prizren uksin hoti university young scholars union · prizren uksin hoti university young scholars...

15
Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union i

Upload: hoangdat

Post on 03-Jan-2019

267 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union · Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union iii Prof.Dr. ġener BÜYÜKÖZTÜRK Hasan Kalyoncu University Prof.Dr. Tomofumi

Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union

i

Page 2: Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union · Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union iii Prof.Dr. ġener BÜYÜKÖZTÜRK Hasan Kalyoncu University Prof.Dr. Tomofumi

Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union

ii

Organization Board Chairman

Rame VATAJ (Rector) Prizren Uksin Hoti University

Organization Board

Assoc. Prof. Dr. Mirvari AGAYEVA Baku State University

Lecturer Serdan KERVAN Prizren Uksin Hoti University

Lecturer Luan VARDARĠ Prizren Uksin Hoti University

Lecturer Tuğrul AKTAġ Yalova University

Science Board

Prof.Dr. Adnan KAN Gazi University

Prof.Dr. Alexey GUSEV Moskow State University

Prof.Dr. Ali AKYILDIZ Kırıkkale University

Prof.Dr. Ali YILDIRIM ODTÜ

Prof.Dr. Altin SHEGANĠ Tiran University

Prof.Dr. Аrapova POLINA Moskow State Pedagogical University

Prof.Dr. Battal ASLAN Hakkari University

Prof.Dr. Derman KÜÇÜKALTAN Ġstanbul Arel University

Prof.Dr. Dilek TAKIMCI Ege University

Prof. Dr. Elfiye YUSUPOVA Kazan Federal University

Prof. Dr. Erden Zadaulı KAJIBEK A. Baytursınulı Atındağı Linguistics Institute

Prof. Dr. Erdoğan GAVCAR Muğla Sıtkı Koçman University

Prof.Dr. Fedoseeva ZOE Moskova ġehir Pedagoji University

Prof.Dr. Fujio YAMAGUCHĠ Meiji University

Prof.Dr. Gusev ALEXEY Moskova State University

Prof.Dr. Halim ESEN Adnan Menderes University

Prof.Dr. Helga Rittersberger TILIÇ ODTÜ

Prof.Dr. Hülya GÜR Balıkesir University

Prof.Dr. Ikue NONAKA Meiji University

Prof.Dr. Isfendiyar AĞAYEV Bakü State University

Prof.Dr. John FĠEN Swinburne University

Prof.Dr. Maria ZATSEPINA Moskow Regional State University

Prof.Dr. Mehmet AÇA Marmara University

Prof.Dr. Mehmet ÖZASLAN Gaziantep University

Prof.Dr. Nilüfer DARICA Hasan Kalyoncu University

Prof. Dr. Mustafa ÖNER Ege University

Prof. Dr. Oktay AHMET Saints Cyril and Methodius University of Skopje

Prof.Dr. Popova SVETLANA Cherepovets State University

Prof.Dr. Steven GOUGH Bath University

Prof.Dr. Steven LAMB Victoria University

Prof.Dr. ġahin FĠLĠZ Akdeniz University

Page 3: Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union · Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union iii Prof.Dr. ġener BÜYÜKÖZTÜRK Hasan Kalyoncu University Prof.Dr. Tomofumi

Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union

iii

Prof.Dr. ġener BÜYÜKÖZTÜRK Hasan Kalyoncu University

Prof.Dr. Tomofumi ANEGAWA Keio University

Prof.Dr. YaĢar ÖZBAY Hasan Kalyoncu University

Prof.Dr. Zoe FEDOSEEVA Moskow State Pedagogical University

Assoc.Prof.Dr. Ahmet ATAKSĠ Trakya University

Assoc.Prof.Dr. Arif RĠZA Prizren Uksin Hoti University

Assoc.Prof.Dr. Ayhan AYTAÇ Trakya University

Assoc.Prof.Dr. Bilal DUMAN Muğla Sıtkı Koçman University

Assoc.Prof.Dr. Engin DEMĠREL Trakya University

Assoc.Prof.Dr. Erdal BAY Gaziantep University

Assoc.Prof.Dr. Erdoğan TEZCĠ Balıkesir University

Assoc.Prof.Dr. Farhad MĠRZAYEV Bakü State University

Assoc.Prof.Dr. Gazi UÇKUN Kocaeli University

Assoc.Prof.Dr. Hasan Hüseyin ġAHAN Balıkesir University

Assoc.Prof.Dr. Ġbrahim GĠRĠTOĞLU Gaziantep University

Assoc.Prof.Dr. Kamala GAHRAMANOVA Avrasya University

Assoc.Prof.Dr. Kerim GÜNDOĞDU Adnan Menderes University

Assoc.Prof.Dr. Lala JABBAROVA Bakü State University

Assoc.Prof.Dr. Mirvari AGAYEVA Bakü State University

Assoc.Prof.Dr. Murat AKBALIK Marmara University

Assoc.Prof.Dr. Nazlı HASANOVA Bakü State University

Assoc.Prof.Dr. Qurban QASIMOV Bakü State University

Assoc.Prof. Dr. Özkan ÖZTEKTEN Ege University

Assoc.Prof.Dr. Rena MAMEDOVA Bakü State University

Assoc.Prof.Dr. Senay YÜRÜR Yalova University

Assoc.Prof.Dr. Suzana CANHASĠ PriĢtina University

Assoc.Prof. Turqay HUSEYNOV Bakü State University

Assoc.Prof.Dr. Valeh HACIYEV Bakü State University

Assoc.Prof.Dr. Zekai METE Medeniyet University

Assist.Prof.Dr. Abdülkerim KARABULUT Sinop University

Assist.Prof.Dr. Adil AKINCI Kırklareli University

Assist.Prof.Dr. Ahmet DÖNGER Hakkari University

Assist.Prof.Dr. Bahruz MAHARRAMOV Bakü State University

Assist.Prof.Dr. Bekim BERĠSHA Prizren Uksin Hoti University

Assist.Prof.Dr. Drita KRASNIQĠ Prizren Uksin Hoti University

Assist.Prof.Dr. Elsev Brina LOPAR Prizren Uksin Hoti University

Assist.Prof.Dr. Emel YILDIZ Trakya University

Assist.Prof.Dr. Ertan Yesari HASTÜRK Hacettepe University

Assist.Prof.Dr. Eva TAFĠLĠ Tiran University

Assist.Prof.Dr. Glulam DASTGEER Air University

Assist.Prof.Dr. Gülnaz ELESGEROVA Bakü State University

Assist.Prof.Dr. Halil KUKAJ Prizren Uksin Hoti University

Assist.Prof.Dr. Halim BAJRAKTARĠ Prizren Uksin Hoti University

Assist.Prof.Dr. Hasan EġĠCĠ Hasan Kalyoncu University

Assist.Prof.Dr. Hysni TERZĠU Prizren Uksin Hoti University

Assist.Prof.Dr. Latife ÖZAYDIN Hasan Kalyoncu University

Assist.Prof.Dr. Mehmet Emin ÇORMAN Sinop University

Assist.Prof.Dr. Murat SARIKAYA Sinop University

Assist.Prof.Dr. Mustafa HATĠPLER Trakya University

Page 4: Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union · Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union iii Prof.Dr. ġener BÜYÜKÖZTÜRK Hasan Kalyoncu University Prof.Dr. Tomofumi

Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union

iv

Assist.Prof.Dr. Mustafa Kemal BALKĠ Sinop University

Assist.Prof.Dr. Nuran AKYURT Marmara University

Assist.Prof.Dr. Nuran MUHAXHERĠ PriĢtina University

Assist.Prof.Dr. Ofira KAFAROVA Bakü State University

Assist.Prof.Dr. Sefer KALAMAN Bozok University

Assist.Prof.Dr. Seyhan MERCAN KALAYCI Yüzüncü Yıl University

Assist.Prof.Dr. Soner YILDIRIM Prizren Uksin Hoti University

Assist.Prof.Dr. Türkay TÜRKOĞLU Muğla Sıtkı Koçman University

Assist.Prof.Dr. Vedat BAJRAMĠ Prizren Uksin Hoti University

Assist.Prof.Dr. Zeynep Gültekin AKÇAY Sivas Cumhuriyet University

Dr. Araz ASLANLI Azerbaijan State University of Economics

Dr. Elif ESMER Marmara University

Dr. ĠsmaiL ZENCĠRCĠPAVLOVA Balıkesir University

Dr. Margarita PAVLOVA Education University of Hong Kong

Dr. Münevver M. YILDIRIM Prizren Uksin Hoti University

Dr. Ruhi ĠNAN University of Jordan

Page 5: Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union · Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union iii Prof.Dr. ġener BÜYÜKÖZTÜRK Hasan Kalyoncu University Prof.Dr. Tomofumi

Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union

v

FULL PAPER...........................................................................................................................................1

Aldous Huxley‘in Distopik Romanı ‗Cesur Yeni Dünya‘da ÇağdaĢ Topluma Hicivli BakıĢ Açısı ........2

A Method for E-Science Distributed Cooperation Via Migrating Web Services and XML

Stream .....................................................................................................................................................14

From ―Illness‖ to ―Suffering in Medically Healthy‖: The Place of Philosophical Therapy in Our

Modern Age ............................................................................................................................................20

Analysis of Mental Operations Behind ―See As‖ and ―See That‖ Design Moves in the Early

Phase of Architectural Design ................................................................................................................27

The Use of Drones in Monitoring of Sustainable Agriculture ...............................................................34

SatıĢ ve Pazarlama Elemanlarının ĠĢ Tatmini ve Örgütsel Bağlılığı Arasındaki ĠliĢkinin

Belirlenmesine Yönelik Bir AraĢtırma ...................................................................................................40

TIVA Kahramanlık Destanlarında DüĢmanı Saç Örgüsünü Keserek Yok Etme* .................................63

Talk Katkili Polipropilen Köpüklerin Hücre Morfolojisi ve Mekanik Özelliklerinin Taguchi

Metodu Ġle Belirlenmesi .........................................................................................................................69

Türk Halklarının Evlenme Geleneklerinde Mani/Türkü Söyleyerek Kız Ġsteme ...................................80

Yabancı Dil Öğrenme Kaygısı: Adnan Menderes Üniversitesi Turizm Fakültesi Öğrencileri

Üzerine Bir Uygulama ............................................................................................................................86

Alüminyum AlaĢımlarının Dökümünde Kritik Katı Oranı Değerinin Deneysel Olarak

Belirlenmesi Ġçin Model Tasarımı ..........................................................................................................95

Türkiye ve Kosova'daki Öğretmenlerin Matematik Öğretimi ile ilgili Ġnançları ve Matematik

Öğretimine Yönelik Öz-Yeterlik Ġnançları ...........................................................................................105

Topluma Hizmet Etkinliklerine Katılımın Bireylerin Özgecilik Durumlarına Etkisinin

Ġncelenmesi ...........................................................................................................................................118

―Hastalık‖tan ―Sağlıklı Acı‖ya: Çağımızda Felsefi Sağaltımın Yeri ...................................................128

Kosova ve Türkiye‘deki Öğretmenlerin Mesleğe Yönelik Tutumları ile Matematik Öğretmeye

Yönelik Kaygıları .................................................................................................................................138

ġifa ve Zehir: Ferzan Özpetek‘in Pharmakon‘u Olarak Ġstanbul .........................................................149

Vernik ve Emprenye ĠĢlemlerinin MeĢe Ağacının Yanma Sıcaklığına Etkileri ...................................161

Asimetrik Mobilyaların Tercih Edilebilirliği .......................................................................................168

Acı ve Hüznün VaroluĢsal Değeri ........................................................................................................174

Ġstanbul‘un Öteki Yüzü: Ömer Kavur ve Lütfi Ömer Akad Filmlerinde YeĢilçam‘ın Ötesindeki

Ġstanbul .................................................................................................................................................180

Örgütsel DeğiĢim Esnasında ÇalıĢanların Olumsuz ve Olumlu DavranıĢları: Çok DeğiĢkenli

HiyerarĢik Bir Model ............................................................................................................................191

Kültür ve Dayatma: Türk Kültüründe Sol El Tabusu ...........................................................................203

Spinoza‘nın Conatus, Arzu, Sevinç, Keder ve Özgür Ġrade Kavramları ile Ġnsan Doğası Üzerine

Bir Ġnceleme .........................................................................................................................................210

Ölüm ve Melankolinin VaroluĢsal Değeri ............................................................................................218

Nusayrîlikte YaratılıĢ ve Kozmogoni ...................................................................................................225

Türkçe Terimler Sözlüklerinde Retorik Terimlerine Verilen KarĢılıklar Üzerine Bazı Dikkatler .......232

KüreselleĢmeye KarĢı Yıldızı Hiç Sönmeyen Milliyetçilik .................................................................242

Page 6: Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union · Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union iii Prof.Dr. ġener BÜYÜKÖZTÜRK Hasan Kalyoncu University Prof.Dr. Tomofumi

Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union

vi

David Greig‘in Dunsinane Oyununun Mekânın Sorunsallığı Ve Mekânsal Olarak

Yorumlanması ......................................................................................................................................249

Tekstil Bölümü Öğrencilerinin Giysilerden Bekledikleri Konfor Özelliklerine ĠliĢkin Bir

AraĢtırma: Yalova MYO Örneği ..........................................................................................................268

Furniture Arrangement Recommendations For Kitchen, Bathroom and Entrance ..............................276

Turistlerin Turlarda Etik DıĢı DavranıĢları: Kıbrıs Turu Örneği .........................................................285

―Halhalı‖ Zeytin ÇeĢidinden Elde Edilen Zeytinyağının Uçucu BileĢenleri ve Kimyasal

Özellikleri .............................................................................................................................................293

Kazan Tatar Türkçesi ―Ak Büré‖De Tasvir Fiilleri..............................................................................300

Üç Boyutlu(3D) Yazıcıların Gıda Endüstrisinde GeliĢimi ...................................................................305

Farklı Ara Anaçların Navelina Portakal ÇeĢidinde Karbonhidrat Birikimine Etkisi ...........................312

Kurumsal Kimliğin Psikolojik Sahiplenme Aracılığıyla ÇalıĢanların Örgüte Bağlılığı ve YaĢam

Doyumu Üzerindeki Etkisi: Kamu ile Özel Sektör FarklılaĢması ........................................................322

Biobed Kullanımı Hakkında Çiftçi Farkındalıklarının Belirlenmesi....................................................329

Seralarda Operatörlerin Pestisit Maruziyeti .........................................................................................333

Pedagojik Formasyon Sertifika Programına Katılan Öğretmen Adaylarının―Öğretmenlik

Mesleğinin Etik Değerleri‖ Üzerine GörüĢleri .....................................................................................339

Farklı Seslerle BezenmiĢ Kentin Müzikli Öyküsü Ġstanbul Hatırası: Köprüyü Geçmek .....................349

ĠletiĢim ÇalıĢmaları: Türkiye‘deki GeliĢim ve Trendler* .....................................................................356

The Life, Works and Literary Identity of Eminent Poet and Author of Armenian Literature

Hovhannes Tumanyan ..........................................................................................................................364

Karay Türkçesindeki -Adoğon / -ydoğon Eki Üzerine .........................................................................378

Yapı Kültüründe Mekânsal Değerlerin Yerel Odaklı OluĢum Süreçleri ..............................................386

Renk Algısı Bağlamında MüĢteri Odaklı Pazarlamanın FarklılaĢması ................................................396

Bilgi Toplumuna Geçerken Kamu Sektöründe Liderlik ArayıĢı: Kamu-Özel Sektör Ayrımına

Göre Kurum Yönetiminin ÇalıĢanlara ve Kurum Yenilikçiliğine Etkilerinin Ġncelenmesi .................399

ABSTRACTS .......................................................................................................................................420

Örgütsel VatandaĢlık DavranıĢının Pazarlama Üzerine Etkisi .............................................................421

Hatay Ġli Kırıkhan–Reyhanlı Bölgesi Çayır-Mera Topraklarının Bor Ġçeriği ve Bazı Toprak

Özellikleri ile ĠliĢkilerinin Belirlenmesi ...............................................................................................422

KüreselleĢen Dünya‘da Teknolojik GeliĢmeler: Dünya‘da Ve Türkiye‘de E-Ticaret .........................424

Fenomenolojik Açıdan; Korku ve Kaygıların ĠletiĢim ve KiĢisel GeliĢim Üzerindeki

Yansımaları ..........................................................................................................................................425

In The Deepest Sense Of Culture: Ignoring Coexistence With Metadiscourse Statements .................427

A Utilitarian Approach to Morality and Law .......................................................................................428

Effects Of Mechanical Properties on Geopolymer Composite Materials with Produced Fine

Grinded Bayburt Stone .........................................................................................................................429

El Damarlarının Öklid Bağıntısıyla Sınıflandırılmsı* ..........................................................................430

Suriyeli Sığınmacı Çocukların Eğitiminde Alternatif Bir Program: Heat Strart ..................................431

Page 7: Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union · Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union iii Prof.Dr. ġener BÜYÜKÖZTÜRK Hasan Kalyoncu University Prof.Dr. Tomofumi

Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union

vii

Ahmet Midhat Efendi‘nin ―Avrupa Adab-I MuaĢereti Yahut Alafranga‖ Adlı Eseri Bağlamında

Batı Kültürü Üzerine Bazı Tespitler .....................................................................................................433

Genel Kamu Hizmeti Memnuniyeti Üzerine Bir AraĢtırma: Türkiye Örneği ......................................434

Doğu‘dan Batı‘ya BakıĢ Bağlamında GeçmiĢten Bir Kesit: Birinci Dünya SavaĢı Yıllarında

Türk Askerinin Müttefik Algısı ............................................................................................................435

Öğretmenlerin Çok kültürlü Eğitime Yönelik Kavramsal Bilgileri, Bilgi Düzeyleri ve Sınıf Ġçi

Uygulamaları: Bir Ölçek GeliĢtirme ....................................................................................................437

Duygusal TükenmiĢlik Düzeyinin KiĢisel BaĢarı Üzerine Etkisi .........................................................439

Evrim Genç Beyinleri KarıĢtırıyor Mu? ...............................................................................................440

Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Çok Kültürlülüğe ĠliĢkin Bilgi Düzeylerinin Ġncelenmesi ............441

A Survey on the Profile of Academic Staff at Sociology Departments in Turkey ...............................443

Ġzmir‘in KemalpaĢa Ġlçesinde YaĢayan Kültür Hazinesi; Nazar Köy Nazarlıkları ..............................444

Ġki ÇağdaĢ Yazar: Tahtâvî Ve Gerard De Nerval‘in Doğu-Batı Ġzlenimleri ........................................445

Beyaz Perdenin Ütopik Kent Kurgusu .................................................................................................447

Tasarımda Su Psikolojisi ......................................................................................................................448

Dilenciliği Ayakta Tutan Tutum ve DavranıĢlar Üzerine Bir AraĢtırma .............................................449

Kırsal Turizm Planlamasında Farklı Peyzaj Tiplerinin Görsel Kalite Yönünden

Değerlendirilmesi .................................................................................................................................450

Kızılçam Ġçin Gövde Çapı Modelinin Doğrusal Olmayan KarıĢık Etkili YaklaĢım ile

GeliĢtirilmesi ........................................................................................................................................452

Ġkinci Ürün Silajlık Mısır YetiĢtiriciliğinde Azotlu Gübrelemenin Verim ve Kalite Üzerine

Etkileri ..................................................................................................................................................454

Türk Mitolojisinde Güvercin Motifi Ve ÇağdaĢ Türk Resminde Temsili ...........................................455

Ġstanbul‘un Kadınları: ―Anlat Ġstanbul‖ Filminde Kadın Temsilleri ....................................................456

Sosyal Bir Travma Olarak Çocuk Evliliklerini Bir Halk Türküsü Olan ―Xale Cemil‖ Üzerinden

Okumak ‖ .............................................................................................................................................457

Budizm‘in Schopenhauer Felsefesine Etkisi ........................................................................................458

Ġstenç Özgürlüğü ve Kötülük Problemi Augustinus ve Ġbn RüĢd Örneği - ..........................................460

Resimli Çocuk Kitaplarında Çocukluk AnlayıĢının Ġncelenmesi .........................................................462

Doğu DüĢüncesini Batı'ya Etkileri .......................................................................................................464

Yazılı Belgeler IĢığında Karia‘da Hanedanlar-Hellenistik Dönem Karia Hanedanlıklarında Yerel

Unsurlar (Mö 323-281) ........................................................................................................................465

Kamusal Alan ve Güvenlik Van Cumhuriyet Caddesi Örneği .............................................................466

Kosova`da Türk Dilinin Resmiyeti Sorunu ..........................................................................................467

Kosovo E-Tax System Study: Tax Office In The Edi Application Research .......................................468

Dindar Kadınların BaĢörtüsü ile Ġmtihanı ve Birey Olma Çabalarında Sivil Toplum

KuruluĢlarının Rolü: Van Ġli Örneği.....................................................................................................469

―Sosyal Ağ‖ Larda Ġkili-ĠliĢkiler ve Güven Algısı: Balıkesir Üniversitesi Örneği ..............................470

Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek KuruluĢları: Odalar Örneği .......................................................472

Okullarda BitiĢik Eğik El Yazısının Sonu ............................................................................................473

Page 8: Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union · Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union iii Prof.Dr. ġener BÜYÜKÖZTÜRK Hasan Kalyoncu University Prof.Dr. Tomofumi

Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union

viii

Okul Öncesi ve Sınıf Öğretmenliği Öğretmen Adaylarının Aile Katılımı Etkinliklerine Yönelik

Öz-Yeterliliklerinin KarĢılaĢtırılması ...................................................................................................474

Kosova'da Küçük ve Orta Ölçekli ĠĢletmelerin GeliĢiminde BiliĢim Teknolojisinin Etkisi ................475

Bir Terör Örgütünün Anatomisi: Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri Halk Ordusu (FARC) ...........476

Liberal Sistemde KüreselleĢme ............................................................................................................477

Öğretmenlerin E-içerik GeliĢtirme Becerileri: Hizmetiçi Eğitim Deneyimi ........................................478

Scratch Programı Öğretiminde Ayrılıp BirleĢme Tekniği Kullanımının Öğrencilerin Derse

Yönelik Tutumuna, Akademik BaĢarısına Ve Kalıcılığa Etkisi ...........................................................479

Edebiyatta Bir Tür ve edebi akım olarak ‗modernizm‘ ve ‗postmodernizm‘ kavramlarının

‗felsefi‘ ve ‗kurgusal‘ Açılardan KarĢılaĢtırmalı ÇalıĢması .................................................................480

Çocuk GeliĢimi ve Okul Öncesi Eğitim Alanında Akademik Eğilimlerin Ġncelenmesi: 2000-

2017 ......................................................................................................................................................481

Üniversite 1. ve 4. Sınıfa Devam Eden Öğrencilerin YaĢam Doyumları Arasındaki ĠliĢkinin

Ġncelenmesi ...........................................................................................................................................482

Determining the Science Pre-Service Teachers' Cognitive Structures and Alternative

Conceptions on the Environmental Issues Through Word Association Test .......................................484

Türkçe Öğretmeni Adaylarının ĠletiĢim Becerilerinin Ġncelenmesi .....................................................485

Osmanlı Edebî Metinlerine Kulak Vermek: Kulak Etrafında OluĢan Farklı Benzetme ve

SöyleyiĢler-Give Ear to the Ottoman Literary Texts: Different Metaphors and Sayings Formed

Around the Ear .....................................................................................................................................486

Yönetim Yazını Açısından Dünya‘daki Grassroots Örgütlenme Modellerinin Kıyaslanması .............487

Yabancılar için Türkçe Öğretim ―Ġstanbul‖ A1 ve A2 Seviye Kitaplarının Microsoft BiliĢsel

Servis Kullanarak Görsellerinin Ġncelenmesi - .....................................................................................489

AteĢ Böceği Algoritması ile Optimize EdilmiĢ Yapay Sinir Ağlarının Kanser TeĢhisinde

Kullanımı - The Use of Artificial Neural Networks Optimized with Firefly Algorithm in Cancer

Diagnosis ..............................................................................................................................................491

Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Eğitimlerine ve Mesleklerine BakıĢ Açıları, Meslekten

Beklentileri ...........................................................................................................................................492

Öğretmenlere Verilen Kendi Kendine Meme Muayenesi Eğitiminin Bilgi Düzeylerine Etkisi ..........495

Ortaokulda Destek Eğitim Odası Uygulaması ve Öğretmenlerin ĠĢ BaĢında Eğitimi ..........................498

Öğretmen GörüĢlerine Göre Ġlkokuma ve Yazma Öğretiminde Öğrencilerin Bilgi Kaynaklarının

Kullanımı ..............................................................................................................................................500

The Use Of Students‘ Funds Of Knowledge In Teaching Alphabet And Writing According To

Teacher's Vision ...................................................................................................................................501

Resim Sanatında DeğiĢen Renk-Biçim Stratejilerine ―Çiçek Resmi‖ Örneğinden Bir BakıĢ ..............502

Bıt Entegrasyon YaklaĢım Ölçeğinin Kosova Kültürüne Uyarlama ÇalıĢması: Geçerlik Ve

Güvenirlik Analizi ................................................................................................................................503

Öğrenme-Öğretme AnlayıĢı Ölçeğinin Kosova Kültürüne Uyarlaması: Güvenirlik Ve Geçerlik

Analizi ..................................................................................................................................................504

Lise Öğrencilerinin Sosyal Medyaya Yönelik Tutumları Kullanım Amaçlarının Anlamlı..................505

Ağızdan Ağıza Pazarlama (AAP)‘ nın Tüketicilerin Satınalma Kararları Üzarindeki Etkisini

Belirlemeye Yönelik Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir AraĢtırma .................................................508

Page 9: Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union · Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union iii Prof.Dr. ġener BÜYÜKÖZTÜRK Hasan Kalyoncu University Prof.Dr. Tomofumi

Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union

ix

Tüketicilerin Reklamlara Yönelik Etik Algısının Ġncelenmesi: Gökçeada MYO Öğrencileri

Üzerinde Bir Uygulama ........................................................................................................................509

Meslek Lisesi Öğrencilerinin Zorbalık Düzeylerinin Bazı DeğiĢkenler Açısından Ġncelenmesi .........510

BoĢanan Bireylerin Kullandıkları BaĢ Etme Stratejileri ve YaĢam Kalitelerinin Ġncelenmesi ............511

The Perception of Corporate Crisis Management Programs By Employees and Organizational

Agents According to Social Identity Theory ........................................................................................512

Aile ĠĢletmelerinde ÇalıĢanların ĠĢlerini Sahiplenme Biçimleri ...........................................................514

E-Ticaret ve Türkiye ............................................................................................................................516

POSTER ...............................................................................................................................................518

Talk ve Nanografen Oksit Katkılı Polipropilen Kompozitlerin Tribolojik Özelliklerinin

Ġncelenmesi ...........................................................................................................................................519

YurtdıĢında GerçekleĢtirilen Bazı Aile Eğitimi Uygulamaları .............................................................520

Page 10: Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union · Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union iii Prof.Dr. ġener BÜYÜKÖZTÜRK Hasan Kalyoncu University Prof.Dr. Tomofumi

Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union

80

Türk Halklarının Evlenme Geleneklerinde Mani/Türkü Söyleyerek Kız

Ġsteme

Mustafa AÇA

Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi

ÖZET

Anne karnında geliĢmeye baĢladığı ilk andan itibaren biyolojik bir varlık vasfı taĢıyan

insanoğlu, dünyaya geldikten kısa bir süre sonra kültürel bir kimlikle çevrelenir. Doğumdan ölüme

uzanan derinlikte pek çoğu ritüel karakter taĢıyan uygulama ile içinde var olduğu çevrenin kültürel

kodları ile uyumlu hale getirilir. Bu uzun kültürlenme süreci, çoğu zaman doğum, evlilik ve ölüm adı

verilen ve insanoğlunun biyolojik yaĢam yolculuğu ile uyumlu üç kültürel dönemle takip

edilebilmektedir. Bireyin üyesi olarak dünyaya geldiği topluluğun mevcut kültürel kimliği kapsamında

doğumla baĢlayan bu dâhil etme süreci, ilerleyen dönemde evlilik bağlamlı kültürel süreçlerle yeni bir

kültürel ve sosyal statüye yolcu etmenin yanı sıra, kültürel kimliğe uyum sağlama ve bağlılık

sergileme gibi bir iĢlevle de sürdürülmektedir.

BaĢta Güney Sibirya‘da yaĢayanlar olmak üzere, pek çok Türk halkında, avlara ve düğün

merasimlerine destancı, Ģarkıcı, türkücü ve manici götürülmüĢtür. ġarkıcı ve müzisyenlerin bulunması,

ister av, isterse düğün merasimi olsun, her türlü olayın baĢarısını garanti etmektedir. Bu nedenledir ki

Altaylılar, kız istemeye giderken heyette ―dilli‖ ve açık göz insanların bulunmasına özen

göstermiĢlerdir. Bu bildiride, Türk halklarının evlenme geleneklerinin ilk aĢamalarından kız istemede

karĢılaĢılan ve çoğu zaman simgesel boyutlar taĢıyan mani/türkü türü manzum deyiĢler üzerinde

değerlendirmeler yapılacaktır. Bu manzum türlerin kız isteme süreçlerindeki yerinin yanı sıra,

süreçlerdeki iĢlevsel yönleri Türk halklarındaki örnekleriyle çözümlenmeye çalıĢılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Evlilik, gelenek, Türk halkları, ritüel

Askıng For Marrıage By Sıngıng Folk Songs In The Marrıage Tradıtıons

Of The Turkısh Peoples

ABSTRACT

Shaped as a biological organism in the mother‘s womb, the human being is surrounded by a

cultural identity shortly after birth. In a journey from birth to death, he is bought into conformity with

the cultural codes of his environment by means of practices most of which are rituals. This long

process of acculturation can be followed in three cultural periods—birth, marriage, death— which are

also compatible with his biological journey of life. The inclusion period starts with the birth within the

scope of the existing cultural identity of the society in which the individual is a member, continues

with the marriage based cultural processes as well as conformance in the cultural identity and showing

loyalty to them.

In many Turkic peoples, mainly the ones live in Southern Siberia, rhapsodes, singers, folk

singers and legend tellers are brought to hunting and wedding ceremonies. The existence of singers

and musicians guarantees the success of every single activity no matter it is a hunting or wedding

ceremony. For this reason, the Altaic paid utmost attention to include a ―talkative‖ and viligant

member in the group while they are going to arrange a marriage. This paper will examine the verse

folk songs which are seen in the pre-marriage period while asking the blessing of the family, and

which are generally symbolic. The places of these verses in the marriage arrangement and their

functions in the marriage process will be evaluated by making specific references to the examples

from the Turkish peoples.

Keywords: Marriage, tradition, Turkic peoples, ritual

Page 11: Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union · Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union iii Prof.Dr. ġener BÜYÜKÖZTÜRK Hasan Kalyoncu University Prof.Dr. Tomofumi

Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union

81

Hey hızara hızara

Dalda kirez kızara

Ana benim çağım geldi

Durma bana kız ara

Biyolojik bir varlık olarak yaĢam bulan insanoğlu, doğduğu andan itibaren kendi sosyal ve

kültürel çevresi içinde kültürlenme süreçlerine dâhil edilir. Biyolojik canlılığın sonu anlamına gelen

ölüme kadar devam eden bu süreçler içinde edindiği çok yönlü kültürel kimliği alt nesillere aktarıcı

rolünü de üstlenir. Ġnsanın doğumla birlikte baĢlayan kültürel bir varlık olma serüveni evlilik sürecinde

farklı uygulama, beklenti ve iĢlevlerle yeni bir boyuta taĢınır. Sosyal ve kültürel yapı içinde yetkin

bireylik vasfına eriĢtiği düĢünülen katılımcı, bu yeni süreçle birlikte yalnızca aile kurumunun

devamlılığına katkıda bulunmakla kalmamakta, statüsünü bir üst alana taĢımanın getirdiği

sorumluluklara da aday olmaktadır. Evlilik sürecine kadar kadın veya erkek kimliği ile bekârlar

grubunun bir üyesi olan birey, bu süreçle birlikte sosyal ve kültürel kimliği itibarı ile terfi etmektedir.

Eski statüden yeni statüye geçiĢ süreci, toplum hayatının en eski dönemlerinden beri kutsal bir zaman

ayracı olarak değerlendirilmiĢtir. Doğum ve ölüm gibi geçiĢ dönemleri etrafında görülen inanıĢ temelli

uygulamaların farklı örneklerine evlilik süreçlerinde de sıklıkla yer verilmesi, çoğu zaman bu sebeple

iliĢkili olmuĢtur.

GeçmiĢten bugüne kaçma/kaçırma, beĢik kertme, berder, levirat ve görme/görücü gibi farklı

evlilik biçimlerinin görüldüğü Türk halkları arasında evliliğin bütün süreçleri ritüel karakterli

uygulamalarla kuĢatılmıĢtır. Bireyin evlilik için gerek duyulan fiziksel, sosyal ve kültürel olgunluğa

ulaĢtığına kanaat getirildikten sonra ailenin tecrübeli üyeleri tarafından eĢ adayları tespit edilir.

Adayların araĢtırılması sonrasında gözetilen genel ve özel Ģartları sağlayan herhangi birinde karar

kılınırsa ―kız isteme‖ (dünür gitme) eylemi ile süreç baĢlatılır. Evlilik süreçlerinin baĢlangıcı anlamına

gelen bu eylem, kız tarafının talip aileden ve adaydan beklentilerinin tatmin edici düzeyde

karĢılanması açısından oldukça önemlidir. Türk halklarının hemen çoğunda kız isteme sürecinde,

aileden olsun veya olmasın, sosyal çevre bağlamında muteber kiĢilerin bulundurulması, kız tarafının

tatmini ve iknası açısından destekleyici bir unsur olarak değerlendirilmiĢtir1. Takip edilen

dönemlerden itibaren mevcut inanıĢ ve düĢünüĢ sistemlerinin izlerini yansıtır Ģekilde çeĢitlilik

gösteren bu tatmin/ikna referansları arasında sözün gücünden etkili biçimde yararlanan Ģarkıcılara da

yer verildiği görülmektedir. Güney Sibirya Türk halklarının geleneksel dünya görüĢleri üzerine tespit

ve değerlendirmeler yapan E. L. Lvova ve arkadaĢları, bu durumu Hakaslardan bir örnekle Ģöyle

aktarırlar:

―Bir Hakas rivayetinde halk, bir yerde istenen kızı alamaz: O zamanlar sadece şarkı bilerek

evlenilirdi. Şimdi adam, kadın destancıya geldi ve gelinin bulunduğu yerde şarkı söylemesini istedi...

Köye indiklerinde dünürler onları beklemekteydi. Dünürler, onların atlarını aldı. Kadın şarkıcı çadıra

girdi, halkın arasından geçti. Dünürün elini sıktı, adam onu hemen yanına oturttu. Bütün halk

toplanınca çay hazırlandı ve ikram edildi; daha sonra şarap içtiler. İçkili olan kadın şarkıcı, şarkı

söylemeye başladı:

- Boğa eti yediğinde boğazında kalmadı mı? Kendi kızını ver, vermek istersen eğer, boğazında

kalmadan. Benim oturan dünürüm. İki yaşındaki dana etini yediğinde boğazında kalmadı mı? Değerli

biricik kızını ver, eğer vermek istersen boğazında kalmadan! Burada oturan dünürüm benim!

Kadın şarkıcıdan daha iyi söyleyecek kimse bulunamazdı.

- Görünür başka çarem kalmadı!” der, eski dünür.

- Sen kazandın! Sesinizle siz kazandınız!‖ (Lvova-vd., 2013a: 198).

1 Kız isteme sırasında heyetin sözcülüğünü üstlenen ve daha önce de pek çok kez aynı iĢi yapan kiĢiye Anadolu‘nun pek çok

bölgesinde ―dünürbaĢı‖ denilmektedir.

Kız isteme sürecine muteber kimselerin götürülmesinin örneklerini Dede Korkut Kitabı gibi kültür tarihi kaynaklarında da

görmek mümkündür. Dede Korkut Kitabı‘nda Deli Karçar‘dan kız kardeĢ Banu Çiçek‘i istemek üzere Dede Korkut‘un

gönderilmesi, oğlu Kan Turalı için kız aramaya çıkan Kanglı Koca‘nın beraberinde ak sakallı pirler götürmesi (Ergin, 1994:

125-185), bu tercihin halk hayatında geçmiĢten beri mevcut olduğunun göstergeleridir.

Page 12: Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union · Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union iii Prof.Dr. ġener BÜYÜKÖZTÜRK Hasan Kalyoncu University Prof.Dr. Tomofumi

Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union

82

Geleneksel toplumlarda evlilik çoğu zaman, kız ve erkek ailelerinin Tanrısal alana dönük

önemli sorumluluklarından birisidir. Zira geleneksel toplumda geliĢmiĢ siyasi ve idari mekanizmalar

olmadığı için evlilik, soylar arası bağ kurmanın temel Ģeklidir ve toplumsal yapılar bu yolla tekrar

tekrar oluĢturulur (Lvova-vd. 2013b: 211). Bu sorumluluğun uygun eĢ adayının ortaya çıkması ile

yerine getirilmesi kaçınılmazdır. Kadın Ģarkıcının yukarıda söylediği Ģarkının içeriği bu hususu karĢı

tarafa hatırlatır mahiyettedir. Bu sorumluluktan kaçan kız, Tanrısal alana dönük görevlerinden birini

yerine getirmediği taktirde huzurdan ve ağız tadından mahrum bırakılacaktır.

Kız isteme sürecine çoğu zaman Ģarkıcı vasfı taĢıyan dilli aracıların dâhil edilmesini Tatar

Türklerinde de görmek mümkündür. ―Tatar Türklerinde kız istemeye gelen yawçılar özel saygı görür.

Evinde evlenme çağa gelen kızı olan her annenin hayali, bu yawçıyı kendi evinde görmektir. Kız

istemeye, genelde daha uğurlu sayılan Cuma ve Çarşamba günleri gidilmiştir. Salı günü, uğursuz gün

sayılmıştır. Görücü, kız evinde ikram esnasında sözü uzaktan başlayarak, “Sizde bir bülbül varmış,

bizde de bir şahin var…” gibi sözler söylediği kaydedilmektedir.

İpek bağlı bülbül kuş

Vardır senin ülkende,

Kemer bağlı lâçin kuş

Vardır benim ülkemde.

Yığın yığın aygırdan

Süvari olup gelmişim,

Koyu sarı renkli atımı koşturup,

Çınlayarak sana gelmişim.

Buhara‟dan eyer almışım,

Yolumu sana tutmuşum.

Kemer bağlı lâçinim var,

Bülbülünü almaya gelmişim.

Demirsen, ben de kömür,

Eritmeye gelmişim.

Görücünün esas amacı, gelişinin nedenini belirtmek ve kız babasının rızalığını almak olduğu

için güzel ve uygun bir dil ile kızı isteyebilmesi, bu evdekileri de etkileyebilmesi önemlidir.

Sende de var beyaz kuzu,

Bende de var beyaz kuzu,

Kuzuyu kuzuya katalım,

Sizin tarafa yaklaşalım (Zaripova-Çetin, 2005: 96-97).

Kırgızlar arasında diğer Türk halklarında olduğu gibi kız istemeye (çuuçu ciberüü) yine bu

konuda tecrübeli, muteber ve dili kıvrak kiĢiler gitmektedir. Çuuçu adı verilen bu kiĢilerin ailenin

üyesi olması da gerekmemektedir (Aynakulova, 2006: 104).

Türkmenler arasında kız isteme sürecinde fiilen Ģarkı/türkü gibi iletiĢim kanalları görülmese

bile kız istemenin zeminin hazırlayan ve ―söz aydıcı‖ denilen kiĢinin sembolik anlamlar taĢıyan kimi

sözleri konumuz bağlamında önemlidir. Söz aydıcı, sözcüsü olduğu erkek tarafının kızlarına talip

olduğunu kızın annesine ―Kaybettiğimizi arayıp bulmaya geldik.‖ ya da ―Sizde kıymetli taĢlı bir yüzük

varmıĢ. Onu falancalar almak istemiĢler. Evinize gelme niyetleri var. Uygun bir zamanını beklerler.

Sizin de gönlünüzden geçeni bilelim dedik.‖ gibi cümlelerle ifade etme yoluna gider. Kız annesi,

aydıcının ilk cümledekine benzer ifadesine ―Yitiğinizi ararız, bakarız.‖ gibi bir cevap verirse olumlu,

―Yitiğinizi uzak yerden arayın.‖ türünde bir cevap verirse olumsuz cevap vermiĢ kabul edilir2. Söz

2 Kız isteme esnasında kız tarafı, rızasının olup olmadığını bazen simgesel eylemlerle ifade etme yoluna gitmiĢtir. Bu türde

uygulamalardan sadece bazıları Ģöyledir: GümüĢhane yöresinde kız tarafının gönlü yoksa istemeye gelenlere ikram edilen

kahveler Ģekersiz, acı olarak verilir. (KK-1) Sinop‘ta kız istemeye gidilirken, kız ve erkeğin evlenmesi halinde artık çift

olacaklarını ifade etmek üzere ―çift katlama‖ adı verilen bir bohça götürülür. Kız tarafının vermeye gönlü varsa onlar da

oğlan tarafına çift katlama verir. Tek katlama verdiği takdirde kızı vermeye gönülleri yok demektir. (Web-2) Tatarlar

arasında görücü gelen aile kızlarını evlendirmeyi düĢünmüyor veya damat adayını beğenmiyorsa görücüyü odanın

baĢköĢesine değil kapının yakınlarına oturtur. (Zaripova-Çetin: 2005: 96) Kastamonu yöresinde kız istemeye gidenler bir

boĢ torba götürürler. Kız evine girerken bu torbayı kızın annesine teslim ederler. Ġsteme iĢi bittikten sonra bu torba kız

annesi tarafından iade edilir. Torbanın içinden ekmek çıkarsa bu kızı vermeye razı oldukları anlamına, soğan çıkarsa razı

Page 13: Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union · Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union iii Prof.Dr. ġener BÜYÜKÖZTÜRK Hasan Kalyoncu University Prof.Dr. Tomofumi

Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union

83

aydıcı kız tarafıyla görüĢüp, olan biteni erkek tarafına anlatmak için gittiğinde sonucu merak eden

erkek tarafı ―Kurt musun, tilki mi?‖ diye sorar. Söz aydıcının ―Kurduz‖ cevabı ile sonucun olumlu

olduğu anlaĢılır. Kız tarafından olumlu cevap alan söz aydıcı kız istemeye ne zaman gidileceğini erkek

tarafı ile birlikte kararlaĢtırır (Sağlık, 2006: 74).

Kız isteme sırasında mani/türkü söyleme geleneğinin geçmiĢte Anadolu‘da da oldukça yaygın

olduğunu çeĢitli araĢtırma sonuçlarından anlayabiliyoruz. Merhum Erman Artun, Adana ve

çevresindeki mani söyleme geleneği üzerine araĢtırmalar yaparken konumuza dair örnekler de tespit

etmiĢtir. Buna göre Adana yöresinde kız evine giden görücüler kız evinden süpürge isterlerdi.

Görücülerden biri süpürgenin üstüne oturarak niyetlerini belli eder, kız tarafı kızlarının isteneceğini

anlayarak Ģunları söylerdi:

Kız tarafı :

Hoş geldiniz, hoş geldiniz

Bereket getirdiniz

Varsa bir niyetiniz

Çekinmeden deyiniz

Görücü :

Tellidir süpürgeniz

Gülle dolu bahçeniz

Niyetimiz bellidir

Kızınızı isteriz

Kızın ailesi kızı vermeye niyetliyse Ģöyle söyler:

Hoş geldiniz, hoş geldiniz

Aziz misafirlerimiz

Bize güzel sa(a)detli

Bir haberle geldiniz

Eğer kızın ailesi kızı vermeye niyetli değilse Ģöyle söyler:

Hoş geldiniz, hoş geldiniz

Aziz misafirlerimiz

Başları hep bağlıdır

Yok verecek kızımız (Artun, Web-1)

Anadolu‘da kız isteme sırasında mani/türkü söyleme geleneğinin geçmiĢte karĢılaĢılan bu

örneklerinin zaman içinde çocuk oyunları gibi diğer bazı kültürel yaratım ve aktarım ortamlarında

yaĢatıldığını görmekteyiz. Ferruh Arsunar‘ın Türk çocuk oyunlarına Kütahya‘dan verdiği Ģu örnek

konumuz bağlamında oldukça dikkat çekicidir. ―Görücü‖ adıyla sekiz ile on üç yaĢları arasında olan

kızlar tarafından oynanan oyunda oyunculardan birisi ebe seçildikten sonra geriye kalanların bir kısmı

kız evini bir kısmı da erkek evini temsil edecek Ģekilde ayrılırlar. Kız evini temsil eden oyuncuların

her birinden mendil, yemeni, bilezik gibi temsil edici hediyeler alan ebe, daha sonra erkek tarafını

temsil edenlerle birlikte kız tarafına gider. Erkek tarafı Ģu türkü ile maksadını açık eder:

Eser sılanın yelleri

Sallanır saçının telleri

Gerdanın çifte benleri

Görmeye geldik, görmeye geldik!

Kız tarafı da bir türküyle cevap verir:

olmadıkları anlamına, sarımsak çıkarsa da öncesinde evlenmesi gereken ablası olduğu ve vaktinin beklenmesi gerektiği

anlamına gelmektedir (KK-2). Denizli Acıpayam‘da kadınların öncü ziyaretinden sonra erkeklerin katılımıyla gerçekleĢen

nihai isteme sırasında erkek tarafı arzusunu dile getirdikten sonra kız tarafı misafirlere Ģerbet ikram ederse cevap olumlu

demektir. (Acıpayamlı, 1978: 18); Fergana vadisi Özbekleri arasında kız istemeye gelen kafile yolcu edilirken kapıda kız

tarafınca bir beyaz örtü verilirse (aklık vermek) cevap olumlu demektir. (Osmanova, 2005: 112)

Page 14: Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union · Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union iii Prof.Dr. ġener BÜYÜKÖZTÜRK Hasan Kalyoncu University Prof.Dr. Tomofumi

Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union

84

Hoş geldiniz, hoş geldiniz

Bizlere sefâlar getirdiniz

Hey heydir hey

Güzellerden güzel, çirkinlerden çirkin kimdir çıksın!

Sonrasında yörenin en güzel kızı olduğu düĢünülen kızın adı söylenir. Bu sırada ebe daha önce kız

evini temsil eden grubun üyelerinden aldığı ve koynuna sakladığı hediyelerden birini rastgele çıkarır.

Bu hediyenin sahibi olan oyuncu, en güzel kız ilan edilir. Eğlence maksadıyla aynı usul, çirkini

bulmak için de tekrarlanır. Güzel ve çirkinin oyuncular arasından bu Ģekilde belirlenmesinden sonra

ebenin davetiyle bunlar oyun meydanına gelirler ve temsil ettikleri kimselerin bilindik bazı

özelliklerini taklit ederek eğlenirler. (Arsunar, 1955‘ten aktaran Eker, 1998: 111).

Ġran‘da yaĢayan Türk topluluklarından KaĢkaylar arasında düğün hazırlıkları yapan hısım

akrabanın geçmiĢte düğün pilavı için ihtiyaç duyulan pirinci hazırlamak amacıyla birkaç gün süren

―düğü dövme‖ sırasında söyledikleri Ģarkılardan birisi kız isteme sürecine atıfta bulunmaktadır:

O ilde toy çadırı

Çalınır davulları

Eli boş gelme, hediye getir

Sakindir bağ arası

Erkek atın…

Çulunu çeyiz edin

Biz geldik almaya

Sizin bağın gülünü

KaĢkaylar bugün pirinci hazır olarak temin ettikleri için uygulama iĢlevselliğini yitirmiĢ ve

uygulama düğün öncesinde simgesel olarak tekrarlanır olmuĢtur (Kafkasyalı, 2008‘den aktaran Yanar,

2015: 232).

Trabzon-ÇarĢıbaĢı havalisinde kız isteme olumsuz sonuçlandığında kız isteyen taraf aĢağıdaki

gibi bir mani atar:

Ey gaynana gaynana

Sıçan daldı ayrana

Vermedın kızi bize

Kör olasın gaynana (KK-3)

Trabzon‘un Akçaabat ilçesine bağlı bazı yerleĢimlerde kıs istemeye gidenler beraberlerinde bir

de kemençeci veya davulcu ve zurnacı götürürlerdi. Kız tarafının cevabının olumlu olması halinde

kapıda bekletilen kemençeci veya davulcu bu cevabı kutlamak amacıyla çalmaya baĢlar, katılımcılar

horon oynarlardı. Kız isteyen heyet erkek evine döndükten sonra eğlenceler kapı önünde de devam

ettirilirdi (KK-4).

Evlilik sürecinde kız istemeden sonraki dönemlerde mani/türkü söyleme çoğu zaman eğlencelik

iĢlevlerle daha çok görülmektedir. Kıs isteme sonrasındaki niĢan, kına, gelin alma, gelin indirme,

gerdeğe sokma ve yüz görümü sırasında çoğu zaman kadınlar kimi zaman da erkeklerce söylenen

mani/türkü örnekleriyle sıklıkla karĢılaĢılmaktadır.

Yukarıdaki sınırlı örmekler de göstermektedir ki, ―dilli‖ elçiler (―dünürcü‖ler) ile onlar

tarafından söylenen türkü ve maniler, Türk halklarının evlenme geleneklerinde önemli bir rol icra

etmiĢtir. Birbirlerine olan aĢklarını mani ve türkülerle dillendiren Türklerin evliliğin yolunu da

manzum sözlerle açması kadar doğal bir Ģey olmasa gerektir. Söz konusu örnekler, Ģarkı ve müziğe

hayatın ritmini sağlama ve sürdürmede özel bir önem verildiğini göstermektedir. Destancının söylediği

destanlar nasıl destanın söylendiği ortamı görünmez varlıkların tehditlerinden arındırarak güvenli ve

ahenkli kılıyor ise ―dilli‖ elçilerin kız isterken söyledikleri türkü ve maniler de görünmez varlıkların

tehditlerinden arındırılmıĢ, ahenkli bir baĢlangıcı mümkün kılmaktadır. Lvova ve arkadaĢlarının

ifadesiyle dil, içinde istenilen dünyayı yaratma olanağını saklamaktadır ve onun bu olanağı da sadece

ritmik olarak organize edilmiĢ konuĢmayla ortaya çıkabilmektedir (Lvova-vd., 2013a: 197-198).

Evliliğin de yeni bir dünya kurmak (―dünya evine girmek‖) anlamına geldiği düĢünüldüğünde, ritmik

Page 15: Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union · Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union iii Prof.Dr. ġener BÜYÜKÖZTÜRK Hasan Kalyoncu University Prof.Dr. Tomofumi

Prizren Uksin Hoti University Young Scholars Union

85

olarak organize edilmiĢ dilin ve bu dili kullanan ―dilli‖ elçilerin rolü ve önemi çok daha iyi

anlaĢılacaktır.

KAYNAKÇA

Yazılı Kaynaklar

ACIPAYAMLI, Orhan (1978), ―Acıpayam‘da Düğün Folkloru‖, Antropoloji, 1978, S. 11, 17-38.

ARSUNAR, Ferruh (1955), Türk Çocuk Oyunlarından Örnekler, Ġstanbul: Maarif Basımevi.

AYNAKULOVA, Gülnisa (2006), ―Kırgızlarda Evlilik ve Evlenme Törenleri‖, Millî Folklor, S. 72, 95-106.

EKER, Gülin (1998), Karakeçili Türk Düğünü, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk

Dili ve Edebiyatı (Türk Halkbilimi) Anabilim Dalı Doktora Tezi.

ERGĠN, Muharrem (1994), Dede Korkut Kitabı-I, Ankara, TDK Yayınları.

KAFKASYALI, Ali (2008), ―Göçebe KaĢkay Türklerinin Toy Merasimlerindeki Maddi Kültür Unsurlarının

Arka Planındaki Dinî Motifler‖, 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları: Maddi Kültür Sayısı,

II. Cilt, 719-728, Ankara: Ankara Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.

LVOVA, E. L. - vd. (2013a), Güney Sibirya Türklerinin Geleneksel Dünya Görüşleri: Simge ve Ritüel, (Çev.:

Metin Ergun), Konya, Kömen Yayınları.

LVOVA, E. L. - vd. (2013b), Güney Sibirya Türklerinin Geleneksel Dünya Görüşleri: İnsan ve Toplum, (Çev.:

Metin Ergun), Konya, Kömen Yayınları.

OSMANOVA, Okibat (2005), ―Özbek Düğünlerindeki Örf-Âdetler‖, (Akt.: Yuldus Musahanov), Türk Dünyası

Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 20, 111-117.

SAĞLIK, G. Selcan (2006), ―Türkmen Düğün Geleneği‖, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 71-85.

YANAR, ġenay (2015), ―KaĢkaylarda Evlilik Adetleri ve Toy Ritüelleri‖, History Studies, 7 (1), 229-237.

ZARĠPOVA-ÇETĠN, Çulpan (2005), ―Tatar Türklerinin Düğün Geleneği‖, Modern Türklük Araştırmaları

Dergisi, 2 (3), 92-119.

Web-1: Erman Artun, ―Adana‘da Mani Söyleme Geleneği‖,

http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/artun_adana_mani.pdf (EriĢim: 15.02.2017)

Web-2: http://www.sinopkulturturizm.gov.tr/TR,74848/evlenme.html (EriĢim: 15.02.2017)

Sözlü Kaynaklar

KK-1 : AyĢe Yılmaz, GümüĢhane 1945, Okuryazar, Ev Hanımı.

KK-2 : Hicran KarataĢ, Karabük 1979, Üniversite Mezunu, Akademisyen.

KK-3 : Havva KeleĢ, Vakfıkebir 1923, Okuryazar değil, Ev Hanımı.

KK-4 : Havva ġen, Akçaabat/Ortaalan Köyü 1954, Okuryazar, Ev Hanımı.