lenin 31 bia -...

V « s ¶ n t Ê t c ¶ c ¸ c n − í c, ® o µ n k Õ t l ¹ i!

V.I. Lª-nin

Toµn tËp

31

V.I. Lª-nin

Toµn tËp

TËp 31

Th¸ng Ba - th¸ng T− 1917

Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi - 2005

Nh÷ng t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin trong tËp nµy in theo b¶n dÞch

cña Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi

C Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, 1981

10102⎯119 Л 014(01)⎯81 478⎯81

Lêi nhµ xuÊt b¶n

Kh¼ng ®Þnh chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t− t−ëng Hå ChÝ Minh lµ nÒn t¶ng t− t−ëng vµ kim chØ nam hµnh ®éng lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c ®èi víi çch m¹ng ViÖt Nam; lµ b−íc ph¸t triÓn vÒ nhËn thøc vµ t− duy lý luËn cña §¶ng ta trong c«ng cuéc ®æi míi, quyÕt t©m x©y dùng ®Êt n−íc theo con ®−êng x· héi chñ nghÜa.

Nh÷ng thµnh tùu mäi mÆt do c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc mang l¹i trong nh÷ng n¨m qua thËt ®¸ng tr©n träng vµ khÝch lÖ, ®ång thêi ®ßi hái toµn §¶ng, toµn d©n ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu, ph¸t triÓn lý luËn çch m¹ng khoa häc cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn ®ang ®Æt ra trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc trong giai ®o¹n hiÖn nay.

Víi tinh thÇn ®ã, viÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu cã hÖ thèng vµ vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng t− t−ëng, nh÷ng tinh hoa cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin lµ v« cïng quan träng vµ cÊp thiÕt ®èi víi chóng ta hiÖn nay.

§¸p øng nhu cÇu häc tËp, nghiªn cøu lý luËn cña ®«ng ®¶o b¹n ®äc, ®Æc biÖt lµ cña çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, çc nhµ khoa häc, çc nhµ nghiªn cøu, gi¶ng viªn vµ sinh viªn çc tr−êng ®¹i häc, nh©n dÞp kû niÖm 135 n¨m ngµy sinh cña Vla®imia IlÝch Lªnin (22-4-1870 ― 22-4-2005), Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia xuÊt b¶n Bé s¸ch quý V. I. Lªnin - Toµn tËp gåm 55 tËp vµ hai tËp tra cøu.

Bé s¸ch V. I. Lªnin - Toµn tËp ra m¾t b¹n ®äc lÇn nµy ®−îc xuÊt b¶n theo ®óng nguyªn b¶n cña Bé V. I. Lªnin - Toµn tËp, tiÕng

ViÖt, do Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ Néi, hîp t¸c víi Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸txc¬va, xuÊt b¶n vµo nh÷ng n¨m 70-80 thÕ kû XX.

* *

* TËp 31 cña Bé s¸ch V. I. Lªnin - Toµn tËp bao gåm nh÷ng t¸c

phÈm do V. I. Lªnin viÕt tõ th¸ng Ba ®Õn cuèi th¸ng T− 1917. Trong tËp nµy cã nhiÒu t¸c phÈm ®−îc coi nh− nh÷ng v¨n kiÖn mang tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh cña §¶ng B«n-sª-vÝch cña chñ nghÜa M¸c s¸ng t¹o. Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ lý luËn çch m¹ng, vÒ nhµ n−íc, vÒ chiÕn tranh vµ hoµ b×nh, vÒ vai trß cña §¶ng B«n-sª-vÝch, s¸ch l−îc cña §¶ng, ®Æc biÖt lµ luËn ®iÓm vÒ sù chuyÓn biÕn cña çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n thµnh çch m¹ng x· héi chñ nghÜa vµ kh¶ n¨ng th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi tho¹t tiªn ë mét n−íc ®· ®−îc Lªnin tr×nh bµy, luËn gi¶i trong tËp nµy.

Néi dung nh÷ng t¸c phÈm chÝnh trong tËp nµy ®−îc ph©n tÝch kh¸ toµn diÖn trong phÇn Lêi tùa in ë ®Çu s¸ch, do ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lªnin (Liªn X«) viÕt cho lÇn xuÊt b¶n b»ng tiÕng ViÖt.

PhÇn Phô lôc vµ çc B¶n chØ dÉn (víi nh÷ng sè trang t−¬ng øng cña phÇn néi dung trong tËp) ë cuèi s¸ch ®−îc tr×nh bµy hÕt søc khoa häc vµ chuÈn x¸c; ®©y lµ phÇn tra cøu rÊt bæ Ých, gãp phÇn lµm s¸ng tá nhiÒu vÊn ®Ò trong néi dung t¸c phÈm, gióp b¹n ®äc hiÓu s©u s¾c h¬n t− t−ëng cña V. I. Lªnin.

Chó thÝch cuèi trang b»ng dÊu (*) lµ cña V. I. Lªnin; chó thÝch b»ng ch÷ sè arËp (1)) lµ cña ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lªnin trùc thuéc Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn X« (tr−íc ®©y).

Ch¾c ch¾n Bé s¸ch sÏ lµ tµi liÖu nghiªn cøu vµ tham kh¶o quý b¸u cÇn thiÕt cho b¹n ®äc.

Th¸ng 10 - 2005 Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia

VII

Lêi tùa

TËp 31 trong V. I. Lª-nin Toµn tËp gåm nh÷ng t¸c phÈm viÕt

tõ ®Çu th¸ng Ba ®Õn cuèi th¸ng T− 1917. Trong thêi kú nµy, ®¶ng b«n-sª-vÝch, d−íi sù l·nh ®¹o cña V. I. Lª-nin, ®· më réng cuéc ®Êu tranh nh»m chuyÓn cuéc çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n thµnh cuéc çch m¹ng x· héi chñ nghÜa.

Th¸ng Hai 1917, c«ng nh©n vµ n«ng d©n ®· lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ Nga hoµng; ®· xuÊt hiÖn nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho cuéc ®Êu tranh th¾ng lîi cña giai cÊp c«ng nh©n nh»m lËt ®æ sù thèng trÞ cña t− b¶n. Trong nh÷ng ngµy ®Çu tiªn cña çch m¹ng, trong toµn quèc ®· xuÊt hiÖn çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n, binh sÜ vµ n«ng d©n. T¹i çc ®Þa ph−¬ng, çc X«-viÕt ®· tù ®éng thùc hiÖn nh÷ng c¶i çch d©n chñ, thùc hiÖn chÕ ®é ngµy lµm viÖc t¸m giê, chÕ ®é c«ng nh©n kiÓm so¸t s¶n xuÊt, kiÓm so¸t c«ng t¸c l−¬ng thùc, b·i bá bé m¸y hµnh chÝnh cña Nga hoµng, b·i bá toµ ¸n, th¶ çc tï chÝnh trÞ.

Tuy nhiªn, X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t thùc sù lµ c¬ quan trung −¬ng toµn Nga l¹i n»m trong tay çc l·nh tô cña ph¸i men-sª-vÝch vµ ph¸i x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng lµ nh÷ng ng−êi ®· n¾m quyÒn l·nh ®¹o X«-viÕt nµy. Ban chÊp hµnh X«-viÕt tù nguyÖn nh−êng chÝnh quyÒn cho ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n vµ høa hÑn sÏ hoµn toµn ñng hé nã, nh− vËy lµ Ban chÊp hµnh X«-viÕt ®· t¹o ®iÒu

Lêi tùa

VIII

kiÖn thuËn lîi cho ChÝnh phñ l©m thêi cã thÓ tiÕp tôc chÝnh s¸ch ®Õ quèc chñ nghÜa, ph¶n d©n cña chÕ ®é Nga hoµng.

Nh÷ng t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin in trong tËp nµy ®· ®¸nh gi¸ theo quan ®iÓm m¸c-xÝt cuéc çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n ®−îc thùc hiÖn ë n−íc Nga, ®· v¹ch ra tÝnh chÊt ®éc ®¸o cña nã, nhËn ®Þnh vÒ cuéc ®Êu tranh cña çc giai cÊp vµ çc ®¶ng, lµm s¸ng tá vai trß lÞch sö cña ®¶ng b«n-sª-vÝch, chøng tá r»ng d−íi sù l·nh ®¹o thiªn tµi cña Lª-nin, ®¶ng ®· ®i theo ®−êng lèi chuyÓn sang çch m¹ng x· héi chñ nghÜa.

Lª-nin ®−îc biÕt vÒ th¾ng lîi cña cuéc çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n ë Nga ngµy 2 (15) th¸ng Ba, vµ ngµy 4 (17) th¸ng Ba, Ng−êi ®· th¶o ra vµ göi vÒ Khri-xti-a-ni-a (¤-xl«), ®Ó chØ ®¹o nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch trë vÒ Nga, b¶n s¬ th¶o luËn c−¬ng ®Çu tiªn, trong ®ã ®¸nh gi¸ ChÝnh phñ l©m thêi lµ chÝnh phñ cña giai cÊp t− s¶n vµ cña bän ®Þa chñ, lµ chÝnh phñ ®· c−íp chÝnh quyÒn cña giai cÊp v« s¶n, vµ coi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng lµ nh÷ng chÝnh kh¸ch tiÓu t− s¶n bÞ giai cÊp t− s¶n vµ bän ®Þa chñ xá mòi. "Hoµn toµn kh«ng tÝn nhiÖm, kh«ng ñng hé chÝnh phñ míi mét chót nµo c¶; ®Æc biÖt nghi ngê Kª-ren-xki", ― ngµy 6 (19) th¸ng Ba, Lª-nin ®· göi ®iÖn nh− thÕ qua Xtèc-kh«n ®Ó chuyÓn vÒ Pª-t¬-r«-gr¸t (tËp nµy, tr. 9). Bøc ®iÖn ®−îc ®äc t¹i phiªn häp cña Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ngµy 13 (26) th¸ng Ba vµ cïng ngµy ®ã ®· ®−îc ®äc t¹i phiªn häp cña Uû ban thùc hiÖn thuéc Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua. Trong tÊt c¶ çc th− göi vÒ n−íc Nga, Lª-nin ®· b¸o tr−íc cho nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch phßng ngõa viÖc lËp khèi, viÖc liªn minh vµ tho¶ hiÖp víi ph¸i vÖ quèc, víi ph¸i thñ tiªu tr−íc ®©y còng nh− víi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ®ang ng¶ vÒ phÝa chñ nghÜa vÖ quèc.

Lêi tùa

IX

Trong tËp nµy cã in tËp "Th− tõ n−íc ngoµi göi vÒ", trong ®ã ®· ®¸nh gi¸ çc ®éng lùc, tÝnh chÊt vµ xu h−íng çch m¹ng ë Nga, ®· tr¶ lêi nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p nhÊt cña lý luËn vÒ çch m¹ng, vÒ nhµ n−íc, vÒ chiÕn tranh vµ hoµ b×nh, còng nh− nh÷ng vÊn ®Ò s¸ch l−îc cña ®¶ng. Trong "Th− tõ n−íc ngoµi göi vÒ", Lª-nin ®· x¸c ®Þnh nhiÖm vô chuyÓn sang çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, thµnh lËp nhµ n−íc v« s¶n, ®· tr×nh bµy nh÷ng t− t−ëng mµ sau nµy ®−îc ph¸t triÓn trong t¸c phÈm thiªn tµi "Nhµ n−íc vµ çch m¹ng". Khi kªu gäi c«ng nh©n Nga thay thÕ bé m¸y nhµ n−íc cò b»ng bé m¸y nhµ n−íc míi, Lª-nin ®· bµy tá niÒm tin v÷ng ch¾c r»ng trong qu¸ tr×nh s¸ng t¹o çch m¹ng cña quÇn chóng, tÊt sÏ t¹o nªn mét kiÓu nhµ n−íc míi ― nhµ n−íc cña nh÷ng ng−êi lao ®éng mµ tiÒn th©n cña nã lµ C«ng x· Pa-ri.

Trong "Th− tõ n−íc ngoµi göi vÒ", Lª-nin v¹ch trÇn chÝnh s¸ch ®Õ quèc chñ nghÜa cña ChÝnh phñ l©m thêi lµ chÝnh phñ nÊp d−íi nh÷ng lêi lÏ gi¶ dèi vÒ b¶o vÖ thµnh qu¶ çch m¹ng ®Ó tiÕp tôc cuéc chiÕn tranh ¨n c−íp. Lª-nin nhÊn m¹nh r»ng sau khi lËt ®æ chÕ ®é Nga hoµng, c−¬ng lÜnh hoµ b×nh do ®¶ng b«n-sª-vÝch ®Ò ra n¨m 1915 vÉn cã hiÖu lùc: kh«ng thùc hiÖn nh÷ng hiÖp −íc cña Nga hoµng, c«ng bè çc hiÖp −íc ®ã, ®×nh chiÕn ngay lËp tøc, hoµ b×nh víi ®iÒu kiÖn gi¶i phãng çc thuéc ®Þa, çc d©n téc bÞ phô thuéc, bÞ ¸p bøc vµ kh«ng cã ®Çy ®ñ quyÒn, kªu gäi c«ng nh©n tÊt c¶ çc n−íc lËt ®æ chÝnh phñ n−íc m×nh vµ giµnh lÊy chÝnh quyÒn, kh«ng tr¶ çc kho¶n nî mµ çc chÝnh phñ t− s¶n vay ®Ó tiÕn hµnh cuéc chiÕn tranh ®Çy téi lçi. C−¬ng lÜnh hoµ b×nh cña Lª-nin ®· trë thµnh c«ng cô tuyªn truyÒn m¹nh mÏ trong quÇn chóng ®i t×m c©u gi¶i ®¸p cho vÊn ®Ò: lµm thÕ nµo ®Ó tho¸t ra khái cuéc chiÕn tranh, lµm thÕ nµo ®Ó tiÕn tíi mét nÒn hoµ b×nh d©n chñ vµ c«ng b»ng.

Trong sè çc v¨n kiÖn liªn quan ®Õn thêi gian cuèi cïng

Lêi tùa

X

sèng ë n−íc ngoµi cña Lª-nin, trong tËp nµy cã in nh÷ng lêi kªu gäi viÕt kh«ng bao l©u tr−íc lóc Ng−êi trë vÒ Nga ― "Göi çc ®ång chÝ ®ang mßn mái trong c¶nh bÞ gi÷ lµm tï binh" vµ "Th− tõ biÖt göi c«ng nh©n Thôy-sÜ". Trong th− göi nh÷ng tï binh bÞ giam ë çc tr¹i cña §øc vµ ¸o, Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ theo quan ®iÓm b«n-sª-vÝch cuéc çch m¹ng ë Nga, nhËn ®Þnh vÒ ChÝnh phñ l©m thêi ph¶n d©n; Lª-nin kªu gäi çc binh sÜ khi trë vÒ tæ quèc h·y ®øng vÒ phÝa nh©n d©n çch m¹ng ®Ó tham gia cuéc ®Êu tranh tÝch cùc.

Trong "Th− tõ biÖt göi c«ng nh©n Thôy-sÜ", thay mÆt nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch trë vÒ tæ quèc, Lª-nin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c vÒ th¸i ®é ®Çy t×nh ®ång chÝ cña hä ®èi víi nh÷ng ng−êi l−u vong vµ gi¶i thÝch cho c«ng nh©n Ph¸p, §øc vµ ý vÒ tÝnh chÊt vµ nhiÖm vô cña cuéc çch m¹ng Nga. Lª-nin viÕt r»ng nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan do cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa t¹o nªn ®ang ®Æt ra cho toµn nh©n lo¹i mét sù lùa chän ― hoÆc lµ hy sinh thªm hµng triÖu ng−êi n÷a, hoÆc lµ trao chÝnh quyÒn "trong t Ê t c ¶ çc n−íc v¨n minh" cho giai cÊp v« s¶n çch m¹ng, tiÕn hµnh cuéc çch m¹ng x· héi chñ nghÜa (tr. 110).

Çc t¸c phÈm cña Lª-nin nh»m tæng kÕt çc bµi häc cña cuéc çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt, nh»m nghiªn cøu çc luËn ®iÓm vÒ sù chuyÓn biÕn çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n thµnh çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, vµ kÕt luËn cña Lª-nin vÒ kh¶ n¨ng th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi tho¹t tiªn ë mét n−íc ®· lµm cho ®¶ng b«n-sª-vÝch vµ giai cÊp c«ng nh©n thÊy râ triÓn väng râ rµng cña cuéc ®Êu tranh çch m¹ng. Tuy nhiªn cÇn ph¶i ¸p dông mét çch s¸ng t¹o lý luËn vµo hoµn c¶nh ®éc ®¸o ®· h×nh thµnh ë Nga sau khi chÕ ®é chuyªn chÕ bÞ lËt ®æ. Khi ®¶ng chuyÓn sang ho¹t ®éng c«ng khai th× cã nh÷ng vÊn ®Ò míi ®Æt ra tr−íc ®¶ng, cÇn ph¶i ®Ò ra s¸ch l−îc ®óng ®¾n trong ®iÒu kiÖn míi.

Lêi tùa

XI

Theo lêi kªu gäi cña Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, çc ®¶ng bé b«n-sª-vÝch ®· më réng c«ng t¸c cæ ®éng vµ tæ chøc trong quÇn chóng d−íi nh÷ng khÈu hiÖu: ®Èy m¹nh çch m¹ng mét çch s©u s¾c h¬n n÷a, ®oµn kÕt çc lùc l−îng çch m¹ng xung quanh çc X«-viÕt nh»m ®Êu tranh chèng bän ph¶n çch m¹ng; çc ®¶ng bé nµy còng ®· thµnh lËp çc ®éi cËn vÖ ®á vµ ®éi d©n c¶nh c«ng nh©n, ®· tiÕp tôc ®Êu tranh ®ßi chuyÓn ruéng ®Êt cña ®Þa chñ cho n«ng d©n, ®ßi tho¶ m·n mäi yªu s¸ch d©n chñ cña nh©n d©n. Nh−ng s¸ch l−îc do Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ do çc ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng thi hµnh lµ nh»m hoµn thµnh cuéc çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n vµ thiÕt lËp nÒn chuyªn chÝnh d©n chñ cña giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n, ― ®iÒu ®ã kh«ng ®¸p øng ®−îc nh÷ng ®iÒu kiÖn míi cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp, v× nÒn chuyªn chÝnh d©n chñ cña giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n ®· ®−îc thùc hiÖn th«ng qua çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n, binh sÜ vµ n«ng d©n.

Mét sè ban chÊp hµnh b«n-sª-vÝch vµ mét sè çn bé l·nh ®¹o cña ®¶ng ®· kªu gäi thùc hiÖn "sù kiÓm so¸t cña quÇn chóng" ®èi víi ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ l©m thêi, kh«ng ®Æt vÊn ®Ò chuyÓn toµn bé chÝnh quyÒn vµo tay çc X«-viÕt. Håi nöa cuèi th¸ng Ba, Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ ban biªn tËp b¸o "Sù thËt", mµ håi ®ã L. B. Ca-mª-nÐp vµ I. V. Xta-lin lµ nh÷ng ng−êi gi÷ vai trß l·nh ®¹o, ― ®· ñng hé lËp tr−êng ®ã. VÒ thùc chÊt, Ca-mª-nÐp ®· gi÷ lËp tr−êng men-sª-vÝch, ®· b¶o vÖ chñ tr−¬ng: nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ñng hé cã ®iÒu kiÖn ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n, cßn trong viÖc ®¸nh gi¸ cuéc chiÕn tranh th× y ®· r¬i vµo chñ nghÜa vÖ quèc.

ViÖc V. I. Lª-nin trë vÒ, viÖc Ng−êi tuyªn bè kÕ ho¹ch chuyÓn sang çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, viÖc c«ng khai tr×nh bµy c−¬ng lÜnh hµnh ®éng cña Lª-nin trªn b¸o chÝ vµ t¹i nhiÒu cuéc häp, ― tÊt c¶ nh÷ng viÖc ®ã ®· b¶o ®¶m

Lêi tùa

XII

cho ®¶ng chuyÓn sang ®Êu tranh ®Ó chuÈn bÞ tiÕn hµnh çch m¹ng x· héi chñ nghÜa. Nh÷ng t¸c phÈm in trong tËp nµy cho thÊy r»ng Lª-nin ®· kiªn tr× vµ kiªn quyÕt nh− thÕ nµo nh»m lµm cho çc ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch hiÓu ®−îc ®Çy ®ñ tÝnh ®éc ®¸o cña hoµn c¶nh ë n−íc Nga sau khi chÕ ®é Nga hoµng bÞ lËt ®æ vµ nh÷ng nhiÖm vô míi ― do hoµn c¶nh ®ã ®Î ra - cña cuéc ®Êu tranh çch m¹ng. Héi nghÞ ®¹i biÓu ®¶ng bé Pª-t¬-r«-gr¸t vµ Héi nghÞ VII toµn Nga (Héi nghÞ th¸ng T−) ®· chøng minh r»ng qua mét thêi gian ng¾n, nhãm nhá nh÷ng kÎ chèng l¹i ®−êng lèi cña Lª-nin (L. B. Ca-mª-nÐp, A. I. R−-cèp, v.v.) ®· bÞ c« lËp.

ChiÕm vÞ trÝ trung t©m trong tËp nµy lµ "LuËn c−¬ng th¸ng T−" cña V. I. Lª-nin, "Nh÷ng bøc th− vÒ s¸ch l−îc", "NhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n trong cuéc çch m¹ng cña chóng ta (Dù th¶o c−¬ng lÜnh hµnh ®éng cña ®¶ng v« s¶n)", çc b¶n b¸o ço vµ tham luËn cña Ng−êi, còng nh− çc nghÞ quyÕt do Ng−êi th¶o ra t¹i Héi nghÞ ®¹i biÓu ®¶ng bé Pª-t¬-r«-gr¸t vµ Héi nghÞ toµn Nga (Héi nghÞ th¸ng T−) cña ®¶ng. Nh÷ng v¨n kiÖn cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh ®ã ®· vò trang cho ®¶ng b«n-sª-vÝch, cho giai cÊp c«ng nh©n Nga mét kÕ ho¹ch cã c¨n cø khoa häc nh»m chuyÓn çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n thµnh çch m¹ng x· héi chñ nghÜa.

"LuËn c−¬ng th¸ng T−" ― mét v¨n kiÖn xuÊt s¾c, cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh cña ®¶ng b«n-sª-vÝch, cña chñ nghÜa M¸c s¸ng t¹o ― ®· ®¸p øng ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò nãng hæi nhÊt cña thêi ®¹i: vÒ ph−¬ng ph¸p tho¸t ra khái cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, vÒ h×nh thøc míi cña chÝnh quyÒn nhµ n−íc, vÒ viÖc thi hµnh nh÷ng biÖn ph¸p kinh tÕ ®· chÝn muåi vµ ®−îc coi lµ nh÷ng b−íc ®Çu ®Ó tiÕn tíi chñ nghÜa x· héi, vÒ cuéc ®Êu tranh chèng n¹n ®ãi, chèng t×nh tr¹ng kinh tÕ suy sôp, vÒ s¸ch l−îc cña ®¶ng trªn con ®−êng tiÕn tíi çch m¹ng x· héi chñ nghÜa. VÒ mÆt néi bé ®¶ng, b¶n luËn c−¬ng còng nªu ra nhiÖm vô söa ®æi

Lêi tùa

XIII

c−¬ng lÜnh cña ®¶ng, triÖu tËp ®¹i héi ®¶ng vµ ®æi tªn ®¶ng thµnh ®¶ng céng s¶n. Lª-nin còng ®Ò ra trong b¶n luËn c−¬ng nhiÖm vô "thµnh lËp mét Quèc tÕ çch m¹ng, mét Quèc tÕ chèng l¹i bän x· héi - s«-vanh vµ chèng l¹i "ph¸i gi÷a"".

Lª-nin ®· tr×nh bµy b¶n "LuËn c−¬ng th¸ng T−" t¹i hai cuéc häp ngµy 4 (17) th¸ng T−, sau ®Êy t¹i Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ ban biªn tËp b¸o "Sù thËt". Thùc hiÖn nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ th¶o luËn c«ng khai c−¬ng lÜnh cña Lª-nin, Lª-nin ®· viÕt cuèn s¸ch nhá "Nh÷ng bøc th− vÒ s¸ch l−îc", trong ®ã Ng−êi nªu râ lËp tr−êng sai lÇm cña L. B. Ca-mª-nÐp vµ cña nhãm nhá cïng chÝ h−íng víi Ca-mª-nÐp ®· chèng l¹i ®−êng lèi cña Lª-nin vÒ çch m¹ng x· héi chñ nghÜa. Trong nh÷ng t¸c phÈm viÕt vµo nh÷ng ngµy ®Çu tiªn sau khi trë vÒ n−íc, trong çc bµi diÔn v¨n vµ tranh luËn, Lª-nin hoµn toµn b¸c bá nh÷ng quan ®iÓm cña nh÷ng kÎ ®èi ®Þch víi m×nh, nh÷ng ng−êi nµy muèn chøng minh r»ng cuéc Çch m¹ng th¸ng Hai vÉn ch−a dÉn tíi nÒn chuyªn chÝnh d©n chñ - çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n. Lª-nin ®· v¹ch trÇn tÝnh chÊt v« c¨n cø vµ sai lÇm cña çch nh×n gi¸o ®iÒu ®èi víi viÖc ®¸nh gi¸ cuéc çch m¹ng Nga lÇn thø hai trªn c¬ së nh÷ng c«ng thøc cò. Lª-nin ®· viÕt: thùc tÕ ®· diÔn ra mét çch "®éc ®¸o h¬n, ®Æc s¾c h¬n, mu«n h×nh mu«n vÎ h¬n" (tr. 161).

Lª-nin nhÊn m¹nh r»ng trong n−íc ®· h×nh thµnh hai chÝnh quyÒn ― ®ang tån t¹i song song hai chÝnh quyÒn: ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n tiÕp tôc chÝnh s¸ch qu©n chñ cña Ni-c«-lai, vµ çc c¬ quan cña chÝnh quyÒn míi ― çc X«-viÕt, d−íi ¸p lùc cña quÇn chóng, ®· thi hµnh mét sè biÖn ph¸p çch m¹ng vµ trªn thùc tÕ ®· thùc hiÖn nÒn chuyªn chÝnh d©n chñ - çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n.

Trong "LuËn c−¬ng th¸ng T−", Lª-nin ®· viÕt r»ng: "§Æc ®iÓm cña t×nh h×nh hiÖn nay ë Nga lµ b−íc qu¸ ®é tõ giai ®o¹n thø nhÊt cña çch m¹ng, lµ giai ®o¹n ®· ®em

Lêi tùa

XIV

l¹i chÝnh quyÒn cho giai cÊp t− s¶n do chç tr×nh ®é gi¸c ngé vµ tæ chøc cña giai cÊp v« s¶n cßn thÊp, tiÕn lªn giai ®o¹n thø hai cña çch m¹ng, lµ giai ®o¹n ph¶i ®em l¹i chÝnh quyÒn cho giai cÊp v« s¶n vµ cho nh÷ng tÇng líp nghÌo trong n«ng d©n" (tr. 137).

§−êng lèi cña Lª-nin nh»m tiÕn tíi th¾ng lîi cña çch m¹ng x· héi chñ nghÜa xuÊt ph¸t tõ nguyªn lý c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c cho r»ng kh«ng thÓ nµo chuyÓn lªn chñ nghÜa x· héi nÕu kh«ng thiÕt lËp ®−îc nÒn chuyªn chÝnh cña giai cÊp v« s¶n. Trªn c¬ së nghiªn cøu nh÷ng bµi häc cña C«ng x· Pa-ri vµ kinh nghiÖm cña hai cuéc çch m¹ng Nga, trong "LuËn c−¬ng th¸ng T−", Lª-nin ®· nªu ra chÕ ®é céng hoµ X«-viÕt lµ mét h×nh thøc chÝnh trÞ cña chuyªn chÝnh v« s¶n. Ng−êi chøng minh r»ng so víi chÕ ®é céng hoµ ®¹i nghÞ th× chÕ ®é céng hoµ X«-viÕt lµ h×nh thøc tæ chøc chÝnh trÞ tèt h¬n c¶ cña x· héi trong thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t− b¶n sang chñ nghÜa x· héi.

Trong "LuËn c−¬ng th¸ng T−", Lª-nin ®· tuyªn bè "Kh«ng ph¶i lµ mét chÕ ®é céng hoµ ®¹i nghÞ, ― trë l¹i chÕ ®é ®ã sau khi ®· cã nh÷ng X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n, th× sÏ lµ mét b−íc thôt lïi, ― mµ lµ mét chÕ ®é céng hoµ cña çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n, cè n«ng vµ n«ng d©n trong c¶ n−íc, tõ c¬ së ®Õn trung −¬ng". Ng−êi chøng minh r»ng çc X«-viÕt lµ çc tæ chøc quÇn chóng çch m¹ng cña ®a sè nh©n d©n, thÓ hiÖn trùc tiÕp ý chÝ cña nh©n d©n, d©n chñ h¬n bÊt kú mét nghÞ viÖn nµo, r»ng çc X«-viÕt b¶o ®¶m cho quÇn chóng nh©n d©n cã thÓ tham gia trùc tiÕp vµ tÝch cùc vµo viÖc x©y dùng toµn bé sinh ho¹t nhµ n−íc tõ d−íi lªn trªn. "Loµi ng−êi vÉn ch−a s¸ng t¹o ra ®−îc, vµ cho ®Õn nay, chóng ta còng ch−a tõng thÊy cã kiÓu chÝnh phñ nµo cao h¬n vµ hay h¬n X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n, cè n«ng, n«ng d©n vµ binh sÜ c¶" (tr. 179). §ã lµ mét ph¸t kiÕn khoa häc vÜ ®¹i, nã lµm phong phó thªm häc thuyÕt m¸c-xÝt vÒ chuyªn chÝnh v« s¶n.

Lêi tùa

XV

Trong ch−¬ng tr×nh nh÷ng biÖn ph¸p qu¸ ®é tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi, ®−îc nªu ra trong "LuËn c−¬ng th¸ng T−", cã quy ®Þnh viÖc thiÕt lËp sù kiÓm so¸t cña çc X«-viÕt ®èi víi nÒn s¶n xuÊt x· héi vµ sù ph©n phèi çc s¶n phÈm, viÖc quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt, viÖc thiÕt lËp sù kiÓm so¸t cña çc X«-viÕt ®èi víi tÊt c¶ çc ng©n hµng vµ hîp nhÊt chóng l¹i thµnh mét ng©n hµng quèc gia thèng nhÊt.

Trªn c¬ së tÝnh to¸n mét çch kh¸ch quan mèi t−¬ng quan gi÷a çc lùc l−îng giai cÊp h×nh thµnh sau Çch m¹ng th¸ng Hai, Lª-nin chØ ra r»ng ë n−íc Nga cã thÓ chuyÓn mét çch hoµ b×nh toµn bé chÝnh quyÒn vµo tay çc X«-viÕt mµ kh«ng cÇn khëi nghÜa vµ néi chiÕn, v× lùc l−îng thùc tÕ cña cuéc çch m¹ng n»m trong tay çc X«-viÕt vµ giai cÊp t− s¶n kh«ng thÓ ng¨n c¶n ®−îc, mét çch cã tæ chøc, viÖc chuyÓn ®ã. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã ®· më ra vµ b¶o ®¶m con ®−êng ph¸t triÓn hoµ b×nh cña çch m¹ng, trong ®ã cuéc ®Êu tranh cña çc giai cÊp vµ sù thay thÕ çc ®¶ng sÏ diÔn ra trong néi bé çc X«-viÕt mét çch Ýt ®au ®ín nhÊt. Khi chÝnh quyÒn hoµn toµn n»m trong tay çc X«-viÕt, trong tiÕn tr×nh ho¹t ®éng thùc tiÔn cña çc X«-viÕt, n«ng d©n sÏ t¸ch khái giai cÊp t− s¶n, n«ng d©n çch m¹ng sÏ xÝch l¹i gÇn h¬n n÷a víi c«ng nh©n vµ sù l·nh ®¹o cña giai cÊp c«ng nh©n sÏ ®−îc cñng cè.

Çc X«-viÕt, víi tÝnh çch lµ chÝnh quyÒn çch m¹ng dùa trªn c¬ së liªn minh gi÷a c«ng nh©n vµ n«ng d©n, nghÜa lµ ®a sè nh©n d©n, trong ®iÒu kiÖn ®· xuÊt hiÖn håi mïa xu©n 1917, cã thÓ b¶o ®¶m ®−îc sù chuyÓn biÕn mét çch hoµ b×nh tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi. Ngµy 13 (26) th¸ng T− 1917, Lª-nin viÕt: çc X«-viÕt lµ mét tæ chøc chÝnh quyÒn "b¶o ®¶m tù do vµ trËt tù, ®ång thêi b¶o ®¶m kh¶ n¨ng qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi mét çch hoµ b×nh vµ tuÇn tù" (tr. 270).

Mét sè bµi in trong tËp 31 nµy cña bé Toµn tËp ®· cho thÊy râ c«ng t¸c gi¶i thÝch liªn tôc mµ Lª-nin ®· tiÕn

Lêi tùa

XVI

hµnh trªn b¸o "Sù thËt" vµo th¸ng T− 1917. Çc bµi "ChiÕn tranh vµ ChÝnh phñ l©m thêi", "Hä ®· tù rµng buéc m×nh vµo bän t− b¶n nh− thÕ nµo", "Th«ng ®iÖp cña ChÝnh phñ l©m thêi", v.v. lµ mÉu mùc cña viÖc tè ço vÒ chÝnh trÞ nh»m chèng l¹i nh÷ng hµnh ®éng ph¶n çch m¹ng cña ChÝnh phñ l©m thêi vµ chÝnh s¸ch tho¶ hiÖp cña çc thñ lÜnh çc X«-viÕt ®i theo ph¸i x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ men-sª-vÝch. Trong çc bµi ®¨ng trªn b¸o "Sù thËt" vµ trong nhiÒu bµi ph¸t biÓu tr−íc c«ng nh©n vµ binh sÜ, Lª-nin ®· gi¶i thÝch vµ luËn chøng cho ®−êng lèi çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, ®ång thêi chuÈn bÞ cho quÇn chóng b−íc sang giai ®o¹n thø hai cña cuéc çch m¹ng ― çch m¹ng x· héi chñ nghÜa.

Héi nghÞ ®¹i biÓu ®¶ng bé Pª-t¬-r«-gr¸t vµ Héi nghÞ VII toµn Nga cña ®¶ng häp vµo th¸ng T− 1917 cã vai trß to lín trong viÖc chuÈn bÞ nµy.

Héi nghÞ ®¹i biÓu ®¶ng bé Pª-t¬-r«-gr¸t ®· tá râ sù ®oµn kÕt cña mét trong nh÷ng ®¶ng bé m¹nh nhÊt xung quanh c−¬ng lÜnh cña Lª-nin. Tin tøc tõ nhiÒu ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng còng cho biÕt lµ cã sù nhÊt trÝ víi "LuËn c−¬ng th¸ng T−" cña Lª-nin. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch c«ng t¸c ë çc ®Þa ph−¬ng, ë gi÷a lßng nh©n d©n çch m¹ng, trong ®a sè çc tr−êng hîp ®· gi÷ ®−îc sù ®éc lËp vÒ tæ chøc, ®· tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng ®a sè tho¶ hiÖp trong çc X«-viÕt, ®· cñng cè mèi liªn hÖ víi çc tæ chøc binh sÜ vµ víi n«ng d©n vµ giµnh ¶nh h−ëng trong quÇn chóng.

Héi nghÞ ®¹i biÓu ®¶ng bé Pª-t¬-r«-gr¸t ®· häp trong hoµn c¶nh cã cuéc khñng ho¶ng chÝnh trÞ ngµy 20 - 21 th¸ng T− v× quÇn chóng c«ng phÉn ®èi víi bøc th«ng ®iÖp cña Mi-li-u-cèp göi "çc ®ång minh", trong ®ã nãi r»ng ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n kh¼ng ®Þnh s½n sµng tiÕp tôc cuéc chiÕn tranh x©m l−îc, ¨n c−íp. Cuéc khñng ho¶ng ®ã ®· lµm béc lé nh÷ng ®éng lùc thËt sù cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp thùc sù ®· diÔn ra. Trong nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung

Lêi tùa

XVII

−¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi (b) Nga ngµy 22 th¸ng T− (5 th¸ng N¨m), Lª-nin ®· lªn ¸n khÈu hiÖu "§¶ ®¶o ChÝnh phñ l©m thêi" do mét sè uû viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®øng ®Çu lµ X. Ba-g®a-chi-Ðp, ®−a ra trong nh÷ng ngµy nµy, coi ®ã lµ khÈu hiÖu kh«ng hîp thêi. §ång thêi, ngay khi ®ã, trong bµi "Çc ®ång chÝ h·y chó ý!" (lÇn ®Çu tiªn in trong Toµn tËp), Lª-nin ®· gi¶i thÝch r»ng nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng "kh«ng nh»m chèng l¹i nh÷ng ng−êi tæ chøc çc cuéc biÓu t×nh cã tÝnh chÊt quÇn chóng", mµ c«ng lao cña hä "lµ ë tÝnh chÊt hoµ b×nh vµ tÝnh chÊt quÇn chóng v« cïng ®«ng ®¶o cña çc cuéc biÓu t×nh ®ã" (tr. 396). Sù ph¸t triÓn cña çc sù kiÖn ®· hoµn toµn x¸c minh lêi tiªn ®o¸n cña Lª-nin cho r»ng sù thøc tØnh cña quÇn chóng ®· b¾t ®Çu vµ sÏ tiÕp tôc tuú theo møc ®é tù bãc trÇn cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n vµ cña çc ®¶ng tho¶ hiÖp.

Khi chØ ra r»ng cÇn ph¶i rót ra nh÷ng bµi häc tõ kinh nghiÖm cña cuéc ®Êu tranh trong lóc næ ra cuéc khñng ho¶ng th¸ng T−, Lª-nin ®· ®Ò cËp ®Õn nhiÖm vô cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch lµ ph¶i tu©n thñ tÝnh tæ chøc vµ tÝnh kû luËt ë møc ®é cao nhÊt. Lª-nin nãi: "§èi víi mét chÝnh ®¶ng v« s¶n, kh«ng cã sai lÇm nµo nguy hiÓm h¬n lµ ®Þnh ra s¸ch l−îc cña m×nh theo ý muèn chñ quan ë chÝnh ngay chç cÇn ph¶i cã tÝnh tæ chøc" (tr. 435). Cho r»ng hµnh ®éng nh− vËy lµ mét "träng téi", cßn khÈu hiÖu cña X. Ba-g®a-chi-Ðp lµ phiªu l−u, Lª-nin ®· v¹ch ra tÇm quan träng cña viÖc cñng cè bé m¸y tæ chøc cña ®¶ng vµ cña viÖc ng¨n ngõa ®Ó çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng hoÆc mét sè ®¶ng viªn cña ®¶ng kh«ng vi ph¹m nh÷ng quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng.

T¹i Héi nghÞ VII toµn Nga (Héi nghÞ th¸ng T−) cña ®¶ng, trong çc b¸o ço vÒ t×nh h×nh hiÖn nay (th¸i ®é ®èi víi ChÝnh phñ l©m thêi vµ ®èi víi chiÕn tranh), vÒ

Lêi tùa

XVIII

vÊn ®Ò ruéng ®Êt, vÒ viÖc söa ®æi c−¬ng lÜnh cña ®¶ng, trong çc diÔn v¨n vÒ th¸i ®é ®èi víi çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ binh sÜ, vÒ vÊn ®Ò d©n téc, vÒ t×nh h×nh trong Quèc tÕ vµ vÒ çc vÊn ®Ò kh¸c, Lª-nin ®· ph¸t triÓn nh÷ng t− t−ëng cña "LuËn c−¬ng th¸ng T−", ®· gi¶i ®¸p nh÷ng vÊn ®Ò c¨n b¶n cña çch m¹ng, ®· chØ ra con ®−êng ®Êu tranh giµnh th¾ng lîi cho çch m¹ng x· héi chñ nghÜa ë Nga, vµ v¹ch ra mét c−¬ng lÜnh cô thÓ vÒ nh÷ng b−íc tiÕn dÇn dÇn lªn chñ nghÜa x· héi. C−¬ng lÜnh ®ã xuÊt ph¸t tõ chç n−íc Nga ®· cã nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ cÇn thiÕt cho çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, mµ sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n ®· t¹o ra, ®ång thêi còng tÝnh ®Õn t×nh h×nh lµ vÒ mÆt kinh tÕ - kü thuËt, n−íc Nga l¹c hËu rÊt nhiÒu so víi çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn h¬n. Bªn c¹nh ph−¬ng thøc s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa thèng trÞ trong nÒn kinh tÕ, ë n−íc Nga cßn tån t¹i nhiÒu tµn d− cña çc h×nh th¸i tiÒn t− b¶n chñ nghÜa, çc tµn tÝch cña chÕ ®é n«ng n«. §iÒu ®ã ®· g©y ra tÝnh chÊt phøc t¹p vµ khã kh¨n cña b−íc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. Ngay trong "Th− tõ n−íc ngoµi göi vÒ", Lª-nin ®· chØ ra r»ng kh«ng thÓ ngay lËp tøc vµ trùc tiÕp thùc hiÖn ®−îc chñ nghÜa x· héi ë n−íc Nga, nh−ng hoµn toµn cã thÓ thùc hiÖn ®−îc vµ cÊp thiÕt ph¶i cã mét sè biÖn ph¸p qu¸ ®é, mµ xÐt vÒ toµn bé vµ trong sù ph¸t triÓn cña m×nh, chóng sÏ b¶o ®¶m cho b−íc qu¸ ®é tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi.

Lª-nin ®· v¹ch ra tÝnh chÊt thiÕu c¨n cø vµ sai lÇm trong lËp tr−êng cña L. Ca-mª-nÐp vµ A. R−-cèp, lµ nh÷ng ng−êi ®· lÆp l¹i nh÷ng luËn ®iÓm men-sª-vÝch cho r»ng kh«ng cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cho cuéc çch m¹ng x· héi chñ nghÜa ë Nga. "§ã kh«ng ph¶i lµ chñ nghÜa M¸c, mµ lµ mét lèi xuyªn t¹c chñ nghÜa M¸c" (tr. 449), ― Lª-nin ®· nhËn ®Þnh nh− thÕ vÒ lËp tr−êng ®Çu hµng cña nh÷ng ®èi thñ cña m×nh nãi r»ng chñ nghÜa x· héi sÏ tõ çc n−íc kh¸c ph¸t triÓn h¬n du nhËp vµo n−íc Nga. Lª-nin còng b¸c

Lêi tùa

XIX

bá nh÷ng quan ®iÓm cña bän c¬ héi chñ nghÜa cho r»ng giai cÊp v« s¶n Nga yÕu ít vµ kh«ng cã tÝnh tæ chøc. Cuéc Çch m¹ng th¸ng Hai ®· chøng minh trong thùc tiÔn r»ng giai cÊp c«ng nh©n cã nh÷ng kh¶ n¨ng çch m¹ng tiÒm tµng to lín nh− thÕ nµo, nh÷ng truyÒn thèng cña nh÷ng cuéc ®Êu tranh giai cÊp vÜ ®¹i trong nh÷ng n¨m 1905 - 1907 cßn sèng trong c«ng nh©n nh− thÕ nµo.

Ch−¬ng tr×nh cña Lª-nin vÒ nh÷ng biÖn ph¸p qu¸ ®é ®Ó tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi ë Nga, lµ mét thµnh tùu vÜ ®¹i nhÊt cña chñ nghÜa M¸c s¸ng t¹o, lµm phong phó thªm lý luËn vµ thùc tiÔn cña chñ nghÜa x· héi khoa häc. T¹i Héi nghÞ th¸ng T−, Lª-nin nãi r»ng ngµy nay chóng ta ph¶i ®Æt vÊn ®Ò chñ nghÜa x· héi mét çch kh¸c so víi çch ®Æt vÊn ®Ò tr−íc ®©y, chóng ta ph¶i chuyÓn nã vµo lÜnh vùc thùc tiÔn; thay cho nh÷ng luËn ®iÓm chung chung vÒ viÖc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, chóng ta "ph¶i nãi ®Õn nh÷ng hµnh ®éng vµ biÖn ph¸p cô thÓ. Mét sè hµnh ®éng vµ biÖn ph¸p ®· chÝn muåi råi, cßn mét sè kh¸c th× ch−a" (tr. 441). §ång thêi Lª-nin lu«n lu«n nhÊn m¹nh r»ng ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh lµ giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n nghÌo ph¶i giµnh lÊy chÝnh quyÒn.

Khi ®¸nh gi¸ nh÷ng biÖn ph¸p vµ nh÷ng hµnh ®éng cô thÓ ®Ó tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi, Lª-nin xuÊt ph¸t tr−íc tiªn tõ chç xÐt xem vÒ kinh tÕ chóng ®· chÝn muåi ch−a vµ trong thêi kú nµy vÒ mÆt kü thuËt cã thùc hiÖn ®−îc kh«ng; thø hai lµ liÖu nh÷ng biÖn ph¸p vµ nh÷ng hµnh ®éng ®ã cã ®−îc ®a sè ng−êi lao ®éng ñng hé kh«ng. V¹ch trÇn lêi vu khèng cña bän t− s¶n nãi r»ng ®¶ng b«n-sª-vÝch ®Þnh dïng s¾c lÖnh ®Ó "thùc hiÖn" chñ nghÜa x· héi, chø kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh¸ch quan vµ ý chÝ cña ®a sè d©n c−, trong çc bµi b¸o vµ diÔn v¨n cña m×nh, Lª-nin ®· gi¶i thÝch r»ng çc X«-viÕt kh«ng "thùc hiÖn", kh«ng dù ®Þnh vµ kh«ng nªn "thùc hiÖn" mét cuéc c¶i t¹o nµo ch−a chÝn muåi vÒ mÆt kinh tÕ còng nh− vÒ

Lêi tùa

XX

mÆt ý thøc cña ®a sè nh©n d©n. Nh−ng Lª-nin kÞch liÖt chèng l¹i viÖc lµm tr× ho·n nh÷ng b−íc tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi nµo ®· hoµn toµn chÝn muåi trong thùc tiÔn. Trong t¸c phÈm "Çc chÝnh ®¶ng ë Nga vµ nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n", Lª-nin viÕt r»ng: "Çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n v.v. ph¶i tiÕn hµnh ngay nh÷ng biÖn ph¸p thùc tÕ cã thÓ thi hµnh ®−îc ®Ó thùc hiÖn chñ nghÜa x· héi" (tr. 238). Tr−íc hÕt, Lª-nin yªu cÇu çc X«-viÕt ph¶i thùc hiÖn çc biÖn ph¸p b¶o ®¶m c¶i thiÖn ngay tøc kh¾c ®êi sèng cña ng−êi lao ®éng. Ph¶i phÊn ®Êu lµm sao ®Ó gia ®×nh nµo còng cã b¸nh m×, ®Ó trÎ em nµo còng cã s÷a, ®Ó çc cung ®iÖn vµ çc c¨n nhµ cña bän giµu cã do Nga hoµng vµ bän quý téc ®Ó l¹i, ®−îc sö dông v× lîi Ých cña nh÷ng ng−êi kh«ng cã nhµ ë, kh«ng cã cña, ― tÊt c¶ nh÷ng biÖn ph¸p nµy vµ nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c ®· ®−îc v¹ch ra ngay trong tËp "Th− tõ n−íc ngoµi göi vÒ". KÕ ho¹ch cña Lª-nin vÒ viÖc chuyÓn sang çch m¹ng x· héi chñ nghÜa ®· thÊm s©u niÒm tin v÷ng ch¾c vµo lùc l−îng cña giai cÊp c«ng nh©n, vµo kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña nh©n d©n ®· tho¸t khái ¸ch cña bän ®Þa chñ vµ t− b¶n. Lª-nin ®· ra søc phÊn ®Êu nh»m n©ng cao tÝnh tÝch cùc vµ tÝnh tæ chøc cña quÇn chóng, nh»m hÕt søc sö dông s¸ng kiÕn vµ sù s¸ng t¹o ®a d¹ng cña quÇn chóng, coi ®ã lµ ®iÒu kiÖn chñ yÕu cho th¾ng lîi cña çch m¹ng vµ cho viÖc thùc hiÖn nh÷ng b−íc tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi sau khi ®· cñng cè ChÝnh quyÒn X«-viÕt.

Khi cô thÓ ho¸ ch−¬ng tr×nh vÒ çc biÖn ph¸p thùc tiÔn ®Ó tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi, Lª-nin cßn ®−a vµo ch−¬ng tr×nh nµy c¶ yªu cÇu thiÕt lËp sù kiÓm so¸t cña çc X«-viÕt ®èi víi çc c¬ quan b¶o hiÓm vµ çc tæ chøc ®éc quyÒn lín nhÊt cña bän t− b¶n (vÝ dô xanh-®i-ca çc chñ nhµ m¸y ®−êng, C«ng ty than ®¸, C«ng ty kim khÝ, v.v.), ¸p dông chÕ ®é thuÕ luü tiÕn ®¸nh vµo çc thu nhËp vµ tµi s¶n cña bän t− b¶n lín. Nh÷ng biÖn ph¸p nµy hoµn toµn thùc tÕ

Lêi tùa

XXI

vµ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc trong thùc tiÔn. Trong bµi "Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò c¨n b¶n", Lª-nin ®· viÕt: sau khi thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p ®ã, "n−íc Nga nhÊt ®Þnh sÏ thùc sù chuyÓn lªn chñ nghÜa x· héi vµ th¾ng lîi cña b−íc chuyÓn lªn ®ã sÏ ®−îc b¶o ®¶m" (tr. 374).

Lª-nin xem viÖc kiÓm so¸t çc ng©n hµng vµ xanh-®i-ca lµ biÖn ph¸p qu¸ ®é vµ chuÈn bÞ cho viÖc quèc h÷u ho¸, cho viÖc biÕn çc t− liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu thµnh tµi s¶n cña toµn d©n. VÒ mét vÊn ®Ò mµ sù ph¸t triÓn cña çch m¹ng ®· ®Æt ra lµ liÖu nh©n d©n cã nªn n¾m lÊy çc ng©n hµng, çc xanh-®i-ca vµ çc tæ chøc ®éc quyÒn kh¸c cña t− b¶n kh«ng, ngay håi th¸ng T− 1917 Lª-nin ®· tr¶ lêi râ rµng vµ døt kho¸t: "Ph¶i c h u È n b Þ ngay lËp tøc çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n, çc X«-viÕt ®¹i biÓu nh©n viªn ng©n hµng, v.v., nh»m b¾t ®Çu thi hµnh nh÷ng biÖn ph¸p thùc tÕ cã thÓ cã ®−îc vµ hoµn toµn cã thÓ thùc hiÖn ®−îc, tr−íc hÕt lµ ®Ó hîp nhÊt tÊt c¶ çc ng©n hµng thµnh mét ng©n hµng quèc gia, sau n÷a ®Ó cho çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n cã thÓ gi¸m s¸t çc ng©n hµng vµ çc xanh-®i-ca vµ, cuèi cïng, ®Ó quèc h÷u ho¸ çc ng©n hµng vµ xanh-®i-ca Êy, nghÜa lµ biÕn çc ng©n hµng vµ xanh-®i-ca Êy thµnh së h÷u toµn d©n" (tr. 250). Héi nghÞ th¸ng T− ®· t¸n thµnh ®Ò nghÞ cña Lª-nin vÒ viÖc ®−a vµo C−¬ng lÜnh cña ®¶ng yªu cÇu "quèc h÷u ho¸ çc xanh-®i-ca, v.v. ®· ®−îc chuÈn bÞ nhiÒu nhÊt cho viÖc nµy".

Trong nghÞ quyÕt cña Lª-nin vÒ t×nh h×nh hiÖn nay ®−îc Héi nghÞ th¸ng T− th«ng qua, lÇn ®Çu tiªn ®· ®Ò ra luËn ®iÓm vÒ kh¶ n¨ng sö dông chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc nh»m phôc vô lîi Ých cña c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi sau khi çch m¹ng v« s¶n th¾ng lîi. Trong ®iÒu kiÖn chñ nghÜa ®Õ quèc, d−íi sù thèng trÞ cña chÕ ®é t− h÷u vÒ t− liÖu s¶n xuÊt, ― nh− ®· nãi trong nghÞ quyÕt, ― sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n ®éc quyÒn nhµ n−íc vµ nh÷ng biÖn ph¸p nh»m nhµ n−íc ho¸ nÒn s¶n xuÊt nhÊt

Lêi tùa

XXII

®Þnh sÏ t¨ng c−êng sù bãc lét quÇn chóng lao ®éng, t¨ng c−êng ¸ch ¸p bøc vµ sù ph¶n ®éng, sÏ lµm giµu cho bän t− b¶n lín b»ng çch c−íp bãc quÇn chóng nh©n d©n. Nh−ng sau khi çch m¹ng x· héi chñ nghÜa giµnh ®−îc th¾ng lîi, chuyÓn ®−îc chÝnh quyÒn nhµ n−íc vµo tay giai cÊp v« s¶n vµ xo¸ bá ®−îc chÕ ®é t− h÷u vÒ t− liÖu s¶n xuÊt, th× nh÷ng ph−¬ng ph¸p cña chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc cã thÓ phôc vô lîi Ých cña c«ng cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®èi víi x· héi.

Ch−¬ng tr×nh cña Lª-nin vÒ çc biÖn ph¸p qu¸ ®é ®Ó tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi, ®· tÝnh ®Õn tÝnh chÊt ®éc ®¸o cña nÒn kinh tÕ n−íc Nga, ®Õn sù tån t¹i çc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau, ®Õn tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau cña c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp. NÕu nh− trong nÒn c«ng nghiÖp lín t− b¶n chñ nghÜa cã nh÷ng tiÒn ®Ò kh¸ch quan ®Ó thiÕt lËp ngay sù kiÓm so¸t cña çc X«-viÕt ®èi víi viÖc s¶n xuÊt vµ ph©n phèi s¶n phÈm, råi sau ®ã ®Ó x· héi ho¸ theo tinh thÇn x· héi chñ nghÜa çc t− liÖu s¶n xuÊt, th× muèn c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa nÒn n«ng nghiÖp l¹i cÇn ph¶i cã mét sè biÖn ph¸p qu¸ ®é. §ång thêi còng ph¶i tÝnh ®Õn t×nh h×nh lµ trong n«ng nghiÖp, çc tµn tÝch cña chÕ ®é n«ng n« vÉn cßn m¹nh.

Trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, Lª-nin vµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· ®Ò ra viÖc thñ tiªu chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ vµ quèc h÷u ho¸ toµn bé ruéng ®Êt, coi ®ã lµ biÖn ph¸p kinh tÕ çch m¹ng hµng ®Çu. "TÞch thu toµn bé ruéng ®Êt cña ®Þa chñ. Quèc h÷u ho¸ tÊt c¶ ruéng ®Êt trong n−íc; giao ruéng ®Êt cho çc X«-viÕt ®¹i biÓu cè n«ng vµ n«ng d©n ë ®Þa ph−¬ng xö lý", ― yªu s¸ch cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh ®ã ― ®−îc viÕt trong "LuËn c−¬ng th¸ng T−" ― tr−íc ®Êy ®· ®−îc luËn chøng s©u s¾c vµ toµn diÖn trong çc t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin viÕt vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt. Quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt lµ mét tÊt yÕu kinh tÕ ®· chÝn muåi, nã phï hîp víi lîi Ých cña ®a sè n«ng d©n. Trong

Lêi tùa

XXIII

®iÒu kiÖn chuyÓn sang çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt lµ mét b−íc tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi.

B¸o ço cña Lª-nin vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt t¹i Héi nghÞ th¸ng T− cã mét ý nghÜa hÕt søc to lín, trong ®ã ®· luËn chøng yªu s¸ch cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vÒ quèc h÷u ho¸ ruéng ®Êt. Cuéc sèng ®· hoµn toµn x¸c minh tÝnh chÊt thiÕu c¨n cø cña c−¬ng lÜnh ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸ ruéng ®Êt ®−îc çc ®¹i biÓu men-sª-vÝch th«ng qua t¹i §¹i héi IV §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Trong ®iÒu kiÖn míi cña phong trµo n«ng d©n ph¸t triÓn nh− vò b·o, hoµn toµn cÇn ph¶i thay thÕ çi c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt ph¶n m¸c-xÝt nµy, çi c−¬ng lÜnh phôc vô lîi Ých cña bän cu-l¾c lµ bän ®· m¹nh lªn nhê chÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin.

"LuËn c−¬ng th¸ng T−" vµ nh÷ng nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ th¸ng T− cña ®¶ng b«n-sª-vÝch ®· chØ ra cho n«ng d©n con ®−êng duy nhÊt ®óng ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ruéng ®Êt theo ph−¬ng ph¸p çch m¹ng. Tr¸i víi chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n, tr¸i h¼n víi nh÷ng lêi khuyªn can cña bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, ®¶ng b«n-sª-vÝch ®· kªu gäi n«ng d©n tù ®éng thùc hiÖn ngay nh÷ng cuéc c¶i çch ruéng ®Êt, tÞch thu ngay tÊt c¶ çc ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, cña hoµng téc, cña gi¸o héi vµ nh÷ng ruéng ®Êt kh¸c theo çc nghÞ quyÕt cña çc X«-viÕt ®¹i biÓu n«ng d©n ®Þa ph−¬ng. §¶ng khuyªn n«ng d©n chiÕm l¹i ruéng ®Êt mét çch cã tæ chøc, ®ång thêi kh«ng cho phÐp lµm h− h¹i çc tµi s¶n vµ chó ý t¨ng c−êng s¶n xuÊt çc s¶n phÈm n«ng nghiÖp.

KÕ ho¹ch cña Lª-nin ®· v¹ch ra r»ng trªn c¬ së çc ®iÒn trang ®· tÞch thu cña bän ®Þa chñ ph¶i lËp ra çc doanh nghiÖp kiÓu mÉu lín do X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n n«ng nghiÖp qu¶n lý vµ do x· héi ®µi thä, d−íi sù l·nh ®¹o cña çc nhµ n«ng häc vµ ¸p dông nh÷ng ph−¬ng ph¸p kü thuËt

Lêi tùa

XXIV

tèt nhÊt. Lª-nin chØ ra r»ng viÖc thµnh lËp çc doanh nghiÖp nh− thÕ ― theo ý chÝ cña nh©n d©n, theo nghÞ quyÕt cña çc X«-viÕt ®Þa ph−¬ng ― sÏ phï hîp víi lîi Ých ph¸t triÓn viÖc kinh doanh lín hîp lý vµ t¨ng thªm s¶n xuÊt lóa m×.

Lª-nin ®· gi¶i thÝch cho n«ng d©n lao ®éng thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕp tôc chuyÓn dÇn dÇn tõ nÒn kinh tÕ nhá, ph©n t¸n sang nÒn s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt x· héi. NÒn kinh tÕ nhá ç thÓ kh«ng thÓ lµm cho quÇn chóng n«ng d©n tr¸nh khái c¶nh nghÌo nµn vµ bÞ bãc lét, ― "ph¶i nghÜ ®Õn viÖc chuyÓn sang kinh doanh lín trªn c¬ së c«ng h÷u vµ ph¶i b¾t tay thùc hiÖn ngay viÖc ®ã, ®ång thêi gi¸o dôc quÇn chóng vµ häc hái quÇn chóng nh÷ng biÖn ph¸p thùc tiÔn thÝch hîp ®Ó thùc hiÖn sù chuyÓn biÕn ®ã" (tr. 336). §¶ng b«n-sª-vÝch ®· ñng hé nh÷ng biÖn ph¸p thùc tiÔn mµ n«ng d©n ®· ¸p dông trong viÖc tæ chøc canh t¸c chung ruéng ®Êt, ñng hé nh÷ng hµnh ®éng çch m¹ng cña çc uû ban n«ng d©n tiªn tiÕn, lµ nh÷ng uû ban ®· chiÕm lÊy çc ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, ®· sö dông m¸y mãc vµ çc n«ng cô cña çc ®iÒn trang, coi ®ã lµ tµi s¶n chung. Khi nªu lªn s¸ng kiÕn nh− vËy cña n«ng d©n tØnh Pen-da, Lª-nin ®· ph¸t biÓu t¹i Héi nghÞ th¸ng T− cña ®¶ng r»ng n«ng d©n "tù b¶n th©n sÏ kÕt luËn lµ cÇn ph¶i sö dông n«ng cô kh«ng nh÷ng ®Ó canh t¸c çc m¶nh ruéng ®Êt nhá, mµ cßn ®Ó canh t¸c hÕt th¶y mäi ruéng ®Êt. Hä lµm viÖc ®ã nh− thÕ nµo, ®iÒu ®ã kh«ng quan träng: hä cã hîp nhÊt çc m¶nh ruéng l¹i ®Ó cµy bõa vµ gieo trång chung kh«ng, ®iÒu ®ã chóng ta kh«ng biÕt, vµ hä lµm nh− thÕ hay lµm kh¸c ®i th× còng kh«ng quan träng" (tr. 515).

XuÊt ph¸t tõ luËn ®iÓm cña Lª-nin vµ sù liªn minh cña giai cÊp c«ng nh©n víi n«ng d©n d−íi sù l·nh ®¹o cña c«ng nh©n, coi ®ã lµ mét ®iÒu kiÖn b¾t buéc ph¶i cã ®Ó çch m¹ng giµnh ®−îc th¾ng lîi, trong mét nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, Héi nghÞ th¸ng T− ®· ®Æt vÊn ®Ò lµ kÕt

Lêi tùa

XXV

qu¶ cña cuéc çch m¹ng tuú thuéc trùc tiÕp vµo chç "giai cÊp v« s¶n thµnh thÞ cã l«i kÐo ®−îc giai cÊp v« s¶n n«ng th«n theo m×nh hay kh«ng vµ cã lµm cho quÇn chóng nöa v« s¶n ë n«ng th«n theo giai cÊp v« s¶n n«ng th«n hay kh«ng" (tr. 524); héi nghÞ kªu gäi ®¶ng h·y ra søc ñng hé nh÷ng biÖn ph¸p çch m¹ng cña n«ng d©n vµ lµm cho phong trµo n«ng d©n cã tÝnh tæ chøc cao nhÊt.

Khi th¶o luËn vÊn ®Ò d©n téc t¹i Héi nghÞ th¸ng T−, Lª-nin ®· luËn chøng cho yªu s¸ch cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vÒ quyÒn d©n téc tù quyÕt. Phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm sai lÇm cña G. Pi-a-ta-cèp ®Þnh buéc ®¶ng ph¶i phñ nhËn quyÒn d©n téc tù quyÕt, Lª-nin nãi r»ng chÝnh s¸ch nh− thÕ "nÕu cã thµnh c«ng th× nã còng ch¼ng cã thÓ dÉn tíi çi g× kh¸c ngoµi viÖc lµm cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga chuyÓn sang lËp tr−êng s«-vanh" (tr. 538). Héi nghÞ ®· th«ng qua mét nghÞ quyÕt do V. I. Lª-nin viÕt vÒ vÊn ®Ò d©n téc, mµ ®iÓm chñ yÕu trong ®ã lµ thõa nhËn cho tÊt c¶ çc d©n téc trong n−íc Nga ®Òu cã quyÒn tù do ph©n lËp vµ thµnh lËp mét nhµ n−íc ®éc lËp. NghÞ quyÕt chØ ra r»ng ®èi víi vÊn ®Ò vÒ sù hîp lý trong viÖc ph©n lËp cña mét d©n téc nµo ®ã, ®¶ng ph¶i gi¶i quyÕt trong tõng tr−êng hîp riªng biÖt trªn quan ®iÓm lîi Ých cña toµn bé sù ph¸t triÓn x· héi vµ lîi Ých cña cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n v× chñ nghÜa x· héi.

Lª-nin coi viÖc söa ®æi c−¬ng lÜnh cña ®¶ng cã mét ý nghÜa hÕt søc to lín. Trong b¶n b¸o ço vÒ vÊn ®Ò nµy, Lª-nin ®· chØ ra nh÷ng ph−¬ng h−íng ®Ó tiÕn hµnh söa l¹i c−¬ng lÜnh. Nh÷ng ph−¬ng h−íng ®ã ®· ®−îc Ng−êi x¸c ®Þnh trong s¬ th¶o bøc th− sè 5 cña tËp "Th− tõ n−íc ngoµi göi vÒ" (tr. 73 - 74), vµ vÒ sau ®· ®−îc bæ sung vµ ph¸t triÓn thªm vµo th¸ng T− - th¸ng N¨m 1917 vµ ®−îc ®−a vµo cuèn s¸ch nhá "Nh÷ng tµi liÖu vÒ viÖc söa ®æi c−¬ng lÜnh cña ®¶ng". Trong b¶n dù th¶o söa ®æi çc phÇn lý luËn, chÝnh trÞ vµ mét sè phÇn kh¸c cña c−¬ng

Lêi tùa

XXVI

lÜnh, Lª-nin ®· tr×nh bµy t− t−ëng trung t©m cña c−¬ng lÜnh míi cña ®¶ng lµ c−¬ng lÜnh ®Ò ra môc tiªu giµnh th¾ng lîi cho chñ nghÜa x· héi. "Cho nªn nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan ®ang ®Ò ra nhiÖm vô cÊp thiÕt cña thêi ®¹i chóng ta lµ: giai cÊp v« s¶n ph¶i trùc tiÕp chuÈn bÞ trªn mäi mÆt ®Ó giµnh lÊy chÝnh quyÒn ®Æng ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, nh÷ng biÖn ph¸p nµy chÝnh lµ néi dung cña cuéc çch m¹ng x· héi chñ nghÜa" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 32, tr. 140).

Héi nghÞ toµn Nga (Héi nghÞ th¸ng T−) ®· nhÊt trÝ t¸n thµnh ®−êng lèi cña Lª-nin vÒ çch m¹ng x· héi chñ nghÜa vµ viÖc giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n nghÌo, th«ng qua çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n, binh sÜ vµ n«ng d©n giµnh chÝnh quyÒn, t¸n thµnh kÕ ho¹ch ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p qu¸ ®é ®Ó tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi. NghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®· chØ ra r»ng: "Çc biÖn ph¸p ®ã, vÒ ph−¬ng diÖn kinh tÕ ®· hoµn toµn chÝn muåi, vÒ ph−¬ng diÖn kü thuËt ch¾c ch¾n lµ cã thÓ thi hµnh ngay ®−îc, vµ vÒ ph−¬ng diÖn chÝnh trÞ th× cã thÓ ®−îc tuyÖt ®¹i ®a sè n«ng d©n t¸n thµnh v× cã lîi cho hä vÒ mäi mÆt". Héi nghÞ ®· khuyªn çc X«-viÕt ®Þa ph−¬ng, ngoµi nh÷ng biÖn ph¸p kÓ trªn, nªn thùc hiÖn chÕ ®é nghÜa vô lao ®éng chung ®èi víi mäi ng−êi vµ nh÷ng cuéc c¶i t¹o kh¸c tuú theo møc ®é tuyÖt ®¹i ®a sè nh©n d©n n¾m v÷ng mét çch tù gi¸c vµ ch¾c ch¾n tÝnh tÊt yÕu thùc tÕ cña nh÷ng cuéc c¶i t¹o ®ã.

Héi nghÞ còng ®· v¹ch ra nh÷ng biÖn ph¸p thùc tiÔn nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng kinh tÕ bÞ suy sôp do cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa g©y ra; t×nh tr¹ng suy sôp nµy ®· trë nªn nghiªm träng h¬n v× chÝnh s¸ch ph¶n d©n cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n vµ v× hµnh ®éng cña bän ®Þa chñ, bän ®Çu sá çc ng©n hµng vµ xanh-®i-ca. T¹i Héi nghÞ th¸ng T− cña ®¶ng, Lª-nin ®· nãi r»ng c−¬ng lÜnh kinh tÕ ph¶i chØ ra ®−îc çch thøc tho¸t khái t×nh tr¹ng suy sôp, r»ng nh÷ng b−íc ®i lªn chñ nghÜa x· héi ph¶i g¾n chÆt

Lêi tùa

XXVII

víi nhiÖm vô ®Êu tranh kh¾c phôc t×nh tr¹ng kinh tÕ suy sôp. Nh÷ng t¸c phÈm in trong tËp nµy ®· nhÊn m¹nh ý nghÜa

quèc tÕ hÕt søc vÜ ®¹i cña çch m¹ng x· héi chñ nghÜa ë Nga. Trong buæi khai m¹c Héi nghÞ th¸ng T− cña ®¶ng, Lª-nin ®· nãi: "Giai cÊp v« s¶n Nga cã vinh dù vÜ ®¹i lµ ®−îc b¾t ®Çu; nh−ng giai cÊp v« s¶n Nga kh«ng ®−îc quªn r»ng phong trµo vµ cuéc çch m¹ng cña m×nh chØ lµ mét bé phËn cña phong trµo çch m¹ng v« s¶n toµn thÕ giíi". Giai cÊp c«ng nh©n Nga tr−íc ®©y còng nh− hiÖn nay lu«n lu«n trung thµnh víi ngän cê chñ nghÜa quèc tÕ v« s¶n cña Lª-nin.

* *

* Trong tËp 31 cã in mét sè t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin ch−a

®−îc in trong çc Toµn tËp tr−íc ®©y: "S¬ th¶o bøc th− sè 5 trong tËp "Th− tõ n−íc ngoµi göi vÒ"", trong ®ã V. I. Lª-nin ®· v¹ch ra mét kÕ ho¹ch söa ®æi c−¬ng lÜnh cña ®¶ng; nh÷ng v¨n kiÖn liªn quan ®Õn viÖc V. I. Lª-nin trë vÒ n−íc Nga vµo th¸ng T− 1917: tr¶ lêi nh÷ng c©u hái cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh t¶ Thôy-®iÓn vµ lêi ph¸t biÓu t¹i cuéc héi nghÞ víi hä ngµy 31 th¸ng Ba (13 th¸ng T−) 1917 ë Xtèc-kh«n. Nh÷ng v¨n kiÖn nµy ®· ®−îc in trong c¬ quan ng«n luËn cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh t¶ Thôy-®iÓn "Politiken" ngµy 14 vµ 15 th¸ng T− 1917. Trong tËp nµy còng in l¹i bµi t−êng thuËt trªn b¸o vÒ lêi ph¸t biÓu cña V. I. Lª-nin khi vÒ ®Õn Pª-t¬-r«-gr¸t, ― Lª-nin ®øng trªn xe bäc thÐp t¹i qu¶ng tr−êng ga PhÇn-lan, ®äc bµi diÔn v¨n nµy tr−íc c«ng nh©n, binh sÜ vµ lÝnh thuû ngµy 3 (16) th¸ng T−, ― vµ bµi diÔn v¨n ngµy 4 (17) th¸ng T− t¹i cuéc häp cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tham gia Héi nghÞ toµn Nga cña çc X«-viÕt.

Lêi tùa

XXVIII

Trong tËp nµy còng in nh÷ng bµi ph¸t biÓu cña V. I. Lª-nin t¹i cuéc mÝt-tinh cña binh sÜ tiÓu ®oµn xe bäc thÐp ngµy 15 (28) th¸ng T− vµ t¹i phiªn häp cña TiÓu ban binh sÜ thuéc X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t ngµy 17 (30) th¸ng T− nh©n viÖc b¸o chÝ t− s¶n më chiÕn dÞch vu khèng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. LÇn ®Çu tiªn ®−îc in: nh÷ng lêi gi¶i ®¸p çc c©u hái ®−a ra t¹i phiªn häp cña TiÓu ban binh sÜ. LÇn ®Çu tiªn ®−îc ®−a vµo Toµn tËp: çc môc 25 vµ 26 t¸c phÈm "Çc chÝnh ®¶ng ë Nga vµ nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n"; çc môc nµy ®−îc in l¹i theo b¸o "Lµn sãng" (Hen-xinh-pho) cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, nh−ng kh«ng ®−îc in trong çc s¸ch riªng; nh÷ng môc nµy gi¶i ®¸p çc c©u hái: "Nh÷ng ng−êi l−u vong cã nªn ®i qua n−íc Anh ®Ó vÒ Nga kh«ng?" vµ "Nh÷ng ng−êi l−u vong cã nªn ®i qua n−íc §øc ®Ó vÒ Nga kh«ng?".

Trong tËp nµy lÇn ®Çu tiªn c«ng bè ba bµi ®· in trªn b¸o "Sù thËt": "Çc ®ång chÝ h·y chó ý!" víi lêi b¹t "Lêi ban biªn tËp", "Tê b¸o th©n chÝnh phñ cæ ®éng cho sù tµn s¸t" vµ "Mét sù dèi tr¸ qu¸ th« b¹o", b¶n dù th¶o nghÞ quyÕt cña ®¶ng ®oµn b«n-sª-vÝch trong X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vÒ "C«ng tr¸i v× nÒn tù do" vµ çc bµi t−êng thuËt trªn b¸o vÒ çc b¸o ço vµ bµi ph¸t biÓu cña V. I. Lª-nin t¹i Héi nghÞ ®¹i biÓu ®¶ng bé Pª-t¬-r«-gr¸t vµ Héi nghÞ VII toµn Nga (Héi nghÞ th¸ng T−) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi (b) Nga.

Mét sè bµi ph¸t biÓu t¹i Héi nghÞ th¸ng T− cã in c¶ hai lo¹i biªn b¶n; ®ång thêi còng ®−a vµo tËp nµy nh÷ng nhËn xÐt quan träng nhÊt khi th¶o luËn mµ tr−íc ®©y ch−a in trong Toµn tËp.

Trong phÇn "Çc tµi liÖu chuÈn bÞ" cã in çc v¨n kiÖn sau ®©y: dµn bµi bøc th− sè 4 trong tËp "Th− tõ n−íc ngoµi göi vÒ. ― Giµnh hoµ b×nh nh− thÕ nµo?", dµn bµi bµi "Çch m¹ng ë Nga vµ nhiÖm vô cña c«ng nh©n tÊt c¶ çc n−íc", dµn bµi vµ luËn c−¬ng b¶n thuyÕt tr×nh "Çch m¹ng

Lêi tùa

XXIX

Nga, ý nghÜa vµ nhiÖm vô cña nã" tr×nh bµy t¹i Xuy-rÝch ngµy 14 (27) th¸ng Ba 1917.

Trong phÇn Phô lôc cã in b¶n Th«ng ço cña nhãm thø nhÊt nh÷ng ng−êi l−u vong chÝnh trÞ trë vÒ Nga qua §øc, do V. I. Lª-nin chuyÓn ë Xtèc-kh«n cho ban biªn tËp b¸o "Politiken" vµ ®−îc coi lµ mét tµi liÖu hoµn toµn ch¾c ch¾n lµ cña V. I. Lª-nin.

ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin

trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng

§¶ng céng s¶n Liªn-x«

1

S¬ th¶o luËn c−¬ng Ngµy 4 (17) th¸ng Ba 19171

Nh÷ng tin tøc tõ Nga mµ chóng ta cã ®−îc trong lóc nµy,

ngµy 17. III. 1917 ë Xuy-rÝch, th× thËt qu¸ Ýt mµ nh÷ng sù kiÖn ë n−íc ta hiÖn nay th× l¹i ph¸t triÓn qu¸ nhanh, khiÕn ng−êi ta chØ cã thÓ ph¸n ®o¸n t×nh h×nh mét çch rÊt dÌ dÆt.

Ngµy h«m qua, tin ®iÖn b¸o cho biÕt r»ng Nga hoµng ®· tho¸i vÞ vµ chÝnh phñ míi cña ph¸i th¸ng M−êi vµ ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn2 ®· ký kÕt mét hiÖp nghÞ víi nh÷ng ®¹i biÓu kh¸c cña dßng hä R«-ma-nèp. Ngµy h«m nay, tin tøc tõ Anh loan b¸o r»ng Nga hoµng ch−a tho¸i vÞ vµ kh«ng biÕt h¾n ë ®©u! VËy lµ h¾n m−u toan chèng cù l¹i, m−u toan tæ chøc mét ®¶ng vµ cã thÓ lµ m−u toan tæ chøc mét ®éi qu©n hßng kh«i phôc l¹i ngai vµng; nÕu h¾n ch¹y tho¸t ®−îc ra khái n−íc Nga hoÆc tranh thñ ®−îc mét bé phËn qu©n ®éi, th× cã thÓ lµ ®Ó ®¸nh lõa nh©n d©n, h¾n sÏ c«ng bè mét b¶n tuyªn ng«n vÒ mét hoµ −íc riªng rÏ mµ h¾n sÏ ký lËp tøc víi n−íc §øc!

Trong t×nh h×nh Êy, nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n kh¸ phøc t¹p. Kh«ng nghi ngê g× n÷a, giai cÊp v« s¶n ph¶i tù tæ chøc l¹i mét çch cµng tèt bao nhiªu cµng hay bÊy nhiªu, ph¶i tËp hîp lùc l−îng cña m×nh l¹i, tù vò trang, cñng cè vµ ph¸t triÓn khèi liªn minh cña m×nh víi tÊt c¶ çc tÇng líp quÇn chóng lao ®éng thµnh thÞ vµ n«ng th«n, ®Ó ph¶n

V . I . L ª - n i n 2

kÝch l¹i mét çch kÞch liÖt thÕ lùc ph¶n ®éng Nga hoµng vµ ®Ì bÑp h¼n chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng.

MÆt kh¸c, chÝnh phñ míi, çi chÝnh phñ ®· n¾m ®−îc chÝnh quyÒn ë Pª-tÐc-bua, hay ®óng h¬n, ®· giËt chÝnh quyÒn ®ã tõ trong tay giai cÊp v« s¶n võa th¾ng lîi trong mét cuéc ®Êu tranh anh dòng vµ ®Ém m¸u, th× gåm bän t− s¶n thuéc ph¸i tù do vµ bän ®Þa chñ; bän nµy xá mòi Kª-ren-xki, ng−êi ®¹i biÓu cña n«ng d©n d©n chñ vµ cã thÓ lµ cña mét bé phËn c«ng nh©n bÞ l«i cuèn vµo con ®−êng cña giai cÊp t− s¶n vµ quªn mÊt chñ nghÜa quèc tÕ. ChÝnh phñ míi gåm nh÷ng bän c«ng khai ñng hé vµ bªnh vùc cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa chèng n−íc §øc, nghÜa lµ ñng hé cuéc chiÕn tranh tiÕn hµnh trong sù liªn minh víi nh÷ng chÝnh phñ ®Õ quèc chñ nghÜa Anh vµ Ph¸p, mét cuéc chiÕn tranh ®Ó c−íp bãc vµ x©m chiÕm çc n−íc kh¸c nh− ¸c-mª-ni-a, Ga-li-xi-a, C«n-xtan-ti-n«-p«n, v.v..

ChÝnh phñ míi kh«ng thÓ mang l¹i cho nh©n d©n Nga (còng kh«ng thÓ mang l¹i cho çc d©n téc mµ chiÕn tranh ®· lµm cho hä liªn kÕt víi chóng ta) hoµ b×nh, b¸nh m×, tù do hoµn toµn, vµ chÝnh v× thÕ mµ giai cÊp c«ng nh©n ph¶i tiÕp tôc ®Êu tranh cho chñ nghÜa x· héi vµ hoµ b×nh, ph¶i lîi dông t×nh h×nh míi vµo môc ®Ých ®ã vµ gi¶i thÝch t×nh h×nh Êy cho quÇn chóng nh©n d©n réng r·i nhÊt.

ChÝnh phñ míi kh«ng thÓ mang l¹i hoµ b×nh, v× nã ®¹i diÖn cho bän t− b¶n vµ ®Þa chñ còng nh− v× nã bÞ nh÷ng hiÖp −íc vµ nghÜa vô tµi chÝnh trãi buéc víi bän t− b¶n Ph¸p vµ Anh. Cho nªn, tr−íc hÕt vµ trªn hÕt, phong trµo d©n chñ - x· héi Nga, trung thµnh víi chñ nghÜa quèc tÕ, ph¶i gi¶i thÝch cho quÇn chóng nh©n d©n ®ang mong ®îi hoµ b×nh, ®Ó cho quÇn chóng thÊy r»ng d−íi sù thèng trÞ cña chÝnh phñ ®ã th× kh«ng thÓ cã hoµ b×nh. Trong lêi kªu gäi ®Çu tiªn göi nh©n d©n (17. III.), chÝnh phñ ®ã kh«ng hÒ ®¶ ®éng ®Õn vÊn ®Ò chñ yÕu vµ c¬ b¶n hiÖn nay lµ hoµ b×nh. ChÝnh phñ gi÷ bÝ mËt nh÷ng hiÖp

V. I. Lª-nin

1916

V . I . L ª - n i n 4

3

Trang ®Çu b¶n th¶o cña V. I. Lª-nin "S¬ th¶o luËn c−¬ng ngµy 4 (17) th¸ng Ba 1917"

¶nh thu nhá

V. I. L ª - n i n 4 S¬ th¶o luËn c−¬ng ngµy 4 (17) th¸ng Ba 1917

5

−íc ¨n c−íp do chÕ ®é Nga hoµng ký kÕt víi Anh, Ph¸p, ý, NhËt, v.v.. Nã muèn giÊu kh«ng cho nh©n d©n biÕt râ sù thËt vÒ ch−¬ng tr×nh qu©n sù cña nã, vÒ viÖc nã chñ tr−¬ng tiÕp tôc chiÕn tranh vµ ®¸nh b¹i §øc. Nã kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®iÒu mµ çc d©n téc hiÖn ®ang cÇn ®Õn: ®Ò nghÞ ngay vµ c«ng khai víi çc n−íc giao chiÕn thùc hiÖn mét cuéc ®×nh chiÕn tøc kh¾c, vµ sau ®ã ký kÕt hoµ −íc trªn c¬ së hoµn toµn gi¶i phãng çc thuéc ®Þa vµ tÊt c¶ çc n−íc phô thuéc vµ kh«ng cã ®Çy ®ñ quyÒn. Muèn thùc hiÖn ®−îc nh÷ng ®iÒu ®ã, th× cÇn cã mét chÝnh phñ c«ng nh©n liªn minh, thø nhÊt lµ víi quÇn chóng nghÌo khæ nhÊt trong n«ng d©n; thø hai lµ liªn minh víi c«ng nh©n çch m¹ng cña tÊt c¶ çc n−íc giao chiÕn.

ChÝnh phñ míi kh«ng thÓ mang l¹i b¸nh m× cho nh©n d©n. Mµ quÇn chóng ®· bÞ ®ãi khæ v× thiÕu l−¬ng thùc, v× sù ph©n phèi l−¬ng thùc tæ chøc tåi, vµ ®iÒu chñ yÕu lµ v× bän ®Þa chñ vµ bän t− b¶n chiÕm ®o¹t l−¬ng thùc, th× kh«ng mét quyÒn tù do nµo cã thÓ tho¶ m·n ®−îc hä. §Ó mang l¹i b¸nh m× cho nh©n d©n, cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p çch m¹ng chèng bän ®Þa chñ vµ bän t− b¶n, vµ chØ cã mét chÝnh phñ c«ng nh©n míi cã thÓ thùc hiÖn ®−îc nh÷ng biÖn ph¸p ®ã.

Sau hÕt, chÝnh phñ míi còng kh«ng thÓ mang l¹i tù do hoµn toµn cho nh©n d©n, mÆc dï b¶n tuyªn ng«n ngµy 17. III. 1917 cña nã chØ chuyªn nãi ®Õn tù do chÝnh trÞ mµ kh«ng nãi ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c kh«ng ph¶i lµ kÐm quan träng h¬n. ChÝnh phñ míi ®· m−u toan tho¶ hiÖp víi triÒu vua R«-ma-nèp, v× chÝnh phñ nµy ®· ®Ò nghÞ lµ nÕu Ni-c«-lai II tho¸i vÞ vµ cö mét tªn trong dßng hä R«-ma-nèp lµm phô chÝnh cho con h¾n, th× nã sÏ c«ng nhËn triÒu vua ®ã, kh«ng cÇn ®Õm xØa ®Õn ý chÝ cña nh©n d©n. Trong b¶n tuyªn ng«n cña nã, chÝnh phñ míi høa hÑn ®ñ mäi thø tù do, nh−ng nã kh«ng thi hµnh nghÜa vô trùc tiÕp vµ tÊt yÕu cña nã lµ: thùc hiÖn ngay çc quyÒn tù do, ®Ó binh lÝnh

V. I. L ª - n i n 6

tuyÓn chän çc sÜ quan, v.v., Ên ®Þnh viÖc bÇu cö çc §u-ma thµnh phè Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va vµ çc thµnh phè kh¸c theo çch ®Çu phiÕu thËt sù phæ th«ng, chø kh«ng ph¶i chØ cã nam giíi míi ®−îc bÇu, ®Ó mäi dinh thù cña nhµ n−íc vµ mäi c«ng tr×nh kiÕn tróc c«ng céng cho nh©n d©n dïng lµm chç héi häp, Ên ®Þnh viÖc bÇu cö mäi c¬ quan ®Þa ph−¬ng vµ çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng còng theo çch ®Çu phiÕu thËt sù phæ th«ng, xo¸ bá mäi sù h¹n chÕ quyÒn tù qu¶n ®Þa ph−¬ng, b·i miÔn tÊt c¶ nh÷ng viªn chøc do trªn cö ra ®Ó gi¸m s¸t çc c¬ quan tù qu¶n ®Þa ph−¬ng, ®¶m b¶o kh«ng nh÷ng quyÒn tù do tÝn ng−ìng mµ c¶ quyÒn tù do kh«ng tÝn ng−ìng, lËp tøc t¸ch nhµ tr−êng khái gi¸o héi vµ gi¶i phãng nhµ tr−êng khái sù b¶o hé cña çc viªn chøc, v.v..

Toµn bé b¶n tuyªn ng«n do chÝnh phñ míi c«ng bè ngµy 17. III. lµm cho ng−êi ta hoµn toµn kh«ng tin vµo nã v× nã chØ gåm toµn nh÷ng lêi høa hÑn vµ kh«ng thùc hiÖn ngay lËp tøc bÊt cø mét biÖn ph¸p khÈn cÊp nhÊt nµo mµ ng−êi ta hoµn toµn cã thÓ vµ ph¶i ¸p dông ngay b©y giê.

Trong c−¬ng lÜnh cña m×nh, chÝnh phñ míi kh«ng hÒ ®¶ ®éng g× ®Õn chÕ ®é ngµy lµm 8 giê, ®Õn nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c nh»m c¶i thiÖn, vÒ mÆt kinh tÕ, t×nh c¶nh cña c«ng nh©n, ®Õn viÖc trao l¹i ruéng ®Êt cho n«ng d©n, ®Õn viÖc chuyÓn giao kh«ng ph¶i chuéc tÊt c¶ ruéng ®Êt cña ®Þa chñ cho n«ng d©n; do kh«ng ®¶ ®éng g× ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò bøc thiÕt Êy, nªn nã ®· lé râ b¶n chÊt t− b¶n vµ ®Þa chñ cña nã.

ChØ cã mét chÝnh phñ c«ng nh©n dùa thø nhÊt lµ vµo qu¶ng ®¹i quÇn chóng n«ng d©n, vµo c«ng nh©n n«ng nghiÖp vµ n«ng d©n nghÌo, vµ thø hai lµ vµo sù liªn minh víi c«ng nh©n çch m¹ng tÊt c¶ çc n−íc giao chiÕn, míi cã thÓ mang l¹i cho nh©n d©n hoµ b×nh, b¸nh m× vµo tù do hoµn toµn.

S¬ th¶o luËn c−¬ng ngµy 4 (17) th¸ng Ba 1917

7

Cho nªn giai cÊp v« s¶n çch m¹ng chØ cã thÓ coi cuéc çch m¹ng ngµy 1 (14). III. lµ th¾ng lîi b−íc ®Çu cña m×nh, lµ th¾ng lîi rÊt ch−a ®Çy ®ñ trªn con ®−êng quang vinh cña m×nh, vµ kh«ng thÓ kh«ng tù ®Æt cho m×nh nhiÖm vô ph¶i tiÕp tôc cuéc ®Êu tranh v× chÕ ®é céng hoµ d©n chñ vµ chñ nghÜa x· héi.

§Ó hoµn thµnh nhiÖm vô nµy, giai cÊp v« s¶n vµ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ph¶i lîi dông tr−íc hÕt quyÒn tù do t−¬ng ®èi vµ kh«ng ®Çy ®ñ mµ chÝnh phñ míi ®· ban bè, quyÒn tù do mµ ng−êi ta chØ cã thÓ ®¶m b¶o vµ më réng ra ®−îc b»ng çch tiÕp tôc cuéc ®Êu tranh çch m¹ng kiªn quyÕt vµ bÒn bØ h¬n n÷a.

§iÒu cÇn thiÕt lµ tÊt c¶ quÇn chóng lao ®éng n«ng th«n vµ thµnh thÞ, còng nh− qu©n ®éi ph¶i biÕt râ sù thËt vÒ chÝnh phñ hiÖn nay vµ th¸i ®é thùc sù cña chÝnh phñ ®ã ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò bøc thiÕt. CÇn ph¶i tæ chøc çc X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ cÇn ph¶i vò trang c«ng nh©n; cÇn ph¶i thµnh lËp nh÷ng tæ chøc cña giai cÊp v« s¶n trong qu©n ®éi (chÝnh phñ míi còng høa hÑn cho qu©n ®éi h−ëng nh÷ng quyÒn lîi chÝnh trÞ) vµ trong n«ng th«n; vµ ®Æc biÖt còng cÇn ph¶i cã tæ chøc giai cÊp riªng cña c«ng nh©n n«ng nghiÖp lµm thuª.

ChØ cã lµm cho quÇn chóng d©n c− réng r·i nhÊt hiÓu biÕt tin tøc vµ ®−îc tæ chøc l¹i, th× míi b¶o ®¶m ®−îc th¾ng lîi hoµn toµn cho giai ®o¹n tiÕp theo cña çch m¹ng vµ b¶o ®¶m cho chÝnh phñ c«ng nh©n n¾m ®−îc chÝnh quyÒn.

§Ó thùc hiÖn nhiÖm vô ®ã, ― trong thêi kú çch m¹ng vµ d−íi ¶nh h−ëng nh÷ng bµi häc ®au ®ín cña chiÕn tranh th× d©n chóng cã thÓ hiÓu ®−îc nhiÖm vô ®ã trong mét thêi gian v« cïng ng¾n h¬n so víi d−íi nh÷ng ®iÒu kiÖn b×nh th−êng, ― cÇn ph¶i cã tÝnh ®éc lËp vÒ t− t−ëng vµ vÒ tæ chøc cña ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng, lµ chÝnh ®¶ng vÉn trung thµnh víi chñ nghÜa quèc tÕ vµ kh«ng bÞ mª hoÆc bëi nh÷ng lêi dèi tr¸ cña giai cÊp t− s¶n lµ giai

V. I. L ª - n i n 8

cÊp ®ang lõa dèi nh©n d©n b»ng nh÷ng lêi lÏ vÒ "b¶o vÖ tæ quèc" trong cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa ¨n c−íp hiÖn nay.

Kh«ng nh÷ng chÝnh phñ hiÖn nay kh«ng cã kh¶ n¨ng gi¶i tho¸t nh©n d©n khái cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa vµ b¶o ®¶m hoµ b×nh, mµ c¶ mét chÝnh phñ céng hoµ d©n chñ - t− s¶n, nÕu chØ gåm cã Kª-ren-xki vµ çc nhµ x· héi - ¸i quèc d©n tuý vµ "m¸c-xÝt" kh¸c, th× còng kh«ng cã kh¶ n¨ng lµm ®−îc nh÷ng viÖc ®ã.

ChÝnh v× thÕ mµ chóng ta kh«ng thÓ tham gia bÊt cø mét khèi nµo, bÊt cø liªn minh nµo vµ ngay c¶ bÊt cø mét hiÖp ®Þnh nµo víi nh÷ng c«ng nh©n thuéc ph¸i vÖ quèc, còng nh− víi khuynh h−íng Gv«-d¬-®Ðp - P«-t¬-rª-xèp - Ts¬-khªn-kª-li - Kª-ren-xki, v.v., hoÆc víi bän gièng nh− Ts¬-khª-Ýt-dª, v.v. ®ang cã mét lËp tr−êng dao ®éng vµ kh«ng râ rÖt trong vÊn ®Ò c¨n b¶n ®ã. Nh÷ng hiÖp ®Þnh lo¹i nµy kh«ng nh÷ng sÏ lµm cho quÇn chóng nhËn thøc sai vµ lµm cho hä phô thuéc vµo giai cÊp t− s¶n ®Õ quèc chñ nghÜa ë Nga, mµ cßn lµm yÕu vµ ph¸ ho¹i vai trß l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n trong ho¹t ®éng nh»m gi¶i tho¸t nh©n d©n khái cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa vµ b¶o ®¶m mét nÒn hoµ b×nh thËt sù v÷ng ch¾c gi÷a çc chÝnh phñ c«ng nh©n tÊt c¶ çc n−íc.

In lÇn ®Çu n¨m 1924 trong V¨n tËp Lª-nin, t. II

Theo ®óng b¶n th¶o

9

®iÖn göi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch

trë vÒ nga3 S¸ch l−îc cña chóng ta: hoµn toµn kh«ng tÝn nhiÖm, kh«ng

ñng hé chÝnh phñ míi mét chót nµo c¶; ®Æc biÖt nghi ngê Kª-ren-xki; vò trang giai cÊp v« s¶n lµ b¶o ®¶m duy nhÊt; bÇu cö ngay §u-ma Pª-t¬-r«-gr¸t; kh«ng xÝch l¹i gÇn çc ®¶ng ph¸i kh¸c mét chót nµo c¶. §iÖn ®iÒu ®ã cho Pª-t¬-r«-gr¸t.

U-li-a-nèp

ViÕt b»ng tiÕng Ph¸p ngµy 6 (19) th¸ng Ba 1917

§¨ng lÇn ®Çu b»ng tiÕng §øc ngµy 29 th¸ng Ba 1917 trªn b¸o "Volksrecht", sè 75; in b»ng tiÕng Nga n¨m 1930 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XIII

Theo ®óng b¶n th¶o DÞch tõ tiÕng Ph¸p

10

Lêi tuyªn bè Göi b¸o "Volksrecht" 4

NhiÒu b¸o §øc ®· ®¨ng mét çch xuyªn t¹c bøc ®iÖn t«i

göi ngµy thø hai 19 th¸ng Ba tíi Xcan-®i-na-v¬ cho mét vµi ®¶ng viªn ®¶ng chóng t«i ®· trë vÒ Nga vµ cã hái ý kiÕn t«i vÒ s¸ch l−îc mµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ph¶i theo.

Bøc ®iÖn cña t«i nh− sau: "S¸ch l−îc cña chóng ta: hoµn toµn kh«ng tÝn

nhiÖm, kh«ng ñng hé chÝnh phñ míi mét chót nµo c¶; ®Æc biÖt nghi ngê Kª-ren-xki; vò trang giai cÊp v« s¶n lµ b¶o ®¶m duy nhÊt; bÇu cö ngay §u-ma Pª-t¬-r«-gr¸t (héi ®ång thµnh phè); kh«ng xÝch l¹i gÇn çc ®¶ng ph¸i kh¸c mét chót nµo c¶. §iÖn ®iÒu ®ã cho Pª-t¬-r«-gr¸t".

T«i ®· göi bøc ®iÖn nµy nh©n danh nh÷ng uû viªn ë ngoµi n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, chø kh«ng ph¶i nh©n danh b¶n th©n Ban chÊp hµnh trung −¬ng. T«i kh«ng nãi ®Õn Quèc héi lËp hiÕn, mµ nãi ®Õn viÖc bÇu çc c¬ quan thÞ chÝnh. ViÖc bÇu Quèc héi lËp hiÕn trong lóc nµy chØ lµ mét lêi høa su«ng th«i. Cã thÓ vµ cÇn ph¶i tiÕn hµnh ngay viÖc bÇu §u-ma thµnh phè Pª-t¬-r«-gr¸t, nÕu chÝnh phñ thùc sù cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn nh÷ng quyÒn tù do

Lêi tuyªn bè göi b¸o "Volksrecht"

11

®· høa. Nh÷ng cuéc bÇu cö nµy cã thÓ gióp cho giai cÊp v« s¶n tæ chøc vµ t¨ng c−êng vÞ trÝ çch m¹ng cña m×nh.

N. Lª-nin

ViÕt sau ngµy 6 (19) th¸ng Ba 1917

§¨ng ngµy 29 th¸ng Ba 1917 trªn b¸o "Volksrecht", sè 75

In lÇn ®Çu b»ng tiÕng Nga n¨m 1949 trong V. I. Lª-nin. Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø 4, t. 23

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o DÞch tõ tiÕng §øc

12

13

Th− tõ n−íc ngoµi göi vÒ 5

14

15

Th− tõ n−íc ngoµi göi vÒ Th− sè 1

Giai ®o¹n ®Çu Cña cuéc çch m¹ng thø nhÊt 6

Cuéc çch m¹ng thø nhÊt do chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa

thÕ giíi g©y ra, ®· bïng næ. Cuéc çch m¹ng ®Çu tiªn ®ã ch¾c ch¾n sÏ kh«ng ph¶i lµ cuéc çch m¹ng cuèi cïng.

Theo nh÷ng tµi liÖu Ýt ái mµ ng−êi ta cã ®−îc ë Thôy-sÜ, th× giai ®o¹n ®Çu cña cuéc çch m¹ng thø nhÊt ®ã, tøc lµ cuéc çch m¹ng Nga ngµy 1 th¸ng Ba 1917, ®· kÕt thóc. Giai ®o¹n ®Çu ®ã ch¾c ch¾n sÏ kh«ng ph¶i lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña cuéc çch m¹ng cña chóng ta.

Lµm sao l¹i ®· cã thÓ x¶y ra çi "phÐp l¹" lµ chØ trong vßng 8 ngµy, ― thêi gian do «ng Mi-li-u-cèp nªu lªn trong bøc ®iÖn kho¸c l¸c göi cho tÊt c¶ nh÷ng ®¹i diÖn cña n−íc Nga ë n−íc ngoµi, ― mét chÕ ®é qu©n chñ ®· tån t¹i suèt hµng bao thÕ kû vµ, bÊt chÊp tÊt c¶, ®· ®øng v÷ng ®−îc trong ba n¨m ®Çy dÉy nh÷ng trËn chiÕn ®Êu giai cÊp cùc kú lín lao do toµn thÓ nh©n d©n tiÕn hµnh tõ 1905 ®Õn 1907, mµ l¹i ®· bÞ sôp ®æ ®−îc?

LÞch sö còng nh− thiªn nhiªn kh«ng hÒ biÕt cã phÐp l¹, nh−ng mäi b−íc ngoÆt ®ét ngét cña lÞch sö, kÓ c¶ mäi cuéc çch m¹ng, ®Òu cã néi dung phong phó, ®Òu cã nh÷ng sù phèi hîp bÊt ngê vµ ®éc ®¸o cña çc h×nh thøc ®Êu tranh vµ cña çc quan hÖ so s¸nh gi÷a çc lùc l−îng ®èi ®Þch, khiÕn cho cã nhiÒu sù viÖc xem chõng nh− lµ kú l¹ ®èi víi trÝ tuÖ cña mét kÎ tÇm th−êng.

V. I. L ª - n i n

16

Muèn cho nÒn qu©n chñ Nga hoµng cã thÓ sôp ®æ trong mÊy ngµy, th× cÇn ph¶i cã sù kÕt hîp mét lo¹t nh÷ng ®iÒu kiÖn cã tÇm quan träng lÞch sö thÕ giíi. Chóng ta h·y chØ ra ®©y nh÷ng ®iÒu kiÖn chñ yÕu.

NÕu giai cÊp v« s¶n Nga, trong ba n¨m, tõ 1905 ®Õn 1907, kh«ng tiÕn hµnh nh÷ng trËn chiÕn ®Êu giai cÊp cùc kú lín lao vµ kh«ng cã nghÞ lùc çch m¹ng, th× cuéc çch m¹ng thø hai kh«ng ®−îc nhanh chãng ®Õn nh− thÕ, nghÜa lµ giai ®o¹n ®Çu cña nã kh«ng thÓ hoµn thµnh ®−îc trong mÊy ngµy. Cuéc çch m¹ng thø nhÊt (1905) ®· xíi s©u ®Êt, ®· nhæ hÕt gèc rÔ nh÷ng thiªn kiÕn l©u ®êi, ®· thøc tØnh hµng triÖu c«ng nh©n vµ hµng chôc triÖu n«ng d©n tham gia sinh ho¹t chÝnh trÞ vµ ®Êu tranh chÝnh trÞ, ®· lµm cho tÊt c¶ çc giai cÊp (vµ tÊt c¶ çc ®¶ng chñ yÕu) trong x· héi Nga biÓu lé cho nhau vµ cho toµn thÕ giíi biÕt râ b¶n chÊt thËt sù cña m×nh, t−¬ng quan thËt sù vÒ lîi Ých cña m×nh, vÒ lùc l−îng cña m×nh, vÒ ph−¬ng thøc hµnh ®éng cña m×nh, vÒ môc ®Ých tr−íc m¾t vµ l©u dµi cña m×nh. Cuéc çch m¹ng thø nhÊt vµ thêi kú ph¶n çch m¹ng tiÕp theo ®ã (1907 - 1914) ®· lµm lé râ toµn bé thùc chÊt cña chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng, ®· ®Èy chÕ ®é ®ã tíi "giíi h¹n cuèi cïng" cña nã, ®· bãc trÇn tÊt c¶ sù thèi n¸t, sù xÊu xa cña nã, tÊt c¶ sù v« liªm sØ vµ sù ®åi trôy cña çi bÌ lò ñng hé Nga hoµng ®øng ®Çu lµ con quû Ra-xpu-tin, ®· bãc trÇn tÊt c¶ sù tµn ¸c cña dßng hä R«-ma-nèp ― nh÷ng tªn s¸t nh©n ®· lµm cho n−íc Nga ngËp m¸u cña ng−êi Do-th¸i, cña c«ng nh©n, cña ng−êi çch m¹ng, nh÷ng tªn ®Þa chñ "hµng ®Çu trong nh÷ng ®Þa chñ b×nh ®¼ng" chiÕm h÷u hµng triÖu ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt vµ s½n sµng lµm mäi viÖc tµn nhÉn, ph¹m mäi téi ¸c, s½n sµng lµm ph¸ s¶n vµ bãp nghÑt bao nhiªu c«ng d©n còng ®−îc ®Ó duy tr× "quyÒn t− h÷u thiªng liªng" cña chóng vµ cña giai cÊp chóng.

Kh«ng cã cuéc çch m¹ng 1905 - 1907, kh«ng cã cuéc ph¶n çch m¹ng 1907 - 1914, th× tÊt c¶ çc giai cÊp trong nh©n

Th− tõ n−íc ngoµi göi vÒ

17

d©n Nga vµ trong çc d©n téc sèng trªn ®Êt Nga kh«ng thÓ cã mét "sù tù biÓu lé ra" chÝnh x¸c nh− thÕ; vµ còng kh«ng tµi nµo x¸c ®Þnh ®−îc th¸i ®é cña çc giai cÊp ®ã ®èi víi nhau vµ ®èi víi chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng, th¸i ®é ®· lé râ ra trong 8 ngµy cña cuéc çch m¹ng håi th¸ng Hai - th¸ng Ba 1917. NÕu cã thÓ nãi b»ng tØ dô bãng bÈy, th× cuéc çch m¹ng t¸m ngµy ®ã ®· ®−îc "biÓu diÔn" ®óng nh− sau khi nã ®· ®−îc diÔn tËp tõng phÇn vµ diÔn tËp toµn bé ®Õn m−êi lÇn; "çc diÔn viªn" ®Òu ®· biÕt nhau, biÕt vai trß cña m×nh, vÞ trÝ cña m×nh, bèi c¶nh cña m×nh, biÕt mét çch t−êng tËn, cÆn kÏ, biÕt ®Õn c¶ nh÷ng s¾c th¸i quan träng ®«i chót cña nh÷ng xu h−íng chÝnh trÞ vµ nh÷ng ph−¬ng ph¸p hµnh ®éng.

Nh−ng nÕu 12 n¨m sau, cuéc çch m¹ng thø nhÊt, ― cuéc ®¹i çch m¹ng 1905 mµ çc ngµi Gu-ts¬-cèp vµ Mi-li-u-cèp cïng víi bän tay sai cña hä ®· lªn ¸n lµ mét cuéc "phiÕn lo¹n lín", ― ®· dÉn ®Õn cuéc çch m¹ng "huy hoµng" vµ "vinh quang" n¨m 1917 mµ bän Gu-ts¬-cèp vµ Mi-li-u-cèp tuyªn bè lµ "vinh quang" v× nã (t¹m thêi) ®· ®em chÝnh quyÒn l¹i cho hä, ― th× cßn cÇn ph¶i cã mét "ng−êi ®¹o diÔn" vÜ ®¹i, m¹nh vµ v¹n n¨ng, cã kh¶ n¨ng, mét mÆt, ®Èy rÊt nhanh tiÕn tr×nh lÞch sö thÕ giíi, vµ mÆt kh¸c, g©y nªn nh÷ng cuéc tæng khñng ho¶ng m·nh liÖt ch−a tõng thÊy vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, trong çc n−íc vµ trªn tr−êng quèc tÕ. Ngoµi viÖc ®Èy nhanh mét çch l¹ th−êng tiÕn tr×nh lÞch sö thÕ giíi ra, cßn cÇn ph¶i cã nh÷ng b−íc ngoÆt ®Æc biÖt ®ét ngét ®Ó cho, ®Õn mét trong nh÷ng b−íc ngoÆt ®ã, cç xe chÕ ®é qu©n chñ bª bÕt m¸u vµ bïn nh¬ cña dßng hä R«-ma-nèp cã thÓ bÞ ®æ nhµo ngay lËp tøc.

"Ng−êi ®¹o diÔn" v¹n n¨ng ®ã, lùc l−îng thóc ®Èy m·nh liÖt ®ã chÝnh lµ cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi.

Cuéc chiÕn tranh ®ã lµ chiÕn tranh thÕ giíi, ®iÒu ®ã hiÖn nay kh«ng cßn ph¶i bµn c·i g× n÷a, v× Mü vµ Trung-

V. I. L ª - n i n

18

quèc ngµy nay ®· bÞ cuèn hót vµo cuéc chiÕn tranh ®ã mét nöa råi, vµ mai ®©y tÊt ph¶i bÞ cuèn hót hoµn toµn vµo ®ã.

VÒ c¶ hai phÝa, cuéc chiÕn tranh ®ã ®Òu lµ chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, ®iÒu ®ã hiÖn nay kh«ng cßn ph¶i bµn c·i g× n÷a. ChØ cã bän t− b¶n vµ bän tay sai cña chóng, bän x· héi - ¸i quèc vµ x· héi - s«-vanh, ― hoÆc ®Ó nªu ®Ých danh nh÷ng nh©n vËt chÝnh trÞ cã tiÕng ë Nga, chø kh«ng ph¶i dïng nh÷ng ®Þnh nghÜa cã tÝnh chÊt phª ph¸n chung chung, th× chØ bän Gu-ts¬-cèp vµ bän Lvèp, bän Mi-li-u-cèp vµ bän Sin-ga-rÐp mét bªn, chØ bän Gv«-d¬-®Ðp, bän P«-t¬-rª-xèp, bän Ts¬-khªn-kª-li, bän Kª-ren-xki vµ bän Ts¬-khª-Ýt-dª mét bªn, míi cã thÓ phñ nhËn hay xo¸ mê sù thËt ®ã. ChiÕn tranh v« luËn lµ do giai cÊp t− s¶n §øc hoÆc do giai cÊp t− s¶n Anh - Ph¸p tiÕn hµnh còng ®Òu nh»m môc ®Ých c−íp bãc çc n−íc kh¸c, bãp nghÑt çc d©n téc nh−îc tiÓu, thèng trÞ thÕ giíi vÒ mÆt tµi chÝnh, chia vµ chia l¹i thuéc ®Þa, cøu chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa ®ang gi·y chÕt, b»ng çch lõa bÞp vµ chia rÏ c«ng nh©n çc n−íc.

Do tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan, chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa ¾t ph¶i lµm cho cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n chèng l¹i giai cÊp t− s¶n ph¸t triÓn v« cïng nhanh chãng vµ trë nªn kÞch liÖt ch−a tõng thÊy, cuéc chiÕn tranh ®ã ¾t ph¶i biÕn thµnh néi chiÕn gi÷a çc giai cÊp thï ®Þch.

Sù chuyÓn biÕn ®ã ®· b¾t ®Çu b»ng cuéc çch m¹ng håi th¸ng Hai - th¸ng Ba 1917, mµ giai ®o¹n ®Çu ®· chØ cho chóng ta thÊy, mét lµ, cã hai lùc l−îng cïng ®¸nh vµo chÕ ®é Nga hoµng: mét bªn lµ toµn bé giai cÊp t− s¶n vµ ®Þa chñ Nga víi tÊt c¶ bän tay sai kh«ng tù gi¸c cña chóng vµ tÊt c¶ nh÷ng thñ lÜnh tù gi¸c cña chóng lµ bän ®¹i sø vµ t− b¶n Anh - Ph¸p, cßn bªn kia lµ X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n lµ tæ chøc ®· b¾t ®Çu thu hót çc ®¹i biÓu binh sÜ vµ n«ng d©n tham gia 7.


19

Ba phe chÝnh trÞ ®ã, ba lùc l−îng chÝnh trÞ chñ yÕu ®ã lµ: 1) chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng, kÎ cÇm ®Çu bän ®Þa chñ - chñ n«ng n«, bän quan l¹i cò vµ bän t−íng so¸i; 2) giai cÊp t− s¶n vµ ®Þa chñ Nga thuéc §¶ng th¸ng M−êi vµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, theo sau chóng cã giai cÊp tiÓu t− s¶n (mµ nh÷ng ®¹i diÖn chñ yÕu lµ Kª-ren-xki vµ Ts¬-khª-Ýt-dª); 3) X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n ®ang t×m b¹n ®ång minh trong toµn bé giai cÊp v« s¶n vµ trong toµn thÓ quÇn chóng d©n nghÌo, ― ba lùc l−îng chÝnh trÞ chñ yÕu ®ã ®· tù béc lé ra mét çch hÕt søc râ rµng ngay c¶ trong 8 ngµy cña "giai ®o¹n ®Çu", ngay c¶ ®èi víi mét ng−êi quan s¸t ë rÊt xa n¬i x¶y ra nh÷ng sù biÕn vµ b¾t buéc ph¶i c¨n cø theo nh÷ng tin ®iÖn b¸o nghÌo nµn cña b¸o chÝ n−íc ngoµi, nh− ng−êi viÕt nh÷ng dßng nµy.

Nh−ng tr−íc khi nãi tØ mØ h¬n ®Õn ®iÒu ®ã, t«i ph¶i trë l¹i ®o¹n th− cña t«i bµn vÒ mét nh©n tè cùc kú quan träng: chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi.

ChiÕn tranh ®· trãi chÆt çc c−êng quèc tham chiÕn, çc nhãm t− b¶n tham chiÕn, "çc «ng chñ" trong chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa, çc chñ n« trong chÕ ®é n« lÖ t− b¶n chñ nghÜa l¹i víi nhau b»ng nh÷ng d©y xÝch s¾t. Mét khèi ®Ém m¸u ― ®ã lµ ®êi sèng chÝnh trÞ vµ x· héi cña thêi kú lÞch sö chóng ta ®ang sèng.

Nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ch¹y sang phÝa giai cÊp t− s¶n håi ®Çu chiÕn tranh, tÊt c¶ nh÷ng bän §a-vÝt vµ Sai-®ª-man Êy ë §øc, bän Plª-kha-nèp - P«-t¬-rª-xèp - Gv«-d¬-®Ðp vµ ®ång bän ë Nga, tÊt c¶ bän hä ®Òu kh«ng ngít g©n cæ lªn mµ hß hÐt ph¶n ®èi "nh÷ng ¶o t−ëng" cña nh÷ng ng−êi çch m¹ng, "nh÷ng ¶o t−ëng" cña b¶n Tuyªn ng«n Ba-l¬ 8, ph¶n ®èi çi "méng t−ëng buån c−êi" muèn biÕn chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thµnh néi chiÕn. Chóng ®· t¸n d−¬ng, b»ng ®ñ mäi giäng, çi søc m¹nh, søc sèng, kh¶ n¨ng thÝch øng mµ chñ nghÜa t− b¶n d−êng nh− ®· biÓu lé, ― chóng ®· gióp bän t− b¶n lµm cho giai cÊp c«ng

V. I. L ª - n i n

20

nh©n çc n−íc "thÝch øng" víi nã, ®· thuÇn phôc, mª hoÆc vµ chia rÏ hä.

Nh−ng, "c−êi ng−êi h«m tr−íc, h«m sau ng−êi c−êi". Giai cÊp t− s¶n ®· kh«ng thÓ tr× ho·n l©u ®−îc cuéc khñng ho¶ng çch m¹ng do chiÕn tranh g©y nªn. Cuéc khñng ho¶ng ®ã ®ang ph¸t triÓn nh− n−íc vì bê trong tÊt c¶ çc n−íc, tõ n−íc §øc lµ n−íc, theo lêi mét nhµ quan s¸t võa míi ®Õn th¨m n−íc Êy, ®ang tr¶i qua "mét n¹n ®ãi ®−îc tæ chøc rÊt tµi t×nh", cho ®Õn n−íc Anh vµ n−íc Ph¸p lµ nh÷ng n−íc còng s¾p bÞ ®ãi nh−ng viÖc tæ chøc l¹i kÐm "tµi t×nh" h¬n nhiÒu.

LÏ tù nhiªn lµ cuéc khñng ho¶ng çch m¹ng ®· næ ra ë n−íc Nga Nga hoµng sím h¬n hÕt, v× ë ®ã, t×nh tr¹ng tan r· x¶y ra ghª gím h¬n hÕt vµ giai cÊp v« s¶n cã tinh thÇn çch m¹ng h¬n hÕt (kh«ng ph¶i do phÈm chÊt ®Æc biÖt cña nã, mµ do truyÒn thèng sinh ®éng cña "n¨m 1905"). Cuéc khñng ho¶ng ®ã ®· ®−îc ®Èy nhanh thªm do n−íc Nga vµ ®ång minh cña nã ®· liªn tiÕp bÞ b¹i trËn hÕt søc nÆng nÒ. Nh÷ng cuéc b¹i trËn ®ã ®· lay chuyÓn toµn bé bé m¸y chÝnh quyÒn cò vµ toµn bé chÕ ®é cò; nh÷ng cuéc b¹i trËn ®ã ®· lµm cho tÊt c¶ çc giai cÊp trong nh©n d©n c¨m ghÐt chÕ ®é cò, ®· lµm cho qu©n ®éi phÉn uÊt, ®· lµm chÕt mét sè lín bän chØ huy cò xuÊt th©n tõ bän quý téc hñ b¹i hoÆc tõ bän quan l¹i v« cïng môc n¸t, vµ thay thÕ bän ®ã b»ng nh÷ng phÇn tö trÎ tuæi, sung søc, chñ yÕu lµ thuéc çc tÇng líp t− s¶n, b×nh d©n vµ tiÓu t− s¶n. Nh÷ng ng−êi c«ng nhiªn qôy lôy tr−íc giai cÊp t− s¶n hoÆc chØ lµ kh«ng cã khÝ tiÕt th«i, tr−íc kia vÉn la ã vµ hß hÐt ph¶n ®èi "chñ nghÜa thÊt b¹i", th× b©y giê ®· ph¶i ®øng tr−íc mét sù thËt lµ: mèi liªn hÖ lÞch sö gi÷a sù thÊt b¹i cña chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng l¹c hËu nhÊt vµ d· man nhÊt víi b−íc ®Çu cña ®¸m ch¸y çch m¹ng.

Nh−ng nÕu nh÷ng cuéc b¹i trËn håi ®Çu chiÕn tranh cã t¸c dông lµ mét nh©n tè tiªu cùc ®· ®Èy nhanh sù bïng


21

næ, th× sù liªn hÖ gi÷a t− b¶n tµi chÝnh Anh - Ph¸p, gi÷a chñ nghÜa ®Õ quèc Anh - Ph¸p víi t− b¶n Nga thuéc §¶ng th¸ng M−êi vµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn l¹i lµ mét nh©n tè ®· ®Èy nhanh cuéc khñng ho¶ng ®ã b»ng çch trùc tiÕp tæ chøc mét ©m m−u chèng Ni-c«-lai R«-ma-nèp.

VÒ mÆt cùc kú quan träng ®ã cña vÊn ®Ò, b¸o chÝ Anh - Ph¸p Øm ®i kh«ng nãi ®Õn, v× nh÷ng lý do dÔ hiÓu, nh−ng b¸o chÝ §øc l¹i nhÊn m¹nh mét çch ®éc ®Þa. Chóng ta, nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt, chóng ta ph¶i tØnh t¸o nh×n th¼ng vµo sù thËt, kh«ng bèi rèi v× nh÷ng lêi lõa phØnh cã tÝnh chÊt quan ph−¬ng vµ ngo¹i giao ngät ngµo cña çc nhµ ngo¹i giao vµ cña çc bé tr−ëng cña nhãm ®Õ quèc tham chiÕn thø nhÊt, còng nh− v× nh÷ng çi nh¸y m¾t vµ lèi c−êi mØa cña bän ®èi thñ cña chóng vÒ mÆt tµi chÝnh vµ mÆt qu©n sù, thuéc nhãm tham chiÕn thø hai. Toµn bé tiÕn tr×nh çc sù biÕn trong cuéc çch m¹ng th¸ng Hai - th¸ng Ba chØ râ r»ng çc ®¹i sø qu¸n Anh vµ Ph¸p, ― bän nµy cïng víi bän tay sai vµ "mèi liªn l¹c" cña hä, tõ l©u ®· hÕt søc cè g¾ng mét çch tuyÖt väng nhÊt ®Ó ng¨n c¶n nh÷ng hiÖp −íc "riªng rÏ" vµ mét hoµ −íc riªng rÏ gi÷a Ni-c«-lai II (vµ ®©y lµ Ni-c«-lai cuèi cïng, chóng ta hy väng nh− thÕ vµ chóng ta sÏ cè g¾ng lµm sao ®Ó ®−îc nh− thÕ) vµ Vin-hem II, ― ®· trùc tiÕp tæ chøc mét vô ©m m−u cïng víi §¶ng th¸ng M−êi vµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, cïng víi bé phËn t−íng lÜnh vµ sÜ quan trong qu©n ®éi vµ trong ®¬n vÞ b¶o vÖ Pª-tÐc-bua, nh»m truÊt bá Ni-c«-lai R«-ma-nèp.

Chóng ta kh«ng nªn cã ¶o t−ëng. Chí r¬i vµo sai lÇm cña nh÷ng kÎ ― gièng nh− mét vµi "phÇn tö thuéc Ban tæ chøc" hoÆc thuéc ph¸i "men-sª-vÝch"9 vèn ng¶ nghiªng gi÷a xu h−íng Gv«-d¬-®Ðp - P«-t¬-rª-xèp vµ chñ nghÜa quèc tÕ, vµ rÊt th−êng ng¶ theo chñ nghÜa hoµ b×nh tiÓu t− s¶n, ― b©y giê s½n sµng t¸n d−¬ng "sù tho¶ hiÖp" cña ®¶ng c«ng nh©n víi bän d©n chñ - lËp hiÕn, "sù ñng hé" cña ®¶ng c«ng nh©n ®èi víi bän d©n chñ - lËp hiÕn, v.v..

V. I. L ª - n i n

22

§Ó theo ®óng häc thuyÕt cò (kh«ng m¸c-xÝt chót nµo) ®· ®−îc häc thuéc lßng cña hä, nh÷ng kÎ ®ã ®· che giÊu viÖc bän ®Õ quèc Anh - Ph¸p cïng víi bän Gu-ts¬-cèp vµ bän Mi-li-u-cèp ©m m−u truÊt bá "tªn g©y chiÕn chñ yÕu" lµ Ni-c«-lai R«-ma-nèp vµ thay h¾n b»ng nh÷ng tªn g©y chiÕn c−¬ng quyÕt h¬n, sung søc h¬n vµ cã n¨ng lùc h¬n.

Së dÜ çch m¹ng ®· th¾ng lîi ®−îc nhanh vµ triÖt ®Ó ®Õn thÕ ― nh×n bÒ ngoµi vµ nh×n mét çch hêi hît ― ®ã chØ lµ v×, do mét hoµn c¶nh lÞch sö ®Æc biÖt ®éc ®¸o, nh÷ng trµo l−u hoµn toµn kh¸c nhau, nh÷ng lîi Ých giai cÊp hoµn toµn bÊt ®ång, nh÷ng khuynh h−íng chÝnh trÞ vµ x· héi hoµn toµn ®èi lËp nhau ®· hoµ lÉn víi nhau vµ hoµ lÉn mét çch ®Æc biÖt "chÆt chÏ". §ã lµ: ©m m−u cña bän ®Õ quèc Anh - Ph¸p lµ nh÷ng kÎ ®· thóc ®Èy Mi-li-u-cèp, Gu-ts¬-cèp vµ ®ång bän c−íp lÊy chÝnh quyÒn ®Ó tiÕp tôc cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, ®Ó tiÕn hµnh cuéc chiÕn tranh ®ã mét çch cßn ¸c liÖt vµ dai d¼ng h¬n n÷a, ®Ó s¸t h¹i thªm hµng triÖu c«ng nh©n vµ n«ng d©n Nga n÷a ®Æng trao l¹i C«n-xtan-ti-n«-p«n... cho bän Gu-ts¬-cèp, Xy-ri... cho bän t− b¶n Ph¸p, Mª-d«-p«-ta-mi... cho bän t− b¶n Anh, v.v.. Mét mÆt lµ nh− vËy. Cßn mÆt kh¸c lµ mét phong trµo cã tÝnh chÊt çch m¹ng, s©u s¾c cña giai cÊp v« s¶n vµ cña qu¶ng ®¹i quÇn chóng nh©n d©n (tÊt c¶ d©n nghÌo ë thµnh thÞ vµ ë n«ng th«n) ®Êu tranh giµnh b¸nh m×, hoµ b×nh vµ tù do thùc sù.

Hoµn toµn lµ phi lý, nÕu nãi r»ng giai cÊp v« s¶n çch m¹ng ë Nga ®· "ñng hé" chñ nghÜa ®Õ quèc cña bän d©n chñ - lËp hiÕn vµ bän th¸ng M−êi, lµ chñ nghÜa ®Õ quèc do tiÒn b¹c cña Anh "dùng lªn" vµ còng bØ æi nh− chñ nghÜa ®Õ quèc Nga hoµng. C«ng nh©n çch m¹ng ®· tõng ph¸ huû, ®· ph¸ huû ®−îc nhiÒu råi vµ sÏ tiÕp tôc ph¸ huû ®Õn tËn nÒn t¶ng çi chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng hÌn h¹, mµ kh«ng hÒ thÝch thó còng nh− kh«ng hÒ bèi rèi nÕu, trong nh÷ng giai ®o¹n lÞch sö ng¾n ngñi vµ ®Æc biÖt vÒ


23

mÆt côc diÖn nµo ®ã, hä ®−îc gióp søc bëi cuéc ®Êu tranh cña tªn Biu-kª-nªn, tªn Gu-ts¬-cèp, tªn Mi-li-u-cèp vµ ®ång bän nh»m thay thÕ mét tªn vua nµy b»ng mét tªn vua kh¸c, vµ tèt h¬n c¶ lµ còng vÉn b»ng mét tªn thuéc dßng häc R«-ma-nèp!

T×nh h×nh lµ nh− vËy vµ chØ lµ nh− vËy th«i. Mét nhµ chÝnh trÞ kh«ng sî sù thËt, tØnh t¸o xem xÐt t−¬ng quan lùc l−îng x· héi trong çch m¹ng, ®¸nh gi¸ mäi "thêi cuéc" kh«ng nh÷ng theo ®Æc tÝnh nµy, ®Æc tÝnh ngµy h«m nay cña nã, mµ cßn theo nh÷ng ®éng c¬ s©u s¾c h¬n, theo mét t−¬ng quan s©u s¾c h¬n gi÷a nh÷ng lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n vµ lîi Ých cña giai cÊp t− s¶n ë Nga còng nh− trªn toµn thÕ giíi, ― th× ph¶i xÐt vÊn ®Ò nh− thÕ vµ chØ nh− thÕ mµ th«i.

C«ng nh©n ë Pª-t¬-r«-gr¸t còng nh− c«ng nh©n toµn n−íc Nga ®· chiÕn ®Êu quªn m×nh chèng chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng ®Ó giµnh tù do, giµnh ruéng ®Êt cho n«ng d©n, giµnh hoµ b×nh chèng l¹i cuéc tµn s¸t cña chñ nghÜa ®Õ quèc. §Ó tiÕp tôc vµ ®Èy m¹nh thªm cuéc tµn s¸t ®ã, bän t− b¶n ®Õ quèc chñ nghÜa Anh - Ph¸p ®· bµy m−u lËp kÕ trong triÒu ®×nh, ®· c©u kÕt víi bän

lenin 31 bia -...

Documents