*m epifl&p · *m epifl&p a piftola s hicronymipresby tcri adchroma- tium,...
TRANSCRIPT
*m Epifl&pA piftola
S Hicronymi presby tcri ad Chroma-
tium ,& Hehodorum ifpifcopos
dc
libris Salomonis.
t Sthiufihi-
run.
Vngat Epiftola quos iungit
facerdotiu: imo charta non
diuidat quos Chrifti nedtit
amorCommentariosinO-fce , Aroos , & Zachar iam,
Malachiam quoqjpofcuis.
Scripfiflem , fi licuiflct pra
valctudinc Mittitisfolatiafumptuum,notarios
noftros,&librariosfuftcntatis, vtvobis potiffi-
muro noftrum dcfudet ingenium.Etecce ex latc-
rc ficquensturba diueriapofcentium , quafi aut
B arquumfitmevobisefurientibus, &aIijslabora-
re:aut in rationc dati, & accepti, cuiquam pra?ter
vos,obnoxius fim . Itaque longa argrotatione fra-
clus ,nc penitus
hoc anno reticercm,& apud vos
r.uuuseflcm, triduiopus nominiveftroconfecra-
lii, interpretationcm,vidclicettrium Salomonis
voluminum:MislequodHebranParabolas, vul-
gata autem editio Proucrbia vocat , Cocleth,que
Graece ^pmwW, Lacine concionatorem poiui-
mus dicerc t Sirafitim,quodin lingua noftra ver-
roIog.delibrisSalomonis k<6
titurCanticum Canticorum.Fertur,&panara:to D
Iefufilij Sirachlib;r,&alius pfeudographus,c]u
fapientiaSalomonisinfcribitur. Quorum priori
Hcbraicum repcri , non Ecclefiafticum , vt aput
L^tinos/cd Parabolas pramotatum.CuiiundticrantEcclcfiaftes, & CanticumCanticorum, v
fimilitudinem Salomonis, noniolumnumcroli
brorum,fedetiam materiarum genere coarqaa
ret. Sccundus apudHebrarosnuiquam eft, qui
ipfe ftylusGrarcam eloquentiam redoIet,& non
nullifcriptorum veterumhunc efle IudanPhilo
nis affirmant. Sicut ergo Iudith, & Tobia:,& Ma
chabarorum libros, Iegit quidem eosccclefia, ic
inter canonicas fcripturasnon recipir , fic & ha
duovolumina legat adardificationem plebis,n
ad audtoritatem ecclefiafticorum dogmatum cc
firmandam . Si cui fane feptuaginta interpretui
magiseditioplacet , habeteam a nobisolim*
mcndatam. Neque enim noua fic cudimus,vtY'
tera deftruamus. Ettamencum diligentiffimel
gerit,fciat magis noftra fcripta intelligi,quajnc
ln tertium vastransfufa coacuerint , fed ftatim c
pralopuriflimarcommendata teite, fuumfapt
rcm feruauerint.
Incipit Prologus in libros eofdem .
nu.
R I B V S nominibus vo-
catum fuiffe Salomonem,
fcriptura: manifeftiffimedo
cent. Pacificum,idcft,SaIo-
monem , Idida , hoc fft
dile&umdomini , & quodnuncdiciturCoeleth,ideft
tcclcfiaftem.f EccIcfiaftesautemGrarcofermo-
nccftappcllatus, quiacoctum, id eft ecclefiam
congregct, qucmnos nuncuparepoflumuscon-cionatorcm , co quodloquaturadpopulum, &fermo eius non fpecialitcr ad vnum,fedadvni-
uerfosdirigaturgencralitcr. Porropacificus, &dilc&us domini, ab co , quod rcgno eius pax fuc-
rit,& cum dominus dilcxcnt , appellatus eft. Nam& pfalmi xluij. & Ixxj. dilccl:i , & pacifici titulo
prxnotantur: qui tamen ctfi ad prophctiamChrifti ccclefiarcj; pcrtinentes,fclicitatem , & vi-
rcs Salomoniscxccdunt, tamcn fccundum hifto-
riamfuperSalomonemfcriptifunt. Icaquciuxtanumcrura vocabulorum , tria voluminacdidit,Prouerbia , Ecclefiaftem , Cantica Canticorum.
Ont.o c*n In Proucrbijsparuulumdoccns, & quafideoffi-
cijs per fcntcntias crudiens Vndc & ad filium icr
mo crcbr6 rcpctitur . Iu Ecclcfiaftc ver6 maturarvirum artaris mftitucns nc quicquam in mundi re-
bu putct ciTcpcrpetuum, fcdcaduca,& brcuia
vni-
ProntrbiJ
lccL-fiiH*.,
ucotum.
vniuerfi, qusccrnimus.Adextremum iamcoj
fummatum virum, & calcato feculo pra?paratui[
in Canticis Canticorumfponfa? iungit ample^bus . Nifi cnim prius reliquerimus vitia,& porf
pis feculi renuntiantes , expeditos nos ad aducnh
praccarauerimus, non poflumus cantare Cantifc
Canticorum. Sed & hoc diligentius attendeudW
tres libros au&ore diuerfo cfle intitulatos. In Pik
uerbijs enim notanturProuerbia Salomonis, f j
Dauid regis Ifrael. In Ecclefiafte vero , verba i>
clefiaftes filijDauid regis Ierufalem : Superflui
1
quippecftlfraclhic,quodmalcin Grarcis, &I>tinis codicibus inuenitur. In Cantico autem C
ticorum,nec filiusDauid, nccrex Ifraehfiuc Iei
falcm praclcribitur: fed tantum Cantica Cantic
rum SaIomonis.SicutenimProucrbia,& rudisi
ftitutio ad duodccim tribus , & ad totum pertii
lfrael, & quomodocontcmptus mundinonrjt
metropolitisconuenit, hoc eft habitatoribus
rufalem : itaCanticum Canticorum adeos pi
pric pertinet , qui tantum fuperna defiderant. i
incipicntes,&proficientes, &paterna dignitas.
rcgni proprij merit6 vendicaturau&oritas . i
perfcclos veto vbi non timore eruditur,lcd am
re,proprium nomenfufficit,&a?quaIis magif
ert, &neicitefleieregem. Quaromniarcferutur ad Chnftum .
It<
i
j
jc?7Pra acI LyrxinIibrosSaIomonis.
&mm
jgtfg'>&&&*&**
Ircm alius Prologus.Res Jibros Salomonis, idefi:
Prouerbia, Ecclefiaitem,&
Canticum Canticorum,ve-teri LXX. interpretum au-
doritati reddidi , vel ante
pofitis lineis,iuperflua que-
quedciignans, vel ftellis ti-
ij5?8
ulo pra?notatis,ea qua? minus habeantur interfe-
ens,vt plcnius Paula , & fcuftochiu cognofcatis,B uidin libris noftris minusfit, quidveredundet:Cecnon et
il!a,qua: imperiti translatores male in
nguam noftrade Grasco fermone verterantob-
terans, & antiquans, curiofiffima veritate corre-
XI. Et vbf pnepofteroordine, atque Deruerfofen- I>
tentiarum fucrat lumen ereptum , ftis locis refti-
tuensfeciintelligi, quodlatcbat. Porroineoli-broqui a plcrifa; fapient.a Salomonisinfcribif&m Lcclciiaftico, quem effelefu
filij Sirach nul-
lusignorat,calamutcmperaui:tantummodoca-nonicasfcnpturasvobisemendare defidcras, &ftudium mcum ccrtis magis , quam dubijscom-mendare : Ideo Graco,& Hcbrsoprjefatiunculavtraq; in Iibro prarmiffa eft, quia nonulla de Gre-co hoc ad illuminationem fenfus,& Iegemis a>di- eficationem,vcl infcrta Hebraicar translationi,cx-trinfecusiunclafunt.
Etidcircoquilcgisfempcrperegrina memcnto.
Poftilla vcnerabilis patris fratris Nicolai de Lyra fuper libros Salomonis:
Etprimo eiufdem Prarfatio.
j' JCct drfcripf eam tbi
triplictfpr.Prou.xxij.c.Secondum quodi ,j Jicitur m principi.jLbn dc plantis.Tria (vt ait Empedoclts: itotarerum varieute,praccipucexccllentiliimum diuinarmu-: nccntiac dcnum,philofophiam, fcihcet, extoliunt magnificc:
j)bilis aftlucntiae contemptus , futurajfctl.citatis appemus,. rntisilluftratio.Quorum primo n.hil honcftius.fecundo ir.hil
* f licms , tert 6 nihil ad amborum adeptionem compendiolum'
ticacius. Vera autem philofophia traditur in (aoa icnptura,iquodam fpecialiraodoinlibrisSalomonis, cjui propterhociuentiales dicuntur. Philofophia enim anticjuitus fapientia
. . ebatur,& philofophi fapientes . SedPyth.igoras nomen fa-
'
j:ntis rcfugiens : nearrogantia? notam incurreret,philofophu
iefle refponditjideil, amatoremfapientiae, quod poteh et.am
c i fine notaarrogantiar. & ex tunc vocati funt
philofojih.,quijusfapientesdirebantur & fapientia cx tuncphilofophianonari iucorpit . Igitur in hbris Salomonis , qui fccundum no-mationem antiquam fipientialcs dicuntur: tria pred t~ta phi1 ophiam , feu fapientiam extollentia continentur, udelicet,
is atfliientiaj contemptus- Futur^ forlicitsts appetitus,&liultratio. inter ifta tria ponatur vltimo , tamenordmc
tinoris & naturarprscedit al.aduo,quiae(t vita adcompen-dfam adeptionem vt diftu eft . Igitur inprmo l.bro Salomo-n qui dicitur Parubolae,menti$ illuftratiocoiitmetur,quia ibi
dumenra ponunturad eruditionem fimplicium & adaugen4n fcientiam lntelligentium fecundum quod dicitur in printi o libn, Parabolar Salomo.filij Dauid rc-gis Ifrael, ad fcicnda
wentiam,& difcip'inam ,&c. In fecundo verolibroeius,qui
lclia(tesdicturcontemptus mundi docetur.lccudumquodit:rincpio libri dicitur, Vanitas vanitatum, dicit Ecdefiaftes:
>>itas r>amtatum,& omntavanitas.lu tertio vero libroeius,quioi:ur Canticum Canticorum.fuperne foelicitatis appetitus ex-
pi^itur fecundum quod in principio libri dicitur in perfona ec<1
iar.cjusta prtmo Abel mfto incepir,vt dicit Crego.Hom.vij.
Q.detttrme ofiulootisf4it &c. quodquidemofculumhabeturin uitionebeata.
gitinverbopracfumptocircalibros fapientiales tangunturI. <l'tuorcaufae, fcilicet, eflfeaiua.fubi. t"tiua,formalis,& finalis.
-iufa vero effetiua duplex e(t,Vna principalis,fcilicer,De?
f^lans fapientiam in his libns contentam.Alia inflruroetal.s,k
^ct, ipfc Salomon, qui habuit harjc (apientiam diuinitus m-ii.vt
patet.iij.Reg.ii j. & eam defcnplit fpintufanao diclan
'<mibuslibrisprxdiftis. Ethoc notaturcumdicitur , Ecce'
fpfi ,
vndediciturEccl.xij.c.CumqucelTetfapientiifimus^''laftes.docuit popu!u,& enarrauit,quaefccerat,& muefti-5:
compofmt parabolas multas. C>uxiiuit verba vulia,& ci-
fcripfit fermones reftiffiroos acventateplertos .
Circa fecunduconiidcrandu.ficutcorpus roobile fub ratiorre
abfoiuta fubieaum cft in tota philofophia naturali, m paruali-bus vero I bns tub ratiombus contraais.vt in hbro de Cocio, & BMudo.fub cdu
eftcorpusmobiieadfitu.&ficdeal.js: Itadluseft lubieaum .n cota fecra k nptura fub ratione Dcit atis abiol utar , idco dr Theologia qu ;i (i hrmo de Dco. In pattialibus veiofacr* kriptutc libns elt (ubieaum fub rationibus macris dercr-niinatis.vt m veteri teftamcto,fubicaum eft Deus vt crcator : &in nouo.vt rcdemptor . In hbns vcro fapicntiahb, eit fubieau,vt (.ipientiadator . Necobllar.fi dicatur,qcfha;ccftratiocauf* -
efteftiuar, quia in tota facrafcriptura Deuscft caufa cmcicns , &
fubiecliua. rticiens,inquantumabcofundatur & rculatur.Subiett.ua vero, inquatum per lpfam infufam ab hominJjus*
cognofcitur.Et ltta caufa fubictt.ua tangitur cum dicitur, eam,fclicet,fapientiam,quaceft idtm quod ipfe Deus . Et qtna eius
cogn?tioeftfummede(iderabi!is, ldeodc ca dicitur Sapie. viij.a.
Hancamani,& txciMfiuieamaiuucmuteniea >& amatot j\:8<,sfum
. forrnx tlUus.
Tertio autem tangitur in verbo furopofitocaufa finalis , cum r r edicitur, 1 ibi.ideft.ad vtditatem tuam. Ad bonum enim totius h?"^cccle(i.-e defcnpti funt ifti libn contincntes doarinam Inpietiar,
rerquam habcf gratia in pr*fenri,& glona in futuro . Propter"quod dc
iplis dicuur Prouetb.nj.a. Lmgitudiuem diouv.v an-nos viu, &pau m apputient ttbi.tt dicit annos vitar quantum adgratiam,ih prarfenti viuificantem.
Paccm,fcilicct,tr.pl:ct m,.n.ternam.fraternam & fupcrnam . Et quia fupe. na habet aterni.tatem annexam,ideo dic.tur, Lmgitutinem dietkb. quia arterni-tas a nobis non capiturm prefenti,nih iecundum imaginatioiictemponsinfimti.
'
Caufa vero formalis tangirur cum dicitunTrpIicitcr.Eftau- Cmfiftr-tem duplex forma , fcilicet, forma trattandi,& (orma trattatus. malij.
Formatraaand.cftmodusagendi , qui tnpiex eft in libris fa-
pientialibus, quia procedunt mouitiuc.comminatiue, & pro-miUiuc. De quopotcfi accipi,quod dicitur Eccl.uij.c. Fmkuluttrtplexdtfficitoumpiiur . C^uialialiquis ncn acquicfcit monitis,compelliturtamencomminationib,os, vel
attrahiturpromiffis.Er in hoc etiam huius doftrinac foliditas defignatur.Forma vc-ro traclatus.eft diuifio hmus doarina? . Quje, v t iam ditf um cftintrcs librosdimditur.fcilicer, Prouerb Fccle(iaften,& Canti-ca Canticorum. Caeteri vero.vt liberSapientia?, & Eccleiiafii-
cusnonfuntdecanone, vt patet pcr Hieronymum uiprolo^ogaleato.nec habcntur.in
Hcbico,ideoeoruuiexpofitionibusadprzfeus lnteadere nonpropono.
Finitprziatio.
^\
W Gioord.& NicolaidcLvra. iC
InSjnoffi.
6 Gloffa ordinariaProuerbJib.Salomjncipit.
A C A P V T I.
a T\ IraboltSalom. -fcAthan.Salomon filiusDauid s,cum
JL cttnu patrisfui acccpiffcc,a Deo pecijc,vc faj>icncia ac
i magis quamcfuuias & lioftitirn
C A P>ncm. Hanccum
cflccadcpcuspraom-julus mortalibwsQui
amc & roft ipfum fue
rmtc,f.<picns ac pro-
pccrca qux faciebac
. acdicchac admirabi-
lisfactuscriamilliajia
rabolartim,&qumq;nulliacarmmumproloaicuscfhdifpucauic
g cucdcomnibus,camcic- 1 js quc cx tcrra pro
uaruntquamdcomnisgcnerisanimantibus,&c. prefen-
tcm aucem \\bxwm.Vrouerbia. infcripfic,propcerca quod ver
ba l.ipicMcmm proucrbia fun c veluc xnigmata,que quidemahud cx fupcrficic,jiiud pcr allegoriam indicanc. quoniam
jgicurnon apertq fcd obfcurx plcrumq; func fcnccntix quxfunt in hoc libro, idco tituium illi Vroucrbia fccic
Hicronvmus. mt?Kfc\xi ,Grxce Latine diaintur fimilicu-
dines , quod huic libro vocabulum ob ld Salomo impofuic,
vcfcircmusillius & nos iuxca liceramcancum non inccllige-
rc dcbcrc qux dicic.In quo dominum figniticat pcrparabolas curbis fuiffc lccucurum.
Notandumquod vulgaracditio parabolasquxHcbraiceRrahrp. miflc, Gt scce t*^i(uttt pai ^mias , i.prouerbia dicic. Sed facis
froucbu. conucnic Qux.n.parabolx (quiaocculta funcj nuncupan-cur,cnain proucrbia iure vocancur .- quia talia funt qux fepc
C m orccolloqucnciu vcrfariac mcmona dcbct retineri. LciS
ptyucr-
Jncipit liber Prouerbioru quem Hebr. mijle appellant.
V T I.
f Larnc fiinilitudo Hcbnicemisle.L> t racirici. f Attentum facit.
c]Anatura. d 1 Afortuna.
> f A conu''ctu.
Araa
bole; Salomonis filijDaufd rcgis lf-
a Vcld.uulain. b De ride.
rael. Ad fcicndafapientiam &difcipli-a Devita. b Po:t hic habiia. Cciitnn profuianr.
na'm , ad intelligenda verba prudentig,
proucrbia plerunqucra n obfcurafunr.vt paralcancur. vndc : Hci piouerbijs locutm fnm vobis, &c Prouci
bioruliber, non vtfmiplicesatbicrancurpatencia hej
ceptn.fed quafi m rerra auru,in nucenuclcus, in hi: fui
ftancarumopcrculisabfc6dicusfrudusinquincur,itadiuinus fcnfus altu
cftinquircndus. P|rabolxS.uomoniscudtim Hcbivciicaccm tranfjarj
abLufebio,H
moprcsbiccro pet
teChromatio& 1-|
liodorocpisfli
Grecc, Lanneiim
tudincs,quod vocl
bulum idci i S
huicopcriimpofujvcnon itixtai
intelhgamus quxicic Inquo dominum parabolice curbislocucurum u
cac , ficut& nomine fuo regno pacifico , rcgnum Chi
ecclcflx.de quo: Multiplicabitnr ciusimpenuni, <& rcgniiius *l
trit finis. Supcr folium Dauid,& fuper regnum cius fc :
Sicuc ccmpli coftru&ione& dedicatione cdificationei
clefix in temporc refurreccionis . Ipfeeciam Chnftui
Dauid & rex fpiricualis Ifracl fecundumtcftimoi
bx,quxoccurnt ci cum ramis palmarum & laudibus. <
autem vtilicatishabeantin titulomonfiracur.cumd;
^ld /ciendam /apicntiam & difciplinam . ld eff, quomodo I
cte credcrc &c viuerc oporceac qucmquc , quo lnccncion Icordis dirigere.b ^id inttlli^cnda vcrba. pru. ideft, non folum fapicnti
quam perccpciunc , amplcctancur : Sc difciplinje virtut
infcruianc, fedeciam vcrbaprudcncia;,quibusproficicnr
fculcenc, 6c folerter intelligant.
4.AI
&fulcipicndameruditbnem dodrina; 6
Qn\t fucrit
iuoi hmuilibri.
Poftilla vcncrabilis patrisfratris Nicolai de
Lyra fuper librum Prouerbiorum
Salomonis incipit.
C A P. I.
PiU Salomcnis.Q\xf.i prinuim hbrum Salornonis, quidicitui pur.ibolx,aliqui clicunc, quod ifte libcr fuic ordi-
n tc confcnpcus a Salonione vfque ad z^.csp. inclufiue : &jn rctiduohtnus libriconcincnt" p.^rabolara fapiencibus,qui
fucrunccum lizcchiarcgc luJfjLompofit^; . Scd hoc vidc-
tur Ealftim, quia m pnncipio i j.capic.prxmicticur quafi pro
prolugo : Hx quoquc parabolx S.ilomonis, quas cranflulc-
run: vn i E/cchix.Lx quo paccc>quod illas compofuic Salo-
jnou ficuc Sc prxccdenccs ; propccr quod dicunc alij, quodSajomon nmnci fccicfcd vin Hzcchix omncs dc frhcdulis
& mcbranis,vbi fucranc dcfcripcx,acaudicncibus, lllas col-
lcgcrunc m hoc hbro rcponcndo . &: hcc vocacur cranflario.
Scd ncc iltud vidccur vcru : quia in pi incipio hbri non i mf-
iecp/<lic<im : Hai quoqu* parabol* , &u. dc oiluis vnifbi miccr
pr^diccr.dojvcl m fincdcoibns piaccdciuibi.sconcludcn-tio. Hoccciam vfpcrhocquodibidf itbtqtuxfMt, &c. qiu dvf f.tccrc quandam difiiiKiionc m intcr pict.cdciitcs &: liib-
fcquciu sjcr n< duadiunciu nis lcqucntiiimadprcccdcn
tcs& lubKqiK.tcsPniptci quodali)dicunc&:mclius,vt vf,
(pmnc :.rinhoclibiocc>iucncefuncvcibanocabi-lua S.:K'ii i i c dicta, uucr viroslibiaUiftcnccs&ciusfapic-tiamaudutucs. vndcdixitci rcginaSab. j. Rcgum. 10. b.
Btati piri tui,& btati jcrui tui,qwftant cnram tcjtmpt, ,# atidiunt
(jpienttam tuam , &: ab iffis vci ba1
1 ,i dicta Salomonis icnbe-Mutur in mcmbianulis.poflca luci iuu cpUccca >& in vuo li
I ollocaca. (rd a quo tuit harc c oilcccio,no bf ab Hc bi cls
doctonbusvcl Lacinis.&. boc \kj.adcapitulu 25.cxclufiuc.
Abillo vctoloco vcil-.iS.iitiii(iiiisiKu:;l-iJ:.i,qiicr:oncr;inc
lioc modocoli( (.1.1 ccpore Ezcchiarrcgis lud^.in quo hominesiucrunt tiudioii 111 vcrfis proj hctarum &. diCtis fapun-cum,tr(idi.um fuiccollcccum, &: prxccdcnci coUctCionc fn
vnovolummc c 01 Hinctum.vndecVvlcimxcollcCtioniprc;-nvttitui : Hx quoquc parabol? Salomonis quas tt.'.nliulc i ucv il 1 1./( chix regrt Itid.i.ln Hcbtco ucrohf: Q^ias fbrcifica
t vin r.z.cchic:quiapriiisci.intinlchcdulisdi ,
pcrlc;&:qai v^ hciucruncquodammoc;otoicifK.icc,qniuctunc prim^collcdionjcoiuncte. queiatn inccrhbros U-cioscompucabacur. riinuvcn,cditcV:ocuiusau:crigiio-
ratur
;rarur,duplex eft.Vna a principio libri vfq; ad io.c.cxdi
alia a.io.c.vfqucad 24.C. inclufiue. Vndc& in pnncip
c.quafipro nouo prologoponitur. VaraboU ?al mttid , crc. Scicndum cii , quod non ocs parabole a S;.' n'
pn^lar^ repofue func in hac criplici collcccione , quod d
3.Regum.4. d. Locutufque eft Salomon uiamii.a parab la<. U
vcroconc/nenturinhoccocalilibro. Scicndum etjamq 4
autores iftarum collettionum non funtnecdicuntura Mres huius libri : fed Salomon qui parabolas compoluu,! nt
Lfdras non dicicur aucor 1'bripfalmorum , vclqialius qui pfalmos in vno volummccollegit ,
fcd ipfc Dm
3ui
Plalmos pro maiori parce compoftnc,eo modoloqiBiquotocuinamaiorcparredcnommatur: vcriufi
libn Detis cfl autor principalis,ficiic c\" tocius facrc faipiflHis igicut premiffisacccdendtim eftad diuifionem i
qui in tres partes diuidicur fecundum cripliccm parabclcollectioticm,& cuilibct earum fua pr^fatio prei
ciidaparsicipit.io.c.cercia vcro inc1picc.25.N6 ni
libri, fcd unus : quia unus autor &: uiuis modus proccti&: materia fimilis in qualibct collcdionehabetur.
duas.fcilicct pro<rmium,& ;n tractacum,qui incij
mor domini . Prologus autcm iflc non vidccur t.u
mone.fcd ab co qui fc-cit pnmam pnrabcla: um c
ficut&in libropfalmorumdictumfuit,quod pi
efl prologus refpt chi cocius libn , fiictus ab co qu
collegic 111 uno voluminc rcponendo . 1m hocautc
go primo ponicnr loquendi modus ,cum dicittir.
1 Tarabol*,&c. F.'rabola enim dicuur a para quod c I
ta, & bolc, quod cft fcntcntia, que, non accipicurc
cundum uerba pro!aca,fed iuxca fcilicet,per aliqui
gnificatum,flcutpermulicrem fipicntemintelli;
doctrina.peradUlteramuCtofc-u nicretriceni,docmii& fuperfticiola , vt dicit hic Rab. b.i. & cali mode loqi
utiturcommuniccrliberifte. Sccundonocaturautorincn &' genus,cum dicicur.
2 Salomonis filii u auid rcgis Ifi acl. & c. Tcrtio notatur
libri fructus fequens qui cft cruditiofimpIiciumVCfir
picnccs, & fhpicntum, utcflcicianturf.ipicntiorcf. Lc
tum ad primum dicitur.
3 ^idjci. ndamfapkntiam. dcdiuinis.
4 Et diftipUnam dc moribushumarris.
5 *s4d muUioendavcrba prudcnti* . que diris;tintin aj6 Et
fufiij icndam eruditioutm doclrinx.\<\ doctl iiialibu: tl
t:js vt Granjmacica, Logica, & huiufmodi. .
/,i-
110*
;ib
Ull-
I6oi prouerDiabi Cap. I. \6 "V
a jiButia. Qua incipiencibus necclTari.i, vt fophifmatumScauerc vetfiitiam potlint, neabducancurafimplicicacefa-
Dientiar,quxduci:advitam.) jtdolefcenti. Smgulariter,quia quos fapicntia,licet diuer-
bs fufcipit,tn vnam vircucisperfectionem erudiendopro-
ichit.vndein Aitibusa Qua fecundum reguiam Tjritatis bene operamur.
b VircAadifcreiionecum proximisagamitf.c Vt fyncera intentione in his qua; rcfle agimus , vel iudicamus,
foli Dco placerc contcnd <mus.d Qui luiperauremfapientiarcommodauerunt.
iuftitiam & iudicium &xquitatem .
Vtdeturparuulisaltu-a Compreheniiov.ritatu. Subtilior.
b Incipit. Etum minores dum quicquid vtilitatis audit in corde recondit.
ucnter fcientiam vec tia, & adolefcen ti fciemia & intellcdtus . Audiens fapiens ia-
CatlSpercipiet. 4 a inrerumcogmtione. b Vifat proprix & alieii*. H.efl,tudinein./
jtud.fip.fapientior. e
piemiorerit : & intelligens t gu be rnacula poffidebit . A ni-
lllchte, a fapientia a HocChri.tusdifcipuHsdcdu.vtemspaiabolasintcllijcieiit^xiiiginatalegis.
icipit,quiaopcione , ,
bo^.iiadd.dt.&aiiud.W. ^c
e.us.
rnaduertetparabolam, & lntcrpretationcm : verbaiapien- \Obfcuradtta. Scruilis. 9
10
11
poftolorum:MnUitit
:redentiwn e<at cor
n-m & anlma vaa.
^Jolefcenti fcilicet:
uia qui prudcnter?clinacfalfa,confe-
>i data fapientiam
itijt&accepit.jlndiens fapicns fa~
mtior. Oftenditne-
.mcm tam fapien-m in hac vita
, qui
f tium , & aenigmata eorum . Timor domini principium faa Recti dogmars. b furx conucrfationis. c Vt Pbarifxi ftfti ScdietaChrilti.b futx conuetfationis. c
d Tuautemfi.mi. SicenimDeum diligercoc ei obtcmperare debe-mus, vt vniutem ecclelixfraterna chantate feruemus.
pietiae. Sapientiam atq; dodlrinam ftuiti defpiciut. Audi fili
princ-phmfavientU vclfckntii eff. Amicabilis,qui perfecTionc Diapicntix comitat. Seruilis, principium fapientix, quia qui .tpad 4 d.
poft errataf.;pereincipit,primotimorediuino corripiifncpuniaf.Sed huc pcrfecta charicas foras mittit.Succedit hiiicTimor dominifancluspermanens infeculttmfectili-.quc non cxclu- pfa[ lS t,
dit charitas , fcd au-
get.-quotmictfilius,nevelinmodicooculos amatiffiitni p.urisoffendac. Vcerqucinfucuro cefiabic,charj-,tas nuquam excidct.
g Sapientiam . Dixitautem fa. &c. Dicic
econtrariode ftukis:
quia fapientiam recti
dogmatis , & docln-
nam,ideft,difcipli-nam purx conucrfa-tionis non modo nonafiequutur, fed& noffecontemnunt.
t
2,
3
4
6
i.Cot.if.c.
t conClia.
B
h Dcfpictitnt. Plura-
Dnpoffitfapicntfor f ^j difciphnain patris rui , & ncdimittaslegeminatristux, fliSkfSP-T^cfcetiam d.aismi-{
l K c^Jck^rJL^^iieJ^. h '
I4 piec.bus ftuki,& om- E)rum.Audiuicre;i- b s.cutmoscertanriiegitirne.fic&nobis. nium fapienciumcceiSabaSalomonem, l
., 3. b . .
prxdicationi Ergo if tus vnanimiseft.iHor maiorem
, & m vtaddatur gratiacapiti tuo, 63: torques coilo tuo.Fihmi,utcj
rantium diifimilis
er-
vi-
iDientiorredijr. Au-uit Moyfes focerii
ultoinferiorem,&: fapientior facius eft.
Auditns[apiens. -}c Hierony. Qucd ait fapientem cum au-
scric verbu fapicntiorcm cfiici : ofiendit nemincm m hac
'ca ita fapicntem ficri pofTetuiusfipietiancqueataugcfi,
inpctquc moriscife f.ipientum,vtdictis maioru, aliquan-ctiam minorum aufcukent , & quicquid in eis vtilitatis
sdierint ad fe teplicent,fuoque in cotde recondant.c Et
inttlligcns.\Temo iaclcc fc de fua fcientia, quia qui fa-
|'ntium vcrba audire negligic ,vitam fuam gubernare 116
luicmukoque minus alienam.Quod ergo ait:Audiens fa.
lii.cricad coenitioncm rcru quarpcr fapientiam nofcun-
t refpicit : fcd hoc intelligens gubernacula pofiidcbit, ad
itficudinem vicar. Etcongruittitulo quodicit: Adfcien-
tmfapxntiam & difciplinam ,&:c.fl jtrnmaduertet parabolam. 4 Hierony. Animaduertereeft8 mu illuc aducrtcre , hoceft fenfus in id quod legitur in-
Idere, parabola cft coparatio ex diffimilibus rcbus: aliud
bt|m in fuperficic fonat, &: aliud iceliedtu innuit. Aenigmalequarftioobfcura.quaidifricileintclligitur.nifiapenatur.f Timor doww.Bcda. Duo iunt tunotes domini: Strialisttjui
priaci-
ta , & dogma . Vndcfingulatiter. ^tudient
faplenty&c.i JfuAifM mi d'>fcipl
:naw.HaQcm\s prouerbialiter de vtraq;parte:hinc fcdulo quenque fidde admonet, vt difciplina le
gisdiuin^pr^ponatblanditijsreproborum^quiahinccoro-na,mde mors i-terna.vn &C riliu vocar, que patcrne inftrue
re cur;it. Potcx peribnaDei patrisdici mater ecclcfiaquartuc fynagoga vocabatur,vel ipfa Dci gratia.Apud Hebr^osenim fpiritus qui gratiam prxftatf^mimne ruah dicitur.
k ^tddatur graria.His qui legem dhi fcruabant.in aduentuChriifi addita eft gratia noui ceftamenti.cu fpe rcgni caelc-
ftis,cuius fpledorcximiuslicuccorona vcltorquisnullofi-nc claudetur.Nobis quoque cu pro bonis qux diuina gratia
pr^rogauit, lux ^terna tribuitur, quaficapiti gratia, &collo
torqim additur.Fnde,acccptmusgratiamprogratta, fcilicetgratiam beata; rerributiou-s progratia recia: operacionis.I Ettorquescollotu ,&c. Fulgor perfetta; operacionis pra>dicationi quarpercollumprocedic, quajconfirmecindefi-cienti virtutum connexione. j
m Filtmi. Atfccius pacris alloquicur filium blandienshe
acquiefcacpeccaconbus. ]$ Inftdiemur,
NICOLAVSDELYRA.1 luflitiam. quantum ad habitum.
2 Ettndicinm. quantumad executioncm : quia iudicium
e.cxecutio lufiitia: : 6t haec duo pertmcnt ad maiore*.
3 Etaauitaum. quantum ad popularcs qui fccundum de-
KTiinationem iudicum debet inter fe ajquicacem (eruare.
4 Vt dtiur paruulis.id cft,iinplicibus pcr adcpcionem prc-
cl ^rum.
15 ^tflutia. inmaliscuitandis.
6 LcadoUfceuti fcitntia&intelleflus.Eftautcmintc\\c&USt
ecognitio principiorum ; Scientiaconclufionum ta
11i (.culabilibus quam inagibilibus.Quantum vcto ad fe-
Ciidum.f.vt iapicntcs efficiantur fapientiorcs fubditur.
7 ^udiensfapuni fyientiorerit.quiamhisquxptiusfcicbat>';ishabitLiatur:6<:exhoc aliquafibiapparcnt denouo,u juod cius fapicncia incenfiuc St cxtenfiuc augetur.8 Et
mttlligens gubcma. pof. quia non folum fciet fe rcgere,icctiamalios.
9 Animaduertet parabolam & interpretationem . vidcndo vc-
l Wieiusintcllccfum.
M Verbafapienuum <& tnnigmata eorum,&c. Loquutur enimfa cnces aliquando amigmatice , vt occultentur fcn tentia:
tiinidcfidiofis, 15C apcnanturftudiofis.ti
I/.7;or</ow.Hic]ntipittraclatusprimecollctionis,que
^liqmbus dicitur ctfe tacta viuctc adhuc Salomonc 6t de
|fceptoeius:pr< fccr quod vulctur magis ordinata,&: ma
JBMx)tcftibidiuihoreperiri,qu m in alijsduabusfcqucnri^ 1 hc diuiditiir in duas parto. C^nia pnmo ponitut doctn-
^crmodumfamiliarcm icu cj^mcfticum. Sccundo,permodum
modum magis lcgalem & politicum.f.ca.8 . Prima in duas:
quia pnmo.docctaquibus litabfiincndum. Secundo,qui-bus lit adha:tcdum,i. j.c.Pnma adhuc in duas, quui primodocct vitarcrapinam&:auaritiam.fccundo,idololatriac.2.
>
Ptima adhuc m duas: quia primo docet propofitum,modofamilian ficut pater ducet hlium, fecudo modo magis coj,ficut iudex vel doCtbr docct populu.ibi. Sapientiafonsprxdi-caf.Sciendum tn,quod in toto ifiolibro non benc pot mue-niri artificialis duifio,quia no cft liber
ordinatccofcriptus,vt fupra dicfum cfi,fcd verba notabilia Salomonis diucrfis
tDibuabeoprolata,pottea recolleda funtmofupradicfoabfq; ordineartificiali.iicucdidufuicdelibr.Pfal.pD qcldediuitione paiucftcurandu.Igic^.nprimaparcedf. Tmordo.
prin.fapi. Timor.n. confiliatiuosfacit, vtdicit Philofophus
fccundoRcthoncie.Confiliatioveroeftinquifitiofapiecit;.1 1 Sapiettiam atque do.ftulti. quia fola boua fen tibilia atcen
dunt,& vt brutalitcr viuentcs concupifcunc.ideo fubdicur.
1 j Uudifi.midifci.pa. tm. ideft,ipiius Dei, vtdicitRa.Sa.
quia patct efi omnium per crcacionem, Sc luftorum fpecia
licerpergratia:adeptionem,
14 Etncdimittaslegcmmatristu*. ideft,ecclefix,qtl2 apri-mo Abcl iufto lncepir, vc dicit Greg. homil.7.1 j
Vt addaturgratta capiu tuo. 1. corona graciofa regalis vel
mitrapontificalis ,qu^ fapietum capitibus debentimponi.16 Et torques collo to. Antiquitus.n.fap cntcs vtcbanfTtor
que aurca rn fignum fapienti^, eo q, cft ornamctu pedotis.ht quia pet iapientiam euicatur iniquitas , ideo fubditur.
17 fili mi,fi telaU.pec. verbisdukibusad malum te Crahc-
rc volences.
Tom.5. Ee
1603 Gloford.&NicolaideLyra. 10
>C a uf$4km*H Vcl sencralitcrdelatronibus.qui innoccntt-
A bui mii J'as pai ar.Vcl,fpcci.iliter dc lllis qui vite autbre n -
ci cradiderut.Cum gencraliccrad ocsqui fangumi infidian
turhocpcrtincat ,(pccialiccrtnad Iudxosqui infonti dno
tctidiculas abfcondcrut, eiufq; apoftolos virtutibus penna-
tos dolis circomue-
lachuerinc pcccatores , ne acquiclcas eis
a CuiuJlibct vcl Chiifti. b tt. L cct cenfumu.ii.- C-:j ;. ::. n n::
patiuntur tranfitura,bona qua: mercntur mafuiM ii. ~r?u
prouideant &c reproboru fuperbia finienciam , co. *i
acternu nianfura.Vcl per i ece,prauam doctrina qua:.iir,vbi zit.Si te la>iautrintp<ccatoret,boc f.
tcr an-.f ccv,qui ocuiis cotdis fuperna profpiout.qui diu t
prophcca: .<iin.i,.
Adu'indo. Vcl adfacienda iinpellendo , vel fafta fidtatlbas exto!!ndo : ah vtm^ue nos nfmoOei b>j!, u flt
.-nt ;, b Oi' : i'vtvel lui.n lU:uftn3dL/i . /
' "
=fo. int:Veni. jf*^luqui rapinis& c.r
3nobifcu,infidiemurfanguini, abfcondamustcndiculascon bus innocentium .
a Qmaabilloinnullolxu, irao raultabencficiacxperti.* *
_
v\y
ila_nt
k
rfit.&ccliciuesper- J trainfontemfru(tra,dcglutiamuseum ficut infernusviuen
fcqilcbintUr m tCTia. , Mojo. Nc vixilTe videatur. b Omnino. e Pofucruntmeinh infcr. Qu:a.
Idcoque&quodin , , b yjr t *^^*"*S**m*tcvns habcbant , & tem, & mtcgrum quaii deicedente m lacnm . Omnem prc- J prxfc
quod in catlis acqui-
rcrc regnG poccranc,
pcrdidcrunt . Gcne-
ralitcr atitcm dicen-
nicbant, qui contra
fcmjjuuietn&animasfuasagebanc, qui ct-
mcntcsnc tcrrcnuin
um perdcrcnt,: regcm occidc pc
dur, fcdfimilitcronis auari cones quxaurum D
"crunc, I
Quarepcrta. b Coniicntitula."
llUCriCUnurahuilt.
tuam.
t lofnf.c.
I.Pet.a.4.
tlaiug.a.
nium noftrum:fili mi ne ambules * cum eis. Proc
hibe pcdemf tuum a femitis eorum . t Pcdes enim illorum ad malum cur-
g ruut:& feitinant,vt efTundant fanguinem.Fruftra autem ia-
a Laqueus perfcouionis , Vel prauadoftrina. b Vututibus.
Laqucuin in tctra facile cuadit qui oculo hsbet in cselis.
citur rete anteoculospennatorum.Ipiiquoquecontra fan.a Saneuiseiusfuper nos, Scfupet fil<os noftxoi:
b Vttcmporaliniortepleaantur. C Vt animseorum damnattone etcma puniantur.
h guinem fuum infidiabntur : &moliunturfraudescontraani-
a Suutiles cogitationcs quibus pccur.iam cuiat augere.b Qiii pecunic. inliiant. c Ad interitum.
J masfuas: Siciemirasomnisauarianimaspo^ffidetiurapiut.Contra (anguinem fuum iniidientur.fed fapicntia fo.p:cdi- ,
b In latitudine plcbium.
dum,qm.i quicunqueoculos ridci habct a-
. pcrtos , accipicc pcn-
n.isadommo%tco-lumbx, quibusztcr-namvolccad requic:
t. .ftracahbus ncctuc
]aqueosmali,&:fcpocus pra:fum-ndo pc-
B rimunt.
b Infntrm fruflra.
Qui pcccatum nonfcnc ,necinueiusertdolusinorecius.
c De !Htian.uteum,fi
cut iffernni viuentcm.
Exnnguamus memonam virtutum& do-
clnn.c lllius , vt ctiam inter nos vixiffe non meniorctur.
d Omncm pretiofam fubjlantiarn reperiemus. Homincs tcilicec
quos thriiio adharrctcs vidcbat.quos putabac ab cius amorc &C comicacu feccrnerc, ti cum occiderenr, & ipolijs caliu
domos fuas rcplcrc, id cfT,eoruanimabusfuac6uencicula.c Sonem mittt nobifcum . Dc latronibus gcncraliccr paccc ,
quia foci js quos conquirunc, prxda? portioncm promictut:fcd &Chtiiti pcrfccutores quofcunque fibi poccranradiun
gebant , quos cum fcqui vidcbanc, cxtra lynagogam flicic-
bancidcit, fuacommunioncpriuabant.f *Ad malum t urrunt. Non folum quod fatturided quod profadis pafiuri. Nam quato ad facinus implendum pi operat,canto ad pcenam pro facinorc tolcrandam propinquanc.
HieroBjm. g Fn/flrij.C^tcra de inlidiatoribus Chf i fpecialiter,hec defidclibus gcncralitcr. Frufii a aut laqucus perfecutionis auc
mortis tcndirTclcdis , qui pcnnas habet fpei & charitatis &c
ali.irfi virtutu,quibuscV:c^leiTia du viuuc dcfiderenc.-&: poft^- morcc concingac: habcnc &i oculos mccis quibus mala qua:
patiuntur
tiofam fubftatiam rcperiemus , imple'bimus domos noftras 9 Ahtcrfic. scmitac
a Animabus. b Commuinca. c Uinnia coinmunia. >1'S aua.&C.SlCUZDT.
fpoliis. Sortem* mitte nobifcum,ma
c
rfupium vnum fit om-\
iacus fumauarus qSed. b Nonambulandumcil tum impi|s.
c Chrillum ctcdens Deum non coininumccs cum ludiis perfequcnti-
bus cuui.vndc Pettus . SalUaiuini a genciatione ifta piaua.
quc pcrimic,vddaceos qui poll
u nibus abundac
,j ipfcpocius pcrcact'
I4 paupenbus cmm;[hilhabeccaufcc.
l Sapientia.Hm
pcifccuciones qi [
I
\l Chrifio luda?i
lerc.hinccaquxj :
apofiolos pcrfcilibus cifdcm d
18 fioncloquitui/
[9 tia, id cft Chntl
quiturfonsidcl
17
t Sat)iea
ntia foris praedicat : in plateis dat vocemfuam. In \\ luccpalam.vcreL* r * intanria iint p
i
tnalicia.
* Hicrcnymus. SapicnriaquippeDeiChriftuseft,<in mundocouerfacus paucisiua?niyfteria diuniicacupafecic , ipfifque przccpic ne antc paliionem & refut reaic
fuam qma ipic efiet lefus Chnftus prxdicarent,neglon.cius quam in monce confpexeranc,cuiquam dicctcnt.
k FoWji.Aperte poftrcfurrcthonem, quia millo fp:r:tu j^
apoitolos icipfam dcciarabat. Antecnim paucismyftcdiuinitatis patcfecic . Vnde : T^cmini dixeritis v.Jionem , do
filius hominh d mor.refur. Jit potentiam fuam magis openi
oftendebac:Implcta prophctia,no audietahquis v
1 Jnplaie s dai voccmfuam, &c C^ua? ante paucos docuei
manifefte replicabat. vnde : i^x dtco vobis in ttncbris,diM
lutem.
m In capite turbarum clamitat , &c. * Hicronvmus . QCtiam prmcipibus,qui ei preualuiffe,vc crucifigerecur.v
i
banctir.- rcacumhomicidij,quodpcrpecraranc,palam rcc
cebacad mcmorian^cofqueadpa-nitcntixremedium(
cabat.
@ Infons
NICOLAVSDELYRA.t T^e acqrticfcai th . fcd magis refiftas.
2 iidi xerht v.hi nobifum. promittendo tibi fidclcm focie
tatcm vfqucad morccin.
3 lrfidiemur fag<tini. quia pcr iftam viam citius poffumusdican quam pcraliam.
4 ^Abfiondamus teidculas. id cft, dcccptionum laqucos.5 i nttm. id cfi, innoccnccm vcl ignorancem.6 Fiufira. idcft.liiiCL.iul.:.
7 Dgtitti
:>/,u< eumficut infniuis vittcntcm&in. id cft, factumerit "cailtum&opertumjficutilludquoddc
ttxndk in inicrnum.icu m lacumprofundum.X Omnm pittiofam fulijlanttamrepcriemus.m domoeiUS.$ Impltbimus domos noflras fpolijs. i.diuitijs cx indc
raptis.io Sortem w;fff??/o.idcft,communica nobisconfcntiendo.1 1 kiarfupi. fit vnum om.no. id cft
, omnia iint communia ,
ltaquod inccrnosxqualitcr diuidencur.i i FUi mi ne ambules cum eis. Communicans corum operi-busmaligms, idcofcquitur.i i Tcdts e.nm ilinum ,id maUm currunt
,& fcliinant vt cffun-dant fanvuintm . Et patct lltera.
14 frnjtrj autctn iacuu icte a..tc oculospennaiofum.id cft, an-
ccaucs
tc aues acute videntcs periculum,& vitantes per volatt|>
Pcrrctehic intelligiturdeceptioprardifta malignantiti
qux fruftra proponiturfapiencibus, qui funt occultac
videndum fcquens malum , &: per virtutem funcpeniadeuitandum.I f Ipfi quoquc contra fanguinem fuum infidiantur. fcilicct
ceptorcs maligni prxdiCti contra fanguinem fuu inlid:,1
cur , quia frequenter in fuis malis capiuntur &c itigulancvt patct de lactonibus& homicidis.\6 Et moltunturfraud.es contra animasfnas.quin per talia n
rcntur mortcm gchennre.17 Sicjemitx omnis auari. \d efi,cogitationcs euts Sc manationesad rapicndum alienum.1 3 Animaspoffidentium. fciliccc bona alicna.
1 9 Rjtpmnt. ad interntim.
xo Sapiemia. Hic confequentcr docct fapicnti;c acquif
nem, & mali vicacioncm per niodum magis communccum dicitur: Sapicntiafcilicct incrcata.
2i Foris pr&dttai. pcrprophecas &do6torcs. 21 Inp'dat >ocem,&c.quia habcces fana dochina,docec in loc:s
blicis, ficuc ccontrano habcntes mala dodtrina & fufpw
docentin locis occultis,Ioan.j.c. htimaleagit,ditlucai,non venit ad lucem,ne arguatnr opera tm.Qm aut facit vcn:
vcnit ad luce,vt manifcftcmfopera eius: cjai Deo sclc fc
is
3,
ProucrbCap. I. i^o 6
a //* r/fci tpatmwK vrbis. Vrbsdomini, ccclcfiacx vtroq-populoadun; ta,ruius portaru fores pr?dicarorc;,qui mea'introducunt.il) his verba proferebat,cu in
apoftoiisloqac-bacuc/quibus vnus.An experimecu qtiemis eius qui m mcloquitiu Cbrifrus ? Vcl
, fores fynagogir , maiores fancn in
quibus fapicriadifpu-a ln prineipibu, , quibus morrcm Chriili ad memoriam wiab.t & vocabat ad parrtitentianv
aeapiteturbarumclamuat.inforibusportarumvrhisprofcrtu "
> =lFPfiiiitgelippra:ccytaruduWiiauper leruum, eis (jua uerfVHs p e , hl.uui.
, ^,M e S.-nlu.
b verba fua , dicens . Vfquequo paruuli diligitis infantia m ,&a Literam leg s.
tftultieaqusfibifuntnoxiacupient, & imprudentes odi-
a Euangelmm. b OIud.Ti.Nol.tcdiligcreinfcnt.am, f dconuer
Cl /- .,
. . ^apo^olos.eocjHodcrederenoIebanr:d buntkient!am?Co
b
nuertiminiadtcorrec
(aionemmea Ena E.fiac.hucnegligit.s
_Vtadiftam. b Efleverba. Ven.te ad me nmnesquilaboratis.
E
protera m vobis Ipintum mcum , &o!tendarn vebrba mea.
a (^inbus perditionem ve.lram praedixi.b Nontantumvwaui fed exten. Prmo bencfaaendo, libenndo
.^ p ">nesoppreuosad.abolo,po;tincruce.
t Quia vo caui, & renuiltis : exteb
ndi manum meam , & non- Mei dicentis : Poenitentbm agite
n
cabac, cum pcrapo-ftolrs loqnens,lcgi-
fperitos, Phanfcos,& ficerdercs aj gra-ti.tm fua reuocabat
,
ica vcficut Lucas nic :
rbafacerdotum
b Vfqntquo. in Cliri
;ftum m carnc vidi-
ftis, i.im rrtiracuJafa-
qcntcm , qucm fprr-
uiftis.modo vclrcfu-
fcitacum a morre d -
ligitc ,Sc dimitccc
quod pcccaftis.
I'. Hieronymus.iParuulidicunctirfcn-fu tardiorcs , qui in-
fanciam boc eit igno
g }%roq % . Similicerin pfal Q%\bMiatincifcMU<bii , >,ec dnsfubfdnndbit ths. NTon
q, buccis aut nafo irridcar ve! f (>lanner, fed fic
v.sdefignacar , qua dcdic apoftolfc, qua ptn-d.renc imp-os mh.lcoCracG mfidfjsatfurcs, niflquod peV-mictei etdcd oia conitn cicpca cuacuanda, cius
vxL-ogforhipofi paltionc peror-bem tcnVuu dilatan-dam. Ideoquc fuper-b:am eorum eciamcum maxime valcre
faonfpicercnc , quaflmhil conrcmnejenc.h Qftodtimbatis.Ti*mcbatis diccntes. Si
dimircimtis eum ,fir,
onmescredentincu,&vcnienc Itomani, If>an.n.f.
Sc collcnc noflrum lo * correP-cum&genccm.i Cum irrue. repm.ca-la. Obfldionem Ieru-
falemfubicatn.ckex-
pugnacionem cocius
em.
C r rZ ? rt.a Met dicemis : Poenitentbm agite. 7 r &
.
mitquialpiceret.Defpexiftisomneconfiliummcfum.&in- s E rouinc;??^omanis E
a Q_:a:foIentterme. b Sicat vo. ,no.U flCCam dlCIC. De qil JSicut vos inodo: -i
Sapientia minatur contemptoribus fuis. ViitnS ciuitMtm ficiiit LuC. I. f.
vciler.
]- babueruni;
a Q^ia: folent terrere.
ranriamcomplcc.cn ^~ a ~** : i n- r- kSaP'enti min-wrcontemptoribusru;s .
'Viitns cm
dodiiigunc. Vfque-s c
.
reP^"oncsmeas negIexiftis.Egob
quoqueininteritu veftro fuportam.
quoparuuh fenfu ve-h ridebo : &fub(annabo, cu vobisquod timcbatisaduenerir 10
K ^* "'11 f'*-
_ ,. .Subi - b AKornani,.
1
cVehemens. I X &'*f'P^^ CO"
Cum .
irrueritrepe1
ntinaca!amitas,&intentus*quafitem- !i ra corrc^ ^P l^ ri?\ L '^!.
iU m de omnibus reprobisrt . , _ a fons ab unOc.J.
' .. T
Sa- Tunc ,nuocabuntm^ "7 \
udiam,> d
- a con. . :r ?4diSn n
Po3
( - . . Nonmodononhabuerunr, ied odns perfecutidnt l8 n. I jn furgcnt,&noinuenentme 5 eoqu6dcxrffam thabicrintdi - ?3eif""a Corrert,or*mmorum,vel,neoru,n. b Q_ tprincipium fipinti.
*JO CUr . lUOCa Cnim lw-
icipiinam, &timoremdomininon rlufceDerinfnecf ar ^
1
imtur '
r ,i. V4 .ui.^nui, utv, i ac- ii M.me confur.& non m- :
^nemtnt ie . Tcmpustae,u,cutrfc
iudicij flgnificacquoalij in vitam , alij in opprobrium refurgent fempicer-num.1 Tribulatio& anguftid.Saocn' cum excra p.itiunturdpc ccr-taialucis in cordedilacacur. Vnde proplicca. Cuminuocarcm, pntxaudimt me Deus iuflitix me&jn tribulatione di.mi.
i-J-4-a.
m inuocabum. Non leguncur ludgi in obfidione dorninuinuoca*Te,etfl qui inuocauerunr, quia verc non penitue;uc>exaudici non funt.
n Exofam babue. lufhis ccontra. Iniquos, inquit, odio ha- nr , .
bui,&:lcgcmtuamdilexi.H PCd.u8. P
$ Comedcnt
tcris lnftrumcnci no-
Juoclarcfcence diligi
iS^VfqucquoMoV-(i Chniii euangeho
mprefcrcis.quo-ufque decreta
, qua;
rudibusadhucpopu-s
pc-r feruum ducaunc prjrfonic:s cis
jucfilius ipfe vcnicsipertecus fcnfu co:i-ulic ?
Cwurtimni. SapicntiahortaturconuertiadDeum ,&>rolerc fpincum.I M to.rtaionem. Per apoftolos Iud^os corripit , & vcloltalccnlionem & rcfurrettionem monetconuetti.Spn tum. ld eft, vmdictam. Miftflijpintum t*um,& coope-.
vteotm irt. vn Jc. Et in lob. Vidi impios , fianie Deoperifie,&nrituhm ans ejfc iw.fumpios.O
[pexijiis omne cbfibumcu&increpationcsmeas.V.t vobis fcri
*&Tha,ifx;,&c GcneraJiter qui n6crcdiciaiudicacucfr.; .onfilmm inopis cofudiihs
, quonia dommus fpes eius eft.
S Eg
NICOLAVS DE LYRA.ln hribus portarum vrbis profertvcrba fuadicens. hocdici-
ir.quia anciquicus iudices & fapientcs eis affiftentcs habc-mt locum m porcis vrbium.vc omncs cam incranei quamctraneihabercnc ad eos facildrn acccffum ,&ibi ficbanc
^reclioncsdclinquencium,ideofubdicur.
yftjuequoparunli. fcnfu licctnon corporc.Ddigitu infahtUm. id eft, infolentiam.
Etjiulti ea tjna ftbi funt noxia cupitnt. id cit,bona dele&abi-J>ficuc bruca animalia.
Et imprudenies odibunt fcientiam . horrcnces laborem ftu-
ij qui cfi in acquifuione fcientie, vel volentes ignotarc vtcncins pecccnc abTquc tcmctf i confcicntiar. Ec quia hoc
i peffimum, fubditur. Conunumini ad correptioncmmcam.iiuia voiaui. pcr fapientes fcilicct Sc prophetas.Etrenuijlis. contemnendoeorum moniciones.Extendi rnanum meam. quia Detis fcmper paratus eft ho-
inem lcuarc a pcccato, dum tamen faciatquod in fcefc.Lt non fuit qni afpicertt.ideh, pauci fucrunc qui afpicerec
"mparnciue . Illud auccm quocl modicum cfc , quafi mhil
JWptJTatur, $c pcr talcm modum communiccr dicicur.
wllus efc in foro*, quando pauci func ibi, m comparacione\muknudincm quc- folec ibi cfic.
Defpexiiiis omne confilmm mium,&c.(ie bonis agendis illa
tiuendo.tt
intrepationes mcas. de malis pcraftts.
11 Xe
* 2 'Hsglexiflis. pctniten tiam no agendo.i j Ego qnorjue in intcritu veUro ridcbo & fubfannabo.id eft,dc-rifibiles tk fubfannabiles vos faciam.Eft auccm fubfannacioqtifjdam fpccialis derifio, que fic cum nafo rugaco.1 4 Cum vobis id r/uvd timtbatis,aduenerit. pcr amiifionem bo-norum cemporaIium& delectabilium huius
vitfj.1 1 Curn irruerit repentina ca.Q^x grauior eft qiundo fubicpfuperuenit iiicundicaci tcpotali, quam fi vennec paulacim.16 Et interitus quafi tempefias ingru.id eft.cum canta violcu-tia
, quod non potcrit cuitari.
1 7 S^uando vcneritfuper vos tribulatio. m corpore.1 8 Et anguji-a. In mente.1 9 Tunc inuocabunt me. p jena aperiente oculos,quos culpatencbatclaufos.
ao Et non exaudiam. quia ttanfijt tempus meriti,quantum QitomoJo dUad dcfunctos.Vel quia non verc pccnitebunr, fcilicet amo- cit uan cxau-
re boni, fcd tantum timore 5c horrorc mali pceoae quacum airi 0^;tne,
ad viueorcs, qualis fuic pieniccncia regis Anciochi, proprcrquod non fuit exauditus. 2.Michab.p. daco eciam quod flc
vcra pcenicencia,non tn femperexaudicura Deo.quantuniad amotioucm teporalis pa-nc , qtiit eft quxda mcdicina ,
icd fcmpcr ex.iudicur quancu ad amocioucm culpar. Ifta trl
liccra vidccur loqui in duobus modis primis. idco fubdicur.2 i Eo cjttodexofam babuerint difciplinam. ficut criminofusodit pectmem.21 tt tioiorem dhi nonfufce. qui facit declinarc a peccato.23 "Hon acquieuermt confi.^eo. dc bonis agendis.
Tom.j. e 3
1007( lof.ord.& Nicoiai deLy ra loG
& -1
APU i7*-
C#n!enth>trtr. Quiavias tneas in:;rcdi nolucrunt, vt vi-
nc-eM recipienc mcrccdcm viarum fuarum,vcin etetnnm
tvrcan't.Atu>ncr.idcill.sdicit:
qnitimcncdo:n.num:I{^-
ttqm ambMt m v/ 1> tins. Labons manuum tuarum , qma mandw
tabis bcatttt a, & bcnt tibicri .
confi. fatu.
Quibusdiccbant'v/4.- htf>. fcundamr.i
itr.Hct i.sco
|otuic.-unt. irj ir.lnuttm , tjUibllS
pm fjluatorc l.itro-
ncligcbantrVtW1
a Cum eonfulerem es.vnde inexcufil>i1es. . t>
quicuerintconfiliomco, ec t
a Ojijadetiaxcrunt.necactiuieueruiii.
hisqux peccacnihil fufiinrre vidcrur aducrfi . SVd vt , j n.
a.t : Duca/t: in bonis dicsfuos ,
v- in punHo ad i ftmnm dij e --ndi r, fc;
d Taruulorum. Scnfu.vndofupra: Vfqueqiioparuulid
fan.cju; n-niu perfech eile pjcuiHcnr.fi no a coiiiiHoiapu
cia:aurcrnaucrciirent:fedquiaaucrcunr, feintcrfjcii
c -<l
Imo. c Qiiodpe'ii<:
dctraxcnnt ! corredioni mex
b Meis noluerunt.Dc qu pta).Fideseotum ad mi.
vniuerfar.Comedcnt igiturfrudfcus vix fuc, fuifque conlihjs
x
Mia. * Soi.fu.
O- 4
>
vXii* rcbcl-
l.o.
lictt vaflarcncural.i- cfaturabuntur . t Aucrfio paruuldrum intcrficieteos , &pr<
de omnibus efperitasrtultorumperdenllos. QUiautemme audient,abU JVi ffintcm. *
a Boiiuumopuuinunc,tunc"audioruminprimio, vbimhiladuerh.
'
Dei contcm-Qui corpus occidunt.
ft acdp?
tXtCra
que tcrrore requiefcet:S:abundantia perfruetur
timore ma- J
^er/w. Aucrfio&] rum fublato.
rectionis quicfcct.profpcricaspcrdn,cua timotc cod.tom auci fus animus.ira ciufdcm coditons in
his
iii rit , >t(;,f tcnort
nuitfc 0"t. 1 oteft
hac vicaintelligi&iucura . Qui cni
Deo perfecte fcruj,
norerrctur^mogaJdct, Sc in aducriu , :
in morce.vtining*fu vitx-lartctur.qulnis a fupcruacuis tl
gitationibusj&itojtationibus : &: cuk
tranfiericafcculoj
gaudio iptracx ttfil
A.NlCOl AVS Dii LY Kr dttr.-.xtrint centlhoni mtx. diccntcs cam effe inmftam.
I
Z Comtdcnt igiturfrutlus i>Ufux. id cii, fecundum opcra fua
mala punicntur. . ,
j Sxifquc confiltjs faturabuntur. quiadifpliccbunteis ,
icd m-
mistarde. .,
4 jluerfio p.iruulorumirtcr cos. Ex hocenim quod multi lunt
paruuli fcnfu &: iiulti quantum ad Dcum aquoauercuncur,
& tamcn in vita prcfenci bonistemporalibusproiperancur:
cxhocali accipiuntocc.ifionem#osimitandi:&ficauer-
fio paruulorum &: profpentas liulcoruelt eis occafio mor-
tis culpa: &: pcrdicionis gchenna* i iic exponit Ra. Sa.
c 0,,/4<<rcMne<i^'mr.prar:tcptisdiuinisobediendo.^ r r6 ^hfque
6 ^ibfauc itrrvrcrcquiefcct. in patna , vbl tcrror Jocumr
habet.
7 Et abundantia perfiuetur. adcptione fummi boni.
8 Timore malo fublato. quia nullum malum poterit ibi c
Potefi etiam harc litera exponi de ftatu iufiorum in prg
ti, cum dicitur : Abique terrore rcquiefcet,quiaiufiutunasaducrfasfi fupcrueniant optime fcrct, vt dic;:
Ethicorum. propter quod dicitur infra. n.cap. 1\o con -
fiabit iujluin qniccjuid ci acciderit . Et abundantia perihi
fcilicct bonorum fpiricualium , quar tanto func mel'oi
poralibus , quanco anima e*T melior corporc . Timoi c
lorum fublato, illo fcilicct qui non cadit in conftamcmrum.
CAK l 1.
a T^lliml. DuohicJT' notnt fapicntia
cflcdcc^kfiibus,prudcntiam dc Icculari-
bus.
5 Hicronymus.Abicond.t mandata
t inteUiglri*^ P^nes {c
><\Ui hxc
PuLusb. audicsfoliciteincor-
dc rccondit iuxta il-
lumqui aic ln cordc^* mco abfcodi tloquia tua,
y>t non ptcctm tibi. Eli
cnim fummoperccuradum, nc nobis hxciuxta parabolam cua-
\ inneftigaue ac\,^ djmonia quaiifcmcn fccus viam ia-
clarum volucrcs tol-
lant.
b ^iudiat fapitntiam.
C A P. II.Vt abfiiue teirore cjuicfc.is.
a Sayiemia horratur TufcipCre fernionejfiio,
fapientiam fcilicet c prudentiarru
Ilimi (ifufceperis fermdnes meos,& i
a Nc volucres celi comedant fcmen fecus viam. *
madata mca abfconderispencs te, vt 3a Solicito cordc.vnde pfa! .Jta
coide meo abfcon. clo.ru^vt nonnecti. b Kuuiiiia.
#aurlia
n
tfapicntia auris tua.lnclina cor 4
ruum t adcognofcendaprudentiam.Deicognitionem,quacc<rusetihoino. QuodaDeo. Qiiodare.
Si cnim fapie^ntiarn inuucaueris, & inclinaueriscor tuum *
a Tanta cura quanta tupidi pecuniatn, vt (i tam folicitc-quafi infinitas per hanc &incrrabilcs diuitias acquUitunu, prarnliuni habebis ruod fecjuitur.
prudentia:: fi quarfie
a
ris eamqu;ifi pecuniam , 8c ficut 7
Si folicito corde cjuarfieris.
rit.
Moith.ix.sl.
thefaurosteffoderisillam: tuncinrelligestimoremdomi-8
a Kefpicita\l hoc quodlupra'
Xi enimfapicntiam.\fqueadoc, &fcien.Dciinue.b Dminitatis. Tateac Tclagius.
ni,& fcientiam Deiinuenies, quia dominus dat fapie
b
ntiam, *
il d'.
Audit non aurc, qu. aurc tantum corporis percipiens, mc-moria rctincrc,cV opcrecomplcrc neglig.t. Si ancem man-daca Dci,fixo amorc dikendi &: cuiiodicndi fufccpcris.primohumilitacis viam cenc.hoccftcnimqnod requicur.c inilir.acor. Inclina.htimilia, muda, vtdignu fiatadpci-picda mydetii.vh:^bfcondiJti bxc dfapiaibus &pmJc:ibus,&rcutlaUi <
jp4>ai/.i..-bft-odifiiafiipbis,i5c'rcueJafiieahumilib.d Si nm fa.inuo . lnuocarc.i.in ih>s vocarc orado, nihil nili
dnm debc tmts . Cum crgo fapierkiam inuocandam doccc,oltcndit fc non quiUibcc lapientii,fed lpfam Dci cognitio-
ncm
ncm nob.spropore, in cuius percctbne eft fumma bc -
ttido,fccundumbjjIJac efi amcm v:ta *
f*
na,vt cognoftat te i m
Deum , & quem m I
lcfum Cbrisiuv.
dum quod&fapil*tiaminuocarc,&: bl
metipfos ad cog k-
fccndam prudccifl
corinclinarcfuad :
quia &: diuinum t-
ceflarmmeftauxip,nec liberu debct
effearbitiium,
c Et ficut ihcfau
C>ui thefaurosci[
ditjterram reijcit,
ueam in :ilcum fa<
fcdulus infiftitdo;
inucniat quod qujcrit. Sicyjui thefauros fapienux {nuc^
deiideratjomncpondus terrenum a fercijciat,infc ibflp
humilitacis faciac, nec quieicac donec inueniac
f Tuncinttl. Timorcm amicabilemquinon inicium,
perfe&io carlcftis fapicnciar , in hac duntaxat vita. ldco<
perfccta dilecl.o non cum foras mittic,fcd fac.t pcrmanm fcailum fcculi.- fcd etiam fcicntia iplius
diuinitatis (c
pcrpetuo beatum facit) inuenies. C^uiado.
g Quia dominus dat. * Hier. Rcfpicitjiic vcrficulus ad I
quod fnpra dixcrat. Siemmfapientum inuocaueris , c/c\
N i COLAVS D 1. LYRA. CAP. II.
F. . In i.p.piarccdfntidocuit vitareauantia,hiccon
fcqucntcr doccc vitarc idololatnam, &: quia pcr fapicntu.ncuiiatur, idet) [>nmoinducitad amorcm fapicntix,fccundo oltcndic quodperhoc cuit.itur vitium idololacira:,ibi : Si miruucnt. Ciica primum dicitur.
I rili miftfn. ficUt difcipulusdocilis.l Lt mand.ua m> a abfcondcspenes. non cclando ca alijs, quiatal'a funt proximis tommunicanda , fcd ea cufiodiendo
t.inqu.ini rcm p.ctiof.un.
j Vt andut fjyirntiam amis tua. iiiris. f. corporis &.' mcntis.
4 iwiiiutortnkm. intcnciocnim deiidcrijfapientix facit
ad
ad eam c.tius perucnirc. idco fubditur.
y Si enimfapientiam /Mo.dcuotc orado,vt cibi detur a D
6 Et inclinaueris cor tuum pru. ad acquiiitioncmeius qti
tum potcris conando.ideo fequitur.
7 Si quxfieris eam quaft pccu. id elt , cum tanto conaru fi
auarus qua:rit pecuniam,&:ficut ioffor qua;nt cheiaui n
abfcondicum.
8 Tunc intelligcs timorcm domini ,& fcientiam Dei inue. id
obrincbi intentum. Cuius caufa fubdicur, cum dicicur.
9 Qvia dominus dat fapientiam. fcil.ccr defidcrancibusc:>
vndc fapicncia fuic data Daniclijeo quod erat vir dclidc!
ruin,vc liabecur Dan.io.
61609 Proucrbi. ii. i^idIdeons ^Cntia i. Deus imiocanduseft ad accfpie
Jj,;jair. |
n . quii a nobifipfis haberi non poteft , fcd a
nodatur.
8r;Aeterna fili j nntiuit3tc,de qua alibf. Fgr <?* fir<? altifji-
niptoai
fiit* a"te otnne creatttram.Vcl os domini m fun
}j s . vndc. 0- dfifntril
ffl. Eccxore
jus fcientia nafcitur
lentia, dum do:s oshumanumrratj/i; fuumfa-
:vr fciencer &pai-:m\
diet . Vc in
mjeunque vircutum
,; iu reitos iuuet&
mdiccs . Iob fim-
(cx & reclus . S:m-
expcrinnocennamlanwetudinis , cV re-
us per cautcla dif-
ionis . Sunplex
Cap.gi.Vtcruarisavianv,l3,cv':mh.:Jcquipcrucrf,!o'i'':i'.Q.iteDperuerfior !ocuti'> quam ad fupra pcrfuaderi?quo-.I capitulumdfk.Filimiftf (ceperitfermbnes rnedsf&c. Poteft per muliercm extraneam lieretfeonVm prauiras mteiHci.a Chriffo ec
clefiaq;aliena,qtign7o!!)ciecloqiient:eS.-:!!n:.v.iib!iu'J:!n^-
ris corda . innocen-
tium cfecfpic . vnde,MolUti funt ferrttonei
i fiusf'ipeyoUuntj& ipft
2 furitiacula'.
j g Etrelinqtiit du. Pa-
4 tet &dementeha>
PCA.S%.b.
n fCog:i.v.-r funr.rertitrKlo & fimplicit.-.t, rec (epafaTrtrjf.vmie fapienli* vnam eariun (inc hera non re' hi/ir, fcr> iii
quibus anibir conueriimrjhoj culrndit c>: pjotegir,
& ex or6 eius prudemia & (ctencia . Cuftddiec reclofupi fdlii*a * Arctiorj
prxcepta.
tem, &prorep;et^audicnte.<
;, fimpliciter, feruans fcmitas iu-a Gencx.iHaprsceptn. b Cum innocpiicris fipientiam .
._ '
i - e, Vtrecladifcietionecumprnxirnoagas. r rCtica,qilia relinqtllC
ititia?, & vias fanc"torum cuftcdies . Tunc intelliges iufcitiam g doctorcm a quo fi-
a qmii per ilnguh.illo iiiuminnnte nullius boni fcientia tc effugiet. 7 dem CCClcfix didiC-C
& iudicium,&'a?quicacem &omnem femitam bonam . Si in- 8 rat & obhta eff pa-
trauerirfipientiacortuum, &fcientiaamma: cuajplacuerir, 9 i^cifuM.fideidorv
''
n i- , . r ,.
' ' minica? qua:infvm-coniiliumcultodietcc&prudenciaieruabicte ,vc eruaristaio bdtecortrineciif,qu5 ttc.
fediebaptifmi ferua EPrauis operibus.
* l turam promiierac'
1 2 h "PaSi Deifni, erc.
b Do&oteprauaioperarionis.Si te lactauerint pec.atorcs, 5cc. c A cjuo fugienduni e^. .
vfa mala, & ab bominequi peruerfa loquitur. Qui relinquilt,a Om i \ n luce agitur. f ldeo.
^fictos',"^use iterrStum, & ambulantpcrviastenebrofaS . Quil^antur.^oS^
allocorruptus. cum malcfecerinc, & exuit.mt in rebus pefsimis; Qijorum'4pcpigit domind te-
^v/a ma.Ad qiiam * Praua difpoli: ones. b Orerationes. c IPrudentia (eruabit tc',vteruaris.l 5 fie,qct fidem.f.Cafti-
ant, qui dicunc: f vise peruerfa?, & infames grelTus eorum. t Vt f ec
ruaris a mu-' 6 tatisfibiir.uiccferua feruatre,a Keaduiceres. b Hxrctica doctrina vel hiretrcis . 17 reC, Vel ill biPCidnO
,.a ,-a , c
cTM.V|.ifuntferrno.eiu,fu.oc<ipfii funtia. I 8
i ; ;;c/,. t
.
fdt,j (W ,,.'
g Iierealiena, &ab extranea,&qua:molJitfermonesiuos : &i9 0mms conuerfawoa Ptimum vrum veldoctorcm fidci . ,,-. , .., ,
. f -j l r o -\- r\ r i 1- n 20 adultcrxc\; ad inrc-h reltnquit duccm pubertatis iux , & pacti Dei fui obhta elt.u ritumdunc.Kcqu.m
ibfcum ,inf;tik-
.fanguini. peruer-
"juicur.quiefiau-\: buius pfuafionis.( Qui rclaiqnuni
iter.
': lchre vias tcnebro
J rccto itineti op
jnit,quiah'H:iiilu-x&czd luccm
c:ic ^it ?<
m,vt non argium
t f<ns 'p<r' ,c>- /i*J t "* / tenebris cxtcrioribus.
1Q]&l<t mti Qiiiaperviastcncb'cifasanibulat,cV:ncfciuc
jocant
'
rmmadquas cenduntp^nasaipiccrcncgrefliwrcr,ncxiamqueleotiamia!ubri flctucaftigarent.
wterua.amu. # Hicron.Pendethic verfus a fupcnoribusy divtum fucrat. Trudeniiaferuabit te: Et eft fenfus ptuden-
cfcruabit &: vt ctuatis a mulierc aliena.
Pofiquaauditorem quem fipientiadocet admonuic,ncCnlatronibus parricipatetme fi vidcrctfurem,cnncreccuc f. d tecte & limplicitcr inccderet , nuc ne cum adultcris
Jrtioue fua ponacde q.bus potert &C hoc fpecialicer intclh-
a Lata c:t via qua: ducit ad moncm. Conuei (atio vel caro .
b OprraTcloccurnconfilia.uis blaucla Kideatut:
ii-
iie
i Inclinata eft enim ad morte ciomus eius: & ad inferos leoiitc2" 2 ac
}aIuct
:J'a"n
21
a ^Tec foia perit.fed nmnes. b Mortem lcilicet. Ptrfe. ^3 HOIC UrUCiCC !il .ll'
illius. Omne'squiinerediuntur adeam, non reuertuntur:H ,
v" ldl 'c
]
uam M ul
* s '
tzs latrocinando aperce
i.mpietati famulan-tur.Pot domus adulterx,ipfa eiuscaro(in qua turpitudiiu ^:
luxunefubffetnitur} accipi,qu< in itidicio ppctua rcfurgcc
in mortc.Sed h^rcticorum domus,quiafupcrarcnamcon-ftruitur,&cufiarevidetur, vergicm occafum,fuifq; crcmc-
tis quafi quibufda fcmitisad impicirumconfoitia, ideft,ad
fpirituum tcndit toi mchta malignoi tim.
K *ytd cam non rener. Morrem fcilicctmon mulicrem. Potcft
cnim qui adultera? mifius eli diio iuuante reuerti , ac vitam
in p^nitedo mereri. Potcfiq. pollutus eif hxrcli,rcfipifcen-
do rc di fc ad falutcm. Ac<Jfnncl etcrna morce raptus eli,nu n
qua rcdiet ad vuam.Hoc contra Origencm , qu i et diabolo& remii-
N lCOLAVS D E LYRA.1 Et ex ore eius prudcntia& fcientia. Sapientia enim proprie
<
tlcgnito diuinorum,& Vrudentia agibilium bumanorum. Scientia
:culundoru"i.
i Cuftodiet rcctoi um falurem. corporalem &fpiritudem.
3 Ecproteget gtadientcs fimphciter. idefl,ftneplica duplici-
u .
4 Scruans. ideHferuarefacicns.
5Scmitas iufticic.
.<7"< proprie refpiciunt epi\eiam,qu& dirigit
ucgsintentionem ejr non literam,ftcutfemita dirigit ai terminum
iunansavia communi.
via fanctorum cuftodiens. idcfl,cuflodirefaciens.^iliter ex
f ititriflu Ltera,ita cjuodfemitte iuftiti* dicuntur bic confdia,vi$ iu
prxcepta.
?furjcintelliges iufiitiam &iudicium&^quicaccm. expo-'
ur boc vtfupra pi imo capitulo.
F.t omncm fcmitam bonam. idefl,t>irtutem altam qu com
f dinfeducit adfeHcitatem.
9 iiintraucrit. Hic confequenttr oflenditur,nuod per fapientiaido
lotrutxcluditur,cumdicitur.Si iniraucr\thpicntiacortuiim>
*>.fcquitur.
i Vt eruaris a via mah.idcfi,idololatria,rt dicit E^b.Sa.quia<mo direclr amrtitur a Dcn.
i Ltabhomincqui pcruerfa loquitur. Cuiufmodifuntfacer-i' sidolorum,& dotltrcs infidelium.1 f
<uirelinq'u:Kitcr rcctttm. idcfljegennaturalem &di-*iim.
i Et ambulant pcr vias tcncbrofar;. fcilicet in tenebris errc
^hcjuiadevnoeiroreproccdunt a '
al um .
MQ^iilecanttircu mnlefeccritic.^^fr cifuetudinemah ige-
di acquiritur babitus Vn'ufus,quifacit deleclari in malo cperc.Signu-enim babitusgener^ti rfl dilctlatioin opere.t.Et bicorum.Et dicic;<r
/;ic:La:tantur. quantttm ad animaminterius.
iJ L.I exultant in rubllS. quantum ad corpus cxterius,quia motus
aitima redundant cxterius in corpore.16 Quorumvi^peruerfe;. quiaquodfoli Deo proprium esl,ati>i
buunt creatunc.
17 Ec infames egrefTus eorum. in cpinionc bonorum bominum.
18 Vt eru.a mu. idcfl,idoloUtrii,nuJi, alienat a Dec, vt cxpou it
l{ab.Sa.
19 Qux mollit fcrmoncsfiios. promittendo idoloJatris deleftabi
lia carnii,vnde in lucis idoloinm exerctbantur luxurig,toaxttttt in ve
ncraUonem feneris& Triapi.20 Ei rclinquicdu.puber.fue. i.Dcum qui dicltur dnxpubertmt
fynagogje de jlegypto eam educendo,& in datione hgis eam difpon-
fando,qucm reliquir multipliciter idololatrando, vtpaict e.x iibris lu-
dicum & Rrgnm.idcofubditur.21 Et pacti Dei fui oblica efr. i.L-gis fibi date.
iz Inclinaraefr e.ad mot.f.temporalemi quarh mnliifncnrre*
runt propter idiulatriam,vt patct in Exodopro ndoYa'ioncv :t:d:, &
}
in libro T^umerorum propeccato Tbegor,& in muitisalijs
locis pete
ris trflamenti.
1 3 Et ad infcros. i.ad movlen. gcbmnx:2 <)
Semite ipiilis. tdefl,dolrinx cius & oprra.1 5I
Omncs qui i ngrediuntur ad cam,non reuertentur. i.pauci reucrtetur ad latriam,quiaidololatfia laxat babenai v:tijs,ad quAbominesfant proni. Et efl hicbyperbolcficut cu dicitur'. Qmncs di ci
ulate currunt ad talefpettaculum,ad dcnotandum wuttitudinem eun
tium,quamuis plures non vadant.Toffct etiam isiudtotum txponideDtuliere adultera,quantum adpeccatun luxutix.
Toro.j. Ec i Filij
]6ii Giof!ord& NicoiaidcLyra. 161
& r,^i(r.oneprom>tttt,'dceeptus E(^dicctc.EteUudenturm
A pki* camte,e prfdicsm Itosviftubuntur.Sed Efaias.mo cUu
'< fos tormcn>is pocnarfi , ccmporc rcfurrectioms ad modicu"
n TT^-Tto v jr,.ar,dos fignificat tatu,vt rcccptis in iudicio corponbus,' :m *uh#
grauius danuicntuf,& pofi iudiciu atrocionbus in pcms re-
cludantur. Quamuis
Afgrauatl
a ncc apprchendent femitas vita: . Vt ambules in via bona : &Fi la.
a Qui culiodiendi ! Qui enim. b Hic.
bcalles iuftorum cuftodias. qui cnim refti iunt, habitibuc in
1 IneceleCa. Inrututo.^ T
te'rra: & fimplices pcrmancbunt mca. Impij vcrodeterra
t Apcrte. Poieli lioc de ar.tuju > popule intelligi itJ.nuia Cum viueret lefte, in tcira fclicitcr fua reApcmanetet :<at cum peccaiet
pcrdentur: & qui iniauc agunt , aufcrentur ex ca.
& ita rccte potdt acci
pi.id cam.i.ad mcrc-
t .m; vcl.demumuusnon rcucrtcntur,
quia quacumcunqueftttinccad naCUrami-
quafuavoluncatcda-natacruveldcprauaca,Ti-i uriuiTi prr f.m.ct-
nnonb.:bct,fcd
pct Dci gtati.im qua(ukuuatur <Sc ihftauracur,vt fcmicas vitas apprehend.it.
ueii
gnat enimpcr hofc pondus iniquitatis, vc cum reucrtatur
quis , non Qbi .utnbuar, fcd grati* Dei._
a (^ionm. Hicrcctisiungic umpliccs,vc fupracu dicercc:
Cuflodictrcrtornmfutu.ec.qwa nimirii fimplicicas line rocfitU
dinc diflbluca eft &: ftulca. Redicudo auce finefimpjicitacc
auftcra& dura.Vcru vtraq; viiTuscoiunfta,perfcciu rcddic
bominc . Scd hoc incereft , qu<a in iUo q,in pradenci domi-
, nus ccrtantcs adiuucc, in llto quod vicioies ln futuro coro-B nct,
tiet,indicacur.TcrrJB.n.noIcccclcfiadcfignatur,quf(ltuale fructu Deo gcncrac, in qua habitcc &; pcrmaiuaroforcio cius ncc moTcfeparanif.Scdtcnninaca hac v
i,
ad illa cius parcc qux cu Chnfto in cxlis rcgnat, perucn t.
b Imptj. Dc illis:dicicur fpccialicer , qut nxl cerram dni.i, ;.
cldiam pcrtiiv.a Priidentia feiiiablt re vtam.
Vnitfe reftx iiJei.de <]u.i doniau*: Ego liun via verim
v.ta. Et ilibi. Ncm vcnit ad patrem r.ili p.ijne.
i-D
ztetmituietui ab IiolHbus. Occultcliibu
dcbantur.Scd auf. i-
tur cxcaquida ar--
toiudicioipfiusclix, vtSimon, A& Porphirius . Qu a
vcroiccreco Dcn.li
cio.ikut multi quni homintbus vid i-
cur. Impios enim i-
pcrtc apoftatas d
iniquc agcntcs, ckt
nes quipcrceptis fictci facramentis ab cius catticaccdcp.
ncrant. Vtnq ;autem in fucuro de cerra viuencium perd i-
tur. Qulanon habicabitiuxtatc ma. neq; permancbunci- p
iufti ante oculos cuos.Et rcde, quia dc bonorum malor n
quevijsmulca prxdixitadc vtnufquc fine m conclufinc
iubiungic ; quomodo in praxcdcntc parabola, qua lacp u
conforcia vetabat fccic,dicensde finemalorum : Prol^
ncas Itultorum perdeceos: De fine bonorum: Qj<i auten u
auiteritf abfijttetcrrore quiefcet.
L
N I C O L A V S D E L Y R A.
I Vi ambu. in v. virtutum. & rcfcrtur hoc ad illud quod fu-
pradic-tumcft. iiinnaueritfipieiitiacortmm: quiaficutfacit
dctlmarc a via mala, itafacit ambularcper bonam.!>! timn. f. viucntium. dc qua impij perdcntur & aufe-
rencur : non quiaiilicaclu fuciunt, fcd tantum in potentia,in
f deferent.
tdi.\
CAP. Ilf.
a in '/'"'< Docct
JTnv.fericordi^o-
pcibusinfificnduin,iic^nenoltrisviribuscife fidendnm . fcd a
D-o auxiliu cffe im-
plorandum vcl fiagi-
tandum.Etfacicon-
gruo ordinepofiqua
cpcrcuk a crudclica-
te.cValuxu-iaialtiga
uit, ornataclibusbo-
nisoueminfiruit.
b ici cfi,fta-^* cum bcaticuainis^ dc
qaohfiMiMuitiplicabiturrfs h>!. v.ias non
(n> fiuh. Scc!&' prio-
in quatutn omnis horno factus ad imagincm Dei cit c t
ipfius pcr cognicinem& amocem:& ficquodamoclBbeatitudincm ordinatus. Poteft etiam haxlitcraexpor ii
ccrrapromiffionis,quam habicauerunt Iudxi quandiu !e
runt redi?Deo dcbite feruicndo ,
fed cum pcr impicta rr
declinauerunc ab eo , fucrunt ab ea dciecti,vt patet dc o.
tnbiibus.^.Rcgum i8.2c de duabus.4.Rcg.vlc
uenc ofBcia loctp-nis. Ikne autem lr-
tutes circundaripcct gutturi,cum|ci
loquentis potiu m
gutture fieri fo;
quia vidclicec pr tii-
cacionisvox dcipr
niscmanat,fcdcpacircundat; Namlio
C A P. IIIa Sapiemia hoitatur. non e(Te obliuifcendam legem.
Ili
1
mi, ne obliuifcarislegis mex, & pra: \* Ne impoiitapiceptoium cullodia turbaietaudiemem,
ptniHlTt ccita pixmia, & lic rnumeiauit pracepta.
cepta mca cor tuum cuftodiat. Longi-*
* O^i; cu ^odienda > Sempternamlucem.b Tianf:enfum inortalitatis huius;
tuMineenim dietum,&annos vite,& f
pacem apponent tibi Mifericordia & \ aliosadbcncopclndum U viuedum \xIntentioDeuin delec>et.
b/
b
cScd. a Vox proximum iuuet.
j veritasnonte^deferant.Circundaeasgu^ttUrituoj&de^cri-t beintabuliscordis tui, &inueniesgratiam&difciplinabo-
Sed ne timcas, non pofTe fc-ruare. Habenda cft ficiucia ^d Dcum, nonheiitandum in oiatione : non confidendum pioprif prudcntie.
ribib Non in te, non in tnis vinbus,non in natur lli fcientia.
i nam coram Deo & hominibus . Habe fiduciam in domino
ripopuio Dci datum efi,vtcum lcgi Dci cbcdirct , longo
ccmporc in padsquictcviucrct.
c Mife.& rc. Abru-tuonunquamabfitvcritas dicenda,
nunquam ^b operc proxmiomil*. i icordia impcdcnda. Sic
cnimfic,vt& rt Dci fcmperprofcquatur mifcncoidiaquajdt-icat pccc^rn.Vcritas vcro, quar compleat promifla.
d r, un.ci..t. \n gutturc org.mfi vocis, intabuliscordis la
cirud:;c infinuat cogitationis.Siccrgo virtus mifcncotdia?,
& vcntasradici merisinfixa pronuticf voceloquetis, vt Sc
occult.) infpcctori placcac arcana intctionis,c\: ,pximos iu-
ucnc
iocitat,eoadbencj|
11 dum opera prxc a-
j*fonis fcipfum li it,.
, 4 ne extra fermoi m.'
i t actio tranfeat, nc </o
16 civitacontradie
C Et i> ue. gra.f
. ra
domino inuenitgratiam &difc'plinam bonam :qui vf I
tutum iugi proniercturadomino, vtpcrdicsfeipfopccclior inucniatur &: mclior. Scd & coram hominibus gi
'M
inuenit &c difciplinam bonam,cuius openbus iurclauc :ur
pater,& proximis excmplum viuendi prxbcat.f Habc.fiilu.indorn. Nemctuas obimbccillitatctua, ('
non poflcferuare mandata.Ncc te rurfum putcs tuis n M
re viribus poife,vd tua nacurali fcientia noffe: fi non p il*
liuslegcinfirinris, fcd potais&:indiccndo&: m agcn I
iu r> quxreaux.hu, ccuuodiufiit, vtuviplcrcvaleas,do"
NICOLAV S D EC A P. 1 1 1.
LYRA,
Di.ifi* F!V mine. Pofiquani docuit a malo dcclinare , hic confc-
ijucnrcr dmc i bt.no adriarrcrc. Ifixenim funt dua; par-ifiiti c.& dunditurin d^ias pancsiquia "drimo inducic
dbencficemiam . iccundo ad bencficcntix diligcntiam,rnpit. 6 Prima m duas : quia primo inducitad bonum ver-1 .!. iiiiuK^ycmplo^cap.^.Primaadhucinduasiquia pri
induritad bcncficehtiam, fccundoadfapicntia:cQOCUpifcenci.*m , ibi. Btatut, Circa primum dicicur.
i Fiti wi-if Wm lt^isii;!Ciir.ilis,quaeaDcoiniprcflaeficor-dibus
bumantSj&lcgis djuioara Dcopcr reuciacipncdacc.Ec quia no proficiteam habeff m cordc, nili cxerceacur in
opere,ideofcquicur. l Et prxctpta mca ,<&<.atf. opcreadimplcndo. j Lwgitniine^
cdr. id eft.vicam kmgam m prtjiinci. 4 E'ancs yita.\. fanitatis.Annicmm l.-.nguorisma-gisfufttmotc.s. j ttpaum. intcrnam&iiratcrnam.
6 *Jppo*
6 lApponcntii. Ilh.n.qui prarceptadiuina cuftodiunt,\ Mqucnter ha:c confcquuntur in prarfenci . Potcft ctiam x
litcra cxpom de prarmio futuro ,cum dicitur . Lm&itua tn
cmrri d/er^w.i.atcrni tatcm, qua: cft de rationc vera,
1 bca 1dinis.Et annos vita?.i.claram Dci vifione,qua; cft vita; :t
na,Ioan. 1 8.a. Hac eflantem vita aterna,vt cogmfcant tcDe /*
lum,&c. Et paceji.bcata iruitione, qu.c totaliter quieta ip
petitu. 7 Mifericordia. crga infirmos& paupercs.vcritas. crga omnes. <? T^on te dcfcr. i. non dcierr.inur
quia virtuccs non deferunc homincm, nifi quia dcferitj^ji o Circunia easj*ntvt. ca 11 doccndo. 1 1 Et defcribe in ta
tui. firmirer rctincndo. n Et inue. gratiam. iuftificar
m mcnce. i j Et difapli.bo. id cft,modefliam & hon
cem in cxtcnori conucrfationc.
14 Coram Deo. quantum ad primum.ij Ethominibus. quantumadfecundum.16 iiabc.f. in do. qui non dcficit in ncsefiicatc.
Uc:
ar.
m
I 6.3 Prouerbia Cap 111. rfu4'
i ">,r
<
: h fa. Videtur idem dixifie : 7^c inmta.pruj. S<.-d pru-; \x lux inn icitur, qui ea qua? iibi agenda vel diccnda vi-
defitur,patru dccretis pr^ponit.Sed fapiens eft apud fcmct-
jpfum,quiin ilhs quarex pacrum magifterio poruic rectc co
cnofcerc, fcfc prae c^tcris quali docior excollic. C^ua: f it au-
tcTcrahomimsfapie-tia, Gcoftcndit.
b Time Detm & re-
te.ima. Qualecft ll-
lad,in Iob: Ecce ti*
mpr dfti , ipfc eft fa-
pientia.&recedeieamalo,intcll;geciu.Per
flcti enim ita fe de-
bcr a malis omnibus
conrmere, vtdiuinx
przfcntiammaicfta-
eis cum metu fcmpcrXORitent. Ecnotan-
eun&orumfidclium inlaodcfiii condicorisacceadit. Hicecenim d:cic : n e<U & bkf.nicm.mM re.me.h D;fcipli>m
;n. Su;u qui m profperis feruiunr dfioJ-1 adticr-
lis reccdunc. Vndc f.ipicntiaqucm inprolpcris viucred >-
cuic.eciam ne m correctione deficiar horr.itur,ne acccdcmcinfiriri itatc vel paupcr
a Fnponendo Ji.Ttrilnis.
ex toto corde tuo, & ne innitaris prude3
ntia: tu;e . t In omni-* bus vijs tiiis t cogita illum, & ipfe diriget greifus tuos. Ne fis
a Inhis quxpr:tcepilti apatribns, quali ijrci s Jiitior. b H.TC antemeltverafapientia.
bfapiensapud ternetipfum Timeb
f Deum, ckrecedea maio.a Time Deuin&lani. b Imperfeclis opcrilius. c Solidorum openim.
cSanitasquippceritin vmbflicotuo: & irrigatioofsium tuo
a Etvthociit- b Eius laudun quere non tuam,aliter nonhuuoras.c Nonalieua. De riotioribusbonis tuis.
J ru.tHo^nora diominu m dc tua fubftantia>& de primitijs om a ccrtius m eo pa Etideo. Iniuturo. b Non efuries ainplitu.
9diledtlOjlis pi!2.nUStC-
f niumfrugumtuarudapauperibusie^timplebunturhorre^aia
nemus.Vnd^ipfeaft:a Satiaboi cumappaiuent gloria tu. {b Non fities amplius.
'c Quja hcc tibi a domino
Fl
Luc.ii.r.
4
J
t
7
race vcl huiufmddf,pietncem qua in crah-
quillicate vidcbatur c-"e ,nrlta r
habcrc, amittar.1 i$*em cnim dili. cc-
minus cot. Tanto ergominus de fl.igcllo qUocaftigamur.murmurare dcbemus: quajito
t T): conffit
f damiimm.*
dum,quodaipra,fi- |jtua faturitatc , &vino torcularia redundabunt. tDilcipli-a NeeloquiiDeinegugamur. Coiredionem.
b Qiyfi oiius importabile. Subonere. c Corredioeil.non ira.
na^m drii fili mi ne abjciabs : nec t deficias cum ab co cdrri-
peris.t Quem enim diIigitdominus5 corripit: &c quafi patera Ne abijcias 11 d.quia non eft beatitudo carere aduerfis , fed beatus homo qui muc (ip.
in filio. complacet fibi. Bca^tus homo qui inuenitfapietiam,a. Sicut qui tempctalibus.vnde poirnnt dicere arfluunt,fea nolunt.ideo fubdit Jk qui arF;uunt.
1 &olU!arTiuit prudentia.* Mclior eft acquifitio eius nego-
4
tiatione auri & argcnti: primi& punflimi frucius eius . Pj cni
aNon modo terreni, fed cat!Aibus , imo& ipiis angelorum cor.fpcctibus huius clantasantefeiturvnde. quid mihi eft in ccio.fc: a te quid, &c
tiofior eftcifndislopibus, &omniac]uardefiderantur, huici Quja.
nonvalentconiparari. Longittfdodierumindexteraeius,
duciam habercindo
miao,nunc autc Dcutimereadmonet.Ibi
fragiliumanunos ne
M defpcrcnt, promilToDei auxilio corobo-
rac; fortiotcs nc de fe
.Sfumanc diuinitimo
'rijrnemonacoercet.
; Sariiraseju>ppeent.
[nofiibus.folidavir-
:utiim opera.invm-.ulico (qui rn intetio-
''repartccorporis mc;diuseft) intirma ad -
/lauc& imperfeifrab,olorum adio dcligjaacur.Si crgo Dcum timueris& non tuis
wibus, fed Deoconfifus a malis abftinueris, & infirmicas
^peris ad ftatum pcrfeciionis conualefcet ,& fortia,vndc
implius roborcntur , accipient.1 Hanora dominum.de tua. Vt fcilicec homines qui eius plaf-
Tiafuncquiadeius lmagincmfacli funt,recreentur.; Subftantia& de: primiti\s omnium. Non folum de fubftatia
iccunix quam paupcribus danius, fed de omnibus qua? bc-
icagimtis :dc ^raciaquamadominoreccpimus.IUcctiamlominum dc f aa; fubftantia: fuarumq; frugum primitijs ho
x>rac,qui quif.quid boni agit,non fibi, fcd ci tnbuit.
Implebmtt tr horrea tuaftiuntate . Thefauri^ate vcbis the.in ce.
ifancti thc*,auros habent in cejo, quia veras diuitias ibi m->< leniunt , h.abent vtiq; ibi& horrea 6c torcularia, fcilicet qa
onefurK.-nt.nequciitientamplius. Etin pradenti nonnun
;uam doccon,qui pancm vcrbi ,qui poculum gratix fpiri-
ualis indigenti miniftrat,maiora miniftranda dona,domi-ms pro mercede condonat . Qui terrena fublidia largitur
Ctiopibus, ditior dando cctefti remuncrationcrcdditur.
;
Torcularia redunda.Quia. intcrna fuauitas <|ternoru,cordacuncTo-
Apoc.j.d.
'7
Egoquos amo , arguo gr
cajiigo .
K Bia'ns homo , &c.
Quia pofitosfubdifci
plina &: corredione
conlolabattirquodcepcrat,addic- Infinuas ^ rxdio affi"
quod bcatirudo wta^ 13" 1 "
cli hominis, nonacj-
tictiis carerc qiise in
prjElcnti func,fed etcr
na: fapientia; pcrcc-
piionc Ixxavi : qnodcft in hac vicadomi-ni volpncatcm cogt>ofccfc,& ln fluuroe-ms viiione pcrfrui.
t qtti alftuitpru.Qt
B
i
necumdicerer,qtii inucnic fapientiam ,addidic,&:quiat-fluic pru.Suntcnim qui iiuicniunt (apictiam,do6trinam vc*
ritatis aurepercipiendo , fcd afflucrc prudcntia negligunc ,
nolcndocorda fua ad pci cipienda eius amplicudine laxarc.
m Melioreft. Non mccuacdecorrcttione inopia;quifqu.s
opes acquifiuit fapiencia:,omnibus thefauris munus celcftc
prarccllic.
n Vrimi &puriffimi. Q^iia radix fipictiar rimor dni, hi funt
primiacpuriflimifructus. Siuequia Deusquivfab uiitjocft . & nihil iniquitatu in eius vifionc occurric . Siue quia adh ^nc concemplacionc concemplanda primo ho crcacus eft.
Vnde &: filioad pacrc redcunci prima ftol.i dacur. Siue quia
primu &: rude auru folec cfle punHi mum, &: prima ftola noftra bcatitudo.vcre cft bcatitudo credcnda qua: nobisih re-
furrectionercddeda, fcda dominoperfcdiuspromitcicur.o Longiludo dicrumm dextera eius,& infi. Vi fion e fu? diuin i ta
tis,elcctos in perpetua luce donac, Bc eofdc in prcfenti vka,
mcarnationis fu^facrametis &:chanfmacibus iiluffrat & rti
borac,dateis qui ob fe comparandum oia fua vcndunc cen-
tuplu in hoc fcculo, &: in fucuro vica arcetna. Iaxta anciquatraiVflatrV) p
NICOLAVSDE LYRA.
Ztneinnita.prnd. tut. prrfumcndo dete.
Inomnibusvns tuis cogita. illum. ldeftin omnibus operi-
5'Stuis dingc intcntionem tuam ad ipfum.Et
ipfe dingugrcffus tuos. i.opera cua ad finem bonum.
Tfefisfaptets apad temit. dccuainduftria prxfumendo.Timv Dcum. Timorc filiali.
Et recede a malo. diligenter caueudo ab offenfa Dei.
Sanit:s ijuippe tritin vmbilico /o,& inigatio ofjitim. In Hc-raco habcuir : Et medulla offmm tuorum
yquq fortia funt,quanliu ftint medullis plcna.Et cft hic metaphorica locucio.Per
micatcm cnun vmbilici, intclligicurbona difpoiitio ani-
i* in profpcns , &r per irrigationem oflium cius, conftan-a in aducrlis.Et qui.r homononfolum debetcffe benc di-
>ofitus ad fcipium,fcd eciam ad Deum,ideo fubdicur.
Hunnra dorainum de tua fubftantia . facicndo ci oblacioncme propno,non de alieno.
I
Etdepnmitijs ommumfrugum lnarum. de melioribus bonisi:ut
AbeI,Gcn.4.Ec quia paupcrcs func mcmbra Dei,idcoteditor.
Da pauperibus , & implebutitmhorrea tua fattiritate. id cft,
bonis
bonis, vnde tu &: familia tua faturari poteris. Et qtiia Deus
aliquando flagellat bonos,vr pcr mcncum pacientic. cotumprxmium augeacur ,
idco fubditur.
1 1 Difciplinam dominiftli mi ne abiicias, &c.12 Beatus homo. Hicconfequenterinducitadconcupifcentiamfapientia?.Erdiuiditurin duasparces: Quiaprimoco-mcndac fapienciam . fecundo inducit ad cius concupifccn-tiam ,
ibi : Fili mi. Circa primum dicic : Bcat<u ho. fcilicec in
fpe qu cft cercacxpcclacio fucura: bcacicudinis.
1 3 Quiinuenit fapientiam. id cft.nocitiam dc diuinis.
14 Etqw affluit prudeniia. m agibilibus humanis.
1 5 Melior eft acquijitio eius negotiatinne auri& argetUi . qurm-to mcliora funt fpiritualia bona corporalibus,1 6 Trimi& purifftmifruclus fi/.Et dicir pnmi,quia nu lltmi
opus hominis bonum eft ,nifi virtute prudenti.e dirjgatuf.
Ec punflimi , quia bona fpiricualia non habenc aliquod ma-lum admiftum,ficucfrequencer habcnrbonacorpocalia,(i-cuc aurum & argencum &: fimilia habencannexam mcncis
folicitudmem ,eleuationem mentis in Deumimpediente,ideo fubdicur. Tretiofior eft cuntlis opibus& omnia
rjiut.
\j Longiiudodierumindexteraeius. quiaprimo&iprincipalitcr habct afpcdum ad ccjlcftia &.' tcrna.
Tom.3. Ee 4
jk Gloford.&NicoJaidcL.yra..1 :..bolari-,duiti.r & gloria, feqnitiir,q..o-l^3
. nbabcnc.Abatecfusproficifcitufiunina,
^aurcm&mifcticordiaminlinguaponitat.' -<\c. oncs&doarinJt-.quxineuangd
oco me-
fur,H< hr*funr,quidiuuu-,acpurihornims lcgcm crai.f-
gn-iK-.cVonniacms
l6lc"
mtlorimo. Ha! er, crro fcnh ^animi fnyccsfjns^qvJibnsvo
ba qu.ca idit.duudico quibLsresgcitaqjimgukmidifceincn lo cxamnicr , &: h.rc ampjcc^endo iccipiat , illa rcpic
bandocontcnat.C^uibusrwnirii faucibuscumlegcacqjcclllium Dei tuftodinnis
, gras/a inulciplicac. quiaquanto fc
lcrcius quifq; dunuVdillms. a Q^aduinx.
u
cV in finiftra illius diuitia?& ^loria . Via: cius viar pulchrar, & j1 Qiuad iiaccinducunr. . '.
:^"- b In p'.tfenti viuificatcorpore&fjnginneUu,.
omncsfemitxillius prfcificx. Lignum vitxefthia Inri-ui
qui: b
ap-Faier.
obtepcraciufsis.tar
todulciusciusamoi!
concipic,qucm nobm
clTedelideransprjphetaait; Gufiate,(\
vidcte, quoniam fuau
efl dominus, bcatus y
qui fpcrat in eo.
g Tunc ambulabis/i
ducialiter.ln via noit I
fiducialiccr icedim|
cumDeigratiacontNonoccides, non roarUu nnnlfuimmTacies. c Sapientiz. fi, profcttum in bofl
jcffliuinthaec aboculistuis. Cuftodi legematque conii- J noflra conucrfatioij
fufcipimus, Siergoij
'
b prehcnderiiueam,&quitenuerinteam,bcaUDominusfa- J'
. ,. p<*r filitun b Omnia in fapicntia fe.
Ba PercaudcmquHju.. p" *"um
Ad ||tcra ,.& omn d dicatonim corda. Inrelper.
nicnria fundauittec
rram : itabiliuitcetos prudcntia. Sapien- 6
I a Ad litcram patct.b Quia tantaljpientia. 7
tia illius erupcrut abyfn,&nube3
srorec6crefcunc. Fihmi,J
Monct non cflc imiunduin maluin.ncc vias eins.
\-,Vfti.ncciiiri. n
B
Tjrpicc.
luflaad paccmducutiam.Omniaqu2
incarncgclsit, adro-
cdcijiidoiDcomor-
taU-s.adpicincadum
cumangclisgfi^buinanuu,ad demon
flrandafuisfetuaiidz
cdmuiccmpacis&diionsscxcniplapct
tinrnt.
Sicucin mediopa*
radilihgnumviieuca
pcr fapientiamDci ,
quxcfl Cbnftu.;,vi-
uificaturccilclia-cu-
liisnunc f.Kramentis
corporis cV tanguinis
rignusaccipitvit?,^Iuturoprcfcntibca-nticabitur afpcctu.
b Dominus fapi . fV-
picc pcr filium ccclc-
^ictft^bult^ tibi potentias impioWi ...Dominus enim erit in latcre
jospru.(umpci cum*
tuo : & cuftodiet pedem tuum , nc capiaris. Noli pro-
fubl.mium prxdica- , *tefc*toijimsed.
^bstoeW.
tjrum corda illuftra- hibere bc ncfaccre cum,qui potcit: ii va ics, & ipie be neiac.
p:
Si vis nerJeiSus effc.vide Sc vende om. qui ha.*c da paupetibu.^-
Iiide.
t
nmcum j&eritvitaanimaetusc, &gratia faucibus tuis.
1'roricies. a In tentatior.ibus non defkics. ' J
Tunc ambulabisfiducialiterinviatua,&pcstuusnonim- J4... k C,-n ri ic ij ,#ri icfiirr^Ainriit /ivnrAant *
In mortc.
pinget.Moctis
b Securus diem refurrectionis expcclans.
Sidormicris, nontimebisiqaieVcesi &fiiauiscrit \
b Mal.gnorum fpiritum.
17
ius impenjs humiitcr fubdimur, &gftum fuperni amo I
fuauiusfaucibusm
cisactingimus,&oracionis bonx au
mentum fempcrcfomnus tuus. Ne paueasrepentino terrore,&t irruentcs
;J cincbimus . Scd&a Dxm.'nioiHm. 10
z3
uir.
ccncationibus nc c
ficiamus ipfo ad
uante.defendimutHoc eft enim
, qu 1
fequitur.h Et pes tuHsnoni\
Pfai.ii|.k
Sapicntia illius erupemnt yffi.In dicb9 Noc, vd cu quotl
c'ic fonrcs Kfluminadc abvlloper tcrrx venas emananc.
A liccr: Sapicntia illius cruperunt abyfsi,cu largientc Chi ifti
eratia, ptofundafacramcntorum c^lcftiu fidclibus mnotc
fcunt ,&: nubcs rorc concrcfcunt , ccclefix.f. magiftn fubh
mcs pcrcoccmplacioncm & vitam, ngantcscorda bonoru
aud:toru quafi iubitttam fibi tcrram. qux rore fuccrcfcnc,
quia fubtihisima difcretionc, virtutc-5 fuas quibus proficiat,
quibus alta pctant , quxquc minonbus in exemplum mon
ftrent.cxaminant.d Fit: tm, r,e effinant
. Nc difciplina tcmporah fatigatus ,la
picntix , qux tanta cft, gratiam pcrdas , prxcaue.
c Eterifpitaamtnxtut. Habetanimatua vitamcum Dco,
ficiusdccrcta cuftodicris:quamuis caro difciphna corrc-
cuonis.aut ctiam mortis prcmatur.f EigratUfaucibus tnts. >hj ducufjudbus meis eloquia tua,f<per
mel
pinget. Quonia dil igcn tibus Deum oia cooperatur in bor
i Si doi mieris^nun umcbis:quiefccs,&fna. Patct iuxta litcra,
quia fecurus& dermic &; vigilat, & quicfcic \: ambulai
fe innoccntem ante Deum, 6c lullc viuere memmic. Scdt
iuftus cum dormient m morrc, non folum pocentias tml
gnorum fpincuum non mccuir, fed in pacc quicfcit,ac fci
rusdicm rcfurrectioniscxpcctat.-quiaDeum vbiqueprcpctorem habec & cuftodem . vnde : Si ambulauero in medio
fbrx mor.non ti.ma. quoniam tu muum es.
K 'hT
K oi::rt o.bctufj.eu '/'.Quiafupia diligccer legcdiii&B
iiiiu obiei uare monuic , & ^tcrna rcquieobferuacibus^pkjfic,nuc multipliciterq oblcruada func,replicat. i
;
naioq;Bid qtt incermjlerac redicns, mifcncordia proximoexhit nda,&: luftecu lllo doceceifet viuedu . Demde a: ab
inim:i|caucdu cile prxinonec.7v;o/: ergo,inquit,pro/^'cJf>-e. 2{e auMd dho cu Thartftis.Ipfi no tutioiltis,Qr eos qui intrabat#ronibn\. P
- g rN 1 C O l. A V S D E L Y R A.
I Et in ftnifira illiut dwitis & gloria . quia fccundario& CX
conf.qucntthabctafpeitum ad temporaha bene admmi-ftranda.
X Yix eius vi<t puUhri& omnes fcmiu ciuspacificx. quia nul-
].:m turpitudincm admittit, & ad dccorem vn tutum indu-
cit S: lic hoinincm pacificum rcddit rcdigcndo vires in-
fcriorcs in obfcquiuin racioms.
{Li.hi -pitx tfl bi i q >i apprehcnderint eam . Sicuc cnim pcr
i (. o:icinuabatur vica,vc lichomo manens in fta-
iuj, . Je viianatuixtraufilfetad vicamglorixfincu incdu
, licfapicntia &prudcntiadcvitagratixdu-cunthtiiii ncm ad vitamglorix linc mortc mortahsculpxintci incdia,dum camc bomo in cis pcrfcucrct,idco fcquit'.
4 k< ,r .: cji/i,Liea:i. quiaccicicudinaliccr ad bcacicu
dincmdi duccntur.
5 /.i '.<(..iViftquamautcmcommcndauitfapicntiamcxpcrlc ciiiuichuin;uia, hiccolcqucntcr commcndatcamexpci fcdionc diuina, cum dicitur.
6 S*f>'> .4. 1(1 cli,pci fipicntiamfuam, quxlicctfitidem
: camcn lignihcatur pcr modum cuiuf-
perfe&ionsei lupcrucnicntis,fiait&'alia attnbuta:
quiadiuiiiai ligimus, nificxcreatuns,&: licnomi-u fip:cutia.&:conlJmilia, func quxdam pcr-
s lupetucnicnces eflcntix.
7 F ma uiiti.riA/t, quiacfl ccnttum mundi (cnflbilis.
S StabiliMit c*l**.<jii:a
lunt incoriuptibilcs.j> :'ltHi trupcritnt abyfji. tcmporc diluuij , Gcnefis
.
\ nt o'/i>/ifo>itci aby Iji magnx.io Et nitbes i-K.rcofltrc/tsw/.quucalorcfoliscleuanturex-
halationcs
halationes humidx, s: umdenfantur m nubes.
1 1 Fili mt ,ne cffluant bxc uO otulis tuis. Puft fapientix CO
-
mendationein indacic, ad eiusacquiiitionem& confcr i
tione, dicens . Fili mi,ne effluant hxc ab oculu tuis. lcihcet n |n
tahbus.quia funtiugitcrattendenda.j a Cujtudi lcgem. quantum ad prxcepta.x j ^itijue cunjUam . quantum ad fupcr addita confilia
14 Et eni. c#iis conferuacio.
15 Vita animx tux . quantum ad perfetionem mcntis,
16 Etgratia fauctbustns . quatum ad ventatem Iocutio k.
17 Tunc awk,iiabisfiducialttcr't. proccdcndo dcvirtutein ir
tuccrn.
18 Et pes tuus ncnimpingct. cadendo in culpam morcah1 9 Si durtme.non timebis. quiaobdormics in Dco,<5c in H
falutis.
10 Qyefces& fuauis tritfomnus tuus . Mal i aurem hom i
propter malaqu^ feccruncal!js,fempcrtimcntfibi inlic
n . cv proptcr hoc in fomno occurrunt iibi phantafmacaribilia, propter qux non dormiimt fuauitcr,nec quiccc.m vcro 111 fomnis habcnt phancafmaca bona. Pi opcer qi
dicit Philofophus. 1. tthicorum. Pcrtranfeuntibus aui
avigilia, fcilicct ad fomnum,mcliorafuntphantafmat
tuolorum quam quorumcunque.ai 1\epaueas repcntim, terrore . id cfl', ab aliquo terribil :
pcntetibi fuperuenicnte . Etcaufa fubditur.
aa Dominusenim eritinlateretuo,arcujicdietpcdemtuumn
piari* Quod ii non vult tc cuftodire a p^na tpali,hoccri
bonu tuum, i.ad exerci tium paticncix &C mcncum glor;
i J Ts[nli prohibere benefacere eum quipotefl fi vales}& ipfe.
*
talis omiltio boni impucarecur cibi.
s
r rw
n
ir
id
u
1617& 7$t dicas amico tuo,Vade,& reuertere cras dabo. Non folum
\!eclcemofynis , feddcomnibusmandatisChcifti,quiait:'oi amici mei cfiis,fifeceritis,&c .
,i[i, 'Hon contendas aduerfut ho. Non VCtat cotendcrc aduerftis
u,qm malc facir,vccorrigacur:quia hoc fruftra no ficquod:rta neceflicas co-
Prouerbia Cap- \\[\. \6\Scibus
iJludunt.prudenciores fc- i]!is quos irridcc iudicar. Sed
horuprudentia^vtla-obusait.teiTcnaefr^inimaJiS.diaiK.ii- :.,a,.;.fe,ca. Sermocinatioiuuc dommi
, cum fimplicibuseft.-qmaij-losiapiencuefecrecis >lhjffr.u,qiiostcrreni fafkisac dupli-citatis n lhil habere con ljdcrat.Vndc vv.^bfconiViK bxc i U
a f Ue difreias.
Nedicasamicotuo:Vadc,&rcuerrer:&crasciabotibi,cuni ,
a T Id eft benefac,& lecede a malo. b T Ideftco uranmicum cjiumuls peflirnuin. c fvel cuod elfc
itatim poffis dare . Ne mdliaris amico tuo malum , t cum llle *
TEtiam.
in te habeat fiduciam . Non contendas adueifusbomincm 3a fNefaciasinaUiin.Nesnrulerlshomineminiuituin
fruitra,cum ipfe tibi nihil mali feccnt. Ne asmule is hominem 4
iniuftum , nectimiteris viaseius , quia abominatio domini \quamqua:rebac,ac-
-il I9&t&k deti>** 1Neimitet:s.E ;;e!iasenimadoininq.*
CipCrCC.Vndc.- Qjji bc~
d cft omnis illufor , & cum fimplicibus fermocinauo cius . Ege- 7nedixit nos in omni be'
TAiiaitabemacuia . 8 nediclione fpirhuali in
c ftas a domino in domo impij , habitacula autem iuftorum be- 9a TAbAntichiiftopetmittet deludi .' b fludaios.quieum dciifeiunt. 10
f nedicentur.Ipfedeludetillufores, &tmanfuetisdabitgratia. Iraudient ^em
it. Imo quiait: ^j
I ccauerit * W />Vrus,i>icrepa
illum ,ipfc
ulc ,vc erranrem
uaircum vales , ad
avericacisrcducas.
Qvia abominat.o do-
im c(i omnis iilufor .
I liinis illufor , in-
I ur,qiiiailIuforeft,
ii vel vcrba dci'
ii nouit implerc>ncemnic,veleaderucrse intelligen-> ac docendo cor-
mpic.ILluforeft,&
e, quijimiffa cius
lafi praua deipicic,
i iram diftrictionis
< afitolcrabilem fpcrnit. Necnon & illc, quiproxtmoruminplicitati improbus infultat . Ideoqueomnc huiufmodi il
] ore merito diuina abominatur iufticia Bene aut fubditur.
-< EtcumfimpUtibusfermocinatioeius. quiafuperbidufimpli-cibus
pientibus , # prudcnti-bus
% & rcue. capar.C
lndomoimpii. Vcpurpurari diuitis ,
qui in hac vita fpi-
ricualibuscguit , &pofr ad tantam per-uenit inopiam , vc
nec giutam aqua_ :
Luc io.cf.
a TVnde.Quia omnis.qui fe exaltar,humiliabitur,& fjui fe humiliatj, exaltabitui.
ccekllibus in Cbriflo _
qni in remuneratione
audi
difH,&cx. Sed ad lite
Gloriafapietespoflfidebunt,t ftultorumexultatioip-nominia. '?ram
.
fePe conting.t* * o i 4 cos
, quialienadin- |
t *fprch.ibi-
t.ir fiJcIiter
tC.UITJ.
Ephe.14.
.Trr.if.c
Mhumilibus.
, ftulti ex.il-
pmnt ,ad vltimum t.mt , qn<>d
inopia confumi.at illos, qui fua largiuncur,cciam bonis abu >g""mimofum
darececrenis .cil -
f IlUfores.Hos vcrfus I.icobus,&r Pccrus iuxca anti^ crafla-
tione pofueriic: Quia deusfi-fbii r,fifitc,bimekb. aut dit trauam. Ia:o.4.d.& a S>:ftipiat
NICOLAVS DE LYRA.! Ncdicasamicotuo Vade, &reucccerc. quiaacceleratiot li augmentat meriium/ecundum quod dicitur communiter: Qti ci
liatjbisdat.
: Nc moliaris amico cuo malum. boc enim efl peffimum.nullai m peflisgrauior ad nocendum,quam familiaris inimicus.
Non contendasaduerfushom. ideflftneraiionabiUcaufa.. Ne armuleris homi. idefl imiteris.
Qiiiaabominatioeffdominiomnis illufor. qui promittitiwm in ore,& cogitat malum in corde.
Etcufimplicib.fermocinatiocius.fci7iccf////bW.f,(7uw/<t
isdecipit fimplices,quam aflutos. Velaliter-.Strmocinatio cius,fcili
i domini,quifimplicibusreuelat fecreta fua,Matt.l i.t/.Abfcon-i\\ haeca fapientib.r5<: prudentibus,& reuclafti ea paruulis.', Egcftas. id efl defcclus bonorum temporalium , & fpirttualium.i Adomi.fcilicet immiffus.
5 Indomouw.Inpanamimpietatisfua.i Habi. au.iu. bcidefl multiplicabuntur in temporalibns,& fpiritlibusbonis.
ir Ipfe
1 1 Ipfe de. illufo. id efteos delufis o/lendet manififlcpuniendo.li Et mandabit gra. Manfuetudo enim rcddit hominemgxatio-fnm , honfolumcoramDeojedetiamcoiarnbomimbus .
1 J Gloriam fa pof.Commentator fiipcr.x.V.ihuorurn dicit, quodifla tria renerentia,honor,& gloria,fe habcnt per additionem . Ejl c-
nim rctterentia, qn aliquis d<frt honorcm alicui quacunqtte de caufa,etiam ji extimore boc faciat. Si autemhoc faciat propter virtutem
honorati,tuc propr.ie dicitur honor. proptcr quod dicituribidem,qttvd
honor efipr&mium virtulis, & hoc quadofit in fecreto,vclcoram paucis.Sed qnando exhibetur propter virtittem,& coram mtdtis,tunc pro
prieefigloria,qu efi clara notitia cum laude. Sapientia ,;utera reddit
hominem honorabilern coram multitudinc,non folttm in terrajed etia
inc&leUipatria. .
14 Stulto.exul. idefl ignominiofa,qnia Ucantur cum malefecerint
& exultant in tebus peffvnis,vt diclum eil fupra.z.c.In Ilebrxo hal e
tm .Stultoru exultatio ignominia, qxia tunc magis apparct turpi
tudofux fatuitatis, ficut turpitud p oflt riorum fimix magis apparet,
qnando afcendit it altum:Et tranfijtio nofira videtnr vitiata pcr fcrt
ptoresproptcrfimilitudinem dicltonum .
cap. iiir.
<i\ Vditefi. Hinc!a exhortatut*
a philofophiam ,
calitcripfcfapien-
tmfitapacre.edo-
cs,explicat.t
r
s\am,& ego. NiI magisadfpeperCiienda: fapientia:
i:nceserigic,quamcm cos quos in fapiecia iam
tlS
CAPVT IIII.fOjiiattultoiumexultatiocIlignominia.. S Ampleftendatn.
Vditc filii diiciplinam patris , & attendite , vta, f Audite. Donumbonum,&c.
fciatis prudentiam- . t Donilm bonum tri-
a 5 Etiam.
buam vobis , legem meam ne derelinqua- 3
fNe defpeieris de lapientia.nam 8c ego. f Dauid. f Dei. 4
t Nam , & ego filius fui patris mei tcnellus , & vnige- J
clarefcere miramur , aliquado cfTcc,dc vitaSdcccflit.
paruulos^.
paruu]o$,&Idochstuifie mcminimus.C Vnigenitus cora ma.
QuarcautSalomonfe vnigenicum cora
matrenominat.qiicfratrem vccnutim
prcceffiftc fciipcura
ccifaciir,iiifi quia ijle
mox natus fincno-
mmcquafi nunqua
& aSufcipiat,* Rc - u4'
NICOLAVS D-E LYR'A.CAP. IIII.
k Vditefify. Hicconfequcnterinducicadfapicntiam,&-V. bcneficentiam exemplo . Et primo ponitur exemplu.1 undo
cxcquictir propofitum,ibi: Toffide fapientiam.PrimaF r
scxponitur tripliciter. Vno modo , quod excmplu hicFfitum
intclligatiir de Salomone ,& iffe mod 9duplicatur.
10 modo, quod Dauid dicatur hic pater Salomonis ,
&ithfabccmatereius, & fic loquitur hic.i
~4uditefilv,'3 c. ficut& ego audiui apatrc mco Dauid.Ec^"itiir hic difcipbna in monbus, prudcntia in agibilibus.1 Donumbrmumtii.vo. fcilicct fapientiam ,qumelior eft* o,& argento , vt dicfum eft ca. prasce.
3 Legem
j Legcm mc.ne.de. Id eft documenta benc viuendi a mc vo-
bis tradita.Et inducit ad hoc exemplum etia de fcipfo diccr.
4 7{am,& egofiliusfui. p<t.w.Dauid.
5 7Ve//*.Vndedicit Dauid.i.Para.2o.a. Salomoncm ftlittm
mcum elegit dominut adhucpuernm , & tenellum,
6 Et vni.coram ma.mca. Bethfabec. Liceteni trcs alios filios
habtierit Bcthfabee,vthabetur. i.Para. j.tamcn illi fuerunc
filij Vriaj naturales,& ipfius Dauid adoptitii tantum . llle c-
nim qucm habuir de Dauid ante Salomonem,non compu-tacuribi,nequehic. Tumquiafuicadulccnnus. Tumquiaftnc morcuus anrc diem occauum,& fic incircuncifus,& pcrconfcquens nonnumcraturinterfilios Ifrael, quiacircuncifio cft fignum diftinguens Ifraela Gencilibus.
I Doce
10 io GloCord.&NicolaicIeLyra. 161
A
? 1
a Sufcp\ax,&c. Huiufmodi monita Salomoni a Dauid pa-
ircd.ira,qu.vcrbad;ciumrclcgic,inucuit. _
b VuiUv. Jnomn.bus.qua poihdes bo.m,fapicrcr ccagcrc
mcmcuco.XVi.omniaquipolTidw^tJK
)
odo f.pieiuiam pcrcipias.quod ipfciccic . Daca cnun lioi
uptione,amoremfa
rxifuit rcbi
^Altcrenim quali nonfuitTct cito roortuus .
Ifatei.
^iudi (ili mi,&fufcipc verba meayvt muhiplicentur. Mor.c
fcipi verbafua.
f Ter fcmitas t]ui.Semiti ideft aebonee iquitatis.diim
choantur.arcti vidcntiir,& anguffc. Dutn vcropi of<
piunc,iam ex coniiiecudinc fpaciofe vidctur, &late, 1
r
tcitantc,quicunC
1
b f BethCabee-. fEtrtcii*.
B
1confcnulm<
gcho.qm prcnotom
inargancam quifi-
uif.,iiHcitam vcndi
mnibut compa.-.
c ItCt
tk-S..lo;r
,i pro rapicotja
tunc\.ide(p!'.
I ppcJ maio.cgiou.v fobhmil
fulfe , I
capici,id tli pnnci-
palimcncis,fifjpicnamplectimur,
a ; Vndc chaiior
nituscorammarrcmea, &Jdcebatme,atquedicebat . Sufci-
a INontantuuiauris. b 1 Et k>o.t. jopeic. c 1 Iwlc.
piat vcrba mca cdr tuum , cuftodi pratccpta mea , ec viues. 3
a ftiCfplodv Viharrcd.tatein. b Drdiuu.is. c IDc humams. d f InciilcajU..
"PdiTide (apicnriam , poffide prudentiam. NCobliuiicaris,
, F.tiL b q..odmmu>.c
lQi'% ICuftodin.
ncquedecliuesavcrbisorismci. Nedimittas cam , etcuito-i
Aliaidinge. jFuturar .' Elthoc.
dictte,diligccam,&feriiabittc. Principium fapientix , pof- \
fide iapientiam , & in omni pofleffione tuaacquirepruden- ja fVcJMCiPC. b 1 Quali defidciatain. 1 Sic. \Atuu j,ioriabcr.s.
tiam,arnpe illam , &texa!tabitte,glonficabcrisabea, cum *
a ^Qnaliinn.iinanm. b f Principali raentij. c f Temporahuin , vel fi.irituaiium.*
c cam fucris amplexatus . dabit capiti tuo augmcnta gratia-IVitxJneinx. b ^lnfuturo, c f Do&us mco exemplo . d lAudiens.
et
cipiens domino i.
xiiiec. Pro^tcr^LI
labiorji tiiorumegm,vi. duras. poit.
Audi fililmi ,
] Vt vitx xtcrnar. dona percipiai f Qiiia
fufcipe
Viam fapien-
amphor gracia fpin d rum,&coronainclyra protegettciuaugur,iSccoro ,
***"na Wupct vitxm tu verbamea , vt multiphcentur tibi anni vica
C wrodabitur.e
1***-, r
* -1 **9****t****f-d *#*ijStfMJwtpo- f tix monltrabo cjbi , ducam te per iemitas aetjuitaus , cjuas
ikishis,quiapacrc
accepcrac , rcdic ad
docendum audicorem f picntiam, quam cocpit
proficiens, larn c
bac: yiammadati^m I
tuorumcu. cumdil.
tneum. Etfi crgcmita: xquitatist
jngredicoeperisc\x tibi vidcbur
cum cas ingrt
fucris,nonar.cur grcfliis n
tua^fed luxtaqxi11 dominusait: h mI z
enim rneum fuautwki}, A & onus meum l
it- peries. Etenimi* bi,& inhac \
II tum intranr itc a
in die nouiffiiT \i-
gatis nianibut, C *.
19
^iudi
tmt. tn.iene. exie.
dcs vcro elc&orum in viam pacis dirigentur .
S*'onon qtutc tcociiu.
NICOLAVS DE LY R/A.
l Rnvbat me. fciliccc patcr meus Damd. in Hcbno cnim
habctur , Vaioreni , idcfl doccbat mc,qui modusloquendi
n" dicicur,n.(i de nufculo . Si aucem rctcrrecur ad matrein,
d ..tccurniHcbrajo.Vacharcni. _
.crb.nnca. Sic.n.diccbat Datiid Salomom inttrucs
cum dc ctiltu dei,& dc monbns, Si. dc idificacionc templi,
Vt pKCl.i.Varal.li&.& l'J-
? CufioJi prt.mca. vitagratii.quandiu enimSalomon cu-
ttodiuicprxccpcaDatiid pacrisiui,habuir gratiamdei. Alio
modo cxpomcur cxeplum hic poiitum ,ita quod deus diqot
patet Salomons,iicur r.Reg.y.c. dicrtde eodominus: Egocro illi in pacrem,& ipfceric mihi m filium, & matcr cius di
cacur fvnas;og3,fiucpopulus lfrael.iicut ecclefiadicicurma
Ccrcuiu{iibetChri{Tiani.& flccxponicRa.Sa. cumdicjtui:
Uuditcfiui diftiplinampatris,fdliCCC dci, qui cfi patcr omilJU
pcrcrcationcm Donumbonum tribuam vobis. In Hcbnohaberur.- Tribuirobis, fciliceclegem n monte Sinai,cj
debec
tumdiligcntiacufiodiri. Nam& cgofui filiuspacrismci,
idcfi dc, vt allcgatum cfi. i.Reg.Tcncllus.qui a deo in pue-
ritu clcOUSjVC dlftum efi.f vmgautus coram matre mca, ideft
diledtis a fvnagoga,ikui vnigcnitus filius diligiCBT a matre
ft.a nacurall . l.c doccbac mc ,;fcilicecdeus pacer mcus,quia
Salomon habuij fcicnciam diuinitusintufam , vchabecur.j.
R c. i b. Tcrtip mtjdo cxponitur, vc cxemplum ponacur hic
dc Cbntto,V cko pacrc, Maria V.-rginc, cV iic cxponic fra
tcr Raymundui in quodam hbro qucm fccicconcra Iudios
diccns'in pcifoiii Chnttit ^iuiitt fiiiid'fctplinam patria. ldeft
Dci Doiium bonum tnbuam vobis, idcfi lcgem euangelica
dil.gentifflme cuHodicndam.Nam,& cgo tui ab xtctno.Fi
tVaii p4trism, /.idclt dci patris , a quo difiinguitur fihus in per-
,.u.vt iit tdcm dcus in clfcncia. TeneLi<s t& vnigenitus, qa
I vnigcnicus Dcopacn,&:M.irii Virgini.Ecccncl-i ncntiidincpictatis m vtraqucnatura,fcilicetdiuina,cc
m.mana.Antc macrcm meam, quia prxccisit macrcm in na
turadwjina, iiidos.cbat mc deus patcr fcicntiam diuinam,
&humanam,quialiccfurcadcm (ei/nciadtuinainpacte, 8>c
filio , iliam wmcn habcc filius a pacre, ikuc &: nacura.Icem,
lius horno habcc fcjcnciam iniufjm adcoabmfianci
concij tiiiiiis.iitnsticscxpoiicioncshic pofui, vclcciorcli-
g.it.quam vpjuerix. 1'rinva camcn mihi vidccurmagis confo
oa Uccrjsh.Ci&prjcni Paral.j. Tatncn tcncndo il!am,foluc-dumcfi vnuiti, quoddicic hicRaymundus incjpoficionc
Aiadiccns,quod h.cc clt liccra: Tcnellm t& nigcni'us antema-,i (juod pcr h ancc, fccqndum cum fignificatur
anccccflm duracionis filijantematrcm,q()od nonpotcfi cf-
. u.ndcSalomonc.-fed folum dcCbnfiotatum modo
pridiao.ScJ mhocdicium fuumnonvalct,quia didioHebraica
braica hic pofita,fcilicet liphnc , indiflcrentcr fignificai
cccefiioncut ,& affifientiam, ficut& hzc prepolitio .
Lacino. Dicicur enim de Chrifto, quod iuic antc tempor.cundum naturam diuiuam,& ante faciem Pilati fecund
humanam ,& frequentius accipicur didio Hcbraica hic
iitaproaffiflentia,quam pro a.nteceflione.
4 Toffule faptentiam,poffiie prudentiam. Hic con fcquepti
lomon cxequitur propofjtum,& primo lnducit ad amo
fapicntii.Secundoad actus boni viti,ibi. "NjdekSlcr.
caprimumdicic .
j Vrtncipium fapientu pofft.fa. quod ficexponiturcom >nitcr , id cfi poficffio fapicntii in via ctt principium hal :-
di iapienciam m patria,qui confifiit in clara vifione.
exponit iic .- Pnncipuim fapicntia; cmefapientiam.fi.Hcbno.idcfi pnncipium acquircndi fapientiam eft coibj
rare fibi,piecc,prctio , vcl obfcquio dodorem fapictemBdicitur hic fapiencia n abfiratto, eo modo loquendi,
quis notabilirer hberalis diciturliberalitas.
6 Et in omni poff.iua ac/juirepruden. ld cfi pricmnibicmi poiTunt, vel habcriab ahoquocunquc modo.Et ad I
dcm intellecYum , qui vidctur magis licerahs potctt t:
tct%r\ot{rz.Vrincip:ut)ifapieniix. idefiacquircndi fapieriru
7 Tofftdefa. :d efi ftabihtcradmodum poficffion.sadc-
reas fapienti dottori.Et m omni poffcffione tua ,idcii x
omni re.qui potcft a te poffideri h
- 8 ^inipviilam. id eft fcttinaad ciusacquificionem .
9 Et exalta.te. in prefcnti,& in futuro.
i o Glorifkaberis ab ea. ideft honoraberis coram multis [O
pteream.1 1 Cum eamfaeris amXicut rcm valde diledam.1 1 Dabit capiti tuo au.gratiarum.ii. pro idcft.
I j Coronaincly.protcget te. Antiquitus enim fapicntibus
1
bantur coroni in fignum,quod dcbcbant ab alijs honoi'
& m pcriculis adiuuari .
14 ^^'yj/iw/.aurecorporis.1 j Etfufcipe verba mca. aure ment.s.\6
ytmultiplicenturtibiannivit<e.q\iia fapientesfciunt C
repeticula mortis in prefenti vita , & per fapientiamniuntad vitamiternam.
17 ^iw/<i.wo.f//ii.fcilicctproceffum in virtucibus int
cfualibus,& morahbus.18 Ducam teperfe.quia. vie virtutumnonhabcntaliquiftorcum.
19 Quas cum in.fuc.non a.g.tui. Inprincipiocnimvia vi
pcis vidccur arcia , quiad.fficile cft cenerc mcdium rati
'
non habcnc. habitum virtutis: fcd per confuetudinemris dilatacur hic via, dc^ eiiicifur facihs ad tcnenduaa,!
fubdicur.1 t
k
Ji
is
a
6:i Prouerbia Cap. IiH. i611A a tttnrrens.Q^o amplius ,& alacrius ad implcnda Dci ma-
'i datacucurrcris, co miniisaduerfajquajreimpedia >ctime-
! js.Kamquicunqucin praua a&ione dcfudanr, otiendicu-
lutri in mediocurfu reperiunc:quiaextemplodum nonproluidcnt , rapiunturad pccnam .
h Cotnedmtpnnfmm.Inarioncfcclc-
iu,in!qu',qiunepn-i s ddiSanturacqui| B.vclccrtcvinum;.,rn;iro!fi l>ibunt :
iciibus fpicas
v'Ietc gaudcnr, vc
:,k' morisimpioiu.rflacur fcriptura .
p Jnftorum atttcmfc.
tiflorum opera in
uccfcienti? peraguur, & erernamdu-
fEtfiante. M^-nti .
cumingrcfliisfueris, nonarclabunturgrcflustui , ¤s r
a Vt mali,qui in m."dio cutfu otrVndunt . Ergo .
nonhabebisofTendiculum . Tcnedilcipiinam, nedimittas*fscd. a fAeterna. lEcccprxmium. b f\ Ingrcderc lemiras c ;ns ", fed nedelcftcrit.
eam . Culrodiillamjquiaillaeitvita^tua. t Nedefeclterisin ?
a tSubtiliaconliiiamalorum. b jApcrta. c f Non pjaceat, lcdfdge. 4
J
T Non placear, ledfiigc.
femitas impiorum jiiecttibi placeat malorum via.Fuge' ab ea,Etiam. a Adeofclicitiadmaluin.
vita*.
g Hemoue a fc.Duobus modis fcicndum eff, vt os tuum ncprauum loquatur abqu :d. Tna labia nc dccracionibus aiTu-
clcanccuftodias . Ei alios quo.quc quos huic vitio fubdicosnofti,ne te corrumpanc,fligias .
h Et p.ilpe. Itcr iu-
fticix quo ingredidebeas , diligecer c-
difce : & in cnncti c,
que agerc difponis,folicicus ad quefincfinc vcntura preuidc.Hoc eft cnim*, pal
pcbras pecta vidcn
D
ciumoculorum tuos
neetranieasperillam,declina,ckdcfereeam. Noncnimdor- prarcedere greffus,a Aperte.
%Qupd delecrer b Vcl iiec etiam. boilUm OptlS , qtiod
miunt, nifi cummalefecennt, &nonc3piturfomnusabei, 7 acturuscs,fedulacoa Qiyd delectat: Fiaude. b Igitur. Itaactione. 8
gitatlOnC prCHCnire,
tadvita,queeft b nifi t fupplantauennt . Comeduntpanemimpietatis, &vi- & qia fccundumrtbvtadies . a TSemitasimpiorumfiigc,qiiiatenebravu.1oruinautemlemita. deum fic , mediCan-
yUimpiorum.dx- c num iniquicatis bibunt. t IuiWrumautemicmita, quafilux ido prcuidere.
! de lllS JoanilCS Hic crefcendo. Aeteriiam. Autcm. - i StabUientUr. Ncle
d fplendens,proa
ccdit , Sctcrefcit vfquead perfeclamdiem.Via UItate mcncisapro-Eft. Eigo. a Th autera ne cum eis mas . b Auie cordis.
MpoflCO bono mOUCa-
c impiorumtenebrofa, nefciunt,vbicortuant. Filfmiaufculta i ns.vndeApoftoIus.1 Expofitioeft. Humilia. Et.am. IJ
StMUs eflotC , & tm-
fermonesmeos, &adeldquia mcainclinaauremtuam . Ne '* Wwi *bmimeih
KNe (ngrcdisris (bmttatn.
t graduri in
,pofiuHis. Qui dili-
itfracrcmfuum ,in
innncinancc,&:fca
alumineo noncft.
ii auiem odit fiatrem
Miijn teaebris efl y&utubrisi ambulat,o"
fcit cjito eaf.quiatene
X obcitcaucrut ocnlos
fj.Cuicontrafupe-
jsdicicurfapicnci:lia currens nonibcbic otTendicu-
m.
Fili mi aufculta fcr-
.mcsmeos . Aufcul-
mdum monec fer-
lonibus fu:S , tk. rc-
idenduma cogica-.
nnibusprauis.i Omni cuflodia ferua
t mm. Sunt qui re-
v. viucre vidcntur hominibus ,fcd quia re&a intentionc
infaciunc,a deo, quicorrefpicicprauum, &vitarepio-l:ur
, quz credebatur bona . Omni crgo diligentia cordis
nnditiamferua , quia ad eius cxamen ,modus ^ftimatur
vitac.
opere domii.ifirnper.k J^cdecli. D^xtera
Ne eogites malum. b Et mors. c Etiam. Ne loquaiis , vel locjuenti a-ifcultes. 1 8b
Quos debent iiruminare. b Noninanjulo
rccedantaboa
culistuis , cuftodieainmediob
cordistui . Vitaimperfeftis operibus.
*! via.bona cft,uniftra
f enim funt inuenicntibus ea , &c vniuerfx carni*
finitas Omni \
6
7 ^CT
C, P1CIU'
reproba.Non ergo deicrera
viaambulare, f/daJiiniftram decbnare
prohibemur. Decli-nat enim ad iini-
ftram , qui iniuftus
cft . Dcclinatcnim
addcxteram, q.fiy
i.Cor.xj.f.
E
'e?ut.
10
12
tuos Dirige femitaspedibustuis , &omnes vixujx ft*?j vukarrogacc;.?u6d
g cuftodia ferua cc?r tuum, quia ex ipfo vita procedic . Remoue '
a Tua uel aliena. b Quia. Cordis. Monuit cutodirc cor,& Iinguam.nuncoculos.
a te os prauum , & decrahentia la3
bia fint procul a te . OcirliPriu.lio. Opcra.
h tui recle videant , & palpebra: mx t praxedanr, grefTusa Nc vidclicct enes in aitibos.vel ride.
ta Nemsoeantuia propofito. b Dinge femitas.nedeclines .
ltitta. d i-cccando. i% lUiTUS elt DCCllliaC 3
bilientu'r . Ne de^clines ad dexteracm , nequeadfinilrram,
* 6 dextris , qui defuisl f vinbus prxfumic.
Dcclinacadfiniftra,
qui prx fua fragilicace dcfperat fe pofic foliiari . Dcclinat ad
liniftram,qui iiulcicixfanuilacur . Dcclmacad dexcera.quivulcplus fapere , quamoporceciapere , quod&dccxcerisvircutibus, <S<:vicijscodemmodoincclligicur
a Jtuerte
t reftecoramte.
Declinare addexteram .
- Vias entrn ,
&c. hoc to>fi
non elt m Hcbt.ro , nec in
amtquii txe-
pbribus.
NICOLAVS DE LYRA.iTtcMi-.^on/xj.f^n.quiahabicusacquificus/acicprompce,i dele&abiliter operari .
a Tencdifci. idcft formamdifcipulimagisdefideransaddif rc ab alijs.quam docere.
1 Q^ia i!la e(i vita tua. hoc cft profcEtus in vita cua.
^ \edcletler\s. Hicconfequcncer lnducitadaciusbonxvit lic primo/cfpeftu fui.fecundo.rcfpectudci. j.ca. Prima
anucinduas, quiaprimomducicadeuicandummalum.fcCido ad operandum bonum.ibi. Fili mi. Circa primum di-
C:\TyedeUc7i ris infe.im. quia ciim aliquis incipic in aliquo dc
ltan,trahitur ad lllud per confenfum,& opcrationcm,
i :o fubditur.
5 'fuge ab ca.nc appropinquando ad eam craharis ad concu
Fcendum,ck; opcrandum,&fcqucndum eam,ficutauicu-I aquco appropinquans capicur.d
i{on ettim dormiunt , nift cum malefecerint . habentcs cnimf )icum viciofum inclinatur adopera mala , quafi flbi con-f walia.eo quod habitus inclinat per modum natura: , ScII oficut lapis non quicfcitniiiin ccntro,ica mali non habec
Qictem mentis, niii in opcnbus malis.
7 Et non capiturfomnus ab eis,nifi fupptantaue. id cft fimpliccs
cccpernt.8 Comcdurit pan*m inicjuitatis.
idcft iniquitatc acquifitum.9 Inflorum antemfemita^uafi lux fplen.cjui enim facit vcrica-
t'i,vcnit adluccmjoan.j.cb'.i Troc(dit,& ccfdivfaucadpcrfcRamdiem. inccdendodev:ucc m virtucem ,doncc vidcacur dcusdcorum m Sion,v efi dies pcrfcch fincnode fcqucnti .
1 V\a impiorum tene. ccnebns crrorum.
IX 7{cfc'iHnt
li T^cfciuntrbicorruant. fcilicecininfernum,quem cafummodo nolunt accendere .
13 FilimiaufcuJta fcrmonesmeos. Hicconfcqucncerinducicad opcracionem boni, cui praruiacft doctrina bona.idco di-cicur.fi/; mi aufcuUaJirmones meos.id eft accendc cum dili iTenria.
1 4 7^<r recedant ab oadis tuU . ca mgicer medicando.1 5 Cuilodi ea in medio cordis ftt/.fiiniiccr recincndo.1 6 Vita enim fmt inucnientibus ca. id eft caufa vice Tratia?.
17 Et vniuerfte carnifanitas.fiuii cum hoc fliciunc bonam di
fpoficionem corporis fcruancibus ea .
1 8 Omni cuflodia ferua cor tuum^uia ex ipfo vita proccdit. ilcut
caftrum obfeflum a carne,mundo,&: diabolo,& concra car-
ncm pone cuflodiam cafticacis.contra mundum cuftodiamliberalicatis ,
contra dajmonem cuftodiam chariraiis.
ij Quiaexipfowapro. Sicutcnimacordecarncoprocc-dunt ipiritus,qui funccaufa mocus, Sc fenfus membns exre-
rionbtiSjfic abanima,qux vocacur hiccor bene difpofica ad
graciam,opera cxceriora viuificancur^v^mericoriactKciiincur. 20 I{emoue ateospra. ideft verbamal&'dccractiouis,murmuracionis,&: huiufmodi.2 1 Et </ffra./<j.icilicecalcerius.
2Z Swtpro.a te. fugiendo decractores .
23 Dirigeft.pedibus ..idcft affefftibus tuis quibus anima in
cedat. z4 Et omnes */.<. ideftopera.1 j
Stabilien.cx. intcntionc bona, dum camcn opcra finc bona dc gcnere.26 T^e declines aidexteram. id eft accradius profpcris,vel promiffis .
vj J^eque aifmifirm. fradtus aducrfis.
1 *4uerte
16*2$ GfoI.ord&NicolaicleLyra. 16:
4$ i jtmte ft-1lrtittm.
A H.vc,nfi:Ui ,rcl
iliuc a rccto detncs,
quiaVirturciddcre-
tioncsqurnint.qua-rfi nin ictas orhrrij
In v
v .1 inaloped
WCOLAVS J)h LY
1 fvt hoc fi .
1 raucrtc pedem tiuim a" rflalo.Vias enim.qur a dextns kinr,no-I <f Elig t.ylacenf illuld -o dili>licentibus,& repiobis dulutiis elt . No:i no ji vns,id.t non Vos e'egi , non pta
CCtll milii.
tifcdominus,pcrucrlvero{unt,qu?afiniftrisfunt.tpfcaurem, niC a 5 Vcl cuiluj. b TVtviriraspeiucnire.
tc&os faciet preflus cuos,itine'ra aute tua in paec ptbduccntur.
KA.t Aucrtepcd rmuum.imalo ldrli df< ciim ttvim.
'
i Vias cnmv ;i r i f--vrris funt./V/r flud no rfl de ttrtMlrfin
tliuifJiti
Cui (lOmilrt.:
te facerc ftud
arfcrit ipfc pr
tfio ad pacaperucnfrc aa
.,,>.',; capiiuli , tjiiianrtt cjf in II Lr.w , fd fcrfo ////r r
Zlo.poflcavitiafcriptorumtcxtuiiKfertayJicHt&inpluribusaliiscis vctnis ac noui ttftipcn/i tm.tingit .
.
Vi*l6Br
lT,
tllil
n mcrctrrcc
divn^precipiie *for-
ria moncr .
c Lthldtn* . Lanirf,
quibns ipfattifid m
pv-r fnrpliria vcrba,
feconfil .t.i.irqii 'CC-
clcfliflica pYpfitca-
l!s.Scd, <5j iirvrn l:tc-
Mm . Qnt adhctct
mcrcrrici, etiamla-
vel ofcuJSdo , vcl
tnrpi.i facicndo commaculac .
d Vjuusrnim. Cnnicnnn htrctico, du1
ccdo eloqt;cnt:e nonad futhv.cnci.un fo-
' lumn-u do,verumad
fupctfltrftatcm refb-
nac. flcobidfalncasi
quia apcfCC profcrriffrnitur , vcricas a
fiult.sefumaiur.
C Labii meretricis.
Patcr dc thcrecricc ,
qu:.i,ocfermonisfua
iucatem,S<: formofi
t.ucm corpons, ad
capicndos mifcros
c^ucnt.
t Ole tmtur. Ol co
rpiriruffcndti fidcs
catholtca confccra-
tur, quonitidiusfuu
_ -r
A P v fc.fundicitincr.i,vtpcn!cusqiixfincinHcfli5arincq
.*. rf.-cta.fK ctncnliccrcafli-rticrnc.nt Accachol.cn vcricas vaga, & inucHigabilisnon eft.q.
Mn.h.ufubfpcccmerctiicisabh.cic.i cadcmquccundiscftagniC.-tpcrtocumorbc-mhdc,
,;.:inncqUitinproh,bcc.I lo If/^.Apoftc)l'a.c:Fugicefornicacionc
: qmanb hicltna au. S..picncixiiiclinandam aure,& huius vicij primfi cft rcmcdiu longc nvri aoeis,quoTU
C A P V T V.
llimiattcndefapieuriammcam, &pru-'
dcntir mear inclina aurcm tuam, vt cu-a 5 Qntbusieftcctedas.
ftodias cdgicationcs , & difciplinam la-
biatuacouferuent. Ncintcnderisfalla- *
a .prndulccdine. b 'Pioaffiucntia.
cia: roulfcris. FaUUs cnim t diftillans la-*
bia merctricis, & nittdius oleo guttur e-
fjntia,^Fo;is.
r'>,v*
t 1US
tModofauus. . . .^
Nouiffima autem illius amara c}uali abfynthiu , ckacutafVoluniates.
idquafi gladius biccps.Pedes cius defccndunt in mottem,& a^
T.-cia. 1E'g-.
inferossrcflusilliuspcnetrant . Pcrfcmitam vitr *ambulat, 8
tPetd.uSujjwefM, a-<f Vituocdccus.ntinmimc.r
Vagiiuntgrcfluseius, &ihueftigabiks . Nuncergofiliaudla INc snibiilescumcis.
&fterccedasaverbisorismei . Longe fac abea viamme10
3 iDiabolo.
k tuam,ck ne appropinques foribus domus eius . Ne des aliea
nis
a lOjiaetiam iinagodeies.b ISpatiuin uita:. c <)Diabo!o
1 honore"mtuum , &annostLoscrudeli. Ncforteimpleantur ,J iidomvff.taUata^
fcncia,vchll!Cici-
coopcracur a
Scd SC ab h.t
rum audicti prorl
fegrcgariifin
dicoribusprodcflK iVjt/MjdT.Nclnorem quo ad i<H
ginc dci crcacos[,
immudoru l
volucacibus iubtk,
nequc acccpca v t>
di ipacia adl
uerfarij crud.
pendas .
1 \r
t*/or.dcmorlrumtaiLraadiuurl
vcl ipgcn.u anink
vcl coipons cui I-
rcs adpacrandaf.l-nora cradas,domlaliena, i.numcru Hdirorum te aditu
mulcipliccs. Ectl-
chrcdixitiLaWc.p
a IDimones. b TAniins.uelciporis. c T Quia,c,ui fiiqneay.int, laborant.
d ^C.inuenticuIohwcticcinm.
cxtra'nei viribtis,& labores ttii fint in ddmo alicna, & gemasa In iroite.uel iudicio. b Laliiuicndo .
in nduiflimis quandoconiumpieris carnes tuas , & corpusa TDcfjtnicatiispatct. b T Eccleliallicx lidci . c T Quibus redarguuntui hzretici.
tuum,&dicas. Curdea
teitatusfum difciplinam,& increpatio
nibus non acqnieuit cor meum ? Nec audiui vocc docentium
mc>& magiftris 116 inclinaui aurem meam . Pcnc fui in omni
folu carnalcs illeccbr.x' tranfeunt,fed & ipfo totpotcdc \
tto,anima,qux per corpus gcfllc, cuncla reddcrccopelli i
Ec in hac vica iavpe concingir, vc q.in adolcfccntia lt.xui I
viucndo fuadifpcifcracccmpore fenectucis inopia
< refrigc fcencccalore cnnis ac floreiuuecucis marccfck
iuc,it.a.
Eiictur oflcncat, qtuluafcnla pacrum fidc antcponic .
f7^jiinf..in.Potioabfynthij intusamarcfi it in vifccribus.
Iiofons nnebrafcriuQcur . Vcigitur oftenaac iniquosinnouiulmavlcionc,& qsccriuamaiacuduicimpkri,&-cxtra1 mdarirxEim perennibus.tx a.nai tudmciilosabfvnthijtorquc ! s. Si g]adioa^cucracilloscflccrUpc,ados Quarc
r^ aut idc-gUd:usbiccpsucdidhit^apcncdominusoumair; Sed
Oliitrt bi- runtiiii'it.-,ip<iptdt animjui u pcrdert intcbtanam.
h . / il gfcflus herccicotG,qaalii Chrm dcfi,
alijhomioe iug."u,&: hmoi . Uc m tatn iiinumera hxc pefl.s
^_^'
_fc_7RTC k50 v r 151 L V R A . C A P V T V.
"H1
: iVqiunrerinducitadbo* \\w ip(i'i.sd.-i. Ecdanditindu.ispartcs. Quia
tmerccricif rc:i.ilvt.i vicio idololatric
:t 1 !:' . icnrijdcobt.ftrTrsfit^m.HiKmdiSa.diccn u hoc capiculo cff parabolicau ,lf>ctiii(>/Jir,a p.imfldf. I ld mi attcn-
'
iii v. 1,1.1, dScfipcrlbtiof.im. 1 ?<;* in [aLmtt.1 H. hr.ro. nccinhbriscnrrcdlis. 3 Fauwc*
ti usdocl-rinacontcditdele.ft.ibiliacarnis.
4 >''ClrinatKisvidcturinfipicnb, puichra.
5 'itudiir.'culp.c, &pene. 6 Et acw.t
q '//. ii' : vrraqucparce,quia vuincrithicvulncrc
'V 10 fcquicur. 7 VtifitA!
|ui libri habechic intc;pofitfi,&;lingua1 H brj.-omccmbbnscoircuis. 8 Ter
/e'i" Mii,qducit,ui v.-tabcacoruin.
<ciHu<? M.quia nullum fundamcncum ha
bcnt
I s funt , (]ii:iuxta pi
ot
t-
16lam, vc cria iniquHgaclaboranc,
II rcciciqtiancu labHip fubietmc contral
ckfia, vcinalaccB21 m Ar^c.i.ideotcH
flumcuftodi,ncH11 cc in p-Lnis gcrtB
cogans,quando H
.
rcbusfmsquas lafcitiia: vcndicteranc, alios vciconfpici
gcmcntefquc fera penitencia dicanc,qu^ fequuncur. Cu lc
teftacus fum.
n CKriy^c.Dehcrcticisfpecialicerpacet.qanccvcccrfipucc notiorum did.s
,& exeplis pOcueruc ab eirorc rcuct i
bcncex ratione fcu diuina lege . 10 Longc fac ab ea 1
t.rm. nec dccipiaris ab idololacris . 1 1 Ft /c a!>. fo.do.
phaniitiquoidololacna cxcrcec"' fetidocet. 11 lY>''''
fd.js. 13 Hoorewf.i.honorcmdeodcbitiim,c|dfcqiua lioncH- cft in honorance,& non in honot.uo,pn rni 1
corunik 14 Et annos tuos ctudrti. i.d.cnvoni:,qu.C<)llCiidolis. 1
<; 7y> frtc im.extra. idcft faccrdoccs ,ii dod
idololacri.t, qui func a dco alieni.
16 Fmbiii tuis. iddt opibus quas acquififli vinbus cuis
lis orferendo,&: corum facetdocibus dando.
17 EHaborcstni. i.m domo idolorutn.&doinoficcrd18 Etgemas in no. ldeftpoft morccm.ideo fequicur: Qj,
confampfiris carues,&c.1 9 Etdicas. p^nicendoIicecfcro.ficucSap.j.dicicurdcftentib.in infcrno. Diccntes ititra fcpanitcutiam agenta,-:/
20 Cur deit.fnm d':fci<. legisdiuinar. 21 Etincrepa.iz\rum. "tionacquieuitcormeum. percmcndationem vica.',
CubdicUc 22 l-cncfi:iin,&t, pecne.&culpx.
11
1.
H
u
io
f61J
ProuerbiaCap. V. \6z6
f Sitvena.SicdocTxinacua,&quaxunqucnafcuntt:rcxef, Dm benedidt.oncecdefi.E, & Ixcare cum ea c ut abadolcfcen
tia.idcft ex quo credidifti coniuuttus es .
g Certiacba. Vcl gratiih'ma,vt quidem codfce.s hSf/an&icft eccleiia.que fci pencina conccncdotfrinam.Graciilinv.iS
hinnui',populuse-
* /*m<?.er.idem eff Gra*ec,q> couencus populorum. Subtf-
lus cri ecclcfia conuocacio , fynagoga,c6gregacio.Ec vccus
juidcm populus dei vcroque nomine vocabaf.Nuncatucm
D differentia,illc fynagoga,noftra ccclefia dr mer:eo,f.fidci,
i fricncia? maioris , quia lrraoonabilia poffiint congiegari,
blaracionabiliaco-
OCatf. VctUaliQUa* f LonSefrc^eoviamni.^in.redtnrieaq. b f ne/irferio propria- urere mulieris , & miiiifreriij eiii.
in malfs accipiu ? malo,in medio ecclcfiar, &fynagogse . Bfbe aquam de ciftcrna *
- vr P Y-jrfir iomc a fSeiua^iKJrfuisdicas. b jiliuni tmim ac filias aliis luir.tum tiadas , & hocuia-r
jr.WCWiuiiBiiiJ nifolle.cumpluubusconfciis . 3
lS5oS/rtS
C
tua,&flucntaputcitui. t Deriueturfontestui fora$,&inpla- 4
'..'- . ^.~ * ffisdicatione. b f In potdtateietiue <ju.-.Iibus matrimoniis ilberor tuos lociet. *
tmMallgnatlUm. (^O c f Forr.icarii.uel meretrices.
.mpcorergo f<pic-<i
teis taquastuasdiuide . Habetoeasfolus, necfintalieriipar-6 des mftruimur .
2?dU mala UiaCOtl Ca ^Tux lobolis. b .Proles. TT.intam teinperantiamcum muliere.cjuamadolcfcensaccepi o h ^4more,&C. Notl
rlcrar Vlficrnr fl!li fti.etiarncumkiiuerit.fciiuut meiho fidclis caaimonix bencdi- vvnrin,-, *m~rii~('0Crat,VIUCCUriiOlaionemeanfcquaiisin ptole.
VXOtino amoriltjll-
?n,
s& hPcf"cf
C { ^Cl^s tu*' Sit vena tua benedi&a , & lastare cum mulicre ado- ?
,1 .. a 1Ula fit tibi coniunx charimina,qujc (kuti-eruafcrpentes , perfequatur fcorti, S: fuis 'O
lllill tnaJl aCCedlt, fugiet ab idibus, iit natusexeafiius ., & ipfe calliuitis amator jjraiiliimu.
dnonexcremus g lefcentiaj tua:.Ceruaa
charifIima,&gratifIimushinnulus. Vbe
ius virtotn vaneratc
deircr.-ibrjis.cuiusv-
berib' rnebriamur,dum vtriufquccefiamenci paginis, con-tra h^reticotu frau-
d :n medio in exe
alijscciaquafi
ltor . Velcertcin
f' cdfo fmctoru cor
[ irepoficus ,alienacis vicam ducere
I )ntimuit.
1 Ribeaqua.Docct: hxrecicis caueducuftodix fcriptu-rum ac leccioniac
idendum,fcietia,
ji]uic , quam ahis prxdic2s ipfe ferua , & tui rigatione fer-
nnis infundere.t Deriuentur. Cum ipfe feruaueris ,runc,& aliispr^dica, &i magna audirorurn amplitudine diuinaeloquia iuxca v-
1 ifcuiufque qualicacem difpenfa, &c.c Habeto,&c.Aquas in placeis diuidimus, & tamen foli ha-
tmus,quando,& excecius lace prxdicationes fundimus,&tnen per cas laudes humanas non ambtmus*.c t{ecfmt alie. Immudi fpiritus, participcs fiutdocT:oris,flc s mencem,vel elacionc dum prxdicac ,
vcl quolibct vitio
fvCrrumpunt.^olus autem aquas pofTidct, cum membriscc-c iiz fideliter conncxus ab exttancis fe conferuat .
f sit
fiere docct,- fcd nc
primaviuerealiaduca.SjVclmerecricivn
quamfocieris.i
I\cfpicit do. N6feputenc aduiceri no-ctis ccnebris,vel pa-riecum obcegi,nonhercfe'ri tua molimf
\ 7na pofle celari, quia
'.4
h raeius inebricnt teomni tempore, &in amoreeiusdeledtare 3
a lIlliusnonattcrius.Quare eiiimfedu. b f Mulieicve! hiretico.
iugiter.Quaretfeducerisfilimi ab aliena , & foueris infinua TKefoueaiisinflnualterius, >juia lefpicit do. b Cmn quibus capirur , quiainionita.
i alterius? t Refpicit dominus vias hominis , &omnes greb
(fus
k eiustconfidcrat.Iniquitatesfuarcapiuntimpium, &funibus is tenebrarnon obfcu
1 peccatorufuorumconftringitur.Ipiemorietur, quia nonha- \9rabur" r *
^".^&
a Qua hiretici fanftis pattibus fapientiores fe autuinant , vel cum opera tencbxarum 18 "OX, UCUC UICS lllLl.
facientes iniqui , adominonouvideri, scfefacile eius iram putaurpoflc toleiaie. K Iniqiiitites &C.buit difciplinam, &in muldtudine itultitias iux
decipietut.
\\ Peccacor,qui vel in
magnis decidic fce-
leribus,vel m praufsimptus, vel infidelfs pofiaccepram fi-
dern anathema fa<frus>vc ha;rerici,vel catholici nimijs fiagi-
tijs inuoluti,qui vitijs, vclfunibus peccatorumconfiringuntur,cum inceirabiIiaugmetofuprauitatis intereunt,qui.n.funem raciccorquendo femper,^ inuoluendo fidem fideli
bus auget,talis efi fortitudoopernm malorum,taleslibnherccicoruni
,in quibus praua prauis nelentes non aliud fcri-
bendo,quam quo fe arctius obligent.agunt.1 Ipfc morietur. Quia de adulteris mulca difpucauerac morcfuo in claufula narrandt,qualis fic finis calium oftendic,tdefi
quiaad morccm tendanc35ternani,quiadifciplinam vit^de Ftcfiaci func. _
CAP.
NICOLAVS DE LYRA.I r Inmedio^&c.i.inter illos depopulo mco.q.d.dum adhucr,:m viuens tn congrcgacione populi mei parum diftabam
:a,:henna,vc exponir Ra. Sa.vnde de homine ncc adhuc vi
Wicedicitur vulgaritcr,quod habcc,vnum pcdcm in infer-
Idem aut fignificantecclefia, & fynagoga ,nifi quodcc-
c. ia df conuocatio populi,fynagogavcrocongrcgatio.a Bibeaquam. Hic confcquentet inducitad ftudium fapicnii cum dicitur:B/'6e aquamjapientix falutaris . 3 De ciilerna
;ii.defacrafcnptura. 4 Dcriuenturfon.tui fo. fapientiama hauftamalijs communicando perdoctrinam. 5 Etin
B.ihlociscoibus ) &: manifeftis.inralib. n. locisdcbetdo-cc fana doccnna, fupcrfticiofa vcro, 8: mala docerur in laci
bis. 6 Habetoeasfolus. perhoc.n.nonexcluduncuralijfi' les dTfcipuli.fed illuforcs , & incrcduli , ficui dicic falua-
^cM.icc.7 .a. ^S^ite fanclum dare canibus,neque mittatis margari
**(Jlras antcporcosi&c.idcofubditur . 7 T^ec ftnt alieni .
%UeOjtV veritate. 8 -Participestut. ideftdo&iinanua?.sitvena tua bcnedicla. i.fapicntiatua.vndcalij proficiunt.
(
Etlatarecummnlureadolcfcemitetu*. i.legediuina , q fuic
d-ipopulo Ifracl tcmporeadolefccntixfux.f poft exitum
gypto . Tuccnim propricinccpitcffepopulusdei.vnJ( iicitur Icrc.i.a. I{ecordatusfum tuimiferans adolefcentiatuam&baritatem dcfponfationis tux,quandofecuta es me in defertot&c.Stiiunfenim lcgis diuinx habet delcdationcm anncxam,i(i > iubditur. 1 1 Cerua chariflimaSupvAc cft lcx diuina.12
Etgfatifjimushinnulus. ideft difcipulus in caftudiofus*13 yberaetus. ideft conciliationes fctipturar.1 4 Intbrient te omni tcmpore. ideft rcpleant te iugitcr.
jare fe</(ofj ) c>r.f.a.fi!perftitiofa )& mala dotrina.q.d."Uo mododcbcsdeclinarcad cam.ectam occultc.ideo fc-
*!nur. 16 i{cfpirr,&c. quantumcunqueoccultetur.J7 Iniquita.&c. i.oftcnduntcapcumcoramdeo,cuiomnia
l!u ikinc,& apcrca. 18 Etfun:bus,&c. icaquodnonpoc|iteropcrari bonum ,propcer habicum viciofum inclinaet adconcranu. 19 lpfemori. morccculpar,c\:gchenx.
- rion.&c. 1. nonrcccpiccam,fedrepulic. 11 /
*>Mnl.fue. qua fapies fibt videtur,qua:eft maxtma ftulcicia.
>Ji
''tcipictnr. pcrhoccnimdcpeccacoinpcccatumlabiif.Lxpoiitorcs
Expoficorcs aucem Larini dicunt, quod in hoc capitulo noncft locutioquancum ad primam parcem mecaphorica, fed
plana,icaquod in prima parrc cxcluditur adultcrium , &fe-
cundoconfulirurmarrimonium.ibirB/tej^w.ltj&exponaturprincfpium primx partis.vc fupra,vfque ibitFauus enim dlslilr
lans labia meretricis, qux pcr vcrba blanda,& mendacta con-fucuiihominem decipere. Et nitidius olcogutrurcius.quiaincontiriensattendic, &miracureiuspulchncudine, & fibi
mulco maior videtur, quam fic propter motum concupifcc
tix.Nouiffimaauccmeiusamaraamaritudineculpx,& poc-nx.Et acuca quafigladius biccps.abbreuiat enim mcontme-tis vicam, Zc minuic cius fubftanciam. Tcdcs eius dcfcendtmt in
mortem nature, quiavitium luxurixeftabbreuiatiuum vitar,
vt dictum cft.Er ad fnferos grelTns illius pcnetranr,quia mc-retur penam gchennc. Per fcmitam vit^ non ambulat redeviuendo. Vagtfuntgnffus eius, quia tales muliercs funt vaga-bunde. Longc fac ab ea viam tuam,& ne appropinqucs futi
bus domuseius , quiain talibus proftibulis folcnt efleri-
baldi ,raptorcs,& homicideJdeofubdicur. I^e desalienis bo-
noremtuum.idcft bona vndedebeshonorari.Er annos tuoscru-
*fW/.idcft vitam cuam hnmicideinproftibulo larcnci.Tv^e/or-
tcimpleantrextranet.idc{\ merccrtces,& earum ribaldi. Viri-
bus cuis.-deft bonis,que rtus viribus acquififti. Cecera expo-
nantur,vtfiipra.Bibeaq*uadecifleina.H?ccflfecundapars,
inquainducitadmatnmonium , quod eflconcupifccntiecarnalis remedium. dc quo ramen loquicur metaphoncc,dtccns:Bibeaquam decjiernatua.idcft ii non poccs , vel non vis
continerc,refrigeratecum vxoretua. Deriueturfontestut
fotas,i.pueti a te in mfimomo geniti . Et in platcis aqnastuas
dittide. i.pueros tuos iam adultos confugio tradc.Habcto easfo
lus. j.fic cuflodi vxorcm propriam,quod pueri ex ea finc cui.
ideo fequicunNec fincalicni parcicipes Cvii,in nropria vxorc
vcl prole.Sic vcna cua benediwta. i. prolcstu.i we vcro matri
monio naca Cerua chanflima, fidelis fponfi,(S<: graoflimushinnulus fidelis fponfiis. Vbera cius inebriencce omni rpe,
& in focietaceei dclecterfs in iuuecuce,&: fcneccucc. C^iiarc
feduccris filt mi abalicna,f.mulicre fornicaria, vcl adulcera?
q.d.nullacftca, velexcufaciocua hcsvxorejppna.R^ip^CiCdns vta hols.acocs greflus cius coiidcrac , cxponacur,vi iup.-
CAP.
1627Gfol.ord &Nicolai dcLyra. \6ii
A C A P. vi.$ liiwi. Liccr.-i!ircrpacct,quia tliadec cf,qni fpo-
bondcrit pro am'icofuo,vt c-0 (blictt^us aclmo
ncaoquarenui rcddira pecuma.qua dcbcc c tie
dicon,&: fcipium libcrer Allcgoaurc in hac,
mifitie* dodorcm .in
C A P V
dosnon furlicit, faltcm fuimcccuram ngrf* no
li iaj icntiii lorcndi nequic ab homincdifcere, 1.
(jpicncia:d fcac a foi mic.i,quccum non h
prarccptorem.ncc principjm.parat xii-r. ii,&/t-
'1 . c. ...,,.u.i.., ^.,;.
grtg;'tin meiTe,p3CO
JX n nnn.c.
ritn*.
B
f pr*fcfluDT.
tI*fr.S44
fCDffipIicabi*.
liqncntciuKrmv.i-
cpntcqncmlibWjv c
lcgctc dcbeat ,in-
nruit. tiicHttCcnim
pteccptofi COCkilc.
fni dcfi-
xifti apud . Qdc.fi:rcd;ceu $1 ani
ii;.i tr.urs ip pcrtCU!o UIC COtHK" fico-
n;s sccepcris, iam H
gaftiirutt- apud cu-
ra folicitudinis quc.
aii decrac. HUqnca*tus cs ver. oris i. &c.i. pro fcr. quia dil
commirTisttbi cogetis bona prxdican-dodicete , rcipfmn
pnus ncccflc c(i . qdixcris ,cuftodne.b Snfti% nontantQ
ipfe bcne viucndo
vigilare mcmcnto,fcd ilhim cuiprxesa pcccati torporc
prxdicando fufci.
c T^cdetU. Sotnnu
dacoftilis, quifubdicornm curam omni
noncgligic. Dormi
.-
proucrbia
Tllndeficicn*.
er fuerfc s veniet vt fons meflts tuaTTaHsimpigei.fedhomoapoihta.
b TSehifrnaticus.bi"
atc. HorHot3poftata,virimuiIis, graditur ore peruerfo,4
annuitocuiis, teritpede,digitotloquittfr,prauocorderna-. 6
7chinarurmalunit&offlditerttporeidrgUieminar- 1 Huic 8
TSicutfur. <j
extemplovemet peraino iua , &iubitoconterecur , necha- * dcTnxatenea TEiubcfcat Oligcv b
H , .,5
1. Dixcr.it debxrefij&flijsvitiorunigcneribus,I -ft !r
r. erarprTccpcorci"n, excirauerarpigriim,ac nunc redar
Sl fchi.rnaiicum . Vbi nocandi!tn,quia quem feminan-
cai iur^diccre voluit,priusapoftaram nominanicq.a niil
(upcrjrcntis angeli ,
a confpe&u cdditoris,prius incus
lucrfionen.snris ca-
[lcrct , fo r"i' P^-imvique.tJfe-
r,dcquored 2
. : Quiaw.! interior cujo-
1 ejl , (]ordituta
uttexterius membra:
^iiergoftacii men-
jpcrdidit ,forisin
jnftantiamocio-
lit , atque ex-
lmmobilitacc-
, quodnulla.sradicefubfi-
it.
t Sexfunt. Deeotm.quamficodibi-ldeofeminandodi
jlirdiaminfinuat.C Deteflatur anima.
Inindum confue-
ti:ncm hominum] iicur, vteu valde
odiflefignifi-
. t .vndc in Efaia: So
ites veflras odi-
v^animamea.
ulos,&c. Enn-Htat f*x capitalia
tipmina , qua: ramcn1 uracionc d:fcor-
d feminantis,quafi
Cap- VI. lt%oqucmpiam teftimnnium proferrc, quod no idem effc puca- i)dumeft , quod fupralinguam mendacem nominac.Poc ecenim mcndacium , (ed non c ontra proximum dici.Poreft in
quam perditus quifque homini mala,& fibi, &aPjs mferrc,
pace fciuaca ecclcfiar.Ac Douacus,& Arnus eoruque fequices grauius eft.qnod
a"Tsatiaborcumaj.g.f,' I
&egeftasldngefugitt 1
a T SupiadUla. b TTali
fecerunc,qui concordiam fratcr,nae,ynit?tis fciderpnce* Conferua f.U. Nucfub adukcr^r mulie-
ris fpccie prohibetab ..udicione here-
fcos.
f Ligasaincor. i.in
co&icacioe precepta
fdoccr,
t Ideo.
TOmni tempore iorg.it fenvinar,,qaod defe(tatu*deasa/^ . _ i- 1 . '-/>,,._..-...
jp-. jv..,nihu^uh: '"'6- a ";unnar,',<juoaaeteitatu*tlet*s.
bebitvltra medicinam. Sexium,qua?oditdominus,&fepti-a TQ^i-jrffim_melt, b TSciltcei fupelbiam..., f Inquoibct.alia-siixjuoflibet.
mum deteftatur anima eius. OcMosfublrmesvI.nguam men-a Hic peccatum, b In proximum.
dacem,manuseffundentes langaittem rnnd'x.ium,cormahchi
cr9 Cum ambulauetii*II
* z Tanta fic medicatio
'? dicnne;kgis,vccum:*4 vjgilanaliquid ope-1 5 rans,hac fedulo me-t^ te recolas,cum dor-l 7 mieriSjinhuiusme-
nam cogitationes peiiimas, pcde^Veiocesad curredtiin ma- l8 moriarequicfcas.-cua Alialcclera. b Ad VuirfpeWauv uniutem, uef ueftratem.
l 9 CUigiIaneriS,hancfc-
lumjproferentemmedaciajteftefailacefflj&cum^^icminit10 dula mentc primum
e a Ne unitatem corrumpat. Dei .ll adtnentCm fCUOCeS
Einter fratres difcordias . Co"nferua fili mi prcecepra patristui,
al ficcnim fiet , ucnec
a TEcclefis. b fConfema lic. c f Ad cognsrtdum .
2 * lligilaS offcndaS, neC
f 6cne dimittas lege ma'tris tu?. Ligab
ea in coc
rde tuoiugiter,& \* ftimor
^noaurno
a tAd loquendum. T Loquelam tuamhorum dulcedine ndi<jUe niunito, nefa&aiit inlingua.- ^.l^uanSlAIItCt:
C am-b f iiwiuenrfo-, 26 bfilauerts inprofctluiu-
^ circunda gutturi tuo.Cum ambulaueris t gra diantur tecum, 7 jhtiagradiantur tecum t juce*.
a Tlninoite. *b TNerapiat holiis. c Inielurrcftione. '. 25 ffiandaia del , Vt tC'171-d Expectando.qu.-rpiorfiiferarfr, , fl n
h cudormieris,cuitodiatte,&eu!gilasloc|uerecueis.Qujama 50 h Cumdormieris. iaMinoiibus. a Maioribus. Incipicncibus.
datum lucernaeft,lex lux,Scviavita:increpatiodifciplina^,vt $ti l morte cuflodianta-
mmamtuam,nera-ftioradepomt, q.a i cuftodiattea mulieremala,&abladaliouaextranca:. N6 co- ^^ piachoftis.Cumeui
is cfi facinus ll-
i.quo vnic.is, Sc fraternicas , que n fpiricuffancli graria eft
imexa,d.ftipacur.Poceft.n quilibec oculos iattanccr cxtol-
;-,lmgua menciri,homicidio polltii , & mala proximo maInan, alijs fceleribus membra fubdere , falfum concra
quem-
gilaucris in refurre-
ftionejoquere cum eis expectando pra?mia,qu(|tibi fiea fer
uaflcs.promifla ei anc.
i T^on concupifcat. Patct de adultera.Sed htjreticifi bene vi
uerc , & apte fe agere vnr, vide ne feducans eoru doctrims.
0. a Tretittm
NICOLAVS DE LYRA.I Homo apoliaca.H/c deteftamr apojlajiam a fide,qu folet fe-
Wainegligentiam fcicndi ea, qua funt de necejjitate credenda, cum
BfmHomoapoftavir inu. i.efficitur virinutilis,tantaenim eji
MVita> buius prctaiiyffnod vix putefl humo ad bonumreparari. Hoc
mLloiju tur .Aposlolus ad Hebrneos. 6.a. Impoffibile eft cnim
<ft,qutfcmel fant \\\um\mu,S>cc. f.per fide&facramenta.Seqrmtitde.kt prolapfi (unt.f.per apo.liaftam.I{urfus renouari ad pce-
BftMm.ff accipitur ibi i-npoffibile illud,fuod de dijficilieU pofjibi-
Jc. r elienim vnus modui impojfibilis , vt habetur. ^.metapbyjices.1 Gradicuroreperuer. loquensmendacia .
3 Annuit ocu. litendens mulicribus impudicitim ftgna.
4 Teritpe. v -gabandus per locainhonefla.
5 Digico lo.idefl cnmfnperbia.vnde Efa.^.c. Si defieris digi-tut cxcenderc,&: !oqui,quod non prodeftj&c..6 Prauo cordc ma.malum. contrainnocentes.
7 Ecomni cem.iurgiafe. idejinititur feminare inter eoncines.
'*> incextem. idelircpente.
$ Venier pcrditio fua. in morte,ideofubditur.IC Nec ha.vl.me. quia non efl locus peenitentU poflmortem. Et
?n in omnipei cato mortali efl quxdam apoflafta adeo,& maxime
'".ccatisenormibus, ideo fubditur.H Sex func,qtia?o.do. tanquamhortida.H
Ecfcpci.dcccfta.animaeius. tanquamhorribilius .
l i Oculosfub. per ftgna fuperbixmanifefla.'4 l.inguam mcn.Jcilicet mendacio 'pernitiofo affuetam.l S Manusetfun.innoxium (znvoiuntarie,& eleelione.
i {> Cor machinans cogitacio. contra illos quibus oflenditami-tit
figna .
J7 Pedcs vcloccs ad currcndum in malum. ex habitu vitio-
fo : boc inclinawc.
Profcrcntcin mcn.ccftc fri.fcilicet in iudicio,quia tuncnon
l^iipticatcontra froximu ,fed etiam contrapublicx iuflitiabonii.
19 Ec
Ouidius dcremedi
19 Ec eum.qui fe.mcer fra.di. quinonfolu debentcffe amieitia
coniuncli ex cohabitationein vna terra,vclciuitate,fed et fangw.nis
propinquitate,veletiam vna religione,ftcut omncs chnflia ifuntfra
tresgeneraliter,& religioft eiufdcm religionis magisfpecialiter.
ao Conferua fili,&c. Hic confequcnter excludit lajciwam^qu&fo
lelfequi ad dejidiam,de qna prius locutus efl. vndedicit Toeta: Otiafi tollas,periere Cupidmis artcs.f diuiditur iu duas partes,c/uia
primo retrahit a luxuria ex meretricis vilitate.Secundo eius inuerccu Diuifi.
dia,& importumtate.c. 7. Trima in duas ,quia primo retrahitaluxn
ria ex meretricis vilitate. Secundo ex crimtnisgrauitate , ibi . Nongrandis.f quia talis luxuria perfapientiarn enitaturjdeo primo in-
uitat adipfamdicens.CanteniA fili mi pra^cepra patns tui. fcili-
cetdei.
11 Et ne dimittas legem matris mx&c.ideflfacr fcriptur*vel ecclefne.
21 Liga ca iugi.in corde tuo. firmiterretinendo.
23 Et circunda gutturi tuo. de his loquendo.
Z4 Cumambulauerisgra.te. eameditando.
15 Cum dor.cu.te. quiaobdormiendo in eorummeditatione ob-
dortnis in domino,& ftces in eiusproteclione,
%6 Ec euigilans loquere cum eis,&c. idefl refume meditatione
de ipfis.
27 Lucerna cft.fcilicet minoribus,veliunioribus,quiaminus cla-
re inteUigunt. Luccrna enim eft lumen in tefta.
28 Et lcx lux. maioribus,qui capiunt ctarius.
z<? Ec via vita: incre.difciplina?. ex ignorantia feu infirmitate
pcccantibus.
30 Eccufto.te./c///cet/>ndi#rf.
3 1 A mulicre mala. idejifornicaria.
}Z Et a blan.lin.excranec. idefl adultetx,qux aviro fuo cxtra-
neatfe,velcum vlro fuo reciptt extraneum.
3 3 Non cocupifcar pulchricudinem eiu$ cor tuum, ne ca-
piaris nutibus illius.^i<j habet vtilitatem annexam.ideo fubditur.
1 Prctium
i6$iGloford. & Nicolai de Lyra. \6
%
fNnnfperrAIjrrin, tun
I
fVinbeicti-im lioro
lejere poflu.
|.umelotyT
pwvreiu.
a Tretium enm fcor-
[i. Brcuis vjI
fornicationis , ^pcrpctua pcma fn-
:jns . S.cur c-
nim leiunus dmr-
ruin fbtum cflu
o\t rfiirtcm , & ni-
fulomitius potimo-dumcfutlt , qni co-
mcfto panc Ltura-
tus abfccrTcrac ,fic
qui intrat ad fcorcti :
aJ horam quidcm c-
uaponrac Iroidincrn ,
fcd pofl p.uiiulumatdcntior rcdit.
b T^itvqnid pctrjl bo.
Soll ci cotiecdictir
hxrcticorum Ibros
lcgerc , qui adeu foli-
dacus cft m tidc ca-
tholica , vc vcrborumdulccdine , vcl aftu-
cia ncquc.it ab ca fe-
parari.
c T^ongran. Furtumnon cx fe , fcd cx
tcmparatione pcccacimaioris,
a f Auoitc antc ooilos iu.h KvLwu.
cupifcatpulchritudincm eiuseor tuum , ne capiaris t nuti-3 ^S:dtaincn.
i bus ilHus. Prctium cnim fcorri vix cft vnius pnnis.mulicr au-a ( Ad iinaginemde- ri*>.iiii. 1 F.igc erfO.qu a tiui;-.;u:J. [
b tcm viri preciofam anim.im capit.Nuqutd potellhomo ab- 2.
j fM-.-rctt.cit.aui hsti iHrtioaMr. $
fcondcrc fencmin finufuo.vtveltimenta illius nonardeant,
aut ambularc fupcr prunas , & non coUiburatur plantx cius?
^cut iilu.i n 111 pote.l. a f("Jodimi>iuiii.
Sic,c]ui ingreditur ad mulierem proximi iui , non erit muii-a fQ*iV o fEnaii-.. c f AJcouip.iia<' ncin aduitcriV.
t dus cdm retigeriteam. t No
c
n grandis elt culpa*cum qus Fu-
ratusfucrit. Furaturenim, vtelurientem implc.it animam. c
a fMonfraaduft,^oodpatet,qui*depic. ftnfiapcr.
Dcprel.cniusquocjueredcletfcpruplum,&omnemfubfian *
tiimdomusfua:tradct,&libcrabitfe. Quiauteadultcreft"7
fQr>Jco:itingitj>roj>.cor. b f Iitfipicluiaia. fNontainenlui.lcdot.*
c flnhoc. flnh:cu'a.
proptcr cordis inopiam,perdet animam fuam. t Turpuudi- 9a 1 in f.ituro. 1
ncm,&ignoa
miniamc6gregatfibi, &opprobrium illiusno 11
flnmortc. a JFroptii.ucl Cliriiti. b * Iudicii
ddelebit:fQuiatzelus,&furorvrri,n6parcetindievindicte, 12
a 1 Non afpiciet in:mi!ciicoiditeruifuj hominis.
o Donnnc do.apc no. c Qjuiiju tcuipus nandi, fed remuncrandi.
nec acquie"fcet cuiufquam prccibus , necfufapietprore-
demptione dona plurima.
maioris , ide(Uu
terij , non gn |ciie culpa: pci i :
rur . SicIcrufrjn
grauius peccant mcitur : Iujii
Sodoma ex te, ;
quia Sodoma 1 !i.
vcl pauca,fed n.
lcrufalcmplurac n-
mitic.
d Quia jeiu.s, cf
ror vm non, &c. 1 )
dominointclli; n.
dum eft : quia c gmmc parcic rc .
bis , nun paidic inocis : n
quicicic prccibuL"-10 ciamanuife . Ncc dona <io-
rumnon (.-ft ibi'
pus, vc) tai-ukUi
icipic .
Z.'ljturc[|
iiquisfponf.unfiLidcft cccleflam , iu
auimam quanqt Ifl
dclcm corn
praclmiiic.
N I C O L A V S D K L Y R A.
I Ttztium tnmfcorti vixcfl vniuspanis,&c.ln Hcbrxo habe
tur . Frufruin p.it]'s, quod cii modicum,& tamcn acccdcnsad eam pcrdic mawmum , idco fubdicur.
s Mulnr jitem viriprcCoja >i,&c. canquam laqueus diaboli.
Diciturauccinanimaprcciofa.quiaad imagincm dcifada,&ad iupcrnacuralcm bcaticudinem ordiiiaca.
3 T^nquiJpo.bomiab.ignem. quafidicat. Sicut impofiibilecfl ignctn in iinu 2bfcondcre,aur fupcrprunas aoibulare ab
fquccombuftionevcihum, &placarum,ticimpoilibilecft,quodadulcci litiincmaculaculpx.4 tioAgrandisejictdpa^&c. Hicconfcquenter rctrahirab
adukcriocxgratiicacccriminis, quia multograuiuselt f.ir-
to,quanco vxor cft rcs magis diledj,&: chara.m qua adukcrfacitiniuriatn proximo, quam rcs,']u^fubcrahicurfurto.Ice
quia pcr hoc fubftituuntur frcqucncer hacrcdes falfi . Icemquiafurcum frequenter commitnturex defccfu rci ncceflanacad victum,vcl vefticum,& hoc e(r,quoddicicur.jVo^ griifo rf?c//>d.fcilicecfurtum-rcfpc&m adultcrij .
5 Fnruiur enimyvtef4rientem hnpUat anfoiam.ld eft,VC fibi pro
uidc.ic dcrencccfiariaad vic1um,'vcl*vcflicum .
6 Drprebcnfus qm.qur rcddctfrptuptum. Hxod.u.dicitur q, dc
rebusinarMmatisrcddacurdtipluin. dcouib quacuor outs
pro
cap. vir.
aT^ //; mi. H$c pc-a nochacad^m,
qucfupcriorplcnius
cxplic.it.
pro vna,&: debobusquinquepro vno, itaquodinlegc
fcribitur,quoddcbeatrcddi feptuplum . Idcodiccndu
proptcr incrcmcntum furci fuitadcjgrum ad pcenam 1
vc homitics a furco cohibercntur . Neccfl cocra legemnon inhibuit addcrc ad ptrnam pro bono rcip.iblicar.
7 Ei omneiiifubAornus f/^c n-j.pro fua redciiipcionc,&
l'urliccrer,dcbebac vendi,&: deprccio cius fatisfieri.
8 Qui iwtcm ad.eflpropter corjnopiam. Adulccrium.n.norB
miccicuradfiipplcndu indigenciam v:clus, vc! vcflicus,!!
diiftu efi de furto,fed cx deieclu ratiois,qua: vocaturbitja
qua; negligenscfl rcpnmcreconcupifcibilcm, quaMci fubijci.
^
9 Vcrd:t ani.fuam. commiffionc c,tilp2.
10 Turpitudinem,& ig.con.fibi.qiua vicia carnis func ma ri
infamia;.
1 1 Et opprcbrium illius non deleb.&c. Intcrminabilis efl e in
pccna gehenn c, ad quam iudicabitur (encencia nretra<H
]i indieiudicijj.ideo fubditur. n guia^lnst&fhorm&c. Dci, qui dicitur lnc vir
, quia frequcnter in veten t Ifl
meco lcgicurupparuiilc in humanafpecie.Ecquia Cti: u
deus,& homoin formahumana, gloriofa camcn appaipuin iudicio.A 'X I .b. H:c lefus , (jui affurr.ptus efi a vubis tn c U
fic veiiia. fcihccc ad indicium,qucmaJmodum vidiftii ^afceudcnccm incockimm corporegloriolo .
CAP. VII.
fNcharc contingant tibi fi mi.
llimi, euftodi ier- l
moncs meos , & *
a fln coidc m.ab.c.t.vt non
pcc.til b f Ne tapiantur.c fOetualubitatuia.
- Fiii honota, prxce^pta mea recondctibi . Fili boc
npra domi- 3
fltc.ninettfio , fGbana koflft. b eNolitctimeieeos, qui cot.occidunt.
Hcbr-t- num f &vaflebis,practebr eum vero ne timueris
a fDial)olum,uel quemlibct.b TH lc licet.
4 alfenu Seruamadatameay
6Vviues, &legemeacjuafi b
f Diligcntct.
6 pupillaoculitui. Ligacama f Actibus tuii.
r indjgitistufs, fcribcillaia f Iiilatitudinecogitatiouit.
stabulis cordistui.Dicfa-
e
b Et lcgem mt
Tam folercc:
quedoceo,qual B
re6ti finc h
cias.
C Dic fa. fo\
pienciam eC*.
cc docliinr^'
tibi dileciioiic <i*
luagc vc 1k-c
4*
N I C O L A V S D E
CAP. VII.L Y R A.
1T7 Ilin.icu.fcr. Hicconfcqucnter retrahitaluxuriaexme-
17 ictrKisinucrccundia , &importunitate,(iuiaeuitaturp. 1 fapicmiam.idcoprimo mducit adfapicntixamorem.
Dimfto.Jecuodcdciiribil pcnculum inulicrisadultcr.T.ibKOr/c/jr-
% yirj.Tcrtio nn nccipfamfugcre.ibi.' T^wwcfr^o.CircaprimuitunpitViw'/ii( ojpcrcAdimp||tndo.
I Etprt.mtarc. fict.c chclautum prctiofum.
i Fili
$ Filiho.do.&vi. IfieverfusnoncftinHcbr.co, proici
quod ipfum tranfco.& quia patec eius feritentia.
4 Scruamandatamea,& viues. vicagraci.t in pra;fenci,&rixinfuttiro.
c ir legem meam^uaft pupillam or..//.Idefl valdc diligc;
& folicite.
6 Liga ram in digitis tuis. opere adi mplendo,quia manu
organnm organorum.j.deanima.7 Scribe illam in ta. indclcbiliter retinendo.
8 DicfapicntiXfSoror mca a.idefl dil:gc eam charilBmeI Vt
\o
er
ft
i6yy Prouerbia Cap. VII. i 6} 4.
g Etprocaci vultu ktanditurdicetf.hlxta litcra pntct, qu; i tTJC
retrix couiuium fc magmficum pr.rpjrafti- faterur. A) h: rc,
tici in cunclisquxv.t>unc,viaimas fcfuc falucis, Dpoiimwi-larc.vc! aucumanc vcl autumarcgeftiuuc.Na & dommos nddiicipulos. fttf )t'if /wrd , vr ots
, qui intvrficit vos,arWi.<>br\&r..
h Intexuifunibus k-
pojlutionc(c\ ;c: h ^recica, que a vcra cafl itacc ccclcile pro-
Abacurextrane.7. m, L hefeneftra. Pnrct iuxrn ljrern, quia fipietum nfpe&ns maBiflrooim & infirmorum adus fcdulo fpeeufuur cV fortiu.
\: crcma Pei fnpicncia d: cdo profpexit ,&. vidit ocs ftlios
lihc.mrrHj. Apcrteau-rm Jalamondefe- * Scribeintabutor.t8c*ilft>roreAfaoeell.UwupicilfixC. tl.tium Solccledti OUtu-flradomus fu*fc pie
7
ntie , Soror mca cs , &prudcritiam voca t nmicatii tuam, cx funibus , vd iux-
r*rc3ccl!--sprofpc-. hx,,,^,,, b Aato,cci&.
, la aliam cr.mslicio-
lciflfcdicicvrpnruu- vtcultodiat tea munereextranea , & ab aliena cjuc verbafua z ncm inftitisiucexo*
lorumgcfla dljudl- a Vtdecipiat. b Quati.quidfc,;. ,S.^tualijomniaiudicar.Scip.eanemL
"
tl.r, molIiorCS flcrt
S^=r"cci-a dulcirffacit.Defcnc
b
lira cnim domuS me7;a-cancclloS pro- 1 Spfcft*^fcSP
sagqu,! fpcxi'i?uTncmT;idco
+paruuios . Confidero JecnVdem *&,hi'S?5S
oi -Mcnlf-ne rorfidera* *teUnr*:iefttHtdi.e. b
Rectefcawdom.^expofuimM.fci,, < mn! 'ir .; n,>.r,c /!,.
F.rlirpiCncCOI.nutia
platea,& mxti sngelum poliu elt.' mOlilCiC qillCtlS ac-
cfufficicncctame b juuencm qu i traa
nfit per plab
teas liixra aneulum* ,&nror>e 6 fiS n;":.liuspccibush ,pfum qm fons suc, 1 * *
...*b*dti? ^ *ergopictisex Acgy
Lncradcgenccmaipic vjam domus illius prradirur in obfctfro aduerfperafcentc die. 7 Ptoctjamoculoriim
unc.Hinccnim Aa Quiina ]e^ l od,tiucem. V '
cecjcilleccbras, qui-
occurrit illior- 8bus ncfando afpcdu
turbnedefideran,. 9
na'tumcrecricio,tpra:pararaad capicndas animas. Garrula,'a In priinis diiciplims. b Semper difcurrit Yt acquiiat. I l
&vaga , quietisimpaticns,nec valens in domoa
confifterc Iia Cu,nuasja),osrapit. b Cum voluptuofo. ij
D
loan.itf.a.
f cognatatn
ClUi.
mni.niui-tijiui" a Qui.naleag^od.tlucem.
oftolus.;spiriujis
d uino<5tiS tcnebrfs8ccaIigine. Ec ecce mulicr occurric illimniiiuaicat,& Ipjsa ^ Eloquentiaimmunda.
b Laqueis mortis. c Qutetera eccleiia: turbnedefideran,.
r* cncm vocac adulce
jm,no propcer vir
* jrem ,fed propter
iftabilicacem , quiafic in placca, quiaefcruit angufta via
ucducic ad vicam
irrctios facilius adfeduccnda metisar-
cana penecret. Ciuiavero nommc funiu
aliquando folcntdi-
pcdibusfuis. Nuncforfs,nuncinplateis, nunciuxca ^an-H ^X^aa Cum alio hxreticcs. Sibi lociat. Leucm '5 ,
gulds infidians . Apprchcnfumque dcofculatur iuuenenyf^Sg!fiau- ratie*
vitijs
/i74 4e;K&.quia g &c procacivultublanditur, dicens . tVi&imas pro falutede-!o cicr,cont.xtuvcrbo tJViainwp.efkchca rcflitudi- . iniibriJCorceftis,debui.
l
rumceleftium, fa-clfi
,
c.
oru,n tCt '
:, &:prope viam uorui , hodicreddidi vota mea . Idcirco egrclTa iuminoc-jo hibrefuis audicori-mi l
omUS lllillS gradl- .a Declinaergo admequiaintexui. bllS qiiafl ftiaClim p
ir,quiaa viavenca h curfum tuum defidcrans te viderCfSi reperi. Intexur1
funi-^j rarc.inquo avitio-
sdeclinauiC.Mcri- a Quietitmolliciemdefigrut. b Vt tfu delcftet rUlTi tUlllultlbuS li-
> vis domus mere i bus f lc&ulum meu,ftraui tapecibus pid:is cx AegyptO , alper-J berocordequiefeac,icisvclhzrcticiap a vtodotecapiat. Ergo. caieiu dort.ma, Jz fed veraciccr illis fti-
op:ac. K fiafbilemeummyrrha&aloc&cinnamomo. Veniinebrie-25 nibus pcecacoru con
Inobfcuro adie/pe
fccnte. Quiainmta;pcr c^citacc cor-
s,adtcnebrasfefti
icpeccati rkdam-iciunis.
Etecce mulier oc-
\rr'uilli ornaiumeretricio . Patct hxccuntftade merctricis o-
11 tu Uliv 1ijv.u1.il 111y
1 1 iiotx rftuccx. l.inilrtlllLlIIV. V *ii lUCUllC-25 ' , "-'u;' pti.i-rfi.uiu cuii
murt vberibus & fruamur +cupitis ampiexibus,donec illu-^7S l
?}
m psrdi
a Aeternu*. b Inebriemut.quia non elt. c Chriftus. Corporaliter. d EccleiiaiS ,
,S ' VCj,g''
l
.^'
S"^
3/CorporaliCloi,afcciKl,trcfurgensa mortuis, nobifque miniltenura
gubernandx eccieliar fux fcilicet domtis reliquit.c 1
J r 1-
1-
nibus&pcdibusda-f nentur.vnde. Ecce
cefcatdi'cs.Noneft cnim virindomofua, abiit vial6giflima,?0
'mit?o7a'minle^um,&apoc-iX
l fui macbantur cum e4.In tapecibus vcro pi
ctisex Acgvpco,orn3tuc
eloqtiencic;& dialc&iceartis verfu
tia qua. ab cthnicis originem fumpfit,intelligicur,per quatnh^rccica mcns fcnfum doctring peflilcntis quafi mcrecnx
rjnbus iuxra licera . Vcrum doctrma herccica qucncunqucicaucum rcperit, & vecordcm hucdecipcre tcncat.Ipfa.n.natu meretricio appareccV: immundarcfulgcc, cloquecia
r,|paraca efl ad decipicndas animas,fSi quofcunquc afiocia
ipoccfl.fpincuali morteperimit.4 -4 Xec valens in domo. Nulla efl harrcfis que primis contcnta
j idiicipulis, hicnimfuncdomuseius , fed fcmpcr nouos
iiOsdecipiac,qucrit.h S Apprcbenfumt]ue devfculatur imtencm. idcft, falforum vcrbo
. Imblandimencisccncac inftabilcm.
Et
thorum facinoris fe texuiflc glonatur,1 ^ffperji cubilemeum. Promittuntfe,talesodorem cxlefliumhabere virtutum,quibus fua fuorumque coi da velut funibus
cubilia vcnufla,confecrantur , quali Chnfti bonus odor fu-
mus Dco.k Veni intbiiemur. Dodrin^ fandte poculis fc inuiccm fatian-
dos iaAanchcretici,& vircucum graciacoiungcndos, doncccorum gefla lux fcquatur ererna.
Sac
i.Cor.vd.'
NICOLAVS DE LYRA.'
Vccuftodiacccaniulicre. lueji ,adultera,qu<e extrancum reci-
fcum marito.
* Qua; ver. blanditns & adulationibus bominem dedpiendo.'
:Defeneftra. Htc confequencer defc.ibit mulieris adulterx pericu
fua imporiumtate di. Dc fencftra cnim domus . i .de fe-
'f3 corfcn ntix. mex. cojideraui p; riculum mulierism^^.Velpotuitf ' ii laeran,'iw>d Salomon defencflra dornus fu<e vidit iuucncs in-
ctmens ad domos meretricum dedinantci,quttfoknt rnancre prope
<"ihsmjgnatnr/;,ro quodplurcse sjeruientes fubieVtiJmt vitio inco
' "Mi. t\uut D.tuiJ paier eius vidit mulitrcmfe iauantem ex aduerfVlUS
(H.2..i\tg.\l.
^Ec video paruulos. idefi,incontinentci,quifuntfcnfuparuuli.5 Conliderovccordcmiuuencm. idefl,babetttem vt.in corde
t&iminto carnaln concupifccntnt .
ttjjn ctarific pcr placcas iuxca angulum. vtpcrueniataimcre"isUmum,qu f.let 'ffe m kcis angularibus.
?ln obfcuro. qut/i qu mak a:j;,<dit lucem.loban.$.^P.tcccc mulitr. ai captaiimn ems bencuokntiam.
9Drnatu mcrc. al magtt acccniendam concupifcentiam.1
Przparaci ad c.i.ani. laquco concupifcenti* carnalts.
Gar-
if Garrula. multiplicationelocutiouis.12 Ec vaga. ex mobilitate mentis.
1 3 Qniccis impaciens.ffr tadus &geflus impudicot corporis,
14 Ncc sscfedfemper vultadfptCiacuia& loca inbonefla cunere.
1 $ Nunc foris. in aliena domo.
16 Nuncin pla. //MttVict?.
iy Nunc iu.an.in. </M4/i dicatmodus eflmeretricisper omnZviam
C7- modum induceread atlum concupifecniut carnaltsjdeofubditur.
1 8 Apprchcn. brachiis amplcxantibus.
19 Deofcu.iu./iii confentientem. ao Ecproca.vul. idrfl,impro
bo& effronti. z 1 V'&ipro fa. fic cfl in libris corretlis. 1 1 Hodicrcdvo q.d.tepus reuertedi ad deleclabilia,ftcut multiaccepta cvionc
in fulennitate pafchali pofl prandiu recurrunt ad cboreas& lafciuias.
Xt,
Idcirco c. fum in oc. fciens, q,tu babcasfimik difidcriit ,
ideo
fubditur: 14 Inccxui fu. vtfti moUtorquafifiramentacfJentimme
diatefnper terram. 2j Scraui zar>cvbus.;tli:fl,cniiofeornani.
2.6 Afperfi cu. vt odore talinmfiat in co dekc~i,\bdiir concubitus.
27 Vcni.ine.i/<k't7wwr. 28 Vberibus. i.cttmtattn vberiuqui efl
concubcntium ad inuice maxime nudi cu i,uda in ktlo. Et q 1 timor in
taJi atlu deleflatione minuitjo rcmouetur , cu dicitur. 29 Non cfl.
fcilictt tneus. jo lix cJomo fua. quafi dicatpotes ibiejiefecurus.
Tom.j. Ff Sac-
r^
j<% Glof.ord.&NicoIaide ,yra.lu
/<S c I m tt(H* tntemrwiuoclertoriimfuoromnumfrumectlcfiicomrtcnejiirruenitutndiudicium. apoflcV- i"Ccl
fc/u.Glo a Sacculum pecunia: fecum tulic , tindie plenjc luna: rcucrfurus t tixmag 'u.:foi'
icquarndiii ccQA niufetutn
ifututom jiam rcfunecuo-cQjidcee nls mimortalira-
^'',uIien
rjsdccus.quuil-1-us patrix ciUCI
Lxtifkarec & di-
b E fottifftmi '/*
^f imerfQi Junt
abt*. Vt IpfcSa*lomou fapiuuilH
Sjmlon ! -r-
iiiiimus , Dau.difuctriuotusa
fapur, qu; :;i
ucritjcrrac.
C fu inferi d
e;;i\ tpvtietrate<.'.
dceccl iid '
nib ait.Porteji i 116 p'c<
^Ecclefiam.
eft in domum fuam. Irrctiuiteummultis fermonibus, & blan-1 Qtuli ftultus nefucus n>fc cu r<ll >i int-r iuin.
ditiis labiorum protr.ixitillum. Statfm cam fequitur quafl
btfs
duclus ad vitftimam,& quafi agnus lafciuicns, & ignorans,& quoda SentrH.iaiudicis. b Onm.a iniciioia. f Q:n!i N>s f: v-Iut auis.
ad vincula itultus trahatur , donec transfigar fagirra iecur ciiis , vc-Non coii>oris iuluin. 1 Ab ir.fci oiitus t.c ab&iahatntin viis illius.
lutfiauisfcftinctacllaqucum>&ncfcit quia depericulo ammac il-
lius agitur i Nunc ergo rili audi me , & atrende verbis oris mci . Ne ? Obfcuri ora
abftrahntur in viis illius menstua,ncque dccipiaris femitis eius.' thorf5^i"5
S
.uhcns dcapn-*
jviultos cnim vulneratos deiccit, & fortiflimi quiquc lnterfcdi1
; **<SiUiVtOkigCnCSab *T a N-.ilM:ial,aturinvuillus,meus.t.Via:infc.
I { COrCSCOOlT.lt CU
l,ciccic-,'|ucpotldfuntabca.Vfxinferi domuseius,pcnetrantcst interiora mortis.''|
n^rgendos -
7 aducifus caui.
8 d Intcriura
apcM C U l A V > V LL\*l
lv A .
1 Saccuium. :J cmendam mercimouia m limgmqun par iim .
ln d.c v\cnx,In ttdkso b.ibttm: In termino coftituco. qui
a j!,HC fuis d!<tat.\eJtio ai<tv>,i ijitarc 1r.1nfl.1tornoilcr
1 ofut.In dte
plens Unx+ifi <]ui* nntinnitut Ganiles & ah in boc eosfejueustaui
iredrbant omnia ifta inf. riora p> vuenin cxc,i>porum
txleUiu dijpo-
fitiencfed HMtes dc ma citionib.libcuter intrabant domos pn,} ria t in
p V.i (/ ,*'a, vt fu plenitudo Ucri fequerctur,vndt adhuc t> alt<jinb.tcr
tis ChrifUani vokntes enccnnne iomttm nouam vel mntare domfciliii
vm ftciunt hvc Ubcmer in dcfulu \unaynefcauatw dcfvclm bonw u.n
t, v; paraUnmJedfattMntboc h **gmfro luvx vele-usplenitHiine^t
fcikj w flf tiudo bonorum tnnppralinm, & hoc efi dc rdiqnij; Gcn
tuhtm propttt auod cji tnjgi> vitad*m .
j lrrcriuitcum mulus fcrmomb. ideft detim i:,& pfiflionc con
cHpifcwt;*. nuali rui inuoluit . 4 St.it;m cam lcqui. *. c,\ dcns
ire adbu .wfunm^cum lamen uadac ad mulum maumu . 5 IjlfH
.f.pc;ix&culp. 6 Donectran.f.diuinxvltiw.ii. j Vclu'.
auis felii.ad laquc.f e ex apptatu modici cibi illaqucatnr 1 1 inic
ficitur,ftc inonttncns cxafpa.tu lcleilaiionis momvatanex in
Laijiteu culpec & mortenigebcunai . 8 Nuc crgo fili mi audi 111
II c cofciiiuiitcrmonet diiiu pv> icflufugcre duens . Nunc crgo i
audi mc.a::re corporis. 9 licac.vcrbisoris ma. auretncutis.
io NcabQvz.perconfcnfum . 11 Ncqucdecipiaris./)pro^f
tomplernentittn. 12. Mulcosemm Vul. vuintre toncupifcenti*
13 Dciccic. afiatugraiix.
14 Ec fbr.quiquc.vrpdfct de ^Adam tnaximo, ejuiaerat inftatu
nocentix pe>h ilusfaetma & vhtue,& dc Satnfonefotnjjimo^Da'iid fa,-c7'(Jimo,& Saiomo>iefapicntijJimot & muttis alus in vt.
tt&noui ttfiameno . 1 j Via;infcrido.eiu$. quiaindonniacominiit.liu culpa,qux cii via adgchcnnam .
CAi\ VIII.
i.>| Domtnus pala1 icutus cO mundo,& inoccultolocutus
cflnihil. C^uidcrgo
ncgleclo , euangcliocius, ad ba'rcfim&
ifciuiammifcn conuiunts'
b Infummi ,&r. In
u.onte diicipulos ii-
T c!am,tin" 1
t:iU,baSd0
yllir -
tuc. 7 .b. Scd &: pcr viaslepe
titulti. b:s qui conucnicbac
prjdusbat ,& cos
lULina mdijr.cbanr,
k!
3
H7 Prbuerbia Ca? VIII. 1638-yfapien
.
"bi duo vcltrcs ccngregatifucrint iu nomine meoiibi
rntn .
^iofHiiiinm-iiio t
, jtrrwar.iUni y ci;c. An ogantiam & fupcrbia, in cis, cjui cc-
crisfcmcliorcs *x'flimanc. Via praua m cis quiapcrccma
Ifacitinr:Os bijingueineisqui m bonisquadoquumfitabi-
nuippiam nonha-
uc,kdiuxtaaudi-arum libitii fua vcr
acommuranc.m cfl conjilium.
ion (e cxtoilachu-
iana prxfumptio,lenitudmem vittu-
im foh Dei fapien-
pecuniam^do&rinam magisqudm t aurum teligite.Mcliora Maiidi. b Vrvidetur. c Quu cer.;.-. cie.in,ipfa cre.itrix . I!.acic.itrix,h:ec:terna.
eft cnim iapientia cun&is opibusprctidTiilimis, 6cdmtie de-a Accirsitedco: ijula tt-.i iiiin cue'a.;con.
fiderabile ei non poteft comparari. Lgo iapicntia habito 1 111
a Sanctorum. b Dcus qtii i>|or.rkitur m co .lan. cNcmliultis. d Timcte dominum vt ha-
bitet m vob.is. Tt cnitr.do.
tci,m artu'in,
3c letentiac
ltiueni.
fidelibusccl;tusdatur,cu.5tis mundiopcrib. ctfccllerius cil, Dquod etaddcndo lufTitiam manifefrius inculcac. Namccr-renas opes & gloriam farpius haben t iniufli. Nos auce in rc-
futrcctione ficut Petrus ait: Nouos ce)os & nouam tcrtam,& promifla lplitis expectamus in quibus cfl iufhcia .
g Dominus pofiedit mi.
HllCufc); loCUCUS eft tthtfatirum
parabohcc ad filiu ,telectum
i nunc vcioquiamcncioitcm teccr.it dcfa
2 picnt;a,&: nondixe
3rac qux eflct ik. qua-tar dignitatis, quali
coniilio, eteruditisinteriumcogitationibus . Limor domi- 4 incidtncer oflcnd-t,a poffidct : ab hac D niocjic malum . Arroqantiam & fuperbum & viam prauam, w & commcndat eamwpana mnrmicas , N.mho.,.,u,n. iinconf.i.oh.ib.to ; Mcumeitconi,i.umcuido.ett.
6 fccundum vttamqlic
licquid habccvir- c &os tbiIin2uedereftor.- Meumeftconiihum & 1 acquicas .7 nacuram.fcihcetdi- tfucceflu,
SCCipit.O
[a Ethocpatet :S u.a Peimete. b Apoltalitealij lancli.8 Uinam & hlltTianam
mereges. Re- d M ft prudcntia , mea eft fortitudo, per mc reVes rcenant,,
9 ^c.Dominus&c. dos dicit Apoitolos
*
,
1, j
r P . *?. .- 10 rmnnspojted:tmc.\ix
:
!aliosfanctos,qui &legumconditoresiuu:a decernunt, per mc pnncipes ipe-n domini funt bpcra,icipfos pnmum , , n-
"r*W^?*** Bi*p-u quorum confidera-
onde & ccdefiam e rant,& potcntesdecernunt luititiam . hgo dihgentes me di-i j tioncad fidem , vel
flnnouatimente.a Quod j.iagnum : ouiaMcsuui. 14 CU)S conitiOne per-
ligo,&tquimanevigiIauerintadmeinuenientme . mea
cunit5 Uemt gcnus huma-tExceifa:. 1 6 nQ . Inuifibiliacnim
funt diuitia;, &gloria, opes t iuperba^ , &iuftitia. mehor cft I7
'
.puusactxaturamu-f
bcne
lcgemf
frudusmeusauro&lapideDreciofo, &tecniminamea ar-i^ ^1 pcr ca qtiae tada
J
gento eledo . In viis iultitiae f ambulo , in mcdio iemitarum z JJ j-pjStantigraphus .
iudicii, vtditemdiligentes me,&thefauroscorumreplea
am.a Dili^ite ine.quiadiligenda fujn. Dominus e.um po.tne.
b Non teinporaiiiei.uun anteijuain qu.c.fiicc.b/
Ddminuspofledit me io initioviarum fuarum, antequamijfAntecjuam cjuicquam^cjuu ab ztei.
quicquamfacercttaprincipio,ab aetcrno tordinata fum,24
ii fubdicam
hcrcfciunt:
tidicotcs auttorcs
[fufqueTefi. & fc-
tntcs eccleiic* fcri
f>rcs pnncipcs SC
[entesi c^cerosfi-
diuat prxcepcoresledorcs appcllac.C i vcique omnes1] riiii pcr fap;en-
tin, vccfsccaliqtudI cnc.Aicemm: yi-
. .7;;.' potrflis fa-
ligentts , &C.
jgicmcdilige
tcipatrc:c>iegodi-raeum: dSdmani-
1 ci mcipfum .
Hnc quippc ad fa-
fphtiam v.gilac, quim^uato mcntisfiudi ad Chfi vdione
Bugerefacagunc.Uccum funt diuitix.
Hsfuperbas, opcsllfas dicic,vt c^leilia dona fignificet.Grzcc fupbus hypc
U>ptnos,i.iuperapparensdicitur:&:idco recle fapientiao-
ypenphanos fccum cflc dtcit: quia quicquid bonorumfidc-
2 1
Z2.
Quia. tAd iiteiatn. ^5
func inteiiecta conciiintut. Vta:cius
iplae llluminationes
pcrquas fc &: angc-
hcislpihtib. ctmen-tibus ofiendithumanis.In quorum mitio
fapientiam pc)tTcdic,
quia m pnmordiocreacur^ nafcentis fi- *
fru&us prucnius uifti
tpriucipatfihabui
ccexantiquisantccjuamterrafieret. tNo'adumcrant abyfli,16
a A pjtregenita.velidemfecundumhominein . vndc.Ecce agnus Dei qui tollitpeccata mundi.iy i. j-r rvel qui occ.lus e.l ab originc mund. . ^g Cta dlfpOiueraC ,
ha-
&egoa
iamconceptaeram. Necdumfontesaquarumerupe- 29 buic. Sedneahquis
rant, necdum montcs t graui molc conftitcrant . Ante collcsJo g^WgmjWego t parturiebar adhuc terra non fecerat,& flumina& t car-^ do atite cempora ; fi-
dincsorbis terr^ .Quandoprseparabatc^Ios adcram jquan-33 Uumeflcccpiflc^Ti-
do cetta lege & gyro vallabatabyflbs.Quando ?thcra hrma-H f ui^ccr^aprin"batfurfum.&: thbrabatfontcsaquarum . Quandocircunda-j^ aba;ccr.otdi.*fum Sc
ex an. antequam ter.
fie.vfq; du ait: Qn ap
pcndcbat fun.tcr.cu eo crat cunctacoponcsihocethln prmcipio crac vcrbu,& ver.erac apud Dcu, & Dcus crat verbu.
Ommapcrjpfum fada funt. Pcreanccrgoqui negantDct p^ virtutcm
t prarcipuatterras orbii
NICOLAVS DE LYRA.1 tomne deCldcrnbile. fcilicetappetitufenfitiuo.
'
i.i non poteft comparati. quia nonfmt ciufdcmgcncris: Et
1*i.xcedit improportionabiliter talia.
gO fa.ha.in confi. cjuia perfapientum datur fanum confiliu,
4 .cerudicisinterftimcogi.ifKfd tales cogitationes procedunt
)pl>ichtia& eam augmcntant.5 imor domini. fcitictt fiWalis.
' J.t m.iinm. spfumfugiensprap:er Dei ojfenfam,& nn tantu
Y' <>\" panam quudjacittimor fcruilis.
i Xrroganciam. in orc. 8 cfupcrbiam. in corde.
f lit viam prauam. in opc\ e.
Et Ui bilinguc. quod fapicniia loquitur inprxfentia , & con-ttat m ioquiiui iu abjeatia.1' ^ctcllor. tanquam borribitia.
11 lcum conlilium uc ajquahtas. idifi,per mefunt ifla.
U J
cr mc 1 cgcs ; cgnant. is-fie .
14 Etlegu conditores lufia dcccr. Ijla.n.exfapietia procedut.J godiiigcnccs mcdi. quiaflndcntcsad habendu fapUntia,cx
""s norc ipsa n.ncniii C in cii nianct>& in ea dekclabilitir yiv.ut.1 rlecum funt diuiux.f.fpiriiuales& (cdias)ctiam corpo:ales.7 tt glona. tdcflfocnoi coia mutiis,q irnpcndcdus eflfaptftibus.
)i'Ci{ur_l
xb\x.id:st,fnpert)/iii,iu.es >itaquodfupe>biaoriJ~o-ih Duium.Ta tatim modunt dic it dotninus lJa.6o.c.Tv>amk "' pcrbiam feci<loiurn.idefl,in emit.entiam.
1$ Mviiot cfl itutuis mcus auro. quantQ esi mtiior corpore.
1 In
10 In vijs iuftitiar ambulo. idefl,ambularefacio.
2.1 Inmcdio.quiaviriuscoffifiitinmedio. 21 Vtdi.dil.d/K^
fpiniuatibus qux funt ibtflauti-pcri, 23 Doininus poi. tUcconjc-
quetcr Salomon loqmtur in perfona fxpiltix increat cu diatttriDo,
pof.m.in.vi.fua. i.operu fuoru. 14. Antequa. ^inte.n.omne
creattonenoeratjapietia mji increata.ideo fequitur: 25 Aba:-
ter.or. ybiauie efl ordo ibi efl akqua diflintlio.Lket aute in Deo fit
vnajimplex cjfentia indifiincla ,tamen ibi eft dijiincliofilu apatre,q
proprie nominatur verbiifeufapientiagenita.2 6 Nodum eranc.
Perbum.n.in nobis efl conceptus mentis,&fic itt dininis verbit eft co
cept9patrisfiuefapietiagenita. 27 Necdll fo.de Uctsjubterrancts.
28 Necdum mon. fuper tcrrampUna eleuati. 29 Antcomnes.
i.procedebam afccunditatc paterna. Isle.n.procejfus atermtate men
furatur. 30 Adhuc. i.creaturavifibile. }l Etczrdi.i.partesr**/f
di principales quxfunt oriens,occidens,anJiru,& aquilo.fel cardines
hicdicuntur dux ixtremitates axis mundi.f.polus atciicus & etitcr-
ticui,(juia circa eos voluitur caluw ficut ofliurn ctrca cardines fuos.
3 2 Cijjando prc\ Indtuifafunt tnm opera trimtais i& idco fitius
qui iflfapitntiagtnita vt diClutftJetnptr optratur cumpatre.lc.^.c.
Patermcusvfqucnucoperatur,&:cgooperor. )} <^uandoccrta le.i.cocauitates vbi cogtegatsjun, aqktttvt appaicret arida ha
bitativrii bvmnu & animalium tcrrcfltinrn apta. 34 Quadoauhe-fir. i.fjhiramignis quinaturaliterfcrtut furjum . Illa enimpars ete
mentorkth qua tontingunturfphcrx iutix,xtbcrvocatur.
35 E C hbra.fonccs. conjtituens tos inpondere numero& mefnra.
36 Quando circunda. ne afjiuttet& operirct aridam .
Tom.3. F f 1 Quan-
1639 Glofiorclin.& Nicolai de Lyra. 1640
A
%eluiinutn
fcruiitieoe.
ftp*li
virtucem,& I^cifr
picnti.nn, ldefi.Chri
fiumabmifo.imnio&: antc pmnc quoddici vclCogitatl po-
tcflinicuim,ab lpfo
pairtffiiiflcprpgcnNtiiin.Aiiatianft.iiio.
Dvninus 1 rrcj^if *
princps:im +Ur*mf***ruin opirafua. Quoddc mcatnationc do-
minilegitut.Gcauicmc dominus fccuoduincarncm . Caro
Dcum agnoii.it, <.\io-
na patreinugniricaccrcacura, dominuinconfitctur , ch.i: uas
patrcm nouic pwnci-
pium . Vclin pnnci-
pio viaium ki.irum
vc
bat mari terminu fuu, & legcm ponebataquis ne tranfiret fi-
nes fuos , Quando appendcbat fundumcnta tcrra?, cu eo eram> Omnu in lajiicntu trcilti. b A dicbus xternitans cius gaudcbat vnum cfle cum p.-.r.-e.
5 Caudens.
vcipfcait.F?<>f'/w t )
qux ducit eait CtanM
vitamin operafua, .
hcecrcdimenda. c
virgine creatus
Caro cnimcius pl.
ptcr opera , diutnrU
autcopera.a Ludens inor. Q 3
cum ccmpora&c a
turarorbistcrrje t:-
tcu*n&a coponens. Et dele&abar per fingulos dies.ludcns co ?
a Sunt. Qujadeiideratin no romore cuicftere, & nos bno- *
tum gratia ineiitorum ad fe vidcndum peiduccie.f
ramcoomnitcmpore , ludensinorbctcnaru^&delKismec 61 f Qma . ?
cfle cum filiis hominum. Nunc ergo filii audite me. beati qui8
T Sic. 9
cuftodiunt vias mcas AuditeMifciplinam & eftote fapicntes, j piiTcnt,ipfc quoc-fTantum. ; rat in patrcfilius r i-
&nolitcabijccrcea Beatushomoquiauditme,&quivigiIat,l ncbat , hoc idco
a Adpoiicm;inueniat.Quieniin inuene.l i
qillSCU CUUIC
adforcsmeas.quotidie.&obferuatadpoftesoibimei.*Qui * ns & temponbu
a Viide.Ege fum via.veritas 8c vita. b CopUc. c 1 Vn.le. Torrentevolup.tuz.po.eos.'* fe pdhlbcrCt .
meinuenerit,inuenietvita'm, & hauriet ialurema domino. > b.^/ow.Scriptn
Quiauteminmcpeccaueritt lardet animam fuam . Omnes \lv
Sf\csfinec\uibJi\aQu,rum,u,. cam quam polliair
qui me odcruntdiligunt,mortem. no Valcmusingrc[.
NICOLAVS DE LYRA.1 Quando appcn. funda.tcr.i./wrer terrx inferiores circa centrti
qmt funt tjtijtdanifundamentdfiipctivrttmpartium.
2 Cum co cram. quia indiuifa funt opera irinitatis vt diHum efl .
j Ec dckclabar. id cil, xternulttcrgaudcbam tum patre& fptritu
fantlo .
4 Ludcns cora eo omni cemporc.eJ" quidfit ifle ludus fubditur.
5 Ludcnsinoibctcrrarmn.i./d'* /rfciMrrfc" orbe terrarum ,
qnifiwilis e/i ludo piU^qiu de uno transfertur in aiium fecundii tjuan
dam rtuobttionem,quia regna terrx transfert atqut couflittiit degen'
teingentem.6 Ec dclici.c mcx,$Cc.f.pergratiam. Jflnd enim effc efl deliciofum
refpcilii effe Deiptr panitentiam& potentiam,& hoc modo, fcilicet
pcr gtatiam , eftinfU creaturaintelietluali, & non in omniyfcdfo-
L>m in iufla .
7 Nunccrgofilij. Hie confcquentet inu:,tat ad amoremfapientu
dicens
M-
cei\Nunccrgo filij.pcr adoptionem .
8 Audi te me. pet debi: m attentionem .
9 Bcati qui cufiodiunc./.Waw mandatotum & viam coftlio
io Audiccdiiciplinam. demotibus humanis.
1 1 Ec efiocc fapientes. in diitinis .
12 Beatus homo qui audic me.mibi obediendo .
l j Q^ii vigilac ad fo. me./o loco diuini culcus dcuote otande .
14 Qui meinueneric.^er-givjttVH.
15 Inucniccvitam.ftrw.-rtr.
1 6 Ec-haurict falucem a domino . quieflfonsftlutis .
17 Qui autem in mc peccaueric la:dec animan^ fuam .
tnibi non poteft infcrtc Ufionem .
1 8 Omnes qui me c:derunt.r7i<i/ veritas& vita .
19 Diligunt morxcm.non quiamors ftt pctfc eligibdis autdi
bilis,fcd qutu diUgtnt inotdinats deleelabilia mundi ct atrnis,id
fcquiturtiiurs culpa&gebenna.
C A P. IX.
aC >APtent,A tdifi.Quia dc xcernitate diuinicatis Chrifti fuf-
ij ficicnccrdixcrac, addic &de afiumpta humamcate.
Sapientia sdificauit ftbi domum . quia homincm filius ]^)ei
que in vnicaccm fua? pcrfona: fufcipcrec ipfum creauu . Vcl
fapicntia: domus cc-
C A P.
Verbum Dei.
Apientia,
!!.
fi4 fummita
lu xceifoiC
clcfia Cb.rifli colum-
n^doctorcs fandecc
clcfia; fcpciformi fpi
ritu plcni, quales fue
rc l.icobus , CcphasSc loanncs , quas fa-
pienciacxcidic, quiaab amorc feculi di-
ilun:tos ad porcan-dam ccclciia; fabri-
camcrcxit .
b Columnas fcptcm .
.f.ccciclias pcr or-
bc fcptitormi gratia
fpiruus crexic , qucdomunijidcfl, iriyfic
ruim
rium incarnacioniscius.nc perfidorum improbicace 1
ria collcrccur, credendo,colendo &c pra:dicando,quali 1
candoconcinerenc.c Immolauit viflimas.HicviSimis meretriciscotraria: fui
dima?,adquasltulcosinuicacvcfupradi. Victimas $>fa
uoui ,ho. rcd.
'
IX.Carnem .
ardificauit fibi domum , cxci-Ecclefiasfeptiformifpirituilluftratas: b Suis paf-fionibuseccleiias coniecrauit, vcl vitam prardicantium inaclari in pcrfecutione pcimilit.
dit columnas*feptem . Immolauit vicfii-a Dininitatis iiins arcana capcre non valentibus.aflumptat
humanitatis fatramenta.patcfecit & fcxipturx iaciz,
pabula nnbis apcricndo przparauit .
mas fuas, mifcuit vinum" , & propofuitmenfam fuam . Mifit ancillas fuas vt vo-
Cil-. a Aediiicia. b Hicruialcm. c Diccns pcr ancilbs. d Humili,.
carentJ
ad arccm 6c ad mccnia ciuitatis . Siqtiis cft t pa
d
ruulusa Nihilhabentibns defaftu humanz fapientia: talcs aduo-cat.vt eos fua docliinafapiei.tes rcddat & apres.
vcniat ad mc. Et infipientibus locuta cit . Vcnite , comedite
5
6
78
9io
ii
mea.d MifttanciUisftt
uocaret. Elcgitpccorcsifirmosic i.
cabilcs, q.fidclifi
fupna cclcftispfjj
^dificiaC Vtnite comapIn vnam Qperfonam, iunc mdiuinicatem, &lu
manitatcm . Vpanc corpus, i.
no, fanguis
quo in altari
mnr.
lii
4*MCOLAVS DE LYRA.
C A P. IX.
SApicnriazdificam't.///c confeqncnter defcribitur eminentiafa-
pitntifmagis parabol cr.f.fnb wttaphora domini vocantis ad con-
uiuiftintra paUtiumfuum. Et ^uiatppofitaUxtafe pofttamagitelu(tf- untjdio prfma fonitur hic niuttatio fjpictix.fccundo inuitatio in
fipientisjb . Mulicr (h\ka:Vrima in du*s, quiaprimoponiifapienlitatioffcciido inuitatoru conditio,ib:Si quis efl paruulus vc
\mc.CiriapYimumdiciturdefapienliaincreata,continuandofff
f
i finem capituliprjtctdcntis .
cauit fibi domnm:/".fcc/f/i4W quam sdificanit& cxrmploin b'imanitatc ajfumpta .
a Fxcidrccolumn.is fcpccm . i.fcttcm dona {pmtiiffanili dcdit>tl frptem facr.immta mflitnit qmbfs fuhitur tma eci kfia .
3 Immojauic viCkudemfeipfum incrucc ^qtmddicitur viffimxin
plurali.quia continci virtutc cuinflibct alteriusfacrificu. Et buius vi-wmorUU cfi facrjwenium eucbariilix, i quofublpcciepani;
">-:iolatHm,m<odcfljidcliumabus
hli-
4 Mifcuic vinum.i. dedit nobisfanguinemfuum , quodconfiin vino aqua mixto .
5 Mifit ancil.fu. i.apoflolos aliofquc difcipulos qiti dicuntitr1
cillx,qttiafueiunt humiles,& obfeqitiofi, vnde J^ab.ancillas uoc>
Moyfen & *4arontfttifucrunt humiles &propti ad dinini obje
6 Vc vocarenc ad arccm.i.ad Cbtiflifidem .
7 Ec ad mqnis.ciuitatis.i.ea quxfnnt annexafidci atticidis .
5 Si quis efl par. Hic confcquentet defctioitut innitatoru con,
6 iuxta boc conditio repulforum,vt oppoftta iuxtafcpofita ma\
pareant. Dicit igitur.Si quis efl paruulus./dVj? bnmilis ,
Vcniatad mcquiatalisefldifpofitusadfjpientia
diuinam.Ut
u.c/.Conficcbor tibi pater domine c^li & tcrrequia abl
ftiha'caf.ipicntibus<3t:prudenrib.&:rcuclaflicaparuul:dicuntut hic
paruulifpeciaiiter apoftoli ct alij de Iudmis vocati.
quenter fubditur dc vocatione Gentium cum dicitur .
10 Etini]picntcs.ideft,Geniilibus,quidiuinitatem attribucba
gnis & lapidibustfuodinfipientiffimum erat.
1 1 VrcaitC cpmedicc .f.ccrpus tmumfubfpeciepanis
cxhib, W
ut
a*
f
di
Et
]fc
ii-
'4l Prouerbia Cap. I X. 16^1
pra feJJa aui&qnfa carhcdia fibi pred/cationfs vfurpat.Hcc Dcfr.n.caihcdra pcfr;lcpn.r.Fn excelfo vrbislocodicu fapien
7?' Su !?'n,l,nin is& <*<Hiis verticibusdatvoccfiiam,fcdMamfi'bJ!niitatcv!ui-iu,l-!ecfi!pcrciJicmcnr;snrton!rur.
I iiuitfifmuiJu:,. 5at'
Bjbite & Relin.-vobi
$ Kflirtquite.Pofr cblarasepuJas addit & vite monita, vt
A uosperceptisfl.? incarnacionismvfccrijsrcficit,cioch,
ina!
aricer infcrusc verbis.
i Quiiriidit.&c. C<uafi intcrrcgarcs, Curfapferiii partiulos
rx ceteris,c^ infipienccs ad fuas inuitarcc cpuJasrld mquiccit,quia frufcraJa-
t Diuina eioqtua .
panem meum,& bibirevinum quod milfcui vobis Rehnqui-a Vere. b De virtute in viriutem. c Opera bnna.
il Pamuios muito:Qni cnim em.
tcinfanciam &viuice,&ambulacepervkistprucienriiT . Quia Quia rfat fanftnm tantbus.
t erudic deriforem,ipfefibi iniunam facic>& qui arguic im-a M.ugai;ta uroijciensporcis. Ergo.
pium,fibi maciiJam generac. Noli arguere dcriforem ne ode,9 nis
a Sed. b faruulum. c I11 profeclu. d Amatorcm fapientij.rcm perfe- 1
fte fipicns non liaber opus argui. e Argue&fir. II na.CreCtC gradientCSric ce.Arguefapientem & diligette. tDafapientioccafione,
12 al> icinere fuo deuia-t fupratj.
&addecureifapientia . Docciuftum , & fcftinabit accipere.^ ,*'*** led"
E"^"
a Q.doc* iu(tum,Sc primumtimeiedoininuni.quia.Vrin.fa.ti.do. _
t Principium fapiencie cimordomini,&tfciencia fanclorumlj S,Wa"*J3^^tQ^Ego fum fancrorumprincipium:Fer lneeimn multi. c Virtutes,
oratquivcrbumfa-icntix inculcare ni-
rureiqui audircco
.Mnnir, fapietioremdoctore & roaio-
.mcredens.
T^ili argucre. Nonfrtimendum ne ti-
iderifor cumarguijr contumelias in-
rat,fcd hocpocius
i,rouidcndumnetra
tis ad odium , inde
atpeior, ideo tibi
iquotiensab cius
.jrrectione non tu.r
miditatis fcd dile-
ioniseiusgratiaccsndum.
Sijnpi f.Moneoad f.ipieciam quodmcn tibi prodcfc,mmihi.Sienim fa-
'
cnsfucrit,&:c.
iiulierslulta. Su-
:rius commenda-
tfapientiam perdimtatcni & huma-rntcm
,tunc per
aiapaiuyJosacqtte infipfcmcsadca1 uiuium pcnchifdeni2. verbis vidctur mui-
3 tarc.Seddifcat,quia4 dla fimphciter ad fe , . . .
y vcn Ircvocat,harcau-t
f
, JB
'"ccl,,sea-
6 temqucs vocatadfc7 declinaiefuadet,quia8 illa ad rc\5tum actio-
ltet quos erran-
a Eit. Vera.
intelligen-
tia eft farnft*
prudentiaa.Pe
b
tmcenimmulciplicabuncurdiec
stui,&adden-^ -mn
-s prop^ coguofcete
Aetcrnitatis.
tut tibi anni vica;.<y fapiens fueris, tibimetipfi eris , G auretrizoa Vnufcjuif^ue onus fuuui portabit. b Sapientia milit ancil.fuas vt vo.adar.fc, f
admoe.ci.MuJiciauteiullul.&c.l
illufor,&folus port3bis malu. Mulier ftulca & clamola plena12
Veritatis. '
queillecebris,&mhilomninoiciens,fedecin foribusdomus';4
a Cathedram peitilentia:. b In fupercilio elanonis. c Vocat hauclis ad pedidiam"
\fzpe catholicrs.quos iterrectum agere,& viam huius feculi tranlire citius vellc
tetnam patnam leltinare confpicit. d
fuze fuper fella'm in excelfo vrbis loco, vt vdcaret crad
nfeuncesta Huius feculi. b Ad patriam atternam. c Dicens.
perviam >
..ntrarium illa can-
rtn commcndabi-;irem ofcendit,vbi
ailicrfailta.&c.qutjit ei cocraria fcdiC,C2c.A//ier,eJ"c. Mulicr hic hacrcfis eft co
tiriafap c*;ic,quj: fuafuperms facrameca cccinit; Scdct au
jmui toribusdomus fuie,idefl,in dodonbus fallitans,quiaiia in penetraJia perfidie. miferos falJcndos introducut.Su-
. pra ;
&peb
rgences in itinercfuo.QuiseU: f paruulus, ju t
fuit,& mifcuit vinumfuum. Acfiultamu-licrnil meracun:ha-bcns ad aquas furci-
uas &: abfconditum
panem quofcunqiievalcr aggrcgat , qitia
cathoJicaeccleti.i pa-ot1)ueadae-:6 laill UHIIldo diUIIHJ-
icos
^i7 rum eloqmoru cor,-:
-8 uiuiapandit,du!ndi-uinicatis & hufniliii
" fh,ltut
Chrifii mvlfe-. Sapienti non audet b Hocfc.Iicet.
^j^ celc-braada Dl' t-
declinetad me . Etvecordilocuta eft . Acjua; furtiua: dul- i2 cipic. Vcicerteiii Vt
)j nomiKco htltoneam
54 (imulii: allegoricainauditoribus fuis fcientiarn propinat, vt pro fuo quemque ca
ptu vitajpoculis reficiat. ftchxnticorudodrinapublicsfi-dci & profcJsioni fua fccretot um dccreca proponir,&: cu ni
hil fpincuale habeat, fuauiorc fc caiholicis paflor;busfcic3- c$ ciam
NICOLAVS DE LYRA.Ec bibice vinum.idefljanguinem rneumfultfpecie vini.in an9
>w>f<.eiur aqua.ln v.raqueenm jpecie communuabant antiquitus
}eUs,fedpropttr pei-icnlurn ejfufionit fanguints ordmatum tftquudtur laicis fub jpciiepanis tantum.
i Relinquite mtanciam. ideji yinutilia & vana.
;Et viuice. in gratia.
* Ec ambulate. jcilicet mandatorum & confiliorum.ConfeqfJtertenditur
quifunt repellendi a conuiuio fapientu cum dicitur.
; Ciui cruditdenforcm./dijoWiJfrfl.*.t Ipfe libi iniunam facic. quiaprowcat deriforem ad iniurian-
tfio-.ldeo duit Saluaior Mat.j.aMoMtc fuiicii dare can ibus
iquemictacismargaricasanceporcos,neforcccoiKulcenc<s pedibus fuis,&: canes conuerfi dirumpanc vos.
'Ecqui arguic impium fibi maculam gcne.quia impiusqua1 11 in \e ejl infamat argucmemfe .
liargucrc denforem ne oderit te. &fic cjjicictur pcior,
ttcipiens odium de nouo cum impietatepraccdcnti.! Arguc fapiente. quia omnis homo quantumtunquefapiens ba-
6di<juid argiendum.uioban.i.c.Si dixenmusquiapeccacumpnbabemus.ipfinos fcducimus,&c.>
Ecdiligcccc. gra\us de tua bona corretlione.
Dafapicnci occafioncm. cogitandi aliquid vtile.
I Etaddccurci. qux per bonas cogitationes accipit incremcntit:
Doce iiiftum. de meliori bono.
\ Et teflinabit accipere. opere adimplenio.
Pnncipium fapiencietimor domini. eium feruilis,quiain
"dnciteamficHt (etafilium;Sed ficut fetaeucitur defbramineintra16Lo,fic timorferu Us expelliiur perfcQa fapietia intratcA.loh.+.d.
cta charitas foras mittic cimore. Timor verofilialis cufa-t'itia manet proptrr quodcjiprincipium intrinfecumfapientix.Ti*'<ir vero feruilis cflprincipinm extrnjecum.
Et fcicntia fandlorum prudcntia.^4 talisfcicntia nonfo'v efl fcientia fpaulaiiua fed ttiau, pratlica.
'
l'cr mccmm. fcilicetfapientiam .
Multiplicabuntut dics tui". in pr*fenii,quiafapientesfcimtvitare
vitarv ptricula.\
j'9 Etaddcncur cibianni vitx.infutttro.
20 Si fapicns fijens cibunccipii cris. i.adbonum tuumprinci-
palitcr <jr etiam alwru confvquentcr.ideo Jubditur in aliquibu, libiis.
Btproximis tuistfed non efl de te\tu,immo eji quxdam glujfa, & per
fcriptores texiui mferta.
2 1 Si auccm illufor .famc doclrin*.
2 2 Solus porcabis malum. pena.
sj Mulier flulca. Hicconjcquemer iuxtafuum oppofitupomturtnuitatio injipientix adfuum couinium cnm duttur. Mulicr flulca.
ideflfdoffrina fuperfliiiofd & vana.
14 Ec clamofa. qu-a non habet nifi verba.
1 c, Plcnaque lllcc. qux nonfulh concedit,fedetia ad ea ind/tcit.
16 Gc nihil. quia ita modicum cfl ibide veritate,^u<A quafiniml
reputatur%& etiamqitia
illu.l qittd eji ibi veritatis vd honefl.itis,po
nitur ad hoc qu>d iS facilius Jalfitatibus credatur,aliier talis dchi-
n a feipfam deflruerrtfi n ibii veritatis contmeret , jicuc dictt Tbilof.
l.lib.Et hic.Quodfi rnalum ejiet integrum,feipfum dciirneret.
27 Sedct in fotibus domus fuar,&c. quia talis doclnna ali-
qnando docetur autentice maxime interfideies . .
28 Vc vocarec crafcunces per viam. lata-n vitiomm.
29 Etpergetesm icinere fuo. i.fequentes impieutmfu* pajjionis.
30 Qu 1 cfl par. i.indigens fenfu.
31 Dccli.ad mc q.d.
docebo eum.
12 Ec vccor. i.(ecutoripajfionum,qui diciturvxcors quafivxhabcsincorde. }} Locu.efl. qa talis libeter audit dotliina fuperfti.iosa.
34 Aqu furciu^. ln dotlrinafuperflitiofafemper eil aliqu dbo- Pronofticatia
ni admtxium,vt pradiclum ei~1,& iltud bene doceturin publicojltnd peraftroJogil
autem qitod etifalfttm & fuperititiofum infecreto. Sicittp^ximitica
tio dvfuturis per ajirolugiam quantum ad id quod refpicit curjus &coiuntliones planetaru ex quibits pr&nojticaniur aliquafuiu> a. bcne
docetur publicc,fed quantutn ad iilud quo docetur fieri imagines fub
detcrminatis conftellaiionibus vt dent refponfa de occultis <& futuris,
hoc docetur in occulto,quiafitperflitiofum.Et tatem dotlrinam multi
libentius audiunt & auidius , ideo defignatur per aquas furtiuat&panem abfconditum.
Tom.j. Ff j Et
1643 Glof.ordin.&NicolaideLyra. 164.Jt u\ n&Jt docere,vt,fcilieet libentius audiantur& agacur q cicus,quod immundi fpiricns domos fuashabitat^ quoc
K nil n ccclclia dici crudinquc pr ohibcncur,& dulcius hau profundis inferni penas luanr crernas . Ipli adibus lu
t\- tur iniipicntiaqucputatur fcicnriaqua prohibicafuratur foru,ipfi hxrccicoru dogmaribus quaficonuiuj?dclc
iiiHientia l'otcftinaqu]siurmiis5 paneabfcondiCoconm optimis.Atcu ritcin cccleiiaChfi facramecacclcbn
ieii)Jicoro-
iTirftut
t tttuuui
dcm facrifkium dc
t jjcn.in afc-fir-nar i. Ac iuxra lirc
rti MulicrmaquisfurtiUis& paneprohibico.ot illicica con
iiubia duicioca cflc
affeucrac
a tt ignorattit qund
ibi. Nefcic mulier *
dulcera, ncfctrherc
Chrifti vcrbuatji.
ciorcs funt,& panis t abfconditus fuauior.Et ignorauit quod' tu
!.
& cofcruatjji
a Dxmonet. b Pcernjdeputatiaucrnii. c Qiii condclccismur ci'2 Clt lapicntia L/Cl
ibifintteieantcSjScinproYundis infernicotiuiuareius. Qui * coflat qd anci ;
,68 rEcomn
^4 vncuccs ibi funt
cnim applicatur illi,dcfccndctad infcros , nam qui abfccffcrit ^"^^1
abca,ialuabitur nim cch dcdit
4 panem angclorhmanducauithorl.
5 Et in profundis inferni .idefl, tali doilrina imbuti& i
dcfctndunt ad panam inferni cum dxmonibus eos Jeducentibus.
4 Qui eniin applicatur. Hoc noefl dc textu vfquc adfinn,,
ptcr quodperlranJco,& quiafatis patctfcnteatia exprxmifh.
MCOLAVS. DE JLYKA.1 Et'\SX\ox.\\.\\t.aiidiiortalisdoririnA. . .. , ,
i. Quod ibi linc gigances. idtfl, d*monts,qma talia refponfapcr
dxmoncsfiunt, Ec
t infra IJ.C.
C A I'. X.
PArabolxSalomonis.
Nouumponicti-tulum , quia nouum
genus locutionis ni
cipic , fcilicct vt nonficuc pnus de fingu-
tt lis bonorum malorii
vc partibus diutius
Non difpuccc,fcdalcernis cverlibus alus vcro-
rumqc.cdefcribac. d
b Filiinfap. Quiac-
cepta fidci mylteria
bcueferuatjtecificac1 infr.n.d. Dcum pacrcm.Qui c
vcro hax atflonc ma
tWichorwnla vcl harcfi commaculac, macrcm concri
flac ccclcfiam.
C 7{ilprdtrunt.Eticraniicorica morccfae
pius , vc Daniclcm ic
tXm.i.g.crcs pucros a perpc-tua iemper iufticiali
bcrar.At vcro thefau
riper impiccatcmcogrcgati , ctfl aliquan-
C A P X.
Arabola Salomonis filii Dauid rcgis Ic-Deum.
rufalem.t rilius fapieslxtificatpatrcmEcclefie.
filius vero ftultus mceftitia eft matrisa Quod putatur. Alias iniquitatis.
fuse.fNil proderut thefauri impictatis.a Vtnqucaliquando.ienipcr ab a-tcrna.
iuftitia vcro Iiberabita mortct N6 af-
Etil corpus.
fligetdom inus fame anima iufti , & infidias impiorum fub
Viri boni vcl verbi d iuini-
uertct. t Egeftatem opcrata cft manus t rcmiiTa , manus au
3
pioruminfidiasinp-fos iufte vindicarprecorqucc.C Egeflatem op.
'
negligenrcr viun n
hocfeculocgcbic h
nisinfucuro. At ji
forticcr domino i
licant,diuitijs ztc x
bcacicudinis rcm ic
ranrur.
f Qi congregauit. Ji
congregar Chnd
Aetcrnas.
Os aitteimp.Qi
r
7 nimas fidchum.f w8 iapienscft. Etau; m
9 bxcmeffis multaefl, t-
10 rariiyero panci.(
JJ
tem tfortiumdiuitiasparat. qutaUtenititurmcndacns hic r , vcrohoctcmp.a Chriito iideles. lt cepr.abill a fiia '.
f pafcit vcntos.idcmiequiturauesvolantcs.Quicongrcgatin^ curada cotpefcic,-* * MefsU quidenimulta,of>crarijpauci. b Torpet [a
bono opere. c Tempore accepto exau- fundeCUC in dlCdiuitc. d Contunuetur m dieiudicii. .
metTe, filiusfapiens cft,qui aute fterti t sftate, filius confufio
[
* l
a Venite bencdrfti pattis mei. .b Vorax.loquax.' -
ni5.Bcnedaio domini fupcr caput iufti , os autcmimpioru^ taTicXqu.?.
g- Aggepenx.g fcruicbat , proi
opcnt miquitas.Mcmona luititcum laudibus, & nomcn imJ9 miquitaarn qi]
cogefsic conden
bicur.Denique os illius iniquicasoperic, quod in corme
in lingua fibi in qua obplura fcelera plus punicus cft,ref
riumqucjfiuic .
h Memoria. In hac vica boni bonos,fiue viuos fiucdefun
laudibus efferunc.inipioru auce & adcus deceftant"'&: no
Zc in vica iucura iufti in Dei laudibus viuunt,rcproboru^f hon<
do a tcmporali morce videcur cripcre,plus camcn mah pro
impiecaccquaacquiiicifunc,quamcommodi in eoquod ,pvita funcdariconferunc.
d i\(o/ affligtt dominus. Ecfialiquandoiufluimpij fam^affli
gunr, vcl cciam necanr,non lidunc animam eius qua dominus in fucuro fu^ gloria vifionis cofolabicur,qui & eafde im
piorumN 1 C OTT LYKAA V S D
C A P. X.
PArabolar.
Hic incipit fecuda Tarabolarn cotieeTio propttr quoi
prdponitur tanaui quddi pr&faiiopi diclum fuit a principio li
bit,&in Hc.tjl dt i itegritatt ttXtus . Sciendii etia anod parabolx in
hai cilktlione contenttnon babent talf conexione adinuice ficut prf
ttdcn:es,propter a$ non inuenitur ibi diuifto artificialis, fed audibet
parabola cfl quafi Trnafententia per fey& communiter iuxtavirtute
tangitnr oppofnu vitinm.Tottil tamcn hxc collcclio in gencralific di
uidi in irapartes.Quia in prima infiruitnr pars raiionalis,fecundo
rtprir/iitnr irafubdis c. 1 5 .ibi.B^efpofio mollis frangit iram y&c.Ttr-tiutrtflrii.giturconchpifiibilis.ca.lo. Luxuriofarcsvinum.&c
EIm-i. Scitndnm lamcn quci btic diuifin accipiturfccundum principa capi-
ioin^dt!''" r""'t n
,u, <x ln prcfecutiont tnii<<Lh(tpartisfacitmctionidca'iis,
Dvujii w *idtbttn> proftqucrido.Trima dmiditur hiqitinquc partesfccundu
auinquetapitttla. Inprimn rtro upitvlo quodcft dccimum huius /i
bii, inmtat ad amurtm fapicntu prmcipaliter,& hoc tx commcnda
tinntfapicntts& fapicntia,licct alia intcrferantur.Trxfentis auttmta.wima paraboU tfl ifla.
t Filius fjpicns. Ttm qnia iuuat tum in rtgimine domus& ntgo-
Qiure parer tioruw,rum qniapattr confiderat y quodpofl mortcm (uam talisfiiius
4*iisic filiam bonorificc rrprsfentabit pcrfonam fuam .
J Filius vcroflulcusmefticia.i/Hia taUsnon mittituradnego-siajrd manct in domo cum matre , qux -pidens eins flultitiatn conti-nue hsbci mattriam mrflitix .
i Nil prodcrunc chcfauri impiecatis. ideil}male acquiftti,quU
femper
femperfunt occafio mortisculpx & gehennx , nififequalurp$
tia,0- frequenterfunt occafio mortis corporalis.
j lufticia vcro qux non quxrit aliena.
6 Libcrabic a morce. fcilicet triplicidicla.
7 Non affligcc domi nus famc animam iufti. licet ah
affligat corpus,quia egeflatem patientcr tolerat iuflus.
8 Ec mfidias inipiorum fubuercec. j?cr/><rt* de Saule 1
pcrfequente , qui tamen cccidit bis in manu Dauid ,vt pattt.
1
24.&X6.9 Hgeftaccm opcraca eft manus remif. quia talis continu i
pendn,fedparum acquirit.
10 Mantis auccm forcium. qttix plus acquirit quam expend11 Qui aucem niticur mcndacijs. aliquid obtinere.
12 Hicpafcit vcntos. idcfl,pcrditlaborcmfuum,qniaquodji
qu iyitur,non esi vtilefcd damnofum.1 J Qui congrcgat in mefsc. quiaprouidel ftbi congruo tenq
14 CcHu autem ftertit. idcflAormit vt ociofus.
15;
Filiusconfufioniseft. idcslycbnfuftonc dignusjlcut
diciti
lius mortis ille qui e\~l dignus morte. 1 .i\eg.z6.16 Bencdicfiodomini fuper caput . quia multiplicat
eum ;
nis fpiritualibus,c cum boc aliquandoin temporalibns.
17 Osautcrnimpiorumoperitiniquitas. quiatxore
proceduntverba iniqua dctratlionis, & murmurationis , & c*
mitta.
1 8 Mcmo. quiapoft mortem magis apparet bonitas eius qui a K
15 .C no. qa 116 retolitur in aliquobonorabilijedtatu in fatlo
Sapien
t.
ij
Vi
i%5 Proucrbilahonornomeq,- &laudespurriUisgehenne.fupplicijsmur5-
Jtur.vbi vermis eorii no moriet'', & igniseoru nocxcinguet"'.
(,t<aStnltus ctditur. Srulcuslabijs,vtl,fuis q.bus daninan mc-
uir, q.amors& vita in mamb. lingua:,vel,eoru a qlnbus qa
:orri?mon poriuir,fencenciadanmacionisaccepit. \i\:Do-
W^mehbera anmamea
t labiit iniquis.J In
fni fclie*
> Qui ambulat qui
implicirerfe viucre ^ a 92?"
Cap.pientes abfcondunt,&c.
Sapientesab. Nihil
X. 1646D
iudicaui me fcire intcr vos nifi Icfum 1 .Cor. 1. a.
Chriftum &c hunc cuiejftxum.
g Snbflahtia di. Sp11itualjr.cr.Q11i in Dcfi diucs cft per bona Allegorica.
opera}c6fidic in illo , quati qui in vrbc incxpugiubili qu.c a
1 nullohofte pofiic i.i
t r r . . .- _,
i perari.Atq. vircucu
piorumputreicet .
oapienscordeprarcepta fufcipiet, ftultus 3 mopu coanguftan-. a Quofi fl.i t e'lis. b Docentis vel fui ipfius.
ift,fariliuscuncta t ceditur labiis. t Qui ambulact i.mpliciter,ambulat confi-,reuit aducrfi,qii'a c denter , qui autem deprauat vias fuastmanifettuserit.TOiii
6 mperhecadgaudia
1 r.''vh.^^d^^^^^S *
annuitoculo dabitdoloiem,ftultuslabiisverberabitur. VenaE.<cufar. 9 "
t pei fefte
tF.ccl.27.c
!itdicens:Dominus
jrorcftor vica. mea?
.qiiorrcpidabof'Ac
jin prauis inecepir
ljs(nolcns licet) pa
cfcicacdignafacris
ccipit. \ihil enim oc-
quodnon rtue-
Qii annttit. Quiucibusoculorum ir
fentaliquem, nonLiadcc fine dolore
jrmenrapcenicudi-lS-dc quibus: Qiiitrjjt megratis, & an
mtoculis.Vdcerie
abit dolorem. quia
4 cur,idcocaneftibus
J egcnt diuitijs, quia
noxiopauorc timcturos pro domino
8 colcrarelabores.
Jlbfconduntfcien
d vitaeosiufti, os autemimpiorumopeVitiniquitatem. Odium 10 ^Wi^
c - Sierg ve -
S, CharitasjU .Ititndinem peccarorum' '
?*& faP'C1?
S^ ^C
fufcitat rixas,&t vniuerfadelicStaoperitcharitas.Inlabiisfa-12 fi as
' ^mmnc-r 13 que 111 abfcondito
conteges,ne-per or.sconcu-
Qma vel inordmatc borra, vel apcrte loquitur mala. l UlCl ia prorCiaS , fed
co'rde.Sapientesabfconduntfcientiam,osautemftultitcon- 17 tu" cor dlle&ioi\ie , Hnfraitba Druitescontiduntindiuitiisfuis.quafiinvrbemunita-
1 ^ & OS VCriCaCC rCpleaE
paupetes ideo pauent ne deficiant.quia fa norunt egenos- 1 p CUt.
fufioni proximum eft. t Subftantia diuitis vrbs fortitudinisxo i Quafi perrifumflul-t*&.*
Acternam.ZI tttS VpcratUrfceluS.Prueius ,pauorpauperumegeftaseorum . Opusiuftiad vita
a
m,i3 den tia a prouidcdo
V Ta
Vol"ptls1
Eft ' z * nomen accepir. Stul
fru&usautem impiiadpeccatum. Via vita?cuftodientidifci-M tus,eftigiturquigau
r ~r
. r~"a<* j, qUe n
pientisinuemturfapicntia, & virgain dorloeiusqui indioetH cordisa <T Ideitfapienna. b f In labii fapiemisinuenitur farnentin.tsmcn Sapi. Scicr.tes.quia temi>us I OllCDI
taccndi 8c tcmpus lo^uendi. c Obmutuidumconfiftciet pec.adme.'
. _,
plinam,qui autemincrepationesrelinquit,errat.Abfcondunt^
dct in fcelere.Sapic-16 tis aiicem eft,& eiiis
Msiluhusmfflitiaeflh odium labia mendacia, qui prorertt contumeham , infipiensiy quivin nomine di- Hetraftion6
4(m/-. eft.ln multiloquionondeent peccatum ,quiautem modera- 28 SnL1s fitprsuidcre^
Qsantem&c. qui sme mendado- ip cjanfus dqlorc mi-
la vclal.orumpec- turlabiafuajprudentifsimuseft.Arqentum elecT:orumlineua ?0 Iccbltu''> & gatidisvanum.
^3 1 peccandi pana fe-aca defcndunc. vn
c-.Etnondeclines cor
tnmin verba ma. ad
cu.excuJ>i peccatis.
yirga in dorfo eius.
'indictainfcquenci
itaquamplaga illa
aaPnjhfthaeiinna
bus fcricbancur fi-
uncac .Qj.li ergo i
5vulrdamiiari,por j^
cmlabijs fapietia,
:loquatur laudcs Chnfii tte. pr^cepta pr^dicct.Scd q.a fcm-
Vanum.
iufti,corautcmimpiorum pro nihilo . Labia iufti erudiunt^2 quetur vlcioms.
plunmos, qui autcmtindoaifunt, incordistegeftatemo-3
^ Li^^oa Hic virtutibus, 'nruturooinritusbonis, A
rientur. Be'nedi6lio domini diuites facit, t nec fociabitur cis \ ^u^dcn^tEccatTiGaudendo. , j'
mrt- /~\ r r r i r 1 r . 37 mec in pius vidcreafrliCtio . Quaii per riium itultus operatur icelus, fapier.tia } s diftriaa iudicc,qui
a Proudere bDiftriaioludici^
c Scien ter peccans.?.
Cft COnCrariUS ApO-autemcitvirotprudentia . Quodtimetimpiusveniet fuper4o ftolo ddideraci dif-
41 folui&cfsecit Chii
fto. Illenecerrenis
gaudijs priucc"
,
,& fcmpiccrna vlrione p!ectatur.Ifte,ncinco
latuscoruprolongccur,fedpremiapro quibus cerraucrut,
pcrcip!anc.Vcnfqueaucemquodcordecencnc,aduenicc.
<@ Quafi
t defeau
Philip.i.C
fnec apponctdolorem
jrdommu laudare,non aucc-m fcmpcrdocere,nec omnialcuouic omncs docerc fapicci couenic,rcctc iubdirur . Sa-
picntes
NICOLAVS DE LYRA.Sapiens,&:c. obtemperando.
Stulcus. reputat enim fiagcllalabia fui corre&oris.
Qiriambulac fimplicicer. idefl,ftne dnpluitate.
Ambulac confidcncer. auia non timet reprehendi defalfttate.
Qui autcm S>ic. fcilicet poQ vitam verba operando mala.
Manifcftus eric. per effeflum malitixfux .
Q^iii annuic./i;'<w impudiciti* oflendensmulieri aliene.
Dabic dolorem./ti/icef marito eius.
Stultus labi js verberabitur. Exponatur vtfupra.
* Vena vitx os iufti. auia de tali ore verba vita exeunt, inauan
mpropria dtiicla vere confitetur.
Os autcm impiorum.fcilicetpropriam,ipfam palliando.. Odium.in corde. ij Sufcicac rixas. in orc.
r Ecvmuerfadcli6ta. quiaftcut odiumper rixam manifcflat
fetlus aliquorumjic cbaritas celat,nift quantum corrccliofraterna
quirit.
, In labijs,&C quia ex abudantia cordis os Uquitur:Mat.l2.c.> Ec vi rga. ideft,punitio dtbita.
1 In dorfo,&c. <p4 non babet cor aggrediendi opus virtutis.
I Sapienccs abfconduric fcienciam. deriforibus.
> Osauceftlll. quia loqturqinon decet,& ftne frano rationis.
> Subftanciadiuicisvrbs. quia confiditin magnitudine diui-
>rumfuarum,ficut obfeffus infortitudine murorum.
Pauor pauperum. quia homines mali nonformidant pauperiIsiniuriari.'
Opus lufti ad vicam .fcilicctgratw &glori* acquirendam.1 <'uctiis autem impij. idefl^opus eius.
4 Ad pcccatum./c//e/ ordinatnr,& poflea ad inferni cafum.Via
2% Via vica; cuftodienci. quiafafcipiens correftionem iam cflin
via pcruen.cn li ad vitam beatam.
x6 Qui aucem increpaciones relinquic errar. a via vitx.
itj Ablcondunc odium labia mcndacia. quiapr&tcndunt ami
citiatn,cum habcant immicitiam in corde , ftcut loab d xit ^im.ifx:Salue mi fracer.& ofculando intcrfeciteum.2.r\e.20.c.z8 CcHii profertcoiitumeliam.i<jt-/?,Wttd.
19 In lipiens cft. idefljnftpientem fe oflendit.
jo In mulciloquio non deeric. falfitatis velfaltcm otiofttans.
3 1 Qui atitem moderacur. fecttndu moderamen rationis diceJp
dicenda,&tacendo tacenda,tempore& loco & aliis circunslantiis
debitis,nuia talis moderatio eft difficilis,virtus autem eft circa bonum
& difficile.
)i Argcncum electum lingua iufti. quiaprofert verba muda,
& fic comparatur argento,quod eilfonorum & mundum.
3$ Coraucemimpiorumpronihilo. idefi,nullimvalorise(t.
3 4 Labia iufti erudiunc. quia talentum fibi crcditum noi abfio
dunt in terra.
3 j Qui aucem indotti func&c. Vndevulgariter dicitur:Mul-
cum eft pauper qui facuus eft,vel indodtus.
3t Bcncdidio domini. fpiritualibusdiuitiis.
37 Nec fociabicur cis afnicbo. Spirituiles enim diuitix non habent affliclionem annexamficut babenttemporales.
3 8 Quafi per rifum. i.habetpro modico hocfacere ficut& ridere.
3 s Sapicnriam aucem. qua efl cognitio de diuinis.
40 Eft viro prudcncia. i.virtuofojuia pcr notitia de dtuinispro*cedit ad dirigendum humanos atlus,circa quos prnprie efl prudentia.
41 Qupd cimec impius./icttf Saul in pofleritatefuafuit regnopriUatus quod timebat,& Dauid rex inftitutus qi defiderabat.l.kfg- J.
Tom.3. Ff 4 Quafi
1647 Gloford.&NicoIaideLyra. 1648
a cuma Cupiadii.oc eiiecum t_nniio. _-
^dcfiJeriumluiimiuftisdibitiir . QuafitcpeftastraliensEcclefix pei fecutoi. In Chii.io.
nonerit impius,iuftus autem quafi fundamcntum kmrnter-a Piad.vaioriiw. b I.icin ]m der.ics. c Cat. oiicm.
num.Sicutacctumdcntibus,cV:fumusoculis,ficpic
ge.'hisquiAmi.il.i Acicm 1
P"gn.int.vndc:A 1
bis cxieru' r,fednobis non eranr.c Spes auiem. f\
To
cocraid quod fup.
dic\i\x.Q%odthmitui Juprr cum vcme
in 11.
ftDto
^Ta Qjtfi tempettas.
A Oc perfecttttoribw
cctlcixdicir.quidonnim tidci fubcrce-
rc quarrunc . Scd illa
m verti tund.imcnro
]ncir^pnccmC
pio mifcruteum in vh. rimor domini apponcc dies, Sca.ouiim < Sunteuim quifcic
/lifrwr!-iinr CuinhacluMpcidentbonaqu* air.il jnt O- mtlitfectri im -V 6 CCS lUdlCIUm, II ihllvUnrHrcuiU. b Qjju piafunmn feiii.u.ii;<>ic-..uieiiiioivcl nhilfumrof.
millUS ncliectij \
/^/wncwfco- cpiorumbreuiabuntur
. Expcdatio iuftorum lctittajpesau- 7
dcfpcratiSoS.fd!
rum pVrfidil bonis . tem impiorum penbit.Fortitudo fimplicisviadomini , & tia dc indufliia pc
dodonbus mnU-fiia QuUctnifant *!<>*|mmm|l .
canr ,nis qmdemi!
gencrat &r lachry- paW his ouiopcrantur malum.Iuitus martcrnum noncom tcritusqucmumci
funs.ficmalcvmens^
, ^. Ll,^ ^ ^.J^KCjrtSS.. U ^catholicuscis qui fc
fidcm fuam cx operibus oflcndv rc mllc-
nicpenncrtiagrauiscfl. O.uli quippc&:denccs,pra:dicarorcsfuncfinct.cccclctix,
&qui rccta ci prouidcnt & alimcnrafpiricualia fuggerunt.
Acccu quod a vino dcgenerar, & fu rnus qui ab igneafce'
dcnscuancfcic,hisucq.abccclefiaflicafu.iu;tacc&:chjnca-
cc,pcr fupcrbia vel focordiam rcccdunc, &. cciam vcrbis im
pu-
l.inopucaiupumcimoucbituraimpiiautcmnon habitabunt fuper terram.Cs iu
J ?
fti parcurietfapicntiam,lineuaprauorumpcribit Labiaiulli|J
murii-rada,dcqoib1 *
a Nihiltrncr. **b Ex^u .i. lc^i.urpeiuft. \\ SpCS aurCTOim{H.
confidcranttpla*cita,6c-o
h
s impiorum :
pcrucrfa.16 rum penbic.'7
Dcl
qui lcienter dcli
quunr.adiungit:d Fort:tndofimplicisviaeius,&pauor.Si obfcura fcnptura
coprc hendcre non poccs,no cle faluce dcfpcrcs,fcd gradc I
viam doniini..//jf <Wa /. noiii,&intc> fortes riumeraberin f
ucant qui recta que noruncopcranconccmnunc.
NlCOLAVS D E LYK.A.t Quali ccmpcfljs traniicns non crit impms. idefl, dcfinet
tffepcr vvidiiiam diw.nx iuilitis.
3 Iuflus autem quafi fundamencum fcmpiccrnum. quiafun
ddius cii fupra firm^m peiram,fcdicct Dcum.
j Sicur acccum dcnc lbus nocer. quiafacitcosacidos.
B 4 Ec tumusoculis. ubfcurans eos.
5Sic pi^cv. fcilicet ocff,his qui tnifc.iic.quiaperhocfiunra
tur e-rum nczoctum pro <juo mijfus efl.
( T:mordomini apponec.//cf/>4ref (fc E^cbia, cuiappifiti
fu:>H'.i (luindtcim anm.^.B^tg. 10.
7 Ec anni impiorum. auia acauirunt ftbi multos amicos,qui vi
ix 'tru n infiJiant >r.
C A 1. XI.
Tatera dolnfa.Vd petuni,vcl mdicij. Vel duq^s
meliora fua,bene gcflj, q. proximoi u iudicat
& malc gcflaleuiora. Vcl imponic mpoi ttibi-
lia in humcroshom:nu,digico ac fuono vulcca
moucrc.Vc 1 bona a-
t 41,H(T'. gicin publu o ,mala C A P.
t Tatera
8 Expe&atio iuflorum. idcRjeatitudo *Urna%nux, habct n
xim Utttiam.
9 Spcs aucem. i.pr<afumpth,<]>ia prnfumunt habrre beat',ti,d;>
Jine rr/eriti(,d:cetes.Dcus nonfecit nos ad damnandu,fcdaifdu&10 Fortitudo funplicis. idtfl,nm i><fl ttafimplicespix:,1 1 iir pauor hisqui operancur,&c. impio-p iniendo.
1 1 Iutius in xternum non,&c. a ilabditate virtmis.
1 j Imnij aurcm non habitabunt fuper cer. fciluet triuent.
14 Os lufli parcuncc fapientiam. altos docend.
ry Linguaprau inim petfoit.vnde diues epulo in infcrnot;
liens,iag>i cruciaba ur inlingHaquimin aliis partibu:Lu.\6.f.1 6 Labia lufti confiderant placica Dco & bominibut bonis
17 Ecosim. blifphemins ti.na Dcu,& iniuriamconi- ai-w
C4.om.iii. m occulco. Qji autc
jn onmibus lnu cri-
tcr2^'t ,quicaufam(Vcaulvin cqualan-ccdifv.crnit,iufliiu-
f PffftA;# d.cis volunuci&a-
t ;::?. ^****-t.,<icfeOio b /W-trif.Sapcr-t fiip.to.i. bi.vcl contumcliofc
pcrfcfti ( ejrCrU iit pcr con-
A.H.'J!^mptum.liiicpccliciu.n aliqui rglWWUiatn d.fcipll
Jib.cT.tur nx-.vcl pr.xunisco.t fftur tu.nelia n inecruiic.ramutc
Vd.quife cxaltac
l.j.ni.
clitiu vicam ommbus imp.js dand.tm promific.vehdcfiin'
hominis iufti,n5.pcnbic fpcs,gloria aucein impioru peiill
Sciendu camcn quod &: ipfis mipijs fpcs vcm^ nocft pii
mortem. Sunctamequidclet ionbuspcccaris,cumquibdefunth funt,pofl moacpoiiuac abfolui,vd p^msca
1 vcl fuoruinprccibXI. 2 & eleemoivnis ,
dolofa abominatio cft jpud > n^'"'^eki. . r 4 mbus,fcdhoc&a;
Dcum,ocpondusequum v'luntaseius, r rciudiaum^dciVbi fuerit fuperbia,ibi ent & contumc-
lia,vbiaurcmhumilitas, ibi&fipientia: Simplicitasiuftorumdiriget cos , &
Duplicitas.
1 fupplantatio peruerforum vaftnbit il-u fcquicur.Difttifla:. \i g ExpttlatlO folli
loi;iNon protieiuiit diuitie in die vltionis , iultitia autem li-i 5 ru . 1 b
a Aetema. b ftui iuftus e,ll iulbtia augebitnr. 14 norum cfl,!Uiplc
bcrabit a mc*rre . Iuftiti.i t fimplicis diriget viam eius , & in 1 5 v<> prcccpta.At r
a Vndc:Qj.iinfoidibuteli,foidcfc.' adhuc. b A inoite. : 6 loru;n fjicnCST pc
impie*tatc fua corruet impius . Iuftitia rectorum libera^bit 7 cancium,_quodaB
d cos,& tin infidiis fuis capientur iniqui .Mortuohominc^ ^'^.iXoqueof
iolicitoruniio ctaao illorum coit
6 uionbus . Qu\ vc
7 pofl iudicium fc
randospucant,9 lunrur fiiad cusfc
10 c.ifli pcrtincc qj^
C rbi autcm, Afcondifl. caafjpi-ncbus e impio , nuJlacrlt
vltraipes , &cxpedtatio t&: prudcnubus,Cv rcuela.ti cap.iruii!is,idcft,humilibus. nat.
;
tur,iftorum da:nnabicur,cciatnancc iudicium,damnC d Mo tuobomiHt.YiucO igtncsncfciuit,qui pofl vltimuiu- cc ptppriaconfcicricia .
tdicium $ Sim U-
F
KuBllllU
MCOLAVS DE LYR.A.C A V. XI.
Sr.irJo, /t hoc cap.induiit SMomoH ad atlui inflWudiccns.
1 Su;c:a. i\ua vtndrntes driipinnt etncntes.
i AbominaclOeft,&C quia eflfurtmcnlvrc iufliti* palliatum.3 PonduJ a quu voluntasrius. quiain u-fl, ia commutatiuarc-aurriim tale meMum. 4 Vbi fucrir fupci bu. m corde.
Jbicric.vcontumclia./^. 6 Vmaurem.^4 kumilitatb a-t
fp fyh ad hpieniiam diuinam, vi dtlm efl fupra ca.9.
IS.lPplu itas w aua piocedknt in fall>s fuis finc plicartob fitatis.
\)u\z.c\i.^cdbcatitLitinf. 6fLlfa\*.avadtcipihtfimplic*t.10 V.i flabil COS. iu ptnainfattv- altanar.do euamproptcr hoc
dtjl, uuniui 11, vttacrtfcnti.
Non
1 1 Non prodcrunc ^iuitie in dic vltioms. id;fl,iudiciiextrt
12 Iuftitiaauccnihui.clil/.^e^',*. i? .fti.Iuflitiafin
operaeiusadbcatitudine. i.l Lr impi.fu. tdcfl,pro impietatcj
15 Corrucrimpius. in .hennam.
\6 Iufiiria tcitotum. idcfl, 'udicium.
17 Libcrabiccos.jc^//54c^^/"J .
1 8 Ec in infidijs fuis capiencur iniqui. ficut isiquiiuJicesk
d;an:ci Sufannxfucruntadiudicati morti: D.m. 1 4.
19 Motcuohomineunptonullaerir.&c fus faluth ,quia
inferno nulla tfi redcmptio. Hoc r.on inteilcxtt Origem t dicens , qu
poli langumtcmpus damnatt& dxu.onesfaluabuntur:io Er cxpeda.folicicorum./(/f/i , illotnm quifoliciteferuieba
impiotfpcrantesab copromoucri.Peribic
I.C
i64 >> Prouerbia Cja StmnUtov.librcticus fimulanscatholicamdo.^rinam, de-
L cipitauduorem fuum. Qui veritacem icquuntur euangclij,Jiberabuncur fapiencia cacholica ne decipula decipiancur h?rctic3 .
b Qudefpi.&cNoeft defpiciedusqui no fimplicitcr amar,cdiquidineptcagac
apvi
16 -o
Quienim hoc fncit,
indigctfipicncia.Prudcns autem publice
tacct, occulte cafti-
g."ic,quodmeliusinfe
qiicntibus iperitur.
c Quiam.f.reu ar. quiautemfidclis, caiac
amicicon. Ec.in cuan
;cl:o . Si peccauerit in
Lr^r^fJa
{'C
rrlt- Seci,rus ^''f''^curo,quinuncocnc
pentcentiumfocieracc femmumcm 'ctuac
LffrT^'"''^' m^'g: '*" '.iau, n.hil imqueopc-racur,fcd manus m niaou non enc itmo.ma. q ul3 ctfi ab mi-
tIobUsmartvriocor<>nam5eri.PctmS <fe rc re ftIuu 15,&Hcr drt.rcos pcrfectwa ert ^ '1C^IO,lC IWntlS
"''mZvlfibllu" c0n,um P ,us ' &inuifib^p^>vbive,munor,moritti,,&iy! n(i
fad horam lubrrshit,
pcribit. Iuftdsdeanguftialiberaruseft, &tradur impiu,*Sg
Harreticus. f ) n.r.f V 4 ."
proco. Simulatororcdccipicamicurnfuum,iuftiautciiiIi- } LcftJSii/4
L>
. ~ w,.^..,. ^.iac.\u,irtL.,[, icruiaicm . t dQ
berabunturicientia.Inbonisiuftorumexaltabitur ciuitas, & * hLxtabitur iuftus cum viderirvindictam .
icorprauumSemen att. h.
, Hocfupra.Scmmacilnpcrditioneimpiorumentiaudatio. Bencdiclioneiuftoru
8aaremuWiammcr-
. .Hatreticorum. fProvoto eerum. ^ CCS fidelis VWfv' C
l^VTp}::U,b altabiturcilutaS>&orcimpiorumfubuertetur. Quidefp,-',? USrfcrii!^
* vndefc retfead- r . / .* inpub!ico,occuite;i 1.at. b> cnr
qiiiaqui pra>
ditur tamicumfuum,indigcnscordccft,virautemprudcnstace^cc*Jcnnum Sorura
L ^iuTViftcm vbi*c ^^Q 1" attbulat
n-audulenter.rcuclatarcantqui autem fi-!J ^tfmqt^SWV n- aCorripeeuminterte&ipfum. cT:mien .
^ f 5ffla ad recioienda -P
mulcapfilia.necmm d J,J. C -rt r-UV-m^;' m ;/r x/V- <- n. t i* f r
'PienUa *'
putarcsfi, corncr delisclt,celac amicicommiflum. Vbinoeitgubemator,po l7 jernatfolucts praama
nonpoces, vlcuce- c puluscorruct,fa!usautcm vbi multa confilia. AffWur maloiS NU- ,1CU^ Vnd3 ife.
fquifidemfac.tprocxtraneo,quiaUteca^^^Ecclefia. b Plena fir/ru faa/> , a~ * J"cicpopulum finc gu
bernacore corrucre,
faluari aucem vbi suc
t
mulca confiliavtofie
jj.dac quod fi folus c-
ii mcndare non potes .,
'?!uribusefle rcuelan-IU Jum vt a plunbus cor
ngatur.i ^ffligetur . Ad li-
eram patct . Allc.fed
rfta fortc fandtorum:xtrancus qui, pcc-:ata fua non corngit .
u,!ed quicumquc tali-
ius , velcommunio-nis gratiam conceditel vitam promitticternam, quiafidem
b Plena fpir,tu laurto. Acternam.d Virtutibuij
1
fiie-inrcfi^lijt
fodir JeStioM* i.fti^ula-tioties .
inimergit. Itamulmrrfatiiatlpulcbricudinevukusvcl habrcusac-
1 Circk'i!saurettsinna-. n a Virtutibui. 21 ^. r f
'
,
erit.Mulf6rgratiofainucnietglori'am , &robud
aihabebunr^ SSim^S?Aeterna. T Iud.cium fine mi.ci qui non f, mi. I 7t,
.\
tluum - nVCr.S,
dimtias.tBenefifcitanimHu* vir mifericors , qui autemH &JS*t56t**1 1 /1 ... /-
a Quodperibit.lJcrudclis e(t,propinquos abijcit . Impius facit opus initabilc,
l6a Retributio tcrna b Pietas 27
feminanti autcm iuftitiam,mc'rces fidclis.t Clemcntj^a pi-8 ccpcrit , facica Aeternam b Nonfecntio
flu exu.fi>mitat.*
2$ /.,.. -,1 ,, . ,-_ ',
parat vitam,& fc<5tafc
tio malorum mortcm. Abominabilc do' SlSSSlg^rnino cor prauum , & voluntas cius in his qui fimpliciter!!
fi^rcm ad verrcndosAmbulatedmnluJia. b fAbomriutio donuno cor puuurn, quia maaua in manu. \. vbiqUC CafficaciS flo-
o 1 m x. xa b . .Coide - ** fculos circunfcrre fe8 ambulant . t Manus m manu non ent mnocens t ma-?4 cano votoptatis di-
. I / . n 1^"&c*rcLnflexaaliacirciunplexalocutioJ5 Jjgic lilC.jjnarc# A^lj.h lus , iemen autcm luftorum faluabuur . Circuius au- ?,? ter. Qi doarinam-*Z ha?recicam nitore vi-
pto excraneo,fc.pfum anccdiftnai iudicis oculos vlcio dcrc.nec tamen fapiencia apto inEellcct^consuerc!^^9*
c gnum rcadct .Circutus aureus m nari. i. pulchra Sc circunfiexa locucio in
l_ gy* 0'fenft-
tMox no eri,
impunitui.
NICOLAVS DE LYRA.Peribir. quia nonpverwit ab eo vhr* adiuuari .
Iuftus de.an.libcr.cft. ejuodpatet de Dauid >u(lo, quifuit in rc10 rr[liti4tus,& impius ^tbfalnn occifus.i.ffpg. 1 8.
Simulacor. idefl bypocrita,quiftmulat fanftitatem .
Ore decipic . id ett itlma qm fperat ptomoueri, cui.f.adulatnr.Iufti aucem libera.&c.drj ifla deceptionc .
Scicntia . qua difcernitur interfanclitatem veram& ficlam .'
Iubomsiu.Scc.qniaiuliibonaevpenduntprobo>io rcipublics.
> Etinperimpi.ericla'i.<p/4 taridflrtiorjKm commune.
Benedic.tionc mftorum . i.oratione ennm qn* efl exmdibilis .
' Exultabicurci.a Dco.ftcut S.Bafiliuforationefaluauit fuami natem a Iuliano apoiiata ,& E^ecbias Ierufalem a Sennacherib.
Et ore impiorum fjbuercecur.^/a/w.,* ^rooVrow ciuitatis.(^ui dcfpicicamicum (anm.ipfumderidendo,& iefctlus eius
lolicando.
i"k%,cnscora\ccft. quia habet cor d feftuofuw .
Vir auccm plu.ca./<*6;'f defeclus amicifm quanium exivit corrttofralerna.
\ Qui imSxxJL.rc.ax.fH*fidelitaticommijfa .
Qui aucem fid.eft celac am.commif././(?crw/w amicicofll't>nfu*fidelitati.
Vbi non cft gu.po./Jfut ntuis carensgubernatore periclitatur.1
Salusaucem.f.po/w/t .
1 Vbimul.con.ptrr qiucauentur mala & obtinenturbona.
*AiTji.malo.7ni4 timetneille dcficiat,& ipfQ dcbitum incunat.
^<<yi autem caucc la. ialis obli^athnit .
i Sccucus cta.ab incurfione dcbiti .
Mu-
2 3 Milier gloriofi. i. honefla& pudorata .
2 4 Inueniec glona. ifamam bnnum , vrpatet de Iudith& Efler.l J Et robufti ha.di. quxpcr robur mentis cr corporis acquiduur& acqutfitx poffideniur .
16 Bcnefa.anima; fuaj vix.quiafola mifericordia comes efl defun-Clorum, fecundum ^iug.37 Qwt-fubtrabendo eis debitum conftlium & auxilium .
lo Impius fa. o. a^gregstnsftbi bona temporalia quxfunt tranftto-ria & corruptibilia .
29 Sem.aucem.iu. -pcrbo &fatlo.30 Mercesfidel.
tdeflretributio*ierna,qujt non efl aliqualiter de
fetliua .
31 Clcmentia prz.vi. Efl autem clementia proprie perquamrela-xa< tnr velmittgantur patu* ,& fic praparat viiam corporalem illis
quibus relaxaturfibenehocfaciat
32 Ec fec.malorum. fcilicetpmx .
3j Morcem . f.corporalem illis quibus imponitur malum cui pxnamortis
debetur,&biortemfpiritualem imponenti fiiniufle imponatur.3 4 Abomi.domino cor prauum.<7o</ efl maliti*affuetum .
3 y F.c volun. eius in his qui limpli. i.fmeplica malitis & doli.
36 Manus in ma.non ericumoccns.bomomalusetfinihiloperetur extra,fedtencat vnammanumin aliaficutociofus , noncflinno-cens quia cogltat mala intcrius.
37 Scmen autem iu.fal. idiflfilij
corum in bono dirigentur , quiaftc a p.n> ibus eorum docentur .
38 Circulus aureus in .<.Vc. Sus enimfi habeat circulum aureumcirca roflrttmfuumponit ipfum intra lutum, fic mulicrfatua fiuein-continens
ornamentumpulchritudms a Deofibi datum ponit intra
luxurixlutum
Diffi-
GfoLord & Nicolai deLyra,i6yi& frnfib.flti!r* mcnm,cui cx eloquio nurtim fplcndcc.fcd ca
;
A mecxcerrcrr* mtctiontspddcrcmorcfiiis adfupcrtora no
rcfpicit.Quod exponic fic,mtil:cr pulchr* & fatua,id cft.do-
ahxrecica,piilcbravcibo,f;Uiiaiiucllctu.Ctrtulm **rcKs,&c.Qu\ otnamcntu diumi cloquij mcdita-
doconfcquitur, fcd
hoc m.iJc in
fcquicur.circttlumnU
reum habccm nnrt-
bus fuis. Scdmore
t Senfibus ftult mentii
rcasinnari
b Verbo ,
\6pacvircutumgttUiaproficercnonccfTanc: J
c >ji (in.tjUmpms viuic pio.illedamnacur.itteac.
uium pro quo ccrtabac .
d TruBm iu.&c.ViUo Chrifti.qui fapiciuia,Deqiio.Ifgfl;3
VtlM cfi aHipteilentib.ci.1 C m A pocal- iij vicefit dabo ti tdt rt de
ii^no ritiC<j,od cfl m
faradifo. d.rn. E[ huncc tmtlicflu.
| fii.).tum,iufii i
i1 luttiriamvb.quercBnare. . c^ nt dlim <
rens foJium
fuis tcrram . vcrnc
quia quar odorc no-
perccpirimn-.u-da a&ionc forin*da
nic, ideomuhcrpul-chra pcffcicnctam 6c
M p a:l:unc-qu;alahbus dediuis .
a Bene cofirgit dilkv*'-
lu MB ipicn:bo.rtc. i.ad
vicScofuniitin tcrfl-*porc rewtrcdftcmis
quinuncbonaagicinrcporc opcracionis .
Qnia&cmalaquzdi-catvcl .igacirtquiric,
a
corum pondercabaltionbus lerardatur.
b Iufli auttm qnafi
&c. Q^Qui fpc futu- b
rorum praimiorumbona faciuntinprx-
fenti, luftequodfpc
rancaccipiunc. Vucs c
quippe inarborcfo- dlium , fructus quos c
nondum oftenduti- f
gn.u.ih\icuros,&:iu-fti , quafi vircns fo-
liumgcrminanc, qui
q fpc lalui faLti in fidci
ac
J !thnt dum quafi vi-
gcrmi-nanc.
s interie tcndunt. *** imwmmmmmm>m .--
ftorumomne bonumcft,pftdlatioimpioriimfi|ror.Alu a %^'^ q
b Muiialiena. c Centupluin accipu.i.unhoc tempore Sc?
ITiarum Ul 3111 pio
4 domino lufcipit, vt
ibus fuis, mulief pulchra & f.mia, delidenum it
| lra cnim per Glcruium ckufa inaj.s a-.tuat. Cun. a prauo opcicWJ* *"
7.C 7ZZ rlndunt. Manu. in manu Dd et.t IdUOCeM nialui, quu.
a Difpcrflt dcd.t pau.in tuturo viuin ternai.i .
diuidunt profpria & ditiorcs fiunt , alii rapiunt non fua, & c vcl crranccs, doccat
a ln naiuioliicc g.atia aoux dabtiui ,d rife*.* n.c,vb.<en,pe,: .
<f m kVCl COI.foleCUC nitV-
b Exic.us pr.ed.cando. c iwu Wenu Pmg r
^ ftuS Vel CCfUporallb.
fcmpcrincgcftatcfunr. Animac]uat benedicit lmpingua-6
bonisiutfctct,velrca Auditoresdiuinoeloq.iM^
b Fotu .nuliiplic.s munens .
^ lHietCS ad lcniediafac Seiuusmaius cv p.scrqtii ralcniu.nabitunUit. ,
. C>,
, .
bitur,&frcdicaiionii
...j gubcnec,vc fctu plur<
Oiliai i..multisquicf>iiigercpotu!td.inina.ut.
c Eugefcruebo.wichsU'ilin r au -,u -
ditfrumcnta,malediccturinpopulis, bcncdiaioaut.cfupcr dominum pcrducat
fapies cltquialibivtfubluniuscum don>:
Veibum pretio fidci & ordefi.oms.
b Cuiduigu ad bonum opus accinftul .
Negociam.ni du.n vcnio.
c Actrckehtc luce iurtitiar .
d Oux tacut uuibus ad caleitia perueniat.^*-- r. a
caput vcndentium. Bene confurgit
diluculo qui quarrit bona . , 3 ^g.SSSqui autem inueftigator malorum cft , ab cis opprimctur.
J 4rcs tanta pat i Urjta
a Nonattcndens futurabona. b A viti atterns.
C ic iniu^c> quanta tOr
Quiconfiditin diuinisfuis.corruet, iuitiautem quauvirens^ mcnca mancnccori
aOpcrabona. b Tumult.bus cogi.ationum . j'^***g*i lh . ^,, COtCOreS ^ Si ITuinult.buscogttationu.n.c
d Apciitcnmnat.busmat.gnorumfp.rituumquibusobruatutay If T~'
,ZT
foliumgerminabut.Quiconturbatdomumiuam poflidcbitiS Ai?1
.
3.
5
:??!1
/.!
1C
a Dum dominari videatm. Probatiorem facit perfequcndo. ^Merce. 19
vcntos, & qui ftultus eft.ieruietfapien*. Fruclusiultilignumzo. n*r. nrrnmi5. b Ouia fmftnm oerciuiet. c 1 ludicium . II
Quaf. patronus. b Quiafiucrum percipiet
lecli,cancainliacvit
pafsifunt,quidinira.murfinos logcinfcl
ffa^^^itinliifcpwicfc. tSiiuftusinterrareci-^ gS^^gSJ
a s. iullusvix fa'uabitut,impius & peccatorvbi parebit . 2.) nn {*,.-
Quam translationc.il Petrus tn ep.ltola fua fcquitur.
pit,quanto magis impius & peccator ?
J-4
*5
nonfumus, ccrtefipii!
catores nos cjjenegami
nafipfosfedtiamus,tt \\
r\las in nobisnon cfl .
NICOJLAVS DE LYRA.t Dcflde.iU. qui* icfiderat Dcum in quo cfl eminenter omne oonu.
X Pr.im.t. Dciin Die ludictj .
3 AliJ. propridpauprribus largiendo .
4 Ht d.ijHu Deus corum bona multiplicit vt continuare valeat ope
ra ptetatis .
y Alijra. vttyranni.6 Ec icm.in c.fui it.</W4 inutilitfr expeniunt .
7 Anima qu.c.or<ifrfj Deum& inftruendo proximum *
8 linpui.^fi^M^/ir gratijt.
9 E rqui m. i.proximum rcficit bona doclrina .
jo Iplequo. quia docendofuafapientia augmentabitur .
1 1 C^m ab.fru. tempore qno debent exponi venditionipropter quod
aliqui Ubri habent afditum in tempo>e,fed rii efl de lcxtu, fubintelligitur tame propter quoifuitpofiimm in glojfa inttrlm.& pofleaperfcri
ptores infenum ttxcm .
1 1 Maic. 111 po.quifame affiiQi maledicunt fibi, & vendentibus be
nediiunt .
13 r)enecon.op*f cnimbonumeiicuoincboandum.
1 4 <^ui autcm in.Jicut Saul quxres Tbytomfiam audiuit ibi mortis
fuA
fu*fententiam,de quo confkrruttits cecidit in terram. i . %.l8.1 j Qui con. magis quam in Deo .
1 6 Cor. iufio Dei iudicio excmplu de illo qui dixit LvxAi.c. Anirr l
mea habcs mulra bona rcpofita in annos mulcos, quieice.l
bc, cpularc Dixu aucem ad lllum dommus ftulce hac noc
rcpc.a.c.a.6cc.
17 Iufti aucem &c. germinabt^ntJ.proficientde bono in melius.
;
18 Qui conctir.domLim i\iam.ceg>iationemfuam qutfrequer,
dtciturdomus in fcrtpcura t& maxime ve.Te.pfal.il^. Domus J
ui bcne.domino.&c.1 9 Polfldebic vcn.quia cietlus a cognatis exponitur ventis .
10 Hc qui ff.ul.eft fer. itle cnbn dcbetfcruire &fapiens domiaa ,
vtbabetur.i.Volit.l.
1 1 Fru.iu.lign. v.Lopus iufti deducit ad efum Ugni vitx^ui tfi Ch
fiusin beatafruicione .
31 Qui fu.animas./.ri/ri/ animarum .
2 i Sapi.ett.i.fc<J effcquiaficut dicit Gre.in pafierali,Ms gr,
eft regimen animaru^vd al>tcr,i'apiens efi , quia elcgit bonumfifit'
hocfufficiensu.Tim.i.a. QJiiipifcopatumdefidcrat.
24 Siu\(\\ismtersc.a Dco fiageUaficuc patet de Sanflilob .
2 J CfHianro ma.impi.& yec.f.fiagcUabuntur aDeo infuturo .
CAP. XII.
QVidi.&c.Scqui-
tur . ilui b. &c.
Horum verficulorurn
coneKiotalis eft , Quibonuseft noii conh-
dit in Logicuionibusfuis, fcddciinim gra-
ta.n
C A P. XII.
Vi diligit diiciplinam,diligit fcientiam , qui autcm
oditincrepationes, infipicnseft . qui bonuscft.
ciam quarric ,ac
\
lam picviuic. CiHii ;
-
cemin cogicacioml>'
fuisconfidir.bonus
fencquit,quicnimjtiam Deinocurati-
rcre, in prauaactn.;
perdurat .
^ Mu
N 1 C O 1. A V S D E L Y R A.CAK XII.
QVidiMgicdifcipluiamfnp.\o.c.induxit S alome od amorem
i<iit*>& in.uM 4.
c?u
i<(liii*>adque dijbonit mtximebon*
d.juf lina,idco uieam miui.it in boc cauti.
Qui
l Qui dili.i/n/it^fr difciplinamfufciphur * dotlore .
1 Qui autem odic inciepacioncs,inflpicns cft.fimilis enin
furivfo qui rcfugit medicinam .
} Qn\ bo.cft.&c-Be vtendo gratia Deiftbidata a Deo .
Haur.fibi gr.f/* meretur augeri vt ancla mcrtttur &perftQll
1
16)3 Prouerbia Cap. XII.a Mulier. Ad literam . Mulier bona& cafta viro fno prxbechonorem in omnibus , eiufq; vircucib.ipfa domum benc re
ges qnafi gratia addit coronam.At veroadulcera,et(i foris
fpcciofaintusfiercorecoinquinataefiluxuric.VcrufpiritLialiter,ccclefia corona.f.feipfam Chrifto offert . Qui.n.in cir-
curnirueiusfunt om-a Iuftificabituradhuc. Habenti dabitur, & abun.
b Qitl non lubet,hocquO'.1habetau.ab eo.
haurict fibi a domino gratian>t qui autem confidit in cogita
tionibusfuisimpieagit. Nonfroborabiturhomoex imnie-a Cluritasnunquamcxcidct. b Ecclefia. c Studiose operans.
tate,cvradixiuftorumnGncommouebitur. Mulierdiligec
nsaOmnesquiincircumituciusfuntof.m. b Prauzdocrrin.e. >> ^-
c Virturibus. d Erubcfcam cum coram p.m. f
corona eft viro fuo,& putrcdo m olTibus eius, qua? cdnfufio- 6T Scilicet .
>
neresdignasgerit.Cogitationesiuftorumiudicia,& cofilia 8a Non folum mens . J
impiorumfraudulenta.t Verbaimpiorum infidiantur fan- 1
De hac vita. a Quod fuerant,quia poft mortem non cjuod fperabant inueniunt, 1 1
fpe enimfrufhati,pioprzrniistormentarecipiunt.
guini,os iuftorum libcrabit cos.t Verte impios & ndn erunt , i 3a Bene docens & iinplens. b Eile. i a
fin_d S?LZZ' d domus autcm iuftrumtpermanebGt. Dddrina fua noYcitur , JVirtuofus. < S.ncfapientia. b Quiavirilisanimifortitudinem contempfit . jtf
vir,quiautemvanus&exco*rspatebit conremptui. t Me
16J4
Dcsofferuntmuncra.Ecfilius , Syrach de
itwgnofacerdotc ipfe
ftansiuxtaAram, &>na fratru ruxciil
Iani..^c/71-i.v:rtures
quas hxrecici vidctur
habere putrcdo praui
doginrtiscorriiinpic.I) Cogitationes . Iufti
foa facta, fi domino
placeanc fedula me-dicacione diiudicanc
nciplis minus folici-
tisfupcrnus iudexcotra eos inuifibiliter
ofmecip,
iudicarcmus, non vtiqkeiudicaremur. At concra
rcprobi de fraude c5
filianturoblici timo-
nsdomini.>c Verteim.i. impie-cacemin eis, &: nonetunc f. impij , peric
enim memoriaimpiecatis. Aliatranflacio.
Quocunquc fevercic
fceleracus excermmaDitur.Etcotradefan-
:bs . Ddigentibus Deum
, mniacoope.in bo.
]]jllcter. Multa im-
;ietas in dijs geciumnulca ln fettis harre-
:iCorum,&linpra;fti-
, ;ijs Magorum , &c in
-jeifecucoribus paganorum
uerfa cft& memoria impictaris,& ia ipfa do^maca i"nccrcmaca,vc m Ephcfo cemporc apoftolorum.Domus auc iuftorum pcrmanebir,quia lanfta ccclcfta numqua abfcondi, vclauferri poruicnec c.us aliqua fcripcuram non fidem cea,poris logicudo pocuit aufcircDomus.i.ecclcfia que parcim fle
rcgnnatur incerns,
nunquamdcficic, par1 tirr. re^nac in cxlis,2. fedquaecumque mc-
bra hinc illuc perue-nuint
, qua: fperabanc>gaud.ainueniunc.c 7VoV.i.compaci-
\ curhebccudiniacfra-
gilicaci proximorumfibi commifforum.f Vifcera . qui noncompaciunc fubdicis,fed ficut dominus aic.
Tercutiiitpuros & an-
cillas dicences Mo-
ramfacitdominus meus
venire .
g Dcfiderium. Defi-derac impius prarce-
D
Luc.it.4
Et cognolce-tur
f Ecc.io. d.
a Doctrina fua nofcetur.fed tamen Melior |eft.
vitam in czlis. cD
17b
Idiota,fimplexfraterquxnouitftciens,promeresi8dences maloSimiCari
In fcripturis fiicris darus, vel doftons funftus officio.
lio"r eft pauper & fufficicns ilbi,quam gloriofus , & indigcns^a Diicc"honis,dc cuius parte quat ad preximum fubdit, Nouit iu.ani.
panea
.Nouit iuftus animas iumcntorum fuorum, t vifcera au-^la Noncoropatiuntur. b Exercet in fpiritualibus ltudiis .
c Animam. 2- $
tcm impioru crudelia. Qui operatur terracm fua , t fatiabitur
2"4a Et nuncvututum.&tandemprjrmiorum. b Pro falute laborare negligens.imerftultosnuM
mcrabitur.etfi nunc vel mundana vel diuiaa fap ientia glariofus videatur . 2.6
& de lllorum vica&adlibus loqui.Vel monumenttim pcffimo-
rum,quiaammxcius fvelcor-defidenum eotendic
quamuis nefciac, vc t faturabi
cum prioribus inm-flis ajcerna? morcis
tur.
-r b " n \Bcnignu. _ carcere claudatur.
panfbus^quiautelcc^aturociu^tuItifTimuseft.Quifuauiscftjig Vcrumquiacalescxia tNon conrumeliofe monen. CUm
, qiiemminimc
g viuitin modcrationibus.in fuis monitionibusrelia
nquirc6tu } o crcdunc,velpreuidec
h meliam.DefidcriuimpiifmonimentucftpGffimoru, radixau-3 1inc"rr
.
unc' dlclI:ecoa
a Mouicv.tainraan.busiinjui. b Aetcrna . JZCradeDOniS.
c Confequitur feris pcna reos pcdibm. , , h l\adtX aU. iuf. pro.
te iuftoru proficict.
Pro"ptcr pcccata labioru ruina proxic
matfi fidcs pcs.charicas ,
quibusm Chriflosucradicaci ,
non eosfal-Sed his a Deo fubucrfis , fub-
ucrfalunt,fed plus quam fperanc in fucuro pcrcipienc .
^? Fatuus
NICOLAVS DE LYRA.Qui autcm Stc.defenju prxfttmendo .
Impic agit.f/i<i iufie a Deo dimittitur^ &fic cadit.
Non cobora.ho./ict Saul impie occidesfacerdotes. i .Hsg.2. J.
rperfequens Dauidnonfuitroboratusin regno,quod tamc querebat.
Radix -u.non con.bocefljiabilitas in vinute& bonore, vnde
'mdfuitflabilitus in regno pro fe& fua pojteritate .
Mulier. in bono regiminefui& domusfu* .
Coro.eft. i.caufa bonoris .
Ec pu.in offi.cius. i.mulieris .
Qua? con.res.du.^H* adulteratur-.vnde T^u.f.dicitur, de mu-
erefufcepta a viro de adulteriot quod adducla adfacerdotem bibebat
juasyqufi erat verum crimen ei impojitum a viro, caufabant tumo
m in eius intcrioribus & putrefatHonem,& tandem mortem.
Cogi.iu.cogitantenim cum proximoferuare tequitatem iujlitia .
3 Et confi.^/a decipiuntproximumfubfani confilij fpecie.
L Verba im.in.^i<x teflificantur contra iuftum in caufa crimina
Jicutpatetdefaljis teftibus contra '^abotb.^.^eg.tui Os m.h.cfuut os Daiielisliberauit Sufannam ad mortem inm
'condemnatam, Dan.13.
J Vertc im . i.conuerte ad bonum .
Ec non cmx\x.-f.impu.VelaUtcr.Verte impios& non eruc.
id modicam mutationem deficiet eorum proJperitasy& huicfenten-
magis concordat literafequens ycum dicicur per oppofitum.d.
f Oomus auccm iu.&c./ virtute.J. cum boc ejictfrequeter in
pfreritate temporali'< Dodrin.fua./^o.Nofcitur. i.apparet ei virtus .
> Qui au. i.fcientia & vbtute vacms .
tt cxcors 6cc.i.fine bonitate cordis.'' Patccon. aliorum.
Me-
2.1
21Melior. hoc e\~i de infimoflatu.
Ec fufw vtclu&vejlitufecundumflatumjuum.Quam glo. i.bonafua expendens in vantacibut .
Ll mdi.pa. i.viclnfujficieHtifecundumJiatumfuum.
tAowitJ.fruomJuoru quifutt eius inflrumenta in operib.fkis%
et ideodkmtm hic iumenta quafi iuuamenta.Dominus enim iufius co
fiderat diligenter labonmferuorum fuorurn , &fidelitatem, vtjic eis
modo tujh recompenfet.VoteJi etiam hic exponi aU iiterd de iume>uist
ludxiemm erant cru4eiest & ideo iex no tantum edocet eos ad fietate
circa homines,fed etiam circa bruta animaiia, qu prxcepit quiejcerein dieJabbathi,Exo.to.vtJic effent magis mtjcrtcordes erga homiues
igiturfecundum hoc dicitur . Nouic iu. 1u. i.conjiderare confueuu ne
lumencajua excejfiuis iaboribus afjligantur .
2.6 Vifcera aucem impiorum crudelia. ergaferuosfuas& m-menta .
2.J Qui op.ter. fu. eam debite colendo .
26' Saciabi. habebit vicium& vejiitum conuenientem .
2.<) (^ui au.&c. quia per hoc incttrrit defeclum bonorum tempora-Uum & jpirituaiiurn.fecundumquoddicitur Eccl.}}*d.Multammali~tiam docuit ociofitas .
5 o Qui {.c.&cc.lfte verfusmn eH in Hebr&o,patet tamen eiusfen
tentia,quta Ule quifuauis eilper manfuetudinem,moderatus eii iri ver
bis & m failiSypropter quodmonendo alios non vtitur verbis contu.
meiiofis .
31 Defidc.im.mo.eft pcf.x abundantia enim cor. os lo.Matt.
n.c.cr idco impius non reducit ad rnemoriam nifi maia .
3 2 Radixaucem m.i.Jiabilctas eorum in vittute.
3 3 Proficiec. de bono in metius procedendo .
34 Propcerpecca.labio.ruinaproxijnacma. quia per pecca-*
tum oris ruit homo in pecatum opetts^&Jic mcurritmalum culpx &>
pm* .
Effu-
Gloford.& Nicolai de Ly ra.,6>c oioLoradCLMco
, , ||rf u%\ In flnfcntidefiderac vlcifci fatuuscfl,
*,:.., p.odominocontcmnicfepicnscfl;3 I . , Inon fic vnlt occulcan vt durct,fcd ommno dc
fca^n nTJaitcvcprolat, magi. fcrucac,occultata
langucfcat
\(
tiwgM* &t-
^lottiliiiv
1 1 I 'J- 3,
&.bonaqucp.omit-
tdftcipapcrficicndoidvitain pcrucnttiuc
tc alif qu* hqucn-tur,dcmonfhanr.d Labumve.<s*-- R-
dcs cathobca Scpcc
manebit, qmau
pcfl.mocxaJ.ori diabolotributumviriorumquotidie fol-
uunt , & nifl viueritcs cius dominiu cUafennt , p :.,;ccnJo
poft morte craditi cidc in carccre mitccncur pcnai um.No
cnimdetalib.defpcradumcftjCumadiug;ic.M;.ortu
i Marorin corde&c. quia ncceffc eft vc pnus peccatorc iuc,
ior penitci
a Sermone bono. Qm enim * toquitur non orcfruOum generat.fcddamnum .
_
I
n.alo cffuoict autem iufiusde t anguftia . tpe fruau ons l
opcra uu fu icitu
fuivnufquifoucreplcbiturboms,&iuxta opcra manuunu ,
* U1 *'" 1 J I liM. b Nonalsoium. 7a ouera.eoniilia.
, b
fuarum rctribuctur ei. Vii ftulti recla in oculisems ,quiau-
'"", . , u Aliatrjn,USiultu$ejdemVorapronuntiatiiam luani
. Audien.fcr.em.(p.er.b
jMJEJgSEE,(J*t*9
bntcr hunnlicc , _C
poft pcr ludiciumtaccrdocis d.ucreconciliacioms fcrmo Ix
tificccvcl rcficiar.
K Q^ine.dam*CFC. Si
hocadluciain atLi-
pitur,quantomagis
C Homo vcr, bapi
i
f,ldl acprudcns, quiali-
tt.tun.ta.i
ndo__-__ kicn.
tia:n,vclnon vakns
loqntquafifpiritualibnsfcd qualicain.v
libus, vcl nolcns da-
rcfanchim canibus,
vcl margantas antc
potcosptoijccrcvclmittcrc.
f Cor in.pro.We\ qua-.f irrueniunt j pjus appetunc
fa-
pcrc qua opottct fa
'
t argtnint.
t prz_ic.it.
t mlli.
n.,qui_JVjUliui
|iu- -. .. .;,.A.mi- b Durn deficit tcmpoie tentationi . 1* ttrreamini abhlS qUlOCia Scobeducvcntati-
uuut '..omifsi. 17 ,
-,
. b^
e .1 ciduntcorpns, velvenA
dulentus. Etquiprdmittit, & quafi gladio pungiturcon- f_ dcusim u d
atpaupe.\
fcient.-,-hgu-u.em^^^tatisfirmumeftinperpctuum , quiautemtcltiseit repenti- ,,
gaudio p_titur>vcl
nusconcinnatlinguammendacii.Dolusincordc cogitan-1
14 .pfamcarncmmcwi
iiummala,quiautcmpacistincuntconfilia,fequiturcosgau ;j jradKj .^^
I
a luftusvtleoconfidit. ... - I :l7 Hfnimii. .rrmiin
dium.Noncdntriftabitiuftumquicquideiaccidcrit, impii ,.^Mnum,no lucruin ad
DCrcqtia OpOrtCtla- f vencuer. ... P- nirftirt
p\:rc,&.ncV^o-e dacia^quiautemfidclitcrtaguntplacentei.Homoverlutusp }**.nibus
ciiancjccndo,f *
{c ientiam , 6k cor infipicntium t prouocat ftultitiam.^ pro donpro fapiccia ihiltjua
***,..,..;[ _-, ,-;iT.-.n- rriKn-.T tiam dil
t fupra.io.a
ffelkilorum
a Quia illico contriftabuntur. ., . v J '
autcm rcplebunturmalo.Abominatioeft dommo labia me jo ^^ Immoplusdan
*fvet.,ci,er. ... _ . _mm_qu
arca, & qti
nabii^fIcSvd lManuS'fottiumdominabitur,qua: autemrcmifta,ft tiiba- >^$%Malijsque ncqucucca [j t js (eruict.t Mccrorincordetvin humiliabit eum,&lermo-J^ C j P ict.Aiiicrnonin
i
._ TChr,tum. . Vosamicimeiefti. 7 ^^ fr-Uilu>te
k ncbonolsctificabitur.Quincgligitdanum proptcramicumJ
Qulfraudu i entcr f;
|
Dumvelfuarenwrc.velalicnanpercgaudent.vndelubc.it.Nonmueniet. _>V mUlat fc dlct boil
jiuftuseft, iterautcmimpiorumdccipicteos.
Non inucmct4 malc viucsinocci
frauduletuslucrum.a-fubrtantiahominiscritautiprctium... tonon inucnictcK
nabona.Quiaucci
wia^ fubflantiSvirtutumveracjccracquT:^
nanrinoDantur ntatem regnipcrcnnisqctaptrtiusiubiungic.lnlcmicai
^L^q"'d.floluciaiopeccacisimph ftvica. Sem.cam,. iubltannaacqu.nc v.rcucum,qu,b^- ^
pc fii- ^cerng vice clancas atiro prctiofiot cmitur.
pcrc mgcrctcsqualiinfirmis oculis lumc
fol,s.i. faptcntizquahaberc vidcbaturau
tciunt.t> Manu$for.Vex{i&.\
NICOLAVS DE LYRA.
, Effugi an fcc. qu>i eundrt remorfum confcientic &pfnagehenf.1 De tmiiuomhu.i.debonafuadocJrin*.
Vnuiquifquc rc.bonis. quiaprofeSus difcipuli redundat in me
ntum maifiri,propur quod doOores facri nonfoium habebuntaurea
in i alOyfrd etiam aurcvlatn.
4 Via ftul.rccta icc.Jicut h.tbenti oculos humorefanguineo reple-
tos omnia vidcnturrubea.
5 F.uuusindi.fta.irafuam.f/KM/ff'^6 Cim au.difsumu.&c./tcM/. Saui di^imulauitfe auiire verba in
iur>lj rlli.rum qui ibtemnebant fuamdtclionem in regem.l.l{eg.io.
7 Qui quod nomr. fcilicrt <//<vtrum. loqtiitur. vnde in Hcbrxo
fc_<V.Kr.Loqucnsvcricatcm ludcxiufcici^cfcjquiaprofctcvc
ritatcm maximc m indicio.
8 Qui autcm men . in mdicto.
e> "] cfns cfc fraudulcn. quia ptr hecproxhnus defraudatmr.
10 Eltqutprotntr tkc. &fuppleonfuluit.1 1 Qu;,li gla.pungitur conlcicntia;. auta confcientia diclat fibi
qundtrne ur adtmptrrr prontffnn.
13 l.ingua autcin f.:picn.cli faniras. quiaficutpromittit itaad-
implttyZ? ftc tft rbnjutdamtJUaUiaf vtrborumvr faftorum ,ficut
fanitas cft ad*qu~ti< bumorum .
i j I.abium vcn.fir. quianon variatur de vnoin alhtd.
14 C.uiflu.tC.cfcrc.c6.A:c. <\uia faljum quod tcflifiatus efl incoft
deratr nttitur mtmacvs tanquam vcrutn colorare .
1 < Dolus in cor.cog.&c. quia tales quodnon pojfunt adimplere
potrji.itc, coyitanl aatn.ph re dolofitate.
\6 Qui aiircmp.incunccon. ets acquifcendn*
17 Scquuur cos. qi 1'rauitur ad pace, ftcut trifliria td turbationt.
ifr Non con.iU.fr;/i7f(a devcicnteavirtutt.
1 9 Cinicquid ci acci. quiafortunam aducrfanpitientrrtolerabk.J.O Impij Auum.tmpauciitiafalii.
RcplC"
ai Rcplebuntur xwzXo.quiamalopctnAfuptruenietmahmcui& puficagebcnn&fipcrfeuerat.
21 Abominatio cll domino la. quia ipfc eft vtritatis rtgula
13 <^ui aucem fide.agunc 6_c. quia in boceiaffmulatur.^jj
latio vcro cfl caufa dilecltonis,iuxta illud Ec.ifc.Omne aninu
ligiciibi timile. 24 Homo verfu. i.ajtutus.
2j Celatlci. animumfuumvfque adtcmpus opportunum.
26 Et cor.infl.proiio.i{ul.yc//.crt alienam contrafc,qutafli
manifcflat feper contumeliam.
7 Manus lorcium domi- boc patetinfcripiurisvete. ac no.
fiamenti quod regesfortes ahos fubtecerunt fibi & rcmifftfcruia
alu fub inbutio.Votcft ctiam cxponi dtfortitudine mentisjt u ra
nis qu fibi fubtjcit viresfci>Jiiiuast fi autmfueritremijsa ,fcnj
tas dominabitur.
a8 Mxtor&C dealiquaoJfenfaDei, quianullns quantuncui
tufius de cimuni lcgt tranfit vitam prafentefine alioua ofjcnfac*
29 Humilia.coraw Deopcrcontritionem.
30 Ec fcr.bo. qui cftinfiddi confcfjione.
3 1 La?ci. qa adta'e cofeffionefeqtur alleuiatio tnetis & qdaUt
31 Qui ncg.damnum cemporale.3) Pioptcr ami.ideji propter fublcuationemamici.
34 lufiuseft. quia amicus cft magis diligcndus quarnlucrutn 1
poralc ,\fcd lucrumfpirituale ch magis diligendum quam amicus
3 J Iccr autein. qui dimittunt am cum pruptcr temporaUtuci
}6 Dccipictcos. quiaperdunt maius bonum pro minori. far.
f lucro tcporalt,&frcquetcr et ilio lucro defraudatur, ideojubd. ]>
37 Non inuc.frau.&:c.y/ff itle quinunciauit Dautdmorte
lis fperas inde reportare piuiu,repoi tauit at mortisfuppiitiu.Z.c
38 Et fubttan.homini. i.eius vita.
39 Eritau.prc. i.preciofiorauro.
40 In (e. Jcilicet gratix& pofleaglorix.
41 ltcimitcm.a reclitttdinciuftiti*. ^ ,
41 Ducit ad moc.fcilicti culptprimo t&poJlea admortegebt i/
C A 1
<t
1.
;
.:.
i6y7$
ProuerbiaCap. XIII.
GLOSSA ORDTNARIA.C A P. XIII
1658cond/forcm omnmm diuiriarum.i. Dcura eowfegeffabat
p UM Tantu diftac interfa^ntem
& ftul.fi vt hic ali fe^S^S^^~^ **j7quandoprofcaucrudirionisadcuquifedocucrat,do- d SubflantiafeLa^Z.J 1 a .
*
ccBdumpcrucniatil^W"/^/-^u voi"^
P A P VTTT tionc.nequeipfasdi-v_.ttl. AJ.H.uitiasqua.sacquiruncperpccuo poflidcnr.
acci-
arguitur]e, necumaudiat.
a v*lt,&c . Vult rc-
enare cum domino& non* pati proeo,dcicttarpremiacum
polliccntur ,rerrent
certamina cum inbe
uir,dequo lacobus.
JKpUci animo inco-
seftinomnib. v.fu.
fct Iefus filiusSirach
Var pcccatori terrain
abusvijs ingre.
jh uinima. au.ope. iuffa
.)miC3.impi>igujbi-
quiaperfecta fu-
B xrnorum dulcedine
eficietur.vndc^/cHr
dipe&c. vclqpijs^p* iominolabonbus in
udant, lmmarceflibi
i corona donabunt.
Eftquafi. di. non
cre,vtqui indueba-
urpurpura&byfso.ed quiaDcumnonabuit, compencinne nihil efie quod.ibuicdequibusdi
Z &m + Ti;.,r ---:,- p-tpctuo poi_.ac.
gjg T-JiusiapienstdoclrU.apnrns,qmau- Qmauccm proacc
^_jj temilluforcft, non auditcumarouitiir* picndil ^fe" P
}*JBm + rvfr,.A ..';_./:-_ l___ r , P .3 miorum cxleftiu
pra:m
tDefru<5tuorisfuihomofatiabkurbo- 4 ii
Aliasimpiorum . ,|
. . . ,
nis, anima aurem praeuaricarorum ini- 5 oarbeariKfs ma!
qua.t qui^ftodSsmum , cuftodit 7 8tigfranimamfua,quiautincofidcratuseftadloqucndum,fcnti
b
et^ o ^".f",*- &c-
mJa.tVu.lt &nS vultpiger anitnaautopcratium impingua.. uorSIS.S
& confundetur. Iuftitia cuftodit innocentis vi-.impietas aut . 1SStDEccatnnir, CmXnnr Ffl.-.. r ,"r"'- .,.IL
b*V'"-i7defiderat,facileobli-
Tpeccatorun.lupphntat.Eftquafidiuescumnihiihabeat,&.S u.fcicur qood fufii-.Inmundo. b l_Dco.q_iv.r__iui.i_. .<_ nn,>. .t- n,,i,;nwfl,eft quafi paupctcum in multis diufths fit.Redcmprio anima._o
9 S^KSSviridmiwZr^n; ,
bh**
.c 4ignemm,2I fuo. edepcore ,quod
viridiuitKEiuas.quiautempaupercft. increpationcm nonu touinccSnoncqu*-rernetuo.
#c Fu.Iicitashui.ufeculi suicitocxtinguitur lj febaC . Ipfe eft enim
D
t Tim.y.d.
f pf. d.I.ii..
c.ettftin li.
f.i attdtt crtt-
ditioncpatri*
Jinrr. nu.
t adducititi
peccatutn
fi ift iner F ,,V ;,WW_. iTc b1
' F^,m '^^*'.5tti
<!"-.-_' rebat. Ipfe eft cnim
luitinet.LuxiuftorumixtihcarJucernaautimpiorumextini4 lignum vit^ ample-a Heucos,& alios reprobos b Qui_ veritatem fidei non norunt. c FiA.I . 2 C dentlbuS fe
guetur.lntcriupcrboa
sfemperiurgiafunt,quiautemasunt^ f _..*. Aliterisqui_ a DiuiHorumeloquiorum. b T Mnderari^ n,,^ ;-...; i7_ /:_:. ,- ~.^1^^: J i..7r_ZZ A" ./ j - ",u.Horumwoquior-Jn. h T Modei-tione,qu*cos iHrg_riiionfinit.27 mal_C TCi detrahit fe:Srt omniac^oa
nfilio,regunturfapicb
ntia.Subftt.atfe(tinatamii mlftuTuoblT^^a vidcbatur Laza. nn^nr. ^^1..; IL>_:.
'
_peiebon
; ,. , .
39 pro tal. detrad.one
ZXvlcead
pie. c ."~ V'-*-*r-
a ^^-^J Mclctraaonccau.
^inmukiseratdi c Spes quar diftertuWfligitanimamJignu^m vitz defidcrium
5 "
r^VuFre^tljSq.ll VirtUteha- .
a Qaodnonfcbet. b Bu Sc Penam qua conitr.n_.tur n.rat
5 *u ..
' P
.Jh.n^.taus^uifveniens.Quidetr.hitalicuua.ipfcfeinrSun^^^^^^^^
t eorrumptn
do,prodigaIi-tatc profundcdo.
NICOLAVS DE LYRA.C A P. XIII.
ti H lliusfapien. In cap.prc^ccdenti inducit Salemon ad fufcc
ptioncm difciplina.,& quia hzc fufccptio efficit fapicnm,idcoin hoccapiteconfequenter ortcndit difciplinati3pientiam,dicens.Filiusfapiens doflrinapatris.&c. g.a in CO manifcffc relucer.
: iiniautemil. bona.dodrinar.
; 7\(on au.cum arg. aure mentis, ncc criam aure corporis.vc1-quenter.. Defru.orisfni ho.fa.bo. cxponatur ficut ca.precc..Anima au.&c. quia auertitur a Deo, &: iniqua agit eontra]o\imum.
Quicu.osfuitm. ab indifcretalocutione.
Cufi.animam fuam. abaduerfanorum infidiatione,qui queiicaliqiiidrapcredeorehominis,vndepoffintcumaccu-e,ficen.mqucrcbant Phartfg.aliquid rapcrcdeorc Chri
i -c pcr oppoficum fubditur.SQjti au.incon.eft.&c. v-_ patet.
i /'/. & non vultpi. quia bene vultobtinere bonum vtile
norabilc, fcdlaboremquiad hoccxigitur,no;i vultHinerc,-x: fic non vulc cfficaciter , idco fiinilis eft cato qui
Mlctpifccscomcderc.rcfugittamenpedesinaquaponere.i Jlnima au.opc. abiecta pigritia.i
imphgua. i.rcplcbitur bonis fpiritualibus,&: etiamfre-
Wntcrtemporal.bus.i Vcrbum men.iu.de. tanquam diffonum ab habitu iufiitic
habet in mcntc.
Impius au.con. prox.mum pcr mendacia fua.'
E*-<w,quando de mendacio manifefic arguetur , quod'
qucntcrcontingit.i "<Iiitia cufto.mno.viam.&c. hoc patet dc Iofcph vendito a'cribus fuis.Gcne. 37.^ dominaretur eis
y&propter mnocentia.Hfnit cuftodiius a domiBO,&fuclus eft dominusfuperfra.tresfuos.
Eft
1 6 Efl qua.di. cum ni.ba. quado illud modicum quod habetquod nihil eftreputandum/ufficitfibi.17 Et efl qnaft p.cum in
mul.di.ftt. hic eft auarus cui nihil fuf-
nc.cpropter hoc dic. t Hiero.antique didtum cft-.jluaro dcefttam qaod babetyquam, quod non babtt : quia propter auaritiamfuam bonis habitis non vtitur.1 8 i\edcmptio ani.vi.di.f. Vnde dixit Daniel Nahuchodono-Ior,Dan.clis 4-c.Peccata tua eleemofvms redime &_ iniqui-tates tuas mifericordijs pauperum .
19 Qaiautempau.eft,ine.e.non fufti.l n Hebra.o habetur._^/?e-nms eft.f.m notitiadiuine lcgis,vtexponit Ra.Sa.Incrcpationw non fuflincc propter de_e_iu fipientiejicut homo phrencticusnon fuftinet emplaftrum frattus per impatientiam.zo Lux iuflorum. i.profpcn tas corum qux per lucem dclignatur ficutaducrfitas per tcnebram.11 Ieri./?o. quiaprofperitatefuabene vtiturerga ipfum.2 2 Lucema autsm impiorum. i.profperitas eorum.X 3 Extingneftr. in morte, vel ext.nguetur per infamiam,quiaabuti:ur fua profperitate.
14 Interfu.fempey iur.funt. quia quil.beteorum nititur lndcbite alium excellere.
% 5 Qui autem agunt omnia cum confilio. bonorum.x6 Pjgunturfi. & non voldntate propria.i7 Subftan.fc. i.feftinantcracquifita,vt perrapina vcl vfura.28 Minuetur. Dei iudicio quia male acquiritur.29 Qu.e antempat4.col.ma. Ldcbito modo acquiritur.30 Multiplica. propteriufiamacqtnfitioncm.j 1 Spes qu< dtffmur. i.dilat.o boni fperaci.
32 Jtfpgn ani. jpfius fpcrantis , vcl expe-tancis.I j Lignum vi.de.ve . i.complctio dciiderij cft caufa dele-.acio
nis&:gaudij >qu?fiincdebonopra.fenci.34 ji de.ali.rei, eam vicuperando.3 ? ipftf* infutu.&c. ad noncommendandum cam, quia fic
lnhoneftc vcnircc contra vcrbum fuum.
Qui
i6j9 Gfolori&NicoIaideLyra. 1660
f A -1-icoi.
acqun.it., c mfii -j- m.ixime
diuinoqti i cfl in
fcripcun. . Facuus C-
nimc-Tqmcxtrahopconhlium viu.Ci quauis, naru.aht-r pru-
lcaturd
1. | Nui ciui iro. a>
in okuc Qvtumf*. Qii
bct iimplcx autiuih-
cn$ qui arcana f.ipic-
t;x coroprcbcndcrencquit, u caowncK-
nnplafjpicnDumvi-
Dcndo fcftatur ,iurc
intcr iapicntcs DUmcrabicur.
d ^>...:
..'?/.Qiii fiul-
tos,non outa hcmi-
ncs func , fcd propcer cUicum,quia mimi
B func vcl h 'moncs dvcl huiuftnodi , nort
vt mflrucndo corii-c
gat,amat ,lcd vcfa-
ucndo dcccriorcs cf-
ficiac , liCCt fipicns
videacur , ihilcoruin f
danatione ccncbicur.
c Bonushjm\Tc.fc-
afccndenscclos^rcliquich^iedcsfu^docTrineapofi,-.'j \-
fucccflbres corfi ,ad 1 uius hdc couerfa crt mulcitudo
quc/ crat fubflancia diaboli vn: Cumfortis armatus cu.ao
!npa.funcun_.quepo.liauccm fortior illo fupctuc. omnia
autcrtci in quibuscoi-iidcbat.Jlirer. Iiifiocilflo-
dicur fubflantia
,
1 cacons, quandoabU-
quiautem timetprarcepfiim inpace verlabitur. Anima. ao- 2tuu.alud$isregnum
lofeerraDtiape^caris,Iuftiauttmmiicricordesfunt&mife3 Dei, &datiun Gen.
1 E.l b Aeteiua. t Qu . oitendit Aigeic ve.iiura iul I.U.C.
4 f Multi. ci. Mius
Eft
4% frtdica >6furatdumfura.&c.Q^iauie(i.pr.ccr.:n p.t.w.Mclius
A cfl crgoq.icmquc flbi cimcre nc Dd imperiu pr^uaricccui'.-
qua aliorum crrara flulco orc lacerarc.vr.de: tipr**ct upatus
fmtri:bomoin a'ij"0 <.</. <57.>,_*r.
a Lrxfapi. Exquohomo fapcreincipir,vc:cur h.iclegc,vt
tnortcm vitu&vitaDei. Initium fjpienti* t.Kjoi domini.
o A'.eiiii..<JiH rpMtuminfuetudinninliuendo.
ratur.Lcxfapientis fousvitar,& vtdeclinetra ruinamortis.
. Gi.i'.o luopci.bu. _*
Docfcuna bona dabit gratiam.tin itjnerc contcmptotu voInt"m -
.' r\- C (l
b ra^o.Allutusomniaagitcum colilio.qui autem ratuuseit,
u:li-ft
. ai iui & iibclUui.ot huiulmodi. b Oiaboli. c N.-fleAo conliho fcripturt.*- 1 *._ ______ _____ __> _.. . t __ 1 i-itrtr
J
<5
78
ln g.hem.am.dt
e Dti piardicatnr IO
pcbontflncI
tr..r.ishitor:/''Jri '/., ii\
u:t'.]s annismultitfrutntur: miqui autcm pc-1
ribuntbreuiter.v
rccte f.icic qm diui-
,c.asfcdulo
cogregat.j
apcrictltultitiam. Nunciusimpii cac
Jetinmalum.Lcgatus u &: non prorcdcu.j
\ Caiiioli.ut pi*d.c_.or. b Aet iiia libi & aud.toiibus. c VclDci.velvci. boni. ., pCIOOC amma. dlipCI I
* d Conectionem. , r i i i i
....,.-. b .. c/. 1 r j-r -i
it 'i< i-it, lcdalijsdiipijiv
fide!is(anitas.tgeftas&ignominiaeig.dcferitdiiciplinaJ fanda rcfcnuc . VndJDifcplinz. . ContuegelhiemSc.gnoin.main. b Bonum vel malum.
J ft ^ rufl ditUr iuiU
qui autemacquiclcitargucntiglorihcabicurlJeiidenum 11
fk oju,uia.^a Sed(lu;ti4uiciinal.busdelideiii-g.nidcnc,deteaamuieo$,suipioa_uoie MltVOT. MuUl funczlel.ium 111 i.inioble.lamenta contewininu. l/
l. |
compleatui delcaat animam, dctcltaiuuiftulti eos qui fu- . ^^ c ;
a Sapicnt.amartusimitatui.Smtiliio. tj
oiuntmala.Quicum fapicntibusgraditur fapiensent,ami-o gjjg^tc
^i Veio b Conuictus nocet. -^
, , , I
cusltultorumtfimilis efficietuV. Peccatoresperfequiturma" ^'se^'e '
,__, a Scquun.ui. b Chiutus. '3 .
._*Focnam ib ,_,-, l _ j_ r
, A dis ii.itans non fu.
lum,&iuftisretribuenturbona.Bonusrclinqueth?rcdcs,h :4
falutifcdallommpiApoltolo,. a Apoitoloiuailucccfloie,.
^ ^. ^ Ca*mJ*n* hvvii^l C-US icrU.C
.Talu C
v.ftus abundat.fa
,d|
.,- llim 111 llOUallbli
lios.&inepoteVj&cuftoditiuftofubltatiapeccatons MultiJ cit, in opcribusfiuJ
cibiin'nouaiibuspatrum,t&aliiscongreganturabfquciu- ii?fcrmon.bi
jq opcima i).-titut-0i- :
unt , & maiorapr.x
t inf. ij.K n.a.ui iimiis pionuc. cibis qui virginiutc
r.upujs prjpofuerunt.Scd &: fubiiant am mlKirum a peccatorib.
MeS.to.g. tolli . i:c Apoflolusiut.iic plonfkac Cus , qiu ra
dicio. ; Qiii parcit virga?,oditfilium fuum,qui autem diligitj'
i"culns ,
no
a NonpaitiiiiSxiu-:. o Cibo fapicntix.qui in noualibus patium. 323l1
c
ljsiublldiumacqui't Dee.J. Pioficieido nc . VtnqUC 3UCCI1
illumjinfra^ntcrerudit.Iuftuscomedit&repletanimafuamjj fcnfui conp;ruit ouod
a C1pacii1s.en.us. b Hnclicoi m. c Sempeidif.Cntcs.nunqun, adventatis . iubdlC.
lc.cntiam pciueniunt. Cni;an .niefcfti cibi patruin.alul ^
.
,|
congtegsntfineiudiao. & -^2' f>""-" '"^
vcnter autem impicrum infaturabilis. ( ^'J">"w - H
1 .34 Nam &: bonus paccl
nlium,&'d.fcipulur
pmam boneru fuorurn cum gaudio fuccpcrunt-Vndc fpiri magiflcr catholicus.nead iniquiracem dcflcttac ,folicuu
tualitci uC(.ipici.dum >quiaboiiusiVuiirusdominu.scfl > uui erudit.
afccn- & CAP.
TtipUjpax
NlCOLAVS DELYIU.I Qui auccm ti.prccc t.tranf^reffinem y.xcrpci diui>ii.
1 ln paCC f.rtyUi.l'ptceintcruaiiuantu>nadc()nlcientiam^&
ia,'iuia (M pruxni.ofacn lujimam , y fupcrna, .ntafinaluer
rcuit adgloriam.
3 Anunxdolufjcrrant.&iC/rfO rfus noncfiin HebrM t'de9
,.-pMife'.ti*tia.
4 1. x bpiCQ&C Lzx \upicntis dvpliciter dicitur.Vnomcdofluitt
4u.jtj!al;picnte Cf jicLxdiuina tjuxdata ifl a Dto itnmeitute cu-
tutjapui.iu >iq>> tfiuuMermt ,& quxUbei Uxalia tujla utxdatnr *
Di u,mtd:a',ietamin Lgu lati-i c t : euiu>eJlfons vitx^uia in ca bami
tur dtlniui viutiidimooui tidL(ifubaitur.
5 Vl(lcc\l.ided;n..rcf. li:ai.
6 A ruma mor. c 'p* ^- gibeunn.^lio modo dicitur Ux fapientis
tjuia bftruatur*l*iii"tr yu bm, cti.ii/i tnoJu lex <iiui>ia,& uujttbct
al.a ujt.:Jtcituifvnf vit.Vyjitta f~picasibi baurit di Oitmu moduui vi-
MChdi trpet boC dccLutt a imnamortis culpx cr gebcnn*.
j J C, d<n.cnii v/ 4itdUnti} judiUi dat^ratiam diuinam eJr
/i-|W4'IIM.
$, inii.iv. rcc.in b>* dofltin*.
9 V' > *_." 1 l tuu-u ULp.icato wptccatu vfqne ad profundu.fndedui < .nprvjuudu pn.(.atoium vouut contc,
10 Aku: -uuli luujione.
I I Omnia au,iccum COO. & uihilpr*c:pitanter.
1 3 C^uia au.C:c. pixaptlantcr agendo.
1 1 Ap^.'i'C. icul .futuitutc 11, fuaw iiumfifljndo.
iiiCR.s unp J.i..ib bomint impiomiJfui,& pro ncgocio impio.
jy Cadicin in.Jnl.cct ailpjt.o- pawx.16 Lega. i.afiuUli >/;//.- c proncgotiojideli.
17 Sanuas ^uu.tidubonav,difpojiuontmir.terhomincs,ftcutfunitasint.1..!
f>c.
1 8 I/,c
ius iuo boui vtilis.
r
1 9 c agno. loco boni honorabilis.
20 Ec q ui de.d 1. quia pcr ubferuationem difcipliuA bonum vtilc C
bonorabtie acquii untur.
21 C^iuaiitcm.&c./e humilitcr corrigendo.
2 Glorifi. i.honorificabitntur cara tnultis in prsfcnti& in fulur
2 3 Dcfidcnum. quiajicut defidreium eft boni non babiu, ita deu
tiatio tfl boni adcpti.
14 Dcccfiancur. quia non reputant nifi bona fenfibilia qux tanit
ft commaniterfunt mala,ty idco indicantfugam vert. bonorum.
2 1 Qu,i cum fa.&.c./em couformando.26 Sapiens eric Et fimiliter conformzns feflultis ftmilis efjtcietn
7 Pcccaco.pcrfcquicur ina.f.penx q<>odcus Jiualuer cowprtbi
dvt,ficut rctributio bonorum refcruatur lujiis.
28 Bonus homo i cli h-pre.&c. ynde dc patribusfrcqucntcr dh
in vacriTtji.fjuodvidetuntfiiiosfuoi & jiliorumfnorum in
tjtrti*
& quartam progetiiem quos rcliquerunt in n.undopofi mortemjuai
19 fcc cufco fubfcan.&C.//cr bona J^abaiimpujuaunt cuflovi
ip/tDauid accipienti ^tbigailin vxorem.
30 Mul.ci.in no.pa. quodpotcjl exponi dupliciter.Vno modotlt
bis corpcraltbusfia patrcs antiqui fuis Lboribus coiuerut t< rraspr.
incultas,qu6 dicuntur tioua!iay<*rfic multiplicatifuerunt cibi coit o
hs in fufientatiotiefequcntinm ,
ji i_c alijs congic.uLC. abf/ue laborefuo,quia non cofcquutur tat
tjuaflmcrccdcfui labora ,in quo quxda e.xciutioiujiliid, quieprop)
tudicium -^ilio modo exponitur dcj cib.s men 'is,quia antiqui pains|
tnulti philijupbitr.ultum laborauaunt in ihuentionefcttniiarum <\
artium quibus pojleri rejn tuntur abfque tali iabate.
3 Qj-lipar.vir.&C. quuntum ad animam fubirahcndoeidebi'.i\
diftipUnam,licet eumdiUgat quantum ad corpus inotditiate.
35 lufiusco.&rc.&c quiafufficitfibi quod apponitur.
3 4 Vcncer au imp.infa. 7^ nonjujficiuiit ... qua apponunu
jtdfcinpcr quxruut Lttitiord& magis deiicala,9 f CAP.
66i 1JrouerDiabia c,
Cl 0'SSA ORDINARIA.C A P. XII II.
i jfpicns&c.Dffl*" * vsticdo. &aliquadoflpci-rc rcpugna
) do.C^rcautcfapientiam actus fiulriIaceianr,oftcndic
i ditit: Ar,<hnUns >cc &c. Abominacto eft pcccaoribus,borc]'L
C A P.
!P XIUI./
1092
i-tjm rejtgio,
i:ltuinr;i!Cvt-
ctirr intrcdu-
t, cumfidtks
optcrDci a-
iorcin aducrfa
rhncnc mun-fictormcnta
rident corumoccidunt cot
, dcquibusrte fubdit: In
ftsd.&c.
jn ore. quiaci per vani-
uium humi-
quos defpi-t afflligunt,
hi per do-
inam fapicn-ne deci
cir,& eadc refcdionc apud Deum proficit.Quod >n Heli.i fin
guratur,qm Sareptanam vidusm pafcit aqua& ipfe pafcKur. j.Rf^iiUt,c Qu Y,t de.fa.Vt Caiphas..^/ro teper Deum viuum vtdica* m M '*< '
^V^^^r^vnw.Qui.ijnalcqucreba^noiintenit.AtdircipuJi no ioiu Chni.u Dei filium cognouerunr.fed& fcripruras.
Scd 6c tuncdo-xiiii.
a Aiiuyii fidelis,vclecclefia. EoniiacTibin,
e In Qclis. i Sed. Reprib;.
Apiens mulier dificat domum fua, infipiensa Qua: bene funr a bo:;is oidinata. Deitriier.
extrucKm quoque deftruet manibus.AmbulasOpere.
rectoicinere,& timens Deum defpicirur abeo,In ciicuruitu impii .imbulam.Alias in tinita.
Sed. Doftrina.
b bi,labia fapientiumcuftodiunteos.Vbin6iuntboues,preiepetvaOpera.
*
cuum eft,vbi autem apparentplurima? fegetes , ibi manifefta eft for-Contravero
titudo bouis. Tcftis fidelis non mentietur , profert mendacium do-Penierfe. b
a
(uxIn maiifionc .
b In iur.ere.
namque do-
s catholi-
pnfcpc ccc-
auditoium,
tes fru3us
norum opeiuit . Incatfum
fupcrbus tu
& indocta
tiatiaverbe-
ures,& corda fubicctorum, quia vbi non funt doQi pra?-
torcs,fruftra ad audicndumconfluuntfidelcs.Vbi crgo
rima:operationesapparent,patet quia non htreticus.fed
ripro verbifrugelaborauit,qui & verbum caftu ore rumi-
mus impiorum delebitur
ire.Sc" v:a vericarisrectodifcretionis pedcnofset incederc.
Jisalitur de prarft pi, dc&or verboaudicntes nutrit,fed tk.
Jorc boms prarfcpe rcplctur ,&: bos de prxfepi fuore-
C f cur fruUu.Sic fidelis prxdicator, & audicntes vcrbo rcfi-
cit.
cirina pruden-tiumfaciliserat,
qtiando Come-lius c;tm domofua &: huiufmo-di verbum htt-
militcr audien-
tcs, Mox crede~
i
bant, & accepto
qui mrarrn gradirur via.In ore ftulti virga fuper 6 fphhu linguis om~Abvirga. a Doeloies. b Mnltitudo bonotura. tlinm loqueb.intv.r .
Nunc quoquedocfrinam fidci
cacbolica: pru-dens quifqucdii
catechizatur, fa
cilius pcrciptc
quam harctici,
quia pucrfcquajrunc nunquamprorfus muc-niunt.
d PaAe contra,
&c Ideo den-for fapientiam
quaqua:rit,noninucnic ,quia&fi aperte contraillius ftulciriam
difputando in
cedas,nefcit in-
telligerequxdi-cis , velut Arrius
quivcrbum confubllatialicatisin
patrc& filio nunquam inucnire contendebat,cum ei obijceretlirtHfo &paier vnwnfurnus.lk Dcits trat vefbum. &C cqtcra ta-
lia.Idcododbrinaprudccium facilis effjquialabiaquecuqueregitncurfapiencifinoderamine, &defapicncta foluloqui& audire dulcc habcnc
Afl.to.?.
f tnundum.
f ta-c) ^ c. 1k
rame/nti:
Hxreticus
lofustcftis . Quaentdcriforfapientiam & non inuenier , doclrinaa Quia inuenit. b Enim. c f.Diiputandocumco.
,d Non intelligit. ,e Sala infipientia eis dulcii. ^
tuc fe mu- d prudentium fac/Iis . Vadecontia virum ftultum & ned
fcit,lae
bia10
U ^a Difcerncre opera fua. *
ybinon, &c prudentiasfapicntia . Callidi eftintelligere viamfliam , &impru-l*C hxrenC fU- a Quia nonintelligit. b *er rifum operatut fcelus . c quia non ludunt in peccato
oribus. Bo- dentia ftultorum errans . Stultusilludit peccatum , & interiuIufti. b Qii_antogaudioiitinu;tanda. c Dilatior.es lernorum vclux .
quod ncuit amaritudincm ani-
CJ4Qiuntogaudio fit iuu"tanda.
ftos morabitur gratia . Cdr cjuod ncuit amantudinem ani-1
^a Aeterno. 7
dio eius non mifcebitur cxtraneus . Do-Habitatio prafenj qunm putam xternarn.
"
c Pixlc.u conucrlatio in qua inclx tc peregrini. 20d Crefcentibns meritis vfquc ad rrurlum^ I
cxlcltis patriz
tabernac
cula iuftorum ge"rmina-"
Io.in.io. f.
iacagunc.
ejufquemedicationi operamdare
c Extraneus. idcil,rcprobus qtt i propria fponte cecatus,quodin prajfcnci pacicur non vtdecquodm fucuro fit paiTurus,no^ prcjuidece
N ICOLAVS DE LYRA.C A P. XIIII.
(Jpiens muliir. Superius Salomon commcndauit fapientiaI mfexu vinli, hicinprincipiohuiuscapitult commedaccuin fcxu muliebn dicens.
upiens mu.*.di.do.fuam. i.faluat eam &. nmpliac,ficuc Abigailcmum fuam faluauicrefccnando iram Dauid.t.Reg.z j.
tvfipiens cx.rjuoauc de.ma. i.opcribus fuis malis qu^ p manus
clignantur.Sicuc Iczabelinducens virum fuum Achab,&:F'lcm fuam ad idolol-itiiam, propter quod toca domus illa
frHieu fuic dcliiuda.i.Kcg.sJ.g.? ,Anb'da>is rcEto i:i. pcr viam vtrcutis.
4*t timcns D^KwTtimorcfiliali.
i^cfpicitur ab eo,&c. ficut Golias impius defpexit Dauid iu
ftivi.Rcg.iy.c.6 n orojlidti vugaftperbix. quia loquitur Concumeliofc,&: fu
P be,i.V ficpcrcutiialios vtrgalinguxfua;.7 Labiafapuii.cu.rns. quian6ioquunt'nifi bona & honefta.8vbinonfuntbo. Hoccxponicurduplicicer. Vnomodode
buisadliteram qiubus folutnanciquitus vtebantur homt-n adaiiculciirain,6c:adhuc vtuncurin plunbus cerris ,2tico vbi erac dcfcctus boum, ibt erac etiam defcdus agriculttj'& fegccurn ,
& pcr cppotitum abundantia fcgctum.vbitabundatin boum . Alio m6cxponitur,vtpboues dodto
Kintclliganturquilaborantinagrodomiiiico ,c5<:idco vbi
*WcfecIusdoc'h)nim,ihicftpaucitasfidcliu,quipcrfegctesdjgnantur , Hc vbicft pluralitasiidclifi ibiapparecmanifc-Iti.inordoctoiuotu. prcjdicac >ium .
9 Teflisfide non rt.en. prccc IlCC p Ctio,fcdpro Vtroq; men-II
vfaliusteftis.
Qu&-
\o Quxrit dcri.fa.& non inue. Dicitur autcm hic derifor ilie
qui contemnit videredicta anciquorurn , & ciedtc tnucnire
fapienciam per ingciiium fuum fcd non inucnic, quia fupcc-biacxcarcaceum.
1 1 Dodnnapru.fa. quia ficutdicit Hterony.in prologo fupPentaceuchu.quod mchus nouimus, mclius^ profc nmus,&idcoprudcnccsqua?bcnc noucrunc,fic proicruuc quodaudicores de facih incelligcre faciuncil Fade contra vi.fiut. iplum xrgucndo.i i Et nefcit la.ptu. i.aducrccc quod loquaris prudcncer.q.d.talcm arguere.
14 SApintia callidi. Sic incipit verfus in HebreorEft intelli -
gcre viam fuam.Calliduscnim dicicur propriequi pnjuidecpcricula (ibi ab alijs pra;paraca,f5c ficcognofcic viam fuam.i.
quid dcbcat fugerc & profcqui.
jy Etimprudentiafiul. i.improuidcnciaeorum refpcttu futuri.
1 6 Errans. quia non pr^uidet quid flt fugiendum.quid profequcndum.1 7 siultus illu.pec. i.pro nihilohabct peccare.1 8 lnteriu.mo.gra. quia ftudcnt diligcnccr cuitare pcccata.
1$ Corquodnouit ama.animxfix.dz peccatorum pr^ccricoruconcricione.
X o ln gaudio eius. dc rcmifilone cuIp.T& fpe glorig.1 1 "Hpn mifctbitur ex. i.a vera pt^niccncia ahenus,vndc lacro
ni vcrepenicenti dixicChnftus. Hrite mccum eris in paradifo.
Luc.i j .f.a quo aliter i mp^niccns futt cxclufus.
22 Domusimpiodc. ficut parct.^.Rcgu.dcpluribus regibus,Ifracl, q uorum domus fuetiit dclcce propcer fua impietace.
zj Tabcrnaculaiu.ger. i.proficiec in fpiricualib. & teporalibusvndc dicitur.2.Reg.3.Dauid proficiens ,& fcipfo robufcior.
Eji
1663 Gfol.ord.&NicolaidcLyra. 1604.
/S n^xuidr^-Hfr.qurafuturisbonprump.nudiisrcmnnchrcrA nancu^qi-uamaritud.niscorupre^iuisparticcpscllc
no
]uit,vnde li.bditur.fljawi .mpiorum,<J c.
a Sipiens \im+ &inlvat^c Situt
fnilricfidcfuaala
cnurc confidcrt
-ntctn r.ipi-
-ni*ri'o_J llfn vcl Vr4.Hi..or. ncm fj ju , VC;)C
lunfirc, fipicn-
tis autcm M pla-
num, vcl..d pon-
I Vr'" ! n n in d tu-rtcr., ira
ferit. ,., pcocatum ,
I f r.uuA
lufeetiir
K* -.t
1 QwciUllUI
'^r;;tusautcmqu;a,
tflulti. dimslibi ,aaautB
c Jaccbuntmali ntr Unos. Vidcvs tnrm-nta e -ti Vt fi v
tioresDcocrcptorif io,vndcEfa.EjndictuiJ^ vi
d..iu-ra virorum, qui p q lancati funt in me.Vcrmu coi
non moricru
f Aliqnintln horaines pondrre eotniptU* IjSuKpwtri , -'om boru I||IIHI fib fj
reie bcmi .
malaincurrur.t.T.r cr.i btrna ...I -i.ia.-i..: tfipioiilWj _
bunt . Eft via qi.x vidciur hon.ini iufta , nouifiima autem cius de-1
. v,*oW.qu.*w b * Ml;'
n
jn.
i
:
ducunt ad mortcm. t Kffiis dolote milccbitur , & cxtrema gaudia Feipetuus. f. il.s operbus i>ur.ictur . ,
b fludiuo.
luftus occupat . Viis fiiis rcplebitur ftultus , & fupcr cum cnt vir oo-
. Suhu.. b Cluiimmino.iteotnni.erbocteJeie. c^ $ fi._ ^^ Q
b
s.t Innocenscre
1 i-ilio dolofo nihil cnt
jgniscorum
extinguetur ,
erunc vfq
tictacctn viti
oi carni . Q>uod
autcm ait . i
dntnr nonprd.fed ocnl
Innoccnscreb
ditomniverbo,aftutus confiderargrcffusluos ;^g, fcruoautemiapientiprofpericrunt^ Cmittunt ad viboni
a r.tnjs.
odiofus eft. poflidebunt pa ruuli ilukitia,& expedabunt altuti tcie-.
Dainiiatuntur coronatis iullis in u j.tio. b Ciiucosdeprimcbant.c I-.dem qui amc bonos.
prou:CltUV.
itcrlm .io C Vbtratad -
tejiisfidrlis. Citiam.Iacebunt mali antcbonos,& impii anteportas iuftoru. tnam^
a Hic. b Catnein tuam nc ae-pexeiis.
- Qui crcdit
&c hic crlus
l_6 ctt U) H.v.
nroximofuopauperodioiusciit, amicivcrodiuitummulti. tQui^ 9m
. *[^*J* 'a Ncufoli.innondefpicir.
*"t r
dcfpicitproximumfuu,peccat,quiautemmifereturpauperi,bcatus^ ^fc^hw* Deiaitiituiam fibi. b N.>n ciedun . c Contta mifctico!iam. Iudiciuiu Cne mile e. qu, noa ft.rni.
_ C tlS inCllda ?.
crit.Qui crcdidit in doinino mifencordiam diligit,errantqui opera,/ f Tr)/-m mUvi
a IuTiitia. b Aeterni.b
\ niliil nifi
Mi
poHpc/utcat.aut
pof.iroi:emior-
titcrpccnasicrat.b Inpat.tns <pe-
r-:iiiti:r }l,il'i:.am .
Rcprchcniibiiisouidcm cft lm-
paticrs ,fcd mul-
to pcior&odio-iicrvcriutus.Illc
enunpalamoftc-diciiultitiamfua,
iOc cum tit cordc/ A.. ,H bustamuiucouiinooisgaudent. , , ct lSr,fif)cl':S ldt
Bcruerfus,iin-pli- , b _ . c . .. . . r d n M S l/t'}'VLl
cnaccm limulat,d
cgeftas. Corona fapientiumdiuitiarcorum, fatuitas imltorum im-^ diabolusquim>. u,i..nn i.irli. a Adiabjlo. b Chtiuus quieft teftis fidelis primogenitusmor.8c<]ui teitiinamm Kddidit fub Pontio ,
(, la QUrE fuggCT:C*- nUU.anO IllUl c riUto,fed_cct bouajn confefsionem.
1 ;.",..ClofinctllS, diui- c ,
c Antigtaphus.quiaindiuerfisttanslatiombusdiuerfi funt ierfus.37 OOna mclltur ,
nc nccrrcprobos nrudentia.Libcratanimas teftis fidelis,& ptoTert medacia vcrfipeI-3Sdu bonafprr
, xihuutur.h r
59 <& zccr-
..>.,. ^ -9 Aliatranslatio.M
tur malum.Mifericordia & ventas t prajparar bona. inomniopere J cendiCautcnin.Qiii.lu.rf..iuftificetur Sd:.e.
_TNonopus ^
>
do , ;,
bonoeritabundantia,vbiautemverbaiunt plunma,ibi frequetcr:^ ,us an ;mas d. Opetis el eii boni. b Aeterna pio iitutibus. c Vera: fapientiat .
3 -..-.Eil. Nontciienume-nolumcntum. i At. E.t quod.f ,mptouidi atternoruin de pizfenu-3 } tL^Jiui.
/./- 40 41~N I C O L A V S Dt I.YU.
l Eft v\i,ptC(.j.urvtn.Qu$videtur homini. pcccaton.
j. h itta.cjx.'- viufiuiique ludicat (ccu-idnm quod rjl ajfetlatus .
j Nouimma lucem ciUs dc.ad mot.culpx &gcbenn.Rifus d mi.auia cxu 'tittoupm vitx prxfmus i bonorib. et dcli*
(\)s cunccwita.. revtorjks confciertixproptcrpeccata
qux cwnut-
tuatwrfrtcmeuieri>. :ah i .. j .
{ JLzcx.^i.f.b;tiuiMii-tdi.
5 l.uJfcusoccupat./'..'</t,>''w".
6 Vijs fins rcplcbitur iM.juiaproptermala replebitujrptna .
?Eciupcr cfi crc virbonus.^sicw conculcauit inprefenti vita.
Innocens credtt o.lwocem .tccipitur bicpro ignorame aui ne
fdt diflin-(ere intcr boium & malnnt conJHium .
o AfxQBKJf*i{cit jitcrtere nu'um ff bonum conftlium .
1 o Contldcret grcflus fuus . h r/naltur dcbcat procedtrt ittfa-
fttsffis .
! 1 F.liodo.fiCC. Jfle verfut non e>% h Hebrxo .
12 Sapicnscimcc. Diuntimvrefiiiali.
1JEr d. dinata nu.'^.J propter ojfeuJ,:m nuat propter penam .
1 4 Scuictis traniil 1 C. de faciU currens de pcicato ad peccatum .
Ij Et cuntiJiC^c/.idW confenuiex benigniutc Dci
yqua tamenfa
tue abntitur
16 Imp itiens opc.rtulrici5. ttnia pafjioirx abforbet in eoratione.
17 Er vcrfuc'is.'c/f) vcrtvas animumad pariasfraudcs.
'.'(T. om.ibnsb "iis .
1'OliirlcNl.K p.UU'--ll././c../i. >
Stuititimn. /% t rtdturrmt ficptrnuli .
i.r c iped t uU.fcien.jr dirigit in aclibuf bumanis..
I jCcbunt m.i.antc bo. tn futuro , jicut iti tnxfcntifunt fupertos trrfi pr fi-
'i rn rr.
1% Etiinpiianccportasiiiftorum.^t/aeriwt aregnoexciuftiu
Jiis ibi itm rcwp, is ,Jtcut Matth.i r . dcfituis vgmibus exclufts &prudai imse eptit,
Z4 E:i;ipr.ixiinofuop3uperodiofuscric. Tii ejuiabominestomuniter verecundanturde confanguine paupcribus. Tnm nuiano
Jf>erit abfuid ab cis haberejcd magis UmZc nuodpaupercs cofangtti-
*ei
18
201
21
nei velhit altqtttd ub cis icqnircre .
2 J Amici vcro diuicum mulci.rww quia videntur in hoc ho
rari,& tjuijfptrant ab cis ditari .
2.6 Qui defpicic prostiinum fuum,pcccat.t2iu/4'rcouj i
riiatem proximi.
27 Qui auccm mifercturpauperi._?Jft.# & tffcc7ujipej]il>^
taseiftt.
z8 B^acus cric propter quod dicitur.Mat. <.a. Beaci mifcricC
dcs, quoniam lpfl mifcricordiam confcqucntur .
ay Quicredic in domino. fidcformatacbawatc.
30 Mifericordianidiligit. qw.a anucxa chatitati .
jl Erram.a refli! Uiline tvjiitu .
3 * Qiii opcrancur malum. culpx .
3 j Mifcncordia iii vericas.i'../i;r.'4 , quia mifericordia finr-
Jtitiapuftllanimitas efi,iuii:tia vcroftne mifcricordia crudelitas ,*
dulcor Mtferiiordix temperans rig rem iufliti* difponitbomiitcmM
omne bonum gratix in pr*ftntt,&vlori* infuturo.
34 Inomni operc bonoeric abundancia. quia otbonum ,
v e
ncre &fa&u tx charitateymerttur augmentumgratix , &fecu
hocdidturyMattb.l}.bHabenti dabuur,& abundabit.
3 j Vbi auc vcrb.i funt plunma,ibi frcqucnccregefTas1 -
rum enimfcicntes &-parum valentes in quacunque arie veifai
fnlent tfft rnagis loquaces,vt apparcant .
36 Coronafapi.rfc quagloriantur .
3 7 Diuitix eoru m.f.fcicntin& virtutrs,qux funt diuitis
tis^ndc & pbitofophiqut antiquitus fap.entes diccbantnr^tenf'
,
lescliuitias contempferunt, vtlibtritts contemplationiJapientitv 4
retit, vt patet de $<n ratc& Diogene,& mutlis alijs .
38 Fatuicasrtulcorumimprudcn.^.rf./</eo/n/.r/drw,4'*
prxuideMtfntura.
39 Liberat anhnas.i.boKines a mortt.
40 'lcftisfiddis.fjcut patct de Daniele,qui libcrauit Sufann* i
morte .
41 Trofcrt mtndtcic. Vcrfipcllis qui dicicur quafi vcrccs rl
lem,& ert illc qui vanac vcrba fua fccundum forcunam '
naveritatcm.1
\677 Prouerbia/ xcernaducitadtormenta.
In timojomini. Timor domini fiducia fortitudinis pr^ftat,
Cap. XV.16/3
quiamcnsnoflratantovaletius tcrrores rerum temporaliudcfpicit quaco fe au-
ctori earum veracius
formidincfubdit. Fi
lij autem timoris do-
minidicunnirquid'_jm> nnioreregiint',
ficutfilij virtucis ,i5_.
refurrectionis , quivi.cunbusfludcc, 6c
qui ad rciurredio-
nis gaudia pertinet,
qua mortem v.care, & vita acquirercdcbetc.ernam, qu.m.. ubteM^A , -jta^
1 haberecimoremdo-Iis . Intimoredominihducia f>rtitudini_- , & filiisciuscrit
a Ducit ad enm quiell fons v;t._ .
bfpes. Timdr domini fons virsfe, vt declinet a ruina mortis. t In
fDeoleruientis. fGtom. .1 Ch_u_i h i C-j; ,.....-, . , .
*,,* in Chrifto _effc frmnantes ,.bS^" toSSti&hs pi.ua, cum m erclel;- inulti .
""--i.orum caiwtnticu-
multitudme populi dignitasregis,&in paucitate plebisiffno-T Dialiuli, vel liarretici
* ^*
miniapriucipis
1
2mini.vnde:/'..m../_t pC,i..__.
picntix timor do.i>ii;
4 c A^Va carnium. PerJ carnem,inflrma,per6 ofla firma,Simentis7 innocenrja cuftodi-5 tur , ecfi qu^ foris in-
9 firmafunc.quando-roborancur, vn-Q n , , y uiinauinc
ui paticnscit, multagubernatur.tfapien-10 "erobor
quibusenc*fpes fc- c tia,quiautem impauens eft, exaltat ftultitiam fuam.Vitatcar-11
<?
efL,bd,t-
cundumillud.Quici r *?* a Banotum operum . fEft."l 2 d Tutrcdo ofjiumin-
mencdominum,fped nium hnitascordis, putredooisiuminuidia. Quicalumnia
I5 w/^- Quia perliuo-raueruncindomino. a scienti_,-eidiuitijs. b Q:,itaicmfeciteUm . TF
_ftor
_I 4 r 'S vicium ance ocu-
turegentem , exprobratfadoricius,honorat autemeum auil
lIos Dci percunc ca
r +1rro -
. T ,. . , ^fpeboni. Uxeg"
D"inC
i -
UIt<J qu* humanis ocu-
mifcrctur t paupens . In malitia fua t expellccur impius, fperar^ Gfffen?Vldencur'
n r -.* sibi & ali
Js proficit . _ . - r Per ,n
,
UI ~
autem mftusm morte fua . In corde prudcntis reauiefcir fap Ja pucrefcere.eft ro
fAii quouue. K __.._..._ cyuicicicia-ao bufta qujqucpcrirc.
De qua fpc fubdic
Timor domini fonsi vicx.
'b Timor do. H_ec eft
fpcs eorum qui ti-
nent dominum,vc
Jeclinancesa ruina-norcis adeum per-
ieniac,quidiric.om via,veritas,& vita
_)ichim aucem eft fu
1'ra.Lex fapiecis fons
;ce,vcdeciinecarui
na
a Ad ccelum.___*_ _
.-->-~y r Adccelum. TAlias egentem. , r ,
pictia ,&tindocl:osquofque crudiet. Iuftitia e euat eenrcma Depnmitad infemum.
^'cuac gentcm.aa gens i iracundiam eius,
Mimjier intelli-
m eius
2} inutilis fujiinebit f <.w
Huia /-
Dejirimitad infcrnum.
miferosfacicpopulospeccatum. Acceptus cft refa
gi min'iiter.i Sura Domine ne m furore tuo aig.me, neque in iia tua cot.me.&c B ^ ult 'uu... ,
k ^Mb
,i,e fa^*JciteinteBc*me_ti. *-5 P?
r P^a fiii/U fidelis,
intelligens, t lracundiam eius mutilis fuftinebit .l6 fyer muU- te- ^njum.
intra in gaudium dorni
nitui.
Matr.tc.b.
NICOLAVS DE LYRA.In timore domini. fciitcet,filiait.
Fiducia forticudinis. contra carnemjnundum,& dxmonem.Et
filijs'Sm c
,.jcUicet,talis timoris.Et dicuntur filii eius illi qui in
li timorefimt cducati,ficut filiifapieutU illi quifunt inJiudiofapien
xtruditi.
Ent fpes. qu* ejl certa expetlatiofutur( beatitudinis exgratia&'critis proueniens.Timor enim fiiiaUsfemper eji cumgratta & charitt.
Timordomini fons.vi .quiaprincipium ejifapientia,ftcut fonsKialis aquJl.
Vtdccli.aruina mor. culp & gebcnna.la mulc.po.dig.reg. quandoplebs eji bona & bene ordinata,vt
,tetdeDauid & Salomone.
Ec in paucica.plebis. bcne ordinat*,licet fint multi moribns in-
vpofiti.
Ignomi.pdn.quiaintrdinatiofHbditorumredundat inrerecun
imprrtlatorum.: Qui patienseft mult.gube.fa. quia Impeditira animum ,
ne
ffucernere verum,&' ideo patiens cuius animus non perturbatur in
uerfts yclare vidct in fattisfuis.
Qui autem impatiens cft.fequens impetum i/e.
1 Exalta. H\i\.{uzn\.idefl,manifejiat eam.
Vitacarnium fanitascor. ^icorde enim proceditfenfus &Hu^quijunt operaiiones vitales ad mernbra cxteriora.
Putr.
14Putre.ofiju
inui.lnuidiaenimefltriflitiadebonoalieno.Trifii.tta vero
eflpafiio corruptiua & mortificata.Velper ojfa intelUguntur lm#?'*
W^qusconumpunturfvptruenientcinuidia.""Tnftma.
ij<
^''calumniacuregentemcxp.fad.o.fuo. ? /4^. e3"
adimagwemDei,ftcutdius,ideofubditur.16 Honoratautem cum qui mif.paup. in imatinefua.17
wmahZiafiUL.idefl.promalitiafua1 8 Expellitur impius. deconfortio bonorum.19 Spcratauccmiuftusin
^monci^quiafperat confequibeatitudmem,qu* babert non potefl in prtfenti vita*
II 5C r
/p;u^n^ ce
;
ftP ,'-^ ,'^^^i^,^;>*x <l-
temcliqualiiasdedifficiUmobils.
V,Ein%?r?T qU fqUe CrU ' h C e
^-0Psfapientis alios doccre.
rtclfuerunttuflifuerunt ,nprofperitate eleuati,vt Impore Dautd&
^tlVT! 60"^^ & ^odeciLuerutaiufli
Sedecbtx^vtpatet^i^g.ii.^^.r 3
11'{31^?' ^ficutlofcpbvbaraoni.Ce.v.Z4 iracundiamems.fcihcetfcgis.
^
2J Inucilis. feruus,16iSuttjncbiCticc. ficutmagiflerpmorum nui iuffu Tbaraonis
XurabfoU
.
rUm **#****Xbrifio> & altusacZrpl
f*
C A P. XV.aTi Efponfio mollis
C A P. XV.(
frangit iram.
,vcrba incrcpan
thurniliccrfufcipicMpropinquac vc-
'tus quc gef-i
. Qui argucnti rc*1 :a:,concra feiram
mdicis
iudicis prouocar.b EbulhtJiultitii.fcri-
pturam perucrtedo,1 fuos sefus audtontati
- -....-...u.u,n Pd.tum. d txponendo. j Diuini eioquij.2. prarponedo, vclut fa
tatfurorcm. Lingua fapicntium ornatfcientiam, s tui phiiofophi , vc
T^. VH*iT
c
^_m
i _ .t ocui.domimf P eiiufto.. 4 Porphy. & fulianus,
b ostatuorumcbulhtftultitiam. In omm loco oculi Domini, 5 q> contra ccclefia:
doftores ftultine fu^flucn-
Efponfio mollisfrangit iram 5 iermo durus fufciV
1
Catholicorum^pattum.b Exponendo c Diuini eloquij.
* pirf-puu
Lingua fapientium ornatfcientiam, s tui philofophi ,
bOcuhdominifupeiiuftoB. 4 Porphy. & fulian
NICOLAVS DE LYRA.. C A P. XV.
Efponfio moll is frangit iram. Superius Salomon informa-v uit bominem in moubus quantum adpartem rationalem, bic in-'' eum mformare quantum ad irafcibiiem . Et diuiditur in quinquer "fecmdum qhinquecapnulauamcn ifla diuifio accipiiurfccun-
JpUntipia capituLrum ,non feiundurn profectttionem , vtditlum"pra.ln
pritr/a parte diatfu .
K.cfponflomollis fran.ii a. imrepantisvelcominantis,ftcutr ludt.% dcOcdecnc.qui refpodedo duiciter UUs de tribu Epbraim
fregit
fregit iram eorunt .
2 Scrmo dufUS.yJftt patet 2.^.19. quod viri de tribuluda durc
rcfpondentes dertm iribubus fecernnt eas rccedere a Dauid.
I Lingua fapientmm ornat fci.&c. quia tempore,&loco,gra-tiofcpruponittam .
4 Os fa.e.fl ult. idefljeruenter& impetuofe profert eam.
y fn omn 1 lo.ocu .do. diciiur contra illos qui dicebat diuinapro-uidentiafe non extendere ad ifla inferiora,& maxime ad atlus bumanospropter arbitrtjUbcrtatem.ln quorumperfonadiciturlobi2.b.Circa cardines cceli perambulat, neenoflraconfidcrat.
'
Tom.j. Gg Lingua
\66j' Gfol.ord.&NicolaidcLyra.
.
^fluencafundc-
A bant.
fjiu a Stultus i-ridct.
Stultus cfl Olri-
. nis peccjior,a,a
t p-n",crrcnis actibus
dedKtw&cuTumnihil pnruidcrjisdi-cipbnamirtidct, ckim dc-
u.gat diuinc, cor
rccboni .
b Cor flultorum
diffi. Vel diflimi
i.Rre.i. le jibi ipll varijsD
t * cr,lfic -
cogitatiombus ,
. __'iiunquamide1 manct. t_on_ra
3uoddc Anna
icitur.Vukuf-
. qucciusuo funt
1 _-._r_-ti am p,,us in diucr
" lamuuo.C Duftrina -*_-
/_. j^w /_-_.*vnum de manda-
M_t _.'_ ji/i/rw mimmis _rt iUufcr
rfoflrrr;- /jc /,ow,-
_. , . nci, mimmus efl in
regno cslorHm. la
.libus tamcn fi
corrccti fuerint,
p.uct rcditusad jvcin.im . Si aju-
tcm incrcpatio-ncs non rcccpc-rintomninomo c
t hi juik--rientur .
_t_.-r_i.iii d Omncs dies .
C Omnc tempuspo-
* Vultu autem ilomioi fupei faciemcs mala . b Catholici do-tori
c 1Adtru.tum vit_ducir,
contcpla'ntur bonos & malos,li ngua t placnbilis lignu vitar, que au
ifiRuoiii-frui-iumrclmoduraeccleCallicKiceul-. b Malc lorjuendo.c Suuui _- auduorum.
d Feccaior. f Dei tci p.-_!ati
tcmtimmodera'tacft,conterctfpmtu.Stitusirridetdifciplinapa-1Nonirriu.-t .
%Sipienuor.
tr_5-ui,quiautcuftoditincrepation_s,aftutiorfiet.Inabundatnu-
^a C.ntra iullit.ani.
p-
CJ^aline
Jitute_
ftitiavirtusmaximaeit,coitationes auremimpiorueradicabutur. 8
t Ecclelia. fChnlli. b F____t--_t fupra hrmain prtram. Opcribu. d D.-.oli
e Feruct,quiaChtiil.domumJijcerct.-ntat,ve!pcrfain,sfratrci ,vclperarertoaducrfanos. y
Domus iuftiplunma,
fortitudo,& i fruftib. impii coturbatio.Labia^
. Cathol.coruni. b Frdi__-d. c *_<_. fcM. ^^ ^J* 822^,, --..J-
fapientiudi^eminabuntfcientia.corftulto^rumtdiffimileerit.t Vi-ija Orationcj.opcia lacriricia. b Ha-r. ticoiura. c Quia quicquid non cft ex fldcpeccatum cll
-
f-|1d lim hde.n cathohcam mlti opcnbus atnimim . e Deoeiata.
cVmx impioVilabominabilcs domino, t vota iuftorum placabilia.. J
a Con.uabo. b lniuftitia.^Nonabom.iub.tui
Abominatio eft dno via impii , qui fequituriuftitia , diliguur ab eo. .
8
1E1. Veritati. fEcdett-. g .. -19Doctrina malatdefercn tiu viam vita_,qui increpationes
odit mone-zoa lOinntno. b lOmnia nuda iii con.pe.tii em. c TEgo dominus fautan. ~r<k
-^^ 2 I
tur. Infernus& perditio cora domino,quac
nto magis corda filidrum"a Qu.a iam f-det in cathedia pe(tilenti_ 8c coiiuptus alio conumpit.
hominii . Non amat t pcftilcns cum qui fe corripit,nec ad fapientes^Quitimetaiaui. b Bona confcientia. e E-teiiora. _ Confcientix. )
^ e 1Vel duc.tui.2,6
graJ
ditur. t Cob
rgaudcns exhilaratfac
cie , in mcerore t animidee
iici-i7^Nonfolumfacies. tAlias cjuirit. fCordi. ^ . z8
tur fpiritus.Cor fapicntis quasret docl:rinam,& os ftultorum t paici-29a FopuliDci. b fKc-imentes tempus quoaiam dict mali lunt .
. iqi e Ainoie Dei,alias,a timote Dei .
'
tur imperitia.Omncs dics paupe*ris mab
Ii ,* fccura mcns , quafi iugcj \
a 1Vnde : Meliot eft modicum iulto fuper diuitias pec.&c. b Melius eft vt feiuato Dei timoie egea opibu,vel etiam cjuotidiano viftu.quam vt deliderio plura acquirendi, Deltiinorem. 35
co'nuiuiu . Meliuscft parum cum timore domini , qua thefauri ma-34
gnit& infatiabilcs.Mclius cft vocari ad olera cu charitate , quam ad.^
vitulum faginatu cum odio. Vir iracundus prouocat rixas,qui patiesj/
1668populi bci quadiu inpri
paupcr cfl af-
fli-lionibus abf
dat, quia nor
perucnit adl.
ad vcras diui
tias . vndcA;ftolus : l^cdimtn. 1*.
tes , auoniam dic.
malifunt . Atre-
probi q\ii I:
timorc Dci niu
dofruunturqu.lfi 11151 dclcchn f
turconuiuio.
dc rcdc fub
Mclius cfl paru,
cum timore dom
ni .
c Melius rfr rc\
cariadvbr. Mu)to cnim vrili_
cft fimplicis v
tx innoccntiai
cum chantai
("ciuare , quaivirtutum cxc
rius fulgcrc mraculis , &_ int
riora mcntis ;
odiorum fon
non cxpurgavnde tdiccubi
Domitii nbnemi
us vi tutes fei
mus , dicit Doh.
nus : Ts{onouivc
Difcite a me of
rarij inicjurtatis
NICOLAVS DE LYRA.1 U'iptaplaca. idcfl,fuauis cloquio crea proximum, & ora-
tioni intcntacrga Dcum.ad ipium placandum.
2 Lignum viu. quiaficucpcrlignum vicxconcmuabatur vi-
ucorporalis,ita pcr ulcm linguam vicacorporalis .
3 SJui atttem mmo.efl. ad loquenduin .
4 Conterctfpiritum. iicut diCtum cft fupra. i o.c. In multiloquio
non deerit peccatum.
5 Stultus trridct difci. quia non cognofcic eius fruc.um.
6 Qui autem cutlodit increpa. fe corngendo .
7 ^iflutiafict. futura mala prxcauendo .
8 In abundanti iufliia^&c.qux coniiftic in obfcruatione con-
liliorum .
9 firtits maxima efl. rcfpc-ii; obfcruationis pcccatoru , ficut
taflitatis virginalisrcfpcclucaftitatisconiugalis.
io CogiMfiowrj-tf/ifew.quiaaufcrcfcispotcftasc_ facultas ad-
implcndi fuas cogitationcs malas.Sicut Abfalom ablata fuic
poteftasregnandi loco Dauidpatns fui._.Reg.i8.
1 1 Dtmns infli pLtrimafonitudo. quia dominus protegic cam.
12 Etin fruclikis. idcfl.opcribus.
ij Jw^ifconf.quiamalusnon poc habcrc pace ad proximu,nccctiam adfcipfum. vndcdicic Phrf0f7.Echic.de impijs:Contendit corum anima,6_ hoc quidem trahit huc, hoc au
Cem illuc qucmadmodumdifcrcpantia,quiaratio,qux noncotalitcr ablorbctur trahit ad bonum , lcnfualicas auce quxprxiulcc ad m.ilum .
14 Labiafapi.difle.fcien. populum doccndo.
ij Corfiulio.iijfiin.e. (ciJicctcordi fapicntis,6_ ctiam fibiipfi,
quiadmcrlis 6. vanjscogitationibusagitatur .
\6 riclimx w.piorum abo.domino . ficutobutio Cain , quia fic
dc alicno,vd inala voluntatc .
1 7 lota iiiflorum placa. ficut patet dc Abel.J 8 ^ibominatto eftdomino via imp. quia proprium D^i cft par-ccre __ mifcrcri,__ pcr conicqucns ei(c pium,propter quodabommatur oppolitum .
'>> ^i}ef.:uur tufli. fccundum cam opcrandoDili-
20 Diligitur ab eo. fcilicet,Dco,qui cft regula iuftitix .
_ 1 Doclrina mala deferentium viam viu. quia ficuc viuunt,
docenc.2 1 Qui increpationes odit morittur. morte culpx ,
& frcquc!
corporali moite, ficut patec dclacronibus, S_ alnsmalc
_loribus,qui occiduncur, co quod correcboncm odcru
2 J lnfernus pcrditio coram domino. ideft, (ibi manifefta ,li<
iinc fub ccrra,6_ a Dco longinqua.
14 Quanto magis corda filiorum. qui adhuc func in via. Hoc
cicurconcra lllosqui ncgabanc diuinam prouidentiamexcendere ad a_lus hominum& cogicaciones eorum.
x j %on amatpefiilens cum quife corri. licut ncc tincofus an
pe_tioncm,fed refugit.26 Corgaudens exhilaratfaciem, in marore animi deiicitur.D
fitio enim cordis magis apparec in facic, quamin"partibus corporis,co quod ibi vigenc oinnes fenfus.
27 Corfapientis quteret docltimm , &c. quiafempcr dcfld
in fapientiaproficcre.28 Et osflultorum pafcitur. ideft, deledlatur loqucndo ft
29 Omnesdiespaupcris ma. malope^nx, quiapaupcr"defedusneceifariorum vitx .
30 Secura mcns .a timorepaupertatis .
3 1 Quafi iuge con. idcft,dek-fabilitcr viuic ficut ho
in conuiuio .
3* Meliuscflparum,&c. quiaillud modicu fufficit homu
3 3 Quam thcfauri magni& infatiabilcs y& c. quia non fuppl
indigcntiam,fcd magis augent. Auaro enim decft taqi <i
habet.quam quod non habct,vt dicit Hieronv. mcpifta
ad Paulinum dcommbus facrx fcripcurxlibns .
34 Mtlius cfivocari adolera , &c. idcft ad mcdicumcibamicabilitcrdatum.
3 5 Quam ad vitulum faginatum cum odio. ficut Abfalom v
uit Amnon fratrcm fuum ad magnum conuiuiunv, Vt
fum interficcrct tcmulcntum.2.Rcg. 1 3 .e.
36 Viriracundusprouocatrixas . quiairaeft appetitUSVll '*
c-x.ExemplumdcSibaiiueBochri. 2 Rcg.io.
37 _^ip.zt/c.ffir^-;/Kyc;';<7r-;.patetdeGcdcone.Iud1
Itc
r
I66p
i
Prouerbia Cap. XV. 1670Tip0.qUOS
* KenToliim non prouoctt; b Abali;.
gct opcwri Jcft mitigat fukitatas . Itcrtpigroram quafifcpes fpinarum,via iufto- l JjSL* fa
jiticiam.Qm a vtfup.r r z t #/*. iu
rum abfque offendiculo . Filius fapiens Janificat patrem , & ftultus hc- \ JE^SSmodefpicitmatremfuam . Stultitia gaudium ftulto , & vir prudcntes 5
a Ne gaudrat de rtultitia fua. /
diriget greflus fuos .
Diffipantur cogitationes vbi non eft confilium . 7 i
D
B
ppemric,cos
dutfpincobftcnt/uni fe-
iu, formidi
um fuarum
ppofica:fuf-
uones pun-
mt.Sedquiabonos no
:pcdit ad-
ingic.
Via tufior.
ifque offcndi-
lo. Iufti .n.
licquidad-
.rficacis 1 fua
juccfacione
uenecinr.no
fenduc,quia
erna.fpei&:cerna. con-
ir.plationis
Itu aduerfa
unfiliunt.
, Lataturho-
; i. Humanui. defentecia
alipruden-ir prolata lae
ri.Sedvere
Jpiensnofoimquod lo-
i icur fcd ec
porcunica-
Bodj&tepoi.&perfone. cui
loquirur,diligencer inquirit.iDe wfer.no.&c. Pnmus infernus cccicas pcccatis anima?,&relucis ftientiacarentiS.De quo: Defcenduntin infemumyi-
ttentes.
vita iuon dt-
6 gnatuscft.Firmuhitur,
8 in iudicio,qua9 dononfolun. r 'cfponfione
ir verbis omm {lc,j Ui ?r .
12 bus digna pra: i^nre, vt<lc-
cjinctui iofcr
nusiufciio- .
: vbi veropluresfuntconfiliarii, confirmantur. Lstarurhomoin tfenten.tiaorisfui , &fermoopportunus optimus eft.Semita vita; t fuper cru
a Ideft.fcientia & operc prrfeftiim cui frmita vitr_ drtiiptl aperta & iauua c-cli patet.
,. , J ! |
b r!",vj
lral,J,n,aIIO"ii ' c Conuenttcula harcticotum & ecdefia: pet.ecurorum.' * "US Olglia pra
!ditum , vt dcclinct de inferno nouifllmo. t Ddmum fuperborum de- 1 * nMcc.
.. .a Peitvniucrfuin otbcm. b Ecclefix. '4 *-UX oculo
mohetur dominus , & firmos faciet terminos vidua: . Abominatio'* rum l*"fc-<.a
Picentium^Quisefthicquieiiamdimittitj^ccata. b Tues.Clirii.u. nlms Deiviui.Cuirefuondit. 16 IlirC mCl.CCmBeatusesSiinonBanona,quacaro5cfangu.snonreue.tibi,fedpa.3cc. ._
(Jt.) f,a r i
domini cogitationcs malar , & purus iermo pulcherrimus firmabi-J mana,qi.*fct**mt
b I 1 a3 C rdis- b Beatusciu'cutitnumim funmaboinni munere. ip lucc C ClcftlU *u
'*'
eo . Conturbatdomum fuam qui * fedatur auaritiam,quiau-2o areanorii do^a lna.ternnm. , r m :M ~ r . 1
tem odit munera, viuet. Per mifericordiam &fidem purganturpecca-12 ce perccpiffc
ta,per timoremautemdominideclinatomnis amalo. Mensiuftimedi-13 coSnofcit.Fa-
-. .
a C..at,a,.or,efremi.,nonloco14 nia quoquc il
tatur t iapientiam, osimpiorum redundat malis. t Longe eft domi-2 *JJ p*8&*-i ,4q ,..
nus ab impiis , & oiationcs iuftorum cxaudiet. t Lux oculoram le-*' nonTSum o-fEiii,fifir^ + ,nim,m *,, k (T ^^T' 11 - b bedi^ .
c D^OIUm z8 D3 noi?ia, fed a'"^-tihcat t animam, iama bona lmpinguat ofla. Aunsquaraudit mcrepa-io & icwnoncs
Fronciendoadcathcdramufqueconfcendit. r
tiones vitar , in mediofapientium commorabitur . Qui abiicit difcipli-f? nesD?"^
.
00^^01,^ 31 tiantur, olco
nam defpicit animam fuam , qui autcm acquieYcit increpationibus,J? ch
.,ta sfoc-
a Nondefpicitanimamfuam.* * t
M*34 tltudlliem no
pdfleisorcftcordis.Timordominidifciplinafapientia?, &eloriam prar-Jj
ttrx adionis
37 Sic. n. magis38 feruecopus.
Lux oculor.
Alia traslatio . Vidcs bona oculns delectat corda bona.f.dniin tcrra viuentium.qu? qtua in oculo mcntis contemplatur,merico corde deletatur,quamuis affligacur exrcrius."
C A P.
NICOLAVS DE L YRA.i Itcr pi.quafi fe.fpi. Semper enitn timet piger imenire obflaculum
ipia,*ndeinfra.l6.b.dicitur.Dicitpigcr,leo eii in >4& k&namhitibus.
1 Filuis fa.la?.pa. &c. ficutpatet de Salomone, qvtUtificauitpa-tmfuum Dauid.
3 Et ftult.ho.defpi.ma.&c. Sicut T^eroyquiftcit matrem fuamlerfici.
4 Stulnria gau.ftul. ejnia qnilibetfecundum habitum delcRabiliter
tratur ftne fit habitui bonusfiue maius.i.Et b.Signum habitus getrati cft delectatio in opcrc.< Difs.c. tdefl non dcducuntur.
t Vbi non eft con.auia tonfilium bonum dat viam adimplendi co
$ita.- Vbi vcta.confi. ideilfideles& boni.
i Confa. ideft,adcjfetlumdeducmtur. #
Lar.h.in fen.o. quando ab alys approbaturyejuia per hoc infur'
% !iimatiopropri<effec7ionis,in qua quilibet naturaliter deleclatur.
1 E t fcr.oppor. idefljcmpore opporttto, &feruatis altjs circunfiant debitis protatas.1 0\>x\mm eft.infe&infuocffettu.
Scmita vi.fupcr cruditum. //14& bona doflrina.1 Vt dcdi. de infcr.no. qui eft infernus damnatorum .
1 Domum fuam. de do.mi. -pt patet de domo Helofernis , quavteninus d fsipauit .
3 Et fiAc. quia Bethuliam & terminos eius meritis ludithfal-uit.
1 Abomi.do.co.ma. qnia abeisproceduntmala yerba&opera.1 Et purus fcr. non habens admiflum aliquid iniquitatis , vt poterratlionis mnrmurationisy& confi+ilium.l Pulchcrrim. pulcbritudine honeftatis.i Firmabiturabeo. adeffeftum deducendo.Toteft etiam hoc expo^iefermoneeuangelico carente omni impnritatey& omncmfanclita-
ttm
u22
2314
tcmcontinente^qmper Apofiolos prxdicatus aDeo miraculis efl con.
firmatiis.Mat.vlti.d.I\liaiHcm profe.2i prardicaucruuc vbiquedomino coopcrance & fermonem confirmantefequentibusfignis.20 Contur.do.fuam. idefi,familiam.
Q.U1 fec.aua. nimiseam veflringendo amodo vincndi dcbito.
Qui au.odit mu.proiniufiitia oblata.
Viuet. vitagratiA.Per mifc.&c. idefl,per opera mifcricordiaxergapauperes.
z J Et fidcm. erga Deum.26
Tmgzmuxvcc.quantumadculpam&panam. Dan.q.e.Tec-cata tua
eltemofynis redime.
27 Mens iufti mcd.obe. ideftyobedire Deo &fuperhri fuo,hoc. >u
eft debitum quod iuflitia reddit,qti<x reddit fnicuique quodfuttm efl.
28 Os im.redun.ma. rebelUndo Deo&fuperioribusfttis .
29 Longe cft. per gratia,licetfitprxfens per efientiam &potetia.30 Etora.iuf.
temporetamen
opportuno,quialiquandodiffert exau-
ditioncm, vtgratioftus recipiatur quod ab ea datur, quanto per dila-
tionem magis defideratttr.
31 Fama bo.irr. ofla. ideft,augmentat yirtutes in quibus cbfiftit robur mentisjicut in offibus robur corporis , yirtus enim laudata crefcit.
32 Aurisqua?au.incre.vi ideft,dirigentesadvitamvirtuofam.
33 In me.fa.cond. ad audiendum eorumfapientiam.34 Qui ab\)citd\(ci.&Lc.idefl,rcdditeamdefpicabilcm Deo& omni homtni bono.
3 5 Qui autem.acquic.incre.pof.eft cor. quitfedatispjfioni-bus eil fuiipfius dominus .
1$ Tmordomi.filialis.
37 Difciplinafapiencia;. idefljtifciplinata.
3 8 Et gloriam pra:cedit humilitas. ficut difpofitio necefiaria ad
1pfam.Lu.14.cQhi fc humiliatexaltabitur.fBrfe Dauid ex humi.i
tatefuaexaltatusfuitprtmoadgloriam regni ttrreni.i.f{egum.<.Scpoftcaad gloriam regni cckftis.
Tom.3. Gg 2 Honyi-
^\
i 7 i Glof.ordin.&NicolaideLyra. 1672
4A
1_S 1}.-.
V.jtih.io...
C a p. XVI.
HOmi*,.rfi. Smc mcair nihil poteflis facere.Quomodo
cl ao homims cft anunu pr?p..rarc,<3_JDci gubcrnarc
u . fcd pci i-cution.s tcpus flghiflcac.dc quo d.c.tur.^o-
Uttttp*** qnomodoaut quod loquamtni.dabitur
.n. in ilU /,. r.Wtu:d
X-^.Itanftio C A P'
-
c Cuni pla.do. Tanta cfl fan_tica. diuine religionis,\
runqucctiam qui fons func,vcneiencur,__cum hispaccha-
bcacquos Dco fcruirc i.tidcranc.quamuis r
nc diicordcnc.vcin Daniclc S_rribus puens.Scpcccia |
cucorcsmo iolum ad paccm cum p.j-dicacoribus ied c
verita.cm fidcicon
XVI.n omniuin
rum l-ulic_r,__maio- a
rilln,quidinocculcoicnc,certa'an C
diiccrnai, vndc lub-
dic.
b HirU dom. Opcra D
noftra rcuclamus,
doqucmnibill.itcicnouimus in cunCtis c
qu^agimusi mcmonamrcducimus,atq;illiusflacitamusauxi
E_ liberoa.bitrio.
Ominis e(t t animufn prarpararc,& domi-A:tiocs.
nicrubcrnare linguam.Omnes vio. ho-Cogitationum.
minumtpatctoculis cius,fpirituu ponde-
ratoreftdominus. Rcuela dominoopcra1 Non tantum opera.
riw,& dirigcnrer cogitationes tua. . Vni-_ ldcl.,l..a ..imtatefua.
uerfa proptcr icmetiplum operatus cft dominus,impium qiict-A a Qutiibiboi- r.;buit
corde.
BTZuVSSXS- <l queaddiemmalu. AbominatioeftdominiomnisarrogaV
1Q opcra , fcd cogica
rioncsdingit.c VniHerfapvo.fe.&c.
Nulla fuic dominocaufa opcrandi niii
fola voliiras, vc fuam
fcilicccbonicaccm ra
cionabilt crcacucae qpcrpctuo faccrccbca
__moft-ndecer,cum
vcroqui bonumcon
ditionispropriafpontc dcfcruic, idcli,dia-
ucrfifunc.
f Mdius eft p.nun,
jcum i ?-//;.
- lius cit m fimplici- conucrfationcj feruitcdcuocc
5multis abunda
6 cutibus__ proxuno
y rumf.i-tadcfpiccrc
j> g Ditiinatioin /_.;
r.^w . >.. i
aiius rcx non eu,
111 ludicio,6_in ci
ius labijs
Hicautcm n
fcrmoncs fu
fa_.adirig:r,icddinos Gcntilium
cj
rcfpondcac 1
ganribus difj
ltcprophcta, q
9
10
1 1
12
t-bfque iudi-
eio.
t47.di c fi-ut
)ii. oecerfe.
1 i.ftiii- >
_ Nihiloperan.b.^""hj
etiamfimanus ad manum fucrit, non enc innocens.IiiitiumI4
via. boncefacere iuftitiam , accepta cft autem apud Deum ma-*Dc reatu Mifeiicoidia .ednniim iniquitas pcccatons.cumdat
& dim.tm alijt
^
gis^uamimmolarchoftias.Mifcricord.a & veritatcredimi-.j
turiniquitas, 6. in timore domini declinatur a malo . Cumi7
placuerintdominovia. hominis, inimicos quoque eius con- lS^pm f"friJ
a B.ti raurcres fpiiitu.quomam ip.c-ftre6.c_lo_Jm. ^^ ^ ^ follO Dd
,l
uertct ad pacem . Meliiis eft parum cum iuftitia , quami? prophccamm ci
a Vivobisdiuitibus.qui habetis hiccofolationem vcftram.2* Ota llliplCCCC.
ccdcfcru,c,,dcf.,dia- gmulti frddtus t cum iniquitate. t Gor hominis difponet v,-j ^-f^
bolumcu fuisfcqua- am fuam , fcd domini eft dingere greiluseius . Diuinatio in
i3 dcSap!desviuir
cibusiufta lcucrtcacc h , iaiite.i^a_a_e-i_:de_r.ei_-. bn_WM_o __fg_i_r^ptontvihii 26 (jifjc/uindmt
labiis regis , in iudicio non errabitos ems . Pondus & lta-.7 ^,. NuU9
*
a Ommafecitinnuinero.Scpondere.tcmenfura; __
initio fccult fua '
tcra t iudicia dommi funt , & opera eius omncs lapides le-tulccicc.us&:ca
ftta^dificioapc^c
fed ciusopere,quiomniain menfura 5_ pondcrc __au
confticuens vnicuiquc ficuc voluic n.eniuram ridei& g:
rum diltnbuit.
damn.uticd _^/omi'an'ocy1Qui
cunqscrtbuic libiboj
numquodfacic,cciaii mhil videtur mali
nianibus opcran,cotdisinnoccntia pcrdit , m quo largiton
bonorumicpr_-Culic,&: ideocalem dominusabominatur vi-
rum,qucm ubi in bcncficijs vidic ingratum .
1 Cim
NICOLAVS DELYllA.C A P. XVI.
HOminitcnani. Capiculopcjecedcnci docuit Salomon rc-
frcnarc mocum ,r_.,pcr quod quictatur animus ,fi_ iic
ad orandum S. doccndum ccddicur apcus,ideo dicicur confc
qucnccc in hoccapitulo.
X Hominis efl animumprxparare. per orationcm 6_ facra: fcrt-
ptura: mcditationem.
2 f_o.^./'i.fincquononhabct fanam do-t.inam.Mat.
lO.Ca.T^on m'i voj ejlisqui lo(juimini,fedfpi.pa.&c.
3 Omnes >i* ho. idcft.cogitationes __ aclus ipforum.
4 Tatent ocu.e. quia omnia func ci notaquancumcunquc oc
culta.
t Spirituum. ideft.voluntatum.
5 Tonde. c'l do. ad rctribuedu fccundum mcrica 6_ demcrica.
7 l\eue.do.opera tua . no manifeftando illi aliquid quod lgnorac
, quia hoc eft impofsibilc ,icd qu_.rcndo ab co auxilmm
H . onlilium m opcribus cuis.
8 Et dirigen.d.tuc. ad bonum cffciftum.
y ymnerja propttrft.<{uia fk uc cft pnncipium cffcCtiuum omniUjit^cftnoisvkimus.Priroaenimcaufa conucrtit in fcip-
i jni - tus.Apo. I .b .Egofum alpba& m, princi-
pium cf j
10 Impium ijuoijue.Scilicct praTparauic.
11 uAA.emmaih. Id cft,cxctcmi nidicii.vtrcprobisrcluceac
cius iufticia,ficuc cius mifcricordia inclcccis,vcdcducic Apoflolus diffufc 111 cpiftolaad Ilo.
1 1 jlbominatio tjidomini. ficuc pcc oppoficum vcrc humilis
cft fibi amabilis.
1 ? Etiam ft manus in manum. cxponatur vc fupra. 1 1 .
14 Initimn viicbrms. Iftc vcrius non cft in Hcb.propccr quodpc rtranfco,& quia fatis patcc fcntentia.
1 < MifcrUordta& rarit.u. idc.t,iufiicta, quia finc illa non cft
vir-
vircuofa,vc diiftum cft fupra. i^.ca.
1 6 J\edimttur iniquitas. ideft.pena pro iniquitate dcbita.
17 Cum placueriut domino vu hominis. idcft, bona ia_.a <
dida __ cogitata.18 Inimicos quopue eius conuert.adpacem &c. ica quod c;
amici.Exemplum de Iofcph, Genc..4t.6_deMoylexii.& de rribus pueris in camino pofitis,Dani. 5.
19 . Melius efi parum cum iuflitia. fcilicec,acquifitum,qui
cftipfius acquirentis.io Qua multifruclus cum iniquitate. acquifici,quia non fun tc
qutrencis.fed tenecur refticuere.
21 Corhominis difponit viamfuam. propriumcnim eftho >
nis'pcr dclibcracionem procedere in fadtts fuis, qtu
conuenic animalibus brutis.
_._. Sed domini esl dnigere grefsus eiits. quia non fufiiciC hut i-
na prouidentia nifi aitic dire_tto diuina.
23 Diuinaiio. idcft,diuina clcdio.
2.4 inl.ibiisre. vndcDeut.i^.d.dicicurdcco.Poftquaccm federit in folio rcgm fui.defcribcc iibi Dcucero.lci
tusinvolumuie, fcquicur; LegetqJlludomnibusdieousTp.i>t difcat timere dominum.
_ 5 in iudicio non tr. dando malam fenccnciam ,fiin lcgc p
ducric,6_ Deum cimuc ric.
2.6 Tondus&fia.iu.funt. ideft,iudicia Dei ftinc iufca.
29 Eto.e. in Heb.habccur Lapides iacculi, __ videcui
noftra corrupca pcr fcnptores propter fimilitudinemdiU
num.Adcuius inccllc_tum fciendum,quod anciquicus
pondera cum Iapidibus,quorun. vnus crac ponderoiiifecundum diucrfos gradu_s ,
ficucmodo fiunc pcrd.
portioncs mccalli , quamm vna pondcrat marchiam,
bram,alia vnciam, __ficdealijs,__lapidesillipouc.in facculo.Efc igicur fcnfus. Et opera eitts omnes lapides fa.
u 't,
opcra Dcifiunc cumdcbico pondcre.. hocmodo^
Sap. u.d.Qmnia difpofuifti domincin pondcre numero & menfu
i67 )Prouerbia Cap.XVI. 167
j
4 ydiitas rcgi;m,&c.i.iu(\amm.MiAti rcgcs & prophcta: vo
Viicruntvidereque^ ves vidifh's,& nonvideiunr. Hi.n.& vi
ijs rcfiftunc,& uimuiimobfequioquafifritellicticonfbpan
ur. Regcs cnim cerre f*pe labia lufta dctefiancur, vc Hcroicsloannem.1 jjnnr.irnorth.Kn-
feclifathana?, harreci-
:i,uani philofophi
ymta s q uerba ior-
ifeta nuncianc proxi
'nis.Hiqiiomjg:s:)ii
frugib.in Dei horreo recondimus . Et bcnerrgiscIcmenriV: ^imbnfcronnoeompnracur , quia quod fructum uitffbrne
'
agenres pcrcipimus,nonlibcrcaarbicnj,fed fuperni facit ir
ngaciodoiriini,f Fons vux . Quia .llc prcdicator uerc fuis audicorib.vias tii-
-txaperir,qui cxcrccc
Abominabilesregi qui aguntimpie , quoniam iuftitia1 1 Cf>rt:a . Vir ':!u.in>'.iis nondlri in lerra.&c.
a firmatur iolium . Voluntas regum labia mlta , qui revca lo-.1 Vi retfttj operum gicflibua ad vitam peiucmat xtcinwn In manu inalormn doaisdirip.itui nonhou.o.vndc de Antiocho,v;.dc.L)olu$ in raann etusdirkyuir.
cu!i.
"?osgrauiusuicelaigic
:orem offendur, qui-d
)iis catnen pccniren-c
-anon ncgacur. Nabbditur.Ecuirfapics)lacab:c cum. Poteft
;nim refipifcedopla-arc , quem cocingiclulce loqueiado ot-<
endtffe .
|f|:Tlacabit . Hicr.
lemortcEabiole^Daw. nd homicid.utn 6c
.dulcenum fcptc d:e
m um faroepurgauicdcm Difjiciitus
arro-
antiaqthim aurocart-
lus&gcrrmit.| Jnhtiariute vtius
igisvita. Quicutique
r.larem Chnfii uul-
%muidtrcmeretiir,
^j-is in auernucuillo
.uucredabitur.AlMer
^:nim uidcbicomnis
|:arofalu.Dei S<. d tuc
ifti placatum, ccpro
i
2
i
4
5
6
piensplacabit'eum. In hilaritarc vultusregisvita,& clemen 7
on morcis ferunmt,b
cjuirur, dirigetur . Indignano regisruntiimortis, & vir fa-
ipfc quod pradiccc ,
quia amorem vcibi
quoalios ciudic, fi-
xum in cordcpofsi-dccncccam dut.>u-
riareccncum, qur.m
coljcctum , grcnvo
tiaciusquafiimberfcrotinus. Polsidefapientiam,quiaauro*
^1
^" iJco^nanquemcliorelt,c> acquirc prudentiam, cjuiapretiofior eltargen- iodoctrina fiukoium
to. Semita iuftorum dcclinat mala , cuftos animx (ua; feiuat' ,ftitu,"s
^i^i"?a Coiuritionerefdiur:id:uniuriou:spr:sceditfupeibia vitarprefentis, S< viidehiconinisiiprcbiis 7
'
eleutui,n:de ! uciu:;edeiicirur. tioni5 C.i
tvitam iuam.Contritionempra?cedit fuperbia , & antc rui1Hu:i.i,ia pati
ivifu erudi*
tionis didcerinc
iSqua? dicunc bcnafa-tuo corde contcm-
*i]>iritu.namexaltabiturfpiritus Meliuseft humiliari cum mitibus, i4nnnr -
a Piadicando. g FauHS mcl'is COvj-
quam diuidere fpolia cum fuperbis . Eruditus in vea
rbo t re- Pf"a Vltl>" ^ ' Mul-a Aeteina. b Etii pradicaic non ncjucrt. c fEtfi non pisdicet.
tl ptT , CloquCtiCiam
periet bonaa
,& qui fpcrat m domino,beaus eft.Qpi fapiescft' 5Poffl,11i: amacibus &
a Solum. b Ir*d.candohsreticisrcfiilcdo. l^taueiltlbUS fuauitcr
corde.appellabitur prudens,Si qui dulcis cit cl(>qub
io, t maio 7PronClc,are bonaque na dofcri
a Fr!r.nia.'
b ;ipfam u^t.or.em: lSipU nOll amaOC . Efrarcpcriet.Fonsvitajtejuditiopofsidentis ,dodnnaitulto- 19;*". folum
adof-^b f Etii pr.Tdicjtoiem non noucrit.^ui pei pratdicatoicm fpem ponit, beatitudini 2.0llUm,lUt*lI, UirtUCUmei sfipartuep!. nfpiritualium incre-
rum fatuitas Corfapientiserudictoscius,& labiist illiusad- tiinenca proflciunc ,
c, det gratiam Fauus mellis verba copofita, dulccdo anima? fa^ i?qu? f in,
cerna ani-1
r- Lt/i j 1 r, r - Z4medulced:ne procenitasoisium. TLitviaOjUJCvidcturhominirccra&nouilsima ajdunt.
, Ccu3tr.onamat1equiemftbiinhoccxiiio.26h ^Amma laboranthh eiusducuntadmorte. Aniraa; iaboiantislaboratubi^quia ljhboratftbi, &c.Con-
ftatad litcram.quiaexpulfus de paradifo
homo quotdianum laborem ne deficiac fxcrcec^compuliccum os iuum,quando oum fcrpcncc locutus efi, quando vc
ticum cccigic, vc cxilium longum cum labore furferac, &T in
<;cn.,.
fudore vukus fui comedac p.inem . Scd &: doclorcm vc la-
borcc, os fuumcompclhc ,quianeceflehabcctacerebpna
quxdicit.Vir F
ib-iiuidcbiiiiciratum
Etclcmentia eius quajiimberferoti. Scrotinus imber in Iudafa
'fqjhodieiam matuns meffib.venireconfueuic , vbi domi-.. nis& macucmapluuia &: ferocmam promicticdiccns. Dabo
obispluuiam niatutinam ei ferotinum t^r> . Pluuia macucina,vel
eporanea.vcalibidicicur, quado primacicd.-ndnn Chri-
K"ifcminalufccpimus.Scrocinu$,quandoiamacurisvircucutiu-
C
NICOLAVS DE LVRA.
Abominabilcs rcgi .f.iuflo.
(^ui agunc impic.quia diflortifunt ab eiut mwe.
C^uoniam iu.firm.fo/.rejif,^uiafuut dicit >Aug.amota iufli-
a qutd aliudfunt regna,niji latrocmia magna .
Voluncas cegum . f.iuiiorum .
Labia illf.in iudicibus ab eo infiitutis .
Qui re.lo.di. a Det infinem debiium .
'
lr\di.TC.nun.lTiOl.xemplum.$.R^gi.deSalom9ne,qHiindign*<s contra loab &' Stmei maniauit eo\ occidi .
Ecvir (a.plaeum. ficm pant dc loab.j.l{f^ 14.^/iipermulietm Thecwtem placauit iram Dautd contra .Jbjalom .
! ln hi.vul.re.vi././V/tkw qui offenderunt,qi>taper boc ejldifpo-
Jtusadcondonandum cis,ideof'quitur .
10 Etclcmentia eius quafi imbcr (erot.-iuiafiiut i>nberfero-
inusefl bonus &fuauis terrt najle>itibus,jic cltmentia. rcgis rcmiffio
leindigeniibus .
; 1 Poffidc f.ipiencia,quia melior.&c.^/* tfrowt7/o>- eflquan
oanimxbona cnrpo, ai bm prxferun'ur.t auro bcne conr.parai fapie
iamflwL efi notitia de diuinis,& aigcnto pn dentiam^qux efi noiitia
k humanis .
2 Semi.iudc.mi. pattt fententia .
I Concri.prasc.fu.de an.rui.ex./". Hocpatctde*dbfalom,quh<ofl nimiam eUtione in fnrnhia in qutrcu pendesfuit occftts.i.l{rg.
8. it *Antiocbo jvpfibifftmo , qui Deofuit percuffusjntantnm,iuod eiusfttore grai<ab.;tur exercttus,& in montibus miferabilitet eft
nortuus i.Mach.y.
14 Mclius cfi humiliari cum miub.pmptcr quoiiitit pfalm.
lj. El.gi abuflus efjc in domo Du iuci , magis quam hab:ic>n ta-
berna-
bernaculis peccatoritm .
t\ Qui fapicns cfi corde appcllabicur,<fcc. ahfq; tamen dcfiri
na altorum appellabitur prudens ,idcfl,denorninari potcfl ab babltu ip
fum pcrficiente .
16 Ec qui dulcis cft eloquio./f quod cufapientu babitu excr-
cetur in doOnntt afiu .
17 Miiora repericr.<7ao>jiaw nonfolum habcbit auream/idtna
aHieoii"'.q>iAdebetur afiui docendi,ideo fubditur .
1 8 Eons uicar erudicio poiYldcntis.i.erudire potentis prr f.ipim
Uamfuam& eloqucmiam. Sicut enim riuuli deriuantur afo/ite , ftc.
aqitx fapienti* deriuantur ad alios a taii dotlore ,
19 Doctnna ftukorum facuitas.^id defacco non cxit nift qucdintus hiibctm .
20 Cot fapicntis etudict os eius . dirigens ipfum in loquen-
21 Et labijs illius addct gratia qnia eloqueniia perfapicntiamdiretla efficitur rrtagis gratiofa .
xx Fauusmellisuerbaompofica. quiafunt duhia auri,fnut
fautts mellis ori .
13 Dulcedoanimxfanicasofllum.i. bonadifpofitio & rubur
corporis,quib. exiflentibus anima dulciter viuit in corpore.Totcfl ttia
boc cxponi de robore fpirituali,quod confijiit in virtutib.inulk 8qlibus & moralibus,in quibus antma deieilatur tanqtum infuis pcrfe-
clionibus .
14 fi uia que. uidecur homini reca& nouiflima. Expona-
turvtfupAJL.c.
2 5 Anima laborantis.i.fcowo laborans,eo modo loquendiquo to-
lumdenoininaturapartedigniori .
%5 Lnborat flbi.i.^roprer neceflaria viufusfamiliA .
27 Quia CQmriuht euni.f. ad laborandum .
Tom.3. Gg 3 Os
| itnpiuibe-
lut
hn
IvxlnKilii
Lt Itilurro
B
t Hwnijofu-
liilun
T mii
c>omnc ttt
.IU.1I C4f*
Glofordia&NicolaideLyra. 1676c:-i fcdula insncc pc-rcrachnr.. V ndc intdligiifq. attonli
cte praua cogit eu.qutlicmalaquefacicvc qn.f m I wuni vccribucio fcquacur ,no
d Melior ejlpatiens virofoni& <jU domin.ttur ttnimo fu >,
i
^4 <,cm. Minoii.it victona vrbescxpugi1 cxcua func quvin<
Vud.- Vtinique igerent laboraucwn*.
, f0*acompulitcum os fuum. t infipiens
fodit maltjfrti , Scinla
ilaSiisisnisarddcicaq
,rc|.,c.vndclaCObus:i.^J /^.7;rnano^nir;/r/^:.
f
J-b v' .MdagC
bt*
Homo t pcruerlusfuiciratlitcs,&'it+Uimfinm&t. Po- biis cius*
igttMardcfcir
r 'li )CdjlUTCilCO U J Dilcordiim fc.omaildo.
deomni taueort t vcrbofusfcpaYat principcs.Vinniquush&atamicumiuum,
ficducitcum peryiamnonbonam .Quit attonitts*culisco-
Corona di-vvnhud.iturovcca: 1 dcfi \C
nxfic. lusb -iif-.licr.
C i^.jrro/iinrn
co(it.u y &c. Cra.uus
crtpcrficcrc ma'tfm
qu.un faecrc.N in fo
him auttfm pcrfitic
quiactu opcraC*,ftd _
& qin patrarc difponit. Solcnc fupcrbi indignatcs labua mor
dcrcactonicos habcrcotuk>s,&: pr.dcncia non \ jdcrcdti ca
tici
Citattpraua,mordcnsIabiafua pcrficitmalum .
flt MjiuriuimeiK. b Muuse.tfealc fupcnti iHwme. quxe.uu l,- fim.
d o-nitatis ienccirtfs.qtia:in viisiuititta: reperictur.
rvieiioT elt
paticnsviroforti & qui dominatur animo fuo , expu-
c 'Mutorevrbium.bortesmitrunturin fiuum , fcda domino
t tcmpcrantur.
2. cuncur.Maiuscftaii
} cem quod pcrpatie-
4 ciam vincicur, quia
f a fc animus fupcra-6 cur , &: feipfum fibi-
7 mcripli!ubijjit,8cpa8 ciccic humilitatc fub
9 Itcrnit.
C Sortrstnit.infintwt.
S cuc loitcs mictuiv
cur 111 Lhi.u, ancdau.ix inlir.u contincn-
cur, d :cmcfi
iudicij , o16 palm;ic"ncat;S
minunt i.idain prjr>
fcnci quidem vitalacentcuiusfunc mcrici.patclcunc vcro ir
iud:cjopvol.ica,c!ualidcimucxaminisdiuini.r^fCAP.
Iv
1 1
II
5
An ii forti-
bul, lit in.UU.
NICOI.AVS DE LYRA.t Osfuiw. Eoenim ipfoqcloporr.ee cum comedcrc,oportec
cumlaborarcpiopccr quod d:cic Apoftolus.i.Thcf.j. Qdnon v.dt operari^nem
mandun t.
1 ritijipimsf<idit.d-:>>i. ideft.quxritcum d:ligcncia,ficuc
fodicnsrhcfur.ummciin.uusad hoccx habitu malo.
$ Et i ULiji iim />' jrdijat^&c. fctlicccvgnis nacundic St
fupci4 f,o. pcnierfis fufcttat l'ues
y&c. Exemplum dc Sibanlio
Bochn.2Rfg.10.^ Kr vnbi>j!'i f p.i;
j- principatus. Sicuc Docg fcparauic Saul a
D.und gcncroluo.i. Rc.zi.
^ l'\\ ukjuus LicIj: aniicnm fuum. ei adulando.
7 Etdiai cion. per ralcm adulicioncm.
8' Qria.utO'. .Hicponicduoiignahominiscogicantismaia.Vnumcfiquodh.ibccocculosatconitos cx inrcnfa
cogicacionc ad m.ilum,&: lic obfcuracur vifus cxreno-,qu:arnotus maiorcs cxpcllunc minotcs, fccundum Philolopliu.
ScLundumcfiquodmordctlabiafua.cx imiginacionccnim'
pcrf.cicndi maium moucncur dcnccs ad calcm attum, idco
dicitur.
9 Mordcns U.fna pcrfi.ma. idcft iniaginaturpcrficere.
10 Corona digni.fcnec. idcft,dcbctui fcnc^Utl noil Cuicuqucfcd bon^,idco f.ibdicur.
11 Q^ 1 i vysiujlitU rcpvrietur. fcilicecprocclIilTe.
12 Miiorctiftiens viro A>-//'. forricudmccorporali.quancomcliut cft ammacorporc.P.icicncia cnim propnccli lorcicu
do anime.pcr quam arcju.inuniccr colcracaduci f.i.
ij 1 1 qm duniinatur aniu.ofuo. pcr rcprcffloncni concupifccntiarum.
1 4 Exp-gnatorc vrbinm. propter qct Diogcncs Philofophus- Aicxandio magno, qui mulc.is vrbcx cxpugnaucrat,q,
1 icrini^fcruilb^quia Diogcncspcr ractoncm dominabaturfuo fcnlKiuo .ippeticuf: Alcxandcr vcro magis fcruicbac
iuo appctirui fcnisuuo.
1 5 sosnittnntur ,/tfinum. idcfr,:n aliquo loco occulco,vc in-
dcrccpianm- lOituitu.vLilincprou.lionclv.imana.10 :, .perc.ntur. tx diiiiuacniii. prouidcncia pronc: i.icfupcrtalcm.
n huius auviontatil inctlligcciamqua;rit'hic,1 vti fortibrrt fit licitiim:Ad qnod d;cendum,quod vri
fortlbus cfi cx vaiiOtucntu.fciKiilpolicionealicuuisrci fen
ilbilispn tcrmmarc ubiuin vcl inccrtum,ficut
| ropolitispcrhoCOuodaliquis accipicbrc-Ulorcm vcllo m;lcUin proicctioncraxillorumcxhoc
qiiod : icpluiavci pau-'iorapuncta,vc!cxconti-lubiiim inccrhominesdcccrminatur, cdi
1 id.ilicu.' icin intcrhomincs, vt phoclam partcm accipiat,vocacur fojrs duu-
n noc nac ad aliquid dcccrmin.inuca^cnduin,txatut fo. s couilcoria.igicur n difpoiuio vcl cucikms forciu
cxpcwtccuri tortunataiKum,nullu;n cit viuun.,vtU mittancur
turforccsad dcterminandum inter homincs.quis quai
tcmaccipiac alicuius rci.cvcx hoccomiccicuriorc
i.\ t.nr.c n.otiua pnceft cflo peccatum,vr ti proptcr cupid:c.
tcm pVopnam velaliud vinum non pofiincconr;ordicerali'l
rnodo diuidcrc . Siautem difpofitiofortium vcieucncus n
cxpcctocur folum a forcun a,fed ab alia cauf.i,hoc e!t dupltci
tcr.Vno modo a caufacorporali ,vc a difpoftcionc it:
6l fkcum a.tus (tcilarum ad hoc fc non extendac , fup
tiofri m clt l& tilicicum,^ non carec occulco pacto d.cn
Aiiomodoquiaexpcch,.cureuencus&: dilpoiicio fortium
CiHifalpirituali dirigcncc,& hoccftdupliciccr.Vno moadmonc
,&: hoc eft iHicicii, quia includic ramiliancacc &. pact |
cum dxmonibus.Aliomoa Deoexpcctacurimmediatevcmediancibus fanctis angclis, 6i hoc non eftilliacfi fccudur
fe,(i fiaccuindcbicarcncrcntia.vndediciturhic.Sortesir.:
tunturin linii,fcd adommo tcmpcrancur.Poceil inhocqu
druplicicerpeccaco mciderc.Pnino liablquevila nccefliu
tc acl forccs cxcurratur,hocenim vf ad Dci tcncacione per:
m"re.vhdicicAm.fuperLu.Qu,iforcecligiciir,hnmanoiuclcio non cotnprehedicur . Secundo fi aliquis ct in nccel
abfquc rcucrecia dcbica fortibus vta tur, vnde fuoer Aftapitoloriidicic 13e. SiquincceliicarealiquacompulfiDcur|
pucanclorcibusapotiolorucxemplo e(Iecofulendu,vidc.hoc ipfos apo(!ok>s uon nilicoUcCtci li.icrum cetu , & pr:
cib 9 ad Dcu fufis cgifie. Tcttioiidiuinaoracula'adte
ncgotiacouertantur.vcdicic Aug.ad mquihciones Iaiuwn
His qui de pagmis euangelicis fortcs leguuc, cc;i opcaiir vchocpotius faciancquamad dcmoniaconkilcm
curranc,tamen nnhi difpliceciftaconfuccudo ad negi
cularia&acvicajhuius vanicaccm diumaoraculuercere. CJuarco fi i cccletiatlicis qux cx fpiricuflancti rnfj
rationcficn dcbent,aliqui vcancur foabus.vndcdicitB
fupcr Actusapoltolorum.Macchias ante pencccoftem ord
nandus force qua?nrur,quia,fcilicec,nondum crac plenicud
fpinruiiancti m ccciclia c tiuia . Scptem auic diaconi po(t
no force,fed clectionc difcipuiorum func ordinao . Secus
tcm c(t m tcmporahbus , quxorduumcurad cerrcna dilp
nenda,&:ideoinciectioneillarum polFunc hommcs vnfu
tibus, licut &: in diuifione rerum ccmporalium vc pr.rdKcft. Si vcro aliqua ncccfsicas aliaab electionc dignicacis co
uafticarimmineaCjlicicum cltcutn dcbica rcucrccia forob
duiinum aiKiiium implorare,vnde dicic Aug. in epiftola
Honoratu : Si inccr Dci mmiitros iic difceptacio, qui coru
temporc perlccutionts mancant, nc fugaomuiam,&;c|ui i
rum (ugiant,nemorceomnium dcfcraturccclefia,Ub EC
fccptatioalitcrnonpotcricccrminari quantum miin vidcc
qui maneanc&qui tiigiacjfoscccIigCQdi iunc. Echoc ntoc
vli (unt lottibus viri faticci quiin ve.ac no.tclt. vli iuifl
busleguntur,iicucloiuciudicioforciumpuniuit A.ivair.,
fuev.&lSauldcprcheudicIoDachartlium fuum m.i com
dilTe.i.Re.i4.CJcZachariasiortccxi|Cvcinccniuni ponctcjLucci.iSclic paccc rclponlioad qu.vllioncm.
CAP.
i677 I rouerbia Ca
MC A P. XVII.
Elior esi bne. Melius eft pnrua bona cu charitate facc
P XVII. 1678
_ refincfcientiaprxdicandi: hoceft enim ficca buc-
.ilam effe,quam magis eflingerc virtucibus cum admiflio-
:difcordia?.
Corona fcnum , &c.
tnes,patriarche<prohetae qui a film fi-
t)rttm,f fticceffori-
us apoftoloru diui-
a latide celcbratirr:
: glona efl predica-jru noui teftamen-
, qui veterum pa-
umfilij effemeiue.
int.
Gemma gratiffima
lui prarrr.fafutura fi-
elirer expe&ac ,Sc
Ibafi gemmx fplen-diffima: pofiefsio-bketacur: procuius
j:quificione fapiens
':gociacor omniave
C A P.
a s1
uerlis.quaminhere-1 tico confidcnci m fui f Pace
logmncis ,
dic. Hicfiuepro-era fiue aduerfa co
jerinr, afuainren-
jne non flccbrur,udecer lncelligens,toniam diltgcnttbusum omni.t cooperan-'tnbonum.
dignacionisfua?,vfque,perangelosmaIos. Vclctiampofi Dmorccm ad mcentum rapiac?ccnuim.Econtra: Inmimtan- p(~-j ,._.
getum dominus in circum.&c.e Expcdit ma.vr. Facilius erat fandis do_corib.fiirori Genti-Jicacis occurrcrc, rapns ad fepopulis aliqn. Sca beftiali eius
*
ixtiicia, adfideipiecaX V I f. ccm praxlicando con
E!ior eft buccelfa ficca cumt_raudio,omus plena vidhmiscum iur- 3 pfidia dogmacis, q.a
gio. Seruus. iapiuisdominabiturfiliis4 lb ' c"crac eros,hic
a Velpacrem iptcr oosnccipiendo veivnicuique' COnCia Vifcera iuaCCC
.ficumbitttiir^ando. 6 tamcn agebant.
itultis,& inter rra"tres ha.redicarem di- 7 Porcfl m vrfehofHs
uidet. Sicutignefprobaturaigentum,8 a!
^q^""iiailciain:d.t:onHatoria
&aurumcamino,;racordaprobat;do- 1 o rrius^cil eos-qu^S^De"
carechiztn-
bntfo Dci Egimus,&
Ctorieius,&quiin ruinal^taturaltenusmonentimpunitus. 4 hoc firbe tociHiis fic
Corona fenum fiiii filiorum, & gloria riliorum patres eorum' 5 qirdm bahecicum ad
Nondecendtultum vcrba compofira , necprincipelabium^ .
praue agccem ad bo-
minus Malu
Iabiis mendcdit linguse iniqua. , 6k fallax obtempcrat
' l fui c m cacechiz.
Hdbus. t Quidefpicitpauperem , f&^fa tuy^^
ntis m orulij
omini eiti?
re, vcl catholicum
. ExpectatioviiKa-tern_quafigemin poiTefsioIxnhcatexpcctantem. .6 _._-.,_-. lu
t mentiens.t Gemma*gratimmaexpedtatioprxi.o!aus, quo.c, Eo^ucto.". f^^^^^p^^^ ao f^i.Aquadimictc-t
v^P J*P"cunque fe vcruc , prudenter mtelhgit . Qui cclit deliaum,__ reefi hwnnm fluxa
tlolb5eftm "
fAUasaIt0-, r
- sciHcet dei.au,,,. i2 cloquiarelaxarc: Qi?_quscncamicinas.quialterofermoncrcpetu, leparactfcedc- i3 conca .nbouampaT^ oe-n wfi
ratos.HusproficitcorreClioapudnrudece,quacentum nlap-el4 cerhdicit": Aqua.pr6
a ,?"6fe !:
ef-
r Lloiaboius.
V SV2 5 fonda verba ex ore vi gProfPe
-
a
f
n"durc'rffi's d aPud ftultu.Sepcriurgiaquaerit malus , angelus autcrudelis2(5 n ^il'ergodimittictduceS
lmundus fpiricus,11 adominocontrarccatorcs miccicur,
inprefenciaffligac
Aeypcios .vnde:
:lic m cos iramin-
dignacio-
a Gentilitate vel diaboio. b Conuerfis ad fldem. 2.J aquam capuc eftiur-
e mitteturcotraeu. ExpeditmagisuVfajoccurrereraptisfoeti-18 giopm, qu.aqiiilin-
' a Haretico. b Doaiina fua pxaua . 2-P gtl5 nOil rcfl<JIiaC,c6-
c t r 3 ~ r . /-i-.nih. TB.etr:bu tim,amr)eusnefcit.3o cordiam difsipac. vn- r;
tbus,quamtatuocohdentifibi lnltultitialua.Quiredditma-ji dctoncra: ^u limpo conWentl
-
. tCurporevelfamilia- flWBfaWf^>mW>fi llif' tlfiltO filCHCiUlri, fof"*"'
laprobonis,nonrecedetmaludedomoeius. t Quidimittitn irasmicigac. tneft^tuwi.
; ______^_ h # %i'd P'um i " r?io-
~~' ' -= rum eit ficut
NICOLAVS DE LYRA.C A P. XVII.
i K ^li ^r -fl buc . Superius Salomon reprejjit irx bnpetumjjic. i JL repnmit tnpltcem eius effeilum in cribus
cap.fequentibus : ta-ut dixijupra, ifta diuifio& confimiies accipiuntmfecundum
| ncipia cap.& nonfecundumprofecutionem eormt . Vrimus autmhs eji iurgiurn,de qm dicit . r
Mclior eft buc. idesiyparuumfi-uftumpanis .
i Sicca. idcjt fmepulmento .
\Cum gaudio. ideft yhilariter data .
IQuam domus plena. vidli. idefl,magnis epnlis .
jCum lurgio . vnde dicit Toeta: Super omnia vuitus Acceffere
ni.
Scruusfapiensdominabicurfilijsftul. Hoc videtur imple-InTanjiis,& inpluribus cimtatibus atiis , quiafiliifluUi vendunttnditatem paternam faltemin pane, drfrequenter itiis qui prudentferuiuntpatri .
]Ec inccr fra.has.di. idefl,babet h&reditatem cufratribus. Mio
xponitur de Iofue nuniftro Moyft, quifucccffit ciin ducatupo-aet,& nonfilii Moyji . Diuijit etiam hxredtiatem duodecim
iribus,vtpatet tibro TSlume.& lofue .
Sicutigncprobacur. quiaficut aurumagis examinatur quamfyntum,ua dominus maioritribulatione cxaminat corda magisfor-m quam nnnus.vndedicit^ipofl.uCtrin.io.c.Vidclis Deus qtli
pauecur vos cencan fupra id quod poceftis. wfecundumK-dtxUbcatus Sixtus adfanclum Laurentium: Tvju quaftfeneste-wis pugn x curfurn recipimus ,
te auiem qu afi iuuenemglorioftor deranno expetlat triumphus .
Melius obcdiclin.iniqua?. idefl, tyranno precipientiiniqua.
Hcfallaxobtempcraclabijsmenda. quia fecundum mdi-Mi populi,6_ fic miniftri cius. Eccl. i o.a.i Qui dtfpicic paupcrem exprobrans fa6to.c. exponatur ut
pra 14.1 1 t qui in ruina lar.alcc. per fe direcle .
J Non cric im. quia in hoc peccat. Secus cflaiit.fi Utaturin rui-1 alicuius per accidens,vtpote, qiiia ille efl maltis homo turbas atio-
<mpacem,&fic cefjat hocmalum. Lttari antemperfc dcpacv. red-
dita
dita populo , & per accidens de ruinaperturbantis eam,efllicitum.1 4 Corona fenum. idefljjomr eorum .
1 J Filij filiorum. vndc adglorirm pludumpatrnm vet.teila.dici-
tur,quod videruntfilios& fiiiasfiliorum vfque in tertiam& quartamgenerationem.1 6 Gloria fi.pac.coJ hoc enimgloriantur,quodde bonispatribus& aobilibus funt otti .
17 Nou dc.ftul.vcr.com.&c. hoc eil dittum non esl decens,quodflulto impon.tur aliqtia awbajiata, in qua oportet habere verba com-
pofita .
1 8 Nec principem labium men. qtiia debet effe regula alierumad quod requi rit ir veritas labiorum .
15 Gemmagraciffimacxpetaciopraefto.i(/e/2, resexpcclataa defiderante, est
quafiiapisprettofusin ocutis eius.
20 Qiiocunque fe vercic. idefl,in quocunque negotio.2 1 Prudcncer
incelligic. ideit, ddigemiam apponit, vt prudenter
agat,nefuo deftderio defraudetur. ^ALiter exponitur de expeClationeregni ccetcflis,quod diciturprcthfa margarita. Matth. i}.& tatn momni temporefiuiet prudenter agerc nefraudetur fua expetlatione.ii Quicelacdclidum. akerius ,
23 Qujericamici. illius.
2 4 CcMji alcero fermone repecic. ftne caufa iu tta publicando .
25 Separac fcederacos. quia rumpitfcedus interfe& ilium .
16 Plus proficic corretbo./cr7ice*/ntf.r4 .
27 Apud prudencem. qui eam recipit .
2 8 Quam cencum plag<e apud ftulcum, &c. qui non emcnda-turverbo,vel verbere .
29 Semper iurgia quxric malus. adbocinclinatus ex comptexio-ue,vet affuefaclioue.
30 Angclus auccm crudelis. ideft,nuncius iudicis .
3 1 Miccecur concra eum. ad eum incarceraadum, vel occidendu
tanquamfeditiofum .
J* xped. mag.vrf.oc. quia homo defiitntus a lcge & iuflitia quidiciiur hicflultus efl peffimum animalium\ vt dicitur i .Toliticorum.
3 3 C^tii reddic mal. pro bon.non rec. quia iila cflingratitudotnaia& maximum vitium.
34 Qui dimitcicaquam. bibens vinum nimisforte.
Tom.3. Gg 4 Caput
aqu.i prorumpen*
1679 Glof.crd&NicoIaideLyra. i68c
/^ prodcft populolu-
infra.Kb d.roriitn mfidcliba
bvrediuiciasfcripcu-
rarum ,cum in hjs
iMft..!ti.e h-rrrcico cildcju a?
ut fapicntiL bundarc diui:i)S,cuacron eftff vn jratcm fidcuncit
?(Vi ,!tim,difccrnerc hcqucatr*
itcThu vef- Qi"d nialo cacholir
fui noa eit co cxpedic diiucias
Heb. habcrc iectx fidci,
t ft S u.Mfcpicnciam pixait miimt 1. .r
, .*
.
jeiiobtu- actionis habcrc nc-
lit)4fpnfr lCXCr:C?fit ptproii- b Omnitemtiore . Quioi fiM. Dcum vcre amat, o-
mni tcmporc cius
cuftodic amorcm ,
ncquc in anguftiaB
pallionisdcfent.quciQ^iRtiwrit ,B pacis tranquillita-SSw tcconfclfuscft.
ftnanUubi- C Homo flultus &C.
n,r patr fa- StultUSCft , quicumti . frattis lui animam fu
t ttwfc:piatregcndam,dcfuis glpnatur acti-
bus ,& non pouus
ci humili compaf-Conc quicquid po-
rcft auKihj falutaris
impendic.d ^tnimifgvides&c.
Quiintcin.tsacfcfpi-ricusccnfolacione lx
fatur, rtiam bonq a-
cticns riorcdccora-
tur,3ct:ucUimccelc-
r ft's pi*m') cxpc-ctat,
qu.
jiquam caputeftiurgiorum , & antequam t patiatur contumc-x
* Diittctior.i. b Non mifeiciii Miiperis in iudicio. c liiiralum. ;*
liamiudiciumdcferit.Htqui iuihficatimpium,&quicondem- s
t Chriltuin. bEtiinonap^idle-
4
a natiuftum>abominabiliscftvterque anud Deum.tQuidpro-5
a SaipturarumTclieilxfiJei.b IuJxo vcl hxreticovelnulocatholico.
c Chriftumvel vimatem vel aftioncs.
defthaberediuitia's ftulto cum fapientiam emerc non poffic?'
a Qmfecxalui.hum.luibitui. ( s
Qui1
altam fack domum fuam, qu^rit ruinam , &qui cuitat 6^^
Nonhoiat.i. Deus. b Qui facit voluntatem pa.&c.
u difcercinciditinmala.Omnitemporediligic qui amicus cft, 7D
MlVonij. * b Dehonore. g
c &fratcrin anguftiis comprobatur.Homo ftultus. t plaudet 9
, peo. b Cuiusanimamfufcipitiegendam. IO
manibus.cum fpopondcrit pro ab
micofuo . Qui meditatun 1
1 Dfpeidatdoin.nmvni.fa.do.liuJMg.12
difcordias,diligit rixas,8cqui exaltat os fuum , quaerit ruinam. 1 3
a Ex quo dehet procedcrevita. b Qui bilingu s eft. Nigtumin candidavettit.I^.
Qui peruerfi cordis eft , non inuenit bonum, & qui vertitlin- 1 5
a Gchennz. b Peccatoi. / l6
guam , incidet in iaa
lum t Natus cft ftultus in ignominia fua, 17
a Deusvelprsdicator b ConfolationefpiiituiTanfti. 15c Aftionesvndefmc>uscatIcftii.,
d fed necpatcr intfatuoljetabitur. Animus gaudensa:tac
tcmflo- 20a ScculiuUbtia,qua:opeiatuf ntortem. F A pinguedine chaiitatis. ,.
c Virtmcs. d Occulte.
ridamfacit,fpiritus triftis exiccab
t d(Ta . Munera de finu impius"t Iudex aliquu .
.
a chlilli'
, ..
~*
c accipit, vtperuertatfcmitasiudicii.In
racieprudentislucet^a Diuinitatis. b Iudxoium. c Tetienis. d Dolot
^eDci vc! pixd.catotes.~
>
fapientia,oculi ftultorum in finibus tcrra: . Ira patrisfilius
ftul^a Ecclefix. - tln fide.
.
b Moitis vel facuhatis. /
f tus.&dolormaftrisquasgenuit^um. Non cft bonum dam-^a Chrifto vel far.cTis. ^Chriftutn vel reftoi m ecclefix : tflohibe Iingu;>m tuam a malo. ^
num inferrc iufto,ncc pcrcutcre principe qui rccl:a iudicat. Qui'^
modcratur fermones iuos , dodus & prudens cft , ck pre-32'
- Eft .
g )
tiofi fpiritus vir eruditus. Stultus quoque fi racuerit , fa-34
picns reputabitur , & fi comprciTeritlabia fua , intelligcns
. 5~
qtriftitia feculi(q.
morteoperatur)aigitur pinguedincidiuinz charuntis i
robore virtutu qucxcrccrc videtur I
bcre nullatcnus v
lct,fed quafiofsibcxiccacis marccfc
quia in bonisqua;cit gloriam diletlri.
nisamifit.
c Infa.fru. Infac
Chfi lucebatfapictiadeicatis veldiui
tatis, u_aincarnea
parens,virtutciVicinnx ccflimoniu
oftendcbac,fed ot i
Iuda:orum ccrrci
pocius qua eius n.
nicis intedebanc. (
ncraliccr . Sxpe pr
dences grauitatcffus in ipto frontis
ipicio pr^monftrancc camcn ftulci
imicandum ocu
atcollur, fedqualiad fincm volupt;
pertinganc, coca
tentioncperquicuj
f T^on eji bon. Et
ipfo iudice acpn:
pc fcctiloru qui p
n viri falute pcrtj
vj]uit,accipipore&dcomnibu$re^
nb.ccclefia?,qui'
faculcacibus nud
abimpijs,vclipfainiortc confjmpci
^CAP.
NICOLAVS PE LYRA.'
t Caputcjl /r.qus oriuncur cx cbriera tc .
i tt .f.tci.pa.cont. a proximo .
2 ludu.umiuftrit. laidcndo proximum fine caufa . In Hebr.
1.abctir. Qjti dperit aq iam,p>infipium efi iurg:orumiwc.(\(i cxpont.
1( ,'icir, quudillequiinalueo flummisfecitaper-
curam, vc.<quaindedccunac,&:illequi incipit iurgia,faciiic
iimilu.quiatnprmcipioap^rcuuuft parua,fcd procedendo
dilatatur, licuc iurgimn cft m ptincipio paiuum proccdcdohc magnuiw malum .
^ i . .;'.. i.iu- quiavterqucfaciciniuftici|.c i^jdprobj.^i <.//*/. q.d. nih:l,quiacisnonvticur adbo-
num.lcdad m.ilum , ncc per easp<
ireil acquirere fapiencia.
6 >! a!tjmf-i.do. Iftc vcrfus non cft m ^cbt . ldeo percran
fco,qui.: f;-nuncia facis paccc .
7 om.ii !^:litttccinporcaducrficacis ?ficuc &: cempore
profpcnc.iCiS.y i^am/^f^vcrusficccrtus.9 Etfia'tri'1 jngnjliis. fuccurrendo fratri in magnisangu?(tijs.fuuc lofeph fucturric Iracribus futs affliclis.
j .'<//jp/aJ<.n>.quafigaudens,o:noncurans.
1 1 Cumfbc.pro .xmi.fuo. In Hcb'.h:ibecur:pro focio fuo.peri-
c iloscoblgansfcproco.cccamcn dcbcrct folicicari deli-
b. r.inonc fu.i i^ainici fui, Ijcuccciam diclum cft fup. 6.cap..FiUM /i ipoponderif pro amico tuu, &cf
j i Icji me.dift.or. fcminarc .
I f. DtUgit r:xjs. quia fequuncur ad difcordia .
14 Et ixJ. lc jactando ic alios conccmncndo .
I I Qjutrit tui. Iiccc prancr inccntionc luam, quia calis cxal-
tacioclt immicocumacquiflcio.16 Qui peruofi cor^fl. quia alns rfticicur odiofus
,& quia in
fcmccipf^cftdiuituspropier fyndercfim recalcicrancc ma-lo&c fcnfualiutem ad malum lnclinaccm. proptcr quod di-
<c;t | hilofophcs 4.L.thic. quodraajus non habctamicitiartiad altcrum
adalcerum,ncquead feipfum.
17 Et qui ver.Un.&c. in pra;icntia adulando ,Sc in abfen 1
diflamando .
1 8 'hlatns eft &fiultus . quia ab alijs defpicicur , vnde paoccafio criflicis cnbuicur .
19 ^4nimus gau.a.ta.jio.fa.&t. quia vicam producit vfquc I
caniciem .
20 Spiritus trifiis exiccat offay&c.~
flc abbreuiat vitam,qitnfticiaeft pafflomorcificaciua.a r Mune.deft. ideft,in occulco cradica .
zz Itnpius ac. fcilicec, iudex .
%l mfa.pru.&c. per macuricacem&honeftacem, quiacfpoficio cordis magis apparec in faciu,in qua func omncs C
fus, quam in parcibus alijs .
24 Ocultflul.in fi.ter. ldeit , habens vagos afpc<5tus,ficuc cpvarios cogicacus .
2 j ira pa.fi.ttu. quia pacer reprefcncacur in filio, & ficfti[
cicia cius rcdundac m pacrem fimflicer& in macrem .
16 Tvto efl bo. &cJufto. cui debccur honor Sc bonum .
27 t{ec perprin. ideft,occiderc . ficut Ifmahel peffimusi
terfccitGodoliam,qUi recte iudicabac popu!um,Iercm 4
18 Qni moderaturfer.fu.&c. ita quod nihil cft ibi fupcriiinecdiminutum.tp Doclus & pru.cft. quia hoc eft valde difficile, circa quc
j
eftmagnavirtus.30 Et pretiofifpi. ideft, anima: .
3 1 Virerud. in fcicntia& moribus,cx quibus prcciofitasnimx atcendicur.
51 .SW.<7Kot7eyjf<*.incerfapiences.2 j Sapiens repu. ab ignorancibus ipfum , credenribus ha
tacicurnicacem procedcre ex fapiencis maturicace,qui fo
clfc tardus ad loquendum .
34 Et fi comprcf.U. ab inciinatione loquendi .
3 5 Intclligens. fcilicct, proprium defeftunijcx quo comr
rnic la.fua,nc prorumpat in aliquod .
CAP.
i6Si Prouerbia Cap. XVIil. 168.
1*1
C A P V T
XVIII.
Ccafiones qu1
\^/&c.Imptus cu
inptofun. Qui ]6gis
pcccatorutcnebrif
jnuolutusfcmeldc
]uctdcfperat,exde
C A P. XVIII.
f Gcaiiones quasnt qu i vult rccedere ab a-a Chrulo.
J
micojomni tepore eritexprobabilis.Non
recipitftultusverbaprudentia:,nifieatdi \ 1 /"^o.Mr r terrcna non fcmper f j ifeJC1-
t _
coepta bonadiftri<3:e Dnonexcquicur,difiblutione ncgligemia:nvanum deftrucnris
imitatur,
d J'/<tV?d.Subftacia
iperationc fibipec9
fed opprobtium fu
tunjdanarionisnul
j^., la rationc euadic ,
aiiem nu]ladiMini1
timoris memoria, lcohibuic .
. jb^wtf/w/quiado*minus & apoftoli
jjpali vtriufqueteft.Hucramenca mudo
refcrabar, dc quib.Bfubdic . Et torrens
Iredundans fons fa-F?iecici .Aqua prufunia.i. verba fapien-
'iri:ium lauancmeccs
J
Qujjplaceant.
xerit qujc vcrfantur in corde eius . Imoius, Peccare.
cuminprotundumvenerit peccatorum , contemnit, fed fc-a FumiK damrncionis. b Sacramenta
vtriuu|ue tefta
candifrenarelaxat,b quitureum ignominia& opprobrium . Aqua pro
b
funda ver-fAdvetus.
^Chrifti&apoftolornm.*
qJo ad nouurn.
bacxorc viri, &torrens redundansfons fapientia:. t Acci-a
Noneftperfonarumacceprioapud Deum. O ""'"** n*uai ui>
pereperfonam impii non efl bonum.t vtdec!incsaverita-; ^2 #tciudicu . Labiaftultimifccntfe rixis, &oseiusiurgia, pro-
'h mata&mcWbo LSSSS
V.ta&m^sinmambuslingua:. E*pof.tio\r
J ^ftllim arcet lnfldiaS . ca .
uocat . Os ftulticontritioeius,&rabiaipfiustruinaanima;c- r|
e ^ipnuste. Qui 1
defedcre poceft,imopJcrique percam pei*cunt,vnde Eccl. Di- Eecjc.uit/tE
conjtrrtat* m ma-lum dvmtnijui, pereiir.cmm in at-fiiciionc
peffima.ergodefub-ltantia vircutum di.
cratquadifcac,ius.Verbatbihnguisquafifimplicia,&ipfa perucniunt vf-15 523Vlqueadvrfeera. lNoneft . b i bono operej.
* fc Kepofsit.I<5 V
queadintcnora vcntris. Pigrum debiicit timor,animar autemi7 K!"*
ftn^?OBa Debilium. Detextn, ^ decIlliar.Qui IUdlCa<
e^ceminatorum cfurient . Qui mollis & difTolutus eft imp :Proximoru facta
a Similis- Detruentif. h ClVimin.. refniniim f. < nk in r
*prius magiftcr clie flaqueu.
defidc
Nukitixrioxam non
kriganr, nepeccaorum fordcdefcr
.nesrernancac,aucn ariditace defi-
^iat.Ecquiaquarda
ny(ticalatenc,quc
lamapertafunt,re
ichicaquampro-jndam &corren-cm redundantemifc dicic .
Qnitnol. qui.n.
c$pca
> fDominerefugium fa.es nob. 20 *"' .' r
opere fuo , frater eft t fua opcra d.Ifipantis, Turrfs fortif-. SSgSSSrtCVelam. a Expedite. Inde. 21 rj-'r ,.
.a nom mini adipfum curr,,t iuftus & ^bxtur.-* aassass*
dLs^ftantia diuitis vrbsf f
boris eius & qfi pvaii-^ Lgsass7 1S- a Iiiijturo. Inhocfeculo *6 .
*.
'^.
dus circundans eumAjucquam
conteratur ,ex.ltaturcor-^^"IZZZZ
'"iniucuro. a In hoc feculo. THumiIitapia:ceuitgioriam .
2S ^.'^ D". e.jc hominis
5 & antequam glorificetur , humiliatur . t Qui2 ? fe fanSo vlco^ +B ,a
Quaftmagifter.* % v, difcipulu*.
^3 1'"; ,,
"1f tRed...
prius rcfpondet , quam audiab
t, ftultum fc cfTc demonftrat J l 3ftS ncTcenca- -
o r /- i.a Chriftivelfanft, cuiu$Iibet. b fCarnit.*
2,rioncc. inriHar mpn
f & confufione dignum. Spirkus vfri fuftcntat imbeb
cillita-^ SStf^SK54cai.
!fr
NICOLAVS DE LYRA.C A P. XVIII.
Ccafioncs.H;cconfecfuenter reprobat efeftum ir,fecundimt
qui cfi recedere ab amkofideli^mdfrequenterfacit ira . Dicit
Occafiqnes qiiZTit.alkgaudo non caufampro caufa .
Qui vulc reccdere ab ami./<<? rationabili caufa .
Omni cempore.</w'u cortuntpit&fJfatamkUiam^quodtPpes quam falfare pecuniam,quantopretiofior res efi amkitia quavt pe<Bia, fecmdum quod dicit Tbilofopbus.S.Ethic.Non rccipicftulcus vetba.quiafibidcfipwtitpropterhabitum,
' ntrarium .
Impius cum inprofundumvencricpeccacorum./wo&yi';
vtionemmcntis .
Concemnic.owwcw correftionem &p&n& comminaiionem.Scd fequicur eu ignominia& opp.fempiternum in gebena .
Aqua profunda verba ex orc vin.x dicit Hab.Sa.bic accipir wptrfetlus in fcimtia & virtute
, cuius > tba continet profurt-
mfcientiam,ad quam quilibct n'6 potefi defacili attingeret ficut nec
>profundum <xqu& profunda .
Ht tor.re.i aliosper bonatn doftrinam .
Fons fa. inmentefapientis,aquofontead alios deriuatur aqua
pientix.
Accipere perfo.im.//e diuesfitjiutpauper .
Non eft bo. minus dicit &plttsftgnatiquia boc efl malum ,cu
} contraiufiitix veritatem .
Labia (tulti mifcentfc rixis .fcilket>aliorum adinuicem ri-mium .
i Ec os eius iur.pro. quia rixantes ad maiora incitat , ficut ille
9 canes incitat ad mordendumfe irtuicem .
Os ftulci concricio cms.quia propter verbafuafrequenterpu*-tr m corpore,cr cum hocpeccat in mente.ideo fcquitnr . Ec IabiaHius ruina animaj .
Vcr.bilin.c,ui in prtfentia aiulatur& in abfentia detrabit.
f QuaflVitn.i.fiticfli(M dolofitatis ridentur quanio inpotentia
loquitur.1 8 c ipfap.;./Y* adcorquodefi in medioyentrisjhocefldiftu.funtvaldenociua.
19 Pigrum de. Ifle verfus non efl in Hebr.potefltamenfic exponi,Tigtum deijcit ab aggrejjit boni opcris .
20 Tmior.laboris.
n Ammxautcmcff$mmztoriim.i.hmincsvtfemin<tmo!lcsad bene opcrandum .
1 1 Efari.quia non laborant ad necefiaria acquirenda.a j Qui m. & di f.eft. a virtute operandi .
4 Frater eft fua opera diffipantis./.y/wi//j eflilli. T^pn tamenin toto quiapeiorefi diffipans operafua qua moUis& remiffusinfuisoperibus mcboatis .
z j Turris fottu.proteftiofima .
16 Nomen domini.i'.j potentia .
27 Ad ipfum cat.inuocaudo diuinampotftia infuis necefitatib.8 Subltan.di./.f*i diuitu.
19 Vrbs ro.e. quia inipfis confiditficut in murata vrbejicetfre-
quenter in hoc decipiatut .
30 Ancequa conceracur,cxaIcacur cor horninis./kwf diftumefifupra de ^ibfalom& de Jlntiocho illuflri .
Ji t antequa glonficetur humiliatur./Icw lofeph humiliatusfuit in carcere , antequam prtcficeretur ^iegyptiprouincU,& Dauidin perfetutioneSaulis antequamfublimaretur in regnum .
3 Qi>* prius rndec. Hoc dupliciter exponitur . Fno moio de illo
qui ad quttftionem rejpondet antequamperfefte audiat eiuspropofitio
netn,& iflefrequenter eflenditfe cffeflultum& confufibde , quia no
reffiondet ad intelleftum quarentis. ^ilio modo de ilio qui tanquam dotlor refpondet iifcipulis, qui tamen non audtuit difcendo ab alus , &ifle cfifiultui & confufione dignus,quia accipitformam icftoriscumnondumfuerit difcipulus .
3 3 Spiricus viri.i.bonitas cordis .
34 Suftencac imbecillitaccm fua. ex parte corporis ,quiaplusaliquandofacit qua habens corpusforte,et cor debile,unde dicit Gres.hom.\i.rircs quas imperitia denegat>chmtasJHbminiflrat.
Spiri-
yra. u1683
GfoIord&NicolaideL^ r
'
_, , TVcit n Croe iracusca, queplacatus,quiad<- dijtit,^*_*--*V *,? omMaquMunqn
^^^.Kmodcftiafac.llunciaticm.rarqiiopuur.lcn,PUK-n.s,__cuni.nudu aiordcnuqmtansav..
b DoMm hj. Donumt fQ^adiramfaciliscft.necfeipfum potcft f-iVncre.
iftfc^^SK^SlSdS temfuamjfpiritumvcrotadir-fccndumfaci^m.quispotcV.rtUtUin quasuu___ '
Tamen. a Vt poffit fultinere. -
^*_T___mm a*uo rit fuftinere? Cor prudenris pdffidebitfcjentiam,&auris_a 3
,.,.,,, qtlO _..-_.--_./ v ,aulura velquodChriaui aru1 : ! t. b _U____ *l CUtt.
rnim inaglS^ r Hialpi c lnowibuavelperym-Krfiimorbcin
ntusfaiKtiinuis rcplo , ^^;lim niu. r ;r rlo&rinam.Ddnum htur, co latuis to.
norum opcrum grcf-'
1 (i u > c 111 "l'Ci luii v_- y*-yimuiiuni -_.__-... .
rint.isrcplc^ ient ium qU?r it(j arinam.Ddnumhdminisdilatatviam 4
1S DO- _r|.fnp vei mun Ji.
ius humili
mercedc rcmd Frater
cju:.
populus Iudi
rium fr.at-i.u li
Chnfto ch_rita_<
fentit.vnam catl
ccclcfleciuitatci
tur, ColatlUStollSOO- l _ UcMxW ; mm i\ W :
_, n. .ftituic ,
& licu.
norum opcrum grcl-*
c jus>&antC p r-
ncjpesfpatiumet tacit.luftus pnor elt accu- >
vrb.u portas m.iu5 mt.lt.pl.C..nt,atquc ^^ r
Cluuin, Cognofcet 6ft, c
^ ^^ , e
iradogmataviintcrmagno-ccclcuc _ b- i_ r. - mj;a;^ ^ tcftamcticcdirecbucs .ntiuuiocul- fa&jifevcnftamicuseiu^^mcn forciuntui ho.io- _,
laa_a|. _ ,.. ,. Vff"-
8incn fortiuntui iionu- iodtcif.'
'"r""'
8 rlu.lic-imfaciuiu
ns.M.tcr.Do.umtpi cs COmprirr.it .drs.&inrcrpotentesquoqueduudicat.Fra
,.* mcuu .
r,tualc.alu..tousquoda r
, _.m , tc , _ /Vfti,?e
-
etomeMi,.o dcfcndunt.
mundoattul.t, d.lata-tcrC]ui
adiUuatura fratrc.quafiauitas hrma, &iudiciaqua.. c Ctmobh .pMmu.iviamc.us.quodad
^ vc&cs vrbium-. Defru&u orisviri repkbirur vcntcr cius , 12 fpir._u,hunult_<
a-^cmminalabiorumipfiusfaturabunteum.Mors &vi-|5 ^nuf*^ i^ O a Bonosvclmalos.m.rtem ve]vit..in. "4 1 UOllC.inLlS ,
ta in'manibuslin_;iia.,quidi.igunteam,comcdcntfrudusM
j?*
mS" iaaaul '
'
aCarnemrationifubdU-in.vel.-nfualita.ero.b Pro openlmseius.
l 1 naniXUS.
cius. oui inuenit mulierem bonam,inuenit bonum.fc hau- 7 Gc.vt.l.sc*
b Neroocarnemfuamodiohabuit.
(tuftu_.ncs pcrf.dei&d.lc
d.onisfucprclcntiamvcnirct , ncc folum
1mamrt populos.fcdipfosdo-mtnoS concup.fccn-
tijs icnuntia.c ac hbit.lS lCniintiaiC aCHUI a Aete.nam. o _.cro _-.ncmiu-m_u,u .,__... _
ilDC , tcr obtcmpcrarc Het iucuditarcm a domino.Qui expellit muliercm bonam, ^'"^"V ?*
qu, erpdti;.faccrct. ^ , **&&^***r*Z_m^tA^jL IfJuSlSftS
Jt",o_'fi>flc HrflM F'or * 0m'
H-ro- ms qui vcrc iuflus
tft ,vbi pcccantium
crrara coufpicir, pri-
mo lcipuim nilpicit,
l_mka_ili- dumquc lollicitus fe
accufutcr.t ,ahos be-
latoiccpwpitEtfluiv_ di-
a Vimanimicncatericnaocnc uui-uii-.i--.fa
,.-.. w... --t
expellit bonum, t qui aurem tenet adulteram , ftultus cit &* AdDeum. b Spintu. c 1-jperbus.
quo fccundun
natuselt. i\tcft__i* a AdDeum. b Sptntu. c TSupeiDus.(
infipiens. Cumobfecratiombusloqueturpauper ) & diues-x^ 1^a Merita iaftans. b Gcntilis conuerftr.
- Ecclelia:. 2 2
e-fabitur rigidc.Virtamicabilis ad focictatem , magis ami-.
a Iudxus infidciis
cuseritquamfratcr.
*4 dc.ucs cx gcnrit2 J qusrn fua; gcncis iuc
/ dulos .
NICOLAVS DE LYRA.
I Spiritum vero ad irafcendum facilem quis poterit fufti-
ncxc.-i'i.n:iU^nifivaldepaticns & manfuetus .
x Cor prudcnris poffidcbit f_ienr.am.M'-<7'/_m rem cbarifi-
WumJS- <{'* nonpoteft aufeniabeo violentc>,fuutpoffunt bonacx
teriora., , ,,
t Et auris fapientium quatrit doctnnam. ab alus libenter au-
dtcnd-fruptcranud liiciturfupra cap. i . ^iudknifapicnsfuphntiory
rrit, ....4 Donumhominisd.la.atviacius . Hocpatetincurifsprina
fum & pr*l*toium,quia qui dat ofiiarus& mediatonbusjrocedit vl
tra vfjue adprxfentiameorum .
5lulUis pnor cft accufator fui.r../__- deliclumfuum amico
autequam ab aliv accufctur .
6 Vcnit am.cuseius.e/uoTOpafie-t/o .
7 Et inucltigabit cam.quxrem viam libcrarionisjme .
8 Conttadi.coii.f.-_intcr p.quoquc diiu. Cum.n. in diuifione
ati nf-J rn non inucnitur aliut modus quamfori, tunc vfusfortium de
fctMdilmcreoi litigmm , quia quilibct cfl conicntus portione fibiper
furtemobueniewc.
9 FratCt qu. adiu.a {t.i.congregatio hominum etpotiffime religio
forwn adinmcem concnrdantium cr fupportantium .
10 Quafj ciui.fir.f /_/! tb ah)s inuudatur, benedcfend'tur.
1. ftiu.a talibui d.U.i.
''y Qua-
i z Quafi ve.vr. quia funtfrma & immobiUa .
1 3 Dc fru_tu orts viri.f'._. dotlii-ia viriuofi .
14 Rcplebicur vcnter c.i.augmentabiturfaentia cius eo mod:
quendi quo dicitur deparum fciente aut igno- antey tjuodparii
aut
hil hubet in ventre,ex a c; u.n .docendi a ugwentabiturfc ic. ia dot~lu\
I J Etve.i.gcrmina velgenerationts.& dicuntur agigno .
1 6 Labia eius./.-0-Mfln ipfius.Et efl rcpditio eiufdctn fcr.ter
ad tnaiarem rcprcjjioncm .
17 Mors et \\\ln abufu enim ipfius efi mors culpa & in bono ,
vitagratid*1 8 Qui di. eam. quia diligentes bonam liuguam reportant bon
ftuclum y& diligentcs malam ymalum .
19 Quj in rinubo.i.facr< fcriptuw notitiayvt exponit P^t.S.:.
tefi ctiam intelligi de mulicre ad literam,quia vir ct v xorfunl un.
ro,& ideoftfitboni,efladbonum viri,tdeo dicitur . Gen.x.c.tui.
tnus ei adiutorium fimile ftbi .
10 Et hau.iu. luiag.iudium ca-ifatur ex adeptione boni.
_. Quicx.mu.bo.//?. vafus non eflin H<br&o, proptcr quod
tranfeo,& quia fatii patet fententia expmdiclis .
21 Cum ob.lo.pa. quia indiget, & nonpoiefi aliterfuppkre
indigcntiam .
2,3 Et di.ef. ri.quia non efl in talineceffitate .
24 Vir a.ad. (o.i.deleclabilis alteri in conuiclu .
2 j Magis a.crit quam tra.i.quam confangnincus in conuiclu
lc portabilis <y durus .
C A P. XIX.
fimpicx .lud.torver'
. . : Dci , Iicj qux.nI II-
CAP. XIX.a Idiota. b Operando. Senfus.
fcripturis intelli;N
opcradoprofic
t Elioreftpauperquiambulatinfimplicitatcfua, terudicustiinhisck
Dortt...l
'b fAdh_reiim.r caucc
incellexcrit|ct
quam diucstorquens labia fua & *infipiens. .
h?rcfim predicai41 * J lab.a decorquec. I
/7
MNlCOLAVS DE LYRA.
C A P. XIX.Elior cft pau. Hic coifequenter rcprobxt tertiu irx ejfcclu qui
fl aUeriuStCJii alujuis irafatur CvMemptusjdco dicitur .
Mc-
1 Melior cft pau.qui am.infim fua. nonfe effcrendo, fed. !_
penerando .
1 Quam di.tor. alios contemnendo, non folum in corde inh|m
fed etiam in figno exteriusfaciendo altjs violentiam .
i Lc m.i.alins infipidus .
VI
i68j Prouerbia Cap. XIX. 1666
/fi yhi >:on,&c Animx humana; fcicntia v;ce_ cetefiis necefia-
A ia efhquia line ea beara efle nopoceft. Atcameri qui cfFrcna
nfibus mencis phis appecic f.ipere quadeccc , plei unquer& iifioneh^rccjcc flulcicie ccmcrarijs cractatibus incurric.
j in primis parencibus myftice figuatum cft, qui du ap-[uni fcientia: ma-
p
)tis vecitu cocingc-
S!U,a fia-
ibeatitudmis inpeam miferiae& mor-
ilitatisincidcrunt.
$//'. &c. Sculci
im viam vcritatis
cferunc ,non fe er-
iffefacencur,fcdcul
aro fuam in cor.di-
tcm quia nihil ccrtc bcaritudin is 'promicnTtt , & hi quos ba- I )
bcnc feparanuuy.onucri; ad certiflimam donjillicj fidci promiffjoncm.d
Tefnsjal. Rcdargucrat ctim qui tantum ycvba fectab.itur,
mincilluredarguicqui vcrba dominica? aucloriwcis; oialein-
terprcrando corrumAwmum. Per fmilitudinera.
Vbi non e(t t fcicncia1
animar , non eft bonum , & qui feftinusHxrelibu*. Excu&rtdi.
cit pedibus, ofrendit. Srtilntia hominis fupplantat greffus e-
1 ^uafiitnforubiliaOn<rahomtu>imj)oraciit. b Vtinfanus.
(i
< C.vi:. d Deo & pra-iiiratoribus cius
ius, & coiura Deum feruetanimofuo . Ditytia? addunc ami-a Philo&phj.
cosplurimos,apaupereautem & hi quos habuit, fcpurantur.%
Hcfe fcnpcur.Hu,^ hisbcnc
pic. Quod nuiltaf.r-
pius icerancur,confir
rriatio cft , vc lofephait , coqctfsrmolicDei,& vclocius coro
pleaiur.c 7^i) n deflnl. Nond.xechcreticum de-
Gcn.^i.d.
Ilivi^r .i5.1:
j!1'uj tj.tis irci o cndit,I}JUiii:cu>.Us vcriut.nn antrihiiat
tjUC tcrum.iatiiccm "uooucat- vtinoo no-
rem,referunt quati d Teitisfalius non eric impunitus, & qui mendacia loquitiuvo i';t,"c-queijiiunqu.cafionemipfcpcc- , NonhoJeiTulEum tcMi,.
* 1 Ui,n adhticfefmiseftpcc
nHi rrihmr niinrl /f* - tH *i / -. ../- nri.
E
udi tribuit, quodI*] hominem firagi-
im iecerit ,vcl ad
ntandum h.oftcm:rfatum admifenc.
ideAdampoftpec-itum increpatus a
:>mino, fc cxcufa-
c, diccns , Mulier
. amdedifli mibifocia,Jitmibide Igno , &medi.Etmo\i?r,Ser
ns, inquic , dccep.t
;.*.Amboculpam mcatorem retulerur,
caci praiern dccct iij
flis iii rcgunme cc-
dciix.
2zcl.i.vi. Doclrina
ccclefiafiic.i pct pa-ticntiam dociorumqua iit pcrrccta mon
non effugiet. Multi coiunt pcrionam potentis, 6V *"amici funt
a fratrcsmeieloijgaBeruntamc.. b l^o lUm^paupcr .* dolens. I
donauibuentis. Pratreshominis pauperis oderunt eum jin-H }a Ai'o;toli. b Tugerunt. c Chrifto. d Imle Apo'Vo-
' 5lus,Kon auditores legts iutli funt apud Dcum.fcd i'.uloies.
[ ^
fuper & aa
mici procul receflerunt ab eoc
. Qui tantum verbai7Nevagetur. b
Intclligemia:.
fedatur, nihil harxbit , quiautem poiTeflbr.eitmentis, dili^in^ flratur.quiadummaa Tamhicquaminfmuro.lP g is aiHictiombllS aC
animam fuam , & cuftos prudentia; inuea
niet bona. Falfus10 morti corpus fiibrit-
a lnterpres dmini vetbi. b Ietdesomnes cui!o.iuunruriuenu3c:uin. 21 rC,qua a UOCCUO CCl-.
teftfs non erit impunitus , 6c qui lob
quirur mendaciaai ^fcvoiucrunt.oikaa Hattetictim. b Scripttirjtumdclicia;. reccati. ij dcbant qtiantU eflcC
peribit. . Non decent ftultum t ditutia:,nec (eruum do-M ^ucans,quamtancara Iuiii S . 15 coiiuncia uerenfarc
quodmul.crcm f-
principibus . Do&rina viri per patientiam nofcitur,&^ ^banr.Ahcer.Do
Cun dcderac , illa, , .r r
.t r
,
' ^27 ctrinavinpcrpacjenod ferpcntem in S glona eius eit imcjtia pra:tergredi
. Sicut tremitus *Ieonis, 2 g tia.nofcicut )quiatan
pohicrac. . .
Dei - Inil1"'!,
'
, ,.
a '"iudidoiums.29 toquifquc minuso-lta & regis ira , & iicut ros iuper hcrbam, ica & hiJa
a
ri-jo flendicurdoftus.qiu
j 1 co minus paciens.Nc
catuli
radifo
tocra quod fapicns,'. c dcclines eor rneum in
rbama. ad ex. ex.in
ic. Hicquoq;cocrabminum feruecaio, quidiuinaimperiapccfuam incrciam
nccmneSjipfLimdommumquafi lmporcabilia oncra im-
)fueric,menccreprchendicinfana.. ^JK/.^.j.Diuici^regni c^leflis qiixper fandtosdoctores
Hclibus cnbuende. pr^dicacur, mulcos amicos &c eifde prxt.acoribus &catu largitori.Deoafcifcunc
. A prophetis au-
tem
que potefl veracitcr
bona docendo im-
pcndcrc.fi viuendo nefcicaduerfa^quanimicer colerarc.Re-ctcauccm fubdicur.
g Etlo.eins eil hiirjuaprx. Perfecti cfl cnim dodoris, fic ah'o-
ruimprobicaccpatienterfurrcrrc,vtienoiiericabiniquispa-cienccr obferuare.Ncqucenirn propria munditia fine cokra ptia fuffici^nequetoleranciaiinc mundicia.
@ Dolor
NICOLAVS DE LYRA.'
Vhi non eflfc.a. i .de falute an im ar.
: T^on efl bonum. quia bona corporalia ad bonum anim^ fina
^cr ordinancur ficuccorpus eft propcer animam,remoto au
imfinercmouentureaqua:adTinem ordinantur.
; Et qui feilinuseft pcdibns. jdeft, pt^cipitantcragensin fuis
cribus.
Often. quia de contingentibus omitcic.
Stultitia bomims fupplan. quia facic cum ab aljs defpici &: conr
tlcari.
< Et contra Dettrnfert. quia cx impacicntia protumpic in bla-
laemiam Dci.
"Oiuitu addimt amhos pluri. quia multitudo hominum fequiJrbonum vcile, quod habcre pofiimc a diu4ce,& non a pau-
'tc^idco fubdicur.
ipav. cum adhucdiues fuic.
parantur. quando depauperacur.1
Ttflit fal.non < rit im. in tucuro& aliquado in pr^fcnci,ficuc
Jtctdc fcnijbus ialfum ccflimonium concra Sufanium dan
pus,quia deprehcnfifuerunc occifi.Dan. t j .
1 Et qni men.lo. diuinum indicium, in quo de omni verboiofo oporccbic rcddcrc racioncm Deo.Mat.iz.ca.&: naulto
rcius dc vcrbo mendofo.) Mulii cur.pn: i. venerantur & honorant, quia bonu vtilc
*coconfequi fpcrant,ad quod pronacft populi multitudo,
^prcdiclum cfl.
ittajni.funt. ialtcmapparenter.
Fr/m.i.confanguinei.I
iiomimspa.il. vum. quia vt frcqucnter vcrccundanturde1 s
prcfcncia,^: qma li menc nc pctat ab eis relcuari a fua in-
itn*
J-
16 Infupcr& amhiprocu. idcfl, familiarcs ei antcquamdcpauperarccur.
17' ^i^/7Wwver.hoccxponicurduplicitcr.Vnomo'Jodedifcipulo qui magis diligit ornatum verborum qiiam bonamfacntiam,& ille mhil rcportat veritatis adoctorc,uuc ita pa-rum quod pro nihilocfl compucandum . Alio niodo dcdo-dore qui habec bona.verba& nuJlafaCta,C^ ifte nihil prarmijreporcabic a Dco
, &huicconfonac liccra fcqiicns , anndicicur.
18 i^^"./'.e'y?T?2.pervirtuccsmoralcs,quibusvircs fenlki-ux' funcm obedentia rationis.
19 Dili.a.fu. quiavulcci vcrum bonum , quodeflbonumvirtutis.
20 Etcu.p. que vircutes morales.
zi Inue.bo. gratia: in pr^fcnci,&: glori^ m fucuro.
2 2 Fal. exponacur vr fupra.
z; T^on deflul. fed magis auflericaccs,vc fic eius ftulcicia ie-
primacur.X4 T^ecfer. quia nihil afpcrius feruo qui confurgit in dominum.dc communi curfu.
25; Do&ri. vnde&antiquiphilofophivcSocraccs tk. piures
alij fucruc in paciencia valdc perfedti. Potcfl ecia hoc propnecxponi de dodtrina apofloloi um & ahorum dodorum in priniitiuaccclciia,cuius vcritasapparcbac per patienciam, quianon rcformidab anc mori pro ipfa.2.C, Etglo.cius. f.viri paciencis.
27 Et ini.pne. i.mala non inferre,fcd magis pati.2% sicutfre.leo. idcft rugicus cft valdc ternbilisalijs beftijs.2p Ita& rcgts. cernbilis cft fuis fubdicis . vnde,& lco dicicur
rcxbcftiarum.
jo r/?.ro;.eftconfolabihs.
) 1 Ita& bi.eius. fregis eft confolabilis fubdicis.
Dolor
i6%7 Glof.ord&NicoIaideLyra. 1688
/f a rxhrpM. f)ett '" tl > r 2 fempcr HhpifliMiStdoleiviSun^
A ,, iromorcdrcuur.cum honi.ne. quosad fecrcdcndum,
1 i (janduirqjcrcauiCjdi.iMofc-riiirc-cutifpicicVndcpcr-
iiteunsq'odbornincih!H*>ifct.fipciterram . 6, caaus
enefat.a.j^joiC (0l ... . inct mfccus, DcUbo , iquit, bomitum ijutm
cuaui
efuiritrr*
c.4cin le.
. piopii*
b Trflan^- 5-cotee-
tta pcrfliHnmfa plu-
macn quidem fuft>
piunt,necaer-vcrlita-
ccm.u-dadmoMhan>habicanuum, iiccc
* ra.ciu.. D(>l)rpatrisfi]iusfrultus, &teaaiugitcrpcr{liilin*K-micorain ecclcfia .t K.--ic:icoiuin ecclcba . - k"!! 1"-1 ..
tia liticiola mulier. Domus & diuicias dantur a parentibus,l a ?
Eccletta. I Cr .-ii. _ / !-te'"ri"
',* tccieua. - >-_
1 b f '- "
c domino aut propric vxor prudeV Pigredo lmmittit iopore,-. Voliipraiei .
f^ixfamcfuiciauir, vrquoperdifctplmamligaridifiimu-L
lar.cocfuncns pcr volurrtanim delidcria ie fpargai
r. Erudif.. Subit-t-cumcibi fi crrareconfpicis , diligcnrerci-
(li_3 quod i) raftigaii renuent , ica caute rrga lllum
ag<-, ne
quid m cms vci b.s vel opc-ibi.., vndeamplius peccct, inaoniac. Huiccon coidat
1 quodfcquicur.2 f Qi im.r.fi fu.dam.&
cum ra. Si enim produricia concradicen-
r tis fratris inimpatie-
C-, tix vitium labans,
b
.hab.tanciu.n,iic<c x voiu Pu.e,
, n/l,Mm r ftn -7 cuevircucisdamnumclefli hx.cc.co.um d & an ima \ difTolutaefunet . Quicu.todit manctatum,cutto- _ -
jcri & cum llt
,1, .,..-> v./rivi l.i.li.nd a ManJa.um.fcilicer. b,Inami.ia. KrrmifT-, -
eti.fj diuiiuvcrba nonaut oiie-ur
j;,iuu.m animarum,fcd .id vfum fux ne-
qu.nx mal.mccrprc
tM.uiu tando.&contraca-ii iholicoslingadocon
uertic. TecUwiimmundas iluuix gut- c
_ tasaccipumr, lcd fubtdonee ett ^^ , domo fordl- r
t M%ru e das rcdJun., 5. h?re-
nim ir-Jttri ticus limpidif-imacc.mem_ afVcrt,
|c|hs O.aCllll VCrb.l lu
Kjemcep^i'
, icr ,.]r
a jt-nmncrando.
ne fua reddct ei. Erudi filiu tuu, \ nt d<
cornp'**'aud.toribusrcdd.r
f cofiiJnni c Tigredo im.fo. Pigcrd citur qui rcdc fcic-.
dovi^ilac, fed mhil
a ManJau-nUcibcer. bb Q p .pem pClliCCCia:
ditaoitt.afua,quiautncgligictviamfuam,tmorthcabitur. ^ -
nm fol
. ccnt./umacceptu.-u..^"^T Qiymfcc.m. vn, -
b^hi^.l,.^ ^^.^ j^ ,J
t fcencratur domino quim iferetur paupcris , & t vioiflicudi- 1 crcpando rnpuetis
-- b ubduum. c Alias.Jtnon. 1} ratlO.l^m pro I.a
dOccafiompeccandu!4 em {CAnfa\
^fperes^adintcriectio-ie diltricto mdicb FratriscontraJicentis. j^
usneponasanimatua.t QuicniiT.impaticnsell,fu- I7a Vi:r_ci.. bSi.cmpxnimu,*. ^c Rationcm
Dcoprc^perdir-. ,g
Itincbitdamnfi,&cuinrapuerir,aliuc
d apponet. Audiconfi-J^a Spiritufapiemia:.
b Saltem .
^
tl"n..Hte. 'kT^ZI CVin> piOXimo I
liu,5:fufcipedi(cip!ina,vtfisfapiensinnouiihrnistuis.Mul-._ rolli.^ llnonho! .
txcocritauonesincordeviti, f voluntasautedominiin-eter-jj nr, ix-o iudici raci.
O. . . _. . :r l -..:.!__:. .._i;. c Vt inilericor- i ^ nr-u-i ri^rlrif-r . vrwlf
a Ar.irr.s. des . Adlitct
tec . Q^p cnim pt
impatieci.m mopiur cti aiK rapror, d
nac animam .u.nn
vt inifcicoi-,^ nem rcddec. vndc'
, *--,.,ir^>/ifr.^ a InuaiubilM. b -rium ! lisquifcVcr.sloa. S ind.5.:crecol.t . c vi m.ier.cu.-
,4 ncln rCUUCt. VriU-
d.C.tUrqUireacfC.e-.* 'i & l confcqn.ru..de qaoad.ung,. )mcl.o
!^^ Jjj Ma | c cogitanst
t Derarr.r.dov,SI,
f' k>d "'.^
1
nu'm pcrmanet.t Homo indiges milenccrs e(t, & melior eitJ mo> mn[cc: dan>1
T
wnc-enefi;P;ndo torpck.c, g . Nr_n hd; _,,/--. . b
b Duf 1? aM.-.cur,c5. fi pcncct.iu.ua ied pigrcdo immic-
paupeViuirusquam vir mendax.Timordomimad vitam,&, 8 C10fus fucnc , & ai
tutu... ncfoporcrn.quupau f_ ^e.timdini, linJorum . b Facief comm0Iltl . e
Nihu^;e.a..njm|c. num fliamapponjl.lpcr
reac lenc.cn- _...__,._ b , . c , r -r_. dr,.;_: J( , Cum cmm dccoii
Bea.imdini.fani.orum. b Faciet commoiar, . c Nihil..bitepiat '"~/ .- nUm flU.ll appOUf
in plenitudinccommo^rabitur abfquc vifitatione peW^ ^JSSSJJ
32 pro hac animan.n
3} u.cusdabic.
g Mdiorc/lpau. quamquifeperexcellencian.virtutum\
n nommedignumdicens/ailiturnefcius ,dum fupcrbic
doperdiditbonaquxgefsic.rUofcm-
lifpcrrectc icncien
d.
tur ,dum ab opere
ceilarur. lUctc au-
icm ijbdicur .
d Et amma dif.rfu. Namquiafc ad fuperioranringcdcnon-
dingir.ncglcctam fe infcnus pcr dciidcria expad;:, ^: dumiiuaiorum iubciliu vigorc non conrtringicur,cup.diracis
m-fimx
NICOLAVS DE LYRA.I D_-lor pa.ri. fua fiLus rtprxfentat patrem. & idcojiultitiafi-
liidai ei iatont materiam .
X iU cc-Ca lugiter pcrllil.ita quodpluuia cadens per illa inqult-
tat dowum,
| L.rigii)famu. quia quafi continne fuis litigtis
conturbat virum
& famiUam.
4 JJomus o_ diuicie. dantur a parcncibus. Filiis quando eman-
lipantur ab eis .
r A dommo autcm vxor. Datur cis , quitprudeittia f[pnpotc/i
dari a parentibus gr amicis .
6 Pigrcdo^tn.fop. mentit & corporis.Tiger enim vidcturfeir.perdoriniiurc .
7 Lc ani.dif. * vlncuio tegis & iujiiiia .
. tlunct. patien.io itonow Jpintualtum dcfetlum > & frcquentcr
torpora.iuui .
9 Qui cu.man. Dci7& fuppriorisfui .
10 i^uftoAm.huma tranj>eJ]ionc culp<e, &perconfcqucnsabobtigatiout ya it .
1 1 <-Mn utem ncgiigit viam fuam. idefl, obfcruationesman-datornm .
II Mortifjca. mw.e culpt &gehcnn& .
13 Fc.iKva_u.doll_n.oqui miicrccurpauperis,8_
vicifsicudi
ncm fuam i eJdec,_CC dandn ti clcemojynam.quia dominus reddit
ti ccniiplu r, 1 prxf mi ,& vitani (Hfnum infmuru, Alatt .ip.d.
14 Lrudi.hli. m fmiixu l& monbus .
15 N edcfpc.
dt eiu t
crudtttonejiparum aut nibil cccipiat inprin
cipio, quufrcyucnttrcontingit , quodaliqui taUsfiiialtterfuntbcrutrudai .
| rj Ad i nccr. corporalem velfririiualcm .
7 Ncpo.am. iicut nUqwpatrcs occultt procurant corporalcmmortcm
mortcm filiorum tnale corrigibilium veneno velalio modo , nepub
iufliiia J'ufpcnditur,& aliquipatrcs interficiunt eosjpiritualiterjh
tratjendocorrcptionem,& dcfperantes deeorum correc7ione,cog>Jp
male co> > igibiUsjuod tamen nonejl dcjperandum,quandiujnta pra.fentijn quapofiur.t pt > Uberum arbiirium adbonum reuert
18 Qui enim im.cii fuftincbic damnum . fcilicit patio
quam pardit.
ip Et cum ra. rem alicnam ex impatientia .
20 Aliud apponct. fcilicet ,damnum mnocenti* cum damno
tientia .
li Audi con. dc bonis agendis infuturo.
22 Ec fuf.di. de maJis prxtc>it>s te corrigcndo.
II Vtfisfapiensinnouifsimistuis . quanuisin iuucntulcif
piensfucris.
x j Mulc$ cogicacio.in cor. quia quaft continutvariatur de
in aliam .
2 5 Voluncas aucem domini in xtcrnum pcr. fciiicet]h
tabiiisytiuia vnico iQ.t voiendi vultfe,& alia .
16 Homo indigcns mifericors eft. quia cxpertentia fuxr>;
rix mouet eum ad miferandum aliit in ajfeclu , licet non valcat i
fellu.
17 Ec mclior cfi pauper iufius. qui non declinat a vtritan
flitis. .
2 8 Quam vir mcndax.fciUcetpottns qui declinat ab ea ptr
dacia .
29 Timor dofriini.fcilicctfiliatis,qHicauetoffcnfam.
3 Ad viram. ducit beatam.Ideo Jubditm:
31 Ec in plcni.Jcilicct beatitudinis.
3 2 Commorabit ur . perpetuh .
3 3 Abfque vifkationc pefsimi. iJiaboU , qui nullo modoj
7
n
accederabi.
Abfco
1
i68? ProuerbiaKfj jlbfconditplger ma.
* nenJiofus p.-idicator._
^sVmoitapigercn,* tAblcondit piger manufua, x
'Jjj.cVtVel COmedendo a Vtqusdicitraciat.
nanum ad osduce t fub afcella, necadosluumielaborcputec.fcd
applicat eam.tPeiHlentefla- *
ngrolaboreftma-rr
iCaneftlM . 5
nadospornge- gCllato,ltuitus t fapientior e- 4c, quiadelidiolus r '
. . . 5
redicatornonhoc rit,ii autem corripucns iapie 5
ijlcoperariquoddia ConccV.onem . TAiusdifc^u.wm. ^
it,Manucnimad tem,intea
l!igetfapientia Qui g
iS POrriaerC cft UO- * Deunvvel pridieaiorcin. lEceleuam.
Etwiopcrecocordare. ailligitpatrem & matremtfu 9Hic. In futuro. .
,~
mi;it,ignominiofus erit,& infelix. t N6 celTes fili 1 1
N 1 (ToTXVll) E~I Y R A.Abfcondit pigcr manum fuam fi.b afcclla .Uempore figi
iiointerrumpit comejtionem propter manu-Jtm caUfatlioncm ,vndeinv.tbr&o /;jtJe/r.Abfconditpiger manu (iiam.i.manitsjuasi acci
iendo fmgularepro plurali,ficut Exod.S.f. Vcnit mufea grauifsi-
\iH.i.multitudo mttfcarum.Sed caldaria,pvrigendo mvnus ad ignem,
Ubcaldariaexiflcntem. 1 Pcftilente fiagellaco.P/iWice .
} Stultus fapiencior eric. uminus flultus,quia in aliquo coniget'.timens ne contingat ftbifimile .
\Si aucem corripuerit. aliquis .
Sapientem./t aliquo delinquentem,quia uita prafcnsftne deli-
h omnino non tranftgitur .
Intelliget difciplmam.? emendando ab iUo delitlo .
Qui amigic patrem. Sicwfecit ^ibflilom .
Et fugit mz.Jttbtrahendoei debitum
Jgnominio.i prxfenti.t ia.infuturo .
Non
Cap XX. 16^012
14
iS
'7
18
20
audiredocT:rinam,necignores fc-nr.oncsf,ic> Da % De qiio dicitur.Nondiccf tj fillritcftimonium.vel vcniiinun , dc
quodicitui.Tcitisialiusnoncmimjmn.t.is, a qui It iunur nt-udacu
tiar.Teftis iniquusderidctiudicium , & o-
piorum daioratiniquicatem.a Dnfir prxcepti vel cpinininaMnnis fiimriittcfici). b fObbinatiiinii.
Paratafuut deViloribus iudi-a Vt cjuali fcrtum cnndens.in mcude gchen
nx line tine veibcrcnt.
cia,&tmrfllei percutietes ilul
torumcoiporibus.
b'
b Druorat . Vt fa-
mclicuscibos.ini-
quitatcm ptararcardeutcr cxqui-ric. t pereuflic-
ncs .
11 Noneeifesau.fi.do. iu qtiantuncunam homo fit injcicntia
perfcclns,tarne. audieiidoJetnperoteilprpficire vUerius, vt ditlum
cfi fup.ca.ua. Audicns fapiensfjpicntiotcrit, &cc.
n Nec ig.fcr.fci. qmsaddifcer s audkndo .
!j Tefiis wwAc.m.i.delttditinfl.vnfentetiam,qttia ftto falfo tefli
toonio irrare facit iudictm .
1 4 Ec os im.i. tciiiiim iniquornm .
I y J^euorat iw.i.attide tranfglutitjtcutgulofus ctbnrn,& bcne
dicit dtuorat,& non mafiicat , quiafipcr deltbcratiuncm mafticartt ,
amaritudinem cu'p& &p$nx ftntiret^&fic non transglutiret .
1 6 Paraca funt de. lcgisdiuin# & buman*.
17 Iudicia. i.iuftxfententi(,qu- dcterminantur in ytraque lege.
18 Ec mallci percuucn. i.panegraues.
19 Stuhorum. i.tranfgrrjforurn.20 Corponbus.-<7 a
aliqni fufpenduntur , & aliqui delapitantur}
dliqui comburuntnryy aliis pcenis corpnralibus pnmtiturfecundum di
uerfaflaguia ab eis commifia,& hoc adtcrrorem,aliorum .
CA P. XX.
LVxuri.res.
Sequitur.Utflate. Rc-im Dei xlia-
comparatur ,
11'a tunc mec-is nofiri nu-
latranficnc,^itx dies arter-
li folis claritatc
Igcbunc .
c B;atos pofl b ingus piger arare noluit, mcndicabit crgo arftare , & non dabirur ei.
Sicut aqua profunda,fic cofiliu in cordc viri, fed homo fapiens exhau Jjnmfti
Uenuix
ram ; fed exem
ciusfjquen-. Vnde om-
rs cledli , filij
^brahc; qmbusCioprtjfjns, f dJturabcatitudo
C A P. XX. l xpromittitur,vn-
SinereCerere&BacchofrigetVenus.'
t OCl\fX quift,
t Vxuriofares vinum, & tumultuofi ebrictas. 7d
jfe* itffeb/-n L- j 1 jtl r n- 8 fo. Etliinhac vi-
Quicuncjuehisdeiectatur,nonentfapiens.Si- 9 ta ci^, ma jaTtmenduseu. Dci.
, >
patiancur , rc-
cutrugitusleonis,ita&terrorregis,quiprouo- J p ri,borum, vbi
cateum,pcccatinanimam fuam Honor cft-ho ij iudteium uene-
mini,qui tfcparatfeacontcntionibus, omnes \\ w*^*^'*"'autemftulti t mifcentur contumeliis. Propter \
6coronatis cum
D.ciudicii. d Qiiaxunquc feiuinauent hoin^harc
& metet. jg dominO illfilS*
19 foli punicntur
quod& nunc
Ajmd homines.
riet illud. Multi homines mifericordes vocantur,viru aute fldele quis
inuenierJluftusciambulatin fimplicitatefua, beatospoftfefiliosdea Qaid mdicac zquitatem. b Etiam hic. Kefpexit dominus Fetrum.
rclinquct . Rex qui fe'dit in iolio iudicii , diflipatomne malum intuitu
agitur
2 jcum aliquisfan-
*4 ei:usex:t dcfc-2 ^ culo,&: quicum16
tnbulabac , di-
i3 gna feclis reci-
pit.
#i5ms
NICOLAVSDE LYRA.C A P. XX.
LVxuriofa
rex vinum . Superius Salomon reprefjit rationabi'
lempartem& irafcibilem,hic reprimit concupifcibilem . Etpri-
j^uantum adpotum,\ecundo quantum ad cibum.z}. Trimnin tres
ecundum tria ca.ita quod in primo facit propofttnm.in fecundoremoct dubiu,'in tertioyponit ditlerepreffionis effetlu.Cireaprimu dicitur.
\ Luxunofa tcs.fupple efi vinum.f.ejfefliue,vnde dicit Hie.Ven
ter mero ttfluans,c;icfj>umatin ltbidinem,vnde& Lotper 7>iniptum
.mmifit cumfiliabai fuis inceftum.Gen.iy.c.i Et tumultuofa./.f^:
3 Ebnctas.i^.i^ tnnc homines loquuntur effrenate& clamofe.
4 Quicunquc his dclcctatur. febrietate& luxuria .
5 Non erit fap iens.iu vtrunque abforbet rationem, & enufatmentisbcbetudinem.
6 Sicut rugitus lconis.t-y? terribilis ali}s tnimalibut .
7 itat tcrror rcgis.malis hominibus.
8 C^uj prouoeat eum. adiram.
9 Pcccat inanimam (uam.i.invitamfu2,ftcutpatetdeSemei.2.P^eg.&r de Ioab prouocantibus regcm Dauid ad iram,propter quod
fuerunt occiji de mandato eius ptr SalomoncmfiliumJuum.}.l\e.i.io Honor cfiho. auiapcr hoc osienditfe ptcificum et mafuetumeit,qued tji honorijicum.quia bonor eft pT*mium virtutis .
Ora-
1 1 OmtiCS autem ftulti.fequentes impetum pafftonis ir<x .
I* Mifcentur concumeliis.aa* hoc inciinati cx impulfit paffionis.
1 j Propter frigus pigcr ararc noluit. temporc ad hocdebico .
1 4 Mendicabit crgn ^f\.azc.colktlionefruBuum carendo .
IJ Et non dabitur i\h.p> optcr demeritumfus. pigriti*.
16 Sicut aqua profundaj' qua lattnt ea quxfunt inferius .
17 SiCConhlium././mj.18 In corde vivi.fapientis& attuti.
1 9 Sed homo fapiens i.difcipulus diligens .
20 Exhauriet illud folluite qu&rcndo abipfo .
2 1 Multi homines mifericordes vocancur. qui tamcnofunx
fecundumveritatemfedmagispuftllanimes impunita vitia dimitten-
tesftdeofubdvur .
2. Virum.au.fi. in corrcftione vitioru fecudu officiu fibiimpfitn.
3$ Q^ts inuc.q.d.rar6 inuenitur^Vropter quod dicitur Luc.\2.b .
Filius hominis veniens putas inueniet fide m terra. i.fidelem
bominem,timore humano poflpoftto>&fauore iuflttiam faaentem .
24 Iufius qui am.in fim.fua. i.finefalfttatisplica.
X < Beatos pofi fe filios dcrcinftruclos dottnna fua , vndtfrc
qucnter contingit ,quod propter bonitatem patrum defuntloru imprt*cantur bonafitys eorum .
16 Rex qui fedet. i.ad iuilitiam exequendam .
27 Difsipac omne malum.f.culpte,quoddebct difltpare .
18 Intuicu fuo. quia mali taltmprincipemformidant vtdere
1691 Gfo].ord.&NicoIaideLyra. 165*2
t i.I-.h .1.4.
Dcps dif.< fi
t Depmup.
ahcer fibiquam, jo-
jcinio n c::.uiir,qui
in filii fcir;>er aeti-
bus qux luudcntur
in proximo quae vi-
tupcrcntur, quxnt,& talem abominatur
dominus,quia quan-tum fibi iv.cntis pia-
cct, tanmmfupcrno
infpcitori difplicet .
Scdquiapericulofumcfidcalienaconfcic-
tia iudicarc, dat con-
g filiumquibusindiciis
r X. iudxium noflri diri-
gcrc dcbcamus.
c Ex ilH.f<inH.Qucm
cunquc cnun virtu-
ubus cum modcltia
conrmcntia* f 'di-
cio f.piencium ,ob-
fcruantie. mandaco-
rumDn.&maximcfimplicitati&^uiniilitati Ituderc vidcris ,
hu:us munda & retta
opcra lntclligc.Siau-
qui.n Dcuisquieismaior6fciccia:gratia dedit.ipfcfr.itriquphr fpiritnajia
dona tribuit, non pp fe tdncum, fcd pioj
fi ati c, dans vnicuiquc fccundum mefuram donationis iu c
e Malum r.qui ^tcrna prxmia in cejis pr^pararc defiderac
malu cft,quod in prcfenc; dcbec fuitmere, vt cumrcceffcri
J demundoglorictui
fuo t Oui Dotcit dicerc, mundum eft cor meum,purus fum 3 apw^ profpicieas 1
1U . I V^Uipauiuiv. , . r^ q u]a non funtcon
& a ^:/p:.-//.Nof!,cir (qiiish?C,quiadicitur >SMmtt/;rfo corrfr.
A Ec , lumoctus mmtibm& mumdo tmde tScd quispotcftdiccte.
Qnia tcmcranu cft fe laudare,& quia ftmt qui fua quafi foiv
tialaudtnt,i:!. ximorumquau vi)iadcfpiciunr,ful}d;r.
b Tonuu' c f><".'.Diucrium podusA d:ucrsa mcnluram ha-
bct m cjornofu a, vc
ba peccato
? r Pondus& pondus, meniiira & menlura , vtrun- f d,gne paffioncs hu4
oueabominabilccrtapudDcum.tExUudiisfuisintelligirur6 ms tempom adfu.g
4l
AuJitorem obedientcm. y ejHXrC.il tiohli .
oucr,fimunda&rcc5kafuntoperacius.Aurc,
maudicntem, & S f n.eJrw/.HeF
,roa.mn..,,un,. b n f,b, uibVu, . _,.,.,. 9 eft glonatio fap.cr
3Culumvidcnre,dominusfccitvtrunqueNolidiligerciomd
, Trccsi. .,...',, i.rc: ,-,^c.uo,Hoi,ftiam Boldefim,norui|B. .. > Futura.cjtun-I I dlU Cmcnt,malu Cll
tunet Jl,icw:sutua,]usa.>0'tur.e Cord;
3 Con uirebene viiicnaofiiuriuiem cxlcitium pudiorum .
b
*"i
10 tiscmptons,quiqudiucmcric^malucf!
li dicic quodfecumr
tUunabit
f protraocB.i quli
pro excraneo
iriciuiiit. 2"
cipe^u eo pi
jnu.t lec.e:
f Exo.it b
Ad faneta vigiJiat
nu-m,nctcc5cft^^& faturaV* gJSSJgg
panibus.MaTumeft.maluei^dicitomnisemptor,ckcum rci 5 ter emiffc.Sic &C9
fccfserit,tuncfeloriabicur.Eitaurum&multitudogcmma-'<5cmpcor, vbi hincn
' tcibuii.,."'-! j,*
,.-.-. ,~ 1, n- ' 17 cclicric,exulcabic,c
rum,&vas prctiofumlabiafcicntiae.tTolleveitimentueius l8 pcr iens iabia fcie
quifideiufsorexrititalieni, ckt pro extraneis aufer pignusi^
cia-.i. dodr.na
abco. suauiseithominipanismedacii.&poftea implebitur^ CZ^Zos eius calculo . Cogitationes confiliis t roborantur , & t gu-21 flium auro gctnm
, Secreti P riorisam,c,.2 ^& VaflSCiTc affimi
bcrnaculistradtandafuntbella. Eiquireudattmyfteria, &i4 daprctiofis.a Coritra priorcin
ainicum Ke fis ei amicus.^ . 2-5
Sliaiiis cfl boYT.
ambulat fraudulcntcr, &dilaa
tatlabialua, nccommifcearis.16 pMunmdMtj,$t
t oui mnledicit patri fuo & matri , exringuetnr t lumeo eiusg^"fj^inmcdiistenebris.Harreditastadciuamfeitinaturin pnnci-29 que , mcmbro qi
oiosin nouiffimo benediclionc carebit. Ncdicas, Recrdamjo -amplms; peccauet*
'
31 ineo plus paticcu
j, vndc . C^ni in hng
magis delinquir,in ea plus arfurus effe phibecur, du osci
calculo qui cfi lapis ignicus,implenduun dicicur . Quod aci
dic diiuti qui epulabatur quotidie fplendidc,cum in inferr
acdens lingux refrigenum petebat,qux in vcrbis fuperfli
111 epulando defluxerat .
h Hxredit. Qui'$ auariciarnequicia in hacvitamultiplic.
appctunc,infucufo ab arcerno patrocinio exharcdes fiunc
Alicer,Qui gradu rC^iminis prius qua fubcffe didiceric,
pofierus accipic.in nouiiTimo mcrccdc retnbucionis quc. I
nis rc^tonb.debecur,carcb:'c.CiHii ad minjftcriu alcaris md^us & cemerarius acceffic, jn nouiff.mo gfam remunerat
nis.qua: bencminiftrantib.promitcicur,perdet.P6t& itaa
cipi.Qui fuas vulc,& hic vindicare iniunas,corona pacieuc
in fucuro carebic.Cui conu^nic quod fequicur^ ?vV dicasyn.
lum rcddaw^drc. Abominacio eft apud Dcum .
J$ ^tbo-
tcm his concranum,
corrige . Auc fi hoc
non potc s.dcuita ne abco corrumparis . Nec cfl contrariu,
q, fludu li pucri nunc muda 6i rcda opcra tcftatui. Et fupra
Swpj^. ait, Q'iit pvtcii ducrc,mundum cflcor 7MHIH. lnhoc.n.icctitudi-
nem vmcndi qi:a' :s;nhacvitacflc iuflorum poccit, docec
cifc habcndam.lu illo iubtiluatcm diuini cxaminis, qua ho
minu iaciraii: incentjoiKS dijudicat,monecautcoculosfem
pcr habendi. Vtidc lllum locum quidam icacranftulerunr.
Cu fcdenc rcx in folio iudicij, quis gloriabicur caflum fe ha-
berc cor,auc quis glonabicur miidu fc effea peccaro. Qui Sc
hocmanif(ftiusp;,fucrunc. Iuucnisquicum iufiocft,dirc-
ctacnt vu iliius. QHienim cum fapict bi gradimrjapiens e;,fl-
cuc cconcra , jlmltwfUUomm jimilis efficitur .
q d DominHt fccit vtrnnqus. Nemoacfpraxiicanduidoneujfra-trc iimpliccni defpieiat.quia li minus idoneus ad docendu,
promptus tamcn ad diccndum &C adimplendii.Sed recolat,
quia
Lr.
NICOLAVS D L Y 11 A.
I S%Hfipoteflducre,'uunduiueJ!cormckm. quafidiceret, nul-
jus.niii cx fpcciali gratia diuina.Proptcr quod dicitur Ioan-
nis prima canonica. i .c. Si dixerimus , quia pcccatum non babe-
mutyipft vosfeducimns .
i To-Jt/Hj.maiusineincndo.
3 Btpnndus. Muius m vcndcndo ,& fimilitcrdcmcnfura.
4 l t>H t,hc abomiuabilc efl apud Deum. quiafurtum cftcolorc
niiiiciar palliatum.Proptcr quod Jicic Hicrony. Simulatafanflitai
duf.ilx cii /'!'/ it.u ,
t F.x ft tdiisfnis imelligitur puer,ft munda& teBa funt . Si cnimlirbonx indolis, exhocconiccturarurquod futurus fic vir-
uul.is ;n i-tatcadulca , propcer quoddicic Hnjofo. i.pchic.
t uod pueros bcacificamus m fpe .
< lAurcm au .i ut m. Doccnnain fapicnrum.
7 Etoc ".vi. Exemplacorum.% Domtnut fccit vtrwtque. i.cxdono Dci vrrunqj proucnic.p icfomnum. I.nmodcracum pcrpignciam.io yrteege.op, Propccr dcfc.tum laboris inacquificionencccifjiioruin.
1 1 ^ipcri oculostuot. j.fis vigil , Stdiligcns in operibus cuis .
n Eif..tHf.i. i.facuraberi5.
|j Mal.imcji tma/uintfl,dicitomnuem. quiarcplicacemcndc;ra dc,cdiini,udiminu.icciusprctium.14 Et chih rtctffe. cum rc empca.I I Tuncglo. dcbnoo ibro .
16 Sta/nm&m, 1. doctnna procedcns pxfapicntia excc-
dicomnccorporalequantucunque prctiolum, quanco cor-
porc cnehor cft amma .
x 7 Tolle vtflueius. lJicicc potcs tollcre f
Qm\
\i Quijidciuf.exti.die. pro alicno,quia obligatus clt ad i e
dcndum proeo,tamen fi veflimentum eft libi neceflani 1
de nocte,debet fibi reddi in vefpere,&: rcfumi poccfl dc 1 1
nc,&c.ficucdiclum fuicdiflufiusExo.it.
19 Suauiscftho. f.mendaci.
20 Tanis mendacu. j.per mendacium acquificus,quia vnic
quedclectabileeftopcrarifccundumhabitum j.Ethicor :
quod ficacquiritur fuaue videtur .
21 Etpofteaim.oseiuscal.per amaritudinem pccnitcntia:,
quod confidcrat fe malc egifle .
2t Cogitationes con.to. ad erTectum dcducentur.
2 j Etgubernaculis. i.prudcncia,confilio,& expcrientia.
14 TraHanda funt bella . Etnon folumviribus corporaliba.
Vndc apud Rorrtanos qui per bclla fubiugauerunt iibi tc
orbem, milesquancumcunquefortiscarens tamcnfapicciadiccbacur miles fincoculis .
2. c Et qui reuelat my. confilia fua? fidei cradita .
z<s" Et ambuiatfraudu. Oflcndcns amiciciam cum fic inin
cus lacenter .
27 Et di.fua. Magna promitce ndo, &paruaaucnullaadi:plcndo.a8 T^ecom. quia fieres cifimilis, Pfal.17-d.Cum clectoc
ctuscriSjCum pcrucrfo perucrccris .
Z9 !ni maledi.patrifuo& matri ex, i.interficier/jficuc prccifLeui.zo.&
ficcxcinguicur quantu ad lumen prefcntisvi
30 Hxrcditas adquamfejl. Ex cupidicace eam indebice acq h
rcndo .
31 lnnouiffimobc.ca. quia acquircns poft mortcpcnafubnebit,&: h^res eius decoi curfu finaliter non gaudebit.32 \c dicas reddam malumpro tna. Lx vindicts zelo.
Ex-
m
i>3 Prouerbia Cap. XXI. 16574$ Ahomln.xtl: eH apv.dDzumponJus & pondus ,Jlatera doleft,&c.
IjA )uplcx pondus,&: ftaccr.i dolofam habcc in corde fuo , qui
fi peccaueric,ipfe veniapecir adommo, & homtni pcccan
;nfe,acpamenti,dm:iiccerenovulc.Deuvultflecterepreibus,& ipfe homo no ficticur,cr iure quafi iniquus ponde-icor abominatur a
oroino,quiafuasin a malumpromalo,expec5hdominum,&: libcrabit re . Abomi-
ISiSK natioeltapudtDeumpondus&pondus, ftateradolofanona Nona libeiute arbitrij. Opera nj.ti.i opci.ttus cs iti nobis dominc. b boni
. Quali.ln lioc uitet.quU omuia a D^o.ijuu ncc ,cr Ubeit^roq .ubmii vjuis fcire uotcft qualiter vcl
_ .. quindiuvSierepoflit,
cltbona.t Adominot dmgunturgreiius viri, quisautem
!feSIl.J?fb hominumintclligcrcpotcltviamfua? Ruinaefthominifdc-
Penitcatia.'
damnatiomancta:terna,Idco fubdir. PC
Diffipatimptus rex japiens,& vtcuruat fuper eosfomiccm.Mos i;Rcg.if.c.
fuicantiqs,vtadcptadchoftes
vidoria,forniccsfibicngcrct,in quibus vinii fuarqm landcs dc.oribcrent, vt in Saulis opc-relegimus.Donuiuis crgorex noltcr nofolii impiorum in
fine dcftruit malitia,
olens indulgcre ci
uivxoremiuampolut fponfacam Chri-
c,vclanimamfuamicoinbaptifmoco-cracam.
f\Hinaeft bomini de-
btare fanQes , & pofl
;ta retraclare. Si pec-Lcum eft cuilibec no
:rc, quanto magisInctos , quafi vilc
lancipium pro libi-
nrattarc^Quomo-j quadraginca viri
Actibus apoftolo-irn deuouerunt fe,
x manducaturos
.cbibituros, donec
uotarc fan<5tos,& poft vota t rctradtare .Diflipat impios rex 7
a Diuini aflflatus llluminatio.cam in incr.tcm hominis veneiit.caui libimct ipliilimniiuiu oitemlit.qua; an-te cogitationcs ptnua ix pottarc cc penlare nciciebat.
fcd 6c magnam cumclectis fuis ciufdem
triumphi gloriaper-pectio cclebrat.Anti-
quatranslacio.Vencilator impiorum rcx
fapicns , &immittic
illisrocammalorun:,ideft pecnam a:tcr-
nam,cui rocajeftcontraria corona vicx,
fapiens,&:,incuruatiupereosiornicem .Lucernadominifpi g quam repromiccit
raculumhominis,qu2Einueftigatomniafccrcta ventris. Mi- 9Deils
.d'l>gentibusfe.
iericordia&vcritascuftodiuntregcm,ckroboraturclemcn-Jj nim cxcra percuc^a Tunc cimtates bene ordinats.tunc fantta: eccleux res iccte aguntur.cum & roitioresviiibusne- miir *r\ m/mni-,-,mccflaiiu inliltunt operibus.Sc leniore maion prudentia ptidui.de hu (jua agenda lunt falubriteil 2' nicmoriam
. confuiunt.rj pcccacorum noftro-
tiathronuseius.tExultatioiuuenumfortitudo corum,&: di-14 rum|iaai atfl.aiquc
d gnitasfenumcanicics.Liuor vulnerisTabfterp-etmala, &pla- 1 J;"
cuoc*In u r> & Ptr
o. /- .
,
* rj noc quod rons pati-
gx in fecretionbus ventns . mur .
magis inrtus>
quod fecimns dole-
mus.Sicquefic vcin-
ter aperca vulnera,
corporis magis nos abluac plaga fecreca vencris", quia fanac
ncquitiam praui opcris,occultum vulnus doloris.Vecer.n.
mcns, quia ficuc vcncer eicas ,
ica mcns percradtando cxco-
quiccuras.
tfunt
\\ detiotarc
f tractai*
t affjrt totam
lupcr c .
L
cerficerec Paulum.
Icpagani fepe dcuoccntdijs fanguinem Chriflianorum.
Anciqua cranflacio.Alio fenfu. .Mufcipula cft viro citato,
iquid dc fuis confecrarc, poftca antcqua votu fecic pcnitei agit.Et quia vtrofque ,
& eos videlicet qui fua votacoce-
it,6C eos qui Yt fua vota complcanc , fan5tos pcrfcquutur,damnatio
t eft medic.'.
na in malo.i.
propellit ma-lum iara ne-
ceUiriuaa cft
atfligi .
NICOLAVS D LYRA.Expec7a'do. i.iufiitiam.
Et liberabit te. a pctfcquentibus.jibo.cfi a.d. Exponatur ficut prius.
1 jl domino diri.gref.vi.i. neceffe habenc dirjgi.
Quis autem bo.in.po.viamfn. q.d.nullus.nifia Dco dirctlus.
iuus racio tft,quiahomofinaliterordinaturadbcatitudi-:ni,facultatcin naturc cxcedentcm,fecundum quod dici-
ir.i.Cor.2.e. Oculusnon vidit,necaurisaudiuic,&:incor
ominis,non afcendicqu^ preparauicDcusdiligcncibusfc.d finem aucem incognitum homo non poceft opera fua
ngercpropcer quo neceffario mdigec diuina directionc .
l{uina eii ho.deuotarefan&os. i.faccrccis vota,& non imple
,quia licet voucre fit voluntatis,rcdderc tamcn vota facta
t neceffitatis,5c ldeo non reddens ruic in peccatum , nifi
;*impotenciam excufecur.
Dijjipat impios rexfapiens.i.dcbct difsiparc turbanccsbo-
.imcommune.Et incuruat fuper eosfornicem. idtft arcum triumphalcm
ui anriquitus erigcbatur habica vic^riadcinimicis,vcha--cur dc Saule rege. 1 . Reg.i j.c
Lucerna domini fpirdculum bominis. i,fpiritus CiUS , quialu-"icnnacuralerarioniseft queda impreflio diuini luminis,ciindum quod dicicur Pfal.4.b. Signatum eflfnper nos Ittmcn
ultustuidomme.
10 Qux inuejitgat omniajc. i. cordis.lntellectus enim flcfti-
tur fupra fcipsu,& fic cognofcitinteriora fua.i.Cor.2.c.Q,uis.n.fcit hominu,qu5 funt hois,nifi fpiritus hols cj
in ipfo cft.
1 1 Mifcri.& ve. i.iuftitia.
12 Cnflo.re.quia mifericordia fine iuflitia eft pufillanimitas,S>L luttitia iine mifcricordiaeftcrudelitas^qusdeftruuntrc-gem &c rcgnum,fcd mifcricordia iuftitia ftimulata, & iufti-
tia mifericordia tcmpcrata cuftodiunt regcm &: rcgnum .
il .Erro.c/e.ficutpatcc deregno Dauidz.Rcg.zz.cvbi dicit.
Manfuetudo mea multiplicauit wc.undc in dubhs ad mifericor-
dix patftcm cft dcclinandum.
14 Exulta iuue.dc ipfa enim gloriantur .
1 5 Et di./e.f.fenfuum cum canicic capitis , ex hoc. n. dignifunc pra? exceris honorari,unde pocta, Magna fuit quodamcapiti reuerentia t cani, unde& Leuit. ip.g.Cexw canocapite
confurge& bonora perfonam fenis .
16 Liuor Wj.dolor exterior fiue labor in fatisfa&ione ,&
dolor intenor in contritione abftcrgunt mala culpar.In HcbratOjfic habetur.Iiar vulneris euacuatio in malo, &percuffurAin vtvjfre.quodexponit Ra.Sa.fic.Euacuatio fcilicec fubftan-
cixueldiuitiarum.rn malo.i.malisoperibus, ficutcontingic
prodigis 6c infipientibus, eft fupple liuor uulneris caufaliccr
quiatalibusfolentinferriliuors&: uulnera.Et percuffura:in uentre.i.plagatmortalesufque admembrauitaha in ucn
crelacenciapercingcnces .
Ouid.in Iib.
Faiioxum .
^ A P. XXI.
Qhutdi. OmniumJhominuin , non>lum regis cor 111
unudomini, quia.) manu eius func
mnesfi.ter. Scdrc-
e.fanduqucmqueocat ,qm uitiorum
bel-
C A P. XXI.Icut t diuiiioncs aquarum , ita cor
rcgisin manu domini quocuncjuc volue-
rit inclinabit illud . Otnnis via vi- arL r\ j i.
* tcrrarum fincs fi-
n redta iibi videtur, appendic au- 5 mul&aeris impler,
tem cordadominus. Facere miferi- J-tcgit quoquc aquis7 fupcriora ca^lorum,& Ita
1
z
i
4
bellain fc uinccrc,
uirgulta malitiaeno-
uit cxtirparc. Sicuc
enim dominus aquarum diuifionibus ,
ccrrarum
F
NICOLAVS DE LYRA. CAP.XXI."*Icuc diuifio . Toflquam reprcffit cocupifcentix motum,bic circa
) bnc femo.rt dubium, ainaforfu.m poffet aliauis credere
, (/uod
ht ntotm ejftt totaluer ab bomine effecliue^ ideo Inc remonct,dues.
Sicuc di.tjutb. diuifxfunt aquc,qnx Juntfuper Jirmatnenth ab his
funt jub jirmamito .Gen.t .qu*fa:tjt funt fir/jphci volutatc diuina.
Ica cor rcgis. & per cvnfequens aliorum m.nus potentium. _In manu doJbefi in poleflate tim,quia virtus primi motoris efl
m
in omni mouente infcriori .
4 Qupcunque vo. Quia omniafuntin eius obedicntia .
5 Omnis via vi. Quia ficut dicit Is.Dionyfius , Tiullus afbiciens ad
malum opcratur, fedfemfer afpicit adbonum verum,vel apparens .
6 Appcn.au. Inflaterafutt iuflit'neyvtfccmdum merita,& deme-
rita reddat eispnemia velfupplicia .
7 Faccrc tm ,&c iu. i.vpera mifericordi* egenis & iufiitiam iniu-
fle opprcjfis.
Magis
i^ Gloford.&NicoIaicleLyra. 16^6
Cwitra P!a
^icicorreg^oiiocunq} voluericinclinacquia ficutdiuifio-
A ncseratjari.nifccunciuuivolutaccmfuam.&angclis&ho-mimbustr:bu:c,icacordafandorum qtiibufcuquc voluenc
diguadonactonicusreddir i r caccac Pclagianus, quia abfq;
g acia Dci nuilusefrlocus faiuci .
a Ttuc. -. Iufte
d Incatugigantium . De^onum,dequo.Eccc\?/rfr:ff\r (>fmr
fub squ:$,C? quibabi.it cum .i.i.fuperbi &C mali fpirstusdetnniorum cum his qnos dcccpcrunt pqnis fubadci corqucncuiHoiun.cccui fociabnncur.nuiavia vcricaciserrauerunt,irfo iudice ccite , Dtfieditc a ;.*' malediBi in ignem atcmuin,qup.
txtltxi.
conaidon ino muc
ic,ttt propiumbu-
mau^ toditiouis.vn
dCyDeuume.tt.nan.c-ius obfer.hoc cft om-
\tx*ttpt nishomo.Acquip-Ucrfc viuir,ahenain
ab humana natura
viainccdic.Pcuiufa
crgo actio cftcdtt*
lucura,^ aliena cft.
tlnfr \<A. Qui autcm mundus
ctt.in opcrc, rcctc
quod pcr nacuraori
t,mPB gmaliter fumpfic ,
.. t _ cxcqiiicur.
b i>; t.a. Ocnera
litcr nonegcnotantlnnniit iu tumvekorporaliccc
, . j-mum mftrmo. Naquicri-ft
! m.nibus ihcnisalic
ctumifcncordixnovulccodolercfcdiudicaos mauulctcnc
tttunguct. rcccn furany>flcdicfcnodum viciorum
fj lbuscliquaiu.nc
quc auditu d
mifencordic. d
C T>a*or opcranti
i.^irdt?.Qu.iafciuca Dco prohibicum,
t fr ttitm- quamuis luxuricliie.
ratus efi diaboi
cordiam & iudicium , magis t placet domino, quam viUima?. ?*
Pro iujio ^ T(
Lxaitatiooculorum f eftdilatatiocordis, lucerna impiorum * ftus ic reitusidem
pcccatum. Cogitationesrobuftiiemperinabundantia,. om- J SS^^J?*
nisautem t piger in egeftarceft. Qui congregat thcfauros
J maioribus impiic.
lingu^ medacu, vanus& excors cft,& unpinguctur ad laqucos
mortis . Rapinc impiorum t detrahent eos,quia nolucrunt fa-
ccre iudicium . peruerfa via viri aliena eft,qui aurem mundusa In fecret altitiidine vitxcontincntioru.
cft , rcclum opus cius .
*Melius eft federc in angulo f domads,
U
M.
tl
rl
9\o
1 1
1 1
'3
'4
15
i;npu>* a malo.
t me>rrut>Tl.
maioribus lmplic.tifceleribus, velnui
quam fide perccpdrunt vel ad apoftafiamredieruc. VnJ
hicpoccft acopiir.*
piuSjOmnisfidcliurJ1101 raui.cn.
llpcrfecucor, Iniqui
quamcummulierclitigiofa&in domofcommuni. Anima^generalicer onm
impiidefideratmalum,no miferebitur proximo fuo . Multta-
f ; iri
E^to t pcftilcnte fapientior erittparuulus > 8>c li fec5tetur t L- **
martyre pcrfccuu
picnciam , fumet fcientiam . t Excogitatiuftusdcdomoim- V4 Pumtur P' wd1 .... 1 ^. l r. j-*v iniqui,quieorumn
pii,vtdctrahatimpios a malo . Qui obturat aurcm luamacj l6 ftma vidcntcsimia tdeltpeccatom.ipfumadiauando.veUdlueram.
b Eleemofyna^
x 7 ri nolebant D 11
clamorcm pauperis , & ipfe clamabit & non exaudictur . mu- 2 0^ Herodcs ptAbS^^ 3 innocent.bus.Eli
|
nus ablconditum t extinguit iras , & donum in llnu indi-\\
wm m augmemoa Quiafperatremunerationemitematn.
b Bona operaex difcietione. ,. uamnatlOniS.qUia i
gnationcm maximam . Gaudium iufto cft facere iudicium , & 34 ^m,&rum frq
u.nc & ..... ,.. + . j 3j adqusrendu Dcu
;uina: pauoroperantibus iniquitatcm. Virqui crrauentavia doCtn- i6 no\mt cumcHeti.:
ignu- d nx,in coetutgigantium commemorabitur . Quidiligitt epu- jjdacus & piophcta
bu
[ las,inegeftateent, qui amatvinum &pinguia, non ditabi- % SS^SS?, e tur. tPro iuftotdabiturimpius, &prore&o iniquus. t Me 4t t&ina auiiri furgetak
*
42 iu,i jrm rt* *M rrpnw^ \
I crpccrationecarna
litcr dc lcdcntur,mcr tis camcn pauore incerno non carenc,
^- qu ia fe pcrpecuo pafliirosprohis qux cemporahcer male fc
ccruncnon ambigunc .
In
i furget*2 iudicio cum genera io\
ijla,& con.eam,&c.\
paracione no pocentia,quia deuocionem eius fciences, cu
mulco facilius poflent,fapienciE curam non habuerunc .
Secuudu anciqua cranslacionem vel edicionem , ^Thefarus!
NICOLAVS DE LYRA.1 Magis pla.do.<7<i^x non indiget ficut dicitur pfalm.qt) b .Nun
quid manducabo carnescaurorum,&c.0/m/>.4rew mifencor
dtt cum tgcnis.or iuflitijt cum iniufie opprcjjis indiget ipfe Deus, n on
infe,fedir.fuis membrisjccundum quod diciturMatt.ls.d.Efaimi,
6c non dcdiftis mihi manducarcj&c.t fc*3\u.oC\i.f.effecl:ue.D:fpoftiio.n.cordis maxime apparet in ocu
lis,& ideo quvtdo cor tendit ad maiora quam debeat ,/icutfacit cor
fupe bi.tum apparet in oculis .
J Luccrna impiorum psc. ^td hoc.n.fcinnt dirigere intellecJim
fuum t 'io>i .i ite ad bonum^ftiundum <\uod diciiur lere.^.f. Sapienccs
fu:ic,vc t.icianc mala,bencaucem facerc nefcicrunc.
4 Cogica.ro. ri bore mentis& corpuris , >
5 Sr.np:r in abun.7;4 cogitantfempet facere bona,exquofequi-
turaiuiJantiabonorumfpiritualium &etiam temporalium .
6 OntniS ail.pi.jJ bene opcrandum.
7 In c^c.cii.ipiritujli & tnnporali.
8 Qui con.thc.//Vr adnUiores diuitum & falft aduocati .
9 \nT\us.i.rirtiitevacuns.
I o Et cxcors citquia patitur defcilum boni cordis ,
fl Ec im.ad.t*//M ty gehcnn* .
I I Rapme. impi.de.cosad.//"crm, fccnnduquoddicitur.l.ad7tm.6.t>.<j\ volunt diuiccs >ien,incidunc in laqueum diabo
h,ic m dclidei u mulu Sc uociua, quae mcrgunc hominem
inintentuui.
1 J Ciuu noluerunc ficcrc iudicium. i. iufle >iuere cumproxi-mo.
14 Peruer.via \i.qu* efl tia pcctati .
I < Alicnaclt./.* Deo,propter bc inaliquib.libris additur, a Deo,
fed non efi de tcxtu.quia non eil in Hcbr*o,jed efl quadam glofa inter
lintansinfcrtAtcxtui perfcriptores .
16 C^uiautcm mun.apcccato.ty Rcdum opus c.i.ordinatum in fine debitum.,8 Mclius clt ic.t.iulituiie, *bi pbt bomo bonafacere,et cogitare.t9 QjNHO cum mu.h .qua impedtt bomiais bona .
ao Aniim imJHctinata aa bocper babitum viuofum .
Non
21 Non mi.pro.fuo ad releuandum eius defedum .
2i MulAaco ocExponatur rtfup.ij.cap.infine .
2J Ec fifa.fparuulusfenfu alteriuspxna territus .
24 Sumec iacnti.i.boni notitia,quia principiu fapitti* efltim>
a j Excogicac mftus dc do.i.exijiens de domo impij.26 Vc decrahac impios a mz.i.vt eoru mala impediat vel din
nuatftcut ^tbdemclech ^fetbiops exiflens in domo impij sedechia
traxu Icremiam dt lacu,>bifuerat pofitus per bomines impios,rt .
beturler.jS.
27 Qui obcurac aurem fuam ad clamorem pauperis ,&
Sicut dtues epulo qui negamt panis micas,a La^aro guttam aquanpotuit impetrare,Luc. i6.f.
28 Munus abfcondicum./.4^/<:o<iirf datum mediatori .
19 Excinguiciras./.rfowwj.
30 Ec donum in finu lndignacionem maxima./^/)rt/ <
eiufdemfentetia ai maioiem ajSerttonem.^tliter exponitur de eleei
fyna in abfcondito data,qu<e placat iram Dei .
3 1 Gaudium iufto eft racerc m.i.iuilitiam exequi, qui delet
btle efl vnicuiquefecundum babiti.m operari .
}i Ec pauor. fupple cfl.
33 . Opcvzn.it\i.quiafempertimeatdeprebcndi,propterquoddietur communiter, quodlatronesfunt timidi.
34 Vicqui crrauerica via do&rinar/.Ao*! .
3 S In c^cu gigancium. i.bominum moribus incompofttorum .
36 Commora..Ji<j ois homo fimili ftbi fociabttur . Eccl.\}.c.Dcuntur enimgigantes bomines magni corporis& incompofiti mon
Vel,pcrgigaates intelliguntur dxmoncsjecundum quod dicitur.M*.
2y.d.Itc malcdicti m igncm $cernum,qui paracus cfldiab
lo&angeh$cius.37 Qui diligic cpnhs.Immoderateficutgluto.3 8 In egeftate cnc.^wu nimiu expedit,etparu aut nihil acquir
39 Qui zmat.Eadem tftfententiaper alia verba.
40 Pro iufto. i.pro malopxns illato iuflo .
41 Dabiturimpms.^utintulitilludadpan2>maiorem,ficHtif
Mardocb&o datusfuit Uman,Eflber.1.42 Mclius eft ha.inccr dc/. folitarie, & cxponatur vtfupr*
The-
P97 P/oucrbiav__ap. XKll \69 <j
L.aL,L:. i r - vcl allcuiare mtun-iiu_eitnabitareinterradeierta, quamcummulicre rixofa& ' tur,ccc.efiaiiicadi-
a CantMboBonimorenim. b Der, amabU. c ringnedodileftmn s .
Z
*1 -r-1 ir i b/-> i ii. *.
^ In la ic>oruin ccclfiia.
iracunda . Theiaurus deiiderabilis & olcum in habiti.ulo {
t iufti : & imprudens homo difljpabit lllucf. QU i feciuitur ui-
*
__itiam& mifer_cordi_m , inucnict vitnm&iuituum & o-Jo-
'
a J_.in.ium. b Dxraonum. c chn'm. 5? 8
9
Focef. hocdequoli-i ibccmarcyre accipi,
jincuius habitaculo,
i.corporeai.ima fin
:.a Dei chti"iur9fcr
tir,__abundac vn'
-tiograci.E fpincua-
lis.Acperfccucorim
prudcns huiufmodiubitaculum dirum
_crepoteft,thefau-I umaucem cangerclon poceft, vnde:
\\^olitetimere eos
qui.cor.&c.
t,) Cimtatefor. Mun-!.im.f. quiquodamji.alignorum fpiri-num tvranmdi fer-
[riebachabens fidu-
iam vicx in culcu
fciplina redarguic.c Tcflis mendax pe.
Qui fc Deo feruire
tcitarur, nec fa6bs
dLcaexequicur,pe-nbic.Quiaucemim-
plecvc^miccic^hu-
- - ~"_|
__"___ c _nrr.ii_. - o
b riam . C.u.tatcm fdrtium afccndit fapieas :
deftruxitquc robur .<_ 1US loauelaad v.0_-hduenceius. Quicu.toditos fuum &linguamfuam :cuftodit jj nampemenit.-quia
abanguftijsanimamfuam.Superbus&arrogansvocaturl
in- '-dum pcr obed,cr -
rirri&f.
dodus , crai in ira operatur fuperbiam- Defidcria occiduntpi- S SSSgSg^S
grum, noluerunt enim quicquam manus eius operari . Tota \
6
7luiha * ''ud.cis poft
dieconcupi(cit&defiderat,quiauteiu(tuseft,tribuet&non,8 vjff^ Palr al E
ccflabit.Hoftiasimpiorum aboroinabiles, tqu_eo__crumurcx " T^%m%hOmf qiis offcrun
qui impius cordc tul. mlx erat, quamuis ipfo to.velperfccn dominoredarguen- Jus>
c fcelere. Teftis mcndax peribk,virobediens loquetur vi&oiila Vtlud__. b Iinprudens vt nonpcenitear.
?,
r
Tcdqop
nera
n
ma-d VirimPius P^citer obflrmat vultum fuurn, qui autemre-"* tSSSSSSSi
uuhomufo Hanc ^sTft c^rririr^hm fJ M"&f dJ "~
ae ,ihlle,.
^ccrngcr.Pctrufve
cius eit, corngit uiam iua. Non ettiapientia , non eft pruden- %t ro q u,a fcdus cor-
^^^^^^^tJ^*^^^^^^ 1S de> ^iireaicudi-
tia^noneft^conliliumcontradominum. Equus t paratur ad -j c^TdJ^ timmmox p^nicendo cor
operauuhommu. Hanciintace Dei virtus,
.Dei fapieciaChrihis in carne incra-
. r, defiruxttqjpcr
pra:dicacoieulcum deorum
, &:
^nridccelcltiumdocuit
diem belli , Dominusautem falutem tribuet . 19 rexit,quod negan-dodcliquit.
NICOLAVS DE LYIIA.rfopKrw Jt.i.dediuitijsarciflcialibus , ficut iuntaurum,
Jargcncumin vafisqua func valdedelidcrabiha. z eI'.i.chcfaurus dc diuicijs nacuralibus
, qua; figniflcancur- um,cot],c{tcondimcncumciboru. j lnbabi.iu.
.taafrcqucncci juitun talibus abund.mt exdono Dei.Et impru.i.hxtcs facuus &: prodigus,qui aliqn fuccedit iu
)&ficManaifcsditiipauicdiuiciasEzech.iulti4.R.eg.3i.^//f.Quia vna no cit vircuola iinealia.vc didtu cft cap.
reccd. 6 luumit y>ium. graciaj in prafcnci ,& gloria: in
iuiro. 7 cinitMcmfor. Sicut Moyfcs cepicciuicaces Se-jn
regis Amorrhci, &: Og rcgis Bafan.Plus.n.valct fapicnainbcllisqvires. 8 i^un.osfu.^m. Abimmoderacopo-i,&:cibv). 9 Etlinguam juam.ab immoderaco vc.bo.h Cuftodit ab. que fclcnc fi qu i ad vicia guloficacis & Joquatatis. ii ^inmam \ui<n. l.icipfum.A nobihori.n parccfcelencerdenominat^tocu. 12 s upttbus.corde. 13 Etano.c 14 Qjiimravpera.fu. Lxcques in opcrequod habetcordc. ij ^c^no^M.fiuicus^quiaoImodofupcrbus.
> Defldcria oc.pig. quia defiderac aliquod bonu dclettabi-vcl vtile fcu honorabilc
, fcd non vuk ad hoc laborare. &C: fempcr cft m anguitia,quia no afiequicur lllud quod de-ierac. 17 J^ia^wiw.cyim.Egenisdchocquodhabcc.5 Ei non
ctf.A labore
,vc poffic egenti tnbuere. 19 Ho-
^impio.abo. Dcu. 20 i>^i oferumur cxfcc. i.rapina vel iur-
- to,
to,qu:E plus difplicenc Dco, quam carentia hoftiarum, qui-
busnonmdigcr,vcdidumcfifupraeodemca. u Tcflis
men.pe. Spiriuialicer,& aliqn corporalicer,iicuc paccc de ceftibusfalusconcraSufannain Dan.tj. iz t>irobe.lo.v:.mmvircsmferiores
fubijcicrationiquajeil maxima vidona, vcdtctum cft fupra. 1 6. Melior eU patiens virofotti^& (jui domina-tm animj fuo expugnatore vrbium. zj fir impiusprc. ob. vid.Motus.n animi magis apparct in facie, in qua vigecomnesfenfus,qua.ninalijsparcibus,&:ideoobftinatioanimiapparetm obiinmcione facici. 24 Qui antem reflus efl, comgatynamfuam. Non inquancum rcdus.quia lic non eit corrigcndus. fed quia dc coi cui fu nullus fic elf redus in vica prxfcn-ti,
quinaliqndeclinetareaicudineiufticia;,&:decalidecli-nacionecorngicfe. 25 7^0 eflfaptentu.r^aqcii nociciadefupenonbuscaufis. 16 i{pn eft pntdentta. Chia-eft noctiade humanis. 27 7y> efl confitmm. Qiiod eft quxda applicatioLienciepradicead operandu. 28 Connadom. Qu.itidi-cerec : Scicncia f peculaciua , & pradica& eius applttanu adopus,non pnc impedirediuma ordmacione, fcd magis pio-mouenclicec pccc incenoone, iicuc fracrcs Iofeph ex Lpic-cia rerrena & aituria vend.dcrunc eu nc dommarccur cis.Ec
pcrhociueruncciusdominio fubiedi, vcpaccc Gcnef. +f.
29 EquHsparatur addiembclli. Quia vadcnsad pra i.tim iioudccomicccre ea q faciunr ad fui dcfcnlione.ne cer.cec Dcii,camendec a Deo pnncipaiicer fpcrare prolpeium euencu.
Not.i eomraificoh/iJeratc
bcllautei.
CAP. XXII.
Klttiuseft.rll
iVXiiquis inunJrn vniucrfumlu
aiecur,niencoco
iconcemnerec,vc
a Reii.inni?A p V T X X'lf. rici.vtide:Siadhitc r . .
n B b Mundanx 11-1,1 - r iGalat.I. b.
Elius cft ntfmcn bonum, quam diifitue muln, fu-* SsS;
per argentum cnim & aurum gratia bona . Diues & l c ^w bo. Quu a
V^U"UCtmit^ 1 ' miUi* Perat r Cft d0mi- J SaT^ibus quS. _ , . . - .. a _ 1 -^jvp.mwivHu.uir o ciacuroDcnbus Qui.s
-* m k^ imojpcoliaciseidonismericoruglonficat-pramcciiseft:usacQueaiigclosti^crccurxccrna. ,\ ,:,.,.,*,. si^.. 3;..:.x ?.__. j..T7. ,.*._.* > _._if.L_L,,ffi,i?i :
41 -1 , - .
a twwp*- f>cq;cliuiccpropcerdiuiciashonor.i,iK-q;W"^n bo.Hd fidciiu tcfiimonio laudatur,no vulgi impc promopia pauperem defpice : quia opus func dumf, , ;_3"'' <funa
NICOLAVSDELYUc a p. xxi r.
fyfr-'
!" e^' Snpt ' im ' cPrcf"
s,t f
ocupifcibilequatu ad po'_k.u,_.
luxuna_tum,hiccofcqtienterponrthuiusrc-is laudat ilc cricctu. Circa quodfcicndu, quod vitia
iialia func maions mfainw.Iicct irequcntcrlincminoris'! icprclsioremco cupifccncia. fcquicur Lo-
rna;, quodefl valdc m i ,m'i ,idcod;cit.' Mtlmt efl oo. bu. qucd cfl bonun. honorabile.
) Quam
1 ihtam di.mul. qua- funt bonfi vtile.Honorabile vcro liir-
plicitercfl vcli melius. 4 Supcrar. non folu Dci,fcd ctia
populi. quia frequcccr faluac vi ca qua diuitia? non phc falua-
rc,vcpacccdeTobia,Tob.i. j Diues erpau.Tunc.n.propneobuianc iibi
, qh diucs ad pcciconcm paupens fupplcrdefe-tu fua; indigcncia.Ec iic bcacus Martmus m porraAmbianenfiu ciuitacisobuiauic paupcri dans ci mcdiccacem fui
pallij. 6 rtri.op. Facic.n.paupercm,vthabcacmcricupa-UCntta.. __ diuitc vc fubucnienuopauperi habcacmcruum
Tom.j. Hh
1^99 Gfol.ord&NicolaideLyra. 1700
foan.i (
tS;in*\*'a'
l|IICll' ,,>< in
TWj-eiucifi.
fiitj&aftti&useftdamno. Fmis modcftiaetimord">mini :di-^
t tnfutuio. b <>i.bus ncccatui prox m.s vcttovel opc>e;el>luibu, iorincfciiittuadoiiiino.
c iu IUS.
uitiae S: gloria& vita . t Arma& gladij
in via fuperbi : cufto^ l
t Vtiiuf.jiic iimis. b Q^fi.Abinfrntiavirtutibusitudcie ijuia pioiicrbiumc.;.
<_;ereccdicabeis t Prouerbiumeltiado- 7
a N->n >]i.... fcmpei : f.-d .juiaf.vpius
9
autcmanimxluzfi|ue 1
lop (
Jefcens iuxtaviam fuam,ctiam cum fenuerk ndn reccdet abf
a Viiiutibus. Adliur.m pate(. b InDei md oo. c A przdiCtRorc.
t ccsnlimetur
tEcci. ii.c
ilun.4 J-
loce.
flafrat^c.
c
ir.adnem ,& nJ opus Dci fatlum.
1 fi,/jii.* * -/.i.Muitiex pnncipibuscrcdidcrunt. fed p[?
I h.,n:a ^nMio!ifitcb.mt\necxciafvna'?aficn .: ( a
] di r. videh: nt malum pcrfi cutioms, & ablcondebant Hd 6
mctatt qum parumperconttpcrant.Innocects vtro.ipo-
Aoli pcitranfleroit
finere pro&ftfonfo
ceperapt ,&' af-
fliH innt vtibeic,
& viuculis,ta'cerc,
&. ipfj morre. Vtro-
ninque juic cxem-
plom vfquc nuncft
111 ccrtaminc tdci,1 commumbus
confcquunfnctibt.s,b yi i.mn. Quiatti
muum pcrka.ovircutuni cft ad hunc
ilatuanim;c^nfccn
dcre,quo nracia con
ditons velmmodi-co timcamusorfcn-
dcrc,iuhilciusmc-
morieprcponcn.es,que/&al.bi vocatur
pfcctach.iricas,qu.eforas nuttir timorc
f ruilcm ftilicec &c
ineipicnrc,quomc-tu iqufquem* pce-
nis f -rtci mctcatur
fubigi.C Diu::i.i r lo- R-nis modcilixtimordomim a,l>r:.i & vi-
ta:quiapcrfcdiovjrtutum cfl mh.ic vi-
t.i, vccafictimeam9
L>cum;fmisvirtucu111 futuro, vtdiuitias
Conilant * boiioiuiii .'p<M,:,i b C^i pciin.nrtm leculuu.
d Trwerbium e/l.C^uo fcmcl cfl imbnta reccs fcruabfe nd >-
rcmTcfladiu. EtGrxcan.ifrat hiftoru Aiexandrum.n.-
gnum jc monbus cV incelfu Lconidis pxdagogi fui non p (>- v
tuiflcrCTC,&vicijsquibus,paruusinfcd:us fuerac.
e ^-i fc.in . Patct, quia is qui vcl v j. bo vc-1 exemplo do-
cctiniquicacem/u-
nus.CalIidusvidetmnlum,5:abfconditfc:tinnocei.spertran-'
^ncb.tvindiaatr.>ja quia lcquitur.f Et virgabrspu.illam iniquicatem
viderurdicereqtic
cximpramentcpcragicur,vcl.icroci-nium feruicio hc-mincs pmerc,tor-mecis laniare, moice pcrimeiCjboucd VcibumOci.
1 >eb Mr unplcndi on-n a.
d ,\i luxpropignor<:
ca , pjpespauperibus lmperat : & qui accipit mutuum , ieruus , aufcrrccum polTM1 Mgi.bi. 1? vindicarenolfe.Tj
cft rjcnera'nti>. Qui fcminat iniquitatem , metct mala : c?<: virga "Ji, s virgaconfun.ie
a Qjiiadixitde unpio.admrgiiccontiadcpio. , Vtlde '. Ottines tnin,
irz fuz f confummabirur. t qu* t pronus eit ad milericordia, t 7 qui acapaintgUMa Vfr.ireb*ncd:ft pjti imri b Non fo!uni camalibus, fcd & fpiiitualibus. c Eluii- oljjio periblint.
ui, ocdedi.tis in.h' 111.111d11.ate. \Mv
<r r\'rptt,' ,11,
bcnedicctur : depambus enim fuis dtfdit paupcri . VicSloriamnaopera!&adc<
& bonorcm acquiretcjui djtmunera : animam autem t aufert n hcendam fide qua Dp.ccleua. b H.etitutn incoriigbilein. c Paccmpix.tabit e.clcliat.
''COrdc tCHCt
,tirtW
accipicntium. t Euce deriiorem, & e'xibit cum co iurgium:cef-*
dus.Non audcu fl
.1 Alncr ncn etn ptedicct 2f dem prohtcri , Ul
fabuntque caufz ^contHmeliz- Qiiidiligitcordis munditiam * mc pcrfccutorpua RcrtepiedicMionis. b Vo amici meie.t.s, fifcceiitis .;uecgoprecipu> v >bis. *7 niat Vcl pCrimat
c Chiirtum. . Supcroa nfpcftio.
propter gra^tiam Iabiorum fuorum , habebit amicum regem.Vetifatis. c Cjuia mn cu -.odiuutut a dotnno. Hetet.cuma Inecctetta.
vei.)
. bei ib
I
Cum lpfcautoie.
Oculi domini cuitodiunt fcieb
ntiam, &'fupplac
ntanturved
rbaa rnanim b Si aptc b ne ficio. c T:ntatiom reli.tcic non poflum.
iniqui.Dice^t pigcr, Ie^o c(t foris,in medio phftcarum t occidena Infcmu. b Ofcuia & vctba mcrctfic;s c Itcfiiius.
dusfum. t Foue*aprofundaob
salicnz:cuiiratuseil:dominus,
promiffx hxrcdita
cisrcgni cjlcrtis "lorjam & vicam rccipiamus xcernam cucalios iuflosconfumac cormcntis.
Trouer-
Timcoadexerard.i vnnirum opcr.|
iii publicum ;
re, nc forcemcvc
antiqui hoftis ad
uerlit.isgrainorcc
]i ter.velqtnl bccpei?? uerfusdcndcat,c<[3+ uicijsco<iindat,in
lunjsatiiciar, autl
I*
NICOLAVS DE LYRA.
piifericordix.
i Calli.vi,ma ffciliccc pacna- immincntis.
^ fttjfr./r.ncincurratillud.
I F: :n, id eft ignarus periculi.
4 Tcrira. perlocum periculofum.< r atfJtflus. rci ccmporalis , & aliquando vicx corporalis.
txcmplum de D.und,qui videns Saulcm infidian lua; vicei
fiigitSc \'c abfcordiC&liceuafir. Achimelcchauccm faccr
dJsignoransp"riculnm,cumtocafamiliakuadSaulcmvc
nicA occifusfu.c i.Rcg 22.
Fints *,o. idcft cuiulLtcc virtucis moralisqua! conflftit
in inodtrjcionc paflionum &aCfionum humanarum.
7 r.-.jwdo. fcil.ccc filulis, qui cft tunor fan^us pcrma-pcns jn fecuium feculi.
b' buu. iirernalcs.
5> Et zto. f.inctorum.
\o Et vira. actcrnaadhoccnim ordmatur finaliteromnis
FinifTirtntB. vntus moralis. Duiitia: verotcmporales&mundanihono-rcsnon pofTuncctTo finis virttitum moralium :cum virtu-
tcs fiMt maius bunum, fims autcm ,
mcliur cft his qua: func
adfincm,II ^i-m4#$/.quantumad,ibiifum.11 In >;jy>/;.quij violetucrqu.rrit rapcrc alicnum.
n CfA^^-pcrbonumvirtutis.14. Longc rc. 1. a t;li abufu armorum,non tamcn rcccdet a
bono vfu corum qui conlift it m dcfcnfione fidci Sc luftiti^.
15 TroHcrbinm ejl. id cft vcibtim communitcr dicbim.
j^J ^Hi.lcfientiMxta. proptcrhocdicit Philofophus. i.Eth.
quod non pa:um fac ic ad virtutcm imo multum , quod iu-
ucncs iiflucfiantinopciibus vtrtutum.
/)i pau. id cft lmpcnose loquitur ficut fibi fnbictftis.
S/i/^M/ac.BiM.pro
rclcuationc fux indigcutia:.
Scmus
19 Seruus e/i fuene. id cft accommodantis : reddit erim I
paratumadfuum Qbfeqtuum .quandiueft ei obligacus.
Quife. ini. id cft malarn dodtxinam ,difleniwncs $L c
dmm.21 Metetmala. fcilicct culpx & pcena:.2 2 F.t y.rga irju. id eft potcftas qua male agic2j Confummabttnr. icl cft ccrminabiturtSc: fimccur.
24 Jf^? fronus efi ad mifencor, cx complexionc vcl bona a
fucfaCtione.
2 s Benedtcctur: de panibus. Talibus enim honunes bonui
imprecancur.2t Ficloriam& honcrem acquiret qui dat. Jfte vcrfus non c
de tcxcu : quia non eft m Hebrxo.
27 Eiicc deriforem& exibit Eft enim talis caufa motiua. ri
mota uero caufa remouetur cffedus.
2% Qidil.cor. Ex abundantia enim cordis os loquituMacth. 13. cap. &idto munditia cordis redundat w Ubus.i
ifte.
29 Habcbit amicum re. fcilicet ccleftcm & ctiam tcrrcnurl
Anciquitus cnim regcs non permictebanc aliquem si\
iibi, nifi numdum 5<: honeftum.
30 Oculi domim cuflodiunt . id eft vcram fcientiam , qua: c
dc faluccanimx habicx.
3 1 Ftfup. vtr. ini. quia frcqucnrer incurrir oppoficum 1
propofici ,ficuc llle qui annuntiauit morccm S uilis ipfi
D.
iud, credcns perhocacquucrceius graciana,incurritinoj
rcm.2.Reg.i.32 Dicit pgerjeo cflforis. Sempcr cnim imaginattir in opribus fibi commiflis maiora pcncula.3 3 Faucapro.id cft informatio malx 5c: fuperftitiofa:
doci
nx, quia ducit ad profundum gchennx.
34 Cui iratus. qma ex ira contra aliqucm fubcrahic fibi gtiam fuam
,&: fic ruic de culpa in culpam , ck ficqucnter
dodtrinam crroueam &. hxrefim dainnacam.Stt
701 Prouerbia Cap. XXXIIa QutcMmnt^ur, Conftac , quia rapaccs , & qux paupcri-busaufcrun?, &Cqu* wftc vidcb<mcur poflidercperdunc,cum in ludicio pro his qu* gefferunc, poenas recioiunc.b ftUmi. Hucufqj ciculus parabolarum Salomonis qui fu-
prapoiicus,exquo T
1702
nouogenercloquiproS-arur: non adquem doceat ,fed
fci.il raciocmando,
guodibiincipitiFilius fapicns Utificat
ftfmy,hicfinic:dabic ipfe diciori,&
egebic . Hinc ad
priorcmodumlo-quendircucrcitur,
vradeuquedocecvcrba faciac.Jc/i<
jamemtua. Pulchru
! iniciu noux locu-
j5cionis, vcaurcpari
E ceradaudicndum,i &cor apponcndo(Udmcclligcdum cj
H fapiences loquan-
j cur,pcrcipiac.C i^oli effe amicus.
Gencralicer auceficuc perfecii pcr-uerfos proximos
Nolite pucri effici fenfibns.Ted malitia paruuli eltotcphetat , & Daniel tcribir.
incider iq eam. b\
Non xtate : Ieremia, enim puer fro-c
GorieftioptudeiuiuM).
iSKS^P0105 v*f:,na l*?ntebanc , aquo Dnr rvfnfi t
Prou,bcnwr qi ialuari curanrme eorum vici
^EBETSP^ < W* neri poffc probatum eft.
finclibcriacfibiva
eanres,defiguc manusincurasf.iluris
maloru, fpondetesfe racione pro ani-mabus coru reddi
turos.Sicnimprof v,3l,fefti
quofpopodiftii.io1'^'6 '
habec bona opcraquibus cclibcrumac fccurum rcddac
tua?fp6fionis:qUa;cibi vcihcascft, vcin die iudicij proeiusanimaiudice-
ris.amiecafqueha-
defoipfi eamribltrfpliciSTo-c^Sife & fe^ , n ,.^^SS
oitcnderem tibi nrmitaten. & eloquia vcritatis , refpondere '*f ^'&^'>.
1. . .r . .
c;lib
.Fwdp"echrioquip.uperroobuN
rranfgrediansex his llhs qui milerunt tc . Non facias vioJcntiam pauperi ferminoscatholicc Eq.uia paupcr eft , ncquc contcras cgcnum in porta : quia dl '4 S?dSblS.
Tibidereuftu.eap.upertueti.pitpiUoadiutor.D
b Perdet mortei.er.. ctruct ^ L i^fl- f'minus ludicabit caufameius:
&confige c eos qui &* i l^fZZtc animamcius. Noli eflcamicus ' "-- : ''
*"* -----
1 . . 11. n .c
GorieiftiuprudciuiuM).
itultitia colligata elt in corde pucn,&virgi, /- t- /
a Virtiitibusdetrahcndo: b Suiriiu i
dilciplin fugablt eam .*Qdi t calumniatur paupcrem , vt 11 Pe
"'dabuur"0nffn '- b GlM ^>*.
^l-betaWe.uSabeo.cVhapIi
augcatdiLiitia
b
sfuas,dabitipfeditiori,&egebic. Fili mi , incli- 4
na aurcm tuam , & audi vcrba fapicntium . Apponc aurem cor, , r,
* ^^primoafpe ra,rupercx,eiadofma.a
r -
b In inti.no c,Je tuoad dodtrinam mcam : qua^ pulcbra erit tibi , cum fcruaucns y
- -^Miii. o in prardicatione.
cam m vcntrc tuo , & t redundabit in Jabijs tuis . Vt fit irv 7
domino rlducia tua, t vnefe & oftcndi cam tibi hodie Ecce8
'
"^c
''^10 i^" e e"e m. b In cogita.ione, locut.one, opcratione.
non debecfugerej
' animamcius. Noii ellcamicus homini iracundo, nequc am- i8 Qiicmcuquevelo-quia fepc ijios ad * buies cum viro furiolo , ne forte difcas femitas t eiu^ & fn U cem viderisinopcbonu crahunc, ncc . *foi f.fc,pm . i$M
.ph abcisperucr- mas fcandalum animae tus . n Ii ciTe cum his oui defio^
QuodJlium.craP ^aint,icaiqririni (o F.deiabre,.
" U1 ac"gunt cereftrenuuarque
S
3^^?.' y vad^ f^m^f^^s Si cnimnon .,^tSeorum.
geremalorum,nc U,U^ .,^^ Mal .. j r Aucu,c,i * ^ 1 cni non *j in mdicio coram-
Saqucfrequen-habet Vnde rc^ ^t, quid cauf cft, t vr tollat operimcntum apoi?olis,quicum
iterafpiciunc&cor , J_ -M U:|: rtln s + KT^ + *- -r j- .
Fid i -. > Abam3uiS ftamto,. Chrifto iudicabuc j^*
aufft'
rigerc nonvalenc,f de Cubl11 tUO
/ ]]**f^nfgrcdians terminos^nriquos, quos M clTcflacurum;quia SfSSr
inopiancimitari. e nnCmn.nf n.U.! T;' x/J/i- ,w *>'"'. <: BoM; eorumiuflaferua-d HomiHiirtcunAe,
%P "
AP^L
tul * Vldlftl virum vclo^cem in operc fud: *s uLt.-neqjinfinifiraneoiambulescum vi. *a -i
l '
n i .k iwietcs, infiniiua. cuignobilibusdo-
Cwiibec prwripueCOram rcglb"s ablt , ncC CHt antC t igno
b
biies ,>< ^nbus , quorum . ,
.
cauic errorem,cflct oblcuro '
Iudso, qui concraC Chri- poncndum.
NICOLAVS DE LYRA.1 Stultitu colligata efi in corde pu. propcer defeaum cxpe-iencia:,& dcbilem vfum rationis.t 1 Wr2* difciplin* . Qw,-a piieri mag is moucncur t imore^nas quam amorc boni.
I QHicatumniaturpau.Hoc vidcmusfrequcnccr,quodprin:ipcs fpolianc vfurarios& raprores.
I 1 Fih mi.inclina au. Paccc fcncencia.
\ Qz< pul. crit tibi. Dotfrina cnim fapienrix in principioTon1 videcur pulchra, qu.adiffic.Jisefrad capiendum,3ctx-iiola ancequam habeancur cius principia , fcd habicis prin-:idvjs ex auibus facilius capiuncur fcquencia, cunc efficicuriclettabilis, Sc vidt tur pulchra. Ideo fubditur.> Cum feruaueris cam in pen. id eft m cordc cuo tanquamcm prcciofiffimam.
n
Et red.in la. Pcr f.mam doarinam.ytfnin domino fidu. De bcacitudincconfequcnda.
'
Vnde&ofi<ndi.xci cftpra:fentivica. Ecfubdicurmodus>itcnlionis,cum dicicur.
Eccedefcripfi eam tibi trip. id eft in cribus parcibus vc.'cc.
|u*Iuntlex,prophecar,&hagiographa , vchabccurinpro->go galearo.Sic cxpon.c Ra. Sa.& fecundum hoc Salomonlic loquicur in pcrfona iplius Dci . Poteft eciam criplic.tcrxponidecnbus Iibns aSalomonc cdicis vcdichim ertinwncipio huius libri : & fccundum hoc loquitur hic in pro>na perfona : tamen vc mmiftenalis fcnpcor.1 1*
cogitatimibus & fcientiaS^ia mcdicando ca qux fcriCi, ' ,lc 'ntribus vcccris ceftanvnci parnbus prardicti , velci ibus l.bris
S.ilomonis,augmcncacuc in hommc fcienua.-
^WW.tt*i>r.Virtucum,
Ij t
1 j Xt eloijuU Ad re&e docendum.1 4 i\fpondere ex his . id cft cx cribus parcibus veccris tefta"menci prardiilis , vel cribus libris Salomonis quid fic verum& filfum, bonum & malum , licicum & illicicum : vcerqucenim cernarius prxdidus docec de iftis rcfponderc.I y lllis qui mife. \n Hebraio hsbccur : Interro^antibus te. &fic plana cft fcncencia, ad quam poceft reduci Iiccranoftra,curn dicicur . Illis qui mi . Inrerrogans enim de dubijs miccic
quodammodomcerrogacum, inquancum induciceumro-currcread deliberandum pro refponfione per afpeduiH li-
brorum,vel coljacioncm cum aliofapience.
1 6 T^onfacias viopau. quiapau. tft. id eft quia non poceft fedcfcnderc.17 1\eoue contcras
ege.in por. \d efl in iudicio, quod anciqui-tus dabacur rn porra cjuicacis.
1 S Qvja iuduabit dominus, id eft vindicablt.1$ Caufjmcius.lmu(ictral\atzm.20 Et c nfigeteos. id eft affligcc.z 1 Qui con.animam eius . Eius iufticiam peruercendo . TtfpHejfe amtcus homini iracundo , ntque ambules eum viro furtofo auittttmicus ttultorum fimilis efficietur , vc dicicur fupra i j.d.il T{oli effe cum his qui de. Fidciubcndo pro alns.
z? Sicnim non ha . Ulepro quo fideiubebis oporcebic ccfolucrc pro eo, &r collecur veftimcncum pro pignore dc cu-biii cuo.
24 -Netranfgredians terminot anttquos. Occupando iniuftc
poflclfionem vicini cui.
x? fidtjti >irum ve. id eft ftrcnuum Sc aptum.2.6 Coram regibus fi.tbit . Tum quia rcges volunt haberccalem miniftrum ; Tum quia calis nollcc fcruire hommirufticano.
Tom.j. Hh x
GfoI.orcl.&Nicolai deLyra.I/O3C A P v T xxin.
Ou fjc. A!lcgo.LcScrdii cih q;> fcdcnslcgcndo
r,iiro vt panc vcrbi rcfaiaris,drtigcnt:nn
1704
rdi^c GW fcnpca MtA difcrcfiop* facra; lcciu.ms in tua
JcSc confcrw : ii tn cujis cs, & tantum eruditus , quod
, poceftatcIwbes
_Miimam""a-<jUt"
Dii rcprpk)
cuuonc poHuc.cn
iirguourcvojtj,*^!
pptod Lrctio
$covcco-
,{..c,culuumin
q
I ii tuhnerii It
cuuwr fcdulus mcqitacur,*" u,1,~
difctecs) ck ore illa
VC i rjut:
ncc ajia fspuiplinauaqujmcxle-
j..s it)iMf.t Qisoraruli volutac
.a<Cnc, Vcrba;boc.autu;us
clitacc:<.-,qu""P
c Con-.tdr &c. Securus , inquit, difce quxdico , &agcqux >doceo.cum inhisquxdocct, ipfefidem ccrtam nonha-bear,fcicns fehnxilicquxdocet.f Cibos qnos comede . Scnfus perucrfos quos abhxreticis di-
diceras,ncccficcft, vt velperpeniteiitiam corrigendusdc-fcras, vel^phispoft
P V T XXIII.a Lrfitdo. M.igutro.
Vando fedeVis, vt comcdas cum princf 1
Scripra
pe , diligenter attende cjua: poilta funt*
C A
a PilcrctioFtcm.
ante faciem tuam,& ftatue cultrum ina l.r>cuticrne.
_-.
cibis cius
gutture tuo,t fi tamen habes in t pote-
a IJ dl d-prau.itJiii criore.
ibfteanimam tuam. Ne defideres de 6
Scnnonibus. a V^tra inodum.
quo clt panis mendacij. No'li laborare vt ditcris
rnorrcrnpecnasfultineas;
pcrdafquc fcr
moncs confeffioms
quibus cis prxdicantibus humilicerfaiic
dumeffcputaueras.g Inanribus.7{ohte\fanttnm dare cambus
neq; tnit. mar. ant
Sicur admonuit mfh.eio icorum doitrnis aufcultares
nuuc.nc amorcvalnx glorix fcdu
lmmundis hom
icftatc h:.hyi*Mjn ^ x \x & Volabunt in celum .
noiule P "H ^Ne comeMascum hominein- 1X Propinquum parui:
lorum 6c pupillor
fup-J.l.fl.
f *,* tr:in>fp
tum,u::cr crrorcs
Culcotiu d-*"-
Vn bcnc fubiugic.
fc 7^7 </</;Jc Hoc
cft.ncdcUdcrcsc-ins aufcultare fcr-
monibus,quidul-cedinp mcndacij
,-juditorcs fallic.
c
qupiupra
raV.Vrmwu-i grcdiar.surminos
""" antiquos quos po.iHpJv"i''or. ( pcrmmos fi-
dcUVwntatisda-
taeap-tnbus.d j\ , K.tr.cdas. i.
t puricnti*. ncdc icriptuns cu
;-^-- h.mtxoloquaris,
jaija <** - <kc hra*
mon.&ij.s .' n.c faluti , malens
|X.iliiplKft. dccipcrequa Cotri
j;t,qrhi.cucaiioUis
r Kconicctacorlommoi-uarftimatqiiarignorat.icaharreticus
quxnon lntcljigit ln Jcnptuns , vtlibct uucrpretatur,
1910
iorumudicarent.
*l
4
- . . .._-.,.,. j_.dominum appc:i
picjo, nc defideres cibos eius. quoniam m fimilitudinem , 3 quiacumenetincaa Q_,iavtvu'r<liuin=,b
b Imerpieutur. c Ageqnxdoceo d Dilce. ^ ne, patipcrum ItU
'
e atiolicVf^piectonsaDitimatquocl ignorat. Comede&bibe, i, gls qi,am diuitu:a Inhis juadocct. b Pemerfim doftrinam quam didiccras. COIlforS fleii dgn;
f dicet ubi 3 & mens eiusnon cfttecum. Cibosquoscomede- \
6
ytus eft. Alioqu!
a Pcrpcenitenii-mvclaptcinampcenam.b
Q^rtuscjihumiliterfauifti.c Quoque. ^ jrjcni dominUS C
? ras, eutf rr.es > & perdc-s pulchros fermones tuos. In auribus ommum , dii
infipientium ne loquaris, quia defpicient do<5crinam eloquij.1 Spiritu. b Fidei. c Parsfacrilcgijell.rcm paupe.um nondarepaupenbus.
^inj-.Dc htui.tNeattingasparuulQrumtermino
b
s, &agrum pupilljilipra. Netraf- a lnquietando. b Chriflus. c Feliccsartcs fideillisfoliaitiHccs !i
ne intrdeas . t PrrJ pinquusenim illorum fortis elt , & ipfe'
iudi
Pcffuutando.
cabitcontratecaufam illorum, Ingrcdimurad do&rinamcora Aodiendo. b Quj parcitvirgisodir puerum.
tuum, & aui cs tux ad verba i fcientia . Noli (ubtrahere a pue-
rodifciplinam , tfi enim pcrcuflerisenm virga,non morictur.
Tu virgatpercuties eum, &animam eius de inferno liberabis.
Fih mi, fi fapiens fueritanimus tuus, gaudebit tecum cormeu, *;
a Caro rationi fubdita.
& cxultabunt re*ies mei, cum locuta fuerint t redum labial6
ncm eorum bonam inquietando la:fcnc,iudiciumduiiini non cuadet.
Comcde <^AT
F
omnesquiinuocar,lllum. Poflumuspc
1
pupilloscV paruulcj
lllosaccipere.deqibus dicitur . yidnl
ne contemnatis *uu\
defuftllis islis , ui ,L
me credttnt . Dico ( \
nim vobis quia at
geli eorum in ca:l '.
femper vident i-
ciem patrism^j qi
incarliseft. C>ui
rum agros 6C termlnosqui ntcigeric, :
eft qui conuerfatii
pmjfio,
NICOLAVS DE LYRA.
C A P. XXIII.
QVandofedr. SupcriiisSalomonreprcfsitconcupifcibi-
lcm appetitum quantum ad potum,hic rcptimitquan,, Ad oibum , Et pnpio facit ptopofitum . fccundo infcrc
quoddamcorollarium ,cap. fcqucnti.Circapnmumdicit.
1 Quanuo fc. vt co. In tpcnfa pimcipis.
3 DiUgenttr at. C^uia modclic vtcnd.im cfl appofltis.maxi-
mc in prarfentiatanti hominis. ldco fcquitur.
_*t Jia.cu!. ld cfl 1 ctinaculum.
4 Si tamen bu.tn po.Pci; vujm 1'bcri arbitrij : &: fic cxcipiun
IturdcftpientcsScp^cri.
5 7\c</c-.idifrpct nKndaciaacquifitus,quiaabominabiliscftdoiniiioialiscibus.
^ T^oli Uboiart w utnii. Vltra modum dc bitum.
7 TrudcntU tus. id cft mduftri.c vcl aftutix jn acquircndo,
3 Tnnemodkni. i.itionis rtc.tx.
5 T^c rr/_-i,afpirando 6c anbclando ad cas.quia tajis labor
pfTct fruftra ,hcut illmsqui infcquitur aquil^m volantem.
I o .\ c 1 m< Joj cum bomue inm. qui tnilatur dc bono altc-
nus, 6l Ucatur de malo ci\f$,
I I iluonum m fitni. qui cx unmolatis jn ara diuinat de fu-
curis.
11 tt
11 Et conie. id eft expofitoris fomniorum, qui loquitur :
inccrtum.
1_} ^ieftimat quod ignorat, Talis inuidus, quia cogitat tecc
fundere per cibun . fuum non tamen cft certus, quod hc
cueniat. idco fubdjtur,
14 Comedc & bibe, Inuitando te ad nimis fumendum.1 $ Et mens cius. id cft non quxrit bonum tuum.jf) Cibos
tjuos. adeiusinflinclum.1 7 Euomcs. ad vituperium tuum,18 Et peidcs pulchros fcrmo , (^uia ingurgitati non pofliit
dcccnterloqui.1 9 in auribus inft . Quia margaritx non funt antc porcponcndx, Matth.7.a.ao 7{e attingas paruulnrum tcr. id cfl nc occupes in toto 1 \
inpartepoflefsioncseorumqui nefciunt fcdefenderc
paruuli : vcl non polTunt vt pupilli.2 1 Vropinquus emm. fcihcct Dcus, fecundum quod dicit
Pfal. 1 1 4. Cuftodiens paruulos dommus.11 Et
ipfe iudicabit. id cft vindicabit.
2 j Contra te. te punicndo.Z4 Jngrcdiatur ad doc. Et patet litera vfque ib'.
25 Filtmi. Patercnimin filiomanetquodammodo,&!gaudet dc bono filij, ficur de fuo proprio.26 Et cxultabunt renes. id cfl corpus mcum, quia fortis ai
iiu motus rcdundatm cprpus cxtcrius.
1 Proucrbia Cap. XXiiL 1706'
:.:.
a ?{ci ttmwrti.tr cor tuum pcccatorcs. S i tnr d ie,i fi Coco tcm-
porehuiusvit.c&exemp?apeccatorum vitaucris, C5d dominum rimuens, habebis fpem bcatac rctriburioms m nouirnv
mo. kJ cft iti buius vir.c hne.vnde i:i Apocalypij ; Efh fidelis
yfttnr a.i mortem>y dabo tibi corona n vi ,
b Tfolicffcincn- u.~
. if pofatorn?n . C.ir-
ncs ad ycTcindumconicrre, cft incol-
^ locucione dcroza-
nonis viciffim viti.l
proximorum dice-
re.-dequoruinpcn.i
moxfubditur.-i^.iii
vac.po. &c.
^iC Symbohconfumei.
jSvmbolu collacio,
r,t vel fcrmonum vtin
confilio ,vcl pecu-
"niarnmjVt inpra>
u|fentiloco. Pocibns
jcrgovacant,quideopprobnoalien^vi
iltq feinebriat.Sym-bolum dare cft fic
| in confabulationc
'. vcrba conferrc ,fi-
cucpropartccuiuf-
quecibosad vcfccn
dum . Sed vacantes
Dotibus & dantcs"
Vmbola.cofumcn-
:ut:quiaohinisde-rractor cradicabi-
,:ur. Vefiictur au-
!:em pannisdormi-tatio,quiadefpcctu
fcinopem acuuciis
Donisopenb*mor$-(uainuenicc.quem
j
bic alienaJ vtcxcx-
r jiuircndo crimina
ierractioms faq lan
C;uoroccupauit.
pcrna feruecur ? Ec rcrponr^et r.itiocinando, qui.i his qui per Debrkc.tem deuoluonmrad ]uxiiriS.Cui,inqu!'r,vc,cu:us patri varVa?a:ccrnfi inccri-umdicit.vndc: Vxbominiilli pcrqiiem fcandalitm venir. Kttereiuscuivcrhomoaquomalicxempla percrpi: ; Vcl dtabolus qui fuggeftionem infii-
dic:De quo ludaris: Loan..f.a tua. Non aemuletur cor tuum peccarores, fed in timorc do-
a Omm temport. b PewWdlrti. c Ha-isvi*x.*
mini eito tdca die : quia f habebis foem in nduilfimo , & pr#- ?
ftoiatio tua non aurcrctur . Audi fili mi , & efto fapiens , Sc di-a VeiitJtis.
b rigcin viam animurn tuum . Noli eflc in conuiuijs potatorum*, 1
nccin comeflationtbus corumquicarnesadvefcendum con-ferunt :
cjuiat vacantes potibus & dantes fymbola confu- 6
Vilnpra
Vos cx patre diabola
tfiis,
c C/iiri.f/'//.Rixe,
quia concordia no
icruat,qucm cbrie-
cas, fenfus impotcntem reddir. Foucs.
*
quia paffio in volu*tabro omnium vi-
tiorum caderenon
trcpidat, qui inter
Tinw
mentur, & veftietur pannis dormitatio. Audi patrem tuum 7honum & malum
c Ecclelia.A]ua&fpihtu. b In tribulattone-
quige^nuitte, &ne contemnas cum fenucrit maWr.ua-,. Vc-a Domini. b Pretto corpotis. c Gratisaccepillis, gratis date.
ritatememe , & noli vec
ndcre fipicntiam,&doclrinam&in-
tclligcntiam. Exultatgaudio pateriufti, &qui fapientcmgc-
a Dctuisoperibus. b Deus. c Ecclefia.
nuit , Iartabitur in co- Gaudca tpater
tuus & mac
rer tua, & exul-a Sacerdos qui te bapttzauit, qui te erudtuit a paiuulo. b Imciicires. c Vit.
tet qui genu'it tc . pnebcfilimicortuummihi, &ocu!ituiviac
sa Infetnus. Idem.
meas cuftodiant . 1" Foue3
a enim profunda eft meretrix, & puteus anguftus alicna. Infidiatur in via quafi Iatro,| & quos 17
1 Aeternutn Dilcordia:.c
19
Qji exempium altj , el diabolos
incautosinuencritjintctficiet.Cuiifas, |cuiuspatriva_,cuin-'
a Vtttoium.
a Vltia neoellitatrm
quafi infanus difccr
9 ncre igrjofac. L;t \\*ia piffimc in foueam
lncidit. dequa . Fo Euea enim profunda eji
12r,uretrix
, &c.f Cuifme caufa ful.
quiamultinirnispo'? tati vulncrapercu-14 morem acccpcrut ,
qunenullaferricau-fa pertulcrunt,
g Cuifltf.ocu.qim t& Jeximmoderatus hau- toresh homiftus vini,& exterio- ni*M_i congie-
ris tk intcrions vi gatadre.t cui t ?
fus ingcnc ca;ctca-'
tcm.f xac> cui fou^x y cui fine caufa vulncra, cui [ lurToflio oculorum:g a Vltia neccflitatem.
h Nonnc his quit commorfntur in vino , & ftudent calicibus ?,h iy*m*U$i Non
epotindis? Nc intuearis viniim quando flaucfcit : cumfplcn- I
4aTn^ffiuteffed
duerit in vitro color cius. Ingrcditurblandc, (cd in nouifli- *' morarfcxtra tcm-"
pusot vtilitatcm in
t futfufio .
t7t8mo*mordcbitvt coluber, & ficut rcgulus venena difFundet.
vino, &: euacuandis
cerrare calicibus.vn
de Efaias : y*quipof entes eflis adbihendum vinum , cr virifortes Efa.y. c
Cni r>x cutuu Quent difputado, quib* fccleribus maxima ad mifcendam ebnetatcm. Fpcena Oculi
NICOLAVS- DE LYRA.
Tvj)xmulctur. id cft non imitctur.
Sed in limore dnmini. fcilicct filiali.
Eflo tota die . id eft pcr totam vitam tuam : cuius dici iu-
cntus eft mane.&i fcnedus vcfpcre.Quiababcb<sfpemin no. lcilicctprarmio.Spescriimeftcer
lexpcdbtio fucurarbeatitudinis , cx gratia &C mcntis pro-eniens.
Tvj)//' effe in conuiuih . Et fequicur caufa.
Quia vacantes potib^s. quantum ad hona extcriora .'quar1 calibus expenduntur : & quancum ad bona naturalia qua;ltalibus peioranrut & corrumpuncur.
Et vetheiurpannis. fcilicet vilibns. vndc in Hcbrxo habe-ir. Laceratn,dnrmit,>tic fcilke' tua. q.d.non tcmancbit tibi in
uo dotmias ,niii pannus vilts &. laccratus.
^udipainm tnum. ci humilitcr obediendo.Et ne cnntcmnas cum fenutrit matertua. Et debitum obfc-
uium f.ibcrahendo.
Vcritatcm eme. fludij labore.1 Et noli -penderefap. Tum quta grariseft danda:Tum quiaon eft precio pecunix aeliimanda.Foccft camcn doctor fa-ifncix acciptre victum &c vcfticum pro fuo labore: Imo deecurciarcpubhca, quodpaccc cx confuetudmc anciqua.;
n(Jedicinir,Gcn.47.b.quod faccrdoces Aegvpci cemporeimisnonfueruntcompulfi vendcre terrain fuam,quiaip-sfiactKa ciban.icxhorreis publicis pr,cbcbancur : t ipiirimoftuducrunt mphtlofophia, vthabcrur.i.Mctaphy.1 Exufut^audtopater.(^tiia bonum filij redundac in patrcin'matrem.? Vrebtfilimi. Ad doctrjnam meam mcditandum.i tt oculi im viai. id opcu nua imicandum.
Eouia
I f Fonea cnim profun.rit me . id cft fuperftitiofa dodcrina ,
quia multi cadunt in ean.1 6 Etputeus angufius alena. quia cum difBculrare poceft in-
dcquiscxire.1 7 Inftdiatur in via quaft latro . & hoc per doCtorcs huitlS docirinx.
1 8 Et quos incau. nefctentcs diftinguere inter fanam doc\i;i
nam&malam.1 9 Interficitt. morrc culpx &: gchcnnar.In Hebr.habccur :
Etoontcmptores in hommibus addec , id cft muiciplic.tbicin hommibm contcmpcorcs Dei
, vccxpontc Ra. Sa. Povdietiam hijcliteraexponidc mcretricecorporali,qudiC!Ciirfouea profunda,quia multi cadunt in cam iuuencs vin ic hnes. Dtcitur etiam putcus an^Uiius,quia
dc pcccato luxuncnonextthomontlicum dTnSctilcatc. Iniidiacurcciamqiulilacro blandicijs &C ofculis incontinenccs actrahcndo.
20 Cniv*. idcftmaledictio&linfortuiiiiim.
I I Cuius patri v<*. quia in patrem rcdunda filij malum,12 Cui foues. td cft carccrcs fub terra.
1 $ Cui /ine caufa vufoera . ld cft non cx gladio , fed cx cafu
proprio facta.
14 Cui fujfoffio oculorum. id cft debilitacio &l obfcuracio co-
rum.t r 7<{onne bis qni comrnorantur, fuperflue bibico.q.d.fic con-
tingiccis,vt patet dcfc ad fcnfum, ideofubdicur,
a6 ^t> intuearis vinum . quia delctiari in cali aipectu inductc
ad immodcratum poturn.
27 lngrtditur blande. id cft fuauitcr in ptincipio.18 Std in nouiflima moriiebit . quia conlumr. bona forcuna; &C
bonanacura;, vc paccccx prxdidts, acctiamboiiagraue>quia inducitad victa,& pocifsimc adluxuriam,idcolub-dtcur.
Tom.3. Hh 3
i;o7GfoI.ord&NicolaideL yra. 17087
& a Orvli tni rU. Pcene narurak vitium eft , poft vina in cor-
A den . .vna.piiccrc,couHcaDtcciiamturpitudincvcrborum.
mne i l> , <.ri f fcf </->r.
*'J .1 jm-dioin.Tid >r
nmincqui wi btttuu
p^umli ntw ' "'"-
bus prtlici, prxi Je
rcirruc: ti.n vitio-
rumqu.ilicumulosvndaru negl-gunt ,
Stquafifopitiisgii-bc Ttator cl.w;im
amitumc, qu'
MCIM ad rc.-cu.im
naucincorporii.rtudiunifolicicudinisperdic.c Ver
Ad conefipifcenduti. b Mu'icrcs. c Res contnmcliofi ebtietM.
OcuKtuividcbunr. cxtraVas : otcoi tutim loquetur peruerfa.a MunJi tcinpetlatibus. b S nc cura.
Et cris ficut dormicns in mcdio maYi, & qua(i t ibpitus gu-, Cornon. Mens. b (toliciiniJroi* fludio. c Dxwonr*.
bcrnator amilToclauo : & diccs , Verberauerunt me , ied non
lim.NL retvitt. _ _ b AJo..a><Wu!,,.1>
lu,icm,siea l !>.
dolui: traxcruntmc&cgononienfi. Quando t euigilabo,&:i v luputcs.
rurllis vina rcpcriam?
c Voberabnitnr. Vox pcrcuffi eft &rdormicntis.Mcnsc-nimacura lolicitudimsdormiersverberaturj&nond
quia i mm.nentia mala non profpicic. Sic ncc qux pcrpctra-
ucric.agnofcit: tr.ihi
Cttr&nonfcncic;cja
pcrillcccbras vcio-
rumdiiciturmcctamcn ad fui cuftodia i<
fufcitatur. Vigilarc [p
opcat, vcrurfumvi-
narepcriac.Quam-uisenim fomnotorporis prcffus fe noncuftodi.it , vigilare
tamenadcur.isfecii
li nititur, vt fcmpcr voluptacibus dcbrictur.
<;
E
icide
,-U.Wi-
M -.
Itnt ro-
Ae.uulor.
R. A.NICOLAVSDILLYl Ocnli tm, id cft mcrcc: iccs &' ndultcras.
j, Ercor rw^diHctfpifccndoras.
j Ef vjj-.quiapafTio Vciw rcoru ligir rationcm Sc fenfum.
4 ln meJi> .t . id cft prx icntis feaili, quod iaoatur vndis
ccntanoiv.im &: ririorum.
5 Ettjnrfil .piiscftnau!:,animagulx.-na:rix,vn-dcdixc!U(.i
!
i.!Conici,quod.iniinavnicurcorpori, ficucnau-
r.i naui : qux finniicudo tcnct inquantum eft mocor cbrpfi-
ns,non tamcn inquantu cft forntn.Diaturauccm annnafo
p;ta, quandi.fomnovd p.iifioacYencreOrumcftpJMta.6 J.mi$> cU&i id cft gubernaculo.quod hic nitclligitur rc
. Cuim
ftum rntionis iudicium.
7 Ei dios. tranfcunte fomno vel paflione.8 Vtthc-auernnt. Sicut eniinopprclTus fomno prx nirntai
cbrictnce, non pcrcipit pro tunc li percuciaturauctraharur,!
ficdecencus vchemcnci pafsione Vencreorum , non perci
pic pro cunc mala culpx &: pcenx qnx incurrit.
9 Quaado eui. ficuc cnim aftuctus cbricc.ati poft euigilatio- i
ncm cito rccurritad potationcs inclinacus ad hoc per ival.'
confuecudincm vel complexionem, fic& affuccus Vcnen,
ctfi aliquando cuigilcc percipicndo ad horam mala qux tn-
curric , camen cico reuercicur ad vomirum proprcr maluii-
habiuiiVjVcI cainis corruptioncrn ipfum ad hocimpellctc
t:
> XIIIL
NE*n:'i. Ncdc
; do^S vi-
C A P V T XXIIII.
ram- lub
. ;..jii-
tur domus.
b Vn fjpitift. Von
omiii.loitis fapicns,Ld cconucrfo, qiia
c dcbihs
y cft.fi alsjtfapnntia,
omniafo, tis..ducrla-
rq ,tdcftdia!ioliccr-
caminavincu.c Excc.fjiiuL Nonpotcftltulcusnd fapicn-
tiamalccndctc,quiaui nimis vitiorumia-
ccc: qu:actliiii pi*x-
fcntilcaliquid uperc
putat, inpiu,tdcftinextainuius vitx ui
b.l fuillc inucnicc
d i^/c.jj/jr.Apcric
qucm ftulcumci
non
noningcniotardumj
fcd &: qui vcl cogicar !
do peccac.e Si
;
rff//>c.NihiIexc-
crabilius dcfpcraticnc :quaquihabucrir
&ingcncralibus hu
iusrit^ laboribus,&
Ptidictos.
E ajmuleris viros malos.nccdefidcres "
ciTe cu eis, quia rapinas mediratur mes ?
eorum,&fraudeslabia corum loquun-4
a Qux eft Chrulus. Domus:
tur. Sepietiaajdificabitdomus, & pru- \ quod pciuscft, jnfi-l
a Sapiemist. b Etineis. dei CCrtaminC COn
detia roborabit In dddtrina reh
plebun- 7 ftanciam perdit.a Coida iuftorum. b Etineil. f ErUt eoS . EtUC COp
bturceilariavniueTfaiubftantia pretiolackpulcherrima . Vir l q iliab hxreticis decU
fapiens forcis cf r, .& vir t doctus robultus & validus:quia t cu i. PJSi'Tf^ l
l^Mj r r i w r i i t /?./- prxdicando : lioctM
dilpolitioneiniturbelluj&eritfalusvbimultaconfiliafunt. cosqui amalcviucrR
^a^rcmo.aohAipe.b.am. . . ,.
'
tlbuS CatholicisLxcellaitulto iapicnna: mportanon apcricc osfuum.Qui " buucurad
tncericnrfi
cogitat mala facere,ftultus vocabitur-Cogitatio*ftulti pec-
"cxcmPl0 bonorurf
tumcftr&abominatiohominumtactraaor. Sitdefpe- sSfc fiquc^" L|crauerisindieanguftix Japfus, t imminuctur fortitudo tua. i4 tamme pcrfccuddnB
a Jiene doceudo. b Abbttetici, c Vel in cenamine perfecutionis lapfu- lapfoS Vcl lapfurOS irKc i k ros.ve' fame pcnturos recrca. r V(.r j c 0/J viram f >
r '
1
EruccDsquiducunturaJmortcm: cVquitrahunturadinte- \\ JSdb rcSTritQj libciarc ne celTcs. Si dixeris: t Vires non fuppetunt,qui w quosrame , fialgoi
pcricuros, vicTu,vef
rccrea.
. ^ Cowc
NI.COLAVS D E LVRA.C A p. X X 1 1 f I.
NE ^mw.Hic conlcqtu-ntci concludi c cx prcdicTis quod-dam corollarium.D.ctiiin cft cnun lupiaqiiod 111 con
uiuijsiicomcftationilnispotatoiiimcoiikHiuiniur fortunebona, qiiibus coiifumptis induciiiitiir taks ad rapinns <Sc tnr
ta.quianonh.lHiit vndcco Nuucmolia, &:raincnconci-naarevolun
,quiaconfuctudoe^ialccrariatura,ideoqccdtconcludcndocx prxdjftisdicit.i ?^i- . mate, id efl Imite is i Acmu]or,ans,habct plures ii-
gnii i; ur.dc ucrfus .-
Acmulorinriatuf,.iniatinui-dctaciitutattir.
i Vuos mj. id cft cbriofos cV gulofos ,ut diitum cft.
J ilMia r-f. poflqtia tofunq lcnt iiona fiia modo pi xdido.4 Et frtu. quando non raolfupt h.ibcrc ptr violcnciam.y Sapun.xdi. i.prcnioucbtturfaniili.i u<.icognatioaliqua.6 Er [u. ro. ijcft bono rcginunc.f In dn.fa.rc. ;d cftcotda aiidientium.5 V*i'u> <M.D;uirixen;ni fpirijuakl ftmpcr funt pretio
r*
ti:
fx &: pulchcrrimx, corporalcs enimaliquandohabenc tu
pitudmcm anncxam.
y Vir.fa. for. quia fapientia plus ualct in arduis &: in bcli
quam uircscorporis, idcofubdicur.10 Q^iacnm. Nificnim cxcrcicus cffcc bencdifpofitus,ihabcrct uictoriam fcd magis confufioncm.1 1 Excelfa. jiul. quia non poteft attingerc ad eam.n ln porta 0. id cftintcr fapicntcs qui anciquicus fed
banc in porca ciuitatis ad facicndum iudicium . Cxtcra t
tcnc ufquc ibi.
i J Si dcfpcraueris in die anguflix lapfus.de pcriculi cuafiot
14 lmmmnciur fortitndo tua. Quia dcficicntc cordc pCT I
fpcrationcm dcficiunt membra cxtcnora , qux habcnt 1
tutcmacordc.1 j ^r? foj
qui. In iuflc tamcn cxcmplo Daniclis, qui Iilf-
rauit Sufannam, Dan. 1 5.
16 Sidixc. adhocfacicndum.
17 il^i incficor.i.Dcus, iecimdum qucddicitur.i.Rcgb- Homoutdcc ca quj patent, Dcus autem iniuctur co:
Ae
J'0< Prouerbia Cap. XXIill. 1710/ a Cemedefili m:. Mclli& fauo comparat doirina fapientie.
, CKiia ficUt iJla ceteris cibis,ita ha?c dodrinis prarrcllit ca:tc-
iis. Mel aucem quod in prompcu cft, morale literar fuperfi-
Ciem notiCFauus,vbi mcl in cera.allegoriam, vbi ablato ve
lamine litetx : fpiritualfs fuauitas labore aliquo & mora per
cipitur.
b VS in/>dieris Ncquxras occafioticm ,
I
jrquamderogcshominiiufto. llleenim
ficccidcrit,citorefur
tcc ,ncc iterat malu :
fmpijvcroficorruuc,/tnon tefurgant. vn-
ic fubiungit : Septics
adet iafins in die, {? re-
titget: impi) vero , &c.
: Septiesenim cadet.
luftus dicitur&cade
:c,idcftpeccarcme-noracucquia dc leui-
>us peccarisagitur,fi
lequibushaxvitanolucitur.Perignoran-
tua.qua: illi abfqj dubio difplicct.-hocordinc illum deijces Dhumilier,ne te cadenre in peccato,illc rcfipifcens fmetur.e Timrdommmfilimi. Potperdominu&rcgem ,pntcr Scfilius
incelligi,qui codcm diuinitatis honorecolendi funt.
Quienim non bononfical filinm , non honorificat patrem qui rnift joan> ,# j#
illum, <&c.
i Quem titncrc debes.
infpe&or elt cordis, ipfe intel!igit,& leruacorem anima: tue.Om.ii, itj & tibi
,
nihil fallit : reddetque homini iuxta opera fua . Comede fili
a Djftritvun fipientii.
mi ifcei, cjuia bonumeft,& fauum dulciflTimum guttun tuo.f
f Cnrn dctraftorrbits.
Cum illis fcilicec quidiccntcs fc Deum patrem nolle.filiu Dciincarnc apparentcmnoluerunt rccipere.
iam enim, vclobli-
iioncm,vel furreptio
1
Sic & dodtrina fapientiae animae tua, quam cum inucneris >* quoniarn repen. con-
b habebis in nouiflimis fpcm, & fpes tua non peribit. Ne infi- jj vnlquis nouic.
dieris & quarras impietatem in domo iufti , neque vaftes re- 10 Vcriufque &c decu--
c quiemeius.lSepnesenimcadetiuftus&refureet, impijau- !! 2cncis >& c feu
J5"s:*.
*, ^ ...... & * ' lr
derogancium Chn-* temconuentinmalum Cumcecidentinimicustuus,negau J* ftopnncipum.&de-deas, t& iivruinaeiusncexultetcortuum, nefortevideac i ccpciabcispopuli,&
a Tecidenreinpeccamm.l6 WCCraMiUth fidem
dcminus,& difpliceat ei,& auferat ab eo ira fuam.Net con- !shc ffiarcharum,&au
, i- 1 . . ,Icultantium illisaudi
tendascum peflimis, necarmuleris lmpios, quoniamnon [* tonim<
habentiuturorum fpem mali , &lucerna impiorum extin- * g *< quoque fapier.
QnzluntDeiDeo. Qus func Cilarii Cafari.**
Qliado iCprobllS qiUSiem ipernecetTitace, ^ guetur. t Time dominum fili mi,& regem, & cum detra&o- \\ rcpcntinoinocrituTa-
ib ^finSrScbirs f nbusnon commifcearis. Qjaoniamrepenteconfurgetpcr-,? 1 1 Sub udi ifhoiata funt.
frequcnter pecca-E <h" corum, & ruina vtriufque quis nouit? Hax quoque fa-
mis, t"etamcnrcfur- pientibus-tCognofcere perlonam in iudicio noh eft bonu.
rjtiuflus ,qtua iuitus QUj ci\C\xm impio , Iuftus cs, maledicenc cis populi, & dece-
fi, ncc eius luftitia: T<- '., .
, ,
r r '
lumana prjf-udicacitabuntureos tribus.Qtuarguunt, laudabutur,&lupenp{oi
ragilicas. Vndccum h veniet bcnedicliio/Labia deofculabitur, qui recta verba re-
Jciuitolocjuitur^non in mcnfafua : Quifqmsamat diQis abfemum carpcre v.tam. Hanc menfa>n indignam noue-
ntiffc jibi. Ahatranflacioapcrtiushabet: Hcecvobis ( fub-
audi ignoracafunt) iapientia agnofcentibus. Quod fequen-ttum pocefi eflc prmcipium . Cognofcere pcrlonam in iu-
dicio,cVc.Supra rcgem cimercdocuit,<S: nuncpcrfonam in
ludicio cognofccre vctat.Vndccolligitur,quia icaprincipi-bus oportct feruire , vt corum reucrencia ,
vel timore nun-
quam a via vcntatis recedacur.
h LMa deofcu. Ofculum , pacis& amoris fignum efi . Qbicrgo rcece refponder,labia deofculatur,quia quicunquc ne-
glcciaacceptione pcrfonarum fola vcrba iufticix fcquitur,lnfipicncibus fortc grauis vidctur &:aufterus. Multos camecum quibus pacem habcat, multosprudentesqui fua vcrbacum amorecoplcctanturmucnicc, d: eofdcm qui fcpcad-uerfabanturin melius conuerfos.
_^ <& Pr&pa-
20
1
lf pitur a fcculo. Vcl,16 Hxcquoque fapicnci*' bus func obferuanda
qua? U. docui,ne Sc dctractonbus coinifcca
j cur,quiahoc fpeciali-J* cer vicio periclicacur
^ totumpenegcnushumanum.vnde Auguf.
t commertifi
h.ibeas.
M,
iddic,in malum . quia etfi malum eft, quod cadunt,ne h.x-
eancinmalocitiusrefurgunt. Atcontra. Impijantemcor-ttnt in malum , quia aim cccidennt, vcl fquod grauius cfi)
:orrucnnt ,id cft ctimmalicet pcccauerint ,
fic pcccato at-
entiunt vt non pccniteant.
1 Cum cecidcth inimicus tuus. Supra iufto infidias vctuit.nuc
mtcm vt reddat te perfectum ln omnib' inimicis , etiam li
jeccauerintMut quid aduetfi iricurrerint,jnfultare ^phibet,
le fortc fi miferace domino ad p^nitencia redicrinc: Sc tibi
imici fidclcs fucrinc,crubcfcas:quia aliquadoillos defpcxe
ns,quosdiuinagratiaadvitam fcruaucrat Sed quatupotesaccmibus condt>lc, & vt refurgat iuua, etfi etfectus conatu
fequitur.gaudcb.s dc fanato quc egrotum dolueras.Si non,
f bcneuolentia:,Ciunenfructu non carebisante Dcu. Vcl
itaj
^Nogaudeasdecafuinimici tui, neforcc dominus fuperbiacuam,
ISiCOLAVS Dt LYR A.~~~
1 ipfe intellrgit. Si dicas vcrum ycl falfum, &c fecundu hoc
teddet tibi poenam vel ptarmium.
I Comedefi. Ad liceram,in cerra promifsionis in qua regnaait Salomon mcl abundac, idco in plutibus locis ve.tef.dici
citurtetraabundans latte&: melle, &c eo reficiuntut homi-
ncs corporabtor3 sic cr dod. Dulcis eft & bona & fpiritualicer tefeftiua.
4 Q^am ium . Cordc meditando& opetcadimplendo.5 Hakbisin no. fcilicet in bonis futuri feculi.
Et fpes tua. id eft etfcctu non carcbit , quia ipcs efi certa
^xpectatiofucurarbeatitudinisvtfijpradictumeft.
7 \e infidte. id eft occafioncm cum diflfamandi , eo quodin aliquo deliquit,& fubdicur caufa.
8 Stptks enin,. id cft pluncs,quia vica pra:fcns finc peccatonon potcft tranfigi dc curfu communi.9 Lt re. id cft le cn endabit.proptcr quod feruanda eft fa-
maeius.vndedicitfaluator, Matth.i8-b quodcorrectiofratcrna pnmo dcbct effe in fccreto
,vc iic lcructur fracris fa-
ma,fi emcndccur cx cali corrc^lionc.
10 iwp^acSinccorrcttionecali peremendam.&ideonoliceft cum iltis agendum ,
fcd magis funtaccufandi publi-cxiuftitix- & punietidi,quado non fperaturdccoru emeu-datioticcxfectcta cori CLtione.
I I Cum cicide. [n ahquod malnm pcena?.1 1 Ticgaudcat. Motus fonc odij fcu mimicitix,fecusaurceit qn talc gaudium ptocedit cxzelo iuftici^idco lcquitur.
15 Tfeforte. MotusRialusanimitui.
14 Et aufe. Et fupcr te conucruc ipfam.
Verdis in me-
Q^omodo fcr
iu ndum pria
cipibus.
I j 7{e conten. id cft cum incorngibilibus vei bo correitio-
nis, quiahocinutile , fed uidcx dcbctcontenderecum tali-
bus poeiiis, vt a malo arccantur,& alij tcrrcantur.1 6 T^e amulerit.id elt imitens.1 7 impios. Cuius caula fubditur.18 Q^onia non.Scd toii fua fpe ponut in bonis huius miidi. Ub.iua.1 9 ttlucerna. id eft potef tas eorum finietur.ao Time rfo.prmcipaliter. 21 Etregem. C^uiefreius vicanus in tcmporalibusfecundario. 21" Etotm dttraclmbutmn commfcearii. Eorum detractionesl.bcntcraudicndo.a i H^joniam lepvntt . fdlicet detractons Sc eius auditoris.
14 Et ruinam vtriufque.q.duvMc magna erit,quia pofl tui-
n.m culparincurrent ruinam gchennar.1 j Uxc quoque.qox fcquuntur : fic coniungicur hxc litcrvt
in Hcbraro.
16 Sapientibus. \d eft iudicibus & cis afsiftentibus.
zj Cgnofccre . id cft ex aliqua familiaricate ei condefccn-dere plus dcbito.
i3 \on efi bonum. Quia cft contra veritatem iuftici.t.In ta
lienim cafu fandumtftprshonorarc ventatem. i.Echic.
19 Quidi.Eu pro muneribyfeu familiantatib^iuftificado.
3o Maledtccnt. Per populos incelliguntut gences.qua: non
lunc de populo Ifrael,&: per tnbus populus Ifrael in duode-cim tribubusdiuifus.
3 1 Qui arguunt.luftc peccatorcs.obfcruando cempus& Iocum ,
6C alusdcbitascircunftantias.
3 x Laudabuntur.id eft laudabiles effidentur coram Deo SChominibus. 3$ Et fuptr. Dei&populi. 34 Labia.xdcft paccm rcformabic, cnius fignum eft mutuumofculum.
Tom.j. Hh 4
7S> GfoI.ord&Nicoj KieLyra. 1710*
A
t fcJ'lC,
Pi sptra.ri rpararo opcrc ag-um diligctcr exerccre,
eft
tuulfif iniauiwris
tm:bus ,o&
y"nrul
tuum,ckprtt ibunoim cxco-
b Ter run bominis p.gri tranfi /, <#* /<*>* vbieJm u; .';;' >:'.;
PeragrumvjiKac I
lcuiuili
infpiccK
& rponact.PrgparaforisopustuLm^cniigciUcrexerCenorum; V*g*j
1 * tnnm &noltea seJificcs domum tunrn^. Nclisteltis hultra ? b, c vuam ir
Jsr fojeat n: ;icccj;i5.(ninoinb tvu- - iwiwKwuipw. ncgligcntis: (Juani
lcrr.vVpofl a^ncx-contra proximum tuum : ncc 1 hctcs quequam labijs tuis. vmcxvcl fpin* rc
Crv-.iuind 'VUn.C-.
. !,n5 i nulll jJi.. _..
'
+ * .erv-.iumo ivun.?dificarc, quod \
rmiqiic x >on
itsdifcimusquanr^m vitx rnunditia
&jnCogitationcri;i
ftruamus. Dlecnioi
extcrim domum a*-
dtricat,qui(ttmum.imcorponsa fpi
niS vitiont.npurgatik u deOdcriorumf ucesincarn s.igro
^iSl^fic^Jnrusw
N- dicas-Ouomodo fecit m.hi.fic faciam ei : & reddnm vni-1 ^*
4 qiarej.r^.prid^t^n. f igunt, redelI .
,f...ler agruml.o o. t.anfi.
b cuique fccundum opus fuum . *er agrum hominis pigritran-
fmi, & pcr vineamitulti viri : Et ecce totum replenerant vru-
cs:operucrant fupcihciemeius fpmae,
&maccna lapidum*
dcftrudraerat.Ouod cum vidiflem , pofuiin corde meo,&Non e:l in heb.
t
cxcmplodidicidifcip!iuam.V{quequopigerdormies,vfque-
quode fomno c#nfurges>*afum inquamdormies,modicum
dormitab.s Pauxiliu maiMJS coferes, vt quieicas, & ven ict tibi
quafi curfor egelhs riu, &mendcitas,quafi virarmatus.cj viicurum fabrica
fameboni crcfccncc
dcftruacur.B b t
'
'N I C OLAVS D E L Y K a.
Qji rcHa wr.Illc cnnn qui refpoodcc c.< cnniucrfo.vcnca
tem tugicndo,n6 rcformarpaccm, fed maBisdtfftpaccarru
I T>.^pjraforisnpuituum,&d.l^.Huc vcrfum cxponic Ka.
Sa duphciccr . Vno modo fic . Vrj&tr* forh oput t*m. i.pro-
mdetibi deagns& vincis,3calijsad vi.tam ncceUnt-i.Js.
4 Ei ptfca. i.accipias vxorem & facias prolcm. CoiuncttO
tir.mviii&nKilicns&cducacioprolisfaaunc domu;qu*nale c;uberliarc:ur , niti praxederec prouitio nccetiaviotu.
Alio modo fic.Prxp4M fods opus twrtw.ltudeitdo iicr.nn fcn-
pcuram. Kt diltgenccrexcrccagrum cuum, vidcrtdo glolias
dovtorum . Et pollca xdificts domi-m tuam ,ld cft tac Cibi dlfci-
pulos pvr fanam dottrinam, aliccr cffcc ordo pcrucrtus.
3 -*yj fn teflis. id ctt finc nitta& rationabili caufa.
4 T^. Ltl!'f'cn.]n.im.idef\ vctbisadulaconjN.
$ 71t4i(4U ad oppoficum vctbis comminacorijs.* v rr
6 Quo-
"CTP V r. XXV
plcnt,qtiuincoidc
negligcntium pru-ricntia tcrrcna dc-|
fideriacV: puctioncsi
pullulantvitiorum.vndcindcftdcriscfi
oisociofus. Etmacci
rialapidumin viner
vcl agro viri fluU
dcflrucca lacec: cuir
inccpca vircucijinur i nunina, vcl impro
bicate hominumdi
ccptus vcl diaboi
pe.fuafionc quifqui
ncgligens perdic.
10
a X~T ^eijuoauepara.Hmc nouoordineloquiinc ;
pit,& vc
fl non ad audientc, fcd fccumquid ratio vencacis lu-
b^cpcrtracStet: in qitrbus tamen quiiquc qu:d caucrcqiud
appctercdcbcat,agnofcat.C^ias qutdcm parabolas vin Lz^
chi^traflulifTcduiin
cur,qiiiaforliraii vfqj
adcumdifp -rl^habe
baturaplur.btiS)pro-nr ex ore Salomo-ms Knul dictas ra-
puir.mt: iclpereiusindultnjm colUdx,huiC bbcllo infertx
luiu.Not.i.ndum quialii bts parabolil nutltoplura funt allegorica ,qi.am incj-t ris ex collacione rctum , fcilicct qux figuris aptar Vt-
denuir.
b Ctri4i).Clori4dni. incarneapparentis, eflhumani-
t.itisiiugis quadiumitatisnatura moruluunoculisoflcn-derc:
6 Jkiu '> 'dojccit. tahs iinui uim interendo.
7 Sic factam. quia nullusdcbctcffciudex in caufa fua, fc
dcbctad fupcnorcm recurrere. cuiuscflintcr homines u
flinam confcruarc, 5: iniuriantc$corr pere.
8 7>. r* grum . &C ad fcnfum patet hoc in poffcfllonibus p
grorum.$ Qji )d atm vi. quia fipicntes hoc videntes,nunc magis fc
licitidefuis pollclfiombus cuflodicndis & colendis . Ali
modo exponitur, per agrum Sc vineam mtelligcndo hoir
nisconf ientiam.quxqu.indonegiigiturivarijsvitijs rcplt
tur. C^Mod confideranccs fapienccs virt.circa prepnam co
fcietui im purgandam funr magis foliciti.
io yfuequopiger. Hoc pnncipium non eft in Hebraro,f<
tncipit ibi vcrfus.
ii Tan.minquamio. txponaturtamentocum vfquead f
ncm capituli ,licut c\pofitumcft fupracap. 6. vbiponuulfta fcntetuia ,
& qtiati fub cifdcm verbis^
decc . v^Teptnrus^miraciilis & nWfticis locucionibusquar
apcrcis verbum Dci, id eft filium f.icert : vndc fe magis fili
hominisquam filium Dciappcllacc inwftiga. Sermonem quo fc Deum ( quamuis obfcure
fignificaCjVCillud : Ego& patcr viiurtifutnns,& buivfmocl. Di
niquecelaiisdiuinit
C \ P V T XXV- tem & prtjredcns hi
itquoqucparabolacSalbmonis.quasttranftulc- [ ^^"1^runt viri Ezcchis regis Iuda.Gloria Dei clt celare , ^^,^ 1
Deit..U. Ai)o%
'.o!orum. b Pe.fcrutari.
verbu
1 Apo.oiorum. o rciiinran. -r -l /
Him|tkglorianfgam inueftig/re
t fermone. , %%i Apoltolotum . Scient:aai>oitoloiumnoftiam|ragilitatein tranrcendit. '^-
* C.Tlumfurfum ) 6ctcrradeorfum,&corrcgu1
minfcrutabilc. 7 F'^gaci.
nis glonam mcru
nam illicoaudiuic. Beatus es SimonBariona^uiacaro^t.d Cxlum furfitm & te ru . Sicut alticudoceh <Sc profundittcrrxabhominibusicin non poteft, itafcientiaapoftolotk prophctarum, qui arcana diuinitatis fpiritu reuelancc (
gnoucruncsnoftrain frag-.hcaccm cranfccndit.
Diuific
Tr jrnljrio.li
ucrfo modo
J.c,'itur.
NICOLAVS DE LYRA.C a P. X X V.
H^t7'rf-t/'
>
p.Hicincipittcrci.iparsprincipalishttiusli-. n qua poi.uur tcrua collccho pjrabolaru Salomo-
i i. J.tdiuid curindnasparces.f.in prorrmiomiSdcravracu.
S CUuda ibi Glwix Dfi. ln pnma p irtc ponicur maccna hu-
juvc<illec4ionis,cumdicicur. I Hxtyi.o./.if^.f.quxfcquuntur in haccoUcctioncikaucorparabolariim ,
aimdicicur.
j Ja/o/.o/aV.i.trditxaSalonu^ne^fi: aucorcs collcctionis,cu
<lf. $ ,'i it fl.ttc. i ftudiofifui ccmpons & de cius man
daco.Nec accipitnr hic trauflatiodc vno ldioinace in aliud,
qiiuSJomon protulit illas parabolas Hebraicc,^ fic fcnp-fcrnnc e.\<; vin tibi allftcotci in fchcduiis tn diucrlis. Sed vi
ii l./('chia:inaslch.'di.il4scolligenccs,ad^iderunccasdua-bus pr^dittiscollecbonibusiain ,ina- policis in hocltbro ic
icific in mai<riauconcaccquaantc. Etiftatranfpoliciodc khcdnlis inhochbrovocacurhiccianllacio.viidem Hebraro non habecur,TtanflulcruncJed foi tificaucrunc,impoiicndo iii libro autcntico. 4 Cloria Dei. Hic confcquentcr
ponitur
ponKtirtraccatus.Ecdiuiditurin duasparccs,quiapnm< [
nitur eruditio SalomoniSattiua, fecundopafluia.c.20.Pr
mainduas: quiaprimoponirurdifciplinacorfierudicio.S
ciidoincrepacurindifciplinatorumobftinatio,c.29. Pr9adhuciuduas.quiaprimodefcribirur vircutisbonu, fccu
dovitij m.tluin.c.28 .Primaadhucin duas,quia pnmoin'cicad vittucisbonu.fcu*orcmouecimpcdinicncfi.c.:7.i''ma adhucin duas.quia primo declaracur bonu qrt vii cim
debct.Sccudoaquibusrcmouct''. c.2c5.Circaprimfi df.
riaDci eji cr.i.facr.t fciiptur.cfccretuin, vtexponit Ki.Si-
cutprincipia.Gen.^ Ezechielis velatetradunrur,vr irifi
les irridcancur,ac: fideles ftudioficxerceant^&profundi';diuinz fapicncifj admircucur.idcofubditur. j Etgloria
idcftfapiencuin,quidebcncaliosrcgere. 6 Inutfligve
quajrcrcfenfumfeimonis diuini occulcetradiri :c:exh
funcfapienccsabali)shonorandi,quiahonor debeCvirono folu morali, fcd ec incelleduah .- vcruritn non oia fur
fapiencibus in lege Dci perfcriitada.idco fubdit*. n Ce!n
j.quancu diftac alcitudo ccli acerra,cV quantum diflac ci
crt
Piouerbia C;
iDe fatwUiurt nttws,'* ffguHiimn ceremoniarum .
tifer rubigmem dc argento ,, & f egredietur vfs punffi- .
a mum. Aufcr impieratcmde vnlturcgis, & firmnbitur uifriria
b thronuscius.Ncgloriofiisapparcascoramrege , Scinjoco >
magnorumnettetens. t Mclius eltenim , vtdicaturtibi. j
Akcndchucquamvthumilieiiscoramprincipe. t Qucvi-ISi peccaue-rit in tc f, ver
tuus.corripc eum, .. _ nteite,& iplim. fuUim.
*
deruntoculi tui , ne proferas in iurgiocito, ncpotteaemen- s
dare nonpoilis, cum dehoneftaucrisamicum tuum . Cau-*
fam tuam tra&a cum amico tuo, & fccrctum t cxtraneo ne8
reucles , ne forte infultet tibi cum audieiir,cV exprobrare non*
cciiet . uratia,& amicitia liberant,quas tibi iertia, ne exproc brabilis fias. Mala aurea t in lecStis argenreis,
a bumin temporefuo.Inaurisaurea tmargaritu..c arguitfapientcm,cVaurcmobcdientem. Skwfrimnitibin ll r
atTemoorepradica.ionis.in.crferuoresperfecjuentium.
1U1^ IH '< m. bed CIl 111 feruerib
1M.cfl1si]uideinmulta,operariiauteinpauci.' ti paleftina,non parU
j;> V ic
e Jj^ '*/. dclcclabileeft.tifu-diemcflisjitalcgatushdclisei, quimifTteu,animam illiusre- l8
bito frigus ( quomo-
a ^/cr /w/.vrrf. Aufer impierateperfequendi Chrifti.mos/ detnimo S.iuli,vel buiufmodi , 6c ciun Chrifium piaxlica-re cceperint , firmabirur iufTitij,c.-ithcdra doctrma,* ebrum,qtiam prius ad ruinam fua impeJlebac impiccas.citm iufticie
deirepugnanccs fuam volebanc ftatuere.
jlufrrimpieta. &c.
Qjll pntftlllt popU- i f Supernciem liter.T.
liSjfivolunt firmumc
rflefoliufuum, fcm-
tfrhilaritatc,^: r,ra-
:ia vulcus plenos-x-nbeancne perarro-
l,,:.intiamrigidi , plc-)is odium incurrac.
I [' T{cgloriofut appa-cas . Sicut fupenus
. irarlatum, nunc fub-
, licumnionec:illum,h
jchilarem vulrfi o-
fedacfubiedbs. Hucein confpe&u ma-
l brum arrogas appa-?at,fed in mediocri
I oficus loco , fupe-
II ;us euocari merea-k. jr.vnde:Cw inuita*
r^ isfueris adnuptias,re-imbc in nouifjimo /o-
f i. Potcft in rege, &:. rincipcdominus in
lligi,incuiuscon-icttunos femphu-nliari neceile c. vn-
^ z: Humitiamimfubpnl nti manu Dti,vt ex al-
'. vos in tempore vifita
mis.
Malaanrea. Sacrft
t oquia.elcctis com-
C irantur,quiarcquicl oarantaudientibus.
rgenccis,quia fplc-I dafulgentvirtutibuspatru.rnde: Eloquia domini einqu''aea-
I ;>*r.ignecxaminatum,probatum terra pnrgatum feptuplutn. Lcc\o
ornacuimalafuperaddit aurea, qutdiurnaeloquiafpiri-
ahb.fenfib.&: myftenjsplenaexponcdodemonftranc. ScMs.n.mala vocantur.quia de arbore vite.i.dei fapicntia func\ iti. Aurca, quianotitiam amoremqucperpetua?claritatis
cntibus infundunt. Malaergoaurca inlcdtisargenteis, q.
K.vcr. in tepore fuo, quia qui verbum dei opportune nouit
ljxtaaudietiumcapacmtepraxlicare,modoexemplaacdi-i. i patruin ( pcr quorum cuftodiam ad requiem puenirTaji
_
"
ternam,
NICOLAVS DE LYRA.im terrx ab eius fuperficie,& feereta cordium^ maxime fapien-
in,&qui fcinntcorda fua celare,& ficfoti dtofunt nota,taliain-
omnonfunt a fapientibns lejftm perfcrutanda,vnde propbctx>&tfoli ,&do3eres vtriufqtc teflamenti de talibus tacuerunt, & de
i
conftmilibus,qu ptis bubot noxi*iuriofitatisy quam vciliutts
aicitAug. i Aukvru. ideflK(icut ablatarubigine de argen-ftmatur inde vas pu>i;Ji't,um,fic ablata impietate de regnojcma-tp'<rum i& iuflitia foitdaturn.
Nec glonofusappareas coramTc vltra dtbitum ingercndo,'xhoc fcquaturtua confufiojdeo fubditur.
Melius cli cnini, vt dicatur tibi. Etpatet.
Quoe vidcrunc oculi tui. idai,maUproxiuu tui,qu* in ftcrc-
fidifli.
Ne proferas in iurgio.C/fo a'iis propalandn.Nc poitea emendare non poffis cum dehoncftaucris, i.
ddmfamamproximo tuo.quem txfifli.
Caufamtiiam fc tra.cu ami.tuo.</c cuius fidelitatc non dubi-5 - 8 Ecfecrctumextrancononrcuelcs. cuiusfidchtatemxoi-at. 9 Nefottcinfultetttbi. exprobrando i publico dcfe
'"HqutmdlxtMi fibi m fecrcto.
|Cratia,&am;citialibcrant.i/?e>e>/Hf nonefiin Mebrto.Mala aucca./rfi f},pnmtlli aurei ad modum pomiformati.In
le&isargcntc./iww addcconm.
Cc^u loquitur verbum in tcpore (uo.i.fic obferuatio tempo'
dcbuiinprvfercndo verbum bcnum decorat illud. Quodautcmpo-tentts
'P- XXV. J7
rernam) njxra l,ccra replicac, modo ftiauiorcs m Im&W )>
ipincual.um fruchis, quibus pia audietium dcfidcna pafi acremoroliterc velan.incpandir.d Jnamris .iUria
>*>?^t<<mfit!ge>,u Reftc humilis nud.tor ifiauri aurea: coparatur, du hbcntcr inctcpaci ac docenti awre
1 9?,m eiocjuio
accommodac.iam ie
ad pcrcipicndam cla
rit.icem fapienti.Tce . .
Icftispr*parat . iam rfiet,ndc'
fupernx lucis viiioni
appropiat.Magiflereruditus , maru;aric
fulgenti , quia dumcmendacionem mo- ,
rum.dumfupcrnorulato-^kiencia pie queren-tibus aperic , quafiaureoornacm m./io-
rfinfupergratiorcq; .jtulgorcm gehcnnasardentisanueclit.
o cficutfrigusjmpct
tunum vidcturreporemeilisnigcie.Na
erius.
C ki -. J T Spec em lanftit.tis habens.
quicfcere tacit Nubes,& vetus,& pluuie no fcquetes, vfr f glo^
tV.rtutemoegarr, b fFerendo..qu* propcccat.s itrogantur . c ^Ueus
noius,&promiaa no coplcns- 1 Patietia lcnieturpriaceDs &THumiliifttisfeaio. r "fJ>'*'
b fOomibit. e f Contumacie prioris.4 Paratum tibi . Dulcedinem cclellis intelleftus,
^ Suata ?um.ideft,patrumofficioparatur
doinniucfolcc) ad-ucniat :
quodjnccu f vri fe iaftat
diafolisaliquadore- dc domomca
frigeret, fudorem la - J^ . .
"borutergac,ardeces t-f
aP,entu -
temperecanhelicus ;
. CuibenelegacusafliH,lt . ~. . b , . t- l^^m.iueit.patrumoffidoparatur. ^UI Oene leaCUSa!ll
nguamolhs cofringetduritia.MeIinuenifti,comedequod \\ milaturfide1is,qmc, te ci,q fe mifit, pru-deceragedorepaufac
f riryortoftis. Idem videtur: T{et laclcs quemquam labiis tuh. ...bcd illud cft nc promirtendo honiincmfufcipies ,
<Sc non '* p Mcomplcndo decipias. Hoc auccm,& idem,quod dicic Apo-itolus. Habentes fpeciem putatu , vema-em autem eius abnegantes. 2. Tim.,jug Mclt..uenifii ,
comde quod fufficit tibi.Potcft& fic intelli"-i
quod poftapeitc dicit:Subtrahe pedem tuti dcdomoproxtmt tui Ecftenim cuiufiibcc , vd locucionem, vel vificacionemellc dulcioreni mueneris
, melius eft camen, vc rariu* ve- Nota r-
wsnicndo, facias cu dil.gere aducncu tuu , quam vel vna vicc venicndtandmcu illomaneas
, vcl totiesadillu venias, vcjaftidiar.acun.
a Ucns
<9
tentes antiquitus facennt kclos argtntcos,& a-<reos habvttir Efih. t-
Trobabile tamen efl,qubd illi lettulide quibus hahetttr Eflhcr. \ .erant
argcntei,& aurei tantum extertus,& de alia materia interius '. Itcm
\a.Moyfs dtcit,quod h&c efllitcra : Mala aurca mfculpcui is ar-
gcnteis./</fy?,o/wfa argtntofculpto , ita quodperforamina ai gti vidaur aurum interius exiflens .
14 Inaurisaurea. qn efi ornamenttm auris.
IJ Etmargantumfulgcns. in ornamtmis aliis.
1 6 Qui arguic fapicncem.i</fj?,//c< ilia ornatncntafunt grathfa corporoliter,ita cnrreilio fafla fapienti, & obcdtcnti pulchra cji,& gratiofa fpiritu.ilitcr,quia habetoptimum cffeclum.
17 Sicucfhgusniuisindie meffis .
'Hontoquiturdefrigoreniuis realiter , quia nix non efl decens tempore meffis,ftd de ventv rcfri
gerante mefiores ad modum frigoris niuis.
18 Ica legacus fidelis ei,q\ii mi.eu, qa refrigerat animifui tnotum.
_19 Nubes,&vecus,& plu.no fcqucn.vir.iSrpn.ifih
no co. Sicut.n.nubcsi& ventuspratendcntes pluuiafutur a'n.,& 110
adducentcs, fufpendunt dcftderium hominumptuuiam expefiantiu &fcr confequcns magis aftliguntur,quiaJbeialifruJiraii<r,ficpromijJi*
bominispotentis, qu<e non copletur , affligit animailtius cuipromitiitur. .20 Paticntia
lcnicjtrin.SicutT^abuchodonoforfuitlenitus,& pacificatus expaticntia trium
pueroruinignemproieclorumDan. a. 2 1 Et lmgua mollis. idefl,fuuiter loquens.12 Conffingct duritiam.^/cxf Ungua ^bigail confregit duritia
qttam difpofuerat Dauid infcrre domuifux. 1 .1{rg.i <;.b.
xi Mel inuenifti,comede quod fut5ciC tibi. Vno mi exponiide
Gloford. & Nicolai deLyra. 17141713
vjiui.or
*A lJZLZl:<*br.chi*f.rn. Quire:>det.rutr.du
SSSESp*** vnicfi hominubor^^dbrcrcdco?onc.n, d.ofPcfuam,ndcK Kle, nec vicz pcrcpcrc Ch
fhlnccS imnfiqV* potcii dcfidewttfaUit.s pa tmgcreet
smicnt palliu m die
r r(W- ;/>.SihilarivultuaudiemdcxrahentcmrnilU
das fcmucni dctrahendi.S. vcrotr.fti.vt ait quidamj
non libenter dicerc,quod didiccnt non libcnter twta,
c Metiut ejifedi rc i- <<V> danutisj. Doma eft excclfusA
fccrctus locus. In A:tib. cniinapoitolorumvbiPctruiadiupcriora alcendit ad
ns, quiactfitn
fercriiratc vice pr*fendiliabiturdigio-nsvidcarur indutus
n dic mdicij nudus
paccbicb .Ace. in '*. |W
-
Mf. N.trum aNura
prou.ncia (vbinafci
folct)dicit\nccnu.l-
uimaiabs amomaci
fpccic diflat.Sicuic-
nimfalcm in littorc
maris fcruor coficit
tKoma.u-J- folis, durando in pc-
tras aqius mariuas:
quas vis vcncoru,vcl
mar.s fcruor ad litus
proijat . ita in u.tra
N'n pni fj?ere ^ 31" or ' tet ^t"e -
Cuo ejmuijrt. u'
retd.i.quod l>?r:c imcllt.eiM
f fnrte.
JLVcni
t pxuetfo.
pinc.
orandum ,profupe-r.onbus in Graxodoma Icriptum eff.L
f jlquafri.a. vnde:fj
Sicut ceruns dtfiderai
ad fontts aquarum , \t.
deftderat animamemte >f(w.Aquacrgoir
gida,qucfitieiirisar
dorcri)cxtingoit,6niicius, quidcloi
vciiit.nouaquc!:!
Non cl in Hebw. y &C IllOpiliata gaU
<-orditncmmo.Sicuttineavcftimento , StvermisIigno,ita i0 portat) afl ,-mi |anl ,
V I a Dtcoc^oral.bui, SclptuujlibusJlm.cmi. ^ j: qU ,a dulccdo JlU)
rriiriciavirinoceccordi. t Si efuricr.tiniir.icus tuus,cibail- ^ v.fionis an.mamdiArdoiemthiritati*. dclidcranccm con(
latur,&abefturcjtl.it.onis libcrat ,
**! quot.die angeli
l6 tcrralonginqua,i.
fuperna pacna def)
dentcs in mundu,iftos , vel in rcnc I
fumcu cibi, neTortc fariacuseuod
masiliud . Subtraheptdcm
tuum de domo proximi tui, nc 1 quando fatiatus*
oder.t te.
laculum,* dadius, & fagittaacuta , homo qui loq-iitur
con-
tranroximumfuumfalfumteftimonium.Dens pucndus,& j
tra pruxmi uiw iuu^ ^ ^ ^.^^ vf:iim , nta ful c
nuJu^.ffut.
nr.tlaflbs oui fpcrat fupcr inndeli in dieanguicia^&amittic {
pCS T laUUS,qUUpCiat rW||t b ,Vruorf, mcn, co ,,<[Vonede,erio, luccend.tut. .
pallium in dic frigoris. Acetum in nicro , qui
canrat carmina'
Non c.t m llebrxi. ... .
lum.*
fi ficierit,da ei aquam bibcrc . Prunas cnim congrega-
bis fuper caput eius,& dominus reddct f tibi . Ventus aquilo
pluuic d aiffmacpluuias.ScfaciestriftislinguamdctrahentcmtMe-
KrrC.n Olilipat piUUW , . a .
^ ilt|iud;neVirt
&mi ,lberum , airectct .ara afeeul.def1den,5 .J
13
4
* JtiS viuculu.C.tnali ohtptate, quotiduni nefarix mulie-
"vbi X-flatc
prolixurcstcilu
intundunt,ardonu-~
b ctnaiioiuPute, ^uc
1 s 'XCoaUlt r.i conjumelii. .fSci.
tKAi. mpetram fai.s ,vcl
|iu5 c ft fcderein angulo t domatis , quam curr mulierc
tmpU. gljcic.fim.llimam,
fcd nihil gelid. ngo-ns1
f {t .iuiig'>.
lete.i t.
C
icucic 11 augu.v . # tionesfpccaTctliu
litijriofa , & in douio t communi . Aqua frigidaanimae ,7 roborant , vcl fini
cd nihil gclid. ngo- lltigioia, oc ui uwm ^
o.iS,imeduf.tcii
&c.x g certaminc adi
is.nihlialtif.poiisffi
. . & nuIu iUs bonus de terra longinqua. Fons ,P
)ubcnccm,qucta;neUut"
A"
a^, b L..gua.20
u.xtan^.ramf.l:si g V'
peac & f ve^na corrupta . iuftus cadens co- nca.imated.irac.6c turujiw ^cu ^,
.
^ __f_ J:^ ___, joi
18 ccrtam.ne adpalnrctr.butionis mc
cunt.
n g Fonx ri<r.EucnitI
ram impio . Sicuc , qui mel comcdit multum , & nongftifciatlaTulgcb
ac hqucfcerc lolcc. . .^ ^rlulfimniT. nlus
Hac indigcniadla-uandumvtuntur.vn ,,,.." .
dci' hurti' te nitro, & multipUeautns tibi berbam bonth,macuia-
la ti ia.quitttetua, Crcpitatautcm in aqua quaiicalx vma,&:
depcrit , fcd aquam lauationi habilem rcdd.c.
c Trttnase.cong. Idcfl, ardorcm char.tatis.Non cnim docc
rct fapicnt.a.vt bonainimico mali caufa faccres.Fit cnitn \q
pc,vt inimicuscrebris victus bencficijs.odj ponac ngorcm,
&. calorein chancat:s mcnti apponat .
d 1'tntut
tAf advltimum,plusvjlentes fapere , qu:
fragilitati humnn^ eoncelTum cft, in iniipicntic foucam<
cidanc.vndead.ungit. -\ ,-
.
h Sicutjni mel. Dulccdo.n.mcllis.fi plus,qua debctiun
(vndc dcledatur comcdens)nccatur:bulcis quoq ; cit inc
lkio maieflatis,fed q vltra modu inquinc, ab cius gloriac
primif,qa vc mel immoderatefumptu pfcrutancis fensu,
nocapitrupicNoauchoc iolu dccquiiq> fapicnsattendc
NICOLAVS D LYRA.
dc melle ad litcram , quod inuenitnr abundanter in Iudea,
&. mdc hommes refiauutur ,li tamcn vkra debicuin acci-
piunt.actraai mellis dulccdinc vcrticur c.s m nociunccum.
Xlitcr cxpomcur ,vtnominc mcHisinteUigatnrqtncunque
Cibusappetibilis.incuiusiumpt.oncdcbcc liomo elic cau-
tus , nc cx fuauitatc cbi tantum accipiat , quod libi noccac.
l Suhrabc. ninu.im frequcnnam prxcaucndo.
z T^e q.\a. idefl,att(_d.atus,fuipicans,qu6dtahs frequcntia
litprodccipicnda cxorcfua,vcl filia.
i OUvri. u . qu: prius diligcbat tct
4 lacubtmyO -/j<j/j,rt.idcfl,iiaitiftafuntnociuaiIlicon
trcqucm mictuntur, fic tcftis falfus illi contra qucm teflifi-
catur,lkutp-tctdctcfhbusfallisconcraNaboch. J. Rc.ii.
5 ucmpuiridus^ pts UJfu^c- Q*n faciunc dolorcm ina-
gnu.11 incorporc6 Q^ifperatjupcr infi.in die antufti*. ldc fl,fic lnduci t dolorc
fpcs luper inhdcli m dic angull ic, quando magis indigct au
xilio.idcofubdimr.
7 fi amiitu paiiAir.\n dicfriintis.
i.talis fperans inanitcr fimt
Ihefl ilii, qui a.niccicpallma) temporc quo magis cfl ncccf-
fanu. 8 ^ieetnminmro.EQ ftu n.crum fpcctcs qu^da falis,
q pcrfuiaacctocrepitatjit tumat.ficutcaix viua m aqua pollta. 9 ilnicantaicarmina. i. k*gis,8t propllCtarutndicta.10 Cnrrii^r/Tfwo.i.hominiobflinato.qaindcnocorrig.tur,
Icdmagisobflinatur,fitirafcitur,Si:adcontumcliainprouocatur. 11 Sici4ttinca*rt7imc>i:u, &-pcrmu ligno. Iftc vcriiis
non cft m Hcbrco , patct tamcn icntcntia, quia cnftttia tfl
pafbo vaidcncciua,^ moruficauua .
1 si
1 1 Si efurierit tnimicus tuus ciba il./i jitie.da ei aquam fW.idd f
fum politum in nccelfitateadiuua.
1 1 "Prunas enim con^re^abis fuper c>put tius . id efl induce; U
ad pcenitentiam de malo, quod tibi fecit,feu faccrc atte I
uit. 14 Er rforjM.rcvMiff.iJ/.lcilicct mcrccdcmprochaicc proxnni.ln Hebr. habctur. Et dominus pacificabit
tibi. fc h
cet illum.qui pnuseratfbiinimicus.1 y Vtntus aqudo diffipat ptuuias. hoc vidcmus ad fcnfun n.
rcgione ifla. *
1*5" //"ri'rr;^/r/i^mrfr4/>r7W.Illecnim,quifaciemi-
ftcm oftcndic, detrahctido cum filcre facit, fccudum Kb
Sal.h^ccft vcra litera, fentus aquilonis creatpluuiah quia ii K
vencus auftralis gcncrat pluutas vcrfuspartesaqnilonat
itaaquilonans vcrfusparces auflrales , vt habctur a.Mcip.
Etfaciestnftislinguadetrahens,idefllinguadctrahensuocacirasdci contrafe.
17 Meliui eiife. in an^ulo domatis, quatn cum mu. Expona r
vt fupra 11. L
1 8 ^iqua frigida anim,&c. ideft,homini fitienti,eft fu]lc
valdc dcledabilis,& fimiiitcr.
19 7{untiusbonus. apportans bonum nuncium.
to Fonsiurbatiispede.r\m ad horam perdit pulchritudii
cx modica mottone .
11 Et vena cormp.quq antc corrupttoncm erat organu&c poft corrupcioncm ctHcicur magis fignum morcis,iii
plc. zz luftutcadens. idcfl peccans.23 CordMimp^.quiadiffamaceummulcumex cafun;
tu.&i dc fcfluca facit crabem.
14 Sicut,quimelcomcditmultum,& non e:l ei bonum. quia
pttrcomaiioru>eKCcuum in naufcam vcrtitur.
ro-
Sic
7\J
Prouerbia Ca VvVI.p- A^v 17i6
:detiam ncca.niijt
:de acque vtiliter
irc potuil immo-cr.itis fcrmonibus
uitiiia rcddat. vndeddif: Skut vtbf pa.&c.
Sicnt v;hsj>.itcn^&c.Si cnim murim filcncj non hcr,pa-tcc
cft ci bonum,fic tcjui perfcrutator cft
maieftatis.opprimetur>
agloria.Sicutvrbstpatcns, &abfquemurorumambitu, \kZ
vir, quinonpoteftinloqucndocohibcrcfpintumfum.3
tet inimici iaculi;ci f>
uiras menns.&cum r quiinwiftj-fe per vciba cxtra fe !*
'.
r R"" al>
meripfam iacit, aperru"ur
- ,.tam fc aduerfuioo-
ltendir , qu.im tmm ijlefiric hbore fupcrat, qu.into & ipfa,quc vinacur^oncrafemctipfam per mulciloquium pugnat.
NTCOLAVS DE LYRA.
Sic qm perfcrntator e/?.curiofus,& pra?fumptuofus,volensloincellectu diuina metiri.
Qpprimetur agloria. i.dminic lucis excellenna. Nam ficut
c * <,:cl! rntia
CKccllcntia lucis obtunditoculu , flcexcelletia diuinarrnaicftatw cxcccat calis inucfiigatons incellcccu , & fic cadic I er-rore. $ Snutvrbspatcns. i.ficucmcerioracalisciuicatispatecvolctib. igrcdi,fic fccreta tal i$ hominis patcc alijs,qa ex abudanscordis eslog/, & liccalisloquacicasapiccordisfccre.
c a p. xxvr.
QFornndontxm xiiatr. Nix icfia:e,& pluuie in mefk\n
fecutiohes mfideliu ccmprcpra:dicacionis, cj durregrauiores lnfifhmr, & c.-lore m muJcs impccJiunt dilc
oms,&fruges boic operacionis fedant,quib. gloriafiulcipararur, quiafi.-n-
m unc. M.iledici c'-tn rrgnum dei non pofjidebunt. No auccm finc i O" .b.
caufaaddic. MaledieTrmftujhaprolatum. Eftenim malcdidu Aab.uixcadniinam rufiitia.vc: Trcuniatuareiurr.fttin perditio>e.-<,. Mmh*.ib.Ec anathcmata ccclefix,dc <\\i'\bus:Q^ndcunquclig.iucri$ fupirtcrram,e>it {tgatum,& in calis.
to cathedra do-
firnbuicur,que
;:rhocccclefia
,vc
fidelium perfecu-jncl.Tditur, quodriana; tempeftacisarnitas probauic.
T^amficuta.Vcr-
icomparac auibus,
iiapcraeracranfuo
icaboreloquencis
laqdiencen i, fed a-
; fa?pe rcfidec,vbi
iilitas auc nccefficas
icft. Verbaautem>n difperfa in vccu
icfcunc,fed cun-linaiKorem reuer
itur , & vcl beneiolaca iuua.nc loque
,vcl malc grai:ac
ivtproomni ocio-
|
vcrbo rarioncm in
|c ludicij rcddcrcimur ; Quanco
jagisaucem maledi
inon,quemaligne
C A P. XXVI.,
a fNon indo;ris honot docendi commirtatur.
Vomodo nix 1 eftace,& pluuie. T mef- ?
fe,ficindeces cft ftultogloria . t Na 4
ficut auis ad alta traluolas , & palTer \
quolibet yades, fic malcdiclu fruftra 7^ ln ptofeientcm. 8
atu
,C J^on re. &c. \e-
fpondeflnho iuxtaflul-
titiam. Non funccon
tran'a,vrrunq ; cnim
pro ccmpore, .& per-Jonarum diuei fu:'.ce
cpncoi dac . dum Hc
ftulcus conccmnic ,
quia non rccipic fa-
picnciam , & ffylta
fil.q c.iiluJ.
prolatuinquempiafupcrucniet.Fla 9Plcnc
!am & li
'f11- 1 ,
' V -
'fupcrbia a fua dcii-
gelluequo,6cchamusalino,&virga |J cicurfhilntia.vndc;
in dorfo imprudentiu. Ne rcfpodeasftulto mxta ftultitiam fua , nc cfficiaris ei fimilis : Rnde flulto
iuxta ftultitia iuam,ne fibi fnpics elle videatur . Claudus pcdi-, a f Prxdicationis . i
bus, t&iniquitatcmbibens, quimittitve'rbapcrnuntium^Hsrrticum.
ftultum.Quomodopulchrasfruftraliabctclaudustibias,ficindccens eft in orc ftultorum parabola . Sicut qui mittit t la- i0
"UUJ
fpegssdK-amcnliu venera.nr inir.i. IH^retfco. IDoccndi. 2 1
^ 1 11 '
^T.^^ 1 "? tlapM/*! pre-
l*
H16
7
19
Fatlus fum infipies,voi*-Cr.i.c.
te coeyjflis.
d CLmdu$ pedibus .
Porcft fapiens ftul-
tum mitccrencfcics,necramcn fapiencia:^\x gloriam pcrdic^
quiadcignoco ,bo-
num quodaudiciar,
pidem in aceruum Mercurij,ita qui tribuit infipieci honore 2ircci
jUni fc
iens '
5"c
- V' 1"11 ftinfa -
iiClt pra-dicandum ( e/1 .nuema-
,.; Claudus cft pcdibus: eeruusMercua ^Punitiones. b ^Opertbus
Quomodofifpinanafcaturinmanutcmulend,ficparabola **fnl ! i r r , ( c-llriiquitattnit!. CJUia !_, ,, j:
in ore ftultorum. . Iudicium dcrminatcaufas,&quiim-'*| & apdtoiboni foris S.hrl;infonce faculancur
,fcd & illa, qua: ncgligentcr paffim in inccriora fui feofus b.mffu nultiti.r dcbmt
1 "^ *"* '^ f
oflibetprofcruntur.no alium, fcd ipium malcdicu oppri c Qjromodo fifpiua nafuaur. bpma nafciif in manu temuleci- Jl2^1 !
; ^ cun\
NICOLAVS DE LYRA.CAP. XXVI.
^oraot/ow/r/^rfnd.InprincipiocapituliprcccdctisofTc-
dit,quod plonacft fapientibusexhibenda,hicconfe-lter oftendicur, quod eftinfipientib. deneganda diccs.
Q^omodo nlx in aftate. eft indcccus fupple,quia eft contra:uram temp.iris.Et pluuix in tmlfi . Qnja fcgctes peiorant,&: ad corruptio-
tmdifponunt .
Sk indccens cjt ilultogloria. i.honbr in publico cxhibcdus.
'Kaw//cij.d./(7/cj.f.IftudNam,noncft m Hcb.fcdabfo
incipic vcifus.Sicucauisad alca cranfuolans , f5:nefci-
: vbi debeac refidere.
Etpzffcrquolibct va. i. hinc&indc,quafiinincercum vo-6 Sic tnaledi6lumfru.prola.iSme caufaracionabili.
In quempiam fnperueniet.i.in proferenccm,vel aliqueami-im eius,nefcitur tamen in quem detcrminacc.In Hebr.cur fic.MalediBum ftufira prclattm n'o venirt, f fuper i llumlem profercur , ficur auis vagiuolahs adlocum certuinivcrtitur. 8 F/^e///nc.fcilicet indomico deccns eft.
Etvhga. correpcionis.In dorfo im. quia ctfi non corrigantur, alij cii cerfcntur.
^ere.itulto. i.ne refpodeas ffuke,ficuc ftulrc locuc9 cft.
7{eefficia eif. q.d. ficenim tfleslibifimilis inftultitia.
fylpondeflnlto iuxtaflultitiam. ideftfuam ftultitiam ratio
silitcrdcclarando.
\cfibifa. qtiafi dicat per hoc C\.\^ pr.xfnmptio confun-tur,& alij ab cius imicacione rctraher.cur. Ec fic hec ppoiihvUxt.i,alitcr, &alitcraccipirur inprimo vcrfu,f3ifecudo.
1
Claudutpcdi.qui patitur dcfcstum in greffu.16 Ini-
1 6 Imquita.bi. id cft pocum fibi nociuu m. 1 7 Q,,j p.ittit
vir.ptr nunt,it.nfti,l.i.i;t \\s eft pr^dictis fim.-l-s, quia fUiItus tfucius prouocaccum ad quem mittitur ad iratn, & fic negonupeioratur. 1 8 Q^omodo pul.frnjl^ la. q nia indeccnter in-ccdit. 1 9 Sic indcccn$ eft in oreflul. r.doctnna,quia mdece-tcrdocet. 20 Suinqui w/f.i.ad ardificandum templum inhonorcmhuiusidoli. 21 Ita quitrtbuitin. quiavcerquehonor perdicur . AI10 modoexponicur inrelligcdoper Mcrcurij accruum ,computum c6,cj,'Mercuiiiis apud Gencilesdicicur rariocinarionis dcus. Rariocinacioverocompucusdicitur , in quo antiquitus vtebancur homincs lapillis , ficut
mododenanjs plumbeis,vel ftanncis.Er frequcncer ille denarius,qui ponitur pro vno folido, amouecur dc loco fuo,5iponicur pro vna libra.vcl pro viginci, vcl pro centum,fic m-fipiens , qui debec eff ; in mfimo loco.ponicur aliquando ii\
ftacu valde honorabt]i,& eft in magnahominum repucatione,qunmuis in fe non plus valeac, quam ance,ficuc ncc dcnarius pro ccnrum libris poficus plus valec in fc,qu.im policuspro vno folido,vcldenario . Secudii Hcbr.hxc cft lfa: ucm,qui rmttit Upidem in palmafundx, q eftlatitudo cxiftens infunda.- mcdio
, vbi ponicur lapis,vc micracur in altum concra nacuram lapidis, cUiUs eftcfkdcorfum,icahonorcxhibicus \\\
fipicnci eff contra racionem, cum exhibcdus fic foli fapieci.2 2 Q^omodo fifpinanafcatur in manu temulcnti. idcft, ebrij.2j Sicparabola. idcft,doctriria.
24 in orefluhorum.Sicnt cnim cbrius habensfpinam in manu pimgic fc,& alios, fic ftultus doccns,ucl prardicans.2 v ludicium deteminat caujas. ideft,pra:fcindic lites.
26 Et qui imponit flulto fikntium. cuius loquacitas eftcaufarixarum.
I Irai
\y\y GIoford&NicolaideLyra. i7;C
<5
11
'4
5
\6
\ Oe prjtfmn-
f .-fiicauofus.
cumiopcri'-"- efaftx 2 na r rabi nc pftfi
uuicamalib^ fcmic ponit flulto filenrium,iras mitigar. t Sicutcanis,qui reucr- * 4 ciam, ticque excu
illeccbns punflio-a* '
ik^ih... ? fando fempcr in k
tituradvomirumfuum , ficimprudcn,s,qui iterarftuUitiarrL,6 a '"' corpori$,fi
__.,.A .i r ri j -II7 ctitoltium in card
b fuam. Vidimnominemiapicntcmfibividcri, t magisilloa ^Dubolu. b 5Il
c fpcm habebit infipies. Dicit pigcr: Lc'o cit in via>& leena in
a 1 Mata deleftajionu. l> fAd opu
itiiieribus . Sicutoftiumvertiturin cardinefuo, irapiger in
t lectulo fuo. t Abfcondit piger mnnus fub afcella fua, & la-
d boratfiadosfuumeas conucrterit.Sapientiorfibitpigervi-a ISeptifonnlgr-tia imbutis. f Scriptutx .
c dcrur , ieprcm viris loqucntibus fcntcntias . Sicutcjui appre-
hcnditaunbuscanem , ficquitranfitimpaticns, & commi-
fccrurrixajalterius.t Sicutnoxiuseft, quimittitlanceas , &ficittas in mortcm,ita vir, qui fraudulcnter nocet amico fuo
&cumfucritdcprchenfus,dicit: LuJensfeei. t Cumdefe-
ccrint ligna , extinguetur ignis,& fufurrone iubtra&n iurgia
conquieicunt . Sicut carboncs ad prunas, & hgna ad ignem,a T T ilii iiin inniiihltl-l^iiil
fichomo tiracundusfufcitatrixas. Verba fufurronis quafia ^Suijulat laadera ucrborura,*c u_uaT:t unde iorgia feminat.
fimphcia1
, &ipfaperueniuntadintimatcordis Quomodo 19 perfecifTc monfl
(i argcntofordido ornare vclis vas fictilc , fic labia tumentia *
c^sltutquiop. N<
cumpelTimocordefociata. Labijs fuis intelligitur
inimi- 32 verbis contcndc
cus.cumincordetraCtaueritdoIos. Quandofubmiferitvo- 33 ad nihilumvcilee' ij-- r r i*4 n 'U ad fubuerfio
cemfuam>nccrcdiderisei,quoniamieprem nequmar iunt .. audientium.Quici
llleccbns |U"
prs oiiuntur fn-lc-
rum,qiiibu$rcLte pa
nbob,qiumfTul:usr affimil. tur
quta ttfi vcrba pru-
driuiainoiiicdicirc,
inhis nmenvicioiii
puncboncs qmhus,fkao. vcjfc t vclpioximu
lacrrar ,Yitarc non
rtotut S.Tpccmmdubonaditit, aut fuam
)jiidem,autv:t. C
rat|oncm quericalorutn.
a sicHtunh. Cants
voincns.eibumquo
pcctus citis prcme-barur, abiKit . cuin
rcdic ad vonvtum,
quo lcuacus fuerac
onpratur , fcquiad-rniffam planguntncquitiam , quxmcn-tis intima deprimc-
batjcoofitcndopro-
ijciupt , quam poft
confclTionem du:n
appunr,rcfumunc.b ViiiiM ho'i>:rm,.
loJB.t g. In iudicitim ergoinhuncnnuidumveni
)**" lpycqu:npn vidcntvi
deanr,&:qui vidcnc,
cxcifi iiit.
C D;ci(p!%er. MulciC cuni vcrba cxhorta
7
8 nc vcrtiintur,\-mt(
docxirc ad opcnn 8
10 dum,modoadquic^11 fccndum rcdircpn
poncntcs ,in fuisia
ccrcprauitatibusn'dcfiftunt.
dSapientior,&c.S\
l
ptem viriloqucntr .
17 fenccncias , fcpcifot;
18 mi ;j;r;itiaplcni,nrN
19 bis (cnrenrias facr
20 fcnpcurx miniffrajl11 ccs, qiubus fapicir12 ciorlibi ftultusvidli
ij tur,quidicit,vcln
14 deberc,vel non p >
25 fc implcri , qu.r:16 dicrantc fpincuf.i
2,7 clohomincmfacc28 iuffcrunc , &: mult .
incordeillius.Quioperitodiumfrauduienter, reuehbitur 36 que iimplcx fer
malitia cius in concilio. t Qui fodit foucam,incidet 111 eam, J
J f^ rgancimc|&quivo!uitIapidem, rcuerteturadeum. Lingua fallaxnon J9 daci fermonecad
amat veriratem,& os lubricum operatur ruinas . 4 e,us au,5 . cicotoi
141 pic quaiicanislacif
42 re , &:conccnciorl
cioins audiuCjdicfjc vcllc fc viam incipcrciuftici?,fcd a Sata- generarcfed fapicns omnino vicat.
na
NICOLAVS DE LYRA.I h/t< mu.gJt, quia i emoca caufa rcmoucttir cffedus.
a Suut ca<tt,(juiteucrriiurad vo'/iirNtnfnum.cl\ ab^minabilis
5icimprudes,qui iteracftulciciam fu:im . Et intclligitur hoc
dc malitia feu Hultma m;tgna, qux rcddic hommem dco,&;
hominibus abominabilem ,non ds letu feu parua , quxctia
I ul\ s aliquando accidic,iicuc diftum cft fupra ^.b.Septies i
diccAdeUi/lKSy&refuijet,
3 Pidijti bomi.fapientcmftbini. cum camcn non fic, vcl plus,
quam. .
4 M igis illofpcmbeni hjhebit infiptm. iden,fuam lnfiptcntia
tognofcens, quta cft difpofkio quxdam ad quxrendam fa-
p.cuijam.c DicitpnrriLeoefi in l*a,& letna in itinere. quia in omni o-
pcrc arduo xlhmac maiorcmditfijulcatciii, &c maiora peri
cula,qua;n fintin veticace.
6 Sn ut ufiuim vertitkr in cardinefuo.LR au.tcm cardo 1 ignumfirci cjuod vcrticur oftium.
7 ;;.; r^frifi/ffli./o/wo.quiaquamuisvigilrc.nontamcnfur
tit,l.
i[ ;.*.ritiadtcntus inlcctulofercuoluit.
rp icr uijh< ftu< fnb afccllafuj. propter frigus,
9 i : /; ad oifutim eas conuirtcrit. id cft, non folum CX
pigntia n itcrruiiipit opus , fcd ctiam comcltioncm.
io r fib yigcr >i(fur.inquircndo rcquie fuecarnis.
II S/ptCtrV:rislr)(frn!ibusj>HtC'itla<. id cft,fjpiCnClbuS non
(olum |ncd pcriccr,fccJcti.irocxccUcnccr,ii iHtitquiappyhciiiiii au>ibus catcm. cxcitatcum pro nihi-
loarjlemordcndum.j j SittfW ttanftt nr.patiens. id cft, nullam iniuriam paticnsabalio.
14 Co,'i.mfctir rixs altrrjus t quia finc caufanvntatillum,
pum rixatur ad motdcndum ipfum vcrbo.vcl facto.
i j Suut to.tfl. &i patct lcntcnua ufque ibi.
\6 Etcutnfur.de. Cnmcnini non potcft cxcufarc malitiam
iact:,quxcfi patens, ncgat majitiam intentionis,q eft lates.
17 Cui aeJi. qua: fur.t cn?.m maceria 'gnis.
1 8 w /*Z>,idc'fl decradorc.Et dicicur a fonQ vocis,
quianon J- quictit palam fcd inaure.
19 JsssrpMcom.qim eius vcrbafunt mrgij maicria.
ao shu: taibu. idcft adcarbpncsatdcnccs.
& CM
21 Et lingua ad ignem. Vcrutnquc enim auget incendiurrl
22 Sic bomo hacundtis luf.&c.quta iraeft appectcus vindif l
1 J Ver.fu. ideft decractoris.
24 Quaft ftmplicia.ideft videntur finc plica doloficatis.qtlfimulac fc loquiex zeloiuflicix,velpropcerbonumini[cui loquitur, vel de quo loquitur.ic Etipfaper.r.din qtuaintenditnocerevfqiicadcor.2<S" Xitwo<ro//rtr.i.fconaargenti,vt habctunn Hebrxo.
27 Ornarevc.vtsfi. ideitterreum,quod non eft decenst -
nari argcnco vcro,fed cancum apparenci,fictic ftannii, vel f
quidhuiufmodi.aliqn ponifincxcremicjcib.godcci cerr
aS Siclabiatu. ideftiumorefuperbixloquenna.19 Cum pcff.mo cord>-,yc. Qvia ex abundantia cordis cs loqsti
Macci2.c.ideo fnbditur.
jg Labiisfu. incclligiturinimicus.quiadifpofitiocordis
paretinlabijs.
31 Q^andofubmiferitTro. Humilius loqucndo, neappancius dolus.
32 T^e cre.Qjjoniam ftptem ntquhU.ixicft vniuerficas malii
fcu ncquicix, qux per fcpccrjarium defignacur,co quod (
nc tempus fcpcenanodicrum comprehendicur.3 3 Suntin cor.iltius.Eir magno cnim appcticu noccndi
C.u fic modum loquendi,
34 j^w operit odiumfrau. fignis amicitix,vc Iudas.
3 5 t\twla. w4.cii.quia dcprehcndicur poftca fa&o,ficui
citu*dcTorquato, inlegeiulafanctiTyburtij martyris.
16 Q^ifodit foneam.P.ums alceri ruinani.
37 incr.ir. cdw.Sicut patct dc Balaan,qui docuit Balach t
terc fcandalum coram iilijs Ilrael.Num. 24-&: poftea ab
occifus cft. Ntim.ji.
38 <<p*o/./.i.jiclocofuo.
39 t\t-ucnetur ad. fcilicec lapis, ficuc videmus fenfibilitc
lapis pondcrofus ab aliquomotusexfuspoderercuertifrad ipfum mouentem,&: '.cdiccuin . Et per hoc intclligii
'
qii6dvolcnsimmut3realiquidnocabile,&confiiccum %
hoc pacicur dcttimentum , quia calis nouicas folecinduc fc
difienfionem, & rcbcllionem contra facicncem.
40 Liuguafal.non amat vc. quia diflbna cft habicu fuo
4 1 Et oslu.c] tiod non fcruac fccretum.
^i Ofcra.rui. Denudandoaduerfanjsconfilium,
7'5>Proucrbroucrbia L-ao.XX Vll.
C A P. XXVfT..p.
ilXT Eg!oricri>. Ne fecurus fis ahquado dc fiituro,quia& fi
i> hodie feruts domino . qualis efife in furorum pollis,
|uomodovicamiinire,prorfus videre non vales.f< * /jowo
<<i femper eii p tuid n.
i Graneefi fa. Gra-
lecfr.vd vno cnmt-
iecapicali,quafi poit
|erefaxideprimi,vei
|uafi glareis aren e
nnunieris pcccaris
172adulcerinus.Qni .n. malengit,odit lucem.Hufc iure m-aniii*
ftacorrecbo pfertur. fVlc-lius efi.n.deiiderio corngcndi pa-lam corrigere , qua;n fktdrb pcccandi llmilitcrcla diligere.c lAnimafatnrata caUabii fauumj&c. Anima diuitu,<j lubet
Io.;.c.
confolationefuam.ciuibusdicitur.'
a
. euioribus oncran .
"Bcd vtroque grsuior
on:fiirafiulti,quiaha:c
ipquocercius, qna iincurnala patefcunt , eo
"*crius,vccaftigentur
gijgunt.lra vero,quia8 on corporalc ,
fed
\iDiricuale vicium eft,
[r'uo minus dcprc hcn
icur,eoamplius graac. Vndenonabib-
; ite ira, fed ira fiul-
k dicic ,faxo & arena
I rauiorem . Nam fa-
cntes quomodo a-
us , & fermoncs,ita
Ilcncis quoque mo-
j isexammanc, &ca-
iganc.
Ira fiutti -vtroiue
anior,&c*t. De quopra. Ira cnimiufii
t'pn calis.NadcMoy*. dictum eft, quia exi-
I \taVba>aone iratw ni
flu.Dc c.ili ira di&um
ft,t : Mcltoreilira nfa
wuuper ttijiitiam vul-
b ; a imus corrigitwr
m\lmquentis . Iraftulci
b ^
C A P. XXVII.
tglorierisincraftirium, ignoransgd 1
fupuetura pariatdies.Laudettefalic-*
nus,&nonostuu,extraneus,&non 4
labiatua.tGraueertfaxu,&onerofa 5 fam Pr,)d mincp.ci/* t 11 1 . 6 dulce habec.
arena,ledirartultivtroquegrauior. 7 f sic **. $.tlranon hetmifericordiam,necerii 8 cucauisoua,velpul
V& vnbif^qui fttw.tii rjtis yLucx.6.4.
qui.i efurietis. fpernicaudicam cxleftis re-
gnidulcedinem. Anima aucem eorum, \ alicnum.
quiefununc , iicmnciufticiarn ; aducrfafeculiad mortemip-
pcns furor,& impetum coc.tatif/pi-
d ntusferrequispoterit^ Melioreftmanifeftacorrecl:io,qua
a tVttliora. b t Verbrra. c IDci.f Ftogellat enirn deus quem diligit .
amorabfconditus Melica
rafuntvulneradiligec
ntis,quarn1lde(r,qu3in duboli bIandiroentisdeclpi,quinoftrisraucr erratibus , quali parnm lit, quodpecca-
nms,ik vkraniodum fa-uiens tribulatio,quam doininsdilpeniaritetoleramus .
a 5Ideft blandimenta. b TDiaboIt.c tDiutura. d IMundanis. e Dulcedinem celelris gratii.
"
fraudulenta odientisofcula., Anima faturad
ta cakabit fauua fluftitiam. b TA.Hicrfa feculi. 5 Mortem. c T Beatitudine.
f animaefurie"nsetiamamarumprodulcifumet. Sicutauis
9 los , quos fbucrar, ra
10 pcuicxponiclic vir-
ii cutcs inquibuspro-12 ficiebac
, quidclcric,M immundis fpincibus
14 prodit . Vnde dicit
15 alibi. Sifpir.tusbtben-1 6 tis potejiittcm ajlende-
17 r.tjitperte, locumtuum18 ne dimiferis , C^uod19 eft . Si tentatiodia-2.0 boliinftiterittibi.ne2 1 a bono , quod facie-
21 bas, defiftas.
2J g Meliorrjl-pi, Me-14 liorefttibi , quiani-25 mi fraternadilectio-
Er Crudelica*
ell in ira , Sc
impctlM in fu
rorc , & ciuis
flabic Coiamiuuiuia.
Eccl.ic.3.
trafmigrans de nido fuo,fic vir , qui relinquit locum fuum.
Vngueto, &varijsodoribusde]edtaturcor,ck bonisamici
confiliisammadulcoratur, amicumtuum,&amicupatristui ne dimiferi!. , &domum fratris tui nc ingrediaris in dic
fVtSamaritamis. a 1Vt riccrdos,veIi.euita. *& ne,Vel foCICtatC COJl-
aftli<3:ionistuae.Melioreltvicinusiuxta, quamfraW pro-27 neditur, quamger-
fveimum. iconuadicemi. 2 ^ manus frater , qiu fi-
cul.Studefapieri?filimi,6tl?tificacormeu, vtpoffisexpro19 dti & pietatis iura
biati refpodcre (ermonc'. Aftutus videns malum abfcondi !? ? ^S%Za lApoftoU. b IQu.fivrator.s 1 Multa opprobtia fa HomoHwdamdefit
tuseft: paruuIitranieuntesiuftinueruntdirpendJa.tTolle i3 debatadierufaleminie
veftimentum eius, qui fpopondit pro extraneo,& pro alie- H ricboy& indd,
r.ucs tc.e.
t Siipra.aa.c.
-; nisaufercip.gaus.ciu.bencdrcuproxrmofuo.voccgra.r- jj%&&fcera pictatisamit;:,&furori frenala
c.
i Melior ejl manifeJlacorreffio.Amor abfcondicus,illicicus,vt
adul
37 laudis cum excoilic,
vel malis fauendo,vcl borfa plus zquo laudando . Sed hic maledicenci affimi-
. & lacur,
NICOLAVS DE I.YRA.C A P. XXVII.
Vf -s/ow<'.Snperiusinduxic advircutis,5c:fapientia:bo-
.Sj num,hicconfequencer remouetimpedimenrum.qa*1 quencerconcingic exdilacionenpcns boni fubfpe futu-
ixmporis magis apci,&: hoc eft,quod dxicur.
i \eglo.in crajli. ldeft tempus fucurum,crcdens in illo fa-
rcmagna.-
Ignorans qi,idfu.Qi)i3. frcquenter parit impedimcntum.; Ltudet te <j//.Laus cnim in orc propni fordefcit.
' Graue efifaxum,& one. Potcft tamen portari a quolibet fa-
i3,dum tamen fit fortis corpore.*
Seiirajlultivtroquegraui. C^uianon poteft portari, nifia
(piente,qui eft fortis in mente.
fylra. kilicctimpctuofa.; 'Honbabetmtfericoidiant. Qjiaaufcrtdchbcratione.ideoi)uicur.*EtimpcumconcJtati. Ira vcl furore tali.
5 Ferrequisptttcrit. q.d.nullus,n!fi valde fapiens,& padens.Hclior ejl ma.cor. x qua venit bonum correcto.
Q^amamor.ab. idcft in efiectunonoftenfus.quianulluinumindc prouenic amaco.1
Meliorafunt vuUtli.Qux fiunc ad vulneraci corredtione.1
Q^amffau.ocu.udi. Qux fiunc ad ofculaci deceptioncm,^patcc dc ofculo loab. i. Rcg. 2o.b.1
^tnimafa. homo cibis replerus.1
Cakabitfa.ium. idcft cibus cft ci abominabiliSjquancumiqncbonus.*An
:
,ma efuriens etiatn amarum^ &c. quia fames facicom-"cibosdelectabilcs.1 Sicut auis
tTatifmigranst&c.Rc\inc{us ibi pullos fuos ina-n i&vacuo*.
18 sk
1 8 sic h\qui rclinquh locumfuum.idefx domum fuam,& fa
miliam,ncgligens eorum curam.Per hoc eti.im intelligicur
malitiaprarlatianimarum euram negligentisprocuris^cX^negotijsterrenis.19 Fnguento,& var'us odoribus deleftutur cor. quiadeleftario,quje eft in feniibus exterionb. vfqne ad cor redundat
, ficuc
cconuerfo fenfus, &: motus dccorde proccdunt ad exteriores fenfus.
10 Et bonis amici conftliis . Ad bonum confcquendum, vel
malumeuicandum.2t ^tnima illius. Cuidacurconfilium.22 Dttlcoratur. quia ex hoc concipic fpem confequendi bonum.velcuicandi malum.15 ^4micumtuum
>& amiatm patris tui ne dimiferis. quiavetc-res amicitia: folent cffl* magis folidj.
14 Et do.fra.fa ne jVj.i.paupercatis tuc,ne fortc verecundotur dc tua prefentia, Sc libetius vclit tibi fuccurrcrc alia via.
1% Me/<orefrW./.quiftatimpoteftfuccurrere,ac5 Qu.tmfra.qui non poteft hoc.nifi poft craStum tempo-ns,&: 11 iccnm penc ille,qui cft in neceffi!:ace.
27 Studefa.Jili m/.que eft maximum baam in vira pr^fcnti. 18 Eeixtificacormeum. quiapacerbonumfilnaccipic,ficuc bonum propriurn.29 ytpofjis ex. ideft veritatem contcmnenti.
30 }\(fpon.\et. lpfum rationabiliter confutando.
31 ^//riW.ma.immincnsdcpropinqub. >.
31 Ubfcou.eji, &liccuafit.
3 j Taruuli. fcnfu.
3 4 rnw/eii/7m,abfque periculi aduertcntia.
3 5 Sufiinuerunt dif. in coi poribus,vel in rcbus.
j6 ToUevc.cius. ldcii poces licice collere, ex quo obligauitic. 27 Quibe.pro.fr.Qvo.gran.idclin\At\itci\eeia<latendam
X iie
21 GloorcI.&NicolaideLyra. \yi;
'mr , q-Kivclin maloopcrelaudand,CiConf:,Jr;ntiarntri-
i.ibofto opcrc fimpltcitaccm. puncordisminutr,*
vc'o uod fupcroi amons caufa uwcperac , humano rauorc fi-
nut
doinltrui.')t,kaumfcnuacmtur.b )*fcrwmi Infcrni
lorn.cnta no rcplcn-
tur, tcrminumr.cci-
picndo. $imlircr&
Q^re.-vi' 1 mccr.nonescotu.quir fin: pmifr- tcrrcna fapiunt, infa-
* ti.bi!es funt indcfi-
dcrtopcccandt. Idco
rumque laudabilia facta ccrnens,& in ornatu virtucuni.Sc
calorrdilcclionts ipfuglorioftts cxtrtcris . Hxd.sa^nimciparas, dum peccatorcs ad ptvnite ntiam vocando,fub::n*.ircm cibi m tcrra viuencium locum acquiris.f Suflicut titUc capra.Tanu inftaci a pccus com iflum paf.
ncobiluc ajflaccri
uum, vclfngotc
f onnt.
t ev.ttr.
FffTm/cr.JJonaconfaIatio,confil!um fjpicncum,qui du
fcinuicimcoifolan-
ditdcno&c confuroens maledicenti hmiliserit . f Tecfta
pcritillantiain dic frigoris , & Ikigiofa mulier comparan-
2
tur. Quirerinetcam quaii,quiventum teneat,&oleumdex- a
trxfux t cuacuct Ferrumferro t cxacuitur, & homo cxa- +
cuit facicm amici fui Qui feruat flcum , comedet t fructus \
cius,&quiciiiloscltdominimi, glonficabitur. Quomodo 7
in aquis rciplcndentvoltus profpicientium , ilc corda homi-
cnimi-acuncpuniu b nummanifefta(unt prudentibus.Infcrnus,6V perditio t nun-
quamreplcnnir, t limil.ter, &oculihominuminfariabiles.
Quomodo probapturin conflatorio argentum , &in fotna-IVclcium. 5 Non c :
ccautum, ficprobaturhomoorclaudantis . Coriniquicx-Detejn.
flceijn.s. habuerunt fine finc
tt pcccandi.linaruramtubcrcntlinc fincvi
ucndi.
C Dttgentcr. Paflo-
nccclciiardicitur.Di
li^enteradhtac curam
cis.quibustc prxrffe
con
tiftrit. Agnofccani-mos aitufque lingu-
lorum.fjquidvitijincis inucitctis, cjcius
caftigarc mcmcnto.
910r 1
12.
1}
4
lic , fed tibi fcmpuniq;futficiat.Qu(elt , Tam icdulo d
ctrin;infta,vtctia
quofdam pcrnitctcs ad otiictum ci
cendi prouchas ,
pcrillos.quipridc.pro tnditatc vit.
iumad iimilramd :os vidcbancur.
fc poncndt , ino,
r~uonabilcs,&tidolo lac vcrbi
p;
uuLs ienfu mmu'tur-Fitaucemlac
m ad vic.fiouinticicntiam. SicomudcnsftultiiminpiIa,quafiptifanas ,1 Pra
p : , r ., c u /i 1 ta- anciILs.quandoc iencntedeiuperpilo, nonaurcreturabcoitultitiaeius . Di-
ligcntcr agnofcc vultum pccoristui, tuoiqucgregesconfi-
dera . Noncnimhabebisiugiterpotefratem, t fedcorona 1$
d tnbuetur ribi in generatione gencrationum . Apertafunt 9
^Aufererur volis rcgnum dei, 20ISc dibitu. gen.fa liu.eiuj.
ptata, &apparueruntherbxvirentcs, & co^llcctafuntfcenaa 1 luJxii lupcrbis .
^lnnocenfes. 5P nir-mc.
Non cnim tu fcmp
pafccndidominicas
oucs p .itclraccm ha-
bcbis , kd xtcmam ^c mdntibus . Agni funt ad vcflimcntum tuum, & hsedi adpcrcipies coronam,
a2riprctium . Sufficiattibilaccaptarum incibostuos, &inii tuo tcmpore pcui.
* d r \ n ,,.
pouerii . ncccilaria aornus rux , & ad victum anciilis tuis .
d ./iprria f*nt pra'a.
Apcrta func modo pa1 f.icratn.-ntoruni celeftium , qn;c diu fucrant flguris le-
Apparuttnouitas cuaogelic* vcncatis , 6c gra-galib.ciaufati.c . CollcCta funt in p.:bulu gregis dci fcripta vcteru patru.
Ablaca quidcm fupcrbis Iuda:is talccdiumt tudici;,^ humiLbus ccclctix populis , ad fpiritu.tlc fubtidium data.
p ^ignifh.it *d re. Agnoru vellcnbus vcilicns^lu bonis di-
fcipuloru obcdicncium monbus , paftor jpfcprofccens,co-rum
J7qui ncndumam.pcrfcdo,fcdadtnmorc fcruilidc
no deferuiunt
cxcmpltt, vcl vc
corurn.qtiipcrinicenciani faluifc
func, viuificisvc
cpuhs rcficiuotin
ad maiora nicrcr.l
ta virtutum mua
Quidamhoc,qu2^ dictumclt : ^i[t\1 5 funt prata , c~ ap.l
ber. & col. funt.f. |
wontL.jignifunt ad veflimentum tuum,& bxdi ad agriprctium. I
ex pofuit. *4pena funt monumenta^ apparuerunt corpora recidtf
Sequetlrati funt pcccacores a findis,collectum efl fccnut
ad comburcndum dc locis cxcclfls . Scaucflrati fmt agnii
dixteram,hxdi adfiniflram. Agniad veftimentum rcgts, qifc
ipfe dixit,inl?al>itabr. in eis . Hardi pro pretio tanctotum qhbus nacucrant, ignibustradcntur.
^ a
2.1
22
1?
i Mpli
Bcclcii.b,
N. ICOLAVS DE LYR.A.j Deno(7c-c.>/].-.dv-fl,folicitchocfacicns,adulacoresenim
fotcnt cllc foicjtt cxplorarelociini ,^ ccmpus, in quo eoru
adulatto rcciptatur etncacius,
z Tccla /jfr.vtruqucenimptf valdetxdiofum.&arFIidiuu.
3 i^ireti.cam. .dcfl rctinctc nititur abinfolcntia f i.\.
4 i^ti': wf^.quodefl i't'po'.1Voilc,vclditri^!'?.
5 h.tolotmdcx. plcumcnfmin tpanurctcnrum quar.cum-
cunoucrcflnngdcur.cx.c: fic mulicrmfolcnsquao-unicun-
quv itflrir.gacur,viastamcn ad nulc agcndumadinucmt.6 i(_;'/fif.atranfcunttbus
7 t j..icdeif' n.cus. quia bcnc fcruauit-
8 / idefl dignus honore cfficietur, flcuc Abifai.qui
Jaluauit Djr.iJdcmanuksb:dcnobgigantis. 2Rcg.11.p Qutxr..: 1 1 1"
afuis rffplcndcnt putiitt profpicien. fic corda ho
tninum maiiircirafuntpntd. ntibus,qinafciunteacontidc-cxtcnoribus , <\8 ncfciunt ficcrcimprudcrcs.
10 lul > jjCjrper.quiadajmoncs fcmpcr fitiunt fccum tra
plurcs.1 1 i;M.'i/fr,cro.cupidorum.1 1 la[atiah. quia cx acquilitis non minuiturcupiditas,fcd
tur . Vndc pocta . Cicfcit amor nummi , quantum ipfa
jc.uniacrclcic.
I j iZjomido projr. fon.ar.quia ibi apparct.vtrum fit verum,vcl n( n.
14 Sic probatur brmo orc lau. quiaperhocarparcr.vtrumfitcre virtuofus.vcl non.vtpotc ficxlaude nullo modocxcol
licur.fcd mcliortfficitur,npparctvcritasviftutis,quxlauda-racrcfLit.fi autcittCXtollimr^ipparct fallitas.
ir Corim. Itlr vcrfusnoncltni Hcbra:o, idco pcrtranfco,
patct ciusfcntcntia.
5 1 contHdcrnP.u.tum in pila auafi ptifanatfcriatc defupcr. id
cft,, q^atunquccorrccuonCjVcl riagcllo^ioncincnd.ibitur.
17 Qh
1 7 Diligcnter agnofcc ttulium pecoris tui,tuofque grcges confid I
quodcxponit Rabi Salomon ilc-.Sifucrispotens in diuit
propter hnc (is negbgtns in rebus paruis,vt de ouibus ,& pecat Utuis. Et fubdttu,- caufa,cum dicitur.
1 3 T^on tnim babebislugiterpoiefiatem. ideft.forfltanpctfd
altas diuitias.
1 5)Sed corona tribmtur tibi
ingenerationegenerationum.H^c ift
litera Hcbraica,idcft,ncfcis fi honor tibi exhibitus dura t,
&c ideo non dcbcs eflc ncgligcns circa parua , qua; potcr IC
tibi eflc nccclfaria . Alitcr cxponitur de prarlatis cyram : ;-
marum habentibus fic : D.lgenteragnofcc vultum pccoris ftfl
cft, vitam & mores fubditorum tibt . Non cmm h.tbcbi!U
gjtcr potcftatcm corrigendi eos,rcilicetpoft mortem : d
corona.fcilicctglona: tnbucturtibi,fi bencvfusfucnsc 8mitfatibi potcflate.2 Q ^iperia funt prat.t, & apparmrunt berbx virentesy& colrm
ftmtfana de montibus. idcft,talia oriuntur,& apparcnt in \\%
proammalium nutncionc. idcofubditur.2 1 ^i.tupplc tunc fint tibt tanquam necenarij,2i jtdvefiimcntumtuum. dclanis ipfotum, &ad vidunfccarmbus.
1.1 Ei htdi. fimilitcr funt neccffarij.
2f ^id agn prciium. idcfl,vt de ipfis cmas agros.vcl dc Ifr
tio corum colas iam habitos . Et pcr agnos,&: hajdos inc t*
gunrur hicettam aliaad victum,6C vcftitum,& agriculiH
ncccflaria .
l fSufjiciat tibi lac caprarum in cibos tuos,& i neceffaria di
tux,& ad viaum anciUis tuis . fi habeas in domo cua aniirad vicfurn cuum,t\: domus tua; fuliicientia , non fis foJtc
aliunde qua;rcrealia magis delicata. Tum quia non funfccura ad cfum tuum, ticut nucrica in domo tua, qux fun
bicognitaAquiaintalibuscxpcnditurmagnapccunia,in alijs cflct mclius cxpcndcnda.
C
ia
uAI*
m Prouerbia
jm ftusautem quafi leoconfidensabfq;
terrore entpropter pcccata terre. mul <
ti principes cius, & propter hominis6
iapiciuiam, cVhorufcientiam^uccli \cuntur.vita ducis logiorerit. Vir pau 9
sBSssi pcrcalunianspauperesj imuliseltimK)
i,iu ouoparaturfames. QuiderelinquLincIe- nbri vehementi
gemjlaudantimpium,qui cuftodiunt, Juccenduncurcotra* fln faturo. 1 4
eum.Virimalinoncogitantiudicium.quiautemrequirut
**"
dominu:n,animaduertuntomnia. Melioreftpauperambu \
6
7Iaris in fimplicitate fua,quam diues in prauis icinenbus.Qui t8
T Dulipncoies bonij>.uns funndo. 3 5Lenor.es - IP
cuftoditlegem.tiliLsfapiensel^quiautemparcitcome^fla-tores , confunditpatrem fuum QaicoaceruatdiuitiasvuV
*'
ris,&foenoreliberali,inpaupcrescongregatcas Quidecli ij
natauresiuas, ncaudiat iegein,oratioeiusentexecrabilis. Md Qui decipit iuftos mviamala, ininteritu fuocorruet, frHfimplicespoilidebuntbonieius. Sapiensfibi videturvirdi z7
c uesjpaupcrautem prudensfcrurabitureum.In exultatio2
ne iultorum multa gloria eit , regnantibus impijs ruinc hominum . Qui abfconditfcelcrafua, no dirigetur,qui autemconfeifus fuerit , & reliquerit ea , mifericordiam confeque-
fPioruuiu pena .
f tur . Beatus homo , qui femper eft pauidus, qui vero mentisINon tiinentis.
I C A P V T\
XXVIII,
Fy$'tim,Qui non
eftforns,ctiami jinilliispcrfcquatur,
i jor.refidtrn dcferic,
Iim l.-rrocinijs, vel
Ltiiji : js*i*i! jfqi-fc hu-'
jfmodi inf-.dch lcfj-
j m rcddic.
| lu/lis au. qujfileo.-
jioccurfubciiiariimi>n trcpidat,quiaietiinibus prxualere
DnignoracVndein1 fccuntas leonico-
iratur , quia cumfooflibet infurgcre
[.jnfpicit , admcticis
Brconfidentiam rc-
c,& fcic, quiavin-
uq.quia folum diii-
,quem ncmoinui-X amictic.
tC Qjtiautemre. Om-n animaducrtunc
.ccti ,i. & fucurum
;d:nmen vniuerialis
>Jil!icij,&quibusope
Husrcquics, &qui-fcpcenareuibuaturrrna.
<] Qui decipit iuslos
mrii ma.&c. Qui per^dimnam harretica
d:>pit amatores iu-
fliaj , vt a veritate
jiiient, ipfe proma-Hxrnam, quam meiNirincurnc: Bonalem ii qua gerebar, rcl vtilia fcribcndo , vel cont: nenter
viuendo
NICOLAVS D E L Y R A.
CAP. XXVIII.
Wvgitimpius. Supcriusdeclarauitbonum npientia?,& vir-
I tuti anncxum, Iv.cconfcquenter declarat malum vitijs
iunctum, quod eff timor . Homocmm malus nufquam
Mecurus,quia (cmper umct libi mfidiari ab illis quibus in
Rmala,licctno*iiicica. ideo dicitur.
1 F:^f/w.ne.^r.SicutclcCaindicitur.Gen.4.c. Egrejfufque
Bj afacie dnini,b.ibitanit m terra profngus.
p lfii-s autem quaji leo con.in do. Quia li moriatur in perfecuin tefrigcrioerit.
j Tropter peccata terrm. Sicut proptcr peccatum.regnum Sa
Blonisinduodiuifjm fuit. j.Reg.12.4 ktpropterhonv.niijj. m cogmtione dc diuinis.
5 Etlmumfci. Quaedicunturinagibihbiishumanis.6 Vna dw.Lt fic v;ta Ezcchia; rcgis tuit prolongata quindeci
annis.4.R.eg.20.} tftrpaupa- ca. Sicut cnim imbcr corrumpcns fcgcrcs cft
P<-imus,iictalis paiiper,quiacx maxima malitiacalu:nnia-
upaupcrcs, quibusdebcrctcompati motuscx fuxpaupcr-la
expcricntia^proptcrquod vulganterdicitur,quodmoriu nacn pcdiculi ett peliimus .
8Q^ideie.le. quia facit fecundum voluntatcmeorum.
9 Qui cnfio. Zelo lcgis ,& iuftitie moti,ficut patct de Ma-
t^h.ai.Machab.i 1. Q^Hnterfecitfupcr aram ludaumidolts f<*
trrii.
I 'c viii mali.idcR faccrc cxccutioncm iuftitia: , quia habec
Nofitum habitum fccundum qucm cogitant,&: opcratur."
'^i' auterrirr(jw>ntdo'ainum yrc. qux ad cxccucionem
w cia: funt ncccilana.iMelioreflpw. tit patct fcntcncia.
13 Hui tu\~l.l'gem. quiaconfbrmat fcfapicnti^diuinij.H Quiautemcomtfi.itr.res. id < It^ulioncs.'5 1'a/(/f.Expcndcndo *n botiTiam fubflantiam.6
Cinfun.pa.fuum.cmia malum fihj apprchcndic quafi fuu,*
-coniunditurdcipfo, fitut dc propno maio.
17 Q^i
Cap.XXVlli. ,724
C A P. XXVIII.
Vgirimpiusneminepcrfcqucnre, iu- 3
-.il>f<)ucterr
re wit.
a ISiuicns.
eft durx, corruet in malum . Leorugiens , & vrfus cfuriens,
bonorum nefis immemor tnalorum .
i-9
37
jpiucndo^iur.antalio*;, I>
vel legentcs , vel au-
dientes , exemplumctiam de cafu cius fu
munr.e licxultatione,&c..
Non dc prxienti-
bus,fed de xternis in
fbturobonis, nondecreacuns, fcddccreatore cu'us vifione lc-
tanrur.vndc: If.ami- Kalm.Ji*i
n: in do. & exulta.iu,
Vd in exul.iu.mul.
gau. quia dum elc-ieoem#
ctos in hac vita euc- tnicntibus profperisexultare contigent,multa dotnino g!o-ria ex plurimorumfidc,&pijs operibusdatur , rcgnancibus
impijs ru.ho. Sicuc
multi , qaid.mtglo-riam deo , cum iu-
ftos in profectu vir-
cucum gaudere pro-
fpiciunc , ica dum tii-
perbi regnanc , f i.e
perridiae mnlcos complicanc , quod &. de
pnganis , 8c herecicis
&maliScaLhjlicispoteitaccipi.f B<> itiif homo,0-c<tt.
Ira mdicij tarto di-
itnchor portabitur,'
qtunto nunc minustimctur.vnde : ln die.
Thslornm ne fts i;n>iit-
mor bonorum , & in die
Ecclcii.c.
a Vir
i-j 1Z*ic0j. Ricipiendo vltra foitem,& ex pacto.1 8 hiftt li. Rccipiendo vlcra forccm,non camen ex padto,&
hocdiciturfcenusliberale,camenmalumctt,propcerqddicitfaluacor Luc.<5".e. Datemwmmnihil indefprrantes.19 lnp.iu. idcli contra pauperes.zo Co/^>-e.f^.quianulhisaccjpitad vfuram primo modo,vcl fecundo
,mii mquantum indigens,&: pauper.
zi Qjf detl.auie>. Vt iiclicencius )& iineremorfufaciatc5
trarium .
21 Oratio eiuserjt exe. quia ex magna libidine pcccandi prouenit, quod aliquis vulc legem ignorarcne pcr cius nocicu
impediatura pcccaro,vel retrahatur.
1 3 Q*i de. iu. in via ma. Sua perfuaiionc perrrahens cos adma'um.
24 In interi.fuo. interitu,falicct morralis culpc,& gehene.15 f/wp//'.ideIt,fiiieplicadoloiitaiis incedcntes.26 Tuffideburit bona eins. Sicut
filijIfrael
poilcderililt bo'i.i
Madiamrarum, qui per filus fuas traxcranteos ad peccatu,
Num 2j.b.
27 Sapi .fibi v/.Impurans fue prudcntie diuiciarum acquifi-tionem.feuearum cunferuationem .
28 Vauper autem pru. idefl fcict eius confilium,ficut patcc.
4-Re. i7.dcChuf],quifctutatuscftconUhum Abialon,cx:e-
rat valdepauper refpectu ipiius .
29 ln exul.in. quia per hoc boni honorantur,&: exakanturjiicut patet de rcgno Dau:d zech'e, SsC Ioiic.
3 i\^'"r^i^.>-.w.SicutpatetdcManaiIercgc.4.R.c.2 1 .c.de quo dicitur ibidcm. Infuper^ ftnguinem tanoxmmfwditM maffiS mulium riiwit, donec impkretur 1 : i.falem vfque ad ow
31 Qjnabfcond tfcelc.f<a. inconfcicncicforo. 32 7{yii di
rigetur.m viafalutis. 3"} QjnautemcQ>"feJf<<s fuert. Veiact-
tcr,&mtegrc. 34 Et relique.ea}&c. Abiqucrecidiuo.
35 M:fericor.cQnfequetur.\dco.
36 Bcatus homo,qui fcmpcr ejt pauidus. Nc in aliquo oficndac
dcum.
37 Qgi vero men'is esl durs. Non curas de rali crafgrefiione. ,
38 CoriHctinmalum. fcilicccculpe,&:pcene.
j9 LcQrugiens,qrc, Ciuialicutbeitiasdcuorat,ita.1 Trir.cept
1725: GIoford.&NicolaideLyraJS c fet " fr fTanftam -cclefim.
b
17-
fHonn*. oiii
f.pprmve 3-
Jto, i
{idir , vfoue
>d \\
Wgitt; Ulft
fvup i.b.
rt
f.1 .b.
princeps impiusfupcr populum pauprrem .a
Duxindigcns prudentia , mulrosopprimet j
pcrcalumniam , quiautem oditauaritianu, 4
longifientvlicscius.^Homincm, quicalum-'
<I4cll,perc:tuin. fl Irtiium. s
niatur nnima? fangumcm , fi vkjuc ad lacumlAbco. b 1S^>:<
fu*:enr,nemo iuitmct . t Qui ambular fim-
plicjror,faluuscnr,c]ui perueins ^rndirur vjjs,? Ajin vcl CO/uorit,
eonc.detfcmel t Quioperaturtmamiuam,JFrumeat* ve! viriunbus .
b Sed. c f[n(]uolibet ptajdtcroruat.
7
8
9
10
II
14t&vUfahimr t fatiabiturpa'nibus,cu. .'cClaturotium, re-
piebiturcgeitatc. Vir tidelismultum hud.i- ')'
birur,quiautemfeftinai;ditari>non cririnno i^
11'nfnnjm. '7
ccns, oui cognofcitiniudicio facicm, non l8
IParuo prrtio.
benc facit,iftc,& pro bucclla panis deferit vc- *9
rk&fe.<toi**a
ritatc.Virtjfcllinatdi."
tari.ctalijsiuidct, igno az
rat, q egeitas fupueniacci. Qui corripit hoiem, 2
>c
gcrc opcsambir,pcccatum negligit ,
mo-
rcuuiumcaptuscumrfcam rrrrcnam.ini-
NICOLAVS D E L Y R Ai T<inrrps:m. SuhieCtos iibi refiftere non poccnccs binis
futS expoliac. i Dixindigcns prudcutia. Inagtbihbushu-manis. j Mltos oopci.per ca. Quia miniftros habct impios,
inducences cumad hancmaliciam , & ipfenefcicaucrcere.
4 i>jii gmttm olit aunri. primo m vitapra:fenti.qu;a
non ha-
bct iniidiantcs fibi,& poftea in futuro,in quo atct mrace vi-
txgaudcbit 5 H0n/>v?w,tji'<ic<..idcftuuufte quxnc.
6 jtniifan*niiiem.idcf\ hominis mortcm.lsjominecnim
ammc frcquenter intelligitur homo in facra fcriptura, eo q,
eft ftobihor pars , a qua denominatur totum . 7 rivftjue
ad / 1. In Hcbreo h.ibetnrad foucam fugcrit , iddt vfque ad
fcpukuram p-tniterc diftulcric. 8 Tbfemofu. idcftncmo
potclt eum adiuuarc, quia poft mortem non efl locus pcenitenrie. 9 Qjt amltu. idcft jnnoceucer. 10 Salnuscnr.
mfuturo. ii Qi pcr.gradi.vus. implicandofevariispec-cacis. ii Concirfij-ye.idcfrabiqucrcfurreitioueadbonumlicut dictum ellfupr. iS.i.Impius cum ii profundum peccatorurn
pcntr ', LO'tcmnit y tuncrepcotinus /nperueniet ci imeritusy& eum
jjnitjt nonfetjnetur. IJ Quiu.terram fuamfa. hocpatetadfcnfum. 14 ^/r/jtfr.m/i/./drt.qiJia fidelitas cfi magnum bo-
fium. 15 Qui awemfe.dita.ad hocrmuisanhcl,ns.16 T^oncritin. quia multa,veHakealiquaacqtiuiciniufTe.1 7 (M to.in iu.fa. condcfccndcnsahcui plus dcbicocxalt-
qua pnuata iamiliantate.
1 8 \on be.fa.ifie. quia dcclinac a rc6"titud:ne iuffitic.
ly Lt pro buc. id cfr pro re modici valons. 10 Dcfr.vr.
cuius
pudcum, magisquamil
qu 1 pcr hngua; blandimen-2$
ta decipit. oiri iubtrahit ali-
l4gratiam poftea inueniera- du
sinfpicit,qooUi
".udcum, macisquamillc n lf
c;
ur rt'
quc-o non .
cumquarlibcttviui
bonadefiderat, qidciucuro daninar
quid a parre fuo*& a marre,tiatur,ignorat.
F
l* 6c dicit hoc non clt, pcc-
il catum , particeps t homicida; eft . oui
zy i.idat , & dilarar , iurgia concitat , qui ve
J" fpeiat in domfno, t ialuabitur. Q.uiconfi,
in cordc fuo , ihilrus cft , qui aurcmgradit
fapienter, ipfe laudabitur.il oui dat paupcri non mdi-
[)J ]
Hmfar- im- E33 >T- ./ j demtiomincs.qi 1
gcbit, qpi delpicit depre- iuliosdicit, quu
54 cantemjuftinebitpcnuria.' crc;iCI(
a IPerfecjucnilo.ncmferuac. Vndcl
Cumfurrexerintimpij.ab-b
J"b_dePcuit<
a fSi vos perfecuti fi>erint in vna ciuitate, lpiClCt llUIlll
fugiic in ahi.b_ INatute otdmc iciu5ti-s. dlCCt: TccCaui.Gtl
fcdndenturhomines. cuma 1 PctiiPemc flagellato fauientiot cr.rparuulus. 1 A pctfecutii.ne.
b . lEiiam Jc numero impiorum.
illi perie^rinr , multiplicab-
bunturiufti.
efr.Rdptcictcus.
naturahjmanvjcitioniscutii.diiuu
fp pccvando luir I
os affimilacosag
fcunc.
cuius valorcft ineilimabilis . 21 yirquifc.di. & at
eo quod funt eo duiores. zi Jgno.qubd >ge.f>. in fucir
cucd:u,'ncpuloni , quiguccamaque nonpocuic impc-nlLuce.itj 23 ^f/ico-./)-9.racioncvcctem,;n hoccmmfert homo a bruris nimalibus, fccunduin quod df i^jlAmmalia imaginationibus,c?d mcmorijs viuunc,homo:|inciilcc-tu^&iacionc. 24 Gratiam po.in. apud cum 1
quam jlle,qui pcr lingue Wandimenca dccipic,quia penbonu correttoris , &c maiG adulacoris. 2
5 Q*ifub.ali\
ap.i.fuo.& a ma. fnrt>ieaec!piendo,vel dcb;t:t neccffari
negando. 26 Etdi.bociionclFepec.quiacfthcvcsinprlcaiu.vel quiailla yultorlerre dcoinfccundocafu, quolprobat faluator,iM.itth. 10. ij Tarticepsbonm ptV.t.fiil
malum facic. 2!^ ^//e/a.cirrfi.dictajVclfictafuavltrslbitum magnificand j. 29 JurgU conci. quia a]<j ex hc
dignancurconcra eum. 50 i^/fo-i./co\t'efo.idciTioJfu fuo plus debito. $ t Stultus efl.quia prefumptuofusl&C fuperbus , fuperbia vcro exc^cat intellcctum .
31
daipuupen non mdi. in futuro, nec ctiam in prarienci dc c I
c6muni,quiadominus mukiplicatcius bona, vthabcacldctcibuic necelTuacempatietici. 3? QjidefpicitJeprliiipenu.licut dmcs cpulc^, qui La^aro micas panis dcncjjj
pcuuriam aque gutt^fultinuit. 34 Cum funexe.impilfiondemurhomi. rationabilicer viucnces . RcgnancibuselAchab
,6c Iezabel ,abfcond;ci fuerunc prophccc domii
fpeluncis.j.Reg. 1 8.S<: ipiis deftruttis cepore Iehu.4. Re
mulciplicaci fiicrut uifti,& ,pphec^Baal inceifcdi.4.Rc
CM'. XXIXa T T Iro, qm corri
V 1picntcm,&c.
c a p. xxix.a Idrm f|uo hommcs.
Iro^quicorripiet IDocroicmfjicct.
tcm duraa
ceiui
cc contemnit, repetinusiupcrueniet inrcritus,
& cum fanitns non icquctur. In
multiplica-f Scilicet pnncipuin.
tione iuftorum la:rabitur vulgus , cum impij
fumpfcrintprincipatum,gemetpopulus.6qutamatfapicntiam,I?tiri- b
7 catpatrefuum,quiaurcm8 nutrir|fcortu,perdetfub-
9 ftantiam.Rexiuitusferigitterram, virauarusdeftruet
10
eam.Horaoquiblandisfi-b
Homo qu bl
Qui fidis fcrm
bus proximumdac.paraceiinfi
quibusinpcncvcrbiaucopcris,norincidar
N I C O L A V S D E LYIU.C A I. XXIX.
Vln'nrriwrvjfrm.Superius poiira eit difciplinatorum eru
ditio,hicccuifcquciuerponitur indifciplinarorum obflmatio,cu dicitur. 1 r/ro,7icorri./ii.rtr.i.obftinatoani-mo. a C>ntrmnit re.ti,/i.i.corporis,&anime.
1 1 eumf.t.nw feqnr quia pcccatuni cius cft irrcmcdiabilc.
EftcnimqucdamfPccies PeccatiinfPiritumianchjm,quodirrcminibilc^idcftdcd.flicilircmiiTibilcdiciturjMatche.ii.
4 in muLiujioTutu Ls.qui
J pcr c os fuftentatur,
5 Cum
5 C>?z impiifumpferint principatum ^emet po. quia fupraabeisgrau.icur. 6 Qui amatfa.U. quiabonumfilijr-|ratfiium, 7 Qui auttrn nu.fcor.per. ficucd'CicurLuc. I
de filio prodigo, qui diffipatiic fubftanciam fuam cum r
cncibus viucndoluxuriofc.8 I{ex iufius erigit
ter. cius ftacum mcliorando,9 Vir auarus d'(iruet am.e-x Cllpid icate CVrannizando.1 o Homn
yqui blandisfitlifque fermoni.lojcie expandit tpef.
-
pcdtt enimciusproccfluminfuis opcnbus fubcrahenc ii-
bipromilfum, inquocQnfidebaf.
1 rccr . M
-7 Prouerbia Cap. XXIX. 1728per partes . quia ftulcus ad vkionem fuam, ivx percu: bacio- One fuccendicur. Sapicns autem paulatim eam macift . cate culllijexcenuac, &c cxpellic.d Tanper,& cre.ob. Paupcr cff humilis audicor. Crcd icor,p-dicator,qui vcrbi pccuiiiicommictic.Qm obuiantfibicum
damus,qui capiacur.cui fic,auc qui facit. Scquicur.
a Teccan.vi.Non crgo iufto laqueus peccacium,ecia fi cor-
praliter perimat nocet, fed ipfos in pcrpetuum damnac,5c
gidentib.iuflisac dci iudicium laudancibus,vei de fua crc-
,vcl perditione maloru. Denique claufulam prions
ntiquaeditio
tfiifquefermonibus loquitur amico fuo, rete cxpanditt ^ref-
a fibuseius. Peccantem virum iniquum inuoluetlaqueus, &iufojsilaudabituratquegaudebit. Nouitiuftuscaufampau-
perum, impiusignorat iciemiam . Homines f peftilenr.es
di(Tipantciuitatem,fapientes vero auertunt furorem . Vir fa-
piensficum ftulco contenderit, iiueirafcatur , fiuerideat,
'
6
b non inueniet requiem- Viri ianguinum oderunt iimplicem, 3a liupatientiaimpcileiue.
c iuftiautem quarrunt animameius. Tdtum fpiritum fuuma TAd literam.Hic dicitur.tjui pro deo pauperi in pccumam commodauit.Qui diccintur iibi
obuiaue,quia paupei nno deus reddet fibi bnnum.
profert ftultus,fapiens diftert,& reieruat in pofterum . Prin-
ceps , qui iibentcr audit verba mendacij , omnes miniftros
Hnifeftepofuit. I{c-
tndant pedibas
I). LxambiguocnlGrco vtrumque in
ui poceft, na
Bfodic foucaproxin luoincidec in ea.
b'
fa. Doctor fide
X\\)L fapiens fi cii in-
firli,& conCLimace
HtcnderiCjfiuecor
jnita reproborumH gaudia narrec
-irum,fruftraer-fenfatum labo-
Siueenimlamen
m vnam piccacisgra-tiam conucniunt.V- rpcilibus.
crmfque illuminator tlmdabic.
cftdomin, quiancc rdert&rwexi;a~- 1 1, ti.> fuut ciui-
itteprxdscat, necille Mci .
credic (ine dei munc io ij 2.
re.vnde. Sinemenihil
potefln facere.
e Cum pro. Cum fa-, ^an
. .
r ... - dcfiaent ia-ccrdocis erudiciocef cerdotes
fauerir, foluecur eon-9 cinuodifciplinadiui-10 nxlegis.quaadbca-11 ticudinis prxmia per1 2 cingere dcbuerac .
ij f fidiiiibo. Graue14 quidcm vicium ftulri
licecix fuadeac d habetimpios Pauper,&tcreditorobuiaueruntfibi: *vtriuf- 1$ tia: , fed nbn leums
jncjoperacionisfinc pramiadi-16 audicur a ftul-
Iincdicitur. La-
\imws vobis , &nxiftis, cecinimus
\s,& non faltaftis .
rotum fpi.fu. Im-tia impellcnte
is fpiritus foras
Cumpit,quamnuliitus difcip'i ufa-
concludit.
jensdifferc,&re-lin pofte. Lxfus
h in prarfens fe
|ci non defiderat
ctiam tolerans
jioptat,fedcame
jnda omnia in
:io non ignorac.: antiqua tranfla-
Tocam iram fua
impius . Sa-
is aute difpenfac
per
TVirga iquitatis,u rga regni tui .
qucilluminatorcftdominus Rex quiiudicatinveritatepau-a TSedes tua deus iu feculum feculi. b f Vultis in uirga ueniamaduos,
* an in chantate!
peres,thrdnus eius in xternum firmabitur. Virga atquetcora TPopuIusdet. b TSine corrcctione.
redtio,tribuit fapicntiam , puer autem,qui dimittitur voiunta-TVndefubditur,Cum prophetia defe.
a TNomendei blaiphematur per uos in gentibus. b TEcclefijni.
ti fue, con
rum mul
1 6 verbofkntis.Mamfe;
*ocnlonim.
17 pecontingit, vtidio- ^*
18 caaliquis citius verba
15? correptionisaccipiac tcorreai .
2.0 quamqui fua.qu^nozi uic, vel nofle putat22. magisiadat,quaalio
rummonitaaudiat.
nmnde't matrebm fuam . In multiplicationcimpio-
2 * o % rfe
^P"e"-/f-.... r . . .,.
v.
f, 24 Alia tranflatio pul-
tiplicabunturticelera, &iuitiruinaseorumvide- 25 chre. Quideliciatur
bunt.Erudi filium tuum,& t refrigerabit te,& dabit delicias 26 a Pcritia fua, feruus
animxtuac. Cumprophctiadcfecerit,diffipabiturpopulus, % SnSiSwSr^ScS
l f
quiverocuftoditlegem, beatuseft. Seruusverbisnonpotcft 29fObed R.
erudiri,quia quod dicisintelligit, & reiponderc contemnit.
Vidiftihominemvcloccm adloqucndum, t ftultitia magis
g fperandaeft,quam illius corrccl:io.Qui dclicate a pucritia nu^Racionis. a 1 Corpus quod debuerat rationi lubiugati. b T In adolefcentia.
c T Lafciuum,indomabilem.
h tritfcruumfuum,pofteaillum fentietcoc
ntumaccm.Virira-
cundus
30
31
cnim malorum pce-
nicec,quiincenera^-tatenoluic. T -
, . . r Iraommumvih Vir iracm. Ianua tiorumcftia-omnium vitioruira-
cundia , qua claufa,
virtutibus incrinfe-
cusdabicurquies,a-3l perca ad omne faci- p
nus armabicur ani-
mus.
^ a Qui
nua.
t fpe cft deitulto
m.igis,
qtummagis,cic iilo.
NICOLAVS DE LYRA.
fcccancem vi.iniquum in.multiplicis culpx,&gehennt.: iuffus Iau.acque gaudebac. applaudens diuinx iuflitnt vnde
^al.Sj. Lxcabicur iufius.cum videritvin.6c.
louic lurtus cau.pau. id eft cognofcercfatagil, vt iuuarepoffit._
mpius ig.fcien. benefaciendi,fecundii illud propheticu.Sapie
linc.vc facianc mala,bene aucem facere nefcicrunc .
rlomines pe.diffipanc ciui. ftcut Sibaftlius Bacbri cuftbi ad-
wuibuspofuit .Abelam inpericulodifjipationis.ij. Bggum.xx.c.i iapienccs vcro auercunc furorern.//cMt/<j/?it-/w mulierauer
W am Ioab velentis eam dcftruere,vt habetur ibidem.
1 /lr fapiens fi cum fiulco conccnderic. laborans ad eius e-
WUtionem .
I auicira.Ipfefapiens ftultum acriter arguendo.
W ,)iue ridcac. Ipfum dulciter monendo.
> N6 mucniec tcq.i.flulti emendationem,et ftc perdit laborem.
I I Viri dn.i.effufores multi fanguinis.12 Oderuncfimplicem. i.ftneplica dolofttatis incedentem .
13 Iuftiaucem, qux.ani.i.eius vitam faluare,ficut Ifmabel, &ti^merfecerut Godolia,& plures alios ftmplices,lerc.<\l.Ioana ve
*o tus Cbaree,& alii,rjuicum eo erant, qnxrebant vita eiusfaluare
ItofO. 1 4 Tocum fpiricum.i^i(j nefcit aliauid celare .
MS Sapicns diffcrc.f/yKe ad tempus opportunum.
ti*Pnnccps,qui libcncer audic vcvbz mcnd.ideJi,adulationis
^gtraftiortis.
'7 Omncs miniffros. Quia cjnxrentes fibi placere de talibus fer-
Wpthftcntp*tct.dc Sauie,qui aduUtionibus, & detraclionib.Doeg,
<m fimilium,perfecjuebatur Dauid iufium .
*$ ^auper,^: crcdicor obuiaucrut fibi. Tuc enim fibi obuiant
proprie,
proprie, quando creditor liberaliterftbi commodat in fua paupertate.
19 Vtriufque ll. Q^ando diuiti infpirat voluntatcm, & pauperi
orare pro diuite .
20 Rex qui iudicat in ve.Sicutpatet de throno D\wd,de quo di-
citurpfal. 80. otlauo.f. Ec chronus eius ficuc fol m conf. &c.ZI Vir.acque con. Difpofttiue-.fed Deus effe&iue pancipdttcr,&
pxlagogs,& dotlor mimfierialiter.
11 Puerauccm,qui dimiccicur vol.Qute vaga eft,& adinfolen
tiasprona .
i$ Confundec mat.Q^iadefatuitatib.e~ms patitnr erubefcetiam.
24 In mnhkudincimpioram.yt patec i.Machab.primo. r>bi
<fi'rr,quod mulciplicacis impiis declinauicpopuius adritu
Gencilium .
2 j Ec iufti ruinas eorum videbunc . Qjfia Matathias, &ftlii
eius ruinas eorum viderunt .
16 Erudi filium cuum,& re. i.confolabitur te .
27 Cumpro. de. Sicut patet de populo ludxorum ,cjui diffipatus
pcr orbem terrarum ,eb cjuod abiecerh d fe doirrinam propheticamChriili,& aposlolorttm,& ai.orum dotlorum .
28 Quiverocu.le. bca.infpe.Mat.i9.c. Si visad vicam in-
gredi,ferua mandaca.
Z9 Scmus.contttmax,& rebellis. Verbis non. Cniits caufafub-
ditur: Quia quid dicis,& c. &patct .
3 V idifti ho.ve.Lingua enim,eo cjSfita efi in lubrico male corrigi
bilis efla multiloquio : & per confequens d ilultitia , ficut ditlum sji
fupra.ln multiloquiopeccatum non deerit .
5 1 Qui de.apuc.nutritfcr.Hoc patet l.l{e.i9.de Sibaferuo Mi
phibofcth,que contepftt,& mendaciter accufauit. Fuerat tamenfatitdelicate nutritus in domofua, & in dotnopatrisfui a iuuentute.
32 Vir ili.Quiapronus eft adinfercnduiniurias,cx quib.oriui rixx.
Tom.3. Ii 1 Ec
172?Gfol.ord & Nicolai deLyra. 17^
utt
& cundusprouocatrixas, &quiadindignandum
-prxf- faci.isdt, I cric ad peccaca procliuior. tSuper-
>T- . bumicouitur humilitas.&humilem fpiritufu- 3
lcipict "lona. Qui cum lute,
a' a
rd.an:
! I
fuam
ncm.cnama confcnfu
abflincre d
fapicncia ,ne .111-
duca dirtnclo m-
diCCySi videbasfi
rem.
fConCwaetkim.
paiticipat,ociitanimam iuam <
tadiurantcmaudic&nonin- s
* TNelite timrie eo ,|.]uiocndunt cotpus.aniraaui
autcn 'iVuat.
dicat. Qui' timct hominem.ci 9
a ^Spesautem non confjnJu :.
tocorruec,c]uifperatindomi *
a T In ci'um.
11 no.fubleuabkuc. Multirequi-
13 rutracicprincipis,cViudiciumadomino csireditur finguloKi.
14 Abominantur iufti virum im-
pium, ck abominotur impij eosuelt.
ij qiiiinrccla funtvia. VerbumtDetejttu-
cuitodiens filius extra perditio-
ncm erit.
rem, cumbas a
1 folum, fcdi
lllereus !.
qui furci cofcii
quxrcnceiorenon mdicjlic ne metupcfon.cpocencioiie cxcufec add
Qui timet homii
& cxtera.
NIvjOLAVS DE LYRA.l Ecquidd \n.Exlcutcaitfa.
I Iiric ad pcc.pro.quiaprincipium omnispeccati cfl fpcrbi.t.
3 Supcrbum fc \\d.flcui patc:.}.^g.de ^idonia,qi eiatus in fu
perbiam voUi.
4. Ec h.i.fpi.fu. idefl konor in pnbiico cxhibitusjicutpatct de Sa-
hmonchvmluer fctencnte,quamuisDamd decmiffetipfum poflfe
te?n arr, & gloriam regni obtmuil,^Adonia dcietlo .
c Qni cum furc pcr. Isla p.t>ticipa:iofitnottc moils . Vno modo
prxcipiendofertlo,velfubdito,qiodfnrctur.Secu.ido confuieudo furtu
ftbi non fubdito. Tcrtio confenticndo,ita quod furtu non ficrct (in
jrnfu fuo.Quarto adulando raptori,vd fm,vipo'.e cammendando eu.
ic prolntuie jijicret talefatlFt, & cx boc indncitur ilte ad facn-H.iim.
QjiHto modo lati onc,vel eins Utrociniii rcccptaido. Sexto furtvip*
jms participar.do ,vt pote parteipfms accipicndo . Sepiimotaccndo
qn.fid'>ridct fierifurtu,quod loqnedo^cl exi Um t impedi-
te.OSijuo Ccnon oppo>.cnd<\ , vdimpediendoqn ad boc teneiur , ftcnt
iudex,vci cuJIjs terrx.7{oao quando poflfwtum faclii inqttiriturde
ipf(K
ipfo,vt inueniatu>\& aliquisfcit^- n<m indicat.vnde verj
confilium,coiifcnfus^palpo,recurJiu.Tarticipaiii,<u,iius,noiiijbfl.
non maniftflans.
6 Odic unimam fuam.^wia quilibct iflorumfacit pcccatmtenetur a<i rcfiitniionc m.
7 Adiurancem aa.idefi inquhentcm furiumfubpana excoatl
nicationisj>cl alio mid').
8 Ec non indi. Idefi cfi nonn; modusparticipandi cumfureptclus. 9 Qui cimecho. Timorcmundano.
I o Cico cor.w^ reclitudine iuflitix.
I I Ciui (pcrx.^fdflandum conflanter pro vcritate.
1 2 Mulci re^liirunc. Deftderates eiusfamiliaritaie,et affiM
15 Ec iudicium a domino egre.&c. >uia difccrmt mtetii
eorum ,fcilicet vtrum hoc faciant amore bvm co\ vdprc-
1 4 Abomii.an.iu. Quia ficut firtiiVtudo efl caufa dilcdioni.
diffmil-tudo caufa odii,& abominationis .
1 r Vcrbum cilito.fil.isle vcrfus non efl in Uebrxo,patetta
fchicnlia.
CAP. XXX.Efba co$. Huc-
ufque parabo-tVerfia. \x S.ilomonis , quas
Agnr filii. Ua(hi!crunc vin E/.ei*e , pmphe-
chj js iada Hlc
C A P V T XXX.
a fHic efltitulus t tructantis bona.
f Erba' congregantis filiivomentis . Vifio quam
uocacio.
a Vifio quam.
qualocucus cff ,c
qtiod vidic apudtfeclcciora conccc
dojpacefecichomj
iJUiitel','^1 rurlus vctba Salomonis, quod pcrpendicurnbipfonominc bus . Quifquisenimfp!ticudeiconforcacuscft,qugfcVihal. quoGrjece, *w\tf'*7, Lacinecongregans.Lcclcfia.n.con- rurhunnhcordcdicic: StultiJfi.fumvirorum,erc,
C uocacio.
R A.
F.1iitToni j vcr
t ieccpta.
le^rmrnW
N I C O L A V S D E L YC A P. XXX.
VErbacongrc^. Supcciuspofiracltcrudicio Salomonisa-
ctiua,hic ponicur cius erudicio pailiua, St primo a deo
fcLunJo.^.bhoinincfequencica.Primadiuidicurinduasparres , quia pnmo ponicur qtixdam brcuis pnciario.fecundo
fubditur narracio,ibi : Vifio. Circa primum fcicndum,quod
fcripcura vc. tcft. frcqucnccr vncur nomine filiationis ad dc
notandu propriccarcaliquam,licuc. i.Keg.15 a.Fiiius vnius
anni crac Saul,cu rcgnarc ccepiiTec , addenotandu eius hu-
milicacciv..Er 1 .Rc.i 2.b. Viuu dominus^uoniam plius mortis efl
quifece.&c. addenotandu cius malitiam morcc dignam, &:
hoc modo Salomon dicitur hicfilius nng\ egans^F vomens.Fi-
lius tongrcgans ,ad dcnocandum magnicudiiicm fapiencic, in
ct>.ongrcgatz,parcim'exinfuiioncdci , vc patcc. j.Reg" &:
parcun abcvcrcitacionefitidij.SimiliCcr du itur filius vomesad dcnoranduin cxccllcncifi loc doccnnc.Vndc dixic rcgina
Sab.).3.K.rg- 1 o.b.BMW viri tlii. quijlant cora tefcmpcr,<& audittt
/4p/t').'/.m;/'j/..Efiigicurfcniii.s:rf/-i<j.f.qu.i-fcquuntur.func.1 Cwgrie.i.ipfius Salomonis,qui df iilius congrcgans,& vomcns mo pdiclo. quahccr atic iinc c.us vt 1 ba,magi$ cx plica-
bitur p. iflca. 1 vijio. Hic coafcqucrcr ponitur nai ratio.
Circa qd fciendu, ijct fccundu Hcb. Salomon hicloquitur:
Vifin iju.-n. h.eii. Ad cuius intcllctlu fcicndti,qd Dcu.17.di-xir IV ofupcrlfrael: \\onmultipticebit
fibia,wclit vxores piurhnas,q*a adli-
7 eius,nequc aigenti,&aiiri immcnfj poadci-./.Salomo
aucde fua fapicnciacofiacns nimis mulciplicauicfibicquosfcaun , 6, aigcti nnmcios thcfauros,& cc vxorcs mulcas,cc
^cn.is,aihinar.s qd noelcuarerur in fuperbia cx mulci
cudjnccquoruv&auri,&argicti ,6cqd noalienarccfatusciusadco pcr vxorcs alicntgenas , qJ th luic t.uliun, vc paccc, 3.
Rcg. i.vbi t! r, quod dcceptus ab cis cdificauit tcpla idolo-
^cunr tn Hcbrqi,qd poflca pcccatu fuu cpgnojuic,& pen.tu; hocloquiturnic,&cflcalislitctaHcbraica.Pro
t ii,quodfubdii;ur.Z)a7f vir.i.SAoiriv.Mui: deus
K-fipicntic. .
,
J<tM0j</c</j,pcrjilenitudincmpo-
.cjVttumquc c:um iiabuic Sak>n;on a dco.Et potcro,f.
anuitiplicarc
mulciplicare mihi equos,auru & argentu , & vxoresab
ccanfgreffionc. Verunrame quia tianfgrei]iis fuic ,& pt
peccatum fuu cognofcens penicuir,Ideo fubduncur vcri
iius pcnicencis, StulcilIimusfumvirorum,qui cicdcbar
fapientiffimus.Et fapicncia hominu. qua cauenc a cranf^
flone diumorum praxepcorum ; Non efl mecum,& ac
percinec,quod fubditur; 7{on didici fapitntiatihf.pv^didti
qucndocamm operc . Ecnoui.refumicurnon,quodpin claufula immcdiaceprecedcnti fic : Et non noiu f.,nh<
fcienriam,qua cauent ab otfeofa diuina,& eft repcciifencentixad maiorem cxaggerationcm, ficut folcnc fa
poenicentcs.crrorcm futim conficcnces.Ecfubditiirhuii
rorisdeclaraciOjCumdicicur . Quis afccndit in cxIm;.
Jccndit, ficuc fecic Movfej, qui afccndic fuper monteni S
in ccclum fydcrcum ad dominum,& inde defccndic ac
ptiltim, vc habctur ln Exo. Q.uis cotinuitJpiritumin ?.-.
licuc Moyfcs,qui cincres ardcnres dc camino accepic 11
nibus fuis.Exo.9. Qms colligauit aquas qttafiin vcflimcrto, :
fccit Mo yfes in man rubro , quia mcrito ipfius aqua fti
diuifaf,vt trafirec populus Ifracl, & aqu.c crant ci quaftprdro a dcxtris,& afimJiris,Exo. 1 4. Quis fufcitauit oes rcrm
tcn\c,ficuc Moyfcs , qui in erecCione rabernaculi fuis n
tis immific cerrore omnibus gencibus m omnib. finib.i
promiflionis,&circahab:cancibus ,ficucdicitnr Deuce
liodie incipiam mittere terrorem tttum a:<}c formidincm tu am
pulos,&c. Quod nomecfl eius.quafi diccrcc,(: dicartir,(
alius?ancc Moyfen fuit, qui talia fccic , quis fiiic ille,&<
ftiic nomen cius ? Etii dicatur, mortuus cft,& nomtr
d.itu cflobliuionidicacur; Quodnomenjiliieius y i.q^cncmaiitab eo,cx qua pjifi;: hcri noritia aliqua de iplo.qct
c
inueniatur, reflacqtf no iiuc aliqis fibi 111 magicthchnC fi
& iocti illc (phibueric rcgc Jiiael mulcipiicarc iibi cqucru,& argccu,& vxorcs , & ego Salomo feci priu,paccchoc fui flulciflim' viroru;& maxime, qa Moyfes 1
loquebac.10 iiibdit. Qisfcrmo dei ignitus, i.ab 01 fujr.fluic
falficacedepurac9.Clypc*eftpiniultu tccationu.Spcra
fe,i.in diio,& non pfumcncib. defuafapicncia,ficuc cv
iumpiijprj qd cnaui,io fubdic alios monendo.r
Nj &dl
IV Proucrbia Cap. XXX. m6d Qttatuor. fciliccc.Minorcsvidencuriuftiinterra.quam Dreprobi,idcft abieitiores,fed tamen fapientiores func fapie-tibus mundi,quia ecerna quemnr,& pro his paci defideranc.e
_ Formicxpopulus utfirJBx eccldie popu!us,vc fbrcicudincmmecis cuftodiac,infirmum fecemporahceraduerfariis feuie
tibus oftendif.vnde:
patrcm, &quidefpicictpartum matris fu#, t fufTodiant
cuui corui de torrencibus , & comedanteumfilijaquihe.
Tria funt t difficilia mihi , & cjuartum penitus ignoro.a tSubtilitatem dtaholi.
Viam aquila: ln ccelo, viam colubn iuper petram,viam viri * fruftus bonorum opecintadolefcentia. Talis cft, &viamulierisadu!terar , qua: \
runicIulbusviuacnc-
comedit, & tergcnsosfuum , dicit . Non fum operata ma-7
lum . Per tria t mouetur terra, & quartum non potelr fu-8
ftinere . Pcr feruum cum regnauerit , per it-ultum cum fi-
turatusfueritcibo, ckperodiofam mulierem cuminma- II
trimonium fuerit affumpta , &peranciliam , cum fucnt' 3 sna!
;?
caucrnisPS
cra-
i , . r A r'
. /i4 rum,&mfoueis.Ecin
harrcs dominx iua; . Quatuorfuntmmimateme, &ipfa jj pfal.vbi-dicimus.T-rtr*
Jfunt fapientiora fapientibus . t Formica* populus&iflr- i 7
nfuZium bmnacHs,aiu
t muS) qu,pr;Eparatintmeirccibumnbi.tLepufculusplebS \l m?^ukShe
riciumhabcnt .*
H I E R ON YM V S. Habent enim Hebreum verbumfaphan murem,& chirogylium,& leporem,& hencium in-
teipretatur. .
Lepufculns,&c. Hec cft plebs ecclefie,qu$ inualida,quia iniurias fuas vlcifci non querit /'& quia non fuis vinbus,fed in Kdei auxilio fperarefalutem didicit,quod eftcubile haberein *
pecra.vnd e dicit cum pfalmifta./fo mihi in lapidemfortijjimumm domum munitam
,>t falues me , quia petra mca,& munitio mea
es tu. *
& Filij dipti. quia per gratiam eius funt renari, qui in carne
\ Jccclum tranfuolauic, quiahbi filij fponfidicuncur.
Triafuat mi.d.f.lca eft ad literam, Scilicet via aqle in celo
ubtilitasdiaboli , quicircacordafanctoru volieac,rhagno
I ]:ore deprehedicur.Simiiicer,& viacolubri fuper pecra,ho
f js.fc.vencnaci aftutia
ari non definit
| i;,quosinpccrafun-I t.:os cllc confpicic.I \anattis in tn.iri, via ejl
rj^/'ra/fir,quepama-is fcculi fiuctus dia-
I, [i]i flacibus agicaca ca
i (fubcilitatedifcurrit,
f \ vix, aut nunqua pof
wjitcreius deprchcn-
Ej. Quod aquiladia-Blum fignificat ,
ofie
Hpropheta; VcUcio-
Uperfecutores veflafue
Wmtaquilis cctli. i.inimi
cioftriipfisdemoni-I; crudeliores vide-
buur. Qupd fcrpensbolum fignificat,
Bprimi hominis traf-
tffione probatu eft.Ideo quida aic Q^tifi afacie colubri fuge
m:aturn. Quodaucem nauis leuitacem eotum defignct,qui
mivencodo6trine^ircunfcruntur,demonftracpropheca.
EChaldeosinnauibusfuisgloriantes. Sicuthcc tna talia
ii c,vc inueniri nequeant , fic difficile eft fcirc quot cogita-
nibusiuuemsagicur, qui viam veritatis deferuit.
c Taliseji,& via mulieris ff/rfr<c.Adulceraquoquc mens,vt
Bqu^commemorauit , fcmper vagaeft,que vbicelarcpec
capocenc,negat fe aliquid patraffe mah .
d Qnatuor.
9
lo
Egoautemdico vobisyiion
rejiilvre malu : Si quu te
prrcujfetit in vnam max.
prabc e ,w aliam. Hicihac vica prcparat fibi
ternum.f Lrpufculus-aY.j chi-
rogyhus . aniinalnon Eminus hericio fimilc
muri, & vrfo , cuius in
Paleftina magna co-
f effodi*t
a I{egem
NICOLAVS DE LYRA.
tEtquidef. portummatris fux. In Hebraro habctur:RugasHcris fua?, quar accelerancur in facie mulicris ex frcquenci
p.:.i.
mSuffodiant eum corui. id cft carcat in morte fepultura ,ica
Rdcadauereius rclinquacur beftijs , &auibus lacerandu.
MTriafunt difftciliamibi. Supenus Salomon defcripficmy-
fium fuajincarnationis . Et diuidicur in duas parccs,quia
Bno,quod dicium eft facit . fecundo adcommunem mo-Bndoccndi rcdit,ibi:Per tria. Prima adhuc in duas partes,
iprimodcfcnbicincarnationismyftenum, fecundoin-
Mquoddam corollarium,ibi:Talis eft.Circa primum inci
mfo vlcimo, fciliccc ab eius afccnfioue reuertendo ad eius
fcnationemin virginali vtero. Er. loquiturhic paraboli-
Mcut&commumterin iftohbro, Dicitigitur: Tria funt
'ri/wfwTH.ideft capacitatem intellectus tranfcendcntia.Ec
Hefunc illa,fubdicur .
4 riamaqni.in cs.. Hanc viam tenuit Chriftus in fuaafcen-
jie. 5 Viamcolu.fu.pe. Hac viamtenuicChriftusinfua
Baectione,Chniti.]senimpaffuspcrfcrpentem,velcolufclm defignatur ,
fecudum quod dicicur Ioh.j.d.Sicutexal
BtMoyfes ferpentem in deferto, fic exaltari oportet filiu
ftjinis.Chriftus autem paffus, &iepultus m fcpulchro la-
|8o,indemirabilicercxijcm fua rcfurreCtioncclaufofe-
Hcfao,& fic tenuit viam culubri fuper lapide . 6 Viam
\*h in medio mari.Hanc viam tenuit Chriftus m fua conuer-'
one,quia in hoc mundo tanquam in mari procellofo ex-
^kusfuitprefiuris ,& tribulationibus. 7 Etviamviri.
ficiccc pcrfedi. Itt adolcfcentula. Hsec eft veralitera,quia fic
c inHtbrxo, & dicitur hicadolefcentula Beata Vngo MalicHixin iuuencuceChriftumconcepic fpiricuffancti virtu
tquod fuic valde mirabile . Propter quod dicit Iere. jo.d.^ creauit dominusfuperterram mulier circundabit v/rw.QuiaCnffus in vtcro virginis fuit vir petfechis fcientijs, & virtu
i*i.)sabinflanti conceptionis ,&in naciuitateexijtclaufo
K[|rovirginis, &ideodehac viavininadolefcentuladicic
|-Si)mon,hoccft quarcum,quod penitusignorat. Vndcdi-ttiHie.in fcrmone de afliimpcione Virginis Maria?, igitur
1^'dnatura non habuit,vfus ncfciuit,,ignorauitratio,mens
|fii
capic humana,pauct calum , ftupct tcrra.creatura om-
ctc^lcftis miratur , hoc tocum cfl, quod per GabrielemBfie^romittitur,&: fpincum ianclumadimplecur.De nul
*Kiceinalia via viriinadolclcentula poteftracionabilicer*', quodfucrit Salomoni tocalicerignota,cumhabueric
fcicnciam
fcientiaminfufamdenaturishominum,animalium,&plantarum vfquead minima,vc habccur 3-Regum 4.5 TaiiseU. Hiccxdictisconcludicquoddamcorollarium,f.maliciam plebis Iudaica; edc mirabilem, qua? hic metaphorice defignatur fub nomme muheris adultera?,cum dicitur:
Tahs eft via,ideft mirabilis, ficut prxdicia propter eius maUtiam exceffiuarn .
9 Mulieris adulter*. id eft fynagoga?,qua; deo defponfata inmonte Sinai in lcgis fufccptione ftatim declinauit a deo peridololatriam in adoratione vituli,& poftea in innumcrabilibus idololatrijs , vt patct ex decui fu libri Iudicum.Regum,6 Paral.& ad vltimum deum incarnatum coram Pilato nc-
gauit.&cruciaffixit. 10 Q&comc.&tergensosfuumdi.nonfum ope.ma. In hoc profequicur mecaphoram mulieris adul-
tera?,qua:a viroeiectaemciturinuerecunda, &viuenspu-blicedemeretricio, reputattotum fibi liccrc,&icaplebs Iudaica viuic de vfura,& m Chnflum negac fe pcccaffe.1 1 Ter tria.Hic Salomon reuercitur ad communem doce-di modum.Etdiuiditurin tres,partes,fecudumtres quarer-narios,primum ponitur cum dicitur:"P<?r iria mo.ter.idcii conturbantur homincs habitantes in ca . Et qu^ func illa fubdi-tur.
11 TerferHumcumregnauerit. SicutpatetdeIeroboam,qnifuerat feruus Salomonis,& fatus rex fuper decem tribus,in
duxitpopulumad idololatriam. i.Reg.ti.ij Terfluhum,mm fatu.fue.ci. &cumcibointclligituf vinu.
Tales enim folentmouercrixas,&diflenfiones.1 4 Etper o.mulierem. quia efficitur vna caro cum viro.Habcrcautem fecum infeparabiliterperfonamodiofam.eft ma-gis mors,quam vita, non folum viro fuo,fed etiam coti fami
li,& amicis. 1 5 Et per ancillam cum fuerit bnres domin* fux.idcft amata,& honorata,ficut domina,& ipfa domina repudiata,& ancilla. Iftudeft quartum.de quo dicitur,quod cer-
r,a non poteft hoc fuftinere, quia hoc nullo modo cft fufti-
nendum.quandopoteftemendan.16 jQwifwor.Hicponitfecundumquaternarium deanima-libus paru^reputationis, quetamcn habentinduftriam na-
turalem.exquadebenthominesmoueri ad prudenter age-dum,fecundum quod dicitur Iob. tz.b. Interroga iumenca,& doccbunc ce, &c. Ec qug func il!a quatuor genera anima-lium fubditur,cum dicitur.
j 7 Formiaepopulus infir.ldcft debilis congregatio.1 8 Quipr&pxtat. Hoc patet ad fenfum.
19 Lepufculus. Qui in petra cubile fuum collocac,ideft in lo
co inacccfltbili hominibus, vcdormiacibi fecurus.
Tom.j. li 5
DiuilT.
737 Gfol.ord & Nicolai deL\
yra. "75
^ a ^^fw:'--'.I-OCiifla,jcncquodafinercgcChtino,rincA ,' e, nunc m vnuate fidci congrcgars ad
Aauboriex. jv.! ma concra diabolu properanc Vcl Anachorica
luni vnitas, quxciniuilopraxrcprohominisin fius
jmi, ur,umcn inihntcr m iuis loas Cnrifto nu-
l, r .. Tiuinacar-
nalium cpnfuciii
d Gallus. ifcilicccprxdicacorcs, ir.ccrhuius fc -uh ccnctvcru: muntiances.
c li -. j.Primusordofaccrdo'tum,quiperfi aa ,L
entem<
ns fpiritualitcrrcctcqj viucncibtr;,n
s
mualtda, qui collocat in petra cub:!c luum . Regcm locufta ' ;
nonhabet,&egrcditurvniueriapcr turmas iuas . T oteilio , , Aiu ,c
manibusnititur,&moniturina:dibusiegis- rriafunt,quc 4 anparc! Cqi fa IVicitleodetnbuIud. 1 Quod iniijnuineftdei.fortiusefthominibus. 5 tlUIl dfCCtlS
, CU
bencgradiuntur, &quartum, quodinceditfeli$iter.Leo 6 rcdir fcliciter
, &<a ivenictenimprincepsmundihuius, & ininenonhibet quicqnam. itti iUSapparui
fortiffimusbeftiarum , adnulliu.spauebitocrurfum. Gallus7
Quam ekuacus efi
i fUefl.huutiamteilringen|.b ^ Saccrdotes.Artcitedo til.aiic.Jcc-
^
lubiimc.
f liautc. vbcraf
ticcrprcmis, d.imcn cloquij vcrba f
"l-
Stcllio
a!.:
itMMib' nititur^c mo-raturin s, quiail
lorurn hun n fi
icuracac
rciaca-
incnihdui.:.r i-.:,vcl
R jd d.uiiu u rot>c:am
t *refnine u;riccuraru, v< 1 ad vir-
u^ici^u.lU[
-::b
9 cclu
niercuntu! , int.
toir+fcJni Plctumqucchi m aucs im inteUc'xilTet,orifuoimpSfuiiTet manum. t oui autem.'c. pcnnatr in imo rcii- f
'.
r. .
*- "nc
^renunttj. k,ltj ^ ficllio,qti! pe- fortnxr prcmit vbera ad eliciendum lacexpnmit butyrum
c ruccinCiUslumbos,&aries,tncccihex,quirciiftatei. Et 8
a fAnnchtiftus in fublime erit cuin fcdeum inentictur , lcd tunc ilultus apparebit,<]uia j>
pcraducmum vcii iudic;s d;hciet.
quiftultusapparuent poftquam eleuatuseftinfublime,fia TSupplici um duin luperblxet. rriuidilTet .
L - , . U T. ft .' i.rnrb tle in tantam iaftantuin eicu.-.rctur.
t:ii inccllectu penl
quapreffuncdumqu^-ritur, butyrumuenitiir, quiad
,ii cnri, vcl cciiu
ncgligencia
p,cr auum nas non/habcc , Ditcns &quivchcmcnter emun<nt,elicit fanguinem,&qui prouo I +ftuqucnn,us,vbc
Clniam. mambus rcgni xditi- g J. , .,. r f.to ^ r
f ,mteiux pingucdj
ciaccnet.SicfingcniofiCat lras, producitdllcoidias . l6 vngimur,quc
quam iac.cndum ,
dumlacquzritur,fanguis fcquatur,quiadum verfc
vlrra modum difcutiutur, in carnalem inrellcctum cadi
Sanguinemcnimelicit.qui vehemcntercmungitjquianalcefficiturhoc, quod nimiadifcuffionefcncicur.
g Ecqitiprouo.has produ Qnid prior parabola ad licera ii
ficcc, apcric , qa q modcfrc^iximu allocutus, gracfi acct
rnfuui,quafide vbenb in quib. lacqrcbac,bucyru exprinAc qui mepco verbo,ira & difcordia fracerno cx cordc puocac , quaii vlcra modu emungens vbcra elicc fansuine
& a
dum pcrin in.rlis rcmaiicc, & fimpliccs quos Igcnij pcna no adiuuac,
ad obtincnda arcecni regn: mccnia virtus opcratronis lcuar.
C Tri*fn-tt,<]t<xz>ac{i. Non nos mo.UCat, q t dixit,^ quartUinccd.cfcliciccr.Tna n.bcnc incedcrc dtcic&quarcum fc-
liciccr. Noncnimomnc,quodincc.dic.clicsccr,bcne,nequein hac vicaomnc,quod bcncfclicicer. Nam leo,&: gaiius,^arics bcncmccdunc ,fed non icliciccr, quiapciicctitionem
q paciuncur. Quartum vcro fclicitcr,6i non bcnc inccdic,quiajn fallacia iua aJ cempus Ancichrntus profpcracur .
Gallas
MCOLAVS D E LYRA.{ Rc .l.nonhabcc^j/ dirigctcam.2 Ec cgtcdiCur vni.pcr nlT.QrdinatJone difpujitas .
J Stellio in m.ni Ejl jutjieUiofpccies reptilis babetis macnlas in
Seettioni, na- tutc l"CC'itst.hi Hcbrxo babti aranea manibus r.ititurj.pedibus qui-una . busprv manbns vtitnr, tjiiious
adbxrct parieubn f, & tciam aptrai.
4 Ec m.in a:di.rc./i/ enimjacit telim fnam,& locum ad ma> en
d i n,fu t tn aliis iotts . Stclito vero non mcratur in xdibus regum in
term ifiis ,fcd rt.agisi>t
Jyluis.iequer.dotamcn tranflationem nofira
)i babitat m *4ibu4 regum i>tregionibus calidis,cuiuf'
moat i ;.' urra proinifJionis.Terprxdicla intelltgitnr, quud hcmo dtbet
effefohcitus ie promjione cihicxemplo fbrmic >& de fet uritate loci
txtmplo lepnfculi , er de ordinatadifpo/itione ad bellum exempio lo-
CuRarHtih<(? f:ibt:iitatcopcra-idi admodutn arancx.
Moturchiaru T Tna func.H/c ponitur tertius ijuatcrnarius , & dicit Ha.Sa. q$cinaiour mun biceft ptophetualocutto Jamen jnb mct.ipbora quaiuor ngnorum,Ji priucipw. qtxin paruo ttmpt.rcfinitnt paldc profperaia,quartum tamen mul-
tofius pracedennb s. Trnnitm autcm regnum eit Labylunicum yquodnotatur cumdit/.
6 Lcofbrcii.be. T^abucbodoiofr cnim rtx Babylonis yocatur
/ct \eo de cubUt fuo.Secundum fu. tngnum Terfa-rnniflUid notalur ibi .
7 ( jallus fuc.lum. In Heb.tamen noneflgallus.Cyrus antem,&b\ interfccerunt lialtbafar, {? regnum Babyionixtrauiiukrum ad Altdos
, 6" Tofas.
8 Ft
8 Ec arics. per qnem intel!igitt<r ^dlcxander magnus, qui rcg,
Mcdorum , & Terfarumfnbiccit rcgno Grxcorum,& in paruoth
muhumprofperaiusjuit.iit rex,contra que non leuabit,/ic eft in l
i.contra qucm nullus rc/ijierepoterit,in quo deftgnatur regnum >\
noritm,qnodfuit fortius prxcedentibus,vnde diatur fcrrcun>,Da.
quiaficutfcrrum domat omniafita regnu l\tm.xnu dotnauit
9 Ez qurftul.ap. Hu rcuertitur ad communcm modtm di
Etpomt bu duo documcnta.primum e/i diffuadens promotione fii
quia magis ccdit ad confuftonem fuam^qnam ad honorem, i
hoc dicitnr:Et iiultus ap.Sciendum tamen, qnodli,& non cfliu l
qitiafententiahuius verfusnon copulatur prxcedenti , fedcfl on
ali.t,& cslfcnfu>s,quodiluliiti.i alicuius magis apparet,qnandoptus e(iinflattifublin.i,ftcut turpido ftmix tnagis appant quandodjt in alium.ideo fubditur.
io Si enim intcl.fcilicet promotus, velprououens eum,quodcederet ad vtriufque vituperium .
1 1 Ori fuo impofuif.ma./.wc//7ef de talipromotioneproctda. Secundnm documcntttm rcprimit in omnibus cxceffum , cu dici
II Qiii ati. exprimit bu:yrum,>'dcfl materiam latle/olidiorcm,
non cffei exprimcnda, ftd rnagis dimittenda.
ij Ecqui vehemenccrcmun. fciluit nafum. 14 El
fangu incm .fa cicus ipfttm effitterc,quodm agis vertitur in nocum
15 Ec qui ^rono.UdS.aiiquomm intcrfe.\6 Producicdi. .juiaaliqnando protcnditntur adomnes amici
rum, & aliqnando ad totam cmitatcm,& regnum.
incelligi, qua: quia ipfc f.ipienter dicfa cognouic 0]bolaru fuaru infercrc voluic, & 16 poftquam diihin
tulo,verba Lamuelisregis,additumclf : Vifioquaerud
minil
tcra. 1 Salii-
niomj docuiiic poilitinci
Y' C A P. XXXI.RBA Lamuelis regis
. Vifio t aua erudiuitcum
cummaterfna, quiacum mrcgnum vndtus, fpiritiin
piencix acccpic, perncum vidit , quam p
dcncerfcmacerfuacueric.
:
Diuifio.
NICOLAVS DE LYRA.C A 1\ XXXI.
VFtbaLamuc'-unicquciucr ponicur infirudtioSa
'n .fiuaamacrclua. Etdiui(icurin duaspar-tcs.quu j nmo p^nirur cvhortauo macns,fccundo con.me'ijC;t
bi:Mf//ioTW/or/e7n.Pri!,inndhuciduas,*5''
K -in, &: profccucioncm,ibi: CcHjiddilccte.c > pcr modum cuiufdam prologi prarmucicur.
1 Vcrba
1 ^ci^I^.lupple func,qux fequuncur.Lcdicicut h:c 5
mon Lamuel, quod intcrprccacurcum quodcus,qiuufuiccum Srlomoneinpriucipio rcgni fiu , vcdeclaratt ft
cap.prcccden. Scicndum tamcn,quod vcrba.que fequiM
111 pnncipiohuiusca] kuli,nonfuncSalomonis, liiiivcr
rcntiSjfcd func verba macns fue ipfum cxhortantis. id.
ditur. 2. ^///o.idcit inftruttio icu increpacio. iluacmjeum materfuai.
I i
7& Prouerbia Cap. XXX/. 1740V.t iinhtas tu -s. Hoc cff, noli tcrrcnis dclic!)5 homimim
Lrdacorrumpere, ncceleftiaqujr.anr in quibus perpetuon-nentcumdomii O.Ddenturennn regcspcrdmicuisqftmuii regis corpori adunaci pcr fidem
, per llleccbrus fecu
mercncur cradicnri de tcrra viuencium .
"Hplitegibus.Vixc
frquenciaad lire- t TDicam tibii0>
mpacenc Allegn.
:em przcipic,nc
l0 inquoeftluxu-incbriencur mcn
dtum.quifi nc
etnbra rcgis eccrni
iia nullum fccre-
m eft vbi rcgnac
riecas, nildecale-
buscogitatur, vbi
gnac voluptascar-
]is, fed ea folum,
lefunc vifib'ilia,car
les fcrutantur.
Dateftc.mce. Vinuficera, diuinxfa-
:nti<e confohitio ,
:eillisdebctur,qm
fnfimis confolari
fugiunt ,& quic-
id in prarfencioc-rrcnc amaro ani-
c fufcipiunt, celefhbus coca mence inharrcntes.vnde. ~^~e-
tdt confolan anima mea,mcmor fui dei,& dcieclatus fum. ltcm
bcti^iinguliverfusfingulis iii.'pmncii-
,fij,
tens, vbi
iunuicur,
quamplenelrc, vclanimz vninfcuiuf-
quefidc!is,velrorius
eccleiicefatKlE,quz fcx ominibus eledis
ytrunqucdominum facercprcJpjbccndidt.-Scd iudicabicin Diufticapauperes, ik arguec in zqtiitacepro manfuec;S rerr^.e Mulie.foitem. Hncuiqueverba.Lamuelisregis.h rrcSalo-mon paucis vcrfibus,fed pk-niffima vcritatcdecStaclaudesccclcfiz. Conftacenimhoccarmcn verfions. n.pcrcrdi-
nem Febra/i alpha-b TQiii de vtcro nafl ebrtiK cs in rcstmim.
c *Qjii elefttis cs in hoc.guod uotis omnibus defideradam.
materfua. Quidtdile&cmi ? quid diledre vterimci?qi;id dile-
a TAdhterarapatet. b fCorruptionibus uitiorum. c fvirmtmn tuaium.'
devotorummeorum > Nededcris muiienbusiubftantiamj ?
atuam, &diuiuas tuasaddelcndosreges. Noliregibus , oLa-
4
a flnquoeit lu.xuria.,
b muel,noIiregibusdarevia
num,tquianullumfecretumeftvbicx ,nibl,s eleccis eipit^S
a fDe carnis Hlecebris. b fAlias beuefiaorum tiwtorn. 1 Vl13 pCrnCICUt Catho ra.u .
regnat ebrietas , ne fbrte bibant, & obiiuiicanturiudiciorurm !j
ca ' v,rcucdefcri,-a fchrifH,quinaupexproBobu.
9 bancur ac pnenua .
c &mutentcaufam*fiiiorum paifperis . Dateficeram t mce-
:
MuUeremfmem q u; <%.u o r 1 r i-i 1 ..
" muen - Mulier foccts Miiiicr fnirentibus^vinum his,quiamarofuntanimo, bibant&obh- * fantfaccclefia ,qu.a
m,s
uifcanturegefi:atisfuas,& dolores nonrecordenturamplius.' 3
aqua,&fpintuCitt
Aperiostuummuto , & f caufisomniumfiliorum, quiper- \] atal^gigmtR?^ taiidiu
d tranfeunt.Aperiostuum,decernequodiuftumett,&tvindicax6 ya cuutca aducrfaj^:ca
a fldcftdoarina. b Ecclefiam rilios dci genctautem. 17 Vcl profocra feCUli
. . c na Aiarc if" /c
^ lis>q" ar s. 18 prodeiamorccon-
c mopem, & paupcrem . Aleph. Mulieremfortemquisinue- t tcmnic , quar ipfe10in carne apparens, in
firmainuenic^ft r-
ccm fccit.Yndead cc;los rcdiens,attangelis: Congraculamini mjhi,quia in.d.q.per.Vidcns ergo Saiornon huntanu gc-nus innumcris implicatu err6nbus,6 quod ad cuis niluatidnc nullus,nifi fol
9rricdiacor dci,& honunu fufficiat,ait: Mu
lierc foiTtm qius inueniec . Acfi apcrce fucnram dei graria
ilamiLl"-'- '^-b-
te ficeram , &cc^t. pccnitentibus , fci!icec,qui prifiiiiorum
uum mccroreatquetrifiitia deprimuricur^fpiricualisfcicr
\: iucundicacem , vc vinum , quod lecificac cor hominis af-
"lcnccr infundite ,ncabundantion triflicia abforbeantur,
jtihuiufmodifunt.
I Jpc.os. Pro caufa paupcris,quc per fe in ittdicio loq non
l;let,ipfeloquinlemcco: &C eos dcrende , qui patriecc.i: Ifis
[iiitu huitts v.tx viam citius ctanfcuncVcl.os aperirc nut-
i,gencibusvcrbum prqdicaciomspr^d)carc,qui diuinaelo
,i'iapriusperfonarcnefciebanc,&noncancum Iud^is.f^d,
icunitisperorbcm nacionibus curamfalutis impendere.
j ^iperios tunm,decer. Sicut J) caufa paupcris,& creptionc os
admirccur.C^uis calis^ quis cancusJqui dc coc incrcdulis mund: nationibus vnam fibi elcctoiu ccclefia congregec, quamfua gratia force, &: infupetabilem efticiar,non noitri fimilis,non noff ri temporis , fed in fine feculoru Deus homo futu-
rus,& nos fua p.fffionca morte redempturus.Hocenim cit
quodaic:Procul& dcvlti fi.pra?.eius.Procul intcruallotem
pons a Salomone vfque ad parcu virginis . De vlcimis auce
iinibi!s,quiaafummoceloegreffioeius.Non.n.aIiusptiumtp nobis dedit,q; feipsu: ^ttde.Qui Udtxit ws>& tradiditfemettp
F
cnrcpccpit,ica vbierraucric, iuilccaftigareadnionet aq| y'wproo^'f J(2-c.Quauis,&icarcclepoflecincellia;i pciusacceP^l-^.b.
licarc.Ec Moyfes:Pauperis in iudtcio no mifcrcbcns.Q$ cccleii'^ ,pcul poiicu fuiife.-q.a verbt icarnacio incer hominesGiht ' ld '
vtrunquc conuer-
NICOLAVS DE LYRA.
Quid dilcfte mi^ Hicfnhditur profecuto inUrucliouis^ta el~l
duobus,f.de Vitanda carnalitate, & deprofeqvenda xquitatc.fccu
ibi: Aperiostuum. Circaprimum fciendu^quodHcbrxi dicut Sa
noncm noftefequentidiem defponfationis filu Tbaraonis nimis vi
a[fe.& pfr confequens in mvie nimts dormiuiffcintantu quod tra-
at bora offerendi iuge facrtjicium matutinum, & clanes tcpli crant
') ceruicali Salomonts,proptcr quod mater fua intrauit eius cnbile,
incepiteum argucre,duens. Quid dilc&.mi. idcjl quidfccifli ex
rnalitate tua impedicns diuinafacrificia t
Quid dilc.vtc.m. I{epetitio ejl eiufdem fcntenm ad maiorem
-ggerationcm.
Quid dilccle vocotum mcozam.q.d.fuper omnia defideraui
od bene regeres rtgnum tuum , & iam in aliquo fecifti contrarium
mis carnalitcr cum vxore tua dormiendo,ideo fubditur.
I Ncdcdcns mulie.fub.cuam. ii ardcnter eas aman<to,&mimis carnaliter adbxrendo . Et quia ad nimiam carnalitatem cii
vuetibus inducuut deliti& cibi,& potus, ideofubditur.
Etdcuitias tuas ad delendos reges.He&ne/ dicunt adimpu-\andn reges . Et caufa buius diuerfitatis tfl , quia verbum Hcbraicii
cpofitu xqniuocii iji ad delere,& adimpugnarc , fed litera fequensdetur magis conjonarc diclo Hebrxorum, quia fubditur.
Noli regibus o Lamuel. idcfl Salomon.
Nolircgibusdarcvinum.immoderatebibendu. Etdicu
r bic rrgcs ipfei aLmon principaliter,&fecudario altj iudices ad re
ndiipopulu cbflitnti.Et fubditur caufa dit~l& fbibitionis^cu dicitur.
QmanullunifcCfC. eft vbi regnat cbri.Hoepatet vnicuiquc,ct'hocfluoddicitur bic ebrietas , patct qttod non diffuadetur bic pO'
>i regibus,& principibm temperata , fcdpotio immoderata,qu*ifert dcbicam difci ei:oncm,idco fubditur.
Nc fortc bibcat. fcilicet immoderate.
10 Ecobliuif.
10 Et obliuif.iu. in legcdomini fcriptorum.\ 1 Et mutet caufam filiorum pau. i.paupemm nimisfaucdo
parti diuttum .Confcquenter ofli nditnr, quihi. ftt danduspotus cu dici-
tnr. Ii Datcfi. i.potuincbiiatiuum >& Jic fonat litcra Hebraica.
13 Mccrcncibus.i.exiflcntib.inluBu^&amaritudinc^uiapouo
vinifortis mullipticatfpiritus,& fic eli rcmedium contra doloteani-
mi,& corporis . Occajione autem bmus vcrbifapientes litdxorum flx-Vinnm hif-e-
tuerunttV.perfonis ad mortem condcmnal'u,dartlur potio vinifottis,'~r" damni",s
vtftc facilius tolcrarcnt dolorem mortis immtnentis.
1 4 Apert os. Hic ponitur fecundum documentnm, quod efl de exe-
qttcnda tuflitix aquitate,cum dicitur : jiperi os tttum mut. allcsando
iuflitiampro co^qtiincfcit cam proponerc in caufa fua,fitut eflbomo
f.mplex,& ignarus,vcl pauper , qui non babet aduocatum pro Jc io-
quentem. 1 j Ec cau. idcflpro caufts.
\6 Omnium fi.qui percranfeunc. i. bominum exiraneoru pcrterram tranfettnlium, qui frcqttcnter non inuenittnt , qtti pro fe allc-
gent,eo quodfnnt extranei, & tamen indigent celeriter expt diti.
17 Apcri os cuum. fc/mVcr.
1 X Decernc quod iu.cft. diffcrendofententiam propter ad-
uerfjtpartis potentiam.1 9 Ec iudica inopem,&: pau. idcfl exequere iuflitiampro inopi-
bus,&patiperibus,quandohabentiufiamcaufam.20 Alcph.MullC.for. ln vlti.parte
bttius libripovitur comrdatio
fortis multeris. Et exponitur coiter a dotlorib. noflris de ecclejia, qujt
tnetapborice dicitiirfortis mulur^&fpofus eius Cbriflus.Fdu aut < i $
&Jil< populus Cbriflianus in vtroque fexu.& dtcunt,o$d\c efl fj-n
fus iiter alis,flcut Iud.p.b.dicitnr.lerunt ligna ad rbannu,<&c. fenfus
litcralts non tfl de lignis materialib. fcd de ^ibimeiecb,& Skbimtns
eu fuperfc rcge inungentib. Et licct hec expofitio ftt ratio<iabilisj&
cbisjamcneanon profequor , qttia fatis difjufe traditur in gloffts,&
communibtts poflillis.I{a.Sa. vero conuenit cum docloribus catbolicis,
quantum ad boc,quod hic efl mctapborica locutio,fed dicit , quqdperTom.3. Ii 4 mulierem
1741 GJoorcL&NicolaicleLyra. 1742cA
r nucrf.itio.pifTjo.rcrtirrccho, loge a n?tura noftra rem ra
. qu iiido vohiitjfifdcqua voluic matrc 1 .itns c
Icccato \ .\it m mundc%Ac qii voluir^&quo vuluit imt
l. c ff, & quando vohiic
,4V quomodo Volqit rcfurrcxir,<Sc
:udic,A:cxtcrahuiuXraodi,iHquibustanturDproculano. quam corUtma
""';- nir'i? t nrocuk&de vltimis fi
..i dein!rdi>.uir.mnon
, folfi vetbum ..
mfapcre,(cdcVer pm i!locer
t pr e
ircdonautti a ! Ii
Myfriccaurem in lan.i,qua:habicus cil ouium,pictttis,& |
fimpliciracisopcra.quxproximisimpcdurur. acctpuv
lino.quod cx tcrra vires oritur,fcd multo, & logoaraittitbumorcm natiuum, &adgrnciam nouicandori:,
;cr
Ucnit,caftgatiocai'nisnoftra;iccUi3icur.Ducniming<viciorum fordcs
b rSci!:c;t,inuntorij._1 lil eil , coniufio:
nititti.
fliWfr""*-
Vir rcdepcnl. CHlrN V
bri-
fto. Qui< v .fii.
nic^?tprocul )&dcv1timisfinibusp-'ctiumcius . 6ech. con-*
a 1Mc:!,Bonarcrr.l)ii(io.2
1 fiditineacorvirifui,&fpoliisnonindi>cbit. Gimcl.Rcddet 1*
1 id eft.timor.*
ci bonu,& no rnalii omnib.dicbus virac fua?. Duict!..Qua:iiuit J
1 lana,&linu,&opcratacftc6filiotmanuufuarii.Hel
.FacT:acft 7
Ifle.
f (Usatoii.
quafinauis inftitoris.de 16geportanspanefuu.Va'u.Deno<5te g
g furrcxit,dcditquc t prxda Jomefticis fuis , & t cibaria ancillis 9
Abivnnm f: :niliciidinc t-a ti ivi ?'t:
Sirenim t qii:fditcmfidcrlcmque,c\CcaftamhcccotJiU$cCl , inihilconcravoluncatcmfuamagicnccfalce adultci tuonc polluicur , cucta pro atm rc fuo co
lcrabic libcnccr^SC quos valebic,ad amicitiam fua conHerccs
Sic dcus in cccleiia confidic . Noiuc cntm fpincum gre que
dcdic,nouic virttxem charicacis , quam eius preccnd;js 10 fu
dicldcoque npndubicatnon folumeam afue fidchncegri
tace non poflV corrumpi , fcd &: pcrfcucrancer infifJfcre , vc
plurcs ad fidei cognicioncm,& vnicaccm congrcgcc. & hoc*
cft.Xptiliunoi indigebit. Spoluitenim diaboUim ccrieii.i.cum
pcrpred:catores quosdcccpcrar,ad vericacem rcuocac.
a Btfpotiii non indi. Qnia nunqua ccllabic ccclefia dcceptas
adiaboloanimasChr.iii fidci refticuercdonec mundicur-
fufinitoniimc-rusiufioiucoplcat' . Sedquiaqcqd bonifan-
cb ccclclia,vcl fi Jci;s aia agir,dcfup accipic, rcctc fubdicur.
b t\rdJ> 1 ei bo.cr non ma. Rcddct nnima Chrifto bonum, cu
pcrccpcis victjmuncribus retc viucndo rcfpodcc, & ea,quc.
.Vv.s incimate fatagit. Cum autedixit : llcddc
ci bonum.addidic,&: non ma. quia quida accepcs a deo bo-
nismalarcpcndunc,
vcl myftena fidci,cj pcrccpcruncin he
rcfim vcrcur.vcl, tidc qua vcrbis faceb tncur factis ncgac,vciTim.i.l.
t,onos morcs pcr coUoquia mala coi t upunc. vel in bono ,p-
polito vfquead fincmnon perfeuerac. vndecu dixidcc.rcd
dccci bo.& non ma. vt pcrfcucrantia neccllanam oftende-
rcc^ciiunxitiomnibuscji.vi.fiifj.cui fimilc. ren/iamusUli.&c.
Lue.i.g. c Ll^tftM r.Qu!busopcribus,quib.iullit:c,vel fanctitatisfru
dibus fic pocius inliiTcndu d , cj qu* accipic , rcpcndcrc qnc,fic d.cif. '{utfiuit U. Hcc fanctaccclcfia, & ad liccra racicfe-
Ifa.jg.e. cundurn iliid Efa. Cum videns Hitdttm,opcri tnm,tt car.tw.nt def.
Opcracuraacc non rnconfulcc,fcd coiilio,uca viro ibo Chri
Rmhf.ir.c. fto mereacwm mdicio audtre. c{dns fui,& o.Et tjuSdiufectfli
>-.ifx mU0ht& w.fr.Manutim fMnrNM.idcfiearum pcrfonaru
pc: quas cleemofynas paupcnbuscnbuit,inquori.im opcreUi uccofalubcrrimo vcicur cbiilio ,
vc cum difpcrgit,dcc pau
q pcnDus,non vi ab bom mibus laudecuc ad cempu>,fcd vc m-R tiacms maneac in fcculum fcculi .
My flice
NICOLAVS 1) LYRA.wi.' - 1 fort- n tntUilinr Jacrafaiptura,cr ba*c txpojkioni in-
ttnd<pu,- rationabdtsvidcru) ,nec commumccr b. Itturjtn
gli-jinj.itamen intcido ttittt iictre^fHa ipfe,p>o : csl confor.Ufidti
ttOilr.t.ina\ime qt-ia facramfcripruram vutant f>iit vettt< teitamenti
. runq le.falicet vct;t(,.jr nouum . Sponjum anttmi& ma,i-
tu-i ) i/.vj m liois acdpio dotlorem in ficrajuiptnra txptrtnm,&pni f t'.:t ; 1 j hoticnm in ficra fcriptura iiitdicfum tn fe-xn m >f
i< liakan.hiniienix fnttt ain/rtx muiit
r, vtpoteti.hr '> .uiil.cro.vt patetexf f c'. - .f.cr ntalits cilis
faiptis.ii.eris fr>rtit tn Hebr<toJlr:bitnr nntricc,-:
primuivrrfutmc-.pit pvr Mepb^uxefl prtmalitera li brJecuudMS"prropcr | ,& )ic confctjiurrter fmgnlis verftbus prxponuntur"" ffcu inapiuiuii! lLb.quiaintra"jlatione fcruanM patAii , q-od v:rins (u inciperent ordinate prriiteras alpbabai
ium poakr,tt<rhicnominaiitrraruHc~
braici>*m,vt alqixUimant ,&hoc dijfuftui dedtiratti fuptt libru
TfJmtnm , <? fuper tmmtntMtiostt lercmu.Uistgitur prsnmfRs ai
luoncm litern accedamut.Mulicrcm fortciii. idcttfacrjji.rt-
ptnr*m,q*x conanctfiw+m, <S inuioltbtUm veritatem.
1 qais
concmentiam c-
quimus,digna:nvc-Pflcm qua Chrifiuml
induanuis,cuicimusvndc. Quctquot bapu-\%ati eftis, Cbi.
'
duiiiis . Queric c
forcis mulicrlan.
cVlinum, &opccft cofilio manufu.uu , cum ccci
io!iciccpcrqiiiric,Qui[bus fc piccacis frn
bus cxerccac,quomodoacarnalibusillccebris cmund?t,5: hocconiiiio pruCiffim ),id^itfupernajtancumrCtnbuciouis incuicu. Dobacrecribttcione apercius fubdicur.
d Fatla efl qtiafinaiiis insiitons dc /owf^e.Nauigator dicitur in
Uicor,co quod acquirendis mercibus fcdulus inflac. Sicuc ei
go infricoris nauis oneraca mcrcimonijs, q in pacria fua abt l
clant,pcr mare porcat , vc vendic:s, cj attulerat cariora d
reporter:!icccclelia,licanima pfecta vircucumdiuicijs g.iu
detoniiftari, quibusmaioradaiinc gracicdon.i mercccur
Opcimumciiim comercium cfi bona, qu.x valcmujoperaices,primum hac mcrccdem a domino rccipimus ,
vc r-d m. I
iora femperagenda proficiamus,dcinde vicam.xcern.
fanctaanima quafl nauis iiir!icons , qnxcranfirdcliJcru,
finttus fcculi,fola,que 1 n cciis fperatgaudia, medicatur eter
na pro quibus abundantius adipifccndis , quicquid occurii'
aducriiiuperarcconccntiit.Qn^dciongeporcatpa.fuumjO:in cunctis
, qua: aiv r , ^tern.un tancum rccribucione cxpit.Tr [
foltim viuipanisfaturicatcmdefidcrat.quidicit.re/i^erfrfjB!!omncs qn> l.iboratis, >y om .e.gr c%o re.vos.ln proximo panercc: f
pit,quiin co,quod iufieaic,bumani tantum fauonspremi;pccic, nullo vuc c:. .
;,; :icuicu:dc quibus dicitur:^n(/;
vjbis,reccpcrnni merced n fuam .
e Denoftc. S icut tocus pi cfcncs fcculi cnrfus dic ac note v
mcur,& dics ad opcra Jum, nox ad quicfcedum.lic ccmpuecclciic' gc :cis, Sc operis ftacu difccrmcf. Qiiafien
notlequiefcic , cum fidelis intermifiamuudi folici!
fibimec vacarc,& fpintualiccr incipitcurare, vci lectioi
orationibus,lachrimis,& huuifntodi fecrccocxcrccrc .
f Surrexit . Cum quis fidchs ad agcndum proximorumcurfoliciccac* ingitur.Quodduobusmodisfacit, quia,ficeiquifonscrranc,
<
ir,&qiuin tidcfunc, &liuopcribus iniiftant,cxcitat,V nde fubd:c :
g Oedittju cis fuis.Daz predam domcflic.cu;n eosquos diabohis cripuit, eorum iociecati qui ii
3 Ucrunt conciliat. Dac ancillis fiiis cibana , cu'n. hum '
cs quofquc,&: cimorc mifa feriuntes , ne f laflafcantj
x>rc,mercedis commcmorationc rchcic .
r^ a Confidl
I Quisinucniet. q.d.pnuci attmgunt adpknam chts notitiam.
l Coufidit rn ca coi' .de bono fjrxmio rec>pieudo. Et dictturvir i
ius dotlorbonusjn cuiasperjona dititur.Sap. %.a. Hanc ainaui, t\
exquiUuiamuentutc mea,&qfiui mihi fponfam.dfumcri3 r. fpolijsnon indigebit. qmain prxmto dttpliccm jtoUmbAbeb, f
ncorporis i& animx. i
4'
ciiieetfponfottii.
t '''-' in prafentU &glorix in fnturo.6 Quadiuit lanam,& \mum.profequititrmetaphoranimutitm
iintim opc.alur, pcr qux tnteUiguntui a;clafanclofut\**&
fcrtt fcripturx,vtdkitI(a.Sa.7 1 u
]U~tit>au\S]ni}iro:s:cutr>,inio/ia<ii!iJf:tnrispo>\t:t ' '
-vi.cnccejf.iria, jtcin fcnptura coittinentnc nnia necejfari i dfain' w.8 Dc n
J&cfurrcxit.ideflfurge\ tfccitfa modo loqttendi,oini\avir Qtnc.ft.c. Nunc cognoui,qu6d cimeas dominum, idc \
tofctirefeci. .
4morenimfacrAfcriptHr* inducit dutlores bonos^
difeipklos adfurgcndum de noilc projtudh,& oratione.
9 Dcditque predam.//i Hcb.babctur , Annonam, quiafaafcriptura rcH(i$ omacs fludcnies in ta fidclitcr tam viros ,quummliejch
t Confn
74? Prouerbia CapXXXI.a r ^Hcdicv\:vfqucinfincfccul:fortis.Cobfidcrnmr agrum, &c. quia ecciefia fanta fcmpcr exquirir quossd fidecoiicucrc poflic: &r quos dociles inucneric, hos data
vcrbiprcnnia in feruiciu Chrifti cmit,& in cis vinea Chi ifti
plantarc,vci pctius vineam Chnfti facerccurat Ec quu quialterum docerc dcfi-
744foluro m d ,e inffat laboribus , fcd & noSc accenfe luccim Omambus opcracur.
f wsfeecclcfiapio^
der.-it, prins a rna!'s
abft-ncrcAbona opc1
rafaccrc debcr,fub,dit. >Accinxit fottitu.
AgcrfupcrnchccanspofiePiio.Dc
qua." Ectevdar /:. mri
(icnt odor agri plcii, cui
benedixi: dcnxinus . Odor
tnhn fanCtorum ftcuto.
.c fr.rf.quiatota
mcntisintentioneco
iturquarfitbeati-uidinis plenicudo m
ioDei.
b Dc fruilu ma.fu . qa
Hjc vct duc tc;
fuis. Zain.Conitderauit agru 5& emit eu:dc fra&u manuuma ruoi vcl paffio. b Cmft.ruj.cmisdclKlfiijsintenrataii-
. ^busillecebris.ficcu.iibeiedei^icir.
c luarumplantauicvineam.Hcth.Accinxitfornrudineiuin-.
.
-i Bonntnejcclufofeculo.d bosluos, & robowuitbrachiufuu. Teth. Gulhuit&vidir,quia bona eft negoriatio eius:no extinguefin noclelucerna
a Scicntiavel principium. 7
|eius.Idd. Manum fuam mificad 1 fortia, &digitieiusapprc
8
a tncuruatus.* *
g hcnderuntfulum.Caph.Manum (uamaperuitinopi,&pal-. StS
_ a Cor fer.nrnsvelcorfeiuitutis.
h masluasextenditad pauperem. Lamed. Non timebitdo-mui fuae a t frigoribus niuis : omnes.n.domeftici eius veititi
oiaquxha.&:dapau-peribtis.Synagogaaatcincuidicitur.iio-luerittt & audierith mey
br..t.co. T?nto infir-
rrnor trft mopcreiu-fticiar,quanto mmusfpe arterna; retributionis erecia. Atecclciia ^
1'
qu$iudit#nitentijm mnci\[:te, appro. enirn re. X*. fufteneaberfc
1 fiifom . Sc
fcrr. Dccuiusforcitu-dinc dicmir-: /;, 5urne aicuur: i\r-n::> \
tc&lorum vimpatituri&
iilcm. ir. b.
de fructifcris fuorumridclium factis vel verbis fcripturam condidic
, qua audico-res fide &dilctioncmcbriarcc.Et bcne per vmcam,eccle-fiam ( qux per mulicrcm forcem efi defignaca ) Sc eos pro-pagines vinee;, quifuntfilij mulicrisaccrpimus, Mulierau:etrn/incamplantauic,cum ecclefia primiciua perorbcmmiiTisprgdicaconbusfidcifcmina difperfic. Confidcrauit
cr.imagrum, idcft, mundum vitioriimfpinishorridum >&cultorefpirituali cgerc. Emitveroeum.cum talentum verbi auditonbus contulic , vccrcdcntes Chnfio manciparcc.Plantauicauccm in codem agro vineam,cum in nouis crc-dencium populisecclefia plena euangelica inftitutione fir-
mauit.Qnam vincam de fruclu manuum fuarum plancauic,
quia non folum vcrbo mftiruebanc fancti quos erudicbant,cd & fadtis & miraculis . Cofiderauit ergo ccclcfia agrum,&crniceumdefructumanuum fuaru: quiafiudiosed^di-
:itqu5 func gaudia vic$ ,ic pro eis quicquid pocefi, laborat.
: Accinxit . Cuna fc ad virtucum opera preparat , o: bcnc
umbosprimoaccmgir,&:poftbrach!um roborat: i
iu opus Deo acceptabilc non eft,fl non prius carms <k menisluxuriarcftnngatur. Vndc; Quicfcitepcrui cre,
lifcitcbenefaccre.EtiSintlumbncftripr^cincl:. iccr-
leardenrcs in manibus vcftris, vc bonisoperibus fulgeatis.GHftauit& -Fiutt
tjuia bona. Ag,vi,(ahccz ilhus negotiatio.
lcqnofapra.Confiderauit agrutn, &emiteutn. GuffaurcigiCurBincJaecclcfia,&animapcrfccta,i.prenimiorncuiSf!-. lidc-
I iocognouic:quiabonacitncgot;atio vitcirnmarccifibilis:
U uam rnundo rclicto^ccrna mcrecur in cciis. Cuflauit -vitK,
||dctt,apercc didicic, quia bonu cfi pcr inftanciam predi:
i
i quccuquc valcrad via vcntatis adduccrc. Artj: idc*o nul-a s tnbulacionu ccncbns , nec ipfa mortc poc luccrna dcud-
fclionisciuscxcingui.Eorunaqueluccrnanoctccxtinguitv.r,
p!:vcnienrciudicc(quauisin dic vidcaturarderc)qui adrc-
Ptjuscrcdunt & in tcporc tcn. rc. Scd lllorum lucc: na noetc
iediacxcinguicur,qui vcnicncc iudice,oleu charicatis nonabuiffc m vafispr^cordiu probrmtur : du pcrdico rumoreilfarum vircucu, vc-ra tcncbroforu luunttormenta factoru.
cd fi hoc loco, noctc pro quiete acciptmus, fecundu quodipra, & de noctc firrcxit,i.ad operandum fc p<
: .ii
ptauit:apertc d.cifquod iuccrna iauctx- c< clclia: no excin-uitur in nodc,quia & cu abactioncquiefcit,vacacliberius
onteplarioni. cumque apublicisceflacopenbus.ardeelkctionibus vcllaudibusftudctdiuinis,vc mulicrque.no
hivn
"NICOLA VS DE L Y R
Conftderanit agrum. Agcr iftc cft dlfdplina fl . ^is^t d1c1tGrcg.hotni.j7.
Etemit eam. id cft.emifccicaftudencibusperdirnisredigendocair. in obfcquium fpiritus.
Dcfruct':. id clt, cxcmpio vrx& verbo doclrina: fecic fi-
elium muItiplicationeni,qui funcpalmiccs vinca;domini,cdicicGrcgor.homil.7.lAtaixit fortitudinc limboi fuos. id cft# accingi fccitlum-
^sftudioforumcingulocafticatis.Et robnraitit brachium fum .-pcr multiplicationcm boni
pcns,quia(icut dicit Grcgo.hom.31. Ncc caftitas magnatiincbonooperc, necbonuiTi opusaliquid finccafticace.
Guliauit&vidit. per cxpcncntiam dulccdinis cxftudio
Tfcnptura: rcfulcantis.
1{o>t cxtinguetitr m nofle. id cft,in mortc.
8 Lucer-
vt;
cr
'';-. f Etdhittavi.mowr,appreo -d ':nt fifum . Colusin QtvQra , fuius mdexcera:dc'coio laua fiio cranficin fufum,3c dcxtcra vicam perpctuam.-Ieua prasfcnciadona Dei fignificat.id cft, opukntiam reru,paccm, lofpitaccni, fcripturaru (cientiam, Sc celeftium per-cepcioncrn facramencorum. Hxc-Sc huiufmodicum a Dco
Ifuamucxccram traijcimus: qu: dc donis noftri rcdempcoris cz dcexcmplis operucius ffolam gIoriarca:iefb's nobis ac veftcm nuptiaicciuricatis facimus.Digiti.n qinbus fufum apptehendicinccntion^difctctioms quaq 1 :
., peratur,figniflcant.quianullacor-pqnsmcbraficdifti idauincarciculisacikxib9
.icj(-w<r*- phi *.go conuetfatio efl in celis , v,, de etiam fahatorem expeclamus &c.Horunfcreci
runc jiit^iii, viuiiLiian quancoiiuaio, quc
agerc dcbcamus . (^uid aucem, mudicrfortis.fcilicecfantcaecclefia vclanima perfsctaper fufum operata fir,fubiungit.g Manumfuam opeJnopi,&palmasfu. Hoc de elcemofvnis qpauperibus fiuncpot accipi, fed dc vcrbo Dci melius,'quodmduinecfi Cilucis ahimabus coferc vnde Iob : luftitu indutus
lob - 19 - *
fum ,& refiiui mficv.t >eftinycn co& diademate iudicio meo . Ape- /ruic manfi inopi, cum myiieria fidei ignoracibus per opcra-rios vencatis reuclat: pulmas fuas cx.ad pau.cu latelongeq;prdicacorcs ad genccs artcrnar falutis egcntcs difperfic.
.\'-u timebh . tngora niuis/unc corda malorum pctfidieorcalgencia. dequibtlS :
^.miaabundauitbuquitas.nfi'.cba. mu!, Qv.x illa niiie opprimuncur , qua: ob fupcrbiam dec . 10 cortues in ccncbras, adhuc fc veluc angciu iucis oftcn-carc pr^fumit . & habitu niucum
prarfcrt.quod Dci 6:. ahgeloru eius propnu cit,iciliccc niuco habicu fux vircucis ciaii-tate fignafc . \on timebit antem domui fux a f.i. ni. ifuia credtditDeo diienti, auod poru inferinonprmalebmt adiwfns eam.1 Omnes enim domejtici eius vejttti. & fapiencia fad bantcfes rc
uclandas,&patienciaad
coletandas apcrcorum hoftium pugnas,VcI|Vcftici fnntduplicibus, quia promiflione vica;ha-
bent, qua; nunc eft& fticura. Nfic aduici a Dco ne deficiac,
cuncinbcacicudinediuinavitioncditaci.ftc.vcftirtfutKduplicibus : vna vcftc corpons , alccra mcntis , fide, (".& factis. FSacramcntisquoque redempcorisimburi(^cxcmpiis.vn- Gai.j.d.
dcj0teiciouiHciuCbr$obapti^tieftis,Cbrijtumindui{tif.
j$_Poflfunc
8 Lttcerna eius. i.claritas (uq noticice , fcd magis aurrcbicur.y AUnumfuam miftt ad fortia. h\ Hebr<eo habetur
, ad vette'.
brim, quodeftquidam circulusaiiquantulum ponderofustii infcnori parte fufi poiicus ,
vt rectc Sc ordinate vertatur..Si. huicditioconfonatquod fubditur.
1 o Btdighieius appre.fu. Pcr vcrrcbru hic inccliigirtir rccia
intcntioopus diriges pcrapp: chcfionc fiifi ad iilaiidu.pro-
i(.cuLioboniopcrisdcgcncrccius,q,c6fon:tcircnonircctc.j 1 A///<m7.Scripcura enim facra quali vbiqucinducicadopera mifcricordia:.
1 2'A(o /;' ebitdofmdfri. i.a pena gchcnnx. fccudu quocl
dicithic Ra.Sa.alleg.insillud Iohan.2,4.cap.^<rf nimumtranjiet ad calorem nimium , &: loquicurdc d.imnato.I j Qmncs enim dotneHi.aus. id cft,boni dodorcs& difciptili.1 4 reiiitifunt duplicibus . id cft , vircutibus incellcccualibus& moralibus,qua; func vcftcs anrrnar.
Mitth.i4.3.
Mitth.US. c
I
Stragu-
74*Gloford.&NicolaideLyra. 1746
ordcnci
cnres a quo ii fiiiic,qui &: commutatus fntcrprcr
tesenim idvirrutev, diabolomi .-
lium . Vnde pi-ohisquiivmmucabunrurf.lijsCoi
proHOcdoJd fortitnd .Forcicudoadu.kratidfi:i>co
ciam cxcrcenda l>c-
1 nto: t .,
.
,
. cor.-qu urtu-
f,inrikDlicibus.Mcn
m.Stra?ubtamvcIt-jmtccirli^,hy[- ;ftic.a.Fomcudo,ulMluu
t V :"* b Vo$qifc.e.iisnie. perlcCUtionCm p.lCI-
fus&pumuraindumentumcius. Nifn.fNrfbilisinpotus 4 curptopo
M*tih.it>.l>.
h fripora nJul,tormcntactiam
aaefnaIntdli-
*f.,Vorcfuntmifta.vndc:lbicricflctus
>rxinc&fumo,ftridorexrrigorc.vn
ncbuiquiaquTcuqucpCrcuncaddonia
iltiiM ro pcrcil
jns tranc iiiduti. 1 1
quiuon hal
nnupoalcm,cur
. ibi
rico m fi
1
vir eius , quando fcdcrit cum t fcnatoribus tcrr*. tWch.J
nou.flim, , icU
Sindoncmfccitc3i:vcndid:t,ckcingulutradidittOiananco.8 Sjf^Sgd / , Ititudofiidecorindumctucius,&ridebitindicno
'
Sur.-qn.avc--uiffimo.Phtf.Osiuuapcruitfapictic, &Icxclemicilingua ;>
ftenipietaosnonha- ? a con&bn. ^ t r ..*.. ;Anrt lf
&: ideo ridobic 111 die t
dt,
ibut
ccleft.s , quadoicbacuicercaminevitx p:\rfcntis:
ejnimt
icfii. tisflnia ride-
bitis. Eclob: Qiautem
a CoofoUtie. r / - u viraciii replcbifurrijk
i cius.Sadc.C6ridcrauitremitasdomusruc,c5:paneotio{anol6 $
pr.i.^c
Ap. i.
Aft.icb.
Luc tt c.
a rtrJtJ'^''
C-rac*ulaci vcft.S clt . r
wvarantc texcur .1 folrt cofici firmimma, fortia ccclc i.t
opcra.Sc- diuci f.i virrtitu cius ornamcta hgmficacdequib:
BW,ii. f^JByffii caspurxcofaait.e.
nucrfJl rpura,CtwfiofangMUiis.mfiJs.n.cad.-
dlColol ,,Qccolor ) &dclan^u,nc.ii.H,n ;.(ciui15
n ,pura vocVur] fic,& fangu.nis habct fpccicm. Ideo d.u-
nfta ccclelia, in pace habcrtlilia,W bcllo rofcs. lccm
, l vfiiu v.rcns orftur, fcd mulcis cxercirar.ombus arnil-
umore naouo ad d< coi cm candidx vcfi.s duc.rur:byl.
turccclcfia.dnm ccorporaclcai.Purpura
nia-m qu* rc cum cfi,< um conrincnram, cion amorc lau-
ercencH.nc.Gaudeamus&exul-
temus.quontamvcnctuntnupti?agni,&vxorc.uspra:pa.rauit fe,& dacum cfl ei,vtcooper.ac fc dtBo fpltndcnn can
njccnimiuflificationcsfanaorumfunt. _
b TttAilis in p .-. v. Vir, dns qui vifusefi ignob.hs, cuante
tnbunal fiatct iumcadus ,fcd nobihs tu vcnc, it .ud.catur ,
ficocsan-cli cum c<\6cc. In Dorps,quiaveccrcsin poros lc
dcbancad mdicandu,vc vcnicccs paracum connnuornlum
iudicantJsaccipcrcc&rufticosvcipaftores, infojitavrb.s
ard.ficia non ftupcU crcnr.ncc frc qucns licigantiu contro-
ucrfiavibispaccmtutbarcc .Nobilisctgocricdominusln
porcisfuac auitatis.-quiaqui nuncamuTcis conccmnicurj,
fims lccuh fuci ir , vbi pacriatcxlefiis ingrcllum apcruic
clcctis,cunais:; ;..ubiclublimis.
sindurxxjtLtv vf,^/rfif.Inlinchcofindonisfubnlis,i.m
t\x mtcxtio pdicationisin qua moiliccr qutclcitur: quia iil
llla fpc fuperna rcfoucmur. Vndc & Pctro aiahn in linthco
mc")itratur,cjuia pcccatoru aia: mtfcricorditeraggrcgacajin
blandxfidciquictccontincnc'. Hancigir^iindonccccicfia
fccit &: vcndidit,quia fidt! qua crcdcndo cexucrac,loqucdo
dcd.c,&: ab intidclitus vita . ar.v coucriatioi.is acccpic.qutj
&: Cliananao cingulu cradidit.quia pet gore dcmonfira*
t c iuflui* fluxaoj era ( Jennlitatis aflrinx.t,vt qcj prtjcipir,
viucndo ccncat.i ut iu.bi vcllripvxcmcu.Vci Chanaan enirh
gcnccs
mile huic dicicpro
phccadcdomino. Do
ninui re^nauity decorcm indttfuicft : indtttus ejl dominus fortit
nem, &prxauxitfe. Cum cu.m-cl.um rcgnipra;dicarcc,alijs
placebac,alijs d.fpliccbac. Ad cros qtubus placcbacdecorcm
lndiiit. Ad cos quibus difpliccbac, forcicudincm. Imicarcilt
cu dominurn Dcum cuum ,vc pollis effc vcftis illius . Efto
cum decorc ad cos quibus placcc opera cua . Efto forcisad-
ucrfusdctraciores
e Osfuv.v. A'! hoc cancumloqucnsosaperuiCjVcfapicnoa
doccrcc,fecundu illud : Omnts femo mahscx orc veftro nonpro
cedatyfcd ft Cjttiibonm eH,ad ledijicationemdciyVt detgratiam auditn
t.b :s . Vcl , os cordisaperuicaddifcendum abipfa fapiencia
intus vcricacem,quam forisdoccrcc.Vcriquccoucnic quod
fubumgiC: i.cxclcmeucix-inlinguacius.f Lexllcmcnrix. Vt non ftacim' puniac vc lex Moyfi,fcd mi-
fericord.ccr parcac . Sicuc dominus de mulierc peccacricc.
Qvi fme pcccato eji,primurr.in illam lapidem mittat. Ec fic abfol-
uic cam : yade, & amplus nolipcceare.
g Cvnfida auit. C,uia cundas confcicntiz fux ccgicationcs
fubciliterinuefiigac.Itcm.-Domus tortis mulicris.habitatiopatriccejeftiscft.
Scmica,prxcepca luftitie.quibus ad uitc manfione ueniou
Quas aia bcne confidcrac,cum &: diligcnccr quibus aciibus
ad ccelum pcrueniredcbeac,infpicic: &c quxdidicicagcn-
da,cxcrccre non deiinic.
li Tanem otiofa non comedit . quia facru eloquium quod pcr-
cipir,opere cxcquitur.Pancm quoqueociofa non comedir,
cum dni corpus percipicns frudet lmicari aclu quod mylic-
no cclebrar, nc indignc panem domini comcdendo &: cali
ccm bibcndojiudicium fibi manducec 6i bibac. Vcl fimph-
ciccrpoceftaccipi,quodpanemociofanoncomcdic,fccun-dum illud : O^i non opcratur ,
non mandncet . Ec iplc Paulus de
fc Quoniani ad ca qux nnhi opus eranc,&: his qui mcctm
func ,miniftcauerunc manus iftx. Vndeluxurianccs uiduas
arguens aic 5"ia/ autem & otiofo difcunt circumwe domos : non
folum otiulx, fcd ucrbofx &: cunofx.
@ Smexe-
ICOLAY-SOE L Y R A.
I fira- !"},diucrfiscoloribusinccxcam:Fccic
iibi.qu;. pniradeonmi gcncreufnittumcharif-iiiatum &: douorum tLac.tac,&: ad ca inducit.
x B///n'. cafhtaris.
3 Ltpurp ..
4 |. . M-.crcftudentiumincafcientiapa
^ vireiui. id t ",d.Ktorbonus,qui dicitur
lismporti ! !clt,uitcr lapicnccs,anciquicus in portis
fcd, lum ucrit.icis i,udicium,ideofubdicur.
6 iiujitdojnii/ut nnx. idcft, cumlapiccibus
tam &:iudicarc.
y CJr ven.& an.ira.Chaianxo. Hcbrxi dicunt,
mci OT cnim Hcbi aicum hic politum xquiuo-cumcft; .;t iion.cn propnupi:pu!i dclctndcn-
. c.cV nomen appdlanuum fignificans
ircmjitcra camen przecdcus immediacc,dicco He.rtim uidccur magisconcordarc,cum dicitur: Sindonem
ficitcs veniidn . rVrlfndonem ucro qutj cfl iiefiis linca&:
munda . putitas mcntis . Pcr cmgulum ucro ca-
itius
fiicas corporis. Vndc dicic Greg.hom.il. Lutnbos enmprt
cingimus cum carnis luxuriam pcr conttnentiam coartlamus . I
cur autemfacra fcriptura illa faccrccoquodadeainducir&: uendcicqnia non omncs iftam munditiam confcquun
tur.fedfoli adeaconfcqucudafidelitcriaborantes.8 fortitudo. ld eft, conltancia mcncis.
57 F.t decor. cxccrioris honeftatis.
I o indumentum eius .'Sunt enim paramcnca mcncis ad qut
facrafcrifcurainducit.II Etriucb.t.u.i cft,ndcrefaciccftudcntcsincafidcliter. ^
1 1 In die nomfjimo. quando audicnc uoccm domini du
Cis : Veniic bencdiclipa. ma. &c.1 ? Osjkum aperuit fa. quia facra fcriptura docet fapicntian
dc furfum dclccndcnccm,qu^ pudica ett,&: modefta.luad
bilis,bonis confcnticns,plcna mifencordie, &: fruc-tibus b<
nis,uc dicitur Iaco.j.
1 4 Et lex clementu in Itngua tius. quia cam in nouo quamuctcri ccftamcnco ad clcmcnciam inducic.
15 Conftdcrauit. id eft , confiderarc tecir.
1 6 Semitas domusfux.\d eft.confcicntie. fecrera ftudentiu,
in ca.Et quia hic labor cft opumus, idco fcquitur : Etpam
otiofa non comedit.Sun
1747 Proucrbia Cap.XXXl. imBa Siirrexcruritfilijeius.Quod fucurii nouit vt propheca.qua-fi ia iaciu refert. Surgenc riJij eins eccJeiiae, i.ele&i unmor-tales,&: cunc matre que cos aqua &: fpincu Dco genuir,beatiflima prxdicabunt.qua? nunc qua(i mifera defpiat.ficuc
ApoftolusaiC:.?* m hac vita tmfperantesfumus,mifcrabUiorcsfu-inus ommbas hominibus.
a Conclufia vel afpicc.
aCtfph . Surrexerunt
filij eius , &beatiflima pradicauerunt,a Caput vel v.deci.
vir cius, & laudauitcam. Res. MuIta:filiCongregaueruntVultus.
c diuitias tufupergreiTaesvniuerfas.Schin. Faliaxgratia, & 6
dSSS^? vanaeiipulchntudo, muliertimensdominum , ipfalauda- \
& ilLe filia:fruflracongregant diuicias.Dc quibus : Mulu di- r>
centinUUdic:Domine,nonneinnominetuodxmouiaciccimu,^ in Mi'th 7.c
mmmetuovirtutes muitasfcci. Sed&confitebor tunc illis,quia
nunjnamnouivos. Sed has filias ecclefia fupercgredicur, qiue
ridecafta & operc pcrfe&o redemptoris fui vefiigia fcctat*.
C Tali.\xgratia & vana eft pulchntudo. Fal-
laxcft glorialaudis, * "mquamabhomiricae-cipic.Vana pulchri-
tudocafiitatis,vdo-
pcrationisbone,quahomm.-bus oftcntaianima , qua; timore
i bitur . Ta'u . Date ei de fruclu manuum fuarum , & laudent' caret d,u ""> At ilta
eammportisopetatfua. !$.
Sed quia pro alia vira
tnilitainus,meritocu
apparuenc quod eri
nuis, macrcm iioftra
beatillimam pra.d;cabimus.
r b
* t
i
3
4
Confui
prs.dkauerunt . ctiam
nucaccipi,cum quisfidelium tranfcenfis
fccuii ajrumms ad celum ducitur. Aliqn cnim fcdere,ad humiliationem eft,furgerc ad gloria pcrtinet.Vnde de Nini-
rurineuangelio: Olirnin ciierefedentes pamtercnt.Et.S;i ghepoftquamJederitis , qui manducatis panem dotoris. Surguntcrgo filij ecdciia:,& bcaoflimam eam pra?dicant,cum ca>lcltibus bonisiublimati,quanta iic iila beacicudo afpiciurif:& hanc dcbita laude cum ea concciebiant.Laudat eam vir
ipfiusjcum bonaqu.eipfedonauit, rcmunerac.Sedquibusverbis laudat, oitendit. MuitxfiUx longregaueruut diuitjas.
Surget vir eius, & laudabit eam in mdicio, diccns. Venite
bcmdiltipairis mei ^per. ipite regi.um qnod vobis paratum eft, &c.Qui quide primitix dorm iei ltiu refurrexit a mortuis . Sedin mdicio quanca fit refurrectionis fua? glona demoftrabit.b Mu txfilta cwigrcgauerunt duuias:tu fupcrgrfjfa cs vniuerfas.Ecclcfixherecicoru &C malorucatholicorii.quiEfiiisdicu-'tur.vel Chrifti.vel eccleiia?, qux a dnicis non funt remota:facramentis,&: adopcionem filioru qua non cuiiodierunt,
rcceperut.Vn Iohancs. De nobis exieriint^fed dc nobis non fttnt.
Quccongregaueruc diuitias, bona opera,f.ieiunia, eicemo
fynas,affiictionc,&c. qua? func vera,- diuitia: fpiricus, vbi pura mecis fyncentate gcrunt, fed iine fide nihil profunt.Scd
&C illx
r t r ^em Dci m omnibus
ieruat . Jpieemm pnncipium fapictizcuftofque virtutum.Vndc-Timor domini initiumfapienux. Et alibi: Qni timct Deurn, RhihUneg'igit. Hinceit q, Iob& in profpcricate virtutibusflo Eeddti b.
ruit, St io aduerlitate mfuperabilis permafit, quia vero di-Ihidem-r- c
Xit: Semper quaji tumentcffuper mefluttus timui Deum,& pondusausfcne non potui. fallax ei go eit iimulatorum gratia,vanus Iob.i i. .
decot operis ftulcorum . fcxclefia auc6m qua? in hoc feculicxilioconuerfacurin timore:quoniamardcnccs virtutumlampades venienti ad mdicium fponfo orfert.iure ab eo laud.ita
,ianua cum eo regni cadeftis intrabit . ^ualiter enim
eam Jaudet,oitcndit : Date ci defruftu.
d Date ei defru. uta. fu. Hoc vir llle,, de quo fupra didtu eft:Vir eius, & laudabit ea: qui angehs in fine pcepturus eft,vcecclefiapoft huius vica:certame,poft trituratioaeaftlitrio-nis ad rcgm gaudia introducant, ac fibi vitg lmmortalitatisiocia ^cjyCt^m illad:Triticum autem congregate in horreum Mat.ij.d.meum. Date ei defruclu manuumfuarum , quia iruccii fpiricus fa-ccrc curauit: charitacc, gaudiumjpaccnij&c. Ec laudent eam portis,in ludicio.r.iiuc m ingrcffu patria?ca:leftis non ho
"
mmu iauores fuperuacui ,fcd opera fua qua? fecit examinanct,& probance ac rcmuncrate Deo, cui eithonor &gloria.
NICOLAVS DE LYRA.1 1 Surrexeru.it
fiii) eius. id cft, difcipuli ftudiofi.
x Et beatiffimam. quia facram fcnpturam fuper omnem a-
liam excollunt.
5 Vir eius& laudauit earn. id eft,doci:or bonus qui doiiirina
luamincipicacommendacione facra? fcriptura?.
4 Mnltxfilix. id eft, philofophorum &: fapientu fcriptur^.j Congregauerunt diuitias. id cft, cogniciones ventatis mul-
tas,qua? funt meliora bona quam corporalia.6 Tufupergreffa.quia facra fcr'ptura multo plures vcritates
tradit quam alia: fcnpcura?,& etia puriores : quia in ea nul-lafalficas admifcetur, cum lmmediate emanet a prima ve-
ntate.Scriptura? vcro humanitus adinuent.c, ccii concinencmulcas vencates , tamen habent admiftas multas faliicates,
I
ficuc patcc m i^r.pcuns Anitotelis.qui minus intcr aliosphilofophosd;cici.rcrraire:&tamenerrauit lnmultis.vtpote
1 dc mundi a?cernicace,& de numero incelligenciarum, que
|pofuic fecundum numerum orbium : cum camen iic maior
quafi
quafi incomparabilicer, fecundum quod dicirur.vicefimo-
quinco.a. 1{unquid eft numerus mUitum eius.& Dan.fepcimo.c.MUia milium miniftrabant ei &> decies milies cen. mi. affi.ei : Sc deiclicicacc earum quam ponit m iholu orbium
,&m multis
alijs, ldco iubditur.
7 Fallaxgtaiia & vanaftt pulcbritudo.{cilicct Vdboiu Rhe-coricoru m humanis fcnpturi$?
&: maximepoeticis, in qui-bus fub verbis ornatisiaccnc mulcxfaliicatcs
, fecudu quoddiCitur.i.Metaphy.Multamcntiunturpocta;cantantes.8 Mulier umtns domiuum. id cit
, iacra icripcura , qua; quafivbiquc inducit ad Dci reuerentiam & timorcm.9 Ipfa laudabttur. pra: ca:teiis fcrjpturis.i o Datc ci uefruclu manuumfuarum. id eft
, ftudcntibus in eadabicur tructusgloriofus.ii f/4</<rfed.idcft,fapiences in porcisfedencescumliidicibus.vc didum clt fupra.Et liii lapicntes dicuncur opcra facras icnpcura:,inquancumper ciu^ ftudium lap.enciamconfcquuncur.
Incipit prolotus fanfti Hieronymi in
Librum Eccle/iaslen.Hmini me hoc ferme quin-
quennio, cum adhuc Ro-
m*e eflem , & Ecclcfiaften
fan&se Blefillse legcrem , vt
eam ad contemptum huius
mundi prouocarem,&oml g3^glS l^I nequodin mundo cerne-
rct> putaretcflepronihilorrogatumabea, vt in1
^norcm commentarioli obfcura qua^que diiTe-
r rcrcm , vtabfqucme poiTetintelligcrequa: lcge-Lat.
Itaquequoniam in procindlu noftri operisubita morte fubtradta c(h & non meruimus 6
PauIa&Euftochium, talem vitxnoftra; habcre
fortem, tantovulnere tuncpercuiTusobmutui:& nuncin Bethlchem pofitus, anguftiore vide-
licetciuitate, & ilhus mcmoria: & vobis reddo
quod dcbeo : hoc breuitcr admonens , quod nul-
lius autoritate fecutus ium, kd de Hebraro tranll
ferens, t maxime Septuaginta interpretum con- taugii
fuetudinimecoaptaui, inhisduntaxatqua:nonmultum ab Hebraicis difcrepabant
. Intcrdum
Aquilar quoque & Symmachi & Theodotionis
recordatus fum, vt nec nouitate nimia le&ons ita
dmmdeterrercm, ncc ruriumcontracoi.fcien-
tiam meamfonteventatis omiifo : opinionuiiuriuulos confe&arer .
Eccleffafl.