no - mjee.org.mkmjee.org.mk/pdf/vol 11, issue 1-2, 2008/hristovski et al_ii.pdf · Подземна...

3

Екол. Зашт. Живот. Сред. Том Број стр. Скопје11 1/2 3 - 10

Ekol. Zašt. Život. Sred. Vol. No pp. Skopje

ПОДЗЕМНА ФИТОМАСА И ПРОДУКЦИЈА ВО БУКОВИОТ ЕКОСИСТЕМ Calamintho grandiflorae-Fagetum ВО

НАЦИОНАЛНИОТ ПАРК „МАВРОВО“. II. ПОДЗЕМНА ФИТОМАСА НА КРУПНИТЕ КОРЕЊА НА ДРВЈАТА

И ГРМУШКИТЕ

Славчо ХРИСТОВСКИ1,*, Љупчо МЕЛОВСКИ1, Марјана ШУШЛЕВСКА2 и Љупчо ГРУПЧЕ3

1Институт за биологија, Природно-математички факултет, Универзитет „Св. Кирил и Методиј“, Гази Баба бб., Скопје

2Фармахем, ул. Манчу Матак бр. 23, Скопје3Македонско еколошко друштво, Скопје

*[email protected]

ИЗВОД

Христовски, С., Меловски, Љ., Шушлевска, М. и Групче, Љ. (2008). Подземна фитомаса и продук-ција во буковиот екосистем Calamintho grandiflorae-Fagetum во Националниот парк „Маврово“. II. Подземна фитомаса на крупните корења на дрвјата и грмушките. Екол. Зашт. Живот. Сред., Том 11, Бр. 1/2, 3-10.

Предмет на анализа на оваа работа е подземната фитомаса на крупните корења во буковиот екоси-стем Calamintho grandiflorae-Fagetum во Националниот парк „Маврово“. Притоа, подземната фитомасата е прикажана одделно за дрвјата и грмушките. Најголема фитомаса кај дрвјата беше регистрирана во дебелин-ските класи на DBH помеѓу 23 и 35 cm. Доминантни грмушки според подземната фитомаса се оние со дија-метар во основа поголем од 1,5 cm.

Крупните корења на дрвјата и грмушките беа поделени на неколку дебелински фракции. Корењата со дијаметар над 10 cm учествуваат со најголем процент во формирањето на подземната фитомаса. Пенови-те учествуваат со 25% од подземната фитомаса на дрвјата.

Клучни зборови: бука (Fagus sylvatica), шумски екосистем, подземна фитомаса, крупни корења.

ABSTRACT

Hristovski, �. �elovski, ��., �u�levska, �. � �ru��e, ��. (2008). Belo�ground �h�tomass and �roduc-, �. �elovski, ��., �u�levska, �. � �ru��e, ��. (2008). Belo�ground �h�tomass and �roduc-tion in the beech ecos�stem Calamintho grandiflorae-Fagetum in �avrovo National Park. II. Belo�ground �h�to-mass of coarse roots of trees and shrubs. Ekol. Za�t. Život. �red., Vol. 11, No 1/2, 3-10.

Belo�ground �h�tomass of coarse roots of trees and shrubs of the beech ecos�stem Calamintho grandiflo-rae-Fagetum in �avrovo National Park is �resented. Belo�ground �h�tomass is �resented se�aratel� for the trees and shrubs. The greatest �h�tomass �as recorded in the tree classes �ith DBH bet�een 23 and 35 cm. Dominant shrubs according to the belo�ground �h�tomass are those �ith diameter at ground level larger than 1.5 cm.

Coarse roots of trees and shrubs �ere divided into several diameter fractions. The largest �h�tomass is in the roots �ith base diameter larger than 10 cm. The stum� contributes �ith 25% in the belo�ground �h�tomass of trees.

Key words: beech (Fagus sylvatica); forest ecos�stem, belo�ground �h�tomass, coarse roots.

2008

Славчо ХРИСТОВСКИ и др.

4 Екол. Зашт. Живот. Сред., 11, 1/2, 3-10, 2008Македонско еколошко друштво

Вовед

Формата и развојот на секој корен е един-ствена. Почетните фази на развојот се генетски контролирани, а подоцна корењата се модифици-раат под дејство на почвата (специфична густи-на, температура, текстура) и биотичките факто-ри (компетиција помеѓу корењата, достапност на продуктите на фотосинтезата, густина на дрвја-та). Постојат неколку системи за класификација на корењата. Еден од најчестите ги дели корења-та според редот по кој излегуваат од примарните корења. Корењата кои даваат структурна потпо-ра се нарекуваат долги странични корења, доде-ка корењата со изразена улога во апсорпцијата на вода и минерални материи може да се наречат кратки корења (Fogel 1983). Генерално, формата на кореновиот систем на буката се смета дека е срцевидна (Prévosto � Curt 2004).

Функцијата на корењата е директно по-врзана со нивниот дијаметар. Затоа, најчесто корењата се поделени во две групи: крупни (>2 mm) и ситни (<2 mm). �e �off � Ottorini (2001) даваат попрецизна поделба: крупни (>5 mm), ма-ли (2-5 mm) и ситни (<2 mm). Границата од 2 mm не е универзална вредност така што некои автори ја поставиле границата на 1 mm, 3 mm, 5 mm, 10 mm што зависи од методолошкиот пристап или од мислењето на истражувачите. Затоа може да се прифати мислењето дека поделбата на ситни и крупни корења не секогаш е поврзана со нивната физиолошка функција и зависи од видот и екоси-стемот (Hendrick � Pregitzer 1996; Pregitzer et al. 1997). Што се однесува до истражуваниот буков екосистем, неопходни се дополнителни истра-жувања со цел да се определи границата во дија-метарот на корењата која ги одвојува физиолош-ки активните корења кои учествуваат во ресорп-цијата на вода и минерални материи и која треба да се вклучи во фракцијата "ситни корења". Во оваа работа, фракцијата на крупните корења се смета дека е онаа со дијаметар поголем од 1 mm.

Слабата изученост и недоволното позна-вање на подземната фитомаса во шумските еко-системи ја истакнуваат голем број автори. Потен-цирањето на ваквата состојба доаѓа од потребата за проценки на подземната фитомаса во изучу-вањето на кружењето на минералните материи, реакцијата на шумските екосистеми кон климат-ските фактори и климатските промени, процен-ката на количествата јаглерод кои се складира-ни во подземните органи и можноста за „врзу-вање“ на јалеродот при зголемена концентрација на CO2 во атмосферата итн. (Cho�nack� � Heath 2002; Zianis et al. 2005).

Во Европа ни се познати мал број истра-жувања на подземната фитомаса во букови шу-ми (Pellinen 1986 во: �e �off � Ottorini 2001; �e

�off � Ottorini 2001; Kodrík � Kodrík 2002; Curt � Prévosto 2003). Во Македонија вакви истражу-вања не се вршени. Познати се единствено пода-тоците за подземната фитомаса во дабов плоска-чево церов екосистем на Галичица (�ru��e et al. 1995). Сите посочени истражувања се однесува-ат исклучиво на дрвјата во шумскиот екосисте-ми, додека за грмушките не ни се познати никак-ви податоци во букови екосистеми.

Главна цел на овој труд е обработка на резултатите за подземната фитомаса на дрвја-та и грмушките во периодот 1997-2005 година. Посебни задачи се определување на фитомаса-та на неколку дебелински фракции на корења-та, а за крупните корења одделно кората и дрве-сината. Истражувањата беа изведени во рамки-те на повеќегодишниот проект Комплексни еко-системски истражувања во буковиот екосистем Calamintho grandiflorae-Fagetum во Национални-от парк „Маврово“.

Методи на работа

Методолошкиот пристап во определување на подземната фитомаса и продукција на дрвјата и грмушките во буковиот екосистем Calamintho grandiflorae-Fagetum во Националниот парк „Маврово“ беше обработен во првиот дел од се-ријата трудови (Христовски и др. 2008) кои се за-нимаваат со подземната фитомаса во овој екосис-тем. Покрај теренските методи беа дадени и ало-метриски регресиски равенки за пресметување на различни параметри на подземната фитомаса на дрвјата и грмушките од дијаметарот на градна височина (DBH).Употребени кратенки: DBH - дијаметар на градна височинаd - дијаметар на корењата во основаФп - вкупна подземна фитомасаФпд - подземна фитомаса во катот на др-

вјатаФпг - подземна фитомаса во катот на гр-

мушкитеФпкк-д - фитомаса на корењата со дијаметар

> 1 mm во катот на дрвјатаФпкк-г - фитомаса на корењата со дијаметар

> 1 mm во катот на грмушкитеФск - фитомаса на ситни корењата (=FRB

- fine root biomass)R/� - однос помеѓу подземната и надзем-

ната фитомаса (root/shoot ratio)

Резултати

Кат на дрвјата

На Таб. 1 е прикажана подземната фито-маса на дрвјата без најмалите коре ња со d<1 mm кои ќе бидат обработени во засебна работа. Вкуп-

Подземна фитомаса и продукција во буковиот екосистем Calamintho grandiflorae-Fagetum...

5Ekol. Zašt. Život. Sred., 11, 1/2, 3-10, 2008Macedonian Ecological Society

ната подземна фитомаса во 1997 година изнесу-ваше 44,9 t·ha-1. Од Сл. 2 се гледа дека најголем процент отпаѓа на корењата со d>10 cm (53,97 %) и пеновите на дрвјата (33,27 %).

Што се однесува до процентуалното учест-во на класите, состојбата е слична со онаа за над-земната фитомаса во катот на дрвјата (Христов-ски 2007). Со најголем процент учествуваат кла-сите помеѓу 23 и 35 cm (Сл. 1) кои заедно сочи-нуваат 39,5%.

Кат на грмушки

На Таб. 3 се прикажани добиените резул-тати за подземната фитомаса во катот на грмуш-ките. Се гледа дека вкупната фитомаса во 2002

година изнесува само 66,32 kg·ha-1. Проценту-алното учество на четирите фракции грмушки е дадено на Сл. 2, од каде може да забележи дека главната маса во 2002 година се наоѓа во класа-та на грмушки со дијаметар 1,5-3,0 cm. Следува класата 0,5-1,5 cm која учествува со 23 %, иако оваа класа е најбројна со 2672,7 единки на хектар (Таб. 3). Во 2005 година процентуалниот удел на класите 1,5-3,0 и 3,0-5,0 cm скоро се изедначу-ва, додека процентуалниот удел на најмалите две класи останува скоро идентичен (Сл. 2).

Таб. 1. Подземна фитомаса (вкупна и на крупните корења по фракции) во истражуваниот буков екосистем во периодот 1997-2005 година (kg·ha-1).

Tab. 1. Belo�ground �h�tomass (total and �h�tomass of coarse roots b� fractions) in the investigated beech ecos�stem for the �eriod 1997-2005 (kg·ha-1).

Органи/фракции 1997 1998 1999 2001 2004 2005 Просек(Average)

Корења (roots) > 10 cm

T 24258,7 25106,7 25649,6 26733,3 28375,9 29199,5 26554,0W 22877,0 23676,8 24188,7 25210,7 26759,7 27536,4 25041,6B 1381,7 1430,0 1460,9 1522,6 1616,2 1663,1 1512,4

корења (roots)5-10 cm

T 4335,0 4374,5 4396,0 4423,1 4450,4 4465,4 4407,4W 3972,3 4008,5 4028,2 4053,0 4078,1 4091,8 4038,7B 362,7 366,0 367,8 370,1 372,3 373,6 368,8

Корења (roots)3-5 cm

T 1223,3 1259,7 1282,4 1324,4 1386,1 1417,6 1315,6W 1081,4 1113,7 1133,7 1170,9 1225,4 1253,2 1163,0B 141,8 146,1 148,7 153,6 160,7 164,4 152,5

Корења (roots)1,5-3 cm

T 99,5 103,1 105,5 110,0 116,9 120,3 109,2W 85,9 89,0 91,0 95,0 100,9 103,9 94,3B 13,6 14,1 14,4 15,0 16,0 16,4 14,9

корења (roots)0,5-1,5 cm

T 59,0 58,5 58,3 57,8 55,7 55,2 57,4W 48,8 48,4 48,2 47,8 46,1 45,6 47,5B 10,2 10,1 10,1 10,0 9,6 9,5 9,9

корења (roots)<0,5 cm T 17,8 17,5 17,3 17,2 16,3 16,1 17,0

вкупно корења(total roots)

T 29993,3 30920,2 31509,0 32665,9 34401,2 35274,0 32460,6

W 28083,3 28953,9 29507,1 30594,6 32226,4 33047,0 30402,1

B 1910,0 1966,2 2001,9 2071,3 2174,8 2227,0 2058,5

Пен (stump)

T 14953,8 15494,3 15841,5 16523,3 17549,7 18070,0 16405,4

W 14102,1 14611,8 14939,2 15582,2 16550,2 17040,8 15471,1

B 851,7 882,5 902,3 941,1 999,6 1029,2 934,4

вкупна подземна фитомасаTotal belowground phytomass

T 44947,0 46414,5 47350,5 49189,2 51951,0 53344,1 48866,0

W 42185,3 43565,7 44446,3 46176,8 48776,6 50087,8 45873,1

B 2761,7 2848,7 2904,1 3012,4 3174,4 3256,2 2992,9

T-вкупно; W - дрвесина; B - кора (T-total; W - �ood; B - bark)



Таб.

2.

Под

земн

а фи

тома

са (k

g·ha

-1) н

а ко

рењ

а со

d>1

mm

во

истр

ажув

анио

т бу

ков

екос

исте

м сп

оред

деб

елин

скит

е кл

асин

а др

вјат

а за

199

7 го

дина

(T, W

, B -

како

на

Таб

. 1).

Tab.

2.

Bel

o�gr

ound

�h�

tom

ass (

kg·h

a-1) o

f roo

ts >

1mm

in th

e in

the

inve

stig

ated

bee

ch e

cos�

stem

acc

ordi

ng to

the

tree

diam

eter

cla

sses

in 1

997

(T, W

, B -

as in

Tab

. 1).



0

2

4

6

8

10

3-5

5-7

7-9

9-1

1

11-

13

13-

15

15-

17

17-

19

19-

21

21-

23

23-

25

25-

27

27-

29

29-

31

31-

33

33-

35

35-

37

37-

39

39-

41

41-

43

45-

47

класи (classes)

%

Сл. 1. Процентуално учество на дебелинските класи во формирањето на подземната фитомаса во катот на дрвјата во истражуваниот буков екосистем.

Fig. 1. Partici�ation of tree diameter classes in the belo�ground �h�tomass in the investigated beech ecos�stem.

20023,0-5,027%

< 0,51%

0,5-1,523%

1,5-3,049%

2005

1,5-3,039%

0,5-1,522%

< 0,51%3,0-5,0

38%

Сл. 2. Процентуално учество на четирите класи грмушки според нивната фитомаса во 2002 и 2005 година.

Fig. 2. Partici�ation of four shrub diameter classes in the belo�ground �h�tomass in 2002 and 2005.

Таб. 3. Подземна фитомаса (d>1 mm) во катот на грмушките во 2002 и 2005 година (kg·ha-1)Tab. 3. Belo�ground �h�tomass (d>1 mm) of shrubs in 2002 and 2005 (kg·ha-1)

Класи(classes)

2002 2005Број на грмушки

(Number of shrubs)(ha-1)

Фитомаса(Phytomass)

Број на грмушки(Number of shrubs)

(ha-1)

Фитомаса(Phytomass)

< 0,5 cm 881,8 1,11 672,7 0,850,5-1,5 cm 2672,7 18,20 2681,8 18,151,5-3,0 cm 390,9 30,44 354,5 39,373,0-5,0cm 36,4 16,57 36,4 21,76Вкупно(Total) 3981,8 66,32 3745,5 80,14



Дискусија

Широколисните и суптропските шуми се карактеризираат со максимални вредности за подземната фитомаса од околу 70-100 t·ha-1, до-дека целосниот опсег на варирање во различни типови екосистеми е 2-200 t·ha-1 (Richardson et al. 2003).

Од добиените резултати (Таб. 1) се гледа дека Фпкк-д во периодот 1997-2005 го-дина постојано се зголемуваше од 44,9 на 53,3 t·ha-1. Податоците букови шуми во литературата варираат во зависност од возраста на екосисте-мот. Во букова шума во Хесе (Франција) била из-мерена вредност од 74 t·ha-1 (�e �off � Ottorini 2001). Kodrík � Kodrík (2002) соопштуваат слич-ни вредности со нашите за Фпкк-д од 44,08 t·ha-1 за букова состоина на почва богата со минерал-ни материи и 47,59 t·ha-1 на сиромашна почва. Во рамките на овие податоци или нешто пониски се и количествата јаглерод во подземната фитомаса на три букови состоини во Туринген (Германија) кои изнесувале 15,3, 22,0 и 22,7 t·ha-1 (Bascietto et al. 2004 - во оваа работа не е даден точниот про-цент на јаглерод во фитомасата, но може да се претпостави дека изнесува околу 50%).

Најголема подземна фитомаса во истражу-ваниот буков екосистем во Мав рово даваат доми-нантните и субдоминантните дрвја. Потиснати-те дрвја даваат најмала маса иако се претставени со најголем број единки во екосистемот и имаат највисок R/� однос (Христовски 2007). Во буко-ва шума во Франција била констатирана слична состојба каде доминантните дрвја учествувале со 60 % од вкупната Фп, а кодоминантните со 20 % (�e �off � Ottorini 2001).

Kodrík � Kodrík (2002) нашле дека корења-та со d<3 cm учествуваат со 41-66 % од вкупната коренова маса. Со 26-43 % учествувале корења-та со d=3-10 cm, а корењата над 10 cm со 3-22 %. Најголемите корења (d>10 cm) почнале да го зго-лемуваат своето учество кај постарите дрвја, на возраст од 60-80 години. Од вкупната коренова маса, на пенот отпаѓале 17,71 до 19,63 %.

Во буковиот екосистем во Маврово бе-ше констатирана повисока вредност (25,07 %) за учеството на пеновите во формирањето на ко-реновата маса, која пак е пониска од вредноста на Curt � Prévosto (2003) - 38 %. Во плоскаче-во-церовиот екосистем на Галичица била утврде-на многу слична вредност од 26 % (�ru��e et al. 1995).

Буката се карактеризира со добро развиен коренов систем кој дава стабилност на буковите дрвја и отпорност кон влијанијата на ветровите. Сепак, во буковите шуми често се среќаваат со-борени букови стебла. Во близина на оградена-та површина од 1 ha беа забележани повеќе от-

корнати букови стебла, но на поголеми инклина-ции на теренот (теренски набљудувања). Покрај инкли на цијата на теренот, Kodrík � Kodrík (2002) сметаат дека длабочината на кореновите системи кај буката имаат многу важна улога во стабил-носта на дрвјата, а помалку и лигниколните габи. Во нивните истражувања во неколку букови со-стоини во Словачка, констатирале дека најважна улога имаат корењата со d>3 cm и нивната вер-тикална дистрибуција. Кај дрвја откорнати од ве-тер, корењата со d>3 cm биле распоредени по-вршински, додека кај стабилните дрвја најголем дел од овие корења биле застапени на длабочина од 30 до 70 cm.

Продирањето на кореновите системи во буковиот екосистем во Маврово може да се види според мерењата за Фск. Ситни корења беа нај-дени на длабочина до 150 cm (Христовски 2007). За потребите на еден друг дел од комплексните екосистемски истражувања во буковиот екосис-тем во Маврово беа конструирани лизиметарски јами. Најдлабоките лизиметарски плочи се на-оѓаат на длабочина од преку 2 m т.е. тие се поста-вени "под кореновата зона", иако и во подлабо-ките слоеви можат да се сретнат поединечни ко-рења. Затоа, може да се заклучи дека кореновите системи на буката во истражуваниот буков еко-систем во Маврово продираат на длабочина од преку 2 m. Kodrík � Kodrík (2002) при екскава-цијата на неколку букови коренови системи утвр-диле длабочина од 70-130 cm (но само на круп-ните корења) и широчина од 230-500 cm. Најго-лем процент од кореновата маса била најдена на длабочина од 25 до 50 cm. Fogel (1983) смета де-ка најголем дел од корењата на шумските видо-ви дрвја продираат до 50 cm длабочина додека најактивните корења и корењата со микоризи се наоѓаат во почвениот слој до 20 cm, што зависи од аерираноста и плодноста на почвата.

Фитомасата во катот на грмушките е нес-поредливо помала во однос на катот на дрвјата во буковиот екосистем во Маврово. Bascietto et al. (2004) при пресметувањето на вкупното ко-личество јаглерод во три букови состоини ја за-немариле вредноста за грмушките заради многу малата вредност. И во другите шумски екосисте-ми каде е развиен катот на дрвјата се забележува сличен однос. Обично, со развивање на шумски-от екосистем доаѓа до постепено зголемување на односот помеѓу надземната фитомаса на дрвјата и грмушките (Rocho� 1974; Христовски 2007). Но, односот помеѓу Фпд и Фпг во истражуваниот екосистем се намалуваше (во 2001/2002 изнесу-ваше 742, а за 2005 година - 665) што значи дека подземната фитомаса на грмушките пропорцио-нално побрзо се зголемува, отколку кај дрвјата.

Во литературата има многу мал број пода-тоци за фитомасата на грмушките во шумските



екосистеми. Во достапната литература за европ-ските шумски екосистеми скоро и да нема пода-тоци за фитомасата на катот на грмушките.

Фпг, слично како Фнг, учествува со многу мал процент во формирањето на Фп (Христовски 2007). Тоа е во согласност со податокот на Curt � Prévosto (2003) кои процениле дека Фпг во Фп учествува со < 1% во различни букови состоини во Франција. Соодветната вредност за истражу-ваниот буков екосистем во Маврово изнесуваше само 0,15 %.

Заклучоци

Подземната фитомаса на крупните корења во буковиот екосистем Calamintho grandiflorae-Fagetum во Националниот парк „Маврово“ во пе-риодот 1997-2005 година постојано се зголемува-ше (44,9 на 53,3 t·ha-1). Ваквата голема фитомаса никако не смее да се занемари во изготвување-то на плановите за рационално искористување на буковите шуми. Таа е особено значајна бидејќи во себе врзува големи количества јаглерод (над 25 t·ha-1) кои за подолг временски период се иск-лучени од кружењето.

Најголема фитомаса кај дрвјата беше ре-гистрирана во дебелинските класи на DBH по-меѓу 23 и 35 cm. Доминантни грмушки според подземната фитомаса се оние со дијаметар во ос-нова поголем од 1,5 cm.

Корењата со дијаметар над 10 cm учест-вуваат со најголем процент во формирањето на подземната фитомаса на дрвјата. Пеновите учес-твуваат со 25% од подземната фитомаса на др-вјата.

Референци

Bascietto, �., Cherubini, P. and �carascia-�ugnoz-za, �. (2004). Tree rings from a Euro�ean be-ech forest chronosequence are useful for de-tecting gro�th trends and carbon sequestra-tion.. Can. J. For. Res. 34: 481-492.

Cho�nack�, D. C. and Heath, �. �. (2002). Estima-ting do�n dead�ood from FIA forest inven-tor� variables in �aine. Environmental Pol-lution 116: �25-�30.

Curt, T. and Prévosto, B. (2003). Rooting strateg� of naturall� regenerated beech in silver birch and �cots �ine �oodlands. Plant and �oil 255: 256–279.

Fogel, R. (1983). Root turnover and �roductivit� of coniferous forests. Plant and �oil 71: 75-85.

�ru��e, ��., �elovski, ��. and �ulev, �. (1995). Plant biomass and �rimar� �roduction of Quercetum frainetto-cerris macedonicum ecos�stem in �ali�ica National Park. Proce-edings of a Iubileum ��m�osium “100 �ears

from birthda� of the Acad. Boris �te�hanov (1894-1979), 2-3.06.1994, �ofia. Vol. II, ��. 85-92. P��A, �ofia.

Hendrick, R. �. and Pregitzer, K. �. (1996). Tem�o-ral and de�th-related �atterns of fine root d�-namics in northern hard�ood forests. J. Ecol. 84: 167-176.

Христовски, С., Меловски, Љ., Шушлевска, М. и Групче, Љ. (2008). Подземна фитомаса и продукција во буковиот екосистем Calamintho grandiflorae-Fage-tum во Националниот парк „Маврово“. I. Методолошки аспекти на определувањето на подземната фитомаса на дрвјата и грмушките. Зборник на трудови од III Конгрес на еколозите на Македонија со меѓународно учество. Посебни изданија на Македонското еколошко друштво 8: 77-85.

Христовски, С. (2007). Фитомаса и примарна продукција во буковиот екосистем Ca-lamintho grandiflorae-Fagetum во Националниот парк „Маврово“. Докторска дисертација. Институт за биологија, Природно-математички факултет, Универзитет „Св. Кирил и Методиј“, Скопје, 298 стр.

Kodrík, J. and Kodrík, �. (2002). Root biomass of beech as a factor influencing the �ind tree stabilit�. Journal of Forest �cience 48(12): 549-564.

�e �off, N. and Ottorini, J.-�. (2001). Root bio-mass and biomass increment in a beech (Fa-gus s�lvatica �.) stand in North-East France. Ann. For. �ci. 58: �. 1-13.

Pregitzer, K. �., Kubiske, �. E., �ark., Yu, C. K. and Hendrik, R. �. (1997). Relationshi�s among root branch order, carbon, and nitro-gen in four tem�erate s�ecies. Oecologia 111: 302-308.

Prévosto B. and Curt T. (2004). Dimensional rela-tionshi�s of naturall� established Euro�ean beech trees beneath �cots �ine and �ilver birch cano��. For. Ecol. �anag. 194: 335-348.

Richardson, A. D., Bealle �tatland, C. and �regoire, T. �. (2003). Root biomass distribution un-der three cover t��es in a �atch� Pseudotsu-ga menziesii forest in �estern Canada. Ann. For. �ci. 60: 469-474.

Rocho�, J. J. (1974). Estimates of above-ground biomass and �rimar� �roductivit� in a �is-souri forest. Journal of Ecolog� 62(2): 567-577.

Zianis, D., �uukkonen, �äki�ää, R. and �encuc-cini, �. (2005). Biomass and stem volume equations for tree s�ecies in Euro�e. �ilva Fennica. �onogra�hs 4, 63 ��.



BELOWGROUND PHYTOMASS AND PRODUCTION IN THE BEECH ECOSYSTEM Calamintho grandiflorae-Fagetum IN MAVROVO NATIONAL PARK.

II. Belowground phytomass of coarse roots of trees and shrubs

�lav�o HRI�TOV�KI1,*, ��u��o �E�OV�KI1, �ar�ana �U��EV�KA2 � ��u��o �RUPČE3

1Institute of Biology, Faculty of Natural Science and Mathematics, University “St. Cyril and Methodius”,Gazi Baba bb., 1000 Skopje, Republic of Macedonia

2Farmahem, Manču Matak st. 23, 1000 Skopje, Republic of Macedonia3Macedonian Ecological Society, 1000 Skopje, Republic of Macedonia

*[email protected]

Summary

Presented �a�er is one of the series of �a�ers dealing �ith belo�ground �h�tomass and �roduction in the beech ecos�stem Calamintho grandiflorae-Fagetum in �avrovo National Park. Investigated area and meth-odological a��roach for estimation of belo�ground �h�tomass in trees and shrubs �ere �resented in the first �a�er (Hristovski et al. 2008).

The �h�tomass of coarse roots (d>1 mm) increased during the �eriod of investigation, from 44.7 t·ha-1 in 1997 to 53.34 t·ha-1 in 2005 (Tab. 1). Roots �ith diameter above 10 cm constituted the largest �art of the be-lo�ground �h�tomass (53.97%). The stum� of the trees constituted 25% of the belo�ground �h�tomass in av-erage (Tab. 1 and 2).

Belo�ground �h�tomass of trees �as largest in the classes �ith DBH bet�een 23 and 35 cm (Fig. 1). In shrubs, the largest belo�ground �h�tomass �as recorded in the shrubs �ith diameter at ground larger than 1.5 cm (Tab. 3, Fig. 2). The �artici�ation of shrubs in the belo�ground �h�tomass �as ver� lo� (0.15%).

no - mjee.org.mkmjee.org.mk/pdf/vol 11, issue 1-2, 2008/hristovski et al_ii.pdf · Подземна...

Documents