1

https://naghd.com

مارکس، کمونیسم و بازارها

وید میلرید

سهراب نیکسادی: ترجمه

8931بهمن

2

ق٧لی قط پیف اى ی گؿتطز اظ ثبظاضبی ا٢تهبزی ث ٦ هسا اؾتبز )اظ رول ذز هي( آى زؾت اظ ٦ؿبی

ثتاى آى ضا (ؾگیطی ؾط اظ )اهیساضمقبیس قس ٦ هار هی ٣سیپصیط اظ ؾؾیبلیؿن ؿتس، وهب ثب زام

ایي هربلت ثیبزگطایب هسی اؾت ٦ ط ق٧لی اظ ثبظاض زض تبز ثب انل ؾؾیبلیؿتی ٣سی ثیبزگطایب بهیس.

زاضی اثعاض تلیس بم ؾطهبی اؾت؛ اظ ایي ط ٦ ؾؾیبلیؿن، طچس زض ؾح بطی هكرهب ثب هبل٧یت ذهنی

نطبریب ٢طاض زاضز ٦ ذاب ض٢بثت تط زض ت٣بثل ثب اا هبؾجبت ارتوبی ظیبز ، زض ؾحی غضاؾتزض تبز

ض، ثبظاضبی ا٢تهبزی شاتب يسؾؾیبلیؿتی ؿتس زض ثتطیي حبلت ٦وبل آى اؾت. اظایي تزلی توبمزاضی ؾطهبی

ی آى ٦ هكره قوطز تط ؾؾیبلیؿن ض هؿیط ق٧ل بلیی ات٣بلی ز اظ هطحل ثركیچى نب ضا تاى آى هی

زؾت اؾت. ضیعی، ظیؿت اقتطا٦ی اظایي یبضی، ثطبه ن

ب ضا ای یبت ٦ هبض٦ؽ آى بی الی تاى زض آحبض ؾؾیبلیؿت رب ٦ بنط ایي ٣س ثیبزگطایب ضا هی اظ آى

،حبل ثبایي .ؿجت ثسینهبض٦ؽ ضا ث ٦ هكبء ایي ٣س ثیبزگطایب راس ثز ؾزیسبهیس، هی« قطثبض آضهبى»

(بی ا٢تهبزی لؿی قت زؾتاـ، یػ زض ی٧ی اظ آحبض الی آى )ث بی آضزى قبلز طانثب هبض٦ؽ ایي ٣س ضا

ث ثیبى تطیي ق٧ل ٦س تطیي ٢ب زض هؿتح٧ن، ی ارتوب اؿب یای اؾتبزا زضذهل ؾطقت اؿب طی زض

بی ایي ٣س ضا ؾبظز تب ٣ب ٢ت هحسزیت بی هبض٦ؽ هب ضا ٢بزض هی زض قترؿتز ض، ایي اظ .آضز زضهی

زض ذهل ا طی ل ٦ن ٦ هي ٦لی هبض٦ؽ، اظ رول رطـلاذان هكرهب اؾتس رب هی زض ایي زضیبثین.

ای ثبظاضهحض اظ ؾؾیبلیؿن ٢طاض رزض تبز ثب ؿنطاحتب ٦ویؿن ضا ، ٦ الت ٦ػ ویس قس اؾت زاضی ؾطهبی

اؾت اگط ٦س هح٥ وی ای هلة زب اى و ثبظاض ث ٦زب اظ ؾؾیبلیؿن . الجت هبض٦ؽ زض یچزس وی

٦ گطچ ثطذی اظ هؿئل ایي اؾت ،تط ز٢ی١ ثیبى ثی ؾؾیبلیؿن ثبظاض رب ثعین. ا ضا اذا زآتك ث٧قین

٦ بی ا، زض نضتی ، ثطذی زیرط اظ ایسقس اربقت هیب ؾؾیبلیؿن ثبظاض زض تبز ث يح ث بی هبض٦ؽ ایس

هبض٦ؽ ث ؾ ثب آى لی ٦ویؿن ٢طاض زاضس. زض ا٢، اؾتسلال ذان ٦طز ٦ ط ن ث قس، زض٤ زضؾتی ث

اربضا گطت، بنل زاضز ٦ اظ پكتیجبی ؾبز ث ؾرط هی آى ضا زاضی، ٦ هبتی٥ ثب ؾطهبیوبى هیعاى اظ يسیت ض

اظ ٦ویؿن.

ب اضائ زن. زض آى ٦ تطیی اظ آى ثی ،ام ٦طز انلاحبت اقبض گ ایي ٦ویؿن، زاضی ؾطهبیرب ث تب ث ایي

( ضا ث ٢طاض ظیط ثب ی٧سیرط ه٣بیؿ ideal-typical)وب ؾد ـ آضهبیایي ه٣بل، ؾ بم ا٢تهبزی ضاؾتبی س

بم ا٢تهبزی یی ی٥اؾت، قسزض٤ ی ظزوی هبض٦ؽ ثب ثط ن ؾس٦ زاضی ( ؾطهبی1 [1]:ذان ٦طز

ای اؾت اظ: ی حبيط تطرو *ه٣بل

Miller, David. Marx, Communism, and Markets. Political Theory, Vol. 15, No. 2 (May, 1987), pp. 182-204. بی ثبظاض آظاز ثب هو٧ي ثطای ه٣بیؿ یؿتس. ربلت ذاس ثز ٦ ثحج ایي ه٣بل ضا ث ؾبیط ا٢تهبزبی طيی، هخلا بمبی وثسیی اؾت ٦ ایي ؾ هسل تب 1

٥ ث ایي احط اظ آى، ث رلت ط ؾبیطیيب ثطای ثطذی اؾتسلال ی ؾؾیبلیؿن ثبظاض تط زضثبض زؾت ثؿ ثسین. ثطای ثحخی ٦بهل ایي ب اظ ی زاضایی ذاب تظی ثطاثطی هي:

3

زلت نطب ٣ف ٦س هی اریط٦بضگطاى هعزی ضا هبل٥ ؾبیل تلیسس اطاز اظ ا٢لیتی زض آى٦ ی ثط ثبظاض آظازتهج

زض ایي لیؿن ثبظاض: ( ؾؾیب2زاضز. ثطس ضا چیی ایي ی٢طاضزازب هاضزتویي ارطای حسا٢لی حطاؾت اظ هبل٧یت،

٦س ؾطهبی ضا رب زلت ؾبیل تلیس ضا ازاض ٦تطل هی زض ایي ؾبیل تلیس تحت هبل٧یت ارتوبی ٢طاض زاضس. ،بم

زض ثبظاضی ؿجتب آظاز زؾت ث تلیس ب آى زض ازاه زس اربض هیاس آهس ب گطز ٦ زض تبی یبیی اظ ٦بضگطا ث گط

یع هو٧ي اؾت ثركی وهی ،ایي ثط . )لاط تبی ثؿت ث ول٧طز آى زض ثبظاض اؾت زضآهس ظس. تزبضت هی

ایي هضز اویت زض ثحج حبيط ٦س، اهب هیثبظاض طي اظ ٦بلاب ذسهبت ضا ثط هجبیی یطرز زاقت ثبقس ٦

ی گتب ٣س ثطبه بی ا٢تهبزی لؿی، قت زؾتهبض٦ؽ زض ثط هجبی تنیی ٦ ( ٦ویؿن: 3چسای ساضز.(

٦بض وری ایي بم، ٦بض هعزی، تلیس ٦بلایی ثبظاضزض . ، ایي وبى بم هلة اؾتزس اضائ هیؾبیط ربب

هزبظ ث اتربة، طچس ط قرم گیطز نضت هی یبت یيای ارتوبب ت . تلیس ثطاؾبؼ ثطبهاس گصاقت قس

ای ظزیط زضقز ٦ زاز هی یی ث قرم اربظ ق٧ؿت قس اؾت، . ت٣ؿین ٦بض زضنزس ازبم هیاؾت ٦ ٦بضی

٦س. ثطاؾبؼ یبظقبى ٦بلا زضیبت هی اقتطا٦ی ربهؾبم قبى زض[ ]ؾن اظای ث. هطزم اظ بی هتبت ٦بض ٦س

یبثس. هی گطایب روبت یضز ضاث ارتوبی ق٧ل هیبى هی ریی ا٢تهبزی اظ ض٢بثت

بآى اذلا٢ی تریبت ث هطث بی ثل٧ پطؾف ،ب ا٢ؿبم ایي هسل اا ا٢تهبزی پصیطی اه٧بى ایي ه٣بلزض

هبث١ ثب ای ٦ویؿتی ربهایزبز ض هكرم، طو ضا ثط ایي ذان گصاقت ٦ ث ذاس ثز.زض ٦بى تر

اظ گصض ثب ،لا . ثتطزیس اؾت اهط ٢بثلهي ایي ظن ثپصیط اؾت، طچس اظ ط ا٢تهبزی اه٧بى هبض٦ؽ تنی

اظ ای اذلا٢ی ثز یب اگط ثز ث چ هب، اؾبؾب هبض٦ؽ ارس طیآیب ٦ ث ایي هطتج هط هجبحج

ثط اى هأذصی ثطای هیبضبی اذلا٢ی ث هبؾجبت ارتوبی یابضطبی هبض٦ؽ زض ذهل ؾطقت اؿب

قست هت٣س هبض٦ؽ ث ق٥ ثی [2].٦ناضظیبثی ای ه٣بیؿاظ ایي زضیچ ایي ؾ بم ضا ث ق٧ل ثتان تب ذان گطت

٦وبل توبمای اظ ربه آضهبیثیف پطزاذتي هسلی ٦ن نطب ث هبی ؾبذتي ضا ؾؾیبلیؿن٦ ثز٦ؿبی

ؾت ت ذز ثب٢یایي ا٢یت ث ٢ .سق هیتح١٣ آى زضگ ذابى و ثی٦ زاضزای چبى ربشث٦ زاؿتس هی

اظ هب حتی اگط ثطزاقت ثزتطؾین ٦طز« هوبی تبضیدث پبؾری »چى اظ ٦ویؿن نضا ٦ هبض٦ؽ تهض ذز

ثبظ ، ؾ٣ ذاس ٦طز بذا[ ی ]ذاثحطاى ا٢تهبز زاضی وستب ث زلیل ؾطهبی هت٣س ثز ٦٦ ا ایي ثبقس هبض٦ؽ

تط طح ٦ پیف )٦ چبى ضا «ی ٦ویؿتی ی رؿت ربه هطحل»ثبیس هؿیط ؾت ٦ چطا هطزم ایي پطؾف ثب٢ی ن

ای یچ گیطی . ثطای چیي تیزثپیوبیسانیل ث ٦ویؿن ب ثب ؾؾیبلیؿن ثبظاض قجبت زاضز( قس، زض ثطذی رج

"Socialism and the Market," Political Theory (November 1977), 473-490, and "Jerusalem Not Yet Built: A Reply to

Lessnoff on Capitalism, Socialism, and Democracy," Political Studies (December 1980), 584-589. 2بی ؾیبؾی ارتوبی یع انل ٦طزاض قرهی لحب قس. اؾتیى ل٦ؽ، ایي س ٦ اضظـ ثطم، ثب ٦بض هی تط ث اذلا٢ی ضا زض هبیی ؾی رب نت هي زض ایي

٥ ث:ض زاقت اؾت. ی اذلا٢ی ثب طیتط هبض٦ؽ ث ی چسی زیرط، اؾتسلال ٦طز اؾت ٦ زض ایي هبی ؾیچى نSee Lukes, Marxism and Morality (Oxford: Clarendon Press, 1985).

4

٦ هطزم ثبقس ایي تاس هی اى یبت، پؽ تب پبؾد ه٣لت زض ذز هبض٦ؽ وی ضا ٢جلی اؾتسلال هبتطیبلیؿتی ٢بثل

[3].ذاس ٦طز قبى ٦ ت٠ اذلا٢ی ٦ویؿن هزبة چطا ایي ضا ضا پیف ذاس گطت

ثب رت چ اظ زاضی ؾطهبی ث هبض٦ؽ ات٣بزی رطـ ٦ ثز ذاس هي ایي گیطی پی ه٣بل ایي ضاجطز

بی ؿر لی چطا چى ثی زاضی يسؾطهبی بی اؾتسلال آیب. اؾت هطتج ٦ویؿن ثبظاض ؾؾیبلیؿن هیبى اتربة

ب ضا ث ز زؾت زض ویي اثتسای ٦بض هن اؾت ٦ ایي اؾتسلال ٦ویؿن ؿتس؟ ث ؾؾیبلیؿن ثبظاضهحض

٦ و، چبى ایي ی ثیربری )ثب بی هجتی ثط ایس ی اؾتخوبض اؾتسلال بی هجتی ثط ایس ت٣ؿین ٦ین؛ اؾتسلال

اؾبؾب زاضی ؾطهبیس(. ثب ث اؾتسلال رؿت، اظ ن ثبق هزعاس ی٧ؿط تا ٣س وی ی قی ذاین زیس، ایي ز

زاض زاض اؾت ٦ یطی ٦بض ذل١ ٦طز اؾت، اضظقی ٦ پؽ اظ آى ؾطهبی هس اضظقی ث ؾطهبی ات٣بل بم قبهل

ن ؾؾیبلیؿن ثبظاض ن تاى پی ثطز ٦ ت٣طیجب ث ؾبزگی هی .اـ اؾتبز ٦س آى ثطای اسا قرهیاظ تاس هی

٦ تاى اؾتسلال ٦طز چى هی« ایي »گین ٦س )ث ایي زلیل هی هیضز ضا هس بم ٦ویؿن ایي اؾتخوبض

ایي اؾتخوبض ربؾت ٦ تی اؾت ــ هؿئل ایياهطی شابی هرتل ایي بم ق٧لزض اؾتخوبض بی زیرط ق٧ل

تییطی ایزبز ی هب هحض زض هؿئل ض، اؾتسلال اؾتخوبض اظویي [4].(هبض٦ؿی یؿتاظ زیسی زضطنضت اؾتخوبض

.٦س وی

آیب تكریم هبض٦ؽ اظ ٦بهلا هتبت ضثطیین. یی ثحج ثیربری ثب هؿبئل ط ثطؾس ٦ اظ ظای ثگ قبیس ایي

٢طاض ای ٦ویؿتی ربهث زض ضاؾتبی اقبض یچ اثبهی زاضی ث آى زچبضس ثی ای ٦ ٦بضگطاى زض ؾطهبی ثیربری

هؿتلعم هق٧بیهبی ضاؾتیي آى زض٤ ربؾت ٦ اؾتسلال هبض٦ؽ چسری اؾت ایيزقاضی ٢ی ؟ گیطز هی

ثطذی اظ ه٥ؾغ ذز ضا ،ث يیتی اقبض زاضز ٦ زضآى بماى ی٥ انلاح ث ثیربریز٢ی١ اؾت.

٦س ٦ و، هبض٦ؽ ازب هی ایي قز. ثب ظا تل٣ی هی یبثس ایي رسایی اظ لحب اؿبی آؾیت ی ثبتبضـ هیب یػگی

بی ق٧لقس ضقي یؿت ٦ ایي ٦بهلا هكرم ثیرب هی ی قیث چس زاضی ٦بضگطاى زض بم ؾطهبی

3 ٦س زض ایي هضز ٥: ثطای اؾتسلالی ٢ب

in S. Moore, Marx on the Choice Between Socialism and Communism (Cambridge, MA: Harvard University Press,

1980). :چیي ن

S. Avineri, "Marx's Vision of Future Society," Dissent (Summer 1973), 323-331. 4 ٦ یبت ذاس ی اؾتخوبض ذهلت نضتی زض هبث ترهیم آى زض ٦س ٦ ضا تطؾین هی« ؾؾیبلیؿتی»ی اؾتخوبض ربى ضئوط طحی اظ ی طی ،ثطای و

:بیكبى ثبقس. ٥ هبضتاؾتسازب ث هت٧ی هطزم بی زاضاییJ. Roemer, A General Theory of Exploitation and Class (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1982), Part III.

اؾت ٦ اؾتسازب ٧یهت گؿتطـ ؾزهس هم اؾتخوبض ثبقس هحل ثحج اؾت: ايح اؾت ٦ ایي تهض ثط ایي ٢بت اذلا٢ی پیكیی ثؿ ،٦ چیي طحی ایي ؾؾیبلیؿن ثبظاض رز زاضز ایي اؾت ٦ اظ اؾتخوبضزض ذهل ایي، ثبیس تر زاقت ازبیی ٦ اظ گصقت ب ضا ثبیس هجی روی زاؿت ٦ ث ارتوب تل١ زاضز. هبضت

ضا زض ط هاضزی اظ اؾتخوبض رز ساقت ثبقس، ثط ایي اؾبؼ ثطای هخبل، هضزی ٦س. یچ تویی رز ساضز ٦ اه٧بى ٢ اـ ارتبة هی زض هبی هبض٦ؿی هس بم ام: تط زض ایي احط ثطضؾی ٦طز ق٧لی ٦بهل زس. هي ایي هي ضا ث بی ثبظاض گط ذبنی اظ تلیس٦سگبى ضا زض ربیربی احهبضی ٢طاض هی ٦ زض آى ٦بؾتی ثریطیس

"Exploitation in the Market," forthcoming in Modern Theories of Exploitation, ed. by A. Reeve (London: Sage).

5

بی هي پػفق٧لی ثؿیبض ربه ث ی ثیربری طی رب ٦ ثیربری وری هكبء احسی زاقت ثبقس. اظ آى

ق٧لی گصضا ث آى ذان پطزاذت. زض ازاه ث ،هرتلی ثز اؾت

ض اظ ایي .یبثس زضهی ثیرب هتربنن ی٦س هحهل ذز ضا یطی ٦س ٦ تلیس اؾتسلال هی زض آبظهبض٦ؽ

هحهل ا ٦ تحت ٦تطل ]ذز تلیس٦س[ ثبقس. ٦س، ایي ضا یطبیی ذبضری تییي هی تییطاتفثیرب اؾت ٦

ث ایي ،قز ایي، هتربنن تل٣ی هی ثط . اعىگیطز هیض زض ا٣یبز ٢ایي ثبظاض ٢طاض ایي قز اظ ث ی٥ ٦بلا ثسل هی

یزاض ؾطهبی ث آى قز ؾز ؾبس. هحهل طذت هی ض یبضی هیاؾتخوبض ٢ ثبظتلیس قطای٦ ث زلیل

بثطاثط ثط ؾط زؾتوعز ضا اظ ؾط ثریطز. ظی تاس چب ٦ هی اؾتربیربی ارس ٦ گطزز ثبظهی

ثب آى اؾت. ا اظ ضی لا٢ ث بلیتف ٦ ثطای ت٣بثل زض اتب ثی ذیف بلیت ث ؿجت تلیس٦س زم،

اضيبی رت زض ای ؾیل ث نطب» ٦بض ؾزهس ر ،هبض٦ؽ ذز ٢ل ث ،زیرط جبضت ث ٦س. ظس هبسى ٦بض هی

لا، ٦بض زض ث [5].«ثبقس یبظیطكبسى یثطا یعی[ چ٦بضذز ] ٦ یي ا» قز، هی هحسز «یزیرط یبظبی

زؾت اؾت. اظایي ٦س ذؿت ثبض، اظ ط یعی٧ی زاضی وهب ظس، ٦ؿبلت ؾطهبی

بل٣ ضا بی ث هسی تاىظن هبض٦ؽ، ط قرم ثطذی . ثقز هی ثیرب شات اؿبی ذیف اظ٦س ؾم، تلیس

ی رب هكرهب ز ٧ت ای اظ تلیس آق٧بض قز. زض ایي قس زض ق٧ل اؿبیتاس هی زس ٦ زض ذز تكریم هی

٦ هحسز ربی ایي ث تاس پصیط ٦بض ٦س. هی بق٧لی ذلا٢ب ا تاس ث هی م، ط قری٧نثباویت رز زاضز.

تاس ایي قرم هی. زم، ٦سه٣طض ثبقس ذزـ اساف ضا هكرم بلیتف ضا ثب آى هج١ پیف ای اظ ث ی

یبظبی زیرطاى اؾت ٦طزى ذز ضا زض ٦بضی ثیبیس ٦ هؿت٣یوب سف ثطآضز ض ضيبیت ایي اقتطا٦ی ٦بض ٦س اظ

٦ زض ، زضحبلی٦بض ٦سق٧لی ذلا٢ب اقتطا٦ی ثتاس ٦ؽ هیتطتیت، ط ایي اظ ایي طی١ ثب ارتوب پیس ثرضز. ث

ثطای ه٣بنس ذزذاب ٦بض ٦س. هس ق٧لی ضال هزجض اؾت ثزاضی طهبیؾ

٦ زض ط ا زیرطای ثیرب قس اؾت، وبى اطاز اظ ؾبیططز جز ٦بض اقتطا٦ی ث ایي هبؾت ٦ ط چبضم،

هسی ضيبیت ؾیل س ٦ ضا ب آىزض هار ثب ایي زیرطاى، . ا آیس قوبض هی ثهجبزل ض٢یت زیرط طنطب

٦ ٦وبایيساضز ت ثب ی هؿت٣ین چسای ضاث ،هبی ز٢ی١ ٦لو ث هي،حبنل تلیس ». ث ظثبى هبض٦ؽ، ثیس هی ذز

یؿت قس ارتوبی یاؿبى یؿت، تلیس هخبث اؿبى ث، تلیس هب تلیس اؿبى ثطای زیرط ثیبى ث، حبنل تلیس ت ثب هي

[6].«]زضا٢[، ثطای هب زض ه٣بم هرزات اؿبی، ایي تلیس هت٣بثل ارس یچ اویتی یؿت...

ای ٦ ب اظ ن ربى ارتوبی گیطز. آزم ثیرب ث ذز هی زضاظنپزن، حبنل رو بلیت اؿبی ق٧لی

ض . ثضز پیف هی ذز شبپصیط ٢ایي هبث١ ثب ایي ربى ارتوبیب هبس؛ زض ط آى اس ثبظهی ٦طز ذل١

ربى قبىی ذز اضاز گیی ث گیطس؛ ذز هی ث« اض ثت»ثیبى هبض٦ؽ، هكرم، ٦بلاب ذهلتی ضاظآهیع، یب ث

5 K. Marx, Economic and Philosophical Manuscripts, in Writings of the Young Marx on Philosophy and Society, ed.

by L. D. Easton and K. H. Guddat (Garden City, NY: Anchor, 1967), 292. 6 K. Marx, Excerpt Notes of 1844, in Writings of the Young Marx, Easton and Guddat, 278.

6

ربی ثگیطز ٦ ب ضا ث ذز هی ق٧ل ٦ف اثػ» تلیس٦سگبى« ٦ف ارتوبی»٦س ٦ اس. هبض٦ؽ ازب هی گطت

[7]«.ضاس ب طهبى هی ثط آى ثبقس تحت طهبى٦ ایي

ث ٦سام ٦سام رج ضا ثبیس ثبیس هكرم ٦طز ایي اؾت ٦ ،رز زاضز اضظیبثی ایي تل٣ی اظ ثیربریچبلكی ٦ زض

٦ زض بم گیطس كئت هی ایي ا٢یت هؿت٣یوب اظ ضؾس هی ط ب ث . ثطذی رجؿجت زازب زؾت اظ لت

ؾبظ ٦بض ایي ذهلت ظثى ٦س ٦ هبض٦ؽ ذبطكبى هیاؾتخوبضگط ٢طاض زاضز. هب٠تحت ٦تطل ی٥ زاضی، ٦بض ؾطهبی

ای ظهبى ضاث ن ی ٦بضی ، ثط ایي هجبؾت ٦ ضاثرطز ی آى ث هحهلف هی ذههتی ٦ ٦بضگط اظ ظای یع

اظ زض ی٥ ا٢تهبز ثبظاضهحض ؾؾیبلیؿتی ن٦ زاضی اؾت ؾطهبیهرتم اؾتخوبضی یع ؿت. ایي ثیربری

٦بض هم بی ثیربری وی٣ب زض ثطذی رجضؾس ٦ ط هی ثزض ٦ویؿن. اظ ؾی زیرط، ن هیبى ذاس ضت

، ل زگطگی ؾبظهبى ا٢تهبزی طن٦ ثب چبى غضبیی زاض ز ــ ضیكزاضضیك ارتوبیاى ی٥ بلیت ث

٦س ٦ ٦بض یضؾت ٦ هبض٦ؽ ث ایي ٧ت اقبض ه ظ ویي٦ي ٦س. ا تاس آى ضا ضیك وی ای ضازی٧بل، زگطگی

ای ثطای ایزبز پیسی ٦س اؾت ن ؾیل ذلا٢ب ثطای ذز تلیس ق٧بیی ی ن ؾیل اؿبی زض ٦لیت ذز

راس رز ٦سگبى ههط یبظبی تلیس٦سگبىتاظی هیبى ی هحهل ا. ٦س هیبى ا اؾتبزاقتطا٦ی

چ چیع ثبیس تلیس ثكز، ٦ تییي ایي زضآیب ٦بؾت ایي ز یبظ ضا طو ثریطین. ٦ن ذای ثی نهرط ایي ٦ ،زاقت

ب ثب ث اؾتجبی ٦ اظ آىن ، آى ذزم ثسن یب ث یبظبی زیرطاى ی ذلا٢ بی آی ثبیس الیت ضا ث اریعهي

ثبقس، هي جی ٦س ث ثتطیي ق٧ل ثیبى ٦ چیعی ضا ثؿبظمط ظهبى ٦ ذاؾتن چ تهوین ثریطم زاضم؟ چبى

تطیي پطبیس ث احتوبل ظیبزثبظ ن ثطای زیرطاى زاقت ثبقس، یع ای ثیف بیس هحهل ٦ن ایي اگطگب حتی آى

اظ م هي یچ تهوین ثریطم چیعی ضا ثؿبظم ٦ ثب ث تكرتاؿتن ثؿبظم. ق٧ل ٧ؽ آى، چب چیعی یؿت ٦ هی

اظ ایي ط لتی اثعاضی یبت اؾت ــ ای ذه گب ٦بض هي تب اساظ ٦ ثیف اظ و ث آى یبظ اؾت، آى ا٢لاهی اؾت

اضيبی ی٥ »زیرط زض ه٣بم زن، ثل٧ اظ ایي ط ٦ ایي ٦بض زیرطی ازبم هی طز قرهی ایي ٦بض ضا ثطای ٦

ی قسی ثساس، زض تیز طی اگط هبض٦ؽ ایي هل ضا حل ثل٧ هجتی ثط سی ثیطی ازبم قس اؾت.« یبظ

.اـ ذهلتی هتبیعی٧ی ذاس یبت ثیربری

ضایت هبض٦ؽ، هؿت٣یوب زض ثب ثهيیت زاضس ٦، ثطای هب بیی اظ ثیربری ، رجایي ه٣بلزض ضاؾتبی اسا

بیی ٦ ث ویي ؾیب٠ زض ضاث ثب ، رجزاقت ثبقسضیك هحضا٢تهبز ثبظاض ی ی٥ هعل ث زاضی ؾطقت ؾطهبی

تاى ؾ رج ضا تكریم زاز. هیزض ایي ضاؾتب . ههسا٠ زاضس بی ثبظاضهحض، اظ رول ؾؾیبلیؿن ثبظاض، یع بمؾبیط

ارس تلیس٦سگبى چ ثطای آى قز هیاى ٦بلا تلیس وستب ث هحض، اربؼ ی٧ن، زض توبهی ا٢تهبزبی ثبظاض

حس ث ایي ٧ت ثب زاز، چطا ٦ یچ ٦بلایی ضا اظ جبیس ظیبزؾبظس. الجت ٦ هیاؾت ای چیعی هجبزل اضظـ اویت اؾت

ی هبض٦ؽ زض ذهل ی ؿجتب یػ ای اؿبی پبؾد زس نطب زض طی ٦ ث ذاؾت تاى طذت هرط ایي وی

7 K. Marx, Capital (Vol. I) (London: Glaisher, 1909), 46.

7

ث ضثی ــ یبظبی ]اطاز[ ب هیعاى اضتجب ی٥ هحهل ثب ذاؾتای اؾت ٦ اضظـ ههطی ــ یی اضظـ هجبزل

س زض ذسهت یبظبی اؿبی ؾبظ چ هی زاس ٦ آى سگبى هیو، اگطچ تلیس٦ ایي ساضز. ثب ٢یوت ثبظاض ی٥ ٦بلا

ی پطز س ثی [8]اساظز. بنل هی ثطآیس ایي ب ٦بض آى هیبى بم هجبزل ٦آیس زضیبتی ثط ایي هجب پسیس هیاؾت،

هج١ ثب ضا ٦س ثبیس تلیس ذز ای اؾت ٦ زضیبت هی ؾبذتي اضظـ هجبزل قبى ثیكی طذتي هحهل ب آى

قبى ضا بی ض٢جبیكبى ٦ییت هحهل ثب ٢یوتاجب٠ ایي س ؾبهبى ثسس؛ ثطای هخبل، قبیس هزجض ثكس ثطای

ی اضظـ ٦وتطی ؿجت ث ؿر ی ٦س قبى ثیبى ی رسیس اظ هحهل ٦ ایي ؿر زاس هیطچس ،٦بف ثسس

هؿت٣ین ث یبظبی زی پبؾد هبی ث «قس اؿبی»٦بض ٦ اگط ایي ازبی هبض٦ؽ زضؾت ثبقساؾت. ٢سیوی

٦س. ی٥ هب ول هی چى ن، زض ایي نضت ط ی اظ بم ثبظاض اؾتؾبیطیي

زس هی ق٧ل یع ضا ب اؿبى هیبى هبؾجبت ثل٧ س،٦ هی ثط٢طاض ضا اربؼ هیبى ضاث تب ثبظاضب زم،

بی ط. گیطز هی ذز ث هكرم یذهلت هحض ثبظاض ی ربه ی٥ زض ارتوبی ضاث ،ض ویي اظ ٦س؛ هی هكط

،حبلت ثستطیي زض ؿتس اتب ثی زیرط ط هب ث ؿجت حبلت ثتطیي زض ای هجبزل ی هبهل ی٥ زض زذیل

قبیس و تطیي یبى .اؾت زیرطی ی عی ث ثطزى پی زض طی٥ زاضز رز ب آى ثیي بل هبی تبضو

چیي ن ٦ یچ ٢یوت تبزلی هكرهی رز ساضز. ربیی زض ن آى ،ثبقس ٢یوت ؾط ثط طقس ذطیساض ظی چب

آهیع، ٦ ث احتوبل ظیبز ازببی زض رصة ذطیساضب ضا زض ط ثیبضیس ض٢بثت هیبى طقسگبى ثطای

زض ثستطیي ق٧ل هجى ریی، ثسگوبی هت٣بثل . ثبثطایي، ض٢بثتقز زؾت ضا قبهل هی بی بضا اظایي ٦طزى تطیت

ب یب هیبى هیبى گط اطاز هطز،ث ربی ب هبهلوبی هبؾجبت اؿبی زض ثبظاض اؾت. اگط ٦طزى ط ه٣بثل، ؾد

٦ ح٧ن زضؾتی یؿتط زس. ث ضخ ویزض ایي يیت ثیبزی تییطی ثبظ ن ب اطاز هطز ازبم ثریطز، گط

ایي ٦س. اظ تط اظ اقربل ذهنی ضتبض هی هلاح ثب تط اذلا٢یض ٦لی ث ؾتسبی ا٢تهبزی ذز زض زاز ب گط

ایي تإحیط چسای ثط٦بلاب ذاس ثز ی طقس بی ٦بضگطاى وستب ازوي ثبظاض زض ؾؾیبلیؿن ي ا٢یت ٦ض، ای

.ساضز یػگی ثبظاض

یػگی توبم رو بلیت اؿبی حبنلاظ ثیربری ضؾس ٦ ط هی ضیعی زض ثبظاض، ث ث زلیل ٣ساى ثطبهؾم،

ثسى ،ثبقس طزی تهوین بلیت قوبض ثی حبنل روی ثطآیسیشات ثبظاض ایي اؾت ٦ .ثبقسا٢تهبزبی ثبظاضهحض

،ثبقس آى ٦تطل ث ٢بزض یب زاقت آگبی تهیط ایي ٦لیت ث ؿجت طایس ایي زض حبيط اطاز اظ ی٥ چی ٦ آى

ب ٦س ٦ هیلیى تبیی[ تییي وی ]ث٦ؽ . یچثبقس هلة بی ذهنیت ثطذی ارس تاس هی ا٢ ث ٦ ثطآیسی

لاى ؿجت ثب شضت هجبزل ثكز. اگط ٦بكی زض ٢یوت لازیب ایي لاز ثب ،ثریطز ٢طاض ي لاز زض رطیبى تلیست

، ثب ث هبؾج١قز ـ ط٢سض ن ٦ ایي تلیسات هؿت٣ل، تلیس هؿت٣ل اطاز آبظ هی زض حبلت ال، ٦ اظ: »گیس ثب ٦ویؿن هی زاضی ی ؾطهبی زض ه٣بیؿهبض٦ؽ 8بی زس ٦ وری تزلی ای، پل، ضخ هی ی ٦بلاب، اظ طی١ اضظـ هجبزل ثبقس ـ ایي ؾبت اظ طی١ هجبزل قستسیل قبى تییي رطح بی هت٣بثل تؾ اضتجب

«.قز ی تلیس طو هی گیطز، یی زض تلیس اقتطا٦ی، ذهلت اقتطا٦ی ث اى پبی ٢طاض هی اؾطو پیف ای احسس. زض حبلت زم، ذز ضاث

K. Marx, Grundrisse (Harmondsworth, England: Penguin, 1973), 172.

8

ی هتذ ث ایي پیبهس ضا ضزیبثی ٦س. تاس تالی ل قبى وی ٦سام ٦بضگطاى ضا ازاض ث تییط قل ٦س، ث احتوبل ظیبز یچ

طث ٦ گیطز هی ٢طاض «ثیرب بی ٢سضت زؾت ی ثبظیچ» حی ث آزهی هبض٦ؽ، انلاحبت ث ثب ،ض ویي اظ

تهویوی ث هؿت٣یوب پیبهسی ط آى زض ٦ ا٢تهبزی جبقس، آى اظ ذجطی زیرط قس ضیعی ثطبه ا٢تهبزی زض ضؾسهی

.قس هی «قب»( هبض٦ؽ ظثبى ث ن ثبظ) ارتوبی هبؾجبت ذضز هی پیس اؿبی

ؾؾیبلیؿن ذهل زاضی زض ضؾس لا ثط ؾطهبی ط هی گت ؾ اتبهی ؿتس ٦ ث تطتیت، ٧بت پیف ایي ث

ضا زاضز. زض ا٢تهبز ب ارتبة اظ آى زیی هلة هبض٦ؽ، ٦ن زض ؿر ٦ویؿن، زؾت اهب ،٦س ثبظاض یع نس٠ هی

بی هت٣بثل ای هرسـ قس اؾت؛ ٦ف ی اضظـ هجبزل هساذل تؾج ث ثبظاضهحض، اضتجب هیبى تلیس یبظ اؿبی

ولی طی ن ی گیطز؛ ٦لیت بم ا٢تهبزی اظ هحسز ذز هی اؿبی ذهلتی رسااتبز ثبل٣ ذهوب ث

ب ، اهب ث ایي هب ٦ پبؾری ثطای آىآیس بتی رسی ث قوبض هیهب اتب ٦ ایيی یؿت . ق٧قز هی ذبضد هطزم

٦ هجبی ایي اتبهبت اؾت پصیطین. ضا اؿبی ی ؾطقت تطیي پبؾد ایي اؾت ٦ آى طی ؾبزرز ساضز.

٦طزى یبظبی زیرطی ثطآضز هلفثلا س زاؿت قز ٦« ح٣ی٣تب اؿبی»ثبیس تب ظهبی ثطای هخبل، چطا تلیس

، ای اظ ثیربری ضا زض ذز زاضس زضر هحضبی ثبظاض ی بم ٦ و تاى ایي اتبم ضا پصیطت اظ ؾی زیرط، هی؟ ثبقس

تاى هخلا هی .ثبقین ب ي ویي اظ ٦بؾتي پی زضثبیس گت ؾري آى اظ تلیحب هبض٦ؽ ٦ ثسیلی زض حبل ثبایياهب

ایي ٦ یػ ثط ؾط ول تبضيبتی رسی هیبى هطزم ایزبز ذاس ٦طز، ث ض یع اؾتسلال ٦طز ٦ ٦ویؿن زض ایي

، الی هو٧ي اؾت حبل ثبایي. اس ثباویتاظ ری ز ط چبلف ز ایي پیسا ٦س. چ ق٧لیثبیؿت هی ههط روی

٦ زهی نطب زض حبلی ،هتی قز ؾطقت اؿبیذهل بی ض٢یت زض ی طی زض هیب اهبسگیث ثلابنل

٢جل ثب ٢بثلثسیل ؾبظ آى نطب ث زلیل ٣ساى ی٥ آیس؛ ذهلت ثیرب زبی ؾلجی اظ ؾؾیبلیؿن ثبظاض ث قوبض هی

ظن حبل، ث ایي هحض بیت اؾت. ثب ی٥ ا٢تهبز ثبظاض رب ی اؾتسلال ایزبثی ث زض ایيقز. تؿبهح پصیطت هی

، چیي ایي نضتیبت. زض بیی زؾت ث چیي ثطبى ذز هبض٦ؽ ثحجتط زض ثب ٦س٦بی وی١ تاى هیهي

حبیگب ٦ویؿن، زض ثي ذز زض ه٣بم ت٧ی ،ی ؾطقت اؿبی تطیي طی كبى ذاس زاز ٦ ثبلیسضی٧طزی

.زاقت ذاس ظیبزی اویت ای تیز چیي. بنطی اؾت ٦ ض ث هؿیطی هربل زاضس

ضهبتی٥ زاضی يسؾطهبی زیسگب ثب هبض٦ؽ زیسگب توبیع چرری اظقطحی تب حس هو٧ي ز٢ی١ ثبیس هض ایي ث

ی اؿبی ثب ت٧ی ثط ثطزاقتی آضهبی اظ ربه ، ضی٧طزی اؾت ٦ضهبتی٥ زاضی زیسگب يسؾطهبی. ه٣هزم اظ اضائ زاز

؛ زاس هیزؾت هحض اظ ایي ؾبظ، اؾتخوبض زاضی ضا ثیرب ی ؾطهبی ربه زاضی زاضز، ی پیكبؾطهبی ٦ ضیك زض زض

بیی اقبض ث ههسا٠ربی اظ هط چیيطچس ی ٢طى ؾبیی ) اظ ز٧سآضهبی ثطای هخبل، اظ هط تهیطی

توبهی چطای چى ثی یث زلیل ،ضا زاضی ؾطهبی ٦ ربؾت ایي ٧ت ،هي ایي . زض(اویتی ساضز اؾبؾبهكرم

ای ؾؾیبلیؿتی یب نج٦ بض اظ ایيپیكبزی، ثسیل تطتیت ایي ث؛ گصاضز ٦بض هی ٦لی ، ثاؿبی ح٣ی٣ی ضاث

. هبض٦ؽ ثب حبنل ذاس قسزاضی بی انلی ؾطهبی یػگینطب ]اظ ضرصض[ ی توبهی ، زاقت ثبقس ٦بضا هحب

9

اظ زیسگب هتإحط، تب حسی لؿی ا٢تهبزی بی قت زؾتی ذز، اظ رول بی الی ٦ زض قت ایي

٦بهلا اظ آى گؿؿت ثز. 1847زض ؾبل ٦ویؿت هبیؿت٦ن تب ظهبى ربقتي ی ضهبتی٥ ثز، زؾت زاض يسؾطهبی

زاضی ضا هح٧م اساظ ٦ ؾطهبی وبى ث ط ثطؾس، ٦وی زیت ث ای ا٣لاثی ثطای ضؾبل الجت قبیس، ٦ ایي احط

ذز ٦ویؿن ا٣لاثی هیبىث توبیعی ، آى ثسیبی ثرفزض ؛ هبض٦ؽ ارلؽ، ٦س ٦س اظ آى توزیس هی هی

ی زض تیز٢بزض ث تكریم زگطگی ثیبزی ضاث اؿبی ٦س ٦ اقبض هی ؾؾیبلیؿن ی اظهرتل اا

بی ثسی زاضس. هبض٦ؽ زض توبهی قت اضتزبی هحتایی هرتل زضربت ث ض ویي اظ یؿتس زاضی ؾطهبی

.هبس هی، ث ایي رب پبیجس گطسضیؿ ؾطهبییػ ذز، ث

زؾتبضزبی چطای چى ثیاظ هطززقوطزى ط ق٧لیهبزل ٦ویؿن هبض٦ؽ ط زض تطتیت، ایي ث

: ربؾت ایي اؾبؾی بؾت. اهب پطؾف ب اعزى ث آىهبی تهبحت ایي زؾتبضز زاضی یؿت؛ ثل٧ ث ؾطهبی

زیرط، چ ثیبى قبى ٦طز؟ ث تاى ح هیثبیس زض ٦ویؿن ح ثكس چر زاضی زؾتبضزبی ؾطهبی ی٥ اظ ٦سام

بی ث ق٧ل ثبظگكتیث نط آى قسى ثسلهب ٦ویؿن رز زاضز ٦زض٤ هبض٦ؽ اظ چیعی زض

؟قز هیی ربه زاضا پیكبؾطهبی

زاضی، اظ رول پبؾد ث ایي پطؾف ایي اؾت ٦ ٦ویؿن ٦تطل یطبی هلس ؾطهبی تطیي پصیطتیآقبتطیي

تلیسی، هلهبت لوی ىآلات، زیرط، ٦ویؿن هبقیي جبضت گیطز. ث زؾت هی آى، ضا ث اؿبییطبی هلس

گ ٦ویؿن ثسى یچ ثطز. اضث هیزاز اؾت ث زاضی تؾ تط ؾطهبی ی ٦بض ضا ٦ پیف یبضا ن ؾبظهبى

ف ت٧بهل یبت، زض پی ارتبة اظ ٦ویبثی لی ؾ ؾیل بی تلیسی ٦ ث گطتي ثؿ ضـ ای، ثب ام قطهؿبضی

بی هرتلی اظ ؾؾیبلیؿن ضا زس ق٧ل هبض٦ؽ اویت ذبنی ث ایي ایس هی بی آى اؾت. پیبهستوبهی هبزی

گیطز. هیؾرط ی ظسگی ؿتس ث ی ظاسا ی تلیس ی قی زاضا بی پیكبؾطهبی ضـ ٦ زض پی ثبظگكت ث

اثعاضب، [9].٦س ایزبز ویلایحلی یچ زقاضی زاضی ثون، ح ایي یػگی ؾطهبی تان هی هي تب ربیی ٦

٦بض زض ات٣بل اؾت. ؾبظهبى ، ٢بثلپیطاهى تلیس ، نط ط اظ هبؾجبت هبل٧یتب آى ٦بض ىآلات هبقیي

اؾت ٦ اظ طی١ ای ثحج اظ قیبی هبض٦ؽ هبی ٦كس. ی٧ی اظ زضى تط ضا پیف هی رسیاس٤ زاضی هك٧لی ؾطهبی

حبل ٦ یياعایس، زض هی [ قس تط٦یت]٦ ثب آى یطی ٦بضیػ نت هبقیی ثط ٢سضت آى تلیس ٦بضگبی ث

ی ثب ازبم ی٥ ی زس. زض تلیس ٦بضگبی، ایي یطی ٦بض یطی ٦بض هطز ضا ث حسا٢ل ٦بف هی طی ی

٦بض ثسل ٦بضگطی رعئی ق٧لی آهطا تحویل قس اؾت، ث ٦بهلا هحسز زض ح٧ن رعئی اظ ت٣ؿین ٦بضی ٦ ث

آلات ثسل هبقیيی ظائس٦كس نطب ث ٦بض٦طز ترههی زؾت هی اظ طزض تلیس هبقیی، ا [10]قز. هی

ب بلیت ٦بضگط ٦ ث اتعای نط اظ بلیت ط٦بؾت قس، زض توبهی رج»یؿس ٦ چیي هیقز. هبض٦ؽ هی

.گصاضم هی ٦ویؿن پصیطثزى اه٧بى ثط ضا طو ه٣بل ایي س ضاؾتبی زض هي ٦طزم، اقبض تط پیف ٦ ض وبى ــ اؾت چیي ارتوبی ی طی ؾح زض ٦ن زؾت 9

10 See Marx, Capital, 327-343.

11

اگط زض اهب ثسى تاس وی ایي هاضز ی٥ اظ یچ [11]«قز ثط٧ؽ. آلات تییي تین هی ثب حط٦ت هبقیي

قز. اضيبی ی٥ یبظ ثسل هی ٦بض ث اؾت ٦بض گصض قست٣ؿین ٦ زض ٦ویؿن اظ ٢طاض گیطز ایي ازب ذای ثب ن

نت هبقیی زض ٦ویؿن ٦طز ٦ ق٧لی پصیطتی اؾتسلال هی ثبرزایي، زض هار ثب ایي ایطاز، احتوبلا هبض٦ؽ ث

ثبض تلیس ثب چطذف هسام بی ذخی ذاس قس. ظهبى ٦ احطات ٦ؿبلت ض ذاس آهس، ننضت اتهبتی٥ ز ث٦لی ث

حبل، ث ات٣بز هي هك٧لات انلی ایي تع ٦ ٦ویؿن ایي حؿبة ثیبیس. ثب ذبنیت ث اساظ ثی اظ قبیس ایي پبؾد ثیف

رب هؿیط ثحج ضا زض ایيثبیس اؾت اظ ویي ض هطث ؾپط زیرطی ث زاضی ضا ح ذاس ٦طز، زؾتبضزبی ؾطهبی

یع ضا ی رسیسی اظ اؿبى گثل٧، . یؿتاظ یطبی هلس ؾبث٣ ی ثی ا هزو ذبل١ زاضی نطب . ؾطهبیزازتییط

٢یسبی ا ی٥ طز اؾت ث ایي هب ٦ اظ ذبنی اؾت٣لال اظ ؛٦طز تنی ثبلیس طز ضا آى تاى هی ٦ آطیس هی

ب یبظبی ا پیؾت گؿتطـ یبت ی اؾت ث ایي هب ٦ تاوسی ثبلیسا ؛ارتوبی هبزی ثطذضزاض اؾت

قس اؾت. ثرصاضیس ربی ث ایي ر ثیساظین.

آطیس، لاظم اؾت توبیعی ضا ثطضؾی ٦ین ٦ هبض٦ؽ زاضی چر اطازی هؿت٣ل ضا هی ٦ ؾطهبی ایيزض٤ ثطای

زض راه ٦بض قز. ث ثیبى هبض٦ؽ، زاضی ٢بئل هی زاضی ٦بض زض ؾطهبی هیبى تلیس زض راه پیكبؾطهبی

ر انلاحی هجی ثط تإییس تزیع یچ رب ث زض ایي جییت٣ؿین قس اؾت. « ق٧لی جیی ث»زاضی پیكبؾطهبی

یب یبظبی یعی٧ی ٦بض٦طزبیی ث هطزم هحل قس اؾت ٦ اظ ضؾم یؿت. ه٣هز هبض٦ؽ ایي اؾت ٦ ثب ث

ذضز ث ایي ؛ یی ذز ضا جیتب گطقز تل٣ی هیبیی جیی اظ ذزقبى رجچى نزض طقبى ض ویي

تاس ذز ضا ب وی زاس؛ آى ذضز ث ارتوب یع هی ذز ضا جیتب گط ب آىچیي نزاس. یظهیي یب آى قل ه ٢

ذز هبض٦ؽ اؾتبز ٦ین: یب ای ٦ زض آى ٢طاض زاضس تهض ٦س. ثرصاضیس اظ جبضت ارتوبی ذبضد اظ گط

پسیساض شرایط وجود طبیعی تولیدچون همبیی جیی، قط چى پیف قطای آبظیي تلیس ن

اـ، ٦ طاساظ اؿبى آى ضا ثپطضز ثبظتلیس ٦س، زض انل اظ ؾی ا ي قس: زضؾت وبس تي ظس هی

قطی جیی اؾت ٦ ا ذز يف رز ذز اؾت؛ ؿتسگی )پی٧ط( ا پیف شرط پیشكس، ثل٧

چى پی٧ط ذز، ن چى چیعی هتل١ ث ا ذز ث آب نا، ٦ شرایط طبیعی وجوداؾت. ایي ٧طز

( جیت اثػ٦تی. ا ذز ضا 2( جیت ؾثػ٦تی 1اس: قز، چیعی هب یطاضگبی٥ ذز، ه هی

ی اذتلا زض اؾ یبثس، ی ٦ اظ ایي پؽ ث چى ذباز، ٢جیل، تیط اظ ایي زؾت ثبظهی ن

ی چیي ی، ثب جیتی هیي )٦ گیطز؛ ث هعل ذز هی بی گبگی ث زیرطاى، یإت ٢اضت٣بثل ثب

هخبث هخبث ؿتی یطاضگبی٥ ذز ا، ث گیین(، ث ی ذب٦ی، ظهیي ذب٤ هی ث آى رؿت تب ایزب، ٦ط

[12]٦س. قط تلیس ثبظتلیسـ، ضاث ثط٢طاض هی

11

K. Marx, Grundrisse, 693. 12

Marx, Grundrisse, 489-490.

11

بىیه یبگؿؿت یسیتب پ ٦س یاؾتبز ه آزهی رؿن ذز بىیه ی ضاثاظ توخیل هبض٦ؽ زض ایي ٢،

تهض ٦س، ی٧طـذز ضا ه٥ اظ پ تاس ی٦ و ض وبى تلیس٦س آى .٦س ا ضا ثطرؿت سیتل ی قطا س٦سیتل

ایي ضقرطا تنیی زض ٦ي رطی .یؿت پصیطاه٧بى یفثطا یع [سی ثبظتل سی]تل قطای ایي اظ ثزى هزعا تهض

[13].٦س یه یهط [engulfmentگی ]ضقس ی ضا ضاث

هیبى تلیس٦س ایي پیس لعهب ضی قبسین، بی ٦بض پیك ٦ زض بم چبىزاضی هتإذط، زض راه پیكبؾطهبی

٦بهلا »ؾبیی ث ثیبى هبض٦ؽ ض ٢طى پیك [14]ثط٢طاض اؾت. ـثل٧ گبی هیبى تلیس٦س اثعاض تلیس ، ذب٤

[15]«ثب آى زاقت.ارس ضيبیت تجیت ای ط٢ زض ٦بض ذز ثز ضاث

تاس یبت هی وهیتای ثط٢طاض اؾت، تب ثب ضقس ی٥ ا٢تهبز هجبزلارتوب هیبزی ثایي ت٣ؿین ٦بض جیی، ٦

ای ث قز ی زاض اریط هی ثیف تهبزی تؾ ؾطهبی ق٧لی ٦ن زاضی، ٦بضگط ث زض ن ق٧ؿت قز. زض ؾطهبی

زض ط ثریطز. ثل٧ ثط٧ؽ، ا ٦بض یي ٣ف هلس ضا اهتساز جیی ذزرب اه٧بى ساضز ٦ ا ا قز. زض ایي ا هحل هی

ضا ٦بضـ زیرط، ؾی اظق٧لی تهبزی گطتبض آى قس اؾت. رطز، چیعی ٦ ث اتب٢ی هی چى زضزؾطی ذز ضا ن

یطی تب ساضزربیی زض ربف زیرط . ارتوبزض ط ثریطز ای اقتطا٦ی چى ی نتاس ویث یچ ق٧لی

ؾت.ا ٣سی [اثض] یقج٧ ا ی ٦س سایت

حبل، ایي ٦طزین. ثب تط ثطضؾی ی ثیربری زض ٦بض اؾت ٦ پیف ثبظگیی ضئؼ طیاظ ی٥ ط، ایي ٧بت نطب

یبض، توبمزاس. ٦سام ؟ آظازی ی ی اظ آظازی هی ٦س ای ضا اب ی هجبزل ثیین ٦ هبض٦ؽ ضاث رب هی ایي زض

٦وبل ذز ا ٢بزض ث تح١٣ طزیت توبم چى ايح اؾت ٦ ٢ایي ثبظاض ٦بضگط ضا اظ ثیطى هحسز ٦طز اؾت

. ا زاضز اؾت٣لال اظ ای زضر [ زیرطاى زذبلت اظ آظازی یی] هی آظازی اظ هحسزای ثط اظ ا یؿت. ثبرزایي،

تاس زؾت ث ٦ هی زاضا اؾت ی ثبظاض ؾطهبی زض هحسز[ بنط]اؾت پیكبیسی ثیس ٦ اتربة ٦بضـ اهطی هی

اتربة ثعس. ث ثیبى هبض٦ؽ:

طقس. زض ثطاثط ا ٢طاض زاضز، هی فرد هخبث زاض ذبنی ٦ ث ای اظ یط ضا ث ؾطهبی ثطظ یػ‹ تابیی ٦بض›ا

یؿت، زاض ی ؾطهبی ؾطهبی، یی ثب ج٣ هخبث اـ ثب ؿتی ؾطهبی ث ٦ ضاث یبزقس جبضت اظ ضاث ایي

رب ٦ ث ایي یب آى طز هیي یب ث قرهی ا٢ی هطث اؾت، هیسای ثؿیبض تب آى نطباهطی اؾت ثسیی.

[16].اؾت گؿتطز اظ اه٧بى گعیف ذزؾطی زض ثطاثط ا ثبظ اؾت اظ ویي ض آظازی نضی ث ا اضظای قس

13

G. A. Cohen, "Marx's Dialectic of Labour," Philosophy and Public Affairs (Spring 1974), 235-261.

ی حبيط زاقت اؾت. گیطی زض اؾتسلال هرز زض ه٣بل ی ٦ي تإحیط چكن ه٣بل14

See Marx, Grundrisse, 499-500. 15

K. Marx and F. Engels, The German Ideology, in Writings of the Young Marx, Easton and Guddat, 446. 16

Marx, Grundrisse, 464.

12

اضظـ حبهلاى چى ن زضا٢ ثبظاض زض اطاز. زاضز رز یع ثطاثطی اظ هحسزی آظازی، اظ هحسز ایي ٦بض زض

راه زض هطزم زیرط، ؾی اظ. ثطاثطس ی٧سیرط ثب العاهب تطتیت ایي ث سق هی هار ی٧سیرط ثب ای هجبزل

طزؾتبى یب طازؾتبى چى ن ؾبیطیي ث ،ارتوب زض ربیربكبى ٦بض ثطاؾبؼ ذز تطی ثب زاضی پیكبؾطهبی

ا٢ی بثطاثطی ی اضظب ن نضی ی هجبزل ثبظاض زض ٦ ٦طز هی اؾتسلال هبض٦ؽ الجت. رطیؿتس هی ذز «جیی»

زض زاضی ؾطهبی حبل، ثبایي ثز؛ اؾتخوبض زاضی ؾطهبی پبى ضاظ. ٦س هی پبى ضا ٦بضطهب ٦بضگط ی هبهل زض هرز

ثطای اا ثز یهجبی یع بط قس ویي بی ثطاثط طای اظ هبؾجبت هیبى هزو چى ن ثلااؾ ؾح

تطتیت، هطزم ایي ث ایسئلغی ح٠٣ جیی.ثطای هخبل، ــ ق٧ب قسسای ٦ شیل آى لجب بی هؿبات یایسئلغ

، ط ذبنی اظ ٦بض، یب گط ارتوبی هییتب ث ایي هب ٦ ذز ضا اظ ط ه٧بى هكرهی ث اطاز ثسل قسس،

هبض٦ؽ زؾتبضز ایي زض ط .سزیس ؾگ ؾبیطیي یع هی زیسس، ثل٧ اظ ایي ط ٦ طی٥ ذز ضا اؾبؾب ن هی هؿت٣ل

زاضی ثز. ی پیكبؾطهبی هس زض ؿجت ث راه يبثرل گبهی تبضیری ضث حبلت وبب

بیی یزؾتبضز طزی ثبلیس ثزىاهب ٦ؿت ی٥ ربیرب هیي ارتوبی ذزقبؾی اؾت؛ هبی طز ثزى ث

، ثل٧ هسام زض حبل ضقس زاضزضا ب یبظب اظ تاى یبت ی ثؿ ا ٣ هزو قرهی ٦ ی٥ طایس اؾت. چیي

انب، ایي بی ثكط رز ساضز. ثب تاوسیثطای ای بییبؾت ــ اظ رب هبض٦ؽ، گیی یچ حس گؿتطـ آى

ایي ٦بض ذیلی ن بهسا نضت رطت ثل٧ ثیكتط ی پیبهس زاضی چر اطاز ثبلیس ضا ذل١ ٦طز اؾت؟ ؾطهبی

ؾبز ی یاحتوبل ظیبز زض ط ظهبى نطب ی٥ ٦ ٦بضگطاى ث ربجی تهبزی یطبی ثبظاض ثز اؾت. ثب ایي

ب ضا ازاض ذاس ٦طز تب اظ ی٥ بلیت ٦بضی زؾت ث٧كس زازى زاضس، تییطات طي ت٣بيب آى هحسز ثطای ازبم

آضز ٦ زض ذب ضا قبس هی ی ی٥ ٦بضگط طاؿی چبح ، تزطثؾطهبیهبض٦ؽ زض زیرط هكل ثكس. یث ٦بض

زؾت ٦ف اظایي ؾبظ، لل چیي، ؾ٣ چی، حط اى هسى ٢بزض اؾت ثزیساضـ اظ آهطی٧ب ثب قرتی زضیبت ثز ٦

زضیبتن ٦ ی٥ حلعى ٦ ٦ ویسم ثطای ط ٦بضی هبؾجن، ثس اظ ایي»ا قت ثز ٦ ٦بض ٦س.

بضب، آهبز ثطای اطاز ٦بهلا ثبلیس، هبؾت ثطای اا ٦»هبض٦ؽ اؾتسلال ٦طز ٦ نت هسضى هؿتلعم [17]«.اؿبن

٦س، عز ا چیعی یؿتس هرط ٦بض٦طزبی ارتوبی هرتلی ٦ ایب هی قسى ثب ط تییطی زض تلیس اؾت ضثط

[18].«اـ بی جیی ا٦تؿبثی بی ثؿیبض هتبتی اظ زض اذتیبض ٢طاض زازى بیی آظاز ث ٢سضت قی

زاضاى ث ایي هبؾت ٦ ض٢بثت هیبى ؾطهبی ٦س؛ رسیسی ضا یع ذل١ هییبظبی زاضی ؾطهبیویي تطتیت، ث

زاضب زض ض٢بثت اؾت. ثب زیرط ؾطهبی ،هض اای هكتطیبى ث ،ی هحهلات رسیس طی٥ ثطای ؾبذت تؾ

هب هبض٦ؽ : زض ٦س ا اویت تل٣ی هی ثی ایي یػگی ضا زض ح٧ن ذل١ اهیبل ٦بشة ضهبتی٥ یزاض يسؾطهبی ضی٧طز

ی گؿتط طچ اس ق٧لی جیی ٦ تبضیری ذل١ قس ث ، ؿتس اظ تلیس ثطذبؾت رب ا، یبظبی اؿبی

17

Marx, Capital, 493. 18

Marx, Capital, 494.

13

طیت ٦ زاضی ایي اؾت طز ؾطهبی یػگی هحهطث [19]اؾت.تط هطتط ثبقس، آى ربه ربه ؾی یبظب زض ی٥

٦طز ٦ س اظ تط تلیس ضا ایي ا٢یت هحسز هی بی هت٣سم قبؾس. ق٧ل هطظی وی آى ثطای ظیطظثط ٦طزى تلیس حس

زاض اعایف اضظـ ٦سگبى ؾطهبی ی تلیس رب ٦ تب زس هرز ثز. اظآى ٦طزى یبظبی اظپیف تلیس ثطآضز

قبى ب ثتاس ثطای هحهلات ٦ آى زض نضتی [20]ای اؾت، زیرط زض ثس ق٧ل ذبنی اظ اضظـ ههطی یؿتس. هجبزل

.قس ضايی هی، ث ؾبذتي طچیعی ثبظاض ایزبز ٦س

قز. ی٧ن، ن ثطای طزیت ن ثطای ثبلیسى، ایي اطاز ثبلیس، ز ٧ت ثطرؿت هی اظهبض٦ؽ ثطزاقت ثب تإهل ثط

ت٣ؿین ٦بض اثؿتری « جیی»وبیس. اقتبل ثط هجبی ثبظاض ٦س هی بم هجبزل اظ ضرصض ثبظاض اؾت ٦ تییي

ضا ٦ چ ایي، آى ثط اعى قز. اثطی شاتی هیت ثطظ ثبض ث ثطثبظاض هر زض هجبزل ق٧س اقتطا٦ی ضا زض ن هی

ی تلیس اؾ تاى ٦ییت یطهؿت٣ین تلیس زض ی٥ ا٢تهبز ثبظاض بهیس ــ یی ایي ا٢یت ٦ س ثی هی

ث ازبهس. ب یبظب هی هسی ق٧لی ذزاریرت ث گؿتطـ تاى هجبزل اؾت ــ ثازبم ٧ ثلیبظب ٦طزى ثطآضز

٦ ا٢تهبز زاضا ؾطهبیزاضی هكرهب ا٢تهبز ی ؾطهبی رب ایي اؾت ٦ هكره ویت زض ایياثب ی زیرط، ٧ت ثیبى

قز ثبیس ح طزیت ثبلیس زض ٦ویؿن ٦س ٦ يح ث ایي ٧ت اقبض هی اؾت. زم، هبض٦ؽ ث ثبظاضهحض

«وربی ؾح زض اطاز ثبلیسى ثط هجتی ن آى آظاز، طزیت» رز ضا ٦ویؿن س ا: زضح٣ی٣ت اضت٣بء یبثس

هبی ثبظگكت ث ، ضؾبسى ایي هم اؾت ٦ ٦ویؿن ثچیي جبضاتیه٣هز اظ ب، ی ایي ثب رز و [21]زاس. هی

ب یبظب تسام ذاس هسی زاضی راس ثز گؿتطـ تاى راه پیكبؾطهبی قرهی زض قسگیض يیت

رب گب حطت چ ذاس ثز رع و آى»٦س ٦ قس ایي پطؾف ضا هطح هی ای قبذت زاقت. هبض٦ؽ زض ٢

ثلابنل [22] «گؿتط؟ رب وای بزلقس زض هج آطیسی اطاز، ب، لصایص، یطبی ثبضآض یط گؿتطزگی یبظب، تابیی

٦بض ثبظاض ٦ زض آبظ هرس آى ثز، چر ٢طاض اؾت ح آضز ٦ طزیت ثبلیس زض یبة ؾبظ ایي پطؾف ؾط ثطهی

قز.

تاس پبؾری ثطای ایي پطؾف زاقت ثبقس. ی٧ن، تب ث ز قی اؾت ٦ هبض٦ؽ هی یبثن، هی زض هي ٦ ربیی تب

بپصیط زض قرهیت اؿبی ض٢ن ظز اؾت زض تیز زاضی تحلی ثطگكت ض اؾتسلال ٦س ٦ ؾطهبی ایيتاس هی

تاؿت هی. زم، هبس ذاس ثب٢ی اطازی ثبلیس ٦وب٦بى بپصیطی ق٧ل ارتبة زاضی ث هطزم زض راه پؿبؾطهبی

ذاس ثز. ثبظاض ربی ث ثسیل ؾبظ٦بضبیی ض اؾتسلال ٦س ٦ ٦ویؿن ثطای ح ایي زؾتبضز ارس ایي

19

زاضی ایزبز ٦طز ٦بشة اؾت؛ ثطای هخبل، ٦س ٦ یبظبیی ٦ ؾطهبی اـ گب ایي ازب ضا هطح هی بی الی . ثبرزایي، هبض٦ؽ زض قت527گطسضیؿ، .٤ .ى بی الی، ٦بضل هبض٦ؽ: قت« ذسهتی ث ؾلای١ یطاؿبی، هح، یطجیی ذیبلی اؾت واض ه ث ذـ یبثس هی قوساگؿتطـ تلیس یبظب ق٧لی »ی ؿتس، ای ٦ ثبیس ا٢ اساظ رز آضز ث زاضی ث ٦س ٦ یبظبیی ٦ ؾطهبی اؾتسلال هی بلث. زضو هبض٦ؽ 168(، 1963ؾطپطؾتی تی. ثی. ثبتبهض )لسى، اتؽ، ث

. ربیی ساضزب زاضب ثطای پطضاسى آى اؾتسلال ذز ؾطهبی٧ت زض طچس ايح اؾت ٦ ایي20

See Marx, Grundrisse, 541. 21

Marx, Grundrisse, 158. 22

Marx, Grundrisse, 488.

14

زاضی ث ٦ویؿن ضا زض ٢بلت ات٣بل زؾتبضزبی ات٣بل زؾتبضزبی ؾطهبی ،بپصیط پبؾد هجتی ثط تحل ثطگكت

ثطزى ث ایي اؾت پیوبب زؾت. هك٧ل ی تلیس اظ ایي یبت یطبی گؿتطـ]ات٣بل[ ٦س ــ هبزی آى تطؾین هی

ای هكبث ثب اقیبء یعی٧ی یب حتی زاف لوی ات٣بل زضؾت ث قی تاس بی قرهیت اؿبی چر هی ٦ رج

چ ثطای ؿتی ی٥ قرم زض ه٣بم طز زض ط ثریطیس. آى ،٦ هبض٦ؽ تطؾین ٦طز چبى ،ضاطز زاز قز. ض

اهبل ثب ٦بضقبى ضا ی ذز اس چطا ٦ ؿجت ٦س اؾت، هكرهی اظ ذزقبؾی اؾت. اطاز هؿت٣ل تییي

یػ ثزاس. زؾت وی ثسی ارتوبی اظایي ی اظ ی٥ گط« ق٧ل جیی ث»ب ذز ضا آى٦س؛ هی تجیط ثبل٣

اظ اق٧بلی چیي چر ٦ یؿت ؾبزپی ثطزى ث ایي ٧ت ،ثبقین تبضیری هبتطیبلیؿن هیبضبی اظ هتإحط اگط

هبض٦ؽ .قز هت٣ل ٦س، هی رسا ٦ویؿن اظ ضا زاضی ؾطهبی ٦ ظیطظثطؾبظ هطظی ؾی آى ث تاس هی ذزقبؾی

هبضپیچی ث نضتبی هتالی آگبی واض ق٧ل زس ٦ كبى وییچ توبیلی ثطای اتربش ایي رب رلی اظ ذز

ثیف هق٧بی تزطثی زاضس. ثط زضیع بی اق٧بل پیكیي ضا پیكطتهتإذط زض آى، اق٧بل آیس ٦ زض هینزی

٣ت « تط ثسی» بی ق٧لذزقبؾی ث « تط پیكطت» بی ق٧ل٦س: راه گب اظ ایي رب ضا تإییس هی ه٣ل پؽ

ر یچ ث یع ، طزیتاظ ؾی زیرط .٦س ؾ٣ هی بقیؿنث ؾح ٦ راه لیجطال ی هخبل ظهبیكیس، ثطا هی

بی ذبنی اظ ق٧ل هیبى ضقس یطبی هلس ضهر نطب ثط اهل هبزی اؾتاض ثبقس. یق٧ل تاس ث وی

بی آگبی ضا بی هبض٦ؽ ق٧ل تطیي اؾتسلال ٦س . زض ایي حظ، ٢بساضزرز ای يطضی ی ضاثیچ آگبی

ثیبى ضا ٦ ذبل١ و، ٦ویؿن هبؾجبت تلیس ٢طاضزاز ایي ثب س.٦ ٦ ث هبؾجبت تلیس هطتج هیث یطبی هلس

زاضی ث اضث یطبی هلس ضا اظ ؾطهبی ثطز. ایي ا٢یت ٦ ٦ویؿن زاضی اؾت اظ هیبى هی اطاز ثبلیس زض ؾطهبی

ی زضاى بیی اظ ذزقبؾی قرهی یع ثبقس ٦ هكره ثط ق٧ل ٦ هیطاث یؿت ایيثط ویی ثطز، ت هی

زاضی اؾت. ؾطهبی

چیؿت؟ ثسیل ط ثطؾس، ت٧لی اؾتسلال هجتی ثط ؾبظ٦بضبی بپصیط ؾؿت ث پبؾد هجتی ثط تحل ثطگكت اگط

ثب س ، هكرهبی ٦ویؿتی ضا هطزم . تطتیجبت ربهی ٦بی ضقي ثبقس اساظ ت پبؾد ث ایي پطؾف ثهو٧ي اؾ

. ذیف ٦تطل زاضس ؾطقت ثط٦ ٦ ای٥ رؿتیي ثبض اؾت ، هطزهیگعیس ثطهی ،طزیت آظازآضهبى تح١٣

ضیعی روی تلیس ثطای پطزاذتي ث یبظبی اؿبی؛ جبضتس اظ: ثطبه ایي تطتیجبت (ثبیس گت )هحى یبزآضی ث ذز

٦ چر ایي ث ایيحبل، لاظم اؾت ایي ٦بض زالجب؛ چطذف بی؛ پیسی هؿت٣ین هیبى تلیس یبظ. ثب

تط ثیساظین. قس ربی ز٢ی١ تطتیجبت هحولی ثطای طز ثبلیس هی

ثب ثلاهل یبثی یت ث هطزم ی زثبض زضلتیسى اظ هب چر تطتیجبت ایي ٦ پطؾیس ثبیس رؿت، ی ل زض

ثبض زیرط هكبث ثب راه ثسی، ٦بض بهس؟ هی اض ضه آگبی ضا آى هبض٦ؽ ٦ قز هی ذبل ارتوبی گط ی٥

هؿلوب، زض .٢طاض زاضزــ یی هؿت٣یوب زض رت پطزاذتي ث یبظبی ربه ٦س پیسا هیهؿت٣یوب ارتوبی ]ذهلتی[

ثبرزایي، ضقي یؿت ٦ گیطز. یبثس بی ث نضت چطذكی ازبم هی ٦بض ذهلتی زالجب هی٦ویؿن آیس،

15

اؾت ث ایي هبؾت ٦ ٦ ثریین ٦بض زالجب تبیی ثطای ]تح١٣[ طزیت ثؿس ثبقس. ایي ب ث ایي یػگی

ایي اه٧بى ضا و ایي گعاض ٦ؽ، ثب زؾتض طهبى ثب ث يطضت هبزی، هزجض ث ازبم آى یؿت، ثبایي یچ

ث ازبم ذاس قبى ارتوبی گط ی ثب ت٧ل ثی یبثی یت ای اظ ثب هبی ٦بضقبى ضا ٦ هطزم ٦س هتی وی

ضؾبس.

ثیین ٦ ی ربه گت ثز ضر ٦ین، هی بی الی ی ق٧ل چ هبض٦ؽ زضثبض زضا٢، اگط ی٥ ثبض زیرط ث آى

٦بض٦طزى ثطای ث هزجضب ثزس، ث ایي زلیل یؿت ٦ آىای حیای ب ضه آزم ٦ زض ذهل ایي اؾتسلال ا

ب قبى ضا زض٤ ٦س ــ آى ی ٣ف ارتوبی س ؾطقت زلجرابتاؿت ب وی آى ٦ ربه ثزس، ثل٧ لت ایي ثز

قبى هی رطیؿتس. قرهیت« جیی»ی اهتساز قبى ضا ث زیس ٣ف ارتوبی

زاضی ز٢ی٣ب زاضی پؿبؾطهبی ی پیكبؾطهبی ط ثطؾس ٦ تبت هیبى ربه ض ث هو٧ي اؾت ایي ثب ایي انب

ض واض ظس اظویي ی ٦بضیكبى هی زاضی آگبب زؾت ث اتربة حظ ی پؿبؾطهبی ایي اؾت ٦ هطزم زض ربه

یي اؾت ٦ زض پطاتی٥ ٦ویؿتی ا بهی هسط ٧ت هحضقبى آگبس. بی ٣ف هس یت ث ذهلت اضاز تؿج

٦ هطزهی وبى ٦ آقبیین ا٢یت ایي ثب هبب، ساضز. گصقت اظ ایي رز آگبی ایي ث ثركیسى تسام ثطای چیعی

هو٧ي اؾت ثس اظ هستی ث ربیی ثطؾس ٦ تاس ٦س، هی اتربة ضا زؾت اظایي ظسگی ؾج٥ قل، آبظ زض

آى ،طینپصی ضا ثط هبضپیچ لعهب نزی آگبی هجی رلی ی ایس اگط. بی هتبت ضا حتی تهض ٦س گعیاتربة

.زاؿت هتی روی ؾح زض یع ضا چیي طایسی ٢ تاى ضؾس هی ط ث گب

ربیی ثبقس، آیب ایي اه٧بى ربثاگط هطزم هسام زض حبل تییط تاس هب اظ ایي ذط ثكز؟ آیب چطذف بی هی

ضؾس ایي وبى ط هبض٦ؽ زض ط هی ث ٦س؟ یبثی قبى یت ؾبزگی ثب ٦بض٦طز ارتوبی ب ثتاس ث رز زاضز ٦ آى

گیطی ث هبی اظط ، ثسث ق٧بض ثطز نجح»٦س ٦ طز نحجت اظ ایي اه٧بى هیی هطی اؾت ٦ زض آى ٢

ذاس، زلف هی ٦ ض ، زضؾت وبى٣س ازثی ضا زجبل ٦س ثس اظ قبمط گبب ضا ث چطا ثجطز ه، هكل ثكز

ذز ٦ ذاس ض ایي تاى هی ضا ٢ ایي [23].«ثسل قززاض یب هت٣س ازثی گیط، گل ق٧بضچی، هبیث ٦ ثسى آى

چیي ٦ آى اظ پیف ٦ چطا ٦س تهض ق٧بضچی ی٥ ضا ذز ٦ ٦س وی پیسا ضا ایي هزبل زیرطی ٦ؽ یچ طز

.اؾت ٦كیس زؾت یب ط ٦بض زیرطی گیطی هبی اظ ثریطز، ق٧ل تهضی

و، آضز. پیف اظ ایي اؾتسلال زض ربی ذزـ ه١ اؾت، اهب ز زقاضی زیرط ضا ثطای هي هبض٦ؽ پیف هی

اظ هب اظ اؾتسازبیكبى ضا ث ٦وبل ثطؾبس زضيوي ثطذیتاس هب اظ ایي ثكز ٦ هطزم هی ]بی[ چطذف

لحي ؾطذـ ثبقس. زاقت تاؿتس هی نضت ایي یط زض ٦ ثكز ای اساظ وبى ث ربه ضب زض ب آى هكبض٦ت

هبض٦ؽ تطتاس زض هبیطت ثب ایي ط ثس هی«( ذاس ض ٦ زلف هی ؾت وبىزض)»گیطی ی ق٧بض هبی ٢

یؿت.« نط تطیح ؾطگطهی»ر یچ قز، زیرط ث ی ذزق٧بیی ثسل هی ؾیل ٦ ٦بض ث ربهیثبقس ٦

23

Marx and Engels, The German Ideology, in Writings of the Young Marx, Easton and Guddat, 425.

16

قسیستطیي ن اؾت رسیت تطیي روی ز٢ی٣ب یبظهس ن حبلزضیي ،ؾبظی آگ هخلا آظاز، ا٢ ث ٦طزى ٦بض»

ظهبن ضا ث هؾی٣ی تط ؾبظ ذة ثبیس ثیف ض ثبقس هي ثطای تجسیل قسى ث ی٥ آگ اگط ایي [24].«٦طزى ت٣لا ق٧ل

زؾت گیطی اظ ایي ؾبظی، ق٧بض، هبی ٦ هي هلعم ث ایي ثبقن ٦ ظهبن ضا ثیي آگ اذتهبل ثسن. زض نضتی

ن ٦طز.چ زض تان اؾت ثطای ربه ایزبز ذا تط اظ آى ، هتی ٦نت٣ؿین ٦ن

اه٧بى الجت. ثبقس زاقت ارجبضی ق٧لی ثبیس بی چطذف انلی، هك٧ل ثط زقاضی زم ایي اؾت ٦ ثطای لج

احس قل ی٥ زض هحسز قسى رصة اظ ارتبة ثطای آیس زض ثكس وطا ارجبضی طح ایي ثب ثتاس و ٦ زاضز

زیرط آى قبیت هبؾجبت ارتوبیگب آى اگط ایي اه٧بى ضا ن ثپصیطین، حبل، حتی ایي ثسس. ثب ضيبیت ارجبض ایي ث

هزبظ بی چطذف ارجبضی ق٧ل ،اؾبؼ ایي ثط زالجب ثزی ضا ٦ هس ط هبض٦ؽ ثز راس زاقت. اگط

ایي تاى هی( زاز ذان اضائ ازاه زض ٦ اؾتسلالی ث ثب) ٦ ٦وبایي قوطز هزبظ جبیس ضا ثبظاض هبؾجبت چطا اؾت،

اسا ایزبز ثطای اثعاضی چى ن یطهؿت٣ین ق٧لی ث ـ ؾبذت ٣لای هكبث ق٧لی ث ظیبزی حس تب یع ضا هبؾجبت

.هكتط٤

تربتری اربضی ؾبى ن هطزم ٦ویؿن زض ٦ یبیس ذـ ذاسگبى هصا٠ ث چساى ایس ایي احتوبلا و، ثبایي

ثكس. طچ ثبقس رصة ذبل ٣ف ی٥ زض ثسی ت٥ ق٧لی ث تاس هی ثبثطایي زاقت ذاس ارتوب ثب

هطزم ثطای ازبم ٦بض ،بی طزی اریع زض یبة :اؾت ایس ایي هجتصل لی ٦ویؿن ز٢ی٣ب ثط٧ؽ بی اؾتسلال

٦ هطزم ثب ثز تط راس آیب ایي طو ه٣ی هبس. پبؾد هی زلجراب ول ذاس ٦طز یبظبی اؾبؾی ثی هیس

ی تبزل هیبى ضيبیت قرهی یبظبی ربه ،اهب واض هیستطیي ٦بضی ٦ تاف ضا زاضس ،ازبم ٦بض هیس

ض هیبریي( ظیبز )ث احتوبل ث ای ٦ اظ ؾطقت اؿبی ؾطا زاضین، ایي طو ؟ ثب ث ٦بضبه٦طز ذاسثط٢طاض

چیی اظ هطزم ٢طاض بی هكرهی پیف ضی ضتبضی ایي و، زض ٦ویؿن زقاضی ایي طو ت٣طیجب زضؾتی اؾت؛ ثب

زؾتطؾی رز ساضز تب ط قرم ثتاس زض زضگ ثیهیبض یچ ثطای اضظـای، زاضز. زض یبة ی بم هجبزل

تاس ؾبت ٦بض ذز ضا هحبؾج ٦س اهب ٢بزض ث هی گصاضی هلس ذز ضا اساظ ثریطز )ق٧ی یؿت ٦ طز ؾن

رز هیبضبیی پسیس آهسىتطتیت، اه٧بى ایي یؿت(. ث ی ال یب ی ة ی ؾزهسی ؿجی ٦بض زض ی هحبؾج

. ثثبیس ازبم ثسس ضا ٦بضی هیعاى اضظـ اـ چ ثطای ثطآضزى تسات ارتوبی ط قرمس هكرم ٦ساضز ٦

ه٣ساض ٦xن قطی ثطآضز ذاس قس ٦ ط قرم زؾت تاى گت: یبظبی هب ث ثیبى زیرط، ث ی٥ طز وی

.ط اساظ ٦ زؾت زاضیس ٦بض ٦یس طایس ٦ ربت اهب ضبیت كز، ثب ضبیت ایي ٢یسهحهل هیس ثؿبظز؛ اگط ر

ای ثطای تخجیت ی هؤحط یطذزؾطا تاى چیي حطی ضا ظز، ث ایي زلیل ٦ زض یبة ی ثبظاض، یچ قی وی

ب رز ساضز. ٢یوت

24

Marx, Grundrisse, 611.

17

تاس زض ای ضا ٦ هی گصاضی ؿجی زس تب ؾن اظ ایي ط، هعیت ی٥ بم ثبظاض ایي اؾت ٦ ث هطزم اه٧بى هی

یبظبی زض ه٣بیؿ ثب ضا قبى گصاضی ارتوبی ؾن ثبقس اضظیبثی ٦س ثبثطایي بی ٦بضی هرتل زاقت حظ

زض ٦بض ٦ زاز ذاس كبى بیی ٢یوت زض ،ب٢م ض ث ل ،ضا ذز ثبل٣ بی گصاضی ؾن ایي. ثؿزس قبى قرهی

آى رز ساضز، چطا ٦ ٦بضگطاى اثؿت ث هبی هتبض زاضز. زض ؾؾیبلیؿن ثبظاض، ثبظاض ٦بض ث تلیس هرتل بی قبذ

ت٣ؿین تبی ابی یتوبه ثیي هكرم الربیی ث ثب زؾت، ض ی٥ ث ،ب ؾز زض آى بیی ؿتس ٦ تبی

ایي ب[ زالجب اؾت، ه٣ی اؾت ٦ اتبض زاقت ثبقین رب ٦ یت ]زض ایي تبی حبل، اظ آى ثبایي .قز هی

تاس ٦ن زض ا٦خط هاضز، هی ٦ اا هرتل ٦بض، زؾتای ثبقس بی ثطآهس اظ ٦ویبثی ی ٢یوت زس ب كبى رسل

ب ثبیس اتربة ٦س ٦ زض تبی پیف ضی ٦بضگطاى ذاس ثز. ی٧ن، آى اتربةتطتیت، ز ایي ث [25]زاقت ثبقس.

ب پیكبز ثسس. قبى زضآهس ثبلاتطی ث آى ثطس ٦ هو٧ي اؾت ثطای هبضت لی ذز ثوبس یب ث تبی زیرطی

ای روی هكبض٦ت زاقت ثبقس چطا ٦ ثب ب هزجضس زض گعی بی هتسال هحهل، آى ٢یوت رز ثب تر ثزم،

زس ث تلیس٦سگبى اربظ هیایي ز اتربة ی تلیس حض زاضس. بیكبى زض طن ث ؾطقت ٦خطت تلیس، تبی

٦س، زض ه٣بیؿ ثب اهل زیرطی ضا هكرم هی ب ارتوبی ضا، ٦ زضآهس آى گصاضی ٦س تب ؾن تكی٣كبى هی

اضظیبثی ضا هو٧ي اظ اطاز زض ثطاثط ، ایي چى ا٢بت طات، لصت ٦بض اظ ایي زؾت ثؿزس. رز ی٥ ثبظاض ن

٦س. قبى هحبت هی زض ٣ف ٦بضی قسى ط٢

طز ی ثبض٦س. اهب زض ایزبز هی ثطزاقت هبض٦ؽ اظ طزثز ٦ ٦ویؿن ثطای یبی رب، رب هي ث زقاضی تب ایي

ب یبظبی اؿبی ضا هسی هحتای ا٣لاثی ؾطهبی ٦ هسام تاى ربی ث؟ زض ٦ویؿن ٢طاض اؾت ض ثبلیس چ

اتعای هلة ؾح تاس زض هیب یبظب هسی تاى اظ زیس هطزم، لعم اعایف ؟ چیع ثكیسچ زس گؿتطـ هی

ربؾت ٦ ه٣هز اظ رز آضز؟ هك٧ل ایي ای ولی چیي اعایكی ضا ث قی ثبقس، اهب آیب ؾبظ٦بضی رز زاضز ٦ ث

ث اهط ایي ضؾس هی ط ث گط ثبظاض اؾت. ثسى ٣ف هیبزیاهب ق٧لی هؿت٣ین یبظب ث ٦طزى تلیس ٦ویؿتی ثطآضز

ضیعی ذاس زاقت، بی ثطبه زض رسل وس یهزو یبظبیی ٦ ٣ك زس. هی ٦بضا هحبای ؾی ٦ویؿن

ثطضؾی اس یب اظ طی١ هبل اظ یبظبی لی، یی یبظبیی ٦ یب ثب ث ههط گصقت آق٧بض قساؾت جبضت

چ یبظبی رسیس زض ی٥ آى بط ثكس، زض ایي نضت ق٧ی یؿت ٦ چبى ٦سگبى یب ط چیع زیرطی. ههط

ای ثطای رسیس، اریع یهض پبؾد زازى ث یبظب ب ثبیس تییط ٦س. اهب ثهض لحب ٦طزى ایي یبظ ب ث ایي ثطبه

تهوین ضیع، یب تلیس٦س ضا زض ی٥ بم ٦ویؿتی زض ط ثریطیس ٦ ٦سگبى رز ساضز. يیت ی٥ ثطبه تلیس

ای اظاؾبؼ ای ثطای آى رز ساضز. پیف ضتي ثطاؾبؼ چیي ثطبه زاضز هحهلی ضا ثؿبظز ٦ یچ ت٣بيبی ربضی

زؾتی جتی ثط ه٦وبل ]هیبى ابیف. م[. الجت ایي اهط ی ول تاس ط تطتیجبت تظیی زاذلی ٦ هبیل اؾت ضا ثطگعیس، اظ رول ثطاثطی توبم الجت ی٥ تبی هی 25 ط نط ثطذضزاض قز تاس هی قبى هبضت ٦ یثبظاض ی اربض ه٣ساض اظ پصیطس هی ٦ ط ایي اظ زاضس، ثبلاتطی هبضت ٦ قز هی هحؿة ٦ؿبی ربت اظ ثؿتری ن یب

ثبظاضثیبز ذز ضا زضیبت ٦س ؾپؽ ثطای زؾتیبثی ث ط هیعاى اظ تظی ٦ ی ٦بضآهسی، زض٦ل ثطای تلیس٦سگبى تطریح زاضز ٦ زضآهس و، ثب تر ث هؿئل ٦س. ثب ایي ثبض ٥: بی هبلیبت تییي ٦س. ثطای ثحخی زض ایي هضز ها١ ٢طاض ثریطز طخ

J. Carens, Equality, Moral Incentives and the Market (Chicago: University of Chicago Press, 1981).

18

م ثكز ٦ انلا یبظی ث ایي هحهل رز ساضز ٦ زض ایي نضت ٦بضی ٦ نط آهیع اؾت. قبیس هكر هربط

٦سگبى ذز ضا پیسا ٦س، حتی اگط ایي هحهل ؾطازبم ههط بیس ذاس ثز. قس اؾت اظ ط ارتوبی ثی

آل ایس هض تح١٣ ثتطتیت، ایي ثثكز. بی انیل ی هرت ؾلی٣ تییط ایي احتوبلا هكرم یؿت ٦

تطیي ضا ، هلة٦س زیرط هتهل هی ضا ث ی٦٥س اقتطا٦ی ٦ تلیس٦س ههطپیسی هخبث هبض٦ؽ اظ ٦بض ث

٦س. ایي اؾت ٦ تویي ٦ین ایي هحهل یبظی هكز ضا ثطآضز هی

٦بض ثطز. قط انلی ثطای حض زض ث یع ب هسی ی تاى تؾ ی ثبضویي اؾتسلال ضا زضتاى ای هی تباساظ

طچس قرم بهس، ایي اؾت ٦ ط بلیتی ثبیس زض تبط ثب یبظبی ؾبیطیي ثبقس. چ هبض٦ؽ تلیس اؿبی هی آى

ای ایزبثی ثطای ، اهب اریعثپطضاسضا یبی رسیس ایي ثطبه اؾتسازب هبضت حسز چبضچة زضهزبظ اؾت ٦

ساضم ٦ضا تابیی ایي ٦ هي انلا هلم ثكزهیع ذاس ثز. قبیس آ ٦بضی رز ساضز. چیي آظهبیكی هربطچیي

ثطای ٦ؿت ایي قس نط نضت ظهبى اطغی ای ٦بض ٦ن، ٦ زض ایي زاى ؿت ؾبظ یب یعی٥ ی٥ ٦بثیتزض ربیرب

یت اظ ثب ه٣هوئي ثبقن ای اؾت ٦ بی ٦بضی بسى زض حظتطیي ضا ه ثبظ ن اهي ب ثیز ذاس ثز. هبضت

.ساضز رز قبى لا٤ اظآهسى قبى ثطثیبین. زض ٦ویؿن یچ كبضی اظ ثیطى ثطای ازاقتي اطاز ث ثیطى پؽ

ضا ؾطقت اؿبی ت زض تل٣ی هبض٦ؽ اظ تبضید ی قبیس ثطذی زض پبؾد ث ایي اتبم ؾؾ ثكس ٦ طی

اس، اتی ذلا٠ب شاتب هرز ٦ آزم ایي٦س آیب پیكطت اؿبى ضایت هی ی ثبضزض زاؾتبی ٦ هبض٦ؽ زض پیف ث٧كس.

زض ایي ضس یبظب بی رسیسی ؿتس، زجبل قی ٦طزى یبظبیكبى واض ث یی ثطای ثطآضز

٦س بؾی یؿت؟ هؿلوب هبض٦ؽ ویي زاؾتبى ضا ضایت هیزس، هطی اؾ گؿتطـ هی بیكبى ضا ثؿ هسی تاى

ی ثبضط زض اس؛ هبض٦ؽ ربم ابض ث تلیس ازاقت قس یثیط یهطزهی اؾت ٦ تحت كبضی زضثبضاهب ضایت ا

تب ربه ایي زؾتطؾف هج١ اؾت،زض ٦ یبظبی ی٥ ربه ثب هبث جیی ظهبی٦س راه ثسی اشبى هی

ای ثطای ثؿس يبهيتبیی ث« ؾطقت اؿبی» [26].هبس هی ضا٦س ،قز اوبل آى ثط یتییط ثیطى اظ ٦ ربم آى

پیكطت یؿت.

ؾبظ ثسل ای ضا٦س ذطت هبض٦ؽ، ث ربه تنی وبى ثط ثب ٦ویؿن،ذط رسی رز زاضز ٦ ثبثطایي، ایي

ی هحتول ا هربط ٦بضا ق٧لی هحب ذز تلیس ثیبثی ؾبظهبىبی تلیس ثطذی حظهطزم زض ط٠ قسىثكز.

هض حل ث بی رسیس، ث هطزم ایي آظازی زاز قز ٦ ]ثتاس هسی یبظب تاىی ٦ ثب س تؾ . ایياؾت

ب٢س هض ایي ثطای ٦ویؿن. ٦سوی تویيتح١٣ چیي سی ضا ، اظ ٦بضقبى بنل ثریطس كسى زض ٦بضقبى[

٢جل ٦ویؿن ضا ٢بثل یق٧ل ث تاى وی ض ویي اظ ثبقس، زضی ضاس پیف یا پی ارس ٦ اؾت یبز طگ

زاؿت. زاضی ؾطهبیا٣لاثی اضث ذهلت

26

See G. A. Cohen, Karl Marx's Theory of History (Oxford: Clarendon Press, 1978), 23-24.

19

زاضی ضا ثطای ؾیی، ؾطهبی یبثین ٦ ا زضگیط ی هل اؾت. اظ ای٥ ثب زضگ ثط هي ٦لی هبض٦ؽ زضهی

تاس حبثت ٦س ٦ ٦ویؿن ارس ؾبظ٦بضبیی ض ٦ قبسین( وی ٦س، طچس )وبى ذل١ اطاز ثبلیس ؾتبیف هی

هحض ضا ق٧لی یطهؿت٣ین توبم راه ثبظاض زاضی ث ؾطهبی ثطای ح ایي زؾتبضز زض آیس اؾت. اظ ؾی زیرط،

٦س. هی قبى، هح٧م روی هطزم اظ ٦بضقبى، اظ ی٧سیرط، اظ حبنل بلیت ؾبظی یػ ثیرب ظ، ثؾب ثطای احطات ثیرب

تاى پبؾری ثطای ایي هل یبت؟ چر هی

ایي اؾت هبس ثبظ هی اـ تكریم اظچ ا آى تاین اؾتسلال ٦ین ٦ هي هبض٦ؽ هكرهب هتب٢ى اؾت. هی

ا قست آهبد ٣س رببی زیرط ث ٦ زض قس ثیرب یطز٦طز چیعی یؿت هرط ٦ ؾتبیف هی ای ثبلیس وبى طز٦

ز٢ی٣ب ز٢ی٣ب وبى ؾتبیس، آى ضا هیزاضی . وبى گؿؿت اظ بلیت ٦بضی ٦ هبض٦ؽ زض ضایتف اظ ؾطهبی اؾتثز

ی ثیربری هبض٦ؽ ایي ط، ٦لیت طی٦س. اظ ی ثیربری ذز هح٧م هی ه٥ قسى اظ ٦بض اؾت ٦ ا زض طی

ثیف وبى ایي ٦ن زضگ اظ قط آى ذلال قس. گزس ٦ ثبیس ثی هی هبتی٥ی ضزاض شیل ی ضی٧طز يسؾطهبی

ضا ٦بض ثرصاضین.(ثبلیس ی طزیت طیاظ اؾبؼ ٦ ایي اؾتزیرط ضاق٥ )ثی بؾت. پبؾد لیجطتبضیي

گیطز. هي ٦ن هی ی ثیربری هبض٦ؽ ضا زؾت ثیی طی وبیس؛ ثبضی٥ ظهرت هی اظاساظ ذبم ایي اؾتسلال ثیف

ام؛ هیبى ایي ازب ٦ ٦بضثؿت ایي طی توبیع ٢بئل قس ایي طی هیبى ازببی هرتل ؿجت ثیع تط پیف

٦ توبم بی ثبظاضی ههسا٠ زاضز ایي توبهی بمزاضی اؾت ایي ازب ٦ زض ذهل ؾطهبیذهل هكرهب زض

ثطای ثیربری ی زم، ازبی ههسا٠ زاقتي طی ی زؾترب ٢هس زاضم ث قز. زض ایي بی تلیس ضا قبهل هی ق٧ل

بی آتی ٦ ثتاس یبت حی انلاح ٦طز تاى ایي طی ضا ث هییبثین آیب تب زض ثبظاض، ثبظگطزمهت٧ی ثط بی اا بم

چسای زض زؾت یؿت هجی ثط قاس ]چطا٦[ هؿلوب ایي ضی٧طزی اؾت تزسیسطلجب؛ هب ضا یع زض ثط ثریطز؟

ی تزسیسط زض ض زض پی اظویياـ آگب ثز یب ذز هبض٦ؽ یع ؿجت ث بؾبظگبضی ایي ز رج اظ طی ٦ ایي

[27]ثز اؾت. اـ ی ثیربری طی

طو ٦یس ٦ ؾطآبظ ؾؾیبلیؿن ضا پكت ؾط .ثسین ازاه ضا ثحج طيی آظهبیف ی٥ اظ اؾتبز ثب ثرصاضیس

ذاس هی٦تطل هرزیت آتی ذز ضا زض زؾت زاضس، ای زه٦طاتی٥ قی این هطزم، ٦ ای٥ آگبب ث گصاقت

، حطت هلل گطسضیؿی ط ز ٦تبة یس ثط٢طاض ثكز. ثب هبلای ثب تهوین ثریطس ٦ چ تطتیجبت ا٢تهبزی

٦ زض هتى ا٢تهبز ٦لاؾی٥ بی ه ث ٦بضایی ثبظاضب زیرط، ن اؾتسلال ثیبى گعیس. ث ؾؾیبلیؿن ثبظاض ضا ثطهی

قبى پیب ذاس ربه هیب هبض٦ؽ. آىثبض اؿبىبی ن اؾتسلالاؾت تإحیط ٢طاض زاز ب ضا تحت رز زاضز آى

27

ثب ی ایي ثز ثبقس ٦ ایي ایس٦ لت انلی آى آگبی ؿجت ث ی ثیربری رت اؾت، هحل تطزیس اؾت چساى چیعی زضثبض ٦1845 هبض٦ؽ ت٣طیجب پؽ اظ ثب ایي ضؾس ٦ هبض٦ؽ ث ایي ط ضؾیس ثبقس ٦ ایي انلاح ط هی ذاؾت اظ قط آى ذلال قز. ثیكتط ث ذضز اؾت ٦ ا هی ی ضهبتی٥ گط زاضا رطـ يسؾطهبی

هبی. ثطای قاسی ثزس یقبذت ثیبى زیرط، زلایل هبض٦ؽ وستب ضـ طگب هبتطیبلیؿتی. ث ثب ؾبظگبضبآلیؿن اؾت ثبثطایي ی ث٣بیبیی اظ ایس زضثطزاضس ٥ ث: ی هبض٦ؽ بپسیس كس اؾت سیك٦بهلا زض ا ٦ ایي ایس ٦س اظ ایي ٢ب

J. H. Elliot, "Continuity and Change in the Evolution of Marx's Theory of Alienation: From the Manuscripts

Through the Grundrisse to Capital," History of Political Economy (Fall 1979), 317-362.

21

٦بض ثؿتي ی٥ ب هت٣سس ٦ ثب ث حبل، آى ایي هجت٧ط ثبقس تب هطزم ثتاس اؾت٣لال طزیت ذز ضا ح ٦س. ثب

زاضی تاى ثسى ثبظگكت ث ؾطهبی ا٢تهبز ثبظاضی ؾؾیبلیؿتی اظ وبى رؿی ٦ زض آبظ ایي ه٣بل تطؾین ٦طزین، هی

]ایي ربه[ ذاس ی هجبحج زه٦طاتی٥ طنایي ثبض هي ثحج ویكری ب زؾت یبت. یتث ایي ذهن

، اظ ثحج ذاس ثز هحل گصاضی ی ؾیبؾت حظ زض ضاث ثب ی ٦تط هيبت هكرمچى زیرط زضؾت ن ،ثز

بی زلتی ا٢تهبز. هطظ هیبى ثبظاض ثرفرول

ی رسیسی ٦ ایي آظهبیف طيی اضائ ؾبظ ذاس ثز؟ ایس ا٢تهبزی ٦وب٦بى ثیربظسگی آیب چیي قطایی، زض

تزلی تاسهی ٦ اهطی ثطگعیس؛ آگبب ق٧لی ث ا٢تهبزی تویسی ح٧ن زض ضا ثبظاض تاىهی ٦ اؾت ایي زسهی

اثعاض هیبزی ثب هبس؛ هطزم ثب٢ی هیرضز هیبزی هبهلات ثبظاض زؾت و، ؾطقت ثی ایي ثب .ثبقس روی ی ا اضاز

روی ثطآیسبی قس یچ ٦تطلی ثط ظس، ثب ی٧سیرط زض ه٣بم ض٢یت هار هی ث ٦ف هی زؾت ]یی ثبظاض[

تاس ذهلتی زگب هیهبؾجبت ارتوبی احالی، زض چیي ايب٦ آضز زض ایي هیبى ایي پطؾف ؾط ثط هیساضس.

ب آىثلاهل ذهنیت ؾبظ اى هبؾجبت اقتطا٦ی تإحیطات ثیرب ب ث ٦ ذهنیت ثیبزی آى بىزاقت ثبقس، چ

اى هبؾجبت ثبظاض ضا ذخی ٦س. ث

قطایی یي ضاثی زض زقاض یؿت ضاثی ضا تهض ٦ین ٦ ثتاس ایي ذهلت زگب ضا تسام ثركس. بلجب چ

زض٦ن زؾتزضبط ه٧ؼ( ث س ثیبزی زؾت یبت یب ای یطهؿت٣ین ) ٦ ٣ ثتاى اظ ضرصض قی هیؿطس

. ثطای هخبل، ثبظی ثبقستطیي ٦بضایی هو٧ي ضا زاقت ای ثیف چیي قیتب ث یبثی ث ایي س زؾت قطایی ٦

رب ٦ اظ آى .اؾتزیرطی ث ثركیسى لصت س انلی ط ی٥زض آى تیؽ ضا هیبى ز زؾت زض ط ثریطیس ٦

ؾطؾرتب زض ظهیي تیؽ اؾت، تب ضا ضؾیسى ث س ایي ای هجبضظقز، ب هی آىلصت هرتچ ثیف اظ و آى

ط ریب اؾت، چى تاس ؾطؾرتب ثبظی ٦س. زض ؾح بطی، ایي ضاث ض٢بثت اؾت ٦ طی٥ تب ربیی ٦ هی

ثركی تط، ایي ثبظی ا٢ساهی هكبض٦تی ثطای لصت ٦س تب ثطس قز؛ اهب زض ؾحی غض ف ضا هیثیكتطیي تلاقی٥

ذهلت ضؾس ط هی ثرب ٦س. زض ایي زاس طگب زیرطی ضا زض٤ هی هت٣بثل اؾت. ط ز ثبظی٧ي ایي ضا هی

زؾت ضا ، ز آزم هخبلی زیرطظس ر زاضز. یب زض آى ضا هؿت٣ینذهنیت ض٢بثتی ثتاسهكبض٦تی ایي ضاث ٦بهلا

هس س تب زیرطی ثطای ضا نضت ز س هجبزلذا س هیای اظ اا ٦بلاب ضا زض اذتیبض زاض زضط ثریطیس ٦ شذیط

؛ ذزذاس ظی ٦س ٦ گیی اطازی طز ث ی چب٦ ایي اؾت ثطای زؾتیبثی ث ایي س قز. ثتطیي قی

چى س هؿت٣یوب نقب ث٧ اگط آى [28].زس كبى هی٦بلاب زیرط ثطای ضا تطریح ا٢ی ذزی٥ اظ ایي طی١ ط

قبى زض ایي رت ثبقس ٦ چیعی ضا ث زیرط اضظای ثساضس تلاـط ی٥ زیرط، اگط ثیبى زؾت ضتبض ٦س ــ ث ز

ثبض زیرط قبس آین . ضت اظ زؾت ذاس س ــ ثیكتطیي لصت ضا اظ آى ذاس ثطز٦ زض ط ذزقبى آى زیرطی

28

:ثطای ایي هض ٥ ث D. Collard, Altruism and Economy (Oxford: Martin Robertson, 1978), ch. 2.

21

زؾتب سی آى ثیبزی س ٦ قز گطت پی هؿئل ایي ث لن ثب تبتط ایي ٦ اؾت پصیطاه٧بى ٦بهلا ٦

.اؾت

توبهی ارتوبی زض ؾؾیبلیؿن ثبظاض ثتط هبؾجبت ی حبيط اظ ایي ٢طاض اؾت ٦ زض نضتی ٦ ذهلت غض ایس

ق٧لی اثعاضی بط ثیبى زیرط، ٦بض نطب ث ث ؾبظ جبقس. گب هو٧ي اؾت ٦ ایي هبؾجبت زیرط ثیرب زض٤ قز، آى

ای ــ اهب زض ؾحی ثیبزی اقتطا٦ی تل٣ی ذاس قس، بی هجبزل ذاس قس ــ ث ظثبى هبض٦ؿیؿتی، تلیس اضظـ

ریب لا، هبؾجبت ارتوبی ض٢بثت وس ٦ بم هجبزل تبیذ ؾزهسی زض پی زاضز. ث ی ایي ضا هی٦ ط٦ؿچطا

زض ضب ؾبیطیي اؾت. اهب هكبض٦ت ط٦ؽ ٦بضآهستطیي قی ثطای ض٢بثت ٦ زض٤ یع رز زاضزذاس ثز، اهب ایي

قبى اظ زؾت قبى ضا ثط تبیذ روی بلیت زم ٦تطلی ثیربری، یی ایي ازب ٦ هط ت٧لی ؾهیي هط طی

كس ذاس ضیعی ثطبه هكرمثطآیسبی ثطذی ث ایي هبؾت ٦ ٦بضگیطی ثبظاض قز؟ زض ا٢ ث زس، چ هی هی

ح٠٣ هبل٧یت ]هخلا[ ث ایي هب ٦قس ثبقس ــ ضیعی ثطبه ٦لی ا٢تهبزی پی٧طچ حبل، چبى ایي ثز؛ ثب

گیطس؟ قبیس ایي تبیذ لعهب ق٧لی ثیرب ث ذز هیآیب ــ ثبقس اظ ایي زؾت هاضز ای ذبل ترهیم یبت قی ث

آى قس ثز؛ یی هاضزی اظ ضیعی زجبل ی هكبثت ثب هاضزی اظ رؽ ذزاریرتری ثطبه رب ثتاى ث زضایي

؛ هخلا ی٥ گط ثب٢ی ثوبس كس ثیی ٦ تبیذ آى پیفثبقس ای تین قس قی ی٥ بلیت ث زض آى ٦ زؾت

اطاز حبيط ب ثطای بپصیط ثطآیس ایي بلیت ثیی بتط تزطثی. هبیت پیفاظ ی٥ تئای ٢، یب ذزاریرت تهبزی

قبى ثب زض ق٧ل ٦لی اظ آى زؾت زاؿت ٦ بیی ضا چیي ٦فتاى هیط تری زاضز. ث رصاثیت ٢بثل ب آى زض

ثیربریی نضت، طی . زضایيؿتس كس ضیعی ثطبه ارطا بهسا ظهبى زض اهب هكرهب ، قس ٣ك ٦تطل طح

.كز گطت ثیربری ثب هبزل ذزاریرتری ثط هجبی آى تب زیرطاؾت انلاح هسیبظ

ی گؿتط ثبیس زضواض ی ثبظاض گعیرب پیف بز قس ایي اؾت ٦ بپصیط طحی ٦ زض ایي رعء رسایی

]يطضت[ بی لحب ٧طی زلایل ثطبى ث٦ هطزم ؛ نط ایيثبقس حض زاقتروی اتربة هرز بی گعی

هبى ی اتربة هیبى هر زیسى چیعی ٦ ذبضد اظ هحسزگیطی رز زاضز . تبت چكنیؿت یبس ٦آى ضا زض٤ ٦

هبى ــ ٢بئل ثزى ث اویت چیي تبتی زض نضتی اى تزلی اضاز چیع ث ٢طاض زاضز پیف ض ٢طاض زاقتي وبى

حبل، هو٧ي اؾت گت ایي ثب ی اؿبی ضا ٦ زض هم ثیربری ت اؾت پصیطت ثبقین. اؾت ٦ طگب ؾغ

قز اگط ٦ؿی ثب رب چ هی ٦س: توبیع هیبى اتربة طزی اتربة روی ضا هرسـ هیثسی نضتقز ٦ ایي

چیي ٦ اؾت ای ؾیبؾی بم ی یػ ذهلت رب ایي زض ٦س تییي هط هي، ثبض ا٦خطیت هربلت ثبقس؟ ث

ی زض آى و ثز ام ٦ ایي بم هكبض٦تی ذاس هي طو گطت. گیطس هی نضت آى طی١ اظ بیی اتربة

ی ی٧ؿط هتبت ازاض قز. اظ ؾیی، قی تاس ث ز چیي بهی هیثب ایي و، اقربل ربیربی ثطاثط زاضس.

پیكجطز هب ذهنی یب گطی ذز )ثطای هخبل زضه٣بم ی ثطای ا چى ؾیل ایي بم ن اؾت ث اقربل هو٧ي

ی هب ی٧ی اظ ی لج زس كبى ا٢ ثای ٦س( ثرطس ٦ زض ایي نضت، ضؤی ا٦خطیت ربه ث ط هؿئل تلیس

22

ی قبى طنت هو٧ي اؾت ثب ایي ضی٧طز ٦ رلؿبت اظ ؾی زیرط، حبيطاى زض ایي بم [29]ب ثط زیرطی اؾت. ط

ضا بم ایي ثزى طاتف هزبة ٦س، ٦قس تب زیرطاى ضا ؿجت ث ه٣ل اؾت ثطای گتر ٦ زضآى ط٦ؽ هی

ثطآیس رب ایي زض. ٦س ٢لوساز وربی هب ث هطث اهض هضز زض روی تهویوی ث زؾتیبثی ثطای ای ؾیل چى ن

زض حبلت زم، زض حبلت ال، ایي احتوبل رز زاضز ٦ [30]اؾت طات بیی تاظى ی زس كبىهسل ایي

، ]یی ٦ؿی ٦ هيف اظ ؾی رو پصیطت كس اؾت[ گیطز قرهی ٦ زض پبیبى زض ط ثبظس ٢طاض هی

اهب ا ایي تهوین زضؾت یؿت طزض الجت ٢لوساز ٦س.« ذزـ»ای تهوین قس ضا تباساظ حبل تهوین گطت ثبایي

رب گـ قایی زاقت بیف زض آى زاس اؾتسلال ثیس ٦ ا ذز ضا ثب آى ی٧ی هی آى ضا زض ح٧ن اتربة گطی هی

اؾت.

ای ٦ چبضچة ؾیبؾیاؾت ٦ ٦س تییي جیتبثبظاض لج قز، ؾبظ بی ثیرب ذهنیت اگط ثب ثبقس ٦ ثط

ی ی هن ثط س قز تب ربیی ٦ اه٧بى زاضز عزی٥ ث هسل زم ثبقس. ایي ی ثبظاض ضا قبهل هیهجتی ثط ا٢تهبز

ای ضا هحتول ؾبظز. اظو چیي تیز ؾبذتبضی بزی ضا قبؾبیی ٦س ٦ ثیفطساضاى ؾؾیبلیؿن ثبظاض اؾت ٦

ی ای اؾت ٦ ضتبض ؾزریب ح٧هتی ث قیبی هطتج ثب ثبظاض بم ٦طزى حظ ی ثسی زه٦طاتیع هؿئل

ی ؾیبؾی ؾطایت ٧س. ثطای هخبل، هطزم ث طن كبى هبهلات ثبظاضی اؾت هحض( ٦ ؾطقت طزهحض )یب گط

آق٧بضا توبیع ٢بئل ثكس. گصاض ٢بىاى قبى ث ٣ف ٦س لاثیاى قبى ث ٣ف هیبىثبیس ٢بزض ثبقس ٦

هؿزن طی ؾح زض ٦ ایي ثب پیكبزی، طح ایي هت٣سی هربل اه٧بى زاضز ایي اؾتسلال ضا پیف ث٧كس ٦

. ثطای پبؾری ثؿس ث ایي اؾت بهو٧ي ثبحجبت ای قی ث آى ارطای ثبظاض هبؾجبت هرطة احطات زلیل ث اهب اؾت،

قس طظ ٧ط ثبظاضی ث ؾپطبیی بیی چكن زاقت ٦ هب هی تزطثی ث قی ق٧لی اؾتسلال رؿت ثبیس ث

[31].ب ساضز ضثی ث آىؾطایت ٦س ٦

ی ایي ه٣بل ضا ثب اضائ . ثرصاضیسگیطی ٦ین ضا پیاظ ایي زؾت بی ثیكتطی پطؾف طنت یؿت ٦ رب زض ایي

چ هي اطاز ثبلیس ث زلیل ذل١ آى ،ام ث پبیبى ثطؾبن. هبض٦ؽ زض٤ ٦طز ٦ ثبظاضب پیكبزی هسلای اظ ذلان

بم ٦ویؿتیاظ ؾبظس، حبل، ا ثبظاضب ضا ث ایي زلیل ٦ شاتب ثیرب ایي ثرف ؿتس. ثب یطیی ضبیی ،ام بهیس

هو٧ي اؾت ثتاى ذهنیبت هلة ثبظاض ضا زض ؾؾیبلیؿن . پیكبز هي ایي ثز ٦ گصاقت ٦بض هی ذزهلة

اظ ای تزلی ه٣بم احط ٦طز. ث ایي هض، ثبظاضب ثبیس زض ؾبظ آى ضا ثی ٦ ذهنیبت ثیرب ح ٦طز هكط ث ایي

ی اظ طی١ هزو٦ زلایل اتربش ثبظاضب ضا زض٤ ٦س ن ظهبی ن ثكس. هطزم ثبیس بط روی ی اضاز

اه٧بى ٣ت ایي، واض ثبیس ثط . اعىول ٦سایي زلایل ثط هجبی٦س ب ضا تهیت هی زه٦طاتی٥ هرزیت آى

ثبقس. تحت چیي قطایی اؾت ٦ هي ایي ازب ضا هطح ٦طزم ٦ هبؾجبت ا٢تهبزی هیؿط ایي تهوین ٦كیسى اظ

29

این. ٦طزپقی زؾت چكن اظایي ؾیبؾی بی ثؿتبى ثس ضاجطزی، ضؤی ث هطث بی رب اظ پیچیسگی الجت هب زض ایي 30

.قز. هی ٢بئل وهی ذاؾت و ذاؾت هیبى ضؾ ٦ اؾت هكضی توبیع اظ تؿیط ی هبیطت ایي الجت 31

.R. E. Goodin, Political Theory and Public Policy (Chicago: University of Chicago Press, 1982), ch. 6 ثطای هخبل ٥

23

، «اؿبی»اضی، ض٢بثتی ذزاریرت ثبقس اهب زض ؾحی زیرط اثع زض ی٥ ؾح ؛تاس ذهلتی زگب ث ذز ثریطز هی

زاضی، ضقسگی قرهی راه پیكبؾطهبی ، ثسى زض اتبزى زثبض زض قس. چیي تطتیجبتی ضیعی هكبض٦تی ثطبه

٦س. ی لج ثط ثیربری طان هیثتطیي اه٧بى ضا ثطا