nazilerin gölgesinde 1936 berlin olimpiyatları ve türk ......nazilerin gölgesinde 1936 berlin...

ISSN: 1309 4173 (Online) 1309 - 4688 (Print)

Volume 6 Issue 6, p. 17-41, December 2014

Journal of History Studies

JHS

H i s t o r y S t u d i e s

Volume 6 Issue 6

December 2014

Nazilerin Gölgesinde 1936 Berlin Olimpiyatları ve Türk Sporcuların

Müsabakaları The 1936 Olympics Under the Shade of Nazis and the Games of Turkish Athletes

Yrd. Doç. Dr. Celil Bozkurt Düzce Üniversitesi - Düzce

Öz: Dönemin Türk basınına ve ikinci el kaynaklara dayanarak hazırlanan bu makale Almanya'da

Nasyonel Sosyalistlerin iktidarı döneminde düzenlenen 1936 Berlin Olimpiyatlarını ve bu

olimpiyatlarda mücadele eden Türk sporcuların müsabakalarını incelemektedir. Bu olimpiyatlarda

güreş branşında bir birincilik ile bir üçüncülük elde eden Türk sporcular, ilk kez Türkiye’ye

madalya kazandırmışlardı. Ulus devlet kurma aşamasındaki Türkiye’de dönemin Türk basını bu

spor başarılarına geniş yer vererek bu başarıyı Türklüğün gücü olarak göstermiştir. Bunun yanında

Nazilerin, olimpiyat sürecinde Türk sporcu ve misafirlerine gösterdiği sıcak ilgi ve sunduğu

ayrıcalıklar, Türk basınında Türk-Alman dostluğunun bir göstergesi olarak yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Olimpiyatlar, Naziler, Yahudi aleyhtarlığı, Yaşar Erkan, Türk sporu, güreş

Abstract: Relying on the Turkish press of the period and the secondary sources, this article

examines the 1936 Berlin Olympics held by the Nazi-ruled Germany and the games of Turkish

athletes in the Olympics. Turkish athletes won the first Olympic medals for Turkey with one gold

and one bronze medal in wrestling. During this nation-state formation period of Turkey, the Turkish

press presented this achievement as a representation of Turkish power. Furthermore, the Turkish

press reflected the Nazi hospitality and warm welcome toward the Turkish athletes and delegate as

a sign of Turkish-German friendship.

Keywords: 1936 Olympics, Nazis, Germany, Turkey, Antisemitism, Yaşar Erkan, Turkish Sports, wrestling

Giriş

Olimpiyatlar, insanları fiziksel, kültürel ve sosyal yönlerden eğiten, milletler arasındaki

kardeşlik ve barış duygularını geliştiren çeşitli spor faaliyetleridir. Olimpiyatlar, insanların

sadece bedeni gelişimlerini değil; ortaya koyduğu eğitsel, estetik ve sosyal kriterler vasıtasıyla

akli gelişimlerini de sağlamaktadır. Fiziksel ve ruhsal gelişimlerin bir bileşimi olan olimpizm,

sadece bir gruba, millete veya ırka seslenmeyip, tüm insanlara hitap eden evrensel bir olaydır.

Bu yönüyle, uluslar arası bir özellik taşıyan olimpiyatlar, özerk bir yapıda olup, her türlü siyasi

ve ekonomik müdahalelerden uzak tutulur. Dünyada dört yılda bir yapılan olimpiyatlarda dil,

din ve ırk ayrımı olmaksızın tüm sporcular adil bir yarışın içinde, eşit koşullar ve kurallar

dahilinde kardeşlik ve dürüstlük ruhu içinde yarışırlar.

Modern dünyanın en büyük spor organizasyonu olan olimpiyat oyunlarının geçmişi Antik

Yunan'a kadar uzanmaktadır. İlk olimpiyatlar, Eski Yunan'da Tanrı Zeus adına yapılan

şenliklerdir. M.Ö. 776 yılında, Yunanistan'ın Olimpia bölgesinde Sparta Kralı Likorgos'un

önerisiyle yapılan şenlikler, ilk olimpiyat oyunları olarak tarihe geçmiştir.1 M.Ö. 146'da

Yunanistan'ın Romalılar tarafından işgal edilmesi üzerine oyunlar, Olimpia'dan alınıp Atina'ya

1 Judith Swadding, Antik Olimpiyat Oyunları, Çev:Burçak Gürün, Homer Kitabevi, İstanbul 2000, s.4.

Nazilerin Gölgesinde 1936 Berlin Olimpiyatları ve Türk Sporcuların Müsabakaları


JHS

18


Volume 6 Issue 6

December 2014

aktarılmıştır. Yunanlılar döneminde yarışmalar halinde yapılan olimpiyatlar, Romalılar

döneminde zamanın ruhuna uygun olarak dövüş sporlarına dayalı seyirlik oyunlar haline

getirilerek olimpiyat ruhundan uzaklaşmıştır. Bunun üzerine Bizans İmparatoru II. Theodosius,

M.S. 392 yılında olimpiyat oyunlarının yapıldığı stadyum ve tapınakları yıktırarak olimpiyat

geleneğine son vermiştir.2

Modern olimpiyat oyunlarını düzenleme fikri, yaklaşık bin beş yüz yıllık bir aradan sonra

ilk kez 1892'de Fransız Baron Pierre de Coubertin3 tarafından ortaya atılmıştır. 1894'te

Coubertin'in öncülüğünde Uluslararası Olimpiyat Komitesi IOC (International Olympic

Committee) kurulmuş ve aynı yıl 23 Haziran'da Paris'te toplanan komitede alınan kararla, ilk

modern olimpiyatların 1896'da Yunanistan'da yapılmasına karar verilmiştir. Ayrıca,

olimpiyatlarda bayanların da yer alması, bir çok yeni branşın eklenmesi ve dört yılda bir

yapılması planlanan olimpiyatların farklı ülkelerde yapılması kararlaştırılmıştır.4 Böylelikle,

olimpiyatların tek bir ülkenin tekelinden çıkarılması tüm dünya milletlerine mal edilmesi

hedeflenmiştir.

Olimpiyat oyunları, uzun yıllar istenilen düzeyde ve başarılı bir şekilde

gerçekleşmemiştir. 1896 Atina, 1900 Paris ve 1904 St. Luis Olimpiyatları, katılımcı

sporcuların yetersizliği, müsabakaları etkileyen olumsuz hava ve zemin şartları gibi

nedenlerden beklenileni verememiştir. Ancak, 1908 Londra Olimpiyatları'ndan itibaren daha

profesyonelce geçekleştirilen oyunlar, ülkelerin gerekli alt yapı hazırlıklarını tamamlamasıyla

birlikte çok çeşitli branşlarda, yoğun sporcu ve seyirci katılımıyla gerçekleşmeye başlamıştır.

1912'de Stockholm'de yapılan olimpiyatların, 1916'da Berlin'de yapılması planlanmış, fakat I.

Dünya Savaşı'nın patlak vermesi yüzünden yapılamamıştır. 1920'de Ansvers'te, 1924'te

Paris'te, 1928'de Amsterdam'da ve 1932'de Los Angeles'ta başarıyla yapılan olimpiyatlar,

sporun evrensel ruhuna paralel olarak coşku ve heyecan ivmesini giderek artırmıştır.

1936'da Berlin'de gerçekleştirilen olimpiyatlar, görkemli hazırlıkları ve rekor sayıda

sporcu ve seyirci katılımıyla diğer olimpiyatlardan farklı bir konum edinmiştir. Ayrıca, dünya

siyasetine alet edilmiş, "büyük Almanya" ve "aryan ırkın üstünlüğü" ideolojisini ispata çalışan

Almanya devlet başkanı Hitler'in gövde gösterisine dönüşmüştür. Bu olimpiyatlar, Türk

2 Age, s.93-94. 3 Pierre de Coubertin, 1 Ocak 1863'te Paris'te doğdu, 2 Eylül 1937'de Cenevre'de öldü. Bir eğitimci olarak, eğitim

ve reform konularında sürekli araştırmalar yapan Coubertin, o dönemlerde ülkesinin (Fransa'nın) içinde bulunduğu

politik ve ahlaki çöküntünün nedenini, skolastik Fransız eğitim sistemine bağlamaktaydı. Coubertin'e göre, bu

durumun düzeltilebilmesi için, yeni bir sistem ve bu sistemin içinde spora çok büyük yer vermek gerekiyordu. Spor

alanında yapılan çalışmalar bu kadarla kalmamalı, evrenselleştirilerek tüm dünyayı kardeşlik duygularıyla bir araya

getirebilmeliydi. Bu aşamada Coubertin'in kafasında, eski olimpiyatlardan esinlendiği modern "Olimpiyat Oyunları"

fikri belirdi. 25 Kasım 1892'de Fransa Atletik Sporlar Kulüpleri Birliği'nin 5. yıl dönümü toplantısında yaptığı

konuşmayla bu fikrini ilk kez açıkladı: "Olimpiyat Oyunları'nın modern bir şekilde yeniden yapılacağının karar

altına alınmasını istiyorum ve bu nedenle sporcularımızı başka ülkelere gönderelim ve onlardan da sporcularını

yurdumuza göndermelerini isteyelim. Geleceğin gerçek, özgür spor alış verişini kabul ettiğimiz ve Yunanlıların

tekelinden çıkarıp dünyanın belli başlı şehirlerine mal edebildiğimiz gün, barış davası yeni ve kuvvetli bir dost

kazanacaktır." Coubertin, iki yıl sonra 14 üyeyle Paris'te, Uluslararası Olimpiyat Komitesi'ni kurdu. (Daha sonra

Olimpiyat Oyunları'nın başlatılması kararının alındığı bu 23 Haziran günü "Olimpizm Günü" olarak kutlanmaya

başladı.) I. Dünya Savaşı'ndan sonra komitenin merkezini Lozan'a aktardı. Büyük bir düşünür olan ve modern

olimpiyatların babası sayılan Coubertin, olimpiyatları gerçekleştirebilmek için büyük uğraşlar verdi ve bu uğurda

kendi kişisel servetini harcamaktan çekinmedi. 1937 yılında öldüğü zaman, hiç parası ve malı kalmamıştı. Vasiyeti

üzerine, kalbi bir kutu içine konarak Yunanistan'ın Olimpia Dağı'nda, tarihi Zeus Tapınağı'nın bulunduğu yerde

mermer bir sütun altına gömüldü. Dünya sporu bugün de Lozan'dan, onun şatosundan yönetilmektedir. Bkz.

Hüdaver Öğretici-Ahmet Karcılılar "Olimpiyatlar", Spor Ansiklopedisi, 4. Cilt, Morpa Kültür Yayınları TDŞ,

İstanbul 2005, s. 149-150.

4 Age, s. 135-136.

Celil Bozkurt


JHS

19


Volume 6 Issue 6

December 2014

sporcuların ilk kez olimpiyat kürsüsüne çıktıkları oyunlar olarak da Türk spor tarihine

kaydedilmiştir. Bu makalede, Türk sporcuların 1936 Berlin Olimpiyatları'na iştiraki, yaptıkları

müsabakalar ve olimpiyatların Türk kamuoyundaki yankıları incelenmiştir.

A. Olimpiyat Oyunlarında Türkiye

Osmanlı Devleti, 1896 yılında Yunanistan'da yapılan ilk olimpiyatlara resmen müracaat

etmişse de IOC'ye üye olmamasından dolayı kabul edilmemiştir. Bu nedenle, Atina'ya giden

Türk güreşçi Koç Mehmet oyunlara alınmamıştır. Modern olimpiyatların mimarı Pierre de

Coubertin, İstanbul'a gelerek Selim Sırrı Tarcan'la5 tanışmış, ondan Osmanlı Olimpiyat

Cemiyeti'ni kurmasını ve Osmanlı Devleti'nin IOC'deki ilk temsilcisi olmasını istemiştir.

1908'de II. Meşrutiyet'in ilanıyla birlikte "Osmanlı Milli Olimpiyat Cemiyeti" kurulmuş, fakat

cemiyetin IOC'ye kabul edilmesi 1911'de gerçekleşmiştir.6

Osmanlı Devleti'nin ilk olimpiyat başarısı, modern olimpiyatların 10. yıl dönümünde

1906'da Atina'da düzenlenen ara oyunlarda gelmiştir. IOC kurallarının uygulanmadığı

oyunlarda Osmanlı Devleti'ni temsil eden Yorgo Albiranitis 10 metrelik ipe tırmanma

yarışında birincilik kazanmıştı.7 Osmanlı Devleti'ni 1908 Londra Olimpiyatları'nda

Galatasaray Lisesi öğrencisi Aleko Moulos jimnastik dalında temsil ederken;8 1912'de

Stockholm'de yapılan olimpiyatlarda Vahram Papazyan ve Mıgırdıç Mıgıryan adında iki

sporcu temsil etmiştir.9 1914'de I. Dünya Savaşı'nın patlak vermesi üzerine 1916'da Berlin'de

yapılması planlanan olimpiyatlar yapılamamıştır. Savaş sonunda 5-8 Nisan 1919’da 18.

toplantısını yapan IOC, savaşın müsebbibi olarak gördüğü Almanya, Avusturya, Macaristan,

Bulgaristan ve Osmanlı Devleti'nin 1920 Anvers Olimpiyatları'na çağrılmamasına, bu ülkelerin

Milli Olimpiyat Komitelerinin tanınmamasına ve IOC'ye üye olarak seçtikleri yetkililerin de

üyeliklerinin düşürülmesine karar vermiştir. Sonradan, 2-6 Haziran 1921 tarihleri arasında

Lozan'da toplanan 19. IOC Kongresi'nde, Macar ve Bulgar temsilcilerin yanı sıra Türkiye

temsilcisi Selim Sırrı Tarcan'ın da üyeliğinin kabulüne ve Osmanlı Devleti'nin 1924 Paris

Olimpiyatları'na çağrılmasına karar verilmiştir.10

5Selim Sırrı Tarcan, 1874 yılında Mora Yenişehir'de doğdu. Galatasaray Lisesi ve Mühendishane-i Berr-i

Hümayun'u bitirdi. Lise yıllarında hocası Faik Üstünidman'dan cimnastik dersleri aldı. Bir süre Servet-i Fünun

dergisinde spor bölümünü yönetti. O dönemde Galatasaray Lisesi öğretmenlerinden Juery ile iyi görüşen Tarcan,

Juery aracılığıyla Pierre de Coubertin ile temas kurdu. Coubertin, Türkiye'nin de IOC'ye girmesini istiyordu. 1908

yılında II. Meşrutiyet'in ilanıyla birlikte harekete geçen Tarcan, ilk Milli Olimpiyat Komitesi toplantısına katıldı ve

aynı yıl İsveç Kraliyet Askeri Beden Eğitimi ve Cimnastik Akademisi'ne başladı. 1911'de akademiyi bitirip yurda

döndü ve beden eğitimi öğretmeni olarak çalışmaya başladı. I. Dünya Savaşı nedeniyle 1918'de IOC üyeliğinden

çıkarılan Türkiye'nin Milli Olimpiyat Komitesi de dağıldı. 1922'de Tarcan'ın çabalarıyla Türkiye Milli Olimpiyat

Cemiyeti tekrar kuruldu ve Tarcan komitenin başkanlığına seçildi. "Prag Spor Pedagajisi Kongresi" adıyla çıkardığı

kitabında, 1925 yılında yapılan VIII. Olimpik Kongre'nin konuşmalarını yayımladı ve çeşitli konferanslarda

"amatörlük, amatör sporcu ve spor müsabakaları" konularında keskin görüşler dile getirdi. 1926'da konuşmaları

yüzünden TİCİ (Türkiye İdman Cemiyeti İttifakı) tarafından kınandı. Tarcan, bu olay sonrasında TMOK

başkanlığından çekildi ve 1930'da Uluslararası olimpiyat komitesi üyeliğinden de istifa etti. Cumhuriyetin ilanına

kadar çeşitli okullarda beden eğitimi öğretmenliğini sürdüren Tarcan, 1924'te Beden Terbiyesi'nde başmüfettiş oldu.

1935'te bu görevinden emekliye ayrıldı ve bir dönem Ordu milletvekilliği yaptı. Tarcan, yaşamı boyunca 58 kitap,

2500 makale yayımladı ve yine pek çok spor konusunda 1520 konferans vererek erişilmesi güç bir rekora ulaştı. 2

Mart 1956 tarihinde vefat etti. Bkz. Cem Atabeyoğlu, Kurucumuz Selim Sırrı Tarcan, Türk Milli Olimpiyat

Komitesi Yayınları, İstanbul 2000, s.8-41. 6 Selim Sırrı Tarcan, Yeni ve Eski Olimpiyatlar, Ülkü Basımevi, İstanbul 1948, s.24-26. 7 Age., s.129. 8 Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi'nin 100. Yılı 1908-2008, Der: Altuğ İstanbulluoğlu, İstanbul 2008, s.39. 9 Age., s.40. 10 Atabeyoğlu, Kurucumuz Selim Sırrı Tarcan, s.22-23.



JHS

20


Volume 6 Issue 6

December 2014

1924 Paris Olimpiyatları, Türkiye Cumhuriyeti'nin geniş bir sporcu kitlesiyle katıldığı ilk

olimpiyat oyunları olmuştur. Uluslararası spor faaliyetlerine önem veren Türkiye

Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal, ülkenin maddi yetersizliklerine rağmen genç

cumhuriyetin dünyaya tanıtılması için Türk sporcuların olimpiyatlara katılmasını çok

arzulamıştır. Bu hususta Mustafa Kemal başkanlığında 16 Ocak 1924 günü yapılan Bakanlar

Kurulu toplantısında, ülke sporunun gelişmesi ve yayılması için uluslararası müsabakalara

katılmanın önemi üzerinde durulmuş, Türk sporcuların olimpiyatlara hazırlanması için

Avrupa'dan uzmanlar getirilmesine ve olimpiyat hazırlığı olarak örtülü ödenekten 17 bin liralık

tahsisat ayrılmasına karar verilmiştir.11

İlk olarak güreş milli takımının çalışmalarını yönetmek

üzere Macar antrenör Raol Peter, ardından da Futbol milli takımı çalışmaları için İskoç

antrenör Billy Hunter ve atletizm için de Amerikalı Tobin görevlendirilmiştir.12

Türkiye

Cumhuriyeti olimpiyatlara atletizm, bisiklet, eskrim, futbol, güreş ve halter gibi branşlarda

katılmış fakat başarılı olamamıştır. Ancak, dünya milletlerine genç Türkiye Cumhuriyeti'nin

adını duyurmuş ve önemli bir olimpiyat tecrübesi edinerek sportif vizyonunu genişletmiştir.13

1928'de Amsterdam'da düzenlenen olimpiyatlara Türkiye; atletizm, bisiklet, eskrim,

futbol, halter ve güreş branşlarında 40 sporcuyla katılmıştır. Oyunlarda, güreşçilerden Tayyar

Yalaz 4. olurken, Saim Arıkan 6., Nuri Boytorun ve Çoban Mehmet 7. olmuştur Halterde

yarışan Cemal Erçman da 8. lik derecesi elde etmiştir. Adı geçenler, Türkiye Cumhuriyeti'nin

olimpiyat şeref kütüğüne adını yazdıran ilk sporcuları olmuştur.14

1932'de Los Angeles'ta

düzenlenen olimpiyatlara mesafenin uzaklığı ve ağır maliyet nedeniyle Türkiye Cumhuriyeti

iştirak edememiştir.

B. Türk Sporcuların 1936 Berlin Olimpiyatları'na Katılışı

II. Dünya Savaşı'nın arifesinde gerçekleşen 1936 Olimpiyatları, hem dünya sporu hem de

Türk sporu açısından önemli gelişmelere sahne olmuştur. 1924 ve 1928 Olimpiyatları'nda

temelde ülke prestiji için mücadele eden Türk sporcuları, Berlin Olimpiyatları'na devlet

desteğinde ve örgütlü bir süreçte hazırlanmıştır. Olimpiyatları oldukça önemseyen Mustafa

Kemal Atatürk, Avrupa semalarında savaş rüzgarlarının estiği bir sırada yapılan olimpiyatların

batılı güçlerin gövde gösterisine dönüşeceğini öngörmüş, bu bağlamda Türkiye

Cumhuriyeti'nin de olimpiyatlarda varlığını ve gücünü hissettirmek istemiştir.

Türkiye Cumhuriyeti Berlin Olimpiyatları'na güreş, basketbol, binicilik, bisiklet, eskrim

ve yelken branşlarında hazırlanmıştır. Futbol, Türk Olimpiyat Komitesi tarafından başlangıçta

olimpiyat dışı bırakılmıştır. Türk Spor Kurumu Başkanı General Ali Hikmet Ayerdem, hazırlık

maçlarında Macar milli takımını 5-1 yenen ve Yugoslavya milli takımıyla 3-3 berabere kalarak

başarılı bir performans sergileyen Türk futbol takımının yine de hazırlıksız olduğunu ve bazı

teknik eksiklerinin bulunduğunu mazeret göstererek takımın olimpiyatlara götürülmeyeceğini

açıklamıştır.15

Fakat, Ayerdem'in sonradan Başvekil İsmet İnönü ve Adliye Vekili Mahmut

Esat Bozkurt ile yaptığı toplantıdan sonra futbol takımının da olimpiyatlara iştirak etmesi

kararlaştırılmıştır.16

11 Haluk San, Belgeleri ile Türk Spor Tarihinde Atatürk, Türk Spor Vakfı Yayınları, 1. Cilt, [y.y] 1981, s.66-67. 12 Doğan Yıldız, Atatürk ve Spor, Telebasım, İstanbul 2008, s.193. 13 Türkiye Cumhuriyeti'nin 1924 Olimpiyatları'na katılımıyla ilgili olarak bkz. Beynelmilel Olimpiyat Oyunları :

Sekizinci Olimpiyatlara Türklerin iştiraki münasebetiyle, Matba-i Ebuzziya, İstanbul 1340, 96s. 14 Doğan Yıldız, Çağlar Boyu Türklerde Spor, Telebasım, İstanbul 2002, s.182. 15 "Futbolcularımız Olimpiyatlara gitmiyecek", Haber, 13 Temmuz 1936. 16 "Türk Hükümeti Karar Verdi Sporda Yenmek Kadar Yenilmek de Caiz ve Tabidir", Haber, 19 Temmuz 1936;

"Futbolcularla ve bisikletçilerin Berlin Olimpiyatına iştirakleri kararlaştı", Kurun, 20 Temmuz 1936.

Celil Bozkurt


JHS

21


Volume 6 Issue 6

December 2014

Olimpiyatlara iştirak eden milli sporculara, eğitimleri ve hazırlıkları için bazı branşlarda

devlet desteği sağlanmıştır. Güreşçilerin eğitimi için Finlandiya'dan 8 kişilik bir eğitmen kadro

davet edilmiş, bunların Helsinki'den İstanbul'a geliş ve gidişleri ile 10 günlük yol masrafları

için Maliye Bakanlığı'ndan 1550 liralık ödenek ayrılmıştır.17

Aynı şekilde, eskrim takımının

Macaristan'da yapacağı eğitim ve seçmeler ile orada kalacakları 20 günlük konaklama masrafı

için Maliye Bakanlığı 12000 liralık döviz tahsis etmiştir.18

Diğer taraftan, 1936

Olimpiyatları'nda binicilik branşında mücadele eden konkur hipik [engelli atlama] takımında

bulunan heyete, Türkiye sınırlarından başlamak üzere gündelik verilmesi, hayvanların nakil,

iaşe, han vs masrafları için harcanan 8346.41liranın karşılanması ve heyette bulunan erlere de

her türlü masrafları için 238 kuruş gündelik verilmesi kararlaştırılmıştır.19

Kafilenin başında

Berlin'e giden Türk Spor Kurumu Umumi Katibi Nizamettin Kırşan'a da Bakanlar Kurulu

kararı ile siyasal pasaport verilmiştir.20

Berlin'e ilk hareket eden Türk kafilesi, Yarbay Saim Bey başkanlığındaki 9 kişilik

binicilik takımı olmuştur.21

19 Temmuz 1936'da Galata Limanı'ndan saat 12.00'de hareket eden

kafile, 20 Temmuz'da Berlin'in Anhalter İstasyonu'na ulaşmış, burada kalabalık bir Türk-

Alman heyeti tarafından karşılanmıştır. İstasyon, kafilenin gelişi dolayısıyla Türk ve Alman

bayraklarıyla süslenmiştir. Kafileyi karşılayan Türk heyeti arasında Berlin Ataşemiliteri Şinasi

Bey ve elçilik erkanından bazı şahıslar hazır bulunmuştur. Heyeti karşılayan Berlin Askeri

kumandanı ve Berlin Olimpiyat Köyü Nazırı Obers Von und Zu Gilsa yaptığı konuşmada;

"Dost ve asil Türk milletinin süvarilerini Alman hükümeti ve olimpiyat komitesi namına

selamlamakla müftehirim. Alman-Türk dostluğunun yadına bir vesile teşkil eden bu hadiseden

dolayı büyük memnuniyet duymaktayım. Bu vesile ile büyük şefinizi hürmetle selamlar,

renginizi temsilen gireceğiniz bütün müsabakalarda en büyük muvaffakiyet dilerim" diyerek

Türk-Alman dostluğuna vurgu yapmıştır. Ardından, Berlin Türk olimpiyat ajanı bahriye zabiti

Hakkı Oluğ Bey de, Alman yetkililerin gösterdiği yakın ilgiye ve dostluğa teşekkür eden bir

konuşma yapmıştır. Türk basınından Haber, istasyondaki manzarayı, "Bu, Türk ve Alman

dostluğunun daima yaşadığının bir ispatıydı" şeklinde yorumlamıştır. Türk Milli Marşı'nın

çalınmasından sonra sporcular, kendilerine tahsis edilen otobüslerle Unter Den Linden'deki

Meçhul Asker Anıtı'na çelenk koymak üzere yola çıkmıştır.22

Basketbol ve güreş sporcularından oluşan ikinci Türk kafilesi, 23 Temmuz 1936 günü

Berlin'e ulaşmıştır. Kafile; Alman Olimpiyat Komitesi üyeleri, Berlin Türk Elçiliği yetkilileri,

Berlin'deki Türk talebeleri ile daha önce gelen binicilik takımından oluşan kalabalık bir heyet

tarafından karşılanmıştır. Alman Olimpiyat Komitesi'nden bir yetkili, Türk kafilesine hoş

geldiniz diyerek bir konuşma yapmıştır. Konuşmaya Türkçe karşılık veren kafile başkanı

Süreyya Gençay, Türk-Alman dostluğuna değinerek Türk sporcuları Hitler Almanyası namına

üç defa "yaşa" diye bağırmaya davet etmiştir.23

176 Haziran 1936 tarihli Bakanlar Kurulu Toplantısı'nda alınan karar için bkz. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi

(BCA), Tarih. 6/6/1936, Dosya. 148-61, Fon Kodu. 030.18.01.02, Yer No. 65.48.012. 18 30 Haziran 1936 tarihli Bakanlar Kurulu Toplantısı'nda alınan karar için bkz. BCA, Tarih. 30/6/1936, Dosya.

148-62, Fon Kodu. 030.18.01.02, Yer No. 66.56.010. 19 6 Şubat 1937 tarihli Bakanlar Kurulu Toplantısı'nda alınan karar için bkz. BCA, Tarih. 6/2/1937, Dosya. 148-70,

Fon Kodu. 030.18.01.02. Yer No. 72.14.005.1. 20 10 Temmuz 1936 tarihli Bakanlar Kurulu Toplantısı'nda alınan karar için bkz. BCA, Tarih. 10/7/1936,

Dosya.112-183, Fon Kodu. 030.18.01.02, Yer No. 66.58.014. 21 Kafile'de yer alan sporcular şunlardı: Yarbay Saim Önhon, Yüzbaşı Cevad Kula, Teğmen Cevad Gürkan, Teğmen

Eyüp Öncü, Teğmen Saim Pulatkan, Teğmen Sadettin Erokay ve Teğmen Fahri İlhan. Bkz. "Olimpiyadlara gidecek

Türk binici ekibi tespit edildi", Ulus, 6 Temmuz 1936. 22 Suat Erler, "Süvarilerimiz Berlinde", Haber, 20 Temmuz 1936. 23 Ahmed İhsan, "Sporcularımız Berlinde merasimle karşılandı", Cumhuriyet, 27 Temmuz 1936.



JHS

22


Volume 6 Issue 6

December 2014

Türk Spor Kurumu Umumi Katibi Nizameddin Kırşan başkanlığındaki futbolcu ve

bisikletçilerden oluşan üçüncü Türk kafilesi, 26 Temmuz 1936 akşamı Berlin'e varmıştır.

Burada Alman yetkililer ve kalabalık bir Türk heyeti tarafından karşılanan kafile, bir Alman

yetkilinin yaptığı konuşmanın ardından, Hitler namına üç defa "yaşa" diyerek yetkilileri

selamlamıştır. Türk sporcular, kendilerine ayrılan otomobillerle saat 12.00 sularında Olimpiyat

Köyü'ne geçmiştir. Berlin'e ulaşan son Türk kafilesi eskrim milli takımı olmuştur.

Budapeşte'de çalışmalarını sürdüren milli takım, 28 Temmuz 1936 günü Berlin'e gelerek

çalışmalarına başlamıştır. Bu alanda yarışan Suat Fetgeri Aşeni ve Halet Çambel, olimpiyatlara

katılan ilk kadın sporcularımız olmuştur.24

1936 Olimpiyatları'na Katılan Türk Kafilesi25

Branş Sporcu Teknik

şef

Hakem Antrenör Toplam

Güreş 18 1 3 1 23

Basketbol 10 1 - - 11

Yelken 4 1 - 1 6

Bisiklet 5 1 - 1 7

Futbol 19 1 - 1 21

Eskrim/Erkek 6 1 - - 7

Eskrim/Kadın 2 1 - - 3

Binicilik 7 1 - 1 9

Kafile

Sorumlusu

- - - - 4

Toplam 71 8 3 4 91

Olimpiyat süresince Türk sporcularına refakat eden kafilede şu isimler yer almıştır:

Süreyya Gençay (Kafile başkanı), emekli general Ali Hikmet Ayerdem (Yönetici), Vildan Aşir

Savaşır (Yönetici), Kemal Halim Gürgen (Yönetici), Nizamettin Kırşan (Yönetici), Yüzbaşı

Saim Önhon (Binicilik şefi), Fuat Balkan (Eskrim yöneticisi), Ahmet Fetgeri Aşeni (Güreş

Federasyonu Başkanı), Rıza Sueri (Su Sporları Federasyonu Başkanı), Hamdi Emin Çap

(Futbol Federasyonu Başkanı), Cavit Cav (Bisiklet Yöneticisi), Rupen Semerciyan (Basketbol

Antrenörü), Mc Donnely (Futbol Antrenörü), Şazi Tezcan (Futbol Hakemi), Seyfi Cenap

Berksoy, İsmail Hakkı Vefa ve Sadullah Çitçioğlu (Güreş Hakemi)26

24 Ahmed İhsan, "Futbol ve bisiklet takımları da Berlinde", Cumhuriyet, 31 Temmuz 1936. 25 "Türk Hükümeti Karar Verdi Sporda Yenmek Kadar Yenilmek de Caiz ve Tabidir", Haber, 19 Temmuz 1936. 26 Yıldız, Çağlar Boyu Türklerde Spor, s.185.

Celil Bozkurt


JHS

23


Volume 6 Issue 6

December 2014

Alman yetkililer, Berlin'e gelen Türk sporculara ve misafirlere azami derecede yakınlık

göstermiştir. Rehberlik hizmetleri için sporculara olimpiyat boyunca 30 tercüman tahsis

edilmiştir. Türk misafirler için de Berlin'in modern bölgelerinden olan Türfrstdani'de

konaklama imkanı sağlanmıştır. Ayrıca, misafirlere danışmanlık hizmeti görecek bir telefon ve

adres tahsis edilmiştir. Haber, "Türkiye'den gidecekler için azami suhulet gösterileceği

aşikardır" diyerek Alman yetkililerin söz konusu hassasiyetine işaret etmiştir.27

C. Nazilerin Olimpiyat Hazırlıkları

IOC, 1931'de olimpiyatların Berlin'de yapılmasına karar vermişti. Bu karar, aynı zamanda

Versay Antlaşması'yla itaat altına alınan Almanya'nın uluslararası arenaya dahil edilmesi

anlamına geliyordu. IOC'nin, XI. Olimpiyatların Berlin'de yapılmasına karar vermesinden iki

yıl sonra 1933'te Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (NSDAP) Almanya'da iktidara

gelmişti. Adolf Hitler liderliğinde Yahudi aleyhtarlığını ve "Aryan ırkın üstünlüğü" teorisini

bayraklaştıran Nasyonal Sosyalistler (NAZİ), anti demokratik yollardan tüm ülkeye egemen

olmuştu. Nazilerin Yahudi aleyhtarı tutumu ve dış politikada sergilediği agresif davranışlar

Avrupa ve Amerika kamu oylarında olimpiyatların Berlin'de yapılmaması yönünde şiddetli

protestolara neden olmuştur. Bu tepkiler IOC'ye de yansımış, özellikle IOC'nin Amerikan

delegeleri Almanya aleyhinde yoğun mesai sarf etmiştir.28

IOC'nin 7 Temmuz 1933'te

Viyana'da ve 15 Mayıs 1934'te Atina'da yaptığı toplantılarda Almanya'nın pozisyonu

sorgulanmış fakat bir karara varılamamıştır. Nihayet, IOC'nin gelecek başkanı Avery

Brundange'nin 1934 Eylülünde Almanya'da gerçekleştirdiği olimpiyat teftişinden sonra

oyunların Berlin'de yapılması kesinleşmiştir.29

Naziler için olimpiyatlar, savaş sonrası gelişen Almanya'nın devasa gücünü dünya

kamuoyuna teşhir etmek ve "aryan ırkın üstünlüğünü" sporcular üzerinden kanıtlamak için

emsalsiz bir fırsattı. Bu nedenle, 1933'ten itibaren büyük hazırlıklar yapılmış, bu uğurda 20

milyon marklık muazzam bir bütçe sarf edilmiştir. Naziler, olimpiyatlar için yabancı

ülkelerden Berlin'e gelen turistler için şehrin duvarlarında bulunan ırkçı afiş ve Yahudi

aleyhtarı sembolleri itinayla temizlemiş ve uluslararası kamuoyuna "barış ve huzur" dolu bir

Almanya fotoğrafı sunmuştur. Nazilerin hedefi, olimpiyatlar tarihinde o güne kadar dünyanın

şahit olmadığı en görkemli ve başarılı oyunları gerçekleştirmekti.30

Berlin'de yapılan ihtişamlı hazırlıklar Türk basınında da yankılanmakta ve oyunları takip

eden Türk muhabirler tarafından gazete okuyucularına aktarılmaktaydı. Berlin'in kusursuzca

işleyen şehir düzeni, sporculara ve misafirlere gösterilen kolaylıklar Türk basınında etraflıca

anlatılmaktaydı. Haber, olimpiyatların sporun da üstünde bir siyaset halini aldığına değinerek

yapılan hazırlıkları için; "Almanların olimpiyatlar için sarf ettiği gayret, dünyanın hiçbir

yerinde hiçbir zaman tesadüf edilmemiş nevindendir" diyordu.31

Cumhuriyet, Almanların

devasa olimpiyat hazırlığını, Birinci Dünya Savaşı'ndan ağır yaralı olarak çıkan Almanya'nın

kısa sürede toparlanışının ve dünya devletleri arasındaki yerini alışının bir göstergesi olduğunu

27 "Berlin Olimpiyatlarında", Haber, 13 Temmuz 1936. 28 Berlin Olimpiyatları aleyhinde Amerika'da yapılan boykot faaliyetleri ve IOC'deki Amerikan delegelerin

mücadelesi için bkz. Allen Gutman, "The 'Nazi Olympics and the American boycott controversy", Sports and

International Politics, Ed: Pierre Arnaud and James Riordan, Taylor & Francis, New York 1998, s.31-50. 29 Bill Mallon-Jeroen Heijmans, Historical Dictionary of the Olimpic Movement, Scarecrow Press, 4. baskı,

Maryland 2011, s.I-II. 30 And Krüger, "The role of sport in German international politics 1918-1945, Sports and International Politics,

s.87-89. 31 "Berlin Olimpiyatları başladı", Haber, 1 Ağustos 1936.



JHS

24


Volume 6 Issue 6

December 2014

ifade etmekteydi. Cumhuriyet'e göre XI. Olimpiyatlar, Almanya'nın kalkınmasına maddi ve

manevi yönlerden büyük katkılar sağlayacaktı.32

Olimpiyat oyunlarına katılan sporcular için Berlin'in 35 km batısında 145 binadan oluşan

modern bir Olimpiyat Köyü oluşturulmuştur. Olimpiyat Köyü, oyunları yerinde izleyen Türk

muhabirlerin ilgi odağı olmuştu. Cumhuriyet muhabirinin yazdığına göre, yukarıdan

bakıldığında Almanya haritasını andıran köyde bulunan her bina, Alman şehirlerini temsil

etmekte ve bu şehirlerin armasını taşımaktaydı. Yeşillik bir alan üzerinde kurulan ve özenli

asfalt yollara sahip olan köy, temizliği ve düzeniyle dikkat çekmekteydi. Köyü; "o kadar temiz

ki insan yürürken kirletmekten korkuyor" ifadeleriyle betimleyen muhabir, köyün telgrafhane

ve postane gibi iletişim ihtiyaçlarını karşılayan kurumlara sahip olduğunu nakletmekteydi.

Erkek ve kadın sporcuları farklı iki bölümde ağırlayan köyde, erkek ve kadın sporcuların

iletişimi yasaklanmıştı. Muhabir, erkek sporcular için "Sporcular burada itikafa [inziva]

çekilmiş birer zahid" diyerek köyde hakim olan disiplin ve motivasyona dikkat çekmekteydi.33

Akşam muhabiri; "Köy, hakiki bir Babil şehrini andırıyor. Burada dünyanın dört köşesinde

konuşulan dilleri işitebilirsiniz" diyerek Olimpiyat Köyü'nde hakim olan zenginliğe vurgu

yapmaktaydı.34

Köydeki ihtişamdan etkilenen Son Posta muhabiri, "Olimpiyat Köyü, büyük ve

meşhur bir sinema şehrine benziyor" ifadelerini kullanmaktaydı.35

Haber muhabirinin

naklettiğine göre Türk sporcular, köyde diğer milletlerden ayrıcalıklı olarak 2 farklı binada

misafir edilmekteydi.36

D. Olimpiyatların Açılışı

1 Ağustos 1936 sabahı, olimpiyat Komitesi'nin hazır bulunduğu Protestan Kilisesi'nde ve

Sent Hedvige Katedrali'nde dini bir merasim yapılmıştır. Ardından, Meçhul Asker Anıtı'na

gidilerek çelenk bırakılmıştır. XI. Olimpiyat Oyunları, Berlin Olimpiyat Stadı'nda Almanya

Devlet Başkanı Adolf Hitler'in açılış nutkuyla açılmıştır. Hitler nutkunda; "Dünyanın beş

kısmından gelen binlerce gençler burada haftalarca kardeş hayatı yaşayacaklardır. Bu mesut

neticeyi temin etmekle, Almanya sulha büyük hizmette bulunduğuna kanidir. Almanya devlet

reisi sıfatıyla büyük bir samimiyetle sulha bağlı olduğumu resmen beyan ederken, daimi

idealim olan kardeşliğin yalnız sporcular arasında değil, bütün milletler arasında teessüssünü

de candan temenni ederim Bu samimi arzu ve temenni ile On birinci Olimpiyatı açıyorum"

diyerek savaş gerginliği yaşayan dünyaya barış ve kardeşlik mesajları vermiştir. Ardından,

1896'da yapılan ilk olimpiyatlarda maraton birincisi olan Spiridon adlı Yunanlı atlet

Yunanistan'dan getirdiği zeytin dalını Hitler'e vermiştir.37

Bu olimpiyatlarda ilk defa olimpiyat

meşalesi yakılmış ve olimpiyat güzergahında bulunan ülkelerin sporcuları tarafından taşınması

bir gelenek haline getirilmiştir. Olimpiyat meşalesi Yunanistan'ın Olimpiya Dağı'ndaki Zeus

Mabedi'nde 12 genç kız tarafından güneş ışınlarıyla yakılmış; Yunanistan, Bulgaristan,

Yugoslavya, Avusturya, Macaristan ve Çekoslovakya güzergahıyla Berlin'e ulaştırılmıştır.38

Berlin Olimpiyatları'nın resmigeçidi coşkulu bir atmosferde gerçekleşmiştir. Türk kafilesi,

bayrağı taşıyan 72 kiloda güreşçi Nuri'nin peşinde, elleri kaskette asker selamıyla geçidi

tamamlamıştır. Türk sporcuların geçidi sırasında Alman seyircilerin coşkun tezahüratı dikkat

çekmiştir. Hitler selamı veren Fransa ve Avusturya en fazla alkışlanan misafir ülkeler

32 "11. Olimpiyadlar", Cumhuriyet, 2 Ağustos 1936. 33 Ahmed İhsan, "Dünya sporcuları çok itina ile hazırlanıyor", Cumhuriyet, 29 Temmuz 1936. 34 "Berlin olimpiyad köyüne merasimle şanlı bayrağımız çekildi", Akşam, 31 Temmuz 1936. 35 Ömer Besim, "Olimpiyadlar için yapılan tesisat ve hazırlıklar", Son Posta, 1 Ağustos 1936. 36 İzzet Muhiddin Apak, "Türk sporcuları ziyaret", Haber, 3 Ağustos 1936. 37 Ahmed İhsan "Dün Berlinde çok büyük merasim yapıldı", Cumhuriyet, 2 Ağustos 1936. 38 "Olimpiyat Meşalesi", Haber, 21 Temmuz 1936.

Celil Bozkurt


JHS

25


Volume 6 Issue 6

December 2014

olmuştur. Haber muhabiri, töreni "Kuvvetle iddia edebilirim ki, bugünkü merasim gibi

muazzam bir spor tezahürünü görmek için, bu dünya herhalde epey zaman bekleyecektir"

ifadeleriyle değerlendirmiştir.39

1-16 Ağustos 1936 tarihlerinde gerçekleştirilen Berlin Olimpiyatları'na 49 ülkeden 3955

(3626 erkek, 329 kadın) kişi katılmıştır.40

Olimpiyat Komitesi İstanbul temsilcisi Alexi

Abraham'ın Türk basınına verdiği istatistiklere göre, 19 kategoride gerçekleşen oyunların

branşları ve bunlara katılan milletlerin sayısı şöyleydi:41

Sıra Branş Katılan

ülke

1. Atletizm 45

2. Yüzme 40

3. Boks 38

4. Güreş 32

5. Eskrim 32

6. Bisiklet 32

7. Atıcılık 31

8. Yelken 27

9. Kürek 26

10. Basketbol 25

11. Binicilik 24

12. Babelbot 19

13. Halter 19

14. Futbol 18

39 İzzet Muhiddin Apak, "Olimpiyat Mektubu", Haber, 5 Ağustos 1936. 40 Mallon-Heijmans, s. II. Cumhuriyet gazetesinin bu hususta verdiği istatistik şöyledir: Toplamda 4503 erkek, 341

kadın. Almanlar, 385 erkek ve 45 kadın sporcuyla oyunlara katılan en kalabalık ülke olurken; onları 323 erkek ve

44 kadın sporcuyla Amerika Birleşik Devletleri takip etmekteydi. Bkz. "Olimpiyada ne kadar sporcu kaydedildi?",

Cumhuriyet, 31 Temmuz 1936. Cumhuriyet'in bu istatistiği olimpiyatların hemen başında verdiği ve bazı ülke

sporcularının değişik nedenlerle oyunlara iştirak edemediği dikkate alınırsa, olimpiyat tarihçesinde bir otorite kabul

edilen Bill Mallon'un verdiği istatistiği daha doğru kabul etmek gerekir. 41 "Berlinde kim kazanacak", Kurun, 27 Temmuz 1936; "Berlin Olimpiyatlarında", Haber, 13 Temmuz 1936.



JHS

26


Volume 6 Issue 6

December 2014

15. Asri Pentatlon 18

16. İdman 15

Berlin Olimpiyatları, Naziler tarafından radyo, televizyon ve sinema gibi propaganda

organları vasıtasıyla dünya kamuoyuna servis edilmiştir. Uluslararası radyo yayını sayesinde,

300 milyon insanın oyunları seyretmesi sağlanmıştır. 41 ülkede ve 50 dilde gerçekleşen

yayınlar için, 1000 Alman basın mensubuyla 700 yabancı basın mensubu seferber edilmiştir.

Olimpiyatlar, Almanya televizyonu tarafından dünyada ilk defa canlı olarak yayımlanmıştır.

Tv yayını; Leipzig, Dresden ve Postdam kentleri başta olmak üzere Almanya'da 160 bin

seyirciye ulaştırılmıştır.42

Oyunlar, Hitler'in talimatı doğrultusunda Alman film ve sinema

yapımcısı Leni Reifenstal tarafından filme alınmıştır. 1938'de "Olimpia" adıyla gösterime

giren film, Nazilerin dünyaya servis ettiği tipik propaganda filmlerinden biri olmuştur. Alman

propaganda bakanlığının film için harcadığı 1.5 milyon Reich Marklık ödenek dikkate

alındığında, Nazilerin filmi ne denli önemsemiş olduğu anlaşılabilir. Türk basınındaki verilere

göre, 400.000 metrelik bu filmin ortaya çıkmasında, 30 operatör günde 15.000 metre filmlik

bir mesai harcamak zorunda kalmıştır.43

E. Olimpiyat Müsabakaları

Berlin Olimpiyat Stadı'nda görkemli bir açılışla başlayan müsabakalar, büyük oranda

Alman ve Amerikalı sporcular arasında geçmiştir. Özel yöntemlerle bir yıl öncesinden

olimpiyatlara hazırlanan Alman sporcular, pek çok yarışta başarılı sonuçlar elde etmiştir.

Almanlar, jimnastik ve kürekte bariz üstünlük sağlamıştır. Basketbol ilk kez Berlin

Olimpiyatları'nda yarışmalara dahil edilmiş ve Amerika birincilik kazanmıştır. Olimpiyatlarda

trampenli dalmada Amerika'yı temsil eden 13 yaşındaki Marjorie Gestring altın madalya

kazanan en geç bayan sporcu unvanını almıştır. 200 metre kurbağalama yarışında bronz

madalya kazanan 12 yaşındaki Danimarkalı İnge Sorensen bireysel yarışmalarda madalya

kazanan en genç sporcu olmuştur ve bu unvanı hala taşımaktadır.44

Adolf Hitler, ilk günden itibaren Berlin Olimpiyat Stadı'ndaki yerini almış ve Nazilerin,

"Aryan ırkın üstünlüğü" teorisini ispata çalışan Alman sporcuları merakla takip etmiştir. Hitler,

olimpiyatların ilk gününde Alman ve Finlandiyalı sporculara madalyalarını taktıktan sonra,

sıra yüksek atlamada altın ve gümüş madalya kazanan ABD'li siyahi atletler Cornelius Johnson

ile Dave Albittron'a gelince yağmuru gerekçe göstererek stadyumdan ayrılmıştır. Bu durum,

Hitler'in sonuçlardan duyduğu rahatsızlığın göstergesi olarak yorumlanmıştır. Hitler, ertesi gün

IOC Başkanı Kont Baille-Latour'dan "ya bütün kazananlara madalya takması veya hiçbirine

takmaması" yönünde nazik bir uyarı alınca madalya takmaktan vazgeçmiştir.45

Olimpiyatlara damgasını vuran isim Amerikalı siyahi atlet Jesse Owens olmuştur. Owens,

100 m, 200 m, uzun atlama ve 4x100 m bayrak yarışlarında 1. olarak 4 altın madalya kazanmış

ve olimpiyat tarihine geçmiştir.46

Olimpiyatları muntazaman takip eden Hitler'in, Owens'ın bu

efsanevi başarısını hazmedemeyip hiddetle stadyumu terk ettiği söylenmiştir.47

Başta Owens

42 Oktay Hekimler, "1936 Berlin Olimpiyatları: Bir Barış Aracı mı? Yoksa Meşruiyet Arayan Bir Rejimin

Propaganda Aracı mı?", Hümanitas, Namık Kemal Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 1, 2013,

s.119. 43 M. Sporcu, "Olimpiyat oyunları nasıl filme çekildi?", Haber, 9 Ağustos 1936. 44 Öğretici- Karcılılar, age, s. 138. 45 Önay Yılmaz, Nazilerle Beş Yıl, Remzi Kitabevi, İstanbul 2005, s.77. 46 "Olimpiyad atletizm mücadeleleri dün başladı", Cumhuriyet, 3 Ağustos 1936. 47 Mallon-Heijmans, s.XII.

Celil Bozkurt


JHS

27


Volume 6 Issue 6

December 2014

olmak üzere, siyahi atletlerin olimpiyatlarda rakiplerine karşı kurduğu ezici üstünlük, Hitler'in

"aryan ırkın üstünlüğü" teorisinin çöküşü olarak yorumlanmıştır.

Türk Sporcuların olimpiyat oyunlarında en favori oldukları alanlar güreş ve binicilik idi.

Spor kamuoyu, Türklerin ata sporları olan güreş ve binicilikte rakiplerine nazaran hem fiziksel

hem de zihinsel bir avantaja sahip olduğu kanaatindeydi. Nitekim, Beynelmilel Güreş

Federasyonu Başkanı M. Smads, Olimpiyat Köyü'nde Türk Güreş Federasyonu Başkanı

Ahmet Fetgeri'yi ziyaret etmiş ve Türk güreşçilerin olimpiyatta favori olduklarını

belirtmiştir.48

Türk sporcuları, olimpiyat oyunları tarihindeki ilk madalyasını beklendiği gibi güreşte

kazanmış ve ilk kez olimpiyat kürsüsüne çıkmıştır. Serbest güreş kategorisinde 79 kiloda

mücadele eden Mersinli Ahmet (Kireççi), dünya olimpiyat 3. sü olarak Türk spor tarihine

geçmiştir.49

Günde dört zorlu maça çıkan Mersinli Ahmet, ilk maçında İsveçli rakibini sayı ile,

ikinci maçında İtalyan rakibini hakem kararıyla ve üçüncü maçında da İsviçreli rakibini sayı

ile mağlup etmiştir. Dördüncü maçında güçlü Amerikalı rakibine sayı ile yenilen Mersinli,

grubunda 3. olarak bronz madalya kazanmıştır.50

Serbestte mücadele eden diğer Türk

sporcuları, çektikleri talihsiz kuralar sonucunda güçlü rakiplerle eşleşmiş ve dereceye

girememiştir. Türkiye, Amerika'nın olimpiyat birinciliği kazandığı serbest güreşlerde takım

halinde 1 bronzla 9. olmuştur.51

Türkiye'nin Berlin Olimpiyatları'ndaki en parlak zaferi yine güreşte, grekoromende

mücadele eden Yaşar'dan (Erkan) gelmiştir.52

61 kiloda güreşen Yaşar, Türkiye'ye

olimpiyatlarda ilk altın madalyayı kazandıran sporcu unvanıyla tarihe geçmiştir. Yaşar'ın

olimpiyat şampiyonluğu, ilginç bir taktik savaşının sonunda belirlenmiştir. Kurallar gereği,

tüm karşılaşmalar bir günde yapılmakta ve güreşçilerin performansında ciddi düşüşler

olabilmekteydi. Yaşar, ilk maçında Danimarkalı, ikinci maçında Japon ve üçüncü maçında

İtalyan rakiplerini tuşla yenmiş, dördüncü maçında Letonyalı rakibini de sayı üstünlüğüyle

mağlup etmiştir. Yaşar, beşinci maçında Finlandiyalı rakibine tuşla boyun eğmiş ve 4

dezavantaj puanına yükselmiştir. Fakat, bu mağlubiyetin bir taktik icabı olduğu anlaşılmıştır.

Şöyle ki, Yaşar Finli rakibini yenmiş olsaydı, ondan daha güçlü bir rakip olan İsveçli

güreşçiyle zorlu bir maç daha yapacaktı. Fakat, yenilse bile kurallar gereği turnuvada

elenmeden yoluna devam edecekti. Bu durumda 4 dezavantaj puanına sahip Finli ile 3 dez

avantaj puanına sahip İsveçli güreşçinin yapacağı maç turnuvanın galibini veya finalistlerini

belirleyecekti. Burada üç olasılık mevcuttu: Birinci olasılığa göre, Finli güreşçi İsveçliyi sayı

üstünlüğüyle yener, böylece her iki güreşçi de dezavantaj puanlarından dolayı elenir ve Yaşar

şampiyon olurdu. İkinci olasılığa göre, Finli, rakibini tuşla yener, fakat yorulmuş bir vaziyette

Yaşar'ın karşısına çıkar, bu da Yaşar'ın işini kolaylaştırırdı. Üçüncü olasılığa göre de, İsveçli

güreşçi, rakibini tuşla veya sayı üstünlüğüyle yener, fakat yorgun vaziyette final karşılaşmasını

Yaşar'la yapardı. Bu durumda, dinlenme fırsatı bulan Yaşar favori durumuna gelirdi. Nitekim,

Finli güreşçi İsveçliyi sayı üstünlüğüyle yenmiş, 5 dezavantaj puanına erişen her iki güreşçi de

48 "Dünya sporcuları çok itina ile hazırlanıyor", Cumhuriyet, 29 Temmuz 1936. 49 "Mersinli Ahmet Serbest Güreşte dünya üçüncüsü oldu", Haber, 5 Ağustos 1936. 50 Ahmed İhsan, "Serbest güreşlerde son maçların tafsilatı", Cumhuriyet, 8 Ağustos 1936. 51 "Amerika birinci, biz dokuzuncuyuz", Cumhuriyet, 6 Ağustos 1936. 52 Yaşar Erkan'ın spor hayatı için bkz. Cem Atabeyoğlu, Olimpiyatlardaki İlk Altın Adamımız Yaşar Erkan, Türkiye

Milli Olimpiyat Komitesi, İstanbul 2003, 95s.



JHS

28


Volume 6 Issue 6

December 2014

elenmiştir. 4 dezavantaj puanına sahip Yaşar da dünya şampiyonu ilan edilmiştir.53

Türkiye,

grekoromende takım halinde 3 puanla 6. olmuştur.

Yaşar'ın olimpiyat şampiyonluğunda milli takımın Finlandiyalı antrenörü Onni

Pellinen'in54

büyük emeği geçmiştir. Yaşar, Japon rakibiyle yaptığı mücadelede baş

parmağından sakatlanmış ve şampiyonadan çekilmek istemişti. Aslında, Yaşar'ın sakat bir

halde müsabakalara devam etmesi kurallar gereği yasaktı. Fakat, Pellinen'in verdiği destek ve

yönlendirmeyle sakatlığını gizleyen Yaşar, İtalyan rakibini yenerek şampiyonluğun yolunu

açmıştı. Ayrıca, şampiyonanın tam bir taktik-strateji savaşı halinde geçen final maçlarında

Pellinen'in verdiği akıllıca taktikler Yaşar'ı şampiyonluğa taşımıştı.55

Yaşar'ın Berlin'de yazdığı şampiyonluğun final süreci Türk kamuoyu tarafından yakından

takip edilmiştir. Merakla Türk sporcuların olimpiyat başarılarını bekleyen Cumhurbaşkanı

Mustafa Kemal Atatürk, Yaşar'ın şampiyonluk haberini telefon başında beklemiş56

ve müjdeyi

aldıktan sonra da Yaşar'a "Kendin küçüksün ama memleket için çok büyük bir iş yaptın. Çok

yaşa Yaşar" satırlarını içeren bir kutlama telgrafı çekmiştir.57

Başbakan İsmet İnönü de,

Yaşar'ın şampiyonluğunu kutlayan devlet büyüklerinden biri olmuştur.58

Dahiliye Vekili Şükrü

Kaya, Spor Kurumu Başkanı Ali Hikmet Ayerdem'e çektiği telgrafta; "Çocuklarımızın iyi

metotlarla çalışarak spor alanında da tarihlerinin kendilerinden beklediği yüksek yeri

alacaklarına imanımız vardır. Yaşarı tarafımdan kutlamanızı diler, size ve bütün gençlere sevgi

ve saygılar sunarım"59

diyerek Yaşar'ın başarısını takdir etmiştir. Türkiye Güreş Federasyonu

Başkanı Ahmet Fetgeri de şunları kaydetmiştir:

Çocuklarımız her türlü tecrübesizliklere, hele bir sürü haksızlıklara

rağmen Cumhuriyet rejiminin, Büyük önderimizin gençliğe hitabesinde işaret

ettiği çok geniş manalı umdeleri düstur edinerek çalıştılar. Ve memleketin

kendilerinden beklediği vazifelerinin ilk merhalesine bir adım attılar. Dünya

birinciliğinin Türk gençliği için bir hayal olmadığını ispat eden bu çocuklar

artık o merhaleye muhtelif cephelerden vasıl olmak yolunun açılmış

bulunduğunu düşünerek çalışacaklardır. Ve böylece muhakkak ki, büyük

ödevimize daha çok yaklaşmış olacağız.60

Yaşar'ın Berlin Olimpiyat Stadı'nda yapılan madalya töreni, stadyumda bulunan Türk

sporseverleri bir coşku ve duygu seline gark etmiştir. Türk basını, bu duygulu anları şöyle

tasvir etmektedir:

Oparlörler, 61 kiloda dünya birinciliğini ve altın madalyayı Türk Yaşar

kazandı diye haber verdi. Bunun üzerine bando İstiklal marşımızın ilk

53 "Arslan Yaşar nasıl dünya birincisi oldu?", Cumhuriyet, 13 Ağustos 1936. 54 Onni Pellinen (1899-1945), 1920 ve 1930'larda grekoromen güreşte dünyanın önde gelen Finli güreşçilerinden

biriydi. Pellinen, 82.5 kiloda katıldığı 1924 Olimpiyatları'nda bronz, 1928 Amsterdam Olimpiyatları'nda bronz,

1929 Avrupa Şampiyonası'nda altın; 87 kiloda katıldığı 1931 Avrupa Şampiyonası'nda altın; 1932 Los Angeles

Olimpiyatları'nda gümüş madalya kazandı. 1935'de güreşi bırakan Pellinen, 1935-1945 arasında 10 yıl süreyle Türk

milli güreş takımını çalıştırdı. Pellinen, 30 Ocak 1945 yılında İstanbul'da frengi hastalığından vefat etti. Mezarı,

Mecidiyeköy Protestan Mezarlığı'ndadır. Bkz. Ali Gümüş, Şampiyonlar Geçiyor, Türk Güreş Vakfı Yayınları,

Lazer Ofset, Ankara, [t.y], s.49. 55 Gümüş, age, s.48-51. 56 Turgut Gürer, Atatürk'ün Yaveri Cevat Abbas Gürer, Cepheden Meclise Büyük Önder ile 24 Yıl, 4. Baskı, Gürer

Yayınları, İstanbul 2007, s.346. 57 Gümüş, age, s. 50. 58 "Başbakan Yaşar'ı tebrik etti", Cumhuriyet, 11 Ağustos 1936. 59 "Şükrü Kayanın tebrik telgrafı", Cumhuriyet, 14 Ağustos 1936. 60 Kandemir, "Yaşar anlatıyor", Cumhuriyet, 21 Ağustos 1936.

Celil Bozkurt


JHS

29


Volume 6 Issue 6

December 2014

nağmelerini stadın dört bir tarafına yayarken şanlı bayrağımız birincilik

direğine yavaş yavaş çekildi. Yüz bin kişilik bir kalabalığın arasında elli altmış

kişilik küçük bir kafilenin, Galatasaray izcilerinin, ciğerlerinin bütün kuvvetile

"korkma sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak" diye Milli marşımızı

söylemeleri son derece müteheyyiç [heyecanlı] bir manzara idi. Bugün stada

gelmiş olan bütün Berlin'deki Türkler, sevinçlerinden, heyecanlarından,

iftiharlarından ağladılar. Stadı dolduran belki de Türk bayrağını hiç görmemiş

olanlar da bulunan yüz binlerce insan şanlı bayrağımızı sürekli bir surette

alkışladılar.61

Yaşar'ın zaferini adım adım takip eden Türk spor muhabirleri, olimpiyat

şampiyonluğunu gayet hamasi ifadelerle takdir etmiş ve kendisini Türk tarihindeki abide

şahsiyetlerle kıyaslamıştır. "Kol kuvveti bakımından yeryüzünde hiçbir millet Türkler kadar

bol harika göstermedi" ifadesiyle yazısına başlayan M. Turhan Tan, Yaşar'ın olimpiyat

şampiyonluğunu, 1570'de Budin'de vali bulunan Sokullu Mehmet Paşa'nın amca oğlu Mustafa

Paşa'nın Folek Kalesi'ni alışıyla kıyaslamıştır. Tan, "Folek, alınması zor bir kaledir fakat

Budin'in güvenliği için aşılması elzemdir. Bu işi yapacak 40 gönüllü seçilir, bu zor görev

sessizce halledilir. İmkansız başarılmıştır, Yaşar'ın yaptığı gibi" diyerek Yaşar'ın başarısını

yüceltmiştir.62

Şampiyonluğun ardından Son Posta, Yaşar'a bir ev alınması için kampanya

başlatmış, bir Fenerbahçe-Galatasaray maçının hasılatının bu yönde kullanılmasını teklif

etmiştir.63

Kamuoyunda oluşan büyük desteğin ardından Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal

Atatürk, İstanbul Valisi Muhiddin Üstündağ'a verdiği bir talimatla Yaşar'ı Sultanahmet

semtinde mütevazi bir evle ödüllendirmiştir.64

Olimpiyatlarda mücadele eden diğer güreşçilerden grekoromen dalında +87 kiloda

Mehmet Çoban dördüncü, 72 kiloda Nurettin Boytorun altıncı, 87 kiloda Mustafa Çakmak

sekizinci olurken; serbest dalda mücadele eden 56 kiloda Ahmet Çakıryıldız altıncı ve 72

kiloda Hüseyin Erçetin yedinci olmuştur65

. Bahsi geçen sporcular, adlarını Olimpiyat Onur

Kütüğü'ne yazdırarak gelecek için ümit vaat etmiştir.

Türk sporcuların favori gösterildiği branşlardan biri de Türk tarihiyle özdeşleştirilen

binicilikti. Bu alanda, "Uluslar Ödülü (Milletler Mükafatı) yarışmasında Cevat Kula, Çapkın

adlı atıyla 6. olurken, Üsteğmen Saim Polatkan Çakal ile 27. olmuştur. Bu sonuçla Cevat Kula,

adını Olimpiyat Onur Kütüğü'ne yazdırmayı başarmıştır.66

Üç Günlük Yarışmalarda Üsteğmen

Saadettin Erokay Akın ile çok iyi yarışmalar çıkararak son günkü engel atlama bölümünde iyi

bir parkur yaparak alandan çıkmış; ancak, bitiş çizgisinden geçmeden alanı terk ettiği için

olimpiyat ödülü alacağı bir yarışmadan elenmiştir.67

Binicilik müsabakalarında yapılan bazı hakem hataları da Türk sporcuların başarısını

olumsuz etkilemiştir. Yarışmalara katılan sporculardan Üsteğmen Saim Polatkan, anılarında

şunları kaydetmiştir:

61 "Yaşar'ın dünya şampiyonluğu töreni", Haber, 12 Ağustos 1936. 62 M. Turhan Tan, "Aferin Yaşar", Cumhuriyet, 12 Ağustos 1936. 63 "Yaşara bir ev alınmalı", Son Posta, 13 Ağustos 1936. 64 "Yaşar'a bir ev alınacak", Akşam, 30 Ağustos 1936. 65 E. Cüneyt Koryürek, "Olimpiyat Oyunları Tarihi",

http://www.olimpiyatkomitesi.org.tr/files/dosya/1_116_634987952880210000.pdf. (ET: 10.5.2014) 66 Aynı yer. 67 Fuat Ünver, Antik Çağdan Modern Olimpiyatlara Binicilik Sporu ve Türk Biniciliğinin Olimpik Gelişimi, [y.y],

2006, s.68.



JHS

30


Volume 6 Issue 6

December 2014

Uluslar Engel Atlama Yarışmasında Ütğm. Cevat Gürkan “Güdük” ile

son engelden önceki üçlü kombine engele (Tribli) gelişinde ikinci elemanda

durur. O dönem kural gereği birinci elemanın arkasında, yani iki eleman

arasındaki mesafeden ikinci elemana yeniden gelerek atlaması

gerekmektedir. Döner ve bir daire yaparak ikinci elemanı da geçer ve

yarışmayı 21 ceza puanıyla bitirir. Ancak uzun süre sonuç açıklanmaz.

Hakemlerden ikisi yapılan dairenin volt (yani ikinci duruş), diğer iki hakem

ise atını yeniden engele gelmek için ve engele doğrultmaksızın bir hazırlık

olduğunu ileri sürerek hata olmadığını ileri sürerler. Sonuçta başhakem de

aleyhte karar verince 3 karşılık 2 hakem kararıyla elemine edilir. Dolayısıyla

Türk takımı, dördüncü olabileceği olimpiyat oyunlarından elemine

edilmiştir.68

Sonuçta, milli takım, seçkin binicilere sahip olmasına karşın, müsabaka esnasında

atlardan birinin ölmesi, bazılarının yaralanması ve bazı teknik hatalardan dolayı beklediği

sonuçları alamamıştır. 69

Buna, kritik durumlarda aleyhte kullanılan hakem tercihleri de ilave

edilince Türk sporcular, madalya şanslarını tamamen yitirmiştir.

Binicilik Milli Takımı’nın 1936 Berlin Olimpiyat Oyunları Toplu Sonuçları70

Binici Atı Yarışma adı Yükseklik Ceza Katılım Ceza

Yzb. Cevat

Kula

Çapkın Engel Atlama

(Bireysel)

160 cm

12

54

6

Ütğ. Saim

Polatkan

Çakal

28

27

Yzb. Cevat

Kula

Çapkın Engel Atlama

Uluslar

Şampiyonluğu

(Takım)

12

18

Takım

E

Yzb. Cevat

Gürkan

Güdük E

(21)

Ütğ. Saim

Polatkan

Çakal 28

Ütğ.

Saadettin

Erokay

Akın Üç Günlük

Yarışma

(Bireysel)

120 cm

Atlama

E

49

Ütğ. Saim

Polatkan

Kısmet Kros

E

68 Saim Polatkan, 1936 Berlin Olimpiyat Oyunları Hakkında. Yayınlanmamış Anı Kitabı. (Teksir). Aktaran, Ünver,

age, s.2. 69 "Binicilerimiz ilk müsabakalara takım halinde girmediler", Cumhuriyet, 14 Ağustos 1936. 70 Ünver, age, s.67.

Celil Bozkurt


JHS

31


Volume 6 Issue 6

December 2014

Son anda olimpiyatlara gönderilen milli futbol takımı, daha ilk maçında Norveç milli

takımına 4-0 yenilmiş ve ilk turda elenmiştir.71

Basketbolda, ilk maçında Amerika temsilcisi

Şili'ye 30-16'lık skorla yenilen milli takım, ikinci maçında da Mısır'a 33-23 yenilerek

olimpiyatlara veda etmiştir.72

Yelkende olimpiyat yole sınıfında mücadele eden Türkiye, 25

ülke arasında sonuncu olurken, star sınıfında Behzat Baydar’la Harun Ülman, Marmara adlı

tekneleriyle 38 puanla sekizinci olmuştur.73

Bu iki sporcu, adlarını Olimpiyat Onur Kütüğü'ne

yazdırmayı başarmıştır.74

Türkiye, bu dalda genel tasnifte 11. olmuştur.

Bisiklet gibi Türkiye'de bir alt yapısı ve deneyimi bulunmayan bir branşta mücadele Türk

sporcuları, 100 km'lik parkurda Talat'la (Tunçalp) 10. olurken, Orhan'la (Suda) 18. olmuştur.

İlk 35 km'yi 1. sırada giren Talat, 2 saat 33 dk 6 sn'lik derecesiyle Türkiye rekoru kırmıştır.75

Yarışmayı 1. bitiren Fransız sporcuyla 10. bitiren Talat arasında yalnızca 1.5 saniyelik bir

farkın oluşması, Türk sporcuların bisiklet branşında başarılı oldukları yönünde

değerlendirilmiştir. Bu alanda mücadele eden Talat adını Olimpiyat Onur Kütüğü'ne yazdıran

başka bir sporcumuz olmuştur. Son olarak kılıç müsabakalarında Yugoslavya ve İsviçre'yi

yenen milli takım, ABD ve Polonya'ya yenilerek elenmiştir.76

1936 Berlin Olimpiyatları'nda Bisiklet Yarışlarında İlk 10 Derece77

Sıra Ülke Sonuç/dk.

1. Fransa 2.33.05

2. Fransa 2.33.051/5

3. İsviçre 2.33.054/5

4. Almanya 2.33.06

5. İngiltere 2.33.06

6. Fransa 2.33.06

7. İtalya 2.33.061/5

8. Belçika 2.33.063/5

9. Belçika 2.33.063/5

10 Türkiye 2.33.063/5

71 "Dün Norveçlilere 4-0 yenildik", Haber, 4 Ağustos 1936. 72 "Olimpiyatlarda", Cumhuriyet, 9 Ağustos 1936. 73 "Bayrağımız bugün şeref direğine çekilecektir", Cumhuriyet, 11 Ağustos 1936. 74 Koryürek, age. 75 "Olimpiyad bisiklet müsabakasındaki muvaffakiyetimiz", Cumhuriyet, 13 Ağustos 1936. 76 "Kılıç müsabakalarında tasfiye edildik", Haber, 15 Ağustos 1936. 77 "Bisikletçilerimizin muvaffakiyeti", Cumhuriyet, 18 Ağustos 1936.



JHS

32


Volume 6 Issue 6

December 2014

1936 Olimpiyatları Genel Sonuç Tablosu78

Sıra Ülke Altın Gümüş Bronz Toplam

1 Almanya 32 26 30 88

2. Amerika 24 20 12 56

3. Macaristan 10 1 5 16

4. İtalya 8 9 5 22

5. Finlandiya 7 6 6 19

6. Fransa 7 6 6 19

7. İsveç 6 5 9 20

8. Japonya 6 4 8 18

9. Hollanda 6 4 7 17

10. İngiltere 4 7 3 14

11. Avusturya 4 6 3 13

12. Çekoslovakya 3 5 0 8

13. Arjantin 2 2 3 7

14. Estonya 2 2 3 7

15. Mısır 2 1 2 5

16. İsviçre 1 9 5 15

17. Kanada 1 3 5 9

18. Norveç 1 3 2 6

19. Türkiye 1 0 1 2

20. Hindistan 1 0 0 1

21. Y. Zelanda 1 0 0 1

22. Polonya 0 3 3 6

78 "Son Tasnif", Cumhuriyet, 18 Ağustos 1936.

Celil Bozkurt


JHS

33


Volume 6 Issue 6

December 2014

23. Danimarka 0 2 3 5

24. Letonya 0 1 1 2

25. Yugoslavya 0 1 0 1

26. Romanya 0 1 0 1

27. G. Afrika 0 1 0 1

28. Meksika 0 0 3 3

29. Belçika 0 0 2 2

30. Avustralya 0 0 1 1

31. Filipinler 0 0 1 1

32. Portekiz 0 0 1 1

F. Türk Kamuoyunun Değerlendirmesi

Türk basını, henüz olimpiyatlar başlamadan önce Türkiye'de ve dünyada yapılan

hazırlıkları yakından takip etmiş, Türk ve yabancı sporcuların son durumları hakkında

okuyucularını aydınlatmıştır. Gazetelerin olimpiyatlara dair verdiği istatistikler, Türk

kamuoyunda bir spor bilinci ve merak duygusunun oluşmasında etkili olmuştur. Kamuoyu,

basın vasıtasıyla olimpiyat müsabakalarını ilgiyle izlemiş ve olimpiyat coşkusunu sıcağı

sıcağına yaşama fırsatı bulmuştur.

Türk kamuoyu, sporun sıradan bir gösteri olmadığını, milletlerin olimpiyat arenasında bir

prestij ve güç mücadelesine girdiğinin farkındaydı. 1936 Olimpiyatları'na gösterilen ilgi,

olimpiyatların gelecekte de önemini artırarak dünya kamuoyunun gündeminde kalacağını

göstermekteydi. Bu bağlamda, dünya sporunu yakından takip eden Türk otoriteler, oyunların

başlamasıyla birlikte sporun önemine eğilmiş ve sporun Türkiye'de geliştirilmesi hususunda

yetkililerin dikkatini çekmiştir. Bunlardan Cafer Çağatay, olimpiyat coşkusunun zirve yaptığı

ilk müsabakaların ardından Türk ve dünya sporcularını farklı yönlerden karşılaştırmış, yabancı

sporcuların spor disiplini, azmi ve çalışkanlığı yanında Türk sporcuların oldukça lakayt ve

disiplinsiz kaldığını vurgulamıştır. "Onlara erişemememiz çalışmamaktan ileri gelmektedir.

Bunu tashih etmek, sistematik çalışmak artık bir hizmet-i askeriye kadar vatan borcu sırasına

gelmiştir" diyen Çağatay, sporun Türk toplumu için taşıdığı hayati öneme dikkat çekmiştir.79

Haber, "sporların an asili ve faydalısı" dediği atletizmde Türk sporunun dünyanın gerisinde

olduğuna dikkat çekmiş ve “Atletizmi bütün memlekette bereketli bir buğday ekimi gibi

yetiştirmeliyiz. Yurdumuzun her yanından iyi koşan, geniş göğüslü, kocaman ciğerli, kocaman

kalpli, becerikli, içinde mücadele ateşi yanan, çalışkan, gençlik kudretini sporda inkişaf ettiren

gençler fışkırmalıdır" diyerek planlı ve uzun vadeli yatırımlara vurgu yapmıştır.80

79 Cafer Çağatay, "Spor yapmak bir vatan borcu sırasına girmiştir", Haber, 2 Ağustos 1936. 80 Sertoğlu, "İstemiyoruz", Haber, 2 Ağustos 1936.



JHS

34


Volume 6 Issue 6

December 2014

Türk sporunda eğitim ve kalifiye eleman sıkıntısına dikkat çeken spor otoriteleri, başarıyı

eğitime endeksli bir olgu olarak tanımlamıştır. Rıza Koskun, sporun okul ortamında, örgütlü

ve bilinçli bir eğitim modelinde verilmesi gerektiğini savunmuştur. Amerikalı sporcuların

eğitim düzeylerine dikkat çeken Koskun, onların üniversiteli olduklarını ve spora lisede

başladıklarını vurgulayarak, sporun mektebe sokulmasını, beden terbiyesi programlarının

yenilenmesini ve beden terbiyesi hocalarına atletizm ve sporu gereği gibi öğretmek gerektiğini

vurgulamıştır.81

Koskun ayrıca, yabancı antrenörlerden istenilen verimin alınamadığını,

antrenör sorununun Türk gençlerinin yurt dışında eğitilip geliştirilmesiyle çözülebileceğin öne

sürmüştür.82

Beden Terbiyesi'nin 1925'ten beri uyguladığı İsveç usulü jimnastik modeliyle

Türk sporunun ilerleyemeyeceğini savunan Hakkı Atakuman, "Bugün medeni ve yüksek

milletlerde, ilmin, fennin yanında kudret-i bedeniyenin de beraber yürüdüğünü görüyoruz. Ve

gene görüyoruz ki bizim talebelerimiz bu yanlış usul neticesi cılız, çelimsiz bir vaziyete

girmiştir. Çünkü vücudu işlememiştir" diyerek çağdaş ve isabetli bir eğitim modelinin

gerekliliğine dikkat çekmiştir.83

Ş. Hasan Bahri Özdeniz, spor eğitmenlerinin yetersizliklerini

vurguladığı yazısında, "En güç ve faziletli meslek olan muallimlik bizde en rahat istifadeli

meslek haline gelmiştir." diyerek öğretmenlik mesleğinin ıslahına dikkat çekmiştir. Özdeniz,

çözüm önerisi olarak ülkede, ciddi bir öğretmen ayıklamasının yapılması gerektiğini ve ehil

olmayanların, aile rızıklarına dokunmamak şartıyla, başka memurluklara nakledilmesini

tavsiye etmiştir.84

Otoritelerin Türk sporu hakkındaki eleştirileri, yetkililerin Türk sporu hakkında bazı

düzenlemelere gitmesine zemin hazırlamıştır. Olimpiyatların devam ettiği günlerde Ankara'da

Kültür Bakanlığı'na bağlı bir spor müsteşarlığının kurulmasına karar verilmiştir.85

Cumhuriyet,

spor işlerini devletin üzerine alması gerektiğinden hareketle, söz konusu müsteşarlığın

Başvekalete bağlanması gerektiğini savunmuştur.86

Diğer taraftan, futbolun beşiği kabul edilen

İngiltere'den futbol antrenörü getirilmesine, bu hususta Türkiye Futbol Federasyonu Başkanı

Hamdi Emin Beyin Londra'ya gönderilmesine karar verilmiştir.87

Türk basınının olimpiyat değerlendirmelerinde, dönemin havasına uygun olarak sıkça

"ırk" ve "savaş" vurgusunun yapıldığı dikkat çekmektedir. Haber, Berlin Olimpiyatları'nı

"Irkların, milletlerin, hatta fırkaların Spor Harbi" olarak nitelemiş ve Avrupa'da yaklaşmakta

olan savaşın adeta olimpiyatlarda yaşanacağını vurgulamıştır. Gazete, "Amerikalı zenci

sporcu Ovens, siyah ırkın birbirini takip eden talihsizliklerini yenip, Berlin gibi bir ırkçılık

vatanında Habeşlerin ve Joe Luis'in intikamını alacak mı?" sözleriyle de İtalya'nın Habeşistan

işgaline ve Hitler'in ırkçı siyasetine gönderme yapmıştır.88

Cumhuriyet, oyunlara damgasını

vuran Afro-Amerikalı sporcuların atletizmdeki parlak zaferini; "...hem Amerika'ya şeref

kazandırdılar, hem de derilerinin rengi kara olduğu için kendilerine etmedik hakaret

bırakmayan beyaz derili vatandaşlardan mazlum ırkların intikamını almış oldular" diyerek

Avrupa'da yükselmekte olan ırkçılığa siyahi sporcuların en makul cevabı verdiğine vurgu

yapmıştır.89

Benzer bir bakış da "Va-Nu" imzasıyla Vala Nureddin'den gelmiştir. Amerikalı

siyahi atletlerin beyazlara üstünlüğüne dikkat çeken Va-Nu, "Zenciler, stadda, abanoz

vucutlarıle mevzun adelelerile, hareketlerindeki çalaklıkle daha zarif, hatta daha "Asil"

81 Rıza Koskun, "İstemiyoruz", Haber, 3 Ağustos 1936. 82 Rıza Koskun, "İstemiyoruz", Haber, 5 Ağustos 1936. 83 Hakkı Atakuman, "İsveç usulü jimnastik istemiyoruz", Haber, 11 Ağustos 1936. 84 Ş. Hasan Bahri Özdeniz, "Türk Gençliği itham edilemez", Haber, 12 Ağustos 1936. 85 "Bir spor müsteşarlığı kuruluyor", Haber, 4 Ağustos 1936. 86 "Hem nalına hem mıhına", Cumhuriyet, 5 Ağustos 1936. 87 "Futbol antrenörü getiriliyor", Haber, 15 Ağustos 1936. 88 "Berlin Olimpiyatları başladı", Haber, 1 Ağustos 1936. 89 "Hem nalına hem mıhına", Cumhuriyet, 3 Ağustos 1936.

Celil Bozkurt


JHS

35


Volume 6 Issue 6

December 2014

görünüyorlar... Bilhassa muzaffer Berlin'in bu derece ehemmiyet verdiği olimpiyatlarda,

feleğin zevkine doyulmaz bir istihzasını temsil ediyorlar." diyerek Almanların "üstün ırk"

nazariyesine istihzai bir göndermede bulunmuştur. Almanlar için, "tam bir daire-i faside

içindeler. Ya spor nazariyeleri (Bütün olimpiyatlara filan verdikleri kıymet) yanlış bir şey,

yahut da ırkçılık nazariyesi hata ender hata..." diyerek Almanların düştüğü ironik çelişkiye

vurgu yapmıştır.90

Cumhuriyet yazarlarından Abidin Daver, olimpiyatlardaki başarı kriterini Turani

milletlerin üstünlüğünü kanıtlayan bir tür ırk nazariyesiyle açıklamıştır. Olimpiyatlarda turani

menşeli Macaristan'ın 3.lük ve Finlandiya'nın 5. lik almasına dikkat çeken Daver, söz konusu

devletlerin nüfusça ve imkanlar nispetinde rakiplerinden çok geride olmasına karşın başarılı

olmalarını "turani kanın üstünlüğüyle" açıklamıştır. "Şu halde Macaristan'la Finlandiya'yı

büyük milletlerin önüne geçiren kudreti, nüfuslarının fazlalığında, spor teşkilatlarının

mükemmeliyetinde ve memleketlerinin zenginliğinde aranamaz. Fikrimce, onları er

meydanında birinci safa çıkaran damarlarındaki Turani kandır. Bizim de damarlarımızda aynı

kan dolaştığına göre canla başla spora sarıldığımız, bilgi ve teknikle çalıştığımız takdirde

muvaffak olacağımız şüphesizdir" diyerek, Türklerin de "turani kan"dan kaynaklanan

potansiyel bir üstünlüğe sahip olduğunu öne sürmüştür.91

Spor otoriteleri, Türk sporcuların olimpiyatlara hazırlıksız gittikleri, bazı teknik ve

fiziksel yeterlilikten yoksun bulundukları hususunda hem fikirdi. Bu durum kamuoyunda

mütevazi bir beklenti yaratmıştı. Fakat, güreşte alınan bir dünya şampiyonluğu ile üçüncülük

payesi Türkiye'nin olimpiyatlarda genelde başarılı olduğu yönünde değerlendirilmiştir. Falih

Rıfkı Atay, Ulus'taki yazısında Türk sporcular için olimpiyatların olumlu geçtiğini, bunun da

1940'da düzenlenecek olimpiyatlarda umut vaat ettiğini ifade etmiştir. Atay, "... daha çok para

sarf etmek değil, fakat daha iyi organize olmak, küçük hislere kapılarak değil, milli şeref

düşüncesiyle hareket etmek, spor gençliğini daha geniş mikyasta teşkilatlandırmak ve hepsine

1940 olimpiyatlarına iştirak etmek vazife ve mesuliyetlerini şimdiden benimseterek sporu daha

çok hareketlendirmek ve hamlelendirmek lazım geliyor" diyerek spordaki hedeflerin milli bir

ruh çerçevesinde yükseltilmesi gerektiğini savunmuştur.92

"Üstün Türk ırkı" vurgusu yapan

Cumhuriyet, olimpiyatlardaki başarıya dikkat çekerek "...damarlarımızdaki Türk kanının ilahi

gücü bütün metotsuz çalışmalarımıza rağmen bize 50 millet arasında 19. olmak imkanını

vermiştir." değerlendirmesini yapmıştır.93

Türk sporcuların olimpiyatlarda başarılı olduğuna inanmakla birlikte, tek branşta alınan

başarının abartılmamasını öğütleyen kimi yazarlar, daha temkinli ve rasyonel

değerlendirmelerde bulunmuştur. Cumhuriyet'in başyazarı Yunus Nadi, 1936 Olimpiyatları'nda

gereken dersin alındığını belirterek, devletin sporda sadece erkekleri değil kızları da

geliştirecek reformlar yapması gerektiğini savunmuştur. Nadi, "Spordan beklediğimiz asıl gaye

ırkı takviye ve tesviyedir" diyerek Cumhuriyet'in 1930'larda vurguladığı "üstün Türk ırkı"

tezine uyumlu bir kanaate varmıştır.94

Aynı gazetenin yazarı Peyami Safa, "maziye bakarken

aşağımızda bıraktığımız bu 32 milleti düşünerek övünebiliriz; fakat 1940 olimpiyatlarına

hazırlanırken üstümüzde kalan 18 milleti düşünmeliyiz"95

diyerek realist bir değerlendirmede

bulunmuştur.

90 Va-Nu, "Benim görüşüm", Haber, 8 Ağustos 1936. 91 "Sporcu millet kanı", Cumhuriyet, 19 Ağustos 1936. 92 Falih Rıfkı ,"1940" Ulus, 19 Ağustos 1936. 93 "Spora yeni bir hız vermeliyiz", Cumhuriyet, 21 Ağustos 1936. 94 Yunus Nadi, "Olimpiyatlar bittikten sonra", Cumhuriyet, 18 Ağustos 1936. 95 Peyami Safa, "Olimpiyat merdiveni", Cumhuriyet, 23 Ağustos 1936.



JHS

36


Volume 6 Issue 6

December 2014

Türk kamuoyunda hakim olan olumlu kanaatin aksine, bazı kalemler Türk sporcuların

olimpiyat oyunlarında başarısız olduklarını ve hatta aldıkları kötü sonuçlarla Türklüğü "tahkir"

ettiklerini iddia etmiştir. Henüz, Yaşar'ın şampiyonluğundan önce bir yazı kaleme alan Akşam,

Türk sporcuların hazırlıksız olarak olimpiyatlara gönderilmelerini sert bir dille eleştirmiş

"...bile bile, felaket ve ayıbı göre göre gittiler" diyerek duyduğu hayal kırıklığını dile

getirmiştir. Gazetenin şu satırları, duyduğu infiali yansıtması bakımından dikkat çekicidir.

Neticenin ne olduğunu bile bile sporcularımızı olimpiyada götürenler

Türklüğü tahkir cürümünü işlememişler midir? İçimizde o kadar şiddetli bir

infial ve isyan hissi var ki şu dakikada müddeiumumilik işe vaziyet ederek

bunlar hakkında bir dava açmalıdır diye düşünüyoruz. Her halde

müddeiumumilik mi karışacak, hükümet mi artık bu fecaate resmi bir hatime

çekerek, ne yapılacak ise yapılsın ve şu facia daha fazla tekerrür ettirilmesin.

Bir memleket için o kadar lüzumlu ve hayati bir faaliyet olan spordan bizi

nefret ettirdiler.96

Benzer bir yaklaşım Tan yazarı Ahmet Emin Yalman'dan gelmiştir. Akşam'a göre, daha

makul ve ılımlı bir dil kullanan Yalman, Türk sporcuların olimpiyatlarda "mağlup" olduğunu

belirterek "...mağlubiyeti görmek ve bilmek de bir faydadır. Mağlubiyet bir ibret aynasıdır.

Bize noksanlarımızı aksettirir. Yeni uğraşmalar için lazım gelen kamçılayıcı kuvveti ve hızı

buradan alırız" diyerek ders alınmasını tavsiye etmiştir. Olimpiyatların spordan ötede bir

prestij mücadelesi olduğu kanaatinde olan Yalman, "Türklüğü hariçte temsil eden her faaliyet,

mutlaka üstün ve hakim bir seviyede olmalı, böyle değilse o seviyeye gelinceye kadar geriye

bırakılmalıdır" diyerek başarıyı garanti edecek bir hazırlık sürecinin önemini vurgulamıştır.97

Sonuç

XI. Berlin Olimpiyatları, modern dünyanın o güne kadar gerçekleştirdiği en görkemli ve

başarılı olimpiyatlar olarak spor tarihine kaydolmuştur. İktidarda bulunan Nasyonal

Sosyalistler, olimpiyatlardaki başarılı organizasyonla dünyaya güçlü ve kalkınmış bir Almanya

fotoğrafı sunmak istemiştir. Olimpiyat sürecinde yaşanan barış ve kardeşlik havası, oyunlara

gelen sporculara ve misafirlere gösterilen nazik ilgi, Naziler tarafından Almanya'nın bozulan

imajını düzeltmek için kurguladığı bir propaganda aracı olmaktan öteye geçememiştir. Naziler,

kusursuz bir olimpiyat için sporun bir çok sahasında ciddi yatırımlar yapmış, olimpiyatları

"üstün aryan ırk" teorisini ispatlayabileceği bir arenaya dönüştürmüştür. Böylelikle, spor

Naziler tarafından militarizmin emrine sokulmuş ve dünya kamuoyunu etkilemek için bir

propaganda aracı olarak kullanılmıştır. Ne var ki, Almanların olimpiyat şampiyonu olmasına

karşın siyahi atletlerin oyunlardaki üstün başarısı, Hitler'in "üstün aryan ırk" teorisinin çöküşü

olarak yorumlanmıştır.

XI. Berlin Olimpiyatları, Türkiye Cumhuriyeti'nin spor arenasında adını duyurduğu ilk

olimpiyatlar olmuştur. Türk sporcuları, ilk kez bu olimpiyatlarda kürsüye çıkmış ve Türk

bayrağını Berlin Olimpiyat Stadı'nda dalgalandırma onuruna erişmiştir. Güreş branşında gelen

bir altın ve bir bronz madalya, sonraki olimpiyatlar için Türk sporunda bir özgüven ve cesaret

kaynağı olmuştur. Yine, çağdaş Türkiye'nin kadın sporcuları ilk kez Berlin Olimpiyatları'nda

mücadele etmiş, erkeklerle aynı hak ve fırsatlara sahip olmuştur. Bu, kadın-erkek ayrımı

yapmaksızın olimpiyatlara katılan Türkiye'nin değişen ve gelişen yüzünü göstermesi

bakımından önemli bir gösterge olmuştur.

96 "Olimpiyadlar faciası", Akşam, 8 Ağustos 1936. 97 Ahmet Emin Yalman, "Tecrübeden ders", Tan, 11 Ağustos 1936.

Celil Bozkurt


JHS

37


Volume 6 Issue 6

December 2014

Alman yetkililer, olimpiyatlarda mücadele eden Türk sporculara yakın ilgi göstermiş,

onlara konforlu bir misafirlik için ayrıcalıklı muamele etmiştir. Bu yakınlık, Alman seyircilerin

müsabakalarda Türk sporculara yaptığı yoğun tezahüratta da hissedilmiştir. Almanların

Türklere olan bu meyli, I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti'yle yapılmış olan ittifakın

doğurduğu bir sempatiyle birlikte, Almanya'nın II. Dünya Savaşı öncesinde Türkiye'yi

kazanma ve kendi bloğuna çekme politikasının bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Türk basını,

söz konusu yakınlaşmayı Türk-Alman "dostluğunun" ve "silah arkadaşlığının" bir sonucu

olarak algılamış ve bunu Alman milletinin Türklere duyduğu sevgiye yormuştur. Bu

algılamada, Türkiye Cumhuriyeti'nin 1930'larda dış politikada uyguladığı denge politikası ve

gelişen Türk-Alman ekonomik ilişkileri etkili olmuştur.

Türk muhabirlerin, olimpiyat süresince Almanya'dan aktardığı haberler, Türk

kamuoyunda bir spor ve olimpiyat bilincinin oluşmasına önemli katkılar sunmuştur. Türk

kamuoyu, olimpiyatlarda alınan sonuçları genelde başarılı bulurken, Türk sporunun taşıdığı

zihinsel ve fiziksel eksikliklere dair de önemli tespitler yapmıştır. Otoriteler, Türk sporunun

yapılacak reformlarla yeniden yapılandırılması ve kurumsal bir kimlik edinmesi konusunda

hem fikir olmuştur. Olimpiyatların ardından, sporun farklı alanlarında yapılan reformlar, Türk

sporunun ferdi ve takım branşlarında kurumsal bir kimlik edinmesini sağlamıştır. Nitekim, bu

reformların bir sonucu olarak Türk sporcuların 1948 Londra Olimpiyatları'nda güreşte aldığı

parlak sonuçlar, Türk sporunu dünya şampiyonluğuna taşımıştır. Türk basınında, bir üstünlük

ve başarı simgesi olarak Türk ırkına yapılan güçlü vurgular dikkat çekmiştir. Özellikle,

hükümete yakınlığıyla bilinen Cumhuriyet'te dile getirilen bu temalar, CHP iktidarının

1930'larda uyguladığı Türkçü/Turancı ve uluslaşma siyasetinin spora bir yansıması olarak

görülmelidir.



JHS

38


Volume 6 Issue 6

December 2014

Kaynakça

1. Arşiv Belgeleri

A. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)

BCA, 6 Haziran 1936 tarihli Bakanlar Kurulu Toplantısı'nda alınan karar.

BCA, 30 Haziran 1936 tarihli Bakanlar Kurulu Toplantısı'nda alınan karar.

BCA, 6 Şubat 1937 tarihli Bakanlar Kurulu Toplantısı'nda alınan karar.

BCA, 10 Temmuz 1936 tarihli Bakanlar Kurulu Toplantısı'nda alınan karar.

2. Kitaplar

ATABEYOĞLU, Cem. Kurucumuz Selim Sırrı Tarcan, Türk Milli Olimpiyat Komitesi

Yayınları, İstanbul 2000.

ATABEYOĞLU, Cem. Olimpiyatlardaki İlk Altın Adamımız Yaşar Erkan, Türkiye Milli

Olimpiyat Komitesi, İstanbul 2003.

Beynelmilel olimpiyat oyunları : Sekizinci Olimpiyatlara Türklerin iştiraki münasebetiyle,

Matba-i Ebuzziya, İstanbul 1340.

GÜMÜŞ, Ali. Şampiyonlar Geçiyor, Türk Güreş Vakfı Yayınları, Lazer Ofset, Ankara,

[t.y].

GÜRER, Turgut. Atatürk'ün Yaveri Cevat Abbas Gürer, Cepheden Meclise Büyük Önder

ile 24 Yıl, 4. Baskı, Gürer Yayınları, İstanbul 2007.

MALLON, Bill- Jeroen Heijmans, Historical Dictionary of the Olimpic Movement,

Scarecrow Press, 4. baskı, Maryland 2011.

SAN, Haluk. Belgeleri ile Türk Spor Tarihinde Atatürk, Türk Spor Vakfı Yayınları, 1.

Cilt, [y.y] 1981.

SWADDING, Judith. Antik Olimpiyat Oyunları, Çev: Burçak Gürün, Homer Kitabevi,

İstanbul 2000.

TARCAN, Selim Sırrı. Yeni ve Eski Olimpiyatlar, Ülkü Basımevi, İstanbul 1948.

Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi'nin 100. Yılı 1908-2008, Der: Altuğ İstanbulluoğlu,

İstanbul 2008.

ÜNVER, Fuat. Antik Çağdan Modern Olimpiyatlara Binicilik Sporu ve Türk Biniciliğinin

Olimpik Gelişimi, [y.y], 2006.

YILDIZ, Doğan. Atatürk ve Spor, Telebasım, İstanbul 2008.

.........., Doğan. Çağlar Boyu Türklerde Spor, Telebasım, İstanbul 2002.

YILMAZ, Önay. Nazilerle Beş Yıl, Remzi Kitabevi, İstanbul 2005.

3. Makaleler

"Amerika birinci, biz dokuzuncuyuz", Cumhuriyet, 6 Ağustos 1936.

APAK, İzzet Muhiddin. "Türk sporcuları ziyaret", Haber, 3 Ağustos 1936.

..........,"Olimpiyat Mektubu", Haber, 5 Ağustos 1936.

"Arslan Yaşar nasıl dünya birincisi oldu?", Cumhuriyet, 13 Ağustos 1936.

Celil Bozkurt


JHS

39


Volume 6 Issue 6

December 2014

ATAKUMAN, Hakkı. "İsveç usulü jimnastik istemiyoruz", Haber, 11 Ağustos 1936.

"Başbakan Yaşar'ı tebrik etti", Cumhuriyet, 11 Ağustos 1936.

"Bayrağımız bugün şeref direğine çekilecektir", Cumhuriyet, 11 Ağustos 1936.

"Berlin Olimpiyatlarında", Haber, 13 Temmuz 1936.

"Berlin Olimpiyatları başladı", Haber, 1 Ağustos 1936.

"Berlin olimpiyad köyüne merasimle şanlı bayrağımız çekildi", Akşam, 31 Temmuz

1936.

"Berlinde kim kazanacak", Kurun, 27 Temmuz 1936.

BESİM, Ömer. "Olimpiyadlar için yapılan tesisat ve hazırlıklar", Son Posta, 1 Ağustos

1936.

"Binicilerimiz ilk müsabakalara takım halinde girmediler", Cumhuriyet, 14 Ağustos 1936.

"Bir spor müsteşarlığı kuruluyor", Haber, 4 Ağustos 1936.

"Bisikletçilerimizin muvaffakiyeti", Cumhuriyet, 18 Ağustos 1936.

ÇAĞATAY, Cafer. "Spor Yapmak bir vatan borcu sırasına girmiştir", Haber, 2 Ağustos

1936.

"Dün Norveçlilere 4-0 yenildik", Haber, 4 Ağustos 1936.

"Dünya sporcuları çok itina ile hazırlanıyor", Cumhuriyet, 29 Temmuz 1936.

ERLER, Suat. "Süvarilerimiz Berlinde", Haber, 20 Temmuz 1936.

"Futbol antrenörü getiriliyor", Haber, 15 Ağustos 1936.

"Futbolcularımız Olimpiyatlara gitmiyecek", Haber, 13 Temmuz 1936.

"Futbolcularla ve bisikletçilerin Berlin Olimpiyatına iştirakleri kararlaştı", Kurun, 20

Temmuz 1936.

GUTMAN, Allen. "The 'Nazi Olympics and the American boycott controversy", Sports

and International Politics, Ed: Pierre Arnaud and James Riordan, Taylor &

Francis, New York 1998, s.31-50.

HEKİMLER, Oktay "1936 Berlin Olimpiyatları: Bir Barış Aracı mı? Yoksa Meşruiyet

Arayan Bir Rejimin Propaganda Aracı mı?", Hümanitas, Namık Kemal

Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 1, 2013, s.103-127.

"Hem nalına hem mıhına", Cumhuriyet, 3 Ağustos 1936.

"Hem

nazilerin gölgesinde 1936 berlin olimpiyatları ve türk ......nazilerin gölgesinde 1936 berlin...

Documents