1

ၿငမးခမးမႈ ရာေဖြေရး ဟ ေခၚဆေလရေသာ ျဖစစဥအတြငး ျမနမာႏငငလးဆငရာ ေကာငးသားမား ဒမကရကတစတပဥး (ေျမာကပငး) ေခါငးေဆာင ႏင အဖြ ၀ငႏစဥးအား အစးရအာဏာပငမားက

ဖမးဆးလကျခငး ႏငစပလဥး၍ ဥပေဒေရးရာ သးသပထတျပနခက

(�) ABSDF ေျမာကပငး ဒဥကဌ ဥးေအာငေဆြဥး ႏင ၄ငး၏ ရေဘာႏစဥး အား ၂၀၁၈ ခႏစႏ၀ဘၤာလ (၃၀) ရကေန တြင မးညႇငးၿမ ၌ ဖမးဆးလကျခငးမာ အဆပါ အဖြ အစညးႏင ၄ငး၏ အဖြ ၀ငမားကသာမက တႏငငလး အပစရပစာ ခပလကမတေရးထးၿပးေသာ အဖြ ေရာ မထးေသာ အဖြ မား ႏင အျခားေသာ အျပစမ အရပသားလထကပါ ၿခမးေျခာက လကျခငး ျဖစသည။ ဖမးဆးရျခငး၏ အေၾကာငးျပခကမာ အဆပါ ပဂၢလမားသည မတရားအသငးအျဖစ ေၾကညာျခငး ခထားရသည ကခငလြတေျမာကေ၇းတပမေတာ ေကအငေအ ထနးခပထားရာနယေျမ အတြငး ခရးသြားလာၾကျခငး ေၾကာင ျဖစသည။ ယငးအခကမာ အျခားေသာ တငးရငးသား လမးမား အားလးကပါ စးရမမႈ ျဖစပြားေစသည။အဘယ ေၾကာငဆေသာ ကခငျပညနယ ႏင ရမးျပညေျမာကပငးတြင ေကအငေအ ထနးခပထားရာ နယေျမမား အေျမာက အမား ရေနေသာ ေၾကာငပင။ သ ျဖစ၍ အဆပါနယေျမမားအတြငခရးသြားလာၾကမည အျပစကငးမေသာအရပသား လထမား အေနျဖင အစးရအာဏာပငမား အထးသျဖင ျမနမာစစတပ၏ သသယျဖင ဖမးဆးမႈမား ၾကေတြ ႏင၍ ျဖစသည။

(၂) ထကသ ေသာ ဖမးဆးရျခငး အေၾကာငးသည ၁၉၀၈ ခႏစ မတရားအသငးဥပေဒ၏ ပဒမ ၁၇ (၁) ပါ ျပဌာနး ခက ႏင ဆန ကငလကရသည။ မတရားအသငးဥပေဒပဒမ ၁၇ (၁) အရ ျပစမႈ

မညသမဆ မတရားအသငး၏ အဖြ ၀ငျဖစလင သ မဟတ ထအသငး၏ အစညးအေ၀းတြင ပါ၀င ေဆာင ရြကလင သ မဟတ ထအသငးအတြက ကညေငြ၊ ပစၥညးက ေတာငးယ၊ လကခ၊ ေထာကပလင သ မဟတ ထအသငး လညပတေရးအတြက တနညးနညးျဖင အကအညေပးလင နစနစ ထက မနညး၊ သးနစထက မမားေသာ ေထာငဒဏ ျပစဒဏ နင တကြ ေငြဒဏကပါ ကခေစရမည။ ဤမႈခငးႏင ဆကစပကာဥပေဒစးမးေရး႐ႈေထာငမေန၍ ဥပေဒေရးရာ ျပနာ အေျမာကအမားေပၚထြကလာသည။ (၃) စစမနသည ဥပေဒစးမးေရး အေျခခမမားအရ ခြျခားမႈ ႏင မတညမႈ က ဥးတညသည ေရြးခယမႈ ကငသးျခငး အား ခြငမျပပါ။ ဥပေဒေရ ေမာကတြင တနးတမႈမာ တေလာက လးက လကခထားၾကသည စသတမတခက ျဖစ ေသာေၾကာငပင။ အပစရပစာခပလကမတေရးထးထားသည အဖြ (၁၀) ဖြ အနက ABSDF တဖြ တညး၏ ေခါငး ေဆာငမားကသာဆန ကင၍မတရားအသငးဥပေဒျဖင ႏစၾကမမအေရးယ လကျခငးမာ ေရြးခယမႈ က ကငသး ရာ ေရာကသည။ ဤဥပေဒဆငရာ ျပနာအား သငတငေလာက ပတစြာ၊ အခနမ၊ ထထေ၇ာကေရာကမေျဖ ရငး ႏငပါမ အလားတ အေရးယမႈမား အဆး မသတႏငေလာကေအာင ဆကလကေပၚေပါကေနပါလမမည။ ABSDF ေခါငးေဆာငမားအေနျဖငလညးအစးရအာဏာပငမားႏင ျမနမာစစေခါငးေဆာငမားအား ဥးေခါငးမား

2

ၫႊတလက ၄ငးတ ၏ ဂ႐ဏာအား ေမတာရပ ေတာငးခမညအစား ၊ ဥပေဒအရ ခငခငမာမာ ရပတည ေျဖရငး ရန တာ၀နရပါသည။

(၄) ႏငငျခားေရး၀နၾကး ႏင ႏငငေတာ အတငပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသညလညးေကာငး ကာခပ ဗလခပမႈးၾကးမငးေအာငလႈငေခါငးေဆာငသည ျမနမာစစေခါငးေဆာငမားသညလညးေကာငးမတရားအသငး အျဖစေၾကညာျခငးခထားရသည တငးရငးလကနကကငအဖြ အစညးေခါငးေဆာငမား ႏင နညးလမးတက သ မဟတ နညးလမးတက မဟတဘ အၾကမေပါငး တခ မ ေတြ ဆခၾကၿပး ျဖစသည။ အဆပါ အဖြ အစညး မား လညပတေစေရးအတြက တနညးနညးျဖင အကအညေပးခၾကၿပးလညး ျဖစသည။ ကမေကာငးစြာပင ထ အခနမားတြင မတရားအသငး ဥပေဒသည တတဆတလကရခသည။ မညသတဥးတေယာကကမ ဤ ဥပေဒ အရ အေရးယချခငးမရ။ ယငး မာ ေရြးခယမႈက ကငသးျခငး၏ ထငရားေသာ သာဓက ျဖစသည။ (၅)ျမနမာႏငငတြင စစအာဏာသမးၿပးေနာက ထစဥက နမညဆးျဖငေကာၾကားေသာ စစအာဏာရင ဗလခပၾကး ေန၀ငး သည ဗမာျပညကြနျမနစပါတ ႏငလညးေကာငး၊ ခခစစဆငႏႊလကရေသာ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ အစညးမားႏင လညးေကာငး၊ ၁၉၆၃ ခႏစတြင ၿငမးခမးေရးက ေရ ႐ႈသညဟေသာ ေတြ ဆေဆြးေႏြးမႈမား ျပခသည။ ထစဥက ၄ငးသည ၁၉၀၈ ခႏစ မတရားအသငးဥပေဒအား ယာယ ရပဆငးထားခသည။1 ဥပေဒတြင ရပ ဆငးပငခြင အပႏငးထားျခငး(သ မဟတ ယငးသ ေသာ ရပဆငးျခငးအတြက လပငနးစဥေဖာျပထားျခငး) ဥပေဒ လႊတေတာက ျပဌာနးထားရမသာလင ဥပေဒတရပ၏ အာဏာတညမႈအား အစးရတရပက ရပဆငးႏငသည။ သ ရာတြငထကသ ျပဌာနးခက မပါရေသာလညးရပဆငးႏငသည အေျခအေနရေသးသည။ ေဆာငရြကလကရ ေသာ ၿငမးခမးမႈ ရာေဖြေရး ျဖစစဥ သ မဟတ အျခားေသာ အလားတ တးတကဖြ ၿဖးမႈလပငနးအတြကႏငငေရးပါတ အားလး၏ သေဘာတညခကျဖင ကလ အတငအတာ တစတရာအထ အဆပါဥပေဒအရ အေရးယတရားစြဆျခငး အား ရပဆငးထားႏငသည။2 သ ရာတြင ယငးမာ ဥပေဒစြမးအင မပါရေသာ ႏငငေရးဆးျဖတခက ျဖစသည။ မညသ ပငျဖစေစေဒၚေအာငဆနးစၾကညအေနျဖင ဤဥပေဒေရးရာျပနာအား ခကျခငး ေျဖရငးေပးရပါမည။ သမ၏ အမး သားဒမကေရစအဖြ ခပအစးရ အဆငသည အာဏာရငဗလခပေန၀ငးအစးရထကျမငမားေၾကာငးက လညးေကာငး ၿငမးခမးေရးျဖစစဥႏငစပလဥးေသာ အခကအခတစတရာအား ထေရာကစြာေကာလႊား ရန ႏငငေရးဆႏၵရေၾကာငး ကလညးေကာငးျပသရန တာ၀နရပါသည။ (၆) ၂၀၁၈ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၁၅ မ ၁၆ ရကေန အတြငး အစးရအာဏာပငမားႏင တႏငငလးအပစရပစာခပ လကမတေရးထးထားေသာ အဖြ အစညးမားမ ေခါငးေဆာငမား တကေရာကသည အထးအစညးအေ၀း အၿပး တြင အမားသ ေၾကညာခက တေစာငထတျပနခသည။ ယငးတြင အျခားအခကမားအျပင NCA လကမတမထးရေသး သည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ အစညးမားအားလးပါ၀ငေရးအတြက ၾကးပမးေဆာငရြကေရး ဟေသာအခက တရပပါရသည။ ယငးက ကးကားလက အပစရပစာခပလကမတထး အဖြ အစညးမား၏ စေပါငးမႈ တချဖစေသာ PPST ေခါငးေဆာငမားသည လကမတမထးရေသးေသာ အဖြ အစညးမားႏင ေတြ ဆေဆြးေႏြးႏငေရးၾကးပမး လကရသည။

အကယ၍ အပဒ (၅) တြငေဖာျပထားခသကသ မတရားအသငးဥပေဒနင စပလဥးေသာ ျပနာအား

သငတငေလာကပတစြာ မေျဖရငးနငပါက အစးရအာဏာပငမားအေနျဖင လကမတမထးရေသးေသာ အဖြ မား နင ေတြ ဆသည အဆပါ PPST ေခါငးေဆာငမားအား ဖမးဆး၇န တာ၀နရသည။ ယငးသ ဖမးဆးပါမ လပငနးစဥ တခလး ပကသဥး သြားပါမည။ ဖမးဆးျခငးမျပပါက ဥပေဒစးမးေရးဟသညမာ အပမကပမာသာ ရပါလမမည။ ဥပေဒအေထာက အကျပကြနရကက ယငးသ သတေပးျခငး၏ ရညရြယခကမာ မတရားအသငးဥပေဒနင စပဆငေသာ ဥပေဒ ျပနာ အား ထေရာကစြာ ကငတြယေျဖရငးေစလေသာေၾကာင ျဖစသည။ ဖမးဆးေစလ၍ မဟတပါ။

1 ျမနမာနငငတြင အေတြ အၾကအရငကကဆး ဟ ဆနငေသာ သတငးစာဆရာၾကး ဖးေသာၾကာ၏ ထတေဖာေျပာဆခက။ 2 ေဒါကတာဗငးခက အငယာ၊ ဖြ စညးပအေျခခဥပေဒနင မဒယာ ဥပေဒ ကြမးကငသ ပညာရင၊ ျဗတသနငင။

3

(၇) ျမနမာနငငတြင စစမနေသာ ျငမးခမးေရးရရနငမည တခတညးေသာ နညးလမးမာ နငငတကာက အနမဆး စ ထားခကအေနျဖင အသအမတျပထားေသာ ဥပေဒစးမးေရးစခနစညႊနးမားအား လကနာကငသးျခငးသာျဖစသည။ လကရသမၼတၾကး ဦး၀ငးျမငသည ၄ငးမာ မလက တရားလႊတေတာ ေရ ေနတဦးျဖစခေၾကာငးအမားသ၊ ထပခါ ထပခါေၾကြးေၾကာခသည။ ဤသညက တနဘးထားရပါမည။ ယခအခနတြင ဦး၀ငးျမငအေနျဖင ဤ ဥပေဒ ျပနာအား ခကျခငးနင ထေရာကစြာ ေျဖရငးနငေရး အတြက၄ငး၏ ဥပေဒစြမးရညက ျပသရန တာ၀နရပါ သည။ ျပညေထာငစ ဥပေဒအေထာကအကျပအဖြ ၏ ဥကဌ ျဖစသ ဦးဥာဏ၀ငးတြငလညး ထပတ တာ၀နရသည။ အလားတ တာ၀နမာ ျငမးခမးမႈ ရာေဖြေရး ျဖစစဥ အပါအ၀င နငငေရးရာမားတြင အမးသမးမားပါ၀ငပတသကမႈက ေဇာငးေပးလ ေသာ အမးသမးေခါငးေဆာငမား အေပၚသ လညး ကေရာကသည။

သ ရာတြင မညသညကမ ဦးတညေဖာေဆာငျခငး ျပနငမည မဟတေသာ ျပညေထာငစ ျငမးခမးေရးညလာခ တချပးတခတကေရာကရနကသာ အပမက မကေနမညအစား လ အခြငအေရး၊ တငးရငးသားလမးမား၏ ကယပငျပ ဌာနးခြငအခြငအေရး နင စစရာဇ၀တမႈ၊ လသားဆန ကငျပစမႈ၊ လမးတးသတျဖတမႈဟသည ျပစမႈၾကးမား ကးလြနခ ရသမား၏ အခြငအေရး မားအားလကေတြ ေျမျပငေပၚတြငခခကာကြယ စြမးေဆာငရာ၌ ၄ငးတ ၏ စြမးရည၊ သတ နင ပငးျဖတခကတ အား ျပသရန တာ၀နရပါသည။ ယငးသ ျပျခငးျဖင စစမနေသာ ျငမးခမးမႈ ရရေအာငျမငေစသညက ဦးတညမည ဥပေဒစးမးေရး အနမ ဆး စထားခကမားအား ေဖာေဆာင၇ာ ေရာကပါမည။ အထကပါ အေျခအေနမားအား ကးကားလက ကြနပတ ၏ ဥပေဒအေထာကအကျပကြနရကအေနျဖင ABSDF ေျမာကပငးေခါငးေဆာငနင ၄ငး၏ ရေဘာနစဦးအား အျမနဆး ျပနလႊတရနနင မတရားအသငးဥပေဒအား အသးခကာ အျခားေသာ အျပစကငးမသညအရပသားလထမားအား ဥပေဒေၾကာငးအ၇ေနာကယကမႈမျပရန အစးရအာဏာပငမား နင ျမနမာစစေခါငးေဆာငမားအား ေတာငးဆပါသည။ ယငးသ သသယျဖင ဖမးဆး ခပေနာငမႈ ျပေနသမကာလပတ လး ဖမးဆးခပေနာငခရသမားအား တရားမတေသာ စစေဆးစရငမႈ ဆငရာအခြငအေရးမား ေပးအပရမည။ ျပနလႊတ ျပးေနာကတြငလညး ၄ငးတ အား ထကသငေသာ ေလာေၾကးေငြ ေပးအပရပါမည။ စစမနေသာ အမးသား ျပနလညသငျမတေရးက ဦးတညလက အစးရအာဏာပငမားနင ေတြ ဆေဆြးေႏြးမႈမား အျပင တငးရငးသားျပညနယမားရ အေျခခတငးရငးသားလထမား နင ယငးတ ၏ အဖြ အစညးမား အတြငး ကငးပမည နငငေရးေဆြးေႏြးပြမား အား ဥပေဒစးမးေရး ရႈေထာငမေန၍ ပပးေပးသြားရန ဥပေဒအေထာကအကျပကြနရကအေနျဖင ၀မးေျမာက၀မးသာ ရပါမည။ ဥပေဒအေထာကအကျပကြနရက ေန စြ။ ဒဇဘၤာလ (၃) ရက ၂၀၁၈ ခနစ

အေသးစပသလလင ဆကသြယရန ဦးေအာငထး (လ အခြငအေရး ေရ ေန) ဥပေဒအေထာကအကျပကြနရကတညေထာငသ ပငမ ရး မငဂာယနျမ ၊ ကခငျပညနယ ဆကသြယရနဖး (၄၆) (၀) ၇၆ ၁၁၅၆ ၂၁၅ Website: legalaidnetwork.org E.mail: legalaidnetwork@gmail.com