Volcanoes – Earth-shattering newsWhen Mount Pinatubo suddenly erupted on 9 June 1991, the power of volcanoes past and present again hit the headlines

A Volcanoes are the ultimate earth-moving machinery. A violent eruption can blow the top few kilometres off a mountain, scatter fine ash practically all over the globe and hurl rock fragments into the stratosphere to darken the skies a continent away.But the classic eruption - cone-shaped mountain, big bang, mushroom cloud and surges of molten lava - is only a tiny part of a global story. Vulcanism, the name given to volcanic processes, really has shaped the world. Eruptions have rifted con-tinents, raised mountain chains, constructed islands and shaped the topography of the earth. The entire ocean floor has a basement of volcanic basalt.Volcanoes have not only made the continents, they are also thought to have made the world's first stable atmosphere and provided all the water for the oceans, rivers and ice-caps. There are now about 600 active volcanoes. Every year they add two or three cubic kilometres of rock to the continents. Imagine a similar number of volcanoes smoking away for the last 3,500 million years. That is enough rock to explain the continental crust.What comes out of volcanic craters is mostly gas. More than 90% of this gas is water vapour from the deep earth: enough to explain, over 3,500 million years, the water in the oceans. The rest of the gas is nitrogen, carbon dioxide, sulphur dioxide, methane, ammonia and hydrogen. The quantity of these gases, again multiplied over 3,500 million years, is enough to explain the mass of the world's atmosphere. We are alive because volcanoes provided the soil, air and water we need.

B Geologists consider the earth as having a molten core, surrounded by a semi-molten mantle and a brittle,

Núi lửa- tin tức gây chấn động toàn cầuKhi đỉnh Pinatubo đột ngột phun trào vào ngày 9 tháng 6 năm 1991, sức mạnh của các quả núi lửa trong quá khức và hiện tại một lần nữa xuất hiện trên các típ chính của các bài báo. A.Núi lửa là cỗ máy vận động ngầm trong lòng trái đất rất mạnh.Một sự phun trào núi lửa mãnh liệt có thể thổi tung đỉnh rộng vài kilomet khỏi núi, tung rắc tro bụi nhỏ trên thực tế trên khắp toàn cầu và quăng những mảnh đá vụn vào tầng bình lưu làm tốI đi bầu trờI của cả một lục địaNhưng vụ phun trào điển hình ,đó là quả núi hình nón, vụ nổ lớn,một đám mây hình nầm và đợt phun tràn nham thạch nóng chảy- chỉ là một phần nhỏ trong câu truyện địa cầu. Núi lửa, tên đặt cho quá trình phun trào núi lửa, thật sự đã định hình thế giớI này. Những đợt phun trào đã xẻ cắt các lục địa, độn các dãy núi, kiến tạo các hòn đảo và định hình nên địa hình trái đất. Toàn bộ đáy đạI dương có nền tảng là đá bazan núi lửaNhững núi lửa không chỉ kiến tạo nên các lục địa mà những núi lửa này còn được tin đã tạo tầng khí quyển ổn định đầu tiên của thế giới và cung cấp toàn bộ nước cho đạI dương,,song,suối và chỏm băng. Hiện tại có khoảng 600 núi lửa đang hoạt động.Cứ mỗi một năm những quả núi lửa này lại bổ sung thêm 2 hoặc 3 kilo mét khối đá cho các các lục địa. Tưởng tượng có một số lượng núi lửa tương tự đã lụI đi trong suốt 3500 triệu năm trước đây. KhốI lượng này cũng đủ đá để tạo nên vỏ trái đất.Cái gì phun trài ra khỏi miệng núi lửa phần lớn là khí ga. Hơn 90% lượng khí ga này là nước được bay hơi từ lòng đất rất sâu, đủ để kiến tạo , tronh suôt 3500 triệu năm đó, lượng nước cho tất cả các đại dương. Phần còn lạI của khí ga là khí nitơ,các-bon đi-ô-xít, lưa huỳnh đi-ô-xít, mê-tan, a-mô-ni-ăc và khí hi-đro. KhốI lượng khí ga này một lần nữa lại được nhân vớI 3500 triệu năm, cũng đủ kiến tạo nên đa số bầu khí quyển trên thế giới. Chúng ta còn sống bởi những quả núi lửa đã cung cấp đất, không khí và nước mà ta cần

B.Các nhà địa chất coi trái đất có tâm nóng chảy, được vây quanh bởi một lớp vỏ sền sệt/nhão và một lớp vỏ bên ngoài cứng,.Việc này giúp ta nghĩ tới một quả trứng đun long đào với lòng đỏ còn lỏng nhưng lòng trắng trứng sền sệt(cứng ở ngoài nhưng mềm ở trong)và 1 lớp vỏ cứng. Nếu như

Shatter: xé toangHurl : quăng,nèm,liệngStratosphere:tầng bình lưuDarken sth away : làm cái gì đen điClassic : điển hiềnCone-shape: hình nónBing-bang: nổ lớnMush-room cloud: mây hình nấmSurge : sự sủi bọt(n), sự tăng vọtGlobal story: câu chuyện về quả địa cầuVolcanism:núi lửaEruption : các đợt phun tràoRift(v): xé toạcRaise mountain chain; Độn dãy núiConstruct : kiến tạo,xây dựngTopography : địa hìnhOcean floor : đáy đại dươngVolcanic basalt : đá bazan núi lửa.Continent : lục địaAtmosphere: khí quyểnUnstable : ko ổn định (adj)Instability : sự ko ổn định(n)All the water : toàn bộ nướcIce – cap : chỏm băngActive : năng động (adj), đang hoạt động(v)Cubic : 3.khốiContinential crust : vỏ trái đấtVapour from : bay hơi từDeep earth : lòng đất rất sâuThe rest of gas : phần còn lại của ga

outer skin. It helps to think of a soft-boiled egg with a runny yolk, a firm but squishy white and a hard shell. If the shell is even slightly cracked during boiling, the white material bubbles out and sets like a tiny mountain chain over the crack - like an archipelago of volcanic islands such as the Hawaiian Islands. But the earth is so much bigger and the mantle below is so much hotter.Even though the mantle rocks are kept solid by overlying pressure, they can still slowly 'flow' like thick treacle. The flow, thought to be in the form of convection currents, is powerful enough to fracture the 'eggshell' of the crust into plates, and keep them bumping and grinding against each other, or even overlapping, at the rate of a few centimetres a year. These fracture zones, where the collisions occur, are where earthquakes happen. And, very often, volcanoes.

C.These zones are lines of weakness, or hot spots. Every eruption is different, but put at its simplest, where there are weaknesses, rocks deep in the mantle, heated to 1,350°C, will start to expand and rise. As they do so, the pressure drops, and they expand and become liquid and rise more swiftly.Sometimes it is slow: vast bubbles of magma - molten rock from the mantle -inch towards the surface, cooling slowly, to show through as granite extrusions (as on Skye, or the Great Whin Sill, the lava dyke squeezed out like toothpaste that carries part of Hadrian's Wall in northern England). Sometimes - as in Northern Ireland, Wales and the Karoo in South Africa - the magma rose faster, and then flowed out horizontally on to the surface in vast thick sheets. In the Deccan plateau in western India, there are more than two million cubic kilometres of lava, some of it 2,400 metres thick, formed over 500,000 years of slurping eruption.Sometimes the magma moves very swiftly indeed. It does not have time to cool as it surges upwards. The gases trapped inside the boiling rock expand suddenly, the lava glows with

chiêcs vỏ này rạn một chút trong lúc luộc thì lòng trắng trứng sẽ sủI bọt ra và hình thanh nên một dãy nũi thu nhỏ nằm bên trên vết rạn đó – tương tự như quần đảo núi lửa như các quần đảo Hawaii. Nhưng trái đất thì lớn hơn quả trứng rất nhiều và lớp vỏ phía dưới cũng nóng hơn nhiều.Mặc dù đã lớp vỏ đều nằm trong thể rắn do áp lực bên trên nhưng những viên đá này vẫn có thể thanh những dòng chảy chậm như dòng mật dày.Luồng chảy này, được cho là ở dạng dòng đối lưu, đủ mạnh để có thể phá vỡ vỏ trứng của vỏ trái đát thành các tấm và khiến cho chúng đâm vào nhau và va chạm/mài/nghiền vào nhau hoặc thậm chí phủ chùm lên nhau với tỷ lệ vài căngtimets mỗi năm. Những vùng rạn nứt này khi sự va chạm diễn ra, có hiện tượng động đất.Và rất thường xuyên xảy ra núi lửa.

C.Những vùng đềI là những vùng/tuyên yếu hoặc điểm nóng. Mỗi một đợt phun tràn núi lửa có tính khác biệt nhưng nói một cách đơn giản nhất,xảy ra ở những nơi yếu kém nhất,, đá nằm sâu trong vỏ trái đất có độ nóng lên tới tới 1350 độ C, sẽ bất đầu dãn nở và độn lên. Khi đá vận động như vậy, áp lực nén xuống và chỗ giãn nở trở nên lỏng hóa và nâng lên nhanh chóng.Đôi khi quá trình này diễn ra chậm chạm : quả bong bong mắc ma khổng lồ- đá nóng chảy từ lớp vỏ trái đấ,tiến dần lên trên lớp bề mặt trài đất,mà lớp bề mặt này từ từ nguội đi và được thể hiện thong qua sự độI dần lên của đá Gran-tít ( như trên đảo Skye hoặc ở Cửa Đá lớn, dòng nham thạch được vắt kiệt ra tương tự như kem đánh răng mà di chuyển một phần tường thành Hadrian ở Bắc nước Anh). Đôi khi xảy ra tương tự ở Bắc Ai-len, xứ wales và Karroo ở Nam Châu Phi- dòng nham thạch này di chuyển nhanh hơn và chảy theo phương nằm ngang lên trên các bề mặt trở thanh các tầm dày khổng lồ. Ở bình nguyên Deccan ở Tây Ấn, có hơn 2 triệu km3 mắc ma, một vài phần trong lớp mắc ma có độ dày tới 2400 mét, được hình thành qua 5000 năm phun trào núi lửaĐôi khi lớp mắc ma di chuyển thực sự rất nhanh. Nó không có đủ thời gian để nguộI đi lớp mắc ma này nổI lên trên. Lượng khí ga kẹt bên trong lớp đá giãn nở đột ngột, nham thạch đỏ rực rất nóng, bắt đầu cứng lại và nổ tung vớI một lực khủng khiếp.Sau đó, lớp nham thạch nguộI dần đi

The mass of : đa số củaGeologist : nhà địa chất họcMolten core: một lõi nóng chảy, phần tâm nóng chảySemi-molten: gần nóng chảy, ở dạng sền sệtBrittle : cứng,dễ gãyOuter (adj)bên ngoàiSoft-boilded egg: trứng đun lòng đàoRunny yolk : lòng đỏ còn lỏng eg a firm but runny yolk: cứng ở ngoài mềm ở trongSquishy : sền sệtNut-crackle : kẹp bẻ hạt dẻWhite material : lòng trắngBubble out : sủi bong bong nước : sủi bọt raArchipelago : quần đảoMantle rocks : đá ở lớp vỏOverlying pressure : nhờ áp lực phủ bên trênTreacle : mậtIn the form of : ở dưới dạngConvection : đốI ngược,đốI nghịchConvection current: dòng đối lưuFracture : phá vỡThe “ eggshell “ of the crust : vỏ trái đất như quả trứngKeep sbd doing st : khiến ai liên tục làm gìGrind : va chạmBump : đạpOverlap: trùm lên nhau, phủ chum lênRock in mantle: đá nằm sâu trong đấtExpand: mở rộngBecome liquid : hóa

heat, it begins to froth, and it explodes with tremendous force. Then the slightly cooler lava following it begins to flow over the lip of the crater. It happens on Mars, it happened on the moon, it even happens on some of the moons of Jupiter and Uranus. By studying the evidence, vulcanologists can read the force of the great blasts of the past. Is the pumice fight and full of holes? The explosion was tremendous. Are the rocks heavy, with huge crystalline basalt shapes, like the Giant's Causeway in Northern Ireland? It was a slow, gentle eruption.The biggest eruptions are deep on the mid-ocean floor, where new lava is forcing the continents apart and widening the Atlantic by perhaps five centimetres a year. Look at maps of volcanoes, earthquakes and island chains like the Philippines and Japan, and you can see the rough outlines of what are called tectonic plates - the plates which make up the earth's crust and mantle. The most dramatic of these is the Pacific 'ring of fire' where there have been the most violent explosions - Mount Pinatubo near Manila, Mount St Helen's in the Rockies and £1 Chichon in Mexico about a decade ago, not to mention world-shaking blasts like Krakatoa in the Sunda Straits in 1883.

D.But volcanoes are not very predictable. That is because geological time is not like human time. During quiet periods, volcanoes cap themselves with their own lava by forming a powerful cone from the molten rocks slopping over the rim of the crater; later the lava cools slowly into a huge, hard, stable plug which blocks any further eruption until the pressure below becomes irresistible. In the case of Mount Pinatubo, this took 600 years.Then, sometimes, with only a small warning, the mountain blows its top. It did this at Mont Pelee in Martinique at 7.49 a.m. on 8 May, 1902. Of a town of 28,000, only two people survived. In 1815, a sudden blast removed the top 1,280 metres of Mount Tambora in Indonesia. The

và sau đó chảy lên trên miệng của núi lửa. Điều này diễn ra ở trên Sao Hỏa, và diễn ra ở Mặt trăng, thậm chí diễn ra ở vài nơi của sao như; Sao Mộc và Thiên Vương Tinh. Bằng cách nghiên cứu những bằng chứng này, các nhà nghiên cứu núi lửa có thể hiểu được lực nổ khổng lồ trong quá khứ. Liệu các đá bọt có nhẹ và chứa đầy các lỗ hay không ? Vụ nổ mạnh khủng khiếp. Liệu các tảng đá này có nặng nề cùng vớI hình dạng bazan tinh thể khổng lồ tương tự như đá ở vùng iant's Causeway phía Bắc Ai-len hay không? Đó chính là vụ nổ rất nhỏ và chậm chạmNhững Vụ nổ lớn nhất nằm sâu trong đáy đạI dương,, nơi nham thạch mới hiện đang ép các lục địa tách ra và mở rộng Đại Tây Dương có lẽ lên tới 5 căng-ti-mét mỗi năm. Hãy Nhìn vào biểu đồ của các núi lửa, động đất, và các quần đảo như Philip, Nhật Bẩn thì bạn có thể thấy nét sơ lược của những gì được gọi là tấm kiến tạo địa chất – những tấm hình thành nên vỏ trai đất cùng vớI lớp vỏ bên trong của nó.Điểm lưu ý nhất trong số này là “ChuốI vòng lửa” Thái Bình Dương, nơi có vụ nổ dữ dội nhất, Đỉnh Núi Pinatubo gần Manila, Đỉnh Núi Thánh Helen ở Rockies và Đỉnh El chichon ở Mê-xi-cô cách đây khoảng 10 năm trước, còn chưa nhắc tới những vụ nổ chấn động toàn cầu tương tự như Krakatoa ở Eo biển Sunda vào năm 1883.

D. Tuy nhiên những quả núi lửa cũng không quá khó dự đoán. Sở dĩ do thời gian địa lý không giống như cuộc đời/vòng đờI của con người. Trong suột giai đoạn tĩnh lặng, các núi lửa tự phủ lên mình bằng chính nham thạch củn nó hình thành nên 1 chóp vững chắc từ lớp đá tan chảy mà chảy tràn qua vành núi lửa; sau đó, lớp nham thạch nguội dần đi trở thành một cái nút cứng rắn, khổng lồ mà ngăn chặn bất cứ đợt phun trào thêm nào cho đến khi áp lực nằm phía dướI không chịu thêm được nữa. Trong trường hợp đỉnh núi Pinatubo, quá trình này diễn ra trong 600 năm.Sau đó, đôi khi, chỉ có một tín hiệu cảnh báo nhỏ, dãy núi thổi tung đỉnh của nó. Giống như việc này diễn ra ở đỉnh Pelle tại Mrrtinique vào hồI 7h49 phút sáng vào ngày 8 tháng 5 năm 1902. TạI một thị trấn bao gồm 28000 người nhưng chỉ 2 người sống sốt. Trong năm 1815, một tiếng nổ đột ngột thổI tun đỉnh rộng 1280 mét của ngọn núi Tambora ở In-đô-nê-sia.Vụ phun trào núi lửa này

lỏngA swift: con énSwiftly : nhanh chóngInch(v): nhấc từng bước,nhác từng lyShow through : thể hiện quaGranite extrusions sự đội dần lên của đá Granite.Dyke : con đập,dòngSqueeze out : vắt kiệt raFlow out horizontally : chảy theo phương nằm ngang Plateau : bình nguyênSlurping: phun (nổ)bì bạchTrap : bẫy , kẹpLava : grows with heat : đỏi trực rấtFroth : đông lạIPumice : đá bọtGentle : nhẹ nhàng,tinh tế.Dramatic : kịch liệt,lớn lao,ấn tượngStrait : eo (biển)Waist : eo lưng ( của ngườI)Thigh: đùi Eyelip : mí mắtRim : vành Cap sth : phủ gì lênBring sbd to the dock Bring sbd to the court : đưa ai ra hầu tòa. Kiện aiBlock : ngăn cản(v),vật cản ( n)Plug : nútResistible : chịu đựng đượcFierce : hung dữ,hung hãn ( mặt mũi gớm ghiêc)Starve : chết đóiFrost : đông giá

eruption was so fierce that dust thrown into the stratosphere darkened the skies, cancelling the following summer in Europe and North America. Thousands starved as the harvests failed, after snow in June and frosts in August. Volcanoes are potentially world news, especially the quiet ones

mạnh tới mức mà bụi bẩn ném văng lên tầng bình lưư lưu làm đen đi cả bầu trời, làm tiêu tan mùa hè kế tiếp ở Châu Âu và Bắc Mĩ. Hàng ngàn người chết đói khi vụ mùa thất bát, sau khi tuyết vào tháng 6 và đông giá vào tháng 8. Núi lửa xét về mặt tiềm năng mang tính toàn cầu, đặc biệt trong những giai đoạn còn yên tĩnh.