m×nh gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò vôn vÆt vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ chóng mét çch nghiªm ngÆt h¬n n÷a.

Bé m¸y cña ch¸nh v¨n phßng Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ph¶i ®Æt nhiÖm vô chÝnh cña m×nh lµ thùc hiÖn trong thùc tÕ ®iÒu sau ®©y: gi¶m bít sè viÖc trong TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, lµm sao cho çc bé tr−ëng d©n ñy (riªng rÏ vµ cïng chung søc) tù m×nh gi¶i quyÕt nhiÒu h¬n vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ®iÒu ®ã; chuyÓn träng t©m sang viÖc kiÓm tra sù thùc hiÖn.

Còng nh»m nh÷ng môc ®Ých Êy çc phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, ®ång chÝ R−-cèp vµ ®ång chÝ Txi-u-ru-pa ph¶i hÕt søc tù gi¶i phãng m×nh khái nh÷ng vÊn ®Ò vôn vÆt


453

vµ t×nh tr¹ng häp hµnh ban bÖ; ph¶i ®Êu tranh chèng l¹i viÖc l«i cuèn hä (çc phã chñ tÞch) vµo nh÷ng viÖc cÇn ph¶i cã sù quyÕt ®Þnh cña çc bé tr−ëng d©n ñy; ph¶i dµnh tèi thiÓu mçi ngµy 2 - 3 giê ®Ó tù m×nh t×m hiÓu çc çn bé phô tr¸ch (kh«ng ph¶i lµ nh÷ng quan l¹i) cña nh÷ng bé d©n ñy quan träng nhÊt (vµ sau ®ã lµ cña tÊt c¶ çc bé) ®Ó kiÓm tra vµ chän ng−êi; ph¶i sö dông bé m¸y cña ch¸nh v¨n phßng Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ mét phÇn çc ñy viªn cña TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ c¶ Ban thanh tra c«ng n«ng n÷a; ®Ó kiÓm tra c«ng t¸c thùc tÕ vµ kÕt qu¶ cña c«ng t¸c ®ã; tãm l¹i, ph¶i trë thµnh nh÷ng huÊn luyÖn viªn thùc tiÔn vÒ c«ng viÖc nhµ n−íc, v× çi mµ ta thiÕu nhiÒu h¬n hÕt hiÖn nay chÝnh lµ nh÷ng huÊn luyÖn viªn nh− thÕ.

Kh«ng tin vµo nh÷ng s¾c lÖnh, nh÷ng c¬ quan, nh÷ng "sù c¶i tæ" vµ nh÷ng quan l¹i, nhÊt lµ nh÷ng quan l¹i xuÊt th©n tõ ®¶ng viªn céng s¶n; ®Êu tranh chèng çi vòng lÇy chñ nghÜa quan liªu vµ bÖnh giÊy tê b»ng çch kiÓm tra ng−êi vµ kiÓm tra c«ng viÖc thùc tÕ; tèng cæ mét çch kh«ng th−¬ng xãt nh÷ng c«ng chøc thõa, gi¶m biªn chÕ, thay ®æi nh÷ng ®¶ng viªn céng s¶n kh«ng nghiªm tóc häc tËp viÖc qu¶n lý ― ®−êng lèi cña çc bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, cña chñ tÞch vµ phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, ph¶i lµ nh− thÕ.

Lª-nin 27. II.




454

th− göi g. v. tsi-tsª-rin

§ång chÝ Tsi-tsª-rin!

1. NÕu cã thÓ ®−îc, ®Ò nghÞ göi cho t«i v¨n b¶n chÝnh thøc nh÷ng kiÕn nghÞ cña B«-n«-mi b»ng thø tiÕng mµ ®ång chÝ ®· nhËn (t«i cÇn v¨n b¶n nh÷ng ®iÒu kiÖn do hä nªu ra) 157.

2. Ph¶i ch¨ng cã tê b¸o nµo cã thÕ lùc cña khèi §ång minh ®· ®¨ng nguyªn v¨n ®iÓm 1 cña nh÷ng ®iÒu kiÖn Êy, ®iÓm ®· ®−îc ®¨ng ban ®Çu trªn çc tê b¸o cña chóng ta, tøc lµ: víi nh÷ng tõ "chÕ ®é së h÷u" chø kh«ng ph¶i chØ cã tõ "chÕ ®é", nh− trong v¨n b¶n chÝnh thøc do B«-n«-mi göi tíi 158.

NÕu cã thÓ ®−îc, t«i ®Ò nghÞ giao cho H·ng th«ng tÊn Nga ë n−íc ngoµi kiÓm tra xem cã mét tê b¸o n−íc ngoµi nµo trong ®ã cã çc tõ "chÕ ®é së h÷u" hay kh«ng, vµ nÕu cã th× cã thÓ göi sè b¸o Êy cho t«i ®−îc kh«ng.

Lª-nin




455


®¶ng céng s¶n (b) nga vÒ chuyÕn ®i cña m. i . ca-li-nin

®Õn u-cra-i-na 1 5 9

Göi M«-l«-tèp ®Ó chuyÓn cho tÊt c¶ çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ

T«i yªu cÇu ®−a ra Bé chÝnh trÞ biÓu quyÕt ®Ò nghÞ sau ®©y: cö ngay ®ång chÝ Ca-li-nin ®i vßng kh¾p çc tØnh cã nhiÒu lóa m× nhÊt cña U-cra-i-na ®Ó quyªn thãc cøu tÕ cho nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi. CÇn trang bÞ ®Æc biÖt chu ®¸o cho ®oµn cña M. I. Ca-li-nin, ®Ó tiÕn hµnh th¾ng lîi c«ng t¸c tuyªn truyÒn cæ ®éng cho viÖc quyªn gãp, b»ng ¶nh, phim, t−êng thuËt cña çc nh©n chøng lÊy ngay tõ nh÷ng ®Þa ph−¬ng bÞ ®ãi v.v.. Ng−êi trùc tiÕp chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc tæ chøc toµn bé ®ît c«ng t¸c nµy mét çch thiÕt thùc vµ thùc tÕ, lµ:

1. Ca-li-nin vÒ mÆt chÝnh trÞ 2. mét ®ång chÝ lµm c«ng t¸c thùc tiÔn ®−îc ®Æc cö vµ

®−îc Bé chÝnh trÞ duyÖt y; ®ång chÝ nµy ph¶i biÕt thËt sù tiÕn hµnh vµ tæ chøc c«ng viÖc nµy thËt tèt.

Giao cho Ca-li-nin vµ toµn ®oµn lªn ®−êng muén nhÊt lµ trong vßng 3 ngµy.

Lª-nin




456



Göi ®ång chÝ M«-l«-tèp ®Ó chuyÓn cho tÊt c¶ ñy viªn Bé chÝnh trÞ

T«i cho r»ng "Ng−êi ngoµi ®¶ng" trong tê "Sù thËt", sè ra h«m nay, ®· ph¸t triÓn mét kÕ ho¹ch hoµn toµn ®óng ®¾n vµ kÞp thêi 160.

T«i ®Ò nghÞ lËp mét tiÓu ban ®Ó nghiªn cøu ngay tøc kh¾c vµ thùc hiÖn hÕt søc nhanh kÕ ho¹ch nµy, ®¹i ®Ó víi thµnh phÇn nh− sau: M«-l«-tèp (víi quyÒn ®−îc thay thÕ b»ng mét ng−êi kh¸c theo sù chØ ®Þnh cña Ban bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng hoÆc Bé tæ chøc), tiÕp ®Õn lµ I-a-c«-ven-c«, Tª-«-®«-r«-vÝch vµ b¶n th©n "Ng−êi ngoµi ®¶ng" Êy.

Lª-nin




457

dù th¶o chØ thÞ cho phã tr−ëng ®oµn

vµ tÊt c¶ çc ®oµn viªn cña ph¸i ®oµn

®i dù héi nghÞ Giª-n¬ 1 6 1

1. II. 1922

Göi ®ång chÝ M«-l«-tèp ®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ

T«i ®Ò nghÞ th«ng qua chØ thÞ sau ®©y cho phã tr−ëng ®oµn vµ tÊt c¶ çc ®oµn viªn cña ph¸i ®oµn ®i dù Héi nghÞ Giª-n¬:

1. TÊt c¶ çc ®oµn viªn ®Òu ph¶i chuÈn bÞ nãi chung cho tÊt c¶ çc vÊn ®Ò chÝnh trÞ vµ tµi chÝnh hiÖn cã vµ cã thÓ ®−îc ®Æt ra t¹i héi nghÞ. Ngoµi ra, mçi ®oµn viªn ph¶i chuÈn bÞ thËt ®Æc biÖt chi tiÕt, kü l−ìng, chuyªn vÒ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ngo¹i giao quan träng nhÊt vµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò tµi chÝnh quan träng nhÊt.

Giao cho Tsi-tsª-rin vµ LÝt-vi-nèp tiÕn hµnh ph©n phèi nh÷ng vÊn ®Ò nh− vËy cho tÊt c¶ çc ®oµn viªn (trõ nh÷ng ng−êi èm nh− Rót-du-t¸c vµ v.v.).

2. Mçi ®oµn viªn ph¶i chuÈn bÞ cho cuéc héi nghÞ ngµy 22. II (víi Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng) mét b¶n tãm t¾t hÕt søc ng¾n (2 - 3 trang maximum; b»ng thÓ v¨n ®iÖn tÝn) c−¬ng lÜnh çc quan ®iÓm vµ chÝnh s¸ch cña m×nh ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt, c¶ vÒ ngo¹i giao còng nh− vÒ tµi chÝnh.

V . I . L ª - n i n

458

3. D−íi quyÒn phô tr¸ch cña Tsi-tsª-rin vµ LÝt-vi-nèp cÇn ph¶i sím thu thËp vµ ph©n ph¸t cho çc ®oµn viªn toµn bé s¸ch b¸o thÝch hîp in b»ng çc thø tiÕng kh¸c nhau, vµ c¶ mét tËp v¨n kiÖn cã hÖ thèng in b»ng tiÕng Nga.

4. Do tÇm quan träng ®Æc biÖt vµ tÝnh chÊt khã kh¨n ®Æc biÖt cña nh÷ng vÊn ®Ò tµi chÝnh, theo sù tháa thuËn víi Bé d©n ñy tµi chÝnh, ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc, A. §. Txi-u-ru-pa, Tsi-tsª-rin vµ LÝt-vi-nèp ph¶i lËp danh s¸ch çc chuyªn viªn tµi chÝnh vµ kÕ ho¹ch ph©n phèi c«ng viÖc cho çc chuyªn viªn Êy; thêi h¹n: 1 tuÇn lÔ.

5. TÊt c¶ çc ®oµn viªn ®Òu ph¶i biÕt rÊt râ cuèn s¸ch cña Kªn-x¬ ("Nh÷ng hËu qu¶ kinh tÕ cña hßa −íc") vµ nh÷ng cuèn s¸ch t− s¶n vµ t− s¶n - hßa b×nh chñ nghÜa t−¬ng tù vµ çc phÇn cña çc cuèn s¸ch (Lan-xinh vÒ tÝnh chÊt "®Õ quèc chñ nghÜa" cña chiÕn tranh vµ hßa b×nh n¨m 1918 v.v). NÕu chuÈn bÞ nh− thÕ nµy: trong çc bµi diÔn v¨n vµ çc lêi tuyªn bè tr×nh bµy v¾n t¾t quan ®iÓm céng s¶n chñ nghÜa, tr×nh bµy lµm sao lét râ ®−îc çi ý nãi r»ng t«i tuy lµ ng−êi céng s¶n thËt, tuy cã nh÷ng quan ®iÓm céng s¶n chñ nghÜa thÕ nµy thÕ nµy, nh−ng ®èi víi cö täa ë ®©y t«i kh«ng muèn trÝch dÉn nh÷ng ng−êi céng s¶n, t«i muèn ®øng trªn quan ®iÓm t− s¶n mµ ®Æt vÊn ®Ò vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i xãa bá tÊt c¶ çc kho¶n nî v.v. (xem 6 vµ 7).

6. Tæng sè çc bµi diÔn v¨n vµ lêi tuyªn bè cña çc ®¹i biÓu cña chóng ta t¹i héi nghÞ ph¶i ®−îc tÝnh to¸n tr−íc nh− thÕ nµo ®Ó dï trong tiÕn tr×nh nµo vµ víi bÊt cø kÕt côc nµo cña héi nghÞ (thËm chÝ c¶ khi héi nghÞ bÞ tan vì trong mét thêi gian ng¾n nhÊt, ®iÒu mµ ®−¬ng nhiªn lµ chóng ta cè søc gi÷ kh«ng ®Ó x¶y ra) rèt cuéc vÉn cø cã ®−îc mét sù tr×nh bµy ng¾n gän nh−ng râ rµng toµn bé çc quan ®iÓm céng s¶n chñ nghÜa (vÒ çc vÊn ®Ò quan hÖ quèc tÕ vµ kinh tÕ) vµ mét sù tr×nh bµy chi tiÕt nh÷ng quan ®iÓm t− s¶n vµ t− s¶n - hßa b×nh chñ nghÜa vÒ çc m©u thuÉn kh«ng thÓ ®iÒu hßa cña nÒn

Dù th¶o chØ thÞ cho phã tr−ëng ®oµn vµ tÊt c¶ çc ®oµn viªn

459

hßa b×nh ®Õ quèc chñ nghÜa (c¶ cña thÕ giíi ®Õ quèc chñ nghÜa lÉn cña nÒn hßa b×nh ®Õ quèc chñ nghÜa).

7. Ch¾c h¼n vµ thËm chÝ nhÊt ®Þnh lµ tÊt c¶ çc ®¹i biÓu t− s¶n t¹i héi nghÞ sÏ lËp tøc t¹o nªn mét khèi im lÆng song v÷ng ch¾c ®Ó tiÕn c«ng chóng ta võa lµ v× vÊn ®Ò Gru-di-a, võa lµ do tÊt c¶ nh÷ng sù buéc téi th−êng cã cña ngo¹i giao vµ d©n chñ tiÓu t− s¶n vµ ®¹i t− s¶n. Chóng ta ph¶i chuÈn bÞ tr−íc cho viÖc ®ã vµ nhÊt thiÕt ph¶i lµ nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn chuyÓn sang tiÕn c«ng (ngoµi nhiÖm vô chñ yÕu cña chóng ta lµ g©y chia rÏ gi÷a çc n−íc kh¸c nhau, lµm cho hä bÊt hßa víi nhau). ViÖc chuyÓn tr−íc ®èi ph−¬ng sang tiÕn c«ng ph¶i ®−îc tiÕn hµnh phÇn lín lµ kÝn ®¸o, d−íi h×nh thøc ch¼ng h¹n nh− nh÷ng "sù ¸m chØ" (hoÆc lµ nh÷ng lêi trÝch dÉn t− s¶n trong çc t¸c phÈm thÝch hîp) vÒ nh÷ng ®iÓm nhôc nh· nhÊt cña çc quan hÖ ®Õ quèc chñ nghÜa (TriÒu-tiªn; Am-rÝt-xa; nhôc h×nh c«ng khai ®èi víi nh÷ng ng−êi çch m¹ng ë Ên-®é; diÔn v¨n cña L«-Ýt Gioãc-gi¬ chèng Bri-¨ng t¹i Can-n¬ vÒ "bän s¸t nh©n" v.v. vµ v.v.).

8. Do xu h−íng ®· ®−îc chøng minh nhiÒu lÇn cña çc chuyªn gia chóng ta nãi chung, vµ ®Æc biÖt lµ cña nh÷ng chuyªn gia ®ang men-sª-vÝch hãa muèn ®Æc biÖt lõa phØnh chóng ta (vµ th−êng lõa phØnh rÊt thµnh c«ng) b»ng çch biÕn çc cuéc ®i ra n−íc ngoµi thµnh çc cuéc ®i nghØ ng¬i, thµnh dÞp cñng cè çc mèi liªn hÖ víi bän b¹ch vÖ, Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Ò nghÞ giíi h¹n trong mét sè hÕt søc tèi thiÓu gåm nh÷ng chuyªn viªn ®¸ng tin cËy nhÊt, vµ ®ång thêi mçi ng−êi ph¶i cã giÊy b¶o ®¶m cña bé tr−ëng d©n ñy h÷u quan vµ cña mét vµi ng−êi céng s¶n. V« luËn thÕ nµo còng kh«ng ®−îc qu¸ con sè 45. Danh s¸ch çc chuyªn viªn vµ toµn bé thµnh phÇn ph¸i ®oµn ph¶i ®−îc tr×nh lªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng trong vßng 1 2

1 tuÇn lÔ ®Ó xÐt duyÖt. Çc ®ång chÝ LÝt-vi-nèp, I-ãp-phª vµ Tsi-tsª-rin ph¶i trùc tiÕp chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ § nµy. Còng chÝnh çc ®ång chÝ Êy ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc bÇu ra mét ch¸nh v¨n

V . I . L ª - n i n

460

phßng kh«ng cho phÐp lµm viÖc th©u ®ªm vµ nh÷ng ®iÒu bª trÔ kh¸c.

T«i ®Ò nghÞ bæ sung vµo dù th¶o ®Ò c−¬ng chØ thÞ cho ph¸i ®oµn ®i dù Héi nghÞ Giª-n¬ nh− sau:

9. Trong nh÷ng diÔn v¨n vµ nh÷ng lêi tuyªn bè, çc ®¹i biÓu chóng ta cÇn ph¶i ®Æc biÖt lu«n lu«n trÝch dÉn § 1 cña nh÷ng ®iÒu kiÖn cña Héi nghÞ Can-n¬, vµ ph¶i, mét lµ, trÝch dÉn hoµn toµn theo çch nãi cña b¸o "Petit Parisien", tøc lµ víi nh÷ng tõ: "chÕ ®é së h÷u" chø kh«ng ph¶i chØ lµ "chÕ ®é"; hai lµ, gi¶i thÝch nh÷ng tõ ®ã vµ § ®ã mét çch réng r·i nhÊt, cô thÓ lµ gi¶i thÝch sao cho trong ®ã bao hµm ý thõa nhËn tÝnh tÊt yÕu cña sù thay thÕ chÕ ®é së h÷u t− b¶n chñ nghÜa b»ng chÕ ®é së h÷u céng s¶n chñ nghÜa vµ gi¶i thÝch sao cho ng−êi ta thÊy r»ng vÊn ®Ò tranh chÊp duy nhÊt "gi÷a chóng ta" hiÖn nay h×nh nh− chØ lµ vÊn ®Ò vÒ thêi h¹n cña sù thay thÕ Êy vµ vÒ ph−¬ng thøc thay thÕ th«i, tøc lµ nªn theo ph−¬ng ph¸p cña ng−êi Nga nh÷ng n¨m 1917 - 1920 hay lµ theo ph−¬ng ph¸p cña L«-Ýt Gioãc-gi¬ "c¾t ngang çch m¹ng" kiÓu n¨m 1921 cña Ai-r¬-len hoÆc n¨m 1922 cña Ai-cËp 162.

Lª-nin


461

th− göi n. i . bu-kha-rin vµ g. e. di-n«-vi-Ðp

Göi çc ®ång chÝ Bu-kha-rin vµ Di-n«-vi-Ðp

Nªn suy nghÜ tr−íc xem ai trong sè nh÷ng ng−êi s¾c s¶o nhÊt sÏ ®¹i diÖn cho Quèc tÕ céng s¶n t¹i cuéc héi nghÞ víi çc Quèc tÕ II vµ II1/2 163. Còng cÇn ph¶i suy nghÜ tr−íc vÒ nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu cña s¸ch l−îc vµ chiÕn l−îc t¹i cuéc héi nghÞ nµy.

Danh môc nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®−a ra th¶o luËn t¹i héi nghÞ, ph¶i ®−îc suy nghÜ tr−íc vµ v¹ch ra kh«ng b»ng çch nµo kh¸c h¬n lµ tháa thuËn víi mçi mét bªn tham gia héi nghÞ. VÒ phÝa m×nh, chóng ta ph¶i ®−a vµo danh môc nµy chØ nh÷ng vÊn ®Ò nµo trùc tiÕp liªn quan ®Õn hµnh ®éng chung thùc tÕ cña quÇn chóng c«ng nh©n trong lÜnh vùc nµo mµ b¸o chÝ cña mçi bªn trong ba bªn hiÖn ®ang ho¹t ®éng, ®· chÝnh thøc tuyªn bè c«ng nhËn lµ kh«ng cã g× ph¶i tranh c·i. Chóng ta ph¶i lý gi¶i mét çch t−êng tËn t¹i sao v× lîi Ých cña mÆt trËn thèng nhÊt chóng ta l¹i giíi h¹n ë nh÷ng vÊn ®Ò nh− vËy. Trong tr−êng hîp nÕu çc ngµi c¶i l−¬ng chñ nghÜa ®ã nªu ra nh÷ng vÊn ®Ò tranh chÊp vÒ chÝnh trÞ, vÝ dô, vÊn ®Ò th¸i ®é ®èi víi bän men-sª-vÝch, vÊn ®Ò Gru-di-a, v.v., th× chóng ta sÏ ph¶i theo s¸ch l−îc nh− thÕ nµy: 1) tuyªn bè r»ng danh môc çc vÊn ®Ò chØ cã thÓ ®−îc lËp ra theo sù quyÕt ®Þnh nhÊt trÝ gi÷a tÊt c¶ ba bªn tham dù héi nghÞ; 2) tuyªn bè r»ng khi lËp b¶n danh môc çc vÊn ®Ò, chóng ta hoµn toµn chØ xuÊt ph¸t tõ sù thèng nhÊt cña quÇn chóng c«ng nh©n trong hµnh ®éng, mét sù thèng nhÊt cã thÓ ®¹t ngay ®−îc c¶ khi vÉn cßn nh÷ng sù bÊt ®ång c¨n b¶n vÒ

V . I . L ª - n i n

462

chÝnh trÞ; 3) tuyªn bè r»ng chóng ta hoµn toµn ®ång ý víi viÖc ®Æt vÊn ®Ò vÒ th¸i ®é ®èi víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, vÊn ®Ò Gru-di-a vµ bÊt cø nh÷ng vÊn ®Ò nµo kh¸c do çc Quèc tÕ II vµ II1/2 ®Ò nghÞ, nh−ng víi mét ®iÒu kiÖn b¾t buéc lµ hä ph¶i ®ång ý víi viÖc ®Æt çc vÊn ®Ò sau ®©y: 1) vÒ th¸i ®é ph¶n béi cña çc Quèc tÕ II vµ II1/2 ®èi víi Tuyªn ng«n Ba-l¬, 2) vÒ sù tham gia cña chÝnh çc ®¶ng Êy vµo vô ¸m s¸t Lóc-x¨m-bua, LiÕp-nÕch vµ nh÷ng ng−êi céng s¶n kh¸c cña n−íc §øc th«ng qua çc chÝnh phñ t− s¶n mµ çc ®¶ng Êy ñng hé, 3) vÒ th¸i ®é ph¶n béi cña çc ®¶ng Êy ®èi víi viÖc çc ®¶ng t− s¶n ®−îc çc Quèc tÕ II vµ II1/2 ñng hé ®· giÕt h¹i nh÷ng ng−êi çch m¹ng ë thuéc ®Þa v.v. vµ v.v.. Chóng ta ph¶i chuÈn bÞ tr−íc danh môc nh÷ng vÊn ®Ò ®ã vµ nh÷ng vÊn ®Ò t−¬ng tù nh− thÕ, vµ còng ph¶i chuÈn bÞ tr−íc nh÷ng ®Ò c−¬ng vµ nh÷ng b¸o ço viªn vÒ mét vµi vÊn ®Ò t−¬ng tù thuéc lo¹i quan träng nhÊt.

Chóng ta ph¶i t×m ®−îc cí ®Ó tuyªn bè chÝnh thøc r»ng chóng ta coi çc Quèc tÕ II vµ II1/2 kh«ng ph¶i çi g× kh¸c h¬n lµ nh÷ng thµnh viªn kh«ng triÖt ®Ó vµ dao ®éng trong khèi liªn minh víi giai cÊp t− s¶n ph¶n çch m¹ng toµn thÕ giíi vµ së dÜ chóng ta ®Õn dù héi nghÞ vÒ mÆt trËn thèng nhÊt lµ nh»m ®¹t tíi mét sù thèng nhÊt thùc tÕ cã thÓ cã ®−îc trong hµnh ®éng trùc tiÕp cña quÇn chóng vµ nh»m v¹ch trÇn sù sai lÇm vÒ chÝnh trÞ cña toµn bé lËp tr−êng cña çc Quèc tÕ II vµ II1/2 còng hÖt nh− çc Quèc tÕ nµy (II vµ II1/2) ®Õn häp víi chóng ta lµ nh»m thùc tÕ thèng nhÊt hµnh ®éng trùc tiÕp cña quÇn chóng vµ nh»m v¹ch trÇn sù sai lÇm vÒ chÝnh trÞ cña lËp tr−êng cña chóng ta.

Lª-nin

§äc qua ®iÖn tho¹i ngµy 1 th¸ng Hai 1922



463

vÒ vÊn ®Ò ®Êu tranh chèng chiÕn tranh

Göi çc ®ång chÝ Bu-kha-rin, Di-n«-vi-Ðp vµ M«-l«-tèp

(®Ó chuyÓn ®Õn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ)

VÒ viÖc h«m qua cã tin tõ Han-n«-v¬ nãi r»ng Liªn ®oµn c«ng nh©n kim khÝ quèc tÕ ®Æt vÊn ®Ò ®Êu tranh chèng chiÕn tranh vµo ch−¬ng tr×nh nghÞ sù vµ th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ viÖc lÊy b·i c«ng ®Ó tr¶ lêi chiÕn tranh 164, t«i ®Ò nghÞ nh− sau:

1. §¨ng mét lo¹t bµi trªn çc b¸o "Sù thËt" vµ "Tin tøc" nh¾c tíi vËn mÖnh cña Tuyªn ng«n Ba-l¬ vµ gi¶i thÝch mét çch chi tiÕt vÒ tÊt c¶ tÝnh chÊt ngu d¹i Êu trÜ hoÆc toµn bé sù ph¶n béi - x· héi mµ nh÷ng ng−êi c«ng nh©n kim khÝ ph¹m l¹i.

2. T¹i phiªn häp më réng s¾p tíi cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n, ®Æt vÊn ®Ò ®Êu tranh chèng chiÕn tranh vµ th«ng qua nh÷ng nghÞ quyÕt t−êng tËn trong ®ã gi¶i thÝch r»ng chØ cã mét ®¶ng çch m¹ng ®· tõng tr¶i vµ ®−îc chuÈn bÞ tr−íc, víi mét bé m¸y bÊt hîp ph¸p tèt, th× míi cã thÓ tiÕn hµnh mét çch th¾ng lîi cuéc ®Êu tranh chèng chiÕn tranh, v¶ l¹i ph−¬ng tiÖn ®Êu tranh kh«ng ph¶i lµ b·i c«ng chèng chiÕn

V . I . L ª - n i n

464

tranh mµ lµ thµnh lËp nh÷ng chi bé çch m¹ng trong çc qu©n ®éi tham chiÕn, chuÈn bÞ cho çc chi bé ®ã lµm çch m¹ng.

Lª-nin


§¨ng lÇn ®Çu ngµy 20 th¸ng Giªng 1929 trªn b¸o "Sù thËt", sè 17


465



nh©n cã héi nghÞ giª-n¬

Göi ®ång chÝ M«-l«-tèp (®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ)

T«i l−u ý tíi bµi "Héi nghÞ Giª-n¬" cña I-u. Cli-u-ts¬-ni-cèp trªn tê "Xmª-na Vª-kh¬" 165, sè 13; t«i ®Ò nghÞ:

1. Cïng th¶o luËn víi çc ®oµn viªn trong ph¸i ®oµn cña chóng ta vÒ vÊn ®Ò mêi Cli-u-ts¬-ni-cèp lµm chuyªn viªn cho ph¸i ®oµn.

2. Giao cho toµn ®oµn ph¶i lo viÖc ®¨ng lªn b¸o chÝ cña chóng ta mét sè bµi còng viÕt vÒ ®Ò tµi Êy, ®Ò tµi mµ Cli-u-ts¬-ni-cèp ®· viÕt, song cã phÇn chi tiÕt h¬n vµ t−êng tËn h¬n, lµm s¸ng tá vÊn ®Ò mét çch ®Çy ®ñ vµ toµn diÖn h¬n.

3. BÊt cø ng−êi nµo muèn ®i víi ®oµn víi t− çch lµ chuyªn viªn hoÆc ®−îc dù kiÕn ®−a vµo chøc vô Êy, ®Òu ph¶i viÕt xong trong vßng 10 ngµy mét bµi b¸o lµm s¸ng tá mét çch chi tiÕt vÊn ®Ò quan hÖ cña n−íc Nga víi n−íc ngoµi vÒ mét ngµnh chuyªn m«n do ng−êi ®ã chän. Trong sè nh÷ng bµi b¸o Êy, çc bµi nµo (hoÆc çc phÇn nµo cña çc bµi b¸o) kh«ng cã g× lµ mËt, th× cÇn ph¶i ®−îc ®¨ng ngay lªn b¸o chÝ cña chóng ta.

V . I . L ª - n i n

466

4. Giao cho Tsi-tsª-rin vµ LÝt-vi-nèp chÞu tr¸ch nhiÖm trong vßng mét tuÇn lÔ ph¶i b¸o ço lªn Bé chÝnh trÞ viÖc ph©n phèi ®Ò tµi çc bµi b¸o vµ tªn çc t¸c gi¶ theo çc môc 1 vµ 2.

Lª-nin




467

vÒ viÖc c«ng bè bøc ®iÖn tr×nh bµy

cuèn s¸ch cña p¸c-vu-x¬ 1 6 6

1


T«i ®Ò nghÞ Ên ®Þnh viÖc ®iÒu tra xem ai lµ ng−êi mÊy h«m võa qua ®· ®¨ng trªn çc b¸o bøc ®iÖn tr×nh bµy néi dung cuèn s¸ch cña P¸c-vu-x¬.

Khi ®· ph¸t hiÖn ng−êi ph¹m lçi, t«i ®Ò nghÞ ®ång chÝ phô tr¸ch bé phËn ®ã cña H·ng th«ng tÊn Nga thi hµnh kû luËt nghiªm kh¾c, th¶i håi nhµ b¸o nµo ®· trùc tiÕp ph¹m lçi, v× chØ cã th»ng ngu hoÆc mét tªn b¹ch vÖ th× míi cã thÓ biÕn çc tê b¸o cña chóng ta thµnh c«ng cô qu¶ng ço cho mét tªn khèn kiÕp nh− P¸c-vu-x¬.

Lª-nin




V . I . L ª - n i n

468

2 quyÕt ®Þnh cña bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng

®¶ng céng s¶n (b) nga ngµy 11 th¸ng ba 1922

Coi viÖc cho ®¨ng mét bøc ®iÖn nh− vËy lµ kh«ng ®óng

chç, v× ng−êi ta sÏ coi ®ã lµ mét sù qu¶ng ço cho P¸c-vu-x¬, vµ chØ thÞ cho çc ban biªn tËp çc b¸o ®¶ng vµ b¸o chÝ x«-viÕt tõ nay vÒ sau kh«ng ®−îc ®¨ng nh÷ng bøc ®iÖn nh− vËy n÷a.

In lÇn ®Çu, theo ®óng biªn b¶n

®¸nh m¸y

469

dù th¶o chØ thÞ

cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng céng s¶n (b) nga cho ph¸i ®oµn X«-viÕt

®i dù héi nghÞ giª-n¬ 1 6 7

T«i ®Ò nghÞ dù th¶o chØ thÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng:

Trong khi ch−a duyÖt y danh s¸ch çc chuyªn viªn, Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Ò nghÞ nh÷ng ng−êi ®−îc ®Ò cö vµo danh s¸ch Êy trong vßng mét tuÇn lÔ ®Ö tr×nh b¶n tãm t¾t c − ¬ n g l Ü n h vµ s ¸ c h l − î c (vÒ çc vÊn ®Ò thuéc thÈm quyÒn cña chuyªn viªn ®ã) c ñ a t o µ n b é Héi nghÞ Giª-n¬. H¹n trong 2 ngµy tÊt c¶ çc bé tr−ëng d©n ñy ®Òu ph¶i cã ý kiÕn nhËn xÐt b»ng v ¨ n b ¶ n vµ çc th− b¶o lÜnh vÒ nh÷ng ng−êi ®Ò cö lµm chuyªn viªn. NÕu çc chuyªn viªn bªu diÕu ë ch©u ¢u, th× b¶n th©n hä vµ çc bé tr−ëng d©n ñy ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ®iÒu ®ã.

§Ó ph¸t triÓn vµ bæ sung cho çc chØ thÞ vÒ Héi nghÞ Giª-n¬, t « i ® Ò n g h Þ n h − s a u :

1. Tuy ch−a quyÕt ®Þnh ®−îc tr−íc vÊn ®Ò vÒ h×nh thøc vµ thêi gian cña bµi ph¸t biÓu t−¬ng øng cña ph¸i ®oµn chóng ta, Ban chÊp hµnh trung −¬ng cho r»ng tr¸ch nhiÖm mµ ph¸i ®oµn tuyÖt ®èi ph¶i thi hµnh lµ ph¸t triÓn mét c−¬ng lÜnh ®Çy ®ñ, ®éc lËp, hoµn chØnh vÒ tÊt c¶ çc vÊn ®Ò c¨n b¶n.

2. C−¬ng lÜnh ®ã ph¶i lµ mét c−¬ng lÜnh t− s¶n - hßa b×nh chñ nghÜa, ®ång thêi ph¸i ®oµn cña chóng ta ph¶i kÞp thêi nãi râ tr−íc r»ng ë ®©y chóng ta kh«ng ®−a ra mét c−¬ng lÜnh céng s¶n (tãm t¾t thÕ nµy, thÕ nµy) duy nhÊt phï hîp víi nh÷ng quan ®iÓm cña chóng ta, v× chóng ta muèn lµm

V . I . L ª - n i n

470

cho çc ®oµn ®¹i biÓu kh¸c ― hä ®øng trªn mét lËp tr−êng kh¸c h¼n vÒ nguyªn t¾c ― chó ý ®Õn mét lo¹t nh÷ng thñ ®o¹n t¹m thêi vµ nh÷ng biÖn ph¸p kiÓu c¶i l−¬ng chñ nghÜa, ®· ®−îc nh÷ng ng−êi t¸n thµnh çc quan ®iÓm t− s¶n ®−a ra tõng phÇn ë n−íc Anh vµ çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa kh¸c. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh th× c−¬ng lÜnh gåm nh÷ng thñ ®o¹n t¹m thêi nµy dï sao còng vÉn cã thÓ lµm gi¶m bít t×nh h×nh nghiªm träng hiÖn nay (chØ cã thÓ cã ®−îc mét lèi tho¸t ch¾c ch¾n v−ît ra khái t×nh h×nh nµy nÕu ®o¹n tuyÖt h¼n víi tÊt c¶ nh÷ng c¬ së cña chÕ ®é chiÕm h÷u t− b¶n chñ nghÜa).

3. §¹i kh¸i c−¬ng lÜnh Êy gåm nh÷ng ®iÓm chñ yÕu nh− sau:

(1) xãa bá tÊt c¶ çc kho¶n nî; (2) ¸p dông gi¶i ph¸p "Ai-r¬-len" ®èi víi tÊt c¶ çc

n−íc thuéc ®Þa vµ phô thuéc; (3) xÐt l¹i mét çch c¨n b¶n hiÖp −íc VÐc-x©y; (4) cho vay víi nh÷ng ®iÒu kiÖn −u ®·i ®èi víi çc

n−íc bÞ chiÕn tranh tµn ph¸ nhiÒu nhÊt, ®ång thêi lµ nh÷ng n−íc yÕu nhÊt xÐt vÒ mÆt kh¶ n¨ng ®éc lËp ph¸t triÓn vµ lµ nh÷ng n−íc quan träng nhÊt ®èi víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi víi t− çch lµ nh÷ng n−íc cã kh¶ n¨ng cung cÊp mét sè l−îng rÊt lín l−¬ng thùc vµ nguyªn liÖu;

(5) thiÕt lËp kim b¶n vÞ quèc tÕ duy nhÊt cho çc hÖ thèng tiÒn tÖ cña nhiÒu n−íc vµ quy ®Þnh nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó thi hµnh kim b¶n vÞ Êy;

(6) sù tháa thuËn gi÷a nhiÒu n−íc vÒ nh÷ng biÖn ph¸p ®Êu tranh chèng n¹n l¹m ph¸t vµ chèng t×nh tr¹ng ®ång tiÒn bÞ mÊt gi¸ (nªu lªn mét vµi biÖn ph¸p);

(7) sù tháa thuËn gi÷a nhiÒu n−íc vÒ nh÷ng biÖn ph¸p ®Êu tranh chèng khñng ho¶ng nhiªn liÖu vµ nh÷ng biÖn ph¸p sö dông mét çch hîp lý nhÊt vµ

Dù th¶o chØ thÞ cña BCHT¦ §CS (b) Nga cho ph¸i ®oµn x«-viÕt

471

tiÕt kiÖm nhÊt nh÷ng nguån n¨ng l−îng trªn c¬ së viÖc ®iÖn khÝ hãa thèng nhÊt cã kÕ ho¹ch;

(8) còng vËy ®èi víi çc biÖn ph¸p cÊp b¸ch nhÊt, ®øng vÒ mÆt kh¶ n¨ng chuyªn chë nguyªn liÖu vµ l−¬ng thùc mµ nãi, nh»m tæ chøc l¹i vµ c¶i tiÕn viÖc vËn t¶i quèc tÕ.

V©n v©n. 4. C−¬ng lÜnh ®¹i lo¹i nh− vËy cÇn ph¶i ®−îc ph¸t triÓn

trong çc diÔn v¨n, vµ nÕu kh«ng cã kh¶ n¨ng lµm nh− vËy th× in ra b»ng 3 - 4 thø tiÕng ch©u ¢u vµ ph©n ph¸t cho çc ®¹i biÓu vµ b¸o chÝ (dï r»ng d−íi mét h×nh thøc tãm t¾t). (In trong bÊt cø tr−êng hîp nµo).

5. ChØ nhËn cho lµm chuyªn viªn nh÷ng ng−êi nµo cã thÓ ph¸t triÓn, luËn chøng, b¶o vÖ (trong phÇn nµy hoÆc phÇn kia) mét c−¬ng lÜnh nh− vËy vµ ®· chøng minh ®−îc n¨ng lùc ®ã. Çc chuyªn viªn sÏ ph¶i in cho ch©u ¢u çc c−¬ng lÜnh vµ kÕ ho¹ch cña m×nh cã ký tªn m×nh. ((Nh÷ng bµi ®¨ng trªn b¸o chÝ cña Quèc tÕ III sÏ lµ tiÕng vang cña mét c−¬ng lÜnh nh− vËy: theo hä nãi, m−u toan "thuyÕt phôc" ®ã kh«ng cã h¹i g× nh−ng hÇu nh− lµ v« Ých, v× cÇn cã çch m¹ng; ― cßn trªn b¸o chÝ cña Quèc tÕ II vµ II 1/2: chóng ta sÏ xem hä nãi g×.))


§¨ng kh«ng ®Çy ®ñ lÇn ®Çu ngµy 24 th¸ng T− 1962 trªn b¸o "Sù thËt", sè 114


472

th− göi g. v. tsi-tsª-rin vÒ nh÷ng chØ thÞ cña


cho ph¸i ®oµn X«-viÕt t¹i héi nghÞ giª-n¬

7/II.


§ång chÝ ®−a ra rÊt nhiÒu gi¶ thiÕt, theo ý t«i, tÊt c¶ nh÷ng gi¶ thiÕt Êy vÒ c¨n b¶n ®Òu kh«ng ®óng vµ cã thÓ nãi lµ ®Òu do h¨ng m¸u bót chiÕn mµ ra 168.

Trong çc chØ thÞ kh«ng hÒ nãi r»ng chóng ta sÏ kh«ng ®i ®Õn mét h×nh thøc nµo ®ã ®−a ra çc ph¶n yªu s¸ch cña chóng ta ®Ó ®¸p l¹i bÊt cø yªu s¸ch nµo cña ®èi ph−¬ng.

Tr−ëng ®oµn (mµ trong tr−êng hîp nµy th× c¶ phã tr−ëng ®oµn) d−êng nh− cã v« sè quyÒn khiÕn ®ång chÝ Êy cã quyÒn lùc gÇn nh− cña mét nhµ ®éc tµi.

Th− cña ®ång chÝ (h¬n n÷a lµ th− cña Cra-xin) chøng tá – ®· chøng tá th× ®óng h¬n – mét sù ho¶ng hèt. §ã lµ ®iÒu nguy hiÓm h¬n c¶. Chóng ta kh«ng hÒ sî mét sù tan vì nµo c¶: ngµy mai chóng ta sÏ cã ®−îc mét héi nghÞ cßn tèt h¬n. C« lËp vµ bao v©y giê ®©y ®Òu kh«ng lµm ta lo sî, c¶ sù can thiÖp còng vËy.

Chóng ta ®Ò nghÞ mét ch−¬ng tr×nh nghÞ sù réng r·i, ®Ò cËp c¶ ®Õn mét c−¬ng lÜnh "t¹m thêi" cña m×nh gåm nh÷ng biÖn ph¸p chung.

B¸c bá −?

Th− göi G. V. Tsi-tsª-rin vÒ nh÷ng chØ thÞ cña BCHT¦ §CS (b) Nga

473

Còng ®−îc! (chóng ta in ch−¬ng tr×nh réng lín cña chóng ta eventuell 1) nh©n danh mét ñy viªn nµo ®ã trong ph¸i ®oµn, ®ång chÝ nµy thËm chÝ cã thÓ tõ chøc (®−¬ng nhiªn lµ víi sù ®ång ý cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng).

Anh kh«ng muèn mét ch−¬ng tr×nh réng lín, th× cø ®−a ra mét ch−¬ng tr×nh hÑp h¬n ®i: Wir nehmen auch Abschlagszahlung! 2)

Chóng ta sÏ chÊp nhËn ngay c¶ mét ch−¬ng tr×nh hÑp nhÊt, nh−ng chóng ta sÏ kh«ng chÊp nhËn bÊt cø çi g× bÊt lîi cho ta. Chóng ta sÏ kh«ng chÞu khuÊt phôc çc tèi hËu th−. NÕu anh muèn chØ "bu«n b¸n" th«i, ― th× bu«n b¸n vËy, nh−ng chóng ta sÏ kh«ng nh¾m m¾t mua bõa, vµ nÕu ch−a tÝnh to¸n kü nh÷ng "yªu s¸ch" ®Õn ®ång xu cuèi cïng, th× chóng ta sÏ ch−a ®i ®Õn hîp ®ång.

ChØ thÕ th«i. CÇn ph¶i chuÈn bÞ vµ bµy ra tÊt c¶ çc khÈu ®¹i b¸c cña

chóng ta, ― cßn nh− viÖc quyÕt ®Þnh nh÷ng khÈu nµo lµ ®Ó biÓu d−¬ng lùc l−îng, nh÷ng khÈu nµo lµ ®Ó b¾n vµ khi nµo b¾n, ®iÒu ®ã chóng ta cßn ®ñ th× giê ®Ó bµn.



In kh«ng ®Çy ®ñ lÇn ®Çu trong s¸ch: V. I. Lª-nin. TiÓu sö, 1960


1) ― nÕu cÇn; còng cã thÓ lµ 2) ― chóng ta sÏ tr¶ dÇn!

474

th− göi v. m. m«-l«-tèp trong ®ã cã nh÷ng ®Ò nghÞ

göi lªn bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng



T«i yªu cÇu tr−ng cÇu ý kiÕn, qua d©y nãi, vÒ hai ®Ò nghÞ ®Ö tr×nh lªn Bé chÝnh trÞ:

1) Kh«ng c«ng bè nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ con sè nãi lªn thuÕ thèng nhÊt ®¸nh vµo lóa m× cho ®Õn khi cã nghÞ quyÕt míi sau khi ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc ®· ®Ö tr×nh lªn nh÷ng con sè tÝnh to¸n cuèi cïng cña m×nh.

(Cr¬-gi-gia-nèp-xki h«m qua ®· cay ®¾ng than phiÒn víi t«i r»ng ®ång chÝ Êy ph¶i ®¶m nhiÖm mét khèi l−îng c«ng viÖc to lín vÒ nh÷ng con sè tÝnh to¸n ®ã, vµ theo nh− ®ång chÝ Êy nãi th× ng−êi ta sÏ ®×nh chØ c«ng viÖc Êy, thËm chÝ kh«ng nghe ®ång chÝ Êy tr×nh bµy n÷a. T«i yªu cÇu gia h¹n cho ®ång chÝ Êy thªm 3 - 4 ngµy vµ cho ®Õn lóc ®ã th× ch−a cho in.)

2) §ãng cöa tê b¸o "Sù nghiÖp hîp t¸c x·" 169. VÒ viÖc sö dông çc tµi liÖu, ®Ò nghÞ tháa thuËn víi "§êi sèng kinh tÕ".

Lª-nin




475

th− göi g. c. oãc-®gi«-ni-kÝt-dª vÒ viÖc cñng cè

hång qu©n gru-di-a 1 7 0

§ång chÝ XÐc-g«!

§¹i héi çc X«-viÕt Gru-di-a nhÊt thiÕt ph¶i ra nghÞ quyÕt b¾t buéc ph¶i cñng cè Hång qu©n Gru-di-a vµ nghÞ quyÕt ®ã ph¶i ®−îc chÊp hµnh b»ng viÖc lµm thùc tÕ.

NÕu n«ng d©n kh«ng t¸n thµnh, th× Ýt nhÊt còng ph¶i th«ng qua ®−îc mét nghÞ quyÕt viÕt d−íi mét h×nh thøc hÕt søc chung chung lµ: thõa nhËn sù cÇn thiÕt lµ "nhÊt thiÕt ph¶i cñng cè Hång qu©n Gru-di-a, kªu gäi tÊt c¶ çc c¬ quan chÝnh quyÒn vµ toµn thÓ quÇn chóng lao ®éng ph¶i hµnh ®éng theo h−íng ®ã", v.v..

Nh−ng trªn thùc tÕ, ph¶i ph¸t triÓn vµ cñng cè Hång qu©n Gru-di-a cho b»ng ®−îc vµ ngay lËp tøc. Dï b−íc ®Çu chØ ®−îc mét l÷ ®oµn, hoÆc thËm chÝ Ýt h¬n thÕ, 2 - 3 ngh×n häc sinh sÜ quan ®á, trong ®ã cã ngh×n r−ëi lµ ®¶ng viªn céng s¶n ®Ó khi ®· trë thµnh nh÷ng çn bé, hä cã thÓ lËp ®−îc mét ®¹o qu©n khi cÇn ®Õn, ― ®ã lµ mét ®iÒu tuyÖt ®èi cÇn thiÕt.

Xta-lin cã lÏ sÏ nãi thªm çc chi tiÕt kh¸c cã tÝnh chÊt qu©n sù vµ kü thuËt vÒ viÖc thi hµnh chØ thÞ nµy 171.

T«i chØ nãi ®Õn mÆt chÝnh trÞ cña vÊn ®Ò th«i: ai kh«ng thùc hiÖn chñ tr−¬ng nµy, chóng ta sÏ th¼ng tay ®uæi ra khái ®¶ng. Trong vÊn ®Ò nµy kh«ng thÓ ®ïa ®−îc. VÒ mÆt chÝnh trÞ, ®ã lµ mét viÖc nhÊt thiÕt ph¶i lµm, vµ ç nh©n

V . I . L ª - n i n

476

®ång chÝ cïng toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng Gru-di-a sÏ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc ®ã tr−íc toµn ®¶ng.

T«i ®îi th− tr¶ lêi.


13/II.

Th− nµy ®ång thêi göi cho ®ång chÝ XÐc-g« vµ cho tÊt c¶ çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Gru-di-a.


In lÇn ®Çu n¨m 1925 trong cuèn: M. §. ¤-ra-khª-la-svi-li. "Lª-nin vµ n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Da-çp-ca-d¬ (Tµi liÖu)". Ti-phlÝt, Nhµ xuÊt b¶n "Çp-ca-d¬ x«-viÕt"

Theo ®óng b¶n ®¸nh m¸y ®· ®−îc V. I. Lª-nin bæ sung vµ ký tªn

477

??

??

ha-ha!!

nh÷ng ®iÓm ®¸nh dÊu trªn bøc th−

cña n. l. mª-sª-ri-a-cèp vµ dù th¶o quyÕt ®Þnh cña



...B©y giê nãi vÒ tê b¸o "Sù nghiÖp hîp t¸c x·": 1) Ban l·nh ®¹o Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu

dïng gåm ®¬n thuÇn nh÷ng ng−êi céng s¶n, nãi r»ng cÇn ph¶i cã mét tê b¸o, ®Ó cho hîp t¸c x· cã thÓ thùc hiÖn c«ng t¸c tæ chøc khã kh¨n vµ míi mÎ vµ lµm trßn nh÷ng nhiÖm vô bu«n b¸n mµ hîp t¸c x· ®−îc giao phã.

2) Ban biªn tËp tê b¸o gåm toµn lµ nh÷ng ng−êi céng s¶n: t«i, Xa-ra-bi-a-nèp, Svª-txèp, Cu-tu-dèp - I-lim-xki v.v..

3) Mét ®oµn ®¹i biÓu gåm çc x· viªn hîp t¸c x· ph−¬ng T©y sÏ ®i sang Nga. ViÖc ®ãng cöa tê b¸o sÏ bÞ çc x· viªn cò lîi dông vµ sÏ g©y khã kh¨n cho c«ng viÖc cña hîp t¸c x·.

4) ViÖc ®ãng cöa tê b¸o sÏ bÞ lîi dông t¹i Héi nghÞ Giª-n¬.

5) Cho ®Õn nay trªn tê b¸o kh«ng hÒ cã g× chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt hoÆc chñ nghÜa céng s¶n...

Ngµy 11 th¸ng Hai 1922.

N. Mª-sª-ri-a-cèp

V . I . L ª - n i n

478

G ö i ® å n g c h Ý M « - l « - t è p ®Ó chuyÓn lªn B é c h Ý n h t r Þ :

nh÷ng lý do cña ®ång chÝ Mª-sª-ri-a-cèp râ rµng lµ kh«ng cã c¨n cø, v× thÕ t«i ®Ò nghÞ:

1) ñy nhiÖm cho ban l·nh ®¹o Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng thay tê b¸o hµng ngµy "Sù nghiÖp hîp t¸c x·" b»ng m é t t ê t u Ç n s a n ;

2) nh÷ng lùc l−îng vµ ph−¬ng tiÖn ®−îc gi¶i phãng b»ng çch ®ã th× ®em phôc vô hoµn toµn cho viÖc c¶i tiÕn ho¹t ®éng cña trung −¬ng ®Ó kiÓm tra vµ gióp ®ì ph¸t triÓn viÖc bu«n b¸n ®óng ®¾n cña çc hîp t¸c x· ë çc ®Þa ph−¬ng;

3) hµng th¸ng göi lªn Bé chÝnh trÞ b¸o ço vÒ viÖc thùc hiÖn § 2;

4) t¨ng c−êng sù céng t¸c trªn b¸o "§êi sèng kinh tÕ" 172.

14/II. Lª-nin




479

th− göi v. m. m«-l«-tèp vÒ c«ng t¸c

cña çc ban thèng kª vµ kiÓm kª - ph©n phèi thuéc


14. II. 1922


ViÕt xong b¶n kª khai hoÆc phiÕu ®¨ng ký míi nhÊt cña çc ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n Nga 173, t«i ®· ®i ®Õn chç tin ch¾c r»ng c«ng viÖc thèng kª trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng (vµ cã lÏ lµ toµn bé c«ng viÖc kiÓm kª - ph©n phèi) kh«ng cã kÕt qu¶ g× c¶.

HoÆc viÖc thèng kª thuéc c¬ quan ®ång chÝ lµ do mét th»ng ngèc phô tr¸ch, hoÆc ®©u ®ã trong çc "ban" Êy (nÕu ®ã lµ tªn gäi nh÷ng c¬ quan nh− vËy trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng) kÎ ngåi ë nh÷ng c−¬ng vÞ quan träng lµ nh÷ng th»ng ngèc vµ th«ng th¸i rëm, cßn ®ång chÝ th× râ rµng lµ kh«ng cã th× giê ®Ó nh×n ngã tíi.

1. CÇn ph¶i tèng cæ anh tr−ëng ban thèng kª ®i. 2. CÇn ph¶i t r i Ö t ® Ó rò s¹ch çi ban Êy còng nh− ban

kiÓm kª - ph©n phèi. NÕu kh«ng th× chÝnh chóng ta ("trong khi ®Êu tranh

chèng chñ nghÜa quan liªu"...) sÏ ®Ò ra ngay tr−íc mòi m×nh çi chñ nghÜa quan liªu nhôc nh· nhÊt vµ ngu xuÈn nhÊt.

QuyÒn trong tay Ban chÊp hµnh trung −¬ng rÊt lín. Kh¶ n¨ng v« cïng to lín. Chóng ta ph©n phèi 200 – 400 ngh×n çn bé ®¶ng, vµ th«ng qua hä hµng ngh×n vµ hµng ngh×n ng−êi ngoµi ®¶ng.

V . I . L ª - n i n

480

Êy thÕ mµ sù nghiÖp céng s¶n chñ nghÜa v« cïng lín lao nµy l¹i bÞ çi chñ nghÜa quan liªu ®Çn ®én ph¸ s¹ch!

KÕt thóc toµn bé viÖc ®¨ng ký trong vßng mét th¸ng. Cßn viÖc nghiªn cøu çc b¶n ®¨ng ký th× rót xuèng ®Õn

møc tèi thiÓu, sao cho cã thÓ cïng kÕt thóc trong vßng mét th¸ng.

Sau ®ã gi¶i t¸n 9/10 çn bé ban thèng kª vµ còng chõng Êy çn bé ban kiÓm kª - ph©n phèi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ b¾t ®Çu x©y dùng l¹i çc ban Êy.

B¶n th©n ®ång chÝ còng ph¶i trót bá nh÷ng ®iÒu vôn vÆt (giao cho çc trî lý vµ çc phã trî lý) vµ hoµn toµn lo viÖc cña bÝ th− chÝnh trÞ vµ ng−êi phô tr¸ch c h Ø ® ¹ o c«ng t¸c tæ chøc, kiÓm kª v.v..

ViÖc ®¨ng ký "çn bé phô tr¸ch" ®· tiÕn hµnh ch−a? KÕt qu¶ cã lÏ còng lµ con sè kh«ng; tÖ h¬n n÷a, cã khi cßn lµ mét kÕt qu¶ tiªu cùc.

H·y viÕt hoÆc gäi ®iÖn tho¹i cho t«i, vµ chóng ta sÏ nãi chuyÖn chi tiÕt h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy.

CÇn ph¶i cã thÎ cho mÊy tr¨m (®Ó b¾t ®Çu) çn bé ®¶ng cì lín, cã chia thµnh çn bé tuyªn truyÒn, çn bé hµnh chÝnh, cæ ®éng viªn, çn bé gi¶ng d¹y v.v. vµ cã nhËn xÐt cña (4 - 6) nh©n vËt nµo ®ã vÒ c«ng t¸c cña hä (tuæi ®¶ng – ch¼ng h¹n n¨m chøc vô gÇn ®©y nhÊt). Cßn cø nh− hiÖn nay th× chóng ta ®ang ch¹y theo hµng ngh×n vµ hµng tr¨m ngh×n çn bé, bËn t©m vµo nh÷ng çi trß v« vÞ quan liªu chñ nghÜa vµ k h « n g h ä c ® − î c çch ph©n phèi ng−êi.




481

th− göi G. v. tsi-tsª-rin

15. II. 1922


Trong bøc ®iÖn cña Cra-xin ngµy 13. II (®¨ng ký sè 1466/c) cã nãi (L«-Ýt Gioãc-gi¬): "NÕu ChÝnh phñ x«-viÕt cù tuyÖt kh«ng thõa nhËn çc nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ Can-n¬, th× viÖc ®ã ®e däa ph¸ ho¹i toµn bé héi nghÞ v µ v « l u Ë n t h Õ n µ o còng sÏ lµm dÔ dµng cho viÖc Poanh-ca-rª bá ra vÒ"...

Mét çch nãi trong ®ã cã nhiÒu yÕu tè "®e däa" h¬n lµ chÝnh x¸c!

Nh−ng theo b¸o chÝ cña ta th× toµn bé b¸o chÝ Anh, ®· nhiÒu lÇn tuyªn bè r»ng ®Ó ®−îc mêi tíi dù Héi nghÞ Giª-n¬ th× kh«ng ®ßi hái vµ tr−íc kia còng kh«ng ®ßi hái ph¶i s ¬ b é thõa nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn cña Héi nghÞ Can-n¬ vµ tuyªn bè r»ng ý kiÕn ng−îc l¹i cña ng−êi Ph¸p lµ kh«ng ®óng.

CÇn ph¶i thu thËp tÊt c¶ tµi liÖu ®Ó x¸c lËp çc sù viÖc mét çch chÝnh x¸c vµ kh«ng thÓ chèi c·i vÒ mÆt h×nh thøc.

T«i thÊy cã ba viÖc kh«ng thÓ chèi c·i: (1) khi mêi chóng ta, ng−êi ta ®· kh«ng ®ßi hái ë chóng

ta ph¶i tuyªn bè chÝnh x¸c, râ rµng, chÝnh thøc r»ng chóng ta thõa nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn cña Héi nghÞ Can-n¬.

V . I . L ª - n i n

482

(2) chóng ta kh«ng ra lêi tuyªn bè trong c«ng hµm phóc ®¸p. Vµ ng−êi ta còng kh«ng th«ng b¸o cho chóng ta biÕt r»ng lêi phóc ®¸p cña chóng ta lµ kh«ng ®Çy ®ñ.

(3) toµn bé b¸o chÝ t− s¶n Anh trong khi tranh luËn víi ng−êi Ph¸p ®Òu thõa nhËn tÝnh chÊt kh«ng b¾t buéc cña viÖc s¬ bé thõa nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn cña Héi nghÞ Can-n¬.




483

th− göi v. m. m«-l«-tèp ®Ó chuyÓn cho

çc ñy viªn bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng

®¶ng céng s¶n (b) nga vÒ çc kho¶n tÝn dông

cÊp cho t¬-rít lóa yÕn m¹ch sa-ti-lèp 1 7 4

Göi ®ång chÝ M«-l«-tèp

®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ, b¶n sao göi ®ång chÝ ¤-xin-xki

§ång chÝ ¤-xin-xki viÕt cho t«i r»ng Bé chÝnh trÞ xãa bá bÊt cø kho¶n tÝn dông nµo cÊp bæ sung cho ng©n s¸ch ban ®Çu, kÓ c¶ ng©n s¸ch cÊp cho t¬-rít lóa yÕn m¹ch Sa-ti-lèp. T«i còng cã quan t©m ®«i chót ®Õn viÖc nµy vµ ph¶i nãi r»ng theo nh÷ng ®iÒu t«i biÕt th× ®©y lµ mét viÖc ®Æc biÖt quan träng vµ v« luËn thÕ nµo còng cÇn ph¶i ñng hé d−íi h×nh thøc lµ mét ngo¹i lÖ. TiÕc thay, ¤-xin-xki kh«ng dÉn ra nh÷ng con sè mµ ta ®ang nãi tíi. T«i ®Ò nghÞ ¤-xin-xki, X«-c«n-ni-cèp vµ Txi-u-ru-pa ph¶i b¸o ço v¾n t¾t vµi dßng vÒ viÖc nµy tr−íc s¸ng mai vµ s¸ng mai nghiªn cøu mét lÇn n÷a t¹i Bé chÝnh trÞ, nÕu nh− nh÷ng sè liÖu do çc ®ång chÝ Txi-u-ru-pa vµ X«-c«n-ni-cèp tr×nh bµy kh«ng lµm s¸ng tá vÊn ®Ò ®−îc mét çch ®Çy ®ñ th× triÖu tËp c¶ ¤-xin-xki.

Lª-nin §äc qua ®iÖn tho¹i ngµy 17 th¸ng Hai 1922



484

vÒ nh÷ng nhiÖm vô cña bé d©n ñy t− ph¸p trong nh÷ng ®iÒu kiÖn

cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi 1 7 5

th− göi ®. i. cuèc-xki

Sao göi: 1) M«-l«-tèp ®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ

2) A. §. Txi-u-ru-pa 3) R−-cèp (khi nµo tíi) 4) §ång chÝ £-nu-kÝt-dª ®Ó chuyÓn çc ñy viªn

§oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga.

Víi yªu cÇu ®Æc biÖt: kh«ng sao thµnh nhiÒu b¶n, chØ cho xem sau khi ký tªn, kh«ng cho bµn t¸n, kh«ng bµn t¸n tr−íc kÎ thï.

20/ II. 1922.

§ång chÝ Cuèc-xki! Ho¹t ®éng cña Bé d©n ñy t− ph¸p râ rµng lµ ch−a hoµn

toµn thÝch øng víi chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Tr−íc ®©y çc c¬ quan chiÕn ®Êu cña ChÝnh quyÒn x«-

viÕt chñ yÕu lµ Bé d©n ñy qu©n sù vµ ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga. Cßn hiÖn nay vai trß chiÕn ®Êu ®Æc biÖt l¹i thuéc vÒ Bé d©n ñy t− ph¸p; rÊt tiÕc lµ çc nhµ l·nh ®¹o vµ çc nhµ ho¹t ®éng chñ chèt cña Bé d©n ñy t− ph¸p l¹i tá ra kh«ng hiÓu ®iÒu ®ã.

VÒ nh÷ng nhiÖm vô cña Bé d©n ñy t− ph¸p

485

§Èy m¹nh viÖc trÊn ¸p nh÷ng kÎ thï chÝnh trÞ cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt vµ bän tay sai cña giai cÊp t− s¶n ( ® Æ c b i Ö t lµ bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa – çch m¹ng); çc tßa ¸n çch m¹ng vµ çc tßa ¸n nh©n d©n thi hµnh viÖc trÊn ¸p ®ã mét çch nhanh chãng nhÊt theo ph−¬ng ph¸p çch m¹ng – hîp lý; nhÊt thiÕt ph¶i më hµng lo¹t phiªn tßa mÉu (vÒ møc ®é nhanh chãng vµ søc trÊn ¸p; vÒ viÖc gi¶i thÝch cho quÇn chóng nh©n d©n, th«ng qua tßa ¸n vµ b¸o chÝ, thÊy râ ý nghÜa cña çc phiªn tßa Êy) ë M¸t-xc¬-va, Pª-t¬-r«-gr¸t, Kh¸c-cèp vµ ë mét vµi trung t©m kh¸c quan träng nhÊt; th«ng qua ®¶ng mµ t¸c ®éng ®Õn çc ch¸nh ¸n nh©n d©n vµ çc thµnh viªn cña çc tßa ¸n çch m¹ng trªn ph−¬ng diÖn c¶i tiÕn ho¹t ®éng cña çc tßa ¸n vµ t¨ng c−êng trÊn ¸p; - tÊt c¶ nh÷ng viÖc Êy cÇn ph¶i ®−îc tiÕn hµnh mét çch cã hÖ thèng, kiªn tr×, bÒn bØ vµ nhÊt thiÕt ph¶i cã b¸o ço (ng¾n nhÊt, b»ng lèi v¨n ®iÖn tÝn, nh−ng thiÕt thùc vµ chÝnh x¸c, nhÊt thiÕt ph¶i cã sè liÖu thèng kª vÒ viÖc Bé d©n ñy t− ph¸p trõng ph¹t vµ häc tËp trõng ph¹t nh− thÕ nµo ®èi víi tªn v« l¹i "céng s¶n" ®ang ngù trÞ, kÎ chØ biÕt nãi chuyÖn nh¶m vµ lªn mÆt quan träng, chø kh«ng biÕt lµm viÖc).

Vai trß chiÕn ®Êu cña Bé d©n ñy t− ph¸p còng kh«ng kÐm phÇn quan träng trong lÜnh vùc chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, cho nªn sù yÕu ®uèi vµ t×nh tr¹ng m¬ m¬ mµng mµng cña Bé d©n ñy t− ph¸p trong lÜnh vùc nµy l¹i cµng ®¸ng phÉn né h¬n. Kh«ng thÊy hä tá ra hiÓu biÕt r»ng chóng ta chØ thõa nhËn vµ sÏ chØ thõa nhËn chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc, mµ nhµ n−íc th× ®ã lµ chóng ta, nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé chóng ta, nh÷ng ng−êi céng s¶n chóng ta. V× vËy, cÇn ph¶i coi lµ v« dông, hoµn toµn v« dông, nh÷ng ng−êi céng s¶n nµo kh«ng hiÓu nhiÖm vô cña m×nh lµ ph¶i h¹n chÕ, ng¨n chÆn, kiÓm so¸t, b¾t t¹i chç nh÷ng téi ¸c, nghiªm kh¾c trõng trÞ bÊt cø chñ nghÜa t− b¶n nµo v−ît ra khái khu«n khæ cña chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc, nh− chóng ta hiÓu kh¸i niÖm vµ nh÷ng nhiÖm vô cña nhµ n−íc.

V . I . L ª - n i n

486

ChÝnh Bé d©n ñy t− ph¸p, chÝnh çc tßa ¸n nh©n d©n ph¶i g¸nh lÊy ë ®©y nhiÖm vô ®Æc biÖt cã tÝnh chiÕn ®Êu vµ ®Æc biÖt nÆng nÒ. Kh«ng thÊy hä tá ra hiÓu biÕt nhiÖm vô ®ã. Çc b¸o lµm Çm Ü vÒ nh÷ng sù l¹m dông cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Nh÷ng sù l¹m dông nh− vËy cã hµng ®èng.

ThÕ ë ®©u cã sù Çm Ü vÒ nh÷ng phiªn tßa mÉu chèng l¹i bän khèn n¹n l¹m dông chÝnh s¸ch kinh tÕ míi? Kh«ng cã sù Çm Ü nh− vËy, bëi v× kh«ng cã nh÷ng phiªn tßa nh− vËy. Bé d©n ñy t− ph¸p "quªn" mÊt r»ng ®ã lµ viÖc cña m×nh, – kh«ng biÕt thóc ®Èy, lay ®éng çc tßa ¸n nh©n d©n vµ d¹y cho hä biÕt trõng trÞ mét çch kh«ng th−¬ng xãt, kÓ c¶ viÖc ®em b¾n, vµ nhanh chãng nh÷ng kÎ l¹m dông chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, th× ®ã lµ tr¸ch nhiÖm cña Bé d©n ñy t− ph¸p. Bé d©n ñy t− ph¸p chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ®iÒu ®ã. Kh«ng thÊy Bé d©n ñy t− ph¸p m¶y may cã mét c«ng t¸c sinh ®éng nµo trong lÜnh vùc nµy c¶, bëi v× kh«ng cã c«ng t¸c Êy.

ý nghÜa gi¸o dôc cña çc tßa ¸n rÊt lín. §©u lµ sù quan t©m cña chóng ta ®èi víi ®iÒu ®ã? §©u lµ sù tÝnh to¸n nh÷ng kÕt qu¶ thùc tÕ? Kh«ng cã çi ®ã, mµ ®ã l¹i lµ nh÷ng ®iÒu s¬ ®¼ng nhÊt cña c«ng t¸c t− ph¸p.

Còng l¹i mét ®iÒu s¬ ®¼ng nh− thÕ – ®èi víi nh÷ng ng−êi céng s¶n ph¶i trõng ph¹t nÆng h¬n gÊp ba lÇn so víi nh÷ng ng−êi ngoµi ®¶ng. Vµ ®ã còng l¹i lµ sù v« t©m cña Bé d©n ñy t− ph¸p.

D−íi thêi Nga hoµng, ng−êi ta sa th¶i çc ñy viªn c«ng tè vµ ng−êi ta ®Ò b¹t hä theo tû lÖ nh÷ng vô mµ hä ®−îc kiÖn. Chóng ta tiÕp nhËn cña n−íc Nga Nga hoµng çi xÊu nhÊt, chñ nghÜa quan liªu vµ lÒ thãi kiÓu ¤-bl«-mèp ®ang lµm cho chóng ta ®Õn nghÑt thë, cßn çi th«ng minh, th× ta l¹i kh«ng biÕt tiÕp thu. CÇn ph¶i ®¸nh gi¸ mçi mét thµnh viªn cña ban l·nh ®¹o Bé d©n ñy t− ph¸p, mçi nhµ ho¹t ®éng cña c¬ quan nµy theo phiÕu phôc vô, sau khi ®· xÐt xem: anh bá tï bao nhiªu ®¶ng viªn céng s¶n, trõng ph¹t nghiªm kh¾c gÊp ba lÇn so víi ng−êi ngoµi ®¶ng còng bëi nh÷ng téi lçi


487

Êy? anh ®· bá tï bao nhiªu ng−êi quan liªu vÒ téi quan liªu vµ giÊy tê lÒ mÒ? bao nhiªu con bu«n l¹m dông chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®· bÞ anh xö b¾n hoÆc xö theo mét h×nh ph¹t kh¸c chø kh«ng ph¶i lµ theo kiÓu trß ch¬i trÎ con (nh− th−êng x¶y ra ë M¸t-xc¬-va, ngay tr−íc mòi cña Bé d©n ñy t− ph¸p)? Anh kh«ng thÓ tr¶ lêi c©u hái Êy sao? – cã nghÜa anh lµ ®å v« dông cÇn ph¶i ®uæi ra khái ®¶ng vÒ bÖnh "kho¸c l¸c céng s¶n" vµ bÖnh "kiªu ng¹o céng s¶n".

HiÖn nay ta ®ang so¹n mét bé d©n luËt míi. Bé d©n ñy t− ph¸p ®ang "xu«i theo dßng"; ®iÒu ®ã t«i thÊy râ. Mµ chÝnh nã cã nhiÖm vô ph¶i ®Êu tranh ng−îc dßng. §õng tiÕp nhËn (nãi cho ®óng h¬n, ®õng ®Ó bÞ lõa bëi nh÷ng nhµ luËt häc t− s¶n cò ®Çn ®én mµ ta l−u dông) çi kh¸i niÖm t− s¶n cò vÒ d©n luËt, mµ ph¶i x©y dùng d©n luËt míi. §õng nghe theo Bé d©n ñy ngo¹i giao lµ bé d©n ñy "do chøc vô" nªn tiÕn hµnh ®−êng lèi "thÝch øng víi ch©u ¢u", mµ ph¶i ® Ê u t r a n h chèng l¹i ®−êng lèi Êy, nghiªn cøu vµ x©y dùng bé d©n luËt míi, mét th¸i ®é míi ®èi víi nh÷ng hîp ®ång "t− nh©n" v.v.. Chóng ta kh«ng thõa nhËn mét çi g× "t− nh©n" c¶, ®èi víi chóng ta t Ê t c ¶ trong lÜnh vùc kinh tÕ ®Òu lµ hîp ph¸p c«ng h÷u chø kh«ng ph¶i t− nh©n. Chóng ta chØ dung n¹p chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc, mµ nhµ n−íc th× ®ã lµ chóng ta, nh− ®· nãi trªn. Tõ ®ã më réng viÖc ¸p dông sù can thiÖp cña nhµ n−íc vµo nh÷ng quan hÖ "t− ph¸p"; më réng quyÒn cña nhµ n−íc b·i bá çc "hîp ®ång" t− nh©n; ¸p dông kh«ng ph¶i lµ corpus juris romani1) ®èi víi "nh÷ng quan hÖ ph¸p luËt d©n sù" mµ lµ ý thøc ph¸p luËt çch m¹ng cña chóng ta; chøng minh mét çch cã hÖ thèng, kiªn tr×, bÒn bØ qua hµng lo¹t phiªn tßa mÉu, cho ng−êi ta biÕt cÇn ph¶i tiÕn hµnh viÖc ®ã mét çch th«ng minh vµ kiªn nghÞ nh− thÕ nµo; th«ng qua ®¶ng mµ c«ng khai chØ trÝch vµ tèng cæ nh÷ng thµnh viªn nµo cña çc tßa ¸n çch

1) – bé luËt cña ph¸p luËt La-m·

V . I . L ª - n i n

488

m¹ng vµ çc thÈm ph¸n nh©n d©n kh«ng chÞu häc tËp ®Ó lµm ®−îc viÖc ®ã vµ kh«ng muèn hiÓu ®iÒu ®ã.

Tr−íc Héi nghÞ Giª-n¬ (vµ tr−íc toµn thÕ giíi), Bé d©n ñy t− ph¸p sÏ bÞ nhôc hÕt møc, nÕu kh«ng tØnh ngé ngay vµ kh«ng ®em hÕt nghÞ lùc ®Ó chuyÓn sang c«ng t¸c cã tÝnh chiÕn ®Êu, sang nh÷ng quÜ ®¹o míi.

T«i ®Ò nghÞ ®ång chÝ 1) ®äc th− cña t«i cho tÊt c¶ çc thµnh viªn ban l·nh ®¹o

Bé d©n ñy t− ph¸p; 2) ®äc c¶ ë mét cuéc héi nghÞ kho¶ng 100 - 200 ng−êi

gåm toµn nh÷ng ®¶ng viªn céng s¶n thùc tÕ lµm viÖc trong lÜnh vùc ph¸p luËt d©n sù, h×nh sù vµ ph¸p luËt nhµ n−íc;

3) cÊm kh«ng ®−îc ba hoa vÒ nã (vÒ bøc th− nµy), nÕu ai vi ph¹m sÏ ph¶i chÞu kû luËt cña ®¶ng, v× tiÕt lé cho kÎ thï thÊy chiÕn l−îc cña chóng ta th× thËt lµ ngu xuÈn;

4) t×m çch lµm thÕ nµo cho cã mét sè ®¶ng viªn céng s¶n, çn bé tßa ¸n vµ çn bé Bé d©n ñy t− ph¸p hoµn toµn nhÊt trÝ víi tinh thÇn cña bøc th− nµy ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ ®Ò tµi nµy b»ng hµng lo¹t bµi trªn b¸o chÝ vµ hµng lo¹t bµi giíi thiÖu c«ng khai;

5) ph©n c«ng cho tÊt c¶ çc thµnh viªn cña ban l·nh ®¹o (vµ nÕu cã thÓ th× ph©n c«ng cho c¶ nh÷ng ®¶ng viªn céng s¶n xuÊt s¾c nhÊt lµm viÖc trong c¬ quan Bé d©n ñy t− ph¸p) chÞu tr¸ch nhiÖm:

(a) vÒ ban ph¸p luËt d © n s ù míi (® Æ c b i Ö t quan träng v µ quan träng n h Ê t )

(b) còng vÒ ban ph¸p luËt h×nh sù (c) còng vÒ ban ph¸p luËt nhµ n−íc vµ ph¸p luËt chÝnh trÞ (d) vÒ viÖc bè trÝ vµ tiÕn hµnh, t¹i çc trung t©m kÓ trªn,

nh÷ng phiªn tßa mÉu, c«ng khai, cã ý nghÜa gi¸o dôc (®) vÒ sù kiÓm so¸t thËt sù chø kh«ng ph¶i trªn giÊy tê

®èi víi çc tßa ¸n nh©n d©n vµ çc tßa ¸n çch m¹ng, nh»m lµm cho çc tßa ¸n Êy biÕt thËt sù ®Èy m¹nh viÖc

} Ýt cÊp b¸ch h¬n


489

trÊn ¸p c¶ nh÷ng kÎ thï chÝnh trÞ cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt (Bé d©n ñy t− ph¸p sÏ lµ kÎ cã lçi ®Çu tiªn nÕu sù trÊn ¸p Êy kh«ng ®−îc ®Èy m¹nh) lÉn nh÷ng sù l¹m dông c h Ý n h s ¸ c h k i n h t Õ m í i . Cø bu«n b¸n ®i, cø lµm giµu ®i, chóng t«i cho phÐp anh

®Êy, nh−ng chóng t«i còng sÏ n©ng nghÜa vô cña anh lªn g Ê p b a l Ç n , nghÜa vô ph¶i trung thùc, ph¶i nép nh÷ng b¸o ço x¸c thùc vµ chÝnh x¸c, kh«ng nh÷ng ph¶i chó ý ®Õn lêi v¨n mµ c¶ ®Õn tinh thÇn ph¸p luËt cña chóng ta, ph¸p luËt céng s¶n chñ nghÜa, kh«ng ®−îc phÐp cã mét sù vi ph¹m nµo ®èi víi çc ®¹o luËt cña chóng ta, – ®ã chÝnh ph¶i lµ lêi r¨n c¬ b¶n cña Bé d©n ñy t− ph¸p ®èi víi chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. NÕu Bé d©n ñy t− ph¸p kh«ng biÕt phÊn ®Êu lµm sao cho ë n−íc ta chñ nghÜa t− b¶n ph¶i "vµo khu«n phÐp", ph¶i "tö tÕ", nÕu Bé d©n ñy t− ph¸p kh«ng chøng minh ®−îc b»ng hµng lo¹t phiªn tßa mÉu r»ng nã biÕt tãm nh÷ng hµnh vi ph¹m quy t¾c nµy vµ trõng trÞ kh«ng ph¶i b»ng çch ph¹t tiÒn 100 - 200 triÖu, mét lèi ph¹t ngu xuÈn - nhôc nh·, "®Çn ®én céng s¶n chñ nghÜa", mµ lµ b»ng xö b¾n, – nÕu nh− thÕ th× Bé d©n ñy t− ph¸p sÏ qu¶ thËt lµ v« tÝch sù, vµ khi Êy t«i sÏ coi m×nh cã nghÜa vô ph¶i xin Ban chÊp hµnh trung −¬ng çch chøc h¼n nh÷ng çn bé phô tr¸ch cña Bé d©n ñy t− ph¸p.

T«i yªu cÇu ®ång chÝ b¸o ço cho t«i biÕt trong mét thêi h¹n ng¾n nhÊt viÖc ph©n c«ng c«ng viÖc nãi trªn cho tÊt c¶ çc thµnh viªn cña ban l·nh ®¹o Bé d©n ñy t− ph¸p, ®Ó t«i cã thÓ thÊy ®−îc mét çch hoµn toµn chÝnh x¸c chÝnh ai (ngoµi bé tr−ëng d©n ñy ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mäi c«ng viÖc) lµ ng−êi chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng ban nµo – ban ph¸p luËt d © n s ù (vµ tiÕp ®Õn lµ h×nh sù v.v.); vµ vÒ viÖc më nh÷ng phiªn tßa mÉu (mçi thµnh viªn trong ban l·nh ®¹o ph¶i tá râ n¨ng lùc cña m×nh trong viÖc tæ chøc vµ tiÕn hµnh mét sè phiªn tßa mÉu); vµ vÒ sù kiÓm so¸t thiÕt thùc ®èi víi çc tßa ¸n çch m¹ng vµ çc tßa ¸n nh©n d©n vµ c¶ ®èi víi nh÷ng

V . I . L ª - n i n

490

ng−êi ®iÒu tra theo dâi çc vô ¸n vµ v.v. trong mét tØnh nµo ®ã hoÆc trong mét khu nµo ®ã cña M¸t-xc¬-va.

Kh«ng ph¶i lµ sù ph©n chia thµnh "çc ban" vµ kh«ng ph¶i sù mª mÈn quan liªu chñ nghÜa trong viÖc ®ã, mµ lµ tr¸ch nhiÖm ç nh©n cña mçi ®¶ng viªn céng s¶n cã ch©n trong ban l·nh ®¹o, ®èi víi mét c«ng t¸c çch m¹ng sinh ®éng nµo ®ã, - ®ã chÝnh lµ ®iÒu mµ bé tr−ëng d©n ñy cã nhiÖm vô ph¶i ®¹t b»ng ®−îc vµ chøng minh r»ng «ng ta cã b¶n lÜnh ®¹t ®−îc ®iÒu ®ã.


P. S. Kh«ng ®−îc nãi mét tÝ g× trªn b¸o chÝ vÒ bøc th− cña t«i. Ai muèn th× cø ph¸t biÓu ý kiÕn vµ ký tªn m×nh vµo, kh«ng nh¾c g× ®Õn t«i, vµ thªm nhiÒu sè liÖu cô thÓ vµo!

In lÇn ®Çu mét phÇn n¨m 1924 trong cuèn "§¹i héi V toµn Nga cña giíi t− ph¸p x«-viÕt. T−êng thuËt tèc ký". M¸t-xc¬-va, Nhµ xuÊt b¶n t− ph¸p cña Bé d©n ñy t− ph¸p Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga


491

th− göi bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng

®¶ng céng s¶n (b) nga vÒ bé d©n luËt cña céng hßa

liªn bang x· héi chñ nghÜa X«-viÕt nga


T«i chó ý ®Õn mét ®iÒu lµ ngµy h«m qua t¹i Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, nh− ®ång chÝ Goãc-bu-nèp ®· b¸o cho t«i biÕt, ng−êi ta ®· lµm háng hoµn toµn bé d©n luËt. ChÝnh nh÷ng ®iÒu mµ trong bøc th− göi Cuèc-xki 1) t«i nh¾c nhë ph¶i ®Ò phßng, th× l¹i kh«ng ®−îc chó ý. Ra lÖnh cho §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga xem xÐt vÊn ®Ò nµy theo tinh thÇn nh÷ng chØ thÞ cña t«i trong th− göi Cuèc-xki. V« luËn thÕ nµo còng kh«ng ®−îc phª chuÈn nÕu ch−a ®−a ra Bé chÝnh trÞ xem xÐt l¹i lÇn thø hai, kÌm theo kÕt luËn s¬ bé cña t«i. Thµnh lËp ngay mét tiÓu ban gåm ba nhµ luËt häc mµ ng−êi ta cã thÓ b¶o ®¶m ch¾c ch¾n r»ng hä hiÓu vÊn ®Ò mét çch ®óng ®¾n vµ biÕt ®−a ra nh÷ng ®iÓm söa ®æi vµ bæ sung cÇn thiÕt, vµ giao cho tiÓu ban ®ã trong mét thêi h¹n ng¾n ph¶i tr×nh lªn Bé chÝnh trÞ dù ¸n vÒ nh÷ng ®iÓm thay ®æi vµ bæ sung. Coi nhiÖm vô chñ yÕu cña tiÓu ban lµ: hoµn toµn ®¶m b¶o lîi Ých cña nhµ n−íc v« s¶n xÐt vÒ mÆt kh¶ n¨ng kiÓm so¸t (sù kiÓm so¸t sau

1) Xem tËp nµy, tr. 484 - 490.

V . I . L ª - n i n

492

nµy) tÊt c¶ çc xÝ nghiÖp t− nh©n kh«ng trõ mét xÝ nghiÖp nµo vµ b·i bá tÊt c¶ çc hiÖp nghÞ vµ hîp ®ång t− nh©n nµo tr¸i víi lêi v¨n cña ®¹o luËt còng nh− víi lîi Ých cña quÇn chóng lao ®éng c«ng n«ng. Kh«ng ph¶i lµ b¾t ch−íc mét çch n« lÖ luËt ph¸p d©n sù t− s¶n mµ ph¶i cã nhiÒu ®iÓm h¹n chÕ nã theo tinh thÇn çc ®¹o luËt cña chóng ta, nh−ng kh«ng h¹n chÕ c«ng viÖc kinh tÕ hoÆc bu«n b¸n.

Lª-nin 22. II. 22.

§¨ng lÇn ®Çu n¨m 1937 trªn t¹p chÝ "Ng−êi b«n-sª-vÝch", sè 2


493

th− göi V. M. m«-l«-tèp trong ®ã cã kiÕn nghÞ

göi bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng



T«i ®· ®äc biªn b¶n gÇn ®©y nhÊt vµ biÕt r»ng Bé chÝnh trÞ ®· b¸c bá ®¬n cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc yªu cÇu cÊp tiÒn cho chuyÕn ®i c«ng t¸c ra n−íc ngoµi cña gi¸o s− Ram-din. T«i thÊy tuyÖt ®èi cÇn thiÕt ph¶i ®−a ra ý kiÕn ®Ò nghÞ xÐt l¹i nghÞ quyÕt nµy vµ ®Ò nghÞ tháa m·n lêi thØnh cÇu cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc. Ram-din lµ nhµ nhiªn liÖu häc cõ nhÊt ë Nga. T«i biÕt t−êng tËn c«ng viÖc cña «ng ta, kh«ng nh÷ng qua s¸ch b¸o mµ cßn qua c¶ nh÷ng b¸o ço cña Cr¬-gi-gia-nèp-xki vµ Xmin-ga. Xmin-ga cßn mËt b¸o víi t«i r»ng trong chuyÕn ®i cña hai ng−êi tíi Ba-cu, Ram-din ®· chuyÓn cho Xmin-ga b¶n tuyªn bè cã tÝnh chÊt ph¸ ho¹i ngÇm cña nhiÒu chuyªn gia næi tiÕng. TÊt c¶ nh÷ng sù viÖc Êy céng l¹i khiÕn cho t«i kh«ng chót nghi ngê g× r»ng thø nhÊt Ram-din lµ nhµ b¸c häc xuÊt s¾c nhÊt vÒ ngµnh chuyªn m«n ®ã (kü thuËt nhiªn liÖu) – chuyªn gia vÒ ngµnh nµy th× ë n−íc ta sau KiÕc-s¬ kh«ng cßn ai n÷a, h¬n n÷a ®©y l¹i lµ ngµnh cã tÇm quan träng hÕt søc lín lao ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n – vµ thø hai Ram-din lµ ng−êi lµm viÖc mét çch tuyÖt ®èi tËn tôy cho ChÝnh quyÒn x«-viÕt. BÖnh t×nh cña «ng ta rÊt trÇm träng vµ nÕu tiÕc cña kh«ng cÊp tiÒn ch÷a ch¹y cho «ng ta nhanh chãng khái h¼n bÖnh, th× theo ý t«i, ®ã kh«ng nh÷ng lµ sai lÇm mµ cßn lµ téi ¸c.

V . I . L ª - n i n

494

T«i ®Ò nghÞ Bé chÝnh trÞ th«ng qua nghÞ quyÕt sau ®©y: tháa m·n ®Çy ®ñ ®¬n cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc yªu cÇu cÊp tiÒn cho chuyÕn ®i c«ng t¸c ra n−íc ngoµi cña gi¸o s− Ram-din võa lµ ®Ó ch÷a bÖnh võa lµ ®Ó ®µm ph¸n vÒ çc má dÇu löa, vµ ra lÖnh cho Cre-xtin-xki, ngay sau khi nhËn ®−îc ý kiÕn cña çc b¸c sÜ BÐc-lanh, b¸o ço cho biÕt liÖu sè tiÒn ®ã cã ®ñ ®Ó ch÷a khái h¼n bÖnh kh«ng 176.

Lª-nin




495

th− göi çc ñy viªn bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng

céng s¶n (b) nga kÌm theo nh÷ng nhËn xÐt vÒ

b¶n dù th¶o nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ më réng

lÇn thø nhÊt cña Ban chÊp hµnh quèc tÕ céng s¶n

vÒ viÖc tham gia héi nghÞ cña ba quèc tÕ 1 7 7


T«i ®Ò nghÞ ®−a nh÷ng ®iÓm thay ®æi sau ®©y vµo b¶n dù th¶o nghÞ quyÕt cña Di-n«-vi-Ðp göi ®Õn vÒ vÊn ®Ò Quèc tÕ céng s¶n tham gia cuéc héi nghÞ dù tÝnh sÏ häp cña tÊt c¶ çc ®¶ng c«ng nh©n trªn thÕ giíi. Sau nh÷ng ch÷: "sù thèng nhÊt trong hµnh ®éng cña quÇn chóng c«ng nh©n lµ ®iÒu cã thÓ ®¹t ®−îc ngay, mÆc dï cã nh÷ng sù bÊt ®ång c¨n b¶n vÒ chÝnh trÞ" g¹ch bá nh÷ng c©u tiÕp theo cho ®Õn ch÷: "r»ng quÇn chóng c«ng nh©n ®ßi hái sù thèng nhÊt hµnh ®éng". ViÕt l¹i c©u v¨n më ®Çu b»ng nh÷ng ch÷ Êy nh− thÕ nµy: "nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé hiÓu rÊt râ nh÷ng sù bÊt ®ång vÒ chÝnh trÞ Êy, tuy vËy cïng víi ®¹i ®a sè c«ng nh©n hä mong muèn vµ ®ßi hái mét sù thèng

V . I . L ª - n i n

496

nhÊt hµnh ®éng trong nh÷ng vÊn ®Ò thùc tÕ cÊp b¸ch nhÊt vµ gÇn gòi nhÊt ®èi víi lîi Ých c«ng nh©n. HiÖn nay kh«ng mét ng−êi trung thµnh tËn tôy nµo l¹i cã thÓ nghi ngê ®iÒu ®ã" vµ v.v..

§iÒu thay ®æi thø hai mµ t«i ®Ò nghÞ lµ ch÷a c©u b¾t ®Çu b»ng nh÷ng ch÷: "sau khi g¹t bá nh÷ng vÊn ®Ò cßn ph¶i tranh c·i vµ chän ra nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng cßn ph¶i tranh c·i g× n÷a" vµ bæ sung nh− sau: "vµ sau khi ®· t¹m g¸c mét thêi gian nh÷ng vÊn ®Ò cßn ph¶i tranh c·i nhiÒu nhÊt vµ chän ra nh÷ng vÊn ®Ò Ýt ph¶i tranh c·i nhÊt, th× hai bªn hoÆc nãi cho ®óng h¬n c¶ ba tæ chøc quèc tÕ tham gia héi nghÞ, dÜ nhiªn sÏ hy väng lµ nh÷ng quan ®iÓm cña m×nh rèt cuéc sÏ th¾ng".

§iÒu thay ®æi quan träng nhÊt mµ t«i ®Ò nghÞ lµ xãa bá ®o¹n gäi çc l·nh tô çc Quèc tÕ II vµ II 1/2 lµ nh÷ng kÎ ®ång lâa víi giai cÊp t− s¶n toµn thÕ giíi. Gäi thÕ th× cã kh¸c g× dïng tõ "®å ngçng ®ùc". NÕu chØ v× muèn mét lÇn n÷a nhiÕc m¾ng mÊy th»ng khèn n¹n, nh÷ng kÎ mµ chóng ta nhiÕc m¾ng vµ sÏ nhiÕc m¾ng ë n¬i kh¸c 1 000 lÇn – cho tháa chÝ m×nh mµ cã c¬ ph¸ háng mét c«ng viÖc thùc tÕ rÊt quan träng th× nh− thÕ lµ hÕt søc khê. NÕu t¹i phiªn häp cña Ban chÊp hµnh më réng vÉn cßn nh÷ng ng−êi kh«ng hiÓu r»ng s¸ch l−îc mÆt trËn thèng nhÊt sÏ gióp chóng ta lËt ®æ çc l·nh tô cña Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II 1/2 th× ®èi víi nh÷ng ng−êi Êy cÇn ph¶i ®äc thªm cho hä mét sè bµi gi¶ng phæ th«ng vµ m¹n ®µm trao ®æi thªm. Cã lÏ sÏ cÇn ph¶i viÕt cho hä mét cuèn s¸ch nhá ®Æc biÖt phæ th«ng vµ xuÊt b¶n b»ng tiÕng Ph¸p ch¼ng h¹n, nÕu ng−êi Ph¸p ch−a n¾m v÷ng s¸ch l−îc m¸c-xÝt. Cuèi cïng, thµ th«ng qua nghÞ quyÕt nµy mét çch kh«ng ®−îc nhÊt trÝ, mµ b»ng ®a sè phiÕu (®èi víi nh÷ng ng−êi bá phiÕu chèng, råi ®©y ta sÏ d¹y cho hä kh«n ngoan biÕt ®iÒu, d¹y riªng, mét çch tØ mØ vµ ®¹i chóng) cßn h¬n lµ ®Ó

Th− göi çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ BCHT¦ §CS (b) Nga

497

háng c¶ mét c«ng viÖc thùc tÕ quan träng chØ v× mÊy ng−êi Êu trÜ vÒ chÝnh trÞ, nh÷ng ng−êi mµ mai ®©y sÏ ch÷a khái ®−îc çi bÖnh Êu trÜ cña hä.

Lª-nin


In lÇn ®Çu, theo ®óng b¶n ghi cña th− ký (b¶n ®¸nh m¸y)

498

dù th¶o quyÕt ®Þnh cña ban

chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng céng s¶n (b) nga

vÒ nh÷ng nhiÖm vô cña ph¸i ®oµn X«-viÕt t¹i giª-n¬ 1 7 8

ChØ lu©n chuyÓn trong çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ

Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng

1. Ban chÊp hµnh trung −¬ng thõa nhËn sù ®¸nh gi¸ t×nh h×nh vµ nhiÖm vô (cña ph¸i ®oµn chóng ta t¹i Giª-n¬) nªu trong luËn c−¬ng cña ®ång chÝ LÝt-vi-nèp, lµ ®óng.

2. Ban chÊp hµnh trung −¬ng x¸c nhËn viÖc phã tr−ëng ®oµn lµ ®ång chÝ Tsi-tsª-rin cã ®ñ mäi quyÒn h¹n tr−ëng ®oµn.

3. Tr−êng hîp ®ång chÝ Tsi-tsª-rin èm ®au hoÆc ®i xa th× trao çc quyÒn cña ®ång chÝ Êy lÇn l−ît theo thø tù cho mét trong hai bé ba: a) LÝt-vi-nèp, Cra-xin, Ra-cèp-xki; b) LÝt-vi-nèp, I-ãp-phª, V«-rèp-xki.

4. VÒ viÖc thõa nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn cña Héi nghÞ Can-n¬ th× ph¸i ®oµn ta ph¶i cè tr¸nh. NÕu kh«ng tr¸nh ®−îc vµ nÕu ng−êi ta göi tèi hËu th− trùc tiÕp cho ta th× thö ®−a c«ng thøc cña Cra-xin: "TÊt c¶ çc n−íc ®Òu thõa nhËn çc mãn nî nhµ n−íc cña m×nh vµ cã nghÜa vô ®Òn bï nh÷ng tæn thÊt vµ thiÖt h¹i do hµnh ®éng cña çc chÝnh phñ m×nh g©y nªn".

NÕu nh− ngay c¶ ®iÒu ®ã còng vÉn kh«ng ®−îc, th× bá héi nghÞ, ®ång thêi tuyªn bè døt kho¸t r»ng chóng ta s½n sµng thõa nhËn çc mãn nî t− nh©n, nh−ng v× kh«ng muèn ch¬i çi trß óp më, chóng ta chØ râ r»ng chóng ta coi

Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña BCHT¦ §CS (b) Nga

499

nh÷ng mãn nî ®ã, còng nh− tæng sè çc mãn nî cña chóng ta nãi chung, lµ ®· ®−îc bï l¹i b»ng nh÷ng ph¶n yªu s¸ch cña chóng ta. Chóng ta kh«ng dung nhËn mét siªu träng tµi nµo gi÷a chóng ta vµ tÊt c¶ çc n−íc t− s¶n bëi v× ®©y lµ cuéc tranh chÊp diÔn ra gi÷a hai chÕ ®é së h÷u.

NÕu ph¶i bá héi nghÞ th× cÇn ph¶i tr×nh bµy mét çch râ nhÊt nguyªn nh©n chñ yÕu vµ duy nhÊt cña sù tan vì: lßng tham kh«ng ®¸y cña mét dóm çc nhµ t− b¶n t− nh©n, cña Ua-çc v.v. lµ nh÷ng kÎ ®−îc çc chÝnh phñ phôc vô.

§Ò nghÞ thªm víi çc nhµ t− b¶n mét ®iÒu n÷a, coi ®ã lµ nh−îng bé cuèi cïng: hä ®−îc h−ëng quyÒn −u tiªn t« nh−îng (tøc lµ nÕu chóng ta ®em nh÷ng tµi s¶n cò cña hä cho mét «ng X nµo ®ã t« nh−îng, toµn bé hay tõng phÇn, víi nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo ®ã, th× chóng ta cam kÕt sÏ dµnh cho ng−êi chñ cò t« nh−îng còng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn Êy).

5. Cã kh¶ n¨ng lµ nhµ t− s¶n m−u toan kh«ng ®Ó cho chóng ta ph¸t triÓn c−¬ng lÜnh cña chóng ta, do ®ã nªn h−íng mäi cè g¾ng vµo chç lµm thÕ nµo ®Ó ngay trong bµi diÔn v¨n ®Çu tiªn nÕu kh«ng ph¸t triÓn ®−îc c−¬ng lÜnh Êy th× còng tr×nh bµy hoÆc chØ ra hoÆc chÝ Ýt lµ nªu ra ®−îc (vµ c«ng bè ngay mét çch chi tiÕt h¬n).

6. C−¬ng lÜnh cña chóng ta lµ ë chç tuy kh«ng giÊu nh÷ng quan ®iÓm céng s¶n chñ nghÜa cña chóng ta, nh−ng chØ giíi h¹n ë viÖc chØ ra mét çch chung nhÊt vµ v¾n t¾t nhÊt nh÷ng quan ®iÓm Êy (vÝ dô, trong mét ®Ò nghÞ phô), ®ång thêi tuyªn bè th¼ng ra r»ng chóng ta coi viÖc tuyªn truyÒn nh÷ng quan ®iÓm cña chóng ta ë ®©y lµ kh«ng ®óng chç, bëi v× chóng ta ®Õn ®Ó ký hiÖp nghÞ bu«n b¸n vµ ®Ó m−u t×m sù tháa thuËn víi bé phËn hßa b×nh chñ nghÜa cña mét phe kh¸c (t− s¶n).

Chóng ta ph¶i coi vµ gäi bé phËn hßa b×nh chñ nghÜa cña phe Êy (hoÆc dïng mét çch diÔn ®¹t kh¸c, tao nh·, ®−îc

V . I . L ª - n i n

500

®Æc biÖt lùa chän) lµ ph¸i d©n chñ tiÓu t− s¶n, hßa b×nh chñ nghÜa vµ nöa hßa b×nh chñ nghÜa, kiÓu çc Quèc tÕ II vµ II 1/2, thø n÷a lµ kiÓu Kªn-x¬ v.v..

Mét trong nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu, nÕu nh− kh«ng ph¶i lµ nhiÖm vô chÝnh trÞ chñ yÕu cña chóng ta ë Giª-n¬, lµ t¸ch çi çnh nµy cña phe t− s¶n ra khái toµn bé phe cña chóng, cè phØnh phê çnh nµy, tuyªn bè lµ cã thÓ chÊp nhËn ®−îc, theo quan ®iÓm cña chóng ta, vµ mong muèn ký hiÖp nghÞ víi hä kh«ng nh÷ng vÒ bu«n b¸n mµ c¶ vÒ chÝnh trÞ (coi ®ã lµ mét trong sè Ýt kh¶ n¨ng tiÕn triÓn hßa b×nh cña chñ nghÜa t− b¶n sang mét chÕ ®é míi, ®iÒu mµ chóng ta, víi t− çch lµ nh÷ng ng−êi céng s¶n, chóng ta kh«ng tin l¾m, nh−ng còng ®ång ý gióp thö xem vµ coi ®ã lµ nghÜa vô cña m×nh, víi t− çch lµ nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn cho mét c−êng quèc, ®øng tr−íc ®a sè çc c−êng quèc kh¸c thï ®Þch víi nã).

Lµm tÊt c¶ nh÷ng çi cã thÓ lµm ®−îc vµ thËm chÝ c¶ nh÷ng çi kh«ng thÓ lµm ®−îc ®Ó t¨ng c−êng çnh hßa b×nh chñ nghÜa trong giai cÊp t− s¶n vµ lµm t¨ng, dï chØ Ýt th«i, kh¶ n¨ng th¾ng lîi cña hä trong çc cuéc bÇu cö; ®ã lµ ®iÒu thø nhÊt; vµ thø hai lµ ®Ó chia rÏ çc n−íc t− s¶n liªn hiÖp l¹i víi nhau ë Giª-n¬ nh»m chèng l¹i chóng ta, – ®ã lµ nhiÖm vô chÝnh trÞ hai mÆt cña chóng ta ë Giª-n¬. TuyÖt nhiªn kh«ng ph¸t triÓn nh÷ng quan ®iÓm céng s¶n chñ nghÜa.

7. B»ng mäi çch cè g¾ng ph¸t triÓn thËt hÕt søc chi tiÕt vµ c«ng bè réng r·i h¬n n÷a (nÕu trong çc diÔn v¨n kh«ng lµm ®−îc, th× dïng b¸o chÝ) kÕ ho¹ch kh«i phôc nÒn kinh tÕ quèc d©n ë Nga vµ ë ch©u ¢u, – theo tinh thÇn çc c«ng tr×nh cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc vµ trªn c¬ së çc c«ng tr×nh Êy.

8. NÕu phe t− s¶n ë Giª-n¬ ®−a tèi hËu th− cho chóng ta: kh«ng ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò cña chñ nghÜa hßa b×nh mµ chØ nãi ®Õn nh÷ng ®Ò tµi thu hÑp trong viÖc bu«n b¸n, –

Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña BCHT¦ §CS (b) Nga

501

th× lóc ®ã chóng ta ph¶i tá ý lÊy lµm tiÕc, nh−ng tu©n theo tèi hËu th− Êy, nãi r»ng chóng ta cã hai môc tiªu t¹i héi nghÞ nµy: môc tiªu hßa b×nh vµ môc tiªu bu«n b¸n. Cßn l¹i mét.

9. Ban chÊp hµnh trung −¬ng giao cho ph¸i ®oµn nghiªn cøu tØ mØ xem nªn ph¸t triÓn c−¬ng lÜnh hßa b×nh nh− thÕ nµo, ë ®©y chØ nªu ra mét chØ thÞ chung lµ: cè ph¸t triÓn nã cµng réng cµng tèt ®Ó chia rÏ s©u s¾c h¬n n÷a phe hßa b×nh chñ nghÜa cña giai cÊp t− s¶n quèc tÕ víi phe t− s¶n - th« lç, t− s¶n - x©m l−îc, t− s¶n - ph¶n ®éng.

10. §−a çc rõng ë miÒn B¾c v.v. lµm ®¶m b¶o chÝnh trong vÊn ®Ò bu«n b¸n vµ t« nh−îng (kÓ c¶ vÊn ®Ò çc kho¶n nî). Chóng ta kh«ng chñ tr−¬ng thu hÑp çc quyÒn cña nhµ n−íc chóng ta. Kh«ng cã sù ®ång ý ®Æc biÖt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng b»ng ®iÖn tÝn th× kh«ng ký çc hiÖp nghÞ.

Lª-nin



502

th− göi v. m. m«-l«-tèp ®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn


®¶ng céng s¶n (b) nga kÌm theo dù th¶o quyÕt ®Þnh

vÒ c«ng hµm göi n−íc ý


Theo ý t«i, sau nh÷ng b¸o ço cña Tsi-tsª-rin, I-ãp-phª, Cra-xin vµ LÝt-vi-nèp, vÊn ®Ò vÒ Héi nghÞ Giª-n¬ ®· râ rµng.

T«i xin ®Ò ra dù th¶o nghÞ quyÕt. KÕ ho¹ch: tÊt c¶ çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ cè g¾ng tháa

thuËn víi nhau b » n g t h −. NÕu kh«ng ®−îc, th× tÊt c¶ ®Òu ®i häp vµ ®óng 1 giê th× häp riªng çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ (kh«ng cÇn th− ký).

Sau ®ã häp 1 hoÆc 2 giê víi ph¸i ®oµn vµ kÕt thóc.

24. II. Lª-nin

T«i ®Ò nghÞ quyÕt nghÞ: Bé chÝnh trÞ ñy nhiÖm cho ®ång chÝ Tsi-tsª-rin göi c«ng hµm cho n−íc ý, mét c«ng hµm thËt hÕt søc lÞch sù nh−ng cã kÌm theo c¶ mét mí nh÷ng lêi cay ®éc r»ng kh«ng ph¶i chóng ta vi ph¹m mét

Th− göi V. M. M«-l«-tèp ®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ

503

trong nh÷ng "®iÒu kiÖn" ®Çu tiªn cña viÖc triÖu tËp vµo ngµy 8, III, r»ng chóng ta ®Ò nghÞ 1) x¸c nhËn 8. III; mµ nÕu (2) ®a sè chèng, chóng ta ph¶n ®èi vµ ®Ò nghÞ 15. III. 179

Lª-nin



504

th− göi i . v. xta-lin vµ l. b. ca-mª-nÐp

kÌm theo nh÷ng ®Ò nghÞ göi lªn bé chÝnh trÞ


1

Göi çc ®ång chÝ Xta-lin vµ Ca-mª-nÐp

T«i yªu cÇu ghi ngay vµo th− nµy: 1. §ång chÝ cã ®ång ý víi Tsi-tsª-rin vÒ viÖc tr¶ ngay

cho ng−êi Thæ-nhÜ-kú kho¶n tiÒn ®· høa hay kh«ng? 180 2. T«i ®· ®äc ®Ò nghÞ cña Tsi-tsª-rin vÒ §oµn chñ tÞch

cña ph¸i ®oµn t¹i Héi nghÞ Giª-n¬. T«i kiªn quyÕt b¸c bá vµ kiªn tr× ®Ò nghÞ tr−íc ®©y cña t«i 181.

T«i yªu cÇu ®ång chÝ viÕt cho t«i ngay lªn th− nµy ®Ó chuyÓn qua n÷ th− ký ý kiÕn cña ®ång chÝ vÒ c¶ hai ®iÓm.

Lª-nin

2

Göi çc ®ång chÝ Xta-lin vµ Ca-mª-nÐp

H«m nay t«i ®· ®äc trªn b¸o b¶n tuyªn bè cña n−íc ý vÒ viÖc ho·n Héi nghÞ Giª-n¬.

T«i ®Æc biÖt gi÷ v÷ng ®Ò nghÞ mµ t«i ®· göi h«m qua: ñy nhiÖm cho Tsi-tsª-rin göi ®i cµng sím cµng hay mét c«ng hµm hÕt søc cay ®éc trong ®ã ®Ò nghÞ Ên ®Þnh ®óng

Th− göi I. V. Xta-lin vµ L. B. Ca-mª-nÐp

505

vµo ngµy 15 th¸ng Ba 1). Göi dù th¶o c«ng hµm cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ xem tr−íc khi göi ®i.

T«i ®îi tr¶ lêi th«ng qua n÷ th− ký.

Lª-nin




1) Xem tËp nµy, tr. 504 - 505.

506

th− göi §. I . Cuèc-xki kÌm theo nh÷ng nhËn xÐt

vÒ dù th¶o bé d©n luËt 28/II. 1922.

§ång chÝ Cuèc-xki!

VÒ bøc th− ngµy 23/ II. (sè 255) cña ®ång chÝ tr¶ lêi th− cña t«i 1).

T«i sÏ cè gÆp riªng ®ång chÝ, nh−ng t«i kh«ng høa hÑn g× ®©u, v× søc kháe cña t«i kh«ng ®−îc tèt.

T«i mong r»ng, sau cuéc häp cña çc ®ång chÝ phô tr¸ch nh©n nhËn ®−îc th− cña t«i, ®ång chÝ sÏ cho t«i biÕt thªm nh÷ng kÕt qu¶ thùc tÕ cña cuéc häp ®ã. §iÒu ®Æc biÖt quan träng lµ ph¶i x¸c lËp ®−îc sù kiÓm tra thËt sù: t h ù c t Õ ®· lµm ®−îc g×? Thùc tÕ ®· ®¹t ®−îc nh÷ng g×? Nh÷ng thµnh tÝch cña çc tßa ¸n nh©n d©n vµ cña çc tßa ¸n çch m¹ng lµ g×? Lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ thèng kª vµ kiÓm tra ®−îc ®iÒu ®ã?

Sè l−îng çc vô ¸n v× l¹m dông chÝnh s¸ch kinh tÕ míi? Sè l−îng çc vô xö ph¹t vµ nh÷ng h×nh ph¹t ®ã lµ g×

(nh×n chung, toµn bé chø kh«ng ph¶i nh÷ng tr−êng hîp ç biÖt)?

v.v.. Göi lêi chµo céng s¶n Lª-nin

1) Xem tËp nµy, tr. 484 – 490.

Th− göi §. I. Cuèc-xki

507

§Æc biÖt khÈn cÊp vµ quan träng:

P. S. VÒ bé d©n luËt: t«i kh«ng thÓ ®i s©u vµo néi dung çc ®iÓm ®−îc. Søc kháe cña t«i kh«ng cho phÐp t«i lµm viÖc ®ã.

T«i ®µnh chØ nãi nh÷ng ®iÓm sau ®©y: 1) Bé tr−ëng Bé d©n ñy t− ph¸p ph¶i ® Ý c h t h © n kiÓm

so¸t vµ kiÓm tra xem ai lµ ng−êi chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tõng phÇn quan träng cña bé d©n luËt.

2) TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®· cã trong s¸ch b¸o vµ trong kinh nghiÖm cña çc n−íc T©y ¢u mµ b¶o vÖ lîi Ých cña nh÷ng ng−êi lao ®éng, ®Òu nhÊt thiÕt ph¶i lÊy.

3) Kh«ng nªn chØ ®ãng khung trong nh÷ng ®iÒu Êy (®ã lµ ®iÒu quan träng nhÊt). §õng nªn nh¾m m¾t ®i theo Bé d©n ñy ngo¹i giao. § õ n g n ª n c h i Ò u t h e o " c h © u ¢ u " , mµ ph¶i tiÕn xa h¬n n÷a t r o n g v i Ö c n h µ n − í c t ¨ n g c − ê n g s ù c a n t h i Ö p v µ o c ¸ c " m è i q u a n h Ö t − p h ¸ p " , v µ o c ¸ c v i Ö c d © n s ù . Cô thÓ ph¶i lµm viÖc ®ã nh− thÕ nµo th× t«i kh«ng thÓ nãi ®−îc, v× hiÖn nay t«i kh«ng thÓ nghiªn cøu vÊn ®Ò Êy ®−îc vµ còng kh«ng thÓ ®i s©u dï chØ lµ vµo mét bé luËt th«i. Nh−ng t«i thÊy râ lµ cÇn ph¶i lµm viÖc ®ã. Vµ t«i còng thÊy hÕt søc râ lµ hiÖn nay chóng ta ®ang ®øng tr−íc nguy c¬, lµ trong lÜnh vùc nµy, chóng ta l µ m c h − a ® ñ m ø c (chø kh«ng ph¶i nguy c¬ lµm "qu¸ møc"). ChÝnh lóc nµy, ngay tr−íc ngµy Héi nghÞ Giª-n¬ häp, ta nªn tr¸nh sù gi¶ dèi, sù nhu nh−îc; kh«ng nªn ®Ó lì mét c¬ héi nµo cã thÓ m ë r é n g sù can thiÖp cña nhµ n−íc vµo çc mèi quan hÖ "d©n sù".

Lª-nin



508

nhËn xÐt ghi trªn dù th¶o quyÕt ®Þnh

cña ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn nga vÒ

bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng vµ th− göi i . v. xta-lin 1 8 2

Dù th¶o

q u y Õ t ® Þ n h c ñ a B a n c h Ê p h µ n h t r u n g −¬ n g c ¸ c X « - v i Õ t t o µ n n g a

B a n c h Ê p h µ n h t r u n g −¬ n g c ¸ c X « - v i Õ t t o µ n n g a q u y Õ t ® Þ n h :

1) Giao tr¸ch nhiÖm cho Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng kiÓm so¸t vµ

gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña tÊt c¶ mäi xÝ nghiÖp, c¬ quan vµ tæ chøc x· héi vµ t− nh©n, kh«ng lo¹i trõ mét xÝ nghiÖp, c¬ quan vµ tæ chøc nµo, xÐt vÒ mÆt thùc hiÖn nh÷ng nghÜa vô mµ hä ®¶m nhiÖm tr−íc çc c¬ quan nhµ n−íc.

2) Trong khi chÊp hµnh viÖc ®ã, Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng ®−îc

giao quyÒn: 1) KiÓm so¸t tiÕp theo ®ã tÊt c¶ tiÒn b¹c vµ ph−¬ng tiÖn vËt chÊt

3) do nhµ n−íc cÊp ph¸t cho çc tæ chøc, xÝ nghiÖp vµ c¬ quan nãi trªn theo lÖ ®µi thä vÒ tµi chÝnh, trî cÊp vµ cÊp tÝn dông cho hä hoÆc cung cÊp c¨n cø theo çc hîp ®ång cña hä ký víi nhµ n−íc, vµ kiÓm tra tÊt c¶ çc hµnh ®éng xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nghÜa vô Êy...

NhËn xÐt ghi trªn dù th¶o quyÕt ®Þnh cña BCHT¦ çc X«-viÕt

509

Göi ®ång chÝ Xta-lin

Kh«ng æn. 1) Kh«ng "giao” mµ lµ gi¶i thÝch çc ®¹o luËt

hiÖn hµnh vµ tÝnh chÊt kh«ng ®Çy ®ñ cña çc ®¹o luËt Êy vÒ mÆt nµo ®ã.

2) Kh«ng ph¶i chØ lµ xÐt vÒ mÆt ®ã. C¶ vÒ mÆt ph¸p chÕ. C¶ vÒ mÆt thu thËp nh÷ng tµi liÖu cho nh÷ng ®¹o luËt míi. C¶ vÒ nhiÒu mÆt kh¸c n÷a.

3) Kh«ng ph¶i chØ "do nhµ n−íc cÊp ph¸t". CÇn ph¶i biªn so¹n l¹i mét lÇn n÷a. Suy nghÜ

kü gÊp ba lÇn. Chi tiÕt hãa mét çch tØ mØ nhiÒu h¬n n÷a. Tr×nh bµy thÕ nµo cho tÊt c¶ ®Òu cã vÎ kh«ng ph¶i lµ mét s¾c lÖnh míi mµ chØ lµ gi¶i thÝch vµ tãm t¾t n h ÷ n g s ¾ c l Ö n h c ò . §−a th«ng qua t¹i Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ, theo sù khiÕu n¹i cña ai ®ã, ®−a B a n c h Ê p h µ n h t r u n g − ¬ n g c ¸ c X « - v i Õ t t o µ n N g a phª chuÈn.

KhÈn! K h È n!! T«i yªu cÇu sau khi biªn so¹n l¹i th× göi cho t«i

c ¶ dù th¶o n µ y lÉn dù th¶o míi.

Lª-nin

ViÕt xong gi÷a ngµy 28 th¸ng Hai vµ 16 th¸ng Ba 1922



RÊtkhÈn!!

510

bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn vÒ viÖc trÌo lªn çc ngän nói cao,

vÒ nh÷ng tai h¹i cña sù n¶n chÝ, vÒ lîi Ých cña th−¬ng nghiÖp,

vÒ th¸i ®é ®èi víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, v.v. 183

I

§Ó lµm vÝ dô

Chóng ta h·y t−ëng t−îng mét ng−êi ®ang trÌo lªn mét ngän nói rÊt cao, th¼ng ®øng vµ ch−a cã ai ®Æt ch©n ®Õn. H·y gi¶ ®Þnh r»ng sau khi ®· v−ît ®−îc nh÷ng khã kh¨n vµ nguy hiÓm ch−a tõng thÊy, anh ta ®· trÌo ®−îc cao h¬n nh÷ng ng−êi tr−íc rÊt nhiÒu, nh−ng anh ta vÉn ch−a lªn ®−îc tíi ®Ønh nói. Giê ®©y anh ta ®ang ë vµo mét t×nh thÕ ch¼ng nh÷ng khã kh¨n vµ nguy hiÓm, mµ thËm chÝ cßn thËt sù kh«ng thÓ nµo tiÕn lªn h¬n n÷a theo çi ph−¬ng h−íng vµ con ®−êng mµ anh ta ®· lùa chän. Anh ta ph¶i quay l¹i, trë xuèng t×m ®−êng kh¸c, dï cã dµi h¬n, nh−ng cho phÐp anh ta cã thÓ trÌo lªn tíi ®Ønh ®−îc. Tõ çi ®iÓm cao ch−a tõng ai tíi ®−îc ®ã lµ chç hiÖn nay ng−êi kh¸ch bé hµnh t−ëng t−îng cña chóng ta ®ang ®øng, mµ leo trë xuèng th× cã lÏ cßn gÆp nh÷ng khã kh¨n vµ nguy hiÓm to lín h¬n lµ lóc trÌo lªn nh−: dÔ bÞ sÈy ch©n; khã thÊy chç ®Ó ®Æt ch©n; kh«ng cßn cã çi tinh thÇn ®Æc biÖt kia, – çi tinh thÇn chiÕn th¾ng mµ b−íc tiÕn v÷ng ch¾c lªn phÝa trªn cao th¼ng tíi ®Ých, v.v., t¹o nªn. Anh ta ph¶i quÊn mét sîi thõng vµo ng−êi, ph¶i mÊt hµng giê ®»ng ®½ng ®Ó lÊy cuèc ®µo lµm nh÷ng bËc mµ b−íc, hay lµm nh÷ng chç cã thÓ mãc sîi d©y thõng cho ch¾c; anh ta ph¶i di ®éng chËm nh−

Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn

511

rïa, vµ h¬n n÷a l¹i ph¶i di ®éng giËt lïi, trë xuèng ngµy cµng xa ®Ých; vµ m·i vÉn kh«ng thÊy con ®−êng ®i xuèng ®Çy nguy hiÓm vµ gian tru©n ®ã ®· hÕt hay ch−a. Anh ta m·i ch−a thÊy hiÖn ra con ®−êng ngoÆt lén l¹i, mét con ®−êng ch¾c ch¾n ®«i chót ®Ó theo ®ã mµ cã thÓ b¾t ®Çu tiÕn lªn phÝa tr−íc, tiÕn lªn cao, tiÕn lªn ®Ønh nói mét çch m¹nh d¹n h¬n, nhanh chãng h¬n vµ th¼ng t¾p h¬n.

H¸ ch¼ng còng lµ th−êng t×nh th«i nÕu nghÜ r»ng mét ng−êi ë trong t×nh thÕ ®ã, cã thÓ cã nh÷ng lóc n¶n chÝ, mÆc dï anh ta ®· trÌo lªn tíi mét ®é cao ch−a tõng thÊy? Vµ nh÷ng lóc n¶n chÝ nh− thÕ h¼n sÏ x¶y ra nhiÒu h¬n, th−êng xuyªn h¬n vµ gian khæ h¬n nÕu nh− anh ta l¹i cã thÓ nghe thÊy nh÷ng tiÕng nãi tõ d−íi lªn, cña nh÷ng con ng−êi an täa ë ®»ng xa vµ qua èng kÝnh viÔn väng ®ang quan s¸t cuéc xuèng nói ®Çy nguy hiÓm ®ã, cuéc xuèng nói mµ thËm chÝ ng−êi ta còng kh«ng cã thÓ (b¾t ch−íc ph¸i "Xmª-na Vª-kh¬") gäi lµ "mét cuéc xuèng dèc cã phanh", v× ®· cã phanh th× tÊt nhiªn ph¶i lµ mét chiÕc xe thËt h¼n hoi, ®· ®−îc ch¹y thö råi, l¹i ph¶i cã mét con ®−êng ®· ®−îc chuÈn bÞ s½n sµng tõ tr−íc, vµ ph¶i cã nh÷ng m¸y mãc mµ ng−êi ta ®· cho ch¹y thö råi. Nh−ng ë cuéc xuèng nói nµy l¹i kh«ng cã c¶ xe lÉn ®−êng, kh«ng cã g× c¶, tuyÖt ®èi kh«ng cã çi g× lµ ®· ®−îc thö th¸ch råi c¶!

Nh÷ng tiÕng nãi tõ d−íi lªn ®Òu ®Çy mét niÒm kho¸i tr¸ ¸c ý. Cã nh÷ng tiÕng tá ra thÝch thó ra mÆt; hä la rÐ rÇm rÜ: nã s¾p r¬i, thËt ®¸ng ®êi, cã thÕ míi chõa lµm nh÷ng viÖc ®iªn rå! Cã nh÷ng kÎ kh¸c th× cè giÊu sù thÝch thó cña hä vµ hµnh ®éng theo kiÓu tªn I-u-®u-sca G«-lèp-lÐp; hä buån rÇu, ng−íc m¾t nh×n trêi. ThËt lµ buån, nh÷ng nçi lo l¾ng cña chóng t«i, giê ®©y míi râ lµ cã c¨n cø! Ch¼ng ph¶i chóng t«i lµ nh÷ng ng−êi ®· hy sinh c¶ ®êi m×nh ®Ó chuÈn bÞ mét kÕ ho¹ch ®óng ®¾n cho cuéc trÌo

V . I . L ª - n i n

512

lªn ngän nói ®ã, ch¼ng ph¶i chóng t«i ®· yªu cÇu ho·n cuéc trÌo nói l¹i chõng nµo kÕ ho¹ch cña chóng ta cßn ch−a v¹ch xong? Vµ nÕu chóng t«i ®· ®Êu tranh kÞch liÖt nh− thÕ chèng l¹i con ®−êng mµ giê ®©y b¶n th©n g· ®iªn kia còng ®ang tõ bá (h·y tr«ng k×a, tr«ng k×a, anh ta ®ang quay trë l¹i, ®ang tôt xuèng, ®ang loay hoay mÊt hµng giê ®Ó chØ tôt xuèng ®−îc cã mét ¸c-sin th«i! ChÝnh anh chµng ®ã ®· chöi bíi chóng t«i tµn tÖ khi chóng t«i c−¬ng quyÕt yªu cÇu ph¶i «n hßa vµ cã trËt tù!), – nÕu chóng t«i ®· lªn ¸n rÊt g¾t gao anh chµng ®iªn kia vµ nÕu chóng t«i ®· b¶o mäi ng−êi h·y ®Ò phßng chí cã b¾t ch−íc anh ta vµ còng ®õng gióp ®ì anh ta, nÕu chóng t«i ®· hµnh ®éng nh− vËy th× chØ v× chóng t«i thiÕt tha víi çi kÕ ho¹ch vÜ ®¹i vÒ cuéc trÌo lªn chÝnh ngän nói ®ã, vµ v× nãi chung, chóng t«i kh«ng muèn lµm háng kÕ ho¹ch vÜ ®¹i Êy!

May thay, ng−êi kh¸ch bé hµnh t−ëng t−îng cña chóng ta, trong çi thÝ dô mµ chóng t«i võa dÉn ra, l¹i kh«ng thÓ nghe thÊy tiÕng nãi cña "nh÷ng ng−êi b¹n ch©n chÝnh" Êy vÒ ý kiÕn cuéc trÌo nói, nÕu kh«ng th× h¼n anh ta ph¶i buån n«n mÊt. Mµ ng−êi ta nãi r»ng, ®Æc biÖt lµ ë çc ®é rÊt cao, sù cho¸ng v¸ng buån n«n kh«ng gióp cho ®Çu ãc ®−îc b×nh tÜnh vµ ch©n b−íc ®−îc v÷ng vµng.

II kh«ng cã Èn ý

ThÝ dô kh«ng ph¶i lµ chøng minh. Mäi sù so s¸nh ®Òu khËp khiÔng. §ã lµ nh÷ng ch©n lý kh«ng cßn ph¶i bµn c·i n÷a vµ mäi ng−êi ®Òu biÕt; nh−ng nh¾c l¹i ch©n lý ®ã ®Ó chØ ra mét çch cô thÓ h¬n nh÷ng giíi h¹n cña ý nghÜa cña mäi sù so s¸nh nãi chung, th× còng kh«ng ph¶i lµ kh«ng tèt.

Trong cuéc çch m¹ng cña m×nh, giai cÊp v« s¶n Nga ®· lªn ®−îc tíi mét ®é cao ghª gím ch¼ng nh÷ng so víi


513

nh÷ng cuéc çch m¹ng n¨m 1789 vµ 1793, mµ so c¶ víi cuéc çch m¹ng 1871 n÷a. §óng ra, th× viÖc g× chóng ta ®· "hoµn thµnh" vµ viÖc g× chóng ta ch−a hoµn thµnh? §Êy lµ çi mµ chóng ta cÇn ph¶i tù kiÓm ®iÓm, mét çch hÕt søc th¼ng th¾n, hÕt søc râ rµng vµ hÕt søc cô thÓ: cã thÕ th× ®Çu ãc chóng ta míi b×nh tÜnh vµ chóng ta sÏ kh«ng cho¸ng v¸ng buån n«n, kh«ng cã ¶o t−ëng còng kh«ng n¶n chÝ.

Chóng ta ®· "hoµn thµnh" cuéc çch m¹ng d©n chñ t− s¶n mét çch "chu ®¸o" h¬n bÊt cø ai tr−íc chóng ta. §ã lµ mét thµnh qu¶ rÊt lín mµ kh«ng mét lùc l−îng nµo cã thÓ chiÕm l¹i cña chóng ta.

Chóng ta ®· tho¸t ra khái cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa ph¶n ®éng nhÊt b»ng con ®−êng çch m¹ng. §ã còng lµ mét thµnh qu¶ mµ kh«ng mét lùc l−îng nµo trªn thÕ giíi cã thÓ chiÕm l¹i ®−îc, mét thµnh qu¶ cµng quý b¸u khi mµ nh÷ng cuéc tµn s¸t do bän ®Õ quèc chñ nghÜa ph¶n ®éng g©y ra trong mét t−¬ng lai kh¸ gÇn lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái nÕu chñ nghÜa t− b¶n cßn tån t¹i; vµ nh÷ng ng−êi cña thÕ kû XX sÏ kh«ng cßn tháa m·n mét çch rÊt dÔ dµng mét lÇn n÷a vÒ nh÷ng b¶n "Tuyªn ng«n Ba-l¬" mµ håi n¨m 1912 vµ n¨m 1914 – 1918 bän ph¶n béi, bän anh hïng trong çc Quèc tÕ II vµ II 1/2, ®· ®em ra ®Ó tù lõa dèi m×nh vµ lõa dèi c«ng nh©n.

Chóng ta ®· s¸ng lËp mét nhµ n−íc kiÓu x«-viÕt, do ®ã ®· më ra mét thêi ®¹i míi trong lÞch sö thÕ giíi, thêi ®¹i thèng trÞ chÝnh trÞ cña giai cÊp v« s¶n, thay thÕ cho thêi ®¹i thèng trÞ cña giai cÊp t− s¶n. C¶ ®iÒu nµy n÷a, ng−êi ta còng kh«ng thÓ chiÕm l¹i cña chóng ta ®−îc, tuy r»ng chØ cã kinh nghiÖm cña giai cÊp c«ng nh©n ë nhiÒu n−íc míi cã thÓ "hoµn thµnh" ®−îc çi nhµ n−íc kiÓu x«-viÕt ®ã.

Nh−ng chóng ta ch−a hoµn thµnh ®−îc viÖc x©y dùng nÒn mãng cña nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa. Çi ®ã, çc lùc

V . I . L ª - n i n

514

l−îng thï ®Þch thuéc chñ nghÜa t− b¶n ®ang hÊp hèi, cßn cã thÓ chiÕm l¹i cña chóng ta ®−îc. CÇn nhËn thøc râ ®iÒu ®ã, vµ c«ng khai thõa nhËn ®iÒu ®ã, v× kh«ng cã g× nguy hiÓm h¬n lµ nh÷ng ¶o t−ëng (vµ sù cho¸ng v¸ng, nhÊt lµ ë ®é cao). Vµ thõa nhËn sù thËt chua cay ®ã tuyÖt nhiªn còng kh«ng cã g× lµ "khñng khiÕp" c¶, tuyÖt nhiªn kh«ng thÓ t×m ®©u ra mét lý do chÝnh ®¸ng ®Ó biÖn hé cho bÊt cø sù ng· lßng nhá nhÆt nµo, v× chóng ta vÉn lu«n lu«n truyÒn b¸ vµ nh¾c ®i nh¾c l¹i çi ch©n lý s¬ ®¼ng nµy cña chñ nghÜa M¸c lµ th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi ®ßi hái ph¶i cã sù nç lùc hîp ®ång cña c«ng nh©n ë nhiÒu n−íc tiªn tiÕn. Song chóng ta h·y cßn ®¬n ®éc, vµ trong mét n−íc l¹c hËu, mét n−íc bÞ tµn ph¸ h¬n çc n−íc kh¸c, chóng ta ®· lµm ®−îc rÊt nhiÒu, nhiÒu kh«ng ngê ®−îc. Nh− thÕ ch−a ph¶i ®· hÕt: chóng ta ®· b¶o toµn ®−îc "®éi qu©n" çc lùc l−îng v« s¶n çch m¹ng, chóng ta ®· b¶o toµn ®−îc "n¨ng lùc ho¹t ®éng" cña nã, chóng ta ®· gi÷ ®−îc tinh thÇn s¸ng suèt gióp ta b×nh tÜnh tÝnh to¸n xem lµ ë n¬i nµo vµ khi nµo th× ph¶i lïi vµ lïi l¹i bao nhiªu (®Ó nhÈy xa h¬n) vµ xem lµ ph¶i b¾t tay lµm trë l¹i çi c«ng viÖc ch−a hoµn thµnh ®óng ra lµ ë n¬i nµo, khi nµo vµ nh− thÕ nµo. Ph¶i thõa nhËn r»ng nh÷ng ng−êi céng s¶n nµo cø t−ëng t−îng r»ng cã thÓ hoµn thµnh ®−îc mét "sù nghiÖp" cã ý nghÜa lÞch sö thÕ giíi nh− viÖc hoµn thµnh x©y dùng nÒn mãng cña nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa (®Æc biÖt lµ ë trong mét n−íc tiÓu n«ng), mµ kh«ng cã nh÷ng sai lÇm, kh«ng cã nh÷ng b−íc lïi, kh«ng ph¶i lµm ®i lµm l¹i nhiÒu lÇn nh÷ng c«ng viÖc h·y cßn dë dang hay lµm ch−a tèt, th× nh÷ng ng−êi ®ã ch¾c ch¾n lµ bÞ thÊt b¹i. Cßn nh÷ng ng−êi céng s¶n nµo kh«ng cã ¶o t−ëng, kh«ng n¶n chÝ, gi÷ cho c¬ thÓ cña m×nh ®−îc c−êng tr¸ng vµ dÎo dai ®Ó råi "b¾t ®Çu l¹i tõ ®Çu" khi ph¶i thùc hiÖn mét nhiÖm vô khã kh¨n nhÊt, th× nh÷ng ng−êi ®ã kh«ng thÊt b¹i (vµ rÊt cã thÓ lµ sÏ kh«ng bÞ thÊt b¹i).


515

Chóng ta l¹i cµng kh«ng ®−îc ®Ó cho m×nh n¶n chÝ mét chót nµo, l¹i cµng kh«ng cã lý do g× ®Ó ph¶i ng· lßng c¶, khi mµ vÒ mét sè mÆt nµo ®ã, mÆc dï chóng ta bÞ tµn ph¸, mÆc dï nghÌo khæ, l¹c hËu, vµ bÞ n¹n ®ãi, chóng ta còng ®· b¾t ®Çu tiÕn lªn trong lÜnh vùc kinh tÕ ®Æng chuÈn bÞ cho chñ nghÜa x· héi, trong khi, bªn c¹nh chóng ta, trªn kh¾p thÕ giíi, çc n−íc tiªn tiÕn h¬n chóng ta, giµu cã gÊp ngh×n lÇn chóng ta vµ vÒ qu©n sù m¹nh h¬n chóng ta, l¹i ®ang tiÕp tôc ®i giËt lïi trong lÜnh vùc kinh tÕ t− b¶n chñ nghÜa "cña hä", lÜnh vùc mµ hä vÉn khoe khoang, lÜnh vùc mµ hä am hiÓu vµ thùc hµnh hµng thÕ kû nay råi.

III vÒ viÖc s¨n ço, vÒ lª-vy vµ xe-ra-ti

Ng−êi ta th−êng nãi, muèn s¨n ço, biÖn ph¸p ch¾c ch¾n nhÊt lµ nh− sau: mét khi ®· ph¸t hiÖn ®−îc ço, ng−êi ta lÊy mét sîi d©y cã nh÷ng l¸ cê ®á nhá mµ v©y chóng l¹i ë mét cù ly nhÊt ®Þnh nµo ®ã, sîi d©y c¨ng cao h¬n mÆt tuyÕt mét tÝ; v× sî çi c«ng sù râ rµng lµ gi¶ t¹o vµ "nh©n t¹o" Êy, nªn ço chØ ra vµo lóc vµ vµo chç mµ çi "hµng rµo" nh÷ng l¸ cê nhá ®ã hÐ më ra; vµ chÝnh ®ã lµ n¬i mµ ng−êi ®i s¨n ®ang chê nã. §èi víi con vËt mµ mäi ng−êi ®Òu s¨n b¾t Êy, h×nh nh− tÝnh thËn träng lµ mét ®øc tÝnh thiÕt thùc nhÊt. Nh−ng c¶ ë ®©y n÷a, "mét ®øc tÝnh mµ cø kÐo dµi m·i" th× l¹i lµ mét nh−îc ®iÓm. Cßn ço bÞ b¾t chÝnh v× nã qu¸ − thËn träng.

T«i ph¶i thó nhËn mét sai lÇm mµ t«i ®· m¾c ph¶i t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n, còng v× qu¸ − thËn träng. T¹i ®¹i héi ®ã, t«i ®øng vÒ phÝa cùc h÷u. T«i tin r»ng ®ã lµ lËp tr−êng duy nhÊt ®óng ®¾n, v× mét nhãm ®¹i biÓu ®«ng ®¶o (vµ cã "uy thÕ") ®øng ®Çu cã rÊt nhiÒu ®ång chÝ §øc, Hung-ga-ri vµ ý, ®· theo mét lËp tr−êng hÕt søc

V . I . L ª - n i n

516

"t¶" vµ lËp tr−êng t¶ khuynh nµy l¹i lµ mét sai lÇm; th−êng khi ®¸ng lÏ ph¶i tØnh t¸o tÝnh ®Õn mét t×nh h×nh kh«ng lÊy g× lµm thuËn lîi l¾m cho hµnh ®éng çch m¹ng tr−íc m¾t vµ trùc tiÕp, th× bän hä l¹i phÊt rèi rÝt nh÷ng l¸ cê ®á nhá. Do thËn träng vµ sî r»ng çi xu h−íng t¶ khuynh døt kho¸t lµ sai lÇm ®ã lµm cho toµn bé s¸ch l−îc cña Quèc tÕ céng s¶n ®i theo mét ph−¬ng h−íng sai lÇm, nªn t«i ®· bªnh vùc Lª-vy b»ng mäi çch, v× t«i gi¶ ®Þnh r»ng «ng ta ®· mÊt trÝ (t«i kh«ng chèi c·i r»ng cã thÓ «ng ta mÊt trÝ) cã lÏ do qu¸ sî h·i nh÷ng sai lÇm cña nh÷ng ng−êi ph¸i t¶ vµ t«i nãi r»ng ®· cã nh÷ng tr−êng hîp nh÷ng ng−êi céng s¶n mÊt trÝ, råi sau ®ã l¹i "håi phôc". Tr−íc søc Ðp cña nh÷ng ng−êi ph¸i "t¶", t«i thËm chÝ ®· cho r»ng Lª-vy lµ mét ng−êi men-sª-vÝch, ®ång thêi t«i còng v¹ch ra r»ng gi¶ ®Þnh nh− vËy vÉn kh«ng ®ñ ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Ch¼ng h¹n toµn bé lÞch sö m−êi l¨m n¨m ®Êu tranh ë Nga cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch chèng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch (1903 - 1917) ®· chøng tá – ba cuéc çch m¹ng ë Nga còng chøng tá ®iÒu ®ã – r»ng nãi chung nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®· hÕt søc sai lÇm, vµ trªn thùc tÕ hä lµ nh÷ng tay sai cña giai cÊp t− s¶n trong phong trµo c«ng nh©n. §ã lµ mét sù thËt kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc. Nh−ng sù thËt kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc ®ã kh«ng lo¹i trõ nh÷ng tr−êng hîp ç biÖt lµ cã lóc nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®óng khi hä chèng l¹i nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, ch¼ng h¹n nh− vÒ vÊn ®Ò tÈy chay §u-ma cña Xt«-l−-pin håi 1907.

Tõ §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n ®Õn nay, 8 th¸ng ®· tr«i qua råi. Cuéc tranh luËn cña chóng ta håi ®ã víi nh÷ng ng−êi ph¸i "t¶" t−ëng chõng nh− ®· thuéc vÒ dÜ v·ng råi vµ ®· ®−îc cuéc sèng thùc tÕ gi¶i quyÕt råi. Th× ra t«i ®· lÇm vÒ Lª-vy, v× h¾n ta ®· chøng tá râ rµng vµ døt kho¸t r»ng h¾n ®· r¬i vµo con ®−êng men-sª-vÝch kh«ng ph¶i do ngÉu nhiªn, kh«ng ph¶i lµ nhÊt thêi, kh«ng ph¶i chØ v× muèn "c−êng ®iÖu" lªn mét chót ®èi víi çc sai lÇm hÕt søc nguy


517

h¹i cña nh÷ng ng−êi ph¸i "t¶", mµ lµ h¾n ta ®i vµo con ®−êng Êy m·i m·i, mét lßng mét d¹ vµ nh− thÕ lµ ®óng víi ngay b¶n chÊt cña h¾n. §¸ng lÏ sau §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n, Lª-vy ph¶i thµnh khÈn thõa nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i l¹i xin gia nhËp ®¶ng, – nh− mét con ng−êi ®· nhÊt thêi mÊt trÝ v× bùc m×nh víi mét sè sai lÇm cña nh÷ng ng−êi ph¸i t¶, ph¶i lµm, – th× Lª-vy l¹i b«i nhä ®¶ng, g©y khã kh¨n cho ®¶ng, nghÜa lµ trong thùc tiÔn phôc vô bän tay sai cña giai cÊp t− s¶n trong çc Quèc tÕ II vµ II 1/2. Cè nhiªn, nh÷ng ng−êi céng s¶n §øc ®· hoµn toµn cã lý khi ®¸p l¹i hµnh ®éng ®ã b»ng çch võa míi tèng ra khái ®¶ng hä mét sè ngµi ®· ñng hé ngÇm P«n Lª-vy trong c«ng cuéc cao c¶ ®ã.

Sù ph¸t triÓn cña çc §¶ng céng s¶n §øc vµ ý tõ §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n ®Õn nay chøng tá r»ng çc ®¶ng ®ã ®· chó ý ®Õn sai lÇm cña nh÷ng ng−êi ph¸i t¶ trong ®¹i héi Êy vµ hä ®· söa ch÷a sai lÇm ®ã, tõng Ýt mét, tõ tõ, nh−ng v÷ng ch¾c; çc nghÞ quyÕt cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n ®· ®−îc thi hµnh mét çch trung thùc. BiÕn mét ®¶ng ch©u ¢u kiÓu cò, kiÓu ®¹i nghÞ, c¶i l−¬ng trong thùc tÕ vµ chØ h¬i cã mµu s¾c çch m¹ng, thµnh mét ®¶ng kiÓu míi, thùc sù çch m¹ng vµ thùc sù céng s¶n, lµ mét viÖc hÕt søc gay go. ThÝ dô cña ®¶ng Ph¸p cã lÏ lµ mét thÝ dô nãi lªn ®−îc râ nhÊt nçi khã kh¨n ®ã. Ph¶i ®æi míi çi lèi lµm viÖc cña ®¶ng trong sinh ho¹t hµng ngµy, ph¶i c¶i t¹o nh÷ng c«ng t¸c nhá nhÆt b×nh th−êng hµng ngµy, lµm cho ®¶ng ®¹t tíi chç trë thµnh ®éi tiÒn phong cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng, kh«ng xa rêi quÇn chóng mµ ngµy cµng gÇn gòi víi hä h¬n, gi¸o dôc cho hä vÒ ý thøc çch m¹ng vµ ®Êu tranh çch m¹ng; – ®ã lµ nhiÖm vô khã kh¨n nhÊt, nh−ng l¹i quan träng nhÊt. NÕu nh÷ng ng−êi céng s¶n ch©u ¢u kh«ng lîi dông qu·ng thêi gian (®−¬ng nhiªn lµ rÊt ng¾n) gi÷a hai thêi kú cã çc trËn chiÕn ®Êu çch m¹ng ®Æc biÖt m¹nh mÏ mµ nhiÒu n−íc t− b¶n chñ nghÜa ë ch©u

V . I . L ª - n i n

518

¢u vµ ë ch©u Mü ®· tr¶i qua håi n¨m 1921 vµ ®Çu n¨m 1922, ®Ó thùc hiÖn sù biÕn c¶i néi bé ®ã, mét çch s©u s¾c, triÖt ®Ó vÒ toµn bé c¬ cÊu vµ toµn bé ho¹t ®éng cña ®¶ng hä, th× ®ã lµ mét téi lçi rÊt nÆng cña hä. Nh−ng may thay, kh«ng cã g× ph¶i lo l¾ng vÒ vÊn ®Ò ®ã. Çi c«ng t¸c chËm ch¹p nh−ng s©u réng ®ã, nh»m lËp ra ë ch©u ¢u vµ ë ch©u Mü nh÷ng ®¶ng céng s¶n ch©n chÝnh, nh÷ng ®éi tiÒn phong çch m¹ng ch©n chÝnh cña giai cÊp v« s¶n, ®· b¾t ®Çu mét çch lÆng lÏ, ©m thÇm, kh«ng khua móa ån µo, Çm Ü, – vµ c«ng t¸c ®ã hiÖn ®ang tiÕn hµnh.

Nh− vËy lµ nh÷ng bµi häc chÝnh trÞ, rót ra chÝnh ngay tõ viÖc quan s¸t mét sù viÖc th«ng th−êng nh− viÖc s¨n ço, còng ®· tá ra kh«ng ph¶i kh«ng bæ Ých g×: mét mÆt, thËn träng qu¸ møc sÏ dÉn ®Õn nh÷ng sai lÇm. MÆt kh¸c, kh«ng nªn quªn r»ng, nÕu chØ míi n¾m ®−îc mét "tr¹ng th¸i tinh thÇn" mµ ®· lÊy lµm tháa m·n, kh«ng chÞu chó ý ®Õn t×nh h×nh mét çch tØnh t¸o, hoÆc gi¶ nÕu l¹i ®i phÊt rèi rÝt nh÷ng l¸ cê ®á nhá, th× cã thÓ m¾c ph¶i mét sai lÇm còng kh«ng thÓ söa ch÷a ®−îc; ng−êi ta cã thÓ bÞ thÊt b¹i trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã, trong khi nh÷ng khã kh¨n tuy to lín thËt ®Êy, nh−ng kh«ng ph¶i v× thÕ mµ nhÊt thiÕt kh«ng tr¸nh ®−îc.

HiÖn nay, P«n Lª-vy muèn lÊy lßng ®Æc biÖt lµ giai cÊp t− s¶n (vµ do ®ã lÊy lßng bän Quèc tÕ II vµ II 1/2 lµ nh÷ng tªn tay sai cña giai cÊp t− s¶n) b»ng çch t¸i b¶n chÝnh ngay nh÷ng t¸c phÈm cña R«-da Lóc-x¨m-bua, trong ®ã R. Lóc-x¨m-bua ®· cã nh÷ng ý kiÕn sai lÇm. VÒ viÖc ®ã, chóng t«i tr¶ lêi b»ng hai c©u th¬ trong mét bµi ngô ng«n Nga rÊt hay: chim −ng cã khi sµ xuèng thÊp h¬n gµ m¸i, nh−ng gµ m¸i th× kh«ng tµi nµo bay lªn cao b»ng chim −ng ®−îc. R«-da Lóc-x¨m-bua ®· lÇm trong vÊn ®Ò nÒn ®éc lËp cña Ba-lan; håi 1903, ®ång chÝ Êy ®· lÇm trong viÖc ®¸nh gi¸ chñ nghÜa men-sª-vÝch; ®ång chÝ Êy ®· lÇm trong lý


519

luËn vÒ tÝch lòy t− b¶n; ®ång chÝ Êy ®· lÇm khi cïng víi Plª-kha-nèp, Van-®Ðc-van-®¬, Cau-xky, v.v., b¶o vÖ håi th¸ng B¶y 1914 çi chñ tr−¬ng thèng nhÊt nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch; ®ång chÝ Êy ®· cã nh÷ng ý kiÕn sai lÇm trong nh÷ng bµi viÕt trong nhµ tï håi 1918 (v¶ l¹i, chÝnh ®ång chÝ ®ã, håi cuèi 1918 vµ ®Çu 1919 khi ra tï, ®· söa ch÷a mét phÇn lín nh÷ng sai lÇm cña m×nh). Song, mÆc dï cã sai lÇm, ®ång chÝ R«-da Lóc-x¨m-bua ®· vµ vÉn lµ mét con chim −ng; vµ kh«ng nh÷ng ®ång chÝ Êy ®· ®Ó l¹i mét kû niÖm m·i m·i quý b¸u ®èi víi nh÷ng ng−êi céng s¶n trªn toµn thÕ giíi, mµ th©n thÕ cña ®ång chÝ Êy vµ toµn bé çc t¸c phÈm cña ®ång chÝ Êy vÉn sÏ cßn lµ mét bµi häc rÊt bæ Ých cho viÖc gi¸o dôc nhiÒu thÕ hÖ céng s¶n trªn toµn thÕ giíi (kh«ng cã lý nµo mµ nh÷ng ng−êi céng s¶n §øc l¹i cho xuÊt b¶n toµn tËp cña R«-da Lóc-x¨m-bua qu¸ chËm nh− vËy; ng−êi ta chØ cã thÓ tha thø cho hä mét phÇn nµo víi çi lý do lµ hä ®· bÞ tæn thÊt nÆng nÒ trong mét cuéc ®Êu tranh rÊt gian khæ). "Sau ngµy 4 th¸ng T¸m 1914, §¶ng d©n chñ - x· héi §øc lµ mét çi x¸c chÕt thèi r÷a" – chÝnh víi c©u nãi ®ã cña R«-da Lóc-x¨m-bua mµ tªn tuæi cña ®ång chÝ Êy ®· m·i m·i ®−îc ghi vµo lÞch sö cña phong trµo c«ng nh©n thÕ giíi. Trong khi Êy th× ë s©n sau cña phong trµo c«ng nh©n, gi÷a nh÷ng ®èng ph©n, nh÷ng con gµ m¸i nh− P«n Lª-vy, Sai-®ª-man, Cau-xky vµ toµn bé çi bÌ lò nä l¹i ®−¬ng nhiªn lµ sÏ ®Æc biÖt kho¸i tr¸ vÒ nh÷ng sai lÇm cña ng−êi n÷ céng s¶n vÜ ®¹i ®ã. Nh©n t©m tïy thÝch.

VÒ Xe-ra-ti, ng−êi ta buéc ph¶i so s¸nh h¾n víi mét qu¶ trøng ung næ vì ®¸nh ®èp vµ... dËy lªn mét mïi h−¬ng ®Æc biÖt. Lµm cho ®¹i héi "cña m×nh" th«ng qua mét nghÞ quyÕt kh¼ng ®Þnh ý chÝ phôc tïng nghÞ quyÕt cña ®¹i héi Quèc tÕ céng s¶n, råi cö «ng giµ L¸t-xa-ri ®Õn ®¹i héi nµy, vµ cuèi cïng, dïng ngãn th« tôc cña mét anh l¸i ngùa ®Ó

V . I . L ª - n i n

520

lõa g¹t c«ng nh©n, – thËt lµ mét chiÕn c«ng oanh liÖt! §Ó gi¸o dôc ®¶ng ch©n chÝnh cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng ý, b©y giê nh÷ng ng−êi céng s¶n ý cã thÓ chØ cho quÇn chóng c«ng nh©n thÊy mét ®iÓn h×nh næi bËt vÒ sù bÞp bîm chÝnh trÞ vµ vÒ chñ nghÜa men-sª-vÝch. T¸c dông h÷u Ých cña ®iÓn h×nh nµy, t¸c dông ghª tëm cña nã sÏ kh«ng thÊy ngay ®−îc, còng kh«ng thÓ thÊy ®−îc nÕu kh«ng cã nhiÒu bµi häc cô thÓ, l¾p ®i l¾p l¹i nhiÒu lÇn; nh−ng nhÊt thiÕt råi sÏ thÊy. Kh«ng xa rêi quÇn chóng, kh«ng nªn mÊt kiªn tr× trong c«ng t¸c khã kh¨n lµ v¹ch trÇn tr−íc nh÷ng c«ng nh©n b×nh th−êng tÊt c¶ nh÷ng sù bÞp bîm cña Xe-ra-ti; chí xiªu lßng tr−íc sù çm dç hÕt søc nguy hiÓm vµ qu¸ dÔ dµng: bÊt cø n¬i nµo mµ Xe-ra-ti nãi "a", th× ph¶i nãi lµ "trõ a"; kiªn tr× gi¸o dôc quÇn chóng theo tinh thÇn thÕ giíi quan çch m¹ng vµ theo hµnh ®éng çch m¹ng; lîi dông mét çch thùc tiÔn çc bµi häc cô thÓ cña chñ nghÜa ph¸t-xÝt, ®øng vÒ mÆt thùc tiÔn mµ nãi ®ã lµ nh÷ng bµi häc rÊt bæ Ých (mÆc dï ph¶i tr¶ mét gi¸ rÊt ®¾t) – cã nh− thÕ th× míi ®¶m b¶o ®−îc th¾ng lîi cho chñ nghÜa céng s¶n ý.

Tù b¶n th©n Lª-vy vµ Xe-ra-ti vèn kh«ng cã g× lµ ®Æc biÖt, hä ®Æc biÖt v× hä lµ ®iÓn h×nh hiÖn nay cña çnh cùc t¶ trong ph¸i d©n chñ tiÓu t− s¶n trong phe "cña hä", phe t− b¶n chñ nghÜa quèc tÕ, ®èi lËp víi phe ta. C¶ phe "cña hä" – kÓ tõ G«m-píc-x¬ ®Õn Xe-ra-ti – ®Òu c−êi khÈy, lÊy lµm thÝch thó hoÆc ®Òu rá nh÷ng giät n−íc m¾t ç sÊu tr−íc sù lïi b−íc cña chóng ta, tr−íc sù "xuèng nói" cña chóng ta tøc lµ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña chóng ta. Hä cø viÖc c−êi khÈy. Hä cø viÖc nh¨n mÆt nh¨n mòi trong çc trß hÒ cña hä. Nh©n t©m tïy thÝch. Cßn chóng ta, chóng ta sÏ kh«ng ®Ó cho çc ¶o t−ëng còng nh− sù n¶n chÝ chi phèi chóng ta. NÕu chóng ta kh«ng sî ph¶i thõa nhËn nh÷ng sai lÇm cña m×nh, nÕu chóng ta kh«ng sî lµm ®i lµm l¹i hµng tr¨m lÇn ®Ó söa ch÷a nh÷ng sai lÇm ®ã, th× chóng ta


521

sÏ lªn ®−îc tíi ®Ønh nói. Sù nghiÖp cña çi tËp ®oµn quèc tÕ kia, tõ G«m-píc-x¬ ®Õn Xe-ra-ti, lµ mét sù nghiÖp b¹i vong.

ViÕt xong cuèi th¸ng Hai 1922

§¨ng kh«ng ®Çy ®ñ lÇn ®Çu n¨m 1924 trªn t¹p chÝ "Quèc tÕ céng s¶n", sè 2

§¨ng toµn v¨n lÇn ®Çu ngµy 16 th¸ng T− 1924 trªn b¸o "Sù thËt", sè 87 vµ "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 88


nhËn xÐt bµi

"bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn"

Trang 10 hiÖn t¹i: 1) hoµn toµn ®óng, trõ nh÷ng ng−êi ph¸i t¶. 2) nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i t¶ ë §øc vµ ý cã chiÒu h−íng ph¸t triÓn tèt v× hä ®· tÝnh ®Õn çc sai lÇm cña m×nh t¹i §¹i héi III. 3) ∑∑1) = çc bµi häc cña con ço. 4) Lª-vy vµ R. Lóc-x¨m-bua. 5) Xe-ra-ti = chØ lµ ço, thó vËt. 6) 2 vµ 2 1/2.

ViÕt xong cuèi th¸ng Hai 1922



1) – Summa summarum – tæng sè

522

th− göi a. ®. txi-u-ru-pa kÌm theo ®Ò nghÞ göi bé chÝnh trÞ


vµ ®oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng

çc X«-viÕt toµn nga 1/III. 1922. §ång chÝ Txi-u-ru-pa! VÒ vÊn ®Ò bé d©n luËt, sau khi ®· t×m hiÓu çc ®iÒu

kho¶n chÝnh, t«i thÊy thËn träng h¬n vµ ®óng h¬n th× nªn: b©y giê chØ ®−a ra nh÷ng lêi tuyªn bè chung chung, cßn

b¶n th©n bé luËt th× sÏ biªn so¹n mét çch chi tiÕt h¬n. T«i yªu cÇu ®ång chÝ cè g¾ng ®−a viÖc nµy ra th«ng qua

t¹i §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ Bé chÝnh trÞ 184.




523

th− göi bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng

®¶ng céng s¶n (b) nga kÌm theo nh÷ng nhËn xÐt

vÒ b¶n luËn c−¬ng cña bé d©n ñy tµi chÝnh


®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ

Ngµy 3 th¸ng Ba 1922.

LuËn c−¬ng cña X«-c«n-ni-cèp ("Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña c−¬ng lÜnh tµi chÝnh") theo ý t«i, kh«ng ph¶i lµ xoµng, song nÆng vÒ lý thuyÕt.

Cã mét ®iÓm (®o¹n ®Çu § 12), t«i sÏ ®Æc biÖt gi¶i thÝch vµ t«i sÏ viÕt riªng cho ®ång chÝ vÒ ®iÓm ®ã.

Trong phÇn cßn l¹i, t«i ®Ò nghÞ: lÊy ý kiÕn cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc, Prª-«-bra-gien-xki vµ Cra-xn«-sª-cèp. Sau ®ã ®em in, cã c¾t bá mét sè ®o¹n (t¹m thêi lóc nµy rót bá ®o¹n nãi vÒ viÖc thay thuÕ hiÖn vËt b»ng thuÕ thu b»ng tiÒn mÆt vµ v.v.).

VÒ thùc chÊt cña vÊn ®Ò. Theo ý t«i, then chèt lµ ë hai viÖc:

1) lµm thÕ nµo t×m ra nh÷ng con ng−êi th«ng minh vµ kiªn quyÕt ®Ó ® ¶ tÊt c¶ çc bé d©n ñy (céng X«-viÕt M¸t-xc¬-va, céng X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t): gi¶m biªn chÕ thùc sù vµ gi¶m thËt kiªn quyÕt;

2) lµm thÕ nµo ®Ó d¹y bu«n b¸n vµ ®Ó çc c¬ quan "th−¬ng nghiÖp" - quan liªu cña chóng ta (trong ®ã cã c¶ Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng, c¬ quan th−¬ng nghiÖp M¸t-xc¬-va,

V . I . L ª - n i n

524

c¬ quan th−¬ng nghiÖp Pª-t¬-r«-gr¸t v.v. vµ v.v.) kh«ng lÒ mÒ.

Nªn ch¨ng ñy nhiÖm cho §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga th«ng qua quyÕt ®Þnh:

TÊt c¶ çc bé d©n ñy céng X«-viÕt M¸t-xc¬-va vµ X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t ®Òu cã nhiÖm vô trong vßng mét tuÇn lÔ ph¶i tr×nh dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ viÖc chuyÓn çc viªn chøc (tÊt c¶ nh÷ng ai cã liªn quan ®Õn kinh tÕ) sang chÕ ®é h−ëng phÇn chia lêi tÝnh theo doanh sè vµ lîi nhuËn, ®ång thêi ph¶i chÞu h×nh ph¹t nghiªm kh¾c nÕu kinh doanh thua lç, uÓ o¶i l−êi biÕng vµ ph¶i cam kÕt trong vßng 3 - 6 giê tr¶ lêi ®−îc nh÷ng c©u hái vÒ bu«n b¸n, nÕu kh«ng sÏ bÞ tï Ýt nhÊt lµ 5 n¨m.

Dù th¶o quyÕt ®Þnh nµo tèt nhÊt th× sÏ ®−îc th−ëng 100 000 róp vµng; sÏ tr¶ th−ëng sau mét n¨m thùc hiÖn quyÕt ®Þnh nµy c ã k Õ t q u ¶ ®ång thêi tÝnh theo phÇn tr¨m cña kÕt qu¶ (100% kÕt qu¶ = 100% gi¶i th−ëng, 1% kÕt qu¶ = 1% gi¶i th−ëng).

Lª-nin



525

th− göi l. b. ca-mª-nÐp1 8 5

3. III. 1922.

§ång chÝ Ca-mª-nÐp!

T«i suy tÝnh kh¸ nhiÒu vÒ c©u chuyÖn gi÷a chóng ta (víi ®ång chÝ, víi Xta-lin vµ Di-n«-vi-Ðp) vÒ Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng vµ ®−êng lèi cña Cra-xin vµ X«-c«n-ni-cèp.

KÕt luËn cña t«i – Cra-xin tuyÖt ®èi ®óng. Chóng ta hiÖn nay kh«ng ®−îc xa rêi sù ®éc quyÒn ®èi víi ngo¹i th−¬ng, xa rêi qu¸ çi møc mµ Lª-gia-va ®· ®Ò nghÞ vµ vÉn ®Ò nghÞ trong nh÷ng luËn c−¬ng cña m×nh. NÕu kh«ng nh− thÕ th× nh÷ng ng−êi ngo¹i quèc sÏ mua vµ mang ®i tÊt c¶ nh÷ng vËt quý.

X«-c«n-ni-cèp ph¹m ph¶i ë ®©y vµ trong toµn bé c«ng t¸c cña m×nh mét sai lÇm rÊt lín, mét sai lÇm ch¾c ch¾n sÏ lµm cho chóng ta b¹i vong, nÕu nh− Ban chÊp hµnh trung −¬ng kh«ng kÞp thêi uèn n¾n söa ®æi ®−êng lèi cña anh ta vµ kh«ng ®¹t tíi chç thËt sù thùc hiÖn ®−êng lèi ®· ®−îc uèn n¾n. Sai lÇm nµy lµ tÝnh chÊt trõu t−îng, bÖnh say mª ph−¬ng ¸n (®ã lµ ®iÒu mµ X«-c«n-ni-cèp, mét nhµ b¸o cã tµi vµ lµ mét chÝnh kh¸ch h¨ng say, lu«n lu«n m¾c ph¶i). VÝ dô: X«-c«n-ni-cèp ®−a ra dù th¶o s¾c lÖnh vÒ viÖc nhËp l−¬ng thùc tõ n−íc ngoµi vµo Nga. Tùu trung trong s¾c lÖnh cã nãi: cßn nh÷ng "sù ®¶m b¶o" th× sÏ ®−îc ®Æc biÖt nãi riªng (tøc lµ ®¶m b¶o sao cho nh÷ng

V . I . L ª - n i n

526

gi¸ trÞ xuÊt khÈu tõ n−íc Nga ®Ó ®æi lÊy l−¬ng thùc sÏ thËt sù vµ hoµn toµn lµ ®Ó ®æi lÊy l−¬ng thùc).

ThËt qu¸ lµ trÎ con! Then chèt cña vÊn ®Ò lµ ë nh÷ng sù ®¶m b¶o, thÕ mµ X«-

c«n-ni-cèp l¹i "g¸c sang mét bªn", lÈn tr¸nh b»ng mét c©u nãi su«ng hoÆc mét sù −íc mong tèt lµnh.

Cã thÓ cã nh÷ng ®¶m b¶o thùc tÕ nµo? B¶o ®¶m? §ång chÝ h·y thö nghÜ xem ®iÒu ®ã cã nghÜa g×: 1) t«i muèn mua 100 000 róp vµng l−¬ng thùc ë n−íc

ngoµi. T«i ®−a sè tiÒn Êy vµo Ng©n hµng nhµ n−íc víi t− çch lµ mét ®iÒu b¶o ®¶m −?

Nh− vËy th× t×nh tr¹ng quan liªu giÊy tê (nÕu nh− chóng ta sÏ kh«ng "d¹y" cho Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng vµ ®ång lo¹i vøt bá çi thãi quan liªu giÊy tê) vÉn cßn nguyªn tÊt c¶ nh− tr−íc kia.

TiÕp n÷a. §©u lµ "nh÷ng ®¶m b¶o" ®Ó khi chuyÓn ra n−íc ngoµi 100 000 róp vµng, t«i sÏ kh«ng chuyÓn 20 000 róp vµng mét çch gi¶ m¹o? KiÓm tra gi¸ c¶ −? Ai kiÓm tra? KiÓm tra nh− thÕ nµo? ThËt lµ mét sù kh«ng t−ëng quan liªu!

Dù th¶o cña X«-c«n-ni-cèp ®· chøng minh r»ng ®ång chÝ X«-c«n-ni-cèp ®¸ng yªu, tµi ba vµ hÕt søc quý b¸u cña chóng ta kh«ng hiÓu tÝ g× vÒ thùc tiÔn th−¬ng nghiÖp. Vµ ®ång chÝ Êy sÏ lµm cho chóng ta b¹i vong, nÕu ®Ó cho ®ång chÝ Êy tù do hµnh ®éng.

ThËt lµ mét sai lÇm hÕt søc lín nÕu nghÜ r»ng chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®· chÊm døt sù khñng bè. Chóng ta sÏ cßn quay trë l¹i ¸p dông khñng bè vµ khñng bè vÒ kinh tÕ.

Nh÷ng ng−êi n−íc ngoµi ngay b©y giê ®· ®ót lãt mua chuéc çc quan chøc cña chóng ta vµ "chë ra n−íc ngoµi nh÷ng g× cßn l¹i cña n−íc Nga". Vµ sÏ mang ®i hÕt.

§éc quyÒn lµ mét sù c¶nh ço nh· nhÆn: çc ngµi ®¸ng yªu cña t«i, sÏ ®Õn lóc t«i treo cæ çc ngµi vÒ téi ®ã.

Th− göi L. B. Ca-mª-nÐp

527

Nh÷ng ng−êi n−íc ngoµi biÕt nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch kh«ng nãi ®ïa, nªn tÝnh ®Õn ®iÒu ®ã mét çch nghiªm tóc.

V× vËy 1) v« luËn thÕ nµo còng kh«ng ph¸ mÊt ®éc quyÒn ngo¹i

th−¬ng; 2) ngay ngµy mai th«ng qua ®Ò c−¬ng cña Lª-gia-va; 3) nh©n danh §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng

çc X«-viÕt toµn Nga c«ng bè ngay (chóng ta ®· mÊt khèi th× giê) mét b¶n tuyªn bè cøng r¾n, l¹nh lïng, d÷ déi r»ng chóng ta sÏ kh«ng lïi b−íc trong kinh tÕ n÷a vµ nh÷ng kÎ nµo m−u toan lõa bÞp chóng ta (hoÆc lÈn tr¸nh chÕ ®é ®éc quyÒn v.v.) th× sÏ bÞ khñng bè; kh«ng dïng tõ nµy, nh−ng "¸m chØ" ®Õn ý ®ã "mét çch tÕ nhÞ, nh· nhÆn".

NÕu kh«ng tiÕn hµnh viÖc ®ã th«ng qua §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga th× cã thÓ lµm mét çch kh¸c (th− cña t«i? nh− thÕ cßn tåi tÖ h¬n!), nh−ng c Ç n p h ¶ i lµm vµ lµm nhanh. Sau n÷a, t«i cung cÊp cho ®ång chÝ mét vÝ dô.

Héi ®ång kinh tÕ tØnh M¸t-xc¬-va ®Ò nghÞ dïng ®ång róp x«-viÕt ®Ó mua ®å hép (hoÆc thùc phÈm nãi chung). Hai tuÇn liÒn ng−êi ta nãi chuyÖn víi Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng. Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng ph¶n ®èi.

ViÖc th−¬ng l−îng thÊt b¹i. KÕt luËn? Trao quyÒn cho Héi ®ång kinh tÕ tØnh? Nh− thÕ cã nghÜa

lµ t¨ng c−êng "gÊp ®«i" cho Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng xÊu b»ng nh÷ng c¬ quan ngo¹i th−¬ng xÊu, trong ®ã 90% bÞ çc nhµ t− b¶n mua chuéc.

Mét kÕt luËn kh¸c: vøt bá çi trß ra nh÷ng s¾c lÖnh (®· tõng cÇn thiÕt ph¶i cã mét thêi gian tuyªn truyÒn b»ng nh÷ng s¾c lÖnh; ®ã lµ tr−íc ®©y ®· tõng cÇn ph¶i lµm nh− thÕ ®Ó ®em l¹i th¾ng lîi cho çch m¹ng. T×nh h×nh Êy qua råi ).

V . I . L ª - n i n

528

§õng tin g× vµo çc s¾c lÖnh vµ çc c¬ quan. ChØ cã kiÓm tra l¹i thùc tÕ vµ nghiªm kh¾c cho mét bµi häc vÒ çi bÖnh quan liªu giÊy tê.

Nh÷ng ng−êi th«ng minh chØ nªn lµm viÖc ®ã. Cßn vÒ nh÷ng viÖc kh¸c th× cö... nh÷ng ng−êi kh¸c.

T«i ®Ò nghÞ: ñy nhiÖm cho §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga th«ng qua ngay quyÕt ®Þnh sau ®©y:

Do t×nh tr¹ng quan liªu giÊy tê qu¸ qu¾t trong viÖc th−¬ng l−îng (nµo ®ã) vÒ viÖc mua b¸n thùc phÈm b»ng ®ång róp x«-viÕt nªn ra lÖnh cho Côc b¶o vÖ chÝnh trÞ nhµ n−íc (c Ç n p h ¶ i d ä a d É m !) truy tè nh÷ng kÎ ph¹m téi lÒ mÒ vµ bá tï 6 giê nh÷ng kÎ lµm viÖc t¹i Héi ®ång kinh tÕ tØnh M¸t-xc¬-va vµ 36 giê nh÷ng kÎ lµm viÖc trong Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng (®−¬ng nhiªn lµ trõ çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga: v× ë ta çc nghÞ sÜ hÇu nh− vÉn ®−îc h−ëng quyÒn nh− lµ bÊt kh¶ x©m ph¹m).

Sau ®ã giao cho b¸o chÝ chÕ giÔu c¶ nh÷ng ng−êi nµy lÉn nh÷ng ng−êi kia vµ bªu riÕu hä. Bëi v× sù nhôc nh· ë ®©y chÝnh lµ ë chç lµ nh÷ng ng−êi M¸t-xc¬-va (ë M¸t-xc¬-va!) ®· kh«ng biÕt ®Êu tranh chèng bÖnh quan liªu giÊy tê. CÇn ph¶i ®¸nh ®ßn vÒ téi ®ã.

"Kh«ng biÕt" göi ®iÖn b¸o b»ng ®iÖn tho¹i: "mét hîp ®ång cÊp b¸ch cã lîi. Yªu cÇu Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng ph¶i tr¶ lêi trong vßng 3 giê ®ång hå. Mét b¶n sao göi M«-l«-tèp ®Ó tr×nh lªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng, b¶n sao göi Txi-u-ru-pa vµ £-nu-kÝt-dª ®Ó tr×nh Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga".

Kh«ng cã tr¶ lêi trong vßng 3 giê? Còng 4 dßng ng¾n gän khiÕu n¹i nh− vËy qua ®iÖn tho¹i.

ThÕ mµ bän ngu ngèc ®i l¹i vµ nãi mÊt ®Õn hai tuÇn! VÒ téi Êy cÇn ph¶i b á t ï c h o r ô c x−¬ n g chø kh«ng cã ngo¹i

Th− göi L. B. Ca-mª-nÐp

529

lÖ. §èi víi ng−êi M¸t-xc¬-va th× giam vµo æ rÖp 6 giê vÒ téi ngu ngèc. §èi víi nh÷ng ng−êi bªn Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng th× giam vµo æ rÖp 36 giê vÒ téi ngu ngèc céng thªm "tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan trung −¬ng".

CÇn ph¶i d¹y nh− thÕ, vµ chØ nh− thÕ. NÕu kh«ng th× çc çn bé x«-viÕt c¶ ®Þa ph−¬ng lÉn trung −¬ng ®Òu sÏ kh«ng häc ®−îc g×. Chóng ta kh«ng thÓ bu«n b¸n tù do ®−îc: nh− thÕ sÏ dÉn n−íc Nga ®Õn chç b¹i vong.

Chóng ta cã thÓ vµ sÏ biÕt chuyÓn çc çn bé quan liªu cña chóng ta sang chÕ ®é h−ëng phÇn chia lêi: ký ®−îc hîp ®ång th× bao nhiªu phÇn tr¨m (tû lÖ phÇn tr¨m) cho anh, cßn kh«ng lµm th× cho vµo tï.

Vµ cÇn thay ng−êi trong Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng. Còng lµm nh− vËy ®èi víi çc t¬-rít nhµ n−íc cña chóng ta, n¬i mµ "®øng ®Çu" lµ çc ñy viªn chÝ t«n cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ nh÷ng ®¶ng viªn céng s¶n "lõng danh", nh÷ng kÎ bÞ bän con bu«n xá mòi d¾t ®i.

Ra lÖnh cho Bé d©n ñy tµi chÝnh: hoÆc lµ th«ng qua Ng©n hµng nhµ n−íc anh d¸m tèng cæ nh÷ng ®¶ng viªn céng s¶n chÝ t«n Êy ra khái çc t¬-rít nhµ n−íc (t«i kh«ng cÊp tÝn dông; t«i truy tè tr−íc tßa ¸n vÒ téi ®Ó qu¸ h¹n, vÒ téi kh«ng ®−îc viÖc vµ v.v.) hoÆc lµ toµn bé Bé d©n ñy tµi chÝnh vµ Ng©n hµng nhµ n−íc cña anh kh«ng ®−îc tÝch sù g×, chØ lµ mét bän ba hoa vµ ch¬i trß giÊy tê.

Nh− vËy c¶ Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy lÉn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng (t«i ®· viÕt th− cho Txi-u-ru-pa vµ viÕt dù th¶o chØ thÞ vÒ vÊn ®Ò nµy 1)) vµ c¶ Bé chÝnh trÞ ®Òu ph¶i lµm l¹i c«ng viÖc; nÕu kh«ng th× sù b¹i vong sÏ lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái.

1) – Xem tËp nµy, tr. 451 - 453.

V . I . L ª - n i n

530

ThiÕt tha yªu cÇu ®−a cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ vµ M«-l«-tèp mËt ®äc th− nµy vµ yªu cÇu mçi ng−êi ghi nhËn xÐt, dï chØ vµi ch÷ th«i, khi tr¶ l¹i th− nµy cho t«i.




531

th− göi v. m. m«-l«-tèp ®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn


®¶ng céng s¶n (b) nga Ngµy 3 th¸ng Ba 1922.


B¶n sao: göi çc ®ång chÝ Pi-a-ta-cèp vµ X«-c«n-ni-cèp

T«i göi ®ång chÝ biªn b¶n héi nghÞ vÒ vÊn ®Ò cÊp tµi chÝnh cho c«ng nghiÖp, triÖu tËp vµo ngµy 3 th¸ng Ba nµy theo sù ñy nhiÖm cña ®ång chÝ Txi-u-ru-pa, phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy.

T«i yªu cÇu ®ång chÝ göi biªn b¶n nµy cho tÊt c¶ çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ vµ cÊp b¸ch nªu lªn víi Bé chÝnh trÞ vÊn ®Ò cÊp tµi chÝnh cho c«ng nghiÖp.

TriÖu tËp çc ®ång chÝ Pi-a-ta-cèp vµ X«-c«n-ni-cèp lµm b¸o ço viªn 186.




532

th− göi c¸c ñy viªn bé chÝnh trÞ

Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng céng s¶n (b) nga 1 8 7

Göi c¸c ñy viªn Bé chÝnh trÞ

X«-c«n-ni-cèp b¾n tr−ît. Nh÷ng ®¶m b¶o ®Ó kh«ng c h ë r a n − í c n g o µ i tÊt c¶ nh÷ng g× quý gi¸ −?

Kh«ng cã nh÷ng ®¶m b¶o Êy. HiÖn nay ng−êi ta ¨n c¾p; ®óng thÕ ®Êy; h·y h ä c t Ë p

® Ó b i Õ t b ¾ t vÒ téi ¨n c¾p, chø kh«ng ph¶i lµm cho bän ng−êi n−íc ngoµi giµu cã ¨n c¾p ®−îc dÔ dµng.

5/III. Lª-nin

ViÕt xong ngµy 5 th¸ng Ba 1922



533

c ¸ c t µ i l i Ö u c h u È n b Þ

V . I . L ª - n i n

534

535

t µ i l i Ö u c h o ® ¹ i h é i i i i q u è c t Õ c é n g s ¶ n

1 nh÷ng nhËn xÐt ban ®Çu

®èi víi luËn c−¬ng vÒ s¸ch l−îc

cña quèc tÕ céng s¶n 1 8 8

1) Tranh thñ ®a sè c«ng nh©n

2) c«ng khai t¸n thµnh "Offener Brief" 1)

3) ®Æc biÖt nhÊn m¹nh viÖc tranh thñ ®a sè trong c¸c c«ng ®oµn (chèng ph¸i t¶)

4) cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n n«ng nghiÖp [kh«ng ph¶i bªn c¹nh nh÷ng ng−êi tiÓu n«ng, nh− Ra-®Õch ®Ò nghÞ, mµ lµ ë phÝa tr−íc]

5) ®¸p l¹i sù khiªu khÝch?

ViÕt xong th¸ng S¸u 1921, chËm nhÊt lµ ngµy 10


1) – "Th− ngá"

V . I . L ª - n i n

536

2 nh÷ng lêi ghi chó vµ ®Ò c−¬ng

çc b¶n tham luËn t¹i ®¹i héi iii quèc tÕ céng s¶n

1

1) Tatsachen? Veröffentlichung?

2) "links"? Nein. Ungarische Emigranten? "linke" "groβe Verdienste"

3) Argumente? Methode der Agitation?

4) Kreibich?

5) 3 links + 1 rechts

6) militärische

7) Ernährungspolitik

8) Antrag von Zinoview.

2

1) Legal Party "Anticapitalistic Party"?

}}

{ }

Tµi liÖu cho §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n

537

2 nh÷ng lêi ghi chó vµ ®Ò c−¬ng

çc b¶n tham luËn t¹i ®¹i héi iii quèc tÕ céng s¶n

1

1) Çc sù viÖc? C«ng bè?

2) "tõ phÝa t¶"? Kh«ng. Nh÷ng ng−êi l−u vong Hung-ga-ri? "çnh t¶" "nh÷ng c«ng lao to lín"

3) Lý lÏ? Ph−¬ng ph¸p cæ ®éng?

4) Cr©y-bÝch?

5) 3 thiªn t¶ + 1 thiªn h÷u

6) qu©n phiÖt chñ nghÜa

7) chÝnh s¸ch l−¬ng thùc

8) ®Ò nghÞ cña Di-n«-vi-Ðp.

2

1) §¶ng hîp ph¸p "§¶ng chèng chñ nghÜa t− b¶n"?

{

}}

}

V . I . L ª - n i n

538

"Society of friends of soviet System"?

α) only constitutional methods β) what difference with communist?

2) 4/5 majority for accepting new members

3) "Stagiaires"

R o l a n d – H o l s t

"die Russen steher l i n k s " (?)

3

1) Das Buch von Smeral. 2) Haltung Smerals gegenüber der ungarischen Revolution. 3) IX. 1920. Rede Smerals auf dem Kongress. XII. 1920 chóng ta ®· tù gi¸c ®×nh chØ phong trµo. Chóng ta ®· lµm viÖc (ë Pra-ha) ë d−íi tÇng hÇm.

6. III. 1921 Gegenkampf

15. V. 1921 ®¹i héi

4

KAPD vÒ b¶n t−êng tr×nh cña t«i

§Ò c−¬ng diÔn v¨n cña t«i Was ist ihr Vorschlag? keine Konzessionen? kein Handel?

in Blut und Fleisch

exploited, mass, rank and file

?

58 ausgeschlossenen Zentristen nach dem Parteitage.


539

"Héi nh÷ng ng−êi b¹n cña chÕ ®é x«-viÕt"?

α) chØ nh÷ng ph−¬ng ph¸p hîp hiÕn β) ®©u lµ sù kh¸c nhau víi nh÷ng ng−êi céng s¶n?

2) §a sè 4/5 ®Ó kÕt n¹p ®¶ng viªn míi

3) "Nh÷ng ®¶ng viªn dù bÞ"

R « - l ¨ n g - H « n - x t ¬

"ng−êi Nga ®øng vÒ c ¸ n h t ¶ " (?)

3

1) Cuèn s¸ch cña Smª-ran 2) LËp tr−êng cña Smª-ran ®èi víi c¸ch m¹ng Hung-ga-ri. 3) IX. 1920. DiÔn v¨n cña Smª-ran t¹i ®¹i héi. XII. 1920 chóng ta ®· tù gi¸c ®×nh chØ phong trµo. Chóng ta ®· lµm viÖc (ë Pra-ha) ë d−íi tÇng hÇm.

6. III. 1921 §Êu tranh chèng l¹i

15. V. 1921 ®¹i héi

4

§¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc vÒ b¶n t−êng tr×nh cña t«i

§Ò c−¬ng diÔn v¨n cña t«i §ång chÝ ®Ò nghÞ g×? kh«ng cã bÊt cø t« nh−îng nµo?

?

nh÷ng ng−êi bÞ bãc lét, quÇn chóng vµ ®¶ng viªn th−êng

thÊm vµo t©m can

58 phÇn tö ph¸i gi÷a bÞ khai trõ sau ®¹i héi.

V . I . L ª - n i n

540

§¶ng kh«ng thÓ kh«ng chÞu ¶nh h−ëng cña c¬ së kinh tÕ

c¶ ë trong n−íc lÉn ë ngoµi n−íc Stärkung des Kapitalis-

mus in West-Europa (durch Konzessionen)

Kontrekarrieren dies durch die Politik des Kongresses (jetzigen) unmöglich.

Unsere Opportunisten sa-gen werden: keine Streiks um der Russischen Revolution wil-len.

Von den Interessen der russischen S t a a t s p o l i t i k hängt das internationale Politik zu viel...

kein Bestehen auf der vorsich-tigeren Vorbereitung?

A n t w o r t a n d e n g e n o s s e n :

1) 1 7 Milliarden Rubel gold 6 Milliarden Konzessionen: 10 = 600 m i l l i o n e n 2) Staatsinteresse spielt zu viel Rolle? ..."gründlichere Vorberei- tung, vorsichtigere Vorberei-tung der Revoluzion"...

"der reine Begriff" I. das Eine und des Staatskapitalismus das Andere III: was schlagen sie vor? 1)

II. "links"? wir stehen IV. gründlichere und vorsichtigere Vorbereitung als?

1) Trong b¶n th¶o V. I. Lª-nin ®· g¹ch bá c©u nµy.

bu«n b¸n vµ lµm çch m¹ng

1907


541

§¶ng kh«ng thÓ kh«ng chÞu ¶nh h−ëng cña c¬ së kinh tÕ

c¶ ë trong n−íc lÉn ë ngoµi n−íc Sù t¨ng c−êng cña chñ

nghÜa t− b¶n ë T©y ¢u (nhê t« nh−îng)

Kh«ng thÓ ®Êu tranh chèng l¹i ®iÒu ®ã b»ng chÝnh s¸ch (hiÖn nay) cña ®¹i héi.

Nh÷ng kÎ c¬ héi chñ nghÜa cña chóng ta sÏ nãi: kh«ng cã bÊt cø mét cuéc b·i c«ng nµo v× çch m¹ng Nga c¶.

ChÝnh s¸ch quèc tÕ tïy thuéc qu¸ nhiÒu vµo lîi Ých cña chÝnh s¸ch n h µ n − í c Nga...

kh«ng cã bÊt cø sù bu«n b¸n nµo? kh«ng ®ßi hái mét sù chuÈn bÞ thËn träng h¬n?

t r ¶ l ê i c ¸ c ® å n g c h Ý :

1) 1 7 tû róp vµng 6 tû cña çc t« nh−îng: 10 = 600 t r i Ö u 2) Lîi Ých nhµ n−íc ®ãng vai trß qu¸ lín? ..."chuÈn bÞ chu ®¸o h¬n, chuÈn bÞ çch m¹ng mét çch thËn träng h¬n"...

"kh¸i niÖm thuÇn tóy" I. çi nµy vÒ chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc vµ çi kia III: anh ®Ò nghÞ g×? 1)

II. "tõ phÝa t¶"? chóng ta ®øng IV. chuÈn bÞ çi g× chu ®¸o h¬n vµ thËn träng h¬n?

1) Trong b¶n th¶o V. I. Lª-nin ®· g¹ch bá c©u nµy.

bu«n b¸n vµ lµm çch m¹ng

1907

V . I . L ª - n i n

542

deutsche es gemacht haben italiener es meinen 3 links Schritt 1 rechts

5

1-te Stufe: Los von den Zentristischen Führern u n d Ele- menten. 2-te Stufe: Lernen die Anwendung der marxistischen Taktik. 3-te Stufe: Siege. Nicht pedantisch, nicht straff gedacht Was ist "Masse"? (α) Einige Tausend (β) Die Mehrheit...

Auch die Mehrheit noch nicht genügend.

"Vorsichtige, zogernde" Taktik ein Vorwurf?

Nicht so, vie in Russland...

G e w i n n e n d i e M e h r h e i t –

6

V Ò d i Ô n v ¨ n c ñ a L ¸ t - x a - r i

La conference des reformistes (Turati & Co) µ Reggio-Emilia – – – X. (octobre) 1920 La congrÌs de Livorne 15. I. (janvier) 1921

{ tschecho-slovaken

{ Es gibt einzelne Fälle,wo die Menschewisten Recht haben?

?

543

Trang 5 b¶n th¶o cña V. I. Lª-nin "Nh÷ng lêi ghi chó vµ ®Ò c−¬ng c¸c b¶n

tham luËn t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n". – 22 th¸ng S¸u - 12 th¸ng B¶y 1921

¶nh thu nhá

V . I . L ª - n i n

544


545

ng−êi §øc ®· lµm ng−êi ý gi¶ ®Þnh 3 b−íc vÒ phÝa t¶ 1 vÒ phÝa h÷u

5

giai ®o¹n thø nhÊt: §o¹n tuyÖt víi çc l·nh tô v µ çc phÇn tö ph¸i gi÷a. giai ®o¹n thø hai: Häc tËp vËn dông s¸ch l−îc m¸c-xÝt. giai ®o¹n thø ba: Th¾ng lîi. Kh«ng th«ng th¸i rëm, kh«ng cøng nh¾c. "QuÇn chóng" lµ g×? (α) Vµi ngh×n (β) §a sè...

Vµ ®a sè c ò n g v É n c h−a ®ñ.

Mét s¸ch l−îc "thËn träng, chËm r·i" – ®iÒu ®¸ng chª tr¸ch?

Kh«ng nh− ë n−íc Nga...

T r a n h t h ñ ® a s è –

6

V Ò d i Ô n v ¨ n c ñ a L ¸ t - x a - r i Héi nghÞ cña nh÷ng ng−êi c¶i l−¬ng (Tu-ra-ti vµ ®ång bän) ë RÕt-gi-« - £-mi-li – – – X. (th¸ng M−êi) 1920 §¹i héi ë Li-voãc-n« 15. I. (th¸ng Giªng) 1921

{ ng−êi TiÖp-kh¾c

{ Cã mét sè tr−êng hîp ç biÖt khi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ®óng

?

V . I . L ª - n i n

546

ngh×n 14 reformistes 18 mill. 98 unitaires 120 mill. 58 communistes 58 mill.1)

thêi c¬ kh«ng thÝch hîp cho mét sù ph©n liÖt ë Li-voãc-n«

"nos proletaires ne comprendront pas"... il (Lazzari) est content de nos theses de tactique.

7

Der Klassenkampf (Halle) vom 16. III 17 18 19 Aufrufe der Unterbezirksleitung Mansfeld und Halle

Die beiden warnen die Arbeiter: "Genossen", lassen Sie sich nicht provozieren", jedenfalls dem Sinne nach.

Ob in der "Rote Fahne" wiederholt, nicht bekannt. (Von Koenen mitgeteilt.)

1) Trong b¶n th¶o V. I. Lª-nin ®· g¹ch bá nh÷ng con sè trong cét

bªn ph¶i.

14 58

72

}}}13%

NB

nous serons toujours, nousrusses, "souples et sages" (c©u cña Phrèt-xa trÝch tõ bµi b¸o).

{


547

ngh×n 14 ng−êi c¶i l−¬ng 18 ngh×n. 98 ng−êi thèng nhÊt chñ nghÜa 120 ngh×n. 58 ng−êi céng s¶n 58 ngh×n.1)

Thêi c¬ kh«ng thÝch hîp cho mét sù ph©n liÖt ë Li-voãc-n«

"nh÷ng ng−êi v« s¶n cña chóng ta sÏ kh«ng hiÓu"… anh ta (L¸t-xa-ri) hµi lßng vÒ nh÷ng luËn c−¬ng cña chóng ta vÒ s¸ch l−îc.

7

§Êu tranh giai cÊp (Han-l¬) ngµy 16. III. 17 18 19 Lêi kªu gäi cña ban l·nh ®¹o tiÓu khu ë Man-xphen-®¬ vµ Han-l¬

C¶ hai c¶nh c¸o c«ng nh©n: "C¸c ®ång chÝ, ®õng ®Ó bÞ khiªu khÝch", trong bÊt cø tr−êng hîp nµo xÐt vÒ ý nghÜa.

Cã nh¾c l¹i hay kh«ng trong "Rote Fahne", kh«ng râ. (C¬-nen cho biÕt)

1) Trong b¶n th¶o V. I. Lª-nin ®· g¹ch bá nh÷ng con sè trong cét

bªn ph¶i.

1458

72

13%

NB

nh÷ng ng−êi Nga chóng ta bao giê còng sÏ "mÒm dÎo vµ kh«n ngoan" (c©u cña Phrèt- xa trÝch tõ bµi b¸o).

{ }}}

V . I . L ª - n i n

548

8

1. 05 Ra-®Õch

T¬-rèt-xki M¸c-tèp (trÝch dÉn!!)

Sù tan r· cña Quèc tÕ II 1/2 vµ Quèc tÕ III "k h ¸ i n i Ö m vÒ ®Êu tranh l©u dµi kh¸c nhau" (?) NghÞ quyÕt cña Quèc tÕ II 1/2 bis 1. 30 "Einleitende Bemerkungen". |||

Bµi häc: passive Politik, 1/2 Zentristisch – çc l·nh tô cña phong trµo ý vµ T i Ö p - k h ¾ c.

"VÝ dô n g − î c l ¹ i , nh÷ng sai lÇm ng−îc l¹i : hµnh ®éng cña M¸c-tèp".

LÞch sö Vereinigte Kommunistische Partei Deutschlands sù sî h·i çc cuéc b¹o ®éng Kapp-Putsch = s ù ¸ n b i n h b Ê t ® é n g cña KPD.

Kh«ng thÓ chØ cæ ®éng, TrÝch dÉn? s¸ch? cÇn ph¶i hµnh ®éng, l·nh ®¹o... ®Ò c−¬ng? nh÷ng ®iÒu kiÖn

ph¸i t¶ unbeholfen ph¸i h÷u (bän quan chøc) "sî phong trµo s«i næi lªn"

{{ VÊn ®Ò ý vµ sù ly khai cña ph¸i h÷u

nh÷ng ng−êi ph¸i t¶ ë l¹i mét m×nh, – vµ grundlegender Fehler cña hä.

thø tùdiÔn gi¶

Anh || ý ||TiÖp || §øc ||}

{{


549

8

1. 05 Ra-®Õch

T¬-rèt-xki M¸c-tèp (trÝch dÉn!!)

Sù tan r· cña Quèc tÕ II 1/2 vµ Quèc tÕ III "k h ¸ i n i Ö m vÒ ®Êu tranh l©u dµi kh¸c nhau" (?) NghÞ quyÕt cña Quèc tÕ II 1/2 tr−íc 1. 30 "Nh÷ng nhËn xÐt trong phÇn më ®Çu". |||

Bµi häc: chÝnh s¸ch thô ®éng, nöa ph¸i gi÷a – çc l·nh tô cña phong trµo ý vµ T i Ö p - k h ¾ c.

"VÝ dô n g − î c l ¹ i , nh÷ng sai lÇm ng−îc l¹i : hµnh ®éng cña M¸c-tèp".

LÞch sö §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc sù sî h·i çc cuéc b¹o ®éng Cuéc b¹o ®éng cña Çp-p¬ - s ù ¸ n b i n h b Ê t ® é n g cña §¶ng céng s¶n §øc.

Kh«ng thÓ chØ cæ ®éng, TrÝch dÉn? s¸ch? cÇn ph¶i hµnh ®éng, ®Ò c−¬ng? l·nh ®¹o... nh÷ng ®iÒu kiÖn

ph¸i t¶ bÊt lùc ph¸i h÷u (bän quan chøc) "sî phong trµo s«i næi lªn"

{{ VÊn ®Ò ý vµ sù ly khai cña ph¸i h÷u

nh÷ng ng−êi ph¸i t¶ ë l¹i mét m×nh, – vµ sai lÇm c¬ b¶n cña hä.

thø tùdiÔn gi¶

Anh || ý || TiÖp || §øc || }

{{

V . I . L ª - n i n

550

Hauptfehler – chuyÓn ®ét ngét tõ cæ ®éng "th−êng ngµy" sang mét cuéc tiÕn c«ng kh«ng chuÈn bÞ.

Ph¸i h÷u lu«n lu«n sai lÇm, ph¸i t¶ ®· biÕn sai lÇm cña m×nh (tÊn c«ng) thµnh lý luËn...

9

NB R « - v i - « (Pª-t¬-r«-gr¸t) . S¾m ®å ch¬i trÎ con

(7 n¨m) Reichenberg: ...verhindern den Aufbau der kapitalistischen Wirtschaft(!?) ..."die Schwüle durchbrochen"

Offensive und muss sein... (unsere Pflicht war auch am 20. VIII. 1920 O f f e n s i v e zu beginnen).

((Bela Kun)) NBBª-la Cun nãi vÒ "Th− ngá" Vorbereitung der Partei zu Revo-lution für Grundsätze Mehrheit (Terracini?) ë TiÖp-kh¾c "40 000" thu hót q u Ç n c h ó n g ? ë Nga ® · t h ¾ n g l î i , víi mét ® ¶ n g nhá... ((Terracini)) ((tiÕn c«ng…))

S. 7luËn c−¬ng

§øc

Der Offene Brief – opportunistisch (!!) Absterben der Arbeiter- masse deshalb! "Sturz der Ordnung" !!!


551

Sai lÇm chñ yÕu – chuyÓn ®ét ngét tõ cæ ®éng "th−êng ngµy" sang mét cuéc tiÕn c«ng kh«ng chuÈn bÞ.

Ph¸i h÷u lu«n lu«n sai lÇm, ph¸i t¶ ®· biÕn sai lÇm cña m×nh (tiÕn c«ng) thµnh lý luËn...

9

NB R « - v i - « (Pª-t¬-r«-gr¸t) . S¾m ®å ch¬i trÎ con

(7 n¨m) R©y-khan-bÐc: ...ng¨n trë viÖc phôc håi kinh tÕ t− b¶n chñ nghÜa (!?) ..."BÇu kh«ng khÝ ®· dÞu ®i"

Cuéc tiÕn c«ng ¾t ph¶i x¶y ra... (nhiÖm vô cña chóng ta còng lµ b¾t ®Çu c u é c t i Õ n c « n g 20. VIII. 1920).

Th− ngá –c¬ héi chñ nghÜa (!!) V× vËy mµ quÇn chóng c«ng nh©n bÞ mai mét ®i! "LËt ®æ trËt tù" !!!

((Bª-la Cun)) NBBª-la Cun nãi vÒ "Th− ngá" LÊy viÖc chuÈn bÞ cho ®¶ng lµm c¸ch m¹ng lµm c¬ së ®a sè (Te-ra-si-ni?) ë TiÖp-kh¾c "400 000" thu hót q u Ç n c h ó n g ? ë Nga ®· t h ¾ n g l î i , víi mét® ¶ n g nhá... ((Te-ra-si-ni)) ((tiÕn c«ng…))

Tr. 7 luËn c−¬ng

§øc

V . I . L ª - n i n

552

l ý l u Ë n "xu h−íng cã tÝnh n¨ng ®éng" "chuyÓn tõ thô ®éng sang tÝch cùc"...

ViÕt xong ngµy 22 th¸ng S¸u – 12 th¸ng B¶y 1921


({ }

)


553

l ý l u Ë n "xu h−íng cã tÝnh n¨ng ®éng" "chuyÓn tõ thô ®éng sang tÝch cùc"...

({ }

)

V . I . L ª - n i n

554

3

®Ò c−¬ng diÔn v¨n vÒ vÊn ®Ò ý 1 )

§Ò c−¬ng diÔn v¨n: 1) "H·y t×m nh÷ng sù thËt chø kh«ng ph¶i t×m lêi"... mét çch ghen tÞ invidia? envie 2) 2) a) c©u chuyÖn vÒ chñ nghÜa BÐc-stanh 1899 – 1900

b) Héi nghÞ t¹i RÕt-gi-« - £-mi-li? (X. 1920)? 3)

3) tr−íc ®©y vèn lµ ®¶ng tèt?

– – – kh«ng h¬n g× §¶ng d©n chñ - x· héi §øc

4) chØ lµ vÊn ®Ò thêi ®iÓm? 4)

5) "souples et sages" 5)

çc nghÞ quyÕt (dù th¶o) cña chóng ta vÒ s¸ch l−îc ®Òu tèt: chèng "nh÷ng sù lÖch l¹c v« chÝnh phñ chñ nghÜa"

1) Xem tËp nµy, tr. 19 – 20. 2) – ghen tÞ 3) – ph¸i, ®¶ng 4) – khi Êy? 5) – "mÒm dÎo vµ kh«n ngoan", Phrèt-xa

Frossard

fractionparti

alors?

( ){ }


555

6) t¹i Li-voãc-n« ®a sè ®· ®øng vÒ phÝa «ng ta chèng l¹i c¶ nh÷ng ng−êi c¶i l−¬ng vµ c¶ nh÷ng ng−êi céng s¶n

7) envie ― muèn "b¾t ch−íc", kh«ng ph¶i m é t c ¸ c h n « l Ö

8) hiÓu nh÷ng ®Æc ®iÓm cña phong trµo ý , ph¶i souples et sages, nh÷ng ng−êi céng s¶n sÏ häc tËp ®iÒu ®ã 2).




1) – L¸t-xa-ri: "thêi kú chuÈn bÞ" 2) Trong b¶n th¶o V. I. Lª-nin ®· g¹ch bá çc ®iÓm 7 vµ 8.

Lazzari: “periode prepara-toire”…1)

V . I . L ª - n i n

556

4

nh÷ng nhËn xÐt bµi b¸o vÒ ®¹i héi iii quèc tÕ céng s¶n 1 8 9

Bµn vÒ bµi b¸o vÒ §¹i héi III

α) chê ®îi (®èi víi mét n−íc?). Kh«ng ph¶i ®èi víi TiÖp?

β) viÖc chuÈn bÞ Generalangriffs 1) (m¹nh h¬n)

? r»ng Lª-nin sÏ gióp ®ì chóng ta (Smª-ran)

(1) 3 b−íc vÒ phÝa h÷u ®èi víi Smª-ran 1 b−íc vÒ phÝa t¶ ®èi víi Cr©y-bÝch 190

(2) "gióp"? (3) "nh÷ng ®iÒu lo ng¹i" (4) nh÷ng sai lÇm tõ phÝa t¶ s ù p h ¶ n b é i tõ phÝa h÷u.




1) – tæng tiÕn c«ng

ph¶i ch¨ng t«i ®· ®¸nh tan ®−îc nh÷ng ®iÒu lo ng¹i cña ®ång chÝ Smª-ran?

Rót lui th× nghiªm träng, nh−ng chØ cã rót lui!!


557

5

®Ò c−¬ng çc bµi nãi t¹i héi nghÞ

çc ®oµn ®¹i biÓu ®øc, ba-lan, tiÖp-kh¾c,

hung-ga-ri vµ ý t¹i ®¹i héi iii quèc tÕ céng s¶n 1 )

1 §Ò c−¬ng diÔn v¨n

1. Nh÷ng c¬ së kinh tÕ cña "Trung ¢u". "Ban-c¨ng hãa ch©u ¢u". + Nh÷ng lý do qu©n sù khiÕn ph¶i phèi hîp çch m¹ng ë mét sè n−íc Trung ¢u (Etwa 2): §øc + TiÖp-kh¾c + ý) Khã kh¨n cña sù phèi hîp vµ quy m« cña "®¹i b¶n doanh". 2. > mét sù chuÈn bÞ chu ®¸o = thùc chÊt cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n.

Cã nh÷ng ®¶ng céng s¶n. Nh−ng ch−a ph¶i lµ h«m nay. §õng lµm "nh÷ng ®iÒu ngu xuÈn t¶ khuynh". ChuÈn bÞ mét çch thËn träng h¬n. Nh÷ng sai lÇm cña th¸ng III. 1921 ë § ø c. 3. H«m nay "cµng c¬ héi chñ nghÜa" th× ngµy mai cµng ®óng (mét lÇn n÷a hoÆc lµ thªm n÷a >) chóng ta sÏ tËp hîp quÇn chóng. 4. T¹i sao l¹i nh− vËy? III. 1921 ë §øc TiÖp-kh¾c ý

1) Xem tËp nµy, tr. 69 - 75. 2) – §¹i kh¸i

{ }

V . I . L ª - n i n

558

5. So s¸nh víi n−íc Nga 4. IV. 1917 21. IV. 1917 NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ ngµy 21. IV. 1917. 6. Kh«ng e ng¹i nãi lªn r»ng chóng t«i ®· tõ M¸t-xc¬-va vÒ vµ thµnh nh÷ng con ng−êi kh¸c, thËn träng h¬n, biÕt ®iÒu h¬n, c¬ héi chñ nghÜa h¬n, "h÷u h¬n". §ã = chiÕn l−îc ®óng ®¾n duy nhÊt. 7. Phong trµo ë R«-ma (7. VII.) nh÷ng cuéc b·i c«ng cña viªn chøc bµn giÊy ë BÐc-lanh b·i c«ng cña thî dÖt ë Lin-l¬. 8. Il faut reculer pour mieux sauter 2). 9. Cã lÏ, ngµy mai. Cã lÏ, trong vßng 2 – 3 th¸ng n÷a. Cã lÏ, trong vßng 2 – 3 n¨m n÷a.

10. "Nh÷ng sù ngu xuÈn t¶ khuynh" vµ sù ph¶n béi ngµy mai.

11. Kh«ng nãng véi, kh«ng sî "muén". TÝnh chÊt v« lý vµ çi h¹i cña sù e sî nh− vËy. NB: Mét nhËn xÐt tinh vi cña B ª - l a C u n . Cã thÓ "kiÒm chÕ" vÒ "hµnh ®éng" vµo lóc nµy hoÆc lóc kh¸c, nh−ng cÇn ph¶i cã th¸i ®é kh«ng ®iÒu hßa trong sù tuyªn truyÒn çch m¹ng.

12. Gióp Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga?? Das Element des Krieges ist die Gefahr 3) chÝnh trÞ qu©n sù kinh tÕ Cã thÓ "gióp" chóng t«i b»ng çch g×?

1) – Ba viÖc. Trong b¶n th¶o V. I. Lª-nin ®· g¹ch bá nh÷ng tõ nµy.

2) – CÇn lïi l¹i ®Ó nh¶y tèt h¬n 3) – Sù tù ph¸t cña chiÕn tranh lµ mét hiÓm häa

DreiTatsachen 1)

} c h ó n g t a c ãnguy c¬


559

13. KÕt qu¶: (α) TÊt c¶ ®Òu nhÊt trÝ: tho¹t ®Çu b»ng çch nµo, theo lèi míi (β) t h Ë n t r ä n g h ¬ n n ÷ a ® è i v í i q u Ç n c h ó n g (γ) chuÈn bÞ chu ®¸o h¬n n÷a (δ) phèi hîp mét sè n−íc Trung ¢u Etwa 3: §øc + TiÖp-kh¾c + ý (ε) nhËn thøc vµ kh«ng sî thõa nhËn Fehler 1) cña çnh t¶ ®Ó

ngµy mai kh«ng dung tóng s ù p h ¶ n b é i vµ ®Ó ngµy mai t h ¾ n g l î i c h ¾ c c h ¾ n !!

2

§Ò c−¬ng diÔn v¨n:

1) Cµng "c¬ héi chñ nghÜa" cµng nhanh chãng tËp hîp mét lÇn n÷a (resp. 2), cßn nhiÒu h¬n) quÇn chóng xung quanh m×nh.

2) T¹i sao l¹i nh− vËy? (III. 1921 ë § ø c , T i Ö p - k h ¾ c , ý ). 3) So s¸nh víi n−íc Nga 4. IV. 1917 vµ 21. IV. 1917.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ 21. IV. 1917.

4) Kh«ng e ng¹i nãi lªn r»ng tÊt c¶ chóng t«i ®· tõ M¸t-xc¬-va vÒ (sau §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n) thËn träng h¬n, th«ng minh h¬n, biÕt ®iÒu h¬n, "h÷u h¬n". §iÒu ®ã ®óng vÒ chiÕn l−îc.

5) B©y giê cµng h÷u, th× ngµy mai cµng ®óng: il faut reculer, pour mieux sauter. "Ueber Nacht" möglich, aber auch 2 – 3 Jahre möglich 3). Kh«ng nãng véi.

5 bis 4)) ViÖc phèi hîp mét sè n−íc "Trung ¢u" lµ cÇn thiÕt.

1) – sai lÇm 2) – respective – mét çch t−¬ng øng 3) – Cã lÏ "ngµy mai", nh−ng còng cã thÓ lµ trong vßng 2 – 3 n¨m

n÷a 4) – mét lÇn n÷a

(1) (2) (3) (4)

V . I . L ª - n i n

560

Nh÷ng lý do kinh tÕ vµ "nh÷ng c¨n cø" cña "Trung ¢u". Ban-c¨ng hãa ch©u ¢u.

§øc + TiÖp-kh¾c + ý. Etwa

5 ter 1)) Sai lÇm nhá cña "thãi ngu ngèc t¶ khuynh" vµ mét sù ph¶n béi lín.

6) Gióp n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga??

∑∑ 2) 7) TÊt c¶ ®Òu nhÊt trÝ. T h o ¹ t ® Ç u b » n g c ¸ c h n µ o ®Õn víi c«ng nh©n. ThËn träng h¬n. Sù tiÕn c«ng sÏ cµng m¹nh h¬n. Phèi hîp. N Õ u c h u È n b Þ c h u ® ¸ o h ¬ n – th¾ng lîi ch¾c ch¾n h¬n.


§¨ng lÇn ®Çu n¨m 1958 trªn t¹p chÝ "Nh÷ng vÊn ®Ò lÞch sö §¶ng céng s¶n Liªn-x«", sè 5


1) – lÇn thø ba 2) – Summa summarum – tæng kÕt

{ }


561

6

nh÷ng lêi ghi chó trong khi häp héi nghÞ

c¸c ®oµn ®¹i biÓu ®øc, ba-lan, tiÖp-kh¾c,

hung-ga-ri vµ ý t¹i ®¹i héi iii quèc tÕ céng s¶n

1) sù rót lui chiÕn l−îc – hiÖn nay (trªn quy m« quèc tÕ)

®iÒu ®· x¶y ra ë n−íc Nga IV. 1917. 2) C«ng nhËn? IV. 1917 cña chóng ta Ýt nhiÒu cã tÝnh chÊt biÕm häa? ..."mét sù diÔn t«i nghÜ lµ Ra-®Õch kh«ng ®óng gi¶i tèt"... 3) Sù phèi hîp – (α) theo nghÜa mét sù chê ®îi? kh«ng – + (β) " " "thèng kª". VÒ mÆt nµo ®ã ® ó n g + (γ) theo nghÜa nµo: mét sù b¾t ch−íc tèt h¬n vµ

phæ biÕn h¬n vµ n h a n h h ¬ n nh÷ng mÉu mùc tèt: ® ¹ i k h ¸ i theo kiÓu mÉu R«-ma.

ViÕt xong ngµy 11 th¸ng B¶y 1921



( )

562

®Ò c−¬ng cuèn s¸ch vÒ "sù tho¸i hãa vÒ mÆt giai cÊp" 1 9 1

1) T«m-xki. 2) Sli-¸p-ni-cèp. G«n-tx¬-man. 3) C«-xi-o, An-®rª-Ðp. 4) Pa-ni-u-skin. 5) Bøc th− cña "nhµ s¸ng lËp"... 6) "Chèi tõ tÊt c¶". T«i kh«ng tin ai c¶. 7) Giai cÊp v« s¶n hay lµ giíi trÝ thøc tiÓu t− s¶n? "ChÕ ®é" b¶o trî 8) dùa vµo nh÷ng chuyªn gia xÊu vµ v. v.. 9) Mèi liªn hÖ gi÷a ph¸i "®èi lËp c«ng nh©n" tr−íc kia víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch (§an) vµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa – c¸ch m¹ng (Pª-t¬-r«-gr¸t, nh÷ng ®iÓm trÝch dÉn cña Di-n«-vi-Ðp göi Ban chÊp hµnh trung −¬ng 31. V. 1921.) 10) ChÕ ®é "1 ®¶ng" vµ cuéc ®Êu tranh b»ng con ®−êng lµm tan r· ®¶ng. 11) Bun-kin, lµm vÝ dô 12) "Së giao dÞch chÝnh trÞ" cña M¸t-xc¬-va.

ViÕt xong th¸ng S¸u 1921



{

563

nh÷ng tÝnh to¸n s¬ bé vÒ l−¬ng thùc

(1921)

M¸t-xc¬-va cã thÓ nhËn: kh«ng cã U-cra-i-na U-cra-i-na Tæng sè ThuÕ………………170 - 180 30 - 40 (cho m×nh 60) 200 - 220 TiÒn thu vÒ xay bét…………20 - 25 17 - 20 37 – 45 Trao ®æi hµng hãa………………10 - 20 10 - 20 20 - 40

Tæng céng 257 - 305

§ång chÝ Bri-u-kha-nèp, ý kiÕn ph¶n ®èi cña ®ång chÝ? Tæng sè, minimum (sau nh÷ng sù rót gän cña Bri-u-kha-

nèp vµ cña Ra-cèp-xki) = 257 triÖu. §Ó cho thËt thËn träng chóng ta g¹t ra thªm 10%: 257 – 26 = 231 triÖu pót. Vµ thÕ lµ 231 : 12 = 19 mçi th¸ng. kh«ng cã U-cra-i-na U-cra-i-na ThuÕ…………………. 180 40 (+ 60 cho m×nh) 180 TiÒn xay bét………… 25 17 25

V . I . L ª - n i n

564

Trao ®æi hµng hãa…….10 (?) 10 (?)

10

215 + 67 = 282

215 + 67 = 282

ViÕt xong th¸ng ChÝn 1921



565

nh÷ng ®iÓm ghi chó vÒ khu gang thÐp miÒn nam 1 9 2

Sè l−îng c«ng nh©n t¹i 3 nhµ m¸y ®ã (c¶ khai má vµ

luyÖn kim) minimum (mïa hÌ) 21 000 (gÇn).

1. X. gÇn 30 000

§¶ng viªn céng s¶n gÇn 500

TiÒn l−¬ng hiÖn nay mçi th¸ng: 216 000 + 200 000 than ®¸ + 200 000 phô thu

mçi th¸ng (12 giê) = 616 000 róp

Thî má = tõ 900 000 ®Õn 1 1/2 triÖu chuyªn gia (maximum) = 2 1/2 – 3 triÖu + ¨n c¾p hoÆc r¬i v·i bè thÝ tíi 10 triÖu §Õn 1. I. 1922 ®−a chuyªn gia tíi: maximum 40 triÖu = 1 000 róp vµng mçi th¸ng. "Gi¸m ®èc th−¬ng m¹i" = trong ban tæng qu¶n trÞ cña 3 nhµ m¸y (Khu gang thÐp miÒn Nam)

1 róp vµng = 40 000 75 róp vµng = 3 triÖu róp x«-viÕt

V . I . L ª - n i n

566

= trî lý cho chñ sù qu¶n lý... (mét th−¬ng gia lín) ë vÞ trÝ cña mét chuyªn gia giái, giái nhÊt Thùc hiÖn trªn thÞ tr−êng = nhiÖm vô chñ yÕu cña y.

ViÕt xong th¸ng M−êi 1921 sau ngµy 11



((ˆ ))ˆ

567

®Ò c−¬ng bµi "®Ó kû niÖm lÇn thø t−

cuéc çch m¹ng th¸ng m−êi" 1 )

§Ò c−¬ng bµi:

Kh«ng cã mét ranh giíi cè ®Þnh gi÷a çch m¹ng t− s¶n vµ çch m¹ng v« s¶n...

5. t«n gi¸o 4. triÒu ®¹i 1. bän phong kiÕn 3. gia ®×nh 2. ruéng ®Êt

ChÝnh quyÒn x«-viÕt "nh÷ng lùc l−îng" cña giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n viÖc sö dông bé m¸y chÝnh quyÒn nhµ n−íc néi chiÕn (nh÷ng bµi häc, "sù häc tËp") Quèc tÕ céng s¶n...

"Das Element des Krieges ist die Gefahr" 2).

1) Xem tËp nµy, tr. 179 – 191. 2) – "Sù tù ph¸t cña chiÕn tranh lµ mét hiÓm häa"

t− s¶n

v« s¶n

V . I . L ª - n i n

568

Chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc thèng nhÊt giai cÊp tiÓu t− s¶n (nã c h Ø thiÕu sù thèng nhÊt) vµ lËt ®æ chuyªn chÝnh v« s¶n. ..."Qu©n ®éi sÏ thèng nhÊt"?..

Chóng ta ®ang x©y dùng nÒn t¶ng (chØ lµ) cña nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa.

ViÕt xong n¨m 1921 ngµy 14 th¸ng M−êi



569

®Ò c−¬ng b¸o ço t¹i ®¹i héi ii toµn nga

çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ 1 )

ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ nh÷ng nhiÖm vô cña çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ

1. Kh«ng ph¶i trùc tiÕp theo kiÓu céng s¶n chñ nghÜa mµ lµ "®i vßng vµ cã th¨m dß".

2. ThÊt b¹i vµ sù rót lui - - cho mét cuéc tiÕn c«ng míi. 3. Ai sÏ biÕt lîi dông ®−îc nhanh h¬n, çc nhµ t− b¶n hay

lµ chóng ta? 4. "Sù quan t©m thiÕt th©n cña ç nh©n"... N«ng d©n, c«ng

nh©n, çc chuyªn gia, cã v« sè nh÷ng ®iÒu ngu xuÈn trong quan hÖ ®èi víi hä. 5. H ä c t Ë p nh÷ng ng−êi phÐc-mi-ª vµ çc nhµ t− b¶n. Mét khoa häc nghiªm tóc, t µ n n h É n . 6. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt cho b»ng ®−îc. 7. T r × n h ® é h ä c t h ø c . Xãa n¹n mï ch÷, chø kh«ng

ph¶i m¬ mµng trªn th−îng giíi vµ xãa bá ñy ban xãa n¹n mï ch÷. 19. VII. 1920.

1) Xem tËp nµy, tr. 194 – 219.

Çc anh ë ngoµi çc c¬ quan? ThËm chÝ ë ngoµi thÕ tèt h¬n.

V . I . L ª - n i n

570

Danh s¸ch nhôc nh· nh÷ng tØnh vµ nh÷ng huyÖn l¹c hËu vÒ mÆt mï ch÷.

8. ViÖc n©ng cao v¨n hãa (sau bÊt cø mét b−íc ngoÆt vÜ ®¹i nµo vÒ chÝnh trÞ ng−êi

ta còng ®Òu ®Ó ra mét thêi gian dµi cho "viÖc tiªu hãa", cho "viÖc lÜnh héi", cho viÖc huÊn luyÖn çch sö dông, cho viÖc hoµn thiÖn c¬ cÊu ban ®Çu, th« s¬).

9. T¨ng c−êng ph¸p chÕ... d¹y ®Êu tranh mét çch cã v¨n hãa cho ph¸p chÕ, ®ång thêi còng tuyÖt nhiªn kh«ng quªn nh÷ng ranh giíi cña ph¸p chÕ trong çch m¹ng. HiÖn nay tai h¹i kh«ng ph¶i lµ ë ®ã mµ lµ ë v « s è n h ÷ n g ®iÒu phi ph¸p.

10. §Æc biÖt lµ n ¹ n h è i l é . Ai lµm viÖc g× ®Ó ®Êu tranh chèng n¹n hèi lé.

10. bis1). Chñ nghÜa quan liªu vµ n¹n giÊy tê.

11. ViÖc tuyªn truyÒn cho s¶n xuÊt, viÖc nªu bËt nh÷ng thµnh tÝch kinh tÕ mµ ng−êi n«ng d©n c ã t h Ó ® ¹ t ® − î c ngay, ph¶i biÕt nªu bËt, tuyªn truyÒn, theo dâi thµnh tÝch.

12. N h ÷ n g t h µ n h t Ý c h t h ù c t Õ c ñ a c « n g c u é c x © y d ù n g kinh tÕ – – – ®ã lµ thùc chÊt. Th«ng qua çi ®ã mµ kiÓm tra tÊt c¶.

Bèn ®iÒu r¨n:

13. ∑∑ (1) §õng quanh co, ®õng lªn mÆt

céng s¶n, ®õng che ®Ëy thãi cÈu th¶ t¸c tr¸ch, thãi ngåi kh«ng, thãi l−êi biÕng kiÓu ¤-bl«-mèp, sù l¹c hËu b»ng nh÷ng tõ lín;

1) – lÇn thø hai

B a k Î t h ï :t Ý n h

k i ª u n g ¹ o céng s¶n chñ nghÜa, ®ã

lµ kÎ thï

§Ò c−¬ng b¸o ço t¹i §¹i héi II toµn Nga çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ

571

(2) h·y xãa n¹n mï ch÷;

(3) h·y ®Êu tranh chèng tÖ hèi lé;

(4) h·y kiÓm tra toµn bé c«ng viÖc cña m×nh ®Ó lêi nãi kh«ng chØ lµ lêi nãi mµ sÏ lµ nh÷ng thµnh tÝch t h ù c t Õ cña c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ.

ViÕt xong tr−íc ngµy 17 th¸ng M−êi 1921

§¨ng lÇn ®Çu n¨m 1924 trªn t¹p chÝ "§éi thanh niªn cËn vÖ", sè 2 - 3


{{n¹n mï ch÷

n¹n hèi lé

∑∑∑∑

572

nh÷ng ®iÓm ghi chó trong khi nãi chuyÖn víi a. m. goãc-ki

(Goãc-ki) 29 000 tê in Nh÷ng c«ng tr×nh khoa häc trong chiÕn tranh:

1) Grum – Gr¬-gi-mai-l« nhµ nhiªn liÖu häc 2) Nhiªn liÖu gi¶i tÝch b»ng n−íc 3) VÐc-n¸t-xki cÊu t¹o vá tr¸i ®Êt 4) Nh÷ng d¶i dÞ th−êng ®Þa tõ Cuèc-xc¬ + Cr−m.

Biªn tËp cho chóng ta:

(vÒ kinh tÕ) ¤-x¸t-tsi (khoa häc tù nhiªn) Pin-kª-vÝch (to¸n häc) Xtª-clèp (thiªn v¨n häc) I-va-nèp (gi¶i phÉu häc) T«n-cèp PhÉu thuËt? P i n - k ª - v Ý c h , tiÕp (tr−íc thø b¶y ë ®©y, t¹i M¸t-xc¬-va).

T × m t h « n g q u a G o ã c - k i 193. ViÕt xong tr−íc ngµy 17 th¸ng M−êi 1921



1) – ®«-la

Giª-r«m§ª-vÝt

gi¸o s− ëBan-ti-mo

1 triÖu $ 1)

573

TËp biÓu ®å göi lªn héi ®ång lao ®éng

vµ quèc phßng

(Th«ng th−êng nh÷ng biÓu ®å nµy ph¶i ra hµng th¸ng. Nh÷ng ngo¹i lÖ trong nh÷ng tr−êng hîp ç biÖt sÏ ®−îc quy ®Þnh riªng).

1. l−¬ng thùc 2. néi th−¬ng

Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng 3. viÖc bu«n b¸n cña t− nh©n 4. c«ng nghiÖp 5. than ®¸ 6. dÇu má 7. cñi 8. ®¸ phiÕn

9 - 14. nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp chÝnh 6 - 12

9 - 20. mïa mµng 6 - 12. lo¹i hoÆc çc ngò cèc chñ yÕu 4 - 6. 2 - 3 lÇn mét n¨m 4 - 6. çc lo¹i, nh÷ng kÕt qu¶

VËn t¶i 1 chiÒu dµi ®−êng s¾t 1 sè l−îng ®Çu tµu 1 " toa tµu 1 ng−êi - vÐc-xta 1 pót - vÐc-xta

V . I . L ª - n i n

574

1 ®−êng thñy; sè l−îng çc tµu 1 " pót - vÐc-xta 1 vËn t¶i b»ng xe h¬i 1 sè l−îng xe h¬i 1 " pót - vÐc-xta

20 - 38 th−¬ng nghiÖp xuÊt khÈu 6 - 12 n«ng tr−êng quèc doanh 6 - 12 n«ng trang tËp thÓ 6 - 12 c«ng t¸c ng©n hµng 4 - 8 l−u th«ng tiÒn tÖ 4 - 8 nghÜa vô lao ®éng 6 - 12 c«ng ®oµn 4 - 8 sè l−îng ®oµn viªn vµ v. v.. gi¸o dôc quèc d©n

20 - 40

56 - 104 Bé d©n ñy b−u ®iÖn vµ ®iÖn tho¹i 6 - 12 Bé d©n ñy y tÕ 6 - 12 Bé d©n ñy b¶o hiÓm x· héi 6 - 12 Bé d©n ñy qu©n sù 6 - 12

TËp biÓu ®å göi lªn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng

575

Ban thanh tra c«ng n«ng 4 - 8 Bé d©n ñy t− ph¸p 6 - 12 Bé d©n ñy vÒ çc vÊn ®Ò d©n téc 6 - 12 Bé d©n ñy néi vô 4 = 8

çc ®¹i héi cña çc X«-viÕt çc ®¹i héi kh¸c

40 - 88 9 - 20 20 - 38 40 - 88 56 - 104

Σ = 125 - 250




576

®Ò c−¬ng b¸o ço vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi

t¹i héi nghÞ III ®¶ng bé tØnh M¸t-xc¬-va 1)

§Ò tµi cuéc nãi chuyÖn cña t«i: kh«ng ph¶i lµ chÝnh s¸ch

kinh tÕ míi mµ lµ sù ®¸nh gi¸ s¸ch l−îc vµ chiÕn l−îc çch m¹ng cña chóng ta ®· ®−îc thÓ hiÖn trong b−íc ngoÆt chuyÓn sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi.

ChÝnh s¸ch kinh tÕ cña chóng ta tr−íc khi chuyÓn sang chÝnh s¸ch kinh tÕ "míi" lµ mét sai lÇm ch¨ng? Cã ®óng nh− thÕ kh«ng? NÕu ®óng nh− thÕ th× sai lÇm ë chç nµo vµ t¹i sao? Vµ sau n÷a: vÊn ®Ò thõa nhËn sai lÇm liÖu cã ý nghÜa thùc tÕ g× kh«ng?

VÝ dô: N«-ghi tr−íc c¶ng L÷-thuËn. Xung phong vµ bao v©y. Theo ý nghÜa nµo cuéc xung phong lµ mét sai lÇm? (Kh¸i

niÖm ®ã cã lo¹i bá tinh thÇn anh dòng cña ng−êi xung phong hay kh«ng? cã lo¹i trõ Ých lîi cña cuéc xung phong hay kh«ng? Kh«ng, nh÷ng sai lÇm th−êng khi l¹i bæ Ých, nÕu ng−êi ta häc tËp ®−îc vÒ nh÷ng sai lÇm ®ã, nÕu nh÷ng sai lÇm ®ã t«i luyÖn con ng−êi.)

Khi nµo vµ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo th× nãi vÒ tÝnh chÊt sai lÇm cña cuéc xung phong lµ bæ Ých, (thËm chÝ: cÇn thiÕt)?

11. III. 1918 vµ 29. IV. 1918

Mét vµi ®iÒu trÝch dÉn.

1) Xem tËp nµy, tr. 241 - 264.

§Ò c−¬ng b¸o ço vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi

577

Mét vÝ dô nhá: nh÷ng lêi c«ng bè trªn b¸o chÝ.

Chóng ta ®· biÕt, ®· thÊy, ®· nãi: cÇn "häc tËp" "ng−êi §øc" tÝnh tæ chøc, kû luËt, viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng.

§iÒu g× ta ch−a biÕt? C¬ së kinh tÕ - x· héi cña c«ng t¸c nµy? Trªn c¬ së thÞ tr−êng, bu«n b¸n hay lµ tr¸i ng−îc víi c¬ së ®ã?

Mïa xu©n 1921: lïi vÒ chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc. Vµ ― ― ― ― "trao ®æi hµng hãa". NÕu lÊy viÖc cho thuª ra mµ xÐt, coi ®ã lµ mét vÝ dô vÒ "chñ

nghÜa t− b¶n nhµ n−íc" th× râ rµng ®ã lµ mét th¾ng lîi. (Nh−ng ®−¬ng nhiªn lµ cã hµng ®èng sai lÇm côc bé trong viÖc nµy vµ v« sè nh÷ng ®iÒu bËy b¹.)

VÝ dô: çc má nhá ë §«n-b¸t (30% tr¶ cho nhµ n−íc).

Nh−ng viÖc trao ®æi hµng hãa ®· ®ßi hái (dï ®ßi hái mét çch ©m thÇm, nh−ng dï sao th× còng lµ ®ßi hái) mét b−íc chuyÓn trùc tiÕp nµo ®ã mµ kh«ng cÇn cã bu«n b¸n tiÕn sang viÖc trao ®æi s¶n phÈm x· héi chñ nghÜa.

ThÕ lµ: cuéc sèng ®· ph¸ bá sù trao ®æi hµng hãa vµ ®· thay thÕ vµo ®ã viÖc mua - b¸n.

§øng vÒ mÆt s¸ch l−îc vµ chiÕn l−îc çch m¹ng trong cuéc chiÕn tranh nh»m x©y dùng chñ nghÜa x· héi mµ nãi th× nh− thÕ cã nghÜa lµ thÕ nµo?

L¹i thªm mét b−íc lïi, thªm mét sù lïi b−íc. Vµ còng ch−a ph¶i thÕ lµ hÕt. Vµ thËm chÝ kh«ng ph¶i (mäi

ng−êi) ®· nhËn thøc ®−îc ®Çy ®ñ. §ã lµ sù bæ Ých vµ sù cÇn thiÕt ph¶i thõa nhËn "sai lÇm"! §ã

lµ sù bæ Ých vµ sù cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng bµi diÔn v¨n vÒ nhµ n−íc, víi t− çch lµ mét nhµ bu«n sØ, ph¶i cã nh÷ng lêi c¶nh ço ®èi víi thãi "kiªu ng¹o" "céng s¶n chñ nghÜa".

Chóng ta sÏ cßn lïi b−íc bao l©u n÷a? §iÒu ®ã ch−a râ. §ã lµ ®iÒu kh«ng thÓ nµo biÕt ®−îc.

V . I . L ª - n i n

578

Lïi b−íc nh− vËy liÖu cã nguy hiÓm kh«ng? LiÖu nã cã t¨ng c−êng kÎ thï lªn kh«ng?

"Das Element des Krieges ist die Gefahr"1). V©ng, nguy hiÓm. V©ng, cã t¨ng c−êng. Nh−ng bÊt cø mét chiÕn l−îc nµo kh¸c còng ®Òu kh«ng nh÷ng t¨ng c−êng kÎ thï lªn mµ sÏ cßn ®−a l¹i th¾ng lîi cho kÎ thï n÷a.

Kh«ng sî lµm ®i lµm l¹i nhiÒu lÇn vµ thõa nhËn sai lÇm cña m×nh: "n¶n lßng"? "rêi bá çc trËn ®Þa"?

T h ã i k i ª u n g ¹ o ! s ù t i ª u h ã a (vÒ v¨n hãa vµ kinh tÕ) kÕt qu¶ cña nh÷ng

b−íc ngoÆt vÜ ®¹i vÒ chÝnh trÞ vµ qu©n sù. Sù tham gia cña c«ng ®oµn vµo viÖc tæ chøc s¶n xuÊt vµ

qu¶n lý? Cã hay lµ kh«ng? Cã? Theo lèi cò? Kh«ng. Ng−êi lµnh nghÒ vµo bËc thÇy vµ kÎ dèt n¸t khi sö dông mét

c«ng cô... Bèn kÕt luËn vµo ®o¹n cuèi.

Ba ®Ò tµi:

(nªu chóng ra trong ®o¹n ®Çu vµ nh¾c l¹i trong ®o¹n cuèi)

α) Kh¸i niÖm "nh÷ng sai lÇm" trong khi thay ®æi s¸ch l−îc (xung phong vµ bao v©y; tiÕn c«ng vµ rót lui).

β) Tõ c«ng cuéc x©y dùng x· héi chñ nghÜa trùc tiÕp chuyÓn sang chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc.

γ) Tõ chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc chuyÓn sang chÕ ®é nhµ n−íc ®iÒu tiÕt th−¬ng nghiÖp vµ l−u th«ng tiÒn tÖ.

1) ― "Sù tù ph¸t cña chiÕn tranh lµ mét hiÓm häa"

§Ò c−¬ng b¸o ço vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi

579

ε ? δ) Mét sè kÕt luËn còng theo h−íng nµy: lµm l¹i lÇn thø

hai mét çch th«ng minh h¬n, thËn träng h¬n, tõ tõ h¬n c«ng viÖc lÇn ®Çu ®· lµm tåi, ― vÝ dô, trong viÖc c«ng ®oµn tham gia tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý. §õng cã thãi kiªu ng¹o céng s¶n chñ nghÜa!

δ ? ε) Sau nh÷ng b−íc ngoÆt vÜ ®¹i vÒ chÝnh trÞ vµ qu©n sù cÇn

ph¶i cã mét thêi gian dµi ®Ó tiªu hãa çc thø ®ã xÐt vÒ mÆt v¨n hãa vµ kinh tÕ. Nous y sommes1).

ViÕt xong tr−íc ngµy 29 th¸ng M−êi 1921



1) ― Chóng ta ®ang ë giai ®o¹n ®ã råi

580

§Ò c−¬ng bµi "lµm ¨n theo kiÓu bu«n b¸n"194

§Ò c−¬ng bµi tiÓu luËn

"Lµm ¨n theo kiÓu bu«n b¸n"

Dïng nh− mét khÈu hiÖu th× cã æn kh«ng? "Bu«n b¸n"? = chñ nghÜa t− b¶n. (α) "Chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc". Nh÷ng çi hay cña nã. (β) T×nh h×nh thêi chiÕn ®· lo¹i trõ "viÖc bu«n b¸n". (γ) ViÖc qu¸ ®é lªn "chñ nghÜa céng s¶n" rÊt th−êng khi (còng v×

nh÷ng lý do qu©n sù; vµ còng v× sù cïng khæ hÇu nh− tuyÖt ®èi, vµ còng do sai lÇm, hµng lo¹t sai lÇm) ®· ®−îc thùc hiÖn mµ kh«ng tr¶i qua nh÷ng nÊc thang trung gian cña chñ nghÜa x· héi (chñ nghÜa céng s¶n vs1) chñ nghÜa x· héi).

(δ) "TÝnh to¸n vµ kiÓm so¸t"? (ε) Ph¶i hoµn l¹i.

c + v + m m ― tÝch lòy Allgemein ― néi dung cña nhµ n−íc Theoretisches 2)

"ChiÕn tranh" = chuyªn chÝnh v« s¶n.

1) ― versus ― so s¸nh víi; trong quan hÖ víi 2) ― Nh÷ng lý do vÒ lý luËn chung

§Ò c−¬ng bµi “Lµm ¨n theo kiÓu bu«n b¸n”

581

nh÷ng h×nh thøc mu«n mµu mu«n vÎ

(α) (β) (γ) (δ)

ChÝnh s¸ch 25. X. 1917 ― 5. 1. 1918 Weltpolitik. Brester Frieden 1). Néi chiÕn. ChiÕn tranh chèng "khñng ho¶ng kinh tÕ" tøc lµ chèng sù tù ph¸t tiÓu t− s¶n? chèng thãi t¶n m¹n v« kû luËt sau chiÕn tranh? chèng suy tho¸i? chèng sù bÊt lùc?

§iÒu kiÖn ®Ó chiÕn th¾ng trong chiÕn tranh: hÕt søc khÈn tr−¬ng.

Çch lµm ¨n theo lèi bu«n b¸n = = hÕt søc khÈn tr−¬ng = rót çc xÝ nghiÖp xuèng møc tèi thiÓu, tËp trung

chóng l¹i = kiÓm tra kÕt qu¶ = "tÝnh kinh tÕ".

HoÆc lµ ― hoÆc lµ: aut2) 100 000 + 500 000 16 tr. 1/

4 ph. ®èi víi n«ng d©n? 195 aut hÕt søc khÈn tr−¬ng, tinh gi¶n, "søc Ðp" (?)

§· ch¸n ngÊy thãi l−êi biÕng, thãi cÈu th¶, tÖ ®Çu c¬ vÆt, thãi ¨n c¾p, thãi t¶n m¹n v« kû luËt.

T¹i sao l¹i kh«ng "kinh tÕ"? ― tù do bu«n b¸n ― chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc ― hÖ thèng tiÒn tÖ.

ViÕt xong th¸ng M−êi hoÆc th¸ng M−êi mét 1921



1) ― ChÝnh trÞ thÕ giíi, Hßa −íc BrÐt 2) ― hoÆc lµ

582

hai b¶n tãm t¾t s¬ th¶o bµi b¸o hoÆc diÔn v¨n196

1

1) ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ viÖc häc tËp (kinh doanh) mét çch nghiªm tóc

2) ― ― "d¹y" "b»ng roi vät"; b»ng kû luËt s ¾ t "mét çch nghiªm tóc" so víi chiÕn tranh. so víi 29. IV. 1918

3) "®· rót lui" ― çc binh ®oµn b¹i trËn häc tËp 4) nhµ t− b¶n vµ nhµ bu«n tËp hîp giai cÊp tiÓu t− s¶n?

"Das Element des Krieges ist die Gefahr"1).

2

ViÖc tranh thñ kh¶ n¨ng qu¸ ®é kiÓu "c¶i l−¬ng chñ nghÜa" ― hoÆc, nãi mét çch kh¸c, kh¶ n¨ng b−íc vµo con ®−êng th¨m dß s¬ bé qua nh÷ng chiÕc cÇu nhá, nh÷ng nÊc thang dÉn tíi môc ®Ých.

(Mét cuéc tiÕn c«ng trùc diÖn cã thÓ ®em l¹i th¾ng lîi hoµn toµn, cã thÓ ®em l¹i th¾ng lîi côc bé = giµnh ®−îc kh¶ n¨ng b¶o ®¶m ch¾c ch¾n b−íc th¨m dß vµ b−íc qu¸ ®é, "nh÷ng c¶i çch", viÖc khuÊt phôc giai cÊp t− s¶n vµ v. v..)

1) ― "Sù tù ph¸t cña chiÕn tranh lµ mét hiÓm häa"

Hai b¶n tãm t¾t s¬ th¶o bµi b¸o hoÆc diÔn v¨n

583

"N h µ b u « n s Ø " , " c h ñ n g h Ü a t− b ¶ n n h µ n−í c" . V i Ö c p h ô c v ô cho thÞ tr−êng n«ng d©n, cho sù tiªu

thô cña n«ng d©n; t×m ng−êi tiªu thô; tháa m·n hä; tÝnh to¸n; dù ®o¸n; tÝnh to¸n trong bu«n b¸n. ΣΣ = "häc tËp" mét çch nghiªm tóc, tøc lµ qua thö th¸ch cña cuéc sèng vµ nh÷ng kÕt qu¶.

"TiÕn c«ng trùc diÖn" sai lÇm hoÆc th¨m dß miÕng ®Êt vµ quÐt dän nã cho s¹ch? C¶ ®iÒu nµy lÉn ®iÒu kia, nªn nh×n theo quan ®iÓm lÞch sö.

Cßn hiÖn nay, trong khi chuyÓn tõ nã sang mét ph−¬ng ph¸p kh¸c th× cÇn ph¶i nhÊn m¹nh vai trß cña nã, nh÷ng sai lÇm cña nã.

B−íc ngoÆt chÝnh trÞ vµ viÖc tiªu hãa nã vÒ v¨n hãa (vÒ kinh tÕ).

ViÕt xong kho¶ng th¸ng M−êi - th¸ng Ch¹p 1921



584

nh÷ng nhËn xÐt vÒ ®Ò c−¬ng cña héi ®ång kinh tÕ quèc d©n

tèi cao "vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ" 197

ph¸c th¶o

®Ò c−¬ng vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ

1) Nh÷ng kÕt qu¶ ®Çu tiªn cña c«ng t¸c thùc tÕ tiÕn hµnh trªn nh÷ng nguyªn t¾c cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cho ta kh¶ n¨ng nªu bËt mét lo¹t vÊn ®Ò c¬ b¶n hiÖn ®−îc ®Æt ra tr−íc nÒn kinh tÕ quèc d©n Nga vµ ®ßi hái ph¶i ®−îc gi¶i quyÕt mét çch hÕt søc nhanh chãng.

c«ng nghiÖp quèc doanh

§· cã nghÞ quyÕt (h×nh nh−, V.1921?) vÒ viÖc t¨ng c−êng tÝnh ®éc lËp cña "çc xÝ nghiÖp lín" 198? ViÖc nµy ph¶i chÝnh x¸c h¬n n÷a.

2) ViÖc x¸c ®Þnh nh÷ng quan hÖ qua l¹i ®óng ®¾n gi÷a mét bªn lµ çc xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp, çc liªn hiÖp xÝ nghiÖp vµ çc c¬ quan kinh tÕ vµ mét bªn lµ çc c¬ quan dù to¸n - ng©n s¸ch vµ çc c¬ quan cung øng, lµ mét vÊn ®Ò c¨n b¶n ®èi víi sù thµnh hay b¹i cña c«ng nghiÖp quèc doanh. Nhµ n−íc lµ chñ nh©n hoµn toµn cña çc xÝ nghiÖp vµ toµn bé s¶n phÈm, nã ph¶i dùa vµo çc xÝ nghiÖp vµ çc liªn hiÖp xÝ nghiÖp vèn cã toµn quyÒn vÒ ph−¬ng diÖn s¶n xuÊt trong khu«n khæ çc ch−¬ng tr×nh ®· ®−îc duyÖt y vµ cã nh÷ng quyÒn kh¸ lín trong viÖc thùc hiÖn s¶n phÈm cña b¶n th©n m×nh tïy theo quy m«, møc ®é cung øng cña nhµ n−íc. Tr×nh tù dù to¸n - ng©n s¸ch ngÆt nghÌo h×nh thøc chñ nghÜa trong thêi kú mµ çc h×nh thøc cø thay thÕ nhau mét çch nhanh chãng, cã thÓ lµ mét sù k×m h·m ®¸ng kÓ

Nh÷ng nhËn xÐt vÒ ®Ò c−¬ng cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao

585

trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n cña chóng ta vµ còng chØ cã thÓ dÉn tíi th¸i ®é tïy tiÖn, ®éc ®o¸n ― mµ ta hoµn toµn kh«ng muèn cã ― cña çc viªn chøc x«-viÕt ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp. Cßn lèi tho¸t th× chÝnh lµ ë viÖc khuyÕn khÝch vµ ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o vµ tÝnh ®éc lËp cña çc çn bé l·nh ®¹o nÒn c«ng nghiÖp quèc doanh.

3) Nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu ®−îc ®Ò ra tr−íc c«ng nghiÖp quèc doanh hiÖn nay lµ t¨ng s¶n l−îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nh÷ng nhiÖm vô nµy chØ cã thÓ ®−îc gi¶i quyÕt víi ®iÒu kiÖn lµ qu¶n lý çc xÝ nghiÖp mét çch kinh tÕ - chÆt chÏ, tÝnh to¸n mét çch chÝnh x¸c tÊt c¶ çc yÕu tè cña s¶n xuÊt vµ hîp lý hãa viÖc qu¶n lý (tinh gi¶n mét çch kh«ng th−¬ng xãt çc bé m¸y ®· ph×nh to, tr¶ c«ng hËu h¬n n÷a cho çc bé m¸y cßn l¹i, tõ bá lÒ lèi lµm viÖc quan çch v. v.).

Ph¶i cô thÓ hãa ®iÒu ®ã, tÝnh ®Õn

kinh nghiÖm thùc tÕ.

Cßn néi dung § 2 nµy th× qu¸ − lµ

chung chung. Rçng. Vµ § 3 qu¸ − chung

chung vµ rçng. Thªm:

§Æc biÖt lµ vÊn ®Ò nh÷ng ng−êi nhËn t« nh−îng b¸n tµi s¶n cña nhµ n−íc.

N B ®èi víi §§ 5 vµ 6

nãi riªng.

viÖc cung cÊp cho c«ng nghiÖp

4) Kinh nghiÖm cho ta thÊy r»ng chØ cã h×nh thµnh ®−îc nh÷ng lùc l−îng dù tr÷ vÒ l−¬ng thùc t¹i çc xÝ nghiÖp th× míi cã kh¶ n¨ng chuyÓn sang nh÷ng h×nh thøc kinh doanh míi. V× vËy kh«ng nh÷ng cÇn ph¶i cè g¾ng x©y dùng lùc l−îng dù tr÷ vÒ l−¬ng thùc cho hai th¸ng mµ cßn cÇn ph¶i cè g¾ng b¶o ®¶m cho çc ngµnh kinh tÕ quèc d©n chñ yÕu cña chóng ta cho ®Õn mïa thu ho¹ch míi. Còng ®óng nh− vËy c¶ ®èi víi viÖc cÊp tµi chÝnh cho c«ng nghiÖp. XÝ nghiÖp ph¶i biÕt râ hµng th¸ng nã cã trong tay bao nhiªu tiÒn ®Ó kÞp thêi ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p chèng nh÷ng hiÖn t−îng trôc trÆc vµ gi¸n ®o¹n trong c«ng viÖc.

V . I . L ª - n i n

586

trong t−¬ng quan nhÊt ®Þnh víi Liªn

hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu

dïng?

5) T×nh tr¹ng nhµ n−íc cung øng ch−a ®Çy ®ñ vµ sù tån t¹i cña thÞ tr−êng buéc çc xÝ nghiÖp ph¶i chuyÓn sang chÕ ®é cung øng hçn hîp çc tµi nguyªn cña nhµ n−íc vµ nh÷ng vËt phÈm mua s¾m trªn thÞ tr−êng. Mèi quan hÖ gi÷a hai d¹ng cung øng nµy g¾n liÒn víi tÇm quan träng cña ngµnh c«ng nghiÖp trong hÖ thèng kinh tÕ quèc d©n chung vµ víi sù tån t¹i cña çc nguån tµi nguyªn cña nhµ n−íc. Çc ngµnh c«ng nghiÖp nµo mµ nhµ n−íc ®Æc biÖt quan t©m ®Õn s¶n phÈm (nhiªn liÖu kho¸ng chÊt, c«ng nghiÖp qu©n sù vµ v. v.) th× ph¶i ®−îc h−ëng chÕ ®é nhµ n−íc cung øng hoµn toµn. §ång thêi çc xÝ nghiÖp vµ çc héi ®ång kinh tÕ quèc d©n ph¶i lËp nªn nh÷ng bé m¸y th−¬ng nghiÖp b¸n bu«n, ®ång thêi lu«n lu«n nhí tíi ý nghÜa chÝnh x¸c cña ®¹o luËt vÒ thuÕ l−¬ng thùc (gi¶m nã dÇn dÇn).

Trung −¬ng vµ çc ®Þa ph−¬ng

6) Do c«ng nghiÖp ho¹t ®éng s«i næi vµ chuyÓn sang nguyªn t¾c h¹ch to¸n kinh tÕ nªn vÊn ®Ò nh÷ng quan hÖ qua l¹i gi÷a trung −¬ng vµ çc ®Þa ph−¬ng, gi÷a çc xÝ nghiÖp vµ çc c¬ quan kinh tÕ, còng thay ®æi mét çch c¨n b¶n. ChØ cã chÝnh s¸ch kinh tÕ míi míi t¹o ra ®−îc c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó lo¹i trõ tËn gèc çi chÕ ®é tæng côc qu¶n lý (sù ®ì ®Çu vôn vÆt cña nhµ n−íc vµ khuynh h−íng hÖ thèng däc mét çch qu¸ ®¸ng). Trung −¬ng vÉn gi÷ quyÒn vÒ kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt, vÒ viÖc nhµ n−íc cung øng vµ cÊp tµi chÝnh, vÒ viÖc ®iÒu tiÕt vµ kiÓm so¸t. ViÖc qu¶n lý víi tÊt c¶ çc chøc n¨ng cña nã th× chuyÓn cho çc ®Þa ph−¬ng. Nh÷ng quan hÖ t−¬ng tù còng ®−îc x©y dùng nªn gi÷a héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tØnh vµ çc xÝ nghiÖp ®Æt trªn l·nh thæ cña tØnh. Çc xÝ nghiÖp trùc thuéc trung −¬ng hoÆc çc phßng c«ng nghiÖp th× tiÕn hµnh c«ng t¸c b»ng çch phèi hîp víi héi ®ång kinh tÕ tØnh t−¬ng øng.

çc tæ chøc c«ng ®oµn

Nh÷ng nhiÖm vô "cò" nµy cÇn ®−îc

7) Bªn c¹nh nh÷ng nhiÖm vô tham gia qu¶n lý c«ng nghiÖp cïng víi çc c¬ quan


587

((

kinh tÕ, bªn c¹nh viÖc th¶o luËn çc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, bæ sung çn bé cho çc c¬ quan kinh tÕ, bªn c¹nh nh÷ng vÊn ®Ò vÒ thuÕ khãa v. v.. cßn nhiÒu nhiÖm vô míi do cuéc sèng ®Ò ra cho c«ng ®oµn. Trong t×nh h×nh cßn cã sù trao ®æi hµng hãa th× qu¸ tr×nh l−u th«ng hµng hãa cã mét ý nghÜa to lín. Nhµ n−íc cã thÓ n¾m ®−îc th−¬ng nghiÖp kh«ng hoÆc lµ buéc ph¶i bá trËn ®Þa nµy cho t− b¶n t− nh©n, ®ã lµ ®iÒu quyÕt ®Þnh phóc lîi cña quÇn chóng c«ng nh©n. V× vËy cÇn ph¶i t¨ng c−êng mèi liªn hÖ gi÷a c«ng ®oµn vµ hîp t¸c x·. Ng−êi c«ng nh©n ph¶i häc bu«n b¸n v× lîi Ých cña m×nh vµ cña nhµ n−íc. Mét nhiÖm vô míi vµ to lín kh¸c mµ cuéc sèng ®Ò ra cho c«ng ®oµn lµ sù tham gia cã tæ chøc cña giai cÊp c«ng nh©n vµo lÜnh vùc tµi chÝnh. ViÖc ¸p dông chÕ ®é thuÕ m¸, viÖc thiÕt lËp çc chÕ ®é nhµ n−íc ®éc quyÒn kh«ng thÓ vµ kh«ng nªn tiÕn hµnh mµ kh«ng cã sù tham gia cña c«ng ®oµn.

8) Nguy c¬ cña tÝnh tù ph¸t tiÓu t− s¶n ®ßi hái cÊp b¸ch çc tæ chøc c«ng ®oµn vµ çc c¬ quan kinh tÕ ph¶i ®Êu tranh trªn mét mÆt trËn liªn hiÖp vµ ng¨n chÆn sù lïi b−íc h¬n n÷a. Muèn thÕ cÇn ph¶i ra søc ®Èy m¹nh c«ng t¸c trong quÇn chóng trªn c¬ së nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ, dÔ hiÓu ®èi víi mçi c«ng nh©n.

chi tiÕt hãa. Nh÷ng h×nh thøc tham gia. §¹i biÓu cã quyÒn biÓu quyÕt. Çc danh s¸ch øng cö viªn. KiÓm tra hä tèt h¬n n÷a. Häc tËp qu¶n lý vµ v. v.. Çc hîp t¸c x· c«ng nh©n ph¶i v. v..

Çc h×nh thøc tham gia: ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt. KiÓm tra. Çc øng cö viªn.

hîp t¸c x· 9) Nh»m môc ®Ých ®Êu tranh chèng t×nh

tr¹ng th−¬ng nghiÖp t− nh©n tù do ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ nh»m môc ®Ých ®Ó cho hîp t¸c x· tiªu thô ngµy cµng chiÕm ®éc quyÒn vÒ nh÷ng ho¹t ®éng th−¬ng nghiÖp b¸n lÎ ë trong n−íc, ― cÇn ph¶i g¹t bá tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö ®ang k×m h·m ë trong hîp t¸c x·, vÒ kinh tÕ hoÆc vÒ t©m lý, kh«ng cho tÝnh chñ ®éng cã thÓ biÓu hiÖn ®Õn møc

§ b.

V . I . L ª - n i n

588

vÊn ®Ò g× vËy?? Ch−a h¼n ®iÒu nµy ®· ®óng ??

tèi ®a vµ kh«ng cho t¹o ra nh÷ng kho¶n vèn l−u ®éng cÇn thiÕt cho çc ho¹t ®éng th−¬ng nghiÖp d−íi h×nh thøc nh÷ng cæ phÇn vµ nh÷ng kho¶n ®ãng gãp ®Æc biÖt, ph¶i g¹t bá nh÷ng phÇn tö ®ang ng¨n cÊm kh«ng cho hîp t¸c x· sö dông lîi nhuËn th−¬ng nghiÖp thu ®−îc ë giai cÊp t− s¶n b»ng çch ®Ó cho çc hîp t¸c x· cÊp mét b¸n xa xØ phÈm cho giai cÊp t− s¶n (quyÕt ®Þnh cña ban l·nh ®¹o Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng vÒ viÖc cÊm kh«ng cho hîp t¸c x· cÊp mét b¸n hµng cho nh÷ng ng−êi kh«ng ph¶i lµ x· viªn), muèn thÕ:

a) CÇn ph¶i b·i bá chñ tr−¬ng hîp t¸c hãa b¾t buéc, v× nã ®· mÊt hÕt c¬ së sau khi nhµ n−íc tõ chèi kh«ng cung cÊp cho toµn d©n theo chÝnh s¸ch ph©n phèi, v× nã lµm t¨ng lªn mét çch gi¶ t¹o quyÒn ®¹i diÖn cña nh÷ng n«ng d©n thùc tÕ kh«ng tham gia hîp t¸c x· ë trong çc c¬ quan hîp t¸c x·, v× nã lµ yÕu tè ng¨n c¶n viÖc t¹o ra mét tÇng líp d©n c− hîp t¸c hãa tù gi¸c vµ t¹o ra mét líp çn bé, v× nã lµ nguyªn nh©n chÝnh khiÕn ng−êi ta kh«ng tin bé m¸y cña hîp t¸c x· tiªu thô vµ kh«ng ®ãng gãp cæ phÇn, ― cÇn ph¶i b·i bá chñ tr−¬ng ®ã mµ vÉn gi÷ l¹i nguyªn t¾c: trªn mçi vïng l·nh thæ nhÊt ®Þnh chØ cã thÓ tån t¹i mét héi tiªu thô, coi ®ã lµ biÖn ph¸p b¶o ®¶m tr¸nh khái viÖc tæ chøc ra nh÷ng hîp t¸c x· tiªu thô ®Çu c¬ vµ lµ biÖn ph¸p t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c l·nh ®¹o, gi¸m s¸t vµ kiÓm so¸t.

b) CÇn ph¶i b·i bá tÊt c¶ nh÷ng quyÕt ®Þnh cña çc c¬ quan nhµ n−íc vµ hîp t¸c x· ®ang h¹n chÕ ë møc ®é nµy hay møc ®é kh¸c quyÒn h¹n cña hîp t¸c x· (thuéc tÊt c¶ çc cÊp) trong lÜnh vùc ho¹t ®éng th−¬ng nghiÖp so víi çc t− nh©n.


589

Ngo¹i th−¬ng

10) CÇn ph¶i biÕn h¼n Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng thµnh mét c¬ quan ®iÒu tiÕt ngo¹i th−¬ng cña Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga ë n−íc ngoµi, kiÓm so¸t viÖc nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu, thiÕt lËp vµ thùc hµnh chÝnh s¸ch thuÕ quan cña n−íc céng hßa. Çc tæng côc vµ trung t©m nhµ n−íc, Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng vµ çc c«ng ®oµn tØnh, theo sù tháa thuËn víi Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng, ph¶i ®−îc quyÒn tù do bu«n b¸n víi thÞ tr−êng n−íc ngoµi. §Ó cã ®−îc cuéc ®Êu tranh liªn hiÖp cña çc tæng côc vµ çc t¬-rít trªn thÞ tr−êng n−íc ngoµi, cã thÓ tæ chøc nh÷ng c«ng ty cña çc tæ chøc nãi trªn theo nguyªn t¾c c«ng ty cæ phÇn, ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c bu«n b¸n.

Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng kiªn quyÕt

ph¶n ®èi. §· cã nghÞ quyÕt míi cña Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng

ngµy 27 hoÆc 28. XI199. Coi träng nã.

tµi chÝnh

11) ViÖc phôc håi sù l−u th«ng tiÒn tÖ cña chóng ta trë thµnh trung t©m cña nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ. Trong t×nh h×nh ®ång tiÒn mÊt gi¸ mét çch khñng khiÕp th× kh«ng thÓ nµo nãi ®Õn viÖc tiÕn hµnh kinh doanh mét çch hîp lý, ®Õn sù sinh lîi cña nã, ®Õn mét ng©n s¸ch ®óng ®¾n. Lîi Ých cña c«ng nghiÖp khÈn thiÕt ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng hµnh ®éng nhanh chãng vµ kiªn quyÕt trong lÜnh vùc nµy. ChØ cã sù ph¸ gi¸ míi cã thÓ lµm dÔ dµng cho viÖc l−u th«ng tiÒn tÖ cña chóng ta, vµ v× vËy cÇn ph¶i lËp tøc b¾t ®Çu chuÈn bÞ ngay cho biÖn ph¸p nµy.

12) Nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn, ®iÒu chØnh çc ho¹t ®éng tÝn dông, cÇn ph¶i më nh÷ng ng©n hµng hîp t¸c x· vµ ng©n hµng t− nh©n. NhiÖm vô cña Ng©n hµng nhµ n−íc lóc ®ã chØ cßn lµ ®ãng vai trß ng©n hµng cña çc ng©n hµng, mét ®iÒu hoµn toµn phï hîp víi t×nh h×nh hiÖn nay. Sù chËm trÔ trong viÖc thùc hiÖn çc biÖn ph¸p nµy sÏ dÉn ®Õn nh÷ng h×nh thøc tÝn dông ®Çu c¬ qu¸i gë rÊt tai h¹i cho nÒn kinh tÕ quèc d©n.

Nªn ch¨ng nãi thªm αα) vÒ n«ng nghiÖp.

V . I . L ª - n i n

590

ββ)

ñng hé nhiÒu h¬n tinh thÇn chñ ®éng cña n«ng d©n trong kinh doanh. Chó ý nhiÒu h¬n ®Õn viÖc gióp ng−êi nghÌo tæ chøc nhau l¹i, d−íi h×nh thøc liªn x· nµo ®ã "gia nhËp çc tæ chøc c«ng ®oµn", còng nh− d−íi h×nh thøc çc hîp t¸c x· thuéc lo¹i ®Æc biÖt v. v..




591

nh÷ng nhËn xÐt vÒ b¶n b¸o ço cña chñ tÞch

ñy ban sö dông vËt t− 200 ViÖc khiÕu n¹i lªn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ

nh÷ng nghÞ quyÕt cña ñy ban sö dông vËt t− qu¶ lµ hiÕm: ch¾c lµ ch−a ®Çy 1%.

ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc muèn gi¶i thÓ ñy ban sö dông vËt t− (®ã lµ ®iÒu ®−îc çc bé d©n ñy h÷u quan ñng hé v× hä hy väng vµo t×nh tr¹ng kh«ng cã sù kiÓm so¸t) chø kh«ng ph¶i lµ chuyÓn nã hoµn toµn sang ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc. Khi nã ®−îc chuyÓn hoµn toµn sang ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc th× trong sè nh÷ng ®iÓm ph¶n ®èi chØ cßn l¹i § 2 céng: cÇn ph¶i chuyÓn mét bé phËn cña Bé d©n ñy tµi chÝnh (viÖc ph©n phèi tiÒn b¹c vµ v. v.) sang ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc.

(HiÖn nay bé m¸y cña ñy ban sö dông vËt t− cã gÇn 500 ng−êi. Biªn chÕ ®−îc phª chuÈn lµ 800 ng−êi. Khi chuyÓn sang cho Bé d©n ñy tµi chÝnh, biªn chÕ kh«ng thay ®æi.) (Biªn chÕ ®· ®−îc Ên ®Þnh ®Õn møc kh«ng thÓ rót gi¶m.)

(ñy ban tµi chÝnh xÐt vÒ toµn bé ®· ®i ®Õn kÕt luËn tÝch cùc, tøc lµ cã lîi cho kÕ ho¹ch nµy.)




592

nh÷ng ®iÓm söa ®æi vµo dù th¶o nghÞ quyÕt

cña héi nghÞ xi §¶ng céng s¶n (b) Nga

vÒ viÖc cñng cè ®¶ng 201

Môc III § a)

Kh«ng ®ãng cöa, mµ ®Ò ra nh÷ng ®iÒu kiÖn chÆt chÏ h¬n

hoÆc lµ 11/2 vµ 3 n¨m hoÆc lµ 4/5 = 80% cña n h i Ò u c Ê p ñ y víi 3/4 vµ 11/2 n¨m.

Môc IV, a) N©ng cao yªu cÇu

(1) häc tËp (2) tr¶i qua mét thêi kú thùc tËp lµm hµng lo¹t c«ng t¸c thùc

tiÔn vµ nh÷ng c«ng viÖc cã tÝnh chÊt c«ng Ých vµ s¶n xuÊt (c¶ chÝnh trÞ lÉn d©n sù vÒ nhiÒu mÆt).

ViÕt xong th¸ng Ch¹p 1921, sím nhÊt lµ ngµy 19



593

®Ò c−¬ng b¸o ço vÒ chÝnh s¸ch

®èi néi vµ ®èi ngo¹i t¹i ®¹i héi ix

çc x«-viÕt toµn nga 1)

B ¸ o c ¸ o c ñ a c h Ý n h p h ñ

α 1. §Ò tµi: t×nh h×nh quèc tÕ vµ trong n−íc cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga, nh÷ng kÕt qu¶ trong n¨m qua vµ nh÷ng nhiÖm vô cho n¨m tíi.

NB:

β + N¨m ®Çu tiªn lµm b¸o ço k h « n g c ã x © m p h ¹ m, kh«ng cã chiÕn tranh.

γ

2. T×nh h×nh quèc tÕ: mét thÕ c©n b»ng nµo ®ã tuy kh«ng v÷ng ch¾c, nh−ng lµ mét thÕ c©n b»ng (luËn c−¬ng cña t«i t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n 2)).

3. Mét ®iÒu khã tin lµ cã thËt ®· trë thµnh sù thËt: n−íc céng hßa x· héi chñ nghÜa trong vßng v©y t− b¶n chñ nghÜa.

Con ®−êng çch m¹ng quèc tÕ lµ con ®−êng dµi h¬n, ngo¾t ngoÐo h¬n, nh−ng lµ con ®−êng ®óng ®¾n, nÕu kh«ng thÕ th× kh«ng thÓ cã ®−îc ®iÒu kiÖn cã (n−íc

1) Xem tËp nµy, tr. 355 -405. 2) Xem tËp nµy, tr. 3 - 14.

V . I . L ª - n i n

594

céng hßa x· héi chñ nghÜa trong vßng v©y t− b¶n chñ nghÜa).

4. Nh÷ng yÕu tè cña thÕ c©n b»ng Êy:

I α) chóng ta ®· ®øng v÷ng chèng l¹i tÊt c¶ II 5. β) søc m¹nh ®oµn kÕt cña chóng ta víi c«ng nh©n vµ

n h ÷ n g n g − ê i l a o ® é n g t Ê t c ¶ çc n−íc ®· tá ra lín h¬n, v÷ng ch¾c h¬n, hïng m¹nh h¬n sù ®oµn kÕt, sù cè kÕt gi÷a çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa víi nhau.

III 6. γ) Nh÷ng hËu qu¶ cña chiÕn tranh: sù tan r· cña chñ nghÜa t− b¶n ngµy cµng s©u s¾c vµ hiÖn ®ang tiÕp diÔn; søc Ðp bªn trong (khñng ho¶ng kinh tÕ, tiÒn tÖ) vµ "bªn ngoµi", cã thÓ nãi nh− vËy, tøc lµ søc Ðp cña çc d©n téc bÞ chñ nghÜa ®Õ quèc ¸p bøc, mµ ®ã lµ gÇn 7

5 d©n sè toµn thÕ giíi: 1 0 0 0 triÖu ng−êi cña çc thuéc ®Þa vµ nöa thuéc ®Þa: h¬n n÷a, ®Õn 4

1 tû ng−êi b¹i trËn vµ bÞ hßa −íc VÐc-x©y chÌn Ðp.

ΣΣ = chóng ta yÕu h¬n tÊt c¶ (vÒ vËt chÊt; vÒ qu©n sù; hiÖn nay) vµ c h ó n g t a m ¹ n h h ¬ n t Ê t c ¶ . Nh− thÕ nµo? T¹i sao? Bëi v× do chiÕn tranh vµ sau chiÕn tranh sù ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ trªn toµn thÕ giíi ®· diÔn ra ®óng nh− chóng ta dù kiÕn.

7. Nh÷ng nguy c¬ tr−íc m¾t cña sù ph¸ vì thÕ c©n b»ng: α) Ba-lan β) Ru-ma-ni çc ®¶ng hiÕu chiÕn γ) PhÇn-lan

Mü 100Anh 40 Ph¸p 40 NhËt 60

Héi nghÞ Oa-sinh-t¬n

Liªn minh cña 4 c−êng quèc ®Õ quèc chñ nghÜa

240 gÇn < 41 tû = 7

1 d©n sè trªn tr¸i ®Êt.

§Ò c−¬ng b¸o ço vÒ chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i

595

8. Mét lo¹t hiÖp nghÞ th−¬ng m¹i h o Æ c lµ nh÷ng quan hÖ bu«n b¸n ®ang ph¸t triÓn: víi Anh Thôy-®iÓn §øc Na-uy vµ çc n−íc kh¸c.

ViÖc nhËp nh÷ng ®Çu m¸y míi tõ n−íc ngoµi vµo n−íc Nga trong n¨m 1921?

V Ò v Ë n t ¶ i : §Çu m¸y xe löa ®Æt mua ë n−íc ngoµi 1000 chiÕc cña Thôy-®iÓn + 700 chiÕc cña §øc. NhËn ®−îc trong n¨m 1921 13 chiÕc cña Thôy-

®iÓn + 37 chiÕc cña §øc. X i - tÐc ®Æt mua 500 chiÕc cña Ca-na-®a + 1000 chiÕc

cña Anh. §ang trªn ®−êng ®i tíi N«-v«-rèt-xi-xc¬ vµ ®· nhËn ®−îc

196 + 304 = 5 0 0 . Phô tïng v. v. ®· ®Æt mua víi sè tiÒn 151/2 triÖu róp vµng. §· nhËn 6 0 %, trÞ gi¸ 9 triÖu róp.

VËn t¶i:

trong vËn t¶i: thiÕu n h i ª n l i Ö u vµ l − ¬ n g t h ù c. Tæ chøc ®−îc c¶i tiÕn: 1920 ― 8 3 3 ngh×n pót - vÐc-xta mét ngµy ®ªm cho 1921 ― 1 0 1 4 1 ®Çu m¸y 1920: 567 triÖu pót ®−îc chuyÓn b»ng ®−êng s«ng

1921: 606

V . I . L ª - n i n

596

9. Nh÷ng quan hÖ th−¬ng m¹i vµ n h ÷ n g q u a n h Ö v í i n−í c n g o µ i = ph¸t triÓn nÒn c«ng nghiÖp lín cña chóng ta. ChuyÓn sang t×nh h×nh trong n−íc.

Ngo¹i th−¬ng cña n−íc Nga:

NhËp khÈu trong 3 n¨m (1918, 1919, 1920) = 1 n¨m 1921 (11 th¸ng) = Quý 1 n¨m 1921... Quý 2 " " Quý 3 " "

nhËp khÈu triÖu pót

17.3

50.0

2.9

8.4

24.2

xuÊt khÈu triÖu pót

2.5

11.6

0.5

2.1

2.9

10. T×nh h×nh trong n−íc. ChuyÓn sang çi gäi lµ "chÝnh s¸ch kinh tÕ míi".

11. Cã thÓ nãi lµ ch¹y v−ît lªn phÝa tr−íc, ®éi tiªn phong cã nguy c¬ t¸ch rêi quÇn chóng. ViÖc kh«i phôc c«ng nghiÖp lín ®· bÞ kÐo dµi.

12. Mét khi ®· cã ®«ng ®¶o quÇn chóng tiÓu n«ng th× b−íc qu¸ ®é cña mét n−íc nh− vËy lªn chñ nghÜa x· héi ®ßi hái

hoÆc mét sù phôc håi hÕt søc nhanh chãng nÒn c«ng nghiÖp lín hay lµ mét t×nh tr¹ng hÕt søc phån thÞnh cña nÒn c«ng nghiÖp lín, ®Ó tháa m·n nhu cÇu cña n«ng d©n vÒ s¶n phÈm,

hoÆc mét sù liªn kÕt, liªn hÖ, liªn minh kinh tÕ cña nhµ n−íc v« s¶n víi quÇn chóng tiÓu n«ng th«ng qua th−¬ng nghiÖp.

13. Chóng ta ®· thö thùc hiÖn kh¶ n¨ng thø nhÊt, nh−ng kh«ng lµm ®−îc. Phñ nhËn ®iÒu ®ã, xãa nhßa, sî kh«ng d¸m thõa nhËn ®iÒu ®ã th× lµ sai lÇm.


597

Do chiÕn tranh vµ sù nghÌo tóng, chóng ta ®· ph¶i tr¶i qua con ®−êng hÕt søc > çch m¹ng, víi th−¬ng nghiÖp tèi thiÓu, chÕ ®é tr−ng thu l−¬ng thùc thõa, tr¶i qua sù ph©n phèi hÕt søc > quèc doanh: nÕu kh«ng nh− thÕ th× chóng ta ®· kh«ng ®Èy m¹nh ®−îc chiÕn tranh vµ ®· kh«ng "ph¸ tan" ®−îc sù tÈy chay vµ "sù khiªu khÝch" cña giai cÊp t− s¶n. HiÖn nay chóng ta ®· ph¸ tan ®−îc ®iÒu ®ã, ® · b u é c p h ¶ i p h ô c t ï n g , cã thÓ vµ cÇn ph¶i thùc hiÖn > sù qu¸ ®é dÇn dÇn.

14. Chóng ta ®· kh«ng ®−îc n«ng d©n ñng hé ®Çy ®ñ vÒ mÆt kinh tÕ; tÝnh chÊt kh«ng bÒn v÷ng cña liªn minh kinh tÕ gi÷a giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n ®· kh«ng phï hîp víi tÝnh chÊt bÒn v÷ng cña liªn minh c«ng n«ng vÒ qu©n sù vµ chÝnh trÞ.

HiÖn nay chóng ta ®ang thùc hiÖn sù rót lui chiÕn l−îc; cuéc rót lui nµy sÏ ®em l¹i cho ta mét mÆt trËn tiÕn c«ng réng lín h¬n trong t−¬ng lai gÇn ®©y nhÊt, sÏ ®em l¹i s ù l i ª n k Õ t v÷ng ch¾c nhÊt vÒ kinh tÕ víi hµng triÖu tiÓu n«ng, víi quÇn chóng n«ng d©n, sÏ lµm cho k h è i l i ª n m i n h c ñ a c h ó n g t a , k h è i l i ª n m i n h c « n g n « n g , c¬ së cña toµn bé cuéc çch m¹ng x«-viÕt cña chóng ta, cña toµn bé n−íc Céng hßa x«-viÕt chóng ta, trë thµnh v « ® Þ c h .

15. Chóng ta rót lui (chóng ta sÏ kh«ng sî thõa nhËn ®iÒu ®ã; rót lui kh«ng ph¶i lµ ®iÒu ®¸ng sî, mµ ®¸ng sî chÝnh lµ nh÷ng ¶o t−ëng vµ sù tù lõa dèi m×nh; sî sù thËt lµ ®iÒu nguy h¹i) ― ― ― vÒ çi g×?

vÒ chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc (nh÷ng t« nh−îng) vÒ chñ nghÜa t− b¶n hîp t¸c x· vÒ chñ nghÜa t− b¶n kinh tÕ t− nh©n.

N B vµ vÒ

th−¬ng nghiÖp

V . I . L ª - n i n

598

16. Thùc chÊt nhiÖm vô cña cuéc rót lui nµy: liªn kÕt víi nÒn kinh tÕ n«ng d©n, tháa m·n nh÷ng nhu cÇu kinh tÕ cÊp b¸ch nhÊt cña hä, x©y dùng khèi liªn minh kinh tÕ v÷ng ch¾c, tr−íc hÕt n © n g c a o çc lùc l−îng s ¶ n x u Ê t , kh«i phôc c«ng nghiÖp lín.

T h−¬ n g n g h i Ö p , doanh sè (d−íi sù kiÓm so¸t cña nhµ n−íc) cña c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp.

17. Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng vµ doanh sè cña nã trong ba th¸ng gÇn ®©y.

Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng. Sù ph¸t triÓn cña th−¬ng nghiÖp néi ®Þa:

doanh sè cña

Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng

triÖu róp

vµng

% chi phÝ (cña tÊt c¶) ®èi víi

doanh sè

thu mua lóa m× vµ cá kh« triÖu

pót

1921 IX. ― 36 tû róp X. ― 116 " " XI. ― 227 " "

1 3 6

231/4% 13% 12%

10 ngµy cña

VIII. ― 0.5 IX. ― 2.3 X. ― 1.5 XI. ― 2.7 XII. ― 1.1

18. N ¹ n ® ã i vµ cuéc ®Êu tranh chèng n¹n ®ãi. ViÖc thùc hiÖn mét çch t−¬ng ®èi thµnh c«ng nhiÖm vô cung øng lóa gièng cho vô gieo trång mïa thu 1921.

C ¬ q u a n q u ¶ n l ý v i Ö n t r î M ü , s ù g i ó p ® ì c ñ a c « n g n h © n n−íc ngoµi.

Nh÷ng b¸o ço tØ mØ cña Ca-li-nin, cña Ca-mª-nÐp, cña ¤-xin-xki.

§· nhËn ®−îc 2.6 triÖu pót, gÇn 630 ngh×n róp vµng.

Ca-li-nin.


599

NB 18 b i s 1 ) V i Ö c c ¶ i t i Õ n n Ò n k i n h t Õ n « n g n g h i Ö p c ñ a n « n g d © n .

H¹t gièng thuÇn chñng trong çc v−ên −¬m do nhµ n−íc

lËp nªn

1921 ― 60 000 pót sang 1922 ― 300 000

§· cÊp gièng cho 15 tØnh bÞ ®ãi . 12 triÖu pót §· gieo (trong çc tØnh Êy?) . . . . 3.6 triÖu ®ª-xi-a-tin = 75% ®Êt canh t¸c vô thu n¨m 1920 Khu vùc bÞ ®ãi mét phÇn . . . . 102% s¶n xuÊt . . . . . 123" diÖn tÝch

®Êt canh t¸c tiªu thô . . . . . . 126" vô thu

18. ter. 2) KÕt qu¶ cña thuÕ l−¬ng thùc. De f i z i t . Chóng ta mua ë n−íc ngoµi vµ dï sao vÉn lµ Defizit.

§em hÕt søc ra, xóc tiÕn b»ng bÊt cø çch nµo...

19. Nh÷ng dÊu hiÖu yÕu ít, bÐ nhá, nh−ng dï sao vÉn lµ nh÷ng dÊu hiÖu cña sù t¸i h−ng:

Nhiªn liÖu:

triÖu pót

Tæng sè

vïng §«n-b¸t tÝnh theo ®Çu thî má

vïng §«n-b¸t

1920 ― 272.6 1921 ― 350.0

466 536

1 21

XI. n¨m 1921 ― 1 631 pót. 1921 ― 3 4 0 0 "

1) ― m é t l Ç n n ÷ a 2) ― lÇn thø ba

V . I . L ª - n i n

600

nhËp qua s«ng V«n-ga

DÇu má 233 triÖu pót 1920 255 triÖu pót 1921 Than bïn 1920 : 93 triÖu pót 1921 : 139 " "

103 166.9

Cñi M á t h a n b ï n d ï n g s ø c n − í c : 1921 ― 21/2

than bïn khai th¸c b»ng m¸y

hót

― 1.1 triÖu pót than bïn

R¸t-tsen-c« α) 1922 ― 20 " ®Õn 10 triÖu pót

M«-r«-dèp Men-si-cèp Cl¸t-x«n KiÕc-pi-ts¬-ni-cèp

(10 ®Æt mua ë §øc) β) Côc khai th¸c than bïn b»ng thñy lùc ®· ph¸t minh: ®· t×m ra ph−¬ng ph¸p nh©n t¹o lµm kh« than bïn trong vßng vµi giê ®ång hå.

§· ®Æt mua ë § ø c c¶ thiÕt bÞ nhµ m¸y sÏ lµm kh« than bïn vµ chÕ biÕn thµnh bét than bïn "ch¸y víi hÖ sè h÷u Ých còng cao nh− nhiªn liÖu tèt nhÊt ― dÇu má".

20. LuyÖn kim ? Khu gang thÐp miÒn Nam.

gang Khu gang thÐp miÒn Nam: triÖu ngh×n pót pót

tr−íc chiÕn tranh... 257 ― g a n g b×nh qu©n hµng 1920.... 6.2 th¸ng trong nöa n¨m ®Çu 1921.... 69.7 1921.... 7.4 X... 131.9 XI...270.8


601

Çc xÝ nghiÖp cña Rót-ghÐc-x¬? Nhµ m¸y Na-®ª-gi¬-®in-xki (gÊp ®«i??) + than ®¸ ë Xi-bi-ri

U-ran sù gióp ®ì cña Ham-m¬ vµ çc t« nh−îng cña «ng ta

?

lóa m× 1 triÖu pót trong ®ã

0.9 triÖu pót cho U-ran

21. C«ng nghiÖp ngh×n pót dÖt? 1) Sîi b«ng . . . . 1920 : 825 1921 : 1080 = 6.1% tr−íc chiÕn tranh 22. Tæng côc kinh tÕ n«ng nghiÖp?

sè l−îng n«ng tr−êng quèc doanh trong ngµnh c«ng nghiÖp ®Êt ®ai cña n«ng tr−êng . . . ®Êt ®· trång " " . . . . % ®Êt ®ai kh«ng trång trät

1919 233

44 ngh×n ®ª-xi-a-tin 5 ngh×n ®ª-xi-a-tin 74%

1922 1080 202 ngh×n ®ª-xi-a-tin 130 ngh×n ®ª-xi-a-tin 21%

23. C«ng cuéc ®iÖn khÝ hãa. B¸o ço vÒ §¹i héi VIII çc çn bé kü thuËt ®iÖn cuèn s¸ch cña Cr¬-gi-gia-nèp-xki202 s¾p tíi vµo mïa xu©n 1922 sÏ hoµn thµnh Nhµ m¸y ®iÖn Ca-si-ra vµ ót-ki-na Da-vèt

In trªn b¸o "§ ê i s è n g k i n h tÕ" 203

nhµ m¸y ®iÖn 1918 vµ 1919 . . . . . 51 1920 vµ 1921 . . . . . 221

nhµ m¸y

" "

ngh×n kw 3.6

12.3

nhµ m¸y ®iÖn 1920: 136 1921: 85

― ―

ngh×n kw 9.5 2.8

1) Trong b¶n th¶o V. I. Lª-nin ®· g¹ch bá ®iÓm nµy.

gÊp 26 lÇn

( )( )

V . I . L ª - n i n

602

24. Cßn mét mÆt n÷a hÕt søc quan träng cña "chÝnh s¸ch kinh tÕ míi": viÖc häc tËp kinh doanh, ― "h¹ch to¸n kinh tÕ" ― nh÷ng quan hÖ qua l¹i ®óng ®¾n h¬n gi÷a çc ban qu¶n trÞ nhµ m¸y vµ çc tæ chøc c«ng ®oµn.

Çc tæ chøc c«ng ®oµn cã thÓ vµ ph¶i häc tËp: häc kh«ng ph¶i chØ theo çi lèi lµ lËp tøc qu¬ ngay lÊy, mµ lµ nh×n cÈn thËn, ch¨m chó xem xÐt, c©n nh¾c vµ nghiÒn ngÉm kÕt qu¶.

Chóng ta ®· b¾t ®Çu häc tËp mét çch nghiªm tóc h¬n, tÊt c¶ chóng ta, ®¶ng, çc c¬ quan nhµ n−íc, çc c«ng ®oµn, chóng ta kh«ng häc tËp Çm Ü mµ häc tËp ch¨m chó h¬n, cã suy nghÜ nghiÒn ngÉm h¬n, nghiªm tóc h¬n, çch x©y dùng kinh tÕ, çch qu¶n lý çc xÝ nghiÖp kinh tÕ, çch kh«i phôc vµ tiÕn hµnh nÒn c«ng nghiÖp lín, çch thiÕt lËp nh÷ng quan hÖ ®óng ®¾n gi÷a nhµ n−íc v« s¶n vµ n«ng d©n.

con bu«n vµ

thãi tù kiªu cña çc tæ chøc c«ng ®oµn

vµ §¶ng céng s¶n

on a le dÐfaut de ses

qualitÐs1)

25. Sau b−íc ngoÆt chÝnh trÞ cÇn ph¶i cã mét thêi gian dµi ®Ó tiªu hãa nã (vµ cµng nhiÒu nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt nhá, cµng > nh÷ng ng−êi mï ch÷ th× cµng l©u).

C«ng t¸c v¨n hãa vµ c«ng t¸c kinh tÕ. "ViÖc nhá"? V©ng, nhá, nh−ng hiÖn nay lµ then chèt. ViÖc chuyÓn tõ cao trµo chÝnh trÞ hÕt søc vÜ ®¹i

trªn thÕ giíi viÖc hoµn thµnh cuéc çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n

viÖc rót ra khái cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa ChÝnh quyÒn x«-viÕt 1) ― Nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña con ng−êi d−êng nh− lµ sù tiÕp tôc cña

nh÷ng −u ®iÓm cña hä


603

×

×{

×

sang thµnh tùu k i n h t Õ vÜ ®¹i nhÊt trªn thÕ giíi Lßng ham muèn kh¸t khao häc tËp häc tËp c¶ trong nhµ tr−êng vµ c¶ ngoµi nhµ tr−êng vµ häc tËp ph¸t triÓn kinh tÕ.

ë ® © y p h ¶ i m Ê t h µ n g c h ô c n¨m. Sù ph¸t triÓn cña kh¸t väng häc tËp ®−îc thÓ hiÖn rÊt th« s¬ vµ kh«ng chÝnh x¸c 1920 1921 phßng ®äc s¸ch . . . . 34 ngh×n 37 (+ 10%) häc sinh trong çc tr−êng kü thuËt d¹y nghÒ . . . . . . . 47 ngh×n 95 ngh×n (+ 100%) tr−êng bæ tóc c«ng n«ng (häc sinh) . . . . . . . 17 ngh×n 41 ngh×n (+ 143%)

N B ñ y b a n ® Æ c b i Ö t t o µ n N g a : 2 5 b i s V i Ö c n © n g c a o t Ý n h h î p p h ¸ p c ñ a

ñ y b a n ® Æ c b i Ö t t o µ n N g a v µ v i Ö c c ¶ i c ¸ c h ñ y b a n ® ã

26. KÕt qu¶. ë ® Ê y . Nh÷ng nhiÖm vô cña hµng mÊy tuÇn, mÊy th¸ng

NhiÖm vô cña chóng ta = nhiÖm vô thÕ giíi: mét nÒn c«ng nghiÖp lín (thiÓu sè d©n c−) vµ hµng tr¨m triÖu tiÓu n«ng l¹c hËu.

Vµ chóng ta s Ï g i ¶ i q u y Õ t n h i Ö m v ô Ê y : th¾ng lîi cuèi cïng cña chñ nghÜa x· héi trªn thÕ giíi.

ViÕt xong chËm nhÊt ngµy 23 th¸ng Ch¹p 1921



604

dµn bµi luËn c−¬ng "vÒ vai trß vµ nhiÖm vô

cña c«ng ®oµn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn

cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi"1)

1

1. ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi ― cã nghÜa lµ mét giai ®o¹n ph¸t triÓn míi (vµ mét b−íc ngoÆt míi) trong ho¹t ®éng cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt ®ang thùc hiÖn b−íc qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi ― ®ßi hái ph¶i xem xÐt l¹i mét lÇn n÷a vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng ®oµn vµ vÒ mÆt nµy ph¶i tÝnh ®Õn c¶ mét lo¹t t×nh huèng míi. (1) sù n¶y sinh vµ sù dung n¹p chñ nghÜa t− b¶n (2) çc xÝ nghiÖp quèc doanh theo nh÷ng nguyªn t¾c

míi (3) toµn bé b−íc qu¸ ®é theo mét nhÞp ®é míi, th«ng

qua nh÷ng con ®−êng míi, "mét sù ®i vßng míi". 2. 2. Çc xÝ nghiÖp kinh tÕ t− nh©n, t− b¶n chñ nghÜa. ViÖc

b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých cña giai cÊp c«ng nh©n. 5. 3. B¶o vÖ chñ yÕu kh«ng ph¶i lµ b»ng b·i c«ng (tuyÖt

nhiªn kh«ng tõ bá b·i c«ng nãi chung) mµ b»ng viÖc khiÕu n¹i lªn çc c¬ quan cña nhµ n−íc c«ng nh©n.

1) Xem tËp nµy, tr. 417 - 432.

Dµn bµi luËn c−¬ng "VÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng ®oµn…"

605

3. 4. " S ù k h « n g l ç v è n " vµ "tÝnh sinh lîi nhuËn" cña çc xÝ nghiÖp quèc doanh. Còng lµ b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých cña giai cÊp c«ng nh©n.

4. 5. Sù kh¸c nhau c¨n b¶n gi÷a ®Êu tranh giai cÊp (vÉn cã vµ sÏ cã ®Êu tranh giai cÊp chõng nµo cßn cã giai cÊp) trong nhµ n−íc mµ chÝnh quyÒn n»m trong tay giai cÊp t− s¶n vµ ®Êu tranh giai cÊp trong nhµ n−íc mµ chÝnh quyÒn n»m trong tay giai cÊp c«ng nh©n (b·i c«ng vµ vai trß cña b·i c«ng).

6. Th¸i ®é ®èi víi viÖc

qu¶n lý çc xÝ nghiÖp. ChÕ ®é thñ tr−ëng vµ sù kh«ng can thiÖp.

toµn bé chÝnh quyÒn

ad 6 1). Th¾ng lîi ®ßi hái toµn vÑn chÝnh quyÒn. Th«ng qua çc ban qu¶n trÞ nhµ m¸y ― c¶ quÇn ¸o lao ®éng vµ cung cÊp çc thø vµ tiÒn c«ng vµ viÖc Ên ®Þnh møc cung cÊp vµ tr¶ c«ng. KiÓu ― chÕ ®é thñ tr−ëng. Sù kh«ng can thiÖp.

7. Häc tËp qu¶n lý. §ã lµ then chèt: (α) Tham gia vµo çc + viÖc tuyªn truyÒn c¬ quan. cho s¶n xuÊt (β) §¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt.

1) ― vÒ ®iÓm 6

V . I . L ª - n i n

606

(

( (

) )

1

(γ) Th«ng tin ®Çy ®ñ vµ th¶o luËn.

(δ) ViÖc ®Ò cö çc øng cö viªn, tÝnh to¸n, ®¸nh gi¸, ®iÒu ®éng hä.

+ c«ng t¸c cã kÕ ho¹ch

+ tõ viÖc thu mua nguyªn liÖu ®Õn viÖc tiªu thô

NB

+(ε) ViÖc häc tËp th«ng qua sù gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ c«ng viÖc cña çc nhµ kinh d o a n h t− n h © n

+ tßa ¸n kû luËt. ad 7 ph©n bè cung cÊp

x©y dùng (tham gia vµo viÖc x©y dùng) çc tiªu chuÈn th¶o luËn viÖc cho thuª.

+ Kh«ng ph¶i lµ

tuyªn ng«n + kh«ng ph¶i lµ

"chÝnh trÞ cao xa"ad 7: Vai trß cña c«ng ®oµn trong çc c¬ quan kinh tÕ vµ c¬

quan nhµ n−íc cña nhµ n−íc v« s¶n. (1) Tham gia vµo viÖc t h µ n h l Ë p çc c¬ quan

kinh tÕ vµ çc c¬ quan n h µ n − í c th¶o luËn vÒ çc øng cö viªn; ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt

çc ñy viªn çc ban l·nh (2) vµ trong çc c¬ quan Êy ®¹o, nh÷ng ng−êi trî lý cho çc chuyªn gia vµ v.v.1) 2. (3) §µo t¹o nh÷ng çn bé hµnh chÝnh tõ c«ng nh©n

hµng chôc ng−êi giái vµ hµng tr¨m ng−êi kh¸ hµng tr¨m ng−êi −u viÖt vµ hµng ngh×n ng−êi kh¸.

(4) TÝnh to¸n mét çch cã hÖ thèng vµ lËp danh s¸ch øng cö viªn.

1) ― vice versa ― ng−îc l¹i


607

3. (5) ®Æc biÖt, ― tham gia vµo çc c¬ quan kÕ ho¹ch.

(6) Tham gia vµo viÖc th¶o luËn cña çc c¬ quan nhµ n−íc vÒ tÊt c¶ çc vÊn ®Ò c«ng nghiÖp vµ çc vÊn ®Ò qu¶n lý c«ng nghiÖp.

4. (7) Tuyªn truyÒn cho s¶n xuÊt.

5. (8) T×m hiÓu mét çch cã hÖ thèng toµn bé chu kú c«ng t¸c c«ng nghiÖp, tõ viÖc thu mua nguyªn liÖu ®Õn viÖc b¸n s¶n phÈm.

6. (9) ®Æc biÖt:

viÖc x©y dùng çc biÓu l−¬ng vµ çc tiªu chuÈn cung cÊp tßa ¸n kû luËt víi ®iÒu kiÖn lµ thËt sù ph©n ®Þnh ranh giíi víi lÜnh vùc qu¶n lý, víi vai trß cña ®¶ng céng s¶n vµ ChÝnh quyÒn x«-viÕt...

ad 6 (10) tßa ¸n kû luËt ― kh«ng tho¸i hãa thµnh nh÷ng tßa ¸n th−êng.

7. (α) giai cÊp v« s¶n = chç dùa giai cÊp cña nhµ n−íc ®ang qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi.

(β) c«ng ®oµn = ng−êi céng sù víi chÝnh quyÒn nhµ n−íc, do ®¶ng céng s¶n l·nh ®¹o, trong toµn bé c«ng t¸c kinh tÕ cña nã.

(γ) tr−êng häc chñ nghÜa céng s¶n vµ ®Æc biÖt lµ tr−êng häc qu¶n lý.

ΣΣ Häc tËp qu¶n lý. Träng t©m kh«ng ph¶i lµ chÝnh trÞ chung chung hoÆc chÝnh trÞ cao xa (cho viÖc nµy ®· cã ®¶ng céng s¶n vµ ChÝnh quyÒn x«-viÕt), mµ lµ c«ng t¸c thùc tÕ, thiÕt thùc, d¹y cho quÇn chóng biÕt qu¶n lý.

V . I . L ª - n i n

608

8. Mét sù kÕt hîp kh«ng tr¸nh khái ®−îc cña hai chøc n¨ng cã m©u thuÉn víi nhau:

ad 14?

thuyÕt phôc vµ c−ìng bøc b¶o vÖ vµ g©y søc Ðp

võa theo kiÓu qu©n sù võa kh«ng theo kiÓu qu©n sù

M©u thuÉn cña cuéc sèng sinh ®éng: ®ã lµ toµn bé then chèt cña vÊn ®Ò.

8. 9. L i ª n h Ö v í i q u Ç n c h ó n g . Sèng trong lßng quÇn chóng. BiÕt t©m tr¹ng quÇn chóng. BiÕt t Ê t c ¶ . HiÓu quÇn chóng. BiÕt ®Õn víi quÇn chóng. Giµnh ®−îc lßng tin tuyÖt ®èi cña quÇn chóng. Nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o kh«ng ®−îc t¸ch rêi khái quÇn chóng bÞ l·nh ®¹o, ®éi tiªn phong kh«ng ®−îc t¸ch rêi khái toµn bé ®éi qu©n lao ®éng.

ad 8? 10. BiÕt kÕt hîp thuyÕt phôc víi c−ìng bøc. ad 14? 5 b i s? 11. ChuyÓn sang tham gia t ù n g u y Ö n vµo c«ng ®oµn.

QuyÒn h¹n vµ nghÜa vô. Tr−êng häc chñ nghÜa céng s¶n: kh©u trung gian gi÷a mét tÇng líp hoµn toµn kh«ng ph¸t triÓn vµ ®¶ng.

12. Th¸i ®é ®èi víi çc chuyªn gia. Tr¸nh hai th¸i ®é cùc ®oan. Nh÷ng vô ¸m s¸t vµ tù s¸t (¤n-®en-boãc-ghe?). VÝ dô. Mét sù nhôc nh·.


609

ad 14? 13. Kh«ng phØnh nÞnh quÇn chóng, kh«ng t¸ch rêi khái quÇn chóng.

14. Thèng nhÊt, ― gi¶i quyÕt çc vô xung ®ét ― gi¶i quyÕt m©u thuÉn:

®¶ng céng s¶n + Quèc tÕ céng s¶n

15. ChÊn chØnh tÇng líp l·nh ®¹o bªn trªn, chuyÓn nh÷ng ng−êi kh«ng thÝch hîp sang çc ngµnh kh¸c.

9: (1) (2) (3)

(4)

αα)

ββ)

thuyÕt phôc vµ c−ìng bøc... b¶o vÖ vµ g©y søc Ðp... tÝnh ®Õn nh÷ng thµnh kiÕn vµ sù l¹c hËu ― kh«ng nu«ng chiÒu, vµ kh«ng phØnh nÞnh, mµ n©ng ®ì... võa theo kiÓu qu©n sù ― võa kh«ng theo kiÓu qu©n sù... nh÷ng m©u thuÉn cña bÊt cø tr−êng häc nµo (tr−êng häc chñ nghÜa céng s¶n) ― " ― cña thêi kú qu¸ ®é.

Hai kÕt luËn thùc tÕ: (1) sù lÞch thiÖp (2) Quèc tÕ céng s¶n.

10: C«ng ®oµn vµ çc chuyªn gia. (1) Nh÷ng vô ¸m s¸t çc kü s− t¹i U-ran vµ vïng §«n-

b¸t. (2) Vô ¤n-®en-boãc-ghe tù tö. (3) Téi cña ®¶ng céng s¶n vµ ChÝnh quyÒn x«-viÕt nhiÒu h¬n lµ cña c«ng ®oµn. (4) VÊn ®Ò kh«ng ph¶i lµ téi lçi. C«ng t¸c nÆng nÒ nhÊt, ph¶i lµm thËt th−êng xuyªn hµng ngµy lµ cña c«ng ®oµn.

V . I . L ª - n i n

610

(5) Nh− con ng−¬i cña m¾t ― nÕu kh«ng thÕ th× o.

11: Vai trß ®Æc biÖt cña nÒn d©n chñ tiÓu t− s¶n ( n h ÷ n g n g−ê i x · h é i c h ñ n g h Ü a - c ¸ c h m ¹ n g v µ n h ÷ n g n g−ê i m e n - s ª - v Ý c h v µ n h ÷ n g k Î v « c h Ý n h p h ñ c h ñ n g h Ü a ) ― nh÷ng kÎ cuèi cïng b¶o vÖ vÒ t− t−ëng chñ nghÜa t− b¶n trong phong trµo c«ng ®oµn.

Tr−êng ®Êu tranh chñ yÕu chèng l¹i chóng, t r i Ö t ® Ó t h ñ t i ª u chóng.

2

1. ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ c«ng ®oµn.

2. Chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc vµ çc c«ng ®oµn.

3. H¹ch to¸n kinh tÕ cña çc xÝ nghiÖp quèc doanh vµ çc c«ng ®oµn.

4. Sù kh¸c nhau c¨n b¶n gi÷a ®Êu tranh giai cÊp trong mét nhµ n−íc cã chÝnh quyÒn nhµ n−íc t− b¶n chñ nghÜa vµ ®Êu tranh giai cÊp trong mét nhµ n−íc cã chÝnh quyÒn nhµ n−íc v« s¶n. 5. Ph−¬ng thøc b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n.

5. ChuyÓn sang tham gia tù nguyÖn vµo çc c«ng ®oµn.

6. Th¸i ®é cña çc c«ng ®oµn ®èi víi viÖc qu¶n lý çc xÝ nghiÖp.

7. Vai trß cña c«ng ®oµn trong ho¹t ®éng kinh tÕ cña nhµ n−íc v« s¶n.

4 + ? 4 .


611

8. Liªn hÖ víi quÇn chóng v« s¶n, coi ®ã lµ nhiÖm vô chñ yÕu vµ lµ c¬ së cña çc c«ng ®oµn

"tr−êng häc chñ nghÜa céng s¶n".

9. Nh÷ng mÆt m©u thuÉn cña nhiÖm vô cña c«ng ®oµn trong thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi.

(8 + 10 + 13)

9. Nh÷ng m©u thuÉn ngay trong vÞ trÝ cña c«ng ®oµn d−íi chÕ ®é chuyªn chÝnh v« s¶n.

ad. 9. 10. Çc ph−¬ng thøc gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn Êy.

10. 11. C«ng ®oµn vµ "çc chuyªn gia".

11. 12. NhiÖm vô chÊn chØnh thµnh phÇn l·nh ®¹o cña c«ng ®oµn.

ViÕt xong ngµy 28 - 30 th¸ng Ch¹p 1921

§¨ng lÇn ®Çu n¨m 1958 trªn t¹p chÝ "Ng−êi céng s¶n", sè 6


612

çc ®Ò c−¬ng bµi "bót ký cña mét

nhµ chÝnh luËn" 1)

1

Dµn bµi bµi b¸o 204

a "VËn ®éng viªn leo nói"... ë Hy-ma-lai-a. b Lª-vy vµ Xe-ra-ti + 2 vµ 21/2. c Kh«ng cã Èn ý. d "Thãi tù kiªu céng s¶n chñ nghÜa".

Cai trÞ qu¸ møc, TrÝch T«-®oãc-xki, tr. 61 - 62 205.

e "MÆt trËn thèng nhÊt" cña giai cÊp v« s¶n T©y ¢u vµ cuéc bÇu cö ë Anh.

Th¸i ®é ®èi víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch.

6. Trong Σ2) quan ®iÓm céng s¶n ng¾n gän vµ giai cÊp t− s¶n vµ s¸ng kiÕn t− s¶n mét çch chi tiÕt.

7. Nh÷ng viÖc nhôc nh· (TriÒu-tiªn) vµ nh÷ng vÊn ®Ò gay go khã kh¨n do mét cuéc "tiÕn c«ng" cã thÓ vµ ch¾c sÏ

1) Xem tËp nµy, tr. 510 - 521. 2) ― KÕt qu¶ lµ

NghÞ quyÕt vÒ c«ng ®oµn. Thêi kú tuyªn truyÒn b»ng s¾c lÖnh

Çc ®Ò c−¬ng bµi "Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn"

613

x¶y ra cña chóng vÒ vÊn ®Ò Gru-di-a, vµ quan träng vÒ nguyªn t¾c.

81).

ViÕt xong th¸ng Giªng 1922



2

I. vµ II. 1922. Dµn bµi vµ ®o¹n më ®Çu bµi: "Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn":

§ 1: VÒ chuyÖn leo lªn çc nói cao 2). "§Ó lµm vÝ dô" (1 ― 4) 206.

§ 11: "Kh«ng cã Èn ý" (4 ― 8). Mäi sù so s¸nh ®Òu khËp khiÔng 3). Cao h¬n tÊt c¶ çc cuéc çch m¹ng tr−íc.

VÒ 4)

α)) çch m¹ng d©n chñ t− s¶n ("ly dÞ vµ ng−êi chñ n« P. A. X«-r«-kin"). "Nhµ kinh tÕ" № 15)

§Æt thµnh ®Çu ®Ò bµi: VÒ Héi nghÞ Giª-n¬, vÒ

viÖc rót qu©n ®éi Nga ra khái Gru-di-a, vÒ viÖc hîp ph¸p hãa nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, vÒ chuyÖn s¨n ço vµ v. v. § " n h ÷ n g n g − ê i d © n c h ñ t h u Ç n t ó y ― h ä c ò n g ― l µ n h ÷ n g c h ñ n « " (còng lµ biÖn chøng). § "b é b a l ý t − ë n g " : M¸c-

1) V. I. Lª-nin ®· g¹ch bá toµn bé dµn bµi trong b¶n th¶o viÕt tay. 2) Trong b¶n th¶o viÕt tay, V. I. Lª-nin ®· g¹ch bá c©u nµy. 3) Trong b¶n th¶o viÕt tay, V. I. Lª-nin ®· g¹ch bá ®o¹n ng¾n nµy vµ çc

®o¹n sau. 4) ― Thµnh qu¶ mu«n ®êi 5) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 45,

tr. 35 - 37.

V . I . L ª - n i n

614

β))

γ))

viÖc rót ra khái cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa 1). Nhµ n−íc x«-viÕt.

tèp, TsÐc-nèp vµ nh÷ng ng−êi v« chÝnh phñ chñ nghÜa. "Lý t−ëng" ®èi víi çc nhµ t− b¶n: lý t−ëng - thuÇn tóy, ― ngu xuÈn, ― th«ng th¸i rëm, ― kh«ng ®−îc tÝch sù g×, ― gi¸o ®iÒu, ― thuËn tiÖn, ― cã ¶nh h−ëng (lý t−ëng cho viÖc thùc hiÖn nh÷ng t− t−ëng cña giai cÊp t− s¶n trong giai cÊp c«ng nh©n), ― bÊt lùc, ― ba hoa etc.

NB: Khi nµo th× cã thÓ coi lµ ®· ®Æt ®−îc nÒn mãng kinh tÕ x·

héi chñ nghÜa? Khi nµo th× viÖc trao ®æi s¶n phÈm víi n«ng d©n ®−îc b¶o ®¶m. Khi ng−êi n«ng d©n ®−îc tháa m·n vÒ mÆt kinh tÕ!! Sù rót lui

§èi víi th−¬ng nghiÖp: Quid est Ðconomiquement parlant? 2) Mèi liªn hÖ.

(IX.) (X.) (XI.) (XII.) NB: L i ª n h i Ö p t r u n g

− ¬ n g c ¸ c h î p t ¸ c x · t i ª u d ï n g 1 ― 3 ― 6 ― 16 3) = "mét nÒn kinh tÕ chuÈn bÞ cho chñ nghÜa x· héi"...

§èi víi chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc. (so víi IV. 1918)

NB: hµng tr¨m triÖu róp vµng lîi nhuËn

1) Trong b¶n th¶o viÕt tay, V. I. Lª-nin ®· g¹ch bá ®iÓm nµy vµ çc ®iÓm

tiÕp sau. 2) ― §ã lµ çi g× nÕu nãi vÒ mÆt kinh tÕ? 3) Xem tËp nµy, tr. 596.

NB


615

Ngay c¶ "bé ba lý t−ëng" (M¸c-tèp + TsÐc-nèp + Gn®m207) còng sÏ kh«ng lµm cho h− h¹i.

Çc tßa ¸n cña chóng ta vµ "chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc (NB)". Kh«ng ph¶i 150 triÖu róp mµ lµ

nhµ tï. + vµ trôc xuÊt ra n−íc

ngoµi.

§ v Ò k h ¸ i n i Ö m chñ n g h Ü a t − b ¶ n n h µ n − í c çch dïng biÖn chøng kh¸i niÖm nµy.

III: Lª-vy vµ Xe-ra-ti: lµ nh÷ng kÎ t¶ nhÊt trong sè nh÷ng ng−êi "ë bªn kia vËt ch−íng ng¹i".

§ IV: hiÖn nay: t×nh tr¹ng trong ®¶ng: I. N. XmiÕc-nèp C©u l¹c bé c·i v· Pèt-xª nhµ th¬ bªn trong, cßn bªn ngoµi: Lª-vy vµ Xe-ra-ti.

IV: Thãi kiªu ng¹o céng s¶n chñ nghÜa hoÆc thãi tù kiªu céng s¶n chñ nghÜa. TiÕng Nga tiÕn bé theo h−íng tiÕng Anh. ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi, ― ®¶ng céng s¶n, ― c«ng ®oµn, ― x«-viÕt, ― hîp t¸c x· c«ng nh©n, etc. Nh©n viªn b¸n hµng (th«ng minh, trung thùc, hiÓu biÕt, etc.) vs1) thãi kiªu ng¹o céng s¶n chñ nghÜa

(so víi IV. 1918). 1) ― versus ― so víi, ®èi víi

V . I . L ª - n i n

616

§ x © y d ù n g c h ñ n g h Ü a c é n g s ¶ n b » n g b µ n t a y a i ? TrÝch cña T«-®oãc-xki, tr. 61 - 62.

Mét tr¨m ng−êi t− s¶n vs 100 ng−êi céng s¶n.

"... KÎ nµo cai trÞ qu¸ møc..." ®a sè chóng ta cai trÞ ch−a ®ñ møc

NghÞ quyÕt vÒ çc c«ng ®oµn, "tinh thÇn" cña nã vµ th¸i ®é cña "thãi tù kiªu céng s¶n chñ nghÜa" ®èi víi nã.

T h ê i k ú t u y ª n t r u y Ò n b » n g s ¾ c l Ö n h vµ thêi kú kh¸c.

C«ng t¸c v¨n hãa " ® Ç u ã c s Ý n h v ¨ n h ã a " v µ n h ÷ n g v i Ö c n h á ... Nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû XIX?

... b»ng çc ®¶ng hoÆc çc trµo l−u d©n chñ tiÓu t−

s¶n... V: Th¸i ®é ®èi víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch (+ nh÷ng

ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ n h ÷ n g n g − ê i v « c h Ý n h p h ñ c h ñ n g h Ü a ) vµ mÆt trËn thèng nhÊt.

§ 1. B«-n«-mi vµ Ai-r¬-len + Gru-di-a. Dù luËt cña chóng ta, cßn bªn çc anh, çc ngµi d©n chñ - x· héi ë §øc? vµ çc ®¶ng t− s¶n kh¸c?

Kh«ng < 5 n¨m trôc xuÊt ra n−íc ngoµi

b¾n. H a i m Æ t t r Ë n t o µ n t h Õ g i í i v µ " p h ¸ i t r u n g

g i a n " , "nh÷ng ng−êi nöa b«n-sª-vÝch", so s¸nh víi n g−ê i Ê n - ® é theo thuyÕt T«n-xt«i.

Cuéc bÇu cö ë Anh mét cuéc ®Êu tranh kh«ng nh©n nh−îng... vµ ...k h è i

l i ª n m i n h !!

( ).


617

Etwa 1): (α) VÒ çi h¹i cña sù n¶n lßng vµ vÒ lîi Ých cña th−¬ng

nghiÖp. (β) VÒ nÒn t¶ng cña kinh tÕ x· héi chñ nghÜa. (γ) §iÓn h×nh Vª-xi-ª-g«n-xc¬. (δ) VÒ "bé ba lý t−ëng". (ε) Nh÷ng ng−êi d©n chñ thuÇn tóy ― hä còng lµ nh÷ng

chñ n«. (ζ) VÒ Gru-di-a vµ Héi nghÞ Giª-n¬. (η) VÒ kh¸i niÖm chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc. (υ) VÒ mÆt trËn thèng nhÊt. Cuéc bÇu cö ë Anh. (ς) Thêi kú tuyªn truyÒn b»ng s¾c lÖnh. (χ) LÒ thãi l−êi biÕng kiÓu ¤-bl«-mèp. (λ) §Çu ãc sÝnh v¨n hãa vµ nh÷ng viÖc nhá. (µ) "Thãi kiªu ng¹o céng s¶n chñ nghÜa" vµ "thãi tù kiªu céng

s¶n chñ nghÜa". Nh©n viªn b¸n hµng. (ν) Hai mÆt trËn vµ ph¸i trung gian; ng−êi Ên-®é theo thuyÕt

T«n-xt«i. (ξ) ChÝnh trÞ vµ chñ nghÜa mÖnh lÖnh. (θ) VÒ th¸i ®é ®èi víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. ViÖc hîp ph¸p hãa hä.

In kh«ng ®Çy ®ñ lÇn ®Çu n¨m 1930 - 1931 trong V. I. Lª-nin Toµn tËp, tËp XXVII, in lÇn thø 2 - 3

In toµn v¨n lÇn ®Çu n¨m 1959 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXXVI


1) ― §¹i kh¸i

618

nh÷ng ®iÓm söa ®æi vµ nh÷ng nhËn xÐt dù th¶o

quy chÕ vÒ tiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy

tiÕng Nga kh«ng thÓ

nãi thÕ kh«ng thÓ nãi nh− vËy, thuéc vÒ c«ng viÖc bµn giÊy hoÆc c ã l i ª n q u a n ® Õ n c « n g v i Ö c b µ n g i Ê y ― nãi thÕ t è t h ¬ n.

..... 10. TÊt c¶ nh÷ng quyÕt ®Þnh cã tÝnh chÊt

quyÕt ®Þnh cña TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy tøc lµ nh÷ng quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÒ thùc chÊt, ngoµi nh÷ng quyÕt ®Þnh ®· ®−îc nªu lªn trong bµi 5, ®Òu göi lªn Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy. Tuy vËy nh÷ng quyÕt ®Þnh bé phËn mang tÝnh chÊt sù cè, ch¼ng h¹n nh−: nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu kh¸c nhau, viÖc thu thËp nh÷ng tµi liÖu cÇn thiÕt, ph−¬ng h−íng c«ng viÖc cho çc côc, ph©n côc, nh÷ng v¨n kiÖn gi¶i ®¸p ®ñ çc lo¹i cho nh÷ng sù chÊt vÊn cña çc vô, ®¬n tõ göi lªn TiÓu héi ®ång, vµ c¶ nh÷ng vÊn ®Ò qu¶n lý vµ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®Òu do TiÓu héi ®ång, nh©n danh b¶n th©n, gi¶i quyÕt døt kho¸t vµ kh«ng ph¶i göi lªn §¹i héi ®ång.

+ T«i ®Ò nghÞ thªm: nhÊt thiÕt ph¶i triÖu tËp ®¹i diÖn cña X«-viÕt M¸t-xc¬-va bµn vÒ tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn nã.

+ nhÊt thiÕt ph¶i triÖu tËp t Ê t c ¶ çc bé d©n ñy h÷u quan.

ViÕt xong th¸ng Hai 1922 In lÇn ®Çu n¨m 1945 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXXV


619

p h ô l ô c

P h ô l ô c

620

621

t ê k h a i c h o ® î t ® ¨ n g k ý t o µ n n g a c ¸ c ® ¶ n g v i ª n

§ ¶ n g c é n g s ¶ n ( b ) N g a Ngµy 13 th¸ng Hai 1922

Ban chÊp hµnh trung −¬ng

§¶ng céng s¶n Nga

ban thèng kª PhiÕu "A"

Sè 38

§¨ng ký toµn nga

c¸c ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n (b)

Nga

n¨m 1922

V« s¶n tÊt c¶ c¸c n−íc, ®oµn kÕt l¹i!

thµnh phè huyÖn

1. Chi bé thuéc ®Þa ph−¬ng nµo: lµng

M¸t-xc¬-vatæng

tØnh

Khu Da-m«-xc¬-v«-rª-tsi-ª khu

TiÓu khu Crem-li sè 1.

2. Tªn gäi xÝ nghiÖp (c¬ quan, ®¬n vÞ qu©n ®éi), n¬i chi bé ®−îc tæ chøc

Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, thÎ ®¶ng sè 224. 332

3. Tªn gäi tæ chøc ®¶ng ®· cÊp thÎ ®¶ng: §¶ng ñy Da-m«-xc¬-v«-rª-tsi-ª

4. Hä: U-li-a-nèp (Lª-nin). 5. Tªn vµ tªn ®Öm: Vla-®i-mia I-lÝch.

6. Nam hay n÷: Nam. 7. Tuæi: sinh n¨m 1870; sè tuæi: 52 tuæi.

8. TiÕng nãi th−êng dïng: tiÕng Nga. 9. Ngoµi ra, cßn nãi th¹o nh÷ng

thø tiÕng g×: Kh«ng nãi th¹o thø tiÕng nµo c¶.

Phô lôc

622

10. a) Cã theo t«n gi¸o nµo kh«ng (tÝn ®iÒu)? (cã hay kh«ng) t«n gi¸o nµo:

Kh«ng. b) NÕu kh«ng theo t«n gi¸o, th× tõ tuæi nµo: tõ 16 tuæi.

11. Sè ng−êi trong gia ®×nh tÝnh ®Õn lóc ®¨ng ký (kh«ng kÓ b¶n th©n):

sè ng−êi ph¶i nu«i: hai sè ng−êi cã lao ®éng: hai

12. Tr×nh ®é häc vÊn: a) cã ®äc th«ng viÕt th¹o kh«ng (cã hay kh«ng): Cã. b) nÕu ®· hoÆc ®ang häc, th× nãi râ: ―

B¶ng I. Tr×nh ®é häc vÊn

Lo¹i tr−êng häc (2 líp cña tr−êng thuéc héi ®ång ®Þa ph−¬ng; 4 líp ë thµnh phè; tr−êng kü thuËt chuyªn nghiÖp; çc líp häc buæi tèi vÒ «-t«; çc líp vÒ hµng kh«ng; tr−êng trung häc; tr−êng ®¹i häc;

tr−êng ®¶ng). Häc ngoµi nhµ tr−êng: "tù häc", "häc ë nhµ"

§· theo häc mÊy n¨m

Cã tèt nghiÖp tr−êng kh«ng

(cã, kh«ng, ®· th«i häc ë líp nµo, ®ang

häc)

13 14 15 a. §· tèt nghiÖp tr−êng

trung häc cæ ®iÓn n¨m 1887 vµ ®· qua kú

b. thi tèt nghiÖp ®¹i häc vÒ c. khoa luËt th× thi víi t−

çch thÝ sinh tù do håi n¨m 1891

8 n¨m (t¹i

tr−êng trung häc)

§· tèt nghiÖp tr−êng trung häc. §· qua kú thi tèt nghiÖp ®¹i häc, víi t− çch thÝ

sinh tù do.

Tê khai cho ®ît ®¨ng ký toµn Nga çc ®¶ng viªn §CS (b) Nga

623

16. NÕu cã nguyÖn väng muèn häc tËp, th× nãi râ muèn häc g× (häc v¨n

hãa, çc m«n khoa häc, çc m«n nghÖ thuËt, çc nghÒ ― cô thÓ m«n

nµo): _________________________________________________________

B¶ng II. Thµnh phÇn x· héi vµ d©n téc

Nh÷ng ng−êi cã quan hÖ ruét thÞt víi ng−êi khai

NghÒ chÝnh hoÆc viÖc lµm chñ yÕu, chøc

vô, cÊp bËc

§Þa vÞ trong nghÒ (lµ chñ cã thuª c«ng nh©n; lµ chñ kh«ng thuª c«ng nh©n; lµ

c«ng nh©n lµm thuª; lµ ng−êi lµm

nghÒ "tù do"; lµ chñ cho thuª nhµ;

néi trî)

Thµnh phÇn

d©n téc

17 18 19 20

1. ¤ng (bªn néi) . . t«i kh«ng biÕt

2. Cha . . . . . . . . . gi¸m ®èc çc tr−êng d©n lËp

3. MÑ . . . . . . . . . .

―

21. §Õn bao nhiªu tuæi th× sèng b»ng lao ®éng cña m×nh: tõ 27 tuæi (pháng chõng); lµm thuª hay lµm t¹i c¬ së kinh tÕ cña m×nh (h·y

g¹ch ë d−íi) viÕt s¸ch, b¸o.

22. a) NghÒ chÝnh vµ nghÒ chuyªn m«n tr−íc n¨m 1917. ViÕt s¸ch, b¸o.

b) Lµm nghÒ nµy bao nhiªu n¨m: gÇn 20 n¨m (1897 - 1917).

23. Nguån sèng chÝnh tr−íc n¨m 1914: viÕt s¸ch, b¸o vµ tiÒn trî cÊp cña ®¶ng. trong çc n¨m 1914 - 1917. Nh− trªn.

V . I . L ª - n i n

624

B¶ng III. Th©m niªn lao ®éng vµ th©m niªn phôc vô tõ n¨m 1917 cho ®Õn cuéc ®iÒu tra nµy

N¬i c«ng t¸c Lµm viÖc bao l©u

Tõ n¨m th¸ng nµo ®Õn n¨m

th¸ng nµo

Tæng céng thêi gian lµm viÖc Thêi gian

lµm viÖc

Tªn gäi xÝ nghiÖp (c¬ quan, ®¬n vÞ qu©n ®éi), n¬i ®· lµm viÖc Ýt nhÊt lµ

3 th¸ng vµ lµ n¬i ®ang lµm viÖc

Thµnh phè hay tØnh

Lo¹i c«ng viÖc

Lµm thuª, do ®Ó lùa chän hay bæ nhiÖm Th¸ng

n¨m Th¸ng n¨m

N¨m Th¸ng

24 25 26 27 28 29 30 31 32

A. Tõ n¨m 1917 cho ®Õn khi nhËn chøc vô hiÖn nay

a . . . . . . . . . . . . . . . . . . b . . . . . . . . . . . . . . . . . . c . . . . . . . . . . . . . . . . . . d . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ® . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

B. TÝnh ®Õn khi ®iÒu tra:

a. tõ X. 1917 lµ chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy

b. . . . . . . . . . . . . . . . . .

M¸t-xc¬-va

. . . . . . . . . . .

. . .

Theo sù bæ nhiÖm

. . . . . . . . . .

Tõ 25.

X 1917

. . . . . . . .

. . . . . . . .

4

. . . . . . .

3

. . . . . . .


625

33. TiÒn l−¬ng hµng th¸ng, møc gÇn ®©y nhÊt: (b»ng tiÒn): møc l−¬ng 17, l−¬ng chÝnh . . . . . . róp, toµn bé tiÒn l−¬ng

4 700 000 róp 208.

B¶ng IV. Tuæi ®¶ng

Thêi gian ë trong ®¶ng

Tªn gäi cña ®¶ng vµ cña ph¸i

§Þa vÞ trong tæ chøc ("çn bé chuyªn nghiÖp", ñy viªn trong ®¶ng ñy, bÝ th− ®¶ng ñy, çn bé tæ chøc, çn bé tuyªn

truyÒn, cæ ®éng, ®éi viªn chiÕn ®Êu, nh©n viªn kü thuËt, ®¶ng viªn

th−êng)

N¬i c«ng t¸c (thµnh, tØnh)

§−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng

(n¨m, th¸ng)

Ra khái ®¶ng (n¨m, th¸ng)

Tæng sè thêi gian ë trong

®¶ng (bao nhiªu n¨m, th¸ng)

34 35 36 37 38 39

§¶ng céng s¶n (b) Nga

çn bé chuyªn nghiÖp, ñy viªn Ban chÊp hµnh

trung −¬ng

M¸t-xc¬-va 1895 (trªn thùc tÕ)

― gÇn 27 n¨m

V . I . L ª - n i n

626

B¶ng V. Thêi gian ho¹t ®éng çch m¹ng

H × n h t h ø c t h a m g i a Sè lÇn

40 41

1. Vµo çc cuéc b·i c«ng kinh tÕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . ―

2. " " " " " chÝnh trÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tæng céng . . . . . . . . . . . . . . . .

―

3. Vµo çc cuéc biÓu t×nh chÝnh trÞ trªn ®−êng phè . . . . . ―

4. Vµo çc phong trµo sinh viªn . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1887) 5. Vµo çc tæ chøc bÝ mËt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nhiÒu lÇn 6. Vµo çc cuéc héi häp vµ mÝt-tinh quÇn chóng bÊt hîp

ph¸p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .

nhiÒu lÇn 7. Vµo çc ngµy héi häp, biÓu t×nh nh©n ngµy 1 th¸ng

N¨m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8. Vµo çc cuéc khëi nghÜa vò trang vµ çc ho¹t ®éng du

kÝch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ―

9. Vµo çc héi nghÞ cña ®¶ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10. Vµo çc ®¹i héi ®¶ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

HÇu nh− tÊt c¶ çc

lÇn

42. Thêi gian ngåi tï: a) ë tï: 1 n¨m 2 th¸ng; ®i ®µy qu¶n thóc: 3 n¨m ― th¸ng; bÞ ®i ®µy biÖt xø ― n¨m ― th¸ng; ®i l−u vong v× lý do chÝnh trÞ: GÇn 10 n¨m . . . . . . th¸ng; sè lÇn v−ît ngôc: ―

43. a) §· ®äc nh÷ng tê b¸o vµ t¹p chÝ nµo trong n¨m 1921 (h·y kÓ ra): çc lo¹i b¸o, t¹p chÝ kh¸c nhau. b) Mét çch th−êng xuyªn, thØnh tho¶ng, ch−a bao giê: kh«ng

th−êng xuyªn. c) NÕu ch−a bao giê ®äc, th× v× sao (kh«ng cã b¸o, kh«ng cã thêi giê,

kh«ng thÝch thó) ―― d) NÕu cã ®äc, th× ®äc ë ®©u (ë nhµ, ë chç lµm viÖc, ë th− viÖn, ë

phßng ®äc, ë çc b¸o t−êng): ë nhµ. 44. a) §ång chÝ lµ ®oµn viªn c«ng ®oµn tõ bao giê: tõ n¨m 19...

b) HiÖn nay cã tham gia c«ng t¸c c«ng ®oµn kh«ng (cã, kh«ng) kh«ng. c) NÕu cã tham gia th× tham gia c«ng t¸c g×: ――


627

B¶ng VI. Thêi gian tham gia qu©n ®éi víi t− çch lµ qu©n nh©n vµ chÝnh ñy

Thêi gian phôc vô Sè trËn chiÕn ®Êu

Tõ n¨m th¸ng nµo ®Õn th¸ng n¨m nµo

Tæng

cé

ng

Sè tr

Ën

chiÕ

n ®Ê

u

Sè

lÇn

bÞ

th−¬

ng

Tron

g qu

©n ®

éi

nµo

Binh

chñ

ng c

huyª

n m

«n (

bé b

inh,

kþ

binh

, ph¸

o bi

nh, c

«ng

binh

, kü

thuË

t)

Qu©

n hµ

m v

µ cÊ

p bË

c ca

o nh

Êt (

binh

sÜ,

sÜ q

uan)

n¨

m

th¸n

g n¨

m

th¸n

g

n¨m

th

¸ng

B¾n

nhau

Gi¸

p l¸

cµ

BÞ ®

¹n

BÞ ®

©m

§−î

c kh

en th−ë

ng

45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 1. Trong qu©n

®éi Nga hoµng

2. Trong qu©n ®éi b¹ch vÖ

3. Trong ®éi qu©n xanh

4. Trong Hång qu©n

57. NÕu kh«ng phôc vô trong qu©n ®éi, th× cã qua chÕ ®é toµn d©n luyÖn

tËp qu©n sù kh«ng (cã, kh«ng): Kh«ng. 58. Khi nµo phôc viªn ― th¸ng ― n¨m 19 ――

59. a) NÕu lµ d©n thµnh thÞ hoÆc c«ng nh©n, th× cã duy tr× nh÷ng mèi liªn

hÖ nµo víi n«ng th«n kh«ng (cã, kh«ng) ――

b) Nh÷ng liªn hÖ cô thÓ nh− thÕ nµo (cã riªng hoÆc chung víi

nh÷ng ng−êi kh¸c c¬ së kinh tÕ ― ruéng ®ång, v−ên c©y ¨n qu¶,

tr¹i nu«i ong vµ v. v.) ―

V . I . L ª - n i n

628

c) Sù tham gia cña b¶n th©n vµo c¬ së kinh tÕ ®ã thÓ hiÖn ë chç nµo (b¶n

th©n tham gia lao ®éng, ñng hé b»ng tiÒn). ― ―

Ghi chó:

Thµnh phè M¸t-xc¬-va . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ngµy 13 th¸ng Hai 1922

V. U-li-a-nèp (Lª-nin)

§¨ng lÇn ®Çu kh«ng ®Çy ®ñ (theo nguyªn v¨n trang ®Çu) n¨m 1924 trªn t¹p chÝ "Ngän löa nhá", sè 7

In toµn v¨n lÇn ®Çu (theo nguyªn v¨n) n¨m 1926 trong cuèn s¸ch: I. G. La-di-an. "Hå s¬ riªng" cña ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n (b) Nga V. I. U-li-a-nèp (Lª-nin)". M¸t-xc¬-va - Lª-nin-gr¸t, Nhµ xuÊt b¶n "C«ng nh©n M¸t-xc¬-va"

In theo tê khai do V. I. Lª-nin ®iÒn

V . I . L ª - n i n

629

d a n h m ô c c ¸ c v ¨ n k i Ö n m µ V . I . L ª - n i n ® · t h a m g i a

h i Ö u ® Ý n h

c h ó t h Ý c h

c ¸ c b ¶ n c h Ø d É n

t h © n t h Õ v µ s ù n g h i Ö p c ñ a V . I . L ª - n i n

Danh môc çc v¨n kiÖn mµ V. I. Lª-nin ®· tham gia hiÖu ®Ýnh

630

631

danh môc çc v¨n kiÖn

mµ V. i. Lª-nin ®· tham gia hiÖu ®Ýnh *

çc v¨n kiÖn cña quèc tÕ céng s¶n

"luËn c−¬ng vÒ viÖc x©y dùng vÒ tæ chøc çc §¶ng céng s¶n, vÒ nh÷ng ph−¬ng ph¸p vµ néi dung c«ng t¸c ®¶ng" ®−îc th«ng qua t¹i ®¹i héi iii quèc tÕ

céng s¶n

V. I. Lª-nin ®· hai lÇn (10 th¸ng S¸u vµ 9 th¸ng B¶y 1921) ®äc dù th¶o "LuËn c−¬ng" vµ göi nh÷ng nhËn xÐt cña m×nh cho çc t¸c gi¶ O. V. Cu-u-xi-nen vµ V. C¬-nen (xem tËp nµy, tr. 15 - 18, 67 - 68). "LuËn c−¬ng" ®· ®−îc ®−a ra th¶o luËn trong tiÓu ban vµ ®−îc §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n th«ng qua víi mét sè söa ®æi nhá vµo ngµy 12 th¸ng B¶y.

"luËn c−¬ng vÒ vÊn ®Ò s¸ch l−îc" ®−îc ®¹i héi iii quèc tÕ céng s¶n th«ng qua

V. I. Lª-nin ®· ®äc dù th¶o "LuËn c−¬ng" vµ göi nh÷ng nhËn xÐt cña

m×nh cho tiÓu ban vÒ s¸ch l−îc cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n chËm nhÊt lµ 10 th¸ng B¶y 1921 (xem tËp nµy, tr. 535). Nh÷ng ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin ®· ®−îc tiÓu ban vµ ®¹i héi th«ng qua.

luËn c−¬ng vÒ mÆt trËn thèng nhÊt ®· ®−îc Ban chÊp hµnh quèc tÕ céng s¶n th«ng qua

th¸ng ch¹p 1921 V. I. Lª-nin ®· ®äc vµ cã nh÷ng nhËn xÐt vÒ luËn c−¬ng mÆt trËn thèng

nhÊt ngµy 6 th¸ng Ch¹p 1921 (xem tËp nµy, tr. 338). Nh÷ng luËn c−¬ng ®· ®−îc söa ch÷a ®óng víi chØ dÉn cña Ng−êi.

* V× trong danh môc çc t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin cho ®Õn nay ch−a

t×m thÊy chØ cã th− tõ, nªn nã sÏ ®−îc ®−a vµo môc th− tõ trao ®æi trong çc tËp t−¬ng øng.


632

nghÞ quyÕt vÒ sù tham gia cña quèc tÕ céng s¶n vµo héi nghÞ dù ®Þnh häp cña tÊt c¶ çc tæ chøc

c«ng nh©n thÕ giíi V. I. Lª-nin ®· ®äc dù ¸n nghÞ quyÕt vµ göi nh÷ng ®Ò nghÞ cña m×nh vÒ

viÖc söa ®æi dù ¸n cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ngµy 23 th¸ng Hai 1921 (xem tËp nµy, tr. 495 - 497). Nh÷ng ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin ®−îc l−u ý trong nghÞ quyÕt ®· ®−îc Héi nghÞ toµn thÓ më réng lÇn thø nhÊt Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n th«ng qua ngµy 4 th¸ng Ba.

nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ xi toµn nga

§¶ng céng s¶n (b) Nga

vÒ s¸ch l−îc cña quèc tÕ céng s¶n Nh÷ng luËn c−¬ng do Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n khëi th¶o vÒ

mÆt trËn thèng nhÊt, mµ V. I. Lª-nin ®· cã nh÷ng ý kiÕn cña m×nh (xem tËp nµy, tr. 338), ®· ®−îc söa ch÷a phï hîp víi nh÷ng ý kiÕn ®ã vµ ®−îc Héi nghÞ XI cña ®¶ng th«ng qua. Nh÷ng ý kiÕn cña V. I. Lª-nin ®−îc ®−a vµo ®iÓm 19 cña nghÞ quyÕt.

vÒ vÊn ®Ò cñng cè ®¶ng, trªn c¬ së kinh nghiÖm

kiÓm tra thµnh phÇn ç nh©n cña ®¶ng V. I. Lª-nin ®· ®äc dù th¶o nghÞ quyÕt nµy vµ ®−a ra nh÷ng nhËn xÐt

cña m×nh ngµy 22 th¸ng Ch¹p 1921 (xem tËp nµy, tr. 351 - 352). NghÞ quyÕt ®· ®−îc viÕt l¹i theo tinh thÇn nh÷ng chØ dÉn cña V. I. Lª-nin.

çc nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vµ cña çc

héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga

nh÷ng kÕt luËn cña ph. e. §giÐc-gin-xki vÒ t×nh h×nh ngµnh vËn t¶i

VÊn ®Ò t×nh h×nh vËn t¶i ®· ®−îc héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh

trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga xÐt ngµy 8 th¸ng T¸m 1921. Héi nghÞ toµn thÓ ®· x¸c nhËn nh÷ng kÕt luËn cña Ph. E. §giÐc-gin-xki víi nh÷ng söa ®æi do V. I. Lª-nin ®Ò nghÞ (xem tËp nµy, tr. 102).


633

vÒ nh÷ng chØ thÞ cho Bé d©n ñy l−¬ng thùc V. I. Lª-nin ®· viÕt bæ sung cho nghÞ quyÕt nµy cña Bé chÝnh trÞ Ban

chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 5 hoÆc 6 th¸ng ChÝn 1921 (xem tËp nµy, tr. 144). NghÞ quyÕt ®−îc ®−a ra do cã nh÷ng khã kh¨n lín vÒ l−¬ng thùc vµ ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ th«ng qua ngµy 6 th¸ng ChÝn víi nh÷ng ®iÓm bæ sung cña V. I. Lª-nin.

vÒ viÖc thèng kª çc çn bé cã träng tr¸ch

vµ chÕ ®é ph©n phèi çn bé §iÓm bæ sung do V. I. Lª-nin ®Ò nghÞ ngµy 8 th¸ng M−êi 1921, ®· ®−îc

®−a vµo nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga (xem tËp nµy, tr. 166).

vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn tháa thuËn

víi nhãm X. rót-ghÐc-x¬ V. I. Lª-nin ®· viÕt nh÷ng ®Ò nghÞ dïng lµm c¬ së cho nghÞ quyÕt nµy

cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®−îc th«ng qua ngµy 15 th¸ng M−êi 1921 (xem tËp nµy, tr. 177). Nh÷ng söa ®æi cña V. I. Lª-nin vµo nghÞ quyÕt hiÖn cßn l−u trong Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«.

vÒ viÖc thµnh lËp ban chuyªn tr¸ch vÊn ®Ò

quy ®Þnh çc quü tiÒn l−¬ng §iÓm söa ®æi cña V. I. Lª-nin ngµy 29 th¸ng M−êi mét 1921 vµo dù

th¶o nghÞ quyÕt cña tiÓu ban cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®Ò nghÞ b·i bá Ban l−¬ng ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ th«ng qua ngµy 1 th¸ng Ch¹p (xem tËp nµy, tr. 324).

th«ng t− cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng

§¶ng céng s¶n (b) Nga "vÒ quan hÖ qua l¹i gi÷a çc ®¶ng ñy vµ çc ban t− ph¸p vµ thÈm vÊn"

V. I. Lª-nin tr×nh bµy nh÷ng nhËn xÐt cña m×nh vÒ thiÕu sãt trong

th«ng t− cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ngµy 16 th¸ng S¸u 1921 vÒ quan hÖ qua l¹i gi÷a çc c¬ quan ®¶ng vµ çc c¬ quan t− ph¸p vµ


634

thÈm vÊn trong hai th− ng¾n göi V. M. M«-l«-tèp (xem tËp nµy, tr. 300 - 301)

Nh÷ng nhËn xÐt cña V. I. Lª-nin ®· ®−îc ban biªn tËp ― thµnh lËp ngµy 8 th¸ng Ch¹p 1921 ― cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng l−u ý. Th«ng t− míi c«ng bè håi ®Çu th¸ng Giªng 1922 ®· nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt tuyÖt ®èi ph¶i t¨ng c−êng tr¸ch nhiÖm cña çc ®¶ng viªn cña ®¶ng tr−íc tßa ¸n.

"chØ thÞ cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy

vÒ viÖc thùc hiÖn nh÷ng nguyªn t¾c cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi"

"ChØ thÞ cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ viÖc thùc hiÖn nh÷ng

nguyªn t¾c cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi" ®· ®−îc so¹n th¶o th¸ng B¶y 1921 d−íi sù l·nh ®¹o trùc tiÕp cña V. I. Lª-nin (xem V¨n tËp Lª-nin, t. XX, tr. 101 - 116; V¨n tËp Lª-nin, t. XXXVI, tr. 276 - 278). Nh÷ng bæ sung cña V. I. Lª-nin vµo "LuËn c−¬ng vÒ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ" in trong tËp nµy (tr. 89 - 90) ®· ®−îc ®−a vµo "ChØ thÞ" do héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua vµ ®· ®−îc phª chuÈn t¹i phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ngµy 9 th¸ng T¸m.

"quyÕt ®Þnh vÒ nh÷ng biÖn ph¸p cñng cè

vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp" ®· ®−îc ®¹i héi IX çc x«-viÕt toµn nga th«ng qua

VÒ viÖc hiÖu ®Ýnh quyÕt ®Þnh nµy V. I. Lª-nin ®· viÕt trong th− ng¾n

cña m×nh göi V. M. M«-l«-tèp ngµy 25 th¸ng Ch¹p 1921: "T«i ®· ®äc qua, cã nh÷ng bæ sung n h á (b»ng mùc ®á)" (V¨n tËp Lª-nin, t. XXXV, tr. 300). QuyÕt ®Þnh ®· ®−îc ®¹i héi th«ng qua ngµy 26 th¸ng Ch¹p. Trong Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x« cßn l−u dù th¶o quyÕt ®Þnh víi nh÷ng bæ sung cña V. I. Lª-nin.

bé d©n luËt n−íc Céng hßa liªn bang

x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga ViÖc khëi th¶o bé d©n luËt n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ

nghÜa x«-viÕt Nga ®· ®−îc tiÕn hµnh d−íi sù l·nh ®¹o trùc tiÕp cña V. I. Lª-nin. Ng−êi ®· ®−a ra mét lo¹t ý kiÕn cã tÝnh nguyªn t¾c vµ


635

dïng lµm c¬ së vµ ®· ®¹t ®−îc viÖc thÓ hiÖn nh÷ng ý kiÕn ®ã vµo bé luËt (xem tËp nµy, tr. 484 - 490, 491 - 492). V. I. Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ vÒ bé d©n luËt cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga t¹i kú häp thø IV cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga khãa IX ngµy 31 th¸ng M−êi 1922 (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 45, tr. 288 - 291).

tuyªn bè vÒ viÖc thõa nhËn çc mãn nî

(c«ng hµm cña chÝnh phñ n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga göi çc chÝnh phñ

anh, ph¸p, ý, nhËt-b¶n vµ mü) V. I. Lª-nin ®· ®äc vµ cã nh÷ng nhËn xÐt vÒ dù th¶o c«ng hµm viÕt

trong th− göi G. V. Tsi-tsª-rin ngµy 24 th¸ng M−êi 1921 (xem tËp nµy, tr. 230 - 234). Nh÷ng ý kiÕn cña V. I. Lª-nin ®· ®−îc l−u ý khi hiÖu ®Ýnh lÇn cuèi cïng bøc c«ng hµm.

çc s¾c lÖnh vµ quyÕt ®Þnh

cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga, Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy

vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng s¾c lÖnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ tr×nh tù

cho thuª çc xÝ nghiÖp do Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao qu¶n lý. Ngµy 5 th¸ng B¶y 1921.

quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ tr¶ c«ng tËp thÓ cho lao ®éng cña çc nh©n viªn trong çc c¬ quan x«-viÕt. Ngµy 8 th¸ng B¶y 1921.

s¾c lÖnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ çc biÖn ph¸p c¶i thiÖn viÖc trang bÞ cho çc tr−êng vµ çc c¬ quan gi¸o dôc kh¸c. Ngµy 15 th¸ng ChÝn 1921.

quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng c¨n cø vµo b¸o ço cña tæng côc kinh tÕ n«ng nghiÖp cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vÒ çc biÖn ph¸p c¶i t¹o ®Êt trång ë çc n«ng tr−êng quèc doanh cña tØnh M¸t-xc¬-va. Ngµy 30 th¸ng ChÝn 1921.

quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ vÊn ®Ò çc ®iÒu kiÖn tháa thuËn víi nhãm x. rót-ghÐc-x¬. Ngµy 17 th¸ng M−êi 1921.


636

quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ vÊn ®Ò çc xÝ nghiÖp kh«ng thuéc diÖn cung cÊp cña nhµ n−íc ®−îc b¸n tù do çc s¶n phÈm. Ngµy 21 th¸ng M−êi 1921.

quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ viÖc chØ ®Þnh p. a. mª-xi-a-txÐp lµm b¸o ço viªn cña Bé d©n ñy n«ng nghiÖp trong Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng. Ngµy 1 th¸ng M−êi mét 1921.

quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ viÖc tÊt c¶ çc côc ph¶i tr×nh Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng b¶n thèng kª hµng th¸ng vµ biÓu ®å. Ngµy 2 th¸ng M−êi mét 1921.

quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ vÊn ®Ò mét sè Bé d©n ñy kh«ng tr×nh ®óng thêi h¹n cho ñy ban dù to¸n sö dông nguån vËt t− cña m×nh. Ngµy 4 th¸ng M−êi mét 1921.

hîp ®ång cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng víi nhãm tæ chøc c«ng nh©n mü. Ngµy 22 th¸ng M−êi mét 1921.

s¾c lÖnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy "vÒ viÖc trõng trÞ nh÷ng kÎ tè ço l¸o". Ngµy 24 th¸ng M−êi mét 1921.

s¾c lÖnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy "vÒ vÊn ®Ò ¸p dông viÖc tr¶ tiÒn mua b¸o". Ngµy 28 th¸ng M−êi mét 1921.

quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ viÖc cung cÊp lóa m× mua ë n−íc ngoµi vÒ cho vïng u-ran. Ngµy 2 th¸ng Ch¹p 1921.

Trong Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ

nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x« cßn l−u çc dù th¶o vµ nguyªn b¶n çc quyÕt ®Þnh nãi trªn víi nh÷ng bæ sung, nhËn xÐt vµ söa ®æi cña V. I. Lª-nin. PhÇn lín nh÷ng söa ®æi cho çc quyÕt ®Þnh nµy ®· ®−îc c«ng bè (xem tËp nµy, tr. 76 - 77, 175 - 176, 177 - 178, 300 - 301, 302, 303; V¨n tËp Lª-nin, t. XX, tr. 199, 331; V¨n tËp Lª-nin, t. XXXV, tr. 284 - 287; V¨n tËp Lª-nin, t. XXXVI, tr. 331, 342 - 343, 363).


637

g. m. Cr¬-gi-gia-nèp-xki. "göi çc nhµ phª b×nh cña chóng ta"

Ph−¬ng ¸n thø nhÊt bµi b¸o nµy V. I. Lª-nin ®· ®äc ngµy 2 th¸ng

B¶y 1921. Lª-nin ®· tr×nh bµy nh÷ng nhËn xÐt cña m×nh trong th− göi G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki ngµy 2 th¸ng B¶y (xem V¨n tËp Lª-nin, t. XXXVI, tr. 269 - 270).

"nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ vÊn ®Ò biÓu l−¬ng"

Çc luËn c−¬ng do çc ñy viªn cña TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy A.

X. Ki-xª-lÐp, A. A. Bi-ª-lèp vµ I-a. C. Ghin-®in th¶o. V. I. Lª-nin ®äc çc luËn c−¬ng ngµy 4 th¸ng ChÝn vµ ®−a ra mét lo¹t söa ®æi vµ bæ sung (xem V¨n tËp Lª-nin, t. XXIII, tr. 258 - 260).

nh÷ng luËn c−¬ng cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao "vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ"

V. I. Lª-nin ®· ®äc vµ ®−a ra nh÷ng nhËn xÐt vÒ luËn c−¬ng cña Héi

®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao ngµy 29 th¸ng M−êi mét 1921 (xem tËp nµy, tr. 582 - 588). Çc luËn c−¬ng, nh− ®· ®−îc nãi râ trong bøc th− göi kÌm theo cña t¸c gi¶ I. T. Xmin-ga, lµ ®Ó ®−a ra cho çc çn bé Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc, Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga vµ Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng th¶o luËn.

quy t¾c vÒ tiÓu Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy

ViÖc khëi th¶o dù th¶o quy t¾c vÒ TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®−îc

b¾t ®Çu theo s¸ng kiÕn cña V. I. Lª-nin do Ng−êi nªu lªn trong bøc th− göi A. §. Txi-u-ru-pa ngµy 15 th¸ng Hai 1922 (xem tËp nµy, tr. 447 - 448). Trong qu¸ tr×nh khëi th¶o, dù th¶o quy t¾c vÒ TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®· ®−îc Lª-nin viÕt l¹i vÒ c¨n b¶n (xem tËp nµy, tr. 448 - 453).

nh÷ng luËn c−¬ng cña Bé d©n ñy tµi chÝnh (nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña c−¬ng lÜnh

tµi chÝnh) V. I. Lª-nin ®· ®äc vµ ®−a ra mét lo¹t nhËn xÐt vÒ luËn c−¬ng ngµy 3

th¸ng Ba 1922 (xem tËp nµy, tr. 523 - 524).


638

®iÖn b¸o

®iÖn b¸o göi Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy U-cra-i-na. Ngµy 28 th¸ng S¸u 1921.

®iÖn b¸o göi tÊt c¶ çc Ban chÊp hµnh x«-viÕt tØnh. Gi÷a 19 vµ 21 th¸ng ChÝn 1921.

®iÖn b¸o göi i. n. xmiÕc-nèp. Ngµy 24 th¸ng ChÝn 1921.

®iÖn b¸o göi tÊt c¶ çc héi ®ång kinh tÕ miÒn, tØnh, tÊt c¶ çc Ban chÊp hµnh x«-viÕt khu, tØnh, huyÖn, çc ban khai th¸c gç vµ cung cÊp cho s¾t tØnh vµ tÊt c¶ çc çn bé phô tr¸ch çc tuyÕn ®−êng. Ngµy 27 th¸ng ChÝn 1921.

chÊt vÊn vÒ chiÕn dÞch gieo trång. Ngµy 4 th¸ng M−êi 1921.

§iÖn b¸o göi tÊt c¶ çc ñy ban l©m nghiÖp vµ çc ñy ban ®Æc biÖt tØnh. Ngµy 13 th¸ng M−êi 1921.

§iÖn b¸o th«ng t− göi tÊt c¶ çc chÝnh ñy l−¬ng thùc tØnh vµ çc ban n«ng nghiÖp tØnh. Ngµy 20 hoÆc 21 th¸ng M−êi 1921.

§iÖn b¸o göi tÊt c¶ çc héi ®ång kinh tÕ tØnh. Ngµy 22 th¸ng M−êi 1921.

®iÖn b¸o göi V. V. xt¸c-cèp. Ngµy 31 th¸ng M−êi 1921. Trong Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ

nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x« cßn l−u b¶n gèc vµ b¶n sao nh÷ng ®iÖn b¸o nãi trªn víi nh÷ng ®o¹n ghi thªm, ®o¹n chua thªm vµ bæ sung cña V. I. Lª-nin. PhÇn lín nh÷ng tµi liÖu nµy ®· ®−îc c«ng bè (xem V¨n tËp Lª-nin, t. XX, tr. 273; V¨n tËp Lª-nin, t. XXIII, tr. 94 - 95, 99 - 100, 103, 104, 114, 174).

639

C h ó t h Ý c h

1 §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n häp t¹i M¸t-xc¬-va tõ ngµy 22 th¸ng S¸u ®Õn ngµy 12 th¸ng B¶y 1921. Tham gia c«ng viÖc cña ®¹i héi cã 605 ®¹i biÓu (291 ®¹i biÓu chÝnh thøc vµ 314 ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt) cña 103 tæ chøc t¹i 52 n−íc, trong ®ã cã: 48 cña çc ®¶ng céng s¶n, 8 cña çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa, 28 cña çc ®oµn thanh niªn, 4 cña çc tæ chøc c«ng ®oµn, 2 cña çc ®¶ng céng s¶n thuéc ph¸i ®èi lËp (§¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc vµ §¶ng céng s¶n c«ng nh©n T©y-Ban-Nha) vµ 13 cña çc tæ chøc kh¸c. §¶ng céng s¶n (b«n-sª-vÝch) Nga cã 72 ®¹i biÓu ®¹i diÖn cho ®¶ng t¹i ®¹i héi; V. I. Lª-nin ®øng ®Çu ®oµn ®¹i biÓu nµy.

§¹i héi ®· th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò vÒ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi vµ vÒ nh÷ng nhiÖm vô míi cña Quèc tÕ céng s¶n; b¸o ço vÒ ho¹t ®éng cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n; vÒ §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc; vÊn ®Ò n−íc ý; vÒ s¸ch l−îc cña Quèc tÕ céng s¶n; vÒ quan hÖ cña Héi ®ång quèc tÕ c«ng ®oµn ®á ®èi víi Quèc tÕ céng s¶n; vÒ cuéc ®Êu tranh chèng Quèc tÕ Am-txÐc-®am; vÒ s¸ch l−îc cña §¶ng céng s¶n (b) Nga; vÒ Quèc tÕ céng s¶n vµ vÒ phong trµo thanh niªn céng s¶n; vÒ phong trµo phô n÷; vÒ §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

V. I. Lª-nin ®· l·nh ®¹o toµn bé c«ng viÖc chuÈn bÞ vµ tiÕn hµnh ®¹i héi; Ng−êi ®· ®−îc bÇu lµm chñ tÞch danh dù cña ®¹i héi, víi sù tham gia trùc tiÕp cña Ng−êi, tÊt c¶ çc nghÞ quyÕt chñ yÕu cña ®¹i héi ®· ®−îc th¶o ra. T¹i ®¹i héi, Lª-nin ®· ®äc b¸o ço vÒ s¸ch l−îc cña §¶ng céng s¶n (b) Nga, ®äc diÔn v¨n b¶o vÖ s¸ch l−îc cña Quèc tÕ céng s¶n, ®äc diÔn v¨n vÒ vÊn ®Ò n−íc ý, ®äc diÔn v¨n t¹i çc tiÓu ban cña ®¹i héi, t¹i çc phiªn häp më réng cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n, t¹i çc cuéc häp cña çc ®¹i biÓu ®¹i héi. Tr−íc ngµy ®¹i héi häp vµ trong qu¸

Chó thÝch

640

tr×nh ®¹i héi, Lª-nin ®· gÆp gì çc ®¹i biÓu, m¹n ®µm vÒ t×nh h×nh trong çc ®¶ng céng s¶n.

§¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n ®· ®ãng vai trß to lín trong sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña çc ®¶ng céng s¶n trÎ tuæi. §¹i héi ®· tËp trung chó ý chñ yÕu lµ vµo viÖc v¹ch ra s¸ch l−îc cña Quèc tÕ céng s¶n vµ tæ chøc cña nã trong nh÷ng ®iÒu kiÖn míi cña sù ph¸t triÓn cña phong trµo céng s¶n thÕ giíi. §i ®«i víi cuéc ®Êu tranh chèng nguy c¬ ph¸i gi÷a, Lª-nin ®· ph¶i chó ý nhiÒu ®Õn cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa gi¸o ®iÒu "t¶" khuynh, bÖnh nãi su«ng çch m¹ng gi¶ hiÖu vµ chñ nghÜa bÌ ph¸i. T¹i ®¹i héi, nhê cuéc ®Êu tranh kiªn tr× mµ Lª-nin ®· tiÕn hµnh chèng l¹i nguy c¬ "t¶ khuynh", nªn chñ nghÜa M¸c çch m¹ng ®· th¾ng.

§¹i héi III ®· ®i vµo lÞch sö phong trµo céng s¶n thÕ giíi nh− lµ ®¹i héi ®· x©y dùng nh÷ng nguyªn t¾c cña s¸ch l−îc cña çc ®¶ng céng s¶n, ®· ®Ò ra nhiÖm vô tranh thñ quÇn chóng vÒ phÝa giai cÊp v« s¶n, x©y dùng sù thèng nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n vµ thùc hiÖn trong thùc tÕ s¸ch l−îc vÒ mÆt trËn thèng nhÊt; ®iÓm then chèt trong çc nghÞ quyÕt cña ®¹i héi, theo Lª-nin nhËn ®Þnh lµ viÖc "chuÈn bÞ mét çch chu ®¸o h¬n, kü l−ìng h¬n, v÷ng ch¾c h¬n cho nh÷ng trËn giao tranh míi, ngµy cµng cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh, nh÷ng trËn giao tranh phßng ngù còng nh− tiÕn c«ng..." (tËp nµy, trang 117 - 118). ― 1.

2 Quèc tÕ hai r−ìi (tªn gäi chÝnh thøc ― "Liªn hiÖp quèc tÕ çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa") ― tæ chøc quèc tÕ cña çc ®¶ng vµ çc nhãm x· héi chñ nghÜa ph¸i gi÷a, ®· rót ra khái Quèc tÕ II d−íi søc Ðp cña quÇn chóng çch m¹ng; ®· ®−îc h×nh thµnh t¹i héi nghÞ ë Viªn th¸ng Hai 1921. Trong khi phª ph¸n trªn ®Çu l−ìi Quèc tÕ II, çc thñ lÜnh cña Quèc tÕ II1/2 trong thùc tÕ vÒ tÊt c¶ çc vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña phong trµo v« s¶n ®· thi hµnh chÝnh s¸ch c¬ héi chñ nghÜa, chia rÏ trong giai cÊp c«ng nh©n vµ cè c«ng ra søc sö dông khèi liªn hiÖp ®· ®−îc lËp nªn ®ã ®Ó chèng l¹i ¶nh h−ëng ngµy cµng t¨ng cña nh÷ng ng−êi céng s¶n ®èi víi quÇn chóng c«ng nh©n. "Çc ngµi trong Quèc tÕ II1/2, ― V. I. Lª-nin viÕt, ― muèn mÖnh danh lµ nh÷ng nhµ çch m¹ng, trong thùc tÕ l¹i tá ra lµ ph¶n çch m¹ng trong mäi t×nh huèng nghiªm träng, bëi v× hä lo sî ph¶i dïng b¹o lùc ®Ó ®Ëp tan bé m¸y nhµ n−íc cò, hä kh«ng tin vµo søc m¹nh cña giai cÊp c«ng nh©n" (tËp nµy, tr. 128).

Th¸ng N¨m 1923, çc Quèc tÕ II vµ II1/2 ®· hîp nhÊt thµnh çi gäi lµ Quèc tÕ c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa. ― 5.

Chó thÝch

641

3 Ngµy 13 th¸ng T− 1919 t¹i Am-rÝt-xa, mét trung t©m c«ng nghiÖp quan träng cña Pen-gi¸p, qu©n ®éi Anh ®· n· sóng vµo cuéc mÝt-tinh gåm hµng ngh×n ng−êi lao ®éng ph¶n ®èi sù khñng bè cña bän thùc d©n. GÇn mét ngh×n ng−êi ®· bÞ giÕt h¹i vµ gÇn hai ngh×n ng−êi bÞ th−¬ng. §¸p l¹i vô ®æ m¸u ë Am-rÝt-xa ë Pen-gi¸p, mét cuéc khëi nghÜa nh©n d©n ®· næ ra, nh÷ng cuéc næi dËy còng lan ra c¶ nh÷ng vïng kh¸c ë Ên-®é. Cuéc khëi nghÜa ë Pen-gi¸p ®· bÞ bän thùc d©n Anh ®µn ¸p mét çch d· man. ― 5.

4 VÒ §¹i héi toµn Nga çc çn bé kü thuËt ®iÖn, xem chó thÝch 70. ― 11. 5 "Tin giê chãt" ― tê b¸o ra hµng ngµy cña bän b¹ch vÖ l−u vong; c¬ quan

cña ®¶ng ph¶n çch m¹ng cña bän d©n chñ - lËp hiÕn; xuÊt b¶n t¹i Pa-ri tõ th¸ng T− 1920 ®Õn th¸ng B¶y 1940; biªn tËp viªn b¸o nµy lµ P. N. Mi-li-u-cèp. ― 13.

6 "Lao ®éng céng s¶n chñ nghÜa" ― tê b¸o ra hµng ngµy; c¬ quan cña Ban chÊp hµnh M¸t-xc¬-va §¶ng céng s¶n (b) Nga vµ X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ n«ng d©n M¸t-xc¬-va. Tê b¸o b¾t ®Çu xuÊt b¶n tõ ngµy 18 th¸ng Ba 1920; tõ ngµy 7 th¸ng Hai 1922 ra d−íi tªn gäi "M¸t-xc¬-va c«ng nh©n", tõ ngµy 1 th¸ng Ba 1939 ― d−íi tªn gäi "Ng−êi b«n-sª-vÝch M¸t-xc¬-va", tõ 19 th¸ng Hai 1950 ― d−íi tªn gäi "Sù thËt M¸t-xc¬-va". ― 14.

7 C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Nh÷ng bøc th− chän läc, 1953, tr. 385 - 386. ― 14.

8 Dù th¶o "LuËn c−¬ng vÒ viÖc x©y dùng vÒ mÆt tæ chøc çc ®¶ng céng s¶n, vÒ nh÷ng ph−¬ng ph¸p vµ néi dung c«ng t¸c cña çc ®¶ng céng s¶n" cho §¹i héi III cña Quèc tÕ céng s¶n, do O. V. Cu-u-xi-nen so¹n th¶o. Ngµy 6 th¸ng S¸u 1921 Cu-u-xi-nen ®· göi cho V. I. Lª-nin mét phÇn bµi luËn v¨n do «ng viÕt vÒ vÊn ®Ò tæ chøc vµ nh÷ng luËn c−¬ng vèn lµ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña bµi luËn v¨n. Trªn c¬ së nh÷ng chØ dÉn cña Lª-nin, t¸c gi¶ ®· biªn so¹n l¹i luËn c−¬ng vµ mét lÇn n÷a (kh«ng cã çc tiÓu ®o¹n 25 - 29 nãi vÒ b¸o chÝ cña ®¶ng) ngµy 17 th¸ng S¸u l¹i göi cho Lª-nin; ngµy 21 th¸ng S¸u göi nèt phÇn luËn c−¬ng cßn thiÕu (çc tiÓu ®o¹n 25 - 29). Cã lÏ lµ V. I. Lª-nin ®· ®äc l¹i mét lÇn n÷a ph−¬ng ¸n luËn c−¬ng nµy. Ngµy 27 th¸ng S¸u O. V. Cu-u-xi-nen ®· göi cho V. I. Lª-nin ph−¬ng ¸n thø ba cña luËn c−¬ng vÒ vÊn ®Ò tæ chøc sau khi ®· biªn so¹n l¹i trªn c¬ së nh÷ng chØ dÉn cña Lª-nin. Tham gia vµo viÖc biªn so¹n lÇn cuèi cïng çc luËn

Chó thÝch

642

c−¬ng cßn cã ®¶ng viªn céng s¶n §øc V. C¬-nen. Ngµy 9 th¸ng B¶y, V. I. Lª-nin ®· duyÖt y luËn c−¬ng vµ cho nh÷ng nhËn xÐt vµ ®iÓm bæ sung cuèi cïng ®èi víi luËn c−¬ng (xem tËp nµy, tr. 67 - 68). Sau khi ®−îc ®em ra th¶o luËn t¹i tiÓu ban, luËn c−¬ng ®· ®−îc §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n th«ng qua ngµy 12 th¸ng B¶y víi mét vµi ®iÓm söa ®æi (xem "Quèc tÕ céng s¶n qua çc v¨n kiÖn. NghÞ quyÕt, luËn c−¬ng vµ nh÷ng lêi kªu gäi cña çc ®¹i héi cña Quèc tÕ céng s¶n vµ çc héi nghÞ toµn thÓ cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. 1919 – 1932". TiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1933, tr. 201 - 225). ― 15.

9 B¸o ço vÒ vÊn ®Ò tæ chøc t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n ngµy 10 th¸ng B¶y 1921 do ®¶ng viªn céng s¶n §øc V. C¬-nen ®äc. ― 15.

10 "Quèc tÕ céng s¶n" ― t¹p chÝ, c¬ quan ng«n luËn cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n; xuÊt b¶n b»ng tiÕng Nga, §øc, Ph¸p, Anh, T©y-ban-nha vµ Trung quèc; sè ®Çu tiªn ra ngµy 1 th¸ng N¨m 1919. Trong t¹p chÝ cã ®¨ng nh÷ng bµi luËn v¨n lý luËn vµ v¨n kiÖn cña Quèc tÕ céng s¶n, vµ cã ®¨ng c¶ mét lo¹t luËn v¨n cña Lª-nin ("Quèc tÕ thø ba vµ ®Þa vÞ cña nã trong lÞch sö", "VÒ nh÷ng nhiÖm vô cña Quèc tÕ III (Ram-x©y M¸c-§«-nan bµn vÒ Quèc tÕ III)", "Chµo nh÷ng ng−êi céng s¶n ý, Ph¸p vµ §øc", "BÇu cö vµo Quèc héi lËp hiÕn vµ chuyªn chÝnh v« s¶n", "Nh÷ng nhËn xÐt cña mét nhµ chÝnh luËn" vµ v. v.). Ban biªn tËp cña t¹p chÝ gåm çc ®¹i diÖn cña tÊt c¶ çc ®¶ng thuéc Quèc tÕ céng s¶n. T¹p chÝ lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña lý luËn M¸c-Lª-nin g¾n liÒn víi nh÷ng vÊn ®Ò cña phong trµo c«ng nh©n vµ céng s¶n quèc tÕ, kinh nghiÖm vÒ c«ng cuéc x©y dùng x· héi chñ nghÜa ë Liªn-x«, tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng nh÷ng trµo l−u ph¶n Lª-nin kh¸c nhau. T¹p chÝ ®· ®×nh b¶n th¸ng S¸u 1943 theo nghÞ quyÕt cña §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n ngµy 15 th¸ng N¨m 1943 vÒ viÖc gi¶i t¸n Quèc tÕ céng s¶n. ― 17.

11 VÊn ®Ò ý ®· ®−îc ®−a ra th¶o luËn t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n nh©n viÖc §¶ng x· héi chñ nghÜa ý ph¶n ®èi nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n vÒ viÖc khai trõ ®¶ng nµy ra khái Quèc tÕ céng s¶n vµ c«ng nhËn §¶ng céng s¶n ý lµ bé phËn duy nhÊt cña Quèc tÕ céng s¶n ë n−íc ý.

§¶ng x· héi chñ nghÜa ý gia nhËp Quèc tÕ céng s¶n th¸ng M−êi 1919. Çc ®¹i biÓu cña §¶ng x· héi chñ nghÜa ý ®· tham gia vµo c«ng viÖc cña §¹i héi II Quèc tÕ céng s¶n vµ t¹i ®¹i héi

Chó thÝch

643

nµy tr−ëng ®oµn ®¹i biÓu §¶ng x· héi chñ nghÜa ý §.- M. Xe-ra-ti ®· cã nh÷ng quan ®iÓm sai lÇm vÒ mét sè vÊn ®Ò. Sau ®¹i héi Xe-ra-ti ®· lªn tiÕng ph¶n ®èi viÖc ®o¹n tuyÖt víi ph¸i c¶i l−¬ng; do th¸i ®é do dù, dao ®éng, dung hßa cña m×nh ®èi víi bän c¶i l−¬ng, ban l·nh ®¹o theo ph¸i gi÷a cña ®¶ng nµy ®· ph¸ ho¹i tæ chøc vµ lµm cho giai cÊp c«ng nh©n ®ang ®Êu tranh bÞ mÊt ph−¬ng h−íng.

T¹i ®¹i héi cña §¶ng x· héi chñ nghÜa ý häp ë Li-voãc-n¬ vµo nh÷ng ngµy 15-21 th¸ng Giªng 1921, nghÞ quyÕt cña ph¸i t¶ ®ßi thõa nhËn v« ®iÒu kiÖn 21 ®iÒu kiÖn gia nhËp Quèc tÕ céng s¶n vµ khai trõ bän c¶i l−¬ng ra khái ®¶ng, ®· kh«ng giµnh ®−îc ®a sè phiÕu. Ngµy 21 th¸ng Giªng, sau cuéc bá phiÕu, ph¸i t¶ ®· tuyªn bè rót ra khái ®¶ng x· héi chñ nghÜa. Còng trong ngµy ®ã, tËp hîp t¹i mét trô së kh¸c, hä ®· tiÕn hµnh §¹i héi thµnh lËp §¶ng céng s¶n ý vµ ®· th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ viÖc thõa nhËn v« ®iÒu kiÖn 21 ®iÒu kiÖn gia nhËp Quèc tÕ céng s¶n.

Sù ph©n liÖt trong §¶ng x· héi chñ nghÜa ý cã ý nghÜa quèc tÕ, bëi v× mét sè ®¹i biÓu çc trµo l−u h÷u khuynh trong çc ®¶ng céng s¶n (P. Lª-vy trong §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc, I. S¬-t¬-ra-xe trong §¶ng céng s¶n ¸o vµ v. v.) ®· lªn tiÕng ñng hé chÝnh s¸ch ph¸i gi÷a cña Xe-ra-ti, chèng l¹i sù ph©n liÖt trong §¶ng x· héi chñ nghÜa ý vµ do ®ã, chèng l¹i viÖc thµnh lËp §¶ng céng s¶n ý.

Trong khi ph¶n ®èi nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n vÒ viÖc khai trõ ®¶ng m×nh, §¶ng x· héi chñ nghÜa ý ®· cö ®Õn §¹i héi III mét ®oµn ®¹i biÓu mµ thµnh phÇn gåm cã K. L¸t-xa-ri, Ph. M¸p-phi vµ E. Ri-b«n-®i.

§¹i héi III cña Quèc tÕ céng s¶n, ngµy 29 th¸ng S¸u 1921, ®· th«ng qua nghÞ quyÕt nh− sau vÒ §¶ng x· héi chñ nghÜa ý: "Chõng nµo mµ §¶ng x· héi chñ nghÜa ý ch−a khai trõ ra khái hµng ngò cña m×nh nh÷ng ng−êi ®· tham gia héi nghÞ c¶i l−¬ng ë RÕt-gi-« - £-mi-li vµ nh÷ng kÎ ñng hé hä, th× §¶ng x· héi chñ nghÜa ý kh«ng thÓ thuéc vÒ Quèc tÕ céng s¶n.

Trong tr−êng hîp thùc hiÖn ®óng yªu cÇu s¬ bé cã tÝnh chÊt tèi hËu th− nµy, §¹i héi toµn thÕ giíi lÇn thø III sÏ ñy nhiÖm cho Ban chÊp hµnh ¸p dông nh÷ng b−íc cÇn thiÕt ®Ó thèng nhÊt §¶ng x· héi chñ nghÜa ®· thanh trõ nh÷ng phÇn tö c¶i l−¬ng vµ ph¸i gi÷a víi §¶ng céng s¶n ý vµ biÕn hai ®¶ng nµy thµnh mét ph©n bé thèng nhÊt cña Quèc tÕ céng s¶n" ("Quèc tÕ céng s¶n qua çc v¨n kiÖn. NghÞ quyÕt, luËn c−¬ng vµ nh÷ng lêi kªu gäi cña çc ®¹i héi cña Quèc tÕ céng s¶n vµ çc héi nghÞ toµn thÓ cña Ban

Chó thÝch

644

chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. 1919 - 1932". TiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1933, tr.164). NghÞ quyÕt nµy cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n ®· kh«ng ®−îc thùc hiÖn.

Mïa xu©n n¨m 1923, ngay trong néi bé §¶ng x· héi chñ nghÜa ý ®· h×nh thµnh ph¸i t¶ ― "nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i Quèc tÕ III" (§. - M. Xe-ra-ti, Ph. M¸p-phi vµ nh÷ng ng−êi kh¸c), lµ ph¸i ®· ®Êu tranh cho sù hîp nhÊt víi §¶ng céng s¶n ý. Th¸ng T¸m 1924, "nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i Quèc tÕ III” ®· gia nhËp §¶ng céng s¶n ý. ― 19.

12 Cã ý nãi ®Õn ®¹i héi çnh c¶i l−¬ng chñ nghÜa trong §¶ng x· héi chñ nghÜa ý, ®¹i héi cña çi gäi lµ ph¸i "tËp trung x· héi chñ nghÜa" ®· ®−îc tiÕn hµnh trong çc ngµy 10 - 11 th¸ng M−êi 1920 t¹i RÕt-gi-« - £-mi-li. §¹i héi ®· b¸c bá viÖc tiÕp nhËn v« ®iÒu kiÖn 21 ®iÒu kiÖn gia nhËp Quèc tÕ céng s¶n, ®· th«ng qua nghÞ quyÕt phñ nhËn viÖc giµnh chÝnh quyÒn b»ng con ®−êng çch m¹ng, ph¶n ®èi viÖc thiÕt lËp chuyªn chÝnh v« s¶n vµ ChÝnh quyÒn x«-viÕt. V. I. Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ t−êng tËn vÒ ®¹i héi nµy trong t¸c phÈm "VÒ cuéc ®Êu tranh trong néi bé §¶ng x· héi chñ nghÜa ý" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 41, tr. 485 - 509).

B¶n b¸o ço ®−îc V. I. Lª-nin nh¾c ®Õn ë ®©y vÒ ®¹i héi RÕt-gi-« - £-mi-li ®· ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Corriere della Sera", sè 244 vµ 245, ngµy 11 vµ 12 th¸ng M−êi 1920, vµ c¶ trªn b¸o “Avanti!”, sè 245, ngµy 13 th¸ng M−êi 1920. ― 19.

13 "Le Stampa" ("B¸o chÝ") ― tê b¸o cña giai cÊp t− s¶n ý; xuÊt b¶n t¹i Tu-ranh tõ n¨m 1867. ― 19.

14 "Corriere della Sera" ("Tin nhanh buæi chiÒu") ― tê b¸o cã ¶nh h−ëng cña giai cÊp t− s¶n ý; xuÊt b¶n t¹i Mi-l¨ng tõ n¨m 1876. ― 20.

15 "Avanti!" ("TiÕn lªn!") ― tê b¸o ra hµng ngµy, c¬ quan trung −¬ng cña §¶ng x· héi chñ nghÜa ý, ®−îc thµnh lËp th¸ng Ch¹p 1896 ë R«-ma. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, tê b¸o ®· kh«ng triÖt ®Ó gi÷ lËp tr−êng quèc tÕ chñ nghÜa, v× kh«ng c¾t ®øt liªn hÖ víi bän c¶i l−¬ng. N¨m 1926, tê b¸o bÞ chÝnh phñ ph¸t-xÝt Mót-x«-li-ni ®ãng cöa, nh−ng vÉn tiÕp tôc xuÊt b¶n ë n−íc ngoµi; tõ n¨m 1943 l¹i t¸i b¶n ë ý. ― 20.

16 Cã lÏ Lª-nin muèn nãi ®Õn ®¹i héi cña ph¸i "thèng nhÊt" (§. - M. Xe-ra-ti. A. Ba-ra-t«-n« vµ nh÷ng ng−êi kh¸c) häp t¹i Ph¬-l«-

Chó thÝch

645

ren-xi-a trong çc ngµy 20 - 21 th¸ng M−êi mét 1920. §¹i héi ®· ph¶n ®èi viÖc ®o¹n tuyÖt víi bän c¶i l−¬ng vµ t¸n thµnh thõa nhËn 21 ®iÒu kiÖn gia nhËp Quèc tÕ céng s¶n, nÕu ®iÒu kiÖn trªn ®−îc thùc hiÖn. ― 20.

17 Th¸ng Giªng 1919 chÝnh phñ §øc £-bÐc - Sai-®ª-man ®· g©y nªn vô næi dËy cña c«ng nh©n BÐc-lanh, do viÖc chÝnh phñ nµy ®· çch chøc c¶nh s¸t tr−ëng BÐc-lanh ¢y-goãc-n¬, mét ng−êi thuéc ph¸i ®éc lËp çnh t¶ cã uy tÝn lín trong c«ng nh©n. Cuéc biÓu t×nh ph¶n ®èi cña c«ng nh©n ®−îc tiÕn hµnh ngay h«m sau ngµy ¢y-goãc-n¬ bÞ çch chøc, ngµy 4 th¸ng Giªng, ®· ph¸t triÓn thµnh mét cuéc tæng b·i c«ng vµ khëi nghÜa vò trang d−íi khÈu hiÖu lËt ®æ chÝnh phñ £-bÐc - Sai-®ª-man. CÇm ®Çu cuéc khëi nghÜa lµ ñy ban hµnh ®éng çch m¹ng, trong ®ã cã çc ®¹i diÖn cña ph¸i ®éc lËp vµ C. LiÕp-nÕch vµ V. PÝch, ®¹i diÖn cña §¶ng céng s¶n §øc. Tuy §¶ng céng s¶n cho r»ng ®©y lµ mét cuéc khëi nghÜa næ ra qu¸ sím, nh−ng ®¶ng ®· quyÕt ®Þnh b»ng mäi çch ñng hé cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña quÇn chóng. Do ¶nh h−ëng cña nh÷ng sù kiÖn ë BÐc-lanh, cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n ®· diÔn ra ë tØnh Rª-na-ni, vïng Rua, B¬-rª-men vµ çc ®Þa ph−¬ng kh¸c.

Ho¶ng sî tr−íc quy m« cña phong trµo, Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - x· héi ®éc lËp §øc ®· ®i th−¬ng l−îng víi chÝnh phñ; vµ chÝnh phñ ®· lîi dông cuéc ®µm ph¸n ®ã ®Ó chuÈn bÞ cuéc tiÕn c«ng ph¶n çch m¹ng chèng c«ng nh©n. Ngµy 11 th¸ng Giªng, chÝnh phñ ®· ph¸i çc lùc l−îng ph¶n çch m¹ng do N«xkª cÇm ®Çu ®Õn ®µn ¸p c«ng nh©n. Bän ph¶n çch m¹ng ®· d×m cuéc khëi nghÜa cña c«ng nh©n trong m¸u. Ngµy 15 th¸ng Giªng 1919, gi÷a lóc khñng bè tr¾ng r¸o riÕt, çc l·nh tô cña giai cÊp c«ng nh©n §øc Çc-l¬ LiÕp-nÕch vµ R«-da Lóc-x¨m-bua ®· bÞ b¾t vµ bÞ giÕt h¹i. TiÕp theo ®ã nh÷ng cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n ë çc n¬i kh¸c trong n−íc còng bÞ ®µn ¸p tµn khèc. ― 21.

18 Th¸ng ChÝn 1920, vµo lóc cã cuéc xung ®ét næ ra gi÷a c«ng ®oµn c«ng nh©n c«ng nghiÖp luyÖn kim vµ héi liªn hiÖp çc nhµ c«ng nghiÖp ý, çc c«ng nh©n luyÖn kim theo s¸ng kiÕn cña tæ chøc c«ng ®oµn, ®· chiÕm gi÷ çc c«ng x−ëng. Phong trµo næ ra ë Tu-ranh vµ Mi-l¨ng, ®· lan réng ra kh¾p Pi-ª-m«ng, sau ®ã ®· bao trïm c¶ B¾c ý vµ cuèi cïng lan ra c¶ n−íc; tiÕp theo çc c«ng x−ëng luyÖn kim vµ c¬ khÝ phong trµo còng lan sang c¶ çc ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c; n«ng d©n Xi-xi-li vµ çc ®Þa ph−¬ng kh¸c b¾t ®Çu chiÕm ruéng ®Êt. Phong trµo ®· cã quy m« lín, vµ râ rµng lµ nã

Chó thÝch

646

cßn cã thÓ ph¸t triÓn h¬n n÷a, cho ®Õn khi lËt ®æ chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa. Nh−ng çc nhµ l·nh ®¹o theo chñ nghÜa c¶i l−¬ng trong §¶ng x· héi chñ nghÜa ý vµ cña çc c«ng ®oµn ®· ho¶ng sî vÒ tÝnh chÊt chÝnh trÞ cña phong trµo vµ ®· th«ng qua nghÞ quyÕt trong ®ã chØ râ r»ng phong trµo nµy kh«ng nªn ®−îc më réng vµ mang mµu s¾c çch m¹ng, r»ng cÇn ph¶i h¹n chÕ nã trong nh÷ng khu«n khæ cña c«ng ®oµn; ®ång thêi còng ®· quyÕt ®Þnh b¾t ®Çu çc cuéc th−¬ng l−îng víi giíi c«ng nghiÖp.

NghÞ quyÕt nµy ®· gi¸ng mét ®ßn nÆng vµo phong trµo c«ng nh©n ý vµ ®· chØ ra sù hoµn toµn kh«ng phï hîp gi÷a lùc l−îng thùc tÕ cña quÇn chóng vµ sù bÊt lùc cña çc nhµ l·nh ®¹o kh«ng thÓ ®ãng vai trß l·nh tô cña hä.

Sau thÊt b¹i cña phong trµo nh»m chiÕm gi÷ çc c«ng x−ëng, chñ nghÜa ph¸t-xÝt lîi dông sù hoang mang trong giai cÊp c«ng nh©n, ®· b¾t ®Çu cuéc tiÕn c«ng vò trang cña m×nh ë ý. ― 23.

19 Cã ý nãi vÒ nh÷ng ®iÓm söa ®æi cña çc ®oµn ®¹i biÓu §øc, ¸o vµ ý vµo dù th¶o luËn c−¬ng vÒ s¸ch l−îc do ®oµn ®¹i biÓu Nga t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n ®−a ra. Nh÷ng ®iÓm söa ®æi nµy ®· ®−îc c«ng bè b»ng tiÕng §øc trªn b¸o "Moskau" ― c¬ quan cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n. ― 27.

20 §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc hoÆc §¶ng céng s¶n c«ng nh©n §øc ®· ®−îc thµnh lËp vµo th¸ng T− 1920, bao gåm nh÷ng ng−êi céng s¶n çnh "t¶" ®· bÞ khai trõ khái §¶ng céng s¶n §øc t¹i ®¹i héi H©y-®en-bÐc n¨m 1919. Th¸ng M−êi mét 1920, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n cho viÖc thèng nhÊt tÊt c¶ çc lùc l−îng céng s¶n t¹i §øc vµ ®ãn nh÷ng phÇn tö v« s¶n −u tó nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc, nã ®· ®−îc t¹m thêi kÕt n¹p vµo Quèc tÕ céng s¶n víi quyÒn h¹n cña mét thµnh viªn c¶m t×nh. Nh−ng Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n vÉn coi §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc lµ chi bé duy nhÊt cã ®Çy ®ñ quyÒn h¹n. Khi kÕt n¹p vµo Quèc tÕ céng s¶n, ng−êi ta ®· ®Ò ra cho §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc ®iÒu kiÖn – s¸p nhËp vµo §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc vµ ñng hé nã trong mäi hµnh ®éng. Ban l·nh ®¹o cña §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc ®· kh«ng tu©n theo nh÷ng chØ thÞ cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n, ®Ó tranh thñ c«ng nh©n vÉn cßn ®i theo §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc, ®· quyÕt nghÞ cho ®¶ng nµy mét thêi h¹n 2 - 3 th¸ng, vµ trong thêi gian ®ã nã ph¶i triÖu tËp ®¹i héi vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thèng nhÊt. NghÞ quyÕt cña §¹i héi III nãi r»ng nÕu ®¹i héi nµy

Chó thÝch

647

vÉn b¸c bá viÖc thèng nhÊt nh÷ng ng−êi céng s¶n §øc, th× §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc sÏ coi nh− bÞ khai trõ khái Quèc tÕ céng s¶n. Nh©n danh §¹i héi III, Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n ®· ra lêi kªu gäi "Göi çc ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc", trong ®ã tr×nh bµy nghÞ quyÕt cña ®¹i héi, v¹ch râ §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc cÇn ph¶i tõ bá chñ nghÜa bÌ ph¸i vµ thèng nhÊt víi §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc. Ban l·nh ®¹o §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc ®· kh«ng thùc hiÖn nghÞ quyÕt cña §¹i héi III, tiÕp tôc çi c«ng viÖc chia rÏ cña m×nh, vµ Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n ®· buéc ph¶i c¾t ®øt quan hÖ víi nã. §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc ®· ®øng ngoµi Quèc tÕ céng s¶n. VÒ sau §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc ®· tho¸i hãa thµnh mét nhãm nhá, bÌ ph¸i, kh«ng cã mét chç dùa nµo trong giai cÊp c«ng nh©n, thï ®Þch víi giai cÊp c«ng nh©n §øc. ― 28.

21 Cã ý nãi vÒ "Th− ngá" ("Offener Brief") cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc göi cho §¶ng x· héi chñ nghÜa §øc, §¶ng d©n chñ - x· héi ®éc lËp §øc, §¶ng c«ng nh©n céng s¶n §øc vµ tÊt c¶ çc tæ chøc c«ng ®oµn, ®· ®−îc c«ng bè trªn b¸o "Die Rote Fahne" ("Cê ®á") sè ra ngµy 8 th¸ng Giªng 1921. Trong th− nµy §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc ®· kªu gäi tÊt c¶ çc tæ chøc c«ng nh©n, c«ng ®oµn vµ x· héi chñ nghÜa cïng nhau ®Êu tranh chèng thÕ lùc ph¶n ®éng ®ang trçi dËy vµ cuéc tiÕn c«ng cña t− b¶n vµo nh÷ng quyÒn lîi thiÕt th©n cña nh÷ng ng−êi lao ®éng. C−¬ng lÜnh çc hµnh ®éng chung, do nh÷ng ng−êi céng s¶n ®−a ra ®· ®Ò ra cuéc ®Êu tranh nh»m n©ng tiÒn trî cÊp cho nh÷ng ng−êi bÞ tµn tËt trong chiÕn tranh, xãa bá n¹n thÊt nghiÖp, chÊn chØnh t×nh h×nh tµi chÝnh cña ®Êt n−íc b»ng çch b¾t çc tæ chøc lòng ®o¹n ph¶i g¸nh v¸c mét phÇn, çc ñy ban xÝ nghiÖp kiÓm so¸t tÊt c¶ l−¬ng thùc hiÖn cã, nguyªn liÖu, nhiªn liÖu, ®−a vµo ho¹t ®éng tÊt c¶ çc xÝ nghiÖp ®ang ngõng s¶n xuÊt, çc n«ng héi cïng víi çc tæ chøc cña çc cè n«ng kiÓm so¸t viÖc gieo trång, thu ho¹ch vµ b¸n toµn bé n«ng phÈm, gi¶i gi¸p ngay lËp tøc vµ gi¶i t¸n tÊt c¶ çc tæ chøc qu©n sù hãa t− s¶n, tæ chøc c«ng t¸c tù vÖ cña c«ng nh©n, ©n x¸ tÊt c¶ çc tï nh©n chÝnh trÞ, kh«i phôc ngay tÊt c¶ çc quan hÖ bu«n b¸n vµ ngo¹i giao víi n−íc Nga x«-viÕt. Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ cao "Th− ngá" (xem V¨n tËp Lª-nin, t. XXXVI, tr. 221).

Ban l·nh ®¹o h÷u khuynh cña çc tæ chøc, mµ "Th− ngá" kªu gäi, ®· b¸c bá ®Ò nghÞ vÒ hµnh ®éng chung víi nh÷ng ng−êi céng s¶n, mÆc dï c«ng nh©n ®Êu tranh ®ßi lËp mÆt trËn thèng nhÊt cña giai cÊp v« s¶n. ― 30.

Chó thÝch

648

22 Thùc chÊt cña lý luËn vÒ ®Êu tranh tÊn c«ng hoÆc "lý luËn tÊn c«ng", ®−îc c«ng bè håi th¸ng Ch¹p 1920 t¹i §¹i héi thèng nhÊt §¶ng céng s¶n §øc vµ çnh t¶ cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®éc lËp §øc, lµ ë chç ®¶ng ph¶i tiÕn hµnh s¸ch l−îc tÊn c«ng, bÊt chÊp t×nh h×nh liÖu cã hay kh«ng nh÷ng tiÒn ®Ò kh¸ch quan cÇn thiÕt cho tÊn c«ng çch m¹ng, liÖu ®«ng ®¶o quÇn chóng lao ®éng cã ñng hé ®¶ng céng s¶n hay kh«ng. "Lý luËn tÊn c«ng" còng cã m«n ®å cña nã trong ph¸i "t¶" ë Hung-ga-ri, TiÖp-kh¾c, ý, ¸o, Ph¸p; nã lµ c¬ së vµ lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn thÊt b¹i cña cuéc ®Êu tranh håi th¸ng Ba cña giai cÊp v« s¶n §øc n¨m 1921. Sau thÊt b¹i cña cuéc khëi nghÜa th¸ng Ba, ph¸i "t¶" ®· m−u toan bµo ch÷a cho nh÷ng sai lÇm cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc; trong luËn c−¬ng vÒ cuéc ®Êu tranh th¸ng Ba ®· ®−îc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc th«ng qua ngµy 8 th¸ng T− 1921, cã nãi r»ng §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc bao giê còng ph¶i "gi÷ v÷ng ®−êng lèi tÊn c«ng çch m¹ng" vèn lµ c¬ së cña cuéc ®Êu tranh th¸ng Ba; r»ng nh÷ng hµnh ®éng tÊn c«ng "dï cã thÊt b¹i th× còng lµ tiÒn ®Ò cña th¾ng lîi t−¬ng lai vµ lµ ph−¬ng tiÖn duy nhÊt cã thÓ ¸p dông ®èi víi mét ®¶ng çch m¹ng ®Ó giµnh lÊy quÇn chóng...". T¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n, nh÷ng ng−êi ñng hé "lý luËn tÊn c«ng" ®· ®ßi dïng thuyÕt ®ã lµm c¬ së cho nh÷ng nghÞ quyÕt vÒ s¸ch l−îc cña Quèc tÕ céng s¶n. Trong nh÷ng tham luËn cña m×nh t¹i ®¹i héi, Lª-nin ®· v¹ch ra tÝnh chÊt sai lÇm vµ phiªu l−u cña "lý luËn" ®ã; ®¹i héi ®· t¸n thµnh nh÷ng ®Ò nghÞ cña Lª-nin vÒ viÖc kiªn tr× chuÈn bÞ vµ tranh thñ vÒ phÝa phong trµo céng s¶n ®a sè giai cÊp c«ng nh©n. ― 32.

23 Cã ý nãi vÒ cuéc ®Êu tranh vò trang cña giai cÊp v« s¶n §øc th¸ng Ba 1921.

Giai cÊp t− s¶n §øc ho¶ng sî tr−íc ¶nh h−ëng ®· t¨ng lªn cña nh÷ng ng−êi céng s¶n trong quÇn chóng, ®· quyÕt ®Þnh khiªu khÝch ®éi tiÒn phong cña giai cÊp v« s¶n hßng ®Èy hä vµo mét cuéc ®Êu tranh vò trang non vµ ch−a ®−îc chuÈn bÞ, ®Ó ph¸ tan çc tæ chøc çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n. Ngµy 16 th¸ng Ba m−în cí lµ ®Êu tranh chèng nh÷ng phÇn tö ph¹m téi h×nh d−êng nh− ®ang g©y ra nh÷ng cuéc b·i c«ng, côc phã côc c¶nh s¸t Phæ, ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi GhÐc-dinh ®· ra lÖnh ph¸i nh÷ng ®éi c¶nh s¸t vµo çc xÝ nghiÖp miÒn Trung n−íc §øc. Nh÷ng hµnh ®éng khiªu khÝch cña çc nhµ cÇm quyÒn ®· lµm cho c«ng nh©n s«i sôc c¨m giËn, vµ nh÷ng vô xung ®ét víi c¶nh s¸t ®· b¾t ®Çu.

Chó thÝch

649

§a sè çnh t¶ trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc xuÊt ph¸t tõ çi gäi lµ "lý luËn tÊn tiÕn c«ng" ®· ®Èy c«ng nh©n vµo con ®−êng khëi nghÜa non. Ngµy 17 th¸ng Ba Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc ®· ra nghÞ quyÕt nãi r»ng "giai cÊp v« s¶n cã nhiÖm vô ph¶i øng chiÕn", vµ kªu gäi giai cÊp v« s¶n §øc tæng b·i c«ng ®Ó chi viÖn cho c«ng nh©n miÒn Trung n−íc §øc. Nh−ng ®a sè cña giai cÊp c«ng nh©n ®· kh«ng ®−îc chuÈn bÞ cho cuéc ®Êu tranh vµ ®· kh«ng tham gia vµo çc trËn chiÕn ®Êu; chØ ë miÒn Trung n−íc §øc cuéc ®Êu tranh ®· mang tÝnh chÊt mét cuéc ®Êu tranh vò trang. Trong thêi gian diÔn ra cuéc ®Êu tranh th¸ng Ba, §¶ng céng s¶n §øc trÎ tuæi ®· ph¹m mét lo¹t sai lÇm.

Cuéc ®Êu tranh th¸ng Ba ®· bÞ ®µn ¸p mÆc dï c«ng nh©n ®Êu tranh mét çch dòng c¶m, ®¶ng céng s¶n vµ giai cÊp c«ng nh©n bÞ mét ®ßn nÆng nÒ. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng nhÊt ®−a ®Õn thÊt b¹i cña cuéc khëi nghÜa lµ chÝnh s¸ch ph¶n béi nh»m chia rÏ vµ ph©n t¸n lùc l−îng mµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi vµ çc thñ lÜnh cña çc c«ng ®oµn c¶i l−¬ng ®· tiÕn hµnh. P. Lª-vy ®· g©y tæn thÊt lín cho cuéc khëi nghÜa vµ cho ®¶ng céng s¶n.

Nh÷ng trËn chiÕn ®Êu th¸ng Ba lµ mét çi mèc lín trong sù ph¸t triÓn cña phong trµo c«ng nh©n çch m¹ng §øc.

Cuéc th¶o luËn vÒ cuéc ®Êu tranh th¸ng Ba ®· chiÕm vÞ trÝ lín trong c«ng viÖc cña §¹i héi III. Sau khi v¹ch ra hµng lo¹t sai lÇm cña nh÷ng ng−êi céng s¶n trong trËn ®¸nh lín nµy, nghÞ quyÕt cña ®¹i héi ®· nhËn ®Þnh r»ng: "®¹i héi coi cuéc ®Êu tranh th¸ng Ba lµ mét b−íc tiÕn vÒ phÝa tr−íc. Cuéc ®Êu tranh th¸ng Ba lµ cuéc ®Êu tranh anh dòng cña hµng tr¨m ngh×n v« s¶n chèng l¹i giai cÊp t− s¶n. Vµ §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc, sau khi n¾m lÊy quyÒn l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh ®Ó b¶o vÖ nh÷ng c«ng nh©n miÒn Trung n−íc §øc, ®· chøng minh r»ng nã lµ ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng ë §øc" ("Quèc tÕ céng s¶n qua çc v¨n kiÖn. NghÞ quyÕt, luËn c−¬ng vµ nh÷ng lêi kªu gäi cña çc ®¹i héi cña Quèc tÕ céng s¶n vµ çc héi nghÞ toµn thÓ cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. 1919 - 1932". TiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1933, tr. 194). ― 34.

24 Cã ý nãi vÒ cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n má Anh vµo th¸ng T− - th¸ng S¸u 1921. Ngµy 24 th¸ng Ba 1921 chÝnh phñ Anh ®· ra s¾c lÖnh vÒ viÖc chÊm døt sù kiÓm so¸t cña nhµ n−íc ®èi víi çc má (sù kiÓm so¸t nµy ®· ®−îc ¸p dông trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh); mét tuÇn lÔ sau, ngµy 31 th¸ng Ba, çc chñ má ®e däa sa th¶i,

Chó thÝch

650

®· ®−a ra cho c«ng nh©n mét tèi hËu th− chung quy lµ giµnh tiÒn l−¬ng 30%, vµ ë mét sè khu vùc ― gi¶m 50%. Ngµy 1 th¸ng T− c«ng nh©n má ®· ngõng viÖc; tham gia cuéc b·i c«ng nµy cã h¬n mét triÖu ng−êi. Ngay trong ngµy ®Çu cña cuéc b·i c«ng, ng−êi ta ®· tuyªn bè t×nh h×nh khÈn cÊp trong c¶ n−íc vµ qu©n ®éi ®· ®−îc ph¸i ®Õn çc khu má than.

C«ng nh©n çc ngµnh c«ng nghiÖp then chèt vµ vËn t¶i ®· quyÕt ®Þnh tiÕn hµnh trong ngµy 15 th¸ng T− mét cuéc b·i c«ng ®Ó tá t×nh ®oµn kÕt. Nh−ng çc thñ lÜnh c«ng ®oµn theo chñ nghÜa c¶i l−¬ng ®· b·i bá cuéc b·i c«ng. Giai cÊp c«ng nh©n Anh ®· gäi çi ngµy mµ çc thñ lÜnh c«ng ®oµn ph¶n ®éng ph¸ bá cuéc b·i c«ng lµ "ngµy thø s¸u ®en". Çc c«ng nh©n má tiÕp tôc cuéc ®Êu tranh trong chÝn tuÇn lÔ n÷a, nh−ng ®Õn cuèi th¸ng S¸u ®· buéc ph¶i ®Çu hµng. ― 38.

25 Cã ý nãi vÒ nghÞ quyÕt cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n "T×nh h×nh thÕ giíi vµ nhiÖm vô cña chóng ta" (xem "Quèc tÕ céng s¶n qua çc v¨n kiÖn. NghÞ quyÕt, luËn c−¬ng vµ nh÷ng lêi kªu gäi cña çc ®¹i héi cña Quèc tÕ céng s¶n vµ çc héi nghÞ toµn thÓ cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. 1919 - 1932". TiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1933, tr. 165 - 180). ― 41.

26 Ngµy 26 th¸ng N¨m 1921, ë Vla-®i-v«-xtèc, bän b¹ch vÖ ®−îc sù ñng hé cña bän can thiÖp NhËt-b¶n, ®· lËt ®æ chÝnh quyÒn tØnh Pri-m«-ri-ª cña n−íc Céng hßa ViÔn §«ng vµ ®· ®−a çc ®¹i diÖn cña giai cÊp ®¹i t− s¶n, ®øng ®Çu lµ çc chñ xÝ nghiÖp, anh em MÐc-cu-lèp, lªn cÇm quyÒn. Chóng ®· thiÕt lËp chÕ ®é chuyªn chÝnh t− s¶n vµ khñng bè ë Pri-m«-ri-ª, miÒn Nam Pri-m«-ri-ª ®· trë thµnh bµn ®¹p ®Ó bän ®Õ quèc tiÕp tôc cuéc can thiÖp ë ViÔn §«ng.

Qu©n ®éi nh©n d©n çch m¹ng cña Céng hßa ViÔn §«ng d−íi quyÒn chØ huy cña V. C. Bli-u-kh¬, vµ sau ®ã lµ cña I. P. U-b«-rª-vÝch ®· ®¸nh tan bän b¹ch vÖ (ngµy 14 th¸ng Hai 1922, Kha-ba-rèp-xc¬ ®· ®−îc gi¶i phãng, vµ ngµy 25 th¸ng M−êi, Vla-®i-v«-xtèc còng ®−îc gi¶i phãng). NhËt-b¶n ®· buéc ph¶i rót qu©n ®éi cña m×nh ra khái ViÔn §«ng. Ngµy 14 th¸ng M−êi mét 1922, Héi nghÞ nh©n d©n cña Céng hßa ViÔn §«ng ®· th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ viÖc thµnh lËp ñy ban çch m¹ng ViÔn §«ng, ®· trao toµn bé chÝnh quyÒn cho ñy ban nµy vµ ®· ñy nhiÖm cho nã thùc hiÖn viÖc thèng nhÊt ViÔn §«ng vµo n−íc Nga x«-viÕt. Ngµy 15 th¸ng M−êi mét 1922, §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga ®· ra tuyªn bè nãi r»ng Céng hßa ViÔn §«ng lµ

Chó thÝch

651

bé phËn kh«ng thÓ chia c¾t cña Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. ― 42.

27 Xem Ph. ¡ng-ghen. "LiÖu ch©u ¢u cã thÓ gi¶i trõ qu©n bÞ ®−îc kh«ng?" (C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 2, t. 22, tr. 413). ― 48.

28 §¹i héi ®¶ng TiÖp-kh¾c ― ®¹i héi cña §¶ng d©n chñ - x· héi TiÖp-kh¾c (çnh t¶) ®· trë thµnh §¹i héi thµnh lËp §¶ng céng s¶n TiÖp-kh¾c. §¹i héi ®· häp t¹i Pra-ha tõ ngµy 14 ®Õn ngµy 16 th¸ng N¨m 1921; tham dù ®¹i héi cã 569 ®¹i biÓu ®¹i diÖn cho h¬n 350 ngh×n ®¶ng viªn. Tr−íc sù hoan h« nhiÖt liÖt vµ kÐo dµi cña çc ®¹i biÓu , ®¹i héi ®· th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ viÖc gia nhËp Quèc tÕ III. Ng−êi ®äc b¸o ço chÝnh t¹i ®¹i héi lµ B. Smª-ran.

Lª-nin ®· nghiªn cøu kü l−ìng nh÷ng tµi liÖu cña §¹i héi thµnh lËp §¶ng céng s¶n TiÖp-kh¾c (xem V¨n tËp Lª-nin, t. XXXVI, tr. 288, 289, 311).

"Vorwärts" ("TiÕn lªn") ― b¸o b¾t ®Çu xuÊt b¶n trong th¸ng N¨m 1911 t¹i R©y-hen-bÐc, víi t− çch lµ c¬ quan cña xu h−íng t¶ cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ¸o. Tõ n¨m 1921 tê b¸o trë thµnh c¬ quan cña §¶ng céng s¶n TiÖp-kh¾c (bé phËn §øc). ― 54.

29 TiÕp theo trong b¶n tèc ký (V. I. Lª-nin nãi b»ng tiÕng §øc) cã viÕt: "als Glied der Weltwirtschaft"; trong b¶n dÞch b¶n tèc ký ra tiÕng Ph¸p: "comme membre de l'Ðconomie mondiale"; trong b¶n tiÕng Anh: "as a member of the world's economy" ("víi t− çch lµ thµnh viªn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi"). Trong v¨n b¶n cña b¸o ço ®−îc ®¨ng trªn tê "Sù thËt" ngµy 9 th¸ng B¶y 1921 kh«ng cã nh÷ng lêi dÉn ra trªn. Trong tËp nµy ®o¹n nµy viÕt theo b¸o "Sù thËt". ― 59.

30 Xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Nh÷ng bøc th− chän läc, tiÕng Nga, 1953, tr. 385 - 386. ― 63.

31 Cã ý nãi vÒ cuéc næi lo¹n ph¶n çch m¹ng ë Cr«n-st¸t th¸ng Ba 1921. ― 61. 32 B¸o ço cña B. Smª-ran t¹i §¹i héi thµnh lËp §¶ng céng s¶n TiÖp-kh¾c ®·

®−îc c«ng bè kh«ng toµn v¨n trªn b¸o "Vorwärts"; tËp hîp xung quanh tê b¸o nµy lµ nh÷ng ng−êi ph¸i "t¶" TiÖp-kh¾c, ®øng ®Çu lµ C. Cr©y-bÝch.

Nh÷ng ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin ®· ®−îc tiÓu ban s¸ch l−îc

Chó thÝch

652

tiÕp thô. Môc çc luËn c−¬ng vÒ s¸ch l−îc nãi vÒ §¶ng céng s¶n TiÖp-kh¾c ®· ®−îc hiÖu ®Ýnh cho phï hîp víi ®Ò nghÞ cña Ng−êi. ― 66.

33 O. V. Cu-u-xi-nen vµ V. C¬-nen ®· tiÕp thô nh÷ng nhËn xÐt cña V. I. Lª-nin (xem "Quèc tÕ céng s¶n qua çc v¨n kiÖn. NghÞ quyÕt, luËn c−¬ng vµ nh÷ng lêi kªu gäi cña çc ®¹i héi cña Quèc tÕ céng s¶n vµ çc héi nghÞ toµn thÓ cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. 1919 - 1932". TiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1933, tr. 221 vµ 223 - 224). ― 67.

34 §Çu th¸ng B¶y 1921 c«ng nh©n vµ viªn chøc çc xÝ nghiÖp thuéc c¬ quan thÞ chÝnh BÐc-lanh ®· quyÕt ®Þnh tuyªn bè b·i c«ng ®ßi t¨ng l−¬ng. §a sè c«ng nh©n (gÇn 80 ngh×n) ®· lªn tiÕng t¸n thµnh b·i c«ng. Nh−ng bän c¶i l−¬ng ®· ng¨n ngõa ®−îc cuéc b·i c«ng; çc cuéc th−¬ng l−îng gi÷a çc ®¹i biÓu cña c«ng nh©n vµ viªn chøc víi thÞ tr−ëng BÐc-lanh, do nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi chñ tr×, ®· ®−a ®Õn kÕt qu¶ lµ l−¬ng cña c«ng nh©n vµ viªn chøc ®−îc t¨ng lªn mét Ýt. ― 72.

35 Vµo nh÷ng ngµy ®Çu th¸ng B¶y 1921 c«ng nh©n çc nhµ m¸y dÖt Lin-l¬ (Ph¸p) ®· tuyªn bè b·i c«ng nh©n viÖc çc chñ nhµ m¸y gi¶m l−¬ng. Cuéc b·i c«ng ®· lan sang çc quËn Noãc-®¬ vµ V«-gi¬ (V«-ghe-d−); sè ng−êi b·i c«ng ®· lªn tíi 60 ngh×n ng−êi. Vµo nöa ®Çu th¸ng ChÝn c«ng nh©n miÒn B¾c n−íc Ph¸p tuyªn bè tæng b·i c«ng; c«ng nh©n çc khu vùc kh¸c còng ®· t¹m thêi h−ëng øng. ChÝnh phñ ph¸i qu©n ®éi tíi miÒn B¾c vµ ®ång thêi ®øng ra lµm m«i giíi trong cuéc th−¬ng l−îng gi÷a giíi chñ vµ c«ng nh©n. MÆc dï c«ng nh©n ®· kiªn c−êng ®Êu tranh trong hai th¸ng liÒn, cuéc b·i c«ng ®· thÊt b¹i do s¸ch l−îc c¶i l−¬ng chñ nghÜa cña nh÷ng nhµ l·nh ®¹o c«ng ®oµn vµ do nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh«ng thuËn lîi. ― 72.

36 Th«ng b¸o chi tiÕt vÒ cuéc mÝt-tinh cña ®«ng ®¶o c«ng nh©n R«-ma, diÔn ra ngµy 8 th¸ng B¶y 1921, ®· ®−îc c«ng bè ngµy 10 th¸ng B¶y 1921 trªn tê "Sù thËt", sè 149. ― 72.

37 Dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ viÖc tr¶ c«ng tËp thÓ cho lao ®éng cña viªn chøc trong çc c¬ quan x«-viÕt ®· ®−îc ®em ra th¶o luËn trong Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµo nh÷ng ngµy 14, 21, 24, 28 th¸ng S¸u vµ ngµy 8 th¸ng B¶y 1921. Thùc chÊt cña chÕ ®é cung cÊp tËp thÓ nµy lµ viÖc b·i bá chÕ ®é cung cÊp ç nh©n theo phiÕu, theo danh s¸ch vµ tr¶ b»ng hiÖn vËt. Toµn bé viÖc cung cÊp cho

Chó thÝch

653

c«ng nh©n vµ thµnh viªn gia ®×nh hä ®Òu ®−îc tiÕn hµnh ®¬n thuÇn b»ng çch tr¶ l−¬ng, cßn sè l−îng l−¬ng ®−îc quy ®Þnh cho toµn bé xÝ nghiÖp nãi chung, nghÜa lµ tr¶ l−¬ng tËp thÓ cho tÊt c¶ c«ng nh©n vµ viªn chøc cña xÝ nghiÖp. Ngµy 18 th¸ng S¸u Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ®· ký quyÕt ®Þnh "VÒ chÕ ®é cung cÊp tËp thÓ cho c«ng nh©n vµ viªn chøc mét sè xÝ nghiÖp quèc doanh". Ngµy 24 th¸ng S¸u Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®· th«ng qua quyÕt ®Þnh vÒ viÖc chuyÓn sang chÕ ®é tr¶ l−¬ng tËp thÓ cho viªn chøc trong çc c¬ quan x«-viÕt ë M¸t-xc¬-va vµ Pª-t¬-r«-gr¸t kÓ tõ ngµy 1 th¸ng B¶y, vµ t¹i çc ®Þa ph−¬ng kh¸c trong n−íc céng hßa th× sím nhÊt lµ tõ ngµy 1 th¸ng ChÝn vµ ®· lËp ra mét tiÓu ban cã nhiÖm vô "viÕt xong dù th¶o nµy ®Ó x¸c ®Þnh mét çch chÝnh x¸c, dï chØ lµ dùa trªn c¬ së mét Ýt sè liÖu −íc l−îng, xem cßn bao nhiªu viªn chøc x«-viÕt sau khi tinh gi¶m vµ møc l−¬ng tr¶ b»ng tiÒn vµ hiÖn vËt cho hä lµ bao nhiªu. Cßn vÒ møc tinh gi¶m ®Ò ra th× tèi thiÓu lµ gÊp ®«i vµ cã kh¶ n¨ng th× gi¶m gÊp ba møc gi¶m hiÖn t¹i. Ph−¬ng ch©m chØ ®¹o cña tiÓu ban lµ ph¶i t¹o ra ®−îc mét t×nh h×nh trong ®ã ®¶m b¶o n¨ng suÊt lao ®éng t−¬ng ®èi kh¸ trong çc c¬ quan x«-viÕt". Ngµy 28 th¸ng S¸u 1921, c¨n cø vµo b¸o ço cña A. B. Kha-la-tèp vµ L. I. Ghin-®¬-bua, Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®· th«ng qua quyÕt ®Þnh vÒ viÖc tr¶ l−¬ng tËp thÓ cho c«ng nh©n vµ viªn chøc trong çc c¬ quan x«-viÕt, víi nh÷ng ®iÓm bæ sung trong ®iÓm "A", do V. I. Lª-nin ®Ò nghÞ vµ ®iÓm "D" còng theo çch diÔn ®¹t cña Ng−êi. V¨n b¶n cuèi cïng cña nghÞ quyÕt ®· ®−îc Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th«ng qua ngµy 8 th¸ng B¶y 1921. ― 76.

38 KiÕn nghÞ cña V. I. Lª-nin vÒ viÖc khen th−ëng çc xÝ nghiÖp ®· ®−îc viÕt nh©n dÞp Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ngµy 7 th¸ng B¶y 1921, c¨n cø vµo b¸o ço cña A. X. Ki-xª-lÐp, nghÞ quyÕt "VÒ viÖc gÊp rót chuyÓn çc xÝ nghiÖp vµ çc c¬ quan sang chÕ ®é kinh doanh kh«ng bÞ lç". NghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ viÕt: "ñy nhiÖm cho çc c¬ quan x«-viÕt ¸p dông mét çch kiªn quyÕt h¬n n÷a nh÷ng biÖn ph¸p nh»m chuyÓn tõng xÝ nghiÖp còng nh− çc c¬ quan x«-viÕt sang chÕ ®é kinh doanh kh«ng bÞ lç". ― 81.

39 Nh©n n¹n ®ãi n¨m 1921 ë vïng s«ng V«n-ga vµ miÒn Nam U-cra-i-na, Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· th«ng qua ngµy 9 th¸ng B¶y 1921 nghÞ quyÕt vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i chuyÓn mét sè l−îng tèi ®a ®¶ng viªn céng s¶n sang lµm c«ng t¸c l−¬ng thùc. Ch¾c ch¾n lµ "ý kiÕn vÒ nh÷ng biÖn ph¸p chèng ®ãi

Chó thÝch

654

vµ vÒ viÖc t¨ng c−êng c«ng t¸c kinh tÕ" ®· ®−îc Lª-nin viÕt nh©n dÞp chuÈn bÞ ®Ó ®−a vÊn ®Ò nµy ra phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ. ― 82.

40 §¹i héi ®¹i biÓu Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng (Héi nghÞ toµn Nga lÇn thø ba cña ®¹i biÓu Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng) häp t¹i M¸t-xc¬-va trong nh÷ng ngµy 16 - 23 th¸ng B¶y 1921. Tham gia c«ng viÖc ®¹i héi cã 384 ®¹i biÓu (250 ®¹i biÓu chÝnh thøc vµ 134 ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt) tõ çc vïng kh¸c nhau trªn ®Êt n−íc Nga. §¹i héi ®· th¶o luËn çc b¸o ço vµ th«ng qua çc nghÞ quyÕt vÒ ho¹t ®éng cña Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng vµ nh÷ng triÓn väng cña hîp t¸c x· tiªu thô, vÒ ho¹t ®éng bu«n b¸n vµ trao ®æi hµng hãa cña Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng, vÒ hîp t¸c x· s¶n xuÊt, vÒ t×nh h×nh vµ nh÷ng triÓn väng cña ngµnh ngo¹i th−¬ng cña ®Êt n−íc vµ vai trß cña hîp t¸c x· trong ngµnh ngo¹i th−¬ng, vÒ sù gióp ®ì cña hîp t¸c x· ®èi víi nh÷ng vïng mÊt mïa, vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c. V. I. Lª-nin ®· ®−îc bÇu lµm chñ tÞch danh dù cña ®¹i héi. Th− chµo mõng cña Ng−êi ®· ®−îc ®äc ngµy 16 th¸ng B¶y t¹i phiªn häp toµn thÓ lÇn thø nhÊt cña ®¹i héi. ― 85.

41 §¹i héi I quèc tÕ çc c«ng ®oµn çch m¹ng vµ s¶n xuÊt ®· diÔn ra t¹i M¸t-xc¬-va trong çc ngµy 3 - 19 th¸ng B¶y 1921. Tham gia ®¹i héi cã 380 ®¹i biÓu cña 41 n−íc ch©u ¢u, ch©u Mü vµ ch©u ¸ (Nga, Anh, ý, T©y-ban-nha, Ph¸p, Bun-ga-ri, Nam-t−, §øc, TiÖp-kh¾c, ¸o, Ba-lan, PhÇn-lan, TriÒu-tiªn, Trung-quèc, Nam Phi vµ çc n−íc kh¸c). Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña ®¹i héi: 1) B¸o ço cña Héi ®ång quèc tÕ l©m thêi çc c«ng ®oµn ®· ®−îc thµnh lËp håi th¸ng B¶y 1920; 2) Khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi, nh÷ng nhiÖm vô vµ s¸ch l−îc cña çc c«ng ®oµn; 3) Çc c«ng ®oµn, çc ®¶ng, Quèc tÕ c«ng ®oµn ®á vµ Quèc tÕ céng s¶n; 4) Çc c«ng ®oµn, çc ñy ban c«ng x−ëng - nhµ m¸y vµ çc ®¹i biÓu c«ng x−ëng; 5) Çc c«ng ®oµn vµ sù kiÓm so¸t cña c«ng nh©n ®èi víi s¶n xuÊt; 6) N¹n thÊt nghiÖp; 7) Çc tæ chøc liªn hiÖp quèc tÕ vÒ nghÒ nghiÖp vµ s¶n xuÊt; 8) VÊn ®Ò tæ chøc; 9) Phô n÷ trong s¶n xuÊt vµ trong çc c«ng ®oµn. §ã lµ ®¹i héi thµnh lËp Quèc tÕ c«ng ®oµn ®á ®· tån t¹i cho ®Õn cuèi n¨m 1937 vµ ®ãng vai trß to lín trong lÞch sö phong trµo c«ng ®oµn quèc tÕ. §¹i héi ®· th«ng qua ®iÒu lÖ cña Quèc tÕ c«ng ®oµn ®á vµ çc nghÞ quyÕt vÒ çc vÊn ®Ò kh¸c. §Ó thùc hiÖn sù l·nh ®¹o th−êng xuyªn ®èi víi ho¹t ®éng cña çc tæ chøc c«ng ®oµn, ®¹i héi ®· lËp ra Héi ®ång trung −¬ng cña Quèc tÕ c«ng ®oµn ®á. Quèc tÕ c«ng ®oµn ®á ®· ®Êu tranh nh»m x©y

Chó thÝch

655

dùng sù thèng nhÊt cña phong trµo c«ng ®oµn trªn c¬ së cuéc ®Êu tranh çch m¹ng ®Ó b¶o vÖ nh÷ng yªu s¸ch cña giai cÊp c«ng nh©n, chèng l¹i cuéc tiÕn c«ng cña t− b¶n vµ chñ nghÜa ph¸t-xÝt, chèng nguy c¬ chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, nh»m xÝch l¹i gÇn víi giai cÊp c«ng nh©n n−íc Nga x«-viÕt.

Th− chµo mõng cña Lª-nin lµ ®Ó ®¸p l¹i viÖc nhiÒu ®oµn ®¹i biÓu yªu cÇu Ng−êi tham dù ®¹i héi, vµ ®· ®−îc ®äc ngµy 19 th¸ng B¶y t¹i phiªn häp toµn thÓ lÇn thø 17 cña ®¹i héi. ― 87.

42 Héi nghÞ X ®¹i biÓu ®¶ng toµn Nga, trong khi s¬ kÕt nh÷ng kÕt qu¶ ®Çu tiªn cña viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, ®· ®Ò ra cho çc c¬ quan ®¶ng vµ kinh tÕ nhiÖm vô tæ chøc l¹i mét çch kiªn quyÕt h¬n n÷a toµn bé c«ng viÖc trªn nh÷ng nguyªn t¾c míi.

Ngµy 6 th¸ng B¶y 1921 §oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao ®· th«ng qua nghÞ quyÕt trong ®ã cã ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p nh»m tæ chøc l¹i sù l·nh ®¹o ®èi víi chÝnh s¸ch kinh tÕ. Ngµy 10 th¸ng B¶y, V. I. Lª-nin ®· biªn so¹n l¹i nghÞ quyÕt nµy (xem V¨n tËp Lª-nin, t. XX, tr. 102 - 106) vµ göi cho nhiÒu ®ång chÝ (G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki, N. P. Bri-u-kha-nèp, A. M. Lª-gia-va vµ nh÷ng ng−êi kh¸c) ®Ó th¶o luËn; trong b¶n th¶o lÇn nµy Lª-nin cã thªm ®iÓm bæ sung nh− sau: "§oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao yªu cÇu Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Nga xem xÐt vµ phª chuÈn nghÞ quyÕt cµng sím cµng hay" (s¸ch ®· dÉn, tr. 106). Ngµy 11 th¸ng B¶y, Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao ®· phª chuÈn dù th¶o nµy, cã thªm nh÷ng ®iÓm bæ sung cña Lª-nin.

Ngµy 12 th¸ng B¶y 1921, nh÷ng luËn c−¬ng cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao ®· ®−îc ®em ra xÐt t¹i Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ ngµy 16 th¸ng B¶y t¹i Bé chÝnh trÞ (xem nh÷ng th− tõ cña Lª-nin vÒ vÊn ®Ò nµy trong V¨n tËp Lª-nin, t. XX, tr. 106 - 107, vµ t. XXXVI, tr. 276 - 278). Nh÷ng ghi chó trong v¨n b¶n nghÞ quyÕt cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao ngµy 11 th¸ng B¶y vµ nh÷ng nhËn xÐt cña Lª-nin vÒ tiÕn tr×nh tranh luËn trong Bé chÝnh trÞ, xem V¨n tËp Lª-nin, t. XX, tr. 107 - 111.

Bé chÝnh trÞ coi nh÷ng luËn c−¬ng lµ c¬ së vµ ®· cö ra mét tiÓu ban ®Ó biªn so¹n l¹i. TiÓu ban ®· ®Ö tr×nh mét ph−¬ng ¸n míi cña luËn c−¬ng, vµ V. I. Lª-nin ®· cã nh÷ng ®iÓm bæ sung nh− trªn. V¨n b¶n çc luËn c−¬ng cña tiÓu ban cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ viÖc thi hµnh chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, xem V¨n tËp Lª-nin, t. XX, tr. 112 - 116. Dù th¶o luËn c−¬ng cña tiÓu ban Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· ®−îc ®em ra

Chó thÝch

656

th¶o luËn ngµy 23 th¸ng B¶y t¹i héi nghÞ cña çc ®¶ng ®oµn céng s¶n cña tÊt c¶ çc ban chÊp hµnh trung −¬ng cña çc c«ng ®oµn, cña §oµn chñ tÞch Héi ®ång çc c«ng ®oµn thµnh phè M¸t-xc¬-va vµ çc ®¹i biÓu cña çc c«ng ®oµn Pª-t¬-r«-gr¸t. Héi nghÞ ®· lÊy luËn c−¬ng lµm c¬ së vµ ®· cö ra mét tiÓu ban ®Ó cïng víi tiÓu ban cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng hiÖu ®Ýnh l¹i mét lÇn cuèi luËn c−¬ng. Ngµy 9 th¸ng T¸m luËn c−¬ng ®· ®−îc Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua, vµ còng trong ngµy ®ã ®· ®−îc phª chuÈn t¹i phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy nh− lµ "S¾c lÖnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ viÖc thùc hiÖn nh÷ng nguyªn t¾c cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi" (xem "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga”, sè 176, ngµy 11 th¸ng T¸m 1921).

Nh÷ng ®iÓm bæ sung nµy cña V. I. Lª-nin còng ®−îc ®−a vµo v¨n b¶n "S¾c lÖnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy". ― 89.

43 §Ò nghÞ göi Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· ®−îc viÕt nh©n cã nh÷ng luËn c−¬ng cña Côc Xi-bi-ri cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vµ cña ñy ban çch m¹ng Xi-bi-ri "VÒ nh÷ng h×nh thøc tæ chøc cña çc c¬ quan x«-viÕt Xi-bi-ri vµ çc tæ chøc ®¶ng Xi-bi-ri". Trong luËn c−¬ng, ng−êi ta ®· luËn cø vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i cã ë Xi-bi-ri mét trung t©m x«-viÕt víi nh÷ng ban kinh tÕ vµ qu©n sù t−¬ng øng, ph¶i cã c¬ quan ®¹i diÖn cña ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga còng nh− cã trung t©m ®¶ng cña m×nh. C¶ hai trung t©m nµy, theo ý kiÕn cña Côc Xi-bi-ri vµ ñy ban çch m¹ng Xi-bi-ri, ph¶i ®−îc x©y dùng theo nguyªn t¾c bæ nhiÖm.

Trong phÇn ghi b¸o ço kÌm theo luËn c−¬ng cã th«ng b¸o r»ng vÊn ®Ò nµy sÏ ®−îc th¶o luËn t¹i Héi nghÞ tØnh ®¶ng bé Xi-bi-ri lÇn thø IV s¾p tíi; vµ ng−êi ta chê ®îi r»ng t¹i héi nghÞ nµy sÏ cã tham luËn cña ®¹i diÖn hai trµo l−u: mét trµo l−u phñ nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng trung t©m cÊp tØnh ë Xi-bi-ri vµ mét trµo l−u thø hai thõa nhËn ph¶i thµnh lËp theo nguyªn t¾c bÇu cö çc trung t©m Êy. Ngµy 29 th¸ng B¶y 1921, Ban tæ chøc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· th«ng qua vÒ c¬ b¶n nh÷ng luËn c−¬ng cña Côc Xi-bi-ri.

Trong b¶n th¶o viÕt tay V. I. Lª-nin ®· g¹ch bá çc ®iÓm 4 vµ 5. ― 91. 44 Lêi kªu gäi cña V. I. Lª-nin göi giai cÊp v« s¶n quèc tÕ nh©n n¹n ®ãi

x¶y ra ®èi víi gÇn 33 triÖu ng−êi ë vïng s«ng V«n-ga vµ miÒn

Chó thÝch

657

Nam U-cra-i-na, ®· ®−îc sù h−ëng øng réng r·i trong c«ng nh©n vµ quÇn chóng lao ®éng cña tÊt c¶ çc n−íc. Th¸ng T¸m 1921, theo s¸ng kiÕn cña Quèc tÕ céng s¶n, "ñy ban l©m thêi n−íc ngoµi viÖn trî n−íc Nga" ®· ®−îc tæ chøc. Çc c«ng ®oµn çch m¹ng cña n−íc Ph¸p ®· kªu gäi c«ng nh©n quyªn gãp mét ngµy l−¬ng vµo quü gióp ®ì nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi ë Nga; H¨ng-ri B¸c-buýt-x¬ vµ A-na-t«n Phran-x¬ ®· ®ãng vai trß lín trong viÖc tæ chøc nµy; A-na-t«n Phran-x¬ ®· cóng vµo quü gióp ®ì nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi sè tiÒn gi¶i th−ëng N«-ben mµ «ng nhËn ®−îc trong n¨m 1921. ë Ph¸p ®· quyªn gãp ®−îc tÊt c¶ gÇn 1 triÖu ph¬-r¨ng. Cuéc vËn ®éng quyªn tiÒn ®· ®−îc triÓn khai trong c«ng nh©n vµ n«ng d©n c¶ ë çc n−íc kh¸c. ë TiÖp-kh¾c ®· thu ®−îc 7,5 triÖu cu-ron tiÒn mÆt vµ 2 triÖu cu-ron b»ng s¶n phÈm; §¶ng céng s¶n §øc ®· thu ®−îc 1300 ngh×n m¸c b»ng tiÒn mÆt vµ 1 triÖu m¸c b»ng s¶n phÈm, nh÷ng ng−êi céng s¶n Hµ-lan ― 100 ngh×n gun-®en, nh÷ng ng−êi céng s¶n ý ― gÇn 1 triÖu lia, nh÷ng ng−êi céng s¶n Na-uy ― 100 ngh×n cu-ron Na-uy, nh÷ng ng−êi céng s¶n ¸o ― 3 triÖu cu-ron ¸o, nh÷ng ng−êi céng s¶n T©y-ban-nha ― 50 ngh×n m¸c, nh÷ng ng−êi céng s¶n Ba-lan ― 9 triÖu m¸c Ba-lan, ë §an-m¹ch ― 500 ngh×n m¸c v. v.. Trong thêi gian kÓ tõ khi b¾t ®Çu vËn ®éng quyªn gãp cho ®Õn ngµy 20 th¸ng Ch¹p 1921, çc tæ chøc céng s¶n ®· mua 312 ngh×n pót l−¬ng thùc vµ ®· thu 1 triÖu róp vµng. Çc tæ chøc cã ch©n trong Quèc tÕ Am-xtÐc-®am ®· mua 85625 pót l−¬ng thùc vµ ®· thu ®−îc 485 ngh×n róp vµng. ― 92.

45 Bøc th− nµy V. I. Lª-nin viÕt nh©n cã b¸o ço cña G. I. Mi-a-xni-cèp göi Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, bµi luËn v¨n cña y "Nh÷ng vÊn ®Ò nan gi¶i" vµ c¶ nh÷ng tham luËn cña y trong çc tæ chøc ®¶ng Pª-t¬-r«-gr¸t vµ PÐc-m¬ §¶ng céng s¶n (b) Nga. Mi-a-xni-cèp ®· tæ chøc t¹i khu M«-t«-vi-li-kha, tØnh PÐc-m¬, mét nhãm chèng ®¶ng, nhãm nµy ®· tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng l¹i chÝnh s¸ch cña ®¶ng. Ban tæ chøc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, sau khi th¶o luËn ngµy 29 th¸ng B¶y 1921 nh÷ng tham luËn cña Mi-a-xni-cèp trong tæ chøc PÐc-m¬, luËn v¨n vµ b¸o ço cña y, ®· thõa nhËn ®ã lµ nh÷ng tµi liÖu chèng ®¶ng vµ ®· lËp ra mét tiÓu ban (N. I. Bu-kha-rin, P. A. Da-lu-tx¬-ki, A. A. X«n-tx¬) vµ ®· ñy nhiÖm cho tiÓu ban nµy ®iÒu tra ho¹t ®éng cña Mi-a-xni-cèp. Ngµy 22 th¸ng T¸m, Ban tæ chøc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· thõa nhËn r»ng nh÷ng ®Ò c−¬ng cña Mi-a-xni-cèp ®−îc tr×nh bµy trong nh÷ng luËn v¨n cña y lµ kh«ng phï hîp víi lîi

Chó thÝch

658

Ých cña ®¶ng, ®· yªu cÇu y kh«ng ®−îc ph¸t biÓu t¹i çc héi nghÞ chÝnh thøc cña ®¶ng víi nh÷ng ®Ò c−¬ng cña m×nh, triÖu håi y khái tæ chøc PÐc-m¬ vµ ®Ó cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng tïy ý ®iÒu ®éng, sö dông. Mi-a-xni-cèp ®· kh«ng phôc tïng quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ, sau khi trë vÒ M«-t«-vi-li-kha, vÉn tiÕp tôc ho¹t ®éng chèng ®¶ng. §ång thêi Mi-a-xni-cèp ®· m−u toan tæ chøc ra mét nhãm chèng ®¶ng t¹i Pª-t¬-r«-gr¸t. TiÓu ban Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, sau khi ®iÒu tra ho¹t ®éng cña Mi-a-xni-cèp, ®· ®Ò nghÞ khai trõ y ra khái ®¶ng, v× ®· nhiÒu lÇn vi ph¹m kû luËt ®¶ng, v× bÊt chÊp nghÞ quyÕt cña §¹i héi X cña ®¶ng vÒ sù thèng nhÊt cña ®¶ng, y ®· tæ chøc ra mét nhãm ®Æc biÖt ®Ó chèng ®¶ng. Ngµy 20 th¸ng Hai 1922, Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· phª chuÈn quyÕt ®Þnh vÒ viÖc khai trõ Mi-a-xni-cèp ra khái ®¶ng.

Xem c¶ V¨n tËp Lª-nin, t. XXXVI, tr. 299 vµ 308. ― 95. 46 Ban kiÓm tra trung −¬ng ― c¬ quan kiÓm tra cao nhÊt cña ®¶ng. NghÞ

quyÕt vÒ viÖc thµnh lËp ban nµy ®· ®−îc th«ng qua t¹i Héi nghÞ IX toµn Nga cña §¶ng céng s¶n (b) Nga häp trong çc ngµy 22 - 25 th¸ng ChÝn 1920. Trong nghÞ quyÕt "VÒ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña c«ng t¸c x©y dùng ®¶ng" ®· ®−îc héi nghÞ th«ng qua, bªn c¹nh nh÷ng biÖn ph¸p thùc tÕ kh¸c nh»m t¨ng c−êng d©n chñ trong néi bé ®¶ng, cñng cè sù thèng nhÊt vµ kû luËt cña ®¶ng, ®· thõa nhËn lµ cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp Ban kiÓm tra do ®¹i héi ®¶ng bÇu ra, vµ thµnh lËp çc tiÓu ban cña ®¶ng trùc thuéc çc ban chÊp hµnh tØnh ®¶ng bé. Ng−êi ta còng ®−a vµo nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®Ò nghÞ cña Lª-nin, víi nh÷ng sù söa ®æi kh«ng ®¸ng kÓ, thµnh phÇn cña Ban kiÓm tra (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 41, tr. 349). Çc ban kiÓm tra ph¶i bao gåm nh÷ng ®¶ng viªn céng s¶n v« t− nhÊt, ®−îc sù tÝn nhiÖm chung. Lª-nin cã ý ®Þnh lµm cho Ban kiÓm tra trë thµnh "c¬ quan thËt sù cña l−¬ng t©m cña ®¶ng vµ cña giai cÊp v« s¶n". Ng−êi khuyªn h·y ®Æt thµnh nhiÖm vô ®Æc biÖt cña Ban kiÓm tra lµ ph¶i cã th¸i ®é quan t©m ®Õn nh÷ng ®ång chÝ, mµ viÖc lµm cña hä ®ang ®−îc Ban kiÓm tra xem xÐt (s¸ch ®· dÉn, tr. 469). LÇn ®Çu tiªn Ban kiÓm tra trung −¬ng ®−îc bÇu t¹i §¹i héi X cña §¶ng céng s¶n (b) Nga häp trong çc ngµy 8 - 16 th¸ng Ba 1921.

Theo ®Ò nghÞ cña Lª-nin ghi trong çc luËn v¨n do Ng−êi viÕt tr−íc ngµy häp §¹i héi XII (17 - 25 th¸ng T− 1923) "Chóng

Chó thÝch

659

ta tæ chøc l¹i Ban thanh tra c«ng n«ng nh− thÕ nµo" vµ "Thµ Ýt mµ tèt", §¹i héi XII ®· thµnh lËp c¬ quan thèng nhÊt kiÓm tra cña ®¶ng vµ nhµ n−íc ― Ban kiÓm tra trung −¬ng ― Ban thanh tra c«ng n«ng; tham gia c«ng t¸c cña Ban kiÓm tra trung −¬ng ― Ban thanh tra c«ng n«ng vµ çc c¬ quan ®Þa ph−¬ng cã ®«ng ®¶o quÇn chóng lao ®éng. ― 100.

47 Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, sau khi ®· xem xÐt ngµy 8 th¸ng T¸m 1921 vÊn ®Ò vÒ t×nh tr¹ng cña ngµnh giao th«ng vËn t¶i, ®· phª chuÈn nh÷ng kÕt luËn cña Ph. E. §giÐc-gin-xki víi nh÷ng söa ®æi do V. I. Lª-nin ®Ò nghÞ.

§iÓm 1 cña çc kÕt luËn nãi vÒ sù cÇn thiÕt ®èi víi tÊt c¶ çc c¬ quan ®¶ng vµ c¬ quan x«-viÕt ph¶i t×m nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao vµ gióp ®ì ngµnh giao th«ng vËn t¶i.

§iÓm 2 - 4 cña çc kÕt luËn ®ã nãi vÒ viÖc t¨ng c−êng bé m¸y chÝnh ñy cña Bé d©n ñy giao th«ng b»ng çch bæ sung çc çn bé cã tr¸ch nhiÖm, th«ng tri cho tÊt c¶ çc ban chÊp hµnh tØnh ®¶ng bé cña §¶ng céng s¶n (b) Nga biÕt vÒ t×nh h×nh giao th«ng vËn t¶i vµ viÖc thµnh lËp trong ban h−íng dÉn vµ tæ chøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga mét phßng vËn t¶i ®Ó l·nh ®¹o c«ng t¸c ®¶ng trong ngµnh giao th«ng.

§iÓm thø n¨m cña nh÷ng kÕt luËn ®· ®Ò ra viÖc chuyÓn cho Bé d©n ñy giao th«ng nh÷ng xÝ nghiÖp cÇn thiÕt cho nh÷ng nhu cÇu cña vËn t¶i. ― 102.

48 §¶ng céng s¶n Anh ®· ®−îc thµnh lËp t¹i §¹i héi thµnh lËp häp trong çc ngµy 31 th¸ng B¶y - 1 th¸ng T¸m 1920, gåm çnh t¶ cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Anh, mét phÇn lín §¶ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa Scèt-len, nh÷ng ng−êi x· héi Ai-r¬-len, nhãm Thèng nhÊt céng s¶n trong §¶ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa, Héi ®ång céng s¶n miÒn Nam Oen-x¬ vµ c¶ mét sè nhãm nhá x· héi chñ nghÜa. Th¸ng Giªng 1921, t¹i §¹i héi thèng nhÊt t¹i LÝt-x¬, tham gia §¶ng céng s¶n Anh cã §¶ng c«ng nh©n céng s¶n gåm chñ yÕu lµ nh÷ng ng−êi tham gia phong trµo cña çc ®¹i biÓu c«ng nh©n ë Scèt-len (®øng ®Çu lµ U. Gan-la-x¬) vµ Liªn ®oµn c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa. Mïa xu©n 1921, çnh t¶ cña §¶ng c«ng nh©n ®éc lËp, ®øng ®Çu lµ P. §¸t còng ®· tham gia §¶ng céng s¶n Anh, vµ nh− vËy lµ viÖc thµnh lËp §¶ng céng s¶n Anh ®· ®−îc hoµn thµnh. ― 103.

49 V. K. P. D. (Vereinigte Kommunistische Partei Deutschlands) ― §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc ― thµnh lËp t¹i §¹i héi thèng

Chó thÝch

660

nhÊt cña §¶ng céng s¶n §øc vµ cña çnh t¶ §¶ng d©n chñ - x· héi ®éc lËp §øc, ®¹i héi nµy tiÕn hµnh t¹i BÐc-lanh tõ ngµy 4 ®Õn 7 th¸ng Ch¹p 1920. ViÖc thèng nhÊt ®· ®−îc thùc hiÖn sau sù ph©n liÖt cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®éc lËp §øc t¹i §¹i héi Han-l¬ (th¸ng M−êi 1920), ®a sè çc ®¹i biÓu t¹i ®¹i héi ®· ®ßi ph¶i gia nhËp ngay Quèc tÕ III vµ thõa nhËn hoµn toµn 21 ®iÒu kiÖn gia nhËp Quèc tÕ céng s¶n do §¹i héi II Quèc tÕ céng s¶n ®Ò ra. Çnh h÷u cña ®¶ng ®· bá ®¹i héi ra vÒ vµ ®· lËp ra mét ®¶ng riªng; víi tªn gäi cò ®¶ng nµy ®· tån t¹i cho ®Õn th¸ng ChÝn 1922, ®Õn khi nã s¸p nhËp víi ®¶ng d©n chñ - x· héi.

ViÖc hîp nhÊt çnh t¶ §¶ng d©n chñ - x· héi ®éc lËp §øc vµ §¶ng céng s¶n §øc lµ mét çi mèc lín trong sù ph¸t triÓn cña phong trµo çch m¹ng §øc. Do sù hîp nhÊt ®ã mµ §¶ng céng s¶n §øc ®· trë thµnh mét ph©n bé lín nhÊt (sau §¶ng céng s¶n (b) Nga) cña Quèc tÕ céng s¶n. Cïng víi çnh t¶ cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®éc lËp §øc, E. Ten-l¬-man, l·nh tô næi tiÕng nhÊt cña giai cÊp v« s¶n §øc còng ®· gia nhËp §¶ng céng s¶n §øc. E. Ten-l¬-man ®· ®¹t ®−îc kÕt qu¶ lµ lµm cho nh÷ng ng−êi ®éc lËp çnh t¶ tham gia hµng lo¹t vµo hµng ngò cña §¶ng céng s¶n §øc.

§¹i héi cña §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc, ®¹i héi mµ V. I. Lª-nin ®· göi bøc th− nµy ®Ó chµo mõng (§¹i héi II cña §¶ng céng s¶n §øc) ®· ®−îc tiÕn hµnh t¹i I-en tõ ngµy 22 ®Õn ngµy 26 th¸ng T¸m 1921. §¹i héi ®· th¶o luËn çc b¸o ço: vÒ §¹i héi III cña Quèc tÕ céng s¶n, vÒ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña ®¶ng, vÒ ho¹t ®éng trong çc c«ng ®oµn, vÒ t×nh h×nh ë n−íc Nga x«-viÕt vµ nh÷ng biÖn ph¸p gióp ®ì n−íc Nga x«-viÕt, v. v.. Mét trong nh÷ng chñ tÞch cña ®¹i héi lµ V. PÝch. Trong nghÞ quyÕt ®· ®−îc tuyÖt ®¹i ®a sè ®¹i biÓu ®¹i héi th«ng qua, ®¹i héi ®· t¸n thµnh nh÷ng nghÞ quyÕt cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n vµ thõa nhËn sù phª ph¸n nh÷ng sai lÇm mµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc ®· ph¹m ph¶i trong thêi gian cuéc ®Êu tranh th¸ng Ba 1921, sù phª ph¸n mµ nh÷ng luËn c−¬ng cña §¹i héi III ®· nªu lªn, lµ ®óng. §¶ng l¹i lÊy l¹i tªn gäi cò cña m×nh: §¶ng céng s¶n §øc. ― 106.

50 Tuyªn ng«n Ba-l¬ n¨m 1912 ― tuyªn ng«n vÒ chiÕn tranh do §¹i héi bÊt th−êng x· héi chñ nghÜa quèc tÕ häp ë Ba-l¬ trong nh÷ng ngµy 24 - 25 th¸ng M−êi mét 1912 th«ng qua. Tuyªn ng«n ®· b¸o tr−íc cho çc d©n téc biÕt nguy c¬ mét cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi ®ang tíi, ®· v¹ch trÇn nh÷ng môc ®Ých ¨n c−íp

Chó thÝch

661

cña cuéc chiÕn tranh nµy vµ ®· kªu gäi c«ng nh©n tÊt c¶ çc n−íc kiªn quyÕt ®Êu tranh cho hßa b×nh, b»ng çch "®em søc m¹nh cña t×nh ®oµn kÕt quèc tÕ cña giai cÊp v« s¶n" ®èi lËp víi "chñ nghÜa ®Õ quèc t− b¶n chñ nghÜa". Tuyªn ng«n Ba-l¬ cã ®−a vµo mét ®iÓm cña nghÞ quyÕt §¹i héi Stót-ga (1907), do V. I. Lª-nin ®Ò ra, nãi r»ng trong tr−êng hîp næ ra chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, th× nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ph¶i lîi dông cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ do chiÕn tranh g©y ra ®Ó ®Èy nhanh sù sôp ®æ cña ¸ch thèng trÞ cña giai cÊp t− b¶n chñ nghÜa, ®Ó ®Êu tranh cho çch m¹ng x· héi chñ nghÜa. ― 107.

51 "X«-viÕt" ("Sowjet") ― t¹p chÝ ra hµng th¸ng; xuÊt b¶n ë BÐc-lanh d−íi quyÒn chñ bót cña P. Lª-vy tõ n¨m 1919 ®Õn ngµy 15 th¸ng S¸u 1921 víi sù tham gia cña G. R«-l¨ng - G«n-xt¬, P. Phrª-lÝch, A. Ma-xlèp, C. G©y-¬ vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. Tõ ngµy 1 th¸ng B¶y 1921, sau khi P. Lª-vy bÞ khai trõ khái §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc, t¹p chÝ nµy sau khi thay ®æi khuynh h−íng, ®· b¾t ®Çu ra d−íi tªn gäi míi: "Unser Weg" ("Con ®−êng cña chóng ta"). T¹p chÝ ngõng xuÊt b¶n vµo cuèi n¨m 1922. ― 108.

52 "Cê ®á" ("Die Rote Fahne") ― tê b¸o ra hµng ngµy do C. LiÕp-nÕch vµ R. Lóc-x¨m-bua s¸ng lËp víi tÝnh çch lµ c¬ quan trung −¬ng cña "Liªn minh Xp¸c-ta-cót", vµ vÒ sau víi tÝnh çch lµ c¬ quan trung −¬ng cña §¶ng céng s¶n §øc; xuÊt b¶n t¹i BÐc-lanh tõ ngµy 9 th¸ng M−êi mét 1918, ®· nhiÒu lÇn bÞ çc nhµ cÇm quyÒn §øc lôc ph¸ vµ cÊm chØ.

"Die Rote Fahne" ®· ®ãng mét vai trß lín trong cuéc ®Êu tranh nh»m lµm cho §¶ng céng s¶n §øc trë thµnh ®¶ng v« s¶n çch m¹ng cã tÝnh chÊt quÇn chóng vµ quÐt s¹ch nh÷ng phÇn tö c¬ héi chñ nghÜa ra khái ®¶ng. Tê b¸o ®· ®Êu tranh mét çch kiªn quyÕt chèng viÖc qu©n sù hãa ®Êt n−íc, ®· ®Êu tranh cho sù thèng nhÊt hµnh ®éng cña giai cÊp c«ng nh©n trong cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa ph¸t-xÝt. Tê b¸o ®· ®−îc sù céng t¸c tÝch cùc cña chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n §øc E. Ten-l¬-man. Sau khi chÕ ®é ®éc tµi chuyªn chÕ ph¸t-xÝt ®· ®−îc thiÕt lËp ë §øc, tê b¸o ®· bÞ cÊm, nh−ng vÉn tiÕp tôc ph¸t hµnh bÝ mËt. N¨m 1935, viÖc in vµ xuÊt b¶n tê b¸o ®· ®−îc chuyÓn sang Pra-ha (TiÖp-kh¾c); tõ th¸ng M−êi 1936 ®Õn mïa thu 1939 ®· ®−îc in vµ xuÊt b¶n t¹i Bruy-xen (BØ). ― 110.

53 "M¸t-xc¬-va" ("Moskau", "Moskow", "Moscou") ― tê b¸o ra hµng ngµy, c¬ quan cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n; xuÊt b¶n t¹i

Chó thÝch

662

M¸t-xc¬-va b»ng ba thø tiÕng: §øc (çc sè 1 - 50), Ph¸p (çc sè 1 - 44) vµ Anh (çc sè 1 - 41). ― 116.

54 §Ò nghÞ lªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc ®−a b¸ t−íc Un-ghÐc-n¬ ra tßa ®· ®−îc viÕt nh©n cã bøc ®iÖn cña chñ tÞch ñy ban çch m¹ng Xi-bi-ri I. N. XmiÕc-nèp ngµy 26 th¸ng T¸m göi cho chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy V. I. Lª-nin, trong ®ã cã nãi: "Ngµy 22 th¸ng T¸m, b¸ t−íc Un-ghÐc-n¬ ®· bÞ qu©n tiªn phong cña chóng ta bao v©y vµ ®· bÞ b¾t lµm tï binh cïng víi bé tham m−u cña y. Víi mét ®éi hé tèng m¹nh, Un-ghÐc-n¬ ®· bÞ gi¶i tíi N«-v«-ni-c«-la-Ðp-xc¬ (nay lµ N«-v«-xi-biÕc-xc¬. B. T.), vµ ë ®©y ng−êi ta ®Þnh truy tè y tr−íc tßa ¸n cña Ph©n bé Tßa ¸n tèi cao cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga ë Xi-bi-ri vÒ téi ph¶n béi. Phiªn tßa sÏ cã mét ý nghÜa chÝnh trÞ to lín. Xin ®ång chÝ cho ý kiÕn tèi hËu" (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«).

§Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ th«ng qua ngµy 29 th¸ng T¸m 1921.

Phiªn tßa xö b¸ t−íc Un-ghÐc-n¬ ®· ®−îc më ngµy 15 th¸ng ChÝn; E. M. I-a-r«-xl¸p-xki ®· ®ãng vai c«ng tè ñy viªn nhµ n−íc; B«-g«-liu-bèp, nguyªn båi thÈm nay ®−îc giao tr¸ch nhiÖm tr¹ng s− b¶o vÖ. T¹i tßa ¸n nµy ng−êi ta ®· v¹ch ra hµng lo¹t téi ¸c cña Un-ghÐc-n¬ vµ bé h¹ cña h¾n: sau khi chiÕm ®−îc Uèc-ga (nay lµ U-lan - Ba-to), h¾n ra lÖnh b¾n tÊt c¶ çc nh©n viªn cña Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng vµ ñy ban hµnh chÝnh thµnh phè; theo lÖnh cña h¾n, d©n lµnh ®· bÞ giÕt h¹i, bÞ c−íp bãc vµ thµnh phè ®· bÞ ®èt ch¸y. T¹i phiªn tßa nµy còng ph¸t hiÖn ra mèi liªn hÖ gi÷a Un-ghÐc-n¬ víi bän qu©n phiÖt Trung-hoa (Tr−¬ng-t¾c-L©m) vµ bän can thiÖp NhËt-b¶n. Khi v¹ch çc kÕ ho¹ch phôc håi chÕ ®é qu©n chñ chuyªn chÕ, ®øng ®Çu lµ Mi-kha-in R«-ma-nèp, Un-ghÐc-n¬, nh− ta thÊy qua çc tµi liÖu, hå s¬ cña tßa ¸n, ®· tr«ng chê vµo sù gióp ®ì cña bän NhËt-b¶n lµ bän høa sÏ ®¸nh chiÕm Tsi-ta, nh−ng h¾n ®· bÞ b¾t ngay sau khi kÐo qu©n vµo l·nh thæ Xi-bi-ri x«-viÕt.

B¸ t−íc Un-ghÐc-n¬ ®· bÞ kÕt ¸n tö h×nh. ― 135. 55 TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®· ®−îc thµnh lËp håi th¸ng Ch¹p

1917 ®Ó gióp Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nhá ®Æt ra hµng ngµy; ®· tån t¹i nh− mét tiÓu ban cña Héi ®ång

Chó thÝch

663

bé tr−ëng d©n ñy. TÊt c¶ çc vÊn ®Ò ®· ®−îc TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy nhÊt trÝ gi¶i quyÕt, ®Òu ®−îc V. I. Lª-nin ký vµ ®Òu cã hiÖu lùc nh− quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy; trong tr−êng hîp cã bÊt ®ång ý kiÕn th× vÊn ®Ò ®−îc chuyÓn lªn Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy gi¶i quyÕt.

ViÖc ¸p dông chÕ ®é tr¶ c«ng phôc vô ®· ®−îc b¾t ®Çu tõ th¸ng B¶y 1921. Ng−îc l¹i víi thùc tiÔn ®· ®−îc quy ®Þnh trong nh÷ng n¨m thùc hiÖn chÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn vÒ phôc vô kinh doanh kh«ng tr¶ c«ng (vËn t¶i, kÓ c¶ ë thµnh thÞ, nhµ ë, b−u ®iÖn, b−u kiÖn, b¸o v.v.), ngµy 9 th¸ng B¶y ®· ¸p dông chÕ ®é tr¶ c«ng vËn t¶i trªn ®−êng s¾t vµ ®−êng thñy, ngµy 18 th¸ng B¶y ― tr¶ c−íc phÝ cho çc b−u kiÖn, ngµy 5 th¸ng T¸m ― tr¶ tiÒn mua hµng hãa, kÓ c¶ hµng hãa l−¬ng thùc, ngµy 25 th¸ng T¸m ®· thiÕt lËp viÖc tr¶ c«ng cho nh÷ng ngµnh phôc vô c«ng céng.

Trong 6 th¸ng cuèi n¨m 1921, Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®· ¸p dông c¶ mét lo¹t biÖn ph¸p nh»m c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt cña c«ng nh©n: thi hµnh nh÷ng nguyªn t¾c míi vÒ tr¶ c«ng phï hîp víi sè l−îng vµ chÊt l−îng lao ®éng, thùc hiÖn viÖc chuyÓn sang tr¶ c«ng b»ng tiÒn mÆt chø kh«ng ph¶i b»ng hiÖn vËt, ¸p dông mét chÕ ®é tr¶ c«ng ®−îc b¶o ®¶m ®èi víi lao ®éng (b»ng róp hµng hãa), v. v., kÕt qu¶ lµ ngay cuèi n¨m 1921, tiÒn l−¬ng thùc tÕ cña c«ng nh©n ®· cã phÇn ®−îc n©ng lªn. ― 136.

56 "§êi sèng kinh tÕ" ― tê b¸o ra hµng ngµy; ®· ®−îc xuÊt b¶n tõ th¸ng M−êi mét 1918 ®Õn th¸ng M−êi mét 1937 t¹i M¸t-xc¬-va; lóc ®Çu lµ c¬ quan cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vµ cña çc bé d©n ñy kinh tÕ kh¸c, tõ th¸ng B¶y 1921 lµ c¬ quan cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc, cña Ng©n hµng nhµ n−íc vµ cña Bé d©n ñy tµi chÝnh.

N¨m 1928, nh©n kû niÖm lÇn thø 10 ngµy thµnh lËp tê b¸o, Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· nhËn ®Þnh r»ng "§êi sèng kinh tÕ" ®· cã thÓ trë thµnh tê b¸o chØ ®¹o vÒ kinh tÕ, kiªn quyÕt b¶o vÖ nh÷ng lËp tr−êng cã tÝnh nguyªn t¾c cña chñ nghÜa Lª-nin vµ soi s¸ng mét çch s©u s¾c thùc tiÔn cña c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ. Tõ ngµy 16 th¸ng M−êi mét 1937, "§êi sèng kinh tÕ" ®æi tªn "NhËt b¸o tµi chÝnh"; th¸ng S¸u 1941 b¸o nµy ®×nh b¶n. ― 138.

57 Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ― tõ th¸ng Ch¹p 1920 lµ tiÓu ban th−êng trùc cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy; tån t¹i ®Õn n¨m 1937. Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ®−îc c¶i tæ th¸ng T− 1920

Chó thÝch

664

tõ Héi ®ång phßng thñ c«ng n«ng ®· ®−îc thµnh lËp c¨n cø vµo quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga ngµy 30 th¸ng M−êi mét 1918 nh»m môc ®Ých ®éng viªn søc lùc vµ ph−¬ng tiÖn ®Ó phßng vÖ ®Êt n−íc. Héi ®ång phßng thñ vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng do V. I. Lª-nin ®øng ®Çu. ― 138.

58 QuyÕt ®Þnh, do V. I. Lª-nin ®Ò nghÞ, ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ th«ng qua ngµy 2 th¸ng ChÝn 1921. Ngµy h«m sau, 3 th¸ng ChÝn, V. I. Lª-nin ®· göi th− cho bÝ th− Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n, trong ®ã viÕt: "Chóng t«i rÊt cÇn cã nh÷ng sè liÖu chÝnh x¸c vµ ®Òu ®Æn vÒ tiÕn tr×nh quyªn gãp cña c«ng nh©n n−íc ngoµi gióp n−íc Nga ®ang bÞ n¹n ®ãi... T«i cho r»ng cÇn ph¶i chØ ®Þnh nh÷ng ng−êi phô tr¸ch vÒ tõng n−íc hoÆc vÒ tõng nhãm n−íc ®Ó nh÷ng ng−êi ®ã theo dâi b¸o chÝ c«ng nh©n cña çc ®¶ng kh¸c nhau vµ ghi chÐp tõ ®ã ra nh÷ng con sè thËt chÝnh x¸c, ®−¬ng nhiªn lµ chØ h¹n chÕ trong 1) nh÷ng kÕt qu¶ cña çc cuéc quyªn gãp; 2) chØ râ thø tiÒn tÖ mµ th«ng qua ®ã viÖc quyªn gãp ®· ®−îc tiÕn hµnh; 3) nªu râ thêi h¹n mµ çc sè tiÒn quyªn gãp ®· ®−îc thu thËp l¹i; 4) nªu tªn nh÷ng tê b¸o mµ tõ ®ã çc sè liÖu ®· ®−îc rót ra, tªn ®¶ng hoÆc tæ chøc ®· tiÕn hµnh çc cuéc quyªn gãp Êy.

CÇn ®Æc biÖt nªu bËt lªn nh÷ng nghÞ quyÕt cña çc ®¶ng hoÆc çc c«ng ®oµn vÒ viÖc quyªn gãp mét ngµy l−¬ng.

T«i thiÕt tha yªu cÇu tr¶ lêi cho biÕt Ban chÊp hµnh thùc tÕ ®· tiÕn hµnh viÖc g× vÒ mÆt nµy, vµ khi nµo th× cã thÓ hy väng nhËn ®−îc nh÷ng sè liÖu tæng kÕt ®Çu tiªn" (V¨n tËp Lª-nin, t. XXXIV, tr. 422 - 423). VÒ viÖc b¸o chÝ x«-viÕt ®¨ng nh÷ng kÕt qu¶ cña çc cuéc quyªn gãp cña giai cÊp v« s¶n quèc tÕ cøu trî nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi, còng xem V¨n tËp Lª-nin, t. XXIII, tr. 160. ― 142.

59 D−íi h×nh thøc cøu trî nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi ë Nga, bän ®Õ quèc ®· thµnh lËp "ñy ban quèc tÕ", ®øng ®Çu lµ Nu-l¨ng-x¬, nguyªn ®¹i sø Ph¸p t¹i n−íc Nga, mét trong nh÷ng ng−êi chñ chèt ®· tæ chøc ra nh÷ng ©m m−u ph¶n çch m¹ng vµ cuéc can thiÖp qu©n sù chèng ®Êt n−íc x«-viÕt; tham gia ñy ban nµy cã nh÷ng ng−êi lµ nh÷ng nhµ ngo¹i giao Ph¸p, Anh, BØ vµ nh÷ng chñ lín ng−êi n−íc ngoµi ®· chiÕm h÷u çc xÝ nghiÖp ë Nga ®ang quèc h÷u hãa. Ngµy 4 th¸ng ChÝn, ñy ban cña Nu-l¨ng-x¬ ®· göi cho Bé d©n ñy ngo¹i giao mét bøc ®iÖn trong ®ã ®ßi ph¶i ®Ó cho 30 chuyªn gia ®i sang Nga ®Ó nghiªn cøu t¹i chç theo mét ch−¬ng tr×nh ®Æc biÖt cã chñ m−u thu l−îm nh÷ng tin tøc mang tÝnh chÊt do th¸m.

Chó thÝch

665

Ngµy 6 th¸ng ChÝn 1921, Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· th«ng qua mét dù th¶o c«ng hµm víi ®«i ®iÓm söa ®æi göi cho Nu-l¨ng-x¬, ®−îc so¹n th¶o c¨n cø vµo nh÷ng ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin. Trong c«ng hµm tr¶ lêi cña Bé d©n ñy ngo¹i giao c«ng bè ngµy 8 th¸ng ChÝn trªn b¸o "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga" cã chØ râ r»ng "ñy ban cña ngµi Nu-l¨ng-x¬ ®· thay thÕ viÖc cøu trî nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi ë Nga thµnh viÖc thu l−îm nh÷ng tin tøc vÒ t×nh h×nh trong n−íc cña n−íc Nga x«-viÕt... h¬n n÷a, viÖc ®ã ph¶i ®−îc tiÕn hµnh d−íi sù chØ ®¹o cña nh÷ng ng−êi tõng lµm c«ng viÖc nghiªn cøu Êy nh»m môc ®Ých râ rµng lµ tæ chøc nh÷ng cuéc b¹o ®éng vµ t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho çc qu©n ®éi n−íc ngoµi kÐo vµo l·nh thæ n−íc Céng hßa x«-viÕt" ("Nh÷ng v¨n kiÖn vÒ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña Liªn-x«". TËp 4, M¸t-xc¬-va, 1960, tr. 309 - 310). ChÝnh phñ x«-viÕt ®· døt kho¸t tõ chèi kh«ng cho phÐp ñy ban cña Nu-l¨ng-x¬ vµo n−íc Céng hßa x«-viÕt. ― 144.

60 Nh©n cã nh÷ng khã kh¨n vÒ l−¬ng thùc, n¹n mÊt mïa n¨m 1921 vµ sù cÇn thiÕt ph¶i cøu trî nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi, Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· th«ng qua ngµy 6 th¸ng ChÝn 1921 quyÕt ®Þnh vÒ nh÷ng chØ thÞ cho Bé d©n ñy l−¬ng thùc. Theo çc chØ thÞ nµy, tõ th¸ng M−êi 1921 sÏ rót bít sè l−îng khÈu phÇn mµ nhµ n−íc ph¶i cung cÊp, vµ thµnh lËp tæng kho lóa m×. ― 145.

61 Dù th¶o cña V. I. Lª-nin ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ngµy 13 th¸ng ChÝn 1921. §iÓm 4 ®· bÞ V. I. Lª-nin g¹ch bá vµ ®· kh«ng ®−îc ®−a vµo quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ.

LÇn thø hai vÊn ®Ò b¸n s¸ch ®· ®−îc ®−a ra xÐt t¹i phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ ngµy 15 th¸ng M−êi. Sau khi kh¼ng ®Þnh quyÕt ®Þnh cña m×nh ngµy 13 th¸ng ChÝn Bé chÝnh trÞ ®· ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p thùc tiÔn cô thÓ ®Ó thùc hiÖn quyÕt ®Þnh; ®· ®Æc biÖt chó ý ®Õn viÖc ®Êu tranh chèng sù th©m nhËp cña s¸ch b¸o chèng x«-viÕt ®ñ çc lo¹i kh¸c nhau vµo ngµnh bu«n b¸n s¸ch. ― 148.

62 Dù th¶o ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ngµy 14 th¸ng ChÝn 1921. ― 149.

63 ViÖc thanh ®¶ng ®· ®−îc tiÕn hµnh c¨n cø vµo nghÞ quyÕt cña §¹i héi X §¶ng céng s¶n (b) Nga "VÒ nh÷ng vÊn ®Ò cña c«ng

Chó thÝch

666

t¸c x©y dùng ®¶ng", trong ®ã cã nãi: "Nay hÕt søc cÇn thiÕt ph¶i chuyÓn h¼n ®ßn bÈy chÝnh s¸ch cña ®¶ng vÒ phÝa tuyÓn lùa c«ng nh©n vµ quÐt s¹ch nh÷ng phÇn tö kh«ng céng s¶n chñ nghÜa ra khái ®¶ng" ("§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt, quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, çc héi nghÞ ®¹i biÓu vµ çc héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 520). Tr−íc khi thanh ®¶ng, ®· tiÕn hµnh c«ng t¸c chuÈn bÞ l©u dµi vµ chu ®¸o.

Ngµy 21 th¸ng S¸u 1921, Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Ban kiÓm tra trung −¬ng ®· th«ng qua "QuyÕt ®Þnh vÒ vÊn ®Ò kiÓm tra, thÈm tra vµ thanh ®¶ng" (xem "Sù thËt", sè 146, ngµy 30 th¸ng S¸u 1921), trong ®ã ®· ®Ò ra nh÷ng thêi h¹n tiÕn hµnh viÖc thanh ®¶ng (tõ ngµy 1 th¸ng T¸m ®Õn 1 th¸ng M−êi 1921), ®· x¸c ®Þnh r»ng ― ®©y lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu cña viÖc thanh ®¶ng ― cÇn tham kh¶o ý kiÕn cña nh÷ng ng−êi lao ®éng, cña nh÷ng ®¶ng viªn céng s¶n còng nh− nh÷ng ng−êi ngoµi ®¶ng, vÒ çc ®¶ng viªn ®−îc thÈm tra, ®· quy ®Þnh tr×nh tù thµnh lËp çc ban thÈm tra ë çc ®Þa ph−¬ng. Trong thêi gian thanh ®¶ng, viÖc kÕt n¹p ®¶ng t¹m ®×nh l¹i, trõ c«ng nh©n vµ n«ng d©n kh«ng bãc lét lao ®éng cña ng−êi kh¸c. Ngµy 7 th¸ng B¶y, Bé chÝnh trÞ ®· phª chuÈn Ban thÈm tra nh©n sù trung −¬ng cña ®¶ng, vµ t¹i çc ®Þa ph−¬ng çc ban thÈm tra ®Þa ph−¬ng ®· ®−îc thµnh lËp.

Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng ®· ph¸t ®i bøc th− "Göi tÊt c¶ çc tæ chøc ®¶ng. VÒ viÖc thanh ®¶ng" (xem "Sù thËt", sè 163, ngµy 27 th¸ng B¶y 1921), trong ®ã ®· tr×nh bµy nh÷ng nhiÖm vô vµ nh÷ng ph−¬ng ph¸p thanh ®¶ng. Ban chÊp hµnh trung −¬ng c¨n dÆn ph¶i tu©n theo nh÷ng chØ dÉn sau ®©y: ®èi víi c«ng nh©n cÇn ph¶i khoan thø trong viÖc tr×nh bµy çc giÊy tê, çc ®Æc ®iÓm, v. v.. §èi víi n«ng d©n cÇn ph¶i ph©n biÖt nghiªm ngÆt nh÷ng phÇn tö cu-l¾c - chiÕm h÷u víi nh÷ng n«ng d©n lao ®éng trung thùc. Ph¶i cã th¸i ®é nghiªm ngÆt h¬n ®èi víi nh÷ng kÎ ®−îc "®Æc ph¸i, ®Æc nhiÖm", nh÷ng ng−êi cã chøc vô, g¾n liÒn víi nh÷ng ®Æc quyÒn ®Æc lîi nµo ®ã. §Æc biÖt ph¶i thÈm tra nh÷ng quan l¹i cò, nh÷ng ng−êi xuÊt th©n tõ giíi trÝ thøc t− s¶n. Ph¶i thÈm tra hÕt søc kü l−ìng nh÷ng ng−êi vèn tham gia çc ®¶ng kh¸c, ®Æc biÖt lµ bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng.

ViÖc b¾t ®Çu thanh ®¶ng ®−îc chuyÓn sang ngµy 15 th¸ng T¸m, vµ viÖc thanh ®¶ng sÏ tiÕp tôc tiÕn hµnh cho ®Õn §¹i héi X §¶ng céng s¶n (b) Nga. Nh÷ng kÕt qu¶ ®Çu tiªn cña viÖc thanh ®¶ng ®· ®−îc Héi nghÞ XI toµn Nga §¶ng céng s¶n (b) Nga s¬ kÕt (xem tËp nµy, tr. 349 - 350, 351 - 352); kÕt qu¶ cuèi cïng ®· ®−îc

Chó thÝch

667

§¹i héi XI §¶ng céng s¶n (b) Nga tæng kÕt. KÕt qu¶ cña viÖc thanh ®¶ng lµ ®· cã 159 355 ng−êi (24,1%) bÞ khai trõ khái ®¶ng (trong sè nµy kh«ng cã sè liÖu vÒ çc tØnh Bri-an-xc¬ vµ A-xt¬-ra-khan vµ §¶ng céng s¶n Tuèc-kª-xtan). Trong sè nh÷ng ng−êi bÞ khai trõ vµ g¹t ra khái ®¶ng cã: c«ng nh©n ― 20,4%, n«ng d©n ― 44,8%, viªn chøc vµ nh÷ng ng−êi lµm nghÒ tù do ― 23,8%, çc tÇng líp kh¸c ― 11,0%. Nhê thanh ®¶ng nªn ®· c¶i thiÖn ®−îc thµnh phÇn x· héi cña ®¶ng, ®· t¨ng c−êng cñng cè ®−îc kû luËt, n©ng cao uy tÝn cña ®¶ng tr−íc quÇn chóng c«ng n«ng ngoµi ®¶ng, ®· tÈy s¹ch ®¶ng khái nh÷ng phÇn tö ®· b«i nhä ®¶ng. Sù ®oµn kÕt vÒ t− t−ëng vµ tæ chøc cña ®¶ng ®· ®−îc t¨ng c−êng. ― 150.

64 ChØ thÞ nµy cña V. I. Lª-nin ®· ®−îc ph¶n ¸nh vµo çc quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Trong "B¸o ço cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Nga" th¸ng ChÝn 1921 cã chØ ra r»ng Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· th«ng qua hai quyÕt ®Þnh cã liªn quan ®Õn tr×nh tù b¶o lÜnh cho çc ®¶ng viªn cña §¶ng céng s¶n Nga trong khi thÈm tra. QuyÕt ®Þnh thø nhÊt cã nãi: "ChØ nh÷ng ®ång chÝ nµo biÕt ng−êi m×nh b¶o lÜnh Ýt nhÊt lµ mét n¨m, hoÆc lµ cïng lµm viÖc víi ng−êi ®ã hoÆc lµ quan s¸t, theo dâi c«ng viÖc cña ng−êi ®ã trong ®¶ng bé nµy hoÆc ®¶ng bé kh¸c, chØ nh÷ng ®ång chÝ nh− vËy míi cã quyÒn ®øng ra b¶o lÜnh". QuyÕt ®Þnh thø hai ®· nãi vÒ tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng ng−êi b¶o lÜnh ®èi víi nh÷ng ng−êi ®−îc b¶o lÜnh ("Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga”, sè 35, ngµy 1 th¸ng Ch¹p 1921). ― 150.

65 Chñ nghÜa Ma-ki-a-ven-li ― chÝnh s¸ch cña nh÷ng kÎ kh«ng tõ bÊt cø ph−¬ng tiÖn nµo ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu, chµ ®¹p lªn bÊt cø ®¹o ®øc vµ lßng trung thùc nµo. ThuËt ng÷ nµy b¾t nguån tõ tªn tuæi cña nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ ý cuèi thÕ kû XV - ®Çu thÕ kû XVI Ma-ki-a-ven-li; Ma-ki-a-ven-li ®· khuyªn çc nhµ cÇm quyÒn ý kh«ng tõ bÊt cø ph−¬ng tiÖn nµo (cho ®Õn c¶ sù béi tÝn, lõa dèi, ph¶n béi, giÕt trãc) ®Ó ®¹t nh÷ng môc tiªu ®· ®Ò ra. ― 153.

66 N¨m 1921, mét sè nhãm c«ng nh©n Mü tËp hîp xung quanh "Héi viÖn trî kü thuËt cho n−íc Nga x«-viÕt" ®· bµy tá nguyÖn väng muèn ®−îc sang n−íc Nga x«-viÕt vµ tham gia vµo nh÷ng c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ. Mét bé phËn kh¸ lín nh÷ng c«ng nh©n Êy lµ nh÷ng ng−êi Nga l−u vong ®· sang Mü tr−íc Çch m¹ng th¸ng M−êi,

Chó thÝch

668

VÊn ®Ò vÒ kh¶ n¨ng c«ng nh©n Mü ®i sang Nga ®· ®−îc L. C. M¸c-ten-x¬ ®Ò ®¹t víi ChÝnh phñ x«-viÕt (xem V¨n tËp Lª-nin, t. XX, tr. 200). Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng sau khi th¶o luËn ngµy 22 th¸ng S¸u 1921 vÊn ®Ò nµy, ®· thõa nhËn mong muèn "ph¸t triÓn mét sè xÝ nghiÖp hoÆc nhãm xÝ nghiÖp b»ng çch cho çc nhãm c«ng nh©n Mü vµ nh÷ng n«ng d©n lµm ¨n theo lèi c«ng nghiÖp, thuª çc xÝ nghiÖp ®ã theo nh÷ng ®iÒu kiÖn ®· ®−îc tháa thuËn b¶o ®¶m cho hä mét møc ®é tù trÞ kinh doanh nhÊt ®Þnh" (s¸ch ®· dÉn, tr. 202). Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng còng thõa nhËn lµ cÇn ph¶i ®iÒu tiÕt sù di tró c«ng nghiÖp cña c«ng nh©n tõ çc n−íc ngoµi ®Õn. Ngµy 11 th¸ng T¸m 1921, mét bøc ®iÖn, do V. I. Lª-nin vµ G. V. Tsi-tsª-rin ®· ®−îc göi cho "Héi viÖn trî kü thuËt cho n−íc Nga x«-viÕt", trong ®ã chØ râ r»ng "cÇn ph¶i tÝnh ®Õn nh÷ng khã kh¨n hiÖn t¹i ë Nga, cÇn ph¶i kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n ®ã, nh÷ng khã kh¨n vÒ l−¬ng thùc vµ nh÷ng khã kh¨n kh¸c. Nh÷ng ng−êi ®i sang n−íc Nga cÇn ph¶i s½n sµng tr−íc t×nh h×nh ®ã... Mong r»ng ban ®Çu h·y ph¸i nh÷ng ®¹i biÓu ®Ó xem xÐt t¹i chç trªn ®Êt n−íc chóng t«i nh÷ng thöa ®Êt ®Ó sinh c¬ lËp nghiÖp, nh÷ng çnh rõng, nh÷ng hÇm má, nh÷ng c«ng x−ëng v. v. ®Ó thuª".

Trong nöa cuèi n¨m 1921, nhãm çc c«ng nh©n Mü do kü s− - ®¶ng viªn céng s¶n Hµ-lan X. Rót-ghÐc-x¬, nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n Mü V. §. H©y-vót vµ c«ng nh©n Mü G.-X. Can-vÐc-t¬ cÇm ®Çu, ®· tiÕn hµnh çc cuéc ®µm ph¸n víi ChÝnh phñ x«-viÕt vÒ viÖc chuyÓn cho nhãm nµy khai th¸c mét phÇn vïng má than Cu-d¬-nÕt-xc¬ t¹i Xi-bi-ri vµ tæ chøc ë ®Êy mét khu ngô c− c«ng nghiÖp.

Ngµy 19 th¸ng ChÝn, Lª-nin ®· tiÕp çc ®¹i biÓu cña nhãm c«ng nh©n Mü ngô c− vµ ®· nãi chuyÖn víi hä. B¶n ghi chÐp vÒ cuéc tiÕp chuyÖn Êy do V. I. Lª-nin viÕt hiÖn vÉn cßn gi÷ ®−îc (xem V¨n tËp Lª-nin, t. XXIII, tr. 39). "Dù th¶o lêi cam kÕt" do Lª-nin viÕt nh©n cã cuéc tiÕp chuyÖn Êy. VÒ viÖc ký hîp ®ång víi nhãm tæ chøc cña c«ng nh©n Mü (nhãm Rót-ghÐc-x¬) xem chó thÝch 75. ― 155.

67 Th− "VÒ nh÷ng nhiÖm vô cña Ban thanh tra c«ng n«ng, vÒ viÖc nhËn thøc vµ chÊp hµnh nh÷ng nhiÖm vô ®ã" ®· ®−îc viÕt vµ göi cho I. V. Xta-lin lóc bÊy giê l·nh ®¹o Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng, nh©n nhËn ®−îc b¸o ço s¬ bé cña tr−ëng ban nhiªn liÖu côc kü thuËt - c«ng nghiÖp trùc thuéc Ban thanh tra c«ng n«ng L«-ni-nèp vÒ t×nh h×nh nhiªn liÖu vµ vÒ c«ng viÖc cña çc c¬ quan nhiªn liÖu.

Chó thÝch

669

Ngµy 27 th¸ng ChÝn 1921, I. V. Xta-lin ®· göi cho V. I. Lª-nin bøc th− ng¾n, trong ®ã thùc chÊt ®· quy tÊt c¶ nh÷ng nhËn xÐt vµo nh÷ng khuyÕt ®iÓm nghiªm träng trong c«ng t¸c cña Ban thanh tra c«ng n«ng. Vµ chØ trong ®o¹n t¸i bót, Xta-lin míi viÕt r»ng t¸c gi¶ b¶n b¸o ço s¬ bé ®· høa lµ sÏ kÌm theo b¶n b¸o ço chÝnh cña m×nh mét "dù th¶o vÒ nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ nh»m c¶i tiÕn çc bé m¸y cña çc c¬ quan nhiªn liÖu" (xem chó thÝch 7, t. 45, Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, tr. 527 - 528).

Nh÷ng ý kiÕn ®−îc nªu lªn trong th− cña Lª-nin vÒ nh÷ng nhiÖm vô cña Ban thanh tra c«ng n«ng ®· ®−îc ph¸t triÓn trong mét sè v¨n kiÖn, kÓ c¶ trong çc bµi b¸o "Chóng ta c¶i tæ Ban thanh tra c«ng n«ng nh− thÕ nµo?" vµ "Thµ Ýt mµ tèt" (xem V. I. Lª-nin, Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 45, tr. 383 - 388, 389 - 406) ― 157.

68 Bé tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i giao cña Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga G. V. Tsi-tsª-rin trong th− göi Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, ngµy 7 th¸ng M−êi 1921 ®· th«ng b¸o r»ng chÝnh phñ n−íc Céng hßa ViÔn §«ng xin Bé chÝnh trÞ cho kÕt luËn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò sau ®©y: 1) liÖu cã nªn ®Ó cho NhËt-b¶n vµ Mü c«ng nhËn Céng hßa ViÔn §«ng trong khi hai n−íc ®ã vÉn ch−a c«ng nhËn Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga kh«ng; 2) liÖu cã nªn chÊp nhËn nh÷ng ®Ò nghÞ cña ng−êi n−íc ngoµi vÒ viÖc cho Céng hßa ViÔn §«ng vay tiÒn kh«ng; 3) ph¶i ch¨ng Céng hßa ViÔn §«ng lµ mét n−íc riªng ®éc lËp víi Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga c¶ vÒ h×nh thøc lÉn vÒ thùc chÊt. Theo ý kiÕn cña Bé d©n ñy ngo¹i giao th× nªn gi¶i ®¸p nh÷ng vÊn ®Ò ®ã nh− sau: 1) viÖc c«ng nhËn Céng hßa ViÔn §«ng lµ ®iÒu ®¸ng hoan nghªnh, nh−ng kh«ng cã kÌm theo sù ghi nhËn trong mét hiÖp nghÞ c¬ cÊu cña Céng hßa ViÔn §«ng; 2) nh÷ng viÖc vay cña n−íc ngoµi chØ bæ Ých trong ®iÒu kiÖn vÉn gi÷ v÷ng chñ quyÒn cña Céng hßa ViÔn §«ng; 3) coi viÖc Céng hßa ViÔn §«ng ®éc lËp ®èi víi Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga chØ lµ vÒ h×nh thøc th«i.

§Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ th«ng qua ngµy 8 th¸ng M−êi 1921.

Dù th¶o chØ thÞ cho Céng hßa ViÔn §«ng, do G. V. Tsi-tsª-rin ®Ò nghÞ, ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ngµy 10 th¸ng M−êi 1921. ― 165.

Chó thÝch

670

69 §Ò nghÞ nµy cña V. I. Lª-nin ®· ®−îc ®−a vµo quyÕt ®Þnh cña Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 8 th¸ng M−êi 1921 c¨n cø vµo b¸o ço cña V. M. M«-l«-tèp vÒ viÖc thèng kª vµ lËp danh s¸ch çc çn bé phô tr¸ch vµ vÒ quy chÕ ph©n phèi çn bé ®ã. ― 166.

70 §¹i héi VIII toµn Nga cña ngµnh kü thuËt ®iÖn ®· ®−îc tiÕn hµnh t¹i M¸t-xc¬-va tõ ngµy 1 ®Õn ngµy 9 th¸ng M−êi 1921. §¹i héi ®· ®−îc triÖu tËp theo s¸ng kiÕn cña V. I. Lª-nin nh»m thùc hiÖn çc nghÞ quyÕt cña §¹i héi VIII çc X«-viÕt, theo nghÞ quyÕt ®Æc biÖt cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ngµy 8 th¸ng Hai 1921 "nh»m môc ®Ých th¶o luËn toµn diÖn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kü thuËt - kinh tÕ g¾n liÒn víi viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®iÖn khÝ hãa n−íc Nga, vµ c¶ vÊn ®Ò thu hót ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n tham gia tÝch cùc vµo c«ng cuéc ®iÖn khÝ hãa nÒn kinh tÕ quèc d©n". Tham gia c«ng viÖc cña ®¹i héi cã 893 ®¹i biÓu cña 102 thµnh phè ë Nga vµ 475 kh¸ch ®−îc mêi; trong sè çc ®¹i biÓu nµy cã nh÷ng nhµ b¸c häc lín nhÊt cña ®Êt n−íc, çc nhµ kinh tÕ vµ çc chuyªn gia, nhiÒu ®¹i biÓu cña c«ng nh©n çc xÝ nghiÖp kü thuËt ®iÖn.

Lª-nin ®· ®−îc bÇu lµm chñ tÞch danh dù cña ®¹i héi. Trong lêi tuyªn bè ®· ®−îc ®¹i héi vç tay hoan nghªnh nhiÖt liÖt, cã nãi: "Do cã nh÷ng ®ãng gãp v« gi¸ cña chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy V. I. Lª-nin - U-li-a-nèp, vµ do Ban ®iÖn khÝ hãa nhµ n−íc ®−îc ñng hé nhiÖt liÖt vµ do tÊt c¶ nh÷ng c«ng viÖc cña çc çn bé kü thuËt ®iÖn, chóng ta ®Ò nghÞ bÇu ng−êi chiÕn sÜ vÜ ®¹i ®¸ng t«n kÝnh nµy cña çch m¹ng toµn thÕ giíi lµm chñ tÞch danh dù ®¹i héi".

Qua çc phiªn häp toµn thÓ vµ trong çc tiÓu ban, ®¹i héi ®· nghe rÊt nhiÒu b¸o ço, trong ®ã cã çc b¸o ço cña G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki vÒ c«ng t¸c cña ñy ban ®iÖn khÝ hãa nhµ n−íc toµn Nga; cña A. Ph. I-ãp-phª vÒ kÕt cÊu chÊt liÖu; cña M. V. Su-l©y-kin vÒ viÖc ph¸t triÓn v« tuyÕn ®iÖn tÝn vµ v« tuyÕn ®iÖn tho¹i; cña L. K. Ram-din vÒ viÖc cung cÊp nhiªn liÖu cho n−íc Nga; cña G. O. Gra-ph¬-ti-« vÒ ®iÖn khÝ hßa ngµnh giao th«ng vËn t¶i vµ çc b¶n b¸o ço kh¸c. §¹i héi ®· th«ng qua çc nghÞ quyÕt vÒ kÕ ho¹ch chung ®iÖn khÝ hãa Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga; vÒ viÖc ®iÖn khÝ hãa çc khu vùc trong n−íc (miÒn Nam, miÒn T©y – B¾c, Xi-bi-ri, U-ran, Tuèc-kª-xtan, miÒn §«ng - Nam); vÒ viÖc cung cÊp n¨ng l−îng ®iÖn cho n«ng th«n; vÒ nh÷ng nhiÖm vô cña ngµnh c«ng nghiÖp luyÖn kim Nga; vÒ viÖc n©ng cao ngµnh c«ng nghiÖp dÇu má nh©n viÖc ®iÖn khÝ hãa ngµnh c«ng nghiÖp

Chó thÝch

671

nµy; vÒ viÖc phæ biÕn nh÷ng kiÕn thøc kü thuËt ®iÖn vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c. Nh÷ng chØ dÉn cña ®¹i héi ngµnh kü thuËt ®iÖn ®· ®−îc chó ý tíi khi cô thÓ hãa kÕ ho¹ch cña ñy ban ®iÖn khÝ hãa nhµ n−íc toµn Nga vµ trong tiÕn tr×nh thùc hiÖn nã trong thùc tÕ.

Th− chµo mõng cña V. I. Lª-nin göi ®¹i héi ®· ®−îc ®äc trong phiªn häp buæi s¸ng cña ®¹i héi häp ngµy 9 th¸ng M−êi. Trong v¨n kiÖn cã nh÷ng dßng ch÷ sau ®©y cña V. I. Lª-nin göi G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki: "NÕu nh− ®ång chÝ ®ång ý, th× göi tr¶ l¹i, t«i sÏ cho phÐp l¹i vµ sÏ göi (göi cho ai? cho ®ång chÝ?). T«i ph©n v©n, nãi chung cã cÇn kh«ng? "Ph« tr−¬ng" nh− vËy liÖu cã thõa kh«ng? LiÖu cã bæ Ých t h i Õ t t h ù c kh«ng?" (V¨n tËp Lª-nin, t. XXIII, tr. 13). ― 167.

71 Dù th¶o chØ thÞ do V. I. Lª-nin ®Ò nghÞ ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ngµy 10 th¸ng M−êi 1921 c¨n cø vµo b¸o ço cña Kh. G. Ra-cèp-xki, V. I-a. Tsu-ba-r¬ vµ G. I. Pª-t¬-rèp-xki. "Nh− vËy, ― b¶n b¸o ço cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng th¸ng M−êi - M−êi mét 1921 nãi, ― trong vÊn ®Ò nµy nãi chung lµ ph¶i cã th¸i ®é thËn träng vµ quan t©m nhÊt ®Õn nh÷ng nhu cÇu cña n«ng d©n vµ thu hót hä vµo viÖc hç trî nhµ n−íc" ("Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga", sè 36, ngµy 15 th¸ng Ch¹p 1921). ― 169.

72 Dù th¶o quyÕt ®Þnh nµy ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ngµy 10 th¸ng M−êi 1921. Ngµy 15 th¸ng M−êi mét Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®· phª chuÈn s¾c lÖnh "VÒ b¶o hiÓm x· héi cho nh÷ng ng−êi lao ®éng lµm thuª" (xem "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 263, 23 th¸ng M−êi mét 1921). Trong v¨n kiÖn cã lêi chua cña V. I. Lª-nin "göi Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy". ― 171.

73 Th− göi A. X. Ki-xª-lÐp cïng víi dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy lµ do V. I. Lª-nin viÕt nh©n Ng−êi nhËn ®−îc ngµy 10 th¸ng M−êi 1921 th− b¸o ço cña chñ tÞch Ban chÊp hµnh tØnh I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬. T¹i phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, vÊn ®Ò cung cÊp 40 ngh×n khÈu phÇn l−¬ng thùc vµ 4 tû róp mçi th¸ng cho nh÷ng ng−êi thî dÖt ë tØnh nµy ®· ®−îc ®Æt ra ngµy 11 th¸ng M−êi vµ ®−îc gi¶i quyÕt theo ®óng yªu cÇu (víi ®iÒu kiÖn lµ thùc hiÖn ®óng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt ®· ®Ò ra). ― 172.

Chó thÝch

672

74 V¨n kiÖn ®· ®−îc viÕt trong bøc th− cña G. V. Tsi-tsª-rin göi Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 10 th¸ng M−êi 1921, trong ®ã cã nªu lªn yªu cÇu xóc tiÕn viÖc cö ®¹i biÓu ®Ó ®µm ph¸n víi Trung-quèc vÒ vÊn ®Ò con ®−êng s¾t §«ng Trung-quèc vµ tá ý lo ng¹i r»ng viÖc tr× ho·n cö ®¹i biÓu cho cuéc ®µm ph¸n víi Trung-quèc cã thÓ t¹o nªn çi cí cho héi nghÞ Oa-sinh-t¬n s¾p tíi (xem chó thÝch 133) ®i ®Õn chç quèc tÕ hãa con ®−êng s¾t Êy. Bé d©n ñy ngo¹i giao ®· ®Ò nghÞ ph¸i I-u. I-u. M¸c-klÐp-xki lµm ®¹i biÓu ®i dù çc cuéc ®µm ph¸n Êy. Tsi-tsª-rin còng ®· b¸o tin r»ng NhËt-b¶n tháa thuËn ®ång ý mêi ®¹i biÓu cña Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga tham dù ― khi th¶o luËn mét sè vÊn ®Ò riªng ― héi nghÞ çc ®¹i diÖn Céng hßa ViÔn §«ng vµ NhËt-b¶n häp t¹i §¹i-liªn (héi nghÞ ®· häp tõ ngµy 26 th¸ng T¸m 1921 cho ®Õn ngµy 16 th¸ng T− 1922) vµ ®· ®Ò nghÞ cö A. C. Pay-ke-x¬ lµm ®¹i biÓu ®i dù héi nghÞ nµy. Tsi-tsª-rin ®Ò nghÞ cö E. M. I-a-r«-xl¸p-xki vµ N. L. Mª-sª-ri-a-cèp lµm ®¹i biÓu cña Céng hßa ViÔn §«ng ®i dù héi nghÞ ë Oa-sinh-t¬n.

§Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ th«ng qua ngay ngµy h«m ®ã.

Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 13 th¸ng M−êi 1921 ®· phª chuÈn viÖc cö A. A. I-a-d−-cèp lµm ®¹i biÓu cña Céng hßa ViÔn §«ng ®i dù Héi nghÞ Oa-sinh-t¬n. ― 174.

75 Dù th¶o quyÕt ®Þnh nµy ®· ®−îc viÕt nh©n dÞp chuÈn bÞ cho phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ vÊn ®Ò hîp ®ång sÏ ký kÕt víi nhãm c«ng nh©n vµ kü s− Mü, ®øng ®Çu lµ X. Rót-ghÐc-x¬ (xem chó thÝch 66) ®i sang Nga vµo cuèi th¸ng T¸m 1921.

Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, sau khi ®· th¶o luËn ngµy 23 th¸ng ChÝn 1921, ®Ò nghÞ cña nhãm Rót-ghÐc-x¬ vÒ viÖc giao cho nhãm nµy sö dông nhµ m¸y Na-®ª-gi¬-®in-xki vµ nhiÒu xÝ nghiÖp kh¸c thuéc vïng má than Cu-d¬-nÕt-xc¬, ®· thõa nhËn lµ nªn ký hîp ®ång vµ ®· ñy nhiÖm cho mét tiÓu ban gåm ®¹i diÖn cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, Bé d©n ñy lao ®éng vµ Bé d©n ñy n«ng nghiÖp so¹n th¶o lÇn cuèi cïng nh÷ng ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång. V. I. Lª-nin ®· tham gia vµo cuéc ®µm ph¸n víi nhãm Rót-ghÐc-x¬, ®· ®−a ra nhiÒu ®Ò nghÞ vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång (xem tËp nµy, tr. 221 vµ V¨n tËp Lª-nin, t. XXXVI, tr. 331, 349). HiÖp nghÞ víi nhãm tæ chøc cña c«ng nh©n Mü

Chó thÝch

673

(nhãm Rót-ghÐc-x¬), ký ngµy 20 th¸ng M−êi, ®· ®−îc Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng phª chuÈn ngµy 21 th¸ng M−êi vµ Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy phª chuÈn ngµy 25 th¸ng M−êi. Th¸ng M−êi mét ChÝnh phñ x«-viÕt ®· ký hîp ®ång víi nhãm nµy.

C¨n cø theo hîp ®ång nµy, c«ng nh©n Mü ph¶i mang theo m×nh mét sè l−îng nhÊt ®Þnh c«ng cô s¶n xuÊt, vËt liÖu vµ l−¬ng thùc, cßn ChÝnh phñ x«-viÕt th× ®Çu t− sè tiÒn vµo kho¶ng 300 ngh×n ®«-la ®Ó mua m¸y mãc vµ dông cô cña n−íc ngoµi. Trªn c¬ së hîp ®ång nµy, trªn mét phÇn l·nh thæ vïng má than Cu-d¬-nÕt-xc¬ ®· thµnh lËp "Nhãm c− d©n c«ng nghiÖp tù trÞ "Cu-d¬-b¸t"", trùc thuéc Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng. Xem c¶ trong tËp nµy, tr. 155 - 156, 177 - 178. ― 175.

76 Nh÷ng ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin ®· ®−îc dïng lµm c¬ së cho quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 15 th¸ng M−êi 1921 vÒ vÊn ®Ò nh÷ng ®Ò nghÞ cña X. Rót-ghÐc-x¬ vµ quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ngµy 17 th¸ng M−êi 1921 "VÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång ký kÕt víi nhãm cña Rót-ghÐc-x¬". ― 178.

77 Dù th¶o quyÕt ®Þnh do V. I. Lª-nin viÕt vÒ viÖc ph¸i A. G. Sli-¸p-ni-cèp ®i lµm c«ng t¸c l−¬ng thùc ®· ®−îc th«ng qua t¹i phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 14 th¸ng M−êi 1921. Sau khi nghe kÕt luËn cña Ban kiÓm tra trung −¬ng vµ Ban thÈm tra nh©n sù trung −¬ng cña ®¶ng vÒ vÊn ®Ò ®Æc ph¸i Sli-¸p-ni-cèp ®i lµm c«ng t¸c l−¬ng thùc, ngµy 27 th¸ng M−êi Bé chÝnh trÞ ®· quyÕt ®Þnh: "Ên ®Þnh thêi h¹n ®i lµm c«ng t¸c l−¬ng thùc cña ®ång chÝ Sli-¸p-ni-cèp lµ 2 th¸ng kÓ tõ ngµy ra ®i" (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«).

Ban thÈm tra nh©n sù trung −¬ng cña ®¶ng ®· ®−îc thµnh lËp víi thµnh phÇn gåm 5 ng−êi cho thêi kú thanh ®¶ng ®Ó l·nh ®¹o c«ng t¸c cña çc ban thÈm tra ®Þa ph−¬ng (xem "Sù thËt", sè 146, 30 th¸ng S¸u 1921). Tuæi ®¶ng ®èi víi çc ñy viªn Ban thÈm tra nh©n sù trung −¬ng cña ®¶ng ®· ®−îc quy ®Þnh Ýt nhÊt lµ 7 tuæi. Ban ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ phª chuÈn ngµy 7 th¸ng B¶y 1921, víi thµnh phÇn nh− sau: P. A. Da-lu-tx¬-ki, A. G. Sli-¸p-ni-cèp, M. I. Tsª-l−-sÐp, A. A. X«n-tx¬ vµ M. Ph. Ski-ri-a-tèp, V. M. M«-l«-tèp, E. A. Prª-«-bra-gien-xki vµ N. I. Lª-bª-®Ðp ®· ®−îc cö lµm ñy viªn dù khuyÕt. VÒ sau tham gia thµnh phÇn Ban thÈm tra nh©n

Chó thÝch

674

sù trung −¬ng cña ®¶ng (liÖt vµo sè ñy viªn dù khuyÕt) cßn cã X. P. MÐt-vª-®Ðp vµ N. C. An-ti-pèp. Ban thÈm tra nh©n sù trung −¬ng cña ®¶ng ®· hai lÇn b¸o ço (t¹i Héi nghÞ XI cña ®¶ng vµ §¹i héi XI §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ kÕt qu¶ c«ng t¸c thanh ®¶ng. ― 192.

78 Do cã mét sè bÊt ®ång ý kiÕn trong viÖc thi hµnh chÝnh s¸ch d©n téc, ®· n¶y sinh gi÷a mét bªn lµ çc çn bé ®¶ng bé Ba-cu vµ mét bªn lµ çc çn bé cña çc tæ chøc trung −¬ng A-giÐc-bai-gian, Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· ra chØ thÞ vÒ viÖc çc çn bé ®¶ng cña A-giÐc-bai-gian vµ Ba-cu ph¶i cã th¸i ®é hÕt søc thËn träng ®èi víi nh÷ng ®Æc ®iÓm sinh ho¹t vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ t×nh c¶m t«n gi¸o cña c− d©n Håi gi¸o, ®· ®Ò nghÞ tÊt c¶ çc çn bé cña §¶ng céng s¶n A-giÐc-bai-gian còng nh− Gru-di-a vµ ¸c-mª-ni-a ph¶i tÝnh ®Õn ®iÒu ®ã trong toµn bé ho¹t ®éng cña m×nh, cè g¾ng ®¹t tíi chç cïng nhau c«ng t¸c th©n ¸i, kh«ng ®Ó xuÊt hiÖn bÊt cø bÌ ph¸i nµo trong tæ chøc ®¶ng. Nh÷ng ®Ò nghÞ cña Lª-nin ®· ®−îc ®−a vµo quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, ®−îc th«ng qua ngµy 15 th¸ng M−êi 1921.

Dù th¶o chØ thÞ ®−îc nh¾c tíi ë d−íi vÒ viÖc thi hµnh chÝnh s¸ch d©n téc cña §¶ng céng s¶n ë A-giÐc-bai-gian, do I. V. Xta-lin viÕt, ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ngµy 17 th¸ng M−êi.

Trong ®iÓm 6 cã ý nãi ®Õn nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 3 th¸ng M−êi 1921 vÒ viÖc kh«ng cho phÐp çc çn bé Ba-cu vi ph¹m chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ x«-viÕt ®èi víi Ba-t− (I-r¨ng). ― 193.

79 §¹i héi II toµn Nga çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ ®· häp trong çc ngµy 17 - 22 th¸ng M−êi 1921 t¹i M¸t-xc¬-va. Tham dù ®¹i héi cã 307 ®¹i biÓu, trong ®ã cã 193 ®¹i biÓu chÝnh thøc, 114 ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt. Trong sè çc ®¹i biÓu cã 281 ®¶ng viªn céng s¶n vµ 26 ng−êi ngoµi ®¶ng.

N. C. Cróp-xcai-a, chñ tÞch Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ ®· khai m¹c ®¹i héi. V. I. Lª-nin ®· ®−îc bÇu lµm chñ tÞch danh dù cña ®¹i héi. A. V. Lu-na-ts¸c-xki (®¹i diÖn Bé d©n ñy gi¸o dôc) vµ ¤-de-rÐp-xki (®¹i diÖn Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ U-cra-i-na) ®· ®äc th− chµo mõng ®¹i héi.

NhiÖm vô chñ yÕu cña ®¹i héi lµ th«ng qua kÕ ho¹ch c«ng t¸c n¨m 1922, v¹ch ra nh÷ng h×nh thøc vµ ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c

Chó thÝch

675

tuyªn truyÒn cæ ®éng trong quÇn chóng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. §¹i héi ®· nghe çc b¶n b¸o ço vµ ®· th«ng qua çc nghÞ quyÕt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò sau ®©y: 1) VÒ çc b¸o ço cña Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ; 2) VÒ c«ng t¸c tuyªn truyÒn cæ ®éng; 3) Nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña c«ng t¸c tuyªn truyÒn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn míi; 4) C«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ trong Hång qu©n; 5) Nh÷ng vÊn ®Ò ®µi thä tµi chÝnh vµ cung cÊp trong hoµn c¶nh kinh tÕ míi; 6) VÒ viÖc xãa n¹n mï ch÷ vµ nh÷ng nhiÖm vô kh¸c.

V. I. Lª-nin ®−îc çc ®¹i biÓu vç tay hoan nghªnh nhiÖt liÖt, ®· ph¸t biÓu ý kiÕn t¹i phiªn häp buæi tèi cña ®¹i héi ngµy 17 th¸ng M−êi. ― 194.

80 Çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ ®−îc thµnh lËp theo s¾c lÖnh ngµy 12 th¸ng M−êi mét 1920 trùc thuéc çc phßng gi¸o dôc quèc d©n (tæng, huyÖn vµ tØnh). C«ng t¸c cña çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ ®Òu ®−îc ®Æt d−íi sù chØ ®¹o cña Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ trùc thuéc Bé d©n ñy gi¸o dôc. ― 194.

81 Cã ý nãi vÒ nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga ®· ®−îc th«ng qua ngµy 29 th¸ng T− 1918 c¨n cø vµo b¸o ço cña V. I. Lª-nin vÒ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 36, tr. 293 - 339). TuyÖt ®¹i ®a sè phiÕu ®· th«ng qua, c¨n cø vµo b¸o ço nghÞ quyÕt sau ®©y: "Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt, sau khi nghe b¸o ço cña ®ång chÝ Lª-nin vÒ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt, nhÊt trÝ t¸n thµnh hoµn toµn nh÷ng nguyªn t¾c chñ yÕu ®−îc nªu lªn trong b¸o ço ®ã. Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt ñy nhiÖm cho §oµn chñ tÞch cïng víi b¸o ço viªn so¹n th¶o l¹i nh÷ng nguyªn t¾c chñ yÕu cña b¶n b¸o ço d−íi h×nh thøc nh÷ng luËn c−¬ng ng¾n gän, vµ c«ng bè nh÷ng luËn c−¬ng ®ã thµnh nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt" ("Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 86, ngµy 30 th¸ng T− 1918). §Ó thùc hiÖn nghÞ quyÕt ®ã, V. I. Lª-nin ®· viÕt "S¸u luËn ®Ò vÒ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt" ®· ®−îc c«ng bè n¨m 1918 trong cuèn "Nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 36, tr. 340 - 344). ― 196.

82 Cã ý nãi vÒ ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga vÒ xãa n¹n mï ch÷ ®−îc thµnh lËp theo s¾c lÖnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ngµy 19

Chó thÝch

676

th¸ng B¶y 1920. "§Ó thùc hiÖn s¾c lÖnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ viÖc xãa n¹n mï ch÷ trong n−íc Céng hßa tõ ngµy 26 th¸ng Ch¹p 1919, ― v¨n kiÖn nãi, ― thµnh lËp ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga trùc thuéc Bé d©n ñy gi¸o dôc nh»m xãa n¹n mï ch÷ gåm 5 ng−êi, do Bé d©n ñy gi¸o dôc giíi thiÖu vµ ®−îc Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy phª chuÈn". Bªn c¹nh vµ trùc thuéc ñy ban nµy, còng thµnh lËp mét héi ®ång th−êng trùc gåm ®¹i diÖn cña hai ban (ban chuyªn vÒ c«ng t¸c ë n«ng th«n vµ ban chuyªn c«ng t¸c trong giíi phô n÷) cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §oµn thanh niªn céng s¶n, cña Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga, cña Côc chÝnh trÞ cña Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng, §éi huÊn luyÖn qu©n sù phæ th«ng.

Nh− chñ tÞch ñy ban L. R. Men-gin-xcai-a th«ng b¸o trong b¸o ço tæng kÕt, tÝnh ®Õn §¹i héi II toµn Nga ban gi¸o dôc chÝnh trÞ (th¸ng M−êi 1921) ®· cã 4800 ngh×n ng−êi tho¸t n¹n mï ch÷. Trong Hång qu©n sè ng−êi mï ch÷ gi¶m xuèng cßn 5% (trong qu©n ®éi Nga hoµng tû lÖ ng−êi mï ch÷ lªn tíi 65%), cßn trong h¶i qu©n th× n¹n mï ch÷ ®· ®−îc xãa bá hoµn toµn. ë trong n−íc cã c¶ th¶y 88534 c¬ së c«ng t¸c xãa n¹n mï ch÷, cã 427 líp häc ë cÊp tØnh vµ 21370 líp më cho cÊp huyÖn. Do n¹n ®ãi vµ bÞ tµn ph¸, còng nh− do viÖc chuyÓn giao cho çc ng©n s¸ch ®Þa ph−¬ng ph¶i ®µi thä vÒ tµi chÝnh, sè l−îng tr−êng nh»m xãa n¹n mï ch÷ ®· gi¶m xuèng, nh−ng b¾t ®Çu tõ n¨m 1923, sau khi xuÊt hiÖn bµi b¸o cña Lª-nin "Nh÷ng trang nhËt ký", th× ®· cã mét b−íc ngoÆt quyÕt ®Þnh trong c«ng t¸c xãa n¹n mï ch÷. ― 203.

83 Héi ®ång kinh tÕ tØnh ― çc c¬ quan ®Þa ph−¬ng cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, ®· ®−îc thµnh lËp trªn c¬ së quyÕt ®Þnh cña §¹i héi VIII çc X«-viÕt toµn Nga (th¸ng Ch¹p 1920) "VÒ nh÷ng c¬ quan ®Þa ph−¬ng qu¶n lý kinh tÕ". Çc héi ®ång kinh tÕ tØnh ®· ®−îc tæ chøc bªn c¹nh vµ trùc thuéc çc ban chÊp hµnh tØnh cña çc X«-viÕt, nh»m môc ®Ých phèi hîp ho¹t ®éng cña çc c¬ quan ®Þa ph−¬ng thuéc çc bé d©n ñy kinh tÕ: Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, Bé d©n ñy n«ng nghiÖp, Bé d©n ñy l−¬ng thùc, Bé d©n ñy lao ®éng vµ Bé d©n ñy tµi chÝnh; gåm cã chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tØnh, d©n ñy l−¬ng thùc tØnh, çc tr−ëng ban lao ®éng, tµi chÝnh, n«ng nghiÖp cña ban chÊp hµnh çc X«-viÕt tØnh vµ chñ tÞch héi ®ång çc c«ng ®oµn tØnh. Héi ®ång kinh tÕ tØnh do chñ tÞch ban chÊp hµnh çc X«-viÕt tØnh ®øng ®Çu. ― 215.

Chó thÝch

677

84 VÊn ®Ò nµy ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga häp ngµy 17 th¸ng M−êi 1921 th¶o luËn. Dù th¶o quyÕt ®Þnh do V. I. Lª-nin ®Ò nghÞ ®· ®−îc th«ng qua. ― 220.

85 Dù th¶o quyÕt ®Þnh do V. I. Lª-nin th¶o, ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ngµy 20 th¸ng M−êi 1921. Nh÷ng ®Ò nghÞ cña Lª-nin ®· ®−îc ®−a vµo hîp ®ång ký kÕt víi nhãm Rót-ghÐc-x¬. VÒ cuéc ®µm ph¸n, xem tËp nµy, tr. 155 - 156, 175 - 178. ― 221.

86 ARA (American Relief Administration) ― C¬ quan qu¶n lý viÖn trî Mü ― thµnh lËp n¨m 1919 nh»m môc ®Ých cøu trî d©n c− bÞ ®au khæ v× chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt. Chñ tÞch C¬ quan qu¶n lý viÖn trî Mü lµ G. Hu-ve, mét nhµ t− b¶n lín liªn hÖ chÆt chÏ víi t− b¶n Nga cho ®Õn n¨m 1917. Mét sè thµnh viªn cña C¬ quan qu¶n lý viÖn trî Mü ®· tá ra thµnh thùc vµ tËn tôy ho¹t ®éng v× viÖc thiÖn. Nh−ng nãi chung, C¬ quan qu¶n lý viÖn trî Mü lµ c«ng cô ®Ó khuÕch tr−¬ng ¶nh h−ëng cña chñ nghÜa ®Õ quèc Mü vµ ®Ó tiªu thô hµng ø ®äng.

ChÝnh phñ x«-viÕt sau khi tiÕp nhËn sù viÖn trî cña C¬ quan qu¶n lý viÖn trî Mü nh©n n¹n ®ãi n¨m 1921 ë vïng s«ng V«n-ga vµ miÒn Nam U-cra-i-na, ®· b¸c bá nh÷ng m−u toan cña nã hßng can thiÖp vµo viÖc néi bé cña n−íc Céng hßa x«-viÕt vµ ®· thiÕt lËp sù kiÓm so¸t ®èi víi ho¹t ®éng cña C¬ quan qu¶n lý viÖn trî Mü. Nh− nh÷ng sù kiÖn x¶y ra sau ®ã ®· chØ râ, bé m¸y cña C¬ quan qu¶n lý viÖn trî Mü gåm chñ yÕu lµ nh÷ng sÜ quan cña qu©n ®éi Mü, chuyªn ho¹t ®éng gi¸n ®iÖp vµ ñng hé nh÷ng phÇn tö ph¶n çch m¹ng. Th¸ng S¸u 1923 ho¹t ®éng cña C¬ quan qu¶n lý viÖn trî Mü ë Liªn-x« ®· chÊm døt.

Ngµy 18 th¸ng M−êi 1921, ng−êi ta ®· göi cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, ®Ó biÓu quyÕt, b¶n dù th¶o hiÖp nghÞ ký víi C¬ quan qu¶n lý viÖn trî Mü vÒ viÖc tæ chøc nh÷ng chuyÕn göi l−¬ng thùc sang n−íc Nga. Trong th− göi kÌm theo dù th¶o cã ch÷ ký cña çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ vµ ®Ò nghÞ cña I. V. Xta-lin vÒ viÖc thu tiÒn c−íc phÝ vÒ vËn chuyÓn çc chuyÕn hµng tõ biªn giíi cho ®Õn çc kho ph©n ph¸t vµ chi phÝ vÒ sö dông çc kho, bëi v×, theo ý kiÕn Xta-lin, th× ®©y lµ bu«n b¸n chø kh«ng ph¶i viÖc tõ thiÖn. NhËn xÐt cña V. I. Lª-nin ®Æt trong ngoÆc ®¬n lµ còng do cã ®Ò nghÞ nãi trªn. Dù th¶o hiÖp nghÞ ký kÕt víi C¬ quan qu¶n lý viÖn trî Mü ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ th«ng qua ngµy 19 th¸ng M−êi 1921. ― 223.

Chó thÝch

678

87 Dù th¶o quyÕt ®Þnh nµy do V. I. Lª-nin viÕt nh©n cã cuéc th¶o luËn t¹i phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 20 th¸ng M−êi 1921 vÒ ®¬n thØnh cÇu cña Bé d©n ñy tµi chÝnh vÒ viÖc ®−a çc ®¹i diÖn cña Bé d©n ñy tµi chÝnh vµo Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, çc héi ®ång kinh tÕ khu vµ tØnh víi t− çch lµ ®¹i biÓu chÝnh thøc. Bé chÝnh trÞ ®· b¸c bá lêi thØnh cÇu cña Bé d©n ñy tµi chÝnh vµ ®· th«ng qua ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin. C©u cuèi cïng trong b¶n th¶o viÕt tay ®· bÞ g¹ch bá vµ ®· kh«ng ®−îc ®−a vµo quyÕt ®Þnh.

Ban tµi chÝnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vµ cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®· ®−îc thµnh lËp theo ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin Ýt l©u sau §¹i héi X cña ®¶ng ®Ó nghiªn cøu çc vÊn ®Ò cña chÝnh s¸ch tµi chÝnh nh©n viÖc chuyÓn sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. ― 227.

88 VÊn ®Ò chÕ t¹o nh÷ng m¸y cµy tù ®éng thuéc hÖ thèng Phau-l¬ ®· ®−îc Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng xÐt nhiÒu lÇn. Th¸ng N¨m 1920 ban l·nh ®¹o ban kim khÝ thuéc Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao ®−îc ñy nhiÖm s¶n xuÊt nh÷ng m¸y cµy ®ã, ®· lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt mµ kh«ng tÝnh to¸n s¬ bé ®Õn nh÷ng nguån kim khÝ vµ nhiªn liÖu s½n cã. Nh−ng tiÓu ban ®Æc biÖt ba ng−êi, ®øng ®Çu lµ kü s− M. I. Un-c¬-xèp, ®−îc cö ra ®Ó thèng nhÊt toµn bé c«ng viÖc s¶n xuÊt m¸y cµy, chØ ®ãng khung trong viÖc viÕt nh÷ng b¸o ço vµ trao ®æi c«ng v¨n giÊy tê víi çc côc, kh«ng b¸o ço cho Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ t×nh h×nh thùc tÕ cña viÖc s¶n xuÊt cµy m¸y. Vô quan liªu giÊy tê nµy ®· ®−îc ®em ra Tßa ¸n qu©n sù M¸t-xc¬-va xÐt xö; ®Çu th¸ng Giªng 1922 tßa ¸n nµy ®· c«ng nhËn nh÷ng lêi buéc téi ®èi víi mét sè çn bé cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vµ Bé d©n ñy n«ng nghiÖp lµ hoµn toµn cã c¨n cø; çc çn bé ®ã bÞ buéc téi lµ thiÕu nghiªm tóc ®èi víi nh÷ng nhiÖm vô ®−îc giao phã. Nh−ng xÐt c«ng lao cña çc ®ång chÝ nµy trong c«ng cuéc kh«i phôc kinh tÕ, tßa ¸n ®· quyÕt nghÞ miÔn trõng ph¹t. Theo kiÕn nghÞ cña tßa ¸n, Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ®· l−u ý §oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vµ ban l·nh ®¹o Bé d©n ñy n«ng nghiÖp vÒ th¸i ®é thiÕu nghiªm tóc ®èi víi viÖc s¶n xuÊt çc cµy m¸y thuéc hÖ thèng Phau-l¬. Xem c¶ th− cña V. I. Lª-nin göi P. A. B«-g®a-nèp ®Ò ngµy 23 th¸ng Ch¹p 1921 (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 54, tr. 86 - 89). ― 228.

Chó thÝch

679

89 V. I. Lª-nin ®· nhiÒu lÇn chØ râ ý nghÜa to lín cña viÖc b¸o ço th−êng xuyªn cña tÊt c¶ çc ngµnh, çc c¬ quan kinh tÕ ®Þa ph−¬ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 43, tr. 319 - 354).

Nh»m c¶i tiÕn toµn bé viÖc b¸o ço, ngµy 21 th¸ng M−êi 1921 Lª-nin ®−a ra th¶o luËn t¹i Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng çc b¸o ço vµ biÓu ®å göi lªn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng; Ng−êi ®· ph¸t biÓu vÒ vÊn ®Ò nµy. Mét nghÞ quyÕt ®−îc c«ng bè vÒ viÖc b¾t ®Çu thùc hiÖn theo b¶n b¸o ço cña Lª-nin. §Ó th¶o mét dù ¸n quyÕt ®Þnh, mét tiÓu ban do N. P. Goãc-bu-nèp ®øng ®Çu ®· ®−îc thµnh lËp.

B¶n dù th¶o quyÕt ®Þnh ®ã ®· ®−îc th¶o luËn t¹i phiªn häp toµn thÓ ngµy 2 th¸ng M−êi mét cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng. ViÖc biªn tËp lÇn cuèi cïng b¶n dù th¶o ®ã ®−îc giao cho P. I. P«-pèp, G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki vµ N. P. Goãc-bu-nèp; nh÷ng ng−êi nµy sau khi nhÊt trÝ víi Bé d©n ñy t− ph¸p, ®· ®Ö tr×nh lªn ®Ó Lª-nin ký. QuyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ®· ®−îc c«ng bè ngµy 1 th¸ng Ch¹p 1921 trªn b¸o "§êi sèng kinh tÕ", sè 270. ― 229.

90 Çc biÓu ®å tr×nh lªn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng b¾t ®Çu ®−îc lËp ra theo quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng. Çc biÓu ®å ®ã ®−îc lËp ra hµng n¨m (trong çc n¨m 1919 vµ 1920) vµ hµng th¸ng (trong çc n¨m 1921 vµ 1922), mçi lÇn 2 b¶n: mét b¶n göi lªn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, mét b¶n göi lªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga.

V. I. Lª-nin ®· chó ý theo dâi tiÕn tr×nh thùc hiÖn viÖc nµy. Trong "TËp biÓu ®å göi lªn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng" Ng−êi ®· nªu ra nh÷ng ngµnh kinh tÕ quèc d©n chñ yÕu cÇn ph¶i so¹n biÓu ®å (xem tËp nµy, tr. 571 - 573). Sau khi xem çc biÓu ®å vÒ vËn chuyÓn than ë má §«-nª-tx¬, Lª-nin ®· ®Ò nghÞ lÊy çc biÓu ®å ®ã lµm mÉu (xem Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 54, tr. 8).

Th¸ng Giªng 1922, Lª-nin xem phÇn biÓu ®å göi lªn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng; vÒ c¬ b¶n Ng−êi ®ång ý vÒ h×nh thøc çc biÓu ®å ®ã, nh−ng ®· ®Ò nghÞ mét sè ®iÓm bæ sung cho râ h¬n (còng xem tËp nµy, tr. 124). ― 229.

91 VÊn ®Ò tr¶ çc kho¶n nî cò cña n−íc Nga ®· ®−îc Héi nghÞ Bruy-xen häp ngµy 6-8 th¸ng M−êi 1921 ®Æt ra; tham gia héi

Chó thÝch

680

nghÞ nµy cã çc ®¹i diÖn cña 19 nhµ n−íc, trong ®ã cã çc ®¹i biÓu cña BØ, Anh, Ph¸p, §øc, ý, T©y-ban-nha, Thôy-®iÓn, §an-m¹ch, Hµ-lan, Ru-ma-ni, Trung-quèc vµ çc n−íc kh¸c, vµ c¶ çc ®¹i diÖn cña Héi ch÷ thËp ®á quèc tÕ vµ cña C¬ quan qu¶n lý viÖn trî Mü.

Héi nghÞ ®· khuyªn nhñ çc chÝnh phñ cÊp çc kho¶n tÝn dông cho n−íc Nga x«-viÕt ®Ó chèng ®ãi chØ víi ®iÒu kiÖn lµ n−íc Nga thõa nhËn çc mãn nî cña çc chÝnh phñ cò vµ chÊp nhËn mét tiÓu ban ®Ó kiÓm so¸t viÖc ph©n phèi çc s¶n phÈm. §ång thêi, trong nghÞ quyÕt cña héi nghÞ cã chØ ra r»ng "kh«ng mét gi¶i ph¸p kinh tÕ nµo tïy thuéc vµo ho¹t ®éng cña çc chÝnh phñ, sÏ cã thÓ ®−îc thùc hiÖn chõng nµo ë Nga vÉn ch−a t¹o ®−îc nh÷ng ®iÒu kiÖn b×nh th−êng cña ®êi sèng kinh tÕ", hiÓu theo nghÜa lµ sù phôc håi cña chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa. Buéc ChÝnh phñ x«-viÕt ph¶i ®Çu hµng, ― ®ã chÝnh lµ môc tiªu cña nh÷ng kÎ tæ chøc ra Héi nghÞ Bruy-xen. Trong lêi kªu gäi "Göi çc ®ång chÝ c«ng nh©n, nh÷ng ng−êi ®¸nh ç trªn biÓn A-ran" ngµy 7 th¸ng M−êi 1921, V. I. Lª-nin ®· viÕt r»ng ®õng cã mong ®îi g× ë bän t− b¶n giµu sô. "Çc nhµ t− b¶n hiÖn cai qu¶n çc quèc gia hïng m¹nh nhÊt trªn thÕ giíi ― nh− Anh, Mü, Ph¸p" ― ®ång ý cøu trî cho nh÷ng n«ng d©n bÞ ®ãi ë n−íc ta, nh−ng chØ "víi ®iÒu kiÖn bao hµm viÖc chuyÓn vµo tay hä toµn bé quyÒn lùc trªn n−íc céng hßa c«ng n«ng cña chóng ta" (V¨n tËp Lª-nin, t. XXXIV, tr. 425).

Ngµy 27 th¸ng M−êi vÊn ®Ò thõa nhËn nh÷ng kho¶n nî cña çc chÝnh phñ cò ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th¶o luËn. Bé chÝnh trÞ ®· quyÕt nghÞ "lÊy lµm c¬ së nguyªn b¶n do ®ång chÝ Tsi-tsª-rin ®Ò nghÞ cã thªm nh÷ng ®iÓm söa ®æi cña ®ång chÝ Lª-nin vµ ñy nhiÖm cho ®ång chÝ Tsi-tsª-rin c«ng bè b¶n ®ã cã mang ch÷ ký cña ®ång chÝ ®ã" (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«). Tuyªn bè cña ChÝnh phñ x«-viÕt vÒ viÖc thõa nhËn çc kho¶n nî, cã thªm nh÷ng ®iÓm söa ®æi cña V. I. Lª-nin, ®· ®−îc göi ngµy 28 th¸ng M−êi cho çc chÝnh phñ Anh, Ph¸p, ý, NhËt-b¶n vµ Mü (xem "Sù thËt", sè 243, ngµy 29 th¸ng M−êi 1921). V¨n b¶n cña tuyªn bè chÝnh thøc cã mét vµi ®iÓm kh¸c vÒ mÆt biªn tËp so víi b¶n dù th¶o ®−îc c«ng bè trong tËp nµy. ― 230.

92 Ngµy 27 th¸ng M−êi 1921 t¹i phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ ®· th¶o luËn dù th¶o ®iÒu lÖ vÒ viÖc qu¶n lý ngµnh c«ng nghiÖp b«ng v¶i

Chó thÝch

681

sîi (çc b¸o ço viªn P. A. B«-g®a-nèp, N. I. Lª-bª-®Ðp, G. N. Men-ni-tsan-xki, I. I. Cu-tu-dèp). Bé chÝnh trÞ ®· th«ng qua dù th¶o quyÕt ®Þnh do V. I. Lª-nin ®Ò nghÞ. Sau khi ®· th¶o xong lÇn cuèi cïng, b¶n dù th¶o ®iÒu lÖ vÒ qu¶n lý ngµnh c«ng nghiÖp b«ng v¶i sîi ®· ®−îc phª chuÈn t¹i phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ ngµy 3 th¸ng M−êi mét. ― 235.

93 Trong bøc ®iÖn göi ®i tõ Lu©n-®«n ngµy 19 th¸ng M−êi 1921, L. B. Cra-xin ®· th«ng b¸o vÒ nh÷ng cuéc ®µm ph¸n mµ «ng ®· tiÕn hµnh víi c«ng ty x©y dùng Mü "C«ng ty Pha-un-®©y-s¬n", mét c«ng ty phôc vô nh÷ng h·ng dÇu má lín nhÊt. §¹i diÖn cña c«ng ty nµy ®· tuyªn bè r»ng nã s½n sµng ®¶m nhËn viÖc x©y dùng nhµ m¸y läc pa-ra-phin vµ ®−êng èng dÉn dÇu Gr«-d¬-n−i - H¾c h¶i víi ®iÒu kiÖn lµ çc kü s− cña c«ng ty tiÕn hµnh lÊy çc vô th¨m dß. Cra-xin ®Ò nghÞ trÝch ra nh÷ng kho¶n tiÒn vµ dµnh nh÷ng ph−¬ng tiÖn cÇn thiÕt cho viÖc ®ã. Dù th¶o bøc ®iÖn nµy göi L. B. Cra-xin ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ngµy 28 th¸ng M−êi. Xem c¶ V¨n tËp Lª-nin, t. XXXVI, tr. 357 - 358. ― 236.

94 Héi nghÞ VII ®¶ng bé tØnh M¸t-xc¬-va ®· häp tõ ngµy 29 ®Õn ngµy 31 th¸ng M−êi 1921. Tham gia héi nghÞ cã 637 ®¹i biÓu, trong sè ®ã cã 353 ®¹i biÓu chÝnh thøc vµ 284 ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt.

Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña héi nghÞ: 1) T×nh h×nh quèc tÕ vµ trong n−íc; 2) B¸o ço cña Héi ®ång kinh tÕ tØnh; 3) B¸o ço vÒ c«ng t¸c cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va §¶ng céng s¶n (b) Nga; 4) B¸o ço cña ban thÈm tra; 5) B¸o ço cña ban kiÓm tra. Héi nghÞ còng ®· nghe b¸o ço vÒ vÊn ®Ò thanh ®¶ng ë M¸t-xc¬-va vµ tØnh M¸t-xc¬-va vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

B¸o ço cña V. I. Lª-nin vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®· ®−îc héi nghÞ nghe khi míi b¾t ®Çu khai m¹c, trong phiªn häp ®Çu tiªn ngµy 29 th¸ng M−êi. Trong nghÞ quyÕt ®· ®−îc th«ng qua c¨n cø vµo b¸o ço, cã nãi: "XÐt thÊy r»ng ChÝnh quyÒn x«-viÕt ®· hoµn toµn kÞp thêi chuyÓn sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ tÝnh ®óng ®¾n cña chÝnh s¸ch nµy ®· ®−îc hoµn toµn x¸c minh bëi tiÕn tr×nh thu thuÕ l−¬ng thùc còng nh− bëi sù phôc håi l−u th«ng kinh tÕ ®ang xuÊt hiÖn, héi nghÞ hoµn toµn t¸n thµnh chÝnh s¸ch kinh tÕ míi" ("B¸o ço cña Héi nghÞ VII ®¶ng bé tØnh M¸t-xc¬-va §¶ng céng s¶n Nga. 29 - 31 th¸ng M−êi 1921". M¸t-xc¬-va, 1921, tr. 35). ― 239.

Chó thÝch

682

95 V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn "S¸u luËn c−¬ng vÒ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt" ®· ®−îc Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga th«ng qua nh− mét nghÞ quyÕt. Trong luËn c−¬ng thø t− cã nãi r»ng "trong nh÷ng tr−êng hîp nhÊt ®Þnh, ChÝnh quyÒn x«-viÕt ®· ph¶i lïi l¹i mét b−íc hoÆc tháa hiÖp víi nh÷ng khuynh h−íng t− s¶n. Ch¼ng h¹n, tr¶ l−¬ng cao cho mét sè chuyªn gia t− s¶n, ®ã lµ sù lïi b−íc, lµ sù vi ph¹m nh÷ng nguyªn t¾c cña C«ng x· Pa-ri (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 36, tr. 342). ― 248.

96 "Qu¶ng ço" ("Qu¶ng ço M¸t-xc¬-va") ― Ên phÈm cña nhãm çc nhµ kinh doanh t− nh©n; xuÊt b¶n t¹i M¸t-xc¬-va tõ th¸ng M−êi 1921 ®Õn th¸ng Hai 1922. ― 249.

97 Xem Ph. ¡ng-ghen. Th− göi A. Bª-ben ngµy 18 - 28 th¸ng Ba 1875 vµ 11 th¸ng Ch¹p 1884 (C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Nh÷ng bøc th− chän läc, tiÕng Nga, 1953, tr. 293 vµ 385 - 386). ― 275.

98 Ph.¡ng-ghen. "S¸ch b¸o cña nh÷ng ng−êi l−u vong" (xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 2, t. 18, tr. 516). ― 277.

99 Dù th¶o kÕ ho¹ch tµi chÝnh vµ kÕ ho¹ch ph¸t hµnh giÊy b¹c trong n¨m 1922 ®· ®−îc th¶o luËn t¹i phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ngµy 5 th¸ng M−êi 1921. Nh÷ng ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin ®· ®−îc dïng lµm c¬ së cho quyÕt ®Þnh ®· ®−îc Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th«ng qua vÒ vÊn ®Ò nµy. Çc ®iÓm 2, 4, 5 vµ 6 trong b¶n th¶o ®· bÞ g¹ch bá vµ kh«ng ®−a vµo quyÕt ®Þnh. ― 285.

100 Dù th¶o do V. I. Lª-nin viÕt ®· ®−îc ®−a vµo v¨n b¶n quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, ®· ®−îc th«ng qua vÒ vÊn ®Ò nµy ngµy 18 th¸ng M−êi mét 1921. Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®· phª chuÈn "nh÷ng con sè quy −íc cña ng©n s¸ch chi tiªu ®−îc ph©n phèi cho çc bé d©n ñy, mµ Ban tµi chÝnh ®· ®Ö tr×nh"; ®· ®Ò nghÞ víi çc bé d©n ñy "xóc tiÕn c«ng t¸c lËp nh÷ng b¶ng tÝnh to¸n vµ nhÊt thiÕt ph¶i xong tr−íc ngµy 1 th¸ng Ch¹p". Ban tµi chÝnh vµ ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc ®· ®−îc ñy nhiÖm "trong vßng mét tuÇn lÔ ph¶i hoµn thµnh viÖc tÝnh nh÷ng kho¶n thu nhËp b»ng tiÒn còng nh− b»ng hiÖn vËt" (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«). ― 286.

Chó thÝch

683

101 Cuéc nãi chuyÖn cña V. I. Lª-nin víi ®oµn ®¹i biÓu n−íc Céng hßa nh©n d©n M«ng-cæ ®· ®−îc tiÕn hµnh t¹i ®iÖn Crem-li ngµy 5 th¸ng M−êi mét 1921. §oµn ®· ®Õn M¸t-xc¬-va ngµy 2 th¸ng M−êi mét. Thµnh phÇn cña ®oµn gåm cã: §an-dan ― chñ tÞch ®oµn ®¹i biÓu, bé tr−ëng Bé tµi chÝnh vµ chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng nh©n d©n çch m¹ng M«ng-cæ; Xu-khª - Ba-to, tæng t− lÖnh Qu©n ®éi nh©n d©n çch m¹ng vµ bé tr−ëng Bé quèc phßng; B. Txª-ren-®oãc-gi¬, thø tr−ëng Bé ngo¹i giao; Gi«n - Van - SiÕc - nin - §an-®in, ®¹i diÖn çc giíi t«n gi¸o, ®oµn viªn kh«ng chÝnh thøc cña ®oµn; Ba-tu-khan, cè vÊn vµ phiªn dÞch. B¶n ghi chÐp cuéc nãi chuyÖn lÇn ®Çu tiªn ®−îc in trong çc biªn b¶n cña §¹i héi IX §¶ng nh©n d©n çch m¹ng M«ng-cæ häp tõ ngµy 28 th¸ng ChÝn ®Õn ngµy 5 th¸ng M−êi 1934. ViÖc c«ng bè tµi liÖu nµy ®−îc chuÈn bÞ trªn c¬ së nh÷ng håi ký cña B. Su-mi-a-tx¬-ki vµ B. Txª-ren-®oãc-gi¬. Trong nh÷ng håi ký cña m×nh, Txª-ren-®oãc-gi¬ viÕt: "Lª-nin nãi chuyÖn rÊt l©u víi çc ®oµn viªn trong ®oµn. Ng−êi ch¨m chó nghe nh÷ng c©u chuyÖn cña chóng t«i, rÊt quan t©m ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c nhau nhÊt vÒ ®êi sèng cña n−íc M«ng-cæ nh©n d©n vµ ®−a ra nh÷ng lêi khuyªn nhñ bæ Ých. §Æc biÖt Vla-®i-mia I-lÝch l−u ý chóng t«i ®Õn sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao tr×nh ®é gi¸o dôc vµ v¨n hãa cña nh©n d©n M«ng-cæ, ®ång thêi Ng−êi nhÊn m¹nh r»ng cÇn ph¶i ra søc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc ®Ó nh»m tháa m·n mäi nhu cÇu cña nh©n d©n” (Håi ký vÒ Vla-®i-mia I-lÝch Lª-nin, t. 5, M¸t-xc¬-va, 1960, tr. 461).

Ngµy 3 th¸ng M−êi mét, Lª-nin göi th− cho chñ tÞch TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy yªu cÇu nghiªn cøu b¶n hiÖp ®Þnh ký víi n−íc Céng hßa nh©n d©n M«ng-cæ. Sau khi nghiªn cøu, TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®· ®ång ý víi b¶n hiÖp ®Þnh ®ã (xem V¨n tËp Lª-nin, t. XXXV, tr. 289 - 290).

Ngµy 5 th¸ng M−êi mét 1921 hiÖp ®Þnh gi÷a ®¹i diÖn cña Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga vµ Céng hßa nh©n d©n M«ng-cæ ®· ®−îc ký kÕt, theo hiÖp ®Þnh ®ã th× hai bªn cam kÕt kh«ng cho phÐp c− tró vµ thµnh lËp trªn l·nh thæ cña m×nh nh÷ng nhãm ng−êi thï ®Þch víi phÝa bªn kia, quy ®Þnh sù tháa thuËn vÒ nghi thøc cö nh÷ng ®¹i diÖn ngo¹i giao vµ l·nh sù, quy ®Þnh biªn giíi quèc gia; nh÷ng nguyªn t¾c chÝnh vÒ chÝnh s¸ch thuÕ quan còng ®−îc quy ®Þnh. ChÝnh phñ x«-viÕt chuyÓn giao cho chÝnh phñ n−íc Céng hßa nh©n d©n M«ng-cæ nh÷ng thiÕt bÞ vÒ ®iÖn b¸o cña Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga n»m ë M«ng-cæ. ― 286.

Chó thÝch

684

102 Héi nghÞ cña hai ngh×n c«ng nh©n nhµ m¸y dÖt Pr«-kh«-rèp-xcai-a (nay lµ "Nhµ m¸y dÖt ba ®åi" mang tªn Ph. E. §giÐc-gin-xki) nh©n kû niÖm lÇn thø t− cuéc Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i ®−îc tæ chøc nh− mét häp mÆt håi t−ëng. Héi nghÞ do A. M. C«n-l«n-tai khai m¹c, cã nhiÒu c«ng nh©n trong nhµ m¸y dÖt nµy vµ çc xÝ nghiÖp kh¸c ph¸t biÓu ý kiÕn.

V. I. Lª-nin ph¸t biÓu víi t− çch lµ ®¹i biÓu cña X«-viÕt M¸t-xc¬-va, ®−îc c«ng nh©n cña nhµ m¸y dÖt Pr«-kh«-rèp-xcai-a bÇu ra. ― 290.

103 Ngµy 4 th¸ng M−êi mét 1921 c«ng nh©n nhµ m¸y "§iÖn lùc" sè 3 (tr−íc kia lµ nhµ m¸y "§i-na-m«", nay lµ nhµ m¸y "§i-na-m«" mang tªn X. M. Ki-rèp) ®· göi ®Õn V. I. Lª-nin lêi chµo mõng sau ®©y: "Nh©n kû niÖm lÇn thø t− cuéc çch m¹ng th¸ng M−êi, héi nghÞ toµn thÓ cña c«ng nh©n vµ viªn chøc nhµ m¸y "§iÖn lùc" sè 3... kh«ng thÓ kh«ng nhí tíi Ng−êi ®· b»ng lßng tin kh«ng g× lay chuyÓn næi vµo søc m¹nh cña giai cÊp c«ng nh©n, ®−a giai cÊp c«ng nh©n vµo cuéc tÊn c«ng nh÷ng thµnh tr× t− b¶n.

Chóng t«i xin göi tíi Ng−êi, ®ång chÝ Vla-®i-mia I-lÝch quý mÕn, lêi chµo v« s¶n cña chóng t«i vµ xin nguyÖn r»ng trong cuéc bao v©y cña thÕ giíi t− b¶n, chóng t«i sÏ lµ mét trong nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn cñng cè khu vùc bÞ bao v©y b»ng viÖc ®iÖn khÝ hãa ®Êt n−íc.

Vla-®i-mia I-lÝch mu«n n¨m! Bèn n¨m Çch m¹ng th¸ng M−êi mu«n n¨m!" ("Tin tøc cña Ban

chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 250, ngµy 6 th¸ng M−êi mét 1921).

Çc b¸o "Sù thËt" vµ "Tin tøc" cã ph¶n ¸nh niÒm phÊn khëi ®Æc biÖt cña c«ng nh©n vµ viªn chøc nhµ m¸y khi nghe diÔn v¨n cña V. I. Lª-nin. ― 295.

104 Héi nghÞ I toµn Nga vÒ c«ng t¸c v¨n hãa - gi¸o dôc cña çc c«ng ®oµn ®· häp ë M¸t-xc¬-va tõ ngµy 26 th¸ng ChÝn ®Õn 1 th¸ng M−êi 1921. Tham dù héi nghÞ cã 173 ®¹i biÓu (122 ®¹i biÓu chÝnh thøc vµ 51 ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt). Trong sè ®¹i biÓu cã 119 ®¶ng viªn céng s¶n, 51 ngoµi ®¶ng, 1 ®¹i biÓu men-sª-vÝch, 1 ®¶ng viªn §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, 1 ®¹i biÓu x· héi chñ nghÜa liªn ®¶ng.

Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña héi nghÞ gåm cã 13 vÊn ®Ò, trong sè ®ã: b¸o ço tæng kÕt cña ban v¨n hãa thuéc Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga, cña Bé d©n ñy gi¸o dôc vµ çc côc

Chó thÝch

685

thuéc bé nµy, cña Ban v¨n hãa v« s¶n; çc b¸o ço cña çc ®Þa ph−¬ng (§«n-b¸t, Pª-t¬-r«-gr¸t, Ba-cu); chÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ vÊn ®Ò gi¸o dôc; c«ng t¸c chÝnh trÞ vµ gi¸o dôc cña çc c«ng ®oµn; c«ng t¸c v¨n hãa trong thanh niªn vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

Héi nghÞ ®· v¹ch ra h−íng c¶i tiÕn c«ng t¸c chÝnh trÞ vµ gi¸o dôc cña çc c«ng ®oµn, çc h×nh thøc vµ ph−¬ng ph¸p míi cã liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi (c«ng t¸c v¨n hãa trong çc xÝ nghiÖp t− nh©n vµ cho thuª v. v.).

Héi nghÞ ®· cã mét quan ®iÓm kh«ng ®óng trong vÊn ®Ò quan hÖ qua l¹i víi Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ. NghÞ quyÕt cña héi nghÞ ("Vai trß vµ nhiÖm vô c«ng t¸c v¨n hãa cña çc c«ng ®oµn") ®· to¸t lªn t− t−ëng lµ cÇn thiÕt ph¶i lµm cho c«ng t¸c v¨n hãa cña çc c«ng ®oµn tho¸t khái ¶nh h−ëng cña Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ. Trong nghÞ quyÕt ®ã cã nãi: "C«ng t¸c v¨n hãa cña çc c«ng ®oµn lµ mét bé phËn h÷u c¬ cña phong trµo c«ng ®oµn nãi chung vµ viÖc l·nh ®¹o ph¶i do çc c¬ quan c«ng ®oµn h÷u quan thùc hiÖn theo thÓ thøc th«ng th−êng cña c«ng ®oµn... CÇn ph¶i kiªn quyÕt vøt bá khuynh h−íng vµ ý ®Þnh thay thÕ chÕ ®é ®¹i diÖn b»ng nh÷ng ng−êi gäi lµ chuyªn gia cña çc ngµnh c«ng t¸c t−¬ng øng cña Bé d©n ñy gi¸o dôc" ("B¶n tin cña Héi nghÞ I toµn Nga vÒ c«ng t¸c v¨n hãa - gi¸o dôc cña çc c«ng ®oµn", sè 5, ngµy 5 th¸ng M−êi mét 1921).

§−êng lèi ®ã m©u thuÉn víi nghÞ quyÕt cña §¹i héi X §¶ng céng s¶n (b) Nga "VÒ Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ vµ nh÷ng nhiÖm vô tuyªn truyÒn cæ ®éng cña ®¶ng" (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, çc héi nghÞ vµ çc héi nghÞ toµn thÓ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 550).

VÊn ®Ò vÒ mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a çc ban v¨n hãa cña çc c«ng ®oµn vµ çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ th¶o luËn hai lÇn. Ngµy 27 th¸ng M−êi 1921, Bé chÝnh trÞ sau khi xÐt vÊn ®Ò do N. C. Cróp-xcai-a tr×nh lªn, ®· quyÕt ®Þnh: "§Ò nghÞ Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga trong thêi h¹n bèn ngµy hoµn thµnh viÖc khëi th¶o nh÷ng luËn c−¬ng vµ göi lªn ®Ó Bé chÝnh trÞ cã thÓ gi¶i quyÕt døt kho¸t vµo thø n¨m tuÇn tíi (ngµy 3. XI. n¨m nay)" (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«). Ngµy 8 th¸ng M−êi mét, Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ra quyÕt nghÞ th«ng qua vÒ c¬ b¶n nghÞ quyÕt do V. I. Lª-nin ®Ò nghÞ. ― 296.

Chó thÝch

686

105 V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn nghÞ quyÕt cña §¹i héi II toµn Nga çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ "Qua çc b¸o ço cña Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ", nghÞ quyÕt ®ã ®· quy ®Þnh mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ vµ çc ban v¨n hãa cña çc c«ng ®oµn ë trung −¬ng vµ ë ®Þa ph−¬ng. Trong nghÞ quyÕt ®ã cã nãi: "Çc c«ng ®oµn lu«n lu«n nhÇm lÉn, r¬i vµo mét quan ®iÓm hoµn toµn sai lÇm cho r»ng c«ng t¸c gi¸o dôc d−íi tÊt c¶ mäi h×nh thøc ph¶i lµ sù nghiÖp cña çc c«ng ®oµn, r»ng çc c«ng ®oµn cã thÓ tiÕn hµnh c«ng t¸c gi¸o dôc tèt h¬n lµ çc c¬ quan cña Bé d©n ñy gi¸o dôc.

Quan ®iÓm ®ã lµ sai lÇm vµ xuÊt ph¸t tõ sù nhËn thøc kh«ng ®óng vÒ nhiÖm vô cña c«ng ®oµn. Theo quan ®iÓm ®ã th× cÇn ph¶i kÕt luËn r»ng tÊt c¶ nh÷ng chøc n¨ng cña nhµ n−íc, c«ng t¸c cña tÊt c¶ çc bé d©n ñy ®Òu ph¶i chuyÓn giao cho çc c«ng ®oµn" ("§¹i héi II toµn Nga çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ. B¶n tin cña ®¹i héi", sè 7, ngµy 24 th¸ng M−êi 1921).

NghÞ quyÕt cña ®¹i héi çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ ®· v¹ch ra nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó kÕt hîp c«ng t¸c chÝnh trÞ t− t−ëng vµ c«ng t¸c v¨n hãa - gi¸o dôc cña Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ vµ cña ban v¨n hãa cña Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga: chñ nhiÖm ban v¨n hãa (hay mét ñy viªn héi ®ång phô tr¸ch) ®−îc cö vµo trong héi ®ång phô tr¸ch cña Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ, cßn chñ tÞch cña Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ ®−îc cö vµo trong héi ®ång phô tr¸ch cña ban v¨n hãa cña Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga; Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ cïng víi ban v¨n hãa cña Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga v¹ch kÕ ho¹ch c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ trong çc c«ng nh©n lµ ®oµn viªn c«ng ®oµn; ®Ó vËn dông tèt nhÊt lùc l−îng vµ ph−¬ng tiÖn vµ hñy bá t×nh tr¹ng trïng lÆp trong c«ng t¸c th× mét m¹ng l−íi thèng nhÊt nh÷ng c¬ quan gi¸o dôc chÝnh trÞ ®· ®−îc thiÕt lËp ®Ó phôc vô nh÷ng c«ng nh©n ®−îc tæ chøc vµo çc c«ng ®oµn; trong c«ng t¸c cña m×nh, çc ban v¨n hãa ph¶i phôc tïng nh÷ng chØ thÞ cña çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ vµ kh«ng chØ chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc ban v¨n hãa cña Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga, mµ cßn chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ h÷u quan n÷a.

Trªn c¬ së ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin, ®−îc Bé chÝnh trÞ th«ng qua, quy t¾c vÒ sù kÕt hîp c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ cña ban v¨n hãa cña Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga vµ cña Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ, ®· ®−îc x©y dùng. ― 296.

Chó thÝch

687

106 V¨n kiÖn nµy viÕt trªn th− cña G. V. Tsi-tsª-rin göi Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, trong ®ã Tsi-tsª-rin th«ng b¸o r»ng Héi nghÞ kinh tÕ Ban-tÝch (häp ë Ri-ga vµo nh÷ng ngµy 28 - 31 th¸ng M−êi 1921) ®· nªu vÊn ®Ò bá viÖc quèc h÷u hãa ngo¹i th−¬ng cña n−íc Nga x«-viÕt. Chñ tÞch ph¸i ®oµn n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga t¹i héi nghÞ V. P. Mi-li-u-tin ®· tr×nh bµy mét b¶n b¸o ço vÒ vÊn ®Ò nµy, b¶n b¸o ço nµy ®−îc göi lªn Bé chÝnh trÞ. KÕ ho¹ch cña Mi-li-u-tin ®−a ®Õn chç bá viÖc quèc h÷u hãa ngo¹i th−¬ng. Theo ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin, ngµy 10 th¸ng M−êi mét, Bé chÝnh trÞ ®· b¸c bá ®Ò nghÞ cña Mi-li-u-tin. VÒ sau, kÓ tõ cuèi n¨m 1921 vµ suèt n¨m 1922, ë trong çc giíi l·nh ®¹o cña ®¶ng ®· cã cuéc tranh luËn vÒ vÊn ®Ò ®éc quyÒn ngo¹i th−¬ng (xem tËp nµy, tr. 525 - 530, vµ Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 45, tr. 238 - 243). ― 297.

107 Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ c«ng t¸c l−¬ng thùc t¹i U-cra-i-na, do V. I. Lª-nin ®Ò nghÞ, ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ th«ng qua ngµy 10 th¸ng M−êi mét 1921. ― 298.

108 Trong bøc th− cña m×nh göi Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, G. V. Tsi-tsª-rin, sau khi th«ng b¸o r»ng Bé d©n ñy y tÕ vµ Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng hái vÒ vÊn ®Ò Héi quèc liªn ®Ò nghÞ chuyÓn cho Bé d©n ñy y tÕ nh÷ng thuèc men vµ ph−¬ng tiÖn chèng bÖnh dÞch, ®· yªu cÇu Bé chÝnh trÞ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÒ nguyªn t¾c: çc c¬ quan x«-viÕt cã ®−îc phÐp tiÕp xóc víi mét ñy ban nµo ®ã cña Héi quèc liªn lµ mét tæ chøc mµ n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga kh«ng tham gia kh«ng? Ngµy 17 th¸ng M−êi mét 1921 Bé chÝnh trÞ ñy nhiÖm cho Tsi-tsª-rin chÊp nhËn ®Ò nghÞ cña ñy ban phßng dÞch cña Héi quèc liªn, vµ th¶o ra mét h×nh thøc tuyªn bè cã thÓ lo¹i trõ mäi sù gi¶i thÝch cho r»ng n−íc Nga x«-viÕt thõa nhËn Héi quèc liªn lµ mét tæ chøc quèc tÕ cã thÈm quyÒn. ― 299.

109 Bøc th− thø nhÊt viÕt nh©n lêi ph¶n kh¸ng cña Bé d©n ñy t− ph¸p ph¶n ®èi th«ng tri cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 16 th¸ng S¸u 1921 vÒ mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a çc c¬ quan ®¶ng vµ çc c¬ quan t− ph¸p vµ thÈm vÊn, th«ng tri ®ã quy ®Þnh sù bÊt kh¶ x©m ph¹m vÒ t− ph¸p cña çc ®¶ng viªn céng s¶n nÕu kh«ng cã sù phª chuÈn cña çc cÊp ñy ®¶ng ®Þa ph−¬ng.

Bé d©n ñy t− ph¸p yªu cÇu bá §§ 4 vµ 5 ë trong th«ng tri.

Chó thÝch

688

§ 4 quy ®Þnh nghÜa vô cho çc nhµ cÇm quyÒn t− ph¸p giao nh÷ng ®¶ng viªn céng s¶n bÞ truy tè tr−íc tßa ¸n cho sù b¶o l·nh ç nh©n cña nh÷ng ng−êi ®−îc çc ®¶ng ñy ñy nhiÖm lµm viÖc ®ã. § 5 quy ®Þnh cho çc ®¶ng ñy trong vßng ba ngµy sau khi nghiªn cøu hå s¬ ph¶i cã ý kiÕn vÒ thùc chÊt cña vÊn ®Ò ®Ó lµm sao cho quyÕt ®Þnh cña ®¶ng ñy thµnh chØ thÞ cña ®¶ng ®èi víi tßa ¸n vµ thµnh dù kiÕn cho sù gi¶i quyÕt cña tßa ¸n.

Sau bøc th− thø nhÊt cña m×nh th× V. I. Lª-nin nhËn ®−îc b¶n quyÕt ®Þnh cña Ban tæ chøc Ban chÊp hµnh trung −¬ng ngµy 11 th¸ng M−êi mét 1921 vÒ viÖc phª chuÈn th«ng tri vµ bøc th− cña V. M. M«-l«-tèp, trong ®ã nãi r»ng th«ng tri ®ã ®· ®−îc söa ®æi vµ vÊn ®Ò cã thÓ xem lµ ®−îc gi¶i quyÕt xong.

V× nh÷ng ®iÒu söa ®æi ®ã kh«ng ®Ò cËp ®Õn thiÕu sãt chÝnh trong th«ng tri nªn V. I. Lª-nin ®· viÕt bøc th− thø hai.

VÊn ®Ò vÒ nh÷ng mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a çc c¬ quan hµnh chÝnh vµ t− ph¸p vµ çc ®¶ng ñy ®· ®−îc th¶o luËn trong phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ ngµy 24 th¸ng M−êi mét, cã V. I. Lª-nin tham dù. Bé chÝnh trÞ ñy nhiÖm cho §. I. Cuèc-xki trong thêi h¹n mét tuÇn ph¶i nghiªn cøu l¹i toµn bé th«ng tri nãi chung theo tinh thÇn n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña ®¶ng viªn trong tr−êng hîp bÞ truy tè tr−íc tßa ¸n vÒ çc vÊn ®Ò h×nh sù chung vµ "lo¹i trõ mäi kh¶ n¨ng lîi dông c−¬ng vÞ cña ®¶ng thèng trÞ ®Ó lµm gi¶m tinh thÇn tr¸ch nhiÖm" (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«). Ngµy 8 th¸ng Ch¹p 1921, Bé chÝnh trÞ ®· th«ng qua vÒ c¬ b¶n ®Ò nghÞ cña §. I. Cuèc-xki vµ cö ra mét ban ®Ó hiÖu ®Ýnh th«ng tri. §Çu th¸ng Giªng 1922 Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· c«ng bè b¶n th«ng tri "VÒ quan hÖ qua l¹i gi÷a çc ®¶ng ñy vµ çc ban t− ph¸p vµ thÈm vÊn", th«ng tri nµy hñy bá th«ng tri ngµy 16 th¸ng S¸u. Th«ng tri míi nhÊn m¹nh ®Õn sù cÇn thiÕt tuyÖt ®èi ph¶i t¨ng c−êng tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña çc ®¶ng viªn cña ®¶ng trong tr−êng hîp hä ph¹m nh÷ng téi thuéc sù xö lý cña tßa ¸n d©n sù hay Tßa ¸n çch m¹ng (xem "Sæ tay cña ng−êi çn bé ®¶ng", tiÕng Nga, thiªn II, 1922, tr. 177). ― 300.

110 V¨n kiÖn nµy ®−îc viÕt nh©n dÞp th¶o s¾c lÖnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy "VÒ nh÷ng sù trõng ph¹t téi tè gi¸c l¸o". S¾c lÖnh do V. I. Lª-nin ký ngµy 24 th¸ng M−êi mét vµ ®−îc c«ng bè trong b¸o "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga" ngµy 1 th¸ng Ch¹p 1921. Nh÷ng ®iÓm bæ sung cña V. I. Lª-nin ®−îc

Chó thÝch

689

®−a vµo v¨n b¶n cña s¾c lÖnh ®ã (xem "TËp nh÷ng ph¸p lÖnh vµ chØ thÞ cña ChÝnh phñ c«ng n«ng", 1921, sè 77, tr. 787). ― 302.

111 S¾c lÖnh "VÒ vÊn ®Ò ¸p dông viÖc tr¶ tiÒn mua b¸o" ®−îc Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy phª chuÈn ngµy 28 th¸ng M−êi mét 1921. Theo s¾c lÖnh nµy th× tiÒn b¸o ph¶i thu c¶ cña ç nh©n, c¶ cña çc c¬ quan vµ tæ chøc ®oµn thÓ còng nh− cña çc c¬ quan vµ xÝ nghiÖp nhµ n−íc, kh«ng trõ mét ai. §Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin lµm c¬ së cho ®iÓm 8 cña s¾c lÖnh, theo ®iÓm nµy th× Bé d©n ñy gi¸o dôc cã nhiÖm vô trong thêi h¹n hai tuÇn ph¶i v¹ch ra vµ c«ng bè chØ thÞ vÒ viÖc kiÓm tra sù ph©n phèi ®óng ®¾n b¸o chÝ cho m¹ng l−íi çc c¬ quan gi¸o dôc vµ cung cÊp b¸o chÝ cho quÇn chóng lao ®éng (xem "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 275, ngµy 7 th¸ng Ch¹p 1921). ― 303.

112 Lêi tùa nµy cña V. I. Lª-nin viÕt cho cuèn s¸ch nhá cña Ng−êi "Bµn vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi (Hai bµi b¸o cò vµ mét lêi b¹t cßn cò h¬n n÷a)" ®· kh«ng ®−îc ®¨ng. N¨m 1921 mét cuèn s¸ch nhá (kh«ng cã lêi tùa nµy) "N. Lª-nin. Bµn vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Hai bµi b¸o cò" (Phô b¶n cña sè 22 - 23 "TruyÒn tin cæ ®éng vµ tuyªn truyÒn") ®−îc xuÊt b¶n. Cuèn s¸ch ®ã bao gåm çc bµi "§Ó kû niÖm lÇn thø t− cuéc Çch m¹ng th¸ng M−êi" vµ "VÒ t¸c dông cña vµng ngµy nay vµ sau khi chñ nghÜa x· héi th¾ng lîi hoµn toµn". Lª-nin ®· söa l¹i b¶n in thö cña lêi tùa nµy. Trong v¨n kiÖn cã lêi ghi cña Ng−êi: "T«i yªu cÇu söa ch÷a vµ göi l¹i cho t«i m é t l Ç n n ÷ a b¶n in thö. 16/XI Lª-nin". ― 304.

113 Ngµy 21 th¸ng M−êi mét 1921, Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao ®Ö tr×nh lªn Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy phª chuÈn "Hîp ®ång nh−îng quyÒn thu mua vµ bu«n b¸n nguyªn liÖu b»ng da víi P. B. Stanh-bÐc". Sau nhiÒu lÇn th¶o luËn, ngµy 10 th¸ng Giªng 1922, Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®· b¸c bá viÖc nh−îng quyÒn vµ ñy nhiÖm cho mét ban ®Æc tr¸ch v¹ch ra thÓ lÖ tæ chøc thu mua nguyªn liÖu b»ng da trong n−íc trªn nguyªn t¾c cæ phÇn; ban ®ã còng ®−îc giao tr¸ch nhiÖm t×m çch mêi Stanh-bÐc tham gia thu mua nguyªn liÖu b»ng da. Còng xem tËp nµy, tr. 441 - 443. ― 311.

114 V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn ®Ò nghÞ cña m×nh nh©n cuéc th¶o luËn t¹i mét phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ vÊn ®Ò nh÷ng bÊt ®ång gi÷a çc çn bé ë §«n-b¸t.

Chó thÝch

690

Nh÷ng ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin vÒ vÊn ®Ò thø nhÊt vµ thø hai ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ngµy 27 th¸ng M−êi mét 1921. ― 313.

115 PhÇn nµy ë trong th− lµ dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Trong quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ ®−îc th«ng qua ngµy 1 th¸ng Ch¹p 1921 c¨n cø vµo b¸o ço cña V. I. Lª-nin, cã nãi: "Cho ®ång chÝ Txi-u-ru-pa th«i gi÷ chøc bé tr−ëng Bé d©n ñy l−¬ng thùc, vµ cö ®ång chÝ gi÷ chøc phã chñ tÞch thø hai cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, cã quyÒn biÓu quyÕt trong Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, vµ chøc vô Êy ®−îc §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga phª chuÈn" (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«). Còng víi lêi v¨n nh− thÕ ngµy 2 th¸ng Ch¹p, Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga ®· th«ng qua quyÕt ®Þnh cö A. §. Txi-u-ru-pa gi÷ chøc phã chñ tÞch thø hai cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng (xem "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 272, ngµy 3 th¸ng Ch¹p 1921). ― 315.

116 ViÖc thµnh lËp Liªn bang Da-çp-ca-d¬ lµ do nh÷ng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ do nhiÖm vô cñng cè t×nh h÷u nghÞ gi÷a çc d©n téc ë vïng Da-çp-ca-d¬ ®Ò ra. Ngay trong nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 1921, V. I. Lª-nin ®· chØ ra sù cÇn thiÕt ph¶i cã sù phèi hîp vÒ kinh tÕ gi÷a çc n−íc céng hßa ë Da-çp-ca-d¬ vµ thµnh lËp mét c¬ quan kinh tÕ khu cho toµn miÒn Da-çp-ca-d¬. Trong bøc th− "Göi çc ®ång chÝ ®¶ng viªn çc ®¶ng céng s¶n A-giÐc-bai-gian, Gru-di-a, ¸c-mª-ni-a vµ n−íc Céng hßa miÒn nói", Lª-nin ®· nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña viÖc x©y dùng liªn minh chÆt chÏ cña çc n−íc Céng hßa x«-viÕt ë Da-çp-ca-d¬ (Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 43, tr. 236 - 239).

Th¸ng T− 1921 çc ban chÊp hµnh trung −¬ng çc ®¶ng céng s¶n çc n−íc céng hßa Da-çp-ca-d¬ ®· phª chuÈn dù ¸n thèng nhÊt tÊt c¶ nh÷ng ®−êng s¾t ë Da-çp-ca-d¬, vµ ®Õn th¸ng S¸u th× hiÖp ®Þnh thµnh lËp Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng thèng nhÊt ®· ®−îc ký. Th¸ng T¸m Côc Çp-ca-d¬ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ viÖc thµnh lËp Côc kinh tÕ Çp-ca-d¬. Ngµy 2 th¸ng M−êi mét 1921, héi nghÞ toµn thÓ cña Côc Çp-ca-d¬ ®· th«ng qua quyÕt ®Þnh thµnh lËp liªn bang.

Nh÷ng biÖn ph¸p cña Côc Çp-ca-d¬ cña Ban chÊp hµnh trung

Chó thÝch

691

−¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga nh»m thèng nhÊt çc n−íc céng hßa Da-çp-ca-d¬ ®· gÆp ph¶i sù chèng ®èi cña mét bé phËn nh÷ng çn bé l·nh ®¹o Gru-di-a (B. M¬-®i-va-ni vµ nh÷ng ng−êi kh¸c) còng nh− cña A-giÐc-bai-gian. Trªn lêi nãi th× hä thõa nhËn cÇn thiÕt ph¶i lËp liªn bang, nh−ng trªn thùc tÕ hä k×m h·m c«ng cuéc thèng nhÊt çc n−íc céng hßa Da-çp-ca-d¬. Trong vÊn ®Ò nµy Côc Çp-ca-d¬ còng ph¹m mét sè sai lÇm v× ®· qu¸ c−ìng Ðp thµnh lËp liªn bang nh−: quyÕt ®Þnh vÒ viÖc thµnh lËp liªn bang çc n−íc céng hßa Da-çp-ca-d¬ ®· ®−îc th«ng qua mµ kh«ng cã sù th¶o luËn tr−íc trong çc ban chÊp hµnh trung −¬ng çc ®¶ng céng s¶n çc n−íc céng hßa, kh«ng tiÕn hµnh ®Çy ®ñ c«ng t¸c chuÈn bÞ trong quÇn chóng. Cã lÏ mÆt nµy còng kh«ng ®−îc tÝnh to¸n ®Çy ®ñ trong çc ®Ò nghÞ cña I. V. Xta-lin (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng kh«ng cã nguyªn v¨n bøc th− cña I. V. Xta-lin), ®iÒu nµy thÊy râ trong néi dung bøc th− vµ c¶ trong dù th¶o cña V. I. Lª-nin.

Khi nhËn ®−îc dù ¸n nghÞ quyÕt cña Lª-nin, Xta-lin ®· viÕt cho Lª-nin: "§ång chÝ Lª-nin! T«i kh«ng ph¶n ®èi nghÞ quyÕt cña §ång chÝ, nÕu §ång chÝ ®ång ý th× ch÷a l¹i nh− sau. T h a y v µ o çc ch÷ "®ßi hái vµi tuÇn ®Ó th¶o luËn" (®iÓm 1), nªn nãi lµ "®ßi hái mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó th¶o luËn", v. v. theo ®óng nh− b¶n quyÕt ®Þnh cña §ång chÝ". Trong bøc th− Êy cã dßng ch÷ sau ®©y: "T«i chÊp nhËn ®iÒu söa ®æi Êy cña ®ång chÝ Xta-lin. 28. XI. 1921. Lª-nin". (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«).

Ngµy 29 th¸ng M−êi mét 1921 b¶n dù ¸n cña V. I. Lª-nin cã sù söa ch÷a cña I. V. Xta-lin ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua. ― 318.

117 §¹i héi I n«ng nghiÖp tØnh M¸t-xc¬-va ®· häp ë M¸t-xc¬-va (t¹i Phßng kh¸nh tiÕt Nhµ c«ng ®oµn) ngµy 28 - 30 th¸ng M−êi mét 1921. Tham gia ®¹i héi cã h¬n 300 ®¹i biÓu gåm cã n«ng d©n vµ çn bé çc c¬ quan n«ng nghiÖp.

§¹i héi ®· nghe çc b¸o ço cña thø tr−ëng Bé d©n ñy n«ng nghiÖp N. ¤n-xin-xki (V. V. ¤-b«-len-xki) vÒ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, vµ cña P. A. Mª-xi-a-txÐp vÒ çc h×nh thøc tæ chøc n«ng nghiÖp trong mèi quan hÖ víi chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Çc b¸o ço ®ã ®· g©y nªn nh÷ng cuéc tranh luËn s«i næi.

DiÔn v¨n cña V. I. Lª-nin t¹i ®¹i héi cho ®Õn nay ®−îc in l¹i trong Toµn tËp cña Ng−êi c¨n cø theo bµi t−êng thuËt tãm t¾t ®¨ng

Chó thÝch

692

trªn b¸o ”Sù thËt", sè 270, ngµy 30 th¸ng M−êi mét 1921. Trong tËp nµy diÔn v¨n cña V. I. Lª-nin ®−îc in l¹i theo b¶n ghi tèc ký. ― 320.

118 §iÓm söa ®æi nµy ®−a vµo dù th¶o cña ban ®−îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 26 th¸ng M−êi mét 1921, ban nµy ®−îc giao tr¸ch nhiÖm nghiªn cøu ®Ò nghÞ cña Bé d©n ñy l−¬ng thùc vÒ tiªu chuÈn khÈu phÇn còng nh− t×m hiÓu vÊn ®Ò vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp ban quy ®Þnh quü tiÒn l−¬ng. Ban ®· ®Ò nghÞ b·i bá Ban l−¬ng, vµ thay thÕ b»ng ñy ban trung −¬ng vÒ quü tiÒn l−¬ng trùc thuéc Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng. Ngµy 1 th¸ng Ch¹p b¶n dù th¶o cña ban víi nh÷ng ®iÓm söa ®æi cña V. I. Lª-nin ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua.

Trong b¶n th¶o cã chç viÕt sai: Ban l−¬ng ®−îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ngµy 1 th¸ng M−êi mét 1921. ― 324.

119 ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga chèng bän ph¶n çch m¹ng, bän ph¸ ho¹i ngÇm vµ bän ®Çu c¬ ®−îc thµnh lËp ngµy 7 (20) th¸ng Ch¹p 1917 theo quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy. Lµ mét trong nh÷ng c¬ quan quan träng nhÊt cña chuyªn chÝnh v« s¶n, ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga trong nh÷ng n¨m néi chiÕn vµ chèng can thiÖp qu©n sù cña n−íc ngoµi ®· ®ãng vai trß to lín trong cuéc ®Êu tranh chèng nh÷ng ho¹t ®éng ph¸ ho¹i cña bän ph¶n çch m¹ng vµ trong sù nghiÖp b¶o vÖ an ninh nhµ n−íc cña n−íc Céng hßa x«-viÕt.

Do ®Êt n−íc chuyÓn sang c«ng cuéc hßa b×nh x©y dùng kinh tÕ, ngµy 1 th¸ng Ch¹p 1921 V. I. Lª-nin ®· ®Ò nghÞ c¶i tæ ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga, rót hÑp ph¹m vi ho¹t ®éng cña nã l¹i. Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®−îc th«ng qua ngµy 1 th¸ng Ch¹p 1921. Mét ban gåm cã L. B. Ca-mª-nÐp, §. I. Cuèc-xki vµ Ph. E. §giÐc-gin-xki ®−îc giao tr¸ch nhiÖm th¶o luËn vÊn ®Ò nµy trong thêi h¹n n¨m ngµy, cô thÓ lµ çc vÊn ®Ò: "a) rót hÑp thÈm quyÒn cña ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga; b) thu hÑp quyÒn h¹n b¾t bí; c) quy ®Þnh thêi h¹n ®Ó tiÕn hµnh chung c«ng viÖc lµ mét th¸ng; d) t¨ng c−êng çc tßa ¸n; e) th¶o luËn vÊn ®Ò söa ®æi tªn gäi; g) chuÈn bÞ vµ th«ng qua Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga ®Ó thi hµnh quy t¾c chung vÒ viÖc söa ®æi theo tinh thÇn thùc sù nhÑ nhµng" (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-

Chó thÝch

693

x«). Trong nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ XI toµn Nga cña ®¶ng cã chØ râ: "Nh÷ng h×nh thøc quan hÖ míi, ®−îc t¹o ra trong qu¸ tr×nh çch m¹ng vµ trªn c¬ së kinh tÕ vµ chÝnh trÞ do chÝnh quyÒn thùc hiÖn, ph¶i ®−îc thÓ hiÖn trong luËt ph¸p vµ ®−îc b¶o vÖ theo thÓ thøc t− ph¸p… Çc c¬ quan t− ph¸p cña n−íc Céng hßa x«-viÕt ph¶i ®−îc ®Æt ë ®Þa vÞ cÇn thiÕt. ThÈm quyÒn vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cña ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga vµ cña çc c¬ quan cña nã ph¶i ®−îc thu hÑp l¹i cho thÝch hîp vµ b¶n th©n ñy ban ®ã ph¶i ®−îc c¶i tæ l¹i" ("§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, çc héi nghÞ vµ çc héi nghÞ toµn thÓ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng", ph. I, 1954, tr. 593). Nh÷ng t− t−ëng cña Lª-nin còng ®−îc ph¶n ¸nh trong "QuyÕt ®Þnh vÒ ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga", ®−îc §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga th«ng qua ngµy 27 th¸ng Ch¹p 1921. §¹i héi ñy nhiÖm cho §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga "nghiªn cøu l¹i Quy t¾c vÒ ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga vµ vÒ çc c¬ quan cña nã theo h−íng c¶i tæ, thu hÑp thÈm quyÒn çc c¬ quan ®ã vµ t¨ng c−êng nh÷ng nguyªn t¾c ph¸p chÕ çch m¹ng" ("§¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga. B¶n t−êng thuËt tèc ký", 1922, tr. 300). Ngµy 23 th¸ng Giªng 1922 sau khi xÐt vÊn ®Ò c¶i tæ ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga, Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· quy ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô vµ chøc n¨ng chñ yÕu cña Côc chÝnh trÞ nhµ n−íc trùc thuéc Bé d©n ñy néi vô. Ngµy 6 th¸ng Hai, §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga ®· th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ viÖc c¶i tæ ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga (xem "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 30, ngµy 8 th¸ng Hai 1922).

§iÓm ba cña b¶n s¬ th¶o nãi ®Õn nh÷ng thêi h¹n ®Ó tiÕn hµnh c«ng viÖc. ― 325.

120 Dù th¶o quyÕt ®Þnh ®−îc viÕt nh©n dÞp cã cuéc th¶o luËn cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 1 th¸ng Ch¹p 1921 vÒ vÊn ®Ò s¸ch l−îc mÆt trËn c«ng nh©n thèng nhÊt. Nh÷ng ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin ®· ®−îc th«ng qua. Nh÷ng ®Ò nghÞ Êy ®−îc dïng lµm c¬ së cho nh÷ng luËn c−¬ng do Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n ®Ò ra "VÒ mÆt trËn c«ng nh©n thèng nhÊt vµ vÒ th¸i ®é ®èi víi nh÷ng c«ng nh©n gia nhËp Quèc tÕ II, II½ vµ Quèc tÕ Am-xtÐc-®am, còng nh− ®èi víi nh÷ng c«ng nh©n ñng hé çc tæ chøc nghiÖp ®oµn v« chÝnh phñ" (çc luËn c−¬ng ®−îc c«ng bè trong t¹p chÝ "Quèc tÕ céng s¶n", sè 20, n¨m 1921). Héi nghÞ XI toµn Nga cña §¶ng céng s¶n (b) Nga (19 - 21 th¸ng Ch¹p 1921)

Chó thÝch

694

còng t¸n thµnh nh÷ng luËn c−¬ng Êy. Çc luËn c−¬ng ®−îc th¶o luËn vµ ®−îc héi nghÞ toµn thÓ më réng lÇn thø nhÊt cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n (21 th¸ng Hai - 4 th¸ng Ba 1922) vµ §¹i héi IV Quèc tÕ céng s¶n phª chuÈn.

Nh©n khi ñy nhiÖm cho N. I. Bu-kha-rin viÕt bµi tæng kÕt kinh nghiÖm cña §¶ng céng s¶n (b) Nga, V. I. Lª-nin viÕt "Nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt vÒ lÞch sö §¶ng céng s¶n (b) Nga" (xem tËp nµy, tr. 327 - 328). ― 326.

121 V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn tËp s¸ch xuÊt b¶n n¨m 1914 "Chñ nghÜa M¸c vµ khuynh h−íng thñ tiªu", trong ®ã cã nªu lªn nh÷ng con sè ch÷ ký cña c«ng nh©n, do c«ng nh©n ― nh÷ng ng−êi ñng hé nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi ñng hé ph¸i men-sª-vÝch ― tiÕn hµnh nh»m nh÷ng môc ®Ých kh¸c nhau (xem Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 25, tr. 227- 234).

Nh÷ng con sè 1½ triÖu vµ 9 triÖu dÉn ra ë cuèi phÇn "Nh÷ng ý kiÕn" nãi lªn t−¬ng quan sè phiÕu ñng hé ph¸i men-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch trong çc cuéc bÇu vµo Quèc héi lËp hiÕn th¸ng M−êi mét 1917. V. I. Lª-nin nãi tØ mØ h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy trong bµi "Çc cuéc bÇu cö vµo Quèc héi lËp hiÕn vµ chuyªn chÝnh v« s¶n" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 40, tr. 1 - 29). ―329.

122 C−¬ng lÜnh "Chóng ta lµ nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa tËp thÓ" ― mét v¨n kiÖn khuyÕt danh thÓ hiÖn quan ®iÓm cña mét sè ®¹i biÓu trÝ thøc; c−¬ng lÜnh ®ã ®−îc ®−a ra tr−íc ngµy §¹i héi II toµn Nga cña tæ chøc V¨n hãa v« s¶n, häp ë M¸t-xc¬-va th¸ng M−êi mét 1921. C−¬ng lÜnh to¸t lªn sù nghi ngê vµo tÝnh chÊt x· héi chñ nghÜa cña Çch m¹ng th¸ng M−êi, çc t¸c gi¶ c−¬ng lÜnh ph¶n ®èi chÝnh s¸ch cña §¶ng céng s¶n vµ ChÝnh phñ x«-viÕt, trong lÜnh vùc triÕt häc hä b¶o vÖ nh÷ng "thuyÕt" cña Ma-kh¬, cña B«-g®a-nèp, trong çc vÊn ®Ò chÝnh trÞ "nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa tËp thÓ" hßa víi nh÷ng quan ®iÓm cña ph¸i "®èi lËp c«ng nh©n" c¬ héi chñ nghÜa. Nhãm céng s¶n trong §¹i héi II cña tæ chøc V¨n hãa v« s¶n ®· phª ph¸n c−¬ng lÜnh cña "nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa tËp thÓ” vµ t¸ch ra khái hä.

Tæ chøc V¨n hãa v« s¶n (tæ chøc v¨n hãa gi¸o dôc) ra ®êi th¸ng ChÝn 1917 víi t− çch lµ mét tæ chøc c«ng nh©n ®éc lËp. Tæ chøc V¨n hãa v« s¶n, mµ sù l·nh ®¹o tËp trung trong tay A. B«-g®a-nèp vµ nh÷ng ng−êi ñng hé y, sau Çch m¹ng th¸ng M−êi vÉn tiÕp tôc

Chó thÝch

695

duy tr× "sù ®éc lËp" cña m×nh, do ®ã tù m×nh ®èi lËp víi §¶ng céng s¶n vµ nhµ n−íc v« s¶n. V× thÕ nh÷ng phÇn tö trÝ thøc t− s¶n ®· chui vµo tæ chøc V¨n hãa v« s¶n vµ b¾t ®Çu cã ¶nh h−ëng quyÕt ®Þnh ®Õn lËp tr−êng cña nhãm ®ã. Nh÷ng ng−êi thuéc tæ chøc V¨n hãa v« s¶n trªn thùc tÕ phñ nhËn ý nghÜa cña di s¶n v¨n hãa qu¸ khø, cè søc tho¸i th¸c nh÷ng nhiÖm vô c«ng t¸c v¨n hãa gi¸o dôc cã tÝnh chÊt quÇn chóng vµ t¸ch rêi cuéc sèng, hä muèn b»ng "con ®−êng phßng thÝ nghiÖm" x©y dùng mét nÒn "v¨n hãa v« s¶n" ®Æc biÖt. A. B«-g®a-nèp (A. A. Ma-li-nèp-xki), nhµ t− t−ëng chñ yÕu cña tæ chøc V¨n hãa v« s¶n, trªn lêi nãi th× thõa nhËn chñ nghÜa M¸c, nh−ng trong thùc tÕ th× truyÒn b¸ triÕt häc duy t©m chñ quan cña Ma-kh¬. Tæ chøc V¨n hãa v« s¶n lµ mét tæ chøc kh«ng ®ång nhÊt. Bªn c¹nh nh÷ng phÇn tö trÝ thøc t− s¶n cÇm ®Çu trong nhiÒu tæ chøc cña tæ chøc V¨n hãa v« s¶n, trong nhãm ®ã cßn cã c¶ thanh niªn c«ng nh©n lµ nh÷ng ng−êi thµnh thËt muèn tham gia vµo c«ng cuéc x©y dùng v¨n hãa. Trong mét lo¹t bµi cña m×nh, V. I. Lª-nin ®· kÞch liÖt phª ph¸n nh÷ng ph−¬ng ch©m sai lÇm cña tæ chøc V¨n hãa v« s¶n. N¨m 1919 çc tæ chøc V¨n hãa v« s¶n ®−îc ph¸t triÓn réng r·i nhÊt. Vµo ®Çu nh÷ng n¨m 20, çc tæ chøc ®ã b¾t ®Çu suy tµn; n¨m 1932 tæ chøc V¨n hãa v« s¶n ngõng ho¹t ®éng.

§Ò nghÞ cña Lª-nin vÒ viÖc xuÊt b¶n cuèn s¸ch nhá v¹ch trÇn c−¬ng lÜnh cña "nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa tËp thÓ" ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ngµy 3 th¸ng Ch¹p 1921.

"Nh÷ng th«ng tri cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng" ®−îc nh¾c ®Õn trong bµi lµ bøc th− cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga "VÒ tæ chøc V¨n hãa v« s¶n" (xem b¸o "Sù thËt, sè 270, ngµy 1 th¸ng Ch¹p 1920) vµ nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ tæ chøc V¨n hãa v« s¶n ngµy 22 th¸ng M−êi mét 1921, nh÷ng tµi liÖu ®ã ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga" sè 36, n¨m 1921. ― 330.

123 §©y lµ nãi ®Õn dù th¶o quyÕt ®Þnh, do ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc chuÈn bÞ, cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ viÖc gi¶i thÓ Ban sö dông çc nguån vËt t− trùc thuéc Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng.

§§ 2 vµ 3 trong dù th¶o cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc cã nªu lªn r»ng viÖc chuÈn bÞ çc kÕ ho¹ch ph©n phèi s¶n phÈm cña çc xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp nhµ n−íc vµ ph©n phèi çc nguån thùc phÈm giao cho çc ban kÕ ho¹ch cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao

Chó thÝch

696

vµ Bé d©n ñy l−¬ng thùc, cßn ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc th× cã tr¸ch nhiÖm tæng hîp nh÷ng kÕ ho¹ch ®ã thµnh kÕ ho¹ch ph©n phèi chung çc nguån vËt t− vµ ®Ö tr×nh lªn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng. § 5 quy ®Þnh thêi h¹n vµ thÓ thøc gi¶i thÓ Ban sö dông çc nguån vËt t−.

§Ò nghÞ cña Lª-nin ®−îc th«ng qua trong phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ngµy 2 th¸ng Ch¹p 1921. B¶n dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ Ban sö dông çc nguån vËt t− do ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc th¶o ra ®· ®−îc Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng phª chuÈn ngµy 16 th¸ng Ch¹p. ― 332.

124 Trong lÞch c«ng t¸c "Ghi chÐp cña çc th− ký vÒ nh÷ng c«ng viÖc mµ V. I. Lª-nin ñy nhiÖm", ngµy 5 th¸ng Ch¹p 1921 cã lêi ghi nh− sau: "Göi £-nu-kÝt-dª, Çc-pin-xki, §giÐc-gin-xki, Da-lu-tx¬-ki, Mi-khai-lèp, M«-l«-tèp (göi qua §i-vin-cèp-xki).

"Yªu cÇu cö ng−êi cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn viÖc "liªn hÖ sèng" trong tr−êng hîp cÇn ph¶i ®iÒu tra nghiªm tóc, cÈn thËn"".

Còng trong v¨n kiÖn ®ã ®Ò ngµy 4 th¸ng Giªng 1922 cã nãi: "C«ng viÖc cña N. P. Goãc-bu-nèp. TiÕn hµnh tèt, ng−êi ®· ®−îc cö ra" (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«). ― 333.

125 Dù th¶o nµy do V. I. Lª-nin viÕt nh©n dÞp Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga trong phiªn häp ngµy 5 th¸ng Ch¹p 1921 xÐt lêi khiÕu n¹i cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vÒ quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng yªu cÇu chuyÓn giao çc nhµ m¸y xay do Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao qu¶n lý cho Bé d©n ñy l−¬ng thùc. Bé chÝnh trÞ duyÖt y quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ ®Ò nghÞ TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th«ng qua mét quyÕt ®Þnh bæ sung do V. I. Lª-nin ®−a ra. ― 337.

126 § 19 trong çc luËn c−¬ng cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n, nãi vÒ mÆt trËn c«ng nh©n thèng nhÊt, ®· ®−îc söa ch÷a phï hîp víi nh÷ng chØ dÉn cña Lª-nin (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ vµ héi nghÞ toµn thÓ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng", ph. I, 1954, tr. 585). Xem c¶ tËp nµy, tr. 326 vµ 327 - 329. ― 338.

127 Lª-nin muèn nãi ®Õn bµi b¸o cña Ph. ¡ng-ghen "VÊn ®Ò n«ng d©n ë Ph¸p vµ ë §øc" ®¨ng trong t¹p chÝ "Die Neue Zeit", Bd. I, sè 10,

Chó thÝch

697

1894 - 1895 (xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 2, t. 22, tr. 501 - 525). ― 343.

128 Héi ®ång tuyªn truyÒn vµ hµnh ®éng cña çc d©n téc ph−¬ng §«ng ®−îc bÇu ra t¹i §¹i héi I cña çc d©n téc ph−¬ng §«ng, häp ë Ba-cu th¸ng ChÝn 1920. Héi ®ång ®Ò ra cho m×nh nhiÖm vô lµ ñng hé vµ ®oµn kÕt phong trµo gi¶i phãng cña çc d©n téc ph−¬ng §«ng. ― 348.

129 "Th− göi P. A. Da-lu-tx¬-ki, A. A. X«n-tx¬ vµ tÊt c¶ çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ vÒ vÊn ®Ò thanh ®¶ng vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kÕt n¹p vµo ®¶ng" do V. I. Lª-nin viÕt nh©n dÞp dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò ®ã cho Héi nghÞ XI toµn Nga cña §¶ng céng s¶n (b) Nga. V. I. Lª-nin kh«ng thÓ tham dù héi nghÞ nµy v× bÞ èm. Nh÷ng ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn kÕt n¹p ®¶ng nghiªm ngÆt h¬n ®−îc ®−a vµo nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®¶ng (xem “§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ vµ héi nghÞ toµn thÓ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng", ph. I, 1954, tr. 597). ― 349.

130 Héi nghÞ XI cña §¶ng céng s¶n (b) Nga häp tõ 19 - 22 th¸ng Ch¹p 1921. Tham dù héi nghÞ cã 125 ®¹i biÓu chÝnh thøc vµ 116 ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt. Héi nghÞ ®· xÐt vµ th«ng qua nh÷ng quyÕt ®Þnh vÒ çc vÊn ®Ò sau ®©y: 1) nhiÖm vô tr−íc m¾t cña ®¶ng nh©n viÖc phôc håi kinh tÕ; 2) c«ng nghiÖp; 3) n«ng nghiÖp; 4) hîp t¸c hãa; 5) nh÷ng kÕt qu¶ s¬ bé cña vÊn ®Ò thanh ®¶ng; 6) çc vÊn ®Ò cña Quèc tÕ céng s¶n. Héi nghÞ nhËn ®Þnh r»ng ®¶ng ®· hoµn toµn kÞp thêi chuyÓn sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ ®· nhËn thÊy b¾t ®Çu cã mét kh«ng khÝ s«i næi trong ®êi sèng kinh tÕ cña ®Êt n−íc.

Sau khi th¶o luËn nh÷ng kÕt qu¶ thanh ®¶ng, héi nghÞ ®· th«ng qua nghÞ quyÕt "VÒ vÊn ®Ò cñng cè ®¶ng dùa trªn kinh nghiÖm kiÓm tra thµnh phÇn cña ®¶ng", vÒ sau nghÞ quyÕt ®ã ®−îc hoµn chØnh t¹i héi nghÞ cña çc khu ñy, th−êng vô khu ñy vµ çc tØnh ñy cña §¶ng céng s¶n Nga, ®−îc Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ §¹i héi XI cña ®¶ng phª chuÈn. Héi nghÞ t¸n thµnh nh÷ng luËn c−¬ng cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n vÒ mÆt trËn c«ng nh©n thèng nhÊt.

Nh÷ng nhËn xÐt vÒ b¶n dù th¶o nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ XI cña §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ vÊn ®Ò thanh ®¶ng ®· ®−îc ban khëi th¶o nghÞ quyÕt nghiªn cøu (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ vµ héi nghÞ toµn thÓ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng", ph. I, 1954, tr. 597 - 598). ― 351.

Chó thÝch

698

131 §Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin ®−a ra th«ng qua t¹i §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga mét nghÞ quyÕt ®Æc biÖt chèng l¹i chÝnh s¸ch phiªu l−u cña çc chÝnh phñ t− s¶n Ba-lan, PhÇn-lan vÇ Ru-ma-ni, ®· ®−îc th«ng qua t¹i phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 22 th¸ng Ch¹p 1921. ― 353.

132 §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga häp ngµy 23 - 28 th¸ng Ch¹p 1921 ë M¸t-xc¬-va. Tham dù ®¹i héi cã 1993 ®¹i biÓu, trong ®ã cã 1631 ®¹i biÓu chÝnh thøc vµ 362 ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt. Trong sè ®¹i biÓu cã 1850 ®¶ng viªn céng s¶n (1522 ®¹i biÓu chÝnh thøc vµ 328 ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt), 139 ®¹i biÓu ngoµi ®¶ng (109 chÝnh thøc vµ 30 kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt) vµ 1 ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, 1 ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt cña ph¸i theo thuyÕt phæ biÕn v« chÝnh phñ, 1 ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Do-th¸i P«-a-l©y Txi-on vµ 1 cña çc c«ng x· thiªn chóa gi¸o ph¸i M«-l«-can.

§¹i héi ®· th¶o luËn çc b¸o ço vµ th«ng qua çc nghÞ quyÕt sau ®©y: 1) NghÞ quyÕt vÒ b¸o ço tæng kÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i vµ ®èi néi cña n−íc Céng hßa; 2) Tuyªn bè vÒ ®Þa vÞ quèc tÕ cña Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga; 3) NghÞ quyÕt vÒ x©y dùng Hång qu©n vµ H¹m ®éi; 4) NghÞ quyÕt vÒ cøu trî nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi; 5) Lêi kªu gäi vÒ viÖc thu thuÕ l−¬ng thùc; 6) ChØ thÞ vÒ çc vÊn ®Ò c«ng t¸c kinh tÕ; 7) NghÞ quyÕt vÒ nh÷ng kÕt qu¶ s¬ bé cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ vÒ c«ng nghiÖp cña n−íc Céng hßa; 8) NghÞ quyÕt vÒ çc biÖn ph¸p cñng cè vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp; 9) NghÞ quyÕt vÒ hîp t¸c hãa n«ng nghiÖp; 10) NghÞ quyÕt vÒ tµi chÝnh vµ ng©n s¸ch; 11) NghÞ quyÕt cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ ®iÖn khÝ hãa, do §¹i héi IX çc X«-viÕt phª chuÈn; 12) NghÞ quyÕt vÒ c«ng cuéc x©y dùng x«-viÕt; 13) NghÞ quyÕt vÒ ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga.

§¹i héi IX çc X«-viÕt ®· s¬ kÕt nh÷ng kÕt qu¶ ®Çu tiªn cña c«ng t¸c trong ®iÒu kiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, hoµn toµn t¸n thµnh ho¹t ®éng cña chÝnh phñ c«ng n«ng trong lÜnh vùc chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i. Trong "Tuyªn bè vÒ ®Þa vÞ quèc tÕ cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga", ®¹i héi ®· ®Ò nghÞ chÝnh phñ çc n−íc l¸ng giÒng vµ tÊt c¶ çc n−íc kh¸c lÊy nh÷ng nguyªn t¾c chung sèng hßa b×nh lµm c¬ së cho chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña m×nh, tøc lµ nguyªn t¾c "chung sèng hßa b×nh vµ h÷u nghÞ víi

Chó thÝch

699

çc n−íc céng hßa x«-viÕt" (§¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga. T−êng thuËt tèc ký", M¸t-xc¬-va, 1922, tr. 271).

§¹i héi chó träng chñ yÕu ®Õn vÊn ®Ò kh«i phôc nhanh chãng nhÊt n«ng nghiÖp, coi ®ã lµ ®iÒu kiÖn thiÕt yÕu ®Ó n©ng cao toµn bé kinh tÕ quèc d©n cña ®Êt n−íc. §¹i héi quyÕt nghÞ thµnh lËp mét ban n«ng nghiÖp víi nh÷ng quyÒn h¹n ®Æc biÖt, trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga, cßn ë çc ®Þa ph−¬ng th× thµnh lËp bªn c¹nh çc ban chÊp hµnh çc ñy ban n«ng nghiÖp tØnh vµ huyÖn ®Ó tiÕn hµnh chiÕn dÞch n«ng nghiÖp n¨m 1922. §¹i héi còng chó träng ®Õn viÖc trõ n¹n ®ãi, kªu gäi c«ng nh©n, n«ng d©n hÕt søc cè g¾ng ®Ó cøu trî cho nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi ë vïng s«ng V«n-ga, ®Æc biÖt lµ trÎ em. §¹i héi bµy tá lßng "çm ¬n nång nhiÖt c«ng nh©n tÊt c¶ çc n−íc ®· cøu trî cho nh÷ng ng−êi ë çc tØnh bÞ ®ãi thuéc n−íc Nga x«-viÕt" (s¸ch ®· dÉn, tr. 275).

Çc nghÞ quyÕt cña ®¹i héi cã nªu râ r»ng viÖc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lín "cïng víi viÖc kh«i phôc n«ng nghiÖp lµ nhiÖm vô chñ yÕu cña n−íc Céng hßa" (s¸ch ®· dÉn, tr. 281).

V. I. Lª-nin ®· tiÕn hµnh mét c«ng t¸c to lín nh»m chuÈn bÞ §¹i héi IX çc X«-viÕt vµ ®· l·nh ®¹o c«ng viÖc cña ®¹i héi: lµm b¸o ço tæng kÕt vÒ c«ng t¸c cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, ba lÇn ph¸t biÓu t¹i cuéc häp cña nh÷ng ®¹i biÓu ngoµi ®¶ng. §Ó chuÈn bÞ b¶n b¸o ço tæng kÕt, Lª-nin ®· göi cho m−êi mét bé d©n ñy vµ c¬ quan (Bé d©n ñy ngo¹i giao, Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng, Bé d©n ñy y tÕ, Bé d©n ñy giao th«ng, Bé d©n ñy gi¸o dôc, Bé d©n ñy l−¬ng thùc, Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng cña n−íc Céng hßa, Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng, ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc, Tæng côc c«ng nghiÖp nhiªn liÖu, Tæng côc khai th¸c than bïn b»ng thñy lùc) yªu cÇu cung cÊp "nh÷ng tµi liÖu ng¾n gän nhÊt (2 - 3 con sè) vµ hÕt søc chÝnh x¸c (hoÆc nãi râ møc ®é gÇn ®óng víi sù thËt) ®Ó t«i cã thÓ ®−a vµo diÔn v¨n ®äc tr−íc ®¹i héi çc X«-viÕt" (V¨n tËp Lª-nin, t. XXIII, tr. 277).

Lª-nin viÕt b¶n "ChØ thÞ vÒ çc vÊn ®Ò c«ng t¸c kinh tÕ" ®· ®−îc ®¹i héi th«ng qua (xem tËp nµy, tr. 411 - 414) vµ nhiÒu v¨n kiÖn lµm c¬ së cho çc nghÞ quyÕt cña ®¹i héi. "Th− göi Bé chÝnh trÞ vÒ nghÞ quyÕt cña §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga vÒ t×nh h×nh quèc tÕ" (xem tËp nµy, tr. 353 - 354) ®−îc dïng lµm c¬ së cho b¶n "Tuyªn bè vÒ ®Þa vÞ quèc tÕ cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga". B¶n "S¬ th¶o dù ¸n quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga" (xem tËp nµy, tr. 325) ®· trë thµnh c¬ së cho

Chó thÝch

700

"NghÞ quyÕt vÒ ñy ban ®Æc biÖt tßan Nga". V. I. Lª-nin ®· nghiªn cøu vµ ®−a ra nh÷ng ®iÓm söa ®æi vµo b¶n dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ kh«i phôc n«ng nghiÖp (xem V¨n tËp Lª-nin, t. XXXV, tr. 300).

§¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga ®· bÇu ra Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga, gåm cã: 386 ñy viªn chÝnh thøc vµ 127 ñy viªn dù khuyÕt. ― 355.

133 Héi nghÞ Oa-sinh-t¬n ― héi nghÞ bµn vÒ viÖc h¹n chÕ çc lùc l−îng vò trang h¶i qu©n vµ vÒ çc vÊn ®Ò vïng Th¸i-b×nh-d−¬ng vµ ViÔn §«ng ― ®−îc triÖu tËp theo s¸ng kiÕn cña Mü vµ häp ë Oa-sinh-t¬n tõ ngµy 12 th¸ng M−êi mét 1921 ®Õn ngµy 6 th¸ng Hai 1922. Tham dù héi nghÞ cã Mü, Anh, NhËt, Ph¸p, ý, Trung-quèc, BØ, Bå-®µo-nha vµ Hµ-lan. N−íc Nga x«-viÕt kh«ng ®−îc mêi dù héi nghÞ, vµ c¶ n−íc Céng hßa ViÔn §«ng ®ang tån t¹i lóc bÊy giê còng kh«ng ®−îc mêi. Kh«ng cã n−íc Céng hßa x«-viÕt tham dù, nh−ng héi nghÞ ®· th¶o luËn mét lo¹t vÊn ®Ò cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn n−íc Nga x«-viÕt. Do ®ã Bé d©n ñy ngo¹i giao ®· hai lÇn ― mét lÇn vµo ngµy 19 th¸ng B¶y vµ mét lÇn vµo ngµy 2 th¸ng M−êi mét 1921 ― göi th− ph¶n ®èi çc chÝnh phñ h÷u quan, trong ®ã ®· tuyªn bè r»ng sÏ kh«ng thõa nhËn bÊt cø mét quyÕt ®Þnh nµo do héi nghÞ th«ng qua mµ kh«ng cã sù tham gia cña mét trong çc bªn cã liªn quan. Ngµy 8 th¸ng Ch¹p 1921 Bé d©n ñy ngo¹i giao tuyªn bè ph¶n ®èi viÖc Héi nghÞ Oa-sinh-t¬n th¶o luËn vÊn ®Ò ®−êng s¾t Trung-quèc - ViÔn §«ng, mét vÊn ®Ò hoµn toµn chØ liªn quan ®Õn n−íc Nga vµ Trung-quèc.

Çc quyÕt ®Þnh cña Héi nghÞ Oa-sinh-t¬n lµ sù bæ sung cho hßa −íc VÐc-x©y; d−íi søc Ðp cña Mü vµ Anh, NhËt b¾t buéc ph¶i bá mét sè vÞ trÝ do NhËt chiÕm ®−îc ë Trung-quèc, ®ång thêi NhËt l¹i cñng cè sù thèng trÞ cña m×nh ë miÒn Nam M·n-ch©u. ― 374.

134 Cã lÏ V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn b¶n "Tuyªn bè vÒ viÖc thõa nhËn çc kho¶n nî" ®Ò ngµy 28 th¸ng M−êi 1921, ®¨ng trªn b¸o "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 243, ngµy 29 th¸ng M−êi. Dùa trªn nguyªn t¾c chung sèng hßa b×nh gi÷a çc n−íc cã chÕ ®é x· héi vµ kinh tÕ kh¸c nhau, ChÝnh phñ x«-viÕt bµy tá sù s½n sµng tiÕn hµnh ®µm ph¸n vÒ nh÷ng yªu cÇu cña hai bªn, vÒ sù thõa nhËn nh÷ng kho¶n nî tr−íc chiÕn tranh víi ®iÒu kiÖn ký kÕt hßa −íc víi n−íc Nga, víi ®iÒu kiÖn çc n−íc kh¸c c«ng nhËn n−íc Nga vµ chÊm døt v« ®iÒu kiÖn mäi hµnh ®éng ®e däa an ninh cña çc n−íc céng hßa x«-viÕt vµ n−íc Céng hßa

Chó thÝch

701

ViÔn §«ng anh em. ChÝnh phñ x«-viÕt nh¾c l¹i r»ng mét trong nh÷ng môc tiªu chñ yÕu cña chÝnh s¸ch cña m×nh lµ lu«n lu«n x¸c lËp sù hîp t¸c kinh tÕ víi çc c−êng quèc kh¸c (xem tËp nµy, tr. 230 - 234). ― 374.

135 Khu gang thÐp miÒn Nam ― t¬-rít luyÖn kim vµ khai kho¸ng; thµnh lËp th¸ng ChÝn 1921. Thµnh phÇn cña t¬-rít gåm cã çc nhµ m¸y Pª-t¬-rèp-xki, Ma-kª-Ðp-xki vµ I-u-dèp-xki cïng víi tÊt c¶ çc hÇm má thuéc t¬-rít Êy vµ mét lo¹t nh÷ng xÝ nghiÖp luyÖn kim lín kh¸c cña U-cra-i-na, miÒn B¾c Çp-ca-d¬ vµ Cr−m. T¬-rít ®· ®ãng vai trß quan träng trong viÖc kh«i phôc c«ng nghiÖp luyÖn kim ®en cña ®Êt n−íc; t¬-rít tån t¹i cho ®Õn n¨m 1929. ― 392.

136 Nhµ m¸y ®iÖn nhµ n−íc ë khu Sa-tu-ra b¾t ®Çu x©y dùng tõ n¨m 1918, ®ît thø nhÊt ®−îc kh¸nh thµnh ngµy 25 th¸ng B¶y 1920 (c«ng suÊt ®ît thø nhÊt lµ 5000 ki-l«-o¸t). Nhµ m¸y ®iÖn x©y dùng xong hoµn toµn n¨m 1925; nhµ m¸y ®iÖn ®−îc mang tªn V. I. Lª-nin.

ViÖc x©y dùng nhµ m¸y ®iÖn Ca-si-ra ®−îc b¾t ®Çu vµo th¸ng Hai 1919, vµ theo kÕ ho¹ch th× sÏ ®−îc hoµn thµnh vµo cuèi n¨m 1921, tr−íc ngµy khai m¹c §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga. Lª-nin coi träng viÖc x©y dùng nhµ m¸y ®iÖn Ca-si-ra, nhµ m¸y ®iÖn nµy ph¶i cung cÊp ®iÖn n¨ng cho çc c«ng x−ëng vµ nhµ m¸y lín nhÊt cña M¸t-xc¬-va vµ lµ mét trong nh÷ng c«ng tr×nh x©y dùng ®Çu tiªn trong viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®iÖn khÝ hãa ®Êt n−íc. Ng−êi hÕt søc chó ý theo dâi qu¸ tr×nh x©y dùng, trùc tiÕp tham gia vµo viÖc gi¶i quyÕt tÊt c¶ çc vÊn ®Ò, kiÓm tra viÖc cung cÊp cho c«ng tr−êng nh÷ng vËt liÖu cÇn thiÕt, nh©n lùc, nhiªn liÖu, thiÕt bÞ (xem V¨n tËp Lª-nin, t. XX, tr. 211 - 215; t. XXIII, tr. 14 - 29).

Nhµ m¸y ®iÖn nhµ n−íc ë khu Ca-si-ra ®−îc ®−a vµo ho¹t ®éng ®ît thø nhÊt (12000 ki-l«-o¸t) ngµy 4 th¸ng S¸u 1922. ― 393.

137 Nhµ m¸y ót-ki-na Da-vèt ë ngo¹i « Pª-t¬-r«-gr¸t ― nhµ m¸y ®iÖn "Th¸ng M−êi §á"; ®ît thø nhÊt c«ng suÊt 10 000 ki-l«-o¸t ®−îc ®−a vµo ho¹t ®éng ngµy 8 th¸ng M−êi 1922. ― 394.

138 §©y lµ nãi vô ¸n xÐt xö ë M¸t-xc¬-va ngµy 15 - 18 th¸ng Ch¹p 1921, xö 35 tªn kinh doanh t− nh©n, chñ çc cöa hµng ¨n uèng, lß b¸nh m×, x−ëng ®ãng giµy v. v.. Chóng bÞ buéc téi vi ph¹m luËt vÒ lao ®éng, bãc lét nh©n c«ng Ýt tuæi, thiÕu niªn vµ phô n÷, t¨ng giê lao ®éng trong ngµy v. v.. Çc ñy viªn c«ng tè buéc téi lµ

Chó thÝch

702

nh÷ng c«ng nh©n çc xÝ nghiÖp lín, bao gåm c¶ ®¶ng viªn vµ c«ng nh©n ngoµi ®¶ng. Tßa ¸n ®· kÕt ¸n h¬n m−êi tªn bÞ ph¹t tiÒn nÆng hoÆc lao ®éng c¶i t¹o. ― 396.

139 Héi nghÞ cña çc ®¹i biÓu ngoµi ®¶ng häp tèi 26 th¸ng Ch¹p 1921, ®· th¶o luËn hai vÊn ®Ò: nghÜa vô lao dÞch vµ cung cÊp søc kÐo (b¸o ço viªn lµ Lem-bÐc-g¬, ®¹i diÖn Bé d©n ñy lao ®éng) vµ vÊn ®Ò ruéng ®Êt. M. I. Ca-li-nin chñ tr× cuéc häp.

Hai lêi ph¸t biÓu ®Çu tiªn lµ do V. I. Lª-nin ®äc khi héi nghÞ th¶o luËn nghÜa vô lao dÞch vµ cung cÊp søc kÐo, vµ lêi ph¸t biÓu thø hai lµ do mét ®¹i biÓu yªu cÇu V. I. Lª-nin nãi vµi lêi "vÒ vÊn ®Ò phôc vô çc c¬ quan x«-viÕt".

V. I. Lª-nin ®äc lêi ph¸t biÓu thø ba khi héi nghÞ th¶o luËn vÊn ®Ò ruéng ®Êt, sau khi M. I. Ca-li-nin ph¸t biÓu cho r»ng hiÖn nay kh«ng chØ bÇu 5 mµ sÏ bÇu 20 n«ng d©n ngoµi ®¶ng vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt vµ cßn ph¸t biÓu r»ng: "Çc ®ång chÝ nãi r»ng chóng ta bÇu c¨n cø theo tuæi t¸c. Xin lçi çc ®ång chÝ, nh−ng ®èi víi ng−êi n«ng d©n th× tuæi t¸c cã ý nghÜa quan träng. G¾n liÒn víi ng−êi n«ng d©n cã tuæi t¸c lµ t¸c phong vµ t− t−ëng cña ng−êi ®ã, vµ vÝ dô tèt nhÊt ë ®©y lµ anh n«ng d©n Pª-t¬-ru-skin ngåi bªn c¹nh t«i vµ ®ång chÝ Lª-nin th× nãi: "T«i sÏ nhÆt vµ ®èt tÊt c¶ nh÷ng s¸ch kinh cÇu nguyÖn". T«i muèn biÕt ý kiÕn cña mét ng−êi ngoµi ®¶ng vµ hái Pª-t¬-ru-skin lµ n«ng d©n sÏ cã th¸i ®é nh− thÕ nµo nÕu nh− t«i ®èt s¸ch kinh cÇu nguyÖn. Anh ta b¶o: mÆc hä, cø ®èt ®i. Anh ta lµ mét ng−êi cßn trÎ, nh−ng nÕu t«i hái mét ng−êi lín tuæi th× anh ta sÏ b¶o: h·y khoan ®·. §èi víi chóng ta ®iÒu ®ã cã mét ý nghÜa lín lao" ("L−u tr÷ lÞch sö", sè 2, 1962, tr. 76).

§o¹n ®Çu lêi ph¸t biÓu cña V. I. Lª-nin lµ c©u tr¶ lêi cho lêi ph¸t biÓu cña M. I. Ca-li-nin. Trong héi nghÞ Lª-nin cã ghi chÐp tãm t¾t nh÷ng lêi ph¸t biÓu (xem V¨n tËp Lª-nin, t. XXIII, tr. 292 - 294, 297 - 298). ― 406.

140 Ban khai th¸c vµ cung cÊp gç cho ®−êng s¾t ®· chØ ®¹o viÖc khai th¸c vµ vËn chuyÓn gç ra çc ga xe löa ®Ó phôc vô cho nhu cÇu cña çc xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp vµ nhu cÇu cña giao th«ng ®−êng s¾t. ― 408.

141 ë trªn trang ®Çu b¶n th¶o cña v¨n kiÖn cã dßng ch÷ ghi sau ®©y cña V. I. Lª-nin: "Göi Ph«-ti-ª-va hay c« th− ký trùc. T«i yªu cÇu chÐp l¹i thµnh 7 b¶n vµ göi cho: 1) M«-l«-tèp, (2 - 6) tÊt c¶ çc ñy

Chó thÝch

703

viªn Bé chÝnh trÞ vµ 7) Ca-li-nin; xem ®ã nh− lµ dù th¶o nghÞ quyÕt cña ®¹i héi lÇn thø 9. Yªu cÇu M«-l«-tèp còng hái ý kiÕn çc bé tr−ëng d©n ñy h÷u quan. 25/XII".

Ngµy 26 th¸ng Ch¹p 1921 b¶n "ChØ thÞ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c«ng t¸c kinh tÕ" ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga chuÈn y. ― 411.

142 V. I. Lª-nin b¾t tay viÕt b¶n "Dù th¶o luËn c−¬ng vÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng ®oµn trong ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi" ngay sau héi nghÞ toµn thÓ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 28 th¸ng Ch¹p 1921, víi ý ®Þnh ®−a ra Bé chÝnh trÞ phª chuÈn ngµy 31 th¸ng Ch¹p. Trong b¶n th«ng b¸o ®äc qua gi©y nãi göi I-a. E. Rót-du-t¸c, A. A. An-®rª-Ðp vµ V. M. M«-l«-tèp ngµy 30 th¸ng Ch¹p, V. I. Lª-nin th«ng b¸o r»ng "®· v¹ch ra ®Ò c−¬ng chi tiÕt cña 12 luËn c−¬ng, nh−ng trong sè ®ã míi viÕt xong 4, v× c«ng viÖc cña t«i tiÕn hµnh cùc kú chËm ch¹p". Do tÝnh chÊt phøc t¹p cña c«ng viÖc, Lª-nin yªu cÇu "ho·n viÖc ®−a vÊn ®Ò ra Bé chÝnh trÞ trong vµi ngµy, v× t«i nghÜ r»ng kh«ng cÇn qu¸ véi vµng vµ nªn th¶o luËn vÊn ®Ò mét çch cã hÖ thèng h¬n. Trong vßng 3 - 4 ngµy, vµ cã thÓ lµ sím h¬n, khi t«i viÕt xong b¶n dù th¶o ®Çu tiªn th× t«i sÏ göi ®Õn cho çc ñy viªn trong tiÓu ban vµ chóng ta tháa thuËn víi hä cã cÇn gÆp nhau hay kh«ng" (V¨n tËp Lª-nin, t. XXXVI, tr. 391 - 392).

"Dù th¶o luËn c−¬ng vÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng ®oµn trong ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi" ®−îc çc ñy viªn trong tiÓu ban (A. A. An-®rª-Ðp vµ I-a. E. Rót-du-t¸c) vµ çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ th¶o luËn; trong qu¸ tr×nh th¶o luËn cã ®−a vµo nh÷ng ®iÓm söa ®æi vµ ®iÓm bæ sung. Ngµy 12 th¸ng Giªng 1922 dù th¶o çc luËn c−¬ng ®· ®−a ra xÐt trong phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, Bé ChÝnh trÞ ®· quyÕt nghÞ: "ChÊp nhËn v¨n b¶n çc luËn c−¬ng do ®ång chÝ Lª-nin ®Ò nghÞ ®Ó lµm c¬ së... Giao çc luËn c−¬ng víi tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu söa ®æi cho ban biªn tËp gåm cã çc ®ång chÝ Lª-nin, Di-n«-vi-Ðp., An-®rª-Ðp, vµ Bu-kha-rin ®Ó hoµn chØnh vµ thay mÆt Ban chÊp hµnh trung −¬ng c«ng bè, cã nªu râ lµ ñng hé nh÷ng luËn c−¬ng cña ban th−êng trùc ®¶ng ®oµn cña Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga" (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«).

V¨n b¶n hoµn chØnh cña çc luËn c−¬ng ®−îc c«ng bè ngµy 17 th¸ng Giªng 1922 trªn b¸o "Sù thËt" nh− lµ quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp

Chó thÝch

704

hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, quyÕt ®Þnh nµy lµ dù th¶o çc luËn c−¬ng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ vÊn ®Ò c«ng ®oµn tr×nh §¹i héi XI cña ®¶ng. §¹i héi XI cña §¶ng céng s¶n (b) Nga chÊp nhËn çc luËn c−¬ng do Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Ò nghÞ ®Ó lµm c¬ së; trong qu¸ tr×nh th¶o luËn trong ban cã mét vµi ®iÓm söa ®æi (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ vµ héi nghÞ toµn thÓ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 603 - 612).

Kh¸c víi çc lÇn xuÊt b¶n tr−íc, trong tËp nµy cã in dù th¶o cña Lª-nin vÒ çc luËn c−¬ng, chø kh«ng in quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, quyÕt ®Þnh ®· ®−îc th«ng qua trªn c¬ së dù th¶o ®ã. ― 417.

143 B¸o "Sù thËt" ngµy 3 th¸ng Giªng 1922 trong môc "Thêi sù" cã ®¨ng tin "Nh©n vô tù s¸t cña kü s− ¤n-®en-boãc-ghe", trong ®ã cã nãi: "X«-viÕt M¸t-xc¬-va, víi sù tháa thuËn cña Thµnh ñy M¸t-xc¬-va §¶ng céng s¶n Nga, ®· cö ra mét tiÓu ban ®Æc biÖt ®Ó ®iÒu tra nh÷ng nguyªn nh©n tù s¸t cña kü s− tr−ëng nhµ m¸y n−íc M¸t-xc¬-va V. V. ¤n-®en-boãc-ghe. TiÓu ban ®· ®i ®Õn kÕt luËn r»ng ng−êi chÕt kh«ng chØ lµ mét çn bé chuyªn m«n giái, mµ cßn lµ mét ng−êi hÕt søc tËn tôy víi c«ng viÖc cña m×nh. Nguyªn nh©n vô tù s¸t lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn nÆng nÒ ®· ng¨n c¶n ¤n-®en-boãc-ghe trong c«ng viÖc hµng ngµy cña anh ta. Mét sè ñy viªn trong ñy ban bé ba ®Æc biÖt cña nhµ m¸y n−íc ®· kh«ng gãp phÇn c¶i thiÖn t×nh h×nh nhµ m¸y n−íc M¸t-xc¬-va, mµ cßn hÕt søc g©y khã dÔ vµ lµm phøc t¹p c«ng viÖc hµng ngµy cña nhµ m¸y; tr−ëng thanh tra cña Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng kü s− Xª-mª-nèp, cã ch©n trong ñy ban bé ba Êy ®· cã th¸i ®é th« b¹o, b¾t bÎ vµ th¸i ®é quan liªu ®èi víi ¤n-®en-boãc-ghe; Ma-ca-rèp - Dem-li-an-xki, thanh tra tr−ëng còng cña Bé d©n ñy Êy vµ nguyªn lµ nh©n viªn v¨n phßng cña nhµ m¸y n−íc, ®· lu«n lu«n truy Ðp ¤n-®en-boãc-ghe, cßn £-la-ghin vµ MÐc-cu-lèp, c«ng nh©n cña nhµ m¸y b¬m n−íc A-lÕch-xª-Ðp-xcai-a ®· v« cí buéc téi ¤n-®en-boãc-ghe lµm h− háng vÒ mÆt kü thuËt ®−êng èng vµ vÒ th¸i ®é kh«ng tèt cña nh©n viªn ®èi víi chi bé ®¶ng. TÊt c¶ nh÷ng sù viÖc ®ã kh«ng thÓ kh«ng t¸c ®éng ®Õn t©m tr¹ng cña ng−êi ®· mÊt. TiÓu ban nhËn thÊy r»ng Ma-ca-rèp - Dem-li-an-xki kh«ng nh÷ng kh«ng thÓ c«ng t¸c trong Ban thanh tra c«ng n«ng, mµ nãi chung kh«ng thÓ c«ng t¸c trong c¬ quan x«-viÕt, y lµ mét ng−êi len lái vµo trong ChÝnh quyÒn x«-viÕt, mét con ng−êi thñ ®o¹n vµ ®· næi tiÕng trong c«ng nh©n viªn chøc nhµ m¸y lµ mét ng−êi kh«ng trung thùc. TiÓu ban còng nhËn thÊy r»ng kü s− tr−ëng cña Ban

Chó thÝch

705

thanh tra c«ng n«ng Xª-mª-nèp còng kh«ng thÓ tiÕp tôc c«ng t¸c trong Ban thanh tra Êy vµ kh«ng ®−îc dÝnh d¸ng g× ®Õn nhµ m¸y n−íc M¸t-xc¬-va; vµ tiÓu ban còng nhËn thÊy r»ng cÇn ph¶i ®−a £-la-ghin vµ MÐc-cu-lèp ra khái nhµ m¸y n−íc vµ chuyÓn hä sang xÝ nghiÖp kh¸c". VÒ ®iÒu ®ã còng xem tËp nµy, tr. 433 - 434. ― 429.

144 §Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin vÒ viÖc thµnh lËp mét ñy ban kiÓm tra vµ ®æi míi çn bé l·nh ®¹o c«ng ®oµn lµ xuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh trong çc c«ng ®oµn ®Çy rÉy nh÷ng phÇn tö xuÊt th©n tõ bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, còng nh− tõ sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao thêi kú dù bÞ cña ®¶ng viªn lµ çn bé l·nh ®¹o c«ng ®oµn phï hîp víi nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ XI toµn Nga §¶ng céng s¶n (b) Nga "VÒ vÊn ®Ò cñng cè ®¶ng dùa trªn kinh nghiÖm thÈm tra nh©n sù cña ®¶ng" (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ vµ héi nghÞ toµn thÓ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 596).

§Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga chÊp nhËn; ngµy 20 th¸ng Giªng 1922 mét ñy ban ®−îc thµnh lËp gåm cã M. P. T«m-xki, A. A. An-®rª-Ðp vµ X. I. X−íc-txèp. Ngµy 23 th¸ng Hai, sau khi nghe b¸o ço cña ñy ban, Bé chÝnh trÞ ®Ò nghÞ ñy ban "tiÕp tôc c«ng viÖc ®Ó nhÊt thiÕt ph¶i ®−a b¸o ço ra tr−íc §¹i héi XI (sau hai tuÇn ph¶i b¸o ço tr−íc cho Bé chÝnh trÞ)". ñy ban ®· b¸o ço tr−íc §¹i héi XI §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ kÕt qu¶ c«ng viÖc cña m×nh (xem "§¹i héi XI §¶ng céng s¶n (b) Nga. T−êng thuËt tèc ký", tiÕng Nga, 1961, tr. 246 - 252).

§Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin ®−a ra Bé chÝnh trÞ vÊn ®Ò kiÓm tra vµ ®æi míi çn bé l·nh ®¹o c«ng ®oµn lÇn ®Çu tiªn ®−îc in d−íi tiªu ®Ò: "Bæ sung vµo çc luËn c−¬ng" trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXXV, tr. 311. ― 432.

145 Çc dù th¶o quyÕt ®Þnh do V. I. Lª-nin viÕt ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua t¹i phiªn häp ngµy 5 th¸ng Giªng 1922.

Vô ¸n vÒ vô tù s¸t cña V. V. ¤n-®en-boãc-ghe do Tßa ¸n tèi cao trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga xÐt xö ngµy 8 - 14 th¸ng Ba 1922. Tßa ®· tuyªn ¸n nh÷ng ng−êi bÞ téi ph¶i chÞu nh÷ng lo¹i h×nh ph¹t kh¸c nhau. ― 434.

146 Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n

Chó thÝch

706

Liªn-x« cßn l−u tr÷ hai ph−¬ng ¸n cña dù th¶o chØ thÞ cña Bé chÝnh trÞ vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi do Lª-nin viÕt: mét b¶n th¶o ®· ®−îc in trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXXIV, tr. 429 - 430, vµ b¶n sao ®¸nh m¸y cña bøc th− ®äc qua gi©y nãi vµ ®−îc th«ng qua ngµy 9 th¸ng Giªng göi A. §. Txi-u-ru-pa vµ L. B. Ca-mª-nÐp in trªn giÊy in s½n cña chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, b¶n sao ®¸nh m¸y ®−îc in trong tËp 33, xuÊt b¶n lÇn thø 4. Trong ph−¬ng ¸n thø nhÊt thiÕu phÇn chØ thÞ cho Bé d©n ñy tµi chÝnh mµ Lª-nin viÕt sau ngµy 9 th¸ng Giªng trong th− göi cho L. B. Ca-mª-nÐp. "T«i ®Ò nghÞ, ― V. I. Lª-nin viÕt, ― thªm mét c©u ®Æc biÖt vÒ chØ thÞ cho Bé d©n ñy tµi chÝnh... Khi th¶o chØ thÞ nµy t«i dùa vµo nh÷ng sù viÖc mµ t«i biÕt chÝnh x¸c lµ ë trong çc ñy ban nhµ n−íc cña Bé d©n ñy tµi chÝnh ng−êi ta bµn t¸n nh÷ng viÖc mµ ®¸ng ra chØ tranh luËn trong çc c©u l¹c bé" (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«). Trong b¶n sao ®¸nh m¸y cã ®o¹n nãi thªm vÒ Bé d©n ñy tµi chÝnh.

Dù th¶o chØ thÞ vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®−îc Bé chÝnh trÞ xem xÐt ngµy 12 th¸ng Giªng vµ chÊp nhËn ®Ó lµm c¬ së; dù th¶o ®−îc phª chuÈn chÝnh thøc trong phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ ngµy 16 th¸ng Giªng 1922. ― 435.

147 §©y lµ nãi ®Õn Héi nghÞ XI toµn Nga §¶ng céng s¶n (b) Nga. ― 435.

148 VÊn ®Ò t¨ng c−êng tÝn dông cho viÖc x©y dùng v« tuyÕn ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga xÐt trong phiªn häp ngµy 20 th¸ng Giªng 1922. Sau khi ®ång ý víi ®Ò nghÞ cña Lª-nin, Bé chÝnh trÞ ®· chuÈn y kÕt luËn cña Bé d©n ñy tµi chÝnh vÒ vÊn ®Ò ®ã. ― 437.

149 Lêi chµo mõng cña V. I. Lª-nin "Göi nh÷ng ng−êi lao ®éng §a-ghe-xtan" ®−îc göi ®i ®Ó tr¶ lêi th− cña ®ång chÝ Çc-ma-xèp, chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa x«-viÕt §a-ghe-xtan, ng−êi ®· th«ng b¸o vÒ viÖc b¾t ®Çu khai th¸c çc kho¸ng s¶n. Hai pót thñy ng©n võa khai th¸c ®−îc göi lªn lµm tÆng phÈm biÕu Lª-nin. ― 438.

150 Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x« cßn l−u tr÷ hai ph−¬ng ¸n cña v¨n kiÖn nµy: b¶n thø nhÊt lµ b¶n do N. P. Goãc-bu-nèp, ch¸nh v¨n phßng cña Héi ®ång bé

Chó thÝch

707

tr−ëng d©n ñy, chÐp theo lêi ®äc ngµy 17 th¸ng Giªng 1922, vµ b¶n ghi chÐp chÝnh còng do Goãc-bu-nèp ghi d−íi h×nh thøc chØ thÞ göi Bé d©n ñy gi¸o dôc, lóc nµy phßng nhiÕp ¶nh ®iÖn ¶nh trùc thuéc Bé d©n ñy gi¸o dôc. B¶n thø nhÊt ®−îc in n¨m 1925 trong s¸ch cña G. B«n-ti-an-xki "Lª-nin vµ ®iÖn ¶nh". B¶n thø hai còng ®−îc in trong n¨m ®ã trong t¹p chÝ "TuÇn san ®iÖn ¶nh", sè 4. B¶n thø hai nµy ®Çy ®ñ h¬n ®−îc in vµo tËp nµy.

Nh©n danh V¨n phßng cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, v¨n kiÖn ®−îc göi ®Õn Bé d©n ñy gi¸o dôc ngµy 27 th¸ng Giªng 1922. Trong v¨n kiÖn cã nãi: "T«i xin th«ng b¸o chØ thÞ cña Vla-®i-mia I-lÝch vÒ c«ng t¸c ®iÖn ¶nh cho ®ång chÝ ®Ó lµm c¬ së l·nh ®¹o". §Ò nghÞ víi Bé d©n ñy gi¸o dôc: "1) Trªn c¬ së chØ thÞ nµy v¹ch ra mét ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng vµ b¸o ngay cho V¨n phßng Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®Ó b¸o ço cho Vla-®i-mia I-lÝch. 2) Sau mét th¸ng tr×nh lªn V¨n phßng Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy b¸o ço vÒ nh÷ng ®iÒu ®· thùc tÕ lµm ®−îc trong khi thi hµnh chØ thÞ nµy vµ nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®−îc. 3) B¸o ngay lµ sau khi c«ng bè quyÕt ®Þnh võa råi cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ c«ng t¸c ®iÖn ¶nh th× Bé d©n ñy gi¸o dôc cßn l¹i nh÷ng chøc n¨ng g× vµ ai lµ ng−êi trùc tiÕp l·nh ®¹o viÖc thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng Êy" (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«).

Trong buæi täa ®µm víi A. V. Lu-na-ts¸c-xki th¸ng Hai 1922, V. I. Lª-nin "mét lÇn n÷a nhÊn m¹nh ®Õn sù cÇn thiÕt ph¶i x¸c ®Þnh tû lÖ nhÊt ®Þnh gi÷a nh÷ng phim gi¶i trÝ vµ phim khoa häc". Vla-®i-mia I-lÝch, ― A. V. Lu-na-ts¸c-xki viÕt trong håi ký cña m×nh, ― nãi víi t«i r»ng s¶n xuÊt çc phim míi thÊm nhuÇn nh÷ng t− t−ëng céng s¶n, ph¶n ¸nh hiÖn thùc x«-viÕt th× ph¶i b¾t ®Çu tõ nh÷ng phim thêi sù, r»ng, theo ý kiÕn cña Ng−êi thêi kú s¶n xuÊt nh÷ng phim nh− thÕ cã lÏ ch−a ®Õn. "NÕu ®ång chÝ cã mét phim thêi sù tèt, cã nh÷ng phim gi¸o dôc nghiªm tóc, th× ®Ó thu hót c«ng chóng nÕu cã chiÕu mét phim nµo ®ã kh«ng bæ Ých, Ýt nhiÒu theo kiÓu b×nh th−êng, th× còng kh«ng quan träng. TÊt nhiªn dï sao còng cÇn cã kiÓm duyÖt. Kh«ng thÓ cã chç cho nh÷ng phim ph¶n çch m¹ng vµ thiÕu ®¹o lý". Vla-®i-mia I-lÝch cßn thªm: "Chõng nµo ®ång chÝ cã thÓ tù lËp ®−îc nhê qu¶n lý ®óng ®¾n, vµ cã thÓ nhËn ®−îc, khi t×nh h×nh chung cña ®Êt n−íc ®−îc c¶i thiÖn, mét sè tiÒn vay nhÊt ®Þnh cho c«ng t¸c nµy th× ®ång chÝ sÏ ph¶i ph¸t triÓn s¶n xuÊt m¹nh h¬n, ®Æc biÖt lµ ®−a ®iÖn ¶nh lµnh m¹nh vµo trong quÇn chóng ë thµnh thÞ, vµ cßn h¬n thÕ n÷a ― vµo n«ng th«n... §ång chÝ ph¶i nhí kü r»ng trong tÊt c¶ nh÷ng lo¹i h×nh nghÖ thuËt

Chó thÝch

708

th× ®iÖn ¶nh quan träng h¬n c¶ ®èi víi chóng ta" ("§iÖn ¶nh Liªn-x«, sè 1 - 2, 1933, tr. 10). ― 439.

151 Th− cña V. I. Lª-nin göi Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 17 th¸ng Giªng 1922, ®−îc th¶o luËn trong phiªn häp ngµy 20 th¸ng Giªng. Bé chÝnh trÞ quyÕt nghÞ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò t« nh−îng cho Stanh-bÐc døt kho¸t trong Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy (còng xem tËp nµy, tr. 311 - 312). ― 441.

152 §Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua còng trong ngµy h«m ®ã. Ngµy 24 th¸ng Giªng Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy phª chuÈn vÒ c¨n b¶n dù ¸n ®iÒu lÖ cña "C«ng ty cæ phÇn bu«n b¸n trong n−íc vµ xuÊt khÈu nguyªn liÖu b»ng da", ®øng ra thµnh lËp c«ng ty nµy lµ Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng, Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vµ Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng vµ c¶ çc nhµ t− b¶n P.B. Stanh-bÐc vµ V. I. T«-min-g¸t. Ngµy 1 th¸ng Hai, b¶n ®iÒu lÖ cña c«ng ty vµ hîp ®ång gi÷a nh÷ng ng−êi s¸ng lËp c«ng ty ®· ®−îc Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng phª chuÈn. ― 443.

153 Ngµy 1 th¸ng Ch¹p 1921, Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, sau khi nghe th«ng b¸o cña V. I. Lª-nin vÒ c«ng t¸c cña A. §. Txi-u-ru-pa, ®· quyÕt nghÞ cö ®ång chÝ nµy gi÷ chøc phã chñ tÞch thø hai cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ ngµy 5 th¸ng Ch¹p, Bé chÝnh trÞ quyÕt ®Þnh cö ®ång chÝ nµy gi÷ chøc phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy.

ViÖc ®Êt n−íc chuyÓn sang hßa b×nh x©y dùng kinh tÕ ®· ®Ò ra yªu cÇu ph¶i hoµn thiÖn vµ tæ chøc l¹i c«ng viÖc cña toµn bé bé m¸y nhµ n−íc x«-viÕt. Néi dung nh÷ng bøc th− göi cho A. §. Txi-u-ru-pa lµ ch−¬ng tr×nh cña viÖc c¶i tæ ®ã. Trong th− göi cho L. B. Ca-mª-nÐp ngµy 3 th¸ng Ba 1922, Lª-nin viÕt: "Nh− vËy c¶ Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy lÉn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng (t«i ®· viÕt th− cho Txi-u-ru-pa vµ viÕt dù th¶o chØ thÞ vÒ vÊn ®Ò ®ã) vµ c¶ Bé chÝnh trÞ ®Òu ph¶i lµm l¹i c«ng viÖc (xem tËp nµy, tr. 529). Trong th− göi V. M. M«-l«-tèp vÒ ®Ò c−¬ng b¸o ço chÝnh trÞ tr−íc §¹i héi XI, Lª-nin ®Ò nghÞ "l−u ý vai trß cña hai phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng; l−u ý ®Õn bøc th− cña t«i trao ®æi vÒ vÊn ®Ò nµy víi A. §. Txi-u-ru-pa tõ cuèi th¸ng Giªng 1922" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 45, tr. 73 - 75). VÒ vÊn ®Ò ®ã Ng−êi còng viÕt trong b¶n "§Ò c−¬ng b¸o ço chÝnh trÞ tr−íc §¹i

Chó thÝch

709

héi XI cña ®¶ng" (xem V¨n tËp Lª-nin, t. XIII, tr. 14) vµ trong "§Ò c−¬ng diÔn v¨n ®äc ngµy 27. III. 1922", trong ®ã cã nãi: "Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng. Çc ng−êi phã cña t«i... th− trao ®æi kÓ tõ 1. 1922. KiÓm tra viÖc thi hµnh, ®«n ®èc, c h Ø n h ® è n t õ t r ª n ... 6. TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy. Còng cho miÔn nh÷ng viÖc sù vô. Dù th¶o çc chØ thÞ (theo ñy nhiÖm cña Trung −¬ng) sÏ ®−îc ®−a vµo" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 45, tr. 473 - 475). ― 444.

154 V¨n kiÖn nµy ®−îc viÕt sau khi nhËn ®−îc th− cña A. §. Txi-u-ru-pa th«ng b¸o vÒ nh÷ng thiÕu sãt trong c«ng t¸c cña TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy. Txi-u-ru-pa viÕt r»ng hiÖn nay TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy gåm 22 ng−êi, trong ®ã cã 15 ®¹i diÖn çc c¬ quan vµ 7 ñy viªn kh«ng ë trong çc c¬ quan. Tõ mét ñy ban trùc thuéc Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy nã ®· ph¸t triÓn thµnh mét c¬ quan ®éc lËp cã nh÷ng phiªn häp toµn thÓ vµ nh÷ng phiªn häp ®iÒu khiÓn c«ng viÖc, cã nh÷ng ban riªng, vµ cã triÖu tËp çc bé tr−ëng d©n ñy lªn b¸o ço chung v. v..

A. §. Txi-u-ru-pa ®Ò nghÞ rót bít TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy xuèng 5 ng−êi; mét chñ tÞch vµ bèn ®¹i diÖn cña çc c¬ quan (Bé d©n ñy t− ph¸p, Bé d©n ñy tµi chÝnh, Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vµ Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng). TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc chi tiÒn, ®· ®−îc quy ®Þnh trong dù to¸n cña nhµ n−íc, ®Òu giao cho Bé d©n ñy tµi chÝnh vµ chØ chuyÓn tíi TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy khi cã sù kh¸ng ço vÒ hµnh ®éng cña Bé d©n ñy tµi chÝnh. TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy xÐt nh÷ng vÊn ®Ò ®−îc quy ®Þnh theo ñy nhiÖm. ― 447.

155 V¨n kiÖn nµy ®−îc viÕt trªn dù th¶o chØ thÞ cho TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, dù th¶o ®· ®−îc A. §. Txi-u-ru-pa viÕt l¹i theo tinh thÇn nh÷ng chØ dÉn cña V. I. Lª-nin trong bøc th− cña Ng−êi ngµy 15 th¸ng Hai 1922.

Trong th− ngµy 20 th¸ng Hai, A. §. Txi-u-ru-pa viÕt cho V. I. Lª-nin r»ng «ng dù ®Þnh ®−a dù th¶o chØ thÞ lªn Bé chÝnh trÞ th«ng qua trong ngµy thø n¨m. VÊn ®Ò c¶i tæ l¹i TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®−îc Bé chÝnh trÞ th¶o luËn ngµy 4 th¸ng Ba 1922, nh−ng quyÕt ®Þnh vÒ vÊn ®Ò ®ã bÞ ho·n l¹i (xem chó thÝch 156). ― 450.

156 §©y lµ nãi ®Õn nh÷ng ý kiÕn ph¶n ®èi cña A. §. Txi-u-ru-pa nh©n ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin vÒ b¶n dù th¶o chØ thÞ cho TiÓu héi ®ång

Chó thÝch

710

bé tr−ëng d©n ñy (xem v¨n kiÖn tr−íc). §¸p l¹i ®Ò nghÞ nµy cña V. I. Lª-nin, A. §. Txi-u-ru-pa ®· viÕt: "Vla-®i-mia I-lÝch! T«i cã c¶m gi¸c h×nh nh− ý kiÕn söa ®æi (bæ sung) cña §ång chÝ vµo dù th¶o chØ thÞ vÒ TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy sÏ lµm tiªu tan toµn bé dù ®Þnh. NÕu ñy nhiÖm cho TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy theo dâi chÆt chÏ viÖc thi hµnh luËt ph¸p cña çc bé d©n ñy vµ kiÓm tra tÝnh chÊt ph¸p chÕ, tÝnh chÊt hîp lý vµ tèc ®é hµnh ®éng cña çc bé d©n ñy, th× nã sÏ k×m h·m mäi viÖc, sÏ lµm rèi lo¹n tÊt c¶ vµ sÏ gãp phÇn lµm ngõng trÖ toµn bé c«ng viÖc. §ång chÝ thö nghÜ xem, TiÓu héi ®ång sÏ göi bao nhiªu c©u chÊt vÊn ®i çc n¬i, sÏ ®ßi hái bao nhiªu tr¶ lêi, b¸o ço, tæng kÕt v. v.! §iÒu ®ã sÏ më ra cho nã mét "ph¹m vi ho¹t ®éng" v« biªn. T«i nghÜ r»ng nã sÏ lµm cho toµn bé bé m¸y x«-viÕt (khi kh«ng cã t×nh tr¹ng ®ã nã vèn còng ®· xéc xÖch) ngõng ch¹y. CÇn ph¶i thùc hiÖn viÖc theo dâi vµ kiÓm tra, nh−ng kh«ng th«ng qua TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy". Nh÷ng lêi chØ gi¸o cña V. I. Lª-nin vÒ viÖc c¶i tæ TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®−îc dïng lµm c¬ së cho quy t¾c míi vÒ TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, ®−îc phª chuÈn trong phiªn häp ngµy 31 th¸ng M−êi 1922 cña §¹i héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy. ― 450.

157 §©y lµ nãi vÒ bøc ®iÖn v« tuyÕn ngµy 13 th¸ng Giªng 1922 cña B«-n«-mi, chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng ý, trong bøc ®iÖn ®ã, theo quyÕt ®Þnh cña héi nghÞ Héi ®ång tèi cao khèi §ång minh häp ngµy 6 - 13 th¸ng Giªng ë Can-n¬, «ng ta thay mÆt Héi ®ång tèi cao mêi ph¸i ®oµn cña ChÝnh phñ x«-viÕt tham gia héi nghÞ kinh tÕ vµ tµi chÝnh quèc tÕ sÏ ®−îc triÖu tËp vµo ®Çu th¸ng Ba 1922 ë Giª-n¬ (xem tËp nµy, chó thÝch 161). KÌm theo bøc ®iÖn lµ v¨n b¶n nghÞ quyÕt ®−îc th«ng qua ë Can-n¬ ngµy 6 th¸ng Giªng vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn chñ yÕu mµ Héi ®ång tèi cao cho lµ cÇn thiÕt ®Ó b¶o ®¶m cho héi nghÞ thµnh c«ng. §iÓm thø nhÊt trong nh÷ng ®iÒu kiÖn Êy nh− sau: n−íc nµy kh«ng thÓ ®Ò ra nh÷ng nguyªn t¾c cho n−íc kia, mµ theo ®ã, hä ph¶i tæ chøc toµn bé chÕ ®é së h÷u, ®êi sèng kinh tÕ vµ çch qu¶n lý; mçi n−íc cã quyÒn chän cho m×nh mét chÕ ®é mµ m×nh −a thÝch. Trong ®iÒu kiÖn cã quy ®Þnh sù b¶o ®¶m quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m vµ quyÒn thu l·i cho t− b¶n n−íc ngoµi khi hä gióp ®ì cho mét n−íc nµo ®ã, quy ®Þnh thõa nhËn tÊt c¶ nh÷ng kho¶n nî vµ nghÜa vô ®· vµ sÏ ®−îc ký kÕt hay ®−îc çc chÝnh phñ n−íc nµy hay n−íc kh¸c b¶o ®¶m, thõa nhËn nghÜa vô ph¶i hoµn l¹i, phôc håi hay ®Òn bï tÊt c¶ nh÷ng tæn thÊt vµ thiÖt h¹i do viÖc tÞch thu hay niªm phong tµi s¶n ®· lµm ¶nh h−ëng ®Õn quyÒn

Chó thÝch

711

lîi cña n−íc ngoµi; quy ®Þnh nghÜa vô cña çc n−íc kh«ng ®−îc tuyªn truyÒn nh»m lËt ®æ trËt tù vµ chÕ ®é chÝnh trÞ cña çc n−íc kh¸c, kh«ng ®−îc cã nh÷ng hµnh ®éng thï ®Þch chèng çc n−íc ®ång minh. Cuèi cïng çc n−íc ®ång minh tuyªn bè cã thÓ c«ng nhËn ChÝnh phñ x«-viÕt chØ khi nµo ChÝnh phñ x«-viÕt chÊp nhËn tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã.

Trong thêi gian chuÈn bÞ Héi nghÞ Giª-n¬, çc giíi l·nh ®¹o Ph¸p vµ thñ t−íng Anh L«-Ýt Gioãc-gi¬ cè ®ßi lµm sao cho viÖc mêi n−íc Nga x«-viÕt dù Héi nghÞ Giª-n¬ ph¶i kÌm theo viÖc n−íc Nga x«-viÕt thõa nhËn tr−íc nghÞ quyÕt Can-n¬. VÒ vÊn ®Ò nµy xem c¶ trong tËp nµy, tr. 481 - 482. ― 454.

158 Trong lêi v¨n cña ®iÓm mét nghÞ quyÕt Can-n¬ ®¨ng trªn b¸o chÝ x«-viÕt cã nãi: "Kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ tù cho m×nh quyÒn ®Ò ra cho mét quèc gia kh¸c nh÷ng nguyªn t¾c mµ theo ®ã quèc gia sau ph¶i ®iÒu chØnh l¹i chÕ ®é së h÷u cña m×nh, ®êi sèng kinh tÕ trong n−íc vµ chÕ ®é qu¶n lý cña m×nh" ("Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 6, ngµy 10 th¸ng Giªng 1922). Lêi v¨n ®ã ®óng víi lêi v¨n cña nghÞ quyÕt c«ng bè ngµy 8 th¸ng Giªng trªn b¸o "Petit Parisien", sè 16 385. Ngµy 26 th¸ng Giªng, G. V. Tsi-tsª-rin khi göi cho Lª-nin tê "Petit Parisien", cã viÕt: "T«i xin göi ®ång chÝ tê "Petit Parisien" cã ®¨ng nghÞ quyÕt Can-n¬ vµ göi c¶ b¶n sao cña B«-n«-mi. B«-n«-mi cã xãa ®i "Sys-tÌme de propriÐtÐ" ("chÕ ®é së h÷u").

Lª-nin rÊt coi träng lêi v¨n trong § 1 cña çc ®iÒu kho¶n cña nghÞ quyÕt Can-n¬, coi ®o¹n ®ã lµ gi¸n tiÕp thõa nhËn sù ph¸ s¶n cña chÕ ®é së h÷u t− b¶n chñ nghÜa vµ tÝnh tÊt yÕu cña sù tån t¹i bªn c¹nh nã chÕ ®é së h÷u céng s¶n chñ nghÜa. Lª-nin chØ ra r»ng nh÷ng ®o¹n kh¸c trong çc ®iÒu kho¶n cña nghÞ quyÕt Can-n¬ nh»m ®Èy n−íc Nga x«-viÕt vµo vßng n« dÞch cña t− b¶n ngo¹i quèc, râ rµng lµ m©u thuÉn víi ®o¹n mét (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 45, tr. 225 - 227). ― 454.

159 §Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin vÒ chuyÕn ®i cña M. I. Ca-li-nin ®Õn U-cra-i-na ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga chÊp nhËn ngµy 28 th¸ng Giªng. M. I. Ca-li-nin ®· thùc hiÖn chuyÕn ®i tõ ngµy 7 - 18 th¸ng Hai vµ tõ ngµy 5 - 18 th¸ng Ba 1922 víi con tµu cæ ®éng mang tªn “Çch m¹ng th¸ng M−êi" theo h−íng: P«n-ta-va ― Mi-r¬-g«-rèt ― Ki-Ðp ― Be-lai-a TxÐc-cèp ― Crª-men-tsóc ― ¤-®Ðt-xa ― Gi«-mª-rin-ca ― Ca-mª-nÐt ― P«-®«n-xc¬ ― Vin-ni-txa ― BÐc-®i-tsÐp ― Gi-t«-mia. ― 455.

Chó thÝch

712

160 §©y lµ nãi ®Õn bµi b¸o "§¹i héi IX çc X«-viÕt vµ n«ng d©n", ®¨ng trªn b¸o "Sù thËt" ngµy 27 th¸ng Giªng 1922, d−íi ký tªn "Mét ng−êi ngoµi ®¶ng". T¸c gi¶ bµi b¸o ph¸t triÓn kÕ ho¹ch phæ biÕn trong n«ng d©n nh÷ng nghÞ quyÕt cña §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga nãi vÒ çc vÊn ®Ò n«ng d©n. B¶n dù th¶o do V. I. Lª-nin ®Ò nghÞ ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ngµy 28 th¸ng Giªng 1922. ― 456.

161 Héi nghÞ kinh tÕ vµ tµi chÝnh quèc tÕ häp ë Giª-n¬ (ý). S¸ng kiÕn triÖu tËp mét héi nghÞ ®Ó xÐt tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò kiÕn lËp hßa b×nh vµ hîp t¸c kinh tÕ ë ch©u ¢u, trong ®ã cã c¶ vÊn ®Ò nh÷ng kho¶n nî cña n−íc Nga, lµ do ChÝnh phñ x«-viÕt ®−a ra; ngµy 28 th¸ng M−êi 1921 ChÝnh phñ x«-viÕt ®· göi c«ng hµm cho Anh, ý, Mü, Ph¸p vµ NhËt-b¶n vÒ vÊn ®Ò nµy (xem tËp nµy, tr. 230 - 234). QuyÕt ®Þnh triÖu tËp héi nghÞ ®−îc Héi ®ång tèi cao çc n−íc khèi §ång minh chÊp nhËn ngµy 6 th¸ng Giªng 1922 t¹i héi nghÞ ë thµnh phè Can-n¬ (Ph¸p).

ChÊp nhËn quyÕt ®Þnh mêi n−íc Nga x«-viÕt dù héi nghÞ, çc n−íc §ång minh hy väng buéc ChÝnh phñ x«-viÕt ®i tíi mét sè nh−îng bé chÝnh trÞ vµ kinh tÕ, ®ång thêi kiÕn lËp nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ víi n−íc Nga x«-viÕt.

Ngµy 27 th¸ng Giªng trong kú häp ®Æc biÖt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga, mét ®oµn ®¹i biÓu x«-viÕt ®i dù Héi nghÞ Giª-n¬ ®· ®−îc cö ra. V. I. Lª-nin ®−îc cö lµm tr−ëng ®oµn, phã tr−ëng ®oµn lµ G. V. Tsi-tsª-rin "víi tÊt c¶ nh÷ng quyÒn hµnh cña tr−ëng ®oµn trong tr−êng hîp hoµn c¶nh kh«ng cho phÐp ®ång chÝ Lª-nin ®i dù héi nghÞ". Thµnh phÇn ®oµn cßn cã: L. B. Cra-xin, M. M. LÝt-vi-nèp, N. N. Na-ri-ma-nèp, V. V. V«-rèp-xki, I-a. E. Rót-du-t¸c vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. VÊn ®Ò Lª-nin ®i dù Héi nghÞ Giª-n¬ ®−îc quÇn chóng lao ®éng çc n−íc céng hßa th¶o luËn réng r·i. Trong nhiÒu bøc th− hä bµy tá sù lo l¾ng cho an toµn vµ tÝnh mÖnh cña Lª-nin vµ ph¶n ®èi kh«ng cho Ng−êi ®i. Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· th«ng qua mét quyÕt ®Þnh ®Æc biÖt vÒ vÊn ®Ò nµy, theo ®ã, V. I. Lª-nin ®· trao quyÒn tr−ëng ®oµn cho G. V. Tsi-tsª-rin.

Lª-nin ®· l·nh ®¹o c«ng viÖc cña ph¸i ®oµn, th¶o ra chØ thÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng cho ph¸i ®oµn x«-viÕt vµ çc v¨n kiÖn quan träng kh¸c cã liªn quan ®Õn sù tham dù cña n−íc Nga x«-viÕt ë Héi nghÞ Giª-n¬ (xem tËp nµy, tr. 456 - 465, 469 - 471, 472 - 473, 481 - 482, 498 - 501, 502 - 503 vµ Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 45).

Chó thÝch

713

Héi nghÞ Giª-n¬ tõ ngµy 10 th¸ng T− ®Õn 19 th¸ng N¨m 1922. Tham gia héi nghÞ cã ®¹i diÖn cña 29 n−íc. Trong héi nghÞ, ph¸i ®oµn x«-viÕt mét lÇn n÷a l¹i tuyªn bè sù cÇn thiÕt chung sèng hßa b×nh gi÷a nh÷ng nhµ n−íc cã chÕ ®é kinh tÕ vµ x· héi kh¸c nhau. Trong lêi tuyªn bè cña ph¸i ®oµn, ®· ®−îc V. I. Lª-nin t¸n thµnh vµ ®−îc Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy phª chuÈn, cã nãi: "§øng trªn quan ®iÓm nh÷ng nguyªn t¾c cña chñ nghÜa céng s¶n, ph¸i ®oµn n−íc Nga thõa nhËn r»ng trong thêi ®¹i lÞch sö hiÖn nay, thêi ®¹i t¹o kh¶ n¨ng cho sù song song tån t¹i gi÷a chÕ ®é x· héi cò vµ chÕ ®é x· héi míi ®ang xuÊt hiÖn, sù hîp t¸c kinh tÕ gi÷a çc nhµ n−íc ®¹i diÖn cho hai chÕ ®é së h÷u Êy, lµ hÕt søc bøc thiÕt cho sù kh«i phôc kinh tÕ vÒ mäi mÆt" ("Nh÷ng tµi liÖu cña Héi nghÞ Giª-n¬. T−êng thuËt tèc ký ®Çy ®ñ". M¸t-xc¬-va, 1922, tr. 78).

Héi nghÞ Giª-n¬ kh«ng gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra cho héi nghÞ. Ph¸i ®oµn x«-viÕt kiªn quyÕt b¸c bá nh÷ng m−u ®å cña çc c−êng quèc ®Õ quèc muèn ¸p ®Æt cho ®Êt n−íc ta chÕ ®é thùc d©n (®Æt chÕ ®é kiÓm tra tµi chÝnh cña ®Êt n−íc x«-viÕt v. v.). §Ò nghÞ víi nh÷ng ng−êi tham dù héi nghÞ th¶o luËn vÊn ®Ò tæng tµi gi¶m binh bÞ vµ cÊm sö dông nh÷ng ph−¬ng tiÖn ®¸nh nhau d· man nhÊt (h¬i ®éc, m¸y bay qu©n sù) ph¸i ®oµn x«-viÕt ®· tá râ cho toµn thÕ giíi thÊy tÝnh chÊt yªu chuéng hßa b×nh trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i lª-ni-nÝt cña n−íc Céng hßa çc X«-viÕt. ― 457.

162 Lª-nin muèn nãi ®Õn chÝnh s¸ch mét vµi nh−îng bé do chÝnh phñ Anh, ®øng ®Çu lµ L«-Ýt Gioãc-gi¬, thi hµnh vµo ®Çu nh÷ng n¨m 20 nh»m môc ®Ých ®µn ¸p phong trµo çch m¹ng gi¶i phãng d©n téc ë Ai-r¬-len vµ ë Ai-cËp.

HiÖp −íc Anh - Ai-r¬-len ®−îc ký ngµy 6 th¸ng Ch¹p 1920 lµ do kÕt qu¶ cuéc ®Êu tranh l©u dµi vµ bÒn bØ cña nh©n d©n Ai-r¬-len ®ßi ®éc lËp d©n téc. HiÖp −íc quy ®Þnh viÖc thµnh lËp chÕ ®é tù trÞ "Nhµ n−íc tù do Ai-r¬-len" n»m trong ®Õ quèc Anh. S¸u h¹t ë §«ng - B¾c (¤n-xte), nh÷ng khu vùc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhÊt cña Ai-r¬-len, bÞ t¸ch ra khái Ai-r¬-len vµ n»m trong ®Þa phËn cña Anh.

Th¸ng Ch¹p 1921 sau khi ®µn ¸p cuéc khëi nghÜa cña nh©n d©n Ai-cËp chèng ¸ch thèng trÞ cña Anh, th¸ng Hai 1922 ChÝnh phñ Anh buéc ph¶i hñy bá chÕ ®é b¶o hé ®èi víi Ai-cËp vµ tuyªn bè Ai-cËp lµ "mét v−¬ng quèc ®éc lËp". Song "nÒn ®éc lËp" cña Ai-cËp chØ lµ h×nh thøc, v× r»ng sù chiÕm ®ãng cña Anh vÉn duy tr× trªn toµn bé Ai-cËp, Anh vÉn gi¸m s¸t vïng kªnh ®µo Xuy-ª, vÉn thèng trÞ ë Xu-®¨ng thuéc Anh - Ai-cËp, v. v.. ― 460.

Chó thÝch

714

163 §©y lµ nãi ®Õn cuéc héi nghÞ dù ®Þnh häp cña ba Quèc tÕ (Quèc tÕ II, Quèc tÕ II½ vµ Quèc tÕ céng s¶n III).

Cuéc ®Êu tranh tÝch cùc cña Quèc tÕ céng s¶n ®Ó thµnh lËp mÆt trËn c«ng nh©n thèng nhÊt chèng søc Ðp cña giai cÊp t− s¶n, vµ khuynh h−íng cña quÇn chóng c«ng nh©n muèn tiÕn tíi thèng nhÊt hµnh ®éng ®· buéc ban l·nh ®¹o Quèc tÕ II½ ngµy 19 th¸ng Giªng 1922 göi ®Ò nghÞ cho Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n triÖu tËp vµo mïa xu©n 1922 mét héi nghÞ quèc tÕ ®Ó xÐt çc vÊn ®Ò t×nh h×nh kinh tÕ cña ch©u ¢u vµ nh÷ng hµnh ®éng cña giai cÊp c«ng nh©n chèng l¹i søc Ðp cña thÕ lùc ph¶n ®éng. §Ó th¶o luËn vÊn ®Ò triÖu tËp ®¹i héi toµn thÕ giíi cña çc ®¶ng c«ng nh©n, tõ ngµy 2 ®Õn ngµy 5 th¸ng T− 1922 mét héi nghÞ ®¹i diÖn çc ban chÊp hµnh cña ba Quèc tÕ ®· häp ë BÐc-lanh.

Trong héi nghÞ ®· diÔn ra mét cuéc ®Êu tranh gay g¾t gi÷a mét bªn lµ çc ®¹i diÖn cña Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II½ vµ mét bªn lµ çc ®¹i diÖn cña Quèc tÕ céng s¶n. Ph¸i ®oµn cña Quèc tÕ céng s¶n ®−a ra ®Ò nghÞ triÖu tËp mét ®¹i héi toµn thÕ giíi cã sù tham dù cña çc nghiÖp ®oµn vµ cña çc tæ chøc c«ng nh©n kh¸c ®Ó th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò ®Êu tranh chèng sù tÊn c«ng cña t− b¶n, chèng thÕ lùc ph¶n ®éng, chèng viÖc chuÈn bÞ nh÷ng cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa míi, vÊn ®Ò viÖn trî ®Ó kh«i phôc n−íc Nga x«-viÕt, vÊn ®Ò hiÖp −íc VÐc-x©y vµ kh«i phôc çc vïng bÞ tµn ph¸. Çc ®¹i diÖn cña Quèc tÕ II víi sù ñng hé thùc sù cña ph¸i ®oµn Quèc tÕ II½ cè b¾t ph¸i ®oµn Quèc tÕ céng s¶n nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ chÊp nhËn ®−îc: t¸ch Gru-di-a ra khái Nhµ n−íc x«-viÕt, bá viÖc thµnh lËp çc chi bé céng s¶n trong çc tæ chøc quÇn chóng cña c«ng nh©n, th¶ çc tï chÝnh trÞ. Nh»m môc ®Ých ®i ®Õn sù tháa thuËn vÒ thèng nhÊt hµnh ®éng nªn ®oµn ®¹i biÓu Quèc tÕ céng s¶n (N. I. Bu-kha-rin, C. Ra-®Õch, C. TxÐt-kin) ®· cã mét sè nh−îng bé nghiªm träng, ®ång ý lµ ChÝnh quyÒn x«-viÕt sÏ kh«ng ¸p dông téi tö h×nh ®èi víi bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ph¸i h÷u vµ sÏ cho phÐp çc ®¹i diÖn cña Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II½ dù çc phiªn tßa. Trong bµi b¸o cña m×nh "Chóng ta tr¶ víi mét gi¸ qu¸ ®¾t", V. I. Lª-nin ®· kÞch liÖt phª ph¸n nh÷ng nh−îng bé Êy cña çc ®¹i diÖn Quèc tÕ céng s¶n ë Héi nghÞ BÐc-lanh, coi nh÷ng nh−îng bé Êy lµ sai lÇm (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 45, tr. 167 - 172).

Héi nghÞ ®· th«ng qua mét b¶n tuyªn bè chung thõa nhËn kh¶ n¨ng cã thÓ tiÕn hµnh nh÷ng cuéc häp chung vµ nh÷ng ph¸t biÓu chung vÒ çc vÊn ®Ò cô thÓ. B¶n tuyªn bè kªu gäi tÊt c¶ nh÷ng ng−êi lao ®éng tæ chøc nh÷ng cuéc biÓu t×nh réng r·i trong thêi

Chó thÝch

715

gian Héi nghÞ Giª-n¬ häp víi nh÷ng khÈu hiÖu ®Êu tranh ®ßi ngµy lao ®éng t¸m tiÕng, chèng n¹n thÊt nghiÖp, ñng hé cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n chèng l¹i sù tÊn c«ng cña t− b¶n, b¶o vÖ cuéc çch m¹ng Nga, cøu trî cho nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi ë Nga, ®ßi kh«i phôc nh÷ng quan hÖ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cña tÊt c¶ çc n−íc víi n−íc Nga x«-viÕt, ®ßi phôc håi mÆt trËn v« s¶n thèng nhÊt trong tÊt c¶ çc n−íc víi quy m« quèc gia vµ quèc tÕ. Héi nghÞ t¸n thµnh cÇn thiÕt ph¶i triÖu tËp gÊp ®¹i héi toµn thÕ giíi vµ ®· thµnh lËp mét ñy ban tæ chøc gåm 9 ng−êi (mçi Quèc tÕ cã ba ®¹i diÖn) ®Ó chuÈn bÞ cho çc héi nghÞ tiÕp theo vµ cho ®¹i héi. Song ban l·nh ®¹o c¶i l−¬ng cña Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II½, tuy ®· tháa thuËn nh− thÕ d−íi ¸p lùc cña ®«ng ®¶o quÇn chóng lao ®éng, nh−ng ®· ph¸ ho¹i vµ lµm tan vì cuéc ®Êu tranh thèng nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n. Ngµy 21 th¸ng N¨m 1922, mét sè ®¶ng trong Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II½ ®· th«ng qua quyÕt ®Þnh triÖu tËp ë La-Hay mét ®¹i héi toµn thÕ giíi kh«ng cã nh÷ng ng−êi céng s¶n tham gia. B»ng çch ®ã, nh÷ng l·nh tô c¶i l−¬ng ®· ph¸ vì cuéc ®Êu tranh cho mÆt trËn c«ng nh©n thèng nhÊt. Do ®ã, t¹i phiªn häp cña ñy ban 9 ng−êi ngµy 23 th¸ng N¨m 1922 ë BÐc-lanh, ®oµn ®¹i biÓu cña Quèc tÕ céng s¶n ®· tuyªn bè rót ra khái ñy ban ®ã. ― 461.

164 Lª-nin muèn nãi ®Õn bøc ®iÖn sau ®©y ®· ®−îc c«ng bè ngµy 3 th¸ng Hai 1922 trªn çc b¸o "Sù thËt" vµ "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga": "Ha-n«-v¬, ngµy 31 th¸ng Giªng (V« tuyÕn). Liªn ®oµn c«ng nh©n kim khÝ quèc tÕ ®· tr×nh lªn ñy ban triÖu tËp ®¹i héi c«ng nh©n quèc tÕ sÏ khai m¹c ë R«-ma ngµy 21 th¸ng T−, lêi ®Ò nghÞ tuyªn bè tæng b·i c«ng cña tÊt c¶ quÇn chóng c«ng nh©n cã tæ chøc trong tr−êng hîp cã chiÕn tranh. Liªn ®oµn c«ng nh©n kim khÝ ®· bÇu ra mét ñy ban ®Æc biÖt ®Ó tuyªn truyÒn m¹nh mÏ cho lêi ®Ò nghÞ cña m×nh". Lêi ®Ò nghÞ ®ã ®· ®−îc ®−a lªn héi nghÞ Viªn cña Ban chÊp hµnh Liªn ®oµn c«ng nh©n kim khÝ quèc tÕ, ban chÊp hµnh nµy ®· tham gia Quèc tÕ c¶i l−¬ng Am-xtÐc-®am cña çc c«ng ®oµn tån t¹i tõ n¨m 1919 ®Õn n¨m 1945. ― 463.

165 "Xmª-na Vª-kh¬" ― t¹p chÝ ra hµng tuÇn cña mét nhãm trÝ thøc b¹ch vÖ l−u vong xuÊt b¶n ë Pa-ri tõ th¸ng M−êi 1921 ®Õn th¸ng Ba 1922. Th¸ng B¶y 1921 nhãm nµy còng xuÊt b¶n ë Pra-ha tuyÓn tËp "Xmª-na Vª-kh¬". Xung quanh tuyÓn tËp vµ t¹p chÝ nµy ®· h×nh thµnh mét trµo l−u chÝnh trÞ - x· héi gäi lµ sù ®æi h−íng (çc nhµ t− t−ëng cña nã lµ I-u. V. Cli-u-ts¬-ni-cèp, N. V. U-xt¬-ri-a-lèp,

Chó thÝch

716

X. X. Lu-ki-a-nèp, A. V. B«-bri-tsÐp - Pu-skin, X. X. Tsa-kh«-tin, I-u. N. P«-tª-khin v. v.). C¬ së x· héi cña trµo l−u ®æi h−íng lµ sù håi phôc Ýt nhiÒu cña çc phÇn tö t− b¶n ë n−íc Céng hßa x«-viÕt nh©n viÖc thi hµnh chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Nh÷ng ng−êi theo trµo l−u ®æi h−íng thÊy hoµn toµn kh«ng cßn hy väng lËt ®æ ChÝnh quyÒn x«-viÕt b»ng sù can thiÖp qu©n sù cña n−íc ngoµi, nªn ®· t¸n thµnh hîp t¸c víi ChÝnh quyÒn x«-viÕt víi hy väng ë sù biÕn chÊt t− s¶n cña Nhµ n−íc x«-viÕt. Hä xem viÖc chuyÓn sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi nh− lµ qu¸ tr×nh tiÕn hãa cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt sang phÝa phôc håi chñ nghÜa t− b¶n. Mét bé phËn nh÷ng ng−êi theo trµo l−u ®æi h−íng tá ý s½n sµng ch©n thµnh hîp t¸c víi ChÝnh quyÒn x«-viÕt vµ gãp søc kh«i phôc kinh tÕ cña ®Êt n−íc.

XuÊt ph¸t tõ chç lµ cã sù ph©n hãa trong nh÷ng phÇn tö trÝ thøc thuéc trµo l−u ®æi h−íng, Héi nghÞ XII toµn Nga cña §¶ng céng s¶n (b) Nga (4 - 7 th¸ng T¸m 1922) ®· nhËn ®Þnh trong nghÞ quyÕt "VÒ nh÷ng ®¶ng vµ nh÷ng trµo l−u chèng x«-viÕt" r»ng: "Çi gäi lµ trµo l−u ®æi h−íng tõ tr−íc ®Õn nay ®· vµ ®ang cßn cã thÓ ®ãng mét vai trß tiÕn bé kh¸ch quan. Nã ®· vµ ®ang ®oµn kÕt nh÷ng nhãm kiÒu d©n vµ trÝ thøc Nga ®· "quy thuËn" vµ s½n sµng lµm viÖc víi ChÝnh quyÒn x«-viÕt ®Ó kh«i phôc ®Êt n−íc. Trong chõng mùc ®ã th× khuynh h−íng ®æi h−íng ®· vµ cßn ®ang xøng ®¸ng ®−îc h−ëng mét th¸i ®é tèt. Nh−ng ®ång thêi kh«ng ®−îc mét gi©y phót nµo quªn r»ng trong trµo l−u ®æi h−íng nh÷ng khuynh h−íng phôc håi - t− s¶n cßn m¹nh, r»ng nh÷ng ng−êi theo trµo l−u ®æi h−íng cïng chung mét hy väng víi bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng lµ tiÕp theo nh÷ng nh−îng bé kinh tÕ sÏ cã nh÷ng nh−îng bé chÝnh trÞ theo h−íng d©n chñ t− s¶n v. v.." ("§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ vµ héi nghÞ toµn thÓ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 671). VÒ sau ®a sè nh÷ng ng−êi theo trµo l−u ®æi h−íng chuyÓn sang nh÷ng lËp tr−êng c«ng khai ph¶n çch m¹ng. V. I. Lª-nin ®· nªu lªn nh÷ng ®Æc ®iÓm cña trµo l−u ®æi h−íng trong b¸o ço tæng kÕt tr−íc §¹i héi XI cña §¶ng céng s¶n (b) Nga (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 45, tr. 109 - 112). ― 465.

166 Bøc th− göi lªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®−îc viÕt nh©n cã bøc ®iÖn tõ V¸c-sa-va ®¨ng ngµy 2 th¸ng Hai 1922 trªn b¸o "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", bøc ®iÖn tr×nh bµy néi dung cuèn s¸ch máng cña P¸c-vu-x¬ "Con ®−êng cøu tho¸t kinh tÕ". Trong tËp s¸ch ®ã

Chó thÝch

717

P¸c-vu-x¬ biÖn hé cho nh÷ng kÕ ho¹ch x©m l−îc cña chñ nghÜa ®Õ quèc §øc ë ph−¬ng §«ng, nh÷ng kÕ ho¹ch n« dÞch thùc d©n çc d©n téc cña n−íc Nga x«-viÕt. ë ®©y, t¹i phÝa §«ng ch©u ¢u, P¸c-vu-x¬ viÕt, "®· më ra con ®−êng cho sù më réng n−íc §øc, cho sù hïng c−êng cña §øc, cho sù tÝnh to¸n cña §øc".

§Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin ®−îc chÊp nhËn ngµy 8 th¸ng Hai. Sau khi nghiªn cøu, Bé chÝnh trÞ ®· th«ng qua quyÕt ®Þnh ngµy 11 th¸ng Ba 1922 (xem tµi liÖu tiÕp theo). ― 467.

167 Nh÷ng ®iÓm bæ sung vµo çc chØ thÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng cho ph¸i ®oµn ë Héi nghÞ Giª-n¬, cã trong v¨n kiÖn nµy, ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ngµy 8 th¸ng Hai 1922. ― 469.

168 Trong th− göi V. I. Lª-nin, G. V. Tsi-tsª-rin bµy tá mét sè lo l¾ng vÒ kÕt qu¶ cña Héi nghÞ Giª-n¬ vµ vÒ kh¶ n¨ng cã thÓ tháa thuËn t¹i héi nghÞ víi çc giíi t− b¶n. ― 472.

169 "Sù nghiÖp hîp t¸c x·" ― tê b¸o x· héi, kinh tÕ, hîp t¸c hãa vµ th−¬ng m¹i ra hµng ngµy; c¬ quan cña Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng. Tæng biªn tËp cña b¸o "Sù nghiÖp hîp t¸c x·" lµ N. L. Mª-sª-ri-a-cèp. B¸o ra tõ ngµy 1 th¸ng Hai ®Õn gi÷a th¸ng N¨m 1922, sau ®ã b¸o ®æi thµnh tuÇn san.

§Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin ®ãng cöa tê b¸o ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga xÐt ngµy 9 th¸ng Hai, nh−ng do N. L. Mª-sª-ri-a-cèp v¾ng mÆt, nªn vÊn ®Ò ®ã ®−îc ho·n l¹i (xem tËp nµy, tr. 477 - 478). ― 474.

170 "Th− göi G. C. Oãc-®gi«-ni-kÝt-dª vÒ viÖc cñng cè Hång qu©n Gru-di-a" ®−îc viÕt tr−íc §¹i héi I çc X«-viÕt Gru-di-a häp tõ 25 th¸ng Hai ®Õn 3 th¸ng Ba 1922.

§Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin vÒ viÖc cñng cè Hång qu©n Gru-di-a ®−îc ®Ò ra lµ do lËp tr−êng x©m l−îc cña bän ®Õ quèc Anh vµ chiÕn dÞch vu ço mµ b¸o chÝ ph¶n ®éng ®Õ quèc chñ nghÜa cïng víi nh÷ng l·nh tô cña Quèc tÕ II, Quèc tÕ II½ vµ bän men-sª-vÝch Gru-di-a dÊy lªn ®Ó chèng l¹i n−íc Céng hßa x«-viÕt. Nh»m môc ®Ých t¸ch Gru-di-a khái n−íc Nga x«-viÕt vµ ®Ó cho bän ®Õ quèc n−íc ngoµi n« dÞch, chóng ®Ò ra yªu s¸ch rót Hång qu©n ra khái l·nh thæ Gru-di-a.

§¹i héi I çc X«-viÕt Gru-di-a ®· th«ng qua lêi kªu gäi "VÒ Hång qu©n", trong ®ã ®· ®Ò ra nhiÖm vô chñ yÕu lµ cñng cè h¹t

Chó thÝch

718

nh©n hiÖn cã cña Hång qu©n Gru-di-a vµ yªu cÇu ChÝnh phñ n−íc Céng hßa x«-viÕt Nga anh em kh«ng rót Hång qu©n ra khái l·nh thæ Gru-di-a.

§Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin vÒ viÖc cñng cè Hång qu©n Gru-di-a ®−îc Bé chÝnh trÞ th«ng qua ngµy 25 th¸ng Hai 1922. ― 475.

171 I. V. Xta-lin ghi chó nh− sau: "T«i kh«ng cã g× thªm vµo nh÷ng ®iÓm ®ång chÝ Lª-nin ®· nãi. T«i nghÜ r»ng XÐc-g« vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Gru-di-a sÏ hiÓu tÊt c¶ nh÷ng sù cÇn thiÕt cña biÖn ph¸p mµ ®ång chÝ Lª-nin ®Ò nghÞ. Cßn vÒ mÆt "kü thuËt - qu©n sù" cña vÊn ®Ò th× çc ®ång chÝ râ h¬n t«i vµ nh÷ng ng−êi ë M¸t-xc¬-va". ― 475.

172 §Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin ®−îc xÐt t¹i phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 15 th¸ng Hai 1922. QuyÕt ®Þnh sau ®©y ®· ®−îc th«ng qua: "§Ò nghÞ ban biªn tËp b¸o "Sù nghiÖp hîp t¸c x·" trong thêi h¹n ba ngµy ®Ö tr×nh v¨n b¶n lªn Bé chÝnh trÞ tr×nh bµy vÒ viÖc xuÊt b¶n tê b¸o "Sù nghiÖp hîp t¸c x·", tÝnh chÊt cña b¸o, thµnh phÇn ban biªn tËp vµ céng t¸c viªn" (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«). VÊn ®Ò l¹i ®−îc xÐt lÇn thø hai vµo ngµy 22 th¸ng Hai: quyÕt ®Þnh ho·n viÖc ®ãng cöa tê b¸o l¹i hai tuÇn. VÊn ®Ò ®−îc gi¶i quyÕt døt kho¸t vµo th¸ng N¨m: tê b¸o "Sù nghiÖp hîp t¸c x·" ®−îc ®æi thµnh tuÇn san. ― 478.

173 §©y lµ nãi ®Õn viÖc thèng kª trong toµn Nga çc ®¶ng viªn cña §¶ng céng s¶n (b) Nga, ®−îc tiÕn hµnh vµo ®Çu n¨m 1922. ViÖc thèng kª nh»m môc ®Ých n¾m toµn diÖn thµnh phÇn cña §¶ng céng s¶n (b) Nga vµ thèng kª chÝnh x¸c ®¶ng viªn cña ®¶ng. ë M¸t-xc¬-va, viÖc thèng kª tiÕn hµnh tõ ngµy 6 th¸ng Hai 1922. B¶n kª khai cña V. I. Lª-nin trong dÞp thèng kª trong toµn Nga çc ®¶ng viªn cña §¶ng céng s¶n (b) Nga, xem "Phô lôc" cña tËp nµy (tr. 621 - 628).

ViÖc thèng kª nh÷ng çn bé cã träng tr¸ch nh¾c ®Õn trong bøc th− ®−îc tiÕn hµnh th¸ng B¶y 1921 víi môc ®Ých x¸c ®Þnh sè l−îng vµ chÊt l−îng bé phËn çn bé l·nh ®¹o cña ®¶ng ë çc trung t©m tØnh vµ huyÖn, sù ph©n bè hä theo ®Þa d− vµ viÖc sö dông çn bé. ― 479.

174 V. I. Lª-nin coi c«ng t¸c c¶i tiÕn chÊt l−îng c©y trång cña t¬-rít lóa yÕn m¹ch Sa-ti-lèp cã mét ý nghÜa nhµ n−íc lín lao, Ng−êi cho

Chó thÝch

719

r»ng nh÷ng c«ng t¸c ®ã lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt n«ng nghiÖp. Trªn c¬ së ®Ò nghÞ cña Lª-nin, ngµy 18 th¸ng Hai 1922 Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· xÐt l¹i vÊn ®Ò cho Côc h¹t gièng nhµ n−íc (t¬-rít lóa yÕn m¹ch Sa-ti-lèp) vay dµi h¹n vµ th«ng qua quyÕt ®Þnh gióp ®ì t¬-rít ®ã vÒ mÆt tµi chÝnh. Ngµy 4 th¸ng Ba, Bé chÝnh trÞ ra quyÕt nghÞ ñy nhiÖm cho Bé d©n ñy tµi chÝnh cÊp tiÒn cho Bé d©n ñy n«ng nghiÖp ®Ó chi cho Côc h¹t gièng nhµ n−íc.

T¬-rít ®−îc thµnh lËp trªn c¬ së tr¹m thÝ nghiÖm n«ng nghiÖp Sa-ti-lèp ®−îc thµnh lËp n¨m 1896. HiÖn nay lµ tr¹m thÝ nghiÖm n«ng nghiÖp nhµ n−íc ¤-ri-«n ― c¬ quan nghiªn cøu khoa häc cña Bé n«ng nghiÖp n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. ― 483.

175 Trong Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø 2 - 3 vµ 4, bøc th− nµy chØ ®−îc in mét phÇn d−íi ®Çu ®Ò "Th− göi §. I. Cuèc-xki". Trong lÇn xuÊt b¶n nµy, th− cña V. I. Lª-nin lÇn ®Çu tiªn ®−îc in ®Çy ®ñ. ― 484.

176 Ngµy 23 th¸ng Hai 1922, Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga phª chuÈn ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin, vµ ngµy 30 th¸ng Ba th«ng qua nghÞ quyÕt cÊp tiÒn bæ sung cho chuyÕn ®i c«ng t¸c cña L. C. Ram-din. ― 494.

177 Héi nghÞ toµn thÓ më réng lÇn thø nhÊt cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n häp ë M¸t-xc¬-va tõ 21 th¸ng Hai ®Õn 4 th¸ng Ba 1922. Tham gia héi nghÞ cã 105 ®¹i biÓu cña 26 n−íc. VÊn ®Ò trung t©m ®−îc th¶o luËn t¹i héi nghÞ lµ vÊn ®Ò s¸ch l−îc mÆt trËn thèng nhÊt. Ngoµi ra, héi nghÞ cßn nghe b¸o ço vÒ t×nh h×nh trong çc ph©n ban cña Quèc tÕ céng s¶n v. v..

Héi nghÞ th«ng qua nh÷ng luËn c−¬ng vÒ ®Êu tranh chèng chiÕn tranh vµ nguy c¬ chiÕn tranh, nh÷ng luËn c−¬ng vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, quyÕt ®Þnh vÒ s¸ch l−îc mÆt trËn thèng nhÊt, nghÞ quyÕt vÒ sù tham gia cña Quèc tÕ céng s¶n vµo héi nghÞ s¾p tíi cña ba Quèc tÕ vµ mét lo¹t v¨n kiÖn kh¸c.

Lª-nin bÞ èm nªn kh«ng tham dù héi nghÞ. Song Ng−êi ®· tham gia tÝch cùc vµo c«ng t¸c chuÈn bÞ héi nghÞ, dù th¶o s¸ch l−îc cña ph¸i ®oµn Quèc tÕ céng s¶n ®i dù héi nghÞ ba Quèc tÕ (xem tËp nµy, tr. 461 - 462).

Nh÷ng ®Ò nghÞ cña Lª-nin vÒ nh÷ng ®iÓm söa ®æi vµo dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò tham gia héi nghÞ ba Quèc tÕ ®−îc Bé chÝnh

Chó thÝch

720

trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ngµy 23 th¸ng Hai 1922.

NghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò tham gia héi nghÞ ba Quèc tÕ ®−îc héi nghÞ toµn thÓ më réng lÇn thø nhÊt cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n th«ng qua ngµy 4 th¸ng Ba 1922. ― 495.

178 Dù th¶o quyÕt ®Þnh do V. I. Lª-nin ®Ò nghÞ ®−îc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ngµy 28 th¸ng Hai 1922 víi bæ sung sau ®©y cña I. V. Xta-lin: "1. VÊn ®Ò thõa nhËn ChÝnh quyÒn x«-viÕt kh«ng ®Æt ra ®Çu, mµ cuèi héi nghÞ (sau khi ph¸t triÓn ý ®Þnh tháa thuËn vÒ kinh tÕ), vµ còng kh«ng lÊy vÊn ®Ò ®ã lµm tèi hËu th−; 2. §õng nªu Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng, çc hîp t¸c x· n«ng nghiÖp v. v. (nh− Cra-xin ®ang lµm nh− thÕ) cña n−íc Nga lµm nh÷ng chñ thÓ (chñ thÓ tháa thuËn) t¹i héi nghÞ, mµ chØ nãi ®Õn mét chñ thÓ lµ nhµ n−íc Nga" (Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«). ― 498.

179 Còng trong ngµy ®ã, Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin, vµ G. V. Tsi-tsª-rin ®· göi cho bé tr−ëng Bé ngo¹i giao ý mét bøc ®iÖn v« tuyÕn vÒ vÊn ®Ò thêi h¹n triÖu tËp Héi nghÞ Giª-n¬ (xem "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 47, ngµy 28 th¸ng Hai 1922). ― 503.

180 §©y lµ nãi ®Õn vÊn ®Ò tr¶ tiÒn cho Thæ-nhÜ-kú dù ®Þnh tiÕn hµnh ngµy 16 th¸ng Ba 1922 theo hiÖp ®Þnh. Ngµy 27 th¸ng Hai, Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ®Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin tr¶ cho Thæ-nhÜ-kú sè tiÒn nãi trªn theo thêi h¹n ®· quy ®Þnh. ― 504.

181 Lª-nin muèn nãi ®Õn ®Ò nghÞ cña Ng−êi ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ th«ng qua nãi vÒ viÖc phã tr−ëng ®oµn x«-viÕt t¹i Héi nghÞ Giª-n¬ G. V. Tsi-tsª-rin cã tÊt c¶ nh÷ng quyÒn hµnh cña tr−ëng ®oµn vµ trong tr−êng hîp Tsi-tsª-rin bÞ èm ®au hay ®i xa th× nh÷ng quyÒn hµnh Êy ®−îc chuyÓn lÇn l−ît cho mét trong hai bé ba: a) LÝt-vi-nèp, Cra-xin, Ra-cèp-xki; b) LÝt-vi-nèp, I-ãp-phª, V«-rèp-xki (xem tËp nµy, tr. 498). ― 504.

182 Nh÷ng nhËn xÐt cña V. I. Lª-nin vÒ dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vÒ nhiÖm vô cña Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch

Chó thÝch

721

kinh tÕ míi ®−îc xÐt khi so¹n lÇn cuèi b¶n quyÕt ®Þnh ®ã (xem"Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 67, ngµy 24 th¸ng Ba 1922). Bøc th− cña V. I. Lª-nin vÒ vÊn ®Ò Ban thanh tra c«ng n«ng cÇn kiÓm tra ho¹t ®éng cña çc xÝ nghiÖp t− nh©n, xem V¨n tËp Lª-nin, t. XXXV, tr. 324 - 329. ― 508.

183 Bµi b¸o "Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn. VÒ viÖc trÌo lªn çc ngän nói cao, vÒ nh÷ng tai h¹i cña sù n¶n chÝ, vÒ lîi Ých cña th−¬ng nghiÖp, vÒ th¸i ®é ®èi víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, v. v." ®ang cßn viÕt dë. ― 510.

184 §Ò nghÞ cña V. I. Lª-nin ®· ®−îc th«ng qua t¹i phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 2 th¸ng Ba 1922.

Bé d©n luËt cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga (bé luËt ®iÒu chØnh nh÷ng quan hÖ vÒ tµi s¶n) ®−îc th«ng qua trong kú häp thø IV cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga khãa IX vµo th¸ng M−êi 1922 vµ ®−îc thi hµnh tõ ngµy 1 th¸ng Giªng 1923. VÒ bé d©n luËt xem bµi diÔn v¨n cña V. I. Lª-nin trong kú häp thø IV cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga khãa IX ngµy 31 th¸ng M−êi 1922 (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 45, tr. 286 - 292). ― 522.

185 Bøc th− nµy do V. I. Lª-nin viÕt nh©n cã cuéc th¶o luËn vÊn ®Ò ®éc quyÒn ngo¹i th−¬ng, ®−îc tiÕn hµnh trong çc giíi l·nh ®¹o ®¶ng vµo cuèi n¨m 1921 vµ trong suèt n¨m 1922.

VÊn ®Ò ®éc quyÒn ngo¹i th−¬ng ®−îc quy ®Þnh bëi s¾c lÖnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ngµy 22 th¸ng T− 1918, ®· ®−îc nhiÒu lÇn x¸c ®Þnh trong çc quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ x«-viÕt. ViÖc chuyÓn sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ më réng nh÷ng quan hÖ th−¬ng m¹i víi n−íc ngoµi ®· ®Î ra sù cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng bæ sung nhÊt ®Þnh vµo ph¸p chÕ vµ vÒ ngo¹i th−¬ng. "Nh÷ng luËn c−¬ng vÒ ngo¹i th−¬ng" do thø tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng A. M. Lª-gia-va dù th¶o theo ñy nhiÖm cña V. I. Lª-nin, ®· nhÊn m¹nh ®Õn sù cÇn thiÕt cñng cè ®éc quyÒn ngo¹i th−¬ng vµ x¸c ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu hµng hãa trong nh÷ng ®iÒu kiÖn míi. Nh÷ng luËn c−¬ng ®· ®−îc V. I. Lª-nin t¸n thµnh vµ ®−îc ñy ban kinh tÕ tèi cao cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th«ng qua ngµy 4 th¸ng Giªng 1922. G. I-a. X«-c«n-ni-cèp, N. I. Bu-kha-rin, G. L. Pi-a-ta-cèp ®· chèng l¹i viÖc duy tr× chÕ ®é ®éc quyÒn

Chó thÝch

722

ngo¹i th−¬ng. X«-c«n-ni-cèp ®Ò nghÞ bá chÕ ®é ®éc quyÒn tuyÖt ®èi vÒ ngo¹i th−¬ng vµ thay thÕ b»ng chÕ ®é nh−îng quyÒn th−¬ng m¹i. I. V. Xta-lin, G. E. Di-n«-vi-Ðp vµ L. B. Ca-mª-nÐp ph¸t biÓu muèn gi¶m bít chÕ ®é ®éc quyÒn ngo¹i th−¬ng.

Ngµy 4 th¸ng Ba 1922, Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua, víi mét sè söa ®æi, nh÷ng "LuËn c−¬ng vÒ ngo¹i th−¬ng" ®· ®−îc Lª-nin t¸n thµnh. V¨n b¶n cuèi cïng çc luËn c−¬ng ®−îc phª chuÈn ngµy 10 th¸ng Ba. Trªn c¬ së nh÷ng luËn c−¬ng Êy, ngµy 13 th¸ng Ba, §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga ®· th«ng qua quyÕt ®Þnh "VÒ ngo¹i th−¬ng", quyÕt ®Þnh ®ã ®−îc c«ng bè ngµy 15 th¸ng Ba trªn b¸o "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 60.

MÆc dÇu ®· cã quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ ngµy 4 vµ 10 th¸ng Ba, X«-c«n-ni-cèp l¹i ®Ò ra kÕ ho¹ch: cho phÐp çc t¬-rít, çc hîp t¸c x·, v. v. mua l−¬ng thùc ë n−íc ngoµi; thø tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng M. I. Phrum-kin còng t¸n thµnh gi¶m bít chÕ ®é ®éc quyÒn ngo¹i th−¬ng, ®Ò nghÞ nhµ n−íc chØ n¾m trªn c¬ së ®éc quyÒn vÒ b¸n bu«n cè ®Þnh 4 - 5 mÆt hµng. Cuéc ®Êu tranh trong néi bé ®¶ng vÒ vÊn ®Ò ®éc quyÒn ngo¹i th−¬ng ®· ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®Õn nh÷ng cuéc th−¬ng l−îng th−¬ng m¹i víi çc nhµ t− b¶n n−íc ngoµi. Do ®ã, ngµy 15 th¸ng N¨m 1922, Lª-nin ®Ò nghÞ lªn Bé chÝnh trÞ mét chØ thÞ sau ®©y, ®−îc th«ng qua ngµy 22 th¸ng N¨m: "Ban chÊp hµnh trung −¬ng x¸c nhËn chÕ ®é ®éc quyÒn ngo¹i th−¬ng vµ quyÕt nghÞ chÊm døt ë kh¾p n¬i viÖc dù th¶o vµ chuÈn bÞ vÊn ®Ò hîp nhÊt Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao víi Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng" (V¨n tËp Lª-nin, t. XXXVI, tr. 484).

Song cuéc ®Êu tranh vÉn kh«ng chÊm døt. Ngµy 6 th¸ng M−êi 1922, Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga (Lª-nin v¾ng mÆt v× Ng−êi bÞ èm), theo ®Ò nghÞ cña G. E. Di-n«-vi-Ðp ®· th«ng qua trªn c¬ së nh÷ng luËn c−¬ng cña X«-c«n-ni-cèp mét quyÕt ®Þnh cho phÐp tù do nhËp vµ xuÊt mét sè lo¹i mÆt hµng hay ¸p dông cho mét sè biªn giíi. Ngµy 11 th¸ng M−êi, L. B. Cra-xin göi cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga lêi yªu cÇu hñy bá quyÕt ®Þnh ngµy 6 th¸ng M−êi vµ "LuËn c−¬ng cña Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng vÒ chÕ ®é ngo¹i th−¬ng", trong ®ã Cra-xin nªu ra nh÷ng hËu qu¶ cã thÓ cã nÕu nh− cho phÐp tù do bu«n b¸n mét sè lo¹i mÆt hµng hay ¸p dông cho mét sè biªn giíi. Lª-nin ñng hé Cra-xin vµ ph¶n ®èi quyÕt ®Þnh cña héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, Ng−êi v¹ch ra r»ng trªn thùc tÕ quyÕt ®Þnh ®ã ph¸ vì chÕ ®é ®éc quyÒn ngo¹i th−¬ng vµ ®Ò nghÞ

Chó thÝch

723

ho·n viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã ®Õn héi nghÞ toµn thÓ lÇn sau cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµo th¸ng Ch¹p 1922 (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 45, tr. 257 - 261). N. I. Bu-kha-rin chèng l¹i bøc th− cña V. I. Lª-nin vµ nh÷ng luËn c−¬ng cña L. B. Cra-xin.

NhËn thøc tÇm quan träng lín lao cña vÊn ®Ò ®éc quyÒn tuyÖt ®èi vÒ ngo¹i th−¬ng vµ v× bÞ èm nªn kh«ng thÓ tham dù c«ng viÖc cña héi nghÞ toµn thÓ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng häp ngµy 18 th¸ng Ch¹p 1922, ngµy 13 th¸ng Ch¹p Lª-nin göi th− cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng phª ph¸n nghiªm kh¾c lËp tr−êng cña Bu-kha-rin. I. V. Xta-lin xÐt nh÷ng ®ßi hái khÈn thiÕt cña V. I. Lª-nin vµ nh÷ng quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ, buéc ph¶i tõ bá lËp tr−êng sai lÇm cña m×nh. Héi nghÞ toµn thÓ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng lªn ¸n lËp tr−êng cña Bu-kha-rin vµ X«-c«n-ni-cèp, ®· hñy bá nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ngµy 6 th¸ng M−êi vµ x¸c nhËn sù cÇn thiÕt tuyÖt ®èi ph¶i duy tr× chÕ ®é ®éc quyÒn ngo¹i th−¬ng, vµ kh«ng cho phÐp mét sù linh ®éng nµo c¶. §¹i héi XII cña ®¶ng häp ngµy 17 - 25 th¸ng T− 1923, mµ V. I. Lª-nin còng kh«ng cã thÓ tham dù v× bÞ èm, ®· ra nghÞ quyÕt: "§¹i héi døt kho¸t x¸c nhËn tÝnh tuyÖt ®èi cña chÕ ®é ®éc quyÒn ngo¹i th−¬ng vµ kh«ng cho phÐp bá qua hay do dù khi thi hµnh nã vµ ñy nhiÖm cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng míi cã nh÷ng biÖn ph¸p cã hÖ thèng ®Ó cñng cè vµ ph¸t triÓn chÕ ®é ®éc quyÒn ngo¹i th−¬ng" ("§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ vµ héi nghÞ toµn thÓ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 682). ― 525.

186 VÊn ®Ò cÊp tµi chÝnh cho c«ng nghiÖp ®−îc th¶o luËn t¹i phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 9 vµ ngµy 13 th¸ng Ba 1922. Bé chÝnh trÞ ®Ò nghÞ Bé d©n ñy tµi chÝnh cung cÊp cho Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cho nhu cÇu cña c«ng nghiÖp. ― 531.

187 V¨n kiÖn nµy ®−îc viÕt trªn th− cña G. I-a. X«-c«n-ni-cèp tr¶ lêi th− V. I. Lª-nin ngµy 28 th¸ng Hai (xem V¨n tËp Lª-nin, t. XXXVI, tr. 438, vµ tËp nµy, tr. 525 - 530).

Trong th− cña m×nh, G. I-a. X«-c«n-ni-cèp ®Ò nghÞ cho phÐp çc t¬-rít, çc hîp t¸c x· v. v. mua l−¬ng thùc ë n−íc ngoµi. Sù b¶o ®¶m ®Ó cho nh÷ng gi¸ trÞ thõa sÏ kh«ng bÞ xuÊt khÈu vµ thay vµo ®ã sÏ nhËp khÈu l−¬ng thùc, chø kh«ng ph¶i çc hµng hãa kh¸c, theo ý kiÕn cña X«-c«n-ni-cèp, lµ nhu cÇu cao cña nh÷ng

Chó thÝch

724

tæ chøc Êy vÒ l−¬ng thùc vµ sù gi¸m s¸t cña Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng vµ Ng©n hµng nhµ n−íc mét c¬ quan n¾m tÊt c¶ çc ho¹t ®éng. ― 532.

188 Tµi liÖu nµy ®−îc viÕt trªn phong b×, trong ®ã ngµy 1 th¸ng S¸u 1921, C. B. Ra-®Õch göi cho V. I. Lª-nin dù th¶o nh÷ng luËn c−¬ng vÒ s¸ch l−îc do Ra-®Õch th¶o ra theo ñy nhiÖm cña ph¸i ®oµn Nga, cã nh÷ng ®iÓm söa ®æi theo ®Ò nghÞ cña A. Tan-g©y-me vµ B. Cun, vµ nh÷ng luËn c−¬ng do Tan-g©y-me vµ Cun th¶o ra. ― 535.

189 Cã lÏ V. I. Lª-nin ch−a viÕt bµi nµy. ― 554.

190 ë ®©y cã lÏ lµ lçi viÕt nhÇm. Phª ph¸n lËp tr−êng cña B. Smª-ran vµ C. Cr©y-bÝch trong thêi gian §¹i héi III cña Quèc tÕ céng s¶n, V. I. Lª-nin khuyªn Smª-ran quay ba b−íc sang bªn tr¸i, cßn Cr©y-bÝch mét b−íc sang bªn ph¶i. ―554.

191 Cã lÏ V. I. Lª-nin ch−a viÕt cuèn s¸ch nµy. "Th− cña "nhµ s¸ng lËp"" ― cã ý nãi ®Õn bøc th− cña I-u. Kh. Lu-t«-

vi-nèp ("nhµ s¸ng lËp ph¸i ®èi lËp c«ng nh©n", nh− y ®· tù x−ng) göi cho V. I. Lª-nin ngµy 20 th¸ng N¨m 1921. Tr¶ lêi cña V. I. Lª-nin cho bøc th− Êy, xem V¨n tËp Lª-nin, t. XXXVI, tr. 246 - 250. ― 560.

192 Nh÷ng ghi chó do Lª-nin viÕt trªn lÒ tê b¸o "Nhµ luyÖn kim ph−¬ng Nam" (thµnh phè £-na-ki-ª-v«), sè 1 ngµy 11 th¸ng M−êi 1921. ë phÝa trªn gãc tr¸i tê b¸o cã lêi ghi chó cña Lª-nin: "Mét phÇn cho nhµ m¸y I-u-dèp-ca vµ mét phÇn cho nhµ m¸y §ª-ban-txª-v«". ― 563.

193 Cuéc täa ®µm cña V. I. Lª-nin víi A. M. Goãc-ki ®ang l·nh ®¹o ñy ban c¶i thiÖn sinh ho¹t cña çc nhµ b¸c häc, ®Ò cËp ®Õn viÖc xuÊt b¶n nh÷ng c«ng tr×nh cña çc nhµ b¸c häc Pª-t¬-r«-gr¸t.

GiÊy ghi mét triÖu ®«-la lµ cña Giª-r«m §ª-vÝt , lµ ng−êi ®· tham gia tÝch cùc vµo viÖc quyªn l−¬ng thùc vµ tiÒn ë Mü cho nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi ë vïng s«ng V«n-ga. §. §ª-vÝt ®Õn Pª-t¬-r«-gr¸t vÒ viÖc nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi vµ gÆp gì A. M. Goãc-ki kh«ng l©u tr−íc khi A. M. Goãc-ki täa ®µm víi V. I. Lª-nin.

A. P. Pin-kª-vÝch l·nh ®¹o ñy ban c¶i thiÖn sinh ho¹t cña çc nhµ b¸c häc, sau khi A. M. Goãc-ki ra n−íc ngoµi. Trong lÞch ghi chÐp cña çc th− ký cã ghi chÐp vÒ biÖn ph¸p cña Pin-kª-vÝch

Chó thÝch

725

ngµy 19 th¸ng M−êi 1921 vÒ vÊn ®Ò t×nh h×nh çc tr−êng ®¹i häc Pª-t¬-r«-gr¸t. ― 570.

194 V. I. Lª-nin kh«ng viÕt bµi b¸o víi tiªu ®Ò nh− thÕ. ― 578.

195 Kh«ng thÓ ®äc ra nh÷ng con sè nµy. ― 579.

196 Mét vµi nguyªn t¾c cña b¶n th¶o ®Çu tiªn ®−îc ®−a vµo kÕ ho¹ch vµ ®−îc V. I. Lª-nin ph¸t triÓn trong b¸o ço tr−íc §¹i héi II cña çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ (xem tËp nµy, tr. 194 - 219). Nh÷ng ®Ò tµi cña b¶n th¶o thø hai ®−îc ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ nhÊt trong bµi b¸o "VÒ t¸c dông cña vµng hiÖn nay vµ sau khi chñ nghÜa x· héi hoµn toµn th¾ng lîi" (xem tËp nµy, tr. 274 - 284). ― 580.

197 Nh÷ng luËn c−¬ng "VÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ" do phã chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao I. T. Xmin-ga viÕt vµ, theo trong th− cña Xmin-ga göi kÌm theo cho V. I. Lª-nin, lµ ®Ó cho çc çn bé cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc, Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga, Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng th¶o luËn. Trong v¨n kiÖn cã lêi ghi chó sau ®©y cña V. I. Lª-nin: "®ång chÝ Xmin-ga! T«i xin göi ®ång chÝ nh÷ng nhËn xÐt cña t«i. T«i ®· ®äc l−ít qua. §ång chÝ göi qua L. B. Ca-mª-nÐp ®Ó tr¶ l¹i cho t«i" (V¨n tËp Lª-nin, t. XXIII, tr. 275). ― 582.

198 V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ X §¶ng céng s¶n (b) Nga "VÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ", trong ®ã cã nãi: "Më réng quyÒn chñ ®éng vµ s¸ng t¹o cña mçi xÝ nghiÖp lín trong viÖc sö dông tµi chÝnh vµ vËt t−. Tr×nh nghÞ quyÕt chÝnh x¸c vÒ vÊn ®Ò nµy cho Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy phª chuÈn".

§Ó thùc hiÖn nghÞ quyÕt nµy, ngµy 12 th¸ng T¸m 1921 Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng th«ng qua nghÞ quyÕt "Nh÷ng quy t¾c chñ yÕu vÒ çc biÖn ph¸p kh«i phôc c«ng nghiÖp lín, ®Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt". Theo tinh thÇn nghÞ quyÕt Êy th× nh÷ng xÝ nghiÖp lín nhÊt, cã trang bÞ kü thuËt, cã ®iÒu kiÖn phï hîp th× ®−îc tæ chøc thµnh nh÷ng c«ng ty ®Æc biÖt trªn nguyªn t¾c h¹ch to¸n kinh tÕ. Còng theo nh÷ng nguyªn t¾c ®ã, mét sè xÝ nghiÖp lín còng ®−îc t¸ch ra. Ngµy 8 th¸ng ChÝn trªn b¸o "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga", sè 199 cã c«ng bè s¾c lÖnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy "VÒ viÖc më réng quyÒn h¹n cña çc xÝ nghiÖp nhµ n−íc trong lÜnh vùc tµi chÝnh vµ sö dông vËt t−". ― 582.

Chó thÝch

726

199 ë ®©y cã lÏ nãi ®Õn nghÞ quyÕt cña kú häp thø IV cña Héi ®ång Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng (15 - 21 th¸ng M−êi mét 1921): "VÒ viÖc x©y dùng vÒ mÆt tæ chøc, ho¹t ®éng thu mua vµ t×nh h×nh tµi chÝnh cña Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng" (xem "Kú häp lÇn thø IV cña Héi ®ång Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng. (T−êng thuËt tèc ký)", M¸t-xc¬-va, 1921). ― 587.

200 Chñ tÞch ñy ban sö dông vËt t− trùc thuéc Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng L. N. Cri-tx«-man trong b¸o ço cña m×nh, ®· tr×nh bµy hai ®Ò ¸n c¶i tæ ñy ban Êy: 1) chuyÓn ñy ban sang ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc vµ 2) chuyÓn sang Bé d©n ñy tµi chÝnh.

Trong § 2 cã nãi r»ng kh«ng nªn chuyÓn ñy ban sö dông vËt t− sang ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc v× "ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc lµ mét c¬ quan t− vÊn vµ kh«ng cã thÓ (vµ kh«ng cã tr¸ch nhiÖm) th«ng qua nh÷ng quyÕt ®Þnh cuèi cïng".

C©u cuèi cïng ®Ó trong ngoÆc ®¬n lµ thuéc ®Ò ¸n thø hai c¶i t¹o ñy ban (chuyÓn sang Bé d©n ñy tµi chÝnh) (xem c¶ tËp nµy, tr. 332 vµ V¨n tËp Lª-nin, t. XXIII, tr. 243 - 244). ― 589.

201 "Nh÷ng ®iÓm söa ®æi vµo dù th¶o nghÞ quyÕt cña héi nghÞ XI §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc cñng cè ®¶ng" cã lÏ lµ b¶n ph¸c th¶o viÕt nh¸p "Nh÷ng nhËn xÐt vÒ dù th¶o nghÞ quyÕt cña héi nghÞ XI §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc thanh ®¶ng" (xem tËp nµy, tr. 351 - 352). ― 590.

202 Cã ý nãi vÒ b¸o ço tæng kÕt cña §¹i héi VIII çc çn bé kü thuËt ®iÖn. B¸o ço tæng kÕt ®ã ®−îc c«ng bè d−íi sù chñ biªn cña G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki. ― 599.

203 V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn bµi b¸o cña kü s− V. Lª-vy "ViÖc cung cÊp ®iÖn cho n−íc Nga (Nh×n tæng qu¸t)" ®¨ng ngµy 8 th¸ng Ch¹p 1921 trªn b¸o "§êi sèng kinh tÕ", sè 276. Bµi b¸o ®· nªu lªn nh÷ng ®Æc ®iÓm cña viÖc cung cÊp ®iÖn cho n−íc Nga trong thêi kú tõ n¨m 1917 ®Õn gi÷a n¨m 1921. Nh÷ng sè liÖu trong bµi b¸o ®· ®−îc V. I. Lª-nin sö dông trong b¸o ço tr−íc §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga. ― 599.

204 V× bµi "Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn" ch−a ®−îc viÕt xong (chØ viÕt xong ba ch−¬ng), dµn bµi ®ã kh«ng ®−îc sö dông ®Çy ®ñ khi viÕt. NhiÒu ®iÓm trong çc dµn bµi ®ã ®−îc V. I. Lª-nin sö dông

Chó thÝch

727

trong b¸o ço tr−íc §¹i héi XI cña ®¶ng. Mét sè ®iÓm ®−îc ®−a vµo bµi. "VÒ ý nghÜa cña chñ nghÜa duy vËt chiÕn ®Êu" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 45, tr. 35 - 37, 83 - 139). ― 610.

205 §©y lµ nãi ®Õn quyÓn s¸ch cña A. T«-®oãc-xki "Mét n¨m tay sóng tay cµy" (Vª-xi-ª-g«n-xc¬, 1918). §o¹n trÝch trong quyÓn s¸ch ®ã V. I. Lª-nin ®−a vµo bµi b¸o "Bøc tranh nhá ®Ó gi¶i thÝch nh÷ng vÊn ®Ò lín" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 37, tr. 501 - 502). ― 610.

206 Nh÷ng con sè trong ngoÆc ®¬n chØ nh÷ng trang trong b¶n viÕt tay cña bµi b¸o. ― 611.

207 Ch¾c lµ nãi ®Õn M. I. G«n-®man. ― 613.

208 §ång róp cña n−íc Nga x«-viÕt trong nh÷ng n¨m ®ã kh«ng ®−îc æn ®Þnh; tiÒn l−¬ng trong thêi kú ®ã ph¶i tÝnh b»ng nh÷ng con sè rÊt lín: mét c«ng nh©n nhµ m¸y trung b×nh nhËn 3 triÖu 421 ngh×n róp trong mét th¸ng. ― 625.

B¶n chØ dÉn çc s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc 728

B¶n chØ dÉn

çc s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc mµ V. I. Lª-nin ®· trÝch dÉn

vµ nãi ®Õn

A-®«-r¸t-xki, V. V. M¸c vµ ¡ng-ghen bµn vÒ d©n chñ. Адоратский, В. В. Маркс и Энгельс о демократии. ― «Коммунистический Труд», М., 1921, № 360, 9 июня, стр. 2―3. ― 13 - 14.

A-vÐc-tsen-c«, A. T. Cá bÞ dµy xÐo d−íi gãt giµy bèt. ― Аверченко, А. Т. Трава, примятая сапогом. ― В кн.: Аверченко, А. Т. Дюжина ножей в спину революции. 12 новых рассказов. Paris, BibliothÌque universelle, 1921, стр. 19―22. ― 309.

― Hµng t¸ l−ìi dao ®©m vµo l−ng çch m¹ng. 12 chuyÖn míi. ― Дюжина ножей в спину революции. 12 новых рассказов. Paris, BibliothÌque universelle, 1921. 63 стр. ― 308 - 310.

― Nh÷ng m¶nh vôn cña mét vËt ®· bÞ vì tan tµnh. ― Осколки разбитого вдребезги. ― В кн.: Аверченко, А. Т. Дюжина ножей в спину революции. 12 новых рассказов. Paris, BibliothÌque universelle, 1921, стр. 56―60. ― 309.

― Vua chóa trong cung ®iÖn cña m×nh. ― Короли у себядона. ― В кн.: Аверченко, А. Т. Дюжина ножей в спину революции. 12 новых рассказов. Paris, BibliothÌque universelle, 1921, стр. 36―39. ― 308.

¡ng-ghen, Ph. LiÖu ch©u ¢u cã thÓ gi¶i trõ qu©n bÞ ®−îc kh«ng? Th¸ng Hai 1893. ― Энгельс, Ф. Может ли Европа разоружиться? Февраль 1893 г. ― 48.

― S¸ch b¸o cña nh÷ng ng−êi l−u vong. Th¸ng N¨m 1874 - th¸ng T− 1875. ― Эмигрантская литература. Май 1874 г. ― апрель 1875 г. ― 277.

― Th− göi A. Bª-ben [vÒ c−¬ng lÜnh G«-ta]. Ngµy 18 - 28 th¸ng Ba 1875. ― Письмо А. Бебелю [по поводу Готской программы]. 18―28 марта 1875 г. ― 274 - 275.

B¶n chØ dÉn çc s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc

729

― Th− göi A. Bª-ben. Ngµy 11 th¸ng Ch¹p 1884. ― Письмо А. Бебелю. 11 декабря 1884 г. ― 13 - 14, 62 - 63, 274 - 275.

― VÊn ®Ò n«ng d©n ë Ph¸p vµ ë §øc. Ngµy 15 - 22 th¸ng M−êi mét 1894. ― Крестьянский вопрос во Франции и Германии. 15―22 ноября 1894 г. ― 344.

Bµn vÒ b¸o ço cña ®ång chÝ Cr¬-gi-gia-nèp-xki vÒ viÖc ®iÖn khÝ hãa. [NghÞ quyÕt ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi VIII çc X«-viÕt toµn Nga. N¨m 1920]. ― По докладу т. Кржижановского об электpификации. [юция, принятая на VIII Всероссийском съезде Советов. 1920 г.]. ― В кн.: Восьмой Всероссийский съезд Советов рабочих, крестьянских, красноармейских и казачьих депутатов. Стеногр. отчет. (22―29 декабря 1920 года). М., Госиздат, 1921, стр. 271―272. (РСФСР). ― 10, 413 - 414.

Bµn vÒ çc b¸o ço cña Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ. [NghÞ quyÕt ®· ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi II toµn Nga çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ. Ngµy 22 th¸ng M−êi 1921]. ― По докладам Главполитпросвета. [Резолюция, принятая на II Всероссийском съезде политпросветов. 22 октября 1921 г.]. ― «2-ой Всероссийский съезд политпросветов. Бюллетень съезда», М., 1921, № 7, 24 октября, стр. 1―2. Под общ. загл.: Резолюции, принятые 2-ым Всероссийским съездом политпросветов. ― 296.

"B¶n tin cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n". ― «Бюллетень Третьего конгресса Коммунистического Интернационала», М., 1921, № 8, 4 июля, стр. 165―168. ― 552 - 553.

― 1921, № 17, 14 июля, стр. 357―367. ― 438.

B¸o ço hµng n¨m cña Bé d©n ñy ngo¹i giao tr×nh §¹i héi IX çc X«-viÕt (1920―1921). ― Годовой отчет НКИД к IX cъезду Советов (1920―1921). M., 1921. 192 стр. (РСФСР. На правах рукописи). ― 370.

"B¸o ço cña ChÝnh phñ c«ng n«ng l©m thêi". ― «Газета Временного Рабочего и Крестьянского Правительства», Пг., 1917, № 6, 8 (21) ноября, стр. 1. ― 248 - 253.

"Bªn tr¸i" hay lµ "bªn ph¶i". [X· luËn]. ― «Налево», или «направо». [Передовая]. ― «Последние Новости», Париж, 1921, № 318, 3 мая, стр. 1. ― 13.


[Bu-kha-rin, N. I.] Göi ®¹i héi cña tæ chøc V¨n hãa v« s¶n. ― [Бухарин, Н. И.] К съезду Пролеткульта. ― «Правда», М., 1921, № 263, 22 ноября, стр. 1―2. ― 331.

― L−u ý tÊt c¶ çc ®ång chÝ c«ng nh©n. (Ngµi Mi-li-u-cèp khuyªn bän ph¶n ®éng çi g×). ― Вниманию всех товарищей рабочих. (Чтооветует контрреволюционерам г-н Милюков). ― «Правда», М., 1921, № 64, 25 марта, стр. 1. ― 13.

[Ca-li-nin, M. I. B¸o ço vÒ viÖc gióp ®ì nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi t¹i §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga. Ngµy 24 th¸ng Ch¹p 1921]. ― [Калинин, М. И. Доклад о помощи голодающим на IX Всероссийском съезде Советов. 24 декабря 1921 г.]. ― «IX Всероссийский съезд Советов. Стеногр. отчет». М., 1921, № 2, 24 декабря, стр. 1―13. ― 383.

ChØ thÞ cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng göi çc héi nghÞ kinh tÕ khu vµ tØnh vÒ chÕ ®é nghÜa vô lao ®éng vµ nghÜa vô søc kÐo ®èi víi d©n c− n«ng th«n. Ngµy 2 th¸ng Ch¹p 1921. ― Инструкция Совета Труда и Обороны областным и губернским экономсовещаниям о порядке отбывания трудгужналога сельским населением. 2 декабря 1921 г. ― «Известия ВЦИК Советов Рабочих, Крестьянских, Казачьих и Красноарм. Депутатов и Моск. Совета Рабоч. и Красноарм. Депутатов», 1921, № 281 (1424), 14 декабря, стр. 3, в отд.: Действия и распоряжения правительства. ― 407, 408.

Chèng chiÕn tranh. ― Против войны. Ганновер, 31 января. (Радио). ― «Правда», М., 1922, № 26, 3 февраля, стр. 2, в отд.: За границей. Под общ. загл.: Разные. ― 463 - 464.

Cli-u-ts¬-ni-cèp, I-u. V. Héi nghÞ Giª-n¬. ― Ключников, Ю. В. Генуэзская конференция. «Смена Вех», Париж, 1922, № 13, 21 января, стр. 1―8. ― 465.

[C«ng hµm cña ChÝnh phñ l©m thêi göi çc c−êng quèc khèi §ång minh. Ngµy 18 th¸ng T− 1917]. ― [Нота Временного правительства союзным державам. 18 апреля 1917 г.]. ― «Вестник Временного Правитель-ства», Пг., 1917, № 35 (81), 20 апреля (3 мая), стр. 2, в отд.: Петро-град. ― 70.

"C«ng x· miÒn B¾c", Pª-t¬-r«-gr¸t. ― «Северная Коммуна», Пг., 1919, № 58 (251), 14 марта, стр. 1. ― 304.

Cr¬-gi-gia-nèp-xki, G. M. Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ cña n−íc Céng hßa liªn


731

bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga vµ c«ng t¸c cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc. Thiªn 1. ― Кржижановский, Г. М. Хозяйственные проблемы РСФСР и работы Государственной общеплановой комисси (Госплана). Вып. 1, М., декабрь 1921, 112 стр.; 4 л. черт. и карт. ― 388, 389, 599.

[Cróp-xcai-a, N. C.] B¸o ço cña ®ång chÝ U-li-a-n«-va - Cróp-xcai-a, chñ nhiÖm Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ [t¹i §¹i héi II toµn Nga çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ, ngµy 17 th¸ng M−êi 1921]. ― [Крупская, Н. К.] Доклад председателя Главполитпросвета тов. Ульяновой-Крупской [на II Всероссийском съезде политпросветов 17 октября 1921 г.]. ― «2-ой Всероссийский съезд политпросветов. Бюллетень съезда», М., 1921, № 1, 18 октября, стр. 3―4. ― 213.

Cr−-lèp, I. A. Çc chµng nh¹c c«ng. ― Крылов, И. А. Музыканты. ― 441.

― Chµng ®¹i bµng vµ çc nµng gµ m¸i. ― Орел и Куры. ― 518, 519.

― Nh÷ng con ngçng. ― Гуси. ― 398 - 399, 400.

Cuéc th¶o luËn b¶n b¸o ço cña ®ång chÝ Lª-nin [t¹i Héi nghÞ VII tØnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va. Ngµy 29 th¸ng M−êi 1921]. ― Прения по докладу тов. Ленина [на VII Московской губпартконференции. 29 октября 1921 г.]. ― «Правда», М., 1921, № 249, 4 ноября, стр. 1. Под общ. загл.: Московская губпартконференция. ― 265 - 272.

* C−¬ng lÜnh cña §¶ng céng s¶n (b«n-sª-vÝch) Nga. §−îc th«ng qua t¹i §¹i héi VIII cña ®¶ng ngµy 18 - 23 th¸ng Ba 1919. ― Программа Российской Коммунистической партии (большевиков). Принята 8-м съездом партии 18―23 марта 1919 г. М. ― Пг., «Коммунист», 1919. 24 стр. (РКП(б)). ― 199, 419, 422, 428.

Dù th¶o vÒ viÖc xãa bá çc mãn nî. ― Проект аннулирования долгов. «Известия ВЦИК Советов Рабочих, Крестьянских, Казачьих и Красноарм. Депутатов и Моск. Совета Рабоч. и Красноарм. Депутатов», 1921, № 283 (1426), 16 декабря, стр. 1, в отд.: За границей. Под общ. загл.: Антанта. ― 362.

* Mét hoa thÞ ®Ó chØ nh÷ng s¸ch, b¸o, bµi b¸o, çc tµi liÖu trong ®ã cã bót tÝch cña V. I. Lª-nin. Nh÷ng tµi liÖu nµy ®−îc b¶o qu¶n trong Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«.


§¹i héi IX çc X«-viÕt vµ n«ng d©n. ― IX съезд Советов и крестьянство. ― «Правда», М., 1922, № 20, 27 января, стр. 1. Подпись: Беспартийный. ― 456.

§¹i héi II Quèc tÕ céng s¶n. T−êng thuËt tèc ký. ― 2-ой конгресс Коммунистического Интернационала. Стеногр. отчет. Пг., изд-во Коммуниcтич. Интернационала, 1921, 682 стр. ― 21 - 22, 24, 25, 35 - 36.

"§¹i héi II toµn Nga çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ. B¶n tin cña ®¹i héi". ― «2-ой Всероссийский съезд политпросветов. Бюллетень съезда», М., 1921, № 1, 18 октября, стр. 3―4. ― 213.

― 1921, № 2, 19 октября, стр. 1―3. ― 305, 306.

― 1921, № 7, 24 октбяря, стр. 1―2. ― 296.

§¹i héi III toµn thÕ giíi cña Quèc tÕ céng s¶n. T−êng thuËt tèc ký. ― Третий Всемирный конгресс Коммунистического Интернационала. Стеногр. отчет. Пг., Госиздат, 1922, 500 стр. ― 19, 20, 21, 23, 24, 25, 27, 28, 30, 31, 32, 33, 36 - 37, 38, 45, 535 - 551, 552 - 553.

§Ò c−¬ng vµ nghÞ quyÕt cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n. ― Тезисы и резолюции III конгресса Коммунистического Интернационала. М., 1921, 95 стр. ― 20, 23, 41, 104, 108 - 110, 113, 115, 116, 118, 517.

§iÒu kiÖn kÕt n¹p vµo Quèc tÕ céng s¶n. ― Условия приема в Коммунистический Интернационал. ― «Коммунистический Интернационал», М. ― Пг., 1920, № 13, 28 сентября, стлб. 2387―2392. ― 116.

§iÒu lÖ tæ chøc §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi II cña ®¶ng. ― Организационный устав Российской соц.-дем. рабочей партии, принятый на Втором съезде партии. ― В кн.: Второй очередной съезд Росс. соц.- дем. рабочей партии. Полный текст протоколов. Изд. ЦК. GenÌve, тип. партии, [1904], стр. 7―9. (РСДРП). ― 327.

"§r¨ng n¾c ¤-xten". ― «Дранг нах Остен». ― «Известия ВЦИК Советов Рабочих, Крестьянских, Казачьих и Красноарм. Депутатов и Моск. Совета Рабоч. и Красноарм. Депутатов», 1922, № 25 (1464), 2 февраля, стр. 1. Под общ. загл.: в Германии. ― 467.

"§êi sèng kinh tÕ", M¸t-xc¬-va. ― «Экономическая Жизнь», М. ― 138 - 141, 474, 478.


733

― 1921, № 188, 26 августа, стр. 1. ― 138.

― 1921, № 190, 28 августа, стр. 2. ― 138 - 140.

― 1921, № 252, 10 ноября, стр. 1. ― 393, 599.

Goãc-xki, B. VÒ nh÷ng ng−êi §a-nai biÕt mang l¹i nh÷ng mãn lêi. ― Горский. Б. О данайцах, дары приносящих. ― «Известия ВЦИК Советов Рабочих, Крестьянских, Казачьих и Красноарм. Депутатов и Моск. Совета Рабоч. и Красноарм. Депутатов», 1921, № 263 (1406), 23 ноября, стр. 2. ― 311.

G«-g«n, N. V. C©u chuyÖn vÒ cuéc xÝch mÝch gi÷a I-van I-va-n«-vÝch vµ I-van Ni-ki-ph«-r«-vÝch. ― Гоголь, Н. В. Повесть о том, как поссорился Иван Иванович с Иваном Никифоровичем. ― 496.

Gri-b«-ª-®èp, A. X. Khæ v× kh«n. ― Грибоедов, А. С. Горе от ума. ― 98.

Göi Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ tÊt c¶ ®¶ng viªn §¶ng x· héi chñ nghÜa ý. Göi tÊt c¶ nh÷ng ng−êi v« s¶n çch m¹ng ý. ― Центральному комитету и всем членам Итальянской социалистической партии. Всем революционным пролетариям Италии. ― «Коммунистический Интернационал», М. ― Пг., 1920, № 13, 28 сентября, стлб. 2605―2612. ― 19 - 20.

Göi §¶ng céng s¶n ý. Göi çc ®ång chÝ B«m-ba-tsi, Boãc-®i-ga, Te-ra-si-ni vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. ― Коммунистической партии Италии. Тт. Бомбаччи, Бордига, Террачини и др. ― «Коммунистический Интернационал», М.― Пг., 1921, № 16, 31 марта, стлб. 3807. ― 20 - 22.

HiÕn ph¸p (§¹o luËt c¬ b¶n) cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. ― Конституция (Основной закон) Российской Социалистической Федеративной Советской Республики. Опубликована в № 151 «Известий Всерос. Центр. Исп. Комитета» от 19 июля 1918 г. М., Гиз., 1919. 16 стр. (РСФСР). ― 410.

H«m tr−íc cuéc b·i c«ng. ― Накануне забастовки. ― «Правда», М., 1921, № 149, 10 июля, стр. 2, в отд.: Телеграммы. Под общ. загл.: В Германии. ― 69, 72, 556.

Héi nghÞ Giª-n¬ bÞ ho·n. Th«ng b¸o cña Bé d©n ñy ngo¹i giao. ― Отсрочка Генуэзской конференции. От Народного комиссариата по иностранным делам. ― «Известия ВЦИК Советов Рабочих, Крестьянских, Казачьих и Красноарм. Депутатов и Моск. Совета Ра-


боч. и Красноарм. Депутатов», 1922, № 45 (1484), 25 февраля, стр. 1, в отд.: К международной конференции. ― 504.

"Héi nh÷ng ng−êi tiªu dïng", M¸t-xc¬-va. ― «Союз Потребителей», М., 1921, № 25―26, 20 декабря, стр. 3―4. ― 596.

* KÕ ho¹ch ®iÖn khÝ hãa n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. B¸o ço cña ñy ban nhµ n−íc vÒ ®iÖn khÝ hãa n−íc Nga cho §¹i héi VIII çc X«-viÕt. ― План электрификации РСФСР. Доклад 8-му съезду Советов Государственной комиссии по электрификации России. М., Гостехиздат, 1920, 669 стр. разд. паг.; 14 л. схем и карт. (РСФСР. Научн.- техн. отд. ВСНХ). ― 10, 167, 346.

Khin-tsóc, L. Hîp t¸c x· tiªu dïng. (Bµn vÒ çc ®Ò c−¬ng b¸o ço). ― Хинчук, Л. Потребительская кооперация. (К тезисам по докладу). ― «Союз Потребителей», М., 1921, № 25―26, 20 декабря, стр. 3―4. ― 596.

Khu má ngo¹i « M¸t-xc¬-va håi th¸ng B¶y. ― Подмосковный бассейн в июле. ― «Экономическая Жизнь», М., 1921, № 188, 26 августа, стр. 1. Подпись: А. В. ― 138.

"Lao ®éng céng s¶n chñ nghÜa". ― «Коммунистический Труд», М., 1921, № 360, 9 июня, стр. 2―3. ― 13 - 14.

[Lª-nin, V. I.] [B¸o ço cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i vµ ®èi néi t¹i §¹i héi VIII çc X«-viÕt. Ngµy 22 th¸ng Ch¹p 1920]. ― [Ленин, В. И.] [Доклад ВЦИК и СНК о внешней и внутренней политике на VIII съезде Советов. 22 декабря 1920 г.]. ― В кн.: Восьмой Всероссийский съезд Советов рабочих, крестьянских, красноармейских и казачьих депутатов. Стеногр. отчет. (22―29 декабря 1920 года). М., Госиздат, 1921, стр. 8―32. (РСФСР). ― 167.

― B¸o ço cña ®ång chÝ Lª-nin [t¹i §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga ngµy 23 th¸ng Ch¹p 1921]. ― Доклад т. Ленина [на IX Всероссийском съезде Советов 23 декабря 1921 г.]. ― «IX Всероссийский съезде Советов. Стеногр. отчет», М., 1921, № 1, 23 декабря, стр. 3―26. ― 406, 409.

― B¸o ço vÒ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i vµ ®èi néi cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy t¹i phiªn häp cña X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t ngµy 12 th¸ng Ba 1919. ― Доклад о внешней и внутренней политике Совета Народных Комиссаров на заседании Петроградского Совета 12 марта 1919 г.


735

― xem Lª-nin, V. I. DiÔn v¨n cña ®ång chÝ Lª-nin t¹i phiªn häp cña X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t ngµy 12 th¸ng Ba.

[Lª-nin, V. I.] B¸o ço vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi t¹i Héi nghÞ VII tØnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va ngµy 29 th¸ng M−êi 1921.

― [Ленин, В. И.] Доклад о новой экономической политике на VII Московской губпартконференции 29 октября 1921 г. ― xem Lª-nin, V. I. DiÔn v¨n cña ®ång chÝ Lª-nin t¹i Héi nghÞ tØnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va.

― B¸o ço vÒ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt [t¹i phiªn häp cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga ngµy 29 th¸ng T− 1918]. ― Доклад об очередных задачах Советской власти [на заседании ВЦИК 29 апреля 1918 г.]. ― 196 - 197.

― [B¸o ço vÒ s¸ch l−îc cña §¶ng céng s¶n Nga t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n ngµy 5 th¸ng B¶y 1921]. ― [Доклад о тактике РКП на III конгрессе Коммунистического Интернационала 5 июля 1921 г. ]. ― «Бюллетень Третьего конгресса Коммунистического Интернационала», М., 1921, № 17, 14 июля, стр. 357―367. ― 539.

― Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn. VÒ viÖc trÌo lªn çc ngän nói cao, vÒ t¸c h¹i cña sù n¶n chÝ, vÒ lîi Ých cña th−¬ng nghiÖp, vÒ th¸i ®é ®èi víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch v. v.. Cuèi th¸ng Hai 1922. ― Заметки публициста. О восхождении на высокие горы, о вредеуныния, о пользе торговли, об отношении к меньшевикам и т. д. Конец февраля 1922 г. ― 520.

― ChØ thÞ cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng cho çc c¬ quan x«-viÕt ®Þa ph−¬ng. Dù th¶o. ― Наказ от СТО (Совета Труда и Обороны) местным советским учреждениям. Проект. [М., 1921]. 20 стр. Под загл.: Проект. Наказ от СТО (Совета Труда и Обороны) местным советским учреждениям. Без обл. и тит. л. ― 167.

― ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ nh÷ng nhiÖm vô cña çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ. B¸o ço t¹i §¹i héi II toµn Nga çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ ngµy 17 th¸ng M−êi 1921. ― Новая экономическая политика и задачи политпросветов. Доклад на II Всероссийском съезде политпросветов 17 октября 1921 г. ― xem Lª-nin, V. I. DiÔn v¨n cña ®ång chÝ Lª-nin vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ nh÷ng nhiÖm vô cña çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ.

― DiÔn v¨n cña ®ång chÝ Lª-nin t¹i Héi nghÞ tØnh ®¶ng bé M¸t-xc¬- va. Phiªn häp ngµy 29 th¸ng M−êi 1921. ― Речь тов. Ленина на Московской губпартконференции. Заседание 29 октября 1921 г. ―


«Правда», М., 1921, № 248, 3 ноября, стр. 2―4. ― 265, 266, 271, 272, 305, 306.

― DiÔn v¨n cña ®ång chÝ Lª-nin t¹i phiªn häp cña X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t ngµy 12 th¸ng Ba. ― Речь тов. Ленина в заседании Петроградского Совета 12 марта. ― «Северная Коммуна», Пг., 1919, № 58 (251), 14 марта, стр. 1. ― 304.

― DiÔn v¨n cña ®ång chÝ Lª-nin vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ nhiÖm vô cña çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ. ― Речь тов. Ленина о новой экономической политике и задачах политпросветов. ― «2-ой Всероссийский съезд политпосветов. Бюллетень съезда», М., 1921, № 2, 19 октября, стр. 1―3. ― 305, 306.

― DiÔn v¨n kÕt thóc cña ®ång chÝ Lª-nin [t¹i Héi nghÞ VII tØnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va. Ngµy 29 th¸ng M−êi 1921]. ― Заключительная речь тов. Ленина [на VII Московской губпартконференции, 29 октября 1921 г. ]. ― «Правда», М., 1921, № 249, 4 ноября, стр. 1. Под общ. загл.: Московская губпартконференция. ― 305, 306.

― [DiÔn v¨n vÒ vÊn ®Ò ý t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n. Ngµy 28 th¸ng S¸u 1921]. ― [Речь по итальянскому вопросу на III конгрессе Коммунистического Интернационала. 28 июня 1921 г.]. ― «Бюллетень Третьего конгресса Коммунистического Интернационала», М., 1921, № 8, 4 июля, стр. 165―168. ― 552 - 553.

― Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ nh÷ng nhiÖm vô cña ph¸i ®oµn X«-viÕt ë Giª-n¬. Ngµy 24 th¸ng Hai 1922. ― Проект постановления ЦК РКП (б) о задачах советской делегации в Генуе. 24 февраля 1922 г. ― 504 - 505.

― §Ò c−¬ng b¸o ço vÒ s¸ch l−îc cña §¶ng céng s¶n Nga [t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n]. Ngµy 13 th¸ng S¸u 1921. ― Тезисы доклада о тактике РКП [на III конгрессе Коммунистического Интернационала]. 13 июня 1921 г. ― 41, 44, 50, 61, 591.

― §Ó kû niÖm lÇn thø t− cuéc Çch m¹ng th¸ng M−êi. Ngµy 14 th¸ng M−êi 1921. ― К четырехлетней годовщине Октябрьской революции. 14 октября 1921 г. ― 306.

― NhiÖm vô chñ yÕu cña thêi ®¹i chóng ta. ― Главная задача наших дней. М., «Прибой», 1918. 47 стр. Перед загл. авт.: Н. Ленин. ― 245 - 247, 248, 574.

― NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®−îc th«ng qua buæi s¸ng ngµy 22 th¸ng T−. ― Резолю-


737

ция Центрального Комитета РСДРП, принятая утром 22 апреля. ― «Правда», Пг., 1917, № 39, 6 мая (23 апреля), стр. 1. ― 71.

[Lª-nin, V. I.] NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®−îc th«ng qua ngµy 21 th¸ng T− 1917. ― [Ленин, В. И.] Резолюция Центрального Комитета Российской социал-демократической рабочей партии, принятая 21 апреля 1917 года. ― «Правда», Пг., 1917, № 38, 5 мая (22 апреля), стр. 1. ― 70, 555, 557.

* ― Nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt. ― Очередные задачи Советской власти. М., изд-во ВЦИК, 1918. 30 стр. Перед загл. авт.: Н. Ленин. ― 195 - 197, 198 - 199, 279, 574.

* ― [S¸u luËn ®Ò vÒ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt] ― [Шесть тезисов об очередных задачах Советской власти]. ― В кн.: Ленин, В. И. Очередные задачи Советской власти. М., изд-во ВЦИК, 1918, стр. 28―30, в предписании Президиума ВЦИК «Всем губернским, уездным, волостным Совдепам, всем, всем...». Перед загл. кн. авт.: Н. Ленин. ― 195 - 196, 198 - 199, 248.

― Thµnh tùu vµ khã kh¨n cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt. DiÔn v¨n ®äc t¹i cuéc mÝt-tinh ë Pª-tÐc-bua ngµy 13 th¸ng Ba 1919. ― Успехи и трудности Советской власти. Речь, сказанная на митинге в Петербурге 13 марта 1919 г. Пг., кн-во Петрогр. Совдепа, 1919. 32 стр. Перед загл. авт.: Н. Ленин. ― 304 - 305.

― Th− göi G. E. Di-n«-vi-Ðp. Ngµy 11 th¸ng S¸u 1921. ― Письмо Г. Е. Зиновьеву. 11 июня 1921 г. ― 15.

― VÒ bÖnh Êu trÜ "t¶ khuynh" vµ tÝnh tiÓu t− s¶n. ― О «левом» ребячестве и о мелкобуржуазности. ― В кн.: [Ленин, В. И.] Главная задача наших дней. М., «Прибой», 1918, стр. 11―47. Перед загл. кн. авт.: Н. Ленин. ― 245 - 247, 248.

― VÒ chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña n−íc Céng hßa. B¸o ço cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ngµy 23 th¸ng Ch¹p ― О внутренней и внешней политике Республики. Отчет ВЦИК и СНК 23 декабря ― xem Lª-nin, V. I. B¸o ço cña ®ång chÝ Lª-nin t¹i §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga ngµy 23 th¸ng Ch¹p 1921.

― VÒ kÕ ho¹ch kinh tÕ thèng nhÊt. ― Об едином хозяйственном плане. ― «Правда», М., 1921, № 39, 22 февраля, стр. 1. Подпись: Н. Ленин. ― 167.


― VÒ nhiÖm vô cña Bé d©n ñy t− ph¸p trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Th− göi §. I. Cuèc-xki. [Ngµy 20 th¸ng Hai 1922]. ― О задачах Наркомюста в условиях новой экономической политики. Письмо Д. И. Курскому. [20 февраля 1922 г.]. ― 491, 506.

― VÒ nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n trong cuéc çch m¹ng hiÖn nay. ― О задачах пролетариата в данной революции. ― «Правда», Пг., 1917, № 26, 7 апреля, стр. 1―2. Подпись: Н. Ленин. ― 70.

― VÒ t¸c dông cña vµng hiÖn nay vµ sau khi chñ nghÜa x· héi hoµn toµn th¾ng lîi. Ngµy 5 th¸ng M−êi mét 1921. ― О значении золота теперь и после полной победы социализма. 5 ноября 1921 г. ― 306.

― VÒ thuÕ l−¬ng thùc. (ý nghÜa chÝnh trÞ míi vµ ®iÒu kiÖn cña nã). ― О продовольственном налоге. (Значение новой политики и ее условия). М., Госиздат, 1921. 32 стр. (РСФСР). Перед загл. авт.: Н. Ленин. ― 41.

― VÒ t×nh tr¹ng hai chÝnh quyÒn song song tån t¹i. ― О двоевластии. ― «Правда», Пг., 1917, № 28, 9 апреля, стр. 2. Подпись: Н. Ленин. На газ. ошибочно указан № 58. ― 70.

― VÒ viÖc tæ chøc l¹i c«ng t¸c cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy. Nh÷ng th− göi A. §. Txi-u-ru-pa. Ngµy 24 th¸ng Giªng - 27 th¸ng Hai 1922. ― О перестройке работы СНК, СТО и Молого СНК. Письма А. Д. Цюрупе. 24 января ― 27 февраля 1922 г. ― 406.

Lª-nin, V. I. vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. Chñ nghÜa M¸c vµ chñ nghÜa thñ tiªu. TËp çc bµi b¸o vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña phong trµo c«ng nh©n hiÖn nay. ― Ленин В. И. и др. Марксизм и ликвидаторство. Сборник статей об основных вопросах современного рабочего движения. Ч. II. Спб., изд. «Прибой», 1914. IV, 214 стр. Перед загл. авт.: Г. Зиновьев, В. Ильин, Ю. Каменев. ― 329.

Lª-vy, V. L. VÒ kÕt qu¶ §¹i héi VIII toµn Nga çc çn bé kü thuËt ®iÖn. ― Леви, В. Л. К итогам 8-го Всероссийского электротехнического съезда. ― «Экономическая Жизнь», М., 1921, № 252, 10 ноября, стр. 1. ― 393, 599.

Lêi mêi n−íc Nga x«-viÕt tham dù Héi nghÞ Giª-n¬. Th«ng b¸o cña Bé d©n ñy ngo¹i giao. ― Приглашение Советской России на


739

Генуэзскую конференцию. От Народного комиссариата по иностранным делам. ― «Известия ВЦИК Советов Рабочих, Крестьянских, Казачьих и Красноарм. Депутатов и Моск. Совета Рабоч. и Красноарм. Депутатов», 1922, № 15 (1454), 21 января, стр. 1. ― 454, 481.

LuËn c−¬ng vÒ c«ng t¸c x©y dùng vÒ mÆt tæ chøc cña çc ®¶ng céng s¶n, vÒ ph−¬ng ph¸p vµ néi dung c«ng t¸c cña çc ®¶ng nµy. §−îc th«ng qua t¹i phiªn häp thø 24 [§¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n] ngµy 12 th¸ng B¶y 1921. ― Тезисы об организационном строительстве коммунистических партий, о методах и содержании их работы. Приняты на 24 заседании [III конгресса Коммунистического Интернационала] 12 июля 1921 г. ― В кн.: Тезисы и резолюции III конгресса Коммунистического Интернационала. М., 1921, стр. 35―54. ― 104, 116, 119.

LuËn c−¬ng vÒ vÊn ®Ò s¸ch l−îc. ― Тезисы по вопросу о тактике. М., 1921. 19 стр. ― 27 - 40, 66, 72, 117, 547, 552.

LuËn c−¬ng vÒ vÊn ®Ò s¸ch l−îc. §−îc th«ng qua t¹i phiªn häp thø 24 [§¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n] ngµy 12 th¸ng B¶y 1921. ― Тезисы по вопросу о тактике. Приняты на 24 заседании [III конгресса Коммунистического Интернационала] 12-го июля 1921 г. ― В кн.: Тезисы и резолюции III конгресса Коммунистического Интернационала. М., 1921, стр. 15―32. ― 116, 118.

M¸c, C. T− b¶n. Phª ph¸n kinh tÕ chÝnh trÞ häc, t. III, ph. 1 - 2. N¨m 1894. ― Маркс, К. Капитал. Критика политической экономии, т. III, ч. 1―2, 1894 г. ― 343.

Mi-a-xni-cèp, G. I. Göi Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b«n-sª-vÝch) Nga. B¸o ço. ― Мясников Г. И. В Центральный Комитет РКП (большевиков). Докладная записка. ― В кн.: «Дискуссионный материал» (тезисы тов. Мясникова, письмо тов. Ленина, ответ ему, постановление Организ. бюро Цека и резолюция мотовилихинцев). Только для членов партии. М., 1921, стр. 3―15. ― 95 - 101.

― Nh÷ng vÊn ®Ò hãc bóa. ― Больные вопросы. ― Там же, стр. 15―26. ― 95 - 101.

"Nhµ kinh tÕ", Pª-t¬-r«-gr¸t. ― «Экономист», Пг., 1922, № 1, стр. 77―107. ― 611.


[NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n vÒ viÖc khai trõ P. Lª-vy]. ― [Резолюция Исполнительного комитета Коммунистического Интернационала об исключении П. Леви]. ― «Коммунистический Интернационал», Пг., 1921, № 17, 7 июня, стлб. 4297, в отд.: Деятельность Коммунистического Интернационала. Под общ. загл.: Из протоколов Исполкома. Заседание 29 апреля 1921 года. ― 35, 108, 113.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n vÒ viÖc thõa nhËn §¶ng céng s¶n ý lµ mét ph©n ban duy nhÊt cña Quèc tÕ céng s¶n ë ý ― Резолюция Исполнительного комитета Коммунистического Интернационала о признании Коммунистической партии Италии единственной секцией Коммунистического Интернационала в Италии ― xem §¶ng céng s¶n ý.

NghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng toµn Nga çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n, binh sÜ, n«ng d©n vµ C«-d¾c, ®−îc th«ng qua t¹i phiªn häp ngµy 29 th¸ng T− 1918, sau khi th¶o luËn b¶n b¸o ço cña ®ång chÝ Lª-nin "VÒ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt". ― Резолюция Всероссийского Центрального Исполнительного Комитета рабоч., солдат., крест. и казач. депутатов, принятая в заседании от 29-го апреля 1918 года, по докладу тов. Ленина «Об очередных задачах Советской власти». ― В кн.: Ленин, В. И. Очередные задачи Советской власти. М., изд-во ВЦИК, 1918, стр. 27. Перед загл. кн. авт.: Н. Ленин. ― 195 - 197, 199, 248.

NghÞ quyÕt cña X«-viÕt tèi cao. ― Резолюция Верховного совета. ― «Известия ВЦИК Советов Рабочих, Крестьянских, Казачьих и Красноарм. Депутатов и Моск. Совета Рабоч. и Красноарм. Депутатов», 1922, № 6 (1445), 10 января, стр. 1. Под общ. загл.: К признанию Советской России. ― 454, 481, 498.

NghÞ quyÕt vÒ b¶n b¸o ço cña Ban chÊp hµnh. §−îc th«ng qua t¹i phiªn häp thø 9 [cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n] ngµy 29 th¸ng S¸u 1921. ― Резолюция к отчету Исполнительного комитета. Принята на 9 заседании [III конгресса Коммунистического Интернационала] 29 июня 1921 г. ― В кн.: Тезисы и резолюции III конгресса Коммунистического Интернационала. М., 1921, стр. 33―34. ― 20, 23.

NghÞ quyÕt vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ, [®−îc th«ng qua t¹i Héi nghÞ X toµn Nga §¶ng céng s¶n (b) Nga. 1921]. ― Резолюция об экономической политике, [принятая на Х Всероссийской конференции РКП (б).


741

1921 г.]. ― «Известия ЦК РКП(б)», М., 1921, № 32, 6 августа, стр. 6―7. Под общ. загл.: Резолюции и материалы майской партийной конференции. ― 582.

NghÞ quyÕt vÒ nh÷ng sù biÕn th¸ng Ba vµ vÒ vÊn ®Ò §¶ng céng s¶n thèng nhÊt §øc. §−îc th«ng qua t¹i phiªn häp thø 21 [§¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n] ngµy 9 th¸ng B¶y 1921. ― Резолюция о мартовских событиях и по вопросу о ОКПГ. Принята на 21 заседании [III конгресса Коммунистического Интернационала] 9-го июля 1921 г. ― В кн.: Тезисы и резолюции III конгресса Коммунистического Интернационала. М., 1921, стр. 57. ― 108 - 110.

NghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò tæ chøc Quèc tÕ. §−îc th«ng qua t¹i phiªn häp thø 24 [cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n] ngµy 12 th¸ng B¶y 1921 ― Резолюция по вопросу об организации Интернационала. Принята на 24 заседании [III конгресса Коммунистического Интернационала] 12-го июля 1921 г. ― В кн.: Тезисы и резолюции III конгресса Коммунистического Интернационала. М., 1921, стр. 55―56. ― 115 - 116.

NghÞ quyÕt vÒ viÖc tæ chøc vµ vÒ c«ng t¸c cña ®¶ng, ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi III ― Резолюция об организации и работе партии, принятая III конгрессом ― xem Nh÷ng ®Ò c−¬ng vÒ c«ng t¸c x©y dùng vÒ mÆt tæ chøc cña çc ®¶ng céng s¶n, vÒ ph−¬ng ph¸p vµ néi dung c«ng t¸c cña çc ®¶ng nµy.

Nh÷ng c«ng tr×nh b¸o ço t¹i §¹i héi VIII toµn Nga çc çn bé kü thuËt ®iÖn ë M¸t-xc¬-va, ngµy 1 - 10 th¸ng M−êi 1921. Thiªn 1 - 2. ― Труды 8 Всероссийского электротехнического съезда в Москве 1―10 октября 1921 года. Вып. 1―2. М., Гос. общеплан. комис. 1921. 2 т. ― 388, 599.

Nh÷ng ®iÒu kiÖn Can-n¬ ― Каннские условия ― xem NghÞ quyÕt cña X«-viÕt tèi cao.

Nh÷ng ng−êi øng cö vµo chÝnh quyÒn. [X· luËn]. ― Кандидаты на власть. [Передовая]. ― «Последние Новости», Париж, 1921, № 273, 11 марта, стр. 1. ― 13, 63.

Quèc tÕ ca. ― Интернационал. ― 205.

"Quèc tÕ céng s¶n", M¸t-xc¬-va - Pª-t¬-r«-gr¸t. ― «Коммунистический Интернационал». М.― Пг. ― 17.

― 1920, № 13, 28 сентября, стлб. 2387―2392, 2605―2612. ― 19 - 20, 115.


― 1921, № 16, 31 марта, стлб. 3807. ― 20, 22.

― 1921, № 17, 7 июня, стлб. 4297. ― 34, 108, 113.

Quy chÕ vÒ ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc. [Ngµy 22 th¸ng Hai 1921]. ― Положение о Государственной общеплановой комиссии [22 февраля 1921 г.]. ― «Собрание Узаконений и Распоряжений Рабочего и Крестьянского Правительства», М., 1921, № 17, 16 марта, стр. 102―103. ― 80.

[QuyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ c¸c tæ chøc V¨n hãa v« s¶n. Ngµy 22 th¸ng M−êi mét 1921]. ― [Постановление Политбюро ЦК РКП(б) о Пролеткультах. 22 ноября 1921 г.]. ― «Известия ЦК РКП(б)», М., 1921, № 36, 15 декабря, стр. 4, в ст.: Отчет Центрального Комитета РКП. За октябрь ― ноябрь 1921 г. ― 330.

QuyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ viÖc thi hµnh chÕ ®é nghÜa vô lao ®éng vµ søc kÐo trong c«ng t¸c thu mua vµ vËn chuyÓn gç. Ngµy 2 th¸ng Ch¹p 1921. ― Постановление Совета Труда и Обороны о порядке осуществления трудгужналога для заготовки и вывозки дров. 2 декабря 1921 г. ― «Известия ВЦИК Советов Рабочих, Крестьянских, Казачьих и Красноарм. Депутатов и Моск. Совета Рабоч. и Красноарм. Депутатов», 1921, № 278 (1421), 10 декабря, стр. 2, в отд.: Действия и распоряжения правительства. ― 407, 409.

Ra-®Õch, C. M¸c-x¬ H«n-tx¬. ― Радек, К. Макс Гельц. ― «Правда», М., 1921, № 139, 29 июня, стр. 1; № 140, 30 июня, стр. 1. ― 33 - 34.

S¾c lÖnh [cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy] vÒ viÖc nhµ n−íc thi hµnh ®éc quyÒn tuyªn bè. ― Декрет [СНК] о введении государственной монополии на объявления. ― «Газета Временного Рабочего и Крестьянского Правительства», П., 1917, № 6, 8 (21) ноября, стр. 1, в отд.: Действия правительства. ― 248 - 253.

S¾c lÖnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ viÖc thµnh lËp ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga vÒ c«ng t¸c xãa n¹n mï ch÷. [Ngµy 19 th¸ng B¶y 1920]. ― Декрет Совета Народных Комиссаров об учреждении Всероссийской Чрезвычайной комиссии по ликвидации безграмотности. [19 июля 1920 г.]. ― «Известия ВЦИК Советов Рабочих, Крестьянских, Казачьих и Красноарм. Депутатов и Моск. Совета Рабоч. и Красноарм. Депутатов», 1920, № 162 (1009), 24 июля, стр. 2, в отд.: Действия и распоряжения правительства, ― 211, 567.


743

S¾c lÖnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ viÖc thùc hiÖn chÕ ®é nghÜa vô lao ®éng vµ nghÜa vô søc kÐo ®Þnh kú theo nguyªn t¾c thuÕ lao ®éng vµ søc kÐo. Ngµy 22 th¸ng M−êi mét 1921. ― Декрет Совета Народных Комиссаров об осуществлении периодических трудгужевых повинностей на началах трудгужевого налога. 22 ноября 1921 г. ― «Известия ВЦИК Советов Рабочих, Крестьянских, Казачьих и Красноарм. Депутатов и Моск. Совета Рабоч. и Красноарм. Депутатов», 1921, № 269 (1412), 30 ноября, стр. 3, в отд.: Действия и распоряжения правительства. ― 407, 408.

"Sù nghiÖp hîp t¸c x·", M¸t-xc¬-va. ― «Кооперативное дело», М. ― 474, 477.

"Sù thËt", Pª-t¬-r«-gr¸t ― M¸t-xc¬-va. ― «Правда», Пг. ― М. ― 100, 431, 463.

"Sù thËt", Pª-t¬-r«-gr¸t. ― «Правда», Пг., 1917, № 26, 7 апреля, стр. 1―2. ― 70.

― 1917, № 28, 9 апреля, стр. 2. На газ. ошибочно указан № 58. ― 70.

― 1917, № 38, 5 мая (22 апреля), стр. 1. ― 70, 555, 557.

― 1917, № 39, 6 мая (23 апреля), стр. 1. ― 72.

― М., 1920, № 270, 1 декабря, стр. 1. ― 330.

― 1921, № 39, 22 февраля, стр. 1. ― 167.

― 1921, № 64, 25 марта, стр. 1. ― 13.

― 1921, № 139, 29 июня, стр. 1; № 140, 30 июня, стр. 1. ― 33.

― 1921, № 149, 10 июля, стр. 2. ― 69, 72, 556.

― 1921, № 248, 3 ноября, стр. 2―4. ― 265, 266, 271 - 272, 305 - 306.

― 1921, № 249, 4 ноября, стр. 1. ― 265 - 272, 305, 306.

― 1921, № 263, 22 ноября, стр. 1―2. ― 330.

― 1922, № 2, 3 января, стр. 4. ― 428, 434.

― 1922, № 20, 27 января, стр. 1. ― 456.

― 1922, 26, 3 февраля, стр. 2. ― 463.


"Th«ng b¸o", M¸t-xc¬-va. ― «Писток объявлений», М. ― 249.

Th«ng b¸o cña Bé d©n ñy ngo¹i giao. ― От народного комиссариата по иностранным делам. ― «Известия ВЦИК Советов Рабочих, Крестьянских, Казачьих и Красноарм. Депутатов и Моск. Совета Рабоч. и Красноарм. Депутатов», 1922, № 47 (1486), 28 февраля, стр. 1. Под общ. загл.: К общей мирной конференции. ― 504.

"Tin giê chãt", Pa-ri. ― «Последние Новости», Париж. ― 13.

― 1921, № 273, 11 марта, стр. 1. ― 13, 64.

― 1921, № 318, 3 мая, стр. 1. ― 13.

"Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga", M¸t-xc¬-va. ― «Известия ЦК РКП(б)», М., 1921, № 32, 6 августа, стр. 6―7. ― 582.

― 1921, № 36, 15 декабря, стр. 4. ― 330 - 331.

"Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng toµn Nga çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n, n«ng d©n, C«-d¾c vµ Hång qu©n vµ X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ Hång qu©n M¸t-xc¬-va". ― «Известия ВЦИК Советов Рабочих, Крестьянских, Казачьих и Красноарм. Депутатов и Моск. Совета Рабоч. и Красноарм. Депутатов». ― 433 - 434, 463 - 464.

― 1920, № 162 (1009), 24 июля, стр. 2. ― 211, 567.

― 1921, № 243 (1386), 29 октября, стр. 1. ― 373.

― 1921, № 263 (1406), 23 ноября, стр. 2. ― 311.

― 1921, № 269 (1412), 30 ноября, стр. 3. ― 407, 408.

― 1921, № 278 (1421), 10 декабря, стр. 2. ― 407, 408.

― 1921, № 281 (1424), 14 декабря, стр. 3. ― 407, 408.

― 1921, № 283 (1426), 16 декабря, стр. 1. ― 361 - 362.

― 1921, № 285 (1428), 18 декабря, стр. 2. ― 361 - 362.

― 1922, № 6 (1445), 10 января, стр. 1. ― 454, 481 - 482, 498.


745

― 1922, № 15 (1454), 21 января, стр. 1. ― 454, 481 - 482.

― 1922, № 25 (1464), 2 февраля, стр. 1. ― 467.

― 1922, № 26 (1465), 3 февраля, стр. 1. ― 463.

― 1922, № 45 (1484), 25 февраля, стр. 1. ― 504.

― 1922, № 47 (1486), 28 февраля, стр. 1. ― 504.

TiÒn bá vµo canh b¹c! ― Денежки на кон! ― «Известия ВЦИК Советов Рабочих, Крестьянских, Казачьих и Красноарм. Депутатов и Моск. Совета Рабоч. и Красноарм. Депутатов», 1921, № 285 (1428), 18 декабря, стр. 2. Под общ. загл.: Вашингтонская конференция. ― 361 - 362.

T×nh h×nh thÕ giíi vµ nh÷ng nhiÖm vô cña chóng ta. [NghÞ quyÕt ®· ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n ngµy 4 th¸ng B¶y 1921]. ― Мировое положение и наши задачи. [Резолюция, принятая на III конгрессе Коммунистического Интернационала 4 июля 1921 г.]. ― В кн.: Тезисы и резолюции III конгресса Коммунистического Интернационала. М., 1921, стр. 3―14. ― 41.

* T«-®oãc-xki, A. Mét n¨m tay sóng tay cµy. ― Тодорский, А. Год ― с 7 ноября

винтовкой и плугом. 1917 1918. Весьегонск, Весьегон. 25 октября

уезд. испол. ком-т, 1918, 79 стр. ― 610, 613 - 614.

Tæng b·i c«ng. ― Всеобщая забастовка. ― «Правда», М., 1921, № 149, 10 июля, стр. 2, в отд.: Телеграммы. Под общ. загл.: Во Франции ― 69, 71, 556.

Tæng b·i c«ng ― trong tr−êng hîp chiÕn tranh. ― Всеобщая забастовка ― в случае войны. Ганновер. 31 января. (Радио). ― «Известия ВЦИК Советов Рабочих, Крестьянских, Казачьих и Красноарм. Депутатов и Моск. Совета Рабоч. и Красноарм. Депутатов», 1922, № 26 (1465), 3 февраля, стр. 1, в отд.: За границей. Под общим загл.: Италия. ― 463 - 464.

Tuyªn bè vÒ viÖc thõa nhËn çc mãn nî. Bé d©n ñy ngo¹i giao. B¶n dÞch c«ng hµm cña bé tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i giao göi chÝnh phñ çc n−íc Anh, Ph¸p, ý, NhËt-b¶n vµ Hîp chñng quèc B¾c Mü ngµy 28 th¸ng M−êi 1921. ― Декларация о признании долгов. От Народного комиссариата по иностранным делам. Перевод ноты народ-


ного комиссара по иностранным делам, адресованной 28-го октября 1921 г. правительствам Великобритании, Франции, Италии, Японии и Соединенным Штатам Северной Америки. ― «Известия ВЦИК Советов Рабочих, Крестьянских, Казачьих и Красноарм. Депутатов и Моск. Совета Рабоч. и Красноарм. Депутатов», 1921, № 243 (1386), 29 октября, стр. 1. ― 373.

"TruyÒn tin cña ChÝnh phñ l©m thêi". Pª-t¬-r«-gr¸t. ― «Вестник Временного Правительства», Пг., 1917, № 35 (81), 20 апреля (3 мая), стр. 2. ― 70 - 71.

Tuyªn ng«n Ba-l¬ ― Базельский манифест ― xem Manifest der Internationale zur gegewärtigen Lage.

U-xt¬-ri-a-lèp, N. V. Patriotica. ― Устрялов, Н. В. Рatriotica. ― В кн.: Смена вех. Сборник статей: Ю. В. Ключникова, Н. В. Устрялова и др. Июль 1921 г. Прага, тип. «Политика», 1921, стр. 52―71. ― 511.

Vai trß vµ nhiÖm vô c«ng t¸c v¨n hãa cña c«ng ®oµn. [NghÞ quyÕt ®−îc th«ng qua t¹i Héi nghÞ I toµn Nga vÒ c«ng t¸c v¨n hãa - gi¸o dôc cña c«ng ®oµn. Ngµy 1 th¸ng M−êi 1921]. ― Роль и задачи культработы союзов. [Резолюция, принятая на I Всероссийской конференции по культурно-просветительной работе профсоюзов. 1 октября 1921 г.]. ― «Бюллетень 1-й Всероссийской конференции по культурно-просветительной работе профсоюзов», М., 1921, № 5, 5 октября, стр. 1―2. ― 296.

VËn t¶i. ― Транспорт. ― «Экономическая Жизнь», М., 1921, № 190, 28 августа, стр. 2. ― 138 - 140.

VÒ çc tæ chøc V¨n hãa v« s¶n. Th− cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Nga. ― О Пролеткультах. Письмо ЦК РКП. ― «Правда», М., 1920, № 270, 1 декабря, стр. 1. ― 330.

VÒ Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ vµ nh÷ng nhiÖm vô tuyªn truyÒn cæ ®éng cña ®¶ng. [NghÞ quyÕt ®· ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi X §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 15 th¸ng Ba 1921]. ― О Главполитпросвете и агитационно-пропагандистских задачах партии. [Резолюция, принятая на Х съезде РКП(б) 15 марта 1921 г.]. ― В кн.: Десятый съезд Российской Коммунистической партии. Стеногр. отчет. (8―16 марта 1921 г.). М., Госиздат, 1921, стр. 320―322. ― 296.


747

VÒ viÖc x©y dùng quü xuÊt khÈu. [NghÞ quyÕt ®· ®−îc th«ng qua t¹i kú häp thø 4 cña héi ®ång Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng ngµy 20 th¸ng M−êi mét 1921]. ― О создании экспортного фонда. [Резолюция, принятая на 4-й сессии совета Центросоюза 20 ноября 1921 г.]. ― В кн.: IV сессия совета Центросоюза. (Стеногр. отчет). [М., 1921], стр. 186. Под общ. загл.: Резолюции 4-ой сессии совета Центросоюза. ― 587.

VÒ vô tù tö cña kü s− ¤n-®en-boãc-ghe. ― К самоубийству инженера Ольденборгера. ― «Правда», М., 1922, № 2, 3 января, стр. 4, в отд.: Хроника. ― 374, 433.

Vò trang nh©n d©n lµ ®¶m b¶o cho nh©n d©n chiÕn th¾ng. ― Вооружение народа ― залог его победы. ― «Правда», М., 1921, № 149, 10 июля, стр. 2, в отд.: Телеграммы. Под общ. загл.: В Италии. ― 69, 71 - 72, 556.

Xan-t−-cèp - Sª-®rin, M. E. Çc ngµi ë Ta-sken. ― Салтыков-Щедрин, М. Е. Господа ташкентцы. ― 441.

"Xmª-na Vª-kh¬", Pa-ri. ― «Смена Вех», Париж, 1922, № 13, 21 января, стр. 1―8. ― 465.

X«-r«-kin, P. A. ¶nh h−ëng cña chiÕn tranh ®Õn thµnh phÇn d©n c−, ®Æc tÝnh vµ tæ chøc x· héi cña nã. ― Сорокин, П. А. Влияние войны на состав населения, его свойства и общественную организацию. ― «Экономист», Пг., 1922, № 1, стр. 77―107. ― 611.

*Abänderungsvorschläge der deutschen, österreichischen und italienischen Delegation zu den von der russischen Delegation vorgelegten Thesen über die Naktik. ― "Moskau", 1921, Nr. 30, 1. Juli, S. 4. ― 27 - 39, 116.

Amendements proposÐs par les dÐlÐgations allemande, autrichienne et italienne aux thÌses de la dÐlÐgation Russe sur la tactique. ― "Moscou", 1921, N 33, 5 juillet, p. 4. ― 116.

"Avanti!", Milano, 1920, N. 244, 12 ottobre, p. 1 ― 2. ― 20.

Ballod, K. Der Zukunftstaat. Produktion und Konsum im Sozialstaat. 2. vollst. umgearb. Aufl. Stuttgart, Dietz, 1919. 240 S. ― 61.


Clausewitz, K. Hinterlassene Werke über Krieg und Kriegführung. Bd. 1, T. 1. Vom Kriege. Berlin, Dümmler, 1832. XXVIII, 371. S. ― 73, 556, 565, 576, 580.

Compere-Morel. La question agraire et le socialisme en France. Paris, RiviÌre, 1912. 455 p. ― 345 - 346.

Il Congresso socialista di Reggio Emilia. Vigorosa affermazione dei "centristi" contro il massimalismo. ― "Corriera della Sera", Milano, 1920, N. 245, 12 ottobre, p. 1―2. Ký tªn: C. S. ― 19.

Il Convegno di Reggio Emilia. La concentrazione socialista in cerca di un programma. ― "Avanti!", Milano. 1920, N. 244, 12 Ottobre, p. 1 ― 2. ― 19.

"Corriera della Sera", Milano. ― 20.

― 1920, N. 244, 11 ottobre, p. 1. ― 20.

― 1920, N. 245, 12 ottobre, p. 1―2. ― 20.

Il XVII Congresso del Partito socialista italiano... [NghÞ quyÕt vÒ th¸i ®é ®èi víi Quèc tÕ III, ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi XVII §¶ng x· héi chñ nghÜa ý]. ― Trong cuèn: Resoconto stenografico del XVII Congresso Nationale del Partito Socialista Italiano. Livorno 15―16―17―18―19―20 gennaio 1921. Roma, 1921, p. 294―295. (Direzione del Partito Sozialista Italiano). ― 519 - 520.

* Engels, F. Politisches Vermächtnis. Aus unveröffentlichten Briefen. Miteinem Bild. Hrsg. vom Exekutivkomitee der Kommunischen Jugend internationale. Berlin, Jugendinternationale, 1920. 30 S. (Internationale Jugendbibliothek. Nr. 12). ― 13 - 14.

[Die Erklärung der Redaktion der Zeitschrift "Unser Weg "(Sowjet)"]. ― "Unser Weg (Sowjet)", Berlin, 1921, Hft. 6, 15. Juli, S. 165. ― 113 - 114,

Frossard, L.-O. Les CongrÌs de Moscou. ― "L'Internationale", Paris, 1921. N 61, 8 juin, p. 1. ― 21, 547, 552.

Guesde, J. En garde! Contre les Contrefaçons, les Mirages et la Fausse Monnaie des RÐformes bourgeoises. PolÐmiques. Paris, Fouff, 1911. 477 p. ― 342 - 343.

"L'Internationale", Paris, 1921, N 61, 8 juin, p. 1. ― 21, 548, 552.

Keynes, J. M. The Economic Consequences of the Peace. London, Macmillan, 1920, VII, 279 p. ― 361 - 362, 458.


749

* Der Kongreß der tschechischen Linken. Der Beitritt zur Dritten Internationale mit 562 gegen 7 Stimmen beschlossen. ― Ein Referat Smerals gegen die Dritte Internationale. ― "Vorwärts", Reichenberg, 1921, Nr. 114, 17. Mai. Abendsausgabe. Beilage zu Nr. 114, S. 1 ― 4. ― 54, 66.

Lansing, R. The Peace Negotiations. A personal Narrative. With Illustrations. Boston and New York, Mifflin, 1921. 328 p. ― 458.

LÐnine, V. I. L'impôt alimentaire. (La nouvelle politique, sa nature et sesconditions). Pg., Internationale Communiste, 1921. 56 p. Tªn t¸c gi¶ ë tr−íc ®Çu ®Ò: N. LÐnine. ― 41.

* ― Die Naturalsteuer. (Die Bedeutung der neuen Politik und ihre Vorbedingungen). M., Kommunistische Internationale, 1921. 37 S. Tªn t¸c gi¶ ë tr−íc ®Çu ®Ò: N. Lenin. ― 41.

* Levi, P. Unser Weg. Wider den Putschismus. Mit einem Artikel von K. Radek als Anhang. Berlin, Seehof, 1921. 56 S. ― 111.

* ― Was ist das Verbrechen? Die Märzaktion oder die Kritik daran? Rede auf der Sitzung des Zentralausschusses der VKPD am 4. Mai 1921. Berlin, Seehof, 1921. 45 S. ― 111 - 112.

Lysis. Contre l'Oligarchie financiÌre en France. PrÐp. de J. Finot. 5-me ed. Paris. "La Revue", 1908. XI, 260 p. ― 347.

Manifest der Internationale zur gegenwärtigen Lage, [angenommen auf dem Außerordentlichen Internationalen Sozialistenkongreβ zu Basel]. ― In.: Außerordentlicher Internationaler Sozialistenkongreß zu Basel am 24. und 25. November 1912. Berlin, Buchh. "Vorwärts", 1912, S. 23―27. 107, 187, 462, 463, 513.

"Moskau". B»ng tiÕng §øc, Ph¸p, Anh. ― 116.

* "Moskau", 1921, Nr. 30, 1. Juli, S. 4. ― 27 - 40, 116.

"Moscou", 1921, N 33, 5 juillet, p. 4. ― 116.

Offener Brief [der Zentrale der Vereinigten Kommunistischen Partei Deutschlands]. ― "Die Rote Fanhe", Berlin, 1921, Nr. 11, 8. Januar. Morgenausgabe, S. 1. ― 30, 535, 551.


La participation du gouvernement soviÐtique reste subordonnÐe aux garanties que la France a toujours rÐclamÐes. ― "Le Petit Parisien", 1922, N 16385, 8 janvier, p. 1. D−íi ®Çu ®Ò chung: La confÐrence dÐcidÐe µ Cannes pour la reconstitution de l'Europe se tiendra µ Gªnes dans la premiÌre quinzaine de mars. ― 459.

Parvus. Der wirtschaftliche Rettungsweg. Berlin, Verl. für Sozialwissenschaft, 1921. 39 S. ― 467.

"Le Petit Parisien", 1922, N. 16385, 8 janvier, p. 1. ― 459.

Le programme agricole du Parti. [1894]. ― "Le Socialiste", Paris, 1894, N 205, 22 septembre, p. 2. D−íi ®Çu ®Ò chung: 12e CongrÌs national du Parti ouvrier. ― 344.

La question agraire. "La Voix Paysanne", Paris, 1921, N 95, 19 novembre. ― 339 - 347.

Radek, K. Der 3. Weltkongreβ über die Märzaktion und die weitere Taktik. ― "Die Rote Fahne", Berlin, 1921, Nr. 317, 14. Juli. Morgenausgabe, S. 1―2; Nr. 319, 15. Juli. Morgenausgabe, Beilage, S. 1. ― 110 - 111.

"Die Rote Fahne", Berlin. ― 110, 547.

― 1921, Nr. 11, 8. Januar. Morgenausgabe, S. 1. ― 29, 535, 551.

― 1921, Nr. 317, 14. Juli. Morgenausgabe, S. 1―2; Nr. 319. 15. Juli. Morgenausgabe, Beilage, S. 1. ― 109 - 111.

* Smeral. B. Pravda o SovetovÐm Rusku. Praha, 1920. 270 s. ― 539.

"Le Socialiste", Paris, 1894, N 205, 22 septembre, p. 2. ― 344.

"La Stampa", Turin. ― 19.

* Thesen zur Tagesordnung des Dritten Weltkongresses der Kommunistischen Internationale (Entwurf). Berlin, 1921. 30 S. (Als Manuskript gedruckt). ― 551.

"Unser Weg (Sowjet)", Berlin. ― 108, 114.

― 1921, Hft. 6, 15. Juli, S. 165. ― 113 - 114.


751

Vibrate dichiarazioni antibolsceviche al Congresso di Reggio Emilia. I discorsi di Turati, Modigliani e Dugoni. ― "Corriere della Sera", Milano, 1920, N. 244, 11 ottobre, p. 1. Ký tªn: C. S. ― 19.

"La Voix Paysanne", Paris, 1921, N 95, 19 novembre. ― 339 - 347.

"Vorwärts", Reichenberg. ― 66.

* ― 1921, Nr. 114, 17. Mai. Abendsausgabe. Beilgae zu Nr. 114. S. 1―4. ― 54, 66.

752

b¶n chØ dÉn tªn ng−êi

A

A-®«-r¸t-xki, V. V. (1878 - 1945) ― mét nhµ tuyªn truyÒn næi tiÕng chñ nghÜa M¸c, nhµ b¸c häc. §¶ng viªn ®¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1904; ë trong Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ca-dan cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. N¨m 1906 - 1907 vµ 1911 - 1917 sèng ë n−íc ngoµi, t¹i ®Êy ®· nhiÒu lÇn thi hµnh nh÷ng nhiÖm vô do V. I. Lª-nin giao phã. N¨m 1918 c«ng t¸c ë Bé d©n ñy gi¸o dôc. Tõ n¨m 1920 lµ côc phã Côc l−u tr÷ trung −¬ng, phã gi¸m ®èc ViÖn Lª-nin, sau ®ã lµ gi¸m ®èc ViÖn M¸c - ¡ng-ghen - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«, gi¸m ®èc ViÖn triÕt häc cña ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn-x«. ViÖn sÜ ViÖn hµn l©m céng s¶n chñ nghÜa, sau ®ã lµ viÖn sÜ ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn-x«. T¸c gi¶ cña mét sè t¸c phÈm vÒ çc vÊn ®Ò lÞch sö cña chñ nghÜa M¸c. Tham gia tÝch cùc vµo viÖc chuÈn bÞ vµ xuÊt b¶n çc Toµn tËp cña C. M¸c, Ph. ¡ng-ghen vµ V. I. Lª-nin. ― 14.

A-khun-®èp, R. A. (1897 - 1938) ― çn bé ®¶ng vµ x«-viÕt næi tiÕng cña A-dÐc-bai-gian. §¶ng viªn ®¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1919. Sau th¾ng lîi cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt ë A-dÐc-bai-gian (1920) ― tr−ëng ban cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) A-dÐc-bai-gian, sau ®ã lµ bÝ th− ®¶ng ñy Ba-cu. Trong nh÷ng n¨m 1924 - 1930 ― bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) A-dÐc-bai-gian, bé tr−ëng Bé d©n ñy gi¸o dôc n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa x«-viÕt A-dÐc-bai-gian, bÝ th− Ban chÊp hµnh ®¶ng bé khu Da-çp-ca-d¬ cña §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. Nh÷ng n¨m cuèi ®êi lµm c«ng t¸c khoa häc. §· dÞch mét sè t¸c phÈm cña C. M¸c, Ph. ¡ng-ghen vµ V. I. Lª-nin ra tiÕng A-dÐc-bai-gian. ― 193.

A-va-nª-xèp, V. A. (1884 - 1930) ― nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc x«-viÕt, ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tõ n¨m 1903. Trong nh÷ng n¨m 1917 - 1919 lµ bÝ th− vµ ñy viªn §oµn chñ tÞch

B¶n chØ dÉn tªn ng−êi

753

Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga. N¨m 1919 - ®Çu n¨m 1920 lµ ñy viªn ban l·nh ®¹o cña Ban kiÓm tra nhµ n−íc. Tõ n¨m 1920 ®Õn n¨m 1924 ― thø tr−ëng Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng, ñy viªn ban l·nh ®¹o ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga, sau ®ã lµ thø tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng. Tõ n¨m 1925 ― ñy viªn §oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao. Tõ n¨m 1922 ®Õn n¨m 1927 ― ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt Liªn-x«. ― 229.

A-vÐc-tsen-c«, A. T. (1881 - 1925) ― nhµ v¨n trµo phóng Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ tªn b¹ch vÖ l−u vong. ― 368 - 370.

An-®rª-Ðp, A. A. (1895 - 1971) ― nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña §¶ng céng s¶n vµ Nhµ n−íc x«-viÕt. §¶ng viªn tõ n¨m 1914. Trong nh÷ng n¨m ®Çu cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt lµm c«ng t¸c l·nh ®¹o c«ng ®oµn, ®¶ng vµ nhµ n−íc ë U-ran vµ U-cra-i-na. Trong nh÷ng n¨m 1920 - 1922 ― th− ký cña Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga. T¹i §¹i héi IX, XI vµ t¹i tÊt c¶ çc ®¹i héi sau ®ã cña ®¶ng ®Òu ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Trong nh÷ng n¨m 1922 - 1927 lµ chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng c«ng ®oµn c«ng nh©n ®−êng s¾t, trong nh÷ng n¨m 1924 - 1925 ― bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, n¨m 1930 - 1931 ― chñ tÞch Ban kiÓm tra trung −¬ng thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«, n¨m 1931 - 1935 ― bé tr−ëng Bé d©n ñy giao th«ng, tõ n¨m 1932 ®Õn n¨m 1952 ― ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«, tõ n¨m 1935 ®Õn n¨m 1946 ― bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«, tõ n¨m 1939 ®Õn n¨m 1952 ― chñ tÞch ñy ban kiÓm tra cña ®¶ng trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«, tõ n¨m 1943 ®Õn n¨m 1946 ― bé tr−ëng Bé d©n ñy n«ng nghiÖp, tõ n¨m 1947 ®Õn n¨m 1953 ― phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng Liªn-x«, tõ n¨m 1957 ― chñ tÞch Héi h÷u nghÞ X« - Trung. ― 417, 560.

An-xki, A. O. (1892 - 1939) ― vµo ®¶ng b«n-sª-vÝch n¨m 1917. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm c«ng t¸c x«-viÕt ë V«-r«-ne-gi¬, LÝt-va vµ Bª-l«-ru-xi-a; vÒ sau phô tr¸ch Ban kiÓm kª - ph©n phèi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Tõ n¨m 1921 ®Õn n¨m 1927 thø tr−ëng Bé d©n ñy tµi chÝnh vµ ñy viªn ban l·nh ®¹o Bé d©n ñy tµi chÝnh n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga, vµ tiÕp ®ã lµ cña Liªn-x«; nh÷ng n¨m

B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 754

tiÕp theo lµm c«ng t¸c kinh tÕ. Tõ n¨m 1923 theo bän t¬-rèt-kÝt v× thÕ n¨m 1927 bÞ khai trõ khái ®¶ng, nh−ng do thõa nhËn sai lÇm cña m×nh nªn n¨m 1930 ®−îc phôc håi ®¶ng tÞch. N¨m 1933 v× lµ phÇn tö t¬-rèt-kÝt tÝch cùc nªn l¹i bÞ khai trõ khái ®¶ng. ― 146, 335.

¡

¡ng-ghen (Engels), Phri-®rÝch (1820 - 1895) ― mét trong nh÷ng nhµ s¸ng lËp ra chñ nghÜa céng s¶n khoa häc, l·nh tô vµ ng−êi thÇy cña giai cÊp v« s¶n quèc tÕ, ng−êi b¹n vµ b¹n chiÕn ®Êu cña C. M¸c (xem bµi cña V. I. Lª-nin "Phri-®rÝch ¡ng-ghen". Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 2, tr. 1 - 14). ― 13 - 14, 62, 275, 277, 343.

B

Ban-lèt (Ballod), Çc-l¬ (1864 - 1931) ― nhµ kinh tÕ häc t− s¶n. Tõ n¨m 1905 ― gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp BÐc-lanh, vµ tõ n¨m 1919 ®Õn n¨m 1931 ― gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp L¸t-vi-a, t¸c gi¶ cña mét sè t¸c phÈm vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ, trong ®ã cã quyÓn "Dez Zukunftsstaat" ("Nhµ n−íc cña t−¬ng lai"). ― 61.

Bau-¬ (Bauer), èt-t« (1882 - 1938) ― mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña çnh h÷u trong §¶ng d©n chñ - x· héi ¸o vµ Quèc tÕ II, nhµ t− t−ëng cña çi gäi lµ "chñ nghÜa M¸c cña ¸o". Cã th¸i ®é thï ®Þch víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1919 lµ bé tr−ëng Bé ngo¹i giao cña n−íc Céng hßa t− s¶n ¸o. Mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra Quèc tÕ II½ (1921), Quèc tÕ thèng nhÊt (1923) vµ çi gäi lµ Quèc tÕ c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa. Tham gia r¸o riÕt vµo viÖc ®µn ¸p phong trµo çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n ¸o. Trong çc hµnh ®éng chèng céng s¶n cña m×nh, y ®· cÊu kÕt víi chñ nghÜa ph¸t-xÝt, ñng hé viÖc tuyªn truyÒn cho chñ nghÜa §¹i §øc. ― 53.

BÐc-stanh (Bernstein), E-®u-a (1850 - 1932) ― thñ lÜnh çnh c¬ héi chñ nghÜa cùc ®oan trong §¶ng d©n chñ - x· héi §øc vµ Quèc tÕ II, nhµ lý luËn cña chñ nghÜa xÐt l¹i vµ chñ nghÜa c¶i l−¬ng. Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc thÕ giíi y ®øng trªn lËp tr−êng ph¸i gi÷a, dïng nh÷ng lêi lÏ vÒ chñ nghÜa quèc tÕ ®Ó che ®Ëy chñ nghÜa x· héi - s«-vanh. Trong nh÷ng n¨m sau ®ã vÉn tiÕp tôc ñng hé chÝnh s¸ch cña giai cÊp t− s¶n ®Õ quèc chñ nghÜa, chèng Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vµ Nhµ n−íc x«-viÕt. ― 19.


755

Ben (Bell), T«-m¸t (1882 - 1940) ― ®¶ng viªn céng s¶n Anh. N¨m 1900 gia nhËp §¶ng c«ng nh©n ®éc lËp Anh. Tham gia tÝch cùc vµo viÖc s¸ng lËp §¶ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa, lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng ®ã. N¨m 1920 tham gia vµo viÖc tæ chøc §¶ng céng s¶n Anh; tr−íc n¨m 1929 ― ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ ñy viªn Bé chÝnh trÞ cña ®¶ng. §¹i biÓu cña §¹i héi III, VI vµ VII cña Quèc tÕ céng s¶n. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1922 vµ 1926 - 1928 lµ ®¹i diÖn cña §¶ng céng s¶n Anh bªn c¹nh Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. T¹i §¹i héi VI Quèc tÕ céng s¶n (1928) «ng ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. Trong nh÷ng n¨m 1930 - 1931 ― chñ tÞch Héi nh÷ng ng−êi b¹n cña Liªn-x« ë Anh. Tõ n¨m 1936 ®Õn n¨m 1939 ®¶m nhiÖm träng tr¸ch trong Tæ chøc quèc tÕ trî gióp çc chiÕn sÜ çch m¹ng. ― 103 - 105.

Bª-ben (Bebel), Au-gu-xt¬ (1840 - 1913) ― mét trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng nhÊt cña phong trµo d©n chñ - x· héi §øc vµ phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ. N¨m 1869 cïng víi V. LiÕp-nÕch s¸ng lËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi §øc ("ph¸i Ai-x¬-n¸ch"); nhiÒu lÇn ®−îc bÇu lµm nghÞ sÜ Quèc héi §øc. Trong nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû tr−íc vµ nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX «ng lªn tiÕng chèng chñ nghÜa c¶i l−¬ng vµ chñ nghÜa xÐt l¹i trong hµng ngò phong trµo d©n chñ - x· héi §øc. V. I. Lª-nin ®¸nh gi¸ nh÷ng bµi diÔn v¨n cña «ng chèng bän BÐc-stanh lµ "mÉu mùc cña sù b¶o vÖ nh÷ng quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c vµ ®Êu tranh cho tÝnh chÊt thùc sù x· héi chñ nghÜa cña ®¶ng c«ng nh©n" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 23, tr. 369). ― 13, 62, 275.

Bi-ª-lèp, A. A. ― cöa hµng tr−ëng cöa hµng B¸ch hãa tæng hîp quèc gia. Tõ th¸ng T− ®Õn th¸ng M−êi mét 1922 ― ñy viªn qu¶n trÞ cña Ban th−¬ng nghiÖp trung −¬ng thuéc Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao. ― 442, 447.

Boãc-®i-ga (Bordiga), A-ma-®ª-« (sinh n¨m 1889) ― nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ ý. Tõ n¨m 1910 lµ ®¶ng viªn §¶ng x· héi chñ nghÜa ý, cÇm ®Çu mét trµo l−u gÇn gòi víi chñ nghÜa v« chÝnh phñ ë trong ®¶ng. N¨m 1919 «ng ®−a ra mét ch−¬ng tr×nh tÈy chay çc nghÞ viÖn t− s¶n, cÇm ®Çu mét nhãm gäi lµ "nh÷ng ng−êi céng s¶n tÈy chay". Lµ ®¹i biÓu t¹i §¹i héi II Quèc tÕ céng s¶n; n¨m 1921 tham gia thµnh lËp §¶ng céng s¶n ý, cho ®Õn n¨m 1926 ë trong çc c¬ quan l·nh ®¹o cña ®¶ng nµy. Boãc-®i-ga tiÕn hµnh chÝnh s¸ch bÌ ph¸i çnh t¶, chèng l¹i s¸ch l−îc cña Quèc tÕ céng s¶n vÒ viÖc thµnh


lËp mÆt trËn thèng nhÊt chèng ph¸t-xÝt. VÒ sau truyÒn b¸ nh÷ng quan ®iÓm t¬-rèt-kÝt, ®Êu tranh bÌ ph¸i chèng l¹i ®−êng lèi cña §¶ng céng s¶n ý, do ®ã n¨m 1930 bÞ khai trõ khái ®¶ng. N¨m 1944 thµnh lËp ®¶ng t¬-rèt-kÝt cña nh÷ng ng−êi gäi lµ "nh÷ng ng−êi céng s¶n quèc tÕ chñ nghÜa". ― 25.

B«-g®a-nèp, A. (Ma-li-nèp-xki, A. A.) (1873 - 1928) ― ng−êi d©n chñ - x· héi, nhµ triÕt häc, nhµ x· héi häc, nhµ kinh tÕ häc, vÒ nghÒ nghiÖp lµ b¸c sÜ. Sau §¹i héi II §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· theo nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cao trµo çch m¹ng míi cÇm ®Çu ph¸i triÖu håi, thñ lÜnh cña nhãm chèng ®¶ng "TiÕn lªn". Trong lÜnh vùc triÕt häc cã ý ®Þnh lËp ra mét hÖ thèng riªng, tøc lµ "thuyÕt nhÊt nguyªn kinh nghiÖm", mét biÕn d¹ng cña triÕt häc duy t©m chñ quan cña Ma-kh¬ mµ V. I. Lª-nin ®· phª ph¸n m¹nh mÏ trong t¸c phÈm "Chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa kinh nghiÖm phª ph¸n". T¹i cuéc héi nghÞ cña ban biªn tËp më réng cña b¸o "Ng−êi v« s¶n" th¸ng S¸u 1909 B«-g®a-nèp bÞ khai trõ khái hµng ngò nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc vµ l·nh ®¹o nhãm "V¨n hãa v« s¶n". Tõ n¨m 1926 lµ gi¸m ®èc ViÖn truyÒn m¸u do «ng lËp ra. ― 330.

B«-g®a-nèp, P. A. (1882 - 1939) ― ®¶ng viªn ®¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1905. Lµm c«ng t¸c ®¶ng ë M¸t-xc¬-va, V«-r«-ne-gi¬ vµ G«-men. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 l·nh ®¹o ban qu©n sù cña X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng n«ng binh G«-men, sau ®ã lµ chñ tÞch ñy ban çch m¹ng ®Þa ph−¬ng. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi c«ng t¸c ë M¸t-xc¬-va; tõ n¨m 1921 ®Õn n¨m 1925 ― chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vµ ñy viªn Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. Nh÷ng n¨m sau ®ã ®¶m nhiÖm c«ng t¸c x«-viÕt vµ hµnh chÝnh - kinh tÕ. ― 149, 177, 220, 221 - 222, 235, 313, 330, 335.

B«-n«-mi (Bonomi), I-va-n«-e (1873 - 1951) ― nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc ý. Nhµ x· héi chñ nghÜa çnh h÷u. N¨m 1912 bÞ khai trõ khái §¶ng x· héi chñ nghÜa ý vµ trë thµnh mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp çi gäi lµ "§¶ng x· héi chñ nghÜa c¶i l−¬ng". Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc thÕ giíi lµ mét tªn x· héi – s«-vanh, t¸n thµnh viÖc n−íc ý tham gia chiÕn tranh ®øng vÒ khèi §ång minh. Trong nh÷ng


757

n¨m 1916 - 1921 gi÷ mét sè c−¬ng vÞ trong çc bé. N¨m 1921 - 1922 cÇm ®Çu chÝnh phñ liªn hiÖp gåm nh÷ng ®¹i diÖn çc ®¶ng t− s¶n vµ nh÷ng ng−êi x· héi - c¶i l−¬ng. Trong thêi kú ®éc tµi ph¸t-xÝt (1922 - 1943) rêi bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ, vÒ sau l·nh ®¹o ñy ban gi¶i phãng d©n téc ý. N¨m 1944 - 1945, trªn c−¬ng vÞ lµ ng−êi ®øng ®Çu chÝnh phñ, ®· ng¨n c¶n viÖc tiÕn hµnh nh÷ng c¶i çch d©n chñ ë ý. N¨m 1949, víi t− çch lµ chñ tÞch th−îng nghÞ viÖn, ®· gãp phÇn lµm cho ý tham gia khèi x©m l−îc §¹i t©y d−¬ng. ― 454, 614.

Bri-¨ng (Briand), A-ri-xti-®¬ (1862 - 1932) ― nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc vµ nhµ ngo¹i giao Ph¸p. Cã mét thêi kú tham gia çnh t¶ cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa. N¨m 1902 «ng ®−îc bÇu vµo nghÞ viÖn vµ trë thµnh mét nhµ chÝnh trÞ t− s¶n ph¶n ®éng, thï ®Þch ra mÆt víi giai cÊp c«ng nh©n. N¨m 1913, 1915 - 1917, 1921 - 1922 lµm thñ t−íng; n¨m 1924 lµ ®¹i diÖn cña Ph¸p ë Héi quèc liªn. N¨m 1925 tham gia viÖc ký kÕt nh÷ng hiÖp ®Þnh L«-çc-n« nh»m chèng l¹i Liªn-x«. Trong nh÷ng n¨m 1926 - 1931 lµ bé tr−ëng ngo¹i giao cña Ph¸p. ― 459.

Bri-u-kha-nèp, N. P. (1878 - 1938) ― nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc x«-viÕt. §¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tõ n¨m 1902, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1904. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ― thø tr−ëng d©n ñy, vµ tõ n¨m 1921 ― bé tr−ëng Bé d©n ñy l−¬ng thùc, bé tr−ëng Bé d©n ñy tµi chÝnh, thø tr−ëng Bé d©n ñy cung cÊp, phã chñ tÞch ñy ban x¸c ®Þnh mïa mµng trùc thuéc Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy Liªn-x«. T¹i çc §¹i héi XV vµ XVI cña ®¶ng ®−îc bÇu lµm ñy viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. ― 449, 561.

Brin-li-an-t¬, G. I-a. ― xem X«-c«n-ni-cèp, G. I-a.

Br«n-stanh, L. §. ― xem T¬-rèt-xki, L. §.

Bu-kha-rin, N. I. (1888 - 1938) ― vµo ®¶ng b«n-sª-vÝch n¨m 1906. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ― tæng biªn tËp b¸o "Sù

thËt", ― ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ñy viªn Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. NhiÒu lÇn ph¶n ®èi chÝnh s¸ch lª-ni-nÝt cña ®¶ng: n¨m 1918 cÇm ®Çu nhãm chèng ®¶ng "nh÷ng ng−êi céng s¶n çnh t¶"; trong thêi kú tranh luËn ë trong ®¶ng vÒ c«ng ®oµn (1920 - 1921), lóc ®Çu th× gi÷ lËp tr−êng "®Öm", sau ®ã nghiªng vÒ phÝa nhãm T¬-rèt-xki; tõ n¨m 1928 cÇm ®Çu ph¸i ®èi lËp çnh h÷u ë trong ®¶ng. N¨m 1929 bÞ


®−a ra khái Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng; n¨m 1937 v× ho¹t ®éng chèng ®¶ng nªn bÞ khai trõ ra khái ®¶ng. ― 326, 327, 330 - 331, 461 - 462, 463.

Bu-ri-an (Burian), Ðt-mun-®¬ (1878 - 1935) ― nhµ d©n chñ - x· héi TiÖp-kh¾c. Trong nh÷ng n¨m 1911 - 1918 lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña çi gäi lµ khuynh h−íng "tËp trung" trong phong trµo d©n chñ - x· héi TiÖp-kh¾c. Tõ n¨m 1920 lµ ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n TiÖp-kh¾c; lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh cña ®¶ng. N¨m 1922 lµ ®¹i diÖn cho §¶ng céng s¶n TiÖp-kh¾c trong Quèc tÕ céng s¶n. N¨m 1929 bÞ khai trõ khái §¶ng céng s¶n TiÖp-kh¾c v× cã khuynh h−íng h÷u vµ theo ph¸i thñ tiªu. VÒ sau quay l¹i víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, c«ng t¸c trong çc c«ng ®oµn. ― 74.

Bun-kin (Xª-mª-nèp), Ph. A. (sinh n¨m 1888) ― mét nhµ d©n chñ - x· héi; trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cao trµo çch m¹ng míi ― theo ph¸i thñ tiªu. Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc thÕ giíi lµ ng−êi theo ph¸i vÖ quèc, lµm viÖc ë trong çc ñy ban c«ng nghiÖp - qu©n sù cña Nèp-g«-rèt, Xa-ma-ra vµ Pª-tÐc-bua. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi rêi bá nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch; n¨m 1920 ®−îc kÕt n¹p vµo §¶ng céng s¶n (b) Nga. §¶m nhiÖm çc c«ng t¸c kinh tÕ vµ c«ng ®oµn. N¨m 1922 v× tham gia nhãm "®èi lËp c«ng nh©n" nªn bÞ khai trõ khái ®¶ng; n¨m 1927 l¹i gia nhËp §¶ng céng s¶n (b) Liªn-x«, nh−ng v× ho¹t ®éng chèng ®¶ng nªn n¨m 1935 l¹i bÞ khai trõ khái ®¶ng lÇn thø hai. ― 560.

Bun-lÝt (Bullitt), Uyn-li-am Cri-schi-an (sinh n¨m 1891) ― nhµ b¸o vµ nhµ ngo¹i giao ph¶n ®éng Mü, mét trong nh÷ng ng−êi tiÕn hµnh r¸o riÕt chÝnh s¸ch chèng Liªn-x«. N¨m 1919 ®−îc Uyn-x¬n vµ L«-Ýt Gioãc-gi¬ cö sang n−íc Nga x«-viÕt víi nhiÖm vô ®Æc biÖt. Sau ®ã tõ chøc. N¨m 1933 trë l¹i ho¹t ®éng ngo¹i giao. Trong nh÷ng n¨m 1933 - 1936 ― ®¹i sø Mü ®Çu tiªn ë Liªn-x«. Trong nh÷ng n¨m 1936 - 1941 ― ®¹i sø ë Ph¸p. N¨m 1942 - 1943 ― trî lý ®Æc biÖt cña bé tr−ëng h¶i qu©n Mü. Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai lµ kÎ r¸o riÕt ñng hé chÝnh s¸ch "chiÕn tranh l¹nh". ― 367.

C

Ca-li-nin, M. I. (1875 - 1946) ― nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña §¶ng céng s¶n vµ Nhµ n−íc x«-viÕt. §¶ng viªn tõ n¨m 1898. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ thÞ tr−ëng, vµ sau lµ ñy viªn phô


759

tr¸ch kinh tÕ thµnh phè Pª-t¬-r«-gr¸t. Tõ th¸ng Ba 1919 ― Chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga, tõ th¸ng Ch¹p 1922 ― Chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt Liªn-x«, tõ n¨m 1938 ― Chñ tÞch §oµn chñ tÞch X«-viÕt tèi cao Liªn-x«. Tõ n¨m 1919 ― ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng, tõ n¨m 1926 ― ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Liªn-x«. ― 383, 410, 455, 596.

Ca-mª-nÐp (R«-den-phen-®¬), L. B. (1883 - 1936) ― vµo ®¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1901.

Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ― chñ tÞch X«-viÕt M¸t-xc¬-va, phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng. NhiÒu lÇn chèng l¹i chÝnh s¸ch lª-ni-nÝt cña ®¶ng: sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 chèng l¹i ®−êng lèi lª-ni-nÝt cña ®¶ng chuyÓn sang çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, th¸ng M−êi mét 1917 t¸n thµnh viÖc thµnh lËp chÝnh phñ liªn hiÖp cã sù tham gia cña bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, n¨m 1925 lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc ph¸i "®èi lËp míi", n¨m 1926 lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña khèi chèng ®¶ng T¬-rèt-xki - Di-n«-vi-Ðp. N¨m 1927 bÞ §¹i héi XV cña §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« khai trõ ra khái ®¶ng v× ®· ho¹t ®éng r¸o riÕt trong nhãm ®èi lËp T¬-rèt-xki. N¨m 1928 tuyªn bè thõa nhËn nh÷ng sai lÇm cña m×nh vµ ®−îc phôc håi ®¶ng tÞch, song vÉn kh«ng chÊm døt ho¹t ®éng chèng ®¶ng nªn n¨m 1932 l¹i bÞ khai trõ khái §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. N¨m 1933 l¹i ®−îc phôc håi ®¶ng tÞch. N¨m 1934 v× ho¹t ®éng chèng ®¶ng l¹i bÞ khai trõ lÇn thø ba khái ®¶ng. ― 89, 235, 311, 324, 330, 504, 525 - 530, 596.

Ca-r«-ti, A. ― ®¹i diÖn cña h·ng ®iÖn ¶nh ý Tsi-t« - Tsi-nª-ma. ― 335 - 336.

Çc-pin-xki, V. A. (1880 - 1965) ― mét trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng l·o thµnh nhÊt cña §¶ng céng s¶n Liªn-x«, nhµ v¨n vµ nhµ tuyªn truyÒn næi tiÕng cña ®¶ng. §¶ng viªn tõ n¨m 1898. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi gi÷ träng tr¸ch trong c«ng t¸c x«-viÕt vµ c«ng t¸c ®¶ng; ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga mét sè khãa. N¨m 1918 phô tr¸ch Ban cæ ®éng vµ chØ ®¹o cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1927 ― ñy viªn ban biªn tËp b¸o "Sù thËt", biªn tËp viªn (cã thêi gian gi¸n ®o¹n) b¸o "N«ng d©n nghÌo", ñy viªn ban biªn tËp mét sè b¸o vµ t¹p chÝ kh¸c. N¨m 1936 - 1937 c«ng t¸c trong bé m¸y cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b)


toµn Liªn-x«. Tõ n¨m 1937 lµm c«ng t¸c khoa häc vµ tuyªn truyÒn. TiÕn sÜ khoa häc kinh tÕ. T¸c gi¶ mét sè s¸ch vÒ V. I. Lª-nin; vÒ chñ nghÜa Lª-nin vµ vÒ çc vÊn ®Ò kh¸c. ― 333 - 334.

Can-víc, G.-X. ― c«ng nh©n Mü, cã ch©n trong tæ chøc C«ng nh©n c«ng nghiÖp thÕ giíi. N¨m 1921 tham gia viÖc tæ chøc Nhãm c− d©n c«ng nghiÖp tù trÞ ë khu má than Cu-d¬-b¸t. ― 175, 177, 221.

Cau-xky (Kautsky), Çc-l¬ (1854 - 1938) ― mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña phong trµo d©n chñ - x· héi §øc vµ cña Quèc tÕ II, lóc ®Çu lµ ng−êi m¸c-xÝt, sau ph¶n béi l¹i chñ nghÜa M¸c, nhµ t− t−ëng cña mét d¹ng nguy hiÓm nhÊt vµ t¸c h¹i nhÊt trong chñ nghÜa c¬ héi lµ chñ nghÜa ph¸i gi÷a (chñ nghÜa Cau-xky). Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc thÕ giíi Cau-xky ®øng trªn lËp tr−êng cña chñ nghÜa ph¸i gi÷a, che ®Ëy chñ nghÜa x· héi - s«-vanh b»ng nh÷ng lêi lÏ vÒ chñ nghÜa quèc tÕ. T¸c gi¶ cña thuyÕt ph¶n ®éng lµ thuyÕt chñ nghÜa siªu ®Õ quèc. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi c«ng khai chèng l¹i çch m¹ng v« s¶n vµ chuyªn chÝnh cña giai cÊp c«ng nh©n, chèng l¹i Nhµ n−íc x«-viÕt. ― 55, 63, 107, 183, 519.

Cl¸t-x«n, R. E. (1868 - 1926) ― kü s− Liªn-x« trong lÜnh vùc ®iÖn lùc. Theo ®Ò ¸n vµ d−íi sù l·nh ®¹o cña Cl¸t-x«n ®· x©y dùng mét lo¹t nhµ m¸y ®iÖn ë M¸t-xc¬-va, Pª-t¬-r«-gr¸t vµ ë çc khu c«ng nghiÖp dÇu má Ba-cu vµ nhµ m¸y ®iÖn ®Çu tiªn trªn thÕ giíi ch¹y b»ng than bïn (gÇn thµnh phè B«-g«-rèt-xc¬, nay lµ thµnh phè Ni-ghin-xc¬). Lµ mét trong nh÷ng ng−êi ph¸t minh ra ph−¬ng ph¸p khai th¸c than bïn b»ng søc n−íc. ― 108.

Clau-dª-vi-ts¬ (Clausewitz), Çc-l¬ (1780 - 1831) ― t−íng cña n−íc Phæ, nhµ lý luËn qu©n sù t− s¶n lín nhÊt, t¸c gi¶ mét lo¹t t¸c phÈm vÒ lÞch sö çc cuéc chiÕn tranh cña Na-p«-lª-«ng vµ çc cuéc chiÕn tranh kh¸c. ― 73.

Cli-u-ts¬-ni-cèp, I-u. V. (1886 - 1938) ― chuyªn gia t− s¶n vÒ luËt ph¸p quèc tÕ, ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn; gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va. N¨m 1918 tham gia cuéc næi lo¹n cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng çnh t¶ ë I-a-r«-xl¸p; cè vÊn vµ thø tr−ëng cña "Héi ®ång chÊp chÝnh U-pha", vÒ sau lµ bé tr−ëng ngo¹i giao cña "chÝnh phñ" C«n-ts¾c ë ¤m-xc¬. Tõ n¨m 1919 lµ b¹ch vÖ l−u vong, gia nhËp çi gäi lµ ñy ban Pa-ri cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. N¨m 1921 ― 1922 tham gia r¸o riÕt viÖc xuÊt b¶n v¨n tËp cña bän b¹ch vÖ l−u vong "Xmª-na Vª-kh¬" vµ b¸o "§ªm tr−íc".


761

N¨m 1922 ®−îc mêi lµm chuyªn gia (vÒ çc vÊn ®Ò luËt ph¸p quèc tÕ) cho ph¸i ®oµn x«-viÕt t¹i Héi nghÞ Giª-n¬. N¨m 1923 trë vÒ n−íc. Lµm c«ng t¸c khoa häc vµ s− ph¹m. ― 465.

C«-l«-ti-lèp, N. N. (1885 - 1937) ― ®¶ng viªn ®¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1903. Lµm c«ng t¸c ®¶ng ë I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬, Bri-an-xc¬ vµ ë çc thµnh phè kh¸c. Tham gia tÝch cùc Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi (ë I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬). Tõ n¨m 1921 ®Õn n¨m 1922 ― phã chñ tÞch Ban chÊp hµnh X«-viÕt tØnh I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬. Tõ §¹i héi XIII cña ®¶ng lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Trong nh÷ng n¨m 1922 - 1924 vµ 1925 - 1932 lµ bÝ th− ®¶ng ñy vïng s«ng §«n vµ sau ®ã lµ bÝ th− tØnh ñy I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬ (vÒ sau lµ tØnh ñy I-va-n«-v«) cña §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. ― 172.

C«-xi-«, X. V. (1889 - 1939) ― nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña §¶ng céng s¶n vµ Nhµ n−íc x«-viÕt. §¶ng viªn ®¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1907. Lµm c«ng t¸c ®¶ng ë §«n-b¸t, Kh¸c-cèp, Ki-Ðp vµ M¸t-xc¬-va. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 ― lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Pª-t¬-r«-gr¸t, ñy viªn Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua (cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch). Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1920 ― bÝ th− khu ñy bÝ mËt Pra-v«-bª-re-gi¬-n−i, sau ®ã lµ bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) U-cra-i-na. N¨m 1921 - 1922 c«ng t¸c trªn mÆt trËn l−¬ng thùc, trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) U-cra-i-na. Tõ th¸ng M−êi mét 1922 ― bÝ th− Côc Xi-bi-ri cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Tõ n¨m 1925 ― bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Tõ n¨m 1927 ― ñy viªn dù khuyÕn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, vµ tõ n¨m 1930 - ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. Tham gia §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt Liªn-x«. Tõ Th¸ng Giªng 1938 ― phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy Liªn-x«. ― 560.

C«m-pe-r¬ - M«-ren (CompÌre - Morel), A-®ª-«-®¸t C«n-xt¨ng A-®«n-ph¬ (sinh n¨m 1872) ― ®¶ng viªn x· héi chñ nghÜa vµ nhµ chÝnh luËn Ph¸p. Biªn tËp viªn vµ céng t¸c viªn tÝch cùc cña nhiÒu tê b¸o vµ t¹p chÝ x· héi chñ nghÜa ë Ph¸p. Tõ n¨m 1909 ― nghÞ sÜ nghÞ viÖn Ph¸p. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh ®Õ quèc thÕ giíi gi÷ lËp tr−êng x· héi - s«-vanh. Tõ n¨m 1933 lµ mét trong nh÷ng thñ


lÜnh cña nhãm h÷u (gäi lµ nh÷ng ng−êi t©n x· héi chñ nghÜa) lµ nhãm t¸ch ra khái §¶ng x· héi chñ nghÜa Ph¸p. ― 345.

C«n-ts¾c, A. V. (1873 - 1920) ― ®« ®èc h¶i qu©n Nga hoµng, theo ph¸i qu©n chñ. N¨m 1918 - 1919 lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o chñ chèt cña bän ph¶n çch m¹ng Nga, tay sai cña khèi §ång minh. §−îc sù ñng hé cña bän ®Õ quèc Mü, Anh vµ Ph¸p, tù tuyªn bè lµ ng−êi cÇm ®Çu tèi cao cña n−íc Nga vµ cÇm ®Çu chÕ ®é ®éc tµi qu©n sù t− s¶n - ®Þa chñ ë U-ran, Xi-bi-ri vµ ViÔn §«ng. Nh÷ng ®ßn cña Hång qu©n vµ sù lín m¹nh cña phong trµo du kÝch çch m¹ng ®· ®−a ®Õn sù sôp ®æ cña bän C«n-ts¾c; C«n-ts¾c bÞ b¾t lµm tï binh vµ ngµy 7 th¸ng Hai 1920 ®· bÞ xö b¾n theo quyÕt ®Þnh cña ñy ban çch m¹ng IÕc-cót-xc¬. ― 198, 202, 203, 252, 254, 283, 290, 341, 367.

C¬n-nen (Koenen), Vin-hem (1886 - 1963) ― nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo céng s¶n §øc vµ quèc tÕ. Tham gia phong trµo çch m¹ng tõ nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX. Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc thÕ giíi lµ ng−êi l·nh ®¹o çc tæ chøc khu, lóc ®Çu lµ cña §¶ng d©n chñ - x· héi, vµ sau lµ cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®éc lËp §øc; tham gia tÝch cùc vµo Çch m¹ng th¸ng M−êi mét 1918. N¨m 1919 lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o çnh t¶ cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®éc lËp §øc; cïng víi Ðc-t¬ Ten-l¬-man vµ nh÷ng l·nh tô çch m¹ng kh¸c cña giai cÊp c«ng nh©n §øc ®Êu tranh ®Ó gia nhËp Quèc tÕ céng s¶n vµ thèng nhÊt víi §¶ng céng s¶n §øc. Tõ n¨m 1920 ― ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n §øc; ®¹i biÓu ®i dù §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n. Tr−íc n¨m 1933 lµ nghÞ sÜ quèc héi §øc. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø hai lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o phong trµo chèng chiÕn tranh vµ chèng ph¸t-xÝt ë n−íc ngoµi. Sau khi chñ nghÜa ph¸t-xÝt HÝt-le bÞ ®¸nh b¹i, lµm c«ng t¸c l·nh ®¹o ®¶ng vµ nhµ n−íc ë n−íc Céng hßa d©n chñ §øc. ― 67, 546, 547.

Cra-xin, L. B. (1870 - 1926) ― nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc næi tiÕng cña Liªn-x«. Tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi tõ nh÷ng n¨m 90 thÕ kû XIX, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch.

Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm c«ng t¸c tæ chøc viÖc cung cÊp cho Hång qu©n, ñy viªn §oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, bé tr−ëng Bé d©n ñy c«ng th−¬ng nghiÖp, bé tr−ëng Bé d©n ñy giao th«ng. Tõ n¨m 1919 lµm c«ng t¸c ngo¹i giao. Tõ n¨m 1920 ― bé tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng vµ trong nh÷ng n¨m 1921 - 1923 ®ång thêi lµ ®¹i diÖn toµn quyÒn


763

ë Lu©n-®«n, tham gia çc Héi nghÞ ë Giª-n¬ vµ La-Hay. Tõ n¨m 1924 ― ®¹i diÖn toµn quyÒn cña Liªn-x« ë Ph¸p. Tõ n¨m 1925 ― ®¹i diÖn toµn quyÒn ë Anh. ― 236, 384, 415, 416, 472, 481, 498, 502, 525.

Cra-xn«-sª-cèp, A. M. (1880 – 1937) ― ®¶ng viªn ®¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1917. N¨m 1920 - 1921 ― ñy viªn Côc ViÔn §«ng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, bé tr−ëng Bé ngo¹i giao vµ chñ tÞch chÝnh phñ n−íc Céng hßa ViÔn §«ng. Tõ n¨m 1922 ― thø tr−ëng Bé d©n ñy tµi chÝnh, sau ®ã lµ chñ tÞch ban qu¶n trÞ Ng©n hµng c«ng nghiÖp Liªn-x«. Tõ n¨m 1929 c«ng t¸c ë Bé d©n ñy n«ng nghiÖp Liªn-x«. ― 523.

Cr©y-bÝch (Kreibich), Ca-ren (sinh n¨m 1883) ― nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo céng s¶n TiÖp-kh¾c vµ quèc tÕ. Tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi tõ n¨m 1902; ®øng vÒ phÝa çnh t¶ cña phong trµo. Tham gia tÝch cùc viÖc thµnh lËp §¶ng céng s¶n TiÖp-kh¾c. §¹i biÓu t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n; trong thêi kú nµy gi÷ nh÷ng quan ®iÓm "t¶". N¨m 1922, 1924 vµ 1925 ― ñy viªn Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. VÒ sau lµ biªn tËp viªn t¹p chÝ "Quèc tÕ céng s¶n". Trong nh÷ng n¨m 1950 - 1952 ― ®¹i sø cña n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa TiÖp-kh¾c t¹i M¸t-xc¬-va. ― 73, 536, 537, 554.

Cre-xtin-xki, N. N. (1883 - 1938) ― nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc x«-viÕt. Tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi tõ n¨m 1903, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Tham gia tÝch cùc cuéc çch m¹ng 1905. Trong thêi kú thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ trong nh÷ng n¨m cao trµo çch m¹ng míi c«ng t¸c trong ngµnh b¸o chÝ b«n-sª-vÝch. N¨m 1917 ― phã chñ tÞch tØnh ñy £-ca-tª-rin-bua vµ sau lµ chñ tÞch khu ñy U-ran cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi (b) Nga. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1921 lµ bé tr−ëng Bé d©n ñy tµi chÝnh n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga, bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga (tõ 1919). N¨m 1918 cïng víi "nh÷ng ng−êi céng s¶n çnh t¶" ph¶n ®èi viÖc ký hßa −íc BrÐt. Trong thêi kú tranh luËn vÒ c«ng ®oµn (1920 - 1921) t¸n thµnh quan ®iÓm cña T¬-rèt-xki. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1930 ― ®¹i diÖn toµn quyÒn cña Liªn-x« t¹i §øc, sau ®ã lµ thø tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i giao Liªn-x«. §−îc bÇu lµm ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt Liªn-x« cña tÊt c¶ çc khãa, ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng t¹i çc §¹i héi VI, VII, VIII vµ IX. ― 494.


CrÝt-xtªn-xªn (Christensen), P¸c-l©y P¸c-c¬ (1869 - 1954) ― nhµ ho¹t ®éng x· héi t− s¶n Mü, vÒ häc vÊn lµ luËt gia. N¨m 1920 lµ mét trong nh÷ng ng−êi thµnh lËp §¶ng c«ng nh©n vµ phÐc-mi-ª. ― 263.

Cr¬-gi-gia-nèp-xki, G. M. (1872 - 1959) ― nhµ ho¹t ®éng l·o thµnh cña §¶ng céng s¶n, nhµ b¸c häc næi tiÕng cña Liªn-x«, kü s− n¨ng l−îng. N¨m 1920 theo ñy nhiÖm cña Lª-nin ®· l·nh ®¹o ñy ban nhµ n−íc vÒ ®iÖn khÝ hãa n−íc Nga. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1930 l·nh ®¹o ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc, tõ n¨m 1930 ®Õn n¨m 1932 lµ chñ tÞch Tæng côc n¨ng l−îng Bé d©n ñy c«ng nghiÖp nhiªn liÖu. Trong nh÷ng n¨m 1932 - 1936 ― chñ tÞch ñy ban gi¸o dôc cao ®¼ng trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga cña Liªn bang céng hßa x· héi chñ nghÜa x«-viÕt vµ thø tr−ëng Bé d©n ñy gi¸o dôc n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. NhiÒu lÇn ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« vµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt Liªn-x«. Tõ n¨m 1929 ®−îc bÇu lµm viÖn sÜ ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn-x«, tõ n¨m 1929 ®Õn n¨m 1939 - phã chñ tÞch ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn-x«, liªn tôc lµ gi¸m ®èc ViÖn n¨ng l−îng do «ng lËp ra thuéc ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn-x«, t¸c gi¶ cña nhiÒu c«ng tr×nh khoa häc trong lÜnh vùc n¨ng l−îng. ― 388, 390, 474, 493, 599.

Cru-min, G. I. (1894 - 1943) ― ®¶ng viªn ®¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1909. Lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Ri-ga, Pª-tÐc-bua vµ M¸t-xc¬-va. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®¶m nhiÖm träng tr¸ch trong c«ng t¸c v¨n häc vµ xuÊt b¶n: n¨m 1918 ― biªn tËp viªn t¹p chÝ "Kinh tÕ quèc d©n", tõ n¨m 1919 ®Õn n¨m 1929 ― tæng biªn tËp b¸o "§êi sèng kinh tÕ". Tõ n¨m 1935 ― phã tæng biªn tËp §¹i b¸ch khoa toµn th− Liªn-x« vµ tæng biªn tËp t¹p chÝ "Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ". ― 229.

Cu-u-xi-nen, O. V. (1881 - 1964) ― nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n PhÇn-lan vµ quèc tÕ, cña §¶ng céng s¶n vµ Nhµ n−íc x«-viÕt. Mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra §¶ng céng s¶n PhÇn-lan (1918), tham dù tÊt c¶ çc ®¹i héi cña Quèc tÕ céng s¶n (trõ §¹i héi II). T¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh; tõ n¨m 1921 ®Õn n¨m 1939 ― mét trong nh÷ng bÝ th− cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. Tõ n¨m 1940 ― ®¹i biÓu X«-viÕt tèi cao Liªn-x«. Chñ tÞch §oµn chñ tÞch X«-viÕt tèi cao cña n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Ca-rª-li - PhÇn-lan. Tõ n¨m 1941 ― ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng


765

céng s¶n Liªn-x«. Tõ th¸ng S¸u 1957 ― bÝ th− vµ ñy viªn §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«. N¨m 1958 ®−îc bÇu lµm viÖn sÜ ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn-x«. Cu-u-xi-nen lµ t¸c gi¶ cña mét sè t¸c phÈm vÒ çc vÊn ®Ò lÞch sö §¶ng céng s¶n Liªn-x« vµ phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ. ― 15, 67.

Cun (Kun), Bª-la (1886 - 1939) ― nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n Hung-ga-ri vµ quèc tÕ, mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp vµ l·nh ®¹o §¶ng céng s¶n Hung-ga-ri. Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc thÕ giíi, sèng ë T«m-xc¬ th× bÞ b¾t lµm tï binh, ®· tiÕn hµnh c«ng t¸c tuyªn truyÒn çch m¹ng trong tï binh. N¨m 1916 b¾t ®−îc liªn l¹c víi tæ chøc ®Þa ph−¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi (b) Nga, gia nhËp ®¶ng b«n-sª-vÝch. N¨m 1918 ― chñ tÞch liªn ®oµn nh÷ng nhãm ngo¹i quèc thuéc §¶ng céng s¶n (b) Nga. Mïa thu 1918 trë vÒ Hung-ga-ri. Trong n−íc Céng hßa x«-viÕt Hung-ga-ri ®−îc thµnh lËp th¸ng Ba 1919, Cun lµ ng−êi thùc tÕ l·nh ®¹o chÝnh phñ x«-viÕt, trong ®ã Cun gi÷ nh÷ng c−¬ng vÞ chÝnh thøc lµ bé tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i giao vµ ñy viªn ban l·nh ®¹o Bé d©n ñy qu©n sù. Sau khi ChÝnh quyÒn x«-viÕt ë Hung-ga-ri bÞ ®µn ¸p, «ng sang ¸o, sau ®ã sang Nga. N¨m 1920 lµ ñy viªn Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng mÆt trËn miÒn Nam, vÒ sau lµ chñ tÞch Héi ®ång çch m¹ng Cr−m. Tõ n¨m 1921 ― lµm c«ng t¸c l·nh ®¹o ®¶ng ë U-ran, ñy viªn §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga, ng−êi ®−îc ñy quyÒn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ë trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng §oµn thanh niªn céng s¶n Nga. ñy viªn §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. ― 550, 551, 556.

Cuèc-xki, §. I. (1874 - 1932) ― nhµ ho¹t ®éng ®¶ng vµ nhµ n−íc næi tiÕng. §¶ng viªn ®¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1904. Ng−êi tham gia tÝch cùc cuéc khëi nghÜa vò trang th¸ng Ch¹p ë M¸t-xc¬-va (1905). Tõ n¨m 1906 ë trong Ban th−êng vô tØnh ñy M¸t-xc¬-va cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 ― chñ tÞch X«-viÕt çc ®¹i biÓu binh sÜ ë mÆt trËn Ru-ma-ni; trong nh÷ng ngµy th¸ng M−êi 1917 ë trong ñy ban qu©n sù - çch m¹ng ¤-®Ðt-xa. Trong nh÷ng n¨m 1919 - 1920 ― ñy viªn Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng cña n−íc Céng hßa, chÝnh ñy Bé tæng tham m−u toµn Nga vµ Bé tham m−u d· chiÕn cña Hång qu©n. Tõ n¨m 1918 ®Õn n¨m 1928 ― bé tr−ëng Bé d©n ñy t− ph¸p n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga; ñy viªn §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng


çc X«-viÕt toµn Nga vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt Liªn-x«, chñ tÞch ñy ban thanh tra trung −¬ng, vµ sau ®ã lµ ñy viªn Ban kiÓm tra trung −¬ng Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. Tõ n¨m 1928 lµm c«ng t¸c ngo¹i giao. ― 146, 433, 484 - 490, 491, 506 - 507.

D

Da-lu-tx¬-ki, P. A. (1887 - 1937) ― tõ n¨m 1905 lµ ®¶ng viªn §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. Tõ n¨m 1907 vµo ®¶ng b«n-sª-vÝch. Tr−íc Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi c«ng t¸c ë trong çc tæ chøc ®¶ng Çp-nhÜ-t©n, Vla-®i-v«-xtèc vµ Pª-t¬-r«-gr¸t. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1920 gi÷ nh÷ng träng tr¸ch trong Hång qu©n. N¨m 1921 ― ñy viªn vµ th− ký §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga. VÒ sau ®¶m nhËn c«ng t¸c l·nh ®¹o ®¶ng vµ kinh tÕ. Tõ n¨m 1925 lµ ng−êi tham gia tÝch cùc nhãm ®èi lËp cña T¬-rèt-xki - Di-n«-vi-Ðp. N¨m 1927 bÞ §¹i héi XV khai trõ ra khái ®¶ng. §−îc phôc håi ®¶ng tÞch n¨m 1928. ― 333, 349, 351, 352.

Di-n«-vi-Ðp (Ra-®«-m−-xl¬-xki), G. E. (1883 - 1936) ― vµo ®¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1901. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ― chñ tÞch X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t, ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, chñ tÞch Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. NhiÒu lÇn chèng l¹i chÝnh s¸ch lª-ni-nÝt cña ®¶ng: trong thêi kú chuÈn bÞ vµ tiÕn hµnh Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· tá ra dao ®éng, ph¶n ®èi khëi nghÜa vò trang, th¸ng M−êi mét 1917 ñng hé viÖc thµnh lËp chÝnh phñ liªn hiÖp cã sù tham gia cña bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. N¨m 1925 ― mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc ph¸i "®èi lËp míi". N¨m 1926 ― mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña khèi chèng ®¶ng T¬-rèt-xki - Di-n«-vi-Ðp. Th¸ng M−êi mét 1927 v× ho¹t ®éng bÌ ph¸i nªn bÞ khai trõ khái ®¶ng. N¨m 1928 tuyªn bè thõa nhËn nh÷ng sai lÇm cña m×nh vµ ®−îc phôc håi ®¶ng tÞch, song kh«ng chÊm døt ho¹t ®éng chèng ®¶ng, do ®ã n¨m 1932 l¹i bÞ khai trõ khái §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. N¨m 1933 l¹i ®−îc phôc håi ®¶ng tÞch. N¨m 1934 do ho¹t ®éng chèng ®¶ng nªn l¹i bÞ khai trõ khái ®¶ng lÇn thø ba. ― 16, 305 - 306, 326, 338, 461 - 462, 463, 495, 536, 537, 560.

Duy-®¬-cum (Südekum), An-bÐc (1871 - 1944) ― mét trong nh÷ng thñ lÜnh c¬ héi chñ nghÜa cña phong trµo d©n chñ - x· héi §øc, mét


767

kÎ xÐt l¹i. Tõ n¨m 1900 ®Õn n¨m 1918 ― nghÞ sÜ Quèc héi §øc. Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi lµ mét ng−êi x· héi - s«-vanh cuång tÝn. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1920 ― bé tr−ëng tµi chÝnh n−íc Phæ. ― 244.

§

§a-ni-sÐp-xki, C. Kh. (1884 - 1941) ― ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tõ n¨m 1900, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch, mét nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo çch m¹ng ë L¸t-vi-a. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ― ñy viªn Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng cña n−íc Céng hßa vµ ñy viªn Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng cña mÆt trËn miÒn §«ng, chñ tÞch Tßa ¸n qu©n sù - çch m¹ng cña n−íc Céng hßa. Tõ ®Çu n¨m 1921 ― tæng côc tr−ëng Tæng côc l©m nghiÖp vµ ®¶m nhiÖm c«ng t¸c hµnh chÝnh, kinh tÕ kh¸c. ― 159, 160, 161, 162.

§a-sin-xki (Daszynski), I-gna-xi (1866 ― 1936) ― nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña Ba-lan. Trong nh÷ng n¨m 1892 - 1919 l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi Ga-li-xi-a, sau ®ã lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan thèng nhÊt (®¶ng çnh h÷u). Tõ n¨m 1919 ba lÇn ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu cña nghÞ viÖn Ba-lan vµ lµ chñ tÞch ®¶ng ®oµn §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan trong nghÞ viÖn. N¨m 1920 tham gia chÝnh phñ t− s¶n - ®Þa chñ Ba-lan víi c−¬ng vÞ phã thñ t−íng. ñng hé cuéc ®¶o chÝnh ph¸t-xÝt vµ chÕ ®é ph¸t-xÝt cña Pin-xót-xki ë Ba-lan. ― 226.

§a-vÝt (David), £-®u-a (1863 - 1930) ― mét trong nh÷ng thñ lÜnh çnh h÷u cña phong trµo d©n chñ - x· héi §øc, mét ng−êi xÐt l¹i, vÒ nghÒ nghiÖp lµ nhµ kinh tÕ. Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi lµ mét ng−êi x· héi - s« vanh. N¨m 1919 tham gia chÝnh phñ liªn hiÖp ®Çu tiªn cña n−íc Céng hßa §øc, n¨m 1919 - 1920 ― bé tr−ëng Bé néi vô, trong nh÷ng n¨m 1922 - 1927 ― ®¹i diÖn cña chÝnh phñ ë GhÐt-xen; ñng hé nh÷ng tham väng phôc thï cña chñ nghÜa ®Õ quèc §øc, cã th¸i ®é thï ®Þch víi Liªn-x«. ― 107.

§an (Guèc-vÝch), Ph. I. (1871 - 1947) ― mét trong nh÷ng thñ lÜnh men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cao trµo çch m¹ng míi ®· cÇm ®Çu nhãm nh÷ng ng−êi theo ph¸i thñ tiªu ë n−íc ngoµi. Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi ― mét ng−êi x· héi - s«-vanh. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 ― ñy viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t


vµ ñy viªn §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt khãa mét, ñng hé ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt. §Çu n¨m 1922 bÞ trôc xuÊt ra n−íc ngoµi víi tÝnh çch lµ kÎ thï cña Nhµ n−íc x«-viÕt. ― 560.

§ª-ni-kin, A. I. (1872 - 1947) ― t−íng cña qu©n ®éi Nga hoµng; trong thêi kú can thiÖp qu©n sù cña n−íc ngoµi vµ thêi kú néi chiÕn (1918 - 1920) ― tay ch©n cña bän ®Õ quèc Anh, Ph¸p vµ Mü; tæng t− lÖnh çc lùc l−îng vò trang b¹ch vÖ ë miÒn Nam n−íc Nga. Sau khi bÞ qu©n ®éi x«-viÕt ®¸nh b¹i (th¸ng Ba 1920) l−u vong ra n−íc ngoµi. ― 198, 203, 204, 252, 283, 290, 341, 367.

§ª-vÝt (Davis), Giª-r«m (sinh n¨m 1891) ― nhµ ho¹t ®éng x· héi Mü, nhµ s− ph¹m, nhµ x· héi häc. Trong nh÷ng n¨m 1916 - 1918 ë n−íc Nga. Cã c¶m t×nh víi cuéc Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc quyªn tiÒn ë Mü gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi ë n−íc Nga x«-viÕt vµ cung cÊp l−¬ng thùc cho hä n¨m 1921. NhiÒu lÇn ®Õn th¨m Liªn-x«. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi tham gia tÝch cùc phong trµo ®Êu tranh cho hßa b×nh. ― 570.

§giÐc-gin-xki, Ph. E. (1877 - 1926) ― nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña §¶ng céng s¶n vµ Nhµ n−íc x«-viÕt. §¶ng viªn tõ n¨m 1895. Mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ LÝt-va. Lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Ba-lan vµ Nga. Tõ §¹i héi IV cña ®¶ng ― ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ chñ tÞch ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga ®Êu tranh chèng bän ph¶n çch m¹ng vµ ph¸ ho¹i ngÇm. §Çu n¨m 1918 gi÷ lËp tr−êng sai lÇm trong vÊn ®Ò ký hßa −íc BrÐt. N¨m 1921 ®−îc cö lµm bé tr−ëng Bé d©n ñy giao th«ng vµ vÉn gi÷ chøc chñ tÞch ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga vµ bé tr−ëng Bé d©n ñy néi vô, tõ n¨m 1924 ― chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao. Tõ th¸ng S¸u 1924 ― ñy viªn dù khuyÕt Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vµ ñy viªn Bé tæ chøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. ― 102, 333.

§giu-ga-svi-li, I. V. ― xem Xta-lin, I. V.

§«-vga-lÐp-xki, V. X. (1885 - 1934) ― ®¶ng viªn ®¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1908, vÒ nghÒ nghiÖp lµ kü s− ®iÖn. Tr−íc Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 lµm viÖc ë n−íc ngoµi. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ chÝnh ñy trong Hång qu©n. Tõ


769

n¨m 1919 ®Õn n¨m 1921 ― ñy viªn ñy ban phô tr¸ch viÖc phôc håi ®−êng s¸ Xi-bi-ri vµ U-ran cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ ñy viªn phô tr¸ch Côc th«ng tin vµ kü thuËt ®iÖn cña Bé d©n ñy giao th«ng. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1924 ― bé tr−ëng, thø tr−ëng Bé d©n ñy b−u ®iÖn cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga, vµ sau ®ã lµ cña Liªn-x«. Trong nh÷ng n¨m cuèi ®êi ― lµm c«ng t¸c ngo¹i giao. ― 437.

§«m-ban (Daball), T«-m¸t (1890 - 1937) ― nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo n«ng d©n Ba-lan vµ quèc tÕ. N¨m 1919 ®−îc bÇu vµo nghÞ viÖn, lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o çnh t¶ trong §¶ng n«ng d©n Ba-lan. V× tuyªn truyÒn chèng chiÕn tranh víi n−íc Nga x«-viÕt nªn bÞ b¾t vµ bá tï. N¨m 1922 gia nhËp §¶ng céng s¶n Ba-lan. Tõ n¨m 1923 sèng ë n−íc Nga x«-viÕt. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp vµ l·nh ®¹o Quèc tÕ n«ng d©n. Tõ n¨m 1929 ― lµm c«ng t¸c khoa häc s− ph¹m, c«ng t¸c ®¶ng vµ c«ng t¸c x«-viÕt; trong nh÷ng n¨m 1932 - 1934 ― phã chñ tÞch ViÖn hµn l©m khoa häc Bª-l«-ru-xi-a; ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Bª-l«-ru-xi-a, vµ sau ®ã lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt cña n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa X«-viÕt Bª-l«-ru-xi-a. ― 226.

£

£-nu-kÝt-dª, A. X. (1877 - 1937) ― nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc x«-viÕt, ®¶ng viªn tõ n¨m 1898, lµ mét ng−êi b«n-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi c«ng t¸c ë Ban qu©n sù cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga, tõ n¨m 1918 ― bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga, tõ n¨m 1923 ®Õn th¸ng Ba 1935 ― th− ký Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt Liªn-x«. T¹i çc §¹i héi XIII, XIV, XV vµ XVI ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban kiÓm tra trung −¬ng, vµ t¹i §¹i héi XVII cña ®¶ng ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. N¨m 1936 ― gi¸m ®èc t¬-rít vËn t¶i b»ng «-t« vµ xe do sóc vËt kÐo cña khu Kh¸c-cèp. ― 333, 484 - 490, 526.

G

Ghe-®¬ (Guesde), Giuy-l¬ (Ba-di-l¬, Ma-ti-¬) (1845 - 1922) ― mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc vµ l·nh ®¹o phong trµo x· héi chñ nghÜa Ph¸p vµ Quèc tÕ II. N¨m 1901 Ghe-®¬ cïng víi nh÷ng ng−êi cïng t− t−ëng thµnh lËp ra §¶ng x· héi chñ nghÜa Ph¸p, n¨m 1905 ®¶ng nµy hîp nhÊt víi §¶ng x· héi chñ nghÜa Ph¸p c¶i l−¬ng (®¶ng míi


nµy lÊy tªn lµ §¶ng x· héi chñ nghÜa thèng nhÊt Ph¸p). Ghe-®¬ ®· ra søc phæ biÕn t− t−ëng cña chñ nghÜa M¸c vµ ph¸t triÓn phong trµo x· héi chñ nghÜa ë Ph¸p. Nh−ng khi chèng l¹i chÝnh s¸ch cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa çnh h÷u th× Ghe-®¬ ®· ph¹m nh÷ng sai lÇm cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i trong çc vÊn ®Ò lý luËn còng nh− trong çc vÊn ®Ò s¸ch l−îc. Tõ ®Çu chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi gi÷ lËp tr−êng x· héi - s«-vanh vµ tham gia chÝnh phñ t− s¶n Ph¸p. N¨m 1920 Ghe-®¬ kh«ng theo ®a sè cña §¹i héi §¶ng x· héi chñ nghÜa Ph¸p ë Tua khi hä quyÕt ®Þnh gia nhËp Quèc tÕ céng s¶n. ― 343.

Ghen-phan-®¬, A. I. ― xem P¸c-vu-x¬.

Gien-na-ri (Gennari), Ðt-gi-®i-« (1876 - 1942) ― nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n ý, mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp §¶ng céng s¶n ý. N¨m 1897 gia nhËp §¶ng x· héi chñ nghÜa ý, lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh çnh t¶ trong ®¶ng, ®Êu tranh chèng bän c¶i l−¬ng vµ bän ph¸i gi÷a. N¨m 1918 lµ bÝ th− vµ n¨m 1920 lµ tæng bÝ th− cña §¶ng x· héi chñ nghÜa. T¸n thµnh viÖc ®¶ng gia nhËp Quèc tÕ céng s¶n. Tõ ngµy thµnh lËp §¶ng céng s¶n ý (1921) lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng. Lµ ®¹i biÓu t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n, ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1922 vµ 1924 - 1926 ― nghÞ sÜ cña nghÞ viÖn ý. NhiÒu lÇn bÞ bän ph¸t-xÝt truy n·. Tõ n¨m 1926, theo quyÕt ®Þnh cña ®¶ng, ra ë n−íc ngoµi vµ tiÕp tôc tham gia tÝch cùc phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ vµ phong trµo chèng ph¸t-xÝt. ChÕt ë Liªn-x«. ― 24.

G L § M ― xem Li-be (G«n-®man), M. I.

Goãc-bu-nèp, N. P. (1892 - 1938) ― ®¶ng viªn ®¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1917. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ― th− ký cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, phô tr¸ch Ban khoa häc - kü thuËt cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao. N¨m 1919 lµm c«ng t¸c chÝnh trÞ trong Hång qu©n. Tõ n¨m 1920 ― ch¸nh v¨n phßng cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga, sau ®ã cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy Liªn-x« vµ cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, ñy viªn ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc Liªn-x«. VÒ sau lµm c«ng t¸c l·nh ®¹o khoa häc vµ s− ph¹m. ― 229, 445, 491.

Goãc-k, M¸c-xim (Pª-scèp, A. M.) (1868 - 1936) ― nhµ ®¹i v¨n hµo v« s¶n, ng−êi s¸ng lËp ra chñ nghÜa hiÖn thùc x· héi chñ nghÜa, ng−êi s¸ng lËp ra nÒn v¨n häc x«-viÕt. ― 570.


771

Goãc-ki, B. ― t¸c gi¶ cña bµi b¸o "VÒ nh÷ng ng−êi §a-nai biÕt mang l¹i nh÷ng mãn lêi" ®¨ng trªn b¸o "Tin tøc", ngµy 23 th¸ng M−êi mét 1921. ― 311.

G«-nÝch-man, X. L. (sinh n¨m 1897) ― n¨m 1917 - 1918 lµ mét phÇn tö men-sª-vÝch, sau ®ã trë thµnh ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n (b) Nga. Tõ n¨m 1921 ®Õn 1926 lµ gi¸o viªn ë çc tr−êng ®¹i häc céng s¶n M¸t-xc¬-va, trong nh÷ng n¨m sau ®ã lµm c«ng t¸c ®¶ng vµ c«ng t¸c kinh tÕ. N¨m 1935 v× ho¹t ®éng chèng ®¶ng nªn bÞ khai trõ khái hµng ngò §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. ― 266.

G«m-píc-x¬ (Gompers), Xa-mu-en (1850 - 1924) ― nhµ ho¹t ®éng trong phong trµo c«ng ®oµn Mü. Mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp Liªn ®oµn lao ®éng Mü; tõ n¨m 1895 lu«n lu«n lµ chñ tÞch cña Liªn ®oµn ®ã. Thi hµnh chÝnh s¸ch hîp t¸c giai cÊp víi bän t− s¶n, chèng l¹i cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n. Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi lµ mét ng−êi x· héi - s«-vanh. Cã th¸i ®é thï ®Þch víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vµ Nhµ n−íc x«-viÕt. ― 520.

G«n-®man, M. I. ― xem Li-be, M. I.

G«n-tx¬-man, A. D. (1894 - 1933) ― tham gia phong trµo çch m¹ng tõ n¨m 1910; tõ th¸ng T− 1917 lµ ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm c«ng t¸c l·nh ®¹o c«ng ®oµn vµ c«ng t¸c kinh tÕ. Tõ n¨m 1917 ®Õn n¨m 1920 ― ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng c«ng ®oµn c«ng nh©n kim khÝ, trong nh÷ng n¨m 1920 - 1921 ― ñy viªn §oµn chñ tÞch Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga. Trong thêi kú tranh luËn vÒ c«ng ®oµn, b¶o vÖ quan ®iÓm cña T¬-rèt-xki. Tõ n¨m 1922 c«ng t¸c ë Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, ë Ban kiÓm tra trung −¬ng vµ Ban thanh tra c«ng n«ng, ë Tæng côc hµng kh«ng d©n dông. ― 560.

Grum - Gr¬-gi-mai-l« (Grum-m¬ - Gr¬-gi-mai-l«), V. E. (1864 - 1928) ― mét chuyªn gia luyÖn kim lín cña Nga, mét trong nh÷ng ng−êi x©y dùng c¬ së cho khoa häc luyÖn kim ë Nga. Trong nh÷ng n¨m 1911 - 1918 vµ 1920 - 1924 ― gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc b¸ch khoa Pª-tÐc-bua vµ sau ®ã lµ gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc má U-ran. VÒ sau lµ ng−êi thµnh lËp ra Phßng chÕ t¹o luyÖn kim vµ kü thuËt nhiÖt trùc thuéc ban khoa häc - kü thuËt cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao. Tõ n¨m 1927 lµ viÖn sÜ th«ng tÊn cña ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn-x«. T¸c gi¶ cña mét lo¹t t¸c phÈm vÒ kü thuËt nhiÖt trong ngµnh luyÖn kim vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c. ― 570.


Gu-x©y-nèp, M. §. (1894 - 1938) ― nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo çch m¹ng A-dÐc-bai-gian, ®¶ng viªn ®¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1918. N¨m 1919 tham gia çc ®¶ng ñy cña çc khu Ba-cu vµ Çp-ca-d¬, vÒ sau ®−îc bÇu lµm chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) A-dÐc-bai-gian vµ ®ång thêi lµ bé tr−ëng Bé d©n ñy tµi chÝnh. Tõ th¸ng N¨m ®Õn th¸ng Ch¹p 1921 lµ bé tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i giao vµ chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ tèi cao trùc thuéc Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa x«-viÕt A-dÐc-bai-gian. N¨m 1922 ― thø tr−ëng Bé d©n ñy d©n téc cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. Tõ n¨m 1923 ®Õn n¨m 1929 ― phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, bé tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i giao vµ Bé d©n ñy tµi chÝnh n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Da-çp-ca-d¬. Trong nh÷ng n¨m sau lµ bÝ th− thø nhÊt Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n T¸t-gi-ki-xtan, vµ sau ®ã c«ng t¸c ë Bé d©n ñy gi¸o dôc n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. ― 193.

H

H¸c-t¬-stanh ― xem Lª-vy (Levi), P«n.

Ham-m¬ (Hammer), Giuy-li-ót ― triÖu phó Mü. Cã thiÖn c¶m víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ë n−íc Nga. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1927 ― chñ tÞch ban qu¶n trÞ t« nh−îng Mü "Alameri-co" vÒ khai th¸c má sîi ®¸ A-la-pa-Ðp (vïng U-ran). ― 598.

H©y-vót (Haywood), Uy-li-am (Bin-l¬) (1869 - 1928) ― nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng nh©n Mü. VÒ nghÒ nghiÖp lµ thî má. Tõ n¨m 1901 lµ ®¶ng viªn ®¶ng x· héi chñ nghÜa, vÒ sau lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o çnh t¶ cña ®¶ng nµy. Mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp vµ l·nh ®¹o tæ chøc C«ng nh©n c«ng nghiÖp thÕ giíi. Tõ ®Çu chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt ®· lªn ¸n chñ nghÜa qu©n phiÖt vµ chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa. Chµo mõng Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. Ngay sau khi §¶ng céng s¶n Mü ®−îc thµnh lËp «ng ®· gia nhËp hµng ngò cña ®¶ng. BÞ truy n· v× ho¹t ®éng çch m¹ng, ®· ph¶i rêi bá n−íc Mü. Tõ n¨m 1921 sèng ë Liªn-x«; tham gia tÝch cùc viÖc tæ chøc Khu c«ng nghiÖp tù trÞ Cu-d¬-b¸t. Trong nh÷ng n¨m sau ®ã c«ng t¸c t¹i Tæ chøc quèc tÕ trî gióp çc chiÕn sÜ çch m¹ng vµ ho¹t ®éng b¸o chÝ. ― 175, 177, 221.


773

Hem-pen (Hempel) ― mét trong nh÷ng ®¹i diÖn cña §¶ng c«ng nh©n céng s¶n chñ nghÜa §øc t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n. ― 30.

Hen-®man (Hyndman), Hen-ri May-¬ (1842 - 1921) ― nhµ x· héi chñ nghÜa, mét phÇn tö c¶i l−¬ng chñ nghÜa Anh. Trong nh÷ng n¨m 1900 - 1910 ― ñy viªn Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa. Mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Anh, n¨m 1916 ra khái ®¶ng ®ã v× bÞ héi nghÞ ®¶ng ë X«n-phoãc-®¬ lªn ¸n lËp tr−êng x· héi - s«-vanh cña y ®èi víi cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa. Cã th¸i ®é thï ®Þch víi cuéc Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, t¸n thµnh cuéc can thiÖp chèng n−íc Nga x«-viÕt. ― 344.

Hin-phÐc-®inh (Hilferding), Ru-®«n-ph¬ (1877 - 1941) ― mét trong nh÷ng thñ lÜnh c¬ héi chñ nghÜa cña phong trµo d©n chñ - x· héi §øc vµ cña Quèc tÕ II; nhµ lý luËn cña çi gäi lµ "chñ nghÜa M¸c cña ¸o". Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi lµ ng−êi theo ph¸i gi÷a, b¶o vÖ sù thèng nhÊt víi bän x· héi - ®Õ quèc chñ nghÜa. Sau chiÕn tranh lµ t¸c gi¶ cña thuyÕt "chñ nghÜa t− b¶n cã tæ chøc", lµ ng−êi ca tông chñ nghÜa t− b¶n ®éc quyÒn nhµ n−íc. N¨m 1917 ― thñ lÜnh cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®éc lËp §øc, kÎ thï c«ng khai cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt vµ cña chuyªn chÝnh v« s¶n. NhiÒu lÇn tham gia chÝnh phñ t− s¶n cña n−íc Céng hßa V©y-ma. Sau khi chñ nghÜa ph¸t-xÝt HÝt-le n¾m chÝnh quyÒn th× di c− sang Ph¸p. ― 107, 183.

Hin-quýt (Hillquit), M«-rÝt (1869 - 1933) ― ®¶ng viªn x· héi chñ nghÜa Mü, vÒ nghÒ nghiÖp lµ luËt s−. Lóc ®Çu theo chñ nghÜa M¸c, sau ®ã ng¶ theo chñ nghÜa c¬ héi. N¨m 1888 gia nhËp §¶ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa. Sau khi ®¶ng nµy bÞ ph©n liÖt, «ng lµ mét trong nh÷ng ng−êi thµnh lËp ra §¶ng x· héi chñ nghÜa cã tÝnh chÊt c¶i l−¬ng ë Mü (1901). Tõ n¨m 1904 ― thµnh viªn cña Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa, tham gia c«ng viÖc cña çc ®¹i héi cña Quèc tÕ II. ― 183.

H«n-tx¬ (Hölz), M¸c-x¬ (1889 - 1933) ― ®¶ng viªn céng s¶n çnh t¶ §øc. N¨m 1920 l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh vò trang cña c«ng nh©n Phèc-lan-®¬ (miÒn Trung n−íc §øc) chèng l¹i cuéc næi lo¹n Çp-p¬. V× cã khuynh h−íng v« chÝnh phñ nªn bÞ khai trõ khái §¶ng céng s¶n §øc. Th¸ng Ba 1921 l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh vò trang cña çc ®éi c«ng nh©n ë khu vùc BÝt-tÐc-phen-®¬ - MÐc-dª-buèc - Han-l¬ (miÒn Trung n−íc §øc), nªn bÞ tßa ¸n ®Æc biÖt kÕt ¸n tï chung th©n. N¨m 1922, ®ang cßn trong tï, l¹i vµo §¶ng céng s¶n §øc. N¨m 1929, sau khi ®−îc ra tï, sèng vµ c«ng t¸c ë Liªn-x«. ― 34.


I

I-a-c«-ven-c«, V. G. (1889 - 1938) ― ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1917. Tõ n¨m 1918 ― mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o phong trµo du kÝch ë Xi-bi-ri, chñ tÞch Héi ®ång mÆt trËn du kÝch B¾c Can-xc¬, chñ tÞch ban chÊp hµnh X«-viÕt huyÖn Can-xc¬, sau ®ã lµ chñ tÞch ban chÊp hµnh X«-viÕt tØnh Cra-xn«i-¸c-xc¬. Trong nh÷ng n¨m 1922 - 1923 ― bé tr−ëng Bé d©n ñy n«ng nghiÖp n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga; tõ n¨m 1923 ®Õn n¨m 1926 ― bé tr−ëng Bé d©n ñy b¶o hiÓm x· héi. Tõ n¨m 1928 c«ng t¸c t¹i v¨n phßng tiÕp t©n cña M. I. Ca-li-nin, t¹i ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc Liªn-x« vµ tõ n¨m 1935 ― c«ng t¸c t¹i Bé d©n ñy n«ng nghiÖp Liªn-x«. ― 456.

I-a-r«-xl¸p-xki, E. M. (1878 - 1943) ― nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña §¶ng céng s¶n, nhµ sö häc vµ nhµ chÝnh luËn næi tiÕng, ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tõ n¨m 1898, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi gi÷ träng tr¸ch trong c«ng t¸c ®¶ng: ñy viªn Côc Xi-bi-ri cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, n¨m 1921 ― bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng, tõ n¨m 1923 ®Õn n¨m 1934 ― th− ký Ban kiÓm tra trung −¬ng. Lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt Liªn-x«, thµnh viªn ban gi¸m ®èc ViÖn Lª-nin. Trong nh÷ng n¨m cuèi ®êi l·nh ®¹o tæ gi¶ng viªn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng, ñy viªn ban biªn tËp b¸o "Sù thËt" vµ t¹p chÝ "Ng−êi b«n-sª-vÝch". Tõ n¨m 1939 ― viÖn sÜ ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn-x«. T¸c gi¶ mét sè t¸c phÈm vÒ lÞch sö §¶ng céng s¶n vµ phong trµo çch m¹ng ë n−íc Nga. ― 174.

I-ãp-phª, A. A. (1883 - 1927) ― nhµ ho¹t ®éng ngo¹i giao næi tiÕng cña Liªn-x«. Tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi tõ cuèi nh÷ng n¨m 90 thÕ kû XIX; t¹i §¹i héi VI §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi (b) Nga, «ng ®· cïng víi nhãm "Tæ chøc liªn khu cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi hîp nhÊt" ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng b«n-sª-vÝch vµ ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Trong nh÷ng ngµy th¸ng M−êi 1917 lµ ñy viªn ñy ban qu©n sù - çch m¹ng Pª-t¬-r«-gr¸t. N¨m 1918 lµ "ng−êi céng s¶n çnh t¶". Trong thêi kú ®µm ph¸n ë BrÐt tham gia ph¸i ®oµn hßa b×nh x«-viÕt. Tõ th¸ng T− ®Õn th¸ng M−êi mét 1918 lµ ®¹i diÖn toµn quyÒn cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga ë BÐc-lanh. Tham gia çc cuéc ®µm ph¸n cña n−íc Nga x«-viÕt víi çc chÝnh phñ cña mét sè n−íc t− b¶n. Trong nh÷ng n¨m 1925 - 1927, ®· ®i theo nhãm ®èi lËp T¬-rèt-xki. ― 459, 498, 502.


775

I-u-®ª-nÝch, N. N. (1862 - 1933) ― t−íng cña qu©n ®éi Nga hoµng. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ thµnh viªn cña "ChÝnh phñ T©y - B¾c" ph¶n çch m¹ng, tæng t− lÖnh qu©n ®oµn b¹ch vÖ T©y - B¾c. N¨m 1919 hai lÇn m−u chiÕm Pª-t¬-r«-gr¸t nh−ng thÊt b¹i. BÞ Hång qu©n ®¸nh b¹i, th¸ng M−êi mét 1919 ®· rót lui vÒ E-xt«-ni-a, vµ sau ®ã ch¹y sang Anh. ― 198, 283, 341.

I-va-nèp, A. A. (1867 - 1939) ― nhµ thiªn v¨n häc x«-viÕt. Trong nh÷ng n¨m 1908 - 1929 ― gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp Pª-tÐc-bua (Lª-nin-gr¸t); tõ n¨m 1919 ®Õn n¨m 1930 ― gi¸m ®èc ®µi thiªn v¨n Pun-cèp; tõ n¨m 1925 ― viÖn sÜ th«ng tÊn cña ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn-x«. T¸c gi¶ cña çc t¸c phÈm vÒ nh÷ng ngµnh chñ yÕu cña thiªn v¨n. ― 570.

K

Kª-ren-xki, A. Ph. (1881 - 1970) ― ®¶ng viªn §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi lµ mét ng−êi x· héi - s«-vanh cuång tÝn. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 lµ bé tr−ëng Bé t− ph¸p, bé tr−ëng Bé qu©n sù vµ h¶i qu©n, vµ sau ®ã lµ thñ t−íng ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n vµ Tæng t− lÖnh tèi cao. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®Êu tranh chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt, n¨m 1918 ch¹y ra n−íc ngoµi. Khi sèng l−u vong ®· tuyªn truyÒn chèng Liªn-x«. ― 365, 380.

Kªn-x¬ (Keynes), Gi«n May-na (1883 - 1946) ― nhµ kinh tÕ häc t− s¶n tÇm th−êng Anh, kÎ biÖn hé cho chñ nghÜa t− b¶n ®éc quyÒn nhµ n−íc. Tõ n¨m 1915 lµ viªn chøc Bé tµi chÝnh Anh. N¨m 1919 tham gia Héi nghÞ hßa b×nh Pa-ri. Th¸ng S¸u 1919, sau khi tõ chøc, ®· viÕt mét sè s¸ch phª ph¸n kÞch liÖt tÝnh chÊt thiÕu c¨n cø vÒ mÆt kinh tÕ cña hÖ thèng VÐc-x©y. Tõ n¨m 1921 lµ chñ tÞch mét h·ng b¶o hiÓm lín cña Anh. Trong nh÷ng n¨m 30 lµ ng−êi ®Ò x−íng ra mét trong nh÷ng khuynh h−íng chuyªn nghÒ biÖn hé cña chÝnh trÞ kinh tÕ häc t− s¶n (lÊy tªn cña y lµ "thuyÕt Kªn-x¬"), theo thuyÕt nµy th× nhµ n−íc t− s¶n tuång nh− cã thÓ "®iÒu tiÕt" ®−îc chñ nghÜa t− b¶n vµ trong khu«n khæ cña nã cã thÓ "b¶o ®¶m" ®−îc mét nÒn kinh tÕ cã kÕ ho¹ch kh«ng cã khñng ho¶ng vµ thÊt nghiÖp. ― 361, 458, 500.

Khin-tsóc, L. M. (1868 - 1944) ― vµo §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga n¨m 1903, lµ mét phÇn tö men-sª-vÝch; ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch; gia nhËp ®¶ng b«n-


sª-vÝch n¨m 1920. Trong nh÷ng n¨m 1917 - 1920 lµ ñy viªn ban qu¶n trÞ Hîp t¸c x· c«ng nh©n M¸t-xc¬-va, tõ n¨m 1921 ®Õn n¨m 1926 ― chñ tÞch Ban qu¶n trÞ Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng. Tõ n¨m 1927 ― ®¹i diÖn th−¬ng m¹i cña Liªn-x« t¹i Anh, sau ®ã t¹i §øc. Tõ n¨m 1934 ― bé tr−ëng Bé d©n ñy néi th−¬ng n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. ― 311.

Ki-xª-lÐp, A. X. (1879 - 1938) ― ®¶ng viªn tõ n¨m 1898. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm c«ng t¸c l·nh ®¹o x«-viÕt, kinh tÕ vµ c«ng ®oµn. N¨m 1921 ®−îc cö lµm chñ tÞch TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy. Tham gia nhãm chèng ®¶ng "®èi lËp c«ng nh©n" cña ph¸i c«ng ®oµn - v« chÝnh phñ chñ nghÜa. T¹i §¹i héi XII cña ®¶ng ®−îc bÇu lµm ñy viªn §oµn chñ tÞch Ban kiÓm tra trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, vÒ sau lµ bé tr−ëng Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga vµ thø tr−ëng Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng Liªn-x«. Tõ n¨m 1924 ®Õn n¨m 1938 ― bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Liªn-x«. ― 136, 172.

KiÕc-pi-ts¬-ni-cèp, V. §. (1881 - 1940) ― kü s− c«ng nghÖ. Tõ n¨m 1907 lµm viÖc ë Nhµ m¸y ®iÖn sè 1 M¸t-xc¬-va. Tõ n¨m 1918 lµ ñy viªn héi ®ång kü thuËt ®iÖn cña ñy ban trung −¬ng çc c«ng tr×nh nhµ n−íc cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vµ lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o Phßng thiÕt kÕ çc nhµ m¸y ®iÖn khu cña nhµ n−íc ch¹y b»ng than bïn; trùc tiÕp tham gia x©y dùng çc ®å ¸n cña nhµ m¸y ®iÖn Sa-tu-ra vµ çc nhµ m¸y ®iÖn kh¸c cña khu c«ng nghiÖp M¸t-xc¬-va; trong nh÷ng n¨m 1920 - 1924 ― côc phã Côc khai th¸c than bïn b»ng thñy lùc cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao. Lµ ng−êi ph¸t minh (cïng víi R. E. Cl¸t-x«n) ph−¬ng ph¸p khai th¸c than bïn b»ng søc n−íc. T¸c gi¶ mét sè s¸ch vÒ vÊn ®Ò nµy. ― 598.

KiÕc-s¬, C. V. (1877 - 1919) ― kü s− nhiÖt häc ng−êi Nga. Gi¸o s− Tr−êng cao ®¼ng kü thuËt M¸t-xc¬-va. Nghiªn cøu c¶i tiÕn lß ®èt vµ sö dông nh÷ng nhiªn liÖu cho Ýt ca-lo. T¸c gi¶ mét sè c«ng tr×nh khoa häc vÒ çc vÊn ®Ò nµy. ― 393.

L

La-rin, I-u, (Lu-ri-ª, M. A.) (1882 - 1932) ― mét çn bé x«-viÕt. Tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi tõ n¨m 1901, mét phÇn tö men-sª-


777

vÝch. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 cÇm ®Çu nhãm men-sª-vÝch - quèc tÕ chñ nghÜa. Th¸ng T¸m 1917 ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng b«n-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi c«ng t¸c trong çc tæ chøc x«-viÕt vµ kinh tÕ. ― 265.

Lan-xinh (Lansing), R«-bíc (1864 - 1928) ― nhµ ngo¹i giao Mü, chuyªn gia vÒ luËt ph¸p quèc tÕ. Trong nh÷ng n¨m 1915 - 1920 lµ bé tr−ëng ngo¹i giao Mü; gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc chuÈn bÞ cho Mü ®øng vÒ phÝa khèi §ång minh tham gia chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi, thi hµnh chÝnh s¸ch can thiÖp ®èi víi çc n−íc ch©u Mü la-tinh, tham gia Héi nghÞ hßa b×nh ë Pa-ri (1919 - 1920). Sau khi th«i chøc bé tr−ëng ngo¹i giao th× lµm luËt s−. N¨m 1921 xuÊt b¶n nh÷ng håi ký cña m×nh "The peace negotiations" ("Nh÷ng cuéc ®µm ph¸n hßa b×nh"), "The Big Four and Others" ("Bé tø çc c−êng quèc vµ çc n−íc kh¸c"). ― 458.

L¸t-txa-ri (Lazzari), C«n-xtan-ti-n« (1857 - 1927) ― nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n ý, mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra §¶ng x· héi chñ nghÜa ý, ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng nµy. Trong nh÷ng n¨m 1912 - 1919 ― tæng bÝ th− §¶ng x· héi chñ nghÜa ý. Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o trµo l−u "tèi ®a" (ph¸i gi÷a) ë trong ®¶ng. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ñng hé n−íc Nga x«-viÕt. Tham dù çc §¹i héi II vµ III Quèc tÕ céng s¶n. N¨m 1922 vÒ mÆt tæ chøc th× c¾t ®øt víi bän c¶i l−¬ng, nh−ng kh«ng thÓ ®o¹n tuyÖt h¼n víi chóng. N¨m 1926 bÞ b¾t, chÕt Ýt l©u sau khi ®−îc ra tï. ― 19, 20 - 21, 23, 24, 72 - 73, 519, 545, 546, 547.

Lª-ghin (Legien), Çc-l¬ (1861 - 1920) ― mét phÇn tö d©n chñ - x· héi çnh h÷u §øc, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña c«ng ®oµn, mét phÇn tö xÐt l¹i. Tõ n¨m 1890 ― chñ tÞch Tæng c«ng ®oµn §øc. Tõ n¨m 1903 lµ th− ký, vµ tõ n¨m 1913 lµ chñ tÞch Ban th− ký çc c«ng ®oµn quèc tÕ. Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi lµ mét ng−êi x· héi - s«-vanh cùc ®oan. Trong nh÷ng n¨m 1919 - 1920 ― ®¹i biÓu Quèc héi cña n−íc Céng hßa V©y-ma. §Êu tranh chèng l¹i phong trµo çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n. ― 107.

Lª-gia-va, A. M. (1870 - 1937) ― nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc x«-viÕt. §¶ng viªn tõ n¨m 1904. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm c«ng t¸c l·nh ®¹o kinh tÕ vµ x«-viÕt. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1920 ― chñ tÞch Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng, tõ n¨m 1920 ®Õn n¨m 1925 ― thø tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng, trong


nh÷ng n¨m 1925 - 1930 ― phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt Liªn-x« mét sè khãa. Tõ n¨m 1933 ®Õn n¨m 1937 ― tæng côc tr−ëng Tæng côc çc c©y b¸n nhiÖt ®íi Liªn-x«. ― 355 - 356, 441, 525, 527.

Lª-nin, V. I. (U-li-a-nèp, V. I., N. Lª-nin, Lª-nin) (1870 - 1924) ― nh÷ng tµi liÖu tiÓu sö. ― 39, 41, 45, 50, 62, 67, 69, 70, 72, 80, 87, 89, 93, 94, 101, 105, 120, 133, 136, 144, 150, 164, 165, 168, 172, 174, 176, 178, 191, 196, 199, 221, 222, 223, 225, 231, 236, 246, 248, 284, 287 - 288, 295, 297, 298, 299, 300, 302, 303, 304 - 307, 311 - 312, 313, 316, 318, 324, 327, 330, 334, 336, 338, 347, 348, 350, 352, 354, 416, 417, 432, 433, 437, 438, 442, 447, 449, 450, 489, 491, 494, 496, 501, 502, 504, 507, 509, 522, 529, 531, 532, 538, 539, 555, 558, 568, 580, 621 - 628.

Lª-vy, V. L. (1880 - 1948) ― kü s− ®iÖn; ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« tõ n¨m 1943. Tõ n¨m 1906 ®Õn n¨m 1914 lµm viÖc trong c«ng ty cæ phÇn "Xi-men-x¬ vµ Sóc-kÐc-t¬". Tõ n¨m 1918 ― vô tr−ëng cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, sau ®ã lµ trî lý tæng côc tr−ëng Tæng côc c«ng nghiÖp ®iÖn; tham gia tÝch cùc c«ng viÖc cña ñy ban nhµ n−íc vÒ ®iÖn khÝ hãa n−íc Nga. Tõ n¨m 1924 lµm c«ng t¸c s¶n xuÊt vµ khoa häc. ― 393.

Lª-vy (Levi) (H¸c-stanh), P«n (1883 - 1930) ― nhµ d©n chñ - x· héi §øc, vÒ nghÒ nghiÖp lµ luËt s−. Tham gia Héi nghÞ Xim-mÐc-van (1915), thµnh viªn cña nhãm Xim-mÐc-van çnh t¶ cña Thôy-sÜ, gia nhËp "Liªn minh Xp¸c-ta-cót". T¹i §¹i héi thµnh lËp §¶ng céng s¶n §øc ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n §øc. Th¸ng Hai 1921 ra khái Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n §øc, vµ th¸ng T− bÞ khai trõ khái ®¶ng céng s¶n v× vi ph¹m nghiªm träng kü luËt ®¶ng. VÒ sau l¹i gia nhËp l¹i §¶ng d©n chñ - x· héi. ― 34, 108, 109 - 114, 115, 117, 516, 517, 518, 519, 520, 610, 613.

Li-be (G«n-®man), M. I. (1880 - 1937) ― mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i Bun. Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi lµ mét ng−êi x· héi - s« vanh. Cã th¸i ®é thï ®Þch víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. VÒ sau lµm c«ng t¸c kinh tÕ. ― 613.

LiÕp-nÕch (Liebknecht), Çc-l¬ (1871 - 1919) ― nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña phong trµo c«ng nh©n §øc vµ quèc tÕ, mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o çnh t¶ trong phong trµo d©n chñ - x· héi §øc; con trai


779

cña Vin-hem LiÕp-nÕch. §Êu tranh tÝch cùc chèng chñ nghÜa c¬ héi vµ chñ nghÜa qu©n phiÖt. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi ®øng trªn lËp tr−êng çch m¹ng - quèc tÕ. Mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc vµ l·nh ®¹o nhãm "Quèc tÕ", nhãm nµy vÒ sau lÊy tªn lµ nhãm "Xp¸c-ta-cót", sau ®ã lµ "Liªn minh Xp¸c-ta-cót". Trong thêi gian Çch m¹ng th¸ng M−êi mét 1918 ë §øc, cïng víi R. Lóc-x¨m-bua l·nh ®¹o ®éi tiÒn phong çch m¹ng cña c«ng nh©n §øc. Chñ biªn b¸o "Die Rote Fahne" ("Cê ®á"). Lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra §¶ng céng s¶n §øc vµ ng−êi l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa cña c«ng nh©n BÐc-lanh th¸ng Giªng 1919. Sau khi cuéc khëi nghÜa bÞ ®µn ¸p ®· bÞ bän ph¶n çch m¹ng giÕt h¹i mét çch d· man. Khi ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña C. LiÕp-nÕch, Lª-nin viÕt r»ng "tªn tuæi ®ã lµ t−îng tr−ng cho lßng trung thµnh cña mét l·nh tô ®èi víi lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n, cho lßng trung thµnh ®èi víi çch m¹ng x· héi chñ nghÜa... Tªn tuæi ®ã lµ t−îng tr−ng cho cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng chèng chñ nghÜa ®Õ quèc, kh«ng ph¶i trªn lêi nãi mµ lµ trong viÖc lµm..." (V. I. Lª-nin, Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, t. 37, tr. 561). ― 462.

Lin-®ª, Ph. Ph. (1881 - 1917) ― ñy viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ binh sÜ Pª-t¬-r«-gr¸t khãa thø nhÊt, vÒ sau lµ ph¸i viªn cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n t¹i mÆt trËn T©y - Nam, vµ bÞ giÕt ë ®Êy khi ®Þnh thuyÕt phôc binh lÝnh ra mÆt trËn. ― 71.

LÝt-ken-x¬, E. A. (1888 - 1922) ― ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tõ n¨m 1904. N¨m 1917 ― ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch - quèc tÕ chñ nghÜa. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 ― ñy viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt tØnh M¸t-xc¬-va. N¨m 1918 ― vô tr−ëng Vô gi¸o dôc quèc d©n cña X«-viÕt tØnh M¸t-xc¬-va. N¨m 1919 gia nhËp §¶ng céng s¶n (b) Nga, c«ng t¸c trong Hång qu©n. N¨m 1920 ― tæng côc phã Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ, tõ n¨m 1921 ― thø tr−ëng Bé d©n ñy gi¸o dôc n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. ― 335.

LÝt-vi-nèp, M. M. (1876 - 1951) ― nhµ ho¹t ®éng ®¶ng vµ nhµ n−íc, nhµ ngo¹i giao næi tiÕng cña Liªn-x«. §¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n - d©n chñ x· héi Nga tõ n¨m 1898, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm c«ng t¸c ngo¹i giao. Tõ n¨m 1921 lµ thø tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i giao, vµ tõ n¨m 1930 ®Õn n¨m 1939 ― bé tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i giao. Tõ n¨m 1941 ®Õn n¨m 1943 ― thø tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i giao vµ ®¹i sø Liªn-x«


t¹i Mü; sau khi tõ Mü vÒ cho ®Õn n¨m 1946 ― thø tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i giao. T¹i §¹i héi XVII cña ®¶ng ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«, ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt Liªn-x« vµ ®¹i biÓu X«-viÕt tèi cao Liªn-x«. ― 457 - 490, 465, 498, 502.

L«-Ýt Giãoc-gi¬ (Lloyd George), §ª-vÝt (1863 - 1945) ― nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc vµ nhµ ngo¹i giao Anh, l·nh tô ®¶ng tù do. Tõ n¨m 1890 ― nghÞ sÜ. Trong nh÷ng n¨m 1905 - 1908 ― bé tr−ëng th−¬ng m¹i; trong nh÷ng n¨m 1908 - 1915 ― bé tr−ëng tµi chÝnh, trong nh÷ng n¨m 1916 - 1922 ― thñ t−íng, ra søc cñng cè nh÷ng vÞ trÝ cña chñ nghÜa ®Õ quèc Anh ë Trung CËn §«ng, ë Ban-c¨ng, ®µn ¸p tµn khèc phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë çc thuéc ®Þa vµ çc n−íc phô thuéc. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ë Nga ― mét trong nh÷ng kÎ cæ vò vµ tæ chøc cuéc can thiÖp qu©n sù vµ bao v©y Nhµ n−íc x«-viÕt. ― 362, 459, 481.

L«-mèp, A. (èp-p«-cèp, G. I.) (1888 - 1938) ― nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc cña Liªn-x«. §¶ng viªn ®¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1903. T¹i §¹i héi II çc X«-viÕt toµn Nga ®−îc cö vµo Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy víi c−¬ng vÞ bé tr−ëng Bé d©n ñy t− ph¸p. N¨m 1918 lµ mét "ng−êi céng s¶n çnh t¶". ñy viªn ®oµn chñ tÞch vµ phã chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao (1918 - 1921), phã chñ tÞch ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc Liªn-x«, ñy viªn Bé chÝnh trÞ va Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) U-cra-i-na, ñy viªn dù khuyÕt vµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. ― 160.

L«ng-ghª (Longuer), Gi¨ng (1876 - 1938) ― mét trong nh÷ng l·nh tô cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ph¸p vµ Quèc tÕ II, nhµ chÝnh luËn. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt cÇm ®Çu nhãm thiÓu sè cña ph¸i gi÷a - hßa b×nh chñ nghÜa trong §¶ng x· héi chñ nghÜa Ph¸p. Mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp vµ biªn tËp b¸o "Le Populaire" ("B¸o nh©n d©n"), c¬ quan cña nh÷ng ng−êi theo ph¸i gi÷a ë Ph¸p. Ph¶n ®èi viÖc §¶ng x· héi chñ nghÜa Ph¸p gia nhËp Quèc tÕ céng s¶n vµ viÖc thµnh lËp §¶ng céng s¶n Ph¸p. Tõ n¨m 1921 ― ñy viªn Ban chÊp hµnh Quèc tÕ Viªn (II1/2). Tõ n¨m 1923 ― mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o çi gäi lµ Quèc tÕ c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa.

Trong nh÷ng n¨m 30 t¸n thµnh thèng nhÊt hµnh ®éng gi÷a nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa vµ nh÷ng ng−êi céng s¶n ®Ó chèng l¹i


781

chñ nghÜa ph¸t-xÝt, tham gia çc tæ chøc quèc tÕ ®Êu tranh chèng chñ nghÜa ph¸t-xÝt vµ chèng chiÕn tranh. ― 183.

Lu-ri-ª, M. A. ― xem La-rin, I-u.

Lu-t«-vi-nèp, I-u. Kh. (1887 - 1924) ― ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n - d©n chñ x· héi Nga tõ n¨m 1904. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ ng−êi tham gia tÝch cùc cuéc néi chiÕn ë s«ng §«n vµ U-cra-i-na. VÒ sau lµm c«ng t¸c c«ng ®oµn vµ x«-viÕt. Trong thêi kú tranh luËn vÒ c«ng ®oµn (1920 - 1921) lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o nhãm chèng ®¶ng "®èi lËp c«ng nh©n". ― 417, 560.

Lóc-x¨m-bua (Luxemburg), R«-da (1871 - 1919) ― nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ, mét trong nh÷ng thñ lÜnh çnh t¶ trong Quèc tÕ II. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp vµ l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan. Tõ n¨m 1897 tham gia tÝch cùc phong trµo d©n chñ - x· héi §øc, ®Êu tranh chèng l¹i thuyÕt BÐc-stanh vµ thuyÕt Min-l¬-r¨ng. Tõ ®Çu chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi gi÷ lËp tr−êng quèc tÕ chñ nghÜa. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi khëi x−íng viÖc thµnh lËp ë §øc nhãm "Quèc tÕ", nhãm nµy vÒ sau gäi lµ nhãm "Xp¸c-ta-cót", vµ sau lÊy tªn "Liªn minh Xp¸c-ta-cót". Trong thêi gian Çch m¹ng th¸ng M−êi mét 1918 lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o ®éi tiÒn phong çch m¹ng cña c«ng nh©n §øc. Tham gia l·nh ®¹o §¹i héi thµnh lËp §¶ng céng s¶n §øc. Th¸ng Giªng 1919 bÞ bän ph¶n çch m¹ng giÕt h¹i mét çch d· man. ― 462, 518 - 519, 521.

Ly-dÝt (Lysis), [L¬-tay-¬ (Letailleur), ¥-giª-ni] ― nhµ kinh tÕ häc t− s¶n Ph¸p, t¸c gi¶ cña mét sè t¸c phÈm vÒ çc vÊn ®Ò tµi chÝnh vµ chÝnh trÞ. ― 347.

M

Ma-li-nèp-xki, A. A. ― xem B«-g®a-nèp, A.

Ma-l−-sÐp, X. V. (1877 - 1938) ― ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tõ n¨m 1902, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi c«ng t¸c ë Bé d©n ñy lao ®éng vµ Bé d©n ñy l−¬ng thùc. N¨m 1920 - 1921 phôc vô trong Hång qu©n, ñy viªn Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng mÆt trËn Tuèc-ke-xtan. N¨m 1921 - 1922, lµ ®Æc ph¸i viªn cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, vÒ sau lµ chñ tÞch cña ñy ban héi chî IÕc-bÝt vµ Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt, chñ tÞch Phßng th−¬ng m¹i toµn Liªn-x«. Trong nh÷ng n¨m


sau c«ng t¸c ë Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng. ― 442.

Ma-xlèp, A. (Txª-me-rin-xki, I.) (sinh n¨m 1891) ― mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña nhãm "cùc t¶" trong §¶ng céng s¶n §øc. Tõ n¨m 1921 cÇm ®Çu çi gäi lµ ph¸i ®èi lËp BÐc-lanh, n¨m 1924 ph¸i nµy ®· n¾m ®−îc quyÒn l·nh ®¹o trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n §øc. T¹i §¹i héi V cña Quèc tÕ céng s¶n ®· ®−îc bÇu lµm ñy viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. Vµo cuèi n¨m 1925 ®· bÞ ®−a ra khái çc c−¬ng vÞ l·nh ®¹o v× ho¹t ®éng bÌ ph¸i vµ chia rÏ vµ ch¼ng bao l©u ®· bÞ khai trõ khái §¶ng céng s¶n §øc vµ Quèc tÕ céng s¶n. VÒ sau ®· rêi bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. ― 115.

M¸c (Marx), Çc (1818 - 1883) ― ng−êi s¸ng lËp ra chñ nghÜa céng s¶n khoa häc, nhµ t− t−ëng thiªn tµi, l·nh tô vµ ng−êi thÇy cña giai cÊp v« s¶n thÕ giíi (xem bµi cña V. I. Lª-nin "Çc M¸c (S¬ l−îc tiÓu sö, kÌm theo sù tr×nh bµy chñ nghÜa M¸c)". Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 26, tr. 43 - 93). ― 282 - 283, 343.

M¸c - §«n-nan (MacDonald), Giªm-x¬ Ram-x©y (1866 - 1937) ― nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Anh, mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp vµ lµ l·nh tô cña §¶ng c«ng nh©n ®éc lËp vµ C«ng ®¶ng Anh. Thi hµnh mét ®−êng lèi c¬ héi chñ nghÜa cùc ®oan, truyÒn b¸ thuyÕt hîp t¸c giai cÊp vµ thuyÕt chñ nghÜa t− b¶n dÇn dÇn hßa nhËp vµo chñ nghÜa x· héi. §Çu chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt gi÷ lËp tr−êng hßa b×nh chñ nghÜa, vÒ sau c«ng khai ñng hé giai cÊp t− s¶n ®Õ quèc chñ nghÜa. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1920 ra søc ng¨n c¶n cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n Anh chèng l¹i cuéc can thiÖp vµo n−íc Nga x«-viÕt. N¨m 1924 vµ n¨m 1929 – 1931 gi÷ chøc thñ t−íng. Trong nh÷ng n¨m 1931 - 1935 cÇm ®Çu çi gäi lµ "chÝnh phñ d©n téc" mµ ®−êng lèi lµ do ph¸i b¶o thñ ®Þnh ra. ― 183.

M¸c-khlÐp-xki (Marchlewki), Giu-li-an (1866 - 1925) ― nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n Ba-lan vµ quèc tÕ. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc vµ l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi v−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va. Tõ n¨m 1909 tiÕn hµnh c«ng t¸c chñ yÕu lµ trong §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi, cïng víi C. LiÕp-nÕch vµ R. Lóc-x¨m-bua ®· tham gia thµnh lËp "Liªn minh Xp¸c-ta-cót". BÞ b¾t.

N¨m 1918, nhê sù can thiÖp kiªn tr× cña ChÝnh phñ x«-viÕt, ®−îc phãng thÝch khái tr¹i tËp trung §øc vµ ®· sang n−íc Nga x«-viÕt; ®· ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt


783

toµn Nga, vµ lµ ñy viªn cho ®Õn cuèi ®êi. N¨m 1919 ®−îc ®−a vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n §øc. §· tham gia thµnh lËp Quèc tÕ céng s¶n. Tõ n¨m 1923 lµ chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng Tæ chøc quèc tÕ trî gióp çc chiÕn sÜ çch m¹ng. T¸c gi¶ mét sè t¸c phÈm vÒ çc vÊn ®Ò kinh tÕ, lÞch sö Ba-lan vµ çc quan hÖ quèc tÕ. ― 174.

M¸c-ten-x¬, L. C. (1875 - 1948) ― çn bé kinh tÕ næi tiÕng cña Liªn-x«, nhµ b¸c häc trong lÜnh vùc chÕ t¹o m¸y vµ kü thuËt nhiÖt. §¶ng viªn tõ n¨m 1893. Tham gia "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" Pª-tÐc-bua. N¨m 1899 bÞ trôc xuÊt sang §øc, vµ sau ®ã c− tró t¹i Anh.

Tõ th¸ng Giªng n¨m 1919 ― ®¹i diÖn cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga ë Mü; sau khi bÞ chÝnh phñ Mü b¸c bá nh÷ng cè g¾ng ®Ó b×nh th−êng hãa quan hÖ víi Mü, n¨m 1921 bÞ trôc xuÊt khái Mü. Trë vÒ n−íc Nga x«-viÕt ®¶m nhiÖm träng tr¸ch trong c«ng t¸c kinh tÕ vµ khoa häc; lµ ñy viªn §oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, chñ tÞch Tæng côc c«ng nghiÖp kim khÝ, chñ tÞch ñy ban phô tr¸ch çc ph¸t minh cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, gi¸m ®èc ViÖn nghiªn cøu khoa häc ®i-e-den, gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc c¬ khÝ M¸t-xc¬-va mang tªn M. V. L«-m«-n«-xèp. ― 176.

M¸c-tèp, L. (Txe-®Ðc-bau-m¬, I-u. O.) (1873 - 1923) ― mét trong nh÷ng l·nh tô men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cao trµo çch m¹ng míi ― ng−êi theo ph¸i thñ tiªu. Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a. N¨m 1917 cÇm ®Çu nhãm nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch - quèc tÕ chñ nghÜa. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt. N¨m 1920 l−u vong ë §øc, xuÊt b¶n ë BÐc-lanh tê b¸o men-sª-vÝch ph¶n ®éng "TruyÒn tin x· héi chñ nghÜa". ― 98, 124, 183, 546, 611 - 612, 613.

M¸c-xi-mèp, C. G. (1894 - 1939) ― ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1914. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1920 ― chñ tÞch ban l−¬ng thùc cña X«-viÕt M¸t-xc¬-va vµ sau ®ã lµ ñy viªn Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng vµ ®Æc ph¸i viªn vÒ cung cÊp cho çc qu©n ®oµn mÆt trËn miÒn §«ng. Tõ n¨m 1920 - 1922 ― phã chñ tÞch ban c«ng nghiÖp U-ran thuéc Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, sau ®ã lµ côc phã Côc c«ng nghiÖp than ®¸ §«n-b¸t. VÒ sau lµ chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao U-cra-i-na, ñy viªn §oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao Liªn-x«, thø tr−ëng Bé d©n ñy th−¬ng m¹i Liªn-x«. ― 176.


Men-si-cèp, E. X. (1883 - 1926) ― kü s− c«ng nghÖ, chuyªn gia næi tiÕng vÒ çc vÊn ®Ò than bïn. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1920 lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc vµ l·nh ®¹o Tæng côc c«ng nghiÖp than bïn, vµ tõ n¨m 1921 lµ ng−êi tæ chøc vµ l·nh ®¹o tr¹m thÝ ®iÓm than bïn. Tõ n¨m 1922 ― gi¸o s− Häc viÖn n«ng nghiÖp Ti-mi-ri-a-dÐp vµ lµ ng−êi l·nh ®¹o chi nh¸nh than bïn cña viÖn. N¨m 1925 l·nh ®¹o ViÖn khoa häc thÝ nghiÖm than bïn. ― 394, 597.

Mª-gi¬-la-óc, I. I. (1891 - 1941) ― ®¶ng viªn ®¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1918. Trong thêi gian cã cuéc can thiÖp qu©n sù cña n−íc ngoµi vµ néi chiÕn lµm c«ng t¸c chØ huy trong Hång qu©n; vÒ sau lµm c«ng t¸c kinh tÕ, c«ng t¸c ®¶ng vµ x«-viÕt: gi¸m ®èc nhµ m¸y luyÖn kim £-na-ki-ª-v« ë §«n-b¸t, chñ tÞch ban qu¶n trÞ Khu gang thÐp miÒn Nam, bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Tuèc-mª-ni-a, bÝ th− ®¶ng ñy §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« vïng Tam-bèp, bÝ th− Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ phã v¨n phßng Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy Liªn-x«, chñ tÞch ñy ban toµn Liªn-x« vÒ çc vÊn ®Ò tr−êng cao ®¼ng trùc thuéc Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy Liªn-x«. ― 392.

Mª-sª-ri-a-cèp, N. L. (1865 - 1942) ― ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tõ n¨m 1901, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch.

Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1922 ― ñy viªn ban biªn tËp b¸o "Sù thËt", tr−ëng ban biªn tËp - xuÊt b¶n cña Hîp t¸c x· c«ng nh©n trung −¬ng M¸t-xc¬-va v. v.. Tõ n¨m 1927 ®Õn n¨m 1938 ― chñ biªn TiÓu b¸ch khoa toµn th− Liªn-x«. ― 174, 477 - 478.

Mª-xi-a-txÐp, P. A. (1889 - 1938) ― ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1906. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1924 lµ thµnh viªn cña ban l·nh ®¹o vµ sau ®ã lµ ng−êi ®−îc ñy quyÒn cña Bé d©n ñy n«ng nghiÖp cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. Trong nh÷ng n¨m sau ®ã lµm viÖc trong hîp t¸c x·, trong ng©n hµng n«ng nghiÖp cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc Liªn-x«. Cã mét thêi gian ®· tham gia ph¸i ®èi lËp T¬-rèt-xki. ― 322.

Mi-a-xni-cèp, G. I. (1889 - 1946) ― vµo ®¶ng b«n-sª-vÝch n¨m 1906, lµm viÖc t¹i PÐc-m¬; tõ n¨m 1921 lµm viÖc t¹i Pª-t¬-r«-gr¸t. N¨m 1922 bÞ khai trõ khái §¶ng céng s¶n (b) Nga do ho¹t ®éng chèng ®¶ng vµ vi ph¹m kû luËt ®¶ng mét çch cã hÖ thèng. VÒ sau lµ ng−êi tæ chøc ra nhãm ph¶n çch m¹ng gäi lµ "nhãm c«ng nh©n"; ®· l−u vong ra n−íc ngoµi. ― 95 - 101.


785

Mi-khai-lèp, V. M. (1894 - 1937) ― ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1915. §· lµm c«ng t¸c ®¶ng ë M¸t-xc¬-va. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 lµ ñy viªn cña X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n M¸t-xc¬-va. Lµ ng−êi tham gia Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vµ néi chiÕn. Sau §¹i héi X cña ®¶ng ― bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Tõ 1922 bÝ th− thµnh ñy M¸t-xc¬-va, bÝ th− quËn ñy Da-m«-xc¬-v«-rª-tsi-ª §¶ng céng s¶n (b) Nga, chñ tÞch Héi ®ång çc c«ng ®oµn thµnh phè M¸t-xc¬-va. Tõ n¨m 1929 lµm c«ng t¸c kinh tÕ. ― 221 - 222, 236 - 237, 241, 333 - 334.

Mi-li-u-cèp, P. N. (1859 - 1943) ― thñ lÜnh §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, nhµ t− t−ëng cña giai cÊp t− s¶n ®Õ quèc chñ nghÜa Nga, nhµ sö häc vµ nhµ chÝnh luËn. N¨m 1917 lµ bé tr−ëng Bé ngo¹i giao trong thµnh phÇn ®Çu tiªn cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n; ®· thi hµnh chÝnh s¸ch tiÕp tôc cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa "®Õn th¾ng lîi cuèi cïng". Th¸ng T¸m 1917 ― mét trong nh÷ng ng−êi cæ vò cuéc phiÕn lo¹n Coãc-ni-lèp. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· tham gia tæ chøc cuéc can thiÖp vò trang cña n−íc ngoµi chèng n−íc Nga x«-viÕt, lµ mét phÇn tö ho¹t ®éng tÝch cùc cña bän b¹ch vÖ l−u vong. ― 13, 63, 70, 98, 130.

Mi-li-u-tin, V. P. (1884 - 1938) ― tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi tõ n¨m 1903, lóc ®Çu gia nhËp ph¸i men-sª-vÝch, tõ n¨m 1910 lµ ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. T¹i §¹i héi II çc X«-viÕt toµn Nga ®· tham gia Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy víi t− çch bé tr−ëng Bé d©n ñy n«ng nghiÖp. Th¸ng M−êi mét 1917 lµ ng−êi ñng hé viÖc thµnh lËp chÝnh phñ liªn hiÖp víi sù tham gia cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ sau khi tuyªn bè kh«ng t¸n thµnh chÝnh s¸ch cña ®¶ng, ®· rót ra khái Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ khái chÝnh phñ. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1921 ― phã chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, sau ®ã ®· gi÷ träng tr¸ch kh¸c trong c«ng t¸c x«-viÕt vµ kinh tÕ; ®· ®−îc bÇu lµm ñy viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng vµ ñy viªn Ban kiÓm tra trung −¬ng. ― 297.

Min-l¬-r¨ng (Millerand), A-lÕch-xan-®r¬ £-chiªn (1859 - 1943) ― nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p; trong nh÷ng n¨m 90 thÕ kû XIX ®· gia nhËp hµng ngò nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa, cÇm ®Çu xu h−íng c¬ héi chñ nghÜa trong phong trµo x· héi chñ nghÜa Ph¸p. N¨m 1899 tham gia chÝnh phñ t− s¶n ph¶n ®éng Van-®Ðc - Rót-x« vµ ®· céng t¸c víi t−íng Ga-lÝp-phª, tªn ®ao phñ ®· ®µn ¸p C«ng x· Pa-ri.


N¨m 1904, sau khi bÞ khai trõ khái ®¶ng x· héi chñ nghÜa, Min-l¬-r¨ng ®· cïng víi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa tr−íc ®©y (Bri-¨ng, Vi-vi-a-ni) lËp ra nhãm "nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ®éc lËp". Trong nh÷ng n¨m 1909 - 1910, 1912 - 1913, 1914 - 1915 ®· gi÷ nh÷ng chøc bé tr−ëng kh¸c nhau. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ mét trong nh÷ng kÎ tæ chøc cuéc can thiÖp chèng n−íc Nga x«-viÕt, trong nh÷ng n¨m 1920 - 1924 ― tæng thèng n−íc Céng hßa Ph¸p. Th¸ng S¸u 1924, sau khi çc ®¶ng t− s¶n çnh t¶ giµnh ®−îc th¾ng lîi t¹i cuéc bÇu cö vµ tõ chèi kh«ng céng t¸c víi y, y ®· buéc ph¶i tõ chøc. ― 343.

M«-®i-li-a-ni (Modigliani), VÝt-t«-ri-« £-ma-nu-en (1872 - 1947) ― mét trong nh÷ng ®¶ng viªn l·o thµnh nhÊt cña §¶ng x· héi chñ nghÜa ý, mét ng−êi theo chñ nghÜa c¶i l−¬ng, vÒ nghÒ nghiÖp lµ luËt s−. Trong nh÷ng n¨m 1913 - 1926 lµ nghÞ sÜ. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi lµ ng−êi theo ph¸i gi÷a. N¨m 1926 l−u vong sang Ph¸p, biªn tËp cho c¬ quan cña nh÷ng ng−êi c¶i l−¬ng l−u vong ý "Rinascita Socialista" ("Ng−êi x· héi chñ nghÜa phôc sinh"). Trë vÒ n−íc sau khi n−íc ý ®−îc gi¶i phãng khái qu©n ®éi ph¸t-xÝt §øc. ― 23.

M«-l«-tèp (Xc¬-ri-a-bin), V. M. (sinh n¨m 1890) ― ®¶ng viªn tõ n¨m 1906. Tõ n¨m 1918 lµm çc c«ng t¸c l·nh ®¹o ®¶ng vµ X«-viÕt: bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) U-cra-i-na, bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga; tõ n¨m 1926 lµ ñy viªn Bé chÝnh trÞ vµ sau ®ã lµ ñy viªn §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«; trong nh÷ng n¨m 1930 - 1941 lµ chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy Liªn-x«, tõ n¨m 1939 lµ bé tr−ëng d©n ñy vµ sau ®ã lµ bé tr−ëng Bé ngo¹i giao Liªn-x«, phã chñ tÞch thø nhÊt Héi ®ång bé tr−ëng Liªn-x«.

Th¸ng S¸u 1957, c¨n cø vµo quyÕt ®Þnh cña Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x« ®· bÞ ®−a ra khái §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ ra khái Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«, do ho¹t ®éng bÌ ph¸i. ― 143 - 144, 146, 150, 175 - 176, 300, 313 - 314, 333 - 334, 431, 433 - 434, 437, 441 - 443, 456, 457 - 460, 463, 465, 467, 477 - 478, 479 - 480, 481, 484 - 490, 491, 493 - 494, 495 - 497, 502, 523 - 524, 528, 530, 531.

M«-r«-dèp, M. V. (1868 - 1938) ― ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tõ n¨m 1901, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Lµm c«ng t¸c ®¶ng bÝ mËt t¹i Ba-cu, Tuèc-ke-xtan vµ Pª-tÐc-bua. Tõ n¨m 1910 sèng l−u vong t¹i Pa-ri, t¹i ®Êy ®· gia nhËp ph©n bé b«n-sª-vÝch do


787

V. I. Lª-nin l·nh ®¹o. N¨m 1917 trë vÒ Pª-t¬-r«-gr¸t, ®· tham gia tÝch cùc Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. VÒ sau lµm c«ng t¸c kinh tÕ t¹i Tæng côc c«ng nghiÖp nhiªn liÖu vµ trong ngµnh c«ng nghiÖp than bïn. Tõ n¨m 1929 lµm c«ng t¸c l·nh ®¹o khoa häc vµ xuÊt b¶n. ― 394, 598.

N

"Ng−êi ngoµi ®¶ng" ― kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc ng−êi ®· dïng biÖt hiÖu nµy. ― 456.

Ni-c«-lai II (R«-ma-nèp) (1868 - 1918) ― hoµng ®Õ Nga cuèi cïng, trÞ v× tõ n¨m 1894 ®Õn Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917. Ngµy 17 th¸ng B¶y 1918 ®· bÞ b¾n t¹i £-ca-tª-rin-bua (XvÐc-®lèp-xc¬) theo quyÕt ®Þnh cña X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ binh sÜ miÒn U-ran. ― 203.

N«-ghi, Ma-ri-a-du-kª Ki-ten (1849 - 1912) ― t−íng NhËt-b¶n, ®· tham gia chiÕn tranh Trung - NhËt 1894 - 1895. N¨m 1896 lµ thèng ®èc ®¶o §µi-loan (Phoãc-m«-d¬). N¨m 1904 vµo thêi ®Çu chiÕn tranh Nga - NhËt, ®· chØ huy qu©n ®oµn 3 vµ l·nh ®¹o viÖc v©y h·m qu©n c¶ng L÷-thuËn. Sau khi chiÕm ®−îc thµnh phè, ®· tham gia trËn ®¸nh ë Móc-®en. ― 243, 574.

N«-xkª (Noske), Gu-xta-v¬ (1868 - 1946) ― mét trong nh÷ng thñ lÜnh c¬ héi chñ nghÜa cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. N¨m 1918, trong thêi kú cuéc Çch m¹ng th¸ng M−êi mét t¹i §øc, lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o viÖc ®µn ¸p phong trµo çch m¹ng cña çc thñy thñ ë Ki-en. Trong nh÷ng n¨m 1919 - 1920 ― bé tr−ëng chiÕn tranh; lµ ng−êi tæ chøc ®µn ¸p c«ng nh©n BÐc-lanh vµ s¸t h¹i C. LiÕp-nÕch vµ R. Lóc-x¨m-bua, v× vËy ®−îc ng−êi ta ®Æt cho biÖt hiÖu lµ "con chã kh¸t m¸u". VÒ sau lµm tØnh tr−ëng tØnh Han-n«-v¬ ë Phæ. Trong nh÷ng n¨m cña chÕ ®é ®éc tµi ph¸t-xÝt ®−îc chÝnh phñ HÝt-le cÊp tiÒn trî cÊp quèc gia. V. I. Lª-nin ®· gäi N«-xkª lµ mét trong "nh÷ng tªn ®ao phñ ghª tëm nhÊt xuÊt th©n tõ c«ng nh©n vµ ®· ch¹y sang phôc vô cho chÕ ®é qu©n chñ vµ cho giai cÊp t− s¶n ph¶n çch m¹ng" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 38, tr. 363). ― 106 - 107.

Nu-l¨ng-x¬ (Noulens), Gi«-dÐp (1864 - 1939) ― nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ nhµ ngo¹i giao Ph¸p. Trong nh÷ng n¨m 1913 - 1914 ― bé tr−ëng chiÕn tranh, trong n¨m 1914 - 1915 ― bé tr−ëng tµi chÝnh. Trong nh÷ng n¨m 1917 - 1918 ― ®¹i sø t¹i n−íc Nga. Sau Çch m¹ng x·


héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ― mét trong nh÷ng kÎ trùc tiÕp tæ chøc cuéc can thiÖp cña çc n−íc thuéc khèi §ång minh vµ nh÷ng cuéc næi dËy ph¶n çch m¹ng trong n−íc: cuéc næi lo¹n cña binh ®oµn TiÖp-kh¾c n¨m 1918, cuéc næi lo¹n cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ë I-a-r«-xl¸p, cuéc ©m m−u cña Lèc-h¸t t¹i M¸t-xc¬-va v. v... Sau khi rêi khái n−íc Nga x«-viÕt, ®· tham gia r¸o riÕt nh÷ng tæ chøc chèng Liªn-x« ë n−íc ngoµi. ― 143 - 144.

O

Oãc-®gi«-ni-kÝt-dª (XÐc-g¬), G. C. (1886 - 1937) ― nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña §¶ng céng s¶n vµ Nhµ n−íc x«-viÕt. §¶ng viªn tõ n¨m 1903.

Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ ®Æc ph¸i viªn ë U-cra-i-na, sau ®ã ë miÒn Nam n−íc Nga. Trong nh÷ng n¨m néi chiÕn ― ñy viªn Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng cña çc qu©n ®oµn 16 vµ 14 vµ mÆt trËn Çp-ca-d¬. Trong nh÷ng n¨m 1920 - 1921 ― mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc cuéc ®Êu tranh v× ChÝnh quyÒn x«-viÕt ë A-dÐc-bai-gian, ¸c-mª-ni-a vµ Gru-di-a. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1926 ― chñ tÞch Côc Çp-ca-d¬ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ sau ®ã lµ bÝ th− Ban chÊp hµnh ®¶ng bé khu Da-çp-ca-d¬, ®ång thêi lµ ñy viªn Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng Liªn-x«. N¨m 1926 lµ chñ tÞch Ban kiÓm tra trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« vµ bé tr−ëng Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng Liªn-x«. Tõ n¨m 1930 ― chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao Liªn-x«, tõ n¨m 1932 ― bé tr−ëng Bé d©n ñy c«ng nghiÖp nÆng Liªn-x«.

Tõ n¨m 1921 ― ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng, tõ n¨m 1926 ― ñy viªn dù khuyÕt Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«, tõ n¨m 1930 ― ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. ― 475 - 476.

¤

¤-b«-len-xki, V. V. ― xem ¤-xin-xki, N.

¤-x¸t-tsi, P. X. (1866 - 1943) ― chuyªn gia x«-viÕt trong lÜnh vùc kü thuËt ®iÖn. Sau khi tèt nghiÖp Tr−êng ®¹i häc kü thuËt ®iÖn Pª-tÐc-bua vµo n¨m 1890, lµm gi¶ng viªn, gi¸o s−, råi lµm hiÖu tr−ëng tr−êng ®¹i häc ®ã. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ phã chñ tÞch ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga vµ Liªn-x«, ®ång thêi lµ


789

chñ tÞch Ban kü thuËt ®iÖn trung −¬ng thuéc Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao cña Liªn-x«, ®øng ®Çu héi kü thuËt C«ng tr−êng x©y dùng nhµ m¸y thñy ®iÖn §ni-Ðp-r¬, tiÕn hµnh c«ng t¸c gi¶ng d¹y. N¨m 1931, v× vô §¶ng c«ng nghiÖp, ®· bÞ kÕt ¸n 10 n¨m mÊt quyÒn tù do. Ngµy 21 th¸ng T¸m 1935, theo quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt Liªn-x«, ®· ®−îc tr¶ tù do tr−íc ngµy m·n h¹n ¸n, n¨m 1937 ®· ®−îc xãa ¸n. ― 570.

¤-xin-xki, N. (¤-b«-len-xki, V. V.) (1887 - 1938) ― ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1907. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ― gi¸m ®èc Ng©n hµng nhµ n−íc cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga, chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao. N¨m 1918 ― mét trong çc t¸c gi¶ b¶n c−¬ng lÜnh cña "nh÷ng ng−êi céng s¶n çnh t¶". Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1919 lµm viÖc trong ban biªn tËp b¸o "Sù thËt" vµ trong tiÓu ban tuyªn truyÒn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga. Trong nh÷ng n¨m 1920 - 1921 ― tham gia tÝch cùc nhãm chèng ®¶ng "tËp trung d©n chñ", vÒ sau tham gia ph¸i ®èi lËp T¬-rèt-xki. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1923 ― thø tr−ëng Bé d©n ñy n«ng nghiÖp, n¨m 1925, ― ñy viªn ®oµn chñ tÞch ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc Liªn-x«. T¹i çc §¹i héi X, XIV - XVII cña ®¶ng ― ®−îc bÇu lµm ñy viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. Trong nh÷ng n¨m 1926 - 1928 ― côc tr−ëng Côc thèng kª trung −¬ng Liªn-x«. N¨m 1929 ― phã chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao Liªn-x«. Trong nh÷ng n¨m sau ®ã lµm c«ng t¸c l·nh ®¹o ®¶ng, hµnh chÝnh - kinh tÕ. ― 322, 483, 596.

"¤-xn«-v«-p«-l«-gi¬-nÝch" ― xem Lu-t«-vi-nèp, I-u. Kh.

¤n-®en-boãc-ghe, V. V. (1863 - 1921) ― tõ n¨m 1893 lµ thî m¸y, cßn tõ 1917 lµ kü s− tr−ëng ®−êng èng dÉn n−íc M¸t-xc¬-va. ― 429, 433, 606.

èp-p«-cèp, G. I. ― xem L«-mèp, A.

P

Pa-ni-u-skin, V. L. (1888 - 1960) ― ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1907. Lµm c«ng t¸c ®¶ng t¹i Pª-tÐc-bua vµ trong H¹m ®éi Ban-tÝch. Lµ ng−êi tÝch cùc tham gia Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vµ néi chiÕn. Trong nh÷ng n¨m 1919 - 1920 lµm viÖc trong bé m¸y cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga víi t− çch


lµ nhµ tæ chøc cã träng tr¸ch vµ lµ çn bé chØ ®¹o. N¨m 1921, v× kh«ng hiÓu thùc chÊt cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®· ra khái ®¶ng vµ cã ý ®Þnh thµnh lËp çi gäi lµ "®¶ng c«ng n«ng x· héi chñ nghÜa". Ýt l©u sau, sau khi V. I. Lª-nin ®Ých th©n nãi chuyÖn víi «ng, Pa-ni-u-skin gia nhËp l¹i §¶ng céng s¶n (b) Nga. VÒ sau lµm c«ng t¸c kinh tÕ t¹i §«n-b¸t, trong Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, sau ®ã trong c¬ quan ®¹i diÖn th−¬ng m¹i Liªn-x« t¹i §øc. ― 560.

P¸c-vu-x¬ (Ghen-phan-®¬, A. L.) (1869 - 1924) ― cuèi nh÷ng n¨m 90 thÕ kû XIX - ®Çu thÕ kû XX ®· tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi ë Nga vµ §øc. Sau §¹i héi II §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ mét phÇn tö men-sª-vÝch. P¸c-vu-x¬ ®· ®Ò ra thuyÕt ph¶n m¸c-xÝt "thuyÕt çch m¹ng th−êng trùc" mµ sau nµy T¬-rèt-xki ®· biÕn nã thµnh c«ng cô ®Êu tranh chèng chñ nghÜa Lª-nin. VÒ sau ®· rêi bá phong trµo d©n chñ - x· héi. Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi lµ phÇn tö s«-vanh chñ nghÜa, tay sai cña chñ nghÜa ®Õ quèc §øc, ®· tiÕn hµnh nh÷ng vô ®Çu c¬ lín, kiÕm lîi nhê nh÷ng hµng cung cÊp vÒ qu©n sù. ― 467.

Pay-ke-x¬, A. C. (1873 - 1958) ― çn bé x«-viÕt. Tr−íc n¨m 1917 lµ mét phÇn tö men-sª-vÝch, n¨m 1918 gia nhËp §¶ng céng s¶n (b) Nga. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1920 ñy viªn ban l·nh ®¹o Bé d©n ñy kiÓm tra nhµ n−íc vµ Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng, ñy viªn Héi ®ång çch m¹ng Xi-bi-ri. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1922 lµ ®¹i diÖn toµn quyÒn t¹i Trung-quèc vµ sau ®ã ë LÝt-va. Tõ n¨m 1923 lµm c«ng t¸c kinh tÕ trong Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao. ― 174.

Ph«-ti-ª-va, L. A. (sinh n¨m 1881) ― ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n Liªn-x« tõ n¨m 1904. Trong nh÷ng n¨m 1904 - 1905 c«ng t¸c trong nhãm b«n-sª-vÝch Nga ë n−íc ngoµi; ®· gióp ®ì N. C. Cróp-xcai-a trong viÖc trao ®æi th− tõ víi çc tæ chøc bÝ mËt ë Nga. Lµ ng−êi tham gia cuéc çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt 1905 - 1907 vµ Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. Tõ n¨m 1918 lµ th− ký Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, ®ång thêi lµ th− ký cña V. I. Lª-nin. Trong nh÷ng n¨m 1933 - 1936 c«ng t¸c trong çc c¬ quan cña Tæng côc n¨ng l−îng thuéc Bé d©n ñy c«ng nghiÖp nÆng. Trong nh÷ng n¨m 1939 - 1956 ― céng t¸c viªn khoa häc cña ViÖn b¶o tµng trung −¬ng V. I. Lª-nin. ― 350.

Phri-xl¨ng ― xem Roi-t¬ (Reuter), Eng-xt¬.

Phrèt-xa (Frossard), Luy-®«-vÝch O-xca (sinh n¨m 1889) ― ®¶ng viªn §¶ng x· héi chñ nghÜa Ph¸p, ®Çu n¨m 1920 lµ thµnh viªn cña ñy


791

ban kh«i phôc Quèc tÕ II. Tham gia thµnh lËp §¶ng céng s¶n Ph¸p, ë trong ban l·nh ®¹o cña ®¶ng. N¨m 1923 rêi bá phong trµo céng s¶n vµ chuyÓn sang phÝa chñ nghÜa c¶i l−¬ng. Tr−íc chiÕn tranh thÕ giíi thø hai ñng hé chÝnh s¸ch Muyn-khen. Trong nh÷ng n¨m 1939 - 1940 ― bé tr−ëng Bé th«ng tin. Chèng l¹i phong trµo céng s¶n vµ Nhµ n−íc x«-viÕt. ― 21, 546, 547, 552.

Phrum-kin, M. I. (1878 - 1939) ― ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tõ n¨m 1898. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 c«ng t¸c trong Ban chÊp hµnh X«-viÕt tØnh vµ tØnh ñy tØnh Cra-xn«i-¸c-xc¬. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm c«ng t¸c ®¶ng vµ x«-viÕt: trong nh÷ng n¨m 1918 - 1922 ― thµnh viªn ban l·nh ®¹o, vÒ sau lµ thø tr−ëng Bé d©n ñy l−¬ng thùc, phã chñ tÞch ñy ban çch m¹ng Xi-bi-ri. Sau ®ã lµ thø tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng, thø tr−ëng Bé d©n ñy tµi chÝnh. Lµ ng−êi tham gia tÝch cùc ph¸i h÷u ®èi lËp. ― 78.

Pi-a-ta-cèp, G. L. (1890 - 1937) ― vµo ®¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1910. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· tham gia ChÝnh phñ x«-viÕt U-cra-i-na. N¨m 1920 lµm c«ng t¸c kinh tÕ vµ c«ng t¸c x«-viÕt: tæng côc tr−ëng Tæng côc c«ng nghiÖp than §«n-b¸t, phã chñ tÞch ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc vµ Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao Liªn-x«, ®¹i diÖn th−¬ng m¹i ë Ph¸p, chñ tÞch ban qu¶n trÞ Ng©n hµng nhµ n−íc Liªn-x«, thø tr−ëng Bé d©n ñy c«ng nghiÖp nÆng. T¹i çc §¹i héi XII, XIII, XIV vµ XVI cña ®¶ng ®· ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng. §· nhiÒu lÇn chèng l¹i chÝnh s¸ch lª-ni-nÝt cña ®¶ng: n¨m 1918 cÇm ®Çu nhãm chèng ®¶ng "nh÷ng ng−êi céng s¶n çnh t¶" ë U-cra-i-na, trong thêi kú tranh luËn trong ®¶ng vÒ c«ng ®oµn (1920 - 1921) ― ñng hé quan ®iÓm cña T¬-rèt-xki, tõ n¨m 1923 ― ho¹t ®éng r¸o riÕt trong ph¸i ®èi lËp T¬-rèt-xki. N¨m 1927 ®· bÞ §¹i héi XV cña §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« khai trõ ra khái ®¶ng v× ho¹t ®éng bÌ ph¸i. N¨m 1928 ®· tuyªn bè thõa nhËn nh÷ng sai lÇm cña m×nh vµ ®· ®−îc phôc håi ®¶ng tÞch, tuy vËy vÉn kh«ng chÊm døt ho¹t ®éng chèng ®¶ng, nªn ®Õn n¨m 1936 mét lÇn n÷a l¹i bÞ khai trõ ra khái §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. ― 313, 391, 531.

Pin-kª-vÝch, A. P. (1883 - 1937) ― çn bé tr−êng cao ®¼ng x«-viÕt. Trong nh÷ng n¨m 1903 - 1908 ― ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, trong nh÷ng n¨m 1917 - 1919 ®· ng¶ theo ph¸i men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m 1919 - 1921 lµ phã chñ tÞch, sau lµ chñ tÞch ñy ban c¶i thiÖn sinh ho¹t cña çc nhµ b¸c häc. Tõ n¨m 1923 ―


®¶ng viªn §¶ng céng s¶n (b) Nga. n¨m 1924 lµm gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp quèc gia sè 2 ë M¸t-xc¬-va, sau ®ã lµm gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc s− ph¹m quèc gia M¸t-xc¬-va (nay mang tªn V. I. Lª-nin). ― 570.

Pin-xót-xki (Pilsudski), Gi«-dÐp (1867 - 1935) ― nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc ph¶n ®éng cña n−íc Ba-lan t− s¶n - ®Þa chñ; mét tªn ®éc tµi ph¸t-xÝt. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt ®· chØ huy nh÷ng binh ®oµn Ba-lan ho¹t ®éng trong phe §øc. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1922 lµ ng−êi ®øng ®Çu nhµ n−íc Ba-lan, ®· truy n· mét çch tµn b¹o phong trµo çch m¹ng cña nh÷ng ng−êi lao ®éng. N¨m 1920 lµ mét trong nh÷ng kÎ tæ chøc cuéc chiÕn tranh cña n−íc Ba-lan cña bän ®Þa chñ quý téc - b¹ch vÖ chèng l¹i Nhµ n−íc x«-viÕt. Th¸ng N¨m 1926 ®· l·nh ®¹o cuéc ®¶o chÝnh vµ thiÕt lËp chÕ ®é ®éc tµi ph¸t-xÝt. N¨m 1934 ®· ký hiÖp −íc liªn minh víi n−íc §øc HÝt-le. ― 198 - 199, 283, 341.

Plª-kha-nèp, G. V. (1856 - 1918) ― nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña phong trµo c«ng nh©n Nga vµ quèc tÕ, ng−êi truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c ®Çu tiªn ë Nga. N¨m 1883 ®· thµnh lËp ë Gi¬-ne-v¬ nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng", tæ chøc m¸c-xÝt Nga ®Çu tiªn. Plª-kha-nèp ®· ®Êu tranh chèng ph¸i d©n tóy, chèng chñ nghÜa xÐt l¹i trong phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ. Vµo nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX ®· tham gia ban biªn tËp b¸o "Tia löa" vµ t¹p chÝ "B×nh minh".

Tõ n¨m 1883 ®Õn n¨m 1903 Plª-kha-nèp viÕt mét lo¹t t¸c phÈm ®· ®ãng vai trß to lín trong viÖc b¶o vÖ vµ tuyªn truyÒn thÕ giíi quan duy vËt chñ nghÜa. Nh−ng ngay håi ®ã Plª-kha-nèp ®· cã nh÷ng sai lÇm nghiªm träng; nh÷ng sai lÇm ®ã ®· lµ mÇm mèng cho nh÷ng quan ®iÓm men-sª-vÝch sau nµy cña «ng. Sau §¹i héi II §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, Plª-kha-nèp ®· ®øng trªn lËp tr−êng tháa hiÖp víi chñ nghÜa c¬ héi vµ sau ®ã ®· ng¶ theo ph¸i men-sª-vÝch. Trong thêi kú çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt «ng ®øng trªn lËp tr−êng men-sª-vÝch trong tÊt c¶ çc vÊn ®Ò chñ yÕu. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cao trµo çch m¹ng míi ®· ®Êu tranh chèng ph¸i xÐt l¹i theo kiÓu Ma-kh¬ ®èi víi chñ nghÜa M¸c vµ chèng ph¸i thñ tiªu, ®· cÇm ®Çu nhãm nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng. Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi ®· chuyÓn sang lËp tr−êng cña chñ nghÜa x· héi - s«-vanh. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 trë vÒ Nga, ®· cÇm ®Çu nhãm "Thèng nhÊt" cùc h÷u cña nh÷ng ng−êi Nga, ®· cÇm ®Çu nhãm "Thèng nhÊt" cùc h÷u cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch - vÖ quèc; ®· ®Êu tranh chèng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, chèng çch m¹ng x· héi chñ nghÜa v× cho r»ng n−íc Nga ch−a


793

ph¸t triÓn ®Õn tr×nh ®é cã thÓ chuyÓn lªn chñ nghÜa x· héi. Plª-kha-nèp kh«ng t¸n thµnh Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi nh−ng kh«ng tham gia ®Êu tranh chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt.

Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ cao çc t¸c phÈm triÕt häc cña Plª-kha-nèp vµ vai trß cña «ng trong viÖc truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c ë Nga; ®ång thêi Ng−êi ®· phª ph¸n kÞch liÖt Plª-kha-nèp vÒ viÖc ®i chÖch chñ nghÜa M¸c vµ vÒ nh÷ng sai lÇm lín trong ho¹t ®éng chÝnh trÞ. ― 518 - 519.

Poanh-ca-rª (PoincarÐ), Ray-m«ng (1860 - 1934) ― nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ nhµ n−íc t− s¶n Ph¸p, vÒ nghÒ nghiÖp lµ luËt s−. Tõ 1893 ®· nhiÒu lÇn tham gia chÝnh phñ Ph¸p, lµ kÎ ®¹i diÖn cho çc giíi hiÕu chiÕn nhÊt cña giai cÊp t− s¶n Ph¸p. N¨m 1912 lµ thñ t−íng, vµ tõ 1913 ®Õn 1920 lµ tæng thèng Ph¸p. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ mét trong nh÷ng kÎ tæ chøc cuéc can thiÖp qu©n sù cña n−íc ngoµi chèng l¹i n−íc Nga x«-viÕt. Trong nh÷ng n¨m 1922 - 1924 vµ 1926 - 1929 ― thñ t−íng Ph¸p. §Æc ®iÓm chÝnh s¸ch cña y lµ cã xu h−íng râ rÖt chèng Liªn-x« vµ chèng céng s¶n. ― 481.

Pèt-xª, V. A. (1864 - 1940) ― nhµ b¸o vµ nhµ ho¹t ®éng x· héi theo khuynh h−íng tù do - t− s¶n. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®· ho¹t ®éng v¨n häc. Tõ n¨m 1922 ®· céng t¸c víi b¸o "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga". Lµ t¸c gi¶ cña çc t¸c phÈm lÞch sö, v¨n häc v. v... ― 613.

Prª-«-bra-gien-xki, E. A. (1886 - 1937) ― gia nhËp ®¶ng b«n-sª-vÝch tõ 1903. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm c«ng t¸c ®¶ng vµ qu©n sù - chÝnh trÞ. N¨m 1918 lµ "ng−êi céng s¶n çnh t¶". Trong thêi gian cã cuéc tranh luËn vÒ c«ng ®oµn (1920 - 1921) ― ñng hé quan ®iÓm cña T¬-rèt-xki. Tõ n¨m 1923 ― ho¹t ®éng r¸o riÕt trong ph¸i ®èi lËp T¬-rèt-xki, vµ do ®ã n¨m 1927 ®· bÞ khai trõ khái ®¶ng. N¨m 1929 ®· ®−îc phôc håi ®¶ng tÞch. Nh−ng trong nh÷ng n¨m sau ®ã mét lÇn n÷a l¹i bÞ khai trõ khái hµng ngò ®¶ng v× ho¹t ®éng chèng ®¶ng. ― 324, 523.

Q

Quy-b−-sÐp, V. V. (1888 - 1935) ― nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña §¶ng céng s¶n vµ Nhµ n−íc x«-viÕt. §¶ng viªn tõ n¨m 1904. Lµm c«ng t¸c ®¶ng ë ¤m-xc¬, Pª-tÐc-bua, T«m-xc¬, Kh¸c-cèp, Xa-ma-ra vµ ë nhiÒu thµnh phè kh¸c cña n−íc Nga. Tham gia tÝch cùc cuéc Çch


m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ng−êi tæ chøc cuéc khëi nghÜa vò trang ë Xa-ma-ra. N¨m 1918 - 1919 ― chÝnh ñy vµ ñy viªn Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng tËp ®oµn qu©n phÝa Nam cña mÆt trËn miÒn §«ng, vµ sau lµ phã chñ tÞch ñy ban Tuèc-kª-xtan cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga, cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga vµ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga; n¨m 1920 ― ®¹i diÖn toµn quyÒn cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga bªn c¹nh ChÝnh phñ Bu-kha-ra; vÒ sau lµ ñy viªn §oµn chñ tÞch Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga. Th¸ng N¨m 1921 ®−îc cö vµo §oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vµ ®−îc cö lµm tæng côc tr−ëng Tæng côc c«ng nghiÖp ®iÖn. Tõ th¸ng T− 1922 ― bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Trong nh÷ng n¨m 1923 - 1926 ― chñ tÞch Ban kiÓm tra trung −¬ng cña §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«, bé tr−ëng Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng, phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng. Tõ n¨m 1926 ― chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao. Tõ n¨m 1927 ― ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. Tõ n¨m 1930 ― chñ tÞch ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc. Tõ n¨m 1934 ― chñ tÞch ñy Ban kiÓm tra x«-viÕt trùc thuéc Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, phã chñ tÞch thø nhÊt Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng Liªn-x«. ― 155 - 156, 222.

R

Ra-cèp-xki, Kh. G. (1873 - 1941) ― tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90 thÕ kû XIX tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi ë Bun-ga-ri, Ru-ma-ni, Thôy-sÜ, Ph¸p. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt lµ ng−êi theo ph¸i gi÷a. Vµo §¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1917. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm c«ng t¸c ®¶ng vµ x«-viÕt. Tõ n¨m 1918 ― chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy U-cra-i-na, tõ n¨m 1923 lµm c«ng t¸c ngo¹i giao ë Anh vµ Ph¸p. Lµ mét trong nh÷ng phÇn tö ho¹t ®éng r¸o riÕt trong ph¸i ®èi lËp T¬-rèt-xki, v× vËy n¨m 1927 ®· bÞ §¹i héi XV cña §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« khai trõ khái ®¶ng. §−îc kh«i phôc ®¶ng tÞch n¨m 1935, vµ n¨m 1938 l¹i bÞ khai trõ ra khái ®¶ng v× ho¹t ®éng chèng ®¶ng. ― 498, 561.

Ra-®Õch, C. B. (1885 - 1939) ― tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1900 tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi ë Ga-li-xi-a, Ba-lan vµ §øc. Vµo §¶ng b«n-


795

sª-vÝch n¨m 1917. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi c«ng t¸c ë Bé d©n ñy ngo¹i giao, lµ bÝ th− Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. T¹i çc §¹i héi VIII - XII cña §¶ng céng s¶n (b) Nga ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng. NhiÒu lÇn chèng l¹i chÝnh s¸ch lª-ni-nÝt cña ®¶ng: n¨m 1918 lµ "ng−êi céng s¶n çnh t¶", tõ n¨m 1923 lµ phÇn tö ho¹t ®éng r¸o riÕt trong ph¸i ®èi lËp cña T¬-rèt-xki. N¨m 1927 ®· bÞ §¹i héi XV cña §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« khai trõ ra khái ®¶ng v× ho¹t ®éng bÌ ph¸i. N¨m 1929 tuyªn bè thõa nhËn nh÷ng sai lÇm cña m×nh vµ ®−îc phôc håi ®¶ng tÞch, tuy vËy vÉn kh«ng chÊm døt ho¹t ®éng chèng ®¶ng nªn n¨m 1936 mét lÇn n÷a l¹i bÞ khai trõ khái §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. ― 33, 34, 110 - 111, 326, 415 - 416, 535, 546, 547, 559.

Ra-®«-m−-xl¬-xki, G. E. ― xem Di-n«-vi-Ðp, G. E.

Ram-din, L. C. (1887 - 1948) ― nhµ b¸c häc næi tiÕng trong lÜnh vùc kü thuËt nhiÖt. Tõ n¨m 1920 ― gi¸o s− Tr−êng cao ®¼ng kü thuËt M¸t-xc¬-va. N¨m 1921 ― ñy viªn ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc, sau ®ã lµm gi¸m ®èc ViÖn kü thuËt nhiÖt toµn quèc ë M¸t-xc¬-va. N¨m 1930 bÞ kÕt ¸n vÒ vô §¶ng c«ng nghiÖp. VÒ sau ®· chuéc téi lçi cña m×nh tr−íc Nhµ n−íc x«-viÕt b»ng viÖc thùc hiÖn çc c«ng tr×nh nghiªn cøu quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tõ n¨m 1944 lµ gi¸o s− ViÖn n¨ng l−îng M¸t-xc¬-va. ― 164, 493 - 494.

R¸t-tsen-c«, I. I. (1874 - 1942) ― nhµ c«ng t¸c kinh tÕ x«-viÕt næi tiÕng. §¶ng viªn b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1898, nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp. Lµ héi viªn "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua, ®ãng vai trß lín trong viÖc ph©n ph¸t tê "Tia löa" cña Lª-nin ë n−íc Nga. N¨m 1902 lµ thµnh viªn Ban tæ chøc viÖc triÖu tËp §¹i héi II §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Trong thêi kú çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt 1905 - 1907 vµ thêi kú cao trµo çch m¹ng míi ®· lµm c«ng t¸c ®¶ng ë mét lo¹t thµnh phè Nga. Tõ n¨m 1912 nghiªn cøu vÒ khai th¸c than bïn ë tØnh M¸t-xc¬-va. Tõ n¨m 1918 ― mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc vµ l·nh ®¹o ngµnh c«ng nghiÖp than bïn ë Liªn-x«, trong nh÷ng n¨m 1921 - 1922 ― thµnh viªn ban l·nh ®¹o Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng, chñ bót t¹p chÝ "Ngµnh khai th¸c than bïn". Trong nh÷ng n¨m 1927 - 1930 vµ 1934 - 1935 ― gi¸m ®èc ViÖn nghiªn cøu khoa häc than bïn. ― 394, 598.

Roi-t¬ (Reuter), (Phri-xl¨ng), Ðc-n¬-xt¬ (1889 - 1953) ― mét trong nh÷ng thñ lÜnh çnh h÷u cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, mét tªn phiªu


l−u v« nguyªn t¾c, tay sai cña chñ nghÜa ph¸t-xÝt. Tõ n¨m 1912 ― ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. N¨m 1919 gia nhËp §¶ng céng s¶n §øc, cã mét thêi gian tham gia ban l·nh ®¹o ®¶ng. §Çu n¨m 1922 bÞ khai trõ khái §¶ng céng s¶n §øc v× ho¹t ®éng chèng ®¶ng, sau ®ã gia nhËp §¶ng d©n chñ - x· héi ®éc lËp §øc, råi gia nhËp l¹i §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. Lµ biªn tËp viªn b¸o "Freiheit" ("Tù do") vµ "Vorwärts" ("TiÕn lªn"), thÞ tr−ëng thµnh phè Ma-g®¬-bua, nghÞ sÜ quèc héi. Trong thêi kú chñ nghÜa ph¸t-xÝt, l−u vong ë Anh, sau ®ã ë Thæ-nhÜ-kú, t¹i ®©y lµm cè vÊn cña chÝnh phñ Thæ-nhÜ-kú. Tõ n¨m 1946 ― cè vÊn thµnh phè, sau ®ã lµ thÞ tr−ëng T©y BÐc-lanh. ― 114.

R¬-den-phen, L. B. ― xem Ca-mª-nÐp, L. B.

R«-l¨ng - H«n-xt¬ (Roland-Holst), H¨ng-ri-Ðt-ta (1869 - 1952) ― ®¶ng viªn §¶ng x· héi chñ nghÜa Hµ-lan, n÷ v¨n sÜ. Lµm nh÷ng c«ng t¸c nh»m tæ chøc çc héi phô n÷, tham gia çnh t¶ cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Hµ-lan, nh÷ng ng−êi nµy n¨m 1907 tËp hîp xung quanh b¸o "De Tribune" ("DiÔn ®µn") vµ n¨m 1909 thµnh lËp ra §¶ng d©n chñ - x· héi Hµ-lan. Thêi kú ®Çu chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi bµ gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a, sau ®ã theo ph¸i quèc tÕ chñ nghÜa, tham gia xuÊt b¶n t¹p chÝ "Vorbote" ("Ng−êi tiªn khu") c¬ quan lý luËn cña çnh t¶ Xim-mÐc-van. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1927 gia nhËp §¶ng céng s¶n Hµ-lan vµ tham gia c«ng t¸c trong Quèc tÕ céng s¶n. N¨m 1927 ra khái §¶ng céng s¶n vµ sau ®ã ®· theo lËp tr−êng x· héi chñ nghÜa thiªn chóa gi¸o. ― 538 - 539.

R«-vi-« (Rovio), G. X. (1887 - 1938) ― ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1905, vÒ nghÒ nghiÖp lµ thî tiÖn. Tõ cuèi n¨m 1910 sèng vµ lµm viÖc ë PhÇn-lan. Lµ ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - x· héi PhÇn-lan. Tõ n¨m 1913 ®Õn n¨m 1915 ― bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §oµn thanh niªn d©n chñ - x· héi PhÇn-lan. Th¸ng T− 1917 nh©n çc sù biÕn çch m¹ng, ®· ®−îc çc tæ chøc c«ng nh©n cö vµo chøc vô gi¸m ®èc c¶nh s¸t Hen-xinh-pho. Th¸ng T¸m - th¸ng ChÝn 1917 tham gia tÝch cùc viÖc t×m chç Èn trèn cho V. I. Lª-nin ë PhÇn-lan khái sù truy n· cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. R«-vi-« lµ mét trong nh÷ng ng−êi tham gia tÝch cùc cuéc çch m¹ng c«ng nh©n n¨m 1918 ë PhÇn-lan. VÒ sau lµm bÝ th− ph©n bé PhÇn-lan Côc T©y - B¾c cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«, phã hiÖu tr−ëng ph©n hiÖu Lª-nin-gr¸t cña Tr−êng ®¹i häc tæng hîp céng s¶n d©n téc Ýt ng−êi miÒn T©y, tõ th¸ng B¶y 1929 ― bÝ th− khu ñy khu Ca-rª-li cña §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. ― 548, 550.


797

R¬-n«-®en (Renaudel), Pi-e (1871 - 1935) ― mét trong nh÷ng thñ lÜnh c¶i l−¬ng cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ph¸p. Trong nh÷ng n¨m 1902 - 1914 ― chñ bót b¸o "Le Peuple" ("Nh©n d©n"), trong nh÷ng n¨m 1914 - 1920 ― chñ bót b¸o "L'HumanitÐ" ("Nh©n ®¹o"), trong nh÷ng n¨m 1914 - 1919 vµ 1924 lµ nghÞ sÜ viÖn d©n biÓu. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt lµ phÇn tö x· héi - s«-vanh. N¨m 1927 th«i kh«ng tham gia l·nh ®¹o §¶ng x· héi chñ nghÜa, n¨m 1933 bÞ khai trõ khái ®¶ng; vÒ sau ®· tæ chøc ra nhãm x· héi chñ nghÜa míi. ― 344.

Ru-khi-m«-vÝch, M. L. (1889 - 1939) ― nhµ c«ng t¸c kinh tÕ næi tiÕng cña Liªn-x«. §¶ng viªn b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1913. Trong thêi gian Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ chñ tÞch ñy ban çch m¹ng Kh¸c-cèp, tham gia tÝch cùc néi chiÕn. Tõ n¨m 1921 ― chñ tÞch Ban chÊp hµnh X«-viÕt tØnh §«-nª-tx¬, sau ®ã lµ tØnh Ba-kh¬-mót, chñ nhiÖm çc tê-rít "Than ®¸ §«n" vµ " Hãa chÊt §«n". Tõ n¨m 1925 lµ chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa x«-viÕt U-cra-i-na, vÒ sau lµ phã chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao Liªn-x«. Tõ n¨m 1930 ― bé tr−ëng Bé d©n ñy giao th«ng, chñ nhiÖm tê-rít "Than ®¸ Cu-d¬-b¸t". Tõ n¨m 1936 ― bé tr−ëng Bé d©n ñy c«ng nghiÖp quèc phßng. T¹i çc §¹i héi XIII - XVII cña ®¶ng ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. ― 313, 391 - 392.

Rót-du-t¸c, I-a. E. (1887- 1938) ― nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña §¶ng céng s¶n vµ Nhµ n−íc x«-viÕt. §¶ng viªn tõ n¨m 1905.

Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm c«ng t¸c l·nh ®¹o c«ng ®oµn, sau ®ã lµ ñy viªn §oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, tæng côc tr−ëng Tæng côc c«ng nghiÖp dÖt. Tõ n¨m 1920 lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, ñy viªn §oµn chñ tÞch vµ lµ tæng th− ký Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1924 lµ chñ tÞch Côc Trung ¸ cña §¶ng céng s¶n (b) Nga. Trong nh÷ng n¨m 1923 - 1924 ― bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, trong nh÷ng n¨m 1924 - 1930 ― bé tr−ëng Bé d©n ñy giao th«ng, tõ n¨m 1926 ― phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng Liªn-x«, tõ n¨m 1932 ― chñ tÞch Ban kiÓm tra trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« vµ bé tr−ëng Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng; trong nh÷ng n¨m 1927 - 1932 ― ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«, ― 102, 417, 431.


Rót-ghÐc-x¬ (Rutgers), Xª-ban I-u-xti-ót (1879 - 1961) ― kü s− Hµ-lan, ®¶ng viªn céng s¶n. Tõ 1918 ®Õn 1938 (cã thêi gian gi¸n ®o¹n) lµm viÖc ë Liªn-x«; trong nh÷ng n¨m 1921 - 1926 l·nh ®¹o khu c«ng nghiÖp (quèc tÕ) tù trÞ vÒ viÖc kh«i phôc c«ng nghiÖp than vµ hãa chÊt ë Cu-d¬-b¸t; trong nh÷ng n¨m sau ®ã lµm c«ng t¸c kinh tÕ, c«ng t¸c ®¶ng vµ nghiªn cøu khoa häc. Tõ n¨m 1938 sèng ë Hµ-lan. ― 155, 175, 177, 231, 598.

R−-cèp, A. I. (1881 - 1938) ― vµo §¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1899. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ― bé tr−ëng Bé d©n

ñy néi vô, chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy Liªn-x« vµ n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga, ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng. NhiÒu lÇn chèng l¹i chÝnh s¸ch lª-nin-nÝt cña ®¶ng: th¸ng M−êi mét 1917 lµ ng−êi t¸n thµnh viÖc thµnh lËp chÝnh phñ liªn hiÖp cã sù tham gia cña bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng; tuyªn bè kh«ng t¸n thµnh chÝnh s¸ch cña ®¶ng, ra khái Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ chÝnh phñ. N¨m 1928 ― mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña nhãm c¬ héi h÷u khuynh trong §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. N¨m 1937 bÞ khai trõ ra khái ®¶ng v× ho¹t ®éng chèng ®¶ng. ― 87, 315, 448, 450 - 451, 452, 484 - 490.

S

Sai-®ª-man (Scheidemann), Phi-lÝp (1865 - 1939) ― mét trong nh÷ng thñ lÜnh çnh c¬ héi cùc h÷u trong §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. Trong thêi gian Çch m¹ng th¸ng M−êi mét 1918 ë §øc tham gia çi gäi lµ Héi ®ång d©n biÓu toµn quyÒn, ho¹t ®éng cña tæ chøc nµy do lîi Ých cña giai cÊp t− s¶n ph¶n çch m¹ng quyÕt ®Þnh. Th¸ng Hai - th¸ng S¸u 1919 cÇm ®Çu chÝnh phñ liªn hiÖp cña Céng hßa V©y-ma, lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc cuéc ®µn ¸p ®Ém m¸u phong trµo c«ng nh©n §øc trong nh÷ng n¨m 1918 - 1921. VÒ sau th«i kh«ng ho¹t ®éng chÝnh trÞ tÝch cùc n÷a. ― 106, 107, 519.

Sli-¸p-ni-cèp, A. G. (1885 - 1937) ― vµo §¶ng b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1901. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi tham gia Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy víi chøc vô bé tr−ëng Bé d©n ñy lao ®éng; sau ®ã lµm c«ng t¸c kinh tÕ vµ c«ng t¸c c«ng ®oµn. Trong nh÷ng n¨m 1920 - 1922 ― ng−êi tæ chøc vµ thñ lÜnh nhãm chèng ®¶ng "®èi lËp


799

c«ng nh©n". N¨m 1933 trong thêi gian thanh ®¶ng ®· bÞ khai trõ khái hµng ngò §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«, ― 192, 417, 560.

Smª-ran (Smeral), B«-gu-mia (1880 - 1941) ― nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n TiÖp-kh¾c vµ quèc tÕ, mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra §¶ng céng s¶n TiÖp-kh¾c. N¨m 1897 gia nhËp §¶ng d©n chñ - x· héi TiÖp-kh¾c, mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o ®¶ng nµy, tham gia ban biªn tËp c¬ quan trung −¬ng cña ®¶ng ― tê b¸o "Pr¸vo Lidu" ("Pra-v¬ Li-®u"). Tham gia tÝch cùc viÖc l·nh ®¹o phong trµo çch m¹ng vµ gi¶i phãng d©n téc cña giai cÊp c«ng nh©n TiÖp-kh¾c. Tõ n¨m 1918 ®øng ®Çu cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh t¶ cho viÖc thµnh lËp ®¶ng m¸c-xÝt-lª-nin-nÝt cña giai cÊp c«ng nh©n. Sau khi §¶ng céng s¶n TiÖp-kh¾c thµnh lËp (1921) ― ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1929 vµ tõ n¨m 1935 lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. Tõ n¨m 1938 sèng ë Liªn-x«. ― 54, 66, 72 - 73, 539, 554.

SmÝt, V. V. (1886 - 1940) ― ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1905. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1928 ― th− ký Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga, sau ®ã lµ bé tr−ëng Bé d©n ñy lao ®éng. Tõ n¨m 1928 lµ phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy Liªn-x«. Tham gia nhãm ®èi lËp h÷u khuynh trong §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«, nh−ng ®· nhanh chãng rêi bá nhãm nµy. T¹i çc §¹i héi VII, XIV vµ XV cña ®¶ng, ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. ― 324.

Stanh-bÐc, P. B. ― nhµ t− b¶n Nga, kiÒu d©n; trong nh÷ng n¨m 1922 - 1924 ― mét trong nh÷ng ng−êi thµnh lËp vµ lµ gi¸m ®èc - qu¶n lý cña "C«ng ty cæ phÇn bu«n b¸n trong n−íc vµ xuÊt khÈu nguyªn liÖu b»ng ®¸" ë n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. ― 311, 441, 443.

T

Te-ra-si-ni (Terracini), Um-bÐc-t« (sinh n¨m 1895) ― nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n ý, mét trong ng−êi s¸ng lËp ra §¶ng céng s¶n ý. Trong thêi kú ®Çu ho¹t ®éng cña m×nh, «ng thuéc çnh t¶ §¶ng x· héi chñ nghÜa ý. Tõ n¨m 1920 ― ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng x· héi chñ nghÜa. §Êu tranh ®Ó ®¶ng gia nhËp Quèc tÕ céng s¶n, gi÷ lËp tr−êng kh«ng khoan nh−îng ®èi víi çnh c¶i l−¬ng. Tõ n¨m 1919 ― mét trong nh÷ng


ng−êi tæ chøc vµ l·nh ®¹o nhãm çch m¹ng cña nh÷ng ng−êi x· héi ë Tu-ranh "L'Ordine Nuovo" ("TrËt tù mêi"), nhãm nµy lµ h¹t nh©n c¬ b¶n cña §¶ng céng s¶n. Ngay tõ khi §¶ng céng s¶n ý thµnh lËp (1921) ®· lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Ban th−êng vô cña ®¶ng. §· ph¹m ph¶i nh÷ng sai lÇm t¶ ph¸i, nh÷ng sai lÇm nµy ®· bÞ V. I. Lª-nin lªn ¸n t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n. Do t¸c dông cña phª b×nh «ng ®· nhanh chãng söa ch÷a ®−îc çc sai lÇm cña m×nh. Sau §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n, mµ «ng lµ ®¹i biÓu, «ng ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. L·nh ®¹o c«ng t¸c cña nh÷ng ng−êi céng s¶n trong Tæng liªn ®oµn lao ®éng ý, tæ chøc nµy do bän c¶i l−¬ng cÇm ®Çu. Trong nh÷ng n¨m 1926 - 1943 bÞ giam trong çc nhµ tï cña bän ph¸t-xÝt vµ bÞ ®i ®µy. Trong nh÷ng n¨m 1943 - 1945 tham gia tÝch cùc cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc cña nh©n d©n ý chèng chñ nghÜa ph¸t-xÝt. Tõ n¨m 1945 ― ñy viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ tõ n¨m 1955 ― ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n ý. ― 27, 28, 29, 30, 31, 32, 35 - 37, 39, 74, 550, 551.

Tª-«-®«-r«-vÝch, I. A. (1875 - 1940) ― b¾t ®Çu ho¹t ®éng çch m¹ng n¨m 1895, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi tham gia Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy víi c−¬ng vÞ bé tr−ëng Bé d©n ñy l−¬ng thùc. Th¸ng M−êi mét 1917 t¸n thµnh viÖc thµnh lËp chÝnh phñ liªn hiÖp víi sù tham gia cña bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, tuyªn bè kh«ng t¸n thµnh chÝnh s¸ch cña ®¶ng, rót khái chÝnh phñ. Trong nh÷ng n¨m néi chiÕn tham gia çc ®éi du kÝch chèng C«n-ts¾c. Tõ n¨m 1920 c«ng t¸c ë Bé d©n ñy n«ng nghiÖp. Trong nh÷ng n¨m 1928 - 1929, trong c«ng t¸c cña m×nh ®· ph¹m nh÷ng sai lÇm cã tÝnh chÊt c¬ héi h÷u khuynh. Trong nh÷ng n¨m 1928 - 1930 ― tæng bÝ th− Quèc tÕ n«ng d©n, gi¸m ®èc ViÖn n«ng nghiÖp quèc tÕ; trong nh÷ng n¨m sau ®ã ― tæng biªn tËp nhµ xuÊt b¶n cña héi nh÷ng chÝnh trÞ ph¹m bÞ ®Çy khæ sai, tæng biªn tËp t¹p chÝ "Khæ sai vµ ®i ®Çy". ― 456.

T«-®oãc-xki, A. I. (1894 - 1965) ― ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n Liªn-x« tõ n¨m 1918. Trong nh÷ng n¨m 1918 - 1919 ― ñy viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt huyÖn Vª-xi-ª-g«n-xc¬ tØnh Tve, biªn tËp viªn b¸o "Tin tøc cña X«-viÕt ®¹i biÓu Vª-xi-ª-g«n-xc¬" vµ b¸o "Vª-xi-ª-g«n-xc¬ ®á", t¸c gi¶ quyÓn s¸ch "Mét n¨m tay sóng tay cµy" ®· ®−îc V. I. Lª-nin ®¸nh gi¸ cao (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 37, tr. 500 - 505). Lµ ng−êi tham gia tÝch cùc cuéc néi chiÕn víi chøc vô chØ huy l÷ ®oµn, s− ®oµn. Trong nh÷ng n¨m vÒ sau ®· gi÷ nhiÒu chøc vô chØ huy cao cÊp trong mét sè c¬ quan


801

qu©n sù. Tõ n¨m 1955 ― trung t−íng vÒ h−u cña Qu©n ®éi Liªn-x«, ho¹t ®éng v¨n häc. ― 610, 613.

T«m-xki, M. P. (1880 - 1936) ― vµo §¶ng b«n-sª-vÝch n¨m 1904. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ chñ tÞch Héi ®ång çc c«ng ®oµn M¸t-xc¬-va. Tõ n¨m 1919 ― chñ tÞch §oµn chñ tÞch Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga, tõ §¹i héi VIII cña ®¶ng lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, tõ §¹i héi XI cña ®¶ng lµ ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. §· nhiÒu lÇn chèng l¹i chÝnh s¸ch lª-ni-nÝt cña ®¶ng; ñng hé bän "tËp trung d©n chñ", ®Êu tranh cho çi gäi lµ "sù ®éc lËp" cña çc c«ng ®oµn ®èi víi sù l·nh ®¹o cña ®¶ng. Trong nh÷ng n¨m 1928 - 1929 ― mét trong nh÷ng thñ lÜnh ph¸i c¬ héi h÷u khuynh trong §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. ― 560.

T«n-cèp, V. N. (1872 - 1954) ― nhµ gi¶i phÉu häc næi tiÕng cña Liªn-x«. §¶ng viªn §¶ng céng s¶n Liªn-x« tõ n¨m 1932. Tõ n¨m 1900 lµ gi¸o s−. Trong nh÷ng n¨m 1917 - 1925 lµ gi¸m ®èc Häc viÖn qu©n y, ®· nhiÒu lÇn ®−îc V. I. Lª-nin tiÕp chuyÖn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¶i thiÖn sinh ho¹t cña çc nhµ b¸c häc. Tõ n¨m 1944 ― viÖn sÜ ViÖn hµn l©m y häc Liªn-x«. ― 570.

T¬-rèt-xki (Br«n-stanh), L. §. (1879 - 1940) ― ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tõ n¨m 1897, mét phÇn tö men-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, tõ n−íc ngoµi vÒ ®· gia nhËp nhãm Tæ chøc liªn khu cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi hîp nhÊt vµ ®· cïng víi tæ chøc nµy ®−îc kÕt n¹p vµo §¶ng b«n-sª-vÝch t¹i §¹i héi VI cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi (b) Nga; tuy thÕ T¬-rèt-xki kh«ng chuyÓn sang lËp tr−êng cña chñ nghÜa b«n-sª-vÝch vµ ®· tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh bÝ mËt vµ c«ng khai chèng chñ nghÜa Lª-nin, chèng chÝnh s¸ch cña ®¶ng.

Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ― bé tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i giao, bé tr−ëng Bé d©n ñy qu©n sù vµ hµng h¶i, chñ tÞch Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng n−íc Céng hßa, ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ñy viªn Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. N¨m 1918 T¬-rèt-xki lµ ng−êi ph¶n ®èi viÖc ký hßa −íc BrÐt, trong nh÷ng n¨m 1920 - 1921 cÇm ®Çu ph¸i ®èi lËp trong cuéc tranh luËn vÒ c«ng ®oµn, tõ n¨m 1923 tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh bÌ ph¸i gay g¾t chèng l¹i ®−êng lèi chung cña ®¶ng, chèng l¹i c−¬ng lÜnh x©y dùng chñ nghÜa x· héi cña Lª-nin, b¶o vÖ çi thuyÕt ®Çu hµng cho r»ng chñ nghÜa x· héi kh«ng thÓ th¾ng ®−îc ë Liªn-x«. §¶ng céng s¶n ®· v¹ch trÇn chñ nghÜa T¬-rèt-xki lµ khuynh h−íng tiÓu t−


s¶n trong ®¶ng, ®· ®Ëp tan nã vÒ mÆt t− t−ëng lÉn tæ chøc. N¨m 1927 T¬-rèt-xki bÞ khai trõ khái ®¶ng, n¨m 1929 bÞ trôc xuÊt khái Liªn-x« v× ho¹t ®éng chèng x«-viÕt vµ n¨m 1932 bÞ t−íc quyÒn c«ng d©n Liªn-x«. ë n−íc ngoµi, T¬-rèt-xki lµ mét kÎ thï ®éc ¸c nhÊt cña chñ nghÜa Lª-nin, vÉn tiÕp tôc ®Êu tranh chèng l¹i Nhµ n−íc x«-viÕt vµ §¶ng céng s¶n, chèng l¹i phong trµo céng s¶n quèc tÕ. ― 220, 308, 351, 354, 546, 548.

TsÐc-nèp, V. M. (1876 - 1952) ― mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. Th¸ng N¨m - th¸ng T¸m 1917 ― bé tr−ëng Bé n«ng nghiÖp trong ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n; thi hµnh chÝnh s¸ch ®µn ¸p tµn b¹o chèng l¹i nh÷ng n«ng d©n ®· chiÕm ruéng ®Êt cña ®Þa chñ. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ― mét trong nh÷ng tªn tæ chøc çc cuéc b¹o ®éng chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt. N¨m 1920 ra n−íc ngoµi sèng l−u vong; t¹i ®Êy tiÕp tôc ho¹t ®éng chèng Nhµ n−íc x«-viÕt. ― 98, 124, 612, 613.

Tsª-mª-rin-xki, I. ― xem Ma-xlèp, A.

Tsi-tsª-rin, G. V. (1872 - 1936) ― nhµ ho¹t ®éng Nhµ n−íc x«-viÕt, nhµ ngo¹i giao lçi l¹c. Tõ n¨m 1904 ®Õn 1917 c− tró ë n−íc ngoµi, t¹i ®Êy n¨m 1905 gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Trong thêi kú thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ lµ ng−êi theo ph¸i men-sª-vÝch, trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi lµ ng−êi quèc tÕ chñ nghÜa; cuèi 1917 chuyÓn sang lËp tr−êng chñ nghÜa b«n-sª-vÝch vµ n¨m 1918 gia nhËp §¶ng céng s¶n (b) Nga. Tõ n¨m 1918 ®Õn n¨m 1930 ― bé tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i giao, cÇm ®Çu çc ph¸i ®oµn x«-viÕt t¹i çc héi nghÞ quèc tÕ ë Giª-n¬ vµ L«-da-n¬. Lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt Liªn-x«. T¹i çc §¹i héi XIV vµ XV cña ®¶ng ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng. ― 143, 174, 230, 236, 299, 354, 415 - 416, 454, 457 - 458, 459, 465, 472 - 473, 481, 498, 502, 504.

Tu-ra-ti (Turati), Phi-lÝp-p¬ (1857 - 1932) ― nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng nh©n ý, mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc ra §¶ng x· héi chñ nghÜa ý, thñ lÜnh çnh h÷u c¶i l−¬ng trong ®¶ng nµy. Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi ®øng trªn lËp tr−êng ph¸i gi÷a. Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi cuéc Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. Sau khi §¶ng x· héi chñ nghÜa ý bÞ ph©n liÖt (1922), «ng ta ®· cÇm ®Çu §¶ng x· héi thèng nhÊt, mét ®¶ng c¶i l−¬ng chñ nghÜa. N¨m 1926 rêi n−íc ý ph¸t-xÝt sang sèng l−u vong ë Ph¸p ― 19, 20, 23, 183, 344, 542, 545.


803

TxÐt-kin (Zetkin), Cla-ra (1857 - 1933) ― nhµ ho¹t ®éng lçi l¹c cña phong trµo c«ng nh©n vµ céng s¶n cña §øc vµ quèc tÕ, n÷ v¨n sÜ cã tµi, nhµ hïng biÖn vµ nhµ diÔn thuyÕt nång nhiÖt. Cïng víi R. Lóc-x¨m-bua, Ph. Mª-rinh vµ C. LiÕp-nÕch, bµ ®· tham gia tÝch cùc cuéc ®Êu tranh chèng BÐc-stanh vµ nh÷ng kÎ c¬ héi kh¸c. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi ®· ®øng trªn lËp tr−êng chñ nghÜa quèc tÕ çch m¹ng, chèng l¹i chñ nghÜa x· héi - s« vanh. N¨m 1916 gia nhËp nhãm "Quèc tÕ", sau ®ã Ýt l©u ®æi tªn lµ nhãm "Xp¸c-ta-cót", vÒ sau lµ "Liªn minh Xp¸c-ta-cót". Lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra §¶ng céng s¶n §øc. T¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n. §øng ®Çu Ban bÝ th− quèc tÕ phô n÷ cña Quèc tÕ céng s¶n. Tõ n¨m 1924 bµ liªn tôc lµ chñ tÞch Ban chÊp hµnh cña Tæ chøc quèc tÕ trî gióp çc chiÕn sÜ çch m¹ng. ― 110.

Txª-®Ðc-bau-m¬, I-u. ¤. ― xem M¸c-tèp, L.

Txi-u-ru-pa, A. §. (1870 - 1928) ― nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña §¶ng céng s¶n vµ Nhµ n−íc x«-viÕt. §¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tõ n¨m 1898, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch.

Tõ th¸ng M−êi mét 1917 ― thø tr−ëng Bé d©n ñy l−¬ng thùc; tõ ®Çu n¨m 1918 ― bé tr−ëng Bé d©n ñy l−¬ng thùc. Tõ cuèi n¨m 1921 ― phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng. Trong nh÷ng n¨m 1922 - 1923 ― bé tr−ëng Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng, trong nh÷ng n¨m 1923 - 1925 ― chñ tÞch ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc Liªn-x«, n¨m 1925 ― bé tr−ëng Bé d©n ñy néi vµ ngo¹i th−¬ng. T¹i çc §¹i héi XII - XV cña ®¶ng ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng; ®· tõng lµm ñy viªn §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt Liªn-x«. ― 315 - 317, 441, 444 - 453, 457 - 458, 483, 484 - 490, 522, 528, 529, 531.

Tx−-pª-r«-vÝch, G. V. (1871 - 1932) ― nhµ kinh tÕ vµ nhµ v¨n. Tham gia phong trµo çch m¹ng tõ n¨m 1888. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi c«ng t¸c trong c«ng ®oµn, céng t¸c víi nhiÒu t¹p chÝ. N¨m 1919 gia nhËp §¶ng céng s¶n (b) Nga. Tõ n¨m 1921 ®Õn n¨m 1929 c«ng t¸c trong Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n, trong Bé d©n ñy ngo¹i giao vµ ñy ban kÕ ho¹ch tØnh Lª-nin-gr¸t. Trong çc n¨m sau ®ã lµ viÖn tr−ëng Häc viÖn c«ng nghiÖp Lª-nin-gr¸t, ñy viªn ®oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n Lª-nin-gr¸t. ― 220.


U

Ua-çc, Lª-xli (1874 - 1933) ― nhµ tµi chÝnh vµ c«ng nghiÖp Anh, kü s− má. Lµ thµnh viªn ban qu¶n trÞ mét sè c«ng ty lín cña Anh vµ lµ chñ tÞch c«ng ty Nga - ¸ thèng nhÊt ®· bãc lét d©n chóng vµ tµi nguyªn v« tËn cña n−íc Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ mét trong nh÷ng kÎ tæ chøc can thiÖp qu©n sù vµ phong táa kinh tÕ chèng n−íc Nga x«-viÕt. ― 499.

Un-ghÐc-n¬ ph«n StÐc-n¬-bÐc-g¬, R«-man (1887 - 1921) ― nam t−íc, hËu bèi cña gißng "hiÖp sÜ - chã s¨n" §øc, nguyªn ®¹i óy qu©n ®éi Nga hoµng, mét tªn b¶o hoµng cùc ®oan. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ mét trong nh÷ng tªn tæ chøc vµ cÇm ®Çu bän ph¶n çch m¹ng tÖ h¹i nhÊt ë ViÔn §«ng; tay sai cña bän ®Õ quèc NhËt. Th¸ng T¸m 1921 bÞ b¾t lµm tï b×nh vµ liÒn sau ®ã bÞ xö b¾n theo b¶n ¸n cña Tßa ¸n çch m¹ng Xi-bi-ri. ― 135.

X

Xc¬-ri-a-bin, V. M. ― xem M«-l«-tèp, V. M.

Xe-ra-ti (Serrati), Gi¸t-sin-t« Mª-nèt-ti (1872 - 1926) ― nhµ ho¹t ®éng cã tiÕng t¨m cña phong trµo c«ng nh©n ý, mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o §¶ng x· héi chñ nghÜa ý, vÒ sau lµ ®¶ng viªn céng s¶n. Trong nh÷ng n¨m 1915 - 1923 ― gi¸m ®èc c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng x· héi chñ nghÜa lµ b¸o "Avanti!" ("TiÕn lªn!"). Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt lµ mét ng−êi quèc tÕ chñ nghÜa. Lµ ng−êi tham dù Héi nghÞ Xim-mÐc-van vµ Ki-en-tan. Sau khi thµnh lËp Quèc tÕ céng s¶n ®· ®ßi cho §¶ng x· héi chñ nghÜa ý gia nhËp Quèc tÕ céng s¶n. CÇm ®Çu ®oµn ®¹i biÓu ý t¹i §¹i héi II Quèc tÕ céng s¶n, ®· ph¶n ®èi viÖc c¾t ®øt v« ®iÒu kiÖn víi bän c¶i l−¬ng. VÒ sau ®· kh¾c phôc ®−îc çc sai lÇm mang tÝnh chÊt ph¸i gi÷a cña m×nh vµ n¨m 1924 ®· cïng víi ph¸i "nh÷ng ng−êi Quèc tÕ thø ba" gia nhËp §¶ng céng s¶n ý, ®· ho¹t ®éng tÝch cùc trong ®¶ng cho ®Õn cuèi ®êi. ― 20, 21 - 22, 24, 25, 117, 344, 515, 519 - 521, 610, 613.

XÐc-g« ― xem Oãc-®gi«-ni-kÝt-dª, G. C.

Xem-cèp, X. M. (1885 - 1928) ― ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1903. Lµm c«ng t¸c ®¶ng t¹i mét sè thµnh phè Nga. N¨m 1911 häc ë tr−êng ®¶ng t¹i L«ng-giu-m« (ngo¹i « Pa-ri), tr−êng nµy do V. I. Lª-nin l·nh ®¹o. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ―


805

lµm c«ng t¸c kinh tÕ - qu©n sù. Sau khi kÕt thóc néi chiÕn, lµm th− ký Héi ®ång çc c«ng ®oµn M¸t-xc¬-va, sau ®ã lµ chñ tÞch c«ng ®oµn vïng Da-çp-ca-d¬. T¹i çc §¹i héi XIV vµ XV cña ®¶ng ®−îc bÇu vµo Ban kiÓm tra trung −¬ng, sau ®ã c«ng t¸c t¹i Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng Liªn-x«. ― 266, 267.

Xª-mª-nèp, Ph. A. ― xem Bun-kin, Ph. A.

XmiÕc-nèp, I. N. (1881 - 1936) ― vµo §¶ng b«n-sª-vÝch n¨m 1899. Trong thêi kú çch m¹ng 1905 - 1907, thêi kú thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cao trµo çch m¹ng míi, lµm cæ ®éng viªn t¹i mét sè thµnh phè n−íc Nga, phôc vô trong qu©n ®éi Nga hoµng. Trong thêi gian Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 lµ thµnh viªn cña X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ binh sÜ T«m-xc¬. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ ñy viªn Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng mÆt trËn miÒn §«ng, sau ®ã lµ ñy viªn Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng qu©n ®oµn 5. Tõ n¨m 1919 ― chñ tÞch ñy ban çch m¹ng Xi-bi-ri. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1922 c«ng t¸c ë Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao; phô tr¸ch c«ng nghiÖp quèc phßng. VÒ sau lµ bé tr−ëng Bé d©n ñy b−u ®iÖn. N¨m 1927 bÞ khai trõ ra khái §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« v× lµ mét phÇn tö ho¹t ®éng r¸o riÕt trong ph¸i ®èi lËp T¬-rèt-xki - Di-n«-vi-Ðp. Sau khi ®−îc kh«i phôc ®¶ng tÞch, n¨m 1933 l¹i mét lÇn n÷a bÞ khai trõ khái ®¶ng v× ho¹t ®éng chèng ®¶ng. ― 176, 613.

Xmin-ga, I. T. (1892 - 1938) ― vµo §¶ng b«n-sª-vÝch n¨m 1907. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ― ®¹i diÖn cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga t¹i PhÇn-lan, ñy viªn Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng qu©n ®oµn 3, mÆt trËn miÒn §«ng, mÆt trËn T©y - Nam vµ çc mÆt trËn kh¸c. Trong thêi gian tranh luËn vÒ c«ng ®oµn nh÷ng n¨m 1920 - 1921, lµ ng−êi ñng hé quan ®iÓm T¬-rèt-xki. Trong nh÷ng n¨m 1921 - 1923 lµ phã chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vµ tæng côc tr−ëng Tæng côc c«ng nghiÖp nhiªn liÖu. N¨m 1927 bÞ §¹i héi XV §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« khai trõ ra khái §¶ng v× ho¹t ®éng r¸o riÕt trong ph¸i ®èi lËp T¬-rèt-xki. N¨m 1930 ®−îc kh«i phôc ®¶ng tÞch. VÒ sau l¹i mét lÇn n÷a bÞ khai trõ khái ®¶ng v× ho¹t ®éng chèng ®¶ng. ― 164, 313, 389, 493.

Xm«-li-a-ni-nèp, V. A. (1890 - 1962) ― ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n Liªn-x« tõ n¨m 1908. Lµ ng−êi tham gia tÝch cùc cuéc Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. Tõ n¨m 1918 ― chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ


quèc d©n tØnh Xm«-len-xc¬. Tõ th¸ng T− 1921 lµ phã v¨n phßng vÒ nh÷ng vÊn ®Ò x©y dùng kinh tÕ cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, sau ®ã lµ ch¸nh v¨n phßng cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. Tõ n¨m 1929 lµm c«ng t¸c l·nh ®¹o kinh tÕ. ― 229.

X«-c«n-ni-cèp (Brin-li-an-t¬), G. I-a. (1888 - 1939) ― vµo §¶ng b«n-sª-vÝch n¨m 1905. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm c«ng t¸c ngo¹i giao vµ qu©n sù. Tõ n¨m 1921 ― ñy viªn ban l·nh ®¹o Bé d©n ñy tµi chÝnh, tõ n¨m 1922 lµ bé tr−ëng Bé d©n ñy tµi chÝnh, tõ n¨m 1926 ― phã chñ nhiÖm ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc Liªn-x«, vÒ sau lµ thø tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i giao. §· tõng ®−îc bÇu lµm ñy viªn vµ ñy viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh trung −¬ng. N¨m 1925 theo ph¸i "®èi lËp míi", sau ®ã tham gia khèi liªn kÕt T¬-rèt-xki - Di-n«-vi-Ðp. N¨m 1936 bÞ khai trõ khái ®¶ng v× ho¹t ®éng chèng ®¶ng. ― 313, 483, 523, 525, 526, 531, 532.

X«-rin, V. G. (1893 - 1944) ― ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1917. N¨m 1918 lµ bÝ th− huyÖn ñy XÐc-pu-khèp, ®i theo "nh÷ng ng−êi céng s¶n çnh t¶". VÒ sau lµ chñ tÞch Tßa ¸n çch m¹ng mÆt trËn miÒn §ång, ñy viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé tØnh M¸t-xc¬-va. Tõ n¨m 1920 ®Õn 1925 ― ñy viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va vµ ñy viªn th−êng vô Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va cña §¶ng céng s¶n (b) Nga. Tõ n¨m 1924 c«ng t¸c t¹i ViÖn Lª-nin, sau ®ã t¹i ViÖn M¸c - ¡ng-ghen - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. ― 265, 266.

X«-r«-kin, P. A. (sinh 1889) ― ®¶ng viªn §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. Tr−íc n¨m 1917 ― phã gi¸o s− ngoµi biªn chÕ Tr−êng ®¹i häc tæng hîp Pª-t¬-r«-gr¸t. Trong nh÷ng n¨m 1919 - 1922 d¹y m«n x· héi häc ë çc tr−êng cao ®¼ng Pª-t¬-r«-gr¸t. BÞ trôc xuÊt ra n−íc ngoµi v× ho¹t ®éng ph¶n çch m¹ng; cã thêi gian gi¶ng bµi t¹i Tr−êng ®¹i häc tæng hîp Pra-ha; tõ n¨m 1923 sèng ë Mü. ― 611.

X«n-tx¬, A. A. (1872 - 1945) ― ®¶ng viªn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tõ n¨m 1898, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi gi÷ çc träng tr¸ch trong c«ng t¸c ®¶ng vµ x«-viÕt. Tõ n¨m 1920 ― ñy viªn Ban kiÓm tra trung −¬ng, tõ n¨m 1921 ― ñy viªn §oµn chñ tÞch Ban kiÓm tra trung −¬ng, sau ®ã lµ ñy viªn Tßa ¸n tèi cao Liªn-x«, gi÷ çc chøc vô quan träng trong ViÖn kiÓm s¸t Liªn-x«. ― 349 - 350.

Xta-lin (§giu-ga-svi-li), I. V. (1879 - 1953) ― mét trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n çch m¹ng Nga vµ quèc tÕ, cña


807

§¶ng céng s¶n vµ Nhµ n−íc Liªn-x«. Gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tõ n¨m 1898; sau §¹i héi II cña d¶ng lµ ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Ti-phlÝt, Ba-tum, Ba-cu, Pª-tÐc-bua. Th¸ng Giªng 1912 ®−îc cö vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng do Héi nghÞ VI (Héi nghÞ Pra-ha) §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga bÇu ra; ®· tham gia biªn tËp tê b¸o b«n-sª-vÝch "Sù thËt". Trong thêi kú chuÈn bÞ vµ tiÕn hµnh Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ ñy viªn cña Trung t©m qu©n sù - çch m¹ng chuÈn bÞ khëi nghÜa do Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng thµnh lËp. T¹i §¹i héi II çc X«-viÕt toµn Nga Xta-lin ®−îc bÇu vµo Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, trong ®ã Xta-lin phô tr¸ch Bé d©n ñy d©n téc. Trong thêi kú cã cuéc can thiÖp vò trang cña n−íc ngoµi vµ néi chiÕn, Xta-lin lµ ñy viªn Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng cña n−íc Céng hßa vµ ®· cã mÆt t¹i nhiÒu mÆt trËn. N¨m 1922 Xta-lin ®−îc bÇu lµm Tæng bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Tõ n¨m 1941, Xta-lin lµ Chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng Liªn-x«. Trong nh÷ng n¨m ChiÕn tranh vÖ quèc vÜ ®¹i (1941 - 1945), Xta-lin lµ Chñ tÞch ñy ban phßng thñ nhµ n−íc, bé tr−ëng Bé d©n ñy quèc phßng vµ lµ Tæng t− lÖnh tèi cao çc lùc l−îng vò trang Liªn-x«. ― 193, 318 - 319, 504 - 505, 508, 509, 525.

Xtª-clèp, V. A. (1863 - 1926) ― nhµ to¸n häc x«-viÕt, viÖn sÜ hµn l©m. Tõ n¨m 1906 ― gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp Pª-tÐc-bua. Theo s¸ng kiÕn cña «ng, n¨m 1921 ®· thµnh lËp ViÖn to¸n - lý trùc thuéc ViÖn hµn l©m khoa häc n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. T¸c gi¶ mét sè c«ng tr×nh gi¶i tÝch to¸n häc, thuyÕt ®µn håi vµ c¬ häc chÊt láng. ― 570.

Xti-un-ken, B. E. (1882 - 1938) ― kü s− ®iÖn. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ thµnh viªn Ban gi¸m ®èc nhµ m¸y liªn hîp B«-g«-rèt-xc¬ - Sen-c«-v«. Tõ n¨m 1920 ― ñy viªn ñy ban nhµ n−íc vÒ ®iÖn khÝ hãa n−íc Nga, nghiªn cøu dù ¸n ®iÖn khÝ hãa Khu c«ng nghiÖp trung t©m. Tõ n¨m 1925 ®Õn 1928 ― ñy viªn ban l·nh ®¹o cña C«ng ty cæ phÇn "NhiÖt vµ lùc", sau ®ã lµm phã chñ tÞch ñy ban ®iÖn khÝ hãa vïng §«n-b¸t vµ ë trong çc tæ chøc ®iÖn lùc kh¸c cña vïng nµy. ― 155.

Xtu-cèp, I. N. (1887 - 1937) ― ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch tõ n¨m 1905. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµm c«ng t¸c ®¶ng vµ x«-viÕt: tr−ëng ban thuéc Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va §¶ng céng s¶n (b) Nga, biªn tËp viªn b¸o "C«ng nh©n M¸t-xc¬-va", biªn tËp viªn Nhµ xuÊt b¶n "§Êt vì hoang ®á". N¨m 1918 ― "ng−êi


céng s¶n c¶nh t¶". N¨m 1920 - 1921 ― tham gia nhãm chèng ®¶ng "tËp trung d©n chñ". N¨m 1927 tham gia ph¸i ®èi lËp T¬-rèt-xki. ― 265, 266.

V

Van-®Ðc-van-®¬ (Vandervelde), £-mi-l¬ (1866 - 1938) ― thñ lÜnh §¶ng c«ng nh©n BØ, chñ tÞch Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa cña Quèc tÕ II, gi÷ lËp tr−êng c¬ héi chñ nghÜa cùc ®oan. Trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi lµ phÇn tö x· héi - s«-vanh; tham gia chÝnh phñ t− s¶n. Cã th¸i ®é thï ®Þch víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, r¸o riÕt gióp ®ì cuéc can thiÖp vò trang chèng n−íc Nga x«-viÕt. Trong nh÷ng n¨m 1925 - 1927 ― bé tr−ëng Bé ngo¹i giao BØ, tham gia ký kÕt nh÷ng hiÖp ®Þnh L«-çc-n« chèng Liªn-x« (1925), r¸o riÕt ®Êu tranh chèng viÖc thµnh lËp mÆt trËn thèng nhÊt chèng ph¸t-xÝt cña nh÷ng ng−êi céng s¶n vµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa. ― 344, 519.

VÐc-n¸t-xki, V. I. (1863 - 1945) ― nhµ kho¸ng vËt häc vµ hãa ®Þa Liªn-x«, viÖn sÜ hµn l©m. Tõ n¨m 1914 lµ gi¸m ®èc ViÖn b¶o tµng ®Þa chÊt vµ kho¸ng vËt häc cña ViÖn hµn l©m khoa häc Pª-tÐc-bua. Mét trong nh÷ng ng−êi ®Ò x−íng vµ l·nh ®¹o ñy ban nghiªn cøu çc lùc l−îng s¶n xuÊt tù nhiªn cña n−íc Nga ®−îc thµnh lËp bªn c¹nh ViÖn hµn l©m khoa häc, ViÖn ra-®i vµ mét sè ñy ban vµ c¬ quan khoa häc kh¸c. §· ®Æt nÒn mãng cho khuynh h−íng di truyÒn häc trong kho¸ng vËt häc; mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra ngµnh hãa ®Þa vµ mét nh¸nh cña nã lµ sinh hãa ®Þa. ― 570.

V«-ª-v«-®in, P. I. (1884 - 1964) ― ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n Liªn-x« tõ n¨m 1899. Lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Xa-ma-ra, ¤m-xc¬, D¬-la-t«-u-xt¬ vµ ë çc thµnh phè kh¸c. Trong thêi gian Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ― chñ tÞch Héi ®ång l−¬ng thùc miÒn T©y Xi-bi-ri vµ U-ran, sau ®ã lµ chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n T©y Xi-bi-ri. Trong nh÷ng n¨m 1919 - 1920 lµm c«ng t¸c chÝnh trÞ - qu©n sù vµ c«ng t¸c v¨n häc. N¨m 1921 ― lµm c«ng t¸c ë Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ thuéc Bé d©n ñy gi¸o dôc cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga; côc tr−ëng Côc nhiÕp ¶nh vµ ®iÖn ¶nh. Tõ n¨m 1922 ®Õn n¨m 1939 lµm c«ng t¸c xuÊt b¶n - v¨n häc vµ th− viÖn. ― 335 - 336.

V«-rèp-xki, V. V. (1871 - 1923) ― nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp, nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña §¶ng b«n-sª-vÝch, nhµ ngo¹i giao x«-viÕt xuÊt s¾c,


809

nhµ chÝnh luËn vµ nhµ phª b×nh v¨n häc. B¾t ®Çu ho¹t ®éng çch m¹ng tõ n¨m 1890. N¨m 1902 lµ céng t¸c viªn cña b¸o "Tia löa" cña Lª-nin. Sau §¹i héi II §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, trë thµnh ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµ ®¹i diÖn toµn quyÒn cña n−íc Céng hßa x«-viÕt t¹i çc n−íc Xcan-®i-na-v¬ (1917 - 1919), t¹i ý (1921 - 1923). Tham dù çc Héi nghÞ Giª-n¬ vµ L«-dan-n¬. BÞ mét tªn b¹ch vÖ giÕt t¹i L«-da-n¬ ngµy 10 th¸ng N¨m 1923. ― 498.

Vran-ghen, P. N. (1878 - 1928) ― t−íng cña qu©n ®éi Nga hoµng, tö t−íc, ng−êi theo chñ nghÜa qu©n chñ mét çch cuång tÝn. Trong thêi kú can thiÖp vò trang cña n−íc ngoµi vµ thêi kú néi chiÕn ― tay ch©n cña bän ®Õ quèc Anh, Ph¸p vµ Mü; mét trong nh÷ng tªn cÇm ®Çu thÕ lùc ph¶n çch m¹ng ë miÒn Nam n−íc Nga. Tõ th¸ng T− ®Õn th¸ng M−êi mét 1920 lµ tæng t− lÖnh "çc lùc l−îng vò trang" b¹ch vÖ "miÒn Nam n−íc Nga"; sau khi bÞ Hång qu©n ®¸nh b¹i, ch¹y ra n−íc ngoµi. ― 123, 203, 252, 283, 290, 341.

810

Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V. I. Lª-nin

(22 th¸ng S¸u 1921 - 5 th¸ng Ba 1922)

1921

Tr−íc 22 th¸ng S¸u. Lª-nin tiÕn hµnh viÖc chuÈn bÞ cho §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n: viÕt ®Ò c−¬ng b¸o ço vÒ s¸ch l−îc cña §¶ng céng s¶n (b) Nga; lµ thµnh viªn cña ñy ban so¹n th¶o nghÞ quyÕt cña ®¹i héi, Ng−êi nghiªn cøu çc b¶n dù th¶o nh÷ng nghÞ quyÕt quan träng nhÊt, vµ ghi nhËn xÐt vÒ çc dù th¶o ®ã; tham gia vµ ph¸t biÓu ë çc phiªn häp cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n, trong ®ã th¶o luËn çc b¶n dù th¶o nghÞ quyÕt ®−a ra ®¹i héi vµ th¶o luËn t×nh h×nh c«ng viÖc ë mét sè ®¶ng céng s¶n; gÆp gì vµ nãi chuyÖn víi çc ®¹i biÓu ®Õn dù ®¹i héi.

22 th¸ng S¸u. Lª-nin nãi chuyÖn víi phã chñ tÞch ñy ban çch m¹ng Xi-bi-ri X. £. Tu-tx¬-ca-Ðp vÒ viÖc tiÕn hµnh chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ë Xi-bi-ri vµ ®Ò nghÞ ®ång chÝ Êy viÕt tØ mØ vÒ çc sù viÖc quan liªu giÊy tê trong çch gi¶i quyÕt çc c«ng viÖc cña Xi-bi-ri t¹i çc c¬ quan trung −¬ng.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng th¶o luËn çc vÊn ®Ò vÒ thµnh lËp héi ®ång kinh tÕ tØnh t¹i çc tØnh ¸c-khan-ghen-xc¬, V«-l«-g®a vµ B¾c §¬-vin-xc¬, dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ çc biÖn ph¸p ®Èy m¹nh ngµnh c«ng nghiÖp muèi, vÒ vÊn ®Ò mua l−¬ng thùc ë n−íc ngoµi vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.


811

T¹i phiªn häp thø nhÊt cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n, Lª-nin ®−îc bÇu lµm chñ tÞch danh dù cña ®¹i héi.

23 th¸ng S¸u. Lª-nin nãi chuyÖn víi A. M. Goãc-ki vÒ ñy ban gi¸m ®Þnh do Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy cö ra ®Ó mua vµ b¸n ra n−íc ngoµi çc ®å cæ vµ ®å mü nghÖ.

24 th¸ng S¸u. Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng th¶o luËn vÊn ®Ò ®Êu tranh chèng tÖ bu«n lËu lóa m×, vÊn ®Ò cung cÊp than cho ®oµn th¸m hiÓm ë ¸c-khan-ghen-xc¬, dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ viÖc x©y dùng ®µi v« tuyÕn vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th¶o luËn dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ tr¶ c«ng tËp thÓ cho lao ®éng cña viªn chøc trong çc c¬ quan x«-viÕt vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

Lª-nin nãi chuyÖn víi ¸c-tem (Ph. A. XÐc-ghª-Ðp), chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng c«ng ®oµn c«ng nh©n má.

25 th¸ng S¸u. Lª-nin ký c«ng v¨n göi Bé d©n ñy lao ®éng vÒ çc biÖn ph¸p b¶o ®¶m nh©n lùc cho c«ng tr×nh x©y dùng Ca-si-ra.

Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng th¶o luËn b¸o ço cña I. A. Tª-«-®«-r«-vÝch vÒ çc biÖn ph¸p ®Êu tranh chèng mÊt mïa ë H¹ vµ Trung l−u vùc s«ng V«n-ga, dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ viÖc thanh ®¶ng, vÊn ®Ò thu mua lóa m× vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

Lª-nin xem tËp tµi liÖu b¶n ®å gi¸o khoa n−íc Nga, ghi vµo ®ã nh÷ng ý kiÕn bæ sung vµ viÕt th− cho V. §. Cai-xa-rèp, chñ tÞch ban biªn tËp b¶n ®å vµ I. I. I-«-nèp ®Ò nghÞ th«ng b¸o cho Ng−êi biÕt vÒ thêi h¹n biªn tËp tËp

Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V. I. Lª-nin 812

b¶n ®å vµ sù ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm gi÷a çc thµnh viªn cña ban, còng nh− ®Ò nghÞ göi b¶n thuyÕt minh vµ çc b¶n ®å cho Ng−êi tr−íc khi ®−a in.

28 th¸ng S¸u. Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy. Trong khi th¶o luËn b¸o ço cña ban do Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy cö ra ngµy 24 th¸ng S¸u 1921 vÒ vÊn ®Ò tr¶ c«ng tËp thÓ cho lao ®éng cña viªn chøc trong çc c¬ quan x«-viÕt, phiªn häp ®· lÊy ®Ò nghÞ cña Lª-nin lµm c¬ së. Phiªn häp còng th¶o luËn c¶ vÊn ®Ò gi¸ c−íc vËn chuyÓn hµng hãa t− nh©n b»ng ®−êng s¾t, dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ viÖc gieo lóa m× vô ®«ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

Trong khi C. L¸t-xa-ri ph¸t biÓu t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n, Lª-nin viÕt ®Ò c−¬ng bµi nãi vÒ vÊn ®Ò ý, sau ®ã ph¸t biÓu vÒ vÊn ®Ò ý.

29 th¸ng S¸u. Lª-nin dù phiªn häp buæi s¸ng cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng th¶o luËn çc vÊn ®Ò vÒ bän v« chÝnh phñ, vÒ Ban s¬ t¸n trung −¬ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

Lª-nin chñ täa phiªn häp ñy ban cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga phª chuÈn "ChØ thÞ cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng cho çc c¬ quan x«-viÕt ®Þa ph−¬ng".

Lª-nin dù phiªn häp buæi chiÒu cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th¶o luËn b¸o ço cña L. §. T¬-rèt-xki vÒ çc ®éi qu©n ®Æc biÖt, ®Ò nghÞ cña A. M. Goãc-ki vÒ ñy ban cøu ®ãi toµn Nga vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

30 th¸ng S¸u. Lª-nin viÕt th− cho ®¹i diÖn th−¬ng m¹i cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga t¹i §øc lµ B. X. Xt«-m«-ni-a-cèp yªu cÇu


813

gióp ®ì vÒ mäi mÆt, nhÊt lµ tiÒn, cho kü s− tr−ëng cña c«ng tr−êng x©y dùng nhµ m¸y ®iÖn Ca-si-ra lµ G. §. Txi-u-ru-pa trong viÖc mua ë BÐc-lanh nh÷ng trang thiÕt bÞ cÇn thiÕt cho c«ng tr−êng.

Th¸ng S¸u. Lª-nin so¹n "§Ò c−¬ng cuèn s¸ch vÒ "sù mÊt tÝnh giai cÊp"".

1 th¸ng B¶y. T¹i phiªn häp cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n, Lª-nin ph¸t biÓu ý kiÕn b¶o vÖ s¸ch l−îc cña Quèc tÕ céng s¶n.

Lª-nin chñ to¹ phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng th¶o luËn vÒ vÊn ®Ò cung cÊp l−¬ng thùc ®Òu ®Æn cho çc nhµ m¸y phôc vô ngµnh vËn t¶i, dù th¶o s¾c lÖnh vÒ viÖc gieo lóa m× vô ®«ng ë nh÷ng vïng bÞ mÊt mïa cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

2 th¸ng B¶y. Lª-nin viÕt th− cho G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki nãi râ ý kiÕn cña Ng−êi ®èi víi dù th¶o thø nhÊt bµi b¸o cña ®ång chÝ ®ã "Göi çc nhµ phª b×nh cña chóng ta" vµ nªu râ nh÷ng ®Ò nghÞ cña Ng−êi ®èi víi b¶n b¸o ço cña G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki t¹i Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ c«ng t¸c cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc.

Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng phª chuÈn møc l−¬ng míi cña çc çn bé phô tr¸ch vµ th¶o luËn vÊn ®Ò vÒ çc t« nh−îng cho h·ng Lª-xli Ua-çc vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

3 th¸ng B¶y. Lª-nin ký bøc ®iÖn cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga göi çc tØnh ñy Tu-la, ¤-ri- «n, Cuèc-xc¬ vµ çc tØnh ñy kh¸c trong ®ã chØ thÞ vÒ viÖc tiÕn hµnh hÕt søc nhanh chãng ®ît


vËn ®éng thu thuÕ b»ng hiÖn vËt nh©n t×nh tr¹ng mÊt mïa t¹i çc tØnh s¶n xuÊt lóa m×.

4 th¸ng B¶y. Lª-nin viÕt th− cho G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki: "Nh÷ng ®iÒu suy nghÜ vÒ "kÕ ho¹ch" kinh tÕ nhµ n−íc".

5 th¸ng b¶y. Lª-nin ®äc b¸o ço vÒ s¸ch l−îc cña §¶ng céng s¶n (b) Nga t¹i phiªn häp cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n.

6 th¸ng B¶y. Lª-nin dù phiªn häp cña tiÓu ban s¸ch l−îc cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n, trong ®ã duyÖt luËn c−¬ng vÒ s¸ch l−îc cña Quèc tÕ céng s¶n.

Lª-nin dù phiªn häp cña tiÓu ban s¸ch l−îc cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n, vµ ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò TiÖp-kh¾c.

Lª-nin ký bøc ®iÖn cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng göi ®i Kh¸c-cèp cho M. C. Vla-®i-mi-rèp, bé tr−ëng Bé d©n ñy l−¬ng thùc U-cra-i-na, vÒ viÖc cung cÊp l−¬ng thùc cho vïng §«n-b¸t.

7 th¸ng B¶y. Lª-nin viÕt th− cho nh÷ng ng−êi tham gia phiªn häp cña tiÓu ban s¸ch l−îc cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n xin lçi vÒ lêi ph¸t biÓu gay g¾t cña m×nh ®èi víi çc ®ång chÝ çnh t¶ Hung-ga-ri.

Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng th¶o luËn vÊn ®Ò cö 5 ®ång chÝ lµm c«ng t¸c thanh ®¶ng, b¶n b¸o ço cña ñy ban chèng phØ, vÊn ®Ò b¸n vµng vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

8 th¸ng B¶y. Lª-nin viÕt ®Ò nghÞ göi Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng vÒ viÖc khen th−ëng çc xÝ nghiÖp vµ c¬ quan ®· tiÕn hµnh kinh doanh kh«ng thua lç.


815

Lª-nin viÕt ®¬n göi Bé tæ chøc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga xin phÐp nghØ èm mét th¸ng, víi ®iÒu kiÖn mçi tuÇn 2 - 3 lÇn ®Õn dù çc phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ, Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng; ghi ý kiÕn nhËn xÐt b¶n b¸o ço cña G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki vÒ c«ng t¸c cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc, viÕt nh¸p nh÷ng ý kiÕn sÏ ph¸t biÓu vÒ vÊn ®Ò nµy. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ vÊn ®Ò vÒ chuyÕn ®i cña ñy ban cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ®Õn Ba-cu vµ §«n-b¸t.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th¶o luËn b¸o ço cña tiÓu ban do Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy cö ra ngµy 28 th¸ng S¸u 1921 vÒ vÊn ®Ò tr¶ c«ng tËp thÓ cho lao ®éng cña viªn chøc trong çc c¬ quan x«-viÕt, vÊn ®Ò th¶o b¶n chØ thÞ vÒ thñ tôc ký kÕt hîp ®ång víi çc xÝ nghiÖp ®Ó cung cÊp tËp thÓ cho c«ng nh©n, vÒ vÊn ®Ò tËp trung viÖc nghiªn cøu çc vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt tµi chÝnh vµo mét c¬ quan vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

ChËm nhÊt lµ 9 th¸ng B¶y.

Lª-nin viÕt nh÷ng ý kiÕn ®Ò nghÞ ®èi víi b¶n dù th¶o "LuËn c−¬ng vÒ vÊn ®Ò s¸ch l−îc" cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n.

Lª-nin viÕt ý kiÕn vÒ çc biÖn ph¸p chèng ®ãi vµ vÒ viÖc t¨ng c−êng c«ng t¸c kinh tÕ.

9 th¸ng B¶y. Lª-nin viÕt th− cho O. V. Cu-u-xi-nen vµ V. C¬-nen (b»ng tiÕng §øc) nãi vÒ b¶n dù th¶o luËn c−¬ng vÒ vÊn ®Ò tæ chøc mµ çc ®ång chÝ Êy chuÈn bÞ ®−a ra §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n, ®ång thêi ®Ò xuÊt nh÷ng ý kiÕn bæ sung b¶n dù th¶o.

Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn cña çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng


§¶ng céng s¶n (b) Nga) th«ng qua quyÕt ®Þnh ®Ócho Ng−êi ®−îc nghØ mét th¸ng vµ cã quyÒn chØdù çc phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ.

Lª-nin tham gia phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ BanchÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Ngath¶o luËn vÊn ®Ò t¨ng c−êng c«ng t¸c l−¬ng thùc,vÊn ®Ò th«ng tri cña Ban chÊp hµnh trung −¬ngvÒ viÖc thanh ®¶ng vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

10 th¸ng B¶y. Lª-nin viÕt th− cho thø tr−ëng Bé d©n ñy l−¬ngthùc N. P. Bri-u-kha-nèp vÒ viÖc cung cÊp l−¬ngthùc cho M¸t-xc¬-va vµ Pª-t¬-r«-gr¸t.

Lª-nin söa b¶n ®Ò c−¬ng cña Héi ®ång kinh tÕquèc d©n tèi cao vÒ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸chkinh tÕ míi ë n−íc Céng hßa liªn bang x· héichñ nghÜa x«-viÕt Nga.


Lª-nin viÕt ý kiÕn nhËn xÐt ®èi víi bµi b¸o viÕt vÒ§¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n.

11 th¸ng B¶y. Lª-nin ph¸t biÓu ý kiÕn t¹i cuéc héi nghÞ çc®oµn ®¹i biÓu §øc, Ba-lan, TiÖp-kh¾c, Hung-ra-rivµ ý ®Õn dù §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n vµ ghi ýkiÕn nhËn xÐt trong thêi gian häp.

Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn çc ñy viªn BéchÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céngs¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶onghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ viÖc Ph. Nan-xen®Ò nghÞ chuyªn chë l−¬ng thùc ®Õn cho nh©n d©nPª-t¬-r«-gr¸t vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

12 th¸ng B¶y. Lª-nin ký bøc ®iÖn vÒ çc biÖn ph¸p tiÕn hµnhgieo lóa vô ®«ng t¹i çc ®ång ruéng vïng s«ngV«n-ga.

Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊphµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th¶o


817

luËn çc vÊn ®Ò vÒ bän v« chÝnh phñ, vÒ ñy ban cøu ®ãi vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng th¶o luËn b¸o ço cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc vÒ viÖc ph©n phèi 20 triÖu róp vµng ®Ó mua hµng ë n−íc ngoµi theo yªu cÇu cña çc bé d©n ñy vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th¶o luËn b¶n dù th¶o quy chÕ më réng quyÒn h¹n cña çc xÝ nghiÖp quèc doanh lo¹i lín, vÊn ®Ò vÒ çc biÖn ph¸p kiÓm tra viÖc sö dông thùc tÕ çc hµng hãa nhËp tõ n−íc ngoµi vÒ vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

13 th¸ng B¶y. Lª-nin ®i nghØ ë Goãc-ki.

15 th¸ng B¶y. Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th¶o luËn çc vÊn ®Ò vÒ §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga, vÒ héi nghÞ toµn thÓ th−êng kú cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, vÒ ñy ban cøu ®ãi vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng th¶o luËn b¸o ço cña tiÓu ban do Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng cö ra ngµy 12 th¸ng B¶y 1921 ®Ó xem xÐt dù ¸n cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc vÒ ph©n phèi vµng.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy; viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh sau khi th¶o luËn b¸o ço cña Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng vÒ viÖc t¨ng c−êng l−u th«ng hµng hãa. Phiªn häp còng th¶o luËn c¶ vÊn ®Ò mua lóa m× ë M·n-ch©u vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

16 th¸ng B¶y. Lª-nin viÕt th− chµo mõng ®¹i héi ®¹i biÓu Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng.


Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th¶o luËn vÊn ®Ò cö ®¹i diÖn toµn quyÒn t¹i BÐc-lanh, vÊn ®Ò héi nghÞ hîp t¸c hãa, luËn c−¬ng cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

17 th¸ng B¶y. Lª-nin viÕt ®iÖn b¸o b»ng ®iÖn tho¹i göi L. B. Cra-xin vµ G. §. Txi-u-ru-pa vÒ viÖc mua ë §øc nh÷ng vËt liÖu cÇn thiÕt cho c«ng tr−êng x©y dùng Ca-si-ra.

Lª-nin ký lêi hiÖu triÖu cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n "TiÕn tíi c«ng t¸c míi, tiÕn tíi çc trËn chiÕn ®Êu míi. Göi nam n÷ c«ng nh©n tÊt c¶ çc n−íc".


Lª-nin nãi chuyÖn víi Ph. HÕch-kÐc vÒ vÊn ®Ò thèng nhÊt çc nhµ ho¹t ®éng vµ çc nhãm céng s¶n bÞ khai trõ khái c«ng ®oµn §øc.

18 th¸ng B¶y. Lª-nin viÕt th− chµo mõng §¹i héi I quèc tÕ çc c«ng ®oµn çch m¹ng vµ s¶n xuÊt.

19 th¸ng B¶y. Lª-nin viÕt ®iÖn b¸o b»ng ®iÖn tho¹i göi M. I. Ca-li-nin vµ L. B. Ca-mª-nÐp vÒ viÖc cøu ®ãi ë vïng s«ng V«n-ga.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng th¶o luËn vÊn ®Ò çc biÖn ph¸p ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp nhiªn liÖu vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

20 th¸ng B¶y. Lª-nin viÕt th− cho X. Xa-Ýt - Ga-li-Ðp vÒ vÊn ®Ò çc n−íc céng hßa tù trÞ trong n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga.

Lª-nin viÕt th− (b»ng tiÕng §øc) cho çc thµnh viªn ph¸i ®oµn §øc t¹i §¹i héi I quèc tÕ çc c«ng ®oµn çch m¹ng vµ s¶n xuÊt lµ R. Muy-l¬ vµ H. Man-tsan bµn vÒ nghÞ quyÕt cña ®¹i héi vÒ c«ng ®oµn §øc.


819

21 th¸ng B¶y. Trong th− göi L. B. Ca-mª-nÐp, Lª-nin ®Ò nghÞ söa l¹i s¬ th¶o luËn c−¬ng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ― do Ca-mª-nÐp viÕt ― vÒ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi.

22 th¸ng B¶y. Lª-nin viÕt th− göi Tæng côc c«ng nghiÖp than nãi vÒ viÖc mua m¸y ®µo than ë n−íc ngoµi.

23 th¸ng B¶y. Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ viÖc xuÊt 12 triÖu róp vµng ®Ó mua h¹t gièng cho çc tØnh bÞ ®ãi vµ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

25 th¸ng B¶y. Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ "Lêi kªu gäi cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n II vÒ vÊn ®Ò Gru-di-a".

Lª-nin viÕt th− G. V. Tsi-tsª-rin ®Ò nghÞ th«ng qua Bé tæ chøc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®−a ra quyÕt ®Þnh xóc tiÕn viÖc so¹n th¶o mét bµi bót ký vµ ¸p dông çc biÖn ph¸p kh¸c nh»m v¹ch mÆt bän men-sª-vÝch ë Gru-di-a.

26 th¸ng B¶y. Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ ph©n phèi lóa m× gi÷a M¸t-xc¬-va vµ Pª-t¬-r«-gr¸t vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

27 th¸ng B¶y. Lª-nin nãi chuyÖn víi C. TxÐt-kin tr−íc khi bµ trë vÒ §øc vÒ kÕt qu¶ cña §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n, vÒ biÖn ph¸p thùc hiÖn çc nghÞ quyÕt cña ®¹i héi ë n−íc §øc.


28 th¸ng B¶y. Lª-nin viÕt th− cho G. E. Di-n«-vi-Ðp vÒ buæi nãi chuyÖn cña m×nh víi C. TxÐt-kin vµ Ng−êi tá ý t¸n thµnh viÖc nh÷ng ng−êi céng s¶n ñng hé sù thèng nhÊt tÊt c¶ c«ng nh©n §øc trong cuéc ®Êu tranh cña hä chèng l¹i sù tÊn c«ng cña bän t− b¶n.

Lª-nin viÕt ®Ò nghÞ göi Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i ñng hé çc luËn c−¬ng cña Côc Xi-bi-ri thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vµ ñy ban çch m¹ng Xi-bi-ri "VÒ nh÷ng h×nh thøc tæ chøc cña çc c¬ quan x«-viÕt Xi-bi-ri vµ çc tæ chøc ®¶ng Xi-bi-ri", lµ nh÷ng luËn c−¬ng ®· luËn chøng cho sù cÇn thiÕt ph¶i cã çc trung t©m khu (x«-viÕt vµ ®¶ng) ë Xi-bi-ri x©y dùng theo nguyªn t¾c chØ ®Þnh.

Lª-nin viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc b·i bá lÖnh cö L. §. T¬-rèt-xki ®i lµm c«ng t¸c l−¬ng thùc ë U-cra-i-na vµ vÒ viÖc chuyÓn qu©n ®éi sang lµm c«ng t¸c kinh tÕ.

29 th¸ng B¶y. Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ møc thuÕ l−¬ng thùc ë U-cra-i-na.

1 th¸ng T¸m. Lª-nin viÕt th− cho G. I. Mi-a-xni-cèp vÒ mét sè ®iÓm sai sãt trong bµi b¸o "Nh÷ng vÊn ®Ò hãc bóa" cña ®ång chÝ ®ã vµ tá ý muèn nãi chuyÖn víi Mi-a-xni-cèp vµ ®Ò nghÞ viÕt th− cho Ng−êi nãi râ ®ång chÝ Êy muèn nãi vÒ thø "tù do b¸o chÝ" nµo.

2 th¸ng T¸m. Lª-nin viÕt lêi kªu gäi göi giai cÊp v« s¶n quèc tÕ yªu cÇu cøu trî nh©n d©n n−íc Nga x«-viÕt ®ang bÞ ®ãi v× mÊt mïa.


821

Lª-nin viÕt lêi kªu gäi n«ng d©n U-cra-i-na yªu cÇu cøu trî c«ng nh©n vµ n«ng d©n ë vïng s«ng V«n-ga ®ang bÞ ®ãi.

Lª-nin viÕt th− cho L. C. M¸c-ten-x¬, trong ®ã Ng−êi ®Ò xuÊt v¨n b¶n bøc ®iÖn göi "Héi viÖn trî kü thuËt cho n−íc Nga x«-viÕt" cña Mü.

Lª-nin viÕt th− cho V. V. A-®«-r¸t-xki gãp mét sè ý kiÕn vÒ c«ng t¸c chuÈn bÞ xuÊt b¶n tËp s¸ch: C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. "Th− tõ. Lý luËn vµ ®−êng lèi chÝnh s¸ch trong th− tõ trao ®æi gi÷a M¸c vµ ¡ng-ghen".

3 th¸ng T¸m. Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng th¶o luËn vÊn ®Ò cung cÊp l−¬ng thùc cho ®Õn mïa gÆt míi vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

5 th¸ng T¸m. Lª-nin viÕt th− cho G. I. Mi-a-xni-cèp.

Tr−íc 7 th¸ng T¸m. Lª-nin nãi chuyÖn víi kü s− G. §. Txi-u-ru-pa, ñy viªn ban l·nh ®¹o ñy ban çc c«ng tr×nh nhµ n−íc, vÒ t×nh h×nh c«ng t¸c cña ñy ban.

Lª-nin nãi chuyÖn víi T. V. Xa-pr«-nèp, chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng c«ng ®oµn c«ng nh©n x©y dùng, vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i gióp ®ì kü s− G. §. Txi-u-ru-pa, ñy viªn ban l·nh ®¹o ñy ban çc c«ng tr×nh nhµ n−íc.

8 th¸ng T¸m. Lª-nin dù phiªn häp buæi s¸ng cña héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th¶o luËn ®Ò nghÞ cña Kh. G. Ra-cèp-xki vÒ viÖc t¨ng thªm sè l−îng tiÒn tÖ cho U-cra-i-na, vÊn ®Ò A. G. Sli-¸p-ni-cèp, ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng, vi ph¹m kû luËt ®¶ng, vÊn ®Ò quan hÖ víi Ru-ma-ni vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

Lª-nin dù phiªn häp buæi chiÒu cña héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Trong khi héi nghÞ th¶o luËn vÒ


biÖn ph¸p chèng ®ãi vµ vÒ thuÕ l−¬ng thùc, Lª-nin viÕt ®Ò nghÞ vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc héi nghÞ çc çn bé qu©n sù lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng hiÖn ë M¸t-xc¬-va ®Ó t×m biÖn ph¸p chèng n¹n ®ãi. Ng−êi lµm çc con tÝnh vÒ thuÕ l−¬ng thùc thu ë U-cra-i-na. Lª-nin viÕt çc ®Ò nghÞ ®èi víi çc kÕt luËn cña Ph. E. §giÐc-gin-xki vÒ t×nh h×nh giao th«ng vËn t¶i. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ vÊn ®Ò chuyÕn ®i cña M. I. Ca-li-nin ®Õn çc tØnh ®ang bÞ ®ãi, vÊn ®Ò thµnh phÇn cña Bé tæ chøc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

9 th¸ng T¸m. Lª-nin viÕt th− göi A. M. Goãc-ki, thuyÕt phôc Goãc-ki ®i ra n−íc ngoµi ch÷a bÖnh.

Lª-nin dù phiªn häp cña héi nghÞ toµn thÓ liªn tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ Ban kiÓm tra trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga; Ng−êi ph¸t biÓu vÒ vÊn ®Ò A. G. Sli-¸p-ni-cèp, ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng, vi ph¹m kû luËt ®¶ng, ®Ò nghÞ khai trõ Sli-¸p-ni-cèp ra khái Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ ra khái ®¶ng.

Lª-nin dù phiªn häp buæi s¸ng cña héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th¶o luËn "LuËn c−¬ng vÒ viÖc thùc hiÖn çc nguyªn t¾c cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi".

Lª-nin dù phiªn häp buæi chiÒu cña héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga phª chuÈn ®Ò nghÞ cña Lª-nin vÒ c«ng t¸c cña L. §. T¬-rèt-xki. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ vÊn ®Ò t×nh tr¹ng qu©n ®éi, çc vÊn ®Ò U-cra-i-na, vÊn ®Ò tßa so¹n b¸o "Sù thËt" vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c. Sau khi th¶o luËn ý kiÕn cña N. I. Bu-kha-rin ®Ò nghÞ cÊm V. I. Lª-nin lµm viÖc qu¸ nhiÒu do Ng−êi ®ang bÞ bÖnh, héi nghÞ toµn thÓ ®· quyÕt ®Þnh: "B¾t buéc ®ång chÝ


823

Lª-nin tiÕp tôc nghØ ®óng víi thêi gian vµ ®óng víi çc ®iÒu kiÖn mµ b¸c sÜ (gi¸o s− Ghª-chi-e) quy ®Þnh, chØ triÖu tËp ®ång chÝ Lª-nin ®Õn dù çc phiªn häp (cña chÝnh quyÒn hoÆc ®¶ng) còng nh− chØ triÖu tËp lµm c«ng t¸c khi cã sù ®ång ý chÝnh thøc tr−íc cña Ban bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng".

12 th¸ng T¸m. Lª-nin ký bøc ®iÖn göi çc c¬ quan l·nh ®¹o Xi-bi-ri vÒ viÖc tæ chøc ®Òu ®Æn çc ®oµn tµu suèt chë lóa m× vÒ M¸t-xc¬-va.

13 th¸ng T¸m. Lª-nin viÕt th− cho T«-m¸t Ben lµ ®¹i diÖn §¶ng céng s¶n Anh bªn c¹nh Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n.

14 th¸ng T¸m. Lª-nin viÕt "Th− göi nh÷ng ng−êi céng s¶n §øc".

16 th¸ng T¸m. Lª-nin viÕt th− cho P. I. P«-pèp, côc tr−ëng Côc thèng kª trung −¬ng vÒ tæ chøc viÖc thèng kª c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp hiÖn nay.

20 th¸ng T¸m. Lª-nin viÕt bµi: "Thêi ®¹i míi, sai lÇm cò d−íi mét h×nh thøc míi".

22 th¸ng T¸m. Lª-nin viÕt bøc ®iÖn b¸o b»ng ®iÖn tho¹i göi G. E. Di-n«-vi-Ðp yªu cÇu t×m lêi tùa cho b¶n tiÕng §øc t¸c phÈm cña Ng−êi "Chñ nghÜa ®Õ quèc, giai ®o¹n tét cïng cña chñ nghÜa t− b¶n" (lêi tùa nµy ®· göi ®Õn Pª-t¬-r«-gr¸t), nªu râ sù cÇn thiÕt ph¶i tuyªn truyÒn réng r·i trong b¸o chÝ n−íc ngoµi, nhÊt lµ b¸o chÝ céng s¶n, viÖc cøu trî nh©n d©n ®ang bÞ ®ãi ë n−íc Nga x«-viÕt.

23 th¸ng T¸m. Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ vÊn ®Ò §¹i héi toµn Nga çc tæ chøc hîp t¸c x· n«ng nghiÖp tØnh vµ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.


24 th¸ng T¸m. Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ c«ng t¸c cña Ban tuyªn truyÒn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ vÒ viÖc thµnh lËp Ban kinh tÕ çc n−íc céng hßa Da-çp-ca-d¬.

Sím nhÊt lµ 24 - chËm nhÊt lµ 28 th¸ng T¸m.

Lª-nin xem l¹i b¶n in thö bµi viÕt cña m×nh: "Thêi ®¹i míi, sai lÇm cò d−íi mét h×nh thøc míi", söa ch÷a thªm vµ chØ thÞ göi gÊp bµi nµy ®Õn tßa so¹n b¸o "Sù thËt".

25 th¸ng T¸m. Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng.

26 th¸ng T¸m. Lª-nin viÕt bøc ®iÖn b¸o b»ng ®iÖn tho¹i cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc truy tè nam t−íc Un-ghÐc-n¬ tr−íc tßa ¸n qu©n sù.

27 th¸ng T¸m. Lª-nin viÕt th− cho TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp mét ñy ban ®Ó chuÈn bÞ vÊn ®Ò lµm sao cho viÖc thi hµnh tr¶ c«ng phôc vô kh«ng dÉn ®Õn chç lµm gi¶m sót ®êi sèng c«ng nh©n.

31 th¸ng T¸m. Lª-nin viÕt th− cho kü s− R. E. Cl¸t-x«n ë Côc khai th¸c than bïn b»ng thñy lùc nãi vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i kiÓm nghiÖm l¹i ph¸t minh vÒ khö n−íc ë than bïn b»ng ph−¬ng ph¸p c«ng x−ëng.

1 th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt th− göi P. I. P«-pèp, côc tr−ëng Côc thèng kª trung −¬ng, cho nh÷ng ý kiÕn vÒ tæ chøc cho ban biªn tËp viÖc thèng kª th−êng xuyªn.

Lª-nin viÕt th− cho ban biªn tËp b¸o "§êi sèng kinh tÕ" vÒ nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n cña b¸o víi t− çch lµ c¬ quan cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng trong viÖc lµm s¸ng tá çc vÊn ®Ò x©y dùng kinh tÕ.


825

Lª-nin nhËn ®−îc quµ cña nh÷ng ng−êi thî thñ c«ng Ba-t− göi tÆng hai bøc ch©n dung cña Ng−êi do mét ng−êi thî thñ c«ng céng s¶n Ba-t− thªu; Ng−êi viÕt th− x¸c nhËn ®· nhËn ®−îc tÆng phÈm vµ nhê A. X. £-nu-kÝt-dª chuyÓn l¹i cho nh÷ng ng−êi thî thñ c«ng Ba-t−.

Tr−íc 2 th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt th− cho N. P. Goãc-bu-nèp vÒ vÊn ®Ò chÕ t¹o vµ thÝ nghiÖm çc loa vµ çc m¸y thu thanh v« tuyÕn.

2 th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt th− cho V. X. §«-vga-lÐp-xki, bé tr−ëng Bé d©n ñy b−u ®iÖn, yªu cÇu th«ng b¸o c«ng t¸c cña ®µi ph¸t thanh M¸t-xc¬-va vµ t×nh h×nh c«ng viÖc chÕ t¹o çc m¸y thu thanh v« tuyÕn vµ loa.

Phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· th«ng qua dù th¶o quyÕt ®Þnh do Lª-nin viÕt vÒ viÖc tæ chøc thèng kª çc kho¶n quyªn gãp cña c«ng nh©n ch©u ¢u göi gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi ë Nga.

3 th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt th− cho N. P. Goãc-bu-nèp yªu cÇu t×m hiÓu vµ th«ng b¸o mét çch cã hÖ thèng cho Ng−êi biÕt vÒ tiÕn tr×nh c«ng t¸c cña ñy ban ®Æc tr¸ch xuÊt khÈu trùc thuéc Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ cña Côc khai th¸c than bïn b»ng thñy lùc; Ng−êi cho çc chØ dÉn vÒ viÖc tæ chøc ®óng ®¾n c«ng t¸c cña çc ch¸nh v¨n phßng trong Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng.

Lª-nin viÕt th− cho §. I. Cuèc-xki nãi vÒ çc biÖn ph¸p ®Êu tranh chèng bÖnh quan liªu giÊy tê.

Lª-nin göi th− cho bÝ th− Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n yªu cÇu th«ng b¸o tin tøc vÒ tiÕn tr×nh quyªn gãp cña c«ng nh©n n−íc ngoµi nh»m cøu trî nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi ë Nga.

4 th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n


(b) Nga nh©n viÖc ñy ban quèc tÕ cøu trî nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi ë Nga, ®øng ®Çu lµ Gi. Nu-l¨ng-x¬, ®ßi hái ph¶i thiÕt lËp sù kiÓm so¸t viÖc ph©n phèi l−¬ng thùc bëi mét ñy ban chuyªn tr¸ch.

5 th¸ng ChÝn. Trong th− göi Ban thèng kª vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, Lª-nin cho ý kiÕn vÒ viÖc tæ chøc thèng kª çc çn bé l·nh ®¹o cña ®¶ng ®ang c«ng t¸c trong bé m¸y x«-viÕt.

Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn cña çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua çc dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ vÊn ®Ò tháa m·n yªu cÇu cña Côc Xi-bi-ri xin gi÷ nam t−íc Un-ghÐc-n¬ ë l¹i Xi-bi-ri ®Ó ®iÒu tra vµ xÐt xö vµ vÒ vÊn ®Ò nghÞ quyÕt cña ®¶ng ®oµn §¶ng céng s¶n (b) Nga t¹i héi nghÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng liªn hiÖp c«ng ®oµn c«ng nh©n vËn t¶i ®−êng s¾t vµ ®−êng thñy vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

Lª-nin nãi chuyÖn víi P. I. P«-pèp vÒ c«ng t¸c cña Côc thèng kª trung −¬ng trong ®iÒu kiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi.

5 hoÆc 6 th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt phÇn bæ sung dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ chØ thÞ cña Bé d©n ñy l−¬ng thùc quy ®Þnh gi¶m sè l−îng nh©n khÈu thuéc diÖn nhµ n−íc cung cÊp l−¬ng thùc vµ thiÕt lËp quü lóa mú.

6 th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt bøc ®iÖn b¸o b»ng ®iÖn tho¹i cho Tæng côc c«ng nghiÖp nhiªn liÖu vÒ viÖc cung cÊp than cho c«ng tr−êng x©y dùng nhµ m¸y ®iÖn Ca-si-ra.

7 th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ quü vµng.


827

Lª-nin ký bøc ®iÖn göi nhµ m¸y C«-l«m-na vÒ viÖc cÇn hoµn thµnh khÈn cÊp tÊt c¶ çc ®¬n ®Æt hµng cho c«ng tr−êng x©y dùng nhµ m¸y ®iÖn Ca-si-ra.

Lª-nin dù phiªn häp cña Côc khai th¸c than bïn b»ng thñy lùc.

8 th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt bøc ®iÖn b¸o b»ng ®iÖn tho¹i ®Õn §oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vÒ vÊn ®Ò b¶o ®¶m kinh phÝ cho c«ng tr−êng x©y dùng nhµ m¸y ®iÖn V«n-khèp.

Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn cña çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) viÖc Bé chÝnh trÞ phª chuÈn quyÕt ®Þnh cña ñy ban chÊn chØnh tæ chøc néi bé cña Bé d©n ñy giao th«ng vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

10 th¸ng ChÝn. Lª-nin ký bøc ®iÖn göi Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt n−íc Céng hßa KiÕc-ghi-di-a chØ thÞ kh«ng ®−îc ®×nh c«ng viÖc ë çc má vïng RÝt-®e-r¬ cho ®Õn khi cã chØ thÞ ®Æc biÖt cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao.

Gi÷a 11 vµ 17 th¸ng ChÝn.

Lª-nin nãi chuyÖn víi E. Ph. §«m-nen-c«, chñ nhiÖm çc má vïng RÝt-®ª-r¬, vÒ tiÕn tr×nh c«ng viÖc phôc håi çc má.

12 th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt bøc ®iÖn b¸o b»ng ®iÖn tho¹i göi N. P. Bri-u-kha-nèp, thø tr−ëng Bé d©n ñy l−¬ng thùc, vÒ viÖc cung cÊp lóa m× vµ thøc ¨n gia sóc cho c«ng tr−êng Ca-si-ra.

Lª-nin viÕt chØ thÞ cho N. N. Va-scèp, tr−ëng ban ®iÖn lùc cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, vÒ viÖc cung cÊp çc vËt t− kü thuËt ®iÖn cho c«ng tr−êng Ca-si-ra.

Lª-nin viÕt dù th¶o bøc ®iÖn göi tÊt c¶ çc héi ®ång kinh tÕ tØnh vµ khu vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i


gi¶m sè l−îng çc xÝ nghiÖp vµ c¬ quan n»m trong diÖn do nhµ n−íc cung cÊp.

13 th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc b¸n tù do nh÷ng s¸ch hiÖn ®ang gi÷ t¹i çc kho M¸t-xc¬-va.

Lª-nin viÕt th− göi N. A. Xª-ma-sc«, bé tr−ëng Bé d©n ñy y tÕ, yªu cÇu th«ng b¸o cho Ng−êi biÕt vÒ hiÖn tr¹ng çc nhµ an d−ìng ë Cr−m vµ Çp-ca-d¬ vµ th«ng b¸o cho biÕt vÒ ph−¬ng ph¸p kiÓm tra t×nh h×nh ë çc nhµ an d−ìng nµy.

Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Trong khi th¶o luËn qui chÕ vÒ Côc qu¶n lý liªn hîp M¸t-xc¬-va trùc thuéc Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng n−íc Céng hßa, Lª-nin ®−a ra ®Ò nghÞ vÒ ký kÕt hîp ®ång gi÷a Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng víi §oµn chñ tÞch X«-viÕt M¸t-xc¬-va; ®Ò nghÞ nµy ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ th«ng qua. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ çc kho¶n nî n−íc ngoµi, vÒ cuéc héi nghÞ ®¶ng th−êng kú, vÒ héi nghÞ toµn thÓ th−êng kú cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, vÒ vÊn ®Ò Tuèc-ke-xtan, vÒ viÖc chi tiÒn vµng ®Ó ®Æt mua hµng n−íc ngoµi cho Côc khai th¸c than bïn b»ng thñy lùc, vÒ quü vµng vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

Lª-nin viÕt th− cho A. A. I-ãp-phª lµ ng−êi ®−îc cö ®Õn Tuèc-ke-xtan theo nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng ®Ò ngµy 3 th¸ng T¸m 1921; trong th− Lª-nin ®−a ra nh÷ng ý kiÕn vÒ b¶n b¸o ço cña I-ãp-phª t¹i phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng vÒ vÊn ®Ò chÝnh s¸ch ë Tuèc-ke-xtan vµ yªu cÇu I-ãp-phª ®Æc biÖt chó ý vÊn ®Ò b¶o vÖ lîi Ých vµ tranh thñ lßng tin cña çc d©n téc ®Þa ph−¬ng lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa quèc tÕ.


829

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy trong ®ã th¶o luËn b¸o ço cña tiÓu ban, do Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy cö ra ngµy 9 th¸ng ChÝn 1921, vÒ vÊn ®Ò t« nh−îng cho Ua-çc, th¶o luËn vÊn ®Ò vÒ thay ®æi çc ®iÓm 8 vµ 9 trong quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ngµy 23 th¸ng T¸m 1921 vÒ ®éc quyÒn nhµ n−íc vÒ muèi, th¶o luËn çc ®Ò c−¬ng vÒ chÝnh s¸ch thuÕ biÓu vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

14 th¸ng ChÝn. Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng; Ng−êi th«ng b¸o vÒ ®Ò nghÞ thµnh lËp tê-rít gåm çc má RÝt-®ª-r¬, £-ki-ba-tu-d¬ vµ çc má kh¸c vµ viÕt çc dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy vµ vÊn ®Ò quü vµng. Phiªn häp còng th¶o luËn c¶ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ ng©n hµng nhµ n−íc, vÒ C«ng x−ëng ®óc tiÒn nhµ n−íc vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

15 th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt th− V. M. M«-l«-tèp, bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, trong ®ã ®Ò xuÊt (®Ó c«ng bè lªn b¸o) b¶n dù th¶o th«ng t− cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ thñ tôc giíi thiÖu ng−êi vµo ®¶ng nh©n ®ît thanh ®¶ng.

Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ sau khi th¶o luËn ®Ò nghÞ cña Bé d©n ñy ngo¹i giao vÒ viÖc t¹m ho·n çc cuéc th−¬ng l−îng vÒ çc kho¶n nî n−íc ngoµi.

16 th¸ng ChÝn. Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th¶o luËn vÊn ®Ò çc phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ, vÊn ®Ò quü vµng, dù th¶o hiÖp nghÞ gi÷a Côc thèng kª trung −¬ng cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga vµ


Côc thèng kª trung −¬ng Céng hßa x· héi chñ nghÜa x«-viÕt U-cra-i-na vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng; Ng−êi ®äc b¸o ço vÒ vÊn ®Ò thõa nhËn c«ng t¸c cña Côc b¶o qu¶n tµi s¶n quÝ cña nhµ n−íc lµ mét c«ng t¸c ®Æc biÖt khÈn cÊp vµ xung yÕu. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ vÊn ®Ò thi hµnh chÕ ®é cung cÊp tËp thÓ, th¶o luËn b¸o ço cña tiÓu ban, do Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng cö ra, vÒ vÊn ®Ò tæ chøc c«ng t¸c xuÊt b¶n, b¸o ço cña Tæng côc c«ng nghiÖp nhiªn liÖu vÒ t×nh h×nh c«ng nghiÖp than ®¸ ë U-ran vµ Xi-bi-ri vµ vÒ çc biÖn ph¸p t¨ng s¶n l−îng khai th¸c than, vÊn ®Ò c«ng tr−êng x©y dùng V«n-khèp, vÊn ®Ò tæ chøc çc c«ng t¸c x· héi vÒ nhiªn liÖu cho nh©n d©n bÞ ®ãi ë vïng s«ng V«n-ga vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

17 th¸ng ChÝn. Lª-nin tham gia cuéc häp víi ®¹i diÖn Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng vÒ vÊn ®Ò trao ®æi hµng ho¸ vµ ghi nhËn xÐt.

19 th¸ng ChÝn. Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn cña çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ sau khi th¶o luËn quyÕt ®Þnh cña tiÓu ban vÒ ph−¬ng thøc gi¶m sè l−îng Hång qu©n vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

Lª-nin nãi chuyÖn víi çc ®¹i diÖn cña nhãm c«ng nh©n Mü ®Õn n−íc Nga, ghi l¹i buæi nãi chuyÖn vµ viÕt th− cho V. V. Quy-b−-sÐp, bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, vÒ viÖc tæ chøc khu s¶n xuÊt cho hä ë Cu-d¬-b¸t.

20 th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt x· luËn cho b¸o "Sù thËt" ― "VÒ vÊn ®Ò thanh ®¶ng".


831

Lª-nin nãi chuyÖn víi V. P. Pa-run, chñ tÞch Ban chÊp hµnh X«-viÕt tØnh Nèp-g«-rèt, vÒ t×nh h×nh l−¬ng thùc cña tØnh, vÒ viÖc kh«i phôc c«ng nghiÖp, vÒ nhµ an d−ìng Xta-rai-a Ru-xa.

Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn cña çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ vÊn ®Ò t×nh h×nh ®¶ng bé Pª-t¬-r«-gr¸t.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th¶o luËn b¸o ço cña tiÓu ban, do Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy cö ra ngµy 3 th¸ng B¶y 1921, ®Ó xem xÐt çc vÊn ®Ò chÝnh s¸ch tµi chÝnh chung, th¶o luËn dù th¶o quyÕt ®Þnh cña §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ çc vÊn ®Ò x©y dùng quü dù tr÷ l−¬ng thùc vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

21 th¸ng ChÝn. Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, ®−îc bÇu vµo tiÓu ban phô tr¸ch vÊn ®Ò ®¶ng bé Pª-t¬-r«-gr¸t. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ vÊn ®Ò Ba-lan, vÊn ®Ò thµnh lËp mét tê b¸o kh«ng ®¶ng ph¸i ra b»ng tiÕng Ph¸p ë M¸t-xc¬-va vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

22 th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt dù th¶o b¶n cam kÕt cña çc c«ng nh©n Mü ®Õn Nga.

Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn cña çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ vÊn ®Ò phôc viªn qu©n ®éi v. v..

Lª-nin nãi chuyÖn víi A. M. Goãc-ki vÒ viÖc xuÊt b¶n çc t¸c phÈm khoa häc cña çc nhµ b¸c häc Pª-t¬-r«-gr¸t vµ ghi nhËn xÐt.


23 th¸ng ChÝn. Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn cña çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) viÖc Bé chÝnh trÞ phª chuÈn quyÕt ®Þnh cña tiÓu ban phô tr¸ch vÊn ®Ò ®¶ng bé Pª-t¬-r«-gr¸t, v. v..

Lª-nin viÕt th− cho §. B. Ri-a-da-nèp, lóc bÊy giê ®ang ë §øc, tá ý ñng hé ®Ò nghÞ cña V. V. A-®«-r¸t-xki vÒ viÖc s−u tËp tÊt c¶ çc th− tõ cña C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen.

Lª-nin viÕt th− cho V. A. A-va-nª-xèp, thø tr−ëng Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng, vÒ t×nh tr¹ng lÒ mÒ giÊy tê vµ nh÷ng sù gi¸n ®o¹n trong viÖc cung cÊp l−¬ng thùc cho c«ng tr−êng x©y dùng nhµ m¸y ®iÖn Ca-si-ra vµ ®Ò nghÞ tiÕn hµnh ®iÒu tra vµ truy tè nh÷ng kÎ ph¹m lçi.

Lª-nin nãi chuyÖn víi P. A. B«-g®a-nèp, chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, vÒ çc m¸y mãc cña Mü ®Ó x©y dùng nhanh chãng çc ®−êng nhùa.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng th¶o luËn vÊn ®Ò biÖn ph¸p cung cÊp l−¬ng thùc cho c«ng an, dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ viÖc vay lóa m× cña nhµ n−íc, vÊn ®Ò chuyªn chë bé ®éi phôc viªn, vÊn ®Ò çc ®¬n vÞ lao ®éng, vÊn ®Ò t−íi n−íc cho th¶o nguyªn Mu-gan vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

24 th¸ng ChÝn. Lª-nin nãi chuyÖn víi chñ tÞch TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy A. X. Ki-xª-lÐp, nhµ ®Þa lý häc N. N. Ba-ran-xki, nhµ tù nhiªn häc A. P. Pin-kª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi kh¸c.

Tr−íc 26 th¸ng ChÝn. Lª-nin giao cho ch¸nh v¨n phßng Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy N. P. Goãc-bu-nèp theo dâi tiÕn tr×nh c«ng t¸c söa ch÷a vµ c¶i t¹o Nhµ h¸t lín ë M¸t-xc¬-va.


833

26 th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt th− cho G. C. Oãc-®gi«-ni-kÝt-dª ®Ò nghÞ triÖu tËp mét cuéc häp vÒ vÊn ®Ò ®éc lËp bu«n b¸n cña Côc dÇu má A-dÐc-bai-gian víi n−íc ngoµi vµ ®−a çc ®Ò nghÞ ra phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ngµy 30 th¸ng ChÝn 1921.

27 th¸ng ChÝn. Lª-nin viÕt th− cho I. C. £-gièp, côc tr−ëng Tæng côc cung cÊp cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, vÒ çc biÖn ph¸p c¶i tiÕn c«ng t¸c qu¶n lý kho tµng vµ ®Êu tranh chèng tham « vµ quan liªu.

Lª-nin viÕt th− cho I. V. Xta-lin "VÒ nh÷ng nhiÖm vô cña Ban thanh tra c«ng n«ng, vÒ viÖc nhËn thøc vµ chÊp hµnh nh÷ng nhiÖm vô ®ã".

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th¶o luËn dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ viÖc chuyÓn giao cho Bé d©n ñy giao th«ng qu¶n lý kªnh ®µo V«n-ga - Ca-xpiªn, vÊn ®Ò thñ tôc vµ thêi h¹n tiÕn hµnh viÖc l−u th«ng ®ång róp míi vµ c«ng bè vÊn ®Ò nµy vµ v. v..

28 th¸ng ChÝn. Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng. Khi th¶o luËn b¸o ço cña Ban nhiªn liÖu trung −¬ng vÒ t×nh h×nh nhiªn liÖu cña ®−êng s¾t, cuéc häp ®· quyÕt ®Þnh triÖu tËp mét cuéc héi nghÞ cã sù tham dù cña Lª-nin ®Ó v¹ch ra çc biÖn ph¸p c¶i tiÕn c«ng t¸c nhiªn liªu. Phiªn häp còng th¶o luËn c¶ vÊn ®Ò b·i bá viÖc xÐt l¹i s¬ bé sù l−u th«ng tiÒn tÖ vµ vËt t−, b¸o ço cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc vÒ kÕ ho¹ch l−¬ng thùc trong n¨m vµ b¸o ço cña Bé d©n ñy l−¬ng thùc vÒ kÕ ho¹ch cung cÊp cña nhµ n−íc, v. v..

29 th¸ng ChÝn. Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga phª chuÈn dù th¶o nghÞ quyÕt t¨ng c−êng c«ng t¸c xuÊt khÈu, th¶o luËn vÊn ®Ò phßng l−u tr÷ tµi liÖu ngo¹i giao v. v..


Lª-nin viÕt th− cho N. P. Goãc-bu-nèp nãi vÒ ý nghÜa cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c vµ thùc tiÔn cña c«ng t¸c ®iÓn h×nh cña mét lo¹t n«ng tr−êng quèc doanh trùc thuéc Tæng côc kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ çc xÝ nghiÖp c«ng n«ng nghiÖp n−íc Céng hßa vµ vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i chuÈn bÞ cÊp tèc vÊn ®Ò gióp ®ì çc n«ng tr−êng ®ã.

Lª-nin nãi chuyÖn víi A. V. Lu-na-ts¸c-xki vÒ vÊn ®Ò gióp ®ì çc tØnh bÞ ®ãi.

30 th¸ng ChÝn. Lª-nin chñ täa phiªn häp cña tiÓu ban, do Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng cö ra, phô tr¸ch vÊn ®Ò cung cÊp nhiªn liÖu cho ngµnh vËn t¶i ®−êng s¾t.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng th¶o luËn kÕ ho¹ch ph©n phèi dù tr÷ lóa m× (lóa m× vµ tÊm m×) trong çc n¨m 1921 - 1922, b¸o ço cña tiÓu ban cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ çc biÖn ph¸p kh«i phôc vµ ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp than vµ dÇu má ë Ba-cu, Gr«-d¬-n−i vµ §«n-b¸t, b¸o ço cña G. C. Oãc-®gi«-ni-kÝt-dª vÒ vÊn ®Ò ký kÕt t« nh−îng rõng Bdøp, b¸o ço cña Tæng côc kinh tÕ n«ng nghiÖp thuéc Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vÒ c«ng t¸c c¶i t¹o ®Êt t¹i çc n«ng tr−êng quèc doanh tØnh M¸t-xc¬-va vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

Lª-nin viÕt th− cho ñy ban v¨n hãa ®èi ngo¹i trùc thuéc Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ viÖc tËp trung vµo çc th− viÖn riªng tÊt c¶ nh÷ng t¹p chÝ vµ s¸ch khoa häc vµ kü thuËt hiÖn ®¹i nhÊt cña n−íc ngoµi tõ n¨m 1914 ®Õn n¨m 1921 vµ chÊn chØnh l¹i viÖc nhËn ®Òu ®Æn tÊt c¶ nh÷ng xuÊt b¶n phÈm ®Þnh kú cña n−íc ngoµi.

3 th¸ng M−êi. Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th¶o luËn vÊn ®Ò vÒ ngµy häp Bé chÝnh trÞ vµ héi


835

nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, vµ v. v..

4 th¸ng M−êi. Lª-nin viÕt th− göi P. I. P«-pèp ë Côc thèng kª trung −¬ng nãi vÒ viÖc xuÊt b¶n ®Ó phæ biÕn réng r·i çc kÕt qu¶ s¬ bé vÒ thèng kª d©n sè n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga so víi n−íc Nga tr−íc chiÕn tranh.

Lª-nin chñ täa phiªn häp Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th¶o luËn b¸o ço cña ñy ban tµi chÝnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ trao ®æi hµng hãa, dù ¸n s¾c lÖnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vÒ viÖc thµnh lËp Ng©n hµng nhµ n−íc cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga vµ v. v..

7 th¸ng M−êi. Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng th¶o luËn vÊn ®Ò vÒ cung cÊp l−¬ng thùc, thøc ¨n gia sóc vµ tiÒn cho Côc nhiªn liÖu M¸t-xc¬-va, b¸o ço cña Bé d©n ñy giao th«ng vµ Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vÒ biÖn ph¸p n©ng cao s¶n l−îng g¹ch chÞu löa, vÊn ®Ò thñ tôc xuÊt chi quü vµng vµ v.v..

8 th¸ng M−êi. Lª-nin viÕt th− göi §oµn chñ tÞch §¹i héi VIII toµn Nga çc çn bé kü thuËt ®iÖn.

Lª-nin dù phiªn häp buæi s¸ng cña héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th¶o luËn vÊn ®Ò t×nh h×nh tµi chÝnh thµnh phè M¸t-xc¬-va, çc b¶n luËn c−¬ng cña L. M. Khin-tsóc, M. I. Phrum-kin vµ E. A. Prª-«-bra-gien-xki vÒ trao ®æi hµng hãa vµ hîp t¸c hãa, b¸o ço cña E. A. Prª-«-bra-gien-xki vµ N. N. Cre-xtin-xki vÒ chÝnh s¸ch tµi chÝnh, vÊn ®Ò chuÈn y sè l−îng qu©n ®éi vµ v.v..

Lª-nin dù phiªn häp buæi chiÒu cña héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng


s¶n (b) Nga; Ng−êi nªu ®Ò nghÞ bæ sung b¶n dù th¶o quyÕt ®Þnh cña héi nghÞ toµn thÓ sÏ th«ng qua sau khi th¶o luËn b¸o ço cña V. M. M«-l«-tèp vÒ viÖc thèng kª çc çn bé cã träng tr¸ch vµ thÓ thøc ph©n phèi çc çn bé ®ã. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ b¶n b¸o ço cña P. A. Da-lu-tx¬-ki vµ T. X. Kri-vèp vÒ thanh ®¶ng, b¶n th«ng b¸o vÒ Quèc tÕ céng s¶n, çc vÊn ®Ò vÒ t×nh h×nh ngo¹i giao, vÒ Héi nghÞ c«ng ®oµn toµn Nga, vÒ §¹i héi çc X«-viÕt toµn Nga vµ v. v..

Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga; Ng−êi ph¸t biÓu 5 lÇn trong khi th¶o luËn ®Ò nghÞ cña G. V. Tsi-tsª-rin vÒ n−íc Céng hßa ViÔn §«ng; viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ viÖc giao cho Tsi-tsª-rin nghiªn cøu so¹n dù th¶o chØ thÞ vÒ n−íc Céng hßa ViÔn §«ng.

10 th¸ng M−êi. Lª-nin viÕt th− cho A. X. Ki-xª-lÐp, chñ tÞch TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i tháa m·n yªu cÇu cña héi ®ång kinh tÕ tØnh I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬ xin dµnh cho hä 40 ngh×n khÈu phÇn l−¬ng thùc v× tÝnh chÊt quan träng ®Æc biÖt vÒ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp cña tØnh nµy.

Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga phª chuÈn ®Ò nghÞ cña tiÓu ban phô tr¸ch vÊn ®Ò ®¶ng bé Pª-t¬-r«-gr¸t; Ng−êi viÕt dù th¶o chØ thÞ cña Bé chÝnh trÞ vÒ vÊn ®Ò dµnh ®Êt ë U-cra-i-na ®Ó trång cñ c¶i ®−êng vµ c¶ dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ b¶o hiÓm c«ng nh©n; çc dù th¶o ®ã ®Òu ®−îc Bé chÝnh trÞ th«ng qua. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ çc vÊn ®Ò vÒ quü xuÊt khÈu cña U-cra-i-na, vÒ chuyÕn ®i cña L. G. §©y-ts¬ ra n−íc ngoµi ®Ó ph©n lo¹i çc tµi liÖu l−u tr÷ cña G. V. Plª-kha-nèp vµ v. v..


837

11 th¸ng M−êi. Lª-nin viÕt th− cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®Ò nghÞ gi¶i quyÕt gÊp vÊn ®Ò cö çc ®¹i diÖn ®Ó ®µm ph¸n víi Trung-quèc vµ ®i dù héi nghÞ gi÷a n−íc Céng hßa ViÔn §«ng vµ NhËt-b¶n.

Lª-nin viÕt ®Ò nghÞ vÒ viÖc thµnh lËp mét tiÓu ban trùc thuéc Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng ®Ó xem xÐt gÊp ®Ò nghÞ cña çc ng©n hµng n−íc ý vÒ viÖc cho n−íc Nga x«-viÕt vay tiÒn vµ ®Ó so¹n th¶o çc nguyªn t¾c chung cña viÖc b¶o ®¶m çc kho¶n nî n−íc ngoµi.

Lª-nin viÕt dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga theo çc ®Ò nghÞ mµ Ng−êi nhËn ®−îc (®Ó biÓu quyÕt b»ng çch lÊy ý kiÕn qua ®iÖn tho¹i) cña G. V. Tsi-tsª-rin vÒ vÊn ®Ò ®µm ph¸n víi Ru-ma-ni vµ t¸n thµnh çc ®Ò nghÞ ®ã.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th¶o luËn dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ thñ tôc xuÊt chi quü vµng, quy chÕ vÒ TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

Sau 11 th¸ng M−êi. Lª-nin ghi ý kiÕn vÒ Côc luyÖn thÐp miÒn Nam ë lÒ tê b¸o "C«ng nh©n luyÖn kim miÒn Nam" sè ra ngµy 11 th¸ng M−êi 1921.

12 th¸ng M−êi. Lª-nin viÕt th− cho V. M. M«-l«-tèp ®Ò xuÊt dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ vÊn ®Ò çc ®Ò nghÞ cña X. Rót-ghÐc-x¬.

Gi÷a 12 vµ 15 th¸ng M−êi.

Lª-nin viÕt th− cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®Ò xuÊt dù th¶o çc quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ çc ®Ò nghÞ cña X. Rót-ghÐc-x¬.


13 th¸ng M−êi. Lª-nin viÕt th− cho XÝt-n©y Hin-man, chñ tÞch C«ng ty c«ng nghiÖp Nga - Mü, vÒ sù gióp ®ì cña c«ng nh©n Mü trong viÖc phôc håi kinh tÕ cña n−íc Nga x«-viÕt.

Tr−íc 14 th¸ng M−êi. Lª-nin viÕt ®Ò c−¬ng bµi "§Ó kû niÖm lÇn thø t− cuéc Çch m¹ng th¸ng M−êi".

14 th¸ng M−êi. Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga; viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh cö A. G. Sli-¸p-ni-cèp sang c«ng t¸c l−¬ng thùc. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ çc vÊn ®Ò Tuèc-ke-xtan, b¸o ço cña tiÓu ban vÒ trao ®æi hµng hãa vµ hîp t¸c hãa vµ v. v..

Lª-nin viÕt bµi "§Ó kû niÖm lÇn thø t− cuéc Çch m¹ng th¸ng M−êi".

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng th¶o luËn b¸o ço cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc vÒ c«ng nghiÖp than ë U-ran vµ Xi-bi-ri, b¸o ço cña ñy ban vËn t¶i trung −¬ng trong çc th¸ng B¶y - th¸ng T¸m 1921, b¸o ço vÒ tiÕn tr×nh xuÊt chuyÓn l−¬ng thùc khái U-cra-i-na, b¸o ço cña Tæng côc c«ng nghiÖp nhiªn liÖu vÒ ®ît ba tuÇn lÔ dù tr÷ nhiªn liÖu vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

15 th¸ng M−êi. Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn cña çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ tæ chøc ®¶ng ë Pª-t¬-r«-gr¸t.

Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga; trong thêi gian th¶o luËn vÊn ®Ò ®Êu tranh bÌ ph¸i ë Ba-cu vµ A-dÐc-bai-gian, Ng−êi viÕt çc ®Ò nghÞ ®· ®−îc ®−a vµo quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ vÒ vÊn ®Ò nµy. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ vÊn ®Ò tr¶ lêi nghÞ quyÕt héi nghÞ Bruy-xen ®ßi n−íc Nga x«-viÕt ph¶i c«ng nhËn çc kho¶n


839

nî cña chÝnh phñ Nga hoµng vµ ChÝnh phñ l©m thêi, vÊn ®Ò gi¶m bít h¶i qu©n vµ v. v..

Tr−íc 17 th¸ng M−êi. Lª-nin viÕt ®Ò c−¬ng bµi nãi t¹i §¹i héi II toµn Nga çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ víi ®Ò tµi: "ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ nh÷ng nhiÖm vô cña çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ".

17 th¸ng M−êi. Lª-nin viÕt th− cho G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki nãi vÒ çc −u ®iÓm cña ng« vµ vÒ viÖc b¶o ®¶m h¹t ng« gièng cho vô ng« xu©n 1922.

Lª-nin viÕt th− cho bé tr−ëng Bé d©n ñy tµi chÝnh N. N. Cre-xtin-xki chØ thÞ chuÈn bÞ tiÕn hµnh c¶i çch tiÒn tÖ.

Lª-nin ®äc b¸o ço t¹i §¹i héi II toµn Nga çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ víi ®Ò tµi: "ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ nh÷ng nhiÖm vô cña çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ".

Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga; Ng−êi th«ng b¸o vÒ vÊn ®Ò gi¶i táa M¸t-xc¬-va; Ng−êi viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ çc t« nh−îng, dù th¶o ®−îc Bé chÝnh trÞ th«ng qua. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ vÊn ®Ò Çp-ca-d¬ vµ v. v..

18 th¸ng M−êi. Lª-nin viÕt th− cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, trong ®ã Ng−êi ph¶n ®èi ý kiÕn cña G. V. Tsi-tsª-rin ®Ò nghÞ ChÝnh phñ x«-viÕt sÏ ra tuyªn bè c«ng nhËn çc kho¶n nî cò cña n−íc Nga Nga hoµng.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th¶o luËn dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ viÖc sö dông s¶n phÈm cña çc n«ng tr−êng quèc doanh vµ çc tËp thÓ s¶n xuÊt theo nghÜa vô nhµ n−íc vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.


19 th¸ng M−êi. Lª-nin viÕt "Th− göi nh÷ng ng−êi céng s¶n Ba-lan".

Lª-nin viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ vÊn ®Ò tháa thuËn víi nhãm X. Rót-ghÐc-x¬ vµ göi b¶n dù th¶o nµy cho V. M. Mi-khai-lèp, bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, yªu cÇu lu©n chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ.

Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ viÖc phª chuÈn dù th¶o hiÖp nghÞ ký víi C¬ quan qu¶n lý viÖn trî Mü vÒ viÖc tæ chøc göi l−¬ng thùc sang n−íc Nga.

Lª-nin viÕt th− göi §oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao ®Ò nghÞ göi gÊp cho Ng−êi çc tin tøc vµ tµi liÖu vÒ viÖc x©y dùng nhµ m¸y ®iÖn khu vùc I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬ (trªn hå Róp-xc«i-ª).

Lª-nin nãi chuyÖn víi A. P. Pin-kª-vÝch, phã chñ tÞch ñy ban c¶i thiÖn sinh ho¹t cña çc nhµ khoa häc Pª-t¬-r«-gr¸t, vÒ çc tr−êng cao ®¼ng ë Pª-t¬-r«-gr¸t vµ vÒ viÖc xuÊt b¶n çc tr−íc t¸c cña çc nhµ khoa häc Pª-t¬-r«-gr¸t.

20 th¸ng M−êi. Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga; Ng−êi nªu ®Ò nghÞ vÒ vÊn ®Ò tháa thuËn víi nhãm X. Rót-ghÐc-x¬; b¸o ço vÒ vÊn ®Ò ký kÕt t« nh−îng víi C«ng ty cæ phÇn çc nhµ m¸y s¶n xuÊt æ bi Thôy-®iÓn; Ng−êi ph¸t biÓu ý kiÕn khi th¶o luËn vÊn ®Ò kÐo dµi thêi gian nghØ phÐp cho ®ång chÝ Ph. E. §giÐc-gin-xki vµ vÊn ®Ò hîp nhÊt çc xÝ nghiÖp b«ng v¶i sîi; viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh nh©n th¶o luËn yªu cÇu cña Bé d©n ñy tµi chÝnh ®Ò nghÞ cã ®¹i biÓu chÝnh thøc


841

cña Bé d©n ñy nµy trong Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, trong çc héi ®ång kinh tÕ tØnh vµ khu. Phiªn häp còng th¶o luËn c¶ vÊn ®Ò thõa nhËn çc mãn nî cò vµ v. v..

21 th¸ng M−êi. Lª-nin chuÈn bÞ b¸o ço cho phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ chÕ ®é b¸o ço vµ çc ®å biÓu tr×nh lªn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng; Ng−êi ph¸c th¶o kÕ ho¹ch tËp ®å biÓu dïng cho Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng.

Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga; Ng−êi ®Ò nghÞ cho çc ®ång chÝ I-a. E. Rót-du-t¸c vµ I. T. Xmin-ga ®−îc nghØ phÐp. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ quyÕt ®Þnh cña tiÓu ban nghiªn cøu ®Ò nghÞ cña çc nhµ t− b¶n nh÷ng n−íc trung lËp vÒ çc t« nh−îng, vÊn ®Ò tæ chøc qu¶n lý ngµnh c«ng nghiÖp b«ng v¶i sîi vµ v. v..

Lª-nin nãi chuyÖn víi G. §. Txi-u-ru-pa nh©n b¸o ço cña ®ång chÝ nµy vÒ thêi h¹n kh¸nh thµnh nhµ m¸y ®iÖn Ca-si-ra.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng; Ng−êi ®−a ra dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ vÊn ®Ò m¸y cµy tù ®éng "Phau-l¬"; Ng−êi ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ chÕ ®é b¸o ço vµ çc ®å biÓu dïng cho Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, sau ®ã phiªn häp ®· th«ng qua nghÞ quyÕt do Ng−êi viÕt vÒ vÊn ®Ò nµy. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ çc vÊn ®Ò mua m¸y kÐo ë n−íc ngoµi ®Ó canh t¸c ë çc vïng ®ang bÞ ®ãi, vÊn ®Ò xuÊt vËt t− vµ tiÒn cho c«ng t¸c c¶i t¹o ®Êt ë Mu-gan (A-dÐc-bai-gian) vµ v. v..

22 th¸ng M−êi. Lª-nin viÕt ®iÖn cho B. X. Xt«-m«-ni-a-cèp ë BÐc-lanh vÒ thêi h¹n göi çc vËt t− cho nhµ m¸y ®iÖn Ca-si-ra.

Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th¶o luËn


vÊn ®Ò cö ®¹i diÖn ®i Ca-na-®a, yªu cÇu cña N. ¤-xin-xki vµ Ph. V. Len-gnÝch xin xuÊt ngo¹i tÖ ®Ó mua m¸y mãc vµ c−a cho n«ng tr−êng quèc doanh "Le-xn−i-e P«-li-a-n−" vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

Lª-nin tiÕp: A. U. Ham-m¬, ®¹i diÖn C«ng ty liªn hîp Mü chÕ thuèc ch÷a bÖnh; I. I. Mª-gi¬-la-óc, gi¸m ®èc Côc luyÖn thÐp miÒn Nam; V. X. §«-vga-lÐp-xki, bé tr−ëng Bé d©n ñy b−u ®iÖn; G. G. I-a-g«-®a, ®¹i diÖn Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng, vµ I. I. R¸t-tsen-c«, tæng côc tr−ëng Tæng côc c«ng nghiÖp than bïn.

Lª-nin cïng víi N. C. Cróp-xcai-a, M. I. U-li-a-n«-va vµ M. I. Ca-li-nin cã mÆt t¹i buæi ch¹y thö cµy ®iÖn ë c¬ së thùc nghiÖm cña ViÖn kü thuËt ch¨n nu«i cao cÊp M¸t-xc¬-va (ë th«n Bu-t−-xki khu-t¬).

24 th¸ng M−êi. Lª-nin viÕt th− cho N. A. Xª-ma-sc« ®Ò nghÞ th«ng b¸o vÒ çc kÕt qu¶ tiÕn hµnh tuÇn lÔ vÖ sinh nhµ ë vµ yªu cÇu ph¶i biÕn M¸t-xc¬-va thµnh mét thµnh phè s¹ch sÏ mÉu mùc.

Lª-nin nghiªn cøu b¶n dù th¶o lêi tuyªn bè cña ChÝnh phñ x«-viÕt ®¸p l¹i nghÞ quyÕt cña héi nghÞ Bruy-xen ®ßi n−íc Nga x«-viÕt ph¶i c«ng nhËn çc kho¶n nî cò cña chÝnh phñ Nga hoµng vµ ChÝnh phñ l©m thêi, Ng−êi söa ch÷a thªm b¶n dù th¶o vµ göi cho G. V. Tsi-tsª-rin kÌm theo th− ng¾n.

25 th¸ng M−êi. Lª-nin viÕt th− cho §. I. Cuèc-xki vÒ vÊn ®Ò cho lÜnh canh vµ t« nh−îng trong n«ng nghiÖp.

Lª-nin nãi chuyÖn víi nh©n viªn dù thÈm cña Bé d©n ñy t− ph¸p P. I. R«i-d¬-man vÒ qu¸ tr×nh ®iÒu tra vô kh«ng chÊp hµnh quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ çc m¸y cµy tù ®éng "Phau-l¬".


843

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th¶o luËn çc dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ viÖc t−íc quyÒn c«ng d©n, vÒ viÖc çc xÝ nghiÖp kh«ng thuéc diÖn nhµ n−íc cung cÊp ®−îc quyÒn tù do thùc hiÖn s¶n phÈm, b¸o ço cña ñy ban vÒ thÓ thøc nhµ n−íc thu mua nguyªn liÖu, dù th¶o quy chÕ vÒ Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

26 th¸ng M−êi. Lª-nin tiÕp I-u. V. L«-m«-n«-xèp, ®¹i diÖn toµn quyÒn cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, vÒ viÖc ®Æt mua hµng ®−êng s¾t ë n−íc ngoµi; §. BÝt-ke, phã chñ tÞch Ban qu¶n trÞ trung −¬ng c«ng nghiÖp than ®¸ §«n-b¸t.

27 th¸ng M−êi. Lª-nin viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc qu¶n lý ngµnh c«ng nghiÖp b«ng v¶i sîi.

Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga; Ng−êi th«ng b¸o vÒ quyÕt ®Þnh bæ sung cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ vÊn ®Ò t« nh−îng cho C«ng ty cæ phÇn çc nhµ m¸y s¶n xuÊt æ bi Thôy-®iÓn. Bé chÝnh trÞ th«ng qua b¶n dù th¶o lêi tuyªn bè vÒ vÊn ®Ò c«ng nhËn nh÷ng kho¶n nî cò cña chÝnh phñ Nga hoµng vµ ChÝnh phñ l©m thêi, do G. V. Tsi-tsª-rin ®−a ra vµ cã sù söa ch÷a cña Lª-nin. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ vÊn ®Ò triÖu tËp §¹i héi çc X«-viÕt toµn Nga vµ v. v..

28 th¸ng M−êi. Lª-nin viÕt th− göi bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga V. M. Mi-khai-lèp, trong ®ã ®Ò xuÊt dù th¶o bøc ®iÖn göi ®i Lu©n-®«n cho L. B. Cra-xin nãi vÒ çc cuéc héi ®µm víi C«ng ty x©y dùng Mü "Pha-un-®©y-s©n C«m-pa-nhi".

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng th¶o luËn vÊn ®Ò ®Æt mua çc


xi-tÐc ë n−íc ngoµi, dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ viÖc t¨ng c−êng s¶n xuÊt m¸y mãc n«ng nghiÖp ë nhµ m¸y Bri-an-xc¬, b¸o ço cña N. ¤-xin-xki vÒ kÕ ho¹ch gieo h¹t ë çc tØnh mÊt mïa, b¸o ço cña tiÓu ban vÒ viÖc b¶o ®¶m cung cÊp l−¬ng thùc, nguyªn liÖu vµ nhiªn liÖu cho çc nhµ m¸y träng ®iÓm vµ v. v..

Tr−íc 29 th¸ng M−êi.

Lª-nin viÕt ®Ò c−¬ng b¸o ço vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®äc t¹i Héi nghÞ VII tØnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va.

29 th¸ng M−êi. Lª-nin ®äc b¸o ço t¹i Héi nghÞ VII tØnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va "VÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi", ghi çc lêi tranh luËn; tãm t¾t çc ý kiÕn viÕt b»ng giÊy göi lªn; ph¸t biÓu ý kiÕn kÕt luËn sau khi ®· th¶o luËn b¸o ço.

30 th¸ng M−êi. Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn cña ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ hiÖp −íc gi÷a ñy ban cøu ®ãi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ Quèc tÕ çc c«ng ®oµn Am-xtÐc-®am.

1 th¸ng M−êi mét. Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th¶o luËn vÊn ®Ò thµnh lËp mét ñy ban trùc thuéc Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ ®iÒu tiÕt néi th−¬ng vµ v. v..

2 th¸ng M−êi mét. Lª-nin viÕt th− cho G. §. Txi-u-ru-pa vÒ viÖc ¸p dông çc biÖn ph¸p ®Ó tiÕp nhËn kÞp thêi çc thiÕt bÞ tõ n−íc ngoµi vÒ cho c«ng tr−êng x©y dùng Ca-si-ra.

Lª-nin nãi chuyÖn víi Ph. Pl¸t-ten.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng th¶o luËn dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ viÖc tÊt c¶ mäi ngµnh ph¶i cung cÊp sè liÖu vµ ®å biÓu thèng kª hµng th¸ng cho


845

Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ vÊn ®Ò ngµnh c«ng nghiÖp luyÖn kim.

3 th¸ng M−êi mét. Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga phª chuÈn nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò §øc, th¶o luËn dù th¶o quy chÕ vÒ viÖc qu¶n lý ngµnh c«ng nghiÖp b«ng v¶i sîi vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

4 th¸ng M−êi mét. Lª-nin viÕt th− cho bé tr−ëng Bé d©n ñy t− ph¸p §. I. Cuèc-xki yªu cÇu th«ng b¸o cho Ng−êi biÕt t×nh h×nh ®Êu tranh chèng tÖ quan liªu giÊy tê.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng; Ng−êi tÝnh to¸n vÒ t×nh h×nh khai th¸c gç cña Tæng côc l©m nghiÖp. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ b¸o ço cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc vÒ c«ng t¸c cña tiÓu ban ph©n vïng n−íc Nga, vÊn ®Ò chuyªn chë çc ®Çu m¸y h¬i n−íc tõ §øc vµ Thôy-®iÓn, vÒ vÊn ®Ò ®Æt mua çc tuèc-bin cho c«ng tr−êng x©y dùng nhµ m¸y ®iÖn V«n-khèp, vÊn ®Ò ®oµn c«ng t¸c ë vïng Ca-ra.

5 th¸ng M−êi mét. Lª-nin viÕt bµi "VÒ t¸c dông cña vµng hiÖn nay vµ sau khi chñ nghÜa x· héi hoµn toµn th¾ng lîi".

Lª-nin nãi chuyÖn víi ®oµn ®¹i biÓu M«ng-cæ.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy; Ng−êi viÕt çc ®Ò nghÞ ®èi víi dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ kÕ ho¹ch tµi chÝnh vµ kÕ ho¹ch ph¸t hµnh giÊy b¹c cho n¨m 1922; çc ý kiÕn nµy ®· ®−îc ®−a vµo quyÕt ®Þnh do Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th«ng qua. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ vÊn ®Ò tiÕn tr×nh xuÊt chë l−¬ng thùc tõ U-cra-i-na, vÊn ®Ò b¶o ®¶m cung cÊp nhiªn liÖu kho¸ng chÊt cho çc tuyÕn ®−êng U-ran vµ Xi-bi-ri vµ v. v..


6 th¸ng M−êi mét. Lª-nin ®äc diÔn v¨n t¹i cuéc mÝt-tinh cña c«ng nh©n xÝ nghiÖp dÖt Pr«-kh«-rèp nh©n dÞp kû niÖm lÇn thø t− Çch m¹ng th¸ng M−êi.

7 th¸ng M−êi mét. Lª-nin ®äc diÔn v¨n t¹i cuéc häp cña nam n÷ c«ng nh©n, chiÕn sÜ Hång qu©n vµ thanh niªn khu Kha-mèp-ni-ki nh©n dÞp kû niÖm lÇn thø t− Çch m¹ng th¸ng M−êi.

Lª-nin ®äc diÔn v¨n t¹i cuéc häp cña c«ng nh©n nhµ m¸y "§iÖn lùc" sè 3 (nguyªn lµ "§i-na-m«") (hiÖn nay lµ "§i-na-m«" mang tªn X. M. Ki-rèp) nh©n dÞp kû niÖm lÇn thø t− Çch m¹ng th¸ng M−êi; Ng−êi nãi chuyÖn víi c«ng nh©n vµ çc çn bé l·nh ®¹o nhµ m¸y.

8 th¸ng M−êi mét. Lª-nin viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga giao tr¸ch nhiÖm cho ñy ban vÒ quü vµng ph¶i cung cÊp ®Òu ®Æn çc sè liÖu b¸o ço vÒ quü vµng cho Bé chÝnh trÞ.

Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga; viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ çc mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a çc phßng v¨n hãa cña c«ng ®oµn vµ çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ, b¶n dù th¶o quyÕt ®Þnh nµy ®· ®−îc Bé chÝnh trÞ th«ng qua. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ b¸o ço cña chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga M. I. Ca-li-nin vÒ cuéc ®iÒu tra côc phôc vô kh¸ch n−íc ngoµi, vÊn ®Ò xuÊt tiÒn b»ng b¹c cho M«ng-cæ, vÊn ®Ò qu¶n lý c«ng nghiÖp luyÖn kim, vÊn ®Ò çc cuéc th−¬ng l−îng víi nh÷ng ng−êi ®−îc t« nh−îng D¶i dÞ th−êng tõ tÝnh cña vïng Cuèc-xc¬, vÊn ®Ò thuÕ biÓu vµ v. v..

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th¶o luËn vÊn ®Ò cung cÊp tËp thÓ, vÊn ®Ò Bé d©n ñy l−¬ng thùc t¨ng thªm sè l−îng lóa m× gièng cho Bé d©n ñy n«ng nghiÖp vµ v. v..


847

9 th¸ng M−êi mét. Lª-nin viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ ý nghÜa cña viÖc thu ®Çy ®ñ thuÕ l−¬ng thùc ë U-cra-i-na, nh÷ng biÖn ph¸p kiªn quyÕt cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých ®ã vµ göi b¶n dù th¶o cho V. M. Mi-khai-lèp ®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ.

10 th¸ng M−êi mét. Lª-nin tiÕp çc n«ng d©n lµng Bª-kª-t«-v«, x· Bun-ga-cèp, huyÖn U-pha, tØnh U-pha; Ng−êi ghi chÐp l¹i buæi nãi chuyÖn víi hä.

Lª-nin tiÕp V. PÝch vµ Ph. HÕch-kÐc vµ nãi chuyÖn víi çc ®ång chÝ ®ã vÒ t×nh h×nh §¶ng céng s¶n §øc.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th¶o luËn vÊn ®Ò c¶i thiÖn ®êi sèng cña çc nhµ b¸c häc, vÊn ®Ò chÝnh s¸ch gi¸ c¶ vµ v. v..

Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ viÖc ®Ó cho ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga xuÊt b¶n tê "B×nh luËn b¸o chÝ n−íc ngoµi", vÒ c«ng t¸c l−¬ng thùc ë U-cra-i-na vµ v. v..

11 th¸ng M−êi mét. Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ vÊn ®Ò hîp t¸c x· tÝn dông, vÒ viÖc thµnh lËp ng©n hµng hîp t¸c x· vµ viÖc cho phÐp chÝnh thøc quy ®Þnh gi¸ vµng t¹i së giao dÞch M¸t-xc¬-va.

Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga; Ng−êi th«ng b¸o vÊn ®Ò Ba-t−. Trong thêi gian th¶o luËn b¸o ço cña ñy ban quü vµng, Lª-nin ®Ò nghÞ mét mÉu biÓu c¬ b¶n ®Ó b¸o ço sè liÖu


lªn Bé chÝnh trÞ; mÉu nµy ®· ®−îc phª chuÈn. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ çc vÊn ®Ò gióp ®ì gia ®×nh G. V. Plª-kha-nèp, vÊn ®Ò thanh ®¶ng vµ v.v..

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng; ®äc b¸o ço vÒ vÊn ®Ò thÓ thøc thªm vµo vµ thay ®æi trong ch−¬ng tr×nh nghÞ sù çc phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng; viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh sau khi th¶o luËn b¸o ço cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vÒ viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt m¸y cµy ®iÖn. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ vÊn ®Ò cÊp khÈu phÇn l−¬ng thùc cho Bª-l«-ru-xi-a, vÊn ®Ò çc khÈu phÇn thªm cho c«ng nh©n vµ çn bé ngµnh giao th«ng vËn t¶i, dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ viÖc cung cÊp nhiªn liÖu cho Pª-t¬-r«-gr¸t, kÕ ho¹ch nhËp kho vµ ph©n phèi thÞt, ç vµ mì trong çc n¨m 1921 - 1922 vµ v. v..

12 th¸ng M−êi mét. Lª-nin viÕt ®iÖn cho tÊt c¶ çc héi ®ång kinh tÕ yªu cÇu göi kÞp thêi çc b¸o ço vÒ cho Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng.

Lª-nin nãi chuyÖn víi I-u. Xi-r«-la, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - x· héi PhÇn-lan.

Lª-nin nãi chuyÖn víi M. Lª-vin, mét ng−êi l−u vong chÝnh trÞ, vÒ n−íc Céng hßa x«-viÕt Ba-vi-e n¨m 1919, vÒ chÝnh s¸ch cña ®¶ng céng s¶n trong thêi kú ®ã, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch ®èi víi n«ng d©n, vµ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

14 th¸ng M−êi mét. Lª-nin viÕt th− cho V. M. M«-l«-tèp, nªu ra nh÷ng thiÕu sãt trong th«ng tri cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 16 th¸ng S¸u 1921 nãi vÒ çc mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a çc c¬ quan ®¶ng vµ c¬ quan thÈm tra cña tßa ¸n.

Gi÷a 14 vµ 24 th¸ng M−êi mét.

Lª-nin viÕt th− ®Õn Bé d©n ñy t− ph¸p ®Ò nghÞ t¨ng c−êng viÖc trõng trÞ ®èi víi çc tr−êng


849

hîp tè ço l¸o; çc ®Ò nghÞ nµy ®· ®−îc ®−a vµo mét s¾c lÖnh t−¬ng øng cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy.

15 th¸ng M−êi mét. Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th¶o luËn vÊn ®Ò ban l·nh ®¹o Bé d©n ñy giao th«ng, vÊn ®Ò tiÕp tôc çc cuéc th−¬ng l−îng víi C«ng ty cæ phÇn çc nhµ m¸y s¶n xuÊt æ bi Thôy-®iÓn vÒ viÖc ký kÕt t« nh−îng, vÊn ®Ò tËp trung tÊt c¶ çc c«ng viÖc vÒ t« nh−îng vµo mét ñy ban ®Æc tr¸ch, dù th¶o s¾c lÖnh vÒ chÕ ®é b¶o hiÓm cho c«ng nh©n vµ v. v..

17 th¸ng M−êi mét. Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th¶o luËn vÊn ®Ò Tuèc-ke-xtan, quyÕt ®Þnh cña Côc Çp-ca-d¬ vÒ viÖc thµnh lËp liªn bang Da-çp-ca-d¬, b¸o ço cña P. A. Da-lu-tx¬-ki vÒ tiÕn tr×nh thanh ®¶ng vµ v. v..

Sím nhÊt lµ 17 th¸ng M−êi mét.

Lª-nin göi ®iÖn chµo mõng chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy n−íc Céng hßa x«-viÕt A-dÐc-bai-gian N. N. Na-ri-ma-nèp, nh©n dÞp kh¸nh thµnh Ng©n hµng nhµ n−íc A-dÐc-bai-gian.

ChËm nhÊt lµ 18 th¸ng M−êi mét.

Lª-nin nãi chuyªn víi ®¹i diÖn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) U-cra-i-na M. P«-l«-d¬ vÒ viÖc thanh ®¶ng cña §¶ng céng s¶n U-cra-i-na, vÒ nhãm "§Êu tranh" vµ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

18 th¸ng M−êi mét. Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng th¶o luËn vÊn ®Ò Héi nghÞ ®¶ng toµn Nga, vÊn ®Ò b¶o vÖ biªn giíi T©y - B¾c, b¸o ço cña ñy ban quü vµng, çc vÊn ®Ò vÒ khÈu phÇn l−¬ng thùc cho trÎ em M¸t-xc¬-va vµ Pª-t¬-r«-gr¸t, vÒ viÖc vay tiÒn quèc tÕ vµ v. v..

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng th¶o luËn b¸o ço cña


Bé d©n ñy l−¬ng thùc vÒ t×nh tr¹ng quü dù tr÷, chuÈn y ñy ban tiÕp nhËn nhµ m¸y ®iÖn quèc gia Ca-si-ra, th¶o luËn çc dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ tæng kÕt kinh nghiÖm cña çc ®¹i diÖn toµn quyÒn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga trong viÖc tiÕn hµnh ®ît vËn ®éng thuÕ l−¬ng thùc n¨m 1921 vµ vÒ viÖc chuyÓn ngµnh c«ng nghiÖp dÇu má sang chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ vµ v. v..

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy; trong thêi gian th¶o luËn kÕ ho¹ch tµi chÝnh vµ kÕ ho¹ch ph¸t hµnh giÊy b¹c n¨m 1922, Ng−êi ®−a ra çc ®iÓm bæ sung vµo dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy, çc ®iÓm bæ sung ®ã ®· ®−îc ®−a vµo quyÕt ®Þnh do Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th«ng qua. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ viÖc giao dÞch bu«n b¸n b»ng ngo¹i tÖ vµ kim lo¹i quý vµ v. v..

19 th¸ng M−êi mét. Lª-nin viÕt th− göi V. M. M«-l«-tèp nãi vÒ viÖc chuyÓn vÊn ®Ò quan hÖ qua l¹i gi÷a çc c¬ quan ®¶ng vµ c¬ quan thÈm tra cña tßa ¸n lµ vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt chÝnh trÞ, sang cho Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, ®ång thêi ®Ò nghÞ ra mét th«ng t− t−¬ng øng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng quy ®Þnh t¨ng c−êng tr¸ch nhiÖm cña çc ®¶ng viªn céng s¶n tr−íc ph¸p luËt.

20 th¸ng M−êi mét. Lª-nin ®äc, ®¸nh ®Êu vµ viÕt nhËn xÐt vÒ cuèn s¸ch cña I-u. Rª-m©y-c« "NghÞ quyÕt §¹i héi X §¶ng céng s¶n (b) Nga, c«ng ®oµn vµ çc c«ng nh©n §«n-b¸t".

21 th¸ng M−êi mét. Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ ch−¬ng tr×nh


851

nghÞ sù Héi nghÞ XI toµn Nga cña §¶ng céng s¶n (b) Nga vµ v.v ..

Lª-nin viÕt giÊy giíi thiÖu vµo ®¶ng cho I-a. X. Ga-nª-tx¬-ki.

Lª-nin tiÕp: bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) U-cra-i-na Ph. I-a. C«-n¬, thø tr−ëng Bé d©n ñy n«ng nghiÖp N. ¤-xin-xki, chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao P. A. B«-g®a-nèp.

Lª-nin nãi chuyÖn víi trî lý t− lÖnh çc lùc l−îng h¶i qu©n V. I. D«-ph¬, ñy viªn Héi ®ång qu©n sù - çch m¹ng cña H¹m ®éi H¾c h¶i A. V. Ba-ra-nèp vµ tæng chØ huy vµ chÝnh ñy çc qu©n c¶ng ë H¾c h¶i vµ biÓn A-dèp N. Ph. I-d¬-mai-lèp vÒ viÖc c¶i tæ h¹m ®éi vµ cñng cè çc lùc l−îng h¶i qu©n ë miÒn Nam ®Êt n−íc.

22 th¸ng M−êi mét. B¸o "Sù thËt", sè 263, ®¨ng bµi cña Lª-nin: "Mét cuèn s¸ch ®Çy tµi n¨ng".

Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn cña çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ çc tæ chøc v¨n hãa v« s¶n vµ v. v..

Lª-nin viÕt th− göi I. V. Xta-lin nãi vÒ çc biÖn ph¸p ®Êu tranh víi viÖc çc chñ thuª t− nh©n ¨n c¾p tµi s¶n quèc gia.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy; viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ viÖc xuÊt b¶n çc biÓu ng÷ gi¶i thÝch thùc chÊt cña thuÕ lao dÞch vµ søc kÐo. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ b¸o ço cña ñy ban tµi chÝnh vÒ viÖc kiÓm tra b¶n dù to¸n chi phÝ ng©n s¸ch nhµ n−íc vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.


23 th¸ng M−êi mét. Trong bøc th− göi ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc, Lª-nin ®· chØ ra sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu v¹ch ra ch−¬ng tr×nh x©y dùng vµ c«ng t¸c than bïn cho nhµ m¸y ®iÖn khu vùc I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬ (trªn hå Róp-xc«i-ª) vµ kÕ ho¹ch x©y dùng ®iÖn lùc cña nhµ n−íc trong n¨m 1922.

Lª-nin viÕt th− cho L. B. Ca-mª-nÐp ë ñy ban kinh tÕ cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy nãi vÒ b¶n hîp ®ång t« nh−îng víi P. B. Stanh-bÐc.

Lª-nin tiÕp: bé tr−ëng Bé d©n ñy n«ng nghiÖp X. P. Xª-rª-®a; çc ®¹i diÖn §¶ng c«ng nh©n Na-uy O. Li-an, M. T¬-ran-men, H. ¤n-xen, O. SÐp-phl« vµ v. v..

24 th¸ng M−êi mét. Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga; Ng−êi ®−a ra ý kiÕn ®Ò nghÞ ®Ó cho A. X. Ki-xª-lÐp ®−îc nghØ phÐp. Phiªn häp cßn th¶o luËn ®Ò nghÞ cña Lª-nin ®èi víi quyÕt ®Þnh vÒ çc tæ chøc v¨n hãa v« s¶n, th«ng b¸o vÒ thµnh phÇn ñy ban t« nh−îng. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ vÊn ®Ò mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a çc c¬ quan hµnh chÝnh - tßa ¸n vµ çc ®¶ng ñy, vÊn ®Ò çc ph¸i ®oµn ®i n−íc ngoµi, vÊn ®Ò xÐt l¹i ng©n s¸ch ngµnh qu©n sù, vÊn ®Ò cung cÊp tµi chÝnh cho U-cra-i-na vµ v. v..

25 th¸ng M−êi mét. Lª-nin tiÕp: ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) U-cra-i-na E. I. Kvi-rinh, bé tr−ëng Bé d©n ñy l−¬ng thùc U-cra-i-na M. C. Vla-®i mi-rèp vµ nhµ l·nh ®¹o tæ chøc "Héi cøu trî cña c«ng nh©n quèc tÕ" V. Muyn-txen-bÐc.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng th¶o luËn: b¸o ço cña Tæng côc c«ng nghiÖp má vµng - b¹ch kim; çc dù th¶o


853

quyÕt ®Þnh vÒ thÓ thøc cung cÊp l−¬ng thùc cho çc c«ng nh©n má ë khu má ngo¹i « M¸t-xc¬-va vµ vïng má Tsª-li-a-bin-xc¬, vÊn ®Ò chuyÓn lóa m× tõ U-cra-i-na ®i vµ v. v..

26 th¸ng M−êi mét. Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th¶o luËn vÊn ®Ò kÕ ho¹ch nhµ n−íc vÒ cung cÊp vËt t− vµ tiÒn, vÊn ®Ò héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng vµ v. v..

Lª-nin viÕt chØ thÞ cho chØ huy tr−ëng ®iÖn Crem-li vÒ viÖc ®¬n gi¶n hãa thñ tôc cho phÐp mäi ng−êi ®Õn gÆp Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy.

27 th¸ng M−êi mét. Lª-nin viÕt th− göi V. M. M«-l«-tèp ®Ò xuÊt nh÷ng ®Ò nghÞ víi Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga.

Lª-nin nãi chuyÖn víi P. P. Cri-xtªn-xªn, ®¹i diÖn §¶ng c«ng nh©n vµ phÐc-mi-ª Mü, mét ®¶ng t− s¶n.

Lª-nin viÕt ®Ò nghÞ (b¶n s¬ bé) vÒ viÖc thµnh lËp Liªn bang çc n−íc céng hßa Da-çp-ca-d¬.

Lª-nin viÕt th− tr¶ lêi ý kiÕn söa ®æi cña I. V. Xta-lin ®èi víi b¶n dù th¶o ®Ò nghÞ cña Lª-nin vÒ viÖc thµnh lËp Liªn bang çc n−íc céng hßa Da-çp-ca-d¬.

Lª-nin viÕt dù th¶o ®Ò nghÞ (b¶n cuèi cïng) vÒ viÖc thµnh lËp Liªn bang çc n−íc céng hßa Da-çp-ca-d¬.

28 th¸ng M−êi mét. Lª-nin viÕt th− cho A. §. Txi-u-ru-pa, tr×nh bµy kÕ ho¹ch c«ng t¸c cña çc phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng.

Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng


céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua çc ®Ò nghÞ cña Héi ®ång trung −¬ng çc c«ng ®oµn toµn Nga vÒ vÊn ®Ò c«ng t¸c c«ng ®oµn.

Lª-nin tiÕp P. P. Cri-xtªn-xªn lÇn thø hai (cã mÆt ®¹i diÖn Bé d©n ñy ngo¹i giao B. I. Ranh-xtanh vµ côc tr−ëng Côc nhiÕp ¶nh vµ ®iÖn ¶nh thuéc Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ Bé d©n ñy gi¸o dôc P. I. V«-ª-v«-®in). Nhµ quay phim A. A. Lª-vi-tx¬-ki quay phim trong thêi gian Lª-nin nãi chuyÖn.

Lª-nin tiÕp çc ®¶ng viªn céng s¶n TriÒu-tiªn; nhµ b¸c häc ®Þa chÊt §. I. Mu-skª-tèp vµ v. v..

29 th¸ng M−êi mét. Lª-nin viÕt nhËn xÐt cho çc luËn c−¬ng cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao "VÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ" vµ göi cho I. T. Xmin-ga kÌm theo mét bøc th− ng¾n.

Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ vÒ vÊn ®Ò thµnh lËp Liªn bang çc n−íc céng hßa Da-çp-ca-d¬.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy th¶o luËn b¸o ço cña ñy ban vÒ phÊn phèi giÊy b¹c trong th¸ng Ch¹p, b¸o ço cña ñy ban ®iÒu tra vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nhµ b¸c häc vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

Lª-nin ®äc diÔn v¨n t¹i §¹i héi I n«ng nghiÖp tØnh M¸t-xc¬-va.

30 th¸ng M−êi mét. Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) viÖc Bé chÝnh trÞ phª chuÈn nghÞ quyÕt cña ñy ban vÒ vÊn ®Ò gi¶m tiªu chuÈn cung cÊp.

Lª-nin nãi chuyÖn víi ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga, n«ng d©n ngoµi ®¶ng


855

I. A. Pª-t¬-ru-skin, ®ång chÝ nµy võa trë vÒ sau chuyÕn ®i c«ng t¸c ®Õn çc tØnh Vla-®i-mia, Tsª-rª-p«-vª-tx¬, R−-bin-xc¬ vµ çc tØnh kh¸c.

Lª-nin nãi chuyÖn víi L. N. Cri-tx¬-man vÒ ñy ban sö dông vËt t− trùc thuéc Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, xem xÐt b¸o ço cña ®ång chÝ nµy vÒ viÖc s¸p nhËp ñy ban vµo Bé d©n ñy tµi chÝnh vµ viÕt nhËn xÐt cho b¶n b¸o ço.

1 th¸ng Ch¹p. Lª-nin viÕt bót ký vÒ lÞch sö §¶ng céng s¶n (b) Nga vµ göi cho N. I. Bu-kha-rin kÌm theo mét bøc th− ng¾n.

Lª-nin dù phiªn häp buæi s¸ng cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga; viÕt dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ s¸ch l−îc mÆt trËn thèng nhÊt cña çc ®¶ng céng s¶n. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ çc vÊn ®Ò vÒ nh÷ng bÊt ®ång ý kiÕn trong çc ®¶ng viªn céng s¶n A-dÐc-bai-gian, vÒ viÖc thµnh lËp ñy ban kinh tÕ tèi cao, vÒ t×nh h×nh c«ng nghiÖp qu©n sù vµ v. v..

Lª-nin dù phiªn häp buæi chiÒu cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga; viÕt ph¸c th¶o dù ¸n nghÞ quyÕt vÒ ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga, th«ng b¸o vÒ b¸o chÝ x«-viÕt ë n−íc ngoµi vµ vÒ c«ng t¸c cña A. §. Txi-u-ru-pa. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ çc vÊn ®Ò vÒ mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a çc ®¹i diÖn n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga vµ n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa x«-viÕt U-cra-i-na ë Ba-lan, vÒ vÊn ®Ò t« nh−îng vµ v.v..

2 th¸ng Ch¹p. Lª-nin viÕt th− cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ lËp tr−êng chèng ®¶ng vµ chèng x«-viÕt "Chóng t«i lµ nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa tËp thÓ".


Lª-nin nãi chuyÖn víi nhµ b¸c häc - hãa häc V. N. I-pa-chi-Ðp vÒ viÖc kh«i phôc §«n-b¸t vµ víi ch¸nh v¨n phßng Bé d©n ñy ngo¹i giao P. P. Goãc-bu-nèp.

Lª-nin viÕt th− cho ñy ban v¨n hãa ®èi ngo¹i vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i b¶o ®¶m çc s¸ch b¸o n−íc ngoµi vÒ ngµnh má cho Ban qu¶n trÞ trung −¬ng c«ng nghiÖp than ®¸ §«n-b¸t.

Lª-nin chñ täa phiªn häp cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng; viÕt dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ viÖc xÐt l¹i quy chÕ vÒ ñy ban sö dông vËt t− trùc thuéc Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ b¸o ço cña ñy ban vÒ viÖc hîp nhÊt çc xÝ nghiÖp b¹ch kim cña nhµ n−íc, vÊn ®Ò vÒ c«ng nghiÖp ®−êng ¨n, dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ sö dông 1 triÖu pót lóa m× nhËn ®−îc theo hîp ®ång víi A. I-u. Ham-m¬, vÊn ®Ò thu mua khoai t©y cÊt tr÷ vµ v. v..

3 th¸ng Ch¹p. Lª-nin bæ sung vµ ký vµo bøc th− "VÒ viÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸p "liªn hÖ sèng"" do A. §i-vin-cèp-xki viÕt theo ñy nhiÖm cña Ng−êi göi cho A. X. £-nu-kÝt-dª, V. A. Çc-pin-xki, Ph. E. §giÐc-gin-xki, P. A. Da-lu-tx¬-ki, V. M. Mi-khai-lèp vµ V. M. M«-l«-tèp.

Lª-nin viÕt th− cho ñy ban kiÓm tra vµ thanh ®¶ng cña tØnh M¸t-xc¬-va nãi vÒ viÖc khai trõ L. G. Sa-pi-r«, nguyªn lµ mét phÇn tö men-sª-vÝch, ra khái ®¶ng lµ kh«ng ®óng.

Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua (b»ng çch lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ qua ®iÖn tho¹i) ®Ò nghÞ cña Lª-nin vÒ viÖc xuÊt b¶n cuèn s¸ch máng nh»m v¹ch trÇn lËp tr−êng "Chóng t«i lµ nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa tËp thÓ" vµ quyÕt nghÞ ®Ó cho Lª-nin ®−îc nghØ phÐp 10 ngµy trong thêi gian kho¶ng 2 - 17 th¸ng Ch¹p 1921.


857

Lª-nin tiÕp: G. I-a. X«-c«n-ni-cèp, P. I. V«-ª-v«-®in, nhµ quay phim A. A. Lª-vi-tx¬-ki, çc ®¹i diÖn cña §¶ng céng s¶n Mü trong Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n R. Mai-no vµ L. Çt-ten-phen-®¬, n÷ nhµ b¸o Mü B. BÝt-ti.

5 th¸ng Ch¹p. Lª-nin viÕt th− (b»ng tiÕng Anh) göi R. Mai-no (§. Ban-li-xte) vµ L. Çt-ten-phen-®¬ (§. Ca-r¬) yªu cÇu th«ng b¸o çc ý kiÕn cña çc ®ång chÝ ®ã vÒ cuèn s¸ch cña Ng−êi "Nh÷ng tµi liÖu míi vÒ nh÷ng quy luËt ph¸t triÓn chñ nghÜa t− b¶n trong n«ng nghiÖp. Thiªn I. Chñ nghÜa t− b¶n vµ n«ng nghiÖp ë Mü" vµ ®Ò nghÞ göi cho Ng−êi çc sè liÖu xuÊt b¶n chÝnh thøc vÒ ®iÒu tra d©n sè ë Mü n¨m 1920.

Lª-nin viÕt th− cho Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng, Bé d©n ñy tµi chÝnh, Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vµ Bé d©n ñy gi¸o dôc giao tr¸ch nhiÖm xem xÐt ®Ò nghÞ cña h·ng phim ý "Tsi-t« - Tsi-nª-ma" vÒ hîp ®ång quay phim vµ mua phim ë n−íc Nga vµ chuÈn bÞ dù th¶o nghÞ ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng.

Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga; viÕt ®Ò nghÞ ®Ó ®−a vµo dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ viÖc chuyÓn giao çc m¸y xay do Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao qu¶n lý sang cho Bé d©n ñy l−¬ng thùc. T¹i phiªn häp cßn th¶o luËn çc vÊn ®Ò vÒ Ca-rª-li-a, vÒ ®Ò nghÞ cña giíi tu hµnh håi gi¸o vÒ cøu trî nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi vµ v. v..

Lª-nin tiÕp: ®¶ng viªn céng s¶n ý, ñy viªn §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n E. Gien-na-ri; çc thø tr−ëng Bé d©n ñy l−¬ng thùc M. I. Phrum-kin vµ N. P. Bri-u-kha-nèp.

6 th¸ng Ch¹p. Lª-nin viÕt th− cho A. M. Goãc-ki ®Ò nghÞ Goãc-ki kªu gäi BÐc-na S« vµ GhÐc-be Oen-x¬ tham gia tæ chøc l¹c quyªn ®Ó cøu trî nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi ë n−íc Nga x«-viÕt.


Lª-nin nghiªn cøu çc luËn c−¬ng cña Quèc tÕ céng s¶n vÒ mÆt trËn thèng nhÊt vµ viÕt nhËn xÐt vÒ çc luËn c−¬ng ®ã.

6 th¸ng Ch¹p - 13 th¸ng Giªng 1922.

Lª-nin sèng ë Goãc-ki (ngo¹i « M¸t-xc¬-va).

7 th¸ng Ch¹p. Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn cña çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua çc dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ vÊn ®Ò çc ®oµn ®i n−íc ngoµi, vÒ çc cuéc héi ®µm víi chÝnh phñ §an-m¹ch vµ v. v..

8 th¸ng Ch¹p. Lª-nin viÕt th− cho V. M. M«-l«-tèp ®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i th¶o luËn mét lÇn n÷a vÊn ®Ò ñy ban trung −¬ng c¶i thiÖn ®êi sèng c«ng nh©n nh©n ¸p dông chÝnh s¸ch kinh tÕ míi.

11 th¸ng Ch¹p. Lª-nin viÕt bµi "VÒ çc luËn c−¬ng vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt cña §¶ng céng s¶n Ph¸p".

12 th¸ng Ch¹p. Lª-nin viÕt th− ®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®Ò nghÞ th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ viÖc ch÷a bÖnh cho A. M. Goãc-ki ë n−íc ngoµi b»ng kinh phÝ cña ®¶ng hoÆc cña nhµ n−íc.

13 th¸ng Ch¹p. Lª-nin viÕt ®iÖn b¸o b»ng ®iÖn tho¹i cho V. A. A-va-nª-xèp, §. I. Cuèc-xki vµ A. §. Txi-u-ru-pa ®Ò nghÞ ph¸t biÓu t¹i phiªn häp Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ®Ó ph¶n ®èi viÖc b·i bá nghÞ quyÕt vÒ trõng trÞ nh÷ng kÎ cã khuyÕt ®iÓm quan liªu lÒ mÒ trong viÖc chÕ t¹o m¸y cµy tù ®éng "Phau-l¬".

Sau khi xem xÐt çc ®Ò nghÞ cña T. V. Xa-pr«- nèp vÒ cñng cè çc c¬ quan cña chÝnh quyÒn nhµ n−íc, Lª-nin viÕt th− cho V. M. M«-l«-tèp yªu cÇu chuyÓn çc ®Ò nghÞ ®ã cho çc


859

ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga nghiªn cøu vµ ®−a vÊn ®Ò ®ã ra héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, Héi nghÞ XI cña ®¶ng vµ §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga.

14 th¸ng Ch¹p. Lª-nin ®iÒn tê kª khai ®¹i biÓu Héi nghÞ XI toµn Nga cña §¶ng céng s¶n (b) Nga.

16 th¸ng Ch¹p. Lª-nin göi ®iÖn b¸o b»ng ®iÖn tho¹i cho V. M. M«-l«-tèp ®Ó chuyÓn cho Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng yªu cÇu cho kÐo dµi thêi h¹n nghØ phÐp cña Ng−êi thªm kho¶ng 2 tuÇn theo kÕt luËn cña b¸c sÜ.

Lª-nin viÕt th− cho thø tr−ëng Bé d©n ñy gi¸o dôc E. A. LÝt-ken-x¬ giao nhiÖm vô cho Bé d©n ñy gi¸o dôc thµnh lËp mét ñy ban ®Ó xem xÐt vÊn ®Ò tæ chøc c«ng t¸c ®iÖn ¶nh ë n−íc Nga x«-viÕt.

17 th¸ng Ch¹p. Lª-nin b¾t ®Çu viÕt b¸o ço tæng kÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy t¹i §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga, Ng−êi yªu cÇu çc bé d©n ñy cung cÊp çc th«ng b¸o ng¾n gän vÒ c«ng t¸c cña çc bé d©n ñy.

Sím nhÊt lµ 17 th¸ng Ch¹p.

Lª-nin viÕt "Th− göi Héi ®ång tuyªn truyÒn vµ hµnh ®éng cña çc d©n téc ph−¬ng §«ng".

Sím nhÊt lµ 17 - chËm nhÊt lµ 23 th¸ng Ch¹p.

Lª-nin viÕt ®Ò c−¬ng b¸o ço t¹i §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga "VÒ chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña n−íc Céng hßa".

18 th¸ng Ch¹p. T¹i héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng, Lª-nin ®−îc chuÈn y lµ b¸o ço viªn ®äc b¸o ço tæng kÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy t¹i §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga vµ ñy viªn ®¶ng ®oµn §¶ng céng s¶n (b) Nga t¹i ®¹i héi.


19 th¸ng Ch¹p. Lª-nin viÕt th− cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc thanh ®¶ng vµ ®iÒu kiÖn kÕt n¹p vµo ®¶ng.

Lª-nin viÕt ®iÖn b¸o cho V. M. M«-l«-tèp yªu cÇu nªu vÊn ®Ò vÒ çc biÖn ph¸p ®Êu tranh chèng çc to¸n phØ PhÇn-lan ë vïng Ca-rª-li-a trong Bé tæ chøc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vµ chØ râ sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng c−êng Hång qu©n.

Sím nhÊt lµ 19 th¸ng Ch¹p.

Lª-nin nghiªn cøu dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc cñng cè ®¶ng vµ viÕt bæ sung cho dù th¶o.

21 th¸ng Ch¹p. Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga (b»ng çch lÊy ý kiÕn cña çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua quyÕt ®Þnh kÐo dµi thªm thêi gian nghØ èm cho Lª-nin.

Lª-nin giao cho ch¸nh v¨n phßng Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ®Ò nghÞ M. I. Ca-li-nin ®−a §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga phª chuÈn b¶n quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ngµy 21 th¸ng th¸ng Ch¹p 1921 vÒ kÕ ho¹ch ®iÖn khÝ hãa n−íc Nga vµ sau ®ã ®−a ra §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga th«ng qua.

22 th¸ng Ch¹p. Lª-nin viÕt th− göi Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga nãi vÒ nghÞ quyÕt cña §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga vÒ t×nh h×nh quèc tÕ. Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga (b»ng çch lÊy ý kiÕn cña çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ qua ®iÖn tho¹i) chÊp nhËn ®Ò nghÞ cña Lª-nin vÒ vÊn ®Ò §¹i héi çc X«-viÕt ra mét nghÞ quyÕt ®Æc biÖt ®Ó ph¶n ®èi chÝnh s¸ch phiªu l−u cña Ba-lan, PhÇn-lan vµ Ru-ma-ni.


861

Lª-nin viÕt ®iÖn b¸o b»ng ®iÖn tho¹i cho Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga nªu nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt vÒ b¶n dù th¶o nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ XI §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc thanh ®¶ng.

Lª-nin nãi ®iÖn tho¹i víi ñy viªn ban l·nh ®¹o Bé d©n ñy l−¬ng thùc A. I. Xvi-®Ðc-xki vÒ tiÕn tr×nh thu mua lóa m×.

23 th¸ng Ch¹p. Lª-nin viÕt th− cho P. A. B«-g®a-nèp nãi vÒ vô quan liªu lÒ mÒ trong viÖc chÕ t¹o m¸y cµy tù ®éng "Phau-l¬" vµ vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i më phiªn tßa c«ng khai xÐt xö vô nµy.

Lª-nin tr×nh bµy t¹i §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga b¶n b¸o ço cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy "VÒ chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña n−íc Céng hßa".

25 th¸ng Ch¹p. Lª-nin xem xÐt b¶n dù th¶o quyÕt ®Þnh cña §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga vÒ viÖc kh«i phôc n«ng nghiÖp,nªu ra nh÷ng ý kiÕn söa ch÷a, bæ sung cho b¶n dù th¶o Êy vµ viÕt th− göi cho V. M. M«-l«-tèp lµ Ng−êi t¸n thµnh b¶n dù th¶o.

Lª-nin viÕt "ChØ thÞ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c«ng t¸c kinh tÕ".

26 th¸ng Ch¹p. Lª-nin dù héi nghÞ çc ®¹i biÓu ngoµi ®¶ng cña §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga; ghi chÐp nh÷ng ý kiÕn ph¸t biÓu vµ ®Ò nghÞ cña çc ®¹i biÓu; ph¸t biÓu trong qu¸ tr×nh th¶o luËn çc vÊn ®Ò vµ lóc kÕt thóc héi nghÞ.

Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga phª chuÈn (b»ng çch lÊy ý kiÕn cña çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ qua ®iÖn tho¹i) ®Ò nghÞ cña Lª-nin triÖu V. G. I-a-c«-ven-c« ë Xi-bi-ri vÒ M¸t-xc¬-va nh©n dÞp cö


I-a-c«-ven-c« lµm bé tr−ëng Bé d©n ñy n«ng nghiÖp; Bé chÝnh trÞ còng phª chuÈn dù th¶o nghÞ quyÕt ― do Lª-nin viÕt ― §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga vÒ c«ng t¸c kinh tÕ cña çc c¬ quan x«-viÕt.

27 th¸ng Ch¹p. Lª-nin viÕt th− göi Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga "VÒ chÝnh s¸ch cña C«ng ®¶ng Anh".

28 th¸ng Ch¹p. Lª-nin dù phiªn häp buæi s¸ng cña héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th¶o luËn vÊn ®Ò thµnh phÇn Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ thµnh phÇn §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

§¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga th«ng qua "ChØ thÞ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c«ng t¸c kinh tÕ" do Lª-nin viÕt.

Lª-nin dù phiªn häp buæi chiÒu cña héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vµ ®−a ra ®Ò nghÞ vÒ thêi gian kÕt thóc héi nghÞ toµn thÓ vµ vÒ viÖc cho Kh. G. Ra-cèp-xki nghØ phÐp. Nh©n cuéc th¶o luËn vÊn ®Ò c«ng ®oµn, Lª-nin tham gia tiÓu ban ®Ó nghiªn cøu xem xÐt çc ®Ò c−¬ng cña I-a. E. Rót-du-t¸c vµ A. A. An-®rª-Ðp. Phiªn häp cßn th¶o luËn c¶ vÊn ®Ò cuéc xung ®ét ë §«n-b¸t, vÊn ®Ò hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, vÊn ®Ò mua h¹t gièng ë n−íc ngoµi, b¸o ço cña tiÓu ban phô tr¸ch vÊn ®Ò t×nh h×nh trong qu©n ®éi, vÊn ®Ò bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ bän men-sª-vÝch, vÊn ®Ò ®¶m b¶o ®ît vËn ®éng gieo trång ë U-cra-i-na vµ çc vÊn ®Ò kh¸c.

28 - 30 th¸ng Ch¹p. Lª-nin viÕt dµn bµi luËn c−¬ng "VÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng ®oµn trong ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi".


863

Tr−íc 29 th¸ng Ch¹p. Lª-nin viÕt chó thÝch cho "Tuyªn bè" cña nh÷ng ng−êi quèc tÕ chñ nghÜa Ph¸p, Thôy-sÜ, Ba-lan, §øc vµ Thôy-®iÓn, in trong phÇn thø nhÊt tËp XIV cña Toµn tËp cña Ng−êi.

Lª-nin xem l¹i phÇn thø nhÊt tËp XIV cña Toµn tËp cña Ng−êi do Nhµ xuÊt b¶n quèc gia Ên hµnh n¨m 1921, nªu nh÷ng ý kiÕn bæ sung söa ch÷a vµ ghi nhËn xÐt.

30 th¸ng Ch¹p - 4 th¸ng Giªng.

Lª-nin viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga "VÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng ®oµn trong ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi".

31 th¸ng Ch¹p. Lª-nin dù phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua quyÕt ®Þnh: "Yªu cÇu V. I. Lª-nin nghØ s¸u tuÇn kÓ tõ ngµy 1 th¸ng Giªng 1922 vµ cÊm kh«ng ®−îc vÒ M¸t-xc¬-va lµm viÖc nÕu kh«ng ®−îc phÐp cña Ban bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Ph¶i quy ®Þnh mét giê nhÊt ®Þnh trong ngµy ®Ó nãi chuyÖn b»ng ®iÖn tho¹i vÒ nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt". T¹i phiªn häp, Lª-nin ®−a ra ®Ò nghÞ yªu cÇu Ban kiÓm tra trung −¬ng phôc håi ®¶ng tÞch cho I-u-®èp-xki vµ viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy, dù th¶o nµy ®· ®−îc th«ng qua. Phiªn häp cßn th¶o luËn çc vÊn ®Ò vÒ h¹m ®éi, vÒ Côc Tuèc-ke-xtan vµ v. v..

Cuèi th¸ng Ch¹p. Lª-nin xem l¹i phÇn thø hai tËp XIV cña Toµn tËp cña Ng−êi, ®¸nh dÊu vµ ghi chó trong s¸ch.

Th¸ng Ch¹p. Sau khi ®äc b¶n th¶o cuèn s¸ch cña G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki "Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga vµ c«ng t¸c cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc" (thiªn I), Lª-nin viÕt th− cho Cr¬-gi-gia-nèp-xki tá ý t¸n thµnh cuèn s¸ch vµ ®Ò nghÞ nãi thªm vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi.


Lª-nin viÕt dù th¶o bøc th− göi nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o çc c¬ quan x«-viÕt trung −¬ng nãi vÒ viÖc b·i bá tÖ quan liªu giÊy tê.

Cuèi n¨m. Lª-nin viÕt th− cho biªn tËp viªn b¸o "§êi sèng kinh tÕ" G. I. Crum-min nãi vÒ viÖc thu thËp vµ ph©n tÝch çc tµi liÖu nãi vÒ ho¹t ®éng cña çc xÝ nghiÖp vµ c¬ quan ®Þa ph−¬ng, coi ®ã lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng nhÊt cña b¸o.

N¨m 1921. Lª-nin ®äc cuèn s¸ch cña HÐc-bíc Oen-x¬ "Rus-sia in the chadows" ("N−íc Nga trong bãng tèi") xuÊt b¶n ë Lu©n-®«n n¨m 1920 vµ ®¸nh dÊu trong ®ã.

1922

§Çu n¨m. Lª-nin ñy nhiÖm cho chñ nhiÖm phßng kim khÝ Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao L. C. M¸c-ten-x¬ ®iÒu tra t¹i chç xem D¶i dÞ th−êng tõ tÝnh Cuèc-xc¬ lµ thÕ nµo vµ t¸c dông cña nã.

4 th¸ng Giªng. Lª-nin ghi thªm cho çc luËn c−¬ng "VÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng ®oµn trong ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi", trong ®ã Ng−êi ®Ò nghÞ dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc thµnh lËp ban ®Æc biÖt ®Ó kiÓm tra vµ ®æi míi çc çn bé l·nh ®¹o ®¶ng viªn céng s¶n trong çc c«ng ®oµn vµ chuÈn bÞ b¸o ço cho §¹i héi XI §¶ng céng s¶n (b) Nga.

Lª-nin viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga nh©n cã vô tù s¸t cña kü s− V. V. ¤n-®en-boãc-ghe.

Lª-nin viÕt th− göi Bé tæ chøc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i xuÊt b¶n mét cuèn s¸ch máng nãi vÒ t×nh h×nh kinh tÕ x«-viÕt vµ thu hót


865

G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki vµ X. G. Xt¬-ru-mi-lin tham gia c«ng viÖc nµy.

Sím nhÊt lµ 4 - chËm nhÊt lµ 12 th¸ng Giªng.

Lª-nin nghiªn cøu nh÷ng nhËn xÐt cña A. A. An-®rª-Ðp, L. B. Ca-mª-nÐp, I-a. E. Rót-du-t¸c vµ L. §. T¬-rèt-xki ®èi víi çc luËn c−¬ng cña m×nh "VÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng ®oµn trong ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi" vµ ghi chÐp nh÷ng ®iÓm bæ sung cña çc ®ång chÝ ®ã vµo luËn c−¬ng.

9 th¸ng Giªng. Lª-nin göi ®iÖn b¸o b»ng ®iÖn tho¹i cho th− ký Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga A. X. £-nu-kÝt-dª vµ L. B. Ca-mª-nÐp yªu cÇu gióp ®ì n«ng d©n lµng A-la-ca-Ðp-ca tØnh Xa-ma-ra trong viÖc ®¶m b¶o l−¬ng thùc vµ h¹t gièng cho vô gieo trång mïa xu©n.

Gi÷a 9 vµ 12 th¸ng Giªng.

Lª-nin viÕt "Dù th¶o chØ thÞ cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi".

12 th¸ng Giªng. Lª-nin viÕt ®Ò nghÞ göi Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc ®Çu t− vèn cho Phßng thÝ nghiÖm v« tuyÕn ®iÖn Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt.

Lª-nin viÕt lêi chµo mõng "Göi nh÷ng ng−êi lao ®éng §a-ghe-xtan".

Lª-nin viÕt th− göi Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc cö mét ng−êi chuyªn tr¸ch theo dâi viÖc çc ®ång chÝ ®au yÕu thùc hiÖn nh÷ng lêi c¨n dÆn cña b¸c sÜ.

Lª-nin th«ng b¸o b»ng ®iÖn b¸o b»ng ®iÖn tho¹i cho I. V. Xta-lin biÕt Ng−êi nhÊt trÝ víi dù th¶o th«ng t− cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ nhiÖm vô cña §¶ng céng s¶n Tuèc-ke-xtan trong lÜnh vùc chÝnh s¸ch d©n téc trong ®iÒu kiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi.


Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt do Lª-nin viÕt "VÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng ®oµn trong ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi".

13 th¸ng Giªng. Lª-nin tiÕp I. Kh. La-lai-an-tx¬ vµ viÕt th− cho L. A. Ph«-ti-ª-va vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i gióp ®ì La-lai-an-tx¬.

17 th¸ng Giªng. Lª-nin viÕt th− cho V. M. M«-l«-tèp ®Ó chuyÓn cho Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc t« nh−îng cho P. B. Stanh-bÐc.

Lª-nin viÕt chØ thÞ cho Côc thèng kª trung −¬ng vÒ viÖc lËp ®å biÓu sù ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n cña n−íc Nga x«-viÕt ®Ó chuyÓn cho Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga.

Lª-nin viÕt th− göi Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®Ó chuyÓn cho V. M. M«-l«-tèp víi yªu cÇu ®−a con g¸i M. V. Ph«-pha-n«-va ®i ®iÒu trÞ ë nhµ an d−ìng Ri-ga, ®ång thêi thu xÕp cho con g¸i ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch l·o thµnh I. A. Xam-me vµo häc ë tr−êng kiÓu mÉu cña Bé d©n ñy gi¸o dôc.

Lª-nin ®äc cho N. P. Goãc-bu-nèp ghi çc chØ thÞ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®iÖn ¶nh vµ chØ thÞ göi çc tµi liÖu nµy cho Bé d©n ñy gi¸o dôc.

Lª-nin viÕt th− cho bé tr−ëng Bé d©n ñy t− ph¸p §. I. Cuèc-xki vÒ viÖc chèng tÖ quan liªu giÊy tê.

Lª-nin ký bøc ®iÖn cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga göi çc chñ tÞch ban chÊp hµnh X«-viÕt tØnh vÒ viÖc chë h¹t gièng ®Õn çc tØnh bÞ ®ãi.


867

17 th¸ng Giªng ― 1 th¸ng Ba.

Lª-nin sèng trong n«ng tr−êng quèc doanh gÇn lµng C«-xti-n« (ngo¹i « M¸t-xc¬-va).

19 th¸ng Giªng. Lª-nin viÕt th− cho I. V. Xta-lin kÌm theo dù th¶o bøc ®iÖn cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga göi L. B. Cra-xin ë Lu©n-®«n vÒ viÖc mua gÊp lóa m× ë n−íc ngoµi.

Lª-nin viÕt th− cho L. B. Cra-xin ë Lu©n-®«n phª ph¸n c«ng viÖc cña bé m¸y Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng vµ yªu cÇu ®Èy m¹nh viÖc mua lóa m× ë n−íc ngoµi.

20 th¸ng Giªng. Phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· th«ng qua ®Ò nghÞ cña Lª-nin vÒ viÖc thµnh lËp ban ®Æc biÖt ®Ó kiÓm tra vµ ®æi míi çc çn bé l·nh ®¹o lµ nh÷ng ®¶ng viªn céng s¶n trong çc c«ng ®oµn.

Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ vÒ chuyÕn ®i cña V. V. V«-rèp-xki sang R«-ma.

21 th¸ng Giªng. Lª-nin viÕt th− cho A. §. Txi-u-ru-pa vÒ chÕ ®é lµm viÖc cña Ng−êi sau khi ®iÒu trÞ bÖnh.

Lª-nin viÕt th− göi L. §. T¬-rèt-xki vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh cuéc ®Êu tranh chèng sù cæ ®éng cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt trªn çc vÊn ®Ò chÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ vÒ ý ®Þnh cña Ng−êi viÕt mét bµi b¸o vÒ chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc.

Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn cña çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ


viÖc thµnh lËp n−íc Céng hßa x«-viÕt x· héi chñ nghÜa tù trÞ I-a-cu-ti-a v. v..

Sím nhÊt lµ 21 th¸ng Giªng.

Lª-nin nãi chuyÖn víi nhãm ®¹i biÓu cña §¹i héi I nh÷ng ng−êi lao ®éng çc n−íc ViÔn §«ng.

22 th¸ng Giªng. Lª-nin viÕt th− cho thø tr−ëng Bé d©n ñy tµi chÝnh G. I-a. X«-c«n-ni-cèp vÒ c«ng viÖc cña Côc b¶o qu¶n tµi s¶n quý cña nhµ n−íc vµ Bé d©n ñy tµi chÝnh.

23 th¸ng Giªng. Lª-nin t¸n thµnh (khi lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng qua ®iÖn tho¹i) th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ vÊn ®Ò t« nh−îng cho P. B. Stanh-bÐc, vÒ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ bän v« chÝnh phñ, vÒ ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga, v. v..

Lª-nin viÕt th− cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng, trong ®ã tá ý ph¶n ®èi ®Ò nghÞ cña G. V. Tsi-tsª-rin vÒ viÖc söa ®æi HiÕn ph¸p cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga.

Lª-nin ®−îc bÇu lµm ñy viªn X«-viÕt M¸t-xc¬-va ®¹i biÓu cho c«ng nh©n vµ viªn chøc nhµ m¸y dÖt Pr«-kh«-rèp-xcai-a (hiÖn nay lµ x−ëng T¬-ri-«-goãc-nai-a mang tªn Ph. E. §giÐc-gin-xki).

24 th¸ng Giªng. Lª-nin viÕt th− cho A. §. Txi-u-ru-pa, trong ®ã ®−a ra nh÷ng chØ thÞ vÒ çch thøc tæ chøc míi c«ng t¸c cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vµ Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng, l−u ý ®Õn viÖc cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc kiÓm tra thùc hiÖn.

25 th¸ng Giªng. Lª-nin viÕt th− cho L. B. Ca-mª-nÐp vµ I. V. Xta-lin vÒ viÖc vi ph¹m chØ thÞ cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b)


869

Nga vÒ tr×nh tù nghiªn cøu çc vÊn ®Ò chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ phª ph¸n c«ng viÖc cña bé m¸y cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng.

25 th¸ng Giªng. Lª-nin viÕt th− cho G. I-a. X«-c«n-ni-cèp yªu cÇu ghi ®Ò nghÞ cña Ng−êi vÒ viÖc cho phÐp tù do l−u th«ng vµng thµnh v¨n b¶n.

Trong th− göi G. E. Di-n«-vi-Ðp, Lª-nin b¸o tin lµ kh«ng cã ®iÒu kiÖn ph¸t biÓu t¹i héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n víi b¸o ço vÒ mÆt trËn thèng nhÊt vµ ®ång ý chuÈn bÞ çc ®Ò c−¬ng vÒ vÊn ®Ò nµy.

Lª-nin ký th− göi thø tr−ëng Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng A. M. Lª-gia-va vÒ viÖc xóc tiÕn ®Æt mua tuèc-bin cho c«ng tr−êng x©y dùng V«n-khèp.

Lª-nin viÕt th− cho G. V. Tsi-tsª-rin vÒ ®Ò nghÞ cña I. B«-n«-mi, chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng ý thay mÆt Héi ®ång tèi cao khèi §ång minh, göi ChÝnh phñ x«-viÕt mêi tham gia Héi nghÞ Giª-n¬.

Lª-nin viÕt th− cho A. §. Txi-u-ru-pa ®Ò nghÞ t×m hiÓu c«ng viÖc cña tiÓu ban do X. X. Pi-l¸p-xki ®øng ®Çu ®ang nghiªn cøu møc ®é nh÷ng ph¶n yªu s¸ch cña chóng ta ®èi víi §ång minh t¹i Héi nghÞ Giª-n¬.

Lª-nin viÕt th− cho G. V. Tsi-tsª-rin hái vÒ bøc th− cña T«n-dËt-Tiªn ngµy 28 th¸ng T¸m 1921 göi Tsi-tsª-rin.

Lª-nin viÕt th− ng¾n cho th− ký Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy M. I. Gli-¸t-xe, chØ thÞ ph¶i göi cho Ng−êi ®óng thêi h¹n tÊt c¶ çc biªn b¶n cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga.


Lª-nin viÕt th− ng¾n cho V. A. Çc-pin-xki yªu cÇu th«ng b¸o vÒ sè l−îng th− cña n«ng d©n göi cho b¸o "N«ng d©n nghÌo", vµ trong çc th− ®ã cã nh÷ng g× míi vµ ®Æc biÖt quan träng.

27 th¸ng Giªng. Lª-nin viÕt th− cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®Ò nghÞ ph¸i M. I. Ca-li-nin ®Õn nh÷ng tØnh cã nhiÒu lóa m× nhÊt ë U-cra-i-na ®Ó thu l−¬ng thùc trî gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi.

Lª-nin viÕt th− ng¾n cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc thµnh lËp tiÓu ban ®Ó khëi th¶o kÕ ho¹ch phæ biÕn çc nghÞ quyÕt cña §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga vÒ vÊn ®Ò n«ng d©n.

Lª-nin ®äc ®iÖn b¸o b»ng ®iÖn tho¹i cho I-u. V. L«-m«-n«-xèp yªu cÇu trao ®æi víi ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc, Bé d©n ñy giao th«ng vµ Tr−êng ®¹i häc kü thuËt nhiÖt vÒ ®iÒu kiÖn thi l¸i ®Çu m¸y.

Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng (b»ng çch lÊy ý kiÕn cña çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ) th«ng qua ®Ò nghÞ cña Lª-nin ®−a I-a. E. Rót-du-t¸c vµo thµnh phÇn ®oµn ®¹i biÓu x«-viÕt t¹i Héi nghÞ ë Giª-n¬ vµ vÒ chuyÕn ®i cña M. I. Ca-li-nin ®Õn çc tØnh cã nhiÒu lóa m× cña U-cra-i-na.

Lª-nin ®−îc kú häp bÊt th−êng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga khãa IX bÇu lµm chñ tÞch ®oµn ®¹i biÓu x«-viÕt ®i dù Héi nghÞ Giª-n¬.

28 th¸ng Giªng. Lª-nin viÕt th− cho G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki kÌm theo nh÷ng nhËn xÐt vÒ cuèn s¸ch cña A. A. G«-rÐp "§iÖn khÝ hãa n−íc Ph¸p" (1922).


871

Lª-nin viÕt th− ng¾n cho N. P. Goãc-bu-nèp vÒ viÖc gióp ®ì cöa hµng B¸ch hãa tæng hîp nhµ n−íc trong c«ng t¸c.

Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng (b»ng çch lÊy ý kiÕn cña çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ) chuÈn y ®Ò nghÞ cña Lª-nin viÖc phæ biÕn çc nghÞ quyÕt cña §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga vÒ vÊn ®Ò n«ng d©n.

29 th¸ng Giªng. Lª-nin viÕt th− cho N. P. Goãc-bu-nèp vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i theo dâi viÖc thu thËp tµi liÖu vÒ ®Çu m¸y.

31 th¸ng Giªng. Lª-nin viÕt nhËn xÐt vÒ viÖc thu vµ ph©n phèi lóa m×.

Th¸ng Giªng. Lª-nin viÕt th− ng¾n cho A. §. Txi-u-ru-pa vÒ viÖc tæ chøc bu«n b¸n dÇu hãa.

Th¸ng Giªng - th¸ng Hai.

Lª-nin viÕt ph−¬ng ¸n ®Çu tiªn vµ ph−¬ng ¸n cuèi cïng ®Ò c−¬ng bµi b¸o "Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn".

1 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt dù th¶o chØ thÞ göi phã chñ tÞch vµ tÊt c¶ thµnh viªn ®oµn ®¹i biÓu ®i dù Héi nghÞ Giª-n¬.

Lª-nin viÕt th− cho N. I. Bu-kha-rin vµ G. E. Di-n«-vi-Ðp vÒ viÖc chuÈn bÞ cho cuéc héi nghÞ chung cña Quèc tÕ céng s¶n víi Quèc tÕ II vµ II 2

1 .

Lª-nin viÕt th− ®Õn Bé d©n ñy tµi chÝnh cho G. I-a. X«-c«n-ni-cèp nãi vÒ viÖc Bé d©n ñy tµi chÝnh cÇn gi¸m s¸t vµ kiÓm tra ho¹t ®éng cña çc tê-rít vµ xÝ nghiÖp thuéc diÖn ph¶i h¹ch to¸n kinh tÕ.

2 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt bøc th− thø hai cho N. I. Bu-kha-rin nãi vÒ viÖc chuÈn bÞ cuéc héi nghÞ chung cña Quèc tÕ céng s¶n víi Quèc tÕ II vµ II1/2.


Lª-nin viÕt dù th¶o tr¶ lêi Ph. P. M¸c - §«-nan (®ång gi¸m ®èc mét trong nh÷ng ng©n hµng Anh) vÒ vÊn ®Ò t« nh−îng.

Lª-nin viÕt th− cho Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng b¸o do t×nh h×nh søc kháe, nªn kh«ng thÓ ®äc b¸o ço t¹i phiªn häp më réng cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n ngµy 12 th¸ng Hai 1922 vÒ vÊn ®Ò chÝnh s¸ch kinh tÕ míi.

Lª-nin nhËn ®−îc ®o¹n trÝch, cã tÝnh chÊt th«ng b¸o, biªn b¶n phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga nãi r»ng Ng−êi ®−îc chØ ®Þnh ®äc b¸o ço chÝnh trÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¹i héi XI §¶ng céng s¶n (b) Nga.

Sím nhÊt lµ 3 - chËm nhÊt lµ 8 th¸ng Hai.

Sau khi ®äc b¸o ço vÒ viÖc thi hµnh chÕ ®é th−ëng cho c«ng nh©n vµ viªn chøc n«ng tr−êng quèc doanh cña c«ng tr−êng x©y dùng nhµ m¸y ®iÖn Ca-si-ra, Lª-nin ®Ò nghÞ c«ng bè b¸o ço trªn b¸o vµ th¶o luËn trong Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÊn ®Ò trao ®æi phÇn th−ëng cho viÖc thi hµnh chÕ ®é nµy.

4 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− ng¾n cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga "VÒ vÊn ®Ò chèng chiÕn tranh".

Lª-nin viÕt th− ng¾n cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc truy tè nh÷ng kÎ téi ph¹m v× ®· c«ng bè trªn b¸o chÝ x«-viÕt b¶n tr×nh bµy cuèn s¸ch cña P¸c-vu-x¬.

Lª-nin viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga nh©n cã Héi nghÞ Giª-n¬.


873

6 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc cho ®¨ng trªn çc b¸o "Sù thËt" vµ "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga" çc tµi liÖu nãi vÒ viÖc chuÈn bÞ cho Héi nghÞ Giª-n¬.

Lª-nin trong ®iÖn b¸o b»ng ®iÖn tho¹i göi ch¸nh v¨n phßng Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy N. P. Goãc-bu-nèp ®· ñy nhiÖm t×m hiÓu vÊn ®Ò cã mét sè lín nhµ xuÊt b¶n t− nh©n ®ang tån t¹i ë M¸t-xc¬-va.

Lª-nin viÕt bæ sung cho çc chØ thÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga göi ®oµn ®¹i biÓu t¹i Héi nghÞ Giª-n¬.

Lª-nin viÕt th− cho V. M. M«-l«-tèp kÌm theo néi dung bøc ®iÖn göi tÊt c¶ çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé tØnh §¶ng céng s¶n (b) Nga nãi vÒ viÖc göi tµi liÖu vÒ nh÷ng çn bé xuÊt s¾c cña ngµnh gi¸o dôc quèc d©n ë ®Þa ph−¬ng ®Ó ®−a hä vµo lµm trong Bé d©n ñy gi¸o dôc.

7 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− cho G. V. Tsi-tsª-rin vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i cã mét chÝnh s¸ch cã tÝnh nguyªn t¾c vµ mÒm dÎo t¹i Héi nghÞ Giª-n¬.

9 th¸ng Hai. Lª-nin göi ®iÖn chµo mõng ®Õn chñ tÞch NghiÖp ®oµn c«ng nghiÖp Nga - Mü X. Khin-man.

10 th¸ng Hai. Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga (b»ng çch lÊy ý kiÕn çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ qua ®iÖn tho¹i) chuÈn y ®Ò nghÞ cña Lª-nin "VÒ çc chØ thÞ cho b¸o "Tin tøc" nh©n ®Ò nghÞ cña ¸c-tua Ghen-®Ðc-x¬n".

Lª-nin viÕt th− ng¾n cho N. P. Goãc-bu-nèp vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i gióp ®ì Côc khai th¸c than bïn b»ng thñy lùc.


11 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− cho G. I-a. X«-c«n-ni-cèp vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i trõng trÞ nh÷ng kÎ quan liªu giÊy tê trong viÖc gióp ®ì cöa hµng B¸ch hãa tæng hîp nhµ n−íc, vÒ çc luËn c−¬ng vÒ ngo¹i th−¬ng, vÒ c«ng t¸c cña çc tê-rít theo nguyªn t¾c h¹ch to¸n kinh tÕ vµ vÒ viÖc kiÓm so¸t th−¬ng nghiÖp t− nh©n.

Lª-nin viÕt th− cho V. M. M«-l«-tèp ®Ò nghÞ ®−a ra th¶o luËn mét lÇn thø hai n÷a ë Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÊn ®Ò thuÕ lóa m× thèng nhÊt vµ vÊn ®Ò ®ãng cöa tê b¸o "Sù nghiÖp hîp t¸c x·".

3 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− göi G. K. Oãc-®gi«-ni-kÝt-dª nãi vÒ viÖc cñng cè Hång qu©n Gru-di-a.

Lª-nin viÕt th− göi §. I. Cuèc-xki yªu cÇu cho Ng−êi biÕt ai theo dâi vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc tiÕn hµnh çc c«ng viÖc d©n sù cña n−íc Nga x«-viÕt ë n−íc ngoµi.

Lª-nin viÕt th− göi A. X. £-nu-kÝt-dª nãi vÒ c«ng t¸c cña §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga.

Lª-nin ®iÒn vµo tê khai nh©n ®ît thèng kª ®¶ng viªn toµn quèc §¶ng céng s¶n (b) Nga.

14 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− cho §. I. Cuèc-xki ®Ò nghÞ cho biÕt râ vÒ quyÒn h¹n cña Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng trong lÜnh vùc kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña çc xÝ nghiÖp t− nh©n.

Lª-nin viÕt th− göi V. M. M«-l«-tèp nãi vÒ t×nh h×nh c«ng t¸c thèng kª tåi ë Ban thèng kª vµ Ban kiÓm kª - ph©n phèi trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga.

Lª-nin ghi chó trªn bøc th− cña N. L. Mª-sª-ri-a-cèp vÒ tê b¸o "Sù nghiÖp hîp t¸c x·" vµ


875

viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®æi tê b¸o nµy thµnh tuÇn san.

Lª-nin göi cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga dù th¶o quyÕt ®Þnh do Ng−êi viÕt vÒ tÝnh chÊt çc bµi ph¸t biÓu trªn b¸o vÒ vÊn ®Ò Héi nghÞ quèc tÕ ë Giª-n¬.

15 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− cho bé tr−ëng Bé d©n ñy n«ng nghiÖp V. G. I-a-c«-ven-c« vÒ vÊn ®Ò th¸i ®é l·ng phÝ ®èi víi çc ®éng c¬ do c¬ quan qu©n sù trao cho Bé d©n ñy n«ng nghiÖp.

Lª-nin göi th− cho bé tr−ëng Bé d©n ñy t− ph¸p §. I. Cuèc-xki ®Ò nghÞ quy ®Þnh trong dù th¶o s¾c lÖnh vÒ kú phiÕu vµ khÕ −íc sù b¶o ®¶m hoµn toµn quyÒn cña Nhµ n−íc x«-viÕt cã thÓ hñy bá çc thø nãi trªn.

Lª-nin viÕt th− cho G. V. Tsi-tsª-rin vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i s−u tÇm tÊt c¶ çc tµi liÖu nãi vÒ ®iÒu kiÖn mêi n−íc Nga x«-viÕt tham dù Héi nghÞ Giª-n¬.

Lª-nin viÕt th− cho A. §. Txi-u-ru-pa kÌm theo nh÷ng nhËn xÐt vÒ dù th¶o quy chÕ vÒ TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy.

Lª-nin viÕt th− cho §. I. Cuèc-xki nãi r»ng ®· nhËn ®−îc tµi liÖu cña Bé d©n ñy t− ph¸p nãi vÒ quyÒn h¹n cña Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng trong lÜnh vùc kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña çc xÝ nghiÖp t− nh©n.

Lª-nin viÕt th− ®Õn Bé d©n ñy tµi chÝnh cho G. I-a. X«-c«n-ni-cèp nãi vÒ sù ph¸t triÓn cña néi th−¬ng d−íi sù kiÓm so¸t cña phßng th−¬ng nghiÖp cña Ng©n hµng nhµ n−íc vµ Bé d©n ñy tµi chÝnh.


Lª-nin t¸n thµnh th«ng qua dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc ®−a khÈu hiÖu xãa bá n¹n mï ch÷ lµm mét trong nh÷ng khÈu hiÖu chÝnh trong ngµy 1 th¸ng N¨m 1922.

16 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− cho E. A. LÝt-ken-x¬ vÒ viÖc dµnh cho Tr−êng cao ®¼ng kü thuËt M¸t-xc¬-va nh÷ng c¨n phßng ®Ó cho khoa kü thuËt ®iÖn vµ Tr−êng ®¹i häc kü thuËt ®iÖn.

17 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc cÊp vèn cho Bé d©n ñy n«ng nghiÖp ®Ó chi cho tê-rít kiÒu m¹ch Sa-ti-lèp.

18 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− cho A. §. Txi-u-ru-pa vÒ sù cÇn thiÕt cña mèi liªn hÖ gi÷a Ng©n hµng nhµ n−íc vµ th−¬ng nghiÖp trong ®iÒu kiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi.

Tr−íc 20 th¸ng Hai. Lª-nin ra lÖnh trao phÇn th−ëng ®Æc biÖt vÒ viÖc thùc hiÖn ®óng thêi h¹n çc ®¬n ®Æt hµng ë n−íc ngoµi cho Côc khai th¸c than bïn b»ng thñy lùc.

20 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− cho §. I. Cuèc-xki vÒ nhiÖm vô cña çc c¬ quan thuéc Bé d©n ñy t− ph¸p trong ®iÒu kiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi.

Lª-nin viÕt th− cho A. §. Txi-u-ru-pa vÒ ch−¬ng tr×nh lµm viÖc theo ph−¬ng thøc míi cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy.

Lª-nin viÕt th− cho V. M. M«-l«-tèp vÒ thÓ thøc vµ thêi h¹n ph©n tÝch çc sè liÖu thèng kª çc çn bé ®¶ng cã träng tr¸ch.


877

20 - 21 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt ®Ò nghÞ ®èi víi dù th¶o chØ thÞ cho TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy.

21 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− cho A. §. Txi-u-ru-pa nãi vÒ dù th¶o chØ thÞ cho TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy.

Lª-nin viÕt th− cho ch¸nh v¨n phßng Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy N. P. Goãc-bu-nèp ®Ò nghÞ ®ßi Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao vµ ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc cho biÕt kÕt luËn vÒ t« nh−îng RÝt-®¬ vµ ý kiÕn cña tiÓu ban ®· ®Õn ®Êy vÒ.

22 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− cho G. M. Cr¬-gi-gia-nèp-xki nãi vÒ c«ng viÖc cña ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc.

Lª-nin viÕt th− cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga nãi vÒ bé d©n luËt n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga.

Phiªn häp cña TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ®· th«ng qua ®Ò nghÞ cña Lª-nin khi th¶o luËn dù ¸n c¶i tæ TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy do A. §. Txi-u-ru-pa ®−a ra.

22 vµ 28 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− ®Õn Bé d©n ñy tµi chÝnh cho G. I-a. X«-c«n-ni-cèp nãi vÒ sù ph¸t triÓn cña th−¬ng nghiÖp nhµ n−íc.

23 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®Ò nghÞ mét lo¹t söa ®æi trong dù th¶o nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh Quèc tÕ céng s¶n "Sù tham gia cña Quèc tÕ céng s¶n vµo héi nghÞ dù ®Þnh häp cña tÊt c¶ çc tæ chøc c«ng nh©n trªn thÕ giíi".


Lª-nin viÕt th− cho V. M. M«-l«-tèp nãi vÒ viÖc cÊp tiÒn cho ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc ®Ó chi cho chuyÕn ®i c«ng t¸c ra n−íc ngoµi cña gi¸o s− L. C. Ram-din vµ ®−a ra dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ vÊn ®Ò nµy.

24 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ nhiÖm vô vµ s¸ch l−îc cña ®oµn ®¹i biÓu x«-viÕt ë Giª-n¬.

Lª-nin viÕt th− cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga kÌm theo dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ vÒ viÖc göi c«ng hµm cho n−íc ý nãi râ n−íc ý ®· lµm chËm trÔ viÖc triÖu tËp ®óng thêi h¹n Héi nghÞ Giª-n¬.

25 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− cho I. V. Xta-lin vµ Xta-lin vµ L. B. Ca-mª-nÐp nh©n n−íc ý tuyªn bè tr× ho·n viÖc triÖu tËp Héi nghÞ Giª-n¬.

Phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· chuÈn y ®Ò nghÞ cña Lª-nin vÒ viÖc t¨ng c−êng Hång qu©n Gru-di-a.

27 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt dù th¶o chØ thÞ vÒ c«ng t¸c cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy còng nh− cña TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy.

Lª-nin viÕt th− cho ViÖn hµn l©m x· héi chñ nghÜa ®Ò nghÞ kh«ng ghi tªn Ng−êi vµo danh s¸ch viÖn sÜ cña ViÖn hµn l©m.

Lª-nin viÕt ®iÖn b¸o b»ng ®iÖn tho¹i cho A. §. Txi-u-ru-pa nãi vÒ Côc khai th¸c than bïn b»ng thñy lùc.


879

Lª-nin viÕt th− cho A. §. Txi-u-ru-pa khiÓn tr¸ch mét lo¹t nh©n vËt v× téi quan liªu trong vÊn ®Ò vÒ Côc khai th¸c than bïn b»ng thñy lùc vµ chØ thÞ triÖu tËp mét cuéc héi nghÞ ®Æc biÖt cã sù tham gia cña çc bé tr−ëng d©n ñy ®Ó bµn vÊn ®Ò thùc hiÖn quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ngµy 30 th¸ng M−êi 1920 vÒ Côc khai th¸c than bïn b»ng thñy lùc.

28 th¸ng Hai. Lª-nin viÕt th− cho §. I. Cuèc-xki nãi vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i ghi trong bé d©n luËt n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga viÖc cho phÐp nhµ n−íc ®−îc quyÒn can thiÖp réng r·i khi xÐt çc vô d©n sù.

Lª-nin viÕt th− cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga nãi vÒ viÖc xóc tiÕn khëi th¶o chØ thÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng göi çc thµnh viªn ®oµn ®¹i biÓu x«-viÕt ®i dù Héi nghÞ Giª-n¬.

Kho¶ng 28 th¸ng Hai vµ 16 th¸ng Ba.

Lª-nin ghi chó trªn dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vÒ Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng vµ viÕt th− cho I. V. Xta-lin nªu nh÷ng nhËn xÐt vÒ dù th¶o vµ nãi râ sù cÇn thiÕt ph¶i viÕt l¹i dù th¶o.

Cuèi th¸ng Hai. Lª-nin viÕt bµi "Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn".

Lª-nin viÕt nhËn xÐt cho bµi b¸o cña m×nh "Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn".

Th¸ng Hai. Lª-nin viÕt ®iÓm bæ sung vµ nhËn xÐt cho dù th¶o quy chÕ vÒ TiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy.

1 th¸ng Ba. Lª-nin viÕt th− cho ñy viªn ban qu¶n trÞ cña Liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng


V. A. Ti-kh«-mi-rèp nãi vÒ t×nh h×nh hîp t¸c x· vµ vai trß cña nã trong ®iÒu kiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi.

Lª-nin viÕt th− cho A. §. Txi-u-ru-pa nãi vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i th¶o chi tiÕt bé d©n luËt.

Lª-nin viÕt th− cho ñy viªn ban l·nh ®¹o cña ñy ban ®Æc biÖt toµn Nga I-a. Kh. Pª-tÐc-x¬ nãi vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng c−êng ®Êu tranh chèng tÖ n¹n hèi lé.

2 th¸ng Ba. Lª-nin viÕt th− "Göi çc ®ång chÝ c«ng t¸c trong Côc khai th¸c than bïn b»ng thñy lùc" nãi vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i chøng minh ®−îc r»ng viÖc khai th¸c than bïn theo ph−¬ng ph¸p míi lµ cã lîi vÒ thùc tiÔn vµ vÒ kinh tÕ.

Phiªn häp cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ®· chuÈn y ®Ò nghÞ cña Lª-nin vÒ bé d©n luËt.

3 th¸ng Ba. Lª-nin viÕt th− cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga kÌm theo nh÷ng nhËn xÐt vÒ luËn c−¬ng cña Bé d©n ñy tµi chÝnh bao gåm nh÷ng luËn ®iÓm c¬ b¶n cña c−¬ng lÜnh tµi chÝnh.

Trong th− göi V. M. M«-l«-tèp ®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, Lª-nin ®Ò nghÞ cÊp tèc ®−a ra Bé chÝnh trÞ th¶o luËn vÊn ®Ò cÊp tµi chÝnh cho c«ng nghiÖp.

Lª-nin viÕt th− cho L. B. Cra-xin hoÆc A. M. Lª-gia-va nãi vÒ ®éc quyÒn ngo¹i th−¬ng.

Lª-nin viÕt th− cho L. B. Ca-mª-nÐp ®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga nãi vÒ viÖc ph¶i cñng cè ®éc quyÒn ngo¹i th−¬ng.


881

4 th¸ng Ba. Lª-nin viÕt th− cho t− lÖnh ®iÖn Crem-li P. A. Pª-tÐc-x«n khiÓn tr¸ch «ng ta v× ®· thi hµnh kh«ng ®Çy ®ñ chØ thÞ cña chñ tÞch Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng lµ ph¶i nãi râ vµ chÝnh x¸c cho nh÷ng ng−êi canh phßng biÕt râ nhiÖm vô cña hä.

5 th¸ng Ba. Lª-nin viÕt th− cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga phª ph¸n nh÷ng ®Ò nghÞ cña G. I-a. X«-c«n-ni-cèp vÒ ngo¹i th−¬ng.

882

883

môc lôc

Lêi nhµ xuÊt b¶n

Lêi tùa .............................................................................................. VII

1 9 2 1

* §¹i héi III quèc tÕ céng s¶n 22 th¸ng S¸u - 12 th¸ng B¶y 1921 ........................................................................................... 1 - 75

I. ®Ò c−¬ng b¸o c¸o vÒ s¸ch l−îc cña §¶ng céng s¶n nga ..................................................................... 3

1. T×nh h×nh quèc tÕ cña n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga ......................................................... 3

2. Quan hÖ so s¸nh lùc l−îng giai cÊp trªn ph¹m vi quèc tÕ 4

3. Quan hÖ so s¸nh lùc l−îng giai cÊp ë Nga ........................ 5

4. Giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n Nga ....................................... 6

5. Liªn minh qu©n sù cña giai cÊp v« s¶n víi n«ng d©n ë Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga .......... 7

6. ViÖc chuyÓn sang nh÷ng quan hÖ kinh tÕ ®óng ®¾n gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n ............................................... 8

7. ý nghÜa vµ ®iÒu kiÖn cña viÖc ChÝnh quyÒn x«-viÕt dung n¹p chñ nghÜa t− b¶n vµ chÕ ®é t« nh−îng ...................... 9

8. Nh÷ng thµnh tÝch trong chÝnh s¸ch l−¬ng thùc cña chóng t«i ............................................................................... 10

* DÊu hoa thÞ lµ chØ nh÷ng ®Çu ®Ò do ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c -

Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«, ®Æt ra.

Môc lôc 884

9. C¬ së vËt chÊt cña chñ nghÜa x· héi vµ kÕ ho¹ch ®iÖn khÝ hãa n−íc Nga ..............................................................

11

10. Vai trß cña ph¸i "d©n chñ thuÇn tóy" cña Quèc tÕ II vµ Quèc tÕ II1/2, cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ bän men-sª-vÝch, nh÷ng §ång minh cña t− b¶n ...........

12

* 2. Th− göi O. V. Cu-u-xi-nen vµ nh÷ng nhËn xÐt b¶n dù th¶o "LuËn c−¬ng vÒ viÖc x©y dùng vÒ mÆt tæ chøc çc §¶ng céng s¶n, vÒ nh÷ng ph−¬ng ph¸p vµ néi dung c«ng t¸c cña çc §¶ng céng s¶n. Ngµy 10 th¸ng S¸u 1921

15

* 3. diÔn v¨n vÒ vÊn ®Ò ý ngµy 28 th¸ng S¸u........... 19

* 4. diÔn v¨n b¶o vÖ s¸ch l−îc cña Quèc tÕ céng s¶n ngµy 1 th¸ng b¶y ....................................

27

* 5. b¸o ço vÒ s¸ch l−îc cña §¶ng céng s¶n Nga ngµy 5 th¸ng b¶y ................................................

41

* 6. Nh÷ng ®Ò nghÞ vÒ b¶n dù th¶o "luËn c−¬ng vÒ vÊn ®Ò s¸ch l−îc". .................................................

66

* 7. Th− göi o. v. cu-u-xi-nen vµ v. c¬-nen. Ngµy 9 th¸ng B¶y .................................................................................

67

* 8. Çc bµi nãi t¹i héi nghÞ çc ®oµn ®¹i biÓu §øc, ba-lan, tiÖp-kh¾c, hung-ga-ri vµ ý ngµy 11 th¸ng b¶y ........................................................

69

1 ................................................................................................ 69

2 ................................................................................................ 73

3 ................................................................................................ 74

* nh÷ng ®iÓm bæ sung dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ viÖc tr¶ c«ng tËp thÓ cho lao ®éng cña viªn chøc trong çc c¬ quan x«-viÕt ............................................................

76

Nh÷ng ®iÒu suy nghÜ vÒ "kÕ ho¹ch" kinh tÕ nhµ n−íc .............................................................................................. 78 - 80

* KiÕn nghÞ göi Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc

Môc lôc

885

khen th−ëng çc xÝ nghiÖp ........................................ 81 * ý kiÕn vÒ nh÷ng biÖn ph¸p chèng ®ãi vµ vÒ viÖc t¨ng c−êng c«ng t¸c kinh tÕ ........................ 82 - 84 * th− chµo mõng §¹i héi ®¹i biÓu liªn hiÖp trung −¬ng çc hîp t¸c x· tiªu dïng ................ 85 - 86 * th− chµo mõng §¹i héi i quèc tÕ çc c«ng ®oµn çch m¹ng vµ s¶n xuÊt .................................. 87 - 88 * Th− göi l. b. Ca-mª-nÐp ®Ò ra nh÷ng ®iÓm bæ sung vµo b¶n dù th¶o ®Ò c−¬ng vÒ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Ngµy 21 th¸ng B¶y ..................................................................................... 89 - 90 * ®Ò nghÞ göi Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ................................................... 91 lêi kªu gäi giai cÊp v« s¶n quèc tÕ ....................... 92 - 93 lêi kªu gäi n«ng d©n u-cra-i-na .............................. 94 * th− göi g. mi-a-xni-cèp. Ngµy 5 th¸ng T¸m ............... 95 - 101 * nh÷ng ®Ò nghÞ vÒ nh÷ng kÕt luËn cña Ph. E. §giÐc-gin-xki vÒ t×nh h×nh ngµnh vËn t¶i .... 102 göi ®ång chÝ t«-m¸t ben. Ngµy 13 th¸ng T¸m .......... 103 - 105 th− göi nh÷ng ng−êi céng s¶n §øc. Ngµy 14 th¸ng T¸m ................................................................................... 106 - 120 Thêi ®¹i míi, sai lÇm cò d−íi mét h×nh thøc míi .............................................................................................. 121 - 134 * ®Ò nghÞ lªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc ®−a UN-ghÐc-n¬ ra tßa ................................................. 135 * Göi tiÓu Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy .................. 136 - 137

* Th− göi Ban biªn tËp b¸o "®êi sèng kinh tÕ". Ngµy 1 th¸ng ChÝn. .................................................................... 138 - 141

* QuyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc tæ chøc thèng kª çc kho¶n quyªn gãp cña c«ng nh©n ë ch©u ©u ngµy 2 th¸ng chÝn ........................................................................ 142

Môc lôc 886

* th− göi v. m. M«-l«-tèp vµ dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ c«ng hµm göi nu-l¨ng-x¬. Ngµy 4 th¸ng ChÝn .................................................... 143 - 144* nh÷ng ®iÓm bæ sung dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ nh÷ng chØ thÞ göi Bé d©n ñy l−¬ng thùc ........................................................................ 145 * dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc chi dïng quü vµng .............................................. 146 - 147* dù th¶o quyÕt ®Þnh cña bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc b¸n tù do nh÷ng s¸ch hiÖn ®−îc l−u tr÷ t¹i çc kho s¸ch M¸t-xc¬-va ............................... 148 * dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga 149 * th− göi v. m. M«-l«-tèp kÌm theo ®Ò nghÞ tr×nh lªn ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Ngµy 15 th¸ng ChÝn ............................................ 150 vÒ vÊn ®Ò thanh ®¶ng ....................................................... 151 - 154* th− göi v. v. quy-b−-sÐp vµ dù th¶o lêi cam kÕt cña nh÷ng c«ng nh©n tõ ch©u Mü sang nga. Ngµy 22 th¸ng ChÝn ....................................................................... 155 - 156vÒ nh÷ng nhiÖm vô cña ban thanh tra c«ng n«ng, vÒ viÖc nhËn thøc vµ chÊp hµnh nh÷ng nhiÖm vô ®ã .............................................................................. 157 - 164dù th¶o quyÕt ®Þnh cña bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ vÊn ®Ò n−íc Céng hßa viÔn ®«ng .............................. 165 * vÒ dù th¶o quyÕt ®Þnh cña héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ................................................................................................. 166 göi §oµn chñ tÞch §¹i héi VIII toµn nga cña ngµnh kü thuËt ®iÖn ......................................................... 167 - 168

Môc lôc

887

* dù th¶o chØ thÞ cña bé chÝnh trÞ ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng céng s¶n (b) nga vÒ viÖc khoanh vïng ®Êt trång cñ c¶i ®−êng ë u-cra-i-na......................................................................................... 169 - 170 * dù th¶o quyÕt ®Þnh cña bé chÝnh trÞ ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng céng s¶n (b) nga vÒ b¶o hiÓm x· héi ................................................................ 171 * th− göi a. x. ki-xª-lÐp kÌm theo dù th¶o quyÕt ®Þnh cña héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy. Ngµy 10 th¸ng M−êi ...................................................................................... 172 – 173 * th− göi çc ñy viªn bé chÝnh trÞ ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng céng s¶n (b) nga. Ngµy 11 th¸ng m−êi .................................................................................. 174 * th− göi v. m. m«-l«-tèp kÌm theo dù th¶o quyÕt ®Þnh cña bé chÝnh trÞ ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng céng s¶n (b) nga vÒ vÊn ®Ò tháa thuËn víi nhãm rót-ghÐc-x¬. Ngµy 12 th¸ng M−êi ................................................................................................. 175 - 176 * th− göi çc ñy viªn bé chÝnh trÞ kÌm theo dù th¶o çc quyÕt ®Þnh cña ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng céng s¶n (b) nga vµ héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng bµn vÒ nh÷ng ®Ò nghÞ cña x. rót-ghÐc-x¬. Gi÷a ngµy 12 vµ 15 th¸ng M−êi ................................................................................................. 177 - 178 §Ó kû niÖm lÇn thø t− cuéc çch m¹ng th¸ng m−êi .............................................................................................. 179 - 191 * dù th¶o quyÕt ®Þnh cña bé chÝnh trÞ ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng céng s¶n (b) nga vÒ viÖc ph¸i a. g. sli-¸p-ni-cèp sang c«ng t¸c l−¬ng thùc ................................................................................ 192 * Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña bé chÝnh trÞ ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng céng s¶n (b) nga . 193 chÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ nh÷ng nhiÖm vô cña çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ. B¸o ço t¹i §¹i héi II toµn Nga çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ ngµy 17 th¸ng M−êi ......... 194 - 219

Môc lôc 888

Mét b−íc ngoÆt ®ét ngét cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt vµ cña §¶ng céng s¶n Nga ................................................................. 194 Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vÒ vai trß cña n«ng d©n håi n¨m 1918 .................................................... 196 Sai lÇm cña chóng ta ................................................................ 196 Rót lui cã tÝnh chÊt chiÕn l−îc ............................................... 197 ý nghÜa cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ...................................... 199 Ai sÏ th¾ng: nhµ t− b¶n hay ChÝnh quyÒn x«-viÕt ............... 200 Cuéc ®Êu tranh sÏ cßn ¸c liÖt h¬n n÷a .................................. 202 §· ph¶i lµ trËn cuèi cïng ch−a? ............................................ 205 Chóng ta chí tr«ng mong chuyÓn ngay lªn chñ nghÜa céng s¶n ®−îc .......................................................................... 206 Nguyªn t¾c quan t©m thiÕt th©n cña ç nh©n vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm ............................................................................... 207 Chóng ta cã biÕt çch lµm viÖc cho chÝnh chóng ta ®−îc kh«ng? ....................................................................................... 209 Nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®· lçi thêi ............................................ 211 §iÒu kú diÖu lín nhÊt ............................................................. 213 NhiÖm vô cña nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ ................................................................................................ 215 Ba kÎ thï chÝnh ........................................................................ 217

KÎ thï thø nhÊt ― tÝnh kiªu ng¹o céng s¶n chñ nghÜa . 217 KÎ thï thø hai ― n¹n mï ch÷ .......................................... 218 KÎ thï thø ba ― n¹n hèi lé ............................................... 218

Sù kh¸c nhau gi÷a nhiÖm vô qu©n sù vµ nhiÖm vô v¨n hãa ............................................................................................. 219

* Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc thµnh lËp mét tiÓu ban thèng nhÊt vÒ çc t« nh−îng ....................................................................... 220 * th− göi v. m. mi-khai-lèp kÌm theo dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ hiÖp nghÞ ký kÕt víi nhãm Rót-ghÐc-x¬. Ngµy 19 th¸ng M−êi .......................... 221 - 222

Môc lôc

889

* nh÷ng ®Ò nghÞ vÒ v¨n b¶n dù th¶o hiÖp nghÞ ký kÕt víi c¬ quan qu¶n lý viÖn trî Mü vÒ viÖc tæ chøc nh÷ng chuyÕn göi l−¬ng thùc sang nga ................................................................................................ 223 th− göi nh÷ng ng−êi céng s¶n Ba-lan. Ngµy 19 th¸ng M−êi ...................................................................................... 224 - 226 * dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng céng s¶n (b) Nga ............... 227 * dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ çc m¸y cµy "PHau-l¬" ............. 228 * quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ vÊn ®Ò b¸o ço vµ biÓu ®å tr×nh lªn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ngµy 21 th¸ng m−êi 1921 ...................................................................... 229 * th− göi g. v. Tsi-tsª-rin vµ nh÷ng nhËn xÐt trªn b¶n dù th¶o tuyªn bè cña chÝnh phñ x«-viÕt vÒ viÖc thõa nhËn çc mãn nî. Ngµy 24 th¸ng M−êi ................................................................................................. 230 - 234 * Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc qu¶n lý ngµnh c«ng nghiÖp b«ng v¶i sîi .................................................................................................... 235 * Th− göi v. m. mi-khai-lèp kÌm theo dù th¶o bøc ®iÖn göi l. b. Cra-xin. Ngµy 28 th¸ng M−êi ....................... 236 - 237 * Héi nghÞ VII §¶ng Bé tØnh M¸t-xc¬-va. Ngµy 29 - 31 th¸ng M−êi 1921 ........................................................................ 239 - 273

1. b¸o ço vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ngµy 29 th¸ng M−êi ......................................................................... 241 2. diÔn v¨n kÕt thóc ngµy 29 th¸ng M−êi 265

vÒ t¸c dông cña vµng hiÖn nay vµ sau khi chñ nghÜa x· héi hoµn toµn th¾ng lîi ........................... 274 - 284 * dù th¶o çc quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy vÒ kÕ ho¹ch tµi chÝnh vµ kÕ ho¹ch ph¸t hµnh giÊy b¹c n¨m 1922 ......................... 285 - 286

Môc lôc 890

1 .................................................................................................. 285 2 .................................................................................................. 286

* nãi chuyÖn víi ®oµn ®¹i biÓu n−íc Céng hßa nh©n d©n m«ng-cæ ngµy 5 th¸ng M−êi mét 1921 ....................................................................................... 287 - 289 * diÔn v¨n t¹i §¹i héi c«ng nh©n nhµ m¸y dÖt Pr«-kh«-rèp-xcai-a nh©n dÞp kû niÖm lÇn thø t− cuéc çch m¹ng th¸ng M−êi, ngµy 6 th¸ng M−êi mét 1921. T−êng thuËt ng¾n trªn b¸o 290 - 291 * diÔn v¨n t¹i héi nghÞ nam n÷ c«ng nh©n, chiÕn sÜ hång qu©n vµ thanh niªn quËn kha-mèp-ni-ki, nh©n dÞp kû niÖm lÇn thø t− cuéc çch m¹ng th¸ng M−êi ngµy 7 th¸ng M−êi mét 1921 .................................................................................................. 292 - 294 * diÔn v¨n t¹i §¹i héi c«ng nh©n nhµ m¸y "®iÖn lùc" sè 3 (tr−íc kia lµ nhµ m¸y "®i-na-m«") nh©n dÞp kû niÖm lÇn thø t− cuéc çch m¹ng th¸ng M−êi ngµy 7 th¸ng M−êi mét 1921. T−êng thuËt ng¾n trªn b¸o ........................................................................ 295 * dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga 296 * th− göi v. m. mi-khai-lèp kÌm theo dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Ngµy 9 th¸ng M−êi mét ......................................................................................... 297 * th− göi v. m. mi-khai-lèp kÌm theo dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) nga vÒ c«ng t¸c l−¬ng thùc t¹i U-cra-i-na. Ngµy 9 th¸ng M−êi mét ........................................................................................ 298 * NghÞ quyÕt trªn bøc th− cña g. v. Tsi-tsª-rin .... 299 * vÒ quan hÖ qua l¹i gi÷a çc c¬ quan §¶ng vµ çc c¬ quan thÈm tra cña tßa ¸n. Th− göi V. M. M«-l«-tèp ......................................................................................... 300 - 301 1. Ngµy 14 th¸ng M−êi mét .................................................. 300

Môc lôc

891

2. Ngµy 19 th¸ng M−êi mét .................................................... 300

* Bµn vÒ dù th¶o s¾c lÖnh "vÒ nh÷ng sù trõng ph¹t téi tè gi¸c l¸o" ........................................................... 302

* NhËn xÐt dù th¶o s¾c lÖnh "vÒ vÊn ®Ò ¸p dông viÖc tr¶ tiÒn mua b¸o" .......................................... 303

* Lêi tùa cuèn "Bµn vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi (hai bµi b¸o cò vµ mét lêi b¹t cßn cò h¬n n÷a)". ............................................................................................. 304 - 307

mét cuèn s¸ch ®Çy tµi n¨ng ........................................ 308 – 310

* Göi ban kinh tÕ Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy ..... 311 – 312

Th− göi v. m. m«-l«-tèp kÌm theo nh÷ng ®Ò nghÞ lªn bé chÝnh trÞ ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng céng s¶n (b) Nga. Ngµy 26 th¸ng M−êi mét ............................................................................. 313 - 314

* Th− göi A. §. Txi-u-ru-pa kÌm theo dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn nga vµ th− göi çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Ngµy 28 th¸ng M−êi mét ...................... 315 - 317

* Th− göi I. V. Xta-lin kÌm theo dù th¶o nghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ vÊn ®Ò thµnh lËp liªn bang çc n−íc Céng hßa Da-çp-ca-d¬. Ngµy 28 th¸ng M−êi mét ...................................................... 318 - 319

* DiÔn v¨n t¹i §¹i héi i n«ng nghiÖp tØnh M¸t-xc¬-va ngµy 29 th¸ng M−êi mét 1921 ......................... 320 - 323

* §IÓm söa ®æi çc ®Ò nghÞ vÒ viÖc thµnh lËp ban chuyªn tr¸ch vÊn ®Ò quy ®Þnh çc quü tiÒn l−¬ng ................................................................................. 324

* S¬ th¶o dù ¸n quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ ñy ban ®Æc biÖt toµn nga ................................ 325

* Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ s¸ch l−îc mÆt trËn thèng nhÊt 326

Môc lôc 892

nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt vÒ lÞch sö §¶ng céng s¶n nga. Th− göi N. I. Bu-kha-rin. Ngµy 1 th¸ng Ch¹p ....... 327 - 329 * th− göi çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Ngµy 2 th¸ng Ch¹p ...................................................................................... 330 - 331 * dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vÒ ban sö dông çc nguån vËt t− ..................................................................................................... 332 * th− vÒ viÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸p "liªn hÖ sèng". Ngµy 3 th¸ng Ch¹p ......................................................... 333 - 334 * Th− göi Bé d©n ñy ngo¹i th−¬ng, Bé d©n ñy tµi chÝnh, Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, Bé d©n ñy gi¸o dôc. Ngµy 5 th¸ng Ch¹p 335 - 336 * Bµn vÒ dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ................................................................................................. 337 * nhËn xÐt luËn c−¬ng vÒ mÆt trËn thèng nhÊt .............................................................................................. 338 * bµn vÒ luËn c−¬ng ruéng ®Êt cña §¶ng céng s¶n Ph¸p ...................................................................................... 339 - 347 * Th− göi Héi ®ång tuyªn truyÒn vµ hµnh ®éng cña çc d©n téc ph−¬ng ®«ng. Sím nhÊt lµ ngµy 17 th¸ng Ch¹p ...................................................................................... 348 * Th− göi P. A. Da-lu-tx¬-ki, a. a. x«n-tx¬ vµ tÊt c¶ çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ vÒ vÊn ®Ò thanh §¶ng vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kÕt n¹p vµo §¶ng. Ngµy 19 th¸ng Ch¹p ...................................................................... 349 - 350 * nh÷ng nhËn xÐt vÒ dù th¶o nghÞ quyÕt cña héi nghÞ XI §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc thanh §¶ng ............................................................................. 351 - 352 * Th− göi Bé chÝnh trÞ vÒ nghÞ quyÕt cña §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn nga vÒ t×nh h×nh quèc tÕ. Ngµy 22 th¸ng Ch¹p ...................................................................... 353 - 354 * §¹i héi ix çc X«-viÕt toµn nga. Ngµy 23 - 28 th¸ng Ch¹p 1921 ........................................................................................ 355 - 414

Môc lôc

893

1. VÒ chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña n−íc Céng hßa. B¸o ço cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga vµ cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy t¹i §¹i héi IX çc X«-viÕt toµn Nga ngµy 23 th¸ng Ch¹p .......... 357

2. lêi ph¸t biÓu t¹i héi nghÞ cña çc ®¹i biÓu ngoµi §¶ng dù §¹i héi ngµy 26 th¸ng ch¹p ... 406 1. .................................................................................................. 406 2. .................................................................................................. 407 3. .................................................................................................. 410

3. chØ thÞ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c«ng t¸c kinh tÕ ®· ®−îc §¹i héi ix çc X«-viÕt toµn nga th«ng qua ngµy 28 th¸ng ch¹p .............................................. 411 - 414

* vÒ chÝnh s¸ch cña c«ng §¶ng Anh ........................ 415 - 416 * Dù th¶o luËn c−¬ng vÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng ®oµn trong ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi .................................................................... 417 - 432

1. ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ çc c«ng ®oµn ........................ 417 2. Chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc trong nhµ n−íc v« s¶n vµ

çc c«ng ®oµn ....................................................................... 418 3. Nh÷ng xÝ nghiÖp nhµ n−íc chuyÓn sang çi gäi lµ h¹ch

to¸n kinh tÕ vµ çc c«ng ®oµn ............................................ 419 4. Sù kh¸c nhau c¨n b¶n gi÷a cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña

giai cÊp v« s¶n trong mét nhµ n−íc mµ quyÒn t− h÷u vÒ ruéng ®Êt, vÒ çc nhµ m¸y, v. v., ®−îc thõa nhËn vµ chÝnh quyÒn n»m trong tay giai cÊp t− b¶n, víi cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n trong mét nhµ n−íc mµ quyÒn t− h÷u vÒ ruéng ®Êt, vÒ phÇn lín nh÷ng xÝ nghiÖp lín, kh«ng ®−îc thõa nhËn vµ chÝnh quyÒn n»m trong tay giai cÊp v« s¶n ................................ 420

5. Kh«i phôc l¹i nguyªn t¾c tù nguyÖn gia nhËp c«ng ®oµn ...................................................................................... 421

6. C«ng ®oµn vµ viÖc qu¶n lý çc xÝ nghiÖp ......................... 422 7. Vai trß vµ sù tham gia cña c«ng ®oµn vµo çc c¬ quan

kinh tÕ vµ hµnh chÝnh cña nhµ n−íc v« s¶n ..................... 423

Môc lôc 894

8. Liªn hÖ víi quÇn chóng lµ ®iÒu kiÖn c¨n b¶n cña mäi ho¹t ®éng c«ng ®oµn ........................................................ 426

9. Nh÷ng m©u thuÉn trong chÝnh ngay t×nh h×nh cña çc c«ng ®oµn d−íi nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n ..................... 427

10. C«ng ®oµn vµ çc chuyªn gia ........................................... 428 11. C«ng ®oµn vµ nh÷ng ¶nh h−ëng tiÓu t− s¶n trong giai

cÊp c«ng nh©n .................................................................... 430

1922

* Th− göi v. m. M«-l«-tèp ®Ó chuyÓn lªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga kÌm theo çc dù th¶o çc quyÕt ®Þnh. Ngµy 4 th¸ng Giªng 1922 ................................... 433 - 434 * Dù th¶o chØ thÞ cña Bé chÝnh trÞ vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi .................................................................... 435 - 436 * ®Ò nghÞ lªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc ®Çu t− vèn cho phßng thÝ nghiÖm v« tuyÕn ®iÖn ni-gi¬-ni nèp-g«-rèt .................................................................. 437 * Göi nh÷ng ng−êi lao ®éng ®a-ghe-xtan ............ 438 * ChØ thÞ vÒ c«ng t¸c ®iÖn ¶nh ...................................... 439 - 440 * çc th− göi v. m. M«-l«-tèp ®Ó chuyÓn lªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc cho stanh-bÐc h−ëng t« nh−îng ................................................................................. 441 - 443

1. Ngµy 17 th¸ng Giªng .................................................... 441 2. Ngµy 23 th¸ng Giªng .................................................... 442

* vÒ viÖc x©y dùng l¹i c«ng t¸c cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy, Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng vµ tiÓu héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy. Nh÷ng bøc th− göi A. §. Txi-u-ru-pa ......................................... 444 - 453

1. Ngµy 24 th¸ng Giªng .................................................... 444 2. Ngµy 15 th¸ng Hai ........................................................ 447 3. Ngµy 20 th¸ng Hai ........................................................ 448 4. Ngµy 20 - 21 th¸ng Hai ................................................. 450

Môc lôc

895

5. Ngµy 21 th¸ng Hai ......................................................... 450 6. Ngµy 27 th¸ng Hai ........................................................ 451

* th− göi g. v. tsi-tsª-rin. Ngµy 26 th¸ng Giªng ............... 454

* ®Ò nghÞ lªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ chuyÕn ®i cña m. i. ca-li-nin ®Õn U-cra-i-na ............................ 455 * ®Ò nghÞ lªn bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga .......................... 456 dù th¶o chØ thÞ cho phã tr−ëng ®oµn vµ tÊt c¶ çc ®oµn viªn cña ph¸i ®oµn ®i dù Héi nghÞ giª-n¬ ............................................................................................ 457 - 460 * th− göi N. I. Bu-kha-rin vµ g. e. Di-n«-vi-Ðp. Ngµy 1 th¸ng Hai ...................................................................................... 461 - 462 vÒ vÊn ®Ò ®Êu tranh chèng chiÕn tranh ............ 463 - 464 * dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga nh©n cã Héi nghÞ giª-n¬ ................................................... 465 - 466 * VÒ viÖc c«ng bè bøc ®iÖn tr×nh bµy cuèn s¸ch cña p¸c-vu-x¬ .......................................................................... 467 - 468

1. ................................................................................................. 467 2. quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga ngµy 11 th¸ng ba 1922 ................................................... 468

*dù th¶o chØ thÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga cho ph¸i ®oµn X«-viÕt ®i dù Héi nghÞ giª-n¬ ................................................. 469 - 471 th− göi g. v. Tsi-tsª-rin vÒ nh÷ng chØ thÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga cho ph¸i ®oµn X«-viÕt t¹i Héi nghÞ giª-n¬. Ngµy 7 th¸ng Hai ........................................................................... 472 - 473 * th− göi v. m. M«-l«-tèp trong ®ã cã nh÷ng ®Ò nghÞ göi lªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Ngµy 11 th¸ng Hai ....... 474

Môc lôc 896

* th− göi g. c. oãc-®gi«-ni-kÝt-dª vÒ viÖc cñng cè hång qu©n gru-di-a. Ngµy 13 th¸ng Hai ......................... 475 - 476

* Nh÷ng ®iÓm ®¸nh dÊu trªn bøc th− cña N. L. Mª-sª-ri-a-cèp vµ dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga .................................................................... 477 - 478

* th− göi v. m. M«-l«-tèp vÒ c«ng t¸c cña çc ban thèng kª vµ kiÓm kª - ph©n phèi thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Ngµy 14 th¸ng Hai ......................................................................... 479 - 480

* th− göi g. v. Tsi-tsª-rin. Ngµy 15 th¸ng Hai .................. 481 - 482

* th− göi v. m. M«-l«-tèp ®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ çc kho¶n tÝn dông cÊp cho tê-rít lóa yÕn m¹ch sa-ti-lèp. Ngµy 17 th¸ng Hai ......................................................................................... 483

* vÒ nh÷ng nhiÖm vô cña Bé d©n ñy t− ph¸p trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Th− göi §. I. Cuèc-xki. Ngµy 20 th¸ng Hai ...................... 484 - 490

* th− göi Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ Bé d©n luËt cña Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa X«-viÕt nga. Ngµy 22 th¸ng Hai .............................................................. 491 - 492

* th− göi v. m. M«-l«-tèp trong ®ã cã kiÕn nghÞ göi Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Ngµy 23 th¸ng Hai .................... 493 - 494

th− göi çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga kÌm theo nh÷ng nhËn xÐt vÒ b¶n dù th¶o nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ toµn thÓ më réng lÇn thø nhÊt cña Ban chÊp hµnh quèc tÕ céng s¶n vÒ viÖc tham gia héi nghÞ cña ba quèc tÕ. Ngµy 23 th¸ng Hai .................................................................................................... 495 - 497

Môc lôc

897

* dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ nh÷ng nhiÖm vô cña ph¸i ®oµn X«-viÕt t¹i giª-n¬ ................................. 498 - 501

* th− göi v. m. M«-l«-tèp ®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga kÌm theo dù th¶o quyÕt ®Þnh vÒ c«ng hµm göi n−íc ý. Ngµy 24 th¸ng Hai ..... 502 - 503

* th− göi i. v. xta-lin vµ l. b. Ca-mª-nÐp kÌm theo nh÷ng ®Ò nghÞ göi lªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Ngµy 25 th¸ng Hai. ................................................................................... 504 - 505

1. ................................................................................................. 504

2. ................................................................................................. 504

* th− göi ®. i. cuèc-xki kÌm theo nh÷ng nhËn xÐt vÒ dù th¶o Bé d©n luËt. Ngµy 28 th¸ng Hai ......... 506 - 507

* NhËn xÐt ghi trªn dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn nga vÒ Bé d©n ñy thanh tra c«ng n«ng vµ th− göi i. v. xta-lin. Gi÷a ngµy 28 th¸ng Hai vµ 16 th¸ng Ba .. 508 - 509

bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn. VÒ viÖc trÌo lªn çc ngän nói cao, vÒ nh÷ng tai h¹i cña sù n¶n chÝ, vÒ lîi Ých cña th−¬ng nghiÖp, vÒ th¸i ®é ®èi víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, v. v. ................................................................................................... 510 - 521

I. §Ó lµm vÝ dô ........................................................................ 510

II. Kh«ng cã Èn ý ..................................................................... 512

III. VÒ viÖc s¨n ço, vÒ Lª-vy vµ Xª-ra-ti ............................... 515

* NhËn xÐt bµi "Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn" .............. 521

* th− göi a. ®. Txi-u-ru-pa kÌm theo ®Ò nghÞ göi Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vµ §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn nga ............... 522

* th− göi Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung

Môc lôc 898

−¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga kÌm theo nh÷ng nhËn xÐt vÒ b¶n luËn c−¬ng cña Bé d©n ñy tµi chÝnh. Ngµy 3 th¸ng Ba ............................................................. 523 - 524* Th− göi L. B. Ca-mª-nÐp. Ngµy 3 th¸ng Ba ....................... 525 - 530* th− göi v. m. M«-l«-tèp ®Ó chuyÓn cho çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Ngµy 3 th¸ng Ba ........................ 531 * th− göi çc ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga. Ngµy 5 th¸ng Ba ........................................................................................... 532

c ¸ c t µ i l i Ö u c h u È n b Þ

* tµi liÖu cho §¹i héi iii quèc tÕ céng s¶n. 535 - 561* 1. Nh÷ng nhËn xÐt ban ®Çu ®èi víi luËn

c−¬ng vÒ s¸ch l−îc cña quèc tÕ céng s¶n ..................................................................................... 535

* 2. nh÷ng lêi ghi chó vµ ®Ò c−¬ng çc b¶n tham luËn t¹i §¹i héi iii Quèc tÕ céng s¶n ..................................................................................... 536 1. .......................................................................................... 536 2 ........................................................................................... 536 3 ........................................................................................... 538 4 ........................................................................................... 538 5 ........................................................................................... 542 6 ........................................................................................... 542 7 ............................................................................................ 546 8 ............................................................................................ 548 9 ............................................................................................ 550

* 3. ®Ò c−¬ng diÔn v¨n vÒ vÊn ®Ò ý ....................... 554 * 4. nh÷ng nhËn xÐt bµi b¸o vÒ §¹i héi iii quèc

tÕ céng s¶n .................................................................. 555 * 5. ®Ò c−¬ng çc bµi nãi t¹i Héi nghÞ çc

®oµn ®¹i biÓu ®øc, ba-lan, tiÖp-kh¾c, hung-ga-ri vµ ý t¹i §¹i héi iii Quèc tÕ céng s¶n ....................................................................... 557 1. .......................................................................................... 557 2. .......................................................................................... 559

Môc lôc

899

* 6. nh÷ng lêi ghi chó trong khi häp héi nghÞ çc ®oµn ®¹i biÓu §øc, ba-lan, tiÖp-kh¾c, hung-ga-ri vµ ý t¹i §¹i héi iii quèc tÕ céng s¶n ........................................................................ 561

* ®Ò c−¬ng cuèn s¸ch vÒ "sù tho¸i hãa vÒ mÆt giai cÊp" ....................................................................................... 562

* nh÷ng tÝnh to¸n s¬ bé vÒ l−¬ng thùc (1921) ..... 563 - 564

* nh÷ng ®iÓm ghi chó vÒ khu gang thÐp miÒn nam ................................................................................................ 565 - 566

* ®Ò c−¬ng bµi "§Ó kû niÖm lÇn thø t− cuéc çch m¹ng th¸ng m−êi". ............................................................... 567 - 568

* ®Ò c−¬ng b¸o ço t¹i §¹i héi ii toµn nga çc ban gi¸o dôc chÝnh trÞ ...................................................... 569 - 571

* nh÷ng ®iÓm ghi chó trong khi nãi chuyÖn víi a. m. Goãc-ki .............................................................................. 572

tËp biÓu ®å göi lªn Héi ®ång lao ®éng vµ quèc phßng ........................................................................................... 573 - 575

* ®Ò c−¬ng b¸o ço vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi t¹i Héi nghÞ iii §¶ng Bé tØnh M¸t-xc¬-va ................ 576 - 579

®Ò c−¬ng bµi "lµm ¨n theo kiÓu bu«n b¸n"............ 580 - 581

* hai b¶n tãm t¾t s¬ th¶o bµi b¸o hoÆc diÔn v¨n ................................................................................................. 582 - 583

1. .......................................................................................... 582

2. .......................................................................................... 582

* nh÷ng nhËn xÐt vÒ ®Ò c−¬ng cña Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao "vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ" .................................................................................................... 584 - 590

* nh÷ng nhËn xÐt vÒ b¶n b¸o ço cña chñ tÞch ñy ban sö dông vËt t− ........................................................ 591

* nh÷ng ®iÓm söa ®æi vµo dù th¶o nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ xi §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ viÖc cñng cè §¶ng .......................................................................... 592

Môc lôc 900

* ®Ò c−¬ng b¸o ço vÒ chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i t¹i §¹i héi Ix çc X«-viÕt toµn nga ............ 593 - 603* dµn bµi luËn c−¬ng "vÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng ®oµn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi" .................................................... 604 - 611

1. .......................................................................................... 604 2. ..........................................................................................

610 * çc ®Ò c−¬ng "bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn" ............................................................................................. 612 - 617

1. .......................................................................................... 612 2. ..........................................................................................

613 * nh÷ng ®iÓm söa ®æi vµ nh÷ng nhËn xÐt dù th¶o quy chÕ vÒ tiÓu Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy .................................................................................................... 618

Phô lôc

* tê khai cho ®ît ®¨ng ký toµn nga çc ®¶ng viªn ®¶ng céng s¶n (b) Nga ............................................ 621 - 628

Danh môc çc v¨n kiÖn mµ V. I. Lª-nin ®· tham gia hiÖu ®Ýnh 631 - 638

Chó thÝch ......................................................................................... 639 - 727

B¶n chØ dÉn çc s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc mµ V. I. Lª-nin ®· trÝch dÉn vµ nãi ®Õn ................................................................................ 728 - 751

B¶n chØ dÉn tªn ng−êi .................................................................... 752 - 809

Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V. I. Lª-nin ........................................ 810 - 881

Môc lôc

901

Phô b¶n

¶nh V. I. Lª-nin. - 1920 ................................................................ XXVI-I

Trang ®Çu b¶n th¶o cña V. I. Lª-nin "§Ó kû niÖm lÇn thø t− cuéc Çch m¹ng th¸ng M−êi". - 14 th¸ng M−êi 1921............... 178-179

B¶n tù khai cña ®¹i biÓu Héi nghÞ XI toµn Nga §¶ng Céng s¶n (b) Nga do V. I. Lª-nin ®iÒn. - Th¸ng Ch¹p 1921..................... 350-351

Trang 5 b¶n th¶o cña V. I. Lª-nin "Nh÷ng lêi ghi chó vµ ®Ò c−¬ng çc b¶n tham luËn t¹i §¹i héi III Quèc tÕ céng s¶n". -Ngµy 22 th¸ng S¸u - 12 th¸ng B¶y 1921 ....................................... 543

Môc lôc 902

ChÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n:

trÞnh thóc huúnh ChÞu tr¸ch nhiÖm néi dung

Mai phi nga Biªn tËp néi dung: Mai Thu hiÒn Bïi Quúnh nh− §inh ¸i minh Biªn tËp kü, mü thuËt: §−êng hång mai Tr×nh bµy b×a: phïng minh trang

ChÕ b¶n vi tÝnh: t¹ hång h¹nh

Söa b¶n in: Ban s¸ch kinh ®iÓn

§äc s¸ch mÉu: Ban s¸ch kinh ®iÓn M· sè:

In 1.000 cuèn, khæ 14,5 x 20,5 cm, t¹i C«ng ty In vµ V¨n ho¸ phÈm. GiÊy phÐp xuÊt b¶n sè: 26-429/CXB-QLXB, cÊp ngµy 30-3-2005. In xong vµ nép l−u chiÓu th¸ng 3 n¨m 2006.

3K2

CTQG - 2006

lenin 44 bia - tulieuvankien.dangcongsan.vn

Documents