pier paolo vergerio: de situ veteris et inclyte urbis rome

8
Pier Paolo Vergerio: De Situ Veteris et Inclyte Urbis Rome Author(s): Leonard Smith Source: The English Historical Review, Vol. 41, No. 164 (Oct., 1926), pp. 571-577 Published by: Oxford University Press Stable URL: http://www.jstor.org/stable/552234 . Accessed: 19/12/2014 11:18 Your use of the JSTOR archive indicates your acceptance of the Terms & Conditions of Use, available at . http://www.jstor.org/page/info/about/policies/terms.jsp . JSTOR is a not-for-profit service that helps scholars, researchers, and students discover, use, and build upon a wide range of content in a trusted digital archive. We use information technology and tools to increase productivity and facilitate new forms of scholarship. For more information about JSTOR, please contact [email protected]. . Oxford University Press is collaborating with JSTOR to digitize, preserve and extend access to The English Historical Review. http://www.jstor.org This content downloaded from 128.235.251.160 on Fri, 19 Dec 2014 11:18:09 AM All use subject to JSTOR Terms and Conditions

Upload: leonard-smith

Post on 13-Apr-2017

337 views

Category:

Documents


112 download

TRANSCRIPT

Page 1: Pier Paolo Vergerio: De Situ Veteris et Inclyte Urbis Rome

Pier Paolo Vergerio: De Situ Veteris et Inclyte Urbis RomeAuthor(s): Leonard SmithSource: The English Historical Review, Vol. 41, No. 164 (Oct., 1926), pp. 571-577Published by: Oxford University PressStable URL: http://www.jstor.org/stable/552234 .

Accessed: 19/12/2014 11:18

Your use of the JSTOR archive indicates your acceptance of the Terms & Conditions of Use, available at .http://www.jstor.org/page/info/about/policies/terms.jsp

.JSTOR is a not-for-profit service that helps scholars, researchers, and students discover, use, and build upon a wide range ofcontent in a trusted digital archive. We use information technology and tools to increase productivity and facilitate new formsof scholarship. For more information about JSTOR, please contact [email protected].

.

Oxford University Press is collaborating with JSTOR to digitize, preserve and extend access to The EnglishHistorical Review.

http://www.jstor.org

This content downloaded from 128.235.251.160 on Fri, 19 Dec 2014 11:18:09 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

Page 2: Pier Paolo Vergerio: De Situ Veteris et Inclyte Urbis Rome

THE BARONIAL COUNCIL IN 1261 THE BARONIAL COUNCIL IN 1261

le conseil respount et dit qe sy lem ad mys en office gentz nientz couenable qe ne deuount mustre en quoy et queux sount si soit amende par le Roy et par soun conseil[.]

[29] les viscountes et lez aultres baillifs qe lem fait ore honisent toute la terre et entrebeysount le droyture le Roy et destruyount la pays e su' effrount 1 a pur prendre le droyture le Roy et en ceste manere perde le Roy et perdra quant il ad et la terre ierte destrute.

Le conseil respount et dist qe si homme troue viscountes et aultres baillifs qe sount partiez al droyture le Roy gardere soient punys si come ils deyuount ou si destruccioun fount soient punys sy come auant est dit et ceo soit enquis hastiuement.

Pier Paolo Vergerio: De Situ Veteris et Inclyte Urbis Rome

THE archaeological fragment De Situ Veteris et Inclyte Urbis Rome, now printed for the first time, is preserved in three manu-

scripts: the first is in the Biblioteca Marciana at Venice, the second in the Museo Civico of Padua, and the third in the Biblio- teca Estense at Modena.2 Here it was seen by Tiraboschi, who remarks upon the silence of Muratori, Apostolo Zeno, and Niceron in regard to it; 3 and but for his premature death it was to have been copied from the Venetian manuscript and included

by Carlo Combi in his edition of Vergerio's Epistole, published posthumously by the R. Deputatione Veneta di Storia Patria in 1887.4

In each of the above-mentioned manuscripts the fragment as here printed is followed by a passage from Petrarch's descrip- tion of Rome in a well-known letter addressed to Giovanni Colonna,5 the copyist leaving the line of the text unfinished after the words ' de quarum nominibus ' and then beginning a new line with the passage quoted from Petrarch. There is no reason, however, to doubt the authenticity of the ascription to Vergerio

I Corrupt. 2 Biblioteca Marciana, Lat. Class. xiv. 254, M ; Padua, Museo Civico, B.P. 1287, P;

Biblioteca Estense, R. 9. 6, E. There is a fourth manuscript at Padua, B.P. 1203, but this is merely an eighteenth-century transcript of P; and similarly that of the codice Gravisi at Capodistria appears to be a seventeenth- or eighteenth-century transcript of M. M is of the beginning of the sixteenth century; P is of the end of the fifteenth. The director of the R. Biblioteca Estense kindly examined E for me, but I have not been able to ascertain its date. The textual variants, as will be seen, are neither numerous nor important.

3 Tiraboschi, Storia della letteratura italiala (1824), vni. iii. 957. Cf. C. Combi, 'Memoria ', printed as introduction to Epistole di P. P. Vergerio,

Venezia, 1887, p. xvii. 5 Epistolae de Rebus Familiaribus et TVariac, cura Ios. Fracassetti, Florentiae,

1859, vol. i, lib. vi, ep. 2, pp. 311 seqq. The passage here added to the Vergerian fragment is from ' Hoc incidenter quantum locus iste ' down to 'gloriosam Callistus exercuit Libitinam'.

le conseil respount et dit qe sy lem ad mys en office gentz nientz couenable qe ne deuount mustre en quoy et queux sount si soit amende par le Roy et par soun conseil[.]

[29] les viscountes et lez aultres baillifs qe lem fait ore honisent toute la terre et entrebeysount le droyture le Roy et destruyount la pays e su' effrount 1 a pur prendre le droyture le Roy et en ceste manere perde le Roy et perdra quant il ad et la terre ierte destrute.

Le conseil respount et dist qe si homme troue viscountes et aultres baillifs qe sount partiez al droyture le Roy gardere soient punys si come ils deyuount ou si destruccioun fount soient punys sy come auant est dit et ceo soit enquis hastiuement.

Pier Paolo Vergerio: De Situ Veteris et Inclyte Urbis Rome

THE archaeological fragment De Situ Veteris et Inclyte Urbis Rome, now printed for the first time, is preserved in three manu-

scripts: the first is in the Biblioteca Marciana at Venice, the second in the Museo Civico of Padua, and the third in the Biblio- teca Estense at Modena.2 Here it was seen by Tiraboschi, who remarks upon the silence of Muratori, Apostolo Zeno, and Niceron in regard to it; 3 and but for his premature death it was to have been copied from the Venetian manuscript and included

by Carlo Combi in his edition of Vergerio's Epistole, published posthumously by the R. Deputatione Veneta di Storia Patria in 1887.4

In each of the above-mentioned manuscripts the fragment as here printed is followed by a passage from Petrarch's descrip- tion of Rome in a well-known letter addressed to Giovanni Colonna,5 the copyist leaving the line of the text unfinished after the words ' de quarum nominibus ' and then beginning a new line with the passage quoted from Petrarch. There is no reason, however, to doubt the authenticity of the ascription to Vergerio

I Corrupt. 2 Biblioteca Marciana, Lat. Class. xiv. 254, M ; Padua, Museo Civico, B.P. 1287, P;

Biblioteca Estense, R. 9. 6, E. There is a fourth manuscript at Padua, B.P. 1203, but this is merely an eighteenth-century transcript of P; and similarly that of the codice Gravisi at Capodistria appears to be a seventeenth- or eighteenth-century transcript of M. M is of the beginning of the sixteenth century; P is of the end of the fifteenth. The director of the R. Biblioteca Estense kindly examined E for me, but I have not been able to ascertain its date. The textual variants, as will be seen, are neither numerous nor important.

3 Tiraboschi, Storia della letteratura italiala (1824), vni. iii. 957. Cf. C. Combi, 'Memoria ', printed as introduction to Epistole di P. P. Vergerio,

Venezia, 1887, p. xvii. 5 Epistolae de Rebus Familiaribus et TVariac, cura Ios. Fracassetti, Florentiae,

1859, vol. i, lib. vi, ep. 2, pp. 311 seqq. The passage here added to the Vergerian fragment is from ' Hoc incidenter quantum locus iste ' down to 'gloriosam Callistus exercuit Libitinam'.

1926 1926 571 571

This content downloaded from 128.235.251.160 on Fri, 19 Dec 2014 11:18:09 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

Page 3: Pier Paolo Vergerio: De Situ Veteris et Inclyte Urbis Rome

PIER PAOLO VERGERIO: DE SITU October

of the first and chief part of the fragment; and this enables us to fix with exactness the date of its composition.

At the beginning of the year 1398 Vergerio accompanied Francesco Zabarella to Rome,1 whither Boniface IX had sum- moned the famous canonist in order to hear his views upon the best means of terminating the great schism. Zonta,2 following Novati3 in what would appear a mistaken interpretation of a passage in Vergerio's panegyrical letter written after Cardinal Zabarella's death,4 supposes that Vergerio accompanied his friend to Rome twice, and that an earlier visit had already taken place at a date between the autumn of 1389 and the spring of 1390. If this were so, the present fragment, which clearly gives the impressions of one visiting Rome for the first time, would have to be dated eight or nine years earlier. A comparison, however, between the fragment and three letters written by Vergerio indubitably in 1398 from Rome and published by Sabbadini in 1889 from a Vatican codex 5 reveals so close an identity in substance and phrasing as to force the conclusion that the fragment, which is itself in the form of a letter, is contem- poraneous with the three Roman letters of 1398. The reference here to the Lenten stations, for example, is an echo of the circum- stance narrated in the third Roman letter that on the previous Sunday Vergerio had gone to San Paolo fuori le Mura; the letter is dated 14 February, and the previous Sunday to it in 1398 was Sexagesima, when the station is precisely at that Basilica. Similarly allusions to the Roman carnival are common to both, and there are the same complaints upon indifference and destruc- tive neglect. It may be noted that the allusion in the fragment to the building of Sant' Agostino is of small chronological value; the building, already begun in 1358, is described as recently completed in a notarial act of 1444.6

i Cf. G. Zonta, Francesco Zabarella, Padua, 1915, p. 30. 2 Ibid. p. 11. 3 Cf. Novati, Epistolario di Coluccio Salutati, Roma, 1891-1911, ii. 277. 4 Cf. Vergerio, Epistole, no. cxxii, p. 183. The passage in question runs as follows:

'Romam autem primum euntem comitatus sum, cum tollendi huius pestiferi schismatis causa consilium daturus vocaretur.... Totum subinde tempus usque quo denuo in Romanam curiam accitus est Padue natali solo peregit, semper iuris canonici profes- sioni addictus, nisi quod interdum munus legationis ad magna dominia et ob maximas causas iussu' principantium adiit.' The second visit to Rome alluded to in denuo is not to be identified with that of 1398, necessitating an earlier visit imagined to have taken place in 1389-90; it is that undertaken by Zabarella after his elevation by John XXIII to the Sacred College in 1411. This is borne out further by Vergerio's reference to ambassadorial journeys, of which there are several on record after 1398, both on behalf of Francesco Novello da Carrara and, subsequently, of the Venetian republic; but not previously. Moreover, there is no evidence in Vergerio's letters before 1398 that he had any friendships in Rome, whereas after that date they are frequently mentioned.

Cf. Giornale storico d3lla letteratura italiana, xiii (1889), 299 seqq. ' Cf. A. C. De Romanis, La Chiesa di S. Agostino di Roma. Storia c Arte, Roma,

572

This content downloaded from 128.235.251.160 on Fri, 19 Dec 2014 11:18:09 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

Page 4: Pier Paolo Vergerio: De Situ Veteris et Inclyte Urbis Rome

1926 VETERIS ET INCLYTE URBIS ROME

Thus our evidence points clearly to the spring of 1398 as the date of the fragment's composition; and if a suggestion may be hazarded as to the correspondent to whom Vergerio addressed it, it may not be too fanciful to think of Ognibene de la Scola, the recipient of the other contemporary Roman letters, or of Ludovico Buzzacarini, another friend of Vergerio's at Padua, mentioned in those, and to whose interest in archaeological disquisitions other letters, written to him by Vergerio about this time, bear testimony. LEONARD SMITH.

De Situ Veteris et Inclyte Urbis Rome

Dici solet et habet certam res ipsa rationem in ruinosis urbibus quas aut violentus casus diruit aut vetustas exedit esse aerem parum salubrem: ac de corporibus quidem intelligatur necesse est, nam de moribus animi non facile iudicari potest. Cuius rei etsi parum de causa constaret, tamen abunde fidem experientia facit. Hinc Aquileia splendidissima quondam civitas hoc malo famosa est: Ravenna ex urbibus Italie ut pene dixerim antiquissima, Senogallia a Gallis Senonibus ita dicta, Adria a qua mare Adriaticum nomen habuit, et Roma, quondam orbis caput, nunc nudum nomen et fabula, ac plereque alie hoc nomine cognite sunt. Mihi vero, gratias Deo, posteaquam huc veni, valetudo corporis integra fuit, quam frugalitate et exercitio confeci, medicamentis optimis et habende et tuende 2 sospitatis: verum animo atque ingenio laboro. Animo quidem,3 non ut deterior 4 sim quam soleo, quasi dici de me tritum proverbium 5

possit: canis qui Romam petit idemque lupus redit,6 immo vero quod non arroganter dixerim, melior aliquanto sum. Quis enim non com- moveatur animo, nisi plane perditissimus hominum sit, atque aliquando in se reversus 7 exigat a se ipso demeritorum suorum rationem, cum viderit tot sacra loca, tot templa, tot sanctorum reliquias, tot tantaque vere religionis monumenta, que visitationibus quo maiori devotione frequentarentur sanctissimi pontifices peccatorum omnium vel pro magna parte remissiones indulserunt ? Ego quidem non temere crediderim plus esse hic sacrorum corporum et venerandarum 8

reliquiarum quam apud reliquum universum orbem christianum. Hec quem non moveant ? Cui non religionem incutiant ? Ac preterea quadragesimales he stationes, quas vulgus antiquo vocabulo status 9 appellat, quasque non pontifices, ut olim, sed plebs et peregrinorum turbe magno concursu frequentant, ut taceam prope trecentarum atque octoginta numerum ecclesiarum, que intra pomerium urbis aut paullo longius continentur. Nec me pigebit, quando in hunc sermonem prolapsus sum, ex sanctuariis celebriora quedam loca et ea maxime que religiosorum conventus 10 celebrant recognoscere, ut quum te huc religio duxerit, facile possis invenire.

1921, pp. 7-9. For this information I am indebted to the Rev. Don Germano Lustrissimi, O.S.B. ' Title wanting in P. 2 M 'et retinende '.

3 E ' animo sed quidem '. 4 P 'ditior'. 5 M 'tritum vulgo proverbium'. G MPE 'petit . .. rediit' (v.l. 'reddit'). 7 Evang. S. Luc. xv. 17. This and subsequent references indicate verbal quotations

from Vergerio's presumable authorities. 8 M ' venerabilium'. 9 P ' statas '. 10 P ' conventum'.

573

This content downloaded from 128.235.251.160 on Fri, 19 Dec 2014 11:18:09 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

Page 5: Pier Paolo Vergerio: De Situ Veteris et Inclyte Urbis Rome

PIER PAOLO VERGERIO: DE SITU October

Petri principis apostolorum ecclesia via Aurelia ad radices Ianiculi sita est, ubi preter cetera eximie venerationis insignia monstratur in sudario facies Salvatoris. Paulus, electionis vas 1 dictus, foris portam Capenam quingentis fortasse passibus templum habet magnum quidem et ornatum quondam, nunc vero, quod ad summam ignominiam tam cleri quam populi Romani pertinet, ex magna parte detectum. Ad eandem partem tantum- dem fere progressis monstrantur aque Salvie, ad quas ille Neronis iussu truncatus est. Est etiam Lateranensis ecclesia sancti Iohannis, pontificum quondam sedes, magnis dotata privilegiis, ubi sunt Petri et Pauli aposto- lorum capita recondita pro thesauro. Est foris Appiam portam locus, ubi verbis Domini, mortem fugiens, ad martyrium revocatus est Petrus. Intra Latinam portam sacellum extat, ubi ferventi oleo evangelista Iohannes immersus est et virtute divina evasit illesus. Item secus Lavicanam 2 est sancte Crucis ecclesia 3 quam Cartusiensium monachorum sacer con- ventus officiis suis colit et celebrat. Extra vero Tiburtinam est sancti Laurentii templum, ubi et eius et Stephani protomartyris corpora requie- scunt. Proxime intra urbem est ecclesia sancte Marie maioris miraculose monstrata, ubi iuxta presepe Domini Hieronymus humi sepultus iacet. Foris muros ad Numentanam portam est sancte Agnetis ecclesia. Con- ventus fratrum minorum habitat in rupe Tarpeia, ubi Octavio4 principi Sibilla monstrasse dicitur aram celi. Non procul inde apud sanctam Mariam novam religiosi viri montis Oliveti claustro se continent. Carmelitarum collegium est ad sanctum Martinum in montibus, Predicatorum ubi Minerve templum fuerat, Servorum ad sanctum Marcellum; 5

qui locus est inter sanctorum Apostolorum ecclesiam et sancte Marie in via lata. Apud sanctum Silvestrum sancte moniales claustro recluse sunt, ubi Iohannis Baptiste caput officiose monstratur. Fratrumque6 heremitarum conventus est circa ecclesiam sancti Tryphonis, ubi Augustino templum segnius extruunt.7 Est preterea templum mirificum Pantheum ab Agrippa extru- ctum, quod ut olim Cybeli et reliquis demonibus, ita nunc beate Virgini et ceteris sanctis dicatum est: quod a Phoca Cesare impetratum Bonifacius quartus in nostram transtulit religionem. Hec et huiusmodi talia, que multa in urbe sunt, ad excitandam animo religionem plurimum valent, ut taceam maiestatem summi pontificis et datam sibi ligandi atque solvendi animas potestatem, splendorem cardinalium et venerandum eorum cetum, ceterorumque prelatorum et cultum et auctoritatem, ac preter omnia ceremonias optimis rationibus institutas. Non est igitur ut sim deteriori animo, verum ingenio sum tardiore quam soleo, cuius causam non satis ratione conicio: quod contra fieri deberet, ut ubi tot divina ingenia floruerunt, hic, si qua est in me vis ac scintilla, eo amplius excandescere debuisset, nisi fortasse omnia situ et vetustate torpeant, et que noxia sunt corpori, eadem animi quoque vires inficiant. Quicquid autem de causis sit, ego certe ob eam rem hactenus non prestiti quod pollicitus tibi sum quodque scio magno a te desiderio expectari, id est ut situm urbis Rome veteraque eius aut in deorum 8 suorum honorem aut illustrium virorum memoriam monumenta describerem ac mihi quidem non defuit

I Act. Apost. ix. 15. 2 ME ' Lavicaniam '. 3 E 'crucis ecclesiam'. 4 M ' Octaviano '. 5 M 'Marcellinum'. 6 ME ' fratrum quoque'. ' E 'templum exstruunt'. 8 M 'in dierum'.

574

This content downloaded from 128.235.251.160 on Fri, 19 Dec 2014 11:18:09 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

Page 6: Pier Paolo Vergerio: De Situ Veteris et Inclyte Urbis Rome

1926 VETERIS ET INCLYTE URBIS ROME

cura investigandi, modo felicitas inveniendi et describendi facultas adfuis- set. Ego enim a quibus cognoscere ista possum non invenio : exiguus est eorum numerus qui talibus studeant, et res ipse obsolverunt vetustate. Vulgus vero de his fabulas sibi confingens ita corrumpit rerum vocabula ut vix quicquam intelligi possit, unde vero dixerim nusquam minus Romam cognosci quam Rome:1 si quid tamen videndi studio aut lectione aut aliorum sermone consequi potui, id nunc perscribam.

Ante omnia, que et quanta fuerit Roma indicio sunt ruine exemplaque rerum usque in miraculum provecta: altissimi muri supraque 2 his altissimi fornices, palatia instar urbium, et intra montium viscera longo tractu deducte testudines: tantum marmor ut vix tantum reliqui in visceribus terre lateat, tanta vis porphyrii, tantum Numidici lapidis, columne ex diaspro, alabastrum ad grandem copiam, tot diversa genera lapidum, tot in uno ipso colorum varietates ut vel in hoc naturam non possit ars sequi. Quacumque per urbem eas, ut ea sileam que ruinis sepulta sunt, hic columnarum fragmenta videas, illic bases, hic disiectas confractasque imagines, grandes conchas, latissima lavacra, ex omni lapidum genere cesa.3 Denique nihil fere nisi marmor aut peregrinus lapis in urbe calcatur: tot urne cinerales sacrate diis manibus, tot integra sepulchra miro artificio exsculpta neque enim, ut est apud Plinium, antiquus mos fuerat cremandorum in funere corporum,4 cum Silla primus fuerit qui ex Cornelia familia cremari se iusserit.5 Nondum igitur efficere tantum avare

atque ignave plebis violentia potuit quin ex prioribus multa supersint: que quasi glorie sue invidia ad obolendam vetustatis memoriam nititur. Quum enim duo sint quibus extare rerum memoria soleat, libris scilicet atque edificiis, duabus artibus Romani in eorum excidium perniciemque contendunt, pictorum scilicet qui ut sudaria peregrinis effingant utillimos plerumque et qui in urbe unici sunt libros evertunt, item eorum qui fornaces exercent, qui ne lapides ex longinquo vehant edificia destruunt ut marmor et vivum lapidum convertant in calcem. Qua ratione plurima iam egregia edificia diruta sunt et diruuntur in dies. Sed de his tantum: nunc ad propositum redeo.6

Urbs omnis in xiii regiones suo instituto ac more distributa est, at vero natura et loco quadripartita. Prima et maxima pars que omne quod est cis Tiberim continet: alia Transtiberim: tertia, minima omnium, insula quam Tiber circumfluens efficit, cui initium fecere fruges ex Tarquinii Superbi agris in flumen proiecte, cum nemo Marti dicatas pro suis usibus vellet attingere :7 quarta civitas Leonina, ubi est principis apostolorum ecclesia quam Leo papa quartus muris cingere coepit, quintus vero Leo perfecit. Ea preter cetera estivum aerem insalubrem habet, hac ut arbitror ratione, quod in meridiem soli patens cum australibus ventis vapores et maris et Tibridis accipit. Ex his partibus Roma constat magno circuitu, cuius ego modum non ausim definire. Muri urbis magna latitudine sunt crebrisque turribus quas Aurelianus imperator extruxit.8 Pars montana deserta est: plana tamen et que est ad flumen proxima colitur, ubi collapsis veteribus edificiis nove nunc ac fragiles case grandibus

a Petrar. Epp. Fam. vi. ii, p. 314. 2 M ' superque '. 3 M ' cesse'. 4 Plin. Nat. Hist. vii. 187. 5 Cic. De Legg. ii. 22. 57. 6 M ' venio'. ? Liv. ii. 2. 8 Euseb. Chron. ann. 277.

575

This content downloaded from 128.235.251.160 on Fri, 19 Dec 2014 11:18:09 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

Page 7: Pier Paolo Vergerio: De Situ Veteris et Inclyte Urbis Rome

PIER PAOLO VERGERIO: DE SITU October

insident fundamentis. Cis Tiberim sunt tredecim porte. Porta Capena qua itur ad sanctum Paulum. In muris proximis ad dextram est monu- mentum ingens, quadrangula pyramis marmoribus crustata, que vulgo Remi sepulchrum dicitur, sed qui literas marmoribus inscriptas legerunt id negant, quas nunc difficillimum est legere propter arbusta que inter marmorum commissuras oborta 1 sunt. In eadem parte est mons manu- factus qui Testaceus appellatur, eo quod sit 2 totus ex fragmentis vasorum fictilium quibus tributa provinciarum et regum urbi inferebantur. Mira res quidem mihi videtur et Romane potentie indicium ingens, ut vel in hanc magnitudinem quam nunc videmus congeries hec excreverit: taceo enim quantum diuturnitate subsederit ex quo Roma desiit provincias vectigales habere, omitto et id quantum annuls Romanorum ludis quos carniprivialibus festis exercent hactenus diminutum est. Secunda est porta Appia qua itur ad Domine quo vadis, ab Appio Claudio Centimana 3 dicta, qui viam que portam hanc respicit censor stravit et Appiam aquam induxit.

Egredientibus hanc et ceteras quoque offerunt se crebre et ingentes monumentorum reliquie que in honorem memoriamque illustrium virorum extructa fuerunt: ornate quondam res atque magnifice, nunc vero sole materie ex ruderibus et calce compacte, quoniam et nomina illorum et

imagines cum marmoribus ablata sunt. Foris eam portam ad sanctum Sebastianum sunt catecumbe,4 subterranea quedam loca, qualia ad Capenam sunt, sed ea fuerunt sanctorum cimiteria in quibus fideles Christi publice subterrabantur. Item ad eandem regionem fuerat amphiteatrum Titi

Vespasiani, in cuius dedicatione quingentas feras populo obiecit.5 Post hanc est porta Latina qua in Latinos populos ibatur. Inde porta Muroni

que nunc clausa est, ubi rivus influit civitatem quem ego Appiam aquam reor, cum ad Appiam viam perveniat. Alia est porta asinaria Lateranensis iuxta sanctum Iohannem. Postea vero est porta Lavicana que maior dicitur et respicit viam Pompeianam sive Prenestinam. Inde erat ductus

aquarum in urbe, altis muris extructus, longissimo tractu, et supra portam, que tota ex Tiburtino lapide constat, inscriptum est quis auctor fuerit tanti commodi quotque milliario aqua in urbem deducta sit. Erat pre- terea alius aquarum ductus qui et ipse montana urbis et partes a Tiberi remotas irrigabat. Sed uterque et intra urbem et foris in pluribus partibus corruit. Post hanc est porta Taurina, ita dicta quod intus et foris sit tauri caput insculptum, seu, quod 6 verius arbitror, Tiburtina, quia per eam Tibur ibatur. Hec dicitur sancti Laurentii porta. Inde porta Numentana, que nunc7 corrupto vocabolo dicitur de la Dona, per quam itur ad Sanctum Agnetem. Inde porta Salaria qua itur versus Sabinam, et duas habet vias, Salariam scilicet veterem que ducit ad

pontem Milvium, et novam que respiclt pontem Salarium. Inde porta Pinciana: item porta Flaminia, iuxta quam est ecclesia sancte Marie de

populo nuncupata, et per cam quoque itur ad Milvium pontem. Ultima est porta Colina, ubi per pontem Traiani coniuncta est Rome civitas Leonina iuxta monumentum divi Adriani. Item sunt tres trans Tiberin

I M 'aborta'. 2 P eo quod totus ex'. 3 MP 'Centimane'. 4 P chatetumbe'. 6 Euseb. Chron. ann. 82. 6 P 'sed quod'. 7 M 'seu, quod verius arbitror, Tiburtina, quia per ear Tibur eatur, hec dicitur.

Sancti Laurentii porta Numentana: que nunc . . . '

576

This content downloaded from 128.235.251.160 on Fri, 19 Dec 2014 11:18:09 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

Page 8: Pier Paolo Vergerio: De Situ Veteris et Inclyte Urbis Rome

1926 VETERIS ET INCLYTE URBIS ROME 1926 VETERIS ET INCLYTE URBIS ROME

porte: porta scilicet Septimiani vel Septimiana, fortassis a Lucio Septimio sic dicta, qua per adversi fluminis ripam ad ecclesiam sancti Petri; secunda, porta Aurelia in summo Ianiculi, que nunc dicitur porta sancti Pangratii. Sic scriptum apud aliquos reperi, sed verius arbitror ear que sit in monte Septimianam esse, que vero in piano Aurelianam, pro- pterea quod ecclesia sancti Petri in via Aurelia constituta est, ut apud omnes convenit, quod secundum2 priorem sententiam evenire non potest; tertia est Portuensis, imperatoribus

3 Arcadio et Honorio inscripta, ubi naves flumine vecte resident. Civitas quoque Leonina tres habet portas de quarum nominibus....

Notes on Visitations, 1536-58

THE extant visitation articles and injunctions for Elizabeth's reign have been published in Frere and Kennedy, Visitation Articles and Injunctions, 1559-75, and my own Elizabethan Administration, vols. ii and iii. In the latter work I have made a list of visitations for which no articles or injunctions are at present available.4 Thus for Elizabeth's reign the field has been fairly well worked, though with no claim to completeness.

For the period 1536 to 1559 Dr. Frere and I have published the extant visitation articles and injunctions, and I have printed a set which has been found since our work appeared.5 No effort has yet been made to record visitations with no extant articles or injunctions for these years such as has been done for Elizabeth's reign. The following notes represent the beginnings of research which I cannot now hope to finish. They are published in the hope that they may be of use to some other worker in Tudor history. I hope that the Gloucester articles for 1542 and 1548 will be copied and printed. W. P. M. KENNEDY.

1536. Commission from bishop to the vicar-general to visit Hereford diocese: Hereford Register, fos. 7', 10.

1539. Skip visits Hereford diocese: ibid. fo. 11v. Visitation of Ely: Caius College MSS. 1216, 170 (14). Visitation of archdeaconry of Ely: Visitation Books (St. Mary's,

Cambridge). 1540. Visitation of Worcester: Visitation Books (Worcester Diocesan

MSS.). 1542. Skip visits Hereford Cathedral: Register, fo. 40v.

This record includes a royal letter crdering the dean and chapter to submit to episcopal visitation.

E 'Septimii lani vel Septimiana fortassis a Lucio'. P 'Septimii Iani vel Septiminiana '.

2P 'conveniat quod secundum'. Ml 'conveniat, ad secundum ... potest'. 3 M' Portuensis imperatoris. 19-25. Ante, xxi. 1252. VOL. XLI.-NO. CLXIV. P p

porte: porta scilicet Septimiani vel Septimiana, fortassis a Lucio Septimio sic dicta, qua per adversi fluminis ripam ad ecclesiam sancti Petri; secunda, porta Aurelia in summo Ianiculi, que nunc dicitur porta sancti Pangratii. Sic scriptum apud aliquos reperi, sed verius arbitror ear que sit in monte Septimianam esse, que vero in piano Aurelianam, pro- pterea quod ecclesia sancti Petri in via Aurelia constituta est, ut apud omnes convenit, quod secundum2 priorem sententiam evenire non potest; tertia est Portuensis, imperatoribus

3 Arcadio et Honorio inscripta, ubi naves flumine vecte resident. Civitas quoque Leonina tres habet portas de quarum nominibus....

Notes on Visitations, 1536-58

THE extant visitation articles and injunctions for Elizabeth's reign have been published in Frere and Kennedy, Visitation Articles and Injunctions, 1559-75, and my own Elizabethan Administration, vols. ii and iii. In the latter work I have made a list of visitations for which no articles or injunctions are at present available.4 Thus for Elizabeth's reign the field has been fairly well worked, though with no claim to completeness.

For the period 1536 to 1559 Dr. Frere and I have published the extant visitation articles and injunctions, and I have printed a set which has been found since our work appeared.5 No effort has yet been made to record visitations with no extant articles or injunctions for these years such as has been done for Elizabeth's reign. The following notes represent the beginnings of research which I cannot now hope to finish. They are published in the hope that they may be of use to some other worker in Tudor history. I hope that the Gloucester articles for 1542 and 1548 will be copied and printed. W. P. M. KENNEDY.

1536. Commission from bishop to the vicar-general to visit Hereford diocese: Hereford Register, fos. 7', 10.

1539. Skip visits Hereford diocese: ibid. fo. 11v. Visitation of Ely: Caius College MSS. 1216, 170 (14). Visitation of archdeaconry of Ely: Visitation Books (St. Mary's,

Cambridge). 1540. Visitation of Worcester: Visitation Books (Worcester Diocesan

MSS.). 1542. Skip visits Hereford Cathedral: Register, fo. 40v.

This record includes a royal letter crdering the dean and chapter to submit to episcopal visitation.

E 'Septimii lani vel Septimiana fortassis a Lucio'. P 'Septimii Iani vel Septiminiana '.

2P 'conveniat quod secundum'. Ml 'conveniat, ad secundum ... potest'. 3 M' Portuensis imperatoris. 19-25. Ante, xxi. 1252. VOL. XLI.-NO. CLXIV. P p

577 577

This content downloaded from 128.235.251.160 on Fri, 19 Dec 2014 11:18:09 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions