unijobs (d)project m philg -...

24
1 I J L K ""Sm°. à^m IoVmZ Ho g‘J« gm{h˶ H m AZwerbZ'' {edmOr {díd{dX²¶mb¶ H moëhmnwa (‘hmamï´) H s nrEM².Sr. (qhXr) Cnm{Y hoVw àñVwV emoY-à~§Y * ímmoY-NmÌm * gm¡. gwJ§Ym qhXwamd KanUH a E‘.E.,E‘.ES².,E‘² .{’ b² . A{Yì¶m»¶mVr, qhXr {d^mJ, amOm {edNÌnVr ‘hm{dÚmb¶, ‘hmJm§d, {O. H moëhmnwa. * ímmoY-{ZX}ímH * S m°. H¥ îUH m§V nmQ rb E‘.E., nrEM².Sr. àmMm¶©, H bm Ed§ dm{UÁ¶ ‘hm{dX²¶mb¶, Zogar Vm. JSqh½bO, {O. H moëhmnwa. {edmOr {díd{dX²¶mb¶, H moëhmnwa. (‘hmamï´) OyZ 2009

Upload: haxuyen

Post on 01-Dec-2018

213 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

1

I J

L K

""S>m°. à^m IoVmZ Ho$ g‘J«gm{h˶ H$m AZwerbZ''

{edmOr {díd{dX²¶mb¶ H$moëhmnwa (‘hmamï´>) H$snrEM².S>r. (qhXr) Cnm{Y hoVw àñVwV emoY-à~§Y

* ímmoY-N>mÌm$*gm¡. gwJ§Ym qhXwamd KanUH$a

E‘.E.,E‘.ES²>.,E‘².{’$b².A{Yì¶m»¶mVr, qhXr {d^mJ,

amOm {edN>ÌnVr ‘hm{dÚmb¶,‘hmJm§d, {O. H$moëhmnwa.

* ímmoY-{ZX}ímH$$*S>m°. H¥$îUH$m§V nmQ>rb

E‘.E., nrEM².S>r.àmMm¶©,

H$bm Ed§ dm{UÁ¶ ‘hm{dX²>¶mb¶, ZogarVm. JSqh½bO, {O. H$moëhmnwa.

{edmOr {díd{dX²¶mb¶, H$moëhmnwa. (‘hmamï´>)

OyZ 2009

2

{df¶ M¶Z H$s àoaÊmm

E‘².{’$b². ([h§Xr) H$s Cnm{Y hm{gb H$aZo Ho$ ~mX ‘oam ‘Z nrEM.S>r. H$aZo H$s Amoa CÝ‘wI

hþAm & E‘².{’$b. Ho$ {bE ""‘mohZ amHo$ím Ho$ Cnݶmgm| ‘| A§{H$V nm[adm[aH$ OrdZ'' {df¶ H$m Aܶ¶Z

H$aVo d³V ‘mohZ amHo$ím Ho$ Cnݶmgm| H$mo n‹T>m Wm & Bg‘| nm[adm[aH$ OrdZ XoIVo d³V "A§Vamb',

"A§Yoao ~§X H$‘ao' Am¡a "Z AmZodmbm H$b', BZ Cnݶmgm| Ho$ ñÌr nmÌm| H$s ì¶Wm Zo ‘oao A§Vg H$mo

PH$Pmoa {X¶m Wm & Cgr d³V ‘¢Zo ‘{hbmAm| H$s ‘mZ{gH$ g§doXZm, ì¶Wm, nr‹S>m, g§Kf© go g§~X²Y

Cnݶmgm| H$mo n‹T>Zm ímwê$ {H$¶m & ‘¢ ‘mohZ amHo$ím Or Ho$ g‘«J gm{h˶ H$m Aܶ¶Z H$a CZ‘| Zmar

g‘ñ¶mAm| H$mo XoIZm MmhVr Wr, na§Vw Cg na ~hþVgm ímmoY H$m¶© hmo MwH$m h¡ & AV: {H$gr Zmar X²dmam

{b{IV Zmar-ì¶Wm H$mo g‘P boZo Ho$ {bE ‘¢ ‘{hbm H$Wm gm{h˶H$mam| H$s Amoa CÝ‘wI hþB© & AmYw{ZH$

H$mb H$s ‘{hbm H$Wm gm{h˶H$mam| ‘| {MÌm ‘wX²Jb, Cfm {ටdXm, H¥$îÊmm gmo~Vr, ‘¡Ìo¶r nwînm Am{X

gm{h˶H$mam| H$s aMZmAm| H$mo n‹T>Vo-n‹T>Vo ‘wPo S>m°. à^m IoVmZ Or Ho$ "AmAmo nono Ka Mb|',

"Vmbm~§Xr', "{N>ÝZ‘ñVm' Am{X Cnݶmg hmW bJ| & ‘¢ CZ Cnݶmgm| H$mo n‹T>H$a H$m’$s à^m{dV hþB©

Am¡a à^m IoVmZ Or Ho$ g‘J« gm{h˶ H$mo boH$a AZwg§YmZ H$aZo H$m {ZíM¶ {H$¶m &

S>m°. à^m IoVmZ Or go g§nH©$ H$aZo na do r H$m’$s àgÝZ hþB© Am¡a CÝhm|Zo ‘wPo Bg H$m¶© ‘| nyam

gh¶moJ XoZo H$s ~mV H$s {’$a ‘¢Zo ‘mJ©Xím©H$ S>m°. H¥$îÊmH$m§V nmQ>rb Or go Bg g§X © ‘| MMm© H$s & CÝhm|Zo

‘wPo Bg {Xímm ‘| AJ«oga hmoZo Ho$ {bE {ZXo©ím {X¶o & XrK© MMm© Ho$ ~mX ""S>m°. à^m IoVmZ Ho$ g‘J« gm{h˶

H$m AZwímrbZ'' {df¶ na ímmoYH$m¶© H$aZm {ZpíMV hþAm&

ímmoY-{df¶ H$m CX²Xoí¶ Ed§ ‘hËd

S>m°. à^m IoVmZ Or Zo g‘H$mbrZ H$Wm gm{h˶ ‘| AnZr EH$ nhMmZ ~ZmB© h¡, Bg{bE do qhXr

gm{h˶ H$s AmYw{ZH$ àJ{Vímrb aMZmH$ma ahr h¢ & dV©‘mZ g‘¶ Am¡a g‘mO go n[aM¶ nmZm hmo Am¡a

g‘H$mbrZ g‘ñ¶mAm| go AdJV hmoZm hmo Vmo à^m Or Ho$ gm{h˶ H$mo n‹T>Zo go ¶h H$m¶© g’$b hmo gH$Vm

h¡ & CZH$m boIZ ~hþ‘yIr h¡ & CZH$m gm{h˶ ‘{hbmAm| Ho$ {bE ‘mJ©Xím©H$ h¡ & Aݶm¶ Am¡a A˶mMma

3

go nr{‹S>V Zmar H$s g§doXZmAm| H$m gwú‘ dÊm©Z CZHo$ gm{h˶ ‘| {‘bVm h¡ & CÝhm|Zo maVr¶ ñÌr H$s

dmñV{dH$Vm H$mo gm{h˶ X²dmam g‘mO Ho$ gm‘Zo aIm h¡ & à^m Or CnݶmgH$ma, Cnݶm{gH$mH$ma,

{MÝVZH$ma, H$hmZrH$ma Am¡a g’$b H$d{¶Ìr Ho$ ê$n ‘| gd©kmV h¢ & CZHo$ gm{h˶ ‘| dV©‘mZ g‘¶ H$s

{d{dY g‘ñ¶mAm| H$m {MÌÊm {‘bVm h¡ & CZH$s aMZm Mmho N>moQ>r hmo ¶m ~‹S>r, ha aMZm ‘| CÝhm|Zo {H$gr

Z {H$gr g‘ñ¶m H$mo COmJa {H$¶m h¡& CZH$m H$Wm gm{h˶ Xoím H$s ‘{hbmAm| H$s H$B© g‘ñ¶mAm| H$mo

àñVwV H$aVm h¡ &

Bg Vah gm{hp˶H$Vm Ho$ gmW gmW Zmar-CX²Yma H$s ÑpîQ> go r à^m Or H$m gm{h˶ ‘hËdnyÊm©

h¡ VWm{n CZHo$ gm{h˶ na Ano{jV ímmoY H$m¶© Zhr hmo gH$m h¡ & ‘oar OmZH$mar Ho$ AZwgma, {dëgZ

H$m°boO ‘w§~B© H$s S>m°. Cfm H$s{V© amÊmmdV Or Zo ""à^m IoVmZ H$m Am¡nݶm{gH$ g§gma'' {df¶ na bKw

àH$ën {H$¶m h¡ & VWm{n à^m IoVmZ Ho$ Cnݶmgm|o Ho$ Abmdm CZH$s H$hm{Z¶m±, Cnݶm{gH$mE±, H$mì¶,

boI Am{X gm{h˶ ^r H$B© {XímmAm| ‘| bm^àX Ed§ bmoH$‘§JbH$mar h¡ & Bg{bE à^m Or Ho$ g‘J«

gm{h˶ H$mo ‘¢Zo AnZo AZwg§YmZ H$m {df¶ ~Zm¶m h¡ Am¡a ""S>m°. à^m IoVmZ Ho$ g‘J« gm{h˶ H$m

AZwímrbZ'' {df¶ H$mo AnZm ímmoY bú¶ ~Zm¶m h¡ &

S>m°. à^m IoVmZ Or Ho$ gm{h˶ na AZwg§YmZ H$aVo d³V ‘oao ‘Z ‘| {ZåZ {OkmgmE± n¡Xm hþB© -

1) à^m IoVmZ Or H$m OrdZ {H$g àH$ma JwOa MwH$m h¡ ?

2) à^m IoVmZ Or H$m ì¶p³VËd H¡$gm h¡? CZHo$ H¥${VËdna CgH$m H$hm± VH$ à^md h¡ ?

3) à^m IoVmZ Zo AnZo H$Wm Am¡a H$mì¶ gm{h˶ ‘| Zmar {df¶H$ H$m¡Z-H$m¡Z go Am¶m‘m| H$mo A§{H$V

{H$¶m h¡?

4) AmYw{ZH$ OrdZ {H$ H$m¡Zgr g‘ñ¶mAm| H$mo CÝhm|Zo AnZo gm{h˶ ‘| CR>m¶m h¡? Am¡a CZH$m

g‘mYmZ {H$g àH$ma àñVwV {H$¶m h¡ ?

5) {ímën H$s ÑpîQ> go IoVmZ Or Ho$ Cnݶmg, H$hm{Z¶m±, H${dVmE± H$hm± VH$ g’$b h¢?

6) à^m IoVmZ Or Zo AnZo boI Am¡a qMVZ X²dmam H$m¡Zgo g‘mOmon¶moJr {dMma àñVwV {H$¶o h¢ ?

4

7) AmYw{ZH$ ‘{hbm gm{h˶H$mam| ‘| à^m IoVmZ Or H$m ñWmZ ³¶m h¡?

‘¢Zo AnZo AZwg§YmZ ‘| Cn¶w©³V àíZm| Ho$ CËVa B‘mZXmar Ho$ gmW ImoOZo H$m à¶mg {H$¶m h¡ Am¡a

{ZpíMV hr ‘oao Bg ímmoYH$m¶© go nmR>H$ VWm nadVu ímmoYH$Vm© bm^mpÝdV hm|Jo&

ímmoY H$m¶© H$s ì¶mpßV

àñVwV ímmoY-à~ÝY Ho$ AÝVJ©V à^m Or Ho$ g‘J« gm{h˶ H$m gyú‘Vmgo Aܶ¶Z hmo gHo$ Bg{bE

‘¢Zo gw{dYm H$s ÑpîQ> go àñVwV {df¶ H$m {d^mOZ gmV Aܶm¶m| ‘| Bg àH$ma {H$¶m h¡...

Aܶm¶ {d^mOZ

àW‘ Aܶm¶ :- S>m°. à^m IoVmZ : ì¶p³VËd Ed§ H¥${VËd &

Bg Aܶm¶ ‘| à^m IoVmZ H$m OrdZ-n[aM¶, OÝ‘ñWmZ, n[adma, Cno{jV ~MnZ, {ímjm,

doím yfm, ImZ-nmZ, boIZ Am¡a ñd^md H$m g§{jßV {ddoMZ {H$¶m h¡ & à^m IoVmZ H$m EH$ ì¶p³V

Am¡a CZH$s A{^ì¶p³V Ho$ ê$n ‘| n[aM¶ {X¶m h¡ & Bg‘| OÝ‘ go boH$a CZH$m ì¶p³VJV n[aM¶,

CZH$s nm[adm[aH$ n¥îR> y{‘, CZHo$ ì¶p³VËd Ho$ {d{^ÝZ nhby VWm CZH$s g‘J« A[^ì¶p³V H$m {ddoMZ

àñVwV {H$¶m h¡ & gå‘mZ-nwañH$ma Am¡a BZH$s A~ VH$ àH$m{ímV gm{h˶ H¥${V¶m| H$s {V{W¶m| Ho$ gmW

gyMr Xr J¶r h¡ & BZ g^r ~mVm| na g‘J«Vm go {dMma H$a A§V ‘| {ZîH$f© àñVwV {H$¶m h¡ &

X²{dVr¶ Aܶm¶ :- S>m°. à^m IoVmZ Ho$ gm{h˶ H$m gm‘mݶ n[aM¶ &

à^m IoVmZ ~hþAm¶m‘r gm{h˶H$ma h¢, BÝhm|Zo AnZo Cnݶmg, H$mì¶ gm{h˶ Ho$ gmW-gmW

qMVZ, AZwdmX AmË‘H$Wm g§nmXZ Am{X gm{h˶ {dYmAm| ‘| ‘hËdnyÊm© ¶moJXmZ {X¶m h¡ & Bg Aܶm¶

‘| à^m IoVmZ Ho$ gm{h˶ H$mo H«$‘~X²Y ê$n go {d^m{OV H$a CgH$m gm‘mݶ n[aM¶ {X¶m h¡ & A§V

‘| {ZîH$f© àñVwV {H$¶m h¡ &

V¥Vr¶ Aܶm¶ :- S>m°. à^m IoVmZ Ho$ Cnݶmgm| H$m {df¶JV AZwímrbZ &

Bg Aܶm¶ Ho$ AÝVJ©V {ddoÀ¶ Cnݶmgm| ‘| àmßV Zmar Ho$ {d{dY ê$nm| H$mo {M{ÌV {H$¶m h¡ & Bg‘|

{dXoímr Zmar H$m OrdZ VWm {dXoímr Zmar H$s pñW{V H$m {ddoMZ {H$¶m h¡& gmW hr Bg‘| ñdmVÝͶ nyd©

5

H$mbrZ Am¡a ñdmVÝͶmoËVa H$mbrZ ^maVr¶ Zmar H$s pñW{V, Cnݶmgm| ‘| A§{H$V ^maVr¶ Zmar Ho$

{d{dY ê$nm| H$m {ddoMZ {H$¶m h¡ & Zmar Ho$ {d{dY ê$nm| ‘| ñZohg§d{bV Zmar, na§namJV Zmar, Kaoby

Zmar, {ím{jV Zmar, Zm¡H$arnoímr Zmar, {dÐmohr Zmar Am[X ê$nm| H$m {ddoMZ {H$¶m h¡ & Zmar OrdZ Ho$

{d{dY Am¶m‘m| H$mo {M{ÌV H$aVo hþE Cg‘o| ào‘, Ad¡Y ào‘, {ddmh, nma§nm[aH$ {ddmh, ào‘ {ddmh,

AZ‘ob {ddmh H$m {ddoMZ {H$¶m h¡ & {ddoÀ¶ Cnݶmgm| ‘o§ Zmar OrdZ {df¶H$ g‘ñ¶mAm| H$mo r {M{ÌV

{H$¶m h¡ & Bg‘| ímmofÊm g‘ñ¶m, XhoO g‘ñ¶m, A§Y{dídmg H$s g‘ñ¶m, ~bmËH$ma H$s g‘ñ¶m,

{ddmhoVa ào‘ g§~§Y H$s g‘ñ¶m, AHo$bonZ H$s g‘ñ¶m, A{YH$mam| go d§{MV Zmar H$s g‘ñ¶m, ímara-

gwJR>Z H$s g‘ñ¶m H$mo {b¶m h¡ & BgHo$ Abmdm Zmar Ho$ nm[adm[aH$ g§~§Ym| ‘| Xþ:IX g§~§Y Am¡a gwIX

g§~§Ymo H$m {ddoMZ {H$¶m h¡ & Bg {ddoMZ Ho$ níMmV Omo V϶ gm‘Zo AmE h¢, CÝh| {ZîH$f© ê$n ‘| A§V

‘| àñVwV {H$¶m h¡ &

MVwW© Aܶm¶ :- S>m°. à^m IoVmZ Ho$ Cnݶmg gm{h˶ H$m {ímënJV AZwímrbZ &

Bg Aܶm¶ ‘| Cnݶmg Ho$ VËdm|-H$WmZH$, nmÌ M[aÌ-{MÌÊm, H$WmonH$WZ, XoímH$mb dmVmdaÊm,

^mfmím¡br, ímrf©H$, {dMma VWm CX²Xoí¶m| H$s g¡X²Ym{VH$ {ddoMZm H$s J¶r h¡ & A§V ‘| {ZîH$f© àñVwV

{H$¶m h¡ &

n§M‘ Aܶm¶ :- S>m°. à^m IoVmZ Ho$ H$mì¶-gm{h˶ H$m {df¶JV AZwímrbZ &

Bg Aܶm¶ ‘| à^m IoVmZ Ho$ H$mì¶ ‘| A§{H$V Zmar OrdZ H$m {ddoMZ {H$¶m J¶m h¡ & Bg‘| Zmar

H$m ímmofÊm, Zmar H$s nr‹S>m, ¶mVZm, {ddímVm AHo$bmnZ, N>Q>nQ>mhQ> H$m dÊm©Z {H$¶m h¡ & gmW hr H$mì¶

‘| A§{H$V ào‘ mdZm Ho$ gmW-gmW, Zmar OrdZ Ho$ Aݶ Am¶m‘m| H$m {MÌÊm {H$¶m h¡ & Zmar OrdZ

Ho$ Am¶m‘m| ‘| ê${‹T>¶m| Am¡a g§H$sÊm©Vm H$m {ímH$ma Zmar, H$m‘H$mOr Zmar H$s ì¶Wm, nmíMm˶ à^md go

J«ñV Zmar Am¡a CÀMdJu¶ Zmar H$s ì¶Wm H$m {ddoMZ {H$¶m h¡ & à^m IoVmZ Ho$ H$mì¶ ‘| A§{H$V

gm‘m{OH$ Am¶m‘m| ‘| yI Am¡a Jar~r H$m XX©, AmV§H$, ~‘ñ’$moQ>, Amngr ~¡a Am¡a ímhar OrdZ H$s

KwQ>Z na àH$mím ‹S>mbm h¡ & n«H¥${V {MÌÊm ‘| àH¥${V Ho$ {d{dY ê$nm| H$m dÊm©Z {H$¶m h¡ & A§V ‘| {ZîH$f©

6

àñVwV {H$¶m h¡&

fîR> Aܶm¶ :- S>m°. à^m IoVmZ Ho$ Aݶ gm{h˶ H$m ‘yë¶m§H$Z &

Bg Aܶm¶ ‘| à^m IoVmZ X²dmam {b{IV Aݶ gm{h˶- qMVZ, AZwdmX, AmË‘H$Wm, g§nmXZ

Am{X aMZmAm| H$m gm‘mݶ {ddoMZ àñVwV H$a Bg gm{h˶ {dYmAm| ‘| CZHo$ ¶moJXmZ H$mo ñnîQ> {H$¶m

h¡ & Bg‘o§ bo{IH$m Ho$ g§nm{XV gm{h˶ H$m r n[aM¶ {X¶m h¡ & A§V ‘o| {ZîH$f© àñVwV {H$¶m h¡ &

gßV‘ Aܶm¶ :- gm‘H$mbrZ qhXr ‘{hbm gm{h˶H$ma Am¡a à^m IoVmZ &

Bg Aܶm¶ ‘| g‘H$mbrZ gm{h˶ ‘| ‘{hbm boIZ H$s na§nam, g‘H$mbrZ ‘{hbm gm{h˶H$mam|

‘| à^m IoVmZ H$m ñWmZ Am¡a CZHo$ gm{h˶ H$m g‘H$mbrZ ‘{hbmAm| H$s na§nam go VwbZmË‘H$ ÑpîQ>

go {ddoMZ {H$¶m h¡ & BgHo$ gmW-gmW g‘H$mbrZ qhXr ‘{hbm gm{h˶H$mam| ‘| à^m IoVmZ Ho$

gm{hp˶H$ Am¡a gm‘m{OH$ ¶moJXmZ H$mo {díbo{fV {H$¶m h¡ & A§V ‘| {ZîH$f© àñVwV {H$¶m h¡ &

S>m°. à^m IoVmZ Ho$ ì¶p³VËd, Am¡a gm{h˶ H¥${V¶m| Ho$ VmpËdH$ Am¡a {df¶JV {díbofÊm Ed§

g‘H$mbrZ ‘{hbm gm{h˶H$mam| ‘| CZH$m ñWmZ VWm ¶moJXmZ {ZpíMV H$aZo Ho$ Cnam§V Omo ‘hËdnyÊm©

V϶ Ed§ {ZîH$f© CnbãY hþE h¢ CÝh| "Cng§hma' Ho$ ê$n ‘| àñVwV {H$¶m h¡; Omo g‘J« Aܶ¶Z H$m gma,

g‘pÝdV AZwímrbZ, ‘m¡{bH$Vm Ed§ CnbpãY Ho$ ê$n ‘| noím h¡ &

A§VV: "n[a{ímîQ>' ‘| AmYma J«§Wm| VWm g§X © J«§Wm| H$s gyMr, dÊmm©ZwH«$‘ go àñVwV h¡& gmW hr

g§X © H$moím, n{ÌH$mAm| H$m r g§Ho$V {X¶m J¶m h¡ &

g‘pÝdV ‘yë¶m§H$Z Ed§ {ZîH$f© :

àñVwV ímmoY à~§Y H$m {ddoÀ¶ {df¶ h¡ "S>m°. à^m IoVmZ Ho$ g‘J« gm{h˶ H$m AZwímrbZ'

AmYw{ZH$ H$mb H$s à‘wIV‘ ‘{hbm gm{h˶H$mam| ‘| à^m IoVmZ H$m ñWmZ {d{ímîQ> Ed§ AݶV‘

ahm h¡& gm{h˶ H$s H$B© {dYmAm| ‘| EH$ gmW gm{h˶ g¥OZ H$aZodmbr à^m IoVmZ ha gm{h˶ {dYm

boImZ ‘| {gX²YhñV h¢ & à^m IoVmZ Or H$m h±g‘wI, g§doXZímrb, ‘‘Vm‘¶r, H$V©ì¶nam¶Êm ì¶p³VËd

CZHo$ Cnݶmg, AmË‘H$Wm Am{X gm{h˶ {dYmAm| ‘| à{Vq~{~V hþAm h¡&

7

à^m IoVmZ H$m g‘¥X²Y ì¶p³VËd Am¡a ñdñW boIZ hr CZHo$ g’$b OrdZ H$m n[aMm¶H$ h¡& AnZo

qOXm{Xb ì¶p³VËd go Zmar Ho$ ¶WmW© OrdZ H$s nr‹S>m Am¡a XX© H$mo ¶o JhamB© go {bIVr h¢ Bgr H$maÊm

CZH$m boIZ nmR>H$m| Ho$ ‘‘© H$mo Ny>Vm h¡ & maVr¶ dof^yfm, grYm-gmXm ahZ-ghZ CÝh| ng§X h¡ &

do AnZo OrdZ ‘| AmímmdmXr h¢ & ~MnZ ‘| Cno{jV OrdZ OrH$a AnZo ì¶p³VJV OrdZ Ho$ g§Kf© H$mo

h±gVo-h±gVo ñdrH$maZodmbr EH$ ‘hËdH$m§jr H$m‘¶m~r Zmar Ho$ ê$n ‘| CÝhm|Zo AnZr nhMmZ ~ZmB© h¡&

à^m IoVmZ H$s H¥${V¶m| ‘| Zmar H$m ímmofÊm, KwQ>Z-Qy>Q>Z Ho$ gmW-gmW Omo {dÐmoh àH$Q> hþAm h¡,

dh CZH$s ñdmZw^y{V h¡ & ñÌr ñdVÝÌVm H$s àoaH$ hmoZo go CÝhm|Zo Zmar ‘Z H$mo ~‹S>r MVwamB© Am¡a

ݶm¶nyÊm©Vm go AnZo gm{h˶ ‘| Am§H$m h¡& gm{h˶ ‘| Zmar H$mo nwê$f Ho$ g‘mZm§Va {XImZm Am¡a ñd§¶

Ho$ ApñVËd go n[a{MV H$amZm à^m Or Ho$ gm{h˶ H$m CÔoí¶ ahm h¡ & do Zmar H$s ñdVÝÌVm MmhVr

h¢ & CZH$m g‘J« gm{h˶ Zmar Ho$§{ÐV hmoZo Ho$ H$maÊm CÝhm|Zo AnZo gm{h˶ ‘| Zmar Ho$ {d{dY nhbwAm|

H$mo, Zmar Ho$ ha g‘ñ¶m H$mo, CgHo$ ha ê$n H$mo COmJa {H$¶m h¡ & nwê$fdmXr ‘yë¶m| go AmH«$m§V à^m

ñd^md go ñnîQ>dmXr Am¡a {Z‹S>a h¢ &

à^m IoVmZ EH$ g’$b ZmardmXr bo{IH$m hmoZo Ho$ gmW CZH$m gm‘m{OH$ H$m¶© r ~hþAm¶m‘r h¡&

CZHo$ gm{h˶ ‘| pñWV JwÊmmË‘H$Vm Ho$ H$maÊm Am¡a CZHo$ Aݶ {H«$¶m H$bmnm| Ho$ H$maÊm CÝh| "aËZ

{ímamo‘m{Êm EdmS>©', "CX²¶moJ {dímmaX nwañH$ma', "à{V^mímmbr ‘{hbm nwañH$ma', "‘hmn§{S>V amhÿb

gm§ñH¥$˶m¶Z nwañH$ma', "[~hmar nwañH$ma', "B§{Xam Jm§Yr gm°{b{S>¶[aQ>r nwañH$ma' Am{X nwañH$mam| go

Jm¡admpÝdV {H$¶m J¶m h¡ & do AnZo ~hþAm¶m‘r ì¶p³VËd ‘| nmaX{ím©Vm Am¡a AmñWm H$s {ZîH§$n

Xrn{ímIm Ho$ ê$n ‘| ÑpîQ>JmoMa hmoVr h¢ & AV: bo{IH$m à^m IoVmZ H$mo Bg ímVmãXr H$s CnbpãY ‘mZZm

hmoJm & g‘mO OrdZ ‘| AZoH$ H$maÊmm| go AmB© CWb-nwWb CZHo$ boIZ Ho$ ‘yb {df¶ aho h¢& EH$

gím³V CnݶmgH$ma Am¡a qMVZH$ma Ho$ ê$n ‘| OmZr OmZodmbr à^m IoVmZ AmË‘àMma go Xÿa h¢ &

‘madm‹S>r Zmar Ho$ ¶WmW© H$mo Am¡a {dXoímr Zmar H$s ¶mZH$ gÀMmB© H$mo CÝhm|Zo AnZo Cnݶmgm| Ho$ ‘mܶ‘

go àñVwV {H$¶m h¡ & Bg àH$ma h‘ ¶h XoIVo h¢ {H$ à^m IoVmZ Ho$ gm{h˶ na CZHo$ OrdZ g§Kf© H$m

8

à^md n‹S>m h¡ & CZH$m moJm hþAm gM CZH$m Cnݶmg gm{h˶ h¡ & CZHo$ OrdZ g§Kf© CZHo$ gm{h˶

‘| Zm‘ ~XbH$a Á¶m|-Ho$-˶m| àñVwV hwE h¢& Bgr dOh go CZH$m gm{h˶ CZHo$ OrdZ H$m AmB©Zm ~Z

MwH$m h¡ &

à^m IoVmZ Zo Cnݶmg, H$mì¶ g§J«h BZ nma§nm{aH$ gm{h˶ {dYmAm| Ho$ gmW-gmW qMVZ

gm{h˶, AmË‘H$Wm, AZwdmX Am{X {dYmAm| ‘| ‘m¡{bH$ boIZ H$a AnZo ~hþAm¶m‘r ì¶p³VËd H$mo

àH$Q> {H$¶m h¡ & à^m IoVmZ Or Zo Hw$b-{‘bmH$a 24 ‘m¡{bH$ {H$Vm~| {bIr h¢& CZH$s ‘m¡{bH$ aMZmAm|

‘| AmR> Cnݶmg, N>h H$mì¶g§J«h, N>: qMVZ J«§W, Xmo AZwdm{XV nwñVH|$, EH$ g§nm{XV nwñVH$ Am{X

‘hËdnyÊm© h¢& CZHo$ gm‘Zo gm{hp˶H$ OrdZ Ho$ Xmo bú¶ gdm}nar aho h¢ � EH$, Zmar H$mo Zmar XmgVm

go ‘w³V H$aZm Am¡a Xygam, AnZo gm{h˶ X²dmam gm‘m{OH$ g‘ñ¶mAm| Am¡a {dXoímr Zmar VWm maVr¶

Zmar Ho$ ¶WmW© H$mo g‘mO Ho$ gm‘Zo bmZm & CZHo$ gm{h˶ H$m ‘w»¶ {df¶ hr Zmar-{MÌÊm ahm h¡&

n«^m IoVmZ Zo "AmAmo nono Ka Mb|', "ES²>g' Am¡a "Ap½Zg§^dm' ¶h VrZm| Cnݶmg {dXoímr

n¥îR> y‘rna {bIo h¢ & {dXoímr Zmar moJ {dbmg ‘| Sy>~H$a r rVa go {H$VZr AHo$br, Aghm¶ Am¡a

nr{‹S>V h¡, BgH$m {MÌÊm BZ Cnݶmgm| ‘| Jhar g§doXZmímrbVm Ho$ gmW {H$¶m h¡ & à^m IoVmZ H$s Am±Imo

go XoIr hwB© ¶o {dXoímr OrdZ H$s Vgdra| h¢ & ¶h d¡pídH$ ñVa H$m Vy’$mZr OrdZ-g§Kf©, moJdmXr d¥pËV,

nm[adm[aH$ {dKQ>Z, ~ZVo-{~JS>Vo g§~§Y, VZmdnyÊm© OrdZ, AHo$bonZ H$s nr‹S>m, CÀMdJu¶ OrdZ Ho$

AÝV{d©amoY, gå~ÝYhrZVm, ZH$br {OÝXJr, n{V-nËZr H$s Q>H$amhQ> ‘| Qy>Q>Vo-{ngV| ~ÀMo§, AW© Ho$

nrN>o bJr Xm¡S>, ^moJ{dbmgr OrdZ, g§doXZímyݶVm, Am{X H$m A§H$Z à^m Or Zo AnZo gm{h˶ ‘|

‘m{‘©H$Vm go {H$¶m h¡ &

à^m IoVmZ Ho$ Aݶ nm±Mm| Cnݶmgm| "Vmbm~§Xr', "AnZo AnZo Mohao', "{N>ÝZ‘ñVm', "ñÌr nj',

"nrbr Am±Yr' Ho$ {df¶ r ‘w»¶V: Zmar Ho$pÝÐV hr h¢ & BgHo$ gmW à^m Or Zo g§¶w³V ‘madm‹S>r n[adoím,

CgHo$ nma§nm[aH$ {ddmh g§~§Y, {ddmh g§~§Yr ~XbVo OrdZ‘yë¶, ~XbVo ñÌr-nwê$f g§~§Y, nmíMm˶

à^md, ~‹T>Vr CÀN¥>§IbVm, ‘madm‹S>r Zmar H$s Apñ‘Vm H$s nhMmZ, ê$[‹T>dmXr ‘madm‹S>r ñÌr, AmYw{ZH$

9

{dÐmohr Zmar, ‘wp³V Ho$ {bE V‹S>’$Zodmbr Zm[a¶m±, nwê$f-XmgVm H$s {ímH$ma ~Zr Zmar Am{X nhbwAm|

na àH$mím S>mbm h¡ & à^m Or H$m CÔoí¶ h¡ Zmar H$mo XmgVm Ho$ ~mha {ZH$mbH$a ‘hËdH$m§jr, ñdmdb§~r

Am¡a ñdV§Ì ~ZmZm & Bg‘| d¡pídH$ YamVb na ì¶mnma H$aVr ñÌr Ho$ g§Kf© Am¡a nwê$f Ho$ A§h H$mo ‘wIa

{H$¶m h¡&

à^m IoVmZ Zo AnZo g^r Cnݶmgm| ‘| Zmar H$m ímmofÊm, KwQ>Z, nr‹S>m, AHo$bmnZ VWm CgHo$ {dÐmohr

ê$n H$mo {M{ÌV {H$¶m h¡ & CZHo$ Cnݶmgm| H$s Zm[a¶m± AmË‘nr‹S>m go OyPVr hþB© CXma Am¡a ‘mZdr¶

g§doXZímrbVm H$m n[aM¶ r XoVr h¢ & à^m Or Ho$ Cnݶmgm| H$s Zmar H$m‘-dmgZm go Nw>Q>H$mam nmH$a

‘mZg bmoH$ ‘| {dhma H$aZo Ho$ ~Om¶ IwaXao, ¶WmW© OJV ‘| ahZm grI MwH$s h¡& dh EH$ ‘hËdH$m§jr

Am¡a AmË‘{Z^©a Zmar ~Z J¶r h¡ &

à^m IoVmZ Zo AnZo Cnݶmgm| ‘| Zmar Ho$ {d{dY ê$nm| H$mo {M{ÌV {H$¶m h¡ & Bg‘| {dXoímr Zmar

Ho$ {ddY ê$n Am¡a maVr¶ Zmar Ho$ {d{dY ê$nm| H$m {ddoMZ {H$¶m h¡ & à^m Or Zo maVr¶ Zmar hmo

¶m {dXoímr Zmar CgHo$ A§Va§J ‘| H$moB© ’$H©$ Zht {XIm¶m h¡ & {dXoímr Zmar H$s Va’$ XoIZo H$m maVr¶m|

H$m ZOar¶m AbJ h¡ na§Vw à^m Or Zo ¶hr {gÜX {H$¶m h¡ {H$ {dXoímr Zmar r ~agm| go nwê$f go àVm{‹S>V

hmoH$a Owë‘, Aݶm¶ ghVr Am¶r h¡ & na§Vw AmO ~XbVo ¶wJ ‘| dh r AmË‘ajm Ho$ {bE {dÐmoh na

CVa Am¶r h¡ & à^m Or Zo {dXoímr Zmar Ho$ {d{dY ê$nm| ‘| ñZohg§d{bV Zmar, nwê$fàYmZ H$‘©R> Zmar,

AW© H$mo ‘hËd XoZodmbr Zmar, Ym{‘©H$ Zmar, ñdÀN>§X Zmar, namonH$mar Zmar, ímmo{fV Zmar, A^mdJ«ñV

OrdZ H$mo pñdH$maZodmbr Zmar, ahZ-ghZ Ho$ à{V gOJ Zmar, ‘hËdH$m§jr Zmar Am{X {d{dY ê$nm| H$m

¶WmW© {ddoMZ {H$¶m h¡ &

{dXoímr Zmar Ho$ nmg Am{W©H$ g~bVm hmoZo Ho$ ~mdOyX r dh {H$VZr Aghm¶, AHo$br {Z[ah

OrdZ OrVr h¡, BgH$m {MÌÊm à^m Or Zo {H$¶m h¡ & à^m Or Zo {dXoímr Zmar H$s g§doXZm Am¡a CgHo$

^¶mZH$ gM H$mo {d{dY ê$nm| ‘| COmJa {H$¶m h¡ &

à^m IoVmZ Or Zo maVr¶ Zmar Ho$ {d{dY ê$nm| H$mo r {M{ÌV {H$¶m h¡ & BZ ê$nm| ‘| ñZohg§d{bV

10

Zmar, na§namJV Zmar, Kaoby Zmar, {ím{jV Zmar, Zm¡H$arnoímm Zmar, {dÐmohr Zmar O¡go ê$nm| H$m {ddoMZ

{H$¶m h¡ &

gm‘§Vr ¶wJ ‘| Zmar Ho$db mo½¶m ~ZH$a ah MwH$s Wr & dh nwê$fm| Ho$ hmWm| H$m {Ibm¡Zm Wr & AWm©V

ñdmVÝͶ-nyd©-H$mbrZ Zmar H$s pñW{V ‘| n[adV©Z AmZo bJm & AmO H$s Zmar ñd¶§ Ho$ ApñVËd ~moY

Ho$ à{V gMoV n[abm{jV hmoVr h¡ & {ddoÀ¶ Cnݶmgm| ‘| Zmar Ho$ {d{dY ê$nm| ‘| ñZohg§d{bV gmg H$mo

{M{ÌV {H$¶m h¡ & Bg‘| XmB© ‘m± H$m dmËgë¶, CgH$s ‘‘Vm {Xb H$mo Ny>H$a OmVr h¡ & à^m Or Ho$ Cnݶmgm|

‘| gmg-~hÿ H$m [aíVm ñZohg§d{bV ZOa AmVm h¡& ~oQ>o H$s ‘m± H$m ê$n ~oQ>r H$s ‘m± go AbJ ÑpîQ>JmoMa

hmoVm h¡ & na§namJV VWm Kaoby Zmar Ho$ ê$n H$mo r {M{ÌV {H$¶m h¡ & Bg‘o§ ‘madm‹S>r ê$‹T>rJ«ñV, na§namJV

Zmar A{YH$ {XImB© XoVr h¡& ¶o Zm[a¶m± AnZm n[adma, n{V, ~ÀMm| VH$ gr{‘V ahH$a Kaoby Zmar H$m

OrdZ ì¶{VV H$aVr ZOa AmVr h¢ & do n{V H$s àVm‹S>Zm H$mo ñdrH$ma H$a n{V Ho$ gmW hr AnZm OrdZ

g‘{n©V H$aVr ZOa AmVr h¡ & BZ Zm[a¶m| H$m OrdZ ~ÀMm| H$m aZ-nmofÊm VWm n{V H$s godm H$aZm,

CZHo$ AmXoímm| H$m nmbZ H$aZm BVZo VH$ hr gr{‘V ahm h¡&

à^m Or Ho$ Cnݶmgm| H$s g^r Zm{¶H$mE± {ím{jV h¢ & {OZ‘| go A{YH$Va Zm[a¶m± {ímjm Ho$ ~b~yVo

na n{V H$s àVm‹S>Zm go ‘w³V hmoH$a ‘hËdH$m§jr ~Z J¶r h¢ & Zm¡H$arnoímm ¶m ì¶dgm¶ ‘| ì¶ñV hmoH$a

AmË‘{Z ©a ~Z J¶r h¢ & CZH$m {dÐmoh n{V go h¡ & do {dÐmohr ~ZH$a ‘wp³V H$m ‘mJ© AnZmVr ZOa AmVr

h¢ &

à^m IoVmZ Ho$ {ddoÀ¶ Cnݶmgm| ‘| Zmar OrdZ Ho$ {d{dY Am¶m‘m| H$mo {MÌÊm {H$¶m J¶m h¡& Cg‘|

ào‘, {ddmh, Zmar OrdZ {df¶H$ g‘ñ¶m, Zmar Ho$ nm[adm[aH$ g§~§Ym| H$m {MÌÊm àñVwV h¡ & ào‘ go

COmJa hmoZodmbr AZoH$ g‘ñ¶mAm| H$mo {M{ÌV {H$¶m h¡& BZ Zm[a¶m| H$m ào‘ g‘n©Z go ímwê$ hmooH$a nr{‹S>V

hmoVm ZOa AmVm h¡ & Ad¡Y ào‘ ‘| Zmar H$mo YmoH$m hr {‘bVm h¡ &

à^m Or Ho$ Cnݶmgm| ‘| Á¶mXmVa {ddmh ‘madm‹S>r na§namJV nX²Y{V go hþE & na§Vw BZ‘o§ go

Á¶mXmVa {ddmh Xþ:IX ~Z J¶o h¢ & Bg‘| AZ‘ob {ddmh H$s {ímH$ma hþB© Zmar H$mo ¶mVZmAm| go JwOaZm

11

n‹S>Vm h¡& CgHo$ {bE ¶h {ddmh EH$ g‘ñ¶m ~Z OmVr h¡ & Zmar {H$gr r joÌ ‘| g‘ñ¶m go ‘w³V Zht

h¡& Zmar-OrdZ ‘| ‘w»¶V: {ddmh H$s g‘ñ¶m n[ab{jV hmoVr h¡& {ddmh ‘ybV: ì¶p³V Ho$ gm‘m{OH$

H$V©ì¶m| H$s ny{V© Ho$ {bE VWm n[adma Ho$ H$ë¶mÊm Ho$ {bE gånÝZ hmoZodmbm EH$ n{dÌ g§ñH$ma h¡& na§Vw

{ddoÀ¶ Cnݶmgm| ‘| Zmar H$s {ddmh {df¶H$ AZoH$ g‘ñ¶mE± ÑpîQ>JmoMa hmoVr h¢& AV: AZ‘ob {ddmh

EH$ gm‘m{OH$ {dH¥${V ~Z JB© h¢ & XohO g‘ñ¶m go r AmO H$s Zmar nr‹[S>V ZOa AmVr h¡& "nrbr

Am±Yr' Cnݶmg H$s gmo‘m, nX²‘mdVr, "AnZo AnZo Mhao' H$s gabm, AZ‘ob {ddmh H$s {ímH$ma h¢&

"{N>ÝZ‘ñVm', "nrbr Am±Yr' ‘| XhoO g‘ñ¶m H$m {MÌÊm {‘bVm h¡&

Zmar AmYw{ZH$ OrdZ OrVo hþE r Cgo ímmofÊm H$s g‘ñ¶m H$m gm‘Zm H$aZm n‹S>Vm h¡& à^m Or Ho$

Cnݶmgm| ‘| Hw$N> Eogr ^r Zm[a¶m± h¢ Omo ímmXr-ímwXm qOXJr OrZo Ho$ ~mdOwX ^r CZH$m ^mdmË‘H$

‘mZ{gH$ VWm b¢{JH$ ímmofÊm hmoVm h¡ & Cnݶmgm| H$s Á¶mXmVa Zm[a¶m| H$m ímmofÊm n{V X²dmam hr hmoVm

h¡ & g{X¶m| go ñÌr-nwê$f g‘mO Ho$ ímmofÊm Am¡a X‘Z H$m {ímH$ma ahr h¡& à^m Or H$mo CgH$m ¶h {ZaÝVa

"Am¡aV hmoVo OmZm' ~Xm©íV Zht h¡ & Bg{bE à^m Or Zo AnZo g^r Cnݶmgm| ‘| Zmar Ho$ ímmofÊm H$m

{MÌÊm {H$¶m h¡& "{N>ÝZ‘ñVm' H$s {à¶m H$m b¢{JH$ ímmofÊm hmoVm h¡& ~MnZ go Cno{jV {à¶m na mB©

X²dmam b¢{JH$ ímmofÊm, àmo. MQ>Ou X²dmam YmoIo~mOr, n{V Za|Ð X²dmam b¢{JH$ ímmofÊm H$m XX©ZmH$ {MÌÊm

"{N>ÝZ‘ñVm' ‘| {H$¶m J¶m h¡& {ddoÀ¶ Cnݶmgm| H$s Zm[a¶m± ê${‹T> na§nam, A§Y{dídmg Ho$ Koao ‘| AQ>H$s

hþB© ZOa AmVr h¢ & BZ Cnݶmgm| H$s amOñWmZr ‘madm‹S>r Zm[a¶m± A˶{YH$ Ym{‘©H$ {XImB© XoVr h¢ &

d«V, Cndmg, nyOm-nmR>, H$‘©H$mÊ‹S>, ‘§Ì-V§Ì, J§S>o-Vm{dO, O‹S>r-~y{Q>¶m| ‘| CÝh| {dídmg hmoVm h¡ &

¶o Zm[a¶m± AY§{dídmgm|, naånamJV g§ñH$mam| H$m dhZ H$aVr hþB© ZOa AmVr h¢&

{ddoÀ¶ Cnݶmgm| ‘| ~bmËH$ma H$m {ímH$ma hþB© Zmar H$m {MÌÊm r {H$¶m h¡ & "{N>ÝZ‘ñVm' Cnݶmg

H$s {à¶m na ~MnZ ‘| AnZo gJo mB© X²dmam ~bmËH$ma hmoVm h¡ & mB© H$s dhímr hdg H$s {ímH$ma ~Zr

{à¶m H$m ~MnZ Agwajm, ^¶, KwQ>Z go g§ÌñV hmo CR>Vm h¡& à^m Or Ho$ Cnݶmgm| ‘| {ddmhoVa ào‘

g§~§Ymo§ H$s g‘ñ¶m A{YH$ {XImB© XoVr h¡& {OgHo$ H$maÊm Zmar H$mo AHo$bonZ H$s g‘ñ¶m H$m gm‘Zm H$aZm

12

n‹S>Vm h¡ & {ddmhmoËVa ào‘ g§~§Ymo ‘| Á¶mXmVa Zmar Ho$ AgwJR>rV hmoZo H$s g‘ñ¶m H$maÊm ~ZVr h¡ &

Bgr H$maÊm n{V Aݶ ñÌr go ào‘ H$a AnZr nËZr Ho$ à{V Aݶm¶ H$aVm h¡& Cgo Z’$aV H$aVo hþE Xÿgar

ñÌr go ímmXr H$aVm {XImB© XoVm h¡& à^m Or Zo g^r Cnݶmgm| ‘| Zmar H$m AHo$bmnZ CgH$s nr‹S>m,

¶mVZm, KwQ>Z, {dÐmoh AmXr Ho$ H$maÊm n{V H$m Xÿgar ñÌr H$s Amoa AmH${f©V hmoZm hr {XIm¶m J¶m h¡&

AmYw{ZH$ ¶wJ ‘| r Zmar H$mo AnZo A{YH$mam| go d§{MV ahZm n‹S> ahm h¡& {ddoÀ¶ Cnݶmgm| ‘|

Zmar {ím{jV hmoZo Ho$ ~mdOyX r dh AnZo A{YH$mam| go d§{MV ah J¶r h¡& Cgo nwê$f na {Z ©a ahH$a

¶mMZm H$aZm n‹S>Vm h¡ Am¡a nwê$f AnZo A{YH$mam| Ho$ ~b na Zmar H$mo ZMmVm hþAm ZOa AmVm h¡& na§Vw

{ddoÀ¶ Cnݶmgm| H$s Zmar {dÐmohr ~ZH$a R>>§S>o {X‘mJ go Yrao-Yrao nwê$f H$m ~Xbm boVr ZOa AmVr

h¡& dh AmË‘{Z^©a ~ZH$a ‘hËdH$m§jr ~Z J¶r h¡&

‘mV¥Ëd Ho$ {gdm¶ Zmar H$m OrdZ g’$b Zht h¡& ‘mV¥Ëd H$s ߶mg ~wPmZo Ho$ {bE Zmar H$^r-H$^r

ì¶{^Mmar r ~ZZm ng§X H$aVr h¡& Vmo nam¶o ~ÀMo H$mo AnZmH$a AnZo ‘mV¥Ëd H$mo g’$b ~ZmVr ZOa

AmVr h¡& {ddoÀ¶ Cnݶmgm| ‘| "nrbr Am±Yr' H$s gmo‘m Am¡a nX²‘mdVr Bg g‘ñ¶m H$m {ímH$ma hþB© h¢&

gmo‘m go³g ‘| H$‘Omoa AnZo n{V Jm¡V‘ H$mo N>mo‹S>H$a àmo. gw{OV goZ Ho$ gmW g§~§Y aIVr h¡ Am¡a AnZo

~ÀMo H$s Mmh H$s V¥pßV nmVr h¡& AWm©V ‘mV¥Ëd H$s Mmh Ho$ {bE V‹S>’$Zodmbr Zm[a¶m| H$m {MÌÊm r

{ddoÀ¶ Cnݶmgm| ‘| nm¶m OmVm h¡&

{ddoÀ¶ Cnݶmgm| H$s BZ g^r g‘ñ¶mAm| H$mo XoIZo Ho$ ~mX ¶h ~mV r ¿¶mVì¶ h¡ {H$ AZoH$

g‘ñ¶mAm| H$m gm‘Zm H$aVo hþE AnZo CÔoí¶-ny{V© Ho$ {bE Hw$N> Zm[a¶m± Adí¶ gOJ ~Zr h¢ & Hw$N>

Zm[a¶m± Aݶm¶-A˶mMma ghVr h¢ Vmo Hw$N> {dÐmohr r ~Zr {XImB© XoVr h¢&

à^m Or Ho$ {ddoÀ¶ Cnݶmgm| ‘| àm¶: g§¶w³V n[admam| H$s ì¶Wm-H$Wm h¡ & BZ g§¶w³V n[admam|

‘o§ EH$ go A{YH$ bmoJ ahVo h¢ & BZHo$ g§~§Y H$^r ~ZVo h¢ H$^r {~J‹S>Vo ZOa AmVo h¢& à^m Ho$ Cnݶmgm|

‘| nm[adm[aH$ [aíVm| ‘| ‘m±-~oQ>r, ‘m±-~oQ>m, ^mB©-~hZ, gmg-~hÿ, ZZ§X-^m^r, XodamZr-OoR>mZr,

n{V-nËZr Am{X Ho$ gwIX g§~§Y Am¡a Xþ:IX g§~§Y {XImB© XoVo h¢& {ddoÀ¶ Cnݶmgm| ‘| ‘m±-~oQ>r Ho$

13

gwIX g§~§Ym| Ho$ ~Om¶ Á¶mXmVa Xþ:IX g§~§Y hr {XImB© XoVo h¢& ‘m±, ~oQ>r go A{YH$ ~oQ>o H$mo ߶ma H$aVr

ZOa AmVr h¡& ‘m±-~oQ>r Ho$ Xþ:IX g§~§Ym| H$mo {M{ÌV H$a à^m Or ¶hr H$hZm MmhVr h¡ {H$ ~oQ>r Ho$ OÝ‘

na ‘m± H$s ê$bmB© Z ’y$Q>o & ~oQ>r H$mo OÝ‘ go nhbo hr ^«yÊm h˶m go IË‘ Z H$a {X¶m Om¶ &

{ddoÀ¶ Cnݶmgm| ‘| gmg-~hÿ Ho$ g§~§Y Á¶mXmVa gwIX h¢ & "{N>ÝZ‘ñVm' Am¡a "ñÌr nj'

Cnݶmg H$s gmg AnZr ~oQ>r H$s Cnojm H$aVr h¢ bo{H$Z ~hÿ H$mo ~oQ>r Ho$ g‘mZ ‘mZVr h¢ & ‘madm‹S>r

g§¶w³V n[adma ‘| gmg H$m ñWmZ A˶{YH$ ‘hËdnyÊm© hmoVm h¡& dh ~hÿ go ñZoh, AZwamJ, ‘‘Vm

C±S>obH$a dh ~hÿ go ~oQ>r-gm [aíVm {Z^mVr h¡& dh ‘‘Vm‘¶r ‘m± ~Z OmVr h¡ & Vmo H$^r-H$^r ~hy

Ho$ A{YH$ma joÌ ‘| hñVjon H$aZo go H$R>moa ~Z OmVr h¡& à^m Or Ho$ Cnݶmgm| ‘| gmg-~hÿ Ho$ g§~§Y

Á¶mXmVa A˶§V ‘Ywa h¢ & {ddoÀ¶ Cnݶmgm| ‘| g§¶w³V ‘madm‹S>r n[admam| ‘| mB©-~hZ Ho$ gwIX Am¡a

Xþ:IX XmoZm| g§~oYm| H$m {MÌÊm {‘bVm h¡& "{N>ÝZ‘ñVm' Cnݶmg ‘| ¶h [aíVm H$b§{H$V hþAm h¡ & ímm¶X

à^m Or àW‘ bo{IH$m h¢, {OÝhm|Zo mB© Ho$ Hw$H¥$˶ H$m dÊm©Z {H$¶m h¡ & {ddoÀ¶ Cnݶmgm| ‘| Á¶mXmVa

^mB©-~hZ Ho$ g§~§Y Xþ:IX hr ~Z J¶o h¢& "ñÌr nj' Cnݶmg ‘| mB©-~hZm| ‘| Jham ào‘ h¡& "nrbr

Am±Yr' ‘| à^m Or Zo g§¶w³V n[adma ‘| mB©-~hZmoo§ Ho$ AmË‘r¶ [aíVm| na àH$mím S>mbm h¡ & maVr¶

g‘mO ‘| ZZ§X-^m^r H$m [aíVm r gIr g‘mZ hmoVm h¡& à^m Or Ho$ Cnݶmgm| ‘| ZZ§X-^m^r Ho$ [aíV|

‘| g»¶ md Ed§ dmËgë¶ md H$m {MÌÊm {H$¶m h¡ Vmo H$hr na B©î¶m© md r {XImB© XoVm h¡& g§¶w³V

n[adma ‘oo§ XodamZr-OoR>mZr Ho$ g§~§Y gwIX Am¡a Xþ:IX hmoVo h¢ & à^m Or Zo BZ g§~§Ymo ‘| hmoZodmbm

Amngr ߶ma AmË‘r¶Vm Ho$ gmW {M{ÌV {H$¶m h¡&

à^m Or Ho$ Cnݶmgm| ‘| g§VwîQ> Xmån˶ g§~§Y Am¡a Ag§VwîQ> Xmån˶ g§~§Y {M{ÌV h¢ & BZ‘| gwIX

Xmån˶m| H$m {MÌÊm H$‘ h¡& Xmån˶ g§~§Ym| Ho$ Qy>Q>Zo Am¡a {~IaZo Ho$ {MÌ A{YH$ A§{H$V h¢& Á¶mXmVa

n{V-nËZr Ho$ Xþ:IX g§~§Ymo ‘| Xÿgar ñÌr Ho$ AmZo go g§Kf© H$m {Z‘m©Êm hmoVm h¡& Á¶mXmVa Xmån˶ g§~§Y

VZmd ¶w³V Am¡a KwQ>Z ao h¢ & Hw$N> Xmån˶ VbmH$ H$m ‘mJ© AnZmH$a AbJ hmoVo h¢ Vmo Hw$N> Xmån˶

KwQ>Z ar qOXJr H$mo Jbo bJmH$a Xmån˶ g§~§Ym| H$mo ‹T>moZo H$m à¶mg H$aVo h¢& Hw$N> Xmån˶m| H|$ VZmd

14

H$mo AW© Am¡a go³g hr ‘hËdnyÊm© H$maÊm h¢& Zmar H$s {’$Ja H$s g‘ñ¶m r BZ g§~§Ym| ‘| AbJmd n¡Xm

H$aZo H$m H$maÊm ~ZVr h¡ AmYw{ZH$ ‘hmZJam| Ho$ d¡dm{hH$ g§~§Ymo| ‘| nwê$f H$m Ah§ Ed§ A{Yn˶ mdZm

H$m A{Y³¶ {XImB© XoVm h¡& ào‘ a{hV ¶h gh-ApñVËd H$s ¶mVZm AmO Ho$ d¡dm{hH$ OrdZ H$s ÌmgXr

h¡ & n{V-nËZr Ho$ g§~§Ym| ‘| R>§‹S>mnZ {XImB© XoVm h¡ ³¶m|{H$ CZHo$ g§~§Y X¡{hH$ ¶m ímmar[aH$ YamVb na

hr AmYm[aV {‘bVo h¢ & BZ g§~§Ym| ‘| Omo g‘n©Êm, AnZmnZ Am¡a ‘YwaVm hmoZr Mm{hE CgH$m A^md

h¡ & à^m Or Ho$ Cnݶmgm| ‘| Xmån˶ g§~§Ym| ‘| Xÿgar Am¡aVo Ho$ AmZo go n{V-nËZr ‘| VZmd, {dÐmoh,

KyQ>Z-Qy>Q>Z, VbmH$ O¡gr g‘ñ¶mE± n¡Xm hmoVr h¡ & AWm©V {ddoÀ¶ Cnݶmgm| ‘| gwIX Xmån˶mo§ H$s VwbZm

‘| Xþ:IX Xmån˶m| H$s g§»¶m A{YH$ {XImB© XoVr h¡& à^m Or Zo BZ gmao g§~§Ym| H$m {MÌÊm A˶ÝV

gyú‘ Am¡a ¶WmW© ê$n go {H$¶m h¡&

ha CnݶmgH$ma H$s {ímën{dYr H$m ñdê$n [^ÝZ hmoVm h¡& {ímën{d{Y H$s ¶h [^ÝZVm {ímën{d{Y

Ho$ VËdm| Ho$ H$‘mo~oím ê$n ‘| à¶moJ Ho$ AmYma na {Z ©a hmoVr h¡& à^m IoVmZ H$s Am¡nݶm{gH$ {ímën{dYr

Ho$ à~b nj ‘| H$WmdñVw, mfm-à¶moJ VWm Xoím H$mb {MÌÊm ahm h¡& CZHo$ g^r Cnݶmgm| H$m {df¶

Zmar hr h¡& Cggo Ow‹S>r H$Wm hr ‘w»¶ H$Wm h¡¡ & bo{IH$m Zo AmYw{ZH$ maVr¶ g‘mO ‘| ~ZVo-{~JS>Vo

[aíVm| H$s H$hmZr H$mo H$WmdñVw H$m ê$n {X¶m h¡& 'AmAmo nono Ka Mb|", "ES²>g' Am¡a "{N>ÝZ‘ñVm' BZ

VrZm| Cnݶmgm| ‘| {dXoímr n¥îR>^y‘r H$s H$Wm h¡& BZ VrZm| Cnݶmgm| H$m VmZm-~mZm A‘[aH$m, hm§J-

H$m§J, H$mo[a¶m H$s YaVr na ~wZm J¶m h¡& "AmAmo nono Ka Mb|' ‘o§ {dXoímr y{‘ H$s qOXJr h¡ Omo h‘mao

g‘j dhm± H$s Xm¡‹S>Vr mJVr ’$mñQ> bmB©’$ na àmH$ím ‹S>mbVr h¡& A‘arH$s Am¡aV Ho$ OrdZ Ho$ ¶mZH$

gM H$mo àñVwV H$aZodmbm ¶h {h§Xr H$m nhbm Cnݶmg h¡& moJ {dbmg ‘| Sy>~r A‘arH$s Am¡aV rVa

go {H$VZr AHo$br, Aghm¶ Am¡a nr{‹S>V h¡ BgH$m {MÌÊm Bg Cnݶmg ‘| Jhar g§doXZímrbVm Ho$ gmW

hþAm h¡& {díd g§X © Z| Zmar H$s {Z¶{V H$mo nhMmZZo Am¡a CX²Km{Q>V H$aZo H$m ¶h EH$ CëboIZr¶ à¶mg

h¡& gmW hr ì¶dgm¶r OJV Ho$ g§Kf© Am¡a Zmar H$s ÌmgXr Ho$ gmW "ES²>g' Cnݶmg ‘| AZ¡{VH$ g§~§Ymo§

Ho$ H$maÊm Am¶r "ES²>g' O¡gr ¶mZH$ {~‘mar H$m {MÌÊm H$aVo hþE Bg‘| {~‘ma AmX‘r go Xÿa Z mJZo

15

H$m g§Xoím {X¶m h¡& "A§p½Zg§ dm' ‘| AmBdr H$m g§Kf© Am¡a CgH$s ‘hËdH$m§jm {dXoímr Zmar H$s ì¶Wm

H$m ¶Wm©W {MÌÊm {H$¶m h¡&

"{N>ÝZ‘ñVm', "Vmbm~§Xr', "AnZo AnZo Mohao' Am¡a "ñÌr nj' BZ Cnݶmgm| ‘| ‘madm‹S>r n[adoím

{M{ÌV h¡& ‘madm‹S>r n[adoím ‘| Zmar H$s ì¶Wm, H$Wm, g§Kf©, nr‹S>m H$m {MÌÊm {H$¶m h¡& BZ Cnݶmgm|

‘| Zmar à^m Or Ho$ {MÝVZ Am¡a g§doXZm Ho$ Ho$ÝÐ ‘| h¡& nwê$f X²dmam Zmar H$m ímmofÊm hr Cnݶmgm| H$s

H$Wm h¡& AmYw{ZH$ Zmar H$s ÌmgXr Am¡a CgHo$ g§H$ën H$m àm‘m{ÊmH$ XñVmdoO "{N>ÝZ‘ñVm' Cnݶmg

h¡ & Bg‘| EH$ Eogr ñÌr H$s g§Kf© H$Wm h¡ Omo EH$ ê$‹T>, ~ÝX g‘mO go Q>H$amVo Am¡a AnZo H$mo mdmË‘H$

ñVa na bhÿbwhmZ H$aVo hþE AnZo ApñVËd H$mo Z¶o {gao go n[a^m{fV H$aZo H$s H$mo{ímím H$aVr h¡&

"Vmbm~§Xr' ‘o§ à^m Or Zo ‘OXÿam| Ho$ nañna {damoYr {hVm| Ho$ Q>H$amd Am¡a Cggo CËnÝZ VZmd H$m amoMH$

Am¡a {dídgZr¶ {MÌÊm {H$¶m h¡& "AnZo AnZo Mohao' ‘o§ ñÌr H$s {Z¶{V Ho$ Am¡a EH$ Xÿgao nhby H$mo

n[a^m{fV H$aZo H$s H$mo{ímím H$s h¡& {ddmh, n{V, ~ÀMo Am{X go nao r Am¡aV H$m ApñVËd hmoVm h¡,

¶h ~VmZo H$m Bg‘| à¶mg {H$¶m h¡ & à^m Or Ho$ gmao Cnݶmg Zmar H|${ÐV hmZo Ho$ H$maÊm CZ‘| Zmar

Ho$ ha g§Kf© Ho$ gmW ‘wp³V H$s Vbmím Ho$ {bE {dÐmoh H$aVr ñÌr Ho$ ê$n H$mo COmJa {H$¶m h¡ & nma§nm[aH$

ghZímrb Zmar H$mo r à^m Or Zo {M{ÌV {H$¶m h¡¡ & "nrbr Am±Yr' go ñÌr H$m ímmofÊm, {dÐmoh Am{X

Ho$ gmW J«m‘rÊm g§ñH¥${V H$m n[aM¶ H$adm¶m h¡& AWm©V à^m Or Ho$ g^r Cnݶmgm| H$s H$Wm H$m {df¶

Zmar hr h¡&

à^m IoVmZ Ho$ Cnݶmgm| H$s Zm{¶H$mE± ñdm{^‘mZr h¢, AnZo AnZo ApñVËd Ho$ à{V OmJê$H$ h¡§&

CZHo$ ì¶p³VËd ‘| g§Kf©ímrbVm H$s àd¥pËV à‘wI h¡& ¶o Zm{¶H$mE± VZmd, KwQ>Z, g§Kf©nyÊm© OrdZ OrVr

h¢ & BZ Zm{¶H$mAm| H$s OrdZ Ho$ à{V H$^r AmímmdmXr Vmo H$^r {ZamímmdmXr ÑpîQ> ahr h¡& dh AnZo

OrdZ ‘| Am¶o g§Kf©‘B© MyZm¡{V H$m ghf© ñdrH$ma H$a Cggo {dÐmoh H$aVr ZOa AmVr h¢ & CZH$m {dÐmoh

g‘mO Ho$ à{V Zht ~ëH$s n[admadmbm| Ho$; àm¶: n{V Ho$ à{V ahm h¡& à^m IoVmZ Ho$ Cnݶmgm| H$s

Zm{¶H$mE± Y¡¶©dmZ, gmhgr, ‘hËdH$m§jr, ê$‹T>rna§nam Ho$ {Ibm’$ Am¡a ‘m¡Z {dÐmoh H$aZodmbr {OOr{dfm

16

H$m gmjmV à{V‘mE± h¢ & à^m Or Zo ê$‹T>rdmXr na§namJV ‘yë¶m| go {MnH$s Zm[a¶m| H$m {MÌÊm r {H$¶m

h¡ & bo{IH$m Zo {ddoÀ¶ Cnݶmgm| ‘| ímmofH$, A˶mMmar, nañÌrJ‘Êm ‘| ê$Mr aIZodmbo, ~hþ{ddmhrV

nwê$f nmÌm| H$m Á¶mXm {MÌÊm {H$¶m h¡& gmW hr X¶mby, namonH$mar nwê$f nmÌm| H$m r {MÌÊm {H$¶m h¡&

{ddoÀ¶ Cnݶmgm| Ho$ g§dmX g{jßV hmoZo Ho$ H$maÊm Cnݶmgm| ‘| amoMH$Vm {Z‘m©Êm hþB© h¡ & Cnݶmgm|

Ho$ g§dmX, nmÌm| Ho$ M[aÌm§H$Z, VWm H$Wm Ho$ {dH$mg Ho$ {bE gh¶moJr gm{~V hþE h¢ & g§dmXm| H$s

nmÌmZwHw$bVm, g§{jßVVm, àg§JmZwHy$bVm, g§Kf©ímrbVm, amoMH$Vm Ho$ H$maÊm Cnݶmgm| ‘| à^md H$s g¥pîQ>

hþB© h¡ &

^mfm ím¡br H$s CËH¥$îQ>Vm Am¡a ímmpãXH$ d¡{dܶ; dm³¶m§ímmo H$mo mdmË‘H$Vm XoZo H$m à¶mg bo{IH$m

H$s EH$ AbJ nhMmZ ~ZmZo ‘oo gj‘ h¢ & à^m Or H$s boIZr Zo A§J«Or, ~§Jmbr O¡go {^ÝZ mfm ê$nm|

H$m gím³V à¶moJ H$a Bg VËd na AnZo A{YH$ma H$m à‘mÊm àñVwV {H$¶m h¡& à^m Or XoímH$mb VËd

‘| à~b Ed§ g’$b aht h¢& bo{IH$m Ho$ g^r Cnݶmgm| Ho$ ímrf©H$ nmR>H$m| H$mo AmH${f©V H$aZodmbo VWm

amoMH$ h¢ & H$Wm H$m Amím¶ ímrf©H$m| Ho$ AZyê$n Am¶m h¡& maV VWm {dXoím H$s gm‘m{OH$, gm§ñH¥${VH$

n[apñW{V, Zmar H$s Xímm, Zmar go Ow‹S>r g‘ñ¶mAm| H$m {MÌÊm H$aZm Am{X CÔoí¶m| H$mo bo{IH$m Zo A˶§V

H$bmË‘H$ ê$n ‘| A{^ì¶p³V Xr h¡&

à^m IoVmZ EH$ g’$b CnݶgmH$ma Ho$ gmW-gmW g§doXZímrb H$d{¶Ìr r h¢& CZH$s H${dVmAm|

‘| Zmar ‘Z H$s mdZmAm| H$mo H$mo‘b A{^ì¶p³V {‘br h¡¡ & Bg‘| Zmar OrdZ H$s X¶Zr¶Vm, Zmar H$m

ímmofÊm, Zmar H$s nr‹S>m, ¶mVZm, {ddímVm, AHo$bmnZ, Zmar H$s N>Q>nQ>mhQ>, H$mì¶ ‘| ào‘^mdZm, CXmËV

ào‘ Amoa Ag’$b ào‘, ào‘ ‘| doXZm Am¡a {Zamímm H$m A§H$Z hþAm h¡ & Zmar OrdZ Ho$ Aݶ Am¶m‘m|

‘| H$m‘H$mOr Zmar H$s ì¶Wm, nmíMm˶ à^md go J«ñV Zmar, CÀMdJu¶ Zmar H$s ì¶Wm, yI Am¡a

Jar~r H$m XX©, AmV§H$ H$m ¶, ímhar OrdZ H$s KwQ>Z Ho$ gmW-gmW àH¥${V Ho$ {d{dY ê$nm| H$m {MÌÊm

{H$¶m J¶m h¡& à^m Or H$s H${dVmE± Zmar go g§~§{YV H$B© {df¶m| H$mo ñním© H$aVr h¢ &

à^m IoVmZ Or Zo nma§nm[aH$ {dYmAm| Ho$ gmW-gmW qMVZ gm{h˶, AZwdmX, AmË‘H$Wm gm{h˶

17

‘| r ‘m¡{bH$ boIZ {H$¶m h¡& à^m Or H$s qMVZ {dYmAm| ‘| CZH$s gVH©$Vm ÑpîQ>JmoMa hmoVr h¡& qMVZ

{dYmAm| ‘| bo{IH$m Zo gmÌ© VWm Aë~o¶a H$m‘y Ho$ ~hþAm¶m‘r ì¶p³VËd H$mo {díbo{fV H$aZo H$m à¶mg

{H$¶m h¡& "Cn{Zdoím ‘| ñÌr : ‘wp³V-H$m‘Zm H$s Xg dmVm©E±' ‘| AmYr Xþ{Z¶m H$m l‘ Am¡a y‘§S>brH$aÊm,

ñÌr-boIZ H$s OJh Am¡a AmbmoMZm Ho$ rî‘ {nVm‘h, ~m¡{X²YH$ gamoH$ma, amîQdmX Am¡a ZmardmX H$s

O‘rZ, g§ñH¥${VdmX Ho$ N>b-H$nQ> Am¡a ñÌr H$m ‘mZg, ZmardmXr kmZ-{‘‘m§gm Ho$ CX²Xoí¶, ñÌrËd H$m

gmaVËd, ¶m¡{ZH$Vm H$s amOZr{V, gm‘m{OH$ gamoH$ma C’©$ Zmar AmH«$m‘H$Vm H$s ImoO, H«$m§{V-MoVZm Ho$

Zmar ê$n, mfm Am¡a {d‘f© H$m g§Omb Am{X àíZm| H$mo CR>m¶m h¡& à^m Zo y‘§S>brH$aÊm Am¡a ñÌr Ho$

àíZm| H$s Jhar n‹S>Vmb H$s h¡ & y‘§S>brH$aÊm Am¡a CgHo$ Am{W©H$ nhbwAm| Ho$ ñÌr OrdZ na hmoZodmbo

à^mdm| H$mo ímmñÌr¶ VWm CËVa AmYw{ZH$Vm BZ Xmo ZO[a¶m§o go XoIm h¡ & bo{IH$m y‘§S>brH$aÊm Am¡a

ñÌr na nyar g§b½ZVm go {dMma H$aVr ZOa AmVr h¡& y‘§S>brH$aÊm, ~«m§‹S> g§ñH¥${V Am¡a amîQ>´ AnZo

g‘¶ Ho$ ¶WmW© ‘wR> o‹S> H$aVr h¡& y‘§S>brH$aÊm H$mo CgHo$ g‘yMonZ ‘| g‘PVo hþE CgHo$ ha nhby H$m

J§ raVm go {díbofÊm r {H$¶m J¶m h¡& à^m IoVmZ H$m {dMmaH$ ¶hm± A‘[aH$m Am¡a gm‘«mÁ¶ Ho$ gmW-

gmW gm‘«mÁ¶ Am¡a OZV§Ì, A‘[aH$m Am¡a d¡pídH$ Aíd‘oY g{hV y‘§S>brH$aÊm Am¡a ñÌr na r nyar

g§b½ZVm go {dMma H$aVm h¡&

à^m IoVmZ H$s AmË‘H$Wm "Aݶm go AZݶm' ‘| Ho$db bo{IH$m H$m$Cno{jV OrdZ, {ímjm CZHo$

n[adma H$m n[aM¶ {‘bVm h¡, ~pëH$ VËH$mbrZ amOZr{VH$, ì¶dgm¶r g§Kf©, {dXoímr Zmar H$m OrdZ

VWm {dXoímr n¥îR>^y‘r, Am{W©H$ ì¶dñWm Am¡a Cg‘| OH$‹S>o ì¶p³V H$s N>Q>nQ>mhQ> H$m ^br-^m±{V

AZw d hmoVm h¡ & "Aݶm go AZݶm' Zmar XmgVm H$m {MÌ h¡& à^m Or AR>mB©g gmbmo VH$ {~Zm ímmXr

{H$E EH$ nwê$f Ho$ gmW ahVr h¡ Bg ì¶{VV OrdZ H$s XmgVm 'Aݶm go AZݶm" h¡ & Bg AmË‘H$Wm

‘| ZmardmXr {d‘ím© H$m à^mdímmbr XñVmdoO h¡ & CZH$m {dÐmoh n[adma go hmo ¶m g‘mO go AWdm

ì¶dgm¶r OJV Ho$ g§Kf© H$m hmo ¶m CnbpãY¶m| H$m; bo{IH$m ñd¶§ H$mo ha OJh ì¶p³V H$s g§nyÊm©Vm

Ho$ gmW ñWm{nV H$aVr h¢& ghO, gab Am¡a ñnîQ> mfm Ho$ H$maÊm AmË‘H$Wm ‘| amoMH$Vm AmB© h¡ &

18

à^m IoVmZ Zo AnZr aMZmY{‘©Vm H$s ZdrZVm H$mo àH$Q> H$aVo hþE AZwdmX gm{h˶ H$s r aMZm

H$s h¡& gmo‘mZ X ~moD$dma H$s "X goH§$S> go³g' H$m "ñÌr Cno{jVm' Zm‘H$ nwñVH$ H$m qhXr ‘| AZwdmX

H$a g’$bVm hm{gb H$s h¡& EH$ g’$b AZwdmXH$ Ho$ ê$n ‘| CÝhm|Zo à{gX²Yr nm¶r h¡& "ñÌr Cno{jVm'

H$m AZwdmX H$a ñÌr {d‘ím© Ho$ H$B© Am¶m‘ CÝhm|Zo Imobo h¢ & maVr¶ ‘{hbmAm| Ho$ {bE ¶h {H$Vm~

EH$ AZwR>m daXmZ ~Z J¶m h¡& BgHo$ gmW X{jÊm A’«$sH$s H${d¶m| H$s Hw$N> H${dVmAm| H$m AZwdmX H$a

'gm±H$bmo ‘| H¡$X {j{VO" Zm‘H$ aMZm H$s h¡& Cg‘| ~agm| go A˶mMma Am¡a X‘Êm ‘| OH$‹S>r, MrIVr

{Vb{‘bmVr X{jÊm A’«$sH$m Ho$ H${d¶m| Ho$ ‘Z H$s X~r-KwQ>r g§doXZmAm| H$m dÊm©Z {H$¶m h¡& à^m Or

Zo g§nmXZ H$m¶© r ~‹S>r Hw$ímbVm Ho$ gmW {H$¶m h¡& "EH$ Am¡a nhMmZ' Bg H$mì¶ g§J«h ‘| g§nm{XV

H${dVmAm| ‘| AW© Xím©Z Ed§ go³g H$s AZy y{V hmoVr h¡& AWm©V à^m IoVmZ EH$ g’$b CnݶmgH$ma,

H$d{¶Ìr, qMVZH$ma, AZwdmXH$, g§nmXH$ Ho$ gmW AmË‘H$WmH$ma h¢ & CZHo$ gm{hp˶H$ d¡{dܶVm go

CZH$m ~hþ‘yIr ì¶p³VËd {gX²Y hmoVm h¡&

à^m IoVmZ g‘H$mbrZ ‘{hbm gm{h˶H$mam| H$s H$mo{Q> ‘| AmZodmbr gím³V gm{h˶H$ma h¢&

ñdmV§Í¶moVaH$mb go hr ‘{hbm gm{h˶H$ma g¥OZ H$a ahr h¢& bo{H$Z CZHo$ gm{h˶ ‘| A{YH$Va Kaoby

g‘ñ¶mAm| H$m {MÌÊm Am¡a ì¶p³VJV {ZOr {df¶ hr à‘wI ê$n go nm¶o OmVo h¢& {ím{jm Ho$ àMma àgma

‘| n[adV©Z AmVm J¶m& gm‘m{OH$ {df¶m| VWm Zmar OmJ¥{V Am{X {df¶m| na boIZ hmoVm J¶m& bo{H$Z

20dr gXr H$m CËVaH$mb g~go {dH${gV H$mb h¡ Am¡a Bgr H$mbI§S> ‘| à^m IoVmZ H$m ñWmZ ‘hËdnyÊm©

h¡& à^m Ho$ g‘H$mbrZ ‘{hbm gm{h˶H$mam| Zo AZoH$ {df¶m| na gm{h˶ H$m {Z‘m©Êm {H$¶m& O~ h‘ à^m

IoVmZ Am¡a Aݶ g‘H$mbrZ ‘{hbm gm{h˶H$mam| H$s VwbZmË‘H$ ÑpîQ> go gm{h˶ H$mo XoIVo h¢ Vmo Cg‘|

Hw$N> ‘mÌm ‘| gmå¶ VWm Hw$N> ‘mÌm ‘| AbJmd {XImB© XoVm h¡&

g‘H$mbrZ ‘{hbm gm{h˶H$mam| Zo Á¶mXmVa Zmar ímmofÊm, AHo$bmnZ, Qy>Q>Vo Xmån˶ g§~§Y Am{X

{df¶m| go g§~§{YV gm{h˶ aMZm H$s h¡& à^m IoVmZ H$m gm{h˶ r Zmar {df¶m| na hr H|${ÐV h¡& CZHo$

gm{h˶ ‘| Zmar {d‘ím© h¡& CZHo$ gm{h˶ ‘| Zmar H$s KyQ>Z, Qy>Q>Z, CgH$m AHo$bmnZ, g§Kf© H$mo

19

‘Zmod¡km{ZH$ ÑpîQ> go A{^ì¶p³V {‘br h¡& BgHo$ gmW {dXoímr Zmar H$s g‘ñ¶m, ‘madm‹S>r g‘mO H$s

ê$‹T>r-na§nam, CgH$s g‘ñ¶mE±, {ddmhmoËVa Xmån˶ g§~§Ymo H$s g‘ñ¶m, amOZr{V, ì¶dgm¶r VWm

H$m‘H$mOr Zmar H$s ì¶Wm, ímhar KyQ>Z, AmV§H$, ~‘{dñ’$moQ> H$m ¶, yH$, Jar~r, amoQ>r H$s ì¶Wm,

AZ‘ob {ddmh H$s g‘ñ¶m Am{X {df¶m| H$mo nyar gj‘Vm Ho$ gmW àñVwV {H$¶m J¶m h¡& CZHo$ Cnݶmgm|

‘| Ho$db Zmar H$s ì¶Wm H$Wm hr h¡& BgHo$ gmW {df¶ {d{dYVm CZHo$ gm{h˶ H$s {dímofVm h¡&

g‘H$mbrZ ‘{hbm gm{h˶H$mam| go à^m IoVmZ Ho$ gm{h˶ H$s VwbZm H$aZo Ho$ {bE Zmar OrdZ

{MÌÊm H$s MMm© H$aZm Amdí¶H$ h¡& Aݶ ‘{hbm gm{h˶H$mam| go Á¶mXm à^m IoVmZ Ho$ gm{h˶ ‘|

Zmar {d{dY ê$nm| ‘| gm±g boVr h¡& g‘H$mbrZ ‘{hbm gm{h˶H$mam| Zo AnZo gm{h˶ ‘| Zmar Ho$ {d{dY

g‘ñ¶mE± àñVwV H$s h¢ & à^m Or Ho$ gm{h˶ na BZ ‘{hbm gm{h˶H$mam| H$m à^md h¡& AV: CZHo$

gm{h˶ ‘| Zmar go g§~§{YV {d{dY {df¶m| H$m ¶WmW© {MÌÊm nm¶m OmVm h¡&

à^m IoVmZ Ho$ gm{h˶ ‘| {M{ÌV ào‘ Ho$ ñdê$n H$m g‘H$mbrZ ‘{hbm gm{h˶H$mam| Ho$ gm{h˶

‘o§ {M{ÌV ào‘ Ho$ ñdê$n go AbJnZ ¶hr h¡ {H$ BZHo$ gm{h˶ H$s Zmar ào‘ ‘| YmoIm ImZo Ho$ ~m~OyX

^r {dÜd§gH$mar àd¥pËV go ~hþV Xÿa h¡& {ddoÀ¶ Cnݶmgmo§ ‘| dmgZm a{hV ào‘ H$m dÊm©Z r {‘bVm h¡&

BZHo$ gm{h˶ ‘| {M{ÌV Zmar ào‘ Ho$ A^md ‘| Hw§${R>V hmoVr h¡ & ào‘ ‘| {ZñdmW© mdZm Ho$ H$maÊm g§~§Y

Xþ:IX ~Z OmVo h¢& g‘H$mbrZ ‘{hbm bo{IH$mAmo§ Zo Zmar Ho$ {dÐmohr ê$n H$mo àH$Q> {H$¶m h¡& à^m Or

Ho$ Cnݶmgm| H$s Á¶mXmVa Zm{¶H$mE± n{V go {dÐmoh H$aVr h¢& n{V Ho$ gmW ahH$a KyQ>Z ‘hgyg H$aZodmbr

BZ Zm[a¶m| Ho$ X²dmam à^m Or ¶hr H$hZm MmhVr h¢ {H$ ~agm| go na§namJV {ddímVm ‘| nwê$f H$s Xmgr

~ZH$a Aݶm¶ ghZ H$aZo H$s Anojm ñdVÝÌVm H$m ‘mJ© AnZmH$a ‘wp³V H$s gm±g boZm C{MV h¡ &

g‘H$mbrZ ‘{hbm gm{h˶H$mam| Zo Zmar Ho$ H$m‘H$mOr ê$nm| H$m dÊm©Z {H$¶m h¡& à^m Or Ho$ "nrbr

Am±Yr' Cnݶmg H$mo N>mo‹S>H$a g^r Cnݶmgm| ‘| ì¶dgm¶r, H$m‘H$mOr, Zm¡H$arnoímm Zmar H$m ¶WmW© {MÌÊm

h¡& g‘H$mbrZ Cnݶmgm| H$s Zm{¶H$mE± H$WmZH$ H$m ZoV¥Ëd H$aVr hþB© Cgo A§{V‘ CÔoí¶ VH$ bo OmVr

h¢& na§Vw à^m Or Ho$ Cnݶmgm| H$s Zm{¶H$mE± A§V ‘| nwê$f H$s àVm‹S>Êmm go Xÿa AnZo ‘hËdH$m§jr ê$n

20

‘| OwQ>r {XImB© XoVr h¢& ¶h Zm{¶H$mE± na§ånam go OH$‹S>r ZOa Zht AmVr h¡& CZH$s Zm{¶H$mE± g§Kf©ímrb

VWm AXå¶ AmË‘{dídmg H$m àVrH$ h¢&

g‘H$mbrZ ‘{hbm gm{h˶H$mam| Zo ñÌr-nwê$fm| Ho$ ~ZVo-~J‹S>Vo g§~§Ym| na r gm{h˶ H$s aMZm

H$s h¡& à^m IoVmZ Zo Bg na§nam H$mo A˶§V {dídmg Ho$ gmW AmJo ~T>m¶m h¡& Xmån˶ OrdZ ‘| ¶m

Xmån˶ OrdZ Ho$ ~mha ñÌr-nwê$fm| Ho$ g§~§Ymo H$mo JhamB© Ho$ gmW naIm h¡& g‘H$mbrZ ‘{hbm

gm{h˶H$mam| Zo {dXoímr n¥îR> y‘r na Cnݶmg {bIo h¢ bo{H$Z {dXoímr n¥îR> y‘r H$m Am±Imo XoIm ¶WmW©

dÊm©Z Am¡a g‘ñ¶mAm| H$mo AnZo Cnݶmgm| ‘| {M{ÌV H$aZodmbr ímm¶X à^m IoVmZ hr nhbr bo{IH$m

hmoJr& gmW hr Aݶ gm{h˶H$mam| H$s VwbZm ‘| à^m Or Ho$ Cnݶmgm| ‘| Á¶mXmVa g§¶w³V n[adma H$m

hr {MÌÊm {‘bVm h¡& dh h‘oímm {d^³V n[adma Ho$ {Ibm’$ ahr h¢& à^m Or Zo g§¶w³V n[adma H$mo ~Zm¶o

aIZo H$m à¶mg AnZo Cnݶmgm| ‘| {H$¶m h¡& Aݶ gm{h˶H$mam| H$s VwbZm ‘| à^m Or Zo AmYw{ZH$ ¶wJ

‘| ñdV§Ì {dMmamo§ go ào[aV Zmar Ho$ AbJ ApñVËd H$m {MÌÊm {H$¶m h¡& ñÌr Ho$ ~XbVo AmYw{ZH$ ê$n

H$s Amoa gwú‘Vm go g§Ho$V H$aZm à^m IoVmZ Ho$ gm{h˶ H$s XoZ h¡& Bg{bE g‘H$mbrZ ‘{hbm

gm{h˶H$mam| H$s VwbZm ‘| CZH$m ñWmZ ‘hËdnyÊm© ‘mZm OmVm h¡&

g‘J«mbmoMZ Ho$ AmYmana à^m IoVmZ Ho$ gm{hp˶H$ ¶moJXmZ H$m ñnîQ> H$aVo hþE h‘ H$h gH$Vo

h¢ {H$ à^m IoVmZ g‘H$mb H$s ~hþAm¶m‘r ‘{hbm gm{h˶H$ma h¢& CZHo$ ì¶p³VËd Ed§ OrdZ H$m à^md

CZHo$ gm{h˶ ‘| ñnîQ> ê$n go PbH$Vm h¡& Cnݶmg, H$mì¶g§J«h, AmË‘H$Wm, qMVZ, AZwdmX Am{X

H$B© {dYmAm| ‘| g’$b, ‘m¡{bH$ boIZ H$a CÝhm|Zo AnZr ~hþ‘wIr à{V^m H$mo àH$Q> {H$¶m h¡& gXr Ho$

A§{V‘ XímH$ H$s ‘hËdnyÊm© bo{IH$m à^m IoVmZ Ho$ gm‘Zo Zmar Apñ‘Vm H$m ¶WmW© h¡& CÝhm|Zo

AmYw{ZH$Vm Am¡a nma§nm[aH$Vm Ho$ ~rM ‘madm‹S>r ê$‹T>rJ«ñV g‘mO H$s OyPmD$ Zmar H$m {MÌÊm {H$¶m h¡&

à^m Or Zo AnZo gm{h˶ ‘| Zmar H$m ímmofÊm, d¡pídH$ ñVa na ì¶dgm¶r Zmar H$s ì¶Wm, AmYw{ZH$ ¶wJ

‘| ~ZVo-{~JS>Vo ñÌr-nwê$f g§~§Y, nwê$f H$m Ah§, {dXoímr Zmar H$s ì¶Wm Am{X {df¶m| na AmYw{ZH$

g§X^m} Ho$ gmW boIZ {H$¶m h¡ Omo h‘| gmoMZo Ho$ {bE {ddím H$aVm h¡& CZHo$ gm{h˶ na g‘H$mbrZ

21

n[apñW{V¶mo§ H$m ì¶mnH$ Ed§ JhZ à^md n‹S>m h¡ {Og‘| amOZr{VH$, gm‘m{OH$, Am{W©H$, Ym{‘©H$,

gm§ñH¥${VH$ n[adoím g‘m{dîQ> h¡; {OZH$m à^m Or Zo H$m’$r JhamB©¶m| Ho$ gmW ¶WmW© {MÌÊm {H$¶m h¡&

ñÌr H$s ñdV§ÌVm Am{W©H$ H$‘mB© na {Z{hV h¡ ¶h dh {gX²Y H$aZm MmhVr h¡& à^m Or Zo ‘madm‹S>r

n[adoím ê$T>r na§nam H$mo nhbr ~ma gm{h˶ ‘| bm¶m h¡& gmW hr ‘{hbm ì¶dgm¶r OJV Ho$ AZw^d

H$mo {M{ÌV H$aZo H$s MoîQ>m H$s h¡& "ES²>g' O¡gr ¶mZH$ ~r‘mar H$m g§Ho$V H$a CÝhm|Zo Bg {~‘ma Ho$ à{V

ghmZy y{V XoZo H$m g§Xoím {X¶m h¡& maVr¶ Zmar Am¡a {dXoímr Zmar H$s nr‹S>m ‘| A§Va Zht h¡ ¶h CÝhm|Zo

~VmZo H$m à¶mg {H$¶m h¡ & {díd g§X © ‘| Zmar H$s {Z¶{V H$mo nhMmZZo Am¡a CX²Km{Q>V H$aZo H$m à^m

IoVmZ H$m CëboIZr¶ g¥OZmË‘H$ à¶mg h¡ &

ñÌr {d‘ím© H$mo AnZo gm{h˶ H$m ‘w»¶ {df¶ ~ZmZo ‘| à^m Or H$m H$m’$s ¶moJXmZ h¡& CÝhmo§Zo Aݶ

gm{h˶ {dYmAm| ‘| AnZr ~hþAm¶m‘r H¥${VËd H$s nhMmZ Xr h¡& qhXr gm{h˶ Ho$ {bE CZH$m ¶h

¶moJXmZ AZyR>r Am¡a ‘hËdnyÊm© XoZ h¡& à^m IoVmZ Ho$ Bg Abm¡{H$H$ ì¶p³VËd -H¥${VËd Ho$ g‘J«

Aܶ¶Z Ho$ Cnam§V h‘ A˶§V {dídmg Ho$ gmW H$h gH$Vo h¢ {H$ CZH$m gm{hp˶H$ ì¶p³VËd {ZpíMV

hr maVr¶ g‘mO, Xoím, VWm Xoímdm{g¶m| Ho$ {bE {Xímm {ZX}ím H$m H$m¶© H$aoJm &

CnbpãY¶m± :

àñVwV ímmoYH$m¶© Ho$ Cnam§V {ZåZ{b{IV CnbpãY¶m± ñnîQ>V: gm‘Zo AmVr h¢ �

1. à^m IoVmZ ~mhþAm¶m‘r ‘{hbm gm{h˶H$ma h¡§&

2. à^m IoVmZ Ho$ gm{h˶ na CZHo$ ì¶p³VËd H$m nyÊm© à^md {XImB© XoVm h¡ &

3. à^m IoVmZ Zo AnZo Cnݶmgm| ‘| gm‘m{OH$, Am{W©H$, Ym{‘©H$ VWm gm§ñH¥${VH$ MoVZm go n[anyÊm©

Zm[a¶m| H$m {MÌÊm {H$¶m h¡& {ddoÀ¶ aMZmAm| H$mo n‹T>Zodmbr {H$gr r g§doXZímrb maVr¶ Zmar

‘| {ZíM¶ hr Bg Vah H$s MoVZm OmJ¥V hmoJr, Bg‘| g§Xoh Zht&

4. à^m IoVmZ Ho$ Cnݶmgm| H$s Zm[a¶m± ‘hËdH$m§jr, {X‘mJr Am¡a ì¶p³VJV VWm Am{W©H$ AmOmXr

22

H$s njYma h¢& gmW hr ¶h Zm[a¶m± gmhgr, Y¡¶©dmZ, R>§‹S>o {X‘mJ go gmoMZodmbr, na§ånamAm| H$m

nmbZ H$aZodmbr, ghZímrb Zmar {O{O{dfm H$s gmjmV à{V‘mE± h¢ & ¶h Bg ímmoY-à~§Y H$s

g‘rjm go ñnîQ> hmoVm h¡ & {ddoÀ¶ aMZmAm| H$mo n‹T>Zodmbr à˶oH$ g§doXZímrb Zmar H$mo Bg Vah

Ho$ gmoM-{dMmam| go {‘bmZo ‘| ‘XX hmoJr &

5. à^m IoVmZ Ho$ gm{h˶ H$s H$B© Zm[a¶m± AnZo dOyX Ho$ {bE b‹S>Zodmbr g§Kf©ímrb Zm[a¶m± h¡&

g{X¶m| go ‘wH$ ahZodmbr Zmar {ddoÀ¶ aMZmAm| H$mo n‹T>H$a AnZo A{YH$mam| Ho$ {bE g§Kf© H$aZo

H$mo à[aV hmoJr &

6. à^m IoVmZ Ho$ Cnݶmgm| ‘| g§¶w³V n[adma {M{ÌV h¢& BZH$s AZoH$ Zm[a¶m± nm[adm[aH$ g§~ÝYm|

Ho$ à{V AmñWmdmZ h¢ & àñVwV ímmoY-à~§Y ‘| Bg nhby H$mo gwú‘Vmg{hV {díbo{fV {H$¶m h¡&

{ddoÀ¶ ímmoY à~§Y H$s ¶h EH$ ‘hËdnyÊm© CnbãYr h¡&

7. à^m IoVmZ Ho$ gm{h˶ ‘| Zmar go g§~§YrV AZoH$ ¶mdh g‘ñ¶mE± {M{ÌV h¢ & {OZ‘| maVr¶

Zmar Am¡a {dXoímr Zmar H$s g‘ñ¶mAm| H$m g‘mdoím h¡ & à^m Or Zo BZ g‘ñ¶mAm| na J§^raVm

go gmoMZo Ho$ {bE {ZX}ím {H$¶m h¡& Bg {ZX}ím Ed§ bo{IH$m Ho$ ÑpîQ>H$moÊm H$mo Bg ímmoY à~§Y ‘|

ñnîQ> {H$¶m h¡&

8. AmYw{ZH$ n[adoím ‘| à^m IoVmZ Ho$ Cnݶmgm| ‘| {M{ÌV ñÌr-nwê$f g§~§Ym| Ho$ ~XbVo g§X^m] H$m

¶Wm©W A§H$Z àñVwV ímmoY-à~§Y ‘| {H$¶m h¡&

9. à^m IoVmZ Am{W©H$ ñdV§ÌVm H$mo OrZo H$s nhbr ímV© ‘mZVr h¢ Bg V϶ H$mo CZHo$ Cnݶmgm|

Ho$ Aܶ¶Z Ho$ Cnam§V Ty>±T>H$a Bg ímmoY-à~§Y ‘| àñVwV {H$¶m h¡&

à^m IoVmZ Ho$ Cnݶmgm| H$s Zm{¶H$mAm| Ho$ ~mao ‘| {ZåZ{b{IV V϶m| H$mo Bg ímmoY-à~§Y ‘|

ñnîQ> {H$¶m h¡ �

1. à^m IoVmZ H$s Zm{¶H$mE± ñd¶§ H$mo nwar Vah go ~MmH$a g§^mdZmAm| Ho$ Z¶o {j{VO VbmímVr

h¢ &

23

2. à^m IoVmZ H$s Zm{¶H$mE± OrdZ Ho$ à{V AmñWmdmZ ahH$a nyd© J«hm| H$m {damoY Z H$a ZdrZ OrdZ

‘yë¶m| H$mo ñWm{nV H$aVr h¢ &

3. à^m IoVmZ H$s Zm{¶H$mE± ApñVËd Ho$ à{V gMoV h¢&

4. à^m IoVmZ Ho$ H$mì¶ gm{h˶ ‘| Zmar H$s X¶Zr¶Vm, ào‘ H$s Ag’$bVm Ho$ gmW Aݶ gm‘m{OH$

Am¶m‘mo§ H$m ¶WmW© A§H$Z h¡ & ¶h ~mV Bg ímmoY-à~§Y Ho$ Aܶ¶Z go kmV hmoVr h¡ &

àñVwV ímmoY-à~§Y ‘| à^m IoVmZ Ho$ gm{h˶ ‘| A§{H$V {ZåZ {b{IV {dímofVmAm| H$mo ñnîQ>

{H$¶m h¡ �

1. à^m IoVmZ H$m gm{h˶, gm{h˶ Ho$ VËdm| na Iam CVaVm h¡ &

2. à^m IoVmZ Zo qMVZ gm{h˶ ‘| ñÌr-{d‘ím© Ho$ àíZm| H$mo àH$Q> {H$¶m h¡&

3. à^m IoVmZ Ho$ AZwdmX gm{h˶ ‘| ñÌr-{d‘ím© Ho$ H$B© Z¶o Am¶m‘ Imobo h¢ & maVr¶ ‘{hbmAm|

Ho$ {bE ¶h AZyR>m daXmZ h¡&

4. à^m IoVmZ H$m gm{h˶ AmYw{ZH$Vm ~moY H$m gÀMm à{Vq~~ h¡&

5. à^m IoVmZ Ho$ gm{h˶ ‘| {dXoímr Zmar Am¡a maVr¶ Zmar Ho$ {d{dY ê$nm| H$m à^mdr A§H$Z hþAm

h¡&

6. à^m IoVmZ Ho$ gm{h˶ H$s ^mfm ¶WmW© H$mo nH$‹S>Zo ‘| gj‘, à¶moJ H$s Hw$ímbVm VWm

^mdmË‘H$Vm go ¶w³V h¡ &

à^m IoVmZ H$s g‘H$mbrZ Aݶ ‘{hbm gm{h˶H$mam| go Bg ímmoY-à~§Y ‘| VwbZm H$s h¡& Bg

VwbZm go {ZåZ V϶ gm‘Zo AmVo h¢ �

1. à^m IoVmZ g‘H$mbrZ qhXr ‘{hbm gm{h˶H$mam| H$s na§nam H$mo gím³V ê$n XoZo ‘| g’$b hþB©

h¢ &

2. g‘H$mbrZ ‘{hbm gm{h˶H$mam| ‘| à^m IoVmZ H$m AbJ ñWmZ h¡ &

24

AZwg§YmZ H$s ZB© {XímmE± :

àñVwV ímmoY {df¶ H$m AZwímrbZ H$aVo g‘¶ Bg {df¶ Ho$ {d{dY Am¶m‘ ‘oao gm‘Zo Am¶o Omo

ñdV§Ì ê$n go AZwg§YmZ Ho$ {df¶ hmo gH$Vo h¢& àñVwV ímmoY à~§Y H$s AnZr gr‘m Ho$ H$maÊm CZ {d{dY

Am¶m‘m| H$m {dñV¥V {ddoMZ H$aZm ‘oao AZwg§YmZ H$m {df¶ Zht h¡& Z¶o AZwg§YmZ H$Vm© {dî¶ ‘| {ZåZ

{df¶ na ñdV§Ì ê$n ‘| AZwg§YmZ H$a gH$Vo h¢ &

1. à^m IoVmZ Ho$ gm{h˶ ‘| Zmar OrdZ &

2. à^m IoVmZ Ho$ gm{h˶ ‘| {M{ÌV ñÌr-nwê$f g§~§Y &

3. à^m IoVmZ Ho$ Cnݶmgm| H$m {ímën{dYmZ &

4. à^m IoVmZ Ho$ gm{h˶ H$m mfm-ímmñÌr¶ {ddoMZ &

5. à^m IoVmZ Ho$ gm{h˶ ‘| A§{H$V nm[adm[aH$ OrdZ &

6. à^m IoVmZ Ho$ Cnݶmgm| ‘| {M{ÌV ^maVr¶ Am¡a {dXoímr gm‘m{OH$ OrdZ H$m VwbZmË‘H$

Aܶ¶Z &

Cn¶w©³V ímmoY Ho$ {df¶ ‘wPo ‘oao AnZo Aܶ¶Z Ho$ Xm¡amZ àmßV hþE h¢ & AnZr {df¶-gr‘m ‘|

Am~X²Y ahH$a ‘¡Z| Cn¶w©³V {df¶m| H$mo boH$a ¶Wmg§ d ¶Wm Adí¶ MMm© Bg ímmoY-à~§Y Ho$ A§VJ©V

H$s h¡ {’$a r ¶o {df¶ ñdV§Ì ê$n go AZwg§YmZ H$s ‘m±J H$aVo h¢ & AV: Cn¶w©³V {df¶m| na r ñdV§Ì

ê$n go ímmoY-H$m¶© g§nÝZ hmo gH$Vo h¢ &

emoY-N>mÌm, emoY {ZX}eH$,

(gm¡. gwJ§Ym {h§Xÿamd KanÊmH$a) (S>m°. H¥$îUH$m§V nmQ>rb)

ñWmZ … H$moëhmnwa{V{W …