อุปลักษณ์แสดงอ รมณ์ในภ ษ ไทย emotion metaphors in...

ปาลตา ผลประดบเพชร1 / Palita Phonpradapphet1

--------------------------------------------------------------------------------

1สาขาวชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏบรรมย /

Thai Language Program, Faculty of Humanities and Socail Science,

Buriram Rajabhat University

Corresponding author. Email: [email protected]

Abstract This article aimed to explain Emotion Metaphors in Thai language based on

cognitive linguistics aspect. the corpus of the metaphor that indicated the emotion found

in Thai language had been collected for exposition and been categorized as follows: anger,

fear, happiness, sorrow, love, shyness. The data were collected from corpus of everyday

language usage, namely, online newspaper, magazine, novel, dialogue, song, dictionary, etc.

A result of study of Emotion Metaphor indicated that in which register the language user

tried to understand, acknowledge, and refer to emotion which was mental feeling, internal

behavior of human being, abstract object, difficult to comprehend, through the concrete object.

Keywords: metaphor, conceptual metaphor, emotion metaphor, cognitive linguistic

บทคดยอ

บทความวชาการนมงนำาเสนอมโนอปลกษณอารมณทพบในภาษาไทยตามมมมองทางภาษาศาสตร

ปรชาน โดยรวบรวมตวอยางถอยคำาอปลกษณแสดงอารมณทพบในภาษาไทยมาประกอบการอธบายและจด

หมวดหมเปนอปลกษณแสดงอารมณตาง ๆ ไดแก อปลกษณความโกรธ, อปลกษณความกลว, อปลกษณความสข,

อปลกษณความเศรา, อปลกษณความรก และอปลกษณความอาย ขอมลภาษาทนำามาเปนตวอยางประกอบการ

อธบาย รวบรวมจากภาษาทใชในชวตประจำาวน จากขาวในหนงสอพมพ สออเลกทรอนกส บทความทวไป นวนยาย

บทสนทนา เพลง พจนานกรม การศกษาอปลกษณอารมณในภาษาไทยครงนจะแสดงใหเหนมมอมองตออารมณ

ซงเปนความรสกทางจตใจ เปนพฤตกรรมภายในของมนษย มความเปนนามธรรมซงยากตอการทำาความเขาใจ

คำาสำาคญ: อปลกษณ, มโนอปลกษณ, อปลกษณแสดงอารมณ, ภาษาศาสตรปรชาน

อปลกษณแสดงอ�รมณในภ�ษ�ไทย Emotion Metaphors in Thai

ววธวรรณสาร ปท 1 ฉบบท 1 (มกราคม - เมษายน) 256064

บทนำา

“ความรกเรมสกงอม”

“ความเหงากดกนในหวใจ”

“เขากำาลงเดอดรอใหเยนลงอกนดแลวคอยคยกน”

“ฉนพยายามเอาชนะความกลวมาไมรกครงแลว”

ถอยคำาดงกลาวเปนตวอยางถอยคำาทผใชภาษาไทยใชพดใชเขยนกนอยางเปนปกต โดยไมได

รสกวาตนเองกำาลงใชภาษาทมความหมายไมตรงตามตวอกษร หรอกำาลงประดษฐถอยคำาใหมความงาม

ทางวรรณศลป และในขณะเดยวกนผรบสารกสามารถเขาใจไดวา “สกงอม” “กดกน” เดอด” “เยนลง”

และ “เอาชนะ” ในทนหมายถงสงใด ถอยคำาเหลานมไดมความหมายอยางตรงไปตรงมา เชน “สกงอม”

มไดหมายถง เปลยนสภาพจากดบ “กดกน” กมไดหมายถงใชฟนบดเคยว แตหากมผแปลความหมาย

ตรงตวอกษรเชนนนกจะกลายเปนวาผนนจงใจเลนกบความหมายของภาษาเพอใหเกดอารมณขน

ตวอยางการใชภาษาดงกลาวเปนปรากฏการณทางภาษาสามญทพบไดมากในการพดการเขยน บอย

ครงเมอเราจะกลาวถงสงทเปนนามธรรม มความซบซอนอธบายไดยาก อยางความรสกทางใจ ประสบการณใน

ความรสำานก อารมณ ไมวาจะเปนอารมณโกรธ เศรา เหงา รก ผดหวง ปตยนด เรากมกจะกลาวถงคณสมบต

หรอประสบการณของสงอนแทน เชน วตถสงของ ของเหลว บคคล สตว พช เพราะเปนรปธรรมมากกวา

เขาใจไดงายกวา กระบวนการทางภาษาเชนนนกภาษาศาสตรปรชาน เรยกวา metaphor หรอทมกเรยก

ในภาษาไทยวา อปลกษณ สวนขอความทยกตวอยางมาขางตนเรยกวาถอยคำาอปลกษณแสดงอารมณ ซง

ไดสะทอนใหเหนมโนอปลกษณอารมณตาง ๆ ในมโนทศนหรอระบบคดของผใชภาษาไทย เชน มมมมองวา

ความรกเปนเหมอนพชทมการเจรญเตบโต งอกงาม เชน “ความรกของเรากำาลงงอกงามเบงบาน”หรอมมม

มองเกยวกบความโกรธวา ความโกรธเปนของเหลวรอน เชน “เขาเดอดมากเมอรวาถกกลาวหา” เปนตน

การศกษาเกยวกบอปลกษณอารมณในภาษามอยจำานวนไมนอย อาท อปลกษณเชงมโนทศนแสดง

อารมณโกรธในภาษาไทย ของ Tawichai (2006) อปลกษณแสดงอารมณรกในเพลงไทยสากลสำาหรบวยรนไทย

ของ Watthanasuk (2006) การศกษาอปลกษณความรกจากบทเพลงไทยสากล ของ Ngamjitwongsakul (2003)

การเปรยบเทยบอปลกษณความรกในเพลงไทยกบเพลงไทยสากล ของ Ramma-at (2013), อปลกษณความสข

ในบลอกไทย ของ Klinnamhom (2013), อปลกษณเกยวกบอารมณกลวในภาษาไทย ของ Rodsap (2015)

เปนตน

สวนบทความ “อปลกษณแสดงอารมณในภาษาไทย” น ม ได เลอกศกษาอปลกษณ

อารมณจากปรจเฉทใดโดยเฉพาะ และมไดเลอกศกษาอารมณใดอารมณหนง แตเปนการศกษาทมง

นำาเสนอถอยคำาอปลกษณเกยวกบอารมณตาง ๆ ของมนษย ไดแก อารมณโกรธ กลว สข เศรา รก

และ อบอาย โดยพจารณาจากขอมลภาษาไทยในปรจเฉททหลากหลาย ทงขาวในหนงสอพมพ สอ

อเลกทรอนกส บทความทวไป นวนยาย บทสนทนาทวไปในชวตประจำาวน เพลง พจนานกรม เปนตน

Vol.1 No.1 (January - April) 2017 WIWITWANNASAN 65

กรอบแนวคด: อปลกษณ และอปลกษณอารมณ

วรรณคดและภาษาศาสตรอธบายอปลกษณแตกตางกน ในทางวรรณคด คำาวาอปลกษณ หรอ

สมนย คอเปนการเปรยบเทยบวาสงหนงเปนสงเดยวกนกบอกสงหนงทกประการ โดยใชคำาแสดงการเปรยบ

“เปน” “คอ” “เทา” เชน“พระอาทตยสแดงเปนแตงโม”(Kongkanan, 2013: 66) ตวอยางดงกลาวน เปนถอยคำา

ทมการประดษฐภาษาในเชงวรรณศลป แตในทางภาษาศาสตรปรชาน อปลกษณมใชเครองมอทางวรรณศลป

แตเปนการใชภาษาทเปนธรรมชาตโดยทผใชภาษาอาจไมรตววากำาลงใชภาษาแสดงมโนทศนบางอยางอย

อปลกษณ (metaphor) เปนกระบวนทางปรชานทสะทอนมโนทศนของผ ใชภาษา

กลาวคอ เ มอมนษย ม มมมองหรอวธคดตอสรรพสงเชนไร ยอมมพฤตกรรมรวมถงการใชภาษา

ทสอดคลองกบวธคดนน ๆ โดยทวไปเราจะทำาความเขาใจสงท ไม คนเคยหรอเขาใจไดยากผานสง

ทจบตองได รบรไดงายกวา มองเหนเชงกายภาพไดชดเจนกวา (Lakoff และ Johnson, 2003)

เรยกอปลกษณทปรากฏในภาษาวา ถอยคำาอปลกษณ (metaphorical expression) และเรยก

อปลกษณในระบบคดวา มโนอปลกษณ (conceptual metaphor) (Phanphothong, 2013: 103)

อปลกษณ หมายถง การเปรยบเทยบสงหนงเปนอกสงหนงโดยทสงทนำามาเปรยบนนมาจาก

วงความหมายตางกน (Phanphothong, 1999) โดยเรยกสงทเปนตนแบบในการเปรยบเทยบวา “สงเปรยบ”

หรอ “แบบเปรยบ” (source domain) และเรยกสงทถกนำาไปเปรยบวา “สงทถกเปรยบ” (target

domain) โดยสงทเปน “แบบเปรยบ” นนจะมความเปนรปธรรมชดเจนมากกวา “สงทถกเปรยบ” ทโดยมาก

มกจะเปนนามธรรม เชนถอยคำาทวา “รกหลอเลยงชวตเรา” ถอยคำาอปลกษณดงตวอยางน จะเหนวามการ

ถายโอนคณสมบตจากแบบเปรยบคอ “สารอาหาร/นำา” ไปยงสงทถกเปรยบคอ “ความรก” สงเกตไดจาก

คำาวา “หลอเลยง” ซงปกตเปนคณสมบตของ “สารอาหาร/นำา” แตในทน ถกนำามาใชทำาความเขาใจมโนทศน

“ความรก” เปนการสะทอนใหเหนระบบคดของผใชภาษาวาความรกเปนเหมอนนำาและสารอาหารทคอย

สงเสรม (หลอเลยง) ผมความรก (ตนพช) ใหดำารงอยได

อปลกษณอารมณ

อารมณ ในความหมายตามพจนานกรม คอ ความรสก, ความรสกทางใจทเปลยนแปลงไปตามสงเรา,

อธยาศย, ปรกตนสย (royal institute, 2013: 1408) จากความหมายดงกลาวจะเหนไดวาอารมณเปนสงทเปน

นามธรรมมความซบซอน อธบายไดยาก ดงนน เมอจะกลาวอางถงอารมณใด ๆ กตาม ทงอารมณโกรธ แคน เศรา

โศก สข รก กลว ผดหวง สมหวง ภมใจ อบอาย ฯลฯ บางครงผใชภาษามกจะใชสงอนทมคณสมบตบางประการท

คลายคลงกนมากลาวถงอารมณนน ๆ แทน เชน ใช “ไฟ” ซงมคณสมบตคอความรอนมาเปรยบกบอารมณโกรธ

สวนอารมณรก ใช “นำา” หรอ “อาหาร” ซงมคณสมบตในการหลอเลยง บำารงเซลลในรางกายมากลาวถงอารมณรก

เปนตน นกภาษาศาสตรปรชานกลมหนงเรยกการถายโยงความหมายลกษณะนวา อปลกษณอารมณ (emotion

metaphors) หมายถง คอ อปลกษณท “สงทถกเปรยบ” (target domain) ซงไดแก อารมณความรสก ภาวะ

ในจตใจ ถกทำาความเขาใจผานประสบการณเกยวกบ “แบบเปรยบ” (source domain) ซงอยในวงความหมาย

อน แตมคณสมบตบางอยางคลายกน โดยสวนใหญแบบเปรยบนนมกมความซบซอนนอยกวา เขาใจไดงายกวา


บทความนเลอกศกษาอปลกษณอารมณ 6 ชนด ไดแก โกรธ, กลว, สข, เศรา, รก และอาย ตาม

มมมองทางภาษาศาสตรปรชานของ Lakoff and Johnson (2003) และ Kovecses (1986, 2004, 2005,

2010, 2015) บทความนใชเครองหมายวงเลบเหลยม [ ] กำากบขอความทแสดงอปลกษณในระบบคดของ

ผใชภาษาทไดมาจากประสบการณ การเรยนรในสงคม และจะแสดงการถายโยงความหมาย หรอคณสมบต

ระหวาง “แบบเปรยบ” (source domain) กบ “สงทถกเปรยบ” (target domain) เปนบางตวอยาง ดงน

อปลกษณความโกรธ (ANGER METAPHORS)

อปลกษณความโกรธ คอ อปลกษณท “สงทถกเปรยบ” (target domain) ซงไดแก “ความโกรธ”

ไดรบการถายโยงความหมายจาก “แบบเปรยบ” (source domain) ซงมคณสมบตบางอยางคลายคลงกน หรอ

กลาวอกนยหนงคอ “อารมณโกรธ” ซงหมายรวมถง แคน อาฆาต โมโห เหตแหงความโกรธ ฯลฯ อนเปนภาวะ

ในจตใจมนษยซงมความซบซอน เปนนามธรรม ไดถกทำาความเขาใจผานสงตาง ๆ ทเปนรปธรรมมากกวา หรอ

เขาใจไดงายกวาอยางเชน ของเหลว ไฟ คตอส สตวราย การพจารณาวาถอยคำาใดเปนถอยคำาแสดงอารมณ

โกรธ พจารณาไดจากคำาแสดงอารมณโกรธ หรอรปภาษาแสดงอารมณโกรธในภาษาไทยมหลายคำา เชน โกรธ

โกรธเกรยว ขดเคองใจ ขง ขนเคอง เจบแคน เดอดดาล โมโห อาฆาต ฯลฯ (Tawichai, Suphachai, 2006:

52-63) รวมถงพจารณาจากบรบท ดงน

1. [ความโกรธ คอ ของรอน/ของเหลวรอน]

มโนอปลกษณ [ความโกรธ คอ ของรอน/ของเหลวรอน] เปนอปลกษณท มการถาย

โยงคณสมบตของ “ของเหลวรอน” ไปยงอารมณโกรธ สอดคลองกบ [ANGER IS A HOT FLUID] /

[ANGER IS THE HEAT OF A FLUID IN A CONTAINER] ของ Kovecses (1986: 114; 2004: 4; 2005:

26; 2015: 24) ดงเหนไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน

(1) 'มรนโญ' เดอด โบยเปา เปามว

(2) รอใหเธอเยนลงแลวเราคอยมาคยกน

(3) โจเลอดรอน โมโหแทกซทำานำากระเดนใสทบรถพงยบ

(4) จดเดอดตำา! ลกคาขหงดหงดซอขนมหอเดยว รดบตรไมผานตบหวคนคดเงน

(5) ใจเยน ๆ ไวกอน อยาเพงอารมณรอน

โดยปกตแลวคำาวา เดอด รอน เยน จดเดอด ฯลฯ เปนปฏกรยาทเกดกบของเหลว เชน “นำาเดอด”

“จดเดอดของนำา”“นำารอน”“นำาเรมเยนลงแลว” เปนตน แตจากถอยคำาดงกลาวนจะเหนไดวา มการถายโอน

คณสมบตจาก “ของเหลวรอน” ไปยงอารมณโกรธ นอกจากน จะเหนวามการกลาวถง ผลกระทบทางรางกายท

เกดจากอารมณโกรธ (the physiological effects of anger) เชน “เลอดรอน” ถอยคำาดงกลาวจดเปนถอยคำา

นามนย (metonymic expression) กลาวคอ มการใชสงหนงกลาวแทนอกสงหนงซงอยในวง

ความหมายเดยวกน หนาทของนามนยในอปลกษณอารมณคอทำาความเขาใจ “อารมณ” ซงเปนวง

ความหมายใหญ (domain) ผานบางสงทเปนสวนหนงของวงความหมายเดยวกนนน (another part


in the same domain) (Kovecses, 2004: 5) ซงในทน “เลอดรอน” จดเปนถอยคำานามนยแบบ

BODY HEAT STANDS FOR ANGER (Kovecses, 1986: 114) หรอ “ความรอนของรางกาย แทน

อารมณโกรธ” ในขณะเดยวกนกเปนถอยคำาอปลกษณทสะทอนมโนอปลกษณ [รางกาย คอ สงบรรจ

อารมณ] หรอ THE BODY IS A CONTAINER FOR THE EMOTIONS (Kovecses, 2004: 170) และ

มโนอปลกษณ [ความโกรธ คอ ความรอน (ของรางกาย)] ANGER IS HEAT (Kovecses, 1986: 13)

Kovecses (1986: 12) อธบายวา ความโกรธสมพนธกบผลทเกดกบรางกาย กลาวคอเมอมอารมณ

โกรธเพมขน ผลกระทบทางรางกายทเกดจากอารมณโกรธกเพมขน เชน รางกายรอนขน เลอดรอนขน ความดน

เพมขน และสงผลใหใบหนาเปลยนเปนสแดง ซงกจะพบวาในภาษาไทยมถอยคำานามนยและถอยคำาอปลกษณ

ทสะทอนปรากฏการณดงกลาว เชน “เขาโกรธจนหนาแดงกำา” เปนตน

2. [ความโกรธ คอ ไฟ]

มโนอปลกษณ [ความโกรธ คอ ไฟ] เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบตของ “ไฟ” ไปยง

อารมณโกรธ สอดคลองกบ [ANGER IS FIRE] ของ Kovecses (1986: 19; 2004: 127; 2005: 120) ดงเหน

ไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน

(6) ควนออกห! 'มรนโญ' เดอด โบยเปา เปามว

(7) เขามความแคนทคกรนอยในใจตลอดเวลา

(8) โกรธเปนฟนเปนไฟ!!! "ลกตาล ชโลมจต" ดาแหลกไมมชนด

(9) ใครมวธดบโมโหบาง

(10) ความแคนแผดเผาใจใหมอดไหม

(11) ความโกรธหรอเพลงโทสะไดเผาผลาญสตวโลกมานานแลว

คำาวา ควน คกรน ดบ แผดเผา เผาผลาญ ลวนเปนคำาศพททเกยวกบ “ไฟ” ทงน เนองจากผใช

ภาษาคนเคยกบประสบการณเกยวกบความรอนและคณสมบตอนของไฟ เมอกลาวถงความโกรธซงมลกษณะ

บางอยางเหมอนกน จงเลอกใชคำาทเกยวกบไฟ ทงน จากขอมลถอยคำาอปลกษณทพบ สามารถแสดงการถาย

โยงความหมาย หรอคณสมบตระหวางความโกรธกบของเหลวรอนไดดงน

ไฟ (source domain) ความโกรธ (target domain)

ไฟ/เพลง ------> ความรสกขนเคองใจ ไมพอใจอยางรนแรง ความเจบแคน

คกรน ------> ความเจบแคนทอยภายในจตใจซงยงไมแสดงออกมากนก

แผดเผา/เผาผลาญ/ -----> ความเจบแคนททวขนจนตวผทรสกโกรธไมมความสข

มอดไหม หรอไดรบอนตรายจากความโกรธนน

ควน -----> พฤตการณทเกดขนขณะมความรสกโกรธ

ดบ -----> ทำาใหความโกรธหมดไป

3. [ความโกรธ คอ ความบาคลง]

มโนอปลกษณ [ความโกรธ คอ ความบาคลง] หรอ [ANGER IS INSANITY] (Kovecses, 1986:


20; 2004: 21; 2005: 98) เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบตของ “ความบาคลง” ไปยงอารมณโกรธ

ดงเหนไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน

(12) โกรธคอโงโมโหคอบา

(13) โมโหโจเสยงดง-วยทองฝรงเศสคลงยง

(14) "เจลอว" โกรธแทบบา "มารตน" ควง "วอลลส"

จากถอยคำาดงกลาวจะเหนไดวาภาวะโกรธ เคยดแคน ไดถกกลาวถงผานประสบการณเกยวกบ

ความบาคลง ไมไดสต พจารณาไดจาก คำาวา บา คลง

4. [ความโกรธ คอ คตอส/คแขง]

มโนอปลกษณ [ความโกรธ คอ คตอส/คแขง] หรอ [ANGER IS AN OPPONENT IN A

STRUGGLE] (Kovecses, 1986: 117; 2004: 21) เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบตของ “คตอส/คแขง”

ไปยงอารมณโกรธ ดงเหนไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน

(15) เอาชนะความโกรธดวยความไมโกรธ

(16) 10 วธ ชนะความโกรธ

(17) การตอสกบอารมณโกรธ ใหเอาหวใจนกกฬามาส

(18) อยเหนอความโกรธ...ใหได

จากถอยคำาดงกลาวจะเหนไดวา มการถายโอนคณสมบตจาก “คตอส/คแขง” ไปยงอารมณ

โกรธ พจารณาไดจาก คำาวา เอาชนะ ชนะ ตอส รวมถงคำาวา อยเหนอ ทหมายถง สงกวาสงอนเมอม

การเปรยบเทยบกน เชน “คณจะทำาอยางไรใหอยเหนอคแขง” นอกจากน ถอยคำาดงกลาวยงจดเปนอปลกษณ

ชนดบคลาธษฐาน (personification) ท “สงทถกเปรยบ” ซงไมใชมนษย ไดถกนำาเสนอราวกบวาเปนมนษยหรอ

แสดงอากปกรยาไดเชนเดยวกบมนษย (Phonpradapphet, 2017) ซงในทน “ความโกรธ” ไมใชสงมชวตแตกลบ

ถกนำาเสนอราวกบวาเปนมนษยซงในทนหมายถงศตร/คตอส

5. [ความโกรธ คอ สตว/สตวราย]

มโนอปลกษณ [ความโกรธ คอ สตว/สตวราย] หรอ [ANGRY BEHAVIOR IS AGGRESSIVE

ANIMAL BEHAVIOR] (Kovecses, 1986: 24; 2004: 21) เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบตของ

“สตวราย” ไปยงอารมณโกรธ ดงเหนไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน

(19) กดไมปลอยสกวน ฉนเหลออดแลวคนด ตอจากนถาฉนกดเธอตอบบาง

(20) คำารามดวยความโกรธเกลยดคงแคน

โดยปกตแล วคำ า ว า กด คำ าราม ฯลฯ เปนกรยาอาการของสตว โดยเฉพาะสตว

ทมนสยดราย เชน “จระเขกด” “สงโตคำาราม” เปนตน แสดงใหเหนวามการถายโอนคณสมบต

จาก “สตวราย” ไปยงอารมณโกรธ อาฆาตแคน ถอเปนถอยคำาอปลกษณแบบบคลาธษฐานเชนกน


6. [ความโกรธ คอ สมภาระ]

มโนอปลกษณ [ความโกรธ คอ สมภาระ] เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบตของ “สมภาระ”

ไปยงอารมณโกรธ ดงเหนไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน

(21) คนททำางานเนนบรการ ทำางานแบกรบอารมณของคนอน

(22) คนเราสามารถเกบความแคนไวไดนานสดกป

(23) แบกความแคนความโกรธ จะไดประโยชนอะไร

(24) ปลอยวางความแคนเสย ลบความโกรธออกจากใจเสย

โดยปกตแลวคำาวา แบกรบ เกบ วาง ฯลฯ เปนคำาทมกใชกบ สงของ สมภาระ เชน “แบกเป”

“เกบของ”“วางกระเปา”ฯลฯ แตจากถอยคำาดงกลาวจะเหนไดวามการถายโอนคณสมบตจากสงเหลานไปยง

อารมณโกรธ อาฆาตแคน ซงจดเปนถอยคำาอปลกษณชนดอปลกษณเชงรปธรรม หรอ “ontological metaphor”

ตามแนวคดของ Lakoff and Johnson (2003: 25-34) ท “สงทถกเปรยบ” เปนสงนามธรรม เชน กจกรรม อารมณ

ความรสก ความคด ถกแทนดวย “แบบเปรยบ” ทเปนรปธรรม เชน วตถสงของ (Phonpradapphet, 2016)

อปลกษณความกลว (FEAR METAPHORS)

อปลกษณความกลว คอ การถายโยงคณสมบตของ “แบบเปรยบ” (Source domain) ไป

ยง “สงทถกเปรยบ” (target domain) ซงไดแก “ความกลว” อนหมายถงความรสกไมอยากประสบสง

ทไมดแกตว, รสกหวาดเพราะคาดวาจะประสบภย หมายรวมถง ความหวาดระแวง ความหวาดวตก ซง “แบบ

เปรยบ” ในทนคอ ภาวะเจบไข ไมสบาย ความบาคลง การพจารณาวาถอยคำาใดเปนถอยคำาแสดงอารมณ

กลว พจารณาไดจากรปภาษาแสดงอารมณกลวในภาษาไทยซงมหลายคำา เชน กลว หวาดกลว หวาดระแวง

ความหวาดวตก รวมถงพจารณาจากบรบท ดงน

1. [ความกลว คอ ภาวะเจบไขไมสบาย]

มโนอปลกษณ [ความกลว คอ ภาวะเจบไขไมสบาย] หรอ [FEAR IS AN ILLNESS] (Kovecses,

2004: 23) เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบตของความไมสบาย ภาวะเจบไข ซงในทนจะหมายรวมถง

ภาวะผดปกตทางรางกาย ไปยงสงทถกเปรยบ ไดแก อารมณความกลว ดงเหนไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน

(25) กลวจนตวสนไปหมดแลวเนย

(26) หนาซด ลอจบไดพรอมหลกฐาน “นายก อบต.” รบสนบนโครงการประปาหมบาน

(27) ขนลกไปหมดเลยคะ! รวมรปถายตดวญญาณ

(28) ฟงเรองนแลวขนหวลก

(29) คนนหลอนทสด....ฟงแลวรสกเยนจบขวหวใจจนสตแทบไมอยกบเนอกบตว

(30) ผมกลวจนตวเยนเฉยบ

จากถอยคำาดงกลาวจะเหนไดวา มการถายโอนคณสมบตจากภาวะเจบไขไมสบาย รวมถงอาการ

ผดปกตทางกายไปยงอารมณกลว หวาดวตก พจารณาไดจาก ตวสน หนาซด ขนลก หลอน เยนจบขวหวใจ


สตแทบไมอยกบเนอกบตว ซงโดยปกตแลวคำาหรอกลมคำาเหลานเปนคำาทมกใชกบอาการไมสบาย เชน “ม

ไขสน” “หนาซดเหมอนจะเปนลม” “หนาวจนขนลกไปหมด” “มอาการหลอนเนองจากพษไข” เปนตน

กลาวในอกแงหนง ถอยคำาเหลานจดเปนถอยคำานามนย กลาวคอ ปฏกรยาของรางกายเหลานเปน

สวนหนงของอารมณกลว จงถกนำากลาวแทนความกลว เชน “ตวเยน” จดเปนถอยคำานามนยแบบ “อณหภม

ของรางกายลดลง แทน ความกลว” (DROP IN BODY TEMPERATURE STANDS FOR FEAR) (Kovecses,

2004: 5; 2015: 158) หรอ ถอยคำานามนยแบบ “ความเยนของรางกาย แทน ความกลว” (COLDNESS IN

THE BODY FOR FEAR) (Kovecses, 2015: 45) คำาวา ตวสน, หนาซด, ขนลก, ตวเยน ฯลฯ ลวนจดเปนถอยคำา

นามนยแบบ PHYSIOLOGICAL/BEHAVIORAL EFFECT FOR EMOTION หรอ “พฤตกรรม/ผลกระทบทาง

รางกาย แทน อารมณความรสก” (Kovecses, 2010: 337)

2. [ความกลว คอ คแขง/คตอส]

มโนอปลกษณ [ความกลว คอ คแขง/คตอส] หรอ [FEAR IS AN OPPONENT IN A STRUGGLE]

(Kovecses, 2004: 23) เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบตของ “คแขง/คตอส” ไปยงความกลว ดงเหน


(31) ความกลวเปนภยตอความสำาราญเทากบความรก

(32) แรงบนดาลใจใหคณตอสกบความกลวไดอยางเหลอเชอ

(33) นคอ "3 วธทชวยใหผมเอาชนะความกลว"

(34) บางครงการเผชญหนาความกลวตรง ๆ ไปเลยกเปนวธเอาชนะมนไดดทสด

จากถอยคำาดงกลาวจะเหนไดวาความรสกกลวถกทำาความเขาใจผานประสบการณเกยวกบ

“คแขง/คตอส” ดงเหนไดจาก คำาวา เปนภย ตอส เอาชนะ เผชญหนา เปนตน มโนอปลกษณดงกลาวคลายกบ

การศกษาของ Rodsap (2558) ทพบวาความกลวอยในแวดวงความหมายของสงคราม ทงน จากขอมลถอยคำา

อปลกษณทพบ สามารถแสดงการถายโยงความหมาย หรอคณสมบตระหวางความกลวกบคแขง/คตอสไดดงน

คแขง/คตอส (source domain) ความกลว (target domain)

เผชญหนา -----> ประจนหนากบสงทกลว หรอพยายาม

ทำาความเขาใจสงทหวาดกลว

ตอส -----> ขจดความกลว ลงมอปฏบต หรอกระทำาการให

ความกลวหมดไป

เอาชนะ -----> ทำาใหความกลวหมดไป

เปนภย -----> ทำาใหกลวเดอดรอน หรอไดรบความไมสบายกาย

ไมสบายใจ

อปลกษณความสข (HAPPINESS METAPHORS)

อปลกษณความสข คอ การถายโยงคณสมบตของ “แบบเปรยบ” (source domain) ไปยง


“สงทถกเปรยบ” (target domain) ซงไดแก ความสข ความปต ยนด พงพอใจ ความสบายกายสบายใจ

รวมถงความหวง ฯลฯ อนเปนภาวะในจตใจมนษยซงมความซบซอน โดยท “แบบเปรยบ” นนมคณสมบต

บางอยางคลายคลงกบความสข แตเปนรปธรรมมากกวา หรอเขาใจไดงายกวา เชน แสงสวาง ความอน ของเหลว

ในสงบรรจ การพจารณาวาถอยคำาใดเปนถอยคำาแสดงอารมณสข พจารณาไดจากรปภาษาและบรบท ดงน

1. [ความสข คอ ความเบา]

มโนอปลกษณ [ความสข คอ ความเบา] หรอ [HAPPY IS LIGHT] (Kovecses, 2004: 24;

2005: 36; 2015: 160) เปนอปลกษณทมองวา “ความสข” คอสภาวะทมนำาหนกนอย ไมหนก ดงตวอยาง

(35) วธดำาเนนชวตแบบเบาสบาย

(36) วธทำาใหชวตเบาขน โลงขน สบายขน

(37) ถาปลอยวางลงไดมากกเบามากสขมาก

(38) ทำางานแตพอประมาณ แกความรความสามารถของตน จงจะเกดความเบากายเบาใจ

จากตวอยางจะพบคำาวา “เบา” คกบคำาวา สบาย ทหมายถง เปนสขกายสขใจ สะทอนใหเหนวา

ภาวะสขกายสขใจ เหมอนภาวะทมนำาหนกนอย ไมหนกอง

2. [ความสข คอ ทศทางขน]

มโนอปลกษณ [ความสข คอ ทศทางขน] หรอ [HAPPY IS UP] (Lakoff and Johnson, 2003:

15; Kovecses, 2004: 24; 2005: 36; 2015: 5, 115) เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบตของ “ทศทางขน”

ไปยง “ความสข” Lakoff and Johnson (2003: 14-15) กลาววา HAPPY IS UP เปนอปลกษณ

เชงพนท (orientational metaphors) คอ การนำาประสบการณทเกยวกบทศทางมาใชอธบายประสบการณอน

(Phanphothong, 2013: 105) เชน I'm feeling up, That boosted my spirits, You're in high

spirits. Thinking about her always gives me a lift. จะเหนไดวามการนำาคำาทเกยวกบทศทางขนมาพดถง

“ความสข” สะทอนมโนอปลกษณ [ความสข คอ ทศทางขน] ในภาษาไทยพบถอยคำาอปลกษณทสะทอน

มโนทศนดงกลาว ดงตวอยางตอไปน

(39) คณดงฉนขนมาจากความทกขทฉนจมอย

(40) ขอใหมความสขยง ๆ ขนไปนะครบ

(41) มสข กมทกข มขน กมลง

(42) ชวงนราศไหนจะอยในชวงขาขนทสด ดวงดจนชาวราศอนอจฉา

(43) อยากมความสขมากขน...ฝกเปนคนใจกวางกนดกวา

(44) ฉนมความสขจนตวลอยเลยแลวตอนน

(45) ดใจตวลอยกนเลยทเดยว เกงมาก ๆ เลยนะครบ

จากตวอยางจะเหนไดวามการนำาคำาทเกยวทศทางขน เชน ขน ขนไป ตวลอย มากลาวถงความ

สข ดใจ ความสบายกายสบายใจ และในตวอยางท (44)-(45) ตรงกบแนวคดของ Kovecses (2004) ทวา

[ความสข คอ การลอยจากพน] หรอ [HAPPINESS IS BEING OFF THE GROUND] เชน I was so happy


my feet barely touched the ground (Kovecses, 2004: 24)

3. [ความสข คอ การขนสวรรค]

มโนอปลกษณ [ความสข คอ การขนสวรรค] หรอ [HAPPINESS IS BEING IN HEAVEN] (Kovecses,

2004: 24; 2015: 160) เปนอปลกษณทมการถายโยงความหมายของ “การขนสวรรค” ไปยง “ความสข”

ดงเหนไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน

(46) สถานทด ๆ นชวยใหการนวดนนสขเหมอนขนสวรรคเลยนะคะ

(47) สขเหมอนขนสวรรคกบโรงแรมสวยถกใจ

(48) ถงเปนแคผหญงธรรมดา แตนองจะพา อายไปขนสวรรค

(49) “5 สถานท” สวรรคบนดน อนดบตน ๆ ของโลก

จากตวอยางจะเหนวามการทำาความเขาใจภาวะปตยนด สขกายสบายใจ ผานประสบการณหรอ

ความเชอเกยวกบภมหรอดนแดนทมแตความสข เปนโลกของเทวดา เมองฟา ดงปรากฏคำาวา สวรรค ขนสวรรค

4. [ความสข คอ ของเหลวในสงบรรจ]

มโนอปลกษณ [ความสข คอ ของเหลวในสงบรรจ] เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบตของ

“ของเหลว” ทอยในบรรจภณฑไปยง “ความสข” ดงเหนไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน

(50) ความสขเตมเปยมทามกลางธรรมชาต

(51) ใหความสขของคณสขมากขนกวาเดม สขใหเออลนท เอมเค เรสโตรองท

(52) ผลสำารวจเกษตรกรไทยความสขลนทะลก

(53) ขวญ สำาลกความสข ควง กอลฟ เทยวภเกต

จากตวอยางจะเหนวามการทำาความเขาใจภาวะปตยนด สขกายสบายใจ ผานประสบการณเกยวกบ

“ของเหลว” ทอยในสงบรรจ เหนไดจากการใชคำาวา เตมเปยม เออลน ลนทะลก สำาลก ทงน จากขอมลถอยคำา

อปลกษณทพบ สามารถแสดงการถายโยงความหมาย หรอคณสมบตระหวางความสขกบของเหลวในสงบรรจ

ไดดงน

ของเหลวในสงบรรจ (source domain) ความสข (target domain)

ภาชนะบรรจ ----> จตใจของผมความสข

ของเหลว/นำา ----> ความสข ภาวะปตยนด สขกายสบายใจ

เตมเปยม/เออลน/ลนทะลก ----> มความยนดมาก มความสขกายสขใจมาก

สำาลก ----> มความยนดมาก มความสขมากจนไมสามารถ

ระงบความรสกและการแสดงออกได

นอกจากนยงพบวาในภาษาไทยมถอยคำาอปลกษณทแสดง มโนอปลกษณ [ความสข คอ ของเหลว]

อกมาก แตไมไดระบเจาะจงวาอยในภาชนะอยางท (Kovecses, 2004: 24; 2005: 36; 2015: 160)

กลาววา [HAPPINESS IS A FLUID IN A CONTAINER] เชน ความสขทวมทน, ความสขหลงไหล, ดมดำา


ความสข, กระหายความสข ฯลฯ หรออาจกลาวใหชดขนไดวา [ความสข คอ นำา] ซงมโนทศนดงกลาวน

สะทอนใหเหนวาผใชภาษามวถชวตทผกพนกบนำา จงไดนำาประสบการณทคนชน ใกลตว มาเชอมโยงกบอารมณ

ความรสกดงกลาว

5. [ความสข คอ ความขาดสต]

มโนอปลกษณ [ความสข คอ ความขาดสต] หรอ [HAPPINESS IS INSANITY] (Kovecses, 2004:

25; 2005: 36; 2015: 160) เปนอปลกษณทมการถายโยงลกษณะอาการ บาคลง เสยสต ไปยงความสข ดงเหน


(54) "เมสซ" คลงวงดใจกบแฟนบอล

(55) เรานดใจเปนบาเลยเพราะมคนมาชมในสงทเราอยากทำามนใหด

(56) เคลบเคลมดนตรแจสบรรยากาศรมแมนำาเจาพระยา

(57) พอเราหลงเพลนมวเมาความสขนนกจะกลบกลายเปนปจจยของความทกขได

จากตวอยางจะเหนวามการทำาความเขาใจ “ความสข” ผานประสบการณเกยวกบอาการขาด

สต เหนไดจากคำาวา คลง เปนบา เคลบเคลม มวเมา ตรงกบแนวคดของ Kovecses (2004) ทวา [ความ

สข คอ ความขาดสต] หรอ [HAPPINESS IS A RAPTURE/HIGH] (Kovecses, 2004: 24; 2005: 36;

2015: 160) ซงเปนอปลกษณทกลาวถงความสขผานประสบการณเกยวกบภาวะเคลบเคลม มนเมา ไมไดสต

อปลกษณความเศรา [SADNESS METAPHORS]

อปลกษณความเศรา คอ การถายโยงคณสมบตของ “แบบเปรยบ” (Source domain) ไปยง “สง

ทถกเปรยบ” (target domain) ซงไดแกอารมณเศรา และอารมณทมความหมายในทำานองเดยวกนเชน ทกข

เสยใจ ผดหวง หดห ซมเศรา ฯลฯ โดยท “แบบเปรยบ” นนมคณสมบตบางอยางคลายคลงกบอารมณดงกลาว

แตเขาใจไดงายกวา เชน ความมด ภาวะเจบไขไมสบาย การพจารณาวาถอยคำาใดเปนถอยคำาแสดงอารมณเศรา

พจารณาไดจากรปภาษาและบรบท ดงน

1. [ความเศรา เปน ทศทางลง]

มโนอปลกษณ [ความเศรา เปน ทศทางลง] หรอ [SAD IS DOWN] (Lakoff and Johnson, 2003:

15; Kovecses, 2004: 25; 2005: 101; 2015: 5, 12) เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบตของ “ทศทางลง”

ไปยง “ความเศรา” Lakoff and Johnson (2003: 15) กลาววา SAD IS DOWN เปนอปลกษณเชงพนท

(orientational metaphors) ทมการนำาคำาทเกยวกบทศทางลง เชน I'm feeling down. He's really low these

days. My spirits sank. มาทำาความเขาใจอารมณเศรา ในภาษาไทยพบถอยคำาอปลกษณทสะทอนมโนทศน

ดงกลาว ดงตวอยางตอไปน

(58) ชวตคณ..เคยตกอบทสดขนาดไหน

(59) ตกตำาใหถงทสด แลวจะเฮง

(60) ดฉนกำาลงจมดงอยกบความเศราโศก เนองจากเพงเสยลกชายในครรภ


จากตวอยางจะเหนไดวามการนำาคำาทเกยวทศทางลง เชน ตก ตกตำา จมดง มาพดถงภาวะเศราโศก

ผดหวง ไมสบายใจ ซงตรงขามกบภาวะสขทเปนทศทางขนดงทไดกลาวมาแลว

2. [ความเศรา คอ ความมด]

มโนอปลกษณ [ความเศรา คอ ความมด] หรอ [SAD IS DARK] (Kovecses, 2004: 25;

2005: 101; 2015: 12) เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบตของ “ความมด” ไปยง “ความเศรา” ซง

รวมถงภาวะ ความรสกทใกลเคยงกนอยาง “ความสนหวง” ดวย ดงเหนไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน

(61) ปลอยใหเขามชวตในความมด เพราะใจทมดบอดของเขาตอไป

(62) ไมเหนทางออก มองอนาคตไมเหน รสกทอแท หมดหวงกบชวต

(63) ใครเคยรสกเหนอย ทอ ชวตมดมน รสกหมดหนทาง

จากตวอยางจะเหนไดวามการนำาประสบการณ คณสมบตของความมดมาใชทำาความเขาใจภาวะ

ซมเศรา ไมสบายกายไมสบายใจ ความสนหวง ดงเหนไดจากการใชคำาวา มด มดมน ไมเหน มอง..ไมเหน

เปนตน ซงตรงขามกบอารมณสขทเปนแสงสวางดงทไดกลาวมาแลว

3. [ความเศรา คอ สภาพไรกำาลงวงชา]

มโนอปลกษณ [ความเศรา คอ สภาพไรกำาลงวงชา] หรอ [SADNESS IS A LACK OF VITALITY]

(Kovecses, 2004: 25) เปนอปลกษณทมการถายโยงความหมายของสภาพทไรกำาลงวงชาขาดชวตชวา ไปยง

“ความเศรา” ดงเหนไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน

(64) ฟตบอลแพมากๆ เขา ผลงานแยนานวนเขา แฟนบอลกไมมกะจตกะใจจะเชยร

(65) อกหก ไมมกะจตกะใจจะทำาอะไรเลย รสกหมดอาลยตายอยากในชวต

(66) เธอรไหมฉนจะตาย เมอมองเหนเธอกบเขาทไร เหมอนผชายคนนกำาลงหมดแรง

(67) เศราจนพดไมออก!

(68) 8 วธเยยวยาภาวะซมเศราดวยตนเอง

จากตวอยางจะเหนไดวามการทำาความเขาใจความเศรา ความผดหวง เสยใจ ฯลฯ ผานประสบการณ

เกยวกบ สภาพไรกำาลงวงชา ดงเหนไดจากการใชคำา/กลมคำา ไมมกะจตกะใจ หมดอาลยตาย จะตาย หมดแรง

พดไมออก เปนตน และในตวอยางท (68) ตรงกบแนวคดของ Kovecses (2004) ทวา [ความเศรา คอ ภาวะ

เจบไข] หรอ [SADNESS IS AN ILLNESS] (Kovecses, 2004: 25) เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบตของ

“ภาวะไรกำาลงวงชา” ไปยง “ความเศรา” เหนไดจากการใชคำาวา “เยยวยา” ซงปกตใชกบการบำาบดรกษาโรค

อาการเจบปวย ทงน จากขอมลถอยคำาอปลกษณทพบ สามารถแสดงการถายโยงความหมาย หรอคณสมบต

ระหวางความเศรากบสภาพไรกำาลงวงชาไดดงน

สภาพไรกำาลงวงชา (source domain) ความเศรา (target domain)

ผมสภาพไรกำาลงวงชา/ผปวย ----> ผมความเศรา ผดหวง เสยใจ ทอใจ

หมดแรง/พดไมออก ----> ไรความสข ไมมความหวง จนไมสามารถดำาเนน


ชวตตามปกตไดชวระยะเวลาหนง

จะตาย ----> มความทกข เศรา เสยใจ จนแทบไมสามารถ

ดำาเนนชวตตอไปได

เยยวยา ----> ทำาใหภาวะเศรา ทกข ทอ คลายลง หรอหายไป

4. [ความเศรา คอ สมภาระ]

มโนอปลกษณ [ความเศรา คอ สมภาระ] เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบตของ “สมภาระ”

หรอสงของตาง ๆ ทถกแบก หอบหวไว ไปยง “ความเศรา” คลายกบแนวคด [SADNESS IS A BURDEN]

(Kovecses, 2004: 25; 2015: 12) ทมองวาความเศราเปนเหมอนภาระ ดงเหนไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน

(69) ระหวางความเศรากบความวางเปลา ฉนขอแบกรบความเศรา”

(70) ปลอยวางความทกขลง แลวปรบทศนคตใหเปนบวกอยเสมอ

(71) "ทกข" จากการ "แบกทกข" ของคนอน

(72) หนกใจและเครยดเรองในบานคะ ขอคำาแนะนำา

จากตวอยางจะเหนไดวามการนำาประสบการณ คณสมบตของ “สมภาระ” หรอสงของตาง ๆ มาใช

ทำาความเขาใจความเศรา ดงเหนไดจากการใชคำาวา แบก แบกรบ ปลอย วาง เปนตน นอกจากนคำาวา หนก

ในตวอยางท (72) กตรงกบท Kovecses (2005: 101-102) อธบายวา ความเศรานนหนก [SAD IS HEAVY]

หรอ [DEPRESSION IS WEIGHT]

อปลกษณความรก [LOVE METAPHORS]

อปลกษณความรก คอ อปลกษณท “สงทถกเปรยบ” ซงไดแก อารมณรก ชอบ หวงแหน ฯลฯ

ไดรบการถายโยงความหมายจาก “แบบเปรยบ” ซงมคณสมบตบางอยางคลายคลงกน แตเปนรปธรรมและ

มองเหนไดชดเจนทางกายภาพมากกวา เชน อาหาร เชอก ของเหลว หรอทำาความเขาใจไดงายกวาอยาง

การเดนทาง การแลกเปลยนทางเศรษฐกจ การพจารณาวาถอยคำาใดเปนถอยคำาแสดงอารมณรก พจารณาได

จากรปภาษาและบรบท ดงน

1. [ความรก คอ อาหาร]

มโนอปลกษณ [ความรก คอ อาหาร] หรอ [LOVE IS A NUTRIENT] (Kovecses, 1986: 5; 2004:

26; 2005: 260) เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบตของ “อาหาร” ไปยง “ความรก” ดงเหนไดจากถอยคำา

อปลกษณตอไปน

(73) รสชาตแหงความรก

(74) นาอจฉาสด ๆ!! "เจนสดา" แชรรกหวานฉำา

(75) สงเวยรกขม หนมแทงแฟนดบ ฆาตวตามสยอง

(76) สาเหตอะไรททำาใหความรกจดจาง


(77) ความรกคออาหารหลอเลยงใจของเรา

(78) ดมดำาความรก อมฉลอง “วนวาเลนไทน”

(79) เรองราวของผชายกระหายความรก

จากตวอยางจะเหนไดวามการนำาประสบการณเกยวกบของ “อาหาร” รวมไปถงนำา สารหลอ

เลยง และสงทบำารงรางกายตาง ๆ มาใชทำาความเขาใจอารมณรก พจารณาไดจากคำาวา รสชาต หวาน

ฉำา ขม จด(จาง) หลอเลยง ดมดำา อม กระหาย เปนตน และจากถอยคำาอปลกษณในตวอยางท (73)–(76)

จะสงเกตไดวามการใชคำาแทนผลของสมผสทผดไปจากปกต เชน “รสชาต” “ขม” “หวาน” “จด” ซงเปน

สมผสดวยลนไปใชกบสมผสทางอารมณ ทงนกวทยาศาสตรและนกภาษาศาสตรปรชานเรยกปรากฏการณ

เชนนวา synesthesia (Lakoff, 1986: 325; Richard and David, 2009) ในทางวรรณคดถอวาการใช

ภาษาดงกลาวเปนภาพพจนชนดหนงเรยกวา อาวตพากย (Kongkanan, 2013: 79) ทงน จากขอมลถอยคำา

อปลกษณทศกษา สามารถแสดงการถายโยงความหมาย หรอคณสมบตระหวางอาหารกบความรกไดดงน

อาหาร (source domain) ความรก (target domain)

ผรบประทานอาหาร ----> ผมความรก มใจผกพนดวยความเสนหา

หลอเลยง ----> ความรกสงเสรมใหผมความรกมความสขกายสขใจ

รสชาตอาหาร ----> อารมณ ความรสกรก หรอไดรบความรก/

รปแบบของความรก

ขม ----> ความรกทไมสมหวง มอปสรรค ไมราบรน

จดจาง ----> ความรก ความสมพนธทเหนหาง เสอมคลายลง

หวาน/หวานฉำา ----> ความรกทสขสมหวง

ดมดำา ----> ปต ยนด ซาบซงในความรก

กระหาย ----> ตองการมความรก/ไดรบความรก

อม ----> มหรอไดรบความรกอยางสมบรณเพยงพอ

2. [ความรก คอ การเดนทาง]

มโนอปลกษณ [ความรก คอ การเดนทาง] หรอ [LOVE IS A JOURNEY] ] (Lakoff and

Johnson, 2003: 44; Kovecses, 1986: 6; 2004: 26; 2005: 6) เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบต

ของ “การเดนทาง” หรอสงทบำารงรางกาย ไปยง “ความรก” ดงเหนไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน

(80) สบขวางทางฮก

(81) ดเหมอนความรกกำาลงเดนทางไปยงจดสนสด

(82) ปลายทางของความรกทสกงอม มกลงเอยดวย "การแตงงาน"

(83) สญลกษณดเดนเหนกระจาง อยาจดจางรกรวมทางกนไป

(84) เรามาไกลเทานกดเหลอเกน ขอบใจนะทเคยมกน

(85) จะบอกวาฉนเอง ขอเลอกเดนจากไป ยอมตดใจเพอทำาใหเธอไดพบคนทใช


จากตวอยางจะเหนไดวามการถายโอนคณสมบตจาก “การเดนทาง” ไปยงความรก พจารณาไดจาก

คำา/กลมคำา ทาง เดนทาง ปลายทาง รวมทาง มาไกล เดนจากไป เปนตน สะทอนใหเหนวาผใชภาษามองวา

ความรกและการเดนทางมลกษณะคลายคลงกน เชน นกเดนทางเปรยบไดกบผมความรก การแยกทางหรอการ

ไปถงจดสนสดเปรยบไดกบการยตความสมพนธ

3. [ความรก คอ พนธนาการ]

มโนอปลกษณ [ความรก คอ พนธนาการ] หรอ [LOVE IS A BOND] ] (Kovecses, 2004: 26)

เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบตของ “พนธนาการ” หรอสงผกมด ไปยง “ความรก” ดงเหนไดจากถอยคำา

อปลกษณตอไปน

(86) ใหความรกคอยดแลหวใจ ผกเราไวไปจนนานเทานาน

(87) วธจบสาวเพอมดใจเธอใหอยหมด

(88) ผกใจเธอไวกบฉน พนตดดวยเงอนใจกไมกลว คำาวาไกล เพราะวาใจใกลกน

(89) ความรกความเยอใยของผวเมยนน เปนของตดขาดไดยาก

(90) ถาไมรกจะกกขงหวใจฉนทำาไม

จากตวอยางจะเหนไดวามการถายโอนคณสมบตจาก เครองพนธนาการ หรอการผกมด ไปยง

ความรก พจารณาไดจากคำา ผก เงอน มด กกขง ตด เปนตน ในตวอยางท (87), (88) และ (90) มการใช “ใจ/

หวใจ” แทนความรก ซงจดเปนถอยคำานามนยแบบ “รางกายเปนซงเปนทบรรจอารมณ แทน อารมณ” หรอ

THE BODY IS A CONTAINER FOR THE EMOTIONS (Kovecses, 1986: 114, 2004: 170, 2005: 120)

กลาวใหชดกวานนคอเปนถอยคำานามนยแบบ HEART FOR EMOTIONS INSIDE THE HEART หรอ “หวใจ

แทน อารมณทอยในใจ” (Kovecses, 2010: 341) และในขณะเดยวกนกเปนถอยคำาอปลกษณทสะทอน

มโนอปลกษณ [รางกาย คอ สงบรรจอารมณ] หรอ [หวใจ คอ สงบรรจอารมณ] อกดวย

4. [ความรก คอ ของเหลวในสงบรรจ]

มโนอปลกษณ [ความรก คอ ของเหลวในสงบรรจ] หรอ [LOVE IS A FLUID IN A CONTAINER]

(Kovecses, 1986: 82; 2004: 26) เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบตของของเหลวทอยในสงบรรจ ไปยง

“ความรก” ดงเหนไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน

(91) แตตองเกบตอไปอกนานแคไหนรกทเออลนใจ

(92) บรรยากาศสดบรรยาย ความรกเปยมลน

จากตวอยางจะเหนวามการทำาความเขาใจความรกผานประสบการณเกยวกบของเหลวทอยในสง

บรรจ เหนไดจากการใชคำาวา เปยมลน เออลน เปนตน เชนเดยวกบ มโนอปลกษณ [ความสข คอ ของเหลวใน

สงบรรจ]

5. [ความรก คอ ไฟ]

มโนอปลกษณ [ความรก คอ ไฟ] หรอ [LOVE IS FIRE] (Kovecses, 1986: 84; 2004: 26; 2005:

260) เปนอปลกษณทมการถายโยงคณสมบตของ “ไฟ” ไปยง “ความรก” ดงเหนไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน


(93) ความรกรอนแรง

(94) เทคนคปลกไฟรกใหลกโชน

(95) เพลงรกเพลงแคน

(96) ไฟรกเธอยงไมดบ

(97) รกสมทรวง

จากถอยคำาดงกลาวจะเหนไดวา มการถายโอนคณสมบตจาก “ไฟ” ไปยงอารมณรก เสนหา พจารณา

ไดจาก คำาวา รอนแรง ลกโชน ดบ สม รวมถงการใชคำาวา ไฟ และ เพลง อยางตรงไปตรงมา

6. [ความรก คอ การแลกเปลยนทางเศรษฐกจ]

มโนอปลกษณ [ความรก คอ การแลกเปลยนทางเศรษฐกจ] หรอ [LOVE IS AN ECONOMIC

EXCHANGE] (Kovecses, 2004: 141) เปนอปลกษณทมการถายโยง “การแลกเปลยนทางเศรษฐกจ” ไปยง


(98) เงนซอความรกไมได

(99) หากเปนหนแลวขอใหเปนหนรกเถด

(100) จะรกหมดหวใจ จะตอบแทนเธอดวยรก

(101) ยอมรกขางเดยวขาดทนไมเสยใจ

จากตวอยางจะเหนวามการทำาความเขาใจความรกผานประสบการณเกยวกบกจกรรมทางเศรษฐกจ

เชน การซอขาย การเปนหน การใหผลตอบแทน การขาดทน การไดกำาไร ฯลฯ ดงเหนไดจากการใชคำาวา

ซอ หน ตอบแทน ขาดทน เปนตน ทงน จากขอมลถอยคำาอปลกษณทพบ สามารถแสดงการถายโยง

ความหมาย หรอคณสมบตระหวางการแลกเปลยนทางเศรษฐกจกบความรกไดดงน

การแลกเปลยนทางเศรษฐกจ ความรก (target domain)

(source domain)

ซอ ----> ใชเงนหรอสงมคาแลกเปลยนกบการไดรบความเสนหา

เปนหน ----> ตดคางความรกกบผอน จะตองมอบความรกใหคน

ตอบแทน ----> ใหความรกคนแกผใหกอน

ขาดทน ----> ไดรบความรกคนนอยกวาทมอบใหผหนงไป

7. [ความรก คอ สงคราม/การแขงขน]

มโนอปลกษณ [ความรก คอ สงคราม/เกมการแขงขน] หรอ [LOVE IS WAR] (Lakoff and

Johnson, 2003: 49; Kovecses, 1986: 105; 2004: 26) หรอ [LOVE IS SPORT/A GAME] (Kovecses,

2004: 26) เปนอปลกษณทมการถายโยงความหมาย คณสมบตของ “สงคราม” “เกม” “การแขงขน” ไปยง


(102) เธอชนะใจเคา


(103) ฉนแพใจเธอ

(104) สงครามรกเลอดซามไร

(105) เมอใจยงอยในเกมรก แพไมใชเรองใหญ

(106) ตอสกบความรก

จากตวอยางจะเหนวามการทำาความเขาใจความรกผานประสบการณเกยวกบการทำาสงคราม การ

เลนเกม การแขงขนทตองมคตรงขาม มผลแพชนะ ดงเหนไดจากคำาทอยในวงความหมายดงกลาว เชน ชนะ

แพ ตอส หรอใชคำาวา สงคราม และ เกม โดยตรง

8. [ความรก คอ ภาวะเจบไข]

มโนอปลกษณ [ความรก คอ ภาวะเจบไข] หรอ [LOVE IS A DISEASE/AN ILLNESS]

(Kovecses, 2004: 26) เปนอปลกษณทมการถายโยงลกษณะอาการของ “ภาวะเจบไข” เชน ไมสบาย

มไข รวมถงความผดปกตทางรางกายอน ๆ ไปยง “ความรก” ดงเหนไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน

(107) ไมรเปนอะไร เปนไขใจหรอเปลา ตงแตเจอะเธอ

(108) ความรกทำาใหคนตาบอดเพอรก

(109) คนเขาวาฉนบา บากบารกเธอ

(110) ผมคดวาผมหลงรกผหญงคนหนงอยางหวปกหวปำา ผมหนามดอยางมาก

(111) ไมเมาเหลาแตเรายงเมารก

จากตวอยางจะเหนวามการทำาความเขาใจความรกผานประสบการณเกยวกบความเจบไขไดปวย

ภาวะไมปกตของรางกาย ดงเหนไดจากคำาทอยในวงความหมายดงกลาว เชน ไข ตาบอด หนามด เปนตน

และในตวอยางท (109)-(111) ตรงกบแนวคดของ Kovecses (2004) ทวา [ความรก คอ อาการบาคลง/มนเมา]

หรอ [LOVE IS MADNESS] (Lakoff and Johnson, 2003: 49) หรอ [LOVE IS INSANITY] (Kovecses,

1986; 91; 2004: 26) ดงเหนไดจากคำาทอยในวงความหมายดงกลาว เชน เพอ บา คลง เมา หวปกหวปำา

9. [ความรก คอ สงวเศษ]

มโนอปลกษณ [ความรก คอ สงวเศษ] หรอ [LOVE IS MAGIC] (Lakoff and Johnson, 2003:

49; Kovecses, 1986; 90; 2004: 26) เปนอปลกษณทมการถายโยงลกษณะอาการของ “สงวเศษ” ไปยง


(112) ปาฏหารยรกจากแม

(113) มหศจรรยแหงรก

(114) มนตรกลกทง, มนตรกทรานซสเตอร

(115) แพทกอยางเหมอนโดนมนตสะกด ฉนแหกกฎขอเพยงไดใกลเธอ

จากตวอยางจะเหนวามการทำาความเขาใจความรกผานประสบการณ หรอความเชอเกยวกบสง

เหนอธรรมชาต เชน เวทมนตร คาถาเสกเปา ดงเหนไดจากคำาทอยในวงความหมายดงกลาว เชน ปาฏหารย


มหศจรรย, มนต/มนตร, มนตสะกด เปนตน

อปลกษณความอาย [SHAME METAPHORS]

อปลกษณความอาย คอ อปลกษณท “สงทถกเปรยบ” ซงไดแก ความอาย ความรสกกระดาก,

ความรสกขายหนา ฯลฯ ไดรบการถายโยงความหมายจาก “แบบเปรยบ” ซงมคณสมบตบางอยางคลายคลง

กนแตเปนรปธรรม หรอเขาใจไดงายกวา ดงน

1. [ความอาย คอ การหนไปจากสงคม/โลก]

มโนอปลกษณ [ความอาย คอ การหนไปจากสงคม/โลก] หรอ [SHAME IS HIDING AWAY FROM

THE WORLD] (Kovecses, 2004: 32) เปนอปลกษณทมการถายโยงความหมาย ลกษณะของ “การหน/ซอน”

ไปยง “ความอาย” ดงเหนไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน

(116) อายแบบวาอยากหายตวไดเลย

(117) ฉนกอายจนอยากจะดำาดนหนไปเสยตอนนนเลย

(118) ไมรจะเอาหนาไปไวทไหน

(119) แทบแทรกแผนดนหน!! 5 ชดประจำาชาตไทย สดพง

(120) เอาปบคลมหว! อ.สกร รบไมได 'หมอรชตะ' ควบ 2 เกาอ

จากตวอยางจะเหนวา “ความรสกอาย” ไดรบการถายโยงความหมายจากการหนเรนไปจากสงคม

หรอททเกดเหตการณททำาใหไดรบความอบอาย ดงจะเหนไดจากคำา/กลมคำาวา หายตว ดำาดนหน เอาหนาไป

ไวทไหน แทรกแผนดนหน เอาปบคลมหว

2. [ความอาย คอ ความเสยหายทางกายภาพ]

มโนอปลกษณ [ความอาย คอ ความเสยหายทางกายภาพ] หรอ [SHAME IS PHYSICAL

DAMAGE] (Kovecses, 2004: 32) เปนอปลกษณทมการถายโยงความหมาย ลกษณะของ “ความเสยหายทาง

กายภาพ” ไปยง “ความอาย” ดงเหนไดจากถอยคำาอปลกษณตอไปน

(121) หนาแตกหมอไมรบเยบ เคารตวแลววาเราชอบ

(122) อยากใหเพอน ๆ เอาเรองหนาแตก ปลอยไก ตอหนาธารกำานล มาแชรกน

(123) มใครเคยโดนแฟนปฏเสธ แลวรสกอายจนหนาชาบางมยคะ

จากตวอยางจะเหนวามการทำาความเขาใจความรสกอายผานประสบการณเกยวกบความเสย

หายทางรางกาย ดงเหนไดจากคำาวา หนาแตก หนาชา เปนตน เมอสงเกตคำาวา หนา และ หว ในตวอยาง

ท (120) และ (121)-(123) จะพบวาคำาเหลานมไดมความหมายตามตวอกษร แตถกนำามากลาวแทนบคคล

จดเปนถอยคำานามนยแบบ อวยวะในรางกายแทนบคคล หรอ BODY PART FOR PERSON (Hilpert, 2006:

137) หรอ ใบหนาแทนบคคล (THE FACE FOR THE PERSON) อยางท Lakoff and Johnson (2003

: 37) อธบายใหเหนวาของคนเรานนรบรตวตนของบคคลจากศรษะและใบหนามากกวาอวยวะสวนอน ๆ


สรปผล

จากการศกษาอารมณทง 6 ชนด ไดแก ความโกรธ ความกลว ความสข ความเศรา

ความรก และความอาย ตามมมมองทางภาษาศาสตรปรชานของ Lakoff and Johnson (2003)

และ Kovecses (1986, 2004, 2005, 2010, 2015) เพอศกษามโนอปลกษณเกยวกบอารมณโดย

พจารณาจากถอยคำาอปลกษณในภาษาไทยนน สามารถนำามาจดเปนหมวดหมตามอปลกษณไดดงน

1. อปลกษณความโกรธ (ANGER METAPHORS) พบมโนอปลกษณ ดงน

1.1 [ความโกรธ คอ ของเหลวรอน] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [ANGER IS A HOT

FLUID] /[ANGER IS THE HEAT OF A FLUID IN A CONTAINER] ของ Kovecses (1986: 114; 2004: 4;

2005: 26; 2015: 24)

1.2 [ความโกรธ คอ ไฟ] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [ANGER IS FIRE] ของ Kovecses

(1986: 19; 2004: 127; 2005: 120)

1.3 [ความโกรธ คอ ความบาคลง] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [ANGER IS INSANITY]

ของ Kovecses (1986: 20; 2004: 21; 2005: 98)

1.4 [ความโกรธ คอ คตอส/คแขง] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [ANGER IS AN

OPPONENT IN A STRUGGLE] ของ Kovecses (1986: 117; 2004: 21)

1.5 [ความโกรธ คอ สตว/สตวราย] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [ANGRY BEHAVIOR

IS AGGRESSIVE ANIMAL BEHAVIOR] ของ Kovecses (1986: 24; 2004: 21)

1.6 [ความโกรธ คอ สมภาระ] ใกลเคยงกบมโนอปลกษณ [ANGER IS A BURDEN]

ของ Kovecses (1986: 27; 2004: 21)

2. อปลกษณความกลว (FEAR METAPHORS) พบมโนอปลกษณ ดงน

2.1 [ความกลว คอ ภาวะเจบไขไมสบาย] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [FEAR IS AN

ILLNESS] ของ Kovecses (2004: 23)

2.2 [ความกลว คอ คแขง/คตอส] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [FEAR IS AN OPPONENT

IN A STRUGGLE] (Kovecses, 2004: 23)

3. อปลกษณความสข (HAPPINESS METAPHORS)

3.1 [ความสข คอ ความเบา] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [HAPPY IS LIGHT] ของ

Kovecses (2004: 24; 2005: 36; 2015: 160)

3.2 [ความสข คอ ทศทางขน] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [HAPPY IS UP] ของ Lakoff

and Johnson (2003: 15) และ Kovecses (2004: 24; 2005: 36; 2015: 5, 115)

3.3 [ความสข คอ การขนสวรรค] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [HAPPINESS IS BEING

IN HEAVEN] ของ Kovecses (2004: 24; 2015: 160)

3.4 [ความสข คอ ของเหลวในสงบรรจ] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [HAPPINESS IS


A FLUID IN A CONTAINER] ของ Kovecses (2004: 24; 2005: 36; 2015: 160)

3.5 [ความสข คอ ความขาดสต] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [HAPPINESS IS INSANITY]

ของ Kovecses (2004: 25; 2005: 36; 2015: 160)

4. อปลกษณความเศรา [SADNESS METAPHORS]

4.1 [ความเศรา เปน ทศทางลง] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [SAD IS DOWN] ของ

Lakoff and Johnson (2003: 15) และ Kovecses (2004: 25; 2005: 101; 2015: 5, 12)

4.2 [ความเศรา คอ ความมด] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [SAD IS DARK] ของ

Kovecses (2004: 25; 2005: 101; 2015: 12)

4.3 [ความเศรา คอ สภาพไรกำาลงวงชา] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [SADNESS IS A

LACK OF VITALITY] ของ Kovecses (2004: 25)

4.4 [ความเศรา คอ สมภาระ] ใกลเคยงกบมโนอปลกษณ [SADNESS IS A BURDEN]

ของ Kovecses (2004: 25; 2015: 12)

5. อปลกษณความรก [LOVE METAPHORS]

5.1 [ความรก คอ อาหาร] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [LOVE IS A NUTRIENT] ของ

Kovecses (1986: 5; 2004: 26; 2005: 260)

5.2 [ความรก คอ การเดนทาง] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [LOVE IS A JOURNEY]

ของ Lakoff and Johnson (2003: 44) และ Kovecses (1986: 6; 2004: 26; 2005: 6)

5.3 [ความรก คอ พนธนาการ] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [LOVE IS A BOND] ของ

Kovecses (2004: 26)

5.4 [ความรก คอ ของเหลวในสงบรรจ] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [LOVE IS A FLUID

IN A CONTAINER] ของ Kovecses (1986: 82; 2004: 26)

5.5 [ความรก คอ ไฟ] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [LOVE IS FIRE] ของ Kovecses

(1986: 84; 2004: 26; 2005: 260)

5.6 [ความรก คอ การแลกเปลยนทางเศรษฐกจ] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [LOVE

IS AN ECONOMIC EXCHANGE] ของ Kovecses (2004: 141)

5.7 [ความรก คอ สงคราม/เกมการแขงขน] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [LOVE IS

WAR] ของ Lakoff and Johnson (2003: 49) และ Kovecses (1986: 105; 2004: 26) รวมทง [LOVE IS

SPORT/A GAME] ของ Kovecses, 2004: 26)

5.8 [ความรก คอ ภาวะเจบไข] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [LOVE IS A DISEASE/

AN ILLNESS] ของ Kovecses (2004: 26)

5.9 [ความรก คอ สงวเศษ] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [LOVE IS MAGIC] ของ Lakoff

and Johnson (2003: 49) และ Kovecses (1986; 90; 2004: 26)


6. อปลกษณความอาย [SHAME METAPHORS]

6.1 [ความอาย คอ การหนไปจากสงคม/โลก] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [SHAME

IS HIDING AWAY FROM THE WORLD] ของ Kovecses (2004: 32)

6.2 [ความอาย คอ ความเสยหายทางกายภาพ] สอดคลองกบมโนอปลกษณ [SHAME

IS PHYSICAL DAMAGE] ของ Kovecses (2004: 32)

อภปรายผล

การศกษาในครงน มงนำาเสนอมโนอปลกษณอารมณโดยพจารณาจากคำาอปลกษณจากขอมลภาษา

จำานวนหนง จงพบมโนอปลกษณเพยงเทาทไดนำาเสนอไปขางตน หากเกบขอมลภาษาไดมากขนกอาจจะพบมโน

อปลกษณทหลากหลายมากขน อยางไรกตาม การศกษาครงนทำาใหเหนมมมอง วธคดของผใชภาษาทมตอ

อารมณเหลานนหลากหลายมมมอง แมแตมมมองทมตออารมณชนดเดยวกน กมทงมมมองในแงลบและ

แงบวก ดงสรปไดตอไปน

1. ความโกรธ ความกลว ความเศรา ความรก และความอาย มลกษณะเชงลบ

ในบรรดาอารมณทง 6 ทกอารมณลวนมลกษณะไมนาพงปรารถนา ยกเวน อารมณสข แมกระทง

อารมณรกทดเหมอนจะเปนอารมณเชงบวก ทงนเพราะบางครงผใชภาษามมมมองตอความรกวาความรกเปน

ภาวะเจบไขไดปวย ผทมความรกคอผมความผดปกตทางรางกายและจตใจ เชนเดยวกบอารมณกลว สวนมมมอง

ตออารมณโกรธ เศรา และกลว ลวนเปนมมมองในเชงลบ ตองหลกเลยง ตองเอาชนะ ทงตองละทง ปลอยวาง อยางไร

กตาม พบวามถอยคำาอปลกษณแสดงอารมณเศราในภาษาไทยบางถอยคำาทอยนอกเหนอไปจากกรอบแนวคดท

ใชในการศกษาครงน และสะทอนมมมองในแงดเกยวกบอารมณดงกลาว เชนถอยคำาวา “บางครงความทกขและ

ความเจบปวดกชวยผลกดนใหเราทำาอะไรไดมากกวาการมความสข” ถอยคำาดงกลาวสะทอนมโนอปลกษณวา

[ความเศรา คอ ผชวยเหลอ/ผชแนะ]

2. ความสข และความรกเปนสงทพงปรารถนา

ผใชภาษามมมมองตอความสขและความรกคลายกน โดยมองทงสองอารมณในเชงบวก ทกคนลวนแต

ตองการครอบครองและพบเจอ เมอพบแลวกอยากรกษาไวนาน ๆ มมมองเชนนสอดคลองกบท Klinnamhom

(2556: 137) ไดขอสรปเกยวกบมมมองความสขของคนไทยวาความสขเปนสงทจำาเปนตอชวตมนษย ดงสะทอน

จากมโนอปลกษณ [ความสข คอ อาหาร]

3. ความสข และความรกเปนสงทไมแนนอน พงตองระมดระวง

แมผใชภาษาจะมมมมองตอความสขและความรกในเชงบวก แตกมความระแวดระวง มความไมไวใจ

อารมณเหลานอย เชน มองวาคนทครองอารมณเหลานอยางไมระมดระวงยอมเกดความไมปกตขนกบจตใจได

เชน มอาการเพอ คลง และบางครงความสขและความรกนนกอาจมการเปลยนแปลง เมอเรมตนไดกสนสดได

เมอผกไวหรอมดไวกยอมตดได ถาเปรยบเปนอาหารกยอมมวนเสอมรสชาตได สอดคลองกบท Klinnamhom

(2556: 137) ไดขอสรปเกยวกบมมมองความสขของคนไทยวาความสขเปนสงทมสภาวะไมคงทนและไมแนนอน


4. ความรกเปนกจกรรมทางเศรษฐกจ

จากการศกษาครงน อารมณรกเปนอารมณเดยวทถกทำาความเขาใจผานวงความหมายเกยวกบ

การเงนการเศรษฐกจ ผทครอบครองความรกเสมอนไดครอบครองเงนตรา เมอไดรบความรกจากผอนหมายถง

การเปนหน ตองมอบความรกกลบคน จงจะถอวามการแลกเปลยนทางเศรษฐกจทยตธรรม

แมวาบทความนจะอาศยกรอบแนวคดอปลกษณอารมณจากนกภาษาตะวนตกอยาง Lakoff

and Johnson (2003) และ Kovecses (1986, 2004, 2005, 2010, 2015) เปนหลก แตกพบวาคนไทยกม

มมมองเกยวกบอารมณไมตางจากตะวนตกนก เชน มองวาความรกและความโกรธเปนเหมอนไฟ ความรก

เปนเหมอนอาหารและนำาทหลอเลยงชวตมนษย ทงยงเปนเหมอนการเดนทางทมทางแยกและมปลายทาง

อยางไรกตาม พบวามถอยคำาอปลกษณในภาษาไทยบางถอยคำาทอยนอกเหนอไปจากกรอบแนวคด

ของ Kovecses (1986, 2004, 2005, 2010, 2015) หรอไมสามารถใชกรอบแนวคดเหลานนอธบายไดอยาง

สมบรณ เชน อปลกษณความโกรธ ในภาษาไทยมถอยคำาอปลกษณแสดงอารมณดงกลาวทไมสามารถใชแนวคด

ของ Lakoff and Johnson หรอ Kovecses อธบายไดอยางสมบรณ เชนถอยคำาวา “องคลงอกแลวคะลนา

ดากราดทกคน” “ไมรแกโมโหอะไรสงสยจะผเขา” มโนอปลกษณทใกลเคยงทสดนาจะเปน [ความโกรธ คอ

สตว/สตวราย] แตกยงไมตรงประเดนนก อยางไรกตาม อาจอธบายไดวาถอยคำา “องคลง”“ผเขา” น สะทอน

มโนอปลกษณ [ความโกรธ คอ ผราย] สอดคลองกบความคดความเชอเรองสงเรนลบ เหนอธรรมชาตของคน

ไทย โดยนยน อาจกลาวไดวา ถอยคำาอปลกษณมกจะสะทอนวฒนธรรม ความคด ความเชอในสงคมของผใช

ภาษานน ๆ


Reference

Phonpradapphet, Palita. (2016). Uppalak choeng ruppatham nai phasa Thai. (in Thai)

[Ontological Metaphor in Thai]. Journal of Rommayasan, 14(1): 66-67.

________. (2017). Bukkhalathitthan: Uppalak nai mumming thang phasasat parichan.

(in Thai) [Personification: metaphor in cognitive linguistic].

Journal of Rommayasan, 15(1): 2.

Panpothong, Natthaporn. (2013). Wathakam wikhro choeng wiphak tam naeo

phasa sat: naeo khit lae kan nam ma sueksa wathakam nai

phasa Thai. (in Thai) [Linguistically-Oriented Critical Discourse Analysis :

concepts and thier application to discourses in Thai]. Bangkok: Project of

academic work publication, Faculty of Arts, Chulalongkorn University.

Klinnamhom, Ratchaniya. (2013). Uppalak khwamsuk nai blok Thai. (in Thai) [Conceptual

metaphor of happiness in Thai blogs]. Journal of Institute of Culture and

Arts, 14(28): 132.

Kongkanan, Wipha. (2013). Wannakhadisueksa. (in Thai) [Thai literature study].

Bangkok: Office of the Welfare Promotion Commission for Teachers and

Education Personnel.

Kovecses, Zoltan. (1986). Metaphors of anger, pride, and love. Amsterdam:

John Benjamins.

________. (2004). Metaphor and Emotion Language, Culture, and Body in Human

Feeling Studies in Emotion and Social Interaction. Cambridge:

Cambridge University Press.

________. (2005). Metaphor in Culture Universality and Variation. Cambridge:

Cambridge University Press.

________. (2010). Metaphor. Oxford: Oxford University Press.

________. (2015). Where Metaphors Come From. Oxford: Oxford University Press.

Lakoff, George. (1986). Women, Fire, and Dangerous Things. Chicago: The University

of Chicago Press.

Lakoff, George, and Mark Johnson. (2003). Metaphors we live by. Chicago:

The University of Chicago Press.

Hilpert Martin. (2006). keeping an eye on the data: Metonymies and their patterns. In Anatol

Stefanowitsch, Stefan Th. Gries, Corpus-Based Approaches to Metaphor and

Metonym. (pp 123-151). Berlin: Walter de Gruyter GmbH & Co. KG,


Ngamjitwongsakul, Pattra. (2003). A study of love metaphors in modern Thai songs.

Master Thesis (Linguistics), Graduate School, Mahidol University.

Tawichai, Suphachai. (2006). Uppalak choeng manothat sadaeng arom krot nai

phasa Thai. (in Thai) [Conceptual metaphors of anger in Thai]. Master Thesis,

Department of Thai Graduate School, Silpakorn University.

Ramma-at, Kornkanok. (2013). Kan priapthiap uppalak khwamrak nai phleng Thai

lukthung kap phleng Thai sakon. (in Thai). [A comparative study of love

metaphors in Thai folk songs and Thai pop songs]. Master thesis

(Educational Linguistics), Graduate School, Srinakharinwirot University.

Richard E. Cytowic and David M. Eagleman. (2009). Wednesday Is Indigo Blue

Discovering the Brain of Synesthesia. Cambridge: The MIT Press.

Rodsap, Narongkan (2558). Uppalak kiaokap arom klua nai phasa Thai. (in Thai)

[Conceptual Metaphors of Fearness in Thai]. HCU Jounal, 36(18) : 65-80.

Royal Institute. (2013). Photchananukrom chabap Ratchabandittayasathan

B.E. 2554. (in Thai) [Royal Institute dictionary 2011]. Bangkok: Nanmeebooks

co. ltd.

Watthanasuk, Sininat. (2006). Uppalak sadaeng arom rak nai phleng Thai sakon

samrap wairun Thai. (in Thai) [Love metaphors in Thai teenage pop-songs].

Master Thesis, Department of Linguistics for Communication, Faculty of

Liberal Arts, Thammasat University.

อุปลักษณ์แสดงอ รมณ์ในภ ษ ไทย emotion metaphors in...

Documents