real estate & logistics: Πρόσφατες τάσεις · 2019-10-03 · - να...

2nd INTERNATIONAL CONFERENCE ON SUPPLY CHAINS

Real Estate & Logistics: Πρόσφατες τάσεις & προοπτικές στην Ελλάδα και την Ευρώπη

1Ρένα Καπουτσή, 2Χρήστου Κάκκαβα

Αθηναϊκή Οικονομική ΕΠΕ in alliance with Jones Lang LaSalle, Αθήνα 1 [email protected], ² [email protected]

Περίληψη

Η γεωγραφία των Logistics στο Νομό Αττικής σημείωσε μεγάλες αλλαγές από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 μέχρι σήμερα. Πώς και γιατί από τις παραδοσιακές αστικές περιοχές εγκατάστασης βιοτεχνιών και αποθηκών περάσαμε σταδιακά στην ανάδειξη περιαστικά νέων περιοχών κατά μήκος των κυριότερων οδικών αξόνων (Αττική Οδός, ΕΟ Αθηνών – Λαμίας); Η μελέτη στηρίζεται σε επιτόπια έρευνα, σε έρευνα πηγών (Internet) και συνεντεύξεις με επενδυτές και επιχειρήσεις Logistics. Παρά το γεγονός ότι ο κλάδος των Logistics γνώρισε χαρακτηριστική άνοδο τη δεκαετία 1998-2008 (λόγω της κατακόρυφης αύξησης της εμπορευματικής κίνησης), αυτή η συνεχής ανοδική πορεία ανακόπτεται. Πότε άρχισαν να εμφανίζονται τα προβλήματα και οι αδυναμίες του κλάδου; Τι προσαρμοστικότητα δείχνουν τα Logistics σήμερα με το νέο οικονομικό τοπίο; Οι σύγχρονες απαιτήσεις των επιχειρήσεων προτρέπουν τις εταιρείες Logistics να στραφούν στην ανάπτυξη συνεργιών και συνεργατικών μοντέλων, στην υιοθέτηση σύγχρονων πρακτικών και την ανάπτυξη συνδυασμένων μεταφορικών υποδομών. Τι σημαίνει η δημιουργία του εξαγγελθέντος Εμπορευματικού Κέντρου του Θριασίου Πεδίου; Ποια είναι η εικόνα της αγοράς σε Ελλάδα και Ευρώπη σήμερα; Ποιο είναι το επίπεδο τιμών; Αγοραπωλησίες και μισθώσεις, βασικοί παίκτες, όγκος συναλλαγών, πορεία του κλάδου. Η έρευνα εντάσσεται στη θεματική ενότητα του Συνεδρίου «Εφοδιαστική & υποδομές Logistics».

Λέξεις κλειδιά: Logistics, αποθήκες, επενδυτές, κύριες περιοχές εγκατάστασης, real estate.

1. Εισαγωγή

Η μελέτη επιχειρεί να προσδιορίσει πώς διαμορφώθηκε ο χάρτης των αποθηκών στο Νομό Αττικής από τη δεκαετία του ’80 μέχρι σήμερα. Ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρέασαν τις εξελίξεις, ποιες περιοχές έγιναν κύριοι υποδοχείς της εγκατάστασης και μετεγκατάστασης των αποθηκών και γιατί, πώς διαμορφώνονται οι τιμές και ποιοί είναι οι κύριοι «παίκτες» της αγοράς; Η γεωγραφία των αποθηκών στην Αττική και στα όρια της έχει να επιδείξει αλλαγές και εξελίξεις τόσο χωρικές όσο και επιχειρησιακές. Στην παρούσα


εργασία εξετάζουμε τις παραμέτρους και τα αποτελέσματα αυτής της ανάπτυξης.

Την ίδια στιγμή, οι εξελίξεις στην Ευρώπη αποδεικνύουν πως οι αποθήκες δεν έχουν μόνο χωρική διάσταση, αλλά αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου και σύνθετου διαμετακομιστικού συστήματος συνδυασμένων υπηρεσιών αποθήκευσης και μεταφορών. Στην ανάλυση μας επιλέξαμε τη Γερμανία και το Βέλγιο ως τις πιο ενδεικτικές περιπτώσεις (best practices) της Ευρώπης, όχι μόνο ως προς τις παρεχόμενες υπηρεσίες Logistics, αλλά κυρίως ως προς την διαμόρφωση των κριτηρίων επιλογής των συγκεκριμένων περιοχών ως τόπο εγκατάστασης και συγκέντρωσης εταιρειών του κλάδου της εφοδιαστικής αλυσίδας.

2. Πρωτογενής έρευνα

2.1 Η εξέλιξη του κλάδου των αποθηκών στο Νομό Αττικής

2.1.1 Το ιστορικό της αγοράς των αποθηκών

Η δεκαετία του 80 Κύριες περιοχές εγκατάστασης των μεταποιητικών αλλά και εμπορικών επιχειρήσεων με ενσωματωμένες αποθήκες συνέχισαν να είναι οι παραδοσιακές βιομηχανικές περιοχές που διατηρήθηκαν και μεταπολεμικά, εντός του πολεοδομικού ιστού της Αττικής. Οι περιοχές αυτές – όλες με καλή οδική προσβασιμότητα και σύνδεση με το λιμάνι του Πειραιά – είναι:

- Ο Άγιος Ιωάννης Ρέντης (όπου εγκαθίστανται μεταποιητικές επιχειρήσεις και δραστηριότητες χαμηλής όχλησης, λόγω της εγγύτητας με το κέντρο της πόλης αλλά και την Κεντρική Λαχαναγορά)

- Ο Ελαιώνας & ο Ταύρος (όπου υπάρχουν ήδη εγκαταστάσεις βιομηχανίας – βιοτεχνίας χαμηλής όχλησης και μεταφέρονται γραφεία, αποθήκες, πρακτορεία μεταφοράς προϊόντων και χώροι στάθμευσης)

- Η Νέα Ιωνία & η Νέα Φιλαδέλφεια (όπου συγκεντρώνονται εργοστάσια ταπητουργίας, κλωστοϋφαντουργίας και βιοτεχνιών ετοίμων ενδυμάτων. Σταδιακά σημειώνεται επέκταση σε Νέα Χαλκηδόνα και Νέο Ηράκλειο)

- Το Περιστέρι (Ροσινιόλ / Λένορμαν) (όπου έχουν ήδη εγκατασταθεί βιοτεχνίες & outlets)

- Το Πέραμα, το Κερατσίνι & η ∆ραπετσώνα (όπου συγκεντρώνεται μεγάλο μέρος της βαριάς βιομηχανίας της χώρας και των μικρών βιοτεχνιών)

- Η Νέα Κηφισιά & πέριξ της οδού Καλυφτάκη (όπου εγκαθίστανται βιοτεχνίες χαμηλής όχλησης, αξιοποιώντας τους μεγάλους αγροτικούς κλήρους σε χαμηλές τιμές).

Όμως ο θεσμός της αντιπαροχής – ήδη από την δεκαετία του 70 - μαζί με τις αυξημένες οικιστικές και εμπορικές ανάγκες, άσκησαν πιέσεις στις


βιομηχανικές ζώνες εντός του αστικού ιστού, με αποτέλεσμα οι βιομηχανίες / βιοτεχνίες και αποθήκες να αλλάξουν χρήση ή να μεταφερθούν σε άλλες περιοχές.

Η δεκαετία του 90 Η αποκέντρωση βιομηχανιών και επιχειρήσεων και η εγκατάστασή τους κατά μήκος των ΕΟ Αθηνών – Λαμίας και Αθηνών – Κορίνθου καθώς και μεγάλων οδικών αξόνων, ανέδειξε καινούργιες περιοχές συγκέντρωσης, όπως: - Μεταμόρφωση, Νέα Κηφισιά, Άγιος Στέφανος, Σχηματάρι, Οινόφυτα,

Αυλώνα: Βόρειος Άξονας - Μαγούλα, Μάνδρα, λεωφ. ΝΑΤΟ: Νότιος Άξονας - Λεωφ. Κρυονερίου, λεωφ. Σπάτων, λεωφ. Μαραθώνος: Β - ΒΑ Άξονας, - Λεωφ. ΝΑΤΟ, λεωφ. Βάρης – Κορωπίου, λεωφ. Λαυρίου: Ν - ΝΑ

Άξονας.

Η προ-ολυμπιακή περίοδος (2000-2004) Η προ-ολυμπιακή αγορά στράφηκε στην αναζήτηση μεγάλων αποθηκευτικών χώρων σε προσιτές τιμές. Ταυτόχρονα, η ολοκλήρωση μεγάλων οδικών κόμβων, όπως η Αττική Οδός και η βελτίωση της Νέας Εθνικής Οδού, αύξησε κατακόρυφα το ενδιαφέρον των εταιρειών για εγκατάστασή τους στις περιοχές κατά μήκος των αξόνων αυτών, παρά το πρόσθετο έξοδο των διοδίων. ∆ημιουργήθηκε έτσι η τάση, αρκετές εταιρείες να αναπτύσσουν αποθηκευτικούς χώρους και χώρους Logistics για ίδια χρήση, με αποτέλεσμα:

- να ασκήσουν πιέσεις στις εξειδικευμένες εταιρείες παροχής υπηρεσιών προς τρίτους,

- να αναπτυχθεί ο κλάδος των Logistics, - να δημιουργηθούν πόλοι συγκέντρωσης κατά μήκος της Αττικής Οδού, των Εθνικών Οδών και των περιφερειακών λεωφόρων (πχ, λεωφ. Λαυρίου) και

- να επεκταθεί ο αστικός ιστός. Οι νέες περιοχές συγκέντρωσης των αποθηκευτικών χώρων αναπτύχθηκαν με αυτόματες διαδικασίες της αγοράς και όχι οργανωμένα από την Πολιτεία βάσει συγκεκριμένου σχεδιασμού, με συνέπεια να αναπτυχθούν οι περιοχές αυτές άναρχα και χωρίς υποδομές (http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_2_20/11/2004_124031 Μάκης Θεοδώρου, «Ζήτηση στην αγορά logistics. Αρκετές εταιρείες αναπτύσσουν αποθηκευτικούς χώρους για ίδια χρήση», 20/11/2004). Ο κλάδος της αποθήκευσης γνώρισε ταχύτατη άνθηση τη δεκαετία 1998 – 2008, σημειώνοντας μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 19,7% (Κέρδος, Φάκελος Μεταφορές, Σταματούκου Ελένη, Συνέντευξη κ. Ιωάννη Σιαμά, «Πώς θα ανακάμψει η εφοδιαστική αλυσίδα. Απαραίτητη η συνέργεια για τη βωσιμότητα των επιχειρήσεων και το υψηλό επίπεδο εξυπηρέτησης», 11/03/2012).

Η μετα-ολυμπιακή περίοδος (2005 - 2009) Η απελευθέρωση των αποθηκευτικών χώρων συνολικής επιφάνειας περί των 250.000τμ από το «ΑΘΗΝΑ 2004» (http://news.kathimerini.gr/4Dcgi/4Dcgi/_w_articles_economy_1_20/11/2004


Θεοδωράτος Μάκης) στην περιοχή του Θριασίου ενεργοποίησε τις δυνάμεις της αγοράς, κυρίως στις περιοχές του Ασπρόπυργου και της Μαγούλας. Η τάση προσανατολισμού προς τις αχαρακτήριστες περιοχές του Θριασίου Πεδίου αυξήθηκε σταδιακά, με αποτέλεσμα:

- να δημιουργηθούν έντονες πιέσεις στις τιμές αγοράς οικοπέδων και ενοικίασης αποθηκευτικών χώρων και

- να δημιουργηθούν οικονομίες κλίμακας σε συγκεκριμένους χωρικούς θύλακες.

Οι περιοχές με τη μεγαλύτερη ζήτηση ήταν: - Ασπρόπυργος, Μαγούλα στο Θριάσιο Πεδίο, - Οινόφυτα, Σχηματάρι, Αυλώνας κατά μήκος του Βόρειου οδικού άξονα

(ΕΟ Αθηνών - Λαμίας), - Μεταμόρφωση, Κρυονέρι, Νέα Κηφισιά (οδός Καλυφτάκη και πέριξ)

κατά μήκος της ΕΟ Αθηνών – Λαμίας και κατευθυνόμενοι προς τα Βόρεια Προάστια,

- ΒΙΠΕ Μαρκόπουλου, Κορωπί που εντάσσονται στα Μεσόγεια. Το ενδιαφέρον των επενδυτών / κατασκευαστών ενισχύθηκε λόγω:

- Των μεγάλων διαθέσιμων οικοπέδων με ανάλογες χρήσεις γης, - Της προοπτικής ανοίγματος μιας καινούργιας αγοράς (οργανωμένων

αποθηκευτικών χώρων), - Τις απαιτήσεις των επιχειρήσεων για σύγχρονες κατασκευές.

Το κλίμα ευφορίας οδήγησε σε ραγδαία αύξηση της ζήτησης μεγάλων οικοπέδων και μεγάλων εγκαταστάσεων, άρα και στην αύξηση των τιμών αγοράς και μίσθωσης. Εν μέσω αυτού του κλίματος και εν αναμονή της δημιουργίας του Εμπορευματικού Σταθμού στο Θριάσιο Πεδίο, στην περιοχή συγκεντρώνονται μεγάλοι επενδυτές και επιχειρήσεις, κυρίως λόγω:

- Των μεγάλων διαθέσιμων εκτάσεων γης, - Των λογικών τιμών αγοράς ή μίσθωσης και

Της ύπαρξης μεσαίων και μεγάλων αποθηκευτικών χώρων (μεταξύ 50.000 – 120.000τμ) (Καθημερινή, Κασσίμη Αλεξάνδρα, «Νέα προσπάθεια για το εμπορευματικό κέντρο στο Θριάσιο», 17/03/2012)

- Οι αχαρακτήριστες περιοχές και - Η καλή προσβασιμότητα.

Η περίοδος της οικονομικής κρίσης (2010-2012) Τα δεδομένα της ανοδικής πορείας του κλάδου των αποθηκών και logistics αρχίζουν να ανατρέπονται από το 2008. Βασική αιτία της κρίσης στον κλάδο των αποθηκεύσεων είναι η γενικευμένη οικονομική κρίση που γνωρίζει η χώρα οιωνεί από το 2008 και πραγματικά από το 2009 και έπειτα. Οι εταιρείες ήταν αρκετά εκτεθειμένες στον κίνδυνο, όταν εκδηλώθηκε η κρίση στην ελληνική οικονομία, καθώς υπήρχαν (www.metaforespress.gr/index.php?option=cpm_k2&view, 25/02/2012):

- Μεγάλα «ανοίγματα» στην αγορά ή και προς τις τράπεζες, - Επισφάλειες πελατών που δεν μπορούσαν να καλυφθούν και - Σταθερά αυξανόμενα έξοδα για μεγάλους αποθηκευτικούς χώρους και

χώρους Logistics. Η κύρια αγορά ενδιαφέροντος, όπως αυτή διαμορφώνεται από τη συγκέντρωση των επιχειρήσεων, είναι:


Το Θριάσιο Πεδίο, με σημαντική προτίμηση: - στον Ασπρόπυργο (κυρίως στην αχαρακτήριστη ζώνη), Αεροφωτογραφία 1: Ασπρόπυργος

Πηγή: Google Earth, 2012 - στη Μαγούλα Αεροφωτογραφία 2: Μαγούλα

Πηγή: Google Earth, 2012


- στη Μάνδρα, τόσο για αγορές οικοπέδων, όσο και για μισθώσεις αποθηκευτικών χώρων.

Αεροφωτογραφία 3: Μάνδρα

Πηγή: Google Earth, 2012 Ενδιαφέρον συγκεντρώνουν οι δευτερεύουσες περιοχές κατά μήκος της ΕΟ Αθηνών – Λαμίας, όπως: - τα Οινόφυτα, λόγω της πεδινής μορφολογίας του εδάφους και της

καλής προσπελασιμότητας Αεροφωτογραφία 4: Οινόφυτα


Πηγή: Google Earth, 2012 - ο Αυλώνας, λόγω των χαμηλότερων τιμών αγοράς / ενοικίασης Αεροφωτογραφία 5: Αυλώνας


Τα Μεσόγεια είναι η επόμενη περιοχή που συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των επενδυτών και των επιχειρήσεων, λόγω της λειτουργίας του Αεροδρομίου, της Αττικής Οδού και της εγγύτητας με το Λιμάνι του Λαυρίου. Πιο συγκεκριμένα έχουν αναπτυχθεί:

- τα Σπάτα: ΒΙΠΕ – ΒΙΟΠΑ, Επιχειρηματικό Πάρκο Αεροφωτογραφία 6: Σπάτα


Πηγή: Google Earth, 2012 - το Κορωπί: Επεκτάσεις ΒΙΠΕ – ΒΙΟΠΑ

Αεροφωτογραφία 7: Κορωπί


- το Μαρκόπουλο / τα Καλύβια / ο Κουβαράς: Πάρκο Χονδρεμπορίου –

Αποθηκών – Μεταφορών


Αεροφωτογραφία 8: Μαρκόπουλο – Καλύβια - Κουβαράς

Πηγή: Google Earth, 2012 Παράλληλα με την εξάπλωση της οικονομικής κρίσης, αρχίζει να καταγράφεται σταδιακά μεγάλη διαθεσιμότητα αποθηκευτικών χώρων, λόγω της μείωσης των διακινούμενων εμπορευμάτων, αλλά και του συνεχώς μειούμενου αριθμού επιχειρήσεων του κλάδου. Μεταξύ των κατασκευαστών, επικρατεί η τάση να μην γίνονται καινούργιες αγορές οικοπέδων και (σπεκουλαδόρικες) κατασκευές αποθηκευτικών εγκαταστάσεων, διότι υπάρχει απόθεμα κενών και δυνητικά άδειων χώρων (της τάξης περίπου του 30%), το οποίο και πρέπει να προωθηθεί. Σχετικά με την κατασκευή νέων αποθηκευτικών χώρων, παρατηρείται ενδιαφέρον κυρίως για «κατά παραγγελία» (pre-let) κατασκευές, όπου ήδη έχει βρεθεί ο αγοραστής / μισθωτής (Κέρδος, «Μειωμένη η ζήτηση για νέους αποθηκευτικούς χώρους. Φαρμακευτικές και μεταφορικές οι μόνοι ενδιαφερόμενοι κλάδοι – Οι νέες τάσεις», 25/09/2010). Το ενδιαφέρον των επιχειρήσεων έχει στραφεί σε μικρότερους χώρους, μέχρι 3.000τμ, διότι ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες τους (λιγότερα εμπορεύματα, μικρότερο κόστος μίσθωσης). Η αγορά αποθηκευτικών χώρων συνεχίζει να αναπτύσσεται κατά μήκος των τριών κύριων οδικών αξόνων: - ΕΟ Αθηνών – Κορίνθου, - ΕΟ Αθηνών – Λαμίας, - Αττική Οδός,

που συνδέουν τις περιοχές εγκατάστασης με τα λιμάνια του Πειραιά και του Λαυρίου αντίστοιχα, καθώς και το Αεροδρόμιο (http://www.realestatenews.gr/real-estate-in-greece/akinita/logistics/14009-2011-04-14-09-58-12). Σημαντική κινητικότητα παρατηρείται:

- Στα Οινόφυτα και στη Βοιωτία και πιο συγκεκριμένα στον Αυλώνα,


- Στα Μεσόγεια, όπου εντοπίζονται σύγχρονες εγκαταστάσεις και προτιμώνται από επιχειρήσεις που εξυπηρετούνται από το Αεροδρόμιο,

- Στο Θριάσιο Πεδίο, κυρίως στην αχαρακτήριστη περιοχή του Ασπρόπυργου, στη Μαγούλα και στη Μάνδρα, λόγω της καλής προσβασιμότητας, των οικονομιών κλίμακας που έχουν δημιουργηθεί και των ωφελειών που αναμένουν να πιστωθούν οι επιχειρήσεις από το Εμπορευματικό Κέντρο της ΓΑΙΑΟΣΕ, που βρίσκεται σε αναμονή εξελίξεων τα τελευταία χρόνια (http://www.realestatenews.gr/real-estate-in-greece/akinita/logistics/14009-2011-04-14-09-58-12).

3. Μεθοδολογία

Η δική μας έρευνα που αφορά στην Ελλάδα είναι κυρίως εμπειρική, δηλαδή δεν επεξεργάζεται θεωρητικά την επιστήμη των Logistics, αλλά αποτυπώνει τις εξελίξεις στον κλάδο μέσα από τις τάσεις της αγοράς και την εμπειρία των κύριων πρωταγωνιστών που την διαμορφώνουν. Σκοπός της έρευνας και του σχεδιασμού της μεθοδολογίας είναι να μην αναπαραχθούν στοιχεία και πληροφορίες που είναι ήδη γνωστές, αλλά να αποτυπωθεί η υφιστάμενη κατάσταση στην αγορά των αποθηκών από την πλευρά του Real Estate και να παρουσιάσει πώς εξελίχθηκε διαχρονικά στο Νομό Αττικής.

Η έρευνα που αφορά στην Ευρώπη στηρίζεται στην καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης (έρευνα πηγών internet) στις δυο χώρες που θεωρούνται ηγέτιδες στη «βιομηχανία» των Logistics, δηλαδή τη Γερμανία και το Βέλγιο, καθώς και στις αναφορές (reports) και εκτιμήσεις μεγάλων οίκων real estate που αποτυπώνουν τις τάσεις της ευρωπαϊκής αγοράς κλαδικά, ανά χώρα και ανά κύρια πόλη ενδιαφέροντος.

Η εμπειρική έρευνα πραγματοποιήθηκε ακολουθώντας τα παρακάτω στάδια:

i. Μελέτη της βιβλιογραφίας, του κλαδικού τύπου, των επίσημων ιστοσελίδων των κατασκευαστών (αποθηκών και χώρων logistics)

ii. ∆ιατύπωση βασικών ερωτημάτων μέσω της ανάπτυξης δυο ερωτηματολογίων, για τους κατασκευαστές και για τις εταιρείες αποθήκευσης / logistics

iii. Συλλογή των απαραίτητων στοιχείων για τον έλεγχο των πληροφοριών και τις απαντήσεις των ερωτηματολογίων

iv. Ανάλυση των στοιχείων v. ∆ιατύπωση συμπερασμάτων και διαπιστώσεων

Η βιβλιογραφική έρευνα στηρίχθηκε κυρίως στο διαδίκτυο, στις επίσημες

ιστοσελίδες: - Ακαδημαϊκών & Ερευνητικών Οργανισμών - Κρατικών φορέων - Κλαδικών φορέων - Εφημερίδων - Κλαδικών περιοδικών - Στατιστικών φορέων


- Ιδιωτικών πρωτοβουλιών - Κλαδικών ιστοσελίδων

Η συλλογή στοιχείων πραγματοποιήθηκε από έρευνα στις επίσημες ιστοσελίδες: - Ελλήνων κατασκευαστών - Ελληνικών εταιρειών αποθήκευσης και logistics - ∆ήμων και περιοχών που εξετάζονται στην έρευνα - Εταιρειών ανάπτυξης σε Γερμανία και Βέλγιο - ∆ιεθνών συμβουλευτικών εταιρειών επενδύσεων και ανάπτυξης Real Εstate κ.ά.

Επίσης, πραγματοποιήθηκε εκτεταμένη αρχειακή έρευνα σε τεύχη εφημερίδων και των οικονομικών τους φύλλων, όπως:

- Η Καθημερινή - Κέρδος - Τα Νέα - Ημερησία

όπου σε ειδικές στήλες καταγράφονται οι εξελίξεις στις αποθήκες, στα logistics και στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Επιπρόσθετα, η επιτόπια έρευνα (έρευνα πεδίου) στις κύριες περιοχές ενδιαφέροντος αποτέλεσε βασικό στάδιο στην καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης, καθώς αποτυπώνει την ανάπτυξη των αποθηκών και χώρων logistics εκατέρωθεν των μεγάλων οδικών αξόνων (Εθνική Οδός Αθηνών – Λαμίας, Αττική Οδός κ.ο.κ).

∆υο ερωτηματολόγια δημιουργήθηκαν: το πρώτο για τους κατασκευαστές αποθηκών στο Νομό Αττικής και το δεύτερο για τις εταιρείες αποθήκευσης και Logistics. Τα ερωτηματολόγια περιλαμβάνουν κλειστές και ανοιχτές ερωτήσεις, όπως επίσης ερωτήσεις πληροφόρησης και γνώμης, ώστε να καταγραφούν οι απόψεις των συμμετεχόντων στα ζητήματα που διερευνώνται. Έχουν πραγματοποιηθεί πέντε συνεντεύξεις σε κατ’ ιδίαν συνάντηση με τους εκπροσώπους των κατασκευαστών αποθηκών, των εταιρειών logistics και μεσιτικών γραφείων με εξειδίκευση στις αποθήκες. Συγκεκριμένα στις συνεντεύξεις συμμετέχουν οι κάτωθι:

i. κ. Μίλησης Σωτήρης, Τεχνικός Σύμβουλος στην Ν. ΚΑΡΠΑΘΙΟΣ ΑΕ, Κατασκευαστική, 22/03/2012,

ii. κ. Τσόκας Θανάσης, Μηχανικός στην ΙΣΤΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΑΕ, Κατασκευαστική, 23/03/2012,

iii. κ. Κορωναίος Παναγιώτης, General Manager στη SYNERGY AE, Εταιρεία 3PL, 07/03/2012,

iv. κ. Μακρογιάννης Γιάννης, ένας από τους ιδιοκτήτες της Warehouse Logistics AE, 27/06/2012,

v. κ. Ράπτης Σπύρος, Μεσίτης Ακινήτων στη Raptis Real Estate, 28/06/2012.

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην αξιοποίηση της πληροφορίας από μεγάλους οίκους Real Estate και κυρίως της Jones Lang LaSalle, η οποία συνοψίζει κάθε τετράμηνο την κατάσταση της αγοράς κάθε χώρας και παρέχει συγκριτική ανάλυση ανά κλάδο, ανά χώρα και ανά σημαντικότερη περιοχή ενδιαφέροντος. Αξιολογήθηκε η βάση δεδομένων της Αθηναϊκή Οικονομική ΕΠΕ που περιλαμβάνει τις ανώτερες και κατώτερες τιμές μίσθωσης και


αγοράς αποθηκευτικών χώρων καθώς και μεγάλο αριθμό πράξεων που πραγματοποιήθηκαν κατά την τελευταία δεκαετία.

Για την αποτύπωση της αγοράς των αποθηκών και της κατάστασης στις περιοχές εγκατάστασης τους εντός και στις παρυφές του Νομού Αττικής, αναζητήθηκαν οι μεγαλύτερες εταιρείες αποθήκευσης, βάσει κύκλου εργασιών και προσωπικού. Όλες οι περιοχές όπου εγκαθίστανται οι αποθήκες αποτελούν τις κύριες περιοχές ενδιαφέροντος της μελέτης. Ακόμα, εννέα εταιρείες κατασκευών αποθηκών στο Νομό Αττικής που έχουν πραγματοποιήσει τα περισσότερα και μεγαλύτερα έργα συγκλίνουν με τη σειρά τους στον προσδιορισμό των κύριων περιοχών ενδιαφέροντος.

Όλα τα στοιχεία για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο των αποθηκών, αντλήθηκαν την ICAP Marketing Solutions και τον «Ελληνικό Οικονομικό Οδηγό, Τόμος 3 - Υπηρεσίες, 2012» (στοιχεία 2011) στις κατηγορίες «Αποθήκες» και «Υπηρεσίες μεταφορών» καθώς και από τις επίσημες ιστοσελίδες των ίδιων των εταιρειών.

Το δείγμα διαφοροποιείται ανάλογα με την κατηγορία που εξετάζουμε. Για παράδειγμα, σε ότι αφορά τα οικονομικά στοιχεία, έχουν επιλεγεί οι 30 επιχειρήσεις με τον μεγαλύτερο κύκλο εργασιών. Σε ό,τι αφορά τη γεωγραφική κατανομή, το δείγμα αποτελείται από 52 επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με τις εγκαταστάσεις τους (περιοχή & επιφάνεια), ενώ το δείγμα που χρησιμοποιήθηκε για την καταγραφή της γεωγραφικής συγκέντρωσης αριθμεί 107 επιχειρήσεις του κλάδου.

4. Ανάλυση

4.1 Οι αποθήκες στο Νομό Αττικής σήμερα

Κρίσιμο κριτήριο της επιλογής των επιχειρήσεων του δείγματος είναι να διαθέτουν αποθήκες ή εγκαταστάσεις logistics ή 3PL και βασική προϋπόθεση για τη συγκέντρωση της πληροφορίας είναι οι επιχειρήσεις να αναφέρουν τη συνολική επιφάνεια των εγκαταστάσεων που διαθέτουν. Όλα τα στοιχεία έχουν αντληθεί από τα επίσημα sites των κατασκευαστών αποθηκών που έχουν επιλεγεί.

3.1.1 Κύριες περιοχές εγκατάστασης αποθηκών

Γεωγραφική κατανομή ανά επιφάνεια (τμ) Σχεδιάγραμμα 1: Γεωγραφική Κατανομή ανά τμ


ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΝΑ ΤΜ

124.63113%

10.5001%

12.0001%

28.0003%

3.5000% 2.400

0%3.9000%

773.98482%

ΘΡΙΑΣΙΟ ΠΕΔΙΟ

ΟΙΝΟΦΥΤΑ

ΒΟΡΕΙΑ ΠΡΟΑΣΤΕΙΑ

ΜΕΣΟΓΕΙΑ

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΕΝΤΗΣ

ΑΘΗΝΑ

ΠΕΙΡΑΙΑΣ

ΑΡΤΕΜΙΔΑ

Πηγή: Αθηναϊκή Οικονομική ΕΠΕ, 2012

Η μεγαλύτερη επιφάνεια αποθηκευτικών χώρων (σε τμ) σημειώνεται στο Θριάσιο Πεδίο (81% του δείγματος), όπου συγκεντρώνονται οι περιοχές με τη μεγαλύτερη ζήτηση, αλλά και τη μεγαλύτερη κάλυψη, όπως:

- ο Ασπρόπυργος, που συγκεντρώνει όλα τα είδη επιχειρήσεων, λόγω καλής προσβασιμότητας και ανάπτυξης οικονομιών κλίμακας,

- η Μάνδρα, που διαθέτει μεγάλες εγκαταστάσεις (30.000-60.000τμ) για εξίσου μεγάλες (από πλευράς τζίρου) επιχειρήσεις

- η Μαγούλα, όπου συγκεντρώνονται περισσότερο αποθηκευτικές εγκαταστάσεις μικρού και μεσαίου μεγέθους (2.000-12.000τμ) για αντίστοιχου μεγέθους επιχειρήσεις και

- η Ελευσίνα, όπου εγκαθίστανται λιγότερες επιχειρήσεις με ποικίλου μεγέθους εγκαταστάσεις.

Γεωγραφική συγκέντρωση ανά Περιοχή Σχεδιάγραμμα 2: Γεωγραφική Συγκέντρωση ανά περιοχή


ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ (ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΝΑ ΠΕΡΙΟΧΗ)

2%3%

3%

1%7%

1%

12%

4%

1%

66%

Θριάσιο Πεδίο

Οινόφυτα

Βόρεια Προάστεια

Μεσόγεια

Άγιος Ιωάννης Ρέντης

Αθήνα (Κολωνός)

Πειραιάς

Μοσχάτο/Ταύρος/Φάληρο

Φυλή/άνω Λιόσια

Ν. Ιωνία

Πηγή: Αθηναϊκή Οικονομική ΕΠΕ

Στο Θριάσιο Πεδίο συγκεντρώνονται οι περισσότερες επιχειρήσεις, το 66% του δείγματος, άρα εκδηλώνεται το μεγαλύτερο ενδιαφέρον κι επομένως η μεγαλύτερη ζήτηση, στις περιοχές:

- Ασπρόπυργος, - Μαγούλα και - Μάνδρα, αξιοποιώντας την προσβασιμότητα και την ανάπτυξη οικονομιών

κλίμακας της περιοχής. Στα Οινόφυτα συγκεντρώνεται το 12% των επιχειρήσεων του δείγματος,

το οποίο διανέμεται στις εξής περιοχές: - Οινόφυτα, - Αυλώνα, - Σχηματάρι, - Καπανδρίτι και - Χαλκίδα.

Στον Πειραιά και στην παράκτια ζώνη της Πειραϊκής (στη ∆ραπετσώνα και στο Πέραμα) συγκεντρώνεται το 7% των επιχειρήσεων, που εκμεταλλεύονται την άμεση πρόσβαση από και προς το λιμάνι του Πειραιά.

Στα Βόρεια Προάστια περιλαμβάνονται η Μεταμόρφωση, το Κρυονέρι και η Λυκόβρυση, συγκεντρώνοντας το 4% του δείγματος.

Ακολουθούν ο Άγιος Ιωάννης Ρέντη, η περιοχή που οριοθετείται από τον Ταύρο – Μοσχάτο – Φάληρο, τα Μεσόγεια και την περιοχή που περιλαμβάνει τη Φυλή – τα άνω Λιόσια –τη Νέα Ιωνία.


4.2 Τιμές αγοράς – μίσθωσης αποθηκών

Οι τιμές αγοράς και ενοικίασης οικοπέδων και αποθηκευτικών χώρων στις κύριες περιοχές εγκατάστασης από το 2004 έως και το πρώτο εξάμηνο του 2012 παρουσιάζονται στα παρακάτω διαγράμματα1. ∆ιάγραμμα 1: Θριάσιο Πεδίο – Τιμές αγοράς

ΘΡΙΑΣΙΟ ΠΕ∆ΙΟ ΑΓΟΡΑ

200

170150

0

50

100

150

200

250

2004-2008 2008-2011 2011-2012

ΕΤΗ

ΕΥΡΩ

/ΤΜ

Επεξεργασία Στοιχείων: Αθηναϊκή Οικονομική ΕΠΕ, 2012 ∆ιάγραμμα 2: Θριάσιο Πεδίο – Τιμές μίσθωσης

ΘΡΙΑΣΙΟ ΠΕ∆ΙΟ ΜΙΣΘΩΣΗ

5.75

4

5

01234567

2004-2008 2008-2011 2011-2012

ΕΤΗ

ΕΥΡΩ

/ΤΜ

/ΜΗΝΑ

Επεξεργασία Στοιχείων: Αθηναϊκή Οικονομική ΕΠΕ, 2012 1 Οι πληροφορίες για τις τρέχουσες τιμές παρελθόντων ετών προκύπτουν από έρευνα στις παρακάτω πηγές: - Dika Agapitidou MSc(Econ) MRICS, «Warehousing & Logistics in Greater Athens: Watch this Sector!», Director of Athens Economics ltd in alliance with Jones Lang LaSalle, for RE+D, March 2010 - Συνεντεύξεις - Κέρδος, «Μειωμένη η ζήτηση για νέους αποθηκευτικούς χώρους. Φαρμακευτικές και μεταφορικές οι μόνοι ενδιαφερόμενοι κλάδοι – Οι νέες τάσεις», 25/092010, σελ. 11 - http://www.realestatenews.gr/real-estate-in-greece/akinita/logistics/14009-2011-04-14-09-58-12) - http://news.kathimerini.gr/4Dcgi/4Dcgi/_w_articles_economy_1_03/02/2007 - http://www.eurobankpropertyservices.gr/Content.aspx?code=MarketReports (2009, 2010, 2011)


∆ιάγραμμα 3: Οινόφυτα / Αυλώνας – Τιμές αγοράς

ΟΙΝΟΦΥΤΑ / ΑΥΛΩΝΑΣ ΑΓΟΡΑ

140

100

020406080

100120140160

2004-2008 2008-2011 2011-2012

ΕΤΗ

ΕΥΡΩ

/ ΤΜ

Επεξεργασία Στοιχείων: Αθηναϊκή Οικονομική ΕΠΕ, 2012 ∆ιάγραμμα 4: Οινόφυτα / Αυλώνας – Τιμές μίσθωσης

ΟΙΝΟΦΥΤΑ / ΑΥΛΩΝΑΣ ΜΙΣΘΩΣΗ

5

3

4

0

1

2

3

4

5

6

2004-2008 2008-2011 2011-2012

ΕΤΗ

ΕΥΡΩ

/ΤΜ

/ΜΗΝΑ

Επεξεργασία Στοιχείων: Αθηναϊκή Οικονομική ΕΠΕ, 2012 ∆ιάγραμμα 5: Μεσόγεια – Τιμές αγοράς


ΜΕΣΟΓΕΙΑ - ΑΓΟΡΑ

200200

150

0

50

100

150

200

250

2004-2008 2008-2011 2011-2012

ΕΤΗ

ΕΥΡΩ

/ ΤΜ

Επεξεργασία Στοιχείων: Αθηναϊκή Οικονομική ΕΠΕ, 2012 ∆ιάγραμμα 6: Μεσόγεια – Τιμές μίσθωσης

ΜΕΣΟΓΕΙΑ - ΜΙΣΘΩΣΗ

5

7.2

5.75

0

1

2

3

4

5

6

7

8

2004-2008 2008-2011 2011-2012

ΕΤΗ

ΕΥΡΩ

/ ΤΜ

/ ΜΗΝΑ

Επεξεργασία Στοιχείων: Αθηναϊκή Οικονομική ΕΠΕ, 2012


∆ιάγραμμα 7: Βόρεια Αττική – Τιμές αγοράς

ΒΟΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗ - ΑΓΟΡΑ

90

50

0102030405060708090

100

2004-2008 2008-2011 2011-2012

ΕΤΗ

ΕΥΡΩ

/ ΤΜ

Επεξεργασία Στοιχείων: Αθηναϊκή Οικονομική ΕΠΕ, 2012 ∆ιάγραμμα 8: Βόρεια Αττική – Τιμές μίσθωσης

ΒΟΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗ - ΜΙΣΘΩΣΗ

5

6

4

0

1

2

3

4

5

6

7

2004-2008 2008-2011 2011-2012

ΕΤΗ

ΕΥΡΩ

/ ΤΜ

/ ΜΗΝΑ

Επεξεργασία Στοιχείων: Αθηναϊκή Οικονομική ΕΠΕ, 2012 Η Αθηναϊκή Οικονομική ΕΠΕ σε αποκλειστική συνεργασία με την Jones Lang LaSalle στην Ελλάδα, καταγράφει τις τιμές όπως διαμορφώνονται στην αγορά των αποθηκών και των χώρων logistics, σύμφωνα με τις τελευταίες πράξεις που έχουν πραγματοποιηθεί το πρώτο εξάμηνο του 2012 στο Νομό Αττικής. Οι τιμές αποτυπώνονται στον χάρτη που ακολουθεί.


4.3 Προσφορά – Ρυθμιστές οι Κατασκευαστές


4.3.1 Έργα ανά κατασκευαστή Οι μεγαλύτεροι επενδυτές σε ανάπτυξη αποθηκευτικών χώρων στο Νομό Αττικής παρουσιάζονται στο παρακάτω διάγραμμα. ∆ιάγραμμα 9: Αριθμός έργων ανά κατασκευαστή

ΕΡΓΑ ΑΝΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗ

1

3

4

6

6

9

15

19

40

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

Ν. ΚΑΡΠΑΘΙΟΣ ΑΕ

CO NSTEEL

ΑΣΠΡΟΚΑΤ

ΝΟΕ LO GISTICS

ΙΣΤΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ

ΑΚΤΩΡ

DM CO NSTRUCTIO NS ΑΒΕΤΕ

K. LIARO MATIS SA

ΤΕΡΝΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ

Επεξεργασία Στοιχείων: Αθηναϊκή Οικονομική ΕΠΕ, 2012 Από τον αριθμό των έργων κάθε κατασκευαστή διαπιστώνεται ότι, παρά την προτίμηση σε κάποιες συγκεκριμένες περιοχές της Αττικής, όλοι έχουν αναπτύξει επενδυτική δραστηριότητα στο Θριάσιο Pεδίο. Η γεωγραφική συγκέντρωση αποθηκευτικών χώρων στο Νομό Αττικής ανά αριθμό έργων / κατασκευών απεικονίζεται παρακάτω: ∆ιάγραμμα 10: Ποσοστό έργων ανά κατασκευαστή

ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ (ΑΡΙΘΜΟΣ)

Θριάσιο Πεδιο66%

Νότια Αττική2% Αθήνα

1%

Βόρεια Αττική14%

Ανατολική Αττική - Μεσόγεια

6%

Δυτική Αττική2%Βόρεια Προάστια

3%

Επεξεργασία Στοιχεία: Αθηναϊκή Οικονομική ΕΠΕ, 2012

Πιο συγκεκριμένα, η μεγαλύτερη συγκέντρωση επενδυτών παρουσιάζεται στο Θριάσιο Πεδίο, με πρώτη στις προτιμήσεις την περιοχή


του Ασπρόπυργου και δεύτερη τη Μαγούλα. Ακολουθεί η Βόρεια Αττική, δηλαδή οι περιοχές στα όρια του Νομού Αττικής μέχρι τη Θήβα, που εξυπηρετούν τις ανάγκες του Λεκανοπεδίου. Μεγάλη συγκέντρωση σημειώνεται στα Οινόφυτα και ακολουθούν ο Αυλώνας, η Θήβα και το Σχηματάρι. Τρίτη στις προτιμήσεις των κατασκευαστών έρχεται η περιοχή της Ανατολικής Αττικής και συγκεκριμένα τα Μεσόγεια. Συγκριτικά, πιο δημοφιλής είναι η ΒΙΠΕ Μαρκόπουλου, ενώ ακολουθούν τα Σπάτα, το Κορωπί, η Παλλήνη και η Παιανία. Επόμενα στην προτίμηση των κατασκευαστών αποθηκευτικών χώρων έρχονται τα Βόρεια Προάστια στην προτίμηση των κατασκευών αποθηκευτικών χώρων και χώρων logistics, με πρώτες στην επιλογή τη Μεταμόρφωση και το Κρυονέρι. Η ∆υτική Αττική παρουσιάζει συγκέντρωση κατασκευαστικού ενδιαφέροντος, με κύριες περιοχές ενδιαφέροντος τη Φυλή και τους Αγίους Ανάργυρους. Συγκέντρωση επίσης σημειώνεται στα Νότια Προάστια και συγκεκριμένα στα Καλύβια, ενώ παρά την τάση επιστροφής των χώρων αποθήκευσης στα αστικά κέντρα, το ποσοστό που παρουσιάζεται στην Αθήνα παραμένει ακόμα σε χαμηλά επίπεδα.

4.4 Ζήτηση – Ρυθμιστές οι Επιχειρήσεις

Τα βασικά κριτήρια επιλογής του τόπου εγκατάστασης των εταιρειών αποθήκευσης είναι η εύκολη πρόσβαση, η τιμή του μισθωτηρίου και η εγγύτητα με τους πελάτες που εξυπηρετούν. Πριν την οικονομική κρίση, το κριτήριο επιλογής εκτός από την καλή τοποθεσία ήταν η ποιότητα της κατασκευής, που στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν pre-let2.

Σύμφωνα με την έρευνα που έχει διεξάγει η Αθηναϊκή Οικονομική ΕΠΕ, οι επιχειρήσεις αποθήκευσης γνωρίζουν μεγάλη συρρίκνωση στη δραστηριότητα τους, λόγω της περιορισμένης αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών κι επομένως της σημαντικής μείωσης των διακινούμενων εμπορευμάτων.

Στη συντριπτική πλειοψηφία τους οι ενοικιαστές αποθηκών έχουν ζητήσει και πετύχει από τους ιδιοκτήτες μείωση των μισθωτηρίων. Στις περιπτώσεις που οι εγκαταστάσεις είναι ιδιόκτητες, οι επιχειρήσεις προχωρούν σε επαναδιαπραγμάτευση των δανειακών τους συμβάσεων με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Ωστόσο, υπάρχουν και οι περιπτώσεις που οι εταιρείες ενοικιάζουν τους άδειους χώρους, μειώνοντας το κόστος και εξασφαλίζοντας την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των αποθηκευτικών τους χώρων. Από την άλλη πλευρά και προκειμένου να ανταποκριθούν στις ανάγκες των πελατών τους έχουν προχωρήσει σε μείωση των τιμών των παρεχόμενων υπηρεσιών τους κατά 30% περίπου.

Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες αποθήκευσης, Logistics ή 3PL ανά κύκλο εργασιών, καθαρά κέρδη (προ φόρων) και αριθμό προσωπικού ακολουθούν. 2 Pre-let κατασκευή είναι η κατά παραγγελία κατασκευή (συνήθως γίνεται πρόωρη μίσθωση, πριν ολοκληρωθεί το έργο)


∆ιάγραμμα 11: Κύκλος εργασιών (€) - 2011

Πηγή: ICAP Marketing Solutions, Ελληνικός Οικονομικός Οδηγός, Τόμος 3 – Υπηρεσίες, 2012, www.findbiz.gr


∆ιάγραμμα 12: Καθαρά κέρδη (προ φόρων ) (€) - 2011



∆ιάγραμμα 13: Προσωπικό - 2011


4.5 Προοπτικές λόγω του αναμενόμενου Εμπορευματικού Κέντρου του Θριασίου Πεδίου (ΓΑΙΑΟΣΕ)

Θετική πρωτοβουλία της Πολιτείας υπήρξε στη δεκαετία του 80 και έπειτα η δημιουργία και λειτουργία ΒΙΠΕ και ΒΙΟΠΑ, που της επέτρεψε να παίξει καταλυτικό ρόλο στην αρχή των εξελίξεων, δεν αποτέλεσε ωστόσο πάγια χωροταξική πολιτική και αποκλειστική διαδικασία χωρικής οργάνωσης και ανάπτυξης. Η λειτουργία του Εμπορευματικού Σταθμού της ΓΑΙΑΟΣΕ ΑΕ αποτελεί μία εξίσου θετική πλην όμως όψιμη παρέμβαση της Πολιτείας,


προκειμένου να προσδιορίσει το πλαίσιο και να θέσει τους όρους χωροθέτησης και οργανωμένης ανάπτυξης των υφιστάμενων οικονομικών δραστηριοτήτων στα όρια μιας συγκεκριμένης περιοχής, αυτής του Θριασίου Πεδίου.

4.6 Η σιδηροδρομική σύνδεση του λιμένα Ν. Ικονίου με το Θριάσιο Πεδίο

Η μονή σιδηροδρομική γραμμή κανονικού εύρους, που ξεκινάει από δυτικά του λιμένα Νέο Ικονίου , συνδέεται με τον νέο σιδηροδρομικό άξονα Αθηνών – Κορίνθου και διέρχεται από το Θριάσιο Πεδίο (http://www.tanea.gr/oikonomia/article/?aid=4569122,ΤΑ ΝΕΑ, Πουλερές Γιώργος, 10-04-2010) αναμένεται να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα στην ανάπτυξη του δικτύου συνδυασμένων μεταφορών που φιλοδοξεί να γίνει το εμπορευματικό κέντρο του Θριασίου Πεδίου.

4.7 Το Εμπορευματικό Κέντρο του Θριασίου Πεδίου

Το έργο ανάπτυξης του εμπορευματικού κέντρου Θριασίου Πεδίου (http://www.gaiaose.com/development/cargo-transportation-centers.html):

• Περιλαμβάνει την κατασκευή σε ακίνητο συνολικής έκτασης 588 στρέμματα (ιδιοκτησίας ΓΑΙΑΟΣΕ)

• Παρέχει τη δυνατότητα δόμησης περίπου 235 τμ στεγασμένων χώρων • ∆ιαθέτει οδικές συνδέσεις με την Αττική Οδό και τη Λεωφ. ΝΑΤΟ και • Προβλέπεται να συνδεθεί με την εμπορική σιδηροδρομική γραμμή που

ξεκινάει από το λιμένα του Ν. Ικονίου. Η λειτουργία του Εμπορευματικού Κέντρου θα δημιουργήσει οφέλη για τους τελικούς χρήστες, από την άλλη πλευρά θα φέρει ανακατατάξεις στην υπάρχουσα αγορά και κρίνουμε πρώιμο να κάνουμε οποιαδήποτε εκτίμηση.

4.8 Η στάση αναμονής των επενδυτών

Η προσμονή του Εμπορευματικού Κέντρου της ΓΑΙΑΟΣΕ έχει ήδη δημιουργήσει μεγάλες προσδοκίες για καλύτερες υποδομές και μεγαλύτερη κίνηση εμπορευμάτων, λόγω της καλής προσβασιμότητας, των οικονομιών κλίμακας που έχουν δημιουργηθεί και των ωφελειών που αναμένεται να πιστωθούν οι επιχειρήσεις από τη λειτουργία του. Τα οφέλη στα οποία αποσκοπεί η αγορά Logistics είναι πολλαπλά (http://www.tanea.gr/oikonomia/article/?aid=4569122, ΤΑ ΝΕΑ, Πουλερές Γιώργος, 10-04-2010):

- Απελευθέρωση χώρων σε επιβαρημένες αστικές περιοχές (Μενίδι, Ρουφ, Άγιος Ιωάννης Ρέντης).

- Ανάπτυξη δικτύου συνδυασμένων μεταφορών, με την αναμενόμενη σιδηροδρομική σύνδεση του Λιμανιού του Πειραιά με το Εμπορευματικό Κέντρο (Γραμμή Ικόνιο – Θριάσιο).

- Μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, λόγω περιορισμού κυκλοφορίας βαρέων οχημάτων περίπου κατά 40%.


5. Οι αποθήκες στην Ευρώπη

5.1 Γερμανία

Η Γερμανία θεωρείται ηγέτιδα δύναμη στον κλάδο των Logistics στην Ευρώπη, καταρχήν λόγω της εκτεταμένης βιομηχανικής της βάσης αλλά και λόγω της γεωγραφικής θέσης της, των σύγχρονων υποδομών που έχει δημιουργήσει, των συνδυασμένων δικτύων μεταφορών, των πρωτοπόρων εταιρειών που εδρεύουν και δραστηριοποιούνται εκεί, του εξειδικευμένου προσωπικού που διαθέτει αλλά και του σταθερού οικονομικού κλίματος. Η Γερμανία διαθέτει 250 λιμάνια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για υπηρεσίες αποθήκευσης και Logistics, ξεχωρίζουμε ενδεικτικά έξι περιοχές. Οι πιο αντιπροσωπευτικοί τόποι εγκατάστασης των Logistics υπηρεσιών, ως προς τη μεγάλη έκταση, το συνδυασμένο δίκτυο μεταφορών (οδικό, σιδηροδρομικό, αεροπορικό, ακτοπλοϊκό δίκτυο) (http://www.gtai.de/GTAI/Content/EN/Invest/_SharedDocs/Downloads/GTAI/Brochures/Industries/germany-europe-s-logistics-hub.pdf). 5.1.1 Bremen – Weser Η περιοχή της Bremen - Weser είναι πρωτοπόρος στη διαχείριση, αποθήκευση και διαμετακόμιση προϊόντων. ∆ιαθέτει Εμπορευματικό Σταθμό μήκους 5 χλμ που εξειδικεύεται στη μεταφόρτωση εμπορευματοκιβωτίων, οχημάτων και φρούτων και επικεντρώνεται στα χύδην φορτία και τα συμβατικά προϊόντα γενικού εμπορίου. Το δίκτυο μεταφορών συνδυάζει τέσσερις μεγάλους οδικούς άξονες, τρία αεροδρόμια, πέντε εσωτερικά λιμάνια (inland ports), τέσσερα μεγάλα λιμάνια, ένα σιδηροδρομικό κόμβο και ένα εμπορευματικό χωριό (GVZ – Bremen). Στην περιοχή εργάζεται το 8,4% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της περιοχής. Εξυπηρετεί αυτοκινητοβιομηχανίες, εταιρείες βιοτεχνολογίας, Έρευνας & Ανάπτυξης, IT & Software, Τεχνολογίας Μεταφορών, Αεροναυπηγικής, GIS, βιομηχανίες συνθετικών και χημικών, Ενέργειας, Παραγωγής μετάλλων κλπ. 5.1.2 Hamburg Η μητροπολιτική περιοχή του Αμβούργου είναι μια από τις ηγέτιδες στα κέντρα Logistics παγκοσμίως, παρέχοντας απευθείας σύνδεση με την Κεντρική, Βόρεια και Ανατολική Ευρώπη. Τα δύο λιμάνια του Αμβούργου (Lubeck & Kiel) επωφελούνται της κεντρικής θέσης τους στην καρδιά της εμπορευματικής ροής και παροχής logistics υπηρεσιών στην Ευρώπη και λειτουργούν ως παγκόσμιος κόμβος για τις ταχέως αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες αγορές της Ασίας και της Ανατολικής Ευρώπης. ∆υο στα τρία εμπορευματοκιβώτια που διακινούνται στην Γερμανία ξεκινούν από το Αμβούργο. Στη μητρόπολη των logistics συγκεντρώνονται 6.000 εταιρείες και απασχολούνται περίπου 350.000 εργαζόμενοι, που αποτελούν το 8% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού (4,5 εκατ. κάτοικοι). Το δίκτυο συνδυασμένων


μεταφορών αποτελείται από τους πιο σημαντικούς γερμανικούς αυτοκινητοδρόμους, δύο αεροδρόμια, επτά λιμάνια (εσωτερικά και θαλάσσια), τέσσερις σιδηροδρομικούς κόμβους, δυο εμπορευματικά χωριά (Hamburg Altenwerder & Lubeck). Εξυπηρετεί όλο το φάσμα των εταιρειών logistics (διανομή, μεταφορά, αυτοκινητοβιομηχανία, μεταλλουργίες κλπ.) 5.1.3 Saxonian Triangle Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς Ανατολάς κατέστησε την περιοχή – γνωστή ως Saxonian Triangle – στη βέλτιστη επιλογή ως περιοχή εγκατάστασης εταιριών logistics για διανομές σε όλη την Ευρώπη. Ο παγκόσμιος κολοσσός DHL επέλεξε την περιοχή Leipzig για το νέο διευρωπαϊκό κόμβο μεταφορών, αποδεικνύοντας ότι η περιοχή λειτουργεί ως ζωτικής σημασίας γέφυρα μεταξύ Ανατολικής και ∆υτικής Ευρώπης και στον πιο γρήγορα αναπτυσσόμενο κόμβο air cargo στην Ευρώπη. Ως προς το δίκτυο συνδυασμένων μεταφορών, η περιοχή εξυπηρετείται από δύο αεροδρόμια, επτά αυτοκινητόδρομους, έξι εσωτερικά λιμάνια, τρεις σιδηροδρομικούς κόμβους και τρία εμπορευματικά χωριά. Εξυπηρετεί βιομηχανίες όπως: αυτοκινήτων, μηχανολογικές, βιοτεχνολογίας, χημικές, μικρο-ηλεκτρονικών και φωτοβολταϊκών. Απασχολεί 93.000 εργαζόμενους που αποτελούν το 6,1% του ενεργού πληθυσμού της περιοχής.

5.2 Βέλγιο

Η γεωστρατηγική θέση του Βελγίου σε συνδυασμό με το υψηλών προδιαγραφών μεταφορικό δίκτυο επιτρέπουν τη σύνδεση του με τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές πόλεις και πρωτεύουσες (Λονδίνο σε 111’, Άμστερνταμ σε 113’, Φραγκφούρτη σε 202’) διανύοντας λιγότερα από 300 χλμ. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που αναδεικνύει το Βέλγιο σε σημαντικό διαμετακομιστικό κόμβο, είναι τα θαλάσσια λιμάνια που διαθέτει, συμπεριλαμβανομένου εκείνου της Αμβέρσας, το οποίο είναι το δεύτερο μεγαλύτερο της Ευρώπης και το τέταρτο μεγαλύτερο του κόσμου. Από το 2005, η μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων σημείωσε αλματώδη αύξηση (boom). Το boom που σημειώνεται στις μεταφορές ενεργοποίησε πολλά έργα υποδομών, τα οποία σχεδιάστηκαν όχι μόνο για να δημιουργήσουν προστιθέμενη αξία, αλλά για να δημιουργήσουν και θέσεις εργασίας (business.belgium.be/eu/investing_in_belgium/key_sectors/transport_and_logistics).

Η ευρύτερη περιοχή της Βαλλονίας (Wallonia) θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους κόμβους logistics υπηρεσιών και εγκαταστάσεων, δεδομένου ότι σε συνεργασία με οκτώ διαδημοτικές εταιρείες ανάπτυξης διαχειρίζεται πάνω από 230 Εμπορευματικά Πάρκα συνολικής έκτασης 12.100 εκτάρια (121.000 km²), ενώ βρίσκεται σε απευθείας σύνδεση με τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά δίκτυα επικοινωνίας και μεταφορών. Στα Επιχειρηματικά Πάρκα υπάρχουν πολλά διαθέσιμα οικόπεδα σε πολύ προσιτές και λογικές τιμές (www.investinwallonia.be).


Η επιλογή της θέσης / περιοχής εγκατάστασης για μια εταιρεία καθορίζεται από τους παρακάτω παράγοντες:

- Εξαιρετική πρόσβαση στις κύριες ευρωπαϊκές αγορές - Κεντρική και βέλτιστη γεωγραφική τοποθεσία - Μεγάλος όγκος μεταφορών και καλές υποδομές, κοντά στα κύρια

λιμάνια ή υψηλής ποιότητας διασυνδέσεις με αυτά τα λιμάνι - Χαμηλό κόστος (για αποθήκες ή εργατικά) - ∆ιαθέσιμο εργατικό δυναμικό (παραγωγικό, με προσόντα,

πολύγλωσσο) - Χαμηλά μισθώματα

5.2.1 Αμβέρσα (Antwerp) Οι λόγοι για να επενδύσει κάποια εταιρεία στο Κέντρο Logistics της Αμβέρσας, αποδεικνύουν ότι ο συγκεκριμένος κλάδος αποτελεί μοχλό, μέσο και στόχο ανάπτυξης της περιοχής (www.antwerpheadquarters.be/bijlagen/20120109040159_logistics-leaflet.pdf).

Κεντρική τοποθεσία και σύστημα διασύνδεσης αιχμής: Το 60% της Ευρωπαϊκής αγοραστικής δύναμης βρίσκεται στην ακτίνα 500 χλμ της Αμβέρσας, η οποία συνδέεται απευθείας με όλους τους ευρωπαϊκούς προορισμούς και με τον υπόλοιπο κόσμο μέσω του λιμένα της και λόγω της εγγύτητας με το εθνικό και το περιφερειακό αεροδρόμιο, το σιδηροδρομικό δίκτυο, τα λιμάνια εσωτερικής ναυσιπλοΐας καθώς και το πυκνό οδικό δίκτυο.

Παγκόσμιο λιμάνι: Το θαλάσσιο λιμάνι της Αμβέρσας είναι το No1 στην Ευρώπη για συμβατικά χύδην φορτία και No2 για την κίνηση εμπορευματοκιβωτίων. Μετρώντας έκταση μεγαλύτερη από 5.400 km², καλύπτει χωρητικότητα αποθήκευσης μακράν μεγαλύτερη από τη συνολική όλων των λιμανιών της Β∆ Ευρώπης μαζί. Οι συνεχείς βάρδιες επιτρέπουν στο λιμάνι να λειτουργεί 24 ώρες, όλες τις ημέρες του χρόνου.

Εξειδίκευση: Λόγω της μακράς ιστορίας και της πολύχρονης εμπειρίας τους, οι ναυτιλιακές και logistics εταιρείες που βρίσκονται στην Αμβέρσα προσφέρουν υπηρεσίες σύμφωνα με τις ανάγκες του πελάτη. Πολύ εκπαιδευμένοι φορτοεκφορτωτές και πολύγλωσσοι υπάλληλοι γραφείου εργάζονται με ευελιξία και παραγωγικότητα.

Ευνοϊκοί τελωνιακοί κανόνες: Οι τελωνιακοί κανόνες του Βελγίου είναι ευεργετικοί. Πρώτον, ένας εφοριακός μπορεί να εκτελωνίζει εμπορεύματα προς την Αμβέρσα, τα οποία στη συνέχεια μπορούν να διακινηθούν ελεύθερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και υπόκεινται στο ΦΠΑ στην χώρα προορισμού, έχοντας ένα παγκόσμιο αριθμό ΦΠΑ. ∆εύτερον, τα εμπορεύματα που διαμετακομίζονται μέσω Βελγίου μπορούν να φυλαχτούν σε αποθήκες χωρίς φορολογική επιβάρυνση.

Φορολογικές ελαφρύνσεις: Το Σχέδιο ενδεικτικής έκπτωσης επιτοκίου μπορεί να ευνοήσει σημαντικές μειώσεις φόρων, που με τη σειρά τους μπορούν να μειώσουν σημαντικά τις συνολικές φορολογικές υποχρεώσεις τους.


∆ιαθέσιμοι χώροι – προσιτές τιμές: Πέρα από τα διαθέσιμα οικόπεδα για την ανάπτυξη εγκαταστάσεων logistics, υπάρχουν μεγάλη προσφορά χώρων γραφείων σε καλές τιμές. Σύμφωνα με την Jones Lang LaSalle, το τέταρτο τετράμηνο του 2011, οι πράξεις μειώθηκαν κατά 69% στο Βέλγιο, ενώ τα μισθώματα αυξήθηκαν κατά 2,1% και 9,9% σε Αμβέρσα και Βρυξέλλες αντίστοιχα (www.pie-mag.com/articles/3372/logistics-take-up-slide-points-to-15-2012-drop-jll).

5.2.2 Λιέγη (Liège) Η Λιέγη έχει αναδειχθεί μεταξύ των ηγέτιδων πόλεων – λιμανιών στις παγκόσμιες μεταφορές και logistics υπηρεσίες, εφόσον είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά σημεία διανομής της Ευρώπης. Τα στοιχεία που κάνουν τη Λιέγη αυτό που είναι ακολουθούν (www.logisticsinwallonia.be).

Οδικό δίκτυο: Τοποθετημένη στην Κεντρική Ευρώπη, η Λιέγη εξυπηρετείται από ένα γιγάντιο οδικό δίκτυο από τη συμβολή έξι αυτοκινητοδρόμων που εξασφαλίζουν άμεση σύνδεση με την Αμβέρσα, τις Βρυξέλλες, την Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, τη Γερμανία και τη Γαλλία, δηλαδή με 60 εκατ. καταναλωτές περίπου σε μόλις τέσσερις ώρες οδήγησης.

Σιδηροδρομικό δίκτυο: Το σιδηροδρομικό δίκτυο είναι επίσης πολύ πυκνό και αναπτύσσεται με ταχύτατους ρυθμούς. Τέσσερις σιδηροδρομικές γραμμές εξυπηρετούν τη Λιέγη και επιτρέπουν τη μεταφορά περισσότερων από 13 εκατ. τόνων φορτίου.

Λιμάνι: Το λιμάνι της Λιέγης αποτελεί το τρίτο μεγαλύτερο της Ευρώπης σε διακινούμενο όγκο φορτίου μετά τα λιμάνια του Duisburg και του Παρισιού, λόγω της απευθείας σύνδεσης τους με τα κυριότερα ευρωπαϊκά λιμάνια της Αμβέρσας και του Ρότερνταμ. Το λιμάνι της Λιέγης εκτείνεται σε μια αποβάθρα 16 μιλίων (30 km), αθροίζει 3.521 km² λιμενικών εγκαταστάσεων, επιτρέπει τη διέλευση 2.500 τόνων πλοίων του Ρήνου και αριθμεί 66 μεγάλες αποθήκες συνολικής κάλυψης 146 Km².

Αεροδρόμιο: Μέσω του αεροδρομίου διακινούνται περισσότεροι από 400.000 τόνοι φορτίου (2007), συμπεριλαμβάνοντας το στο Top 10 των ευρωπαϊκών αεροδρομίων, ενώ είναι το πρώτο που ακολούθησε στρατηγική πλήρους κίνησης φορτίου.

Συνδυασμένες μεταφορές: Το Liège Logistics Multimodal καλύπτει 823 km² και έχει εξοπλιστεί κατάλληλα, ώστε να μπορεί να υποδεχθεί κέντρα διανομής, ενώ επιτρέπει τη μεταφόρτωση εμπορευματοκιβωτίων μεταξύ σιδηροδρομικών και οδικών μέσων μεταφοράς.

Βιομηχανικές ζώνες: Η δραστηριότητα ενός ευρέως φάσματος μεταφορικών και logistics εταιρειών στη Λιέγη, εντός στρατηγικά χωροθετημένων βιομηχανικών ζωνών που διαθέτουν ποικιλία οικοπέδων και ακινήτων, επιτρέπει την


ικανοποίηση των απαιτήσεων κάθε επενδυτή που αναζητά αποθηκευτικούς χώρους και υπηρεσίες logistics.

Εργατικό δυναμικό: Το απόλυτα εξειδικευμένο προσωπικό που εργάζεται στη Λιέγη αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής, αφού καταρτίζεται συνεχώς παρακολουθώντας εκπαιδευτικά προγράμματα που απαντούν στις σύγχρονες ανάγκες των επιχειρήσεων.

Χαρακτηριστικά επιχειρήσεων και Χώρων Αποθήκευσης: Περισσότερες από 900 επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στη Λιέγη, διαθέτοντας στόλο άνω των 9,000 επαγγελματικών φορτηγών / οχημάτων. Οι περισσότερες από αυτές είναι μεγάλες οικογενειακές επιχειρήσεις που δεν περιορίζονται στις μεταφορές, αλλά παρέχουν υπηρεσίες Logistics προστιθέμενης αξίας, επενδύοντας σε αποθήκες.

Αποθήκες: Οι αποθήκες στη Λιέγη ποικίλουν από απλής χρήσης και μικρής χωρητικότητας, μέχρι μεγάλης έκτασης και εξεζητημένων παρεχόμενων υπηρεσιών και επιτρέπουν την αποθήκευση και διαχείριση ακόμα και ευαίσθητων εμπορευμάτων, όπως π.χ. νωπά προϊόντα ή φρέσκα παρασκευάσματα, επικίνδυνα χημικά φορτία κλπ.

Real estate: Η διαδικασία που έχει ακολουθήσει η Εταιρεία Οικονομικής Ανάπτυξης της Περιφέρειας της Λιέγης (The Economic Development Agency for the Province of Liege) είναι απλή και αποτελεσματική. Έχει πωλήσει μεγάλα οικόπεδα σε επενδυτές (κατασκευαστές, μεγάλες εταιρείες Logistics ή διανομής), όπου έχουν κατασκευάσει σύγχρονους αποθηκευτικούς χώρους, αναπτύσσοντας έτσι το Liege Logistics Site (http://www.liegeonline.com/medias/pdf/transports_EN.pdf).

6. Οι εξελίξεις στον κλάδο

6.1 Πράσινα logistics

6.1.1 Το «αποτύπωμα» του άνθρακα Τα logistics είναι υπεύθυνα για το 5,5% της εκπομπής CO2 που οφείλεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα παγκοσμίως, με τις μεταφορές να είναι πηγή για το 89% αυτών των ρύπων και το υπόλοιπο 11% να οφείλεται στη διαχείριση αποθηκών και κέντρων διανομής (Ιακώβου Θ. Ελευθέριος, για την Ημερησία,2009,http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=13816&subid=2&pubid=23133163). Το «αποτύπωμα του άνθρακα» (carbon footprint) ή «περιβαλλοντικό αποτύπωμα» κατέχει σημαντική θέση στην στρατηγική εταιρική agenda (http://www.qualitynet.gr/displayITM1.asp?ITMID=60610&LANG=GR).3 Έτσι, 3Ο τρόπος υπολογισμού για το «αποτύπωμα του άνθρακα» γίνεται ως εξής:


η συνεργασία των εταιρειών με τους προμηθευτές και τους πελάτες προσανατολίζεται:

• Στη προμήθεια πρώτων υλών φιλικών προς το περιβάλλον • Στη παραγωγή προϊόντων που επιβαρύνουν λιγότερο το περιβάλλον • Στον περιορισμό των παραγόμενων αποβλήτων • Στη μείωση των επιστρεφόμενων προϊόντων

(http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=13816&subid=2&pubid=23133163, Ιακώβου Θ. Ελευθέριος, 2009) 6.1.2 Τα πράσινα logistics Τα πράσινα logistics είναι ένα σύστημα διαδικασιών φιλικών προς το περιβάλλον, από το στάδιο της επιλογής των πρώτων υλών και της παραγωγής, μέχρι και την κατανάλωση των προϊόντων, ώστε να μην επιβαρύνουν το περιβάλλον. 6.1.3 Τα χαρακτηριστικά των πράσινων logistics Οι λόγοι που ευνοούν τα πράσινα logistics περιγράφονται παρακάτω (Πακαταρίδου Βασιλική, Σατραζέμης Αστέριος, Εργασία με τίτλο «Η φιλοσοφία των Πράσινων Logistics, προθέσεις και πραγματικότητα», Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή, ∆ιατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Σχεδιασμός, Οργάνωση και ∆ιαχείριση Συστημάτων Μεταφορών – ΜΕΤ.Μ», Μάρτιος 2011):

• Μείωση του κόστους / Ανάκτηση της αξίας • Απαιτήσεις καταναλωτών / Ανταγωνισμός • Κυβερνητική πολιτική / Κοινοτική νομοθεσία

Τα πράσινα logistics στηρίζονται σε τρεις βασικές προϋποθέσεις (ή σε συνδυασμό τους):

το πράσινο προϊόν η πράσινη μεταφορά η πράσινη αποθήκη

6.1.4 Ελλάδα & πράσινα logistics Η αντίληψη των πράσινων Logistics από τις ελληνικές επιχειρήσεις, είναι περισσότερο γενική παρά στοχευμένη. Επί παραδείγματι, κάποια από τα στοιχεία που έχουν υιοθετηθεί μέχρι σήμερα είναι (http://www.qualitynet.gr/displayITM1.asp?ITMID=60610&LANG=GR):

Κατασκευή αποθηκών από υλικά και εξοπλισμό που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον και βοηθούν στην εξοικονόμηση ενέργειας

Χρήση φυσικού φωτισμού Ανακύκλωση υλικών / αναλώσιμων / συσκευών Στόλος οχημάτων με «καθαρούς» κινητήρες και λιγότερους εκπεμπόμενους ρύπους

Σταδιακή αποδέσμευση από συμβατικές μορφές ενέργειας (π.χ. Logika Ltd) (Supply-Chain & Logistics magazine, Συρίγος Σ., ∆ρ. Ζεϊμπέκης

- Επιλέγεται μια δεδομένη χρονική περίοδος (πχ ένα έτος), προστίθεται η χρησιμοποιούμενη ενέργεια σε όλη την αλυσίδα της γραμμής παραγωγής. Το σύνολο που προκύπτει είναι το «αποτύπωμα» κάθε επιχείρησης.


Β., «Renewable Energy Logistics. Η περίπτωση της 3PL LOGIKA LTD», Τεύχος 45, 2012)

Μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις εταιρείες 3PL από εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις, λόγω των προηγμένων πράσινων logistics και των λογισμικών ενοποιημένων λειτουργιών (π.χ. μέθοδος καταγραφής και αποτύπωσης απόδοσης δικής τους και πελατών τους).

6.1.5 Ολοκληρωμένη Πολιτική Προϊόντος (ΟΠΠ) Η «Ολοκληρωμένη Πολιτική Προϊόντος (ΟΠΠ)» (Integrated Policy Product, IPP) που δημιουργήθηκε το 2001 από την Ευρωπαϊκή Ένωση, για να εφαρμοστεί από τις Κοινοτικές επιχειρήσεις και επανεξετάστηκε το 2008, καθιέρωσε το πλαίσιο ώστε οι επιχειρήσεις να παράγουν προϊόντα με τις ελάχιστες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η εφαρμογή της ΟΠΠ θέτει τους ακόλουθους στόχους:

οι επιχειρήσεις να μελετούν τα προϊόντα τους ως απορρίμματα, από την αρχή έως το τέλος της ζωής τους

η αγορά να προωθήσει τα πράσινα προϊόντα, τόσο στην προσφορά (προμήθεια) όσο και στη ζήτηση (κατανάλωση)

η συνεργασία μεταξύ των κυβερνήσεων, των καταναλωτών και των επιχειρήσεων για τη μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος

η διαπίστωση σε ποιο στάδιο του κύκλου ζωής του προϊόντος παράγονται οι περισσότεροι ρύποι (και απορρίμματα) με παράλληλη προσπάθεια βελτίωσης της επιχείρησης

η χρησιμοποίηση του κατάλληλου εργαλείου για τον ανασχεδιασμό των προϊόντων (http://europa.eu/legislation_summaries/consumers/consumer_safety/l28011_el.htm).

6.1.6 Πράσινοι ∆ιάδρομοι Οι πράσινοι διάδρομοι είναι διάδρομοι εμπορευματικών μεταφορών μεγάλου μήκους, όπου γίνεται χρήση προηγμένης τεχνολογίας και συντροπικότητας4, ώστε να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να επιτευχθεί η εξοικονόμηση ενέργειας. Στο πρόγραμμα “SuperGreen” (www.c-liege.eu/fileadmin/Media/c-liege.../D2.2_Summary_Greek.pdf) 5 που έχει χαράξει τους πράσινους διαδρόμους, η Ελλάδα συμμετέχει μέσω της Ένωσης Εφοπλιστών Μεσογειακών Φορτηγών Πλοίων (shortsea) και εμπλέκεται σε τρεις προ-επιλεγμένους πράσινους διαδρόμους (www.kerdos.gr/default.aspx?id=1454619&nt=103, Κέρδος, Παπανικολάου Νίκη, 20/03/2011):

• ο διάδρομος Brenner Βερολίνο – Παλέρμο • ο διάδρομος Two Seas Αθήνα – ∆ρέσδη • Mare Nostrum Σινά – Οδησσός

4 Συντροπικότητα = Η βέλτιστη αξιοποίηση των μέσων / αξόνων μεταφοράς και των πιθανών συνδυασμών τους, ώστε η χρήση των πόρων να είναι βιώσιμη και καλύτερη 5 Πρόκειται για το έργο “Supporting EU’s Freight Transport Logistics Action Plan on Green Corridors Issues” (SuperGreen), στο πλαίσιο του 7ου Προγράμματος Πλαισίου, με την υποστήριξη της DG-TREN, με συντονιστή εταίρο το ΕΜΠ και επικεφαλής τον Καθ. Χ. Ψαραύτη.


6.1.7 Μπλε ∆ιάδρομοι Η δημιουργία των μπλε διαδρόμων είναι μια πρωτοβουλία πιλοτικής εφαρμογής της Volvo Trucks (Supply Chain & Logistics magazine, Τεύχος 46, «Οι ‘μπλε διάδρομοι’ ανοίγουν το δρόμο στις μεταφορές μεγάλων αποστάσεων με χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα», σελ. 10-11, 15-05-2012), με στρατηγικά τοποθετημένους σταθμούς ανεφοδιασμού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), που είναι φιλικό προς το περιβάλλον και κατάλληλο καύσιμο σε διαδρομές μεγάλων αποστάσεων.

6.2 4PL (Fourth Party Logistics) 6.2.1 Τι είναι τα 4PL Η εταιρεία 4PL στοχεύει στη διαχείριση ολόκληρης της διαδικασίας και όχι μόνο μια λειτουργία (όπως η εταιρεία 3PL), δηλαδή μπορεί να είναι ο γενικός ανάδοχος (general contractor) που διαχειρίζεται άλλες εταιρείες 3PL, φορτηγά, αποστολές και άλλα, αναλαμβάνοντας με εμπιστοσύνη για τον πελάτη της την ευθύνη για μια ολοκληρωμένη διαδικασία (http://en.wikipedia.org/wiki/Logistics). Ο όρος και οι υπηρεσίες «4PL» επινοήθηκαν από την εταιρεία Andersen Consulting – σήμερα Accenture (που κατέχει το εμπορικό σήμα) - για την εταιρεία Unilever Β. Αφρικής (http://www.accenture.com/us-en/Pages/success-unilever-logistics-generate-value.aspx). Η πιλοτική εφαρμογή της υπηρεσίας 4PL στη Unilever Β. Αφρικής είχε ως αποτέλεσμα:

- Μείωση κατά 13% του κόστους των Logistics - Αλλαγή έως και 15% στο επίπεδο εξυπηρέτησης πελατών και

συμμόρφωσης με τα παγκόσμια πρότυπα υγείας και ασφάλειας - Μείωση στις εκπομπές CO2 που εκτιμάται μεταξύ 16-28%.

Μια οπτική απόδοση των υπηρεσιών που παρέχει και του δικτύου που εξυπηρετεί μια εταιρεία 4PL, είναι ο πίνακας με τους ομόκεντρους κύκλους, όπου (http://supplychain.ittolbox.com/documents/what-is-4pl-17878):

Στο κέντρο: η εταιρεία 4PL Στον πρώτο κύκλο: οι στρατηγικοί εταίροι Στο δεύτερο: οι πάροχοι υπηρεσιών Στον τελευταίο - εξωτερικό κύκλο: οι εταίροι του έργου.

Σχέδιο 1: Ομόκεντροι κύκλοι 4PL υπηρεσιών

Επεξεργασία: Αθηναϊκή Οικονομική ΕΠΕ


6.2.2 3PL v 4PL Η σύγκριση μεταξύ 3PL και 4PL (http://www.ltdmgmt.com/eye.asp, Thomas Craig), καταλήγει στα εξής συμπεράσματα:

3PL: ∆εν ανταποκρίνονται ακριβώς στις ανάγκες των πελατών. Κάποιες εταιρείες επικεντρώθηκαν περισσότερο στη διαχείριση «στόχων» (όχι διαδικασιών), και στην εξυπηρέτηση των επιχειρηματικών συμφερόντων της μητρικής εταιρείας, χάνοντας τις ευκαιρίες να δώσουν προστιθέμενη αξία στις υπηρεσίες τους.

4PL: Είναι η εναλλακτική λύση των επιχειρήσεων στην ανάθεση εργασιών και διεκπεραίωση διαδικασιών.

Είναι οι νέοι ανάδοχοι της Ανάθεσης Επιχειρηματικής ∆ιαδικασίας (Business Processing Outsourcing – BPO). Η διαχείριση στηρίζεται στα τρία βασικά στοιχεία: διαδικασία, άνθρωποι και τεχνολογία. Επιτρέπει στις επιχειρήσεις να διαχειρίζονται σημαντικό μέρος της εφοδιαστικής αλυσίδας τους, παρέχοντας διαφάνεια και ολοκληρωμένες υπηρεσίες & διαδικασίες σε πολλές επιχειρήσεις. Οι χρήστες των 4PL μπορούν να επικεντρωθούν στις θεμελιώδεις ικανότητες, να διαχειριστούν καλύτερα και να χρησιμοποιήσει τα πάγια και τους πόρους της εταιρείας για την απογραφή των εμπορευμάτων και το απαιτούμενο προσωπικό. Η χωροθέτηση της εταιρείας 4PL δεν απαιτεί να είναι κοντά στις συνεργαζόμενες επιχειρήσεις, δεδομένου ότι οι παρεχόμενες υπηρεσίες στηρίζονται κυρίως στην ένταση γνώσης και στην IT τεχνολογία, παρά σε πάγια στοιχεία. Ωστόσο, η εγγύτητα με τις συνεργαζόμενες επιχειρήσεις, αποτελεί βασικό κριτήριο επιλογής της περιοχής εγκατάστασης (Γιωτόπουλος Β., Κουλουριώτης ∆., Μουστάκης Β., «Υπηρεσίες Εφοδιαστικής Αλυσίδας Μέσω Τρίτων (4PL): Οικονομοτεχνική Μελέτη και Ανάλυση Επιχειρηματικού και Επιχειρησιακού Μοντέλου, 1st Olympus International Conference on Supply Chain», 2010). Με την χρήση 4PL υπηρεσιών επιτυγχάνεται:

Η μείωση του λειτουργικού κόστους Το χαμηλό και ελεγχόμενο κόστος των logistics υπηρεσιών Η απαλλαγή από την επένδυση σε πάγια στοιχεία Η καλύτερη ποιότητα και ταχύτερη παροχή υπηρεσιών προς τους πελάτες

Η πλήρης εποπτεία της εφοδιαστικής αλυσίδας (σε πραγματικό χρόνο) καθώς και η δυνατότητα άμεσης επέμβασης όταν χρειαστεί.

7. Συμπεράσματα

7.1 Η οικονομική κρίση – Η εικόνα του κλάδου (2009-2011)

7.1.1 2009 Η οικονομική κρίση επηρέασε αρνητικά τόσο τον κλάδο των Logistics, όσο και του Real Estate. Σημαντικές διαπιστώσεις για το έτος είναι:

• Η μείωση των εμπορευματικών φορτίων και δρομολογίων


• Η συρρίκνωση αντίστοιχα των κερδών των εταιρειών Logistics Το πάγωμα του επενδυτικού ενδιαφέροντος σε κατασκευή – ενοικίαση – αγορά αποθηκευτικών χώρων. Η χρονιά αυτή χαρακτηρίζεται από μια συγκρατημένη προσμονή ανάκαμψης της οικονομίας, που προκαλεί:

• Αναμονή για αυτορύθμιση της αγοράς και εξισορρόπηση των τιμών (αγοράς / μίσθωσης)

• Αναζήτηση επενδυτικών ευκαιριών • Εξορθολογισμό των δαπανών των επιχειρήσεων και στροφή προς

εταιρείες 3PL Η ζήτηση όπως διαμορφώνεται έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

- Μεγαλύτερο ενδιαφέρον εκδηλώνεται από φαρμακευτικές και μεταφορικές εταιρείες, με κύριο κριτήριο την εγγύτητα στην Αθήνα και τις αγορές της.

- Περιοχές με τη μεγαλύτερη ζήτηση είναι εκείνες που βρίσκονται κατά μήκος των κεντρικών οδικών αξόνων (Αττική Οδό, ΕΟ Αθηνών – Λαμίας), δηλαδή:

o Το Θριάσιο Πεδίο (κυρίως αχαρακτήριστη περιοχή Ασπροπύργου)

o Η ΒΙΠΕ Αυλώνα & τα Οινόφυτα (λόγω χαμηλότερων τιμών) - Μικρότερες επιφάνειες (μέχρι 5 στρέμματα) σημειώνουν τη μεγαλύτερη

ζήτηση. Η προσφορά καθορίζεται από τα παρακάτω στοιχεία:

- Αναπτύσσονται μόνο “pre-let” (κατά παραγγελία) κατασκευές, με εξασφαλισμένο τον αγοραστή ή μισθωτή,

- ∆ιαπιστώνεται μείωση των ιδιόκτητων κατασκευών.

7.1.2 2010 Κατά το έτος αυτό συνεχίστηκε η στάση αναμονής των επενδυτών και των χρηστών αποθηκευτικών χώρων. Όπως διαμορφώνεται η ζήτηση παρουσιάζει τα εξής χαρακτηριστικά:

- Μικρότερες επιφάνειες - Ενοικίαση του άδειου μέρους των αποθηκευτικών χώρων - Μείωση του λειτουργικού κόστους της επιχείρησης - Μεγαλύτερο ενδιαφέρον από εταιρείες χονδρικού και λιανικού εμπορίου - Περιοχές με μεγαλύτερη ζήτηση είναι εκείνες που βρίσκονται κατά

μήκος των κεντρικών οδικών αξόνων (Αττική Οδό, ΕΟ Αθηνών – Λαμίας):

o Θριάσιο Πεδίο (λόγω επαναπροκήρυξης διαγωνισμού εμπορευματικού κέντρου ΓΑΙΑΟΣΕ)

o Βόρεια Προάστια (Άγιος Στέφανος, ΒΙΟΠΑ Κηφισιάς, Λυκόβρυση, Μεταμόρφωση, Κρυονέρι)

o Βόρεια Αττική (ΒΙΠΕ Αυλώνα, Οινόφυτα – μεγαλύτερα οικόπεδα, χαμηλότερες τιμές)

o Μεσόγεια (λόγω εγγύτητας με αεροδρόμιο και προσβασιμότητας στο λιμάνι το Λαυρίου)

Η προσφορά διαμορφώνεται από:


- Τη δημιουργία “pre-let” (κατά παραγγελία) αποθηκευτικών χώρων, με συγκεκριμένες προδιαγραφές, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του αγοραστή / μισθωτή που έχει ήδη δεσμευτεί,

- Τον περιορισμό ιδιόκτητων κατασκευών, λόγω της μη δυνατότητας χορήγησης δανείου ή χρηματοδότησης.

7.1.3 2011

∆ημοφιλέστεροι αναδεικνύονται οι μικρότεροι και φθηνότεροι αποθηκευτικοί χώροι που βρίσκονται κοντά στην Αθήνα. Η εικόνα της αγοράς διαμορφώνεται ως εξής:

• Οι πράξεις που γίνονται αφορούν μόνο σε επαναδιαπραγμάτευση των ενοικίων προς τα κάτω

• Η ενισχυμένη διαπραγματευτική δυνατότητα μισθωτών οδηγεί στη σταδιακή μείωση των ενοικίων. Οι αυτόματοι μηχανισμοί της αγοράς ενεργοποιούνται προς δύο κατευθύνσεις: → τον εξορθολογισμό των τιμών στις περιοχές με μεγάλη ζήτηση → τη σύγκλιση των τιμών στις περιοχές δεύτερης επιλογής με

παρόμοια χαρακτηριστικά. Πραγματοποιούνται αρκετές συνενώσεις / εξαγορές / συνέργιες μεταξύ των εταιρειών logistics για λόγους όπως:

- Η μείωση του κόστους λειτουργίας και των παρεχόμενων υπηρεσιών, - Η καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών σε χαμηλότερες τιμές.

Συχνό πλέον φαινόμενο είναι η μη καταβολή των μισθωμάτων επί μήνες (http://www.realestatenews.gr/real-estate-in-greece/akinita/logistics/14009-2011-04-14-09-58-12). Η ζήτηση όπως διαμορφώνεται, είναι έντονη:

o Στο Θριάσιο Πεδίο, στην αχαρακτήριστη περιοχή του Ασπρόπυργου

o Στο Κρυονέρι (επί της ΕΟ Αθηνών – Λαμίας), λόγω εγγύτητας με τις αγορές της Αθήνας

o Στα Οινόφυτα & στον Αυλώνα, λόγω της διαθεσιμότητας μεγάλων οικοπέδων σε προσιτές τιμές

o Στη ΒΙΠΕ Μαρκόπουλου, λόγω της εγγύτητας με την Αττική Οδό και το αεροδρόμιο και της ύπαρξης σύγχρονων εγκαταστάσεων αποθηκών.

Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον εκδηλώνεται : → για μεγάλες επιφάνειες από εταιρείες αποθήκευσης και διανομής

εμπορευμάτων (βιομηχανικός και κλάδος τροφίμων) και → για μικρότερες επιφάνειες από φαρμακευτικές και μεταφορικές

εταιρείες. Η προσφορά και πάλι περιορίζεται από τη δημιουργία “pre-let” αποθηκευτικών χώρων.

7.2 Τα προβλήματα του κλάδου

Η συνεχώς ανοδική πορεία του κλάδου μέχρι το 2008 οφείλεται στις αυξημένες ανάγκες για μεταφορά και αποθήκευση εμπορευμάτων, ωστόσο


δεν στηρίζεται ούτε στην οργάνωση αλλά ούτε στην παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών. Με την εκδήλωση της κρίσης και προχωρώντας στο 2009, αποκαλύφθηκαν τα σημαντικά προβλήματα του κλάδου, που μπορούν να χαρακτηριστούν και ως δομικά, όπως:

- η έλλειψη οργανωμένου δικτύου μεταφορών, απουσία απαραίτητων υποδομών & εκσυγχρονισμός υφιστάμενων :

o κόστος σε χρόνο παράδοσης προϊόντων και στην ποιότητα υπηρεσιών αποθήκευσης,

o αύξηση της τιμής προϊόντων που μετακυλύεται στους καταναλωτές,

o μείωση εξωστρέφειας ελληνικών επιχειρήσεων - η έλλειψη θεσμικού πλαισίου για:

o χωροταξικό σχεδιασμό o καθορισμένες χρήσεις γης o θεσμοθετημένες / οργανωμένες περιοχές Logistics o γνωστό και σταθερό φορολογικό σύστημα

- οι περιοριστικοί όροι κάλυψης για ανέγερση υψηλών αποθηκών: o δεν επιτρέπουν σύγχρονη ανάπτυξη των Logistics o παρεχόμενες υπηρεσίες κοστοβόρες & παρωχημένες

- η στρεβλή απελευθέρωση επαγγέλματος μεταφορέων (Ν.3887/2012): o επηρεάζει ομαλή λειτουργία της αγοράς o διατηρεί τις αγκυλώσεις o δεν γίνονται ορατά τα οφέλη του Νόμου

Τα αδύνατα σημεία του κλάδου όπως καταγράφονται από την ίδια την αγορά είναι (Κέρδος, Παπανικολάου Νίκη, «Παρεμβάσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα. Τι διαπιστώνει ο ΣΕΒ στο σχέδιο του και ποιες λύσεις προτείνονται για να λυθούν τα προβλήματα», 14&15/04/2012):

- Ο κατακερματισμός της αγοράς των Logistics - Η μεγάλη προσφορά κενών χώρων που παραμένουν άδεια, λόγω της

μείωσης των διακινούμενων προϊόντων - Ο κακός προγραμματισμός των δρομολογίων των φορτηγών οχημάτων

και οι πολλές άδειες επιστροφές τους - Η έλλειψη οργανωμένων πάρκων Logistics (Logistics Parks), ώστε να

παρέχονται ολοκληρωμένες λύσεις και - Η ύπαρξη πολλών μικρών και παρωχημένων εταιρειών Logistics που

επηρεάζουν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών αποθήκευσης και μεταφοράς προϊόντων.

7.3 Οι συνέπειες στα μισθώματα των ακινήτων

Σύμφωνα με την Colliers International (Καθημερινή, Ρουσανόγλου Χ. Νίκος, «Η ύφεση προκάλεσε πτώση 6% στα ενοίκια των αποθηκευτικών κέντρων κατά το 2011», 06/04/2012), oι τιμές μίσθωσης των αποθηκευτικών χώρων στην Αθήνα υποχώρησαν κατά 6% το δεύτερο εξάμηνο του 2011 (Κέρδος, Παπανικολάου Νίκη, «Υποχώρησαν 6% τα μισθώματα των βιομηχανικών αποθηκών. Στην Ελλάδα οι επενδυτές υιοθετούν στρατηγική αναμονής»,


06/04/2012). Από την έναρξη της κρίσης στην Ελλάδα, τα μισθώματα των αποθηκευτικών χώρων υπέστησαν δραματικές μειώσεις σε κάποιες περιοχές ενδιαφέροντος. Σχεδόν αμείωτες ωστόσο παραμένουν οι αξίες ακινήτων σε Θριάσιο Πεδίο και Μεσόγεια, λόγω της Αττικής Οδού. Παρά το γεγονός ότι παρατείνεται η στάση αναμονής των επενδυτών και των επιχειρήσεων, επειδή αφενός δεν έχουν διαφανεί σημάδια σταθερότητας και αφετέρου δεν υπάρχουν προοπτικές οικονομικής ανάκαμψης, διαμορφώνονται καλύτερες συνθήκες για τους επενδυτές, τόσο λόγω της σταθεροποίησης των προνομιακών αποδόσεων, όσο και της υποχώρησης των μισθωμάτων στις περισσότερες περιπτώσεις.

7.4 Οι δυνατότητες του κλάδου

Οι σύγχρονες απαιτήσεις των επιχειρήσεων προτρέπουν τις εταιρείες Logistics να στραφούν στην:

- ανάπτυξη συνεργιών - ανάπτυξη συνεργατικών μοντέλων - υιοθέτηση σύγχρονων πρακτικών: πράσινα logistics, 4PL.

Τα δυνατά σημεία της εφοδιαστικής αλυσίδας συνοψίζονται στα ακόλουθα: - Τις καθετοποιημένες παρεχόμενες υπηρεσίες που δίνουν τη

δυνατότητα ολοκληρωμένων λύσεων - Τη συστηματοποίηση και τον εκσυγχρονισμό των λειτουργιών των

εταιρειών logistics, που μπορούν να μειώσουν το κόστος και τον χρόνο και να αυξήσουν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών (υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας)

- Την ανάπτυξη των συνδυασμένων μεταφορών και των εμπορευματικών κέντρων, που θα διαμορφώσει ένα σύγχρονο δίκτυο μεταφορών ανάδειξης της χώρας σε διαμετακομιστικό κόμβο και τέλος,

- Τη δημιουργία ενός ενιαίου θεσμικού πλαισίου που να διέπει τον κλάδο των logistics και των μεταφορών για την επίλυση δομικών προβλημάτων.

Οι προοπτικές του κλάδου, πρέπει να περιλαμβάνουν: - Την ανάπτυξη του δικτύου συνδυασμένων μεταφορών, - Την εύκολη και άμεση πρόσβαση στις πύλες της χώρας (αεροδρόμια,

λιμάνια), - Την εγγύτητα με τα αστικά κέντρα και τις αγορές των προϊόντων, - Την ανάπτυξη οργανωμένων χώρων logistics, - Την ισχύ συγκεκριμένων και γνωστών κανόνων και - Την ανάπτυξη των απαραίτητων και σύγχρονων υποδομών.


Βιβλιογραφία – Πηγές

Dika Agapitidou MSc(Econ) MRICS, «Warehousing & Logistics in Greater Athens: Watch this Sector!», Director of Athens Economics ltd in alliance with Jones Lang LaSalle, for RE+D, March 2010

ICAP Marketing Solutions, Ελληνικός Οικονομικός Οδηγός, Τόμος 3 – Υπηρεσίες, 2012

Γιωτόπουλος Β., Κουλουριώτης ∆., Μουστάκης Β., «Υπηρεσίες Εφοδιαστικής Αλυσίδας Μέσω Τρίτων (4PL): Οικονομικοτεχνική Μελέτη και Ανάλυση Επιχειρηματικού και Επιχειρησιακού Μοντέλου», 1ST OLYMPUS INTERNATIONAL CONFERENCE ON SUPPLY CHAINS, 1-2 OCTOBER 2010, KATERINI, GREECE

Πακαταρίδου Βασιλική, Σατραζέμης Αστέριος, Εργασία με τίτλο «Η φιλοσοφία των Πράσινων Logistics, προθέσεις και πραγματικότητα», Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή, ∆ιατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Σχεδιασμός, Οργάνωση και ∆ιαχείριση Συστημάτων Μεταφορών – ΜΕΤ.Μ», Μάρτιος 2011

- Άρθρα από εφημερίδες

Καθημερινή, Κασσίμη Αλεξάνδρα, «Νέα προσπάθεια για το εμπορευματικό κέντρο στο Θριάσιο», 17/03/2012

Καθημερινή, Ρουσανόγλου Χ. Νίκος, «Η ύφεση προκάλεσε πτώση 6% στα ενοίκια των αποθηκευτικών κέντρων κατά το 2011», 06/04/2012

Κέρδος, «Μειωμένη η ζήτηση για νέους αποθηκευτικούς χώρους. Φαρμακευτικές και μεταφορικές οι μόνοι ενδιαφερόμενοι κλάδοι – Οι νέες τάσεις», 25/09/2010

Κέρδος, Παπανικολάου Νίκη, «Παρεμβάσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα. Τι διαπιστώνει ο ΣΕΒ στο σχέδιο του και ποιες λύσεις προτείνονται για να λυθούν τα προβλήματα», 14&15/04/2012

Κέρδος, Παπανικολάου Νίκη, «Υποχώρησαν 6% τα μισθώματα των βιομηχανικών αποθηκών. Στην Ελλάδα οι επενδυτές υιοθετούν στρατηγική αναμονής», 06/04/2012

Κέρδος, Φάκελος Μεταφορές, Σταματούκου Ελένη, Συνέντευξη κ. Ιωάννη Σιαμά, «Πώς θα ανακάμψει η εφοδιαστική αλυσίδα. Απαραίτητη η συνέργεια για τη βωσιμότητα των επιχειρήσεων και το υψηλό επίπεδο εξυπηρέτησης», 11/03/2012

- Άρθρα από περιοδικά

Supply Chain & Logistics magazine, Τεύχος 46, «Οι ‘μπλε διάδρομοι’ ανοίγουν το δρόμο στις μεταφορές μεγάλων αποστάσεων με χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα», σελ. 10-11, 15-05-2012

Supply-Chain & Logistics magazine, Συρίγος Σ., ∆ρ. Ζεϊμπέκης Β., «Renewable Energy Logistics. Η περίπτωση της 3PL LOGIKA LTD», Τεύχος 45, 2012


- Υλικό από το internet

Εφημερίδες Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

http://news.kathimerini.gr/4Dcgi/4Dcgi/_w_articles_economy_1_03/02/2007

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_2_20/11/2004_124031, Θεοδώρου Μάκης, «Ζήτηση στην αγορά logistics. Αρκετές εταιρείες αναπτύσσουν αποθηκευτικούς χώρους για ίδια χρήση», 20/11/2004

ΗΜΕΡΗΣΙΑ

http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=13816&subid=2&pubid=23133163, Ιακώβου Θ. Ελευθέριος, 2009

ΚΕΡ∆ΟΣ

http://www.kerdos.gr/default.aspx?id=1454619&nt=103, Κέρδος, Παπανικολάου Νίκη, 20/03/2011

ΤΑ ΝΕΑ

http://www.tanea.gr/oikonomia/article/?aid=4569122, ΤΑ ΝΕΑ, Πουλερές Γιώργος, 10-04-2010

Περιοδικά http://www.realestatenews.gr/real-estate-in-greece/akinita/logistics/14009-2011-04-

14-09-58-12

Κρατικοί Φορείς ΓΑΙΑΟΣΕ

http://www.gaiaose.com/development/cargo-transportation-centers.html

Στατιστικά στοιχεία www.findbiz.gr

Real Estate Eurobank Property Services

http://www.eurobankpropertyservices.gr/Content.aspx?code=MarketReports

Κλαδικά sites http://supplychain.ittoolbox.com/documents/what-is-4pl-17878

http://www.ltdmgmt.com/eye.asp, Thomas Craig

www.c-liege.eu/fileadmin/Media/c-liege.../D2.2_Summary_Greek.pdf

www.metaforespress.gr/index.php?option=cpm_k2&view, 25/02/2012


∆ιάφορα Google Earth, 2012

http://en.wikipedia.org/wiki/Logistics

http://www.accenture.com/us-en/Pages/success-unilever-logistics-generate-value.aspx

http://www.qualitynet.gr/displayITM1.asp?ITMID=60610&LANG=GR

Ευρώπη http://europa.eu/legislation_summaries/consumers/consumer_safety/l28011_el.htm ΒΕΛΓΙΟ

business.belgium.be/eu/investing_in_belgium/key_sectors/transport_and_logistics

http://www.antwerpheadquarters.be/bijlagen/20120109040159_logistics-leaflet.pdf

http://www.investinwallonia.be/

http://www.liegeonline.com/medias/pdf/transports_EN.pdf

www.logisticsinwallonia.be

www.pie-mag.com/articles/3372/logistics-take-up-slide-points-to-15-2012-drop-jll

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

http://www.gtai.de/GTAI/Content/EN/Invest/_SharedDocs/Downloads/GTAI/Brochures/Industries/germany-europe-s-logistics-hub.pdf

real estate & logistics: Πρόσφατες τάσεις · 2019-10-03 · - να...

Documents