[email protected] [email protected] · 2015-12-30 · ค าส าคัญ:...

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 5 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2558

87

รปแบบพฤตกรรมและเงอนไขการเรยนรการใชเทคโนโลยสารสนเทศของเกษตรกร Learning Behavior Patterns and Learning Conditions of Information Technology Usage of Farmers

รองศาสตราจารย ดร.สนนช ครฑเมอง แสนเสรม

สาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช [email protected]

อาจารย ดร.พลสราญ สราญรมย สาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

[email protected]

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษา 1) รปแบบพฤตกรรมและเงอนไขการเรยนรการใช

เทคโนโลยสารสนเทศของเกษตรกร และ 2) ปญหาและอปสรรคของเกษตรกรในการเขาใจและเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศ การวจยครงนเปนการวจยแบบผสมผสานทงในเชงปรมาณ และเชงคณภาพ โดยการสมภาษณเกษตรกรกลมตวอยาง จ านวน 466 คน จากเกษตรกรผปลกขาว ขาวโพดเลยงสตว มนส าปะหลง ออย และปาลมน ามน ในจงหวดก าแพงเพชร นครราชสมา สพรรณบร และกระบ ตามล าดบ และเกบขอมลจากการจดเวทชมชน วเคราะหขอมลเชงปรมาณโดยใชคารอยละ คาเฉลย คากลาง (มธยฐาน) คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน และวเคราะหขอมลเชงคณภาพโดยการวเคราะหเนอหา

ผลการวจยปรากฏผลดงน 1) เกษตรกรมการใชสอและเทคโนโลยสารสนเทศในการรบขอมลขาวสารและแลกเปลยนเรยนรทส าคญ คอ วทยโทรทศน โทรศพทมอถอ วทยกระจายเสยงและโทรศพทบาน ส าหรบรปแบบพฤตกรรมการเรยนรพบวา แหลงความรเดมเกยวกบการเกษตรของเกษตรกรสวนใหญมาจากบรรพบรษ รองลงมาคอจากการศกษาคนควาดวยตนเองและจากการศกษาดงาน โดยเกษตรกรมวธการศกษาความรเพมเตมเกยวกบการเกษตรจากการศกษาคนควาดวยตนเองมากทสด ส าหรบเงอนไขการเรยนรในภาพรวมพบวา เกษตรกรไดรบขาวสารความรดานการเกษตรจากเจาหนาทหนวยงานตางๆ อยในระดบปานกลาง ความเปนประโยชนของเทคโนโลยสารสนเทศในประเดนตางๆ โดยรวมอยในระดบมาก ความเหมาะสมของเทคโนโลยสารสนเทศอยในระดบมาก ดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศตอการเรยนรของเกษตรกรโดยรวมอยในระดบปานกลาง ดานความเปนประโยชนของเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ ตอการเรยนรของเกษตรกรโดยรวมอยในระดบปานกลาง ดานความรความสามารถของตนเองในการใชเทคโนโลยสารสนเทศโดยรวมในระดบมาก ความพรอมในการเรยนรในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ โดยรวมอยในระดบปานกลาง 2) ส าหรบปญหาในการเขาใจและเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศ พบวาทง

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

88 http://e-jodil.stou.ac.th


เกษตรกรและเจาหนาทระบวามปญหาการใชทยงยาก ไมมอปกรณ พนทไมมโครงสรางพนฐานทสามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศได ค าส าคญ: พฤตกรรมการเรยนร เงอนไขการเรยนร การใชเทคโนโลยสารสนเทศ เกษตรกร

Abstract

The purposes of this research were to study 1) learning behavior patterns and learning conditions of information technology usage of farmers; and 2) the farmers’ problems and obstacles in understanding and accessing information technology.

This research combined quantitative and qualitative methods. The sample in this study were 446 farmers who grew rice, corn, cassava, sugarcane, and oil palm in Kamphaengphet, Nakhonratchasima, Suphanburi, and Krabi Province accordingly. The data were collected by interviewing and setting community stages. The quantitative data were analyzed by the percentage, mean, median, standard deviation; and the qualitative data were analyzed through content analysis.

The findings of this research were as follows: 1) the media and information technology which the farmers mainly used to access and exchange agricultural information were television, mobile phone, broadcasting radio, and home telephone. Concerning learning behavior patterns, it was found that the farmers’ received their prior agricultural knowledge from the ancestors, self-studies, and field studies respectively. They pursued further studies in the agriculture by themselves. Concerning overall learning conditions, it was found that they received agricultural information from government officials of various sectors at the medium level. They viewed the benefits and the suitability of information technology at the high level. They used information technology for learning at the medium level. They also viewed the benefits of information technology for learning at the medium level. They perceived their knowledge and skills in information technology at the high level, but they reported their readiness to learn how to use information technology at the medium level. 2) Regarding the problems and obstacles in understanding and accessing information technology, both farmers and officials mentioned that information technology was complicated, they had no equipment and there was no infrastructure in the areas to support the access to information technology. Keywords: Learning Behavior, Learning Condition, Information Technology Usage, Farmer



89

ความเปนมาและความส าคญของปญหา ตามค าแถลงนโยบายของคณะรฐมนตร ตอสภานตบญญตแหงชาต เมอวนท 12 กนยายน 2557 ซง

อยในขอ 6.15 การเพมศกยภาพทางเศรษฐกจของประเทศในดานเกษตรกรรม เชน การแบงเขตเพอปลกพชผลแตละชนด รวมถงยงเปนยทธศาสตรท 1 เรองการฟนฟความเชอมนและเรงรดวางรากฐานทดของประเทศ ในขอ 1.7 เรงรดการประยกตใชงานวจยและพฒนาไปสการปฏบต (ส านกเลขาธการคณะรฐมนตร, 2557, น.12) โดยหนวยงานทเกยวของไดน านโยบายดงกลาวมาด า เนนการ อาท ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต(เนคเทค)ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย และภาคความรวมมอตาง ๆ ไดพฒนาโครงการบรณาการขอมลเพอเพมประสทธภาพการใชประโยชนทดนดานการเกษตร และพฒนาแบบจ าลองการเพมประสทธภาพการใชประโยชนทดนดานการเกษตร รวมถงระบบเซนเซอรตางๆ สถานวดสภาพอากาศและความชนในดน ระบบเชอมโยงขอมลจากหนวยงานภาครฐ รวมถงพฒนาคลงทรพยากรสารสนเทศดานการเกษตร ส าหรบเกษตรกรทเปนประชาชนในชมชนพนทหางไกล เพอเปนสวนหนงในการชวยกระตนเศรษฐกจใหชมชนมรายไดมากขน โดยระบบสารสนเทศดงกลาว เพอเปนการบรณาการขอมลองคความรทางการเกษตรผานเทคโนโลยสมยใหม ทจะชวยอ านวยความสะดวกในการเสรมสรางอาชพของเกษตรกร ผานเทคโนโลย คลงทรพยากรสารสนเทศ เพอใหเกษตรกรและประชาชนผสนใจ สามารถเขามามสวนรวมในการสราง ถายทอด ตลอดจนรกษาองคความรตางๆ ไมวาจะเปนขอมลการประกอบอาชพ ขอมลภมปญญาชมชน ขอมลวฒนธรรม เปนตน ทถกจดเกบอยางเปนระบบ ท งยงเปนการน าเสนอองคความรเพอใชตอยอดทางการเกษตรในรปแบบทใชงานงาย และสามารถเขาถงไดงาย ซงจะเปนหนทางหนงในการชวยกระตนเศรษฐกจในการสรางอาชพและลดความเหลอมล าในการเขาถงองคความรส าหรบการประกอบอาชพไดอกดวย (ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต, 2558)

ดงนน จงมความจ าเปนยงทจะตองศกษารปแบบพฤตกรรมและเงอนไขการเรยนรการใชเทคโนโลยสารสนเทศของเกษตรกร และปญหาและอปสรรคของเกษตรกรในการเขาใจและเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศของเกษตรกรไทย วาเทคโนโลยสารสนเทศประเภทใดทเกษตรกรสามารถเขาถงไดงาย สะดวก และสามารถใชไดจรงในชวตประจ าวนและสามารถน ามาใชในการประกอบอาชพการเกษตร เพอน าผลการวจยมาใชเปนแนวทางในการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศทสอดคลองกบพฤตกรรมการเรยนรและการใชเทคโนโลยสารสนเทศของเกษตรกรตอไป วตถประสงค

1) เพอศกษารปแบบพฤตกรรมและเงอนไขการเรยนรการใชเทคโนโลยสารสนเทศของเกษตรกร 2) เพอศกษาปญหาและอปสรรคของเกษตรกรในการเขาใจและเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศ



กรอบแนวคดในการวจย ผวจยไดก าหนดกรอบแนวคด ดงภาพท 1

ภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

นยามศพทเชงปฏบตการ

เกษตรกร หมายถง เกษตรกรในพนททปลกพชเศรษฐกจทง 5 ชนด ไดแก ขาว ขาวโพดเลยงสตว มนส าปะหลง ออย และปาลมน ามน ในจงหวดเปาหมาย ไดแก ก าแพงเพชร นครราชสมา สพรรณบร และกระบ เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology: IT) หมายถง เทคโนโลยสารสนเทศทเกษตรกรใชในการเรยนร การรบขอมลขาวสาร และการแลกเปลยนเรยนร ไดแก (1) วทยกระจายเสยง (2) วทยโทรทศน (3) ดาวเทยม (4) โทรศพทบาน (5) โทรศพทมอถอ (6) สมารตโฟนหรอแทบเลต (7) คอมพวเตอร และ (8) อนเทอรเนต เชน เวบไซต อเลรนนง เฟซบก ไลน แอปพลเคชนทเกยวของกบการเกษตรของหนวยงานตางๆ การเรยนรของเกษตรกร หมายถง การปรบเปลยนทศนคต แนวคดและการเปลยนแปลงพฤตกรรมทคอนขางถาวร ทงภายนอกทเกษตรกรแสดงออกมา และศกยภาพซงเปนพฤตกรรมภายในทมไดแสดงออกมา โดยอาศยกระบวนการทหลากหลาย ซงอาจเปนการเผชญสถานการณทไมไดเปนสญชาตญาณ ประสบการณ การปฏบตหรอการฝกฝน เงอนไขการเรยนรของเกษตรกรผานเทคโนโลยสารสนเทศ หมายถง เงอนไขการเรยนรของเกษตรกรผานเทคโนโลยสารสนเทศในดาน ความเปนประโยชน ความเหมาะสม ระดบการใช ระดบความเปนประโยชน ความรความสามารถ และความพรอมในการเรยนรในการใชเทคโนโลยสารสนเทศของเกษตรกร

รปแบบพฤตกรรมการเรยนรของเกษตรกร หมายถง พฤตกรรมการเรยนรของเกษตรกร โดยดจากการเรยนรเกยวกบการท าการเกษตรวาเกษตรกรไดเรยนรดวยวธการใดบาง และเกษตรกรไดศกษาหาความรเพมเตมเกยวกบการเกษตรดวยวธการใด

การใชเทคโนโลยสารสนเทศ ของเกษตรกร

การเรยนรของเกษตรกร • รปแบบพฤตกรรม • เงอนไขการเรยนร

ปญหาและอปสรรคของเกษตรกรในการเขาใจและเขาถง

เทคโนโลย สารสนเทศ



91

ประโยชนทไดรบจากการวจย 1. น าขอมลทไดจากการวจยมาใชเปนแนวทางในการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศทสอดคลองกบ

พฤตกรรมการเรยนร เงอนไขการเรยนร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศของเกษตรกรตอไป 2. น าขอมลทไดมาใชเปนแนวทางในการสงเสรมการเรยนร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศของ

เกษตรกรตอไป วธการวจย

การวจยน เปนการวจยแบบผสมผสาน (mixed method research) โดยใชรปแบบวธวจยทงในเชงปรมาณ และเชงคณภาพ โดยมการเกบรวบรวมขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพ โดยมรายละเอยดเกยวกบวธด าเนนการวจยดงน

1. กลมเปาหมาย กลมเปาหมายในการด าเนนการวจยครงนคอ เกษตรกร โดยมรายละเอยดประชากรและการสมกลมตวอยาง ดงน

1.1 ประชากร ไดแก เกษตรกรในพนททมการปลกพชเศรษฐกจ ไดแก ขาว ขาวโพดเลยงสตว มนส าปะหลง ออย และปาลมน ามน ในจงหวดเปาหมายไดแก ก าแพงเพชร นครราชสมา สพรรณบร และกระบ จ านวน 1,439 ราย

1.2 การสมตวอยาง 1) การสมพนท โดยใหกระจายภาคและเจาะจงจงหวดทมการปลกพชเศรษฐกจ ไดแก

ขาว ขาวโพดเลยงสตว มนส าปะหลง ออย และปาลมน ามน 2) การสมตวอยาง ก าหนดขนาดของกลมตวอยางโดยใชสตรของ Taro Yamane ทระดบนยส าคญ 0.10

ส าหรบพนททมจ านวนเกษตรกรนอยจะเกบขอมลทงหมด (ดงตวเลขในตารางท 1) ท าการสมตวอยางโดยเจาะจง เกษตรกรทเขารวมโครงการการสงเสรมการผลตขาว ขาวโพดเลยงสตว มนส าปะหลง ออย และปาลมน ามน ของกรมสงเสรมการเกษตร ตามจ านวนทตองการ โดยมรายละเอยดของจ านวนประชากรและกลมตวอยาง ดงตารางท 1



ตารางท 1 รายละเอยดประชากรและกลมตวอยาง

ภาค/จงหวด ประชากร (ราย) กลมตวอยาง (ราย)

ภาคเหนอก าแพงเพชร

ขาว: โครงการเพมประสทธภาพการผลตขาวอยางย งยน โดยการลดตนทนการผลตขาวนาป จ านวนเกษตรกรทเขารวมโครงการ 300 ราย ขาวโพดเลยงสตว: โครงการสงเสรมการผลตขาวโพดเลยงสตวปลอดโรคราสนม จ านวนเกษตรกรทเขารวมโครงการ จ านวน 55 ราย มนส าปะหลง: โครงการสงเสรมการผลตและกระจายพนธพชเศรษฐกจ กจกรรมสงเสรมการผลตและกระจายพนธมนส าปะหลง จ านวนเกษตรกรทเขารวมโครงการ 200 ราย ออย: การอบรมการปลกออยโรงงานในพนทนาไมเหมาะสม จ านวนเกษตรกรทเขารวมโครงการ 264 ราย

75

55

67

73

ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ นครราชสมา

โครงการเพมประสทธภาพการผลตมนส าปะหลงอ าเภอขามทะเลสอ จ านวนเกษตรกรทเขารวมโครงการ 200 ราย

67

ภาคกลางสพรรณบร

โครงการควบคมศตรออยโดยชววธ: ใชเชอไตรโคเดอรมาควบคมโรครากเนาออย จ านวนเกษตรกรทเขารวมโครงการ 50 ราย

50

ภาคใต กระบ

โครงการปลกทดแทนปาลมน ามนพนธด ทดแทนสวนเกา ป 2557 จ านวนเกษตรกรทเขารวมโครงการ 370 ราย

79

รวม ประชากรทงหมด 1,439 ราย รวมกลมตวอยาง 466 ราย

2. วธด าเนนการวจย การวจยครงนเปนการวจยแบบผสมผสานทงในเชงปรมาณ และเชงคณภาพ โดยมการด าเนนการดงน

2.1 การจดท ากรอบแนวคด สรางเครองมอเกบขอมล และก าหนดแผนการด าเนนงานเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสมภาษณ และประเดนค าถามส าหรบการจดเวทชมชน



93

2.2 จดเวทชมชนเพอระดมสมอง ใน 7 พนทๆ ละ 1 ครงรวม 7 ครง 2.3 วเคราะหขอมล เชงปรมาณโดยการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย คามธยฐานหรอคา

กลาง และสวนเบยงเบนมาตรฐาน วเคราะหขอมลเชงคณภาพโดยการ จ าแนกขอมล จดหมวดหมขอมล และแสดงความสมพนธของขอมล

2.4 จดท ารายงานผลการวจย 3. เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงน ประกอบดวย แบบสมภาษณเกษตรกร

ตรวจสอบความเชอถอโดยวธหาคาสมประสทธอลฟาของครอนบค (Cronbach’s alpha coefficient) ไดคาเทากบ 0.881 และประเดนส าหรบการจดเวทชมชน

4. วธการเกบรวบรวมขอมล โดยมขนตอนในการเกบรวบรวมขอมลดงน 4.1 ประชมชแจงทมนกวจยและผชวยนกวจย 4.2 การเกบรวบรวมขอมลจากเกษตรกร โดยใชแบบสมภาษณ 4.3 การเกบรวบรวมขอมลโดยจดเวทชมชน โดยใชแนวค าถามในการสมภาษณเจาะลกและ

สนทนากลม 5. การวเคราะหขอมล และสถตทใช ท าการวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมส าเรจรปส าหรบเครอง

คอมพวเตอรส าหรบการวเคราะหขอมลตาง ๆ ดงน 5.1 การวเคราะหขอมลเชงปรมาณใชสถตพรรณนา ไดแก คาความถ (frequency) คารอยละ

(percentage) คา เฉลย (mean) และคามธยฐานหรอคากลาง (median) คาต า สด (minimum) คาสงสด (maximum) คาเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation)

การแปลความหมายระดบความคดเหนตอประเดนตางๆ ตามเกณฑในการประเมน ดงน คาเฉลย 4.21 – 5.00 หมายถง ระดบมากทสด คาเฉลย 3.41 – 4.20 หมายถง ระดบมาก คาเฉลย 2.61 – 3.40 หมายถง ระดบปานกลาง คาเฉลย 1.81 – 2.60 หมายถง ระดบนอย คาเฉลย 1.00 – 1.80 หมายถง ระดบนอยทสด

5.2 วเคราะหขอมลเชงคณภาพดวยการจดหมวดหมขอมล การเปรยบเทยบ การอธบายความเชอมโยงสมพนธ และการวเคราะหเนอหา ไดแก การจดหมวดหมของเนอหา ส าหรบขอมลเชงคณภาพ



ผลการวจยและอภปรายผล ผลการวจย

1. รปแบบพฤตกรรมและเงอนไขการเรยนรของเกษตรกร

1.1 พฤตกรรมการเรยนรของเกษตรกร 1) แหลงความรเดมเกยวกบการเกษตรวธการศกษาหาความรเพมเตมเกยวกบ

การเกษตร พบวา สวนใหญมาจากบรรพบรษ รองลงมาคอ จากการศกษาคนควาดวยตนเอง และ

จากการศกษาดงานและการแลกเปลยนเรยนรกบผร สวนวธการศกษาความรเพมเตมเกยวกบการเกษตรจะหาความรเพมเตมจากการศกษาคนควาดวยตนเองมากทสด รองลงมาคอ จากการสอบถามเพอนบาน การเขารบการฝกอบรม และการสอบถามเจาหนาทหนวยงานราชการตางๆ

2) การไดรบขาวสาร ความรทางดานการเกษตรจากเจาหนาทของหนวยงานตางๆ พบวา สวนใหญอยในระดบปานกลางทกหนวยงานยกเวนจากกรมพฒนาทดน กรม

ประมง กรมปศสตว และกรมการขาวทอยในระดบนอย 1.2 เงอนไขการเรยนรของเกษตรกร

1) ความเปนประโยชนของเทคโนโลยสารสนเทศ ดานความเปนประโยชนของเทคโนโลยสารสนเทศ โดยรวมอยในระดบมาก 3

ประเดนไดแก ท าใหการคนควาขอมลตาง ๆ ทตองการไดรวดเรว ชวยสรางรายไดแกตนเองและครอบครวไดมากขน และชวยใหสามารถท างานไดมากขน

2) ความเหมาะสมของเทคโนโลยสารสนเทศตอการเรยนรของเกษตรกร ดานความเหมาะสมของเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ ตอการเรยนรของเกษตรกรใน

ดานตางๆ โดยรวมอยในระดบมาก พบวา ในดานความเหมาะสมในมตการใชอยในระดบมาก ยกเวนในดานความสามารถเรยนรโดยการฝกท าเองได และใชเวลาในการโหลดขอมลไมนานทอยในระดบปานกลาง

ดานความเหมาะสมในมตของคณลกษณะในประเดนตางๆ ไดแก มรปแบบสวยงาม ดงดดตา นาสนใจ สอดคลองกลมกลนกบลกษณะงาน ไมยงยาก ไมซบซอน เขาใจงาย มองเหนผลลพธไดชดเจน มความนาเชอถอ น าเสนอขอมลทเปนประโยชนในการผลตและการตลาดทางการเกษตร ค านวณตนทนการผลตไดถกตองแมนย า และสอดคลองกบความเปนจรง อยในระดบปานกลางและระดบมากใกลเคยงกน

3) การใชเทคโนโลยสารสนเทศตอการเรยนรของเกษตรกร ดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศตอการเรยนรของเกษตรกรพบวา โดยรวมอยใน

ระดบปานกลาง ทงนเกษตรกรเกอบทงหมดมการใชวทยโทรทศน และโทรศพทมอถอ ส าหรบระดบการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการเรยนรนน พบวาผทตอบวามการใชงานเทคโนโลยสารสนเทศประเภทตางๆ



95

นน ตอบวามการใชงานเทคโนโลยสารสนเทศดงกลาวในระดบมาก ไดแก โทรศพทสมารตโฟน วทย-โทรทศน แทบเลต (เนนเชอมตอเครอขายอนเทอรเนต) อเมล เวบไซต ไลน เฟซบก และโทรศพทมอถอ (เนนโทรศพท) สวนเทคโนโลยสารสนเทศทเหลอนอกจากนมระดบการใชงานในระดบนอย ยกเวน แอพพลเคชนตางๆ ทมการใชในระดบนอยทสด

4) ความเปนประโยชนของเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ ตอการเรยนรของเกษตรกร ดานความเปนประโยชนของเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ ตอการเรยนรของเกษตรกร

พบวา โดยรวมอยในระดบปานกลาง ยกเวน วทยโทรทศน โทรศพทมอถอ สมารตโฟน ไลน และเวบไซตทอยในระดบมาก

5) ความรความสามารถของตนเองในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ ดานความรความสามารถของตนเองในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ พบวา

ความสามารถในการใชของกลมผใชโดยรวมในระดบมาก โดยมความสามารถในการใชงานในระดบมากทสดคอ ในเรองการใชวทยโทรทศน แทบเลต เวปไซต เฟซบก และไลน สวนทเหลออยในระดบปานกลางและมาก

6) ความพรอมในการเรยนรในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ ความพรอมในการเรยนรในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ พบวา ความพรอมในการ

เรยนรในการใชเทคโนโลยสารสนเทศโดยรวมอยในระดบปานกลาง โดยทงหมดมความพรอมในการใชวทยโทรทศน โทรศพทมอถอ(เนนโทรศพท) รองลงมาคอ โทรศพทบาน และโทรศพทมอถอ (เนนเชอมตอเครอขายอนเทอรเนต) โดยกลมทตอบวามความพรอม พบวา มความพรอมในระดบปานกลาง และมาก

1.3 ขอมลการจดเวทชมชน ดานวธการทใชในการเรยนรดานการเกษตรจากการใชสอเทคโนโลยสารสนเทศ

1) วธการทใชในการเรยนรดานอาชพเกษตร จากการจดเวทชมชน พบวา วธการเรยนรดานอาชพการเกษตรของเกษตรกร มการ

เรยนรดวยตนเองโดยเกษตรกรทดลองท าดวยตนเองและเรยนรจากผอน สวนการเรยนรผานสอบคคลมการเรยนรจากเจาหนาททงเจาหนาทสงเสรมการเกษตรภาครฐและเจาหนาทสงเสรมการเกษตรภาคเอกชนเกษตรกรทประสบความส าเรจมากอนและอาสาสมครเกษตร รวมถงการเรยนรจากสอสงพมพ ไดแก หนงสอพมพ แผนพบ เอกสารคมอ โปสเตอร และวารสาร การเรยนรจากสอมวลชนไดแก วทยโทรทศน วทยกระจายเสยงและหอกระจายขาว การเรยนรจากเทคโนโลยสารสนเทศ ไดแก โทรศพทมอถอ สมารต- โฟน และคอมพวเตอร และการเรยนรจากสอกจกรรม ไดแก การจดประชม การอบรม และการศกษาดงาน และพบวาเกษตรกรมการแลกเปลยนเรยนรในประเดนการท านา มนสมปะหลง ขาวโพดเลยงสตว ออยและปาลม โดยวธการแลกเปลยนเรยนร หลายวธการ ไดแก พบปะพดคยกบเพอน การศกษาดงาน การ



ประชมสมมนาเวทชมชน โทรศพท คอมพวเตอรและสอสงคมออนไลน สามารถสรปขอมล รปแบบพฤตกรรมและเงอนไขการเรยนรของเกษตรกร ไดดงภาพท 2-3

ภาพท 2 แหลงเรยนร วธการหาความรเพมเตมและเงอนไขการเรยนรของเกษตรกร



97

ภาพท 3 เงอนไขการเรยนร

2) ความตองการเรยนรเทคโนโลยสารสนเทศของเกษตรกร ผ วจ ยไดแบงหวเ รองในการเกบขอมลความตองการเรยนรการใชเทคโนโลย

สารสนเทศผานชองทางตางๆ ออกเปน 3 ประเดน ตงแตวธการใช การใชงานเกยวกบชวตประจ าวน การพฒนาอาชพ ซงมรายละเอยด ดงน

จากการจดเวทชมชน พบวา เกษตรกรมความตองการเรยนรการใชเทคโนโลยสารสนเทศผานชองทางตางๆ ไดแก เฟซบก ไลน อนสตาแกรม เวปไซต และแอพพลชนตางๆ โดยมความตองการดานวธการใช คอ ตองการใชงานใหเปน และตองการทราบเกยวกบแอพพลเคชนใดบางทมประโยชนตอเกษตรกร ดานการใชงานเกยวกบชวตประจ าวน ตองการการสอบถามความเปนไปของเพอน ประสานงานกลม สงขอมลขาวสารการเรยนร การดแลสขภาพและขาวสารประจ าวนตางๆ สวนดานการใชงานในการพฒนาอาชพ เกษตรกรมความตองการเรยนรขอมลเกยวกบราคาสนคาเกษตร สถานการณการคาขาย เทคนคการผลต การเกบเกยว การแปรรปสนคาเกษตร คนหาอาชพอนๆ ทเหมาะสม หาชองทางการท ารายไดอนๆ การดแลรกษาเครองมอ เครองจกรกลการเกษตร และการสรางสงคมเพอนเกษตร เพอแลกเปลยนขอมลกนออกเปน 3 ประเดน ตงแตวธการใช การใชงานเกยวกบชวตประจ าวน การพฒนาอาชพ สามารถสรปขอมล แหลงเรยนรการใชเทคโนโลยสารสนเทศ เรองทรบขาวสาร/เรยนรและความตองการเพมเตมในการพฒนาอาชพ ไดดงภาพท 4



ภาพท 4 แหลงเรยนรการใชเทคโนโลยสารสนเทศ เรองทรบขาวสาร/เรยนรและ ความตองการเพมเตมในการพฒนาอาชพ

2. ปญหาและอปสรรคของเกษตรกรในการเขาใจและเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศ

2.1 ปญหาและอปสรรคในการเขาใจและเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศของเกษตรกร ดานปญหาในการเขาใจและเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศเกษตรกรเกอบทงหมด ระบวา

ปญหาการใชทยงยาก ไมมอปกรณ พนทไมมโครงสรางพนฐานทสามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศได 2.2 ขอมลการจดเวทชมชน ดานปญหาและอปสรรคของเกษตรกรในการเขาใจและเขาถง

เทคโนโลยสารสนเทศ จากการจดเวทชมชน พบวาเกษตรกรสวนใหญมปญหาเกยวกบความเขาใจในการใช

เทคโนโลยสารสนเทศ โดยเหนวา การใชเทคโนโลยทสงเกนไปบางครงกไมมความจ าเปน ไมคมกบการลงทน ขณะเดยวกนขนตอนการใชงานยงยาก โดยมขอเสนอแนะใหมการจดอบรมหรอสอนวธใชเทคโนโลยทถกตอง และอยากใหมการลดคาบรการและคาอปกรณใหเหมาะสมราคาไมแพง สวนความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ พบวาเกษตรกรใชงานเทคโนโลยไมเปน โดยเสนอแนะใหมการอบรมใหความรในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ และในประเดนการเขาถง/ปจจยในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ พบวาอปกรณเทคโนโลยสารสนเทศจ าเปนตองใชไฟฟา สญญาณอนเทอรเนต และโทรศพท ไม



99

ครอบคลมทกพนท เสยคาบรการสง โดยเสนอแนะใหขยายพนทใหบรการดานสญญาณมความครอบคลมทวทกพนทจรง และลดคาใชจายการบรการใหเหมาะสม ซงมรายละเอยดดงน

สามารถสรปขอมล ปญหาและขอเสนอแนะของเกษตรกรในดานความเขาใจ ความสามารถในการใช และการเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศ ไดดงภาพท 5

ภาพท 5 ปญหาและขอเสนอแนะของเกษตรกรในดานความเขาใจ ความสามารถในการใช และการเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศ



การอภปรายผล ผลการวจยมประเดนควรน ามาอภปรายผลดงน 1. พฤตกรรมการเรยนรของเกษตรกร แหลงความรเดมเกยวกบการเกษตร และวธการศกษาหาความรเพมเตมเกยวกบการเกษตร นนพบวา

เกษตรกรสวนใหญไดความรเดมมาจากบรรพบรษ รองลงมาคอ จากการศกษาคนควาดวยตนเอง สวนการหาความรเพมเตมไดจากการศกษาคนควาดวยตนเองมากทสด รองลงมาคอ จากการสอบถามเพอนบาน การเขารบการฝกอบรม และการสอบถามเจาหนาทหนวยงานราชการตางๆ ซงสอดคลองกบขอคนพบจากการวจยวา เกษตรไดรบขาวสารความรดานการเกษตรจากเจาหนาทจากหนวยงานตางๆ สวนใหญอยในระดบปานกลาง ดงนนจะเหนไดวาพฤตกรรมการเรยนรของเกษตรกรโดยการศกษาคนควาดวยตนเอง นบเปนแหลงเรยนรทส าคญของเกษตรกร ดงนนหนวยงานทเกยวของจงควรพฒนารปแบบการเรยนรใหเหมาะสมกบพฤตกรรมการเรยนรของเกษตรกรทชอบการศกษาคนควาดวยตนเอง โดยเฉพาะเทคโนโลยสารสนเทศทเกษตรกรใชในการเรยนรมากทสด คอวทยโทรทศน และโทรศพทมอถอ

2. เงอนไขการเรยนรของเกษตรกร 2.1 ความเปนประโยชนของเทคโนโลยสารสนเทศ ดานความเปนประโยชนของเทคโนโลยสารสนเทศโดยรวมอยในระดบมาก ซงสอดคลองกบ

ขอคนพบจากการวจยในการจดเวทชมชน วาเกษตรกรเลงเหนถงประโยชนของเทคโนโลยสารสนเทศตอการเกษตร โดยเรยนรจากสนเทศทเกยวของสถานการณการคาขาย เทคนคการผลต การเกบเกยว การแปรรปสนคาเกษตร ผานการเรยนรจากสอสารสนเทศตาง ๆ เชน วทยโทรทศน โทรศพทมอถอ หรอแอพพลเคชนตาง ๆ เพอน าสารสนเทศทไดมาชวยสรางรายไดแกตนเองและครอบครวใหไดมากขน และชวยใหสามารถท างานไดมากขน ดงนนการสนบสนนจากหนวยงานทเกยวของ ในการจดหา และใหขอมลหรอสารสนเทศทเปนประโยชนตอการเกษตรผานเทคโนโลยสารสนเทศ เพอใหเกษตรกรน าสารสนเทศไปใชในการพฒนาการผลตใหดยงขนจงนบวามความส าคญและจ าเปนอยางยง ซงในประเดนนยงสอดคลองกบนโยบายของกรมสงเสรมการเกษตร (2557) ทตองการพฒนาระบบสงเสรมการเกษตรโดยใชรปแบบ MRCF system (Mapping – Remote Sensing – Community Participation – Specific Field Service) โดยการจดท าขอมลไวในสอตางๆ ของเทคโนโลยสารสนเทศ เพอใหเกษตรกรเขาถงขอมลเพอพฒนาหรอเปลยนแปลงระบบการผลตใหดทสดได (Change to the best) โดยใชการสอสารระยะไกลนน เปนรปแบบการสงเสรมทเหมาะสมและสอดคลองกบยคสมยปจจบน และสอดคลองกบความตองการของเกษตรกร

2.2 ความเหมาะสมของเทคโนโลยสารสนเทศตอการเรยนรของเกษตรกร ดานความเหมาะสมของเทคโนโลยสารสนเทศตาง ๆ ตอการเรยนรของเกษตรกรในดาน

ตางๆ โดยรวมอยในระดบมาก โดยพบวา ในดานความเหมาะสมในมตการใชอยในระดบมาก ยกเวนในดานความสามารถเรยนรโดยการฝกท าเองได และใชเวลาในการโหลดขอมลไมนานทอยในระดบปานกลาง สวน



101

ดานความเหมาะสมในมตของคณลกษณะ พบวา ในประเดนตาง ๆ อยในระดบปานกลาง และระดบมากใกลเคยงกน ซงประเดนทเกษตรกรมความคดเหนในดานความสามารถเรยนร โดยการฝกท าเองไดในระดบปานกลางนน ชใหเหนวาเกษตรกรพยายามเรยนรเทคโนโลยสารสนเทศดวยตนเองแตยงไมประสบผลส าเรจเทาทควร ดงนนจงมความจ าเปนทหนวยงานทเกยวของจะด าเนนการพฒนารปแบบเทคโนโลยสารสนเทศ เชน แอพพลเคชนตางๆ ไมใหยงยาก ซบซอน และเขาใจงายตอการใชงานของเกษตรกร เพอใหเกษตรกรสามารถใชงานไดสะดวก และควรมการอบรม หรอค าแนะน าในการใชงานเทคโนโลยสารสนเทศตาง ๆ แกเกษตรกร

2.3 การใชเทคโนโลยสารสนเทศตอการเรยนรของเกษตรกร ดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศตอการเรยนรของเกษตรกรพบวา โดยรวมอยในระดบปาน

กลาง ทงนเกษตรกรเกอบทงหมดมการใชวทยโทรทศน และโทรศพทมอถอ ส าหรบระดบการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการเรยนรนน พบวาเกษตรกรทตอบวามการใชงานเทคโนโลยสารสนเทศประเภทตาง ๆ นน ตอบวามการใชงานเทคโนโลยสารสนเทศดงกลาวในระดบมาก ไดแก โทรศพทสมารตโฟน วทยโทรทศน แทบเลต (เนนเชอมตอเครอขายอนเทอรเนต) อเมล เวบไซต ไลน เฟซบก และโทรศพทมอถอ (เนนโทรศพท) สวนเทคโนโลยสารสนเทศทเหลอนอกจากนมระดบการใชงานในระดบนอย ยกเวน แอพพลเคชนตาง ๆ ทมการใชในระดบนอยทสด ผลการวจยดงกลาวนสอดคลองกบการรายงานของส านกงานสถตแหงชาต (2557) ซงรายงานวาเกษตรกรมการใชโทรศพทมอถอสงถงรอยละ 77.0 ของเกษตรกรทงหมด ในขณะทมการใชคอมพวเตอร และอนเทอรเนตเพยงรอยละ 7 และ 6 ตามล าดบ ในประเดนนชใหเหนวาถงแมวาเกษตรกรจะมพฤตกรรมการเรยนรดวยตนเองและจากการสอบถามเพอนบาน แตเปนการเรยนรดวยตนเองผานโทรศพทสมารตโฟน และแลกเปลยนความรจากการสอบถามเพอนบานผานโทรศพทมอถอ ไมใชเปนการแลกเปลยนความรแบบเผชญหนาเหมอนสมยกอน ดงนน การพฒนาเครอขายสญญาณอนเทอรเนตและสญญาณโทรศพทใหเขาถงทกพนทของหนวยงานทเกยวของ จงเปนปจจยส าคญในการสงเสรมใหการเรยนรของเกษตรกรเปนไปไดงาย และมประสทธภาพมากขน

2.4 ความเปนประโยชนของเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ ตอการเรยนรของเกษตรกร ดานความเปนประโยชนของเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ ตอการเรยนรของเกษตรกร พบวา

โดยรวมอยในระดบปานกลาง ยกเวน วทยโทรทศน โทรศพทมอถอ สมารตโฟน ไลน และเวบไซตทอยในระดบมาก จากผลการวจยนมประเดนทนาสนใจคอเกษตรกรเลงเหนความเปนประโยชนของสมารตโฟน ไลน และเวบไซตตอการเรยนร เนองจากเทคโนโลยสารสนเทศดงกลาวเปนเทคโนโลยทท าใหการสอสารและการเรยนรเปนไปอยางสะดวก และรวดเรวทนตอสถานการณ อยางไรกตามเทคโนโลยสารสนเทศสมยใหมนตองอาศยการเชอมตอเครอขายอนเทอรเนต ซงชใหเหนวาหากมการพฒนาเครอขายอนเทอรเนตใหมประสทธภาพ จะท าใหเกษตรกรสามารถเขาถงแหลงสารสนเทศเพอน าไปใชประโยชนไดเปนอยางด เนองจากเกษตรกรเลงเหนถงประโยชนของเทคโนโลยสารสนเทศเปนพนฐานอยแลว ดงนน การเรงพฒนา



โครงสรางระบบเครอขายอนเทอรเนตใหมประสทธภาพยงขนของหนวยงานทเกยวของจะชวยสนบสนนใหเกษตรกรสามารถใชประโยชนจากเทคโนโลยสารสนเทศไดอยางเตมทมากขน

2.5 ความรความสามารถของตนเองในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ ดานความรความสามารถของตนเองในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ พบวา ความสามารถใน

การใชเทคโนโลยสารสนเทศของกลมเกษตรกรผทใชโดยรวมในระดบมาก โดยเกษตรกรมความสามารถในการใชงานในระดบมากทสดคอ ในเรองการใชวทยโทรทศน แทบเลต เวปไซต เฟซบก และไลน สวนอน ๆ อยในระดบปานกลางและมาก จากผลการวจยนชใหเหนวา นอกเหนอจากความรในการใชวทยโทรทศนซงเปนเทคโนโลยสารสนเทศทมการใชมานานตงแตอดต ซงอาจเปนผลใหเกษตรกรมความรในการใชมากทสด อยางไรกตามเกษตรกรยงมความรความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศสมยใหม เชน เวปไซต เฟซบก และไลน เปนตน ทงนความรความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศดงกลาวในชวตประจ าวน สามารถน ามาประยกตใชเพอใหเกดประโยชนกบการเกษตรได เชน การสรางกลมในเฟซบก หรอกลมไลนของเกษตรกรเพอแลกเปลยนความรทางการเกษตร เปนตน

2.6 ความพรอมในการเรยนรในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ ความพรอมในการเรยนรในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ พบวา ความพรอมในการเรยนรใน

การใชเทคโนโลยสารสนเทศโดยรวมอยในระดบปานกลาง โดยทงหมดมความพรอมในการใชวทยโทรทศน โทรศพทมอถอ (เนนโทรศพท) ในระดบมาก รองลงมาคอ โทรศพทบาน และโทรศพทมอถอ (เนนเชอมตอเครอขายอนเทอรเนต) จากผลการวจยในประเดนความพรอมในการใชโทรศพทบานทนอยกวาโทรศพทมอถอ (เนนโทรศพท) นสอดคลองกบการรายงานของส านกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.) (2557) ทรายงานการส ารวจ พฤตกรรมการใชบรการโทรคมนาคมของประชากรไทย พ.ศ.2557 วาแนวโนมการใชโทรศพทบานในป พ.ศ.2557 เหลอเพยงรอยละ 25.7 ลดลงจากป 2556 ซงมผใชรอยละ 27.9 และ2554 ซงมผใชรอยละ 35.2 เนองจากเปลยนไปใชโทรศพทมอถอ (เนนโทรศพท) ไมมความจ าเปนตองใชโทรศพทบาน และการบรการโทรศพทบานไมด

อยางไรกตามผลการวจยในประเดนความคดเหนตอความพรอมในการเรยนรในการใชโทรศพทมอถอ (เนนโทรศพท) มากกวาความพรอมในการเรยนรในการใชโทรศพทมอถอ (เนนเชอมตอเครอขายอนเทอรเนต) นนไมสอดคลองกบการรายงานของกสทช. ทแสดงวา การใชโทรศพทมอถอ (เนนโทรศพท) ของคนไทยมแนวโนมลดลงจากรอยละ 93.7 ในป 2554 เหลอเพยงรอยละ 91 ในปพ.ศ 2557 ในขณะทมการใชโทรศพทมอถอ (เนนเชอมตอเครอขายอนเทอรเนต) เพมขนจากปพ.ศ. 2554 ทมรอยละ 36.5 เปนรอยละ 53.8 ในป พ.ศ. 2557 เนองจากการสอสารจะใชผานสอสงคมออนไลน เชน เฟซบก และไลน แทนทจะใชการโทรศพทแบบสมยกอน ซงจากขอมลทไมสอดคลองระหวางรายงานผลการศกษาจากการวจยครงนกบผลการศกษาของกสทช. อาจเนองจากเหตผลหลก 2 ประการ ดงน ประการแรก คอ กลมเปาหมายของงานวจยครงนมเฉพาะเกษตรกร ในขณะทกลมเปาหมายการศกษาของกสทช. เปน



103

ประชากรไทยทวไป ซงอาจมลกษณะพนฐานบางประการทแตกตางกน และประการสดทาย คอสญญาณเครอขายอนเทอรเนตทยงไมครอบคลมทกพนทของเกษตรกรทอยหางไกลจากแหลงสญญาณอนเทอรเนต เปนผลใหเกษตรกรยงมความพรอมในการเรยนรในการใชงานเนนเชอมตอเครอขายอนเทอรเนตนอยกวาเนนโทรศพทซงมสญญานโทรศพททครอบคลมพนททมากกวา ผวจยมความเหนวาหากสญญาณเครอขายอนเทอรเนตครอบคลมและสามารถใชไดดในทกพนทจะท าใหเกษตรกรมแนวโนมทจะมความพรอมในการเรยนรในการใชโทรศพทมอถอ (เนนเชอมตอเครอขายอนเทอรเนต) มากกวาโทรศพทมอถอ (เนนโทรศพท) เชนเดยวกบสถานการณของการใชเทคโนโลยสารสนเทศของประชากรในภาพรวมของประเทศไทย

3. ปญหาและอปสรรคของเกษตรกรในการเขาใจและเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศ ปญหาและอปสรรคในการเขาใจและเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศของเกษตรกร ดานปญหาในการเขาใจและเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศเกอบทงหมดของเกษตรกรระบวาปญหา

การใชทยงยาก ไมมอปกรณ พนทไมมโครงสรางพนฐานทสามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศได ในประเดนนผวจยมความเหนวาควรพฒนาโครงสรางพนฐานของเทคโนโลยสารสนเทศใหครอบคลมทกพนท และพฒนาประสทธภาพของเครอขายใหสามารถเขาถงขอมลไดงาย และรวดเรวขน เชน การเพมประสทธภาพการตดตอสอสารจากระบบ 3G เปน 4G เปนตน ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะส าหรบการน าผลการวจยไปใช จากการด าเนนการวจย มขอเสนอแนะจากผลการวจยในดานตางๆ ดงน 1) ดานโครงสรางพนฐาน ควรเพมพนทการใหสญญาณเครอขายโทรศพทและอนเทอรเนตเพอใหเกษตรกรสามารถเขาถงไดมากขน คาบรการโทรศพทและอนเทอรเนตควรเหมาะสมกบปรมาณการใช และคาอปกรณเทคโนโลยสารสนเทศควรมราคาทเหมาะสมเชนกน 2) ดานการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศ ควรออกแบบซอรฟแวรทใชงานงาย และเหมาะสมกบเกษตรกร โดยเนนภาษาทเกษตรกรเขาใจงาย และพฒนาสารสนเทศทเปนประโยชนตอการท าอาชพการเกษตร 3) ดานการพฒนาเจาหนาท ควรฝกทกษะการใชซอรฟแวรและอปกรณเทคโนโลยสารสนเทศ รวมถงการจดอบรมใหความร ทกษะการใชเทคโนโลยสารสนเทศใหแกเจาหนาท 4) ดานการสงเสรมของเจาหนาท เจาหนาทควรฝกปฏบตใหเกษตรกรไดใชเทคโนโลยสารสนเทศในสถานการณจรง รวมถงควรตดตามการใชเทคโนโลยสารสนเทศของเกษตรกร นอกจากนนเจาหนาทควรจดกลมเกษตรกรเปาหมายตามความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ และประชาสมพนธซอรฟแวรทเปนประโยชนตอการใชของเกษตรกร



5) ดานการเรยนรของเกษตรกร ควรจดท ารายการโทรทศนทเกษตรกรเขาใจงาย และเปนประโยชนตอการท าการเกษตร รวมถงรายการโทรทศนทแนะน าการใชเทคโนโลยสารสนเทศ 6) ดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศทเหมาะสมของเกษตรกร ควรผลตแอพพลเคชนทใชงานงายมาใชกบอาชพการเกษตรของเกษตรกร และใชโทรทศนเปนชองทางหลกในการแนะน าการใชเทคโนโลยสารสนเทศตวอนๆ โดยเนนชวงเวลาการน าเสนอรายการโทรทศนทเหมาะสมกบเวลาการชมรายการวทยโทรทศนของเกษตรกร 7) ดานนโยบาย ควรใหความส าคญกบเกษตรกรท งกลมทใช และไมใชเทคโนโลยสารสนเทศ และควรผลตสอแนะน าการใชเทคโนโลยสารสนเทศของเกษตรกร อกทงควรมระบบตดตามและประเมนผลการใชเทคโนโลยสารสนเทศอยางตอเนอง จากรายละเอยดขอเสนอแนะในงานวจยในดานตางๆ สามารถสรปไดดงภาพท 6

ภาพท 6 สรปขอเสนอแนะจากผลการวจย



105

บรรณานกรม

กรมสงเสรมการเกษตร. (2557). แนวทางการด าเนนงานตามนโยบาย. นโยบายและแนวทางการด าเนนงานสงเสรมการเกษตร สบคนเมอ 28 ตลาคม 2558 จาก www.plan.doae.go.th/WenPlanningGp/ policy57.pdf.

กลยา วานชยบญชา. (2553). การวเคราะหสถต: สถตสาหรบการบรหารและวจย. (พมพครงท 12). กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. สนนช ครฑเมอง แสนเสรม และคณะ. (2558). การศกษาพฤตกรรมการเรยนร การใชเทคโนโลยสารสนเทศ ทเหมาะสมกบเกษตรกรไทย. น าเสนอตอ ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต. นนทบร: สาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ส านกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต. (2557).

รายงานการส ารวจพฤตกรรมการใชบรการโทรคมนาคมของประชากรไทย พ.ศ.2557. กรงเทพฯ:

ส านกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต.

ส านกเลขาธการคณะรฐมนตร. (2557). ค าแถลงนโยบายของคณะรฐมนตร พลเอก ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร แถลงตอสภานตบญญตแหงชาต วนศกรท 12 กนยายน 2557. พมพครงท 1 ส านกพมพคณะรฐมนตรและราชกจจานเบกษา. ส านกงานสถตแหงชาต. (2558). การส ารวจการเปลยนแปลงทางการเกษตร พ.ศ. 2541 และ 2551 ส านกงาน

สถตแหงชาต ส านกนายกรฐมาตร สบคนเมอ 3 พฤศจกายน 2558 จาก http://service.nso.go.th/ nso_center/project/search_center /23project-th.htm.

ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต. (2558). โครงการบรณาการขอมลเพอเพม ประสทธภาพการใชประโยชนทดนดานการเกษตร. การเพมประสทธภาพการใชประโยชนทดน ดาน การเกษตร สบคนเมอ 25 ตลาคม 2558 จาก http://www.nectec.or.th/zoning/about-zoning- project/.

[email protected] [email protected] · 2015-12-30 · ค าส าคัญ:...

Documents