oc dao tu than - ns ayya khema - ly thu linh dich

8/3/2019 Oc Dao Tu Than - Ns Ayya Khema - Ly Thu Linh Dich

1/110

C O T THN

PHNG PHP LUYN TM THANH TNHTc Gi: Ni S Ayya Khema

Vit Dch: Diu Lin L Thu LinhDch t bn ting Anh: Be An Island The Buddhist Practice of Inner Peace

Wisdom Publications 1999---o0o---

Ngunhttp://thuvienhoasen.orgChuyn sang ebook 26-7-2009

Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc LcLi TaLi Ngi DchTng Nim

Chng 1 - Nng Tr Tam BoChng 2 - Php Ca ng Gic NgChng 3 - Quan im V KinChng 4 - iu Phc TmChng 5 - V MinhChng 6 - L Duyn KhiChung 7 - Tm D Un NnChng 8 - Sng Ha HpChng 9 - Giao Tip Vi NgiChng 10 - Bit Chp Nhn MnhChng 11 - L Tng C c

Chng 12 - Tm Bnh AnChng 13 - Chin Tranh V Ha BnhChng 14 - Nhiu Git Nc S Lm y HChng 15 - Bt Nh NguynChng 16 - Tim ThcChng 17 - V Kh, V Nhim & T TiChng 18 - i Vi Bn ThnChng 19 - Tnh Thng Yu
http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Sach%20Noi/Quoc%20Te/Oc%20Dao%20Tu%20Than%20-%20Ns%20Ayya%20Khema%20-%20Dieu%20Lien%20-%20Ly%20Thu%20Linh%20Dich%20-%20Tam%20Kien%20Chanh%20Doc/http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Sach%20Noi/Quoc%20Te/Oc%20Dao%20Tu%20Than%20-%20Ns%20Ayya%20Khema%20-%20Dieu%20Lien%20-%20Ly%20Thu%20Linh%20Dich%20-%20Tam%20Kien%20Chanh%20Doc/


2/110

Chng 20 - Hy Lm iu Kh Th Lm cChng 21 - Bung XChng 22 - Dn Nh TmChng 23 - Gii Thot Ngay Trong Gi Pht Hin TiChng 24 - o Qu

---o0o---

Li Ta

Trc khi nhp it, 2500 nm trc, c Pht ging php ln cui.Bi php thoi ny c ghi li trong Kinh i Bt Nit Bn (Trng BKinh -Maha Parinibbana Sutta -Great Passing Discourse) v c lu gitrong Tam Tng Kinh in Pali, nhng thnh in ca Pht gio. Trong sut45 nm hong php, c Pht ch dn cho chng sanh bao gio l n

c con ng gii thot. giai on cui i, c Pht mun nhnmnh vi cc t ca Ngi l cn em nhng li gio hun p dngvo cuc sng.

Trong Kinh i Bt Nit Bn, khi ngi Ananda, v t trung kin vcng l thn quyn ca c Pht, by t mun c c Pht truyn linhng li gio hun cui cng n cc tng ni, c Pht bo rng Ngi khng gi g li "trong nm tay nh mt v Thy cn mun gi li iu g". V c Pht khuyn cc t ca Ngi khng nn da vo s dndt ca Ngi. "Vi th, Ananda, hy lm hi o t thn, hy an tr ni chnhmnh, khng nn tm kim s an tr bn ngoi; hy xem Php l hi oca mnh, hy xem Php l ni an tr ca ngi".

Ri c Pht tip: "Cc hng t ca ta, Ananda, nhng ngi hin tiby gi hay sau khi ta nhp dit, bit nng ta ni hi o t thn. . . bitxem Php l hi o ca h, v nng tr ni Php. . . l nhng ngi st c o v thng chnh ng, chnh gic, nu h dc lng tu tp".

Hai mi bn bi php thoi trong quyn sch ny c ging theo tinh

thn ca Kinh i Bt Nit Bn, ch trng vo s thc hnh ni bn thn,'xem Php l ni nng tr, l hi o ca chnh mnh". Cc bi Php thoiny c gng ging gii cc gio l ca c Pht, chnh yu da vo nhng

bi kinh lun, cc li gii p ca Ngi cho cc hng t.

Chng th nht gip cc Pht t hiu ngha ca vic 'nng tr' niPht, Php v Tng. Chng th hai bt u bng bi k tn thn Pht php,


3/110

ri tip tc khai trin thm cc phng php m rng ni tm, kin tnh, mkhng cn phi da vo bt c ci g bn ngoi ta. C hai chng ny ct phn u ca sch nh mt s cng dng, c gi c th c, nuthch. Hoc c th c xong cc chng khc, ri tr li hai chng u, cth lc ta s thy chng c ngha hn.

C th, ngay lc ny, c gi ch thy i ba chng c ch cho mnh. Nuch c th, cng l mt khi u tt p, v lc y Php Pht nhim mu tr thnh mt phn ca i sng tm linh ca chng ta, t c th

pht trin, tng trng thm cho n khi chng ta hon ton ha nhp viPht php.

Ti xin tri n tt c cc t kheo ni, sadi ni, cc nam n c s lun tmn nghe cc bi Php thoi ca ti. Khng c h, nhng bi ging ny

khng c ni ra, v c l quyn sch ny cng chng bao gi thnh hnh.Xin gi li cm t c bit n cc bn ti, nhng ngi lun hiu, lun

rng lng ng h cc cng vic ca ti, cng nh vic xut bn quynsch ny. Cc Pht t nh my t cc bi ging thu bng. Nhngngi ny cng dng thi gian, cng sc, v lng t bi trong victruyn b Pht php.

Cu cho tt c cc v gip cho quyn sch ny thnh hnh c nhiuthin nghip. Mong rng quyn sch ny c th mang hnh phc, nim vui

n trong lng bn c.

Ayya KhemaBuddha-Haus, c

Thng 12, 1995---o0o---

Li Ngi Dch

Chng ti rt vui mng c NXB Wisdom Publications, MA USA, chnh

thc chp thun cho chng ti c chuyn ng v xut bn quyn Be AnIsland ca Ni S Ayya Khema. y l quyn sch u tin v Pht gio ca

Ni S Ayya Khema.

Nh th, quyn sch dch di ta Hi o T Thn s c c duynn tay c nhiu c gi hn. Bn dch ln ny c mt s hiu nh sovi bn dch u tin. Tuy nhin vic sai st hn l khng th thy ht v s


4/110

hiu bit hn hp ca ngi dch. V th rt mong c qu c gi, ohu, qu tn s gp ln in sau c hon thin hn.

Xin hi hng cng c ny n gic linh Ni S Ayya Khema, ngi m cnh ca i vo Pht php cho chng ti. Mong rng quyn sch nycng gip bn mt phn nh th. Xin cm nhn s gia h ca ch Pht, chB Tt, v Ni S chng con c th hon tt c Pht s ny.

Nguyn em cng c ny,Hng v khp tt c, t v chng sanh

Nguyn trn thnh Pht o.

Thng 4, 2005

Diu Lin-L Thu Linh

---o0o---

Tng Nim

Vo ngy 2 thng 11, 1997, Ni s Ayya Khema (1923- 1997) qua i vbnh ung th tui 74. Php danh ca Ni s c ngha l An lnh v Ynn. Ni s l tc gi ca khong 25 u sch v Thin v gio l Pht gio. M, Ni s rt ni ting qua quyn sch bn chy nht (best-selling) Being

Nobody, Going Nowhere: Meditations on the Buddhist Path (V Ng, Vu: Thin Qun v Pht o).

Ni s th gii xut gia Sri Lanka vo nm 1979 v l mt trong nhngngi tin phong trong vic tranh u cho ni gii trong tng on.

Ayya Khema sinh nm 1923, cha m theo o Do Thi. Thi th u sng B Linh cho n khi cuc chin bt u, b trn chy sang T Cch Lan

(Scotland). Sau n sng Thng Hi. b v gia nh b qun iNht cm t trong cc tri giam dnh cho t nhn chin tranh. Cha b mt trong lc b giam cm.

Nm 1964 B di c sang M cng chng v hai con. Sau mt thi giannghin cu, thc hnh thin Pht gio, Ni s bt u truyn dy Thin khpth gii. Nm 1978, Ni s thnh lp tu vin Theravada Wat Buddha


5/110

Dhamma, nm trong mt khu rng, gn Sydney, c. Ni s cng thnh lpTrung Tm Quc T Ni (International Buddhist Womens Center) vParappuduwa Nuns Island, dnh cho ph n mun tu hc chuyn su vPht gio hay mun th gii xut gia.

Vo nm 1987, Ni s tham gia t chc hi tho quc t u tin cho Nigii, ni c t Lai Lt Ma c bi din vn ch yu. Cng trong nm, Ni s l ngi u tin pht biu v Pht gio Lin Hip Quc.

Ni S Ayya Khema cn l gim c u cho Buddha-Haus thnh lp c, nm 1989, v nm 1996 Ni s chng minh cho s thnh lp Tng onca tu vin Western Forest Monastery Tradition, l lm vin Pht gio utin c.

(C th xem thm v cuc i ca Ni S trong quyn t truyn Qu TngCuc i I Give You My Life)

Diu Lin L Thu LinhHiu nh 7/2007

---o0o---Khai Th Tm Tr

Chng 1 - Nng Tr Tam Bo

Mt Tnh Cm Yu Thng

Nng tr vo ng Gic ng (Pht), vo gio l (Php) v cc v thnh t (Tng) c mt ngha rt su xa. Nng tr l ta vo, n nu mt nian ton. Trn ci i ny khng c my ni c th c coi l an ton.ng vy, c th ni kh tm c mt ni nng tr hon ton yn n thgii ny. Nhng chn nng tr vt cht bn ngoi u c th b tiu hy,

ph hoi, bin mt. Ch c Pht -Php-Tng l ni nng tr tinh thn vngchc, mt thin ng khng c sng gi. Ngoi bin khi, sng, gi, bo t

lm cho con thuyn kh th lt sng. Nhng khi con thuyn tm cni tr n bn cng, ni mt nc yn tnh, c ngha l n tm cchn th neo. l ngha ca s nng tr vo Pht-Php-Tng.

Cui cng chng ta cng tm c ni an tr: gio l dy rng mikh au, phin no ca chng sanh u c th on dit. Chc chn nhth. Gio l, hay Php ny c c Th Tn ni, c cc v i


6/110

t ca Ngi qun chiu. Php Pht s soi ng cho chng ta. Tng yhm ch cc v c gic ng da trn gio l ca Pht, khng c chnhng ngi mc o tu. Khi tin hiu rng phin no c th c tiu tr,v tin rng Pht php c th gip ta thc hin c iu y, th s an trtrong tam bo cng thm c ngha.

T quy y PhtT quy y Php.T quy y Tng.

Khi chng ta chp nhn quy y tam bo, lng ta s trn y s bit n, quyknh, dc ton tm ton lc n Pht-Php-Tng. Chng ta y lng bit nv nh y, phin no ca ta c th c on tr; ta nguyn i trn conng Pht dy; ta hm n nhng ngi dng trn cuc i cho Pht

php.Quy y tam bo l vic lm quan trng nht trong cuc i chng ta. Tt c

mi hnh ng, mi ngh suy ca ta sau u da vo, u v Pht-Php-Tng. Ta c th vc bao tng nng trn vai v tam bo, m vn thychng nh tnh. Nhng nu ta phi lm cng vic v ai sai bo, v tin

bc, th ta s thy nng n, chn nn bit bao. Ta s sn sng lm tt c mivic v l tng cao p nht, gip con ngi c gii thot ln mt ci ttp hn. Khi ta bit cuc i ny c bit bao phin no, kh au, ta ssn sng bung b chng.

Tt c chng ta, nhng ngi quy y Tam bo u vui mng c an tr-vi tt c s hin dng, lng trn y n sng, knh trng- ni Ngi t n nh cao nht ca tr tu, v Ngi sn lng truyn dy li chochng ta con ng i n ch ging nh Ngi.

Khi chng ta cm thy trn y lng bit n, knh trng, phc nguyn thlng ta cng y yu thng. S thng yu v knh trng lun i i vinhau trn con ng tm linh. Trong bt c mi lin h no, cng khng ththiu nhng tnh cm ny, ring vi cc vn tm linh, th tnh cm ny licng cn thit hn v n lin quan n s hin hu ca ta. Ta cn phi dcc tm tr vo . Tr hiu bit v tm thng yu, nu khng cnh th th ta cm thy khp khnh nh ngi i mt chn. S hi ho giatm v tr gip bc ta i thm vng chi.

Thiu tinh tn trong tu tp s khin ta sinh lng chn nn, hoi nghi:Khng bit con ng o ta chn theo c ng khng? Tt c nhng vic


7/110

ta ang theo ui c ngha g khng? Sao ta phi hnh ng khc vi mingi? Lng hoi nghi pht khi v chng ta khng t ht tnh cm vovic tu tp, thc hnh gio l ca c Pht. Ta cn vng chi, dc ht ctm tr vo mi hnh ng ca mnh.

Trong th gii loi ngi, chng ta lun b phin no bi bao vn , lungp bao chng ngi, lun s hi cho chnh bn thn v cho nhng ngi tathng yu. Tm c mt ni an tr, mt chn nng thn trong nhnghon cnh , l mt iu qu bu. Khng ai c th ph nhn iu .

Chng ta gi Pht-Php-Tng l tam bo (Tiratana) v ta qu bu h nhnhng bo vt. S qu bu khng bo thn ca c Pht hay ca tngon m bi nhng g h nhc nh ta nh n, s thc tnh Gic Ng, cao chn tt c nhng ham mun, c ao tm thng ca nhn loi.

Bit nng tr ni tam bo khng ch qu bu m cn chng t l chng ta c nghip lnh. Nhng nhn lnh ch kt qu ngt khi chng ta quy yTam bo vi tt c tm lng thnh, ch khng phi bng li ni thi.

Phn ng chng ta u c kinh nghim yu thng. Ta bit cm gic k diu th no. n vi Pht-Php-Tng, chng ta cng c c tnh cm

phn chn , v tt c trong tim ta. V tnh thng ta dnh cho Pht-Php-Tng, bt c iu g ta lm l lm cho Tam bo, v Tam bo nn vicg cng thnh d dng. Tinh tn tr thnh mt iu t nhin, ta khng cn

mt ng lc no thc y. V ta c phng hng, c nim tin, tt c mihnh ng ca ta u xut pht t tm lng.

c Pht dy rng ta c th chm dt mi kh au, phin no trong ta,on tr c mi lo lng, s hi, bt an. Khi chn con ng i n giithot mi kh au (dukkha), chng ta s tm c s thanh tnh tr thnhmt b phn ca tng on ca c Pht. Nu chng ta c th hiu vicnng tr, quy y Tam bo vi ngha nh th, th vic lm mi tht smang li li ch cho ta.

Tr tu c ba cp bc. Th nht l s hiu bit ta c c nh nghe, c.Sau khi ta thm nhun nhng iu hiu bit vo tm, ta bin chngthnh ngn uc soi sng cho hnh ng, li ni, ngh ca ta. V cuicng khi mi li ni, vic lm, ngh ca ta c thanh tnh ho, th ta sc tr tu v lng, nh cao nht ca tr tu.


8/110

Tt c chng ta, ai cng c nhn thy hnh tng ca c Pht.Nhng khng ai thc s bit c, thy c Pht nh th no v lc cha c my nh, cha c ai v li hnh nh ca Ngi. Cc hnh tng bygi ch l biu tng ca ngi ngh s v ci p v lng t bi.

Chng ta do c th to dng hnh nh ca c Pht trong tm mnh,ty theo cm nhn ca chng ta v ci p, v s ton vn. Ta c th tonn nhng hnh nh p nht v c Pht trong ta. iu lm tng trngtnh thng cho bn thn, v cng gip ta thng yu ngi khc, khi nhrng c th h cng mang trong lng mt hnh nh v c Pht p nhth. Du ngn ng, hnh dng ca h c khc ta, h vn mang trong tim bntnh thin.

Nu chng ta khng thc tp yu thng nhng ngi ta tip xc hng

ngy, ta b ph i bao nim vui trong i. Nu chng ta c tm rnglng, ci m, ta s lun cm thy vui v, hnh phc.

Hn th na, khi chng ta dnh tnh thng ca mnh cho tam bo, ta skhng bao gi cm thy tht vng, kh au nh vi nhng tnh yu th tc.

Ngi ta yu s khng quay lng hay ph tnh ta. Tnh thng ta dnh choTam bo, cng khng phi l th tnh yu hi ht, nng cn, cng knh tinTam bo, bao chn tri hy vng cng m rng ra trc mt ta. Khi chng tagic ng gii thot, th tm chng ta chnh l tm ca Pht-Php-Tng.

Tnh cm ta dnh cho Tam bo lun bn vng, di lu, v n khng phthuc vo vic i tng phi mi vi chng ta, phi lun hon ho trongmt ta. l mt mi lin h ton bch, kh th tm trong th gii loingi ny hay mt ci no khc. Chng ta tht may mn bit bao c cduyn lnh: Quy y Tam bo.

Chng ta cn phi bit n nghip lnh khin ta c mt y, giy phtny. Chnh php lun h tr cho ngi hnh php. Chng ta c bo vv hnh ng ca ta hng thin, v ta tm c con ng a n giithot. l s an tr duy nht ta c th tm c.

---o0o---


9/110

Chng 2 - Php Ca ng Gic Ng

Php Pht su mu chng g hn,Trm ngn mun kip mi c gp

Nay con nghe thy vng gn giNguyn hiu ngha chn c Th Tn

Cu u ca bi kinh ny ni ln lng tin chn tht vo Php -khng phil mt lng tin m qung, khng xt suy, nhng l mt lin h tm linh ytin cy. Khi chng ta trung thnh vi ai, l v ta tin tng vo ngi ,ta dng hin c cuc i mnh cho ngi , m lng mnh ra v ngi .iu ny cng ng hn khi chng ta t nim tin vo Pht Php. Ngay ckhi c nhng iu ta cha hon ton hiu, ta vn khng suy suyn lng tin.

Php Pht su mu lm sao. l nhng nh lut thin nhin quanh ta,trm ph ta. Nu ta c th cm nhn c Php l su mu, vn ton, th tal ngi may mn bit bao v ta cn tm ra c trong v tr ny mt iuhon ton duy nht. Ngoi ra khng c g hon ho, cng khng c g gnn ch hon ho. Nu ta c th t ht c lng tin yu vo Php, tin tngmnh lit vo s su mu, hon ho ca Php th ta tm ra c nhng gkhng th so snh, ngh bn.

Nhng hiu c ngha ca Php hon ton ty thuc vo tng c nhn.D Pht ging Php bng lng t bi i vi tt c chng sanh, nhng mi

ngi phi t hiu bng chnh ci nhn ni tm ca mnh.

Trm ngn mun kip c ngha l khng bao gi ta c th qun Phtphp, ta cm nhn Php trong tng giy pht sng. S cm nhn ny gip takim sot tng hnh ng, li ni ca mnh trc khi chng tr thnh lini, hnh ng khng hay. Khi chng ta nhn thy mnh c nhng tnhthin, hy nui dng, vun trng chng; vi tnh xu, phi chuyn i, thay

bng tnh tt. Khi ta tin v ngh tt c mi suy ngh ca mnh u ng, tcl ta khng bit Php. Khng c g hon ton ng, ch l nhng ci n, rii ca mi vic.

Ta cng khng cn c Pht phi cn ti th mi c th hnh theo gio lca Ngi. C ngi cm thy cn phi tm c thy tt hay php tu honho, mi c th tu c. iu kh th c c. Cc Php thay ikhng ngng, khng c g c nh. Khi ta bm vu vo , coi chng l ng,hay ng s, th ta s nghe theo bt c iu g tm sai bo ta, khng phn bit

phi tri. Ta s bm vu vo thn, cm th, suy tng, coi l ta, l ca ta.


10/110

iu ta cn lm l hy np qua mt bn, lm ngi quan st tt c michuyn bin trong ta.

Hiu c Php, ta s bit hng vo ni tm. Khi ta n vi Pht php,khng phi l chim ngng chnh in, bi ly hnh tng Pht lng lytrn ta sen m l cm nhn vn php su mu trn dng trong ta. Cu ucng nh s thanh tnh y trong tm tr ta. Cc php, l cc v thy ca ta,u n ri i, chng bao gi dng. Tt c nhng gi pht tnh thc ca tau c th l nhng v thy truyn php cao siu, nu ta bit nhn chng nhth.

Tm ta lun bn rn nh tng, d tnh iu ny, iu n, m mng, phnan. Chng ta cng c th khin thn mnh bn rn nh th bng cchkhin n lm nhng hn nh, ling xung h nc c ngy nh th.

Nhng vi thn, ta thy lm th l v ch, lng ph sc lc, nn ta khin nlm nhng vic li ch hn. Ta cng c th lm nh th vi tm. Thay vsuy ngh iu ny, th kia, khin cho bao phin no tri dy, ta cn hngtm n nhng vic lm hu ch hn, nh l qun chiu v nhng ci taght, nhng th ta thng, cc i dc, cng nh lng sn hn, t tng, quanim ca ta, soi ri li chnh bn thn mnh.

Khi tm t qun chiu, n khng to tc cc php. N khng th lm chai vic cng mt lc. V cng t qun st, tm cng tr nn khch quanhn. l l do ti sao c Pht dy rng chnh nim l phng php hu

hiu nht thanh tnh ha tm. S qun st r rng, khng ngng ngh vcc hin tng (php) dy khi trong tm, dn dn s cho ta thy chng chl kt qu ca nhng bin ng ca thn tm. Nhng mun c nh th ta

phi l mt quan st vin cn mn, nu khng ta s kh th nhn bit nhngkha cnh ny ca thn tm, v s khng th bit php lun chuyn ha, dta bc vo con ng o.

Hn na, mi ngi phi t cm nhn Pht Php cho ring mnh. Chngta c th c tng kinh in, nghe thuyt ging, nhng nu ta khng t thntheo di, qun st nhng s ng hin ca vn php, ta s khng th hiuPhp ca c Pht. V php ch c th c hiu bng ni tm su lng caring mi chng sanh. Mi ngi phi t tri qua kinh nghim . Thinqun gip ta soi r ni tm bit ti sao ta a thch iu ny, ght b iukia. Ch c nh th mi gip ta hiu c php. Thin qun cng gip ta ckhi nim r rng v v thng (anicca), v nhng iu ta thch hay khng


11/110

thch u lun thay i. Ta s thy c thn v tm u lm ta au kh(dukkha).

Khi tm ta khng vn hnh bng mt s tnh thc trong sng, thu o, ns to nn au kh. Ch c nhng tm trong sch, khng tnh ton l trnhc nhiu phin no, kh au. Thn c th gy au kh cho ta bng nhiucch v thn khng bao gi chu ngi yn. Bit r iu , s cho ta thmngh lc t tm hiu php cho chnh mnh.

Tr tu pht xut t bn trong, bng chnh nhng kinh nghim hiu bitca bn thn mi ngi. Ch c kin thc hay nghe t ngi khc khngcha . Tr tu cng ng ngha vi s trng thnh, nhng khng do tuitc em li. Tuy rng mt s kinh nghim sng cng c ch, nhng khng

phi l iu kin tt yu. Tr tu l s hiu bit ca ni tm, to cho ta nim

t tin. Ta khng cn phi c s tn thn, khen thng ca bt c ai; ch tchnh ta bit mnh nh th.

i theo con ng o cng ging nh i trn si dy cheo leo. Ta phikho lo gi cn bng, v mi ln ht bc l mi ln nguy him cho tnhmng. Khi mi bt u, ta cn cha bit cch gi thng bng. Ta nghingqua ng li, quay bn n bn kia. Ta cm thy b hn ch, g b trn si dy, khng c sng, chy nhy theo mnh. V i c trn si dy ,ta cn rt nhiu chnh nim. Nhng s rng buc lc u khin ta cm thykh chu, nhng sau ny n gip ta i c trn con ng.

Cng th, mun gi c chnh php trong tm, ta cn phi lun thctnh. S tnh thc gip ta nhn ra Php Pht su mu chng g hn.Khng c ca ci th gian no c th snh vi gi tr ca Pht php. V michng ta u c th lm ch ca bu vt v gi ny. Chng ta c duyn lnhmi c gp Pht php. Mi sng khi thc dy, hy t nhc nh mnhrng: Do duyn lnh t nhiu kip, ti mi c tu hc theo gio l cac Pht.

---o0o---Xy Dng Nn Tng

Chng 3 - Quan im V Kin

Bt Chnh o, con ng a n gii thot, Nit bn, bt u bngChnh kin. Vy chnh kin l g? Trong Phm Vng kinh (Brahmajala-sutra), c Pht lit k su mi hai quan im, tt c u l nhng quan


12/110

im sai lm v chng b che ph bi mu sc ca ci ght, ci a do otng v Ng to ra. l iu quan trng cn ghi nh. Quan im, kinthng dn n tranh lun, sn hn, lo lng, s hi, to ra k th, m chachc rng chng ng. Lm sao chng c th hon ton ng khi chng tacn cha t c Gic Ng.

Ni th khng c ngha l chng ta khng th c kin hay quan im.Nhng nn nh: kin, quan im ch l nhng thi quen suy ngh ca ta vmt vn g , nhng nh kin v th gii ta ang sng. Chng takhng th khng c kin, quan im nhng cn nh rng chng khng

phi l chn l tuyt i. Do , ta c th chp nhn quan im ca ngikhc, m khng phi a n nhng cuc tranh ci ginh phn thng vmnh. Chng ta c th ni: y l quan im ca ti, v l kin ca

bn. Hai quan im c th tri ngc nhau, nhng khng c ngha l

chng ta phi tr nn gin d, ci c v ngh rng ch c quan im ca mnhl ng.

Th d: C bn ngi bn i qua mt khu rng, trong bn h, c mtngi l nh thc vt hc. Anh ta i, tay mang s, vit ghi xung tn ccloi cy, phc ha cc dng cy. Anh t v rt thch th trong cng vic .Mt ngi khc li l ngi chm sc bo v rng. Anh ta ch chm chxem nhng gc cy no b h hoi anh t i, hu trnh lan bnh sangcc cy khc. Ngi th ba li l mt nh bo v mi trng, trong u anh

phc ha ra nhng kin ngh bo v rng cho nhng th h tng lai. V

ngi th t l mt nh chn nui b sa. Trong u anh y nhng toantnh xem anh cn phi n bao nhiu cy lm chung cho n b caanh. Cng mt cnh rng, nhng mi ngi c mt ci nhn ring. Numi ngi u cng quyt bo v cho quan im ca mnh l ng, thchc h s kh l bn ca nhau lu di. Mi ngi u cho quan im camnh l ng, trong khi c bao nhiu cch nhn khc nhau v khu rng, vh cng ngh rng h ng theo cch nhn ca h. Tht ra ai cng c ci lca mnh, nhng khng c ai l hon ton ng c. Mi quan im c tonn bi ci yu, ci ght ca ring mi ngi.

Chnh kin ca c Pht l samma ditthi, tam mui. Chnh kin l bcu trong Bt chnh o, nhng cng khng th thiu cc phn tu tpkhc. L bc khi u, chnh kin dn dt ta vo con ng o, giaion cui cng, chnh kin tr thnh chnh nh, tc l tr tu ca chn ltuyt i. Nhng trc khi n c nc thang cui cng, ta phi tin tngrng tm cu u c th c thanh tnh ha, rng tt c nhng phin no, kh


13/110

au khng ngoi ta, khng phi l do li ca th gii bn ngoi. Chnhkin ban u l vin gch lt ng ta i vo con ng tm linh.Gio l ca c Pht chia lm ba phn: sila, samadhi v panna. Sila l giilut, samadhi l nh v panna l tr tu. Nhng Bt chnh o bt u bngchnh kin nh cnh ca vo cc ca khc.

Mt kha cnh khc ca chnh kin l nghip. Tt c nhng vic ta lm,ni, ngh suy u nh hng ln nhau. Khi ta c ngh thin, li ni lnh stheo sau, v t li ni lnh, s dn n hnh ng chnh ng. Nghip qutc thi (vipaka) ca nhng hnh ng, li ni, ngh ny l s bnh an, hlc trong tm, gip cho vic hnh thin ca ta c d dng, tri vi tmhnh thin trong bt mn, kh au. Thin mang li cho ta s bnh an, hnh

phc, nhng ta s khng th ta thin nu nh ta trong trng thi tm khau, bt mn. V ch c tm an lc mi c th thc tp hnh bung x.

Nghip qu ca tm ta nh hng rt ln n vic thin qun ca ta. Nnnh mi khi ta c vng tng hay hnh ng g, l ta ang to ra nghip qucho mnh, m chng ta th khng ngng vng tng, ngh suy sut ngym. Cuc i y nhng chuyn bnh thng. Lu lu ta mi gp phimt vi thng trm, bin c ln lao. Thng ta ch phi tr li nhng cuhi khng quan trng lm nh: Ti s phn ng th no trong hon cnhny? Gii quyt nhng i hi kia ra sao? Lm sao ti vt c hon cnhn? Tm ti ang ngh g? Nhng suy ngh ca ti c ch li g khng? Ttp khng? Tt c nhng s la chn ny, t sng n ti, gp phn to racc nghip qu ca ta. Du chng khng to ra nhng hu qu trm trng,nhng chng cng nh hng n cc trng thi ca tm khin vic hnhthin ca ta kh c kt qu. Nn nh rng mi la chn ca ta u quantrng v l quyt nh ca chnh ta. ng ta phi lm n l cho nhngtnh cm ca mnh hay b tri buc bi cc hnh ng ca mnh. S lachn no cng to ra nghip.

Trong phm vi ca cc nghip qu, ta chng c nhiu s la chn. Nucc quyt nh ca ta cng khn kho, th ta cng c nhiu c hi. Numun vic hnh thin ca ta c c kt qu, ta cn phi lun tnh thc

trong mi ngh suy, hnh ng. Chnh kin gip ta hiu rng ta l chnghip ca mnh, rng cc kin ca c nhn ta khng th l chn l tuyti. Ai cng c quyn c kin, ch nn nh khng phi lc no ta cngng. Nu bit suy ngh nh th, ta s t xung t vi ngi khc khi quanim, kin ca h khng ging ta. l nhng bc u trn con ngo. Con ng dn ta n s tht tuyt i v con ngi m ta gi l ti,vi nhng kh khn, nim vui, ni kh, hy vng, c m, hoi c ring.


14/110

Dn dn ta s nhn ra rng con ngi ny c nhng tnh cm, suy ngh honton khc vi ci nhn ca chnh kin v n, v c qu nhiu phin notrong tm tr n. Mun c c tm an lnh, ta phi thay i bao quan nimca mnh. V c th hiu r c chnh mnh, ta cn tm tnh lng, tmc kim ch c th xoay chuyn n ra khi nhng thi quen, nh kinv con ngi ca mnh.

Tt c chng ta u c nhng suy ngh v chnh bn thn mnh - v khnng, u im hay khuyt im ca mnh. Tt c ch l nhng quan im,khng phi l chn l tuyt i. So vi th gii tng i ta ang sng,chng cng c ci ng, ci sai. Nhng trn bnh din tuyt i, ci tuyti bao trm v tr, th tt c u khng c ngha l g. Chn l tuyt i lmi th u bin i (v thng). Tt c chng ta ch l hin thn canhng bin i khng ngng thn, tm. Bn yu t (t, nc, gi, la)

cu to nn chng ta, khng c yu t no l chnh yu. Tuy nhin tmkh chp nhn nhng iu ny tr khi thin nh c th mang li cho tanhng an lc, hnh phc hon ton khng ph thuc vo cc yu t bnngoi. Tm phin no khng th no chp nhn rng khng c mt thc thno ang hng chu nhng kh au.

C hai cch hiu Pht php: mt cch tuyt i hay tng i. Mtcch tng i l tt c chng ta u phi c gng t c tm nh. Trn

bnh din tuyt i, th chng c ai, thc th no c gng. t c trtu tuyt i, ta phi da vo thc t tng i ca mnh. Nu ti khng c

gng, khng th no ti t c chn l tuyt i. C giai on ca suy tv nhn thc. Chng ta s khng t c mc ca tm linh su lng trkhi ta tri qua giai on u.

giai on u, chnh kin ch c tnh cch tng i: ta nhn thc crng ta c th tu sa bn thn, c hiu bit v nghip qu, hiu bit rng ttc mi quan im ca ta u ch c gi tr tng i. Thc hnh Bt chnho dn dn s gip ta n c mc th hai, t c chn l tuyt i.

Mt chi phn khc ca Bt chnh o l chnh t duy. iu ti quantrng trn con ng tm linh l cn phi c s suy ngh ng. Ban u, cth ta s bt u bng mt mc ch ch k, ch quan tm cho s gii thotca chnh mnh. Ta c th tm n o v mt mc ch sai lm. Nhngiu c th thay i. Qua thc hnh, t duy ca ta c th thay i cho

ph hp vi o php.


15/110

c Pht c ngi em cng cha l ngi Nanda. Ngi Nanda khng thquyt nh l nn xut th i tu hay li th gian lp gia nh nh bao ngikhc. V c Pht, ngi anh ni ting ca mnh, ngi Nanda cng muni tu. Nhng theo s thch ca mnh, th ngi mun lp gia nh. Cha mca ngi Nanda qu mt mi v s lng l ca Ngi. H i hi v v nhngy ci g cho ngi Nanda. c Pht c mi lm khch danh d. Sau

bui th trai, trc khi m ci bt u, c Pht ni vi Ngi Nandarng: "Nanda, hy n, mang bnh bt ca ta v tu vin". Ngi Nanda khngdm t chi, v c Pht l khch mi danh d, v l ngi c tn knhnht trong h tc. Du khng my sn lng, ngi Nanda vn bng bnh bttheo sau c Pht. Khi h v n tu vin, c Pht bo ngi Nanda ngixung mt lt. Ngi Nanda tr li l Ngi rt bn, khng th li. cPht li hi ti sao ngi Nanda li phi vi v th. "Ba nay l ngy cica con. Th Tn n d tic ri". c Pht ni: "Ti sao ngi mun

lp gia nh? C g quan trng trong vic kt hn?" Ngi Nanda tha: "Cy rt p. Con thng c y v mun lp gia nh vi c y. Con phi iy, bch Th Tn". c Pht tr li: "Nu ngi y vi ta, tu tp theoli ta ch dn, ngi c th c nm trm ngi n b p hn th na."

Ngi Nanda hi: 'Tht sao? c Pht tr li: "ng vy". V th ngiNanda li tu vin vi c Pht. Thnh thong, ngi li n hi cPht: "Nm trm c gi p c Pht ha vi con u?" c Pht trli: "Ta ni ri, khi no ng tu chng c, ng s c gp thi. Gi thtr v tu tp thm". Ngi Nanda tr v, tin gi gii lut, chng c, vkhng cn hi v nm trm c thiu n p na. Tht ra iu m c Phtha vi ngi Nanda l nu ng tu hnh chng c, ng s c gp cc vch thin p gp bao nhiu ln nhng ngi n b p th gian. Rrng y khng phi l l do chnh ng i tu, nhng thi im , ivi ngi Nanda th ch c ni th mi gi c ng li. Qua bao cng phutu luyn, ng thay i quan nim ca mnh. Tm li, ngi Nanda khng c ng lc chnh ng lc ban u, nhng sau ng t ckt qu chnh ng.

Chnh t duy phi i i vi ch gng cng tu tp, trong lc hnh thin

cng nh trong i sng hng ngy. Hai phn ny: chnh kin v chnh tduy l nhng bc u trn con ng Bt chnh o.

c Pht so snh chng sanh vi bn loi thuyn. Mt loi di y c lhng. Chng ta mun ch bao nhiu nc vo y cng c, v n li chyra ngay. i vi loi ngi ny, khi h nghe Pht php, h nghe tai ny v ra tai khc. Loi thuyn th hai c nhng vt rn. Khi ta chnh php


16/110

vo , n t t, t t r ra cho n khi trn thuyn li trng khng nh lctrc. Lai thuyn th ba th cha nc bn thu ln n mn thuyn. Takhng th ch thm nc trong sch vo , v tt c u tr thnh l nct ao. Chic thuyn c ch duy nht l chic thuyn th t, khng c lhng, khng c vt rn v hon ton trng khng. S trng khng ykhng c ngha tiu cc, nhng hm l ni v tm khng lo lng, s hihay u phin, tm rng m n nhn Pht php vo lng. Tm khng cha ng cc nh kin v con ngi v th gii mnh ang sng.

Nu nhng quan im, suy ngh ca ta khng em li hnh phc, an bnhtrong i sng hin ti ca ta, th tt nht hy bung b tt c lm chicthuyn trng m ch Pht php qua sng. Khi tm trn y chnh php,ta s dn dn thay i cch suy t c c chnh kin.

Khi c gic ng, gii thot, c ngha l ta khng thy c g quan

trng na. Khng c g ng bm cht, cht cha trong tm tr. Khi tmkhng c nh kin, n c th quan st s vt bng con mt ca a tr. Thd nu nhn mt ci cy vi tm nh kin, ta s thy ch l mt cy trongci nhn xa c, quen thuc ca ta. Ta khng thc s thy s sng trong cy. Chng ta c th thch n v ngh l cy mang li dng kh cho ta, haykhng thch v ngh kin c th lm t trn . C th ta chm cht cy vn sinh qu cho ta. Hay n b cy, v bng cy khng cho rau c mc ln,nhng ta chng bao gi thc s nhn thy n l g.

Khi tm khng cn nhng nh kin, th ta c th nhn th gii quanh ta

di mt kha cnh khc. Hon ton khc vi by gi. Mi th u lunthay i. Nh khi ngi trn xe la, ta c cm gic nh cnh vt chungquanh ta di chuyn. Tht ra l xe la ang chuyn ng nhng ta khng ththy iu . Chng ta cng th, ang ngi trong mt chic xe la ichuyn ng, nhng ta tng mnh bt ng. l mt ci nhn sai lch.

Nhng nu ta c th nhn mi vt quanh ta, v k c chnh ta na, bng conmt khng c nh kin, ta c th n gn vi thc ti tuyt i, t phttrin chnh kin, tr tu ni tm. iu ph hp vi nhng iu c Phtdy -t mnh phi thc hnh, m khng nn tin mt cch m qung. Ch khi

no ta c kinh nghim ca bn thn th ta mi c th tin gn n chn l,khng k l kinh nghim g. Cn nu nh ta ch ni v nhng iu tangh, ta tin, th ta ch pht biu kin, trnh by quan im. V cng cnhiu kin, ta cng kh c ci nhn ng v th gii quanh ta, hay c cs thanh tnh thit yu cho thin nh.


17/110

Tht th v nu nh ta bit rng mt ch thy hnh th, mu sc, tai chnghe m thanh. Tt c mi th cn li u l sn phm ca tm. Khng cmt thc ti tuyt i no ng nh nhng iu ta nghe, hay thy, nhngta lun phn ng theo cc cn trn. Khi ta nghe ting chim ht hay ting chsa, thc ti ch l ting ng. Nhng tm ni "Ch sa. On o qu,sao chng khng im i, ti ang cn im lng to thin". Hay "May m tikhng nui ch". Tt c nhng th l phn ng ca tm. Khi mt nhnthy mu sc, hnh th, n gii m chng qua nhng thc da trn k c.Tht sai lm khi chng ta nm bt mt tng ri cho l ca mnh, cho l chn l. Th d, ci ta nhn l mt khi, a tr c th coi mt tonh. iu khc bit l do mc trng thnh khc nhau. S suy ngh cati khng cn phi l chn l. Chng ch l khi nim, c th sai cng nhcm gic ca ta. Th gii bn trong v th gii bn ngoi khng gingnhau. Hy nh rng quan im ch l quan im, v trn mt bnh din tuyt

i, c th gii ny, k c chng ta, khng ging nh ta ngh.

---o0o---

Chng 4 - iu Phc Tm

Phin no i khi dy khi l do thn t i bt n, nhng phn ln l dotm. Tm to ra bao au kh cho ta, nn ta cn phi bit iu phc tm.

Chnh tm khin ta cm thy hnh phc hay au kh ch khng do

nguyn nhn no khc. Ta thng phn ng theo bn nng trong mi honcnh, v th ta cn theo di tm tng gi tng pht.

Mi trng tt nht lm iu l lc hnh thin. Trong thin, c haitrng thi: ch (samatha) v qun (vipassana). Nu ta c th t c nh,d ch trong mt thi gian ngn, iu chng t vic ta thin ca ta cnhiu tin b. Nhng nu tm nh tnh khng c dng pht trintu, th cng ch lm lng ph thi gian. Nu tm ta c nh, h lc s phtsinh, nhng ta nn nh rng nim h lc ch thong qua. Ch c tu gicth khng thay i. Khi nh cng su, ta cng c th chu ng c bao

phin no, chng ngi. Lc ban u bt c ting ng, s kh chu hayvng tng no cng c th lm ta b li cun, nht l khi tm khngc an nh sut trong ngy.

Lc no ta cng cn nh r v tnh v thng (anicca) ca vn php,khng ch trong lc to thin. Chnh nim l trung tm im trong lc tothin, i vo nh. Chng ta ch c th dnh mt t thi gian cho vic ta


18/110

thin, nhng ta c th dnh tt c thi gian cn li qun st tm mnh. l ni khin mi vic trn th gian ny xy n cho ta. Khng c g c thhin hu ngoi tm.

Cng qun st tm v thy c nhng g tm c th mang n cho ta, tacng cn phi chm cht cho n hn. Sai lm ln nht ca chng ta l coithng tm. Khng bit rng tm c kh nng mang n nim vui hay phinno cho ta. Ch nhng khi ta c th gi c bnh tnh, an lc, du cho btc hon cnh g xy ra, lc ta mi c th ni l ta phn no kim sotc tm. Nu khng, c ngha l tm nm ngoi vng kim sot ca ta, vlc ta ch l k n l cho t tng ca minh.

Ci hi ca k th gy cho k thHay oan gia i vi oan gia

Khng bng ci hi ca tm nim hnh cGy ra cho ta.

Chng phi cha mHay thn bng quyn thuc

Nhng chnh tm nim chnh thinKhin ta thm tt hn.

Dhammapada 42.43 (Kinh Php C 42 - 43)

Theo li dy ca c Pht, khng c g quan trng hn l lm ch ctm. Tuy nhin ta khng ch cn iu phc tm trong lc ta thin - chl mt trong nhng cch thc tp c bit. Ging nh khi bn hc nhtennis. Bn thc hnh vi hun luyn vin ngy ny, qua ngy n, cho nkhi bn c th tm thy s thng bng, bn lnh t u mt mnh.Chin trng ta luyn tm chnh l cuc sng hng ngy -bao gm tt cmi han cnh ta phi ng u.

Chnh nim l phng tin h tr c lc nht ca ta, ngha l ta cn phic mt trong tng giy pht sng. Nu tm lc no cng b theo di, n

khng th to ra nhng chuyn phin no v th gii hay bn b quanh ta,hay khin ta mong cu th ny, th kia. Tt c nhng s suy tng trong uta c th xy ra trin min, nhng mt khi ta c chnh nim th tt c ungng bt. C chnh nim ngha l c mt trong tng giy pht, khng chamt k h cho bt c t tng no c th len li vo. Lc no ta cng cmt giy pht hin ti, bt c l g -lc i, ng hay nm ngi, cm


19/110

thy hnh phc hay kh au- v ta duy tr thi bit m khng c s phnon, phn bit, 'ch bit'.

C ch ch r rng hm mt s nh gi: th d ni chng ta hiu cmc ch ca t tng, hnh ng hay li ni ca mnh, nghi l chng ta

bit l mnh c hnh x kho lo khng , c t c nhng iu mnhmong mun khng. Ta cn to cho mnh mt khong cch ta c th nhgi mnh mt cch khch quan, v nu ta t gn mnh vi mt s kin no, th ta kh th gi c s khch quan. Chnh nim i i vi ch chr rng to c cho ta khang cch cn thit .

Bt c s au kh no xy n cho ta, du ln hay nh, trin min haythong chc u do tm to tc. Tt c nhng g xy ra cho ta u do chnhta to cho mnh, khng c ai khc. Tt c chng ta u vo vai trong v

kch 'cuc i'. i khi ngi khc tnh c c mt cnh ta, th l ta ngh lh c trch nhim v s bt hnh ca mnh. Thc t l tt c nhng g talm u do tm hnh ca ta iu khin.

Cng qun st tm trong lc to thin, ta cng d i vo nh. Khi ta quanst tng trng thi ca tm lc vng tng dy khi, hay khi ta ngng khngui theo chng, ta s d c thi khch quan hn. Vng tng khngngng n ri i, ging nh hi th vo ra ca ta. Nu ta bm vu vochng, phin no s lp tc pht sinh. Khi ta tin cc t tng ny l ta, nhtl nhng suy tng tiu cc, ta s tm cch phn ng, chng c li. Hnh

ng ny to ra phin no, kh au.

Phng chm ca c Pht v t chnh cn ng cho ta ghi nh: "Khng c tm pht khi, nu n cha pht khi. Khng duy tr xu nu n

pht khi. Pht khi thin tm nu n cha pht khi. Duy tr thin tm nun pht khi".

Ta cng nhanh chng thc hnh c nhng iu trn, cng thm tt chota. Nhng ch l mt phn ca nhng g ta c th thc hnh c khingi thin. Nu ta c th thc tp bung b c cc vng tng dy khikhi ang to thin, th ta cng c th hnh ng nh th i vi cc t tng

bt thin trong i sng hng ngy. Khi ta c th ngng cc t tng lo ra ch ch tm vo hi th, th ta cng c th s dng phng php

bo v tm ta trong bt c lc no. Chng ta cng c kh nng khp cnhca tm li i vi nhng t tng khin tm au kh, th cuc sng ca ta


20/110

cng thm d chu. Kh nng nhn bit v bung b khng ng ngha vis nn. Tm an lc l tm trn y lng t bi.

au kh l do t chnh mnh gy ra cho mnh. Nu chng ta thc s muntrnh khi nhng kh au, ta cn phi lun qun st tm. Ta cn phi quaytr vo thc s hiu tm ta mun g? ng lc no khin ta phn ng?Ta phn ng nh th no? C trm ngn ng lc, nhng ch c hai phnng. Mt l thi h x, hai l chp cht, tham m.

Bt c hon cnh no cng c th l mt bi hc tt cho ta. Hm nay taphi ng ch hi lu ngn hng, th l bi thc tp tnh kin nhn chota. Du s thc tp c thnh cng hay khng, khng quan trng. Ci chnh l kinh nghim hc tp ca ta. Tt c mi vic ta lm u l mt s thctp, v th thch i vi ta. l mc ch sng ca tt c nhn loi, l

l do hin hu ca ta. Ta dng thi gian sng t i trn mt t ny l hchi, v trng thnh. Ta cn nhn cuc i ca mnh ging nh mt lp hcb tc. Tt c nhng mc ch khc u l sai lm.

Chng ta ch l nhng ngi khch y, vi nhng hn ch ca mtngi khch. Nu ta bit s dng thi gian ca mnh tm hiu ni tmca chnh mnh - v nhng g ta yu, ta ght, nhng s lo lng, s hi cachng ta- th ta sng mt cuc i rt xng ng. Mt cuc sng nh thi hi ta phi c nhiu ngh thut sng. c Pht gi l 's nn nng'(samvega), khin ta cm thy phi thc hnh iu ngay by gi, m

khng th ch i tng lai, hay mt ngy no khi ta c thm th gi.Tt c u l nhng kinh nghim hc hi, v thi gian bt u l ngay bygi.

Khi ta gp kh au -ngi bn thn thuc ca mi ngita hy hi: "Bnt u n?" Khi c tr li, ta phi gn hi li na, v tip tc o suthm na. Ch c mt cu tr li ng s tht, nhng khng phi d tmthy n ngay. i khi ta phi i qua bao cu tr li trc khi ta n cch cui cng, nhn ra c l do ci Ng ca ta. Khi i n cu trli , ta bit l ta khng cn phi hi thm na, v l s bt u ca trtu. Sau ta c th qun st ti sao t Ng ca ta li to ra au kh chota. Chng ta lm g? phn ng nh th no? Khi tm ra nguynnhn, ta c th bung b nhng ci nhn sai lm. Lc ta s t thy nhnqu tc thi ca hnh ng mnh, v ta s khng bao gi qun iu .Tng git nc c th lm y thng, tng sa i nho nh gip ta thanh lcc tm. Tng giy pht u xng ng cng lao ca chng ta.


21/110

Ta cng nghim thy tng giy pht u ng cho ta ch tm, tm cngthm tinh tn. Khng c giy pht no tri qua v ch, mi giy pht uquan trng, nu ta bit s dng chng mt cch kho lo. Tm ta tr nnmnh m hn. V ch cn nhng giy pht nh nhoi gp li thnh mtcuc i thc s ng sng lm sao.

---o0o---

Chng 5 - V Minh

V minh khng c nghi l chng ta khng c kin thc. V minh trongngn ng Pht gio ch c mt ngha duy nht -v minh v T Diu .V minh l khi u ca bnh xe sanh t (samsara), khin lun hi chngth dng dt. T diu l ct li ca Pht gio. Nu l Pht t m khngnm r ngha ca t thnh ny, th chng ta b qua ci ct li.

C th chng ta bit v vi kha cnh ca gio l c Pht, thy chngcng thng, khng c g qu kh hiu. C th khi nghe v s Gic Nggii thot, ta cng thy hng th. Hoc ta cng cm thy th v khi khm

ph ra rng ta khng cn phi phn ng, khi c ai ni vi ta nhng li btlch s. Hay ta cng hy vng c vo nh sau nhng gi ta thin di lu.Tt c nhng iu ni trn u nm trong nhng li gio hun ca cPht. Nhng nu chng ta khng th nm vng c ci cn bn, th chngta ch i quanh qun bn nhng ci vi diu ca Pht php. Ri t li sinh

tm nghi hoc. Li khin chng ta bt u t hi khng bit c nn tip tchnh thin, tip tc tu tp hay i tm mt cch sng vui v, d chu hn.

Bn cht ca cuc i, nh ta bit trong ci ngi ny, l s bt nh (dukkha). Khng c g hon ton i, ngc li, cuc i lun y nhngth phin no ca thn tm. c sinh ra cng kh, ng ra l bt uca mi ci kh khc. Nu vi tt c nhng g ta bit, c, kinh quam ta vn thy khng c bnh an, trn y ni tm, th ta c con ngno khc khng? Con ng no c th m ra cho chng ta?

Cu tr li ca c Pht l s bt t, hay Nit bn, ngha l khng cn clun hi tr li. Hay mc ch ca ta l c ti sinh trong nhng iu kinhon cnh tt hn, nhiu ca ci vt cht hn, nhiu b bn, nhiu sc khe,nhiu tr tu hn? Hay l ta mong c sinh ln ci tri? l iu mongc ca nhiu ngi. H tin mt th gii khc lun tt p hn th giih ang sng. C th cng ng. Cng c nhng iu ngi ta c c


22/110

ci tri rt hp dn. Nhng nu ta bit s tht rng sinh l kh, th d sinh ci no th cng l kh.

Lm th no c ci 'khng cht'? l Nit bn, v khng cn ti sinhna , v khi khng cn sinh th lm sao c t? Nu c ci bt t, khnghoi dit, v chng ta bit rng sinh l au kh, ta u cn la chn no khchn l con ng n bt t? Nhng nu ch hnh thin khng ngng ngh,vi hy vng t c s may mn kia, cng nh ch hc hi phn no vgio l ca c Pht th cha . Ch khi tn trong tim ta tht ln lini: Khng c la chn no khc hn l t c Nit bn gii thot'.

V chng ta khng th c c s tin tng mnh m nu nh ta khng tng tri qua mi iu kh au. D nhin ta khng cu mong iu s xy ra cho ai, nhng ta bit ch c nhng kinh nghim au thng mi

c th chuyn i c con ngi. C rt nhiu cu chuyn thi c Phtcn ti th v bao ngi ph n phi chu qu nhiu au kh khi mt mtngi thng, gia nh, n ni h khng cn la chn no khc. Ngy nay,trong x hi ca chng ta li c qu nhiu la chn. Ta c th chn la i

bin, hay du lch qua An , tm mt mi quan h mi. Xt v cc s lachn ny, i khi ta thy ngi ngng, v ta thy mi s la chn u em licm gic xc chm (cn trn), c ngha l rt ph du, thong qua. Ta cn cnhn thc r rng nh th, nu khng s pht trin tm linh ca ta s gp trngi. Trong thin c cu ni rng: "Khi i, bn i. Khi chy, bn chy.

Nhng ng c i ng nghing th kia". V th nu ta chn la mt con

ng i, hy i ng hong, vng vng n ch.

Ngoi s gii thot, s chn la duy nht cn li l cc dc lc. c Phtc rt nhiu li khuyn co v s nguy him ca i dc. Ta c th t kimchng nhng li dy ca c Pht xem l ng nh s tht hay ch lnhng cu chuyn th v ta cha tng c nghe qua. Con ng o chhin hu trong ni tm chng ta. Pht php khng th ch sng ng trncc trang sch hay trong li ni ca ai ; chng phi sng trong lng chngta. Ta phi suy xt xem c ng tht l cc nim vui ca ta l do s xc

chm mang n, v tt c nhng au kh ca ta l do s thiu vng cachng hay do xc chm vi ci m ta khng thch.

Chng ta c hai la chn. Mt l ta c c cc nim vui ca dc lc, hail chn con ng o vng chc gip ta thot ra khi sinh, gi, bnh, cht,thot ra khi mi kh au. iu ng ngc nhin l rt t ngi chn la


23/110

iu th hai. S au kh cng l mt cch gip ta t chun b chn conng o, v nguyn c gng thc hnh.

Chng ta cn c can m chn con ng o php. V nu ta chncon ng thot ra khi mi kh au, ta cn phi t b bao tham m, baoth vui nht thi li ng sau. iu i hi can m. Chng ta phi

bung b rt nhiu th m trc ta ngh l s em li hnh phc, s trnvn cho ta. Ta cn can m ri xa chng t ng mt mnh. iu khng c ngha l ta phi kh chu vi cc bn b c ca mnh hay phi xalnh ngi thn trong gia nh. Nhng m l ta bt u ni lng cc si dyrng buc, bm vi vo h. Khi chng ta nhn thc r rng khng c gquan trng hn l i theo con ng a n gii thot. Lc tt c nnglc, u tin ta dnh cho mc ch ny.

Ta ch c th thnh cng khi dn ht mi tm sc vo mt vic. Lc tt c cc kinh nghim ca ta -lc th, kh th hay khng kh khng vui- tau bit l mt phn ca vn php, v cng l mt cch thc tp. Numt kh th no dy khi, ta nhn bit ngay: "y l mt cm gic khchu, ti ang phn ng li n y, nhng ti khng cn phi lm th, ti cth bung b c phn ng". Tri li, nu lc ta vn cn m theo cc cntrn, th iu kh th thc hin c. Khng th va c Bt chnh o,li vn cn m trong ham mun nhc dc. Hn th na, Bt chnh o cth cn mang n cho ta mt s nhng xc cm kh chu v n i hi s tk lut, t lm ch mnh, c ngha l phi g p thn xc.

Ngoi ra ta cng khng th mong t c kt qu chp nhong. Nhngta bit ch ti ca mnh. Mt khi c phng hng, ta khng cn phila chn, khng lo lng v cc li hng dn, m trn y lng t tin. Lc ta c th hon ton da vo tr tu v lng ca c Pht, m khng cn

phi tm ti, khm ph con ng a n s tnh thc tm linh. Ta ctha hng nhng li gio hun r rng ca ch Pht li trong i.

C l vic kh nht cn li cho ta l lm sao bit c iu g l ng choci m ta gi l 'ti'. Chng ta c bit v g? C nm ci kh -mt l thnkh v bn ci kh cn li thuc v tm. C bn yu t v ba mi hai phnca thn th. Khng c g, khng c ai c bit hn ai, ai cng ging nhau.Mi c nhn chng ta khng cn phi xem th g l thch hp cho mnh. Ttc nhng g ta cn lm l la chn gia nhng th vui ca cc cn trn hays on dit ca kh au. S quyt nh s thay i cuc i ta.


24/110

Nu ta khng cn l l vi T diu na m coi chng l trng tm trongcuc i ta, th v mnh s dn dn b dp tt. Ri hon ton bin mt khi tat c s tht th ba: Dit . l lc ta t c gii thot, Nit

bn, chm dt mi kh au. Nhng trc khi n c ni y, ngay by git nht ta c th gim bt v minh ca mnh bng cch xt li ngun gc cav minh, l chp Ng, coi Ng l ta.

Tt c mi gio l ca c Pht u nhm gip ta vng bc trn conng o. Trong mt bi ging, Trng lo X Li Pht ni n nhiu

phng cch gip ta tng trng chnh kin nhm gip cho tr tu ca tathm pht trin. iu quan trng nht, ta cn phi xem ng lc no thcy ta ni, suy ngh, hnh ng nh ta lm. Khi s lin h ca ta vngi khng c m thm, khi chng khng ho tan vo nhau nh ncvi sa, ta cn phi nhn li ng lc no thc y ta lm th. Khng phi

tm li ca ngi khc. ng lc ging nh mt tng bng , ta ch cth thy nhng phn ni. V th nu ta khng thc tp tm hiu chnh mnhmt cch cn k, ta s khng th bit c mi hnh ng l do ng chpthc y. Ta cn phi xem xt li cc ng lc hnh ng ca mnh thanh tnh ho tm mnh. Hy t hi: Ta hnh ng nh th ny l v ch lica k khc hay v ci ng ca ta? Chng bt ngun t lng t tin hay s shi? Ta phi suy xt li cc ng lc, mc ch ca mnh v chnh ta to ranghip cho mnh. "Ti lm ch nghip ca ti, tha hng nghip ca ti".

Nn tng o c ca ta cn da trn chnh ng, chnh nghip v chnh

mnh. Khng c nhng thc o mu mc ny, tt c mi n lc c nhnu v ch. Sc mnh ca chng ta khng phi thn th, nhng ty thucvo lng tin trong ta. Lng tin ny ch c th c c khi ta bit mnh trongsch, khng ti li. Da vo k khc ch khin ta sinh ra yu ui, mt viclm nguy him. V k khc cng khng n nh, lun thay i nh ta. M,cha, chng v, con ci, s thy -tt c u s ra i, thay i hay khng bncnh khi ta cn n h. Ta cn lm ngi bo v ca chnh mnh, t trngcoi tng bc i ca chnh mnh.

Chnh tinh tn, chnh nim v chnh nh cn c bm tr vng chctrong ta. Chnh tinh tn c ngha l lun p dng nhng iu ta hckhng ch trong lc ta thin m trong mi hon cnh, mi lc, mi ni.

Nu trong mt ngy m ta khng hc c iu g mi, hay khng gip c ai, khng thng yu ai, th l mt ngy lng qua. Thi gian rt qu

bu, mi ngy qua i khng th tm li c. Qu kh th qua, tng laith cha ti. Chuyn bay ti c th khng h cnh, chuyn xe ti c th


25/110

khng bn. Ngay gi pht ny l gi pht tu tp. V ta thot quac bao tai nn, khng c ngha l ta s thot khi him nguy. V th, nuta khng s dng mt ngy ca mnh trn vn, mt ngy hc hi, qunst ni tm, tm hiu gio l, th ta khng th c chnh tinh tn. Chnh tinhtn cn c pht trin thnh mt thi quen tt cho mi ngi.

C c chnh nim trong tng giy pht l mt l tng c th ta changh n. Nhng nu ta khng c quyt tm pht trin chnh nim tng giytng pht, ta s d dng qun mnh ang tu, ang cn hnh php. Chnhnim khng phi ch l nhng li ni hay mt bi ging xung ca cPht, n l mt trng thi tm y ngha. N c ngha l ta phi c mtngay by gi, trong giy pht ny, bit rt r nhng g ang xy ra bntrong hay bn ngoi ta. N c ngha l cnh gic v cc ng lc hnh ngca mnh, thc hnh sa i nhng t tng, tnh cm xu, khng lnh

mnh thnh cc t tng lnh mnh. Chnh nim l mt tm hnh m vithi gian n s gip ta on dit c mi kh au. N cho ta thy r rngkhng c g xy ra ngoi s vn hnh ca nm un -sc, th, tng, hnh vthc. Ban u nh c chnh nim ta khng cn lo lng, s hi qu kh,tng lai, v gip ta tr vng trong hin ti. Dn dn chnh nim gip ta cci nhn ng v Ng.

V chnh nh, tt c nhng g ta c th lm c l c gng ht mnh.Mt phn ca nh l s bung b, khng chy ui theo cc m thanh, musc quyn r, mi thm, s xc chm v cc vng tng. Trong khi thng

thng ta rt thch cc cm gic xc chm, v eo bm vo chng mnhlit. Ta cng cn c t tin trong kh nng thin nh ca mnh. Ta cn

phi t c iu tng nh kh c th t c ny.

Tm li, ta cn chun b mt ni tm vng chi chp nhn T thnh v Bt chnh o nh l trng tm im trong i sng ca ta. Mi th khcch l th yu. Nu ta khng ch tm hiu gio l ca c Pht v s t m,th ta cn phi dc ht tm lc sng, hnh cc chn l , nhng chnl m ta tin tng chc chn rng s gip ta n Nit bn, gii thot.

---o0o---

Chng 6 - L Duyn Khi

Thp nh nhn duyn (paticcasamuppada) c bt u bng V minh(avijja), qua n hnh, thc, danh sc, lc cn, xc, th, i, th, hu, sanh rikt thc bng t. c sinh t phi c dit. Trong sut qu trnh sinh dit


26/110

, ch c mt li thot: gia xc v th. y l cc nhn duyn sanh tlun hi ca chng sanh.

Tuy nhin c Pht cng dy v nhng l duyn khi siu vit, caothng hn. Bt u bng kh (dukkha). l s tnh thc, tri kin vnhng au kh khng th trnh c trong ci nhn sinh. Kh cn cnhn thc ng nh thc tng ca n, l bc khi im ca cuc hnhtrnh v tm linh ca ta. Nu cha tng tri qua kh au, ta khng c l dog tu tp. Nu ta khng nhn thy kh au hin hu trm ph trn tt cvn vt, ta s khng c mun thot ra khi s tri buc ca kh au.

Khi nhn din c kh au, ta khng cn tm cch trn chy chngtrong nhng hon cnh ca thng tnh th tc. Ta s khng ham munc giu sang hn, c nhiu kin thc hn, s hu nhiu ca ci hn,

hay kt thm bn b. Thm na, bit rng ta khng th trn trnh kh au vn i i vi s hin hu trong cuc sng, ta s khng thy b n ch ng.V nh ta chp nhn sm st nh mt hin tng khng th trn trnh-bit rng phi c ma, c sm st, ta mi c th trng trt- v th khng thvt b chng. Cng th, ta khng th trn trnh kh au. Khng c khau, con ngi khng th hin hu. S khng c ti sinh, hoi, lo v t.Hiu c nh th, ta s khng cn tm cch chy trn kh au. Do ta s

bt kh au. S trn trnh, chng i khin ta khng th chp nhn khau, v nh th li cng lm ta au kh thm bi phn.

C kh au, ta mi c duyn tm n chnh Php, kinh in Pht gio.Tht vy, l do duyn lnh ca ta. C bit bao nhiu chng sanh chng

bao gi c bit n Pht php. Ngay c khi h c sinh ra nhng xs Pht gio, h cng chng c dp nghe c Php. Li cng c ngikhng tm n Pht php v h vn tin rng c th tm ra li thot trong cith tc, nhng l mt phng hng sai lm. Nhng ngay i vi nhngngi khng tin rng c th tm c chn hnh phc trong ci th tc,chnh h cng cn phi c duyn lnh, mi c th c nghe chnh Php.Hiu c nh th, tn tm mi c th thnh tu.

Tn tm phi da trn s tin tng, y thc. Nu khng, con ng o sb bt li. Chng ta tin tng, nh a tr nm tay ngi ln bng quang. a tr tin rng ngi thn ca mnh s trng chng xe c, trnhtai nn c th xy ra. V a tr cha kh nng phn on lc no anton qua ng, n tin tng vo ngi c kinh nghim, tng tri hn.


27/110

i vi c Pht, chng ta cng ging nh a tr kia. Vi tm hn ngyth, trong sch ca a tr, chng ta hon ton da vo gio l, phng

php tu hnh, nm bn tay ca Chnh php du dt ta i. Cuc sng v stu tp ca ta s tr nn n gin hn khi ta khng mi lng l, cn nhc:"Chc ti phi i ni khc xem ngi ta tu cch no". C la chn, cnnhc mi gii php, cng cha chc l ta s tu tp tt hay s thot khi khau. Lng tin chn thnh ni chnh Php s gip cho tm ta thm kinnh. Ri qua thc hnh, ta mi c th chng nghim c li Pht dy.

Nu khng, ta s khng bao gi bit c s tht.

Nu ta c c chp xem au kh nh mt tai ha, trong ta s khng cn chcho lng tin. V lc no ta cng y au kh, phin no, ta qun rng tt cl do nghip qu ca ta mang n, khng c g hn. Lm chng sanh l phith nghip bo ca mnh.

Phi thu hiu bn cht ca kh au tht r rng, ta mi c th tin vonhng gio l m ta cha tng thc hnh. Nim tin s mang n cho taan lc, tri li con ng tu s y kh no. L mt yu t quan trng trongi sng tm linh, nhng an lc y khng c ngha l khoi lc, hng

phn, rn rng. An lc em li nim vui, t ti, v ta bit rng mnh tmra con ng gii thot mi kh au. i khi ngi ta lm tng rngngi thnh thin, sng o phi c v mt u bun, dng i thiu no. Vym khng c ai ghi li l c Pht tng khc, tri li Ngi lun cminh ha vi n ci lun trn mi. "Thnh thin' khng c ngha l su

no, m c ngha l 'trn vn'. Khng c nim vui, th kh c th c t ti,trn vn. Nim vui ni tm hm cha lng tin tng rng con ng chngta chn khng sai lm, con ng s mang n thnh tu o qu qua cc

phng php chnh ng.

Chng ta cn phi ngi xung chiu thin vi nim vui trong lng. Nhth th tt c qu trnh hnh thin s c kt qu tt p. S mang n chochng ta s t ti, v ta khng cn n o tm kim hnh phc bn ngoita, m nng tr ni chnh bn thn. Khng cn phi tm kim ni u,

khng phi nhc sc lm g, tt c u trong ta. S bnh lng mang ncho ta cm gic c mt ng lc, ng ni. N khin tm an tnh, v t dit b c lng hoi nghi (vicikiccha).

S bnh lng khin cho tm d nhp nh. Chnh kh au gip ta tm cng mc thin qun, nu ta thc s hiu c tnh cht ca kh au. Takhng nn trn chy kh au, coi n nh mt s phn nghit ng hay on


28/110

trch ngi khc gy ra au kh cho mnh. Chnh nh gip tm thmrng m. Trong khi tm c chp, nh hp, nhim kh th thm nhp phpvi diu. N c th linh cm c ci g siu vit hn ci ang c, nhngkhng th no n c . Tr khi tm c an nh.

Tm nh lc c th "tri kin c th tnh nh nh ca s vt", mtcu ni c Pht thng dng din t mt cch nhn s vt rt khc vici nhn s vt bng con mt xt on hay bng s ao c chng phi nhth ny,th kia. Cho n gi pht ny, chng ta c khi nim r rng vnhng iu ta khng thch, nh nhng lc s vic xy ra lm sp nim tinv t ng, nhng lc ci ta khng mun li xy ra cho ta. Nhng khi bitnhn v hiu s vt bng chnh bn th ca n, tr tu ca ta s tr nn su xahn. Chng ta s nhn ra rng trong th gii ca v thng, kh au v vng, ta khng th nm gi iu g, khng c g bn vng mi, v c th em

li hon ton tho mn cho ta. Khng c ai, khng c ca ci, khng c suytng, khng cm th no c. Tt c khng c g bn vng, chc chn tac th nng ta vo.

l chnh kin, khc hn vi ci nhn bnh thng hng ngy. N l ktqu ca chnh nh, t thi khng coi au kh nh th ch, tiu cc. Vkhi ta tm cch thot khi au kh bng cch c qun n, trn chy n, li cho ngi khc, bun phin v n, hay t trch mnh, chng ta ch tothm au kh. Tt c nhng cch u ch l t di mnh. "Nhn s vtng nh bn th ca chng" l bc khi u trn con ng o ca ni

tm; cn li tt c ch l nhng cng tc chun b.

i khi s hiu bit ca ta c th v nh nhng bc tranh b mt tr conthng chi. C lc bn thy n, c lc khng. Khi c c tri kin v btc kha cnh no ca Php, ta phi thng qun chiu tr li tri kin .

Nu tht s c c tri kin , au kh khng cn lm au n c ta, tachp nhn chng nh mi vic khc xy n cho ta. S lo hoi, bnhhon, cht chc khng cn lm ta phi s hi na. Cn g na s khi ta

bit rng tt c vn vt u hoi dit khng ngng. Thn ta ngy mt hoi,

tm th thay i tng pht giy.Khng c tri kin v thc ti ny, vic thc hnh ca ta khng c d

dng. Ngc li vi tri kin sng sut, vic thc hnh ca ta tr nn l iuduy nht ta thy cn phi lm. Mi th khc u tm b, u lm ta sao lngvic thc hnh. Nh c tri kin sng sut , ta mi khi c lng nhmchn i vi mi quyn r ca cuc i. Tt c nhng ho nhng ch l thi


29/110

vng tm thng ca k ngu, em li hnh phc cho ta pht ny, th pht sau em n bt hnh. Cc cnh trn trn th gian d nh la ta, nhng tavn eo bm theo chng, do tp kh lu i m ra. V th ta s tip tc chukh au cho n khi ta nhn ra c s tht.

c c mt tm bin : "Cuc sng: Hy ha nhp vo ". C l tthn nn : "Cuc Sng: Hy xa ri n". Cuc sng v s hin hu ca ta

b tri buc bi nhng chuyn bin khng ngng ca cc trn cnh -khi cntip xc vi trn: nghe, thy, nm, xc, tng. Ch khi no ta c c cinhn r rng v s vt, ta mi bit nhm chn, khi y d cho cnh trn ctuyt vi n u, cng khng lay chuyn c ta. Qu Ma Vng, k d talm iu ti li, s phi b tay, v ta ui c hn ra khi ca. Nhnghy nh, hn s i ngoi ca ng, rnh ch c hi u tin c th xuthin tr li, iu y c th lm ch, nhng chc rng hn s khng bao gi

c th ung dung t ti bc vo nh ta na.

Tri kin ny mang n cho ta bao nim tin, khin lng ta cm thy mnnguyn nhng bao. Ta s kh th b li ko khi con ng tu tp camnh. Khi Ma Vuong cn bn cnh ta, ta cn cha c hon ton bnhan. Ta cn phi lo s vi nhng iu mi l khc c th r qun c ta.Tuy nhin khi c c ci nhn r rng v s tht ca mi vt, ta s cc lng nhm chn, ta s nhn ra con ng c Pht dn dt ta n tti, bnh an, tn dit mi kh au.

Thc ra kh au chnh l ngi bn thn thit nht, trung thnh nht. Takh lng tm c ngi bn no c th gip ch c ta nhiu nh th, nuta c ci nhn ng n v kh au, khng chng c, khng phn khng lin. Lc y ta c th dng kh au lm lc y ta tu tp, trn trng, bitn mi khi n dy khi. iu khin ni au ca ta khng cn sc bn,m kh au c chuyn ha thnh nhng kinh nghim qu bu nht cachng ta.

---o0o---

Chung 7 - Tm D Un Nn

Trong cc bi ging ca c Pht, ta thng nghe thy rng 'tm d unnn, d thay i, d s dng nhng cng rt kin nh. Lm sao tm li cth c nhng c tnh nh mu thun nhau? Tm ca k phm phu, khng

bit tu li c c tnh c chp. Lc no n cng nh v nhng tn thng,au kh, lc no cng so snh qu kh vi hin ti, v lun chp cht vo


30/110

cc kh au. Hn th na, chng ta phn ng u tin vo nhng suy ngh,cc d tnh trn y trong tm. Tm chng ta ging nh b ro b trong mtci khung, trong cha ng tt c nhng hiu bit ca chng ta.

C bao gi ta ngh ra c iu g mi m khng, iu g cha tng i quatm tr ta? C ln no ta chim nghim c mt chn l v tr? Nukhng c nhng s kin , tm ta khc no mt cy kim quay mn trn cia ht c, c chi mi mt iu nhc nhm chn ngy ny qua thng n.

Khi ta c th ch tm, ngng suy ngh lung tung, ta mi c th bit cs trong sng ca tm. Lc tm c th c un thnh mt hnh dngmi thay v ch cng nhc mt khun mu c. Ch khi no ta pht hin rac iu g hon ton mi trong tm, ta mi bit c rng tm c khnng suy ngh khc trc.

Ta nn thn trng i vi nhng suy tng din ra sut ngy trong tm, vchng khng c nn tng ch thc; chng ch l nhng bng nh ca bnng, ca lng tham mun, v thi quen t bao i ca ta. Chng khng davo chn l tuyt i. Ni th khng c ngha l ta c th vt b chngngay, nhng ta cn thn trng i vi chng. Chng ch l nhng thi quen,chng tt p g, chng dn a ta n bnh an, hnh phc.

Khi chng ta chnh nim hn vi nhng suy ngh ca mnh, ta s kinhnghim c th no l s kim sot nhng ci ta nghe, ta nhn, ta cm xc

-- ta c s khm ph ca tr th, di tr tu ca ngi ln. Tm tr conkhng hon ton trong sch nh ta ngh, nhng chng cm nhn s vt trctip, khng b nh hng ca nhng suy ngh nh ngi ln. Mt khi trng thnh, ta vn c th cm nhn s vt nh tr con, nh th ta chatng nghe, cha tng thy, nm, xc chm hay ngh tng v iu baogi. Vi cch nhn hon ton mi m v cc xc cm ca mnh, ta c thnhn chn c s tht nh nh - du ch l trong thong chc.

Khi chng ta ch tm, chnh nim, ta c th nhn thy rng tm b chiphi bi cc thi quen thng nng ni, thiu trng thnh, ngy ng chkhng phi ngy th. Ta cng s nhn thy l tm c kh nng thay i, dun nn. Bit c nh th l ta bit c con ng tr v vi ni tm.

c Pht so snh tm vi vng. Khi cn trng thi th rp, cha quatoi luyn, trong kim loi bng vng ny cn c nm th kim loi khc.

Nhng cn b ny lm cho n dn, d v, v th ngi th trang sc trcht phi un nng vng ln, nhng cht cn b c th c chit lc ra.


31/110

Ri ngi th s dng cc dng c ca mnh un nn vng thnh loi trang sc. c Pht dng truyn ng ngn ny ch v nmchng ngi trong tm ta: l tham, sn, tro c, hn trm v mn nghi.

Tm c th gip ta t c Gic Ng, nu n dit tr c nmchng ngi , v tr nn trong sch nh vng rng. Lc ta s tm cs bnh an cho tm, v sng ha hp vi mi ngi chung quanh.

Qu trnh tu tp thin nh c th gip ta kinh nghim c nhiu trngthi ca tm thc, khng ging nh tm bnh thng ta hng bit. nimv v ng hn l rt khc vi nhng nim ta tng bit. Nu ta cnghe ni nhiu v v ng, ta c th tm bit v n, nhng s khng c gthay i ni tm nu ta khng thc s thc tp v ng. Nu bt c iu g

pht khi trong tm, ta u i mt vi n nh th ta cha tng thy hay

nghe v iu trc y, th -d ch trong pht chc, khi tm hon tonchm su trong thin nh- mi tp kh c s tiu tan.

Nu ta khng th chuyn ha, lm mi tm, th sut i ta ch ln qun vitm cn ct. N cng ch lun l "ci ti v nhng g ti mun", hay 'ci tiv nhng g ti khng mun'. Tm hn hp, tham lam khng li ch gcho hnh phc v an vui. V ci ti mi nh b lm sao! So vi v tr baola ny, n cha bng mt u kim. Hy lun nh nh th hn ch s

bnh trng ca ci ng.

Khi no ta c mt sng kin hon ton mi, mt iu ta cha bao gi nghn, tm ta theo cng c pht trin. S mi m c coi l tri kin.Tuy nhin nu iu ta tri kin c khng nh hng g n hnh ng, ttng ca ta, c ngha l ta khng thc s hiu ngha ca n, hay chiu cng ch l mt tri thc v dng.

Tm phng khong c th quan st mi s vt quanh mnh mt cch khchquan. Phin no, v thng v v ng l nhng nh lut t nhin trong vtr, cng nh i v cc chp th khc. Khi chng ta nh c iu ,nhng g ta tri qua khng cn l ca ring ta, khng cn y kch tnhna. Tri li, ta cn nh n s bao trm ca vn php, n thc ti tngi m ta sng trong . Cho n lc - cho n khi ta c th nhn bit vchuyn ha cch suy ngh, hnh ng ca ta- nu khng ta kh th bcchn vo th gii ca cc chng nghim mi.

Tm d chuyn ha phng khong, c th thay i, d dng chp nhn ttc php. Mi khi ta nhn bit c mt chuyn i mi no trong tm, ta


32/110

cn phi duy tr, ghi nh c th bin chng thnh qun tnh, mt bnnng. Mt trong nhng du hiu ca cc chuyn i l s bt i hi cctin nghi, bt quan tm ti ca ci, bt ham mun hay c chp. Thay vo ta li suy ngh xem c th b th nhng g, lm sao pht trin otm, to cc nghip thin. Tin su hn na, ta c th tp t b lm mtc th ring bit, m hy l mt phn ca vn vt quanh ta, d ch trong chclt. V khi ta cn b vng mc vo s phn bit thn tm ca mnh, ta khtm c chn hnh phc. L ta t giam mnh trong ngc t ca 't ng', chi ai gii that cho chng ta. Trong khi cha kha nm trong lng bntay ca ta.

Cc phin no rng buc tm ta bng nhng lu hoc su dy, nhng nuchnh ta khng t nhn bit nh th, th s khng c s thay i no c thxy ra. Chng ta khng th ch i ngi khc gii phng cho tm tr

mnh. S gii thot (mobbama) v bnh xe lun hi (samsara), c hai u trong tim ta. i khi, trong nhng giy pht ta tm qun ci ng ca mnh,khi ta hon ton khng quan tm lo cho chnh mnh, ta c th kinh nghimthong qua trng thi ca Nit bn: l lc 'ci ti' ca ta khng cn quantrng na, khi ta khng c mt nh kin no trong u, khi ch c s tnhthc m khng c cht tham i no. Lc c th ta mi thc t ngkhng phi l ci g ta tng ngh, v dit b n.

i vi a s chng ta vic dit b ci ng khng phi l chuyn d lm,v ta s ngh rng chnh ta t nh mt mnh khi khng c t ng. Trong khi

thc ra l chng ta c c tt c -mi gio l tm linh u ng trn im. Bt c th g ta s dng xc nh mnh u l t ngc ca chnh ta.Bung b l gii thot. Khi chng ta kinh nghim i pht giy ca bungx, ta thng nhm ln l do hon cnh hay ngi no em li chochng ta. Thc ra, bt c khi no chng ta dit b c cc chp th, ta sc gai thot. Hy nhng nhn i cht, hy bung b i iu, lnh sng le li cui ng hm, bo hiu cho ta bit s t do, gii thotl c tht.

Nit bn v lun hi u trong tm. Lun hi kh i c mt khi ta cn c thc v ng, v Nit bn, chn hnh phc s pht khi khi ta c th dit trng chp. Khng c g trn th gian ny -ca ci vt cht, vinh quang, stn thng, danh vng, ting tm hay tr tu- c th mang n cho ta s tdo v bnh an v hn nh th

---o0o---


33/110

Ha Nhp Vo Cuc Sng

Chng 8 - Sng Ha Hp

Khi hp ca, chng ta phi gi ng nhp, ha hp vi nhau. Chng ta phich tm n thi im, n cc bn trong ban hp ca, nu khng tt c s linhp, sai li. Khi chng ta sng chung vi nhau cng th. Ta phi ,quan tm n ngi khc, phi thc v s chung sng to nn mt mitrng sng chan ha. l nn tng cho ngh thut sng ha hp.

Ngh thut sng ny i khi b ph v v mi c nhn khng bit ha hp,ch bit c mnh, khng ch tm n ngi khc. Nhng g chng ta to ra chung quanh, phn nh nhng g bn trong chng ta.

V th bc u tin to lp s ha hp, cn phi bt u t bn trongta. Khng cn phi c mt mi trng l tng, m chng ta c th lmiu bt c ni no: Khi ta ang ngi trong thin ng, ang chothuyn, ang nu n, ang c sch hay lm vic trong vn. Trng thi cn

bng ha hp trong ta, ty thuc vo mc an nhin, t ti trong tm ta.Nu khng, ch c ri lon.

S an nhin, t ti khng th ty thuc vo nhng hon cnh bn ngoi ta,v chng s khng bao gi hon ton theo mun ca ta. Th d trong

nhng thng ma kh, ai cng than phin phi ra cng ti cy. Ngc li,ma ma th ta than phin t t, ng x ly li. Lm sao ta tm c nino hon ton trn th gii ny?

V th, nu chng ta nhn ra ngoi tm s an nhin, t ti cho tm hn,th ch ung cng thi. Chng ta cn phi quay vo bn trong mi mong tmc nhng iu c th mang n cho ta s an nhin t ti. Mt trongnhng iu ny l s c lp -khng phi l c lp v vt cht, v iu nyc th gy mt s kh khn cho ta, m l mt s c lp v tinh thn, khng

ph thuc vo nhng khen ch ca ngi khc. iu c ngha l, khi ta

bit mnh c ht sc lm g , nhng nu ngi khc khng va , tacng nh chu thi. u phi tt c mi ngi u tn thnh nhng viclm ca c Pht, nhng c Pht ch ni rng: "Ti khng tranh ci viai. l ngi ta mun gy chuyn vi ti". c Pht chp nhn vicngi ta chng bng Ngi hay cc gio l ca Ngi. c Pht hon tonhiu l khng th bt tt c mi ngi u ng theo mnh.


34/110

Ngi c tnh c lp cng khng i tm s che ch, ngi khen ca ngikhc. Khng phi tt c nhng c gng ca ta u mang li s thnh cng.Chng ta phi sn sng chp nhn iu . Khng th mong i ai ch che.

Nu i khi ta khng th thc hin iu g ng nh ta mong i, thcng khng h hn g, khng c l do g phi su kh cho nhng vic nhth.

Mun c lp v tnh cm (tinh thn) i hi ta phi c mt tri timthng yu. Tri li nu chng ta i tm s thng yu, ta phi ty thucvo tnh cm ngi khc, ta d b tht vng v khng toi nguyn hoc ngikhc khng p ng nh lng ta mong mun. M du ngi khc c bantng ta y tnh thng, h cng khng th tha mn ht nhng i hica ta. Chy ui theo tnh thng yu ch hoi cng, l mt vic lm honton tht bi. iu thnh cng, ngc li, l yu thng k khc. Lm c

iu s khin ta c c lp trong tnh cm v an nhin t ti. V khiht lng yu thng tha nhn, ta khng i hi h phi p tr. Tnh thngyu tht s khng ph thuc vo ngi khc m ch l tnh cch ca con tim.

S an nhin, t ti ty thuc vo vic hnh thnh nhng cnh ng thanhbnh trong tri tim ta -mt cnh ng rng m, y bng hoa, y thngyu, c lp v tinh thn v bit chp nhn mnh. Chng ta khng chy uitheo tnh thng yu hay s tn thnh, nhng li ban pht chng mt cchho phng. n gin nhng hiu nghim. Vic i hi ta phi c tritim rng lng. Thng thng khi c ai i hi ta mt iu g , t ng

ca ta b e da, v bao ni lo s bng pht sinh. iu ny rt r rng tronglnh vc ca ci vt cht, v ta lo s phi mt ca ci. Khi ai i hic ta thng yu, ta cng thy b e da. Ngc li nu ta ban tng tnhthng, li ng vin, ta s khng cm thy b e da hay e da ai. Yuthng l cch duy nht khin ta c th sng t ti vi chnh mnh.

i khi thn ta c bnh. cng l iu ta khng nn qu bn tm. "Cthn th c bnh", c Pht lun nhc nh ta iu . Nhng Ngi u cni ta phi kh s, tht vng v n. Ri cng c lc tm ta pht khi lng

tham i. Ta cng khng th ngn cn iu , nhng ta khng cn phi chytheo chng. Nu chng ta c phi kh s v cc nghip ca thn tm, th takh th c c s an nhin, t ti. Vy bit tm chng u? D nhinkhng phi l cc ngi nh s, khung cnh thin nhin hay ngikhc. Chng ch c mt ni an tr: chnh l trong tim ta. Ni chang s hiu bit l qu tng ca tnh thng v s tn thn to nn nhngcnh ng ha hp chung quanh ta, cng chnh l ni rn luyn nn ta.


35/110

l trng hun luyn cch sng ha hp, v chng ta c th tm thychnh mnh ni k khc. Chng ta cn nhn r ci bng ca chnh mnh ningi khc, nhn r bn thn hn. Khi c s xung t vi ngi khc, cng chnh l tm gng phn chiu chnh ta. Nu ni tm ta an nhin tti, ta s khng thy kh khn vi ngi. Tm gng phn chiu khng thdi gt ai. Mt trong nhng bi ging ca c Pht c k v ba v tu s sng vi nhau chan ha nh nc vi sa. kin ca h, tm tnh ca hhon ton ph hp vi nhau. S d c s ha hp hon ton l v khngai mun ci g theo ring ca h. iu cng ch r cho ta thy sng hahp, vui v l chuyn c th lm c, nu khng ta tip tc cho rng thi tiu cc ca chng ta l c th chp nhn c.

'S ha hp' c th hiu theo nhiu ngha. Tu trung, l ct li cn bn sng yn vui, hnh phc. i khi chng ta b nghip lc dn dt. iu

cng d hiu thi, nhng sau , khi chng ta thy c s kh dica mnh, ta cn phi chm dt. Tt c mi loi chng sanh u mun can n, hnh phc, khng ch ring loi ngi. Chng ta thin nh chnh phc hn, nhng ta khng th ngi thin sut c ngy di. i khi,thin nh li khi m nhng au kh, phin no m ta chn giu, khngmun ngh n. iu khin ta c cm tng vic hnh thin cn mangn nhiu kh au hn trc . Tht ra khng phi vy, m l v nh thinnh ta c th nhn thy kh au ca mnh tn mt hn c th chp nhn,i mt vi chng. iu cng d khin ta sinh tm t bi i vi mingi, v ta nhn thy rng thn phn con ngi cha y nhng khau. C nhiu giai on trong qu trnh pht trin tm linh, lc bt uchng ta ging nh nhng a tr con. V du ta ang lp nm, su hay

by, tt c chng ta u l nhng a tr ang ln.

C ngi chp nhn nghip ca mnh d hn ngi khc. Nhng chytrn nghip khng phi l cch tr nghip khn ngoan. Du chng ta chytrn u, nghip cng s ui theo. V nghip khng phi mt ni chnhay hon cnh no , m n ng tr trong tri tim ta. N theo ta ln tri,xung bin, ta u, n c , bt c ni no. Trn trnh nghip bng

cch chy trn l iu khng th thc hin c.Cn mt cch tr nghip khng kho na, m tt c chng ta u tng

th qua, l trch c, tha cho ngi khc, hay cho hon cnh, s vic.Hnh ng nh th tc l ta khng nhn trch nhim cho chnh hnhng, cch sng ca mnh. Cch tr nghip khng kho th ba l tr nnchn nn, au kh v nghip qu ca mnh. Hu ht chng ta u nh th.


36/110


37/110

Khi au kh pht sinh, ta c th thy r l c mt ao c, ham munno khng thnh hin thc. Tm cho ra i dc , ri quyt bung b ni, v khng c cch no khc thot khi kh au. Chng ta cng c th

bung b c nhiu i dc, chng ta cng d tm c nim vui ni tm,v i dc ph v s t ti trong ni tm ta. Hy tng tng chng ta anght mt bi ng ca, v bng ai , mun vt tri ln tt c, t c ging htca mi ngi, v ngi khc na li mun ht vi nhp nhanh hn. Rrng l s khng th c s ha hp no trong .

S t ti trong tm hn khin ta d c s c lp trong tnh cm, khin tamun b th, mun tn thn ngi khc hn l khao kht kim tm n cho cnhn mnh. Chng ta cn phi nhn bit r rng tt c mi kh au u dotham i, v th ta cn dit tr tham i. l con ng o, l gio l cPht. ng tic, chng ta thng d qun nhng s tht cn bn .

Sao ta c th qun d dng th? Chnh l v s bm vu vo ng, lm tathy mi th khc u l th yu, khng quan trng nh. Tm ta lunnh ngh v 'ti', ci ca ti', v v tt c mi ngi u suy ngh nh th,m x hi tr thnh hn lon. Ch c chng ta mi c th tm c s t titrong chnh ni tm mnh, khng ai gip ta tm ra n c. c Pht chcho ta con ng bng t bi qun, bng cc hnh ng t bi, thin nh vthin qun. Tt c u l nhng phng tin t c gii thot, chchng khng phi l cu cnh cui cng. Mc ch ca chng ta l c gngthm nhun c tnh v thng, au kh v v ng -hiu c vn php

u thay i khng ngng, hiu rng cuc i lun gn b vi kh au, bitc bao hnh tng ca ng, khin cho s ha hp, hnh phc b xo trn.Khi cn c ng, c ci ti, th nhng au kh cn, nu khng c ci ng,khng c ci ti, th lm g c ai kh au?

S ha hp l ha ng vi ngi khc, nhng cng phi c ha hptrong chnh ni tm mnh. Tr thnh mt ngi thnh thin s em li sha hp . Ch 'thnh' c gc t ch 'thnh thin'. Tuy nhin, ta khngcn phi lm thnh, ch cn sng lng thin, an nhin vi chnh mnh.

l vic kh khn nht, nhng cng ng thc hnh nht. Khi ta nhn thcc rng trong ta c y cc cn tnh thin, khng cn phi tm kim bn ngoi, th s an nhin, hnh phc s trn y trong tri tim ta.

---o0o---


38/110

Chng 9 - Giao Tip Vi Ngi

Tm s vng lng cho tm, thay v giao tip vi ngi khc, em li cho tanhiu ch li hn. c Pht nhiu ln nhc n chnh ng: trong BtChnh o, trong nm gii v c trong Kinh Phc c Ti Thng(Mahamangala-The Great Blessing). Ni li t t, ha nh cng c nhcn trong cc kinh Pht khc. Trong bi Lun v S Ha hp (Exposition of

Nonconflict), c Pht cng ch cho ta thy rng li ni c th to s chiar, nu khng c s dng ng.

Nhiu ngi lm ngh rng v h hot bt, bit cch n ni, th h bit thno l chnh ng. Tht ra chnh ng l mt ngh thut cn phi hc hi.Li ni ty thuc vo qu trnh suy t v c cc phn ng tm l. Khi ang trong trng thi gin d, ta kh m s dng c chnh ng. Nu chng ta

mun t ra quan trng -mt kha cnh tm l ca ng tng- li ni ca ta sy t mn. V th ta cn phi kim sot khng ch m cn c th na.Ch c bc Gic Ng hon ton, bc A-la-hn mi c th lun lm ch lini, lun s dng chnh ng. Nhng iu khng cn tr ta thc hnh, vhc s dng chnh ng cng nhiu cng tt.

Khng nn ni li tng bc, ngt ngo qu ng. Nhng li ni l tng, nhng nhiu ngi vn quen s dng chng. H lun tn ng, ng hmt cch thi qu. Nhng du h c c t ra t t, li ni h vn khngchn tht.

Mt iu th v v ngn ng, cn c nhc y, l du ngn ng lphng tin chnh yu ta s dng trong giao tip, n ch ng gp khongby phn trm trong vic giao t gia con ngi vi nhau. D kin nyc mt ph n ph trch v cc hi tho giao t tit l -chuyn chng tacn nhng hi tho nh th cng cho ta bit rt nhiu v chnh bn thnmnh. Cng vic ca ngi ny rt n khch. C l v con ngi khng bitcch giao t, ni chuyn vi nhau -c bit l nhng ngi sng gn bnnhau. C rt nhiu iu xy ra ngoi phm vi ca by phn trm ngnng. V chn mi ba phn trm cn li khng thuc v ngn ng, do tacn cn phi cn trng hn v v cc cm xc ca mnh. Chng ta khngth che giu hay coi chng nh l b mt ca ring mnh. Chng ta thngngh rng mnh mun ngh hay cm xc th no cng c, v khng ai bitc, nu ta khng ni vi h. iu hon ton khng chnh xc.


39/110

T tng, tnh cm chng ta cng d b ngi khc nhn bit nu c chtm. Ngi ta thng suy on tnh cm n giu sau li ni. V th mthng a n nhng s hiu lm. C ngi ni iu g , v ngh rngmnh khng c n g, nhng ngi nghe th cm nhn tnh cm g ng sau cu ni, nn hiu cu ni hon ton khc. D nhin l ngi nghec th trao i vi ngi ni trnh s him lm. Nhng thng ngi takhng cht vn, m ch gi s hiu lm, ri sinh ra him khch, lt lo tnhcm, ght b nhau.

Tnh cm su kn ca ta cng c th c biu l qua c ch. Nu tm,ta c th hiu c nhiu th qua thi , nt mt, ging ni ca ngikhc. Tri li ngn ng v cch din t bng ngn ng th hn ch hnnhiu. Chng ta c th c mt t bo bng bt c ngn ng no, nu ta bitc khong hn ngn t vng. Khng nhiu lm. V trong ngn ng hng

ngy, ta cng s dng ch tng y t ng. Chng ta khng c kho lolm trong vic s dng ngn ng mt cch thm su.

Li ni, tnh cm, c ch nh hnh s lin h gia con ngi vi nhau.Khi sng chung trong mt cng ng, ta khng nn ch lin h vi mt s tngi, m nn lin h vi tt c mi ngi. Nu ta ch chn la mt vingi m ta ngh d lin h, gn b v mc k nhng ngi khc, th khng phi l sng ha hp vi cng ng, vi chng. Mt cng ng phi

bao gm tt c mi ngi, v mi thnh vin phi c bn phn, c quync lin h vi tt c mi ngi.

Chng ta phi lm sao cuc sng chung ng t sinh ra nhng hiu lm, s chung sng mang li thoi mi cho nhau? Mt trong nhng ctnh c nhc n trong Kinh T Bi (Metta Sutta) l 'd cho ngita trao i, ni chuyn'. iu c ngha l phi sn sng t b quan imca mnh, chia s quan im ca ngi khc. Bit sn sng nhn li, bitni li xin li mt cch chn thnh. Ta khng p tr li khi ai ni lixc chm n ta, m tht s lng nghe iu h ni. V iu ni v iu nghenhiu khi khng ging nhau. Nghe v lng nghe cng l hai vn khc

nhau. Lng nghe gip ta bit r nhng g ang xy ra. T phc ha ra trongu nhng kin, quan im ring ca mnh l li lm nghim trng nhtm ta thng mc phi, khi ta ngh rng ta ang lng nghe, v nht l khi tat cho mnh l k bit lng nghe. Bit lng nghe c ngha l hon tonkhng c ng chp, bit cm thng vi tt c nhng g ta lng nghe. lmt ngh thut, mt kh nng cng ging nh ni vy. N i hi ta phihon ton ch tm vo ngi ni. Ch chm ch lng nghe nhng g


40/110

c ni ra, m khng thm tht g vo , khng suy ngh thm v iu g, l mt biu hin ca lng nhit tm. cng l lng t bi. Nu li tani khng pht xut t tm t, ta rt d b hiu lm.

Trong bi Lun v S Ha Hp nh ni trn, c Pht cng khuynchng ta khng c cao thi qu, cng khng c h xung tn cng;c hai u l li ni khng chn tht. Th d, nu ch c mt ngn ringi n d mt bui l no , nhng ta li ni l c mi lm ngn, tng thm s quan trng ca mnh, l ta khng thnh tht. Ni phng inh vy c v qu ng, nhng thc t th con ngi thng ni nhngchuyn trn tri di t. Th d, ti c th bp mo s tht bng cch ni:"Khng bao gi bn cho hi ti trc". Cng c th bn khng hay chohi ti, nhng ni 'khng bao gi' th c l khng ng s thc. V th tacn suy ngh trc khi ni. Khi chng ta ni khng suy ngh, ta t khi ng,

m sai th hn nhiu hn. Ta khng nn iu xy ra. Ta khng thiuth gi suy ngh, cn nhc.

Cng c khi ta cn nhc nh ngi khc v vic h nn lm hay khng nnlm. Th d nh: 'Ti khng th ng khi ca s m', hay 'Bn ng pln chn ti'. Ni nhng iu khng c g l sai, nhng ta cn bnh tnh,khng nn ni theo phn ng. Trc ht ta cn pht khi tm h x. Khi

bnh tnh tr li, ta nn nh n nhng im tt ca ngi m ta nh khintrch, khi chng ta cm thy t ti, ta c th ni iu mnh ngh. Cn

phi nh thc t tm, v nu trong li ni ca ta khng phn nh c t

tm, th c ngha l ta cha bit giao t, i thoi vi ngi . Chng ta skhin cho ngi nghe hiu lm, chng i ta hay t nht cng lng tng, khx. Khi li ni ca ta gy bt mn cho ngi nghe, l ta lm vt thngau n hai ln.

C mt cng thc rt hu dng trong bi Lun v S Ha Hp: 'Nu bnni iu g c th gy au kh, m khng ng s tht, th khng nn ni.

Nu bn mun ni iu g hu ch, m khng ng s tht, th cng khngnn ni. Nu bn mun ni iu g c th gy au kh, nhng ng vi

s tht, th cng ng nn ni. Nu bn ni iu g em li li ch, v ngvi s tht, th hy i ng lc mi ni'. ng lc c th l mi pht,mi ngy hay mi thng sau .

C nhng lc bn cm thy hay m h cm thy ngi khc ang thay i,chuyn ha tt hn. Th c l khng cn nn ni iu g c. Ai cng c lilm, khng th ni ht nhng iu y - c l ta s chng bao gi ht chuyn.


41/110

C lc ta cng cn ni ln iu ny, iu n, nhng thng th cng khngcn phi ni g c, v mi th u s phi i thay. Li ni chn tht, li chcho ngi khng cn phi l nhng li tn thn, khen ngi h, nhng tt cu phi l nhng li cha ng t bi. C l thi im tt nht khuynnh, dy d l lc chng ta hon ton bnh tnh, ngi kia cng khng trong trng thi bt n, v h sn sng nghe ta. Nu ta ang cn nnggin, th khng phi lc ri. l s qun st cn thn v li ni c chnhnim. Nu khng thc tp nhng kh nng ny, th chng ta s to ra nhiulm li trong khi giao tip vi mi ngi. Chng ta khng th sng ba,sng i, m phi sng mt cch chnh nim, phi gi thn, khu v sutngy. Nhng i khi chng ta khng th 'ln lch' mi khi ni; li ni ca tac ni dung v thi im ca ring n. Quan trng l phi nh t ng l g,v chng ta lng ph bit bao thi gian bn chuyn ny, chuyn n.

Nu , ta s thy rng, ngoi tr lc ng, v nhng lc ch tm, chnh

nim, thi gian cn li, mi lm, mi su ting mi ngy l trao i,tr chuyn. Vy ti sao ta khng kho lo hn khi ni nng?

Ngh thut giao tip khng phi d hc nh ta tng. C x t nh ch lmt phn ca n. Ngay khi chng ta mun khen ngi, tn thn ai , tacng cn phi xt xem ng lc no thc y ta lm nh th. Ta tht smun khen ngi ngi khc hay ang a ta ln? Ta cn phi bit lm thno l kho lo nht. Nu chng ta tht lng mun khen ngi ngi khc thkhng sao. Nhng nu tht s l ta mun cao mnh, th ta nn cha btnh , nn xt li ng lc chnh ca cc hnh ng ca ta. Nu ta khngthc hnh li ni c chnh nim, ta d bung ra li ni thiu suy ngh, theo

bn nng, nht l khi ta ang cng thng, khng c bnh tnh. V th,khng th coi thng li ni.

Mi ti khi ln ging, thay v suy ngh v nhng kh khn hay sungsng vt cht, hy ngh v nhng ci thin, ci c ta to tc trong ngy.Li ni ca ta c em li li ch g khng? Hay c ngy ta b nm un lmch? Tham sn, si, mn nghi, tro c, hn trm c dy khi khng? Chngta lm g chng khng th tc ng n ta? Lm th no ta c th

mang t, bi, h x n cho ngi khc? Mi ti ta nn lm mt bng lit knhu th. Nu trong ngy, ta ni iu g khin ta gi phi hi tic, l vta thiu ch tm, chnh nim. Lm vy khng phi t trch mnh, m ch nhn bit c nhng thiu st ca mnh.

"Nhn bit, khng buc ti, v thay i" -vi cng thc c v so mn, ck nhng xc thc ny, ta soi ri tm, v chuyn ha tm. Vo bui ti, sau


42/110

mt ngy y hot ng, ta c th thy i khi li ni ca ta khng chnthc, khng ch li cho ai. Ta c th chp nhn iu vi thi x b,nhng quyt tm phi sa i ngy mai lm tt hn.

Khng bao gi c qun xt li ng lc hnh ng ca mnh. Ngilm thin khng phi c th thc hin iu thin khp mi ni. M trcht tnh thin phi xut pht t tim ta. Ri tm t, tm thnh thin mi cth xut pht t . V nu trong ta khng c nhng iu tt y, th lm saota ban pht cho ngi khc. Nu tim ta trn y tnh thng trong sch, iu s phn nh ra ngoi, v li ni khng cn gi vai tr quan trng na.Li ni khng phi ong o bng s lng, m l tnh cm ng sau .

Nu khng lun xem xt li ng lc ca li ni, ta thng d mc li. Richng s m nh tm tr ta, khin vic hnh thin ca ta b nh hng. Vyth ai l nn nhn? Chnh chng ta l k lnh hu qu ca li ni sai ca

mnh, ch khng phi ai khc.

Li ni quan trng n ni, khi La Hu La ch mi by tui, c Pht ging cho La Hu La nghe v li ni. l lc c Pht va tr li nh saukhi chng c. V cng l ln u tin Ngi gp li con trai nh ca mnh.c Pht ging rt k vi con v hu qu ca vic ni di. c Phtnhn mnh rng t ng s khin ta mt tt c mi thnh qu tm linh.

S d c Pht phi thuyt ging nhiu v li ni, v chng sanh thngmc phi li lm trong li ni. Li ni ca h thng thiu s thn mt, m

p, khng phi v nhng iu h ni, m chnh l v tnh cm trong lng h.c Pht dy ta cch i tr l hy khi tm yu thng ng loi khng ciu kin, mt tnh thng khng phi ch dnh cho ngi d thng. Chc bc A-la-hn, k hon ton Gic Ng- l ngi c th hon ton dthng. Ngoi ra, ai cng c tnh xu no . Khng ch li g ch nghn nhng tnh xu ca tha nhn; tnh xu cn c n l tnh xuca chnh bn thn mnh. Mi tnh xu u ging nhau, ci khc l slng.

T ng khng ch l li chi mng; m c th l li khng t t, li chmchch, li t cao, t i. Tt c u l t ng. Bng cch lun t xt mnh,ta c th dit b chng, thanh tnh ha tm.

Chnh ng c ngha l khng ni di, khng ni sau lng ngi, khngni li c hay chi ra ngi, khng thc mch, khng ni chuyn v ch,khng xi ngi ny chng bng ngi khc. Tr khi ta c nng khiu c


43/110

bit v ngn ng, cn li ta cn phi trao di li ni sao cho c hiu qu, mkhng xy ra nhng iu bt nh , nu khng, chng t l ta cha hiuc nhng li dy ca c Pht v li ni. Nhng iu dy ny ca cPht rt quan trng cho tt c chng ta.

---o0o---

Chng 10 - Bit Chp Nhn Mnh

Rt l l c nhiu ngi khng bit thng chnh bn thn. C l do hngh rng thng yu chnh bn thn l iu d lm nht trn i ny, v aicng lo cho mnh l trc nht. Tht vy, lc no m ta khng lo xem ta c

bao nhiu ca ci, cng vic ca ta th no, sc khe ta ra sao. c Pht ni rng: "Ch ng c tn' m. Vy ti sao y ta li ni yu thngmnh l kh?

Bit yu thng mnh khng c ngha l d di vi chnh mnh. Nhiungi khng th chu c mt s tnh nt tri khoy ca chnh bn thnh. Trong mi ngi chng ta u c bit bao tnh kh ring, c ci a, cci ght cn phi c bung b. Tuy nhin khi t xt mnh, ta thng bnglng vi nhng ci tt ca mnh, v che du i ci xu. Khng mun chpnhn chng. D di vi bn thn nh th s khng gip ta tin xa c trncon ng tm n chn nh.

Mt hnh ng sai lm na l t dn vt mnh v nhng li lm mnh to ra, khin cho tnh th cng thm xu. iu ny ch mang n cho ta ss hi, i khi dn n ri lon, mt thng bng. Nu chng ta mun nhnmnh mt cch chn thc, th cng khng nn t coi mnh nh hon ton,khng h c mt tiu cc no -nhng tnh nh ln lt, sn, tham dc, haydi gt. Khng dm nhn vo nhng tnh xu ny, khin ta xa ri thc t,tr nn gi di, hai mt. Chng ta vn thng gp nhng ngi c v qulch s, t t nhng y gi to, che giu b mt tht ca h.

li cho ngi khc cng khng c, v ngi ta cng c th lm thvi mnh. Ta thng trch nhng yu km ca ngi khc -d c thc haykhng, hay khng coi h cng l con ngi nh ta. Chng ta ai cng sngtrong mt th gii khng thc, y ng tng, nhng th gii ca phn xt,trch mc cng khng thc hn na, v n coi mi th hoc l qu hon m,hoc qu gm gh.


44/110

S thc l mi ngi chng ta u c lc cn: ba cn lnh, ba cn c. Cnc l tham, sn v si, ngc li l lng, t bi v tr tu. Nu trung thc,ta c th d dng nhn thy chng trong ta v tha nhn. Mi hnh ngca ta u do lc cn chi phi. Hiu c nh th ta c th soi li mnh mtcch trung thc hn, khng dn vt mnh v nhng tnh xu, cng khng t cao nhng tnh tt, ch chp nhn s c mt ca chng trong ta. Nh thta cng d dng chp nhn ngi khc, thng cm vi h hn.

Mt th gii phn chia rch ri gia trng en, gia ngi tt, k xu thcra khng th c; ch c bc A-la-hn l hon ton thnh thin. Cn chngsanh th ty vo mc tt xu khc nhau. S khc bit gia chng ta vci xu, ci tt rt t, khng ng k. Ai cng phi thc hnh ging nhau,vun trng nhng tnh tt v nh b nhng ci xu.

Chng ta c v khc nhau, nhng ch l o tng. Tt c chng ta ui mt vi nhng vn chung, cng c nhng kh nng gii quyt gingnhau. Ch khc nhau trong qu trnh luyn tp. Khi tu tm trong mt skip, ta c th nhn c iu r hn.

Tm sng sut c c l do thanh lc c cc cm th, l iu khngd thc hin. Chng ta ch c th thc hin c, khi khng ng ha mnhvi nhng tnh cm lc vui, lc bun. Khi chng ta c th thu sut cc cmth ca mnh, coi l mt trong nhng phn s ta phi thc hin cho chnhmnh, lc nhng si dy bm vu c tho g, nhng ngh nh 'Ti

tht tt", hay "ti tht t" c th c dp tan. Mi ngi l mt chng sanhvi y nhng trin vng cng nh tr ngi. Nu chng ta c th chp nhn,thng yu 'con ngi ny' vi nhng u v khuyt im ca n, th chngta cng c th chp nhn, thng yu k khc mt cch trung thc, v lich. Nhng nu chng ta c tm phn bit, ch bit yu nhng u im mkhng chp nhn nhng th khc, th chng ta mi mi xa ri thc t. Mtngy no , chng ta s phi chp nhn mi th nh chng hin hu.Chng ta l 'mi trng o to' (kammatthana) ca chnh mnh.

Nu chng ta cng bit nhn mnh bng con mt nh th, ta s bit thngyu bn thn mt cch trn vn -nh chng ta hin hu - ging nh cPht dy, 'mt ngi m khng k n tnh mng mnh, thng yu, bov con'. Nu chng ta mun c ci nhn trung thc v mnh, vn ln, thchng ta cn phi l ngi m hin ca chnh mnh. Mt ngi m c thc c th phn bit hnh ng tt, xu ca con, nhng b vn khngngng yu con, du khi n khng phi l a tr ngoan. y c th l iu


45/110

quan trng nht ta cn phi lu tm. Tt c mi ngi, cng c nhng lc,phm phi sai lm thn, khu, -nhiu nht l , trung bnh l khu,hnh ng li t hn. Trong nhng trng hp chng ta lm g? Ngim s lm g? Ngi m s khuyn con ng tip tc hnh ng nh th,khng nh tnh thng ca mnh lun dnh cho con, nhng kt qu th no,cui cng vn tip tc bn phn lm m ca mnh, nui dng con ci. Cl chng ta cng nn bt u t nui dng thn.

Tt c qu trnh ny l dy d a con trng thnh. C trng thnhmi c tr tu, l iu bun thay khng quan h g n tui tc. Nu khng,th d lm ri, s thnh cng l mt bo m ca tng lai. Nhng trn thct, ta cn phi phn u rt nhiu mi t c tr tu, v iu i hi s

phn u ca tng c nhn. Trc ht ta bt u bng cch luyn tp nhnthc, sau l chp nhn chnh mnh, khng nh gi, kt ti. Bc th ba

l sa i. C l i vi nhiu ngi, vn nhn thc l gian kh, khkhn nht -khng phi d bit nhng g ang din bin bn trong ni tm ta. l im quan trng nht v th v nht trong thin qun.

Chng ta cn sng mt cuc i y qun chiu, nhng khng c ngha lchng ta phi ngi thin sut c ngy. Mt cuc sng qun chiu c nghal ta xem tt c nhng g ang xy l mt phn ca kinh nghim sng, cnc hc hi. Trong tt c mi trng hp ta lun quay vo, i mt vi nitm ca chnh mnh. Khi chng ta hng ra ngoi -khi ta dy y 'sc sngtr' nh c Pht nhc n, v c thn, khu v ca chng ta vo

nhng chuyn th gian, ta cn phi t thc tnh, quay li tr vo trong.Mt cuc sng qun chiu i vi mt vi tn gio l cuc sng hon tonhng n tn gio. Trong o ca chng ta, l s kt hp gia o vi. Mt cuc sng qun chiu khng bao gi ngng ngh. B ngoi, ta vnhnh ng bnh thng, du c hay khng c s kim ch. S trm ngm,lng ng l yu t quan trng nht ca qun chiu ni tm. Khng cn phingi yn c ngy, theo di hi th. Nhng mi hnh ng, mi ngh,mi li ni u c thc.

Lm c nh th s gip ta c mt ni tm vng chc, nhng khng xari thc t. Nhiu ngi ao c, mong mun c c s vng chi ny,nhng khng bit lm th no din t, ni g n chng nghim n. Sngtrong mng o, sng trong s hi, hoi vng khng bao gi ngng, khngcho php ni tm ta c trng thnh. Cm gic an ton s pht sinh khi tac th i din vi chnh mnh mt cch trung thc, nhn ngi khc mtcch trung thc, v bit chp nhn tt c.


46/110

c Pht ni tt c chng sinh u c by c tnh: tham dc, sn, tkin, mn nghi, t cao, chp ng v v minh. Khi nhn ra s hin hu cachng trong ta, hy t nh: Ta bit ngi ri, ta s t sa i.

Cuc sng trm t thng c v nng n, u ut. Khng c nim vui, tathng b p bng cch hng ra ngoi. Nhng lm th khng c. Trili, ta cn tm nhng ngun vui nh nhng hn cho ni tm. Khng c gng phi lo u, s hi, khng c g qu kh khn. Php c ngha l lut tnhin, v chng ta lun chu nh hng ca chng trong cuc sng. Du u, ta cng l Php, ta l v thng (anica), l kh (dukkha) v v ng(anatta). Du ang ngi y hay trn cung trng, cng ging nhau c.Chng ta khng nn nghim trng qu nhng vn ca mnh hay cangi khc. Khng cn phi bc l ra bn ngoi, nhng lun suy gm bntrong vi mt cht khi hi. C l l cch tt nht. Nu chng ta c th

t ch diu mnh, hn l ta s d chp nhn chnh mnh hn. V cng dchp nhn ngi khc hn.

M, trc kia c chng trnh TV gi l "Con Ngi Bun Ci"(Funny People). ng l chng ta c nhng phn ng k d nht. Khi nhnli, phn tch ra, i khi ta thy chng tht l k quc. Chng ta c nhngc mun l k, nhng hnh nh thiu trung thc v chnh mnh. Con ngitht bun ci -ng l c vyth th sao ta khng nhn thy nhng khacnh ca mnh? Nh th s khin ta d chp nhn nhng g ta thy khchp nhn trong ta v tha nhn.

Mt c tnh ca cuc i l ta khng th thay i n: cuc i c tip tcdin ra. Tt c chng ta hnh thin y mt thi gian, nhng th gii

bn ngoi c ai bit n? Cuc i vn c i ti. Ch c tm ta l bit n,l b tc ng. Khi c s lo lng, xo trn, o tng, th ng thi cng ckh au. Nhng khng cn phi nh th. Hy c mi chuyn nh nh.

Nu chng ta c th thay i nhn mi vic xy ra vi tm h x, th victhanh tnh ha tm ta s d dng hn. l vic ta cn lm, l s thanhtnh ha ca chnh mnh, mi ngi phi t thc hin ly.

Nu chng ta c th nh mnh lm g, ngy ny qua ngy khc, khngxao lng, kin tr hnh thin m khng k vng vo nhng kt qu to tt, dndn tm thanh tnh s n vi ta. Cng nh mi th, hy s thanh tnhcng nh nh. Khi chng ta cng bt dn cc thi h tt xu, ta s cngnhn thy rng chng khng mang n cho ta s tt p, sung sng no.u c ai khng mun bung b kh au. V dn dn, ta khng cn thy


47/110

cn phi lm g hn l lo rn luyn tm. Khi , ta bit rng s chuyn itm dn hnh thnh. iu c th khng d dng xy ra, nhng nu ta sinh dit qua bao kip sng, th mt ngy, mt thng, mt nm hay minm na c l bao?

Khng cn phi lm g hn th na, khng cn phi chy tm kim lngxng. Tri t vn chuyn ng theo mt qu o, cng nh cuc i tachuyn dch t sinh n t. Tt c u xy ra du ta c mun hay khng.iu duy nht ta cn phi lm l nhn ra v hiu c thc ti . C nhth ta mi cm thy d thng yu chnh mnh v tha nhn, v l cngvic ca con tim - thng yu. Ngoi ra, nu ta cng nhn ra c nhngkha cnh cn yu km ca mnh sa i, thanh tnh ha tm, th ta khngcn phi c mt n lc no khc, ci p ca ni tm cng pht sng rangoi.

Quay tr vo bn trong l mt c tnh quan trng ca cuc sng trm tqun chiu. Bt c iu g xy ra bn trong tm ta u nh hng n tt cnhng g xy ra ngoi ta. Ngn n ni tm v s trong sng bn trongkhng th che giu c, cng nh cc tnh xu ca ta.

i khi chng ta ngh rng mnh c th t ra l mt ngi khc. u bitrng ch l hoi cng. c Pht dy rng ch cn nghe mt ngi ninhiu chuyn hay sng vi h mt thi gian, ta s bit r h l ai. Conngi thng c t ra l mt ngi tt hn con ngi thc ca h. Ri khitht bi, h tht vng vi chnh mnh v ngi chung quanh. Hiu c

bn thn mt cch chn tht, t bi s khin lng ta thy nh nhng, em linim vui cho ni tm. Chp nhn mnh v k khc ng nh bn th ca ta,s khin cho vic thanh tnh ha tm, on tr cu u, tr nn l mt cngvic d dng hn nhiu.

---o0o---

Chng 11 - L Tng C c

Trong kinh Nipata, c bi ging v Ci Sng Con T Gic (Rhinoceros

Horn), trong c Pht so snh v thnh sng mt mnh vi chic sngca cc con t gic. c Pht tn thn cuc sng mt mnh, v lp li mi on ca bi kinh ip khc: "Chic sng t gic, lang thang mtmnh".

C hai loi c c, mt v tm (citta-viveka), v mt thuc v thn (kaya-viveka). Ai cng bit v s c n ca thn. l khi ta mt mnh trong


48/110

phng hay trong hang, hoc khi ta bo vi ngi thn ta cn c mtmnh. Nhiu ngi thng thch c mt mnh trong khong thi gianngn. Nhng khi phi mt mnh lu hn, do ta kh ha ng vi ngikhc hay s i mt vi ngi khc v ta khng yu thng h, ta thngthy c n trong nhng trng hp nh vy.

Khi ta sng trong gia nh hay trong cng ng, ta kh c yn thn mtmnh. Nhng mi ngy, ta cn tm thi gian c c nhng gi pht thts mt mnh. cng l mt loi tnh lng. Tm tnh lng gp phn khngnh vo s tu tp ca t

oc dao tu than - ns ayya khema - ly thu linh dich

Documents