ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ

Μάθημα: Νέες Τεχνολογίες Ι

Παπαδάκη Ευθυμία

ΑΡ. ΜΗΤΡΩΟΥ: 601444

Υπ. Καθηγήτρια: Πολυξένη Μάντζου

Ακαδημαϊκό Έτος: 2015-2016

Παρουσίαση του όρου

Συνοπτική περιγραφή

Όρος: Cyberpower

Cyberpower is the form of power that structures culture and politics in

cyberspace and on the Internet. It consists of three interrelated regions: the

individual, the social and the imaginary. Cyberpower of the individual consists

of avatars, virtual hierarchies and informational space and results in

cyberpolitics. Power here appears as the possession of individuals.

Cyberpower of the social is structured by the technopower spiral and the

informational space of flows and results in the virtual elite. Power here

appears as forms of domination. Cyberpower of the imaginary consists of the

utopia and dystopia that make up the virtual imaginary. Power here appears

as the constituent of social order. All three regions are needed to map

cyberpower in total and no region is dominant over any other.

Ως Cyberpower ορίζεται η μορφή εξουσίας που δομεί την κουλτούρα και τις

πολιτικές στον κυβερνοχώρο και στο διαδίκτυο. Ο όρος αυτός αποτελείται από

τρεις αλληλένδετες περιοχές: το ατομικό, το κοινωνικό και το φανταστικό. Η

περιοχή του ατομικού αποτελείται από avatars, εικονικές ιεραρχίες και τον χώρο

πληροφορίας (πληροφοριακό χώρο, informational space) και έχει ως

αποτέλεσμα την οργάνωση των πολιτικών του κυβερνοχώρου (cyberpolitics).

Η εξουσία εδώ εμφανίζεται ως κατοχή μονάδων (ατόμων-ιδιωτών). Η περιοχή

του κοινωνικού δομείται από την τεχνολογική σπείρα (technopower spiral) και

τον πληροφοριακό χώρο των ροών και έχει ως αποτέλεσμα την εικονική ελίτ. Η

ισχύς εδώ εμφανίζεται ως μορφές κυριαρχίας. Τέλος, η περιοχή του

φανταστικού αποτελείται από την ουτοπία και την δυστοπία που συνθέτουν το

εικονικό φανταστικό. Η εξουσία εδώ εμφανίζεται ως συστατικό της κοινωνικής

τάξης. Και οι τρεις αυτές περιοχές απαιτούνται για την χαρτογράφηση του

όρου cyberpower συνολικά, ενώ καμία από μόνη της δεν κυριαρχεί της άλλης.

Αναλυτική περιγραφή

Αδιαμφισβήτητα, τα πρώτα δείγματα της τεράστιας δύναμης του διαδικτύου

έχουν γίνει ήδη εμφανή. Ο ρόλος του διαδικτύου στη ζωή μας είναι πολύ

σημαντικός και προφανώς δεν περιορίζεται στο ενημερωτικό κομμάτι. Αν ο

παγκόσμιος ιστότοπος δεν είχε να προσφέρει πολλά παραπάνω από τα ήδη

υπάρχοντα, τότε δεν θα ήταν και τόσο «δημοφιλής». Όσο περνάει ο καιρός και

ο ρόλος του διαδικτύου γίνεται ολοένα και πιο σαφής, τόσο περισσότεροι

άνθρωποι το χρησιμοποιούν ως μέσο συσσώρευσης ιδεών, γνώσης ή και

δύναμης. Πλέον σχεδόν οποιαδήποτε απορία μας δημιουργείται, λύνεται

διαδικτυακά μέσα από φόρουμ. Ο παγκόσμιος ιστότοπος είναι ανοιχτός και

δίνει σε όλους την ευκαιρία να συλλέξουν πληροφορίες για οτιδήποτε έχουν

ανάγκη. Παράλληλα με την εύρεση κάθε δυνατής πληροφορίας, ο παγκόσμιος

ιστότοπος δίνει το δικαίωμα στον καθένα ξεχωριστά να εστιάσει και να

ασχοληθεί ενεργά με τα ενδιαφέροντα του. Εδώ και αρκετά χρόνια έχουν

δημιουργηθεί online, ομάδες ατόμων με κοινές ασχολίες και χόμπι. Αυτό

φυσικά ωθεί και βοηθά κάθε άνθρωπο να δημιουργήσει τον προσωπικό του

κύκλο ενδιαφερόντων, αλλά παράλληλα δίνει μια σημαντική δυναμική σε κάθε

μειονότητα που ως τώρα δεν είχε καν φωνή. Στις συλλογικές κινήσεις που

πραγματοποιούνται μέσω του διαδικτύου, μπορεί κανείς να αντιληφθεί τις πιο

δημοκρατικές συνθήκες στη σύγχρονη πραγματικότητα. Η δυναμική του

διαδικτύου σίγουρα είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που οι περισσότεροι

νομίζουν, αρκεί λοιπόν να δούμε πως το διαδίκτυο θα χρησιμοποιήσει αυτή τη

μεγάλη δύναμη που έχει, εφαρμόζοντας την ισχύ της συλλογικότητας προς

όφελος των χρηστών.

Οι περισσότεροι ξεκινούν την περιήγηση τους στον κυβερνοχώρο ως

μεμονωμένα άτομα–μονάδες, μπροστά στην οθόνη ενός υπολογιστή

πληκτρολογώντας το όνομα και έναν προσωπικό κωδικό πρόσβασης,

συνδέονται με τον μικρό ιδιωτικό εικονικό χώρο τους1. Στη συνέχεια επιλέγοντας

οι ίδιοι την ταυτότητα που επιθυμούν για τον εαυτό τους δημιουργούν το

avatar τους. Η δυνατότητα που προσφέρεται στο κάθε άτομο ξεχωριστά για

δημιουργία περισσότερων από ένα avatar, τόσο ίδιων όσο και διαφορετικών

μεταξύ τους, που παρ’ όλα αυτά είναι πιθανό να μην διαθέτουν τίποτα κοινό με

τον πραγματικό εαυτό του χρήστη εκτός διαδικτύου, διαμορφώνει τον όρο

Identity Fluidity (ρευστότητα της ταυτότητας)2, δημιουργώντας πολλές φορές

περίπλοκες σχέσεις μεταξύ προσομοίωσης και πραγματικότητας.

Οι ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει ο πλασματικός κόσμος του διαδικτύου

κατέστησε επιτακτική την ανάγκη ύπαρξης εικονικών ιεραρχιών (Virtual

Hierarchies). Οι ιεραρχίες στον διαδικτυακό κόσμο δημιουργήθηκαν πάνω σε

διαφορετική βάση σε σχέση με εκείνες στον πραγματικό, γεγονός που οφείλεται

στην ικανότητα του κυβερνοχώρου να εξαπλώνει τις πληροφορίες με μεγάλη

ταχύτητα και σε μεγάλο εύρος.

Ο κυβερνοχώρος είναι δομημένος από πληροφορίες, αποτελεί δηλαδή

Informational Space και αυτό αληθεύει για δύο λόγους. Πρώτον, διότι η

ανταλλαγή πληροφοριών με την μορφή κωδίκων λογισμικού διαμορφώνει σε

μεγάλο βαθμό τον κυβερνοχώρο, και δεύτερον γιατί οι εικονικές ζωές των

ατόμων σ’ αυτόν έχουν υλοποιηθεί μέσω της ανταλλαγής πληροφοριών από

τα avatar τους.

Και τα τρία αυτά στοιχεία της δύναμης του ατομικού στον κυβερνοχώρο

(Identity Fluidity, Virtual Hierarchies, Informational Space) έχουν ως

αποτέλεσμα την οργάνωση των πολιτικών (Cyberpolitics) σ’ αυτόν.

Όταν μιλάμε για τον κοινωνικό χώρο, στον κυβερνοχώρο, αναφερόμαστε στις

διαδικτυακές κοινότητες , στην ροή των πληροφοριών και στις άπειρες

ικανότητες που προσφέρουν αυτές στον χρήστη. Αν μιλήσουμε πιο

συγκεκριμένα για την δύναμη που εμφανίζεται σε αυτόν θα κάναμε λόγο για

τον τρόπο που δομείται αυτή η κοινωνία. Αρχικά , ο χρήστης αντιμετωπίζει τον

νέο κόσμο με τα κριτήρια που αντιμετωπίζει και τον πραγματικό. Ναι μεν πίσω

από την ανωνυμία του avatar , όμως αυτός ο κόσμος που δομείται πάνω στο

α- κοινωνικό(α-κοινωνικό ως μη φυσικό) μέσο , οργανώνεται σύμφωνα με τις

κοινωνικές αξίες των χρηστών που δεν είναι άλλες από αυτές που

αντιλαμβάνονται και στον πραγματικό κόσμο. Όμως η δύναμη δεν έγκειται

μόνο στην επιβολή των ανθρώπινων αξιών στο κυβερνοχώρο.

Ο τεράστιος όγκος των πληροφοριών οδήγησε στην ανάγκη εισαγωγής νέων

τεχνολογικών εργαλείων σχεδιασμένων να τις ελέγχουν και να βοηθούν στην

ευκολότερη εύρεσή τους. Ωστόσο, αυτό οδήγησε σε μία μορφή

υπερφόρτωσης (των πληροφοριών) και την νέα επιθυμία για ένα ακόμη πιο

εξελιγμένο τεχνολογικό εργαλείο (Technopower Spiral). Ο έλεγχος που

επιτυγχάνεται μέσω της Technopower Spiral αποκαλείται Information Socio-

Economy και είναι μια ακόμη μορφή δύναμης στον κυβερνοχώρο. Η

Technopower Spiral αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι η τεχνολογία του

κυβερνοχώρου γίνεται ολοένα και πιο περίπλοκη. Αυτό καθιστά όλο και πιο

δύσκολο για τους χρήστες να την χειραγωγήσουν. Εκεί, εμφανίζεται μία ελίτ

ανθρώπων (εικονική ελίτ), των οποίων η εμπειρία , τους επιτρέπει να χειριστούν

την νέα αυτή ανάγκη.

Πέρα όμως από την ατομική και την συλλογική δύναμη , υπάρχει και αυτή της

εικονικής φαντασίας (Virtual Imaginary). Με τον όρο αυτό, αναφερόμαστε

στην συλλογική φαντασία των μελών του κυβερνοχώρου, μία φαντασία που

άλλοτε σχετίζεται με την δημιουργία μίας ουτοπικής κοινωνίας και άλλοτε μίας

δυστοπικής3. Μια πτυχή που πολλοί πίστεψαν σε σχέση με τον κυβερνοχώρο

και την νέα κοινωνία που χτίζονταν σε αυτόν, αφορούσε την ελευθερία.

Ελευθερία έκφρασης, ελευθερία μεταφοράς της άυλης ατομικότητας σε κάθε

γωνιά του κόσμου, χωρίς τον περιορισμό της απόστασης ή της

περιθωριοποίησης λόγω ατομικών χαρακτηριστικών (διακρίσεις λόγω φύλου,

φυλετικές διακρίσεις, κ.τ.λ.)4. Το ασαφές όριο μεταξύ της σωματικής και μη

φυσικής κατάστασης, η ύπαρξη του cyborg εαυτού μας, κάνουν το

παραπάνω εύκολα υλοποιήσιμο. Από την άλλη, υπάρχει κόσμος, που

ισχυρίστηκε, πως το διαδίκτυο θα χρησιμοποιηθεί σαν μέσο ελέγχου και

επιτήρησης5. Αυτή η δυναμική αντικρούει τις αφελείς ελπίδες εκείνων που είχαν

εξιδανικεύσει τις διαδικτυακές κοινότητες ως μέσο συμμετοχής στην

δημοκρατία, ως κοινωνική πρόθεση και χαρακτηρίζεται ως δυστοπική.

1 Ομάδα 5 "Platforms, Collectivities and the new Public Space", όρος "virtual

reality", βιβλίο "The virtual dimension,architecture, representation and crush

culture" 2 Ομάδα 5 "Platforms, Collectivities and the new Public Space", όρος "avatar",

βιβλίο "Avatar the culture and the consequences of having a second life" 3 Ομάδα 5 "Platforms, Collectivities and the new Public Space", όρος

"dystopia/cyber dystopia", βιβλίο "The oxford handbook of virtuality" 4 Ομάδα 5 "Platforms, Collectivities and the new Public Space", όρος

"cyberbullying", βιβλίο "Cyberbullying and cyberthreats: responding to the

challenge of online social aggression, threats, and distress" 5 Ομάδα 5 "Platforms, Collectivities and the new Public Space", όρος

"intellectual privacy" βιβλίο "Intellectual privacy rethinking civil liberties in the

digital age"

Εικονογραφικές αναπαραστάσεις

Περίληψη Βιβλίου

Βιβλίο: Cyberpower - The Culture and Politics of Cyberspace and the

Internet, Tim Jordan.

Εισαγωγή

Η εξ’ ολοκλήρου κατανόηση του Διαδικτύου και του κυβερνοχώρου από

κοινωνιολογικής, πολιτιστικής, πολιτικής και οικονομικής άποψης θα

αποτελούσε το κλειδί για την κατανόηση και την ανάπτυξη της εικονικής ζωής.

Το συγκεκριμένο βιβλίο συμβάλει στην κατανόηση αυτή, καθορίζοντας την

φύση της εξουσίας στον κυβερνοχώρο. Ο όρος Cyberpower έχει τρία

αλληλένδετα επίπεδα, καθένα από τα οποία διαπνέεται από διαφορετικό τύπο

εξουσίας. Πρώτον, όταν ο κυβερνοχώρος γίνεται κατανοητός ως χώρος μέσα

στον οποίο δρα το άτομο, τότε ο όρος Cyberpower εμφανίζεται ως μια

δύναμη που μπορεί το άτομο να χρησιμοποιεί. Εδώ μπορούν να βρεθούν οι

προφανείς και τυπικές μορφές των πολιτικών του κυβερνοχώρου όπως η

προστασία της ιδιωτικής ζωής, η κρυπτογράφηση, η λογοκρισία και ούτω

καθεξής. Δεύτερον, όταν ο κυβερνοχώρος γίνεται κατανοητός ως ένα

κοινωνικό μέρος, ένα μέρος δηλαδή όπου υπάρχουν κοινότητες, ο όρος εδώ

εμφανίζεται ως δύναμη που αφορά την τεχνογνωσία και που στην οποία

μεγαλύτερη ελευθερία δράσης προσφέρεται σε αυτούς που μπορούν να

ελέγχουν τις μορφές του κυβερνοχώρου και της τεχνολογίας του Διαδικτύου. Το

συμπέρασμα αυτής της μορφής εξουσίας είναι η εμφάνιση μιας ελίτ

ανθρώπων των οποίων η εμπειρία, τους επιτρέπει να χειριστούν την ολοένα και

πιο περίπλοκη τεχνολογία του κυβερνοχώρου. Τρίτον, όταν το Διαδίκτυο και ο

κυβερνοχώρος γίνεται κατανοητός ως μια κοινωνία ή ακόμη και ως ένα

ψηφιακό έθνος, τότε η δύναμη εμφανίζεται ως μια φανταστική κατάσταση στην

οποία τα άτομα αναγνωρίζουν το ένα στο άλλο μια κοινή δέσμευση για την

εικονική ζωή. Αυτές οι τρεις μορφές της δύναμης του κυβερνοχώρου είναι

στενά συνδεδεμένες, διότι το φανταστικό είναι το μέσο στο οποίο

συνυπάρχουν οι δυνάμεις του ατομικού και του κοινωνικού και οι δυο

τελευταίες τροφοδοτούν η μία την άλλη μέσα από τις απαιτήσεις των ατόμων

για βελτίωση των εργαλείων που χρησιμοποιούν μέσα σ΄αυτόν. Το τελικό

συμπέρασμα από την ανάλυση αυτή είναι ότι ο κυβερνοχώρος και το

Διαδίκτυο κατακερματίζονται από μια κοινωνιολογική, πολιτιστική, οικονομική

και πολιτική μάχη ανάμεσα στο ατομικό και την ελίτ που αναφέρθηκε

προηγουμένως.

Τα πρότυπα της εικονικής ζωής στον κυβερνοχώρο είναι αρκετά σαφή για να

χαρτογραφηθούν. Ο εικονικός κόσμος και οι κοινωνικές τάξεις μέσα σ’ αυτόν

μπορούν τώρα πια να ανιχνευθούν στο σύνολό τους. Αυτό βέβαια δεν

σημαίνει ότι όλες οι περιοχές του είναι απολύτως γνωστές. Ωστόσο μπορούμε

να δημιουργήσουμε μια χαρτογραφική απεικόνιση των εξουσιών που

υπάρχουν μέσα στις εικονικές ζωές, ένα διάγραμμα εξουσιών δηλαδή, που θα

αναπαριστά τις πολιτικές, την τεχνολογία και την κουλτούρα των εικονικών

κοινωνιών. Οι εξουσίες αυτές ορίζουν τους βασικούς όρους της εικονικής

ζωής. Είναι οι δυνάμεις του κυβερνοχώρου και μαζί αποτελούν το όρο

Cyberpower. Παρ’ όλα αυτά, στο συγκεκριμένο βιβλίο η χαρτογράφηση της

εξουσίας στον κυβερνοχώρο παραμένει σε μεγάλο βαθμό μια θεωρητική

άσκηση.

Η λέξη “δύναμη” είναι μια σύνθετη έννοια στην κοινωνιολογία και εδώ θα

χρησιμοποιείται για να σημάνει τους ποικίλους τρόπους με τους οποίους

διαφορετικά άτομα μπορούν να λάβουν διαφορετικές πιθανές ενέργειες. Μια

τέτοια ερμηνεία είναι ανοιχτή τόσο σε μια βολονταριστική όσο και σε μια

στρουκτουραλιστική ανάγνωση. Είναι επίσης ανοιχτή σε διαφορετικές

ερμηνείες της ηθικής έννοιας της δύναμης γύρω από δύο πόλους: 1) η δύναμη

ως όνομα που δημιουργεί την κοινωνική τάξη, 2) η δύναμη ως μορφή

κυριαρχίας. Αυτή η ερμηνεία της δύναμης προέρχεται κυρίως από θεωρίες που

αναπτύχθηκαν από τους Max Weber, Barry Barnes, και Michel Foucault. Η

“νομιμότητα” της ερμηνείας αυτής έγκειται στο γεγονός ότι στο βιβλίο αυτό

επιδιώκεται να καθοριστεί η δύναμη στον κυβερνοχώρο, και όχι η φύση της

ίδιας της δύναμης. Ο ορισμός της εξουσίας έχει ληφθεί από μια ευρεία

ανάγνωση της κοινωνικής θεωρίας, λόγω της χρησιμότητάς της στην

προσπάθεια να καθορίσει τον όρο Cyberpower, και όχι επειδή απαντά στο

ερώτημα «Τι είναι η δύναμη;».

Για να ξεκινήσει αυτή η χαρτογράφηση, είναι χρήσιμο να ξεκινήσουμε με την

τετριμμένη, καθημερινή, παγκόσμια και καθολική εμπειρία όλων αυτών που

μπαίνουν στον κυβερνοχώρο: τη σύνδεση.

Το ατομικό

Συνήθως ξεκινάμε το ταξίδι μας στον κυβερνοχώρο ως άτομα. Μπροστά από

μια οθόνη υπολογιστή, πληκτρολογώντας λέξεις, αντιμετωπίζουμε την

μοναδικότητά μας πριν μας δημιουργηθεί η αίσθηση ότι ανήκουμε σε ένα

σύνολο μέσα στον ηλεκτρονικό κόσμο. Αρχικά, “μπαίνουμε” στον

κυβερνοχώρο μέσω της σύνδεσης, η οποία περιλαμβάνει τα άτομα που

εισάγουν τα διαδικτυακά τους ονόματα και τους προσωπικούς τους κωδικούς

πρόσβασης, με σκοπό να ανταμειφθούν στην συνέχεια με ένα μικρό «σπίτι-

χώρο» στον κυβερνοχώρο (συνήθως αποτελείται από στοιχεία όπως το e-mail

ή την λίστα από τις αγαπημένες ιστοσελίδες τους). Ο καθένας σχεδόν ξοδεύει

τις πρώτες στιγμές του στον κυβερνοχώρο σε εξατομικευμένα μέρη. Στη

συνέχεια, οι επόμενες στιγμές αυτοπροσδιορισμού των ατόμων σπαταλώνται

σε άλλους εικονικούς χώρους, επιλέγοντας το διαδικτυακό τους όνομα ή

γράφοντας μια μίνι περιγραφή για τον εαυτό τους. Η εμπειρία της σύνδεσης

δεν συμβαίνει μόνο κατά την είσοδο στο διαδίκτυο, αλλά επαναλαμβάνεται

ξανά και ξανά κάθε φορά που εισάγουμε το όνομα και τον προσωπικό κωδικό

μας στον κυβερνοχώρο. Οι τρεις βασικοί τομείς στους οποίους το άτομο είναι

σε θέση να λάβει δράσεις που διαφέρουν από αυτές εκτός διαδικτύου είναι η

ρευστότητα της ταυτότητας (identity fluidity), οι ανασυγκροτημένες ιεραρχίες

(hierarchies) και ο πληροφοριακός χώρος (informational space).

Με τον όρο identity fluidity εννοούμε τη μέθοδο δημιουργίας των online

ταυτοτήτων. Είναι γεγονός ότι σε όλα τα διαδικτυακά φόρουμ δεν μπορεί να

είναι γνωστή με βεβαιότητα η πραγματική ταυτότητα του ατόμου. Έχουν

διαπιστωθεί επανειλημμένως περιστατικά στα οποία ένα άτομο το οποίο

παρουσιάζεται στον διαδίκτυο ως άνδρας, συντηρητικός-θρησκευόμενος,

χαμηλών τόνων, αντιαλκοολικός, δάσκαλος στο επάγγελμα να είναι στην

πραγματικότητα γυναίκα, άθεη, εξωστρεφής και ψυχολόγος στο επάγγελμα, το

ακριβώς αντίθετο δηλαδή, πράγμα που επαληθεύει κ την λέξη «fluidity».

Ωστόσο θα ήταν παρανόηση να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι η πραγματική

ταυτότητα του ατόμου εξαφανίζεται κατά την είσοδο του στον κυβερνοχωρο.

Στο διαδίκτυο υπάρχουν οι ταυτότητες που μας καθορίζουν και μας

κατηγοριοποιούν, αλλά είναι γίνονται με διαφορετικά μέσα από ότι αυτές στην

πραγματική ζωή. Σε γενικές γραμμές, οι ταυτότητες στον κυβερνοχώρο

δημιουργούνται από δύο τύπους δεικτών: των αναγνωριστικών (identifiers) και

του στυλ (style).

Ο αναγνωριστικός δείκτης είναι οι διευθύνσεις, τα ονόματα, οι περιγραφές,

καθώς και άλλα δεδομένα που προσδιορίζουν τις συνεισφορές στον

κυβερνοχώρο. Οι διευθύνσεις e-mail είναι η πιο κοινή μορφή αναγνωριστικού

δείκτη καθώς μπορεί να απεικονίσει τους πόρους που παρέχονται από αυτόν

για την δημιουργία των εικονικών ταυτοτήτων. Τα είδη των αναγνωριστικών

δεικτών αφθονούν στον κυβερνοχώρο και δεν υπάρχει κανένας περιορισμός

να έχεις περισσότερους από έναν. Στην πραγματικότητα υπάρχει ένα είδος

εξαναγκασμού για δημιουργία πολλών αναγνωριστικών δεικτών. Στους δείκτες

αυτούς περιλαμβάνονται οι υπογραφές που τοποθετούν τα άτομα στο κάτω

μέρος των e-mail τους, οι περιγραφές των εαυτών τους σε ομάδες συζήτησης,

τα διάφορα ονόματα που μπορεί να επιλέξουν για ποικίλες λίστες, ομάδες

συζήτησης κ.ά., ακόμα και τα εικονικά είδωλα (avatars) που δημιουργούν για

τους τρισδιάστατους εικονικούς χώρους. Όλα τα παραπάνω λειτουργούν λίγο

πολύ, μέσω της ελεύθερης επιλογής ονομάτων, ως εικονικά ισοδύναμο του να

δει κάποιος το πρόσωπο του άλλου και να είναι σε θέση να σκεφτεί αν είναι

άντρας ή γυναίκα, μαύρος ή λευκός, νέος ή γέρος και ούτω καθεξής.

Ο δεύτερος τύπος δείκτη των ταυτοτήτων του κυβερνοχώρου είναι το στυλ.

Πολλά εικονικά μέρη έχουν «χαρακτηριστικά άτομα» των οποίων το στυλ είναι

άμεσα αναγνωρίσιμο στους υπόλοιπους συμμετέχοντες σ’ αυτά και ο καθένας

που συμμετέχει συνεχώς θα καταλήξει να έχει το προσωπικό του αναγνωρίσιμο

χαρακτηριστικό-στυλ. Οι ομάδες επίσης, έχουν συγκεκριμένο ύφος-στυλ. Οι

συντομογραφίες είναι κοινό χαρακτηριστικό των εικονικών συζητήσεων, όπως

για παράδειγμα το “bb” που σημαίνει “bye bye” και πολλές ομάδες

δημιουργούν τις δικές τους συντομογραφίες. Αυτές οι συντομογραφίες

μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν για να καθιερωθούν όχι μόνο τα

στυλ των ατόμων μεμονωμένα, αλλά και τα στυλ ολόκληρων ομάδων, με

σκοπό να «στιγματιστούν» ως ξένοι εκείνοι που δεν τις χρησιμοποιούν ή δεν τις

καταλαβαίνουν. Το στυλ αποτελείται από τον τρόπο που κάποιος αλληλεπιδρά

online.

Τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την δημιουργία των online

προσωπικοτήτων είναι διαφορετικά από εκείνα που χρησιμοποιούνται στις

αντίστοιχες offline, καθώς εμποδίζουν την χρήση πολλών offline τακτικών για

την ανακάλυψη της πραγματικής ταυτότητας των ατόμων. Οι online

χαρακτήρες έχουν δημιουργηθεί και κριθεί μέσα από μια σειρά δεικτών που

αντικαθιστούν τους offline αντίστοιχα: διευθύνσεις, υπογραφές,

αυτοπροσωπογραφίες και στυλ. Στην ζωή εκτός διαδικτύου μπορούμε να

δούμε το πρόσωπο κάποιου και να διαπιστώσουμε αν είναι νέος ή γέρος, αλλά

όταν είμαστε online βλέπουμε την ηλεκτρονική διεύθυνση κάποιου π.χ. “.edu”

και να καταλάβουμε ότι είναι μαθητής ή καθηγητής. Offline, θα μπορούσαμε

να εξετάσουμε το ντύσιμο κάποιου, αλλά online αυτό που βλέπουμε είναι

οτιδήποτε είναι γραμμένο και να μάθουμε την προσωπικότητα του από το

στυλ. Η ταυτότητα είναι παρούσα στον κυβερνοχώρο με διαφορετικό τρόπο

από ότι στην μη εικονική πραγματικότητα. Λάθος παρ’ όλα αυτά θα ήταν αν

υποθέταμε ότι οι δυνάμεις που περιβάλλουν τις offline ταυτότητες, όπως αυτές

του φύλου ή της φυλής, απουσιάζουν online. Αντ’ αυτού, θα πρέπει να

ανακαλύψουμε τις ιδιαίτερες μορφές της ταυτότητας που υπάρχουν στο

διαδίκτυο και στις οποίες η εξουσία έχει τον έλεγχο.

Οι ανασυγκροτημένες ιεραρχίες είναι οι μέθοδοι μέσω των οποίων οι offline

ιεραρχίες διαμορφώνονται online, με πολλές online πηγές υπονομεύοντας τις

offline ιεραρχίες ενώ παράλληλα καθορίζονται νέες. Η δεύτερη συνιστώσα της

εικονικής ζωής που γίνεται εύκολα εμφανής στο άτομο που βρίσκεται online

είναι ότι φαίνεται εκ φύσεως αντι-ιεραρχική. Προσπάθειες για λογοκρισία και

περιορισμό μερών του διαδικτύου μπορούν απλώς να παρακαμφθούν

επιτρέποντας την απεριόριστη πρόσβαση σε online πληροφορίες. Επιπλέον, η

επικοινωνία από πολλούς ανθρώπους για πολλούς ανθρώπους στον

κυβερνοχώρο είναι κοντά στα γνωστά πρότυπα. Αυτό ανοίγει την συμμετοχή

στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, δημιουργώντας τη δυνατότητα να

επιτευχθούν συμπεράσματα με περισσότερους ισότιμους τρόπους από ότι

είναι διαθέσιμοι offline. Οι τρεις τρόποι με τους οποίους επηρεάζονται οι

ιεραρχίες είναι: η ταυτότητα, η «από πολλούς-για πολλούς» επικοινωνία (many-

to-many communication) και η αντι-λογοκρισία.

Οι ταυτότητες είναι ένα από τα βασικά στοιχεία που δομούν τις offline

ιεραρχίες, αλλά αν κανένας δεν γνωρίζει ότι είσαι άνδρας ή άτομο με ειδικές

ανάγκες τότε δεν μπορείς να τοποθετηθείς σε μια online ιεραρχία πάνω σε

αυτή τη βάση. Είναι αναμφισβήτητο το γεγονός ότι στο βαθμό που τα άτομα

μπορούν να διαχωρίσουν την offline από την online ταυτότητά τους,

προκύπτουν offline ιεραρχίες βασισμένες σε ταυτότητες που μπορούν και να

παραποιηθούν. Ωστόσο, η πραγματική ταυτότητα κάπου δεν εξαφανίζεται

όταν συνδέεται στο διαδίκτυο, απλώς «ξαναφτιάχνεται» σύμφωνα με τους

κανόνες των αναγνωριστικών δεικτών και του στυλ. Οι διάφορες πηγές που

είναι διαθέσιμες για την δημιουργία ταυτοτήτων στον κυβερνοχώρο,

λειτουργούν επίσης και στην αντίστοιχη κατασκευή ιεραρχιών μέσα σ’ αυτόν.

Ο δεύτερος τρόπος επιρροής των ιεραρχιών είναι μέσω της many-to-many

επικοινωνίας και της ικανότητάς της να συμπεριλάβει τα άτομα στην λήψη

αποφάσεων. Η συμμετοχή των ανθρώπων στην λήψη αποφάσεων εκτός

κυβερνοχώρου μπορεί να περιοριστεί από την ανάγκη της πρόσωπο με

πρόσωπο επικοινωνίας, της μια φορά στο τόσο επαφής, ακόμα και από την

ιεραρχία λόγω ταυτότητας. Σύμφωνα με τους Sproull και Kiesler είναι οι one-to-

one ή one-to-many συζητήσεις, οι οποίες είναι πιο περιεκτικές, πιο ισότιμες και

απαιτούν περισσότερο χρόνο για να καταλήξεις σε μια απόφαση, είναι

καθιερωμένες στο διαδίκτυο. Επιπλέον, οι offline ιεραρχίες μπορούν να

υπονομευτούν από την απεριόριστη πρόσβαση σε πληροφορίες που

προσφέρει το διαδίκτυο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, υπήρξε μια

συζήτηση στο παρελθόν που αφορούσε την δυνατότητα των ασθενών για

έρευνα των ασθενειών τους και της αντίστοιχης θεραπείας τους μέσω Ιντερνετ,

και κατά πόσο αυτό υπονομεύει την δουλειά των γιατρών. Χωρίς να

υπεισέλθουμε σε περισσότερες λεπτομέρειες αυτής της συζήτησης, μπορούμε

να συμπεράνουμε ότι η μεγάλη δύναμη που προσφέρει η τεράστια

συσσώρευση πληροφοριών στο διαδίκτυο, σε όσους φυσικά είναι σε θέση να

την χειριστούν, μπορεί να περιοριστεί από μια many-to-many διαδικτυακή

συζήτηση.

Ο τρίτος τρόπος με τον οποίο οι offline ιεραρχίες υπονομεύονται στην

διαδικτυακή ζωή οφείλεται στην ιδιότητα του διαδικτύου για αποφυγή της

λογοκρισίας σ’ αυτό. Για παράδειγμα, υπάρχουν πληροφορίες που κάποιες

κυβερνήσεις απαγορεύουν να μαθεύονται στο ευρύ κοινό, που ωστόσο στο

Ιντερνετ παρέχονται δωρεάν και είναι σχεδόν αδύνατον να λογοκριθούν και να

«κατέβουν». Εδώ γίνεται φανερός ο παγκόσμιος χαρακτήρας του διαδικτύου,

καθώς δεν επιτρέπει την δημοσίευση πληροφοριών σε μια μόνο χώρα, αλλά σε

ολόκληρο τον κόσμο. Πληροφορίες που είναι απαγορευμένες σε ένα offline

κράτος και στην συνέχεια γίνονται διαθέσιμες στον κυβερνοχώρο,

ανατρέποντας τα εθνικά σύνορα, βοηθούν στην πάταξη του μονομερούς

ελέγχου τους από τα κράτη. Ο παγκόσμιος αυτός χώρος πληροφοριών

υπονομεύει τις περιφερειακές και εθνικές προσπάθειες για λογοκρισία του

κόσμου και περιορισμό στην πρόσβαση τους.

Ενώ θα ήταν ψέμα αν λέγαμε ότι οι ιεραρχίες είναι απούσες στον

κυβερνοχώρο, θα ήταν αλήθεια να ισχυριζόμασταν ότι οι ιεραρχίες μέσα σ’

αυτόν έχουν διαμορφωθεί σύμφωνα με διαφορετικούς κανόνες από ότι οι

offline ιεραρχίες. Πολλές offline ιεραρχίες υπονομεύονται από την δύναμη του

διαδικτύου. Λαμβάνοντας υπόψη, την ρευστότητα της ταυτότητας και τις

ιεραρχίες γίνεται φανερή και η τρίτη συνιστώσα του κυβερνοχώρου από την

σκοπιά του ατόμου, καθώς και οι δύο βασίζονται στην φύση του διαδικτύου

ως πληροφοριακού χώρου (Informational Space). Όταν τα άτομα βιώνουν

την εμπειρία του διαδικτύου καταλήγουν στην τρίτη συνιστώσα, ότι δηλαδή η

ζωή στον κυβερνοχώρο αποτελείται ολοκληρωτικά από πληροφορίες.

Αν η ρευστότητα της ταυτότητας, οι ανανεωμένες ιεραρχίες και ο χώρος της

πληροφορίας αποτελούν τον όρο Cyberpower από την πλευρά του ατόμου,

τότε σ’ αυτό το επίπεδο η δύναμη πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ανήκει στα

άτομα που μπορούν να διαχειριστούν τις δυνατότητες που προσφέρουν αυτές

οι τρεις συνιστώσες, με σκοπό να επιβάλλουν την θέλησή τους. Αν διακόψουμε

αυτά που ο κυβερνοχώρος φαίνεται να μας προσφέρει ως άτομα-μονάδες,

τότε η δυνατότητα να ανακατασκευάσουμε τις ταυτότητες και τις ιεραρχίες μας,

τον καθιστούν σαν ένα μέρος που προσφέρει διάφορες εξουσίες.

Το Κοινωνικό

Πολλοί άνθρωποι αναφέρουν μια «μεταμόρφωση» που παρατηρούν, συχνά

αργή, στην αντίληψη που έχουν για την ζωή στο διαδίκτυο. Από έναν αρχικό

συνδυασμό αμηχανίας, χαράς και σκεπτικισμού, πολλοί έρχονται να δεχτούν

την online πραγματικότητα ως κάτι φυσιολογικό. Οι άνθρωποι με τις διάφορες

ταυτότητες που δημιουργούν, για οποιοδήποτε φόρουμ επιθυμούν, αρχίζουν

να συμμετέχουν σε συζητήσεις και να γνωρίζουν άλλα άτομα και τις

ιδιαιτερότητές τους. Όταν οι ειδικοί κανόνες των διαφόρων γωνιών του

κυβερνοχώρου γίνονται σαφής, τότε συνειδητοποιούμε ότι το άτομο δεν είναι ο

τελικός σκοπός της ζωής online, καθώς έχουν αναδυθεί στην επιφάνεια οι

κοινότητες. Η μεταμόρφωση αυτή δεν είναι μαγική, είναι κοινωνιολογική. Ακόμη

και οι κοινότητες ξεκινούν με την παραδοχή ότι το κυρίαρχο άτομο θα

συνειδητοποιήσει σύντομα την εμφάνιση συλλογικών ευθυνών και κανόνων

που έχουν δημιουργηθεί από πολλούς και επί των οποίων κανένας μόνος του

δεν έχει τον έλεγχο. Αυτός ο μετασχηματισμός να δούμε τον κυβερνοχώρο ως

κατοικία συλλογικών φορέων, δεν είναι μια απλή αντίθεση μεταξύ ατομικού και

συλλογικού, αλλά μια αντιστροφή των σχέσεων αυτών των δύο. Τα άτομα που

έχουν την εξουσία είναι σε θέση να δημιουργήσουν συλλογικά όργανα,

δίνοντας μας να καταλάβουμε ότι αυτά είναι η βασική αιτία ύπαρξης

κοινοτήτων στον κυβερνοχώρο. Αυτό που συχνά γίνεται αντιληπτό σε

αντίφαση με αυτόν τον ατομικισμό, είναι ότι οι συλλογικότητες μπορούν να

δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες είναι σε θέση να

πραγματοποιηθούν ορισμένες μορφές της ατομικότητας. Η συλλογικότητα

γίνεται η βασική αιτία. Σε επίπεδο δύναμης του κυβερνοχώρου, υπάρχουν τόσο

εικονικά άτομα όσο και εικονικές κοινότητες, αλλά οι σχέσεις μεταξύ τους έχουν

αντιστραφεί. Η περιοχή του κοινωνικού του όρου Cyberpower προέρχεται από

την πεποίθηση ότι τα άτομα έχουν τις πιθανές ενέργειές τους ορισμένες από τα

συλλογικά όργανα των οποίων αποτελούν μέρος.

Όλοι εμείς που χρησιμοποιούμε το Ιντερνετ και μπαίνουμε στον κυβερνοχώρο

βασιζόμαστε πάνω σε μια σειρά τεχνολογιών. Πολλές από αυτές τις

τεχνολογίες γίνονται περισσότερο κατανοητές από ορισμένους ανθρώπους.

Οποιαδήποτε ενέργεια μας στο διαδίκτυο, από το να αγοράσουμε ή να

πουλήσουμε μια μετοχή μέχρι το να αλλάξουμε φύλο του avatar μας σε ένα

διαδικτυακό παιχνίδι, συμβαίνει μόνο επειδή έχουμε εισέλθει σε έναν ηλεκτρονικό

χώρο που είναι κατασκευασμένος και συντηρούμενος από διάφορες

τεχνολογίες: οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, οι οπτικές ίνες, τα modems και πολλά

ακόμη είναι ορισμένα μόνο παραδείγματα τεχνολογιών. Οι ατομικές μας

δυνάμεις στον κυβερνοχώρο προσδιορίζονται από την τεχνολογία που

χρησιμοποιούμε και τις δυνατότητες που αυτή προσφέρει. Η βασική

συνειδητοποίηση ότι ο κυβερνοχώρος δεν είναι μόνο οι δυνάμεις που μπορούν

να χρησιμοποιήσουν τα άτομα, αλλά και τα πράγματα που δημιουργούν αυτές

τις δυνάμεις για όλους τους χρήστες, είναι η ίδια ουσιαστικά με το συμπέρασμα

που καταλήξαμε προηγουμένως, ότι δηλαδή τα συλλογικά όργανα του

διαδικτύου δημιουργούν και συντηρούν την φύση του ατομικού στον

κυβερνοχώρο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι κοινότητες που παρέχουν την

βάση για τα εικονικά άτομα, συγκροτούνται ολοκληρωτικά απ’ την τεχνολογία.

Όλες αυτές οι εξουσίες που προσφέρει ο κυβερνοχώρος στο άτομο βασίζονται

σε τεχνολογίες που έχουν δημιουργηθεί συλλογικά.

Αν υποθέσουμε ότι ο κυβερνοχώρος είναι το βασίλειο των κοινωνιών και των

συλλογικοτήτων, τότε γίνεται ορατή μια μορφή δύναμης της τεχνολογίας

(Technopower). Με τον όρο technopower εννοούμε την συνεχή μετατόπιση

μεταξύ αντικειμένων που παρουσιάζονται σαν ουδέτερα – πληκτρολόγια,

οθόνες, προγράμματα – και κοινωνικών ή ηθικών αξιών ενσωματωμένων σ’

αυτά από τους σχεδιαστές και παραγωγούς τους. Το ένα αμφισβητεί το άλλο.

Αν το e-mail λογισμικό επιτρέπει την από πολλούς-για πολλούς επικοινωνία

τότε μας γεννούνται τα εξής ερωτήματα: Γιατί; Ποιος δημιούργησε το λογισμικό

που το κάνει αυτό; Ποιες οι συνέπειες; Αν προσπεράσουμε την μη

ανθρωπομορφική εμφάνιση του προγράμματος θα διαπιστώσουμε ότι οι

άνθρωποι που το δημιούργησαν ενσωμάτωσαν σ’ αυτό τα ιδανικά και τις ιδέες

τους. Η δύναμη της τεχνολογίας στηρίζει τις κοινωνικές δομές του

κυβερνοχώρου μέσα από μια συνεχή μετάλλαξη του σχήματος μεταξύ της

φαινομενικά αδρανούς τεχνολογίας και των φαινομενικά ζωντανών αξιών.

Αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε κομμάτι της τεχνολογίας δημιουργήθηκε με μια

μορφή τεχνολογικής δύναμης. Κάθε τεχνολογικό αντικείμενο που συναντάμε ή

βασιζόμαστε συγκροτεί την κοινωνική ζωή, προηγουμένων όμως δεν είχε

σχεδιαστεί με τον σκοπό αυτό. Το απροσδόκητο αποτέλεσμα είναι πάντα

πιθανό. Ωστόσο, αυτό που θα βρεθεί πίσω από κάθε τέτοιο αντικείμενο είναι ο

άνθρωπος στον κοινωνικό χώρο, που λαμβάνει αποφάσεις εντός θεσμικών

και τεχνολογικών πλαισίων. Η δύναμη της τεχνολογίας μοιάζει να απαρτίζεται

από μια άπειρη σειρά κουτιών, που το κάθε ένα ανοίγει κ βγαίνει από μέσα ένα

άλλο μικρότερο μοντέλο του εαυτού του. Επίσης, μπορεί να γίνει φανερή και

στην ζωή εκτός διαδικτύου. Η διαφορά μεταξύ των online και offline κοινωνικών

μορφών είναι ότι οι online κοινωνικές μορφές αποτελούνται εξ’ ολοκλήρου

από τεχνολογικές δυνάμεις. Όταν υιοθετούμε την προοπτική του κοινωνικού

στον κυβερνοχώρο χάνουμε μέρος του ατομικού και των εξουσιών του, και

φέρνουμε στο προσκήνιο την απρόσωπη δύναμη της τεχνολογίας που

καθιστά την ύπαρξη του κυβερνοχώρου στην πρώτη θέση.

Στο επίπεδο του κοινωνικού, ο κυβερνοχώρος είναι η δύναμη της τεχνολογίας.

Στον κυβερνοχώρο οι πληροφορίες είναι ατέλειωτες και δημιουργούν μια

ακαθόριστη ανάγκη ελέγχου τους, που ποτέ δεν θα ικανοποιηθεί. Η δύναμη της

τεχνολογίας κατευθύνεται στην καλύτερη επεξεργασία των τεχνολογικών

εργαλείων με σκοπό την μεγαλύτερη κατανόηση της φύσης τους από

ανθρώπους με λιγότερες ικανότητες πάνω σ’ αυτά. Ο έλεγχος των

δυνατοτήτων της ζωής στον κυβερνοχώρο περνά πια σ’ εκείνους με εμπειρία

στα ολοένα και πιο περίπλοκα λογισμικά, τα οποία απαιτούνται για να

αποτελέσουν εργαλεία που θα επιτρέψουν στους χρήστες να δημιουργήσουν

εικονικές ζωές και κοινωνίες.

Η τεχνολογική σπείρα (Technopower Spiral) αποτελείται από τρία σημεία.

Πρώτον, υπάρχει η συνεχής αίσθηση υπερφόρτωσης των πληροφοριών στον

κυβερνοχώρο. Ο κυβερνοχώρος αποτελεί το πιο ακραίο παράδειγμα

επιτάχυνσης της παραγωγής και κυκλοφορίας πληροφοριών. Για παράδειγμα,

ο κυβερνοχώρος ενθαρρύνει τους ανθρώπους να παράγουν περισσότερες

πληροφορίες από ότι να καταναλώνουν παθητικά. Οι πληροφορίες κινούνται

γρηγορότερα και σε μεγαλύτερες ποσότητες στο διαδίκτυο από ότι σε

οποιονδήποτε άλλο χώρο. Το διαδίκτυο αυξάνει τις πληροφορίες

απελευθερώνοντάς τες από οποιοδήποτε υλικό μέσο που περιορίζει την ροή

και αυξάνει την τιμή τους. Αυτή η συνεχής αύξηση τους οδηγεί στην

υπερφόρτωση. Παρ’ όλα αυτά, σε ορισμένο χρονικό διάστημα, μπορεί να

αντιμετωπιστεί μόνο μια συγκεκριμένη ποσότητα πληροφοριών. Οι πολλές

πληροφορίες ή οι πληροφορίες που δεν είναι καλά οργανωμένες μπορούν να

οδηγήσουν σε υπερφόρτωση. Πόσοι από εμάς δεν έχουν γραφτεί σε ένα mail

και στη συνέχεια διαπιστώσαμε ότι η αδιάκοπη ροή των e-mail απαιτούσε από

‘μας την διαγραφή μηνυμάτων που δεν έχουν καν διαβαστεί; Ή μήπως δεν

έχουμε αναζητήσει στο διαδίκτυο ένα θέμα που μας αφορούσε μόνο για να

καταλήξουμε με σωρούς αρχείων που δεν προορίζονται να διαβαστούν λόγω

της τεράστιας ποσότητάς τους; Ο κυβερνοχώρος αυξάνει την ταχύτητα και το

μέγεθος των πληροφοριών σε τέτοιο βαθμό ώστε η υπερφόρτωσή τους να

αποτελεί μια διαρκής εμπειρία της εικονικής ζωής.

Το δεύτερο σημείο της σπείρας αυτής είναι η προσπάθεια κυριαρχίας της

υπερφόρτωσης των πληροφοριών. Η υπερφόρτωση αυτή μπορεί να

αντιμετωπιστεί από τις νέες τεχνολογίες. Έχουν βρεθεί διάφορες λύσεις για το

πλεόνασμα των πληροφοριών που παράγεται από τον κυβερνοχώρο. Αρχικά,

παρεμβάλλεται η τεχνολογία ανάμεσα στους χρήστες και τις πληροφορίες.

Στην συνέχεια, οι συσκευές από μόνες τους δημιουργούν προβλήματα, επειδή

πρέπει να εγκαθίστανται και να χρησιμοποιούνται σωστά. Δεν έχει σημασία

πόσο εξελιγμένη είναι μια συσκευή, διότι ο χρήσης πρέπει ούτως ή άλλως να

μάθει να την διαχειρίζεται. Έπειτα, εμφανίζονται νέα εργαλεία που παράγουν

περισσότερες πληροφορίες και συμβάλλουν στην ευκολότερη διαχείριση του

κυβερνοχώρου, τείνοντας με τον τρόπο αυτό στο να δημιουργήσουν μια νέα

υπερφόρτωση. Αυτό είναι κάπως παράδοξο αν σκεφτεί κανείς ότι σκοπός των

περισσότερων εργαλείων είναι να μειώσουν την ποσότητα των πληροφοριών.

Έτσι, η επιτυχία αυτών των εργαλείων έγκειται στην παραγωγή περισσότερων

πληροφοριών επειδή καθιστά αποτελεσματικότερη την διαδικασία απόκτησής

τους (των πληροφοριών). Ωστόσο, τα προβλήματα επανεμφανίστηκαν όταν οι

συσκευές αυτές έγιναν απαραίτητες για το «μάρκετινγκ» των πληροφοριών,

παράγοντας τεράστιες ποσότητες τους.

Η technopower σπείρα ολοκληρώνεται και ξεκινά απ’ την αρχή με την

εμφάνιση ενός νέου προβλήματος υπερφόρτωσης των πληροφοριών. Η

σπείρα της υπερφόρτωσης και των εργαλείων είναι θεμελιώδους σημασίας για

την δύναμης της τεχνολογίας στον κυβερνοχώρο. Αυτό σημαίνει ότι ως άτομα

επιδιώκουμε περισσότερες εξουσίες στο διαδίκτυο, οι οποίες με την σειρά τους

απαιτούν περισσότερα τεχνολογικά εργαλεία για να διαχειριστούμε την

τεράστια αυτή ποσότητα των πληροφοριών που αναφέραμε προηγουμένως.

Η δύναμη της τεχνολογίας αναπτύσσεται συνεχώς για να ανταποκριθεί στις

απαιτήσεις ελέγχου των πληροφοριών, καθιστώντας τον κυβερνοχώρο ολοένα

και πιο περίπλοκο. Αυτό με την σειρά του σημαίνει ότι ικανότητα δράσης μέσα

σ’ αυτόν έχουν εξειδικευμένα άτομα με τεχνογνωσία πάνω στα εργαλεία όπως

για παράδειγμα οι χάκερς. Κατά συνέπεια λοιπόν, η δύναμη του κυβερνοχώρου

που αφορά το κοινωνικό είναι μια δύναμη κυριαρχίας, μέσω της οποίας μια

ελίτ ανθρώπων με εξειδίκευση στην τεχνολογία αποκτά ολοένα και

περισσότερη ελευθερία δράσεων, ενώ ταυτόχρονα οι υπόλοιποι χρήστες

βασίζονται ολοένα και περισσότερο σε μορφές τεχνολογίας που έχουν

λιγότερες πιθανότητες να ελέγξουν. Αν θεωρήσουμε ότι η δύναμη του

κυβερνοχώρου που αφορά το ατομικό είναι μια ελπιδοφόρα μορφή εξουσίας,

που συμβάλει στην αύξηση των δράσεων που μπορεί να λάβει ένα άτομο, τότε

η δύναμη που αφορά το κοινωνικό είναι μια απαισιόδοξη μορφή εξουσίας,

καθώς αποκαλύπτει τα δίκτυα των αλληλεπιδράσεων που αυξάνουν την

κυριαρχία μόνο μια συγκεκριμένης μερίδας ανθρώπων οι οποίοι έχουν και την

απαιτούμενη για αυτά τεχνογνωσία.

Ο όρος Cyberpower περιλαμβάνει τις αντιλήψεις ότι ο κυβερνοχώρος

προσφέρει εξουσία στα άτομα και ότι οι κοινωνίες σ’ αυτόν ορίζονται από μια

ελίτ ανθρώπων με εμπειρία και διαρκώς αυξανόμενη ισχύ. Για να ολοκληρωθεί

όμως η χαρτογράφηση του όρου αυτού θα πρέπει να περιγραφεί και το τρίτο

επίπεδο του, διότι ο κυβερνοχώρος δεν υπάρχει μόνο στις εικονικές ζωές και

κοινωνίες αλλά και στα όνειρα.

ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ

Οι άνθρωποι αποτελούν κομμάτι των φανταστικών σχέσεων που καθορίζουν

τις κοινωνίες και τα έθνη. Ένα έθνος μπορεί να θεωρηθεί ως «μια φανταστική

πολιτική κοινότητα» καθώς και ως «περιορισμένη και κυρίαρχη (Anderson,

1991). Φανταστική γιατί είναι αδύνατο όλα τα μέλη μιας κοινωνίας να

συναντηθούν, απλώς υποθέτουν ότι αποτελούν μια κοινότητα. Επίσης ένα

έθνος είναι περιορισμένο διότι υπάρχουν πάντα σύνορα και πέρα από αυτά τα

σύνορα υπάρχουν άλλα έθνη. Τέλος, ένα έθνος θεωρείται ως μια κοινότητα

επειδή ανεξάρτητα από τις ανισότητες των μελών της, την αντιλαμβανόμαστε

σαν μια «βαθιά, οριζόντια συντροφικότητα» στην οποία όλα τα μέλη είναι ίσα.

Μια παρόμοια φανταστική κοινότητα υπάρχει και στον κυβερνοχώρο. Ένα

επιπλέον, επαναλαμβανόμενο χαρακτηριστικό του φανταστικού είναι ότι

προσφέρει ελπίδες και φόβους που εμφανίζονται ως πραγματικά σενάρια λίγο

πριν την ολοκλήρωσή τους. Το φανταστικό του κυβερνοχώρου καθοδηγείται

από το καταπιεστικό συναίσθημα ότι η αλλαγή πλησιάζει. Το περιεχόμενου του

φανταστικού είναι δομημένο από το δίδυμο ουτοπία και δυστοπία που και τα

δύο προέρχονται από τον ισχυρισμό ότι όλα ελέγχονται από τους κώδικες

πληροφοριών οι οποίοι μπορούν να χειριστούν, να μεταβιβαστούν και να

ανασυγκροτηθούν μέσω του κυβερνοχώρου.

Από την μια πλευρά, το διαδίκτυο δίνει πολλές ελπίδες, ακόμα και αυτή της

αθανασίας. Κάποιοι άνθρωποι πιστεύουν ότι μέσα στην διάρκεια της ζωής

μας, θα είμαστε σε θέση να διαχωρίσουμε την «συνείδηση» μας από το σώμα

μας και να την φορτώσουμε σε πυρίτιο. Αν η ουσία του εαυτού μας μπορεί να

φτιαχτεί εικονικά, τότε δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε καλύτερο μέρος

από τον κυβερνοχώρο στον οποίο θα μπορούσαμε να συναντηθούμε όλοι

μεταξύ μας ως «αθάνατοι» πια. Επιπλέον, κάποιοι πιστεύουν ότι ο

κυβερνοχώρος θα γίνει ένας οργανικός νους ο οποίος θα συγκροτεί μια

ανώτερη συνείδηση που θα μοιάζει με Θεό. Σε ένα λιγότερο μεταφυσικό

επίπεδο, πολλοί βλέπουν τον κυβερνοχώρο βασισμένο σε cyborg φιγούρες

που θα μας οδηγήσουν πέρα από τις καταπιέσεις αυτού του κόσμου – φύλο,

τάξη, φυλή, σεξουαλικότητα – καθώς οι φιγούρες αυτές υπερβαίνουν τις

αντιθέσεις μεταξύ φύσης και πολιτισμού, ανθρώπων και μηχανών, βοηθώντας

μ’ αυτόν τον τρόπο στην καταστροφή των αντιθέσεων στις οποίες βασίζεται

οποιαδήποτε μορφή καταπίεσης. Σύμφωνα με τα παραπάνω θα λέγαμε λοιπόν

ότι ο κυβερνοχώρος προσφέρει την πιθανότητα ύπαρξης ενός τέτοιου

«παραδείσου».

Από την άλλη πλευρά, ο κυβερνοχώρος γεννά πολλούς φόβους. Το διαδίκτυο

θεωρείται από πολλούς ως το απόλυτο εργαλείο επιτήρησης. Αν η

καταπιεστική αυτή δύναμη του διαδικτύου λειτουργεί σύμφωνα με την αρχή «η

ορατότητα είναι παγίδα», τότε ακόμα και οι μικρότερες δράσεις μας είναι

ορατές. Έπειτα ο κόσμος θα ήταν προδεδικασμένος, καθώς όλες οι

αλληλεπιδράσεις και η τήρηση των θεσμικών κανόνων θα γίνονταν με

ηλεκτρονικά μέσα και ο κυβερνοχώρος θα επέτρεπε αυτές οι αλληλεπιδράσεις

να συγκεντρώνονται και να εξετάζονται. Όλοι οι άνθρωποι θα θεωρούνταν

ένοχοι μέχρι αποδείξεως του εναντίου, καθώς όλες οι αλληλεπιδράσεις θα

πρέπει να εξετάζονται για να δουν αν ανταποκρίνονται στο αναμενόμενο

μοτίβο και αν όχι τότε θα πραγματοποιείται έρευνα. Οι πληροφορίες θα

συλλέγονται από όλους με το πρόσχημα ότι εξυπηρετούν τα συμφέροντά μας.

Όλες αυτές οι εφιαλτικές πιθανότητες μπορεί να γίνουν πραγματικότητα διότι ο

κυβερνοχώρος παρέχει το τέλειο μέσο για την συλλογή και μεταφορά των

πληροφοριών που είναι απαραίτητες για μια εξ’ ολοκλήρου εποπτευόμενη

κοινωνία.

Τόσο οι ελπίδες όσο και οι φόβοι που γεννά ο κυβερνοχώρος είναι αποτέλεσμα

της πεποίθησης ότι τα πάντα μπορούν να χειραγωγηθούν από τους κώδικες

πληροφοριών. Μπορεί να γίνουμε αθάνατοι μετατρέποντας τον εαυτό μας σε

κώδικα πληροφορίας που θα ζει για πάντα στον κυβερνοχώρο ή θα γίνουμε

φυλακισμένοι σε μια ανοιχτή κοινωνία. Αυτή η μορφή δύναμης λειτουργεί με

την παροχή ορισμένων ενοποιητικών σκέψεων που επιτρέπουν στα άτομα του

διαδικτύου να αναγνωρίζουν το ένα στο άλλο ότι είναι μέλη της ίδιας

κοινότητας. Συμπερασματικά λοιπόν θα λέγαμε ότι η δύναμη του

κυβερνοχώρου στο φανταστικό αποτελεί την ευρεία κοινωνική τάξη του

διαδικτύου, παρέχοντάς της όνειρα και εφιάλτες μέσω των οποίων τα άτομα

και οι κοινότητες έρχονται να αναγνωρίσουν ότι αποτελούν μέρος κάτι

μεγαλύτερου από ότι ο ίδιος τους ο εαυτός.

CYBERPOWER

Η δύναμη είναι η προϋπόθεση και το όριο της πολιτικής, της κουλτούρας και

της εξουσίας. Μια συγκεκριμένη σύνθετη μορφή εξουσίας που λειτουργεί στα

τρία επίπεδα του ατομικού, του κοινωνικού και του φανταστικού τώρα συγκλίνει

μέσα από εικονικούς χώρους, κατευθύνοντας συγκρούσεις και συναινέσεις

προς συγκεκριμένα ζητήματα και κοινωνικές δομές.

Κανένα επίπεδο της δύναμης του κυβερνοχώρου δεν προσδιορίζει ή κυριαρχεί

των άλλων. Συγκεκριμένα οι εξουσίες του ατομικού και του κοινωνικού είναι σε

συνεχή μάχη. Ο φιλελευθερισμός αποκτά ιδιαίτερη θέση στον κυβερνοχώρο.

Η δύναμη του κυβερνοχώρου δεν δίνει έμφαση στην απόλυτη κυριαρχία της

ελίτ των ατόμων με εμπειρία ούτε προβλέπει το φιλελεύθερο ιδανικό της

χειραφέτησης του ατόμου. Η δύναμη αυτή τονίζει την συνέχεια των παραπάνω

διαδικασιών, οδηγούμενων από όνειρα και εφιάλτες. Όταν εξετάζουμε τον όρο

Cyberpower θα πρέπει πάντα να γνωρίζουμε τον βρυχηθμό της μάχης και των

πολύπλοκων συγκρούσεων που καθορίζουν τις εικονικές ζωές, τις ελίτ και τα

όνειρα.

Επιπλέον στοιχεία

Φωτογραφίες μακέτας