วชาการจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

Logistics Management and Supply Chain

อาจารยทรงพล สงขรง ผจดท าเอกสาร อาจารยผสอน อ.ธรวรา บวชชยภม อาจารยผสอน

songpolsungroong@gmail.com089-490-5234

„ บทน า

บทท 1 บทบาทของโลจสตกสตอเศรษฐกจและธรกจ

„ บทนยามของการจดการโลจสตกส„ พฒนาการของโลจสตกส„ ภาพรวมของแนวคดเชงระบบ„ บทบาทของโลจสตกส„ ความสมพนธระหวางกจกรรมและตนทนโลจสตกส „ พฒนากลยทธโลจสตกส„ ความทาทายในอนาคตของโลจสตกส

วตถประสงค

เพอชใหเหนวาโลจสตกสสงผลกระทบตอเศรษฐกจ และความสามารถในการท าก าไรของกจการอยางไรเพอแสดงใหเหนถงพฒนาการของโลจสตกสโดยสงเขปเพอใหเกดความเขาใจวาโลจสตกสมสวนรวมในกระบวนการเพมคณคาไดอยางไรเพอใหเกดความเขาใจเรองแนวความคดเชงระบบ (system

approach) โดยเฉพาะในสวนทเกยวของกบโลจสตกสและการตลาด แนวคดตนทนรวม (total cost concept) และความสามารถในการท าก าไร

โลจสตกสเปนหนาทงานทมขอบขายทกวางขวางและบรรลวตถประสงคไดยาก และยงมผลกระทบอยางมากตอมาตราฐานความเปนอยของผคนในสงคม เพอใหเกดความเขาใจเกยวกบ โลจสตกสมากขนขอใหพจารณาตวอยางตอไปน

„ ความสะดวกเมอเราไปซออาหาร เสอผา และสนคาอน ๆ„ ความทาทายในการก าหนดขนาดหรอรปลกษณทเหมาะสม„ เทคโนโลยการสอสารและคมนาคมสมยใหม„ การกระจายสนคาทวโลกเพมขน

บทน า

การบรหารจดการโลจสตกส

“ การบรหารจดการโลจสตกส เปนกระบวนการการท างานตางๆ ทเกยวของกบการวางแผน การด าเนนการ และการควบคมการท างานขององคกร

รวมทงการบรหารจดการขอมลและธรกรรมทางการเงนทเกยวของ ใหเกดการเคลอนยาย การจดเกบ การรวบรวม การกระจายสนคา วตถดบ ชนสวนประกอบ และการบรการ ใหมประสทธภาพ และประสทธผลสงสด โดย

ค านงถงความตองการและความพงพอใจของลกคาเปนส าคญ ”

ทมา: แผนพฒนายทธศาสตรระบบโลจสตกสของประเทศไทย 2550-2554โดย Council of Logistics Management

แบบจ าลองหวงโซมลคาValue Chain Model

Michael E. Porter โดยแบบจ าลองหวงโซคณคาจะมงเนนใหความส าคญกบกจกรรมในหวงโซคณคา ตงแตกจกรรมการจดหาแหลงวตถดบ การแปรรป กจกรรมการสงมอบสนคา การบรหารใหกบลกคา โดยมงสรางความสามารถการแขงขนทางธรกจและองคกร ดวยการวเคราะหคณคาเพมทเกดขนในแตละขนตอน และกจกรรมตาง ๆ เพอเชอมโยงกจกรรมตาง ๆ ขององคกร ดงนนหวงโซคณคาจงเปนการเชอมโยงกจกรรมตาง ๆ ขององคกร เพอทจะสรางคณคาในกจกรรมตาง ๆ (Value-Added Activities) ขององคกร ซงจะเชอมโยงกบคคาในหวงโซอปทานดวยการเชอมโยงกจกรรมทเกดขนทงภายในองคกร และภายนอกองคกร โดยทวไปการด าเนนธรกรรมขององคกร สวนใหญประกอบดวยกจกรรมทหลากหลาย

กจกรรมหลก(Primary Activities)

„ โลจสตกสขาเขา ( Inbound Logistics) „ การปฏบตการ (Operations)„ โลจสตกสขาออก ( Outbound Logistics)„ การตลาดและการขาย (Marketing and Sales)„ การบรการ(Service)

กจกรรมสนบสนน(Support Activities)

„ โครงสรางพนฐานขององคกร (Firm Infrastructure )„ การบรหารทรพยากรบคคล (Human Resource

Management ) „ การพฒนาเทคโนโลย (Technology Development) „ การจดหา /จดซอ(Procurement)

การจดการซพพลายเชน

การจดการซพพลายเชน ประมวลการวางแผนและการจดการกจกรรมทกกจกรรมทเกยวของกบการเสาะหาและ จดหา การแปลงสภาพสนคา และกจกรรมการจดการโลจสตกสทงหมดทส าคญไดรวมถงการประสานงานและความรวมมอทกชองทาง คคาตงแตผคา ตวกลาง ผใหบรการโลจสตกสจนถงลกคา(ทมา : The Council of Supply Chain Management 2006 www.cscmp.org)

มววฒนาการโลจสตกสจากอดตจนถงปจจบน แบงออกได 3 ยค

1.ทางการทหาร

2.ทางการคา

3.ทางการแขงขนระหวางประเทศ

การก าเนดของโลจสตกส

พฒนาการของโลจสตกสในชวงตงแตป ค.ศ. 1900 เปนตนมาอาจสรปไดดงตอไปน

„ โลจสตกสดานการทหาร„ การลดกฎระเบยบ 1970-1980

„ การแขงขนทรนแรง„ เทคโนโลยสารสนเทศ (IT)

„ อ านาจของชองทางการจดจ าหนาย„ การเฉลยผลก าไร

พฒนาการของโลจสตกส

รปท 1-1 องคประกอบของการจดการโลจสตกส

องคประกอบของการจดการโลจสตกส

จดมงหมาย น าสนคาทถกตอง

ไปยงสถานททถกตอง ในเวลาทถกตอง

ดวยเงอนไขทถกตอง ในจ านวนทถกตอง ณ ราคาทถกตอง

แนวคดของโลจสตกสธรกจ

(ตวอยางของการเคลอนยายสนคาจากจดก าเนดสนคาถงจดบรโภคสนคา)

ภาพรวมของแนวคดเชงระบบโลจสตกส

ผจดสงสนคา

/ วตถดบ

ผจดสงสนคา

/ วตถดบ

ผจดสงสนคา

/ วตถดบ

ผขนสง

ผขนสง

ผขนสง

โรงงานผลต

ผขนสง

ศนยกระจาย

สนคา

ศนยกระจาย

สนคา

ผขนสง

ผขนสง

ลกคา

ลกคา

ลกคา

ลกคา

ลกคา

ลกคา

โลจสตกสเปนกญแจส าคญในระบบเศรษฐกจในสองแนวทางคอ

„ ประการแรก โลจสตกสเปนรายจายทส าคญส าหรบธรกจ ตาง ๆ และจะสงผลกระทบและไดรบผลกระทบจากกจกรรมอนในระบบเศรษฐกจ

„ ประการสอง โลจสตกสไดรองรบการเปลยนแปลงและกระบวนการของธรกรรมทางเศรษฐกจ และไดกลายเปนกจกรรมส าคญในดานการสนบสนนการขายและการผลตเสมอนหนงเปนสนคาและบรการดวย

บทบาทของโลจสตกสตอระบบเศรษฐกจ

ซงอาจกลาวไดวามอยดวยกนทงหมด 4 ประเภทคอ „ อรรถประโยชนดานรปลกษณ (Form Utility)„ อรรถประโยชนดานเวลา (Time Utility)„ อรรถประโยชนดานสถานท (Place Utility)

„ อรรถประโยชนดานความเปนเจาของ (Possession Utility)

โลจสตกสยงเปนการเพมอรรถประโยชน (utility)

บทบาทของโลจสตกสกบการตลาด

ความพงพอใจของลกคา

ผจดสงสนคา / วตถดบ

ลกคาคนกลาง

ลกคาคนสดทาย

ความรวมมอ

สนคา

ราคา

การสงเสรม

สถานท

ก าไรของกจการ

ก าไรสงสดในระยะยาว

ตนทนรวมต าสด

„ โลจสตกสสนบสนนการตลาด

รปท 1-3 แนวคดการจดการดานการตลาด / โลจสตกส

„ ผลตภณฑ

„ ราคา

„ การสงเสรมการขาย

สนคา

ราคา การสงเสรม

สถานท/ ระดบ

การใหบรการ

ตนทนเกบรกษา

สนคาคงคลง

ตนทนคาขนสง

ตนทนคาโกดงตนทนปรมาณ

สนคา

ตนทนการสงซอ

และขอมล

รปท 1-4 การเปรยบเทยบตนทนระหวางการตลาด

และโลจสตกส

บทบาทของโลจสตกสกบการตลาด

„ สถานทสถานท/ระดบการใหบรการ

การบรการลกคา

อะไหลและบรการ

การรบคนสนคา

ตนทนคาขนสง

การจราจรและการขนสง

ตนทนเกบรกษาสนคาคงคลง

การจดการสนคาคงคลง

การหบหอ

โลจสตกสยอนกลบ

ตนทนปรมาณสนคา

การยกขนวสด

การจดหา

ตนทนคาโกดง

คลงสนคา

การเลอกสถานทตงและ

โกดง

ตนทนการสงซอและขอมล

การบรการลกคา

อะไหลและบรการ

การรบคนสนคา

รปท 1-5 แสดงความสมพนธของกจกรรม

โลจสตกสตอตนทนรวมของโลจสตกส

1. การจดการวสด (Material Management) จะสนบสนนในการผลตเปนหลก มหนาททเกยวของคอ การจดซอ จดหา และการผลต โดยมกจกรรมทตองพจารณาคอ สารสนเทศ ความตองการของลกคา ตนทนและบรการ ระยะเวลาในการท างานแตละกจกรรม (Lead Time) มลคาเพมในกจกรรมทางเลอกทดทสด วธการผลต การวางแผน ขนตอนการปฏบตงาน ผลผลต

2. การจดการกระจายสนคา (Distribution Management) จะสนองความตองการในการขายและการตลาดเปนหลก มหนาทหลกคอ การจดการคลงสนคา และการขนสง โดยคลงสนคาจะตองมสาธารณปโภคพนฐาน อปกรณตางๆ ระบบจดการคลงสนคาและโครงสรางการบรหารจดการ สวนงานขนสงจะเกยวของกบการ รปแบบการขนสง วธการขนสง

กจกรรมโลจสตกส

กจกรรมหลกของโลจสตกส

กจกรรมหลกของโลจสตกส

การบรการลกคา

กระบวนการค าสงซอ

การคดเลอกท าเลทตงโรงงานหรอคลงสนคา

การบรหารงานจดซอจดหา

การจดการสนคารบคน

อะไหลและการใหบรการ

การบรหารการขนสง

การบรหารคลงสนคาบรรจภณฑ

การบรหารสนคาคงคลง

การพยากรณและวางแผนอปสงค

การจดการวสด

โลจสตกส

Order Processing

กระบวนการตอบสนองค าสงซอ ของธรกจคอกจกรรมตงแตการรบค าสงซอไปจนถงการจดสงสนคาจนถงมอลกคา ณ จดสงมอบทก าหนด ดงนนการจดการค าสงซอจงถอไดวาเปนแกนหลกในการด าเนนธรกจทกประเภท เนองจากค าสงซอของลกคาแตละรายการจะสงผลกระทบกบระบบโลจสตกสสวนอนๆ ขององคกร

Customer Service

การบรการลกคา หมายถง กระบวนการระหวางผซอ ผขาย และบคคลทสาม กระบวนการนนไดใหผลดวยการเพมคณคาใหกบการแลกเปลยนสนคาและบรการ มลคาทเพมขนในการแลกเปลยนนอาจจะอยในระยะสน เชนการท าธรกรรมเพยงครงเดยว หรออยในระยะยาว เชน ความสมพนธดวยสญญา มลคาเพมนจะเกดขนธรกรรมตางๆ หรอสญญาและจะเกดขนเมอธรกรรมเหลานนไดเสรจสนลง ซงวดไดเมอเปรยบเทยบกบชวงเวลากอนการเรมตน ดงนน การบรการลกคากคอกระบวนการสรางมลคาเพมทสรางประโยชนใหกบโซอปทานดวยวธทคมคาตนทนมากทสด

Forecastingการพยากรณ หมายถง การคาดคะเนความตองการสนคา ปรมาณวตถดบและสนคาในตลาด ตลอดจนราคาของสนคาในระยะสนและระยะยาว โดยการค านวณทางสถตจากฐานขอมลและประสบการณในอดต

or

การพยากรณ เปนขนตอนแรกของกระบวนการผลต

การพยากรณเปนขนตอนแรกของกระบวนการผลต

Inventory Control

การบรหารสนคาคงคลง เปนการบรหารจดการระดบสนคาคงคลงเพอใหกจการประสบความส าเรจในการใหบรการแกลกคาในระดบสง ไดแกการประหยดตอขนาดในการผลต ความสมดลระหวางอปสงคและอปทาน ปองกนความไมแนนอนในอนาคต เปนตน โดยมระดบตนทนทเหมาะสม

Procurement & Purchasing

การบรหารงานจดซอ ครอบคลมกจกรรม การคดเลอก ผจดสงสนคา/วตถดบ การสงมอบ/เปลยนแปลง/ตดตามค าสงซอ การตรวจสอบคณภาพสนคา/วตถดบทสงมอบ การประเมนผล Supplier และการจดการดานเอกสาร ค าสงซอ และช าระเงน

Warehousing

การบรหารคลงสนคา ครอบคลมกจกรรมการเคลอนยายสนคา ประกอบดวย การรบสนคา การถายโอนสนคา โอนถายขอมล การจดเกบสนคา การหยบสนคา การสงสนคาผานคลง และการจดสง

คลงสนคาทวไป

ไซโล Flat Silo

Location Analysis

การก าหนดทตง เปนกระบวนการพจารณาความเหมาะสมของสถานทผลตสนคา คลงสนคา และศนยกระจายสนคา ใหสามารถตอบสนองความตองการของลกคาและกระบวนการผลตโดยกอใหเกดตนทนรวมต าทสดหรอมระดบการใหบรการสงสด โดยการก าหนดทตงของคลงสนคาและสถานทผลตจะสงผลโดยตรงตอความสามารถในการขนสงทงการขนสงวตถดบขาเขา และการกระจายสนคาไปยงตลาด ซงการก าหนดทตงจะตองพจารณาจากลกษณะของสนคาและวตถดบเปนหลก

Source of Supply or

Production site

Location Analysis

Production Positioned

Close to source of supply or

production facilities.

Intermediately Positioned

Located midpoint of customer and producer to offer

high customer service Level.

Market Positioned

Nearest to final customer.

Market place or

Customer

Transportation

การขนสง เปนกจกรรมทมความจ าเปน และเปนตนทนสวนทส าคญทสด ซงกจกรรมดานการขนสงทผบรหารตองค านงถง ไดแก การเลอกวธการขนสง การรวบรวมสนคากอนท าการขนสง การก าหนดเสนทางการขนสง การวางแผนดานเวลาทใชการขนสง การเลอกเครองมอหรออปกรณทใชส าหรบการขนสง รวมถงการวางแผนการจดจ าหนาย (Distribution Planning) ซงเปนการเตรยมงานและเตรยมการปฏบตงานเกยวกบการจ าแนกแจกจายและการจดสง (Handing) เปนงานทเกยวของกบการน าสงวตถดบหรอผลตภณฑในลกษณะทเหมาะสม ไมวาจะจดสงอยางไร ในปรมาณเทาไหร

Parts and Supports

การจดการชนสวน อะไหล และกจกรรมสนบสนน ทมประสทธภาพ ท าใหกระบวนการผลต และกจกรรมทเกยวของเปนไปอยางตอเนอง

Material Handling

การจดการพสด หมายถง การวางแผน การจดองคกร การจงใจ และการควบคม กจกรรมทงหมด ทเกยวกบเสนทางการเคลอนทของพสดในองคกร ไดแก วตถดบ สวนประกอบยอย ชนสวนในการผลต สนคาระหวางการผลต และวสดทใชในการบรรจภณฑ เปนตน

Packaging

บรรจภณฑ หมายถง การบรรจหบหอ โดยมวตถประสงคเพอรกษาและคมครองสภาพของสนคาและบรการใหอยในสภาพทด และเกดความเสยหายนอยทสดเทาทจะเปนไปได ซงเมอลกคาไดรยสนคาแลวไมเกดทศนคตทไมดตอการบรการ ยอมกอใหเกดความไววางใจในการใชบรการครงตอไปในอนาคตดวย

Reverse Logistics

ระบบโลจสตกสยอนกลบ หมายถง กระบวนการในการวางแผนการด าเนนการ การควบคม การไหลของวตถดบ ชนสวนทอยระหวางการผลต (in-process inventory) และสนคาส าเรจรป รวมถงขอมลทเกยวของจากผบรโภคมายงจดของผผลตเพอท าการใชประโยชน หรอการน าไปก าจดอยางเหมาะสม หรออกนยหนงระบบโลจสตกสแบบยอนกลบเปนกระบวนการในการขนยายสนคากลบจากจดปลายทางของหวงโซอปทานเพอน าไปใชประโยชน ซงมความหมายมากกวาการน าภาชนะเปลาหรอวสดของบรรจภณฑกลบมาใชใหม แตอาจจะรวมถงการน าสนคากลบมาถอดชนสวน และแปรรปหรอผลตใหมเพอสรางมลคาใหมากขน

Manual System Warehouse

Storage Rack

Automated Picking System

Automated Storage System

Barcode

RFID :

Radio Frequency Identification

RFID : Tag

RFID : Data Interchange

RFID : Reader

แนวคดตนทนรวม

แนวคดตนทนรวม(total cost concept) เปนแนวทางในการจดการกระบวนการทางดานโลจสตกส

อยางมประสทธภาพ จดมงหมายของทกองคการคอ การลดตนทนรวมของธรกรรมมากกวาการมองในแตละกจกรรมเดยว ๆ และการลดตนทนในชวงเวลาหนงเทานน

ความสมพนธระหวางกจกรรมและตนทนดานโลจสตกส

ตน ทน ด านโลจสต ก ส เ ก ดขนจ ากก จกรรมท ร อ ง รบกระบวนการโลจสตกส ประเภทของตนทนหลก ๆ ไดแก การใหบรการลกคา การขนสง การจดเกบสนคา กระบวนการสงซอและขอมลการสงซอ ปรมาณการสงซอ และการจดเกบสนคาคงคลง

1. ระดบการใหบรการ

4. ตนทนกระบวนการสงซอและระบบสารสนเทศ

2. ตนทนคาขนสง3. ตนทนคลงสนคา

ความสมพนธระหวางกจกรรมและตนทนดานโลจสตกส

5.ตนทนปรมาณ

5.1 การก าหนดตนทน

- ระยะเวลาทใชเพอเตรยมการ

- ชนสวนทเกดขนจากการปรบแตงสายการผลต

- การผลตทยงไมมประสทธภาพ

5.2 การสญเสยประสทธภาพเนองจากการหยดงานเพอ

เปลยนสายการผลตหรอตองเปลยนผจดสงสนคา/วตถดบ

5.3 การจดการวตถดบ การวางแผน และการส ารวจ

5.4 สวนตางราคาจากการสงซอในปรมาณทตางกน

5.5 ตนทนการสงซอทเกยวของกบการจดการค าสงซอ

ความสมพนธระหวางกจกรรมและตนทนดานโลจสตกส

6.ตนทนในการเกบรกษาสนคาคงคลง

6.1 ตนทนเงนทน(capital cost) และตนทนคาเสยโอกาส

(opportunity cost)

6.2 ตนทนในการดแลสนคา

6.3 ตนทนพนทจดเกบสนคา

6.4 ตนทนความเสยงจากการจดเกบสนคา

รปท 1-6 ความรบผดชอบของโลจสตกส : การกระจายของเวลาและทรพยากร

หนาทงาน

รอยละของเวลาและการใชทรพยากร

ความทาทายในอนาคตและขอบเขตการพฒนา

การด าเนนงานดานโลจสตกส(ตอ)

- การมความเขาใจอยางพอเพยงในการใชทรพยากร

- การมความเขาใจและการใชเทคโนโลยอยางพอเพยง

- การตลาดสเขยว

จากแหลงภายนอก หนสวน และพนธมตรเชงกลยทธ

ตวอยาง โมเดลจากตนน าถงปลายน า

คลงสนคาขนสง ผจดสง ผบรโภคการผลตผคาปลก

ซปเปอรมารเกต

ผจดจ าหนาย

การไหลของสนคา

ค าส งซอและระบบสารสนเทศ

การไหลของเงนสด

วตถดบ ขนสง สนคา

ตนน ำ กลำงน ำ ปลำยน ำ

แยกขยะ

ลดขยะ

น ากลบมาใชใหม

ดวย 2 มอของเรากชวยลดโลกรอนได