chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch ®µo t¹o phæ cËp...ch¬ng tr×nh hîp t¸c l©m nghiÖp viÖt nam -...

Ch¬ng tr×nh hîp t¸c l©m nghiÖp viÖt nam - phÇn lan

Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n tØnh B¾c K¹n

B¸o ço Kü thuËt sè 11

chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch ®µo t¹o phæ cËp

Ngêi thùc hiÖn:

¤ng Olli Salo, Chuyªn gia quèc tÕ vÒ ®µo t¹o ¤ng Anders Wikberg, Cè vÊn hiÖn trêng

¤ng NguyÔn H÷u Hång, Chuyªn gia trong níc vÒ ®µo t¹o

04 - 1998

lêi nãi ®Çu

Nh÷ng ngêi d©n võa míi nhËn ®Êt rõng cÇn ph¶i n©ng cao kiÕn thøc cña hä ®Ó cã thÓ qu¶n lý nguån tµi nguyªn cña m×nh mét çch bÒn v÷ng vµ cã hiÖu qu¶. Ch¬ng tr×nh cÇn ph¶i xem xÐt thùc tÕ n¨ng lùc cña ChÝnh phñ ViÖt Nam trong viÖc cung cÊp çc dÞch vô phæ cËp. Mét lîng lín n«ng d©n cÇn cã dÞch vô phæ cËp trong khi çn bé huyÖn vµ tØnh chØ cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu cña mét sè Ýt n«ng d©n. Mét hÖ thèng phæ cËp h÷u hiÖu h¬n lµ cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña ngêi d©n.

Vµo th¸ng hai vµ ba n¨m 1997 Ch¬ng tr×nh tiÕn hµnh ®ît t vÊn vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o. Çc cè vÊn tËp trung vµo ®¸nh gi¸ nhu cÇu ®µo t¹o vµ ph¬ng ph¸p ®µo t¹o cho nh÷ng ngêi ®µo t¹o trong c«ng t¸c phæ cËp. KÕt qu¶ ®· ®îc tr×nh bµy trong B¸o ço Kü thuËt sè 5. KÓ tõ ®ît t vÊn nµy nhiÒu kho¸ ®µo t¹o cho n«ng d©n vµ çn bé phæ cËp ®· ®îc tiÕn hµnh. Tuy nhiªn, vµo cuèi n¨m 1997 nhãm çn bé Ch¬ng tr×nh c¶m thÊy chiÕn lîc ®µo t¹o vµ phæ cËp còng nh kÕ ho¹ch thùc hiÖn cÇn ph¶i ®îc xem xÐt l¹i vµ ph¶i ®îc x©y dùng mét çch toµn diÖn h¬n. §ång thêi nhãm ®¸nh gi¸ gi÷a kú vµo th¸ng giªng n¨m 1998 còng khuyÕn nghÞ Ch¬ng tr×nh nªn nç lùc h¬n n÷a nh»m lµm râ nh÷ng kh¸i niÖm vÒ ®µo t¹o vµ phæ cËp.

Vµo th¸ng hai n¨m 1998, Ch¬ng tr×nh ®· tæ chøc mét lo¹t çc cuéc häp víi nhãm çn bé phæ cËp do «ng Anders Wikberg, Cè vÊn hiÖn trêng chØ ®¹o. Môc ®Ých cña çc cuéc häp lµ nh»m ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh phæ cËp hiÖn t¹i, nhu cÇu ®µo t¹o cña n«ng d©n vµ çn bé phæ cËp vµ cuèi cïng lµ x©y dùng chiÕn lîc vµ híng tiÕp cËn c«ng t¸c phæ cËp vµ ®µo t¹o çn bé phæ cËp. Vµo th¸ng ba n¨m 1998 hai chuyªn gia ®µo t¹o «ng Olli Salo ngêi cña c«ng ty FTP, PhÇn Lan vµ «ng NguyÔn H÷u Hång, çn bé trêng §¹i häc N«ng l©m Th¸i Nguyªn ®· ký hîp ®ång gióp Ch¬ng tr×nh x©y dùng chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch ®µo t¹o cho çn bé phæ cËp.

§ît c«ng t¸c cña çc chuyªn gia ®· ®îc tæng kÕt trong cuéc héi th¶o tæ chøc ë Chî §ån vµo ngµy 24 - 03 -1998. B¸o ço nµy do

of 30

Cè vÊn hiÖn trêng vµ nhãm t vÊn so¹n th¶o ®ång thêi còng bao gåm c¶ kÕt qu¶ cuéc héi th¶o vµ ý kiÕn ®ãng gãp cña çn bé phæ cËp. Ch¬ng tr×nh xin çm ¬n tÊt c¶ nh÷ng ngêi ®· ®ãng gãp cho sù thµnh c«ng cña ®ît c«ng t¸c nµy.

Môc Lôc

¤ng NguyÔn V¨n ViÖt ¤ng Petri Lehtonen

Gi¸m ®èc Ch¬ng tr×nh Cè vÊn trëng

Tãm T¾t

1. Giíi thiÖu

2. Phæ cËp

2.1 Kh¸i niÖm vÒ phæ cËp

2.2 Môc ®Ých vµ nhiÖm vô

2.3 Nhãm môc tiªu vµ ho¹t ®éng cña hä

2.4 ChiÕn lîc vµ tæ chøc

2.5 Sù tiÕp cËn

2.5.1 Nhãm ®èi tîng yªu cÇu sù chó ý ®Æc biÖt

2.5.1.1 Phô n÷

2.5.1.2 Nhãm hé nghÌo

2.6 LËp kÕ ho¹ch phæ cËp

2.6.1 ChuÈn bÞ chi tiÕt

2.6.2 LËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh

2.6.3 ViÖc cËp nhËt

2.7 Çc ho¹t ®éng tr×nh diÔn

2.8 Tµi liÖu phæ cËp

2.9 Çc vÊn ®Ò vµ trë ng¹i

2.10 C«ng t¸c gi¸m s¸t

2.11 ViÖc ghi chÐp tµi liÖu

3. Kh¶ n¨ng x©y dùng ®éi ngò phæ cËp viªn

3.1 TÝnh cÊp thiÕt cña c«ng viÖc x©y dùng ®éi ngò

3.2 Môc tiªu vµ çc tiªu chÝ

3.3 ChiÕn lîc ®µo t¹o vµ tæ chøc

3.4 LËp kÕ ho¹ch vµ gi¸m s¸t viÖc ®µo t¹o çn bé

3.5 Tæ chøc huÊn luyÖn çn bé vµ tÝnh bÒn v÷ng

3.6 Nhu cÇu ®µo t¹o vµ kÕ ho¹ch ®µo t¹o

of 30

Danh lôc çc b¶ng

Danh lôc çc h×nh vÏ

Phô Lôc

tãm t¾t

C«ng t¸c phæ cËp n«ng th«n ë ViÖt Nam ®ang ®øng tríc nh÷ng th¸ch thøc to lín khi qu¸ tr×nh giao ®Êt l©m nghiÖp diÔn ra. Ngêi d©n cã nhu cÇu ®îc hç trî kü thuËt ®Ó ph¸t triÓn ®Êt rõng võa ®îc giao. N«ng d©n huyÖn Chî §ån, tØnh B¾c K¹n lµ nhãm môc tiªu chÝnh cña Ch¬ng tr×nh Hîp t¸c L©m nghiÖp ViÖt Nam - PhÇn Lan. Ch¬ng tr×nh gióp ®ì ngêi n«ng d©n ®· nhËn ®Êt b»ng sù hç trî kü thuËt th«ng qua viÖc ph¸t triÓn dÞch vô phæ cËp vµ cho vay tÝn dông ®Ó ®Çu t vµo çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn çc s¶n phÈm tõ ®Êt rõng.

Kh¸i niÖm Phæ cËp

3.6.1 §iÒu tra nhu cÇu ®µo t¹o cña çn bé ch¬ng tr×nh

3.6.2 KÕ ho¹ch ®µo t¹o cña çn bé

B¶ng 1. Mét sè yÕu tè ®îc c©n nh¾c khi v¹ch ra çc môc tiªu cña c«ng t¸c phæ cËp

B¶ng 2. Çc lo¹i c©y ®îc trång trong vô xu©n 1998

B¶ng 3. Çc lo¹i c©y ¨n qu¶ ®îc trång trong vô xu©n 1998

B¶ng 4. Çc nguyªn lÝ c¬ b¶n trong th¶o luËn gi÷a phæ cËp viªn vµ n«ng d©n cã sö dông m« h×nh cïng tham gia

B¶ng 5. Çc vÊn ®Ò do phæ cËp viªn cña ch¬ng tr×nh t×m ra

B¶ng 6. Mét sè ®iÓm yÕu cña tæ chøc phæ cËp hiÖn nay

B¶ng 7. Kh¶ n¨ng ®¸p øng cña çn bé ch¬ng tr×nh vÒ nhu cÇu ®µo t¹o trong cuéc ®iÒu tra, pháng vÊn cña ch¬ng tr×nh

B¶ng 8. KÕ ho¹ch ®µo t¹o riªng cho mçi çn bé cña ch¬ng tr×nh

H×nh 1 Qu¸ tr×nh phæ cËp

H×nh 2 Tæ chøc phæ cËp

Phô lôc 1: Kh¸i niÖm vÒ häc tËp

Phô lôc 2: Ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm

Phô lôc 3: KÕ ho¹ch phæ cËp n¨m 1998

Phô lôc 4: PhiÕu theo dâi çc ho¹t ®éng phæ cËp

Phô lôc 5: BiÓu mÉu ®¸nh gi¸ çc ho¹t ®éng phæ cËp

Phô lôc 6: MÉu nhËt tr×nh cho çn bé phæ cËp

Phô lôc 7: KÕ ho¹ch ®µo t¹o cho çn bé phæ cËp n¨m 1998

Phô lôc 8: PhiÕu theo dâi çn bé

Phô lôc 9: KÕt qu¶ ®iÒu tra nhu cÇu ®µo t¹o cña çn bé phæ cËp

of 30

Kh¸i niÖm phæ cËp ë ®©y lµ sù trî gióp kü thuËt cho nh÷ng n«ng d©n ®· nhËn ®Êt rõng. Sù trî gióp bao gåm qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch cÊp th«n b¶n cã sù tham gia cña ngêi d©n, x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn trang tr¹i, ®µo t¹o vµ x©y dùng n¨ng lùc cho n«ng d©n vµ cho vay tÝn dông. Phô n÷ vµ nh÷ng hé nghÌo lµ nh÷ng nhãm ®îc chó träng trong c«ng t¸c phæ cËp, sù tham gia cña nhãm nµy còng lµ mèi quan t©m ®Æc biÖt trong chiÕn lîc phæ cËp.

Nhãm môc tiªu vµ çc ho¹t ®éng cña hä

Nhãm môc tiªu, chñ yÕu lµ bµ con n«ng d©n ngêi d©n téc Tµy cã nh÷ng hÖ thèng canh t¸c rÊt ®a d¹ng. Tuy nhiªn ®Êt n«ng nghiÖp rÊt h¹n chÕ. §Ó t¨ng thu nhËp cña hé gia ®×nh cÇn ph¶i ph¸t triÓn s¶n xuÊt trªn ®Êt rõng. HiÖn t¹i nh÷ng s¶n phÈm chÝnh trªn ®Êt rõng ®îc giao gåm cäc rµo, cñi, tre nøa, çc lo¹i qu¶ kh¸c nhau vµ çc s¶n phÈm ch¨n nu«i. 200 hé gia ®×nh ®Çu tiªn tham gia Ch¬ng tr×nh chñ yÕu chØ trång ba loµi c©y sau: quÕ, l¸t vµ mì. C©y con ®îc gieo ¬m ngay t¹i vên nhµ. C©y ¨n qu¶ th× mua ë n¬i kh¸c ngoµi huyÖn.

Tæ chøc vµ chiÕn lîc Phæ cËp

Nh÷ng ®iÓm sau ®©y h×nh thµnh nªn chiÕn lîc phæ cËp: (i) c¶i tiÕn tæ chøc phæ cËp hiÖn thêi, (ii) l«i kÐo çc tæ chøc kh«ng chuyªn cïng tham gia, (iii) tõng bíc chuyÓn giao tr¸ch nhiÖm phæ cËp xuèng cÊp th«n, x·, (iv) tr×nh diÔn nh÷ng m« h×nh canh t¸c bÒn v÷ng trªn ®Êt rõng, vµ (v) sö dông cã hiÖu qu¶ çc tµi liÖu phæ cËp còng nh çc ph¬ng tiÖn th«ng tin kh¸c nh»m v¬n tíi nhiÒu ngêi d©n h¬n n÷a. Sè lîng çn bé cña hÖ thèng phæ cËp hiÖn t¹i cßn h¹n chÕ. ViÖc thiÕu hôt çn bé phæ cËp sÏ ®îc kh¾c phôc b»ng çch tõng bíc chuyÓn giao tr¸ch nhiÖm phæ cËp cho çn cÊp th«n x· vµ l«i kÐo thªm çc tæ chøc phæ cËp kh«ng chÝnh thøc kh¸c (Héi N«ng d©n, Héi Phô n÷).

Híng tiÕp cËn

Mét nguyªn t¾c chñ ®¹o lµ ngêi d©n tù do quyÕt ®Þnh çc lo¹i h×nh s¶n xuÊt cho riªng hä. C«ng t¸c phæ cËp chñ yÕu dùa vµo kÕ ho¹ch ph¸t triÓn trang tr¹i do ngêi n«ng dËn tù x©y dùng. Çn bé phæ cËp chØ lµ ngêi gióp ®ì, híng dÉn. CÇn ®Æc biÖt lu t©m tíi nhãm sù tham gia cña nh÷ng nhãm ®Æc biÖt nh phô n÷ vµ çc hé nghÌo.

LËp kÕ ho¹ch phæ cËp

ViÖc lËp kÕ ho¹ch phæ cËp ph¶iØa dùa vµo nhu cÇu cña ngêi d©n. KÕ ho¹ch cô thÓ do çn bé phæ cËp x©y dùng sau khi tham kh¶o çn bé th«n. KÕ ho¹ch sÏ ®îc xem xÐt l¹i trong çc cuéc häp giao ban hµng th¸ng vµ ®îc ®iÒu chØnh nÕu cÇn.

Tµi liÖu phæ cËp

Mét tñ s¸ch phæ cËp sÏ ®îc thµnh lËp t¹i cÊp tØnh. Ch¬ng tr×nh sÏ xem xÐt l¹i toµn bé çc tµi liÖu phæ cËp hiÖn cã. Dùa vµo ®ã çc tµi liÖu hiÖn cã sÏ ®îc ®iÒu chØnh l¹i cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn ®Þa ph¬ng. Tµi liÖu míi sÏ ®îc xuÊt b¶n víi qui m« cÊp tØnh khi cÇn thiÕt.

Nh÷ng vÊn ®Ò vµ víng m¾c

Çc vÊn ®Ò chÝnh mµ çn bé ch¬ng tr×nh x¸c ®Þnh trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c lµ sù thiÕu hiÓu biÕt vÒ kiÕn thøc chuyªn m«n còng nh kü n¨ng phæ cËp vµ tµi liÖu phæ cËp. YÕu ®iÓm chÝnh cña hÖ thèng phæ cËp lµ sè lîng çn bé h¹n chÕ vµ chñ yÕu lµ çn bé nam.

C«ng t¸c gi¸m s¸t

Nh÷ng viÖc ®· lµm sÏ ®îc phæ cËp viªn so s¸nh víi nh÷ng viÖc ®Ò ra trong kÕ ho¹ch nh mét qu¸ tr×nh liªn tôc. §Ó h«c trî hä sÏ sö dông phiÕu theo dâi ®¸nh gi¸. ViÖc ghi chÐp ®Çy dñ c«ng t¸c phæ cËp sÏ gióp cho c«ng t¸c gi¸m s¸t.

X©y dùng n¨ng lùc cho çn bé

CÇn ph¶i cã mét ®éi ngò çn bé cã tr×nh ®é ë tÊt c¶ çc cÊp ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña ngåi d©n. §Ó cã ®îc nh÷ng çn bé cã tr×nh ®é mét kÕ ho¹ch vµ chiÕn lîc ®µo t¹o ®· ®îc x©y dùng dùa trªn nhu cÇu cña çn bé. Nhu cÇu ®µo t¹o b¾t nguån tõ sù kh¸c biÖt gi÷a yªu cÇu cña ngêi d©n vµ n¨ng lùc hiÖn t¹i cña çn bé phæ cËp. Do vËy c«ng t¸c ®µo t¹o lµ cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ lÊp ®Çy "lç hæng nµy". ViÖc ®µo t¹o çn bé sÏ ®îc tiÕn hµnh sao cho kh«ng ¶nh hëng tíi c«ng t¸c phæ cËp th-

of 30

êng lÖ t¹i hiÖn c¬ së. Mçi çn bé phæ cËp trong n¨m 1998 sÏ ®îc tham gia Ýt nhÊt mét kho¸ ®µo t¹o vÒ lÜnh vùc chuyªn ngµnh cña m×nh. Sau khi tham gia çc kho¸ ®µo t¹o ®ã mçi phæ cËp viªn sÏ cã tr¸ch nhiÖm b¸o ço tãm t¾t l¹i cho çc ®ång nghiÖp cña m×nh.

Trong n¨m 1998 tÊt c¶ phæ cËp viªn sÏ ®îc ®µo t¹o theo çc chñ ®Ò sau:

� Çc vÊn ®Ò vÒ giíi � Nu«i ong � Nu«i ç � Kü n¨ng phæ cËp � LËp kÕ ho¹ch trang tr¹i

§µo t¹o tiÕng anh vµ m¸y tÝnh sÏ ®îc tæ chøc theo nh÷ng líp buæi tèi. ViÖc ®µo t¹o çc lÜnh vùc chuyªn ngµnh sÏ ®îc tæ chøc cho tõng phæ cËp viªn tuú theo chuyªn ngµnh cña hä.

1. giíi thiÖu

HiÖn t¹i, c«ng t¸c giao ®Êt, giao rõng ®ang diÔn ra t¹i ViÖt Nam. Trong qu¸ tr×nh giao ®Êt giao rõng, n«ng d©n nhËn ®Êt rõng vµ trong nhiÒu trêng hîp kho¶ng ®Êt ®îc giao lµ nguån s¶n xuÊt l¬ng thùc, thùc phÈm chÝnh vµ çc s¶n phÈm kh¸c cña hä. §ã lµ mét ®Æc ®iÓm, ®Æc biÖt lµ ë çc vïng nói ViÖt Nam n¬i mµ ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp cè ®Þnh bÞ thiÕu. Ngêi n«ng d©n ®ang ph¶i ®¬ng ®Çu víi mét thùc tÕ n÷a lµ dÇn dÇn sÏ kh«ng cßn mét m¶nh ®Êt rõng nµo lµ kh«ng cã chñ ®Ó hä cã thÓ tù do vµo ®ã thu h¸i çc s¶n phÈm rõng vµ ph¸t n¬ng lµm rÉy.

T×nh h×nh nµy còng ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu míi cho c«ng t¸c phæ cËp. Ch¬ng tr×nh hîp t¸c L©m nghiÖp ViÖt Nam - PhÇn Lan ®ang cè g¾ng ®Ò cËp tíi t×nh h×nh nµy b»ng çch ph¸t triÓn réng kh¾p çc dÞch vô phæ cËp ë çc cÊp tõ tØnh ®Õn huyÖn, x· vµ lµng b¶n. HiÖn t¹i dÞch vô phæ cËp ë khu vùc l©m nghiÖp vÉn cßn kh¸ nghÌo nµn. Nguån vèn ®Çu t cho ®Êt l©m nghiÖp còng rÊt khã tiÕp cËn, ®Æc biÖt lµ ®èi víi çc hé nghÌo vµ trung b×nh. Träng ®iÓm u tiªn cña phæ cËp lµ hç trî nh÷ng n«ng d©n tham gia vµo ch¬ng tr×nh.

§éi ngò phæ cËp viªn lµ tèi cÇn thiÕt cho Ch¬ng tr×nh ®Ó nã cã thÓ ®Þnh ®îc çc môc tiªu. KiÕn thøc, th¸i ®é vµ kü n¨ng cña phæ cËp viªn sÏ cã ¶nh hëng lín ®Õn kÕt qu¶ cña çc c«ng viÖc. Tµi liÖu nµy lµ sù cè g¾ng ph©n tÝch mét çch hÖ thèng nh÷ng nhu cÇu ®µo t¹o cña n«ng d©n vµ phæ cËp viªn. §©y còng lµ mét nç lùc nh»m thiÕt lËp mét chiÕn lîc ph¸t triÓn dÞch vô phæ cËp víi ®Çy ®ñ chøc n¨ng ®Ó ®¸p øng çc nhu cÇu ®ang t¨ng lªn cña n«ng d©n. Nã còng m« t¶ kh¸i niÖm vÒ häc tËp bëi nã tèi quan träng cho c¶ c«ng t¸c phæ cËp vµ ®µo t¹o phæ cËp viªn (Phô lôc 1). Dùa trªn c¬ së nhu cÇu cña n«ng d©n mét kÕ ho¹ch phæ cËp ®· ®îc ®Ò xuÊt.

Khi so s¸nh ho¹t ®éng cña çc phæ cËp viªn ®ang ph¶i tiÕn hµnh c«ng viÖc víi møc hiÓu biÕt, th¸i ®é vµ kü n¨ng nh hiÖn t¹i, chóng t«i cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng nhu cÇu ®µo t¹o cho mçi ç nh©n vµ cho c¶ nhãm. ChiÕn lîc ®µo t¹o vµ kÕ ho¹ch cho ®éi ngò phæ cËp viªn ®· ®îc ph¸t triÓn trªn c¬ së tõ çc nhu cÇu ®µo t¹o cña phæ cËp viªn.

2. Phæ cËp

2.1 Kh¸i niÖm vÒ phæ cËp

Phæ cËp trong tµi liÖu nµy ®îc hiÓu lµ mét qu¸ tr×nh hç trî n«ng d©n trong viÖc ®a ra nh÷ng hÖ thèng s¶n xuÊt bÒn v÷ng cho vïng ®Êt l©m nghiÖp th«ng qua sù hiÓu biÕt vµ çc nguån th«ng tin. Trong trêng hîp nµy nã còng bao hµm sù t¬ng t¸c qua l¹i gi÷a çn bé Ch¬ng tr×nh, n«ng d©n vµ l·nh ®¹o ®Þa ph¬ng tõ cuéc häp th«n b¶n ®Çu tiªn tíi sù chÕ biÕn vµ tiÕp thÞ çc s¶n phÈm tõ rõng ®îc s¶n xuÊt trong trang tr¹i cña çc nhãm ®èi tîng. Qu¸ tr×nh phæ cËp ®îc tr×nh bµy trong h×nhs¬ ®å 1 (xem trang sau) ë trang sau.

Phæ cËp trong Ch¬ng tr×nh hîp t¸c L©m nghiÖp ViÖt Nam - PhÇn Lan b¾t ®Çu b»ng qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch víi sù tham gia cña n«ng d©n vµ çc cuéc häp th«n b¶n. Trong trêng hîp nµy lËp kÕ ho¹ch víi sù tham gia cña n«ng d©n ®îc gäi lµ ®¸nh gi¸ n«ng th«n víi sù tham gia cña n«ng d©n (PRA) thËm chÝ nã kh«ng cÇn thiÕt ®îc coi lµ mét vÝ dô kinh ®iÓn cña PRA. Qu¸

of 30

tr×nh PRA diÔn ra trong vµi ngµy vµ ë cuèi giai ®o¹n 1 cuéc häp ®îc tæ chøc ®Ó tr×nh bµy vµ hîp thøc ho¸ kÕt qu¶. Trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh PRA çn bé Ch¬ng tr×nh vµ n«ng d©n th«n b¶n cã ®iÒu kiÖn lµm quen víi nhau vµ hiÓu ®îc çc mèi quan t©m cña nhau.

Sau khi lµm PRA, nh÷ng n«ng d©n cïng së thÝch ®îc mêi tham dù cuéc häp x©y dùng kÕ ho¹ch trang tr¹i. T¹i ®ã hä sÏ hoµn chØnh çc th«ng tin vÒ trang tr¹i cña hä vµ vÏ mét b¶n ®å hiÖn tr¹ng vÒ nã.

Qu¸ tr×nh ®îc tiÕp tôc víi çc cuéc ®Õn th¨m cña phæ cËp viªn tíi tõng trang tr¹i mét, n¬i kÕ ho¹ch ph¸t triÓn trang tr¹i ®-îc hoµn thiÖn bao gåm mét kÕ ho¹ch c«ng viÖc víi yªu cÇu ®Çu t vµ kÕ ho¹ch tµi chÝnh. Trªn c¬ së kÕ ho¹ch ph¸t triÓn trang tr¹i ®· ®îc phª duyÖt ngêi n«ng d©n b¾t ®Çu triÓn khai theo kÕ ho¹ch cña hä. NÕu ngêi n«ng d©n cÇn thªm nguån tµi chÝnh, hä cã thÓ lµm ®¬n vay tÝn dông ®Ó ®Çu t vµo çc kÕ ho¹ch liªn quan ®Õn s¶n xuÊt trªn vïng ®Êt l©m nghiÖp. Sau khi ®¬n vay tÝn dông ®îc phª duyÖt, çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt trªn ®ång ruéng cã thÓ tiÕn hµnh ®îc. T¹i thêi ®iÓm nµy n«ng d©n cÇn sù hç trî m¹nh mÏ tõ çc dÞch vô phæ cËp bëi v× nhiÒu gièng cÇy trång, vËt nu«i vµ nhiÒu ho¹t ®éng cßn míi mÎ víi hä. Trong t¬ng lai, viÖc chÕ biÕn çc s¶n phÈm tõ rõng cña ®Þa ph¬ng còng sÏ ®îc triÓn khai.

Phæ cËp lµ sù th«ng tin qua l¹i. §Ó cho sù th«ng tin cã hiÖu qu¶, nã ph¶i ®îc diÔn ra theo hai chiÒu cña dßng ch¶y th«ng tin, mét chiÒu tõ n«ng d©n tíi phæ cËp viªn vµ chiÒu kia quay xung quanh. §Ó phæ cËp cã hiÖu qu¶, phæ cËp viªn ph¶i lµ ngêi biÕt chó ý l¾ng nghe, hä ph¶i l¾ng nghe ý kiÕn tõ ngêi n«ng d©n, kh«ng chØ lµ nh÷ng thø mµ hä cÇn mµ cßn c¶ çch thøc hä ph¶n øng ®èi víi phæ cËp. Phæ cËp viªn cÇn ph¶i hiÓu t¹i sao ngêi d©n l¹i lµm nh vËy.

2.2 Môc ®Ých vµ nhiÖm vô

Môc tiªu tríc m¾t cña ho¹t ®éng phæ cËp cña Ch¬ng tr×nh hîp t¸c L©m nghiÖp ViÖt Nam - PhÇn Lan lµ gióp ®ì ngêi d©n trong viÖc thiÕt lËp vµ ph¸t triÓn nh÷ng hÖ thèng s¶n xuÊt bÒn v÷ng trªn vïng ®Êt l©m nghiÖp ®îc giao. Sù gióp ®ì nµy bao gåm c¶ sù hç trî chÕ biÕn vµ tiÕp thÞ çc s¶n phÈm cña ®Þa ph¬ng.

H×nh 1. Qu¸ tr×nh phæ cËp

Tõ giao ®Êt ®Õn n©ng cao viÖc sö dông ®Êt

of 30

VÒ l©u dµi, sù gióp ®ì nµy sÏ mang l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ sau:

� T¨ng cêng sù cung cÊp c¸c s¶n phÈm tõ rõng cho thÞ trêng ®Þa ph¬ng. � T¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm, t¨ng cêng thu nhËp vµ an toµn l¬ng thùc � N©ng cao ®é che phñ cña rõng. � Gi¶m tèi thiÓu kiÓu sö dông ®Êt kh«ng bÒn v÷ng

NhiÖm vô chÝnh cña dÞch vô phæ cËp lµ:

� Gióp n«ng d©n lËp kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ë vïng ®Êt l©m nghiÖp ®îc giao

of 30

� Cïng víi n«ng d©n x¸c ®Þnh çc trë ng¹i vµ dù kiÕn çc biÖn ph¸p gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò nµy b»ng çch sö dông çc th«ng tin s½n cã

� Cung cÊp çc th«ng tin kü thuËt vµ ®µo t¹o vÒ çc ph¬ng ¸n s¶n xuÊt � Cung cÊp th«ng tin vÒ çc nguån tµi chÝnh cña çc ph¬ng ¸n s¶n xuÊt � Cung cÊp th«ng tin vÒ chÕ biÕn çc s¶n phÈm tõ rõng cña çc ®Þa ph¬ng � Cung cÊp th«ng tin vÒ yªu cÇu chÊt lîng vµ thÞ trêng � Cung cÊp çc híng dÉn ®Ó tiÕp cËn nguån tÝn dông

Çc yÕu tè ®îc c©n nh¾c khi v¹ch ra çc môc tiªu cho c«ng t¸c phæ cËp ®îc liÖt kª ë b¶ng 1. ë ®ã, hiÖn tr¹ng cña huyÖn Chî §ån còng ®îc m« t¶.

2.3 Nhãm môc tiªu vµ ho¹t ®éng cña hä

Nhãm ®èi tîng cña Ch¬ng tr×nh phæ cËp ë huyÖn Chî §ån lµ n«ng d©n. DÞch vô phæ cËp còng ph¶i ph©n biÖt çc nhãm ®èi tîng ®Æc biÖt nh lµ çc d©n téc thiÓu sè Ýt ngêi, phô n÷, hé n«ng d©n nghÌo vµ thanh niªn.Çc nhãm ®èi tîng ®Æc biÖt nµy cÇn sù tiÕp cËn kh¸c nhau trong c«ng viÖc phæ cËp do sù kh¸c nhau vÒ møc ®é hiÓu biÕt, vai trß trong cuéc sèng hµng ngµy vµ sù kh¸c nhau vÒ ®êi sèng v¨n ho¸ (xem phÇn 2.5.1)

B¶ng 1. Mét sè yÕu tè ®îc c©n nh¾c khi v¹ch ra çc môc tiªu cña c«ng t¸c phæ cËp.

Mét sè yÕu tè ®îc c©n nh¾c khi v¹ch ra çc môc tiªu cña c«ng t¸c phæ cËp

HiÖn tr¹ng huyÖn Chî §ån

1. NhËn thøc vÒ t×nh tr¹ng hiÖn t¹i

Sù suy th¸i vµ ®ang mÊt dÇn nguån tµi nguyªn rõng c¬ b¶n.

Canh t¸c du canh du c truyÒn thèng

Sö dông kh«ng bÒn v÷ng çc nguån tµi nguyªn c¬ b¶n

Gi¸ trÞ cña tµi nguyªn rõng cha ®îc nhËn thøc ®Çy ®ñ.

2. ViÔn c¶nh cña t×nh tr¹ng mong muèn Sù ®a d¹ng vµ çc hÖ thèng s¶n xuÊt bÒn v÷ng trªn ®Êt l©m nghiÖp ®îc giíi thiÖu cho n«ng d©n.

Ph¸t triÓn chÕ biÕn t¹i chç.

HÖ thèng tiÕp thÞ vµ th«ng tin thÞ trêng ®îc ph¸t triÓn.

T¨ng cêng thu nhËp vµ an toµn l¬ng thùc cho n«ng d©n.

Kh¶ n¨ng ph¸t triÓn çc dÞch vô phæ cËp ®Ó phôc n«ng d©n.

Ph¸t triÓn çc c¬ së tÝn dông.

3. LÝ do t¹i sao t×nh tr¹ng hiÖn t¹i l¹i kh¸c nhiÒu so víi viÔn c¶nh mong muèn

Giao ®Êt giao rõng míi chØ ®îc tiÕn hµnh trong thêi gian gÇn ®©y v× thÕ ngêi d©n kh«ng cã truyÒn thèng trång c©y dµi ngµy, qu¶n lÝ çc c©y nµy vµ çc c©y trång trªn ®Êt l©m nghiÖp.

Cã truyÒn thèng du canh du c.

ViÔn c¶nh ng¾n h¹n: phÇn lín trång çc c©y ng¾n ngµy

DÞch vô phæ cËp kÐm ph¸t triÓn

of 30

Cho ®Õn nay, nh÷ng n«ng d©n tham gia vµo Ch¬ng tr×nh Hîp t¸c L©m nghiÖp ViÖt Nam - PhÇn Lan thuéc mét d©n téc chñ yÕu, ®ã lµ ngêi Tµy (chiÕm trªn 95%). Cã mét sè Ýt çc gia ®×nh ngêi Kinh vµ ngêi Nïng còng tham gia vµo dù ¸n. Nh÷ng n«ng d©n nµy cã tr×nh ®é häc vÊn vµ ®iÒu ®ã lµm cho hä cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn ®îc çc th«ng tin. N«ng d©n ë ®©y phô thuéc chñ yÕu vµo ®Êt rõng v× ®ã lµ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn chñ yÕu cña hä.

TÊt c¶ çc hé gia ®×nh trong çc lµng b¶n thuéc ph¹m vi dù ¸n ®· nhËn phÇn ®Êt l©m nghiÖp ®îc giao ®Òu ®ñ t çch nhËn sù trî gióp vÒ kü thuËt vµ tÝn dông cña ch¬ng tr×nh. Cho tíi cuèi th¸ng 3/1998 kho¶ng 200 hé gia ®×nh ë 7 th«n b¶n thuéc 2 x· lµm thö dù ¸n ®· nhËn ®îc sù trî gióp vÒ kü thuËt. Nh÷ng hé gia ®×nh nµy ®· chuÈn bÞ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn trang tr¹i vµ ®· nhËn phÇn tÝn dông ®Ó triÓn khai theo kÕ ho¹ch. Ch¬ng tr×nh cã dù ®Þnh më réng ho¹t ®éng ra tÊt c¶ çc th«n b¶n cßn l¹i cña 2 x· trªn trong n¨m 1998.

Çc hÖ thèng canh t¸c ë ®©y rÊt ®a d¹ng. PhÇn lín çc hé gia ®×nh ®Òu cã ®Êt ruéng, vên nhµ vµ tÊt c¶ çc hé tham gia ch-¬ng tr×nh ®Òu ®· ®îc giao ®Êt rõng. Thu nhËp tríc m¾t thêng cã nguån gèc tõ çc ho¹t ®éng ch¨n nu«i (phÇn lín lµ nu«i ç, nu«i lîn), phÇn ®Êt l©m nghiÖp ®îc giao th× thêng lµ ë trong t×nh tr¹ng nghÌo kiÖt. §ã thêng lµ çc çnh rõng t¸i sinh, suy tho¸i víi nh÷ng c©y bôi vµ c©y nhá. ë nh÷ng n¬i cã ®é dèc h¬n thêng lµ ®Êt ch¨n th¶ gia sóc tù do mäc toµn cá d¹i. ë nh÷ng çnh rõng cã ®é dèc cao h¬n th× t×nh tr¹ng cã kh¸ h¬n. ThËm chÝ cã nh÷ng n¬i rõng bÞ liÖt vµo lo¹i nghÌo kiÖt th× vÉn cßn cã nhiÒu m¶nh rõng mµ ë n¬i ®ã kh¶ n¨ng t¸i sinh tù nhiªn kh¸ cao. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh lµ çc biÖn ph¸p b¶o vÖ vµ h¹n chÕ ch¨n th¶ gia sóc tù do. ¸p lùc t¨ng cêng s¶n xuÊt vµ kiÕm thªm thu nhËp tõ ®Êt rõng lµ rÊt lín bëi v× tÊt c¶ ®Êt ®ai cã thÓ sö dông cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Òu ®· ®îc canh t¸c c¶ råi. V× thÕ nhu cÇu çc dÞch vô phæ cËp vµ tÝn dông ®Ó ®Çu t vµo s¶n xuÊt trªn phÇn ®Êt l©m nghiÖp lµ rÊt cao.

S¶n phÈm s¶n xuÊt hiÖn t¹i trªn phÇn ®Êt l©m nghiÖp bao gåm çc s¶n phÈm chÝnh kh«ng ph¶i tõ gç, nh lµ tre nøa vµ çc lo¹i c©y ¨n qu¶. Trong t¬ng lai gÇn ®©y (díi 5 n¨m) cã thÓ cã sù t¨ng lªn ®¸ng kÓ trong viÖc s¶n xuÊt çc lo¹i gç cã kÝch thíc nhá dïng lµm cñi vµ cét chèng nÕu rõng t¸i sinh tù nhiªn ®îc b¶o vÖ vµ qu¶n lÝ tèt. Çc s¶n phÈm tõ c©y gièng ®· vµ sÏ ®îc trång lµ kÕt qu¶ cña Ch¬ng tr×nh (xem danh s¸ch çc lo¹i c©y díi ®©y) cã thÓ ®îc thu ho¹ch sím nhÊt trong kho¶ng tõ 3- 5 n¨m tíi. Vµo lóc ®ã viÖc chÕ biÕn vµ tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm nµy sÏ b¾t ®Çu. Çc s¶n phÈm cho thu nhËp kinh tÕ trong thêi gian ng¾n lµ tõ nghÒ nu«i ç vµ nu«i ong.

§Ó cã thÓ cã mét ý tëng vÒ nhu cÇu phæ cËp cña n«ng d©n lµ kÕt qu¶ tõ çc ho¹t ®éng trong kÕ ho¹ch trang tr¹i, viÖc ph©n tÝch çc loµi c©y ®îc trång trong thêi gian hiÖn t¹i lµ ®iÒu cÇn thiÕt. Cho ®Õn nay n«ng d©n míi chØ tËp trung vµo trång mét sè lo¹i c©y. TÊt c¶ vµo kho¶ng 20 loµi c©y kh¸c nhau ®îc n«ng d©n chän trång.

Trong vô xu©n 1998, 4 lo¹i c©y sau chiÕm gÇn 98% tæng sè c©y theo kÕ ho¹ch ®îc trång (theo kÕ ho¹ch trang tr¹i ®îc chuÈn bÞ ngµy 18/3/1998).

B¶ng 2. Çc lo¹i c©y ®îc trång trong vô xu©n 1998.

ThiÕu çc ho¹t ®éng n©ng cao thu nhËp nªn ®iÒu nµy dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khai th¸c qu¸ møc "®Êt c«ng"

ThiÕu nguån tÝn dông

ThiÕu çc c¬ së chÕ biÕn t¹i chç çc s¶n phÈm tõ rõng

ThÞ trêng cho çc s¶n phÈm tõ rõng cßn nghÌo nµn, cha ph¸t triÓn

4. Kh¶ n¨ng ®em l¹i nh÷ng thay ®æi th«ng qua phæ cËp víi nh÷ng nguån nh©n lùc vµ tµi nguyªn s½n cã

Ph¸t triÓn çc dÞch vô phæ cËp trªn çc lÜnh vùc lËp kÕ ho¹ch, tÝn dông, s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ tiÕp thÞ

Cho vay tÝn dông ®Ó ®Çu t vµo çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt trªn ®Êt l©m nghiÖp

Loµi c©y Sè lîng c©y trång

of 30

Sè lîng c©y ®îc ®Ò cËp trªn ®©y ®îc gieo ¬m tõ 76 vên ¬m gia ®×nh. S¶n xuÊt t¹i vên ¬m gia ®×nh ®ßi hái sù chó ý ®Æc biÖt cña çc phæ cËp viªn.

Çc lo¹i c©y ¨n qu¶ chiÕm tû phÇn ®¸ng kÓ trong viÖc ®Çu t song tæng sè lîng c©y ¨n qu¶ ®îc trång th× vÉn cßn Ýt (xem b¶ng 3).

B¶ng 3. Çc lo¹i c©y ¨n qu¶ ®îc trång trong vô xu©n 1998

Trong t¬ng lai nghÒ trång c©y ¨n qu¶ ë ®Þa ph¬ng cã xu híng ph¸t triÓn. §iÒu ®ã ®ái hái kiÕn thøc vµ kü n¨ng ®Æc biÖt cña phæ cËp viªn.

2.4 ChiÕn lîc vµ tæ chøc

Nh÷ng ®iÓm nhÊn sau t¹o nªn nh÷ng chiÕn lîc c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn dÞch vô phæ cËp hiÓu qu¶ h¬n vµ bÒn v÷ng h¬n.

Ch¬ng tr×nh cã ý ®Þnh hç trî vµ ph¸t triÓn tæ chøc phæ cËp hiÖn t¹i. Tæ chøc phæ cËp cña ViÖt Nam hiÖn t¹i ®ang tr¶i qua nh÷ng sù thay ®æi lín. PhÇn lín çn bé phæ cËp cña Ch¬ng tr×nh lµ nh©n viªn cña tr¹m KhuyÕn n«ng huyÖn vµ côm phæ

C©y QuÕ 134.000

C©y L¸t 50.000

C©y Mì 40.000

C©y Tr¸m 3.000

Tªn çc lo¹i c©y ¨n qu¶ Sè lîng c©y trång

Nh·n 1010

Cam 847

MËn 350

Xoµi 132

M¬ 130

Quýt 120

of 30

cËp x·. Th«ng qua çc tæ chøc hiÖu h÷u nµy Ch¬ng tr×nh sÏ cè g¾ng t×m ra mét çch tiÕp cËn vµ ph¬ng ph¸p míi ®Ó cung cÊp çc dÞch vô phæ cËp cho n«ng d©n. Tæ chøc phæ cËp hiÖu h÷u ®îc tr×nh bµy ë h×nh 2.

HiÖn cã mét vµi tæ chøc x· héi nh Héi n«ng d©n, Héi phô n÷, §oµn thanh niªn cã nh÷ng kü n¨ng vµ kiÕn thøc ®Æc biÖt mµ ta cã thÓ huy ®éng ®Ó hç chî cho qu¸ tr×nh phæ cËp.

Ch¬ng tr×nh còng hç trî chÝnh s¸ch quèc gia vÒ phæ cËp, vµ dÇn dÇn ngµy cµng nhiÒu chøc n¨ng sÏ ®îc chuyÓn xuèng cÊp thÊp h¬n (tõ cÊp tØnh, huyÖn ®îc chuyÓn xuèng cÊp x· vµ th«n b¶n). §ã lµ çch duy nhÊt ®Ó tiÕp cËn sè lín n«ng d©n trong huyÖn. Tuy nhiªn, viÖc chuyÓn giao tr¸ch nhiÖm nµy ®ßi hái sù c¶i thiÖn vÒ kh¶ n¨ng vµ ®ßi hái c¶ vÒ thêi gian.

M« h×nh tr×nh diÔn cã thÓ ®îc coi lµ c«ng cô h÷u hiÖu cho c«ng t¸c phæ cËp (xem ch¬ng 2.7).

ViÖc sö dông çc tµi liÖu phæ cËp lµ mét chi phÝ cã hiÖu qu¶ ®Ó tiÕp cËn ®¹i ®a sè n«ng d©n trong mét khu vùc víi mét sè Ýt phæ cËp viªn (xem ch¬ng 2.8)

H×nh 2. Tæ chøc phæ cËp

"Nhãm nßng cèt" cña phæ cËp viªn bao gåm çc thµnh viªn tõ l©m trêng chî §ån (lµm 100% thêi gian cho ch¬ng tr×nh), tr¹m KhuyÕn n«ng huyÖn (lµm kiªm nhiÖm) vµ ë çc x·. Çn bé tõ 3 tæ chøc nµy tiÕn hµnh phÇn lín tõ çc c«ng viÖc phæ cËp. Thªm vµo ®ã, çc nguån nh©n lùc tõ Trung t©m KhuyÕn n«ng B¾c K¹n, Héi n«ng d©n vµ Héi phô n÷ còng ®îc sö dông khi cÇn thiÕt.

Çc çn bé tõ Trung t©m KhuyÕn n«ng hoÆc çc chuyªn gia t vÊn tõ ngoµi tØnh thêng ®îc sö dông c¬ b¶n vµo viÖc ®µo t¹o phæ cËp viªn cho Ch¬ng tr×nh. Chóng t«i ®Ò xuÊt r»ng chuyªn gia t vÊn vµ çc phæ cËp viªn cïng nhau x©y dùng kÕ

of 30

ho¹ch cho çc kho¸ ®µo t¹o (hoÆc çc sù kiÖn) sau ®ã cïng tiÕn hµnh triÓn khai kho¸ huÊn luyÖn ®Ó ®¶m b¶o r»ng çc phæ cËp viªn sÏ ®ñ kh¶ n¨ng tiÕn hµnh çc kho¸ ®µo t¹o trong t¬ng lai.

Çc çn bé cña L©m trêng Chî §ån vµ tr¹m KhuyÕn n«ng ®· ®îc giao tr¸ch nhiÖm cho mét sè lÜnh vùc mµ hä cã chuyªn m«n. Çc lÜnh vùc tr¸ch nhiÖm ®îc giao ®îc liÖt kª ë phô lôc 2. Mçi ngêi ®îc ph©n c«ng lµm kÕ ho¹ch, ph¸t triÓn vµ gi¸m s¸t çc c«ng viÖc phæ cËp theo lÜnh vùc chuyªn m«n cña hä. Ch¬ng tr×nh chÞu tr¸ch nhiÖm cung cÊp çn bé ®· ®îc ®µo t¹o, ph¬ng tiÖn ®i l¹i vµ tµi liÖu phæ cËp ®Ó hä tiÕn hµnh c«ng viÖc.

Mét trong nh÷ng trë ng¹i chÝnh cña phæ cËp lµ thiÕu çn bé cã kinh nghiÖm. §iÒu nµy sÏ trë nªn ®Æc biÖt nghiªm träng khi ch¬ng tr×nh më réng ra çc th«n b¶n míi. ViÖc ph¸t triÓn h¬n n÷a kh¶ n¨ng phæ cËp ë çc x· vµ ®Æc biÖt lµ ë cÊp th«n b¶n lµ hÕt søc quan träng. Trong t¬ng lai, viÖc chuyÓn giao c«ng viÖc nhiÒu h¬n cho cÊp c¬ së lµ hÕt søc cÇn thiÕt bëi v× ë d¹ng chÝnh thøc tæ chøc phæ cËp cña nhµ níc kh«ng thÓ më réng nhiÒu ®îc v× lÝ do tµi chÝnh eo hÑp. SÏ lµ cÇn thiÕt khi t×m kiÕm çch thøc vµ ph¬ng tiÖn ®Ó lµm sao cho çn bé cÊp c¬ së tham gia vµ cã thÓ ®¶m ®¬ng ngµy cµng nhiÒu tr¸ch nhiÖm. Phæ cËp viªn cÊp th«n b¶n cã thÓ ®ãng mét vai trß quan träng ®Æc biÖt trong viÖc tæ chøc çc cuéc häp cho n«ng d©n, x¸c ®Þnh çc nhu cÇu phæ cËp vµ ®µo t¹o, ®ång thêi ho¹t ®éng nh mét cÇu nèi víi tæ chøc phæ cËp cña nhµ níc.

2.5 Sù tiÕp cËn

Nguyªn lý c¬ b¶n trong c«ng t¸c phæ cËp cña Ch¬ng tr×nh hîp t¸c l©m nghiÖp ViÖt Nam - PhÇn Lan lµ n«ng d©n ph¶i ®îc tù m×nh ra quyÕt ®Þnh vµ vai trß cña phæ cËp viªn chØ lµ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thùc hiÖn çc quyÕt ®Þnh nµy. Nh ®· chØ ra ë b¶ng 4 bíc ®Çu tiªn trong viÖc gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò lµ x¸c ®Þnh xem vÊn ®Ò ®ã lµ g×. Phæ cËp viªn cã thÓ sö dông m« h×nh sau trong viÖc gióp ®ì n«ng d©n t×m ra vµ gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò cña hä.

B¶ng 4. Çc nguyªn lÝ c¬ b¶n trong th¶o luËn gi÷a phæ cËp viªn vµ n«ng d©n cã sö dông m« h×nh cïng tham gia.

(TrÝch tõ: Oomkes, F.R. (1980) Handboek voor Geprekstraining (Meppel: Boom)

M« h×nh cïng tham gia ®îc tr×nh bµy ë trªn cã thÓ ¸p dông cho hÇu hÕt çc trêng hîp khi çc vÊn ®Ò cña n«ng d©n ph¶i ®îc gi¶i quyÕt. HiÖu qu¶ c«ng viÖc th¶o luËn trªn kh«ng chØ phô thuéc vµo chÊt lîng cña gi¶i ph¸p ®îc t×m ra mµ cßn phô thuéc vµo sù chÊp nhËn gi¶i ph¸p mµ ngêi n«ng d©n cïng víi phæ cËp viªn t×m ra th× sÏ dÔ ®îc chÊp nhËn nhÊt. Nã còng thêng lµ mét gi¶i ph¸p tèt h¬n gi¶i ph¸p nµo kh¸c mµ hai ngêi ®éc lËp t×m ra bëi v× c¶ hai phÝa cïng ®îc cung cÊp th«ng tin

Çc bíc trong qu¸ tr×nh Ph¶i lµm nh thÕ nµo

H·y xem xÐt vÊn ®Ò Êy nh thÕ nµo 1. H·y ®Ó cho n«ng d©n nãi lªn vÊn ®Ò cña hä.

2. Gióp ®ì hä b»ng çch chó ý l¾ng nghe

3. ChÊp nhËn c¶m nghÜ cña hä nh lµ mét sù thËt

4. Cïng víi n«ng d©n t×m kiÕm çc nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò

T×m kiÕm gi¶i ph¸p 5. Cïng hä t×m kiÕm gi¶i ph¸p

6. Cã tÝnh ®Õn nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n øng víi mçi gi¶i ph¸p

7. ChØ cung cÊp th«ng tin kü thuËt khi n«ng d©n c¶m thÊy cÇn nã song cha biÕt t×m ë ®©u

Lùa chän gi¶i ph¸p 8. Cïng th¶o luËn çc gi¶i ph¸p dù kiÕn çc khã kh¨n vµ thuËn lîi cña nã.

9. Hái xem liÖu n«ng d©n cã tho¶ m·n víi gi¶i ph¸p ®îc lùa chän kh«ng

10. NÕu ngêi n«ng d©n kh«ng tho¶ m·n h·y lµm l¹i tõ bíc thø 5 ®Ó t×m gi¶i ph¸p kh¸c

of 30

cÇn thiÕt cã liªn quan.

Mét nguyªn lÝ quan träng kh¸c lµ tÊt c¶ n«ng d©n ®îc giao ®Êt rõng ë çc th«n b¶n n»m trong vïng dù ¸n ®Òu cã quyÒn yªu cÇu trî gióp kü thuËt, kh«ng ph©n biÖt lµ hä cã vay vèn tÝn dông tõ nguån tÝn dông cña Ch¬ng tr×nh hay kh«ng.

ë Ch¬ng tr×nh hîp t¸c L©m nghiÖp ViÖt Nam PhÇn Lan, cho ®Õn nay n«ng d©n cha ®îc tæ chøc thµnh çc nhãm së thÝch. Nguyªn t¾c chñ ®¹o lµ tÊt c¶ n«ng d©n quan t©m ®Õn Ch¬ng tr×nh ph¶i ®îc tiÕp cËn ®Çy ®ñ víi tÊt c¶ çc dÞch vô phæ cËp vµ ®µo t¹o. Çc kho¸ ®µo t¹o hoÆc çc sù kiÖn phæ cËp kh¸c mét khi ®îc tæ chøc sÏ ®îc trëng b¶n th«ng b¸o vµ mäi n«ng d©n quan t©m ®Òu cã thÓ tham dù. Çc cuéc häp hµng th¸ng ë x· t¹o c¬ héi cho nh÷ng ngêi tham gia ch¬ng tr×nh trao ®æi quan ®iÓm vµ lËp kÕ ho¹ch còng nh th«ng b¸o çc sù kiÖn s¾p tíi. Çc ho¹t ®éng bÒn v÷ng vµ b¶o vÖ m«i trêng còng ®ang ®îc c©n nh¾c trong tÊt c¶ çc bíc tiÕn hµnh.

Qu¸ tr×nh phæ cËp ®îc m« t¶ ë ch¬ng 2.1, kh¸i niÖm vÒ phæ cËp ®îc tr×nh bµy hÖ thèng trong h×nh 1, nhãm ®èi tîng yªu cÇu çc chó ý ®Æc biÖt ®îc th¶o luËn díi ®©y.

2.5.1 Nhãm ®èi tîng yªu cÇu sù chó ý ®Æc biÖt

2.5.1.1 Phô n÷

Do sù ph©n c«ng cña tØnh B¾c K¹n nªn tÊt c¶ çn bé phæ cËp cña ch¬ng tr×nh ®Òu lµ nam giíi. GÇn ®©y 2 çn bé n÷ lµm kiªm nhiÖm ®· ®îc ®iÒu vÒ lµm cho Ch¬ng tr×nh. Cã mét vÊn ®Ò cÇn quan t©m lµ nh÷ng nhu cÇu ®Æc biÖt cña phô n÷ cha ®îc tÝnh ®Õn mét çch ®Çy ®ñ khi tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng t¹i hiÖn trêng. Nh÷ng phô n÷ tham gia còng ®½ ®îc hái quan ®iÓm cña hä vÒ vÊn ®Ò nµy vµ hä ®Òu bµy tá nguyÖn väng lµ mét sè ho¹t ®éng (nh ®µo t¹o, tham quan häc tËp) cÇn ®îc tiÕn hµnh sao cho phô n÷ tham gia ®îc. ë nhãm hçn hîp phô n÷ kh«ng s½n sµng bµy tá quan ®iÓm vµ ý kiÕn cña hä vµ chØ cã b»ng çch ®ã hä míi cèng hiÕn ®Çy ®ñ cho viÖc triÓn khai cña Ch¬ng tr×nh.

Mét ®ît nghiªn cøu vÒ phô n÷ cã thÓ tham gia nh thÕ nµo trong c«ng t¸c phæ cËp sÏ ®îc Ch¬ng tr×nh tiÕn hµnh vµo th¸ng 5/1998. Nh÷ng ®Ò xuÊt cña nghiªn cøu nµy sÏ ®îc bæ sung vµo chiÕn lîc phæ cËp vµ kÕ ho¹ch. TÊt c¶ phæ cËp viªn còng sÏ ®îc huÊn luyÖn vÒ giíi vµo dÞp nµy.

Chóng t«i còng ®Ò nghÞ r»ng Héi phô n÷ sÏ x¸c ®Þnh çc ho¹t ®éng ®Æc biÖt yªu cÇu bëi phô n÷ tham gia ch¬ng tr×nh. ViÖc triÓn khai çc ho¹t ®éng nµy sÏ ®îc hç trî.

2.5.1.2 Nhãm hé nghÌo

Ch¬ng tr×nh rÊt quan t©m tíi sù tham gia ®Çy ®ñ cña tÊt c¶ çc hé n«ng d©n, kÓ c¶ çc hé nghÌo. Trong ®ît ®¸nh gi¸ c«ng t¸c tÝn dông vµo th¸ng 1/1998, chóng t«i ph¸t hiÖn ra r»ng møc ®é tham gia cña çc hé ®¹i diÖn cho çc hé nghÌo h¬n (nghÌo h¬n møc trung b×nh) trong th«n b¶n cao h¬n so víi nhãm hé giµu h¬n. Lý do cã thÓ lµ çc hé giµu h¬n ®· vay vèn tÝn dông tríc ®ã vµ nay cã thÓ tù tóc vÒ tµi chÝnh cho çc ho¹t ®éng mµ kh«ng cÇn ph¶i vay vèn n÷a hoÆc ®· hoµn thµnh viÖc ph¸t triÓn trang tr¹i cña hä tríc ®ã. §Ó lý gi¶i ®iÒu nµy, ®iÒu cÇn thiÕt lµ ph¶i ph©n tÝch nh÷ng hé gia ®×nh nµo ®· chuÈn bÞ kÕ ho¹ch trang tr¹i vµ ®· nhËn tÝn dông. Trong t¬ng lai gÇn tÊt c¶ çc kÕ ho¹ch trang tr¹i sÏ ®îc nhËp vµo bé d÷ kiÖn c¬ b¶n. Trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh PRA Ch¬ng tr×nh ®· tiÕn hµnh ph©n lo¹i giµu nghÌo çc n«ng hé trong çc th«n b¶n. Vµo thêi ®iÓm nµy, chóng t«i còng cã th«ng tin vÒ phÇn l·i suÊt tÝn dông. Trªn c¬ së th«ng tin nµy, mét sù ph©n tÝch vÒ møc ®é tiÕn triÓn cña çc hé nghÌo ®· tham gia Ch¬ng tr×nh cã thÓ ®îc tiÕn hµnh. Tuy nhiªn, çc hé nghÌo tham gia Ch-¬ng tr×nh ®Æc biÖt hay gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n sau:

� Çc hé nghÌo thêng tham gia kÐm tÝch cùc h¬n trong çc ho¹t ®éng phæ cËp. � Hä kh«ng s½n sµng vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¸nh rñi ro c¶ vÒ khÝa c¹nh tµi chÝnh vµ s¶n xuÊt. � Çc hé nghÌo tham gia ch¬ng tr×nh còng sÏ yªu cÇu møc l·i suÊt thÊp h¬n møc l·i suÊt cña hÖ thèng tÝn dông hiÖn hµnh.

� Çc hé nghÌo khã ®îc chÊp nhËn trong nhãm tÝn dông cña th«n b¶n bëi v× hä kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ l·i hoÆc phÇn vèn ®· vay.

� Çc hé nghÌo cã thÓ ®ßi hái møc ®é u ®·i ®Æc biÖt, nh lµ trî gi¸ vËt t vµ nh vËy t¹o ra sù c¹nh tranh kh«ng c«ng b»ng.

C¨n cø vµo sù ph©n lo¹i giµu nghÌo trong qu¸ tr×nh lµm PRA ë çc th«n b¶n hiÖn nay vÉn cßn nh÷ng hé bÞ liÖt vµo lo¹i nghÌo so víi çc hé kh¸c trong cïng th«n b¶n. Theo ®óng nghÜa cña kh¸i niÖm nghÌo, nh÷ng hé nµy cha h¼n ®· lµ nghÌo bëi v× tÊt c¶ çc hé tham gia ®Òu ®· ®îc giao ®Êt rõng vµ tÊt c¶ ®Òu cã nhµ vµ mét sè gia sóc. §èi víi çc hé nghÌo Ch¬ng tr×nh

of 30

sÏ cã çch ®Çu t hç trî ®Æc biÖt ®Ó nhanh chãng mang l¹i thu nhËp ®Ó cã thÓ hoµn tr¶ c¶ l·i suÊt lÉn vèn vay.

2.6 LËp kÕ ho¹ch phæ cËp

ViÖc lËp kÕ ho¹ch phæ cËp b¾t ®Çu tõ hiÖn tr¹ng cña n«ng tr¹i. Phæ cËp viªn cña ch¬ng tr×nh gÆp gì n«ng d©n vµ l·nh ®¹o ®Þa ph¬ng ®Ó xem xÐt nhu cÇu vµ xÕp thø tù u tiªn tríc sau. Tõng thµnh viªn sau ®ã sÏ chuÈn bÞ mét kÕ ho¹ch trªn thùc ®Þa mµ hä phô tr¸ch. Nh÷ng kÕ ho¹ch riªng biÖt sau ®ã ®îc tËp hîp thµnh mét kÕ ho¹ch chung trong ®ã mäi ho¹t ®éng ®Òu ®îc ®iÒu phèi thèng nhÊt. KÕ ho¹ch phæ cËp cho n¨m 1998 ®îc tr×nh bµy ë phô lôc 3.

2.6.1 ChuÈn bÞ chi tiÕt

Sau khi chuÈn bÞ kÕ ho¹ch phæ cËp tæng thÓ cho c¶ n¨m, mçi ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm çc kho¸ huÊn luyÖn vµ ho¹t ®éng riªng biÖt ph¶i chuÈn bÞ chu ®¸o tríc çc ho¹t ®éng riªng rÏ. C¨n cø vµo ho¹t ®éng, sù chuÈn bÞ cã thÓ thËm chÝ kÐo dµi mét vµi tuÇn. V× vËy, ®iÒu quan träng lµ ph¶i tiÕn hµnh ®óng thêi gian. Cã c©u thµnh ng÷ nãi r»ng: "ChuÈn bÞ chu ®¸o lµ ®· hoµn thµnh mét nöa c«ng viÖc" ®iÒu nµy còng thùc sù ®óng cho c«ng t¸c phæ cËp. Sù chuÈn bÞ bao gåm çc viÖc sau:

� Liªn hÖ víi nhãm ®èi tîng. � Liªn hÖ víi ngêi cã chuyªn m«n. � LËp kÕ ho¹ch chi tiÕt (cïng víi nhµ chuyªn m«n).

� X¸c ®Þnh môc tiªu chi tiÕt cho tõng ho¹t ®éng. � X¸c ®Þnh néi dung trªn c¬ së çc môc tiªu. � ChuÈn bÞ çc bµi häc, ho¹t ®éng, kÕ ho¹ch thËt chi tiÕt. � KÕ ho¹ch tµi chÝnh vµ thêi gian biÓu. � Çch thøc gi¸m s¸t vµ hç trî sau ®ã.

� Th«ng tin tíi nh÷ng ngêi tham dù (®óng thêi gian) � ChuÈn bÞ vËt chÊt (b¶ng biÓu, ph«t« tµi liÖu, v¨n phßng phÈm, ph¬ng tiÖn nghe nh×n, dông cô...).

KÕ ho¹ch tµi chÝnh chi tiÕt ®îc nép cho qu¶n lý ch¬ng tr×nh ®Ó phª duyÖt tríc khi thùc thi. Nã ph¶i ®îc lµm tõ tríc ®Ó kinh phÝ cã thÓ ®îc cÊp ®óng thêi gian yªu cÇu. Thªm n÷a, çc nhiÖm vô sau ®©y cã thÓ ph¶i ®îc lµm:

� Liªn hÖ ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn. � Thuª phßng häp � Thuª tríc çc trang thiÕt bÞ � ChuÈn bÞ vµ photo çc tµi liÖu huÊn luyÖn (kÓ c¶ phßng hîp lÉn çc ®Þa ®iÓm ngoµi hiÖn trêng)

2.6.2 LËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh

Ngay sau khi biÕt ®îc sè lîng ngêi tham gia, thêi gian vµ lÞch tr×nh, mét b¶n dù to¸n tµi chÝnh cho kho¸ huÊn luyÖn hoÆc ho¹t ®éng phæ cËp nµo cã thÓ ®îc chuÈn bÞ. Mét khi kÕ ho¹ch phæ cËp t¹m thêi hµng n¨m ®îc so¹n th¶o, çn bé hiÖn tr-êng cña Ch¬ng tr×nh sÏ chuÈn bÞ mét b¶n dù to¸n tµi chÝnh vµ nép b¶n dù to¸n Êy cho qu¶n lÝ Ch¬ng tr×nh ®Ó xin phªduyÖt.

BiÓu mÉu cña kÕ ho¹ch phæ cËp cã thÓ sö dông ch¬ng tr×nh Excel cña m¸y vi tÝnh ®Ó chuÈn bÞ kÕ ho¹ch tµi chÝnh t¹m thêi hµng n¨m cho çc sù kiÖn phæ cËp theo kÕ ho¹ch. Mét b¶ng tãm t¾t tµi chÝnh cña tÊt c¶ çc sù kiÖn ®îc liÖt kªcã thÓ ®îc t¹o ra b»ng çch vµo sè liÖu sè ngêi tham gia, thêi gian, çc kho¶n tiÒn båi dìng vµ çc chi phÝ trùc tiÕp kh¸c liªn quan tíi ho¹t ®éng. Çn bé cña Ch¬ng tr×nh sÏ ®îc t vÊn ®Çy ®ñ ®Ó lµm nhiÖm vô nµy.

Phæ cËp viªn cña ch¬ng tr×nh sÏ nhËn ®îc kinh phÝ t¹m øng tríc tõ v¨n phßng Ch¬ng tr×nh trªn c¬ së kÕ ho¹ch tµi chÝnh chi tiÕt ®· ®îc phª duyÖt cho mçi ho¹t ®éng. Ngay sau khi hoµn thµnh mçi ho¹t ®éng, çn bé ch¬ng tr×nh sÏ ph¶i nép mét b¶n b¸o ço tµi chÝnh cïng víi çc ho¸ ®¬n chøng tõ cho Ch¬ng tr×nh.

2.6.3 ViÖc cËp nhËt

of 30

Khung c«ng viÖc cho kÕ ho¹ch phæ cËp n¨m 1998 ®îc tr×nh bµy ë phô lôc 3. Nã bao gåm tÊt c¶ çc ho¹t ®éng dù kiÕn. KÕ ho¹ch phæ cËp kh«ng nªn cøng nh¾c vµ sÏ ®îc ®iÒu chØnh, bæ sung khi cÇn thiÕt. Çc c«ng viÖc thêng xuyªn nhÊt cña kÕ ho¹ch ®Òu ®îc th«ng b¸o trªn b¶ng ë v¨n phßng dù ¸n ®Ó tiÖn theo dâi vµ tiÕp cËn.

Çc cuéc häp hµng th¸ng ë x· gi÷a çn bé ch¬ng tr×nh, l·nh ®¹o x· vµ çc trëng th«n lµ diÔn ®µn trao ®æi th«ng tin vÒ çc ho¹t ®éng ®· diÔn ra th¸ng tríc vµ lËp kÕ ho¹ch cho th¸ng tíi. NÕu cÇn, kÕ ho¹ch phæ cËp cã thÓ ®îc ®iÒu chØnh trong çc cuéc häp nµy. Çc trëng th«n cã tr¸ch nhiÖm th«ng b¸o cho d©n cña m×nh vÒ çc sù kiÖn s¾p tíi.

KÕ ho¹ch hµng n¨m ®îc chuÈn bÞ vµo th¸ng 12 mçi n¨m bëi çc çn bé phæ cËp ch¬ng tr×nh sau khi tham kh¶o víi çc n«ng d©n, trëng th«n vµ l·nh ®¹o x·.

2.7 Çc ho¹t ®éng tr×nh diÔn

Mét sè m« h×nh trang tr¹i ®· ®îc thiÕt lËp khi ch¬ng tr×nh b¾t ®Çu tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng hiÖn trêng. Tæng sè 23 hé n«ng d©n ®· ®îc hç trî x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn trang tr¹i vµ ®îc cÊp 50% kinh phÝ ®Çu t. Mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó çc çn bé nµy ®îc cÊp 50% kinh phÝ hç trî lµ hä vui lßng tiÕp nhËn kh¸ch ®Õn th¨m quan vµ thêng xuyªn ghi chÐp çc ho¹t ®éng ë çc « tr×nh diÔn. Môc ®Ých c¬ b¶n lµ thiÕt lËp çc « mÉu tr×nh diÔn çc lo¹i m« h×nh trang tr¹i ®Ó sö dông nh çc c«ng cô cña phæ cËp. Çc trang tr¹i tr×nh diÔn lµ ®Ó phôc vô çc môc ®Ých phæ cËp ë c¶ møc ®é ®Þa ph¬ng vµ sau nµy ë c¶ cÊp tØnh n÷a. Nã còng ®îc dù ®Þnh dïng nh mét c«ng cô cho viÖc nghiªn cøu vÒ sö dông ®Êt thÝch hîp. Thªm n÷a, Ch¬ng tr×nh cã ý ®Þnh thiÕt lËp çc « thÝ nghiÖm tr×nh diÔn ®îc ®o ®Õm vµ theo dâi thêng xuyªn. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay míi chØ cã mét « lo¹i nµy ®îc thiÕt lËp.

Cho ®Õn nay trang tr¹i tr×nh diÔn lµ mét c«ng cô quan träng cho c«ng t¸c phæ cËp. N«ng d©n tõ çc th«n b¶n gÇn ®ã ®· ®Õn th¨m quan çc m« h×nh nµy vµ trong çc líp tËp huÊn çc ho¹t ®éng thùc hµnh ®· ®îc tiÕn hµnh ë ®©y. Cã thÓ nhËn thÊy r»ng çc « mÉu tr×nh diÔn còng sÏ phôc vô cho môc ®Ých nµy trong t¬ng lai n÷a.

Chóng t«i còng nhËn thÊy r»ng cã mét nhu cÇu rÊt lín vÒ m« h×nh tr×nh diÔn cho çc ho¹t ®éng cã thÓ cho thu nhËp trong thêi gian ng¾n. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy hiÖn t¹i ®ang ®îc nghiªn cøu. Çc vÝ dô vÒ lo¹i m« h×nh tr×nh diÔn nµy cã thÓ lµ nu«i ç, nu«i ong...

M« h×nh tr×nh diÔn vÒ chÕ biÕn çc s¶n phÈm tõ rõng ®Þa ph¬ng còng ®ang cã nhu cÇu. M« h×nh tr×nh diÔn vÒ chÕ biÕn tinh dÇu quÕ còng ®· b¾t ®Çu ®îc tiÕn hµnh. Mét sè m« h×nh kh¸c ®ang ®îc nghiªn cøu ®Ó triÓn khai trong thêi gian tíi.

2.8 Tµi liÖu phæ cËp

Sö dông tµi liÖu phæ cËp lµ mét çch chi phÝ h÷u hiÖu ®Ó n©ng cao dÞch vô phæ cËp trong hoµn c¶nh thiÕu çn bé phæ cËp. Bíc ®Çu tiªn ®Ó ph¸t triÓn tµi liÖu phæ cËp cã thÓ lµ ph©n tÝch nh÷ng tµi liÖu phæ cËp cã s½n xem nã cã phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña B¾c K¹n kh«ng. HiÖn t¹i ch¬ng tr×nh ®ang thu thËp vµ ph©n tÝch tÊt c¶ çc tµi liÖu phæ cËp. Sau khi ph©n tÝch kü, sÏ quyÕt ®Þnh xem lo¹i tµi liÖu nµo cã thÓ sö dông ngay ®îc, lo¹i nµo ph¶i c¶i tiÕn vµ ph¶i lµm míi lo¹i nµo.

Çn bé Ch¬ng tr×nh biÕt râ n«ng d©n rÊt cÇn çc tµi liÖu phæ cËp, nhÊt lµ çc tµi liÖu cã liªn quan ®Õn çc lo¹i s¶n phÈm mµ hä ®ang s¶n xuÊt trong trang tr¹i cña m×nh. Nh÷ng yªu cÇu chi tiÕt h¬n sÏ ®îc ®a ra trong thêi gian tíi vµ ch¬ng tr×nh ph¶i ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu nµy th«ng qua viÖc cung cÊp hoÆc xuÊt b¶n nh÷ng tµi liÖu cÇn thiÕt.

ViÖc xuÊt b¶n çc tµi liÖu phæ cËp sÏ c¬ b¶n ®îc tiÕn hµnh ë cÊp tØnh. Ho¹t ®éng nµy sÏ b¾t ®Çu vµo cuèi n¨m 1998. ViÖc tËp huÊn vµ chñ ®Ò bao gåm c¶ kü n¨ng sö dông m¸y vi tÝnh còng sÏ ®îc tæ chøc cho çc çn bé cña tØnh. Kho¸ huÊn luyÖn vÒ sö dông m¸y vi tÝnh sÏ ®îc tæ chøc tríc, tríc khi kho¸ huÊn luyÖn vÒ s¶n xuÊt çc tµi liÖu phæ cËp.

HiÖn t¹i, phÇn lín phæ cËp viªn Ýt ®îc cung cÊp çc th«ng tin liªn quan ®Õn çc chñ ®Ò kü thuËt. Hä kh«ng cã çc sæ tay h-íng dÉn khoa häc vµ khã tiÕp cËn víi çc th viÖn ®Ó thu thËp çc th«ng tin cÇn thiÕt. T×nh tr¹ng nµy cã thÓ ®îc c¶i thiÖn b»ng çch thiÕt lËp mét th viÖn nhá (cã thÓ lµ çc tñ s¸ch) ë tØnh vµ ë huyÖn. Çc tñ s¸ch nµy cã thÓ bao gåm çc bé t liÖu quan träng vÒ phæ cËp ®Ó phæ cËp viªn sö dông khi chuÈn bÞ çc ho¹t ®éng huÊn luyÖn cho n«ng d©n. Çc phÝch tra cøu vÒ çc tµi liÖu quan träng sÏ ®îc cung cÊp cho tÊt c¶ çc phæ cËp viªn ngay sau khi çc tµi liÖu nµy ®îc thu thËp ®ñ.

of 30

B¶n tin cña ch¬ng tr×nh víi tªn gäi "Tin trang tr¹i" lµ mét lo¹i tµi liÖu phæ cËp. B¶n tin sÏ ®îc xuÊt b¶n 2 th¸ng mét kú. Tê tin nµy sÏ ®îc ph©n ph¸t cho tÊt c¶ çn bé, n«ng d©n tham gia ch¬ng tr×nh.

2.9 Çc vÊn ®Ò vµ trë ng¹i

Trong mét cè g¾ng ®Ó x¸c ®Þnh çc vÊn ®Ò vµ trë ng¹i, çc phæ cËp viªn cña ch¬ng tr×nh cã kinh nghiÖm trong c«ng viÖc ®· lµm trong çc cuéc häp chuÈn bÞ khi chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch phæ cËp ®îc so¹n th¶o. Çc vÊn ®Ò chÝnh sau ®©y ®· ®îc x¸c ®Þnh bëi çc phæ cËp viªn cña ch¬ng tr×nh.

B¶ng 5. Çc vÊn ®Ò do phæ cËp viªn cña ch¬ng tr×nh t×m ra

Mét sè ®iÓm yÕu kh¸c cña tæ chøc phæ cËp hiÖn nay lµ.

B¶ng 6. Mét sè ®iÓm yÕu cña tæ chøc phæ cËp hiÖn nay

Mét vÊn ®Ò thêng gÆp ph¶i cÇn ®îc quan t©m ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò mµ n«ng d©n nµy cÇn vµ u tiªn gi¶i quyÕt th× l¹i m©u thuÉn víi quyÒn lîi cña n«ng d©n kh¸c. Mét vÝ dô cña t×nh tr¹ng nµy lµ cã mét sè n«ng d©n muèn nu«i gia sóc vµ ch¨n th¶ tù do trªn cïng khu vùc mµ nh÷ng n«ng d©n kh¸c muèn trång c©y l¬ng thùc hay c©y l©m nghiÖp, c©y ¨n qu¶. Trong tr-êng hîp ®ã phæ cËp viªn ph¶i lµ ngêi tæ chøc vµ trung gian hoµ gi¶i gi÷a çc nhãm së thÝch kh¸c nhau, b»ng çch tæ chøc çc cuéc häp vµ ®a ra çc gi¶i ph¸p mµ hai bªn cã thÓ chÊp nhËn ®îc. Ngêi çn bé phæ cËp cã thÓ tr¸nh ®îc çc vÊn ®Ò Êy nÕu hä quan t©m chó ý ®Õn qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch trang tr¹i.

Çc vÊn ®Ò Gi¶i ph¸p dù kiÕn

� ThiÕu kü n¨ng phæ cËp HuÊn luyÖn çn bé

� ThiÕu kiÕn thøc kü thuËt vÒ nhiÒu chñ ®Ò m«n häc

- X¸c ®Þnh ®îc çc tµi liÖu phæ cËp cã nhu cÇu

- Xem xÐt, c¶i tiÕn çc tµi liÖu phæ cËp cã s½n cho phï hîp

- Tù s¶n xuÊt çc tµi liÖu phæ cËp ë cÊp tØnh

- Mua çc ph¬ng tiÖn phæ cËp.

� ThiÕu ph¬ng tiÖn ®i l¹i Ch¬ng tr×nh sÏ cung cÊp ph¬ng tiÖn ®i l¹i hoÆc hç trî kinh phÝ ®i l¹i.

Çc ®iÓm yÕu Gi¶i ph¸p ®Ò xuÊt

H¹n chÕ vÒ sè lîng çn bé phæ cËp - T¨ng cêng sù tham gia cña çn bé cÊp th«n b¶n

PhÇn lín phæ cËp viªn lµ nam giíi - VÊn ®Ò vÒ giíi cÇn ®îc ®Ò cËp trong mäi ho¹t ®éng.

- Tæ chøc mét sè ho¹t ®éng riªng cho phô n÷.

- TuyÓn thªm n÷ phæ cËp viªn

Phæ cËp viªn cã xu híng gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò vÒ c©y con cô thÓ h¬n lµ gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò cña n«ng d©n

- §èi tho¹i víi n«ng d©n, cïng hä x¸c ®Þnh çc vÊn ®Ò vµ t×m ra çc gi¶i ph¸p

§Çu t vµo ®Êt rõng yªu cÇu thêi gian dµi míi cho thu nhËp

- Xem xÐt çc ho¹t ®éng ng¾n h¹n nh lµ nu«i ç, nu«i ong. (®iÒu nµy cã thÓ gióp n«ng d©n cã thu nhËp trong thêi gian ng¾n vµ gióp hä hoµn tr¶ ®îc l·i suÊt tÝn dông)

Cha g¾n víi nghiªn cøu, Ch¬ng tr×nh cha cã çc thö nghiÖm riªng trªn ®ång ruéng

- ThiÕt lËp thö nghiÖm trªn ®ång ruéng vµ çc « mÉu tr×nh diÔn

of 30

2.10 C«ng t¸c gi¸m s¸t

Gi¸m s¸t lµ sù so s¸nh liªn tôc çc ho¹t ®éng triÓn khai víi çc ho¹t ®éng ghi trong kÕ ho¹ch. Gi¸m s¸t chñ yÕu trªn hai ph-¬ng diÖn: chÊt lîng vµ sè lîng. Nã ®îc tiÕn hµnh bëi ç nh©n hoÆc c¬ quan thùc thi vµ v× thÕ t¹o thµnh mét bé phËn tù nhiªn cña c«ng viÖc. Gi¸m s¸t lµ mét c«ng cô ®Ó ®¶m b¶o r»ng çc ho¹t ®éng ghi trong kÕ ho¹ch ®îc triÓn khai ®óng tiÕn ®é vµ ®îc hoµn thµnh theo çc yªu cÇu chÊt lîng vµ môc tiªu. §iÒu nµy còng gióp chóng ta ®óc rót kinh nghiÖm tõ chÝnh m×nh. ViÖc gi¸m s¸t mçi ho¹t ®éng trong qu¸ tr×nh triÓn khai, lµm cho nã cã thÓ ®îc thùc hiÖn theo çc çch thøc ®óng ®¾n theo nhu cÇu ®Æt ra lµ mét viÖc lµm hÕt søc quan träng.

Trong gi¸m s¸t sè lîng chóng ta so s¸nh sè lîng çc sù kiÖn triÓn khai víi sè lîng çc sù kiÖn ghi trong kÕ ho¹ch.

Trong gi¸m s¸t chÊt lîng chóng ta cÇn x¸c ®Þnh çc chØ tiªu nãi lªn møc ®é thµnh c«ng b»ng chÝnh cè g¾ng cña chóng ta. VÝ dô chóng ta diÔn t¶ çc ®Æc ®iÓm chÊt lîng cña çc sù kiÖn phæ cËp thµnh c«ng vµ so s¸nh víi nh÷ng ®Æc ®iÓm cña sù kiÖn triÓn khai víi çc m« h×nh hoµn h¶o nµo ®ã.

Mét b¶n ®Ò c¬ng cho viÖc gi¸m s¸t çc ho¹t ®éng phæ cËp ®îc tr×nh bµy ë phô lôc 4. Danh s¸ch nµy bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng chung nhÊt, thÕ nhng nã kh«ng hoµn toµn ®Çy ®ñ. BiÓu mÉu ®¸nh gi¸ çc ho¹t ®éng phæ cËp ®îc thÓ hiÖn ë phô lôc 5.

Gi¸m s¸t lµ mét ho¹t ®éng liªn tôc ®îc hç trî bëi çc tµi liÖu chuÈn.

2.11 ViÖc ghi chÐp tµi liÖu

Lµm tèt c«ng t¸c ghi chÐp lµ rÊt quan träng cho tÊt c¶ çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn. Mét sè ®iÓm cho c«ng t¸c ghi chÐp trong c«ng t¸c phæ cËp ®îc th¶o luËn díi ®©y.

Trong qu¸ tr×nh lµm PRA rÊt nhiÒu çc th«ng tin h÷u Ých vÒ th«n b¶n vµ c d©n ë ®ã ®· ®îc thu thËp. Çc s¬ ®å, biÓu ®å gèc ®îc lËp trong qu¸ t×nh triÓn khai sÏ ®îc lu gi÷ ë th«n b¶n. Çn bé phæ cËp cña ch¬ng tr×nh sau mçi ®ît lµm PRA sÏ lµm mét b¸o ço ng¾n m« t¶ hiÖn tr¹ng. Bé d÷ liÖu c¬ b¶n víi nh÷ng th«ng tin quan träng nhÊt vÒ mçi th«n, b¶n sÏ ®îc lu gi÷ ë v¨n phßng hiÖn trêng cña Ch¬ng tr×nh.

Mét t liÖu tèt cho c¶ n«ng d©n lÉn phæ cËp viªn lµ çc kÕ ho¹ch ph¸t triÓn trang tr¹i do tõng hé gia ®×nh lËp. Phæ cËp viªn sÏ gi÷ mét b¶n sao ®Ó sö dông khi tiÕn hµnh th¨m trang tr¹i cña çc hé. Trong lÇn viÕng th¨m, phæ cËp viªn kiÓm tra çc ho¹t ®éng quan träng nhÊt ®· ®îc ghi ë trong kÕ ho¹ch cña n«ng d©n lÉn b¶n sao mµ hä cã. Bé d÷ liÖu c¬ b¶n vÒ kÕ ho¹ch trang tr¹i sÏ ®îc lu gi÷ ë v¨n phßng dù ¸n.

Çc kho¶n ®Çu t cña n«ng d©n ®îc tËp hîp bëi phæ cËp viªn phô tr¸ch. Phæ cËp viªn còng ph¶i ®¶m b¶o r»ng çc kho¶n ®Çu t ®îc cÊp ®óng h¹n. PhÇn lín çc kho¶n ®Çu t cÇn thiÕt lµ cho vên ¬m (h¹t gièng, tói bÇu) hoÆc c©y gièng çc lo¹i. Çc çn bé chuyªn m«n chÞu tr¸ch nhiÖm ®iÒu phèi sÏ ghi chÐp vµ ®Æt hµng ®óng tiÕn ®é.

Mét cuèn sæ ghi chÐp çc kho¸ ®µo t¹o vµ çc chuyÕn th¨m quan ®· ®îc triÓn khai ®îc lu gi÷ t¹i v¨n phßng. Ngay sau khi hoµn thµnh mçi sù kiÖn, phæ cËp viªn chÞu tr¸ch nhiÖm sÏ ghi chÐp çc th«ng tin vÒ sè ngêi tham gia, giíi tÝnh, ngµy th¸ng, ®Þa ®iÓm vµ tªn cña líp tËp huÊn hay sù kiÖn. Sau mçi sù kiÖn, mét b¸o ço ng¾n cÇn ®îc so¹n th¶o.

Çn bé phæ cËp, vµo dÞp kiÓm ®iÓm gi÷a kú cña nhãm, ®îc khuyÕn nghÞ sö dông dïng sæ nhËt ký c«ng viÖc thêng xuyªn. Mét ®Ò nghÞ vÒ lo¹i biÓu mÉu dïng cho phæ cËp viªn ®îc ®Ýnh kÌm ë phô lôc 6. NhËt ký c«ng viÖc sÏ ®îc dïng nh mét ph-¬ng tiÖn gi¸m s¸t vµ nã còng gióp phæ cËp viªn trong viÕt b¸o ço.

3. Kh¶ n¨ng x©y dùng ®éi ngò phæ cËp viªn

3.1 TÝnh cÊp thiÕt cña c«ng viÖc x©y dùng ®éi ngò

of 30

Sù thiÕu hôt çn bé cã n¨ng lùc cïng víi nh÷ng khã kh¨n trong viÖc tiÕp cËn çc kho¸ huÊn luyÖn thÝch hîp lµ nh÷ng c¶n trë chÝnh cã tÝnh toµn cÇu tíi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong lÜnh vùc N«ng - L©m nghiÖp. §©y lµ dÊu hiÖu ®Æc trng khi nh÷ng thay ®æi lín vÒ chÝnh s¸ch dÉn tíi sù xem xÐt l¹i vai trß cña nh÷ng ngêi ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy. Sù th¸ch thøc kh«ng chØ ®Æt ra víi nh÷ng kü n¨ng kü thuËt n«ng nghiÖp mµ cßn tÝnh ®Õn sù ph¸t triÓn ®éi ngò víi sù nhÊn m¹nh vµo mét träng t©m míi, ®ã lµ sù ph¸t triÓn n«ng th«n tæng hîp víi träng t©m lµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ x· héi, kinh tÕ, c«ng nghiÖp vµ m«i trêng ®ßi hái sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vÒ mäi mÆt.

Nh÷ng nhu cÇu ®µo t¹o cho t¬ng lai s¾p tíi vÒ çn bé l©m nghiÖp lu«n ®Æt ra trong c«ng viÖc cña hä: ®ã lµ kiÕn thøc, kü n¨ng vµ th¸i ®é mµ hä cÇn ph¶i thÓ hiÖn ®Ó lµm viÖc tèt h¬n. Trong c«ng t¸c phæ cËp ®iÒu nµy cã nghÜa lµ nh÷ng nhu cÇu ®µo t¹o cña n«ng d©n kh«ng ph¶i phæ cËp viªn nµo còng ®¸p øng ®îc vµ phæ cËp viªn cÇn ph¶i häc tËp ®Ó n©ng cao tr×nh ®é b¶n th©n ®Ó lµm tèt c«ng viÖc ®îc giao.

§«i khi cã nh÷ng nhu cÇu vÒ t¨ng cêng n¨ng lùc kh«ng cÊp b¸ch nh vËy nhng vÒ l©u dµi sÏ c¶n trë phæ cËp viªn thùc thi nhiÖm vô cña hä mét çch mü m·n hoÆc ë mét khÝa c¹nh kh¸c t¹o thµnh mét lùc c¶n trë sù tiÕn bé trong c«ng t¸c. Lo¹i nhu cÇu ®µo t¹o nµy cã thÓ lµ, vÝ dô, phæ cËp vÒ sö dông m¸y vi tÝnh, häc tiÕng Anh.

TiÕng Anh lµ mét ph¬ng tiÖn h÷u hiÖu nhÊt trong viÖc thu nhËp nh÷ng kiÕn thøc chuyªn m«n cña thÕ giíi nÕu nã ®îc thÓ hiÖn qua s¸ch, t¹p chÝ, tê gÊp, phim ¶nh, b¨ng video hoÆc kho¸ huÊn luyÖn t¹i níc ngoµi, trùc tiÕp trao ®æi víi chuyªn gia hoÆc th«ng qua m¹ng internet...

Phæ cËp m¸y vi tÝnh lµ yªu cÇu b¾t buéc ë mäi n¬i lµm viÖc trong t¬ng lai. Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, r»ng sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng qu¶n lý ë bÊt cø ®©u ®Òu dùa trªn çc gi¶i ph¸p do m¸y vi tÝnh so¹n ra. M¸y vi tÝnh còng cã thÓ ®îc sö dông rÊt cã hiÖu qu¶ trong ®µo t¹o vµ xuÊt b¶n çc tµi liÖu phæ cËp: víi sù trî gióp cña bé phËn Scanner (m¸y quÐt) çc h×nh ¶nh sÏ ®îc sao chôp tõ çc Ên phÈm vµ sau ®ã sÏ ®îc biªn tËp theo kiÓu çch cña ViÖt Nam.

Qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch triÓn khai gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ mét çch hÖ thèng thêng t¹o thµnh mét c¬ së v÷ng ch¾c cho viÖc x©y dùng kh¶ n¨ng cña ®éi ngò phæ cËp viªn. Trong ch¬ng tr×nh hîp t¸c L©m nghiÖp ViÖt Nam - PhÇn Lan, nh÷ng çn bé tham gia ch¬ng tr×nh ®Õn tõ 6 c¬ quan kh¸c nhau. V× thÕ sù th¸ch thøc lµ tríc tiªn ph¶i thiÕt lËp mét çch hÖ thèng t¨ng c-êng kh¶ n¨ng cña ®éi ngò chuyªn m«n nh»m lµm cho nã cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt nh÷ng nhu cÇu cña n«ng d©n ®Þa ph-¬ng vµ mÆt kh¸c t¹o ra çc bíc tiÕp cËn bÒn v÷ng ®Ó x©y dùng kh¶ n¨ng cña ®éi ngò phæ cËp viªn sÏ cßn tån t¹i sau khi ch¬ng tr×nh kÕt thóc.

3.2 Môc tiªu vµ çc tiªu chÝ

1. Môc tiªu 1: ChiÕn lîc ®µo t¹o cho çn bé ch¬ng tr×nh cã ®ñ kh¶ n¨ng x©y dùng vµ triÓn khai ch¬ng tr×nh .

Tiªu chÝ: ChiÕn lîc ®µo t¹o ph¶i chØ ra ®îc môc tiªu, nguyªn lÝ, thø tù u tiªn vµ çc bíc tiÕn hµnh dÉn ®Õn viÖc x©y dùng kh¶ n¨ng çn bé cña dù ¸n.

2. Môc tiªu 2: KÕ ho¹ch ®µo t¹o cho n¨m 1998 víi çc tiªu chÝ vÒ çc sù kiÖn huÊn luyÖn ®îc lËp kÕ ho¹ch cho tõng ng-êi.

Tiªu chÝ:

1. KÕ ho¹ch huÊn luyÖn sÏ ®îc x©y dùng xong tríc ngµy 30/ 4/1998. Nã sÏ bao gåm tªn cña çc ho¹t ®éng huÊn luyÖn còng nh lµ danh s¸ch çc häc viªn (dù kiÕn) cho n¨m 1998. Çc sù kiÖn huÊn luyÖn lµ çc kho¸ cho nh÷ng ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tõng lÜnh vùc chuyªn m«n, çc chuyÕn th¨m thùc ®Þa, çc kho¸ tæng hîp cho tÊt c¶ çn bé cña dù ¸n. KÕ ho¹ch ®µo t¹o cã thÓ linh ®éng vµ nÕu cÇn thiÕt cã thÓ thay ®æi néi dung.

2. Mçi çn bé ®îc ®µo t¹o Ýt nhÊt mét kho¸ nµo ®ã vÒ lÜnh vùc chuyªn m«n cña hä trong n¨m 1998. 3. Mçi thµnh viªn sÏ lµm mét b¸o ço ng¾n vÒ kho¸ huÊn luyÖn mµ hä tham dù vµ ph¶i tr×nh bµy nh÷ng néi dung

chÝnh vÒ kho¸ häc cho ®ång nghiÖp nghe trong kho¶ng thêi gian 30 phót. 4. Mét cuèn sæ ®¨ng ký vÒ ®µo t¹o cña çn bé phæ cËp sÏ ®îc x©y dùng vµ lu gi÷. Sæ ®¨ng ký nµy sÏ ®îc cè vÊn ch-

¬ng tr×nh vµ çc çn bé hiÖn trêng x©y dùng nªn. Cuèn sæ nµy sÏ ®îc duy tr× vµ bæ sung bëi nh÷ng çn bé chuyªn tr¸ch cña ch¬ng tr×nh. Sæ nµy còng sÏ ®îc sö dông ®Ó ghi nhËn nh÷ng cè g¾ng vÒ x©y dùng kh¶ n¨ng cña ®éi ngò çn bé vµ gióp cho kÕ ho¹ch ®µo t¹o cña Ch¬ng tr×nh. MÆt kh¸c, nã t¹o ®iÒu ®iÒu kiÖn x©y dùng sù nghiÖp c«ng

of 30

t¸c cña çc thµnh viªn dù ¸n. Tríc khi kÕt thóc ch¬ng tr×nh, sæ ®¨ng ký nµy sÏ ®îc chuyÓn giao cho phßng tæ chøc cña Së N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n B¾c K¹n lu gi÷.

3.3 ChiÕn lîc ®µo t¹o vµ tæ chøc

Môc ®Ých cña chiÕn lîc ®µo cho çn bé lµ ®¶m b¶o trong bÊt kú thêi gian nµo çc ho¹t ®éng phæ cËp dùa trªn c¬ së nh÷ng nhu cÇu cña n«ng d©n cã thÓ ®îc tiÕn hµnh chõng nµo nguån nh©n lùc cßn ®îc quan t©m. §iÒu ®ã cã nghÜa ®¬n gi¶n lµ mét sè çn bé ®¬ng chøc mong muèn ®îc ®µo t¹o nh÷ng g× hä cßn thiÕu hôt vµ kü n¨ng phæ cËp kÓ c¶ vÒ lÝ luËn vµ ®Æc biÖt lµ vÒ thùc hµnh. H¬n n÷a, kü n¨ng nghÒ nghiÖp hoÆc kü n¨ng bæ trî còng nh t×nh c¶m vµ tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc lµ yªu cÇu tù nhiªn cña mçi phæ cËp viªn.

KÕ ho¹ch huÊn luyÖn çn bé dùa trªn sù so s¸nh gi÷a nhu cÇu ®µo t¹o cña n«ng d©n vµ kü n¨ng hiÖn t¹i cña phæ cËp viªn ®îc lµm vµo th¸ng 12 hµng n¨m. Nã sÏ ®îc gi¸m s¸t vµ chØnh lÝ hµng quý. §iÒu ®ã chØ ra r»ng trong tÊt c¶ çc ho¹t ®éng ®µo t¹o, çn bé cña Ch¬ng tr×nh ®Òu tham gia. §µo t¹o ®éi ngò ph¶i ®îc tæ chøc theo mét çch thøc sao cho kh«ng ¶nh hëng tíi çc ho¹t ®éng phæ cËp nh½m vµo n«ng d©n. MÆt kh¸c thø tù u tiªn cña çc m«n häc trong c«ng t¸c phæ cËp còng t¹o nªn thø tù u tiªn trong kÕ ho¹ch ®µo t¹o çn bé. V× thÕ, kÕ ho¹ch huÊn luyÖn ph¶i linh ®éng ®Ó nhu cÇu cÇn ®µo t¹o cÊp thiÕt cña çn bé phæ cËp cã thÓ ®îc ®¸p øng trong thêi gian ng¾n.

Cã thÓ ®«i khi nhu cÇu ®µo t¹o cña çc phæ cËp viªn hoÆc cña mét vµi ngêi nµo ®ã khã cã thÓ ®¸p øng ®îc. VÝ dô, cã thÓ kh«ng biÕt ch¾c ch¾n cã kho¸ ®µo t¹o ®ã ë trong níc hay kh«ng hoÆc nã cã phï hîp víi ®iÒu kiÖn thay ®æi cña vïng dù ¸n. Trong trêng hîp ®ã, tèt h¬n c¶ lµ thuª mét chuyªn gia trong níc ®Ó cïng víi ®éi ngò phæ cËp viªn cña dù ¸n lËp kÕ ho¹ch cho n«ng d©n råi cïng nhau tiÕn hµnh kho¸ huÊn luyÖn ®ã. Sau ®ã, chuyªn gia sÏ ®Ó l¹i çc tµi liÖu huÊn luyÖn cho çn bé phæ cËp vµ nh÷ng kho¸ tiÕp theo hä cã thÓ tù tæ chøc ®îc. Lo¹i tiÕp cËn nµy sÏ cã Ých lîi h¬n kiÓu chuyªn gia tæ chøc kho¸ huÊn luyÖn cho çn bé phæ cËp råi sau ®ã çn bé phæ cËp tù tæ chøc kho¸ huÊn luyÖn víi cïng chñ ®Ò cho n«ng d©n.

Tham quan häc tËp cã thÓ phôc vô cho c¶ n«ng d©n vµ çn bé phæ cËp. §iÒu rÊt quan träng lµ ph¶i lËp kÕ ho¹ch chuyÕn tham quan häc tËp theo çch thøc sao cho cã thÓ häc tËp ®îc nhiÒu nhÊt. V× thÕ chuyÕn tham quan häc tËp ph¶i cã môc tiªu vµ cã ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch häc tËp chu ®¸o bao gåm c¶ viÖc tham gia vµo çc ho¹t ®éng t¹i n¬i tham quan (tham gia c«ng viÖc vµ thùc hµnh). V× thÕ çch tiÕp cËn theo kiÓu trªn thêng còng ®îc gäi lµ çc kho¸ huÊn luyÖn.

§µo t¹o riªng rÏ ph¶i ®îc tæ chøc cho nh÷ng ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ çc lÜnh vùc chuyªn m«n cô thÓ. B¶n th©n nh÷ng ngêi ®ã còng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm cËp nhËt nh÷ng kiÕn thøc qua ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng chõng nµo lÜnh vùc ph¸t triÓn cña hä cßn ®îc quan t©m.

Çc m«n häc nh kü n¨ng tin häc vµ tiÕng Anh ®ßi hái ph¶i ®Çu t nhiÒu thêi gian th× çch tèt nhÊt lµ tæ chøc ngoµi giê hµnh chÝnh. §Æc biÖt nh÷ng kü n¨ng nµy phôc vô cho môc ®Ých ç nh©n nhiÒu h¬n lµ cho c«ng viÖc cña hä víi ch¬ng tr×nh.

Mçi çn bé phæ cËp ph¶i trùc tiÕp trao ®æi th«ng tin víi mäi ngêi vµ ®ßi hái ph¶i cã çc kü n¨ng giao tiÕp kh¸c vµ v× thÕ ®iÒu quan träng lµ tÊt c¶ çn bé phæ cËp ph¶i ®îc bæ tóc çc kiÕn thøc nµy ë møc ®é nhÊt ®Þnh. KiÕn thøc liªn quan ®Õn çc vÊn ®Ò vÒ giíi t¹o thµnh nÒn t¶ng tèt cho c«ng viÖc cña phæ cËp viªn. Nh÷ng kiÕn thøc nµy vÒ c¬ b¶n Ýt ®îc quan t©m bëi çc çn bé phæ cËp lµ nam giíi nªn v× thÕ ph¶i lu ý hä vÒ ®iÒu nµy.

3.4 LËp kÕ ho¹ch vµ gi¸m s¸t viÖc ®µo t¹o çn bé

Nhu cÇu phæ cËp cña n«ng d©n ®îc theo dâi th¶o luËn vµ ®¨ng ký thêng xuyªn bëi çc çn bé ch¬ng tr×nh. NÕu kiÕn thøc hiÖn t¹i vµ kü n¨ng cña ®éi ngò phæ cËp viªn kh«ng ®ñ ®Ó gi¶i quyÕt çc nhu cÇu nµy th× viÖc ®µo t¹o tiÕp cho ®éi ngò nµy lµ ®iÒu cÇn thiÕt.

KÕ ho¹ch ®µo t¹o hµng n¨m cho ®éi ngò phæ cËp viªn ®îc çc çn bé Ch¬ng tr×nh so¹n ra (phô lôc 7). Trong thêi gian Ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng, cè vÊn hiÖn trêng ®ãng mét vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh tæ chøc vµ lËp kÕ ho¹ch nµy. KÕ ho¹ch nµy ®îc gi¸m s¸t vµ ®iÒu chØnh hµng quý. Gi¸m s¸t lµ sù so s¸nh sè lîng çc kho¸ ®µo t¹o ghi trong kÕ ho¹ch víi sè l-îng çc kho¸ ®µo t¹o tham gia bëi çn bé ch¬ng tr×nh. ViÖc gi¸m s¸t chÊt lîng sÏ diÔn ra nh sau:

of 30

1. Mçi çn bé ch¬ng tr×nh sau khi dù mét kho¸ huÊn luyÖn nµo ®ã vÒ sÏ tæ chøc tr×nh bµy l¹i nh÷ng néi dung chÝnh ®· häc cho çc ®ång nghiÖp kh¸c. Çc tµi liÖu huÊn luyÖn sÏ ®îc sao chôp göi cho çc thµnh viªn kh¸c.

2. B¸o ço ®¸nh gi¸ vÒ mçi kho¸ ®µo t¹o vÒ sè ngêi tham dù sÏ ®îc göi cho tõng nhãm hiÖn trêng vµ cè vÊn hiÖn trêng ngay sau khi kÕt thóc kho¸ häc. B¸o ço cÇn nªu râ liÖu môc tiªu cña kho¸ häc cã ®¹t ®îc nh dù kiÕn hoÆc liÖu kho¸ häc cã ®îc tæ chøc chu ®¸o hay kh«ng. Çc häc viªn còng sÏ tr×nh bµy ng¾n gän liÖu nh÷ng ®iÒu mµ hä ®· häc cã gióp Ých g× nhiÒu cho c«ng t¸c cña m×nh hay kh«ng.

3.5 Tæ chøc huÊn luyÖn çn bé vµ tÝnh bÒn v÷ng

HiÖn t¹i, çn bé phæ cËp cña ch¬ng tr×nh thuéc mét sè tæ chøc sau: l©m trêng, tr¹m KhuyÕn n«ng, 2 x· ®iÓm cña ch¬ng tr×nh, Trung t©m KhuyÕn n«ng, héi N«ng d©n, héi Phô n÷ vµ ngêi cña ba tæ chøc ®Çu tiªn triÓn khai phÇn lín çc ho¹t ®éng phæ cËp cña Ch¬ng tr×nh.

Tr¸ch nhiÖm ®µo t¹o sè çn bé hiÖn nay ®· ®îc giao h¼n cho Ch¬ng tr×nh song vÒ l©u dµi t×nh tr¹ng nµy khã chÊp nhËn ®-îc, nhÊt lµ trªn quan ®iÓm cña sù bÒn v÷ng. §iÒu lµm cho t×nh h×nh thªm phøc t¹p lµ tÊt c¶ çc c¬ quan kh¸c nhau tham gia vµo Ch¬ng tr×nh kh«ng ho¹t ®éng trong cïng mét tæ chøc thèng nhÊt. ChØ cã L©m trêng, Tr¹m KhuyÕn n«ng, Trung t©m KhuyÕn n«ng lµ cïng trùc thuéc Së N«ng nghiÖp vµ PTNT B¾c K¹n. Tuy nhiªn, chóng t«i còng nhËn thÊy r»ng tÊt c¶ çc c¬ quan trªn ®©y ®Òu lµ nh÷ng thµnh viªn quan träng trong c«ng cuéc ph¸t triÓn n«ng th«n, ®Æc biÖt lµ vÒ çc dÞch vô phæ cËp. V× thÕ chóng t«i khuyÕn nghÞ r»ng tr¸ch nhiÖm ph¸t triÓn ®éi ngò sÏ ph¶i ®îc chuyÓn giao, ngay tõ khi Ch¬ng tr×nh cßn tiÕp tôc, cho mét çn bé chuyªn tr¸ch cña phßng tæ chøc cña Së. Ngêi ®ã còng sÏ ®iÒu phèi çc vÊn ®Ò ph¸t triÓn çn bé gi÷a tæ chøc cña hä víi héi phô n÷, héi n«ng d©n vµ çc x· ®iÓm cña Ch¬ng tr×nh. Mét sè çc ho¹t ®éng cÇn mêi thªm ®¹i biÓu cña tr¹m KhuyÕn N«ng Chî §ån bëi v× Trung t©m KhuyÕn N«ng ë m·i tËn B¾c K¹n.

3.6 Nhu cÇu ®µo t¹o vµ kÕ ho¹ch ®µo t¹o

3.6.1 §iÒu tra nhu cÇu ®µo t¹o cña çn bé ch¬ng tr×nh

Mét cuéc ®iÒu tra nhá ®· ®îc tiÕn hµnh trong sè 10 çn bé tham gia Ch¬ng tr×nh. Môc ®Ých lµ ®Ó t×m ra nh÷ng lÜnh vùc chuyªn m«n nµo mµ çn bé Ch¬ng tr×nh c¶m thÊy ch¾c ch¾n hä cã thÓ ®¸p øng ®îc trong c«ng t¸c phæ cËp. BiÕt ®îc ®iÒu nµy lµ rÊt quan träng khi chuÈn bÞ kÕ ho¹ch phæ cËp cho n«ng d©n. Thø hai lµ t×m hiÓu xem nh÷ng lÜnh vùc mµ çc çn bé Ch¬ng tr×nh c¶m thÊy cÊp thiÕt nhÊt cÇn ph¶i ®îc ®µo t¹o thªm. Thø ba lµ ph¸t hiÖn ra nh÷ng kh¶ n¨ng chuyªn m«n kh¸c cã thÓ cã ë ®éÞ ngò çn bé nµy. VÊn ®Ò thø t chØ ®¬n gi¶n lµ ®¸nh gi¸ s¬ bé møc ®é tù tin cña ®éi ngò CBKN trong çc t×nh huèng phæ cËp.

Mêi çn bé Ch¬ng tr×nh ®îc ®iÒu tra thuéc vÒ 5 tæ chøc kh¸c nhau. C©u tr¶ lêi cña hä c¨n cø vµo c¬ quan mµ hä ®ang biªn chÕ tr×nh bµy díi ®©y (xem b¶ng 7).

C©u hái thø 4 mäi ngêi ®Òu tr¶ lêi lµ cã nªn v× thÕ nã kh«ng cÇn thiÕt ®îc tr×nh bµy ë b¶ng nµy, kÕt qu¶ cuéc ®iÒu tra còng ®îc tr×nh bµy ë phô lôc 9.

B¶ng 7. Kh¶ n¨ng ®¸p øng cña çn bé ch¬ng tr×nh vÒ nhu cÇu ®µo t¹o trong cuéc ®iÒu tra, pháng vÊn cña ch¬ng tr×nh

1. LiÖt kª nhu cÇu cña n«ng d©n mµ hiÖn t¹i b¹n c¶m thÊy ch¾c ch¾n tæ chøc ®îc mét kho¸ huÊn luyÖn phæ cËp ®¬n lÎ ?

2. LiÖt kª nhu cÇu cña n«ng d©n trong ®ã b¹n c¶m thÊy m×nh cã thÓ tæ chøc mét kho¸ huÊn luyÖn phæ cËp hoÆc mét ho¹t ®éng phæ cËp ®¬n lÎ nµo ®ã nhng cÇn ph¶i ®îc båi dìng thªm ®Ó cã thÓ lµm tèt h¬n?

3. Lo¹i huÊn luþÖn nµo kh¸c, b¹n c¶m thÊy cÇn thiÕt ®Ó cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu phæ cËp cña n«ng d©n?

of 30

Tr¶ lêi cña çc çn bé cña tr¹m KhuyÕn n«ng huyÖn Chî §ån

- Trång c©y ¨n qu¶

- Trång c©y l¬ng thùc

- Ch¨n nu«i lîn

- Thó y

- Canh t¸c trªn ®Êt dèc

- Kü thuËt n«ng l©m kÕt hîp

- HÖ thèng canh t¸c trªn ®Êt dèc

- Qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng

- Kü n¨ng phæ cËp, 2

- ChiÕt ghÐp c©y ¨n qu¶

- Phßng trõ s©u bÖnh

- Kü thuËt th©m canh ng«, lóa, ®Ëu, ®ç

- Ch¨n nu«i gia sóc


- Kü thuËt vên ¬m c©y l©m nghiÖp, c©y ®Æc s¶n

- Qu¶n lý b¶o vÖ rõng

- Nu«i ong, 2

- Nu«i ç, 2

- Tin häc, 3

- N©ng cao ®é ph× ®Êt ®ai

- LuËt b¶o vÖ rõng

- ChÝnh s¸ch giao ®Êt rõng

Tr¶ lêi cña çc çn bé thuéc l©m trêng Chî §ån (3 ngêi)

- Trång rõng, 3

- Kü thuËt vên ¬m, 3

- Kü thuËt lµm giµu rõng nghÌo kiÖt, 2

- S¶n xuÊt h¹t gièng

- Qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng


- Canh t¸c ®Êt dèc, 2

- TiÕp thÞ

- KÕ ho¹ch trang tr¹i, 2

- LËp kÕ ho¹ch ®µo t¹o vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc

- ChiÕt ghÐp c©y ¨n qu¶

- Phßng trõ s©u bÖnh

- Nu«i ong, 2

- Nu«i ç, 2

- Kü n¨ng phæ cËp

- Tin häc

- ChiÕt ghÐp CAQ

- ChÕ biÕn tinh dÇu quÕ

- Qu¶n lý nguån vèn tÝn dông cña ch¬ng tr×nh

- ChÕ biÕn rau qu¶ t¬i

- PRA h¹i rõng

- Trång trät c©y ¨n qu¶

- TÝn dông


- TiÕng Anh

Tr¶ lêi cña çn bé ng©n hµng ngêi nghÌo (mét ngêi)

- LuËt tÝn dông

- Thñ tôc vay vèn

- Thñ tôc cho vay

- Ph©n tÝch tµi chÝnh b»ng m¸y vi tÝnh

T¬ng tù nh bªn tr¸i

Tr¶ lêi cña çn bé ë x· ( 2 ngêi) - Trång c©y ¨n qu¶ - KÕ ho¹ch trang tr¹i

- LËp kÕ ho¹ch trªn vïng ®Êt ®åi dèc

- kü thuËt vên ¬m

- Trång c©y


- Kü thuËt canh t¸c trªn ®Êt dèc

- Kü thuËt vêm ¬m

- Trång c©y ¨n qu¶ vµ c©y ®Æc s¶n

- Nu«i ong,2

of 30

Çc c©u tr¶ lêi cña cuéc ®iÒu tra cho thÊy r»ng t×nh h×nh chung lµ ®¸ng kh¶ quan: çc ho¹t ®éng phæ cËp cã thÓ ®îc tæ chøc ë çc lÜnh vùc quan träng cña Ch¬ng tr×nh nh: trång c©y ¨n qu¶, kü thuËt vên ¬m, c¬ chÕ tÝn dông, vÊn ®Ò vÒ giíi. Tuy nhiªn, mét ®iÒu râ rµng lµ mét sè kiÕn thøc vµ kü n¨ng chØ sè Ýt ngêi cã chuyªn m«n t¹o ra nhu cÇu cña mét sè m«n. Râ rµng lµ n«ng d©n cã nhu cÇu vÒ çc ho¹t ®éng t¹o thu nhËp nhanh nh nu«i ç, nu«i ong. Cã lÏ nhu cÇu nµy lµ thùc sù cÇn thiÕt vµ ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i c¶ n«ng d©n lÉn çn bé ch¬ng tr×nh ®Òu cÇn ph¶i ®îc ®µo t¹o.

3.6.2 KÕ ho¹ch ®µo t¹o cho çn bé

Mäi ngêi ®· thèng nhÊt tæ chøc çc kho¸ ®µo t¹o vÒ mét sè chñ ®Ò cã Ých chung cho tÊt c¶ çc çn bé thuéc Ch¬ng tr×nh. Sau ®©y lµ nh÷ng chñ ®Ò ®ã (xem thªm phÇn kÕ ho¹ch ®µo t¹o cho ®éi ngò phæ cËp, phô lôc 7).

� §µo t¹o vÒ giíi. � Nu«i ong. � Nu«i ç. � Kü n¨ng phæ cËp. � KÕ ho¹ch trang tr¹i. � VÒ ®µo t¹o tiÕng Anh vµ tin häc mäi ngêi nhÊt trÝ tæ chøc vµo çc líp buæi tèi. Çc ch¬ng tr×nh ®µo t¹o ®Æc biÖt cho mçi çn bé ch¬ng tr×nh còng ®· ®îc lËp kÕ ho¹ch c¨n cø vµo chuyªn m«n cña hä ®îc thÓ hiÖn ë b¶ng sau:

B¶ng 8. KÕ ho¹ch ®µo t¹o riªng cho mçi çn bé cña ch¬ng tr×nh.

AES: Tr¹m KhuyÕn n«ng. FE: L©m trêng chî §ån.

- LuËt qu¶n lÝ vµ b¶o vÖ rõng

- Kü thuËt chiÕt ghÐp c©y ¨n qu¶

- Tin häc

Tr¶ lêi cña çn bé thuéc héi phô n÷ - Phæ cËp

- C¬ chÕ tÝn dông vµ tiÕt kiÖm

- VÊn ®Ò giíi vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh

- TÝn dông

- VÊn ®Ò giíi vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh


- §µo t¹o thªm vÒ giíi

-Kü thuËt chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm

-Kü thuËt vên ¬m

- Nu«i ong

- Nu«i ç

Tªn kho¸ hoÆc ho¹t ®éng Sè lîng ngêi Thuéc tæ chøc

ChiÕt ghÐp c©y ¨n qu¶ 3 AES, FE, §. l¹c

Kü thuËt th©m canh c©y trång 1 AES

Kü thuËt canh t¸c trªn ®Êt dèc (SALT) 2 FE, N. Ph¸i

TiÕp thÞ s¶n phÈm 1 FE

Ph©n tÝch tµi chÝnh b»ng m¸y vi tÝnh 1 VBP

Ch¨n nu«i gia sóc 1 AES

ChÕ biÕn tinh dÇu quÕ 1 FE

Kü thuËt vên ¬m 3 N. Ph¸i, WU, AES

ChÕ biÕn, nghÒ thñ c«ng 1 WU

of 30

VBP: Ng©n hµng ngêi nghÌo WU: Héi phô n÷

Ghi chó: Héi n«ng d©n kh«ng cã tªn trªn b¶ng nµy. Nhu cÇu ®µo t¹o cña tæ chøc nµy sÏ ®îc tæ chøc sau.

Thªm n÷a, 2 ngêi cã kh¶ n¨ng tiÕng Anh sÏ ®îc göi ®i ®µo t¹o dµi h¬n ë Th¸i Lan. Çc kho¸ huÊn luyÖn vÒ so¹n th¶o çc tµi liÖu phæ cËp vµ kü n¨ng phæ cËp cho Trung t©m KhuyÕn n«ng B¾c K¹n sÏ ®îc tæ chøc. Mét kho¸ n÷a còng sÏ ®îc më dµnh riªng cho çn bé thuéc Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n.

Phô Lôc 1: Kh¸i niÖm vÒ häc tËp

KhuyÕn l©m ®îc ®Þnh nghÜa nh lµ mét qu¸ tr×nh gi¸o dôc kh«ng chÝnh thøc (Sim vµ Hilmi, 1986). §iÒu ®ã cã nghÜa lµ nh÷ng ngêi tham gia vµo çc ho¹t ®éng khuyÕn l©m ®îc hëng lîi tõ sù hiÓu biÕt vÒ nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña gi¸o dôc, kÓ c¶ khi hä ®ang tÝch luü nh÷ng kinh nguyªn trong ho¹t ®éng khuyÕn l©m lÉn sau nµy hä gióp ®ì n«ng d©n tÝch luü nh÷ng kinh nghiÖm cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn trang tr¹i cña hä.

§Æc biÖt, mét trong nh÷ng yªu cÇu quan träng cña c«ng t¸c khuyÕn l©m lµ cã ®ñ kh¶ n¨ng ¸p dông nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña viÖc dËy vµ häc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña trang tr¹i.

ViÖc häc tËp ®îc ®Þnh nghÜa nh sau:

Häc tËp lµ mét sù thay ®æi vÒ nhËn thøc, vÒ kü n¨ng, quan ®iÓm vµ hµnh ®éng dùa trªn nÒn kiÕn thøc ®ã. H¬n n÷a, häc tËp ®îc hiÓu lµ sù thay ®æi cña tõng ç nh©n häc viªn nh»m lµm cho hä cã thÓ nhËn thÊy tríc nh÷ng sù thay ®æi vÒ m«i trêng còng nh lµm chñ ®îc çc chiÒu híng nµy. V× thÕ, häc tËp lµ mét qu¸ tr×nh t¬ng t¸c gi÷a tõng ç nh©n víi m«i trêng xung quanh mµ qua ®ã hä sÏ cã thay ®æi c¨n b¶n hoÆc sÏ lµm thay ®æi t duy vµ nÕp nghÜ còng nh hµnh ®éng cña hä. Çc m« h×nh nµy vèn diÔn gi¶i thÕ giíi xung quanh còng nh lµ thÕ giíi tù nhiªn do con ngêi t¹o ra ®Ó gióp tõng häc viªn th«ng qua gi¸o dôc vµ ph©n tÝch t¹o ra nh÷ng kiÕn thøc hoµn toµn míi cho nÒn mãng hµnh vi cña hä. Kh¸i niÖm vÒ häc tËp nhÊn m¹nh ®Õn sù thËt lµ ®»ng sau sù thay ®æi vÒ hµnh ®éng cã thÓ quan s¸t ®îc cßn cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ vÒ kü n¨ng, tri thøc vµ chiÒu híng vèn t¹o nªn mét phÇn quan träng cña nh÷ng yªu cÇu ®Çu tiªn cho sù thÓ hiÖn cña tõng ç nh©n.

Qu¸ tr×nh häc tËp nh ®· ®Þnh nghÜa ë trªn, ®îc dÉn d¾t b»ng nh÷ng tri thøc vµ kü n¨ng trªn c¬ së kinh nghiÖm cña tõng ç nh©n tríc ®©y. Tri thøc vµ kü n¨ng nµy ®îc s¾p xÕp trong ®Çu häc viªn díi d¹ng çc ý tëng vµ kÕ ho¹ch. V× thÕ ngêi huÊn luyÖn hoÆc phæ cËp viªn ph¶i tríc tiªn t×m ra møc ®é chÊp nhËn ®îc cña çc m« h×nh vµ kÕ ho¹ch bªn trong cña häc viªn trªn c¬ së cña thÕ giíi thùc vµ mÆt kh¸c nÕu cã ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt lËp ý tëng vµ c«ng thøc nµy ®Ó phôc vô cho viÖc häc tËp. Häc tËp nh÷ng ®iÒu míi th× thêng (vèn h×nh thµnh ë trong ®Çu) lµ x©y dùng nh÷ng m« h×nh míi ®Ó gi¶i thÝch chiÒu híng cña thÕ giíi xung quanh. Mét khi çc vËt chÊt x©y dùng cho çc ý tëng míi ®îc sö dông nh lµ kiÕn thøc mµ ta ®· cã s½n th× sÏ thu ®îc çc th«ng tin míi. Th«ng tin míi ®îc thu nhËn th× sÏ ®îc gi¶i ®o¸n qua kiÕn thøc cã s½n mÆt kh¸c th«ng tin vµ kiÕn thøc míi sÏ lµm s¸ng tá nh÷ng kiÕn thøc cã s½n.

Khi lËp kÕ ho¹ch, x©y dùng ch¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ phæ cËp th× ®iÒu quan träng nhÊt lµ xem xÐt nh÷ng g× lµ m« h×nh néi t¹i, nhËn thøc (m« h×nh lµ m« h×nh néi t¹i, nhËn thøc nh÷ng m« h×nh ®¸p øng víi tri thøc) mµ häc viªn sÏ t¹o ra víi môc ®Ých hiÓu çc chiÒu híng th«ng qua c©u hái hoÆc th«ng qua çc nguyªn lý, çc yÕu tè cÇn thiÕt vµ mèi liªn hÖ bªn trong cña chóng. Tù b¶n th©n häc viªn lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc häc tËp cña hä nh»m t¹o ra mét h×nh mÉu míi thuéc b¶n chÊt vµ trÝ tuÖ nhng ngêi huÊn luyÖn, phæ cËp viªn lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thÝch hîp cho qu¸ tr×nh häc tËp.

ViÖc häc tËp cña ngêi lín

Trong qu¸ tr×nh häc tËp, ®Æc biÖt víi ®èi tîng ngêi lín th× kh¸i niÖm vÒ con ngêi, nh lµ mét häc viªn lµ mét ®iÒu quan träng quyÕt ®Þnh. Chóng ta ph¶i lu«n coi häc viªn nh lµ mét ®èi tîng ho¹t ®éng chø kh«ng ph¶i ®¬n thuÇn lµ vËt thÓ tiÕp nhËn trong khi ®iÒu nµy ®îc më réng tíi kh¸i niÖm vÒ tri thøc th× cã nghÜa ®¬n gi¶n lµ tri thøc ph¶i ®îc coi lµ sù s¸ng t¹o cña tõng ç nh©n häc viªn chø kh«ng ai ®em ®Õn cho. KiÕn thøc Êy sÏ ®îc nh©n nªn vµ t¹o thµnh h×nh mµu bªn trong. Vai trß cña ngêi huÊn luyÖn, phæ cËp viªn lµ gióp ®ì häc viªn trong träng tr¸ch cña hä.

of 30

Mét sè ®Æc ®iÓm vÒ sù häc cña ngêi lín

Vai trß phæ cËp kh«ng ph¶i chØ lµ cung cÊp th«ng tin vµ kü n¨ng ®¬n thuÇn. Nã ph¶i phôc vô mét môc ®Ých râ rµng h¬n, ®ã lµ lÊp ®Çy kho¶ng trèng gi÷a nh÷ng g× mµ mét ngêi muèn lµm vµ nh÷ng g× anh ta cã thÓ lµm ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i. §èi víi tõng ç nh©n ®Ó cã thÓ sö dông thêi gian vµ nç lùc cña anh ta ®Ó thu ®îc kiÕn thøc vµ kü n¨ng hoµn h¶o anh ta cÇn ph¶i:

� NhËn ra r»ng anh ta cã mét vÊn ®Ò cã thÓ gi¶i quyÕt thµnh c«ng hoÆc mét c¬ héi t¹o ra ®îc thuËn lîi th«ng qua sù thu ®îc kiÕn thøc vµ kü n¨ng míi.

� S½n sµng hy sinh mét çi g× ®ã (tiÒn b¹c, thêi gian, søc lùc) ®Ó ®¹t ®îc thµnh qu¶. � Thu ®îc mét sè gi¸ trÞ nh lµ kÕt qu¶ cña sù cè g¾ng cña anh ta.

Mét khi ®éng c¬ cña ngêi lín ®îc ®¶m b¶o, vÝ dô, th«ng qua bµn b¹c víi hä ngêi huÊn luyÖn ph¶i thu ®îc th«ng tin còng nh lµ kiÕn thøc tríc ®©y cña häc viªn vÒ c¶ çc vÊn ®Ò hä ®· tõng tiÕp xóc. §iÒu ®ã chØ ra r»ng kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm cña häc viªn ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ ®óng vµ ph¶i ®îc coi träng trong viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ x©y dùng ch¬ng tr×nh häc tËp. Thùc vËy, nÕu chóng ta d¹y vÒ kü thuËt trång m¬ cho n«ng d©n mµ ngêi ®ã ®· tõng biÕt trång mËn th× çch tiÕp cËn cña chóng ta ph¶i hoµn toµn kh¸c víi viÖc d¹y trång m¬ cho nh÷ng n«ng d©n tríc ®©y chØ cã kinh nghiÖm ch¨n nu«i gia sóc hoÆc trång lóa.

Ngêi lín lu«n cã çc tr¸ch nhiÖm vµ cam kÕt kh¸c nªn sù tiÕp xóc trong huÊn luyÖn ph¶i lµm sao cµng thuËn tiÖn cµng tèt. ThËm chÝ ngêi lín cÇn sù ®éng viªn vµ kinh nghiÖm thµnh c«ng trong qu¸ tr×nh häc tËp nªn mét sù ch¾c ch¾n nhÊt ®Þnh ph¶i ®îc kh¼ng ®Þnh. NÕu cã mét nhu cÇu vÒ sù chÝnh x¸c, nã ph¶i ®îc gi¶i quyÕt th«ng qua con ®êng gi¶ng d¹y vµ mét sè kÕt qu¶ còng ph¶i ®îc t×m ra trong sù thÓ hiÖn cña ngêi häc.

CÇn tin tëng r»ng ngêi lín lu«n hiÓu t¹i sao cÇn ph¶i lµm nh vËy. Kh¶ n¨ng ghi nhí nh÷ng chi tiÕt quan träng gi¶m ®i ë mét ngêi cao tuæi. ThÕ nhng nhê nh÷ng kinh nghiÖm cã s½n vµ kh¶ n¨ng nhÊt ®Þnh, kh¶ n¨ng häc tËp cña ngêi lín chØ cã ph¸t triÓn lªn dï ®· cao tuæi (víi ®iÒu kiÖn lµ çc kü n¨ng häc tËp ®· ®îc sö dông). CÇn nhí r»ng kü n¨ng thùc hµnh chØ cã thÓ häc ®îc th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn. H·y kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ sù häc tËp mét çch cã hÖ thèng cho ®Õn khi b¹n ®îc ®¶m b¶o r»ng sù thÓ hiÖn cña mçi häc viªn ®· ®¹t ®Õn çc tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh.

Phô Lôc 2: ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm

(Çn bé phæ cËp chuyªn ngµnh)

LÜnh vùc chuyªn m«n Ngêi phô tr¸ch (dù kiÕn)

(Tæ chøc, c¬ quan hoÆc ç nh©n ®îc ®Ò cËp ë ®©y vÉn cha ®îc chÝnh thøc chØ ®Þnh)

� Kü thuËt gieo ¬m vµ cung øng c©y con

¤ng TuyÓn

� Trång rõng ¤ng Chiªm

� N«ng l©m kÕt hîp ¤ng Thi

� TÝn dông ¤ng TuyÓn; ¤ng Hîi ng©n hµng ngêi nghÌo

� C©y ¨n qu¶ Bµ ThuyÕt, ¤ng Gi¸p

� Ch¨n nu«i Bµ Vµng

� Nu«i ç Trung t©m KhuyÕn n«ng sÏ tham gia. Tr¸ch nhiÖm sÏ ®îc chuyÓn giao cho Tr¹m KhuyyÕn n«ng khi çn bé ®îc ®µo t¹o

� Nu«i ong ¤ng Chiªm, sÏ bè trÝ cho ®i tËp huÊn

of 30

Phô Lôc 4: phiÕu theo dâi çc ho¹t ®éng phæ cËp

� N«ng nghiÖp Bµ ThuyÕt

� ChÕ biÕn ¤ng TuyÓn (cã nhiÒu lo¹i s¶n phÈm s¶n xuÊt trong vïng, ngêi nµo phô tr¸ch lo¹i s¶n phÈm nµo sÏ x¸c ®Þnh sau)

� ThÞ trêng vµ tiÕp thÞ ¤ng Hng

� Ph©n tÝch tµi chÝnh Së NN&PTNT/çn bé hiÖn trêng

� Tuyªn truyÒn ¤ng Hng vµ tÊt c¶ çn bé phæ cËp

Çc giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh phæ cËp

LËp kÕ ho¹ch Thùc thi §¸nh gi¸

Theo dâi çi g× Theo dâi nh thÕ nµo



KÕ ho¹ch hµng n¨m

§· chuÈn bÞ? Råi/Cha

Çc ho¹t ®éng ®-îc lËp kÕ ho¹ch

Ngêi tham gia

Cã ®îc thùc hiÖn kh«ng?

Sù tham gia cña çc ®èi tîng kh¸c nhau (vd. phô n÷, ngêi )

Ho¹t ®éng theo kÕ ho¹ch

* Chñ ®Ò

* KÕ ho¹ch thêi gian

* Nhãm môc tiªu

Sù thÝch øng cña tõng chñ ®Ò (cã ®¸p øng ®îc nhu cÇu)

Cã thÝch hîp kh«ng?

Cã ®îc x¸c ®Þnh ®óng kh«ng?

KÕ ho¹ch cho tõng ho¹t ®éng (vd. kho¸ häc, ®ît th¨m quan)

C«ng t¸c chuÈn bÞ:

* Liªn hÖ nhãm môc tiªu

* Liªn hÖ víi gi¸o viªn

§· chuÈn bÞ? Råi/Cha

Mêi

Liªn hÖ vµ tho¶ thuËn


Çc ho¹t ®éng cã ®îc thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch hay kh«ng?

Lý do thay ®æi.


* T¸c ®éng (cã thÓ häc viªn øng dông nh÷ng ®iÒu ®· häc vµo thùc tÕ)

Gãp ý tõ phÝa häc viªn:

* Kh¶ n¨ng øng dông cña çc chñ ®Ò ®èi víi häc viªn

* Thêi gian

* Giê giÊc

* Lý do tham gia

* Møc ®é giao tiÕp

Sù thÝch øng cña çc ho¹t ®éng (cã ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña çc nhãm môc tiªu ®· ®Þnh?)

Quan s¸t çc ho¹t ®éng thùc tÕ sau kho¸ häc.

Th¶o luËn (çn bé phæ cËp ghi chÐp l¹i)

- Kho¸ häc

* Môc tiªu

§· chuÈn bÞ ch-a?

§· x¸c ®Þnh ch-

KÕ ho¹ch cho kho¸ häc

Çc ho¹t ®éng cã ®îc thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch hay kh«ng?

KÕ ho¹ch cho kho¸ häc

Môc tiªu: Çc häc

C©u hái, kiÓm tra thö

of 30

Phô Lôc 4

Néi dung

* §Ò c¬ng bµi gi¶ng

* Kinh nghiÖm thùc tÕ

* Tµi liÖu gi¶ng d¹y

* C«ng cô/thiÕt bÞ

a?

Cho nh÷ng ®èi tîng nµo?




§· cã cha?

* Th¶o luËn lÇn cuèi víi häc v iªn

* Th«ng tin vÒ häc viªn

Lý do thay ®æi

§îc tæ chøc kh«ng?

Quan s¸t, chuÈn bÞ danh s¸ch häc viªn chi tiÕt. Nhãm môc tiªu ®· ®Þnh cã tham gia ho¹t ®éng hay kh«ng?

viªn cã häc kh«ng?

Néi dung: néi dung cã ®¸p øng ®îc çc môc tiªu ®Ò ra

Ph¬ng ph¸p d¹y: cã thÝch hîp hay kh«ng?

Tµi liÖu gi¶ng d¹y

Quan s¸t

Quan s¸t häc viªn. Kinh nghiÖm thùc tÕ cã ®îc ®a vµo kh«ng?

ThÝch hîp kh«ng

Çc giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh phæ cËp

LËp kÕ ho¹ch Thùc thi §¸nh gi¸




- KÕ ho¹ch ®i th¨m quan

* §Þa ®iÓm th¨m quan

* NhiÖm vô (çc thµnh viªn)

* Ph¬ng tiÖn ®i l¹i

* Chç ë

Chän. Tho¶ thuËn víi chñ?

Cã ®îc x¸c ®Þnh vµ chuÈn bÞ kh«ng?

Cã bè trÝ kh«ng?

Cã ®¨ng ký kh«ng?

ChuyÕn th¨m quan

Cã ®îc thùc hiÖn ®óng nh kÕ h¹ch

- Çn bé phæ cËp th¨m trang tr¹i

* Môc ®Ých chuyÕn th¨m

* Nhãm môc tiªu

* Tµi liÖu phæ cËp

Cã ®îc x¸c ®Þnh?

Cã liªn hÖ kh«ng?

Cã chuÈn bÞ theo yªu cÇu kh«ng

Th¨m trang tr¹i

KÕ ho¹ch trang tr¹i: çc ho¹t ®éng mµ ngêi d©n tiÕn hµnh cã ®óng víi kÕ ho¹ch kh«ng?

Cã ®îc thùc hiÖn nh kÕ ho¹ch kh«ng?

Quan s¸t, so s¸nh víi kÕ ho¹ch. LÝ do thay ®æi - ghi l¹i nh÷ng thay ®æi chÝnh trong kÕ ho¹ch.

Th¨m trang tr¹i

ChuyÕn th¨m cã gióp ngêi d©n kh«ng?

LiÖt kª nh÷ng lîi Ých mµ ngêi d©n thu ®îc sau chuyÕn th¨m cña phæ cËp viªn. Chóng cã liªn quan víi môc ®Ých cña chuyÕn th¨m kh«ng?

Häp

* Çc thµnh viªn

* Ch¬ng tr×nh nghÞ sù

Cã ®îc mêi, ®îc th«ng b¸o vÒ nhiÖm vô kh«ng?

Cã chuÈn bÞ kh«ng?

Häp

Thµnh viªn tham dù: çc thµnh viªn cã ®Õn ®óng giê kh«ng?

Cã ®îc thùc hiÖn nh kÕ ho¹ch kh«ng?

Quan s¸t

Häp

Çc thµnh viªn: çc thµnh viªn ®îc mêi cã tíi kh«ng?

Hä cã thu ®îc lîi Ých nh mong ®îi kh«ng?

Quan s¸t

of 30

Phô Lôc 5: biÓu mÉu ®¸nh gi¸ çc ho¹t ®éng phæ cËp

(Do çn bé phô tr¸ch ®iÒn sau mçi kho¸ häc hay chuyÕn th¨m quan)

Tªn ho¹t ®éng:________________________

Nhãm môc tiªu:___________________________

§Þa ®iÓm:_________________________________

Thêi gian:________________

Ngêi phô tr¸ch:

ý kiÕn cña çn bé phô tr¸ch (nhËn xÐt ng¾n gän vÒ tõng mÆt):

1. Tæ chøc

2. Thµnh viªn tham dù

3. Thêi gian vµ giê giÊc

4. Néi dung (Cã thÝch øng víi nhu cÇu cña çc thµnh viªn tham gia kh«ng)

5. Bµi häc kinh nghiÖm (lµm thÕ nµo cho lÇn sau ®îc tèt h¬n?)

6. Çc chñ ®Ò th¶o luËn víi thµnh viªn tham gia cuèi mçi kho¸ häc/®ît th¨m quan: (ghi ë mÆt sau cña biÓu nµy)

� Çc thµnh viªn cã nhËn ®îc th«ng tin vÒ ho¹t ®éng nµy ®óng thêi gian kh«ng? Nh thÕ nµo? � Néi dung cã ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña çc thµnh viªn kh«ng? � Nh÷ng bµi häc chÝnh mµ çc thµnh viªn rót ra ®îc � Gîi ý cho viÖc n©ng cao chÊt lîng tæ chøc kho¸ häc, thêi gian vµ néi dung? � B¹n cÇn g× thªm? Khi nµo? � B¹n cã cÇn thªm çc tµi liÖu/th«ng tin bæ sung kh«ng? Tµi liÖu/th«ng tin g×?

Phô Lôc 6: mÉu nhËt tr×nh cho çn bé phæ cËp

Hä vµ tªn:

* Tµi liÖu/th«ng tin

Cã chuÈn bÞ kh«ng?

Ngµy N¬i ®i Môc ®Ých chuyÕn ®i Ghi chó

of 30

Phô Lôc 8: phiÕu theo dâi c¸n bé

Ngµy:______________

Hä vµ tªn: Ngµy sinh T×nh tr¹ng h«n nh©n: Giíi: Cã mÊy con: Chøc vô: NhiÖm vô chÝnh: Tr×nh ®é v¨n ho¸:

C¸c kho¸ häc ng¾n h¹n ®· tham gia (kÓ c¶ nh÷ng ®ît tham quan):

Qu¸ tr×nh c«ng t¸c:

Ngµy b¾t ®Çu häc

Thêi gian kÕt thóc

Tªn trêng häc B»ng, chøng chØ ®îc cÊp

Ngµy Thêi gian Chñ ®Ò §Þa ®iÓm

Tõ §Õn C¬ quan c«ng t¸c Chøc vô NhiÖm vô chÝnh

of 30

KÕ ho¹ch tù ph¸t triÓn b¶n th©n:

Phô Lôc 9: kÕt qu¶ ®iÒu tra nhu cÇu ®µo t¹o cña çn bé phæ cËp

C¬ quan

C©u hái

Tr¹m khuyÕn n«ng

L©m trêng Ng©n hµng ngêi nghÌo

L©m trêng Tr¹m KhuyÕn n«ng

L©m trêng

1. LiÖt kª nh÷ng nhu cÇu cña ngêi d©n mµ hiÖn t¹i b¶n c¶m thÊy ®ñ tù tin ®Ó tæ chøc nh÷ng ®ît phæ cËp, tËp huÊn cho d©n hoÆc cã thÓ phæ cËp cho tõng ç nh©n (xem díi ®©y)?

-Kü thuËt trång c©y ¨n qu¶.

-Trång c©y n«ng nghiÖp.

-Trång rõng


-TØa tha vµ lµm giµu rõng

-S¶n xuÊt c©y con

-Çc ®Þnh chÕ tÝn dông

-Thñ tôc vay vèn.

-LuËt qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng

-Kü thuËt n«ng l©m kÕt hîp.


-Kü thuËt trång vµ ch¨m sãc c©y l©m nghiÖp.

-Nu«i lîn.

-Thó y.

-Tuyªn truyÒn môc ®Ých vµ lîi Ých cña ch¨n nu«i.

-PRA.

-Kü thuËt vên -¬m.

-Kü thuËt trång c©y l©m nghiÖp.

-Kü thuËt tØa tha.

2. LiÖt kª nh÷ng nhu cÇu cña ngêi d©n mµ b¹n thÊy m×nh cÇn ph¶i ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó tæ chøc nh÷ng ®ît phæ cËp, tËp huÊn hoÆc phæ cËp cho tõng ç nh©n nhng b¶n th©n cÇn ®îc ®µo t¹o ®Ó cã thÓ hoµn thµnh ®îc nhiÖm vô:

-Kü n¨ng phæ cËp.

-ChiÕt, ghÐp c©y ¨n qu¶

-Phßng trõ s©u bÖnh.

-Kü thuËt th©m canh lóa, ng«, ®Ëu t¬ng.

-SALT

-TiÕp thÞ

-LËp kÕ ho¹ch trang tr¹i

-Thñ tôc cho vay

-Ph©n tÝch tµi chÝnh trªn m¸y tÝnh, lËp dù ¸n vay vèn nhá.

-LËp kÕ ho¹ch ®µo t¹o vµ ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y.

-Kü thuËt chiÕt, ghÐp c©y ¨n qu¶.

-Çc biÖn ph¸p phßng trõ s©u bÖnh h¹i rõng.

-Nu«i tr©u, bß, gµ.

-Kü n¨ng phæ cËp

-Kü thuËt trång c©y ¨n qu¶

-LËp kÕ ho¹ch trang tr¹i.

-SALT.

-TÝn dông.


3. Nh÷ng kho¸ ®µo t¹o nµo b¹n c¶m thÊy cÇn thiÕt cho b¶n th©n ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña ngêi d©n:

-Nu«i ong, nu«i ç vµ m¸y tÝnh.

-Nu«i ong

-Nu«i ç


Xem phÇn trªn -Nu«i ong vµ nu«i ç.

-§µo t¹o m¸y tÝnh

-Nu«i ong.

-Nu«i ç.

-Kü n¨ng m¸y tÝnh


-ChÕ biÕn tinh dÇu quÕ.

-Qu¶n lý quü tÝn dông cña Ch¬ng tr×nh.

-ChÕ biÕn rau qu¶ t¬i.

-TiÕng anh

4. B¹n cã c¶m thÊy tù tin h¬n kh«ng nÕu cã thÓ lËp kÕ ho¹ch vµ tiÕn hµnh ®ît tËp huÊn, ®µo

Cã Cã Cã Cã Cã Cã

of 30

Phô Lôc 9

t¹o ®Çu tiªn theo tõng chñ ®Ò cïng víi ®ång nghiÖp cña m×nh?

C¬ quan

C©u hái

Phæ cËp viªn x· Phæ cËp viªn x· Tr¹m KhuyÕn n«ng Héi Phô n÷

1. LiÖt kª nh÷ng nhu cÇu cña ngêi d©n mµ hiÖn t¹i b¶n c¶m thÊy ®ñ tù tin ®Ó tæ chøc nh÷ng ®ît phæ cËp, tËp huÊn cho d©n hoÆc cã thÓ phæ cËp cho tõng ç nh©n (xem díi ®©y)?

-Kü thuËt trång c©y ¨n qu¶.

-Kü thuËt gieo ¬m quÕ.

-SALT.

-Kü thuËt trång c©y l©m nghiÖp.

-SALT.


-Çc hÖ thèng canh t¸c trªn ®Êt dèc.

-Phæ cËp, tuyªn truyÒn.

-TÝn dông vµ tiÕt kiÖm.

-Giíi, giíi vµ gia ®×nh.

2. LiÖt kª nh÷ng nhu cÇu cña ngêi d©n mµ b¹n thÊy m×nh cÇn ph¶i ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó tæ chøc nh÷ng ®ît phæ cËp, tËp huÊn hoÆc phæ cËp cho tõng ç nh©n nhng b¶n th©n cÇn ®îc ®µo t¹o ®Ó cã thÓ hoµn thµnh ®îc nhiÖm vô:

-LËp kÕ ho¹ch trang tr¹i.

-Canh t¸c trªn ®Êt dèc.

-Kü thuËt vên ¬m.

-Kü thuËt trång c©y.


-LuËt qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng



-M« h×nh n«ng l©m kÕt hîp.

-Kü thuËt gieo ¬m c©y l©m nghiÖp vµ c©y ®Æc s¶n.

-LuËt qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng.

-TÝn dông.

-Giíi, giíi vµ gia ®×nh


3. Nh÷ng kho¸ ®µo t¹o nµo b¹n c¶m thÊy cÇn thiÕt cho b¶n th©n ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña ngêi d©n:

-SALT.

-Kü thuËt vên ¬m.

-Kü thuËt trång c©y ¨n qu¶ vµ c©y c«ng nghiÖp

-Nu«i ong.

-Nu«i ong

-M¸y tÝnh

-Kü thuËt c¶i t¹o ®Êt dèc.

-LuËt b¶o vÖ rõng.

-ChÝnh s¸ch giao ®Êt.

-§µo t¹o m¸y tÝnh.

-Giíi

-Kü thuËt chÕ biÕn mét sè s¶n phÈm hµng ho¸ t¹i ®Þa ph¬ng.

-Kü thuËt vên -¬m.

-Nu«i ong, nu«i ç

4. B¹n cã c¶m thÊy tù tin h¬n kh«ng nÕu cã thÓ lËp kÕ ho¹ch vµ tiÕn hµnh ®ît tËp huÊn, ®µo t¹o ®Çu tiªn theo tõng chñ ®Ò cïng víi ®ång nghiÖp cña m×nh?

Cã Cã Cã Cã

of 30

chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch ®µo t¹o phæ cËp...ch¬ng tr×nh hîp t¸c l©m nghiÖp viÖt nam -...

Documents