Noorwegen:Unicornis captivatur (Ola Gjeilo 2001, Engelberg Codex ±1400) [8st]Northern lights (Ola Gjeilo 2008, Hooglied 6:3-4) [4st]Våren (Edward Grieg 1880, Aasmund Vinje 1859) [8st]

Zweden:Stemning (Wilhelm Peterson Berger 1898, Jens Jacobson) [4st]I fyrreskoven (Wilhelm Peterson Berger 1898, Hanna Nyblom 1894) [4st]Förvårskväll (David Wikander 1950, Ragnar Jandel) [8st]

Denemarken:Madonna over Bølgerne (Peter Lange-Müller 1900, �or Lange ±1895) [8st]Træt (Rued Langgaard 1913, �or Lange 1902) [4st]Bag muren sidde de rosen små (Rued Langgaard 1913, �or Lange 1902) [4st]

Finland:Hautalaulu (Toivo Kuula 1906, Eino Leino 1900) [6st]Auringon Noustessa (Toivo Kuula 1906, Veiko Koskenniemi 1906) [8st]Joululaulu (Leevi Madetoja 1913, Alpo Noponen 1906) [4st]Rakastava (Jean Sibelius 1894, Kanteletar I:122,173) [7st]Drömmarna (Jean Sibelius 1917, Jonatan Reuter 1896) [4st]

Estland:Nõmmelill (Cyrillus Kreek 1912, Anna Haava ±1900) [8st]Sirisege sirbikesed (Cyrillus Kreek 1919, Est.Trad.) [8st]Mis sa sirised (Cyrillus Kreek 1958, Est.Trad.) [4st]Meren Kosjiat (Veljo Tormis 1989, Kanteletar III:38) [6st]

Vocaal Ensemble Sega di CantoSinds zijn oprichting in augustus 2008 wil Sega di Canto zich toeleggen op ongewoon koorrepertoire, voornamelijk uit de 20e/21e eeuw. De naam is potjes-italiaans voor Zingende Zaag, genoemd naar het eiland in Krimpen aan de Lek waar we repeteren en vaak ook (zoals vandaag) onze concerten geven.

Sopranen: Marike van Cappellen, Elske Eschauzier, Inge Hoogeveen, Jeannette Hörz, Ivonne van Slobbe, Rianne Westerveld

Alten: Klaartje Degenaar, Tjerkje Duinkerken, Marjolein van Herwijnen, Corinne Groenendijk, Joke Huijser, Ariëtte Kasbergen, Anna Gosman

Tenoren: Raaf Cornelisse, Roel van Dale, Bert Versluis Bassen: Paul Heijman, Eric Jan Huijser, Koos Jaspers, Peter Straatsma,

Ko van Vaardegem

Gerard LangeGerard Lange studeerde zang, piano en koordirectie aan de conservatoria te Rotterdam en Den Haag. Hij heeft in de loop der jaren een reeks van koren onder zijn hoede gehad, variërend van kamerkoor tot oratoriumkoor en workshops voor zowel koorzangers als dirigenten, Hij jureerde bij concoursen en was aktief met muziek voor en met verstandelijk gehandicapten. �ans is hij als docent muzikale vorming verbonden aan de Hogeschool Rotterdam. Gerard dirigeert Sega di Canto vanaf het begin.

Strijkkwartet Klassiek op ZuidOnder leiding van de Vreewijkse violiste Miranda Rademaker brengt Klassiek op Zuid in verschillende formaties van twee tot ongeveer acht personen een breed scala aan kamermuziekrepertoire ten gehore. Ongeveer een keer per maand geeft Klassiek op Zuid een gratis toegankelijk ko�econcert op de zondagochtend in de Vredeskerk in Vreewijk. Maar ook op andere plaatsen in Rotterdam-Zuid is Klassiek op Zuid te horen.

Viool: Miranda Rademaker, Riet LimburgAltviool: Ariëtte KasbergenCello: Kees Limburg

Verantwoording programmaboekje:Toelichtingen en vertalingen Koos Jaspers (tenzij anders vermeld)Opmaak Klaartje Degenaar

PROGRAMMA

Auringon Noustessa 2Madonna over Bølgerne 3Förvårskväll 4Våren 5Adantino uit strijkkwartet opus 1 5Stemning 6Hautalaulu 6Sydämeni laulu 7I fyrreskoven 7Romance opus 26 7Mis sa sirised 8Nõmmelill 8Sirisege sirbikesed 9Meren Kosjiat 10Northern lights 11Rakastava - �e Lover 12Deel 1 uit 1e strijkkwartet Opus 27 13Træt 14Drömmarna 14Bag muren sidde de rosen små 15Joululaulu 15Unicornis captivatur 16

NOORDERLICHT

Voor dit concert koos Sega di Canto het thema “Moderne Noordse Muziek”. Uit de gebieden rond de poolcirkel komt melodieuze en intieme koormuziek met een geheel eigen klankwereld. De teksten hebben niet zelden een melancholieke ondertoon - ze gaan over liefde, schoonheid en over de allesoverheersende seizoenen in de natuur, die in deze koude streken zo extreem van elkaar verschillen. Er is veel nationalistisch getinte aandacht voor volkstraditie en oude epische gedichten, vooral uit Finland en Estland - daar moest immers nog in de 20e eeuw harde strijd geleverd worden voor politieke en culturele onafhankelijkheid.Vanavond ligt de nadruk op niet-religieuze werken uit de 20e en 21e eeuw. We wensen u het luisterplezier van overwegend lichte en heldere koorharmonieën, die veelal een verstilde, magische sfeer oproepen, eigenlijk net als het wonderbaarlijke noorderlicht van de poolcirkel ! Zie daar het concertmotto.

32

Toivo Kuula (Finland 1883-1918) en Leevi Madetoja (Finland 1887-1947)Kuula en Madetoja waren beide afkomstig van Finlands westkust (waar tegenwoordig Nokia huist) en studeerden ook allebei aan het conservatorium van Helsinki, o.a. onder Sibelius. Daar ontstonden Kuula’s twee liederen die we vandaag zingen. Beide jongens waren overtuigde Finse nationalisten met grote belangstelling voor de volksmuziek uit hun geboortestreek waar ze na internationale reizen weer terugkeerden en bleven componeren in de geest van hun leermeester. Bij de onafhankelijkheid van Finland in 1917 ontstond een bloedige burgeroorlog tussen liberale witten en communistische roden. Tijdens de viering van de witte overwinning op Walpurgisnacht 1918 overleed Kuula door een ongelukkig schietincident. Madetoja heeft veel meer nagelaten: 82 opi, waaronder opera en symfonieën en breed vocaal en koorwerk, allemaal profaan en �nstalig. In 1913, pas getrouwd met de Finse schrijfster Onerva, maakte hij het oer-huiselijke kerstliedje Arkihuollesi, dat de meeste Finnen kennen.

Toivo Kuula 1906, Veiko Koskenniemi 1906

Auringon NoustessaNää, oi mun sieluni, auringon korkea nousu ylitse kivisen kaupungin kattojen, katuin, ylitse vuossatain valheen ja tuntien tuskan koittava kirkkaus! Nää, oi mun sieluni, katoovan elämän autuus! Niinkuni ääretön temppeli on se sun eessäs, alla sen holvien on ikiaikojen äänetön hartaus mestarin hengen.

Nää, oi mun sieluni, yössäkin korkehin kirkkaus, tuskassa tummien hetkien rauha ja riemu, vuossatain valheessa, elämän valheessa valkein, iäisin totuus!

Bij zonsopgangZie mijn ziel de zon rijst over de dakenboven de stenen woestenij van deze grauwe stadboven eeuwen van valsheid en uren van ellendeaanschouw het heldere licht dat gloort

Zie mijn ziel het levensgeluk kwijnt en vervloeithet staat voor je als een enorme tempeloeroude stilte in sombere gewelvenen altijd ademt de ziel van de meester

Zie mijn ziel de zwartste nacht wordt morgenuren van duistere wanhoop worden tot vreugdezie hoe tussen de eeuwen van valsheidde helderste waarheid stand houdt

[vert. kj / Philip Copeland]

3

Peter Lange-Müller (Denemarken 1850-1926)In 1891 leden graaf Arthur Kesselstadt en zijn vrouw Fries schipbreuk voor de kust van het Istrische stadje Opatija en werden nooit meer teruggevonden. De treurende familie plaatste, op een hoge rots bij de plek des onheils, een groot koperen beeld van Maria Maris Stella (sterre der zee) voor de zielerust van het echtpaar. Het was vanuit zee van verre bijna magisch zichtbaar, vooral als het door een laaghangende zon schitterde onder donkere wolken.Dit standbeeld inspireerde de Deen �or Lange, tijdens een vakantie in Istrië, tot zijn gedicht Madonna over bølgerne. Al spoedig gebruikte de componist Lange-Müller de tekst voor zijn cyclus Tre Madonnasange (Op.65 1900).

Peter Lange-Müller 1900, �or Lange ±1895

Madonna over BølgerneHil Dig, Du Lys over Havet,tindrende Blus på den skummende Strand,O hil Dig, de Ængstedes Frelse,der lindrende aabner din Favn for hver Skibbrudt.Du, som på Rvet omkring Opatijasprang som et Under af Fjeldblokken ud,O hil Dig, Mysteriets Dronning,O hil Dig, vor Dronning Maria,Sjælenes Moder, Søster og Brud!

Her, Hvor min jordiske Længsel forstummede,daler et Hjerte så glad her nedfor din snehvide, bølgeomskummede,Jomfrufod tyst som et Blad.Du Ungmø, Lillie, gratiæ via,Du Elskov evindelig pletfri og prud.O hil Dig, Mysteriets Dronning,hil Dig, vor Dronning Maria,Sjælenes Moder, Søster og Brud! Hil Dig!

Madonna boven de golven Wees gegroet, gij licht boven de zeestralende fakkel op het schuimende strandgegroet gij redder van angstigenverzachtend opent g’uw boezem voor elke schipbreukgij die op het rif bij Opatijauit een rotsblok tevoorschijn sprongo wees gegroet, mysterievorstinwees gegroet Maria onze koninginzielenmoeder zuster en bruid

Hier waar mijn aardse verlangen verstomdeeen hart zo blij hier beneden vervuld werddoor uw sneeuwwitte golvenomschuimdemeisjesvoet stil als een bladgij maagd lelie gratiae viagij liefde eeuwig zuiver volmaakto wees gegroet, mysterievorstinwees gegroet Maria onze koningin zielenmoeder zuster en bruidwees gegroet

54

David Wikander (Zweden 1884-1955)Van Wikander, organist in de Grote Kerk van Stockholm, zijn naast religieuze arrangementen een paar wonderschone koorwerken, overgeleverd getoonzet op beroemde Zweedse gedichten. Een ervan is ‘Voorjaarsavond’ op een tekst van Ragnar Jändel, die zich in de jaren 30 uit een arm arbeiders-milieu opwerkte tot beroemd dichter. De winters in Zweden zijn lang, donker en koud, en de lente zet maar langzaam in – zo beleeft men een lang aangehouden, intensieve verwachting.

David Wikander 1950, Ragnar Jandel

FörvårskvällEn sällsam renhet vart min blick vill gå,I orörd, outsäglig vithet stårVar trädens gren,Var tuva och var sten.Den blida snön har höljt var dunkel vråOch plånat ut ur världen alla spår,Och själva luftenDarrar av dess sken.Det är som funnes ingen sorg att bära,Blott glädje gåtfullt tyst och allvarsam.

Nu träder över bergets dunkla kamUr blekblå himmel kvållens måneskära.Av väntan skälvande,med bleka ljus I håret ståri bruddräkt jorden klädd.Djupt inne porlar hennes ådrors ström.Det är så lugnt i människornas hus.Nu somnar barnet stillsamt i sin bädd,Och jungfrun drömmer vårens första dröm.

VoorjaarsavondEen vreemde helderheid valt mij opiedere boomtak, iedere steenlicht op in een onuitsprekelijkmaagdelijk wit lichthet donkerste hoekje is bedektmet zachte sneeuwieder levensteken is weggeveegden zelfs de lucht trilt fonkelendhet lijkt alsof er geen lijden meer bestaatmaar vreugde raadselachtig stil en ernstig

Dan verschijnt boven de donkere bergkam in de bleekblauwe avondlucht de halve maanbevend en vol verwachtingmet bleke schijnsels in het haarde aarde is getooid in een trouwkleeddiep murmelt van binnen de stroom van haar aderenkalmte heerst in mensenhuizenzo valt het kind vredig in slaap in zijn beden maagden dromen hun eerste lentedroom

[vert. kj / Rotterdams Kamerkoor Tiramisu]

5

Edvard Grieg (Noorwegen 1843-1907)Grieg, de grootste componist die Noorwegen heeft voortgebracht, studeerde en werkte in veel verschillende landen en raakte bevriend met heel wat beroemde collega’s zoals Gade, Grainger, Tchaikovsky en Liszt. Als echte romanticus deed hij enthousiast mee aan de nationalistische Noorse beweging die na 1830 opkwam en heeft aldus ontzettend veel betekend voor de Noorse cultuur en folklore. De semi-autonome regering van Noorwegen gaf hem als erkenning een permanente toelage. Na zeven eeuwen van afwisselend Deens en Zweeds bestuur werd Noorwegen in 1906 eindelijk geheel onafhankelijk. Grieg mocht het nog meemaken.Zijn lied Våren (Lente) op teksten van de Noor Vilje gaat over de indrukwekkende Noorse natuur - bijna een chauvinistische vrijheidswens.

Edward Grieg 1880, Aasmund O.Vinje 1859

VårenEnno ein Gong fekk eg Vetren at SjåFor Våren at røma;Heggen med Tre der Blomar var påEg atter såg blømaEnno ein Gong fekk eg Isen at sjåFrå Landet at �jota,Snjoen at bråna og Fossen i åAt fyssa og brjota.Graset det grøne eg enno ein GongFekk skoda med Blomar;Enno eg hørde at Vårfuglen songMot Sol og mot Sumar.

Eingong eg sjølv i den vårlege Eim,som mettar mit Auga,eingong eg der vil meg �nna ein Heimog symjande lauga.Alt det som Våren imøte meg bar,og Blomen eg plukkad’,Federnes Ånder eg trudde det varsom dansad’ og sukkad’.Derfor eg fann millom Bjørkar og Bari Våren ei Gåta;derfor det Ljod i den Fløyta eg skar,meg tyktest at gråta.

De LenteNog één maal zag ik hoe de winterdoor de lente werd verjaagdde vogelkers met bloemenzag ik nog één maal in volle bloei staannog één maal mocht ik het ijs ziensmelten van het landde sneeuw smelt en de waterval in de rivierruist en schuimtnog één maal zag ik het groene grasbezaaid met bloemenhoorde ik de vogels van de lente in hun liedde zon en de zomer verwelkomen

Op een dag zal ik de bruisende lentemet eigen oog schouwenop een dag zal ik een thuis mogen vindenen mij zwemmend wassenal wat de lente mij terug gafen bloemen die ik plukteademden de geest van mijn vooroudersdie dansten en zuchttenen zo vond ik tussen miljoenen sparren en berkenhet geheim van de lentedaarom klinkt het geluid van een �uitmij in de oren als huilen

[Vert: kj / Gaby den Held]

IntermezzoAdantino uit strijkkwartet opus 1Johan Svendsen – 1840-1911, noors componist

76

Wilhelm Peterson Berger (Zweden 1867-1942)Deze romantische componist was een fan van Grieg, Wagner en Nietsche. Veelzijdig was hij ook, hij schreef symfonieën, viool- en pianoconcerten, opera’s, en veel koorwerk. Van zijn “8 liederen voor gemengd koor” zingen we er twee, allebei op teksten van beroemde Deense dichters: Hanna Nyblom en Jens Jacobsen waren geliefd bij musici en invloedrijk ook buiten Scandinavië.

Wilhelm Peterson-Berger 1898, Jens Jacobsen

Stemning Alle de voxende skygger har vævet,vævet sammen til en.Ensom på himmelen lyseren stjærne så strålende ren.

Skyerne have så tunge drömme,blomsternes öjne i duggråd svömme.Underligt aftenvindenSuser i linden.

StemmingAlle groeiende schaduwen raken verweven tot een geheeleenzaam aan de hemel blinkteen ster zo stralend schoon

Wolken verkeren in diepe dromenbloemenogen duiken onder in dauween geheimzinnige avondwind ruist in de linden

Toivo Kuula 1906, Eino Leino 1900

HautalauluLevoton on virta ja vierivä laine,meri yksin suuri ja meri ihanainen.Nuku virta helmassa meren.

Tuuli se kulkee ja lentävi lehti.Onnellinen on se, ken laaksohon ehti.Nuku lehti helmassa laakson.

Päivä kun nousee, niin sammuvi tähti.Ei se ijäks sammu, ken elämästä lähti.Nuku tähti helmassa päivän.

Gra�iedRustloos stroomt de rivier naar de oceaanwant alleen de zee is groots en machtigslaap rivier in de boezem van de zee

De wind blaast en bladeren verwaaienwie schuilt in de vallei heeft gelukslaap blaadje in de boezem van het dal

De zon komt op en sterren verblekenen wie sterft zal nooit verdwijnenslaap ster in de boezem van het daglicht

[vert. kj / Jaakko Mäntyjärvi]

Jean Sibelius (Finland 1865-1957)Finlands beroemdste componist Sibelius was een van de groten in de Fins-nationalistische culturele beweging. Als overtuigd karelianist en vrijmetselaar liet hij zich in een groot deel van zijn talrijke composities inspireren door de spiritualiteit in de Kalavala-verhalen en Kanteletar-gedichten. Na zijn zevende symfonie verstomde zijn compositie-lust: op wat kleinigheden in 1946 en 1948 na verscheen er sinds 1926 niets meer van hem. Niet omdat hij niet wilde, maar zijn zelfkritiek keurde niets nieuws meer waardig - hij heeft zelfs heel wat vernietigd...

7

Rakastava, een gepassioneerd liefdeslied op teksten uit de Kanteletar componeerde hij voor mannenkoor als inzending voor een competitie, die hij overigens niet won (zijn leraar Wegelius kreeg de eer). Zijn latere zettingen voor symfonisch strijkorkest en voor gemengd koor worden veel uitgevoerd.

Jean Sibelius, Finland 1869-1957

Sydämeni lauluTuonen lehto, öinen lehto!Siell’ on hieno hietakehtoSinnepä lapseni saatan.

Siell’ on lapsen lysti ollaTuonen herran vainiollaKaitsea Tuonelan karjaa.

Siell’ on lapsen lysti ollaIllan tullen tuuditellaHelmassa Tuonelan immen.

Onpa kullan lysti ollaKultakehdoss’ kellahdellaKuullella kehrääjälintuu.

Tuonen viita, rauhan viita!Kaukana on vaino, riitaKaukana kavala maailma.

Lied van mijn hartNachtelijk bos van Tuoni, bos van de Dood!Je zand is een gouden wiegWaar ik mijn kind in zal leggen.

Mijn kind zal plezier en vreugde belevenOp de velden van de Prins der DodenAan het weiden van het vee.

Mijn kind zal plezier en vreugde belevenBij het avondrood, in slaap gewiegdDoor de dochter van de Dood.

Mijn schat zal plezier en vreugde belevenIn zijn schommelende wieg,Luisterend naar de nachtzwaluw.

Vredig bos van Tuoni, bos van de Dood!Ver van oorlogen en onmin,Ver van de boze, wrede wereld.

[vert. Tiramisu]

Wilhelm Peterson-Berger 1898, Helena Nyblom 1894

I fyrreskovenDet år en renhet i din luft,en trolldom i den vilda doft.Som genom furusskogen strömmardär bäcken danser så glad och fri,och älven glider tyst förbii djupa allvarsdrömmar.

In het dennenbosHet is een zuiverheid van luchteen betovering in wilde geurzoals het dennenbos stroomtwanneer het beekje danst zo vrij en blijen de rivier glijdt stil voorbijin diepe ernstige dromen

IntermezzoRomance opus 26Johan Svendsen – 1840-1911 , noors componist

98

Cyrillus Kreek (Estland 1889-1962)Vanaf zijn 19e studeerde Kreek op het conservatorium in St.Petersburg. Daar ontstond het werkje Nõmmelill op een Estisch gedicht van Anna Haava. Na zijn Russische krijgsdienst tijdens WOI (hij overleefde!) werd Estland onafhankelijk en kon hij met grote energie zijn belangstelling voor traditionele volksmuziek volgen. Dat werk ging zijn levenlang door, zelfs toen het zeer hachelijk werd tijdens hernieuwde bezetting en onderdrukking vanaf 1939, onder Hitler, Stalin en Chroesjtsjov. In totaal zou hij, naast o.a. het eerste Estische Requiem (1927) en prachtige psalmen (1923-1944), enige honderden, van de meer dan 6000 door hem opgetekende liederen, toonzetten voor meerstemmig koor. We zingen een vroeg oogstlied waarin je het geluid van sikkels (‘siriseke’) kunt horen en een weemoedig maar toch fris zomerlied (Mis sa sirised), dat hij op hoge leeftijd maakte.

Cyrillus Kreek 1958, Est.Trad.

Mis sa sirisedMis sa sirised, sirtsukene, Mis sa leinad lepalindu? Miks sul harras häälekene, Miks sul kurba keelekene? Eks veel lepad lehtedella, Eks veel kased katte’ella!

Sirtsu kuulis, sirtsu kostis: Villu ilma, vinget tuulta, Kured toovad kurja ilma, Haned toovad hallatusta Külma koidula kallavad.

Waarom tsjilp jeWaarom tsjilp je vogeltjewaarom zo bedroefd kleine zangerwaarom je stem zo klagendwaarom je tong zo treurigde elzen staan toch in het groenen de berken vol in’t blad

De vogel hoorde dit en sprakspoedig brengen ooievaars stormenkil weer en gure windspoedig brengen ganzen nachtvorsten donkere ochtenden

[vert. kj / Katja Kappel]

Cyrillus Kreek 1912, Anna Haava ±1900

Nõmmelill Kanarbikus kasvasin,sambla süles sirgusin,kaste külm mind kaisutas,pilve puhkel paisutas:olen nõmmelill.

Tuli päike, tulisilm,teiseks, teiseks läks kõik ilm.Laasi hakkas hiilgama,õhud õrnad õõtsuma,ilutsema maa.

HeidebloemOp de heide groeide ikrekte mij uit in armen van mosdoor frisse dauw geliefkoosdvervuld van wolkenbriesik ben een heidebloem

De zon kwam op als vurig oogveranderde de wereld in iets nieuwsbossen straaldenzachte briesjes golfdenen ik tierde welig

9

Cyrillus Kreek 1919, Est.Trad.

Sirisege sirbikesed Sirisege, sirisege, sirbikesed, Kõrisege, kõrisege, kõverad rauad! Kellel sirp siin ette jõuab, Sellel’ peigmees tulla nõuab. Lähme lauldes läbi metsa, Kelle hääl sääl kaugel’ kostab, Sellel’ peigmees mütsi ostab!

Zing sikkelsZing zing sikkelsKlink klink kromme ijzerswie het snelst is met haar sikkelzal het eerst een bruigom vindenkom laat ons zingen in het bosen wiens lied het verste klinktkrijgt een nieuwe hoed van haar geliefde

[vert. kj / Katja Kappel]

Veljo Tormis (Estland 1930-)Het werk van de componist Tormis is getekend door zijn ervaringen met onderdrukking en bezetting. Hij werd geboren in een vrij Estland, onafhankelijk sinds 1917 met een goed functionerend demokratisch bestuur en een rijk cultureel bewustzijn. Maar na het Molotov-Ribbentropf-pact tussen Hitler en Stalin viel Rusland in 1939 Estland binnen, al gauw afgelost door de nazi’s. In 1944 kwamen de ‘bevrijders’ van Stalin weer terug en er volgde een zware culturele en politieke repressie, massa-immigratie van bevoorrechte Russen en een verbod van de Estische taal. Overtreding was voldoende voor het oordeel ‘partisaan’ en verbanning naar Siberische werkkampen, een lot dat 125.000 Esten trof.Hoe een hele cultuur kan worden verstikt en weggevaagd door een machtige natie intrigeerde Tormis en bracht hem tot zijn serie bijzondere koorwerken ‘Vergeten volkeren’, die breed gepubliceerd konden worden tijdens Gorbatsjovs perestroika. Zes �ns-oegrische volken die woonden rond de Finse golf (Kareliërs, Ingriërs, Izhoriërs, Wepsen, Woten en Lijven) zijn vrijwel geheel ten onder gegaan door russi�cering.We zingen een oud volkslied uit de Kanteletar, een verzameling van ruim 700 gedichten, rond 1840 in Karelië door de Fin Lönnrot opgetekend naast het bekende epos Kalevala. De typische Kalavala-trocheeën in vijfkwartsmaat doen wat shamanistisch aan, maar Tormis ondervangt dit door harmonische wendingen.

Metsas liikus muistne jutt,minu laugel hale nutt:võind ei õnnel hõisataega leinal laulda ka:olen nõmmelill.

Oleks sügis, sureksin,sambla süles närtsiksin!Ei või õnnel hõisataega leinal laulda ka:olen nõmmelill!

Een sprookje ging rond in het woudmijn meelijtranen stroomdenik kon noch blijde juichennoch treurig zingenik ben een heidebloem

En als de herfst komt zal ik stervenwegkwijnen in armen van mosnoch kon ik blijde juichennoch treurig zingenik ben een heidebloem

[vert. kj / Ergo-Hart Västrik]

1110

Veljo Tormis 1989, Kanteletar III:38

Meren Kosjiat

Annikkini, šuaren neitoistu šuaren sillan piässävuotti mieštä mielehistäšulhaista sulasanaista

Mieš merestä näyttelehe:rautašuini, rautapäini,rautahattu hartijoilla rautakintahat käjessärautakihlat kormanošša

Annikkini, šuaren neito,tuletko minun mutšoksi?

Enkä tule, enkä ole,ei ole šiätty, eikä kyätty,eike toitsi toivotettueikä koissani luvattu!

Mieš merestä näyttelehe:vaski..., hopie..., kulta ...,

leipä...

Šekä tulen, jotta olen,miut on koissani luvattu,vielä toitsi toivotettu!”

[In het Karelische lied ‘Minnaars uit de zee’ zoekt een meisje naar de ware jacob.] Refr. A:Annikkini eilands dochterzittend op de eilandsbrugwachtte op een man naar haar behagenbruidegom zo zoet als honing

Zie een man rees op uit golven schuimendijzeren mond een ijzeren hoofdijzermantel om zijn schoudersijzeren wanten aan zijn handenijzeren ringen in zijn knapzak

[Dan vraagt de ijzeren man haar ten huwelijk:]Refr.B:Annikkini, eilandsdochterwil jij worden tot mijn bruid?

[Maar zij ziet niks in een man van staal en weigert zijn aanzoek:]Nee ik wil niet nee ik kan nietniet gegeven door familie niemand zei ietsniet beloofd ten tweemaaltoestemming werd niet verkregen

[Dan komen er nieuwe minnaars van telkens edeler metaal: ]Zie een man rees op uit golven schuimendkoper... zilver... goud....

[Ze ondergaan alle hetzelfde lot, totdat er een man komt van brood, het levenschenkende voedsel:]brood...

[Met deze man wil ze trouwen:]ja dat wil ik ja dat kan ikmijn familie stemde toeen beloofde mij ten tweemaal!

11

Ola Gjeilo (Noorwegen, 1978-)De jonge Noorse componist Ola Gjeilo studeerde af aan de New Yorkse Juilliard School of Music en woont en werkt sindsdien in de VS. Als huiscomponist van het gerenommeerde Phoenix Chorale uit Arizona brak hij in 2006 internationaal door met verrassend a capella koorwerk, onder andere het stuk ‘Northern lights’ op een tekst uit het bijbelse Hooglied. De toonzetting van het middeleeuwse ‘Unicornis captivatur’ maakte hij al in zijn studietijd.Tussen een rijkdom aan middeleeuwse teksten en hymnen, gevonden in een Zwitsers benedictijnerklooster bij Engelberg, zit een lied over allerlei fabeldieren, die de schrijver bekend moeten zijn geweest uit het Bestiarium van Pierre de Bauvais uit 1214. Aan mythologische dieren hebben legenden in de loop der eeuwen christelijke symboliek meegegeven: de eenhoorn met zijn woeste helende krachten, die alleen tot bedaren komt door een zuivere maagd; de feniks die verbrandt en uit de as herrijst; de pelikaan die zijn uitgehongerde jongen redt met zijn bloed; de waterslang die de helledraak overwint, enz.

Ola Gjeilo 2008, Hooglied 6:3-4

Northern lightsPulchra es, amica mea, suavis et decora sicut Jerusalem, terribilis ut castrorum acies ordinata.Averte oculos tuos a me,quia ipsi me avolare fecerunt

[Vulgaat 4e eeuw]

NoorderlichtJe bent mooi mijn vriendin bekoorlijk als Jeruzalem ontzagwekkend als een leger in slagordewend je ogen van mij af ze brengen me in verwarring

[Willibrordvertaling 1995]

1312

Rakastava - �e LoverWhere oh where shall I look for my loveWhere shall I �nd my sweetheart?Where oh where dwells my heart’s delight?tell me where to seek my dearest.

I hear no sound from the meadowNo sound of birds singing in the groveNo sound of sweet voices whisperingnor upon the knoll sweet singing.

In the forest is she wand’ringList’ning but not really hearing?Is she wandring, searching, seeking peaceIn the deep forest clearing?Brightly brightly my trumpet rings�rough the hills and dales resoundingBrightly brightly all nature singingEchoes through the hills rebounding.Love and joy rule the world todayAll the world glows with joy and love.Eila eila eila !

Here perhaps my sweetheart wandered,Has her fancy led her this way?Did she tread this sunlit pathway?Where has my innocent wandered?In this grove did she lose her way?On that rock did she sit and rest?

Yes, for the rock does glow so brightlyOne can see it was touched by her.For her presence in the forestAll of nature seems much gentlerAll the forest more luxuriousAll the colours glow more brightly

All because she did pass this wayAll because my sweetheart passed hereEila eila eila !

To my love I say: ‘Good evening,little bird’, I say: ‘Good evening’ Like a little bird is my darling

De MinnaarWaar is mijn allermooistewaar woont mijn liefstewaar rust mijn vreugdein welk land is mijn bloem?

Zij zingt niet in de weidenen speelt niet in het bosuit verre wouden wordt geen muziek gehoordgeen vogellied van de heuvels

Als mijn lief daar zou lopenmijn bloemmijn eigen schatals mijn stralende daar zou lopendan zouden de hellingen van de heuvelshet geluid van mijn hoorn beantwoorden,de verre wouden zouden weerklinkenieder heuveltje met vogelgezang,ieder bos met haar spel en de weidenzouden vol zijn van eeuwige vreugdeelia eila eila

Hier heeft mijn schat gelopenhier is mijn lie�e langsgekomenhier heeft mijn lief haar stappen gezethier heeft mijn stralende gedwaaldhier liep zij door het weilandhier zat zij op een steen

Deze steen schijnt wel veel lichteren gaat alle andere te bovendit gras is nergens mooierdit bos is zachter dan alle anderede wildernis groeit hier rijkerheel het woud is aangenamer

Daar is mijn lief langs gekomendaar heeft mijn liefste gelopeneila eila eila

Goedenavond mijn vogeltjegoedenavond mijn schatgoedenavond nu mijn liefste

Jean Sibelius 1894, Kanteletar I:122,173

13

Dancing dancing with my darlingSwirling swirling with my dearestDancing swirling whirling together with my loved one!

Stand here with me, oh my dearestStand here with me, oh my darlingStand beside me now, oh my loved one

Your hand give to me, my darlingYour hand give to me, oh my loved oneoh my loved one !

Come embrace me now, my dearestCome embrace me now, my sweetheartCome embrace me now, my loved oneLost in fond embrace are we now, my own my darling.

Kiss me, kiss me, kiss me, dearestKiss me, kiss me, kiss me, sweetheartOh embrace me now, my dearestCome to me, my own, my darlingKiss me! Oh my darling, kiss me!Eila, eila eila!

Farewell now, my own, my dearestFarewell now, my own, my sweetheartFarewell now, my own, my darlingNow farewell my darling, my dearestmy most loved one.

[Eng.tekst Norman Lubo�]

dans, dans, mijn vogeltje,dans, dans, mijn schat,dans, dans nu, liefste!

sta stil mijn vogeltjesta stil mijn schatsta stil nu liefste

geef me je hand mijn vogeltjegeef me je hand mijn schatgeef me je hand nu liefste

jouw hand om mijn hals mijn vogeltjejouw hand om mijn hals mijn schatomarm me, mijn schatomarm me nu, liefste

kus me kus me vogeltje,kus me kus me mijn schatomarm me mijn vogeltjeomarm me nu liefste

eila eila eila

vaarwel mijn vogeltjevaarwel mijn schatvaarwel mijn vogeltjevaarwel nu mijn liefste

[vert. Rotterdams Kamerkoor Tiramisu]

IntermezzoDeel 1 uit 1e strijkkwartet Opus 27Grieg

1514

Rued Langgaard (Denemarken 1893-1952)In 1913 verbleef de Langgaard met zijn ouders in het huis ‘Rozentuin’ in een zuid-Zweeds stadje. Daar had hij zijn eerste liefde ontmoet en uit deze gelukkige herinnering ontstond het idee om teksten van �or Lange te gebruiken voor ‘Rozentuinliederen’. Het werden heel bijzondere werkjes, betoverend en haast minimalistisch. Volkomen vergeten en tijdens Langgaard’s leven nooit uitgevoerd, werden ze pas in 1983 uit de Koninklijke Bibliotheek opgediept door de dirigent van het Deens Radiokoor. De tekst van het deeltje ‘Achter de muur zitten roosjes klein’ lijkt toegesneden op de componist zelf, die zijn hele leven in de schaduw bleef van zijn alom bejubelde landgenoot en leermeester Carl Nielsen.

Rued Langgaard 1913, �or Lange 1902

TrætAk med hvislen vejr og vindhen ad marken jageral den sorg mig faldt på sindmed i blæsten klager

Rinder regn og mørke nedbag de �erne skovekære moder en somhedlæg mig hen at sove

MoeAch met het ge�uister van weer en winddat over de velden jaagtweerklinken al mijn zorgenin het geruis

Als regen en duisternis neervallenachter de verre bossendan zal mijn lieve moeder eenzaamheidmij in slaap wiegen

[vert kj / Lise Goltermann]

Jean Sibelius 1971, Jonatan Reuter 1896

DrömmarnaSläktena födas, och släktena gå,Släktena glida som Strömmar,Dö och försvinna och slockna ändåDö ej de lockande drömmar:Leva i sol och o sorg och i storm,Domna och läggas på båren,Uppstå ånyo i skimrande form,Följa varanda I spåren.Hur än de komma och hur än de gå,Glida som speglande strömmar,Hur de försvinna och slockna, ändåLeva de eviga drömmar.

DromenGeslachten komen en geslachten gaangeslachten verglijden als stromenze sterven, verdwijnen en lossen opmaar nooit sterven de verlokkende dromenzij leven bij zon, bij droefheid of stormgaan sluimeren en worden op een baar gelegdze ontstaan opnieuw, in schemervormelkaar volgend in hun sporenwaar ze ook komen en waar ze ook gaanze verglijden als spiegelende stromenwaar ze ook vervagen en verdwijnendromen leven eeuwig

[vert. Rotterdams Kamerkoor Tiramisu]

15

Rued Langgaard 1913, �or Lange 1902

Bag muren sidde de rosen småBag muren sidde roser småsletingen kaster et blik derpå.Bag muren blomstre de roser fremsletingen lægger sin hu til dem.

De lukke sig op, de lukke sig ien føje stund, så er det forbiBedre for blomsten med vold at døend falme lønligt og gå i frø.

Bedre om var jeg på bålet brændtend ingen elskov at have kendt

Achter de muur staan roosjes kleinAchter de muur staan roosjes kleinniemand werpt een blik daaropachter de muur bloeien de rozen opniemand draagt zijn ziel naar hen

Ze sluiten zich op ze sluiten zich innog een moment dan is het voorbij‘t is beter dat een bloem sterft door gewelddan eenzaam verwelkt en wordt tot zaad

Beter brand ik op de brandstapeldan geen liefde te hebben gekend

Leevi Madetoja 1913, Alpo Noponen 1906

JoululauluArkihuolesi kaikki heitä,mieles nuorena nousta suo!Armas joulu jo kutsuu meitätaasen muistojen suurten luo.Kylmä voisko nyt olla kellä,talven säästä kun tuoksahtaalämmin leuto ja henkäys hellä,rinnan jäitä mi liuottaa?

Syttyi siunattu joulutähtiyöhön maailman raskaaseen,hohde määrätön siitä lähti,viel’ on auvona ihmisten;kun se loistavi lasten teille,päilyy järvet ja kukkii haat,kuusen kirkkahan luona heillesiintää onnelan kaukomaat.

KerstliedZet je daaglijkse zorgen opzijwees welgemoed zolang je jong benteen gezegende kerst roept alweer op tot zoete herinneringenwie kan nog koud zijnals na dit winterweer geurige vleugjesvan zachte lucht ons toewaaiendie het ijs van ons hart doen smelten

De heilige kerstster ontstak een lichtin een pikzwarte wereldnachteen eindeloze glans ging ervan uiten bracht geluk aan mensendit licht maakt blij als kinderendoet meren glinsteren en weiden bloeienen door die stralende weldaadgloort het verre paradijs

[vert. kj / Petri Tikka]

PB16

Ola Gjeilo 2001, Engelberg Codex ±1400

Unicornis captivaturUnicornis captivatur Aule regum presentatur Venatorum laqueo,Palo serpens est levatus, Medicatur sauciatus Veneno vipereo

Refr:Alleluia canite, Agno morienti, Alleluia pangite, Alleluia promite Leoni vincenti.

Pelicano vulnerato Vita redit pro peccato Nece stratis misera,Phos fenicis est exusta, Concremanturque vetusta Macrocosmi scelera.

Idrus intrat crocodillum, Extis privat, necat illum,Vivus inde rediens; Tris diebus dormitavit Leo, quem resuscitavit Basileus rugiens.

De eenhoorn wordt gevangenDe eenhoorn wordt gevangengepresenteerd aan ‘s konings hofnog gevangen in zijn valuit deze boei bevrijdt hij zich al kruipend dodelijk gewond geneest hijmet behulp van addergif

Refr.:Zing allelujavoor het lam dat sterftzing voluit allelujalaat het aanzwellenvoor de leeuw die zegeviert

Aan de gewonde pelikaanschenkt hij het leven voor de doodzonde van zijn ellendig nesthet licht der Phoenix is gedoofden het vuur verteert de oude zonden der wereld

De waterslang kruipt in de krokodilverslindt zijn ingewanden en dood hemen komt weer levend tevoorschijnen drie dagen lang slaaptde leeuw, totdat hij wordt gewektdoor een brullende koning