2) aspectos de la jusiticia constitucional en guatemala.doc

Upload: victor-vico-cabrera

Post on 08-Jul-2018

216 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    1/32

    ASPECTOS DE LA JUSTICIA CONSTITUCIONALEN GUATEMALA

    Mario AGUIRRE GODOY*

    SU M A R I O : I . Justicia constitucional. II. La Constitución de1985. III. La Corte de Constitucionalidad. IV. Inconstitucio-nalidad de leyes. V. Inconstitucionalidad en casos concretos.VI. Casos especiales. VII. Defensa del orden constitucional:golpe de Estado. VIII. Concepto de priilegios y derec!os ad-

    "uiridos: sentencia del 1# de agosto de $%%#.

    I. JUSTICIA CONSTITUCIONAL

    Cuando heo! e!"ri#o !o$re e% #ea de %a &u!#i"ia "on!#i#u"iona%' "oen()ao! a%udiendo a% eno+ue +ue !ue%e ha"er!e e!#udiando %o! dere"ho!undaen#a%e! +ue !e "on!a,ran en %a! Con!#i#u"ione! -o%#i"a! / %o! in!(#ruen#o! ade"uado! -ara dar%e! ee"#i0idad. Por %a a$re0iada e1#en!i2nde e!#e #ra$a&o' #endr3 +ue ha"er un eno+ue -anor4i"o de "2o !e re(,u%a e!#a a#eria a"#ua%en#e en Gua#ea%a / de %o! -un#o! 4! !o$re!a(%ien#e! +ue !e reieren a %o! dere"ho! inheren#e! a %a -er!ona huana. Pe(ro' de en#rada' #eneo! +ue ad0er#ir %o +ue e1-re!a nue!#ra Con!#i#u"i2n0i,en#e 5de 6789' !o$re +ue %o! dere"ho! / ,aran#a! +ue o#or,a %a Con!(#i#u"i2n no e1"%u/en o#ro! +ue aun+ue no i,uren e1-re!aen#e en e%%a'!on inheren#e! a %a -er!ona huana 5ar#"u%o ;;' o !ea' %o! %%aado! de(re"ho! / ,aran#a! i-%"i#o!.6

    * Do"#or en dere"ho de %a +ue ue Uni0er!idad Cen#ra% de Madrid< 0i"e-re!iden#ede% In!#i#u#o I$eroaeri"ano de Dere"ho Pro"e!a%.

    6 E!#e #ea /a ha !ido e!"%are"ido en #ra$a&o! de u"ho! au#ore! +ue no 0ao! a "i#ar a+u' -ero ! en"ionareo! a uno de e%%o!' -ara +ue !e a-re"ie +ue de!de ha"e u"ho!a=o! !e #iene in#er3! en %a a#eria. Se #ra#a -re"i!aen#e de% +ue e!"ri$i2 >i1(?audio'@3"#or' Pro#e""i2n -ro"e!a% de %a! ,aran#a! indi0idua%e! en A3ri"a La#inaB' &eista

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    2/32

    E!#iao! +ue ! -uede ha$%ar!e de &u!#i"ia "on!#i#u"iona%' +ue e! -re"i!aen#e a+ue%%a en"ar,ada de% e1aen / de %a !a#i!a""i2n de -re(#en!ione! a-o/ada! en nora! de dere"ho "on!#i#u"iona% / -or %%e,ar!e a%a "u%ina"i2n "on una !en#en"ia e&e"u#a$%e 5de "ondena' !in -er&ui"iode o#ra! !en#en"ia! +ue #en,an un "on#enido eraen#e de"%ara#i0o o"on!#i#u#i0o. No de$eo! o%0idar #a$i3n e% a!-e"#o "au#e%ar' -or %a!edida! +ue -ueden di"#ar!e "uando !e #ra#a de -re0enir da=o! a %a! -er(!ona! / a %o! $iene!' ien#ra! !e di"#a %a !en#en"ia deini#i0a. E!#o ha %%e(

    0ado a +ue !e e!#udien dieren"ia#i0aen#e 0aria! "%a!e! de %o! %%aado! -ro"e!o! "on!#i#u"iona%e!.Pero e% "a-o de e!#a a#eria !e ha ido e1#endiendo no#a$%een#e'

    de!de %o +ue e! -uraen#e -ro"e!o "on %o! #radi"iona%e! "on"e-#o! de de(andan#e / deandado' ha!#a %o +ue "on!#i#u/e %o 4! i-or#an#e +ue!u "on#enido / ina%idad' "oo %o e! %a deen!a de% orden "on!#i#u"iona% ode %a Con!#i#u"i2n' $a!e de #odo e% !i!#ea &urdi"o' -o%#i"o / !o"ia%.

    A+u e! donde en"on#rao! in!#i#u"ione! hi!#2ri"a! "oo !on e% !a'eascorpus' ,aran#a #-i"a de %a %i$er#ad / de %a !e,uridad de %a! -er!ona!.

    Ta$i3n e% -ro"e!o de a-aro' +ue /a e!#4 -ere"#aen#e dieren"iado de%!a'eas corpus/ de% -ro"e!o -ara %a de"%ara"i2n de in"on!#i#u"iona%idad de%a! %e/e!.

    E% au#or ,ua#ea%#e"o Jor,e Mario Gar"a La,uardia' +uien ha #ra#ado#odo! e!#o! #ea!' ha"e una re!uida hi!#oria "on!#i#u"iona% ha!#a %%e,ar a %a 0i,en#e 5de 6789' / !e=a%a +ue en %a -en%#ia Con!#i#u"i2n 5%a de67F9' en %a -ar#e +ue !e reiere a %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad 5ar#"u(%o! F a F9' !e re"o,e -or -riera 0e) en nue!#ra hi!#oria un nue0o!i!#ea de "on#ro% de %a "on!#i#u"iona%idad' e!#a 0e) "on"en#rado' -rin"i( -a% / de a%"an"e ,enera%B.;

    MARIO AGUIRRE GODOY;

    I'eroa(ericana de Derec!o )rocesal' n. ' 67F' -. 69' -re!en#ado en %a IV JornadaLa#inoaeri"ana de Dere"ho Pro"e!a%' +ue #u0o %u,ar en Vene)ue%a en ar)o / a$ri% de67F. Por !u i-or#an"ia #a$i3n !e -u$%i"2 en e% *olet+n del Colegio de ,'ogadosde uate(ala' n!.6/' 67F.

    V3a!e en "uan#o a !u ori,en en Gua#ea%a' A,uirre Godo/' Mario' Derec!o pro-

    cesal ciil' Gua#ea%a' Cen#ro Edi#oria% Vi%e' HHF 5rei-re!i2n de %a -riera edi"i2n'0o%. 6' #. II' --. ;96 / !!.

    I'ide(' --. ;98 / !!. Ta$i3n en %a -u$%i"a"i2n de% Co%e,io de Se"re#ario! de %aSu-rea Cor#e de Ju!#i"ia de %a Na"i2n' Derec!o procesal constitucional' a. ed.' M31i("o' Porra' HH' #. II' --. 6;87 / !!.

    ; Gar"a La,uardia' Jor,e Mario' )ol+tica y Constitución en uate(ala. La Consti-tución de 1985' Gua#ea%a' Ser0i-ren!a Cen#roaeri"ana!' 677' -. ;.

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    3/32

    II. LA CONSTITUCIN DE 6789

    La 0i,en#e Con!#i#u"i2n Po%#i"a de %a Re-$%i"a de Gua#ea%a ue de("re#ada -or %a A!a$%ea Na"iona% Con!#i#u/en#e e% 6 de a/o de 6789.En#r2 en 0i,or e% 6; de enero de 678F' !e,n e% ar#"u%o 6 de %a! Di!-o!i("ione! Tran!i#oria! / >ina%e!' !a%0o a%,uno! ar#"u%o! de e!#a! di!-o!i"io(ne! +ue "o$raron 0i,en"ia e% 6o. de &unio de 6789. >ue o$&e#o de reora!en "onoridad "on e% A"uerdo de% Con,re!o de %a Re-$%i"a n. 68(7'

    de% 6 de no0ie$re de 677 / %a "on!u%#a -o-u%ar re!-e"#i0a.Ta$i3n #iene "ar4"#er "on!#i#u"iona% e% De"re#o n. 6(8F de %a A!a( $%ea Na"iona% Con!#i#u/en#e' o !ea %a Le/ de A-aro' E1hi$i"i2n Per!ona%/ de Con!#i#u"iona%idad' +ue en#r2 en 0i,en"ia e% 6; de enero de 678F' e%"ua% no ha !urido nin,una odii"a"i2n

    E! !i,nii"a#i0o / #ra!"enden#e "2o %o! di-u#ado! "on!#i#u/en#e! "o(en)aron %a reda""i2n de %a Con!#i#u"i2n. Lo hi"ieron de e!#a anera:

    I NVOCANDO EL NOMRE DE DIOS No!o#ro! %o! re-re!en#an#e! de% -ue$%ode Gua#ea%a' e%e"#o! %i$re / deo"r4#i"aen#e' reunido! en A!a$%ea

     Na"iona% Con!#i#u/en#e' "on e% in de or,ani)ar &urdi"a / -o%#i"aen#e a%E!#ado' airando %a -ria"a de %a -er!ona huana "oo !u&e#o / in de%

    orden !o"ia%< re"ono"iendo a %a ai%ia "oo ,3ne!i! -riario / unda(en#a% de %o! 0a%ore! e!-iri#ua%e! / ora%e! de %a !o"iedad /' a% E!#ado'"oo re!-on!a$%e de %a -roo"i2n de% $ien "on' de %a "on!o%ida"i2nde% r3,ien de %e,a%idad' &u!#i"ia' i,ua%dad' %i$er#ad / -a)< in!-irado! en%o! idea%e! de nue!#ro! an#e-a!ado! / re"o,iendo nue!#ra! #radi"ione! / he(ren"ia "u%#ura%< de"idido! a i-u%!ar %a -%ena 0i,en"ia de %o! dere"ho! hu(ano! den#ro de un orden in!#i#u"iona% e!#a$%e' -eranen#e / -o-u%ar'donde ,o$ernado! / ,o$ernan#e! -ro"edan "on a$!o%u#o a-e,o a% dere"ho.SOLEMNEMENTE DECRETAMOS' SANCIONAMOS Y PROMULGAMOS LA SI(GUIENTE CONSTITUCIN POLKTICA DE LA R EPLICA DE GUATEMALA.

    En %a edi"i2n +ue #oao! de reeren"ia !e de!#a"a un -4rrao de una9

    de %a! -riera! !en#en"ia! di"#ada e% 6 de !e-#ie$re de 678F' +ue di"e:

    E% -re4$u%o de %a Con!#i#u"i2n "on#iene una de"%ara"i2n de -rin"i-io! -or %a +ue !e e1-re!an %o! 0a%ore! +ue %o! "on!#i#u/en#e! -%a!aron en e%

    ESTUDIOS EN @OMENAJE A @CTOR >I(?AMUDIO 9

    9 En %a edi"i2n +ue hi)o %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad de %a Constitución )ol+ticade la &ep'lica de uate(ala /aplicada en fallos de la Corte de Constitucionalidad0Gua#ea%a' Ser0i-ren!a Cen#roaeri"ana!' HH6' --. 6 / 68.

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    4/32

    #e1#o' !iendo ade4! una in0o"a"i2n +ue !o%eni)a e% anda#o re"i$ido /e% a"#o de -rou%,a"i2n de %a "ar#a undaen#a%. Tiene ,ran !i,nii"a"i2nen orden a %a! o#i0a"ione! "on!#i#u/en#e!' -ero en ! no "on#iene unanora -o!i#i0a ni eno! !u!#i#u/e %a o$0ia in#er-re#a"i2n de di!-o!i"ione!"%ara!. Podra' e!o !' #oando en "uen#a !u i-or#an"ia "on!#i#uir uen#ede in#er-re#a"i2n an#e duda! !eria! !o$re a%"an"e de un -re"e-#o "on!#i#u("iona%... Si $ien -one 3na!i! en %a -ria"a de %a -er!ona huana' e!#o no!i,nii"a +ue e!#3 in!-irada en %o! -rin"i-io! de% indi0idua%i!o / +ue' -or "on!i,uien#e' #ienda a 0edar %a in#er0en"i2n e!#a#a%' en %o +ue "on!idere

    +ue -ro#e,e a %a "ounidad !o"ia% / de!arro%%e %o! -rin"i-io! de !e,uridad/ &u!#i"ia a +ue !e reiere e% i!o -re4$u%o.

     Nue!#ra Con!#i#u"i2n re,u%a #oda! %a! a#eria! en o"ho ##u%o!' %o!+ue' "uando "orre!-onde' %o! di0ide en "a-#u%o! / 3!#o! en !e""ione!.A+u en"ionareo! !o%aen#e %o! no$re! de %o! ##u%o!' /a +ue 4!ade%an#e a% #ra#ar o#ro! #2-i"o! no! reerireo! "on"re#aen#e a %o! ar(#"u%o! +ue !ean -er#inen#e!. Se re,u%a en e%%o! %o !i,uien#e: en e% ##u%oI. Per!ona huana' ine! / de$ere! de% E!#ado. T#u%o II. Dere"ho! hua(no!. T#u%o III. E% E!#ado. T#u%o IV. Poder -$%i"o. T#u%o V. E!#ru"#ura/ or,ani)a"i2n de% E!#ado. T#u%o VI. Garan#a! "on!#i#u"iona%e! / deen(!a de% orden "on!#i#u"iona%. T#u%o VII. Reora! a %a Con!#i#u"i2n. T#u(

    %o VIII. Di!-o!i"ione! #ran!i#oria! / ina%e!.

    )rincipio '2sico de la supre(ac+a constitucional

    @a/ 0ario! ar#"u%o! en %a Con!#i#u"i2n 0i,en#e +ue a-o/an nue!#ro!i!#ea "on!#i#u"iona%. Ya an#e! en"ionao! e% -4rrao -riero de% ar(#"u%o ;;' re%a#i0o a %a! ,aran#a! i-%"i#a!. Pero en e% #er"er -4rrao de%i!o !e e1-re!a: Ser4n nu%a! ipso 3ure%a! %e/e! / %a! di!-o!i"ione!,u$erna#i0a! o de "ua%+uier o#ro orden +ue di!inu/an' re!#rin&an o #er(,i0er!en %o! dere"ho! +ue %a Con!#i#u"i2n ,aran#i)aB. @a/ &uri!-ruden"iade %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad en "uan#o a e!#e i-or#an#e -4rrao.

    Ci#ao! -ara e% "a!o %a "on!idera"i2n +ue !e ha"e en uno de e%%o!:Uno de %o! -rin"i-io! undaen#a%e! +ue inora e% dere"ho ,ua#ea%#e"o'e! e% de !u-rea"a "on!#i#u"iona%' +ue i-%i"a +ue en %a "!-ide de% orde(naien#o &urdi"o e!#4 %a Con!#i#u"i2n / 3!#a "oo %e/ !u-rea' e! 0in"u(%an#e -ara ,o$ernan#e! / ,o$ernado! a ee"#o de %o,rar %a "on!o%ida"i2nde% E!#ado "on!#i#u"iona% de dere"ho. La !u-er%e,a%idad "on!#i#u"iona% !e

    MARIO AGUIRRE GODOYF

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    5/32

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    6/32

    "on ran,o !u-erior a %a %e,i!%a"i2n ordinaria' -ero no -uede re"ono"3r!e%enin,una !u-erioridad !o$re %a Con!#i#u"i2n' -or+ue !i #a%e! dere"ho!' en e%"a!o de !er%o' ,uardan arona "on %a i!a' en#on"e! !u in,re!o a% !i!#e(a nora#i0o no #iene -ro$%ea' -ero !i en#raren en "on#radi""i2n "on %a"ar#a a,na' !u ee"#o !era odii"ador o dero,a#orio' %o "ua% -ro0o"ara"on%i"#o "on %a! "%4u!u%a! de %a i!a +ue ,aran#i)an !u ri,ide) / !u-e(rioridad / "on %a di!-o!i"i2n +ue ni"aen#e e% -oder "on!#i#u/en#e o e%reerendo -o-u%ar' !e,n e% "a!o' #ienen a"u%#ad reoradora de %a Con!#i(#u"i2n. 5Ar#"u%o! ;;' -4rrao #er"ero' 69' -4rrao -riero' H;' ' 8'

    7' 8H / 86 de %a Con!#i#u"i2n Po%#i"a. Por o#ro %ado' %a -re#en!i2n de -reeinen"ia !o$re %a Con!#i#u"i2n #endra !en#ido !i %a nora "on0en"io(na% en#ra!e en "on#ra0en"i2n "on %a -riera' -ue!#o +ue %a "o-a#i$i%idadno ore"e -ro$%ea! a %a %u) de %o e!#a$%e"ido en e% ar#"u%o ;; "on!#i#u"io(na%' -ero re!u%#a +ue e% -oder -$%i"o ,ua#ea%#e"o e!#4 %ii#ado a e&er"er !u! un"ione! den#ro de% ar"o de %a Con!#i#u"i2n' -or %o +ue no -odra"on"urrir a% -ere""ionaien#o de un "on0enio o un #ra#ado in#erna"iona%+ue %a "on#ra0en,a.

    E! i-or#an#e -ara #ener "%ara! %a! idea! !o$re %o! a!-e"#o! +ue e!#a(o! #ra#ando re!-e"#o de% dere"ho in#erno / %a -o!i$%e &erar+ui)a"i2n ene% ordenaien#o de %a! %e/e! o #ra#ado! +ue %o! "on#e-%an' %a "i#a +ue

    ha"e Gar"a La,uardia de% #ra$a&o +ue e%a$or2 @3"#or Gro!! E!-ie%%:

    Lo! #ra#ado! !o$re dere"ho! huano!' en Gua#ea%a' "on#inan !i#uado! $a&o %a Con!#i#u"i2n' -ero #ienen -reeinen"ia !o$re %a %e/ ordinaria / e%re!#o de% dere"ho in#erno. De #a% odo' e% orden &er4r+ui"o !era: 6 Con!(#i#u"i2n< #ra#ado! ra#ii"ado! !o$re dere"ho! huano!< #ra#ado! ra#ii("ado! !o$re %a! re!#an#e! a#eria! / %e/e! ordinaria!< ; e% re!#o de% ordennora#i0o in#erno' en %a -o!i"i2n +ue re!u%#a de% !i!#ea "on!#i#u"iona% /adini!#ra#i0o ,ua#ea%#e"o.8

    MARIO AGUIRRE GODOY8

    Constitución )ol+tica de la &ep'lica de uate(ala...cit. no#a 9' --. 9 / 9;.

    Men"iona %a acetan. 68' e1-edien#e n. 8H(7H' !en#en"ia de% 67 de o"#u$re de677H' -. 77.8 Gar"a La,uardia' Jor,e Mario' op. cit. no#a ;' -. 97< Gro!! E!-ie%%' @3"#or' Lo!

    #ra#ado! !o$re dere"ho! huano! / e% dere"ho in#ernoB' en >i1(?audio' @3"#or' Estu-dios en !o(ena3e al doctor 4ctor 6i7-a(udio en sus treinta aos co(o inestigadorde las ciencias 3ur+dicas' M31i"o' UNAM' In!#i#u#o de In0e!#i,a"ione! Jurdi"a!' 6788.V3a!e #a$i3n !o$re e!#e -ar#i"u%ar' Vi%%a,r4n raer' >ran"i!"o' Derec!o de los trata-dos' a. ed.' Gua#ea%a' >. / G. edi#ore!' HH' --. 6' 6; / 69.

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    7/32

    III. LA CORTE DE CONSTITUCIONALIDAD

    Coo /a e1-re!ao! an#e!' en %a Con!#i#u"i2n de 67F9 ! !e in"%u/2 %aCor#e de Con!#i#u"iona%idad "on %a a#ri$u"i2n e!-e"i"a' !e,n e% ar#"u%oF' de "ono"er de %o! re"ur!o! +ue !e in#er-u!ieran "on#ra %e/e! o di!( -o!i"ione! ,u$erna#i0a! de "ar4"#er ,enera% +ue "on#en,an 0i"io -ar"ia%o #o#a% de in"on!#i#u"iona%idad. Ahora $ien' e!#a Cor#e no #ena "ar4"#er  -eranen#e / e% ar#"u%o F e!#a$%e"a: La Cor#e de Con!#i#u"iona%idad

    !e in#e,rar4 -or do"e ie$ro! en %a ora !i,uien#e: e% -re!iden#e / "ua(#ro a,i!#rado! de %a Cor#e Su-rea de Ju!#i"ia de!i,nado! -or %a i!a'/ %o! de4! -or !or#eo ,%o$a% +ue -ra"#i"ar4 %a Cor#e Su-rea de Ju!#i"iaen#re %o! a,i!#rado! de %a Cor#e de A-e%a"ione! / de %o Con#en"io(!o(Adini!#ra#i0oB.

    A"#ua%en#e %a !i#ua"i2n ha "a$iado "on %a Con!#i#u"i2n 0i,en#e de6789. E% ar#"u%o F8 di"e:

    >un"i2n e!en"ia% de %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad. La Cor#e de Con!#i#u("iona%idad e! un #ri$una% -eranen#e de &uri!di""i2n -ri0a#i0a' "u/a un"i2ne!en"ia% e! %a deen!a de% orden "on!#i#u"iona%' a"#a "oo #ri$una% "o%e,ia(do "on inde-enden"ia de %o! de4! or,ani!o! de% E!#ado / e&er"e un(

    "ione! e!-e"i"a! +ue %e a!i,na %a Con!#i#u"i2n / %a %e/ e!-e"i"a de %aa#eria. La inde-enden"ia e"on2i"a de %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad'!er4 ,aran#i)ada "on un -or"en#a&e de %o! in,re!o! +ue "orre!-ondan a%Or,ani!o Judi"ia%.

    La %e/ e!-e"i"a a +ue !e reiere e!#a di!-o!i"i2n e! e% De"re#o n.6(8F ei#ido -or %a A!a$%ea Na"iona% Con!#i#u/en#e o !ea %a Le/ deA-aro' E1hi$i"i2n Per!ona% / de Con!#i#u"iona%idad' +ue en#r2 en 0i,en("ia e% 6; de enero de 678F / no ha !urido nin,una odii"a"i2n. A e!#aLe/ no! reerireo! en %o !u"e!i0o -or e% nero de% De"re#o. E! i-or(#an#e indi"ar +ue e% ar#"u%o 76 de e!#a Le/ "on!#i#u"iona% di!-u!o %o !i(,uien#e: Para %a! !i#ua"ione! no -re0i!#a! en %a -re!en#e %e/' !e a-%i"ar4n

    %a! di!-o!i"ione! re,%aen#aria! +ue %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad -ro(u%,ar4 / -u$%i"ar4 en e% Diario Oi"ia%B. A! %o ha he"ho en ee"#o / unode %o! a"uerdo! 4! i-or#an#e! e! e% A"uerdo n. ;(87' +ue e!#a$%e"i2%a! Di!-o!i"ione! re,%aen#aria! / "o-%een#aria! n. 6(87B.

    Se,n e% ar#"u%o F7 de %a Con!#i#u"i2n' %a Cor#e de Con!#i#u"iona%i(dad !e in#e,ra "on "in"o a,i!#rado! #i#u%are!' "ada uno de %o! "ua%e!

    ESTUDIOS EN @OMENAJE A @CTOR >I(?AMUDIO 7

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    8/32

    #endr4 !u re!-e"#i0o !u-%en#e. Cuando "ono)"a de a!un#o! de in"on!#i#u("iona%idad en "on#ra de %a Cor#e Su-rea de Ju!#i"ia' e% Con,re!o de %aRe-$%i"a' e% -re!iden#e o e% 0i"e-re!iden#e de %a Re-$%i"a' e% nerode !u! in#e,ran#e! !e e%e0ar4 a !ie#e' e!"o,i3ndo!e %o! o#ro! do! a,i!#ra(do! -or !or#eo de en#re %o! !u-%en#e!. Lo! a,i!#rado! durar4n en !u!un"ione! "in"o a=o! / !er4n de!i,nado! de %a !i,uien#e ora: a0un a(,i!#rado -or e% -%eno de %a Cor#e Su-rea de Ju!#i"ia< '0un a,i!#rado -or e% -%eno de% Con,re!o de %a Re-$%i"a< c0un a,i!#rado -or e% -re!i(

    den#e de %a Re-$%i"a en Con!e&o de Mini!#ro!< d0un a,i!#rado -or e%Con!e&o Su-erior Uni0er!i#ario de %a Uni0er!idad de San Car%o! de Gua(#ea%a' / e0un a,i!#rado -or %a A!a$%ea de% Co%e,io de A$o,ado!.

    A,re,a e!#a di!-o!i"i2n +ue !iu%#4neaen#e "on %a de!i,na"i2n de%#i#u%ar !e har4 %a de% re-re!en#an#e !u-%en#e' an#e e% Con,re!o de %a Re-( $%i"a< / +ue %a in!#a%a"i2n de %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad !e har4 ee"(#i0a no0en#a da! de!-u3! +ue %a de% Con,re!o de %a Re-$%i"a.

    La Con!#i#u"i2n e!#a$%e"e' en e% ar#"u%o H' %o! re+ui!i#o! -ara !er a,i!#rado de %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad. !#o! !on: a0!er ,ua#ea%(#e"o de ori,en< '0!er a$o,ado "o%e,iado< c0!er de re"ono"ida honora$i(%idad< / d0#ener -or %o eno! +uin"e a=o! de ,radua"i2n -roe!iona%.

    A,re,a %a i!a di!-o!i"i2n "on!#i#u"iona% +ue %o! a,i!#rado! de %a

    Cor#e ,o)ar4n de %a! i!a! -rerro,a#i0a! e inunidade! +ue %o! a,i!(#rado! de %a Cor#e Su-rea de Ju!#i"ia.

    En "uan#o a +uien -re!ide %a Cor#e' %a Con!#i#u"i2n e!#a$%e"e +ue %a -re(!iden"ia !er4 de!e-e=ada -or %o! i!o! a,i!#rado! #i#u%are! +ue %a in(#e,ran' en ora ro#a#i0a' en -eriodo de un a=o' "oen)ando -or e% a/or de edad / !i,uiendo en orden de!"enden#e de edade! 5ar#"u%o 6.

    E! i-or#an#e +ue en"ioneo! %a! un"ione! +ue %a Con!#i#u"i2n %ea#ri$u/e a %a Cor#e. La! e!-e"ii"a a!: a0 "ono"er en ni"a in!#an"ia %a!i-u,na"ione! in#er-ue!#a! "on#ra %e/e! o di!-o!i"ione! de "ar4"#er ,ene(ra%' o$&e#ada! -ar"ia% o #o#a%en#e de in"on!#i#u"iona%idad< '0 "ono"er enni"a in!#an"ia en "a%idad de Tri$una% E1#raordinario de A-aro en %a! a"("ione! de a-aro in#er-ue!#a! en "on#ra de% Con,re!o de %a Re-$%i"a' %aCor#e Su-rea de Ju!#i"ia' e% -re!iden#e / e% 0i"e-re!iden#e de %a Re-$%i("a< c0 "ono"er en a-e%a"i2n de #odo! %o! a-aro! in#er-ue!#o! an#e "ua%(+uiera de %o! #ri$una%e! de &u!#i"ia. Si %a a-e%a"i2n uere en "on#ra de unare!o%u"i2n de a-aro de %a Cor#e Su-rea de Ju!#i"ia' %a Cor#e de Con!#i(#u"iona%idad !e a-%iar4 "on do! 0o"a%e! en %a ora -re0i!#a en e% ar#"u%oF8< d0"ono"er en a-e%a"i2n de #oda! %a! i-u,na"ione! en "on#ra de %a!

    MARIO AGUIRRE GODOYH

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    9/32

    %e/e! o$&e#ada! de in"on!#i#u"iona%idad en "a!o! "on"re#o!' en "ua%+uier  &ui"io' en "a!a"i2n' o en %o! "a!o! "on#e-%ado! en %a %e/ de %a a#eria<e0ei#ir o-ini2n !o$re %a "on!#i#u"iona%idad de %o! #ra#ado!' "on0enio! / -ro/e"#o! de %e/' a !o%i"i#ud de "ua%+uiera de %o! or,ani!o! de% E!#ado<f0 "ono"er / re!o%0er %o re%a#i0o a "ua%+uier "on%i"#o de &uri!di""i2n ena#eria de "on!#i#u"iona%idad< g0"o-i%ar %a do"#rina / -rin"i-io! "on!#i(#u"iona%e! +ue !e 0a/an !en#ando "on o#i0o de %a! re!o%u"ione! de a-a(ro / de in"on!#i#u"iona%idad de %a! %e/e!' an#eniendo a% da e% $o%e#n o

    ,a"e#a &uri!-ruden"ia%< !0 ei#ir o-ini2n !o$re %a in"on!#i#u"iona%idad de%a! %e/e! 0e#ada! -or e% E&e"u#i0o a%e,ando in"on!#i#u"iona%idad' e i0 a"(#uar' o-inar' di"#ainar o "ono"er de a+ue%%o! a!un#o! de !u "o-e#en"iae!#a$%e"ido! en %a Con!#i#u"i2n de %a Re-$%i"a.

    IV. I NCONSTITUCIONALIDAD DE LEYES

    Se -uede airar +ue en Gua#ea%a e1i!#e un !i!#ea de "on#ra%or "on!#i#u"iona% &uri!di""iona% "on "ara"#er!#i"a! -ro-ia!. Re-e#io! a+u%o! "on"e-#o! e1-re!ado! -or A%e&andro Ma%donado A,uirre' +uien a %ae"ha +ue e!#o !e e!"ri$e 57 de a$ri% de HH' de!e-e=a e% "ar,o de -re!iden#e de %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad. 7 Di"e Ma%donado A,uirre+ue e% !i!#ea "on"en#rado #iene !u! an#e"eden#e! en e% dere"ho euro-eo"on#inen#a%' i-%i"a %a e1i!#en"ia de un #ri$una% "on!#i#u"iona% inde-en(dien#e "on "o-e#en"ia -ara de"%arar' "on ee"#o! ren#e a #odo! 5 ergao(nes %a e1-u%!i2n de% ordenaien#o &urdi"o de %a nora +ue "on#ra(0en,a a %a %e/ de %e/ o !ea %a Con!#i#u"i2n. E% !i!#ea diu!o #iene !u! e!( -e"ia%e! "ara"#er!#i"a! en e% dere"ho an,%oaeri"ano +ue "on e% staredecisis -eri#e e% "on#ro% de "on!#i#u"iona%idad -or 0a de un "a!o"on"re#o +ue -ueden re!o%0er %o! #ri$una%e! ordinario!' -ero +ue e0en(#ua%en#e -uede %%e,ar a% Tri$una% Su-reo de %a Uni2n / !e ora %a &u(ri!-ruden"ia nora#i0a / 0in"u%an#e. Lue,o -re"i!a E% !i!#ea ,ua#e(a%#e"o e! "on"en#rado en "uan#o a %a a""i2n de in"on!#i#u"iona%idad

    ,enera%' en "u/o "a!o' de -ronun"iar!e de"%ar4ndo%a "on %u,ar' e% a%%o e!o$%i,an#e / #iene ee"#o! de %e,i!%ador ne,a#i0o' -ue! e1-u%!a de% ordena(ien#o a %a %e/ o nora de"%arado! en "on#ra0en"i2n de %a Con!#i#u"i2nB.

    ESTUDIOS EN @OMENAJE A @CTOR >I(?AMUDIO 6

    7 Lo! #oao! de% -r2%o,o +ue e!"ri$i2 a% %i$ro de Lui! >e%i-e S4en) Ju4re)'Inconstitucionalidad de leyes en casos concretos en uate(ala' Gua#ea%a' Ta%%ere!Gr4i"o! de Ser0i-ren!a' HH;' --. 67' H / 6.

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    10/32

    Pero a,re,a: a!ue %a ora diu!a a% a#ri$uir "o-e#en"ia a %o! #ri$u(na%e! ordinario! de -riera in!#an"ia' de a-e%a"ione! / de "a!a"i2n -ara"ono"er de %a a""i2n' e1"e-"i2n o in"iden#e / ha"er %a de"%ara#oria "o(rre!-ondien#eB. De odo +ue #erinara en diu!o' !i e% "a!o no ue!ea-e%ado' -or+ue de i-u,nar!e' %o! au#o! !on e%e0ado! a %a Cor#e deCon!#i#u"iona%idad +ue re!ue%0e en deini#i0a' #orn4ndo!e de e!a aneraen "on"en#rado. Con #odo %o e1-ue!#o !e a-re"ia "on "%aridad +ue e% !i!(#ea ,ua#ea%#e"o en e!#a a#eria !e %e -uede "a%ii"ar "oo un !i!#ea

    i1#o.

    6. Inconstitucionalidad de leyes regla(entos y disposicionesde car2cter general

    En %o! "a!o! "o-rendido! en e!#a! !i#ua"ione! !e ha$%a en nue!#ro !i!(#ea i-u,na#i0o de in"on!#i#u"iona%idad dire"#a / !e -uede e&er"i#ar in"%u!o edian#e a""i2n -o-u%arB' a%e,4ndo!e 0i"io #o#a% o -ar"ia%' !e,ne% "a!o' en -%an#eaien#o dire"#o an#e %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad.

    La %e/ e!-e"i"a de %a a#eria' o !ea' e% De"re#o 6(8F de %a A!a$%ea Na"iona% Con!#i#u/en#e' +ue an#e! en"ionao!' e!#a$%e"e +ue %a %e,i#i(

    a"i2n a"#i0a -ara -%an#ear %a in"on!#i#u"iona%idad de %e/e!' re,%aen#o!o di!-o!i"ione! de "ar4"#er ,enera% %a #ienen: a0 %a Jun#a Dire"#i0a de%Co%e,io de A$o,ado!< '0 e% Mini!#erio P$%i"o a #ra03! de% -ro"urador ,enera% de %a na"i2n< c0e% -ro"urador de %o! Dere"ho! @uano! en "on(#ra de %e/e!' re,%aen#o! / di!-o!i"ione! de "ar4"#er ,enera% +ue ae"#enin#ere!e! de !u "o-e#en"ia' / d0"ua%+uier -er!ona "on e% au1i%io de #re!a$o,ado! "o%e,iado! a"#i0o! 5ar#"u%o 6;.

    @a"eo! una di,re!i2n -ara indi"ar +ue una de %a! in!#i#u"ione! no0e(do!a! +ue #rae %a Con!#i#u"i2n de 6789 e! %a "rea"i2n de %a i,ura de% -ro("urador de %o! Dere"ho! @uano! 5o$ud!an. E!#4 "on#e-%ada en e%ar#"u%o ; de %a Con!#i#u"i2n "oo un "oi!ionado de% Con,re!o de %aRe-$%i"a -ara %a deen!a de %o! dere"ho! huano! +ue %a Con!#i#u"i2n

    ,aran#i)a' / ade4! #iene a"u%#ade! -ara !u-er0i!ar %a adini!#ra"i2n<e&er"e !u "ar,o -or un -eriodo de "in"o a=o!' / de$er4 rendir un inoreanua% a% -%eno de% Con,re!o "on e% +ue !e re%a"ionar4 a #ra03! de %a Co(i!i2n de Dere"ho! @uano! de% i!o. E! una in!#i#u"i2n +ue ha o-e(rado !a#i!a"#oriaen#e en nue!#ro !i!#ea. Su! a#ri$u"ione! e!#4n de#er(inada! en e% ar#"u%o 9 de %a Con!#i#u"i2n / en#re e%%a! e!#4 %a de

    MARIO AGUIRRE GODOY

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    11/32

     -roo0er a""ione! o re"ur!o!' &udi"ia%e! o adini!#ra#i0o!' en %o! "a!o!en +ue !ea -ro"eden#e. La Coi!i2n de Dere"ho! @uano! de% Con,re(!o' orada -or un di-u#ado -or "ada -ar#ido -o%#i"o re-re!en#ado en e%"orre!-ondien#e -eriodo' -ro-one a% Con,re!o #re! "andida#o! -ara %ae%e""i2n de% -ro"urador' +uien de$e reunir %a! "a%idade! de %o! a,i!#ra(do! de %a Cor#e Su-rea de Ju!#i"ia / ,o)ar4 de %a! i!a! inunidade!/ -rerro,a#i0a! de %o! di-u#ado! a% Con,re!o 5ar#"u%o . 6H

    Men"ionareo! a%,uno! ar#"u%o! i-or#an#e! en "uan#o a %a #rai#a(

    "i2n de e!#a "%a!e de a""ione!. A!' en "uan#o a %o! re+ui!i#o! de %a !o%i"i(#ud' di!-one %a %e/ +ue !e ha,a -or e!"ri#o' +ue "on#en,a en %o a-%i"a$%e%o! re+ui!i#o! de #oda -riera !o%i"i#ud' "onore %a! %e/e! -ro"e!a%e!"oune!' e1-re!ando en ora ra)onada / "%ara %o! o#i0o! &urdi"o! en+ue de!"an!a %a i-u,na"i2n. En e% "a!o de oi!i2n de re+ui!i#o! no !ere"ha)a %a -e#i"i2n in li(ini litis' !ino +ue %a Cor#e ordenar4 a% in#er-o(nen#e !u-%ir%o! den#ro de% #er"er da 5ar#"u%o! 69 / 6F.

    La Cor#e #iene a"u%#ad -ara de"re#ar %a !u!-en!i2n -ro0i!iona%' de oi("io / !in orar ar#"u%o' den#ro de %o! o"ho da! !i,uien#e! a %a in#er-o!i("i2n' de %a! nora! i-u,nada! !i' a !u &ui"io' %a in"on!#i#u"iona%idaduere no#oria / !u!"e-#i$%e de "au!ar ,ra04ene! irre-ara$%e!. E!#a !u!( -en!i2n #endr4 ee"#o ,enera% / !e -u$%i"ar4 en e% Diario ;ciala% da !i(,uien#e de ha$er!e de"re#ado.

    En "a!o de no di!-oner!e %a !u!-en!i2n -ro0i!iona% o' en !u "a!o de("re#ada 3!#a' !e dar4 audien"ia -or +uin"e da! "oune! a% Mini!#erio P( $%i"o / a "ua%e!+uiera au#oridade! o en#idade! +ue %a Cor#e e!#ie -er#i(nen#e' #ran!"urrido! %o! "ua%e!' !e ha/a e0a"uado o no %a audien"ia' deoi"io !e !e=a%ar4 da / hora -ara %a 0i!#a den#ro de% #3rino de 0ein#eda!. La 0i!#a !er4 -$%i"a !i %o -idiere e% in#er-onen#e o e% Mini!#erio P( $%i"o. La !en#en"ia de$er4 -ronun"iar!e den#ro de %o! 0ein#e da! !i,uien(#e! a% de %a 0i!#a. Pero' #a$i3n !e e!#a$%e"e +ue %a Cor#e de$er4 di"#ar !en#en"ia den#ro de% #3rino de do! e!e! a -ar#ir de %a e"ha en +ue !eha/a in#er-ue!#o %a in"on!#i#u"iona%idad.

    E!#a! re,u%a"ione! en "uan#o a% #r4i#e e!#4n -re0i!#a! en %o! ar#"u%o!69 a 67 de% De"re#o 6(8F de %a A!a$%ea Na"iona% Con!#i#u/en#e' -erode$e de"ir!e +ue %o! -%a)o! -ara e% di"#ado de !en#en"ia no !e "u-%en' ,e(

    ESTUDIOS EN @OMENAJE A @CTOR >I(?AMUDIO

    6H La Pro"uradura de Dere"ho! @uano! ini"i2 en enero de% 677H %a -u$%i"a"i2nCuadernos de Derec!os 4u(anos. De e!#a "o%e""i2n 03a!e a%!e%%! To&o' d,ar A%redo'E% -ro"urador de %o! dere"ho! huano!B' n. 6(7H.

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    12/32

    nera%en#e' de$ido no !2%o a %a "o-%e&idad de a%,uno! "a!o! +ue %%e,an a%"ono"iien#o de %a Cor#e' !ino -or e% 0o%uen de #ra$a&o +ue #iene.

    En %o +ue re!-e"#a a %o! ee"#o! de %a de"%ara"i2n de in"on!#i#u"iona%i(dad' !e,n %o! -%an#eaien#o! he"ho!' !e e!#a$%e"e +ue "uando %a Cor#ede"%are %a in"on!#i#u"iona%idad #o#a% de una %e/' re,%aen#o o di!-o!i("i2n de "ar4"#er ,enera%' 3!#a! +uedar4n !in 0i,en"ia' / !i %a in"on!#i#u("iona%idad uere -ar"ia%' +uedar4 !in 0i,en"ia en %a -ar#e +ue !e de"%arein"on!#i#u"iona%. En a$o! "a!o!' de&ar4n de !ur#ir ee"#o de!de e% da !i(

    ,uien#e a% de !u -u$%i"a"i2n en e% Diario ;cial5ar#"u%o 6;H. En e% "a(!o de +ue !e hu$ie!e a"ordado %a !u!-en!i2n -ro0i!iona% -re0i!#a en e% ar(#"u%o 68' a %a "ua% /a a%udio!' %o! ee"#o! de% a%%o !e re#ro#raer4n a %ae"ha en +ue !e -u$%i"2 %a !u!-en!i2n 5ar#"u%o 6;6.

    En a#eria de re"ur!o! "on#ra %a !en#en"ia deini#i0a / "on#ra %o! au#o!+ue !e hu$ie!en di"#ado a% a"ordar!e %a !u!-en!i2n -ro0i!iona% "uando -ro"eda "on $a!e en e% ar#"u%o 68 +ue heo! "i#ado' e% ar#"u%o 6; de%De"re#o 6(8F de %a A!a$%ea Na"iona% Con!#i#u/en#e e!#a$%e"e +ue no"a$r4 nin,n re"ur!o.

    Sin e$ar,o' de$e #ener!e en "uen#a +ue e% ar#"u%o 6; de% an#erior De"re#o en"ionado -eri#e +ue "on#ra %a! !en#en"ia! / au#o! di"#ado!en a#eria de in"on!#i#u"iona%idad !e -uede -edir a"%ara"i2n o a-%ia("i2n' / -ara e!e ee"#o rei#e a %o! ar#"u%o! H / 6 de %a %e/ e!-e"i"a.Conore a 3!#o!' "uando %o! "on"e-#o! de un au#o o de una !en#en"ia!ean o$!"uro!' a$i,uo! o "on#radi"#orio! -odr4 -edir!e +ue !e a"%aren</ !i hu$ie!e oi#ido re!o%0er a%,uno de %o! -un#o! !o$re %o! +ue 0er!are%a a""i2n' -odr4 !o%i"i#ar!e %a a-%ia"i2n. E!#a! -e#i"ione! de$er4n -edir(!e den#ro de %a! 0ein#i"ua#ro hora! !i,uien#e! de no#ii"ado e% au#o o !en(#en"ia' / e% #ri$una% de$er4 re!o%0er%o! !in 4! #r4i#e den#ro de %a! "ua(ren#a / o"ho hora! !i,uien#e!. E!#a! di!-o!i"ione! !e en"uen#ran en %a %e/en"ionada "uando re,u%a e% -ro"e!o "on!#i#u"iona% de a-aro' -ero !ona-%i"a$%e! -or %a rei!i2n +ue ha"e %a i!a %e/' en "uan#o a %a a#eria+ue e!#ao! #ra#ando.

    .

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    13/32

    +ue heo! e!#ado "oen#ando. Pen!ao! +ue !u na#ura%e)a e! de"%ara#i(0a' -or "uan#o +ue "on!#a#a e% 0i"io de in"on!#i#u"iona%idad 5#o#a% o -ar("ia%. Ahora' en %o +ue re!-e"#a a !u! ee"#o! en e% #ie-o' o$0iaen#e"ada dere"ho -o!i#i0o de$e re!o%0er %o -er#inen#e. En Gua#ea%a -rodu"eee"#o! e7 tuncni"aen#e "uando !e ha de"re#ado %a !u!-en!i2n -ro0i(!iona% de %a %e/' re,%aen#o o di!-o!i"i2n de "ar4"#er ,enera%' / ha!#a %ae"ha en +ue !e orden2 di"ha !u!-en!i2n. Pero' en "uan#o a %o! de4! "a(!o!' %a !en#en"ia e! "on!#i#u#i0a en e% !en#ido de +ue !u! ee"#o! !e -rodu(

    "en e7 nunc. A! %o "oniran %o! ar#"u%o! 6;H / 6; de% De"re#o 6(8Fde %a A!a$%ea Con!#i#u/en#e' +ue heo! "i#ado an#erioren#e.

    V. I NCONSTITUCIONALIDAD EN CASOS CONCRETOS

    Para e% de!arro%%o de e!#a a#eria' "oo "orre!-onde a% -ro-2!i#o dee!#e #ra$a&o' "oen)ao! "on %o +ue e!#a$%e"e %a Con!#i#u"i2n Po%#i"ade %a Re-$%i"a de Gua#ea%a' +ue en !u ar#"u%o FF di"e +ue en "a!o!"on"re#o!' en #odo -ro"e!o de "ua%+uier "o-e#en"ia o &uri!di""i2n' en"ua%+uier in!#an"ia / en "a!a"i2n / ha!#a an#e! de di"#ar!e !en#en"ia' %a! -ar#e! -odr4n -%an#ear "oo a""i2n' e1"e-"i2n o in"iden#e' %a in"on!#i#u("iona%idad #o#a% o -ar"ia% de una %e/ / +ue e% #ri$una% de$er4 -ronun"iar(!e a% re!-e"#o.

    So$re e!#a a#eria a%,uno! au#ore! na"iona%e! han -%an#eado a!-e"#o!i-or#an#e!. Ci#ao! -ara e% "a!o e% #ra$a&o de Lui! >e%i-e S4en) Ju4re)'+uien en !u %i$ro Inconstitucionalidad de leyes en casos concretos enuate(ala66 di"e:

    De$eo! -oner a#en"i2n ahora a% #i-o de %e/e! +ue -ueden i-u,nar!eedian#e %a in"on!#i#u"iona%idad indire"#a' +ue -or re,%a ,enera% %o !ona+ue%%a! +ue %a! -ar#e! han "i#ado en a-o/o de !u! -re#en!ione! den#ro de%%i#i,io a% +ue e% &ue) o #ri$una% de$e dar !o%u"i2n' den#ro de %a! +ue -uedenin"%uir!e %a! de "ar4"#er !u!#an#i0o' re,%aen#ario en a#eria adini!(#ra#i0a / -ro"e!a%.

    Ad0ier#e +ue e! re+ui!i#o ne"e!ario +ue %a %e/ a#a"ada #en,a 0i,en"iaa% oen#o de -%an#ear!e %a a""i2n / +ue e%%a o %a di!-o!i"i2n i-u,na(da no ha/a !urido odii"a"i2n o !e ha/a dero,ado' !in de!"ar#ar +ue

    ESTUDIOS EN @OMENAJE A @CTOR >I(?AMUDIO 9

    66 S4en) Ju4re)' Lui! >e%i-e' op.cit.no#a 7' -. F6.

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    14/32

    e!#o! %#io! !u-ue!#o! -uedan ha$er o"urrido "on -o!#erioridad a %a -roo"i2n de %a a""i2n.

    En %a %e/ e!-e"i"a' o !ea e% De"re#o 6(8F de %a A!a$%ea Na"iona%Con!#i#u/en#e' ha/ i-or#an#e! nora! +ue de!eao! en"ionar' dada!%a! di!#in#a! 0a! en +ue -uede -%an#ear!e %a in"on!#i#u"iona%idad en "a!o!"on"re#o!. Una de e!a! nora! e! %a re%a#i0a a %a "o-e#en"ia. Se,n e%ar#"u%o 6H de %a %e/ "i#ada' %a -er!ona a +uien ae"#e dire"#aen#e %a in("on!#i#u"iona%idad de una %e/ -uede -%an#ear%a an#e e% #ri$una% +ue "orre!(

     -onda !e,n %a a#eria. E% #ri$una% a!ue e% "ar4"#er de #ri$una% "on!#i#u("iona%. Ahora $ien' e!#a di!-o!i"i2n e1"%u/e a %o! &u),ado! enore!. Por e!o di"e +ue !i !e -%an#eare %a in"on!#i#u"iona%idad en un -ro"e!o !e,uidoan#e un &u),ado enor' 3!#e !e inhi$ir4 inedia#aen#e de !e,uir "ono("iendo / en0iar4 %o! au#o! a% !u-erior &er4r+ui"o +ue "ono"er4 de %a in("on!#i#u"iona%idad en -riera in!#an"ia.

    La %e/ -re03 0aria! !i#ua"ione!' +ue -ueden !u!"i#ar a%,una "o-%e&idaden e% #r4i#e. No %a ha/ !i e% -%an#eaien#o de %a in"on!#i#u"iona%idad !eoru%a "oo ni"a -re#en!i2n. En e!#o! "a!o!' in#er-ue!#a %a deanda' e%#ri$una% dar4 audien"ia a% Mini!#erio P$%i"o / a %a! -ar#e! -or e% #3rinode nue0e da!. Ven"ido e!#e #3rino -odr4 "e%e$rar!e 0i!#a -$%i"a' !i a%(,una de %a! -ar#e! %o -idiere. E% #ri$una% re!o%0er4 den#ro de %o! #re! da!

    !i,uien#e!. La re!o%u"i2n !er4 a-e%a$%e an#e %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad5ar#"u%o 66. Pero !i %a a""i2n de in"on!#i#u"iona%idad !e -%an#ea "on o#ra! -re#en!ione! den#ro de% i!o -ro"e!o' e% #ri$una% "orrer4 audien"ia "oo!e e!#i-u%a -ara %a an#erior !i#ua"i2n. Ven"ido e% -%a)o' ha/an o no "o-a(re"ido %a! -ar#e!' den#ro de #er"ero da' di"#ar4 au#o re!o%0iendo e1"%u!i0a(en#e %a -re#en!i2n de in"on!#i#u"iona%idad 5ar#"u%o 6.

    Pero "oo #an#o %a Con!#i#u"i2n 5ar#"u%o FF "oo e% De"re#o 6(8Fde %a A!a$%ea Na"iona% Con!#i#u/en#e 5ar#"u%o 66F -eri#en e% -%an(#eaien#o de in"on!#i#u"iona%idad en "a!o! "on"re#o!' "oo e1"e-"i2n oin"iden#e' en e% -ro"e!o de +ue !e #ra#e' de$eo! e1-%i"ar e!#a !i#ua"i2n.La ina%idad de% -%an#eaien#o !ie-re e! %a i!a' o !ea' +ue !e de"%are%a ina-%i"a$i%idad de %a! nora! i-u,nada!.

    E% ar#"u%o 6 de %a %e/ e!-e"i"a di"e: En "a!o! "on"re#o!' %a! -ar(#e! -odr4n -%an#ear' "oo e1"e-"i2n o en in"iden#e' %a in"on!#i#u"iona%i(dad de una %e/ +ue hu$iere !ido "i#ada "oo a-o/o de dere"ho en %a de(anda' en %a "on#e!#a"i2n o +ue de "ua%+uier o#ro odo re!u%#e de%#r4i#e de un &ui"io' de$iendo e% #ri$una% -ronun"iar!e a% re!-e"#oB. Sie!#o o"urriere e% #ri$una% #rai#ar4 %a e1"e-"i2n o e% in"iden#e en "uerda

    MARIO AGUIRRE GODOYF

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    15/32

    !e-arada' dar4 audien"ia a %a! -ar#e! / a% Mini!#erio P$%i"o -or e% #3ri(no de nue0e da! / ha/a !ido o no e0a"uada %a audien"ia' re!o%0er4 re!( -e"#o de %a in"on!#i#u"iona%idad en au#o ra)onado den#ro de% #3rino de%o! #re! da! !i,uien#e! 5ar#"u%o 6;.

    Ta$i3n -uede o"urrir +ue !i !e u#i%i)a %a 0a de %a e1"e-"i2n' "uando -ro"eda' !e -%an#een o#ra! e1"e-"ione!' %a! "ua%e! !e #rai#ar4n !e,n %ana#ura%e)a de% -ro"e!o. Si en#re %a! e1"e-"ione! in#er-ue!#a! !e ha%%aren%a de in"o-e#en"ia o "o-roi!o 5ar$i#ra%' 3!#a! de$er4n !er re!ue%#a!

     -re0iaen#e en e!e orden. En !u o-or#unidad' e% #ri$una% "o-e#en#e de$er4re!o%0er %a de in"on!#i#u"iona%idad den#ro de% #3rino e!#a$%e"ido en e% ar(#"u%o 6; en"ionado an#erioren#e. La! e1"e-"ione! re!#an#e! !er4n re(!ue%#a! a% +uedar ire %o re%a#i0o a %a in"on!#i#u"iona%idad 5ar#"u%o 69.

    Di!-one #a$i3n %a %e/ +ue e% -ro"e!o !e !u!-ender4 de!de e% oen(#o en +ue e% #ri$una% de -riera in!#an"ia di"#e e% au#o +ue re!ue%0a %o re(%a#i0o a %a in"on!#i#u"iona%idad' ha!#a +ue e% i!o "au!e e&e"u#oria. E%#ri$una% -odr4 !e,uir "ono"iendo de "ier#o! a!un#o! / -ara e%%o rei#e a%o! "a!o! "on#e-%ado! en e% ar#"u%o 67' +ue !on %o! a-%i"a$%e! "uandoha/ a-e%a"i2n' / -or "on!i,uien#e !e en"uen#ra en !u!-en!o %a &uri!di""i2nde% #ri$una%' "oo !on' -or e&e-%o' de %o! in"iden#e! +ue !e #rai#en en -ie)a !e-arada' de %o re%a#i0o a $iene! e$ar,ado!' !u "on!er0a"i2n /

    "u!#odia' de !u 0en#a' !i hu$iere -e%i,ro de -3rdida o de#erioro / de %o re(%a"ionado "on %a! -ro0iden"ia! "au#e%are!. Ta$i3n de% de!i!#iien#o de%re"ur!o de a-e%a"i2n +ue -udo ha$er!e in#er-ue!#o' !i no !e hu$ie!en e%e(0ado %o! au#o! a %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad. 5Ar#"u%o 6F.

    En %o! "a!o! en +ue !e de!ee -%an#ear a-e%a"i2n -ara +ue "ono)"a %aCor#e de Con!#i#u"iona%idad' e% re"ur!o de$e in#er-oner!e "on#ra %o re(!ue%#o' den#ro de% #er"er da' de anera ra)onada. E% #r4i#e e! re%a#i0a(en#e !en"i%%o: una 0e) re"i$ido! %o! au#o! en %a Cor#e' 3!#a !e=a%a deoi"io' da / hora -ara %a 0i!#a den#ro de un #3rino +ue no -odr4 e1"eder de nue0e da!. La 0i!#a !er4 -$%i"a !i %o -idiere a%,una de %a! -ar#e!. La!en#en"ia de$er4 di"#ar!e den#ro de %o! !ei! da! !i,uien#e! a %a 0i!#a 5ar(#"u%o! 6 / 6H.

    Puede !u"eder +ue e% #ri$una% +ue "ono"e de %a in"on!#i#u"iona%idad !enie,ue a "on"eder e% re"ur!o de a-e%a"i2n' -ro"ediendo 3!#e. En #a% "a!o'%a -ar#e +ue !e #en,a -or a,ra0iada' -uede o"urrir de he"ho a %a Cor#e deCon!#i#u"iona%idad' den#ro de %o! #re! da! !i,uien#e! de no#ii"ada %a de(ne,a#oria' -idiendo !e %e "on"eda e% re"ur!o. La Cor#e rei#ir4 ori,ina% e%o"ur!o a% #ri$una% inerior -ara +ue inore den#ro de 0ein#i"ua#ro hora!.

    ESTUDIOS EN @OMENAJE A @CTOR >I(?AMUDIO

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    16/32

    Con 0i!#a de% inore de"%arar4 !i e! o no a-e%a$%e %a -ro0iden"ia de %a+ue !e dene,2 %a a-e%a"i2n. Si %o e!#ia ne"e!ario -ara di"#ar e!#a re!o%u("i2n' -uede -edir %o! au#o! ori,ina%e!. Si re!ue%0e +ue e! a-e%a$%e %a re!o(%u"i2n' ne"e!ariaen#e #iene +ue -edir %o! au#o! ori,ina%e! -ara %%e0ar a"a$o e% #r4i#e de %a a-e%a"i2n' +ue /a heo! de!"ri#o. Por e% "on#rario'!i "on!idera +ue no e! a-e%a$%e %a -ro0iden"ia' de"%ara !in %u,ar e% o"ur(!o' ordena +ue !e ar"hi0en %a! di%i,en"ia! e i-one a% re"urren#e unau%#a de "in"uen#a +ue#)a%e! 5ar#"u%o 6. Coo "oen#ario a e!#a di!(

     -o!i"i2n' de$eo! !e=a%ar +ue !i no !e "on#e-%ara en %a %e/ e!-e"i"ae% %%aado o"ur!o de he"ho' !e dara %a -o!i$i%idad de +ue %a! in"on!#i#u("iona%idade! re!ue%#a! en -riera in!#an"ia +uedaran en deini#i0a ire! -or %a a"#ua"i2n de% #ri$una% +ue "ono"e / no -or %a de %a Cor#e de Con!(#i#u"iona%idad.

    VI. CASOS ESPECIALES

    6. Inconstitucionalidad de una ley en casación

    E!#4 re,u%ada en e% ar#"u%o 66 de %a %e/ e!-e"i"a' De"re#o 6(8F de%a A!a$%ea Na"iona% Con!#i#u/en#e' en e!#o! #3rino!:

    La in"on!#i#u"iona%idad de una %e/ -odr4 -%an#ear!e en "a!a"i2n ha!#a an(#e! de di"#ar!e !en#en"ia. En e!#e "a!o %a Cor#e Su-rea de Ju!#i"ia' a,o#a(do e% #r4i#e de %a in"on!#i#u"iona%idad / -re0iaen#e a re!o%0er %a "a!a("i2n' !e -ronun"iar4 !o$re %a in"on!#i#u"iona%idad en au#o ra)onado. Si %are!o%u"i2n uere a-e%ada' rei#ir4 %o! au#o! a %a Cor#e de Con!#i#u"iona%i(dad. Ta$i3n -odr4 -%an#ear!e %a in"on!#i#u"iona%idad "oo o#i0a"i2nde% re"ur!o / en e!e "a!o e! de o$%i,ado "ono"iien#o.

    A+u e! "on0enien#e +ue ha,ao! a%,una! o$!er0a"ione! !o$re nue!(#ra -r4"#i"a oren!e' dado e% "ar4"#er e!-e"ia% de %a "a!a"i2n' "a%ii"ado"oo re"ur!o e1#raordinario. Coo en %a re,u%a"i2n de% re"ur!o de "a!a("i2n "i0i% en Gua#ea%a no !e in#rodu"e e% "on"e-#o de e1"e-"i2nB' %a!

     -ar#e! -%an#ean %a in"on!#i#u"iona%idad en e% "a!o "on"re#o "oo in"i(den#eB' o$0iaen#e an#e! de di"#ar!e !en#en"ia. A,o#ado e% #r4i#e de %ain"on!#i#u"iona%idad / -re0iaen#e a re!o%0er %a "a!a"i2n' %a Cor#e Su( -rea de Ju!#i"ia !e -ronun"iar4 !o$re %a in"on!#i#u"iona%idad en au#o ra()onado. E!#a re!o%u"i2n -uede !er a-e%ada / en#on"e! %o! au#o! !e rei(#en a %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad.

    MARIO AGUIRRE GODOY8

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    17/32

    Pero "oo %a %e/ #a$i3n e1-re!a +ue -uede -%an#ear!e %a in"on!#i#u("iona%idad "oo o#i0a"i2n de% re"ur!o' en e!a !i#ua"i2n %a in#er-o!i"i2nde$e ha"er!e $a!4ndo!e en uno de %o! o#i0o! de ondo +ue "on#e-%a %a%e/ -ro"e!a% "i0i%' -ara %o! ee"#o! de o$#ener %a ina-%i"a"i2n de %a norai-u,nada -or 0i"io de in"on!#i#u"iona%idad' en e% "a!o "on"re#o. Si !eo-#a -or e!#a 0a no "a$r4 re"ur!o de a-e%a"i2n an#e %a Cor#e de Con!#i#u("iona%idad -or no e!#ar "on#e-%ado e!#e re"ur!o "on#ra %o! a%%o! de "a(!a"i2n en nue!#ro r3,ien -ro"e!a% "i0i%.

    . Inconstitucionalidad de una ley en lo ad(inistratio

    E!#4 re,u%ada en e% ar#"u%o 668 de %a %e/ e!-e"i"a' en e!#o! #3rino!:

    Cuando en "a!o! "on"re#o! !e a-%i"aren %e/e! o re,%aen#o! in"on!#i#u"io(na%e! en a"#ua"ione! adini!#ra#i0a! +ue -or !u na#ura%e)a #u0ieren 0a%ide)a-aren#e / no ueren o#i0o de a-aro' e% ae"#ado !e %ii#ar4 a !e=a%ar%oduran#e e% -ro"e!o adini!#ra#i0o "orre!-ondien#e. En e!#o! "a!o! %a in"on!(#i#u"iona%idad de$er4 -%an#ear!e en %o "on#en"io!o adini!#ra#i0o den#ro de%o! #rein#a da! !i,uien#e! a %a e"ha en +ue "au!2 e!#ado %a re!o%u"i2n / !e#rai#ar4 "onore a% -ro"ediien#o de in"on!#i#u"iona%idad de una %e/ en

    "a!o "on"re#o. Sin e$ar,o' #a$i3n -odr4 -%an#ear!e %a in"on!#i#u"iona%i(dad en e% re"ur!o de "a!a"i2n en %a ora +ue e!#a$%e"e e% ar#"u%o an#erior'!i no hu$iere !ido -%an#eada en %o "on#en"io!o adini!#ra#i0o.

    . Inconstitucionalidad de una ley en el ra(o la'oral

    Para e% rao %a$ora%' "u/o! #ri$una%e! -er#ene"en a %a &uri!di""i2n -ri(0a#i0a / e!#4n !u&e#o! a una re,u%a"i2n e!-e"i"a "on#enida en e% C2di,ode Tra$a&o o !ea e% De"re#o nero 6;;6 de% Con,re!o' #an#o en !u -ar#e!u!#an#i0a "oo ad&e#i0a' e% -%an#eaien#o de in"on!#i#u"iona%idad indi(re"#a e!#4 !u&e#a a a%,una! 0arian#e!. La %e/ e!-e"ia% +ue heo! e!#adoe1-%i"ando en e!#a -ar#e de nue!#ro #ra$a&o' o !ea' e% De"re#o 6(8F de %a

    A!a$%ea Na"iona% Con!#i#u/en#e' in"%u/2 %a! di!-o!i"ione! +ue e!#4n"on#enida! en un ar#"u%o de reda""i2n $re0e +ue e! e% 667' +ue di"e: Ene% rao %a$ora%' ade4! de %a nora ,enera% a-%i"a$%e a #odo &ui"io'"uando %a in"on!#i#u"iona%idad de una %e/ uere -%an#eada duran#e un -ro"e!o "on o#i0o de un "on%i"#o "o%e"#i0o de #ra$a&o' !e re!o%0er4 -or e% #ri$una% de #ra$a&o "orre!-ondien#eB.

    ESTUDIOS EN @OMENAJE A @CTOR >I(?AMUDIO 7

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    18/32

    E!#e ar#"u%o no e! %o !ui"ien#een#e "%aro "uando di"e +ue e! -ro"e(den#e %a nora ,enera% a-%i"a$%e a #odo &ui"io' "on %o "ua% !e e!#4 rei(riendo a %o -re"e-#uado en e% ar#"u%o FF de %a Con!#i#u"i2n' +ue re-i#een %o e!en"ia% e% ar#"u%o 66F de% De"re#o 6(8F de %a A!a$%ea Na"iona%Con!#i#u/en#e' -or+ue de$eo! re"ordar +ue en %a raa %a$ora% no ha/re"ur!o de "a!a"i2n / -or+ue #a$i3n ha"e una e1"e-"i2n en "uan#o a %o!"on%i"#o! "o%e"#i0o! de #ra$a&o' +ue #ienen un r3,ien e!-e"ia%.

    E% au#or Lui! >e%i-e S4en) Ju4re)' a +uien /a heo! "i#ado en e!#e #ra$a(

     &o' !o!#iene +ue en %o! &ui"io! ordinario! de #ra$a&o !e -uede -%an#ear %a in("on!#i#u"iona%idad indire"#a de anera #a% en "ua%+uiera de %a! audien"ia!'"oo e1"e-"i2n o in"iden#e' en "u/o "a!o / %ue,o de "on"%uida %a audien("ia' e% #ri$una% ha$r4 de a$rir %a "uerda !e-arada -ara !u de$a#e / -ronun"ia(ien#o' -ero ad0ier#e +ue #a$i3n -odr4 -%an#ear!e en ora inde-endien#e -or 0a in"iden#a%. Ahora' en %o +ue re!-e"#a a %o! "on%i"#o! "o%e"#i0o! de#ra$a&o' "u/o #r4i#e / de"i!i2n !e #ran!ieren a %o! #ri$una%e! de Con"i%ia("i2n / Ar$i#ra&e +ue e!#a$%e"e e% ar#"u%o 7 de% C2di,o de Tra$a&o' #a%e!#ri$una%e!' -or !u na#ura%e)a' no -ueden ei#ir un -ronun"iaien#o en e!e!en#ido. En#on"e!' !i !e -%an#ea in"on!#i#u"iona%idad indire"#a en 3!#o!' en !uo-ini2n' de$en !er re!ue%#o! -or %o! #ri$una%e! de #ra$a&o -riera in!#an("ia o de a%)ada / no -or %o! de "on"i%ia"i2n / ar$i#ra&e.6

    VII. DE>ENSA DEL ORDEN CONSTITUCIONAL: GOLPE DE ESTADO

    @eo! "on!iderado in#ere!an#e in"%uir en e!#e #ra$a&o a%,uno! "ri#erio!de %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad !o$re "a!o! re!ue%#o! en a#eria de in("on!#i#u"iona%idad ,enera%.

     No! reerio! -riero a un !onado "a!o de ru-#ura de% orden "on!#i#u("iona% ,ua#ea%#e"o. Ci#areo! %a no#a e1-%i"a#i0a de% -ro-io -re!iden#ede %a Cor#e' en e!e en#on"e!' a$o,ado E-ainonda! Gon)4%e) Du$2n' di!(#in,uido -roe!iona% de% dere"ho' +ue -o!#erioren#e' "uando an e!#a$aen %a Pre!iden"ia' ue 0i%en#e a!e!inado e% 6o. de a$ri% de 677;' en "ir(

    "un!#an"ia! +ue &a4! ueron e!"%are"ida! -ara de#erinar !u "ar4"#er  -o%#i"o o de "riina%idad "on.6

    MARIO AGUIRRE GODOY;H

    6 S4en) Ju4re)' Lui! >e%i-e' op.cit.no#a 7' --. 6H / 6H;.6 Lo! "on"e-#o! +ue !e #ran!"ri$en "orre!-onden a %a no#a e1-%i"a#i0a +ue e!"ri$i2 e%

    a$o,ado E-ainonda! Gon)4%e) Du$2n / +ue a-are"e en %a aceta Jurisprudencial dela Corte de Constitucionalidad' a$ri%(&unio de 677' -. 6.

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    19/32

    E% 9 de a/o de 677' e% -re!iden#e de %a Re-$%i"a' Jor,e SerranoE%a!' ei#i2 un de"re#o edian#e e% "ua% de&2 !in ee"#o ;H ar#"u%o! de%a Con!#i#u"i2n' di!o%0i2 e% Con,re!o de %a Re-$%i"a' !e a#ri$u/2 %a a("u%#ad %e,i!%a#i0a / de!#i#u/2 %a Cor#e Su-rea de Ju!#i"ia. Ta$i3n -re(#endi2 di!o%0er %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad

    E!e i!o da %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad de"%ar2 in"on!#i#u"iona%e% reerido de"re#o / #odo! %o! a"#o! +ue de% i!o !e deri0aran' de&4n(do%o! !in nin,n ee"#o &urdi"o / orden2 +ue e!a !en#en"ia !e -u$%i"ara

    en e% Diario ;cial.E% 6 de a/o' %a Cor#e di"#2 un au#o en +ue !e re+uiri2 a% ini!#ro de

    %a Deen!a -ara +ue !e -re!#ara e% au1i%io ne"e!ario a ee"#o +ue %a !en(#en"ia !e -u$%i"ara en e% diario oi"ia% / +ue di"ho a%%o uera "u-%ido -or e% Or,ani!o E&e"u#i0o. E% !i,uien#e da' e% e&3r"i#o "ouni"2 a %aCor#e +ue !e "u-%ira "on %a! 2rdene! "on#enida! en %a! re!o%u"ione!eanada! de e!#e a%#o #ri$una%. E% -re!iden#e Serrano o-#2 -or a$andonar e% "ar,o.

    E% 0i"e-re!iden#e' Gu!#a0o E!-ina Sa%,uero' +uien -ar#i"i-2 en e% ,o%( -e de E!#ado' -re#endi2 a!uir %a Pre!iden"ia de %a Re-$%i"a no o$!#an(#e e% re"ha)o de% -ue$%o. La a"#i#ud de% 0i"e-re!iden#e "o-%i"2 %a "ri!i!.

    E% ; de &unio' %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad di"#2 %a re!o%u"i2n +ue

    de"%ar2 +ue e% 0i"e-re!iden#e !e en"on#ra$a inha$i%i#ado -ara "on#inuar en e% e&er"i"io de e!e "ar,o / -ara o-#ar a% de -re!iden#e de %a Re-$%i"a.En "on!e"uen"ia' e% Con,re!o de$a de -ro"eder "onore %a Con!#i#u("i2n' a de!i,nar a% -re!iden#e. Se i&2 e% -%a)o de ; hora! -ara +ue di"hoor,ani!o "u-%iera %a re!o%u"i2n. En !u o-or#unidad' !e de$a de de!i,(nar 0i"e-re!iden#e de a"uerdo "on %o di!-ue!#o en %a Con!#i#u"i2n. E% 9de &unio' e% Con,re!o e%i,i2 a% nue0o -re!iden#e de %a Re-$%i"a.

    Con %a! o-or#una! de"i!ione! de %a Cor#e !e %o,r2 re!#a$%e"er e% orden"on!#i#u"iona% #ran!,redido 5+ui)4 ni"o "a!o en e% undo' "on %o +ue"u-%i2 %a i!i2n e!en"ia% de% a%#o #ri$una% de deender %a Con!#i#u"i2n.La reuni2n ad !ocde Mini!#ro! de Re%a"ione! E1#eriore! de E!#ado!Aeri"ano!' en !u re!o%u"i2n de% 8 de &unio de 677' di"e en e% -un#o :

    Toar no#a "on !a#i!a""i2n +ue %a "ri!i! -o%#i"a en di"ho -a! !e ha !o(%u"ionado -a"i"a / !o$eranaen#e en e!#ri"#o a-e,o a %o! -ro"ediien(#o! "on!#i#u"iona%e! / %e,a%e! / en a"a#aien#o a %o! a%%o! ei#ido! -or %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idadB.

    Veao! ahora e% "aino +ue re"orri2 %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idaden e!o! di"i%e! oen#o!.

    ESTUDIOS EN @OMENAJE A @CTOR >I(?AMUDIO ;6

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    20/32

    6. >entencia del $5 de (ayo de 199# /inconstitucionalidad general0

    La Cor#e' #oando en "uen#a %o! an#e"eden#e! an#e! re%a"ionado!' di&oen e% -rier "on!iderando de %a !en#en"ia:

    E!#a Cor#e ha de"%arado en rei#erada! o-or#unidade! +ue uno de %o! -rin"i( -io! undaen#a%e! +ue inoran a% dere"ho ,ua#ea%#e"o e! e% de !u-re(a"a "on!#i#u"iona%' +ue i-%i"a +ue en %a "!-ide de% ordenaien#o &ur(di"o e!#4 %a Con!#i#u"i2n / 3!#a' "oo %e/ !u-rea' e! 0in"u%an#e -ara,o$ernan#e! / ,o$ernado! a ee"#o de %o,rar %a e1i!#en"ia / "on!o%ida"i2nde% E!#ado "on!#i#u"iona% de dere"ho. La !u-er%e,a%idad "on!#i#u"iona% !ere"ono"e "on -re"i!i2n a$!o%u#a' en #erinan#e! nora! de %a Con!#i#u("i2n' a !a$er: e% ar#"u%o ;; +ue di"e !er4n nu%a! ipso 3ure%a! %e/e! / di!(

     -o!i"ione! ,u$erna#i0a! o de "ua%+uier o#ro orden +ue di!inu/an' re!#rin( &an o #er,i0er!en %o! dere"ho! +ue %a Con!#i#u"i2n ,aran#i)aB< e% 69e!#a$%e"e: Nin,una %e/ -odr4 "on#rariar %a! di!-o!i"ione! de %a Con!#i#u("i2nB / %a! +ue 0io%en o #er,i0er!en %o! anda#o! "on!#i#u"iona%e! !er4nnu%a! ipso 3ureB / e% H; -re"e-#a: Lo! #ri$una%e! de &u!#i"ia en #oda re(!o%u"i2n o !en#en"ia o$!er0ar4n o$%i,adaen#e e% -rin"i-io de +ue %aCon!#i#u"i2n de %a Re-$%i"a -re0a%e"e !o$re "ua%+uier %e/ o #ra#adoB.

    O#ro -rin"i-io $4!i"o de% r3,ien "on!#i#u"iona% e! e% de %e,a%idad. E%ar#"u%o 69 de %a Con!#i#u"i2n "on#iene e% -rin"i-io ,enera% de %a !u&e("i2n de %o! 2r,ano! de% E!#ado' a% dere"ho. Pre"e-#a e!a nora +ue e%e&er"i"io de% -oder' +ue -ro0iene de% -ue$%o' e!#4 !u&e#o a %a! %ii#a"io(ne! !e=a%ada! -or %a Con!#i#u"i2n / %a %e/' o !ea +ue !e e!#a$%e"e un !i!#e(a de a#ri$u"ione! e1-re!a! -ara %o! 2r,ano! de% -oder -$%i"o.

    Para %a ee"#i0idad de e!o! do! -rin"i-io! e% de !u-rea"a / e% de %e,a(%idad !e e!#a$%e"en %a! ,aran#a! "on#ra%ora! de %o! a"#o! "on#rario! a%dere"ho. En#re %o! edio! &urdi"o! -or %o! +ue !e a!e,ura %a !u-er%e,a%i(dad de %a! nora! undaen#a%e! +ue ri,en %a 0ida de %a Re-$%i"a' !e en("uen#ra %a in"on!#i#u"iona%idad de %a! %e/e!' re,%aen#o! o di!-o!i"ione!de "ar4"#er ,enera% +ue "on#en,an 0i"io #o#a% o -ar"ia% de in"on!#i#u"iona(%idad.

    >ina%en#e' en e!#e i-or#an#e -rier "on!iderando %a Cor#e e1-re!2:

    E!#a Cor#e ha de"%arado +ue "onore a% ar#"u%o F de %a Con!#i#u"i2n'e% "on#ro% de "on!#i#u"iona%idad no !e %ii#a a %a %e/ estricto sensu' "oo

    MARIO AGUIRRE GODOY;

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    21/32

     -rodu"#o de %a -o#e!#ad %e,i!%a#i0a de% Con,re!o de %a Re-$%i"a' !ino +ue#a$i3n "o-rende %a! di!-o!i"ione! de "ar4"#er ,enera% +ue di"#e e%Or,ani!o E&e"u#i0o' a! "oo %a! de4! re,%a! +ue ei#an %a! in!#i#u"io(ne! -$%i"a!' %o +ue #rae a-are&ada "oo "on!e"uen"ia' %a in0a%ide) de %a!nora! / di!-o!i"ione! ei#ida! -or e% -oder -$%i"o +ue "on#raren %odi!-ue!#o en %a %e/ undaen#a% 5!en#en"ia de% ; de ar)o de 677. Paraha"er ee"#i0a e!a ,aran#a' %a Con!#i#u"i2n' en e% ar#"u%o F8' o#or,a a e!(#a Cor#e %a un"i2n e!en"ia% de %a deen!a de% orden "on!#i#u"iona%. Cuando%o! a"#o! de% orden -$%i"o !e rea%i)an uera de %a "o-e#en"ia -re0i!#a en

    %a Con!#i#u"i2n' e! -ro"eden#e -oner en un"ionaien#o %a a"#i0idad de %a &u!#i"ia "on!#i#u"iona% a in de a!e,urar e% r3,ien de dere"ho. E% ar#"u%o' in"i!o i' de %a Con!#i#u"i2n a!i,na a e!#a Cor#e %a un"i2n de a"#uar'o-inar' di"#ainar o "ono"er de a+ue%%o! a!un#o! de !u "o-e#en"ia e!#a(

     $%e"ido! en %a Con!#i#u"i2nB / %a a"#i0idad -rin"i-a% de e!#e #ri$una% e! %adeen!a de %a Con!#i#u"i2n.

    Sen#ada! e!a! -rei!a!' %a Cor#e' en !u !e,undo "on!iderando' di&o enora "a#e,2ri"a:

    En e% De"re#o +ue "on#iene %a! nora! #e-ora%e! de ,o$iernoB' e% -re!i(den#e de %a Re-$%i"a de&a !in 0i,en"ia di!-o!i"ione! "on#enida! en %a

    Con!#i#u"i2n Po%#i"a' %o +ue "on!#i#u/e un a"#o "on#rario a% r3,ien "on!(#i#u"iona% -or "uan#o +ue -ara reorar' odii"ar o !u-riir nora!"on!#i#u"iona%e! %a -ro-ia Con!#i#u"i2n e!#a$%e"e %o! e"ani!o! %e,a%e!

     -ara ha"er%o /' en #odo "a!o' no "orre!-onde e!a un"i2n a% -re!iden#e' !i(no +ue e! a"u%#ad e1"%u!i0a de una A!a$%ea Na"iona% Con!#i#u/en#e o'

     -ara de#erinada reora' edian#e %a a/ora "a%ii"ada de% Con,re!o de%a Re-$%i"a / %a !u$!i,uien#e ra#ii"a"i2n edian#e "on!u%#a -o-u%ar.Conore e% ar#"u%o 69 de %a Con!#i#u"i2n' e% e&er"i"io e!#4 !u&e#o a %a!%ii#a"ione! !e=a%ada! -or %a -ro-ia Con!#i#u"i2n / nin,una -er!ona' !e"(#or de% -ue$%o' uer)a arada o -o%#i"a -uede arro,ar!e !u e&er"i"io.

    Lue,o a%ude en !u #er"er "on!iderando' en %o +ue re!-e"#a a %a !u-re(!i2n de% Con,re!o de %a Re-$%i"a' +ue e% ar#"u%o 69 de %a Con!#i#u"i2n

    e!#a$%e"e +ue %a -o#e!#ad %e,i!%a#i0a "orre!-onde a% Con,re!o de %a Re( -$%i"a in#e,rado -or di-u#ado! e%e"#o! dire"#aen#e -or e% -ue$%o en !u(ra,io uni0er!a%' -or e% !i!#ea de %i!#a na"iona% / di!#ri#o! e%e"#ora%e!B.En %a aceta de la Corte' de %a "ua% #oao! e!#e a%%o' !e "oe#e e%error a% "i#ar e% ar#"u%o 6F -ara indi"ar +ue %o! di-u#ado! durar4n en !u!un"ione! "in"o a=o!. La reeren"ia "orre"#a de$e !er a% en"ionado ar(

    ESTUDIOS EN @OMENAJE A @CTOR >I(?AMUDIO ;

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    22/32

    #"u%o 69' +ue e!#a$%e"e +ue e% -eriodo re!-e"#i0o e! de "ua#ro a=o!' -u(diendo !er ree%e"#o!. Lue,o "on"%u/e %a Cor#e' en e!#e a!-e"#o' a!: En"on!e"uen"ia' %a de"i!i2n de !u-riir a% en"ionado or,ani!o de% E!#a(do' e! un a"#o "on#rario a %a nora#i0idad "on!#i#u"iona%B.

    Terina e!#e #er"er "on!iderando "on e!#e -4rrao:

    De %a i!a anera' %a Con!#i#u"i2n Po%#i"a re,u%a en e% ##u%o IV' "a-#u(%o IV' %a or,ani)a"i2n / un"ionaien#o de% Or,ani!o Judi"ia% /' en#re

    %a! ,aran#a! de e!#e Or,ani!o i,ura !u inde-enden"ia un"iona% / %a noreo"i2n de %o! a,i!#rado! / &ue"e!' !a%0o %o! "a!o! e!#a$%e"ido! en %a%e/. La Con!#i#u"i2n de#erina %a ora en +ue !e de!i,nan %o! a,i!#ra(do! de %a Cor#e Su-rea de Ju!#i"ia / i&a -ara e% de!e-e=o de !u! a#ri$u("ione! un -eriodo de !ei! 5 sic 5!on "in"o a=o! 5ar#"u%o! H' H9 / 69de %a Con!#i#u"i2n. La Con!#i#u"i2n no a#ri$u/e a% -re!iden#e de %a Re-(

     $%i"a %a a"u%#ad de no$rar ni de!#i#uir &ue"e! / a,i!#rado!' -or %o +ue %ade"i!i2n +ue !e ana%i)a e! "on#raria a %a! di!-o!i"ione! "on#enida! en %a!nora! undaen#a%e! +ue ri,en %a 0ida de %a Re-$%i"a.

    L%e,ao! a% "uar#o / %#io "on!iderando de %a !en#en"ia' en e% "ua% %aCor#e di&o:

    Lo! a"#o! rea%i)ado! -or e% -re!iden#e de %a Re-$%i"a an#e! reerido! / %o!a"#o! +ue de e%%o! !e deri0en' no !2%o #ran!,reden de#erinado! ar#"u%o!"on!#i#u"iona%e!' !ino +ue re-re!en#an e% ro-iien#o de% orden "on!#i#u("iona%' !i#ua"i2n +ue no -uede -a!ar inad0er#ida -ara e!#a Cor#e "u/a un("i2n e!en"ia% e! %a deen!a de% orden "on!#i#u"iona%. Con!e"uen#een#e'

     -ro"ede de"%arar +ue %o! a"#o! rea%i)ado! -or e% -re!iden#e de %a Re-$%i"aado%e"en de nu%idad ipso 3ure/' -or %o #an#o' "are"en de #oda 0a%ide) &ur(di"a' -or %o +ue e! i-era#i0o -ara e!#e Tri$una% ha"er %a de"%ara#oria "o(rre!-ondien#e / de&ar !in ee"#o a+ue%%a! di!-o!i"ione!' re!#a$%e"iendo a!e% orden &urdi"o +ue$ran#ado.

    >undaen#2 %a Cor#e !u !en#en"ia en %o! ar#"u%o! +ue !e han en"io(nado an#erioren#e /' en %o! +ue a "on#inua"i2n en"ionao!' %o! "ua%e!

    no 0ao! a "oen#ar -or %a na#ura%e)a de e!#e #ra$a&o' -ero +ue -ueden!er0ir de ,ua -ara %o! +ue #en,an in#er3! en "on!u%#ar%o!. !#o! !on: 68'6;H' 69' 69;' 69F' 6F9' 66' 6;' 69' 6F' 6' 68' 67' 68H' 686'68' in"i!o a' 6;' ' F8' F7' ' F' ' 8' 7' 8H' 86 de%a Con!#i#u"i2n Po%#i"a de %a Re-u$%i"a< 6 de %a! di!-o!i"ione! #ran!i#o(ria! / ina%e! de %a -ro-ia Con!#i#u"i2n.

    MARIO AGUIRRE GODOY;;

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    23/32

    En %a -ar#e de"i!oria' +ue en %a reda""i2n de %a! !en#en"ia! !e "on"re#aen e% -or #an#oB' %a Cor#e re!o%0i2: I de"%arar in"on!#i#u"iona% e% de"re#o+ue "on#iene %a! nora! #e-ora%e! de ,o$iernoB ei#ido -or e% -re!i(den#e de %a Re-$%i"a de% 9 de a/o de 677' di!-o!i"ione! +ue +uedan!in 0i,en"ia / de&an de !ur#ir ee"#o. II Pu$%+ue!e e!#a !en#en"ia en e%Diario ;cial. III No#i+ue!e.

    . ,uto del #1 de (ayo de 199#

    E% -ro"e!o ini"iado -or %a Cor#e -ara re!#aurar e% orden "on!#i#u"iona%"on#inu2 "on o#ra re!o%u"i2n +ue di"#2 e% 6 de a/o de 677. En 3!#a di&o:

    De "onoridad "on e% ar#"u%o 689 de %a Le/ de A-aro' E1hi$i"i2n Per(!ona% / de Con!#i#u"iona%idad' %a! de"i!ione! de e!#a Cor#e 0in"u%an a% -o(der -$%i"o / 2r,ano! de% E!#ado' / #ienen -%eno! ee"#o! ren#e a #odo!.En "on"ordan"ia "on e!a nora' e% ar#"u%o 8 de %a "i#ada Le/ a-%i"a$%ea %o! "a!o! de in"on!#i#u"iona%idad de#erina +ue %a de!o$edien"ia' re(#ardo u o-o!i"i2n a una re!o%u"i2n di"#ada en un -ro"e!o de a-aro de

     -ar#e de un un"ionario o e-%eado de% E!#ado / !u! in!#i#u"ione! de!"en(#ra%i)ada! / au#2noa! e! "au!a %e,a% de de!#i#u"i2n' ade4! de %a! o#ra!

    !an"ione! e!#a$%e"ida! en %a! %e/e!' / e% ar#"u%o 7 de %a i!a Le/ e!#a( $%e"e re!-on!a$i%idade! -ena%e!.

    Co-%een#2 %o an#erior %a Cor#e' und4ndo!e en e% ar#"u%o 99 de %a%e/ e!-e"i"a' en "uan#o a +ue -ara %a de$ida e&e"u"i2n de %o re!ue%#o e%Tri$una% -odr4 %i$rar 2rdene! / andaien#o! a au#oridade!' un"iona(rio! o e-%eado! de %a adini!#ra"i2n -$%i"a o -er!ona! o$%i,ada!' -re("e-#o +ue e!#4 en arona "on e% -rier -4rrao de% ar#"u%o H de %aCon!#i#u"i2n +ue ordena +ue %o! or,ani!o! de% E!#ado de$er4n -re!#ar a%o! #ri$una%e! e% au1i%io +ue re+uieran -ara e% "u-%iien#o de !u! re!o(%u"ione! / +ue i,ua% o$%i,a"i2n #ienen %o! -ar#i"u%are!.

    En e!#a i!a re!o%u"i2n' an#e %a! dii"u%#ade! +ue en"on#r2 %a Cor#e

     -ara %a e&e"u"i2n de !u !en#en"ia "on!ider2:En e% "a!o "on"re#o !e e!#a$%e"e +ue e% -re!iden#e de %a Re-$%i"a ha !e(,uido a"#uando en e0iden#e ino$!er0an"ia de %a !en#en"ia / ha!#a en %a!oi"ina! de% diario oi"ia% !e han ne,ado a re"i$ir %a reerida !en#en"ia -ara!u -u$%i"a"i2n' %o +ue "on!#i#u/e de!o$edien"ia / o-o!i"i2n a %a! de"i!io(ne! eanada! de e!#a Cor#e' %o +ue #rae a-are&ada %a! re!-on!a$i%idade!

    ESTUDIOS EN @OMENAJE A @CTOR >I(?AMUDIO ;9

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    24/32

    "on!i,uien#e!. En "on!e"uen"ia' -ro"ede re+uerir de %o! ini!#ro! de Go( $erna"i2n / de %a Deen!a e% au1i%io ne"e!ario -ara +ue %a !en#en"ia an#e!en"ionada !ea -u$%i"ada inedia#aen#e en e% Diario ;cial/ !e ha,a"u-%ir -or di"ho! un"ionario!.

    Por e%%o' $a!4ndo!e en %a! %e/e! "i#ada! / en %o! ar#"u%o!: o.' 6;H'6;6' 69' 69F' 68' in"i!o 6o.' F8' ' in"i!o i' de %a Con!#i#u"i2n Po%(#i"a de %a Re-$%i"a< 6 de %a! di!-o!i"ione! #ran!i#oria! / ina%e! de %a

     -ro-ia Con!#i#u"i2n< 6o.' o.' o.' 9o.' Fo.' o.' ' 6;;' 6;F' 6;7' 6F de%a Le/ de A-aro' E1hi$i"i2n Per!ona% / de Con!#i#u"iona%idad< 7o. / 9de %a Le/ de% Or,ani!o Judi"ia%' en e% -or #an#oB' re!o%0i2: I !e re(+uiere a %o! ini!#ro! de Go$erna"i2n / de %a Deen!a -ara +ue -re!#en e%au1i%io +ue !ea ne"e!ario' a ee"#o! de +ue %a !en#en"ia di"#ada -or e!#aCor#e e% 9de a/o de677' !e -u$%i+ue en e% Diario ;cial/ !ea de$i(daen#e "u-%ida -or e% Or,ani!o E&e"u#i0o< II -ara e% ee"#o re#a(!e "o-ia "er#ii"ada #an#o de %a !en#en"ia "oo de e!#e au#o a %o! ini!(#ro! an#e! no$rado!< III no#i+ue!e a% Mini!#erio P$%i"o.

    . ,uto del ? de 3unio de 199#

    Toda0a hu$o 4! a"#ua"ione! de %a Cor#e. Ei#i2 en e% e1-edien#e9(7 +ue re"o,a #oda! %a! di%i,en"ia!' %a re!o%u"i2n de% ; de &unio de677' +ue -uede e!#iar!e +ue ue %a +ue -u!o -un#o ina% a e!#e -ro"e!o"on!#i#u"iona%. La Cor#e en !u! "on!iderando! hi)o re%a"i2n de %o a"#uado.Indi"2 +ue e% e&3r"i#o de Gua#ea%a -re!#2 e% au1i%io re+uerido / e% a%%o ue -u$%i"adoene%Diario ;cial. Que a !u 0e)' e% ini!#ro de %a Deen!a a(nie!#2 +ue "oo "on!e"uen"ia de %a de"i!i2n de% e&3r"i#o de "u-%ir "on %ore!ue%#o -or %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad' e% -re!iden#e de %a Re-$%i"a'in,eniero Jor,e An#onio Serrano E%a!' o-#2 -or a$andonar e% "ar,o. Ad0ir(#i2 +ue -ara re!#a$%e"er e% orden "on!#i#u"iona%' #odo! %o! or,ani!o! de%E!#ado de$en 0o%0er a un"ionar de "onoridad "on %a! -re!"ri-"ione! de%a Con!#i#u"i2n / +ue a e!a e"ha' !e ha$an reini"iado %a! a"#i0idade! de %aCor#e Su-rea de Ju!#i"ia' / +ue e% Con,re!o de %a Re-$%i"a e!#a$a en -o(!i$i%idad &urdi"a de reini"iar !u %a$or -ar%aen#aria.

    Di&o %a Cor#e en un i-or#an#e -4rrao:

    La e!#ru"#ura de% Or,ani!o E&e"u#i0o #a$i3n ue !eriaen#e a%#erada"on %a ei!i2n de% De"re#o de"%arado in"on!#i#u"iona%' -or+ue e% -re!iden(

    MARIO AGUIRRE GODOY;F

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    25/32

    #e de %a Re-$%i"a a!ui2 %a! a"u%#ade! %e,i!%a#i0a! arro,4ndo!e un"io(ne! +ue no %e "orre!-ondan de a"uerdo "on %a Con!#i#u"i2n' %o +ue !i,nii("a +ue di"ho Or,ani!o ha a"#uado de a"#o de!de e% 0ein#i"in"o de a/ode i% no0e"ien#o! no0en#a / #re!' -or %o +ue' en "u-%iien#o de %a !en(#en"ia ei#ida -or e!#a Cor#e en e!a i!a e"ha' di"ho Or,ani!o de$e'#a$i3n' e!#ar in#e,rado / un"ionar de "onoridad "on %o -re!"ri#o -or %a Con!#i#u"i2n. So$re e!#e a!-e"#o de$e "on!iderar!e +ue e% e1 -re!iden#ede %a Re-$%i"a' in,eniero Jor,e An#onio Serrano E%a!' a% ha$er ei#ido5e% de"re#o de reeren"ia' e&e"u#ando a"#o! -o!#eriore! en o$!er0an"ia de%

    i!o / !e,uidaen#e a$andonado e% "ar,o' "on!u2 un #-i"o ,o%-e deE!#ado' -or %o +ue no -uede o-#ar a% "i#ado "ar,o de "onoridad "on e%ar#"u%o 68F in"i!o a de %a Con!#i#u"i2n +ue -re"e-#a: No -odr4n o-#ar a% "ar,o de -re!iden#e o 0i"e-re!iden#e de %a Re-$%i"a: a e% "audi%%o ni%o! &ee! de un ,o%-e de E!#ado' re0o%u"i2n arada o o0iien#o !ii%ar'+ue ha/a a%#erado e% orden "on!#i#u"iona%' ni +uiene! "oo "on!e"uen"iade #a%e! he"ho! a!uan %a Jea#ura de Go$iernoB. An#e %a au!en"ia deini(#i0a de% -re!iden#e de %a Re-$%i"a' ahora +ue !e ha ini"iado e% -ro"e!o dere#orno a %a Con!#i#u"iona%idad' -ro"ede de#erinar +ui3n de$e !u!#i#uir%o.

    Lue,o "on#ina %a Cor#e reiri3ndo!e a% -ro"ediien#o de !u!#i#u"i2n:

    En -rin"i-io' de "onoridad "on e% ar#"u%o 687 de %a Con!#i#u"i2n' en "a(!o de a%#a a$!o%u#a de% -re!iden#e' %o !u!#i#uir4 e% 0i"e-re!iden#e. E!#aCor#e ad0ier#e +ue e% a"#ua% 0i"e-re!iden#e !e=or Gu!#a0o Ado%o E!-inaSa%,uero' a"#u2 duran#e e% %a-!o +ue dur2 e% ,o%-e de E!#ado -ro-i"iado

     -or e% -re!iden#e / -ar#i"i-2 no#oriaen#e en %o! a"#o! i%e,#io! rea%i)a(do! -or e% Or,ani!o E&e"u#i0o en#re o#ro!' en e% a"#o en +ue !e dio -o(!e!i2n a %o! a,i!#rado! de %a Cor#e Su-rea de Ju!#i"ia de!i,nado! -or e%Go$ierno de a"#o "on %o "ua% !u !i#ua"i2n !e !u$!ue en %a -re!"ri-"i2n"on#enida en e% "i#ado ar#"u%o 68F' in"i!o a' de %a Con!#i#u"i2n Po%#i"a' %o+ue #rae a-are&ada %a "on!e"uen"ia de +ue no -uede o-#ar a% "ar,o de -re!i(den#e de %a Re-$%i"a. En #odo "a!o' e% 0i"e-re!iden#e #iene "orre!-on!a(

     $i%idad -o%#i"a "on e% -re!iden#e' -or "uando +ue e% ar#"u%o 676' in"i!o "'de %a Con!#i#u"i2n e!#a$%e"e en#re %a! un"ione! de% 0i"e-re!iden#e' "oad(

    /u0ar "on e% -re!iden#e de %a Re-$%i"a' en %a dire""i2n de %a -o%#i"a ,e(nera% de% ,o$ierno / !er "orre!-on!a$%e de e%%a!B. 6; De %a! a"#ua"ione! de%0i"e-re!iden#e en un r3,ien +ue a%#er2 e% orden "on!#i#u"iona%' diana %a

    ESTUDIOS EN @OMENAJE A @CTOR >I(?AMUDIO ;

    6; A"%arao! +ue %a %#ia ra!e +ue di"e / !er "orre!-on!a$%e de e%%a!B' no a-are"een e% #e1#o de %a 0i,en#e Con!#i#u"i2n de 6789' +ue ue reorado -or e% ar#"u%o 67 de%A"uerdo Le,i!%a#i0o nero 68(7' -re0ia "on!u%#a -o-u%ar.

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    26/32

    "on!e"uen"ia de +ue !e en"uen#ra inha$i%i#ado -ara "on#inuar en e% e&er"i("io de %a Vi"e-re!iden"ia / -ara o-#ar a% "ar,o de -re!iden#e de %a Re-(

     $%i"a.

    En !u! %#ia! a-re"ia"ione! %a Cor#e di&o:

    De a"uerdo "on %o "on!iderado ha !ur,ido en %a 0ida de %a Re-$%i"a e%he"ho de %a a%#a a$!o%u#a de -re!iden#e / 0i"e-re!iden#e' +ue e! uno de %o!!u-ue!#o! -re0i!#o! en e% ar#"u%o 687' in ;ne' de %a Con!#i#u"i2n' +ue or(

    dena +ue en "a!o de a%#a -eranen#e de -re!iden#e / 0i"e-re!iden#e' "o( -%e#ar4 e% -eriodo -re!iden"ia% %a -er!ona +ue de!i,ne e% Con,re!o de %aRe-$%i"a "on e% 0o#o a0ora$%e de %a! do! #er"era! -ar#e! de% #o#a% de di(

     -u#ado!. En e!a 0ir#ud' -ara "o-%e#ar e% -ro"e!o de re#orno a %a in!#i#u("iona%idad +ue$ran#ada' -ro"ede +ue e% Con,re!o de %a Re-$%i"a !e renaen e% -%a)o +ue !e indi"a en %a -ar#e re!o%u#i0a de e!#e au#o / de!i,ne a %a

     -er!ona +ue de$e de!e-e=ar e% "ar,o de -re!iden#e de %a Re-$%i"a ha!#a%a #erina"i2n de% -eriodo "on!#i#u"iona%. De$e -ro"eder #a$i3n a de!i,(nar a% 0i"e-re!iden#e de "onoridad "on %o -re"e-#uado -or e% ar#"u%o67 de %a Con!#i#u"i2n.

    >und4ndo!e en %a! %e/e! "i#ada! / en %o! ar#"u%o! 6;H' 6;6' 69' 69;'

    69' 6F9 in"i!o! $' d' ' ' 68' 68 in"i!o a' F8' ' in"i!o i' de %aCon!#i#u"i2n Po%#i"a de %a Re-$%i"a< 6 de %a! di!-o!i"ione! #ran!i#oria!/ ina%e! de %a -ro-ia Con!#i#u"i2n< 99' 6;' 6;;' 6F' in"i!o i' / 689 de%a Le/ de A-aro' E1hi$i"i2n Per!ona% / de Con!#i#u"iona%idad' di"#2 %a -ar#e re!o%u#i0a.

    Se #ra#a en#on"e! de% -or #an#oB de% au#o' "on e% +ue ina%i)2 !u a"#ua("i2n %a Cor#e:

    La Cor#e de Con!#i#u"iona%idad' "on $a!e en %o "on!iderado / %e/e! "i#a(da!' en e&e"u"i2n de %a !en#en"ia di"#ada -or e!#a Cor#e e% 0ein#i"in"o dea/o de i% no0e"ien#o! no0en#a / #re!' re!ue%0e: I e% Or,ani!o E&e"u(#i0o de$e e!#ru"#urar!e / un"ionar de "onoridad "on %o -re0i!#o en %aCon!#i#u"i2n Po%#i"a de %a Re-$%i"a< II an#e %a a%#a a$!o%u#a de -re!i(den#e / 0i"e-re!iden#e de %a Re-$%i"a de$e -ro"eder: a0 a de!i,nar a %a

     -er!ona +ue de!e-e=e e% "ar,o de -re!iden#e de %a Re-$%i"a. Para e%ee"#o !e i&a e% -%a)o de 0ein#i"ua#ro hora! a in de +ue di"ho Or,ani!o"u-%a "on e!#a re!o%u"i2n< '0en !u o-or#unidad de!i,ne a% 0i"e-re!iden#ede %a Re-$%i"a "onore %o +ue di!-one %a Con!#i#u"i2n Po%#i"a< III %a!

     -er!ona! +ue !e de!i,nen "oo -re!iden#e / 0i"e-re!iden#e e&er"er4n %o!

    MARIO AGUIRRE GODOY;8

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    27/32

    "ar,o! ha!#a "o-%e#ar e% a"#ua% -eriodo "on!#i#u"iona%< IV no#i+ue!e a%Con,re!o de %a Re-$%i"a' a% Mini!#erio P$%i"o / a% Mini!#erio de %a De(en!a.

    En e!#e "a!o hi!#2ri"o -uede a-re"iar!e +ue %a Cor#e de Con!#i#u"iona(%idad "u-%i2 -%enaen#e "on !u un"i2n' en "uan#o a %a deen!a de %aCon!#i#u"i2n / a% re!#a$%e"iien#o de% r3,ien in!#i#u"iona% / &urdi"ode% -a!. En ee"#o' -or De"re#o 69(7 de% Con,re!o de %a Re-$%i"a' de%

    9 de &unio de 677' !e de"%ara %a 0a"an"ia de% "ar,o de -re!iden#e de %aRe-$%i"a -or a$andono de% i!o -or Jor,e An#onio Serrano E%a! ei,ua%en#e de %a Vi"e-re!iden"ia' -or inha$i%i#a"i2n de Gu!#a0o Ado%oE!-ina Sa%,uero. E!#e De"re#o !e -u$%i"2 en e% diario oi"ia% e% 7 de &uniode 677. En %a i!a e"ha' 9 de &unio de 677' e% Con,re!o de %a Re-( $%i"a ei#i2 e% De"re#o nero 6F(7' -or e% "ua% de"%ara e%e"#o -re!iden#ede %a Re-$%i"a a% "iudadano Rairo de Le2n Car-io' -ara e% -eriodo +ueina%i)a$a e% 6; de enero de 677F' e% +ue #a$i3n ue -u$%i"ado en e% dia(rio oi"ia% e% 7 de &unio de 677. >ina%en#e' direo! +ue e% Con,re!o de%a Re-$%i"a ei#i2 e% 68 de &unio de 677 e% De"re#o nero (7' -or e% "ua% de"%ara e%e"#o 0i"e-re!iden#e de %a Re-$%i"a de Gua#ea%a a%"iudadano Ar#uro @er$ru,er A!#uria!' -ara e% i!o -eriodo. Di"ho De(

    "re#o ue -u$%i"ado en e% diario oi"ia% e% de &unio de 677. E!#o! do!i%u!#re! "o-a#rio#a!' +ue ahora re"ordao!' de!e-e=aron !a#i!a"#o(riaen#e !u! "ar,o! / !2%o %aen#ao! +ue' a %a e"ha' a$o! /a a%%e("ieron.

    VIII. CONCEPTO DE PRIVILEGIOS Y DEREC@OS ADQUIRIDOS:SENTENCIA DEL 6 DE AGOSTO DE HH

    Vao! a en"ionar' un "a!o u/ !in,u%ar -or %a ora en +ue re!o%(0i2 %a Cor#e. E% "a!o !e #ra#2 a"uu%ando 0ario! e1-edien#e! 5 nero!89(HHH< 6H9(HHH / 6;(HHH. E! i-or#an#e "i#ar%o -or+ue -or %a

    ei!i2n de% De"re#o nero ;;(HHH de% Con,re!o de %a Re-$%i"a' o!ea' %a Le/ de Su-re!i2n de Pri0i%e,io! / enei"io! >i!"a%e!' de A-%ia("i2n de %a a!e I-oni$%e / de %a Re,u%ari)a"i2n Tri$u#aria' !e ae"#aron%o! dere"ho! de% ,reio de a$o,ado! / no#ario! de Gua#ea%a' ue +ue e%Co%e,io +ue %o! re-re!en#a -%an#e2 una a""i2n de in"on!#i#u"iona%idad -ar"ia% de %o! ar#"u%o! 6 / de% en"ionado De"re#o ;;(HHH de%

    ESTUDIOS EN @OMENAJE A @CTOR >I(?AMUDIO ;7

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    28/32

    Con,re!o. Ta$i3n %o hi"ieron o#ro! do! ,ru-o! de a$o,ado! / -or e%%o!e oraron #re! e1-edien#e!' %o! "ua%e! ueron a"uu%ado! -ara di"#ar !en#en"ia.

    A% Co%e,io de A$o,ado! / No#ario! !e %e ae"#a$a -or !u-riir un in(,re!o de% "ua#ro -or "ien#o +ue %ue,o !e en"ionar4. Lo! ar,uen#o! de%Co%e,io ueron a!:

    a0E% Con,re!o de %a Re-$%i"a ei#i2 e% De"re#o ;;(HHH' Le/ de Su-re(

    !i2n de Pri0i%e,io! / enei"io! >i!"a%e!' de A-%ia"i2n de %a a!e I-o(ni$%e' / de Re,u%ari)a"i2n Tri$u#aria' e% +ue en !u ar#"u%o 6 reor2 e%ar#"u%o 8 de% De"re#o (7 de% Con,re!o de %a Re-$%i"a Le/ de%I-ue!#o de Ti$re! >i!"a%e! / de Pa-e% Se%%ado E!-e"ia% -ara Pro#o"o(%o!' !u-riiendo e% %#io -4rrao de di"ha nora' +ue e!#a$%e"a ...Adi"iona%en#e' e% Mini!#erio de >inan)a! P$%i"a! -or e% "ondu"#o "o(rre!-ondien#e -a,ar4 en ee"#i0o' un "ua#ro -or "ien#o !o$re e% on#o de"ada ad+ui!i"i2n ee"#uada -or %o! No#ario! +ue !e en#re,ar4 dire"#aen#ea% Co%e,io de A$o,ado! / No#ario! de Gua#ea%a' "on de!#ino e1"%u!i0o ainan"iar !u! -%ane! de -en!ione!' &u$i%a"ione!' on#e-o! / o#ra! -re!#a("ione! a a0or de %o! "o%e,iado!' / %o! "o-ro$an#e! +ue !e e1#iendan a %aDire""i2n "oo "on!#an"ia de% -a,o de %a "oi!i2n a +ue !e reiere e!#ear#"u%o' no e!#4n ae"#o! a% i-ue!#o de #i$re! i!"a%e!< '0 %a nora i(

     -u,nada +ue dero,2 e% -4rrao an#erior !u-rie dere"ho! ad+uirido! -or %o! no#ario! +ue han !ido in"or-orado! a !u -a#rionio' ae"#4ndo!e a% Co(%e,io de A$o,ado! / No#ario! de Gua#ea%a a% no in"reen#ar!e !u ondode -en!ione!' -ue! di"ha !u-re!i2n 0u%nera e% ar#"u%o ;; de %a Con!#i#u("i2n Po%#i"a de %a Re-$%i"a de Gua#ea%a' +ue di!-one %a nu%idad ipso

     3urede %a! %e/e! o di!-o!i"ione! +ue di!inu/an' re!#rin&an o #er,i0er!en%o! dere"ho! +ue %a i!a ,aran#i)a< c0 %a nora i-u,nada 0io%a e% ar(#"u%o 86 !e,undo -4rrao de %a Con!#i#u"i2n' +ue re!,uarda %o! dere"ho!ad+uirido! -or e% e&er"i"io de %a! -roe!ione! a"redi#ada! -or ##u%o! -roe(!iona%e!' %o! "ua%e! #a$i3n a$ar"an dere"ho! "oo %a! -re!#a"ione! en,enera%' %a! "ua%e! ueron ae"#ada! -or di"ha nora. So%i"i#2 +ue !e de("%arara %a in"on!#i#u"iona%idad de% ar#"u%o 6 de% De"re#o ;;(HHH de%Con,re!o de %a Re-$%i"a' +ue reor2 e% ar#"u%o 8 de% De"re#o (7

    de% Con,re!o de %a Re-$%i"aB.

    La! o#ra! a""ione! #a$i3n !e reeran a e!#e -un#o' %2,i"aen#e' -or !er ie$ro! de% Co%e,io. Pero' ade4!' -or+ue e% De"re#o an#e! indi"ado' ene% ar#"u%o ' !u-rii2 e% ar#"u%o ;9 de %a Le/ de% I-ue!#o a% Va%or A,re,ado' reeren#e a +ue -oda u#i%i)ar!e #i$re! i!"a%e! -ara !a#i!a"er 

    MARIO AGUIRRE GODOY9H

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    29/32

    di"ho i-ue!#o en %o! #e!#ionio! de %a! e!"ri#ura! -$%i"a!' "uando uera -ro"eden#e' %o "ua% #a$i3n -er&udi"a$a a% Co%e,io en !u -a#rionio -or(+ue de&a$a de -er"i$ir e% "ua#ro -or "ien#o an#e! en"ionado.

    E% #e1#o de %a nora i-u,nada' ar#"u%o 6 de% De"re#o ;;(HHH'#a$i3n re"ono"a a% no#ario una "oi!i2n de% die) -or "ien#o' "uando!ean "o%e,iado! a"#i0o! / rea%i)aran' en#re o#ra!' %a! o-era"ione! de ad(+ui!i"i2n de %o#e! de -a-e% !e%%ado e!-e"ia% -ara -ro#o"o%o! / #i$re! i!("a%e! / en e% -a,o en ee"#i0o de% i-ue!#o "uando in#er0inieran en %a au(

    #ori)a"i2n de do"uen#o! +ue "on#en,an a"#o! / "on#ra#o! ,ra0ado! "one% i-ue!#o de #i$re! i!"a%e!.

    E!#o! in,re!o! de!a-are"ieron "on %a! reora! de %o! ar#"u%o! "i#a(do!' a% ei#ir!e e% De"re#o ;;(HHH de% Con,re!o.

    En %a! audien"ia! +ue !e "orrieron "on o#i0o de %a! a""ione! de in("on!#i#u"iona%idad -ar"ia% in#er-ue!#a!' #an#o e% -ro"urador ,enera% de %ana"i2n "oo e% Mini!#erio P$%i"o e!#u0ieron de a"uerdo "on +ue %a! a"("ione! de in"on!#i#u"iona%idad -ro"edan. La Su-erin#enden"ia de Adi(ni!#ra"i2n Tri$u#aria e!#a$a en de!a"uerdo.

    La Cor#e de Con!#i#u"iona%idad en una e1#en!a !en#en"ia ana%i)2 e%"on"e-#o de dere"ho ad+uirido' +ue air2 %o #enan #an#o e% Co%e,io deA$o,ado! / No#ario! "oo !u! a,reiado!' -ara "on"%uir +ue no "on!#i(

    #uan -ri0i%e,io!' +ue e! a %o +ue !e reiere e% De"re#o ;;(HHH de% Con(,re!o' /' -or %o #an#o' e!o! dere"ho! no -odan !er ae"#ado!.

    Di&o %a Cor#e:

    E% dere"ho ad+uirido e! a+ue% +ue -or ha$er "u-%ido "on #odo! %o! -re(!u-ue!#o! de he"ho -ara !u "on!o%ida"i2n' re!u%#a in"or-orado deini#i0a(en#e a% -a#rionio de !u #i#u%ar' !e,n %a %e/ 0i,en#e +ue %e a"redi#a e1i!(#en"ia. E! en a#en"i2n a e!#a! !i#ua"ione! "on!o%idada! +ue %o! -rin"i-io!de !e,uridad / "er#e)a &urdi"a i-onen a% ordenaien#o %e,a% o$!er0ar +ue %o! dere"ho!' ad+uirido! a% a-aro de una %e/' de$en !er re!-e#ado!

     -or %a nue0a %e,i!%a"i2n' / no -ueden !er ae"#ado! edian#e %a a-%i"a"i2nre#roa"#i0a de e!#a %#ia. Ta% anda#o e! re"o,ido en %a Con!#i#u"i2n Po(

    %#i"a de %a Re-$%i"a 5ar#"u%o 69' / en %o! ar#"u%o! o. 5+ue di!-one +ue+ue %a %e/ no #iene ee"#o re#roa"#i0o ni odii"a dere"ho! ad+uirido!B /F' %i#era%e! a'"/de%aLe/de% Or,ani!o Judi"ia%.

    La o$%i,a"i2n a +ue !e reieren %o! a""ionan#e!' "on#iene en e!en"ia %o!!i,uien#e! -re!u-ue!#o!: a0 una ad+ui!i"i2n de e!-e"ie! i!"a%e! 5#i$re!i!"a%e! / -a-e% !e%%ado e!-e"ia% -ara -ro#o"o%o!< '0di"ha ad+ui!i"i2n de(

     $a ha"er!e -or -roe!iona%e! +ue e&er"en %a un"i2n no#aria%< c0e% Mini!#e(

    ESTUDIOS EN @OMENAJE A @CTOR >I(?AMUDIO 96

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    30/32

    rio de >inan)a! P$%i"a! de$a -a,ar en ee"#i0o a% Co%e,io de A$o,ado! / No#ario! de Gua#ea%a' un "ua#ro -or "ien#o !o$re e% on#o de "ada ad(+ui!i"i2n ee"#uada -or %o! no#ario! 5inculu( iuris< / d0e% on#o -a,adode$a de!#inar!e -or e% "i#ado Co%e,io Proe!iona% a inan"iar !u! -%ane! de

     -en!ione!' &u$i%a"ione!' on#e-o! / o#ra! -re!#a"ione! a a0or de !u! "o(%e,iado!.

    Ta$i3n di&o %a Cor#e:

    Toando en "uen#a %o! -re!u-ue!#o! an#eriore!' no re+uiere a/or e!uer)oin#e%e"#i0o de#erinar +ue %a o$%i,a"i2n an#e! "i#ada no -uede "on!#i#uir un

     -ri0i%e,io i!"a%' -ue! en %a i!a no !e e!#4 %i$erando !u&e#o -a!i0o a%,unode% #ri$u#o' de% "u-%iien#o de una "ar,a #ri$u#aria' !ino 4! $ien %a o$%i(,a"i2n #iene "oo ori,en e% -a,o -re0io de un i-ue!#o +ue !e da' /a !ea a%ad+uirir #i$re! i!"a%e! -ara !a#i!a"er e% i!o' o $ien' ad+uirir -a-e% !e(%%ado e!-e"ia% -ara -ro#o"o%o!' -ara rea%i)ar una un"i2n no#aria%. De ah +ue

     -or no "on!#i#uir -ri0i%e,io i!"a% a%,uno di"ha o$%i,a"i2n no %e !ean a-%i"a( $%e! a e%%a %o! "on"e-#o! de e1en"i2nB' e1onera"i2nB' dedu""i2nB' e%u(!i2nB 5-ro-io! de% dere"ho #ri$u#ario' / "o-e#en"ia de!%ea%B' +ue e! %o+ue en re!uen !e -re#endi2 e0i#ar a% ei#ir!e e% De"re#o ;;(HHH de% Con(,re!o de %a Re-$%i"a.

    Den#ro de %o! in#ere!e! +ue e% #e1#o "on!#i#u"iona% i-one a% E!#ado !een"uen#ran a+u3%%o! denoinado! "o%e"#i0o!B' +ue !e #radu"en en %a o$%i(,a"i2n de -ro#e,er a %a -er!ona / a !u ai%ia' ,aran#i)ar a %o! ha$i#an#e!de %a Re-$%i"a 5en#re o#ro! !u de!arro%%o in#e,ra% / $enei"iar!e de% -ro(,re!o "ien#i"o / #e"no%2,i"o de %a na"i2n' edian#e e% ade"uado "ono"i(ien#o de %a rea%idad / "u%#ura na"iona% / uni0er!a%' / -roo0er %a "ien"ia/ %a #e"no%o,a "oo $a!e! undaen#a%e! de% de!arro%%o na"iona%< #odoe%%o -ara %o,rar a%"an)ar e% in !u-reo de% E!#ado: %a rea%i)a"i2n de% $ien"on. De anera +ue !i -or edio de %e,i!%a"i2n' e% E!#ado a!ue %ao$%i,a"i2n de "oad/u0ar "on un -ar#i"u%ar 5!ea una -er!ona indi0idua% o

     &urdi"a a %a rea%i)a"i2n de% $iene!#ar "o%e"#i0o' di"ha %e,i!%a"i2n re!u%#a!er uen#e ori,inaria de dere"ho! +ue a% "on!o%idar!e' "rean !i#ua"ione!+ue oran -ar#e de% -a#rionio &urdi"o de e!#a "o%e"#i0idad / no -ueden

    !er ae"#ado! -or %e,i!%a"i2n -o!#erior' -ue! e%%o e+ui0a%dra a ne,ar e% re("ono"iien#o de e!#o! dere"ho! / ae"#ar -o!i"ione! &urdi"a! "on!#i#uida!.De ah +ue !e ha/a "on!iderado an#erioren#e -or e!#a Cor#e +ue E% dere("ho ad+uirido e1i!#e "uando !e "on!o%ida una a"u%#ad' un $enei"io o unare%a"i2n en e% 4$i#o de %a e!era &urdi"a de una -er!onaB. 5Sen#en"ia de%F de &u%io de 6776< e1-edien#e F;(7H< Ga"e#a H.

    MARIO AGUIRRE GODOY9

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    31/32

    Si !e #oa en "uen#a +ue %a -ro-ia Con!#i#u"i2n -roh$e %a ae"#a"i2nde dere"ho! ad+uirido! -or e% e&er"i"io de -roe!ione! a"redi#ada!' / +uee!#o! dere"ho! !e "on!o%idan -re0io "u-%iien#o de "ier#a! o$%i,a"ione!5%a "o%e,ia"i2n -roe!iona%' en#re e%%a! -uede "on"%uir!e +ue %a o$%i,a"i2n+ue -or edio de una %e/ a!ui2 e% E!#ado en e&er"i"io de !u -o#e!#ad !o(

     $erana de %e,i!%ar' "oad/u0ando "on e% Co%e,io de A$o,ado! / No#ario!de Gua#ea%a -ara e% "u-%iien#o de !u! ine!' ha -a!ado a in#e,rar e%

     -a#rionio &urdi"o de% "i#ado "o%e,io -roe!iona% 5+ue "oo -er!ona &ur(di"a e! un en#e !u&e#o de dere"ho! / o$%i,a"ione!' -ue! e% -ro-io i(pe-

    riu(+ue ,enera e% -a,o de %a o$%i,a"i2n #ri$u#aria e! %o +ue ori,ina %a"on!o%ida"i2n de %a -o!i"i2n &urdi"a ad+uirida -or di"ha in!#i#u"i2n ,re(ia%' i!a +ue no -uede !er ae"#ada o !u-riida ni -or %e,i!%a"i2n -o!(#erior' ni en raude de %e/' %o +ue de o"urrir' "oni,urara un 0i"io de in("on!#i#u"iona%idad en e% a"#o %e,i!%a#i0o o ,u$ernaen#a% +ue a! %oa"uerde' a% "on%%e0ar i-%"i#a una 0io%a"i2n de %o di!-ue!#o en %o! ar#"u(%o! ;;' 86 / 69 de %a Con!#i#u"i2n.

    A! %%e,2 %a Cor#e a un re!u%#ado u/ e!-e"ia%' -or+ue no o$!#an#e +uede"%ar2 !in %u,ar %a! a""ione! de in"on!#i#u"iona%idad -ar"ia% de %o! ar(#"u%o! 6 / de% De"re#o ;;(HHH de% Con,re!o de %a Re-$%i"a' !ine$ar,o' an#u0o 0i,en#e! %o! dere"ho! de% Co%e,io de A$o,ado! / No(

    #ario! de Gua#ea%a / %o! de !u! ie$ro!. Lo di&o en e% -or #an#oB dee!#a anera:

    La Cor#e de Con!#i#u"iona%idad' "on $a!e en %o "on!iderado / %e/e! "i#ada!de"%ara: I0 !in %u,ar %a! a""ione! de in"on!#i#u"iona%idad -ar"ia% -%an#eada!"on#ra %o! ar#"u%o! 6 / de% De"re#o ;;(HHH de% Con,re!o de %a Re-(

     $%i"a' +ue "on#iene %a Le/ de Su-re!i2n de Pri0i%e,io! / enei"io! >i!"a(%e!' de A-%ia"i2n de %a a!e I-oni$%e / de Re,u%ari)a"i2n Tri$u#aria<II0 -ara %a -o!i#i0idad de% dere"ho +ue !e -re!er0a -or e!#e a%%o' de$e en(#ender!e +ue en %o! "a!o! en %o! +ue %a %e/ re+uiera in#er0en"i2n no#aria%

     -ara %a ora%i)a"i2n de "on#ra#o!' en %o! +ue !e de$e !a#i!a"er e% i-ue!(#o a% 0a%or a,re,ado' di"ho i-ue!#o -uede !a#i!a"er!e adhiriendo en %o!#e!#ionio! de %a! e!"ri#ura! -$%i"a! re!-e"#i0a! #i$re! i!"a%e!' de0en(

    ,4ndo!e "on o#i0o de %a ad+ui!i"i2n de di"ha! e!-e"ie! %a "oi!i2n de%6H -or "ien#o de% 0a%or de %a! i!a! -or -ar#e de% ad+uiren#e< adi"iona%(en#e e% Mini!#erio de >inan)a! P$%i"a! -or e% "ondu"#o "orre!-ondien#e

     -a,ar4 en ee"#i0o a% Co%e,io de A$o,ado! / No#ario! de Gua#ea%a un"ua#ro -or "ien#o -or "ada ad+ui!i"i2n de #i$re! i!"a%e! he"ha -or %o! no(#ario!' i!a +ue !e en#re,ar4 dire"#aen#e a %a in!#i#u"i2n en"ionada'

    ESTUDIOS EN @OMENAJE A @CTOR >I(?AMUDIO 9

  • 8/19/2019 2) Aspectos de la Jusiticia Constitucional en Guatemala.doc

    32/32

    "on de!#ino e1"%u!i0o -ara inan"iar !u! -%ane! de -re!#a"ione!' &u$i%a"io(ne!' on#e-o! / o#ra! -re!#a"ione! a a0or de !u! "o%e,iado!. III0 Ordena#an#o a %a Su-erin#enden"ia de Adini!#ra"i2n Tri$u#aria "oo a% Mini!#e(rio de >inan)a! P$%i"a!' de#erinar -ara !u -o!#erior -a,o' e% i-or#e de%"ua#ro -or "ien#o de %a "oi!i2n +ue %e "orre!-onde a% Co%e,io de A$o,a(do! / No#ario! de Gua#ea%a' "oo "on!e"uen"ia de ad+ui!i"ione! de e!(

     -e"ie! i!"a%e! / -a-e% !e%%ado e!-e"ia% -ara -ro#o"o%o! rea%i)ada -or %o!no#ario!' -ara "u/o ee"#o de$en o$!er0ar' no !2%o %a nora +ue !e i-u,(n2' !ino %o! -4rrao! "ondu"en#e! de% ar#"u%o 8 de% De"re#o (7 / ;9

    de% De"re#o (7 an#e! de !u reora / de %o di!-ue!#o en e% ar#"u%o; de% Re,%aen#o de %a Le/ de% I-ue!#o de Ti$re! >i!"a%e! / Pa-e%Se%%ado E!-e"ia% -ara Pro#o"o%o! "on#enido en e% a"uerdo ,u$erna#i0o(7 de% 0ein#i!ie#e de a,o!#o de i% no0e"ien#o! no0en#a / do!< di!-o(!i"ione! +ue no -ueden e!#iar!e dero,ada! -or %a! ra)one! en e!#e a%%o"on!iderada!' o$%i,a"i2n +ue di"ha! au#oridade! de$en ha"er ee"#i0a! in(edia#aen#e' /' %a! de4!' "onore !e 0a/an -rodu"iendo' a -ar#ir de %ae"ha en +ue re"i$an "er#ii"a"i2n de e!#a !en#en"ia. I@0 No#i+ue!e e% a(%%o a %a! -er!ona! e in!#i#u"ione! indi"ada! en e% Con!iderando VII de e!#a!en#en"ia' / "er#i+ue!e %o re!ue%#o a% Mini!#erio de >inan)a! P$%i"a! / a%a Su-erin#enden"ia de Adini!#ra"i2n Tri$u#aria. @0 No ha/ "ondena en"o!#a! ni !e i-one u%#a a %o! a$o,ado! au1i%ian#e!. @I0 Pu$%+ue!e e%

     -re!en#e a%%o en e% Diario ;cial. @II0 No#i+ue!e.69

    Coo !e "o-render4' e!#e a%%o de %a Cor#e de Con!#i#u"iona%idad e!de i-or#an"ia indi!"u#i$%e -ara e% ,reio de a$o,ado! / no#ario! deGua#ea%a' -or+ue -eri#i2 an#ener 0i,en#e! %o! dere"ho! ad+uirido!de% Co%e,io / %o! de !u! ie$ro!' !in -er&udi"ar e% r3,ien e"on2i"ode -re0i!i2n !o"ia% +ue #iene in!#i#uido.

    MARIO AGUIRRE GODOY9;

    69 E% a%%o ue -u$%i"ado en e% Diario ;cial' #. CCLII' n. 6' 6H de o"#u$re deHH.