studiedag oog voor diversiteit storytelling: unieke ... · met de (nieuwe) leeromgeving (nasir,...
TRANSCRIPT
StoryTelling: Unieke Loopbaan VerhalenStudiedag Oog voor Diversiteit
Werken met narratieven van ondervertegenwoordigde studenten
I. Profiel van de student
II. Achtergrond inclusieve narratieve pedagogiek
III. Storytelling, een oefening
IV. Q&A
Programma StoryTelling
Inslagmomenten/turning points/criticalincidents
A leap of faith
Profiel van de Pionier
Wat weten we uit onderzoek?
doorverwijzing primair onderwijs bepalend voor leerloopbaan
langere route (vaak via vmbo); overleveraars van het systeem (stapelaars)
meer uitval
internationaal perspectief. Late start en vroege selectie: talentvernietiging
sociale en academische integratie in (universitaire) gemeenschappen een belangrijke voorspeller blijkt van studiesucces
onder allochtonen veel onbenut talent bestaat terwijl sociale en academische integratie zouden kunnen bijdragen aan het faciliteren van talent en het transparant maken van wegen tot talentontwikkeling
Studiesucces & academische attitude
sociale en academische integratie in (universitaire) gemeenschappen een belangrijke voorspeller blijkt van studiesucces (Tinto).
tijdens overgangsmomenten meeste studenten uitvallen
onder allochtonen veel onbenut talent bestaat terwijl sociale en academische integratie zouden kunnen bijdragen aan het faciliteren van talent en het transparant maken van wegen tot talentontwikkeling
belemmerende studentkenmerken: migratieachtergrond, thuissituatie, taal, netwerkvaardigheden, sociaal/cultureel kapitaal
gewenste onderwijskenmerken: Kleinschaligheid – veel ruimte voor interactie, inclusiviteit, duidelijke doelstellingen & verwachtingen
Kenmerkend beeld pioniers
Vaak laag opgeleide ouders
Vaak lage inkomensgroep
Intrinsieke motivatie om succesvol te worden
Vaak onbewust van talent / cultureel, sociaal en identiteitskapitaal
Minder vertrouwen in eigen kunnen
Extrinsiek gemotiveerd voor studierichting
Last van negatief beeld over allochtonen
Plichtsgevoel ten opzichte van thuis (zorgtaken en hoge toekomstverwachtingen)
Weinig inzicht in ontwikkeling eigen identiteit, culturele achtergrond wordt niet gezien als meerwaarde
Pioniers in het Hoger Onderwijs
Deficiëntie benadering nog altijd aanwezig: achterstanden van de student zijn uitgangspunt ipv sterktes, kracht en ervaringen
Ideëel, een inclusieve benadering met uitgangspunten als
Talent en verhaal van het individu
Integraal inclusieve onderwijsbenadering
Weg met deficiëntie denken
Student Voice: Context ontrafelen
Optimalisatie van kansen van alle studenten
Werken aan sense of belonging, het thuis voelen op de campus
Student betrokkenheid stimuleren en optimaliseren met behulp van significante anderen
Identificatie/begrip als leidraad, niet als uitweg
Pioniers in het hoger Onderwijs
Hoe kunnen we het beste uit onze pioniers halen?
1. Kijk naar wat ze meebrengen/te bieden hebben (neem migratiegeschiedenis mee)
2. Zie het als ondernemende studenten die gericht zijn op een betere toekomst
3. Zie dubbele culturele bagage (hybride identiteit, gelaagde identiteit) als rijkdom
4. Zie twee- of meertalig repertoire als rijkdom
5. Zie eerste generatie student i/h onderwijs als ambitieus, als een student die zich wil bewijzen
Vragen, belemmeringen, hobbels
Veel voorkomende vragen
Waar hoor ik thuis?
Wat wordt er van mij verwacht?
Kan ik het wel?
Hoor ik hier wel?
Theoretische Achtergrond
Een inclusieve en kritische pedagogiek biedt studenten de gelegenheid hun identiteit te
‘herschrijven’ op een positieve en productieve manier terwijl het tegelijkertijd
studenten in staat stelt zich te engageren met de (nieuwe) leeromgeving
(Nasir, Snyder, Shah & Ross, 2012).
Inclusief & Kritisch
Elementen kritische pedagogiek
Hanteert ‘deconolizing pedagogy’, welke streeft naar sociale transformatie
De controversiële status quo bevragen: Master/Dominant Narrative versus Counter/Marginalized Narratives
‘A deconolizing pedagogy seeks to revitalize and developindigenous epistemologies (…) and recognizes oppositionalnarratives.’ (Kirylo, Thirumurthy, Smith & Mclaren, 2010, p. 333)
Bij counter storytelling gaat het om narratieven die de negatieve stereotypen die er bestaan rondom identiteiten van minderheden en ondervertegenwoordigden (letterlijk) tegengespreken.
Grondlegger is Paulo Freire (1921-1997)
Elementen inclusieve pedagogiek
‘a teacher committed to an inclusive pedagogical approach must accept primary responsibility for the learning of all children in class (…) furthermore, the inclusive pedagogical approach rejects ability labelling’ (Florian & Spratt, 2013, p.121).
voorspellende potentieel heeft schadelijke effecten op leerlingen en studenten waaronder de reproductie van sociale ongelijkheid
en (belangrijker) het ondermijnen van het gevoel van eigenwaarde (Florian & Spratt, 2013).
Voorspellingen plaatsen vaak een plafond op wat docenten denken dat leerlingen en studenten kunnen bereiken.
Elementen inclusieve pedagogiek
Binnen een inclusieve pedagogiek is er ruimte voor docenten en ruimte binnen de leeromgeving om te reageren op individuele verschillen van studenten.
Tegelijkertijd vermijdt het de marginalisatie die ontstaat wanneer sommige studenten apart worden behandeld ten opzichte van anderen (Florian & Spratt, 2013).
Blijkt uitdagend om daadwerkelijk inclusieve onderwijspraktijken te ontwikkelen en uit te voeren (Kozleski, 2011)
Vanwege dilemma’s als generiek versus specifiek beleid (doelgroepen beleid) en bijvoorbeeld de (eventueel terechte) angst groepen studenten te stigmatiseren met goedbedoelde onderwijsactiviteiten.
Onderwerp van reflectie: Identiteitskapitaal
‘Identiteitskapitaal wordt door Coté (1996) omschreven als een geheel van sociale en technische vaardigheden op diverse levensterreinen.
Door deze te verwerven kan men de tekorten aan sociaal en cultureel kapitaal overstijgen en zich ontwikkelen binnen de sociale, culturele en professionele netwerken waar men bij hoort en bij wil horen.
Eerste generatie studenten groeien op in sterk uiteenlopende sociale en culturele contexten, daarom is dit proces conflictueus en gebaseerd op dilemma’s. Bovendien is het onbewust. Identiteitskapitaal verwerven impliceert daarom reflectie en bewustwording (Matthys 2012, 7-8).’
Identity assets and skills sets (Tavecchio 2019)
Identity Assets & Skills Set
academic capital
identity capital:
ego strength
personal empowerment
agency
self efficicacy
resilience
socialcapital
cultural/community capital:
aspirational linguistic
familial
navigational resistence
Fundament benadering
Communicatieve hermeneutiek
Hermeneutiek
• De studie, theorie en praktijk van ‘het verstaan’ (Gadamer, Ricoeur)
• In de vertelling wordt betekenis gecreëerd (Ganzevoort)
• Wederkerige ontmoeting brengt transformatie teweeg (Jackson)
Communicatief en narratief
• In het vertellen wordt betekenis gecreëerd: actualisatie
• Critical incident (inslagmoment) wordt verkend
• Wederkerige relatie object & subject
• Het levensverhaal is leidend voorwerp
• Specifieke context dient als uitgangspunt: inductief
Narratieve werkmethodiek
Vanuit een narratieve traditie, in navolging van het gedachtegoed van de filosoof Ricoeur en opvattingen van Ganzevoort en Visser, krijgt de context in de vorm van het levensverhaal een belangrijke rol bij de interpretatie van data.
Narratieve constructies van de onderzochte/gesprekspartner vallen niet noodzakelijk samen met een werkelijkheid waarover hij spreekt, maar bieden wel degelijk inzicht in hoe de onderzochte in het leven staat.
De verhalen geven ‘een venster op een werkelijkheid zoals de geïnterviewde die ziet’. Langs narratieve weg kan de eigen (religieuze en existentiële) identiteit aan het licht gebracht worden vanuit een verhalend perspectief (Ganzevoort & Visser 2007; Ricoeur 1991; Bohlmeijer 2007).
Doelstellingen narratieve werkmethodiek
I. Identiteitsontwikkeling: reflectie op identiteitskapitaal (Coté), self-efficacy & zelfmanagement
II. Reflectie: op aspiratie/studieloopbaan door socratische en dialogische werkvormen
III. Empathic witnessing (McLeod): empathische getuigenis als identificatie en bekrachtigingsinstrument (reinforcement and deep similarity approach)
IV. Transformatie: door verhalen van de ander leer je jezelf en ander opnieuw kennen (Jackson) (edification) & ThirdVoice (Tavecchio 2019, Goodson & Gill 2011)
Concreet betekent dat:
In het communiceren over belangrijke inslagmomenten in het verhaal van bijvoorbeeld het leer- en werktraject van ouders, een oom en/of grootouders verkent de gesprekspartner zowel de levensloop van een ander als zichzelf.
De vertaalslag van verhalen naar de actualiteit geeft inzicht in de eigen levensloop, de keuzes van significante anderen en stimuleert deelnemers om hun eigen ‘identiteitskapitaal’ in toekomstige keuzeprocessen te raadplegen als waardevol en essentieel (Bourdieu 1979; Coté 1996; Coté & Schwartz 2002 & Matthys 2010).
Bewustwording van de eigen biografie door dit identiteitskapitaal te verkennen en herkennen in gesprekken over ‘je eigen koers varen in relatie tot je studieloopbaan.’ (Critical incident technique, Flanagan 1954; Kelchtermans1994).
Bekrachtiging van eigenwaarde, exploratie van identiteitskapitaal en actualisatie van (bi-culturele) identiteit zijn doelstellingen binnen een narratieve pedagogische werkvorm.
Leeftijdsgenoten, ouders, grootouders en ‘belangrijke anderen’ vormen de poorten naar de verhalen die huizen binnen de leefwereld van leerlingen, studenten en hun docenten.
Wat vertellen pioniersStudiedag Oog voor Diversiteit
Wat vertellen pioniers?
Het gebrek aan cultureel en sociaal kapitaal staat nog steeds een traject richting de universiteit in de weg
Het stapeltraject voor velen onder de 1e generatie studenten blijft noodzakelijk en onvermijdelijk om aan een universiteit terecht te komen
Een valkuil voor studenten met ‘levenservaring’ is onderschatting van academische kennis en van wegen die daartoe leiden
Het studentenlevens in de vorm van lidmaatschap aan klassieke studentenverenigingen spreekt niet aan. Daarnaast is er weinig affiniteit met de totale leefstijl van de doorsnee student
Men neemt zijn studie serieus en zoekt gelijkgestemden om samen te werken en elkaar te ondersteunen
Wat vertellen pioniers?
De belangrijkste ervaring van verschillend zijn is dat anderen zich geen voorstelling kunnen maken van de leefwereld waar zij zelf uit afkomstig zijn
Vanuit deze ervaring van verschil loopt de lijn van integratie in de universitaire leef- en werksfeer via inhoudelijke en professionele waarden en minder via academische subcultuur
In ieder verhaal neemt de perceptie van het eigen handelen en van het eigen aandeel in het besluit verder te gaan studeren een cruciale plaats in. Om moeilijke en ingrijpende beslissingen te nemen moest men in de eerste plaats ‘zien’ wat er aan de hand was en vervolgens het besluit nemen om een studie op te pakken als uitweg. Dat vereist moed en doorzettingsvermogen, maar ook de nodige competenties op cognitief en handelingsniveau
Biografische werkvormenStorytelling: Narratieve werkmethodiek
Achtergrond biografisch werken
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat schrijven over herinneringen en moeilijke gebeurtenissen in je leven kan leiden tot zelfinzicht, groei, en een vergroot welbevinden. Als professional binnen het domein zorg en welzijn ben je je eigen instrument in de hulp- en dienstverlening naar anderen. Reflecteren op betekenisvolle ervaringen maakt je bewust hoe je identiteit en je professionele identiteit er tot nu toe uitziet. (M.M.J. Engelbertink, F.J. Wijering, E.T. Bohlmeijer & G.J. Westerhof 2018)
Doelen & Vaardigheden
Verleden:
• Plezier van het (her)ontdekken van herinneringen.
• Waarderen van het (her)ontdekken van vormende herinneringen.
• Anders kijken naar moeilijke gebeurtenissen.
Interne dialoog:
• Jezelf beter leren kennen.
• Leren begrijpen van je eigen handelen.
• Betekenis geven aan je persoonlijke verhaal.
Relatie met anderen (dialoog):
Leren herkennen van levensvragen van jezelf en anderen en daarbij leren van elkaars verhaal.
Vaardigheden:
• Leren omgaan met veranderingen in het leven.
• Leren reflecteren.
• Het ontwikkelen van een visie op je professionele loopbaan en het vinden van doelen in je professionele loopbaan.
• Bevorderen van persoonlijke groei.
• Bewust worden van en versterken van je professionele identiteit.
Biografisch reflecteren draagt bij aan:
- bewustzijn & persoonlijke ontwikkeling: dit ben ik!
- versteviging van de identiteit
- gevoel van zingeving
- acceptatie van de levensloop
- bewustwording competenties, aspiraties & talent (zo doe ik de dingen!)
- grotere zelfsturing (stimulering wil) en helderheid over nieuw te nemen stappen (bijv. nieuwe leerdoelen)
Bevragen door de tijd heen
3-slag• Reflecteer op het verleden• actualiseer in het heden en • ontsluit hiermee de toekomst
‘Reflectie is het verwerken van betekenisvolle ervaringen (verleden),
gericht op nieuwe inzichten (heden) en vervolgacties voor de
toekomst.’ (Den Boer, Mittendorff, Stukker & Van Loon)
Methode: biografische dialoog
Gelaagde identiteit
Zichtbare en onzichtbare identiteit
Uiterlijke en innerlijke levenslijn
• Inzicht in de context waarin iemand zich bevindt• Inzicht in wat van binnen leeft (incl. waarden,
normen, overtuigingen en motieven)• Inzicht in de balans tussen de innerlijke en uiterlijke
identiteit=> wordt dat wat van binnen aan dromen, wensen en verlangens leeft naar buiten gebracht=> biedt de context ruimte aan de innerlijke verlangens en het talent=> is er bewustzijn over de motivatie van hethandelen in de uiterlijke levenslijn?
Gelaagde identiteit
Hoe bevragen we de (gelaagde) identiteit? (biographical turn)Inzoomen op belangrijke en veelbetekenende momenten in een levensloop
zoals:
• inslagmomenten
• crisismomenten
• keuzemomenten
• momenten die samenhangen met een bepaald thema zoals in dit geval
‘pionieren’
Uitzoomen naar het moment van nu (omzetten in een bewuste ervaring) en
inzicht verwerven dat sturend werkt de toekomst in (wat is voor mij belangrijk
en wat kan ik met dat wat voor mij belangrijk is?)
Reflecteren: in- & uitzoomen
‘Leer van verstaan’ in de externe dialoog
• Onderzoeken betekenisgeving taal vanuit context geïnterviewde (eigen belevingswereld)
• Verband leggen tussen het geheel en de delen van een verhaal
• Gebruik maken van verschillende expressiemiddelen en deze uitwisselen om tot onderling verstaan/begrip te komen => hierin is groepsproces van belang. De erkenning en
bevestiging/bekrachtiging van de betekenisvolle ander• Bereidheid tot onbevooroordeeld luisteren en
perspectiefwisseling
Hermeneutiek
Voorwaarden biografische dialoog
• Neem de taal van de ander als uitgangspunt
• Onderzoek welke betekenis de ander geeft aan zijn of haar woordkeuze of aan een begrip
• Vul niet in, geef ruimte en durf stiltes te laten vallen (taal vinden heeft ruimte en tijd nodig)
• Verken andermans denkkader in plaats van dingen in uw eigen denkkader te plaatsen
• Let op de bijzinnen en kleine toevoegsels; deze bevatten vaak impliciete vooronderstellingen die interessant zijn om expliciet te krijgen
• Stel open vragen, vraag door tot de ander tot inzicht kan komen en vraag vervolgens door hoe dat inzicht handen en voeten kan krijgen
• Bevraag door de tijd heen (zoom in, zoom uit, oorzaak & gevolgvragen als ‘wat zorgde daarvoor’ of ‘ken je deze reactie in jezelf al lang en waar hangt deze mee samen?’
Voorwaarden biografische dialoog
• Vat samen, geef terug (mag ook in beeld of observatie bijv. van een talent) en herformuleer waar nodig, maar check altijd met de ander of uw samenvatting of formulering klopt, de ander kan nog altijd bijstellen en scherpstellen
• Onderzoek inzichten, overtuigingen of wensen en bekrachtig deze
• Stel vragen die gericht zijn op actie zoals: ‘wat zou nu de volgende stap kunnen zijn?’
• Laat weten dat wat in vertrouwen wordt verteld, tussen u en de ander blijft. Indien informatie in een groep wordt gedeeld, dient de verteller daar akkoord mee te gaan
• Geef iemand de ruimte om aan te geven als diegene niet verder wil vertellen (integriteit naar de verteller, de kunst van het verleiden c.q. respecteren grenzen)
• Hoe was de situatie waarin de ander verkeerde?
• Wat gebeurde daar? (context)
• Welke invloeden werkten er op de ander in?
• Wat vond die persoon daarvan? Hoe voelde dat voor hem/haar?
• Wat werd in hem/haar geraakt? Welke waarden en normen en overtuigingen speelden een rol?
• Wat maakt dat het hem/haar raakte? Wat in zijn/haar leven hangt daarmee samen? (terugkerende en belangrijke thema’s die vaak samenhangen met bepaalde ervaringen)
• Wat is de ander gaan doen en hoe?
• Welke kracht heeft de situatie in uw gesprekspartner aangesproken?
• Wat is de valkuil van deze kracht (of de kracht in een doorgeschoten vorm?)
• Wat bracht hem/haar ertoe om te gaan doen wat hij/zij deed? Wat dreef/motiveerde hem/haar?
• Wat heeft de spreker bereikt? Wat heeft het hem/haar opgeleverd? Wat heeft hij/zij geleerd (inzicht)?
• Wat moest ervoor gelaten worden?
• Hoe werkt dit moment nu nog door in het leven van uw gesprekspartner?
• Waarin kan het inzicht nu van betekenis zijn? Tot welk leerdoel in de huidige situatie leidt het nieuwe inzicht?
Do’s & don’ts
Spreek de taal van de student door het taalspel van de socratische of narratieve werkvorm te hanteren
Key to success in werken met pioniers en levensverhalen: belang peer educators en/of belangrijke (significante) anderen
Hoe vermijd je stigmatisering? Dat blijft lastig, maar belangrijk element blijft, de positieve inclusieve benadering (onderwijs voor iedereen!) en werken met rolmodellen die barrière wegnemen
41
Do’s & don’ts
de beginsituatie in relatie tot de academische studieloopbaan, en de daarbij komende critical incidents geven je als SB handvatten (kapstokjes) om het traject met je student in te gaan.
Je wilt dat student in staat raakt om binnen zijn eigen exploratie en zoektocht leert navigeren. Je krijgt niet zo zeer ‘betere’ maar misschien wel meer volledige gesprekken, die elementen van iemands (hybride) identiteit beter includeren en die hen helpt bewust te worden van aspecten die in henzelf liggen om meer succesvol te zijn (identiteitskapitaal aan kúnnen wenden).
NB: losse workshops/elementen altijd verankeren in een aanpak (dus niet alleen biografische dialoog, maar dan met follow up met gesprek studiebegeleider, mentor, peer educator)
42
Oefening baart kunst Storytelling: biografisch schrijven
Unieke Loopbaan Verhalen
LeerdoelBelangrijk binnen het narratieve werkveld is het wakker maken van de herinnering door in te zoemen op een belangrijk pioniersmoment/een moment dat je je eigen koers hebt gevaren, deze nauwgezet waar te nemen en vervolgens beeldend te beschrijven. Hierin onderscheid u feitelijkheden van de in de loop van de tijd ontstane emoties, opvattingen en oordelen. Het kan leiden tot een nieuw perspectief waarin thema’s kunnen oplichten en ervaringen een andere betekenis kunnen krijgen.
Opdracht
Pak een schoon vel papier. Kies een betekenisvol moment uit waarin jij ‘je eigen koers hebt gevaren en vat dit moment samen in een steekwoord dat u op het midden van het vel schrijft. Maak een mindmap over het moment. Schrijf alles op wat bij je opkomt omtrent de situatie, ook wat misschien niet zo logisch lijkt. Saboteer je gedachten niet, sta open voor wat opkomt. Denk ook aan wie erbij betrokken waren, waar je je bevond, wat het weer wat etc. Schrijf zoveel mogelijk in de mindmap.
Unieke Loopbaan Verhalen
LeerdoelOpdracht 1b
De situatie waarvan je zojuist een mindmap hebt gemaakt, ga je nu beeldend beschrijven. Dat wil zeggen dat je dat op de volgende wijze doet:
- Beschrijf de situatie zo precies mogelijk, alsof je naar een film kijkt van je eigen leven
- Beschrijf de situatie in de tegenwoordige tijd
- Schrijf het in de ik-vorm
- Geef geen verklaringen, opvattingen of oordelen, houdt je het bij de feitelijkheden en gevoelens van dat moment
- Betrek je zintuigen erbij, dus wat rook je, wat zag je, wat voelde je, wat hoorde je etc.
Begin uw verhaal met de volgende openingszin:
Als ik in mijn herinnering terug ga naar het moment dat ik ….., zie ik mij……
Opdracht 1c
Als je klaar bent, lees je je verhaal en geef je het verhaal een passende titel.
Q&AStorytelling en Narratieve Pedagogiek
