DE NATURA ET NE XU

ÖRATIONIS POETIC.E ET PROSAIC^ECOMMEJCTATIO

QUAM

venia ampl. facult, philos. upsal.

p. p.

HAG. GUSTAVUS REINH. DAN. RABE

IT

CASTEN ANTONIUS RABEGothoburgensis.

IN AUDIT. GUSTAV. DIE XV MARTH MDCCCXXXYII.

H. P. M. S.

p. in.

U P S A L I M,

EXCUDEBANT REGIME ACADEMIJE TYPOGRAPHI.

SL

doctorinnani

högådla

enkefru re6ixa cllll. 11 abisFÖDD SAKBMARE

helgadt

Sonlig vördnad och karlek.

19

Iiis in universum positis de mensura, in ipsam ejus naturamnobis est intrandum, ut intelligamus, quemadmodum se a

rhythmo magis magisque secernat metrum. Respiciamus igiturad indolem rhythmi et metri, ut sie facilius appareat vinculumeorum. — Rbythmum supra diximus esse unitatem, quae in.oratione debeat inesse eique moderari. Quam quidem rhythmidefinitionen! si quis reprehendat, tamquam sit vaga nec satis certa,viderit, ne, rhythmum nimis circumscribendo, tollat nexum interrhythmura et metrum. Sentiunt enim permulti de rhythmo ita,ut dicant, eum confici justa temporum compositione, certisqueconstare temporis intervallis. Sic vero non facile potest intel-ligi, quid sit et quomodo exsistat metrum, cum referatur ple-rumque et illud ad temporis mensuram. Nos igitur, sicutpaullo ante diximus, id tenemus, esse rhythmum immediatam,needum satis concretam regulam orationis, eam vero sensim ex-

plicari, atque ita emergere metrum. — Etenim videntur nobisrecte dixisse antiqui: "esse rhythmum patrem metri"*); quam-quam ii quidem de his rebus conjiciebant potius, quam judica-bant, — Negatur rhythmus et transit in metrum; evadit aliud,sed in hoc ipso consistit idem. In prima neque admodum certaorationis forma nondum est syllaba a motu corporis avulsa, etauditur simul cum voce articulata etiam motus; quod quidemadmonere videtur ipsum rhythmi nomen **). Deinde vero ma-

*) C fr F. Philipp!, SavjMiittg bet* Sahmt. ^vofobtf, tutbSetpjig 1826. §. 22.

**) Cfr, apud quem liaec fere legunlur verba, Antlr. Södermark, DeIUiyllimo ut Poeseos ita et Eloquenliae forma pulchra. Ups. 1821. pag. 6.

c.

20

gis fixa fitint verl*a,. ut mensuram possint aecipe-re. Cum igi-tur sinl io rhylhmo ccnfusa et ouae yd sensum verbornm et* •

*

quae ad externa«) eorutn formam pcrtiuent, in metro negligiturille, ut possit hae.c sisti purior, Nintirum tempus est so him et

quasi fundamenluni oratiouiä; quQcirc.a est liaeo terra colontlaafque exaranda, ut fiat lingua tjsqae perfeotior. Metro tam-*quam expres.se fatetur lingua, esse, tetupus elementum sui,quod debeat superari et ligari.

Est igitur hoc in metro prinmm, ut certa constituanturtemporis intervalla, quibus aptentur alque accörnmodentur verba.Soiet aulem a composito, ut Vocanf, distingui primuut tempus;

quorum nequit hoc ultra dividi, illud autem ex hujtis duplica-tione éfticiiur *). Sumitur pro unitate ae mensura quaedatn ho-rtini (jompositio, quiä, breve si t (eiupus, an longum, haud fa-cHe audire possis, ni,si cum aliis fuerit com parat um. Fit au¬tem ob ani-mae reciprocationem, ut habeant alia tempora ictmiiquendam vel percussionem, alia quietem. Quare, ut notumest, habet omnis temporis mensura ars in et thesitr; quibusaccedit interdum, quae dicitur, anacrusis. Haec vero est in-

*) ProficisicitiU' mensura a piiuva vet bp«*i tempore, quo »terato, ^xsistitlongum. Cum jgiiur videatur pulhun esse toiupus, uisi bveye er. longmn, qua«certam habe.nl meusuram, occurrunt taineu interdtun, quae sin t vel lqngi» iv>n-giora , vel bievibus brevlora. Haec, qnia uou possuul ad jus lam mensionem rc-

ferri, i rrati.qn alia tempora suuJt appellata,. De quibus magna fuit ijjter Mu-sicos et Metricos contenliö, cum illiy talia reperiri tempora, affivmarent, hi ne-

gavent. Cfr Philipp», 1. c. §■ a3 5. Nobis vero, cum nmlta alia, tum hocvidetuc luter inusican» et orationen» esse commune, quod nonnull» sunt tempora,quae sola per se non accipiant measuram, sed debeant cum aliis conjungi iisqnetemperari.

21

differens quid atque indoternmra'tum, ncque cadit ipsa snb men-

suram, sed ei tanttim praeludit. — Sicut in mtlsica, ubi circatemporis meusuram versantur omnia, est certa, ad ictum mo¬

derata, temporum aequatio, quam tactum vocant. — Compo-nuntiir igitur tempora, nt'fiat certa eorum cömplexio; qnae piounitale valet. Can st i tu ta ve ro hac unilate, atqire ad inenisio-netn verborum a dh i bita, exsistit ex ejus repetiiione versus.Quem plerumque nolunt longiorem, quam ut possit uno spiritupronuntiari; ceteruin nihil constat.

Iiis positis, Sequilar, ut sit versus et continuus et dis-cretus. Est enim versus totum quiddam ac finitum, et potesfcidem in ccrtas dividi partes; nimirum efficitur ex iteratione velcrebra repetitione ejusdem mensurae atque unitatis. Haec igi¬tur est causa, cur, quam vidimus in prima ista inesse men-

sura, eandein in versu reperiamus aTseos et theseos rationem.Nee Vfero ad ipsa verba pertinent arsis et thesis, sed ad id so-

lum valent, itt disöernanlur singulae temporis partes, quibusconfieifur versus. Dominatur igitur lempus, et sunt verba adiH'rus fnfensufatn aecommodanda *).

'*) Rhythmus ad mensuram tendebat anlea; nunc jam. evasit metnun. Quodquulcm i'hcipit a feinporis mensura, delade ad ipsa verba pertioet, atque siepérpfcnio tenore e&pftcalftr. Üffinc Velo "Btatueuies rliytluni in inetrum transiturn,et ipgiua nretri dontwmatn évoRåttfitein, verentttr, rte mutlos habearnus adveisa-i'ids, Nimifinn et Hiet-w» anvi n s, et »Iii, quam no's pfirnitm hifbbmus metriform»m, re vera agnoseuut, rhythmum vocant. Idéiwannus ■Grifie-«ajrtim maxime secutus rationem, a ten\po)is mensura exordilur, sed in lw*c yt—

delur acqniescere; quo fit, ut inetrurn aut uescio quid evadat, aul jam iu ilblatent, neqite ultra explicetur.

22

lam vero de ipsis verbis videamas. Quorum cum tempo¬ris mensura quo est interiör conjunctio, eo perfectius evaditmetrum. Haec autcm conjunctio ita detuum est finna, si adcertam quantitalem pervenerint verba. Quae referantur oportetad tempus tainquam unitateni, ut hac regula lemperetur oratio.Tribuit autem lingua cuique verbo certam^ temporis parten» utsuam ac proprium, et exsislit verboruni quantitas. Qnamquamnon tam integra verba, quam partes eorum, quantitatem habenf.Cum eniin similiter decurrant temporis spatia et orationen» di-stinguant, fit, ut incidantur verba; nisi si quae forte particulasistas temporis exaequent ita, ut nihil excedat. Exsistunt igi-

/ lur ad temporis norman» certi syllabarum conrplexus, qnos, utvidetur, inde appellarunt pedes, quia bis tamquam inceditversus.

Priusquam de qunntitate plura dicamus, monendum vide¬tur, non semper fieri, ut ad eam pertineat metrum. Etenimsunt nonnullae linguae, quae numquam ad certan» perveniantquantitatem; nimirum in iis praevalet, quem dicunt, linguaeaccentus. Pertinet autem hic ininime ad logicam verborum ra-tionem, sed eum tantum respicit pronuntiandi modum, quo fit,ut habeant aliae syllabae percussionetn quandam, aliae remis-sionem vocis. Cum igitur sint verba ad temporis mensuramaccommodanda, id hoc loco ita fit optime, si eo modo com-

ponantur, ut, quae sunt cujusque verbi arsis et thesis, cadantin arsin et thesin temporum, atque his contineantur illa. Sicenim commode conjunguntur tempora et verba; quamquam haecquidera, si ad quantitatem pervenerint, nobis videntur esse et

* magis libera ét majore cum dignitate. —- Nimirum est, ubi lin-

23

gün, ab accenlu profecla, in eo non acquiescat, set! ad quan¬titatem pergat. — Est atitcm illa ratio facilior, nee tarnen o-

iiini caret arte *).

Quantitas circa vocales vevsatur, iisque tnmquam nititur.Etenim dominantur in syilabis vocales, sive sint solae, sivesociatae cum consonantibus. Sunt autein hae quasi lines actermini, quibus circumscribuntur illae. Itaque fit interdum, utinultitudinc ac pondere consonantium taniquam obruantur voca¬

les, et fiat syllaba longa e brevi. Quod quia pertinet ad sta-tum et collocationem litterarum, positionein appellant, Haecigitur admonet, singulas syllabas, qua invis fixam pro se quac-que habeant quantitatem, tarnen nondum satis esse liberas, at-

que ita fieri, ut syllaba, si cum alia conflictetur, mutetur non-

nuniquam et augeatur tempore**).Ilabemus igitur certa temporis spatia, ad quae aplanda

sunt verba. In quo fit, ut aut simul cum fine cujusdam tem-

*) Tu lingua Gvaeca et Romana evaluit quantitas, quam redolent etiam eae,quae ex his piovenerunt, linguae. Gerinanicae vero videntur magis ex accentu

pendere. —— Sed fuit etiam in lingua Romana, cum vigeret accentus, neque es¬set satis stabilita quantitas. Etenim apud Plautum atque Teréntium, et tenipo-xibus, quae eorum aetatem antecesserant proxime, aliquantum valuit accentus;

postmodo quantitati cessit. Cfr Herm ann i Elem. Doctr. Metr. Lips. 1816,pag. 61, seqq. — E. Munk, SJWvtf fcer ©rtccfyen iint> ^örnrr, Sdpj.1834, ©. 17.

**) Positio, cum pertineat ad vocales et quantitatem, earum lingual um estpvopiia, in quibus dominanlur vocales et evaluit quantitas. Iu iis vero, quae,cum consonantibus maxime contineantur, neque tam puras habent vocales, nequeeeriam quantitatem, nulla fere occurrit positio.

21

pormn ordinis finiatur etiam vocabulum , nnt propler eam men-

suram dividantur verb a. Illtid incisio, hoc aulem caesura

plerumque vocalur. Toto autein versu finito, oportet etinin fi-niri vocabulum.

Quod verSunt repetitione ejusdem mensurae effici dixinius,id dictum voluimus, esse hane rationem maxime sirnplicein etfacil em. Exsistit quidem in eå quoque aliqua varietas, si com-inutentur inter se longuni femptis unum et duo brevia. Sedpolest etiam esse in versu -ex alia mensma in aliant vicissitudo.Siiiuitui eniiu pro unitate certa temporum complexio; qnae ta¬rnen ipsa repetatur, non est necesse. Nimirum sunt et ajineteniporum compositiones, quaruiu potest una vel altera priorii tå adjungi, ut lege quadam excipiat alia aliant. Consfat igi-tur versus vel ex repetitione uniuS mensftrafe, Vel eX compo-siiione diversorum mensurae generum.

Versu clauditur oratio, nequé tamen ila, ut nihil Sit reli-quä. Qui enim repetitione mensurae ejusdem vel conipositiönfealtarum genitus est, versus, jani ipse örationem metitur. Re-pétitur igitur versus; finiftnn quétaque excipit aliüS oi'do Pot¬est autein hujus indoles ésse vel eadem ac prioris, vel alia.Exsistit igitur versuum certa inter se ratio; nunc non jam sin-gulos habentus versus, sed systema eorum *).

*) Coustat, tribus maxime fornuB contineri poesin: Epica, I.jrica-, Draina-lica- Quae qunmquaiu poetica oratione versuque utuntur oinncs, vide, quamsk iu libc ipso dissirtiitis éaftffh ratio. Si "éuiih ad linguaruih altendas kisto-riafh, inletligäs, sirnul cuiii explieaiione ipsius poeseos, alque ei convenienter, ve¬nire etia in versus ihagis niagiäqiie "m anis mbduru. — Sic aputl Graécos. Iii'quorunt Epieo carmiue, quippe antiquissiiua (otina, t'uil vemmui ratio sijiipli-

25

Vidimns, esse hoc in metro primum, quod certis tempo¬ris intervalfis aptsintur verba. Janr vero, quo magis explicataiuit lingua, eo certior evadit, quam locuti sumus, verborumquantitas. Quae antra non fuit ipsa spectata, sed ad temporisspatia réferehalur.. Postqnaip autem evaluft quantitas, se ipsanitltur. Cum igitur initio verba quasi temperieret tempus, nec-dum cum iis satis esset conjnnctum, pedes jatn fixa habenttempora, atque ideo per se ipsi spectanlur *). Itaque tempus ,

quod erat antea a verbis diversum , haue tamquam formam ac-eipit, atque in verbis delitescit et consistit. Erant initio verbaet temporis spatia, quae iatn ita in unum confluunt, ut liaecquasi contincantur illis. .Ex quo fit, ut potius ad y erborumpedes, quam ad temporis intoryalla, perfineut metrum. Atque,«t anteft pro unitate yal^it qeyta lemporum cemplyxio, ita nunccontponuntur syl|abqe, qt pe§ habetur unitas. Jlaec autem u-ifitns, peiiade ut in tempqrum intprvallis factum est, eo modo,potest adbiberi, ut vql repetatur pes idem, vcl cqmponanturdiversi. \imirum, ne singula perquiramus, est hujus mensuraeratio prorsus eadem ac prloris, durnniodo teneatur, esse hane

r— i

cis&ima. Pieque enim in siugulis versihiif, neque iu imilienim coinposifioiié,Uli« erat vavictas. Lyrica autein peüi>is, pum magis sibi indulgeal et libeviotefcYatiu- cursu,.. tum eliapi versihus- majorem vindioavit liberlatem. Dramalicavero, quae grav ins et majore cum dignilatc iiicedat, vagaules versus quasi colli-Luit et ad unitatem vevoeavif, qnauiquam, qui in Drainate Lyricum oblinuit ele-inenlum, Chorus libere, riec tarnen syie oinui lege, ulebaluv versu.

*) Cfr, quae dicit Quintiiianns, de Insiil. Oral. IX. 4. ir4. "Poeinanemo dnbitaveiit imperito quodam initio fustun, et aurium mensura, et si im li¬ter d e cu rrfc nliuui spatiorum observatione esse generalum , liiox in c ore per tos pedes.'

26

aliquanto perfectiorem; quippe Iioc loco in ipsis verbis tam-

quam habitat tempus. Ut ig i tur rent paucis cöinplectamur, hocipter duas illas formas interest praecipue, quod altera teinporaspcctai, altera pedibus maxiine continetur *).

Absolvimus eam metiendi rationem, quam s p e c i f i c a mnominavimus. Cujus 'quidem hoc est proprium, quod per eamsibi ipsa modificatur oratio, et numerositatem ad unitatis nor-

mam magis reddit definitam. Cum autem sit hoc ipsum quali-tativum elementum, quod secum ipsa se comparat oratio, ha¬bet tarnen illa qualitas etiam in hac ntensura aliquant evolu-tionem. Nimirum unitas, qua se metitur oratio, sensim ex-

plicatur magisque evadit concreta. Quae quidem initio a tern-]>ore fuit sumta, quod purum et abstractum est elementum o-

ratiohis, deinde ad ipsa verba ac pedes pertinuit, Quamquamnondum sunt inter se comparatae singulae unitates. Elenimeliamnunc a numerositate proficiscitur mensura, et eam tantum

agnoscit unitatem, qua temperantur numeri.

Sequitur, ut videamus, qualis sit mensura immediata vel

*) Quod diximtis, pertinere metrum initio ad tempora, deinde ad ptedes,etiam eo firmatiir, quod Graeci illa, Romani vero hac usi sunt metiendi ra-

tione. Gfv Philippi, 1. c. 26g. "®tC ©rtf^ett tyftltcn bte JJitåfenach ben 3eifen wt, wogegen bte Konter fie nad) ber ©pU'fnbefitmmten.' Ex quo factum est etiam illud, ut versum aliler ac Graeci reci-tarent Romani. Cum enim ilIi tempora spectarent, et esset /utrgov certa tem-porum complexio, hi vero sjllabam haberent unitatem, accidit, ut dividereturversus jq plures partes apud Romanos, quam apud Graecos. Sic idem versusiambicus a Graecis trimeter, a Romanis seuarius est appellalus. Cfr Phi-