191

หนวยท 7 สญลกษณงานเชอม (Welding Symbol)

หวขอเรอง (Topics)

7.1 สญลกษณพนฐานในงานเชอม 7.2 สญลกษณระบงานเชอมเพมเตมและสญลกษณเสรม 7.3 สวนประกอบของสญลกษณงานเชอม 7.4 การเขยนสญลกษณงานเชอม 7.5 การก าหนดขนาดของรอยเชอม

แนวคดส าคญ (Main Idea) การประกอบชนงานแบบถาวรสวนใหญจะเปนการประกอบดวยการเชอม ซงผเขยนแบบจะตองเขยนแบบงานเชอมใหฝายผลตไดท าตามขอก าหนดของแนวการเชอม เพราะนอกเหนอจากการเชอมชนสวนใหตดกนอยางถาวรแลวยงตองรบน าหนกและแรงทมากระท าตอแนวการเชอมอกดวย เพอใหการท างานเปนไปอยางมประสทธภาพผทเกยวของกบงานเชอมจะตองศกษาสญลกษณงานเชอมจะท าใหการสอสารจะไดถกตองตรงตามจดประสงคของการเชอม จดประสงคเชงพฤตกรรม (Behavioral Objectives)

1. ดานความร 1.1 บอกสญลกษณงานเชอมได 1.2 บอกสญลกษณระบงานเชอมเพมเตมและสญลกษณเสรมได 1.3 อธบายสวนประกอบของสญลกษณงานเชอมได 1.4 บอกวธการเขยนสญลกษณงานเชอมได 1.5 บอกการก าหนดขนาดของรอยเชอมได

2. ดานทกษะการปฎบตงาน

2.1 เขยนสญลกษณงานเชอมได 2.2 ก าหนดขนาดของรอยเชอมได

192

ในอตสาหกรรมการผลตชนสวนหรอสวนประกอบต งแต 2 ชนขนไป จะตองมการประกอบงานใหตดกน ซงการประกอบงานกจะมดวยกน 2 แบบคอ การประกอบทสามารถถอดประกอบใหมได และการประกอบแบบถาวร โดยงานเชอมถอเปนการประกอบงานแบบถาวรซงไมสามารถถอดประกอบใหมได ดงนนถาจะท าการแกไขกจะตองท าลายงานเชอมออกดวยวธการตางๆ และสงผลใหผวของชนงานเกดการเสยหายไดเชนเดยวกน 7.1 สญลกษณพนฐานในงานเชอม (Basic Symbols) การท างานเกยวกบการเชอมโลหะนน จะตองเขาใจสญลกษณงานเชอมทก าหนดลงในแบบงาน นอกเหนอจากการเปนการเชอมชนสวนใหตดกนอยางถาวรแลวรอยเชอมหรอแนวเชอมยงตองท าหนาทในการรบน าหนกและแรงทมากระท าตอแนวการเชอมอกทางหนงดวย เพอใหการท างานเปนไปอยางมประสทธภาพผทเกยวของกบงานเชอมจะตองศกษาสญลกษณงานเชอมจะท าใหการสอสารเปนไปอยางถกตองตรงตามจดประสงคของการเชอม สญลกษณพนฐานในการเขยนแบบงานเชอมจะมลกษณะคลายกบรปรางและรปทรงของงานเชอมจรง ดงตารางท 7.1

ตารางท 7.1 สญลกษณพนฐานงานเชอมตามมาตรฐาน ISO 2553/DIN 1912

ล าดบท ค าอธบาย ภาพแสดง สญลกษณแนวเชอม

1 แนวเชอมตอชนระหวางแผนทพบขอบ

2 แนวเชอมตอชนแบบหนาฉาก

3

แนวเชอมตอชนแบบรปตววดานเดยว

4

แนวเชอมตอชนแบบหนาเฉยงดานเดยว

5

แนวเชอมตอชนแบบรปตววดานเดยวโดยมหนาประชดกวาง

193

ตารางท 7.1 (ตอ) สญลกษณพนฐานงานเชอมตามมาตรฐาน ISO 2553/DIN 1912

ล าดบท ค าอธบาย ภาพแสดง สญลกษณแนวเชอม

6

แนวเชอมตอชนแบบหนาเฉยงดานเดยวโดยมหนาประชดกวาง

7

แนวเชอมตอชนแบบรปตวยดานเดยว

8

แนวเชอมตอชนแบบรปตวเจดานเดยว

9

แนวเชอมปดดานหลง

10

แนวเชอมมม

11

แนวเชอมอด

12

แนวเชอมจด

13 แนวเชอมตะเขบ

194

ในแบบงานเชอม รอยเชอมจะไมนยมเขยนเปนรปรอยเชอมจรง แตจะใชเปนสญลกษณดวยการใชลกศรชต าแหนงและน าสญลกษณพนฐานงานเชอมทเราตองการใชงานมาวางไวทเสนอางอง ดงตารางท 7.2 ตารางท 7.2 การเขยนสญลกษณแนวเชอมตามมาตรฐาน ISO 2553/DIN 1912

ล าดบท ค าอธบาย ภาพแสดง สญลกษณแนวเชอม 1

การเชอมตอชนรปตววแนวเชอมอยดานเดยวกบลกศรช

2

การเชอมตอชนรปตววแนวเชอมอยดานตรงขามกบลกศรช

3

การเชอมจดแนวเชอมอยในระนาบของรอยตอ เสนผานศนยกลางแนวเชอมเทากบ 6 มม. ระยะพตซ 70 มม. มแนวเชอม 3 แนว

4

การเชอมตอชนแบบหนาฉาก แนวเชอมอยดานเดยวกบลกศร

5

การเชอมตอชนแบบหนาฉาก แนวเชอมอยดานเดยวกบลกศรและดานตรงขาม

6

การเชอมตอชนรปตววดานเดยว ระยะต าสดจากผวของชนงานถงดานลางของแนวเชอม 6 มม. และแนวดานเดยวกบหวลกศร

7

การเชอมตอชนแบบหนาเอยงดานเดยว โดยเตรยมขอบชนงานดานซายและบากใหเปนมม แนวเชอมอยดานตรงขามหวลกศร

195

ตารางท 7.2 (ตอ) การเขยนสญลกษณแนวเชอมตามมาตรฐาน ISO 2553/DIN 1912

ล าดบท ค าอธบาย ภาพแสดง สญลกษณแนวเชอม 8

การเชอมมม ขนาดความยาวของแนวเชอมเทากบ 5 มม. แนวเชอมอยดานเดยวกบหวลกศร

9

การเชอมมมสองดาน ขนาดความยาวของแนวเชอมเทากบ 5 มม.

10

การเชอมอด แนวเชอมอยดานเดยวกบลกศร

11

การเชอมมมโดยรอบชนงาน แนวเชอมอยดานเดยวกบลกศร

7.2 สญลกษณระบงานเชอมเพมเตมและสญลกษณเสรม สญลกษณระบงานเชอมเพมเตมสญลกษณเสรมเปนสญลกษณทใชส าหรบก าหนดรายละเอยดเพมเตมของสญลกษณพนฐานเพอทจะใชส าหรบระบผวหนาของรอยเชอมวามลกษณะอยางไร เชน การเชอมผวหนาของรอยเชอมนน เวา หรอราบ

สญลกษณเสรมเปนสญลกษณทใชส าหรบก าหนดรายละเอยดเพมเตมของสญลกษณพนฐานเพอทจะใชส าหรบระบการเชอมวามการเชอมเปนอยางไร เชน การเชอมรอบผวของชนงานหรอการเชอมสนาม (เปนการเชอมนอกสถานท เชนงานขนาดใหญๆ ตองไปท าการเชอมในสถานทจรง เชนโครงหลงคา ฐานรองรบแทงคน า เปนตน) ดงตารางท 7.3

ตารางท 7.3 สญลกษณระบงานเชอมเพมเตมและสญลกษณเสรม

สญลกษณเพมเตม สญลกษณเสรม

ความหมาย สญลกษณ ความหมาย สญลกษณ แนวเชอมราบ เชอมรอบชนงาน แนวเชอมนน

งานเชอมสนาม

แนวเชอมเวา

196

สญลกษณระบงานเชอมเพมเตม แนวเชอมราบ เมอก าหนดสญลกษณนจะหมายความวาตองการผวของรอยเชอมในลกษณแบนราบเสมอผวของชนงาน แนวเชอมนน เมอก าหนดสญลกษณนจะหมายความวาตองการผวของรอยเชอมในลกษณนนขนจากผวของชนงาน

แนวเชอมเวา เมอก าหนดสญลกษณนจะหมายความวาตองการผวของรอยเชอมในลกษณเวาลงจากผวของชนงาน

สญลกษณเสรม เชอมรอบชนงาน เมอก าหนดสญลกษณนจะหมายความวาตองการรอยเชอมรอบผวของชนงาน เชนการเชอมตอทอเปนรปตวท เปนตน งานเชอมสนาม เมอก าหนดสญลกษณนจะหมายความวาลหษณะงานทก าหนดดวยสญลกษณนจะตองท าการเชอมนอกสถานท เชนงานขนาดใหญๆ ตองไปท าการเชอมในสถานทจรง เชนโครงหลงคา ฐานรองรบแทงคน าขนาดใหญ เปนตน การปฏบตงานเชอมในต าแหนงเดยวกนอาจมการเชอมหลายอยาง เชนเชอมแบบบากรองตววแลวตองการผวรอยเชอมแบบราบ ในการก าหนดสญลกษณกสามารถน าสญลกษณตางๆ ทไดศกษามาแลวในหวขอท 7.1 น ามาผสมเพอใหไดลกษณะงานตรงกบความตองการในการใชงาน ดงตารางท 7.4

ตารางท 7.4 ตวอยางการก าหนดสญลกษณแบบผสม

สญลกษณแบบผสม ภาพสามมต ภาพรอยเชอมจรง สญลกษณรอยเชอม

197

ตารางท 7.4 (ตอ) ตวอยางการก าหนดสญลกษณแบบผสม

สญลกษณแบบผสม ภาพสามมต ภาพรอยเชอมจรง สญลกษณรอยเชอม

7.3 สวนประกอบของสญลกษณงานเชอม สญลกษณงานเชอมทใชในการเขยนแบบ ถอเปนภาษาสากลทใชสอความหมายระหวางผ วาจาง-ผออกแบบ-ผเขยนแบบ-ผปฏบตงาน ซงในบางกรณผวาจางอาจไมจ าเปนตองเขาใจความหมายของสญลกษณงานเชอมกได เพยงแคบอกความตองการใหฝายออกแบบ ดงนนหนาทหลกทจะตองเขาใจและตองสอสารใหตรงกนดวยสญลกษณกคอ ผ ออกแบบ-ผเขยนแบบ-ผปฏบตงาน ในบางกรณผออกแบบและผเขยนแบบอาจเปนคนเดยวกนกได ดงนนสญลกษณงานเชอมทใชงานมสวนประกอบดงน

ภาพท 7.1 สญลกษณงานเชอม

เสนแนวเชอม เขยนดวยน าหนกของเสน 0.50 มม. เปนเสนทแสดงต าแหนงทตองการจะท าการเชอม

เสนหวลกศร เขยนดวยน าหนกของเสน 0.35 มม. เปนเสนทใชส าหรบการชต าแหนงทตองการจะท าการเชอม เสนหวลกศรนจะตองท ามม 60 องศา กบแนวเชอม หวลกศรนจะชหนไปในทศทางใดกได เชน หนไปทางดานซาย ดานขวา ดานบน หรอดานลาง เสนอางอง เขยนดวยน าหนกของเสน 0.35 มม. ใชเปนเสนกงกลางส าหรบก าหนดสญลกษณงานเชอมและขนาดตางๆ ทใชในการเชอม เชน ความกวางของรอยเชอม ระยะการเชอม ระยะหางของรอยเชอม เปนตน โดยทถาสญลกษณงานเชอมอยดานบนของเสนอางองหมายความ

เสนลกศร

เสนแนวเชอม

เสนอางอง สญลกษณแนวเชอม

สวนหาง

198

วา รอยเชอมจะอยดานเดยวกบต าแหนงทหวลกศรช แตถาสญลกษณงานเชอมอยใตเสนอางองนหมายความวารอยเชอมจะอยดานตรงขามกบต าแหนงทหวลกศรช แตถาสญลกษณงานเชอมทบหรออยกงกลางเสนอางองนหมายความวารอยเชอมจะอยในแนวระนาบของรอยตอ สญลกษณแนวเชอม เขยนดวยน าหนกของเสน 0.50 มม. ส าหรบแสดงรปแบบของการเชอมทตองการเชนการเชอมแบบบากรองเปนรปตวว การเชอมแบบบากรองเปนรปตวย การเชอมแบบบากรองเปนรปตววาย เปนตน สวนหาง เขยนดวยน าหนกของเสน 0.35 มม. สวนหางนจะมหรอไมมกได ในสวนนมไวส าหรบแสดงขอมลตางๆ ของลวดเชอม ระบวธการเชอม กระบวนการเชอม หรอขอมลอนๆทเกยวของกบงานเชอม ซงรายละเอยดทเขยนลงบนสวนนสามารถแบงออกเปน 4 กลมคอ 1. กรรมวธการเชอม 2. กลมการประเมนคา 3. ทศทางในการเชอม 4. วสดตวประสาน ตารางท 7.5 ต าแหนงของสญลกษณงานเชอม

ท ภาพรอยเชอมจรง สญลกษณรอยเชอม ค าอธบายต าแหนงเชอม 1

เขยนสญลกษณงานเชอมอยบนเสนอางอง รอยเชอมจะอยดานเดยวกบหวลกศร

2

เขยนสญลกษณงานเชอมอยใตเสนอางอง รอยเชอมจะอยดานตรงขามกบหวลกศร

3

เขยนสญลกษณงานเชอมครอมทบเสนอางอง รอยเชอมจะอยในแนวระนาบของรอยตอ

7.4 การเขยนสญลกษณงานเชอม หลกในการเขยนสญลกษณงานเชอมเพอใหผทเกยวของกบงานเชอมไดเขาใจตรงกนและเปนมาตรฐานสากลทใชกนทวไป ท าใหผทมความรเกยวกบงานเชอมสามารถอานแบบและปฏบตงานไดตรงตามค าสงของแบบงานเชอมไดก าหนดไว การเขยนสญลกษณงานเชอมมขนตอนการเขยนดงน

199

1. ก าหนดเสนลกศรชต าแหนงแนวเชอม พจารณาจากชนงานวาตองการเชอมต าแหนงใดใหน าเสนลกศรไปชในต าแหนงทตองการเชอม

ภาพท 7.2 การก าหนดเสนลกศรชต าแหนงแนวเชอม

2. เขยนเสนอางองตอจากเสนลกศร เปนเสนกงกลางส าหรบก าหนดสญลกษณงานเชอมและก าหนดขนาดตางๆ ทใชในการเชอม เชน ความกวางของรอยเชอม ระยะการเชอม ระยะหางของรอยเชอม เปนตน

ภาพท 7.3 การก าหนดเสนอางอง

3. เขยนสวนหางตอจากเสนอางอง สวนนมไวส าหรบแสดงขอมลตางๆ ของลวดเชอม ระบวธการเชอม กระบวนการเชอม หรอขอมลอนๆทเกยวของกบงานเชอม จะมหรอไมมกได เชน

bs เชอมทงสองดาน (Welding From Both Side) gb เชอมใชแกสปกคลมดานหลง (Back Gouging or Back Grinding of Weld) mb เชอมโดยใชวสดรองหลง (Welding With Baking Material) mg ไมเซาะหรอเจยรดานหลง (No Back Gouging or No Back Grind Grinding) nb เชอมโดยไมใชวสดรองหลง (Welding With Out Backing) ss เชอมดานเดยว (Single Side Welding)

ภาพท 7.4 เขยนสวนหางของสญลกษณงานเชอม

gb gb

200

4. เขยนสญลกษณงานเชอมทเสนอางอง ถาสญลกษณงานเชอมอยดานบนของเสนอางองหมายความวา รอยเชอมจะอยดานเดยวกบต าแหนงทหวลกศรช แตถาสญลกษณงานเชอมอยใตเสนอางองนหมายความวารอยเชอมจะอยดานตรงขามกบต าแหนงทหวลกศรช แตถาสญลกษณงานเชอมทบหรออยกงกลางเสนอางองนหมายความวารอยเชอมจะอยในแนวระนาบของรอยตอ

ภาพท 7.5 การก าหนดสญลกษณงานเชอม

5. ก าหนดขอมลอนๆ ทเกยวของกบงานเชอม เชน ความกวางของรอยเชอม ระยะการเชอม ระยะหางของรอยเชอม ความหนาของรอยเชอม เปนตน

ภาพท 7.6 การก าหนดขอมลเพมเตมในสญลกษณงานเชอม

7.5 การก าหนดขนาดของรอยเชอม

รอยเชอมมความส าคญในการปฏบตงานเปนอยางยงเนองจากวาการเชอมนอกจะเปนการประกอบชนงานใหตดกนแลว แนวเชอมยงสงผลตอการรบแรงกด แรงอด แรงดง เชนงานโครงสราง งานถงความดน เปนตน ถาผปฏบตไมไดท าตามแบบงานทมการก าหนดรอยเชอมไวกจะกอใหเกดความไมปลอดภยได ดงนนการก าหนดขนาดของรอยเชอมจะประกอบดวยขนาดตางๆ ดงน ความหนาของรอยเชอมจะแสดงดวยอกษรตว (s,a) ความกวางของรอยเชอมจะแสดงดวยอกษรตว (c) ซงจะเขยนไวดานหนาของสญลกษณรอยเชอม ความยาวของรอยเชอมจะแสดงดวยอกษรตว (l) ระยะเวนจะแสดงดวยอกษรตว (e) และจ านวนรอยเชอมจะแสดงดวยอกษรตว (n) ดงตารางท 7.6

201

ตารางท 7.6 การก าหนดขนาดของรอยเชอม

ชอ รอยเชอม ความหมาย การก าหนด 1.การเชอมตอชน

S: ระยะต า สดจากผวของชนงานถงดานลางของรอยเชอม

2.ก า ร เ ช อ ม ต อชนระหวางแผนพบขอบ

S: ระยะต าสดจากผวนอกถงดานลางของรอยเชอม

3.การเ ชอมตอฉากแบบตอเนอง

a: ความสงของสามเหลยมหนาจวใหญทสด ทสามารถบรรจในภาคตดขวางของรอยเชอมได

4.การ เ ชอมตอฉากแบบเวนระยะ

l: ความยาวแนวเชอม

e: ระยะหางของแนวเชอม

n: จ านวนแนวเชอม

5.การ เ ชอมตอฉากแบบเวนระยะสลบดาน

l: ความยาวแนวเชอม

e: ระยะหางของแนวเชอม

n: จ านวนแนวเชอม

6.การเชอมอดในรองยาว

l: ความยาวแนวเชอม

e: ระยะหางของแนวเชอม

c: ความกวางแนวเชอม n: จ านวนแนวเชอม

7.การเชอมตะเขบ

l: ความยาวแนวเชอม

e: ระยะหางของแนวเชอม

c: ความกวางแนวเชอม n: จ านวนแนวเชอม

S

S

S

S

a

a nl(e)

a a nl (e) nl (e)

c nl(e)

c nl(e)

202

ตารางท 7.6 (ตอ) การก าหนดขนาดของรอยเชอม

ชอ รอยเชอม ความหมาย การก าหนด 8.การเชอมอดร

d: ขนาดของรเชอม

e: ระยะหางแนวเชอม

n: จ านวนแนวเชอม

9. การเชอมจด

d: ขนาดของรเชอม

e: ระยะหางแนวเชอม

n: จ านวนแนวเชอม

d nd(e)

d nd(e)