republic of namibia minisry of education junior primary ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e...

73
Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE FOR IMPLEMENTATION: 2015 PHYSICAL EDUCATION SYLLABUS GRADES 1 3 OSHIKWANYAMA VERSION

Upload: others

Post on 26-Dec-2019

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

Republic of Namibia

MINISRY OF EDUCATION

JUNIOR PRIMARY PHASE

FOR IMPLEMENTATION: 2015

PHYSICAL EDUCATION SYLLABUS

GRADES 1 – 3

OSHIKWANYAMA VERSION

Page 2: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

Oshikalimo

1. Etwalemo...................................................................................................................................1

2. Omakanghameno ....................................................................................................................1

3. Omalalakano .............................................................................................................................1

5. Omapambafano noilongwa osho yo noikambami yomufindalandu .................................3

6. Omukalo wokuhonga nokulihonga ........................................................................................4

7. Omapyokoko opexulilo londodo ............................................................................................5

8. Oshikalimo nelandulafano – Ondodo ya tetekela Oprima fiyo Ondodo 3 ..............................6

9. Oshikalimo sheilongo ........................................................................................................... 13

10. Etaloshiivo .......................................................................................................................... 65

10.1 Oishonekwa yetaloshiivo ..................................................................................................... 65

10.2 Omaludi etaloshiivo .............................................................................................................. 65

10.3 Omafatululo oitwa (eendodondjele) ................................................................................... 67

10.4 Omifindalandu domoule detaloshiivo (tali) la twikilafana ................................................ 67

10.4.1 Etaloshiivo tali twikile ina li sheywa /longekidwa.............................................................. 67

Page 3: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

1

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2013

1. Etwalemo

Omufindahongo ou owa fatulula osho sha nuninwa okulihonga netaloshiivo mEhongo ledeulo lolutu meendodo dopetameko. Oshilongwa shElongo ledeulo lolutu osho oshitukulwa sha fimana shelihongo lolutu, ashike oshi na yo ekwatafano noilongwa ikwao tai hangika momufindalandu. Oshitukulwa shoshilongwa eshi osha tukulwa momaludi omashiivo opatatu. Oludi lotete oli na sha nependulepo lomalinyengo olutu oo a pumbiwa monghalo yefiku keshe. Oludi olutivali olo la kwatela mo okudana/okututula, omalinyengo opalongo, okundanisha nomaudano oi na sha nexumifokomesho lelongelokumwe, owino wopanghalafano, ounghulungu , epyokoko nokutyapula omalinyengo.Oludi olutitatu oli na sha nexumifokomesho longhalo iwa yokushiiva olutu loye ove mwene nola kwatela mo eshiivo lounongo welihongo tali xumifa komesho eudeko loukashike- ko- okanhu, nghee olutu lomunhu hali longo nanghee ho likaleke moundjolowele. Oshitukulwa shelihongo lolutu osha kwatela mo okudeuka, oudano noinyangadalwa yopamadeulo.

Omalalakano, oilalakanenwa yelihongo nomapyokoko oo a kwatafana mokati koilongwa oku li oshinima sha fimana momufindalandu aushe. Opo tashi dulika , oshilongwa eshi osha pumbwa eetundi mbali (2) koshiwike okudja mOndondo 1- 3 nodi na okuyambididwa koungudu vomaudano osho yo omafiku omaudano pofikola..

NIED okwa dimina omufindalandu u talululwe konima youlefimbo wonhumba. Omudo oo wa tengenekelwa okutula moilonga omufindalandu weendodo doprima yopetameko wa talululwa tau ka shikula oo 2021.

2. Omakanghameno

Elongo ledeulo lolutu, olo oshitopolwa shelongo sha fimana tashi lalakanene okuhwepopaleka ongushu yonghalafano yovanyasha , tashi va kwafele va kale ovanaundjolowele vo va longe nawa moshiwana. Pokati kolutu li na oukolele nomhito yokupita moilongwa yofikola opu na ekwatafano linene, nomolwaasho oshi li sha fimana opo ounona va kufe ombinga luhapu mEhongo ledeulo lolutu.

3. Omalalakano

Omalalakano Elongo ledeulo lolutu oo::

okuyambula po eenghalo, omadeulo, ounongo noinyangadalwa oyo tai xumifa komesho oundjolowele wopalutu nowopamadiladilo;

okuyambula po elongelokumwe, omafiyafano nawa nomhepo youdano nokukufa ombinga momafiyafano nomomaudano ;

okuyambula po nokuxwepopaleka ounongoshiivo wovahongwa mokukufa ombinga momalinyengo gi ili nogi ili (exumifokomesho lomalinyengo);

okuliwedela ko keshiivo lomalinyengo moku lilikolela oupunaitya womalinyengo olutu mokukufa ombinga momlainyengo a yooloka (exumifokomesho lomalinyengo);

okukwafela mokukaleka po edeuko lolutu nomalinyengo nolutu li li nawa e li nawa (exumifo komesho ledeuko lolutu);

okuxumifa komesho eudeko loukwatya wonghalonawa nosho yo ve litule mo mokufimaneka omalutu avo (exumifo komesho longhalonawa yolutu);

okuulika onghalo yehafo lomalinyengo nexumokomesho lomikalo diwa mehongo ledeulo lolutu nosho yo ehalo la xwama ;

okunghonopaleka ehalo li li nawa mwa kwatelwa elineekelo mwene, elipangelo

Page 4: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

2

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2013

mwene, emanguluko, omukumo, okuninga omatokolo nokweeta po sha she likolelela komikalo diwa (exumifokomesho lomahalo);

okuxumifa komesho omikalo diwa dopanghalafano (exumifokomesho lopanghalafano);

okuxumifa komesho eudeko lomikalo diwa dokulihumbata she likolelela kongushu youndjolowele (exumifokomesho lomikalo).

Eendodo 1-3 otadi dulu di kale onghatu yokumona vo vene oinima melongo ledeulo lolutu. Ovahongwa nava mone vo vene eemhito domalinyengo mokukufa ombinga momalinyengo oinyangadalwa ya fa omaudano omo tamu hangikwa ehafo, omashongo, eyandjo lomaliudo opaumwene, nookweeta po eenghalo omo omunhu ta dulu okulishiiva mwene. Efano lElongo ledeulo lolutu olo okuputuda omuhongwa aushe, palutu, paunongo, pamaliudo nopanghalafano. elalakano linene lElongo ledeulo lolutu, olo okuputuda okaana akeshe pauyadi.

4. Ehovakanifohongo (mwa kwatelwa naavo ve na omaupyakadi melihongo)

Ehovakanifohongo olo oufemba womuhongwa keshe nohali yambula po ekufombinga

mehongo, ile okumona omhito meeprogalama dihapu dehongo da adjakana nomomayakulo

oo haa yandjiwa mehongo lomeefikola daavo vehe na omaupyakadi. Ola tungilwa komilandu

dokuyambidida nokutambula ko oulili/omayooloko haa hangika mokati kovahongwa AVESHE

nokukufa po oingabeki AISHE yelihongo.

Ehongo lopetameko otali longekida oshiwana/omudingonoko, ngaashi shi li sha teelelwa

mondjodifaneko yaNamibia yomudo wo 2030, dokuyambulula po ehovakanifohongo.

Ovahongwa tava mono oiimbi/omashongo nosho yo eemhumbwe dimwe melihongo lavo,

navo otava ka tulwa meefikola daaveshe, neemhumbwe davo otadi ka ungaungwa nado

tashi pitile mokulongifa oikwafifohongo tai wapalele. Ovahongwa ava ve na omaunghundi

manene noitava dulu okulikola sha meefikola daaveshe, otava ka kwafelwa she likolelela

keemhumbwe davo meetundi deyambididohongo, ongudu ile eefikola de likalekelwa fiyo

efimbo olo tava dulu okuya meefikola daaveshe apa tashi dulika. Omufindalandu,

omikalohongo noikwafifohongo oya longekidilwa owina okuwapalela ovahongwa

vomoiputudilohongo ei.

Omukalo wehongo lomuhongwa ta dana onghandangala mehongo (LCE) otau wapalele

neenghono ovahongwa ovo ve na omaunyengwi mokulihonga, shaashi ohali diinine kwaashi

ovahongwa ve shi nale noku va kwafela va likole / va mone eshiivo nounongo mupe.

Omutungilo womufindalandu wehovakanifohongo owa tofa mo omapyokoko oo e na

okuhangwa kovahongwa ve na eemhumbwe da yooloka mokulihonga. Omafanekondunge

eyambididohongo loohandimwe oku na okulongekidwa opo a kwafele etalongushu

momukokomoko welihongo loohandimwe ovo va pumbwa eyambididohongo.

Omilandu da wedwa po dokulongekida okulonga nokulihonga meengulu dehovakanifohongo

otadi dulu oku hangika momutungilo womufindahongo wehongo la hovakanifwa (2012).

Omilandu edi otadi ka kwafa ovahongwa AVESHE va mone eshiivo, ounongo neenghedi oku

va kwafela va findane mounyuni wonena wa kitakana, womalunduluko, womaunongononi,

womautekenika, omakwatafano nomauyelele mahapu.

Page 5: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

3

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2013

Ehongo leendodo dopetameko otali yandje eemhito di fike pamwe kovalumenhu novakainhu

notashi etifa opo ovahongwa va dule okukufa ombinga moinyangadalwa shi fike pamwe.

Ovahongi nava shiive nokuuda ko nhumbi ve na okuyakula ovahongwa shi fike pamwe,

noikwafifohongo aishe tai longifwa nai kale tai yambidida oipambele youkakwashike ko

okanhu pauyuuki. Ovahongi nava henuke okukala ve na po ovahongwa ovo ve hole mongulu

yofikola nokulonga kwavo naku xumife komesho oufike pamwe woukashike ko okanhu.

Ovamati noukadona nava ninge oinyangadalwa yomadeulo olutu pamwe, noinyangadalwa

nai unganekwe momukalo oo tau xumifa komesho olutu, omadiladilo nomaliudo.

5. Omapambafano noilongwa osho yo noikambami yomufindalandu

Ehongo lomalideulo olutu otali kwafa ovahongwa ve liudeko vo vene, eudeko lomalutu avo, oukolele nonghalonawa. Otali xumifa yo komesho eenghedi ngaashi elongelokumwe nomafiyafano opambili. Oli na ekwatafano nehongo lomudingonokohongo osho yo omaitavelohongo neenghulunghedi. Ovahongwa vamwe otashi dulika ve na ombuto yoHIV (ve shi shi ile vehe shi shi) onghee osha pumbiwa omolwa omatomheno eameno osho yo okulivangeka okuudifa ovanhu nai, opo omakwatafano opalutu naavo ve na ombuto yoHIV a kale a amenwa. Nava longwe yo omakwatafano oo a nyika oshiponga ngeenge ve liteta naavo ve na oipute.

u Oikambakani melihongo oya kwatela mo Elihongo lOmudingonokohongo; Elongo loHIV

noAIDS; Ehongo lOmavalulo opaShiwana; Ehongo lOufemba wOmunhu nOudemokoli,

Omauyelele nOmakwatafano opaUtekenika, nEameno lOmeendjila. Aishe ei oya etwa

momufindalandu, shaashi keshe shimwe shomuyo otashi ungaunga nomaupyakadi,

omashongo nomalunduluko moshiwana shaNamibia. Ovahongwa vetu aveshe ova pumbwa

oku:

uda ko onghalo yomaupyakadi nomashongo aa

uda ko nhumbi omaupyakadi nomashongo aa taa kumu oshiwana

uda ko nhumbi omaupyakadi nomashongo aa taa dulu okupalamenwa moitukulwa

yavo

Omaupyakadi nomashongo a didilikwa ongaashi:

Efiloshisho nekwatonawa leedjo detu dopashitwe

Oilanduli ya etwa koHIV noAIDS

Omikundu dopaukalinawa tadi etwa kekakeko lewangadjo, nomikalo dii

dokuungaunga noukoshoki noyeekelwashi

Omakuyunguto opaghalafano a etifwa kokuhe na oufikepamwe mokupangela oko

haku lidimbike oufemba noinakuwanifwa

Enghundipalo meduliko keemhango deameno lomeendjila

Omaupyakadi e lili noku lili mounyuni

Oilongwa imwe otai wapalele okukwatela mo oikambakani. Momufindahongo omu omu na yo

oihopaenenwa ihapu yomakwatafano noikambakani, ndele oshihopaenenwa ashike shimwe

moshikambakani keshe sha yandjwa apa.

Page 6: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

4

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2013

Elihongo

lomudingonoko

Ehongo loHIV no

AIDS

EHRD Eameno

lomeendjila

Ondondo 2

Onghalomhepo

nomudingonoko:

Kundafana omaludi

omaudano haa

danwa pomafimbo e

lili noku lili omudo

Ondondo 1

Efiloshisho loye

mwene nolavamwe:

Kundafana nghkee

naapo to dulu

okumona ekwafo

ngeenge u na

oshipute sha kula

(sha dilila moudano)

Ondondo 1 – 3

Ounongo

womaudano:

Elongelokumwe

navakweni, okudana

omafiyafano mawa

nomhepo iwa

momafiyafano

Ondondo3

Eameno lomeendjila:

kundafana

oshiponga

shokulonda

okafangufangu/okud

ana oudano mondjila

yoyeendifo ihapu

6. Omukalo wokuhonga nokulihonga

Omukalo wokuhonga nokulihonga owa kanghamena kehongo lomuhongwa oye ta dana

onghandangala ngaashi sha fatululwa pamilandu dOuministeli nomomifindalandu dehongo

lomulongwa oye ta dana onghandangala. Omukalo ou otau etifa elihongo longushu ngeenge

omilandu edi tadi tulwa moilonga. Sha wedwa po, omukalo wokulonga patema oo

oshishonekwa mokuhonga nomokulihonga mehongo leendodo dopetameko.

Elalalakano olo okuxumifa komesho okulihonga neudeko, eshiivo, owino nomikalo tadi

kwafele mexumifo komesho loshiwana. Ehongo nelihongo nali hovelele kounongo

nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye,

momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko. Ehongo mofikola nali kwatele mo,

nali tungile ko, nali wede ko, lo lishonge nokutula koshiyelekifo osho omuhogwa e shii nale.

Ovahongwa ohave lihongo nawa nendjangumuko ngeenge tava kufa ombinga

moinyangadalwa nomokweeta po sha shongushu. Omuhongwa keshe okwa yooloka

kuvakwao, e na eemhumbwe dopaumwene, nomikalo daye dokulihonga, e na eshiivo laye

naashi ta dulu okupondola. Omuhongi na kale ta dulu okuyandja ekwafo tali wapalele

eemhumbwe dovahongwa aveshe nokuyukifa elihongo lovahongwa ngaashi tashi wapalele.

Eenghatu nomikalo dokuhonga odi na kukala da yooloka, ashike nadi kale tadi dulu

okulundululwa nokuwapalela moileshwa.

Omuhongi na tokole, she likwatelela koilalakanenwa yelihongo nokomapyokoko taa

hangikwa, kutya onaini sha wapala okuhonga oshikalimo shOmalongoitavelo

neenghulunghedi kondadalunde; onaini sha wapala oku efa ovahongwa ve likongele

omauyelele kuvo vene; onaini va pumbwa okuhongwa komuhongi; onaini va pumbwa ekwafo

nefindilemo; nonaini va pumbwa omawedelepo mokulimonena ounongo nomauyelele oo va

pumbwa okulandula; ile onaini ovahongwa tava tuwa omukumo va longe kuvo vene oileshwa

yavo.

Okuhonga ovahongwa moungudu, momapando, koumwe nooumwe, ile mongudu aishe

motundi yElaka lOtete nashi kale sha longekidwa nawa. Elongelokumwe nekwatafano

Page 7: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

5

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2013

pamuhanga mokulihonga nali tuwe omufindo ngaashi tashi dulika. Oshihopaenenwa

ongaashi, otashi dulika pakale pe na omikalo dokuhonga dihapu tadi dulu okukandula po

omukundu wonhumba, onghee ovahongwa ngeenge otava longo moungudu otava

tukulilafana ounongo neshiivo. Sha fimana, oinyangadalwa nai kale tai ti sha

meenghalamwenyo dovahongwa opo va dule okumona efimano layo. Eshi ovahongwa tava

xumu komesho mowino wopaumwene, panghalafano, paunongo womakwatafano, otava

pewa oshinakuwanifwa shihapu va kufe ombinga melilongekido nometalongushu loilonga

yavo, tashi ningwa mewiliko lomuhongi.

Ehongo lomalideulo lolutu otali wapalele notali ti sha kovahongwa ngeenge otali kwatakanifwa neenghalamwenyo davo. Oshihopaenenwa, oinyangadalwa yokuhopaenena oinamwenyo, ovanyandi, ovakufimbinga momaudano mwakwatelwa okulotoka memanguluko otai dulu okudanaukwa pamwe nookehewa/kaume kavo momudingonoko.

Mehongo lomalideulo olutu, omuhongi na tokole, mekwatafano noilalakanenwa yelihongo nomapyokoko oo e na okuhangikwa, kutya onaini e na okuyandja omalombwelo kovahongwa meyukililo nonaini e na okweefa ovahongwa va danauke kuvo vene; onaini va pumbwa okudeulwa, onaini va pumbwa oinyangadalwa yokuliyambidida ile okulinghonopeka; onaini pe na eyokomesho lonhumba meewino ile mouyelele oo wa pumbwa okushikulwa, ile onaini ovahongwa va pumbwa okupitikwa va mone ondunge kuvo vene okupitila moipewalonga ya tungwa po.

Okwa fanekwa kutya efimbo meetundi dotete dEhongo ledeulo lolutu nail longifwe mokuyandja omalombwelo kombinga yomalihumbato neemhango donghalonawa ngaashi okushendja omidjalo, okushikula omalombwelo, okufila oshisho oilongifo, okudanauka kwa amenwa, nosho tuu, omanga inava hovela noinyangadalwa.

Apa tashi dulika, omaudano oo e shiivike momudingonoko naa longwe mofikola. Omaudano opamufyuululwakalo wovaAfrika naa kwatelwe mo, unene tuu ngeenge ope na ovahongi eenghulungu momudingonoko.

7. Omapyokoko opexulilo londodo

Okuya mOndodo 1 moPrima yopetameko, ovahongwa aveshe ova teelelwa va kale tava dulu okutameka ofikola ve na omukumo wokulinyenga nokulongifa eenghono davo nove na eshiivo lokudana omaudano. Ehongo ledeulo lolutu otali tungile ko nokukaleka po omukumo nomashiivo ovahongwa.oivike itano yopetameko lOndodo 1 nai longifwe moinyangadalwa yokupyakudukifa ovahongwa ofikola.

Pexulilo lOndodo 3 mehongo loPrima yopetameko mEhongo ledeulo lolutu, ovahongwa

ovateelelwa va kale tava dulu oku:

Omadeulo olutu

Okukufa ombinga luhapu moinyangadalwa yokudeula olutu ngaashi, okuyelekela/, okukindja,

oiyehamekinyangadalwa, elama, okundonyoka nelongelokumwe.

Okulandula omalombwelo nomalandulafano moinyangadalwa yokudeula olutu

nomomaudano.

Ogiminastika

Page 8: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

6

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2013

Okuulika nokutula moilonga oshinamumwe shomaunongo neemhatolona dao ngaashi:

okulinyenga, okutanauka, okunhuka, onhengelelwa tava longifa oilongifo inini naai ya kula.

Oateletika

Okuulika elama pakulonga oinyangadalwa ngaashi: okulotoka, okunhuka, okuumba

noinyangadalwa yopamafiafano

Okuulika elongelokumwe navamwe nonghalo iwa yomafiafano.

Ounongo womaudano

Okuulika omhepo iwa yomudani neemhango deameno ngaashi: okudana noikutu tai wapalele

omaudano, okudulika komalombwelo nokufila oshisho oilongifo yomaudano.

Okulongifa eenhumba dolutu ngaashi: okulela, okufanga, okuumba nokukwata.

Omafiyafano meenhele da ngabekwa

Fatulula kutya omolwashike va pumbwa okukala va ndjanga palutu nonghee omalutu avo

haa kala e udite momaudano e lili noku ili.

Fatulula nokuulika nghee ve na okudana nawa meameno. Ovahongwa nava dane

melongelokumwe pamapando, paungudu nokuulika okudana nawa opo va hange

omalalakano avo a faafan

8. Oshikalimo nelandulafano – Ondodo ya tetekela Oprima fiyo Ondodo 3

Opo ku ulikwe eyokomesho meewino, eshiivo nomalihumbato momukokomoko aushe

woPrima yopetameko oshikalimo neshikulafano lasho eshi tashi shikula otashi hovele

mondodo ya tetekela Oprima fiyo Ondodo 3. Nonande ongaho oshikalimo shelihongo

shOndodo ya tetekela Oprima inashi kwatelwa mo modocumende ei notashi hangikwa

momufindahongo wOndodo ya tetekela Oprima.

EDEULO LOLUTU

ONDODO YA

TETEKELA

OPRIMA

ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

OMAHOPAENENA, OKUKINDJA, ELAMA, OKUNDONYOKA NELONGELOKUMWE

Okumona

elongeloku-mwe

liwa lopa-

malinyengo

Okuulika

elongelokumwe

lolutu

pakuhopaenena

oinamwenyo

Okuulika

elongelokumwe lolutu

pakuhopaenena

omaukwatyanghalo

onhumba

Okuulika

elongelokumwe lolutu

pakuhopaenena

ovadani vomaudano

Page 9: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

7

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

Ulike

omalinyengo e li

mondjila

eenhumba

dinene dolutu

Okuulika elama

neenghono

domhadi,dokuulu,

dombuda,dombwe-

telo, depepe

nokwaako

Okuulika elama

neenghno

domhadi,dokuulu,

dombuda,dombwetelo,

depepe nokwaako

Okuulika elama

neenghono

domhadi,dokuulu,

dombuda,dombwetelo

depepe nokwaako

Okuninga

omadeulo

elongelokumwe

loitopolwa yolutu

Okuulika endonyoko

lomatwikinino

omafipa ve na ile

vehe na oilongifo

yasha

Okuulika endonyoko

lomatwikinino omafipa

ve na ile vehe na

oilongifo yasha

Okuulika endonyoko

lomatwikinino omafipa

ve na ile vehe na

oilongifo yasha

OGIMINASTIKA

OKULINYENGA, OKUTANAUKA, OKUNHUKA, ONHENGELELWA, OINYANGADALWA

NOOKAUME, ONDJIKILILE YOLUTU MELONGIFO LOILONGIFO ININI NAAYI YA KULA

Elongelokumwe

navakwao

pamapando

Elongelokumwe

navakwao pamapando

nomoungudu

Elongelokumwe

navakwao pamapando,

moungundu,

nomeengudu dinene

Okupangela

omalinyengo

olutu tava longifa

oilyo yolutu

ngaashi tava

wilikwa komesho

Okulinyenga

pamikalo di lili nodi

lili tava longifa

oitopolwa ihapu

yolutu

Okulinyenga pamikalo

di lili nodi lili tava longifa

oitopolwa ihapu yolutu

Okulinyenga pamikalo

di lili nodi lili tava

longifa oitopolwa ihapu

yolutu

Okutanauka

pamikalo di lili nodi

lili pakudingonokifa

olutu

Okutanauka pamikalo di

lili nodi lili

pakudingonokifa olutu

okutameka poshitwa

shonhumba nononhapo

yonhumba

Okutanauka tava

dingonoka oshitine,

etata nedingonoko li

yadi

Okulinyenga tava

longifa omikalo

dokunhuka

dopatano tava

ndjakele pouxupi

Okulinyenga etata

edingonoko mouyadi

eshi tava nhuka vo tava

ndjakele poule

Tava nhuka mokule

nokundjakela poule

Okukaleka olutu

la ukilila eshi va

fikama

onhengelela

Okufikama

onhengelela

ponhele yonhumba

tava longifa

oitukulwa yolutu ya

Onhengelela

momaudano paitukulwa

i lili noi lili yolutu

Onhengelela

momaudano

paitukulwa

Page 10: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

8

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

yooloka . i lili noi lili yolutu

Page 11: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

9

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

ONDODO

YA

TETEKEL

A OPRIMA

ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Okushila nokuundula

mukwao tava longifa

oitukulwa i lili noi lili

yolutu okudilila peenhele

di lili nodi lili da yooloka

Okushila nokuundula

mukwao tava longifa

oitukulwa i lili noi lili yolutu

okudilila peenhele di lili

nodi lili da yooloka

Okushila nokuundula

mukwao

ponhele/konhele ya

ulikwa e na/ehe na

oshilongifo

Okudana okaudano

kopaukaume ve/ vehe na

oilongifo

Okudana okaudano

kopaukaume ve/ vehe na

oilongifo

Okudana okaudano

kopaukaume tava

longifa oinyangadalwa

yokuyelekela

noilongifo inini ve/

vehe na oilongifo inini

Ve li onhengelela vo tava

linyenge tava longifa

oilongifo inini Tave

linyenge onhengelela va

humbata oulongifo vanini

ngaashi oushako

womakunde

Ve li onhengelela manga

va humbata oulongifo

vanini ngaashi, outi

Ve li onhengelela

manga va humbata

oulongifo vanini

ngaashi, oungonga

Ve li onhengelela

okunhuka /nokunhukila

kombada yoshilongifo

shinini

Ve li onhengelela

okunhuka /nokunhukila

kombada yoshilongifo

shinini

Ve li onhengelela

okunhuka

/nokunhukila kombada

yoshilongifo shinini

OATELETIKA

OKULOTOKA, OKUNHUKA OKUUMBA NOKUFIYAFANA PO

Okutameka okulongela

pamwe navakwao

nokuulika omukalo

muwa womafiyafano

mawa

Okulongela kumwe

navakwao nokuulika

omukalo muwa

womafiyafano mawa

Okulongela kumwe

navakwao meesipana

nokuulika omukalo

muwa womafiyafano

mawa nomudani

omunandunge

Okuulika elama

mokulotoka

Okuulika elama

mokulotoka

moinyangadalwa

yomoungudu

Okuulika elama

mokulotoka meespana

Page 12: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

10

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

ONDODO

YA

TETEKELA

OPRIMA

ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Okuulika ounongo

wokunhuka oinano noule

Okuulika ounongo

wokunhuka oinano

noule

Okuulika uunongo

wokunuka oinano noule

Okuulika ounongo

wopaumwene

mokuumba painano

Okuulika ounongo

wopaumwene

mokuumba painano

Okuulika ounongo

wolela wopaumwene

mokuumba painano

Okuulika okufiyafana

kwolela paumwene

Okuulika okufiyafana

kwolela pamwe

nookaume

Okuulika okufiyafana

kwolela pangudu

OWINO WOMAUDANO

EEMHANGO DOPAMALIHUMBATO NOKUALANGATA,

OKUHENUNA/OKUDRIPELA/OKULELA, OKUFANGA, OKUNDJOBAULA, OKUUMBA

NOKUKANGHAMEKA OSHINIMA MOKAPALE KOKUDANENA PE NA/PEHE NA

OILONGIFO YASHA:

Kufa

ombinga

mouyadi

momaudano

nomomaliha

fifo

Tameke okulongela

kumwe navakwao

nokuulika omhepo iwa

momafiyafano

omaudano

Okulongela kumwe

navakwao nokuulika

omhepo iwa

momaudano

nomomafiyafano

Okulongela kumwe

navakwao meesipana

davo, okuulika omhepo

iwa yomafiyafano

nokuulika

oukwatyamaudano u li

nawa.

Okuulika nghee tava

tonatele oidjalomwa/

oikutu yavo, oilongifo,

tava longifa omalityo

oitya yoinima omondjila

notava dulika

komalombwelo.

Okuulika omapyokoko

oinima oyo va ninga

mOndodo yotete, osho

yo omalityo oitya a

wedwa ko nokuulika

omukalo muwa

okulonga moungudu.

Okuulika omapyokoko

aasho sha

kwandjangelwa nasho

mOndodo 2 , osho yo

okulongifa omalityo a

wedha po nokutambula

ko omatokolo oo a

ningwa

Okuulika ounongo

wokualangata

nokukanghama

mekwatafano noilongifo

ile pehe na oilongifo

yopamadeulo

Okuulika ounongo

wokualangata

nokukanghama

mekwatafano noilongifo

ile pehe na oilongifo

yopamadeulo

Okuulika ounongo

wokualangata

nokukanghama

mekwatafano noilongifo

ile pehe na oilongifo

yopamadeulo

Page 13: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

11

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

ONDODO

YA

TETEKELA

OPRIMA

ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Okulongifa

eke ile

omhadi oyo

tai dulu ile a

hoolola

okulongifa

mokulonga

oinyangadal

wa.

Okuhenuna/Okudripela/

okulela

nokukanghameka

oinima yomokapale

komaudano

Okuhenuna/Okudripela/

okulela

nokukanghameka

oinima yomokapale

komaudano

Okuhenuna/Okudripela/

okulela

nokukanghameka

oinima yomokapale

komaudano

Okupangela

omalinyengo

nombinga

yolutu ta

longifa

omaulu,

eemhadi

ngaashi

tashi ufwa

komesho e.

Okufanga, okuumba

nokudenga oinima

pakwafo/ pehe na

ekwafo loilongifo

Okufanga, okuumba

nokudenga oinima

pakwafo/ pehe na

ekwafo loilongifo

Okufanga, okuumba

nokudenga oinima

pakwafo/ pehe na

ekwafo loilongifo

Okudana omaudano

“Ame” opo omufindo u li

pauhandimwe

Okudana omaudano

“fye” opo omufindo u li

pu “ove” tava

kondjifafana na “ame”

Okudana omaudano

madjuu opo omufindo u

li mu “ove naame

kumwe” osho yo “ame”

ta kondjifafana na “vo”

OMAUDANO OO HAA DANENWA MEENHELE DA NGABEKWA

OKUHOPAENENA, ONGUDU INENE, ESHILULULA LOVANANYALO, OKUHONDAMA

NOMAUDANO OPAMUFYUULWAKALO

Okutameka okulongela

kumwe navakwao

nokuulika omhepo iwa

yomafiyafano

Okulongela kumwe

navakwao nokuulika

omhepo iwa

yomafiyafano

Okulongela kumwe

navakwao meesipana,

okuulika omhepo iwa

yomafiyafano nokuulika

onghalo yomudani

muwa

Okupangela

olutu opo li

linyenge

nokudingon

Okudana omaudano

okuhopaenena/

oinyangadalwa ya

pamba oinamwenyo,

Okudana omaudano

okuhopaenena

omaukwatya onhumba

Okuhopaenena

omaudano

opamafiyafano

Page 14: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

12

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

oka noupu

mokukelela

oikateki.

Okuulika

ekwatafano

lolutu

neenghono

dedu

pakwatafano

nomalinyeng

o olutu.

okudana okaudano

keshilulula lanyenge,

okaudano

kokuhondama mongudu

inene osho yo

omaudano

opamufyuululwakalo.

Page 15: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

13

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

9. Oshikalimo sheilongo

Ovahongwa vOndodo 1 ove na okuninga oinyangadalwa yelilongekidilofikola oule woivike itano moshikako shotete shomudo omanga ehongo la

longekidwa inali hovela. Tala kOmufindahongo wElilongekidilofikola yo vene: wa nyanyangidwa kuNIED 2011.

OKUDEUKA PALUTU

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

OMADEULO OKUHOPAENENA

Oilalakanenwa yelihongo

Ovahongwa otava ka mona omhito yokuliuda ko vo vene osho yo okuuda ko omalutu avo vene

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Okuuulika omadeulo okuhopaenena oinamwenyo tai lotoka, hop.

- Oudila tava tuka: Okulotoka nemanguluko nomaoko tae linyenge a fa oudila tau tuka

- Oukambe tau lotoka : okulotoka nemanguluko to tondoka omalondo shonghambe, eengolo da yelukila pombada, to longifa omalinyengo eenghono nomaoko

- Okamho taka lotoka : Okulotoka nemanguluko omaulu a ukilila, olutu la tangananena konima, omaoko e li mominghulo ile a yaamena konhulo.

- Ondjima tai lotoka : Okutondoka wa manguluka nomaulu nomaoko, to fikama konima yeemeta donhumba to linyae meenghwapa

Okuulika oinyangadalwa yokuhopaenena oukwatya wakwalukeshe oo u na sha nokulotoka memanguluko, hop.

- Okutengela: Omaoko e li mominghulo, okulotoka nemanguluko ta tengele keembinga neembinga

- Okushinga otuwa: Okulotoka/okutondoka nemanguluko to lifefifa wa fa to shingi otuwa.

Okuulika okuhopaenena ovanamaudano oo e na sha nokulotoka memanguluko, hop.

- Omuumbi: Ta lotoka, ta petama, a fa ta toola okatanga pedu , ndee te ka umbu a fa te ka umbile komudengi.

- Onhapo yoshidudu

Ta lotoka onhapo yoshidudu

okudja pomufinda wopetamekelo

a uka kombinga ikwao

Page 16: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

14

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

ENGHONOPALEKO

NEKINDJIKO LEENHUMBA

DOLUTU (omadeulo

okufikama memanguluko)

Omalalakano elihongo

Ovahongwa otava ka shiiva oinyangadalwa i lili noi lili yehongo lomadeulo olutu Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Okuulika oinyangadalwa yokuhopaenena enghonopaleko leenhumba dolutu , hop..

- Omhadi:

Eungu tali ende nominwe

deemhadi.

Te linyenge a yuka komesho ta longifa

ominwe dokeemhadi

- Okuulu:

Ta nhuka a fa okadila a gonya omaako

poongolo niikaha tayi lemuka popepi nomapepe

Ta ndjomboka memanguluko, omaulu a kukuta

,eengolo itadi litonyo

Edimo:

Omudengi wongoma :Ta kala omutumba a fa

a kwatelela omake pedu konima ta denge oifi

pedu kooshimwe ongomushikingoma

Okuulika oinyangadalwa yokuhopaenena enghonopaleko leenhumba tadi shikula , hop...

- Omhadi:

Enda nominwe dokeemhadi wa fa

onduli ileile.

- Okuulu: Okangaloo taka ndjomboka : Ta

nhuka memanguluko a fa

Kangaloo, a tonya omaulu nomake

a tonyenwa popepi nonhulo a

taalela komesho.

- Edimo:

Edungo lokambautu :Na kale

omutumba a tonya omaulu kanini ,

omaoko tae lishilile komesho a fa

omudungi wokambautu

Okuulika oinyangadalwa yokuhopaenena enghonopaleko leenhumba tadi shikula , hop.

- Omhadi:

Ta endifa omingenge deemhadi da

tala meni ile kombada

- Okuulu:

Efuma tali nhuka :Ta nhuka a twa

enyonghi nomaoko e li pokati

komaulu.Ta ndjakele po eemhadi tete,

opo nee omake taa landula ko a fa

efuma tali nhuka okudja kemanya la

yuka kemanya likwao ta kwatelele

pedu

- Edimo:

Merry-ta-dingonoka:e li omutumba a

yaamena komake ta yelula po

eemhadi pedu ta undulile olutu li

dingonoke nomake

Page 17: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

15

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

- Ekalo:

Okuteta oiti : A fikama omaulu a

pingafana nomaoko a yuka

mombada, ekalo tali linyenge la

finda pedu la uka pombada a fa

omunhu ta tete omiti.

- Omapepe nomaoko:

Okalimba taka ndjoboka : a twa

enyonghi nomake e li li popepi

nomakutwi, ta ndjoboka

memanguluko , ta ndjakele po tete

omake nopo nee eemhadi

- Ekalo:

Okadila taka nu omeva: A

nyongama a twa eengolo Oshipala

tashi kumu pedu, a fa okadila taka

nu omeva.

- Omapepe nomaoko:

Eendoongi tadi fanganya: A fikama

a kwatelela omaoko aeshe pedu

nomaulu taa fanganya shandoongi.

- Ekalo:

E li omutumba ta kongo oshi: a

nangala a yuka komesho a

kwatela omake konima. Ta yelula

onhulo nelinyengo tali dedema, ta

pungululile omutwe kombinga

nombinga

- Omapepe nomaoko:

Ombwa yoshilema : Na petame ,

omaoko a kwatelela pedu , ye ta

lotoka ta shongola, okuulu kumwe

kwa dja po pedu

Page 18: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

16

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDOD 2 ONDODO 3 ONDODO 3

OMADEULO OKULINYENGA

NOUPU/EENHELE

DOKUNDONYOKELA/TIFUKILA

Omalalakano elihongo

Ovahongwa nava ulike okulinyenga noupu pamadeulo e lili noku lili Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Nava ulike omukalo woinyangadalwa yokuhopaenena omatifuko peenhele domatifukilo, hop.

- Omhando:

Odinosau tai ende . Ta ende a

petama omaoko a kwatelela pedu

nomaulu a kukuta a fa odinosau. Na

ende ta ti mbadumbadu, omaoko

tete nopo nee omaulu.

- Ongolo:

Emwangha tali ende. Ta ende a

kwatelela pedu omaoko nomaulu a

ukilila, itae litonyo te linyengifa

okwooko nokuulu kwokombinga

imwe pashikando a yuka komesho.

Naa ulike omukalo gwiilongadhala yokuyelekela omandonyoko pomahala gomanonyokelo , hol.

- Omhando:

Omudengingoma. E li omutumba,

omaulu e litonya nomaoko a

kwatelela pedu konima, eengolo

da tala mombada , a fa ta denge

ongoma ta longifa ominwe

dokeemhadi noifi

Ongolo:

Okuvalula ominwe dokeemhadi.

E li omutumba a tandavela , ta

petama ta valula nokukwata

ominwe dokomhadhi keshe

Naa ulike omukalo gwiilongadhala yokuyelekela omandonyoko pomahala gomanonyokelo , hol.

- Omhando: Ekenya linene lokumanga. Ounona vavali tava tu eengolo va taalelafana, , tava liningifa va fa ve li mekenya li li komapepe avo Tave linyenge va fa tava yaafana kokule, va shila ekenya.

Ongolo:

Okuduga okambautu pamwe. Ve

li omutumba va tandavela, vo va

pilamenafana , eenho nomapepe

a kumafana va fa va

kumininafana. Umwe ta uka

komesho nosho yo mukwao va fa

va landula omadengo onhumba

Page 19: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

17

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

- Onho:

Okulya okaleke. Na fikame te

liningifa a fa a kwatela okaleke

pokati keengolo, ta petamene

komesho a fa ta li ko kokaleke

- Epepe:

Okulonda komhani: A fikama te

liningifa a fa ta londo komhani

yongodi ta longifa ashike omaoko.

- Ekipa lombuda:

Omiti: A fikama, te liningifa a fa

omuti mule u na oitai ya yalalala

(omaoko e li pombada yomutwe)

omuti nau kale wa fa wa endekifilwa

mominghulo komhepo ya kula nosho

tuu.

- Onho:

Eengala di nomwenyo naadi da

lemba/ da fya enota. Afikama a

pashalaleka omaoko, eenyala da

shiluluka mo da tala mombada,

ongala otai lembe kanini nakanini

momutenya mupyu ndee tai

ngollyoka ya tala pedu. Shimha

ya tekelwa otai ya omwenyo

yahafa.

- Epepe:

Opomba yomhepo. A fikama

komaulu aeshe nokwaako kumwe

kwe likwatelela ponho ko

okwooko kukwao taku dingonoka

kwa yuka konima.

- Ekipa lombuda:

Onghambe tai dana epele rock

horse. Na nhuke a fa onghambe

tai dana epele, a yuka komesho,

a yuka konima.

- Onho:

Okupopifa mOshiarab. E li

omutumba a twa eengolo onhulo

nomaako a finda pedu ye ta

yeluka pamhatolona

yomalinyengo a faafana.

- Epepe:

Omaulu a fikama a tamanana. Ne

liningife a fa omuyowi womeva ta

yoo a nangala ongali, te likoko, ta

yoo a fa okanghanga taka tuka

nomaoko.

- Ekipa lombuda:

Omayoka e li koshi yonhopa.

Ookaume. Umwe na ninge a fa

onhopa ta longifa olutu laye

manga umwe te liningifa a fa

eyoka tali alangatele monhopa.

Nava ninge omalufo..

Page 20: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

18

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

OINYANGADALWA

/OMADEULO OPOMATIFUKILO

OMAKIPA

Omalalakano elihongo

Ovahongwa nava ulike omalinyengo a manguluka tava longifa oilongifo inini (eenghaku, eendjato, omatanga, outi, ouluuli/engengela)

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Okuulika omalinyengo a manguluka noumhunda vomakunde ile eenghaku pomashakeneno oilyo tai shikula, hop:

- Omhando:

Na dingonokife omhadi yaye

yokolumosho, ominwe dokeemhadi

da humbata okashako komakunde.

Okashako komakunde ne ka yandje

komhadi yokolumosho , ndee ta

endulula vali omukalo oo a ningile

nomhadi yokolulyo.

- Ongolo:

Kala omutumba wa tandavela ndee

to humbata okashako nomaoko

aeshe a ukilila kombada yomutwe.

Litonya ndee to tula okashako

konima yomhadi yokolumosho.ukilila

natango, ndee to petamene

komesho to toola po okashako.

Endulula vali nomhadi yokolulyo.

Okuulika omalinyengo a manguluka nouti pomashakeneno oilyo tai shikula: hop.

- omhando:

kala omutumba pedu,eenyala da

kwatelela pedu konima noshiti

shili pokati keemhadi.denga oshiti

kombinga nombinga noififinwa

nomimwe.

- Ongolo:

Kala omutumba wa tandavela,

kufa okati koule wopokati ka

kwata keembinga adishe.Tonya

okuulu kwokolumosho. Ndee to

lyata okati pokati noshifi.ukililifa

okuulu kwokolumosho mombada.

Ku alulila moghalo yako. Endulula

vali nokuulu kwokolulyo.

Okuulika omalinyengo a manguluka nomatanga ile oungengela pomashakeneno oilyo tai shikula, hop.

- Omhando:

Na dingonoke netanga mokangonga te li henuna nekombo lomhadi osho yo nomungenge womhadi

- Ongolo

1.Fikama . Kwata etanga nomaoko aeshe we li ukifa komesho.Fanga mo etanga meenyala nokuulu kwokolumosho. Endulula vali nokuulu kwokolulyo.

2. Fikama wa tamaneka omaulu keengenge dokangonga. Kwatelela omaoko keengenge dokangonga. Kwatelela vali keengenge dokangonga shanimanima. Fikama vali wa ukilila

Page 21: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

19

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

- Onho:

Twa eengolo, kwatela okamhunda komakunde komutwe neke limwe, nyongamena pedu komesho, kwatela vali okapunda konima nokwaako kukwao nosho tuu.

- Epepe:

Fikama omaulu a pingafana,kwata okapunda komakunde nokwooko kumwe. Dugaduga okwooko kwa yuka konima. Lundulula omaoko nomukalo wokufikama , ndee to dungaaduga vali wa ukifa konima ile komesho.

- Omwoongo wombuda:

fikama omaoko a yuka mombada a

kumatela okapunda komakunde

neenyala adishe. Ukifa omwoongo

konima ndee to umbile okapunda

komakunde pedu, to petama wa

yuka pedu, ndee to ka landulile po

noku ka laminina pokati komaulu

oye.

- Onho:

Fikama wa tamanana noshiti sha shiyakana konima we shi kwata neengolo domaoko ove to linyengifa olutu keembinga neembinga.

- Epepe:

Fikama. Kutha oshiti shoule wopokati. Shi kwata nomaoko aeshe kominghulo sha shiyakana. Nhuka oshiti. Shi pitifa kombada yomutwe, ndee to shi alulile komesho ino shi efa.

- Omwoongo wombuda:

- Fikama, neyambidido loshiti sha kwatwa koxulo konyala yokolulyo omanga yokolumosho ya kwata pedu. Linyengifa olutu kombinga oko ku na oshiti sha twa medu. Endulula yo kombinga ikwao.

- Onho:

E li omutumba a petama netanga li li momake aye. Nomaulu a tamunuka ndee ta alangatifa etanga tali dingonoka eemhadi. Okaluuli/okangengela taka dingonoka eenho.

(ohoola-hoop)

- Epepe:

Wa nangala eombe nonhulo ya yelukila pombada, pitifila okatanga kombuda nonyala imwe. Lundululila vali okatanga konyala ikwao nosho tuu.

Fikama nokangonga we ka kwatela kombada yomutwe neenyala adishe. Kulula okangonga, pita muko to fikama vali natango ngaashi wa li tete nosho tuu.

- Omwoongo wombuda:

- Fikama mongonga wa yukilila. Omulongwa wotete mongonga na pitife etanga pombada yomutwe ta umbile oo e li konima yaye. Ou e li hakele te li pitifa pokati komaulu, opo li ye komulongwa omutitatu.

Nangala eombe, ndee to kwatele

okaluuli mombaba yoshipala.

Page 22: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

20

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OGIMINASTIKA

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

OMALINYENGO

OITUKULWA YOLUTU

Omalalakano elihongo

Ovahongwa otave linyengele peenhele da yooloka tava longifa omikalo da yooloka.

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Okuliinyengifa oitukulwa ya yooloka yolutu ,pamikalo da yooloka, hop.

- Eemhadi: Endifa oifi, ominwe dokeemhadi, nomingenge deemhadi.

Ta ende e likwatelela omaako peenhele di lili nodi lili /te linyengifa omaoko pamikalo di lili nodi lili.

Ta ende omaulu a yukilila, eengolo de litonya nosho tuu.

- Eenyala neemhadi (to linanene pedu):

okulotoka memanguluko wa fa okambwa.

Okambwa okalema kokuulu kwokomesho. Lotoka memanguluko wa fa okambwa nokwooko kumwe kwa yeluka po.

Okambwa kalema kokuulu kwokonima.

Lotoka memanguluko wa fa okambwa

nokuulu kumwe kwa yeluka po.

Okulinyengifa oitukulwa ya yooloka yolutu ,pamikalo da yooloka, ngaashi mOndodo 1

- Eemhadi

Enda wa manguluka, endifa

eexulo dominwe, endifa oifi

yeemhadi.

- Eenyala neemhadi

- Endifa eenyala neemhadi oshita oku ya keembinga da yoolokafana.

Linyenga meendjila da kitakana noitukulwa yolutu ya yooloka, payambidido loilyo yolutu. Hop,ngaashi mondodo 2, nomalombwelo a wedwa po:

Lotoka apa, naapenya nosho yo keshe opo ito lipumu movanhu.

Enda apa naapenya to ningi eweelelo neemhadi nokonima to ende melimweneneno.

Lotoka ponhele nokupwilikina komalombwelo omuhongi ngaashi: kanghama, enda, nyanya mounghatu vanini, lotoka kanini nakanini nsht.

Enda keenyala nokeemhadi, to ende olumbebe nonyala imwe osho yo nomhadi imwe, pefimbo limwe.

Page 23: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

21

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

- Okulikoka kweungu:

Nangala eombe omaulu a ukilila payambidido leenyala doye, ndee to likoko wa yuka komesho mounghatu vanini.

Eenyala neemhadi (ombuda ya uka pedu):

- Hamuundula te likoko

Payambidido lomaoko nomaulu,

nangela kombuda yoye ndee to lotoka

wa yuka komesho nokonima.

- Okatemba. Wa nangala ongali wa fa okatemba omaulu konyala we a fikifa pedu to endifa ashike omaoko.

Eenyala neemhadi (ombinga ya yuka

pedu)

- Ekolofishi ta li lotoka

Eenyala neemhadi tadi ende

olumbembela kombinga nombinga

Tameka okweenda pamikalo da yooloka okudja peenhele da yooloka.

Eenyala neemhadi

Yelufa edimo lyoye pombada, payambidido leenyala neemhadi ndee to ende wa yuka komesho

Oitukulwa imwe yolutu

Likoka/lipweda

Linyenga pehe na elongifo leenyala

Okufikama

Opamikalo ngapi to dulu oku

linyenga wa fikama ponhele

imwe?

Ombinga yedimo ya taalela pedu, pakweenda nomaoko aeshe nomhadi imwe ile eemhadi adishe nonyala imwe.

Enda pamikalo da yooloka she likwatelela apa wa fikama.

Eempadi

Enda wa manguluka, endifa eexulo dominwe, endifa oifi yeemhadi

Eenyala neemhadi

Ulika omikalo dokweenda da yooloka to longifa eenyala neemhadi.

Linyenga wa yuka keembinga da yooloka

Yelufa edimo loye pombada, payambidido leenyala neemhadi ndee to ende wa yuka komesho.

Page 24: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

22

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

- Evako lovili- Nangala olupati to yambididha kokwooko kumwe kwa yelufa po olutu ndee to ku dingonoka nolutu ngaashi okati kovili.

- Eenyala neengolo

- Nyikifa te likoko- Eengolo da yuka komesho ndee to lotoka mo ounghatu vanini nokonima to litonyo ngaashi okanyikifa.

-

- Omutumba neemhadi

- Eungu- kala omutumba wa tandavela ndee to lipweda wa yuka komesho wa fa eungu.

- Linyenga pamikalo da yooloka pamalinyengo manene nomanini.

- Endulula omalinyengo oo wa denga omufindo komalinyengo manene nomanini hop,

- Enda keexulo dominwe doye onga omuti munene ile munini.

- Okukala omutumba we litonya/ wa tandavela

- Linyenga wa uka komesho u li omutumba we litonya pehe na

elongifo leenyala

- Okunangela komesho

- Ulika omikalo da yooloka to dulu okulinyenga wa nangela komesho pa yambidido lomaoko

- Oto dulu ngahelipi okulinyengela pombada ile pedu ponhele ngaai?

- Okanyondi

Linyenga

komesho/konima/mominghulo wa

twa omutyonghe.

- Oitukulwa ilwe yolutu

- Longifa oitukulwa yoye yolutu mokulinyenga momudingonoko wongulu yofikola.

- Omalinyengo elipi to dulu okuninga?

Okulikoka/okulipweda

Linyenga pehe na elongifo leenyala.

Linyenga momikalo da yooloka keembinga da yooloka.

Endulula omalinyego a tumbulwa metetekelo ashike denga omufindo mokulinyenga wa yuka keembinga da yooloka ngaashi, komesho, konima, mominghulo nsht.

Kendabala yo u shi ninge to longifa eemhadhi neenyala mokuulika keembinga da yooloka

Page 25: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

23

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Linyenga momikalo da yooloka to shendje, onhapo to ulike eembinga da yooloka ngaashi konima, komesho, mominghulo nsht.

Onhapo (okweendelela,okweenda

kanini) ngaashi:

Okambwa kokalema taka lotoka taka

endelele notaka ende kanini

Eenghatu (pombada nopedu), hop,

Enda nomaoko pamifika da yooloka

pombada nopedu ngaashi ta shi

dulika

Linyenga pamikalo da yooloka pawiliko/longifo leemhatolona nomalupe a yooloka ngaashi: .

Ombine , ongonga

Omalupe amwe nao otaa dulu

ku longifwa

Eenomola hop,

8 6 3

eendada, hop

b m s

Linyenga pamikalo da yooloka to shendje onhapo, eenghatu nsht.

Neendelelo nakanini

Enda eenghatu nhee

meendelelo neenghatu nhee

kanini natango.

Page 26: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

24

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Omalalakano elihongo Ovahongwa nava ninge omalinyengo e lili nokudingonoka ondingandinga

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Linyenga nokulongifa omadingonoko a yooloka to dingonoka oshinima shonhumba.

Okufikama

Keexulo dominwe, koifi nomhadi imwe to dingonoka wa fa okatuviko.

Omutyonghe

Dingonoka wa fa okatuviko noshiviha shi li kominwe dokomhadi imwe.

Okukala omutumba we litonya

Dingonoka wa fa okatuviko noshiviha shi li komatako

Okutwa eengolo wa yuka komesho

Dingonoka wa fa okatuviko noshiviha

shi li kongolo imwe

Ongali

Nomaoko a yukilila a pitilila omutwe, alangata ndee to nangala eombe

Linyenga nokulongifa omadingonoko a yooloka to dingonoka oshinima shonhumba, to tamekele peenhele da yooloka, kolumosho, kolulyo nonhapo tai shendje. Hop

Dingonoka nomhadi imwe wa fa wa yeluka, ove to shuna pedu natango.

Endulula omalinyengo aa keembinga adishe kolumosho nokolulyo.

Oitukulwa ingapi kolutu loye hai dulu ku tanauka ngaashi okatuviko?

Edingonoko liyadi, letata, loshitine to dingonoka oshinima shonhumba wa fikama pamikalo da yooloka payambidido loitukulwa yolutu ya yooloka ngaashi:

Peenhele dokutameka da yooloka

Kolulyo nokolumosho

Nonhapo tai shendje

Ngaashi mondodo 2, ashike ninga omadingonoko e lixwa po, omatata nooitine hop,

Ninga edingonoko le lixwa po to longifa omhadhi imwe.

Shi endulula natango keembinga da yooloka

Ovahongwa nava papatele omaoko avo momadeulo aa.

Page 27: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

25

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Omalalakano elihongo

Ovahongwa nava ninge omalinyengo e lili noku lili dingonoka ondingandinga mosagital (okuya komesho nokonima) Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Dingonoka momudingonoko wosagital omanga to longifa oitukulwa yolutu ya yooloka i ku yambidide, hop. .

Eenyala, eemhadi neengolo

A twa eengolo a yuka komesho ta

alangatifa ombuda ile omapepe

keembinga adishe okuuka komesho

nokonima a fa oshingulu tashi

alangata monhata.

Eenyala

Okalimba taka nhuka keembinga

neembinga ka twa omutyonghe

Dingonoka pamikalo da yooloka momudingonoko wosagital to longifa eenyala di ku yambidide pakafimbo, hop. okunhuka keembinga neembinga wa fa okalimba taka nhuka oshixwa, alangata keembinga neembinga wa fa etaiyela

Alangata wa finda kombinga

ikwao

Dingonoka momudingonoko

wosagital ngaashi mOndodo 2,

hop.

Okukala omutuma we litonya. Litonya wa yuka komesho wa tula onhulo/edimo komatundji. Alangata wa yuka konima, we likwatelela meengolo nde to linyenge wa yuka ombinga nombinga. Tonya onhulo momukalo wokualangatela keembinga neembinga kepepe likwao ndee to shuna pomutumba woye wa taalela ombinga ikwao.

Page 28: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

26

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Omalalakano elihongo

Ovahongwa otava dulu okweeta po omalinyengo a yoolokafana okudingonoka (taa wilikwa okudja komesho)

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Tanauna oshiviha sholutu loye konima nokomesho to longifa oitukulwa ya yooloka yolutu i ku yambidide hop,

Omutumba/ombuda/omapepe

Kala omutumba wa tonya ombuda, omaoko taa dingonoka omaulu taa shakene, alangata wa yuka konima komapepe ndee to shuna ko natango kokukala omutumba wa tonya ombuda.

Onhulo/edimo/omatundji

Nangala eombe, omaoko a ukilila

komutwe to yambula po

onhulo,omutwe nomaoko wa yuka

pombada nopedu

Fulunganya to pitilile omufinda u li komesho yoye. Hop,

Petama pakwafelo lomaulu nomaoko oye we a yeluka po, tula onyala yokolulyo pokanhele ke li pokati kokuulu kwokolumosho nokwaako kwokolumosho, nomutwe wa landula okwaako kwokolulyo, ndee to fulunganya.

Endulula edeulo to longifa okwaako kwokolumosho ndee to fulunganya natango kombinga yepepe lokolulyo. Okupetama wa pashalaleka omaulu- Tula omaoko oye kokule pokati komaulu oye, ndee to fulunganyene komapepe ndee to fikile po wa kala omutumba wa tandavela.

Fulunganya to pitilile omufinda u li komesho yoye. Hop,

Okamutyonghe , fikama, petama wa pashalaleka omaulu

- Eenhele domaoko nomaulu ngeenge to alangata. Hop, omaulu e li pamwe, e li li kokule ile a yukilila nsht.

- Huuninwa, ovahongwa nava kale omutumba va tonya ombuda nomaulu, va tandavela, va twa okamutyonghe va fikama nsht.

Onhapo hop to alangata to

endelele noto ende kanini

Alangata nonhele ndee to tale

omalupe oinima oo to dulu

okumona naao wa enda muo.

Page 29: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

27

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

OKUNHUKA PONHELE IMWE

PAMIKALO DA YOOLOKA

Learning Objective Ovahongwa otava dulu okunhuka nokundjakela pedu neengolo de litonya

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Nhuka nokundjakela po kanini hop, To nhuka onga okatanga taka “taka

dete’ pedu/polupanda

Nhuka mokule ndee to ndjakele po wa diinina. Hop, Nhuka mombada unene ndee

to ndjakele po wa twa

okamutyonghe.

Nhuka ndee to ndjakele po

neengolo wa fa okalimba taka

hondama eembid

Nhuka mokule ndee to ndjakele po wa diinina. Hop,

To nhuka u li ponhele imwe oshikando shimwe ile oikando ya twikilafana to ndjakele po neemhadi adishe. Ino litula unene komukalo wokunhuka, ashike kotokela omukalo oo to ndjakele po nao. Nyanya kanini, yelufa po omhadi imwe

ndee to ndjakele po neemhadi adishe wa

kotokela omukalo oo muwa to ndjakele

po.

Nhuka u li ponhele imwe to lundulula omikalo da yooloka dokuduga omaoko nomaulu eshi e li mombada. Hop, To nhuka wa kwata omaoko oye omanga e li momhepo. To nhuka wa kwata okuulu kumwe. To nhuka nokuninga olupe lonyofi

Nhuka u li ponhele imwe to lundulula omikalo dokuduga olutu loye omanga u li mombada. hop To linana ile to tonyo olutu loye

manga to nhuka.

Nhuka nokuulika omalupe

manene, manini, a tonywa

ngeenge u li mombada.

Nhuka u li ponhele imwe to lundulula omikalo dokunhuka domaoko nomaulu eshi e li mombada. Hop Okundjakela po kanini ile wa diinina

Omukalo oo eemhadi doye tadi ndjakele

po

To nhuka to ndjakele po momukalo

muwa nonoupu.

Nhuka pamikalo ihapu da yooloka

ngaashi to dulu

Page 30: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

28

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Linyenga to longifa eenghatu nhano dokunhuka dopetameko. Hop,

To nhuka neemhadi mbali oshita

To nhuka nomhadi imwe to twikile

neemhadi adishe

To nhuka neemhadi adishe to twikile

nomhadhi imwe

To nhuka nomhadhi imwe ndee to

twikile nomhadi oyo tuu oyo.

To nhka nomhadi imwe ndee to

twikile nomhadi ikwao.

Manga to nhuka mombada, dingonoka omadingonoko e yadi naao e li omatata, hop.

Nhuka to longifa eemhadi

momikalo da yooloka to lundulula

oule weenghatu doye, onhapo,

eembinga, to endulula ashishe

wa ninga.

Kendambala u tale kutya oto dulu

okunhuka lungapi ngeenge to

nhuka nokuulu kumwe ile to

nhuka nomaulu aeshe osho yo

ngeenge to ndjakele nomhadi

imwe ile adishe.

Fikama ove to nhuka oshinano

wa yuka konima, komesho,

mominghulo

Kwatakanifa omikalo dokunhuka

da yooloka

Nhuka she likwatelela koshinano nokoule wa yandjwa ove tolinyengifa omaulu nomaoko peenhele da yolooka uuna to nhuka. Hop

Nyanya ndee to nhuka mokule

ngaashi tashi dulika.

Nyanya ndee to nhuka

nomaoko a yuka mombada

moule.

Fikama ndee to nhuka mokule

to ndjakele oshinano shometa

imwe

komesho/konima/mominghulo.

Page 31: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

29

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

ONHENGELELA Omalalakano elihongo

Ovalongwa otava dulu ninga onhengelela ponhele imwe pamikalo da yooloka

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Kanghama ponhele imwe omanga to longifa/to yambididwa koitukulwa imwe yolutu. .

Eemhadi

Fikama

Wa fikama keexulo dominwe

Fikama wa ngolimana

Fikama wa fa okakonde ka akama

Fikama wa tonya ongolo

yokolumosho ya uka komesho

omanga okuulu kwokolulyo kwa

ukilila kwa uka konima

Fikama kokuulu,onhulo ya uka

komesho.

Kanghama ponhele imwe to lundulula omalinyengo oitukulwa yolutu (komesho, mominghulo ile wa yuka pedu) hop, Eenhele domaoko nomaulu

Oitukulwa yolutu itatu nai

kanghamene paungudu vatatu.

Kanghameka oshiviha shoye

koitukulwa yolutu ya yooloka i li

pamapado hop, keemhadi,

keenyala, keengolo nsht.

Kanghameka oshiviha shoye

koilyo yolutu ya yooloka ngaashi

onhulo, kombuda, omatako nsht.

Kanghama ponhele imwe to lundulula omalinyengo oitukulwa yolutu (komesho, mominghulo ile wa yuka pedu) hop, Eenhele domaoko nomaulu

Oitukulwa yolutu itatu nai

kanghamene paungudu vatatu.

Kanghameka oshiviha shoye

koitukulwa yolutu ya yooloka i

li pamapado hop, keemhadi,

keenyala, keengolo nsht.

Kanghameka oshiviha shoye

koilyo yolutu ya yooloka

ngaashi onhulo, kombuda,

omatako nsht.

Page 32: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

30

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Eengolo

Okutwa eengolo

Twa ongolo imwe to yambididwa

kokuulu kumwe kwa uka komesho.

Eenyala, eengolo neemhadhi

Endifa omaulu pamwe nomaoko wa

yeluka po.

Likoka

Fikamifa omaoko neemhadi wa tala

mombada.

Nangala ongali wa yeluka po.

Nangala olumbebe wa yeluka po

Linyenga u na omakanghameno opo u dule okukanghama oule wokafimbo ka yandjwa.

Konga omikalo da yooloka doku

kanghama . Linyengifa oitukulwa

ilwe yolutu kanini to kendabala u

kale nomakanghameno.

Fikama keemhadi adishe. Kufa

po omhadi imwe pedu kanini

ndee to kendabala u yi linyengife

keembinga da yooloka.

Linyenga u na omakanghameno opo u dule okukanghama oule wokafimbo ka yandjwa.

Konga omikalo da yooloka

doku kanghama . Linyengifa

oitukulwa ilwe yolutu kanini to

kendabala u kale

nomakanghameno.

Fikama keemhadi adishe. Kufa

po omhadi imwe pedu kanini

ndee to kendabala u yi

linyengife keembinga da

yooloka.

Page 33: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

31

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Omutumba

E li omutumba onhengelela

Nape/omapepe

A fikama komapepe

a fikama nomutwe

Trunk/engolyo

A nangala eombe a fa eti la nangala

a nangala ongali

a nangala olupati

Eenyala nomutwe Mbulunganya wa twa omutwe medu a fikama komaoko

ondongi tai fanganya

Page 34: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

32

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

OINYANGADALWA

YOPAMAPANDO

Omalalakano elihongo

Ovahongwa otava dullu okweetapo oinyangadalwa ya yooloka yokushila nokuundula namukwao

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Nana ndee to undula mukweni to longifa oitukulwa ya yooloka yolutu to di peenhele domatamekelo a yooloka. Holp

Shila/nana Enanafano nonyala imwe. Taalelafaneni ndee tamu kwatafana neenyala dokombinga imwe tamu kendabala okunanafana opo mu kufafane po peenhele apa mu li. Enanafano lomaoko aeshe

Taalelafaneni ndee tamu kwatafana

meenyala adishe tamu kendabala ku

nanafana keshe umwe ta shilile

kombinga yaye.

Didilika: Ngeenge oudano

wopamapando tau danwa osha fimana

opo ovalinanafani va kale ve fike

pamwe momifika nomoshiviha ngeenge

otashi dulika.

Nana ndee to undula mukweni to longifa oitukulwa ya yooloka yolutu to di peenhele domatamekelo a yooloka. Holp

Shila/nana Enanafano nokangolo kokwooko. Hakafaneni noungolo vokomaoko ndee tamu kendabala mu nanafane mu dje peenhele apa mu li.

Okunhuka tamu nanafana

Nhuka nokaulu kamwe kwata

onyala yokombinga imwe

yamukweni tamu kendabala

okunanafana.

Nana ndee to undulile mukweni kondje yomufinda ito longifa oshilongifo shasha.

Onhelea ya ngabekwa Longifa omadeulo a tumbulwa mondodo 1,2 ashike monhele omo namu fikame omuhongwa umwe ile vavali hop, Okangongowali, ongonga

yafanekwa pedu, ongodi ile

oshiti.

Okulongifa oilongifo

Longifa omadeulo a tumbulwa mondodo 1,2 ashike longifa oshiti ponhele yokulongifa eenyal ngeenge tamu nanafana.

Manga mwa kuutumba pamapando kwateni oshiti pombada yeemhadi deni ndee tamu nanafana.

Page 35: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

33

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

OINYANGADALWA

YOPAMAPANDO

Undula

Undulafaneni nepepe

limwe.Ovakondjifafani fikameni

pwame mwe litaalelafana nomapepe

okolulyo a kumafana. Kendabaleni

nee mu liundule nomapepe.

Eundulafano lomapepe aeshe.

Ovakondjifafani nava fikame ve

liitaalela momukalo wokakonde,

keshe umwe na kwate mukwao

komapepe aeshe, kendabaleni mu

liundulile konima.

Undula

Ngaashi mondodo 1, weda mo ei:

Eundulafano mwe lipa eembuda-

mwe lipa eembuda mwa fikama,

hakeni oungolo womaoko eni

ndee tamu kendabala

okuliundula.

Omapulo

Onoiukulwa ingapi yolutu loye to

dulu okuundula mukweni? Oto

dulu okuundula ile okushila u li

peenhele tadi landula:

Va fikama, wa fikama nokuulu

kumwe, wa twa eengolo, u li

omutumba we litonya, nsht?

Olwoodi leenani

Ovakondjifafani va fikama va

petama va kwata keexulo

doshiti kombada yomitwe

davo. Liunduleni nee tamu

hopaenene eengobe tadi lu.

Page 36: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

34

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE

ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

OINYANGADALWA

YOPAMAPANDO

Omalalakano elihongo

Ovahongwa otava dulu okweetapo oinyangadalwa yokuahikula nokuhenuka mukwao

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Dana okaudano kokulitaataa, hop. Kwata omushila wamukweni Catch

your partner’s tail

Omudani umwe te litula

okadidilikoluvala konima onga

omushila. Liyufa komalombwelo

,omudani umwe ta te mukwao opo a

done ko omushila.

Ngeenge omutaatai a dona ko

omushila ne u tule moshiya

shaye,ndee ta fuda po kanini manga

ina tameka okutaataa.

Dana okaudano kokulitaataa, hop.

okulyatafana kominwe

Ovakondjifafani tava tula omaoko

avo konima ndee tava tamake

okulyatafana kominwe oikando

ihapui ngaashi tashi dulika.

Dana okaudano kokulitaataa, hop. Oudano weengolo

Momapando oovavali, keshe

omudani na kendabale

okudenga mukwao neengolo

oikando ihapu ngaashi tashi

dulika

Page 37: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

35

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OINYANGADALWA

YOPAMAPANDO

Omalalakano elihongo

Ovahongwa otava longo namukwao tava longifa oinyangadalwa yokuhopaenenafana ya yooloka

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Okulonga momapando, hop. Oku hopaenena omalinyengo amukweni

Okulonga momapando, hop. Oku enda namukweni momikalo da yoolokafana.

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Landula omukwateli komesho

A ta landula B, ye A ta ningi eshi

tashi ningwa kuB. Lundulula

eenhele

A na B tava fikama va

shaama. . Nava hoolole

omukalo oo va hala oku enda

nokufaafanifa omalinyengo

avo.

Page 38: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

36

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OINYANGADALWA

YOPAMAPANDO

Omalalakano elihongo

Ovahongwa otava dulu okulinyenga pokati, tava dingonoka, kombada, meni,koshi nokupitila moulongifomwa

vanini

Linyenga pokati, tava dingonoka, kombada, meni,koshi nokupitila moulongifomwa vanini ngaashi okapunda komakunde, eenghaku, ondooxa, omamanyama, oudidilikolapi, oudidiliko palupe leendjila, momikalo da yooloka. Hop, tula oilongifomwa ponhele yonhumba momumbwalangadjo, ove to linyenge nee pokati kao, to va dingonoka, to i nhuka, to ende kombada yayo momikalo da yooloka:

- Koitukulwa yoye yolutu ya yooloka

- Komesho, konima nomominghulo

- Meendelelo nakanini nakanini

- Mokule na pedu

- Pamalufo nokualangata

Pita pokati,ile koshi yoshiti ile ongodi ya kwatwa ile ya nangala pedu momikalo da yooloka, hop.

Pita kombada nokoshi yongodi ile

oshiti sha kwatwa kumukweni

Pita pokati, dingonoka,kombada youngongowali wa nangala pedu,wa kwatwa nomikalo da yooloka. .

Enda to dingonoka oungongowali Enda konbada, pokati kuogongowali wa kwatwa kumukweni

Page 39: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

37

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OINYANGADALWA

YOPAMAPANDO

Omalalakano elihongo

Ovahongwa otava eta po onhengelela noinyangadalwa yopamalinyengo va humbata oulongifo vanini (okashako komakunde, eenghaku, oundooxa, omamanya, nosho tuu)

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Yelekanifa eenhele apa tapa tulwa okapunda komakunde , eenghaku,oundooxa, oumanya oudidililikolapi ile oilogifomwa imwe.hop,

Yelekanifa oupunda womakunde , eenghaku ile omamanya koitukulwa yolutu ya yooloka ile humbata oilogifomwa oyo noitukulwa yolutu ya yooloka noku ninga omalinyengo a yooloka Oku enda wa manguluka nokapunda

komakunde ile eenghaku onhengelela

Okamutyonghe,wa kaminina okapunda komakunde ile okadidilikolapi pokati keemhadi

Okalimba taka nhuka

Okafuma

Yelekanifa eenhele kombada ile koshi yoshiti sha nangala pedu ile sha kwatwa kumukweni momikalo da yooloka.hop Yelekanifa oshiti koitukulwa

yolutu ya yooloka ilie kwata oshiti

ile ongodi noitukulwa yolutu ya

yooloka nokuninga omalinyengo

a yooloka.

Yelekanifa oshiti sha ukilila peke

ile keexulo dominwe.wa

kanghama , okweenda wa

manguluka. Longifa onyala ikwao

to kwata oshiti inashi wila po. (

oshiti otashi dulu

okukanghamekwa koitukulwa

imwe yolutu. Hop eemhadi,

oshedi,eyulu, omapepe, eengolo)

Yelekanifa eenhele pokati nokombada youngongowali. hop

Humbata oungongowali noitukulwa

yolutu ya yoolokafana nokuninga

omalinyengo a yooloka.

Okulotoka wa manguluka , wa

kwata oungongowali ngaashi oluuli.

Tula oungongowali pedu noku

kendabala okufikama neenyala.

Okufikama va tamana. Ta

dingonokifa okangengela moshiya

(eehula hoop)a ukifa kolumosho

nokolulyo

Page 40: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

38

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Okunangala eombe omaulu a

yeluka po neemhadi- wa tenhekwa

oshilongifomwa pokati nokweenda to

likoko wa yuka komesho ile konima.

Kwata okapunda nominwe

dokomhadi imwe. To endele kokuulu

kumwe.

Kala omutumba wa tandavela

noshiti sha tavakana eemhadi

doye neenyala shi li konima.

Yelufa omaulu eshi oshiti tashi

gongola sha yuka komatundji.

Neyambidido leenyala noku

yukifa omaulu oye pedu eshi

oshiti tashi ngongola nokuya opo

sha tamekela.

Okunangalela komesho. LiIdingila

luvali ongodi yokunhuka konyala

yoye koveka ongodi keemhadi doye,

ndee to shili wa nana.Yelufa po

omutwe ndee to kala wa fa

okambautu.

Okambautu- wa nangela

komesho, kwata okangongoali

pombada yomutwe, koveka

eemhadi doye.tekateka edimo

loye. Te linyengifa edimo okuya

komesho nokonima

Page 41: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

39

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Omalalakano elihongo

Ovahongwa otava nhuka kombada yoinima tave liwilike vo vene (oushako vomakunde, eenghaku, oundooxa, omamanya, nosho tuu)

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Nhuka nongodi we i lidingila ove mwene.hop. Fikama, wa kwata ongodi nawa konima

yeemhadi doye. Ongodi nai pite pombada

yomutwe woye tai ya komesho yeemhadi

doye , i tauluka. Endulula ndee to tameke to

nhuka ove to wedako konhapo

Okunhuka wa petama- kwata ongodi nonyala

imwe. Duga ongodi momukalo wongonga

shifike peengolo doye, ndee to nhuka

kombada yongodi,

Nhuka nongodi we i lidingila ove mwene.hop.

Nhuka nongodi we i lidingila ove mwene.hop. Fikama wa shaama nongodi, wa

kwata keexulo dongodi nonyala

imwe. Dunga ongodi koshi yeemhadi

doye, ndee to nhuka kombada yayo,

shunifa ongodi oku ya tamekela,

ndee to nhuka natango. Shi endulula

momukalo wa faafana.

Fikama, wa kwatela okangongoali

shi fike peembwetelo, ka tauluka. Ka

yelufa kombada yomapepe oye noku

ka duga pombada yomutwe woye.

Shi endulula noku weda ko konhapo.

Page 42: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

40

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Kendabala okunhuka momikalo da yooloka omanga to duga ongodi tai piti kombada yomutwe woye.Hop,

Nhuka nokaulu kamwe ke li komesho ove u li

ponhele imwe (to ende kombada yongodi).

Lundulula omaulu.

Nhuka nomaulu e li pamwe ove u li ponhele

lmwe to shuna pedu ile itoo shuna peni.

Nhuka nomaulu aeshe neengolo da yelufwa

pombadae litonya kanini Skipping on alternate

legs with knees raised high (elinyengo

lokulotoka)

Tanhuka omanga ta popi okatevo ile okaimbilo, hop.

“little tiny bouncing ball

jump, jump, jump

Great enormous bouncing ball

Bump, bump, bump”

OR

Jumping Joan

“Here stand I

Little jumping Joan

When nobody’s with me

I’m all alone

Kendabala okunhuka momikalo da yooloka omanga to duga ongodi

Nhuka u na okangongoali

Nhuka u na okangongowali ndele

ino efa ke ku yule

Nhuka nongodi u na okangongowali

momukalo wa faafana naashi to

nhuka nongodi

Linyenga wa yuka komesho nokonima

omanga to nhuka nongodi.

Page 43: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

41

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OATELETIKA

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

OINYANGADALWA

YOKULOTOKA

Omalalakano elihongo

Ovahongwa otava eta po oinyangadalwa/omaudano okulotoka omufindo ou li momafa Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Okuulika omafa pakudana omaudano taashikula, hop.

Okukala netanga:

Manga etanga tali ngongolifwa

pokati komifinda, kendabala

ovahongwa nava kale tava ende

pamwe.

Okuyadifa okambaba.

Longifa okambaba ndee to yadifa

mo noupunda vomakunde.

Omuhongi ta halakanifa oupunda vo

ovahongwa tave u ogele opo va

yadife okambaba.

Okuulika omafa pakudana omaudano taashikula, hop.

Tala ndee to landula eshi tashi

ningwa

Omulongi ta yelufa okwooko

kwayee kombinga keshe vo

ovahongwa tave shi ningi

neendelelo mokulotoka va yuka

kombinga oyo.

Okaduma:

Ovahongwa vavali ile vatatu

mongudu A tava kumu onyala

yamukwao kanini womongudu

B e li kokule kanini. Shimha a

kumwa, A ta tewa, nongeenge B

okwa kwata A, oitwa tai pewa B.

Okuulika omafa pakudana omaudano taashikula, hop.

Okufiya po etanga Omuhongi ta ngongolifa etanga komesho yovahongwa ovo va fikama komesho pokati pe na eemeta 10. Ngeenge etanga la ngongola fiyo opeemeta 5-8, ovahongwa tava lotoka noku keelela etanga opo liha pite po. Ninipika oshinano pokati kovahongwa netanga noku shi endulula.

Okufiya po mukweni

B ta teelele A ta ende a yuka

kuye. Shimha A a tauluka

omufinda wonhumba, B ta

tameke okulotoka a mana mo

ngaashi tashi dulika opo a kale

komesho, A ta tameke

okulotoka opo a fiye po B,

manga omutitatu ina pewa

omhito.

Page 44: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

42

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Oshileyi:

Tula okadidiliko koluvala konima

moshiya shomuhongwa keshe,ndee

tava lotoka va landula nakuwilika

woluvala lavo.

Eshina tali lotoka:

Okulotoka ponhele imwe neendelelo

lokwooko nelinyengo lokuulu

Running on the spot with fast arm

and leg action

Landula omuwiliki:

Ovahongwa otava lotoka va landula

omuwiliki ta lotoka ta dingonoka.

Omuwiliki ota lundulula onhapo

omanga ovahongwa tava kala noku

twikila.

Okaudano kondada/konomola

yonhumba:

Okufadukapo:

Ongudu ya A na B tava

lombwelwa va ye peenhele da

yooloka (eenhele dokutamekela)

oshinano shee 3-4m lwaapo.

Palombwelo ongudu imwe nai

kendabale okukwata

ovahongwa vokongudu ikwao.

Landula omuwiliki:

Ovahongwa otava lotoka va

landula omuwiliki ta lotoka ta

dingonoka. Omuwiliki ota

lundulula onhapo omanga

ovahongwa tava kala noku

twikila.

.

Okaudano keendada ile

keenomola mbali:

Diladila eenomola ile eendada

donhumba ndee to di shange

ponhele opo tapa

danenwa.Omuhongi/omukulu-

Okukwata:

Eengudu ( A na B )tadi fikama

kombinga imwe yokamhunda

komakunde ile pomifinda mbali

di lyaafane kokule oule wo 10m

lwaapo. Omuwiliki ta ingida

onomola, ye ta ufana

ovahongwa vavali kudja

kongudu keshe va kendabale

oku kwata okamhunda

komakunde tave lilikolele oitwa

itatu. Oo e na okamhunda ota

tewa kumukwao nongeenge

okwa kwatwa, naku mu ta ote

lilikolele oshitwa shoshali.

Landula omuwiliki:

Ovahongwa otava lotoka va

landula omuwiliki ta lotoka ta

dingonoka. Omuwiliki ota

lundulula onhapo omanga

ovahongwa tava kala noku

twikila.

Page 45: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

43

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

Diladila onomola ile ondada

yonhumba ndee to i shange ponhele

opo tapa

danenwa.Omuhongi/omukulunhu

wokangudu na ufane onomola ile

ondada yonhumba vo ovahongwa

tava lotoka va ninge po onomola ile

ondada oyo.

Okaudano komaRobota

Ovahongwa otava landula oluvala

olo la yelufwa (lokamhunda

komakunde, lepandela nsht) ile la

ingidwa komuhongi.Oluvala litilyana

ovahongwa nava fikame va

kanghama, litilyaanashunga nava

nyanye omanga poluvala lingeline

vo tava lotoka neendelelo.Inava

pitilila oshinano shoule 400m inava

mona olufuwo.

nhu wokangudu na ufane

eenomola ile eendada

donhumba vo ovahongwa tava

lotoka va ninge po eenomola ile

eendada odo.

Okaudano komaRobota

Ovahongwa otava landula

oluvala olo la yelufwa

(lokamhunda komakunde,

lepandela nsht) ile la ingidwa

komuhongi.Oluvala litilyana

ovahongwa nava fikame va

kanghama, litilyaanashunga

nava nyanye omanga poluvala

lingeline vo tava lotoka

neendelelo.Inava pitilila

oshinano shoule 400m inava

mona olufuwo.

Okaudano koitya:

Diladila onomola ile ondada

yonhumba ndee to i shange

ponhele opo tapa

danenwa.Omuhongi/omukulunh

u wokangudu na ufane onomola

ile ondada yonhumba vo

ovahongwa tava lotoka va ninge

po onomola ile ondada oyo.

Okaudano komaRobota

Ovahongwa otava landula

oluvala olo la yelufwa

(lokamhunda komakunde,

lepandela nsht) ile la ingidwa

komuhongi.Oluvala litilyana

ovahongwa nava fikame va

kanghama, litilyaanashunga

nava nyanye omanga poluvala

lingeline vo tava lotoka

neendelelo.Inava pitilila

oshinano shoule 400m inava

mona olufuwo. OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Page 46: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

44

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

OINYANGADALWA

YOKUNHUKA

Omalalakano elihongo Ovahongwa nava ete po oinyangadalwa yokunhuka opo omufindo u li pokunhuka oshinano

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Okuulika owino wokunhuka oshinano, hop.

okunhukila mokangengela Lotoka pokati koungongowali wa andjakanekwa pedu. Pamalombwelo omuhongwa ta nhukile mokangengela. Keshe efimbo okangengela kamwe taka kufwa po. Tala ou ta kala kondje luhapu.

Yadifa eexuke Yelekela omanhuko a yoolokafana (okalimba, okafuma, okaulu kamwe, omaulu avali) okudja koxuke a yuka pokati opo ta pewa oshinima shonhumba. Tava shuna keexuke tava lotoka noku endulula osho kwa li tava ningi, nokutala ou ta ongele oinima ihapu.

Okuulika owino wokunhuka oshinano, hop.

okukuma nokuulu kumwe

nhuka nokuulu kumwe ndee to

kendabala okukuma mukweni

Omanhuko noupunda womadu

Omuhongi ta dugu ongodi oyo i

na okapunda komadu ile sha

shimwe shi lili sha mangelwa

kongodi. Ovahongwa tava

nhuka nomaulu avali, nokuulu

kumwe komesho, komina ile

keembinga.

Okuulika owino wokunhuka oshinano, hop.

okunhuka oungengela Omanhuko a yoolokafana taa yelekelwa moungengela pokati kouti va tulwa momikweyo. Hop. nhuka nokuulu kumwe ile avali to logifa eembinga adishe. Oungengela tava enghenifwa kokule. Yelufa outi pakwafelo loumanya, oundooxa ile omapakete.

Okunhuka pamikalo da yooloka

Ovanhu vavali va kwata ongodi

keexulo vafikama eemeta 5-6.

Vamwe va fikama kokule kanini.

Ovakwati vogodi tava tula ongodi

lwopeengolo nokutameka

okulotoka, ovahongwa vamwe tava

lotoka nokunhuka ongodi pamikalo

da yooloka.

Page 47: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

45

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Omalalakano elihongo

Ovahongwa nava ete po oinyangadalwa yokunhu opo omufindo u li mokunhuka oule okuya mombada Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Okuulika owino wokunhuka okuya mombada, hop.

okunhuka kombada yoshinima

nhuka momikalo da yooloka to nhuka

oinina ya yooloka. Hop

eenghaku,oumhunda weenghaku.

Wa andjakanekwa nonhele

yonhumba.

Okunhuka ongodi ile ekenya

Ovahongwa vavali tava kwata ongodi

keexulo omanga tava nhuka va

yukilila ile olumbebe kape na oku i

kuma keemhadi mbali.

Okunhuka kwetanga

Okunhuka oku sha landulafana

ponhele imwe keemhadi mbali.

Okuulika owino wokunhuka okuya mombada, hop.

Omanhuko noupunda vomadu

Omuhongi ta dugu ongodi oyo i

na okamhunda komadu ile sha

shimwe shi lili sha mangelwa

kongodi. Ovahongwa tava

nhuka nomaulu avali, nokuulu

kumwe komesho, komina ile

keembinga.

Okunhuka oinima

Ovahongwa tava nhuka

pamikalo da yooloka oinima ya

yooloka.hop eenghaku,

oupunda womakunde wa

andjakanekwa nonhele

yonhumba.

Okuulika owino wokunhuka okuya mombada, hop.

okunhuka pamapando

pamapando tava yelekele

omanhuko a yooloka nokunhuka

ongodi.

Ounongo wokunhuka nokulotoka

Ounona tava nhuka ongodi.

Tava lotoka noku nhuka ongodi

nokunhukila koshinima shimwe.

Shi endulula ashike nhuka

kokaulu kamwe ile avali.

Page 48: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

46

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

OINYANGADALWA YOKUUMBA

Omalalakano elihongo

Ovahongwa nava ete po oinyangadalwa/oudano wokuumba opo omufindo u li mokuumba oshinano

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Okuulika owino wokuumba oshinano, hop

okuumba nokuhakela

Umba oshinima.hop oumanya ile

oupunda vomakunde. Meni lonyala ile

kombada.

Okuulika owino wokuumba

oshinano, hop

okuumba okuya nokualuka

Umba oshinima shonhumba to shi

umbile mukweni noku shi alulila

kuove.

Okuulika owino wokuumba

oshinano, hop

okukonenena nokuumba

noumanya

Omuhongi ta tenheke oshinima

shonhumba.hop oundooxa ile

omapakete, oshinano shinini

okudja pounona noku shi umba

noumanya.

Etanga lopombada

Umba oshinima shonhumba mombada

noku shi kwata pakualuka.

Okunhukifa okuya noku aluka

Okunhukifa etanga la yuka

kumukweni noku li ku alulila.

Umba oshinima shi li moshikwatelwa

Umba oshinima shonhumba hop,

okapunda komakunde ile

oumanya ve li mokakwatelwa

ndee to ka umbile moshikwatelwa

shi li eemeta 3-5 komesho.

Page 49: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

47

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 `

EFIYAFANO

Omalalakano elihongo: Ovahongwa nava ninge omafiyafano pauhandimwe, pamapando nopaengudu

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Ulika omafiyafano pauhandimwe hop..

Lotoka to dingonoka edidiliko lonhumba

pashinano sha tulwa po okuya

nokwaaluka. Tala ou te ya taete

Tala ou ta dulu okuumba oshinima

okuya kokule to longifa meni ile

kombada yonyala. Shi alula noku shi

endulula.

Okunhuka noungongowali: tula

oungengela momikweyo oshinano

shonghatu imwe. Ovahongwa nava

nhuke okudja mokangongowali kamwe

okuya kukakwao.Linyengifa

oungongowali kokule kanini noku shi

endulula

Tala kutya olye ta dulu okunhuka

oungongowali uhapu ngeenge we va

lundulula. Umba oshinima momhepo

nokutala ou ta hakele noukeka luhapui

mokualuka kwako.

Ulika omafiyafano namukweni hop, Longa pamapando. Ponhele ya tulwa po

omuhongwa A ota nhuka ngaashi ta dulu

nokudidilika opo a ndjakela. Omuhongwa B ta

nhuka okudja opo mukwao a ndjakela okuyuka

komesho ngaashi mukwao a nhuka nokudidilika

opo ta ndjakele. Epando otali weda oinano

nepando olo la nhuka oshinano shile olo la

findana.

Longa pamapando. Keshe epando otali pewa

oshinima hop, okamhunda komakunde. Okudja

ponhele ya didilikwa omuhongwa A ota umbu

oshinima kokule ngaashi tashi dulika.

Omuhongwa B te shi toola po noku shi umbila

kokule natango. Oinano yepando ya wedwa

kumwe otai talika nawa opo i holole omufindani.

Longeni pamapando. Kwatafaneni

moiya/meembwetelo/deni/ yeni, yelufa okuulu

kwokombada we ku kwata nokwooko kwoye oku

kwa manguluka. Yambididafaneni ende tamu

nhuka komaulu avali mwa yuka ponhele

yonhumba. Epando olo tali fiki tete olo tali

findana.

Ulika omafiyafano paungudu hop,

Etambulafanolotoko paungundu

Etambulafanolotoko okudja meexuke:

oongudu A, B, C na D. Padidiliko lasha

eengudu adishe tadi tameke okulotoka

okudja kolumosho va finda koxuke

yokolulyo. Keshe efimbo ongudu ya

mana oshinano shayo otai fikama

nokushuna moungudu. Oitwa tai

yandjwa kongudu oyo ya findana.

Nopexulilo ongudu oyo ya findana otai

tumbulwa.

Indeni momukweyo mwe lipa oshinano

sheemeta 3-5 pokati keni nomuwiliki e

mu taalela. Omuwiliki ta umbile

omuhongwa wotete noku shi hakela

ndee te shi shunifa ko te shi umbu

natango noku kala omutumba. Shi

endulula.omuhongwa waxuuninwa ota

hakele oshinima nokulotokela

komesho. Shi endulula fiyo keshe

umwe a mona omhito.

Page 50: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

48

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OWINO WOMAUDANO

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Omalalakano elihongo

Ovahongwa nava tule moilonga eemhango da yooloka dopamalihumbato momaudano

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

ulika nghene to tonatele oidjalomwa noilongifomwa, longifa oitya yomondjila ove to liyufa komalombwelo

okushendja oidjalomwa

okunyaneka oidjalomwa

okutonya oidjalomwa

okutuvikila oinima yopaumwene

okulikosha keenyala .hop, konima yokudana

liyufa komalombwelo

kala omutumba, fikama, nangala

pedu, lipilula, nhuka, efiloshisho,

okutuvikila nokuhumbata

oilongifomwa, oilongifomwa inini otai

tulwa moikwatelwa ngaashi

omapakete.

Oilongifomwa inai findilwa pedu

Eenghaku noikaifino nai kale ya dja ko ngeenge to dana koilongifomwa oyo.

Ulika omapyokoko okondodo 1 ove to longifa oupunaitya wa wedwa po, ulika nghene taku longwa paungudu.

Okukala omutumba wa

tandavela, okukala omutumba

wel itonya, okutwa okanyondi

fatulula noku ulika nghene

oinyangadalwa yopaungudu i na

okuningwa

Ulika omapyokoko okondodo 2 ove to longifa oupunaitya wa wedwa po noku tambula ko omatokolo.hop,

okufindana

okukanifa efindano

okufiyafana ofika

efimbo la pwa ko

Page 51: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

49

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Omalalakano elihongo

Ovahongwa otava dulu okutyuka nokukanghameka oshinima shonhumba (okamhunda komakunde, etanga) pehe na oshilongifomwa

tyuka oshinima shonhumba nonyala yokolulyo wa yuka ponhele yonhumba. hop, okamhunda komakunde. Tyuka nonyala yokolumosho, ndee to lishuna ko.

tyuka oshinima shonhumba nomhadi yokolulyo wa yuka ponhele yonhumba. hop, okamhunda komakunde. Tyuka nokuulu kwokolumosho, ndee to lishuna ko.

Tyuka oshinima shonhumba to longifa eemhadi adhishe

Fanga etanga noitukulwa yokomhadi ya yooloka, hop. meni, kominwe kompada nsh.t.

Fangela mukweni etanga, ye te li toola po ndee te li alangatifile kwoove.

Tyuka oshinima to logifa eenyala adishe da yukilila momufinda

Tyuka oshinima shonhumba to logifa eemhadi wa yukilila momufinda wa yukilila.

Tyuka oshinima wa kambakana pokati koinima neenyala. Tyuka oshinima pokati wa kambakana neemhadi. Tyuka oshinima pokati koinima ya fikama hop, okangengela. Palombwelo tyuka oshinima neenyala to dingonoka oshinima shi li popepi.

Fanga etanga moku li pitifa pokati koinima hop,oundooxa ile oumanya.

Fangela etanga ponhele ye likalekelwa hop, omuhongwa mukweni a kwata okangongowa

Fangela mukweni etanga, ye te li toola po ndee te li alangatifile kwoove.

Tyuka oshinima to logia eenyala tadi lipe omalufo momufinda wa yukilila. Tyuka oshinima to logifa eemhadi tadi lipe omalufo momufinda wa yukilila. Tyuka oshinima to kambakana pokati koinima neenyala. Tyuka oinima wa kambakana pokati koinima neemhadi. Tyuka oinima neemhadi pokati koinima ya fikama. Hop, oungongowali. Palombwelo,tyuka oshinima neenyala to dingonoka oshinima shopopepi.

Fanga etanga moku li pitifa pokati koinima hop,oundooxa ile oumanya.

Fangela etanga ponhele ye likalekelwa hop, omuhongwa mukweni a kwata okangengela

Fangela mukweni etanga, ye te li toola po ndee te li alangatifile kwoove.

Page 52: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

50

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

Page 53: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

51

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

Omalalakano elihongo

Ovahongwa nava alangatife nokukanghameka oinima mokapale pehe na oku i tula moilonga implement

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Longifa oinima ya yooloka okuulika okualagatifa nowino wokufikamekasha.hop,

Omatanga, omatanga a ningwa meembapila, oupunda womakunde, okatanga ka ningwa moikaifino, ookena/ oiimati yoimeno ya yooloka, oungengela nsht.

Oinima younene nomalupe a yooloka otai

longifwa,

Apa tashi dulika okuulu nokwooko kwokolulyo

osho yo okuulu nokwooko kwokolumosho naa

deulwe.

Oinyangadalwa yoku alagata nokufikameka

sha:

Alagatifa etanga noitukulwa yolutu ya

yooloka.hop eenyala, eyulu, omupolo,ongolo

yokwooko

Alagatifa etanga nokwooko kwokolulyo ile

kwokolumosho

Alagatifa etanga meembinga da yooloka hop,

okuya komesho, konima nosho yo

mominghulo.

Longifa oinima ya yooloka okuulika okualagatifa nowino wokufikameka sha.hop,

Alagatifa nokufikameka omatanga

nosho yo oungognowali

Alagatifa etanga okuya komesho

neenyala adishe

Alagatifa okangongowali nonyala wa

yuka komesho nonyala yokolulyo nosho

yo yokolumosho

Alagatifa etanga/ okangengela wa yuka

keembinga da yooloka hop, komesho.

Konima nosho yo mominghulu

Alagatifa etanga/ okangengela

neenyala tadi lipe omalufo hop,olulyo,

olumosho , olulyo

Alagatifa etanga pokati keenhele mbali

.hop. oundooxa

Alagatifa okangengela ka yuka

kumukweni.

Longifa oinima ya yooloka okuulika

okualagatifa nowino wokufikameka

sha.hop

Alagatifa nokufikameka omatanga

nosho yo oungognowali

Alagatifa etanga okuya komesho

neenyala adishe

Alagatifa okangengela nonyala wa

yuka komesho nonyala yokolulyo

nosho yo yokolumosho

Alagatifa etanga/ okangengela

wa yuka keembinga da yooloka

hop, komesho. Konima nosho yo

mominghulo

Alagatifa etanga/ okangengela

neenyala tadi lipe omalufo

hop,olulyo, olumosho , olulyo

Alagatifa etanga pokati keenhele

mbali .hop. oundooxa

Alagatifa okangengela ka yuka

kumukweni.

Page 54: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

52

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Omalalakano elihongo Ovahongwa otava umbu oinima (oupunda vomakunde,omatanga) ndee tave a hakele pamukalo womondjila

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Umbila oshinima mombada noku shi hakela eshi tashi aluka neenyala adishe.hop

Umbile oshinima kokule ngaashi

tashi dulika noku ke shi toola ko.

Umba oshinima momikalo da

yooloka hop, kombada

yonyala,koshi yonyala, neenyala

adishe, nonyala yokolulyo ile

kolumosho.

Umbila oshinima kumukweni noku

shi kwata noku shi umbila kwoove.

Umbila oshinima mombada noku shi hakela eshi tashi aluka neenyala adishe.hop

Omudani A ta umbile oshinima

kokule B ta lotoka noku shi

toola po te shi umbile vali

komudani A. nokonima tava

shendje eenhele.

Umba oshinima

- Ponhele yonhumba hop, ekuma,oshifo shi li kongodi

- Kombada yonhele yonhumba hop,ongodi,omuti,opaala

- Meni lonheleyonhumba hop, okangongowali,epakete

Tula oshinima shonhumba

mokashako. Kwata koxulo ndee

to shi umbu.

umba oshinima mombada to hakele luvali omanga ino shi hakela

umba oshinima mombada ndee to hakele luvali omanga ino shi hakela. hop

longifa oitukulwa imwe yolutu

okuumba oinima.

Shi hakela noitukulwa imwe

yolutu hop, eemhadi, ombuda

eengolo

Fikama eenghatu dinini nekuma

ndee to tala ou ta denge

oshinima sha fanekwa kekuma..

Longifa oinima itatu( oumanya,

etanga) to denge oshifo sha

endjelela kongodi

Umba oshinima okuya noku

aluka ito shi palufa.

Eteni po okaudano nakaume

koye, kokuumba oinima

Page 55: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

53

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Omalalakano elihongo

Ovahongwa nava denge etanga pedu tava longifa oitukulwa yolutu ya yooloka Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

okunhukifa etanga linene ponhele imwe noku li kwata neenyala adishe

endulula edeulo lopombada netanga linini nhukifa etanga ponhele imwe sha

landulafana

- neenyala adishe

- nonyala yokolulyo

- nonyala yokolumosho

- nonyala yokululyo nosho yo yokolumosho tai lipe omalufo nhukifa etanga namukweni momikalo

da yooloka

nhukifa etanga omanga to

tangumuna okaimbilo

komadiminafano

“ohandi denge etanga pedu

pwilikina kewi eli tali ningwa ketanga

nhukifa etanga sha landulafana omanga to ende. Nhukifa etanga mokule ile pouxupi pamalombwelo. (mokule ! pouxupi!) Nhukifa etanga to ende pokati koikambakani. Hop oungongowali. Pamalombwelo kanghama ndee to nhukifa etanga sha landulafana wa yuka mokangongowali/ to dingonoka oshiimbi shonhumba

Okaudano kokunhukifa etanga. Nhukifa etanga sha landulafana omanga to dana oinyangalwa tai landula

- Nhukifa etanga komesho yoye

- Nhukifa koshi yokuulu kwoye kwokolulyo

- Nhukifa etanga koshi yokuulu kwokolumosho

- Nhukifa to dingonokifa olutu loye.

Nhukifa okatanga kanini ponhele noku ka kwata neenyala adishe/ imwe. Nhukifa etanga sha landulafana omanga to ende Nhukifa etanga omanga to ende pokati koikambakani.hop, oungongowali Palombwelo kanghama ndee to nhukifa etanga sha landulafana to dingonoka oshiimbi shonhumba.to longifa okatanga kanini Nhukifa etanga sha landulafana omanga to dana oinyangalwa tai landula.

- Nhukifa etanga komesho yoye

- Nhukifa koshi yokuulu kwoye kwokolulyo

- Nhukifa etanga koshi yokuulu kwokolumosho

- Nhukifa to dingonokifa olutu loye.

Page 56: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

54

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Omalalakano elihongo

Ovahongwa nava denge etanga pedu tava longifa oitukulwa yolutu ya yooloka

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

okunhukifa etanga linene ponhele imwe noku li kwata neenyala adishe

endulula edeulo lopombada netanga linini nhukifa etanga ponhele imwe sha

landulafana

- neenyala adishe

- nonyala yokolulyo

- nonyala yokolumosho

- nonyala yokululyo nosho yo yokolumosho tai lipe omalufo nhukifa etanga namukweni momikalo

da yooloka

nhukifa etanga omanga to

tangumuna okaimbilo

komadiminafano

“ohandi denge etanga pedu

pwilikina kewi eli tali ningwa ketanga

nhukifa etanga sha landulafana omanga to ende. Nhukifa etanga mokule ile pouxupi pamalombwelo. (mokule ! pouxupi!) Nhukifa etanga to ende pokati koikambakani. Hop oungongowali. Pamalombwelo kanghama ndee to nhukifa etanga sha landulafana wa yuka mokangongowali/ to dingonoka oshiimbi shonhumba

Okaudano kokunhukifa etanga. Nhukifa etanga sha landulafana omanga to dana oinyangalwa tai landula

- Nhukifa etanga komesho yoye

- Nhukifa koshi yokuulu kwoye kwokolulyo

- Nhukifa etanga koshi yokuulu kwokolumosho

- Nhukifa to dingonokifa olutu loye.

Nhukifa okatanga kanini ponhele noku ka kwata neenyala adishe/ imwe. Nhukifa etanga sha landulafana omanga to ende Nhukifa etanga omanga to ende pokati koikambakani.hop, oungongowali Palombwelo kanghama ndee to nhukifa etanga sha landulafana to dingonoka oshiimbi shonhumba.to longifa okatanga kanini Nhukifa etanga sha landulafana omanga to dana oinyangalwa tai landula.

- Nhukifa etanga komesho yoye

- Nhukifa koshi yokuulu kwoye kwokolulyo

- Nhukifa etanga koshi yokuulu kwokolumosho

- Nhukifa to dingonokifa olutu loye.

Page 57: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

55

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Omalalakano elihongo

Ovahongwa nava denge etanga pedu tava longifa oitukulwa yolutu ya yooloka

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

okunhukifa etanga linene ponhele imwe noku li kwata neenyala adishe

endulula edeulo lopombada netanga linini nhukifa etanga ponhele imwe sha

landulafana

- neenyala adishe

- nonyala yokolulyo

- nonyala yokolumosho

- nonyala yokululyo nosho yo yokolumosho tai lipe omalufo nhukifa etanga namukweni momikalo

da yooloka

nhukifa etanga omanga to

tangumuna okaimbilo

komadiminafano

“ohandi denge etanga pedu

pwilikina kewi eli tali ningwa ketanga

nhukifa etanga sha landulafana omanga to ende. Nhukifa etanga mokule ile pouxupi pamalombwelo. (mokule ! pouxupi!) Nhukifa etanga to ende pokati koikambakani. Hop oungongowali. Pamalombwelo kanghama ndee to nhukifa etanga sha landulafana wa yuka mokangongowali/ to dingonoka oshiimbi shonhumba

Okaudano kokunhukifa etanga. Nhukifa etanga sha landulafana omanga to dana oinyangalwa tai landula

- Nhukifa etanga komesho yoye

- Nhukifa koshi yokuulu kwoye kwokolulyo

- Nhukifa etanga koshi yokuulu kwokolumosho

- Nhukifa to dingonokifa olutu loye.

Nhukifa okatanga kanini ponhele noku ka kwata neenyala adishe/ imwe. Nhukifa etanga sha landulafana omanga to ende Nhukifa etanga omanga to ende pokati koikambakani.hop, oungongowali Palombwelo kanghama ndee to nhukifa etanga sha landulafana to dingonoka oshiimbi shonhumba.to longifa okatanga kanini Nhukifa etanga sha landulafana omanga to dana oinyangalwa tai landula.

- Nhukifa etanga komesho yoye

- Nhukifa koshi yokuulu kwoye kwokolulyo

- Nhukifa etanga koshi yokuulu kwokolumosho

- Nhukifa to dingonokifa olutu loye.

Page 58: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

56

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Okudenga oshinima shonhumba hop Okamhunda komakunde, okatanga

koilapi, nsh t. Mombada nokwooko

kumwe ndee to shi kwata vali

Denga oshinima sha landulafana

momhepo:

- Neenyala adishe

- Onyala yokolulyo/yokolumosho tadi lipe omalufo, peke ile eengonyo

Oinima tai landula otai dulu

okulongifwa

Okamhunda komakunde, okatanga

koilapi, oungudu vanini vouti,

nomatanga.nsh t

Oinima tai landula otai longifwa.

Outi, oshipilangi, odibo ,omagazine

a tonywa nsh t

Denga oshinima shonhumba sha yambidhidwa. Etanga li li koshipundi.

Denga oshinima sha endjelela.

Hop,okatanga koilapi ka

mangelwa komuti ile etanga la

kwatwa komunhu.

Okaudano: kaleka etanga

mombada

Tala kutya omudani elipi ta

kaleke etanga laye mombada

efimbo lile. Te li denge neenyala

adishe.

Tyuka oshinima noshilongifo we

shi kwatela pedu. Kaleka

oshinima pedu ngaashi tashi

dulika.

Ngaashi mondodo 2, ashike ovahongwa nava wilikwe komapulo. Tyuka oshinima noshilongifo

pedu keembinga da yooloka

hop, komesho , konima,

mominghulo

Tyuka oshinima pokati koiimbi,

pamalombwelo noku li tyuka.

Page 59: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

57

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Omalalakano elihongo

Ovahongwa otava kufa ombinga moudano womaludi a yooloka.

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Dana oudano omo omufindo u li mu“ame”koohandimwe.(oudano wo pwaame)

Oudano omo omudanauki pamwe ta shikulwa ile ta henukwa, hop. okukwata etanga movili:

Omuhongwa wotete oku na etanga

mosenda yongonga. (Ovahongwa

vahamano lwaapo mongudu) umwe

ota denge etanga pedu ile te li

umbile mombada ye omuhongwa

omuti 2 ta lotoka ndee ta hakele

etanga. Endululeni mo

Shimha va deuka, otava dulu oku

ufana onomola yaau e na okuhakela

etanga.When they are more

advanced, they may call out the

number of the one who has to catch

the ball.

Ongonga nai nenepekwe (ovili)

Dana oudano omo omufindo u li mu “ame” , “ame na “fye” noudano wokulitaataa, hop. Okufikama momufinda to denge opo pa shonekwa Ovahongwa nava fikame momukweyo, keshe umwe e na etanga – momukweyo inamu kala ovahongwa ve dule va 6. Kooumwe nooumwe ovahongwa otave ya fiyo opomufinda ndee tava kendabala okudenga oshishonekwa paku alangatifa etanga kusho. Vangapi momukweyo ve shi pondola oku shi denga? Osha pumbiwa omuhakeli a ongele omatanga, kakele ngeenge ope na oluumbo konima yoishonekwa, opo nee keshe umwe ota dulu okuhakela etanga laye mwene. . (Oinima, hop. okashako komakunde, omamanya nosho tuu, otai dulu yo okuumbwa koishonekwa)

Dana oudano omo omufindo u li mu “ove/nye na ame oshita osho yo “Ame- ta kondjifa vo”, hop Lotoka u xupife omwenyo woye Ovahongwa nava fikame meengonga (mongonga inamu kala ovanhu ve dulife pu vahamano ile va hetatu) O ta nhuka ta dingonoka kondje yongonga keshe. O ta fikama pokati keengonga

mbali keshe, ta yalalaleke

omaoko keembinga neembinga

ndee ta kumu ovahongwa vavali

kombinga keshe ta ti: “lotoka u

ka xupife omwenyo woye!”

Tava taalele kwinya ndee tava

lotoka tava dingonoka ongonga

keembinga da yooloka op va

tale kutya olelye wotete a

xuuninwa monhele ya

manguluka ngaashi O. Ou ta

dopa ota ningi O.

Page 60: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

58

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Alangatifa etanga pondje yongonga Ovahongwa otava fikama eemhadi di lyaafane kokule do tadi kumafana nodoovakwao. Ovahongwa vavali ve li posenda yongonga nava kendabale okualangatifa etanga momaulu avakwao ovo ve li pondje yongonga, vo ovo ve li pondje nava kendabale okukanghameka etanga. Lundululeni eengonga fiyo aveshe va mona omhito okualangatifa etanga Kalekeni etanga kokule- osha nyika oshiponga Ovahongwa otava fikama mongonga , ye umwe ta tameke oudano pakufangela etanga kokule naye. Etanga nali kalekwe alushe la kuma pedu. Ovahongwa nava undulile nee etanga kokule navo nomakombo eemhadi ile kombada yeemhadi davo . Otashi ningwa meendelelo, shaashi etanga ola nyika oshiponga unene. (ounene wetanga otau dulu u kale wa yooloka meemhito neemhito).

Okupingakanifa okutambulafana Okutambulafana oushako Omunhu keshe momukweyo keshe oku na okashako komakunde. Palombwelo, omunhu wotete momukweyo wa A nowa B tava lotoka,va yuka C, opo A ta yandje okashako komakunde komunhu womukweyo wa B. Omunhu wotete momukweyo ta lotokele konima teke lidenga konima yomikweyo. Omunhu wotete momukweyo waB ta yandje tete okashako komakunde kwaau a fikama a landula ko omanga navo inava ka wila konima yomikweyo davo. Omalunduluko: Omufinda wa C oo tau longwa nao xuuninwa. Omufinda wa A na otadi pingakanifa okashako komakunde opo va shakenena pokati. Okutambulafana okuumbila kekuma: X1 ota umbile etanga kekuma ndele ta endelele a dje mondjila ta wile konima yomufinda. X2 na endelele a ye ponhele ya x1 a hakele etanga.

Vatatu tava kondjifa umwe Vatatu tava kwafana meenyala, ndee tava ningi po ongonga. Omunhu umwe oo e li pondje ota lotoka oku dja keembinga neembinga ta kendabala nokudingonoka, opo a kwate umwe e li mongonga oo e li lela kokule naye. Vamwe ovo ve li mongonga ova kwatfana tave linyengele keembinga neembinga, tava imbi oo e li pondje , opo aha kwate winyaka e li kokule lela. Otashi ningwa pakulundulula ongonga Kalekeni etanga mombada (oovavali) Tukula ovahongwa moungudu woovavali ve na etanga li li pokati kavo vavali keshe. Ovadani nava dengele etanga mombada , vo tava tale kutya otave li kaleke mo mombada oulefimbo u fike peni. Etanga ngeenge ola wile pedu, nena ova kanifa omwenyo. Naku talike nee ava tava kanifa eemwenyo kanini naavo tava kanifa eemwenyo luhapu luhapu.

Page 61: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

59

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Okambishi taka kwata omhuku

Ovahongwa oo (± 8 moungudu) va

fikama mongonga, ndee tave lipe

okashako komakunde (okambishi).

Okambishi eshi tuu ka hala ka pite

po, ko okambwa (etanga) otake ya

ka kendabale okukwata okambishi

Ninga nee etokolo kutya ovahongwa

otava kala va fikamafana popepi

ngahelipi nokambwa otaka metwa

meendelelo shi fike peni

Na pu ningwe omalunduluko:Variation: Ponhele yekuma ,omuhongwa umwe na fikame komesho ,opo a kwate etanga , ndee te li umbu. Okutambulafana etanga nomuhongi Teacher ball relay Ovahongwa vehe dulife va 6 tava fikama momufinda va taalela ‘omuhongi’ va fikama mokaluuli ponhele ya didilikwa netanga. Ngeenge va pewa edidiliko etanga otali tambulafanwa la yuka komuhongwa wotete oo te li pitifa okuya konima, tava twikile ngaha fiyo omuhongwa omuti-6 ta kwata etanga. Ota kala nalo ndee te ya a ile ‘omuhongi e mu tule komesho. Omuhongi ta lotokele ponhele

yotete. Vakwao ovo va

lundulukila aveshe ponhele

imwe tava twikile ngaha fiyo

omuhongi wotete tete tai vali

komesho

(umwe ta kondjifwa kuvavali )

X1 na X2 nava kendabale

okudenga omaulu a O netanga

pedu leengolo. O nadenge

etanga kominwe daye

dokeemhadi ndele ta tanaukile

kwaau e na etanga.

X1 na X2 inava shoneka omaulu

a O efimbo keshe. Nave li pitife

yo inava shoneka. Inava kala

netanga oule weesekonde di

dule pu 3 navali inave li umba

nonyanya mukwao a kale ita

dulu oku li kwata. Ningei po

eemhango deni vene

dokulundulula omalufo

Page 62: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

60

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OMAUDANO PEENHELE DA NGAMBEKWA

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

OKUHOLELA/OKUYELEKELA Omalalakano elihongo

Ovahongwa nava ete po omaodano/oinyangadalwa yokuhopaenena ya yooloka

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Ulika omahopaenena oudano noinyangadalwa yokuyelekela oinamwenyo, hop.

Okakambe taka tondoka ta lotoka a manguluka eengolo da yeluka moule da fa donghambe nomaoko taa lapa Efuma tali nhuka A petama neenyala di li pokari komaulu ,polupanda, na nhuke memanguluko ta ndjakele po neemhadi teteo opo nee neenyala adishe. Oudila tava tuka : Okulotoka memanguluko nomaoko a yalalala taa teketa a fa oudila tava tuka.

Ulika omahopaenena oudano emonstrate imitative games/ activities of general character, e.g. Okusaaha omiti: A fiikama , omaulu a pashalala a fa oshikonde , olutu talu linyenganyenga keembinga neembinga, omaoko tae linyenge a fa omunhu ta saaha omiti. Okupanda oikuni: A fikama a tamananeka omaulu a fa oshikonde, omaoko a yelufilwa mombada, olutu tali dingonoka la yuka pedu , lo talu nanunuka mo vali la yuka mombada la fa omunhu ta pande oikuni Omuti tau pepwa komhepo: A fikama omaulu a pashalala, omaoko e li olumbinga noikesho ya manguluka, nougolona konyala va tifuka, omuti nau imbaane nokupepwaapepelwa komhepo keembinga neembinga

demonstrate imitative games/ activities of sport origin, e.g.

Omumbokisi: Ndaanisa ta mbokisa oipupulu, omhadi yaye yokolumosho ya yuka komesho nokwooko kwaye kwokolumosho kwa yuka komesho. Omushokolitondoki: Okudja pomatamekelo omufinda, ta nhuka po ta endelele nokufaduka po omukokomoko woshinana shonhumba Okushinga okafangufangu: A fikameka oluhahani laye neenho da yambididwa, o omaulu taa dingonoka a fa omunhu ta shingi okafangufangu.

Page 63: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

61

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

OINYANGADALWA/OMAUDA-NO ONGUDU YA KULA

Omalalakano elihongo

Ovahongwa nava ete po oinyangadalwa meengudu da kula

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Efuma li li mefuta/momeya:

Ovadani, tava danauka va dingilila

efuma, la petama li li pokati tava imbi

“ fuma u li mefuta ito kwata nge”

Ombaadilila efuma otali nhuka , ndee

tali va te va yuka komaumbo avo, tali

kendabala okukuma po vahapui

ngaashi tashi dulika tagging as many

as possible

Eembadwa doumhulile/doinonomi

Faneka eembine dihapu dihapu da

kalela po oumbadwa voumhulile/

voinonomi, ile kala u na oumbadwa

vanini ile ouluuli wa yalwa/ yalekwa

pedu. Ovadani nava ndjoboke tava

imbi ile itava imbi, konima yomuwiliki.

Padidiliko tali yandjwa, vo otava

fikama, naavo vehe li poumbadwa ile

mouluuli otava pewa eembeda va

djale. Ovo tava ka kala vehe na

eembeda pexulilo loudano ovo

Odila :

Ovadani ova tukulwa meengudu

di lili nodi lili, ongudu keshe oi

na okapale kayo keedila.

Ovadani (eedila) otava tuka

okudja koupale wavo , ndee

tava tuka tava dingonoka

memanguluko. Edidiliko

lokunambela tali yandjwa,do

eedila otadi nambele, tadi di po

di shune vali koupale wado oko

da dile.Ongudu oyo tai ka shuna

nokunambela tete pokapale

kayo oyo ya findana.

Okupulukutilwa kokangwe

“Eengwe” tadi lonhauka

mekololo lado. Napu tendwe

omifinda mbali di fike pamwe da

shaama da tula osenda yonhele

yokudanena pokati. Ovadani

vamwe nava kendabale

Ou ehe na mukwao ota di mo:

Ovadani otava kala ve li omapando

momikweyo mbali. “Omuhongi na

kale oye auke “Edidiliko otali

yandjwa, ovadani tava tondokele

kombinga ikwao , ndee tava alukile

kombinga yavo vali, keshe umwe ta

kendabala okukwata omudani

mukwao mongonga, omo yo mwa

kwatelwa omuhongi. Omuhongwa

oo taka xupa po ina kwata mukwao

umwe/ ehe na mukwao oye ta kala

“ Omukeena mukwao na dje mo”

Okumbaka oshikuki:

Ongudu otai tukulwa meengudu,

ongudu keshe oya kalela po

shimwe shomoilongifo yoshikuki.

Oshilongifo keshe oshi li

mokapakete kasho (tava faneke

ombine pedu). Omuhongi e li

posenda, ta ufana oilongifo ngaashi

Page 64: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

62

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

ovafindani.

okutauluka okudja kombinga

imwe va yuka kombinga

ikwao,tava ende mekololo,

ndele nava kendabale vaha

kwatwe keengwe. Ngeno nava

ende va mwena , tava

nyowaeke, opo vaha udike

nande keengwe. Eengwe otadi

dulu ashike okukwata

omuhongwa ngeenge odi li

mekololo. Ovahongwa aveshe

nava lotokele kombinga imwe.

e i pumbwa, ovo va ufanwa tava

nhuka mo moupakete vavo va

ninge ongonga ya kula va

dingonoka omuhongi. Omuhongi ta

tumbula ngaha manga ovadani

tava yandje omafatululo avo

omalinyengo a pumbiwa: “ ohatu

mikisha oshikuki”

Page 65: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

63

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OIPALANYOLE ONDODO 1

ONDODO 2 ONDODO 3

Omayoka Hoolola ovadani vatatu va ninge omayoka, hop. onhoka, efu nepili. Ovadani nava te nokukuma ovahongwa oovakwao . Ou a kumwa keyoka keshe, nena ota i kombinga yoludi leyoka olo. Valula kutya eyoka keshe ola lya vangapi.

Omunafaalama noulimba: Ovadani otava hopaenene oulimba, tava nhuka ngaashi oulimba momudingonoko wokapale kokudanena. Omunafaalama ote ya neembwa daye dimwe po tadi lotoka di li oonhee tadi te oulimba. Oulimba ovo va kwatwa otava ningi po eembwa. Napa kale eenhela dimwe da didilikwa da kalela po eendabo doulimba omo tava kala ve li meameno itava dulu okukwatwa keembwa.

Meekulu omulodi Omulodi ota ende a landulwa kovadani, tava kendabala oku mu kuma, omanga tava ingida: “Meekulu omulodi a wila moshilambo, ta toola mo osipenifa, okwa li e shi okwa ninga omuyamba”. Omulodi ota piluka , ndee ta pula. Ounona valye ava?” Ounona otava yandje edina keshe olo, ye omulodi ta twikile nondjila yaye. Ngeenge ounona va nyamukula:, “ovoye”,nena omulodi ote va te ta kendabala a kwate po vahapu ngaashi tashi dulika, omanga inava ya kouhondameno/ keameno lavo, “komaumbo avo” Ombwa mokanduda/ mokangulu: Ombwa oya nangala ya kofa ‘mokanduda/mokangulu kayo’ Ovadani vamwe ove li kombinga inya komaumbo avo. Otave lipweda va yuka komesho tava hondjaunine,tava ingida: “kambwa, dja mo mokaumbo koye. Okambwa peemhito dimwe otaka tonatifa eisho, ndee tai ono. Eshi tuu ovadani tava fiki popepi lela, yo otai nhuka mo mokaumbo kayo ,ndee tai kendabala i kwate po vahapu ngaashi tashi dulika omanga inava fika ‘komaumbo avo’.

“fye ohatu fifi oufila: "fye ohatu pilula omai" "fye ohatu pilula omai""okakuki okanini" Omuhongi ngeenge okwa ti: “ohatu ka lya oshikuki” ovadani nava lotoke va shune ‘moupakete’ vavo omanga omuhongi ta kendabala a kwate po vahapu ngaashi tashi dulika Okulita kwa manguluka: Momukalo wa manguluka, omudani umwe ota te vakwao ndee ta kendabala a kwate po umwe. Ou a kwatwa oye ta ka ta vakwao.

Okulitaataa kwaaveshe Omuhongi ota kala e na omalapi mahapu omaluvala a yooloka opo e a yandje kongudu. Omudani umwe ota djala elapi ndee ta kendabala a kwate po ovadani vahapu ngaashi tashi dulika, ovadani aveshe ava va kwatwa navo otava ka kwafela mokutaa taa. Omudani keshe a kwatwa ota djala elapi ndee ta kwafele mokutaa taa vakwao.

Page 66: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

64

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OMAUDHANO GOPAMUTHIGULULWAKALO

OIPALANYOLE ONDODO 1 ONDODO 2 ONDODO 3

Omalalakano elihongo

Ovahongwa nava dane omaudano e lili noku lili opamufyuululwakalo

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

Omapyokoko Ovahongwa nava dule oku:

hoolola okaudano kopamufyuululwakalo, hop.

- okambishi nokambwa

- oshivelo shoshingoli

- amangusa Amangusa:

Ovadani ova tukulwa meengudu

mbali. Ongudu imwe oi na ovalotoki

nongudu ikwao oi na ovanailonga

mokapale. Ovadani vavali

vomovanailonga otava fikama

kombinga ikwao, tava umbu etanga

oku naakwinya, omanga ovadani tava

tondoka oku dja komufinda waA va

yuka komuinda wa B. Ovadani vamwe

otava kwafele okutoola etanga.

Ngeenge etanga ola kumu umwe

wovatondoki, nena ou a kumwa oku

na okudja mo moudano.

Hoolola okaudano kavo kopamufyuululwakalo, hop.

- Hopscotch

- Amangusa

- Okambishi nokambwa Amangus:

Ovadani ova tukulwa meengudu mbali.

Ongudu imwe oi na ovalotoki nongudu

ikwao oi na ovanailonga mokapale

Ovanailonga vavali otava fikama

kombinga imwe yokapale. Ovatondoki ove

li mondabo/ pokatitii kokapale

kokudanena. Ovanailonga vomokapale

otava umbile etanga konima. Ovatondoki

otava lotokele momaumbo avo, omanga

tava valula vo tava henuka okudengwa

ketanga. Ngeenge etanga ola kumu

omudani,nena oku na okudja mo

moudano. Ospana otai findana ngeenge

va hange efindano loitwa 40 kumwe.

Hoolola okaudano kavo kopamufyuululwakalo, hop. Hopscotch

- London Bridge is Falling Down

- Okambishi nokambwa Amangus:

Ovadani ova tukulwa meengudu mbali.

Ongudu imwe oi na ovalotoki nongudu

ikwao oi na ovanailonga mokapale

Ovanailonga vavali otava fikama

kombinga imwe yokapale. Ovatondoki

ove li mondabo/ pokatitii kokapale

kokudanena. Ovanailonga vomokapale

otava umbile etanga konima. Ovatondoki

otava lotokele momaumbo avo, omanga

tava valula vo tava henuka okudengwa

ketanga. Ngeenge etanga ola kumu

omudani,nena oku na okudja mo

moudano. Ospana otai findana ngeenge

va hange efindano loitwa 40 kumwe.

Page 67: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

65

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

10. Etaloshiivo

Opo omapyokoko mahapu a yooloka noopaendodo da yooloka a dule kudidilikwa, omikalo

da yooloka detaloshiivo la twikilafana oda pumbiwa meendodo dopetameko opo ku yandjwe

efano lelixwa po kombinga yeyokomesho lomuhongwa. Etaloshiivo la twikilafana (CA) nali

kale la yela, la fatuka, tali dulu okupondolwa nole likolelela komilandu neenghedi

domuhongwa oye ta dana onghandangala.

Omapyokoko omomufindahongo otaa tongo eudeko neewino odo omuhongwa e na okuulika,

nota ka konakonwa muo. Ashike, oshilalakanenwa osho omufindahongo u kale tau wilikwa

kelihongo, ndele hakekonakono.

10.1 Oishonekwa yetaloshiivo

Elalakano letaloshiivo la twikilafana okuulika ouyelele u shi okulineekelwa nou na oshilonga u

ulke nghee ovahongwa va pondola omapyokoko. Ouyelele ou nau longifwe u yandje oidjemo

kovahongwa kombinga yeenghono nomaunghundi avo mehongo. Openi va ninga nawa,

openi va pumbwa okulundulula notave shi ningi ngahelipi. Ovadali nava shivifilwe luhapu

momushangwahokololo wofikola wopambelewa kombinga yeyokomesho lovana. Nava tuwe

omukumo va kale hava yandje omapapa ngeenge ovana va pondola nawa, nokuyambidida

ehongo lovana vavo.

Etaloshiivo la twikilafana ohali kwafele yo ovahongi va xwepopeke okuhonga kwavo ndee

tava yandje elihongo liwa kovahongwa. Oshishonekwa shetaloshiivo nashi talike ko onga

etaloshiivo opo ku lihongwe, ndee hataloshiivo laashi she lihongwa. Ovahongi nava

konakone opo va mone oukwatya wolela womuhongwa keshe nghee ta hange omapyokoko

opo ku shiivike nghee elihongo lomuhongwa li na okutwikila, nghee omuhongi e na

okuyandja omayambididohongo nonghee e na okukonakona omikalo daye dokuhonga.

10.2 Omaludi etaloshiivo

Omikalo dEtaloshiivo inali sheywa /inali longekidwa: omuhongi oku na okukonakona

nawa nhumbi omuhongwa keshe a hanga omapyokoko oo a hokololwa momufindahongo

wOshikwanyama, ndele ta mono nhumbi omuhongwa ta i komesho. Unene, eshi otashi dulu

okuningwa momukalo inau sheywa tashi dilile mokukonakona eyokomesho lomuhongwa

keshe melihongo, nokulideula momikalo donhumba manga tava konakona, tava fatulula

oiningwanima, tava longifa eshiivo, tava kwatafana, tava ningi omakonakono nekufombinga

lavo moinima yakwalukeshe.

Eshi otashi ti okunongonona elihongo lomuhongwa nelalakano loku va konakona eshi hatu

hongo nokudidilika eshi tu wete. Ovahongi ohava nongonona ovahongwa aveshe

momukokomoko woshilongwa shOshikwanyama. Ohava didilike ou e litula mo naao ine litula

mo, olyelye ha dulu okulonga sha memanguluko naao ta nane noudjuu ngeenge ta longo

sha kuye mwene. Pakupula omapulo, ohava mono ou a uda ko oshihongwa naao ina uda

ko. Mokutalela oinyangadalwa, otava dulu okudidilika kutya olyelye ta dulu okumana

oshinyangadalwa nokulongifa ounongo neshiivo, naao ita dulu. Ekufombinga, elitulemo

Page 68: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

66

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

nomawedelepo omuhongwa moilonga youngudu nalo ohali nongonowa. Ponghatu keshe

yelihongo, omuhongi na kwashilipaleke kutya ovahongwa otava hange omapyokoko.

Omikalo dEtaloshiivo la sheywa /la longekidwa: Etaloshiivo eli ola kwatela mo oku eta po

eenghalo dokukonakona ngaashi oukonakono vounongo pafiyafano (ouquizzes),

oukonakono vaxupi, okakonakono kopakanya, neembapila dokulongela Eembapila

dokulongela ohadi kwafa unene notadi dulu okulongifwa koshipelende ile mombapila. Osha

fimana ovahongi va unganeke nokulongekida melandulafano opo va konakone ovahongwa

ndee tava yandje oitwa yoko 10.

Elongifo lomakonakono opambelewa, pakushanga nopakanya otali dulu ashike ku konakona

omapyokoko amwe po, onghee inali pumbwa okulongifa efimbo lihapu. Oukonakono vaxupi

nava ningilwe motundi yelaka lotete (Oshikwanyama) ndele tava talika ko onga

oinyangadalwa yelaka

Ondodo % onhalelo yeepelesenda (ondodo 1-12)

Efatululo lomapyokoko

A 80% Okwa hanga omapyokoko aeshe nawa kuhe na vali. Omuhongwa nokwa hanga omapyokoko aeshe nawa kuhe na vali

B 70-79% Okwa hanga omapyokoko aeshe nawa unene. Okupondola kwomuhongwa oku li pombada lela yoitwa yopokati ya pumbiwa, ye okwa funda moitukulwa ihapu yomomapyokoko

C 60-69% Okwa hanga omapyokoko nawa. Omuhongwa okwa deuka momapyokoko sha wana

D 50-59% Okwa hanga omapyokoko sha wana. Okupondola kwomuhongwa otaku tu kumwe noitwa yopokati ya pumbiwa. Omuhongwa otashi shiiva a pumbwa eyambididohongo moitukulwa imwe po.

E 40-49% Okwa hanga ashike imwe po yomomapyokoko a talike ko onga a pyokoka. Omuhongwa i na hanga omapyokoko aeshe, ashike epondolo lomuhongwa ola wana okukoya omapyokoko opedu. Omuhongwa okwa pumbwa eyambididohongo moitukulwa ihapu yelihongo

U 0-39% I na hanga ondodo yasha. Omuhongwa i na dula okuhonga omapyokoko opamufika wopedu, nonande okwa kwafelwa lela komuhongi. Omuhongwa okwa pumbwa lela eyambididohongo

Page 69: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

67

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

10.3 Omafatululo oitwa (eendodondjele)

Omufika womuhongwa wokupondola mekwatafano nomapyokoko oo e li momufindahongo

wOshikwanyama okwa ulikwa momadidilikondada/eendodondjele. Ngeenge eendodondjele

tadi yandjwa, oshi li sha fimana kutya otadi hololifa nokuyandja omufika wolela womuhongwa

wokupondola kwaye mekwatafano nomapyokoko. Meendodo edi 1-3,

omadidilikondada/eendodondjele aa okwa kwatafana kumwe noshiyelekifo shoitwa ihamano.

Ekwatafano pokati keyandjo lomadidilikondada/eendodondjele nomapyokoko osha ulikwa

ngaashi tashi landula:

10.4 Omifindalandu domoule detaloshiivo (tali) la twikilafana

(Omafatululo aa otaa dulu okumonika mOmufindalandu wOpashiwana wEhongo

lopetameko)

Etaloshiivo oli na okukala oshitukulwa shomelongekido loshihongwa neenghedi da yela

dokukonakona nadi tulwe po. Pefimbo lotundi yoshilongwa nomangha ovahongwa tava ningi

oinyangadalwa yomongulu, omuhongi ota ningi etaloshiivo la twikilafana la sheywa naalo

inali sheywa momapyokoko aeshe a yooloka moilongwa aishe. Meendodo dopedu,

etaloshiivo ole likolelela koiyelekifo. kanghamekwa komakanghameno. Ngee oitwa

yomadidilikondada/yeendodondjele ya yandjwa, osha fimana i ulike lela ondodo yepondolo

lomuhongwa mekwatafano nomapyokoko.

10.4.1 Etaloshiivo tali twikile ina li sheywa /longekidwa

Etaloshiivo inali sheywa otali ningwa tashi pitile menongonono loukeka nomoididilikwa ya

shangwa (tala oshihopaenenwa ko 10.4.3). Eshi otashi ti kutya, mangha ovahongwa ve

lipyakidila noinyangadalwa yoshihongwa, omuhongi ota didilike omapondolo nomaunyengwi

mombapila yomusholondodo wovahongwa nhumbi tava konakonwa. Osho sha didilikwa

otashi ka wilika elongekido loileshwa yokomongula, eemhumbwe deyambididohongo

nonhumbi taku tukulilwa oitwa yetaloshiivo la twikilafana la sheywa. Inashi pumbiwa ku

shangwe omafatululo /omawedelepo asha kombinga yepyokoko keshe, okangobe ashike ka

ulike kutya omuhongwa okwa likola ounongo/owino. Ashike ngeenge omuhongwa ota

nyengwa nokwa pumbwa eyambididohongo la wedwa po, oumbangi tau ulike ounyengwi

waye owa pumbiwa.

10.4.2 Etaloshiivo tali twikile la sheywa /longekidwa

Etaloshiivo la sheywa /la longekidwa ohali ningwa konima yexulifo lenenediladilo

/oshipalanyole ile ngeenge oshikalimo shonhumba sha pumbwa ekonakono mangha

oshileshwa shipe inashi etwa po. Ovahongi otava dulu okuyandja oukonakono vaxupi

vopakanya ile vopakushanga ile oukonakono vounongo pafiyafano (quizes) momukokomoko

woshikako. Omuhongi oha yandje oitwa she likolelela koshiylekifo shoitwa i-6 (tala 10.4.3).

Momataloshiivo/omakonakono mahapu a ningwa, etaloshiivo/ekonakono ashike limwe la

sheywa tali didilikwa. Etaloshiivo nali ningwe pefimbo leetundi doihongwa. Eshi otashi ti

KAKU NA ovahongwa veendodo dopetameko (meendodo 1-3 tava ka kala ve na “oshivike

Page 70: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

68

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

shokakonakono” ile “elandulafano lefimbo lomakonakono” olo ovahongwa tave lihongele

okukonakonwa.

Oitwa yetaloshiivo la sheywa ohai didilikwa meefoloma dokudidilika etaloshiivo la twikilafana.

Kexulilo loshikako, oitwa yoshihongwa keshe ohai wedwa kumwe mokakololo “koitwa aishe

kumwe”. “Oupokati” owo omuvalu woitwa ya wedwa kumwe wa tukulwa nomuvalu

womataloshiivo a yandjwa, omipambulwavalu nado nadi ulikwe, ng: 3.2. Omipambulwavalu

otadi kolekwa ndee tadi ningi ondodo/oshitwa ngaashi sha ulikwa mo 10.3 ng: 2.8 = 3 nsh.t

Didilika: Oitwa yaxuunina yokexulilo lomudo oyo engongo loitwa yoshikako

shaxuuninwa ashike ndele KAI FI engongo loitwa yomudo aushe.

Page 71: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

69

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

11. Oitya nomafatululo ayo

Didilika : Omalityo oitya a yandjwa omu otaa longifwa ashike meenghalo doitya

pamufindahongo ou, ndele hameenghalo dimwe omo itaa wapalele.

Oilongifo (Apparatus) – Oinima yopamufyuululwakalo welongo lopamadeulo olutu ngaashi,

omatanga, outanga , eengonga/ oongengela, oumhunda vomakunde neengodi

Omapyokoko – Eewino odo tadi dulu okuyelekwa/ okumetwa noda pumbiwa mokulonga

oilonga ile moku hanga omufika wonhumba melihongo.

Etaloshiivo la twikilafana – oshiyelekifo shokutala eyokomesho lovalongwa, she likwatelela

koilonga oyo tava longo mongulu yofikola ile moukonakono/ moutumbutumbu, ovo tava pewa

va ninge momukokomoko woshikako ile womudo, shihe fi ashike mekonakono.

Oikambami yomomufindahongo – Oinima oyo ya kuma ounongo, eewino, omalityo

neenghedi odo tadi dulu okulongifwa moilongwa ihapu ile melihongo.

Eenghalo da yooloka – omayooloko opaminghoko, osho yo onghalafano paliko,

opaukashike- kookanhu mongudu yonhumba, moshiwana ile moshiputudilo shonhumba.

Engongapaleko lounyuni (Globalization)- Exumokomesho nehanganifo mounyuni aushe

la etifwa komakwatafano outekinolohi/ outekenika wa xwepopalifwa ,nopeemhito dimwe ohali

etifa yo ekano loukwatya womifyuululwakalo wopanhu

Okulela/Okudrippela – omukalo wokufanga ile wokundjobaula etanga luhapu luhapu.

Oaxa yokofronta (Frontal axis) – omufinda wa tapakana molutu okudja kombinga

nombinga wa pita komapepe nomonhulo

OHopscotch – oudano wa kwatela mo okunhuka momaxwata eembine da fanekwa pedu

Oilongifo (Implements) – Oinima yefiku keshe ngaashi outi , oipilangi, oumbeta . oupakete,

oupambu voilapi, eenghaku, oundooxa noumanya ovo tava dulu okulongifwa

moinyangadalwa yomadeulo olutu.

Ekwatelomo (Inclusivity) – oukwatya wokukwatela mo keshe umwe.

Embwidakanifo – etulomumwe loitukulwa ile loinima oyo tai dulu okulongela kumwe nawa

Omifika delihongo – Omatumbulo a nyolwa a ndjandjukununa ashishe kombinga yaasho

ovahongwa ve na okukala ve shi naasho tava dulu okuninga onga oshidjemo shavo

shelihongo pexulilo lefimbo la yandjwa, hop. Pexulilo loPrima yOpetameko. Ohaa ufanwa yo

“omufika woshikalimo”. Omufika welihongo otau hokolola osho ovahongi ve na okulonga

naasho ovahongwa ve na oku lihonga.

oAxisa yopalongitudinal (Longitudinal axis) – Omufinda wa ukilila wa tavakana olutu

okudja komutwe fiyo okomhadi

Page 72: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

70

NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

Eefikola daaveshe (Mainstream schools) – eefikola odo tadi wanifa po eemhumbwe

dovahongwa ovo vehe na eemhumbwe delongo le likalekelwa . Ofikola keshe oy inai

likalekelwa.

Ounongo oo u shivike nale –Ounongo oo ovahongwa ve shii nale

oAxisa yosagittal – omufinda wa tapakana olutu meembwetelo/moshiya oku dja komesho

wa finda konima

Epyakudukilohongo / Elongekidilohongo (School Readiness/Preparatory Programme

)- Opolohalama ya nuninwa Ondodo 1 yovalihongi ovanamibia okudimbulukwa kutya

ovahongwa vamwe inava longekidilwa ofikola manga inava tameka ofikola, oya nuninwa

owina okukwafa ovahongwa ovo opo va mone omadiladilo nowino oo wa pumbiwa

mokulihonga kwolela.

Okufikama wa tamanana (Straddle standing ) – Okufikama omaulu a dja kumwe; ko

okuulu kumwe oku li koshinima shonhumba.

Omapambafano patema – Omapambafano omadiladilo e lyaafane popepi ile oipalanyole i

lyaafane popepi moilongwa.

Nyanya/ ngungula/ (trot) – onhapo yonghambe ile yoshinamwenyo ngeenge tashi linyenge

meendelelo shi dulife pokweenda , ndele itai lotoka ; otai linyenge ashike mounghatu vanini,

ounghatu vaxupi ashike otava endelele.

Page 73: Republic of Namibia MINISRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY ... · nokonghalafano oyo omuhongwa keshe e limonena meumbo, kovakwanedimo vaye, momudingonoko nomekwatafano laye nomudingonoko

The National Institute for Educational Development Private Bag 2034 Okahandja NAMIBIA Telephone: +64 62 509000 Facsimile: +64 62 509033 E-mail: [email protected] Website: http://www.nied.edu.na © NIED 2014