r s q r f k a rΩ l i a q rΩ l q r f q s c u p n l f h lΔ h a

44
ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΚΑΣΤΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΝΔΙΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΤΣΑΡΟΥ Eπιβλέπων Καθηγητής Γαβαλάς Βασίλειος Επιτροπή Σιδηρόπουλος Γ. Πετροπούλου Κρ. ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2018 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ

Upload: others

Post on 28-Dec-2021

9 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΚΑΣΤΩΝ

ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΝΔΙΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΤΣΑΡΟΥ

Eπιβλέπων Καθηγητής Γαβαλάς

Βασίλειος

Επιτροπή Σιδηρόπουλος Γ.

Πετροπούλου Κρ.

ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2018

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ

Page 2: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

1

Περιεχόμενα

1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ........................................................................... 3

1.2 ΙΝΔΙΑ................................................................................ 5

2.1 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΙΝΔΙΑΣ ..................................................... 7

2.2 Η θέση των γυναικών στη κοινωνία ............................................... 9

3.1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ; ............................................................... 11

3.2 ΆΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ........................................................ 12

3.3 ΙΝΔΟΥΙΣΜΟΣ ....................................................................... 13

3.4 Ινδουισμός, Μετενσάρκωση και Κάρμα........................................... 16

4.1 Βεδική περίοδος ή Άρια Δομή..................................................... 17

4.2 Ο Μεσαίωνας στην κεντρική και νότια Ινδία ..................................... 19

4.3 Η αρχή της Βρετανικής Αυτοκρατορίας .......................................... 20

4.4 Η βρετανική αυτοκρατορική διοίκηση............................................ 21

4.5 Εξέγερση του 1857 ................................................................ 22

4.6 Η γένεση της αστικής τάξης ...................................................... 23

5.1 ΙΝΔΟΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΤΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ............................ 24

6.1 ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΚΑΣΤΩΝ ....................................................... 27

6.2 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΗΚΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ............................................. 32

6.3 ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΣΤΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΝΔΙΑ ......................................... 35

6.4 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΣΤΩΝ ......................................................... 36

6.5 ΚΑΣΤΕΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ ......................................................... 37

7. ΕΠΙΛΟΓΟΣ……………………………………………………………………………………………………………. 40

8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ……………………………………………………………………………………………………… 41

Page 3: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

2

Page 4: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σε κάθε κοινωνία οι άνθρωποι διαθέτουν κάποια χαρακτηρίστηκα όπως

ο πλούτος, το εισόδημα, η μόρφωση και το κύρος. Σε άλλες πάλι ομάδες

χαρακτηριστικά όπως το φύλο ή η εθνικότητα προέλευσης οδηγούν σε

κοινωνική ανισότητα. Έτσι δημιουργείται και η ιεράρχηση όπου

κατατάσσει τους ανθρώπους άλλους σε υψηλές θέσεις και άλλους σε

χαμηλότερες. Η κατάταξη αυτή δημιουργείται ανάλογα με τις ανάγκες της

εκάστοτε κοινωνίας, την ιστορία της αλλά και τα συμφέροντα που

κυριαρχούν. Ο τρόπος που κάθε κοινωνία ιεραρχεί τα άτομα με βάση τα

κοινωνικά χαρακτηριστικά ονομάζεται κοινωνική διαστρωμάτωση.

Οι βασικές μορφές κοινωνικής διαστρωμάτωσης είναι οι εξής:

1. Το σύστημα της δουλείας

2. Το σύστημα των καστών (π.χ. Ινδία)1

Στις διάφορες φάσεις ανάπτυξης της κοινωνίας των ανθρώπων

υπήρξαν και εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές ανισότητες και συνθήκες

ανελευθερίας. Η δουλεία είναι η πιο ακραία. Προσδιορίζεται από το διπλό

χαρακτήρα της εξάρτησης και της εκμετάλλευσης μεταξύ ανθρώπων. Η

παρουσία των δούλων σ’ όλους τους αρχαίους πολιτισμούς υπογράφει

ακριβώς αυτήν την κοινωνική διαφοροποίηση και ανισότητα. Το φαινόμενο

υπήρξε και διατηρήθηκε σε όλο τον κόσμο ως τα νεότερα χρόνια. Το

γεγονός δεν πρέπει να µας εκπλήσσει, αφού η δουλεία θεωρείται τέκνο

της διασάλευσης της κοινωνικής ισορροπίας και κατευθείαν απόγονος της

αποσάθρωσης των πρωτόγονων σοσιαλιστικών κοινωνιών.2

1 Τσακίρης Θ. Εισαγωγή στη Κοινωνιολογία 2 Φραγκουδάκη Α., Εκπαίδευση και κοινωνικές ανισότητες, Τ.Ε.Α.Π.Η.

Page 5: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

4

Το ινδικό σύστημα των καστών δεν είναι δημιουργία του σύγχρονου

κόσμου αλλά έχει τις ρίζες του αρκετά χρόνια πριν. Ιστορικά το σύστημα

των καστών συνδέεται άμεσα με τη θρησκεία του Ινδουισμού. Αν και έχει

διαφοροποιηθεί ελάχιστα από το παρελθόν λόγω της επανάστασης των

Βουδιστών και την Βρετανική αποικιοκρατία καταφέρνει έστω κι αν δεν το

παραδέχεται το ινδικό κράτος να υπάρχει μέχρι σήμερα. Ο ινδικός λαός

είχε ροπή προς την διαφοροποίηση μέσα από κατηγορίες όπως τη

θρησκεία, περιοχή, φυλή και γλώσσα. Βέβαια το φαινόμενο αυτό

δημιουργείται και σε άλλες κοινωνίες όμως αυτό που κάνει την ινδική

κοινωνία ξεχωριστή είναι ότι οι παραπάνω διαστάσεις του διαχωρισμού

επικαλύπτονται μεταξύ τους με αποτέλεσμα να γίνεται η μόνιμη βάση στη

συστηματική άνιση κατάταξη του πλούτου, εισοδήματος και του κύρους. Η

κοινωνική θέση που θα έχει ο κάθε Ινδός πολίτης είναι προδιαγεγραμμένη

από την ημέρα της γέννησης σύμφωνα με τη θεωρία των καστών, αυτό

σημαίνει ότι επικρατεί κλειστό σύστημα διαστρωμάτωσης. 3

3 Manali S. Deshpande HISTORY OF THE INDIAN CASTE SYSTEM AND

ITS IMPACT ON INDIA TODAY,σελ.3

Page 6: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

5

1.2 ΙΝΔΙΑ

Επίσημη ονομασία Δημοκρατία της Ινδίας

Έκταση 3.287.590 τ. χλμ.

Πρωτεύουσα Νέο Δελχί

Κράτος της νότιας Ασίας. Η τεράστια αυτή χώρα ορίζεται στα βόρεια από

την οροσειρά των Ιμαλαίων και προεκτείνεται προς τον Ινδικό ωκεανό

μεταξύ της Αραβική θάλασσας προς τη δύση και του κόλπου της Βεγγάλης

ανατολικά καταλαμβάνοντας τη νότια λωρίδα της Ασίας αλλά και το

κέντρο της. Ο σχηματισμός της Ινδία ως σύγχρονης κρατικής οντότητας

είναι αποτέλεσμα της αποικιοκρατίας, από την οποία η εκτεταμένη αυτή

κτήση χειραφετήθηκε με την πράξη ανεξαρτησίας των Ινδών. Με την

ανεξαρτησία υπήρχαν περιοχές που επικρατούσαν οι Ινδουιστές (σήμερα

Ινδία) και από την άλλη οι Μουσουλμάνοι (σήμερα Πακιστάν,

Μπαγκλαντές).

Η Ινδία αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη σε πληθυσμό χώρα στον κόσμο,

μετά την Κίνα, με εκτιμώμενο πληθυσμό σχεδόν 1,2 δισεκατομμυρίων

κατοίκων. Τα τελευταία πενήντα χρόνια έχει καταγραφεί μία έντονη

πληθυσμιακή αύξηση, η οποία αποδίδεται στη βελτίωση της ιατρικής και

Page 7: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

6

την εντατικοποίηση της γεωργίας. Συνέπεια αυτής της προόδου είναι η

αύξηση κατά 11 φορές του αστικού πληθυσμού της Ινδίας μέσα στον 20ο

αιώνα με την παράλληλη ενίσχυση της αστυφιλίας. 35 πόλεις της χώρας

ξεπέρασαν το 2001 το ένα εκατομμύριο κατοίκους, ενώ οι μεγαλύτερες

έχουν πληθυσμό περισσότερο από 10 εκατομμύρια, όπως η Βομβάη, το

Δελχί και η Καλκούτα. Το 70% όμως του συνόλου των Ινδών παραμένει

αγροτικός πληθυσμός.

Η διοίκηση της χώρας γίνεται μέσω του συντάγματος που εγγυάται τα

δικαιώματα και τη δικαιοσύνη στον οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό

τομέα. Αρχηγός του κράτους είναι ο πρόεδρος της δημοκρατίας.

Ως προς το θρήσκευμα, περισσότεροι από 800 εκατομμύρια Ινδοί (80,5%

του πληθυσμού) είναι Ινδουιστές, ενώ άλλες θρησκευτικές ομάδες είναι οι

Μουσουλμάνοι (13,4%), οι Χριστιανοί (2,3%), οι Σιχ (1,9%), οι Βουδιστές, οι

Εβραίοι, οι Ζωροάστρες κτλ. Επίσης, υπάρχουν 37.913 Μάρτυρες του

Ιεχωβά και 11.690 Μορμόνοι της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων

των Τελευταίων Ημερών.

Οι Ινδοί ανήκουν φυλετικά στο «λευκό» κόσμο της Ασίας. Αποτελούν ένα

πολύ δυσερμήνευτο τύπο. Ινδικά χαρακτηριστικά συναντάμε σε

Αφγανιστάν, Κίνα, Ινδοκίνα, Ινδονησία κ.ά. Αξιόλογη, αν και μικρή σε

ποσότητα, έξοδος ινδικών στοιχείων θεωρείται αυτή των τσιγγάνων.4

4 https://el.wikipedia.org/wiki Ινδία, τελευταία πρόσβαση 1/2/2018

Page 8: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

2.1 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΙΝΔΙΑΣ

Η ινδική κοινωνία έχει χαρακτηριστεί από τον πατριαρχικό της

χαρακτήρα και την έντονη ιεράρχηση. Η παρουσία των καστών έχει

οδηγήσει τους Ινδούς να διαχωρίζουν τις κοινωνικές σχέσεις ανάλογα με

τις κάστες. Υπάρχουν μεγάλες αντιθέσεις στη δομή της, το μεγαλύτερο

μέρος αποτελείται από ανθρώπους με χαμηλό βιοτικό επίπεδο ενώ οι

εύποροι της περιοχής είναι ελάχιστοι. Η πρόσβαση στον πλούτο και την

εξουσία ποικίλλει σημαντικά και οι τεράστιες διαφορές στην

κοινωνικοοικονομική κατάσταση είναι εμφανείς παντού. Οι φτωχοί και οι

πλούσιοι ζουν δίπλα δίπλα σε αστικές και αγροτικές περιοχές. Το

μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού της Ινδίας κατοικεί σε χωριά, με τη

γεωργία να παρέχει στήριξη στους περισσότερους από αυτούς. Στις

μεγάλες πόλεις της Ινδίας εκατομμύρια άνθρωποι ζουν μέσα σε άσχημες

συνθήκες όπως γεμάτα πλήθη, μπλοκαρισμένες πολυκατοικίες,

πολυάσχολα εμπορικά κέντρα, ενώ αναπνέουν τα απόβλητα της

βιομηχανίας. Είναι συνηθισμένο στη ζωή της πόλης να βλέπεις έναν

εύπορο άνθρωπο , σε ένα ωραίο αυτοκίνητο, περνώντας από τους

κατοίκους του δρόμου, που περιπλανιούνται κάτω από τα καταφύγια κατά

Page 9: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

8

μήκος του δρόμου. Ακόμη και όταν δεν είναι τόσο προφανές, οι διακρίσεις

της τάξης είναι σε κάθε οικισμό της Ινδίας. 5

Ως όρος η διάκριση παραπέμπει στην άδικη μεταχείριση ενός ατόμου,

για το λόγο ότι αυτό ανήκει σε μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα, για την

οποία υπάρχει από τη σκοπιά του φορέα της διάκρισης αρνητικό

στερεότυπο και αρνητική προκατάληψη . Οι διακρίσεις αυτές οδηγούν

κάποιους ανθρώπους στο περιθώριο με αποτέλεσμα να μιλάμε για

κοινωνικό αποκλεισμό.

Οι διαδικασίες που συνιστούν τον κοινωνικό αποκλεισμό κατανοούνται

ως σύνθετες και διαφορετικές από περίπτωση σε περίπτωση, και από την

αντίληψη αυτή προκύπτει ως αντικείμενο έρευνας «η διαπίστωση των

διαστάσεων και των μηχανισμών που γεννούν κοινωνικό αποκλεισμό» . Ως

πιθανές διαστάσεις του αποκλεισμού αναφέρονται «η οικονομική,

κοινωνική, πολιτική, και γεωγραφική» και ως παράγοντες που

διαμορφώνουν αυτές τις διαστάσεις στην ινδική κοινωνία είναι «η

θρησκεία, η φτώχεια, τα συστήματα αξιών, και το φύλο». 6

.

5 Manali S. Deshpande HISTORY OF THE INDIAN CASTE SYSTEM AND

ITS IMPACT ON INDIA TODAY,σελ.25 6 Βλ ο.π, σελ. 176,

Βλο.π, σελ. 177

Page 10: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

9

2.2 Η θέση των γυναικών στη κοινωνία

Μια ακόμα διάκριση της ινδικής κοινωνίας είναι μεταξύ των δύο

φύλων. Όλοι οι ηθικοί κώδικες λένε ότι οι γυναίκες πρέπει να

αντιμετωπίζονται με σεβασμό και καλοσύνη, ιδιαίτερα οι μητέρες.

Η Ινδία θεωρητικά είναι μια από τις χώρες στον πλανήτη όπου μια

σύγχρονη γυναίκα έχει αρκετή ελευθερία. Η θρησκευτική φιλοσοφία της

Ινδικής κοινωνίας υποστηρίζει ότι οι

γυναίκες δεν προήλθαν από τον άντρα

και ότι το πρώτο πλάσμα στον κόσμο

ήταν μισό άντρας και μισό γυναίκα.

Τα τελευταία χρόνια γίνονται κάποια

βήματα ώστε να βελτιωθεί η θέση της

γυναίκας στην κοινωνία όμως μ’

ελάχιστα αποτελέσματα. Οι περισσότερες γυναίκες που η οικογένεια τους

βρίσκεται σε χαμηλή κάστα παραμένουν αναλφάβητες, με χαμηλότερους

μισθούς όταν εργάζονται και με δυσμενή αντιμετώπιση από την

οικογένεια.

Έτσι η ζωή μιας γυναίκας στην ινδουιστική κοινωνία δεν είναι πάντα

ιδανική. Στον 20° αιώνα και με την ύπαρξη των καστών ,η ινδική πορνεία

ανθεί. Η εξαθλίωση που βασιλεύει ανάμεσα σε μεγάλα τμήματα του

πληθυσμού δεν αποτελεί το καλύτερο μέσο για την εξάλειψη της

χειρότερης μάστιγας στην ιστορία του γυναικείου φύλου. Χαρακτηριστικό

Page 11: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

10

παράδειγμα, σύμφωνα με την εφημερίδα Τάιμς της Ινδίας, αποτελούν οι

άντρες του κρατιδίου Γκουτζαράτ της δυτικής Ινδίας που κάνουν χρυσές

δουλειές, καθώς εκμεταλλευόμενοι την έλλειψη γυναικών, αποφάσισαν να

«ενοικιάζουν» τις συζύγους τους. Έναντι μηνιαίου ενοικίου, οι «στοργικοί»

σύζυγοι επιτρέπουν στις γυναίκες τους να συ ζήσουν με κάποιον άλλον

άνδρα που ανήκει συνήθως σε ανώτερη κάστα και που δεν μπορεί να βρει

γυναίκα στον δικό του κοινωνικό περίγυρο. 7

Σε άλλες περιπτώσεις, όπως η μοιχεία, επικρατεί μια αξιολόγησή με

ταξικά κριτήρια σύμφωνα με τους ‘’νόμους’’ των καστών. Αν ο εραστής

ανήκει σε κατώτερη κάστα, η μοίρα της γυναίκας είναι από τις

χειρότερες. Αν, όμως, η σαρκική επαφή διαπραχθεί με άντρα ανώτερης

κοινωνικής τάξης, η γυναίκα καταδικάζεται μόνο να κοιμάται στο

πάτωμα, να φοράει ακάθαρτα ρούχα και να τρώει ελάχιστα μέχρι τον

επόμενο κύκλο της εμμήνου ρήσης της.

Όπως παρατηρούμε ο ταξικός διαχωρισμός υπάρχει στην ινδική κοινωνία

ακόμα και ανάμεσα στα δύο φύλα. Τέλος αν και το μέλλον των γυναικών

στην Ινδία εμφανίζεται δυσοίωνο, υπάρχει ένας εξισορροπητικός

παράγοντας που είναι τα συνεχή αυξανόμενα επαναστατικά κινήματα των

ίδιων των γυναικών.8

7 Βλ. Εφημερίδα «Το Βήμα», Πέμπτη 27 Μαρτίου 2008.

8 http://www.soc.uoc.gr/gender/documents/MalaSen_PerilipsiDialaxis_020507

Page 12: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

11

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

3.1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ;

Η λέξη θρησκεία προέρχεται από το ρήμα, «θρησκεύω» δηλαδή εισάγω

και εκτελώ θρησκευτικά χρέη. Ένας τυπικός ορισμός είναι, κάθε

πολιτιστικό σύστημα σχεδιασμένων ηθών, συμπεριφορών, απόψεων και

καθημερινών πρακτικών, όπως κοσμοθεάσων, ιερών κειμένων, ιερών

τόπων και οργανισμών τα οποία συνδέουν τους ανθρώπους με υπερφυσικά

φαινόμενα ή οντότητες.

Κατά γενική ομολογία, θρησκεία είναι η ανάγκη του ανθρώπου να

πιστεύει σε μια ανώτερη ύπαρξη, η οποία του δίνει δύναμη να ξεπερνά την

ίδια τη φύση του, και που τις περισσότερες φορές την αναζητεί σε κάτι

άυλο.9

Σε παγκόσμια κλίμακα υπάρχουν εκατοντάδες διαφορετικές θρησκείες

στον κόσμο. Κάποιες από αυτές έχουν πιστούς σε αρκετές περιοχές του

πλανήτη ενώ κάποιες περιορίζονται σε τοπικό επίπεδο. Ωστόσο, πολλοί

άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο ανήκουν σε μία από τις έξι θρησκείες. Ο

χάρτης που ακολουθεί δείχνει τις περιοχές όπου γεννήθηκαν οι έξι

μεγαλύτερες θρησκείες του κόσμου.

9 Βλ. Λόις Ροκ «Μαθαίνω τις Θρησκείες του Κόσμου» εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα 2006, κεφ. 1.

Page 13: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

12

10

3.2 ΆΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Σύμφωνα με τις θεωρίες που υπάρχουν είναι δύσκολο να συμφωνούν

όλοι οι άνθρωποι σ’ ένα δόγμα ενός θεού ή κάποιας αόρατης δύναμης. Σε

κάθε κοινωνία υπάρχουν διαφορετικές απόψεις αναφορικά με τη σημασία

που προσδίδουν οι άνθρωποι στην έννοια της θρησκείας.

Κάποιοι πιστεύουν ότι η θρησκεία επηρεάζει όλες τις πτυχές της ζωής

τους και του εαυτού τους. Με άλλα λόγια διαμορφώνει την ίδια την ύπαρξη

του ατόμου και καθορίζει σε σημαντικό βαθμό τις ενέργειες του σε σχέση

10 https://en.wikipedia.org/wiki/India

Page 14: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

13

με τον κόσμο που τον περιβάλλει. Άλλοι πάλι στρέφονται στη θρησκεία

μόνο περιστασιακά.

Αντίθετα πάλι υπάρχουν άνθρωποι που προσπαθούν να δώσουν

εξηγήσεις με την ανάπτυξη θεωριών οι οποίες στηρίζονται σε

επιστημονικές και ορθολογιστικές θέσεις. Έτσι σταματούν να ακολουθούν

κάποιο δόγμα και ερμηνεύουν την δημιουργία του κόσμου με βάση τη

λογική. 11

3.3 ΙΝΔΟΥΙΣΜΟΣ

Ο Ινδουισμός είναι η παλαιότερη από τις μεγάλες θρησκείες. Η γέννησή

του χρονολογείται από το 2000 έως το 1500 π.Χ., μια περίοδος που οι

Άριοι εισέβαλαν στην ινδική ΥΠΟ ήπειρο και εμφάνισαν τη θρησκεία τους

στις πεποιθήσεις των ανθρώπων. "Δεν υπάρχει κανένας ιδρυτής ή δόγμα

του Ινδουισμού. Έχει εξελιχθεί κατά τη διάρκεια των αιώνων,

ενσωματώνοντας προηγούμενα δόγματα και θεότητες, για παράδειγμα

διατηρώντας ευλάβεια για τα αρχαία Βεδικά κείμενα και υιοθετώντας

μερικές από τις Βεδικές θεότητες αλλά με νέες μορφές από θρησκευτικά

κινήματα όπως ο Βουδισμός και ο Ζαϊνισμός. Ο Ινδουισμός, όπως

γνωρίζουμε, φαίνεται να έχει συσσωρευτεί στην αρχή της πρώτης

χιλιετίας.12

Ο ινδουισμός είναι η τρίτη μεγαλύτερη θρησκεία στον κόσμο με πιστούς

οπαδούς εκατομμύρια ανθρώπους. Σχεδόν οι περισσότεροι είναι Ινδοί ή

11 Βλ. Λόις Ροκ «Μαθαίνω τις Θρησκείες του Κόσμου» εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα 2006, κεφ. 1. 12 Πηγή Steven M. Kossak και Edith W. Watts, Η Τέχνη του Νότου και η Νοτιοανατολική

Ασία, Το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη

Page 15: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

14

άνθρωποι με ινδικές ρίζες καταγωγής. Εκτός της Ινδίας άλλα μέρη που

κυριαρχεί ο ινδουισμός είναι το Νεπάλ και το ινδονησιακό Μπαλί.

Βρίσκονται σε σημαντικό αριθμό στη Σρι Λάνκα, τη Μαλαισία, το

Τρινιντάντ, το Σουρινάμ και τη Γουιάνα και στις ινδικές κοινότητες στη

Βρετανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά.

Οι λέξεις "Hindu" και "Hinduism" δεν έχουν εύκολη μετάφραση στις

γλώσσες που μιλούνται στην Ινδία. Στην Ινδία ένας Ινδουιστής ορίζεται

απλά ως κάποιος που δεν είναι μουσουλμάνος, χριστιανός, παρσί ή

εβραίος. Ο "Ινδουιστής" είναι ένας περσικός λόγος που προέρχεται από το

Sindhu, το σανσκριτικό όνομα του ποταμού Indus. Οι εισβολείς από την

Περσία τον 6ο αιώνα π.Χ. ονόμαζαν τους ανθρώπους της Ινδίας "άνθρωποι

που ζουν κοντά στον ποταμό Ινδό".

Τα βασικά κείμενα του ινδουισμού είναι οι Βέδες, που είναι τα πιο

σημαντικά, ακολουθούν οι Ουπανισάδες, η Μαχαμπχαράτα και η

Ραμαϊάνα. Αυτά τα κείμενα αποτελούνται από ύμνους, φιλοσοφίες,

τελετουργίες, στίχους και ιστορίες που θεμελιώνουν τις ινδουιστικές

πεποιθήσεις. Στα κείμενα κυριαρχεί ιδέα του Ντάρμα. Ντάρμα,

ονομάζεται η παγκόσμια τάξη, την οποία οφείλουν οι άνθρωποι να

σέβονται και να προσαρμόζουν τη ζωή τους σ' αυτήν. Έχει θεία καταγωγή

κι αφορά τόσο στη δομή και λειτουργία του κόσμου, όσο και της

κοινωνίας. Άλλα κείμενα που χρησιμοποιούνται στον ινδουισμό είναι η

Βραχμάνα και οι σούτρες.

Αν και ο ινδουισμός συχνά θεωρείται πολυθεϊστικός μιας και

αναγνωρίζει πάνω από 300 εκατομμύρια θεούς, αναγνωρίζει έναν ύψιστο

θεό τον Βράχμα. Ο Βράχμα είναι ένα όν που κατοικεί σε κάθε κομμάτι της

πραγματικότητας και της ύπαρξης σε όλο το σύμπαν. Ο θεός αυτός είναι

απρόσωπος. Συχνά θεωρείται πως αποτελείται από τρεις μορφές – Βράχμα

Page 16: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

15

ο δημιουργός, Βισνού ο συντηρητής και Σίβα ο καταστροφέας. Κάθε ένα

από αυτά τα «πρόσωπα» έχει πολλές μεταμορφώσεις.13

Κατανομή Ινδουισμού παγκοσμίως14

13 : Steven M. Kossak και Edith W. Watts, Η Τέχνη του Νότου και η Νοτιοανατολική Ασία, Το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη7 14 https://en.wikipedia.org/wiki/India

Page 17: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

16

3.4 Ινδουισμός, Μετενσάρκωση και Κάρμα

Ανάμεσα στις Βέδες και στις Ουπανισάδες, είναι το γεγονός ότι η

λύτρωση επιτυγχάνεται μέσα από την Σαμσάρα, - την ανακύκλωση των

υπάρξεων - , ώστε το Άτμαν του ατόμου να ταυτιστεί με το Βράχμαν. Η

ταύτιση αυτή γίνεται με τη γιόγκα – τη σταδιακή απόσυρση του νου από

τον εξωτερικό κόσμο , καθοριστικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία έχει το

κάρμα , δηλαδή οι πράξεις που διέπραξε το ον στην προηγούμενη μορφή

ύπαρξης του που καθορίζουν τη μορφή στην οποία θα μεταβεί στην

επόμενη. Το Κάρμα είναι μια σανσκριτική λέξη που σημαίνει "εργασία" ή

"δράση" και "το αποτέλεσμα ενός έργου ή ενέργειας". Περιγράφει το δόγμα

"αιτίας και αποτελέσματος" στο οποίο θα ανταμειφθούν οι καλές πράξεις

και οι κακές πράξεις θα τιμωρούνται τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε

ατομικό επίπεδο και θα επηρεάσουν τη μετενσάρκωση.

Μετενσάρκωση είναι η μετανάστευση της ψυχής από τη μία μορφή της

ζωής στην άλλη. Στον Ινδουισμό δεν ισχύει μόνο για τον άνθρωπο, αλλά

και για όλα τα πλάσματα και για ορισμένα μη ζωντανά πράγματα. Η

μετανάστευση της ψυχής μπορεί να γίνει από έναν άνθρωπο ή ένα πλάσμα

σε έναν άλλο άνθρωπο ή πλάσμα πάνω ή κάτω σε μια κλίμακα που

βασίζεται σε καλές και κακές πράξεις.15 Εάν ένα άτομο έχει ζήσει μια

ενάρετη ζωή, κινείται προς τα επάνω με βάση την κλίμακα από χαμηλή

κάστα σε μια πιο υψηλή. Εάν ένα άτομο έχει ζήσει μια ανάξια ζωή,

μετακινείται προς τα κάτω από την κλίμακα σε μια πιο χαμηλή κάστα. Οι

έννοιες της μετενσάρκωσης, της κάστας συνδέονται, με το κάρμα που

μεταφέρει από τη μία ζωή στην άλλη.

15 http://factsanddetails.com/india/People_and_Life/sub7_3c/entry-4192.html

Page 18: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

17

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 - ΙΣΤΟΡΙΑ

4.1 Βεδική περίοδος ή Άρια Δομή

Η Ινδία ήταν ήδη κατοικημένη από την προϊστορική εποχή. Έξω από το

λεκανοπέδιο του Ινδού, στην Ινδική χερσόνησο κατοικούσαν κυρίως

Δραβίδες ένας πολυπληθείς κορμός

φυλής μεσογειακού τύπου. Η εισβολή

των Αρίων πραγματοποιήθηκε 18ο

αιώνα και κράτησε μέχρι το 16ο αιώνα

π.Χ. Μετακινήθηκαν διαδοχικά σε ένα

αρκετά εκτεταμένο μέτωπο το οποίο

ξεκινούσε από τη νοτιοανατολική

Ευρώπη και κατέληγε στις περιοχές

που συνορεύουν με τη βορειοδυτική

Ινδία. Η εγκατάσταση τους ξεκίνησε από τα δυτικά της Ινδίας, κατόπιν

στην κοιλάδα του Γάγγη και στη συνέχεια ακόμη νοτιότερα, ώσπου

επιβλήθηκαν ως ο κυριότερος πληθυσμιακός κορμός της χώρας. Η

πολιτική που ακολούθησαν οι Άριοι μετά την εγκατάσταση τους ήταν

κυρίως ολιγαρχικής μορφής δηλαδή ο βασιλιάς είναι παράλληλα και

αρχηγός του κράτους.

Ύστερα από τη πάροδο του χρόνου και αφού οι Ινδοάριοι άρχισαν να

εξερευνούν περιοχές σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση των Βεδών

συνάντησαν ένα λαό με σχετικά χαμηλό ανάστημα και σκούρο δέρμα. Τους

Page 19: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

18

ιθαγενείς αυτούς ανθρώπους τους ονόμασαν ντάσια ή ντάσγιου (σκλάβοι)

που φρόντισαν να αποφεύγουν οποιαδήποτε ανάμειξη αίματος επειδή τους

θεωρούσαν κατώτερους λόγω του σκούρου χρώματός τους. Η διαφορά

αυτή του χρώματος έμελλε να αποτελέσει την αρχή για το πιο τυπικό

γνωστό ινδικό θεσμό ‘της κάστας’ . Όμως ο φυλετικός διαχωρισμός που

επέβαλαν οι Άριοι δεν κατάφερε να εμποδίσει τις επιγαμίες με τους

ιθαγενείς πληθυσμούς. Οι μεικτοί γάμοι αποτελούσαν συχνό φαινόμενο της

εποχής, ενώ αρκετά ήθη και έθιμα των Ινδών άρχισαν να αφομοιώνονται

από τους Αρίους. 16

Γι’ αυτό το λόγο και για να καταφέρουν να διατηρήσουν την

ανωτερότητα τους σε σχέση με τους ιθαγενείς χώρισαν την κοινωνία σε

ομάδες με πυραμιδοειδή δομή. Οι ομάδες των Αρίων που διέθεταν

πολιτική και οικονομική εξουσία ήταν οι ανώτεροι και δεν έπρεπε να

έρχονται σε επαφή με τα ιθαγενή στοιχεία. Έτσι σχηματίστηκαν τέσσερις

κάστες : οι βραχμάνοι (ιερατική κάστα), οι ξατρίγια (η κάστα των

πολεμιστών), οι βαϊσγια (οι έμποροι και οι αστοί ) και τέλος οι σούντρα (

άνθρωποι περιορισμένοι για σκλάβοι). Υπήρχαν όμως και άνθρωποι που

κατοικούσαν στις νότιες περιοχές της Ινδίας που δεν εντάσσονταν σε καμία

κάστα και ονομάστηκαν οι παρίες.

Σταδιακά αυτό το σύστημα που εμφανίστηκε εκείνη την εποχή ως μια

απλή διαστρωμάτωση πολιτικού, εθνικού, κοινωνικού και οικονομικού

χαρακτήρα μεταφέρθηκε και στις επόμενες γενεές. Αυτό είχε σαν

αποτέλεσμα ο λαός της Ινδίας να το αποδεχτεί ως φυσιολογικό και με τη

πάροδο του χρόνου να μεταβληθεί σε μια εξαιρετικά άκαμπτη ιεραρχία, σε

συνάρτηση με πνευματικές αξίες.

Οι Άριοι ήταν αρχικά λάτρεις της φύσης που λαχταρούσαν πολλούς

θεούς και πίστευαν ότι οι θεοί τους αντιπροσώπευαν τις δυνάμεις της

16 Manali S. Deshpande HISTORY OF THE INDIAN CASTE SYSTEM AND

ITS IMPACT ON INDIA TODAY

Page 20: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

19

φύσης. Οι περισσότερες από τις σημαντικές θεότητες ήταν άνδρες,

συμπεριλαμβανομένου ενός ουράνιου πατέρα και ενός βασιλιά θεών που

ανάβουν τον ήλιο, εκπνέουν τον άνεμο και γνωρίζουν την πορεία των

πουλιών.

4.2 Ο Μεσαίωνας στην κεντρική και νότια Ινδία

Το καθαυτό 17 τμήμα της Ινδικής υποηπείρου στην περιοχή νότια των

βουνών Βίντια, δεν υπέστη την εισβολή των Αρίων, αφού σταμάτησαν στα

νότια σύνορα της πεδιάδας του Ινδού και του Γάγγη. Έτσι τμήματα της

κεντρικής και νότιας Ινδίας έμειναν απομονωμένες από τις μεγάλες εθνικές

μετακινήσεις και τις ιστορικές εξελίξεις του βορρά. Λόγω αυτής της

απομόνωσης μόνο στις συγκεκριμένες περιοχές βλέπουμε τις φάσεις των

τοπικών κοινωνικών ομάδων σε αντίθεση με τις υπόλοιπες.

Στην ινδουιστική αντίληψη όσο αναφορά τη κοινωνία εκείνη τη περίοδο

κυριαρχούσε η απουσία μιας εναλλαγής δημοκρατικού τύπου. Ο

δεσποτισμός και η άκαμπτη ιεραρχική διάρθρωση οφειλόταν στην ινδική

πολιτική σκέψη, ήταν εμπνευσμένη επί χιλιετίες από μια θρησκευτική

θεωρία για την ύπαρξη του ανθρώπου, η οποία αρνιόταν την αξία της

γήινης πραγματικότητας. Σε περίπτωση που τα πιο αντιπροσωπευτικά και

ευγενικά πνεύματα του ινδουιστικού πολιτισμού θεωρούσαν την ύπαρξη

ως μια αυταπάτη ή ένα κακό, ήταν λογικό να μην μπορέσουν οι Ινδοί να

αντιληφθούν τα δυτικά ιδεώδη για πολιτική ελευθερία και για κοινωνική

δικαιοσύνη. 18

18 Manali S. Deshpande HISTORY OF THE INDIAN CASTE SYSTEM AND

ITS IMPACT ON INDIA TODAY

Page 21: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

20

4.3 Η αρχή της Βρετανικής Αυτοκρατορίας

Τον 17ο αιώνα οι Ολλανδοί είχαν πραγματοποιήσει μεγάλο αριθμό

αποστολών προς την Ινδία με στόχο να επιτεθούν στις πορτογαλικές

κτήσεις. Έτσι για την κατάκτηση των ασιατικών θαλασσών ζήτησαν τη

βοήθεια των Βρετανών. Το 1608 μια αποστολή της βρετανικής εταιρίας19

μετέβη στην Αυλή του μεγάλου Μογγόλου. Ο Μογγόλος αυτοκράτορας τους

παραχώρησε άδεια για την ίδρυση ενός πρακτορείου στο μεγάλο λιμάνι

Σουράτ. Στα επόμενα χρόνια πραγματοποιήθηκαν και άλλες παραχωρήσεις

σε άλλες τοποθεσίες, ενώ το βρετανικό γόητρο ενισχυόταν εις βάρος του

πορτογαλικού. Μεταξύ 1600 και 1690 η βρετανική εταιρία σταθεροποίησε

την οργάνωσή της και διεύρυνε τις κτήσεις της.

Τότε άρχιζε πραγματικά η βρετανική κατάκτηση της Ινδίας, Οι τοπικοί

Ινδοί ηγεμόνες όμως ξεκίνησαν να αντιλαμβάνονται τι θα συμβεί και η

αντίσταση τους μεγάλωνε. Στην αρχή είχαν δείξει αδιαφορία ή αδράνεια

στην ευρωπαϊκή διείσδυση αλλά πλέον ανησυχούσαν σοβαρά. Γι’ αυτό

προσπάθησαν να σταματήσουν τους Βρετανούς.

Η απάντηση των βρετανικών στρατευμάτων ήταν αποφασιστική στις 23

Ιουνίου 1756 συνέτριψαν τον στρατό του Ηγεμόνα της Βεγγάλης. Η κατοχή

αυτή της πλούσιας περιοχής αποτέλεσε τη βάση για τη θεμελίωση της

βρετανικής αυτοκρατορίας. Στη χώρα αυτή οι Βρετανοί προσπάθησαν τα

επόμενα χρόνια να αλλάξουν μερικά πολιτικά, κοινωνικά και θρησκευτικά

έθιμα κάτι που οδήγησε τους Ινδούς στην εξέγερση του 1857. Όταν ο

λόρδος Μπέτινγκ έγινε κυβερνήτης, η δουλεία ήταν ακόμα νόμιμος θεσμός

19 Η ονομασία της Εταιρείας ήταν Ο Διοικητής και η Εταιρεία των εμπόρων του Λονδίνου των συναλλασσομένων με τις Ανατολικές Ινδίες. Για 15 χρόνια είχε το αποκλειστικό δικαίωμα

του εμπορίου με τις Ανατολικές Ινδίες, χωρίς παρεμβάσεις του στέμματος. Η Εταιρία αποτελείτο από έναν διοικητή και εικοσιτέσσερις διευθυντές. Πρώτος διοικητής

ήταν ο σερ Τόμας Σμάιθ, στο σπίτι του οποίου εγκαταστάθηκαν αρχικά τα γραφεία της. Όμως στα 1621 όμως νοικιάστηκε άλλο κτήριο, το Κρόσμπυ Χωλ, από τον λόρδο

Νορθάμπτον και το 1647 εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην Λήντενχωλ Στρητ.

Page 22: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

21

και διατηρήθηκε έως το 1843. Εφαρμοζόταν επίσης και η θανάτωση των

νεογέννητων κοριτσιών και το σάτι, η θυσία των ινδουιστικών χηρών στην

πυρά, όπου καιγόταν τα πτώματα των συζύγων τους. Παραβαίνοντας

όμως τη βρετανική παράδοση της μη επέμβασης στα θρησκευτικά και

κοινωνικά ζητήματα των Ινδών ο λόρδος Μπέτινγκ απαγόρευσε τη

τελετουργική αυτή δολοφονία ανθρώπινων πλασμάτων. Κανείς όμως δεν

πίστευε ότι θα σταματήσουν οι τελετουργίες ακόμα και μετά την

απαγόρευση. Γι’ αυτό και ήρθε η αντίδραση ενός λαού δέσμιου

προλήψεων λόγω της θρησκείας.20

4.4 Η βρετανική αυτοκρατορική διοίκηση

Από τον 19ο αιώνα η ιστορία της Ινδίας χαρακτηρίστηκε από την

εδραίωση της Βρετανικής πολιτικής κυριαρχίας. Στην Ινδία τη

συγκεκριμένη εποχή έγιναν ριζικές μεταρρυθμίσεις σε κοινωνικά και

διοικητικά θέματα. Η ανάπτυξη της βιοτεχνίας που παρείχε στον ινδικό λαό

όλα τα αγαθά καταστράφηκε από την εισβολή βρετανικών βιομηχανιών.

Έτσι ο ινδικός λαός συμβιβασμένος επί χιλιετίες με την αθλιότητα του,

εξακολούθησε να θεωρεί φυσική και αναπόφευκτη την υποταγή του. Με

άλλα λόγια το κοινωνικό πρόβλημα δεν τέθηκε ούτε στην ιστορία της

βρετανικής φάσης στην Ινδία. Το πρόβλημα της χειραφέτησης του λαού

τέθηκε μετά την εδραίωση των αστικών τάξεων και την εθνική εξέγερση.

Η διαδικασία αυτή ξεκίνησε από τι συχνές επαφές με χώρες τις δύσεις . Η

ινδική αστική τάξη απαρτιζόταν από κρατικούς υπαλλήλους,

επαγγελματίες σπουδαστές και εμπόρους. Ύστερα από την πίεση των

ανώτερων τάξεων στους Βρετανούς κυβερνήτες επέτυχαν τη συμμετοχή

20 Manali S. Deshpande HISTORY OF THE INDIAN CASTE SYSTEM AND

ITS IMPACT ON INDIA TODAY

Page 23: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

22

στη διακυβέρνηση της χώρας. Το 1861 έγινε το πρώτο βήμα με την είσοδο

μερικών Ινδών στο νομοθετικό συμβούλιο που πλαισίωνε τον αντιβασιλέα.

Όμως με αυτό τον τρόπο ικανοποιούταν μόνο οι μετριοπαθείς ομάδες των

εθνικιστικών κύκλων, στις οποίες επικρατούσαν οι βραχμάνοι και οι

μεγάλοι γαιοκτήμονες. Ένα μεγάλο μέρος των εθνικιστών θεωρούσε

αναγκαία μια αποτελεσματική μεταρρύθμιση με την ίδρυση ενός οργάνου

που θα ένωνε τους εκπροσώπους του εθνικισμού. Το 1885 ιδρύθηκε το

ινδικό εθνικό κογκρέσο γύρω από το οποίο σχηματίστηκε στις επόμενες

δεκαετίες το μεγάλο κόμμα της ανεξαρτησίας.

4.5 Εξέγερση του 1857

Η μεγάλη εξέγερση του 1857 υπήρξε η συγκεχυμένη έκφραση της

ξενοφοβίας εκείνων που έβλεπαν τους Βρετανούς ως καταπιεστές του

έθνους όχι μόνο στον πολιτικό και οικονομικό τομέα, αλλά και στο

θρησκευτικό, στον ηθικό και στον κοινωνικό. Ωστόσο ο ξεσηκωμός μπορεί

να θεωρηθεί ξαφνική έκρηξη μανίας ενός όχλου βυθισμένο σε αθλιότητα

και δουλεία χιλιετών. Είναι διαπιστωμένο βέβαια ότι η εξέγερση δεν είχε

τον χαρακτήρα απόπειρας κοινωνικής ανατροπής, αλλά εμφανίστηκε ως

θρησκευτική έκρηξη.

Οι ηγεμονικές τάξεις είχαν τη δύναμη να στρέψουν τη λαϊκή δυσαρέσκεια

εναντίον των Βρετανών. Οι ομάδες αυτές κατόρθωσαν να στηριχθούν στην

αγανάκτηση του λαού από το μουσουλμανικό στοιχείο που βρισκόταν στην

περιοχή αιώνες. Την 1η Νοεμβρίου 1858 ανακηρύχθηκε η μεταφορά της

Ινδίας στο βρετανικό στέμμα.21

21 http://factsanddetails.com/india/People_and_Life/sub7_3c/entry-4192.html

Page 24: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

23

4.6 Η γένεση της αστικής τάξης

Οι συχνές επαφές του λαού με τη δυτική κουλτούρα συντέλεσαν στην

εμφάνιση της ινδικής τάξης, που απαρτιζόταν από κρατικούς υπαλλήλους,

επαγγελματίες, σπουδαστές και εμπόρους. Η νέα αυτή τάξη συμφωνούσε

στην αρχή με τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, που αποσκοπούσαν σε

μια πιο αποτελεσματική συμμετοχή των Ινδών στη διακυβέρνηση της

χώρας.

Το 1861 έγινε η είσοδος των Ινδών στο νομοθετικό συμβούλιο που

πλαισίωνε τον αντιβασιλέα. Το πρώτο βήμα ήταν να τους δοθούν οι

τοπικές κυβερνήσεις. Ο Τζόρτζ Ρίπον έγινε ο πρωτοπόρος μιας πολιτικής

προσανατολισμένης στην ανάπτυξη της αυτοκυβέρνησης και στη

δημιουργία σύγχρονης ιθύνουσας τάξης και υπεύθυνης πολιτική

συνείδησης. Αμέσως μετά ακολούθησε η πλήρη ελευθερία του τύπου ενώ

τέθηκε και η ισότητα ανάμεσα στους Ευρωπαίους και τους Ινδούς απέναντι

στο νόμο.

Στο σύστημα αυτό όμως ικανοποιούνταν μόνο ορισμένες ομάδες στις

οποίες επικρατούσαν οι βραχμάνοι και οι μεγάλοι γαιοκτήμονες. Ετσι με τη

πρωτοβουλία των εθνικιστικών ομάδων της χώρας το 1885 ιδρύθηκε το

ινδικό εθνικό κογκρέσο.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

Page 25: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

24

5.1 ΙΝΔΟΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΤΕΣ & ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Στην περίπτωση της Ινδίας συχνά παρατηρούμε την καταπάτηση των

δικαιωμάτων του ανθρώπου μέσα στην κοινωνία. Δεν υπάρχει ο σεβασμός

του ατόμου όπως θα έπρεπε να είναι ως λογικά και ηθικά όντα.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα όμως χαρακτηρίζονται ως οικουμενικά γιατί

ισχύουν για όλους τους ανθρώπους ανεξαιρέτως φύλου, θρησκείας,

πολιτισμού κ.α. .

H Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (10

Δεκεμβρίου 1948) θεωρεί την αξιοπρέπεια το πιο σημαντικό στοιχείο της

ανθρώπινης φύσης μαζί με τα αναπαλλοτρίωτα δικαιώματα της

ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο. Σε αυτό το

κεφάλαιο θα δώσουμε έμφαση σε δύο σημαντικούς ανθρώπους που με την

δράση τους έγιναν υπέρμαχοι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην περιοχή

της Ινδίας και γράφτηκε στην ιστορία.

ΜΑΧΑΤΜΑ ΓΚΑΝΤΙ (1869- 1948)

Page 26: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

25

“Όταν απογοητεύομαι, θυμάμαι ότι καθ’ όλη τη

διάρκεια της ιστορίας η αλήθεια και η αγάπη πάντοτε

νικούσαν. Υπήρξαν τύραννοι και δολοφόνοι που για

κάποιο διάστημα φαίνονταν ανίκητοι, αλλά στο τέλος,

πάντοτε, όλοι γκρεμίζονται. Σκεφθείτε το – πάντοτε”.

Ο Μοχάντας Καραμτσάντ Γκάντι θεωρείται ως ένας από τους

μεγαλύτερους πολιτικούς και πνευματικούς ηγέτες του εικοστού αιώνα και

στην Ινδία τιμάται ως ο πατέρας του έθνους. Συνηθίζεται να αποκαλείται

ως Μαχάτμα, που ερμηνεύεται ως “μεγάλη ψυχή” λόγω του ηθικού του

χαρακτήρα και της αμεροληψίας των δράσεων του. Υπήρξε υπέρμαχος της

μη βίαιης ανυπακοής των πολιτών σε κάθε μορφή τυραννίας και οργάνωνε

εθνικές εκστρατείες για να βοηθάει τους πολίτες σχετικά με διάφορα

ζητήματα. Μερικά από αυτά ήταν η ανακούφιση των φτωχών, τα

δικαιώματα των γυναικών, η θρησκευτική και εθνική ενότητα και αρμονία

και η εξάλειψη του συστήματος των καστών.

Το κύριο μέλημα του ήταν να απελευθερωθεί η Ινδία από την ξένη

κυριαρχία (Βρετανία), πράγμα το οποίο και πέτυχε το 1947. Οι θυσίες του

είναι γνωστές σε όλο τον κόσμο, καθώς φυλακίστηκε πολλές φορές για τη

δράση του και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις για πολλά έτη. Η αξία

του αναγνωρίζεται από τους μεγαλύτερους ηγέτες υπέρ των πολιτικών

δικαιωμάτων, όπως ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και ο Νέλσον Μαντέλα, μιας

και τον θεωρούν μια σπουδαία προσωπικότητα που τους έκανε να πάρουν

κι οι ίδιοι θάρρος να παλέψουν τα ίσα δικαιώματα προς όλους τους

ανθρώπους. 22

BR Ambedkar

22 http://www.humanrights.com/el/what-are-human-rights.html

Page 27: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

26

Ο BR Ambedkar ήταν ένας Ινδός δικηγόρος,

οικονομολόγος, πολιτικός και κοινωνικός

μεταρρυθμιστής που ενέπνευσε την εκστρατεία

κατά των κοινωνικών διακρίσεων σε βάρος κυρίως

της τελευταίας κάστας των ανέγγιχτων , ενώ

υποστηρίζει επίσης τα δικαιώματα των γυναικών και της εργασίας .

Γεννήθηκε στη κάστα των ανέγγιχτων , έγινε ηγέτης των ανθρωπίνων

δικαιωμάτων στην Ινδία, παραγωγικός συγγραφέας και ο βασικός

άνθρωπος στη σύνταξη του σύγχρονου συντάγματος της Ινδίας τη δεκαετία

του 1940. Έγραψε εκτενώς για τις διακρίσεις, το τραύμα του και αυτό που

είδε ως τραγικά αποτελέσματα του συστήματος καστών στην Ινδία. 23

23 https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CE%BD%CE%B4%CE%AF%CE%B1

Page 28: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

27

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

6.1 ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΚΑΣΤΩΝ

Η ινδική κοινωνική δομή καθορίζεται από το σύστημα της κάστας που

είναι βαθιά ριζωμένο στα ήθη και έθιμα. Το σύστημα αυτό υποστηρίζει ότι

η παρούσα κατάσταση του ανθρώπου εξαρτάται από τις πράξεις που έκανε

στην προηγούμενη ζωή του. Οι πράξεις του στην τωρινή ζωή θα

καθορίσουν με τη σειρά τους τη μελλοντική. Ο παρίας που συμπεριφέρεται

ευσυνείδητα, σύμφωνα με τους νόμους της κάστας του, θα μπορέσει μια

μέρα να ξαναγεννηθεί βραχμάνος, ενώ ο βραχμάνος που συμπεριφέρεται

ανέντιμα μπορεί κάποια μέρα να ξαναγεννηθεί με τη μορφή παρίας ή

ακόμα χειρότερα, με τη μορφή ενός ζώου που θεωρείται ακάθαρτο.

Στην Ινδία η υπαγωγή σε μια κάστα καθορίζει τα πάντα στη ζωή ενός

ανθρώπου όπως το επάγγελμα με το οποίο είναι συνδεδεμένος για πάντα,

έτσι θα συμβεί και στους γιούς του μετά από αυτόν αλλά έτσι γινόταν και

στους προγόνους του. Επίσης ο γάμος δύο ανθρώπων γίνεται μόνο αν

βρίσκονται στην ίδια κάστα, τις τροφές που μπορεί να τρώει, τα ρούχα

που μπορεί να φοράει, το χτένισμα των μαλλιών, τον τύπο κατοικίας.

Κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από το πεπρωμένο του αλλά ούτε και

προσπαθούν για να συμβεί. Καθένας φέρει μαζί του καθαρά σημάδια της

καταγωγής του.

Η προέλευση του συστήματος ήταν από τους Βέδες. Οι κάστες αρχικά

ήταν τέσσερις, βγήκαν από το σώμα του Βραχμά. Από το κεφάλι

γεννήθηκαν οι βραχμάνοι, θεματοφύλακες της επιστήμης και της

θρησκείας, συνήθως είναι ιερείς και λόγιοι, που βρίσκονται στην κορυφή.

Page 29: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

28

Σε κάθε κατηγορία υπάρχουν και υπό-κάστες που ονομάζονται jatis, αυτό

γίνεται κυρίως για λόγους ενδογαμίας. Από τα μπράτσα σύμφωνα με το

μύθο γεννήθηκαν οι ξατρίγια, οι πολεμιστές και κυβερνήτες. Ήταν η

άρχουσα τάξη και συνεργάζονται συχνά με τους Βραχμάνους. Ένας

ξατρίγια χαρακτηρίζεται από σωματική και πολεμική δύναμη. Η διαφορά

μεταξύ των δύο παραπάνω καστών είναι ότι οι Βραχμάνοι είναι αυτάρκεις

σε σχέση με τους ξατρίγιας που εξαρτώνται από τους ιερείς. Η κοιλιακή

χώρα γέννησε τους βαϊσγια, γεωργοί, βιοτέχνες, εμπόρους. Καθήκον τους

είναι να εξασφαλίζουν την ευημερία της κοινότητας. Οι σούντρα

προερχόταν σύμφωνα με το μύθο από τα πόδια και περιλαμβάνει τους

χειρώνακτες, εργάτες και υπηρέτες των τριών ανώτερων τάξεων.

Χαρακτηρίζονται ως άνθρωποι που δεν έχουν συγκεκριμένες ικανότητες

και θεωρούνται μόνο ικανοί να υπηρετούν. Είναι αναγκασμένοι να

απολαμβάνουν τη ζωή χωρίς δικαιώματα ή προνόμια δεν επιτρέπεται να

εκτελούν θυσίες και να διαβάζουν τελετουργικές προσευχές. Κάτω από

όλους εκτός κάστας βρίσκονταν οι άθικτοι ή παριές προορισμένοι για τα

πιο σκοτεινά και περιφρονημένα επαγγέλματα.

Τα βιβλία των ινδουιστών επέμεναν για πολλά χρόνια ότι δεν υπάρχει

πέμπτη κάστα αλλά έως τέσσερις, ο λόγος ήταν να μην δείχνουν στο λαό

τόσο ακραίες φυλετικές διακρίσεις. Οι άνθρωποι της τελευταίας κάστας

συχνά αντιμετώπιζαν ποινές εξαιτίας της ‘’μολυσμένης’’ παρουσία τους.

Για παράδειγμα, ήταν ποινικό αδίκημα για ένα μέλος της τελευταίας

κάστας εν γνώσει του να μολύνει ένα ναό με την παρουσία του. Επίσης

τους απαγορευόταν να εισέλθουν στους δρόμους όπου βρίσκονταν τα

σπίτια των άνω καστών και υπήρχαν πολλά έθιμα και νόμοι που τους

κράτησα μακριά από χωριά και πόλεις.

Page 30: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

29

24

Βραχμάνοι

Μέλη της ανώτερης κάστας, είναι παραδοσιακά ιερείς, είτε σε ναούς

είτε σε συγκεκριμένες οικογένειες και έχουν υψηλή μόρφωση , κατέχουν

ισχυρές θέσεις. Πολλοί εργάστηκαν ως δάσκαλοι, γραφείς , γαιοκτήμονες

και κυβερνητικοί υπάλληλοι. Οι βραχμάνοι μπορούν να ενεργούν ως

οικογενειακοί ιερείς για ανώτερες κάστες, αλλά όχι κατώτερες. Μπορούν

να υπηρετούν σε ιερά και ναούς και σε τελετουργίες που συνδέονται με

μεγάλα φεστιβάλ. Διεξάγουν όλες τις τελετουργίες που εκτελούνται σε

γάμο, είναι παρόντες σε σημαντικές θρησκευτικές περιστάσεις και

διαβάζουν αποσπάσματα από ιερά σανσκριτικά κείμενα. Κατά πλειοψηφία

24 https://el.wikipedia.org/wiki

Page 31: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

30

είναι χορτοφάγοι με κάποιες εξαιρέσεις που τρώνε ψάρια. Αποφεύγουν το

κρέας διότι είναι προϊόν βίας και θανάτου.

Ξατρίγια

Οι ξατρίγια είναι μια μεγάλη ομάδα καστών, που βρίσκεται κυρίως στο

βόρειο μέρος της Ινδίας. Ο σανσκριτικός όρος ξατρίγια σημαίνει

"πολεμιστής, κυβερνήτης" και προσδιορίζει τη δεύτερη τάξη , κάτω από

τους βραχμάνους. Οι ξατρίγια αναμένεται παραδοσιακά να διατηρούν το

νόμο και την τάξη και να προστατεύουν τη γη από τις απειλές. Υποτίθεται

ότι είναι απόγονοι πολεμιστών που υπηρετούσαν πρίγκιπες ή κυβερνήτες ή

βασιλικές οικογένειες. Οι περισσότεροι ξατρίγιας σήμερα είναι ιδιοκτήτες

γης ή ακολουθούν αστικά επαγγέλματα. Πολλοί είναι δημόσιοι υπάλληλοι,

δάσκαλοι και υπάλληλοι. Έχουν πολλά από τα ίδια έθιμα με τους

βραχμάνους , αλλά οι περιορισμοί της κάστας δεν είναι τόσο αυστηροί όσο

αυτοί των βραχμάνων . Πολλοί τρώνε κρέας και πίνουν αλκοόλ, κάτι που

οι βραχμάνοι αρνιούνται.

Βαϊσγια

Είναι η τρίτη υψηλότερη κατηγορία κάστας . Βρίσκονται κάτω από

τους βραχμάνους και τους ξατρίγια αλλά είναι υψηλότεροι από τους

σόυντρα και τους ανέγγιχτους . Παραδοσιακά αποτελούνται από

έμπορους, δανειστές και αγρότες. Η ύπαρξη αυτής της κάστας εμφανίζεται

από την εποχή των Αρίων όπου τα τα καθήκοντα τους ήταν «να κρατήσουν

αγέλες βοοειδών, να παραχωρήσουν ευγενικά, να θυσιάσουν, να

Page 32: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

31

διαβάσουν τη γραφή, να συνεχίσουν το εμπόριο, να δανείσουν με τόκους

και να καλλιεργήσουν τη γη».

Σούντρα

Είναι η τάξη των υπηρετών, για κάποιους η κατώτερη κάστα του

συστήματος όμως υπάρχουν και οι ‘’μολυσμένοι’’ ή αλλιώς ανέγγιχτοι.

Όπως συμφωνούν σήμερα σχεδόν όλοι οι ερευνητές, η τάξη των Σούντρα

σχηματίσθηκε μετά από την κατάκτηση της χώρας από τους Ινδοαρίους και

δημιουργήθηκε από την ένταξη σε αυτήν των υποταγμένων πληθυσμών

των ιθαγενών κατοίκων. Στο συμπέρασμα αυτό συνηγορεί και η

διαπίστωση ότι η ετυμολογία της λέξεως Sundra, είναι άγνωστη και κατά

πάσα πιθανότητα μη-Ινδοαρίας προελεύσεως.

Ανέγγιχτοι

Πρόκειται για τη τελευταία κατηγορία κάστας που περιλαμβάνει τους

ανθρώπους με πολλές ‘’αμαρτίες’’ από προηγούμενες ζωές, η δημιουργία

αυτής της κάστας έγινε ώστε να μην ενσωματωθούν σε κάποια από τις

παραπάνω και ‘’μολυνθούν’’ οι υπόλοιποι. Κατά συνέπεια η θέση τους

είναι στο περιθώριο της κοινωνίας εκτελώντας δουλειές υποδεέστερες,

μιαρές εργασίες, ιδίως αυτές που συνεπάγονται επαφή με παράγωγα του

σώματος, όπως αίμα, περιττώματα, και λοιπές ακαθαρσίες.

Page 33: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

32

25

6.2 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΗΚΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

25 https://el.wikipedia.org

Page 34: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

33

Η κάστα σαν όρος περιλαμβάνει τρία στοιχεία ιεραρχία, απώθηση,

κληρονομικότητα. Σύμφωνα με Velassery, «μια κοινωνία χαρακτηρίζεται

από ένα τέτοιο σύστημα εάν διαιρείται σε μεγάλο αριθμό απογόνων με

κληρονομικές εξειδικευμένες ομάδες, οι οποίες είναι ιεραρχικά και

αμοιβαία αντίθετες.>>26

Στον ινδικό λαό είναι πολύ σημαντικό το σύστημα των καστών διότι δεν

περιλαμβάνει μόνο τη ζωή που ζουν τώρα αλλά και την επόμενη ζωή τους.

Κάθε μέλος κάστας ή υπό-κάστας πρέπει να τηρεί τους κανόνες .

Ένα ακόμα χαρακτηριστικό των καστών είναι ο περιορισμός στη

διατροφή των μελών. Κάθε κάστα έχει τους δικούς της κανόνες στη

διατροφή, υπάρχουν δύο είδη τροφίμων Pacca, που είναι τα τρόφιμα που

παρασκευάζονται με λιωμένο βούτυρο και Kachcha, που είναι τα τρόφιμα

που παρασκευάζονται με νερό. Σύμφωνα με τις αντιλήψεις λίγα τρόφιμα

μπορούν να χρησιμοποιηθούν ίδια κυρίως μόνο στις ανώτερες κάστες.

Μια ακόμα ιδέα είναι η πεποίθηση της καθαριότητας και της ρύπανσης.

Το ίδιο το κάρμα ορίζει συχνά ως καθαρότητα ή ακαθαρσία παλαιών

πράξεων, με την ιδέα ότι κάποιος θα μετενσαρκωθεί σε χαμηλότερο

επίπεδο εάν έχει μολυνθεί με οποιονδήποτε τρόπο. Οι έννοιες της

καθαρότητας και της ρύπανσης είναι εξαιρετικά πολύπλοκες και

ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των διαφορετικών καστών,

θρησκευτικών ομάδων και περιοχών. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές, η

υψηλή κατάσταση συνδέεται με την καθαρότητα και την χαμηλή

κατάσταση με τη ρύπανση. Τελικό χαρακτηριστικό που είναι πολύ

σημαντικό για τη σταθεροποίηση του συστήματος των καστών είναι ο

περιορισμός στην κινητικότητα, η οποία αναφέρθηκε νωρίτερα. Γέννηση

26 Velassery 2016

Page 35: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

34

σε μια συγκεκριμένη κάστα περιορίζει ένα άτομο την κινητικότητα του

πάνω ή κάτω στην ιεραρχία.

Η οικονομική δομή της κοινωνίας έχει επηρεαστεί από το σύστημα. Οι

μικροί οικισμοί της υπαίθρου χρησιμοποιούνται ως μονάδες παραγωγής

τροφίμων όπου κάθε κάστα έχει εκπροσώπους της. Κάθε χωριό έχει

συνήθως 20 μέλη που ζουν εκεί πλήρους απασχόλησης - αγρότες,

αρτοποιούς, ράφτες, εμπόρους, φορολογούμενους, υποδηματοποιούς,

κυβερνητικούς αξιωματούχους, κτηνοτρόφοι, υπηρέτες, εργάτες και

τεχνίτες. Επειδή η γεωργία είναι πρωταρχικός τρόπος ζωής, οι αγρότες

είναι κυρίαρχη κάστα. Σε ένα τυπικό χωριό με 600 νοικοκυριά και 4.000

άτομα μπορεί να υπάρχουν 22 νοικοκυριά Βραχμάνων και ένα νοικοκυριό

Ξατρίγια.27

27 http://factsanddetails.com/india/People_and_Life/sub7_3c/entry-4192.html

Page 36: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

35

6.3 ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΣΤΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΝΔΙΑ

Τα τελευταία χρόνια ο ηγέτης της σύγχρονης Ινδίας αποφάσισε ότι η

χώρα θα ακολουθήσει δημοκρατικό, σοσιαλιστικό δρόμο. Σύμφωνα με

αυτή την απόφαση είναι λογικό ο διαχωρισμός μεταξύ θρησκείας και

κράτους. Πλέον οι διακρίσεις σ’ ένα άτομο με βάση την κατηγορία της

κάστας που ανήκει απαγορεύεται από κρατικό νόμο.

Σε γενικές γραμμές κυρίως στον αστικό πληθυσμό της Ινδίας οι

‘’κανόνες’’ των καστών έχουν γίνει πιο ευέλικτες όμως δεν παύουν να

υπάρχουν. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται κάποια προνόμια που δόθηκαν

σε χαμηλότερες κάστες και αφορούν θέσεις εργασίας στο δημόσιο και την

πρόσβαση στην εκπαίδευση. Στις πόλεις άνθρωποι από διαφορετικές

κάστες συνυπάρχουν καθημερινά άλλες φορές αρμονικά και άλλες με

σχετικές συγκρούσεις. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και στους ανθρώπους

που βρίσκονται σε αγροτικές περιοχές. Εκεί οι διακρίσεις των καστών

συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. Οι χαμηλότερες κάστες διαχωρίζονται με

βάση τις αποκαλούμενες «Κάστες Εντός Προγράμματος», τις «Φυλές Εντός

Προγράμματος» και τις «Υπόλοιπες Χαμηλές Τάξεις» που μπορεί να

βρίσκονται σε ελαφρά καλύτερη θέση από τις προηγούμενες δύο, ωστόσο

είναι ακόμα φτωχές. Οι πιο αδύναμοι ευνοούνται αλλά η χορήγηση των

προνομίων προκαλεί και κινητοποιήσεις προκειμένου οι κάστες να

διατηρήσουν τα προνόμια που έχουν ή να διεκδικήσουν νέα. 28

28 Εθνικός Οργανισμός Ερευνών, 2007

Page 37: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

36

6.4 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΣΤΩΝ

Mε την οικονομική άνοδο η εικόνα της Ινδίας έχει αλλάξει. Είναι

προφανές ότι έχουν υπάρξει σημαντικές αλλαγές, με πιο σημαντική την

ανάδυση της λεγόμενης μεσαίας τάξης. Ο όρος δεν χρησιμοποιείται όπως

στην Ευρώπη, διότι δεν πρόκειται για ένα κοινωνικό στρώμα που

βρίσκεται στη μέση, αλλά στην κορυφή. Είναι το πιο εύπορο 15-20% του

πληθυσμού, δηλαδή γύρω στα 300.000.000. Τα επόμενα χρόνια η «μεσαία

τάξη» της Ινδίας θα είναι μεγαλύτερη από την τρίτη πιο πολυπληθή χώρα

του κόσμου, τις ΗΠΑ. 29

Το σημερινό όριο της φτώχειας δεν λαμβάνει υπόψη την πρόσβαση στην

υγεία ή το μορφωτικό επίπεδο. Υπολογίζεται μόνο με βάση την ποσότητα

θερμίδων που λαμβάνει κανείς, τη στέγαση και μερικά αλλά μεγέθη. Οι

επίσημες στατιστικές δείχνουν ότι ένα 28% του πληθυσμού ζει κάτω από το

όριο της φτώχειας. Αν όμως γίνει ο υπολογισμός με βάση το όριο που θέτει

η Παγκόσμια Τράπεζα, δηλαδή το ποιοι ζουν με λιγότερο από 2 δολάρια

την ημέρα, τότε το ποσοστό ανεβαίνει στο 65-70%.

Η κάστα όπως αναλύσαμε και παραπάνω έχει τη θεμελίωσή της στο

μεταφυσικό ινδουιστικό νόμο του Ντάρμα. Στην ανάγκη δηλαδή να

συμμορφώνεται το άτομο στο ρυθμό, στην τάξη, στην ιεραρχία του

σύμπαντος, από την οποία απορρέει και η λειτουργική τους θέση μέσα

στην κοινωνία, σύμφωνα με τη φύση του καθενός. Βλέπουμε λοιπόν ότι η

κάστα έχει τρομερά βαθιές μεταφυσικές ρίζες. Στηρίζεται πάνω σε μια

αντίληψη για την πραγματικότητα, για το σύμπαν ολόκληρο, για το

29 https://left.gr/news/india-oi-kastes-i-kai-i-oikonomiki-anisotita

Page 38: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

37

γίγνεσθαι του κόσμου. Είναι αναπόσπαστο τμήμα της ινδουιστικής

θρησκευτικής φιλοσοφίας.

Αυτή η αντίληψη ματαίωσε κάθε κοινωνική εξέλιξη στην Ινδία. Βάλτωσε

τις κοινωνικές σχέσεις. Κατέπνιξε τις δημιουργικές δυνάμεις των ατόμων.

Οδήγησε σε παθητικότητα και μοιρολατρία εκατομμύρια Ινδούς για

χιλιάδες χρόνια και έφερε ως φυσικό καρπό και επακόλουθο τη σημερινή

εικόνα της ινδικής κοινωνίας. Η Ινδία ακόμη και σήμερα δεν έχει αποβάλει

πλήρως το σύστημα οργάνωσης σε κάστες, όσο και αν προσπαθούν οι

κυβερνήσεις με διάφορες πολιτικές και νόμους. Ο διαχωρισμός αυτός έχει

χαραχτεί στην κοινωνική συνείδηση. Για παράδειγμα ακόμα και σήμερα οι

αγγελίες γάμων είναι διαχωρισμένες ανά κάστα. Όπως αναφέρθηκε είναι

τρόπος ζωής, ταυτότητα ατομική και ομαδική, δύσκολο να αποβληθεί ή να

ξεχαστεί.

6.5 ΚΑΣΤΕΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ

Νεπάλ

Δανείζεται σε μεγάλο βαθμό την κλασική μορφή των καστών όπως στην

Ινδία αποτελείται από τέσσερις ευρείες κοινωνικές τάξεις

Βάρνα : Βραχμάνων , Kshatriya , Vaishya , Sudra και παρίες.30

30 https://el.wikipedia.org/wiki

Page 39: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

38

Πακιστάν

Το Ισλάμ δεν αναγνωρίζει κάστες, αλλά, αναπτύχθηκε ως αποτέλεσμα του

εθνικού διαχωρισμού. Ο διαχωρισμός γίνεται ανάμεσα σε κοινωνικές

τάξεις όπως ιερείς, ευγενείς και άλλοι. Περιλαμβάνει : 1. ενδογαμία μέσα

σε μια δεδομένη κοινωνική ομάδα, 2. ιεραρχική διαβάθμιση των

κοινωνικών ομάδων, 3. καθορισμός της ιδιότητας του μέλους κατά τη

γέννηση, 4 . σε ορισμένες περιπτώσεις, την ένωση επαγγέλματος με την

κοινωνική ομάδα. 31

Ινδονησία

Ένα σύστημα κοινωνικής οργάνωσης παρόμοιο με το ινδικό σύστημα

καστών . Οι τέσσερις κάστες του Μπαλί είναι: Shudras - αγρότες που

αποτελούν πάνω από το 90% του πληθυσμού του Μπαλί. Το 93% περίπου

του πληθυσμού, Wesias ( Vaishyas ) - η κάστα των εμπόρων και των

διοικητικών υπαλλήλων, Ksatrias ( Kshatriyas ) – η κάστα των πολεμιστών

περιλαμβάνει και τους άρχοντες, Brahmins – ιερείς. 32

Ιαπωνία

Στην ιστορία της Ιαπωνίας, τα κοινωνικά στρώματα με βάση την

κληρονομική θέση και όχι την προσωπική αξία, ήταν άκαμπτα και

εξαιρετικά τυποποιημένα σε ένα σύστημα που ονομάζεται mibunsei (身分

制). Στην κορυφή ήταν οι ευγενείς αυτοκράτορες και δικαστές ( kuge ),

μαζί με τους Shogun και daimyo. Κάτω από αυτά, ο πληθυσμός χωρίστηκε

σε τέσσερις κατηγορίες : σαμουράι , αγρότες, βιοτέχνες και έμποροι. Η

31 https://el.wikipedia.org/wiki 32 https://el.wikipedia.org

Page 40: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

39

Ιαπωνία είχε τη δική της άθικτη κάστα, ιστορικά αναφερόμενη από τον

προσβλητικό όρο Eta , που τώρα ονομάζεται Burakumin. 33

Οι επιρροές του Ινδουισμού

33 https://el.wikipedia.org/wiki

Page 41: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

40

7. ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η ινδική φιλοσοφία που αναπτύχθηκε από το σύνολο της ιστορικής

διαδρομής αυτής της χώρας αποτέλεσε το σημερινό κεντρικό πρόβλημα

της απελευθέρωσης του ανθρώπου από τον κύκλο της ζωής και των

αναγεννήσεων. Όλος ο κύκλος αυτός συνδέεται με το κάρμα.

Η αντίληψη που έχουν οι άνθρωποι είναι δύσκολο να υποδιαιρεθεί τόσο

από χρονικής άποψης όσο και ιστορικής, επειδή η συστηματική κατάταξη

ορισμένων ρευμάτων και προσωπικοτήτων ταλαντεύονται σε διάστημα

αιώνων .

Ο Ινδουισμός είναι ένα σύμπλεγμα πολιτισμικών και θρησκευτικών

παραδόσεων, που γεννήθηκαν στην Ινδία, πέρασαν από ζυμώσεις και

προσαρμογή τους στα νέα παγκόσμια πολιτισμικά δεδομένα συνεχίζεται.

Παρά τις προσπάθειες που γίνονται στην Ινδία, ο σύγχρονος τρόπος ζωής

εκεί συνυπάρχει ακόμη με τις παραδοσιακές δομές. Βέβαια, το θετικό είναι

ότι αργά και σταθερά χρόνος λειτουργεί υπέρ του πρώτου και σε βάρος

των τελευταίων.

Page 42: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

41

Βιβλιογραφία

Αντωνοπούλου, Κ. (1998). Οι Ινδίες μου. Αθήνα: Λιβάνη

Εμμανουήλ Ρούκουνας. Διεθνής Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ίδρυμα

Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Βεργέτη Μ, (1999), Παλιννόστηση και κοινωνικός αποκλεισμός, Θεσσαλονίκη

Ζαφείρη Θ. 2009,Η θέση της γυναίκας στον Ινδουισμό,ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ,

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Gandhi Mohandas Karamchand (1997). Αυτοβιογραφία Μαχάτμα Γκάνα. Αθήνα:

Ιάμβλιχος.

Ζωγραφάκης, Γ. (1978). Ινδικά Κείμενα: Βέδες. Αθήνα: Δωδώνη

Χέλμουθ Ντε Γκλαζενάπ. Παγκόσμιος Ιστορία των Θρησκειών. Εκδ. Βιβλιοαθηναϊκή.

Steven M. Kossak και Edith W. Watts, Η Τέχνη του Νότου και η Νοτιοανατολική

Ασία, Το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη.

Λόις Ροκ «Μαθαίνω τις Θρησκείες του Κόσμου» εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα 2006

Manali S. Deshpande 2010 HISTORY OF THE INDIAN CASTE SYSTEM AND ITS

IMPACT ON INDIA TODAY, CALIFORNIA POLYTHECHNIC STATE UNIVERSITY, San

Luis Obispo

Sebastian Velassery 2016, Identity, Creativity and Modernization: Perspectives

on Indian Cultural Traditions (Indiancultural Heritage and Contemporary Change

Series Iiib, South Asia), Ohmsoft LLC (Lake Forest, IL, U.S.A.)

Εθνικός Οργανισμός Ερευνών, 2007

Page 43: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

42

Εγκυκλοπαίδειες

Εγκυκλοπαίδεια Δομή

Άρθρα σε Εφημερίδες

Εφημερίδα: Το Βήμα, Πέμπτη 27 Μαρτίου 2008

Ηλεκτρονικές διευθύνσεις

http://groups.google.com/group/sociology-2007 (τελευταία προσβ. 1/2/2018)

https://el.wikipedia.org/wiki Ινδία (τελευταία προσβ. 1/2/2018)

http://www.soc.uoc.gr/gender/documents/MalaSen_PerilipsiDialaxis_0205

07 (τελευταία προσβ. 1/2/2018)

http://factsanddetails.com/india/People_and_Life/sub7_3c/entry-

4192.html (τελευταία προσβ. 1/2/2018)

http://www.humanrights.com/el/what-are-human-rights.html (τελευταία

προσβ. 1/2/2018)

https://left.gr/news/india-oi-kastes-i-kai-i-oikonomiki-anisotita (τελευταία

προσβ. 1/2/2018)

Page 44: R S Q R F K A RΩ L I A Q RΩ L Q R F Q S C U P N L F H LΔ H A

43